Célestin III (pape). Coelestini III, Romani Pontificis, epistolae et privilegia ordine chronologico digesta.

Accedit Thomae Cisterciensis monachi et Joannis Algrini, cognomento ab

Abbatisvilla,... commentarium in Cantica, accurante J.-P. Migne.... 1855.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 P ATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTBECA UNIVERSALIS, 1NTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM

QUI"
AB vEVO APOSTOLIGO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUHWM EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC^ETRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESI.4SSJECULA,
JVXTAEDITIONKS ACCURATISSIMAS,INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS HANUSCRIPTIS COLLATAS.
PERQUAM DILIGENTER CASTICATAJ
DISSERTVTIONIBUS,COMMENTARHS LIXTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTiNENTER ILLUSTRATA ;
OHNIetlSOPERlBliSPOSTAHPLISSIMA3 EDITIONES QU/ETIUBUS NOVISSISIIS S&CULISDEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
INWCIBCS PARTICULARIBUSANALYTIClS, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS UOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CAPITULIS
INTRA irSUMTEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ETTITULIS SINGULARUM PAGINARUU HARGINEH SUPKRIORBM
DISTINGUENTIUUSSUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBCS, ADORNATA J
OPERIUUS CUHDUBIIS TBMAPOCRVrillS, ALIQUA VERO AUCTORITATE 1NORDING ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
MJOMUS INDICIBUSGENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCII.ICET HERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUI»
«NUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET TIIKJIA SCRIPSICRIT
UNOINTUITU CONSI>ICIATURJ AL'
SCHIPTUHJE SACK/E, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUIMAH PATREI
ET IN QUIBUS OPERUH SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUH LIBROHUH
SCRIPTUR^ TEXTUS COMMENTATl SINT.
CMTIOACCUIIATISSIMA, OMNIBUS
Cjf.TEHISQUE FACILEANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR : CHARACTI
CIIAIIT.E
QIALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PEIIFECTIO CORRECTIONIS, OPERCM RECUSORUM TU
TUMNUMEIUIS, FORMA VOLUHINUH PF.RQUAH COMMODA SIBIQUE 1NTOTOOPERIS DECURSU CON!
SllllLIS,PRETIIKXIGUITAS,
PRiGSERTIHQUE ISTACOLLECTIO, UNA, METIIODICA ETCIIRONOLOC
SKXCENTOIIIIM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS UIC ILLICSPARSORUM
PIIIUUMAUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES ^TATES,
LOCOS,IJNGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COiDUNATCRIIM.
SERIES SECUNDA,
IN CUA 1'HODEUNT PATUIiS,DOCTOHKS SatlPTOKESUUEECCLESlvE LATIN/I
A GKEGOBIO MAGNOAD INNOCENTIUM III.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBZ.IOTHEC.S CLERI OMIVEB.IS,
sin
CURSUUUCOMPLBTOUUMtN SINGULOSSCIENTI.B ECCLKSIASl
IC« RAMOSBDITORB.

PATUOLOGIABINAEDITIONETYPIS MANDATAEST,ALIANEMPELATINA,AI.IAGRJ5CO-LATIN
A.—VENEUNT
Mll.I.EET TRECENTISFUANCIS
SEXAGlNTAET DUCENTAVOLUMINA EDITIONISLATINJE;OCTINGENTIS
ETUILLE TUECENTA GUJ5CO-LATIN*.—MEUELATINAUNIVEKSOS AUCTOUES TUMOCCIDENTALES,
TLM OHIENTALES EQUIDEMAMPLECTITURJ HI AUTEM,IN EA, SOLAVEttSIONELATINADONANTUU.
•

PATROLOGITE TOMUS CGVI.

COELESTINUS III PONTIFEX ROMANUS. THOMAS CISTERCIENSIS MONACHUS ET JOANNES
ALGRLNUSS. R. E. CARDINALIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

UNVIADICTAWAMltOISE, PUOPEPORTAMLUTETLE PARISIOUUMVULGOITAiVFtf/JNOMlNATAM,
SEU 1'ETIT-MONTUOUGE.
 SJECULUM XII.

CCELESTINI III

ROMANI PONTIFICIS

EPISTOLJE ET PRIVILEGIA

ORDINE CHRONOLOGICO DIGESTA.

ACCEDIT

1110III CISTMCMSIS IIOMJIII

ET

JOANNIS
ALGRINI,
COGNOMENTO
ab Abbatisvilla, i. R. B. CARDXNALIS,
THEOLOGIDOCTISSIMI,

GOMMENTARIUBI IN C ANTICA.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECS CLEHI UNIVERSJB
srvE
CTJBSUIJM
COUPLRTORUU
IN SINGDI.Os"
SCIENTI,«KCClKSIASTIC*IIAUOS EUITflRR.

TOMUS UNICUS.

YENIT 7 FF KTtC.lS
GAtXICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

UHVIAWCTA0'AUBOISE,PROPE PORTAMLUTETI/E PAlUSIORUMVULGODENFEllNOMINATAH
SEU rETIT-MONTROIGK,
1855
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CCVI CONTIIiEIfTUH.

THOMAS CISTERCIENSIS MONACHUS ET JOANNES ALGRINUS S.R.E. CARDINALIS.

Commentarium in Cantica. Col. 9

COELESTINUS III PONTIFEX ROMANUS.

Epistols et privilegia. 8G3

Ei Typls L. MMJMI,
xa Petit-Monlroug*.
 THOMAS CISILKdI:\SIS

ET

JOANNES ALGRINUS

SANCTJE ECCLESIiE ROMAN.E CARDINALIS

NOTITLE

( OUDIN,Commentarii ile scriptoribus et scrivtis ecctesiasticis, lom. II, col. 1574 ; lom. !il

I.

TUOMAS, Cislerciensis"abbaliae monaclius, circa A Carolus de Visch in Bibliuiheca scriplorum ordiuis

anmnn 1180 clarns non lanlum in hoc archicceno- Listerciensis, inipressa Coloni;e-Agrippiii,x>aimo
bio, sed etiam in ordine omni Cisterciensi exslilit. 1G54, in-4", apud Joannem Husaeum,el Dnaci anno
Uii vir (iocius atqne Scripturis volvendis assiduus, 1649 , in-4°, apud Joannem Serruvier, nuclores
quas in manibiis perpeluo liabebat, menteque jugi- liiijiis Commenlarii facit tres Tliomas diversis locis,
ler meditabatur, scripsii cum mulio labore, ad paginis niinirum 310 el512 sine Bibliolhecw,uniim
Ponliiini Claromonlanum episcopiim, insignem et Cistercii inonaclmm, alienun Persennie, ac (erliunt
prolixum simul Commenlariumlitris XII in Cantica De Valcellis iii dicecesi Caineracensi, illosque om-
canlicorum, cujus epislola dedicaloria incipil : Ve- nes liujus operis auciores. Deceplus fuit Vischius
hemenler obstttpesco, el nltra quam dici possil, ad- ex inscripiione inss. codicum hujus Commentarii in
viirari non desino, etc. Prologus incipit, Tria sunl Cantica, qni ssepissime inveniuntur sub noniine
Epiilialanii'1, primum hhloricum, etc. Liber priinus Thoma? Valcellensis, ut in biblioiheca Colbertina
iticipit, Osculetur me osculo oris sui. Hcecesl vox cod. 2785, in Yiciorina Parisiensi, liliera F. 18,
Synagoqa;, eic, qjiem vidi ms. in muliis biblioiiie- Secundus , Joaunes Lipaige, auctor Bibliolheciv
cis abbaliarum ordinis Cisierciensis, iino et ini- Prwmonslraleitsis, lib. i, cap. 17, pag. 307, quaj
pressum Parisiis a.1521, lypis Jodoei Badii Ascensii, Parisiis in-fol. anno 1053 piodiit apud ^Eiirianum
el Lugduni iterum a. 15M, et alibi. Tempus quo Taupinard. Hicex afleclatione aut fide aliena hunc
hiinc Commentarium scripsit Tboinas Cistereiensis Commenlarium Thomw, cuitlam canonico Viconiensis
conjicere licet ex prafalione ad Pontium Claro- Ecclesiw allribuil, ul absque dubio ordiiiem suum
monlanum episcopum. At certum omuino est ex B scriptore exlraneo dilaret. Cnm itaque a. 1080 Vi-
Callia Christi.ma, tomo II, pag. 5-28, in Claromon- coniEChaud parum lemporis lisererein, oinnesqiie.
lanis episcopis, hunc Poniiuin ex abbate Crandis- insignis olim bujus bibliotliecae iiiauuscriplos codi-
silvseel Claraevallis, esse- a. 1170crealum episco- ces excuterem, hunc Commeniariuin tenui, volvi,
puni Claromonlaiiuui, quam sedem lenuilusque ad legi : quem anoiiyinum, si solum Thomse noinen ui
a. 1189, quo moritur die 2 Aprilis. Unde Claromon- appicium excipias, inveni, nec ullam illic lilteru-
tanus episcopus nominalur a. 1173 in insirumenlo lam reperi, qua Viconiensi canonico-alicui ailri-
Silviniaceusis abbatiae, anno 1174 in cbarla S. buerelur. Cum vero in inuhis jain alioruin ordinum
Martini Turonensis, el a 1175 cum Ainardo Sancti bibliothecis eumdem Commeuiarium repeiissem,
Ulidii abbate, cujus successori Pontio coniirmat sxpius anonyinuin, aliquando cum Thouise istius
donum ecclesisc de Valbellez. Exsiat epistola illius Cialeiciensis expresso iiomine, et Epislola prwvia
ad Maurilium Parisiensem episcopum et Slepba- ad Pontium Claromontanum episcopum,: imo el pn-
num S. Evurtii abbatem, quse est leriia apud Sle- mas lain epislolae quam piaefationis ac libri prinii
pliamiiuTornacensem, quem ediliones inale Pelrum syinbolas meiiioriter possiderein : inlellexi slaiiui
pro Pontio appellarunt. Scripsit ergo lioc opus Tlio- esse ipsum opus Tlioma»,iiionachiCisierciensis, tam
inas, inter annum 1175, quo electus est in episco- ssepe a me visum in bibliotbecis aliis. llaque vel
puiu Claromontaiiuin Pontius, el annum 1189, quo bonus Joannes Lepaigeopinatus est, quidquid ano-
inorluus legilur die 2 Apnlis. llunc serius quam iiyiuumiumss.inveniebatur Viconiensibus, spectare
par esl collocasse videiur Guillelnuis Cavus ad au- ad IVatres Viconienses; vel alius quis forsitaii ex
uuin 1201, in Hisloria scriptnrum ecclesiaslicorum, C canonicis Viconieiisibus satis in sui graiiain cre-
pag. 701, quo lempore jam moriuus luisse videlur, dulis ipsum fefellit, quod de Belgis omuibus Fraii-
quippe qui jaui ab auno 1100 florebat. Dicitur cicie vel Uispanicsedominationis, absque dissiinu-
vixisse u>que adaunum 1100, imo usque ad 1200. latione vel invidia, aliirmare iicei. Tcrlius, aperio
Scripseriint multi de auctore Commenlariiprai- Marte eollatisque siguis, Comiiientarium hunc au-
fali, qui iere omnes sunt decepii. Priuius oiuiiiuui cloii Fianciscani ordinis vindicare iinofurari oni-
PATIIOL. CCVI. 1
11 TH0MAS CISTERC. ET JOAN. ALGKINUS. 12
nigenis cavillationibus conaliis est. Hic Paulus A plaribus in-folio, in Bibliotheraa Benedictinnrum
Reaiinus, minorita observaniinus, qui zelo in Joan- Sancli Germani Parisiensis, ubi pagina prima ad
nein Scolum suum praepostero, ul Franciscanum pflginam 405 et ullimam, inscrihiiur, JUANNIS DUNS
liniic quein doclorem subtilem appellanl, sulfiiratis SCOTIINCANTICA, etc, juxla citalam Pauli Reatini
ailhuc scriplis clariorem cacteris eharioremque Fra- minoritae edilionem. Sed froiilispiciiim ac primae
iribus Minoribus redderet, ausu lemerario, sed ir- paginac adjunciiis litiilus, TIWMAS CISTEBCIENSIS IN
riio landem conalii, evulgare hnnc Commentarium CANTICA CANTICORIM, opus concionaloribits uiilissi-
aggressus esl Romseanno 1655, in-folio, ex typo- mum, ad entinentissimumet rereieudissimum princi-
graphia Stepbani Caballi, subfalsoac ficto nomine pem. Jacobum S. It. E. cardinalem Niiiinm. sucri
Joannis Duns Scoti, docloris subtilis, super Canti- patatii apostolici prwfectum, el sacri ordinis Cisler-
cum canticorum Salomonis. Quod cum rescivisset ciensit proteclorem clementissimnm. Doluil proiul
Joannes Malgorins, Bonsc Coinbac monachus et dubio Paulus Reatinus quod Joanneni Scoiuin S.ui-
prorisur generatis ordinis Cisterciensis in curia cto Thomae Aquinaii siniilem, per furiivam Com-
Romana, nefariis Pauli Reaiiui conatibiis pro parte menlarii htijtis in Cantica cauticoruin subsiitulio-
ordinis sui se opposuil, iuipressioiiemque jam fa- nem facere non poiuil. Alque iilinain aiisns similes
ctam sub Joanuis Scoii noinine disiriliiiendam pro- censura siinili compriniereniur, neque tot pro lu-
hibuil. lnlerea nec ab iiicceplo Paulus Realinus bitu partiumque studio scriplorum aiionymoruni
deslitit, qui siiam audaciani tiluliiin sihi jiistum parentes invenireutiir. Mulia haec quideni, nec
repulans, Malgorittm Cislerciensein, reum simul brevioribus lameii litem hanc uiihi dcpingerc li-
elinsonlem, i,i causani iraxit. Inteiilata lile, ra- g cuit : de quo nos iicrum paucis postea ad anntim
uotiibus liinc atque inde prolatis, charlis atque 1220, uiii de Joannis de Abbaiisvilla scriplis disse-
probationibus, ex mss. codicibus ac vetuslis edi- remus. Ut aiitcm siipposiiionem stiain impuiie et
tionibus in mediuin produclis, Joannes Duns Sco- impudenler Paulus Reaiiuus faceret praefaiioncm
lus hou Commentario inVaniica canlicorvm desli- operis Poulio Claromoiiiaiio episcopo ^ictaui abs-
liitus abiit, ac Paul. Reatiuus, minorita observan- lulerat, el nometi Joannis Scoti, qui iiecdum nauis
tiuus confusiis, leiiieritatis et audaciac inlolerabilis erat tempore hujus episcopi, quo ccntiim et qua-
conviclus. Senlenlia de/initiva in forma publica re- draginta circiier aiims posterior est, aucioritate
verendissimi.Patris tnagisiri sacri palalii aposiolici, propria apposueral. Agunt de Thoma Cislcn iensi
prulataa. 1(555,imiictione vm.die verodeciina quima Carolus Visohius in Bibtiotheca scriplorum ordinis
Manii, qu.i liefinilive prouumi.tvii, Librum su;ier Cislerciensis, p. 310; Anlouius Possevinus iu Ap-
t.anttca cunlicorum fitisse el esse compositum,confe- paratu sacro; Guillelinus Cavus iu Historia scriplo-
ctum et euiium, a R. P. Thoma Cisierciense (\), etc. rum ecclesiasticorumaJ aiiiiuin 1201 uiale, ut supia
Vidi UIIUIIIex isiis Itoinanre impressionis exem- dmmus.

II.

Joannes ALGRINUS, S. R. Ecclesiaecardinalis, Sa- C
binensis episcopus, cognomeiilo de Abbttlisvilla, a
natali solo, ex bac eniin urbe Poniivi primaria ori-
undiis fitit. Doctor iheologtis Parisiensis, anno 1220
yb doclrinam r.clebre sibi in Galliis noineii acquisi-
vit. Unde fncluin ul, probis inoribus huic exiiniae
mejrtis eitidiiitnii acce cnlibus, postea Ambiaitensis
Ecclesiie «eleberriniae decanus faclus sit, qui ul
Albericus quoque in Chromco ms. siribit, anuo
1225, in arcliiepiscopuni Bisuiiliiiensem, posiridie
sancti Lucae evangrlisiae consecralus est. Ideni
Anagniae a Gregorio IX, qui ciim in magisierio
«cholartim Paris:ensi noverat, meiise Septembri
aiini 1227 caniinalis creaHii- liluli Suuciac Sabiuae
episcopus, slaiiuapie adcruciatam;iu ul vocani, ad-
vereus Saratenos pradicandam, Liisilaniam et
Hispauiaiii legatus niuuiiur. <lndeab eodemadad Fri-
dericiini II iiuperatorcni delegalur, quem pacis
amicas composiliones adduxit. liic adjecit breves
notas ad Couimeiiiarium prolixum Tlionnu Cistcr- j)
ciensisin Cantica caiiiicorum, quartiin prologus in-
cipil : Ad honorem Malris ei Filii Canttca caniico-
rum expo$iluru$,elc, quas cum diclo Coiiuneniario
Thomae Cisterciensis libris xn dislinclo edidit in
folio Parisiis anuo 1521 Jodociis Badius Ascensius.
Has autem breves nolas dicto TliomaeCisieicieusis
Comroenlario Joannes Algrinus anno 1233, leinpore
domini Greg«rii papaaIX, adjecil, ul indical citata
Parisiensis edilio Asceusii, nisi quod plausibilius ac
verisiniiliiis esl uirumque Coiiiiiienlariuiii siiiiul
jungere in edilione allata Asccnsio pro lubitii pla-
cuerit. Exstat enim ms. in biblioiheea Parisicnsi
ClioleUiia cod. 37, Jounnis de Abbalisoiila iii Can-
tica cantkorum iixposiiio a liomaua ICcclesiaappro-
bata anno 1255, ul habe-l inanuscripli litulus. Ideiu
opus sub nomiiie Joanns cardinalis et episcopiSubi-
tiensis, ms. iu Ullrajccteiisi bibliotheca, iiiiiu. 252.
K. K. ll. idein cum Beda el aliis super Canlica iiiim.
243, f., «I Caialogus haliel, parie i, pag. 99, lihro-
runi inipressoium el iiiaiiiisciiptoriiiu hiijiis liiblio-
lheca>, qui anno 1670 in-iulio UUiajecli editus est.
Scripsit idem Joanues LoiiiiiieiiiaViuniscu Scrmo-
nes in Psalierium, qui exslant mss. iu biblioiheca
Clarsevallis el Longipotilis Liliera A. 4, in folio. In
qua ulraqtic biblioiheca exsiaitt ejisdeni Jounnis Ue
Abbatisvilla Serntones iti epislalas et evungelta tb-
tius aimi, mss., sicul ei in aiilialiis Sam t;t: Triuila-
lis Yindocineiisis et Beaiae Maiiae dc Lyra urdiuis
divi Beuedicii, et alibi sa-piin,. Scrips l igilur Ser-
mones de tempore el de sunciis /er annuin, ile qui-
bus ila loqtiilur ilenricus G.iidaveusis in l.bro Ue
scriptoribas ecclesittsticis, cap. 58 : Joaiines, dicltis
dc Abbalisvilla, ex magistrc ilieologiaefai isiis ar-
chiepiscopus Bisunliiius, ei inde Uouia; episcupus
cardinalis, sciipsit sermoues tam de Doininicis
quam de fesiiviiatibtis. Lecliones evangeiicas et
apostul:cas breviter cxposuit : post h.cc serinones
valde prolixos, lol induclis Scripiurarum saiu toriiiu
lestinioniis, quot vix possinl meiiioriaeconiiiieadaii.
llabetitur Sermones prolixius composili, mss. Can-
labrgi.ii in biblioiheca publica, cod. 40, el iu arclii-
viscollegii Caii, cudice 41; brevius cutem compostli
caiii sults leclioiiuui el aposlolicortiiu brevibus cx-
pusil ouibus, Oxonii in bibboihcca collegii Lincol-
uieiibis, codice 271; Canlabngise in bibliolbcca
Peinbrochiaiia, codice 109. lt. privalim in bibliu-
theca baronis Lunilfji, cod. 155. Inveniunliir pariier
iu insignioribus Callianiui bibliolheci», niniiriini iu
Kcgia Paris.ensi, cod. 4U8G,in-lol., qui leriue 400
an.oruui esl, cuiu labula maieriaruiii. lncipiuul:

(1) Vidft inicgram sciiienliaiu iiifra.

13 NOTITIJE. 14
Cum tacrosancta malre Ecclesia, elc. Sermo primus A sis, olim archiepiscopi BisnTilini, postea cardinalh
dt Evangeliis, Cnni appropinquasset Jesus Jerosoly- episcopi Sabinensis mentionem. i Accedit, inquii,
mis, elc. Evangelinm islud deservit duabus Domini- ad doloris cumuhim, nobilis illa coluinua, qua; tani
cis, eic. Item co.l. 4387, a fol. 19, ad finem ei 4512, magnifice sirticluram Ecclesiae.sustenlabat, rcco-
iu-4, 5(0 aniioriiin. Idem in hibliotheca S. Victoris lendaevidelicel meinoriai dominus Sabinensis, stt-
Parisiensis, litieia Q.Q. 18, Sermonesde Evangeliis, bito subiractus de medio : molestioedolore primiim
fol. 1. Sermonesde Epistolis, fol. 109.' Sermones de percussus, ac poslreinuin inlirmilaje lenta vexains
Sanctorum Eestis', fol. 154, etc. Alii item lilteris abiil in Domini polenlias ingressiirns, ruinae castim
000 7, etR. R. 4. ln biblioiheca Sancli Germani occasionaiiter inairi rclinqtieus, cum gemiiu ct
Parisiensis, codd. 403 el 654, sed male hoc iillimo, mcerore. i Causa mceroris pracipua erat schisnia
siib noiniiicJoannis de Rupella pro Joanne de Abba- Grsecorum qui, expulso imperaloie suo Latino Bal-
tistitla : nam iiicipiunt iisdem verbis qtiibus alii duino, Peiri Anlissiodorensis comilis liiio, Germa-
ouines mss. codices, de quibtts supra. Denique in num palriarchain Consiantinopoliienum constilii-
celeberrimn Colberlina, cod. 1075 el 1744, el in eranl anlip.ipam, et veterlbus erroribus nnvos ad-
celebri bibliolheca Vallis Luceusis, ordinis Cisler- dideranl. < Visa, 1iiqu.it,tanra inalilia et oppres-
ciensis, pulpilo 24, Liiteris M. il. L. sioue, erigitur Grseca Eci lesi.i conlra Itomanam,
Revcrsus Romam anno 1230, ve! polius 1237, imperatorem siiuin expellendo, elsoli arcbiepiscopo
quarlo Kalendas Octobris obiit, de quo vide Fran- suo Coiisiaiiiiiiopolilano, noiiiine Gennano, obe.'
ciscuniCliinTetiiiiuin GalliaChristiana fralriiiu Sam- diendo, qui procaciier Graecorumerrores non lau-
inarlliatioriiin, tonio primo, veibo Bisontinensesar- _" tum veieres, imo novos et adinvenlos dilfuiidens,
chiepiscopi; cl J.icobiini CliiuTeiiumin opere in- euormiier a religione cathoiica delirat. i Aguiil de
scrijito : Vesuntio Sequauorum metropolis. Exstaul Joanue Ahbatisviilensi lienrictis Gandavensis in li»
apud MatihacumWcstmonaslerieiiseui, ad anniim lno De scriptoribus ecclesiaslicis,cap. 38; Aubertus
1237, liiterae uiagislri Joanuis de Coluiuna, cardina- Miraeusad diciuin capui in scholiis suis; Aniouius
lis diaconi, ad Olioboiitim, legatum lioc anno apo- Posseviiius loiuo I Apparatus sacri, fol. 810 ; Saecu-
slolicum in Auglia, Sancli Nicolai in Carcere Tul- Jiiin V Histcriw universitatis Parisiensis, ad aiinuin
liano diaconum cardinale.u, de slatu RoinanaeEc- 1257, fol. 103, el in Catalogo illusiiiuiii academi-
clesiae, a qua Graecisese leeenler divulserant, quae coruui, fol. 692; Guillelmus Cavus in Hisloria tii-
Joauneni de Abbalisvilla cardinalcin hoc anno nior- teraria Scriptoruin ecclesiasticorum,ad aiinuin 1227,
liiuin esse lesianlur ; qiiibus in liueris honorabilein pag. 713, ubi male ipsum anno 1256 inorluiiiii scri-
f.icil M. Joamiis de AbbatisviLa doctoris Paiisien- l,il.

SENTENTIA DIFFINITIVA

IN FORMA PUBLICA

REVERENDISSIMI PATRIS MAGISTRI SACRl PALATII,

Qua diffinilive pronuntiavit librum super Canlica canlicorum fuisse, et esse composituin,
confectum, et edilum a Reverendo Palre Thoma Cislercierise,

Et erronnee.ac perperam per R. P. Paulum Reatinum Minnrilam, el alios litis consoiles

procuratum fuisse el esse, iinprimi, et publicari sul> noirune Scoti, cum inhibitiono
ucsubnomine Scoli imprimatur, vendatur, et usu recipiatur, sed sub solo nomine
Thoui83 Cistercieusis.

In nomine Domini. Amen.

Praesenti pnhlico iiislriinienlo cunclis nl.ique pateat evidenler", el sit nolum quod antio a Nativitate
D. N. JESU CHRISTI inillcsimo sexcentesimo quinquagesimo quinto, indictione octava, die vero decima
quinla Marlii, Sede vacanie fel. rcc. Iiinocentii papae dccimi, Pro Rev. P. Joanne Malgoirez Procuralore
generali Ord. Cislcrcien. principali sive clc. tonira Rev. P. Paiilnin Reatinum Ordin. Miii. Observait.
S. Francisci noniinibus eic. Carolus Emineuliss. D.Cardinalis Vicarii Mandalarius se die lurdecima ejus-
dem coram Sac. Palaiii Aposlolici Magistro eumdeni citasse ad viden. praevia repositione a quocumqtie
decrelo prxjudiciali reiterari omnes, et singulos lerniiuos subsiantiales nulliier, et inculcale tentos in
vim quarumctiiiqiie faculialiim viden. inslaiitem absolvi a censuris ad eUectuin concludendtim, el au-
diendum senlentiani diilinilivam ad p. d. inslanie codem principali sive etc. Idem peiiit, et oblinuit ut
stipra, nec non concludi, prontinciari, et sentcnliari prout in Cedula qiiam prae manibus diclus Reve-
rendissimiis Paler Magisler babens. vidit, legit, ct subscripsil, el deinde iuilii consignavii tenoiis iuferius
regislrandi, super quibus elc. Actuin in Monte Qiiiriuali, el slantiis babiialionis dicii Reverendiss. P.
Magistii, praesenlibns Fr. Anlonio Postcrla' Romano Ord. 1'isv.d.et D. Sebasliano Trifoglio Nepesiuo
teslibus, ad praedicta oinnia, el singula vocatis, habitis specialiier, aique rogalis. Tenor vero supradidae
Ceilulaede qtta supra fuit lacta inenlio, talis esl pioul iufra sequilur, videli.et, CHRISTI nomine invo
cato pro Tribunali sedenles, el soltim Deiim proeoculis habeutes, per hanc nostrain difliiiilivaiii senieu-
iiiii quain de jurisperilorum consilio feriinus in his scriptis in causa, cl causis, quae priino, et in prima
uier R. P. Pauluin Reaiinum Ordinis Minorum Observau. S. Fraucisci, el litis consorles actores cx ima,
t Rev. P. Jo;iiiieni Malgoirez Procuratorein generalem Ordinis Cistercien. reiimcoiiveniuni, tle et super
inipressione, el publicatione Libri inlilulali super Cantica Caiiiicorum sub uoinine Scoli, cl declaralioue
uou fuisse coiiipositiim, cl confcciuiu a Rcv. P. Thoina Ci^kiiieii. rcbusque aliiseic. coram nobis VCISGC
15 THOMyECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 10
sunt, et verltintur jnsianli» ad nos etiam per Emineniissimum Cardinalem Juliiim Saccheltum Sig. Ju-
siitiae Praefectum ultimo loco remissam parlibus ex altera; Dicimus, pronunciamiis, decernimus, et dif-
finilive senlelHiamtis supradictum librum super Canlica Canticortim fuisse, el esse composiuim, confe-
ctum, el edilum a diclo q. R. P. Thonia Cislercien. et erronee, ac perperam per d. R. P. Paultim, ei alios
lilis consortes procuratum fuisse et esse, imprimi, et publicari sub nomine Scoli, ac propterea dictuni li-
brum sub dicto nomine Scoti non debuisse, nec poluisse, neque deberi, ac posse publicari, vendi, et
usu recipi, el a.d istum effeclum fuisse, et esse eisdem inhibendum ejusdem libri editionem, venditio-
nem, et respective sub dicto nomine Scoti, et ejus loco fuisse, et esse apponendum, et iiiipriniendiini
noinen-dicik P. TbomaeCistercien. proul inhibemiis, et prohibemiis; molesiationes quoque vexaiiones,
periurbationes, et praelenliones per dictum Palrem Paitlum, el alios illatas, factas, et babiias fuisse, et
esse erroneas, ac de facto facias, et hahitas, ac de, .et super pracmissis eidem P. Paulo, el lilis consor-
tibus perpettmm silcntitiin imponen. fuisse, el esse prout lales diclas aolcstias elc. ileclaramus, peipe
tuumqtie sileinkim eisdem impoiiimus, diclumqiie R. P. Paiiluni, et lilis consortes jtisiis de causis, ani-
iiium noslriim inoveniibus ab expensis absolvimus, quatcuus lamen liuic nostrae senieiiliae acquiescant,
sin miiius condcmnamus. Et ila dicimus elc. IIOIIsolum eic. sed oiiini elc.
Ita pronunciavi Ego Raimundus CAPISUCCUS Ord. Prced. Sac. Apost. Palatii Mag.
Et quia de prwmissis D. Joannes Garzias Valenlinus Cttriw Caus. Eminen-
tissimi, el Iteverendissimi U. Cardinalis Vicarii Notarius rogalus fttit.
Loco f signi. Ideo ego Antonius Franciscits Maria Simius Pisciensis, el Civis Itomanus
Not. pubiicus, et in Archivio Romanw Curiw descriptus Adminislralcr
officii prwdicli D. Jo. Garziw, prwsens senleniite Instrumentum subscri-
psi, et publicavi, meoq. solilo Signo signavi rog. et requisitus, elc.
ROMJE , EX Typographia Rev. Cam. Apostolicw.
MDCLV.
Superiorum petmisnu.

CAJNTICA CANTICORUM

Cum duobus Cotnmentariis plane egregiis, altero venerabilis Palris F. THOMJE Cister-
ciensis monacbi; altero longe reverendi cardinalis M. Joannis HALGRINI ab Abbatis-
vilia.

(Impensiset accurationeJodoci BadiiAscensii,bibliopolaejurati in inclyta ParisiorumAcademia,ad nonasFebr. sub

Pascha, 1521,in-iol.)

EPISTOLA DEDICATORIA.

Jodocus Badius ASCENSIUS, inter pnmos observando Patri D. EDMUNDO Ctarissimw domus Clarwvaltis Ci-
slercien. ordinis antislili prudenlissitno S. D.
Eccos, abba venerande, diu muliorumque efflagilationibusexpetitos prwitocti el perquam religiosi Palris
Thomw, monachi Cistertien$is, in Canlica camicorum Commentarios, reverendw paternilali tuw prins ac
prelo noslro committerentur, visos qui imprimerentur quam dignissimos(nam eorum videndi anno snperiore
cum apud Parrhisios ageres, potestalem fecimus) et nunc demum impressos, eidem mullas ob cattsas ei nun-
cupalos el dicalos. Quarum prima occurril quod ipsorum author non solum isliusoidinis acprofessionis, sed
eliam domus ac cokabitalionis fuisse milii visusest. Prm se ferl enim diligenteinmelliftui doctoris divi Ber-
nardi in divinis Scripturis exercilationem, el lacteam eloquentiam, el in colligendis favis e sacrw Scripiurw
floribits Dwdaleamet plus qnam apinam sedulitatem. Altera quod in lanlo ordine nuttam dotnum norim, e
qua (quod citra minus cognitaritm prwjudicitim dixerimus) plures prodieiint divinw sapienliw itluslratores
et librorumrnon vulgarium excuitores. Tertiaquod cutn nullis allerius cw.nobiiPalribus taula milii itactemts
inlercessil familiariias ac cum venerandis istis Patribus a Vepria, a Cangeyo : per quos non paucos, ttcc
patnitendos'haud prius in Gallia impressos emisimus libros, el qunm hic slutterent, cum clarissimis theolo-
giw prcfessoribus magistro Joattne de Bttrrey, M. Nicolao Boucheralo, el nunc cum proxime ad lauream
vocando, M. Francisco Mauroyo, candidissimis profecio animis. Quuria, aique ea sii, ne longum faciam,
ultima, quod venerabilis liumanitas, comitas, el prudenlia tua artte mihi (wl (qvod tneministi) honestissi-
tnis perspecla officiis,qitam isli professioni dediia. Unde miris taudibus ij.se nulti exiollere soleo ccenobii
istius Palrum et modestiam et prudenliitin. Modesliam qttidem, quodneque wlalis neaue nalalitim in deli-
gendo anlistile ralionetn Itabuerinl, prudenliam vero quod indolis tuw vires ac fruclus vel in flore agnoveriiil.
Boni iiaque consule, prwsidium noslrum dulcissimum, aique Itos Commentarios tnulia laude diynissimos
Itoc nomine laudabiliores existima qttod eos candidissimo nomini tuo nit lale exspeclaitti, ttuncupavi-
mus. Vale.
Ex chalcographia noslra in inclyta Parrhisiorum Acadcmiaad Idits Februarias, anno ad calculum Ro-
manum M.D.XXI.
 17 COMMENT.IN CANTICACANTIC — PILEFATIO. 18

THOHLE CISTERCIENSIS

PRiEFATIO
AD PONTIUMCLAROMONTENSEMEPISCOPUM.

Reverendo Patri doniino PONTIO,Dei gralia Cla- A sponsae et sponsi, Dci ct aniinae, Chrisli cl Ecclesiae.
romontensi episcopo, F. TIIOMAS quanluluscunque Primum insliluil Deus in Adam et Eva, dicens:
Cisterciensis monachus, sc lotum iu exsequendis i Proptcr lioc relinquet homo patrem el malrem et
nandaiis ejus impendere. adhaerebituxori su:c»; i secundum, Mariianus agens
Vehementer obstupesco, et ultra quam dici potest de nuptiis Pbilologiae et Mercurii; tertium, Salo-
admirari non desinc, quod tam subliuiis tam par- mon in lioc opere traclans de nuptiis spirilualibus
vum, tam disertus lam imperittim, lam sjiiiilualis sponsi et sponsae. In primo, procreantur liberi ad
' lam
irreiigiosura, ad exprimendam deCunticis can- serviendum Creatori suo; in secundo inslruuntur
ticorum spirilualem dulcedinein non tam blandi- ut cognoscant aliquid de Deo; in lerlio, invitanlur
iuenlis invi/averi/, quam flagello laclo de funiculis ad fruendum ipso. Sed qui ad primum perlinenl,
cliariiatis coegeril. Quis euim credal quod post i serviertini magis crealurae quam Creaiori 6;» et
Origenis mella, Gregorii pigmenta, Bedae odora- qui ad secundum, i cum cognovissenl Deum, non
inenia, beati Rernardi balsama, quorum multiplices sicut Deum glorificaverunt, aul gratias egerunt7.»
non numeranturopes, in ainurca litterae relinquaiur Ideo loco lerlii < thesaurizanl iram in die irae el
saltem gulta spirilualis intelligentiaeposleris cxpri- revelalionis jusli judicii Dei 8. i Proplerea i Pater
nieuda? Iiaque i angusliocmilii sunt undique. Coar- misericordiarum et Deus lotius consolationis * » ut
ctor enim, el e duobus quod eligani ignoro *. » Si lioiniiiem perditum ad regna coelesiia revocarel,
eniin hoc egero, limeo confusionem insullicienliae. cum supernis civibus habiio consilio, hoc babuit
i Si aulem non egero, non eflugiam • foveam ino- consilii ut Filiussuus hac legatione fungerclur. Ad
bedientiae.Me igilur obreverentiam tain excellenlis quem Paier :
personx, exponens hominum ludibrio, aiiendensque B*Fide minister, ail, jtfssorum, nale, meorum,
illud Danielis : i Penransibunl plurimi et multiplex. Vides quod i terra daia est in manus inipii ".»
erit scientia %' cum Rulh Moabilides qttae dicilur Periil sanclus de terra, justus in hominibus non
inspirata, i:i agro Buoz 3, qui dicitur in forlitudine, est. Omnes insidianlur in sanguine. Vir fra-
id esl in Scriplura Christi, qui est Deus fortis, post irem suum venatur in morlem ". Et nunc quid mihi
Origenem et alios praelaios messores, spicas, id est esl, dicit Dominus : quia ablatus esl populus meus
sententias palea litierae involutas satago colligere. gralis ". Nosti quia fratres tui pascunl oves, sci-
Verum singulos versiculos ab integumenlo paleaeab- licet in Sichimis. Veni, miltam te ad eos ut vidcas
solvo.brevi sive compendiosaexposilione.Deindeeno- si cuncta prospere agantur erga eos. Quo respon-
datam senlenliam, muliiformidisponensdislinclione; C dente : Praestosum ", adjecit Pater: Est ibi virgo
postmodum qtiasi apis argumenlosa percurrens flos- dccora nimis David de semine regis, quaemihi grata
culos Scriplurarum, quae cxposita sunt et distincta, seniper exslitil et merilo castilalis ac nostrae pro-
eorum roboro attestatione. Quaecum fuerit nostne fessione virlutis. Fiat libi sponsa < ad procreandos
Noemi, quae dicitur pulchra, praesenlala, gfilicet novos filios, quos in novam mTliinutriat gratiae-
desiderio lanli patris, elsi non siiflicianl ejus ani- mater infanliam u. > llanc enim tibi
mam satiaro, defectuni lamen scribentis poteruni Connubiojungam stabili propriamque dicabo '".
excusare : animam, inquam, pulehram quae tam Yeruintamen c misericordia el veritas praccedenl
speciosa forma esl et suavis in deliciis sponsi, ut faciem tuain18,»charitascomitabitur gressustuos.fa-
conGdenlerclamet: «Osculelurme osculo oris sui*. cieienim.misericwrdia eamsinemacula, veritas sine
De tribus epitltalamiis. ruga, charilas sine durilia; sine macula impurilatis.
Tria suut epilhalamia : primum hisloricum, se- sine ruga duplicilaiis, sine durilia obstinationis.
cundum philosophicum, lerlittm tbeologicum. Pri- Veritas instruit ad fidem, misericordia erigcl ad
muin agit de legitima copula maris etfeminae; se- spem, charilas ad dilectionem. Tunc rex ut prope-
cundum exprimitconjunclionem trivialis eloquentiae rarent illis praccepit. At illae haud secus ac, jussae
et quadrivialis sapientice; tertium conjunclioiiem currunt velocius aura.
1Philipp. 1; Dan. 13. 8. » »an. 12. a Rulh 2. ' ' Cant. 1. «Gen.2. 8 Rom. 1. ' Ibid. » Rem. 2.
MlCor. 1. •* Ovid. Met. lib. n. » Job 9. " Mich. 7. » isa. 52. 13Gen. 37. » Olfic. iii Sabb.
sanct. " S\rg. Aineid. lib. i, v. 63. '6 Psal. 88.
 19 THOMA: CISTERC. ET JOAN. ALGRINl 20
. Ventumeral ad porlas.liincVeritasiitsempergau- A Deus et laudabilis nimis in civitale Dei noslri iu
dens verborum nuditate clamavit: < Eccc ego slo ad monle sancto ejus »». » Audi divitias ejus : Ipsum
ostium et pulso ". > Al misericor.iia ul compatiens Paler consliiuil haeredeiiiuiiivcrsoriim »'. Audi Sa-
verecundiae virginali, modeslius adjunxit : < Siquis pieniiam : <Per qtiein fecil et saecula". > Pulcher
aperuerit mihi intrabo ad illuiii, et ccenabo cuin est < cum sil splendor gloii;e et ligura subslanliac
illo .et ipse mecum ls. > Tunc Virgo venit arcanis ejus *». > Poiens est: < porlans omnia verbo viilu-
pudibunda teneliris progredicns: facili paiuerunl lis ejns 3°. > Audi quod operelur : < Purgationem
cardine valvae. Ohslnpiiil primo aspei l<ipnUherrima peccatorum faciens ". > Audi celsiludinem : < Sedet
Virgo. Al illae saluiavertinl eain verbis pacilicis in ad dexleram niajeslalis in excelsis ". > Audi ista
bono. Tunc verilas nemiiiem palpans ai!: <Domimis plenius : Dives e^t cni < omnia subjecil Paler sub
nianircsie veniet, Dominus nosier non silebit. Iguis pedibus ejus oves el bovcs universas insuper ct
in conspcctu ejns exardescel et in circuitu ejus pecora campi 33.»Sapicns esl quia in eo isunl om-
tempeslas valida"» Ai, illa asperitate horum lerrita neslliesaiirisapientiae etscieniiaeabscondiii".» Pul
verborum, responilit: cherest, quia <speciostis >sponsus < funna praeflliis
«... Pacem affertis an arma * liominum ", > cujiis pulchriliidinein sul el luna mi-
El vos qtti tandem, quibusadvenistis ab orii **. " rantur. < Inqucin desidcrant angeli prospicere '*.»
Tunc misericOrdia quadani screnitale modesta verba <Candor eniin est iucis aeternae".» Polensesl quit
tempeians.placido sic oreprofalur : < Audi, filia, el icjus polcslas potesias est quae non auferetur, ct
vide ei inclina aurent luam et obliviscere pntrem
regnum ejus quod non corrumpelur 3S. » Boiiiiin
tiiiim et domum patris ttii el concupiscet rex deco-
operatur quia per eum < caeci videnl, claudi ambu-
reni luum »*. > Non vocaberis ulira derelicla, et lant,
leprosi muiidantur, surdi audiunt, morlui ic-
lerra ttta non vocabi ur desolata, quia complacuit
surgunl, pauperes evangelizanttir 3». >Excclstis est
Doniino iu le. Ilabilabil enim juvenis cum virgine, <
quem adoianl duminaiiones, tremunl poteslales
et gaudehit sponsus super sponsam et gaudebit su- ". > Talis esl rex noster: < Ego sum veritas ". >
per le Deus tutis *».Nos incolae hujus mundi non Ilic est inisericordia. Pacificac veuimus. Nam rcx
SUIIIHS,sed advenae; nec sic veniinus in orbSm ter- noslcr csl pax noslra < qui fecil ulraque unuin °. >
rarum. ul in eo libeat consislere, sed pertransire. Hic est fraus, iu ccelis esl pax. Nam pacem smnma,
< Properamus enim ad metam unain omnes, cott-
tenenl, minhnas discordia reru.m lurbal, sed pax
versatio uoslra in coelis est ". > iJnuiii Salvatorem eril in lerra noslra, cum venerii. Nain < Gloria in
exspectas. Ilic locus esl, qtiem si verbis audacia C excelsis Deo et in lerra pax hoininibus bonaj vo-
iletur, liaml equidem tiineam uiagni dixisse palalia lunlatis *s. » Ciim eo veniei charitas, cx qua per
rcgis. Ibi rcgia lulvis emical aula slolis. Ibi intcrcissionein nostram percipies gratiam. Rex vcro
...... Vellere prwvitts albo •ipse dabit gloriam. Quia eiiim < miscricordiani el
Virginus Agnus ovis, grexque omnis candidus inlrat. veritatem diiigil Deus, graliam et gloriam dabit
Militibus sua portu patet; qui milttat intrat,
Inde: Pouiinus "• »
Jam nova progenies cwto demitlitur allo. Hinc ut virgitteo ftterat perfusa pudore,
liac duce si qua maneiit sceleris vesligia nostri Ftava vetecundus tinxerat ora rubor,
Irrita perpetua solvenl furmidine pwnas **.
El illa sic ail: et subjecn : <A Doinino faclum est istud, etest mi-
Haud equidem lanlo me dignor honore *", rabile in oculis noslris".»—< Ecce ancilia Domiiii;
tanien hsec de ore veritalis audire desidero, Tunc fial niihi secundum verbum luum ".> Veniat igitur
veritas : Quid quaerisaudire ? Nescis qtiia < magnus rex nosler et <osculclur osculo oiis sui ". »

JOANNIS HALGRINI

AB ABBATISVILLA

Decani Ambiatiensis et canloris AbbatisviLlaB, cardinalis Snbinensis,

AD LAUDEM VIRGINIS MARI.E COMM£NTARI(BUM IN CANTICA, CANTICORUM

PROCEMIUM.

Ad honorem matris et Filii Canlica canticorum D anxilium malris, et beneficiumFilii supplicilerpeto,

Dxpositurus, cgo sensu pauper et inodicus imploro ut qui Vcrbum aeteriium geiiuit in lempore, in
" Apoc. 3. 18 Ibid. "S Psal. 49. " Virg. JEneid. »l Psnl. 44. " Isa. 62. " Philipp. 3.
" Virg. Ed. iv, 7. 13 14. » Ibid. " Psal. 47. »' llebr. 1. " Ibtd. " lbid. " lbid. " Ibid.
,aibid "Psal.8. "Coloss. 2. «Ps.il.44. "lPelr. 1. »' Sap, 7. «Dan. 7. " 3BMallb. II. "Prae-
iai. n.iss. " Joau. li. " Ephes 2. " Luc. 2. k'Psal. 85. " Psal. 117. Luc. 1. "Canl. 1.
21 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. I. 22
Verbi laudibus vcrbum impetret: el Verbnm Patris A Hiceniniapplaudil malerFilio. Hic Filiusjucundalur
liuinanatuui in Virgine, iu malris praeconiis sng- in malre. Hic matris privilegia dcscribil Filius. Ilic
gerat verbum. Igitur cuin caniicum dicalur nieniis excclleiitiam Filii describit ctmater. Loquuntur au«
exsultatio, cauticiun isuid pro excelleutia persona- tem in boccanticoquatuorpersoiiae, videlicet maler,
ruin ad se invicem exsuliauiium in eodem Canlicum etFilius, et angeli, qui Filio assislunt ut Domino,
canlicorum merito nomina ur. Coniinet enim hoc et adulesceniulae,quaetanqtiam suaedominaeailsistunt
ranticum matrisct Filii, beatae scifcet Virginis, et Virgini, sicul sequcns Scripturae series declarabil.
Doinni Jesu Christi applausuiiijuciinduin el miiiuum.

REVERENDI PATRIS THOMJE

CISTERCIENSIS MONACIH

IIY CANTICA CANTICORIM

*
ERUDITISSIMI COMMENTARII.

LIBER PRIMUS.

fl CAPUT PRIMUM. B lerlium bonum; quartum melius. Quia vero pri-

mum cst impudicum, secundum iniquum, lerlium
Osculetur me osculo oris sui.
cognatum, tpiarlum religiosum : islud quarlum
[THOHIS.]Haecvox Synagogoe esl, quoe Chri- prae coeteris elcgilanima sancta. Primum enim sper-
stum in mundiim veiiturum didicerat -ab an- nil; secundum refugit; teriium praeleril; quarlum
gelis, audierata propheiis. Ilaque ejus iuflam- concupiscit. Unile clamal: Osculetur me osculoorii
maia desiderio , clamal : Osculetur me osculo sui. Tria in osculo notantiir : Qsculantium labia se
oris sui, hoc est ad erudiendum et sajvan- consocianl, inleriores anhelitus conspiranl, corpora
dtim me : non jam angelos, non patriarciias, non sibi appropinqiiant. In primo conjunctio.nalurariim;
tnittai prophetas; sed ipse qui venlurus est veniat in secundo unio spiriluum ; in lerlio coinpanicipa-
in propria persona. Osculum ejus csl proprii oris tio (il passionum. Nalu.rariun, scilicel liominis et
eruditio. Veniat igilur el erudiat me proprio orft. Verbi; spiriluum , divini el bumani; passionum,
Sed el mei oris lactum suscipial patienter, id esl Christi et Christiani. De primo : < Verbum caro
me de via salutis interroganlem audire non sper- factumestsi;> desecundo : <Qui adhaeret Deo, imus
nal. lloc adimplelum crcdimus desideriiini, quando spiritus esl cum eo «; > de leitio : < Si complan-
sedens in monie docebal discipulos suos, dicens. C lati facti suinus similiiudine morlis illius, simul et
i Beali paupercs spiritu, quoniam ipsorunt cst rc- resurrecliojiiseriiniis6?.i-r-<Si enimcoinpaliuiur, et
gmim cceloriini48, >elc. Ibi osculumdedit, quiaapc- conregnabimus "K > Ilem moraliler iabia suiil in-
riens os suum, gaudium regni cceleslis apostolis slrumenlum serinonuni; ideo designatur in eorum
promisit suis. Esl aulem osculum quadruplex : conjilnctioiie nititua vicissiludo fralernarum ora-
oseiilum carnis, oscultim daemonis, oscnluni hoini- tionum. In conspiralione anhclilus, unanimilas vo-
nis et osculum dilecti. De primo suscipitur asculum Iunlatum. In conjunctione corporum, supportaiio
Iiixuriosum, de secundo vencnostim; de terlio do- onerum. De primo, Jacobns aposiolus : < Oraie
niesiicum; de quarto sanctum. De primo dicilur pro invicem ut salvemini ";> desecundoin Actibns
in Proverbiis de muliere falua : Appielieiniit juvc- apostolorum : < Multiludinis credeniium erat cor
i:em el deosculata est eum *9. Secuiiduiii detiil unum el anima una "9. » Item : Unus spirittis, et
/oab Amasae; qiiando appiehendens mentum ejus < una fides 60> eral in eis. De lerlio : < ALter alle-
osculatus est eum, dicens : iSalve, frqter, el occi- rins onefa portate; et sic adiinplebitis legeni
diteum w,> et Judas dedil Chrislo, dicens : < Avc, Chrisli *'.» Dehis tribusail Aposlolus : <DeusPa-
rabbi, el tradiditeum ".tTerliuin dedillsaac Jacob p. ler dcl vobis idipsum sapere in aUeriitrum ut iina
iilio suo, dicens : i Da mihi osculum, fili mi "J. > nimes uno ore gloriflcetis Deum el Pairem Doiuini
De i|iiaiK)Aposlolus": < Salutale invicem in.asculo noslri Jesu Chrisii •*. » Idipsum sapiunt in alieru-
sancto *3. > Primum est malum, secundtiin pcjus, truin, qui alienas passiones in corde compaiiendo
"Jlallh. 5. l» Prov. 7. " II Reg 20. " Mallh. 26. " Geu. 27, " Rom. 16. " Joan. 1. •* I
Cor. *. " Rom. 6. " II Tim. 2, " Jac. 5. " Act. 4. «° Ephes, 4. 61 Galat. 6. " 1 Cor. 13.
 23 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 2i
et corpore patiendo, alienosdolores suos cum eis A Tiicas pelliceas induens ; terlius, animalum corptis
dolendo faciunt. Esl aulem in hac osculalione de- siimens. Primus celsiiudinem divinam indiguaius
. siderata, Verbum osculans, est caro osciilalum, est est; secundus obedienliam dedignatus est; lertius
homo Deus osculum. Ilem, est osciihim ad pedes, de vlrgine nasci dignalus est. Pritnus pro juslili.i
pro peccatorum remissione; osculttm ad mantis, dedit iniquiialem, seciindus pro gloria accepit in-
pro gratiarum actione; osculiim ad os, pro dile- feliciialem; tertius procedens homo sine semine
clione. In primo, primordia noslrae conversalionis largilus est nobis suam Deilalem. Primum ergo
dedicanlur ; secundiim, prolicienlibus indulgelur; merilo dicitur exsecrabile; quia illud fecit insidia-
leriium sola raiionis perfeclio experitur. Item, pri- tor generis humani serpcnlis formani assumens, qui
mum est in confessione, secunduin in devotione, cclsiludinem divinam indignatus, dedit pro jusiitia
tertitim in conlemplatione. Item, Paler osculans, iniqtiiialem. De quo Paulus : < Ego aulein carnalis
Filius osculalus, osculum, Spirilus sancius. Istud SIIIII,vaenundalus sub peccato63.> Et Isaias: iGratis
tcrtium osculum sapit suavius, gusutur rarius, in- vaenundaliestis et absque argenlo redimemiui 6V.>
lelligitur diflicilius. Non quaerit suavium quod est ln eo convenerunt diabolus, Eva, Adam. Dicitom-
imptidicarum inulierum; non basium, quod est nis emplor : <Malum est, nialuiii est6*.>Adam vero
conjugatorum; scd osculum, quod esl amicorum, ct Eva dixerunl : Bonuin est, bonum est 66.Diabo-
m osciilettir sponsus spousam, Chrisius Ecclesiam, lus dixil : < Unuin sit inarsupium omnium no-
Detis animam. Sponsi labia, sunl misericordia ct slrum 67.>Diabolusin eo posuit,primo, blandimenta
veriias. Labia sponsi,timor et amor. Eain vero quse adulalionis; secitndo, acumen subtiiis lenialionis ;
petit osculiim, necesse est tria habere, scilicetpoe- tertio, deceptionem falsse proinissionis; quario,
niientiam, puriiatcm, spirilualem fervorem. Iloruin grave pondus permansurae iniquilatis. Unde Eze-
primum indiilgeutiam, secundum illiiminalionem, chiel (cap. xxvu) :< Carihaginieiises negocialores lui
teriium virtiiluin aiigmentum conquirii. Debet enim impleverunt nundiuas tuas, argenlo, ferro, sianno,
esse pceniteiiiia, qua de malis piaeierilis crubescal. plunibo. > Primum accipitur in candore et sonori-
Purilas, qua per bonam conscieniiaui conspeclui laieargenti; secundiun in acumine ferri, lertium
Crealoris cuin flducia mundam se reproesentel. Spi- in nitore slanni, qtiarium iu gravcdine plumbi. lta-
riiualis fervor, quo ad sublimiora virttilum studia que, in hoc marsupio ponU diabolus suggesiionem,
se semper accendat. ln hoc fervore consideranda Eva deleclationem, Adam consensum, omnes pari-
suut amor et desiderium : amor , quo bona quae ler peccaiuni. Itaque in primo connnercio, emunt
Deus ei conlulit ardenter diligat; dcsiderium, per denies serpentinos, in secundo, spinas el trilwlos,
Q
quod ad ea quae nondum apprehcndil alacriter cur- in terlio, Deum et angelos. Audi denles serpenlinos:
ral. Hicpossumus tria oscula considerare : recon- < Mulier conteret captil tuum, et lu insidiaberis
ciliatorium, remuneralorium, conlcinplatorium. calcaneo ejus 68. >Audi secuiidum : <Cum operatus
Piiuium ad pedes; secundum ad nianus; lerlium lueris terram, non dabit fructus suos; sed spinas
ad os sumiiur. ln primo accipiiur lemissio pecca- et tribulos germinabit libi •'; > de lerlio : < Ve-
torum; in secundo munus viilutum; in lertio co- niie, emiie absque argento el absque ulla cotn-
gnilio secreiorum. nnitatione vinuni et lac 70.> Vinuin est Chrisli
liem, est osculum doctrinae, est naturae, est gra- diviniias, Iac vero ejus liuuianiias : nain lac de
liae. In primo, pcr praedicalores suam nobis insi- carne nascilur.
nuat Detis dileclionem ; in secnndo, boni naluralis Secundum commercium fuil miserabile ; in quo
clariiale nos illustrat; in tcriio, graliau specialis propagalor generis humaiii tunicas pelliceas iu-
nos charismailbus exallat. Itaque habemus de pri- dttit; quia obedieiiliam dedignalus esl, et accepit
mo cbaritatem; de seciindo clarilalem; de tertio pro gloria infelicilatem. Quippe < homo, cum in
graliam multiformem. Iiem, in hoc saeculomirabilc honore csset, non inlellexit; comparatus est ju-
quaerebal sponsa «ommerciuin, scilicet ut veiriret D menlis insipientibus, et similis faclus est illis 71. >
divinilas, cui nostra jungercliir humanitas. Inde In hocscilicel commercio :< Commiitaverunl enim
canit Ecclesia. «0 admirabile commercium! > gloriam suam in similitudinem vituli comedeniis
Creator generis biiinani, animatiim corpus sumens fjnum '*. >—<Dederunl enim preliosa quaequepro
de virgine nasci dignatus est, et procedens homo cibo ad refocillandam animam '*'. >Manibtiseiiiin
sine semine, largitus est nobis suam Deilatem. > et pedibus arcessertuit sibi moriem. In hoc eniin
Commercium dicitur a com el mercor. Triplex est emerunl sibi spinas et tribulos : tribulos, id esl len-
commercium. Priinum fuit exsecrabile; secundum taliones, qnae corpus aflligant exterius; spinas quae
miserabile, lerlium admirabile. Primiim fecit insi- profundius penelrant, id esl spiriluaies suggesiio-
dialor generis hiimani; secundum propagaior gc- nes, quaepungant interius. In primo igitur coinmer-
neris biiiiiani; teilinm Crealor generis humani. cio, homo qui dcscendebatab Jerusalem in Jericho,
Primiis, figuram serpeniis assumens; secundus, tu- spolialur, in secund»-, vulneralur, in terlio, vulnus
63 Rom. 14. " lsa. 42. 6S Prov. 20. 6SGcn. 3. 67 Prov. I. S8Gcn. 5. " Ibid. " Isa. 55.
" Psal. 48. 7« Psal. 109. 7!' Thrcn. 1.
25 COMMENT.IN CANTICA CANTIC—LIB. I. 26
vino et oleo perfundilur ". Spoliaiur bonis gratui- A ., expediat; secundum, ut diaboli versutias impedial;
lis; vulneraliir in naliirnlibus donis; perfundiliir tertium, ut stola jiicunditaiis hominem insigniat.
oleo spiritus, el vino Dominici sanguinis. De primo : < Peccala nostra ipse perlulil, < scilicet
Tertium commerciimi fuit admirabile; qttia <Crea- tin corpore suo super lignum 89;»de secundo : <Con-
tor generis huinani animatttm corpus sumens de Vir- iribulasli capila dracoiitimiii aquis.» — <Confregisti
giue nasci dignalus est, el procedens homo sine se- capita draconis 90; >de terlio : < Cito proferte sto-
mine largitus est nobis suam Deilalem 7a*.> Divina lam primam ,l. > llem : < Exuentes velerem homi-
cnim sapientia incarnala fuil illa fortis mulier, quae nem euin actibus suis, induile novum, ut in novi-
< considerav.it agrum et emit illum : de fruclu ina- lale vilae ambuletis '*, > Ecce benignitas. Scqui-
nuum suarum planlavit vineam '*. > Ager est mun- lur humilitas; quia de Virgine nasci dignalus est;
dus; vinea est Ecclcsia. Ergo < empti estis pretio de coelo in Nazarcth desccndit, in Belhlehem uasci
inagno. Glorificale et portate Deuin in corpore voluit, in Jerusalem mori sustiuuil. Hic descensus,
vcstro '*. > Ecee ait : < Venio cito, et inerces mca mediante Virgine, factus est. Ipsa enim < facla cst
mecum est ' 6; procul et de ultimis flnibus prelittm quasi navis insliloris, de longe porlans panem
«jus ". > Ergo ut salureniini ad hoc commercium suum 93, >quia virginali navigio venitdeNazaretli in
properate, emile et comedile. Sed dicunt multi : B Beihlehem, quaedicitur doinus panis. Ipse enini est
< Dives sum, el nullius indigeo 7S.>Sed aspice, ho- < panis vivus qui de ccelo descendil9*. > Sunl aulem
mo, quia < es miser et miserabilis: > miser in le, tres panes 2 Primuspanishordeaceus, secundussub-
miserabilis iniuentibus te. Es enim < pauper et cinericius, tertius siniilagineus. Primus converten-
midus et caecus ". > Pauper, quia non habes tium, secundus forlilcr militantium, terliusin cceie-
thesaurum in ccelis; nudus, carens vesle virtuiis; slibusdelectanlium. Primusaliqitid habelasperilalis,
capcus, non intelligens mysterium Incarnationis. secundusmulluin bumilitatis, lerliusplurimum sua-
Ergo in hoc commercio eme aiirum divinitaiis, vilatis. Primus piingit aculeis pcenilenliae, secundus
vesiem virlulis, collyrium, scilicel fidem Incarna- cinerem habel dcjeclionis propriae, lertius cando-
lionis. Aurum autein ignitum el probalum et pu- rem puritatis innocentise. Primo pavit Chrislus
ruin; atirum divinilate igiiilum,chariiale prohalum, quinque inillia liominuin "; secundum halitiil Elias
passione purum, sine peccali pollutione. Deprimo: in solalium 96; terlius de mensa propositionis cede-
< Caput ejus aurum optimum 80; > de secundo : bat in usum sacerdotum 97. Ipse enim Christiis
< Deus noster ignis consumens est 81; > de lenio : fuit maima in deserto 98,panis de coelo in liorlo ilo-
< Corpus meum dedi percutieniibus, et genas measi rido, panis angelorum in regno. De his tribus Da-
r
velleniibus, faciemmeam non aveiti ab increpanti- vid : iPltiit illis manna admanducandum, et pancin
bus, el conspuemibus in me "*; > de quarlo: < Qui cceli dedit eis : panem angelorum manducavil
peccaium non fecit, nec inventiis esl dolus in ore liomo ". >
ejus *3; > de vestibus : < Odor vcstinientortim Item tres sunt panes. Primus subcinericius , se-
tiiorum sicut odorihuris 8i; > de collyrio : < Oleum> cundus reversalus, tertius nec suhcinericius, nec
efTusiimnomen ttium *».» Igitur eniamus aurmn adI reversalus. Primus, cst Deus homo; secundus, cst
rediinendiim, vestem ad dccoraudum, collyriiim ad honio Deus; lertius, Deus, Deus meus. Primus anie
illutniiiaudum. Hoc aurum < redemit Israel cx om- resurrectionem ; secundus in resurreciione; lerliiis
nihus iiiiquiiatihus suis 8C.> Vestis ornat ul sit <reformabiicorpus hniiiiliialis noslrae configuraluiii
< omnis gloria ejus filiaeregis ab intus in limbriis corpori claritatis suae100.>Prinius esl cibus corporis
aureis 87.> Collyrium illitminal; quia'per illud et animae in peregrinatione; secundus est cibus
< vidil Iucem magnam populus gentiiun qui ambu- animae in exspectaiione; tertius est cibus delica-
labat in lenebris "*. torum, in u+vinitalis admiralione. Depriino : < Panis
Ecce admirabile commercium. Audi tria quae: quem ego dabo, caro inea est '; > de secundo :
scqtiunttir. Animatiim eorpus stimeus, eic. In priino D « Ego sum panis vivus qui de ccelo descendi *; »
apparuit beuigniias; in secundo oslensa est humi- de tertio : < Panein angelorum mauducavii ho-
litas; in terlio largitas Salvatoris. Primo a diabolo mo 3. > Ut inveniamus hiinc pauem, transeamus
nos liberavii; sccundo nossibi conformavit; tertio usque Bethlehem, quae dicilur domus panis. Eamiis,
nos suo regno ditavil. Audi primum : Aiiimalum transeamus, perlranseamus. Priinum, ut quaera-
corpus sumens figuram serpeniis consunipsit, pe- lnus; secundum, ulvideamus; lertiuin, utinvenia-
rizomala dissuit, lunicam pelliceam nos exuit. I. miis. De primo : < Ite et inquiriie diligenler de
primo, noslram induit miseriam; in secundo, dia puero *; > de secundo : < Transeamus usque Beth
bnli deliililavit fallaciam; in tcrlio, hominem leliem et videamus hoc Verbum quod factum esl ";>
reparavit ad gloriam. Primtim, ul nos a pezcaiis de lertio : < Cum perlransissem, inveni quem diligit
73 Luc. 10. 73' Oflic. Eccles. '* Prov. 51. '»1 Cor. 6. 76 Apoc. 22. 77 Prov. 51.
78 Apoc. 5. '» lbid. 80 Cant. S. 8l llebr. 12. " Isa. 50. 83 I Pelr. 2. 8*Cant. 4. " Cant.
1. " Psal. 129. 87 Psal. 44. 8a Isa. 9. "3 Pelr. 2. RS*Psal. 75 •• lbid. 91Luc. 15. " Rom. 6.
"Prev. 31. "Joan. 6. " Ibid. 96 III Reg. 19. 97 Exod. 25. " Joan. 6. 89Psal. 77, 10° Philipp.
S. ' Joan. 6. ! lbid. * Psal. 77. 4 Maltb. 2. » Luc. 2.
27 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 28
antnia mea ". > Audiamus ergo Verbnm quod prola- A , misit angelus, dicens : < Spirilus sanctus superve-
lum esl: < Videamus Veibiiin quod factum est'. > niel in le '•, > ac si diceret: Desuper a Palre lumi-
Diligamus Verbum quod caro factum esl *. Primum iium in te veniet Spiriitis sanclus, ut, sicut fn in
ab angelo, secundum in praesepio, lerlium in Virgi- osculo, suum ad te Spiiiium spirabit Paler. Dicit
nis uiero. De priino : < Verba mea auribus percipe, ergo beata Virgo : Osculetur me Deus Pater osculo
Dnmine '; > desccundo : <Videamus hoc verbum oris sui, id est in osculo Filii sui osculanlis liuma-
quod factuin est "; » de tertio: < Verbum caro nam naluram : in quo osculo liabelur dulcis unio
f.ictum est ". Primum, esl angelicae vocis jucuu- et delectahilis conjtinciio duarum natiiraruin iti
ditas; secundum, Christi naliviias; lerlimn, incar- Clirisio. Signuin dileclionis ad hominem Dei, pax
nala Divintas. Audiamus oraciilum; videamus mi- quoque el reconciliatio Dei et hominis. El, sicut iu
rai IIIIIIII; ci.riamus ad spectaculuin. Oraculum pro- hac pelilione sua beata Virgo cuin osculo Patrisad
iiiiraculiiin seipsam conjunxil osculum Filii ad humanam na-
pliciariim, angelorum, speclactilum pa- luram; sic angelus- cum"dixissel ad
storuni. Pritiium no*scertificavii; secundum laeiifi- < Virginem :
Spiriius sanctus siipcrveniet in le ", > iu quo
catit; leriiiini uos heatificabil. Quid ergo, liomo, cs verbo Patris ad
Virginem osculum dcsignavit, et
de
sollicitus regali aedificio,ciini Deus luiis jaceat in iB cim hocosculo connecleret osculum Filii ad liunia-
piaesepio, el non sil ei locus in diversorio '*? Quid nani iiaturam, staiim suhjunxil : < Et virtus Altis-
ii gitas i!e vestinienlo? Ecce Cbristus involulus est simi obumbrabit libi
",> ac si diccret : Tibi, id est
vili paiiniciilo '*. Quid laboras de clieniium colle- ad boiiorem luum, ul te matris Deihonoret nomiiie.
gio? Salvalor liius jacel cum hove et asino. Quid Virlus allissimi Dei Patris, scilicet Filius qui virlus
anxiaris de dominioT Rex gloriae Joseph et Mariae Dei Palris. dicilur el brachium :
ipse, inquam,
obedit imperio. Ecce audisli humilitatem; audi
obumbrabil, id est uiiibraculiim faciel. Nam de
largitatem : < Procedens homo sine seinine largitus carne Virginis carnem assumendo, divinae naturae
cst uohis suam Deilalem '*. > Ex hacenim nativilale fecit umbracnlum, el sub umbra carnis, splendorem
tiabunlur nobis pro stcrqiiilinio lilia, pro sacco pur- Divinilalis obiexii.
pnra, pro confusione gloria. Pro sterqiiilinio car- Qttia meliora sunl ubera tua tiino»
ualis foeditatis, lilia jucundae in aelernum ptiriiatis; [TIIOBAS.] Acsi tliceret: Ideo in luo advenlu luis
pro sacco corruplihilis corporis, purpura iminona- oculis recreari cupio, quia incomparabililer exce-
lilatis; prn coufusione mundanae calamitaiis, gloria dunl onmia doua quae per luos praecones misisii.
divinx- conleuiplaiionis. Ul videamus eiun regnan- Vinuin hic :iC(ipitur fervor scicntiae
legalis. Ubcra
tem CUIIIPalre et Spiritu sanclo sine fine. Amen. L vero rudimenta evangclic;c fidei. Unde Paulus :
Osculetnrme osculoorit sui. < Lac polum dedi vobis non escam ". > Meliora
[CARDINALIS (12).J In principio igilur hiijtis canlici sunt igiiur ubera tua vino, quia rudimenla Novi Te-
inaler loquens iulroducilur, petens Spiriius sancti stainenli quoscunque ex aqua et Spiritu regeiieranl,
graiiam, el conjiinctioneni divina- naturae ad htima- iuox vilae coelestis inlroitu reddunl aplos, quod lex
nani, diceus : Osculelur me osculo oris sui. Tacet non polerat : < Nibil eiiim ad perfectum adduxit
aiilem suppnsiliim verhi sive nomiuaiivum, tan- lex ". > Habcl et dileclus vinum, scilicet perfe-
qiiam ceriuni el impressum ineiili suae; et siibin- ctionein doclrinae, longe nielius vino legis De quo
lelligilur Deus Paler. Os aulem Palris dicilur Fi- scquitur longe post: < Bibi vimini meum cum lacie
lius, quia, sicut ipse Pairis dicilur brachiuin, proi meo ". > Spunsus duo habel ubera, et sponsa dtio.
eo qliodper eiim ctinclaoperaliir Paler, ita etiam os Priinum sponsi est longaiiimiias, quae lac haliet,
cjiis dicitur, quia per ipsum nobis loquiiur Paler, et scilicet peccaloris exspectalionem , ul in Paulo :
per ipsum spiral illiun sonuin, de quo scriptum est: < An divitias bouilatis el paiieniiat ejus et longa-
<Factus est repente de coelosonus ls-16.>Sicut dicil nimitalis conlemnis? ** > Secundum est clemeniia,
Gregorius supcr illuin locum Job : < Audiet cor• D et habet lac, scilicel receptionein pceiiitentis vel
meiim audilionem, in lerrore vocisejus, el sonum facilitalcm reniiliendi, ut in propbela : < Derelin-
deore illius procedenlcin ". > Verum inosciilatione qual impius viam suam : cl vir iuiquus cogitaiiones
noiantur pluriina. Nam persona quxosculaliiraliam, suas". >
spiritum suum spirat ad illam , el in hoc intellectui Ilabet et spnnsa duo ubera. Primum congraiula-
accipiiur hoc verbiim : Osculetur. Habetur quoque: tiouis, el fundil lac exbortalionis ; sOcuniliiiticom-
in osculo dulcis el delectabiiis deorum conjunclio. passionis, et habet lac consolalionis. Scil cnim
iSignum quoque dileciionis, reconcilialiouis el pacis; < gaudcre cum gaudenlibus et flere cum fleiiti-
et haeconinia osculo coiinotaniur. Dieil ergo beatai bus ". >
Virgo : Osculetur me Deus Paier, suuiii ad me spi- Habct et sponsus duo ubera, qnae sunt miseri-
rando Spirilum, quam peiitionem iniplendam pro- cordia et verilas : misericordia ad indulgenduni,
• Cant. 5. 'Luc. 2. » Joan. 1. ' Psal. 6. " Luc. 2. " Joan. 1. " Luc. 2. " Ibid. "-Cani.
" Hebr.
Eccl. in Vesp. Aniuinl. »-" Act. 2. " J)b.'• 37. " Luc. 1. " Ibid. "lbid. " I Gor. 5-
7. •» Cant. 5. " Roin. 2. *• Isai, 55. Rom. 12.
(2) Id est Joanncs Algrinus.
29 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. I. * 30
veritasad inslruendum. Esl autem Iriplex Dci mi- A sinistro uberi sponsii Veritas igilur confessionis
sericordia : Prima speciosa, secunda spatiosa, lerlia obviat primae misericordiae Dei, scilicet speciosae.
pretiosa. Spcciosa purifical a vitiis animarum el In verilate enim confessionis, peccatornm haheiur
corporum; spatiosa, locupletal divitiis spiriiualium remissio, quod est primae misericordiae. Verilas
charisiuaium; preiiosa accumulat deliciis coelestiuni igitur Dei, qua> secunda esl, obviat spaliosae mise-
lieaiiiiidiiiuin. Primaest speciosa; quiafacii.inim.im ricordiae; quia super fldem veram sedificanlur cha-
speciosam, ut sil omnis «loria ejus, scilicel. filiae rismala spirilalia, quse sunl secundae inisericordiae.
regis ab inius "; secunda spatiosa, quia < a summn Terlia veriias quae esl oinnia veraciter propier
ccelo egressio ejus ". > Terlia preiiosa, quia < pro- Deum facere, obvial lerliae misericordiae, scilicct
cul et de ulliniis finibus preiium ejus ". > Prima preiiosae. Quia qui facit opera propier Deum , pre-
est speciosa, quia facil animam candidiorem nive, tiosuui recipit pnemium. Item, tres veritates Dei,
liiliiliorein laele , rubicundiorem ebore antiquo, Iribus misericordiis huinanis obviant. Prima eniin
sapphiro piilcliriorem '•; secunda spatiosa, quia veriias Dei est in carnis assumplione. Haec obviat
< aliingit a finibus usque ad finem forliler ai; > primae misericordiae liuiiiaiiae, quae csl ignoscere
tcrtiapreiiosa, qtiae nos inlroducet tin haeredilalem _. inimico el pro eo orare Ad hoc enim Chrisius ve-
incornipiibilein, et inconlamiuaiain, et immarces- ram carnem assumpsit, ut misericordiler peccaia
cibilem3'.» Deprima :propheta : < Speciosa esl mi- remilteret, et pro iuimicis orarel. Secunda verilas
sericordia in tempore tribulaiioiiis, el quasi nubes Dei, quae esl in promissione, obviai secundae mise-
pluviae in lempore siccilatis **; de secunda : < Mi- ricordiae hiimanoe, quae est a peccalo peccatorein
sericordia Domini plena esl lerra3*; » et : < Do- avellere. Talibus enim reguum cueloruin promitiil
mine, in coelo misericordia lua35; >de terlia : < Quia Deus. Tertia veritas Dei, quaeest reiribulionis, ob-
inisericordiam et veritatem diligil Deus, graliam el viat terliac misericordiae humanac, quae est de bonis
gloriam dahil Doniiiius 3*. » Prima, quae speciosa temporalibus pauperum inopiam rclevare, quia pro
dicilur, qualuor pulchiiludines conferl animae Has bonis temporalibus et caducis retribuet Deusaeterna
qmere infra in secuudo libro. Prima conlritione cor el immutabilia bona. ln prima obvialione Sieplia-
aflligit, secunda atl amorem Dei cor eniollit,-lcrtia nus ait: < Doniine, ne statuas illis boc peccatuiu*°>
supcrnorum bonorum qnasi coeleslirore pcrfundit: e.tobviat illi Verilas quaeDeusest, quia ividii cuelos
et hoc juxla triplicem liiijus nominis interpretatio- aperlos, ct Jesuin stanlein adexlris Dei ".> Et bo-
nem. Juxta priuiam, diciiur n.isericordia, quasi nus Paler misericordia molus est super lilio pro-
miserum cor dans; juxia seciindain, dicitur mise- < C digo *'. Prosecunda ait Daniel: < Qui docti fuerinl,
ricordia, quasi miltens seorsuin rigorem cordis; fulgebunl quasi splemtor liniiaineiili, et qui ad
juxia leriiam, misericordia dicilur mira suavitate jiistitiam erudierint mullos, quasi stellae lucidae iu
rigans corda. tiaec de primo uhere; secundum cst *lernitale**.> Jesus Cbristus misertus esl matris ju-
verilas. Haecverilas esl triplex. Priina cst iu caruis venis qui jam sublatus crat extra portam, nioiluus
assiimplionc; secunda in promissione; lerlia in **. De lerlia scriplum est : < Esurivi et dedisii
retribuiioiie. De prima : < Veritas de lerra orla milii manducare **, > etc.
esl "; » de sccunda : < Sermo tuus veriias esl "; > Sequilur verilas promissionis : < Venite, bene-
dc tertia : < Confirinala est super nos misericordia dicti Patris mei *'. > Iude Saniaiilaniis misericor-
ejus, et vcritas Domini manet in aeteriium ". > Si- dia niolus vulneralo a lalronibus infudil viiuiin et
niiliter sponsa duo habel ubera, scilicet misericor- oleum ; el dcdil pro eo duos denarios *'. In dena-
liiam el veritatem. Prima, lac habet, scilicel coin- riis, icmporalesubsidium ; invino,Uetilia dantis; in
passionem, secunda, cognitionem et seciuiiaiein. oleo, suavitas mansueludiiiis desigiialur; quia < bi-
Itein ista tiiplei esl misericordia. Prima est igno- larem dalorem diligit Deus *", > et mansiieiuin in
scere iiiimico, el orare pro eo; secunda est pecca- pauperem. Ilpe obvialiones sunt iu misericordia
toreni avellerea suo peccato; tcrtia est pauperum D Dei triplici : speciosa, spaliusa, preliosa. < Ailingil
iuopiam relevarede proprio.llem Ires sunt veritates cnim a fine usque ad linem foniier **,>id est te non
liominis. Prima est verilas confessionis, secunda deseril a principio luae conversionis, si lanien co-
verilas (idei, tertia verilas universaeoperalionis. milem habeat veritatem.^slae euim te comitaniur,
Cum igitur sponsa petil osculiim, videl hxc ubera le praecedunl, le sequunlur. Prima obvia praecedil;
sibi obviare in appropinqualione corporum, ul sit secunda comilatiir; tertia sequilur. Prajcedunt;
sinistra sponsi conlra dexleram, el dcxlera conlra unde David : < Misericordia el veritas praecedenl
siuistram. Ulrobique dexlera est verilas; sinistra faciem tuam ". > Comitanlur; iindcidem : < Quo-
misericordia. Iiaque tres veritates humanae tribus niam misericordia aedificabitur in coelis, praepara-
Dei misericordiis obviant. Dexlerum iiber sponsse bimr veriias lua in eis "•. > Sunt autem quidam qui

"Psal. 44. " Psal. 18. " Prov. 51. " Thren. 4. 31S.ip.8. "1 Pclr. 1. " Eccle. 35. **Psal.
52. "Psal. 35. " Psal. 85. »7 Psal. 84. "Joan. 17. " Psal. 116. " Act. 7. *l Ibid. *« Luc.
15. **Dan. 17. **Luc 7. " Maiih. 26. *• Ibid. *' Luc. 10. »8II Cor. 9. " Sap. 8. •• Psal. 58.
" Psal. 1)8.
 31 THOMi£ CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 3»
has misericordias repcllunt, sunt qui ncgligunt, A opus noslrae redemptionis : in quo continctiir nio-
sunt qui habent momenlaneam, sunt qui habent dus ci fructus. Audi frucium : i Mensuram bonain
conlinuam. Primi sunt criminosi, secundi sunt et confertam et coagilaiam el siiprrelfluenlem da-
lepidi, tcriiiiniitabiles, quarli conslautes. De primis hunt in sinum veslruin 6S. > Bona crit niensura in
3 ait propheta. < Non est misericordia, non est gcnerali resurreclione, conferta in corporum soli-
verilas, non est scientia Dei in lerra. Maledicium ditatc, coagilata in agililate, supercflluens in clari-
cst mendacium, furtum et homiciditim, el adulte- tale el divina visione. Sed est flucns, el esl eflluens,
rium inundaverunt, et sanguissanguinem tetigii **;> et estperefflucns, etest supcreffluens. Flucnsesl in
de seciindis : <Judicium sinetnisericordia fief ei qui prima purgatione peccatorum ; efflucnsesl in gralia
non fecerit misericordiam »3; > deteriiis: iMiseri- virlutum,cum dauirproximoexemplum; percflliiens
cordia vestra quasi nubes malulina : et quasi ros esl devolus perlecltis usque ad obilum ; superef-
mane pertransiens **; > de quartis Job : < Mecum lluens est abundantia beatiludinum, quando facie
crevit miser.itio, et de utero matris meaeegressa est ad faciem videbimus Detini : sed in anima SIIIISeril
mccum '*, > scd notandum quod dicitur Deus niise- fruclus. Nuuc in aiiima videmtis ralionem, volun-
ricordia, ut illud: tDeus mcus misericordia ineaSB.» lalem, memoriam. His raiio saepe \n judiciis falli-
Dicilur et Dei misericordia. Unde : < Misericordia lur, volunlas perturbatione jactalnr, memoria ob i-
Domini plena est terra "; > dicilur et hominis mi- vionc confundilur. Sed Deus rationi erit pleniludo
sericordia. Unde legiinus : < Misericordias David lucis, voliiniaii mulliliiilo pacis, memorise conii-
fideles •". > Misericordiam quae Deus est suscepe- uualio aeiernilaiis. Primiim faciet Deus verilas ;
runl patres anliqui in ostio leinpli, per lidem et secundum Deus charilas, tertium Deus aelernitas.
propheticam revelationem. Nos Christiani suscepi- Mea(rinilas se iiilricavit erroribtis, doioribus, limo-
miis in medio tenipli, per ejus incarnationem. Sus- ribus. Unde : < Cor ineuni conliirbaluin esl 63: > el
cipient beaii in sacrario tenipli per glorificaiionem. intle tlolor. < Dereliquit nie virius mea 6*:> et inde
Item, beala Virgo suscepit in osiio lempli sui in pavor; < Et Iiimen ociiloruiu meorum, et ipsum non
angelica annunliaticnc, in rnedio lempli in ronce- esl ineciitn ••; > el inde lerror. Sed lunc recedet
plione, in sacrar.io lcmpli in sui assumptione. Nos error a raiione, dolor a voltintaie, timora nienioria.
quoque tres istas Dei misericordias suscepinms : Modus noslrae redemptionis fuit exinaniiio Clui-
primam in oslio lempli, quando purificali de lene- sli, qui se exinanivil usque ad carnem, ad crucem,
bris ad lucem transimus ; secundam in medio lem- ad inorlem *6. Primum fuit huinililalis, secundum
pli, quando in odore virtiitum, Chrislo obviainus; C diguaiionis, lertium inansiieiiidinis, scilicet came
lertiam suscipicmiis in sacrario lenipli, quando vi- indui, cruce torqueri, inortemulclari. Ilaecunguenia
dentes Deum in sua clarilate perpcluo cum angelis dicunlur vel inlelligunlur dona gratiae spiritualis,
laudabimus. Islacsunl tres filiaeJob : Prima est illa quaecorda inonaliiim consolanlur, refoveni, refi-
quae dicilur Dies, sccunila Cassia, teriia Cornus- ciunt el confortant: Consolanlur, irisliliam rcmo-
tibii ", quia perpetuo Deum laiidabimus. vendo; refovent, fragiliscondilionis onera relevan-
Fragrantia unguentis optimis, do : rcficiunt, inlerna dulcediuc sanando ; confir-
[THO.]Ungtienla opiimasiiut dona Ppiritus sancti, mani, clypeo patientiac inuniendo. De primo Paulus:
quibus verba Chrisli fragrant, quia viri apostolici < Confirinale ineo cbarilaiem 67, elc. Pro secundo
ministraiorcs lactis evangelici, unclione spirilus, David rcfovit puerum Amaleciten, ut dux ejus
virtutum amore proficiunl; de qua Joannes: <Un- ficrel. Pro terlio ait Sponsa : < Comedite, amici et
ctionem quam accepislis ab co iu vobismaneat 60.> inebriamini charissimi 6S; > pro qnarto Paulus :
liem unguenlis opiiinis fragrani bonoeopinionis (ln omnibus sumenlcs sculum fidci in qtto possitis
cujus odcrem longe lateque diffundiint vel praedica- omnia lelanequissimi igncaexsiiiiguereM.>liein,suiil
tores sciU ipsi aiunl: < Deoaiilem graiias qui sem- uiiguentabona.sunl meliora, sunt oplima.Bona sunt
per trinmpbat nos in Christo Jesu, ct odnrem suae coiisolalionisin reconcilialionepeccatorum, nieliora
noliliae manifestat pernos in omni loco 6i.> Est un- cbaritaiis in collaiione virluium, optima contempla-
guenlum conlrilionis, el csl unguenliim devoiionis, lionis in revelalione ccelestium. Sed causaiu hariim
eleslpieialisrPrimumpuTigiiivum, dolorein faciens, nuptiarum videamus :
secundum lemperalivum, dolorem leniens, leriinm Cum summus Ariifex regni ccelestis jura di-
sanativum, etiam morbum expellcns. Primuiu fun- sponeret, tribus virtulibus omnem sui regni
dilur super pedes Cbristi, secundum super capul, commisit providenliam : potenliae coronam, sa-
tertium snpcrlolum corpus. Primum boniim, sectin- pieiitiac sceplruni , lienignilali sigillum credidit.
dum melius, terlium opiimuni. De primo babemus In corona singularis eminentia divinaedignitalis, in
heneficiiim remissiouis; de sccundo solaiium ex- sceptro censura justae severiiatis, in sigillo conso-
sultalionis; in tertio gratias aginius Chrisiopropter lalio incxhauslae pielatis accipitur. Dicil poiemia :

"Ose. 4. "Jac. 2. »v Ose. 6. " Job. 51. »s Psal. 58. " Psal. 32. »»Isa. 55. >«M>.M. "I
Joan. 2. " II Cor. 2. 6! Luc. b'. 63 Psal. 5i. 6* Psal. 37. 6»Ibid. 66Philipp. 2. •' 11-Cor. 3.
•• Cant. 5. " Ephe . ti.
 53 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. I. ?«,'
« Honorem meum alteri non dabo 70.>De sapientia A Ostendafn et ego scienliam meam 80. » Conlra ler-
dicilur: t Sspientia vincit malitiam '*; >de pietate: lium aiebaf ill.e Pharisaeus: <Deus graliasago libi,
< Miserationes ejus super omnia opera ejus 7a. > quia niui sum sicul caeleri bominum raplores, adul-
Potcntiae igiiur est superni gloriam bonoris inviola- teri; jejuno bis in Sabbato ", etc. >
biliter defendere; sapientiae contemptores ejusjusta Secundum quod habet vir vitae irreprehensibilis,
severilale deprimere ; benignitalis, post casum mi- ex quatuor fit. Debet enim esse irreprehensibilis in
sericordiam pclentibus ignoscere. Poleslatem hu- conspeclu Dei, in conspectu magislri, in conspectu
jusinodi Luciferille voluilappetere, sedlaniae gloriae fratris, in conspeclu inimici. Primum fieri debet
possessorem, nec vi coiislringerepotuit, quia summe pura conscientia, secundum obedientia, lertium di-
potens erat, nec fraude circumvenire, quia_suiiinie sciplina, quartum abslinenlia. De primo Job:
sapiens;-ncc odio suoruni expellere, quia summe < Neque enim reprehendit nie cor ineum in oinni
benignus; nec successione siibsequi, quia immorla- vita mea 8a; >de secundoDominusreprehendit Adam
(is. Ilaque parlurivil injusliliani superbiae, concepit dicens : < Quia obedisti voci uxoris luac plusquam
dolorem invidiae,el peperit iniquitalem conlumacis meae, maledicius eris super terram 8S; > Et Sanmel
audaciae 73.Piima quia praeferri non poluil,coaequari ad Saul: iMelior esl obedientia*quam viclimaj ";>
se Condilori appetiil; secunda de gloria ejus, cui de lerlioreprehenditPaiilusPetruiii-.iReslili, ait, ei
adacquari non potuit, contabuil; tertia cuni cujus in faciem, quia reprehensibilis erat8". > Coufebatur
majeslatc est oppressus, contempsit. enimincircumcisis; deqtiarto Aposlolus:<Silis sine
Item, est unguenluni bonum, est melius, est opti- reprehensione in medio naiionis pravx- el perverssc,
nmm. Primtim interius sanat el exlerius fuscat ; inter quosluceiis tanquam luminaria inmundo se. >
secundum inlerius roborat et exterius pusuilas le- Et Pelrus : < Obsecro vos lanquam advenas ei pe-
vigat; lertium exhilarat. Primum est bumilitalis, regrinos, abstincre vos a carnalibus desideriis, quse
sccundum purilalis, lerlium religiosae lioneslatis. militant adversus animam, conversationem vestram
. Dehoc diciiur inExodo: <Carohominis non ungettir inter gentes habenles bonam, ut qui in eo quodde-
cx eo 7*. > Spiriius honiiiiis dicilur vir, el ungilur iraclanl de vobis lanquam de malefactoribus ex
hcc Iriplici unguenlo. Femina dicilur caro liominis, bonis operibus •', >etc. Tertium quo ulilitr vir vit;c
cl periiibenlur ungi islo secundo hi qui feniineam venerabilis fil ex qualuor. Primum esl doctrinae
tUicunl vilam. Unde in Veieri Tesiamento non mu- verilas ; secundiim in aflabililale et vultu bilarilas;
lieres Iegimus unclas, sed viros. Trcs viri liis tribus lerlium, disciplinaegravilas; quartum, personarum
iuigunlur : primus csl coram lioniinibus vir vitao P digniias. Primuin erudit ad veritatem, secundum
roniemplibilis; secundus, vir vitaeirreprehensibilis; oslendit cordis benignilatem, lerlium excludit levi-
lenius, vir viiae venerabilis.Per priiiuini in iiifirmis latem, quai tuin dal cacteris aticioriialem. Job talcm
reprin.itur vana gloria; per secundum : < Obslru- se exhibebat. Unde ait: lExspeciabanl me sicut plu-
ctum esl os loqueniiiiin iniqua 7»; » per tertitiin, viam ei apeiiebant os suum, sicut ad imbrem sero-
peificilur vila el doctrina. Inde dicitur prinms vir tiuuin 8S; > ecce primum : < Si ridebam ad eos nnn
viians ruinam, secundus vir vigens rigore, terlius credebant 89; > ecce secundum. < Et lux vultus mei
vir viam jusiitiae regens. Per primuin uovella re- non cadebal ad terram 90; > ecce teriium. < Si vo-
iigio defendilur a vana gloria, per sectiiidumrobo- luisscm venire ad eos, sedebam priinus. •'. > Sed
ratur virlutum copia, per lertium floret et fruclifi- ne bic superbiam redoleret, ait: < Cumque sederein
cat graliarum abundanlia. Unde poela de primo : quasi rex, circumsianle exercilu, eram tamen nice-
Dum novns ta viridi coalescitcorlice ratnus, rentium consolator "*. > Primo itaque eral unclii.s
Conculiat tenerum, quwlibet aura cadet 76. Job, scdens in sterquilinio et radens ulcera 93. Se-
Dc secundo : cundo, Daniel in qno ut avellereiur a lalereregis,
Posl etiam ventis sputio durata resklit 77. non est iiiveula maliiia ".Teriio, Moyses; cum enim
De leriio: D ingrederetur ad laberuaculum, filii Israel slantes in
Firmaqtte adoplivas arbor habebit opes "'\ osliis papilionum suorttm, ejus inspiciebanl poste-
Priinum ungiientum quod babet vir vilaecontempli- riora 9*. In figura primi, pellcs super labernaculum
bilis ex tribus fii. Primo enim se demonstrat pecca- hyacinlhinae,elpellesarietuni rubric.ilae, tegebaniur
lorein ; secundo, abjeclum el vilem; lerlio, servum sacco cilicino. Sed juxta lexlus ordinem, videlur
inulilem. Taliler enim btimilis formam peccaioris quod pelles liyacinlhinae supponerenlur 96.Sed quia
praeiendit, Gralias teinporales abscondil. Bona qtise dicitBeda quod saga cilicina inleriorem pulcbritu-
facit parvipendit. De primo dicebatille publicanus: dinem a tempestate aeris defendebanl, potiiit fieri
< Deus, propitius eslo mibi peccatori ' 9. > Contra ul soga in tempeslale supponereniiir ad defeusio-
secundum aiebat Eliu, cum diceret : iPlenttssum nem ; sereno vero aere, pelles rubricake el hya-.in-
sermonibus el coarclat me spiritus uleri mei. » ihince supponerenlur in decorem. Et sic inielligen
78 Isa. 42. 71 Sap. 7. 7S Psal. 144. " Psal. 7. 7* Exod. 30. 7» Psal. 62. 76Ovid. " Ibid-
'8Ibid. "Luc. 18. so Job 52. 81Luc. 18. " Job 27. • ,S3Gen.3. "llleg. 15. ss Gal. 2.*9*86Plu-
*8Job 29. " Ibid. •• Ibid. 91 Ibid. 9*Ibid. *3 Job 2. 8»Daniel G. Exod.
lipp. 2. »7lPetr,2.
52. " Exod. 20.
35 TIIOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 3«
<lum esl sicnbi in hoc opere alias inveiiiatur. In A super capui. Formatur super pedes affectuiim, dum
li<cur.isei-iiiuli. arca litaeral inliis ei 1'orisbilumine per bonam voluntatem electis in libro viiae aggre-
*' ui' rilna aliqua locum intrandi daret diluvio. In galur; firmatur super manus, dum ex operibus bo-
figma tenii, arca lestamenti deailrata erat inlus et nis ei (estimoniiim reddilur. Confirmatiir superca-
fiiiN auro purissimo ", ut clara apparerei hominibus put, dum merilis ipsius corona glorise retriliuiliir.
'i Deo. Vir viiae venerabilis fuit bcatus Renedictus. Chrisliis formatum oslendit : < In capite, ail, libri
Beneilicius inunere, graiia praeveniente ; Bene- scriptum esl de me *. > Unde ait discipulis suis :
tlictus tiomine, boiiuin odorem famae effuiidente ; < Gaudete et exsultate quouiam noinina vesira scri-
Benedicliis iiiimiue, oiiuiia perficieiite. In his auieni pia sunt in coelis l0. > De leslinumio operuni ail:
tribus esltriplex graiia. Prima est consumens, se- < Opera quac ego facio leslimonium perhibenl de
cunda conseuiiiians, lerlia consummans : consu- me ".> El Aposlolus: iTesliiiioiiiiini habeiiles ab iit
niens peccata, conseminans opera bona, consum- quiinlussuul, et ab iis qui foris ".lAudi inChris'o
inaiismerila.Depriina Paulus: <Ciiin autem placuil confirmatum per sigillum : < ViditJoannes in Apo-
ci qui ine segregavil ex utero matris mese, et voca- calypsi angelum descendentem de coelo, et corona
vit pergratiam suam ";> de.sectinda, idein : < Plus aurea in capiie ejus ia. > El alibi in eodem libro:
omnibus laboravi, non aulem ego, sed gralia Dei B Et iris in capiie ejus u; et in eodem, in figura mein-
mecum 10*; >de terlia, Joaunes : < De pleuiliidine brorum Christi vidit alios habentes signiim Dci vivi
fjus nos omnes accepimus gratiam pro gratia'. > in fronlibus suis in signuiii quod lcslameiiliim fir-
De prima : < Cognovil eum in benedictionibus mauim est super capifa corum ".
luis*, >elc. El: <Magnificavilcoram oculis Domini. > Oleum effusum nomen luttm.
< Doniine, ait , pracvenisti in benedictiouibus
dulcedinis *. >Ilxcconsumit peccala. Audi cousemi- [Tno.] DiciiurChristusoleiim propler unclionem
naiitcm per bouflui odorem nominis: < Ecce, inquit, Spiriius sancti, quam non ad mensuram ; sed ple-
odor filii mei sicut odor agri pleuicui benedixil Do- naiie accepil. Inde dicilur eflusum, non slillaiuiii.
minus *. >—iMelius est, ail Sapiens, iiomen bonuin Undeei Chrislus dcilur unctus. Inde David : < Ui:-
quam ungiieula pretiosa '. > Qui eniin conseini- xit le Deus Deus, luus oleo Uciiiiae prae consorii-
nal, id est pcr bonum odorem cum aliis seminai, bus tuis ".> Oleum igiiur e/fusum diciiur, quia ple-
iioinine aclerno IiJeredilabil illtun Dominus Deus nus esi Spirilu sancto, quem abuiidantjr cffudil post
nosier*.> Audi conseminantem : iBenedictus virqui ascensionem suam, non solum in Judaeos, sedetiani
confidit in Domino, et eril Doininus fiducia ejus. in alios, sicut praedixerat per propheiam : < Effun-
Eril tanquain lignum qtiod plantatuin esl secus de- C dam de spiritu meo super omnem carneiu 1T.> Est
cursus aquarum ; quod ad humorem iniiiif radi- oleum Spirims sancli. Unde : < Ut sugeret nicl do
ces suas; et non timebit cum venerit acsius. El eril peira, oleiimque de saxo durissiuio 18. > Ef Joh :
folium ejus viridc, et in lempore siccilalis non eril <Pelra fundebal niihi rivos olei 19. > Et prophcta :
solliciium, nec aliquando desinet facere fruetum.'.> < Cumputiescel jiigum a facie olei ". > Estei oleuni
Audi gratiain consuiumanleiii in qua est Benediclus misericordiae. Unde David : < El caro mea immu-
numiiie : < Benediciioiiem, ait, omuiuin getitiuiu tata cst propier oleum ". > Esl ei oleuni hilaiitatis.
dedil illi Doniiiius : et teslaineiitum suumconfirnia- Unde David: >Ut cxhilarel fatiem iu oleo ". > Est
vit super caput ejus *. >'Tres eniin sunl geules qua- et oleum charilatis. Unde Saloinon : < Oinni icm-
rum benediciionein habuit: Esl gens paganorum; pore sinl vestimenia lua candida, et oleuin de ca-
cst gens Judajoruni, est gens Chrislianoriiin. Benc- pitc tuo non deficiai ". > Est et oleum bonaecon-
dictionem paganorum habuil dum fugiens idolola- scieuliae, quod < prudentes quiuque accepeiiinl in
Irwin unius vcri Dei cullum tenuil. Benediclioiiein vasis suis cum lampaJihus ". » Esl el oleuni conso-
Judaeorum promeruii, sequendo non litteram, sed lalionis, quod Samariianus vulnerato a lalronihus
spiritum, noii cacremonias, sed sacrameiilum; non infudil ". Diciiur el oleum sernio adulationis. Uiule
"
4 duriliain Icgis, sed graliaj lemperamcnluiti. Be- David : < Olcuin atiiem peccaloris non impinguel
iiedictiouemChristianoruiii meruii, fugiendo de pec- capul nicuui ". » Est et oleum liaereticorumsubii-
cato ad sanctitalein, ascendendo de virlute iu vir- lis ef blanda deceptio. Uude Salomon dc vaga mu-
tulem, transeundo de miseria mtindi ad beaiitu- liere : < Et nitidius oleo guitur ejus *'. > 0 dulcis
dinem : lunc eiiim leslameiilum suum confirniavit olei (de quo bic sermo) effusio, inebrians angelos,
super caput ejis. Testainentum prius fonnaliir, salians sanctos, vivificans mortuos, peccatores ju-
sectindo liimaiiir, terlio confirniatur. Forn.atur slificans, mceslos laelificans, iiilcrosdissipaiis, redi-
'niii scnbilur ; firmalur, tliiin lesles adliibenlur; n:ens niuudum, reparans cceliim! Uoc oleum se-
..ulii inaliii-, dum sigilltim apponilur. Foruiaiur plies osciiare fecil quarli Regtim pueruiu ". ll.i-
••iper pedes, firmaiur super nianus, (Oiifirmalur ruin oscitatioiium qua:uor ad sensum compunciio-
" Gen. 6. "Exod. 25. •» Gal. 1. 10°I Cor. 15. * Joan. 1. « Eccli. 44. * Psal. 20. * Gen.
27. "Piov. 22. • Eccli. 15. 7Jer. 17. 8 Ercli. 44. ' Hcbr. 10. ." Luc. 10. " Joan. 5. " I
Coi. 5. 13 Apoc. »0. «* Ibid. •» Apoc. 9. 16Psal. 44. 17Isa. 44. " Deut. 52. " Job 29. *''
l«i. Ui.-«'Psal. 108. " Psal. 103.' " Eecle. 9. "MalUi.25. *• Luc. 10. " Psal. 140. " Proy.
b. «8IV Keg. 4.
 37' COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. I. ^58
nis ; (res perlinent ad sonum confessionis. Ir.lerio- A, fidelis conslilit in tribus, scilirel si habeat spem
rein asseustim reparat quailruplici compuiKlione, veniae, spem graliae.spcm gloriae: spem venia?,qu <
scilicet gemino pudore et gemino metu. Prius co- peccaium rcmiltatur; graiiae, qua bonuin operctur.
gita Dominum tuum, factorem luuin, benefaclorcin gloriae.qua bonum quodagil reiiuiiiereiiir VeT.sic-
Palrem Deum. Ad prinium el uliimum responde.it ut ait sapiens qiiidam, quattior sunt jttdiei;»-.se-
limor luus, ad duo media pudor. Purgatur con- cundiiiripraescieniiain,secundiiin caii^am, secutiilum
scieniia triplici judicio : Proprio, alieno, divino. operationem, secundiim operaliouein, seciitiduin re-
Inde Paulus : < Pro miuiiuo niihi est ul a vobis ju- iributionein. Secundiiin praescienliam, abinilioju-
«licer,aut ab humano die ", > hoc alienuiii. < Sed dicati sumus; seciindtim causani, quotidie inius
neque nieipsum jtidico ••, > hoc proprium. < Qui judicamur; secunduin operatiouem, jiidicaniur foris
auiem jiulicat me, Dominns est 31, > Itoc diviiiiini. ex nperibus ; sccundum retributionein, in geuerali
Proprio judicanlur ipsi nola ; alieno dubi.i; divino judicio judicabiniiir. Ex his duo priina sunl occulia,
prnrsus ignota. Propriiim fit ad diluendam culpam ; duo 'uliima maiiifesta. Iu duobus occultis judiciuin
* alieniiin ad
irrigandam proxiino infainiani ; divi- humaniim non recipitur; in judicio operationis, a
iitim neper ocuulium peccalmn incidat qtiis in ge- Dco polestas hominibiis conceditur ; judicio retri-
hennaiii. Priinum ilaque csl diligenter faciendiiin, B butiouis quisque coram hoiniuibus a Deo judicabi-
sccunduni yiriliter sustinendum, leriium ardenler lur. Primum occullum esl ei iminuiabile, secun-
appetendum. In priino facil judicium et jusiiiiam, dum occultum et mutabile, tertiuin manifestum et
in secundo proximtis nequitiam, in terlio Deiis ini- ir.tiiabile.quarliim iiiaiiifesUiinet inuiiutabile. Ilem,
siTicordiam. De primo : < Juste judicale, filii hoini- dicilur judicium ubi senleulia dictatur, et dicitur
rum *'. > liein: < Feci judicium et jusiitiam. •*. » judicium ubi sententia proferlur. In dictanda sen-
Itein : < Diligiie juslitiam qui judicatis '*. » De se- leiitia oinnis judicii judicant simul Paler el Filius,
rundo : < Tu quis cs qui judicas fralretn tuum "? » et Spiiiius sanclus. Jn proferemla seiileiiliajudical
• ln hoc enim quod aliuin judieas ; teipsum condem- solus Filius,- quia in divinitate seiilentiam diclat
nas ". > Iiem : < Nolile jtidicare et non judicabi- cam Patre el Spiritu sanclo. Iu humaiiitate, solus
mini ". > liem : < Nolite aule lempus jndicare quo- habei proferre senieniiam. Unde de dictanda sen-
usque venial Dominus, qui et Hlumiiiabil abscondiia tenlia secundum humaniiaiem dixit: < Ego non ju-
teuebraruin el manifeslabit consilia cordium ". > dico quemquam *6. * Secundum prolalioiiem seu-
De lcrlio: < Qui auleni judical me Doniinusest ".» lenliae, ait: < Sicut audio , sic judico *'. » Item
itPin : < Judica uic Deus, el discerne causam meam (_ dicilur: lOmiiejudiciuin dedit Filio *».> Sicut cnim
de gente non sanctu *°. > lteni : < Dumjudicamur, audil iu dictatione, sic tlicil in prolalione. Nomen
a Doiuino corripimiir , ul non cum hoc mundo dilecti tripliciier accipiiur. Diciiur eiiim nomen
damnemur *'. > Ecce qualuor oscilationes et tres in divina sapienlia ; diciiur et deChrislo opinio bona;
iriplici judicio vel trcs in confessiouc siut, sicut dicitur quoque specialis notiiia. De primo: < Ecce
proposiiiun est. noinen Doinini vciiit de longinqiio ". > De secuudo :
Tresin confcssione; debeleiiim esse lnmiilis, pura, < Melius est nomeii bonuin qiiam uuguenia pre-
fidelis. Est autem liumililas incipicns, est profi- liosa *°. > De terlio'ad Moysen dixil: < Novi te ex
ciens, est pcrliciens. Prima est in corde, secunda nomiue ". >Priuiuni est oleum effusum, secunduin
in opere, lerlia in suslenlalione.Priinam parit ve- diffusum, tenium piofusum. Primtim de ccelo, se-
ritas in corde ex sui coguiiione, secundam exhibet cundum in Judaismo, lertium in mundo. Primum
sanclitas iu opere ex bona cotiversatione, lerliam exinanitione ; secunduin doclrina, miraculis, con-
perficit charitas in suslenlalione armata clypeo versalione; tertium evangelica et aposlolica praedi-
palienlix : liaccesl hnniilis confessio. Secundo de- catione. Hoc oleum effusum est, ut vulner.iti a la-
betesse pura. Qiiatuor suul quoeresciiiuunl purila- trouibus vulneris dolor miiesceret ; diffisuin, ut
lera coufessionis. Sunt eiiim qui quaedam pcccala D I Judaeorumduriiia mollescerel; perfusum, til ocijil-
coiiiilenlur, quacdam nou : hoc designaium est in liiin sacraiiienitini splcudescerei. Primiim ad re-
Anania el Saphira, qui parlem preiiorum agri inissioneiii, secundum ad devotionem, terlium a*i
retinuerunt *'. Alii toiuiii coiifiienlur, sed moduin, lidem. Inligiira piimi.fuit oleumquod Saiuaritauus
id cst circumslanlias lacent. Quod designavil David, infudit vulneralo ". In figura secundi, < ere-
cum dicerel de Saul et Jonatha : < Quomudo ceci- xit JacobJapidem in lilulum, fuitdens oleum desu-
derunt forles in hello **. > Alii excusant ul Adam : per ". > ln figtira tertii, dixit Doniinus ad Moysen:
< Mulier, iin|iiii , dedit inilii et comedi **. » Alii <Facies oleum purissimum deolivis ad concinnanda
phaleralis verhis legiini iniiltitudiuem peccalorum luminaria'*. > Primum illud oleiim, scilicet divina
vel liiagiiiludineiii: hee siinl perizomala , quibiis sapientia esl cffusum, esl profusuin, est infusiuu.
Adam et Eva texerunl pudcnda *».Coufessio au.em Effusum de Palris solio; profiisum de Virghiis gre»

«ICor.4. " Ibid. "Ibid. " Psal. 57. "Psal. 118. ""* Sap. 1. *3" Bo.n. \*- " l<om-
2. " Maiih. 7. »• I Ci.r. 4. »• Ibi.l. *• Psal. 42. *• I Cor. II. Acl. 5. 11Heg. I. Geii. 3.
"Ihid. *»Joan. 8. "Jua.i. 5. **lbid. *'Isa. 3. " Eccle. 7. » LxH. 33. " Luc. 10. '] Geu.
IX. •* Exud. 55.
39 TIIOMjECISTERC. ET JOAN. ALCRINI 40
niio, infusum cordi huniano. Primum, ut lioniinem ^ lernae habuerunt in Chrislo venluro. Hinc esl qubd
perditum ad regna coeleslia revocaret; secundum, desiderium suum exprimcnles eos sic repraesentat
ul Abrahae in sinu collocaret; terlium, ul cor ho- Ecclesia annuatimcanenJo solemniler: 0 Adonai ct
minis*quaDsursum sunt saperet. Propter primiim dux donius Israel", qui Moysi in igne flammaerubi
dictum est ad Samuelem : < Sume cornu olei ut un- apparuisti '*, et ei in Sina legem dedisii ", veni ad
gas filiumlsai ". > Palerenim, qui potentia dicilur, rediiuendum nos in brachio extenlo '». Quia populus
per cornu designatur, in quo est tota defensio sedens in lenebris el umbra morlis" Chrisium au-
cornulorum animalium. Propler secundum eidem dieral venturum, qui eos a jugo servitutis Iiberaret,
dicitur : < Sume lenliculam olei el unges Saul "*.> quiin bello praecederet, qui ad virtutem inflamma-
Lenlicula est vas ficfile, sed quadratum. Haecest ret, qui vitam ordinaret, clamal: < 0 Adonai, >
VirgoMaria ; ficlilis fuil, id eslfragilis, quia mor- etc. Attendendum quatuor esse, Dominum, ducem,
lalis; sed quadrata, id est solida, qnia inviolata. ignem, legislatorem. Est Dominus, a quo proiega-
Propter tertium, < prudenles virgines acceperunt mur, dux, qtiem sequamur, iguis quo accendamur,
oleum in Iampadibus ". » 0 venerabilis effusio, per Iegislalor qiio inslruainur: Dominus quo proiega-
qiiam facta est infusio, dala est perfusio, procurata mur a convcnlu malignantium, dux quem sequamur
est refusio, tolletur confusio! Infusio divinilalis, 8 ad praelium, ignis quo accendamur ad diligentlum,
perfusio devotionis, refusio incorruplionis, confu- legislalor quo instruamur ad religiose vivendum.
sio aeternaeexaminalionis. Prima in Virgine, secunda Dominus quo prolegamur aconventu malignantiuin,
in corde, terlia in corpore, quarta in bonorum et ut liberemur a jugo diaboli, < erepti dc durissimo
maiorum discussione. Deprimo: < Descendel sicul Pbaraonis imperio 77,>diix quem scquamur ad prae-
pluvia in vellus •". >De secundo : < Ego vero dele- lium, ut possimus resislere in die malo 7S; ignis,
clabor in Domiiio*9. > De lerlio: <Videbinius eum quo accendamur addiligendum, ul audiamtis ; < Ego
siculi esl , quoniam similes ei erimus 60. > De diligentcs me diligo; el si quis diligil me diligetur
quarlo : < In die illa non confunderis supercunctis a Patre meo 79; > legifer, quo inslruamur ad reli-
adinvenlionibus luis , quibus praevaricala es in giose vivendum, ut < sobrie et juste el pie vivamus
me *'. > lnfiisio facia est, quando < Verbum caro in hoc sacculo 80. > De primo : <Protexisti me a
facluin est6*. i.Perfusio devolionis.qitia <habiiavit ccnvenlu malignanlium, a mullitudine operanlium
in nobis ". > Reftisio corporis quando < videbimus iuiquiiatem "; > de secundo : < Dux fuisti in iui-
gloriam ejus, gloriam quasi unigenili a Patre 6*.> sericordia tua populo luo quem redemisli"; >de
Tolletur confusio iniquitalis, quando < videbimus _, leriio : < Ignem veni millere in terram ct quid
eum plenum gratiae et verilatis 6S.> ltemlriplex esl voio nisi ui ardeal 83? > Qiiarium quaerebat Da •
Dei notitia. Prima quia sit ; secunda quid non sit ; vid cum diceret: «Legem pone mihi, Douiiiie, in
lenia quid sit. De prima : < Accedentem ad Deum via lua, el dirige me in semita recta , propter
primum oportet credere, quia est 66.» De secunda: iniinicos meos 8*. > Dominus a Pairihus ••aniiqus
Non parva poriio intelligentiae est, duui. nonduin quaerebalur cum diceret : < 0 Adonai : > 5
possumus inielligerequid Deus sit, intelligcre quid quod interpreiatur Dominus. Ei merito primo qu.e-
non sil. De lertia : < Tunc cognoscanieum sicut et runl Domintim qui in Ir.bus eis subvenirei, qtiaead
cogniius sum ".iPiima mundal ab insipientia brula, Dominumspectanl. Debetenim esse justus, debel esse
secunda purifical ab idololatria slulia, lertia san- uiiseiicors, dcbet essc benignus. Jusuis, qui rebel-
clilical el liberat a morte secunda. Protegit nos nunc les puniat; misericors, qui supplicantibus iudulgcai;
Paier per sc, nunc per Filiuin, nunc per Spiritum benignus, qui diligentibtis retribuat. Unde hoe uo-
sanclum. De primo ad Levialhan de Job: < Verum- iiicn Dominus triplicitcr interprelalur : juxta pri-
taineii aniinam ejus serva 6".» Desecundo : <Scuto iiium dicilur Dominus, scilicel d.uis minas. Juxta
circunidabil le veritas ejus 69. » De lertio : < Scuto secundum dicilur Dominus-, scilicel dolores miii-
boiwe voluntaiis uiaecoroiiasli nos 70. > [) gans unus;juxla teriium diciturDoiniuusdans mu-
Ideo atlolescenlulwdilexerunl le nimis. iius. Audi justum : < Deus judex jusius foriis ct
[THO.]Adolesceitttilwsuut animaain Chrislo renata?, paliens. Nunquid irascitur per singulos dies86?>De
abjeciissordibus vetcrishoniinis : quae idcodileclum inisericordia audi David : < Si dicebam : Moiusest
diligunl, quia ab eo rcmissionem peccatoium cou- pes meiis,miseriordiatua,Domine,adjuvabal me".f
secuiaesunl, ct dona Spirilus sancti, quibus ad vir- Audi benignum.iEienim dabilDoiniuusbenignilatein
lutes prolicianl, perceperunt. Unde aiunt: < Clia- et lerranoslra dabit fruclum siium 88.> Benignitas
riias Dei diffusa esl in cordibus nostris per Spiti- enim est largilas rerum. Quid eniin largius pottiit
tum sanclum qui dalus esl nobis 71.> Fueiunt eliain dare quam seipsum, qnem Patres desiderautes cla-
lideles anliqui adolesceniulae, qui el speiu viiacae- niabant : <0 Adonai 89. > Ipse eniin Domiuus, ipse
•» 1 Reg. 16. »6I Reg. 10. »7 Matlli. 25. »8 Psal. 71. »9 Bsal. 103. 60 I Joan. 5. 61 Sophon. 3.
•» Jnan. 1. " Ibid. '.* Ibid. 6»Ibid. " Huhr. H. °7 I Cor. 13. 68Job 2. " Psal. 90. '• Psal.
5. » Rom. 5. " Ofiic. De Adveniu. 73 Exod. 3. 7l Exod. 19. 7»Exod. 6. '• Luc. 1. 77llviiiu.
Eccles. '8Ephes. 6. "Joan.14. 80 Til. 2. " Psal. 05. " Exod. 15. 83Luc. 12. " Psal. 2(5." »•
Judilh. 10. 86Psal. 7. 87Psal. 95. 8RPsal. 84. B9Judith. 10.
41 COMMEST.IN CANTIC/' CANTIC— L1B. I 42
do.uinator, ipse ctomiaans. Domiims in aclcrnitale, A nrationcm et manuiim Moysiselevationem '. Elias
dominator ex lempore, dominaiis in opere. Primum snlatium, dum angelus atlulit aqunm et subcineri-
naluraliter hahct in babitu, seciinduti» in tisu, ter- fium panem *. Videamus ergo qtiomodo ducis hujus
tinni in effectn. Usum enim rei quandoque habemus, nonsilium in periculo liberat. H.xcin Susanna ap-
elsi iion acliiin, ul equns in slabulohabetiisiim ambu- jearent. Prius dixit: < Angustiaemihi sunt undique,
'andi, eisi non ambulr.t, De priino: < Dixil Domintis ct quid eligam ignoro ». > Secl amli elcclionem :
Don.ino meo : Sede a dextris meis 90; > de secundo : liVIeliusestmiiii incidcre in ntaniis boiiiiuum, quam
Ecce advenit dominaior Dominus91; >de lerlio: Re- (le-relinquere legem Dei mei. > Dissipavit Daniel
conlaremei, Deusomnipotenlalus dominans 9'.>Ideo consilium sacerdolum sic : « Separate eos ab invi-
invocat Clirislum Adonai.ul qui doiriinalur ab aeter- cen», et dijudicabo eos. > Et eos convicil, Audi libe-
noPatri aequalis, doinineliir usu veniens ad iiteniin ralanj a perplexitalc : < Et salvalus est sangr.is in-
mairis,dominclur actu, redintens a carceredxmonis. noxius in dicilla. > Eccc dux noster dedit consilium
Signanter positum csl hoc nomen Adonai, quod in pericnlo. Audi auxilium in pra?lio : quod nobis
est sex lilterarum, quia senarins prinuis perfectus osiemailur in bello Judae Machabaci.Judas Macha-
est, ut demonsirelur perfecte doniinari duni creat; b:euscum reveriitur de praelio, exlremns sequilur
perfecte, dum recreat; perfecte, dum reparal. Pii- extremum ; dispersos congregat, quia aTlversosmo-
ii>.umostendit in mundi crealione, sccundum in pis- tns animi ad unitafem menlis revocat; fessos erigit,
sione, lerlium in nativilale. Unde quanltim ad pri- tliim consolatur eosquosilinerisprotensi labor slrin-
mum cnncta creavit sex diebus, et Adam scxla fcria gitet frangil; lardos increpr.t et eorum pigritiam
creatus '*. Quanium ad sectindoni, sexta feria est ne capianlur ab bostibus accusal ; vulneralos ne
passus 9*. Qiiantum ad teriiiiiii.ul aiunt, scxta ferins despcrcnt inslruit; scd ad spem snlutis instruil,
natus sine peccati corruplione, ul homo ab hac revocat et acccndit; oncratos sublevat, ct ne suc-
morlalitate per eum resurgeret iiicorrnpius. Si au- ciimbanl oncri vcrbis *etexemplis invilat. Vtilneratos
tem per Dominnm liberamur a diaboli jugo, quia dicimus quos diaboli spiculis percus-os esse vide-
< adliuc grandis reslat via 9*, >in qua c militia est mus. Onerali sunt qui sub onere loiigasconvcrsaiio-
vita Iiominis super terram ' 6, > oportel ul sit dux nis gemunl dolenles. Horlabatur populiim pcr viam,
donius Israel : dux in periculo, dux in praelio, dux doneo venirent in lerram Juda, id est confessionis,
in peregriuaiulov ln periculo, quo malorum ambi- non solum peccaii; sed etiam fideict divinaelaudis.
guitale noscoarclal perplcxiias; in praelio, quo ad- Ecce auxilium in praclio.
versariomm nos opprimit imporluniias; in peregri- Q Sequiiur consolalio in peregrinando.
nantlo, ne taedionos faligel pusillanitiiilijs. In primo Consolalur dux isle peregrinanles tribus snlaliis,
ergo fit dux isleconsilialor, in secundo auxilialor, scilicet dilectione, medifaiione, lectione. Haecsiint
in tertio consolator.Consilialor, ul in fuga perplexila- triaquae in leniploSalomoniserani^.Aliare aiireum,
lu situus discrctiorcs ; auxiliator, ul in hello simus mensa aurea, candclabniniaiireiiin. Sitigilur allare
fortiores; consolator, tit peregrinemnr alacriores. dileciio, mensa Iectio, candelabrum meditatio. Pu-
Primuni potest, quia ipse est < admirabilis, consi- ritas auri in altari, est auimils perfectus in dile-
lUrius 97. > Quarc crgo mccrore conturharis? nun- clione; purilas auri in mcnsa, sanus intellectus in
quid c.onsiliarius non est libi, aut consolator luus lectione; purilasauri in candelabro, pnrus affeclus
«k-feeit?Et ia secundo dicas : < Dominus Deus, au- innieditatione. Itaque niiiil carnalequaeral dilectio,
xiliator meus, et ideo non. sum confusus 9S.> In nihil haereticum doceatlectio, nihil terrenum cxopiet
tertio clamat : < Consolaraini, consolamini, popule meditatio. In allari accendiinlur Ihymiamata, in
metis »9. > Iste est vcre dux domus Israel, quia in mensa ponunlur panes, in candelabro lucerna.
primoeduxit eosde lenebrisei umbra moriis ", sci- Thymiamala qraliouis , panes refectionis, Iucerna
licet perplexitatis; in sccundo < de necessilalibiis rognitionis. Per oralionem quaerilur Deus, per re-
eorum eduxil eos *, » scilicet de praclio; iu lerlio " feciionem guslatur, in lumine cognitionis videlur.
< deduxil eos in viain rectam, > scilicet peregrina- Quaerendo desideratur, gtistaltts dulcesril, cogifltus
lie-nis, < ul irenl itt civitatein habilaiionis *. > In ainalur. Habcnt ihymiamaia odorem, panes saporem,
transilu niaris Rubri Moyscs fuil dux in periculo *, cogniiio amorem. Oratio siquidem redolet Denm,
Judas Machabceusin praiio *, Raphael angelus Tqbiae panessapiunt, cogniiio diligit. Infuiidit autem Deus
pcregrinanJo*. Sub prinio perplexus populus evasil, odori suavilalem, sapori dulcedinem, amori dele-
sub secundo iriumpbavii, sub terlio patri medici- ctationem. Sitergo odorsuavis, gustus dulcis, amor
nam Tobias altulit. Sub perplexitate videamus deieclabilis. Habes igilura duce isto in periculo con-
Susannam, sub pvaelio Josiic , sub peregrinalione silium, in prjjelio auxilium, in peregrinando sola-
subtcr jiiuiperum Eliam. Susanna habuit consilium tium. Habcs Dominum , habes ducem. Sequilur ut
sub hoc duce per Danielcm 6; Josue auxilium per apparcal in igne per rubum.

" Psal 109. 91Isai. 3. " Jer. 15. °3Gen. 1. " Matlh. 27. 9«III Reg. 19. 96Job 7. " Isai. 9.
»» Isai. 50. 93 Isai. 40. 109Psal. 106. ' lbid. * Ibid. i3 Exod. 14. *1 Mach. 5, elc. » Tob. 5, etc.
• Dan. 13. ' Exod. 17. » III Reg. 19. * 1 Machab. 4, 5, ctc. 10 III Reg. 7.
PlTHOL. CCVI. 2
 i"> THOJLE CISTERC. ET JOAN. ALGRIM «
Asperitas rubi est Caro mortalis plena doloribus,, A concordiam , secunda ad cordis duriliam ; tertia ad
quam de virgine assumpsit.Ignis amorem designat,, charitatis abiindantiam. In prima enim agiiur de
quem erga nos habuit, cum in mundtim vcnit. Rti- possessione acquirenda, rciinenda, recuperanda ;
btis combttri' visus esl, et non esl combustus " ; in secunda sunl praecepia qnaedamdura, qnaedam
quia caro ejus quaeamorc nostro morlua est, visai caeremonialia, qnaedam moralia; in tertia docetur
est putrediui dala, cum lamen gloriosior surrexeril. peccanti indulgcre, pro perseculoribus exorare,
fgnis ergo est amor Dei.qui scx habel proprielalcs.- inimicos diligcre. Sed est lex moralis, quae docet
Esl enim siccus, cslcalidus, esl lcvis, esl mobilis, virlules ordinare, rie diabolo triumphare, et quod
esl subtilis, csl aculus. Siccus, ul humidos exsiccel; bonum est in corde effectui mancipare. Haecstint
calidus, ul frigidos inflammel; levis, nt graves su- • illa Iria quse in pariele lempli eranl, cheriibini et
blevel, mobilis, ut pigrosexcilet; subiilis, ut gros- palmae, ct variae picturaeprominentes ' 6. Cheruhim
sos exlenucl; acuius, ut duros peneirel, Humiclos, dicilur plenitudo scientiw, ut sciamus componere
carnis voluplale, frigidos timore, graves mundi sol- morcs, habcnieszelum Dei secundum scientiam ",
licitudine, pigros pusillanimilate, grossos sensuum ut scismus t esurire et saiurari, et abundare et
hebelationej duros obstinatione. Humidos desiccet peuuriam pati *s. > Sciamusquc volare duabus alis,
per abslincnliam, frigidos inflammet ad poeniten- B scilicel spe et amore, et duabus velare faciem no-
tiam, graves sublevet ?.d superna desideria, pigros stram contra vanilalem gloriae. Prima est religiosa
suscitet ad charilatis opera, grossos exicnuet in- verecundia, qua cum Rebecca pallio " faciem no-
lelligcntia, duros penclrel amorosa sapicntia. Hu- slrain tegimus nolentes videri; secunda eslconlem-
midos exsiccat, de quibus dicebatur : < Qui in sor- ptus favorabilis ajre populi, ut amputata aurecum
dibus est, sordcscal adhuc amplius ". » Qui clama- Malcho a Pelro gladio verbi Dei, postmodum a
lianl : < Infixus stim in limo jirofundi, cl non esl Ciuislo mereamur sanari ", ut obluremus aurem
subsianlia ". » Sed siccali dicunt : < Eduxil mc de nostram, ne audiamus sanguiucm vanac glorix, ecce
lacu miseriae, et de lulo faecis'*. » Frigidos ihfluin- cherubini. Sunt et palmae, id est de diabolo irium-
mat: qui dicebant : < Faclus sum sicul uter in phus. In hoc debemns primo opportuuilatem con-
pruina ". >Nunc vero inflammaluin est cor meum, grediendi considerare, secundo viriliier resislcre,
ei renes mci commulati sunl; ul jumenium faetus tertio de triumpho gratias Deo agcre. Sic Judiih ex-
suiii apud le ", > porlando onus pcenitentiac. Gra- speclavit donec cbrium et dormieniem inveniret
vcs sublevat, quibus dicebatur : < Filii hominum, liolofernem; secundo, caput amputavii, lertio co-
usquequo gravi corde ". > Expandit alas suas, et nopceiun cum capile, cum graliarum aciione iu
assumpsil eos alque porlavil in humeris suis ut Q ( lemplo obiulil »*.Ecce dc diabolo vicioria. Effectui
dicant: < Anima mea desiderabil lc in nocle, scd quoqtie mancipare dcbemus bonum quod inlus lia-
et spiritus meus in praecordiis meis, de maiie vigi- beiniis : ct hae sunl picturac proniiiieutes, id esl
iabit ad te ls. > Pigros excilat qui audieruni: inierius in opere procul manenles, verbi gratia,
• Piger propter frigus arare noluil, iiiendieaiiii crgo ut appareat benigniias iu vullu, misericordia in
in aeslate el non dabitur ei 19. > Scd jam exciiaii eJTcclu,hiimililas in habilu, mansuciudo in cobabi-
dicunl: < Manus nostrac tornatiles et aureae plenoe tationc, palientia in Iribulatione. Bcnigniias appa-
liyacinthis ". > Tornaiilcs, quia sinc scrupulo va- rcl in vului, cum homo csl milis affa.lu, dulcis
niiatis; aurex propter opcra charilalis; plenac bya- aspeciu, verccundus in gestu. Misericoidia apparet
ciniis, quia inde exspeclatur relributio coelcstis. m' effer.lii, qiiaiulo compalitur miserum, subvenil
Grossos extenual, qui eranl < sicut cqtius cl inulus, cgeuis, flcl cuin flcniibus pro peccatis. Humiiiias
quibus non est inlellectus". >Qui<ncscicriintneque apparct in liabilu, si ftieril pauperlas in vestibus,
iiiiellexerunl'1". >Jam promitiitur cfs : < liitellecitim vililas inoperibus, sttbjeclio in inferioribti;. Apparel
tibi dabo et instruam te in via ". > Duros obstina- niansuemdo in cohabitalionesi libenlerfralruinonera
lioi*e peneiral amorosa sapicnlia. llis dicebatur porlat, si discordanles reconciliat, si fastidioso so-
per prophetam : <Scimus quia durus es tu ct frons D 1 latiuin praeslal. Apparet patienlia in iribiilatione,
lua aenea". > Jam vero quac sursuin quacrum, quae si malcdiccnti se non remalcdicit, si perculienteui
sursum sunt sapiunl **.Panem enim de toelodedisii non repercutil, si rapicnti sua tribuil. Istae sunl
cis, Doininc, oinne delcciameuliiin saporis haben- picturae proininentes.
tcm **.Ecce babcs Dominum, habes duccm, habes Quia crgo Palrcs aniiqui primam legem non quae-
ignem. Sed nisi in his omnibus ordinatc procedai, rebanl, alteram quoque abhorrebaiit, quia austera
nili-il.acium est. ldeo sequilur : El ei in Sina legem eral, ci ncminem ad perfectum adduxit **, ideo
dedisli. quaerebant non ut jamper Moysen vetus lex darelur
Lex iriplex est: Esl enim Icx humana, lex Mo- eis, sed ipse venirei, ul educeret nos de carcere
saica, lex evangelica. Prima dala est ad civilcm lenebroso, scilicet redimens in brachio extenso in

11Exod 5. " Apnc. 22. " Psal. Ct>. " Psal. 59. " Psal. 118. " Psal. 72. " Psal. 4. •• Isai.
«* Psal. 81. " Psal. 31. " Isai. 48. **Coloss.3 " Sap;
26 19Piov. 20 «°"Cant. 5. "Psal.5l.
W "IllReg6. Rom. 10. " Philipp. 4. *»Gen. 24. •• Luc. 22. 3I Judilh 10-14. " Ilebr. 7,
43 COMMENT.IN CANTICACANTIC— LIB. I. 46
cruce; et sic possent sub evangelica in verilate vi- .\. Propier haecomnia diligendus est dileclus, quia ab
vere, amplcxu ejus astricti.ut possenl clamare cum eo sunt, ui ait Jacobus: < Oinne dalum optimtim
sponsa : < Laeva ejns sub capite meo, et dextera iiiquit, et omnc donum perfectuni de sursum est
ejus aniplexabitur me 33.>Tribus modis dilexit nos: descendens a Palre liiminuin, apud quem non est
Oulciier, sapienler, fortiler. Dulce fuil, quod pro transmutalio nec vicissiludinis obuinbratio **.> Est
nobis carnem induit; sapientia, qtiod culpam cavil; cnim daiitm bonum, est melius, est oplimum, est
forle, quod moricm sustintiil. Itaque nos in carne perfeclum. Datum bonum sunt bona temporalia,
qmesivil.in sapicntia dilexil, in virlule redeiuit, in quibus stislcnlamur. Dalum meiius cst misericordia,
carnis assumplione condescendit. mihi, in culpae qua peccata remiiiunlur. Dolum optimum est gra-
vitalionc consuluil sibi, in inorlis susceptionc satis- lia, qua de virlule in virtulem asrendimus. Daliiin
fecit Patri. Amicus dulcis, consiliarius prudens,adju- perfectum est gloria, qua perpctuo frtiemur. De
lor fortis.Inpriitio salvarcinc vnli; insecundosalvare primo in Evangclio : < Si nosiis bona data dare fiiiis
me novit, in tcrlio salvare me potesl: < Va 'e, et lu vestris cuin silis niali *r, > eic.; de secunuo : Quo-
fac similitcr 3*.> Diligedulciicr, sapienler, forliier. iiiam melior cst miscricordia tua super vitas *8; >rie
Duleiier.ne illecli: sapicnter,nedecepii;foriilcr, ne lertio : • Oplimum est, gratia stabilire cor *9; > <'c
oppressi abamore Domini avertamur, ne mundi glo- B quario : < Occifrrcmus omncs in virum perfectuni,
ria seu carnis voluplate abducaris. Dulcescat tibi in mcnsuram ailalis plonitudinis Chrisii •*. > Pi i-
prae his sapicniia Clirislus : ne seducaris spirilu mum esl de dcorsum, quia lemporalia nasciintur de
erroris, lucescat libi vcriias Cbristus ; ne advcrsi- tcrra; et secundum, quia misericordia esl de pec-
late frangaris, confonet le virius Dei Chrislus. calis quae sunl tle mundo; tertiiim et quarlum de-
Q Zelum uium iiiflainmel cbariias, informet scien- sursum sunt, id est gratki el gloria, quia dalum
lia, firmel constanlia; sit amor fervidus, sil circum- oplimum et donum perjeclum descendit a Paire lu-
spectus, sit inviclus, nec leporem habeal, nec dis- minum »'. > Ilaec bona susceperal Jeb de manu
crelione careat, nec limidus fiai. Unde in Evan- Domini. Audi lemporalia bona : < Erant ei quin-
gelio : < Diliges DominumDeum tuum ex toiocorde genta juga boum et quingenlse asinx *', >cic. Autii
tuo el cx lola anima lua, el ex tota virtuie lua **.> inelius bonum, scilicet misericordiae : < Vitam el
Ergodiligetola cordis affectioue, dilige anyna, idesl misericordiam tribuisti mihi, et visitaiio tua cuslo-
lolacirctiinspectioiie; dilige tota virlute,ul nec mori divit spirilum meum ". > Audi tertium optimum
timeas pro ejus amore. bonum, scilicet gratiam, qua de viitule in virtutcm
Iiem, dilige propter temporalia, propter spiritua- _ ascendit, ul Deum contempletur: < Auditu, inquil,
lia, propter acierna bona. Propter temporalia, quo- auris audivi le. Nunc aule.n oculus meus videt te.
niam < nihil deesl limenlibus Deuin > : nec iis qui ldcirco me reprebendo ct ago pcenileniiam in 'avilla
cmn diligunt in verilaie. Propler spirilualia : quo- et cinere *'*.> Audi quarium perfectum bonum quori
rum duo smii genera, pracmium ct misericordia. exspeclabat, scilicet Dei visionein : < Scio enim
Undc: <Qui diligilis Dominum, odile malum, cuslo- quod Redemptor meus vivit el in novissimo die de
dit Dominus animas sanclorum suoruin *6. > Secun- terra surrccturus sum, el iu caruc ir.ea videbo
dum gratia. Unde David : < Diligam te, Dpmine, fur- Deum salvalorein meum "'. >
liludo mea ", > etc. Ilem propler seteriia, quia Deus Conlia baec qualuor bona sunt qualuor mala, id
diligcntibus se bona invisibilia praeparavil, ul ipsum esl, qualuor genera affliciionun»: quas pai.eiiter
in omnibus cl super omnia diligenles promissioues susiinere debeuius : Damiiuiii rerum, afflieto cor-
ejus, quae oinne desiderium superanl consequamur. porum, loniumeliae sermonum, aiigaria operum.
ista sunl sex alae, sex seraphim : < Sex aiae, inquit, Haec Dominus in Evangelio coinmcinorat sic : De
uni et sex alleri". > Alauscx sunt sex opera mise- primo : < Si abslulerit quis libi tiinicam, da ei ct
ricordiae ", pascere et potare esurientes, ut Jeb : pallium *6. > Istud suslinuU Job quando amisil om-
t Si comedi buccellam nieam soius, el pupillus non D nem substantiam suam •'. < Si le pcrcussserit quis
comedil^ex ea *°. > Veslire nudum , idem : < Si in maxillam, praebe ei «l alteram »». > Dc sccuiidc
non benedixerint milii laiera cjus el de velleribus diciiur hoc. Hanc suslinuit Job percussus uicere
ovium iuearum calefactum est ". > Suscipere pere- pessimo". Dc terlio : <Orate pro persequenlibus ct
tt no-
grinum, idem : < Foris non niansit peregrinus, et calumniantibus vos 66. > llem : < Benedicite
nstiuin meum paluil vialori **. > Consolari dolen- lite maledicerc ", > Iloc quoque sustinuit Job.
tem, idem : < Cunique sederem, quasi rex circiim- Unde ipse ait : <Ad increpaudum ine verba com-
siaiue exercilu, eram nicerenlium consolator *3. > ponitis : < verum lamen quae cogiiatis expleie 6«.>
Visilare infirmos et incarceralos, idem : < Bene- De quarto : < Si angariaveril le quis irt- unum
diclio pauperum stiper me veniebal **. > Sepelire milliare , vade cum co duo milliaria 63. > Islud
mortucs : llaec eral virtns Tobiae**. Ecce sex alae. quoquc suslinuit David. Cum enim cogeret wim
" Canl. 2. 3*Luc. 10. " Marc. 12. " Psal. 06. 37Psal. 17. "" Isai. 6. *'' M.ith 25. *° Job 51.
"Ibid. "Ihid. **Job29. **lhid.»3"Tob. 1,2, eic. *6Jac . ^-
' *
" Luc. t.
•• Ephes. 4 •'Jac. 1. "Jobl. Job 10. «*Job 42. «• Job 19. " Mallli. 5. »7f'°h
Job2;1. M^f
"Jo'b. 2. co Luc. 6. «'Rom. 12. " Job 6. 63Matih. 5.
47 TlIQMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 48
Saul quxrere cciiluin prsepulia , solvit ducenta **. A J/ii7e mew Siculis errant in tnonlibus aqitw;
Dicilur Deus Paler luminum 6», qtiia fecit qua- rie sapientia :
ti:or luminaiia. Pritis cnim fecit firmanientum, se- Canto quw sotitus,'si quando armenta vocabnl,
cunilo luminaria, scilicet solem et lunam : poslea AmpltionDircaus in Actwo Aracynlho;
dicitur, et slellas 66, baec his qualuor donis assi- de piilchritudine :
gnanltir: Lux slellaruin per varios radios distin- Nec sum adeo informis, nuper me in lillore vidi,
Cum placidum vetttisstaret mare
guitur. Haec est singularis prudenlia, qua usum
unius rei ab usu allerius distinguere sciamus et Propler haec quatuor amandus est De-:s. Sapiens
non pcccemus errorc. Hoc esl lumen quo illuminat enim est in crcatione. Unde : < Dominus sapientia
Deus ohinem hominem venienlem in hunc niun- fundavit terram 76. > Poiens in gubernatione, quia
dum •', id est ralione discernendi. Ltina quoe in < Potcns est Detis de lapiriibus suscitare filios
nocte lucet est inspiralio riivina, qna peccata nn- Abrahne". » E't:< Poteslas ejus polesfasaeterna qeae
stra cognoscimus. Unde Daviri : <Illumina oculos non auferetur 7S.> Dives est, quia < c.nnia subjccil
meos ne unqnam obriormiam in morte 6S. > Item : Paier sub pedibus ejus, oves et boves, voiucres' 9. »
< Deus meus, illumina tenebras mcas 60.> Sol qui Secundum humaniialem : < Speciosus forma prae
de riie lucet est spirituaiis intelligenlia, qua cceieslia B filiis hominum so. > Secundum divinitatem : < Can-
sapimus ct conlemplamur. lnde David : < Emitie dnr est lucis aeternaeet speculum sine niacula ", >
lucem luam et veritalem tuam; ipsa mc de.iuxe- < in quem desideranl angeli prospicere ". > De liis
runi '•. > Firniamenlum quod amplius lucet, est Paulus : < Quem constiluit haeretlem universo-
claritas aeterna. Unde : < Civilas illa non indiget rum ",» ecee dives ; < per quem fecit el saecula"*, >
sole aut luna ut luceant in ea , qtiia clarilas Dei ecce sapie_ns; < qui cum sil splendor gioriaeel figura
illtiminabil cam, ct Agnns erit lucerna ejus 71. > El substanliae 8«,>eccepulchriludo;< porlansqueomnia
b.xc dicta sunt, secunrium quatuor inierprelationes verbo viriutis suae86,» ecce poieniia. Pro his aman-
hnjus nominis, lumen. Primum eniin dicilur lumen, dus est.
iil est luens, mcne [ot>iv]id est defectum, qtiae esl Item, alius est amor adolesceiilularum, alius jtj-
ignoranlia rerurn. Secundum dicilur luinen, id e>t venum, alius senum. Adolesceniulanim enim est
luens niftnlis noctem, id csl tencbras peccatorum. dulcior, joivenum foriior, senum maturior. In prniO
Terlium riiciiur lumen, id csl lux meniis, qua mcns est remissio peccatoruin; in seeundo, exercitium
illiiininalur ad cognoscendum Deum. Unde cum virtulgm ; in lertio perfei lio earum. Primus in Ma-
caeco dicerctur : < Quid vis ut faciani libi? riixit: r ria peccante humilis, iu Petro fervens, in Joanne
Domine, ul viricam lu/iien 7*. > Et Daviri: < Emille piss et dulcis. Secundus dormit a s.ccularibus, vi-
lucem el veritatem luam ,s. » Quarlum dicilur tu- gilat in spiritualibus, languet, quia defecit in salu-
inen, id esl lux mundi: < Beati enim mundo corde, lare Dei anima ejus 87.Terlius audil verba ineffabi-
qtioniam ipsi Deum vidcbunt in perpetuum '*. > lia, silcnlium, paceni sciljcet illara < que exsupiral
Quoniain apud enin < non esl Iransmutatio ncc vi- jmnero sensum »S. » Primus oves suas, id esl sen-
cissiludinis obuiubralio 7*.> Duo notat quibus oh- sualitalis affectus minat ad interiora deserli, videns
scnralur nolilia rcrum apud nos, scilicel substan- rubum quj non comburehatur S9. id est mysterum
tiarum transmutalio, et accidenlium sibi succeden- incarnationis; secundus ascendil in niont^m el au-
lium vicissittirio. Transmutalio substantiarutn est dit a Domino, id est abscondilur in absconriiio
elementoriim reciprocatio, quia lerra subliliatur in faciei: < Tu vero hic sia mecum, et docebo te leges
aquam, aqua in aerem, aev in ignem : el cconverso. et mandala quae proponas filiis Israel 90. > Tertius
Ignis densatur in aerem, aer in aquam, aqua iu in monle sepelitur a Domino, id est absconriiiur in
lerram; el hsec mutaiio fncii ut res minus cogno- abscondito faciei.ejus 91. > Primus audit abhomini-
scatnr. ltem, accidentium vicissiludo, quia res quae bus : < VJbiesl Deus tuus? Secundus recordalur, >
modo est alba, modo est nigra, rnodo est sedens, D el effuiidil in se animam suam ". Terlius transit
modo est stans, etc. Et Jiajc vicissiiudo obscurat in locuin tabernaculi admirabilis usque ad domum
rcrum noliliam. Sed ibi nibil horum : et ideo ibi Dei 93. > Primus servit fidei, secundus spei, lerlius
erii plena notitia Crealoris et crcatuiae. ltem, adhuc chaiitati. Et sieul fides nos Deo generat, spes nu-
habeo unde Deus diligatur. tril, chariias consummat : sic primus siauis in nobis
Quaiuor sunt propter quae bomines diligunmr : bumanum affecium Deo dedicat, secundus exuit ve-
Poteutia, sapienlia, divitiae,piilchritudo. Unde Vir- terem hominem cum actibus suis, tertius consum-
gilius ad quemdam a quo volebat amari : De di- mat Deoque conforniat,
vitiis : Quia meliora sunl ubera tua vino.
Lac mihi non wslate novum non.frigore desit; [CARU.]In hac verborum serie sub hac diciione
de potentia : tres colligunlur clausulae, quibus tres causae red-

"IReg, 18 et alib. 6»'3Jac. 1. 66Gen.

' 1. »'Joan. 1. 68 Psal. 12. 69 Psal. 17. ,0 Psat. 42.
"Apoc. 21. "Joan.80 10. Psal. 42. '* Matlh. 5. 7»Jac. 1. 76Prov. 3. '7 Maith 3. 7SDan. 7
79Psal. 8;Hebr. 2. Psal. 44. 81Sap. 7. 8a I Pelr. 1. 83 Hebr. 1. 8* Ibiri. »»Ibid. e6Psal. U3.
»' PhiliDU.4. 8»Exod. 5. 80 Deut. 5. »• Psal. 30. " Psal. 41. " Ibid. »' Jbid.
 49 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. I. 5C
dunlur, propfer quas ab adoiescentiilis beata Virgo A Ac si dicerel: Per me non possum : sed me trahant
piurimum riiligatur. El bre duac diclcmes, quia et bona opera tua, exempla, conversafio et caeleraqua:
ideo, sese respiciuiil. Possunl auleiii esse veiba liiii rcligiose et miraculose in munrio cgisli.. Iste qui
ad malrem. Possunl essc vcrba angelnrum ad vii- vull trabi comparatur < homini qtuerenli bon.is
gineni ;qui videntcs ariolesc.MiiuIasassistenics vir- margaritas. Invenia autem una prctiosa margnrita
ginL dicunt ari eam : Ideo islae adoles-centulwdile- abiil ct vendit omnia quac habuil et emit eam oc. >
xerunl le nimis, id cst pluiiiniim, quia meliora sunt Haecmargarita est regnum cceloruin qiiori exspe-
ubera tua vino, quia.ubera lua fragranlia sunt ««- ctamus. Unrie Salomon : < Gemma gralissima ex-
guentisoptimis, quia oleum effusum est nomen luum. speciatio praestolaniis, quocunque se verteril pru-
Adolescentulae vero riicuntur firieles animae, 110- denter inlelliget ". > Est autem grala, est gra-
vellae per gratiam, non vetnlae per culpam, non tior, cst gralissima. Gemma grata esl aniina,
senio steriles , sed donis fccundae' spiriliialibus, quae adhuc laborat in hac peregrinaiione. Gra-
fories non ut anus dcbiles, non curvae nec statuen- tior est quae jam exula a corpore adhuc esi in
tes < octilos suos declinare in terram 9*: > sed per cxspecialione. Gratissima erit quaudo recepio
cceleste desidcrium rectae, el ad ccelos erectoe. corpore plena fruelur Dei visione. De grata.
Animaeistaeprae devotionis obsequio, beatae Virgini 7 Grata riebet habere puritaiem , lenitatem , cla-
semper assistunl diligentes eam, et diligentes in ea ritatem. Purilas esl in viliorum emendatione; le-
has dilectionis causas potissimas, scilicel quia me- nitas in morum compositione; claritas in Dei con-
tiora sunt ubera ejits vino. Meliora enim potentioris lemplatione. Oporicl enim ut sit puritas absque
ct uberioris euicaciae sunt ubera beai.fi Virginis contagio carhalis concupiscentiae,lenitas sinesciu-
quain vinum; nam viiium inebiiarepolest hominem pulo murmurationis odii et iuvidiae, claritas abs-
ut praeteriiarum sit immcnior offensarum, el sit que scrupulo et nubilo solliciliidinis munriaiiGC.
facilis ad condonandum ct largus ad donandum. Audipurilalem : lEmundemus nos ab omni inquina-
Ubera vero virginis Deurn quasi inebriare polu- menlo carnis et spiritus 9S, > ail Aposlolus. Audi
eruiil: nam postquam dc niatiis uberibtis lac bibit, lenilalcm : idem : < Maledicimur, et benediciinus,
ac si cum laeiis dulcedine dulccdinem bibisset mi- persecutionem paiinuir, et sustinemus, blasphema-
sericordiae projecil ab oculis suis peccaia nostra mur et obsecramus ". > Audi .clariiaicm, idem :
post lergum »• : et faclus esl largus ad riaiidani < Revelala facie speculamur gloriani Dei, ut trans-
peccalorum veniam, largus ad dandam graliani el Ibrmeniur in eamdem imaginem a clarilale in cla-
operum juslitiam. Ideo quoque beatam Virginem C ritalem 10°.>Gemma gralior suam babet puiiiatem
diliguntjuvenculac,quia ejus ubera fragraniiora suitf scilicel non posse peccare, quia < sine macula sunt
unguentis oplimis. Nam in ejus uberibus fragral anie ibronum Dei . > Lenitas est ibi omnis iininii-
odor sugenlis ubera, qui delibulus unguentisopii- nitas doloris, quia jam < abstersil Deus omnein 11-
mis cum pleniludine cbarismatum et medicinalium crymam ab oculis sanclorum suorum , -et jani non
gratiarum venit ad sponsam, Vel animam peccalri- eritluclus, neque clamor, neque ullus doloc, quo-
cem, ut eam omni lepra sanaret, quam sacro sibi niam priora transierunt *. > Claritas lux illa qua
ceitjugio copularet. ldeo quoque ab adolesceululis laelaulur videre claritatem patriae; quia < lux orta
beala Virgo merilo diligitur, quia oleum effusum no- esljusio, et rectis corde laeiitia *. > Jam celebrata
men soum. Nam sicul oleum rerum liquorem super- resurrectione geinmae gralissimae, erit puritas in
ualal, sic nomen ejus et invocatio nomiuis ejus corpore, in corpore iwcorrupiio, quando corrupti-
omnium sanclorum nomina el invocaliones nomi- bile hoc induel incorruptelain*. ln anima perfecta
iiuin superexcellit, el sttpcrat in efficacia subveu- in Deum, in Dominum intensio, quia adhuc babcut
tionis, et obtentu divinaegratiae et daemonumfuga. animae aliquem respectum ail corpora sua, ut uon
Trahe me post le : curremus in odore unguenlorum perfecte in Deum intendere donec illa recipiant.
inerum. Uiide murmurare videntur animae sub altare Dei,
[THO.]Hucusque Synagoga : quae fide devota ad- dicentes : < TJsquequo uon vindicas, Domine, san-
veulum Cbristi exspeclabat. Inde in principio car- guinem noslrum ab iis qui in terra sunt * ? » Le* ,
minis liujus prophetis responriil. Osculelur me nitas ibi iranquillitas erit inter corpus et animani,
osculo oris sui, id est praeseniialiler niibi appareal ila ut caro nec < concupiscaladversus spiritum, nec
el exempla mihi vivendi ac dona largialur. Deinde spiritus adversus carnetn 6. >Caroenim spiritui obe-
versiculis seqiienlibus qualia sunl ejus dona quae diel, nec spiritus a carne indebilum aliquiri exiget.
fldelibus appetenda ostendit. Hic vox Ecclesiaesub- Nainigauriebil sponsus super sponsam '.> Ibi claritas
dilur, eorum scilicel qui post leiupora iucarnaiio- erit in corpore, de qua riicilur : < Fulgebunt justi
nis ad fidein venirenl. Iila rogabat ut veniret; isla siculsol in reguo Patris eorum 8. » ln anima visio
vero ul eam post se trahat quem jaiji scil ascendisse, Dei. Liide : < J3eaii mundo corrie quoniam ipsi
et ut eam trahat quae per se non volct ascendere. Deum viriebunl 9. > Haec vidcns sponsa et deside-
•* Psal. 16. " Isai. 38. •« Mallb. 13. 9I Prov. 17. " II Cor. 7. " I Cor. 4. l00 11Cor. 3-
» Apoc. 14. «Apoc. 21. * Psal. 90. * I Cor. 15. • Apoc/ 6. « Galai. 5. ' Isai. 02. • Matlh. 13.
• • Mallh. 5.
 61 TIIOM^ CISTERC, ET JOAN. ALGRINI 52
rans, ait:< Tralie inepostle 10. >Primo rieprofundo A prae caetetis florenl, ei lac inde expiiniilur. Haecesl
peccatorum misericorditer exlrahcndo, secundo in forma chariiatis, a qua debemus incipere et par-
via recliludinis perseveranter dirigenrio, tertio ar- vulos cliam alienos nulrire. Vel aliler : Amygdala
deniissimi et su.ivissimi amoris affectum in intimis sunt fructus sanativus, lac expressum, cibus nu-
cordis effundendo. Ista sunt ungiienla in quorum Iriiivus. In flore exspectationis sccuritas ; in jueun-
odore »e'currere sponsa pollicetur, cum subdit : diiaie floris, aelerna jucundifas. Est ergo charitas
< Curremus in odoie unguenlorum tuuruin. > sanitas infirmoruni , nutrimcntiim parvulorum,
Primum unguenium esl miscricordia, secundum exspeclalio justorum , gaurilum bealorum. De
gralia, terlium gloria. Odorprimi est indulgentia; se- primo : < Ipse cepit et sanabil nos l8. Sana me,
«undi munificemia, tertii magnilicentiaDei. Deprimo: Domine, et sanabor 19; > de secuntlo : < Quasi modo
<Sicutmynha electa dedisuavilatemodoris ". > De geniii infanjes rationabilcs sine dolo lac concupis-
secundo: «Ecceodor filii mreisicutodoragri pleni, cui cite »•. > Item : < Nutriet homo vaccam bouin et
henedixil Dominus •*. > Delerlio: <Cum esset rex in duas oves , et expriiucl bulyrum prae copia lac-
accubitusuo, nardus mea dedit odorem suuni ". > tis "; > de tertio : < Exspectans exspcctavi Donii-
Primuro "retrahit, secuudum trahit, lerlium allra- num el inlendit milii **.>Iiem : < Exspectamein
hit. Primum de profundo vitiorum, secunduin fu- ** die resurreclionis mex in fuuirum "; > de quartor
niculo virlutum, lertium dulcedine praemiorum. In < Revelata facie speculamur gloriam Dei.ul trans-
odore primi ambulamus, in odore secundi curri- formciriur in eamdem imaginem a clariiale in cla-
mus, in odore lertii volamus. Lle est odor ineffa- ritalem '*. > Haec dicilur opcrari charitas : quia
bilis, suavitas dulcedinis divinae. Unde Jacob : hoec < operatur Deus in nobis propier nimiam clia-
< Ecce odor filii mei, sicut orior agri pleni, cui ritatemquadilexit nos«*. iHoecdona sunlDei,et ideo
beneriixit Dominus. " > Et Joannes : Odor luus in dicimus :<Curremusinodoreunguentorum ttiorum.»
me concupiscentias excitavit aeternas. De hoc dixit Vel sic : In fama nominis tui quod comparatur un-
Jacob filiis suis : < Tollitc vobiscum rie oplimis giienlo, velinfide bonorum aeternorunv, aut in
fructibus terraa : modicum resince et mellis et sto- consirieratione miraculoriim tuorum. Curreinus, ait,
racis, et slacten, el terebinthi, etamygdalarum ".> in odore unguentorum tuorum. Posl hunc odoreui
Sunt boni terrse fructus, sunt meliores, sunt op- quidain anibiilani, quidam curruiil, qnidam volant,
timi. Boni sunt-posnitenliae fructus in exslirpatione Arnbulanlqui arihuc multis lcnlationibus sunt ini-
vitiorum. Siint mcliores piae rievolionis in exercilio periili, currunt qui subditorum et lemporalium sol-
virlulum. Suiiloptiini riiviiiaecouiemplationis in co- r licitudine sunt retardali, volanl qni onini soMiciiu-
guitione cceleslium. Per resinam , quoecst amara, dine mundana sunt cxuli. Sic animalia Ezechielis
designatur pcenilenlia ; per inel consolalio divina , legiintur ambulnsse, ut esl uniimqtiodque coruin
quae pceniteiili dalur; storax arbor est in Arabia, ante faciem suam vel coram facie sua ambulabat.
de cujus virgulis lacryma fluit; sed si ceciderit in Eacucurrissc: < Ubi erat, inqtiit, impetus spirilus,
terranl, immunda est, quae aulem riiftramis colligitur illuc gradiebantur". > Ire cniin in impetu spirilus,
niiiuda esl.'Gutiae quae cadunt in terram , eos desi- est currcre, el volasse. < Ei facies, ini;uit, et pennae
gnant qui lacrymas fundunt ut sancti videanlur'; eorum extcntae cranl riesuper a7, > et duabus alis
quac vcro adhacicnt calaniis, lacrymas nobis solo volabant. Ait lsaias : Vos qui lenlalionibus gravati
Dei amore fusas dcsignant. Unde David : < Posuisfi cstis *8, < ambulale rium Iucem habelis •». Sed vi-
lacrymas in conspectu tno la. > Siacten virga est dele quoinoriocaute ambulciis", > sicul animalia.
lobusii corticis el purpurea foliis; colorcm habet Unumquodque enim coram facie sua ambulabat de
nt piperis.-Virga morieranien disciplimc est.qua virlute in virlutem prbficiendo, non post lergnm
inotus illicitos castigamus. Robur corticis est pa- ad peccata recurrendo. < Beali iinmaculati in via
tieutia qua virililer sustineainus. Purpura dignilas. qui ambulant inlege Domini 31. Qui eniin cuin Deo
est regui ad quod tendimus. Calor piperis fervor D ambulat, confideiuer ambulat3*. > De cursu sic rii-
csl, quo semper acccndimur ne tepcscamus. Tiia citur : < Qui in sladio currunt, onincs quidem cur-
'
namque sunt qtiaesanctum perficiunt hominem. Di- rpnt, scd unus accipit bravium. Vos sic currite ut
sciplina, dignitas, charilas. Disciplina propter de- comprcliendatis, Ego, ail Apostolus, sic cnrro ,
prcssionem vilioruui, dignitas proplcr libertatem non quasi in incerlum **.Curramus igitur ad pro-
virltitum, chariias propler inierui profectiis affc- positum nobis certainen, aspicientes in auctorem
cur.ii. Tcrebintlius generat rcsinam oinnibus prae- fideiet consiimmaloreni Jesum 3i, > ut dicamus in
slanlioreni. Haec laerymas superioris compunclio- fine: < Boiiuin ceriamen ceriavi, ctirsum consum-
nis dcsignal. indc David : < Effudi in me animam mavi *». > Ilcm : Volale qtsi exuti estis a muiidana
ineam, qtioniam trausibo in locum laberuaculi ad- solliciiudinc , scilicet pennis amoris et desiderii.
niii-abilis usque addomum Dei ".r Amygdala citius De quibus philosophus : Sunl elenim pennae volu-
"Cant. 1. 19" Eccli. 24. '» Gcn. 27. " Cant. 1. " Gcn. 27. '* Gen. 43. 16Psal. 55. "Psal. 41.
" Osee. 6. Jer. 17. " I Peir. 2. " kai. 7. " Psal. 39. " Sophon. 3. " II Cor. 3. " Ephes. 2.
»* Ezecli. 1. *' Ibid. !S Isai. 24. " Joan. U. »• Ephes. 5.. 31Psal. 118. 3SProv. 10. " 1 Cor. d.
>*ilebr. 12. " II Tim. 4.
 65 COM.MENT.JN CANTICACANTIC. — LIB. I. 54
cres mihi quae conscendant celsa poli, tit dicatur : A . peccala abluuntur, in secundo tcpidi accenriuntur,
< Qui sunl isli qui ut nubes volant et quasi co- in lertio ilulcescenles supernis aioiualibus otloran-
lumbae ad feneslras suas *6. > liem : < Quis dabit lur. In primo riicilur: <Lavamini, mundi cslole". >
mihi pennas sicut columboe et volabo ct requies- Unde Petrus : <Domine, non lanliiiu pedes mcos, seri
:cam 37, >a temporali miseria. Sicut Joannes in et manus et caput 66, > iri est non tanliiin affecins,
| Apocalypsi: <Audivi,ail, vocetn uniusaquilae volan- sed et opeia ct sensus, quae in capite vigent. De
lis per mcdiuni cceliet diceniis:V«, vae, va)habiian- secundo. <Igneni veni mitlcre in lerram.etqiiiibvolo-
tibus in lerra ". » Priinum vaepropier culpam, se- nisi ut ardeat "7 ? >De lerlio Joannes evangelistiu
eunrium propler tribulalionem muiidanam, lerliiim Odor tuus in me concupiscentias excitavilaeiernas.
propter aeternam pcenam. Ambulans, ait, Jesus Primum confecit Maria Jacobi, quod dicilur sup-
juxla mare Galileac : < Et exsuhavit ut gigas ad ptantatio, quia eo peccaia lavaiilur; sccumliim Ma-
currendam viain 39;et ascendit super cherul)im,et ria Magdalenae, quod dicitur turris fortitttdiitis ,
volavit super pennas venlorum *°. » Ambuleimis qttia co dehiles roborantur; lerlium Maria Salomac,
igilur, quia Clirislus ambulat nobiscum, m < in quod dicitur pacifica, quia islo pacificis superna
. novilale vilae ambulemus *. » Curramus, quia ipse dulcedo confertiir, et forsitan Maria Magdalenaeliis
currit nobiscum, ul ad promissiones ejus sine of- C tribus coiificienriis inleiiuil. Priino inteiTuit, ciim
fensione curramus. Volemus , quia ipse volat no- ad peries Domiui verecunda jaccbat «s, sccuurio,
biscum ad siipertiagaiiriia, ul inter nitindanas vaiic- cum Doniinum sepultum lanta inslantia quxrebal";
tates ibi noslra fixa sint conia , ubi vcra sunl tcriio, cum in spccie horiulani reperto dicebat:<Rab-
60
gaudia. Habetet sponsa iiiigueuta propria. Piiuium boni (quod dicitur magisler ).> Ecce gaudium
rslanior verecunilus, sectinrium ainor forlis, tertium quod nunliavit mundo, nunliavil Ecclesiae, nun-
amor dtilcis. Primum fil ex corriis contrilione, oris liavit apostolorum collegio. Mundo,dum resiirgeniit
confessione, lacrymarum effusione. De primo. iiunlia mundum replet laetitia. Ecclesiae : Nam
< Cor conlrilum et hiiniilialum, Deus, non despi- Illa tnttndi imperatrix,
cies **; > de secundo : < Confitemini alteruirum Isla beala peccaliix,
Lwtitiw primordia
peccata veslra *3; > de lertio : Deriucant oculi tui Fuderunt in Ecclesia.
aquas, ct palpebrae ttiae foiitem lacrymarum **. > Aposlolorum collegio,
Amorquoque forlis ex Iribus fil. Speruit liinorein, Ferens Chrislus fratribus
appelil dolorem, non refugit puriorem. Spcruit li- Ejus morte trislibus,
morem, qnia <Dominus protector vitae nieap, a quo Q Exspectala gaudia.
trepiriabo **?> Lt: < Libera me, Domine, et pone Prima cella diciiur aquaria, quia habct lacrymas
me juxta le, cl cujiisvismanus pugnetconirainc*6.» contritionis; sccuiiria, lacrymas compassionis ; ter-
Appetit dolorem.ut : < Ingrcdialur putredo in os- lia, lacrymas devolionis.Primoe peccalorem lavaiit,
sibus meis, el subter me scateat, ul requiescam in secundx miserum polant, lcrliaj devotum rigam.
die tribulationis *T. >El Job : < Quis mihi tribuatiit In horuni flgura Christus terlio lacryinaius est,
venial petilio mea , et qtiod etiam uibuil mihi sicut legilur : Primo ad sepulcrum Lazari "; ecca
Deus? Qui ccepit ipse me couterai, solval inamiin contritionis ; secundo : < Videns civiiatem flevit su-
et succidat me **.> Non refugii putlorem, ut: <Toia per illam ", » ecce compassionis ; lertio , quaudo ,
die veret undia mea coutra me esl semper, et con- imminente passione, ivit solus in montemorare •».
fusio faciei meae cooperuit ine **. > Ainor dulcis El factus est sudor cjus sicul gultae sanguiuis de-
tres habel species : Coiitemptiini temporalium, ut currentis in lerram 6*.» Ibi lacrymalus esl ex dc-
Paulus : < Quacfuerunl mihi lucta, facta suut mihi volionefulurae resiirrectionis.utaii Paschasiussuper
delrimenla propter Christum, propter quem omnia illius lociim lamenlaiionis Jeremiae : Divisiones
detrimenta feci, et arbitratus suui ut slercora, ut aquarum deduxerunl oculi mei in coniriiionc po-
Cbristuin lucrifaciam ,0.> Habet et speciale et spi- U puli mei **.
riiuale dcsirierium, ut : < Ante le oninc desiderium Tralie tne post te, etc.
meum el gemitus *'. > Et : < Anima mea desiriera- [CARD.]Et pertinet hoc verbum ad Assumpiio-
bit te in noctc, scd et spiritus mcus in prxcorriiis nem beaia; Virginis, et dirigit beala Virgo sermo
meis de mane vigilabo ad le " » Habet et ccelcslc ncm ad Filium, dicens : Trahe me post te, ac si di-
gaudium, ut: < Gaudcns gaudebo in Domino *3, > cat : Tu assumpliis ad Patris dexieram, assume
et : < Laetare, Jerusalem , et diem festum agite, matrem ad gloriain. Et bene dicit :Trahe me post le,
omnesqui diligitis eam; gaudele gaudio m.igno**.> ul in verbo trahendi signilieet quori gratiaquasi per
Primum fit in cella aquaria, secundum iu cella vi- violenliam reciifical liberum arbitrium. Naini cor-
naria, teriium in cella aromalica. In primo enim pus quod corrumpiiur ,'aggraval .aiiiuiam , et de.
" Isai. 60. " Psal. 54. " Apoc. 8. *9 Psal. 18. *• Psal. 17. 41 Rom. 6. *» Psal. 50. *3Jai.
5. ** Jerem. 9. *• Psal. 26. *6.lobl7. *7llabac. 3. is Job 6. *9Psal. 45. ••
Philipp. 3. "' Psal.
37. "«Isai. 26. •• Isai. 01. "Oliie. Eecles. Doui. 4. in Quadrag., Inlroit. •» Isai. 1. *6 J ian. 13. "
Luc. 12. "Joan. 19. " Joan. 20. " Ibid. 61 Joan. 11. •» Luc. 19. " Mavc.0. °» Luc. 22.
" Thren. 3.
53 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 56
priiriit terrena habiiatio sensum multa cogilan- A justiim.aperta esl terra etgerminavit Salvalorem",
tem *6. »Aiiriienlesautem juvenculae assumplionem per quem facla cst coelict lcrrae reconciliatio. Re-
dominae suae suhjiciunt ; < Ctirremus in odo- paratio in finesaeculierit. In cellario sunl Ires cellae:
rein unguentprum tuorum 6T. > Curremus, veloces Prima disciplina?,secuiiria nalurae, lertia graliae. In
gsequendi desiderio. Curremus /orles in fide, cur- prima discisinferior esse, in secunda par, in lertia
rcmus lanquam leves et agiles, sicut dicil Apo- supcrior, iri esl snb alio, cum alio, super alium;vel
stolus ad Hebraeos: < Deponentes omne pondus, et sic : Subesse, coesse, praeesse. Primo discis esse |
circumstans nos peccalum, per patientiam curra- discipulus, secundo socius, tertio magislcr. Cubicu-
musad propositum nobis ceriamen, respicientes in ltiin regis est arcanuni conlemplalionis, Sed non
auctorem fidei et consummaiorem Jesum, qui pro- unum soluni est ctibiculiim, quia niuliae sunt reginae
posito sibi gaudio suslinuit crucem, confusione el concubinae. Mulier enim quaedam secus peries
con;empta68.>Curremus, inquam, in odorcmunguen- Doinini sorlita est locum 78. Allera.ad capul devo-
lorttm tuorttm. Ungtienla autem bealaeVirginis siint lionem invenit 79.Thomas in latere 80,Joannes in
ronfectiones spiriltialium charismaluin, conjeclae in pectore 81, Pelrus in sinu Palris 8*,Paulus in terlio
ipsas virliitum pinguedines, quae ipsam quasi sua coelo8* hujiis secreii graliam sunt assecuti. Prima
substantia lociiplelaul, el nos deleelanl fragranlia et " mulier, in imo humilitatis; secunda, insolido spti; •
odoris rielecialione ad ciirsum boni operis nos Thomas, iu solirio firiei; Joannes, inlato cbaritatis;
invitant. Assumpia vero ad aelliereum thalainum Pelrus, in Iuce veritaiis ; Paulus, in imo Sapientise.
beata Virgo, et assecuta quod pefiit, subdil : Est locus apuri sponsiun dequosua jura decernil et
Inlroduxit me rex in celtaria sua. consilia dispouit, <in ponrierc ct numero et men-
[TIIO.] Cellaria regis aclcrni sunt interna gaudia sura8*. >Et esilocus in quo supcr reprobam animani
pauiac ccelestis, in quaeuunc inirodiicta est Ecclesia versatur aniinadversio judicis. < Terribilis in con-
sancta per ftdem , in futuro plenius introducenda siliis super filios honiiiiuni 8*.>Porro nec in primo
per rcm. Loquitur atttcm ad ariolescentulas sponsa, nec in secundo perfecta cst quies speculanli. In
id esl Ecclesia Chrisli ad animas lideles, sua virie- piinio eiiini Deus apparel tanquam sollicilus; in
licet membra nuper iu Chrisfo renata. Ila ideo dc- secuiuio, lanquam lurbatus. Alter adjulorimu rio-
precorChristum sponsum, ut nos post se currenies centis , alicr praeiorium judicis. Sed est terlius
ipse, data manu ne deficiamus , adjuvet, quia jam locus ubi sponsus cernilur quielus, 11011 niagisiri,
dulcedinem regni ccelcstis praelibavi ; jam guslavi, non judicis, sed sponsi. 0 versequieiis locus in quo
quoniam suavis esl Dominus 69.Jaiu bona quae niibi _ est Deus non quasi lurbatus ira, nec distentus pro-
parala sunl in ccelis, ipso revclanlc cognovi. Dixerat spiciiur cura, sed videmr volunlas cjus in co bona
quia esset currenrium, et in qtto currenilum : ecce ci bcneplacens el perfecia 86.
quo currendum, scilicet in cellam vinariam, quo Ecce tiia lempora, tria merita, tria praemia. In
jam iniroducia esl. Ihi homines reficiuntur a fruclu horio lcmpora, in cellario meriia , iu triplici con-
frumenti, vini el olei sui 70. Reliciunlur frumento lemplalione cubiculi praemia. Ista cellaria tres luibeut
doclrinne erudienlis. Inebrianlur vfno specialis et cellas :'Prinia est Scripiurae, seeunda aniinx», teriia
spiriiualis fervoris. Ungunlur oleo suavis rievotionis. coeleslispairiae. ln prima suuiilur aqua refcctionis,
Primuin sibi, secundum Deo, leriium proximo. insecunria, viniim jucunriitalis , in lerlia , oleum
Primum sibi, < ut paniscor hoininis confirinet 71;> suavitatis. Aqua primae triplex esl. Prima est soe-
sccundiim Deo, ut< vinum loetificelcor hominis 7«, > cularis prurienlia, secunria litieralis scientia, tertia
id esl fervor laelificclin Deo; lertium proximo, ut cceleslis sapientia. Priina est tle lacu turbido; se-
ci exteriusi exhilaret faciem in oleo '•. > De priino ciinria, de rivo fluido: leriia, de fonte purissimo.
dicitur. < Confirma boc, Deus, quod operaius es in Prima delacu lurbido , quia de rebus tcmporalibiis
nobis'*. iDesecundo: «Gaurietein Dominosemper : quae animam perturbanl; secunria rie rivo fluido,
iterum dico gaudete7*. >De leriio Paulus. : <llilarem D quia de eloquenlia el opinione philosophica, qua;
daiorem diligil Deus '*.> cilo quasi rivus nosiram debcnl iransire inemoriam :
ln hoc opere videnms sponsam esse velle cum lerlia dc fonlc piirissimo, quia rie coeleslibus quae
sponso, scilicet in horto, in cellario, in cubiculo; nostrain debenl rigare auimain. Isii sunl trcs putci
sit itaque simplex bistoria borlus, cellarium mo- quos servi lsaac foderuni87.Pi'uiiuin appellaverunt
ralis sensus, cuhiculum conlemplationis secrelum. Calumnias, sccundum Iiiimicilias , tcrlium Abuu-
In historia suul tria , scilicet cceli ct terrae creatio, dantiam , vel Septiformein, quia pro lemporalibus
reconciliatio, reparalio. Creaiio est tanquam horli- nobis caluinnianlurAllophyli.id esl daemoncsalicna
satio vel plantatio; reconciliatio, tanqnam germi- aniantes. In lilleraliaulem scientia nobis inimicanlur,
natio satorum vel plantaiorum. Tempore namque ii'si relorqiieamus ari Ihcologiae intelligentiam. In
suo roranlibus ecelis desuper ~etnubibus plueniibus sepliformi enini spiiilu habenius gratiae abunriau-

•« Sap. 9. 6TCant. 1. " Hebr. 12. 69Psal 99. 70Psal. 4. > 71Psal. 103. " Ibiri. "Ibid. '*
Psal. 67. *" Philipp. 4. » II Cor. 9. 77lsai.,45. 7SLuc. 7. 79 Mattb. 26. so Joan. 20. 81Joan.
2.1. »» Matlh. 16. 83IICor. 12. 8*Sap. 11. »• Psal. 65. " Roin. 12. " Gen. 26.
 57 COMMENT.1N CANTICA CANTIC — LIB. I. S8
tiaoi. Prima est aqua in Jericho corrupia 8S; se- A cbarilatis examinati fervore, placiiam Deo refectio-
cunda est aqua Marain deserto amara "*; teriia est nem exhibeant. Cui offeratur et vinum lacliliaespi-
aqua quam eduxit Moyses de petra 90. Piiuia es? rilualis, quia < bilarem datorem diligit Deus *.>
aqua Jericho quae iulelligiuir mundus, iri est Iiaque per ista merelur Palris benediclionem, sci-
saecularis prudentia quae corrupta esl: si aliud inde licet: < Del libi Detts de pinguedine terrae, iri esl
quaerilur quam gloria Dei. Scd Elisaeus, id est Deus inferiorem coiiipunclionem , el de rore cceli abitu-
ineus Dominus in vase novo, id est in corde nuper danliam *, id esl superioreai coinpuiiclionein. Fi-
couverso sal, id est Dei saporein ponii, benedicil; dclis itaquc aniina animadverteiis tales Dci cOnso-
ponil in aquam, et sic dicil Elisaeus : lEcce sanavi lationcs subjuhgil :
aquas istas, elnon erit in eis ullra mors neque cor- Introduxil tne rex in cellaria.
ruplio 91. El sic saecularis prudeniia servit Deo, [CARD.]In cellaria ccelestia,ul de polioribus bonis
sicque dcsinil esse corrupta. Mara vero, id est lit- suis me reficiat. Videntes aulem eam angeli qui
teralis scienlia amara est animae religiosae, nisi assistunl Filio exaltatam super choros angcloriiin
lignum in ea ponatur, id est crux Chrisli in ca ad ccelcsiia regna, ct exsullanles de ipsius exalia-
pnedicetur, ut Paulus : < Nihil judicavi inc scire tione subjiiiigtiui:
inter vos.nisi JesumChrislumelhunc criieifixuiii9*> g Exsuhabimus et twlabimurin le : memores ttberum
Teriia, esi aqua de pelra, quam percussit Moyses litorum super vimiin.
virga":< Peira aulem erat Cbristus9i,>qui in cruce [Tuo.] Quasi diceret: Nequaquam ipsi nos de per-
percussus, aquam de latere produxit 8»et Spirilum ceptis muneiibiis extolliinus, sed in onini quod bene
saiiclum misii"6. llic est ifliimiiiis impeius qui la?- vivimus semper c.vsultabimus el laelabimur in lua
tificat civitalem Dei", >4ons horioruin. In cella misericordia; inemores per omnia, quanla nos
aiitem est triplex vinum. Priinum, quandode prinia pietaie recreare, qualiter austeriiaieni legis graiia
conversione agilur Deo gralia. Unde : < Obedisiis fidei evangelicae miligare dignalus es : veraeconso-
auiem ex corde in eam fonnam doctrinac, in quam lationes. Audite quid feceril Jacob cuin occurrit ei
traditi eslis ".> Secundiim esl de conscieniiae fratercum quadringentis viris, id est vitiis princi-
gloria. Inde idem : iGloria nostra hacc est testi- palibus, scilicet tiinoiis, cupiriilalis, gaudii, doloris.
monium conscientiae nostrae ". > Terliuin est de lude poeta:
infusioiie gratia: kelilia. Undcideni-: < Cbaritas Dei ///' meluunl, cupiunt, gaudentque doteuiqite; nec
infusa cst ii<c-r iibus nosiris per Spiriium sancium [««nis]
qui daius est nobis "•.» In cellario coelcstis paliiai Respiciunt, clausi tenebris et carcere cwco *.
suntquaiuor suavilates olei, scilicet corporum glo- " Primo ancillai cum filiis suis, secundo Lia cuui
rificai:o,angelorum consocialio, ad dexteram Pairis libeiis suis, tertio Rachel et Joseph oppoiumliir ""•.
confessio, Dci visio. Haecesl illa Aposioli suoer- Per ancillain Liae timorpravae aclionis, per aucillaui
emiueus niagnitudo : <Deus, inqiiit, det votis illu- Rachel limor erroris, per fiiios eorum bona quse de
minaios oculos corriis vesiri, ut sciatis quaesitsu- iilis proccdunt, signantur; per Liani, vila acliva;
pereminens maguitudo virtutis ejus *. i Manens per filios ejus, virlules < quae inde proccriuiit ; pcr
magniludo est corporum glorificalio, eminens esl Rachclcm, vita conlemplaliva; pcr Joseph, qui
angelorum consocialio, pcremineiis est ad dcxteram augmenlum dicitur, .pioleclus ricsirierii signaiur.
Patris sessio, supereininens est Dei visio facie ad Propter hoc dicil : Exsultabimus et Iwtabimur iti
faciem. Qui vult videre Deum facie ad faciem, le, memoresuberum luorum super vinum. Duobus
oponeteumesseprope, ad ipsum converli, et nul- modis homo trahilur, scilicet timore et consola-
lum inierponaiur obstaculum. Ilaque ut eum con- lione. In vino timor, in uberibus blaiidiiiientiim
templemur, simus prope pcr siudia justitiae, bmne consolalionis signalur. Unde plus propler consola-
obsiaculuin peccali removeamus a nobis per custo- lionem quam liinorem laeiabtmur. Unde propbela :
diam iiiiioceiui*. Ad ipsuin convertiniur dcvoto ]D <Laelare, Jerusalem, et feslum agite, omuesqui di~
affectu infatigabilis diligentiae. Sic Jacob angelos ligitis eam, gaudete gaudio magno 8 >. Priino
vidil', sed prius vitia supplantavil. Et quoiuolo? laeianrium est nobis de ejectione calamiialis. Se-
videamus. Prius occidit hserios, secundo excoriavil, cunrio agimus diem fcstuin in adoplione alicujus
lerlio coxil 3. Isli duo hacdi corpus noslruin sunt feslivilalis vel dignilalis. Tertio gaudemus gaudio
et aiiima. Hi occidendi sunt, quia aninia est occi- inagno propter possessionem felicilalis. Laeliiia fuil
denda a vila perversae volunla.is, et moriiricanda populo Israel cum mare transirel; diem feslum egil
caro ab exercitatione perversx vel pravae aciionis. cum legem acciperet et labernaculum Deo consii-
Suul el excoriandi, quia ab ipso sinistrae inteiilionis luil; gaudio magno gflvisus est, cum iu lerram pro-
affectu anima esl dividenda et a delectaiione volup- missionis haereditalem accepit. Piimo potalur lacle;
tatis illicitaecaro exspolianria. Sunt elcojuendi, ut secundo saiiatur ab ubeiibus consolationis cjus ',

"IV 2. " Exod. 15. •• Exori. 17. 91IV Re:;. 2. " 1 Cor. 2. " Exod. 15. " I Cor. 1J.
" Joan. Reg.
la. •• Act. 2. " Psal. 45. 98Rom. (i. •• 1l Cor. 1. "• Rom. 5. • Ephes. 1. ! Gen. 28.
*Geu. 27. *IICor. 9. » Gen. 27. • V:rg. ' Geu. 33. * lutroit. miss. Dom. iv Qua !rag. * I»ai. 6G.
59 TIlOMiE CISTERC. ET JOA». ALGRINI 60
leiiio epul.ilur ab inlroiui glorae ejus. Plura sunt. \ < Non faciet quidquam sive bonum sive maluin. >
gcnera consolalioniim. Esl consolatio in ereplione Ilaec autem insullaliopr.efiguraiaest in Sanisoiicm a
perculi. Unrie David: <Fac mecum signum in Pliiiislha:is facta insultatione. Primo enim eiim e.\-
b'ouum, ut videanl qui orierunt meet confunrianlur, caecaverunt; secundo, ad inolain deputaverunt ;
quoniam lu, Domine, arijuvisti me et consolatus es terlio eoram se ludere fecerunt ". Illa enini can-a-
me ". > Est et consoiatio in consecuiione desi- tio riesignat caecifalem illam, qua pulant Dctim sua
derii. Inde Dominus: <Sicutmater consolaiur filios ignorare peccala. Molae vero depuiatio desiguat
suos, iiaet ego consolabor vos, et, Jerusalem, con- Clirislo ab cis imposiiam passiouem c.\ culpa et
solabimini" >. Est et consolalio iu meditatione pcena, ciim tanicn culpa cartierit.
divini verbi. Unde Paulus : < Quaecumque scripla Nos vero quasi granum Iruinenti lerimur inter
snnt ari iiosiinii dociriuam scripta siint, ut per riuas quasi molas, scilicel ciilpam et poenam. Sam-
patienliam et consolalionem Scripluraruni spcin sonem Iurierc facinni, rium rieluduni ejus fiilnrum
habeainus ".> Est consolator in perceplione Spiri- jiidiiium : seri el haec moraliter dc spiiilu. Saaiisou
tus sancli. Inde Dominus : < Nisi e.goabiero, Para- esl spiriius huinauus, Philisihiim daemones. lluuc
clelus non veniet. Si autero assumptus fuero, iniliam piitno cxcaecant aufercndo inlelligeiiliae spiriluiu.
eiini. Paracletus eniin cousolator inierpreiatur '*. > B Molere f.iciiint, riuin laborare faciunt operanrio pec-
Sunt qui Deo insullanl, sunt qui sibi sallant, calum. Coram se ltuJere faciunt, dum licenier eva-
sunt qui Deo praesuliant, suut qui Deo exsultant. gari faciiml per oinne illiciliiin. De primo : < Quo-
Primi sunt impii, secunrii lenlati, tertii consolaii, iiiOdoobtcxit caligine in furore suo Dominus virgi-
quarti devoti ; primi, Chrisio huniililalem et pas- nem filiam Sion' 6? > Desecundo : < Oinnes persecu-
sionem suam imperando; secundi, difficultates tores ejus apprehendciuiit eani inler angustias". >
tentalionum trausilienrio; lerlii , de sua ronsola- De terlio : < PeecaCum peccavit Jerusalem, pro-
lione Deo gralias referenrio; quarti, xternam lae- plerea inslabilis facta cst". > Sallant sibi qui
litiam riivini ainoris non solum voce, seri et gcstti transiliunl fossam riiabolicaefrauriis. Fossam despe-
inemhrorum foris expiimciirio. lnsultantes enim raiionis, fossam erroris. De prima : < Vulpes fo-
diciiiilur conlra sallanlcs. Sallantes sinipliciler veas haheiit, et volucres coeli nidos •'. iDesecundo :
dieiiiiliir frequeuier- salientes. Resultantes di- < Laculn aperuit et effodit cum, et incidit in fove.uu
cuntiir (|iiantiiui ad voccm relrusalienles, id est quam fecil 80.> Lacus est munriiis. IIiuic fodiendo
beneficia accepta a Deo per graiiarum actionem apeiit qui ejus sequitur vulupiates, donec in pro-
ei reridentes. Exsultantes dicunlur cxira salicnies, fundum malorum veniens conieninii 3l. Cadit iu
scilicet de lacliiia cordis ad geslum corporis. " foveam, quando propter magniludiiiein peccatoruiu
Deo insullabaiit clamantes : < Ave , Rex Juriaeo- in riesperalionem cadil. Hanc fecit rium peccavil.
rum. > " Sibi sallare riocebal propheta dicens : Dc lerlia dicitur : < Si caccus caccumducit, nonno
<Egrediinini de Babylone, et fugite a Clialriaeis.t '• ;wnboin 1'oveaiucailunl**? > De sal anlilms ultra fo-
Resul!abat ipse Clirislus cttiii dixit : < Gralias vcas islas dicil Samiiel ad Saul : < Invenies iluos
0 libi, Paler, quia semper me audis '• ». Exsuliare viros juxta scpulcrum Rachcl in finibus Bcnjamin
rioccbat David cum dicerel : < Otniios genies, plau- in meridie, salienles foveas magnas 33.>Isti dtto viri
dile uianibus 17.> IlaccomniaPaulus in se usiendii. sunl spirilus et corpus. Spiriius est vir, quia viret
Prius ait : < Fui blasphenius et persecutor, quia viilutibiis. Corpus csl vir, dum obedil spiritni in
persecutus sum Eeclesiain Dei 18, » ecce insultatio; virluiiim operibus. Tres isias foveas saliunt. Fos-
< coiitinuo non acquievi carui ct saugiiini 19,> ecce sam riiabolicaefraudis saiiunt juxla sepuicrum Ra.
saliatio; < gr.itia Dei siim id quod suui ", > ccce chcl. Rachel interpretatnr ovis vel tiidewsprincipium.
resultaiio. < Volo viros in omni loco orare puras Sepulcrum ejus esl in corrie, in qiio est ovinasim-
inanus levantes ", ecce per maiius insultalio. In- plicitas, et videndi ad disccrnendum moitis veritas.
sullanl Dco per caccitatem, per vilae inliiniitaiem, n Adversus tales fraudes non obslat fovea. Foveain'
imniinueiulo cjus poieslateni. Per caeciiaiem, Uum ricsperalioiiis saliunl qui sunt in linibiis Benjamin.
putant Deum sua peccala latere. Per vitae iufirinita- Benjainin inierprclaiur fiiius dexterw, id est Chri-
lem, dum creriunt ipsum pro deliclo propiio jnor- slus qui sedel ari riexieram Palris. Fines ejus sunt
tem su.tinuisse; riiminuendo ejus polestaiem, quia sccuntltim liuinaniiatcni, principimn et exilus, id est
noii crcdunlquod sil venlurus peccata judicare. humililas nativiiaiis et exilus nioriis,
De primo riixerunt: < Non videbit Domiiius neque Seqttcntcs igiiur humililatein, confidentes se s;il-
iiuelliget Deus Jacob ". > De secunrio: < Dix.itinsi- vari per ejus passionem. Foveam desperationls
piens in corde suo : Non est *Deus«3.'>Item, Juriaj' saliunt qui in finibus Benjamin. Benjainin interpre-
ad Pilalum : < Si non essel hic malefaclor, non tibi lalur plius dexterw, id est Cbrslus. Fossain erroiis
tradidisseiiius eum '*. > De lertio per prqplieiai» : saliunt quanrio siinl in meridie, id est in mera die,
*• Psal. 85. » Isai. 66. " Rom. 15. 13 Joan. 16. " Malih. 27. " Isai. 48. " Joan. 11.
"Psal. 46. "ITim. 1. " Gal. 1. •• I Cor. 15. " 1Tim. 2. " Psal. 93. " Psal. 13. "** Joan. 18.
"Jtidic. 16. *• Threu. % " Thren. 1. "Ibid. " Mailli. 8. " Psal. 7. 8l Prov. 18. Mattli. 15.
" I
Reg. 10.
61 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — YJB. !. 62
scilicet quandohabent spirilum intclligenliacqui non ,A Deum videuies. Piimi dicunt : <Exsuliate Deo adju-
sinileos eirare. Deo resullant, gralias agcntes. In tori noslro •'. > Sccuii.lis diciiur : < Exsultaie, jusii,
tribii3 gralias agunt Deo: De malis quae per gratiam in Domino, rcclos decet collaudatio '*. > De tertiis :
Dei poluerunt fugerc; debonis quaaDeoauctore pos- < 0 qiiam gloriosum est regnum in quo cum Clirisio
suiil facere; tle bonis ccelestibus quae exspectant cx gaudcnt omnes sancti *' i > In priniis aliqttid esl
ejus proniissione. De iis filii Israel post fransiliim amariludinis; Jn secunriis miilium suavitaiis; in
inaris Rubri graiias agebant Deo, cum riicerent : tertiis tolum felicilatis. De priinis : <lbanl aposto.li
<Cantemus Domino , gloriose enim honorificatusest gaurienies in conspeclu coiicilii, quoniam digni ha-
quanrioequum et ascensorem projecit in mare '*. > bili sunt pro noniine Christi conlumeliam pali". f
Ecre priinum : < Foriiiurfo mea et laus mea Domi- De secundis : < Gaiidens gaudebo in Domino, et
nus ". > De secunrio : < Dux fuisti in vila tua po- cxsullabit anima mea in Deo nieo, quia inritiit me
pulo, qiiem reriemisli; et poriasii eum in forlilu- vestimenlis saluiis *'. t De teriiis : < Exsullabuiit
dine luaari habitaciiliim sanctum timm **,>eccftler- sancti in gloria, kelabtiniur in cubilibus suis '*. >
liiim. De priir.o David : < Eripuisii animam meam Isli sunt memores iibenim Sponsi, quae sunl con-
rie morte , oculos meos a lacrymis, pede3 meos solaiiones; sed his differenler uluiiltir. Instiltantes
a lapsu "; > ecee primum. De sectinrio : < Can- B eniin sanguinem eliciiint, sallantes lac snguni, re-
labo Domino qui liona iribuit mihi "; > rie lcr- sulianles vinuni expriiminl. Gaiirienles orioramenia
lio: < Placebo Domino in regione vivorum *», >llem percipiunt, sanguinem nequiliae, lac doclrinac,' vi-
de primo : < Benedic, anima mea, Domino ". > nuin spiritualis fervoris, odorainenta supernae sua-
Quare?quia < propilialur oiniiibus inimicis luisqtii vitatis : sanguineni qui jnsluin iiiterlicjat, lac qnori
sanat omnes infirmiiates luas, qui redeuiiltl, >elc.; parvulos nutriat, vinum quod lepidos calelaciai,
lioc dc primo. De secunvJo: < Qui coronal le in mi- orioramenla quibus auima in pace \a idipsum dor-
sericordia el miseralionibus, qui replet in bonis de- miat el requiescat "7. >De primo dicilur : Qui ve-
siderium luum *'. » De lertio : < Renovabilur ul hementer premit ubera, elicil sangiiinem. De sc-
aquilae juvenlus tua *3. > In figura horum iiium cundo : < Ut potemini a lacte, et sugetis ab uberi-
in Lcvitico invenimus tria genera animalium Do- bus consolaiionis ejus "8. > De lerlio, in hoc opere
mino sacrificata **, scilicel animalia iinmunria, ut sequilur : < El erunl ubera lua sicnt bolri vineae". •
est capra, qnae luxuriostim est aniiual; el hoc pro De quarlo jam diclum est in hoc opere : Metioru
primo. Animalia rounria, ui bos, ovis, scilicel in sunt ubera lua vino, fragranlia ungueniis optimis.
flgura secundi. Turtur el columba, quac sursiim vo- Primi sunl memeres uberutn horiiin conira vinuin,
lant iu figura tcrtii. Deo exsullant, Ixtiliam de su- " seciuidi infra vinuin, lerlii propter vinum, quarti
pernis in corde suo concipienles. In tribus esl haec super vinum.
exsulialio. Exsultans euim xleiiet Iiabcre jubiltim in Exsultabimus et twtabimur.
ore, psallerium in corde, lympaiium in corpore. [CABD] Exsutlabimus, quasi quodam gesiu nostruni
Jubilum scilicet vocein, qua Deiim laudal; psalie- exprimeuies gaudium, ct nicnle laetabimur iu te. Quia
rium scilicet spiriltialcm laetiliam de snpernis quae veio prius dixerant angeli ad bealam Virgiueui :
desiderat; tympanum, scilicel geslum corporis in Ideo adolescenlulw dilexerunt le nimis, quia meliora
quo ulrumqtie exprimal. Inde David : < Jubilate Dco sunl ubera lua vino, ne in sauciis animabus, quas
Jacob, sumite psalierium, et dale lympanum **.> adolescenlulas vocabant nomen femininigeitcris ali-
—<Psallam spirilu.psallainet menle**, >ailAposto- quid infirmilalis iimueret, eani.iem sententiam re-
lus de duobus primis. < De lertio: Glorificate et por- plicant, et easdem aniinas quas vocaverant adole-
laie Peum in corpore vesiro ". > Ha:c tria agcbat scentulas, rcctos vocanl, quasi virilcs , nou effenii-
David, cum adduceret arcam Domini-in Jerusalem. natos ; rettos, non scnecluie viiiosa curvalos, ct
1 Deducebal, ait, arcam rfejnbilo *8; > hoc de primo. dicunl:
Dc seciindo:. < Doniine, ait, universa haec libi lactus D Recti diligunt te.
obluli*9. > De leriio riicilur quori vidit Michol filia [Tno.] ldeo.non in nobisipsis, sedin le cxsiiiiabi-
Saul Davidsaliaiilem coram arca Domini, et sprevit nms memores donorum luorum, quia omnesqui non
cum in corde suo •'. curvo, sed reclo sunl corde, te antc ouinia dt super
Notandum quod exsultamium quidam exsullant omiiia diligunl; nec recti esse possunt, qui luo
Domino, quidam in Domino, quidam cuni Doinino : amori aliquid praeponunt. Cuui vero superius dixe-
Domino, a pcccatis . el tribulationibus liberati; in rit: Adotesceniulai ttilexerunt le, adolescciuiam,
Doiniiiojusii; cum Domino,bcati.Primi pro libera- cordis reclitudinein dixil. ltcin, recti diligunt te,
tione sciiicet sua gratias agentes ; secundi, pro suis quia niilli nisi recli vere Deum possunt diligere.
beneficiis Deum laudantes; leriii, facie ad faciem Quicunque rectitudinem jusiiliae aclu, vel verbo,

•* Exod. 15. 3»Ibid. *6 Ihid. " Psal. 55. 38Psal. 12. " Psal. 1 4. *° P.-al. 102. *• lliiri.
*'Ihiri. "Ibiri. **Lev. II. »» Psal. 80. *• 1 Cor. 14. *7 I Cor. 0. »• II Reg. 6. »» Paralip. £9.
*• II Reg. 6. " Psal. 80. •' Psal. 52. " Ofiic. Eeel. »»Act. 5, »»lsai. 01. "Ps.il. 119. »7Ps.il. 4.
*» Isai, 66. »9{'.u-.a.7.
 (5 THOM.*. CISTERC. ET JOAN. ALGRlNi 61
vel cogitaiioue violavil, frusira se Deiim riiligeie \ ciira reinaneanl; in numero affeciionis, id esl in
creriit. Itsec reriiliulo nenlis est, non corporis, forma, ne informis et incomposita remaneal; in
quamvis forteari hoc babeal boino oculos ari cu-lum poadere amoris, ut sciamus quantum quilibel penrii
crcctos. Qui enim quaeruiil lerrcna, cuni; qui cce- clebeal; in nicnsura operum, ul ries majori subje-
lestia, recli suni. < Quaesursiiin sunt qiixiile, nun clionem, pari socielatem, inferiori proleclioiiem;
quae sunt supcr lerrain 60. > Unde poela 61 : in mensura sernionuin, libi confessionem, proximo
Pronaque cum specteut animalia cwtera terram, piaedicationcm , libi el proximo oralioneni, Deo
Os Itominisublime dedit, cwlumqne luevi lauriem; in numero debet timor Dei molus sensua-
^Jussil, et ereclos ad sidera totlere vultus. lilatis refrenare , intenlio ad debilum finem suspi-
Curvus es, si propiiam gloriam quaeris, florenti in- rare, ralio modum arr.hulaiiili disponere, affeclio-
viries, absenti detrahis, reponis lacdenli te. Recli- ne, sicut ralio ordinaverit, ambulare; in pondere
tu o ha-c niullis moriis servanria est. Sit quisque re- amoiis, ul videamus quiri sit appetenrium, quiri fu-
ctns cogitaiione, voluntaie, aclione, oflicio. Sil re- gieiirium, quid praepouenduni, quid postponendiini.
clus cogiUilionc, ul rielusoria phanlismala rcspuai; Ad lilleram dicil Augusiinus : In rocnsura scilicei
sola se intelligenlia verilatis oblectet. Unde David : lnagnituriiiiis et parvilaiis, in nuinero mulliludinis
< Tu parasli directiones, judicium et jnstiliam in et paucilalis, in pondeie levilatiset gravitalis. Iiem,
Jarob lu fecisii «'. > Direclio itaque ad rationeni, Deus esl ineusura sine inensura, iiumerus sine nu-
jiiriicium ari inlellectum, justiiia ad eleciinnem re- mero, pondus sine pondere. Iiem, rectiludo nihil
frtiir. Namratio tliigit, iiilelleclus judicat, voluntas aliud esi quain justiiia quae pacem operatur. Unrie
eligil. Ad recliludinem igiiiir cogitationum speclat dicium esi : < Justitia cl pax osculalae sunt", > id
omiies motus cordis ad normam rationis dirigere, csi justitia hominis et pax Dei. llem, justiiia Dei et
juriicio veritalis piis nieriitationibus inhaerere. Se- pax homitiis. Triplex es: justitia hominis. Prima est
cundo intellectui Deo placitae voluntalis affectus in- naturalis aequiias; secunria, virtutum sub charitale
flexibililer soeiare. Nam, sicut ait beatus Augusli- societas ; teriia esl peccali immunilas. Prima ex-.
nus, spirilualis vir sicul in corpore salulem, in co- cluriit iiijiiriosum, secunria facil religiosum, terlia
gila.ione solam veritalem, ita et in aclione solam facit gloriosum. Primam docebat Chrislus cum di-
niiiiur pacem observare. Est et rcciitudo oflicii cum ceret: < Quod lihi non vis (ieii, alii ne feceris". »
pro ofliciosibi injnnclo quod utile ct honesium est Secundain sic : < Nisi abundaverit justilia veslra
cxscqui contendil. Esl el reclitudo, cum quis recti • plusi]uam Scribarum el Pharisaeorum, non intrabi-
iiiilinem cnrdis extendit ad recliiudinem sermonis. n tis in regiium ccelorum '*. » Teriiam sic : < Ful-
Unrie Paulus : < Ul siiis, inquil, simplices el filii gebunt justi sicut sol in regno Patris eorum ". >
Dei •», i iil esl sinceri puro corde, et simplices in Prima deelinal a inalo; secunda facil bonum ;
seiiiione. Esl et recliludo quanrio menles in pro- lertia metet in gaudio. Priina vitat culpam, secunda
s[K-rila:e posilac divinam cleinenliain laurianl, in rccta via currit ad patriam, tertia recipiel benedi-
adversiiate sua pcccata accusant. Inde David : clionis gloriam. De prima Daviri: < Feci judiciuin
. t Quam bonus IsraelDeusiisqui reclosiml corrie1''! > cl justitiam, uon tradas me calumnianiibus me 76; >
Est el illa recliiurio super omnes scivamla, quaudo rie secunda': < Jusluin deduxit Dominus per viaj
omne opus quori agilur pcr reclain intentionem ad rectas , et oslendit illi legnum Dei 77; > rie lertia ;
ccelestia dirigilur. < Gloriabuntur in te omnes qui diligunt iiome»
Igitur recii diliguni Deum, qui sola divina quae- tuum, quoniaro tu benedices juslo 78. >
runt, sola ccelestia riiligunt, solis aeiernis bonis per- Iteiu.lres sunl paces Dei.Prima ab hominuin perver-
fiui coiicupiscuni. Debel esse reciitudo in corde, in sitale, secunda a tenlalioiie, lerlia a corruptionis do-
opcre, in sermonc. In corde, bona cogitando, quia, loie.IIascominemoralDavid.Deprima :<Propterfra-
< juxla est Doniinus his qui rccto sunt corde •*; » uesroeosetproximos meos loquebarpacem de le". >.
in opere, faciendo bona, quia < pedes eoruni pedes D De secunda:<Fiatpaxin virluielua 10 etabundau
recti •', t etc. In sermone, bona riicenrio. Unrie : lia in lurribus luis 80; >de tertia : < Rogatc quae ad
i Da seinioncm leelinn et beue sonanlem in os pacein sunt JeVusalem et ahundantia diligenlibus
meum •'. > De priino riieilur de Job : < Erat vir ille te 81. > De prima Job : < Bestiaj terrae pacificje
siniplex el reclus 6S; > de secundo ad etimdem : eiunt tibi 82.> De secunda, idem : < Si diluculo sur-
< Si iniindtis et recius incesseris, statini Dominus rexerisad Deum el omiiipotenlem fuerisdeprecalus;
ovigilabil ad le C9. > De lerlto dicitur amicis Job : si niundus et rectus incesseris, stalim evigilabil ad
< Non eslis locuti recium iu conspectu meo sicul le et pacaium reddel habitaculum juslitiae luae". >
servus nieus Job '°. > liem, debet esse reciiturio De tertia David : <In pace in iriipsumriormiamct re-
iu ponrierc et numero el ni.eiisura 71, In mensura quiescauisv.> Prima pax etprima jtistiiiaseosculan-
el
operum el sermonum, ne ultra modum eant vel lur. Unric. < Suscipianl nioules pacem populo
*• Coloss. 5. 61Ovid. " Psal. 98. 63Philipp. 2. 6*Psal. 72. 6» Psal. 3J. 66 Ezech. \.'* •• Job 8.
«• Job 1. 69 Job 8. 70 Job 42. 'MSap. II. '* Ps.d. 84. 73 Job i; MattH. 7 MaUh. 5.
" Ibul. " Job 5.
"Mati.li. 13. 76 Psal. 118. 77Ollic. Eeclcs. 78 Psal. 5. " Psal. 121. Ibid.
83Job 8. 3VPsal. 4.
65 COMMENT. IN CANTICA CANTiC. — LIR. I. frj
col'esjuslitiam*".>Seciinriap.ixet sccunria jusiilia see A tnos ", > qnibiis nos rioccsmodos satisfacliouis. De
osciilanlur. Unrie: < Orielur in diehus ejus juslitia,, sectindo ail ille Saiiiicus9'* :
et abitndabit pax 86. > Teriia pax el leriia justiliat AniMiumrege , qui nisi paret,
se osculantur. Unrie : < Muiiiplicabitur ejus impe- hnperal: hunc frenis, hunc tu conlunde flogellis.
riimi et pacis non erit finis. Super solium David etI De lertio : < Visilavit nos oriens ex allo, illuiuinare
super regnum ejus.scilicel ut confirmet illud el corro- his qui in tenebris el in iimbra morlis serienl, ad
boret in judicio ct juslilia 87. > llem econvcrsoj dirigendos pedes nostros in viam pacis 98. > Primi
triplex est justilia Dei, el triplex pax hominis : diiigere incipiunt, sccundi in dileclione crescunt,
quae se invicem oscitlantur. tertii ad siimmum dileclionis gradnm perveniunl.
Prima igilur juslitia esl in rerum orriinalionr,t Recti diligunt te, memores uberum luorum super
secunria in judiciorum acquitate, terlia esl in pcc- vinum.
caiorum immunilate. Priina : Omnia disponiiniurr [CARD.]Ac si riicat : Mco (c riiligunt" quia in
in pondere, et numero, el mensttra ,s; secunria : memoria sua fixum gerunl, quia mcliora sunl ubera
Reddet unicuique, juxla opcra *9; tertia cst in1 ln.i super vinum, sicnt in pnemissis esl exposiluin.
divinaessentia. Dcprimadicitur : < Crcatoromniuml Nigra sitm, sed formosa, filiw Jerusalem.
rerum Deus, terribilis el fortis, juslus et miseri- B [Tno ] Poslqu.im sanrta Eeclesia in cellatia Chri-
cors ••; i de secunria : Justus es, Domine, et rc- sii pcrritieia esi, scilicet per cognitioncm et speir»
citim judicium ttium 91; > rie leriia : < Jusiilia lua , cneleslium bonoruni, postquam rccto corde diligero
justiiia in a?lernuin »*. > Prima duceni habet sa- atqnc in r-jus solnm graiiam gaudere et exsultaro
pienliain , secunda comiiem babet misericorriiain,, ditlicii, rcslat osienrii quiri pro eoricm amorc illius
tcrlia perlinet ad potenliam, sapientiam : quae cstl ac pro .icquisiiione bonorum qu.-cgeslavit cerlami-
Filius. Misericordiam dat Spiritus sancliis. Polcn- nis snbeat, quid nfTJiclionistoleret : hoc scilicet
lia esl Palcr aeternus. Prima enim per sapientiami quod riicit, Nigra sunt, sed formosa. Nigra adversi-
gubernatur, secunda per misericorriiam temperalur, , tatc pressurarum, seri formosn decore virlulum :
lertiaper polentiam absque defectu possidetur. Dc: imo lanto in conspcctii Dei formosior quanlo am-
prima : < Dominus snpientia fundavit lerram : sta- plioribus insipieniium vexata pressuris. Filias Jeru-
bilivit coelos prudentia *»; » de secunda : < Exor- salem quibus haec loquilur, aninias dicil ccelestibns
lum est iu tcnebris lumen reclis, miscricors clI sacramentis imbuws , cnelestis habitaiione patri.c
miserator ei justus •*; de terlia : < Polestas ejus, , suspiranles. Quia dixerat: Recti ditigunt le, ne forte
potestas .lelerna, quaenon auferetur, et regnum ejusi non rccla vidercitir infirmioribus, qtios luc vocat
quod non corrumpelur ". > filias Jerusalcm proptcr tribulaiioncs quas sustinel,
Ex iis pendent tres paces, quac eas osculantur: ait, etsi sum nigra tiibiilatiouibus, tamcn iiileiius
Pax mundi, pax geueris bumani, pa.v Dei. Primai sum formosa cli.irilale. Nigra smn pressuris, for-
est in nalura, secunda ex gratia, lertia erit ini mosa virtmibiis. Nigra sum sluriio humililaiis , sed
gloria. Priiua prohibcl elementorum coitcursom; formosa ccelestibus desirieriis; nigra oculis insipien-
secunda facit odire inaluin, et diligere Deum ctl liiini, sed fonnosa inielleciibus prmlenlium; nigra
proximum; 111lertia Deus imperturbalus ut noni propter memoriara peccaloriiin, sed formosa propier
accedal ad eum malum el flagelluiu ". Prima pax conieniplationemceelestium; nigra perverse viven-
el prima jttstitia sese osculanlur; secunria pax ctI tibus, aelerna suppficia eomininaitrio; formosa san-
secunda justitia ; tertia pax et terlia juslitia. Primai cte conversanlibus, acterna gaudia promitlendo; ni-
pax est cx proporlionala creatione mundi ,,secuntl.ii gra per corporis vilitalemet huiniliiatein, formosa pcr
ex timorc judicii, lertia quia non potest esse turba- auinisesanctilatem. Nigra sum in lerris, formosa iu
tio apud Deutn, ubi non est macula peccati. Ad hoc: ctclis; nigra mala temporalia patiemio, formo a
recle laborant ul per primam hic habeant teinpora- bona sempiterna speianrio. Auriiloriiiosam : i Spe,
lem iraiiquilliiaiem, per secundam , cordis puiita- , _ inquit, gaudentes ". » Audi nigram : < ln tribula-
lem, per leriiam , summam illam beaiiludinem. tione palienles 10'. > Niger eral Paulus lapidaius',
Sed recii ad rectiludinem triplici gradu ascendunl. formosusad (ertiura ccelum rapius'. Niger dicebat:
Primo euiin corrigunt, secundo regunt, tertio diri- < Tanquam purgamenla hujus mundi sumus omnium
gunt. Corrigunl iniquitalem, regunt stiam simplici- peripsema usque adliuc '. t Foroiosus dicebal:
tatem, dirigunt gressus suos ad itlam pacis civita- < Revelala facie speculamur Dei glorianv*. » Tri-
teni. Corrigimt per salisfactionem , regunt per do- bulatio praecipua estvia ari Deum vel regnum, quia
ctrinam regularcm, dirigunl per interioris conlcm- « omnes qui pie volunt vivero in Clirislo Jesu,
plationis claritatem. Corrigunl per contritioneiii, perseculionem paiiuntur ». » Ideo ista in hac pere-
confessionem, saiisfactionem. Hic estperfeclio rc- grinatione posila : clamal, Nigrasum, sed for-
cliludinis. De primo David : < ln quo corrigil ado- mosa.
lescentior viam suam, in custodiendo sermones Tria sunl qucc peregrinantes afHigunl: Diilicultas
87 Isai. 9. «
"Psal.il. "Ibid.
" Prov. 3. "Psal. 111. »» Dan. 4. •• Sap. H. 8»Rom. 2. •• II Machah. 1. »' Psal. 118. " Ibiri.
97Psal. 118. "* Horat. «» Luc. 1. •• Rom ls.
Psal. 90.
'"ibid. 'HCor. 11. «Ibid. * I Cor. 4. ** 11Cor. 5. »II Tim. 3.
 67 TIIOM/E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI < 68
viarum, insidiaelatronum, graviiasoiierum. Quaiuor A Sicut ergo in divino eloquio riicuntur simpliciter
siini viaruin difficullates : sunl enim luiosae,sciiipu- Cantica, cl Canlica canlicoriiin ; ita et oncra sini-
losae, clivosae, ruinosa?. Lutosa) palndibus volupla- pliciter, et onera onerum. Onera siniplirilcr sur.t
tum , scrupulosae lapidibus scanrialdrum , clivosae singula crimina, vel singula liibulationum genera.
prosperilatibus siiccessiiiim, ruinosae defeciibus ad- Oncra vero oneruni culparum vel tribulalionum
versilaium. De lulosis dictuin est : < Infixiis sum immensilas nimia. Tria igitur suut onerum onera :
in linio profundi ct nun cst substanlia 6; de scru- Vaniias, iniquitas, calamiias. Yanitas inundi, iui-
pnlosis : < ne unqiiain offendas ad lapidcin pcdcin quitas animi, calaniilriS orci. Vanilas caecat, ini-
liiimi.'; >de ruinosa cl clivosa siiiuil : <Ascendunt quilas prxcipitat, calamiias crucial. Vanilas mundi
tisque ari ccelos, eidcsccmliinl usqiieari ahyssos 8. > cnelcstium aufert contcmpluidnem, iniquilas animi
Dcbctcrgo Via esse muuda, recl.i, plana, non lene- Dei et proximi riileclidnem, calainilas larlari affe-
brosa , nSn lubrica. Muntl.i sit a carnali coniagio , cliiin boni et animi rievotioncm. Vanitas munrii
ut illud : < Deus meus, iinpollul.i via cjns 9. > Itecia facit viliosum, iiiiquilasanimi redriil odiosiim, ca-
inleiuione, plana a scandalo, o;lio, ira, invidia, lamitas orci suppliciosum. Vaniias lacil incesliim,
delraciione, nt sint < prava in dirccia et aspera in iniquilas recldit inreslum, calamitas perpclutiai
vias planas 10, > ut non sint lenebrosse errore, ncc " niceslum. Vanitas dcprimit, iniquiias curvat et gra-
lubricac levitate el dissolulionc, ul non sit < via vai, calamitas frangii. Ilorum oneruin aliutl poiia-
illorum lenebrae et lubricnm ".. > liem , insidiac lur in capiie, aliud in brachiis, aliud in lmmeris,
latronum in via affligunt peregiinos. Tenduni cnim Onus in capiie, vanilas in menic ; otms in brachiis,
laqueos aliquando in principio viae, aliquanrio in iniquitas in opere. Onus in humcris, calamilas ge-
niedio, aliquando in fine. In principio, ul: <Praeoc- hennoe. Prima foedat affeclum; secunda inhonestat
ciipaverunl me laquei mortis ". > In medio, ul: aclum; leriia moiiificat subjeclum. De his tribiis
< In via hac qna ambulabam absconrierunt laqiieum per Osee dicilur : < Arastis inipieiatem, mcssuistis
mihi ,3. » De laqueo qui est in fine dicunl sancti : iniquilatem, comeriistis fruclum mendacii"". > lm-
< Laqiietts contritus cst et nos liberali suinus '*. » piclas aralur, quanrio quis ex studio mundi vani-
Priinum invcnit Atlam"; secundum decem viri tatem meriilaliir; iuiquiialem melit, quanrio ex co-
qui veiiiebant adorare in Jgrusalem, quosocciriil in gitatione pravum opus coliigii; mendacii fructum
meriia via Ismael rie sanguine «jicgio1C; nlliniiiin comeriit, qiiando prout gessit ii: corpore apud in>
Jonathas filius Saul, quando in fme vicioriae su;c feros recipit. Vanilali alii sunl subditi, alii.colla-
comedit"favum inellis ". De primo dicilur : < Facti teralcs, alii superposiii. Primi carnales, secuudi
suni hosles ejus in capile 1S; » de secundo : < Fiat spirilualcs, terlii iniellecluales. Primi danl sensum
Dan coluber in via, cerasles in semila " ; < de ul- curiositaii; secundi humanae necessiiali; lerlii
timo : < Mulier conleret capul suum , el lu insidia- conlemplandae sludenl veriiali. In primo ordiue
beris calcaneo ejus ". » Itera , gravitas onerum sensus sordirialur et cogitatio; in secundo ornalur
affligil peregrinos. Alii dicunt quinquc csse onera; affeclus et bonestalur aclio; in tertio sublimatur
alii undecim , ullsaias* 1; alii tria tanlum , quae inlellectus et vegetalur -ratio. Primi sc mun-lo
diciinlur oncra onerum. De illis quinque : Piiiuum sponie subjiciunt, secundi nolentes inundo serviunl,
dicilur lex. Unde : Iloc est onus < quod nec nos tertii munrium penilus spernunt. Primi ergo suut
nec pafres nostri porlare poluimiis ". > Secttndum bruii, secunrii activi, teriii conleinplativi. -Sed et
dicilur labor operum. Unrie : < Venile ad me, omnes rieiniquilate similia possumus clicere. Quiriam nain-
qui laboratis el onerali eslis *'. > Terlium dicitur qu&iniqiiitalein diliguut, sed non praedicant; non-
lemporalis miseria. Unde : « Grave jugum super ntilli el diligunt et praedicant; alii diligunl praedi-
filios Ariam a die exiius de vejilre matris eoriini, cant el defenriiint. Tres igitur principales iniquitas
usquc in diem sepullurae in malrem oimiium **. > babet species: nefas, scelus, maliliam. Nefas quan-
Quartum dicitttr peccatum. Inde Isaias : < Dimitte fj luin ad Deiim, scelns ad seipsum, malitia ari prox.i-
eos qui confracti suni liberos, el oiniie onus riis- iniim. Nefarii sunt mandaia contemnendo, scelesii
rumpc ". > Quinliim diciiur judiciuin Dei, vel seipsos in vitia praccipilando, maliliosi, proxiinos
illa aeterna miseria. Unde : < Uuusqiiisque oiius corrumpendo. Piimus ordo est, < quorum Deus
suum portabil *6. > Apud Isaiani unriecim legiinus venier est, cl gloria in coiifiisione ipsorum-"; se-
onera ", hacc sciiicet : cnus Babylonis, onus cundiis ordo csieoruin qui peccala sua pratdicavc-
Philislhiiin, onusMoab, onusDainasci.ontiSiEgypti, runl sicut Sodoma 30; tenins coruiu qHi facti sunt
onus deserti maris, onus Duma, onus iuArubia, quasi scula fusilia 31.Priinus eorum qui projecerunt
onus vallis visionis, onus Tyri, onus juinentoiuin in tcrram intima sua "; secunrius eoniiii qui di-
austri. Hoeccx ipso numcro transgressionem signi- cunl: < Coronemus nos rosis anlcquam marcescant,
Ccaiil peccati. quoniain haec est pars nosira et hacc csl sors no-
•Psal.68. ' Psal. 90. 8 Psal. 100. 9 Psnl. 17. 10Ltic. 3. " Psal. 34. " Psal. 17. "Psal. 141.
'* Psal. 123. " Gen. 1. 16Jer. 41. 171 14. l« Tliren. I. 10Gen 49. '• Gen. 5. " Isai. 15,
Reg.
14, eic. " Act. 13. ** Malih. 11. " Eccli. 4u. " Isai. 58. " G..I. 6. !7 Isai. 15, 14, etc. " Ose.
10. "Philipp. 3. 30Isai. 3. " Job 41. 3*Ezecb. 29
 f.9 COMMENT.IN. CANTICACANTIC.— LIR. I. 70
stra '*; > leriius eorum qiii dicuni : < Via Doniinii A Deoet orbem portant; seciindus eorum qui carnem
noii est acqua '*. » Primoigitur pcccanl in Palrem, suam maccraul; leriius eornm qui per singula in-
secundo in Filium, terlio in Spiritum sanclum. Inr commoda proximorum charitaie se vulnerant.
Patrem, agendo conlra cjus voluntaiem ; in Filium, Dispcnsatio tria sub se conlinet onera : Primum f
cenlra illius humililalem , in Spiriium sanclum, occupationem exteriorum, sccundum solliciluriinem
conlra illius chaiilalem. Calamitas quoqne infcrni motuin, lerlium intoleraiuiam incominodorum.
tres bahel species. Prima csl amariludo conscien-. Primo siibdilorum mililat necessitati, secunrio
liae, secunda odium justiliic, teiiia riespcralio roortim providct castitati , teiiio prout expedit
veniae. Primi miseri.quia mordel eos conscienlia ; snpplicat advcrsilali. Prinium ncgoiium mnndi ;
secundi miseriorcs, qui.i displicet jusiiiia ; tertii scciindum circumspectio sui; leniiiin sollicitudo
miscrrimi, quia vcniacnulla respcciat clemcnlia. proximi. Neccssarius est in primo, honcslus in se-
Cumsinl iiaque isia oncr.i onerum, s'inl alia quae ciindo, uiilis in terlio. Ncccssarius, ne immoderate
taiitum sunt onera. Isaix superius undccim oncra stipeiflua appetat, honesius, ne effeniinate vivendo
posuimus, quae viliorum undccim ct undecim ncgo- aliornm mores vel nienles corrumpat; utilis, qua-
tiorum exprimunt genera, ac prinium dc viiiis, lenns adveniam, ari gratiam , ad gloriam subdilos
deinde de negotiis riisseramus. In onere Rabylonis D ' proeceriat. Necessarius igiiur vila , honestus fama,
noialur superbia; in Moab indignalio, el maxime iuilis rioctrina. Rcligio quoque in tribus constat,
arrogantia; in Pliilisthiim sigillatim sensuum prava in carnis scilicet morlificalione, in anitni dcvolione,
curiosiias; in Damasciexpresse rapaciias; in ^Egy- in proximi compassionc.Unde Salvaior de oralione
pii, omnino crapula cl cbrietas; in descni maiis, el jejunio et elcemosyna admoiiens, jejunium rclu-
singularitatis praesumptio; iii'Iriumaeae,superslitio; lit ad carnis inoriificationcin, elceinosynam ad
inArabiae, ficla dilcclio; in vallis visionis, aninii proximi coiiijiassionem, orationem ad airiini devo-
excaecatio; in Tyri, jactanlia divitiarum ef elalio; tionem. Primum esl abslincntia mali, secundum
in juiiieiuorum auslri, retigionis exprimilur disso- fragrantia boni, terlium puiificali lacliiia animi.
Iulio. Haecsunt vitiorum genera. Nunc negoiiorum Dilcciionis vero tria sunt onera. Siquidem aliud
ponanlur onera. Iloriun primum est mundana po- exigiiura nobis a proximo, aliud ab angelo, aliud a
?enlia; secundum ethnica scientia, terlium cajiiua Deo. Proximus namqne a nobis pielatem , angelus
facundia, quarlum claritas sanguinis, quinlurn ve- puritatem, Dcus perfectain exigil charilatem. l'ro-
nuslas corporis, scxlum honestum conjugis, septi- ximus exigil humanilatis obsgquia , angelus since-
inum exemplar soholis, octavum fides amicorum, . rilalis desirieria, Deus sludia suavitate mananlia.
'
nonum humile obsequium subdilorum, decimum Proximus devoliiin flagital aclum, Deus purissiiuum
bonorum temporalium ahTucnlia, undecimum om- cxigit inlclIectum.Ecce superiorihus omnibus dixeral
nium praefatonim possessio quiela. Vanitas igiiur sponsa : Nigra sum; his riicit, sed formosa. Sicut
negotiis, iniquilas supponilur viliis , calamitas ge- enim ait sponsus in eoricm cantico : < Pulchra es
bennae suppliciis. Quod vanilas mullos deprimat aniicajiiea, suavis el decora, (erribilis ut caslro-
onere, teslatur Apostolus : < Vanitali, inquit, sub- rum acies ordiuaia **. > Ptilchra inundo, suavis af-
jecta esl creatura non volens»'. » In psalmo de fectu, decora intellectu. Pulchra honestalc famae,
onere iniquilalis : < Iniquiiates meae supergressae suavis uliliiale doclrinae, decora vitae sublimis n«-
sunt caput meum et sicul onus gr.ive gravalae sunt ccssiiate. Pulchra cxcinplo, suavis verbo, decora
super me **. > De onere calamitatis, ail Salvaior : consilio. Pulchra operibus, suavis inoribus, decora
< Torcuhr calcavi solus 37. > De prima in Ecclesia- meniis exccssibus. Pulchra proximo, suavis angelo,.
sle **•. < Yanilas vanilalum ct omnia vanitas; > de decora sponso. Ilem de ea dicilur: < Toia pulclira
secunda in Zacbaiia : < Supcr lalenlum plumbi sc- es, ainica mea, ct macula non est in le*s. > El vcr*
det iniquilas *9. > De feiiio inPsalmo : < Contritio et quia nec hoste vincitur, ncc mtindo corrumpitur,
infelioilas in viis eoriun *°. > \\ Sunt cl alia D I neo proximo seducilur, ncc carne eiiriiiur, nec
onera his valde dissimiiia. Esl er.iin priroum dispen- mcnle erigilur. Vcre pulchra, quam ncc aclus cor-
saiiouis, secundum religionis , lerlium dilectionis. rinnpil, nec affecius inficii, nec inteilectiis imperiit;
Prinium porlant praclali, secundum Iiuic mundo acitis ini(|ui(aie, affeclus vanilate, intcllectus a ccc-
•-
mortificati, teiiiuih in cubilo coiisummati. Primi lestiumclarilate.
siaiuiii Ecclesiacroborant, sccundi faciem ejus or- Nulla igiltir in ea cst inacula, in qna nec maligui
nanl, leiiium ejusriein virlutem commendant. Pri- proevalel suggcsiio. Munrii sordcnt uiinaBvel pro-
inis dicil: < Sollicilurioomniuui Ecclesiarmn inslan- missio, carnis jacct titillatio, mcniis suffocalur
tiamea quolidiana ". » Secunrius :< Elegit suspen- elalio. Onera igitur conslal osse quadrinaria. Alia
dium anima inea, et morlem ossa mea »*.> Terlius : namque siint Dei , alia suni aniiui, alia mundi, iliz
< Sive Paulus, sivc Cephas, sive Apollo, omnia inferni. Ista superius subdivisimus, nunc alia vide-
inea ". > Piiinus ordo eorum esl qui curvantur sub atnus. Quaedain bona sunl ad animoe sanilalem,

*»Rom. 8. "Psal. 37. 37Isai. 63. '• Cap. 1. " Zach. 5. *° Psal. 13.
"Sap 2 *» Ezecb. 18.
"UCor. l'l. *'Job7. *• ICor. 5. ** Cant. 6. **Cant. 4.
71 TIIOM;E CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 72
qnacdam ad firmiiatem, quneriamari decorem, alia A j aloe c'( cinnaiiioino. Viac inferi ilomus ejns, pene-
ad amplificalionem ; ari sanilaieni jusliiia, ari Gr- iranlcs in inferiora morlis ". > Secunri.i, quse dici-
initaiem foriilurio, ari riecorcm prtidentia , ari am- lur excellentia niuiuli, esl illa quae riicitur < stulta
plificalioncm temperanti.i. Siqnidtsmquaiuor sunt el clamosa, sedens in foribus domus snae super
quaeanimain crndiunl, ornant,insliluunl et roborant. sellani in excelso urbis loco "*. > Ait ct isia : < Qui
Ilaecscilicetconsilia,obseqitia,subsidia, remeriia.Ad est parvulus declinet a roe, el vecordi locuta esl:
prudenliam consiiia, ad juslitiam obsequia, ad for- < Aqtiaefurlivae riulciores stinl, etpanis abscondilus
tiiudincm subsiriia, ari temperaniiam perlincnt re- suavis **. > Sed audi linem : < Et ignoravit quod
media. Consilia illuminant caccos, obsequia rcddunt giganles ibi sinl, ct in pronindis infcrni convivae
devotos, stibsidia roboranlinvalirios.remedia sanant ejus **. >Tertia mulier conlra ulrasque loqniltir, et
xgrotos. Consilia expellunl ignoranliani.ohsequia in- ab uiriusque socielate revocat audicnles. Sic enitn
viriiam , subsiriia infirmilalem , remedia cnpidiia- aii: < 0 viri ad vos clamilo : vox nica ad filios
tcirt. Sapienliac faciunl rioctorcs, obseqttia justiiiaR hominum. Bealus homo qui auriil me, qui vigilat ad
amalores, subsidia veriiatis defensores , .remedia fores meas quolidic, ci observal ad posles ostii
felieilalis riilcctorcs. IIoc ipse Christus Ecclesiae mei, Qui me invenerit inveniel vilam, et bauriet a
suan contnlif, siipiidcm consilia rieriit viire, obscqnia B Domino salutem; qni aulero in me pcccavcrit,
juslili:c, subsiiiia constaniiDe, remeriia poeniten- laerielanimam suam *'.>Trcs crgosuni personacqnne
liae : consilia homines docenrio *6, obsequia lurbas hilroduciintur , sciliei mulieres. Tres ad quas
pasccnrio ", subsidia vidusecl pupilli causas judi- loqutiiiiiir, liia de qtiibus loquuiiliir. Prima iniilier
cando **, reinedia perlranseiindo , < et omnes op- loqiiiiur juveni mollia, altera parvulo sublimia,
pressos a riiabolo sanando *9. > Consilia igilur deriit lciiia viris ct filiis hoiiiir.umsalubria. Nosaulem si
in monle, obsequia juxia mare, in ccenaculo subsi- viri sumus: vircnim iinago et glori.a Dei est; eani
ctia, in cruce retncdia. Per consilia venil anima ab qni viriiia loquilur attriiainus. Aiiriianms, seri pri-
ignoranlia naturali tanquam a parlc orienlali. Per niuin adcamus. lloec eniin cst nmlier fortis, ctijus
obsequia redit a fcrvore concupisccntiae tanquam laus in finc parabolaruni canilur, cujus facies est
a plaga australi. Per subsidia retrahiiur a frigore iniago Palris, cujus oculi inlelligcMiae claritas,
roaliiiac lanqiiam a clarilate sepleiilrionali. Per cujws piilchrilurio candor est Iucis, cujtis natura,
remedia aiiducilur ab occasu vitiorum (anqiiam a splenJor ct figura subslauliae Dei. Auriiamus igitur
plaga occirienlali. In Basunl ari sanilalcm mandala, cam ; sed primum aricamus.Arieamus, sed primum
ad infirroilalem consilia, ad riecorem charismala, f. qiKcramus. Priina mulicr facit viam immundam,
ad amplificalioncm praedicaincnta ; ari sanitalew seeniida facil tortuosam, lerlia facit rectam. Cum
obedienlia, ad firmifatem constaniia, ari riecorcra prinia cnim ambtilant iiiimiiiidi, cura secunda eleli,
palientia, ad amplificationem pcenilenlioeremeriia: cuin tertia beaii. Isla namque de viiiis educil, per
aposloli ad sanitalcm , rcariyres ad firmiiaiem, viriiues adriucit, in patriam inriucit. Mulier alia
virgines ad decorcin, confessores ad amplificaiinnis esl non nigra scd formosa, alia nigra et formosa,
odorem : ad sanilalcm charilas, ari firmitalem alia nec nigra sed formosa, alia non formosa sed
humilitas, ari decorem coniiiientia,ad amplificatio- nigra. Prima est regina cceli, secunda in terris
nem clemenlia. Talibus ornala dicit: Nigra sum sponsa Agni, terlia uxor muiiiii, quaria conjux
et formosa, juxta illud quod invenilur in Parabolis riiaboli. Prima est enitn corum qui laetantur- cum
Salonionis. Cbristo iu ccelis; secunria, fidelium peregrinantium
Tres sunt mulieres : dua3 fceda sequunlnr carnis in terris; lertia, eorum quos mundi vanitas absor-
sludia, terlia moriiin iinprobat flagilia, leges ex- buil;quarla, coium quos poenis affligii iniiruiias,
ptical honcslaiis, facienlibus eas pacein promiliil et apud inferos cruciat calamitas.
gloriam. Prima est dulcedo camis, secunda pompa Quatuor sunt genera sponsalium quibtis dcspon-
sacciitaris, terlia sapientiaspirilualis. Dulcedocarnis D sanlur pracfalarum genera mulierum ; scilicet con-
ienial pcr leuiiaiem, vincitper voluntatcm. Ponipa lcinplaiionis riivinae lxlitia , vcniac gratia , niiiiirii
sacciilarisieiit.it per gloriain, vincit per excellen- concupiscemia, inferni miseria. Primo desponsatur
liam; sapienlia spiritualis iiichoal per austcrilaiem, bealorum angclorum socieias ; secunrio, jusiorum
trahii per jiicundidalcin. Quaelibet < ex abundautia hoiniiium gloriosa unanimitas, teriio reproborum
cordis loquitur" 0. > Prima lurpia, secunda noxia, perniciosa vanilas,quarlo apud inferos pessimoruin
terliamedicinalia. Prima, quae a Salomone riicilur horrenda infcliciias. Primi sunt in rcquie, sccundi
» gairula ct vaga , quielis inipatiens , nec valens in slant in acie , tcriii lurpiier proslr.ni, quarti car-
riomo consistere pedibus sttis ; nunc foris, nunc in ceri imniisericordiler mancipati. Priina est quae
piateis, nunc juxta angulos insidians 51; > ail enim: sursuni est Jerusalem mater nosira ; secumia et
< lniexui funibiis lectum meiim, siravi tapelibus lertia, in Doininica arca, triiicum siinul ct palea ;
piclis exjEgypto; aspersi cubile meum myrrha quaria apud inferos lorquclur miscria. iu prima

*6Marc. I. *7Joan. 6. *»Jer. 52. *9Act. 10. "° Mattli. 12. " Prov. 7. " Ibid. »' Prov. 9.
.'» IbiJ. «» Ibid. *° Prov. 8.
 73 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. - LII5. I. 74
omnia gloriae,sed nihil miseriae; in secunda mul- A slc: < Nigra sum sicut tabernacula Cedar in carna-
lum gloriae, sed quiridam miseriae; in lertia niul- libus et falsis fratribus ; formosa sicut peltes Salo-
tum miseriie, sed vix aliqttid graiioe; in quaria, monisin spiiilualibns.Vel:Nigra dicitur ticut labcr-
niliil omuino gloriae, sed omnia miseriae. Prima nacitla Cedar,proptcr Cluisti passioncm,formosasicui t
igilur sursiim laetetur cum Chrislo , secunda pelle; Salomonis propierejus gloriosam resurrectio-
praeparetur sponso, lertia fornicelur cum mtindo, neni.Qiialuorleginius genera tahcrnaculorum.Taber-
quarla crucielur cum diabolo. Secunda ilaque sic naculuin Idumoeoniiii,ab Edon qnod dicilur edu-
praeparelur sponso, ul nigra sil per pueniienliain, liimi; labernaculum Cedar; labernactilum Jacob;
seri formosa perobedienliam; nigraperhumiliiaiein, tabernaciiluin Domiui viriutum. De primo: < Ad-
formosa per chaiilatem ; nigra tenlationum pu- vcrsum lc icslamentum riisposuerunt labernacula
gua, sed formosa virlulum conslantia; nigra nii- Iriiinuroriim el IsinaeliUc 69.> De secundo in hoc
nislerio, seJ formosa desiricrio ; iligra exercilio loco; dc tertio: < Diiigil Dominus porlas Sion, su-
religionis, formosa sinceritale contempialionis ; per omnia tabernacula Jacob 70; > de quarlo :
nigra in carnalibits, formosa in spiritualibiis; ni- < Quam riilecta labernaciila lua , Domine virtu-
gra in aclivis, formosa in conleniplativis. Ipse tum ". > Priir.um est umbra miuirianai voluptatis.
Chrisiiis nigcr fuil, tamen pulcher in sua nigredine. " Secunduni allliclio pceiiitenlialis. Tei tium oclec-
Vide nigrum scilicet pannis sordidatum , sputis lalio in supernis. Qiiaiimn fclix habilatio supernae
illittim, plagis lividum, mortc pallidum; el tamen civitaiis. In primo sunl < carnis curam facienies in
< speciosus fornia prae filiis hominiim "'. > Ecce dcsidcriis 7i; > in secunclo < qui carnem suain cru-
speciosus in sna nigiedine, formosus in trans-figu- cifixerunl ciim viiiis cl conciipiscenliis, > iu lerlio,
ratioue, formosus in rcsurreciioue, formosus in di- < quorum conversatio est in ccelis73; > in quarlo
vinitatc. Similiier anima formosa esl in sua nigre- qui jam experinienlo diriicerunt quori < mansiones
riine. Undc Paulus : < Non soluui -autcm sed glo- nutllae sunt in doino Dei Patiis 7*. > In primo est
riamur in Iribtilalionibiis "8. > Idem : < Libenter, labernaculiiin peccatorum, in sccundo estiimbracii-
inquit, gloriabor in inlirmitalihiis meis" 3. > Idem : liim ab acslu viiioriim, in leiiio sumus in securitate
< Milii absil gloriari nisi in cruce Doinini noslri a liirbine miindanae conversalionis, in qtiarlo eri-
Jesu Chrisli 60. > Pulcbra est conscientia, ut iliuri : mus in absconsione a piuvia fluidae morlalitalis.
< Gloria nosira haer. est teslimonium conscientise Prinios deJil < Deus in passiones ignominiae et in
nostra; *'. > Pulchra in virluium cppia. Unrie : reprobum sensum ul facianl ca quae non convc-
<Otnnis gloria ejus filiaeregis ab intus iti fimbriis j, niuiil 76. > Qtiiin secundis sunl, clamant: <Propter
aureis circumdala varictate ". > Pulcbra in con- le moiiificauiur toia riie 76. > Qui sunt in tcrliis
teiiiplalione. Unde : < Rcvelala. facie speculainur «iiciinl: < Siculoculi ancillae in manihus doininac
gloiiam Dei ut transformeiiiur in eamdetn imagi- suae, ila oculi nostri ad Dominum Deum noslrum
nein a clariiale in clariiatem 63. > Ha^cde nigrcdine rioucc inisereatur nosiri' 7. > De bis qui sunt in
ct forma sponsi. quaiiis riicitur: <Bcati qui habilanl i;i rionio lna,
Sicut labcrnacula Cetlar, sicttt pelles Sttlomonis. Doinine, in sxcula sajculorum kudabnnl tc 78.> Qui
[THO.] Ccdar filius fuil fsmaelis, de qtio dictum in priinis sunt, manenl cliani extra alriuni taber-
esl: iMauus ejtis coulra omncs, et maiius oninium iiaculi Moysi vagantes licite per illicita. Qui vero in
contra eum 6*.> De hoc diclum esl : < Ilabitavi sccunriis, inanenl in atrio imniolanles Deo corporis
cum ltahitanlibtis Cedar 6*. > Cedar tenebrae inier- el aniu ae sacrificia. Qui auleni in icrliis maneiii,
pielatur. Ab eo descenrienles populi pacem ali- in primo tabernaculo quod riicitur sancla, ubi siint
quando ngscieriinl Iiabere.Quid esl ergo, Nigra sum scptcin luccrnae candelabra riata a Christo seplcm
sed formosa sicut labernacula Cedar, sicut pelles Spiiilus sancti dona. Qui vero in quarlis sunt
Salomonis ? Ita disliiigue ut nigra sil sicut taberna- niancnl in secunrio tabernaculo, quori dicitur san-
cula Cedar, formosa sicut pelles Salomonis. Sancta D cia 12 sanclorum, ubi virient cherubiin, et arcam
quippe Ecclesia ita saepeohscuralur afflictionibiis rieauralam cl propiliatorium. lbi eniin plenam in-
infidelium quasi muiirii totius generalis csset mi- veiiiunl scientiain. ibi virient carneni Chrisli glori-
nistra. UndeDominus: < Eritis odio omnibus ho- ficaiam. lbi viJenl Cluislum advocatum pro nobis
minibus propler ^uomen ineum 6*. > Salomon len- apud Palrcm, ut nobis impelrel, hic graliam, ibi
toria facicbat de pellibus morluorum animalium. gloriara. Haec qualuor tahemaciila circuivit Elias.
Sic Dominns de his qui mortificant sc propter Primum enim vitabat fugiens afacie Jezabel 79; in
cum Ecclesiam suamcoiisliuiil. Inrie ipse ail :<Qui secundo habitabat, quando obdormivit subier unam
vult venire post me", abnegel semelipsum el lollat juniperum peiens aninias suas ul moreretur"; a.l
crocem Stfamet sequalur nie'7.» — < Mortificate, iu- tertium festinabat, tendens ad montem Dei Horeb";
quit, iiieinbra vcstra quae suiil super lerram6S. >Vel adquarlum iransibal, quando curru igneo et equis
! "Psal. M. «Rom. 5. " II Cor. 12. .'• Galat. 0.- 6I II II Cor. 1. 6» Psal. 44. 63II Cor. 3.
•» Geii. 16. " Psal. 119. •• Malih. 10. 67 Mattli. 16. 68Coloss. 3. " Psal. 82. " Psal. 86.
"Psal.83. " Rom. 15. "Galat. 3. 7»Joan. 14. " Rom. 1. '6 Rom. 8. "Psal. 122. '« Psal. 85.
"IllRcg. 19. 80Ibiri. •• Ibid.
1'ATUOL.CCVI, 3
73 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 79
igneis feiebalur in ccclum"*. Piimum dixinius Iriu A sunl labernaciila Ceriar **, qnia sic posnitenics ab
mocorum, qui sunt iinpatienies abstineniiaj. Qu hominihiis leputanliir lencbrosi. Hoc eliam cst ta-
eniin in eo sunt, frangunt patientiam, corrumpun bernaculiiin faclum Moysi 97. Sccunduin horiim
pudiciliam, evacuant niisericorriiam : primi qui: liiiim lahcinaculoruin esl Eliaefaciuni9S.Iloe dixi-
siint mtirmurosi, secunrii luxurjosi, leiiii avari rous labernaculuin Jacob 9*. In hoc iiiveiiitur sancti
Murmurosi non exauriiuni vocem qua rorrigit eo! Spiriius secrcla consulalio, rie superiiorum specula-
Deus; in luxuriosis non habilal Virginis lilius lione pulchrilurio, dc jusiiiia sua et spe bonorum
bis qui arrienl avarilia pr:c caelcris prxparaliisesi supcriioruro in lauriem prorumpens cxsultatio. De
ignis aiternus. De primis dicilur : <Ei mnrmura- primo Job : < Qiianrio Deus secreto erat in taberna-
verunt in labernaculis suis, iion cxauriiet co? culo meo, et in circuilu meo pueri mei 100;> de
Deus [Vulg., non exauilieruni vocem Domiiii]8i.> De sccuiirio in libro Niiincri ait Dalaam : < Qiiam pul-
sccundis Apostolus : < Altare habemus c!e quo non chra labernacula lua Jacob, el lcnioiia lua, o
liabent polestalem edere qui labernaculo ricser- Isracl'; de lcrlio: < Vox cxsultationis et saluiis in
vitinl'8*, > id cst carnali voluplati. De lertiis Job : lahernaculis juslorum *. > Tertium lahernaculuni
< Ignis devorabii labcrnacula coruni qui munera dicitur Jesu, quia in eo est salus noslra, hoc cst
llbenier accipiunt8*. > Quia vero in hoc laberna- rj < non manufactum, id esl non lnijus creationis*. >
cuio non habitns, < Domine, si vis faciamiis hic Iria Ad hoc triplici grariu ascenditur : mali vilalione,
labernacula, libi iinum, Moysi uniim, Elioeuniim 8C.> honi operaiione, secunrio oralione, leriio sanguinis
Ilanc sunt tria labernacula a nobis proposita, abjc- effiisioue. Dc primo : < Domine, quis habitabit in
cto primo. Horum itaque trium primum esl Moysi, labernaculo ttto? >Respousum esl: < Quiingreditur
qui dicitur satvalus de aqttis, qnia in illo de aquis sine macula cl opcralur justiliam *; >de secundo:
jieccalorum evadimus. Serunriuni Eliae,qui dicilur < Introibimus iu labernaculum ejus, ariorabimus i»
Deus meus Dominus, quia in illo per speculum el in loco ubi stclcruni peries cjus"; » dc lertio: < Chri-
acnigmate Dcuin videmits *7. Tertium esl Jcsu qui slus assistens poulifex fiilurorum bonorum per aro-
dicitur »n/ffllor, quia per Jestini salulcro corporis plius et pcrfeclius labernaculum non manu lacluui,
ct aniiiiaeibi recipiemus, In his tribus dedicaliones iri est non liujus crcationis, nec per sanguinem liir-
illae faciendsesunt, quas in Veleri Teslamenlo legi- corum aut vitulorum : sed per proprium sanguinem
nius.Primam fecit Salomon dcdicando templum in inlroivil semel in sancla, oeterna rcdemplione iit—
aulunino8*; sccundam, filii Israel redeunics a ca- \enta 6. > liein, Chrisliis tria habuil labernacula
ptivitate Babylonis sub Cyro rege in vere 89; tcr- isla. Piimuro habuil labernaciilum Cedar in pas-
t am, Judas Machabseusin hienie "VPiiiua dedic.itio C sione, et ciiani in tota sua in mmulo conversaiione,
appellala est, secunda scenopegia, lcrlia cncaenia. scd cum sancliiaie; secundum , in resurrectione
TJliima igilur convenil primo tahernaculo, secunda cl asccnsibne; lertium in sinu paternae gloriae.
secundo, lerlia lerlio. Dedicare est de comnuini usu Primuin sanctitale venerabile, seciiiidiiin claritale
ad celebrem et divinum usum evcbere, vel novitcr spsctabile, tcriium amplitiiriiue glorioe admirabile.
usum suum reinchoare. In primo ilaqtte horiim De primo : iSanctificavit labernaculmn suum Aliis-
trium tria ihvenimus : Primum, quod consc:cnlia simus 7; > insccnndo : < Insole posuil labernaculuro
nostra exonerata, quasi quariam peccatorum sar- suum 8; > detenio: < Transibo in Iocum laberna-
cina, a terra ad benc operandum sublevatur; se- cuti admirabilis usque nd domum Dei 9. > Ecce
cundum, quod in eo tam violcnta quam frauriulenia quomodo sponsa nigra sil itcuf labernacula Cedar.
tentatione abscondilur et protegitur; tertium quori Sequiiur:
pro gravamine quod sentimus in eo gemimus, ul in Qttomodofortnosa sicut pelles Salomonis?Quatuor
corrupiione vesliamur. De primo Job : <Si abslulc- sunl genera pellium! Sunt enim pelles lerrae Ma-
ris iniquilatem quae in nianu lua esi, et in laber- dian, sunl pellcs dc saciificiis, sunt pelles Adam,
uaculo luo non fueril iujusliiia, Innc levare poleris siint pelles Salomonis. Piiinoe sunl pravoe conver-
faciem luam absquc macula »'. > De secundo David: salionis apparentia , seciinriae rie bonis operibus
< Quoniam abscondil nie in laberuaculo siio, in riic quaesila gloria vana, lertiae in pressuris patientia,
nialurum prolcxit me in absconriito labcrnaculi quartae sunt in bonis operibus honesias el gratia.
sui ". > De lerlio Apostolus: < Nos qui siimus in Primae dicuntur lerrae Mariian. Mariian enim de ju-
tabernaculo isto ingcmiscimus gravali, eo quod dicio iiilerpreiatur. Tales euiui lurbanliir pro pec-
nolumus expoliari, scd supervcstiri". > in his ha- calis suis, fuiurum limciit judicium. Unde dicitur:
bitanl qui primorum habitationcm refugiunt. Unrie: <Turbabuntiir pelles terrae Madiau'*. > Secuudae
< Elegi abjeclus esse in domo Dei mei magis quain dicunlur pelles de sacrificiis. Unde in Lcviilco:
babilare in t.tbernaculis pcccalorum 9*. < Velox cst < Cuin obtuleris sacrificium de bobus vel ovibus,
riepositio tabernaculi hujus, > ait Aposlolus 9". Ista deiracta pclle artus in frusla concides", t id est
"IVRcg. 2. "Psal.105. "• «*llebr. 13. "Jobl5. 9» *6Mallh. 17. *7Cor.l3. *»lIPsal.7. «»IEsrir.6.
•°IMachab.4. *'Jobll. Psal. 26. "IICor.6. Psal. 83. "UPelr. I "Cani.l. 97Exod.20.
•"IHReg. 19. "Geh. 33. "» Job 29. ' Nuin. 24. ' Psal. 117. ' Hehr. 9. *Psal. 14. ' Psal. 159,
»H/ebr.y. ' P;al. 45 'Psal. 18. 'Psal.41. '° llabac. 3. "Levit.l.
T7 C0MMENT. !N CANTICA CANTIC. — LIB. I. 78
vanam gloriam dc bonis quoe agis rietralies. Tt riiac c A vcro in agro laborant fuscos solent Iiabere, ila Ec-
dicuntur pelles Ariam. Fecil eivim Domimis ci postt clesia in pace candida videiur: qui vero ard.enlius
peccaliim tunicas pelliceas ", id est vesliv.it hacj ad siudia spiiimalia se accingit, eo ardeniitis
temporali miseria, ulpateretur in munrio pressuras. advcrsus eam riiaboli sxvit tenlalio. Quia igilur
In hoc loco hahcnlur scilicet qiiarloc quae riicunliirr sponsa interius firieex virtutihus est decora, exle-
pelles Saloinonis. Primae sunt pilosoe, secunrioe e rius triliiilationibus adtista, causam esse Chrislum
macttlosae, terli;c rubricaiae, quarlae liyaciniliin». dicil. Triplex esl color animoesanciae : Primns sub-
Primae pilosocsunl hoedorum, qnos Jacob patri suoo limilas, secunrius voluptas, lertius charitas. Subli-
paravit, et se ut pilosus puiareiur eis texil 13. Ilicc mitas, quia magnits corarn Deo et hominibiis re-
fuit Chrislus qui in siniiliiiiiliHein carnis Palri ap- pulaiur; voluplas, qua spirimaliier in Deo rielecta-
paruil '*. Secundoe maculosoc diciuilur. Unrie, inii lur, cliaritas, qua ccelesiia contemplatur. De primo
lege animal quod habel maculam a sacrificiis pro- Apostolus : < Sic nos exisiimet Iiomo ", etc. >
bibcliir1*. Maculam eiriin hahet qui bene faCiens s Itcm: « Proviricnles bona non lanlum coram Dco,
inde laudes httinanas quaeril ". Tcrtioedicunliir ru- sctl", J etc. De scctinilo David : < Memoriaro
bricatoe proplcr effusionem sanguinis in marlyribus,; abundanliae suavitaiis luoe cructabunt et justilia
et eiiam in aliis qui parali sunt sanguinem siiuni„ B f lua exsiillabunt ". > De voluplaie legiiur :
effundere pro Christo, qui et circuierunt inmelo- < Planiavcrat Dominus paradisum
voluplatis a
lis, in pellibus caprinis 17. Qunrlae dicuntur hya- principio "; > et : < Qtii vescebantur voluptuose
cinthinae propler pulcbriiuriinem vilae ceelestis, IiuJe e interierunt in viis ", i et r < Iiiebriabuntur ab
sponsa dicitur hic formosa, sicut pelles Salomonis. ._ Kberlale domus tuoe : et torreniis voluptalis tuae
De his dnobiis riicitur : < Super tabernaculum fcedc- _ polabis eos 30. > De teiiio: < Revelata facic
spe-
ris eranl-peHes hyacinlhinae, ctpelles arielum rn-. eulamur gloriam Dei 31.> De iis dictum esl ad
bricatae ". » Aliis praclermissis agamus de pcllibuss Abraham : < Ibat Abraham succrescens3a. > Ilic
Salomouis. csl primus, el proficicns 3S. Hic esl secundus, < ad
Isloea iriluis sunt commcndabilcs ; a foiiiludine,,( meridiem **. > Ecce tetiius < Donec magnus faclus
a mollitie, a pulclniliidine. Primum facit paiienliaa cst". > Et in Christo hos Ires colores invenimiis:
in ariversis, secundum obedientia exhibila magi- Sublimilatem in miraculorum oslensione,
volupla-
slris, tcrtium varius ornatus virlulis. Primo igilur ir lem in orafione, clariMlem in iransfiguralione.
pclles islae conficiunltir, secunrio ungunliir, tertio ;0 De primo dicitur, quia < sicut propheiam eum
,.
pingunlur. Conficiunlur, confeclione disciplinoere- f b.ibcb.ini 30,> De secundo ad sepulcrum Laz.iri:
gnlaris; iingiintur unclioue graliae spiriiualis, pin- i-^ < Gratias libi, Pater, quia semper nie audis8'. >
guniur virlulibus variis. Ad primum iios millit \l De tertio : < Resplenduit facies ejus sicut sol, el
Apostolus dicens: < Exiienies vos veterem homincm m vesiimenla cjus sicut nix eandida, qualia non po-
cum actihus suis , induiie novum homincm 19. ,> test facere fullo super lerram J8. > Sol vero mtiltis
El Salomon : < Fili, aurii disciplinam palris lui, cl ;l niodisaccipitur. Ilic invenimus Ires soles, qui spon-
legem nialris lnsc ne dimiliass 0. > De sccundo: ,: sam hic triplici colore decolorant. Primus sol est
< Vos uiuiionem babelis a Spirilii sancto, et ipsa ;a Christtis, sccundus lyrannica persecutio, leriius
docel vos de omnibus [Vu'g., et noslis omnia]". ,> lenlaiio. De primo : < Sol el luna sleierunl in ha-
De tertio : lOnmis gloiia ejus filiae regis ab intus, s, biiaculo suo 39; rie secundo in Evangelio : < 3c-
infimbriis aurcis circumilala varielale".) Deprimo:i: mina quoe non habebant radicem , orto sole aruc-
«Pellem pro pclle, ii quidquid habcl homo dabil it runi* 0; > de lertio in lege : < Si quis poilutus fue-
pro anima sua ". > De secundo : < Extendens cce- >- rit nociurno somnio, maiieal cxlra castra, ct lotu»
luin sicut pellem. > Hic terlium commendaiur ir aqua post occasum solis redeat in casira ". > Pri-
cum dicilur '*: Sponsa formosa sicut peltes Salo- a- mus sol decolorat amore, secuncus dolore, tertius
monis. . 1 incerore. Primus sol decolprat animam, dum ejut*.
D
Nolile considerare quod fttsca sim quia decoloravit it amorc de sublimilate dcscciuiit ad humilitatem;
me sol. secundiis, duin voluptas qua deleclatur in Do-
[Tao.] Quasi diceret: 0 animsc Deo devolac, no- 3- mino minuitur per tribulalionem; terlius rium cla-
lite mirari qtiori hominibus despecta sim, quia ia riias qua ccelesiia speculatur, obscuratur per im-
tenlalioniim seslus quas pro interna mea pulchri- i- muntlam suggeslionem. De primo dat exempluni
ludine sustinere non cesso, foris me reddil obscn- u- David, diim de sublimitaie regia amore primi solis.
ram, quam tamen gratia ccelestis inlerius venuslaro ro id esl Chrisii, quasi scnrra nudalus descendit a I
esse donavil. Verus enim Sol justiliae pro cnjus iis saliandum corara arca Domini **. De secundo Job.
amore haecsuslineo esl in causa. Sirut enim ii qui ui Hic eniin secundo sole, id est Salanac persecu-
domi residenl arius solenl habcre candidos, qui ui tione, ustus a delectationc, quam habebat in Deum
"Gen. 3. " Gen. 27. " Rom. 8. " Levit. 1, elc. " Malili. 6 " Hebr. II. " Exod. 25
"Ephes. 4. "Prov. I. " Joan. 2. " Psal. 44. " Job 2. *»Psaf. 105. " I Cor. 4. " Rom. 23.
"Psal. 144 "Gen. 2. " Thren. 4. *• Psal. 35. " II Cor. 3. " Gen. 26. " Ibid. ** Ibitl.
'•Matlh. 15. *'Joan. 11. " Marc. 9. 39llabac. 3. *° Matlli. 13. " Deut. 23. "HReg.7. °IJ)td,
79 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRlNl 80
seqneretur diminutum, sic dicens : < Versa est in A r.ilus crat Aposiolus, eum dicerel: < Cuin aulem
Iuctum cithara mea, el gaudium nieiim in voces placuit 13 ei <|iii me scgregavit ex uiero malris
fleniiiim*'. > Tertio soli decoloralum se qneritur meoe, ct vocavil per graliani suam, conlinuo non
Psalmisla, dum oslenriil per lcntalioncm sc acqnievi carni et sanguini *l. > Deeolorattis crat
» snperna speculalionc lapsum , scilicel dicens: Ezechias cum diceret: < Proecisaesl velut a texeuic
< Cor ineum eohturbatiini est, derelinquit me vir- viia mea, dum adhuc ordirer succidit me", i scili-
lus niea, et lumen oculorum et ipsum non csl cel gratiam sublrabens. Recolorari volehat David
mecum **. > Secundo qnoque sole, id csl iribula- post peccauim cum diceret : < Redde mihi laetiuam
tione. Ab iis tribus coloribus decoloratur anima. salularis tui ". > Primns igitur sol faeil auimam
VJndein Job, de primo : <Cum sederem quasi rex, amore pallidam, seciindus labore fuscam, tertius
circumstanle exercilu, cram tamen incereniiui» n:cerore humidam. Flet cnim ob iripliccm causam:
ronsolator", > ecce subliinitas. < Ntinc dcririenl timel enim per lemaiionem incurrere turpitudi-
me juniores lempore *c, > ecce humilitas, quae ric- neni, infirmitalem, morlem. Anima ciiini inierpre-
colorat. De secundo : <Lavabam pedes meos buiyro tationi succumbens, primo fit lurpis, secundo in-
et petra fundebat mihi rivos olei *', > hoc csl in firma, tertio mortua. Turpis est in prima cogita-
Deum exsullatio. < Toedel animaro meam vitoe B tione. Unde non potest riici: Tola pulc/ira es, amita.
nieae*».,> ecce decoloraiio. De leiiio: < Quis mihi mea. Infirma fil iu cogitationis deleclalione. Unde
det ul sim jnxla menses prisiinos : in quibiis Deus clamat: < Sana me, Domiue, et sanabor, salvum
cuslodiebal mc, qtiando splendebat lucerna ejiis me fac et salvus ero6». > Morlua in peccai i perpe-
supcr capul ineiim, et ad lumcn ejus ambulabam in tratione. Unde : < Anima quaepeccaverit, ipsa mo-
tenebris »9. > Ecce ciarilas spcculationis. < Cur fa- rietur. »
tiem tuam abscondis, ct arbitraris uie iniiniciim Sciendum quoque quod niiiina rievola quatuor el-
tuiim"? > ecce riccoloratio lerlio quoqtie sole, id fundil gencra lacrymarum. Flet enim pro incolalii
csl lentatione. Ab his tribus coloribus decoloratur. liujiis miseriae; secundo, pro irisiiliai culpae; leriio,
Unde Jcremias' in Lamcntationibus de primo: pro horrore gehennae; quarto, pro desideriopatriac.
< Princcps provinciariim facia est sub irihuio •'; > Piimae polanl sitienlem aiiiinam, secundac lavant
dc secundo : < Qni vescebanUir volupltiose intcrie- immundam, tertiae humectant animam aridam, quar-
runl in viis. Qui luitriebanlur in croceis, amplexali lae rigant jam fecundam. De primis dicitur : < Po-
siintstercora"; > da leriio: < Qnomodoobtexit cali- ttun dabis oobis in lacrymis iu mciisura "; », de
giiic in furore suo Dominus virginem filiam Sion **.>Q secunJis: < Lavabo. per singulas noctes lccluui
llem, priinus sol, id esl Chrislus Ecclesiam coto- ineum, lacryniis mcis slratum mcum rigabo "; »
ravit, decoloravit, recoloravit. Coloravit in nali- de tcrliis: < Eripuit Do.iniiius aniinain iiicaro de
vitale, decoloravil in passionc, recoloravit in rc- mojie, oculos meos a lacrymis, peries nieesars-
snrrectione. In nalivitaie, nova clariiate. Unde: psu 67;>.de quartis: < Lacrymis meis strattim lueuin
< Exorlum csl iu tcuehris himcn rectis"»;> et: rigabo ". » Istac sunl qualttor fluniina quae exeunt
llahilantibus in regionc unibroe moriis lux orla de parariiso. Pnimaesunt primus flnvius qui dicitur
est eis *». > In passione lcncbraruni obscuraiione. Pliison quod iutecpretalur iiLulalio,otis, < qtii cir-
Unde: < Tenebrae factoe sunt stiper uuiversam ter- cuit terrara Evilalh '•; > quod iiuctpretalur paritt-
ram " > dum penderct rn cruce. El ctiain desperu- riens, quia ibi sunl cum lacrymis isiis. dulores ul
tione quorum.dam, et timore et fuga, quae contigit parlurienlis, pro roiseriae poitriere mulalio oiis, iri
riisciptilis ejns in passionc. In resurrectione reco- est corruptio in corruplioncm circamdabii, ubi
loravit camis gloriftcaiione, et qttando estelevalus diam nascilur aurum oplimum, quia de bac t>:rra
l.i nubibiis et spem fecit quod reformabit corpus corruptibili fiel aiiruni, id est incorritplikiilecorpus,
liuinilitatis nostraeconfiguraliim corpoii ciaritalis quando omnes plateae Jerusalem sleenenlur auro
s-uae**".Isle qtioque sol bealam virginem coloravit I[) miindo ". Secunriaelarrymoesunl secunrius Auvius
in conceptioiie, decoloravit in passionc, recoloravil qui dicitur Gebon id est hiatus lerrw, et, < circuil
in assuuipfione. Colonatio fuit gratiae subveiiientis; icrrain ^Etliiopiae". > ^Elbiopespeccalorihus eoiu-
decoloratio, dolor passionis; recoloralio, gloria p.irantur proplec nigredineni, quia laccyma; pro
imniortalilatis. Audi colorem : < Ave, Maria, gralia peccatis ila circueunt peccalores, ul inducant hia-
plena; Doininus lccum ". > Anrii dccoloraiionem: tiim terrae, id est corriis per confessionea»-Terliae
< Mulier, eccc filiiisluis **.>Audi recoloraiionem: lacrymaestuit tertius fluvius qui dicilur Tigris, pro-
< Virii speciosam ascendenlcin siciU-coluinbainde- pter velocitaiem, et t vadil coutra, Assynios,". >
supcr rivos aquarum".> Animam quoque iste sol Assyrios in inullislocis pro ad.v.crsariisinveniemus
colorat gratiae infusione, decoloral ejusdem sub- sicut hic, quia. muhuin adversaii. sunt fiiiis Israel.
traclione, recoloral sublractionis reparalione. Colo- Videnles eniui poccatores pcenasquas ariversariiisti
»'Joli30. **Psal. 37. »»Joh29. "Job3», "Job.2!>. *»Job 10. "Job29. *»Jobl3. »• Thren. t.
»* Thren. 4, "Tluen.2. *»Psal. 111. "Isa. 9. «•*Maith. 27. »' Philipp. 3. "8Luc. 1. »» Joan. 1.
" Gal. 1. " Isai, 38. "Psal. 50. " Jer. 17. •» Ezech. 18. " Psal. 79. •* Psal. 6. " Psal. 104.
" Psal. 6. •• Gen. 2. 79 Tob. 13. '• Gen. 2. " Ibid.
 81 C05IMENT. IN CANTICACANTIC. — LIB. I. S2
pfaeparabaui nialis prorumputii velociler in lacry- A C!iiislo,'credinuis quia vivcrniiscuiri ipso. Si eiiiili
nias, al ab liis liberari riiereaniur; ei sic fluvius isie complantati facli sumus similifiidirii mqrfis ipsllis
vadit contra AssyrioS. Quarlae lacryiri» siirtl quar- simtil cl resurreclUjuis efinius ,1. t In primo sumus
Itis fluvius qui riiciitir Etiphraies, et interprelatur rogaii, in secuudo plantati, iu tertio complantati:
fructifer, quia lacrymoe devolionis inultum frnclum rigaii rore gralioe, plautali fldei radicatioue, coin-
liabeni. Iste fluvins iion riicitiir circuire aliquain planiaii mortis parlicipaiione. In primo ierra cor-
terram, quia devotionis lacryroac roagis circa pro- dis imstri mollescit; in secuado radix fidei calcscit;
prium cor, qnam ad rem alienain se diffundunt. in tcrtio humana naiura coalescil. De primo: < Ero
Isiae riganl, quia cor honiiiiis quariam pingttediue qfiusi ros; Israel gerininabit qiiasi liliUfti•', » et
atliciiint. His se lacrymis larandtlm gratulatur Da- Isaias : < QuciiiadiuoJiiin. imber el nix rieseeiiditd«
vid dicens: < Lavabis me el sttper iiiveitr dealba- coelo, el inebrial lerram el infundil eam, ct g4rnii-
l/or ". i Sol priinus, scilicel Chrislus in passione nare Cam facit, sic erit verbum quod egreriietur de
ftiid decdloratus. In resurrectioiie' vero clariiate orextco 83. »Desecuilrio: < Vineamdc^Egyplotulisti,
glorise recoloratur. Unde: < Cum refulsit sol qni ejecisli gentes et planlasti eani •*. »Item: < Plaii-
prius erat in nubilo, uccensus est ignis magiius, na tasli radices ejus el iinplevil lerrani9B. > De ferliu:
ut omnes mirareiitur ". »"Sol isle Chrislus est qui n < Si coinplaiitali facli sunuis 98, etc. » et Cliiislus
primose iuvolvii in niibein, sccundo habuit splen- filiis Zebedsei: < Poteslis biberc calicem qiicm eg*
itorem, feuio emisit ignis fervorem, quarlo fecit bibiturus sum ". > Ecce sol iste fuit in veste sor-
aJmir.itiofieiu: Nubem assumpiaeinfirmilafis.spleii- rii.M, in carne floriria, in facie splenriida : in vesle
dorem gloiificala* humauiiali.s, ignem charitaiis, sorriida nosiroe corruplionis; in carne floriria resur-
arimiralioirein niajestalis. Primum, ut ejusexenipio icclionis; in facie spleudida palemae clarificatiouis.
sHstineamus passioues hiijus tempoiis '*; scciiiiriuni, ln primo < viriiniuseuin quasi leprosuin et percussuiu
«rt sitspireiiius ad gluriam « qua; revclabitur in no- . a Deo et humiliatum 98; » in secundn Pater < jocun-
bis"; > lerliimi nl i chr>rilas Dci riiffusa sit in ditatcm et exsulialionem lllesaurizavit super
cordibtts nosiris 77; i quarCum, ut vi.feamus quani eum ". > Terlium est < lux vera quae illuniinat
mirahilis silDeus tn saiictis suis ". Juxta primum omnem hominein venienteni in bunc muiidum '••. >
sot justiliae liabuit ortiiin, habuil obscurtnii, habuit Aurii veslem sordidam: < Quare riibrum est indu-
occasuni: ortmn in stabuio, obsenruui in mibilo, mentum tuum ct vestimeniUiit Itiiini sicul calcan-
occasum in palibiilo. PriniUm nasccnrio de Virgine, lium in lorculari' ? > Iiein : < Aspcrsus cst sangiiis
seconduin ex carnis velainiiie, leriiuin passionis Q ( coniiii super veslimenta nica cl oin.ia indumenta
gravamine. Dc priino: < Orlus est sol ct c-ongregafi iuea inquinavi '. > Hic euiin cst Jesus sacerrios
sunl'».) De stabiitoaiillabacuc: < Consideraviope- magiius qui in Zacharia visus est in sordidis vesli-
ra fua et Cxpavi »• iii meriio diium aninialium ; >de bus '. Ycstis hxc est tunica Josepb quam fratrcs
sectuulo: <Diini^cdnsuiiimaiuinesseitabernacuhiiii, liiixerunl sanguine hcedi *. Ilac veste sorriida in-
unbescooperiiiiKltKf, > et: < Solem nubetegam**; > dutusestante resurreclionem. (n resurrectione vero
el: <•Ascenriel Doiiiiniissuper nubem levem, el in- carne floriria. Unde: < Et reflorui! caro niea". Ecce
gredieiilr jEgvptuiH*3; > de leiiio: < Sol cognovit liiciiistraiisiil, flores apparueruiit in leira nostra*. >
occasmn SUIIIII '*,> el: < Occirief sot in meridie "'.> Vere floics. Tribus cnim floribus privilegiala floruit
In prima apparuii nova graiia, in sccundo Dei la- caro Christi. Priimisfuit rosa, id est flos campi,
ttiH sapieirtia, in lertio oslensa est prudciitia. Pri- secundus liliuin convallium, lcrtius flos amygdali.
mum aJ morum confirmaiionem, seciindum ad firiei Prinnis fuit peccaii inununiias, sccundus de virgine
probatipnem, tertium aJ rcsnrrectioneni. Priiiiiiin, virginitas, teiiius resurrectioiiis jocunditas. Primus
ul tfoneste vivanius; secundum, ut credamus; ler- nascilur Je terra spinosa sine spina; secundus, de
liuin, ut cnm Christo vivanius. De piimo: < Appa- lcrra inculla sine maciila; lerlius de petra sinc riu-
rnit grv.ia Dei salvaieris nostri onuiitios iiomiiiibiis **lilia. Priinus enim de populo Judaico, secunrius de
cnnlfdrs nos-,ut abnegantes impietaiem et soecularia Virgiitis ulero, terlius de sepulcro. Priinus est de
desideim sobrie et jirsle ct pre vivafmusin hoc sa3- virga Aarotir qiue floruit 7; secundus, de radke
cnlo**.» Deseeundo-ait Marlha: < Ego credirii.quia Jesse processit 8; tertius de amygdalo quae floruit9,
tu es:Cbmlits Filius Dci vivi, <juiin hunc nitinrium- pcr quaiii liomo in domuur oeternitatis reJibil. Pri-
veuisti •'.» Et Pctrus: t Tu es Cbrisius Filrns Dei inws-esi flos campi, id esl rosa quae nascitur dtf
vW";-» Unrie: <•Fides est substantia rerum spe- spina nesciews aculeum, quia Christus natus est de
iimrfariiiH,argumentum nou apparentium 89. > Vc- peccatoribusi, r qui non feeit peccatum 10.> Secim-
l,t* fiit wpieniia, qitaiulo < Verbtim caro-factum dus esl vadens et nascens de virenli slipite lilium,
est Mvx Be tertio: « Si enim mortui suimis ciini quia Virgo virginem Christum peperil, necvirgini-
73Psal. 50. '*Machab. I. 7»Uom. 8. " ibiri. 77Itom. 5. '• Psa! 67. " Nalmin. 5. "Habac. I.
•• Esoil. 4«. "Eiecli. 52. " Isai. 19. '»Psal. 103. •• Amos. 5. *• Til. 2. 87Joan. II. "Matili.
16. ** llebr. II. "Joan. I. ' Hosn. 6. »"•Ose, U. •« Is:ti. 55. " Psal. 73. " Ihill. »*Ro.u. 6.
97 Mattii. 20. •» lsai. b*. " Eccli. 15. I0» Joaii. 1. ' Isai 03. • Ibid. * Zich. 3. * Geii. 37^
"PsaL^r. • Canl. 2. 'Nuin. 17. * Isai. II. "Eccle.1'2. '" 1 Pelr. 2,
 83 TIIOM^; CISTERC. ET JOAN. ALGRINI U
talis passa est deliiinenluiu. Tertius esl flos apiyg- A et angelorum revelaiione; in operatione, miraculo-
dali, qnae prae caeleris arboribus florem producit, rum exhibitione; in transfiguratione, futurae glorioe
quia Cbristus resurrexit primitioe dormicntium 'l, manifestalione. ln primo monslratur quod vcneril;
vel morienlium, sive priinogenitus niorluorum •'. in secundo, auis veueril; in terlio, ad quiri veneril.
Igilur qui mundi a peccatis esse quaeritis, quasi Quorivcneril, qucm praedixeral prophciia. Quisve-
rosa planlala super rivos aquaruni fruclificate. Qui nerit, scilicet Dei virtus et Dci sapientiu '*. Ariquid
virginiiati sludetis, quasi lilium odorcm suavitatis venerit, scilicet ut transferat nos ad gloriam ab ha:
habele. Qui ad resurreclionein aspiralis, respicite iniseria. Audi primum: < Orielur vobis limenlibits
amygdalum, per quam redibit liomo in domum noinen nieiim Sol justiiioe ". > Unde in ortu Dotniui
aiernilalis suae "\ H;ec araygrialus habuil folium, canit Ecclesia »7: < Lux fulgebil hodie super nos
liabuit floreiu, hahuil fructum, Foliuui scilicct ver- quia natus cst nobis Doiniiius; >desecundo: < Sol el
buni eruditionis, florem jocundilalis resurrectinnis, Iiuia steleriinl in habilaculo suo, in Jucem sagitta-
frtictum palernae confessionis. Primum iu proariica- rum tuarum **, > iri est in splendore fulgoris liabi-
lione, secundum in resiiiieciioite,lerlium in ascen- lationis luac; de lcrtio: < Resplenduilfacies cjus
sione. Per primum habiiimus coguiiionem veritaiis; sicul sol, et vestimenta ejus alba sicut ntx ". > Ev
B
per secundum babebiinus slolam jocunriitatis; per hoc sole sic refulgentc acc-uisus csl ignis maguus.
lerlium clarilatem divinilalis. De primo: <Et fulium Igiiis isle triplex esl: Iguis in sepulero, iguis iu
cjus non dcfluel ,3. > ltein: < El cril foliuro ejus apostoloruni collegio, iguis in corde litnnano. Pri-
viride u; > de secundo: < Stola jocundiialis ind.:i nius fulgel annualitcr, secundus semcl et singulari -
eiim Dominus "; > de lertio, < Clarifica me, Paler, ter, teriius frcquentcr el spiriiualiler. Primus fuit
apud temetipsum claritale quani babui priusquam inagnus et in lestimoniuni resurrecliouis Christi;
inundus fieret 16.> Ecce vestis sordida, ecce caro secundus magnus, et in signum advenicniis Spirilus
florida. Sequitur facies splendida. De hac diciiur: .sancli; tertius magnus, quem Doininusnoster Jesus
Splendida facta esl facies Moysi, dum respicerel jn Chrislus niisil in terrain, el voluil vchementer ac-
Cum Dominus 17. Moyses ille Christus cst, quein cendi *°. In primo oiniies ariiuiraniiir rcsurrectiuiiis
respexil Dominus, dum suscilavit etiin a morluis. Filii veritatem; in secuiido, Pairis potenliam et ma-
Unde: < Deus vero suscitavil Jesuiii a mortuis ler- jesiatein; in leriio, saneii Spirilus benigniiaiei».
tia die 18. > llaque refulsit sol qui prius erat in nu- ; Primum ignem flguravil ignis ille quem. Moyses vi->
bilo, sol cnim iste fulsit, infulsit, refulsit. Fulsit in dil iu rubo 8l, Sicul eum iguis ille riibum qui cor-
gloiilicala carne, infulsil iu fideli menle, refulsil ri rumpi videbatur, incorrupiibilem demonslravit, sic
i:i nosiro corpore. Priino exsuscitatae carnis gloria, ignis ille paschalis, qui anniialitn ad sepulcruin di-
secunrio dcvotione el inlelligentia, teiiio opere el viiiilus.accenriitur, veram Domini resurrecuonetii
de secundo: < Apparueru.nl aposlolis di-
palienlia. De primo Joannes iu Apocalypsi 19,vidit leslalur;
virum et < facies ejus sicut sol fulgel in vitiute sperlilae linguae, lanquam ignis, seditque supra sin-
sua. > De secunJo Ambiosius: gulos eoruin"; > de tertio dixil ipse Sol, scilicet
Chrislus: < Iguein veni iniitere iu lerrain, et quid
Verusquesol iltabete, volo nisi ul ardeat "? > l.lic ignis esl ciiarilas. .
Micans nitore perpeti,
Jubarque sancti Spiritus Nigra sum, sed formota, etc.
Infumle ndsiris sensibus. [CARD.]More prophetae procedit hoc canlicum,
Uude: < Nova niculis nosirx oculis luoeclarilalis nani subilo mulal personas, subito uiulat ct lcin-
infulsil °°. >De lertio: < Refulsil sol in ciypeos au- pora. Locula eniin erai paulo anle bcata Virgo de
reos **.> Conira primum, sol iste laluit in nubilo gaudio assuirpliouis suae, et de codein locuti eiaijl
miscriae; conira secuuduin, nubilo ignoianliae; con- angeli: iuinc beata Virgo loquilur Je riolore quein
tra lertium, in nubilo deforinafionis noslrae. De habuit lempore passionis filii sui: el couvcrlU sei-
priino in Apucal. '*: 1 Faclus eslsol quasi saccum D : nionein suumad adolesceiUulas,dicens: Nigra sum
cilicinum; >de secundo : <Sicut cera quaefluil aufe- aniini mcerore confecia. Vcl sic: Nigra sum, riespe-
renlur, supercecidit ignis et non vid runlsoIem";> cia, ofluscaia, obscurata, decoloraia, quia decotoravil
de tertio in Apocal.: < Unus de septera angelis qui metut morieiis; decolorem me fecit sul obscuratus
Labebat seplem phialas plenas iroe Dei, cfTudit ct offuscaius: de qua solis oHuscaiioneel obscura-
phialam suam in sole '*, > id est in Christo. Phiala tione riicil lsaias, loquens de Chrisli passioue: <Non
irae Dei effunditur, dum peccalis nostris exigenti- cst species neque decor, et vidimus eum, el non erat
lius, a nobis palienliaCluisti, el formaoperandi, vel aspccius, despectum etiiovissiniuui virorum, viruui
nobis non confertur, vel collala non conservalm. dolorum elstienletii iiilirinilaiein; el quasi abscou-
Iiein sol iste refulsil in nativiiaie, refulsii in opera- diius est vultus ejus, et despectus; unde nec repu-
tioue, refulsit in transfiguraiione, In nativiiaie,slellae tavimus cum 3*. > ln passione eniin in Christo non
111 Cor. 15. "Coloss. 1. ,«* Eccle. 12. l» Psal. \. '* Jer. 17. " Eccle. 45. 16 Joan. 17.
17Exod.54. 18Acl. 13. •' Cap. 1. " Pra-fat. miss. " I Machab. 6. " Apoc. 6. " Psal. 57.
'* Apoc. 1. »»IGor. 1. " Malac. i. " Miss. in galli cantu. " Habac. 3. »9Mauli. 17. '• Luc. 12,
- • •
*lExod. 3. "'Act. 2. 33Luc. 12. «» lsai. 53.
35 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LI8.1I. 86
appamit species vel dccor majcslalis, sed quasi A caiac vero Salomoni, Christo vero pacifico. Nam,
leprosus, ob similituriinem carnis peccati reputaius sicot illoe pelles arram lypicam continuerunl, sic
esl. Unde Isaias: < Kl pulavimus etim quasi lepro- ego inira mea viscera veram arcam contimii, Cliri-
sum *', >abscoiidiius eniin fuii in eo vultus potenlioe sltim virielicet, cujus caro significalur per arcam',
divinae, el apparuil iu doloribus infirmitas humanre ciijus aniina riesignaliir per urnani aurcam, quoe
14 ualurae. Uiide ei habiius esl despeclus 36, nec crat in arca, el Deitas designalur in manna: et sic-
repuialiis esl Dei Filius ". Ipso igilur sic riespecio, IIl pcilcs prolegebaul loiuin labernaculum, sic sub
despecta est el niater; ipso s!c offuscaio, olfuscaia uiiibra nieiu defensionis prolego lotam Ecdesiam.
est inaler, necDei Geniuix rcpula:a esl. Diciicrgo: Ego quidem similis pclli rubricalae; quia per com-
Aigra sum iu apparcnlia cl in opinione lioiiiiiuini passionem dolnris tincla sum iu passione Fiiii. Si-
infidelium, sed iu veriiaie formosa suin. Nigra sum milis quoque peili liyacinlhinae conleniplatione cce-
in appareulia et dcspecla lanqiiam mater Icpiosi, lesliiin: el amore. Nolite ergo considerare, o fitiw
sed formosa in verilalis exislentia, et tauqtiain veii Hierusalem, quod fusca sum; sed consideratc quod
Dci Geniliix gloriosa. yigra sum sicut tabernactsla formosa sum. Nam ideo fusca sum, quia decoloravit
Cedar; quia uon reputor labcrnaculum regis jusli- me sol, cui inpassione sti-a< non fuit species neque
liac, scd sicut caeleroeinatrcs, qiiaruiii vcnlres taber- R decor 3*. > Recipiel autem speciem et decorcm, ct
uacula 6tint filiorum moeroris et tenebraruin: sic cgo cum ipso similiter recipiam. Nam per gloriam
repulala sunl inler labernacula Cedar, (|iiod inler- rcsurreciionis crerielur ipse Deus; credar et ego
pretalur tenebrw vel mceror. Verumiaiueii cgo for- Geuitrix Dei.De hac autem obfiiscationebealaeVirgi-
tnota tum ticut pelles Saloironis. Sicul pef.es rierii- nis in opinione Judaeorum inlidelium, subdil ipsa:
" Ibid. *«Isai. 53. " Marc. 15. •• Isai. 53.

LIBER SEGUNDUS.

Fitii matris mew pitgnttvetuiitcoaira me. pultiro meum sub me**.> Dc secundis conquentur
JTHO.]Voxh;ecesl primitivaeEcclesiarsqme ab ipsa Aposlolus, dicens : <lufelix ego sum homo, quifJ
Synagoga, rie qua carnis originein duxif, tribula- me liberabil de corpore nioiiis huj-us? Gratia Dci
lioniiin bella suslinuil, sicul Aclus aposlolorura per Jesuin Clnisluni *•; > ile lertiis rogabal David,
plenissiiue docent. Una auiem cral llierosolymis dir.ens : <Eripe ine de. inimicis meis, Dein meus, et
Ecclesia quae por orbcm terraruin dispersa est, per ab insurgeniihus in nie libera roe*7. > ltein de his:
ptignain istam ut plurcs ex ea nasccrenlur. Mater < Supra dorsum nieum fahrieaverunl peccato-
nostra est Eva. Ihee tn-s genuil (ilios. lpsa enim res *«.>liem : < Homo pacis meoein quosperabam,
est nialcr oiniiiiiinvivenlium. Trcs filii quos gciuiit qui edehal panes meos niaguiricav.il sjiper me stip-
sunt niolus culjiabiles, afllictioucs pcenaies, pcr- planlationein *9. > Dc his tribiis rogabal cum dicc-
vcrsi fraires. Ex ea nainque culpa liabuil iuiliuin, rel : < Eripe me de luto ul non infigar ", t ecce
miseria venit in uiundiiiii, natiiui cst cx ca gcuiis priinuin ; < libera me ab his qtii oderunl itic*1, »
liumar.uni. Istisuiit lilii matris nosiia; qui piignaul «r.ce leriium, < et de profundis aquaruni •', » eccs
conlra nos, secumlus circa nos; (erliiis comra nos. sccunduin. Sed qiiomoriorie liis valcas triuinphare.
Dc primo ait Apostolus : < Inveuio aliaiu legeui in Audi coutra priiiuiin : Habclo ante oculos mortis
meinbrismeisrepiigiianlem legi nientis nie;e elcapii- commerooralioiicm ; contra sccuiulum : Fac de
vantem inesub lege pcccali 39.> Dc secunrio DaviJ : necessitale viriutem; conlra tertium : In omnibiis
<Circtiindcricruiit me riolores inorlis, et pericula leipsum praebe irreprebensibilcm. Morlis eiiiin
inferiii iiivciicriinl me*';.> rie teriio in libio Mi- coiiimemoralio faciel ne primi hostes id est motus
chahaorum : < Congregatx' sunl gentes in niulti- D illicili habeant effecluiii. Necessiias conversa in
tuJiuc gravi ul Jiiiiiceut contra nos *. > Primi viiiutein , afferet libi merilum. Si te in oiiinibiis
iingiiaul maculando, secunrii nioitificando, lciiii proebeas irrepreliensibilem, coiifundes adversarium.
inurmiirando. De primis conqiieniur Psahnisla, Audi de primo : < Fili, ait Salonion, memorare
riicens : < Deus, veiieriiut gcnics in hoereriilaicm novissima lua ct in oeiernuro non peccabis ". >Sic
luam, polliieruut tcnipliini saiictiim luum**.>Genles enim sciipium est : < 0 mors quam amara est mc-
iflaesuut turpes moliis ; ba.-reriitas riebet esse cor inori.i tua honiini justo **.> Ihec amariiudo refre-
nostiuiii. Dc secunriis : <Circiimrierieriint me do- nabit rieledaliones cog.laiioiium. Audi de sccundo:
lores morlis *3. > Ait idcm de leiiiis : <Quoium < Paler, ail Salvalor, si fieri potesl, transeal a me
os inalediciione et amariltuline plenurii esl **.> caiix islu. Sin aulein non polesl Iraflsire qisi bibam
De priuiis se liberaliiin glorialur Psalmista, Jicens: illuin, fial volunlas lua **,> Si sic uecesse est, ail
< Proteclor meiis el iu ipso speravi qui subJis po- Jacob fiiiis suis, faelie quod vullis **:» ergo el tu
»• Rom. «3. *• Psal. 17. 41I M.ichah. I. " Psal. 78. " Psal. 17. **Pftal. 13. *• Psal. 145.
*• Rmn. 7. *7 Psal. 58. *• Psal. 128. *9 Psal. 40. •• Psal. 68, "" Ibid. " Ibid, M-ISccU. 7,
,vEci-Ii. 41. "Maiih. 2ti. *" Gcn. 43.
 TIIOM^E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 88
87
debet vilare ruinam.
tantis exemplis provocalus in oinni angustia tua dic A Qui peiil exceha in lerra, twit habel unde cadat.
Domino : <Fial voluntas lua "'. > Audi et de lerliu Quijacel
Diaco vero qui fcrvenlis csl naturac, significat rcm
.qnid dicat Aposlolus : In < omnibiis teipsum praebe
immoderataro. De hac ait Salvator : < Qui irascilur
exemplum bonorum operuin, in rioclrina, in gra- fialri suo, reus erit consilio 7*.> Aurii poetam :
vilaterin inlegriiate, verbum sanum, irreprehensi- Qui tton moderabilvr irw,
hile, ut is qui ex adverso est vercatur, nihil ha- Infeclum volcl.esse dotor quod suaseril et mens.
bens dicere malum de nobis*8. > Iriem:
In figura horum trium cum tribus pugnaverunt Ira fttror brevis esl; aniinum rege; qui nisi paret,
filii Israel, (endenles ad lerram promissiouis cum Imperai: hunc jrenis, liunc lu, coittttnile pugellis.
bestiis et serpenlibus, cum spinis et tribtilis de- < Irascimini, ct noliie peccare 7*. > Hiimanuni est
serti, cum ariversariis homiuibus. Isti serpenics et irasci : sed vititim est diu in ea roorari. Unde ail
bestia? sunt inolus animoe venenosi et bestiales. Horaiius de seipso :
Isti autem motus animae principales sunt qualuor Irasci facilis, tamen ul placabilis essem,
ad quos omnes alii referiintur, scilicct air.or vo- Ecce primus hosiis, ctim quo piignanius, sciiicet
luplatis, inviriia qtise est odium alienoefelicilaiis, ji niouis illiciti, qui sunl (ilii niatiis noslrae Eva-,
amor snblimilatis, ira inilomabilis. Ifcc quatuor quia ipsos genuit.
expressit Psalniista, cum riiceret: < Supcr aspidem I»!aestiiit hesliae et serpenles cum quibus pugna-
el basilisctim ambulabis et conculcabis leouein cl vtrtint filii Isiael. Ptigiiaveruiil eiiani <cun: spiuis
draconero ". > Aspis igilur csl amor volupiatis, et tribulis in dcserlo 7V: > pcr qtiac noslra designu-
Sicut enim aspis blandilur facie ct habet acuieum lur uiiseria. Ciiin priiuis pugnaviinus morieiu re-
in cauda quo pungit, sic voluptas blanria est iintle menioranrio, cuin his vero rie necessiiaie vinulcm
in IISIIhabeiur, sed ptingit in fine, dum pcenitciuia facicudo, et sic lucniiii nobis faciemus cum iufir-
agitur, vel in inferno puniliir. Scriplum est eniin : iniialcni noslrain recognoscenuis. Undc Daviri :
< Volupias babet poenani co. > Uiuie ail poela °* : < Conversus sum in aerunina niea, dum configilur
Spermvoluplates, nocet einpta clolorevoluutas. spina 7*. > Hoeccst Adaemalediclio : < Cuiii opera-
Et alius : tus fiicris terram, ait Deus, non rinbii fructtis
Pauca voluptali, debentur plura saluti. suos '*, seri spinas el liibulos germinabit libi 77. >
Hie hoslis nui:quam tlcficict, rionec iinplealiir illud
Qui sic agit, ambulat supcr aspiriem. Basiliscus prophetae, sciliccl Osee : < Adducet Doininiis vcn-
inviriiam significal. Sicut eniin basiliscus visu suo C tuiii urentein de
desetio, et rigabil lorrenleiu spi-
occidiieuinqucm videt, sic inviriusaiiena limat com- narum, el siccabit venas niortis 7*. > lnleriui Chii-
moria,~el seipsuro pcenis prius occitlil quain alium. stus adveniens, gratia sua spiiu-s rigavil, ut levius
Undc Salomon : <Ilominem stiillum occidil invidia ,
possenl suslineii. Ultiinus hosiis, scilicelfrater ric-
cl parvulum inlerficit iracundia 6'. > Et poela :
iraheus, siculriicliuii pcr irreprcheiisihilitaiem viu-
Juslius invidia nihil esl; quw prolinus ipsum citur. Unrie in Epislola canonica : < Quis sapicus
Aitctorem rodit, excruciaits aniinum.
ut idem ait 63: et disciplinatus inler vos oslenriat cx bona couvei -
Semper eniin,
lnvidits allerius rebus macrescil optmis, salione opera sua ut facial obmuiescere impruden-
1,'ndeillud poelae6*: liam hoiiiinuin el ignorantiam 7'? » Iteni pugiiant
Invidia Siculi non invenere lyraniti conira nos filii ancillac, lilii novercoe, filii sororis,
Majus lormenlum. filii malris. Noverca noslra est Synagoga Judxo-
Et alius 6B: • rum vcl paganorum, fjuorum pugna saiis esl fre-
Livor iners vitium, mores non exit in altos, qiiens el apetia. De qua liic non agitur. Scd pu-
Utque latens ima vipera serpit humo. gnanl conlra nos filii aiicillae, id csl inoliis caruis,
Leo vero qui rex dicilur aiiimalium signific.it amo- p. el filii sororis, iri esl.Ecclesioe mililaiitis, id est
rcm sublimilatis. His aulem qui hanc appeiunt di- praelaii, lyraiini, haeretici. De qua : < Soror nostra
citnr : < Noli alliim sapcre, sed lime 66.> < Excel- parvula est, el ubera 11011 habel ao. > Pugnanl c.t
sus enim Dominus huroilia respicit, et alta a longo filii inalris, iri esl Jerusalem quac libera csi, ci
cognoscit •'. > <Vox enim Doroini confringentis ce- Siirsiiin esl quac est nialer nuslra, scilicet inali au-
dros, et confringet Douiinus cedros Lihani 6S,> id gcli; qui ob superbiam recesscruut ab ea. Priiua
esl sublimes. Unde ipse Dominus, qui est sapienlia igitur cum corpore noslro; secunria ctun praelato,
Palrisait: <Gyrnm cceli circuivi so!a69.> Et sub- iyranno, iiaerciico; tcrtia cum diabolo. ln prjiiui
;sequilur : <Et omnium superborum et sublimiiim est fugiciiriuni. Unde Apostolus : < Fugile foruica-
propria virlulc colla calcavi '*. > Et in Psalino : lioiiciu 81..>lu stcunria esl palienier sustiueuriiiin.
< Dejecisli eos dnm allevarentur7l. » Proplerca : Inrie : iBeaius vir qui sufferl leutatioitetn 8*. > lu
"Matlb. 26. *» Tit. 2. »9 Psal. 90. " I joan. * • Horai. i, 1, 55. •• Job! 5. " Horat. i, 2, 57.
•Mbiri. *» Oviri.De Pont., ui. 3, 102. 66 Rom.lt * Psal. 157. " Psal. 28. 69 Eccle. V,. " Ibiri.
71 Psal. 72. 7» Mallb. 5. 7' Psal. 4. '* lnriic. 8." •' Psal. 31. 76 Ge». i. 77Gen. 5. '» Ose. 15.
" Jac. 3. "° Canl. 8. «' I Cor 0. "Jac, I,
89 COMMENT.IN CANTICACANT5C.- LIB. II. 90
lertia viriliter resistendum. Inde : < Resislite dia- A ipso vivenle relinquatiir ; de tertia incbriatur
bolo et fugiet a vobis ". > Sed de his in sequeuiibus * Salvator quando < faclus est ianquam polens cra-
diffiisiiisdicelur. pulalus a vino ",» ul pro ca moriaiur; quarlam
Filii matrit mece pugnaverunt, ctc. plantavit Noe el inebrialns est, el iu laberna-
[CARD.]Filii mairis meoe Synagogaepugnaverunt culo stio rienuriatiis et a filio EIIOillusus **. Quar-
conlra me neganlcs mc matrein Dei, el filium nieiiin lani diximus conscjeirfiaui, quae quonioila excoli
neganles Deum; el quia repulcrunt opem incam dcbeat, ex malerialis X5 vinetc pcrpendilur culiura.
et operam , relicta corum perfiriia, transivi ad Inlcr cseteros apparalus quaiuor sunt quae ad
cusloiliaii! gcnlium firieliuin.IIoc cst quod sequiUir: excolenriam viiieain-concurrunt, oblaqueatio, pu»
Posuerunl me custodem in vineis : vineam meam lalio, propagalio, fossio, Obleaquearc cst terram
non cuslodivi. circa radicem aperire, et quasi lacus facere, pcr
[Too.] Ac si dicerel : Hoc consecula sum de quos aqita, nc sui niinietate noccat, ppssit eflluere;
pcrseculione ul ficrem custbs plurium vinearum id pulare vero esl inutilia sarnicnia abscindcre; pro-
csl Ecclcsiarum ; poslqttam illa pririii'.iva llieroso- pagare est flagclluin snb lcrra in longum prolen-
lyniis funriaia esl, quam coriim lurbo dispersil. dere, quasi porro pangerc; foriere est circa radiccm
Non custodisse autem vineam non ad inenlcni sed lerram apcriendo viiium exquirere. In oblaf|iiea-
ari lociiin refcrendum est. Nam etsi mateiia rie- lione remedia confessionis accipimus. Unrie Jocl:
fctrucla sit, laiuen inlcgrilas fidei permaiisil. Lo- <Scinriile corda vestra et iioii.veslimentayestta".»
qiiilur spousa aliquanrio in persona subriilorum, Puiatio est per pcenilcntiam et vilae muiaiioneiii
aliquando in persona praialoruin ut liic. Vinea peccalorum abcisio. Inde in consequenlibus: < Tem-
isia est Eeclesia vel aiiiina in fide planiat.i, iu pus puiationis advenit 98,> ei: < Ec-ce niine lempus
cliaritale rariicat.i, sarculo riisciplinae dcfossa, pce- ncceplabile, ecce nunc riics salutis **. > Erit et
iiiientium lacryuiis siercorala, pr.edicaniiiim vei- aliud pttlalionis lcmpus, qtiaiido corruptibile hoc
bis rigata ; el sic exuberal vino in quo est laeliiia, induel incorruptelain 10°.Propagatio csl in virlu-
id esl Jevotio sancla. Item luijus-vineae dicanuis linn exercilio conslanlia, quac hiiinililate quasi
fidem, vilcm; virtules, palmiles ; botrum, opus; vilis lerroe legilur cespite. inde Aposlolus: < Botiiim
devotionem, vinum. Religio est vinea, cujus Paier aulem facientes nou dcficiauiiis. Tenipore enini suo
agricola, Filiusvilis, jusli sunl palmitcs. Paier esl iseiemus non deficieiites l. > Pcr fossionem acci-
agricola, quia fodit in confessione et conlritionc, pimus qiiolidiaiiain corriis noslii disciissionein, ubi
pulat in poeniCeiiliaesatisfactione, stercorat in nos oporlet prinio habere circunispcciionem, se-
laciyiiiaruni eflusione. Vitis, quoe radicihus arihx'- r, cunrio discretioncm, lcriio deliberaiionem. In cir-
ret terrae est Filius qui liinriaiiieiiliiiii est iu reli- ciimspeciioue depreheiiriitur pcccaium praesens,
gioiic;<quiafiinilaincnliiin aliud neiiiopolcst poucre pneleriliun el fuiuruin ; in discreliune juilicaiiir
praeicr iri quori posiluin esl, quori csi Clirisius Je- deprehensum; in rieliberalionc, orriinalur quiri sit
sus 8* : in quo omnis seJilicatio coiistructa crescit agenilum vel non agenduui. Iu primo : < Ouuii
iu le.i plum sanclum in Domino8*. > Palmiics suiit cusiodia scrva cor luiiin, quia ex ipso vila proce-
jusii qui Je vite Chrislo nascunliir, et abunJaiit dit1*; > item : <Accericns ad servittitcm Dei, proe-
in ejus virore et liumore. Ilaque Patcr purgat, Fi- para animam luam ail lenlaiionein et ricprime cor
lius fuiulat. Palmes in virore el litiniore exuberal; tiiuro, cl susline ' : > dcprinie, ne in prosperiiale
Patcr purgil, ut sit < religio iniiiida et iiniiiacu- exlollat; susline, ne in adversitale corruat. In
laia 8e. > Filius fiiudai, ut sil in charilale radicaia secundo dicatur -. < Feci judiciuiu et juslitiam *, >
cl fiindala ". Palmcs huuiore, id esl graiia vilis in tertio : < Dominc, docc me facere volunlatem
exuberat, ut in tentatinnibus < a |iressura Qammae tuam, quia Deus iiicns es lu *. > Quomodo aiileiu
quae circumdcilil eam in medio ignis non sil coli debeat haec vinea riocuit Dominus Jereniiani
assluala 8*. > Qualtior sunl vineae. Prima esl in sic": < Ecce consiiuii te super geiues et regna, ui
petiiuris gandiis rcproborum. Unde dicitur : < De D evellas, et dcstruas, el riisperdas, el dissipes, ct
vinea Sodomoruin vinea eorum 89. > Secunda est oedifices,et plantes. > Gentes el regna suui vitia ct
religiosoe conversalionis quam Achab concupivil, rixmones. Sunl ergo qui siaiuiiiitiir super genies
ut aulcrret eam Naboih •*. Terlia est vinea Eccle- et regna; sunl <jui insliltiuiilur super gcules
sioe, de qua dicitur : < Vineam de .<£gyplo trans- el regna, sunt qui consliliiuiitur super gentes et
tulisli, cjecisti gcnies, el planiasli eam. 91.> Quaria regna, Primi sunl a coiiciipiscenliis suis abslracti 1
cst in conscientiis bonis. Haecest vinea Sorec " ct illecii 6; secundi leclulum Salomonis custodiiini,
iri est elecia. Dc prima Lot, id cst decliirans in tenentes glariios et atl hclla rioclissiini'; tertii siinl
niouiibus duabus filiabus suis, scilicet gloria et Iriuinphaiores et amici Dei *. Primos Dominus re-
cupiditaie propiiianlibus inebrialur, el inceslum vocal de servitule peccali, ari gralioe libertaiem.;
'* ne sectinriosinvital ad longanimilalem ; tcrtios instruit
operatur *3; pro secunria morilur Nabolh
83 Jae. 4. 8iICor. ^. 8*F.phes. 2. 86JJCI. " Ephes. 5 s» Eccli. 51. "Deut. 32. '• III. Rog.
21. •• Psal. 79. »' Jndic. 1(J. 93 Gcn. •10. ** III Beg. 21. "" Psal. 77. *'Gen. 9. * " Joel ~i.
"Caut. 2. "IICOJ-. 6. 109 lCor. 15. Gal. 6. " Pruv. 4. ' Eccli. 2. ' Psal. 121. Psal, Hl,
5 " Jac, 2.
Cap. t. sJac. I. 7Canl, 3.
91 TIIOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 9«
17 . . .
ad fratrum ulililatciii. Piimi servienles iii.lulo et A hennaui deslruaiur; ut disperdal", sciiicel ut fasci-
laiere ', de ^Egyplo egrediuntur cum Moyse '•; se- culi depriiiieutcs, el oiunes colligationes impietatis
cundl cum Amalecitis pugnanl sub Josue "; tertii dissolvantur ", el dissipel inuros Jerieho in vocife-
proeriicanles Chrislo viam praeparanl cum Joan- ratioue '*, et aedificet aiirum, argenlum, lapides
ne1". Primos plangit Ecclesia, quia, <parvuli eorum preliosos in dilectione ". Et plantct lignum < pul-
riticii sunl captivi airle faciem subsequentis. Omnes chriini visu, et ad vescendum suave *«.> Iiem,
eiiim persecutores cjus apprehenderunl eam inier evellal inilium malae voluntalis, et deslruat plum-
anguslias *. 1 Inde Paulus : < Surge, qui dormis, liiini, :es, ferriiin ponderosa?impielatis, el disperdat
et exsurge a mortuis el illumiuabil te Christus u. > iiitiliitiidinein aggrcgatae iniquiiatis, et dissipet
Et Dominus pcr proplietam : < Quid est, Israel, duriliam obstinaiionis, et aedificethabiiacutum di-
quod iu terra inimicorum es; iuvelerasti in terra leclionis, et planlel virorem supernaedeteciationis ".
aliena, coinquiiialus es cum mortuis, depuiaius es Evellere ergo dehemus rariicem malam de agro
cum descenilenlibiis in inferniim '*. > lnde pro- quein dicit Salomon : <Transivi per agrum hominis
pbeia : < Excutere de pulvere, consurge, sede, Je- pigri, et per vineam viri siulii, cl ecce urlicae re-
rusalem, solve vinculacolli lui, capliva filia Sion1'.) pleverant omnia, el spinoeoperuerani superficiem
liem : < Egredimiiii de Dahylone, et fugile a Clial- B ejus 38.> Si haruin herbarum non evellas radicem,
daeis". 1 Secuiidis dicilur : < Eslole fortes in bello < evellet te Deus de tabernaculo tuo el radicem
el piignate cum antiquo serpenlC; non eiiiin coro- tuam rie terra vivenliiini *'. > Jam enim securis
nabitur nisi qui Jegitime ccrtaveritu.> Item: Non est posiia cstad rarilcem arboris tuoe**. Ergo
corona ubi non est pugna, sed longanimes estote, Venicnfi occurriie morko,
qnia fiuis, non pugna coronat. Nam mata radicet attius arbor agit.
Qui ergo pugnal debet a noxiis abstinere, seterna Ergo si vis rariicem exierminare maloe votuutatis,
pncmia respicere, caute iniinicuin appelere. De his Principiis obsta, sero medicina paratttr
tribus ait apOsiolus Paulusia. <Oniiiis qui in agone Cum mala per lonijas convaluere moras **.
conicndit, ab omnibus se abstinei,'» ccce de primo : Qui lianc radicem vult evellere, prius debet ligoce
< Ego igitur sic curro non quasi in iucertum; > eccc lerram aperire, secuiido radicem aperiam iiianii
de secundo : < Sic pugno 11011quasi aerem verbe- apprehendcre el exlrahere, tertio furca exlraclaui
rans;» ecce dc lertio. De leriiis: < Pascile qui dispergere : ligone coufessionis, manu salisfa-
in vobis esl grcgem Dbmini, non turpis lucri gratia, clionis, furca objectionis. De primo : < Aperi niihi,
nec quasi dominantes in cleris ". 1 Debent ergo soror mea sponsa *'. > iiem : <Pessulum ostii mei
prxcepla Dei simpliciier distribuere, super gregem C aperui dilecto meo : at ille declinaverat aiquu
Dei sollicitiidineni gerere, peccaloribus misericor- transieral **.> Inde ad Ezecliiel : < Fili homiiiis,
diier inriulgere. Inde Paulus : < Qui tribuit in sim- fode parielem **.> Appone manum ul evellas, quia
plicilaie, qui praeesl in solliciludine, qui miseretur nbi dolor ibi manus, ne qua rariix aroari.uriinis
in bilaritate ". > sursum germinans impediat ut peream iiiquinentur
Debet ergo argnere .nvitos, obsecrare benevolos, mulli. Si < abscondil piger manum suain subascelta,
increpare obstiuaios.Inde Aposlolus: < Argue, obse- nec ad os suum applical eain **.» Tertio apponatur
cra, increpa *'. > Hoec iria invetita siini in Joanne. el furca dispersionis ut dicatur ; <Iniquitatem od.o
Ds primo : < Arguebat Joaniics lleroriein propter habui et abominalus sum **. Qtii enim baptizalnr
Heroriiadein"; > rie seciinrio : < Pceniieiiiiam agile, a morluo, si ilcrum langit morluum, quid prodcst
appropinqiiahii regniim coeloruui '*;. > de leiiio : lavafio illa*'? » Sed nunc laudemus virum glorio-
< Genimiiia viperaruiri qiiis vos docuit fugere a sum, qui proposiuis cst nobis ul evellal; niirabi-
vcntura ira"? > Quia ergo Joanncs primos perfccit, lem nativilate, mirabilcm ulilitale, iiiirabilem sau-
< consliluil eiiin Doininus principeni super oniiiem clitate. Nalivilale iniraculosa, utilitaie frucluosa,
terram",> quia bene pugnavit cum-secuudis, < sta- sanctilale gloriosa. Vere nalivitale miiaculssa, iu
tuit ei Dominus leslaiiieulum pacis " > quia alius qua sterilitas fccuiidalur; utililate fructuosa, qua
inslruxit: fuit < fideiis servus et pruriens quem peccator jiistificaltir; sanciilaie gloriosa, qua a
conslituit Dominus sttpra familiam stiam ",> quia Doiuino commeudaiur. Aurii piiinuni: < Hic mensis
qui docti fitcrint fiilgebnnt quasi splenrior (irma- esl sextus illi quoc vocalur sterilis *8;» de sccundo :
meiili, el qui ari juslitiam erudiuut miillos quasi < Qui viam Domiui proeparavit in ercino *'; > rie
stellas in perpeluas aelernitatcs ". > Ueo constiiuit leiiio: < Inter natos mulierum non surrexit major
euin Dominus ul evellat ", id est ut oiiinis plan- Joanne Baplista ". > Vir iste fuil mirabilis, ama-
lalio qiiam non planlavil Paler meus !1 evellatur; bilis, ineffabilis. Mirabilis iu nalivilaie^ lauriabilis
el deslruat, scilicet tit oiime quod oeriifieataJ ge- in praedicalionc, iiielfabilis in conversalionc. .Mir.i-

•Exod. 1. • Exori. 12 uJosue9. 10, elc. l* "Maiih. 3. "Tliren. I. •* Ephes. f.. •» Barncii. 5.
I Petr. 5. " Ro 11.12. "IITim. 4. " Luc. 3.
'""lsai.52. "Isai 48. '»HTim. 2. "ICor.9.
Matih. 3. " Ibid. " OlBc. ecCles. " Ihid. " Ihid " Da.i.13. " Jer. 1. " Mallh. 15. •* Ibiri.
*»Isni. » Josue 6. »• I Cor. 5. »• Gen. 3. *7 Jer. 1. " Piov. 24. " Psal. 51. ' *° Matth. 3.
" Ovid. 58.'• Cani. 5. " Ihiri. ** Enccli. 8. *» Prov. 19. '• Psal. 118. w Eccli. 34. »» Luc L.
' Mauh, 3, »• Lue. 7.
 Fi COMMENl. 1N CANTICACANTIC. — LIB. II. 9i
bilis, quia fecit ster-Hisrefloiescere naturam; ama- A acciiinulalio viliorum ; secunria faclk) conspiralo-
bilis, quia praedicalione rcparavil lapsi hominis riini; lertia congregalio hacrelicorum. Piiina ini-
jacluram; ineffabilis, quia in laurie excessil generis piignal, quasi iuluspugiiat; secuiiriaopptigiiai,quasi
huniani mensuram. Primum niilla comprehendit obedientiaeptignat; lcrlia repugiiat, quasi resislenrio
scicntia; in serunrio repan.la esi hominis conli- Ecclesioe pugnat. Prima l.eriit conscieiiiiam; se-
nentia; terlinm nulla potest explicari elnquenlia. cunda fugil oberiientiam; leiiia dissolvit Eeclesiae
Fuil enim philosophorum proriigium, desolali con- consonaiiliaui. De primo in Canticis : < Uuiuscu-
silinm, divina: laudis privilegium. Vere philoso- jusque ensis super femur siiuin propter limores
phorum proriigium, < qui ciim cognovissent Dcuni, noclurnos ";» de secunrio : Filii matris mew pu-
nuu sicut Deum gtorificaverunt, aut gratias ege- gnuverunt contra me; de lcrtio : < Capiie nobis
runt. Ideo dedit eos Domiiuis in rcprobum sen- vulpes parvulas quoedevastaiit vineas ". > Item, de
SIIIII*1.)Desolati coiisilium. Uude : < Pccnileuliaro piiino : < Iniquiiries nicae supergressac siitil caput
ag.ii", appropinquavit eniin rcgiuim rceloiiim ".» mcum, el sicul ontis grave gravatae snnl supcr
Habuil divinae laudis priviiegiuui. Uude : < Iiuer nic **; > de secundo : < Miitamus liguiim iu pane
natos mulieruin, non surrcxit inajor Joanue Ba- ejus6*;> de lerlio : < Cougregaiio tauioriiiii in
piisia *'. > «*vaccis populorum , ut exciuriani eos qui probali
Hic eiiam positus cst ul deslruat peccati oedifi- sunl arjenlo ".> Primi lenet liguram ille qui. colli-
caiionem. Haec x-dificalio iriplex est. Esl eiiim gens ligna in Sabbalo, lapiriatus csl; sccumli Coio
aedificatioalia ari gelieiinani, alia ad purgaiorium, qui propler coiispiratioiieiu siiam a tcrra est absor-
alia ad gloriam. Priiua esl peccata inorialia, se- plus "; tciiii Achaz filius Chariui, qui propler
cunda venialia, lertia charitatis opera. ln priina furluiii lapidibus csl obrulus c*. Soquiltir :
jedificatur pltiuibiim, aes, ferrtini, in sccunria li- El dissipet.scilieet iiiiuos Jericho, id esl duriliam
gnuro, fenuui, stipula; in lcrtia, aiiruin, argen- obsiiiialiouis, quoe triplex csl. Esl ciiim duritia
liiin, lapides pretiosi. Sed minc de prima quain quoe proprium sequilur coiisilium el non alieniiin;
ilesiruxit Joannes : in ea csl pluiiibiiiii quori oppri- et csl qiiiu reiincl riiu peccaiiiin : ei est qu;c pi-
mii, :es quod rieeipil, ferrum quod conleril opeia; grum rcddil lioiniucmad faciciiriiiinboiium. ln priroo
quia esl ponderosuiii, decipilper colorero aureiiin; otiosa esl riiscretio, in secuiido speruitur coufessio,
conlerit, quia esl duruin. Priiuuro, quia est pec- in tenio parvi penriiliir dilectio. Ralio quocinenlem
catuin mortale ; secunrium munrianitiii; lerlium iiluu.inal, confessio quac cor exaniinat, discrelio
duritia obslinaiionis in fraiemo odio cl peccaio r( quae invidiam cliiiiinat. Dc prinio Ahigail ad David
aposiasiae. De primo : < Corpus quod corruinpiiur de viro suo Nabal: < Doraine lionio istc riurus est,
aggraval animaiii et terrcua habitatio deprimit el stiiltus juxta nomeii suuin •*. > De secundo :
sensum multa cogilantem '*. > Hoc esl laleulum < Secuiiriiuii duriiiam autcro litani el cor impoeni-
pluinbi in ore aniphorae, in qua erat iinpietas. De tens thesaurizas tihi iram in dic70.» Ilac iuduraiuin
secundo scilicet dc peccaio muudaao, quori esl esl cor Pharaonis 71. De teiiio : < Diua cervicc ct
fallax gloria el vana, ail Salomon : < Vanilas vani- incircumcisi cordihus ct auribus, vos semper Spi-
tatum et omiiia vauilas"; > el Isaias: <Auruni ritui sancto resislitis ". > Itcm : < Qui oblurat au-
liiuni oeruginalum est". > De isto el rie lerlio sci- rciii suaiii ad clamorcm paujieris, clamabil, el non
licet ferro, riicil propbcla Isaias " : < Scimus quia exaudietur '*. > Vis has trcs duriiias dissipare,
duruses lu el frons tua oenea, et cervix lua nervus audi quomodo muri Jericho corruerunl : primo
ferreus. > De lertio ait Stephanus : < Dura ccrvice Israeliiac nitiros circuierunl; secundo vocilerali
el inciiciimeisi cordibus ct auribus, vos sempcr siint; tcrlio lubis sonueriinl. Conlra priiiuiin ergo
Spirilui sanclo resisiitis ". > Sicut eiiim feri-iun ul dissipclur quid couimodi quiri incoiiimodi , ex
cxiera uicialla sua doni.il duiilia, ila obslinalionis proprio vel alieno cousilio provenial, debes fre-
durilia, quaeest conlra charitalcni, ccleras destruil D quenter ciieuiie; contra secuudtim, confesMoneet
virlutes. Ubi cnim charitas destruilur, couse- oratione vociferarc; contia leiiium, tubis proedica-
qiicns est ut iiiilla alia virtus reiuaneat. Priiiniin lionis sunare. De primo : < Omiiia facile cnni con-
dcstruebal iu seipso Joannes carneni domaiido, silio, et post facluni non poeuitebil'*; > desecunrio:
diiin mel el locustas edebal, et zona pellicea cin- < Dixi, Coiifilebor ariversum me iiijiisliii.ini ineam
gebal lunibos suos". Seciinriuin rieslriiebat, cum Domino. Pro hac orabil ad le otnnis sancliis"; »
posset dici Chrisius, noluit, sed ail : < Non sum de lertio : < Diligite justiliain qui juriicalis ter-
ego Chrisius •'. > Teriium docebal destruere cuin ram 7*. > Sequilur : iEdifices, sciltcel auruin, ar-
diceret: <Pcenilenliam agite61.» Scquilur dispersio gentum, lapides preliosos : Aurum rubeuin, ar-
colligationum impictalis, quoe tres stiul: Priina est gcnluin candidum, lapidcs splendidos 7'. Auruin

" Rom. I. *' Matih. 3. " Lnc. 7. •* S.ip. 9. »* Eocle. 1. "6 Isai. 60. •' Cap. 48. " Acl. 7.
•9 Matih. 3. •• Joan. 1. "•Maijh. 3. '* Canl. 5. " Canl. 2. " Psal. 57. "Jer. II. «• Nitm. 15.
"Num. 16. «"Josue 7.' *9 I Reg. 25. 70Rom. 2. 7I Exod. 7. " Acl. 7. "Prov.21. "^ccli, 32,
"P«»I.3l. "Sap. 1. 771Cor. 5.
 93 TIIOM^ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI W
rubeiim esl charilalis iiiflaiiiinatio^.argcntum can- A form.ua, scd formans;'uon persirimjens oculos
diduin, innoceutis magistri prx-dicaiio; hipiries corporis, sed laelificansfaciem curdis; grata amoris
splendidi, per bona opera frairis illtiniinalio. Ei munere, non colorc. lliinc dilectum qua-runt ali-
'patinites plantes.Hoc lignum estCbrislus, qui plan- quatirio boni, afiquando mali; sed qttieruiit fine
taudus est in cordibus nosiris. Ipsnin eniin in lactu d.fferenti, quia iliveniunt boni dilectum, non iuve-
lene, pulclirum visu, ad vescenduiu suave. Piiinum iiiniit mali; et quocrum, quia non conveniei.ter
in iiiiinriana clvitate, secundum deposita mortalitate, qtioerttiil. < Abycfiiis enim dicii, Non esl in nie, et
tertium in ffilerna felicilale. Primniu in paiien- mare loquitur, Non c-^tincciiin. Seri ueque invcnilur
tia; secundum in resurreclionis gloria; tlo ler- in terra suaviter vivcnlium 9°.> Abyssus esl pro-
tio : < Panem angelorum manducavit Iionio 7*» in funda ctiriosiias ; mare tumor saeculi; terra sua-
gloria. viter vivciuiirm carnalis votupias. Non esl hic sed
Posuerunt me cusludem in vineis gentiam. < procul et de ultiiuis finibus preliutri ejtis91.»
[CARD.]Vineam meam de qua uaia suni, scilicet Quatuor stint sine quibus ncnio pervcnicl et
Synagogam, propler suam infidelitatem non cusio- introibit in poicntias Domiui : Scientia viai, sum-
divi. 16 Quia *"lrg° beaiak eustodem se dixerat ptus, cauiela in via contra hostcs, dtix vi;c. Via
viucaruin, ut sciat quis palnies sit in viie, ct qnis II facil ne erres, sunptus, nc dcficias; cautela, i:t
cxtra vitem intlic.iri sibipetil a filiode oviiius, qiiae tibi proavideas, dux deducil et prsebet auxiliuui.
sit in grege Domini, quos sit extra grcgein, ne tan- Sic recle qiiauis, securus incedis, laius acccriis, ct
qnam incerta vagclur ct riubia, quihtis suas iro- dicitur tibi : <lntra iu gaiidium Domiui tui".>
peiulal operas. Dieit ergo : Locus igiltir speclal ad gaudiiiin, via ad couipeu-
Itulicu mihi quem ditigit anhnti mea vbi pascns diuni, sumpiusad vicltim, cautela ad riocumciiiuii',
r.bi cubcs in meridie. dtix ad obseqiiiiiin. Dc via ait Salvator : < Ego
[Tno.J Ac si diceret: Iricirco te tota mente di- suin via, verilas et viia 93.>De suuipiu : < Quis
t ligo, qitia sine gralia ttia uiliil mo viiiutis habere volens aedificarc luiriiii, non prius coiiipuiat suin-
posse ronspicio. Ipsiim etiaiu pastorcm designat, plus qui necessarii siinl9>? i De cautela : <Eslola
ctirn dicit, ubi pascas, juxta illuJ Evangelii : < Lgo criidenies sicut scrpentes, et siu;plices sicut ro-
SIIMIpnslor honiis'9,> qui pasco oves roeas, et inter Iiinibae 9'.» De ducibus : Angeli enrum semper vi-
eas ctiboin meridie. Corda cnini suurum, ne inic- dcnt faciem Patris ijui esl in ccclis ".» Utilis ergo
ritts arescani, nemoria supernae suavilaiis reficit, esl scicuiia vioe; quia sunl viae quae virieniur ho-
et quasi meridiano fervore ignc charitalis accen- liiinibiis reclae el non sunl, et caulcla non quidem
rtit, Qtiia dixcral : Posuerunl mc cusloJem iu muiidi, quia < prudenlia carnis iniiiiicaest Deo 97.»
VHieis-", > iJ est ad servanrias Eciiesias, animas, Suiuplus qtioque non de tfermenlnmalitioe el neqi.i-
conscientias : el non h.ibet unde cuslodiut, si liae, seri in azymis sinceiilalis ct veritalis 98.» Est
ipsiu» fttjus suiit ignorat : elamut : Indka nulti riiix liabcndus, uon qui se transfigural in augelum
ritemdiligit anima-mea. In regtio apj>arebit omuibus lucis ",> cu}us ductu mors iniroivit in orhem ter-
sicHt est •*; In exsilio quatitor modis apparet. raruin 10°: scd qui sil benevolus, proviJtis, invi-
Primo iu rebns ereatis: < Invisibilia euiin a erea- cltis. Beiievolus, ut coiigaiidcal; providus, ut cou-
lura niroidi per ea quse faeta stint inlcllecta conspi- sttlat; uivicius, til ricfei.dal. Piimo iiaijue, videu-
«imilitr •",» quia in his apparet Dei poleuti» ct riiini estde via, secunJo dc siimptu, lcnio de cau-
sajuetiCiavScciimlosicut anpariiit autiquis visikilibus lcto, quarlo de duce. Ad cognilioiiem viaeh*c tria
fignris, III in igne »», iiube *', eolumba •*, et in eoitcurrttui: via, signum, i.uineriis. In via tiiblilur
spe*ie angelic», ut Abrahae •*. Tertia m carne, in coinpcndiiim, certiludo pcr signiiin, niysieiii pru-
ifiia < VMI:-B est in terris, ct cum homijiibo* eouver» funditas ajieritur per nunierum. In via, peisonaiu
satus esl 87, »•Qn»no spirilnaliter in coi>tempia- Redesnpioris adoro ; in siguo, iiistriimcnluin saluiis.
ticroe. Hoc morio spousa ricsirierat vidcre e»m D agnosco; in numero, caiisas mysierioruni inielligo,
«Ikic: lndka milii quem diligit aninta meat ttl Senaiius nunicrus personam riesignal iiominis, qui
poslea videat eum in palria, sicuti cst » ulii non sexlo riie totiJiius ejusdeut quoque diei cst hora
fa&tidici a.vidi!as, non se subtiatiet snavitas, HOH sexia reparatus. Via ergo, et nuiucrus, el signum
fraudabit vciitas, iroii delhiet aeterniias. Inrie prae su»t Redenipior, redeniplus, nioriusqueredeinpiio-
desiderio cliimat : c Anima mea desideralit |e uis. Ilaque via, Cluisius esl; erux viae signum, sed
jit neete, sed el spiritu mco i» praeeordiis meis ".> * signuui ciii contradicebaliir *.> Tali via veuil ad
Setl iniieriin verbum ftei spirituafiter se roani- nos. ClH'istiisyscilicel aspera subeundo, ut illiceret
fcstat. iiitus;-fjuifr verbun* est nou sonans, seri pe- sibi nos ; salutiiFi.i ttocendo, ut inslruercl nos; in-
uctriins; nea hx|it»x, sed eflivax; non anribws drgua peifereudo, IU acquirerct nos; pro nobis
obstrejiens, scd alTeciibusblandie s; facies est non inorieudo, ul redinicrei nos. Hanc viam reliquit
'• Psal. 77. '» Joan. 10. « Caut. I. »' l Joan. 3 81 Rom. 2t>. 83 Exod. 5. ** Exori. 17.
** Miiiift. 3. 6« Gen. 22. «7 IJaruch. 3. 88 I Joan. 3. E»Isai. 2«. B0 Job 28. 91 Prov. 51. "
MauH 25. "Joaii. ti. n I.IHC.14. •• Mo:Hi.«». "^ Malili 18. " Riroi.8. e'fCor. 5. •'HCor. II.
«•• Itoni. 5. ' Cvn. 1. • Luc,2.
97 COMMENT.IN CANTICACANTIC. - LIB. II. 98
nobU ; IIt ea amljiilcmus, si non vilse aequalilate, A inqtiam, cogiialio sancta cnm impetiia succumbit,
similiiiidine monim, pieialis cullu, imitatione vir- vel noxia dukedine flectitur, vel confunriilur et-
lutiim. Ilnnc quia uon polcramus in sua nalura rore, vel asjierttale lentaiionis dejirilur. Conlri iria
TiJere, hnmo apparuil in hominibiis, rariius in nube, opponunttir dulcerio, veriias, foriittirio. Dnlcedo fpl-
luinen in absconso, affectus in cfleclu, verbum in rilalis allicit, veriias instruit, foriilurio riefendit.
carne, diviniias in Iiumanitale. Sequere eum ergo Dulcerio gener.it gaiiriium ; verilns ilhiiiiinat inlel-
qni pro te palluil in morle, turhatusesl in cruce, leclum ; foiiiludo miiiislral subsidium : gaiidiuiii ttt
illilus faciem sputis, caesus flagellis, arundine caput ferveas, intellccluin ul riisculias, siibsidiiim ne snc-
percussus, in cruce visccra lensus. Si haec ergo cumhas. Mulii diilceriineni banc a Spiiiiu saucto
cogites, si loquaris, si eorripias, si exliorlaris, si nccipiunl, < sed nescimit iinrie venial, aut quo va-
deboriaris, viam leues iu ccelis. In bac via signum dat ".» Nesciunt enim uiruro ad suain ulilitatem,
est vexillum , et < columna nubis per diein, et co- aul detrimenliim accepcrunt. Quare si riulcedinu
liimiia ignis per noctem *.» Exemplar signum cst suscepta, disciplina veritalis nnnohscrvatur, patet
eunti, vexillum proelianti, nubcs proficienti, ignis ingressus errorum, el, sic < Spiritu aheunie, tol-
laborauli, exemplar opcranti. Slgnum fugat falla- litur pariier ritilcerio. Sic ilaque Spiiilus sanctus
ciatu; vexiUuioarmat ad pugnan:; nubes pracslal B riiscipliitfecffugiet fictum, el aufeielse a cogitatio-
uiubracuLiini; ignis Iucis obsequium. Excmjilar vir- nibus, quacsunt sine inlellectti 9.iSic igilur necesso
tu.uin et operaiionis speclaculuin. lu hac via tres cst dulcediuein lumine veritatis accendi, ut pariter
scnt mausiones, ul eamus iter tiiuin dierum iu gaudeas in daio, et riauiis poiestatcm cognoscas,
dcscrto. Anrii : < Ego sum via, veritas el vita * ;» Siwit. autem qui lUriiiiique liabeiu, sed in tenta-
el deccnter : <In ipso euim viviinus, et muvenuir, lione fories non siint. < Voe liis qui perriirierunt
et snmus '.»lla?c tria tribus verbis praemissis com- stistinentiam.1'.» lisunl <ftlii Ephrera iiileiirientes.et
pelunt. Nam vita viviuius, iu via movemiir, in niiUenles arciitn, i-onversi sunt in die belli **.» Sunt
veiiUlc conslstinuis. Trcs suul mausiones. Prinia eiiiin < quasi lolium (|iiod venlo rapitur ", et sictit
sil via, secuuda veritas, lertia vila. pnlvis qiiem projicil ventus a facie terroe".» Me-
Deprima mansiont. Prima inansio esl pceuilcntia. lius igiliir esl babere veras qiiam dulces cogilafioues,
Ilaec triahabe.lcceiiacula. Prituum in abieiitiniiaiio- et nielius veras el fartesquiain dulees et veras. Ubi
np, secunriuin in parciiuonia, leititim iu riisciplina. crgo ha:c tcia sunl, ibi es.Limciio Spirifns sancli;
Alueniiiuiaiioest ex iinperio, parcinionia Je super- ubi vero non stini, mlervonit illecebra, serinclio,
fluis, discipliitade necessariis. Abreniiulialio cst rcs levitas. Sit ergocogilatiodiileis, ut libeal; sil vera,
nccessitatis, parcimonia res vqlunlatis, disciplina res ne seriiicat; sit Kniis, ut coniineat. Dulcis sil, ue
libertatis. Ergoriisciplinaresecatliciiaelneeessaria ; exasperet,. ne coiiiquinel; vera, ut reuuureiel;
parcinionia tollil ilHcila eisnpeifiua; abrenuntiatio, forlis, quia nee ama.bittspolest esse cegilatio, nis<"
prohibita el pei emptoria. Priuio damnaiur deiicium; delectet; nec lauriabilis, nisi |«irificel; nee riiiui*
secuudo corrigitiir desideiium; terlio cumulatiir ncrabilis, nisi perseveret.. Propltir lisec tria dicikit'
iiuijoris graiiae nicriluin. Non autem omnes possunt quia Spiritus sanetiis scieiuiam babel vocis, quiar
ascendcrt: siipciiiis, quia diversilalessiiiil eunliiiin, facit haberc qiios iwiplet. Tiibus cniw vocibus lo-
cl disliiiciiones pervenientiuiu, et grarius ascen- qiiitiir Spitiliis »aiiclii»('OgHalioi»i.bws, et <f»iscru-
ricntium. Cui non esldata facultas in secunrium aut lator est ejus, fit liiiguje iilius audilop. Primaest :'
tcrtium (ceiiaculiitu iutroire, in priino se collocct Accipe quod oflertiir; dnlce os* enim. Secund» :
liumililcr. ln primo gradu morctur doucc audiat: "liileliige rioiium eicausai» doni qnori oiTertttr; a-I-
< Ainice, ascende superius *.» Si ergo pcreniploria liim esf enim. Teiiia : CusliOdidonum el intelli-
peremisti piimuiu coenaculum priinoe mansionis gentiaro doni quod oHertur; poteiuissinmm enim
iiitroisti; si. resecasli supeiflua, secuiuluin ascen- cst. Priina cst infusio dulcedinis, secunria inquisiiio
riisii; si conaiis eiiam. nccessaria cohibere; el r) verilatis, teiiia ulriusqne boruin perseverantia it>
assumpius es in terlium. reiuuneratione fortiluriinis. Tunc autem aniiua
Sequitur desecunda mansione, ct tribus ccena- scieufkuii babclvocis cunnii pleitituriiuc uBciiouis-
rulis. Haec prima esl reclitudo operationis. Uaec ketatur, dilatatiir, roboralur, riuiciier r lideiiler,
secunda dicitur purilas niedilaiionis. Nou eniin suf- feliciter, firniiter. Sicmens eruriilsi^ sjiiritus audiJt
ficil purgari quod foris esl, nisi interiora munrien- loquelafn, suscipit praesentiam seutiemlo,, discu-
lur. Hoecautem. fit per cuslodiam corriis, sicul ait ticnrio, custftdienrio, ne quaseriuctk)iie faliatur. Iit
Salonion : < Omni cuslodia cuslodi vcl serva cor pruno: cosuaculo reficiuiur de his quae appouuutur,
tuum, qnia ex ipsa vita procedit'.* Ilxc cuslodia in secuindo discutiii.us, in tertio laberaiuus, ut
iripattilo dividitur, quia, triplici acie, vitioruui ani- jngis siliddectatio^ et certa afposilorutn cotnpre-
imis irapugnatur in suis, cogiiaiionibiis. luipugnatur hensio.
cnim per dulcia, per fallacia, per aspera. Omnis,, De lerlia mantione. Adcpla prima roansiojic,
Exod. 13. » Joan. 11. ' Aci. 17. • Luc. U. ' Prov. i. * Joan. 3. ' San. 1. • Eccli. 2.
"tPsaL IV. •'JoblS. » Psal. 1'.
99 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRlNI 100
scilicet rcciiludir.e opcris, et scsunda, scilicet pn- A proescntal in hoc carmino. Ipsum se quatiior fa-
ritate meriilationis, accedauius ad lerliam, scilicet ciebus prfcscnlaiitcm advcrliinus. Aliquando enini
suhlimitatem conlemplalionis. Miuislral corpus ex- iuslnr verecundi sponsi aniinocsanctoesecretos petit
teriora, ordinat anima interiora, contemplaiiir spi- aiiiplexus cl osculis delectaiur. Inde clamai illa :
ritus stiperiora; sic salvabitur in diem Domini, Qsculetur me osculo oris sui. Nunc vero in oleo et
spiritus, anima, et rnrpus, si ille sapial coelestia, unguentis meriiciimse cxhibct, propter (eneras et
h:i-c nieriileiur ratii>uahil:a, liic in sensibus suis infirmas animas. Inrie ct.imnnt : Curremut in odore
orriinel inferiora. Siint autem corporales visiones, ungitentorum tuorum. Nunc qtiasi vialor sponsae
stuil phanlasticfe, sunl iniellectuales. Corporalcs simnl el adolescenlulaese associat, dulcibns confa-
suiil, per quas corpora videnliir; ph mlaslicoe, per hulaiinnibus a labnre viaerelevat, ul alacres dicanl!
qiias corporiim siiitilituriiiies inspiciiinliir; intelle- Trahe me post te. Iiero : < Nouiiecor nostriim ardcns
cltis veio esl eariini rerum quoe ilimeiisionilns ca- cr.il in nohis riiun loqitcretur nobis In via 19.> Ali-
rcnt Rerum uitelteclualium aliae sunl, quaein sui qiinnriooccurrit qunsi pite.lives palcrfamilias, oslen-
naiura sunt sine auguicnto et diminiilione, ul im- siirus riivitias suas. Uiide : i Veni in horium meum,
merus, Inensurn, pondiis. Alia qtioe teniporaliter soror mea sponsa, mcssui myrrham mefimcum aro-
acridufitet variabilia siinl, ul esl firies, spes, cha- B inalibus nieis ". > El sic inirodnxit spousaai in 8C-
rilas ; alia, qii e naluraliier decidunt, et variabilia crelis suis. Nec mirum! < Conflriil in ea cor viri
sunt, iit est ratio, intreiiium, nienioria ; alia qtifc, sni'•. > Qunm redemit inopcm, prohavit fldelem,
si dici potesi, siinl seuipilerna Dei. virtus ei riivi- amplexalur anvibileiii. In osculis aflectuosnm et
nitas. Trittm primoriim hocc esl ralio. In primis blandum, in oleo alque ungucntis clementem et af-
insliluilur disposilio, in sccundis visitalionis inspi- fliieiilcm visccribus pielilis cl compassionis, in via
ratio, in lerliis ralionalis cognitio. Disposilio, co> hilarem et afTabilcm plcnum gratix el solalii.in
rum quac facla snnt; inspiralio, cortiin qui rc- ostensione diviiiarum largum se remuneratorcm
dcmpti suni; cognitio, coriiro quac naturalia suiil. demonstral: Indica mihi, qnem diligil anima mea ,
In ultimls omatiir nalura ; in mediis accipilur gra- ubi pascas, nbi cubet in meridie. Ait Sponsa : < Vias
lia; in primis con-ideraliir omnium natiiraliicr luas, Domine, demonslrnImihi ", > id est jusliliain.
viia. In uitiniis intelligil anima lionorem, quo for- Unde nlihi: < Dcdtixit me super semilas justiliae ".»
mata esl ad Dei imaginem, qui fecit illam '*; in Ifem alius : < Inriic.i iuilii, cur me ila juriices '*. i
meriiis veneratur graliam, qua formalur ad siiuili- Tria ista anima curinsa Dei non cessal inquirere,
luriiiiem cjus qui elegileam; iu primis spcculatur _ scilicet jnslitiam, juriiciutn, locum habilalionis glo-
evemplar, ad quori, et per quori omnia Deus dispo- riae sponsi, tanqtiam viam in qua ambulcl, cautelam
siiii ", reformavil el illam. Quarla res quam Dens qita .iinbulet, mansiouem ad quam ambulei. Dequa
Trinilas; Tres personx, Pater, Filius, Spiriius Prnphela : < Unan petii a Domino, hanc requiram,
sancitis. Hujus solius conlemplaiio lam preiiosa ut iuhnbitem in donio Dominiomnibus diebus vitae
est quain rara. Haec divisio trip.irlita est. Aliicr incx". > Merilo hxc tria quoeritsponsa, ul rie forma
eniiti esi Deus in seipso; aliler in imagine. quaui justiliae sit formosa, de judiciorum nolitia cauia,
fecit ipse; aliler in creafuris quas fecitipsc. In hac de dcsiderio gloriacsponsi casta, quia sponsam Do-
iriansione primiim coenaculum esl visio divinne miui riecel essc pulchram, eruriitam et castam. Et
subsiantiae in n.iluris; seciiridum, visio iu iuia- h-.cc nltima pelitio petilur a sponsa. In meririic
ginc; lertium, visio in seipso. Si ergo illo oculi sol cst a'tior, fervcnlior, splcndidior. In illorum
spiriluales elevenliir, iiivenilur dilectus, quantuui cordibus Doniinus cubal qui in sublimi sanctilalis
datur inliiiuilali nostrae in hoc cxsilio. Posliiioriiiin proposilo mancnt. ln illis pascilur : qui ardore coe-
auteui a heaiis plcnius invenietur, «I viriebilur iu leslis desiderii fervent, Ab illis diligilur qtii clari-
regno. < Nuiicenim filii Dci suihus, el nonriiim ap- tatc supernaesapientiae fulgenl. llem, cubat in lecio,
pariiil quid erimus. Sciinus aulein, ciiro apparuerii, rj qui est pura conscientia; pascilur in cellario cor-
qiiouiain similes eierimus:quoniain videbimus eum dis, ubi cst virlulum afQiierilia;diligitur in horlo
siculi est " > in gloria sua. Igilur jiixi» primam spirilualis affcclionis, ubi devotionibus quasi ver-
uiansionem videbiiur et inveniclur Creaior. 17 nantibus floribus jocuiidaiur gratia.
Juxia secunri.im invcnielur amalor; juxta lerliani Iiem, iriplex esl meririies, juxta liiijus 'nomiais
inveiiietur Salvator, Iioc auteiu flel qiiando absorr triplicem inierprelalioiiein : Primus est clarilas con-
pia ftieril niors in vicloria ".> Qnod ubi vitlebitnr, lemplalivortim qni adhuc laboranl in hac peregri-
erit nobis perlecia gloria. Sed iiiteriiii videre ipsnm nalione; secundus esl claritas sancloruin qui exuli
in hoc exsilib, sailerii per speeulum et in aenig- a corporibus ariliuc sunt in exspeclalione; terlius
male w, > esl nobls consolalio mngna et viarsleva- angeloriun et sanctormn qui videbunl clarius Deum
inen. quam secundi, qttia facie ad faciem jam celebrala
Unde advertendum esl qtilbtis modis se nobis resurrcclione. Primus diciiur meridies quasi mos-

" I Joanl 3. " Cor. 15. '• I Cor. 13. '• Luc. 2>. "Canl.5. " Prov. 31.
•*Gcn.l "Sap.H.
" Psal. 24." •» Psal. 22. •* Job 10. " Psal. 2(i.
 101 COMMENT. IN CANTICACANTIC. — LIB. II. 402
rens dies, quia in ea el moeremus peccata nostra, A , < ex parle coguosciinus, el ex parle propheta-
et niereiniir virlutiim incrcmiMiia; sccunriiis riicilur mus '*. »
nieririies quasi metlidies, iri est metlia dies, quia De boc liiplici meririie respondit David ad Achis:
clarilas ejus clarior est prima, sed obscurior terlia; < Ubi pnedatus esjliotlie? At ille: Ad ineiidieni JIKI.T,
lcriius dicitur meririies quasi inera riies,quia clarior ad roeridiem Jerameel, ari meririiero Ceni *'. > Pri-
cxteris. Nolanduni quori pascilur dilectus iu nobis mns est meritlies Juriaequi dicilur confessio iu quo
rielcclanrio,cubatin nobis qiiiesccndo.Pascitnr vero praerialur qui videns peccatum suum per confessio-
in bona voluntate^ pascitur in operibus misericor- nem se eripit a diabolo; secundus esl ineridies
riiic; pascitur in caslilale. De primo : < Meus cibus Jerameel, in quo praerialur qui per Dci misericor-
est nl faciam volunlaiem ejus qui misit nie Pa- diaro ari requiem rie hac miserja traiisleiiiir per sua
tris "; > de sccundo : < Esurivi et dedistis niihi opera : Jerameel enim riicilur misericordia Dei. Est
iuaiiducare*7;> de terlio : < Qui pascit inler lilia misericorriia Dei, qua hic solvimur a pcccalo. Sed
est major misericorriia Dei in ccelo, qua liherniiiur
sepliis", > etc; Iiem : < Qui pascil inier lilia donec
aniinoeab hocexsilio. Unde; < Domiiie,in cielo misori-
aspiret dies el inclinentur umbroe".> Iriem cubat
in charitativis, cubal in humilibus et qtiietis, cubat cordia tua *'. > Ad meridiem Ceni praedatur, qni hic
iu sanclificalione unilatis. De priino : < Si quis dili- JJ sic praedatur ut in corpore glorifica.o coram Deo iu
git me, sermonem meum servat, etari eiiin venie- rcgno gralulefur. Ceni enim dicilur nidus meus, vel
inus, el mansionem apud eum facieinus "; > rie se- temrius, vel possessio mea. De primo : < Passer in-
cutido : < Super qiiem requiescet spirilus mcus, uisi venit sibi domum et lurlur iiiduni, ubi rejionat pul-
super humilem et quielum et Irementem sermones los suos 41; > de secundo : < Thesauiizaie vobis ihe-
nieos "1» de lertio : < In civitale sancliuVala simi- sauros in coelo*'; > de teiiio: < In terra sua dnpli-
lilcr requievi".» In secundo vero el lerlio roeridic cia possiriebunt **. > Terlius mcridies dicitur mer»
ab ipso pascemur, et in ipso rcquiescemus. Unric. dics, quia Deus lunc mere, id csl pure videbitur
ipsi pascentur et accubabunt, et non esl qui cxtcr- quein modo virienl religiosi per speciilum el in
reat. In primo Abraham cum esset in osiio lahcr- oenigiiiate**, et qualuor nioriis. Videmus ejus nalii-
n.iculi sui in ipso fervore meridiano, vidit tresan- ram, el nosiram doleinus miseriam. Sic viriit Abra-
ham cum riixit: < Loquar ttri Dominum meura CIIIII
gelos et pavil eos sub ilice Mambre, scilieet p.inibus
sisn cinis et pulvis *».» Secundo videmus ejus IHIDI-
azymis, id est animacet corporis castitate, et so-
brietate, el lacte, scilicet inlentionis simplicitate, et diliam, el peccalorum nostroruni respieimus im-
el erubescimus, sicut Isaias : < Var
butyro, scilicet devolionis pinguedine, et vitulo (" nuniriiliani,
vir polliiius labiis ego suin, et lioc
saginato, scilicet liilari carnis iromolalione ". In mihi, inqtiit, quia
secundo Jacob in ipso fervore diei, iri est in meririie paslquani virii Dominiim sedentem supcr scriiiiin
oves suas adaquabal, in cnnalibus uhi ponebat vir- excelsum ,**.> El Job : < Audilu aiuis audivi te,
niiiic aulein oculus meus videt le *'.» Iricireo m.a
guias populeas et amygdalinas, el de plaianis coram et ago poeniteniiam in favilla el ci-
oculis ovium coeunlium ex pnrte decorlicatis, nt' reprehendo
nerc. Teriio viriemus ejus divitias, el nostram ge-
similes felus conciperenl**. Jacob est bonus pastor
ille qui animam suam posuit pro ovibus snis *", et mimus pauperiatcro. Unde Dauiel cuin viriissei an-
gelum : < Cecidi, inquit, in terram, nec remai sit
pro grege suo mori dignatus esl, ut snppliiniaret in me spirilus, ncc Iiahui quiriqiiam viritim **.> Et
vitia noslra. Nos aulein populus ejus et oves p.iscuae animnlia
Ezccbiefs : < Cum ficrel vox super firina-
ejus". Aqtiae sttnt superna gauriia sanclorum. Unrie:
nie.ntiiin (|iiori er.it super capiia eoriim, stabant et
< Fluminis impelus laetificat civitalcm Dci *7.» Ari subtiittcbanl alas suns*9, > le le. 1. htimilianlia (sk),
illas nosducit quoties ad conlemplanda illa gaudin
posl auriilas riivilias, suain cngnoscenlia puipeii.i-
nos erigil. Ibi ponit virgnlarum tria genera, ttl si- lciR, Quarto vidcmus eum quasi faeie ad faciero,
miles felus faciamus, iri cst sanclorum patientiain n ciiin vidcmus eum misericorriem, ei dc s.ilute uostra
et humililatem, Christi charilalem, angelorum pu- sollicitum, sicul Jacob vidit: <Yirii, inqtiit.Dominum
ritalem. Priinmn designattir. per virgulas populeas, facie ad faciem, el salva facta est aiiima mea". »
quia de popnlo fil ungtienlum per conlusiooem quo1 Ecce meririies in quo Joseph comesturtis esl panem
lumores vulnerum resident. Et lioecest sanclorum1 cuin fralribus suis, iri eslaChristus, sicut promisit.
liumililas et palienlia. Per amygdalinas virgas si- < Vos estis, inquii, qui permausislis mcciim iu len-
gnalur Cbristi charilas, quia de eis expriroiliir lac lalione, et ego disposui vobis rcgnum ut erialis et
ad nutriendum, et cst cibus sanalivus. Chariias> bibatis super mensam nieam in regrio meo ".» Jo-
enim peccala sanat, et nulrit parvulos: Pcr virgasi seph augmentum iiilerpreialur. Chrisius enim aug- '
de plalanis, purilas angelorum, quia platani fru- incnlalus est in noslra coi rnptione, aetale et sapien-
cium non faciunt. Ex pane sunt decorticalae, qnin> lia; in resurrectione, in iiiiinortalilatis gloria; in
«• Joan. 4. " Matili. 25. »» Cant. </'. "Canl. 2. »• Joan. U. " Isai. 6(5• " Eccli. 21. *».Gen.
18. »* Gen. 50. »» Joan. 10. '• Psal. 78. »'Psal. 45. "I Cor. 13. " 1 *7 Reg. 27. "*8Psal. 35.
*<Psnl. 83. " Mniih. 6. *'lsai.6l. »* I Cor. 13. »» Gen. 18. *8Isai. 6. Job 42. Dan. 10.
*• Exech. 1. "Gen. 52. " Litc. 22.
 103 TIIOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 101
ascensione, exalialione, in Patris dextcra : in ge- A Primus dicifur vngus, quasi varia agens, scilicet
nerali resurreciionc.cum adcum colligetur militans corrumpendo unitatcm fidei. Secundus, id csl schi-
Ecclesia. Talem optat videre in liac peregrinatione smaticus, dicilur v.igus, id esl vas agonis, duin ago-
spnnsa Ciini dicii: Indica mihi quem diligit anima nibus suis turbal pacem. Tcrlius, id esl mnle vi-
mea. Quia sine visione ejus, de facili potesl de- vcns Calholicus, dicitur vagus, id esl vana guslans,
viare. duin cogilatione, locutione, operatione, niundi gu-
Ne incipiam vagari post greges sodalium luorum. slat vanitatem. Iiem.scio quid djxcrit, daemoncs
[Tno.]Soi!ales possunlappetlari haerelici,in eo quod merilo dici soriales, eo quod se transfigurenl in
noiniuis ejus vel confcssionem vel mysleria circum- angelutn lucis •*, quos non iguoramus suis versutiis
fernnt. Soriales qnoque cjus dictinlur quilibel firieles honiiiies decipcre,etsoepe greges Clirisii in suos gre-
qiuunvis mali, schismaiici, fures, mercenarii, Simo- ges transferre, et suos facere. Proplerea nnliqiii
niaci, etcaeieri tales: qtiorum greges vagando inii- Palics clamahant magno desiderio; ul oriretur eis
tatr.r, quicunque pravis eoriiro vel dogmalibus vel Sol jusliiiae, sic : Oriens splcndor lucis aeierna?et
operibus se conformat, ignorans quid de eis Dco Sol justitiae, vcni; el illumina scdentem in lcnebris
plareat vel displiceat. Idcirco sponsa se illiiniinari el utnbra moiiis.
petil illa meridiana luce, quaro sursum inhabilal ]> Tres nobis occnrruiil Ionge dissimiles : Diabolus,
(lileclus, quia onuie dalum optimum ct omne do- Adain, Chrislus. Priinus fuil initium culjioe,sectin-
ntim perfectum desursum est desccnriens a Palre rius huinanac miscrioe, lenitis reriemptionis cl gra-
luminitin •*. Ubi est meiidies iiicommulahilis. Tria tioe.Primus euiro fuil corrucns, secundus liabilator
dicnnlur gencra sodalium Christi. Nomine non nu- lucis xlernoe, leiiius elevans. Primus ascendil solcm
mine, numero non merilo, corpore non mentc. nialiiioe, secundiis scnsil solem tribulationis et an-
Primi sunt hxreliei, secundiscbismaiici, teriii male gusiioe, terlius Sol esl jusliliae. Primus perriidit cla-
vivenles Calholici. Vel Chrislus diciiur habere so- rilalcin angelicac cohoiiis, secuiirius dcscenriil in
dales, scilicet virtules. Sed quia vilia se palliant, caligincm miscroe soriis, tenius venit illmninare
Iionesiate virtiituin, banc tiinct vagalione.n. Nam serientctn in lenebris et iiinhra mortis ". Prinius
insidire prudentiam, temeritas forliluriineiu, contu- itaqne diabulus corruit tripliciier: corrtiit de cojlo,
macia liberlatem, inqiiielurio slienuitalein, pigritia corruil in inunrio, corruit in inferno. Primo propier
moriiin gravitaiem simulant. Vagalio auiein plnres superbiain; secundo propter Chrisli viclorram;
babet exitus, scilicei cogiinlionis, locuiionis, ope- lcrlio cariit in geliennam. Huuc iriplicem casuni
ralionis. De vagalionc cordis ail Daviri : < Cor i comrocmoral lsaias sic : < Quomorioccciriisti, Liur-
"
meum dereliquil mc".i De vagalioue lociiiionis fer, de co-lo, qui mane oriebaris "; >cece primiim.
Salomon : <In manibus liuguac mors el vila '*. > Et < Corruisli in tcrrain qui vulnerabas genios":»
Jacnbiis : < Liuguam nullus honunum domare po- cccc seciinduin. Et paulo post ail: < Usque in in-
tesl". > De vag.itione operum Isaias : <Manus dis- feinuin detraberis C8, > ccce lerfium.
solulas ef genua riebilia roborale •*. > Isti sicul Primo itaque docct nos non snperbrre, ne pecco-
Cain ,7 vagi sunl, per iuordinalam conciipiscen- nius in Dciim; scciindo non iuvidere, ne pecce.nu»
liam ; profugi, per peccalricem conscienliain. lnrie in proximum; in tcrtio non csse in nobis obstina-
apte compctil cis quod dixil Cain : t Quicunque in- los, ne deseenrianius hi inferiium. Isie fuil raptor
vcnerit ine, occidct me *8. > Mentem eniin divino lucis iuicmae. Hxc esl ratio liumaria ilkiminata a
dcserlam consilio, qiioccunque tenlalio inipclieiil, Dco triplici ralione, sciliccl scienlioe, intclligcn-
subverlit. llem, brerciici faciunl vagai i giegcs suos lioeel sapientiae. Scieniia), qii.1uuis reruin leilipora-
dogmale, scliisroalici conspiralionc, male vivcules litun 18 disceriuintiir; iiilelligenliae,qna de invisi-
Calholici exemplo convcrsationis inala'. Primi gre- bilibus philosopliarciur ; sapienliae, qua Deus co-
gcs seqiitinlur in firiei errorcm, secundi, in jiacis gnosceretur el amarclur. Haecsunt tria liuiiinaria.
lurbationeiii, tertii, in niorum dissolulionem. Figu- ]) De quibus dictum esl: < Fecil Deus rino magna
ranf primoruin, iri est hocreticorum lenel Isniael liiininaria, luminare majus, ut praeessetdici , el lu-
qni separatus esl ablsaac fralrc suo, ciun quo lurie- minare minus ut praeesset nocii, et stellas ".> Sed
liat* ut aitint, aliter q.uainoporlerel", Dicitur eniin diabolus seientiam rapuit quando fecil ut Ariam
qiiod eum cogebat ariorare idola sua ; seciinrioriim, converteret iisum in abiisum, inteUigeniiamin igno-
iri cs* sCliismalicorum, figuram tenel Cain, qui pri- rantiam , snpicniiam in oblivionem Dei. Ad scien-
inus paeem lurbavtt occidendo fralrem suuin ••; liamiustruebalTobias liliiim suutusic:< Si mullum
tertiorum, id est male viveniiiun, lenet figuram libi fuerit, abundanter tribue; et si exiguum, cliam
Diu» iilia Jacob quoeegressa esl de caslris lsrael, ut illiidsUidelibenteriiiipertiri'"; > et: < Qui heiie riiini-
videret mulieres regionis, el rapuil eam Sichem suaverit, gradumbouumsibiacquiret".» Ad inlelli-
friius Emor, el corrupil' 1. Alii trcs vagi dicuntur gcutiam David: <El nunc, reges, intelligite, crurii-
secuiiduin tripliccnvhujus nominis interprotaiiotiem. mini,qni juriicatis lerrani'".> Et Dominus discipulis :
«• Jac 1. "Psal. 39. »* Prov. 1«. «» Jnc. 5. " Isai. 35. »7 C.en. 4. »• Ihid. e» Cen. 21.
" Gen. 4. " Gcn. 54. " II Cor. 11. " Luc. 1. e* lsai. 14. " Ibid. " ibid. " Gen. 1. "" Tob.
4. •» l Tim. 3. " Psal. 2.
 103 CO.YIMENT. IN CANTICACANTIC. - LIB. 11. 106
i Nunquid et vos adhuc sine intcllcclu cstis Tl.> Ad A meam, DoroineDeus mcus, illumina tcnebrasmcas;
sapieniiam Aposlolus : < Quae sursum sunt sapilc, quoniam in te eripiar a tentatione 8*.> Coutra tcr-
non quoe super terram ". > Ecce quomodo est dia- tiam ait idero : < Einille lucem luam el voiitaiani
holus raptor.lucis inlernac. Sequitur qtiomoclo ac- tuairi ", > id est vcram lucem luam , quia nostra
cenriil solem malitioe. Iste sol malilix', niniis inflam- vana esl. Hoectria conspicicns, dicebat Job: < Qua-
inat, graviier exsiccal, iniporluiie illiiminal, inflain- re dala est misero lux, ct vita iis qui in amaritu-
mai lcntaiione, cxsiccat devotione, illuminat ostCn- dine animoe sunt, qui exspectant mortcm, et non
latioiic. Conlra primum proniitiil nohis David sic : venit, quasi cffodienles thesaurum 87? > Prinuis ac-
< Per riiem sol non urel le neque luna jier noc- ccndit solem roalitiae. Isto vero scntil solein tribu-
leni 7*.>Ad secundum speclal illud semen cvange- lationis el anguslioe. Islc sol acccnriit aestus carna-
liciini de quo Dominus ail: < Orto solc exsiccatum lium leniationum, moleslias persecutionuni, vilae
est, quia nou habebat humorem 7i.> De lciiio Job : taeriiuni. Primum trahil ad maculam, secundum ad
< Si vidi solem, cum fulgcret, et lunani iucedentcni impatieniiam, tcrtium ad acidiam, De primo dicitur
clare-™. > Per hunc solem ipse diabolus pcrdidit in lege: < Qui pollulus fucrit nociurno sonuiio,
clarilatem angelicoe coborlis. Conlra enim quod non revertatur in castra usquc ad solis occasuro *8>
peccavit persuperbiainin Dcuin, iCbrisluscxinanivil H id est cessationem tcnlalioiium, ln figura secundi:
senieiipsuii) 7«, > el exemplo ejus ne pecccmus in < Solexarsil super caput Jonae prophetae8,.> Un o
proximum. Alioqui < expedit nohis ut mola asiua- et impaliens factus est. ln figura lerlii: Sot calefc-
ria suspendalur in corio nosiro et demcrgatur in cit capul pueri filii Sunamitis, qui clamabat: < Ca-
profundum 7,.> Ncc simus obstinati sicut ipsc, quia put iiieuin doieo 9°.> Haectria sensii Elias cum csset
Dominus<gladium suum vibravil, arcum suum teten- sub junipero 9> : lenlationem carnis fugiebat, cum
dit, et paravil illum 78, > ut lales < niitiai in tene- fugerel a facic Jezabel "; perseculioncm per acu-
bras extcriores, ubi eril fletus el stridor rienlium leos juniperi; lcrtium cum peteret aniinoe suae ut
". » Ecce quod piiuius, id esl diabolus fuit cor- moreretur. In ortu solis justiliae mundus rejuve-
ruens. nescit; in splendore reflorescit; apparente sole reca-
Scquitur quod homo primus fuit moriens pcr ip- lescil. Rejuvcnescit emcrgente rcrum novitale;
siini. Unde in Apocalypsi : < Noiuen illi mors80.» reflorcscil cxplosarcrum varictate; recalescit, ex-
Moritur crgo homo tcmporaliter; morilur spiritua- pulsa noctis frigiditate. Ecclesia quippe reuovatui-
liter el uliliter; moritur spiritualiter cl damnabili- iu Chrisli incarnalione; reflorescit in rcsurrecllone;
ter. Priino moriiur gencrali moriendi lege; secundo recalcscil in asccnsiouc : in liicariiaiione , peccato-
luoritur culprc, lcrtib justitioc. Priniam Christus C rum iudulgentia; in resurrcciione, loefilia; iu asccn-
susccpil, sccunriam docuit, lerliam damnavil. De sione, iiiissa sepiiforiuis Spirilus gratia. De primo :
prinia frcqucnter auditur in Gcncsi : < Vixil tot Ecce venicl prophela iiiagnus, cl ipse renovabit
amiiscl niorluus estal.> Dcsecunria: < Mortui cniiu Hierusalem. Et : < Virii civitalenrsanclaiii ILeru-
cstis cl viia vestra>abscondila csl cum Christo in salein novam93.> Et angclus : < Eccc nova facio
Dco 8'.> De lcrtia : < Anima quae pcccaverit ipsa omnia9*.» De secundo: < Florcbit amygdalus, ct
tiiorictur 83. > Diaholus , qui corruens fuit irrcme- iiii|)inguabitur locusfa, ct dissipabitur capparis 9*. >
diabiliter; homo vcro moriens reparabiliter. Venit < Et vidi foriem angelum descendenleiii de ccclo ,
Chrislus oricns, non ul ille, sed iste revivisceret et tota terra iiluminala esl gloiia cjus'6.> De ler-
iniscricordiier. Ille fuil raptor lucis internae; iste lio : < Ignein veni millere in terram , el quid volo
liabitalor lucis aelernac.Propter hoc venil splendor nisi ulardeat?) *7Unde: < Sletil angclusjuxla aram
lucis acicriiae;Iux aeterna quam habilal homo, pleua templi habcns thuribulum aureum in inanu sua :
est miseriis**. Ilabet enim iiiterriiplioiiein, liabet et implcvit illud de igne allaris , cl misit in ter-
tcutaiionem, habel dcceptionem : inlerruptioneui, ram "8.>
inlcrpolalionc noclium ; tcntationem, quia occurrit D Nolandum quod sol iste orilur de nobis; oritur
lurba concupiscibirmm ; deceplionem , quia liuma- in nobis , orilur pro nobis. De nobis corporaliler,
nuni saepefallitur judicium. Per primum igitur de- in iiobis spiritualiter, prb nobis causaliter. Tein- ,
ficii; pcr secundum interficii; per leiiium adversi- poraiiier clcorporaliter, unde suslinuit mprlis de-
lalis inquisitidnein non suflicil. Conlra piiinaui fecluro ; spirilualiter , inspirando sui amoris aflcc-
petebatqui dicebat:. lum; causaliter , quia ortus cjus fuil causa ul con-
Lumenquenox spirat novum, ocqueretnur salulis effecluro. De primo : < Oritur
Quod ttulla nox interpolet, sol et occidit, ei ad locuni suum reveriilur " : >
Fideque jugi luceat. De secundo : < Orlus esl sol et congregali sunl, cl
Contra secundara David : < Tu illuminas Iucernam in cubilibus suis collocabonlur,0I>. » Congregabuu-

•'Matth. 15. "Coloss. 3. "Psal. 120. '* Matlli. 13. " Job 51. '• Pbilipj). 2. " Matlb. 18.
"Psal'7 "Matlh. 22 " Apoc. 6. 8189 Gen. 5. 8*Coloss. 3. 8S Ezech. 18. 8*Job 14. 8* Psal-
17 88Ps'al 42. *'Job3. 88-Deul.23. Jon. 4. 90IV Reg. 4. 9l 111Reg. 19. " ibiri. *3Ajioc.
21. "lrbid. "Eccle. 12. •'Apoc. 18. "7 Luc. 12. " Apoc. 8. 90 Eccle. 1. 19°Psal. 103.
1'ATKOL.CGVl. *
,ft, THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 103
mr in unilatem fidei', el collocabunlur in ctibilihuss A clnm fucrat alligabo, ct quod infirmum eral con-
corditnn siiorum requiesccnies in bona conscienlia. solidabo, el forte ct jiingue cuslodiam ". » Vel sic:
De feiiio : < Orielur vobis limeniibus noinen mcnm1 Indica inilti ubi pascit : tibi virielicettu cibas popu-
sol jnslilioe*.» Idem quoqueesl crealor lucis exier- Iiini tuum < panevitoe et intcllectus, el poias aqua
nre, inspirator lucis inleriia:, spleiulor lucis aeternre:: sapicntiac saliuaris", > quod loliim lit in Ecclesia
tucis exiernac nd visionem el usum creaturariim ; fideliiiin. Indica mihi ubi cubas , hoc est in qiiormii
lucis inlernfe ad salutem animarum ; liicis sftiernac 2 roenibus requiescas, quia < vulpes foveas liabcnt,
ad gloriam licaiornm. De primo dixil : < Fial lux,, el volucres cceli nidos, Filius aulem bominis vix
el facla est lux *. > De secundo : <In luce sngiila- haberubi c.iptit reclinct ".> Hicc autem omnia lam
rum luaruin ibuni in splenriorc fulguranlis hastaee sollicite rcquiro, ne eorum cogniiione et discretione
tuoe*.»Sagilifc istx su.il varii inotus cbarilalis ini non babila , cgo lanquam dubia et inccrta , quihiis
corrie. Lux carum est spiritus intclligenlioe. De ler- soilitiiiidinem niateinoe cuslodiae riebeam impcnde-
lio : Lnx perpelua lncebil sanciis tuis , Domine *. re, incipiam vagari ct opcras meas expcndere post
Iicm de Deo riiciiurquod isolushabel immortalila- vngos greges , non iuos, scd sodalium luorum. So-
tem, et lucem liabilat inaccessibilem ". > Primaml dales aulem Cliristi dicil baerclicos , qui oves do
viden.us in uaiivilaie; secundam per spcculum el inI Clirisli grege furantur, et eas vagas el erroneas
senigniate ; leitia viriebiinus in verilale. Prima estt per errores deducnnt et devia..
sub sole ; sccunria in solc; leiiia supra solem. Dej Si ignoras le, o putcherrima intermulieres, egreder»
priina : < Virii, ait Saloinon, cuncia qua>.sunt subj et abi posl vestigia yregitm., et pasce hadot luot
sole , et ecce ontnia vanitas 7. > De secunria : juxia tabernacnla paslorum.
< Virieiuus iitiiic per speculum in anigni.ile, (uncz [Tno.J Ac si riiccret dilccius : Quiri quereris quasi
auiem facie ad faciem 8. » De lerlia: < Erat luxt in icntuiionc a roc possis rcliuqui , et tc in custo-
vera, ijuoeiiluiiiiiiatonineni lioniincm vcnicnlcm ini dicnria vinea nostra persecutionibus denigralam
Iiunc nuinrium 9.> Hujus liicisChrislus esl splendor,t quam jam pulcbram baptismale feci, et pulcbrio-
(Iuin, fulgcnlibus ejus iniiaculis, banc esse superiusj rein tribiilaiionum exaniine reririenriam disposui. Si
insinuai. Diciiur quoquc Chrisius sol justiliac 10. vcro hoec ignoras , nec reminisceris quia ncmo
Haec justiiia tribuil , distribuil , rcliibuit. Tribuitl < coronabiiur nisi qui legitiine ccrlavcrit", > egre-
dona gratuila , dislribuil douata , retrihuil prauniai dere a meo consurlio , et abi post vestigia gregum,
meriiis. Dc piiino : < liesirierium cordis ejus tri- iri cst varios erranlium aClus: niulare, et pasce
buisli ei ".» De sccuiirio : < Distribuiie riotnos ej'us,, r liw.ilosluosjuxta tabernacitla paslorum, hoc esl per-
iit enarrelis in progcuic altera •', > Et Aposlolus : ditos nutii auriilores, sccuia insipicnlium doctrinas
< Si dislribuero omr.cs facullalcs mcas in corr magislrorum. Te namque mcos ngnos pnscere jussi
paiipeiiiin, charilatem aiiiein iion habcam, nihil1 verbo rioctrinaeet pro eis ariversa pali et etiam
inihi proriesi ".» Dc terlio : < fieliibtie servo luo;; nioii. Si igitur ignoras te bac conriitione mihi de-
vivifica ine, cl cusloriiam sermoncs luos *.> Priina,, sponsatam , tuos Itcedospasce erralicis el aliorum
Deus < juslilical iinpiiini ", > secuuria , < riividill niagislrorum rioclriuis. Qu:a clixcrat : Indica mihi
singiilis proul vult, uljiole genera linguarum , in- tjitemdiligit anima mea, volcbal provehi ad Dei con-
terpietaiioiies scriiionuui ,6. > Teriia, redriet Deusi leiuplaiionciii , ad quam venire non poleral nisi
iiiercerieni laboruiu sanclorum siiorum ". Prinia eslL piius haberet sui cogniiioncni. Ad eani quaereiiriam
sol jusliiiac, quia lucel iu corrie rcligioso; sccunria( bic iiivilalur cuni riicilur : Si ignoras le, o pulcher-
liicel nuiurio; leriia lucebil in juriicio. Prima eriucill rima , eic. Tiibus moriis ad nosiri cognitioueni
homiiieui rie teuebris culpa?; secunda de tencbris; rcdiiuus : Uno , quando peccala noslra ad niemo-
igiioranlioe;leriiarieuinbra niortisniuiidaiiooniiserix. riain rcducinius , ct quam dcformes in cis fuimus
lndica mihi quem diligil unima mea, ubi pascis, rctractamus. fnde Daviri : < Iiiiquitatcs nieac
ubi cubas in meridie, ne vagari incipiam post greges D supcrgrcssoe sunl c.ipul nicum, et sicul onus gra-
todalium luorum. ve gravatoe sunt supcr nie. Piilriicrunl el corrupioe
[CARD,]AC si dicat: 0 fili mi, quem affectu siinl cicatrices meoea facie insipienliae mcae".> Et
spcciaH, diligit aniina mea, indica inilii meridie, inrie ail Paulus : < Ego sum ininimus aposiolorum,
lioc est in plcno lumine ct manifesla coguitione, qui non sum dignus vocari aposlolus, quoniam pcr-
ubi pascis, hoc est uhi pastoris imples officiuin,el secutus sum Ecclesiam Dei '*. > Sccundus moJus
ubi cubat, hoc est ubi oves cubare facias, sicul lu esl, quaudo niiseriam nostram recognoscimus, di-
dicis pcr Ezechiel : < Ego "pascam ovcs meas , et ccnlcs ctini Aposlolo : < Infelix ego sum,
quis me
cgo accubare eas faciam •»:» El de pastoris officio, liberabit de corpore mortis liujiis?> " Priroa nos
quod exercet, subdit ; < Quod perierat requiram, huniilial ex mcinoiiaiiiiijuiialis; isia nos coiiirisial,
ei quori abjecium fuerat reducam, et quod confra- ex coiidilione proesentis infeliciiatis; illa submissos.
' Ephes. 4. » Malach. 4. ' Gen. 1. * * Psal. 129. • I Tim. 6. 7 Eccle. 1. «I Cor. 13
Habae. 3.
•Joan. 1. "Miilach. 4. » Psal. 20. !> Psal. 47. "I Cor. 13. •* Psal. 118. " R m. 4. " l
«";•1 }*•
'* "^P- 10- '"Ezech. 34. 19 Ibid. "Eccli. 15. " Mattli. 8. " II Tim. 2. " Psal. 37.
Cor. 15. "Roui. 7. v
 100 COMMENT. IN CANTICA CANTIC— LIB. II. 110
Jiacc sollicilos reddil. Nec mirum cum se videat A t periinet quod < Moyses fecit labrum acneum de
bomo periculis circunifusum, daemonum ludibriis speculis mulierum quae excubahanl ad ostium ta-
obnoxium, lioininum perversonim subjeclum oppro- bernaculi ". > Sanctaemulieres suul sancioe animae,
briis, frauilulenioriim palerc insiriiis, lenlalionibus quae excubant ad osiiuin tabernaculi, id esl ad
faiigari, prosperitatibus iropclli, adversilalibus ad contemplationem patriae ccelestis, quoe esl laberna-
leihalcm tristiliam impelli vel perurgeri. Terlins culum bcatorum. Unde : < lnlroibimus in t-berna-
niodiis esl cum dignitaiein illam qua stimus ad Dei culum ejus **.> De speculis earum, id esl de con-
siniililudinem el imaginem conditi"contemptamur. lemjilationibus earuro, fecit lahrum acneuin, in quo
Ab hac conicmplaiione anlmam negligenlem longe lavabaulur sacerdoles.id esl affluentiamlaerymaruro
percgrinantcm Propbeia arguil sic : < Quid est de coniemplationibus aggregavit. De liis auiero
Israel quod in terra inimicorum cs ? Invetcrasii in speculis in seqnenlibus dicefiir plenius; de his cou-
lerra aliena, commoratus es, vel connumeratus es templatoribus ait Salomon : < Seiiiita justorum quasi
cum morltiis, ricputaliis cs cuni iis qtti in inferno lux splendens procedit, ct crescit usque ad perfectuin
suiil *7.>Terra nanique noslra rocmoria esl nosiri diem 3*.> Est semila seriuctorum, est seuiila im-
Cre.iloris, in qua scmina firiei el morum seniina- piorum, eU semita jtisiorum. Priina quasi lux fal-
I*
mus, el ex ea fruclum conlemplationis divinoe el lens excedit, secunda quasi lux blandiens incidit,
fciernae bealiludinis melimus. Aliena lerra quacini- teriia quasi lux splendens procedit. Piinia falsam
micorum est, oblivio Dei dicitur. In terra ergo ini- promiitit requiem; secunda allicif per-muiidi spe-
iiiicorum est, qui peccanrio Deum obliviscitur. lnve- ciem; tertia crescit usque ad perfectum diem. De?
lcrascit in lerra aliena, qtiando peccatum in con- piima : < Fial Dan coluber in via; cerasles in s--'-
siicludincin Iraliilur. Cotnmoraiur euin inoriuis, niita **. > El Job : < Considerale semitas Themaii
quniulo in arlu ricleclatur. Curn bis qui in infer- 35.> Theman diciiur auster, scilicet vitaedissolutio.
no sunl depulalur, cultjt_roagiiiiudinepeccati in de- Saba rete, id esl deceplio. Haec excedit. Inde : <No!i
spcralioncm ducitur. esse minus justus *s. > Ilaec quasi lux fallens fal-
Ul aulcm anima sui decoris cognilionem habeat, sain promiltit requteiu, quando < angelus Salaroe
liaectria consideranda sunt. Dignitas, scientia, vir- transfigiiral se in angelum lucis »7. > De secunda:
tus. Dignitas, qua se praestare coelcris animalibiis < Seroiia impiorum lencbrosa *8. > His occurrit Do-
gaudeat; scienlia , qua eamriem dignilafcm se ha- minus sic : < Sepiam viaro luam spinis; el sepiam
liere , el a se non Iiabere scial vcl cognoscat; vir- eam maceria, et semttas iuas non invcuies *».> Haec
lus, qua Deum ad cujus imaginem facta est »*, f, ( incedit quasi lux blandiens. < Vaeiis qui ptilant te-
quaerere, el invento aribacrere contendai. Si haec nebras lucem, et lucem, lenebras *°. > Haeclux nou
ignorat aniroa, non se cognoscii, sed abit posi ve- esl manens. lnde in Job : < Auferiiur ab inipiis lux
stigia gregttm, id esl cogilationum niundi , vel gre- sua ". > Ilaeclux est soeculihujus quaeallicit, < quiat
gum, iri eslaniniarum seduciarum. De quibus diclum filii luijus soeculi prudeutiores suul liliis lucis in
19 est superius. Juxta tabemacula pasiorum, in- geueraiione sua *'. > Ili claudicaverunt a semiiis
quit. Tabernacula sunt iranseuniium; domiis vero suis. Nunc ergo reverlamur ad semitam justoruin.
liianciiliuin. Tabernacula igilur sunl delectationes Seri esl jusius qui ex fide vivit ", et est justus
iiiunrii, quae transeunt; vel corpora nosfra volupfa- qui quasi leo conlidii **.Piiinus a teireuis se eri-
ttbus vacanlia. Horum paslores sunt qui bene pa- gii, secundus subditum coirigit, tertius vehemenicr
scunl ea, vel exemplo suo ad hoc alios iuviiant. Juxta (iiiigit. Primus reclain ingrediiur seinilaro, secundiis
cos pasciiniur hccdi, id est lascivi molus. Vcl pn- dcspicit iiiorieni subiiaro, terlius ad veram suspirut
sloressunl ha-resiarcboe, juxta quoiuni tabemacula, viiam. Priinum rieducil Domiuus per seuiitain ii.an-
id est conventicula pascuiilur liccdi, iri cst peccato- daloruin, ostcndit piiniuni bonorum, dat scieiiliam
res. cllotno, cum inlionoieessii, non imellexit, com- ad discretioiieiu bonorum el roalorum.lnde dicitur :
paratus csl jumenlis insipienlibus '*. > Duo ignora- 'D.< Jusiuni rieduxil Doininus per vias rectas",'> ecce
vit, scilicet se esse luluin, et in hoc comparatiis est priniuni ; < et osfendil illi reguum Dei *6, > ecce
jtimciilis; ignoravil el Dei juriicium, quo punietur sectinrium; el dedit illi scieiiiiain saiicloruni >7,
homo, iioii bostia. Hic ergo abit post vestigia gregum. ecce tertiuro. De primo : < Seinita jusfi recta est,
Primumest recedenli animae a Deo iguorare se, igno- reclus caliis justi ad anibulandum *8. > Ifem : < De-
rare Dci judicium 30; secundumesi egredi despiritu duc me inseniitam roaiidatorum luorum,quia ipsatn
ad carnis viiia, de bonis animi ad saecularia riesi- vnlui *9. > Secundum quoercbat quaedicebal. < In-
deria, de interna retjuie menlis ad niundi slrepitum dica niihi quero diligil anima mea : ubi pascas, ubi
et onera; leiiium esl ire post gregum vestigia, quia cubes in meririie ". > Et Moyses : < Ostende mihi
qui mOdo comparatur jumento in lascivia, eril rie- leipsuro *'. > De scicntia : » Scienliam Dei yolui
lerior jumento in pcena. Ad banc sui cognitionem plus quam holocaustum *'. » Ac sl diceret: < Si

"Gen. 1. »7 Barticli. 3. *" Gen. 1. •'Psal. 48. 30Isai. 28. ' Exod. 38. "Psal. 131. "Prov.4.
•*Gen. 40. 36JobC. 3f Ectle. 7. "HCor. II. *a Prov. 4. '» Ose. 2. *° Isai. 5. *' Job. 38. **
Luc. 16. *3 llabac. 2. '* Prov. 8. "Oilic. Eccl. *6lbiri. " lbld. *8 Isai. 20. *9 Psal li8. '»
Catil. 1. ' Esod. 53. " Ose. fi,
 111 TIIOM<ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 112
in propiiiatoiio, secundus
,£cirel paterfamilias qua hora fur vcnirct in nocte, A tertiusad pectus. Piinius
in aurco Salo-
non sinerct perfodi doimun siiaro ,3. > Sccuudiis in labcrnactili rcfccioiio, leiiius
videt enim para- liioiiis rcclinalorio. Piiiiius invci.icl remissio-
jtistus non timet roortero subilani;
liini refiigiiini. Dat Deus inalurilatcin nd consiliuin, nem, secundus consolaloiis refectionem, lcr-
vilam immaculaiam in excroplare auxilium. Dc lius pacem et dcvolioncin. Primus dicil: < Dctis,
in re- propitius csto inihi peccalori 79; >prosecundo dici-
primo: <Jusius si morte pracoccupalus fuerii,
lur EHutt; < Surge, corocde, grandis cnim tibi resl.ij
lrigerio eril **. > De secundo : < Senectus veucra-
biiis est non diuturna ncque nuinero aiinorum com- via 77; > ct sponsa : < Comeriile, aniici, et inebria-
". » Pro tcriio : < Ego dormio et
puiala ".» De leriio: <^Elas seneclutis vita inima- tniui, charissimi
culata ". » Terlius jam se gaudet esse in Dei pro- cor nieum vigilat 79.» Piiuium accipil ad peries
leclione, in liiunere ab iufcrni afQiclioiic, in pacis Doinini M.iria MngrialeneR0; seciuiriuin apostoli iu
fulurum dcleclalioiie. Deprimo: < Jaslortiin aniiiuc cu!na 81, iciiium super jecius Doii.ini recuinbcns
iu manu Dei sunl*7;» dc sccunrio: < El non langei evangclisia Joanues 8*.
ilios lormentum malitise *8;* de leiiio : < Visi suiil Qu.Iibet isiontni est c<iiasisemita justi, quaequasi
oculis insipienlium mori, illi autem sunl in pace lux splendel. Lux islatriplex esl :Est cnim Iux qiuc
*9. » Isti sunt tres magi. Primus offeii royriiiain, " Cbrislum nunlial; cst quae ad Chrislum ducil; esl
secundusihus, tertius aurum 60. Myrrhaui, scilicel quoeChrisiuni glurificat. Nunlial vcniciitein, deducil
amariludinein salisfaclionis; thus odorera bonae ad siibveiiieniein, glorificat in Chrisio pcivcnietiieni.
opiiiionis; aurum splendorem supernce illuslratio- ProprimacaniatuniLuxfulgebit bodicsujier nos83;>
iiis. Primus ait: <Manus mcae distillaverunt myr- pro secuiida : < In luce sagiltarum tiiariun ibunt iu
iliani, et digiti mei plcni nyrrha probalissiina 61.> splenriore fulguraulis liasioe luoe8*.> Pro teiiia :
Nec miruiii, (juia ifascicultisinyriiiae dilectus mcus <Lux pcrpetua luccbit sanclis luis, Doniinc8*.>luric
milii ". > Secuudis, riicilur : < Orior vcstimentorum tres liices apparuisse pro Cbrisio leginius. Pi-iiii.i
luoruni sicut odor tburis ". > Ncc iniruni, quia di- pasloribus in nalivilaic, quia < clarilas Dei circum-
lectits ineus fuil < quasi redolens Ihus in diebus fulsit illos 80; > secunda in slelkc apparilione. Uude :
icsiatis '*. > Pro tcrtiis diciiur: < Refulsil sol in < Slella sicut flamma coruscal 87; > teiiia in iraus-
dypeos aureos el aereos, resplenriueruitl nionies ab figuralione. Inde: < Refulsil facies cjus sicut sol83.>
eis 6*.> De riilecto eiiiin diciiur : < Caput ejus au- Per jirimam apparuit Cbrisli humanilas, pcrsccuu-
ttnn opiiiniini6e. > Pramus ergo Deum oral; secun- dam benignilas, per tciiiam verilas. Humanitas, pcr
ilus Deitroarioral: lerlius rcgem bonorat. Prirous in r quam diaboli iniimit potestatein; benignitas, per
spe, seciindus in fide, lenius in chariiate. Primo quam noslrain relcvavil inlirnjilaieni ; veriias, pcr
dicitur : < Subdilus eslo Domino, et ora eum "; > quam suam oslendit fclicilateni. In primo noslraiii
pro secundo in Apocalypsi angelus ad Joannem : assumpsil iiiiscriani; in secundo suam fecil nobis-
< Dominuin adora e8; > pro leriio: <Honor regis ju- cum miscricoi-diam ; iu tcilio nos .ad angclorum
riiciuin diligit 69.> ln primo redemploreni, in se- sublevabit cxcclleniiain. De prima luce dicilur :
ctuido juslilicaloiein, in tertio rcparatoreni. Priimis <Luxin tcnebrislucet89;» rie secunda :<Eratlux vera
ergo vadil scinitani riuram, secunrius seiuilaiii rc- quac itluuiinal oninem liominein vciiienleui in hunc
ciam, letiius semilain pacificaui. Piinuis enini aai- iniiiiduin 90; > de icrtia : < Et viia cral Iux hoininis
bulat in dcfcclu; secundus in prolectu; teiiius in *'. > Per primain crgo liberaii a diabolo sumus lx-
affeclu. De priino : < Propler vcrba labioruro tuo- tificali, per secuiidam a Clirislo cnipli, per tertiam
liini ego cusiodivi vias riuras 70; > de sccunrio: erimus exallali. De prima : < Lux oiia cst justo,
< Seroita jusii recia esi,rectus callis justi ad ambu- el reciis corde hctitia 9*. > Unrie lcgiiur: < Erat
landuni'1;» dctertio: <Viaeejus via>pulehrocet omnes civiias parva elpauci viri iu ea, cl rex poieus ob-
semiue ejus pacifkae '". > Primus suam plangit ue- seriit cam : cl inveiuus csl vir unus paupcr in ea,
gligenliam, secundus in virlutibus niuliain babcl D qui libcravit eam snper sapientiam, el postea ncnio
vigilaiiiiani, tenius in amore servando multain ad- rccorrialus est illius 93.> Civiias hoec munrius esl,
liibet diligeiiliam. Primus suam conlitclur lurpilu- in quo Chrisliis natus est. Unrie: < Et horoo natus
diiicm ; secui.rius comilein habet sollicitudineni; esl in ea 9*;» et:»llle liberavii pauperero a poiente,
.tertius offert Deo devoiionispinguediucm. De primo: cl pauperem cui noii erat arijutor 9S. » Pro hac rii-
<Justus in priiicipio accusator est sui 7*';> de sc- cilur: Lux deluce appamisli.Chrisle. Chiistus dicilur
cunrio: <Justus cor suuni tradit ad vigilandum uncttis ; ipse enim ungit nos. lude : tOleuni effusuin
diliiculo ad Douiinum qui feeit itlum '*; > de leiiio: nonten luum. » Hac luce apparuit benigiiilas. < An
< Oulatio jtisti iropinguat aliare ". > Priinus affert nescis quia heuigjiilas Dei ad peenitcnliam te ad-
uiunus suum ad peries Christi; secunrius ad roanus; ducii9'. > De terlia : < Ecce Doiniiius veniel, etom-
•3 Luc. 12. »* Sap 4. »'.lbid. " Ibid. «7 3. » Ibid. «9 Ibid. 60 Mallh. 2. 61Cant. 2.
•• Canl. 1. 63 Sap.
Cant. 4. «*Eccli. 50. 6* 1 Machab. 6. «• Canl. 5. 67Psal 50 «»Apoc 2=> 69Psal
58. '• Psal. .16." Isai..2C. 7! Proy. 5. 73 Pruv. 18. '* Eccli. 39. '» Eccli. 35. 7«Luc"l3. "H
R.-g. 29. 78Cani.o. 79lbid 80Luc. 10. " Maith. 26. 8'Joan.2. *'Oflic. E cles. '* Habac 5.
86Offic. Eceles. 86l.uc. 2. " Ofiic Eccles. ""Aialili, 1-7. 90Ibid. '91lbid " Psal. 9(>.
'3 tKdc. d. 94P>iil. 86. '«.Psal. 71, 9« Roiii. 2. "Joan.l.
 113 COMMENT. IN CANTICAC.VNTIC.— LIB. II. 114
ncs sancti ejus cum eo, et erit in die illa lux magnai A cl azymis sinceritatis et verltaiis •• pasce peccatorcs,
•'. » Haeclux facii perfectum usque ad quod crcscitl qui suni liaidi ct iinmunriilisefilii per culparo; seil
semita juslorum. Sed nolandumquod est dies faclus,, luiiien tui siinl pcr naturam, qui hcecli sunt jtixta
el est dies infeclus, et esl dies refccus, el est dicsi labernacula paslorum sanclorum. Haereticieniin qui
• pcrfectus. Primus fuil
gratiae iufusio, secunilus rie: per isios liacrios significanlur, juxta labemacuta
peccato conrusio, tertius Christi incarnatio, quartusi paslorum s.inctorum csse dicuntur, illa ralione, quia,
gloriae exbibitio. Priinum cnini Deus inspinvit, se- liccl cos impcdial falsitaiis mistura ne sint in laber-
cundum peccatum obscuravil, tcrlium reparavit,, naculis Keelesia', lanieii non oninino louge sunt a
quartiim Detis ab.xieniojiislis pracparavit. Deprimo: tabcrnaculis, quia aliquid relinciit de doctrina ve-
< Eril Iux diei unius, sicui lux septem dieriim *8, > rilaiis.
scilicel sepicin donorum Spiritus sancti, quoe ini Eqttilatui meo in curribus Pharaonis assimilavi te,
Adam fiierunt; de secundo: <Pereat dies in quai amicn mea.
nalus sum *9, >et: < Dicm hominis non desirieravi, [Tno.] Id est, clummaleoperandoadhuc esses incur-
tu scis 10°; > et : < Dies mei sieut uiiibra ricclina- ribus Pharaonis, ego te equilatui meo assimilavi, at-
veruut •; > de tertio : < Abrabam exsultavit ut vi- teiidens quod tc prxricstinavcrim, et equis meis le
rieret riiini nietim : viriit etgavisus est*; xlequurio , " coinparavi. Oiiines cniui qui male vivunt stint eqtii irt
in hoc loco. Ilero : < El ihronus ejus siciit riiesi ctivribns Pharaonis, iri esl sub regimine ej'us qui
coeli3, » in qtia < vjdebilur Deus dcoruin in Sion*.» CUITIISejus riucit, scilicet riiaboli. Omnes enim qui
Ad qiiam nos perJucat ipse Chrislus Jesus, < cui bcne vivunt in curribus Dei suni, id cst sub ejus
est iionor et gloria in saecula saeculoiuni *. Anien. » regiroine, cl ipsc est asccnsor eorum. Quia spoosse
Si ignoras le, o pulcherrimu intsr mulieres. prop.stimptiodiire el absque re reprehensa erai.ne
[CARD] Hoeceuim stinl veiba iilii, qui ad malris tristior rcniancret, boua iili aliqtia quoejam acce-
inteirog.iiioiieiii non respmdel, scd roagis ostendit pcrat ari incinoriam re.liiciinlui', et aliqua qure
quod illa quoestio non habrai locum, pro eo quod non aceepcral proiniitunlur, Seri ct pulchra perbi-
uiater ejus nou soluni iisqui sunl in gregc, scd eiiaui bclur cl appeliatur amica, et dicitur : Foiiem le
iis qui de grege non suni;non soluro paliniiibus feci ut pugncs conlra currus Pharaonis. Bellum
qui sunt in viic, seri eiiam iis qui dc vite sunt |ir.e- isittd acluale in nobis est spirituale. Ibi popu-
. cisi prodesse valcal et riebcal: ct iion solum possit Itis ciluctus de jEgyplo, liic lioiuo de sacculo;
justis conservarc graliam, scd cliam rcis veniam 20 '''' Pharao cst prustraius, hic riiabuius; ibi cur-
promereri. Dicil ergo: Si ignoras le, id csl an igno- p rusPharaonis subvcrluntur ",hic carnalia desirieria
ras tc; et debet proriuiiliari lc cuin pouderc, ac si quac niililant advcrsus animam subriitinlur ". Iili
dic.it :An ignoras le, quod sis stella maris , quae flucUIrtis,ista flclibus ; marini illi, aiiiari isli. Trcs
non solum benc merentes riirigis, sed ctiani crian- smil cuiius P.haraonis : primtis malitiae , secunclus
tcs et devios reducis ad portiim salulis? An ignoias luxiirioe, tcrlius avarilioe. Currus malitiae qualuor
le, quod sis meriiatrix Dei el hoininuro, ut pcccaio- habel rolas , scilicct sxviliam, iinpaiientiaro, au-
res discordantes a fitio luo reducas ari coiicordiam? riaciam, impudeiuiam. Velox est isle currus ad
An ignoras quod sis pulclicrriiua mulicrum, et irico cffiiiirieiidiltiisanguiiicm ,3, qui ncc innocenlia sisli-
in intercericndo pro peccaloribus polcnlissima? Au lur, nec paticnlia reiardalur, nec limore frenatur,
ignoras quod propter pulcliritudinem tiiain sil vox ncc puriorc inhibclur. Trahilur auiem duobus
lua duleis 6, ct iiiihi dcsidcrabitis, et preccs tuae va- jicrnicibiis equis, scilicel lcrreua potentia, et saccu-
lidx'? Unrie inferiiis : < Sonet vox tua in auribus l.iri pompa. His praesiriciil duo aurigoe, scilicet tu-
meis, vox eniin lua dulcis T, > ideo qiiidcm ritilcis mor et livor. Tumor pompam , livor poienliam
esi, id est quia < facies tua cst decora *. > Ilis igilur agit. Qui in se firmitcr slat, luinore est presstts,
aiiriilis el inlellectis ptcnius nialcr cx paucis vcrbis gravilale modeslus, liumilitalc solrius, puiiiaie
filii mulia colligeuset inlelligens, quori non tantuin D sanus. Aura liujiis vanilaiis non leviier rapiutur.
jtisiis, scd pcccatoribus, 11011 ovibus quae sunt in Luxuriae vero currus habct quaiuor roias, scilicct
ovili, scri etiatii crraniibus suas debeat opcras, sla- ventris ingluvicni, coitus* libidineui, vesiium mol-
tiro pro cis preces assuroit ad filium, dicens ; Egre- liticm, olii saporisquc rcsolutionem. Trahilur
dere, et abi post vestigia gregum, el pasce hwdos duohus equis, scilicct prosperilale vitie, el abuii-
tuos juxla labernacula pdsiorutn. Ac si riicat: Do- danlia reruin. His duo proesident anrigae , scilicet
cuisii me, fili : jam non ignoro me slellain roaris el ignaviae lorpor, infida securilas. Ili nec calcaria
reconcilialricein errpne.iruro crvium.Et quia in boc nec flagclla habent; sed pro his utunlur conopeo
a te suiii edocta, snpjilico libi, (ili charissimc,
egre- ari facieiidam iirobram, el flabello ad (itandum
dere de clauslris sevcritaiis ad laliiudinciii niiseri- veutuin. Conopcum est dissimulalio iimbram fa-
corriiae,el abi ptist vestigiagregum, ut oves fugitivas ciens el prolegens ab :estu ciirarum ; flabellum ef-
et erruueas iu huineris iuis ad ovilo reporles 9, fusio esl, vcnluui adulationis apporlans. Curras
97Offic. E.cles. "Isai. 50. *9Job3. ,0° Jer. 17. ' Psal. 101. * Joan. 8. ' Psal. 88. * Psal. 83.
*Rom. 10. * Caiu. 2. 7Ibid. «ibiri. 9Luc.l5. 101 Cor. 5. "Exori. 13, 14. " 1 Petr.2* "Psal.
13.
115 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 118
avariiiae qualuor rotis verlitur vitiorum. Haccsunt A nuchi enitn suni qui amore Dei contii.cnt. Iiem,
pusillanimitas, iiihumanitas, conteroplus Dei, isie hahet quatuor rotas. Prima est contempius
eblivio morlis, jumeuia Irahenlia', leuacitas et ra- coiltis , pro coutagio cainalis maculae.llnde Apo-
pacitas. Ilis est unus auriga, habenrii amor. Ili slolus : < Omne peccalum quod fecil liomo, extra
sunt currus Pharaonis. Suut et ciirrus Dei Ires. corpus est; qui auiein fornicaiiir, in corpus suuui
Est enim curriisEliae, et currtis Elas, el ctirrus peccat ", > siilicel illuil niaculandn. Secunda cst
?unuchi Candacis rcginoe. Currus Eli.is esl rie quo ejusdem odium, quia vix potest esse sine peccaii
clamat Eliscus : < Paier mi, paier mi, currus Israel adinisliorie. Unde fornicalor dicitur proprie tixoris
el aurigaejus ". > Qui enim paiienter porlat snbrii- ainalor ardenlior, a Psexlopylhagorico. Tertia est
los, sicutElias Israel, ipse cst cnrrus isteqtii riicitur alislinenli.i a coitu, quia iinpeditur vacatio Dei
palientiae vel paterntlalis. Qualuor liabet roias : viri et feminaeconsensu et prolis eriucatione. Undc
Prima lemporalitim admiiiislralio, secunda infir- Aposlolus : < Tribulaiioiiem habebunl liujus-
niii.itum operosa compassio, (ertia in lenlatione modi ". > Quarta est abslineiilia propier dignila-
consolalio, quarla in injuria a subditis irrogata tem virtuiis caslimoniac. Unde Augiistinus : Nulla
glorialio. De prima ait Apostolus : < Qui tribuil in fecundilas conjugalis sancue virginiiaii poiest
sinplieilale ",> el: <Qui heue iuinistraverit, gradum B comparari. Duo equi sunl duo privilegiata inira-
bonum acquirel1*; > de secunda : » Aller allerius cula et singularia, soilicet in Chrislo et Maria.
onera portate, et sic adimplebilis lcgein Cliri- In Maria, quia pcperil virginiias; in Christo, quia
sti 17; > dc leiiia : < Si occupatus fucrit homo in virginemhumanit.iieunivitsihi diviiiitas. Auriga est
aliquo rieliclo, vos qui spirilales eslis instruile praemiuroinpatria.scilicei quia virgincs familiarius
liujusmorii in spiritu lenilatis ls ; > rie quarfa : creteris Christo adlioerebuiil, sicut ail Auguslinus :
< Maleriirimur et beneriicimus, persecutionem p.i- Alii Chrislum in regno sequenlur in oinnibus,
tienles et siisiinentes ". > Dtio equi trahunl hunc piictcrquam cuni in decore virginilalis incedit.
currum, scilicet misericorriia curo bilaritale, sol- In lali curru sedel euniichus, scilicet quilibel in
liciludo de fratris salule, cl rie reriricnda ratione. Clirisio continens. El legiiur in lsaia : < Sicut ovis
De his duobus Aposlolus : < Qui proeesl in solli- ad occisionem ductus esl 37, > quia lales Christi
ciludine,qui minislrat in hilaritatc *°. > Auriga cst passionem digni sunl praedicarc. S'd quia sola
ipse doctor qui instruit. Idem cnim currus Israel virgiuitas ad inlell.igendtim non suflicit, Philippus
et auriga ejus. Est auteni currus Elioeigneus , de qui inlcrpretatur os lampadis, in eoriem curru
quo dicilur : < Currus igneus el equi ignei divi- „ scrict *8, ul quod per se non potest inlelligere
seriini utrumquc "; > iste cst cliarit.ilis. Quatuor virgo, supplcat audilus niagistrorum. Cuirus luxu-
ejus roiac sunt qualuor fervores. Prirous est zelus riac perseqiiiiur Israel, ne carueni siiam cum viiiis
Dei ut honoretur. Unde : <ZeIus domus tuaecome- elconcuplscenliis cruciligat 39; currus avaritiae, ne
dit me *'.> S*ecunduseslzelus proximi, ut salvetur. peccala sua eleemosynis et iniquiiates suas roise-
Uncle : i vEiimlor enini vos Dei aemulalione *3. » ricordiis panperum redimat *°; currtis nialitiae,
Pio isto : < Concaluit cor niciiin intra roe '*. > ul iion simpliciter agat, seri fralrero suuin in omni
Pro prinio : <In mcililatione meaexarriescilignis'*.) negolio circiimvenial *'. Ilis opponuniur trcs alii
Tertiiis cst fervor roaceranriae carnis. Qui cniin currus : cuirus enim pudicilioe porlal eos nllra
Cbristi siint, carnem suam rrucifixeiunt cum vitiis aquas voluplatum; currus patieiuia; ducit eos per
cl coucupiscenliis i0. Unrie : In igne ciiiro zeli mei dcseriiim; currus vcro charilatis de Jorriane irans-
rievorabilur omnis terra ", id esl omnc lerrcnum. niillit in lcrram pairum suorum *'.
Quaiiiisest devotiouis. lslo <liiflaiiiinatiiniest cor Ilaque qui voluiit fugcre iEgyptum, aliquamlu
nieum.el sic renes mei commulati suut'*. > Indc Iiabenl mare anlc se, aliquanrio circa se, aliquanrio
diriuin csl ad Eliam : < Quiri liie agis, Elia ? Zc- post sc. Mare est uiuudus, quem babet liomo anle
lans zelo pro Domino *9. > De his duobtis diclum P, sc ad impediiiicnliiiii, circa sc iu auxilium, posi
esl : < Ure renes meos el cor meum *°.>Duo equi se in liriiiameiiium. Ad impedimenium, nc con-
irabunt hiinc currum , scrticel amor el desirieriuin. Yertatur in auxiliuin, ut teulalionibus exercitatus
De primo : <Fortis esl ut mors riilcciio lua,> etc. 91 oliosus non invenialur; ad firroaroentum, ut pror-
De sectindo : < Nonne cor nostriim ardcns erat in sus abjecia niundi voltiptate, diabolo via lentandi
nobis ric Jesu, rititii loqiieretui- nobis in via ? > 8* iion reiiiiqualur. lu primo est limor, in secundo la-
llujus auriga est cuniemplalio, quae ducit eqtio bor, in leiiio riolor. Timot fulurotiim pciiculoruni,
istos. Unrie David : < Einilie lucero luani el veri- labor instantium certaminum, dolor |)roeteriiorum
laieiu liiam, ipsa mc rieriuxeruut et aririuxerunl in inaloriun. Tiuior ex pu.sillauiiniiaie, labor in vir-
nioiiteni sanctum tuura'*. > Esl et currus ciiuuchi ttilc palic.uiac, riolor ex coiuptiiiciioiie.ln curru
Canriaeis regiuac •*, scilicet puriicitiaccurrus. Eu- luxuriae sedebanl riuo presbyieri quxTentes ince-
" IV Reg. 13. "Rom. 12. ,s ITim. 3. 17Gal. 6. ,8lb:d. 19ICor. 4. '* Rom. 12. '• IV Re«.
2 *8Psal.68; Joan. 2. S3II Cor, U. ** Psal. 58. *• ll.iri. !6 Gal. 5. "Sopli. 1. !SPsal. 72. "I
Reg. 10. '• Psal. i-o. "J31Cani. 2.*• S! Luc. £4. " Psal. 42. ** Act. 8. " I Cur. ft. " 1 Cor. 7
»7Isai. 53. £»A'.i.8. Gal, 5. Dan. 4. ' 1 Thess i. »2Exod 12.
 117 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. - LIB. II. 118
stare Susamuun *'. hi ffnrru avariliae scio sedere A . contra diabolum militavit, serieus in equo carnis.
Ananiam etSaphiram **; in curru maliiiae Jezabel De quo eqiiilatu dicit Habacuc ad Dominum : < Et
persequeniem Eliam *'. Item, in curru pudicitioe equifalus luus salus *". > N.im equiiaius ejus coulra
sedit Susanna, in curru patieiuia: Job, in curru insuluis diaboli, fiiil salus hoininuin. In hoc quo-
cbaritatis Maria Magdaiena. Susanna cum recusat que loco dicil alia Iranslatio : < Equo meo in
slupruro, Jobii) ariversitaleIaudansDeum,Mariadum curribus Pharaonis assimilavi te, amica mea. >
< diinissa sunt ei peccata multa , quoniara dilexit llic esl ille cqutis dc quo dicit Zacharias : < Vidi
niullum *e. » Cantat Susanna : <Non dereliuqiiam per nocleni, et ecce vir ascendens super equiirn.
legem Dei roei. Melius est niihi incidere in maiiiis rufum ". > Hic est equu.s luimanita.iis assiin.plae,
liomiiium *7; > cantat Job : < Sicut Doinino |>lacuit propriosangiiine rubriqalus.: cui velul equo insidcns
iia faclum est, sil nomen Domini beuetiictuni *8; > Deus, de diabolo iriunipliavit. Dicit cr.go filius :
caiital Maria Magrialena : < Tulerunl DoiiiiiiuiH ln currlbus Pbaraonis el exterrendis et coiueren-
nicum, el nescio ubi posuerunt eum *9. > In primo dis, etsinon adaequavi, taroen assiinilavi leequitatui
scdens Jesus Christuselevalus esl iu ccctum *°, qiiia meo, sive equo meo, o maler dileclissiina, quia, licet
< currus Dei deceiu millibus nitiliiplex. Domintis iu in extcrreiidis et conlerendis castris diaboli uou
eis in Sinai sanclo ,l; > in secundo sedens Elias B ada-qualur Iiumana deilati maternalis virginiias,
est Iranslatus , quia ctirrus igneus et equi ignei in his tamen eiricui assimilalur pnc cajleris. Post
eum diviserunl ab Eliseo "; in terlio sedens eu- hocc autcm pukiniiudinem niairis cpmincnditt, et
nuchus baptizatus esl a Plniippo *3. dicil.
Equitatui meo in curribus Pharaonis assimilavi Pulcluw sunl geiia!tuw sicul luriuris.
te, amka mea. [Tuo.j Cojisiictudo esl lurturis amisso pari suo,
[CARD.]Verba sunt Clii ad malrcm, et respicit alii rieinceps adhxrere, sed seir.per soliiaritis esst)
iste versicuhis cum sequeniihus ad illuin vcrsicu- geroit absenliaui. Hoec cst sancla aninia, quffide-
lum superiorem, scilicel : < Si ignoras le,o pul- siderio sponsi, id esl Chrisli geinil, quo carere
cherrima inter mulieres! > Ut enim non se ignorel, videtur, duni in hoc conversatur exsilio; et dum
liic docet eam quanlae sit poientioe conlra spiri- quem diligit non invenit, a.b omni alieqo amore
tuates nequiiias. Et quia vocavit eam pulcherri- se subtrahit; cl sic quadani verccunriia cxteriorem
mam mulierum, consequcnlcr de ipsius pulcliri- genaro, scilicet sinisirain et dexieraro, scilicet
tudine subjungit. Dicil ergo : 0 amica mea, 'pras inteiiorcm quodam rubore ailicieiis, pulchriiuriine
caueris mihi dilecta, ego in curribus Pharaonis r, , caslitaiis splenriesccre facit, scilicct exterius riisei-
delerrendis el conierendis, assimilavi le equitutui pliiiain, inferius caslirooniam conscrvans. Ycrc-
meo. Currus Pharaonis, malitioe sunt Salance, qui cur.diain sponsae revelal, laurians eam a pudore,
conira fideles animas velut in quatuor rotis mi- a castitaie. Facies sponsocesl inteiitio. Duoegeuae,
litat, in quatnor viliis qualuor virluiibiis cardina- res et caus.i, iri cst quid iuietitai el propler quid.
libus opposilis. Equitatus autem Cluisli, potest Ex his eniin riuobus, vel decor animte» vel defor-r
inlelligi sanctorum exercitus, in quoruui acie niilas jiidicalur. Intendere aulem quasi in D.cum
spiritus corporibus, vclut equiles praesidenles, non in Deuro, sed in sacculum, saecularis fiiiiinoe
carnem freiio lemperantiae retinenl, ne se pncci- est, nec hahel aliquam gcnafuni p.ulchrain. Inteii-
pitel currendo post concupiscentias, et eamdero ne dere autetii quasi in Deuni et. nou propler beuui
pigra sit et inobediens, stiraulis timoriset amoris bypocrisis est. Ilaec etsi una facies videtur
divini urgent, velul calcaribus ad cursuin boni decora.eain tamcu simulalia delurpai. Si auteni
ojieris. Hi sunl equi, quos Josue subncrvasse, nou in Deuni.iiileiulat ob vitae proeseutis iieccssilalem,
occidisse tegitur, ne nimis currcrent, et lainen viiio pusillaiiimiliilis facieui ejus dicinuis snbob-
aralris et portandis oneribus compeierent '*. Caio scuiTun. Sin aulem in aliud leiulai quaiu in Detiui,
euim occirienria non esl, sed castiganda, ne su- D lanieii propter Deura oHiciuni implel Marllix, nec
perba sil el lasciva, cl ut ad bona obcdiens sit dicimus eam liirpem, sed ad perfecium decoris non
opera in servitutem rcriigenria. Equiiaius igitur pervenil. Inter sublimia sanclorum exercitia hae
s.\e excrcitus islc, cui assimilatur beata virgo in virtules proecipuocsuul, quia el Dcocharos et ho-
delcrrendis, et perlurbandis et effiigandis spiri- niinibtis exbibent revereiidos, scilicel lides, ve-
tualibus nequiiiis, esl illa saiicioriun caslrorum recundia, pudicilia, frugaliias, huinililas, iuno-
aciesorriinata.quibus oninibiis ipsa una beala Virgo ccntia , sitnplicilas, el sublimis in riivina menlis
coiii|iaraiur iiicutienrio lerrurcui nialignis spirili- inteiuio. Sic accipe in lurlure. Firiem in viro
bns. Ubi inferius dicilur : < Terribilis, ut caslro- scrval, duin eo inorliio alieri loeari reeusal;
rum acies ordinata'*". > Polest autem eiiam equi- verecundia ornatur, quae absque legiiiroo jure
talus Christi infclligi iila triumphalis mililia , qtta nullius copulam patiiur; pudicitia fulget, qme

*'Dan. 13. *'Act. 5. *« III Reg. 19. *• Luc. 7. *7Dan. 13. *» Job 1. "Joan. 20. '• Acl. I.
"Psal. 07. "IV Reg. 2. *3Act. 8. ,v Josue 11. *6 Caul. 6. *• Habac. 3. *7Zachar. 1.
119 THOM/E CISTERC. ET JOAN. ALGRIN 130
nihil indecens, nihil luibidum suis morjbii! A tis iranscendit; frauduleniif, quae animum seducit;
exhibel; frugalilafe decoratur, quae non car- perplexa , quae variis vitiis impelil. De prima , qnoe
nihus, sed puro grano vescitur; liumilitatem dicitur importuna, in Job dicitur : < Lapidem cxca-
servat, quoe pro cantu gemiitim celebrat; in- vant aquae, et abluvione paulatim lerra consumn
noceutiam sequitur, quae nec minimis quidem aui- lur •*. > Iiero de secunda scilicet dubia in Job:
malibuslacsionem ioferre cognoscitur; siroplicitate < Idcirco cogitationes mete variae succedunl sibi, et
gatidet, quae nec cum dolosis avibus dolum exercerc mens roea in diversa rapitur •'. > De tertia scilicet
cognoscitur. Montium alque arborum sublimia subita , per Jeremiam dicitur: < Velociores fuerunt
diligit, et solivaga singnlaritate lictatur. Tria persecutores nostri aquilis cceli *': > id esl specula-
sunl genera verecundiarum, quo peccata sua quis lionibiis animi. Pro quaria scilicet occulla Job ro-
dicere erubescit. Duplex laudabile est : quo gabal Doniinum, dicens : < Quanlas habeo iniquita-
pius anirous coram Deo et hominibus bona les et peccata , scelera mea et delicla oslende
providens'*, onine quod coram Dco indecens est, mihi S3. > Item Job de violcnla quae est quinta :
et ante homines indecorum, cl mente cogi- < Quasi rupto muro el aperla janua, sic irruerunt
tare, lingua proferre, ct opcre pcrpelrare omnibiis in roe , et ad meas niiserias evoluti smil *3*. » De
21 inodis erubescit. Virtus puriicitiae apud homi- B scxia scilicet fraudulenla, ail Salomon : <Sunl viae
nes nos reddit veneiabiles , angelis desiderabiles, quae viricntur hominibus reclae ; novissima aulem
jpsi Deo probabiles atque amabiles. Hsec virtus con- carum riucuiil ad morteiiie*. > Dc septima, id est
scicntiam mundal, serval aflectnm, iiiielleclum illu- perplexa.dicilurrie Veheinolli: <Ncrvilcsliculorum
niinaf, pium in animo propositum roborat, aroicos ejus perplexi6*'. > Conlra has scpiem dixil David:
nltrahil, reprimit adversos , confundit dsemoncs , < Septies in die lauricni dixi libis*. > Et nolandum
invilat angelos, clauriit inferos, ccelos aperil, cuin quod priroa periculosior esl quam secunda.et tertia-
fitlucia ipsi Deo assistil. In luiiure etiam commen- et sic per ordincm caleris. Hos septcm moJos
rialur iiiiioccnlia : hoec cs| firmilas vilae, snayilas lcntaiionis breviter ponit David curo dicit: < Sculo
coiuiiicntiae, tranquillitas animi, scctirilas cordis , circurodabil te veritas ejus 6**. >Conlra primam,
scries virtiilis , aula sapientiae. Conscicntia nosira quoe iroportuna.est, sculiim opponimus , cum dici-
facies interipris cst hominis. Unde in sequenlibus: lur: < Scuto circumdabit te yeritas ejus. » Contra
< Ostende milii faciem tuam , sonet vox tua in au- dubiam dicitur: < A timore nocturno. » Qttoi cnii.i
ribus mejs *.9. > Per eam enitn Deo cognosciinur. nocte fit dubiura esl. Propter suliitain dicifur: < A
Hacc cluas haiiei genas. Prima cst pudor, qtia puri- sagitta volante *8, » quia subito vulnerat. Isla sa-
ficata conscientia erubescil puls.ua tcniaiionibus; gilla aliquando in nocte, aliquando in dic volas.
sccunda cst qua erubcscil dc bouis qufo agit vanis In nocle, ut < Paraverunt sagilias suas in pharelra,
exlolli favoribus. Teniationum aul de quibus eru- ut sagittenl in obscuro rectos corde *•'. > Iu nocte
bescit seplem sunl genera : prima est impor:una , volat cum subito animum pulsat, et malum quod
sccunda dubia, leiiia stibita, qnaria occulta, qiiinta suadel bonum esse dissimulal. In tlie volat cum
violenta, sexta fraudulcnla, sepiima perplexa: ira- praecipilanter malum suggerit, quod inakun esse
porluna esl ijla quam a recordaiionis noslrae oculis non ignorat. Unde : < A sagitta volante in djc 67. >
amovere yix possumtts: qme saepe amota, saepe De occulta : <Anegolioperambulaiitein lcnebris6*,»
rcdil el animum inqiiielare non desinit. Illa ritibia quia < qui male agii, odit lucem es. » De violenta :
est quae animuin ita dubietalis nubilo involvit, ut < Ab inciirsu 70, > quia conlra violenlum hosleii)
quid ceiiuui lencre debeat discernere nesciat, Su- fortiler currendum esl. Conlra fraiidulcntam dici-
bita est quaejudiciuin rajlionis proevenil, ila ut roens tur: < A daempniomeririiano 71. >In meririie sol ct
jnipctu praeventa, ejus insidias praevenire non possil, splendidior est et rerventior. Tunc enim ad IIQSdia?
el ciiius delectaiione Iransigitur, quam circumspe- boluscum splendoreel fervore veuil,scilicet quando
ciione muniatur. Occulta est per quam fit saepe ul D iransligural se in angelum lucis. De multiplici dici-
ibi negligamus ubi sollicili esse deberous. Ipsa enini lur: < Cadenl a latere tuo mille, et rieceni millia a
facil ut res noxia ip cqnsidcralionem non adduca- dextris tnis 7*. > Miles in sinistra clypemn, in dex-
tur. Violenla est quae vix aul nunquam Iiuinana tra gladiun» gerit. Ilcm sunt duo gencra vitioruni,
inriustria superari polest. FratidulciUa est qtiac ani- scilicel carnalia ct spiritualia, el sic alia excreeniur
mum seducit, ita ul buiiiim dicat malum cl econ- carnaliler, alia spirilualiier. Camalia ilaque suiil
verso. Perplexa esl qua sub uno eoriemquc lempore ad sinistram , spirilualia ad dexlcram. Hxc ergo
n.ens variis vitiis impetitur, ut vel in uno labauir. qiioEisunl ad sinistram spirilualia, impulsu clyjici;
Jmporluna est quae procacilur insislil; dttbia, quati quoevero ad dexteram, ictu gladii rcpeliiimis, Disei-
animum nubilo dubietalis. involvit; subila, quaeju- plina corporis ad sinistram, disciplina spiiiuisad
dicium rationjs praevenit; occulta , quae judiciuni dexleram poiiilur. De impnrtuna dicilur: < Tola die
deliberaiionis subterfugii; violenla, quac vires men- conslituebanl proclia" ; > de dubia : < Effus.t esl
"llCor. 8. «9Cant. 2. 60Job. 14. 61Job20. " Job 20. 63Job 15. "* Job 3t>. 6VProv.
10. 6*'Job40. ««Psal. 118. e" Psal. 90. " Ibid. *«*PsaL 10. " Psal. 90. *albi± •* Joau. 3.
'• Psal. 90. 71Ibid. " lbid. 73Psal. 150.
 }?! COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. IJ. 122
contcntio snper principesr, et errare fecit eos in A Colliim sponsae sunt pracdicalores Ecclesiae.In
invio et non in via 7*; i de subita : < Proeoccupave- moiiilibus gemmae in auro ponunlur. Per aurum
runl me laquel mortis '*;»de occulta : < Qiioniain lui sapienlia, pcr lapjdes opera exprimuiilur. Colluin
illiiminas lucernain ineam , Qotnine , Deus meus , ergo sponsae sicut monilia exislit , quia praeriicalor
illuniina tenebras meas "; > de violenta: < Eccei et sapicntia se inlerius induil, et opcra exterius
ccperunt animam meam, irruerunl in meforles 77; » excrcet quae in sapientia vidct. Capnt spiriiualc,
de frauriulenla: < Domine, libera animam meain ai Christus; collum, inlelleclus; corpus, inoreset affe-
labiis iniquis, et a lingua dolosa 78; > de muliiplici: ctus. Igilur per collum islud a c.ipite Christo in
< Multiplicatisunlsuper mequi oderunluiegr.itis7*, > corpus morum el aflecluum spirilualis graiia qiusi
Item de imporluna : < Tota die impugnans ir bulavit, cibus transfunriitur. Hoc collum non lam ornalur
n:e 80;> de dubia: lErraverunt in soliludine in iiu- monili, qtiaro comparatur ei, propler iiiicllecii:3
quoso 81; » de subita: Praeveneriint me in riie alfli- puritnfcm, veritatem, lenitatcm. Puritas a crimine,
tiionis meae *' ; > pro occulta : a Ab occultis rocis vcrilas in ccclcstium cognilione, lcuitas in monini
mimJa me, Domine. etab alienis parce servo tuo 83;> composilioue. Ilem , per collum pracdicalorcs riesi-
de fraudulenta: < Qui cogiiaveront supplantare gnanlur, per quod verbum pracriicaiionisprofertur,
grcssus meos •*; » pro mulfiplici: < Non limcbo et secreium cordis aperitur. Et sic corptis Ecclesiae,
millia pQpulicircumdantis roe **. > Imporlunoe est capiti Chrislo copulatur. Monile vero muliebrc esl
animum inquietare; dubias aniraum semper exagi- oriiamenluin, quod lcgenria vclal, ct cxtcriora or-
tare; subitae, sauciare; occulloe,animum excaecare; nat, et corruplores propulsal. In hoc triplcx doclo-
violenta', animum scinper opprimere, fraudulcnter rum signalur Providenlia. Quiriaro cniin diccnria
infaluare ; mulliplicis, aniinum dilaniare. Itaque dc Scripturis verbis revelanl; quiriam diccnria vc-
prima inquielal, secunda exagilat, tertia vulnerat, lanl, cl grcgem sibi conin:issum a corruploiibus
quarla excaccal, quinta enerval, scxta intaluat , baereticisservanl. Preiiosum monilc ostendit Moyscs
scptima dil.miat. Ecce pulchra est una gcna , cum cum de sacrificiis quaedam soli DeoriocuitofferenJa
scmpcr his verecuudalur. Pulchra erit alia, si de per ignem, quacdama sacerdotibus lantum, quaeriam
bonis suis non extollilur vanis favoribus. Solent a saccrriolibus ct filiis eoruni , qiiaedam ctiam a
vani sua bona opera el ipsi libcnter aspicere, ct Inicis in cibum sumcnria. Prima intantum simt
aliis ostendere ; secundo , cum ab aliis laudantur, occulta ul soli Deo sint reliiii|ticnda. Unde ric lypi-
libenter audire; tertio, seipsos in corde suo magni- co agno : < Si quiri rcsiriuuin fueril, igne combu-
ficare. Quarto, opera sua ore suo praeriicare. Hoec rctur •''. > Quoca solo sacerriole sunt comerienria»
qualuora se Job removebat, cum diceret: < Si vidi Q ea sunt quoespiritualcs capiunt, ut ea possiul ania-
solem cum fulgerel '*, > ecce prinuim. < El lunam re, lion docere. Undc illuri : <Auriiviineffabilia verba
incedenlem clare ", > ccce secundum. < Si laelatum quac non licel honiini loqui »". > Quoea filiissacer-
esl cor meum in abscondilo 88, > ecce terlium. dolum praecepla pcrfectionis, et illa siihlimia fidei
< Et deosculalus sum roanum meam ore mco 89, » mysieria, quoe cum saccrdolihus sunt coiUiv.claiida
ccce quartum. Solein enim videre esl sua boria dcsignantiir, quoe cum laicis commuiiicanda; com-
opera libenler aspicere, el aliis ostendere. Unde munia vilae salubris instiluia, quoea corriipioribus
Domiiius: < Videte ne juslitiam vestram faciatis defendunl, cttni se pro domo Dei haereticis et schi-
coram hominibus, ut videaniini ab cis 90. > Luna smalicis ct violentis nuirum opponunt ". Ilem, ca-
spleudet cum fama versalur in ore populi ", qui put nqstrum est riiviuilas, corpus humanilas. Collum
sunl venditores olei; sed dicat: < Oleurn aulein beata Virgo , iu qnn riiviniias humanitali conjmicla
pecraloris non iinpinguet capul meum *9. > El Isaias: est, quae sicut monilis riiciliu-essc, proplcr incffabi-
< Popule meus, qUi te dicuut beatum , ipsi te deci- leinejuscaslitatem qiiaroiiionilissigiiiflcat.PercolIuin
piunt ". > Laeianlur in abscondiio in corrie suo, iuterior acr eiuitlilur, ct cxlcrior allrahitiir inlus,
quando, his visis et audilis, magi.os se xstimant. qnia ipsa nicriianie inlerior rievolionoslra Deo prac-
Sed occiirrit Aposlolus: < Qui se aeslhnat aliquid D scnlaiur, et Dei n.isericorriia redonalur nobis. Item
esse, cum nihil sit, ipse sc seducil9*. >Manumsuam pcrcQllum saliva acapilcin corpus lrahilur,quia per
ore proprio osculantur, quan Jo oreproprio sua opera caro gralia a Deo humano gcneri iropclralur. Inrie
proedicant, ut ille Pharisaeus : < Dcus gratias ago Job : < Usqucquo non parcis mihi ncc diiniitis inc
libi quia non sum sicut caeleri horoinum ". > Et ul gluliam salivam meain? > 16°Itcm, pcr colluin
deinde: < Jejuno bis in Sabbato , do deciinas otn- vcrbuni emiltitur, quia ex ea Vcrbuni Palris incar-
nium qq;e possideo". > Cum hacc erubescit sponsa, natum natum est. Vcrbiim, inquam , aciivi gencris,
pulchra esl altcra gena, el dicilur ei: Puldirai sunt quia < oninia per ipsmii facta sunl el sine ipso
genw iuat sicut lurluris. factuin est nihil •. » Veibum pacsivi gencris qnia
Collumluum skut monitia. < passus csl pro nobis, vobis relinqueiis exemjiltiui

"Psal. 108. 7«Psal. 17. T*Ibiri. 7' Psal. 58. " Psal. 119. 7* Psal. 68. 80Psal. 55. 81 Psal.
106. «« "* Psal. 139. 8» Psal. 3. 80 Jub 51. " ll.iri. 88 Ibid. " Ihid.
•• Matlh. Psal. 17. "Psal. 18.
6. " Hic aliquiri decssc viriciur. »» Psal. 140. •» Cap. 5.. 9*Cal. 6.. " Luc. 18. »• Ibid.
»7 Exod. 12. " II Cor. 12. *9 Ezcch.13. ,0* Job 1. * Joan, 1.
 «3 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINl 121
ut sequamini vestigiaejus*. > Verbum ileponenlis .Vlius17.) Audi lulum vasis fielilis : <Venite, implea-
generis; deposuit eiiiin in morle sitam simplam ve- niiis nos vino ct ungueniis pretiosis >*, > elc.
liistatem el nostram duplam, scilicel suain pcennm De codcni David : <Infixiis siiiu in limo profundi et
et uosiram culpam el pnenam. Unde : < Languores non esl siibslaulia *•.» lnde gaudet se liberalinu
nostros ipsc tulit, ei dolorcs noslros ipse porla- sic: lEduxit me delacu miserioeci de luto faecis*°.>
vit *. > Dcposuit culpam , quanrio < peccata nostra Isti sunt <quorum Deus ventcr esl*>;».sed Doroiuus
perlulil in corporesuosnper liguum*. » Deponeipoe- <lanqtiaro vas figuli coiifringct eos ".» Audi quo-
nam, quanrio ireforniabil corpus humilitalis nostroc uiodo : < Tenent tympanum et cUbaram ; gaudcnt
configiiratiim corpori claritatis suae *. > Verbuin ad soniliim organi; duciiul in bonis riies suos cl i:i
nciilri generis, quia nec purushomo est, nec purus piincio ad iuferna descciulunl *»..» Lignum quori
Deus. Verburo cominuiiis generis, quia homo est et crcscit in .iliuni riesignat superbiam. Audi veiiiuin
Deus. Monilia fiutit ex auro ct lapiriibus preliosis; isttiin : < Aseeiidani, ait Satanas, supcr alliludineui
ct inagistii ricben.t csse vasa aurea in domo Dei nubiuin, siiuilis.ero Allissimo'*.> Unrie Job : <Vir
condita sapiculia, el lapiriibus preliosis, iri esl ope- vanus in superbiam erigiiur, el quasi piillumonagri
ribus bouis quibus fliicnla graliae propinenlur in se liberum nalinn putal ". > Inde ad ipsum dicitur :
populo. Und.escriplum esl: < Simon filius Ouiac, " < Quid te elevat cor tuum, et quasi inngiiacogiians
quasi yas auri sol.irium,oruatuin omni lapide pre- ationitos hahes orulos?> " Sed tales confringet Do-
lioso , flueiua gratiaepropinavii in populo, et acce- roinus. Nam <oculos superhoruin liuroiiiabii, et con-
pil stolam gloriae in consiimmalione virtulis 6. > fringet Doiiiinuscedros Libani".> Vasa tenea sunt
Sed, notandum quod suut quinqiic genera vasorum. paenilcnles. De his diclum est in lege: iLavabilur
Stinl eniiii vasn lulca , sunt lignea, sunt aenea, sunt aqua vas fenetun, et defricabituret mundumerit'8.»
argcnlea, s.unt aurca. Prima sunt carnales, secumla Lavabilur aqua in confessione, defricabitur in sa-
- superbientcs , tertia pceiiiiciiics, quarta conliiien- lisfaciioue, erit mundum couversaiione. Ecce myr-
tes, quiitta proelatisapicntes. Priina coutiiienl lu- rha. De priroo : rLavabo per singulas noctes lecium
tuin; secuuria, vcnium ; in lciiiis est inyrrlta ; in meuiii, lacrymis meis sirattim nicum rigabo*9.» Et
.'juartis, lilia ; in quinlis, aroma.ta : liilum luxuriae, Apostolus: < Emunriemiisnos ah omni inqoinamenlo
ventuii! superbioe,myrrha amaritudo pcenileniiae; carnis et spiriius 30.>Dc sccundo idem : iQhsecro
lilia, candor purilntis \irginea 1;nroinala, odoramala vos ul cxhibeatis corpora veslra liostiam viventem
virtutis inleruoe. Dc quaiuor ait Apustotus: < Non sanclam Dco placentem *>.> D« tertio iriem: « Oia-
solum sunt in inagna doino vasu aurca et argentea, nia facite sine murmuralioue cl hicsitationibus, ut
seriel lignea ct lutea 7. > Dc auieo riicilur in lege : u sitis sine qucrula et simplices(ilii Dei, sino reprehen-
< Si vas in quo offertur sacrificitimfucrit oeneuro, sione in medio nationis pravaj et perversae *'. >
radetnr et lavabilur aqua et muuriumerit'. >Prima •Isaias: iLavainini, mundi cstoie'3.) Vasa argenlea
siiiil vasa coiiluniclife, secunda irae, lertia miseri- sunt virgines , scilicet < argenlum igue exainina-
coidiae.quarta iransiiiigralionis.quiiilaeleciionis. De tum '*,> id est tentationes caruis. Isti sunt t pennae
primo : < Habet figulus potcslalem de luto facere columbfcdeargentatae",> sciliccl Ecclcsioequaevirgo
aliud vas in lionorein , aliud in coiUuinelJani9. > est. Htijus <capul esl Clirislus 36.i Pennae,virgines
De secundo et terlio: < ln multa paiienlia suslinuii quae cacteris aliius volant. Nam < sequuniur Agnum
Deusvasa irac quac sunt apla in inlerilum.ulosieii- quocunque ierit 37.> ln liis sunl lilia in quibus re-
deret divitias gloriac suse in vasa misericdrriiae10.> quicscil Cbristtis, qni pascil inlerliliasepluschoreis
Priraa duo sunt vasa pasloris slulii. De quaiioi virginiun, < qui pascit inter lilia donec aspiret
Doininus ailacl Ezechielem: < Fac libi vasa trans- dies, et inclinentur umbraj '*. > Quibus Paulus :
migrationis ". > De quinto ail Dominusde Paufo: <Despondi vos uni viro virginem castam exhibere
i Vas elecLionis mihi esl islc, u.t porlet nomeni Chrislo **.>Sttnt el vasa aurea, scilicet sapienles in
ineum in genlibus '*. i Audi liiluin : < Comitii-• Q qtiibus sunt odorainenla virlutum.
ntiani eos ul pulvciem anie faciem venti, ut lu- Sed notandum quod sunt vasa ad ablulionem, vasa
lum platearum delebo eos '*. > Et ventum : < Ven- ad lefcclioneiii , vasa ad Dei vcneralionem. Prima
lus lurbiiiis venit ab aquilone lk. > Et royrrham : nos Deo rcconciliaul; sccunda pi-oximunieruriiuiil;
22 < Fasciculus myrrhac dilectus meus inilii iuter tcrlia Dctiiuad anioiein iioslrum inviianl. lu figura
ubera mea commorabilur 10.>El lilia : <Similis esl primorum posuil angelus ad capul Eliaepancni sub-
dilectus meus capreachinnuloque cervoruin; qui pa- cinericium elvas aqnae*°, Et Jacob liltissuis : <Tol-
ecilur inter lilia, rionec aspirel dies, et inclineiilur lite vobiscum de optimis fruciibus lerrae in vasis
uinbrtc >*.>El aromata : < Surge, aquilo, cl vcni,, vestris, et deferle viro nuiuera *••>De secundis di-
auster, perfla lioriiiin incurn et fluenl aromata il- cilur: In conviviisAssueri regis < bibebant qui iu-
MPelr. 2. * Isai. 53. MlPelr. 2. » Philipp. 3. * Eccli. 50. 7II Tim. 2. * Levit. 6. "• Roro.
9. ,0 Ibid. " Ezech. 12. '» Act. 9. 13 Psal. 17. ll Ezech. 1. l"" Canl. 1. >«Cant. '*
2. t.ani.
*-»
4. 18 Sap. 2. 19Psal. 08. ,0 Psal. 39. •' Phiiipp. 5. !SPsal.2. Jol>.21. Isai." 14. Job
11. " Job 15. »7Psal. 28. *»Levil. 0. " Psal. 0. »»11Cor. 7. «>Rom. 12. linbpp.
"
2.
"Isai. 1. "Psal.lt. " ps::I. 67. S6Ephes. 5. " Apoc. 14. " Canl. 2. "HCor. 11. Ui Ucfe?
19. *' Ccn. 43.
 «5 COMMENT.IN CANTICACANTIS. — LIB. II. 126
vilati eranl aureis porulis, et aliis aique aliis vnsis A latioiiihus scu.lpunl, ritiro rorpus castiganl cl corri.i
cibi inferebanlur **.» <Et filius matri vasa infc-re- observant. Isti sunl etiam, porttc, quia suo exeniplo
bat, et illa infnnriebal *'.> Proplcr leriia : tSapicn- alios riiictuit ad regnum. Tale vas aurcum Ilueuia
tesvirgincs acceperunt oleum in vasis suis ciiin lani- gralife propinavil in populo.
pariibus et exicruiil obviaro sponso et sponsae**.» Tiia siinl lliieula graliae, seilicet lacryinosa pcc-
Sunl aulein vasa aurea quoe nuuquani habenl aro- iiilculia, liltcralisscienlia, ccelestissapieniia. Priiua
niala ; suni quachabent et non relineul ea; sunt quoe cst niundans, secunJa feeuiidans, lerlia inundans.
habcnl el ca scinpcr servanl illibafa. Priini sunl sa- Priroa eiiiin Iaval fetorem ; scciinria instruil in anio-
pienles fulgcn.tes scientia absque viiiule; secunrii rcin; terlia iiifuudit saporem. De priroa : <Lavabo
sapienlcs ftilgculcs seientia ciiin viriule, (juain laincn per singulas nocles lecium nicum , lacrymis nieis
amiitiint in iciilalione ; lcrlii sunt sapientcs cuin stratum nieuin rigabo *>.»De sccuuda ; < Ecce de-
scieutia eivirlule, (juam conservanl in soliriilalc. tiiuo in eos, ut fliimcn pacis 6',» quod est fraicrna
Dejuiiuis : tCaiix auretis Babylonis in maiui Do- cliariias. Dc lertia : 1 Ef ut lorrcns iniiiidans gloriae
iuini, rie viuo ejus biberunl omncs genles k".> Sc- geiiliuni 63,> qtioe cst sajior supcruus. De prinio :
cunda suiil vasa lempli Ilierusaleni, quae Nabuzar-. Flucnta gralioepropinavit iu populo, ut inyitetur aa
ilam piinceps cocorum iranstulil in Babylonc *6. •^ pauiitentiaro. Dcsecunrio :FIueiila gratiae propinavit
Uude Jercinias : <Quomorioohscuratum esl aurum, in dero, ul insirunntur ad flriem catholicam. De
inutatiis cs: color opliuius? >*' De terliis riicilur in tcriio :Flueiuagratioe propinavil in clausiro , ut sa-
Apocalypsi de senioribus : <IIabcbant singuli ci- piant <quaestirsum stiiil.non qufe super leirani**,»
tbaras nurcas el phialas plenas orioramenloriini **.> ct irico <accepil slulam gloriae 111coiisumniaiioue
Inrie dicilur : < Siniou liJium Oniac quasi vas auri viiiutis c*.>
soliriuiii, ornalum oiuui lapirie preiiosu, > flucnia Sed notanriuro qtioriprimo accipiinus jusliiiam vel
gratioepropinavil in populo, <el accepil stolain glo- slolam justitiac; secunrio, stolnin salutaiis laetiiifeel
riae in coi.stiinniaiioiie virlulis *\ > De sccuudis rii- sapicnfiae; teiiio slolaro glurifc : piiroaro iu incboa*
cilur: <Quoroodo obscuralum esl nuruin, uiulalus lionc vinulis; secundaiii in perfectione viiiuiis;
est color opiimus *°. > De hoc dicitur : <Tanqunm teiiiain inconsuniniaiioiic vinutis : cuin priraaenini
vas auri soliduni *>.>De terliis dicitur : <Dispersi accipimus jtislitiain; cuui sccunda qtiiefis loeliliaiii;
sunl lapidcs saiirttiarii in capite omnium platea- cuni tertia incorrupiibilis corpoiis gloriam. De pri-
rum ".> De isto : c Ornaius oiniii lapidc pretioso ". > ma : Paierille proecepilrcveiienli prodigo suo pro-
Exdcfeciu illius : <Qui vcscebantur voluptuose, in- ,-, ferri slolam piiinuni 66. De sccuudo diclum esl iu
terierunl in viis **.>. De islo : Fluenla gr.uioe pro* Apocalypsi : < Dattc suntcis singulae stolse albffi'7.»
pinavit in populo. De islo : <Qui tiulriebaiiliir in De terlio : Auiavit cum Dominus ct oruavil eiuii,
croceis amplexati su.ul sfercora **.> De isio : <Ac- <slola glorifc induit eum **.>De lerlio : < liuiuii nie
cepit stoiam gloriacin consumraaiionc viriutuni e6.> vcsliiiieulo salufis 69.> De prinia : < El inriumeulo
lllud itaque esl ornalum omni lapide preiioso. La- juslitiae circuindedil nie70.>
pides pretiosi sunt virtutes in babitu; lapiries pre- Pulchrw sunt genw tuw sicut turturis,collttm tuum
liosi sunt opera in aclu; Inpiries pretiosi sunt reli- sicut monil.a.
giosi in conventu. Primi sunl ornamentum spiri- [CARD.]III gcnis pulchriludo niiilteris clucet, si-
luuro , sccundi corporum, terlii congregatiouum. guiuiique uoialur. In tiuiurc enim designatur jiurii-
lnlerius itaque ornal jusluin viiiuluro connexio , cilia. Coinroeiidal eigo filius geiias maliis, non a
cxferius operuin distinciio ; a lalerereligiosi conso- uitore culis, sed a dccore verecundifc et puriiciiife
lalio. De primo ad Luciferum : <Oiniiis lapis prc- virginalis. Monili.aenim ornameiiia sunt colli, et col-
liosus operimentuni tuuni *7.>De sccuudo Paulus : luiu constringunl. Per collum aiitein egrediiur vox,
<Alii aeriificuntaurum, argcntum, Japirics prelio-. et ingreriilur cibus. Moiiilia ergo colli ejus fuerunt,
sos**.> De tertio: < Dispersi siinl lapirics sancluarii D vcrboruni modesiia, et ciboruin lemperantia : nequa
in capile oninium platearum *9.»De his quoque euiin lanquam garrula, niulia locutaesl, sed ut ha-
Isaias : <Slcrnain per orriiuem lapiries tuos, et fun- belur in Evangelio : < Omnia verba in corde suo iz-
dabo le in sappbiris, el ponaai jaspideni propiignn- cilc conservabat 7,,> ei lanquaro per abstiiientjarii
cula lua, et porias luas in lapiries sculptus 69.>Sap- exsiccata, sese paulo anle pellibus Salomouis com-
phirus csl cceleslis coloris, scilicet viiiuics quoesunt paravit. Dc ipsius quoque oriiainciitis subriil filius :
fuiidanieiiluni onine aedificiispiriiualis.Jaspis viien- Murenulas uuretis faciemus libi, vermicululasat-
lis coloris, suni ojiera bona qure 110:1 nurccscuiil dc- genio.
feciu, el sunt propugnacula. Ilis ciiim puguamus. [Tuo.] Murenulaesunl catenuloc quibus inonilia
Sculpti lapiries sunt religiosi, qui se assiduis flagel- , collo ligantur, quia sapientia et religio praedicalo-
*' Esiher. 1. *3 IV 4. ** Mailh. 25. *» Jer. 51. *6 Jer. 52. *7 Thren. 4. ** Apoc.
Reg.
5. *9 Eccli. 50. 60 Thren. 4. "> Eccli. 50: " Thicn. 4. »3 Apoc. 21. •* Thrcii. 4. »«Thicn. 4.
" Eccli. 50. »7 Eze.h. 28. «8 1 Cor. 5. »» Thrt.n. 4. «» l.sii. 5i. «> Psal. 0. " Isai. G».
•* Ibid. 6* Coloss. 5. 6S Eccli. 50. 6« Luc. 15. *'
" Luc.2. Apoc. 0. «" Eccli. 45. "hai. CI. 70lbiii.
 127 TIIOMJG CISTERC. ET JOAN. ALGRINl 128
ribus a scripluris adjungiiur; quia pcr murenulasi A num quod argenlo, et sapientiaro divinam quaeaura
sacra Scriptura intelligilur. Hoebeno aureae et vcr- designatur instnicta, sapienter obediat; sigillum
miculataeargenlo dicunlur; quia cl snpicniia sancia piidicilia?, ne lurpis motus castitatem inficial. Sigil-
Scripiura futget, etsonora proeriicaiioiiecrudilurper ltim monilium iria facit. Interiora ct-Iat, ne si qua
nuinduin. Sicut cnim pcr aurum sapientia, sic per lurpis cogilalio conlra proposilum caslilnlis surgit,
argentirm praeriicaiio demonstratiir. Quia pltiraliter forns erumpat. Exlcriora ornat, ut verecunda et
riictum cst faciemus, credimus polius hanc esse so- modeslaegravitatis apparcat. Manus impudicas ab
daliuin vocem quam sponsi. Dixerat sponsa : Indica illicito tactu refrenat, ne per taclum carnis alienae
mihi qttem ditigit anima mea. Seri quia non polcst ignis luxuriae ferveat. Est eliam sjionsa ornata ve-
viJeri nisi mundis oculis cordium : <Ueati cnim stibus.
mundocorde.quoniam ipsi Deiimviricbunl79.»Mmiili Triplex est veslis sponsac. Prima csl canrior rcli-
autcm esse non possunt nisi per firicm, sicut scri- giosoe conversalionis; sccunda corporalis easiiia-
puiin cst: <FiJc mundans corda 73,el firicsex iui- lis; tcrtia innoccnliaccl chariiatis. Prinia vcsliiur
ditu 7*.>Ideo ponitur ornatus anrium prius. Ac si - in diebus lahoris; sccunda in diebus solemnitniis;
dicerenl: lAiuli, filia.cl virie7".> Aurii |>rius ul vi- lcrlia in susccptione regis. Prima veslilur proximo;
ricas postmodiim. Atidilui enim luo dabit gauriiiiro "*secunda angclo; lcrlia Deo. In prima cnim proximiis
ct laetiiiam 7* sponsus, cuni vidcbis cuin. Mnrenutas acriificatur; in secunria angclus ricmunditia laclalur;
aurcas offcrunt ei, vermiculalas argento, ui flricco- in tcrtia de innoccnlia ct cbarilatc Deus delecta-
gnoscal quid sil ci crericnilum dc auro, iri csl divi- tur. De primo : < Mulicr illa fortis veslem stragu-
nitnlissplendore el argcnlo, scilicet Cbristi hum.i- lniara fccil sibi 80,>qunsi triangiilatam, quia in tri-
nilale. Hascest illa species cleclri dcqua Ezechicl : bus cst religiosa conversatio; vel juxta alios slra-
<De mcdio ejus quasi species electri 7T,> lioc cst ric giil.il.im a siraiu, quia vcslis csl qua slratits operi-
meriio ignis. Electrum enim cx argcnto fit ct aiuo. lur, cl nihilominus co hoiuo vcsiitur. Umle in 1110-
Vel per aurum sapicntin , per auriini cloquenlia , dum pallii Iriaiigulus pitlatur, in conliiieiitia mcm-
qiiibiis praeriicetsubriilis suis, ut prfcccdai, rieinric broruin , in ohedicntia mandaiorum , in p.iticniia
seqiiatur optatn sponsi visio, sicut Jacoh in Lia el pcrseculionuui 6>. De primo dicitur : < Qui ohttirat
R.iehcl ostendit7S. llcni, solcnt nmatorcs spousis aures suas nc audiat snnguincni, el claudit ocufos
suis pretiosa ornamenla pracstarc, ui (•arumcrga sc suos ne viricat inalum ".> De seciitulo : iMc-liorest
aroorem ferventius acccnriant. Sic Chrisltis Eecle- oberiienlia qiiam viclimac.i Dc lcrlio : <In patienlia
siae. Eam nam.juc baplismatis lavacro nuinrial, cor- r| vcslra possitlcbitis aniroas vcslras "3.> Dc sccun-
poris sui et snpgiiinissncrnmciuo confirmnl, ct ro- da vesie : < Eariein mulicr sindoncm fecil, cl
boral. Nam Scriplurarum iiiyslcriis illtiiiiin.il, sci- 23 veiulidit ct cinguliim iradidit Chaiianoeo8*. >
liccl ul ililig.it sutim mundaioicin, defensorcm , il- Siiirionemsciliccl canriorcm castitntis, cinguluni
Iiiminatorem. Istaceniin murcnulae aurcoc stint di- Channnaco trariiriil, id esl rcfrenalionem conimo-
vina scripta, proptcr sapientioect argentum ctoqucn- tionis. Cliananaeiisc nim commotio dicitur, et cnro
ti.e. ipsoeeniin sunl ornamcnta aurium, sciliccl cn- Cluisti cctnvolutacst in sindone8*. De lerlia vesle:
tciiulac cx auro, sed argcnto suhiiliicr in inoduin < Purpura cl byssus indiiinenlum cjus 80. > Pur-
veriiiis (iguralo : qui dicitur lercdo vel lcrcbclla, co pura chnritatis, byssus innocentioe. Pri.ua Clirisfus
qnod dura ligna pcrforci. Itaqueislae nuircnnlfc auro vcslitus esl in transfiguraiioiic. Nam < facia suul
siipernaesnpienlifc fulgcnt, argenfo vitalis cloqncn- veslimenta cjus alba sicut nix 87. > Sccunria : Duo
tioesplenrient, et niodo pcr corrcplioncs, mndo per viii in nscensione 88. Tcrtia angelus in rcsurra-
consolalioncs, moriojier blandiinenla promissicnuro ciiouc 89.Nanifacics cral ruhea propter chaniatcm.
coelesliitm,cl modo per miiias infernnliuroppsnariini, Veslis alba propler vilam innocculem.in priroa cst
ilura corda emolliunt. Tribus specialiter ornamcntis orior Ihuris; in sccunria odor inaesiimabilis; in
qux-in hoc Canlico invcnimus, ornnri solent sponsac, 0 tcriia odor plenitudinis. De priroa : < OJor vesii-
scilicct annulis, <ul manus ejus lornatilcs, et nurcac nicnlorum luoriim sicii_t odor thuris 90; > de se-
irietiae hyacinthis 79.> Iloc dicitnr de sjionso. Sed cunria: < Ciijus odor iiioeslimabiliscrat niinis iii
annuios ad hoc crcdimus cum possiJcrc, ut cis vcslinicnlis ejus ; » dc lertia : Cunnjiie scnsissct
sjjousam ornaret. Murcnulas ut supra. Murenulas lsaac vcsiimeiiloriim fragrantiam, ait: < Ecce odor
aurcas faciemus libi. Et monilibus, ut collum ttntm filii nici sicut odor ngii plcni cui hencriixit Doiui-
skut monilia. In anuulis, cinguliim; io murcnulis, nus 91. i Eccc de ornalu vesliiiro sponsoe. Adbuc
signum; in monilibus, sigilluin. Cingultim lempe- ad majorein cjus pulchriludincm snjieraddilur alius
ranlioe, signum oberiientiae,sigilltim puriieiii.e. Cin- ornalus cx scqtienlibiis, quod sif ornata claritilc :
gulum lcmperaniioc, nc manus ad illicita opera dis- < Ornalii lloruin varietalo Ijnrie se(|iiitur:iEi sicut
soivaf.; signum obedientiae, ul per eloquium divi- dics verni circiiiudnbanl eain florcs rosaruin , »t

"Malth. 5. 73 Act. 15. 7*Rom. 10. 7*Psnl. 44. '• Psal. 50. " Ezerh. I. 78 Gcn. 2!).
"Cant. 5.. *° Prov. 51. 81Isai. 33. 8* Eccle. 4. 83Luc. 21. 8i Prov. 31. 8BLnc. 25 B6 Prov.
51. 87Malth. 17. "Act. I. *» Mailli. 28. °° Canl. 4. »> Ccn. 27.
 129 COMMENf. IN CANTICACANTIC. — LIB. II. 130
lilium convatlium ". > Hic scienduui est quod sunl A ca:leslis ct in gloria. Islas tres nalivilales trcs sc-
dics hiberni, suul riics iuterni, sunl dies vcnii. quiiiitur qtiariragesimae.In prima lattiil; in secunila
Priini sunt tcinporales, secunrii spiriiuales, lcrtii laboravil; iii ler.lia exsullavit. Post primam ad
ccelestcs. De priinis: < Diem homiiiis non dcsidc- tciiijilum dctalus esl a parentc; posl secunriam
ravi, tu scis 93;> de scciindis : < Noctem verlerunt supra feinplum locatiis est ab hoste ; post leriiam
in dicm, el rursiim post lencbras spcro lucein °* ; > in ccsliun assuin|Uus a Palrc. Itnque primus qua*
ric iciiiis : < Et Ihroniis cjus sicut riics cceli9». > ln dragcnarius toius cst pnrilicaiioiiis , sceiinilus pro-
primis auiina rircumriatur calaroiiaic trihulalio- baliiitiis, lciiius CGiiteinplationis. In primo caro
iiiini; iu secuuriis, ardoribus riesirieiioruin; in leiiiis arquirit easiilritem, anima securitatem , spiritus
floribus rosaruin ct Iiliorum. De priinis Job : < Per- utiliuiicm et sitbtiliifiiem. Sic cniin caro fit mun-
cat dies in qua natus suni *«; > de sccundis: riior, aiima forliorj spiritus clarior. Hinc esl quod
< Dies dici eruclal verbum, ct nux nocti inriical in piiiificalione qiifc scjuilur piiinam quariragesi-
sciciuiam 9T; > ric lertiis : Et sicul dies vemi cir- hiaiii, Iria aniinalia ex prxccplo legis ofJcrebanliii-,
ciimriaiiteain flurcs rosarum el lilium coiivailiuuu Tuiiur quideni dcsignat carnis c.islitatein, qira
llaec aiiima sic illumiuala ascendit: Primo, per conjiigia non ilcral. Agnus dcsignat paticnliaiii ct
grailus virtulum ; secuurio, ari cor altum ; lcriio, jj m:ii siieiuriinem auimae, quia percussus non repu-
sd iiihcreum ilialainiiin. De piinio:< Ascensioncs iu gnal. Columba spiritus, scilicct liuniiliialem et
corde suu disposuit. Ihuut deviriuleiii virUileni98.> subiiliiaiem, qtiia allius volal. Priiuam jcjunavit
De sccundo : <AscenJat ad cor altiiro homo ct Elias fugiens Jczahel **,qui riicilur flnxiis vanus, id
cxaliahilur Deus ". > De tcriio : < Maria virgo cst carnis illccehra ; secundani Chrislus in de-
assumpla csl ari aclhcrcuni Ihalaiuiim >09.>In primo sciio >>,probaius inlcr tribulos et spinas; tcrliam
asccndit pccnosn, in scctinrio prcciosa, in tcrtio Moyscs in montc, suspicicus divini cloquii divilias >'.
gloriosa. ISec niirnm : ascenriil enitn ricsuper rivos lilco aulcin in hoc nuinero jejunia ista posila suut,
aquarum. Priroo ascenriil de valle lacryinarum; quia quadragcsinia tres babet clivisiones lanlutn.
scciiurio, dc fluenio gratiaruin; lerlio de torrente Priina iu ritios vicenarios; seciiuda in qlialuor
voluplaiuni. Iu prinio mumlala, in sccundo fecun- dcnarios; lerlia in ocio quinarios. In jiriina enim
dala, in lerlio sniiata. Dc primo: < Ascensioncs in qiiariragcsiina purificationis jejunamus qiiii>u;;e
cordc suo disposuit in vaile lacrymarum inunrian- scnsus cobibciiles, ul caro noslra rccipial oclavam
Lium>;> dc secundo : < Fluminis impclus lacliOcal rcsurrcctioiiis; in sccunda, scilicel proboiionis,
civitnlem Dei' ; » de teiiio: < lncbiiabuntur ab jejuiiamus quatuor viriules nobis coroparanles, ut
uherlaic domus tuae*. > ltcm liiplex cst ibalainus: r( rccipial auima rieiiarium, quero palcrfamilias dcriit
Est enim virgincus; esl spccialis cl spiritualis ; esl ifiborantibus operariis *'; in lcrlin sciliccl coiifcm-
et aetlicrcus. De primo : < Et ipsc lanquam sponsus plaiionis jejunamus, ut tanquam duos viccnarios,
proceriens dc thalamo suo *. >Dc sccunrio :<Adonta rccipianius slolain utramque glorificalionis. ln priir.a
thalamum luum, Sion, et suspice regem Cliri- crgo, sciliccl purilicalionis, purificclur caro ab
lluin *. > De lerlio :< Maria virgo assuinpta csl ad opere, aninia a eogitaiione, lingua a malo sermonc.
aihereunt thalamum «. > lu jirinio noslrain suinpsil Hfcc csl prima quariragesima puiificalioiiis. Sequi-
iufirniilalcm; in secundo sentii nostrae devotionis tur sccunria probalionis. Jejunamus euim ul pre»
suavitaiem; in terlio suaro osicudil majcslatein. beuiur, el probalionein suslincre possimus. Nutan-
In primo eiiini esl < in simililuriinem hominis fa- dum autcm quod triplex cst probatio, videlicct
citis, ct habilii invcntus itt lioino 7. > In sccuntlo jnima fil ductu rationis, secunda experientia, lenia
< requiescil lanquam passcr solilarius in teclo 8. > miraculis. Priina est pbilosophica, secunda activa,
ln leriio; < Rex reguin slclialo scdct solio *. i lciiia anagogica. Perprimam est homo discreiior; •
Sjiousa ilaquc sicoruaia nscemlitad sponsum siium. per secundam robusiior; pcr lcrtiam devotior.
lu virginis ulero fuit pr.iroa Chrisli ualivitas, sed Discrelior, quia ratione discernila falso veritatem;
qtiasi seciinria in baptismatc, quasi lcrlia iu rc- D 1 robustior, per lolerauiife assiduitatem; devotior,
surreclione. De quibus hic agitur. Quadrngcsimo propler mirabiliutn visam ei novitalem.
diea nativitaie sua, Dominus in templo esl proe- De prima ail Aposlolus: < Omnia probate, quod
scnlatus. A baptismate qu;.diagiiita jejnnans die- bouuin csl tenete, ab oroiii mala spe abstiticte
bus, a diabolo esl letitaius el supra pinnaculum vos *. » Hanc enim probationem volebat licri
templi posilus. A rcsurrectionc quadraginla a ductiTralioiiis. De secunda dicebat: * Probct au-
Palre in coelum assiimplus. Ecce Ircs quasi ijali- lem seipsum homo et sic de pane illo edal et de
viiaies: Prinia carnalis, sed sine culpa ; secunda calice bibat il.t Hoecenim volebat fieri per lribula-
sacraroculalis, scd in ipso sine eflicacia, quia pcc- lionum experieniiam. De terlia : < Tentaverunl nie
caiuin iioii habtiii quod delerct baptismus; lcrtia patres vesiri.probaveruntet viderunt opera mca >',
" Eccli. 50. » Jer. 17. •* Job 17. »• Psal. 88. •• Job 3. *7 Psal. 18. *» Psal. 85.. " Psal. 63.
»•*Oflic. Ecclcs. >Psal. 83. * Psal. 45. 3 Psal. 35. *Psal. 18. • Oflic.Eccles. 6 Ibiri. * Philipp. 2.
' Psal. 101. 9 Offic. Eccles. ,0 111 '* I Tliess. 5.
Rcg. 19. " Mailh. 4. >»Exori. 20. >3Mallh. 20. ' •
"lCor. 11. >6Psal. 04. .
131 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 132
scilicet miiaCttla quoe feci cis in deserto, ut, cum A j Spiritus sanclus, faciemus tibi murenulas aureas.
siccavit mare, pluil roanna, > clc. Ad primam nos Nam ad bfcc ornainenla Virginis confert Paler
instrucb.il Paulus cum dicerel: .< Invisibilia Dei a Obedienlifc virtutem, Filius splendorcm sapienlia:,
crcatura mundi pcr ca quae facfa sunt iniellecta el Spirilus sanctus riilectionis fervorein, quae tria
conspiciunttir 1T.> Ari secundaTn sic: < In omnibus velut virguloe in calcnulis decenli aiiificio conne-
exhiheamus nosnclipsos sicul Dei ministros in Cluiitur. Charilas enini quoe fcrvet jungiliir obe-
multa palienlia >*. » Tertiuro accepit Pauliun cum dienliae, nc sit |iigra; obcriicntia quoe bumilis est,
iret Damnscum, quia vocem auriivit cl nemincm jungitur scientiae, ne sit iiiflala »3 > scientia autein
Vidil,quanrIo iclarilasDei circuinfulsilillum, et post quac diiigii, dilectioni jungitur ne sil erronen zela-
cxcaecains est ". >Pcr haec enim miiBCiiIaprobavit lio. Murcnulaeaittein istoevei-miciilaloevel dislinclae
Cbrislnro essc Dcum. Unde < jiroedicabat in Syna- sunt argcnto, Nam canrior carnalis inuii(lili:e, qucin
gnga aflirmans quoniam hic esl Clirislus Filius designat argentum, ad venustatem ct dccorein prae-
Dei !0. i Terliam quadragesiinnm jejunamiis, ut diciarum graiiai uni acccriil. Verum quia (ilius
simtis nd conlciiiplnnrium subliliorcs. Qiianlo enim matrem suiin paulo ante3* amicam suam voca-
ani|riius caro aitcniialui', lanto amplius spiiiius verit; aiiiica aulcm vera csl quoe cl anialur et
siibtilialur. Tria autcni supcritis conteroplaiiiur. B amat : osteudit contiroie quid Deus amavit in
Superiiae civilatis opulculiani; civium illius laeli- ea, et quantum ipsa dilexil diligcntem se. Dicit
tiara; regis sjus gloriara. Opulenlia, quia omnihus ergo :
bonis replcbitur; laelitia, quia Deus facie aJ faciem . Cum esset rex in accubilu tuo nardus mea dedit
inspicielur; gturia, quia oinnis crealura Deo stihji- odorem suum.
cjelur. Opiilenlia, quia <non esurient, ncqite silint [Tno.] Clirisliisaccubiium intravit, quando ccelos
ainplius jusli ", >ubi < iitcbriabunlur ab ubciiate nsceiulii. Ibi narriiis sponsac ricriit odorem siiuni,
doraus Dei ". > Utide: < Jusii cpulcnlur ct cx ul- qiianrio virlus Ecciesioe longc laleque siiavem fa-
lenl in conspcctu Dli »*. > Laeiitia cril civibus : mam sparsit bouilatis. Inrie enim Spirilum san-
TJnde: < In lerra sua duplicia possiriebuul, laeliiia cliiiii roisil iniplcutem ajioslolos gralia ", qua
senipifernu eril cis ". » Quia < Ifclabnnlur cor.im loqiiendo opeiando boiium odorcm famae darent,
le sicul qui lacianlur in inesse '*. > <Lfctatussuiii in scilicel huroilitatis Chrisii el charitatis, quia
his quae dicla suut roilii, in doinum Doniini ibi- nar iis est herba parva ct caliria. Ex iiiciepaiione
nuis *". > Regis erit gloria , quia < mirabilis erit sponsi sponsa genas parum sufliisa rubore respon-
Deus in sanctis suis gloriosus in inajesinlc sua *7. > . dcl sorialibus cjus, quid de co senserint in illa in-
Quia plena eiit omnis terra majesialc cjus. liaque crcpationc: et hfec per Iria sequentia capitula.
virie civiiaiis dccorem, ci\ium amorem , regis ho- ln priino, humililatem, scilicet, eum essel *ex,
norem. Decorcm ex clarilalc, amorcm cx chaii- in sccundo , chai italein, scilicet fasckulus ptyrrhw,
tate, bonorem ex majestate. Audi decoreui ex clari- in terlio, jucunriilaiem, scilicel botrus cypri. Nar-
late: <Luce splendida fulgebit *8.i Ipsa eiiini < non dusberba cst calida el parva, per quam designatur
eget sole el luna, quia Agnus ent lucerna ejus:9.> luroiiiitas, quae csi cx lcivenii aroore. Quod ideo
Audi charilalcm : < Cbarilas nunquaui cxciriil 30, dico, quia cst hiiuiililas qu:,m paril veritas ; et
aqua? euini niiiltic non polerunt cxstinguerc chari- non hnbcl calorein, et est huiniliias quam format
lateni, cl fluniina non obruent cam 3>.> Aurii regis chnriias cl inflaimiiat. El hoec quiriem in afleciu,
honorem: ln Apocalypsi legilur : < Viginli qualuor illa in co^nilionc consislil. Prima docet non alttiin
seniores rccideiuui in facics suas, arioinnles sc- sapcre 36, luaiine vcrjlalis reriarguluro ; secunria
deiitem in tbrono, el deposuerunt coronas suns, sponic liiuiiililius consciifire 37, muiiere chariiatis
•ante perics sedculis in throno *'. > Ecce lioiior. llic; arijiiliim. Priiittun cst necessitaiis, scciinriuin vo-
cst accubiliis regis in quo nardus sponsocdal odo- lunlatis. ll.ee spoiisachumilitas spargit bonuni odo-
rem. Dequo sequitur. J) reni siiiiiu lanqiiaui nardus. Ainore calens, ricvo-
Murenulas aureas faciemus libi vermiculatas ar- lione vigetis, opiuione redolens. ll.ee humiliias
gento. volunfaiia est; jierpelua est, fructilica est. Accu-
[CARD.]Mureliiiifcenim ornauienla sunl mnlic- bilus regis sinus est Palris, quia semper in Patre
ruro, qufcriam videlicet cntcnulae, virgulis aureis ctt Filius. Vcl accubitus dicitur rcjuics in gloria posl
nrgenieis coniexiae : ct idco dicuniur auro el ar- asccnsioncin. Regis accubitus, iraiiquillitas esl
gento vermiculatae vel dislinclae. In auro, quia prae; cordis, jier quain Verbutn Dei pio recumbil incordc,
cxteris mctallis traciabilius esl, designatur obe- et ihi nos ad ainoreii) et bumilitalein acceudit, qui
riientia. Propter preliiiiu significaiur pretiosior- 24 designaiitur in fervore el parvilate nardi. Unde
cunclis opibus sapienlin. Fervor quoque chaiiialis i dicit : Cum esset rex in accubilu suo, nardus mea
propter colorcm igneuiu , nolatur in auro. DicilL dedit odorem suum, id esl infudil hnniilitalem
ergo Cbrislus : < Nos , Paler scilicet, el Filius ett et cbarilatem. OJor aliquamlo cxit ex concrema-
" Rom. 1.' >8HCor. 6. >*Ac(. 9. !0 Ibiri. " 7. " Psal. 35. " Psal. 67. »*Isai. 61.
Apoc.
"Isai. 9. *6 Psal. 121. " Psal. 67. " Tob. 13. "Apoc. 21. "> I Cor. 13. *> Canl. 8. •* Apoc.
4. »• I Cor. 8. a* Cant. 1. a»Acl. 2. *61 Tiin. 6. 37Rom. 12.
 153 COMMENT.1S CANTICACANTlC. — LIB. II. 134
tione, ati.|iiniido ex spiratione flabilis anrte, ali- jf^ dinem noslrae velusiatis. Esl anlcm dujilex velnslas
qtiando ex specierum contusione. Curo igilur aliqiiis hominis, scilicet cttlpaeet pceuae.Alleram assuropsit
Eiiccensus ex igne riivini amOris vacal eleemosynis, Christus, scilicet poenoe. Unde in sepulcro jncuit
et caeteris operibns roisericordiae cl charifalis, ipsis duabus noctihus, scilicct proptcr noslram duplain
videntibus spargit oriorem cx concremalione. Cnm veiusfatcm, ct una die propter suam siniplam.
vero aliquera virtulum gralia spirilualium copio- Veiustatem culpae dclevit praulerita pcccaia rcmit-
sum, vel doclriiifc splcndore, vel iiiiracnloium (endo, prtesehtia, ab eis lioniines averleudo ct re-
gloria laudabilem famam longe riilalare cognoveris; niiltenrio. Fulura non rcmitlendo, sed qua possunt
ex divinis floribus fragraniia aera replentem vitari graliam conferendo. Velustatem poenau
cognosce. Quod si aliquem morboriuii incom- delevit; seternam ut pceniteiites non sentiant, pe-
moriis faligari, seu persecntioniim molesiiis inquie- niltis exlerminaiirio ; purgaloriam, lerminum ei po-
lari, aut supplicionun coiitrilionibus riepriini nenrio; lemporalcm miseriam non peiiiius exlcrmi-
propter Deum, et in omnibus graiias agerc , et nando, sed tamcn debililando, cl ne limerent facien-
laeto auimo alque aiacri vullu omnia sustinere con- rio. Unde Peirus qui ari vocem aneilhc negavii", posl
spexeris, cx conlusiorte preliosaruni spccieruro, . iiiyriiiam passionis sponle se roorli oblulit. In lerlio
gloriosum oriorero usque ad ccelos ascendere mi- B ' acctibitu bolrus, id esl Chrisliis, eniisit vinum ju-
rarc. cunditalis, id est gratiam sui ainoris. Vinum natu-
Triplex est acciibilus sponsi : prirous est in vir- raliler inebriat, calef.tcit, lfelilical; similiter amor
ginis uiero, secumlus in sepulcro, leiiius in palris Cliiisti inebriavit posl resurreciioiiero apostolos ad
solio. De pri.uo dicitur: dssacliar asiuus fortis nuiiuli coiiteinptuni; acccnriil pcr Dei riesiderium:
acciibaus inlertcrminos,s.'> Issachar dicilur merces. loeiificavit in spe fuliiiorum boiiorum. De primo :
Dileclus eniin pro nobis sc dedii pretium. Accubuit < Nolite roirari si odit vos miinrius *8. » Hi dicunl:
iiite.r lermiuos, quia roedius fuil inler divinitatein < Mihi crucifixus cst mundus cl ego mmido **. > Dc
el liunvaniuicm. Divinilas itaque major exlrcmilas, secunrio .- iDomine, nomen ttuiin memoriale luum
hunianilas minor; Cliristns qui est ex his dtiobus, in dcsidcrio animae. Et anima mea dcsidcrabit te
iitedius termirois. Itaque facinmus syllogisronas, et in nocie, sed et spiritus nieus i:i pra-cordiis meis". »
praedicelur major de medio, mcdium de minori, et De lerlio : < Gauricns gauriebo in Dotnino, et ex-
sic per mcdium major de roinori.ut sic argnincn- sullabit aniina ntca in Dco mco, qilia induit me
lemiir : Cliristtis esl Deus, scri el honio est Christus, vcstiiiicuio saltuis, et indumcnlo lauitiac circum-
ergo bomo esl Dcus. De secunrio accttbitu dieitur : r( dedit me ,l. » lnduei me vesliniento salutis, quan-
< Requiesccns accubuisti ul leo afque leaena". > do ad simililtiriinem Doininicae resurreciionis
In priroo nsinus fuil ex humanilate, sed foiiis cx vestiet ine gloria incorrupiiuuis : induinciito justi-
diviniiate. In sectindo accuhuit ex humanilatc, scd tioecircumriabil me, quanrio glorificabil aiiimam
ut leo forlis surrcxit ex divinitate. De tertio : facicns eara inimunem a pcccalo ct passione: etsic
< Omnes pascenlur el accubabunt, et noii erit qui oinnes in terra sua dujilicia possiriebunt, id est
exterreat *°. > Pascenlur Dei visione, acciibabiint gloriain corporis el auiuiae. Anima quoquc tripliccm
itnmuncs a Iahoribus in xierna requie; nou erit liabel accubituin, in quo cuin 'sponso relicilur cpu-
qui exierrcal, quia securi eiunl in Dei proleciione. lis spiritualibus. Tria ilaque convivia in quibus
1» primo, nardus noslra deriit odorem humiliiaiis; reficilur : priinum, corporuin ; secunduin, aniina-
in secunrio, myrrha delevit piiueJineiii nostrae ruin ; tciiiuin, angelururo. In piiino coiiiediinus ad
vetusiaiis; in terlio, bolrus emisit vinum spirilua- comparandain uobis foiiiliidineni, i.i secuudo ad
lis jucunililatis el jiicundoe spiritualitatis. Odor consolandaro aniniac esurieui, in tertio ad volup-
humililaiis tres babet gradus. Est enim huniililas luosam satieiatem. Priino iitunliir servi, in secuudo
quam parit veritas, secunda quam exhibet sanc- coniedunt amici, in tertio inebriantur charissimi.
litas, tertia quam perficil ctiarilas; prima in corde, D ln figura horum Cbristum legimus tria couvivia
sccunda in operis exhibitione, tcrlia in passione. celebrantem. Priroum iinmineiitepassione, quanrio
. Prima, diuiiiiles spiritu salvabil *'. > De sccunda : pascha cum disciputis suis comeriit". Secundiim
<Quanlo major e», lanlo humilia le in omnibus**.) in ascensione, quando convescens ne ab Jeroso-
Dc terlia : <Affliclussum et huniilialus sum nimis , lymis disceriereiit prxccpii ", Teiiium suis iuili-
rugiebam a gemilu cordis mei *». > Primam oslen- lihus promisil : < Ego, ait, dispono vobis regnuin
dit Daviri, cum diceret : <Ego sum verniis et non ut crialis ct bibatis super inensain meam in regno
homo, opprobrium hominuin ct abjectio plebis **. > meo°*.>De priroo : iComcdamus et bibamus, cras
Secundam cum saltaret coram arca Domini *»; enim moriemur5*.» Dc sccundo : iComediie pinguia
tertiam cuni lapiriaret eura Seinei, et maledicerct et hibite niulsum ,3.> De lertio Angelus ad Tobiaro:
regi *6. lh secundo accubitu iiiyrrha delevit pulre- < Ego cibo immorlali cl polu qui videri non potesi,

*
"Gen. 49. » -thi.l. *° Soph. 3. »'Psal. 33. *»Eccli. 5. *» Psal. 57. " **Psal. 21. "*« Reg. 6.
*« III R.g. 2 *7 Maith.26. *8 I Joan. 3. *9 Galat. 6. «'Psat. 134. lsai. 61. Mailh. 26.
•3 Aci. 1. »* Luc. 22. "ICor. 15. M Prov. 9.
133 THOMjfc CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 135
utor". > ln priino dcbcnius servum sustincre \ aquarum deduxcrunt oculi roei71.»Islae siinl iiiiin-
cibo, disciplina ornare, operibus onerare. Unde dantes aquae, scilicet <Fluminis impelus laelificat
cibaria,el virga, et oiius asino, paniset riiscipliua, civilatem Dei7*. > Ecce primum convivium. ln se-
ei opus scrvo. In priino antequam coroeriat, jiislus cnndo aiitein convivio anlequam coineriam respiro
suspirat; in secundo, aiilcquam coroedal, respiral: immunda conscieniia. Non enim quiescit qui
in terlio, anteqiiani comcriat, aspiral. Suspiral, senlit. vermem pravae conscicntiae, a qua neiiio
liincus Dci.judicia : respiral in pura «conscientia: nocens absolvitiir. Semper eniro prtesumit soeva
aspirat ad snperna gauriia. lurbata conscicnlia. Bona conscientia hic habet
In priino ilaque oliscrvanrium quid, quanlum, tria : hahel cniin gloriam, non limet infaniiain,
quando coinedamus. Prinium, ne qiiacranlur deli- cxspeciat coroiiam. De primo Paulus : <Glmia
cix: secnndum < ne iranseaimis mcias indigeniite: noslra haeccst lestiinoiiiuin conscientioe nosirae73.>
leriium, ne pracleriiuit.imus tenipus abslincr.tiae. Dcsecunrio pocla :
Primo, ne ailniillatur orationis.graiia: secunrio ut Conscia mens fecii fumw mendacia ridet.
de reliqniis fial eleemosyna : lerlio, ul agalur preui- De teiiio:
lcnlia. ldeo anlcqiiam comeilanius, tria debenuis Prwmia digna feret mens quw sibi conscia recli est.
Iia!;cre suspiria. Priroo eniin suspiranius ut fugia- n In hoc convivio spirituali sunt qualuoi fercula :
nius infernum : secunrio, ut delealur pcccalum: Primuui csi iniioeei.tia ct siroplicilasin operatione,
terlio, ul rftvertamur aJ regnum. De his: <Bonaesl scciindiiin conscienlia imniuiiis a peccati corru-
oralio cum jejunio el elceir.osyna magis quam ptione, lciiium suavifas in devotione; quarlum
comporiarc Ihcsnuros auri. Ipsa csl quae liber.il a Abrahnin pnvit angelos sub ilice Mambre. Pro
niorte et purgnt peccauim et facit invcnirc vilam primo, riedil lac : uiide Apostolus : < Lac vobis
fctern.ini *». > Pro primo, suspirabat Job, dicens : potum dcdi, non cscam 7*.> Pro sccundo, pancs
< Dimillc me pnuliilum ut plaugaro dolorem meum azymos. IJcni: < Epulemur in azyniis sinccritaiis
anteqiiam vadam et non reverlar ad terram tcnc- ct verilatis 7*. > Pro tertio, butyrum. ldem : <Quae
brosam, el operlam moiiis caligine *9. > Pro se- stirsum sunt sapite 76. > Pro quaiio, coxit viluluiu
cundo, suspiral sic : < Peccavi. Quid faciam libi, o de armcnto, unde spons-a in Canticis : < Comeriite,
custos hominuin? Cur non tollis peccatum memn amici, et inebriamiui, cliarissimi77.» Propter duf-
et quare non aufers iuiqiiitalein meam ? > 6* Pro ccdinem cniin passionis Christus comedit < partcm
lciiio, suspirat sic : < Sicut cervus dcsidcral piscis assi ct favum mellis 78.> IIoc iriem ertilonel
umbrani, ct sicut mercenarius praestolatur fincm sylvcslrc Joaiinis79. > ln lcr.io convivio anlcquain
operis stii; sic cgo habtii menscs vacuos, et nocfcs C coiiicdaiil aspirant. Unde David : <Sitivit aniiua
taboriosas nuineravi inihi 6>. > SeJ curn suspiratur inea ad Deum fonlcm vivuni80.» Ubi sic : <In voce
in corde, lil rugitus oralionis in ore, in oculis inuu- exsultaiionis el confessionis sonus epulantis81.> Et
clanles aquoc, iJ csl lacryinfc. Tria ilaque suspiria sponsa in Caulicis : < Indica mihi quem diligil
liabcnl tres rugilus. Est enini rugilus c.oromiiinntis, anima mea, ubi pascas, ubi cubes in meridie > l:i
csl et rugiliis plangcntis, est ct rugilus desiderantis. illo convivio tcrtio : <Paneii) angelorura maiidu-
Comminanlis iiiferninii, plangenlis incommodum, caviihomo8', > ubi oiiiiics ipascentur et accuba-
desiderantis regnum. De primo : <Lcorugiel, ctquis bunt, ct non erit qui exterreal83.> Tunc igauric-
IIOIItimebit ? > 61Et iDoiiiiniis ric Sion rugiel, et dc l)iii.t dc boiiis Doii.ini super frumcnto,- vino et
excelso dabit vocem siiam6J. » Dc secundo : ilr- oleo8*:> super frumento, quia glorilicatam vide-
rugiit aulcm Esau clamore maguo vel veheincnti6*.» bunt Cbrisli hiiinanilatein ; vino, quia experiincnio
Dc lerlio in hoc loco. Primtis habet aquas lecun- cognosccnt Dci Palris cbaritaiem ; oleo, quia gusta-
danlcs, secundus inundantes, teiiius mundantes. bunt sancli Spiritus suavitalem <eritque anima
Primfc eniin aquae, id cst Incrymoc, inlroriucunt ad eorumquasi horlus irriguus etultra non esurieul8*,)
pacem, secunJeelavanl lurpiludiuem, lerliac infiin- quia saliabimur cuin apparuit gloria tua, Domine86.
ilunl saporem. De primo : < Eccc declino in eos, " ln qua cum Palre et Spiritu sanclo vivis et regnas
ut flumen pacis °*. > Dc icrliis : < Et ul torrcns Dcus, per omnia saccula sacculoruin.Anien.
iiiundans glorifegenliiiin'6.! Dc secundis : <Lavabo Qui suiil in primo convivio tliscjinibunt in novis-
pcr singulas nocles leclum mcum, lacrymis meis simo loco; qui suul in secundo discumbunt in
stratum nieuin rigabo 67. > In figuia harum lacry- medio; qui sunl in tertio discumbunl in priino.
inarum lcrlio lacrymalus esl Jesus, scilicel :id Primi per liumiliiatera, secundi per verilatem,
sepulcrum Lazari 68. Iiem : < Viriens civitatein leiiii per dignilatem : per humililalem, quia se
flevil super illaro •'.> Tertio, imniinente passione, indignos ccclo repulani; per veritalem ,.quia con-
quando solus oravii- in monle 70, ibi lacrymalus siderantcs universa temporalia spernunt, el ad
csl. Ait Paschasius super Jcrcmiam : <Divisiones siiperna anhclaiit; propler dignitalem, quia cuin

,7Tob. 12. «8 Ibiri. »9Job. 10. 60Job 7. 61Ibid. " Amos 3. "Amosl. «*Gen. 27. ««Isai; -
66. •• Ibid. 67Psal. 6. 68 Joan. 11. 69 Luc. 19. 70 Matth. U. 7>Thren. 3. " Psal. 45.
" II Cor. 1. 7* I Cur. 3. 7» I Cor. 5. " Coloss. 5. "7 Canl. 5. 78 Ltsc. 24. '»MaUb. 3.]
89 Psal. 41. 81 lbid. 8I Psal. 77. 83
Sojilion. 3. 8* Jer. 31. »»lbid. 86 Psal. 16. \
 *5' COMMENT.IN CANTICA CAMIC. — LIB. II. 15&
Clirisfo regnant. De primis : Peccavi super riu- i- A applicnit sihi meoruni amariiudines peccatoruro;
merum arenae maris : rie sccundis Paulus : iQiian an in secunda fuluram incorrupiionem mei corporis
posteriora sunt oblivisceus ari ea quae anteriora•a dicavil. Meinentole quod sponsa porlavitin uberum
sunt meipsum extemlens, perscquor ad bravium m medio, Maria in utcro, Siroeon i:i brachio, J,<scph
supernae vocalionis 87: > de lerliis : Gaudent in ii in liiimero. Inter ubera jiurlamus ipsum cogitanrio;
cotlis aniiuae sanctorum, qui Christi vcsfigia siintit in ulcro, sancla dcvotione nulriendo ; in brachio,
sccuti opera ejus iniiiando; in liumeris, libenler ejus pas-
Cum esset rex tn accnbilu suo, nardut mea dedilit siones susiinendo. Myrrha amara est. et j'ocunda
edorem suum. odore : qua corpora pernncla nesciunt piiireriine f,
[CARD.]Narduseniro cslherba humilis,el huinili- scificet propter amarituriinem ; sed gratum dedit
tatem dcsignat, estcrgo scnsus : Cum esset rex inri odoreni. Unrie Joaunes audil non solum liominem,
accubilu suo, ciim arihuc esscl Filius iu sinuti scri angclos exsulianles el dicenles : < Dignus est
Patris, iionriuro faclus visihilis ': nardus mea, id[1 Agnus qui occisusesl accipere virlutem, ei divini-
cst huinilitas mea , in ronspcelu cjus dedit odorem ii tatein, ct sapieiuiam, et foiiiiiidinem, et honorem,
suum: ct sic ei coiiiplac.uit. <Quia respexil Iiiimi- ct gloriam, ct bencdiclioiicm in stecula soeculoruiu.
I laicm ancillae suae, ecce enim ex, lioe bealaml g, Anten9*.! Accipil virluiem in nalivitaie, qun sine
roo diccnt omnes geiieralioiics.88.» Dc dilectione; peccato de Virgine iiatus; diviniialem in baptismo,
vcro ipsius ail filiuin. qtia voce palcrna Filius Dei ilileclus ccelilus esl dc-
Fasciculut myrrhw dileclus metit tnihi , in'err claratus *8 : Sapienliain in pracdicatione, forlilurii-
ubera mea commorabitur. nem in passione, hoiiorem in resurrecl:one, glo-
[THO."|Myrrha corpora serval a putredinc suai riain in ascensione, benediclionem in eleciorum ari
aniaiitudine. Hanc corporibus arihibemus ne: ccelestia collcctionc. £cce ad quantam vcnjt Cbri- .
puticscant, cum corpora exeroplo Cbrisli per sfus gloriam pcr myrrham el ignominiam pass'o- •
nioiiificationem carnis a pulrediue luxurioe re- nis, ul ejus exemplo animati," per passionem spere-
stringiiiius, ne, si ca reliiiquanius sine conrii- nius perveuirc ad ejus gloriosam resurreciionero.
nieiito, esca fiqnl vcrinibus perpeluis : qui fasci- Ejus tninen grnfia pracambula : < Non enim snnt
cnlns diciiur, qnia virtutes. in nubis colligaloe : contlignaepassioncs bujus lcmporis ad futuram glo-
25 paium gravedinis diligenlibus habenl. Inicr riam, quac revelabitur in nobis97.» Tria sunl gc-
libera commoralur, quin in dilectione Dci el pro- nera passionum. Sunt enim passiones proetcr.ii.
xttni Chisio habilatio paraiur; nntc rex, morio> lemporis; sunt p.issiones hujiis lemporis; sunt
riileetus ; anle in arciibilu regio , modo inter' C ( passiones nullius temporis. Piirooe sunl inflictaene-
sponsoeubera. Magn.i huniililatis virlus, cui se di- ccssitatis; secundfc liberae voluntalis; terlite es
vinitalisroajestas tam facileiiifiin.it. Myrrha amara, servitute perpeluae corruptiouis. De primis Aposio-
res dura et aspcra, Iribulationciii siguilical. Ea sibi lus : < Vanitali creattlra omnis subjecla est, nou
dilciii -causa iiiuniicre prospiciens, gralulabunriii volens98;i de secundis : < Nos priroiiias spiritus
il loqiiitur, confidens se omuia virililer subituram. liabentcs ipsi intra nos gemimus, ailoptioneni iilio-
Uco iion fascem, scd fasciculuin dicil, et pnrvtiiu riiiu Dci exspectanies lederoplionem carnis noslraa
riucil, quiriqiiiri |iro cjtis amore suslinuerit. Bcno 99;> rie tertiis : < Omnis creatura liberabitur a 6er-
fasciciilus, quia i parvulus nalus est nohis ",> hene vitulc corruptionis iu libcrlalcm gloiioe filioriiiu
fiiscicultis, qttia < non sunl condignae passiones Dei l0°. Piim.i! excluseruni praeterifam gloriam;
liujiis lcmporis ad fuluram gloriam, qu;c rcvelabi- sccunriae operanlur ad praescnlem, sed non suiit
tur in tiobis90.» Ilem, quod proesens esl inomen- coiidigiiae ad futurain ; tcriiic non pcrfinent ad
taneuin ac levc supra roorium in sublimitale aetcr- eam. Practerita gloria fuil in parariiso : pracsei.s in
nuin gloriae pondus operaiur in nobis *>.i «Eritali- cordc luunano; fulura erit in rcgno. Prima, cx
quandonobis ingens cuinulus glorife, qui niodo eel primi slaltis temperanlia; secitnria, i:i pura cou-
fascicultis-niynlife **; ct ne videalur dese prasu- scieniia; terlia, quando cessabit hujus iiiiseriaemo-
niere, sed de adjulorio Dei quod babel in corde, leslia. Priina transiii, quia primi parenies miila-
dicil : Jntrr ubera mea commorabitur. Unde secure verunl gloriam sii.iin in si.inililudineni vitutj coine-
flos
potesl diccrc": < Si aiiihiilavero in medio iiinbr.e dcnlis feiiuiii *, ct oiunis gloria ejus quasi
mortis non timcbo mala, quoniani tu mecumes**'.> feni». De secunda quae csl in corde dicitiir ; <Glor a
noslrae*.i
Myrrbaro illam amaram meriio dixcrim, coniumc- postra htcccst, lesiiinonium conscientiae
tua *.»
lias, spula, cola|)hos, clavos, cruccni, et c&ierns Detertio : < Satiabor, cum apparucrit gloria
amariliidines, quas pro nobis siisiinuii. Non prac- Ui aulein perfectiini liabeal lesiimouinm : Priiiio
lermitlam niyniiam qua in crucc est potalus »', habeat decoieni, sccundo fervorcin, lc.nio splendi-
ncc illam qua in sepulrro csl unciiis 9*. In juiina rem. Decorem puiitatis, fervorcro chariiaiis.spl. u-

"LIIC. I. »9Isai. 9. «• Roin. 8. »'II Cor. 4. 9« Canl. 1. •*M».c 15.

»rhilipp.3. 10°IbiJ. ' 'P^-2^
»*J!(an. 19. 9»Apoc.5. »6Maiih. 3. «'Ron. 8. 98 Ibiri. 99Ibid. P.al. 103. lsai 4d.
• H Cor. 1. *Psal. 10.
PATROL. CCVI. 5
 13:1 THOM.E ClSTERC. ET JOAN. ALGRiNJ 140
«lorem vcrilalis. Puiilatcin, ul uon ha.bcal pcccn- A no!Js < de Jesn ..*'. > Tiiiium habc-l splenriorcin.
lum. Charilalem, qua diligat Deum, zeluin liabca' Uitric dieiuii': < Revel.ia farie speciilaniur gloriam;
ad proximum, dcsidcrium passionum; Veriiatcm ul transformcmurin camilem imaginem ".» Dicalur
qiin coguoscai bcniituriiticro angcloruro. De l.is ergo, his tribus grariibus fervoris habitis : t Gloria
iribus dicilur: < GJ.oria Lihani riala estci, riccor r.ostr.i liacc csl, testinioiiium conscientix' nostr;c",>
Carmeli el Saron',> Carroclus dieijiir tcienlia cir- (Ic primo : < Quis gloiialur munriuiii se habcre
citmcisioiiis, qiiaeperlinct ad priiiiiini; Saron $itc- cor ,8 ? > de secmit'0 : < Gloiiamur in spe gloriae
tessio, qiife jicriiiicl nd sectinrium ; Libanus deal- filioriiro Dei; > de tcrtio;< Non solum aiilein, scd ct
batio, qttae spcctat ad lcrlium, Circumcidi igilur gloriarour in Irihulaliouibiis *9.> In splenriore igilur
oportel in corrie ab illicita cogitationc; in orc, a isto viricmus quod non siinl conriigiifc passiones
siipcrftu.i locniione ; in corpore, a .-ma-loopere. De liujiis leiiiporis ari fttturaiii gloriain, quae revelabi-
primo : <Perversac eniin cogilaliones separanl a lur in nobis30.! Nunc quideni rcvtiala esl, quia
Deo *;» rie secuurio : < Absiinele vos a inuriiiur.i- (aiitttm ivirieiuus per spcciilum in aeiiigmnte^t.Niinc
lione qiice nihil proricsl, cl a deiractioue jiarc.ie eiiim lilii Dci siirous et nonriuiu ajiparuit quid eri-
lingutc '; > rie tcriio : < Onuie opus serv.lc r.on inits. Scimus aiilein ciiiu apparucril, qiioutani si-
facieiis «.> ludu Aposlolus : < Iliimaiumi dico pro- " roilcs ei erimus : quia viriebimuseuro siculi ('81".»
picr iiilirmUalein carnis iiostrac, sicul cxhibuisiis Quia imic < revcl bitur gloiia Doiniui, cl viricbit
mcnibra vestra servire iinniuuriitioeel iniquilaii ad oninis caro snlularcDei nosiii *3.>^Eriifieabiteinin
iuiquitatem, ita cxhibitc mcmbra vesira servire Doiiiinns Sion,. t cl, videbilur in gloria sua'*; >
iiiuiiriiiifc in sanctificaiioncm'.> Ilein : <Gratias quanrio lollciur < iropius nc videal glorinm Dci **.»
Dco quod fuisiis aliquanrio scrvi pcccati, o! eriistis Tiiiic igilur.maiiifesiurocril quori inoii SIINIcondi-
auiem iti eam formatn doclriiifc in quam Irndiii gna? passiones hujifs lcu poris nri fiiluram gloiiain
eslis'*. > Ecce dccor Carmcli, cc;c siinila quac qua'. rcvelatiitur in nobis ",> lunc pifcstamc Do-
Deo offcrlur iu sncrificfo. Snron, iri cst tuccensio, iiiino i.ostro Jesu Cluislo, tui cst honor ct gloria in
csl iriplcx fervor. Primus, iu Dci riileciiom-; se- Sfccula sicculorum.
cundus, in carnis maceraiione'; tcrlius, in frairis Fasciculits mtjrrhw dileclus meus milti: inler ubera
c-orrepiionc. Eccc decoqiiiiur simila, hoc cst eniin mea commorabilur.
Lriplcx sacrilicifiiii : Primuni ric dibnito, scilicet [CAEP.]ACsi riiiat : Dilectus qui mcus cst, roilij
amor Dei; scciinduin ric craticula, sciliccl atHiriio singtilariter ct sjiccialiler, ipse csl fascitiilus inyr-
carnis; lcrliiim rie saiiagine, scilicet corrcplio Q liiae, id csl iiiiillaiuiii auinriluriiniim congrcgalio
fratiis. De primo : < Lamparies ejus lampades iguis colligalu. Et iste fasciculus commorsihiiur inter
aique flnmniarum; " > el: < Siroiliturionnimaiiuni tii tra roca, in coriie roeo couclusus, quia non pos-
ijuasi carboniun iguis ardcntium et quasi aspccltis siim ci iion co:i paii, uon posciim ei non comiiioi.i,
lainpadnruin '*.> Siipeifundifur oleuni devotionis. queni^ciiui, qiiem Inciavi, et iliiiin non amaro ne-
1'nile : < Impinguasti in olco capul ineiim '*. > I)e qiiiKjiiiiiiivaKo, (|iii pro nie lol aiiiariliiriiues.lulera-
Kcciindotilngreriiaturpiiiroilo inossibusmeis'*,) e:c. v.t. Qnia vcro riixeral quaiilum ainaricaia fuissetin
ICiJob : < Quis mifii IriLuat ul vcnial pctilio mea, pa.-sioue filii, du gauriio resuirec.lionis ejusdeni el
ti quod exspecio niiiii iribunl Dominiis >».» Qui coiisolaiionc doloris sui, in fiuclu jiassioois,
ctrpit ipse n e conleral, solval ifianuro sttani el suLdit: .
succiriat me >*.•» Hic quoi[i:c peifuiuiilur olcuiti Bo.rus Cyyri (lileclut meus m.hi in viueit En-
hilarilatis, < ul exliilarel faciem in o!eo 17.»Il;!a- gaddi.
reiii enim dalorem diligii Dcus >8. De teriioMaiba- [Tuo ] In Cypio majores vinea; quanfaiibi sunl.
lias : < Ul qitiri nniiis siiro vidcre innin genti.s Cyprus cst uniiersalis Ecclesia, quoe inultas vineas
uictc *•? > El Elias in peira slans : < Zelnns zelo niiuil d«m etclcsiis pi.rtieulaiiluis qcod la-tilicet
I ro Domino, quia dercliquerunl filii Isr.iel pacfum D cor liominis *' giguit viuiim cbariiaiis. Engaddi
ijus M.» Hic superfunditur olcum consolalionis dicilur fons licedi. Hoediis prp pcccaiis quonri.ini
jiiod infundil Samaritaniis vuli.er.ilo a latrouihiis iitiinolabarur 38. FOBSlioedi csl Inpiismus Chiisi,
*>.Ecce Saron. Scquiliir Libaiius id est deatlmlio. quo riiim coi|)iis iiiergilur, |;er liriem Cbristi qui
lii primo habtiit decorero, ut dicerelur: < Tola. pro peecatis iuoituus est a pcccatis lavafur. Qui
pulchra es amica mea, lota pulchraes '*.» In se- fuit niyrrha iu iuoiie, bolrus est in resurreciioiic.
cundo fervorem, ut dicalur : < Concaluit cor incum < Qui enim moiiuus est piojiter pcccala noslia,
intra me, et in mcriilaiione men cxarriescci ignis **,> rcsurrexil |>rcpler jiislilicniionem iioslrnm ", ut
ct :< InflaiiinifUiiroest cor meum el rcncs mci com- peccatis iiiortui, justitiae vivanius »'. > Iiaquc lu-
inulati,stinl '*. > Noitne cor noslrtnn ardens crat in gemlo peccnla, bibisii n yniiae aiuariiudinero. Si
•Isai. 35. «Sap. I. 'Ihiil. • Num. 28. ' Roro. 6. >° Ihid. » Canl. ». " Ezech. >» Psal. 2?.
>»Ilabac. 5, >»Job6. " llnd. 17Psal. 105. >».1Cor. 9. >9IMachaii. 2. »°III 19, »>Lnc. 17.
Reg.
".Canl. 4. " Psal. 58. '* Psal. 72. " Luc. 24. »6 II Cor. 3. " II Cor. 1. "Prov.20. *» R.mi.
.'>. "Rom. 8. *> I Cor. 13. ," I Joan. 2. *' Isai. 48; Luc. 3. s* Psal. 101. ** l-ai. 26. ">Roui.
^. " Psal, 103. '* Lcvil. 16. 3» Rom. 4. »• I Pctr. 2.
 Ul COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. II. Ui
au!e:n respirasti in spem vitae, bibisli vinum quod A adoratur. Fons gratiarum esl in coslis. Sed dum
la-ii/icntcor hoaiinis. Engaddi diciiur fons hxdi, vel pcr angclos nobis minislralur, quasi per canalcs
ocittitslentationis. Vineas haliet, scilicet populos cffunditur.
qui snnl in fonte hrcrii, id esl in bapiismate vcl Gloria ista est iriplex, quia triplex rcsurreclio.
larrymis pteuitenlitim, cl habent octiluin qui tenta- Prima est niiraculosa , secunria virtuosa, tertia
liont-svideiil venienlcs. His est riilcclus botrus cf- gloriosa. Prima csi de morte lemporali ad vitani
fiinricns viiuiin, iil est laiiliam sufe resurrectionis, temporalem ; secunda dc morte spiriitiali ad vitain
quam et ipsi stispiranl sibi nc abundauliori Irislilia spiriiualem'; tertia de morte teinpornli ad viiam
aiisorhcanlur *>.i Moralitcr, Cyprus tristis vcl : incorruptibilem. In priina Ecclesia coalescit; in
nmror dicilur. in qua estislc bolruslfctificans. Quo- secunda spiritus rcviviscil; iu lerlia liumana na-
niatn in sfuriio compunctionis, invenimr gauriiuin lura relloiesciu De priina : < Acceperunt muliercs
coiisolaiionis. Uurie : < Dcati qui Iitgen.t, quoniani dc rcsurreciione nioiinos stios »'.> llem : < Surdi
ipsi cousolabuntur **.»Hic orrio ctinm hislorialitcr auriiunt, niorltii lesiirguut, pauperes cvangeljzan-
iuvciiiuir. Piiino cnim Maria Magilalcne capul Do- tur "*.> Deseciiiiria <: Nuntiaveriinl Jacob : Joseph
niini et peries rccnnibentis pretioso nardi perfudit R filiiis liiiis vivit. Quo auriitorcvixit spiritus ejus*7;»
oriore *'. Deinrie discipuii crucifixum myrrhaun- el: < Filius ineiis nioiiuus crai, et revixitf perie-
xeriinl **.Deinrie holrus cypri facliis est, quanrio rai, et invenliis csl »«.> Dc tertia : < Christus re-
ir-uidio resurrcciionis cxhilaravit. Atidi gati- surrcxit priroiiifc ('ormientium "»,> el: < Refloruit
ritum : caro mea 60,>el : < Jusfiis ufpalmn florebif •>; >
< Surrexit Dominus, et occurrens niulierihiis cl : < Juslus gcrminabil sicut lilium, el florcbit
:iit: Avetc. Tunc accesserunt, el lenuerunt pedes in trtcrnum apud Dominum 6a.> Prima facla est in
cjiis*'. >Trinnobis jiosilasunt riivinfc pictalis suavi- Lnzaro ; sccuuda in filio prodigo; feriin in Clir sto.
talcm redolenlia, scilicet queri surrexit, quod mu- A Christo, quia Ircs n.orluos suscilavit '*. Curo
lieriluis occurrit, quori salulavil. tn primo proposuit Cbrislo, tinde : < Si consurrcxisiis ciim Chtisto,
nohrs glorinin; in secuurio rieriit confirienliam; in qutc sursum snnt qufcrile '*.> In Chrisio, quia
teiiio coniiilit lauitiain. Gloriam, ad quam suspirc- < Sicut in Ariain omnes moriuntur, iia et in
n;us ; coiilirienliaiii, per qtiam aspircmus; Ixtitiam, Cbristo omncs vivificabunliir «*. > Prima glo-
sub qua respircmus. Susjiircnius per ricsideria, riosa. Unde Dominus ad Maribam : 26 « Nonne
aspireuius cx pura conscicntia, rcspiremus a mcc- dixi libi : Si crcdirieris, videh's gloriam Dei «'. >
roris angiisti.i. Suspirabnl sponsa, ciiro in Canticis C Secunda gloriosior, quia < Omni< gloria ejus
dicerel : < Niinliale riilecto, quia amore langueo fili.c rcgis ab inius "; > teriia gloriosssmi :
"; > aspiiab.it ciim dicerel : < Suigaro et circum- < Seininaliir corpus ignobile, surget in gloria '*;
ibo civitaicni, per vicos cf plalcas, qufcram quem quando rcvclata facie spcciilabinuir gloriain Dei •*.>
ri*<igit aiiima nica *';» respirabal cum diceret:. Hac surrexii Domiiius, ot ostenriil gloiiam suiini,
< Lfcva ejus suh cnpitc meo, et dcxlcra illius am- ut ari eam suspiremus. Hiee resurreclio iniperfe-
j)!exn!>:lurroe '*.» 0 quam vebeinenti amplexu ain- clum nostrum ariduxil ari perfectum, cjecium no-
pl-xafus csl inc in crucc : in qua fluxit aqua de la- slrtim rcriuxil ad parariisum, ari vilain recluxil no-
lere, uianavit sanguis de corrie, aninia recessit a sirum inoiiiium. Primutn sic docuit ipsc resurgens :
corporc. Divcs isie insliior ir.erces suas in arivcnlti < Si vis perfeclits essc, venrie oronia quse habes, ct
sno iroplicitns aiiulii. llnrie : < Ecce venio cito ; et da paiiDeriLus'°, > de sccutiritr riicitur ". ;
mciccs inea uiectim esl*9.» Quia <oronc riatiim opli- l'.st%elevalusnubibns,
El spemfecil credenlibus
iimni, et omnc riontim peifecluin dcsnrsiim esl Aperiensparadisum, •
descendeos a Palre luminiiiii *°.> In passioue sac- Qitem proloplaslus clauserat.
rus concisus fuil. Unde : < Cnncidisti saccmn r. Dcterlio: < Sicul in Ailain omncs inoriuulur, itn in
lr.euin et circumriedisii me laelui.i ">.>In quo yidi- Christo omnes vivificabiiiilur ", > quia pcccator
mus cum leprosum, ct percussum a Deo ei liutui- liomo inortiius eral, ct revixil, pcrierai culpa Arifc,
liatum ".ln rcsurrcctione purpuramcxplojit. Revc- invcntus esl Chrisio a morluis n stirgenie ".
lataenim lacic speciilaiiiur gloriain Doniini, ctc." > Secunrio occurrit nuiiieribiis '*, ul daret conll-
Vel sic : iCouife capilis cjus sicut ptirpura regis denliam, quain aspirentus. Occurril Doininiis in-
jimcta c.inalibiis ".> Hxc purpura esl caro Clirisii firmis, occurril dcsolalis, occurril sanclis. lnfir-
gloiificala, cnpul spousfc, Christus; capilli ejus, mis, ut coufirniet palieutia , ricsolatis, ul reforiiiii
imitatores cjus, qui smil quasi rcgis purpura, quia in laiilia , sanclis, ul snliet eoriun desideriuin glo-
cis dcbciur resiiricclionis gtoria. Purptira liaecjun- rilit-.il.TCcnriiis prfcseiuia. Juxia' primum Pclrus
cta esl canalibiis, quia jatn in ccelis ab angelis viriil sibi Chrisluin occnrrcre, juxta scctindum oc-

»>H Cor. 2. l* Mallh. 5. ** Matlh. 26. »* Joan. 19. " M lih. 28. *«»* Cnnt. 5 *' Cnnl. 3.
*" Canl. 2 *»Aiioc. 22 »° Jac. 1. »> Psal. 29. •* Isai :"3. »3 II Cnr. 13. Bant. 7. «" lleb. II.
" Miiilli.II. »7 Cn. 43. ^* 8 Luc. 15. *9 I Cor. 15. 6' Psal. 27, •> Psal. 91. " Ollic. ecclcs.
•3Ltif. 7 ei 8:J(iaii. II. •»Co!os«. 3. »* I Cor. 13. 66 Joan. II. 67 Psal. 44. " 1 C<r. 15,
"11 Cor. 3. "iia.iii. 19. 7> Oflie, cct-Ies. '* 1 Cor. 43. " Luc. 13. 7* Matih. i>8.
 U3 TIIOMiE CISTERC. ET JOAN. ALCRrNi Ul
curril mulieribus, juxla leiiium occurril angclis iu » sic : < Exiie de Bahylonc, cl fugile a Clialdaeis*', •
ascensione. t A summo enim ccelo cgressio ejus, et desceunrio. <Acceriiteari eum, et illiiroinabimini'*,)
occursus ejus usque ari suromum ejus '*. » In figiira de tertio : < Ego dixi in excessii mentis inefe : Pro
primi venit Isaae in occursum Rcbccctr, et ipsa jcclus sum a facie oculorum luoriim **.i Nolandum
-riescendit de camelo .'*. Rebecca patieniia dicilur. auiem qnod qnidani lenenl pedcs ejus, quidam
1n flgura secundi occurril palCr prodigo filio ". In pectus, quidani c.iput. Pedes tenenl qui alTectum
figura lertii occurrit Melchisedecli curo pane ct babent erga ejus liumanilatem, peclus qui diviui-
vino Abraham revertenli de prfclio. 78.Ecce dabit tatis cl Iiumauilalis atiiniraiilur unioncm, capulqui
fiduciaiii ut •jspireiuiis. conicinplantur ni.ijest.ilein. Primi praesuinunt rie
Tertio subjunxit, <Avete ", » ul laiitia rcspiie- misericordia et veritale, secunrii ferv.nl cliarilalc,
ii.iis. Tres invenimus salutaliones Dci |denas dcvo- lertii splendcnl claritate. Primi ilaque tenuerunl
lione. Primain atliilil Raphael ad Tobiain 80, se- peries ejns, et riicunt : < Chiis.'tis passus cst pro
tuiidain Gabricl ad Mariam 8,,lerliam horiie Dumi- nobis, vobis niinquens cxeiiijiliiro, ut se'|ii.iiiiini
niis ad mulierculam. Priuiani uiisil et distulit, vesligia ejus *6. > Se.iindi admiranles dicunl :
secundam mandavil cl allulft, tertia oblulit et al- < Verburo caro facluni est el habilavil in nobis "; >
lulil. Ae prima : < Qui mandas salutes Jacob **,> de B tertii dicunt : < Revelata facic, speenlamnr gloriam
secunda : < Exsullavit spiritus meus in Deosalutari Dei '•. > Pedes tenuil Maria Magrlalena, quando
meo *', > de teiiia_: > Salus nostra in manu lua lacrymis perfuriil •*; pectus Joanucs evangelisia,
esl **. > In prima fuil affeelus tardior, in secunda quando supra pectus Doniini in coena recubuil '••;
discretior , in lcrlia ferveniior. lu priina cniin cuin caput illa mulier qiifc narrium sujira caput ipsius
ail angelus : < Gaudium libi sit semper, ail To- recumbentis efTuriii'. > Qui lcncnt peclus ciiin Jo-
bi:is : Quodgaudium mihi cril8I, > elc. In secu::ria scph, nohilirieciiriouc', sepelimit eum in corJe: Sic
ait Maria : < Quomodo fiel islud, qiioniam virum cniiu cuni Joseph aroifialihus conriimit, in simlora
11011 cognosco 80. > 111lertiti : <Accesseriint el le- munria involvunt, lapiriem claiiduut '. » Aromnii-
nucrunl peries cjus "'. > Hle qui salutal in ainore bus desiderii cl amoris, sinrione purilaiis, lapirie
teneuir aviriius, in memoria valiriius, in spe salu- foiiiludinis. Per lapidein vcro, niitic dtiriiia,.niiuc
iirius. fortiliirio desigiiatur. Itnque propter fortitndiiicro
Unde juxta triii verba salulalionis, legiinus in amoris, in lapirie csl claudendus. Scd ne ad ero-
Scripturis tria verba defecliva, quia iit hac via gandum boniim quod in uobis ialet ritiri simiis, ab
*
iuilla salus perfecta, scilicel avefe, valelc, salvele. , angelo mngiii consilii lapis est revolvcndus, id cst
Juxla primum dicilur avcte, quasi avidc teiicle. durilia rcmoveiiria.
Isiud ave qtiater legimus scriptuin. Priinuro fuit Triplex csl hfec duritia : prima obstinaii pecca-
coinnioniloiiiiiii, secundum deceploriuni, leitiinn loris, secunda avari sapientis, tertia severte forii-
illusorium, quarliiin consolalorinm. Primum allu- ludinis. Prima est lapissub quo putrescebal Laza-
lil ad Mariaro angelus S8, scciinduin Christo disti- rus *, seciinda, sub quo legebatur |iuleus *, tertia,
pulns ", lerliiim crucifixo paganus 90, quartum lapis in quo sepultus eral Dominus '. Primum re-
Chrislus mulieribus 91. Piimuni secuius est fnictus volvit Jiidfeus, seciinriuiii J.icob cuui pasloribus,
virginefe fecundilalis, secunrimii incurrit ciinicu lcrtium magni cousilii angclus. Pe piiino eniin aii
Ifcsfc mnjeslntis, lertium peccalum iugratiludinis, poininus Juriseis : < Tollilelapiilem 8. > Juriieus con-
quartum concepit seciirilalcra lam Doininiereqiiam lilcns inlerpreiaiur, quia confessio aufert diiriiinin
iioslne resurreclionis. In primo novam laudamus ohstinationis. De seciinilo dicitur : < Dum irei Jacoh
graliaujj conlra secunilitni qttfcraiiius cautelatn, qui siipplanlntor riicitur, in Mesopoiainiam Syri.e,
conlra tertium qnferamus palienli.ini, in qtiarto lapiriem ab ore putei revolvit curo pastorihus * :
cciicipiinus lacliliam. Juxta secundoin, vnlcie, quasi iri esl Chrisius i|iii supplanlat peccata ciiro rioclo-
valide tenele, juxla tertium, salvete. id est salu- Q j ribtis Ecclcsix, ngit ut scieniiain quam in se abscou-
tcm vcstraro lenete. Ecce keiiiia, sub qua respira- diini, aliis erogenl. De tciiio dit-itur: < Angeltis Do-
inus. De lnc scilicel salutaiionc : < Tunc accesse- niiiii accedens revulvit lapidcm >°,> id est Clirislus
rtint, i ex fiducia scilicet saluiationis, < ut appre- sua visiiatione etlicit, ut qui fories sunl in amore,
henderent ciim *'. > Primo deberous receriere, se- rejecia severilaiis austcritate, ad proximos inci-
cundo accericre, tcrtio excedere. Rccedcre, pecca- pianl dulces esse.
liini fugiendo; accederc, Chrislnm iniilando; exCe- Botrus cypri dilectus meus mihi', in vineis En-
dere, sujierna gaudia conlemplando. In primo su- guddi.
mus experiitiorcs, iu secundo securiores, in leiiio [CARD.]Cyprus insitla bolros grandes et dulccs .
jocundtores. Ad prinnnii nos arimoiicbat prophtia generat. Cyjutis autem inlcrprciaturflorilio. Osien-
7» Psal. 18 '* Gen. 27. " Luc. 13. 7S Gen 14. " Mntlli. 28. 80Tob. 5. •> Lnc. 1. 8» Psal.
43. "LIIC. 1 «*Gcn. 47. 8BTob. S. «« Luc. »'Mniih. 28. "8 Luc. 1. "Matili. 26. 90 Mntili. 27.
"> Mallh. 28. •« Mallh. 20. 93 Isai. 48. 9* Psal. 33. 9*Psnl. 30. •• I Pelr. 2. 97Joan. 1 •• il
Cor. 3. "Lm 7. >»0Joan.21. >Marc. 14. * Marc. 15. ' Maiib. 27. flsai. 9 J ixt. LXX. * Joau.
11. 'Gcii.28 7Ma:th.27. «Joan. 11.. 9 Gcn. 28. >° Malih. 28.'
 1*5 COM ENT. INCANTICA CANTIC. —. LIB. II. H6
dens aulcm malcr gaudium sutiin rie resurreclione A eam ari'exhibeiidara sancli suavitalcm accenderat,
lilii, dicil : Dileclus meus. est milii hotrus cypri, laudat passionem, qua caui ad p.uienduiii quoevirlu-
dulce scilicet floritionis gaiidiuin. Refloruil enini tiim esl nutrix, iiiforiuaveral, iiiagiiifie.il resurrec-
caroejus, et aniariturio mea vers.n est in dulcedi- lionis glorinm qiiaeam adspein bealte immorlalitaiis
nem, et dolor meus convcrsus cst in gaudium, cl crexerat, exaltat spiritus scilicel gratiam, qua t-am
rgo qiife in niorle ejus ciun ipso eroarcuerain, cuiii in virtuteni induxcral. Ecce spunsi piclas ejus ofli-
ipso florcnte rcfloresco; ipse quoqtie faclus est milii ciosissimam sedulilalem gralanler aspicil, clemeii-
hotrus cypri, id esl dulce cl maguiiih gaiidiinii iu ter suscipil; ct sic decorem ejus prfEdicando os-
vineis Engaddi, cuin videlicet fructti.n passionis ten.lil dicens :
ejus considerb, qui apparel in vineis Engaridi. Est Ecce tu pulchra es, amica meal Pulchra in opcri-
auiem Engaddi locus ubi siint aibores liahami, iiuas hus mundis, sobrie et jusie el pie vivenrio »' ,
appcllat vinens, qtiia vinearum inore coluniur. In- pulchra simplicilatc cor.lis, pro snla inl. ntioix
lcrpreiaturaiii-_'ra Eugaddi fons hoedi. Per nrborcs a-lernilatis, bonis aclibiis. iisislendo, pulcbra viia,
ergo balsami qu:c nascuniur ti cieseunt inEngnddi, pulchra doclrina, pulclira in legis observantia :jusic
fi lcles Cliristi signilicnnliir, qui in Engndrii, id est disjiensans temporalia, pulchra in evangelica perfec-
iu fonrie hcedi, id esl in fonlc baptisiualis, tibi la- B tione, propler Dcum relinquens oinnia, pnlchra in
valur liceduscl fu agims spiritualiter nasctuilur, et corpore, voluptates carnis viriliter stiperaudo,
•ia firie radicnli crescuni, et proficiunl, ul, sicut pulchra in aiiima,-cupi(Iilates roundi ab animo fun-
ariiores b.ils.iini,_ spirituali pinguedine fluanl. His ditus exslirpanrio : pulchra in carne, castitateui
igit r imer|)osiiis a matre, redit filitis ari prose- servanrio, pulchra in menle, erga Deum el proxi-
queiiilam pulcliriiuilinem . malris, dicens : iiiiini charitaiem inviolabilem observaudo, pulclira
F.cce lu ptilckra, aiuica mea; ecce tu putchra : in prosperitatc, non supcrbiendo; pulchra in adver-
anili tui columbarum. Sttate imperlurbJbilis permanendo ; pulchra in
{THO.1Bis dicit pulchfam-. Quippc cui dat dile- siibjcctionc obediendo, pulchra in prxlatione, suh-
c.ioiiero Dei el proximi, ei duplicem pulclirilu.li- jectis ducatum vitaj serroonibus el exemplis mini-
nem inserit, qua delectalur, quain laudat, cnjus slrando, pulchra in secrelo, pulchra in jjublico,
oculi dicuntur colunibaruin, quia dum in teinpo- pulchra in sileniio, pulchra in loquendo, pulchra
ralibus gemit, ad selerna' desiderio rapitur, in siin- in mansiietudine, putchra in supe.rborum persecu-
pticilate suos custodit sensus. Columba pro canlu lione. Niinc qualiter ista pulchriludo formetur iu
gcmil. Ha>cesl sancla anima, qufc cum videt in nobis, cxemplo videamus.
amore niuiidi reprobos garrientes, ipsa in cceiesti Qui facluius esi pulchram imaginem, primo rie
desidcrio atlendit, liinens ne amitlal quod diligit, nalurnli rudice lignum prfescindit, deinde ramis
diim differlnr. Vel oculi columb.Tesunl pradicalo- prseseclis in loco opporluno ad id facienduifi
res, qui simplicitatem quam praedicanl servanl, ct collocat; postnioriuni iinaginem forraat, dealbal; po-
visibilia contemnenles, ad feterna gemilibus muiiis stea pulclire colorum varielalc depingit. Cogitcmus
anhelant. Examore sponsse prfesumplio, «x amorc ilaque aliquando viliis inliserenlein, quasi arboreni
sjionsi indignatio; quod ila exitus probat. Est enim tcrrfc. Nain horoinem arbor designat, sicut in Evan-
consecuta prfesuinptionem correptio; correplionem gelio : <•Arbor boua fructus bonos facit 13.> Primo
eniundalio, emundationem remuneraiio. Jam ceriit ilaque separerous homiuem a mundanis, sicul ra-
fasius, ubi invalescit amoris affectus. Inde esl quod dicem a terra. Deinde ramus viiiorum in apto loco
euiuudalam dilectus vocal amicam, replicat pttl- poiiitur, cuin in rcligione localur. Cui forma impri-
cbram, eamdem mox vicissitudinem audiens ah ea. niilur, cuinad imaginem Dei informatur. Dealbatur
Hic dicil pulchram, quia duplex est decor aniinre, iniiocenlia : vaiictas coloruin est pulchritudo vir-
stilicet humilitas et iiinncenlia. Unric David : < As- lulum; cainpiis colorum, cor huinanum et purusn :
jierges me, Domine, hyssopo ct inuudabor, id cst D nani cor iiiipurii.il co0'itnlioiiu;n aliae dissipant,
liumiliiaiein, qiifc per lierbam parvam designalui'. alife iiiflamiiiani, ali;e disiendunl, alife.conlrahunt,
Et sequiiur: < Lavabis rae el super uiveni dealba- alifc inquinant, alifc perlurbant. Dissipanl ut ira-
bor ", » quia lotus a te innocens ero. Et quia in- ciinila:, inflaminanl ul superbse : distendunt ut
crepata abeoquod peticral, scilicet videre dilectum anibiliosfe; coiitrahuiil, ut iiini'dae; inquinant, ui
ad fasciculu.n myrrlife, videndo se humiliaverat, liixuriosfc; perturbant, ut vana:. De liisenim sic ail
meruil audire : Oculi iui columbarum, id esl sim- Isaias •* : < lbi cubabunt besiiae, et dracoues re-
plires, co quod jam non ambules in magnis neque quiesceiit ibi; ibi habitabuut strulliiones, et pilosi
in mirabilibus super me >'. > Vel quia Spirilus 's.altahiiutibi; ibi respondebunt sibi invicem ululfe,
sanctus in hac ave apparuii, [spirifalis inlelligiiur et sirenes in delubris voluplalis. >Beslife dissipont,
visio, ad quain modo pervehitur per suam liiiinili- dracunes iiiflainmant, .strulliiones dislendunl, pi-
tatem. Laudavcrat sponsa recubilum sponsi, quod losi turbant, ululic conlrahunl, sirenes inquinanu
• Psal. 50. " Psal. 130. , >»' Fil.12. " Mailh. 7. '* Cap. 13.
 447 TilOMjE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 148
Oculi, inquit, tui columbarum. Ubi oenlus verc sit A plicitatein. El hoc rie cotiscienli.i. Ebur robustuin
simplex-, debet hnbere in inlentioiie charilatcm, in aniinal est, cujtis ossa candida, proccssu tcniporis
electione veritatcm. Unde DoiiiiiuiS: < Esloie pru- ruborem conlrahuni. Quia hene coiiversantes opor-
dentcs sicut serpenteSf et simplicessiculcolumhffi >".> tet esse robustos in exercitio viruitiim; eandidos,
Hanc ergo haheat puritatein III fallcre nolii, et cuti- liropter nilorem exampli ari jiioxiuuim; rubeos
lelam ut fallere neii possil. Itein, oculorum alius propter fervorem juslorum. Ilxc de cbnvcrsatipne.
est bonus, alius melior, alius maliis, alius pejnr. Sapphirus cceli habct colorcm propier conienipla-
Esl enim qtti bonum diligit, ct inalum nescius agil: tivos, qui coaleslia consideranl. Juriiih caslilatem
bic cst bonus non tamen siniplex, scd niuUiplex; el signat in cujus sjiecie caplus esl llolofernes, cujus
cslquibonuroagii.etprurieiiteriiilelligitihicestsiin- capul abscidil, ne corrumpcrel eani *8. Piilcliritu-
jitex ; el est qui bonuin iniclligil, ct malum aj»ilci riinem conscienlix ricsignat Abisag Suiiamiiis, qux
27 n0" diligil : hic esl nequaiii. Dc primo : formosa juvencula fovebat pedcs Daviri senis *', id
< Ephraim coiiiniba sedutta et nou babe ;s cor >8; > cst aflectus nostros. In specie Sarx, species cou-
rie secundo : < Estote priideiiles sicui serpeutcs el vers. lionis, quaro Pbarao rapicns propter speciera
simpliccs sicut columbfe "; > ric terlio dicitur quod siiam non potuit corruiupcre Deo protegente, ct
sinl < jirudenliores filii hujiis sfcctili filiis lucis in B reversa esl ad vir.um suuni ciim iniineiibiis 30.
generalionc sua >8; > dc quaiio : < Obscurntum cst Species Rachci 3>est species conlemplalionis. Priroa
insipicns cor eorum et trariiti sunt in reprobum spccics esl contra sjiiriliini fornicationis; secunda,
sensum >*. > Columba aliquanilo Spirim-.n sanclum conira spirilum infirifc securiiatis; tertia, conira
designat ui, < Virii sponsaiti nscci.deiiiem sicut co- spirituro pusillaniiniialis et riissoluiiunis; quaiia,
lumhnm de ramis arboruin *•; > aliquando fainila- contra spiritum cxcitatis: De prima Paulus : < Fu-
icm slultnriim, ui, < Ephraim columba seriticfa, et gite foiiiicalionein ; fornicalorcs et adulieros judj-
iion liabens cor *'; > atiquanrio siinplitilnicm san- caliil Deus3'; > rie secunria : Beaius homo qui sero-
liortim inienlionein. Unrie : < Qui sirot isli qtil ut pcr csl pavirius 3a, el qtii riurx meiilis. corruet in
liubcs volanl el quasi columbsead fenestras suas,a.> ii!filuin>>
Coluinba vescifur puro grano, genuiiun pro cantii 3*Res est sollkili plena limoris amor;
edit, in nqtiis volnium accipitris tx unibia percipil, dc tertio Paulus : < Corripiie inquietos, consolauiiiii
iu petra niriifical, sine full.j csl, gregaiiin volat, pusillanimes **.> Idem ; < Amlio quosriain inter vo»
omuia simpliciicr intuelur. lltec oronia spousaj inorJinale ainbulare, niliil operis faCienies, sed oin-
spiritualilcr congruiint. Puriiate cnini vilse, quasi uia curiose agentes 36; > de quarto Daviil: < Pcr-
puro grano delecialur, pia corriis eompunctionc, 1C secutus est iniiniens animam roeain, biimiliavit in
lfetatur; hi sacris Scripturis rifcroonum insiriias lerra viiiun iiieam, collocavit me in obscuris sicui
ooniprebenriit et cavet; in vulneribus passionis n:oiiuos sa-culi ". » Isti stuit quatuor angeli mali
Chrisli diike sibi mentis reclinalorium conslruil; quos viriilJoannes iu Apocalypsi. < \ i.li, ait, qualuor
sinc amaritudinc roalifix, conlra dcliiiqucntiuiii . angelos siantes super quatuor aiigulus lerra 1, ct
pcccata sievit, fratrum co:.corriiam dlligii, quae- lenebaiit rjuiitiior ven.os, ne- flarenl snper ter-
ctuique videt, sine cupidiiate ceinil, si;:e aiubi- latu ,7', > scilicel (juatuor fl.itus Spiriius sanctiqui
lionc considcral, Dicatur ergo : lias pulchrituriincs operaniur. Primiis veiilus a:sluin
Ecce tu pulchra es, amica mca, ecce lu yutchra. libidinis rcfrigeral; secundtis areain conscienlife a
Qiialttor sunt pulchritudincs sponsx : in cnstilale, |):il;is perversai-iuii cogitaiioiuiro eniunrial; lcrlius
in conseieniiae puriiale, in exicriori conversat ono, sua sutenitaie inorJinafuro, rigorcm hieiuis, id ast
in coiilemplaiione. In castil.iie riiciiur : < Ecie dissolulioucfii el pusillaniniiiaieiii Cliroiual; qiiartus
quam puiclira csl casla gencralio, cuin cbaii- mibein muiulanfe solliciiuriinis expcllit, ul libcrius
tate* 3; > de couscicniia : < Obliviscerc-populum in coiucinplaiioiic cceltiin ajipareal. Hos lcucnl
tuum ct donium jialris lui, qtiia coiicupivit rex de- .n qualiioi' isii spiiiiiis, ue sponstm pulchrara fa-
corcm luiun "; > rie conversatione : < Foiiiludo et cianl.
decor indumciiiiim ejus 83; > ric conicmplalione : Oculi lui coliirobarura. Stuu oculi uiilvi; sunl
< Venicnsde Libano,.quam puIcluMfacla es, amica- oculi colunibarum. De priuiis : < Oculi sliillo.ruiu
mea **. > I:em de liis qiiaiuor ditiuni csl: < Candi- in fines lerrte 3S; > tle secunriis : < Oculi sapicn-
diorcs nive, nilidiores lacte, rubicundiores ebore lis in capilc cjus »9. > Terra riiciintur terreni,
aniiquo, sapphiro pulcluiores ". > Candor nivis scilicct amaiites lcrrcna. Tres suul fines liiijus teri ;c,
dcsignal munditiam corjiorum; fiigus corriis refri- scilicet voltiplas, vanitas, roalignilas. Itt-m, tres
gerium , et hoc in casliialc; cnntlor lactis designnt* sunt oculi sltfltoruro, lascivus, elaius,. ncqrraui. De
iunocciiiiaiii, quod cihus cst parvutoruin, ct sim- lascivo riiciiur: < Impudicus oculus iinpiidicx men-

Matlh. 10. >s Osc. 7. ,7 Maiih. 10. >8Luc. 16. ,9 Rom. 1. .»» Oflic. ectlcs. » Ose. 7. «»
&W- 4' " Psal- iL " 1>,ov 31- " C»"l. i. " Threu, i. «8Judiih. 13. "111
l?a> Iteg. 1.
'"Gcri.C0A„
20. •> Gen. 29. **I Cor. 6. 3SProv. 28. '* Ovid. 8aI Thess. 5. 3f11 Tlicss. 3. 37 Psal.
112. 37'Apoc. 7. " Prov. 17. S9 Eccli. 2.
 149 COMMENT. LNCAMICA CANTIC. — LIB.lt. 130
tis esl nnnliiis; > de elato : < f.eiieraiio cnjtis ex- A liceni cxtulit, qu'% eculis coluinbfe viriet regem iu
celsi suutoculi, et palpeurfe iu aliuro s.ibreclic**, > decore suo. Qupil dicit pulclirum. et aridit decoium,
de nequaui : < Si oculus luus iieijtiniu fneri', toium boc cst secunduni utraniquc nainrain. Pulcher ct
corpus liium tciiebrosum erit *>.> Lascivus in liiieni decorus dicilur dilectus, quia diligenli sc et in Iiu-
voluptatis, clatus in fiiiein vanilaiis, ncquaro in roanilatc ct in riiviniiale sine macula aspicilur re-
lincin inalignilaiis dirigitur. Laseiviiin liabuil AdaiiT, pichciisionis, qiifc riuni aniroa desirierio scquitur,
quanriii vidii ligiuiiu puliIirum visn, et ad vesceii- terrena obliviscilur et piiichrior ellicitur; pulchcr
dum suave, cl illuiiiinati sunt oetili nmborum *'; oinnia cre.ndo, decorus perdila lediiiiendo; pulelier
clatiim hnbuil Jonalhas, quando post peraclam. vi- in feqnalllate Palris Verbiiin Deus apud Deum, de-
tioriain comcriit modicuin mtllis, tl illaminaii sunl corus iii virginilaie matris Yorbtim curo lacitiro *';
oculi*jus *3; iieqtiain liabuit Balaam, quanrio dedit pulclier jusiis bcatam gloriam confcrcnilo; dccorus
cfmsiliiiro Balaac, quo filii Israel detipcrcnlur **.> pGenitciUibus inriiilgenliam tribuendo.. Esl eliain
Inde diciiur : < Vir. cujus obtiirntus csl pculus** : ptilclicr noii soltiin iu se, scd et in £cc)esia :
qui cadens apcrlos habel oculos; oculi sapientes in qu;u cst corpus suuni •*; quatn pulchraiii fecit in
capite ejus *• : i Tria sunt cnpita. Spiriius nnster, cic.tlione. Decoram in redempiionc ul sit sponso
Cliiistus, Deus. Inrie Apos'.olus : < Caput mulieris 15uKcnbilis,aitgelis (Jcsiderabilis, bonis onuiibus ve-
vir; caput viri Christus;-c.ipul Chiis;! Deus *7. > ucrabilis. Quataor sunl sponsi jiulchritudiues. Prima
Vir esl spirilus, roulier caro. Iie.n tres suul oculi in uioiiiili corporc : quia fuit < spcciosus forma prfc
culuinbx'. Primus c.rcuinspetiioiiis; secundus pise filiishoroinum^.iSecuudjiiilraiisfijfiiriiliOiie.Uiirie:
curiositalis; leriius coiileiuplaiioiiis. De primo con- < Facies ejus sictil sol, vestimenla ejus alba sicnl
queiiluv David : < Luni:.'iioculorum meoruiu, ipsum itix *». > Teriia in glorificata humanitatc. Unrie :
non esl ineetun *8; » de secuudo, Siincon : < Ptilas < Qiiis est iste, qui vcnil rieEdom linctis vestibus
oculi isli'videbtinl, per qtiero oculi cordis revela- rie Bosra. Isle lurroosus in stola sua grariicns ".'>
biinitir; de teriio : < Ad lc levavi oculos nicos, qui Quurla csl in riivinilate. Uudc : < Regetn in decore
habitas in ccclis *». » Primus' dirijdliir ia eapiit s::o videbiiiil oculi ejus *7. > In priina nostrjm ho-
quod est spiritus. Unrie : < llluroina oculos roeos, i.oravil iiifiruiiiaietn; iu secunda osiendil ftiturfc
ne unquam abdormiam in rooiie *°. > geeuiidus, iu bealiludinis qiitilifateni; in terlia fulurx incorrii-
capnl quod est Chiisius. Uude : < Posiijuam vidcro piionis veriiatcin; in quaria perditam in Ariam re-
loca clavoruii) cuiu Thoroa, dicam : < Dominus mcus formabil iroaginciii cl siroililudinein, quanrio i!la
el Deus meiis *>.> Teiiius in capul quod esl Deus. sjiecie partitipabuiilur roerojira, et jain in prfcscnli
Unde : < Indica inihi qtieni diligil auiina inea, ubi C.decorantur, non babililale corporum, scd cqmmen-
pascas, ubi cubes iti nieiidie *>"-.» Primus cst cir- daiionc virlulum. Ut autem de pluribus uiiuin tra-
cumspecliouis ad cxelusionem viioriiin el cusio- hamus in exeinpliim : Talis est ille amicus spopsj,^
diam virlutuin ; secundus pife cuiiositalis ad me- (Joaiiiieiri Baptistain loquor) qui dc tali pnlchriiii--
nioriam Chrisli beuelicionim; leiiius conlempla- dine cuinrociiriatus esl in Evangelip. sic : « Puer isle,
lionis ad cogniiionem ctplcstiuin. niagnus oit coraro Dornino; viuum Ql siceram non
Eccelupulckra es,amicamea, eccelu pulchra;ocu'i bibulclomnc iniinuiuluro noii iuanducabitj et multi
lui coluntbarum. in iialivilalcejus gaiidebiiiil' 18.» Ecceliic in tribus,
JCARD.]Quia odor ntir.i rie roare fiagravcral ad i:ivenilur. De ptjlcliriludtue,. coniinciidabiliS, Est
liiium. Narrius ciiiiu est licr',>a liuiuiis cl calida. enim cororoenriabilis apud Deuui, t.iolrtclus apud
Ecce niatrem comiiiendal ab uiroqucel tlicil: Ecce scipsum, gratiosus apud proxiiiiuiii. In primo praj-
tu pulchra es, amica-mea, propicr huroilitulis rieco- uiiiinenlia samiilalis, iu secun.io contineniia volu-
rcm ; ecce tu pulchra es proplcr calorcin riilectionis; plalis, i.n teiiio gaudium nativilalis. Per priiiiuin
et propierpult'Iiriluriiiieiiiesumica;eiproplersimpli- siurieiiiits DCo placere; per secunrium nos ctisto-
ciiaiem iuam es mea singiiliiri.lcr et ptoprie, Quau; dii-c; per teriiuin proximum allicere.
quiriem simplicitatem exjirimil, diccns ; OcuU tui D < Erit, inquit, magnus corara Domiiio. » Est
columbarum. Nam in columbis sigi alur simpjjcilas, roagiius cpram seipso; est magntis coram sfcculp;
ct iiiiioceniia. Oculi auiein sunt riuo, iiiiellecliis vi- cst magnus coraro religioso; esl magnus cocani Do-
tlelicet et aflcctus. lsti o.uli coluiubini suni inno- iiiiiio. Primus ex conscienlia alicujus gratifc; se-
centes et simplices, cum iuiellectus esl sine errore; cniidus cx potentia, diviliis, nobililate, dignitate;
cl iu veriiate Sctiplur.c uiltil inltiligil nisi vcrila- teriius ex bona conversaiiQoe; quarlus cx.charitaiis
lem, cum afTectus in Deum esl absque muudana pcrfectione. Primus deformalur cum diabolo; sc-
coiiciipisccnlia, et in opcrc Dei i:iliil coucupiscil cuiiilus conformalur buic steculo; lerlius refonuar
iuuiidaiiuui, niliil qufcrit nisi Deum. lur a Cbristo; qtTarltisinforraatur a Spirilu sanclo,
i Ecce lu pulcher es, dilecle mi, et decorus. Apud se fuit magnus diabolus-cum diceret: <Ascen-
'
[THO.] In excelso stal, et in sublime menlis ver- dam super alliluriinem nubium, et similis ero Allis-
••Prov. 30. *> Mallh. 6. »» Gen. 3. *3 I Reg. 14. ** Num. 24. **Ibid. *• Eccli. 2. *7 I Cor,
11. MPsal. 37. "Psal. 122. ,0 Psal. 12. *' Joan. 20. *>' Cant. 1. »'Joan. 1. •» Coloss 1, •
.»»Psal. 4i. " Mallh. 17. "> lsai. 63. *7 Isai. 63. «»Luc, |.
 151 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 152
simo **.> Uude eiiam Siinon Magusputabat se esse A 80Incipit ipsorttm contrate stare parentum
Nobilitas, ctaramque facem prwferre pudejidtt.
atiqnera inagnum •*. De secuurio : < llfcc dicit rex
inagnus, rex Assyriorum •>. > Pro teiiio dieilur de Quia :,
*>Omne aniini vitium tanlo conspeclius in se
Job : t.Erat vir itle inagnus in oinni opure **. > De Crimen habel, quanlo qui pezcalmajor habelitr *
quarlo : < Ibal Isaac suecrcscens et proficiens donec Er:
inagnus velieinet.ter elTecluSest •*. > Primus ma- 8»Misernmesl aliorum incumbere famw.
gnus apud se fuit diaboltis : De quo Ezechiel6*. Mulo paier tibi sil Thersites, dummodotu sis
< Aquila prajgrandis roagnarum alarum.jlongo ineiii- /Eacidwsimilis, Vnlcaniaquearma capessas:
brorum duciu, liabens plumas et varietntcs multas, Quod te Thertitw similem producat Achilles.
venit ad Libaiium et tulil ii.criullain ceriri et trans- Itcm :
83Non beneconveniuntnecin una ude morantur
portavit eam iu teiiani Seitnaar [Cliaiiaan}. Dehis
(fieit Apostolus : < Qui se exisiiuial atiqtiid esse cuiii Majeslas el amor.
Et:
iiihil si , i|ise se seriutii". » liem : < Quid habes
•k Ndbilitas snb amore jacet.
(|iiod non aeeepisli? Si:uce|>ist',quid glnriaris quasi
iioii acceperls **?» Igllor : » Qiianlo inaguus es, hu- Il.ec a se aniovcbnt David, oicens 28 s'c :
iuilia le in oniniliiis 67. > Apuri se inagnus eral Pha- < Neque arobulavi in magtiis, neque in mirabi-
lisfeus tum riicebat: < Non su.n sicui eteieri hoiiii- libus super ine 8». > Et Joanues : < Elias es tu?
num, velul eiiani hic Publieaniis M. > Non eral Non siiin. aPropheia cs tu ? Non 8*. > Divitiis
Joannes niagnus ciini diteiet: < Qui posi iue veuil erat inngnus < dives ille qui inrinebntiir purpura ct
anle iue facius csi, cujus non SUIIIdignus solvere bysso ; et ejiulabalur quotidie splenriirie 87. > El
corrigiam caleeanienli sui 69. > Hic lalis se rieforniat ille, cui dixil Dominus : < Sluile, huc notte rcqui-
cum diabolo, qnia prinius ad imaginein el simililu- rent animaro luani a te; qute auiem pror-parasticujus
dinem Dei tactus: < comparatus esi jumentis insi- crunl 88? » Magni simt sapienlia qui < 'sapienles
pientibus et s-imilis laclus est illis'". > Esf atius suiit ut faciani inala, bene auieni facere nolunt 89. >
magnus eoram jiopulo. Priino poiestate qua super- < Non esl ista sapieniiii riesursum riescendens , sed
bil non atieiidens qtioiiiorio Nabuchoriouosorceciriit lcrrt-na , aniinalis , diabolica , 0. > Hi < cu.n co-
cum tliceret: <"Nonne hic est Dabylon quam con- gnovisseiil Deum, n>n situt Deum gloiificaveruiii,
stiuxi, gloiiun et dccoretn regui niei 7>. > Ecce po- aut gralias egerunt; sed evanuerunl in cogilaiio-
lenlia. Sed nulla potenlia lunga est. Vox enini ad ntlius suis, dicentes se es»e sapienies slulti faeti
eum racta est : c Tibi riicitur, NabuclioriouosorTex: Q suut 9>. > < Perdaiu, ait, sapieiitiani sapientium, et
IVegnumtransferiur a le 7>, i et mulaius esl in bo- prudciitiam priirienlium reprobabo *'. > < Slulla
vem. ltein, digniiaie prsclali magni suni, de quibus: iiuiiidi elegil Deus ut confunderet sapieules; inlii nia
* Egressa Jst iiiiqiii,as a sciiioribus qui debebanl qnoque elcgit ut confunrial foiiia 93. > lsti onincs
regerc popiiiuni ". > Ui siint Nariab cl Abiucl, qui dc sua mngnitudiiie non cgerunt gratiasDeo, sicut
oiTerentes iguein. alL-uum mormi siinl coram Do- seniUie^ rie Apocalypsi , qui cecidcruut iu faties
uiino 7*. De his in lcge : <Cuin tiegcriiis uiiiiiii rie suas, ul ador.iienl serienlein iu Ihrono, ct deposuc-
«ovissiiuis nostris, nou inultiplicabii etjuos, non re- iinit cornnas suas autc lliioiium **. Hi confor-
iliicet populum de jEgypio'*. > Ili laborant ut ma- mniilui' liuic sfcculo. Unde Apostolus: « Nolite con-
gni videjuliir a populo. El cur non oninia tuni sit: formnri Iiuic suuulo 95. > Teiiiis, quia Christo
'• Qrales ex humili sitmma i;d fas reformaiilur ditilur, sed < reloniiamini in nuvilate
igia rerum
ExUllit quolies volitii forluiia jocari. scnsus veslri **. > lli niagni siinl coram religioso,
inier oniiies orientales 97. >
fcitiiiihns dicinr : * Potentes polenter lormenla sicul < Job lnagnus erat
Orientales eniui suut qui incipiunl cognoscere
paiieiuur. nis autem qui prfcsutil durissimum judi- Deuin. Iiiter hos esl Job magnus, duin conversaiio-
tiini ficl",> id esl prfclaiis. Qui niagni siiiit nobi-
ucin ejus ariroirantes, eum scquunlur. Unde c qiii
litate dicuul: < Scnien Abralix siimus, et neniini
;.d jiisiiiiiiin cruditiiit multos, fulgebiinl quasi slellae
seivivimus unquani7S. > Audi philusopliuni :
iu perpetuas fciernitaies 98. > Unrie : < Cum ambu-
n Quid genus, et proavos
strepilis,9 larenl animalia ambulabatil pariter el rotfc » juxla
Si primordia veslra, ea ": >lsli et sibi et proxiniu providcnt. Unricpoela:
AucloremqueDeum spectes, Et movet ipse suas el nuti respku alas.
Nullus degenerexstat,
Ni vitiis pejora fovens Habcnl enim riuas perinas, quibus elevanlur, duas
P.roprium deserat ottum. qiiibus subdili prolegiiutur. Unrie : < Dux pennae
'
Si mattis es singuloiuni jungebaiitiir >°°, > id esl sjies el amor,
89 Isai. 14. MAct. 8. " Isai 36. •* Job 1. 6a Cen. 26. «* Cap. 17. 6» Gnl. 6. *• I Cor 4. "
Eccli.3. *8 Luc. 18. *9Marc. 1. 7» Psal. 48. 7> Dnn. 4. 7' lbid. »*Dan. 13. »•7* Nuni. 3. 7*Deut.
17. 7»Juven. Pal. 3. 77Sap. 6. 7*Joan. 8. 79 Boel. De8T consolat. philosoph. Juvcii. Sal. 8. "
lbid. •• Ibid. *3Oviri. 8*lbid. 8»Psal. 13ri. 86Joan. 1. Lnc. 16. "8 Luc. 12. 89 Jerem. 4. 90
Jnc. 3. •> Rom. 1. 9!1 Cor I. 93lbiri. .»>Apoc. 5. 9* Roro. 12.- 96lbid. " Job I. 88Dan. 12.
*' Eiech. 1. ••' lbid.
 153 COMMENT.LNCANTICA CANTIC—LIB.JI. 154
< el dufe tegcbaiit coru-.n cor|>ora >, > scilicct liinorr A scanrializciur in alierum propler ciborum differe.i-
et poenilentin , qufc |)ra:riicat doctor cor|>ori suo,, tiuiii. De duohus priinis Apostolus : < Scio esurire
scilicet subriilis, qiioruui ipse esl captit. Talis erall ct saliari, el abuuriare et pt-uuriain pali >*.>Dc ler-
iuagnus Joanncs Baptisia pife.liealioiie et couver- lio:<Nihil intcrrogiuilcs propter conscienliam ".»
safione. Unde : Elisabcth Zacharifc inngmini virumI Couscitiitinni riico nou luam, seri allerius. Aurii
genuil, Joamiem Baplisiam pifccursorein Doiniui : quomorio gruliosus apitd proximum : < El mulli in
< Qui lecerit el docueril sic homincs, liic roagnus; naiivilatc ejus gaudebinu >'. > Trcs celcbraimis na-
vocabilurin rcgno Christi*. > Quarii a Spirilu san- livitaies: Joaunis, beaite Virginis, Satvaioris. Pri-
cto reforinanlur, diun oiiines viriutcs pcr churita- ina roeriia fuil inier graliain cl lcgem ; sccuuria
liin, qtife csl forma virtiittiin, ad supcrua gauriiai iulcr filiiiin Viigiuis et peccnlorem ; lertia , inler
ltferiiiiliir. De his riiciiun est < : lbnt Isaac suc- Dcutii et hoiniiicro. Prima fuil sttila luciferi ante-
erescens ct proficicns douec niagnus elTeelusest '.>i liicaiia.secunria quasi fulgcus aurora, lcrtia qoasi
Piimo succrcscit Isaac, id esl gaudens a jieccato, sol eiuergeus ab orieiilali plaga. De priiua j.ocia >*:
recedcndo, proficil de virlute in virlulero ascen- Nascere, prwque diem veniens age, Lucifer; altum.
(leiirio.Magiius cdicitur, aliis proficienilo; vehenien- Dcsecunda :< Qufeesl isla quse progredilur quasi au-
ler inagnus, totus fn ccelo conversando. Inde dici-. B I rora consurgens *•? » De terlia : Orielur vobis li-
tur: < Filius act rcsrcns Joseph : filiusaccresccns el iiieulibus nonieii iueum sol jnstilia: >7. » Joannes
riecorus aspeciu*.) In priino esl filius accrescens, kiceiu, iJ cst ClirisUini pr;t'iiuiiliavil; Maria prx-
in sccundo Josejih, iu leriio filius accresccns, iu niiiitiiiiti n prolulil ; Cluisius prulatus de ulero
qiiiirto riccoriis aspeciu. Uiule hene";Iixilcuni pnier iiiimdiiin illiiiniiiavit. Noslra quoquc triplex est na-
sic : < Oiniiipotens beneilicet tibi beueriictionibiis livitas : Piinia , le.nporalis; sccuuria , spiritualis;
ccMidesupcr, beneriiciioiiibtis abyssi jacentis rieor- lertia, inuiioiialis. In priiun, nascimur iiiundo; iu
SIIIII,bciicriiciionibiis uberiiiii ct vulvae*. > Benedi- sceuiiria ex Deo; iu lciiia, criinus cuiu ,Deo. Dc jiri-
ctioucm jactiitis dcorsuin habuil Joannes quandu nia: < Muliet sum parit, lii.sliti.nn habet; seri ciiin
visitavit eum Chrislus in inferno; co?li dcsuper, peperil jam non iiieiuiuit puenx prfc gnuriio iiiiia
quanrio in turiiiiu ascemlit cuin illo ; uberuin col- iiaius est liomo in iiiuurio'*. > De secuuria : < Oiuue
lata esl ei gruiia, qua lac docliiufe pruibuil |>roxi- qiiod natiim cst ex Deo vincil iiiuiiJuinl9.>Ei :< Nisi
uio ; vulvx, jier inir.ieula qiifc de ipiO facla sunt qtiis renalus fucrit ex aqiia ct Spirilu sauclo". i
in tiicro. lu vcuire eniin conceptus cst, ab augelo De tcrtia : Nalilitia sanctoriini pi-oiiunliaiitiir iii
liiinlialus. 1II venlrc csl sanclificatus. In veulre est r tcilesia. Et Job : < Ciim eoiistiiiipuini te putaveris,
'
niivus pnipheta facius, dum Christus ab eo cst agni- oiieiis ul Lucifcr '>.» Quasi consuinpiiini se pulat
lus. • Ecce coram Doroino magiius, sicut ait Chri- Iioiiioin inoiltt, sed orietur m Lucifer in resurre-
stus : < Inlcr natos mulierum non surrex-it major ctioue generali. Prima est Hcrodis, secunria Murits
Joanne Baptista 7. > Unde pra: cfeeris dictus csl et Joannis, lertia Salvaioris. Iu priina gaurient ler-
<lucerna arriens, el liicens' .-> ardeus vehemenier reiii, in seeiinda justi, in tertia sanrli. Pr.iua ten-
ililigcudo, lucens Christuni demonstraiulo digito. dil ad ricfectuiii, seeunria habel pcrfcctum, tertia
Eccc quomorio commcndabilis apuri Dcnn. coiisuiiiiiiatefieeluin. De prima gaudeuuulicr, <quia
Sequitur quomodo riistriclus apud seiiictipsuin. natus esl lioino iu tiiundo'1.» De sccuuda el ter.ia :
Vinum et siceram uon bibel' el oiiine iinrouuriuui <Gaudetein Doininosemj>er,iieruiu riico gaudete".».
noii nianducabii1*. In viuo iiuelligitur inepia l.tiitia, De prinio:< Muiulusgaudcbil, voscoiii;islabiinini'*.i
in siccra, abundans Irisiilia; in iui-uundo, carnis De secunclo : < Tiistiiia veslia vertelur in gau-
petulaniia. Contra piiniiim locustas dcvorubat; (liiim '*. » De lertio : < Gaudiiim veslruro iiema
contra. sccundum niel comedcbnt; contra lcrliuro lollet a vobis **.> Piimi, < leneiii tyropanum et ti-
|iilis cainelurum se vcsliebat. Vinuni cst de vinea iharam, ct gaudent ad sonilura orgaui blandien-
SoJoir.oruin ; siccra, cum generali noinine riicalur D tis ". > Secumli, < hauriunl aquas in gauriio rie
oiuiiis polus qui poiesl inebriare, hic specialiler loulibus Siilvatoris **. > Teiiii, experinieiuuin ca-
dicitur quori fit de succo poroorum, el est ausle- piuni vcrbi illius evaugeliti : < Gaudete ci exsuU
riini. Iinmuiidum dicilur quidquid ad conierienriuiii late quoiiiam uierccs veslra mulla esl iri ccelis*9.»
esl illicituro. < Oiiini.i, ait Apostolus, sunl muiida De primo : < Risus-doiori iniscebitur, et exireina
muiidts, coinquinatis autein el immundis nihil esi gaudii luclus ocoupal *•. > Iiein : ' Risuin deputuvi
mtindum, sed inquinata est eorum mens et co:.- crrorein, ef in gaudio dixi : Quid jrusira riecipe-
scientia".» Mundis utitur, qui sequanimilalcm ha- ris " ? > Piopterea ail Jacobus : < Risus vesler re-
bei tolerandi iiidigentiaiii; temperaiiliam , ne se vciialur in luctum, ct guuriiuin vcsirum in voces
corruropai per abundanliam; clinritaten, ne ipse fienliu:n **, > < Gaudium libi sil semjier", * ait au-
sumendo scandalizel akerius eonscieniiaiii.vti nc gelus ad Tobijm. Et ille: < Quod gaudium mihi eril
> Ibiri. « Matib. S. * Gen. 26. * Gen. 49. " Ihid. •
>• Dtut. 14. >>T l. 1 Luc. 1. 7 Luc. 7. ' Jotu» 5. » Luc. 1.
>» liiilip|>. 4 >-'I Cor. 10. •* Luc. I. >»Virg. Ecog. 8, 17. • >• Calil. «.
> Maiach. 14. >»Joan. 16. >9I Jon:i. 6. *• Joan. 5. *> J-.ib II. " Pliilipp. 4. "Joan.
" "Joan.lO.
16. .biri. **!L-id. i7 Jjb I. »" Isai. 12. " M.t(h. b. " Piov. 14. *>Eccle. 2. "J;tc. 4, " Tob 5'
155 TIIOMJECISTERC. ET JO.V.N.ALCRISI 156
qui in icnebris scrieo, et lumen cceli viderc non A , /Eterniiin vero est omne g.iudiiim, ctgaudium illud
possum3*. » Hoc temporale gaudium parvipenriens, iiemo lollel a vobis**.>Unde propbela : Gaudens gau-
propler tertium gaudium dicluin esl : < Lfelarc Jc- debo iu Doniiuo, cl exsullabit aniina roea in Deo
rusalem, et riiein festuin ngiic nmnes qni d.ligiiis ineo *>. > Inrie dictum est iu historia liguralive :
cam3*.»«Gaurieie gaudio hingiio oiuncs tjui lugebn- < Marriotbeus egrcdiens de palalio el 1I0conspectu
tis super eam". De secunilo dicii : < Non esl ie- regis", id est Christus vcnicns dc seereto Patris ad
giiuiii Deiesea et polus, seri jiutilia, et pax, ct g.iu- lransferenrioseleclos,< fulgeb.it vesiibus regiis.bya-
iliiim iu Spiriiu sancio 3T. » llein : < Si riil geiefis cinlhinis et acrinis", > id est sanctis ange.lisctim eo
mc, gnuileretis uiique, quia vnrio ari Patreiu". i desursuni venienlibiis ad juriiciiiin : qui stint hya-
IU-III: <Vcni.un ari vos, ct gatidebit cor veslriun".» cjiithus , saucti nuifidi hujiis, qui sunt uuiui colo-
Isii < haiiriuut aquns iu gauriio ric fouiibus Salva- ris, <jiii non de ccelo, tainen quasi stinl iu aere a
loris*0. > terrcnis suspensi: coronam aiueaiH portans in ca-
Tres sunt foutes qui ciTuiiduut nobis aqu.im dc piie*», > scilicet signum rcgi:e diguiiaiis, < ami-
ccelo : Fons niisci-icorriite,fons graliac, fons glorise. ctus pallio serico atque pnrpureo '», iri esi came
Pi iiiins, est fous licedoriiin; sccunriiis, fons lior- glorificala, qtife diciiur serica, quia nascilur de v«r-
torum; lcltius, fons honoiuin. Piiinus lavul im- I) niibus, cl Chrislus de inoiiulibus*.LnJe et ipse ver-
1111111 lum, scciiiuliis rigal ariduiii, terlius potat siii- iuis dicitur, purpurea propler passioncui. <°Eloui-
biiiiduin. De jirimo : 1 Erit fons pntcns dointis Da- uis civilas exsultavii, el laH.ila est", 1id esl Eccle-
vid in iibliitione jicccaloris et inciislriialx-*>. 1 De sia triumphaus ab eo sasccpla.i Judfcis quot|ueuova
seainrio : < Fons hoiioruin puteus aquuruin vivcn- liixoriii visa esl,» iricsl \cre toiililcutibus, el < gau-
tiinii ". » De tertio Boelius : dium, el honor, ei iripiiriiuro*7. > Tui:c cnim 0111-
Dn pater augusiam menlii conscendere tedem, ncs < vciiienl el gauriebiinl rie bouis Domiui sujKr
Da funtem tustrare boui. fiuiiienlo, vino el oleo t8, > cl in videndo Patre, el
De piiuto, < l.anriintis aquas in guuriio de fonlibus Filio, Ct Spirilu sancto. Rex ille diti.ur Assuerus,
Salvatoris* 3, 1 riutu gaudeaius de peccato reinisso. qui dicitur beuliturio ejus, vti alriuin ejus. Ejus
Augelis quoquc < esl guudiuiu siipc-r 11110 pet-catare uxQi-Esther, id est absconsa. Ilxc cst Eccle^ia qtue
pouiiilentinm agenlc*'. > E( ille paier : < Fili, aii, adhnc luict in tal giue hujus uiiserifC. Juxta illud :
oporiebat gnudcre, epulari; quia lilius iueus mor- < Nunc filii Dei siinius, et iiofirium app ruil quid
liius eiat et revixil; |>eiiei'.ii cl invcnius csl **. 1 ciimus, sciuuis auiein cum apparuerit, quoiiiam si-
Dc secunrio hauriiinis quanrio in uobis nasciliir. uiilcs ei ciiinus' 9. > Maidotiieus dicilur inyrrha
Uiule gaurienius : M lier enini qiifc peperil**,» *" iniiiida, scilitet Christus diclus niyniia piopter
iri est aniina qiifepcenilentiain agit, < jaro non mc- iiniaiiludiiiein paijsiouis : niunda, quia sine pecca.is
ininil pressura', quia naliis csl hoino in iiiundo*7.» otcurret nobis, ul nos irausferal iu regiiuiu Dei Pa-
llfec cst iiativitas Juanuis, qui dicilur graiia Do- tris. Tune eril vobis gaiidiuiu, dcpouia loiiupliouc,
mini, in qua iuulti gaiirieni curo siiseipiitnt eam. boiior cx Dui vocatione, irijiiidiuni cx toipoiiiiii
De teiiio haiiiiunl qui superna gaudia concipiunt, agiliialc.
ct prje gaiidio siislincnt Iribulaiioncs. Uude :< Ibant Ecce tu pulcher es, dilecle mi, et aecorut.
npouoli {jaudcntcs-a consjiectu coucilii, quoniaui [CARD.]Lcciulus uosler fioiidiis, ligna doinoruin
digui haliiti suiil pro noniiiic J >su coiiiuiiicliaui iiostiaiuiii ccdrina , iuqueaiiu nuslr.i cypressina.
pati **. » lnde dc Slepbano : Laiirics eigo pro l.iudibus referl inaler lil.o, riicctis:
Ille, paruto vertice , Ecce, dikcle mi, tu pulcher es secundum Deil.iieiu,
Guitdens suscepit tapides. tt sccunriuiu liuiiiuniluicni decorus. Ei quoniuin ipsu
Ei Laiireniitis : pluiies jain ipsain iiniicuiu vocaverat, atuicus au-
Gaudeo ptane.. teiu cl amica in eodcin lccio,tiin eadem rioino
Qttia hoslia _ colinbitant. Siati.u ipsa tracint de lecto et de cloino.
Christi efjici
Merui. <Muuetsiquiriem Cliiisius iu co qui diligiieuiu •*,
De priino, propinut Filius peccata icmilienJo; dcj sed qui diligit lilium, diligii et matreui,cl ita uterque
secuudo, Spiiilus saucti gratiaro iiifuiiricnrio; dcs nianei iu «0 qui riiligil allcriim. SeJ lauieu alilcr el
tcrtio, Paler gaudia nobis juopoiiendo; De quibusi aliter. Naro in corde diligeutis se iuaiiel lilius per
deiiur: < Oiiine gauriiiiin exist.male , fraires, cuui1 iiibubiiaiueiii graliam. Maier vcro per devolionem
iit leiiiationes varins incidtiilis*9.» Teiiiporalcenim1 ip.sius,et inscparabile toiisoriiuui inatris etlilii, in
gauriiiiiii esl uulltiui. Spirituale aliquoJ gaudiuin. p x dileciionis aHeclu.Dicil ergo :

31lbid. " OITiceccles. in quaiia Dan. Quadrag. " Isai. 66. *7Rom. 14. " Joan. 14. "Joan.lt'.
411l-ni. 12. *>Zach. 1. *' Cant. 4. ** Isai. 12. **Luc. 15. *»lbid. *• Joa». 16. *7Ibid. • Acl.
5. "Jiic. 1. "Joan. 16 *>lsai. 61. " Esthcr. 8. " ILiri. ,v Ibid. " Ibiri. " Ibid. " Ibid
58 Jci-cin. 51. " I Jonn. 3. 6UJoan. «.
157 COMMENT.IN CANTICACANTIC — LIB. III. 153

LIBER TERTIUS.

29 Lcctulus noster flortaut. A priinus est sorriiilus fetore luxuri:e; seciinriiissoli-

[Tuo.] Lcciiilus aniiittcquies esl, quia, dtim spou- riiis marilnlis firiei conservntione ; leiiius flmiriiis
sum singttlariier ainal, a peiiiirbatione iiiiuirii praneril.e vil;e tnnquum de uigrediue. in canrioreui
qiianliiin |)Olcst sc alienal, et virluies qtiibtis pla- iiiulaiione; qiiarlus canriiriiis.vjrgiual.s jocurolilntis
real ei aggregal, el riuin leiupui-aliu spt-iuil, lectii- aiiKBnitnie.Priiuus est forniraloriim, setiindus cou-
liiin lraiii|iiillil:itis ei slcrnil, qui viiiutuni Iliiiibiis jiigaioruro, lerlius coiiliiieniiniii, quartiis virginuin.
jociiiiriaiur. Spoiisu, opportiiuitate iliveiila.ornaluin De priroo ail Aposlolus : < Nou in comcssatiooibiis
iuiiUinl ihalaiiiuro , lt-(liiliiin digilo dcmonstrnns. cl ebrictatibus, non iu cubilihus ti iinpiiJiciliis •*.>
Dilcctus invitat ad rei|iiiem , et ciiin euiitibus in Ail hiinc lectuiri peiiineni, qui < exarserutii invicem
Euiinuus ardorem corilis non sustiiiens ari meiilis in conciipisceuliis suis, iiitiseiili iu mnsciilos lurpi-
pcrlrahit huspitiiiro. Secum peinoclaie compellii, luriiiieiii ojierautes. > Seri < quitaliu agiiut, reguiun
ct CUIIIPeiro loquilur : < Douiinc , boiiiiin csl uos Dei IIOIIcoiisc(|iienliir 6*. > Si quis eniin lcinplitii»
hic esse ". » lloc cnpiiulo et duobus seipientibiis, Dci violaveril, disperricl illiim Dens **. Nescitis
apte stiiius Ecclcsiai rieiiiouslruiur. Cluisitis uttcto- i|iiouinm inenibra vestra leiii|>lu:iiesl Spirilus san-
rila* |>ra'laiortiui, cleri decor, moiiucboruin qnics, cii " ? El lollcns mcinbia Cliristi f.cicus nierobra
populi riisciplitia. In Ecclcsia lccttilum puto iu quo B nicretricis 68. Itcin : c Qui Ibrnicalur , in corpns
quiescilur, claustra cl monaslena , iu quibtis vacn- stiuin |icccat".> Alii|iianrio vcniitnt sorries istat cx
iiius a cuiis sajcularibus. Hic lctiulus fluriilus est, mala consueturiiue. Undc poeta 7*:,
iiiSliliilis Paliuni cl exemplis, quibiis quasi fluribi:»
IVosniimerw*IIIIIIIMet frtiges consumerenatl,
rcsj>er>a cst fruiriiui (onversalio. Doiniis cst popu- Si-onsiPenetopes, nebnloiies,Alcinoiqite...
laris convciiltis Ciiristianoriiin, quos ligna in su- Citi pnlchrnm fitit in mediosdoriinre dies, el
IJiiii posita, id esl principes Eciiesiarum jirote- Atl tlrepiium citharw cessalum ducere curim.
giiul. Lai|ueaiia qiia? aJor.iaut, siinl inores tleii Aliquando ex divitiis. Unrie alius poela 71:
bcnc coiiijiositi. Quorinuiei'i ligna ceririuaet laquea- Diritiw lurpi fregernnl swcnla luxn.
ria cypressiiia rii-iinlur, hoc est qtiod pr.iiali cl Diciliis alilur luxuriusus «iiior71'.
clerus boiuiiii odoretii nliis ilare debeanl, el i::cor-
Unde Horalius in lihro priiuo Serinouum '•:
rupiibiles ne vuiis cuiiiiiiipaiitur jieiiiiauere Isie noeere tolebat,
. . . Eulrapiltss cuicunque
lectiilus esl jtisliiia ? Scis (jiifc jiistilia : < Sujicr Vestimeniatlabat preiiosa : bi-atus enmjam
quum, inquii, requiescei spiiiius ineiis, uisi sujier Dormiet in litcem, tcorlo posiponel honetlum
Ir.iiiiilciiiet (|iiieluin, el lienxiileiu sermoncs mcos „ Officium.
"? > Si quis ergo lalis fueril, lil leclulus Dci. No- Qui in hoc jacenl letiulo sciant quoiiiain fornica-
tunduiii quotl flos prfebel in iispct-luveiiiislateni, in loics cl adiiUcros jiulicabit Dens".
laciii leiiiialein, in odore suavilatCiii. Ilaijue in de- Sccundus lectulus solirius esi.Dcus enim dixit:
tore coiileinplalioncm, quae desi leiabiliier iuvitat, < Quod Deus conjuiixil liomo non sepnret '*.» Iiic
biinvuer traliii, arrieiitcr acti.-iulit; in leiiitale pa- excusat a peccaio fides qun alieuo conjugcs uon
l:eiuiain , qiiic conitiiiiiautibus el lualcditcntibiis coinroisccnlur , spes pio'.is qtifc cultui divino inan-
o<'curril, perseijiieiitibus oralioniiuis obviat, laerien- cipetur ; sacranienliim , quia in cis Cliristus el Ec-
libus bciiigniiuleni, oriienlibus cbariialein repen- clesia figuralur7*. In Iribus in hoc lcctulo coiijugali
riil; IIIodure dulcem Dco saiictoriiin fainaiu accipe. debcnt habere purilalcin. Debenl cnim sibi-in car-
ili riiciiui : < Cliristi boiuis orior suiiitis Deo ". > nali conimercio pariier obedire. ILc est lecius
FIos islu sjieui siguat cl aliqiianrio paiientiam san- Abrahiic, qui dicitnr paler excelsut ari regenrium, et
(iuriiin, quia leuilaic refovel, aspectu obletiat, Sara? qufc dicilur priuceps, f|'iia ci a viro in debito
o.lure rieiiiiilcel. Sic palieutes, iracuudos inansuc- solvendo esSel obediendum; Iroc dicluriiesl propicr
imiiiie, iuvidos huinilUufe, coiitculiosos pio silenlio priiiium. Secundum figiiral leclus Isaac, qui dicitnr
snpei.ire coiilenduiil. Ergo letiuliis spirilualis co- D gaudium, el Rebccca: qute dicilnr patientia, co quod
piilx uierilo floriiliis diciiur , quia in illis cordibus paritersit eis gaiidendum et susiinendiiin, id est iu
Cliristus suaviicr quiescit, in quibus pulcbriludo quauendis supernis gaudiis ex conimuni consensu
sajiieiitifc, IraiKjiiillilas piudenlia?, suavis odor spei paiicnler dehcnt vacare. Teniuin ligurat Ieclus
icgnal supernx'. Jacob, qui dicilur tupplantalor, et Rachel qute dici-
Quatuor sunt leciuli. Priinus est sordidus , se- lui- videiis principium , quia pariler eis sttiit vilia
ciindus solidus, teilius candidits, quartus lloririus; siipplanlanda cl gaudia seterna qmerenda. Deo de-
" Mallli, 17. •' Isai. 60. " II Cor. 2. «* Rum. 13, " Roni. 1. *• Gal. 5. *7I Cor. 3.
"ICor. 6. •• Ihiri. " Hortu. Ep. 1. 7>Juvcn. sni. 6. "(Jviri. 7*E|ist. .18. " Hebr. 15.
" Malth. 19. ' Epbcs. 5.
 TIIOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI IfiO
139
heni esse inlenti oralioni vacando, vilia supplan- A nitatis, viola humililalis, rosa charilntis, quia siue
lando propter incoiitinentiam in idipsum reverlen- his irihus minus perfecla esl virginil.s. ln lectiilo
do 7*. His aliqttando indicilur til sihi oberiiant lalihus (toribus odoralo cubai sponsiM, ul possii ei
< rcx in arcubitu SIIP,
propter lidei firroiiaieiii; aliquaiulo jiersuarielur, ut dicere sponsa : Ciiro esset
a coinplexihus abstineant propter oratiouein; ali- narrius mea dedit odorcm suuiii 9*. > Ili sequuiitui
qnando indulgclur , ul ad amplextim reverlantur Agnuin quocunque icrit 93, >
ju-opier infirmilatem 77. De prinio Paulus : < Vir Vbi vellere prwvius atlio,
sui corporis non habel, scd mulier <
poieslalem Virginis Agnus ovit, grexque omius candidus intral,
iniiiicr poleslalem sui corporis nou habet, seil vir
'•;> ric secundo idem : < Nolite fraudure invicem , stilicet per arorena vireta. tiiuiiliiasprinii esl a Deo
nisi forle ex consensuad teinpns, ut vacetis ora- clongalio;uLili:assccundi,huiii9nigenerisprogagalio;
lioni 79.>Et subjungit de tertio : < Et poslea revcr- ulilitas ierlii, Deo vacalio: ulililas qtiaiii, angeloriim
timini in idipsuro , ne nos tcnlet Sntanas proplcr rognitio. Lectulus noster floridus, quia in tuli leclo
incoiiiincntiaro noslram". > De vacatione orationis coiitcnipiamur,roiiieiiiplaiariult'iiersa|)iinus,prop:cr
dicitur : < Egrediatnr sponstts rie cubill suo , ct giistatum saporem siupemus. HoeDcus'mArianivoluit
" ostendi ciim ait Scripluri : «luunisil Dorninus so|io-
sjionsa rie tbulamo suo ".>
Qui jaccnt in hoc tertio lectulo, noii possuni con- reni iu Adaro9*.» Notanriiim qi.ori inuiiisil Dominus
templationi vacare propler sollitiiuriiuem eoriiin, spporem ,-snporero, sluporciu : Soporcin quo Dcuin
quae pertinenl ad iiialrimoniuiti; quasi in teuehris coiitemplarelur ; saporcro qtto in cuntcinplaiis de-
siint. Unde Job : <In tencbris slravi leclulum let-iarelur; stuporein quo pcccaiuni aboroinaretur.
ineuni *'.> Unde ipsa sponsa inboc slalu posila ait: IN primo Evarri fornoavil9*; iu secundo Ariaiu po-
< In leclulo roeo quicsivi pcr noclcs quein diligit IIIIIiiiguslavit '•; iu terlio a fucie Da se absconriit
aniuia niea, qufcsjvi ct non invctii. Paululuin cuni 97.Ha-c eniin tria qine dedit Deus in iisum, coiiver-
periransissein invcni quem diligit nnima mea, lenui lit iiomo in almstiiu : De primo : < Ego dorroio , ct
illuin, nec dimilfaro donec iiitroriucam in rioinum cor mcum vigi)al98,> rie Secundo : < Qiiocsiirsuin
iiieaui, el in cubiculuin gcnitricis nie;e8'. > Noia suiitsapilu "; > de lerlio : < Paires comedcrunt
verbofuro ordinem : Transit, invcuii, leuet, inducit iivain acerbaro, et rientes filioruin obsliipesciint >00.>
iu »:;il.'!';iiliiiiimatris siifc, comiiientiiira , qui ajitus Unrie scieiiriuiii quod triplcx est sopor. Primus
esl ad conleinplanduin. Transil |iriiiios aniplcxus fovendfe iniqiiitalis; secundus, recrcandfe infirmi'
rblinquenrio; invcnil, puriori inlelleetii cognoscen- r latis; tenius, conlcmplanrife majcslaiis. De primo :
do ; lenei, viriliter et cutisftuiii proposito ei tidhrc- < Dormicrunl soimium suum el nihil invenerunt
reiirio ; iudiicil iii cubituluiii rocuin in caslo corrie oiniies viri diviliaruin in nianibus suis >; > ric sc-
el corpbre riuki devotionc atLraliund;). Isii dicilur: tuiido: < Si doriuit salvus cril ';> dc tcriio : < Si
<Cuin oras intra in ciibiculum luuni, cl clauso doniiialis ini.er meilios cleros '.> De primo : <Ust|iie-
os.io ora Palivin luuin "''. > Isiu iiiquietantibus qno , pig>'r, dorinis *'/ » cl: < Surge qai rior.nis, e;
se rcspondet: < Noli inilii moleslus csse.Jani ciiiin cxsurge n rooiiuis °; > el: < Qui dormiiuu nocie i'.\
oslium niciim clajusuiii cst , ot piicri inei liieciiiu cuiil: Hora esl jain nos de sorono surgere*. i Iloruin
siiiit in cubiii iueo "*,> id cst bona npern in casto quidain rioriiiiunl sub peccandi studio; alii ijuia
rorde. lste caiididus esl, quia lolus Iaciymis pccui- pcccaium abscomlunl sub silentio ; lerlii quia grn-
tentife, Unde David: < Lavabo per singulas nocies vnntur salisfactionis txdio. Priini excaccanlur Dei
letliini nieuiii, laciynrs incis, straiuni meum rigabo juriicio, secundoVsuscital proximi adinonitio ; lei-
*6. > Poiiai jain paralyticus grahaluin stium, a quo lios excilat Dei consolalio. Primus fuil Snmson in
prius porlabalur ". El Jiidith casta vidua octiriit gremio Dalilaj 7, secunrius Jouas in profunrio sen-
in isioiluloft'riicm*8,sciliccimoiuiiicarnis.Hiclcclus lintc 8; lertius Jonas sub umbra juiiiperi aculcalic '.
ijiiauio melior sit mariiali,.ostemlii Apostolus sic : D De boc dicilur : < Duin doruiirenl lioinines, iuiini-
Sutula es a legc viri, uoli qiifcrere roalrimonium ". cus homo superseminavit zizaiiiaro >•. > Sunt eniin
Sequitur quarius, scilicel quies virginalis : Tres tria semiiia quibus diubolus siiperseiiiinal zizanin,
sunt flores privilcgiali quibus floiirius dicilur. Pri- duin liic sorano dormiunl homiiies. Esleiiini semeii
inus'Christus, secundus virgo Maria, tertius Joannes divinus sernio; est semen virtus ; esl semeu Clui-
evangelista. Clnisius eniin ait : < For0 flos eampi et stus. De primo : < Scmen est verhum Dci »; » de
Lliuro convatlium ",i In ligura beaueViiginis, virgu secundo - < Qui serainat in Incryrois in exsiiliatione
Aaron floruil »>.Ex merilo viiginilatis iu seputcro ineiel >*;>de tertio: < Nisi graiiiiin frumenti cadcns
Joannis inventuro esl maniia "pro corpore. Sed el in icrrain. roorluuiu fuerit, ipsum sulum mauel >*.»
iuoraliler isii suiit ircs.flores, scilicet liliuro virgi- llem : < In seinine luo benediccnlur omnes geu-
"ICor. 7. 77lbid. "Ibid. 79 Ihid. 80 Ibid. »>Joel. 2. »»Job 17. " Caril. 3. 8* Matth. 6.
"Luc. 11. •• Psal 6 87 Marc. 2. "8 Judith. 15. 891Cor. 7. " Cant. 2. »>Niiin, 17. 9'Caiu. 1.
"Apoc. 14. *9*Gen. 2. " »Ibid. 96Gen. 3. *' Ibid. " C nii. 5. •» Coloss. 3. '"Jer. 31. ' Psal. 75.
» Kphes. 5. « Rimi. 13. 7 Juriic. 16. » Jonas 2. • Jouas 4.
»Joan. 11. Psal. 67. . Prov. 6.
" Matih. 13. » lbiri. » P»al. 125 <''Joan. 12.
 ICI COMMENT. IN CANTICA CANIIC. - LIB. III. IC2
tes >. >Itciii: < Et semini luo,-qui eslChristus >*.»A danam mulnbiliiaicm 3*. Ecce tres dormiiiones,
~lleia: « Nisi Dominus exercituum reliquissel nobis quarum primam Dominus eiuiilit, secundam per«
semen quasi Sot!oma fuissemtis >', » Ecce prinife miliit, leiiiain iuiiiiitiit. Immisit Dominus quoquc
dormiiiouis ineoniinoria. Dc secunria , qufe est re- snporem; scd sunt quidam qui sapiunt carnalia,
crenurife infirmilaiis : < Si deriero somnum oculis suiil qui sapiunl ccelcslia ". Primi delectanlur 'u
nieis , el pnljiebris meis dormilalinnem >7. > llem : c.iuiessalione el cbriti.iie*, Secunrii in vanitaie,
< Surge, propera, amica mea ' 8. > Surge, nc Deum leilii in verilale. Priinus sapor spirilum inficil,
ohliviscaris. Propcra, nc occupel riies mortis. Veui secunJiis rieeipil, terfius ad regiiiim deducit. De
ari g.iiiiliasupcriifcsolemuiiaiis. <Hieins trausiil >*,•» piimo : < Qui in cariie sunt quaj carnis sunt sa-
stiliccl.limor aspcrjlalis. < linber abiit ",> scilicet piiinl »7. > De seciinrio : <Nen alla sapicnies *8.;>
aroor iniiiiriaiifcvolupt.uis; < florcs apparuerunt ",> el: < Noli almiii sapere, sed tiine 39.> De tertio :
iri esl spes supcrnfe jocuiiililalis. Talis enini hiems < Qu.c sursuni suiil s.ipitc *°. > De priino Job :
oblivioncm Dci iuriucit. Talis pluvia vclocilalem < Niinquid potesl aliquis guslare , quod giislatum
fugiendi pcenas impcdit. Talis spes ad sii|>crnnr» alTerl niorteni *>? > De sccunrio : < Chrisius rum
soleiiinitatem accen !il. Iu his iribus Jacob soniniim giistiissci aretuin felle iuisliiiu noluil bibere*';»
imjierasse iiivcniiiius : De prinio cniii fugerct fra- " scilicti fr.iuiles ct ainariluriiiies miiiuli. De tciiio:
Ircm riormiens super lapiriein se cre.vit, et ait evi- < Mulicr forlis gustavit et viriit quoiiiani bona rst
gilans a somiio : < Vere Doiiiinus cral in loco isto, ncgotiatio ejus**.» Irieo iguslaleel viriele quoniam
t-t i go iicstieham ". > Ac si diceret : Quoniani diu suavls cst Dominus ". >. Ilos^ Ires.snporcs gusla-
riorinivi Deum oblilus siiiu , sed evigilaiis invcnio verunt (ilii Isracl in deserio. Priinum cum revertc-
<iiin. Conlra seeiiudum , iil esl voltinialein ail : baniiir ad olas carniiini, diccmes : < Quis dabit
< Notic et riie , gelu et fcstti urcbar; somiius ab nobis carnes ut mandiicemus >°? > Secuiiduni, cniii
«culis nieis fugiebal ". > Pro lerlio dicitur : < Nun- ilicerent : < Veniunl nobis in meutein pcpniies.
liaveriint Jacub: Josepii filius luus vivit. Quo auriito porri, ccpe, et alia* 6. > Tertium, quanrio inaiu.a
revi.xit spiritus cjus , et cvigilnns quasi de gravi coinoricrnnl ". > Primuni habuil Adain, quanrio
sorono ait : Variam et vidcbo eiiin **. > De priino poiiium ccmciiit *8; scciindum, quando dixil scr-
dicilur: < Coiisurge in nocle, in principio vigiliariun pcus : < Eritis sicul dii *9; > teriiiiin ante lapsiim,
luariiiu ". > Secuuria riorniiiione rioimierunl faluae qnaiirio fruebatur colloquio Dei. Posl lapsuin vero
virgiacs; lerlia, prudciiies. Sic eniin scripluro est: iiMinisil stuporem de peccalo perpetrato, iia ut
Morani aiiieiii facicnle sponso , dormilaveriinl oni- Q possel dicere: < Cireiiiiuledcriinl inu gemitus mor-
nes ci riormicriinl *6. Scd differeiiler: Fatux cninj lis; riolores inferni circumdederunt nie".> Seil est
priiiio inorio; pnirienles secundo. De teriia, quse csl gemiius uiorlis, esl gemiius roeriicinalis, esl g»
co.ileuipiaiiiife m.ijestalis dicilur : < Ego dorinio et milus vitalis. Primtis circuradal, secundus miindat,
cor meuin vigilul *7;>ct illud : < Si dorrointis inicr lcrlius fecundat: circumdal, ul inspiciamus liuiii-
iucdios tieros, pcnnfc colunib;e deargenlaifc **;> dum, et fugiairius cjus decorem; inundat pecc.ii
Iulcr nieriios clcros, iri esl inlcr Novum ct Vetns fetorem; fecundat, ut a.Teclus tiescat in superio-
Tesianieiilum, vtiiuler lemporalia eicoeleslia, inter rein amorem. De primo in hoc lo o : < Anlequam
<JIIX, in utrisque mcdilaiulo , susjieiidilur aninin. comedam suspiro* 1; > dc sccuudo: < Laboravi iu
lmle Job : < Elegil siispeudiuro auiina niea, el mor- geroiiu meo, lavabo p<r singulas uocles lecluiu
tein ossa roea ". > liulc riicilur: < Issach.ir asinus ineuiii, Incryrois meis straiutn r.ieitni rigabo ". >
forlis accubrms iiilcr lerminos viriit requicm q.iod liiile Jereroias : < V;e nobis quia peccavimus, quia,
esscl bona, et lerraiu quoil opliinn 30.> ceciriil cnrona capitis nostri *3. > llero : < Miseri-
Iste sic dormicns conleiiipl.itur scilicct inferna, ccrriia Dei quia non sumns consuiupti; quia non
r.iiii:dana, cceleslin : luferna , in quihus invenit defecerunt roiscruliones ejus •*. > Dc lcrtio : < Do-
calninilaicin ; miindana , in quibus inveiiil muiabi- D minc, ante le omne drsirieriuro nieum, et gemiiu^
lia; supenia , in quilius reperil felititatein. II;cc iiieus :i te non est absconililus *'. > lnrie : < Sitlvit
Iria vidit Abrahaiu quaurio st>|ior iuvasil eum : auima inea ad Deum fonlcin vivuro*».t llem : < In-
< Facia cst eiiiin caligo lencbros;.3t. >Eccc iiiiiiidana: riica niihi quero diligil anima mea, ubi pascas, uiii
< Kt viriiltlib miiiii finnaiilcui ", > scilicet infeina; cubes in meridie'7.» Sequilur : < Dolorcs icferni
< El lampariem fulgentein 33, > scilicet carieUin. circiiinderieriint me "*.>Snnt riolnres inferni, sunt
Pro primo, pistor Pharaonis in ciircere suain dolores munrii, quos homo palienier siisilneal; sunt
somniavil teiilalioncin 3*.Pro leiiio, pincerna suaiu dolores cordis Immnni, quibits homo se Deo rccon-
30 sajvaliontiii '*'. Pro medio, Pharao soinniavit cilint. Piimos sustinel lioroo pro iniquiiale; sr-
in vaccls IIIIIICpiiiguibus, ntinc macilenlis mun- cundos ex necessilate; tertios ex volunlale. Da
>»Gen. 28. " Gnl. 3. >"Isai. 1. >7 Psnl. 131. >' Cnnt. 2. >' Ibiri. «• Ihi.l. " Ibid. "" Gen.
28. "Gen. 31. "Gcn. 45. " Tliren. 2. " Maiih. 23.. " Caiii. 5. *8'Psal.67. "3rJoh 7. " Ge .
29. »>Gen. 15. " Ibul. ** Ibi.l. 3* Cen. 40. "Mlii.l. " C.ii-41. " Roin. 5. Ihid. Koir..
12. "Rom. II. *° Culuss. 5. *! Joi> 6. *» Mailh. 27. *3 Prov. 18. ** Psal. 55. " Num. 11.
**Ibi.l. *7 Ibi.l. *8 Geu. 3. *»Ibiri. "• Psal. 17. »' Jub 3. " Psal. (i. " 1lut-n. S. " Threu. a.
"Psal. »6 Psal. »7Canl. 1. " Psal. 17.
163 TIIOMJE CISTERC. ET JOAN.ALCRINI 16»
primis in hoc lo.o : < Dimiue me pntiliilum ui A orientc7'?» Ali orieutc ji.-stitssusciiatiir, dum per
ptangam riotorem mcum, aniequain vnriam ari lcr- illuininnlioncui gr.ilitn rie'pccealorc jiislus cfllciliir.
ram tenebrosnin et operinm tnortis cnligine "; > Dc sceiirolo : < Asccnriit Abrahnm a meririic in
de $601111!!«, Daviri: <Deficil in dolore viia mea el Belhel'*. > Betliel dutnns Dei riicilur. A roeririic
aiuii inei in gemitibus ". > ln.lc riicltrn csl Eva>: crgo in Btihcl asvemlilnr, riiiiu fcrvore ililcctionis
<In dolnrc pmies filios tuos ">. > Et Ad;e : < In in ccclo cnnvcrsalur. De lertio : < Sol cognovit
sii'ori) vultus l'.ii vescoris. pane luo 6*.> Et' J>b : occa^uni suiiin 7*.> Sol ocrasum cognoscii, riiini
< ilmno nd laborero nasciliir, et avis ad volnn- eoiiiemplalivis siue sui rielriiiienlo ad miiiislraiHluii
iliiin ". > De lerliis : < Qiianriiu ponam consila in redil. De quar'o : < Venius turbinis vcniebnt ab
aiiima mcn, riotorem in curde meo per riieiti'*; > aqnilone T*.> Vcnliis lurhinis veuil nh nquilonc,
qiiin cor toiilrituii el liiiinilialiiin Deus non dcspi- dum lentatio iuspiraiur a (Ueinone.Sed <in medio
ciel". » llis trihiis doloribus legilur Chrisius do- est specit-s elcctri 77,>rium in cn senlinuis ailjuto-
luisse pro hiiniano genere. Primum susliimil quanilo riiini Christi. Ari orienlcin cubat sponsa, diiin (ii-
pccnain iit a nobis exclurierelur toleravit. Inrio cebatei : < Qu;c csl isia qnas progreditnr quasi
Jeremias : < Vere languores nosiros ipse tulil, tt nurora consurgens 7*?>Ad meririiem volcbat cu-
dolores noslros ipsc portavit ". » Et secundos, B bare, cum diccrcl: < Inriic.i uiihi quem riiligil niiiina
iiem : < Vidiinus cuui novissimum virorum, viruni mea, ttbi pnscas, uhi c.ubcs in niciiriic 7*.> Arioc-
dolorum "*.» El tertios, inde idem : <0 vos omnes ci.leniem fonnirinbnl dcscen.lere, cum diccrel :
qui transiiis |>er viam, atlendite ei videle si esl < Lavi pcrics nieos, quomorio inquinalio i!los"?>
dotor sicui riolor mciis ". > . Unrie dilecius: < Surgc, propcra, nmica roea *«.»
Lectulus notter floridus. Ad aquiloncm cuba!ial,cii:n riiceret: <Surge, aquilo,
[CAUD.1Ac si dicat: Lectulus si nosler esl, flo- et veni, atisler".» Ad oricntem e:go figit leiiioriiui)
ririus esl, lioc esl : Si ciijusquam conscicnlia nobis Judas, Issicbar, Zabnlon. Jiulns, confessio; Issa-
esi quielis lectulits, ipsa esl florida, habcns decorcm char, merces; Z:\biilon, habitactdum fotmidinis in-
patiter el odoreia, iit sit decora per ornnmenia terprelatur. Primum cniin oportcl ui lioino ronfi-
viiiiiium, et in operibus odorifcra per cxeniplum. tenlnr, securido ut roerces ccgiioscalnr, leriio ut
Dcinde de riouiibus subdilur. forliludo habeaiur. Perprimum, ut suam revch:t
Tujita domorum noslrarum cedrina. conscienliam ; pcr sccunrium, nl scial propler quid
[Tno.l Per ligna csdrina prtedicatores accipimns. suam excrccat roaliliam ; leriinni, ul sufliciai ari
Sicut cuim ccdrus lignura esl imputribile et altiim, r agendam pceniteiiliaiu. Excuhat crgo Jiulas, ne
sie prx.lic.iiores ncc pretio debent corrmupi, ut confessinncm impcriiat verccundia ; Issnchnr, ne
fiecianlur a justitia, et qu.x sursum sunl qiifcrere, lnnguescat roercedis ignornutia; Zabulon, ne pn-
ct qiisc siirsmn siinl sapere '•. Tectum spes est sillanimilalc ccsscl laboris expericnlia. De primo :
cseleslliiii), qiife diim ab appelilti lcmpornlium nos < Confilcniiiu fillcrtilri jieccatn vestra et oraie
Telrahit, a leinpestate lemporaliiun per palicnliam pro inviccm *'; > ric secunrio : < Qtii vicerit riabo ei
nos conservat. Nam cl ipsa palienlia loco ligno- calciilum cniuiiriiim 8*; > ric lertio : < Pusillauimcs
riini csl qtiic qiiiriqniil spes ccclesiis cxcrcct, vclut confoitaniiiii 8*.> < Manus soliifas crigilc el gcnua
tecli. tahulas suslinet. Tigna ccririna sunt, qni.i pa- debilia robornle ". > Hfec trin in Issachar consi-
ticnlia proximis viriculibus bonum dat odorcm, nec dera : < Asinus forlis nccuhans inlcr lcruiiios,
sinit putrescerc suhjectum sihi per vitia, qitia cu • viriit rcquicm quoit essct bona, et terram quod op-
sloriit. Dc custodia hiijus doinus scripium est in tinia, cl snpposni* liunieru.ni ad poriandum ". »
libro Niimcri sub nomine labcrnaculi, sic : <Ari Requies bona est ccssaiio a prccaio, terra oplima
orienlcm Jndas figet tentoria *».> Tabfrnnculum regnuin quori riahilur in prfcroio; supponit liuine-
istud cst cor nostrum , circa ipsum jubettir, til ruin ad portanriuin viriliicr labiirnntlo. In his tri-
Judas figat lentorium ari orieniem, Rubcn ad mc- D bus fuil Paulus. Dc priino: < Fui blaspliciuiis ct
ridiem ", Epbraim ad occidentem ", Dan ad aqui- persecutor, quia pcrscciiiussiun Ecclesinm Dei":>
lonem". Oriens est gratife illuminatio, meridies ecce Jitrias; de sccundo : <De rcliquo reposila est
chariiniis inflauiinaiio, occidens temporaliura ad- mihi corona juslilifc qtinm reddct mihi Doiuiuus
iiiinislr.ilio, aquilo tentalionis inquietalio. Ad in illa die "; > de teriio : < Ter virgis carsus suro,'
orienlem excubat homo sollicitus ui suos vide.il semel lapidattts suro, ter naufragium feci **.> Hxc
cxcessus ct corrignl; nd nicririiein, ut superiia tria in Davi.l figurata sunt.Primo enim confessuscst
riiligat, cl ad ea cor suum erignt; ad occidenicm, inlirmilnicm siiaro, riiccns : <Non posstim sic arma-
nldiiin teinporalia ministrat, niiinriiiiiisibi subigal; tus incericre *>; » secunrio, lilinm Saul cxs|icclavii
ad aquilonem, ut leiualiones prfevirical ct abigit. in pifeinio " ; tcrtio, forlis fuil sterncnrio ariversa-
De primo prophela : < Quis suscitavit jitsiuin ab rium. Ecce ad orienlem Judas, Usachar ct Zabulon.
" Job 10. " Psal. 30. "Gen. 3. " " Job 5. **Psnl. 12 ", Psal. 50. " Isni. 55. ••*
Ihid.
Ihid. >''Thrcn. 1. " Coloss. 3. «»Nuni. 2. '• Ihiri. " Ihid " Ihi.l. »» l-ai. 41. 7* Gen. 15.
" Psa|. 105. " Ezech. 1. " Ihid. '» Canl.
»* " 6. ">Canl. I «• Canl 5. «>Canl. 1. **Canl. 4. *»
Jac. n. 2. Isai. 55. " Ilehr. 12. •' Gc-n. id. •" I Tiin. I. "II Tim. 4. " il Cor. 11.
*' I Reg. Apoc.
17. "Ibid.
lf,5 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. III. irfl
Sequilur ad meriJiem, Rubcn, Siroco:i et Gad. A adhibere. Talcs eniin tractant: De vitiis subriito-
Riihcn, dititur tisto; Simeon, pbediens; Gari, ac- ruiii, dc usu lero|)oralinni, de oriliiinlioue riigiii:a-
einclus. Qui cnini amoris inflanuiialioticiii vult cu- tiini.In priniosfrpc fruclus virlufuin niiiiuiliir,niiior
stodire, opnrtt-t ut prius virieal, sccuu.lo oberiiat, Dei exleiiunlur, aiuor liiiindi iiieniorix infigitur
tertio se acting.it. Priiuo ut sint |>eriti, scrtinrio Vix eniin in priino polesl hoino de viliis ir.icl;i
subJHCti,leiiio experiiti. Periii nri coniemjriaiinncin el maculam non incurrere. < Qui eni:n Utigerit
gloriiE. subjecii Dei jusiitia;, expetliii nri viiun pa- |>iccui inqiiinabilur nb cn >°. » De his nil Domiiiu*
Irise. De priino Daviri : < Iiillainniaiiuii csi cor pcr prnphclnm : < Exspeclavi vineam meani ut fa-
mciini et rcnes mei coinniulati stinl 93; > ricsecunilo: terel uvas, ol fctit labrusras >'. > Itero in secirorio:
< Ul jumciiiuiii facius stun npuri tc, cl egn semper Yix coiningii iractare leinporalin el miniis non
tecuin"; > de terlio : < Tcnuisli mnniim i'evleiam amnre coelesiia. Sic cuim ait Gregoriiis : Qunnio
mcam ct in voluuiaie lua rierii;xisti ine ". > Pcr quisque anioii iiiunrii iniciiriitiir, lanlo a!> nnioic
priuiuin est Deus dcsiderahilior; per secuiiriiun cotslesliumriisjiiugiliir. Liule : <Ciini opcraius fueris
cleirienlior; pcr leriiuni propinquior. Desirierabi- lerrain, non riabit fruclum suuiii >*.> In tcrlio-.
liorem scnscrnt sponsa riiiu ait : < Gtitiitr illius Vix potcst dc ilignitaiibiis ordinari, et cnriim atn-
suavissimus el lolus desiricraliilis 9S.> Clementio- bilione iion morrieti. De his iie:n Do;ni;iiis p.ci-pro-
rem Ezerhias, cui vitam suaiu prolougavii, quia phetam : < Ipsi rcgnnvcninl nbsfjuc me, ptincipcs
Domino oheriivil : nil enini : < Menuiilo, Doininc, exslilcrunt, el non cognovi >', > Figant eigo len-
qiiomorio nmbiilaveiim corain lc 97.> sciiicct obc- loria ad occiileuicni Ephruini, Benjaiiiiii el M-t-
dien.lo. Item sponsic faelus est propinquior, qui.i nasses. Ephiiiiin occurrit eis qtii pcccatuiii exiermi-
accincla fuit ad qiia?rciiriiini: nit enim : < Pcr vicos iiant; Benjamin, iis qui ite leropornlibiis Iraiiant;
ct plnleas qiifcrain quciu ililigil aniina mca '». > Et Mnnasscs, iis qui (ligiiitalcin orJiuant. Pri.niis ergo
inde seqiiilur: < Pauliilum ciiin pertransissero, in- iuviieiiir ari fruciiiiiin utililatein: seciroriusail .11110-
\-eni fine.inriiiigil nniiua inea".> Ecce propinquior. lis suaviinlcni; tcrlius ari fugicnriain ainbiiionis
Sic ergo < Rubcii figal leiiforiuin ari meridicm "", > vauilalcin. De priuio riiealiir : < Qunsi rosa plantata
ul sil orultts npcrliis; Sitneou, ul sit prompius supcr rivos aqutiriitii friitiificnte *'*;> scciinriis :
aiiimus; Gn.l, ut sit grcssus rcclns : oculus, ne < lmitalotcs Dci esloic sicul filii charissimi; el nm-
Itirbclur sollieiliiiline mmiriana; aniinus, ne inriir- btilnle in tlilettione >*;» terliis : < Obliviscere po-
veitir volmita'c piopria ; grcssns, nc inipcrii.int |)iihim luiiui et rioiiiiiiu pniris tui >'. > Piiinis riieit
peccaiorum poiiriera,Priniiim, ne Ruhen fiat Tobias C Chiistus: < Entis et fiiictuni nfleralis >7; > secuiulis :
hirunriiiiis slercore excrecntus * ; srciiurium, nc < Si quis riiligil roe, seriiioiiein nici.uu scrvahit, e'.
Simcon sit Chore prn innberiieiiiia ignc rievorMus '; Paler incus riiliget euui >8; > lcrliis : 1 Grnlis ar-
lcrtiuro, ne Ga:', sicut (ilii Israel, luto ct latere onc- cepistis, gralis dato >9. > Tracseainus ad aqui-
ralus '. Dircrct t-iiiin Riihcu : < Lir.nen oculorum loiieni.
meoiiiin ei ipsum noiresl mccnro*; » Simeon : i Cor Siint lcnlali qui v. nini a falso non riisccrntiiii;
cueuiiicmiltiiiifitiim esl, ricrcliqnii nte virtus mea11;! suul qui in muiirio saliitem stiain coustUiuiiit; suni
Sari : < Infixtis simi in limo profunrii et non est qui ricspcranl. Priini iiicirctimsjiccli, sccunrii illccii,
substantia '. > De riuobus prirois angulis. In lcgc terlii rieccpli. 31 lucirciiiuspccti quia 11011Iiahent
lialiebant filii Isrnii in quattior nnglilis pnlliorum spiiitiiin .devolionis cl (liscrciionis; illccti atnore
siioiiiro qualuor funliri.is , i:c sequnulii" cogita- liiiiiiriar.tc diieeiioiiis; deccpii ignorautia diviroc
tiones suas, ct oculos suos in reS va/ias fornican- miseralionis. Priiuis diriiur : < Vi£ l.is qui dicuni
les'. Pallitim, cst conversatio nostra : qualiior btiiiuin inuluro et roalum boroim "; > sccundi :
liabet cornua; conversaiio nostrn debct rcspicere < Nulliim sil prniuin quori 11011perlianscui Iuxuria
Deiim, nos, proximum, iiiiinicum. ul scilircl faciat nosira, quonkiin htcc cst pars nosfra ct h.rc csl sors
Deo bonoreii), milii dccorcm, proxiino nmorem, D noslra *>; > lertii : 1 Major csl iniqnitas mea qunm
iuiinico liinorem; fimbriie stint Dei mandaia qua- 111vcniam inerear ". > llt crgo eiisiodiaiiiur, isli
luor specialia, dileclio Dci, sui, prnximi, inimici; fi^uiil tenloria sua ail nquilonem, Dan, qui diiiiiir
vita hyncinlliina, qnae liaiiet coeli cnlorero, est mc- jititiciiim ; Aser, qui dicilur feliciias; Nc|illi:iliiii,
moria |)atri;e cceleslis, quaiu nssiriue debcmus h.i- ijni (iicilur dilaiaiio. D-in, iuvitet ad juriicium vcri-
bere. Figal ergo Rubeu lenioriiiin nd niciiriiein cl lulis; Aser ail aiuorem sii| cru.e felicitalis; tNejrii-
dicat: < Ad lc levavi aniiunm nienm, Deus mcus; Ihaliui, ad sjicm divinfe iuiscratinuis. Dau riicat :
in le confulo, non cruliescam >.> El Gnd : < Venitc, < Jusle ju licale, filii l.oiiiinuin '*; >Aser : < 0 qunm
aseendamus ad nionteiii Doroini et a.l rioiiiiim Dei gloriosiim esl regnuin in quo cum Clirislo gauilent
Jacob'. > Ari octirieuleni tentoiium ligcic cst a OIIIIICS santii '*; > Nephthalim dical : < Spcralc in
conlemplatioiie ari aclivam riescoiulonti cuslotliaiii co, omnis congtcgatio populi, clTunditecoram illo
"Psal. 72. "Ibi.l. •"• Ihid. " Cant. 3. °7 IV Reg. 20. 9S Cant. 3. •• Ifiiri. '•» Num. 2. *
Tob. 2. • Num. 26. 3 Exori. I. * Ps.il. 37. • Ibiri. 6 P.sal. 68. ' Do.ut. 22. " Psal. 24. »lsni. 2.
'• Eccii. 13. » lsui. 5. >J G n. i. "Osc. 8 '» Eo.ii.'.!). >»Epiies. 5.' >• Psal. 4i. >'Jonn. 13.
"Joan, 14. >• M.illh. 10. " Isni. 5. " Sap. 2. S1 Ge.i. 4. " P,ai. 57. " Ollic. cctles.
 167 THOMJECISTERC. ET JOAN. AlGRINI 168
cor.la veslra, Deus ailjutor noster in fclernum ". » A lionesla conversalione. Ilunon riicilur dolor eorum
In tignis istis tria iuvcnio. Mugistri riocirinam; in figiirnns peccalores, quorum riolores cuin debent
dcsolalis misericordiam; in diseiptilo obedientiam. magistri snnare, sxpe ipsi magistri auditorum cor-
Ipsa enim porlant tegulas' qunsi susiinenles snbtli- ruiiipiintiir perversilale, qui dimiriium capilloruin
tos, el legulfe se npplicant illis tanqiiam formnm raduiit, riuin bonos rioctores inornm suo exemplo
uccipienles a riiagistro. In inagisiro itaquc invcni- ex pnrlc diminuiint. Dimiilium barba; radunl, dum
mus doctrinam vcrborum, IIIOIIIIUel opcrUm; in cos dcbiliorcs cfiiciui.i; vesles docurlani, dum in
desolalis, misericordiam consolaiionum; in disci- conversatione bona solito negligentiorcs redriuni;
pulis, obcdicntiam in cxseculione mnnilatorum. ci sic npparcnt eorum stercora, duin immiuula
< Iltcc adimplevil Chrislus qnanrio (iofcrebalur de- bona convcrsationc apparcnt cnrum peccata : ecce
fiiiictus filius iinicus matris sua>**.» Vcrbo eruriivit mogistri doctrinn; sequitur, in dcsolatis niiscri-
dicens : < Ariolescens, libi dico : Surgc "*. »' cordia.
Accessil nioribus, loculum tetigit opcrihus. Miscri- Sed notandum quori esl misericordia proprin, esl
cordia iu dcsolalis, qunnrio •viilit Doniiiiiis flentes, misericordia fratcrna, est miscricorriia palcrna.
cl < niisericorriia motns cst". > Oberiicnlia quando Prima ad seipsum, secunria ad proximum, lerlin
ari impcrium cjus < resedit qui erat morluus '^. > B palrisad filium, Prima fil per contritiouem, secun a
Vcrb.i rioclrina: dcbcl haberc doctor, qiiia < Inbia per coropassionem, lerliapcrcorrepiionero. Doprima
sarcrriolis custodiiinl scienliani, ct lcgem ex ore dicilur : < Miserere aninise tufe plncens Deo"; >
ejiis rcqiiirunl, quia angt-Ius Doinini cxcrciluum de secunda dicitur : Samuriianus inisericordia mo-
esl ". > Alioquiii cacci suiil duces Cfccorum: < Si tus iufudil viiiuin el oleum vulueralo a taironibus*';
aulom cfccu» cfccum ducat, aniho in fovcam ca- el Domiiius : < Benli iiiisericurdes, quoiiiam ipsi
diini ". > El Isaias : < Sjieciiliitores ejus cscciom- misericordiam conse.jiicutur **. > Puterna roiseri-
nes, universi caues niuli non valenlcs latrare ". > cordia Lria facit: Dimittil realnm, corrigit erraium,
Debent enim vcrbis altraherc, moribus ulliccrc, consolalur .iniaiicaliim. De priino dicilur : < Bonus
opciibiis invitarc. Sic ait Aposlolus : < In omnibus ille pater a longe vidcns filium stium reverlenleui,
leipsum prfebe exemjriunvbnnorum opcrum, in do- scilicet prodigum, roisericorriia molus occurrii
clriiia, in grnviiaic, in inlegritaie '*. t In ricclrina'- ei *3; > de secundo dicitur : < Cum iralus fueris
vcrhoruni, iii graviiate nioruni, in integritaie opc- niisciicorriifc rccorriaberis **.> Qiieui enim Doiiiiniis
riim. Ncc soluin niorum grnviialc, sed etsuavitnle. diligit, corrlpil; flagellal autem oiiinem qucm rc-
Unde Puuhis : < Qui praest in solliciludine, qui tri- „ cepitfilium**. < Longanimis enim estet inultum mi-
tiuit in simplicitale, qui miserctur in hilarilatc ".> sericors'*.>Quia uon in perpeluiiin irasct-lur, neque
Et in discipulis : < Obsccro vos, nt digne anibulctis iu aicrnuro corominabitur *'. El idco modo irasti-
CIIIII humilitale cl ninnsuciudine, cum paticntia tur et conigil. Dc lcrlio habemus in praescnii
supporlnntcs inviccm in charilate, sotlicili servarc exemplo. Vidit enim Jesus viduam flenlcm, et lur-
iiuilafcm spiritus in viuculo pacis **. > Qualcs enim bam copiosaui cum ea, el roiserieorriia moius esl**.
siint mngistri latcs faciiini discipulos : . Ecce dc miseiiaordia. Sequilur de obedicnlia. Hanc
Scilicel exspeclas ut iradal maicr honeslot, cxhibuit adolescens morluus, qr.ia nd iinperiuin
Aul alios niores quam quos habet : ulile porro, Domiui < rescdit qui eral rooriitiis *9. > Sciendum
Fiitolam turpi veiulw producere turpem ". quoque quod Lriplexesl obedicntia. Prima exhibetur
t Ciini criini au.liulareiil animalin, amhulabant pa- niajori, seciiiiria pari, terlia inferiori. Prima est
rilcr cl rotae juxla ea. El cum elcvarenliir a terra, neccssilalis, sejcuifdabcnigiiilatis, lerlia liuniilitalis,
elevubanliir parilcr ct lOltfi, sequcntes ea ". > Et Prima solvil dcbifum; secunda prfesial obsequium;
t!c opcrihiis : < Lnceat lux vestra coram Iioininibiis tertia esl prodigium. Primam Chrislus iroplevii,
ut virieaui opera vestra bona et gloriflcenl palrcm < factus Patri obediens tisque ad mortcm »». > De
vesinim qui in roelis esl ". >Itcm : < Et lucernaj hac ait Apostolus : < Filii, obediie parentibus ve-
arrienles in inanibiis vestris ". > Alioquin eru..t stris ". > Et illud : < Servi, obcdile doininis vc-
iiuntii quos Dnviriniisit ad llanon, qui rcmisit ens, Slris ". > Et illud : < Omnis aniina sublimioribus
rasitqiie (limidiiim barbx et riimidium capilloruro, poteslati.t sil subdita»3. > De secunda dicit idcm:
el deturlavil vesles coriun usque ad nales, ut appa- < llonore ii.vit.Bi prfcvenienles *». > ldcm dicil de
rerent eorum stercora»». Doclores iiunlii snntDa- lertia : < Subditi estofe omui humaiue creatur»
vid , cuin peccatoribus nuntianl mandata sermone. propter Dcum ". > Ad hoc spcctat quod statuil
Capillos habent qui dc capiie pcndunt elornaiil, id Jcsus parvuliini in medio discipulorum, el ail illis :
est oriialuin aniinae bonos mores in cordc; barbam < Nisi efDciainini sicul parvulus iste, non inirabilis
habeiii, scilicct signuin viiilitalis, ul sinl fories et iu legnuro coelorum ". > Et ulibi dicil : < Qni ma-
ccnstantcs in ariversitaie; vesiibus oinanliir, sciliccl jor est in vobis, fiul sicut minor ". > Sed el ipse
»»Psal. 61. "Ltic. 7. "'Ibid. »7 Ihid. " Ibid. " Malach. 2. *• Matlh. 15. *>Isai. 56. " Til.
"
2. • Roin. 12. "Ephes. 4. '* Jnven. sat. 6. "Ezech.l.
*• Eccli. 50. " Luc. 10. "Mailh. 5. *3 Luc. 15. »» Habao."Mallh. 5. '• Luc. 12. " 11Reg. 10.
*» 3. »* Ilebr. 12. »«Psal. 102. " Ib .IJ
*SLIIC.7. lhiri. " 12. »>Coloss. 3. »*Ihid. " Rom. 13 " Roui. 12. »»lPetr. 2." "
Philipp.
Maliii. 18. »7Luc. 22.'
 169 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. III. 170
subriilus fuil Maria?el Josepli ". licm, lavit pcdes A Tigna domorumnoslrarttm cedrina, laquearia no-
discipulorum suorum**,cum tamen major essel illis. stra cypressina.
Notanriuniqiiod quidam moriunlur in anima inle- [CARD.]Tigna siquidem sunt ad forliliidinem do-
rius; qniriam in corpore exlerius; quidam obsti- mus : laquearia sunt ad decorem. Domus autem
nati sntit in arobobus. Primi simpliciter moriuntur sunl animaesancta». Tigna ergo suiil virtules et gra-
in anima interius, secundi dupliciler, lertii et mo- tise, sine quibus non est salus; laquearia vero
riiiiitur el sepcliunlur. De primo dicitur : < Anima sunl divisiones adrainistrationum et operationum, et
qnte peccaveril, ipsa morietur *•; > de secundo dici- qufedam gratise quse sunt ad decorem .inimfe, licei
tur in lege. < Qui fecit hoc vel illud, morte moria- non necessario requiranlur ad salulem, ut sunt
lur "; > rie teriio riicitur : < Morluus esl dives et prophetife, gcnera linguarum, virlutes, discretio
sepullus esl in infernuin ". > In figura primi puella spiriiuuni, et iis similia '*, qua» velul laquearia
mortua est in thalamo matris"; in figura sccundi corruunt, si lignis fortitcr non adhxreant. Tigna
juveiiis iste filius unicus matri siife, jam ferebatur ergo domorum cedrina debent esse ut virtutes non
exlra porlam civilatis *»;in figura tcrtii, Lazarus vermiscant, nec pulrescant; sed per humilitatcm
qualriduanus ernl fetore horribilis •'. Sed anima, in profundum radicatx, crcscant in imincnsiini
sicut alibi dicltim est, prius (it lurpis, secundo infir- " sicul cedrus.
inatur, lertio moriliir. In primo non poiesl dici : Laquearia noslra cypressina.
< Tofa pulchra es, amica mea '*. > De secuiido rii- [Tno.] Laquearia doroum implciil et orunnl. Ce-
ciiur : < Sana me, Domine, el sanabor *7; » et: drus ct cypressus qutc sunl impulribilia, electos
< Sana animam meam, quia peccavi tibi *". > De figiiranl qui conlemnenles lcmporalia rctcrni fiunt;
teiiio : < Anima quae pcccaverit, ipsa morietur". » desiderantes fclerna, adornalum, ut dicturo est,
Cor enim sic lentaium est amphora quam vidit sunt laquearia. In tribus aufcin personis ornaiur
Zacharias, in cujus medio sedel impielas ™. El d«fe Etclesia. Esl enim ornalus principiini; est ornalus
roulieres deporlabant eam in lerram Sennaar : quod pr;elatorum; est ornalus subditoruro. Trincipcs
dicitur felor eorum. Sed angelus lnassam plurabeam onim inEcclesia ornanturjusiitiu;prtelati,scieniia,
projecit in os amphorse, ne impietas exeat, id esl et sapientia, et tolerantia; subdili, disciplina et obe-
difliculiaicm Chrislus objicit conccptfe iniquilati, dienlia. In primo est princeps terribilis; in secundo
ne ad actumpcrveoiat. Quatuor bajuli, qui adole- pifrlatus venerabilis; in terlio siibditus amahilis.
scentem defuncium portant, sunl ista : gulosiias, Propler hfcc tria in basibus lempli eranl sculpta,
olium, luxuria, mollilies cullus. De hoc Ezechiel: „ leones ct boves et cherubiin76,scilicetp/enifurfosckn-
< Aquila prfegrandis, magnarum alarnm longo tiw, prxlali, boves, qui j'ugum portnnt subditi.
membrorum ductu, habens plumas et varietaies In primo enim erut Assuerus terribilis, qiioniatn
firultas^veii-rtradtibanum, ct tulit medullam cedri, sedcns in throno tcnehat sceplrum aurcuin : quem
summitales frondium ejus avulsil 71. » Venit ad Li- cum vidisset Esther rcgina penc pr.x timore corruit
banum quori candidniio dicitur, id est Ecclesia; in lerram ; una autem famularum susiinebal caput
tulit medullam cedri, id cst devotionem corriis prius ejus ne caderel in tcrram ; pallium ejus suslinebat
«doriferi el alli; summitalem frondiuro avulsit, id altera ". Prima; famula est confidentia interioris
cst vcrborum utililatein, juxta illud : < Melior est innocentifc, quae sustinet caput, id est ralioncm ne
finis oraiionis quam principium 7*. > Transporlavit possit deviare; altera famula cst confidentia de
a lerra Chanaan, quod dicilur coromolio, scilicct bonis operibus, qiifc sustinet pallium, id est bonam
aquilonis, scilicet a bonis operibus priniaj conver- conversationem, nc cadatin pulvere, id est ne ali-
saiionis monendo, < et transporiavit eam in ter- qua nola lurpiludinis coram judice quisquevaleat
ram Scnnaar 7*. >Magnarum dicilur alarum pro- eam depravare. In figura secundi : Aaron in dcsi-
pler tentanrii velocilatem; longo roenibrorum riu- gnatione scicntife porlabat logion, id est rationale
ctu, propler permissani sibi a Deo poleslalcni; D in pectore ' 8; in signum lolerantire, in humeris su-
plnroas, proplerlenitatem; vaiielates, proptermulli- perlmmerale ; laminam vero auream in froute 7*,in
fariaro deceptionem. Dc illo qualriduano dicilur in significaiione sapientix. Scieuliam habcre debet,
ptopheta : Quid est, Israel, quod in lerra inimico- qua sciat Ecclesiani ordinare; loleranliam, qtta de-
rum es? inveterasti in terra aliena, commoratus es bet infirmorum portare onera. Hinc esl enim quod
cum morluis, depulatus cs ciini iis qui in inferno logion islud et supeihumerale in qno designanlur
sunt 7*. » In lerra inimicorum est peccalor per onera caienulis aureis, id esl mnluis operibus cha-
malam operationem; invetcrascit.in lerra aliena riiatis, erant connexa. Debet praslalus habere au-
per consuetiidinem; commoraiur cum mortuis per daciam, scieniiam, castimoniam. Primum, ad ly-
defeciionem; deputatus esl cum iis qui in inferno rannum; secundum, ad subdilum; tertium, ad
sunt per desperatiotietn. seipsum. Ul tyrannuin corripiat, ut subditum cru-

"Ltic 2. "Joan.lS. " Ezcch. 18. •>Exori. 21. " Luc. 16. "Luc. 8. 8*Luc. 7. "Joan. II.
•* Cani. 4. •' Jer. 17. « Psal. 40. " Ezech. 18. '• Zacliar. 5. 7>Ezech. 17. '• Eccle. 7. " Daii.
1. '* Darucli. 3. » I Cor. 12. 76111Reg. 7. " Esllicr. 15. .78 Levii. 8. 79Ibid.
PATROI..CCVI. 6
 !7I THOMJECISTERC ET JOAN. ALGRINI 172
dial, ul ipse irreprelicnsibilis appareal. Isla suntl A vcbunt mutuo '. > Ecce quam bonum et quain
tria qute bene gradiuntur. Primum leo, qui ad nul-- jucundum habitare fratres in nnum *; > et Joannes:
lius animalis occursum pavet, quia justus ul leo> < Congregavit nos in unum Christi amor; limea-
confidit 80.Secundum, aries dux ovium, qui ponatt mus el amemus Chrislum Deum;>et Pelrus: <Estolc
animam suam pro ovibus suis *', ut sit aries quii compatientes, fraternitalis amatores*; > teriium
immolatus est pro Isaac ". Tertium est < galltisi < Esl lepusculus plebs invatida qui ponil cubite
succinclus lumbos suos **, > liic esl gallus qui ja- suum in petra*; petra autem erat Cbristus ', >qua;
cenles excilat el somnolentos increpat, cui dicitur :; aitPetro : < Super hanc petram, inquil, jcdificabo
< Sinl lumbi vestri prfecincti **. > In figura tertii,, Ecclesiam meam '. >
fllii Israel accedentes ad allare erant vestiti lineai Ad hanc petram confugiunt petris irrctitf, tenta-
stricta •*. Linea veslis moliis esl, el quasvis plicasi tionibus gravati, virtutibus praediti. Primi, ui con-
recipit: quod spectal ad obedientiam qufc paratai vertantur; secundi, ut liberentur; lertii, ut in eis
esl ad omnia. gralia augeaiur. De priroo : < Pelra refugium heri-
Quod stricta est referlur ad disciplinam, qutei naciis ' > in quibus spinte designant peccata; de
sfringit dissofuta. Primus ornalus scilicet justitise: " secundohicfsciliceUlepuscutus, plehsinvalida, cubile
quatuor habet. Sic debet esse judex discretus, ul suum ponit in pelra; > de lerlio : < Veni, sponsa
consoletur miserum, inquirat diligenter si quid oc- inea, columba mea, formosa mea in foraroinibus
currii dubium, secundum modum 32 culpte punial petrae, in caverna macerifc8. > Quartum esl isicllio
rctim, misericorditer liberet oppressum. Dc his ait qui manibiis graditur et in domo regis habital **.>
Job : < Juslitia iudulus sum, el quasi diariemaie Manihuseniro debcmus laborare el spirilu in cttlum
jtidicio meo89.»De primo : <Cumquesederem quasi hnbitare. De labore dicitur: < Labores manuuni
rex circumslanle exercilu, cram lamen rooereniium tunrtim quia manducabis, beatus es et bene libi
eonsolaior "; > de secundo : iCausam quam ignora- erit 9; > et: < Anima mea in manibus nieis >*,>
baro diligenlcr investigabain S8; > de lertio: < Coti- scilicet ut dicas. < Manusroea: distillaverunt myr-
t-erebamniolns iniq.ul 89; > dc quarlo : < El rie den- rham el digiti roei pleni myrrha prohaiissima ". >
tibus ejus auferebam prfedani90.> De prfclatis Apo- Igitur < quiriqiiiri polest invenire nianus lua, i:i-
siolus : iSaceidoles qtii bcne prfcsiuit, duplici slanter operare quia nec ojius, nec ratio, nec sa-
lionore habeanlur digni 9>, > scilicet propler scien- pienlia, nec scieniia cst apuri inferos, quo tu pro-
tiam et sapientiam. Iiero : < Volo episcopdni esse peras ". » Spiritus in ccelum inlerin) riebet con-
irreprehensibilem, hospitalem, puriicum, ornalui» tQ versari : quod est in domo regis habilarc. Unde
", > ita ul impleatur. < Luceat lux vestra coram Paulus : < Conversalio nostra in ccelis esl "; t et:
hominihus ". > Desubdiiis ail idcm : < Obsccrovos <Qufesiirstimsuntsapitc, nonqufe super lerram1».»
ut riigne ambulelis vocatione qua vocali eslis cum Corpore Stephanus laborabat in lerris cum gau-
oiiiiii bumilitate el mansueluriinc, ctim palientia dens lapides susciperet >*; inieiim conversabalur
supportanles invicem in chaiitale fidei vel spirifus in ccetiscum diceret: < Ecce video ccelos apertos,
Jn vinculo pacis 9*.In quaiuor debenl subditi pro- el Jcsum siantem a dextris virtuiis Dei >*;» Priroo
ficere. Priroo spiritualibus lucris iuhiare, unde vi- cum sic est ornatus, dicilur : < Dilexisti jusliliani
vanl; posimoriumse collegio religiosorum aggrega- et odisti iniquilatem >'. » Prxlati audient: < Col-
re, ut sit iter securum; terlio de tribulalionihus Iaudabunl multi sapientiam ejus, et usque in scecu-
snis confugere ad Deuni; quarlo corpore laborare, lum non delebilur nomen ejus >8. » Subditi cla-
spirilu conversari in caitini. Ista sunt qualuor mi- tnanl :<Bonitaiem, eldisciplinam, etscientiam doce
nima lerrte; el lipsa sunt sapieniiora sapientibus. me >3-* 9; » ut postea possint dicere : <Disciplina
Prhnum : < Formica quaelaborat in tcstale ut vivat tua correxit me in finero, et disciplina lua ipsa rr.e
in bieriic. Unde Salomon : < Varic ad formicaro, docebil *>.»Laqueariaista, si lalia inveiiiauiur, cy-
o piger, et contcmplare vias ejus; et riisce snjiien- D I pressina sunl, et dicelur de eis : < Beatus vir qui
tiam ". > Undc : <Ecce nunc lemptis acccpiabile, insapienlia morabilur *'; > pro pralaiis : < Et qui
«cce nunc dies saluiis 96.>Et Doininus: < Ainbu- in juslilia medilabilur *3;>proprincipibus : < El in
lale dum lucem hahctis 97; » el: < Negotiamini, sensu cogilabil circumspectioneni Dei **. > Verum
duin dies est ". » Sccunilum est < locusta qute el si viliuin invenialur a laicre, non erunt ceririna
regem non habel el universa volat per turmas ". » laquearia, vcrhi gralia : si principein faciendoju-
Subdili enim ad religionein se conferenles regein slitiam corrumpat pra?mium vel grafia ; si prxialo
11011habenl in hoc roundo; sed siuuil habilaiit de scientia vel sapieiilia adhfereal ambiiio vel su-
propter illud : <Vaj soli, quia si ceciderit non habet pcrbia;siin subdito de riisciplina ct obedieniia
6ublevanteni **•; »el: < Si dormierinl duo, se fo- sil tiypocrisis et vana gloria. De principibus ait
8»Prov. 28. *>Joan. 10. " Gen. 22. " Prov. 30. 8* Luc. 12. " Exori. 28. " Joh
89. *'Ibiri. "Job29. •' Ibiri. " lbid. 91ITiin.5. 9'lTiin.3. "Mailh. 5. 9VEpbes.
4. " Prov. 6. •* II Cor. G. •' Joan. 12. •« Luc. 19. " Prov. 37. '" Eccle. 4 ' Ibiri. ' Psal.
•132. »IPelr. 5. * Prov. 30. MCor. 10. 6Mallh. 16. ' Psal. 103. » Canl. 2 |8* Prov. 30. «Psal.
127. >* Psal. 118. » Cant. 5. " Eccle. 9. "Philip. 3. >*Coloss.3. '« Act. 7. " Ibid. >7Psal.
i.i. >*Eccli.59. *9-19Psal. 118. *>Psal. 17. *'Eccli. 14. *'lbid. ** lbid.
 173 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. III. 1T4
Isains: < Principes tui infideles, socii fiiritm, om-- A ctiinieslin libroMacbabaeorum: t Ornavernntfaciein
nes (liligimt munera, sequunlur retributiones **. >i lempli coronis aureis, et dedicaverunl allaria Do-
IiifiJeles sunt suum negligentes ofCcium, socii fu-. inino6*; Templum Deisanctum est quod eslis vose".»
rum abscondentes verum, diligunt munera, sequun- Facies ejus est exlerior conversalio, per quam ce-
lur relributiones : et ideo non abhorrent judicare> gnoscitur homo ab homiuibus, quasi per faciem,
falsum. De prxlalis idem : < Aurum luura ferugi-. utrtim bonus repulelur an malus. Iinque facies isla
natum cst **. Argentum luum versum est in sco-. ornatur coronis aureis, dum conversatione cxleriori
riam, vinum tuiira mistum est aqua *7. > Aurumi ejus sapienlia pcrcipitur, qui sic vivcndo coronnm
tuum esl sapienlia. Hoec rcrugiiialur, dum superbiai meretur qui interius qualiier extcrius conversalur,
admiscelur; argentum in scoriam verlitur, diiini se informnt. Undc sequilur: < Et dedicaverunt al-
prtedicaloris eloquentia propter vitte suas inhone- taria Domino, » id esl cor suuro, quod est allare ,
stalem vilipenditur; viiuiro miscetur aqua : dumi duro gcmenrio in eo peccata sua rieplorant, el sic
charitas refrigescit. Unde in Apocalypsi **, 'cuidami Deo ipsum interius traclando dedicant. Sic igilur,
prnetato sub nomine angeli dicitur :< Habeo aliquidI <Perfecti sunl cceli, ei lerra, et omnis ornalus eo-
ariversum te, quia priroam charilalem dereliquisti. rum ". > Ccelum enim dicilur aninia, hoc ornatur
Prima opera fac : alioquin veniam et rooveho can-. _ cum aniraa virtutibns decorattir. Corpus aulem rii-
delabrum luum dc loco suo. > Item de his :< Filii citur terra, quia de terra faclum est: hfcc terrn
Sion inclyti et amicti auro primo, qtiomodo repu- ornalur, qiiando bona conversaiio exlcrius agilur.
tati sunt in vasa lesteaopus manuum figuli *9. > Au- Prirni sunt Bcl rietisAccaron, ii.tus Iiilcus, exterius
rum dicti sunt, quando sapienlcs erant. Moriostitit tcneus; sccundi, teroplum Salomonis, exlcrius la-
vasa testea, quia lulosi per culpam. De subditisdi- pirieuin, interius aureum; tertii, arca Domini deati-
cit iriein : < Qui vescebanlur volupluose interierunt rata inlus ct exlcrius auro purissiino. Iiaque la-
in viis ; qui nulriebanlur in croceis, amplexali quearia ista sunl cypressina, si hono proposito in
sunl stcrcora", > dum peccatis se implicanl re- talibus fuerit confirinala, it.i ut non possinl cor-
liiiquenles proximum. Volupiuose vescilur, qtii riulci rumpi aliqua dfcroonis vel nuinrii vcl carnis plianta-
doctrina magislri pascilur. Sed inteiierunt in viis sia, sicut ait Aposlolus : < Qtiis nos separnbit a
quihus regnum ctelorum quferitur, dum negligenfes charitale Dei ? uibulaiio, an angiislia, an perse-
doclriiiam, erranl in proposilo suo, et sic in anima cutio, an famcs, an nudilas, an periculum, an gla-
moriuiiiur. Crocus bonum dal orioremel splendiriuro dius67?»
liabel colorem. In croceis itaqne ;uitriiinti:r qui Hfccforsitan audierat: < Adorna tlialamum tuum,
bouo odori fauife proximi sni ct clarilali ajiparen- C Sion, ct suscipe regem Christum 08: > etvchemcnii
lium operum conforraanfur. Sed amplexantur sler- spirilum affecla dicit sc ornasse, non soltim tha-
cora, dum in peccatis se implicant, relinquenles lnmum, sed et Ieclum ei doniuro. Uahemus enim
proximum et opera. domum carnis nostrfc, thalamum corriis, Jcctuluni
Esl quoque moralis ornatus scilicet in corpore, coiiscieuliie. In doino fit publicorum negotioruni
in anima, in uiroqne. Sed qui esl exterior scilicet adminislratio; in thalamo, adminisirandoriim sc-
in corpore, eslnullus ornntus. Qniniilem in anima , creta deliberalio ; in leciulo riijudicaiio. Membris
est aliquis ornatus; qui vero in ntroque, est oinnis eiiim noslris quandoquc bona facimns quanrioquo
ornalus. De primo ait David : < Filiaj eorum com- mala : inala scilicet scelus in nos, iniquilatem in
positfe , circuroornalfe ut similitudo lempli ">. > proximum, impieialein in Deuin. Bona , scilicet
Non cnim vere sunt lemptum Dei, sed tamen ha- opera pcenilentife in nos, misericorriife iu proxi-
bent siroililuriinem templi. De quibus Dominus: mum, pietalis in Deiun. ln thalaroo deliberamu*
< Altendite a falsis prophetis, qui veniunl ad vos in facieudaet eorum circumslanlias, hfec scilicct:
vestimentis ovium, inlrinsecus auiem sunl iupi ra- Quis, quid, ubi, quibus auxiliis, cur, quomodo,
paces ". > Item Pharisfeos vocat sepulcra deal- ., \quando. ,
bata, quia foris virent, inlrinsecus autem sunl plena In conscientia dijudicamus utrum deliberata vel fn-
ossibusmortuorum etomni spurcitia *8-*9.Inde Pau- cla, vera sunt an falsa, bona an mala, commoda
lus ait iini talium, scilicet Ananife sacerrioli: < Pcrcu- vel incoinmoda. Sed quia omnis ornatus inanisest,
tial te Dominus, paries dealbate 69. > Inrie Dominus nisi ornanria prius nuuidentur, conscienlia contri-
apostolis suis aiebat: < Viriele ne justiiiam vestram tione mundetur, tbalamus cordis confessione, do.
facialis coram hominibus, ul videamini ab eis 61. > mus corporis pceiiitenlite salisfaclionc. Vcra cst
De ornalu inleriori dictuin est in Job : < Spirilus contritio, si depectaio doleat. UnrieDavid: < Dolor
Doiiiiui ornavit ccelos, et obslelricanle manu ejus ineus in conspectu roeo semper *9. » Si odiai, si
edutius esl coluber lortuosus *'. > Inde : < Oinnis abominelur, Unde iriein : < luiquitatein odio hahui
Dlife ab intus **. > De di- et abominatus sum ,0. > Confessionem quatuor im-
gloria ejus regis utroque

«Isii 1 "Jac 5. fc"lsni. 1 »8 Apoc. 2. i " Thren. 4. " lliid. M Ps«l-103'- 1iuh-
«J ]'
9
»3-» M-iiih 23 •• 8> " *3Psal. 44. «*I Ma.h. 4. •* I Cor. o. feen. 2.
Act. 23. Matih. 6. Job 20.
" Rom. 8. " Ollic. ecdes. in tPurific. " Psal. 37. _" Psal. 108.
173 TIIOMjECISTERC. ET JOAN.ALGUINI 176
terlio auruin.
pediunt. Sunt enim qui partem peccati sui abscon- A el lapide "; secundo ligna odorifera;
dunl, sicut Ananias el Saphira partem pecuni»'1.» In Cfemento quod Iutum est et latet inter snxa,
Sunt qui omnia confilentur, sed modum taccnl. amor verecundus; per lapides, forlis; per ligna
Modum qufcrebat David cum diceret: < Quomodo odorifera, suavis ; per aurum, sapiens.Verecundus
ceciderunl forles in bello". > In modo coropre- in tribus est: in lidei lfcsione, in furto, in tradi-
hendo omnes circnmslanlias praediclas, quid, quis, lione. Eruhcscil enim quod fidem Ifesit peccanrio,
ubi, etc. Sunt qui totum dicunt et postmodum con- quam voverat in bnptismo ; erubescit quoque quod
filentur, sed excusanl sicul Adaro : <Mulier, inquit, furtiim feeit, peccata occultanrio; erubescit etiam
quam dedisti mibi, dedil mihi, et comedi ".» Sunl quaro tradilionem fecit, ror suum et membra sua,
qui verbis phaleralis riicunt, ul peccalum minus qttfe erunl Dei habitaculuni, dfcrooni tradcndo. De
videatur. Iltec sunt perizomala de foliis arbornm priroo ait Aposlolus : < Priinam fidem irrilam fece-
8>
facta , quibus primi parcnles lexerunt pudenda runt ; i de secuudo Job : < Si abscondi quasi
sua '*. » Nara folia verba siguilicanl. Unde llota- homo peccntum meum, et celavi iniquilaiem ir.eam
tius " : in sinu meo "; > de lertio : < Teuiplum Dei san-
Vt silvcefoliis pronos mutaniitr iu niinos. clum est, quod estis vos "3. > Tollens ergo mem-
Prima cadunl, ila verborum vetusinteril wlas. li bra Dei faciam membra merelricis8'. Et Dominus :
Purgalur doinus corporis pcenilenlia. Triplex est iVulpesfovcashabent, eljvolucres cceli nirios, Filius
posnitenlia, rjuia, aut fit in vita, aul in purgatorio, autcin hominis non habel ubi caput suum recli-
aut in gehennn. Prima est vohtnlaria et lcrminabi- net •*. > Fortis aroor in tribus est: 33 spernit li-
lis ; secunda necessaria ct lcrminabilis ; lerlia ne- morem, appelit dolorem, non rcfugit pudorem. Do
cessaria et inlerminabilis. Has proposuit Doiuinus primo : < Dominus illuuiinalio mea et salus mea
David per Gad, videntem quando peccavit nume- qnem liinebo 8e. > De secunrio Job: < Libera me,
rando populum, scilicet aut peslilentiam in terra Domiiie, et ponemc juxta tc et cujusvis inanus pu-
sua, qufe est prima ; aut famem in terra, quae est gnel coiitra nie ". > El Habacuc ; < Ingreriiatur
secunria; aul comprehenrii ab hosiibus, qute est putredo in ossibus meis, ct subler me scaieal ul
terlia. Et data est ei levior scilicet, quia divince requiescam in dic Iribulationis 88.> Detertio David:
disposiiioni totum reliquit. Ornatur domus corporis < Quoniam propter te sustinui opprobrium, operuit
bona conversalione. confusio faciem meam ". >lsti siint trcs forles qui
Conversatio auiem triplex esl: Debemus cnim altuterunl David de fonte, qui est in porln fielhle-
conversari in claustro, conversari in mundo, con- lion), scilicet Eleazar, Semeias el Jesboam. Eleazar
versari in ccelo. In clauslro cum fratribus religio- C dieilur Dei mei adjutorium , hic nssignatur primo ;
gis ; in mundo, cnm perversis ; in ccelo, cum an- Semeins dicitur obediens Domitii, et coiivenit se-
gelis. Cuin fralribus, nos in disciplina eis confor- cundo ; Jesboam dicitur denipitcenset convenil ler-
mando ; cum pcrversis, earum conlumelias susti- tio. Fons ille esl duicis memoria cceleslis palritc,
nendo ; cum angelis, de coelcslihus cogitaudo. De quia per istam tripliccm fortiludineni, venilur ad
prirao : < Magnuro cerlamen passiouuin sustinui- illam dnlcedinem et suavitatem, qurc per odorem
stis ; > in allero: < Opprobriis et tribulalionibus; > ligni cypressini significatur. Amor Dci suavis est in
in altero : < Taliler conversantium parlicipes ef- tribus, scilicet in misericordia, in graiia, in gloria:
fecti, ait apostolus Paulus '*. > De sccundo : < Ob- in misericordia, pro reinissione peccaloruni ; unrie
sccro vos tanquam advenas el peregrinos, ut abs- David : iSuavis Domimis universis miserationes
tinealis a carnalibus desitlcriis, qute militant ad- ejus, et super oronia opera ejus ". > In gratia pro
versus animam, conversaliouem nostram liabenies infusione spiritualium donorum. Unde David : <Me-
bonam inter gcntes, ut in eo quod delrectant de moiiam abundaniiaj suavitalis tnfc eruclabunt, et
nobis tanquam de malefacloribus glorificenl Dcum jusiiiia tuaexsiiltabuni 91.tlngloriapro exspeclatione
in die visitalionis 7I. > Dc tertia : < Nostra autem supernorumgaudiorUiii.UndeidcinDaviil:<Gustateet
conversatio in ccelis est '*. > Inde est quod super videte quamsuaviseslDomiiuis9*.) Sapieusesl amor
tabernaculuni Moysi erant saga cilicina, et pelles astulias diaboli vitanrio. Amoris principiuro et fiuem
arielum rubricalfe, et pelles liyacinthinfc ". Saga, consitlerando. In ascensu dc uno ad alium aOecius
qute vilia sunt, designant conversationcm clau- suos ordiiiamlo. Unde.Sapientia vincii malitiam, at-
slraliuni, qui se viles et abjeclos rcputant. Pel- lingit ergo a fine suo principio usque ad finein suum
les rubricalfc pertinent ad patieniiam pcrversos exiremuro. Et riisposuil oinnia suaviter suos affectus
sustinenlium. Pelles vero hyacinthinfe.quia ccelico- in ascendendo 93. Ecce domus, ecce tbalanius. Se-
lorem habenl, pertinent ad eoiitcmplaiionein ange- quilur leclulus conscientise.
lorum. Ornalur thalamus Doi et proximi dilectione. Sciendum autem quod conscienliarum alia est
Est aulein amor verecundus, fortis, suavis, sapiens. cauteriala ; unde Pautus : < Cauteriatam habcntes
Inde in templo Salomonis erat paries de Cfcmento conscienliam 9*; >alia bona; unde idem: < De corde
7«Act. 5. '«II Reg. 1. " Gen. 3. '» Ibid. 7t De art. poet. '• Hebr. 10. " I Petr. 2. " Pbi-
lip. 3. " Exod. 26. " III Reg. 5. ">I Tim. 5. »« Job 31. »3 I Cor. 3 »» 1 Cor 6. " Lnc. 9.
"Psal. 26. *7Job 17. *» Hauac. 3. " Psal. 68. "Psal. 1W. 9>lbid". »»Psal. 33. " Sap. 7.
•*
Tim.|4
477 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. III. 178
puro et conscienlia bona el fide non ficla "; > alia A diam; secundum ad innocentiam. Ecce quomodo
florida; unde idem :< Gloria nostra lifec est, testimo- de fundamento limoris surgit paries innoceniise.
nium conscientife noslrfc". > Cauteriata est obnoxia Timor Domini generat sui discussionem; discussio
culpaj, bona sine crimine. Florida mutta ornata sui cognilionem; cognitio, poenitenliam ; pcenilen-
virtute el specialiter viola, lilio, rosa, ut sit con- tia,dolorem; dotor, confessionem; confessio,cinen-
scia Christi humililalis, castitalis, charitatis. Pro dationem ; emendalio, purgalionem ; purgalio, pu-
his enim stibsequifur sponsus : < Ego (los campi et ritatem ; puritas perfectam prteslat innocenliara
lilium convallium »'; <vcl ita : Conscienliarum alia Ecce ex alia potestate quomodo,pariesniisericordifc
bona, atia mala. Gona triplex esl: est enim bona, stirgit ex timore : timor miserorum gcnerat consi-
est secura, esl gloriosa. Priina sana, secunda se- deraliouein; cousideratio, compassionem;compassio,
rcna, teriia amosna : sana, quia immunis ab iniqui- aflecium subvenlionis ; afleclus subveniendi, juxla
late ; serena, exonerala a munriana solliciiudine; virium facultatem, plenam misericordiaj exercet
amceiia, quia jam conversatur in angelorura jucun- viiiutem. Adhos nos invitalDavid dicens : (Declina-
ditate. De prima : < Plenitudo legis esl charitas de a malo et fac bonura >*. > Teclum spes est ccele-
corrie puro et conscia bona et firie non ficta»8. > siium. Ilaec dum appelitu temporalium nos rctrabil,
Iteni bona subsiantia qufc non habet peccatum in _ * tcmpestate lemporalium per palientiam nos con-
conscientia. De hac in lege :<Cum ceperis capiivnm, scrvat. Nani el ipsa patienlia loco tignorum est.
si placuerit tibi, rades omnes pilos carnis suae" «Fitiidamcnlum aliud nemo potest ponere prseter id
ctriuces eam uxorem. De secunda Job : < Ecce in quod positura est qui esl Jcsus Cl.rislus , ait Apo-
(cclo lesiis incus, el conscius meus in excelsis >•*. stolus '*. > Volenles fcdificarc, debent considerare
Htecesl iila fonis mulier, qua?providet domui sufe, fundum, fundamentum, fundatum. Fundus est cor-
et texens marito vestem negoliatur. De lertia :< Glo- dis locus; fundamentum, Cbristtis; fundalum, Lo-
ria noslrahfec csl lesiimonium conscientifenosirfe1.» iiiim opus tam interius quam exterius. Priinum ha-
Hfecest sponsa, qua: in osculo sponsi ,delectatur. beat puritatcm , secundum stabilitatem, terlium
Prima dicit :< Laviperies meos, quoraodo inquinabo rectam ordinalioncm. Primum, ne habeat liniuiii
iilos. Exspoliavi me lunica mea, quomodo induar peccalorum; secundum, no sil inslabile proposilum;
illa' ? » Secunria riicit: < Ego dorniio et cor meum lerlium, ne quid flat inorriin.itum.De primo Paulus :
vigilat'.» Tertia dicit: < Lectulus noslcr floririus*.> < Emundemus nos ab omni inqiiinamenlo carnis ac
Item mala alia, cauteriata, alia inquinata, alia tur- spiritus". > De secundo : < Quis non separabit a.
bata : cauleriala, quia inflaromala pravi desiderii charitate Cbristi ? tribulatio ? an anguslia, an per-
ardore; inquinala, quia perpetuo desiderio pulre- C seculio, an fames, an nuditas , an periculuni, an
scil in stercore; turbata, quia hinc videns pecca- gtadius >°? de lertio dicit sponsa in Canlicis : < Or-
lum, inde pcenas infenii scmpcr peccans vivit in dinavil inmecbaritaiem >'. >Audide primo : < Prse-
hOrrore. De prima Apostolus : < Sunt quidam suam parale corria vestra >*, » ecce fundus Domino; ecce
cauteriatara habentes conscientiam*.> lstain regunt fundamenlum : < Et servile illi soli >•: ecce funda-
< duasfilifcsanguisugte, qute dicunt semper : Afler, tum : <Sic fcdificaladomuserit illa.iDe qua dicilurr
aflcr*,» id cst volupias ct avaritia. De secunda idem: Turbo qttam nultus
< Inquinata; esl et mens eorum et conscienlia 7, > Qualit, aul vaganles
bfcc sedet in amphora* curo impielate, quam dure Uiruuitt venli,
mulieres porlant in lerra Sennaar 9, quoddicitur fc- Penetrantque nimbi.
tor eorum, scilicet mundana prosperitas et lerapo- Non enim penetranl fundum nimbi carnalis volu-
raliiim rerum afUueuiia. Pro lertia :< Contenriebant plalis, funrianieiUuu)non quatil turbo nriversitatis ,
duai mulieres roeretrices ante regcm Saloroonem >°,> funriatum non diruunt venti vunilalis. Locum mun-
id esl limor el infida securilas. Timor enim vult dabat David dicens : < Si dedero soranum oculis
(ilium suum, id est opus bonum vivere, infiria se- yv meis ct palpebris meis dormilaiionem, donec in-
curitas mortificare. Unde semper prfesumit saeva veuiam lociiin Domino,tabernaculuin Deo Jacob ".»
turbala conscientia. Domus Dei estanima jusli. Ibi Si cnim fuerit limosus fundus, non supponeiur fun-
fundamentum esl limor, quia linitium sapiemisc li- danientum Christus, sed clamabit: < Eripe mc de
inor Domioi >>.>lnde surgunt duo parietes, scili- luto, ul non infigar". > Si aulem forte intraverit,.
cel innocemia et misericordia. ln his eniin oronis clain.iliit : < Infixus sum in limo profundi et non
structura soliriatur. Undebeatus Jacobus apostolus : est subslantia ". > Cum egressus fuciil, sic gratias
< Religio niunda et immaculala apud Deum et Pa- aget: Pater < cduxit me de lacu miserice et dfi, lulo
Lrein haec esl : Visilare pupillos, el viduas in tri- fnicis»*.> Super hoc fundant peccatores tria fcdi-
bulaiionibus eorum, ct iinmaciilalani se custodire ficia. Ponunt enim fundameiilum temporalia boua,
ab hoc sfcculo>*.> Priiuum referlur ad roisericor- superfcdificant superbiam. Item ponunt fundaroen-
'* Tiro. 1. "HGor. 1. Cant. 2. " I Tiin. 1. " Num. 8. >°»Job. 16. » II Cor. 1. >> ' Cnnt.
5. * lhi.l. 'Cani. 1. »1 Tim. 4. • Prov. 50. ' Tit. I. • Zach. 5. • Dan. 1. >• III Ueg. 3. " Psal.
110. >'Jnc. 1. >' Psal. 3. »» I Cor. 3. >'II Cor. 7. >• Rom. 8. 47Cam. 2. " l Reg. 7. Ibid.
" Psal. 151. *>Psal. 08. " Ibid. " Psal. 39.
 179 THOM^: CISTERC. ET JOAN ALGRINl 183
tum carnis coneupiscenliara, superfedificant lasci- A ea qufe anicriora siint meipsum extendens, perse-
viam. Item poiiunt fiindaroentum garrulilatem, su- qitor ad bravium supenifc vocalionis **. > Primi
peifeililicant blaspheroiam, murmurationem, con- itaque dimiltunt in imo in periculum ; secundi li-
tumcliam. Priroum fedificium est tnrris Babyionis, branl in medio in specultim; tertii erigunt in sum-
facta de laterihus **,id est bonis lemporalibus. La- mo in tilutiiro : prinii in jiericuto damnationis, se-
teres crudi smit bona teniporalia, male qufcsita et cundi in speculo sua; cognilionis, terlii in titulo
luxiiriose expensa. Unde dicitur : Lateribus crudis diviiifc laudis. Primi eniin : < Cum cognovissent
aedificabimus. Lateres cocti sunt bona temporalia Dcum non sicut Deum glorificaveruni aut gratias
iii.ile qiifcsila. IIi corjuuntur, dtiro male retinendo egerunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis"; >de
in his homo obsiinatur. Iude est qtiod filii Israel iu secundis: <Si ignoras le, o piilchcrrimainter ninlie-
JEgyplo Pharaoni lateres coquehant". Et lsaias res, egredere et abi post vesligia gregum tuoruni *>.»
aii : < Venter meus ad Moab quasi cilhara sonahit, leiiii dictint: iLaudabo Deuin mcum iu vila mea*'.>
ct viscera mea ad murum cocti laleris ". > Duo Primi funriunt tnel, secumii vinuro. lerlii fundunt
atia suiil Pbiihom el Raroesscs, quas feriificavertint oleuin desuper : inel carntilis volupiaiis, vinum au-
filii Israel in Mgyplo rcgi Pharaoni". Secundum steritatis pceiiilenlinlis, oleum dcvotiouis. Mel isluJ.
Sgitur fcdificium est Raroesses quod inlerprelalur B a sacrificio prohibelur. Viiiuin et oleum vulncrato
commoiio tinew, scilicet carnalis cupiriilas. Tertium a laironibus per Saiiiaritaiuini iiifiiiiduiilur". Ecce
fcdificiumest Phithom quoddicilur os /liidis, scilicet de fuiidiunento : < Super hoc fuudamenluiii qux-
inulilis loquacitas. Iii talifundo sunl < reptilia qtio- dam fcdilicant lign.i, fenum, stipiilaro **, > id esl
rum non est numcrus ". > Opoiietcrgo in lali fundo qiiosdam inolus venialium til cst vauitas de opcribus.
prius fodere, sicut ait Ezechiel: < Fili homitiis.fode qui sunl ligna. De gratia corporum, quod est fe-
jiarieleiu.> Et lodit, et invenil iisiagines quadrupe- nuro, quia «omnis caro fenum*'. > Desplcndore ser-
duro et replilium et volucrum **.>Quadiupedia suut moiium qui sunt stipula, qua canlare consueverunt
qui manibus qunsi pedibus quibusriam tangenrio anliqui. In figura primi, Paulus, cum colligeret
terrani, ullra roodum tractant temporalia. Replilia, sarmenla, de his exsiliit vipera, quae iulus lalebat,
snnt voluptuosi qui repunl, ore, peclore, ventre et et adhfcsit manui ejus, qui viriliter excussil eam".
cauda : ore, lascivia loquenrio; pectore, cogitando; In figura secundi, Absalon seriit super mulum, id
venlre , efleclui mancipando; cauda, in his pcrse- esl caritetu faluam, et capillos t-jus, id est cogilalio-
verando. Volucres vero sunt superbi. Ilaque isla nes cordis; veulus elalionis lulil iu aliuin, el iu
purgantur, ul domus fedificetur.Scriptum est eniin: r qiierciiin adhceserunl, id est in riuriliaobsliiiationis.
< Nisi Dominus tcdificavcril domuni, in vanuiii la- Supcrvcnil Joab, id est diabolus, iribus lanceis coa-
boraverunt qui fedificanl eani39.>Inqua <fundamen- fixil corillius*',quae sunl islse : Siiperhus enini cru-
lum aliud neroo potesl ponere prajler id quod posi- delis inferiori, iiulignaiur de pari.invi.let superiori.
Ifiin est.qui est Jesus Cbristus*1.»Ilic ergo lanquam Contra piiroum, juxla poelam deberel*8:
lapis poniltirin fundamenlo rie quo dicitur : < E- Parcere subjeclis et debellare superbos.
rexit Jacob lapidem in tituluni fundens orationem de secundo dixit alius* 9:
Doroino ". > llnnc lapiriein. Quidam riiroiltunt in Nec quidquam jam ferre polesl Cwsarve pnorem
inio; quiriam suspenriunt in meriio; quiriumcrigunt Pompeiueve parem.
in sumuio. Priroi sunl carnnles, secunili roeriiocri- Iii figura teiiii vidit Jonnues in Apocalypsi < ties
ter vivenies, lertii Deo vacantes. Priini firiein ha- spiritus immundos in moriuiu ranartuii exeunles de
beiil nec opeiantur ; secuurii < uiunlur inundo lan- ore riraconis *". » Alii < superxdificanl aururo, ar-
»> : > auruui sapieiilia»
quain nou ulantur 33; > lertii in ccelo conversan- gcntuin, lapides prctiosos
tur'*. De priinis ait Jacobus apostolus : < Fidessinc ct cbaritalis, argenluro innoceniife cl caslilalis,
In
operibus moriua est3I; > rie secumlis ait Joannes lapides preliosos, inierioris et cxierioris operis.
aposlolus : < Qui habucril substaiiliam inunrii bu- r, ligura primi, crantduo cherubim attrea iu laberna-
et
jusel viderit fralrem suum necessilatcm habere ct culo '; infigura sccundi, duas lubas argenteas
iJauseril visceru sua ab eo, qiioroorio chanias Dei duciiles habuit Moyses, quibus convocabatur popu-
iiianei in illo *'. > Istis dicitur: < Nolite diljgere lus in deserfo " ; in ligura tertii, dicitui' de aniina-
inunduro, neque ,ea qute in mundosiinl 37; > lenii libus Ezechielis : < Sub pennis eorum manus ho-
dicunt cum Paulo : < Qute fucrunt mihi lucra, fa- minis in qualuor panibus "*. >Pennaj enim sunt
cta sunt mihi delriuieiUE propter Cbristuin propier inleriora opera, mamis hominis cxteriora. Qu*
qucm oiniiia delriinenla feci: et arbilror ut sier- suh pennis suui, quia interiora, sunl exterioribus
cora, ut Cbrisliiii) luctifaciam *8. > Iiem idem : poliora. Exleriora sunt in quatuor partibus, quia
< Unum autem quse posleriora suni obliviscens, ad pritno operatur sibi hoino opera pcenitentifc; se-

»»Gen. H. " Exod. 1. «• Isai. 16. " Exod. 1. " Psal. 103. " Ezech. 8. " Psal. 126.
•> 1 Cor. 3. " Gen. 35. *' I Cor. 7. 3*Philip. 3. " Jac. 2. " 1 Joan. 3. " I Joan. 2. " Phiiip. 3.
»9lbid. "Roui. 1. *> Canl. 1. ** Psal. 145. " Luc. 10. ** 1 Cor. 3. "" I Peir. 1. " " Act. 25.
»' II Reg. 18. ** Virg. Mneid. vi, 553. " Lucan. i, 123. " Apoc. 16. I Cor. 3. Exod. 25.
' »» Nuro, 10. "Ezceh. 1.
181 COMMENT.1N CANTICA CANTIC. — LIB. III. 182
cundo, proximo opera misericordife; lertio, inimico .A suam nobis ad memoriam dutcedinem inducit, tit
opera perfectionis; quarlo, fiuni in Ddiiro opera pie- ad gaudium LeaUe societatis stite nostruin inviiet
taiis. El bancde sedificationeriotuus sjiiritualis. ainorein. Per suavitalem floris ineffabilerosufe pce-
34 Laquearia debenl esse cypressina. nilenlifc rielectalionero nobis promittit. In caropo
[CARD.]Quia, elsi illfc gratifc, quse per laquearia lalitudo consideratur; in valle, profunditas cerni-
dcsignantur, dilatant inferius el nianifeslautur ad lur. In his crgo qui se dilalanl charilatc sit flos
ulilitalem proximoruin, tendunt lamen in acutum, campi; in liis qui se subslernunl liumilitate sit
ut cypressus, et constringuntur in unum. Ten- flos convallium. Ileni in lilio tria consideranlur:
dunt enim in illuni qui vere est unus, et inlen- viror in foliis, taudor in floribus, aureus cotor in
dunt in illam unam, de qua dicil PropheU : < Unam granis. In virorcigilur qui prodesl oculis firies ac-
petii a Domino, hanc requiram ". > Quia vero pro- cipilur. In flore aulem candido, quia inde fructus
miserat dc Iectulo florido *6, ostendit filius qiiod procedit spes nobis iiisinualur. In aureo grano,
leclus non floret, nisi per huroilitatem sit leclulus, tum pretio, lum colore charitas nobis propo-
etquod nullus florei, nisi ipse in eo floreat, si qui- nilur.
deni non requiescit spirilus cjus, nisi superhuroi- Ego flos campi el litium convallium, ac si diceret:
" Ego suni qui charitate dilatalos glorifico, qui hu-
lem •'.
Ego floscampi el lilium convalliiim. roiles exalto, qui credentes illumino, sperantes
[Tno.] Bene Christus sc florem appcllat, quia dum conflrmo, aroantes accendo. Nolanriunn quod flos
spinas peccalorum exlermin.it, mentem sponste et aliquando dicilur vanilas, aliquando autein virlu-
puichriludinem justitifc exornat, et dum maribtis tum gratia et suavitas. Aliquanrio spes lruciits,
cordis cceleste desirierium appptical, interiora anirai aliquando supernorum jucunditas designatur. Et
quasi oriore refocillai. Quod in campo est, paiel ora- hoc juxla quatuor liujus noininis ciymologias. Se-
nibus. scilicet viola humilitalis qua subslernit se cundum priroam acceplionem dicilur flos quasi feni
omnibns, ei rosa charitatis, qure se difliindil hene- labens honor seorsuin ; secundum significationem
faciendo, etiam in male agentibus. In eonvallibus secundara dicilur flos fuudens late oriorero suuin ;
solent liorli claudi, quia pinguis esl locus. Ibi est jiixla terliam significalionera dicilur flos, scilicet
Iiiium castitatis, quaa gaudet semper clausura te- fruclus libans opera sequenlis ; secundum quartam
neri. Quis vero bic ornatus non a sponsa, sed a acceptiouem dicilur llos.scilicelfaciens lfctumoriorem
sponso est, insinual sponsus, cum ail: Ego flos suavilatis. Proflore nalivitatis diclum invenimus in
campi et lilium convallium. Flos aliquando in tha- Q lsaia : < Omnis caro fenum et omnis gloria ejus
iaino, aliquando in campo, aliquando in horlo esl: quasi flos feni60.» Juxta secundam accepiionet»,
Thulamus est conscienlia floribus bonoruro operum scilicet pro viriutum gralia et suavitate invenitin'
referla; flos in ibalamo non nascitur, sed aliunde dicium :< Florele, florcs, quasi liliura, dalo odorciu
affertur, quia bona opera .non ex nobis, sed ex et fronriete in graiia 6>.> In lertia signilicalione.
Dei fiunt gratia. Campus qui florel sine cullu lui- pro spe dicilur: < Videamus si floruit vinca, si
mano beata Virgo est, flos Filius ejus. Ilem, hor- flores fiuctum pariuriunl ". » Secundum quaiiam
lus est cor homiuis; ibi flos charilalis huinano accepiionem de jucundilate supernorum legiinus:
cultu nascitur, id esl Cbristus; est tan:eii illud < Juslus germinabit sicul lilium el florebit in tcler-
magis diviuum quam bumanum. Ilein, flos virgini- num apud Dominum ". > Apud Salomonem trcs in-
tas; flos r.iatrimonii, flos aclio bona. ln horto vir- venimus species vanitalis quasi involutas sub hcc
giniias, in caropo mairimonium, bonum opus iu sermone : < Vaniias vanilaium et oninia vanitas,
thalamo, bene in horio est virginitas cui solilurio dicil Ecclesiastes6*. > Ex his habemus quod vani-
est aroica. Congrue in campo malres, quia ludibiio laluin alia est mulabililalis, alia cupiriitatis, alia
omnium exponunlur. Merilo eliam in Ihalamo actio pcenalitaiis. Prima est iu caducis rcbus, ex eartim
bona, qufc conscientiam et quieiam facit et tuiam D condilione ; sccunda in corde, ex inordinata reruui
rcddit. Doroinus ergo flos horli, Virgo virga Vir- dilectione; lertia in corpore, ex roortaliiaie. Priroa
gine natus. Idera, flos est canipi, marlyr roarty- est naturalis et congrua; secunria, culpabilis quia
rum corona, marfyrii forma. Denique foras civi- perversa; lertia estjpcenalis el roisera. Priina esl
talem esl eductus, exlra castra passus ", in ligno causa peccali; secunda est peccatum; lerlia est
suspensus", et sic multifarie flori est Chrisfus pcena peccati. Prima arguil secundam, lertia puuit
comparalus. Naturaliter flos lfctus est. Est enim caro. Prima est vanitas, quia ostendil se babere
aspectu jucundus; olfactu dulcis, taclu suavis. quod noiVhabet, et non potesl permanere in eo
Ut ergo ari bealituriinem sufc visionis noslrum de- quodhabet; in secunda est <concupiscenlia carnis,
siderium excitel, per decorem floris suam pulchri- et concupiscenlia oculorum, et superbia vilaj"; >
t-jilinein nobis proponil, ul ad gustuni iiiteinae sua- in terlia vero est attritio et dissolulio. Allrilio csi
vitalis nostros accendat affecius. Per odorem floiis qua honio per miseiiara lemporalem quolidie affli-
" Psalm. 26, "Canl.l. »T Isai. C6. »»Hebr. 13. " Malth, 27; Act, 10. •• Cap. 40. •>Eccli„
39... "Cani. 7. " Oflic.eccles. •» Eccle. 1. •• Joitn. 2.
183 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 184
gilur; dissolulio vero, qua aniina a corpore in A } interius mulus, exlerius religiouein pr<etenriit;oh-
morte separatur. Itaque tolus homo vanilas, quan- scuritas, qita ncc se nec Deum cognoscil; iniquuas
diu conservatur in hoc misernbili exsilio. Florem qua proximum offenriit. ln primo : < Terra est ina-
eliani invenimus dici ornatum virtutum. Tressunl nis ", > quia religio sine funriamenlo non habei
ornaiiis -.primus esl solius exterioris convcrsatio- liruiitaiein ; iu tertio : <Tcrra est vacua 8>,> quia
nis; secundus vero, exterioris conversalionis siroul iniquitas cxpellit chaniaiein; in secundo: < Te-
el intcrioris moruin compositionis; lerlius vero est nebrfe sunl super faciero abyssi ", >
quia nec se
fuluife incorrupiionis. Priinum expetil lsaias pro- cognoscit nec crealorem. Seri < Spiritus Doroiui fe-
phela, cuin dicil: <Auferel Doininus a vobis orna- rebalur super aquas ", > cxspcctans quasi ancipi-
meiita,ct lunulas, el specula de cakeameniis ve- tem peccatoris revocalioneni. Notandum aiilein
slris " ;» de secunrio, invenimus in libro Maccha- quod iniquitas venit, perveuii, supervenil. Venil,
bseorum : < Ornaverunt faciein templi coronis au- cum priino invadil; pervenit, quanrio lentalus
reis el dedicaverunt altaria Doinino 67;ifaciein, sci- consentil; superveuit qnando ad actum perducere
licet exlerioris conversalionis ; atlare, scilicet cor- disponil. In primo eiiira studium sanctfc couversa-
dis; de lerlio : < Vidi civitaleni sanctam Jerusalem lionis et meditalionis eliquescil; in secundo, bona
novam desccndentem de ccelo, a Deo paratam, sic- B ' volunlas evanescit; in lertio, chariias refrigescit.
ut sponsam ornalam viro suo •». » Primus est hy- Ecce terra vacua, sed conira priroum sic revoca-
pocrilarum, secundus religiosorum, lerliusbeato- tur: <Veni, sancte Spiritus **; > contra secunriuin:
rum. Prirous est boni simulatio; secundus boni orio- < Repte luorum corda lidciiuin; > contra lertium :
ralio ; terlius boni coiisunimalio. Spcs ctiam triplex < Et tui aronris in cis iguem accende. > Ilfec est
est. Prima spes venitc, secunria spes gratifc, tenia nubes Spiritus sancli. Unde cum consummaretur
spes gloritc. De prinia : < In tc speraverunt paires tabernacultim, nubes operuit illud, et gloria Do-
nostri, speraverunt el liberasti eos '*,» scilicet a iiiini implevit illud 8*. Christus fabricavit, gloria
peccatis; de secunda dicilur : <In te speravcruui iiuplevit, nubes operuil. Primuro in passione, se-
cl non sunl confusi7», > sed gralia infusi; de ler- cunrium in resurreclione et ascensione, lertium in
tia Job: < Viriebo Deum salvaiorem meum. > Et saucli Spiriius missioue. Et in nobis fabricamus
addidit : iReposita est lifec spcs mea in siuu imitando Christi passionem; gloria implel, si su-
ir.eo '>. > Ilcm triplex est jucuiidilas superna, scili- spiramus ad ejus resurrectionem et ascensionem ;
cet corporum incorruptio, societas angelorum, Del iiubes operit pcr sancti Spiritus missionem , et
visio. Ad primam nos vocat propheta, sic: < Ju- contra lifcc tria legimus Spiriium sanclum in tribus
cundare, filia Sion '»; > sccuiiria : Eril < Lonuro el( C liguris apparuisse, conlra duplicitatem in colunib;e
jucunduro habitare fralres in ununi7* ; > de leiiia : specie, cccc in campo ; contra obscuriialem in
< Jucunditaiem et exsullaiionein thesaurizavit igne, ecce rosa colore igneo; conira iniquiiatein
super eum '*. > Item, riilectus dicitur < flos campi, iu nube, ecce lilium in valle, nesciens solis ardo-
liliuin convallium '*. > Quod in cainpo cstomnibus rem, intcrpositte nebulfc n;atuiin;c solatio. Prinuiiii
palet. Flos campi esl rosa, qufe esl ignei coloris ad ut duplicitatem resimplet; secundum, ut obscuri-
designandum Spiriium sanclum, qui iu igue appa- lalera illuniinet; tertium, ut feslum lentanlis ini-
ruil7S. Lilium nalura candidum esl Chrislus, dc quitatis slillanti rore reliigerel. Per prinium redil
peccaloribus nalus lanquaro de lerra, taroen nul- spiritus unitalis; per secunduro, spiriius verilatis;
lum hominis peccalum. lu vallibus nebulfe perse- per leiiium, spirilus charilaiis. Uniiatis in nioii-
verantius sunt et proteguni lilia ab arrioris incle- bus, veritalis in sermonibus, cbaritatis in affectia-
nieiilia. ltaque in campo est conversalionis Christi nibus. De priino : < Solliciti servare unitaiein spi-
cvidentia; in igneo colure rosx saucli Spirilusin riius in vinculo pacis "; > rie secundo : < Rogabo
eo charilas, ul illiiminatio, id est intclligenlia; in Palreni meum el alium Paraclelum niillet vobis,
nube proteclio in oinni tenlalione, cujus in Christo spirilum verilatis " ; » de lertio': <Spiiituin in
non habuit locum sfrvilia. In his eniro tribus nobis, Domine, lufc cbarilalis infunrie 88.> Tres
probatur in eo fuisse Spirittis sancli pleniiudo sunt duplicilates : prima nialilise, secuncla vanx glo-
et abundantia. Conlra prinuiin dicitur: Spirilus ricc, tertia propriae voluntatis et inconstaiilifc.
sanctus disciplinse efliigiet licturo 77; > conlra sc- Prima enim esl qua se quis aliquem fingil diligere
cundum : < Et auferet se a cogiiationibus 78, qute contra quem nialum machinatur; secunda qua se
sunl sine intelleclu ; > contra leriium : < Et cor- fingil hypocrita ut laus humana habealur; leriia,
ripietur a superveniente iniquitate 79. > H;ec enim qua slultus ul luna mulalur, qua homo iuconslans,
tria Spirilum sanclum expellunt a corde hominis : cum sub regula vivat, aliter debere fieri judical,
priinuin est duplicitas, secunduiu obscuritas, ler- hic sibi cteteris sapientior videtur. De prima duse
liuni iniquitas. Duplicilas, qua hypocrila, cum sit. in agro. Isle esl enim ager in quo Abel a Caiu oc-

"lsai.3. "Machab. i. •« Apoc. 51. "Psal. 21. 70 Ibid. 7> Job. 19. 7* Zach. 9. '* Psal. 132.
'* Eccl. 15. " Cant. 4. '* Act. 2. " 1. 7» lbid. " Ibid. 80 Gen. 1. 8> Ibid. " Gcn.
Sap.
1. " Jbid. '* liivoc. ;ad Spir. sanct. •* III Reg. 8. " Ephes. i. " Joan. 14. " Offlc. eccies.
185 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIIJ. III. 188
ci.litur ". Dc secunda tluaeiu lecto in quo dileclus A . igne quoque apparuit Spiritus sanctus ", i ul illa-
nocle qiiferilur, el non invenitur ". De terlia dufe minei cor obscurum. Tria enim sunl peccala in
in mola, in qua capliva cum primogenitis jEgypli Spiriium sanctum qutc obscuranl cor. Primun»est
occidilur •>.Primi sunt, quiiloquunlur pacem cum peccatum desperationis; sccundiim est prtesum-
projtimo suo ", mala aulem in cordibus eoruin; > piionis; lerlium esl invidentia frateinf* charitalis.
de secundis : < Ailendiie a falsis prophelis qui De priino, ail Cain : < Mnjorest iniquitas mea quam
veniunl ad vos in vestimenlis ovium, inlrinsecus ul veniara merear1*; > de secundo in Apocalypsi:
autcm sunl lupi rapaces93;» de teriiis : <V:e vo- < Sedeo regina.et vidua non sum, el luclum non
bis qui sapientes estis in oculis veslris, et corain videbo >';> de lerlio ail Jonnnes in Epislola ca-
vobismetipsis prudentcs 9*. > Primi: <In ore' et nonica : <Esl peccatum ad morlem, pro eo non
corde locuti siini " ; > de secundis : < Vae vobis dico ul quis oret >'. >
qui duplices corde eslis **; de lerliis : < Homo du- Ut igilur illumiuct, contra hoc apparel Spirilus
plex incoriblans esl in omnibus viis suis ". > sanctus in igne, ul consuroal, ul accendat, ut illu-
Contra has tres duplicitates inveniiur triplex niitiet: ut consumat pcccalum, ut accendai ad
uuitas Spiritussancti. Conlra primam unitas cordis opera virtutum, illuiuinet ad revelationem supcrno-
ad fratrem; contra secundam, unitas corriis ad ex- B rum. Undc philosophi dicunt : Ignis est acutus, mo-
trinsecam operationem ; contra tertiam, unitas bilis, sublilis. lgnis itaque Spiritus sancti aculusest,
corriis ad observantiara regularcm. Inde de sponsa
quiapungit duro coiiirilione cor peccaloris penetrat;
riieiliir in Cnnlicis : <Una est columba mea, una roobilis cst, diini ad opciaiuluin pigrum excital;
esl forroosa mea, una esl roairi siife". > Ecce tri- sublilis est dum superna rcvelal. In primo pungit,
plex unilas. De priroa : <Unus spiritus, ,et una in secundo jiingil, in leriio ungit. Pungil criniina,
fides cral in eis, el miiliiludiuis credcnliuin eral fcedera, ungit viscera. Crimina pungit ama-
juiigli
cor uiiuiii et anima una " ; > et: < Ecce quani bo- ritudine contritionis; fcedera jungil pignore spirilus
nuinetquainjucundumhabifarerrali-es inuiium,0*.> infusionis; viscera ungil suavitale dilcctiouis. In
In ligura secunrii: <Angelus Domini descenriebat
primo < facfus csl| repeute dc ccelo sonus >7, > qui
in piscinani *, elo In figura lcrlii: <Decera le-
pungendo qunsi increpatione peccalum consuinal;
prosi raundali sunt, et non est reversus nisi unus in secundo advenil Spiritus vehemeus >8 qui ac-
qui darel gloriam Deo*. > Propler priraum dicilur: cendal; in leriio replet lolara doinum >9, (luro ad
• Dua>in agro uua assumelur, > scilicct anima et videnda superna illuminat. In primo est vehemens
quae cst in priiua unitale, <altera relinquutui-*,» quasi vfeariiiuens;iiisecuiidodicilurvehcmens.quasi
scilicel auima qutfcest in alterilalc; propter secun- C vebens inenlem ; in lerlio dicitur vehemens, quasi
duro : < Diifnin lccio, tina assumelur el allora re- vehens a nienle. Audi aculum, ptingeniem et con-
linquetur*; > propter lciiiiini : < Dux iu roola, una sumentem pcccata : > Accipite Spiiilum sanclum,
assumetur et altena relinquelur *; > propter has quorum reniiserilis peccata, reniitluntur eis ". >
tres unitates (riplicem Icgimus columbam Spirilum El Job *>: Cum rne prfcsenteii-ansirel spiritus, hor-
sanclum liguranlem. Piiiua fuil in arca sub riilu- ruerunt pili carnis roeae,idesl peccata. Inde dicitur
vio "; secundain Moyses prwcepit offerri in sacrili- in Ezechielc : < Veni, spiritus, a qualuor ventis, et
cio '; lerlia supcr Djiniiiuiii upparuit in bapti- iiifla super interfectos islos ul reviviscanl ". >San-
siuo 8. Priroa enim ramum olivfe atlulit ad ar- ctus eniro spiriius venil et adducit spiritum divinac
cam, id esl pacem; secunria offertur <retorto ca- inspirationis, ab occidente, dum lapsum peccaloris
pite ad peiroulas, > ut doceatur hypocrita caput reparat. Venit ab aquilone, unde < panditur orone
quod est aniiiia referre ad pennulas, id est ad exte- inulum'3,'> quanrio diaboli in nobis lenlationem ex-
riorem virluiis operaliouem ; leriia mansil super Do- pugnat; venit a meridie quando ad diligendum cor
minum, ul duplicitatem inconstaniifc revoccl ad stn- nosfruni inflaminal; venitab oriente, quando adco-
bilitaicni, id est contra proprinm voluntatem. Unrie gnoscenda superna illuniiuat. Scd quibus videlur
Dominus : <Non veni fucere voluntatem meam, absurdum.quod spiritusadducil spiiilum.scianlquod
sed voluniaiein ejus qui misit me 9. > Ecce am- tres proprie dicuntur spiriius, tres improprie : pro-
plius Spirilus sanclus disciplinae non effugiet prie, spirilus divinus , spirilus liuinanus, spirilus
fictum >*, quia duplicitas resiinplata est per angelicus lam bonus qnam malus. Tres improprie:
Spirilum sanclum. Scd corripitur 35 a supcrve- prirous diabolicfc suggcsiionis, secundus flatus ho-
nieme iniquilate >>,id esl ab festu lcntalionis, qiife niiiiis, lertiiis divinai inspirationis. Tres ergo prin-
pcccatum inducii. Contra lianc Spiritus sanclus cipales, tres adducunl improprios.
apparuil in nube >*, rore stillante refrigerii. <Iu De primo : <Nos non spirilum huj'us mundi ac-

"Gen. 4. •• Cant. 3. 9> Exod. II. " Psal. 27. " Mattb. 7. ** Isai. 5. " Psal. 11.
•* Eccle.2. »7 Jac. 1. 98Cani.6. "Act. 4. >" Psal. 132. ' Joan. 15. * Luc. 17. 'Maith. 24.
Mbid. • Ibid. *Gen.8. 7 Levit. i, 5, clc. * Matth. 5. » Joan. 6. >*Sap. 1. » Sap. I. "Maith.
17. >»Act. 2. >* Gen. 4. " Apoc. 18. >6I Joan. 5. >7Act. 2. " lbid. " lbid. " Joan. 20.
"Job 4. " Ezech. 57. " .Jer. 1.
187 THOMiE CISTERC. ET 40AN. ALGRINI 188
cepimus > ail Apostolus '*, Idest superbiam mundi. A Tendimns in Lalium, sedes ubi fata quielas
ldero : < Quidam sunt inflali spirilu carnis sufe Oslendunl.
", > id est carnali voluplale, liic adducilur a diabo- Qiiferarous ergo ut primo Spirilus sancius in-
lico spiritu. De secundo, idem Apostolus : < Si fumlatur, secundo diffundalur, ieriio eflundaiur.
lingua orem, spirilus meus cral ", > id csl flatus. In jiriino ut sancti Spiritus corda noslra mundet in-
Istum adducil flalum el spiriius humaniis. De tciiio fusio et sni roris iniima aspersione fecunriel, ui
in Apocatypsi : < Gratia vobis et pax ab eo elu se- Spiritus sauclus adveniens paralam sibi in ncbis
ptem spirilibus qui sunt in circuilu Ihroiii ejus ,7.> invenial mansionem '*. > In secundo i>tillo nos igne
Seplem isti spirilus suniseptem riona Spiiiius sancii, Spiriiiis sancti iuflaminet quem Dominus noster
sicut, ail HamnosuperApocalypsiin, seilieet spirilus Jesus Chrislus misil in lerram cl voluil vehemenler
sapientife, intellectus, consilii,fortiLiulinis scienliss, nccendi ">, ut dicnrnus : < Cliarilas Dei diffusa est
pielatis, limoris Doroini ". Isle spiritus adducitur in coruibus noslris pcr Spiritum sanctura qui ria-
a Spiritu sanclo. Hsecdixiinus, ne paralogizciiiiir lus esl nobis *6. > lu lertio, ul efluiidaliir in nos, et
a seipsis vel ah aliis, qui virlutis nominuro suiil adimplealtir iilud Joelis prophelte : < Eflundam dc
ignari. Diciliir eliani spiritus ira Dei. Unric : < Non Spiritu meo stiper omnem carueni ei propheta-
permanebit Spirilus meus in homiuibus islis, quia B bunl lilii veslri et fiiiaevestrfe *7, ul raentes no-
caro sunl ", > id est non rianijiabo eos perpetuo, stras Spiritus qui a Patre procedil iUuniinei, et nos
quia de fragili maleria facti siinl, scri angelosqtii iaducal in omnciii, sicut ejus promisil Filius, vcri-
spirilus sunt. De his in Apocalypsi legitur: < Qtia- lalcm, Doroinus nosler Jesus Cbristus **, cu;. est
tucraugeli lencbanl qualuor venlos, ue liirenl 3°.> honor et gloria in sajcula Sfeculorura. Aroeii.
Aurii inobilem, et accerieniem ad opera : < Ubi erat [CAK.J Non dicit : Ego sura flos monlium, sed
impelus spirilus, itluc grariieb.uilur 3>. > Item : (los campi,et litium coniallium. Signalur auleiu du-
Quocunqueibal spirilus, illo eunte spirilns grariie- plex iiumiiilfts in cainpo el convallibus. Nani sunl
banliir pariter ut rolfc sequenles euin ". > Et : quidara qui humilianl se majoribus, cl seipsos sibi
< Ductus esl Jesus in deserlum a spiriiu, ui tenla- et coroparibus suis humiliter comineiiuutur : et isti
retur a diabolo ". >—< Luslrans enim universa in dcsignanlur per caropos. Talein se osteuricbat Auo-
Circuilii pergit spirilus, et in circulos suos reverti- slolus, cum dicerel: <Non eniin auriemus inserero
lur, ail Saloroon 3*. > LusUal, duin scrutalur cor aul comparare nos quibusdnm qui seipsos couiinen-
propter peccata cogilationis; deinde ineinbiapro- danl, seri ipsi in uobis liosmeiipsos meiienles, ct
pter peccaia operalionis; postroodum linguaiu, pro- „ comparanles nosmelipsos nobis, non in immeiisum
juer peccata locutionis, < quoniaro renuin, inquil, gloriamur *'. > Alii sunl qui liuroiliaul se sub r.oiii-
illius testis est Deus, et corriis ejus scrutalor ost paribussuis et minoribus, sictil lcrra quxabfcqua-
verus et lingufc illius audilor 3*. > In circulos suos lilate sua descenriil el facit convallem. Talem se
revertitur, quando iieruin redilad cor, ut accendat osleiidebal Aposlolus, cutn dicebal : < Ego sum roi-
ad (liligenriuro; ad iiieinbra.utexcileladoperaiiduin; nimus aposlolorum, qui non sum dignus vocari
ad linguam, ut excitcl ad confilenrium et Iaudan- apostolus ". > Illud etiam alieiirieiidum est, tjuud
diiin Deum. Spirilus eniii) Doroini replet orbein ter- lilium alliori etiam el forliori slipite consceuriil in
rururo*6,quem aiiiuifimmundt dicunt. Unde Virgilius: florem quam herbfe Cfeterfe,el quia inajor liuniilitas
Principio cwluin ac terras camposqueliquenles, plus ascendil et proficit, el roiuor huroililas minus ,
Lttcenlemque globum lumv, tilaniaque aslra, idco flos attribuilur caropo, ct liliuin convallibus
Siiiritus intus alit, lotamque infusa per arlus assignatur, sed quia quantum unusquisque perhu-
Mens agitat molem, el magno se corpore miscel ". roiliiulem crescil in Christo, tantum Cbristus cre-
iQui spirilu Dei agunlur, hi filii sunl Dei3*. >Aurii
scil in eo ; ut boc ipsum Chrisius osteudat, dc se
subtilemel illuininauleni:<Spiriius,aiiPaulus,scrii- dicil: Ego sum flos campi et lilium convallium.
Dei ". > ldem ail : ipso
lalur otiinia, etiara profunda D Deindecommendaiionem nialris quam cceperat,pro-
t Nobis revelavil Deus per Spiiituin suum *°. Qui ei
sequilurdicens :
secunrium spiriluro sunl, qui spiritussunlse:Uiunf*>. Siculliliuminler spinas : stcamicameainter ftlias.
Diixil ine,aiiEzecbiei,spiritus in moniem inagnumct Bene sponsa dicitur sicul liiium inter spi-
[THO.]
latuin, eloslendif niihi sedilieinin civiiaiisvergenlis nas, cum Ecclesia Chrisluin multi verbo con-
quia
ad auslrum *»; > lifccesl cceleslispaliia, pro qua lioii operibus, sed mundi sollicitudines
fueiUur,
laboramus, ul ad eain pervcnia;nus, duce SpiriiU sequunlur. Sola illa anima lilii digna esl riignitate ,
sauctoef coiisolanlclaboresnoslros,siciUaitpoeia 43:
quce ad cceleslem pulchritudinem se erigens, etcan-
. . . (orsan et liwc olim meminissejuvabil. riorem inunriilife cordis el corporis sibi ipsi custo-
Dnrale el vosmetrebtts servale secundis.
0 passi graviora, dabit Deushis quoque fincm iiii, ei proximos bona; opcrationis odore reficit, et
Pcr varios casus per tol discrimina rerum, oJorcm boiue opiuionis inler horoiiies spargens ad
«' •* ,7 '• " Gcn. 6. *• 7. *l
"ICor. 2. I Cor. 4. I Cor. 14. Ajioc. 1. Isai. II. Apoc.
" " 3* " 1. 36 lbid. *' .-E/ieid. 1. vi. " Ilom. 8.
Ezech. 1. Ihiri. Mallh. 4. Eccle. 1. Snp. Virg.
*• I Cor. 2. *' Ibid. *' Roni. 8. 41E/.eih. 10. *»Vir^. Mneid. I. i. *»Offlc. ecclos. *' Luc. 12. "
Roin. 5. »'Joel2. 48 Offlc eccles. **II Cor. 10. " I Cor. 15.
 '
1S9 COMMENT. 1NCANTICACANTIC. — LIB. III. 1SO
benc conversandum accendit.Esl lilium infra spinas; A in quo erant scyphi, et spheruta?, et lilia **: scyphi
cst liliuro inter spinas ; est lilitim super spinas. Li- ad propinandum subditis sapientiam el charitatem;
liiiinest castitalis: hoc esl liliuin iulra spinas quando spherulfc qufe argumenlo toinauira levigantur ab
liabelttr virginitas curo crimine, quia el crimen est omni scrupulo perfect.im per sanctain conversalio-
sptna, el lenlalio spina. IJnde < conversus sum in nem; lilia caslilatis jucundilatem.
arumnaineariuni con(igiiurspinasa*.ilnlerspinasest Nolandura quoque quod in tribus locis inveniri lilia
liliuro, quando virginilas inulta iinpugnatur tenta- Scriptura commemorat. In convalle, in spincto, in
tione. Super spinas esl lilium, supcrata tenlalio- agro. De primo ciicilurliic: i Egoflos camjii ellilium
num impugnatione. Primis comminatur Deus per convallium ". >De secundo : Sicut lilium inier tpi-
prophetam: < Foris vastabil eos gladius, et intus< nas; de lertio Dominus in Evangelio : < Considerate
pavor, juvcnem simul ac virginein, Iaclenlem cum lilia agri quomodo crescunt. Aroen dico vobis quia
honiine seue *>. > De secundis ail Jereroias : < Sa- nec Saloroon sic vestitus est in omni gloria stia,
cerdotes ejus geroentes, virgines ejus squalirisc et sicut iinum ex istis ". > ln vallc igitur est lilium,
ipsa opprcssa amaritudine ". > De lertiis : < Vir- scilicel virginitas in humililate fuiidaia'; in spinelo,
gines enini stint et sequuntur Agnuin quocunque patientia in tribulaiione probata; in agro frucfu
ieril ". > Primum reprfcsentanl fatufe virgiues, qufe " ceniesimo fecundata el evidenlia jucundaia. Ejus
fulgenteslampades virginilatis habuerunl, scd olcuin in humililale eral virginitas fecunriata, qute dixil:
charitatis non acceperunt **. Secuntlura sapienies < RespexilDomintts huuiilitatcro ancillaj sux6'.> Iu
virgines, qufe et lampadcs virginitalis habuerunf beata Aniia fuil palientia proba(a,qufe polius elegit
el oleuiii charitalis acceperunt, sed fatigatfc lenla- occidi quaro corruinpi. In illis esl fructu cente^iroo
liouibus < dormitavcrunl oiunes el dormicrunt **. > cumulala, qui inerilo casiitalisi seqiiiiniur Agmiin
Tertium rcprxseiilaverunl, quanrio, deposila onini quocunque ierit ", > et in evidciui. Unde: < Quaiu
sollicituriiue, cum sjionso ad nupiias intraverunl "*. pulchia est casta generalio cum clnrilalc". > ltem,
Prinia virgiuilas fuit puelb.e sallantis, id est fili;e quia lauriaverat earo sponsus, ne foiie niniia secu-
llerudiadis ", qiifc filia eral peccati; secunria fuit rilale riecipialur, riicil iuiiniaro in hac viia non posse
beataj Agnetis, qiife passionem susiinuit neserviret vivcre sinc lentalioiiibus , ipsam couiparans lilio ,
copulfccoujugali; leriia fuit bealfc Virginis Marife, spinas lcnlaiionibus vcl lenlaioribus, quos hic filins
(ju;c iiulluin sehsit aculeura libidinis, obuinbiata appeliat, propter iiilirniitaiem. Non bontc lilifc quas
grutia Spirilus sancli. Notandiun autein quod iu punguut : el irieo ab his limeiiriiim. Spina t-ulpa
Scriplura sacra aliquando virginitas lilio couipara- f, esl, spiua poena, spina falsus fraler, spina vicinus
lur iu scxu feminco, quandoque in masculiiio : ali- maliis. Spinfc in lerrn suut, i:i acrc sunf, in carne
quando Chrislus virgo compaialur ipsi lilio. De tu.i siuil. lii his conversaii el non hedi, riiviiitccst
priniohic dicitur :Sicu/ lilium inter spinas, sicamica polentifc, non virtutis hiimanaj ; opus cst
mea inter filiasj de secundo : < Justus genniiiabil, virtulis inler malos bene vivcre, iuter niali-
siciil lilium *8; » de (eiiio diclum est : < Ego flos gnanies- iiinocenliain retinere, cl niujus cum
campi et liliuni convailium ". > Ecce triplcx virgi- liis qui oderunt pacem, pacifieum esse 7*, ei
nitas. Prima esl verecunriior, secunria fortior, lertia perfeclius eos riiligere et cis bcncfaccie. Liliuni
perfetiior: priroa vcrecundior, quia conscientia cul- ainari saporiscsl, el suavis odoris. Ipse csl Chrislus
pa, qtiaeiioiuinero seriuxil; secunda forlior robore qtti pcr guslum amarfc passionis, nobis fiagrantiani
ei discrclione, quae se et mulicrem regit; terlia effudil feiernfe salulis. ltem, medilalione el orulionc
perfeclior, quia Chrislum carnis aculeus non roo- ineiis saiianria csl et coinponcnria; ne sil ventosa
inordit. Propter primum dicium est quia roulier per vanam gloriaro, ne sil turoiria pcr superbiaru,
debet velare fatiem suam'0,ctmulicr sub polestale pulriria pcr inviriiam, ricjecta per iuulileni tristi-
viri erit ">; propter secundum dicilur: < Vir gloria liara, dissoluta pcr inepiain lfeliliain, conlracfa per
Dei est, quia ab eo creaius: < roiilier vcro gloria 0 inanein lumorcm, scissa per iracundiam, ccccuper
viri",>a quo gubernatur; de lertio dictum est quod avaritiam, catenata per ingluviem, pollula perlibi-
Clirisins < peccaturo non fecit nec invenlus est do- diiieni, vana per curiosilateni. Audi luniorein su-
lus in ore ejus ". >Chrisli itnque perfectior esl, quai perbifc:<Ecce Doniinus liansil subverlens monfes el
praiatis in exempliim proponitur. Sed ulperfeclam conlereiis saxa",>, clc. Audi venlum vaiife gloria*:
vitam habeat prxlatus, lifec concurranl : in corde < Venit venlus a regione deserti, et concussit qua-
babealundeproximoproficiatcondimcntumsapieniiaj luor angulos dorous". >, etc. Audi iiienieiii pulridam
el charitatis; in exteriori hoinine ad cxempluro for- per invidiam, Salouion: <Vila caruiuui sanilas cor-
niam religiosaj conversalionis; intcrius et cxlerius dis, putredo ossiuro invidia ". » De inutili tristitia
ad rcfreuaiitluni luxuriaro, mundiliara castilalis. Aposlulus, quomodo dejecit inentem el occidit :
Inde enim esl quod in tabernaculo erat caiulelabrum, < Tristilia sceculi mortem operalur '*. » Audi de

'• "•Psal.31. "Deul.52. "Thren.l. " Apoc. 14. " Matlh, 25. "Ibid. '« lbid. "Miillh. 14. "
Ose.14. "Cani. 2. "ICor. 11. °> Gcn. 5. "ICor. II. "Pelr. 2. '* Exod.25. "Canl. 2. "Maltb.
0. «'Luc. 1. "Ajioc.ll. "Sap.4. 7" Psal. 119. " III Ileg. 19. 7' Job. 1. "Prov.14. '»II Cor. 7.
191 TIIOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGIUNI 192
incpta ttelitia, quomodo menlem dissolvat : < Se- A J quinque uiodis; naturali ardore appetitiis, sicut
dit jiopulus manducare elbibere, el surrexerunt Esau lenticulam appetivil 9>; pretiosiori cibo, ut
36 Iudere",» eteliam idola adoraverunt. De inani filii Israel qui recurrebant animo ad olas carnium
limore audi Salomonein:< Pigerpropter frigus arare ^Egypti •*; accuratiori apparalu, ut filii Heli qui
iioluil; incudicabit ergo iu fcstaie el nou dabilur crudas a filiis Israel exigebant carnes, ul accuraiius
ei7*. > Audi quomodo iracundia lneutero scindit. apjjararenl sibi, plus sumendo ul Sodomilfe, sicui
Cogitniiones iracunrii, viperfe sunt generationes scriptum est ". Iniquitas Sodomorum oliositas fuit
qufe in venlre comeriunt inatrem suam. Auili quo- et salietas panis, prseveniendo horam necessitalis,
modo avaritia menlem excfecat. < Mtiuera etiam ul Jouathas iilius Saul, dum comedit favuro mellis
exc-ecant sapienies 7'. > Per inglitviero mens cate- post vicioriani 9*.Desecundo : Oliositas inimica esl
iialur, quia mcns lignta per enni per univcrsa du- aninia?, iinrie poeta :
cilur. Libido lascivienles poiluit. Quod in evirienli Olitt si lollas perire cupiditas arles.
est, quia < qui fornicalur in corpus suum, pec- Ilem :
cat7*. > Quod curiosilas cor dislenrial, Dina suo OliVicorpus alunl, animusque pascilur illis.
docet exeroplo ". Lilium in rariice firiem significat, Hujus exemplum sunl Sodomilfc, sicul dictum est.
quaj lalet in terra, quia fides est de occultis; hastile B' De lertio : < Nonin vesle'prefiosa, non in lortis cri-
qnod in allum surgit, spem ; flos, castitaiem; grana nihiis autauro aul margaritis".> Hujus cxcropluui
inius aurea, chariiatem; clavu in mcdio, liinoreni. sunt Moabitides niulieres, qme se ornaverunl ul
Rulix pallida csl per quod significatur pcenitcniia facerent in se pcccare filios Israel9*. De quarlo
firieliuin : ba:c triplex cst, sciiicet in abstiiientia, dicil propheta : < lngressa est niors per fenesiras
iinda Dominus : < Cum jejunatis nolite fieri sicul veslrns, ei ingressa cst donium vestram, disperdcre
hypocritfe tristes "; > secunda eleeniosynarum do- ibi filios vestros parvulos ", > sicut dicium esl de
nulione; iinric illiul : < Curo facis eleeiiioynain, noli Dina, filia Jacob ". De quinlo legitur : < In inaui-
luba canere 8>; > lertia lacrymabili oratione ; inde bus lingufc mors et viia ". > Ilem : < Corrumpunt
dicilnr : < Cum oras, iulra in cubiculum luura, et boiios mores colloquia mala >", » ut uxor Putipha-
clauso oslio ora Pairem luum ". > Haslile vireutia ris ad Joseph : < Dormi mecum, inquil'. > De sexlo
liabel folia. ait Paulus ad Timotheum : < Adolescentulas junio-
Spes eniin qualuor virlutibus cardinalibus viret. res de vita'. > Unde Thamar filia David corrupta est
Spes cniin jusla esl, si tribuil uuicuiquc qtioi suiiin a fralre suo Amnon, quia sola curo illo inlravit tlia-
esi. Unde : <Estote fortes in bello et pugnate contra < p lamum*. Inlra florein sunt sex aurea grana, scilicet
aiitiquiim scrpenlem. > Prudens sit, tit caveul tla> chariias. Tribus enim modis diligitur Deus, ei iri-
nionum el faisorum fralrum suggcsiioncs. Umle bus de cansis. Diligiiur eniin dulciler, fortiter, sa-
illuri : <Estole pnidenies sicut serpentes "'. > Sit pienler. Ecce trcs inodi dutciler diligebal, qui di-
fortis conlra violeulam tentntionem el adversitatem. cebal : < Quam magna muliiiudo dulcedinis luae,
Uiide : < Reddile quas stint Cfcsaris Cfcsari, et qufe quam absconriisli tiiiieiiiibus te *,»Deisciliccl tiiuore.
sunl Dei Deo 8*. > Sil leroperalus homo in verbo, qui comilatur araorem. Fortiler volebal diligerc,
in opere, in cogilaiioue, et in aiiiueniis corporis qui dicebat : < Diligam te , Domine, foniiudo
habeal sobrieiatem. ln cogilalione dicitur.i Sol non inea". > Sapienler docebat diligere qui dicebui :
occidal supcr iracuiidiani vestram *'. > De opere : < Fideles in dileclione acquiescenl *. > Tribus de
< Qui furabaiur jam non furetur; inagis atileni causis diligitur, scilicct propter lcmporaiia bona;
laborel mauibus suis quod bonura est ul haheal unde jiropter spiritualia in via; propter fclerna in patria.
tribual iiecessiialem paiienti". > Iu vcrbo : < Oinuis Propter temporalia : quia limenlibus Deum nihil de-
sermo inalus de ore vestro non pracedat8'. > De est, nec iis qui eum diligunt in veritate '. Propler
sobrielatc: < No:i in comessalionibus et ebriela- spirilualia; unde Christus: <Si quis diligit mc,
tibus, non in cubilibus ct impudicitiis 88. > Flos qtii D sermonera meum servabil, el Pater ineus diliget
caslitaiem significai, sex candida habet folia, quia euro, cl ad eum venierous et mansionem apud eum
sex sunt, qute incorruptam servanl castilalein, bfec fnciemus 8. > Item propler felerna : < Quia oculus
scilicel sohrieias , operatio, asperitas cultus, cohi- non vidit, nec auris auriivit, nec in cor homiuis
bilio sensuum, charitas sermonis cum lionestaie, ascendil, qufc prfeparavit Deus diligenlibus se *. >
devitalio opporluiiiialis, el personae, cl loci, et tem-,, Pro tribus prirois dicitur : < Diliges DominumDeum
poris. De priroo, sicut jani riicturo esl, iion in com- tiiuin ex loto corde luo, et ex tola aninia lua , es
essalionibus et ebrietatibus; non in cubilibus el lotu mciile lua >*.> Primum desideraiido dulciler;
irapudiciliis " : < Hujus exemplum cst Loi, qui secundiiin, discernendo sapienter; lertium in me-
inebrialus perpelravil inceslum ". » Gulosila (it moria lenenJo fortiter. Pro tribus aliis dicilur. <ln

" Exori. 32. '• Prov. 20. " Deut. 16. 7" I Cor. G. " Gen. 34. " Matlh. 6. •>Ibiri. " Ibi-.l.
"Maiih. 10. "Matih. 22. " Ephes. 4. •* Ihiri. «7Ibid. *8Rom. 13. «Ibiri. •• Gcn. 19. »'Gen.
25. »' Exod 16. "Kcg. 2. »*1 Reg. 2. " II Tim. 2. 23. •' Jerero. 9. " Geu. 24.
" Prov. 18. >" II Cor. 15. > Gen. 59. ' I Tiro. 5. 31/ 96. Nuro.
' Eccle. 12. • Joan. 14. • I Cor. 2. >• Marc. 12. Ueg. 3. * Psal. 30. " Psal. 17. * Sap. 5.
 193 COMMENT.1N CANTICACANTIC.— LIB. III. 194
quo vivimus, movemur, el sumus ". » Primum , _, slram, nolite locum dare diaboto ". > Triplex est
quia ul vivamus lemporaliter confert nobis usum ira. Esi enim ira peccaloris , esl ira fratris, est ira
lemporatium; movemur, ascendendo per gradus docloris. Prima habet peccatum, secunda nescit
spiritualium; sumus, u( juxta isla temporalia ap- peccaium, tcrtia fugit peccatura. Prima in palienlia
preheiidamus aalernam vitam angelorum. In medio fervet, secunda de peccato dolet, lerlia ]>eccalum
lilii est ctava, scilicet timor Dei. Sed clava isla tri- removet. Piima habet defeclum, sectmda aflectum,
cornis est, qtiia propter naturalem limorem Lres lertia effecfum. De prima scripium est. Ira eniin
sunl timores. viri justiiiam non operatur '*. De sectintla David et
Primus servilis, secundus initialis, terlius filialis. Apostolus, sicut dictuin est : < Irascimini el nolife
Servilis limorest quo timetur poena et non amaiur peccare '*. > De terlia Ilabacuc riixit : < Cum ira-
justitia. Iste limor non est in charilate. De isto ail tus fueris misericordife recordaberis ". > De priroa
poela >*: poeta dicil" :
Oderunt peccare mali formidine pcenw: Ira furor brevis est; animum rege : qui nisi paret,
Tu nihil admittes in te virtutis amore. Jmperat: hunc frenis, hunc tu compescecatenit.
Initialis limor est quo parlim limetur pcena, par- Idem«' :
lim amatur justilia. Undc David : < Iniiium sapien- B .... Qut non moderabitur irw,
tife limor Domini >*. > Filialis timor est quo sic Infecium volel esse dolor quod tuaserit et ntent.
amatur jusliiia ul non timealur pocna. Umle David: Ileni Uoclius:
< Timor Domini sanclus perroanet in sajculum sae- Qni se cupit esse potenlem,
culi'*. > Pallor posnitentife peccalum compescit, Animos domel ille feroces.
Etenim licel ultima lunge
ne sit fides irrita.Viror virtutum mores componitlne Tellus lua ira iremiscal:
sit spcs vana; scnarius numerus foliorum casli- El servial ultima Tyle :
lalein custoriil, ne sit corrupta ; aurea charitas ca- Tamen alras vincere cnras:
stitaiem fecundat, ul sil frucluosa; limorcharilatem Miserasquefugare querelas
Non possepoteniiu non est.
pungit.nesit reuiissa. Curo hoc lilium ita sitordina- Idem ":
tum, tnmen lenlalioniimseiililspinas; habelenimspi Latius regnes avidum aomando
nas sub se, habet circa se, habci juxla se.habetinlra Spiritum qttam si Libyatn remotit
se, habel supra se. Habel sub sespinas diviliariim; Gadibus jungas et uterque Potnus
unde dicitur : < Semen ceciriil inter spinas 15; > Servial uni.
hnbel circa se spinas falsorum fratrtim. Inrie ait ltera : < Qui irascitur fralri suo, reus est inortis ". >
Nahum proplieta : < Sicut spinfc complectcntes se Iram non perficere, ail bealus Bcnedicius. De bac ,
invicem, epulanles et polanles simul confunden- ait Jeremias propheta : < OUam succensatn ego vi-
lur >'. > Subditi enim conira magistros sesc com- deo, el facies ejus a facie aquilonis *°. > Olla eniin
pleciuntur per conspiratiouein; habetjuxla sc spinas succensa esl; cor inflammalum ira, cujus facies, id
carnales scilicet volupiates. Unde Doroinus ciiin cst inlentio, est conversa ad aquilonem, id est dia-
roalediceret Adam : < Cum operalus fucris terram bolum, qui flnndo, id est amplius inspiranrio, iram
iion dabit fructum suuni, sed spinas el tribulos ger- magis ac magis accendil. In figtira secundfe vi-
minabit tibi >'. >Intra sespinas habcnl slultarum co- dil Ezechiel hominem ab umbilico superius quas'
gilaiionum. Unde ait Salomon : < Traniivi per agrum flamniam ignis 31, quod designal ardorem irre in
hominis pigri, et pcr vineam viri slulii, el ecce corde, scilicel ira qua irascitur fraler in corde suo
urticfe repleveranl omnia, et spinfe operuerant su- contra peccalum suum. Inde David : < Vidi prseva-
perficicm ejus'». > Ager ille cor humanum est; habct ricalioneset (abescebam; quia eloquia tua non cu-
supra se spinas, rictmones scilicet qui sunt in aere. siodierunl". > Ilem : < Tabescere me fecit zelus
Inde David : <Conversus sum in ferumna mea, duro meus, qttia obliti sunt verba lua inimici mei ". >
configiliirspina >'.> Spinaetrcs conligunturin corde _ Et illud : < Zelus domus tufe comcdit me **. » Hsec
hominis. < Hfe sunt tres lancete quas Joab fixit in est simila oleo confrixa in sarlagine. Tcrtia ira,
corde Ahsalon ". > Primo enim imperiit diabolus, peccatum corripit, nunc verbo, nunc opere. Verbo
ne fial bonum; secundo exslinguit perpelratuin; sic: < Et scinlillfequasiaspeclus aeris candentis,**.>
tertio ducit in obslinationem, ne de liis qiiferatpec- Inrie Paulusait: < Corripiet inquielos, consolamini
catorum pceniieniife a Deo remedium. Est spinai pusillanimes , suscipite iiinrmos 3e.Idera : < Argue,
pessima, qure pungit inlerius, scilicet ira : lianc: obsecra , increpa *'. Idem : < 0 insensaii Galalfe,
docebat cavendam esse qui ait : < Irascimini' ett quis vos fascinavit non obedire verilnti "?» De
nolite peccare *>. > Hoc idein docet Apostolus ad- opere invenitur : < In manu ejus ignea lux "; >
jungens : < Sol non occidat super iracundiam ve- scilicet qui visus est a Moyse. Inde ait Aposiolus :
>' Acl. 17. "Hornt. »• Psnl. 110. >*Psal. 10. " Luc. 8.
" Nahnmd. >'Gen, 4. " Epist. iv, Ep. 16. vcrs. 52.
** Prov. 24. >9Psnt. 51. " II Reg. 18. «> Psal. 4. «'Ephes. 4. " Jac.
4. Psal. 4. " Habac. 3. " Horat. Epist. 1. i, ep. 2, vers 63. " Ibid. " Horat. Od., n, ode
2, vers 9. *• Matih. 5. " Jerem. 4. " Thren. 2. " Psal. 18. " Ibid. 3*Paal. 68. "Ezech.
4. '« I Thess. 5. " II Tiro. 4. 38 Galat, 5. 39Deut. 33.
 193 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINl 199
< Quidvullis, in virga veniam ad vos, an in spiritu jj^ tentiam irridel; in slipite, dum virluosfe conversa-
maiisueluriinis "? > Hac ira fervebat Phinees, cum tioni inviilel; inflore, dum castitali Insidiatur; in
iratus arreptnm pugione Israelitam cocuntem cum granis, dum charitati adversatur; in clava, dum
Hadianilide, transfixil in locis genitalibus* 1, Simili- limorem Dei abominalur. Primo pceniientiam irri-
ter Mathathias, dum coniremueriiiit renes ejiis, det dicens bypocrisim esse vel indiscretionem; se-
viriens unum de Israelilis iromolantem idolis, ait : cundo conversalioni virtuosfe invidet, quia ad ejus
< Vte mihi, ut quid nalus sum viriere mala gentis non potest ascendcre aeslimationem ; 37 Lerlioca-
mete : et ihi Lrucidavil eum *". > El Jacohus aposto- slilati insidialur, ut impleat carnis suae pollutio-
lus : <Si quis erraverit et converterit qiiiseum, scire nem; quarto cbaritati ndversatur, ut seminel inter
debcs quoniam qui converli fecerit pcccatoreni ab fratrcs dissensionem: quinlo timorem abominatur,
errore vife suce, salvabit aniinam ejus a morlc *8. > asserens pusiltanimitatis esse illusionem.
Eccc tres irte. Sub primam sol occiriil; ad se- g In radice pungebat uxor Tobife cum diceret ei :
cundam acceriit; lerliam accendit ': occiriit aufe- < Nunc apparenl eleemosyna? tiifeel orationcs *7. >
rendo clarilalcin, accedit conferendo puritatein Et uxor Job dicens ei : < Adbuc lu permanes in
accendit iiiflatiiniaiidocharitaiein. simplicilate tua, benedic Deo el morere ". >Sed
Notandum quod sol aliqunndo occiriit sub iracun- R ; his dicelur in judicio : < Nonne lii sunt quos ali-
dinm, aliquanrio in iracundiuin, aliquando supcr quando habuimus in derisum et in simililudincm
iracunriiam : sub iracunriiatn , quantlo ira obscur.it improperii. Ecce quomodo compulali sunt inler
temporalium scicntiam : iu iracunriiam , quanrio ira filios Dei ". > In slipite pungebat Cain invidcns fra-
obscural spiriiiinliiim inlelligenliam ; snper iracun- tri suo 60,el Joscpli invidcntes fralres sui 6>,et Saul
diam, quanrio ira obscurat cccleslium sapicnliain. Daviri*'. Scmper enim invidus allerius macrescit
Quia sicut ait quirinra : rebus opiinis. Unrie Aposfolus : < Ne sitis invicem
Impedil ira animam ne possil cernere verum. invirientes, invicem provocanles •". > Invidenlia
In primo enim < faclus est sol quasi saccus cilici- enim frateriifcgratife est peccare in Spiritum san-
nus**. Pro sccunrio dicilur: < Solem nube legam*». > cluin : Unde Job : < Stulium interficil iracundia,
Propler lertium : < Occidil sol in mcridie 46. > In et parvulum occidit invidia 6*. > Islud de primilivis
prima itaque ira sol est in occasu vespcrtino; in est viiiis unum, sicul scriplum est : < Invidia dia-
secunda est in orlu mntiilino; in tertia cst in boli mors iniroivit in orbem lerrarum ". > In flore
ceniro mcridiano. De primo: < Occidet sol in meri- pungehal mulier rium compellaret Joseph rie stu-
die* 7; > de secundo : < Orietur vobis timcntibus pro 6S,et sacerdoles Susannam *7, et Amnon Tha-
nomcn meum sol justilife *8; > de tcriio : < Noliie C ( mar sororem suam 68. lnde Salomon : < Mulier
considerare quod fusca sim, quia decoloravil mc stulia bbiide apprehendit juvenem.et deosculaiiir
soi *9. > Ari secunriam accedit sol. Unde dicitur : etim, et inducit in donuim suam. Hleautem sequitur
< Acccssit Jesus et leligil Ioculum adolescentis dc- cam quasi bos diKlus ad viclimam, nesciens quo
functi »*, > scilicet conscientifc scrupulosts, ut vi- varial6'. > Iii granis aureis charilatis pungebnnt
vat charitaiive dolendo de peccalo proxitni. Tertiain D.ulian, et Abiron, et Core perturbantes populura
accendit; unde : <Ignem veni millere in terraro, et lsrael 70. De talibus ait Apostolus : < Uiinam ah-
quid volo nisi ul arrieat •>. > scinrianlur qui nos conlurbaiU.iElDominusosteuriit
Sequitur : < Nolile loctini dare diabolo". Primo quiri mereatur' 1. >—<Quiiscandalizaveril unum de
enim danl diabolo jocum; secuiido focum; lertio pusillis '*. Cum intraveiilis, inqtiit, terram quam
locum. Dat tiuiiio jocuin, riuni falluciis diaboii in- Dominus dalurus esl nobis, fcdificale altare Doiniuo
visibiliter seriucilur; focuin, dum violenla tentaiinne de lapidibus quos fcrrum non tctigit 73.> Tcrra est
inducitur, vel incendilur; locuin, duni in ulraque religio quam intrainus; altare csl unitas fralrmii;
ohsiinaius efliciiur. De primo dicilur : < Nolilc cre- lapiries sunt corda noslra ex quibus fit haecuniias.
-dere oinni spirilui, sed probate spiritus si cx Dco Hos lapides non debet tangere ferrum discordife. In
811111": < Angetus eniin Satana: Iransligurat se in clava liinoris pungebat diabolus cum diceret Evse:
angelum Iucis'*; rie secunrio : < Adversaiius vcster < Quare prtccepit vobis Deus ne comedaiis de fru-
diabolus lanqunm leo rugiens circuit qnaerensqnem ciu scientisc boni etmali? > Et illa : < Ne forte mo-
devorel"; > de lerlio : < Vulpes fovcas haheiit, et riamur, > id est eum timemus; ne forie nos occi-
volucres cceli nidos; (ilius nulcin bouiinis non hn- dal.Et ille : Noliie limere. < Nequaquam morie-
bel ubi caputsuuni reclinel ". > Item, tle lilio. niini '*. > Ail latro ad Ialronem. < Neque tu Deiiin
1- Spina aliquando pungif liliiini in radice, aiiquando linies, quod in eadein dainnatione es ". >
in slipile , aliquanrio in flore, aliqtianrio piingil Sicul lilium inler spinas,sic amicamea inlerfltias.
grana, aliquando in clava : in rariice, duro pceni- [CAR.]AC si dicat : Sicut lilium spinis est in-
" I Cor. 4. »>Nuin. 23. *»l Mac. 2. " Jac. 5. » Apoc. 6. *'Ezech. 32. "Amos. 8. *7 ibiri.
" Malach. 4. " Cant. 1. " Luc. 7. »> Luc. 12. " 4. *3 I Joau. 4. "MlCor. 11. "I
Epdes.
Petr. 5. »6 LIIC. 9. ",T Tob. 2. " Job 2. " Sap. 5. •• Gen. 4. 6>Gcn. 57. 6SI Reg. 18. " Gnl. 5-
«* Job. 5. " Sap. 2. Gen. 39. " Daniel 13. 68II Reg. 13, " Prov. 7. " Nuiii. 16. " Gal. 5.
" Matlb. 18. " Deul. 27. '* Gen. 3. " Luc. 23.
197 COMMENT.IN CANTICA CANTIC—LIB. III. 198
comparahite, sic inter filias liominum niiila matrii A >ia dicil de oriore : < Balsamum non mistum odor
inetc comparabilis inveuiliir : omnes eniin aliai spi- meiis ". Balsamum quo chrisroa conficitur, signili-
uas habent; isla nitel ut liliuro sine spina. Sequi- cat hic sacramenta Ecclesiai, per qute cum gralifc
lur autem ex persona malris : divinfc aspiratione suscipienles ea Sapienlia purili-
Siatl tnalus inter ligna silvarum, sic dilectus meut cat, cxallat, illuiniiiat. Purifical fide divinorum
inier filios. mysteriorum, exallal spe cceleslium prfemioruin;
[THO.] Laudat eum laudata ab eo. Parva laus, illumiiiat charitate contcinplationis cl divini arooris.
quoniam parvi est laus. llic vero non laudatur. De sapore sciipium esl : < Spirilus' mcus super
« Magnus Dominus ei laudabilis nimis'»,> scd par- mel dulcis ct hreredilas mea supcr mel el fa-
vus Dominus et amabilis nimis : parvulus, ilte vum **. > Memoria niea in generatione sancto-
scilicet qui nalus est nobis 77. Non hic altollitur rum ". > ln verbis etiam Doinini hfcc Iria inveni-
majestas, sed commenrialur humiliias. Hic homi- nius fratres ubi dicit: < Ego sum via, veritas et
niiin fortituriini et sapienlife nnteferlur, qui sunt vita **. » Via ejus prsecepta ejus suni. Indc dictum
ligna silvarum ii:frueluosa, ipse faciens fructnm. cst : < Vifc ejus vife pulclirrc, et omnes semiicpejus
Quia ergo sponsx iri dulcius quod se minuil sapit, pacificte •>. > Veritas oriori coinpnralur, quia sicut
lihenliiis altollil gratiaro, prfefert misericordiam, B odor trahitur dc occultis, ita quoqne snpor est in
slupet ilignationcm. Talcs cum sint steriles, lamen patria : < In pace in idipsum dorraiam et requie-
filios vocat, quos pioprio sanguinc sponsus filios scam •*. > Et est species ejus in consiliis, otlor in
fecil Palri suo. Ha:c rnalus esl dc cujus nnibra et promissis, sapor in prfcmiis. Similiter nos simus
fructu in sequenlfbus sponsa se laiaro exbibel hoc iiinocenlia pulchri, obcdientia odoriferi, conlerr.-
niodo : < Sub unibra illius quam desideraveram platione saporosi. Ilem mnlorum florcs, alii snnt
sedi, el fruclus cjus riulcis gulluri meo 7S. > Mcrilo albi, alii purpurei, alii rosei. Candidus fuit riile-
ejus desirierat unibram, unrie refugiuro refrigcriitro clus sine peceato de Virgine nasccnrio; purpiireus
et refectionem pariler erat acceptura. Cfcieia etsi per passionem, de diabolo iriumphatulo; decore
liabent umbr-jm solatii, fructum vilx non prnc- roseus, resurrectionis gloriam manifestando. Malus
stanl. Sed Cbrislusrefriger.it ab fcstu viticrum, el in hicine caieris esl arboribus ahjeclior; in seslale
pascit delectalione virlutum. Umbra ejus caro ejus cunctisest pulchrior. Tnles suntjusli qui sunl niorio
cst. Urobra ejus est fidcs cjus. Marite obuinbravit abjecli, in pntria proe cfcteris florcbunt. < Nunc
caro Chrisii. Mihi autem obumbravit fidesChristi. enim filii Dei sumus, el nondum apparuit qxid
Nos Cluisli inlcriin carne pascamur, niystcria ve- erimus. Scimus aulem qiioniam cuin appamerit,
nererour, exempla sectemur, fidem servemus : et similes ei erimus, quoniam viriebimus eum siculi
sic in umbra ejus vivemus. Sed non dixil sponsn, est93.»—<Cumcnim apparuerilChrislus vila nostrn,
vivemus; sed, sedi quod majusest, quiaqiiiescentis; tunc et vos appnrebilis cuni ipso in gtoria •*.»Iltijtis
est el ba*c quies est in contemplatione qua degu- arboris umbra est divina proteciio ad quaro confu-
slat superna gaudia. Unde ait : < Et fruclus ejus ginius quolics gravamur icntationibus. Fructus est
dulcis gutlllrimfio7•. » Sed istudin umbra, quia per spirilualis intelligenlia legis : qtiain habent in orc
speculum et in aniigmalc, sed postea facio ad fn- qui snpienles nolunt videri; in giilture qui in corrie
ciem •*. Dilectus bene malo comparalur, ciijus spe- Deiiin nmanl.
cies et hominuin el angelorum superat spcciem, Forsilan hajc esl arhor Nabuchoriouosor, quam
odor suaviiaieirv, sapor dulceriinem. De specie : viriil in soronis, qtifc cral niagna in mcriio (crifc et
< Speciosus forma prce filiis hominum ". » Scd altiiurio ejus nimia 9».Nola : Hu-carbor magna fuit:
hoc de hoininibus. Quid de angelis? < In quera alla fuit; in medio lerrfc fuit; ad multa et mngua
concnpiscunt angcli prospicerc. " » De oilore : se dilatabat, per virlutem. Ad alta se erigebal, per
< Odor ejtis super omnia aromala ". » Hunc odo- subtiliiaiem ; eliam in intirois slnbat, per inlei.-
rem sensitbeatus Joanncs qui ait : < Odor luus in D lioneni; ari foriia se extendebat; ad summa se eri-
roe concupiscentias excilavit fcternas.» De sajjore gebnl, et in intirois fixa manebat; in ir.agnis fuit
dicitur : < Dulcis et rcclus Domiiiiis**. » Et illud : per excrciiium ; in summis, per sluriium; in inli-
< Panero de ccelo dedisti eis, oiunem habentem sa- twis, per desirieriiim. Quia ergo forlia agebat, ma-
porem *'. » g?.a eral; quia intiina bona desiderabat, in mcdio
Igitur mirabilis est cujus species oronem tran- terr.e crai; quia de subliinibus subtililer senliebal,
scenriit decorem, odor suavitateni, sapor dulccdi- nliiliirio ejus tnagna eral. t Magua eral, inquit, ct
nein. Et si in eo quod csl sapientia Patris consi- fonis : eliaro proceritas ejus langens cceliun ". »
dereimis, videmus pulcbriludinem infesliinabilem, Magua eral ad bona agenda; fortis, ad mala lolc-
odorem ineflabilem, saporcm incomparabilem. De randa; procera, ad subliroia conlemplanda. Magna
specieaurii:< Candoresllucisfelerna;"'. >IpsaSapien- in aclibus, forlis in contemplalionibus, sublimis in
76 Psal. 9S. "Isai. 9. 78Cant. 2. " lliiri. 80I Cor. 13. 81Psat. 44 ;,, "Potr. 1. " Cant. 4.
** Psal. 2i. " Sap. 16. 86 Sap. 7. *7 Eccli. 24. "•Ibid. "Ibid., *° Joan. 14. " Prov. 3.
»» Psal. 4. 93 I Joan 5. s> Coloss. 5. •' Dnniel 4. •• ibiri.
199 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 200
invesligationibus. Adhuc dicitur de ea. < Folia ejus .A ante advenlum Christi; inde dicilur : < Veni, ot
pulclierrima, el fruclus ejus nimius, et esca uni- educ vinclum de domo carceris et umbra mortis.
versorum in ea ". » In foliis verha, in fruciu Quartaest absconsio peccati, unde Job : Non sunt
scieniia, in esca doctrina. Folia pulcherrima snnt tenebrae et non est umbra morlis, ut nbsconriantur
verba riiserla, fructus copiosus, sensus eruditus, ihi qui operantur iniquitatera 6. > Triplex est um-
multiplcx inlelleclus. Esca universoruro, eslplena bra refrigerii. Prima a culpa, secunda a leniatione,
erudilio omnium, discrela admonitio singulorum. teriia a tribulalione. A culpa. Unde ail Job : < Si-
< Subter cam habitant animalia et besiife. Et in cut cervus desideral umbram, el sicut roercenaritts
rarois ejus conversabantur volucres cceli ". » Ani- prfcstolatur finem operis sui, ita habui menses
malia sunt homines temporalia tenlantes; bestife vacuos '. >A tenlntione. Unde angelus ad Mariam :
cnrnales; volucrcs spirituales. Sub polentia enim < Spirilus saucliis supervcniel in te el virlus
ejus sunl lam carnales quam carnalia traclanles. Allissimi obumbrahil libi *. > A tribulalione. Unde
Vicinius quasi in ramis ei adliaerent spiriluales. Hi dicitur: <Sub uinbra alarum tuarum protege me'. >
lainen quandoque a contemptatione desccndunt Umbra securte quictis erit in regno, scilicet laber-
unde orilur sol, et occiriit ct ad tocum suum re- naculum corpus Cbristi gloriflcatum, erit umbracu-
vcrtilur. Orilur sot intelleclus ad contemplalio- lum diei, id esl jusii ab ajslu lentalionum, a lurhine
nem; occidit per superui luminis reverberationem; tribulationum, a pluvia peccatorura. Sub umbra hu-
ad locuin siiuiii revcrtilur per sui circumspeclionem jus mali qtiidam suspirant, qtiiriainrespirant, qui-
vel cognitionem. Ibique renascens se cognito ad dam aspiranl. Sub prima suspirant gravi onere,
coniemplandum gyral per meridiem supernre cla- sub secunda respirant niiligato languore; ad lcr-
rilnlis el fleciitur ad aquilonem per conlempla- liam aspiranl; ut careant oinni dolore. Hujtis mali
lioneiii infernfe felicilatis. Tres arbores fuerant in frucius,quibusrinmesl ari infirmilalem, quibusdam ad
paradiso ". Prima scienlife boni ct mati qua ho- sanilatem.quibusdam arijucunriitatem. Ad infinnita-
minisobedientia probareiur; secunda quahomo alere- lem infidelibiis, ad sanilatcm poenitentibus, arijucun-
lur; tertia viife, qua vila conservarelur. ln prima ditalem amaloribus. lnfidelibusest acl infirmiialcro,
est homo lapsus in cutpam; a secunda separatus, quia non snpit eis; pcenitcnlibns ad sanilaicm,
perdidil alimoniam; tcriia privatus in corruplionis qiiibns est nmnrus, seduiilis ; amatoribus adjucun-
gloriam. ldcoque ul hoc triplex damnum resii- ditatem, qui dicunl cuni sponsa : < Fruclus ejus
tualur, Christus malo comparatur. Ilfec malus in dulcis gutluri ineo >°. > Dc primo : < Vade relro
liienie esl rugosa; in auiumno est fructuosa; in Q Satana, non sapis ca qufc Dei suiil >>.Eis Deus
seslale speciosa : rugosa, frigoris aspcriLate; fru- venier est, el gloria in confusione eorum qiife
cluosa, pomorum uhertatc; spcciosa, florum ju- terrena siipiunt >*. > De secundo dicitur : < Licet
cundiiaie. Primum habuit Christus in passione; is qui foris est velus boino nosler corrumpattir, is
secundum, in prajdicutione vel sancti Spirilus mis- tamcn qui intus est rcnovatur de die in diem ". »
sione; leriium, in restirrectione. Audi primum : De teriio.': < Inebrialiunlur ab uberlate doroiis
Non esl species ei neqtie decor; el vidinius eum luae '*. » Et illud : < Epulabuntur ab introiiu glo-
quasi leprosum et pcrcussum a Dvo ct huniitia- riae ejus ls. > Item sunt filii rcprobi, siint lilii
luin"*; de secundo : Venite ad roe, omncs qui probi, sunt filii probati. Primi sunt mali ad mor-
laboralis et onerati cstis, el ego reficiian vos >, tem prfcstiti; 38secu"d> sunl '-,oni a*I vitam praj-
et : < Accipite Spirilum sancturo '; > de tertio : riesiinati; leiiii sunt angeli. Primi sunl scelerati,
< Quis esl isle qui venil de Edom linclis veslimen- secunrii virtutibus subliroali, lertiijaro beati.
lis de Bosra, iste formosus iu stola sua *. i In primo De priinis Isaias: < Vae genti peccalrici populo
priniae arboris delevit peccutuin; in sccunrio se- gravi iniqiiitate, seroini nequam,filiis scelcratis '*;>
cunrifcarboris resliluil spirilualiler aliinenlum ; in de sccundis: < Fratres, nunc filii Dei sumus "; >
terlio lerlitc arboris vitain, sciliceigloriaro corpo- el David: Ego dixi: < Dii eslis el filii Excelsi om-
ris. ltem hsec malus tres fecit umbras, scilicet um- nes >8, > de terliis Job : < Ciim assisicrenl filii Dei
bram n.ortis, qute venit pro pcccaiis; umbram corain Domino, adfuil inler eos Salan >9. > Idem:
refrigerii justis , uinbram securaj quietis bea- < Qui dimisit lapidem aiigularein, cum me laiidarent
tis. sinuil aslra inaliitina, et jubilarent omnes filii
Qualuor sunl umbr.-e mortis. Prima, mundus; Dei '°, >id esl angelk Inler primos esl dilectus,
unde : < Si ambulavero in medio urobraj niortis onasi malus inter ligna tiivarum, inler secundos,
non timebo mala, quoniam tu mecum es *. > Sc- quasi amygrialus inter ligna liortcrum «>:inter ler-
cunda, afllictio lemporalis. Unde : < Huiniliasli nos tios, quasi lignum vitfe inlcr arbores paradisi ": in-
i» loco aflliciionis, et cooperuil nos uinbra mor- tcr ligna srtvarum sterilitalis, horlorum fecundita-
tis••. > Teiiia quam suslinebanl jusli apud inferos lis, paradisi voluptaiis. De primis: < Non potest
" Dan.4, •« Ibid. •• Gen. 2. >" Isai. 53. > Mntth. II. «
• Pjal. 43. • Job. 34. ' Job. 7. * Luc. 1. » Psal. 10. >• Cnnl.Joan. 30. • Isai. 63. ' Psal. 137,
2. » Matth. 16. >* Pliilipp. 3.
"IlCor. 4. >*Psal. 35. " Eccli. 5'J. »« tsai. 1. " Hoin. 8. " i'sal. 81. " Job, 1. " Job
38. •> Eccle. 12. *»i^-n. 2.
 201 COMMENT.1NCANTICACANTIC. — LIB. III. 202
arbormalafrucium bonum facere. Omnisenim arbor A j cum carncm assumens riivinil.Ucmquasl surculum
qiite non facit fructiini bonumexcidelur el in igncm non rie inati-e, seil rie ccelis vcnieniem in unilaie
millelur »»; i de secundis: < Non potcst arbor personfc habuit. Unde libet cxclnmare, libet cuni
'aona fiuctum maluni facere ". > Erit enim foliura Ecclesia: < Viricie miraculiiin niatris Domini. >
ejus viride et in tempore siccitalis non erit solli- Sed ut diligcnlius inspiciamus, vidcie oraculum,
cilum, nec aliquando desinel facere fructum **; de viriele signaculum, videle iniraculum. Oraculum
tertiis: < Plnntaverat autem Domiuus Deus paradi- piopheiicfc vciitatis, signaculum inlegrte virginila-
snm volupialis a printipio *6. > Sed ille cceleslisest tis, niiraculum virginesc fecunriitaiis. Ad primum :
deleclabilior, in quo, ut scripium esl: <AngeIiassi- evigiluverunt patres antiqui, quasi de gravi somno.
due videnl facicm Palris «7. » Primi eniin in pojus Seciuidum est signum quori rcsurgemus corpore in-
deficiunt, secundi in melius proficiunt, terlii jam corrupto. Novitas miruculi novitatem corporis et
gioriam recipiunt. Deprimis: < In propria venitet aninifc nobis proroittil in regno. De primo: < Evi-
sui eum non recejierunl »8. » Ista cnim sunl Iigna gilans Jacob quasi de gravi somno, aii: Vere Doini-
silva?qux, sicut scriptum cst, cum qufererenl sibi IIIISest in loco islo, et ego nesciebam **, > scilicei
regero suis conformem moribus, reprobata sunt ab quod adveiilusejus ita propinquarel. Htcc evigilatio
oliva, a ficu, a vite, et elegerunt sibi rhamnuro in .• fuit pro naliviiate, fuil et alia pro resurrectione,
rec;em '», id esl diabolum. Propler secundos dicilur Inrie dicilur: < Nunliaverunt Jacob : Joseph filius
iu Canticohoc ab ipso dilcclo: < Descendi in horlum tuiis vivit. Quo auriilo, evigilans quasi riegravi som-
itieum ul viderem poma convallium, et inspicerem no, lamen non creriebat **. >De secundo: < Corru-
*i floruissent vineaeet germinassent mala Punica**.» piibile boc inriuel incorruplelnm, et roortale boc
Tertios, iri est nngelos, insiniinbal Ezcchicl sic : iiiiinertaliialein *8. > Pro icrlio: Faciel novuin Do-
< Cum me vertissero, ecce in ripa torrcnlis ligna minns super terram. Mulier circumriabit virum *7.
mulia niinis ex ulraque parle *>. » Torrens ille esl Et ita veniet propheia, el ipse renovabit Jerusalcro,
superna bealiludo. De quo sic ail Augusiitius: quamlo < renovabilur ut aquilfc juvcnlus liifi *8. »
< Aliqiue slillac ari nos rieflttunl per ricvolionera. > Oraculum triplex dalum est de eo. Oraculum pro-
Unde: < Fluniinis impeliis l.elilicat civitatero Dei3*. > pheiire, oraculiim annunliaiionis angclicfe, oracu-
L;gna, id est angeli sunt ex ulraque parte: quidam lutn Aniifc viriuce.Primo uiinliatuiii esl quod cssel
cnim ad nos descenriunt, nobis ministraluri; alii venturus, secundo qnis el de qua essel iiascilurus,
Deo sempcr assistunt, eum landantes. Sed primo lertio quod esset facturus. De primo; < Deus ah
viriearous quomodo fueril inter ligna silvarum. ri auslro venict, et sauctus de monfe Pliaran *9; > de
Malus, iiilerarbores sublimiores, estexigua; inler sccundo: < Quod nascetur ex le sanctum vocabitur
"
levcs, scabrusa ; inter planas, quasi spinosa. Sic Chri- FiJius Dei ; > de lertio: <Ecce posilus csl in rui-
klus inler superbos huinillimus; inter delicale vi- nam et in resurrectionem inultorum in Israel, ct
venles, plenus doloribus ; inter seipsosjuslificanles, in signum cui contradicclur *>. >In ruinaro idolo-
peccator reputalus. Vide superbos Judaeos: < Cir- rum, in resurrectionein mortuorum, in signuni mi-
cumdederunt me viiuli multi, tauri pingues obsede- raculoruin. ln ruinam idolorum ih iEgyptum fu-
runl me *'. > Vide humilem : < Exinanivit semet- gicndo ; in resurrectiouem mortuorum, quando
ipsum formam servi accipiens »*. > Respice parvum niiilta corpora surrexerunt cum Chrislo; in signum
in prtcsepio 3', parvum oblalum in leniplo »6, par- niiraculorum, rooriuos suscitando, uiorbirios sanan-
vum fugientcm in ^Egypto 37.Vide leves molliter do. Deprimo: < Ingredielur Doinimis iEgyptum et
viveudo.Jacobus ait: < Epulati eslis super tcrrain el movebuniur simulacra JEeypii a facie ejus" ; > de
enulristis in luxuriis corda veslra 3S. > Econlra secundo: < Mulia corpora sanctoriim qui dormie-
vide doloribus plenum, scilicel t viruin doloruin et ranl surrexerunt '*; » de leiiio: < Generatio prava
gcientem infirmitatein *9. > Audi planos, iri est et ariultera signum qiifcrit •*. » Itcin, ruinam pr
jusiificanles se ipsos. < Hypocrifte, ait Dominus, de- D lapsum in culpam; in lesurrectioiieii) jn reparatio-
ciroalis ruiam et cyminum el omne olus »°, juslili- nein perveniam; in signuni percrucis ignominiam,
cantes vosmetipsos *>. > Ecoutra de Christo riicitur Iii primo cuim sunt scandalizati, secundo a Deo
Cfcconato: < Nos scimus quia lioiuo peceator esl*«. > visiiati, terlio ejus niorte reparati. Ecce de tripli.i
Apparuileuira in similitudincm carnis peccati*».Ilem oraculo. Aurii de triplici signactilo ;
miraculosum videtur quod ligna silvaruro ric terra Esl eniin signaculum siiniiiiudiiiis, signaculuin
niatre in seipsis crescunl sine allerius arborisinsi- lam virtuium Cfcterarum quam cnstitatis, signacu-
tione. Matus vero de lerra malre tiilicuin produ- luni occiiltalionis. Priiimro esl similituriinis ex-
cens surculum aliunde assumptum pcr insitionein prcssio, secunritiiu virtuiuni observaiio, lctiiuni se-
rccipit. Sic Cluisfus de matre Virgine qita.si trun- creli iiiiiiiibratio. Prirouro per siipeibiam riiaboli

"Malth.7. **lbi(l. "Jer.17. *6Cen. 2. "Maiih.18. S8Jonn.l. *• Juriic. 9. «Cmii. 6

'>Ezech. 47. " Psil. 45. " Psnl. 21. '* Philipp. 2. " Liu. 1. SBLuc. 2. •" Mmili. 2. »» Jac. ,<
*'lsui. 05. *• Luc.U; Mnllh. 23. *>Luc. 16. ** Jonn. i). " Roro. 8. ** Ccn. 28. *»Geu. 45.
"lCor.lS. "Jer.3l. *8Psal. 102. *9llabac. 3. "Luc. 1. •> Luc 2. " Isai. ld. *s Mattli. 2/,
" Matih. 12.
PiTiioi.. CCVI. 7
 233 TIIOMif. CISTEKC. ET JOAN. ALGRINl 204
sululum est in ccelo, sctnndum per inobedientiam ,A ccssabit. Scquitur: < El redibil homo In tfoino:ctcr-
liomiiiis in paradiso, lcrliuin per Chrisli arivenluni uiiatis sux 7», » ubi eril dilectus sicut lignuiH
in mundum. De primo: < Tu signaculuni simililudi- vilfc inler ligna paradisi, scilicet angclos rt sanctos.
nis, plcnus sapienlia, perfeclus riecore in deliciis Sicut maliti inle-rligna tilvarum, tic dileclut meut
paradisi fuisli "; > de secunrio: < Qui clauriit siel- inter [ilios.
las sub signaculo 06, > id est viriutes, conscrvat [CARP.]Malus siqniriem flore rubro poniiun pro-
Dominus; dc tertio: < Dignus es, Domine, accipere diir.il. Sie enim Chrisius de sanguine |>assonis suoe
libruin et solverc seplem signncula ejus *7. > Au.li proriuxit Ecelesiain, quac desigiiaitir in malo Pti-
et miraculum Malris Dei: virgo concepit, virgo uico, pro co quod Ecclesia in iinilate fi.lei diversos
pepcrit, virgo permansit. IIoc incriiautc miraculo grarius, ct in ipsis gradil us diversas personas colli-
iiaiiis esl ille niiraculoruin oiiiniuro orriinator. ln git. Scnl nialum Punicuin sub uno corlice riiversas
tribus fecit miracula. cclliilas, cl in ipsis cellulis grana plurima coroprc-
111clementorum nioiionibus, in lirutisanimalibiis, hcnriil. Igitursicul roalus ineoroparubilis esl in fru-
in hominibus. ln priinis ostensus est inundi crea- clii omiiibus lignis silvarum, sic inler filios lioini-
lor, in secunrio natiirfc imperator, in tertio Iionii- niiin nullus Cbrislo est comparahilis. Suinus enini
nis recreator. In primo: Mare se prajbuit calca- 'B quasi ligna silvaruin, slerilia et infructuosa in eom»
bile **, nova slella naia est *•, sol obscuratus in paratioiie illius, ct <universfe justitife nostraj quasi
pnssione '"; in sccunrio ronlignos spiritus inisit in panniis menslriiatoe7*. > Seqttitur :
jiorcos *>; asina Dalaaro locitta est6»; in lerlio lan- Sub umbra itltus quem desideraverum sedi; el fru-
guirios snnnvit, morluos suscilavit 63.Ad ullimum cius ejus dulcis gulluri meo.
;.lj omiii corrtipiioiie liberavit. Accipe in hac malo [THO.] III bac arbore riicit sponsa Iria sc inve-
oraculum, signaculum in lioribus, miraculttm in nisse, scilicet umbram dcsirieralam, el iu uiubra
Inuiibus. Frondes enim qutc ad auraro susurrnut sessionem, cl frucius diilcediiieni. In primo intelli-
ostcnduul oraculum. Fructus qui nascunliir ex flo- gimus refrigeralionem , in set.uiido repuusalionein,
ribus, occulta ratione, roiraculuro. De his tribus Job: in terlio spirilualem refeclioiicro: refi igeratione.n
< Porro ad me diclus est sermo abscondilus, et abfcstu viliorum, repausaiionem ab incoromodoiu-
furtive veuas susurrii audivit auris mea **. > Ecce quiclalionum, rcfcctioiieiii ex guslu superiioruiu
voces oraculi, scilicel prophelue occultac. Et subse- gauriioruro. Pcr primuro vilat liomodiaboli I.iqueum;
quitur: < Et cuii! me praesenle transirct spiritus, per secunriiim, Deo praslat oiisequium; per ler-
inhorruerunt pili carnis nietc 6S.> Spiritus sancius lituii, spiriluale acceudit desirierium. In primo erit
obuinbravil transituin fccit. " quasi urborqufc < a.i liuuiorcni roiltii rudices
quando Virgini quasi suas,
Datus autem aposlolis non transiit, sed nobiscum et uon limebit cum venerit fcstus '*. » De secuurio
permansit. Unde respicienies ad Virginis signacu- Job : < Usquequo non parcis mibi nec diiuiltis
luiii sanclo Spirilu conservatum, mcriio horrent iue ul gluliam salivam meam ,6.> Idero : < Recede
pili carnis meae, id est carnnlia timemus peccata, paululura ab eo ulquiescat77.) Ideiu ; <Nonconce-
ecce de siguaculo. Et sequitur: < Sielil quiriam dil rcquiescere spiriiura meum".t-Iu lertio : <Do-
cujus non agnoscebam vullum, imngo coram oetilis niinus cibabit illum pane viix el inieileeliis, et
meis *6, i ecce miraculum, quia Cluistus per um- aijua supienlife salularis potabil illuin 7». > Primus
bralionem apparcl. Ecce malus intcr ligna silvarum. qui quscrit csse in umbra, triplieein paiitur fcsttim.
Esl ctiam inter ligua hoitorum quasi amygrialus. yKstuiii ex fervore solis, iualcrialis iguis, vitiati
Amygdalus prse cfeleris Ilorescit, olco pinguescit, pulmonis. Prinuiin supra se, secundum juxta se,
pcr fructiim ejus, qui sanuscsi, iiifirinilas non iu- lertium inlra se. A sole vcniens aeslus, est ira Dei;
valcscit. Sic Christus prte cseteris marlyrihus floruit ab ignc, iiiuiiriiinariiui reruro conciipisceniia ; a
sanguiue, prte Cfcterisjustis virtulibus, pra: caicris piilnioiic, malilia. Ira Dei qua pcccatori gratia
sanclis roiraculis. Iude dicilur: < Ego flos caropiel •n siiblrutiitur ; concupiscenlia, qua carnale riesirie-
lilium convalliuiu 67. i Prse cteleris oleocliarilatis riiun accciiditur; roaliiia, qua proxinio quis malutn
abunriuvit. Pcr ipsuni cnim < charitas Dei dillusa machinatur. De priroo dicliiin esl : < Exarriescet
est in cordibus noslris per Spirilum sanctum qui sicut ignis iralua89.» Dc secundo Paulus: < Exar-
dalus esl nobis 6S.> lpse euim cibus cst sanalivus. seruiit invicem in coiicupiscenliis suis masculi iu
Inrie Ezcchicl: < Erit ejus fruclus ad sanitatein, et niasculos turpiliKitiiem opcraiites *'.» Dc leiiio -
fulia ejus ad niedicinain °9. > Dc his liibus Salo- < Ollaui succensam ego video , et facies ejus a
nioii: < Florebit amygdalus 70, >ecce primum. < Et facie aquiloiiis,» ait Jcremias8*. Ilaec eniin olla est
impiiiguabitur locusta71, > ccce secuudum. < Et cor humanuin succcnsum inalilia; aquilo vero est
dissipabilur capparis 7', > ecce lertiuni. Capparis diabolus, (laiu matfe inspiralionis accendens ma-
cuini berba est corruptiva, quia corruptio nostra lil ani.
" ^zech. 28. ** Job. 9. *7 Apoc. 5. " Exori. 1-5. "• Matth. 2. •» Maltb. 27.
•' iWrc. 5. " Nuin. 22. «• Marc. 1 ; Joan. 11. **Job 4. " lbid. " Ibid. «7Canl. 1. •' Uom. 5.
" Ezcch. 47. " Lccle. 12. " Ibid. " Ibid. "* Ibid. '* Isai, 64. 7»Jcr. 17. '« Job 7. " Job
14. 78Job 9. '« Eccli. 15. «° Psal. b8. *>Roni. 1. " Jcr. 1.
 205 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIR. III. 50«
Conlra hunc triplicem tesitim ad triplicem iim-. A passiones abiindaui in nobis pro Christo, abundant
brnm esi fiigienriiiro.Conlra primum , esl umbra et consolationes per Chrislum. Benedictus Deus
divina; misericordiae; conlra secundiiiii, uinbra Pater Doroini nosiri Jesu Christi, Pater miscricor-
passionis Doininitfc; conlra terlium, umbra sa- diaruni et Deus tolius consolalionis qui consolatur
pienlifc : misericorriife, qua manus Domini in ira nos in omni tribulatione noslra '. t Qui in umbra
tcmperalur ; passionis Duminicaj, cujus imitatione ficus est, non timei fcstum malitise, sed dicitur ei
concupisccnlia refrenalur ; sapienlLe, qua uialitia quod dictum estad Natbanael: < Ecce vere Israe-
viucitiir. De priroo ait Habacuc : (Ctiin iralus fucris lita in quo dolus non est», t quia sapiens rium me-
misericordia? rccordaberis *3. > Ileni David : < El ditatur gaudiuro resurrectionis ; guslat ficus dulce-
abuudavit ulaverteret irain suain, ct non acceuriii riinein : < Pascha noslrum immolalus esl Chrislus.
oiiiiieni iram suam "*.»Isie potesi dicere ciiin Isaia : Epulemur non in ferinento vcleri, neque in fer-
< Iu uinbra inaiius siifc protexit ine ", > ila ul lnento malitife et nequiliae, sed in azyniis since-
Fitius Dei .liQalurnianus Dei, siculriexiera qua ope- ritalis et veritaiis *. > Eccc iste jain in umbra
ralur oiunia. Isii iiaqiie riicilur : <Per riiem so! non refrigeraiionem hnbei. ab ajslu vilioruni. Sequilur
uret ic ". > De secimrio , id esi umbra passionis pausalio ab iiicomroodo iuiuietudinuiu.
Doiiiiiii.-fe,ailPetrtis: «Cluisto igiiur passo in carne, B' r
In lertio veniarous ad refectionem coelestium gau-
et vos eadeni cogilalione arroamini87.> Qui enim
dioruin. In ligura horutn trium tria Dotiiinus con-
passus est in carue, desiit a peccaiis, ul non jani lulit Israelitis in dcseiio. Propierpriinum, nubeni
boiiiiiiiiin desideriis, sed Dei voliinlali, quod reli-
ad refrigerium; propter secunduni, solcinniiates ad
quum est in carue vival tcni|ioris. Ac si dicerel:
Cogiiationes Dominicaj passionis, erunt nol.is arroa pausanriuin; propter terlium, dedit manna dulcissi-
conlra desideria ssecularia. Scd ei si patiroini cuin muin. Sequilur series sub umbra : Ad quiuque
Cliristo, cessabunl peccala vesira. Isti riicilur: quxritur htee repausatio sessiouis. Sedenius eiiiro,
< Scapulis suis obumbrabit libi 88.> Itaque cuni primo, ut nos ipsos judicemus; secun.:©, ul nos
ambulaveris per ignem non ureris, et flamina non humilieinus, leriio, ul infirmilatem nostram rele-
ardebil in le. Dicilur terlioquod sapientia vincet niu- venius; quarto, ut alios erudianius; quiuio, ut re-
liliamqufe in tepiigual conlra innnceiitiaro, uidicas: gnemtis. Propler primum, sedil Jesus contra gazo-
<Obumbrasii super caput iueum in die belli89.) In pbylaciuro, de muliere quaj plus oninibus obiuliL
faciens judicium *; propter secundum, sedit su-
39 liguraprimi Jonasfuit obuiubrulus subhedera",
in figura secuudi Elias subjunipero 9>; in fignra per asinum *; et inter doctores auriiens et inler.
C
tertii Naihanael sub ficu **.Fuit ei Cluislus heriera, rogans «; proptcr lertium, sedit super fontcm las-
fuit juniperus, fuit ficus : hedera in incarnatione, satus cx itinere 7, propier quarlum, sedeus iu
juniperus in passione, ficus in resurrectione. Sicul monie docebat lurbas 8; propter quinium, < scdei
euiin hericra vilcni truncum habet, lamen pcrpe- a dextris Dei *. > De primo riicium est in Daniele :
ttio viret foiiis, sic Cbristus in carne vilis et abje- < Judicitim sedit et Iibri apeiii sunt ">, > id est
clus apparuit, et laiuen perpeluis virlufibus viiuil, conscieiilise, non sicut illi de quibus David : < Ss-
vel incorruplioiie riivinilalis, Audi vilero truncuni: derunt principes et ariversum ine loquebiinlur '*. >
< Non csicispccies, neque decor*3.»Audivirorem : Dc secuntlo : < Surgite postquam serierilis, qui
< Unxil le Deus Deus luus oleo IfCliiifeprse consor- manriucalis panem doloris >*. » Non sicut Absalon
libustuis3». > Quiigitur subumbru cjus est; non scn- sedcns super mularo laluilalis, cujus capillos, id cst
lil feslum viiibruiii. Ipse enim venil lollere peccala cogitationes suslulit venius elaiionis, et sic periit »*.
niuiirii " : < Advocatum enim habemus apud Pa- De tertio dictum csl apostolis ex tfcdio Dominicfa
irem, Jesum Chrislum justum, qui faclus est propi- passionis futigaiis : < Sedete in civitute, quous-
liatio, pro peccatis nostris ". > Fuil juniperus in que iiidufiroiui virtule ex alto '*. » Non sicul popu-
passione. Audi aculeos ejus: Acetum, fel, ariindo, nT lus qui <sedit roanriucare cl bibere, et surrexerunt
sputa, clavis, lancea ". Sed et alios aurii i;os luriere >*.> De quaito Job : < Si quanclo veiiiiein
pungcntes : < Qui vult venire post roe, abneget se- ad eos,sedcbam prirous,cunique sederem quasi rcx,
nieiipsuin, et lollat crucem suam et sequaiiir circumstante exercilu, eram lamen rocereiifiuiii
me ". >Audi virorem istorum aculeorum : < Liccl consolator >*.t Non sicut < super calhedram Moysi
is qui foris est velus houio noster corrumpaiur, is sedeiunl Scribfc et Pharisfci >7-18. > De quinto :
tamen qui intus esl, renovatur de die in dism *9. > < Yos qui seculi estis me, seriebilis super sedes duo-
Sed in his omnibus consolatur etun Dominus. An- decim, judicantes duodcciin tribtis israel '*. > Unde
gelus eiiiro Doroiiii atlulit Elise sub hac junipero non continget amplius cadere sicut cecidit illc qui
panciii et aquam >". t Audi consolatiouem : < Licet dixil : < Sedcbo in moiiic lesiamcnti in Interibus

«Habac. 3. ** Psal. 77. 8* Isai. 49. " Psal. 120. "IPetr. 4. 8S Psal. 90 "9 Psnl. 139.
" Jonas 4. 9>III Reg. 19. »' Joan. 1. " Isai. 63. »*Psal. 4i. "Joan. 1. '• 1 Joan. 2 "7 Maiih.
27. " Matih. 10. S911 Cor. 4. ,0° 111Reg. 19. JII Cor. 1. * Joan. 1. * I Cor. 5. * Marc. 12.
•Matth. 21; Jonn. 12. «Luc. 2. ' Joan. 4. ' Matth. 5. • Marc. lii. >° Dauiel .7. » Psal. 118.
"Psal. m. >«II Reg. 18. >* Luc. 24. «• Exod. 32. 16Job29. >'->8 Mattli. 23. '• Mailh. 19,
207 TIIOM,E CISTERC. ET JOAN. ALCRINI 298
aqnilonis, superastra Dei exaliabo solium meum*'. > A rierat ei invenlus est *7. » Hoc cibo < edent panjie-
Ecce iste prius eral in timbra qtia refrigerarctur ab res et saturabunliir **. > In hac umbra esse rieside-
ustu vitiorum, Ecce jam sedcl in ea quiescens a rant servi, desideranl amici, epulari desiderant
luniullu, el inlenlus sludio sanclarum meditatio- ccelesiium secreiorum conscii. Servi euim odiunt
num. Resfat ul in hac umbra reficialur gusfu su- peccare, ne poenas luant; amici pnusnre, u( in ine-
pernorum gaudiorum, ul possil dicere : Elfru- dilationibus inlendant; sedere conscii, ui jam cinn
ctus ejus dutcis gutturi meo. Fruclus istc dulcis est sanctis vivanl. De primo Job : < Sic.ulcervus des:-
in oie, dulcior in palaio, dulcissirous in gutture. derat unibram, et sicut mercenarius prxstolatur
ln ore, id est in sermone quo prtedicatur el lauda- finem operis sui'"; >desecundo hic : Sub umbra it-
lur; in palalo, scilicet irequenli niedilalione qua lius quem desideravi Sedi; de tertio Jeremias : <In
attrahilur; ingutture, sciliceidiscrela dileclionequa umbra cjus viveinus inler genies *'-**.>
gustatur. Dc primo : < Quam dulcia faucibus meis Sub umbra illius quem desideravi sedi, et [ructus
cloquia tua super mel ori meo *>.>De secundo: illius dulcis gulluri meo.
< Nomen luum et memoriale luura in desiderie [CABD.]In hoc aulem versiculo et sequenle, beata
aniuife **. > Propier tertium dicil sponsa : < Co- Virgo duo, qutc sibi proinissa fucrant pcr angclum
inedi favum cum melle meo, bihi vinutn cum lacle " ostendit implcla. Dicit ergo : Sub umbra itlius quem,
ineo". > Hujus cibi inuhiplex est usus. Dissolulum desideraveram, sedi. Ipsa enim desiderabul Altissi-
nmaricat, amaricatum dulcoral, debilem roborat, mum, et desiderando rogabal : < Venial dilectus
devotum jucunrial. Amaricat per compunclionem; mcus in horlum meum '«. > Diclum esl autem ei ab
dulcorat per consolationem ; roboral per palien- angelo : < Virlus Altissimi obumbrabil libi ", > id
tiam; jucundat, quia jam ariepta priraa stola fl- est umhram faciet,qufe eril tihi ad protectionem
ducialiter exspectat secundam. De primo cibo dicit et refrigerium. Umbram enira fecil, cuin carnent
Rooz ad Rulh : < Comede panem cum puellis no- assumpsil, ut sub umbra carnis deitas occullata
stris, et intinge buccellam tuam in aceto **, » ecce Iateret. Dicil ergo : Desideravi Allissimum, el ipse
amaritudo; de secundo clamaverunt prophelte ad mihi fecil unibrum, el sic sub umbra illius, quem
Elisajuin : < Vir Dei mors in olla ". > llle farinara desideraveram, sedi; habens refiigerium ct prote-
imposuil cl dulcoratus esl cibus; pro tertio legi- clionem ab eo, elfruclusillius quem desideraveram,
lur quod Elifejacenti sub junipero oblulil angelus ci- vel fructus illius umbrfc, idcst humanitatisassumpife:
bum < et ambulavit in forlitudine cibi illius usque dulcis fuil gutluri meo. Fruclus aiiiero ille esl r«-
ad inontem Dei Oreb *6,» ecce forliludo; de quarlo Q surrectio, ct in ccelura ascensio, in cujus fructus
legitur quod boiius ille Paler revertenii iilio suo dulcedine spirituale guitur aninife dclectaiur. Conse-
prodign viiulum saginatum occidit; et paravit quenler illud aliud promissura angeli : < Spiritus
convivium ; el praecepit aflerri slolam primam, et sanclus superveniel in le '*, • complelum ostendit,
primogenito ait : < Fili, gaudere oportebat et epu- cum dicil :
jari, quia filius meus morluus fueral et revixil, pe-
"Isai. 14. '«Psat. 118. " Isai. 26. " Cant. 5. »*" Ruth. 2. "" IV Reg. 4. " III Reg. 19.
*» Luc. 15. "Psal. 21. " Job. 7. "-•> Thren. 4. Canl. 5. Luc. 1. **lbid.

LIBER QUARTUS.

lntroduxk me rex in eellam vinariam, ordinavit D ordinalio charitatis. Quo igilur zelus ferventior,
in mecharitatem. spirilus vehemenlior, charilas profusior, eo niDgis
[THO.]Habito vocis riulci admodum familiarique est ordo necessarius, qui zeluni supprimat, spiri-
colloquio cuin dilecto iilo, abeunte sponsa regre- luro temperet, charitatem ordinct. Est auiem cba-
ditur, adolescenlulas aspectura, ijisius el aflectu ritas in affeclu, esl etin aclu. Secundum illam quaj
refecta ei accensa, ut ebrite similis ajipareat, el csl in actu, operamur; sccundura eain qufc est in
quasi illis slupenlibus novilutem el qiiferentibus atTeciti, amamus. De priraa : < Si sitit inimicus
^ausam respondit se merilo vino tesluare, quia in ccl- luus, pola illum "; > de secunda : < Si diligitis
lani vinariain in travit. In liac cella duo sunt excessus roe, serroones meos servaie *6. > Est autem afTeciio
conlemplationis: unus in inlelleclu, alter in affettu. quam caro gignit; esl, quam rntio regil; est, quam
Unus in luniine, aller in fervore. Unus in imagina- sapientia condit. Priinam dicit Apostolus legi Dei
tione, alter in devotione. Qui igilur his incenditur, nun esse subjeclara *'; secunda tonsentit legi Dei,
bcne in cella viuaria dicilur fuisse. Ubi vehemens quoniam bona est "; leiiia, gusialet sapit, quouiain
«sl temulalio, ibi necessaria est discrelio, quaj cst dulcisesl Dominus ". Htcc primam eluminat, secun-
" Rom. 12. " Joan. 14. " Rom. 8. " ITim. 1. " Psal. 33,
 tC» COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. IV. !10
dara remunerat. Piinia esl dulcis, sed turpis; A 1 Cum Deocurrit quando in ipso requiescere appelit.
secunda sicca, sed forlis; lertia pinguis ei suavis. Duo suni proximi : potest enim desiderium de
Tam aclualis quam affectuosa ordinala esl, sed proximo et cuin proxiino currere ; sed in proxi-
ordine praepostero. Nam aclualis inferiora pr.-cfert. roum non potest. De proxinio, ut dc cjus salute gau-
AiTeciuosa superiora, quia in actu, Dei dilcclio dcamus; cum proximo, ut eum in via Dei comilem
prajfertur hominibus, cl in homioibtis perfectiorcs Iiabcrc possimus. Scri non iu proxiroum, ut in eura
iiiliriniorihus, ccelum lerrx-, fcieruitas tempori, spem et fiduciam pcnamus. Demuudo tamen deside-
anima carni. In acluali vcro est ordo prfcposterus, riuiii currit, quaiido inspectisin ipso Dei operibus ad
sed necessarius, qui iucipil a novissimis. Sed non laiiileinipsiusarrienliusseconvertit, non cuin niundo
sit acceptrix personarum, uec pretia considerel nec in niundo. Item duos habet charilas ordines :
rcrum, sed necessilaies hoininum; sed affectuosa iinum in secresccndo,allerumpersonasdiscernendo.
sapientia condila, qute plures sunl : suni niinora, 40 'n se primo concipilur, secundo nascilur, teri.io
roiiius, iiiiniiiia, iiiininie. El illuro quiriein orriinem iiiitritur, quarto roboratur, qtiinto perficitur: con-
facil verilas chariiatis. Ilunc aiileni vindical sibi cipitur in voluniate bona, nascitur in inisericor-
vcritas charitalis. Nani iu hoc vera cst chariias, ul _. riia , iiuiriiiir in grntia, roboralur in patientia,
qui indigeiil ainplius accipiaut prius. El in eo chara perficitur in sapicntia, in voluntalc bona qufe cou-
esl vcrilas, si ordinein lenenuis aOectu, quam illa cordal cum Dei voluntate, in misericordia cum ope-
•'alioiie. Tunc dicere polerimus : Ordinavit intne cha- ratione; in graliacum rievoiione, in palicnlia cum
rilaietn. Inielligiinus iu arbore sublimiialem, in prfcmii exspectalione, insapientia ciiin coiileinpla
fructu diilceriiiiem, in umbra securitatein. Sublimi- lione. De priino : < Ulfacereni voluntalein ; Dcus
Utem virlulis, dulcedinem anioris, securitatem nieus, voliti **.»De secuudo Job : < Oculusfui Cfcco,
proteclionis. Inde Hberius vacat sponsa ad videnda pes clnudo *3, etc. > De tertio : < Memor fui Dei ct
tuperna gaudia. Iiule sequitur : dclectatus sum el excrcilalus suni **. > De quarto :
Introduxit me rex in cellam vinariam, hoc est iu < Quis nos separabil a charilale Dei? tribulatio au
cognitionein supernorum gaudiorum. Ad hoc in- anguslia **, > etc. De quinio : < Guslaie et videte
troriuciinur, aliquando per servos, aliqiiando per quoniaui suavis esl Doniinus *".>Vidclc conleinpla-
amicos, aliquando per ipsum regem. Quidatu enim tione, gustaie sapientia. Iu priroo esl < spiritus
per tiraorem ad ea conlempleuda se convertunt, timoris; > in secundo < spiritus scienlifc; > in ter-
quidam desiderio praeiiiii, quidam amore Condilo- lio < spiritus pietalis; > in quario < spiritut, tor-
ris. Primos poenitentia, secuiulos obedienlia, lerlios C < titudinis el consilii; > in quinlo < spirilus sapiculifo
charitas perducit. Sic quein primum, timore ser- el iiitelleclus *7. » In discernendo personas sic :
vum; post obedientiam, amieum; deinde charitate, Primo, Deus; sccundo, ipschomo; tertio, proximus
sibi fecit filium. Vel in cellam ducit, iri esl sacram intcr proximos: primo parenies, secundo domestici,
Scripluram. Primo potans cam sensu hislorico, se- tertio inimici. El lifcc omnia plus diligenda sunt
cundo murali, tertio allegorico, quarlo anagogico. quain corpus noslrum. Ecce quid unicuique debc-
Felixordo ubi charitas ad palriam trahit feslinantes, tur : < Deum debcmus diligere ex toto cordc, cx
adjuval currentes, suscipil pervenientcs. Amor fons tota auiina, ex lota n.cnte *8. > Juxta Ires propric-
ist, intus habens duos rivulos : alius est ainor iiuin- lates auiiiifc. Est eniin aniuialitas quae corpus vc-
di, scilicel cupiditas; alius amor Dei, scilicel cha- gelal, el sensibus vires ministral; ratio qiife dis-
rilas. Ilfec esl Jordanis qui ad transituni liliorum cernit, affectus qui appetil. < Diligirous e\ toio
I raclin duo se divisit. Iuferior pars dt-fluxit, de- corrie, > si utTeclusuoster tolus iu Denin inlciidai;
fecit, in mare Mortuum devenit. In ainore cuim < tola anima, > si quidquid aniinalilas agit, in Dci
muudi per illicila defluiinus, a bonis deliciinus, in laudera proficiat; < lota menle.isi cogilalio, memo-
iiiundo morlem mereniur. Superior pars sietil, , ria, ratiocinalio, Deo iuvestigando el inveniendo
crevit in moniein magnum *», reriundavit usque ad deserviat. Auinife vero debemus prtestare auxilium,
oarchan, quodinlerprelatur tribulalio eorum, quia ejtis sequi consilium, exhibere obsequium : Primuin
per amorein slarous a peccatis ccssando, crcsci- in bello, secundum iu via, tertium in lectuio.
iiius in montem, virtuies uccumulaurio : rediinus Auxiliuro, scilicct opera pocnitcniife, quia < caro
usque ad Salechan *>,pnssiones pro Dei amore sus- concupiscit adversus spiritum"; > consilimii, ut
tiuendo. Tria suiilqutc bene possunt amari : Deus, discretionem habeainus in via virlulum. lUbi eiiim
proiinuis, mundus. Deus supra uos, proxirous, erat impelus spiritus , illuc gradiebantur" ; > ob-
juxla nos, mundus, subtus nos. Tria Deus, duo scquium, aditus thalami, id est sensus custodicndo,
proximus, iiuum inundus liabeat in cursu deside- ne solliciludo temporalium intret el turbel contem-
rii noslri. El sic esl ordinala charilas. Aroor de Dco plationis.cubiculum : < Corporicibaria, etvirgam,
currii quando dc ipso accipit, tinrie euiu diligit. et onus asino *'; > Cibaria, ne deliciat; virgnm, ut

"DaiiicIS. *>Josue 13. *'Psal. 39. *3 Job 29. *>Psal, 76. " Roro. 8. *• Psal. 33. u Isai.
II. "Marc. 12. »• Galat. 5. " Ezech. 1. »>Eccli. 33,
211 TIIOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 51*
<liscipIinamteneat;omfs ue otiolasciviat. Primo de- /V Scrmones blandos blesotque cavere memenlo,
Ixmus donare, converlere, condonare : donare, ut Idein :
reficiantiir egenies ; convertere, ut non inorianitir Fislula dulcecanit; volucremdum decipit auceps.
peccaiorcs; condonare, nt nos peccantibus, ne Hocoleo unguntur frequenter potenles. Unde poeia:
sinius iiniiiisericordes etiion fralres. Nihil esl quod credere de se.
ii hac cella non solum sponsam creriimusincbria- Non possit, cum taitdalttr diis wqua poiestas.
lam vino lfctiiia?, sed inrie accepisse oleum. Non Tertius esl Sophar Naamaihiies, id est distipant
quo proximom seducerel, sed quo filios ungcret speculumdecoris. Decoris enim est specoliim eoele-
consolatione, inulccrel ainoris affeclione, illumina- stiuin conteroplaiio ; sed hfcc dissipat votuptuosa
rct charitaiive operis splendore. Sunl eniin lilii cnrnis curntio. Inrie de presbyteris, qui in Susanna
olei seductionis, sunl filii olei consolationis , suut eainis voiiiplnlein iinplere qiifcrebant, dicluin est :
filii olei amoris, sunl filii olei splendoris. Prim.um < Subvertcriint seiisuin suumneviderenlcceluni*7.»
oleum suroitur in usum hominum; seciiiiduin inlun- lurie Boelius :
dit mulier in vasa ministrata per filium ; tertium Disjice terrenw nebulas et pondera molis.
ussumiint sapientes virgines in advenlu sponsi " ; Atque tuo splendore mica.
"
quarlum est de monle Oliveli. Qui prinioiniingunlur, lloc oleo riicitur < Isrncliticus populus incrnssatus,
resislunl dominatori universfe terrfe; qui secuiido, iinpiiigiialus, dilaialus ": > incrassatus exteriori
6iibsistunt- dominatori universre tcrrfe; qui teiiio, -cura; impingiintus, cogilalione superfliia; di-
iiisistuut dorainafori universaj terrse ; qui qiinrt», Inintus, riuin gaudet de culpa riiflamala. Secundi
assistuntdominatori universoeterrte. Primi resistunl stinl filii olei consolalionis. 11i subsislunt doroinatnri
dominalori universte terrfe, qui s-unl super terrarn univcrsfc terrfe, dum pro ejus amorc consoLindo
snpientcs " ; secundi subsisiu.it, < alter alterius alioruin oncra ferunl. llli vulnerato a latronibus
onera-portantes •*; » lerlii insistunt, < eurrenlcs iufusuni cst prius viiuiro ", id esl pceniieniiaj au-
ad proposilurn sibi cerlamen", > quia nunquam steritas. Scd adliuc dolor manet in vulnere, nisi
est in eis amor Dei ofiosus ; quarii assislunt, quia tollatur olei infiisione.
circa crealuram et Crealorem speculantur. Primi Triplex cst hic dolor. Primo cnim aliquando, dum
in iribusseducunl: scducunl enim hfcrelici sttavilate de peccatis dolent, abundaiuiori tristiiia absor-
verborum simpliciores; amalorcs glorifc seducunt bentur; secunrio sub oncre snlisfnclionis faliganlur;
adulalores ; s« ipsos scducunl, corporis sui cullores. tertio in lentaiione terrentur. < Nonrium, sicut ait
De primo Salomon : < Favus distillnns labia roere- (2 Isaias, est plaga circumligata ncc curala meriica-
tricis, et nitiriius oleo guttur ejus, et novissiina mine, neque fota oleo 79. > Sed isti filii jnfundunt
cjus amara quasi absynthiuin". > De sccundo olcum. Contra primum, prsedicando Dci largam esse
David: < Oleum auteni peccaloris non iropinguet wisericordiam ; contra secundum, per hoc evariero
caput mcuui ,7. > Doniinus in Icge dicit de his infcrni raiscriam; conlra lertium, sic niereri glorise
iribus sic : < OlTeres oleum lucirium et purum et coronam. Primo dicit: < Ubi abundavit delictum
pilo tusum *8: < luciduro > conlra hferelicfc sen- superabundavit et gralia7". > Et: <Si averlerit se
tentifc involutionem ; < purura > tontra adulato- impius ab impielale sua quam operatus csl: ipse
rum illusionem ; < pilo liisiiiu > | r(i|U r rariiis animaro suam vivificabit7*. > Secundo dicit: < Non
itiaccrationem. Contrn (eiiium : < Caro hoininis juriicabil Dominusbis in iriipsuin; >quia si hic facla
non ungetur ex.eo* 9. > Hoctriplex oluum assumilur pcenitentia, non sentielur inferni miseria, et sic
in usus hominum, non Dei, et sic resislunt domi- < uon consurget duplex lribuIalio73.> Tertio dicil :
nalori universaj lerrfe. Isios designant tres amici <Non coronabilur nisi qui legititue cerlaverit7*. >
Job, qui oleum afleiimi duro quasi ad consolandum El: < Bonum cerlamen certavi, cursum tonsiin:-
veniurit 60.Primus est Eliphaz Theroaniles, qui mavi. De reliquo reposita est mihi corona justi-
dkhtirDeimei con(em/i«s. Sccundus Baldalh Stiillies lifc 7*. Per primum exbilaratur facics in oleo 76,
quod sonnt invelerata loquacitas. Vcntus enim est id est conscientia ; per secundum compulrescil ju-
lingua adulaloiis. Unde: < Recedant velera de ore gum afacie olei "; per terlium, < plaga tumens est
ve.-iro nova vera dicenlis 6>. >Inde; < Linguis fota oleo ' 8. > Contra lifec tria puer in tribus locis
loquuntur novis ". > Hfecqutcrebant fatufcvirgines, ungilur in baptismo : oleo in pectore, conlra tri-
dicentes : < Date nobis de oleo vestro 6S. > Quibus siiliain ; oleo inler scapulas, ut sil fortis conlra
dicilur: < Ite polius ad veudentes et ementes el satisfaclionis molesliam. Cbrisniale in cnpite, quod
emite vobis 6*. > In Isaia : < Populus mcus qui le fil balsaino et oleo, ut discreiionem liabeat, et
dicunt bealum, ipsi le decipiunt". » EtAposlolus: gcnsiis qui ubundant in capite ejus condiat, el sic
« Neque fuimus vobis aliquaiido in seimone adula- contra tentationem liabeat audaciani. In ligura
lionis, Deus scil ". >Ei ille geulilis : horuin trium < Jacob crexit lapidera in liiulum
" Malth. 23. «3Philipp. 3. ** Galat. 6. " Hebr. 12. " Prov. 5. »7Tsal. 140. " Levit. 24.
»» Exod. 30. 60 Job 2. *>I Reg. 2. " Marc. 16. " Mailh. 25. 6*Ibid. " Isai. 3, *• 1Tliess. 2.
"Dan. 13. •» Deui. 32. 69 Luc. 10. 70Isai. 1. 7>Roin. 5. 7' Ezeth. 18. 7*Nahumi. T*11 Tim.
2. 7»IlTi„). 4. "PSal. 103. 77)sai. 10, 78Isai. 1.
 213 COMMENT.1NC.VNTIC\CANTiC. -LIB. IV. SH
fundens oleum desnpcr 7*. > Erigit lapiriero iri A habetur agnilio de crcaturis ; secundo agnoscitur
tiluluin, diini dura corria converlit atl Deura, erro- viasalulis; tcriio meta beatiiuriinis. Priino discer-
rem ad pceniienliain. Funriit oleiiin ricsupcr, bnnt: nirous naturas rertun, secitndo inter virlulcm ct
Iriplicem exhibcnsconsolaiionem. Oleuinainoris tti- vilium, tcrtio inier rcqijicm el cxsilium. Priniuro
plicem habei stinvituiem. Primo cnim dclcclntut Dcus < illuminat oronem bomincm venicntem in
iinans, advenicuiesjiniiso, iu aniplcxibus ct osculis; huuc munduro " ; > dc sccundo dicifur : < Ego sum
scciiiiiloin sagiualionc refeclionis; lcrtio, si possill lux nnindi96;> dclerlio: < Lux in tenebris tu-
exhiherc opus slrciiuiiatis. Priintim fil, quaudo pei cet". > Iloc oleo erant uncti riuo filii olei spleu-
(lulcein mediiniioncm aricsl prajsenlia riilccli; sc- doris. Priroo Petrus, quanrio intcrpiscem el pisccm
ciinduti), quaiulu sursiim cor babens sapit cocle- discerneresciel.jat " ; sccunrio, quando post ncga-
slia"; leniuiu, quando pro eo rielcctal susliuerei tionem amare flebal" ; leriio quando apparenle ci
riura et aspera. De priroo : < Osculeiur inc osculoi angclo, in carcere diccbal : < Nunc scio vere, quia
oris sui8l. > De secjorio: Inlroduxit me in cetlam roisil Dominus angeliiro suum >". > Ilcm priuio
vinariam. De leiiio : < Fortis est ul inors dilcclio Paulus, cum diccrcl: < lnvisibilin Dei a creatura
lua, sicnl infeiiiiis feuiuliUio8>*.>De primo David : nuinrii per ea qiife facla sunt, intellecta conspician-
< Rciiuit consolari aniroa mea, ineinor fui Dei et lur >. > Secunrio cum diceret: < Cum auleni placuit
delectatus sum "; > de sccunrio idem : < lnhabila ei qui me segregavit ex utero malris mcce et voca-
terraiu ct pasccris ifi diviiiis ejus. Delcctarc in vit pcr gratiam suam, etc, conlinuo non acqnie\i
Doiuino et riabit tihi peiiliones corriis 1111*»;> de carni ct sanguini«. > Tertio quando < raptus, viriit
lertio : < Li tiibulatione gaudenles 8*. > Hoc olco arcana qiife non licet homini loqui *. > lsti veio
ungiliir labcrnaculuin ; unguiiltir el vasa cjus ; sunt exploralores Jericho 4, qui riicilur luna propier
imgilur cl Aaron in sacerdoliuui ; labernaculum inulabililatero, quo mundus figiiralur. Uncti primo
cordis, in quo Deus suscipiatur ; vasa in quibus olco laienl in domo Raab meretricis; secundo gra-
cjus aniroa epulelur ; Aaron, ut forlis in passioni- diunlur perplana ; terlio conscenriunt ad mouiuna.
bus dclectetur. < llilarem euim datorein riiligit Ad hfec iiiontana conscendiinus, rium fratrum expln-
Deus, ut cxhilarei fucicin ejusin oleo". > De prinio: rainiis indigenHam, propriam conscienliam, rifcino-
< Jacla cogitalura luuiii iu Doinino ". > f)e sc- uis asluliam, palrite gtoriam.
cunrio : < El ipse le cnulrict 87. > De tcrlio: < Nou Frntruin inriigentia in tribus est: esl enim indi-
dnbit in xiernuin flucluaiionem justo '*. > genlia paiiperum , indigcntia pcccatorum , indigen-
Hoe triplex oieuni attulit nobis dilecius: priniiim tia defiiiiclorum. Primi enim iuriigenl bonis tempo-
iu nativilaie,. secunriuin in resurreclioue, lcrtium r ralibus, sccunrii spirilunlibus, terfii sutTragiis el
in passione. Primuro cnim fuil etTusioiiis,secunriuro oraiionibus. De priino : < Rediroe pcccata lua clee-
exsullationis, lertiuro satisfaclionis. Prirouin cnini roosyuis ct iniquiiates luas misericordiis paupu-
diligilur, quia se in incarnanrio cxinanivil; secun- rtiiii *. >i De secundo : < Si occupatus fueril horoo
tlo, quia osteiidcnrio nobis resurrectioiiis gloriam in aliquo deliclo vos, qui spirituales eslis, instruit'3
uos liElificavit; tcrlio, quia pcr passionem suam spiritu levitatis 6. i De lertio: < Vir fortissiuiin.
uos saiuiilicans roboravit. De prinio : < Oleum in- Judas collatione facta duorieciin mille rirachroasar-
fiisuin nomcn liium : irieo adolcscentulaj riilexerunt genli niisit Jerosolyraam utTcrreeas ibi pro pecca-
te nimis ". > De secumlo : < Unx.it le Dcus Dcus lis inoiiuoruin T. » Itcm : < Sancia ergo el salu-
luus oleo hctitifc pr:c consoiiibus luis 90.» De lertio: bris esl cogilalio pro riefunctis exorare • » Isti cx-
< Invcni David servum roeutn , oleo sancto ineo ploranl fralrum inriigeuliam, et in Iribus suatn cx-
uuxi eum *>.>— < Chrislusenim ut persangiiinem ploranl conscieniiam, ne sil iulirma, nesit lurpis,
suura sanclificarel populum, cxira porlaui passus ne sil pigra : infirma ad rcsislenriuin, lurpis per
cst ". > Hoc olco uncli insistuiil rioniiniitori tini- pectatiuii, Pigra ad bonum,
vcrs;e tcrraj. Trahit eiiim eos iiiiciiro suavitas, ut 41 Ne forte dicat ric prinio : < Infirroata csl in
dicaui: <Non dimitiam lenisi bcnedixeris inihi". > D paiipcrtate viiius nica el ossa mea tonliirbala
Quarluin oleuro est de iiionie Olivcti, qui diciiur sunt "; > de sccunrio:< Egressus est a lilia Sion
mons trium lumiutim. Est eniin in co lunien olei iu omnis decor ejus ,0; » de tertio: t Usquequo, pi-
ipso nasceiiiis, luiuen luccriifc rie leroplo resplen- ger, dormis »? » Priinum ilaque cavcat ne cariat
deniis, lumeti solis a Iatcrc or.entis. Piimuro csl in prfclio; secunduin, ue dispjiceal dileclo; tcr-
quo illuroinalur horao iialurali raiione; sccuiirium tiuin, ne careat pncinio. De primo enim diciiur :
esl quo illuminaiur his < quaj coepitJesus facere et < Oinnes persecutorcs ejus apprchenderunt eain
docere '*, > id est docirina et opeiatione ; lerlio inlcr iiiigustias «'..» De secundo : < Omncs qui
illuminatur roiraculis cl spirilali revelationc. Priroo gloriOcabanl eam spreverunl eam, quia videruut

"Gen. 28. " Coloss. 3. 8>Canl. 1. «"Cniil. 8. 8" Psal. 76. " Psal. 30. **Rom. 12. "II
Cor. 9. "Psal. 54. «Mbiri. " Ibid. •» Cant. I. •* Psal. 44. 9>Psal. 88. " Hebr. 13. " Gcn.
32. »*Acl. 1. "Jo.-.n. 1. "Jo.m.8. 97Joan. 1. •• Maltli. 13. " M.ilili.2«. ' 90 Act. 12. ' Rom.
i. •Galat. I. » 11Cor. 12. * Josue 6. * Dau. 4. * Galnt. 6. 'II Macbab. 12. * Ibid. * PsaL
30. "Thren. 1. » Prov. 6. >' Thren. 1.
SIS THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 216
ignomiulam cjus ". < Item, denigrata est snper A viuis, quia soli polique palriam unam fecit rem-
carbones facics eoruro , et non stinl cogniii in publicam. Hiiic assislunt hi duo filii olei, scilicet
plaleis >*.> De lerlio: * Piger propler frigus arare prius per speculum, modo per veritatem et Dci
nolnit : menriicabit ergo in feslale, et non dabilur visionem, cujus honor et gloria in soccula saeculo-
ei ". > In tribus quoqtie exploral rircmonis as- runi. Amen.
tutiam. Decipit enim per cgestatem , per ubcrla- Iniroduxit me rex in cellam vinariam, ordinavit
tcm, per boni speciem.',Pcr egesiatcm, ul ad blas- in me charilaiem.
pheinandiim vel rapiciuluin iinpellnl; per uberia- [CARD.]Et nolat boc pronomen me, discretioncm
lein, ut per illiciias voluptates riissolvat, pcr boni et significanliam; et est sensus: Rex introduxil me
specicm, ne quod suggeril peccattim appareal. Con- singularilcr et principaliler in cellam vinariam
Lra primum et sccuiiduro, Saiomon : < Divitias et sancti Spirilus, iri est in plenitudinem graliarum,
pauperlatem ne dcderis mibi >6; < conira leriium : qiife lfciificant animam non dans mihi unam men-
< Da mihi, Domiue, seriium luaruin nssistricein sa- surara vini sui, sed totam cellani. Et ipse : In me,
pientiain, ut mecum sil et mecuni laboret >7. > Ob id esl in persona mea ordinavit charilalem, quando-
hoc enim diabolus abslulit Job bona leinporalia ut curam carnalem malris Joanni concarnali, curanr
blasphemarel vel raperel >8. Et ab jEgyptiis sub- vero spirilua|em Ecclesife Pelro specialitcr eum
stractfe suut paiese filiis Israel >9. Rapiunl sscpe diligeiili coromisit. Vel sic : Ordinavit in me chari-
plus homines proptcr pauperlalis verecundiam tatem, ut quoe ipsttm ardenlius amabam, consc-
qnam propler famis molestiam. Unde saiyricus qiienler nmarem et proximum. Unde slalim tan-
ilie *» v quam fervore charilalis accensa; exclamabat ad
Nil Itabet infelix paupertas duriits in se, omnes animas.
Quam quod ridiculos homines faeil. Fulcile tne floribus, stipale me malis, quia amore
Per divilias divitem evangelicum traxit diabolus langueo.
ad voluptatem, et sic ad morlem ". Per bas eiiara [Tuo.] Sponsa ejus quem desideravcrat, umbra
Chrislum leniavilr dicens: < Haecorania libi dabo si refrigcrata, fructu cibala, caliee potala, ipso re-
cadens adoraveris me". > Haec naroquc mores ceriente se prai amore illius Iangucscere ostenriit.
dissolvunt, unde poeta " : Unde et remedia qiiferii floreni et fructum. Irr
Divilim lurpi (regerunt swcula luxu. flore oslendilur insipientiumconversatio; in fructu,.
Divitiis alitur luxuriosus amor. Pcr boni speciem proiicientitiin fortitudo; in usu, eorum devotio.
decepit primos jjarenles, dicens: < Eritis sicut dii, Item, flcs est fides in anima, fructus opns in
scientes bonum et malurn **. > Unde propbeta : manu, usus eorum, prfemiiun in patria. Triplei
< Ephraiin columba seducla, et non habens cor; esl langv.or amoris in anima.Langucl cniin vilitate,
comcderunl alieni robur ejus el ipse ncscivit ". > anxielate, inslabililate. Vililale, quia timet iinpu-
Indepoeta 86: rilalem; anxietale, quia suam causalur pauperla-
Nunquam le fallant animi sub vulpe latentes. tem ; inslabilitaie, quia suspeclam liabel suain lon-
Explorant quoque pairiiu gloriam. lsii filii olei, ganiinilalein. Impuriialem, ne sponsus recesserit
scilicet illius olei, de quo i.n Exodo: < Dic filiis Is- propter peccatum ; pauperlatem, ne indignelur re-
racl ut afferant oleum de arboribus olivaruro puruin, dire propler inopiam virtiilum ; longanimilatero,
piloque conlusum *7. > Hoc oleum est devotio. ue fervor ejus tepescat per tfcdiiim. Contra haec
Oliva qute est signiim pacis, dcsignal iraiiquillita- tria , liiplex qtiferit reinedium : conlra primum,
tem cordis ; purilas, ut sit sine arimistione ciimiiiis ; florum jucunditatem ; conlra secunrium, friictiuim
pilo lusum, ul sii probalum angustiis adversitatis. ubcrtatein; contra terliuin, lfevam spoi.si sub capile
Huic imponel ignem Aaron, qui dicitur mons for- ad susleniaiionem. Dexterara super, ad protectio-
litudinis, id esl Christus, qui devotioni nosVrteaji- nero. De priroo liia sunt quaj solent ainantes re-
ponit ignem gralife sute, quo accendimur el illu- pellere, felor luxurife, lurpido avarili.x , asperitas
minaniur. Htec lucerna erat exlra velum *?, IA est D odii, murroui-iUioiiiset inviriife. De primo: <Non in
ir. sancia, ut per medium veli, id cst cceli per spe- comessasionibus et cbrielalibus, non in cubilibus
culum ei in fenigmate" vidcamus ea quae in Sancta el inipudicitiis 33. > De secundo: < Non turpe lu-
saiicloruni, id esl in rcgno coelorum sunt. lbi enim crum sectanles 3*.» Et alitis : < Non turpis lucri
cst arca deaurata intus- et foris **, id est homo gratia 3*. » De lertio : < Non in coRleniione et
glorificutiis in corpore et aniiua. In supremo che- ajinulatiune 36. » Dc his iteni dicitur : < Orone
rubim gloriae obumbraniia propitiatorium 8>,id est capul languiiluro et omne cor moerens. A planla
Cbristum. Hfcc eat angelica nalura laudans Deuin. pedis usque ad verticem non est sanitas in eo, sed
ln medio eorum est propitiatorium3*, id est Chrisius vulnus et livor, plnga lumens non est circiiiiiligala,
coiijungensimasumniis,honiinesangelis,humaiiadi- nec curaia medicaniine, neque foia oleo 37. » Per
13 Ibid. >*Thren.4. " Prov. 29. >8 III Reg. 3. «7 Sap. 9. >8Jub 1. «9Exori. 5. " Juven.
Sat. 3, vers. 152. »* Luc. 16. «» Malth. 4. " .luven. Sat. 6, vcrs 268. ** Gen. 3. "" Ose.
7. "Horat. De art.poet. vers. 437. " Exori. 27. " lbiri. " I Cor. 13. " Exod. 25. lbid.
"lbid. "Rom. 13. 3* I Tiro. 3. '• Tit. I. " Rom. 10. ,7 lsai. 1.
 217 COMMENT. KN CANTICACANTIC. — LlB*. IV. Sfl8
planlam sensualitas quse tangil terrcna, per cor A tifc, secunda prudentifc, tertia justiiife, quarla sa-
ralio, per cnpul affeciio. In scnsualitale vuluus pientiic. De prima: < Viam mandatorum luorum
kixurife, in corde livor avariliaj , in capile plaga cucurri cum diiatnsli cor meum **. > De secunda :
tumens superbife. Per luxuriam sensualitas inqui- < 0 sapientia, veni ad docendum nos vium pruden-
natur , per avariliam ralio excccaiur , per super- liaj **. i De lertia : < Secundum benedictionem
biam devotio exslingiiitur. Priina non est circuiu- Aaron dcpopulo tuo; et dirige nos iu viam justi-
Hgata fasciis caslilatis , secunria non est curala liuj *'.> De quarta : iVifeejiis vifepulchrfe, etomnes
medicaminecharilatis, lerlia non est fota olco hu- scmiife ejus pacificte *6. > Per priinnm , variunt sui
inililalis. Contra hfcc Iria, fios Iria habet in reroe- coniemplores; per secundam, bellatorcs; per ler-
diuro eorum. In odore suavitatero, in aspectu jucun- liam, amalores; per quartam, exploratores. Prirai
dilateni, in taciu lenilatem. Orior est cnstitalis; accttrrunt, secundi discurrunt, lerfii concurrunt,
aspeclus, opera cbnrilatis; lenis laclus innoceiitiie quarli prsecurrunt. Omnes Christo occurriinl. Oc-
el uiansucluriiiiis. De primo : <Orior uiiguenlorum cjrrunt, ail, turbfe cum tloribus et palrois*7. Primi
tuorum super omnia aromata ". > De sectuirio : olferunl Domino sapienlcm stullitiam, sccundi do
< Ecce tu pulchra es, aroica inea, ecce tu pul- iniiuicis vicloriam, tertii charilatis abuiirianilain,
clua". > Delcrtio: < Sicut liliiun inter spinns, sic 'B quarli jucunditalem et lfciitiam. Propter prinuim,
nmica mea inter filias *°. > Ecce fulla est floribus, veniente Domino, in Jerusalem dicilur : < Plurima
stipanda est malorum fruclu. Quatuor sunt fructus. aulem lurba straverunt vestimenta sua in via *8; >
Primus pceniientia?. Inrie : < Pcenitenliam agile, ap- propler secundum iferebant ramos palinnrum "; >
propinquabit enim vobis regnum coelorum *'. > Se- propler lertium irnmos olivarum *°; propler quar-
euiidus jiisiilife. Unde Jacobus: < Fruclus auiein luni flores. Hajcfigurala sunliii via Doniini. Primo
jiistitife in pace seminatur **, > Terlius contempla- venit de Belhania *>; qufe est domus obedknliw;
lionis. Uurie: < Qui manel in me el ego in eo, hic secundo venil Bethphage "; quod dicitur domus
fert fruclum inulturo *3. >Iu Deo uianemus, ijiiau- comessationis, in qua reficiantur et roboreiiuir bel-
tuin rialur huinaiiaj infiruiilali, iu contemplaiionu latores; lertio dicitur venisse ad montem Olivcli*3.
perseveranrio; ipse in nos, graiiam suaro nobis ad lnde signniur charitas ; quarto veuit Jeriisalem
hoc largiendo. Quartus cst felicilniis. lnde : < Ut quod esl visio pacis quam qufcrunt exploratores.
eatis et frucltim afferaiis, et fructus vcster rtia- Pro priroo aniuialia Ezechielis : < Cuin fieret vox
neat **. >Piiiuus esi tricesiinus, secundus sexage- super firmamenlum sltibaut et subiniilebanl alas
siiiius, terttus centesiinus, quartus inliiiiliis. Pri- stias **; > pro secuurio : < Cum ambularent anima-
inusest rie illa arbore in t|iia Domiiius non inve- J lia, quasi sonus castrorum , ul sonus mulliludi-
niens friicluiii, voluit eain succidere **.Sed culior nis6'; > pro leiiio: < Audivit vocem alarum percu-
foriiel circu radicem **, utililaiem initii sui pecca- lieiitinni alleram ad alleram *6; > pro quarlo :
tori aperienrio; iiiinil stercora *', peccala sua ei < Ubi erat iinpelus, spiritus illuc gradiebanlur •**.»
niemorando, el sic nascilur fructus ptenileulifc. liem : < Facies eortim et pennae eorum extenix de
Secunrius est de oliva. Inrie: < Ego auiem sicut super 67, > elc. Primis dicitur: lObedisiis ex corrie
oliva fructifera in domo Dei *8. > Inde Paulus; in eam formam doctriiifc, in quam traditi estis6*; >
< Frucius jtistitifc est charilas, gauriiiim, pax, pa- secunrii limenlcs aiunl: < In via hac qua ambula-
lienlia, boi.itas, longaniiiiitns, ct ctetera *9. > Ter- baiit nbscoiidcruni laquetiin inilii "; i terlii confi-
tiusesl de arbore pulchcrrima. in Levitico : < Su- denles dicunl aquoc mulifc non poterunt exslin-
inetis fiuctiis arboris pulcherrimaj spalulasque guere cbaritniein, ct fluroina non obruenl cain 70.i
pntmaruin '°. > Homo piilchra arbor esl in pceui- Trcssunt aquaj qua? charitalem exsliiigiinl : prima
lenliii, putchrior in juslitia, in coiitcinplaiione voiuplalis, secunria vaniiatis, lerlia uialigniiatis.
pulcherrima. In bealitudine non soliiin pulcher- Priuia estaqua riiltivii, secunda jEgypli, leriia rna-
riina, sed perpeluo uherrinia. Qiiartus de ligno j;) rissalsi. Prirouin cvadirous in passione ligni crucis
vitae. Unrie: < Qui viceril, dabo ei cdere de liguo iiuilnlione; secunduiu, in bumililule ; lcrliuni, fre-
vilaj". > Sponsa fulia bis Uoribus, jaro non cau- quenler ex gravis lapsus occasione. De priino,
sabilur suain paupertatem. Ad illam supernnm so- salvaius est Noe in arca lignea 7>; de secuudo,
lemnitateni languor isle anioris cor spoiisaj suble- Moyses in fiscella scirpea 7'; de terlio Jonas iu
vabal, sed el dolore languebat, coquod viasducen- ventre ceti porlalus ad liltora 7*. Quidam enini cri-
les ad illam rarus vialor arripiebat. Unde per roina niinora perpelrantes, securi nimis quasi in
Jerenii.ini sicplnngil: < Vifc Sion lugent, eo quod aquis parvis nunquam poeniienl. Cum vero gravis-
non sinl qui venianl ad suleronilatem ". > Vife siiuuni faciuiil aliquid crimen quasi absorpti sunt
Sion sunl qualuor : prima liuinililatis el obedien- in venlre ceii, id est in corpore diaboli. Et sie
»8 Cani 4. »9Canl. 1. " Cant. 2. *> Matlli. 3. "Jnc. 3. "Joan. 15. . " liuti. • ~MIC.IV>..
"tbid. «Ihiri. "Psal. 31. *9Gal. 5. »° Levil. 23. " Apoc. 2. "Thren. 1. "Psal.6l 118. «* "
Oftic..
eccles. »» Eccli. 36. *» Pro.v. 5. »7Joan. 12. «8 Matili. 21. " Ihid. " Ibid. Ibid. Ibid.
"Ibid. "Ezecb. 1. " lbid. 6»lbid. ««*Ibid. 67 lbid. •• ttom. 6. •» Psal. 141. T0Cant. 8-
" Gen. 6. " Exod. 2. " Jonas 2.
*{» THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 220
quia virient se cecidisse graviter, ari poenileniiam /X Respice ergo clavis infixum, lancca perforalum,
currunt ardenter. Arca enim de tignis facla , est spinis coronatutn, flfigcllis cfesiim, sputis illilum,
lignum crucis; fiscella Moysi de pnpyrione virltilis sudore fluiriuro, sanguine rubcuin, el adverte doio-
humilitalis. Quarti dicunt cum Dindimo rege Brah- rem corporeum. Doluil cl in spiritu, qutc est vis
manorum : < Nos incolx hujtis munrii non sunius, superior animfe, ex compassione. Inrie est quori ad
sed advenfe. > Ecce primi veslimcnta sna stcrnunt sepulcrum Lazari iiifremuil spirilu ", et in cruce:
in via, iil est deconversatione honesla coram Deo < lnclinaio capite emisil spiriium 9>.>Ecce jani
se huroiliant; sccunrii palmas proferunl, id esl gra- vident oiuiies qui trauseunl perviam, uuori non sil
tias referunl Doinino, quori, ipso rionanle, rie inimi- dolor sicut dolor ejus ". Sed quare ? Eo quod non
cis liiumphaverunl; lertii ramos gerunt olivnruin, sint qui veniani ad soleuiniiaicm " illara sujicr-
ut oslendant sc diligere Deuroel proximum ; quarti nam, non infimam. Est enini triplcx solemnilas:
prfettiidunt flores, id cst devotioncs , duin contem- soleroniias peccaiorum , soleniniias juslorum, so-
plnntur in coelo violosos confcssores, roseos mar- Iciiinilas beatorum. Primaro celebrat caro exte-
lyres, liliosns virgines. Itaque pro quarto riicil: rius, sccundam spiritus, tertiam angclus et homo
Fulcile mc floribus, id esl robur desidero ex san- gtorificaius. Prima lendit ad moriem, secunda as-
clorum exemplis; pro lerlio : Stipate me, ul sim B cendit per chariialcm, lertia possidet bealiludinem.
circumdala operihus charilalis; pro secundo: Priina dicilur solemmias, iri csl sola mundnnitas;
< Lfeva ejus sub capite meo 7*, > id cst misericor- secunda solemiiitas, id esl solani vnnilas; terti.i
dia ejus ine suslincai, ne cadam in bello ; pro pri- riicitur solemniias, id est solis lcnitas. Tunc ciiim
ino: <Et dextcra illius nroplcxabilur mc7*; > iri est sol nostiT, id est Ciiristus, non b.ibebit (ervorein
gralia ejus me proiegat a vanitale et superbia : punientis, sed splendorem ilhiminaiitis, ubi: < Per
quod desuper lanqiiain venii proceilosi iiigruuiit diein sol non urct te nequc luna per nociem ** .»
oberiicnli et Iiuniilialo. Sed Vfcvobis, quia < riissi- De priina solcmnitatc ail Dominus per prophetaro:
patfe suiil vife, cessavit transiens per semilam 76. > < Kaleudas vcsiras ti soleinnitates vesuas odivit
Et ideo < vifc Sion liigenl co quori non sinl qui aiiiiita inea 9S; > de seciinda : <Consliliiile dic-m
veniant ad solemuiiatem 77. > Primam enim viam soleinneni in conriensis usque ari cornu altaris •'. >
lugere exprobrnl Dominus dicens per prophciam : Idein : < Buccinate in nconicnia tuba in iusigni riie
t Vocavi ct renuisiis, extendi manuin nieani , cl soleinnitalis vestraj 97; > de leriia : < Quaiia deci-
non (uil qui aspiceret '*, > etc. Propter secundam ma die ad vesperam Pbase Domini esl 98, > et:
dicturo cs',: « Periit populus meus eo quod non r( < ln quintn dccima die solciuuilalein celebrabit.s
Iiaberet scienliam ", > scilicct quo prudcns essct altissiiuo Doiiiino". > Qtiatuordecim riies sunt scp-
in bello. < Coroedcruut alieni roburcjus, et ipse fein dona Spiritus sancii el scplem virlutes, et
nescivit". > lrieo omncs initiiici ejus apprehendc- lunc e.st pastha Dominicuii), id est transitus. IIis
runl ciim inler anguslias 8>.> Nain < fiiii Eplirero enini bene consumninlis cuiu Cbrislo traiisibiiuus
inlendentes et milicntes arcuin conversi sunt iu de boc roundo, luiic inveuiemus quintam deoimaiu
die belli ". > Pro tertia diciiur : < Ili sunl qui de- complelo sepiennario hujus (croporis et octava
reliquerunt itcr rccium, cl ambuiant in vias tene- resurreclioiiis fruerour. Quia cx oclo et scplem con-
brosas ; qui lajlaniur eiiiu roale feccrint el exsuliant stat quiudcnarius. Ibi cciebrabinius solciiiiiilalcni
in rebus pessimis ". > Quarta lugetpro his qtii de- altissinio Domino vidcnrio soleronilaiem. Scri niiiio
bereul 42 QU3C sursuin sunt quxrere, q»fCsursuin quibus viis ilur ad solcmnilateni islain videauius.
8i et terrena sapiuni". Unrie dicunt:
sunlsapere Est via roandutoriiiii , csl via jiislifiealioiiuin,
< Uumiliata esl in pulvere uniina uoslrn, congluti- cst via veiiiatis, est via chariialis. De priiua ;
nalus est in terra venlcr iiosicr 8«. turie est ille < Viam maiidaloruiii tuorum cucurri cuiii dil.uasli
dolor quem Doniinus per projihetam se suslinere cor incuin>00;>de secunda : < Viain justificaiionuin
dicil sic : < 0 vos oiiiues qui transitis per viain, " luarum instrue me, cl exercebor in n.irabilibus
altendiie el vidcte si cst dolor simiiis sicut dolor luis ' ! > De lertiu : < Viaro vcritaiis elegi, judiciu
meus S7. > tua non suro oblilus *.> De quaiia Paulus : < Adhuc
Doliiit enim in anima , rioluil in corpore,do- excellentiorem viam vobis dcroonstro *, > loquens
luil in spiritu. In uniroa, id esf in animalilalc, quae dc charilate. Prima deducit, secunda inducil, leiiii
est infcrior vis aniinfe, limore, tfedio, trisliiia : ti- adriucil, quarta pcrducit. Deriucil per cinipuiii nbe-
more fuluraj passionis, Itedio longfc afflictionis, dienlise, inriucit in doinum conscienlifc, adducil
tristifia separatioue aniirifc et corporis. Dc ad gazopliylaciuin sapienlifc, perducit ari patriaui
primo et secunrio dicilur: < Ccepit pavercet laede- glorife. Prima est dura , secunria secura, leriia
re8'.> De teriio : < Tristis est aniina roea usque ad splendida. De priroa : < Deduc roe, Doroiiie, in via
mortem 89.> In corpore doluit passionis afllieiione. lua, et ingrediar in verilaie lua *.> Et: < Dednxisti

7*Cant. 2. " Ibi.l. 76 lsni 33. " Tbrcn. 1.- "Prov. 1. 79 Osc. i. " Ose. 7. "'iliren. I.
«'Psal. 77. " Piov. 2. »» Coloss. 3. 8*
Pliilipp. 5 " Psal. 43. 87 Thren. I. 88; Marc. 1*.
89Matlh. 26. "Joan. II. •> Joan. J9. " Ttiien. 1. 93Ibiri. "Psal.-120. " lsai. 1. "Psal. 117.
."Psal. 80. " Nuin. 28. " Num. 29. '"Psal. 118. ' lbi-1. » Ibid. ' lCor. II » ^M. 8"
121 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. IV. 22J
sicut oves populum tuum in manu Moysiet Aargn *,> { non super, quia non limorc servii, sed amore.
per quos manriala Dei data sunl. Ilem : < De- Unde, tajla-est de promissione regni qiife esl dex-
riuc me in semilarn mantlatorum tuorum, quia lera. Vult fulciri ex-emplo sanctorum qui beno
ipsam volui *. > Audi duritiam : < Propler verba vixerunl, ut eorum accensa studiis frigus stti (or-
lubiorum luornm ego cusiodivi vias duras T; > Se- poris erubescat, erubescendo horrcat, horrendo
cunda est qiifc nos inducil in omnem, sicul Dei expugnet, expugnando propellal, et eorum exemplo
promisil Filins, veritalem 8. Audi securiialem : totam se in divini amoris diilceriinem veliementer
< Si ambulavero in nieriio uinbrfe mortis non accenrial, accensa refunrial. Merilo gtorialur sponsa
timebo maln quoniam tu inecutn es ••> Itero : < Cum inler manus sponsi se quielem invenisse, < quia
aiiibtiliiveris per ignem nou ureris el flanima 11011 in manu ejus sunl dinncs fiucs terra; t3. > Qualuor
arriebit. in le >°. » Via mandalorum ejiis via ricscr- fuies suni qui sunt in manu ejus. Primus est creaiio,
li ", per quam ierunt filii Israel ad terram proniis- secunrius creaturte misera consummatio ; lertius
sionis. Hatc vero scilicet via jusiiiife est qtta Tobias esl hominis incipiens recrentio, quarlus ejustlein
ivil in Rages coniilalus cane, qui prfevideret lalro- in gloria reparatio. De primo dicilur : < 0 sapi-
num insidias, el angelo qui prajvideret ei nuptias1'. entia, altingcns a fine usque ad finem forliter'*!»
Devia veritaiisqufesplendida est et adducil, dicitur: IA fine, id cst a principio crcationis usque ad
< Eniilie lucem luan: ct verilatem luain ipsn ine fincin uliimaj resolulionis. De sccundo propbeia:
deduxerunl et adduxerunt in moniem sanctiun < Venit finis. Finis veuit ". > El alibi : < Finis
luiun el in tabernacula lua ". » Haec est seroifa universic camis venit '%. > id est carnaliter viven-
jiisloruro qufe, quasi lux splendens, procedil et tiuiii. Dc tertio quidam philosophus : Cujus liuis
crescit usque ad pcrfectum diero. Ilac via Isauc bonus, ipsum quoque bonuro est. De quarlo David :
ibat ad meridiem '*, donec roagnus veliemeuier < Delectationes in dcxtera usque iiu finem *7. »
tffetius esl. Hac volebat ire quaj dicebal : < lndica Juxta riiios priinos fines dici potest keva et riextcra.
uiihiquem diligil auima mca, ubi pascas, ubi cubes in Ut sit lfcva miseria infcrnulis. Unde dicit judex
nieridie*'.» Devia charitalis riiciiur : < Et perduxit iis qui a sinislris erunt: < lte,. roalcdicli, in igncm-
eos tanquam grcgetn in dcserlo >e, > in quo noua- fcicrnum". >lbi euiin statuet hfcrios a sinisiris ".
ginla novem oves dcseruil >'. Hxc est excelsa. Dextera vero esl poteiuia creantis el-punienljs,
Unde : < Arihuc cxcellenliorem vobis viam demon- vel leniporaliler vel feterualilcr. ^Eiernatiler luin
stro'*.> Hfecesl viaquaascendcnsCluisiuslinaltum in maiiu riexiera ejus ignea lex, scilicet quaj igna
duxil >9 ; > qua vacca?trahc- ajlcrno non cuslodita puniotur. Teroporatiter Je-
captivam captivilatem ,
banl arcani Doniiui coutra Belhsaiues *°; quod dicilur reniias : < Tetendil arcum suum qtiasi iniinicus ;
domus solis, qua Jonallias replnns mnnibus et lirniaviL dexteram siiam quasi hoslis 30.>ltem :
pedibus ascendil in moiilein ei vicil stationein < Dexlera lua, Domine, maguilicata csl in forli-
Philibiiiioruiii »>,qua in tcmplo Salomoiiis ad supe- lutliue; dextcra ttia, Doniine, percussit iiiimictuu".»
rius ccenaculuro pcr cochleas ascciidebatur". Si erge considero sub me iiilernum cruciantem,
Fu'cile me floribus. Iwva ejus sub capite meo ; si super Crealorero
[CARD.]Initiis videlicet bonorumoperum, et stipate. punienlem dextera ejus atnplexabitur me.
me malis ut flores in fiucms uiaturos transeaiil, et Notanrium autem quod esl homo sensualis, et
iuifia ad peiieclionis pervenianl coinplcnienluro, esl boiiio rationalis, ct esl liomo spiriiualis. Priinus
et liOC claino , quia amore, iri csl piae nniore voiuptatibus se implicai, secundus naiuras reruiu
langueo. ln me euiin fortis, in vobis langueo; in considerai, terlius se coaleslibus applicat. Quilibet
ine firina, in vobis infiriiior; et vobis scanrializatis, lioiiini suani liabet lfevaro et dexteram a quibus
ego uror ; in nie sana, in vobis vulnerala cbaiiiate ainplexuro accipint. Ralionalis sub se habct pojiiam
cgosuro. Ei hoc viilnus churilatis clamare nie cogit inleriii, quaui lugit, super se polenliain puniciitis,
et dicere : Fulcile me floribus, stipale me malis. Naui I ad qiiam fugit. Unrie Abiabaro, qui dicilur puter
quanium ad personani uicani, benc sum consiiluia, excelsus, scilicel ratio, ait atl Lot, qui riicilur decli-
quia uans, iri est scnsualilas : < Si ieris ari sinislram,
Lwva ejus sub capite meo, et dextera iliius am- ego dexteram teneljo ". > Scnsualis lfcvani habet
plexabiiur me. adversitaleiu, dexterain vuluptuosani prosperitalem.
[Tuo.] Quia viderel eam sponsus lam fidelem Uiirie subsequilur Abraliani : < Et si dexleram ele-
in sua absantia, et taro ferveiilcin, non sustiiicns geris, ego sinistram ". > lurie David : < Et diabolus
amplius ejus languorem, reriit. Unrie ipsa in gra- stet a dextris ejus *». > Spiritualis l.t-vani babet sub
tiarum actionem erumpit, riicens : Lwva ejus sub capile, spiriliialia bona, in quibus cuput suuiii, id
id esl fcterna
tapitt meo, el dexlera illius ampkxabilur me. Lajva; est aniinani reclinat. Dexteraro super,
cnim comininalio supplicii est, qurc sub capiie est, bona desursuni exspecitu. Lfeva manus Dei, sup-

»Psal."t). «Psal.118. ' Psal. 16. • Oflic. ecclcs. » Psal. 22. '• Isai. 43. " Exod. 13. " Tob. C.
13 Psal. 42. >* Gen. 2i. '» Canl. 1. >6Psnl. 77. «7Luc. 15. >81 Cor. 12. >9Ephes. i. "I
8. " Ezech. 7. " Thrcn. i. "
Reg.6. '«IReg. U. " III Rcg. 6„- " Psal. 94. *'Sap. Psal. 13,
*»Mallh. 2a. »» Ibiri. 30 ihrc.i. 2. s> Exod. 15. " Cen. 13. "Ibid. "Psal. 108,
JS3 TIIOM^: CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 221
ponitur Iapso, suppouilu.' justo, supponitur devoto : A mantt jam sponsus amplectebalur, adinonei eam
Iapso, uierigat; juslo, ne deliciat; devoto, ut ii i aposlolus sic : < Humiliamini sub potcnli mnnu
pace in idijisum dorroiat et rcquiescat3*. Eriga , Dei, et cxallabit vos in lempore visilationis ". >
de stercore, ne deficiat in labore ; rcquiescat in su Vere manus Dei esi,potens ad beneficin, potens ad
pernorum cognilione. De primo : < Suscitans ri(: supplicia, potens ad prtemia : ad beneficia, quibus
pulvere egenum, ei de stercore erigens pauperemM.i dirigamur; ad supplicia, quibus corrigamur; ad
Dc secundo : < Beneautcra facienlesnon rieliciaiiius prtemia, ad qute erigamur : dirigamur ' in roanu
tempore enim suo melerous non deficieuies ". > Dt; jusiitiae, corrigamur ab errore slullitife, erigamur
tertio: < Ego dormio el cor meuin vigilut *8. > Piimiu > iitsimiis possessores glorife. Pro primo riicitur :
(iicit: < Cum cetiilcril non colliricttir, quia Doininuti < Dextera Doroini fecil viriutem". i Pro lertio :
supponit maniiin suani ". >Sccuii-Jusriicii : < Einitlt < Dexicra Domiui cxallavil me ". > Pro sccundo
maiuim liiam de alio, eripe nie et libera me rieaqui! ' idem ; < Dexiera Domini fecit virtutem *'. > In pri-
lnultis etrie inanu filiorum alienoriini *°. > Tertiiiii mo confcrtemur cum jiotenti manu Dei; rn secundo
dicit : < III umbra inanus suaj proiexil ine *>.> Se- Iiuniiliemur sub potenii roanu Dei; in terlio laete-
cundum primuin riiciiur lfcva, quasi tfcsis valens: nuir in pntenti manu Dei. Pro primo dicilur de Jo-
juxta secundum diciiur lieva, quasi leniens vailcn- B seph : < Erat enini manus Doinini cum illo**.» Pro
les ; juxta lerlium riicitur lujva, quasi lajla vacau. secundo hic : < Humiliamini sub potenli mauu
libus. Dextera vero qiue suppunitiir tria faeit: Pii- Dci**. > Pro lerlio : < Juslorum animaj iu ninnu
mo tangit, secundo stringil, lerlio uuil. Tungit, ut Dei sunl, el non lenel illos lorinenluin niftli-
diligat; siringil, ul iiise|iarnbililcr Deo arihicreal ; life ,e.» ln prinio diclniii est quod dirig.imur
imit.ul in regno cum ipso pariler gaurient. In |iiiino, in viain justitite. Unrie diclum est : < Secunduin
super oinnia dilgitur Deus ; in secundo, cuin eo 43 benediciiouero Aaron de populo suo, et dirige
tilicilur unus spiritus ; in lcrtio, in reguo ciiiu ipso nos iu viam justitiai *7. > In sccuudo corrigiuiur ab
iinuin eiitcaput eicorpus, stilicelborooei Chrisius. errore siuliitiaj. Inrie: < A fortiluriine mauus lufe
Propter priniuni dicitur de vinen quuro Iranstnlil de cgo riefcci. In iucrcpniinuibus; propler iniquilaieui
yEgypto: < Pcifice cam quam planlavit ricxlera corripuisti hoiiiinein *8. > De tertio riieitur quod
tua *' >Planlalur enim in piimo, trescilin secunilo, riueet ari possessiunem gloriaj. Inde: < Siiscitaus da
fiuctum facil in tertio. De secundo di. ilur : < Et- pulverc egenum , el de stercorc erigeus panpereni,
e.iiiu roanus lua deducet mc, et tenebit roe dextcrfi ut scrieat cuin principibus, et gloriic sotiuni lc-
iua *3. > De teiiio ail David, virieus in spiriu quasi 110:11 ". > Maiius polens ad beneficia tria faeil:
jani impleium : < Me suscepit dextera tua **.>Item: Iniperal animae nunc devotioneui, nunc contrilio-
< Aslitii rcgina a dcxtris luis **. > Prinius riicit: nein, iinguaj laitdem el confessioncm, uianibus
iDiflusa est charitiisDei incordibus nostrisper Spiri- operalionem. De primo: < Dileclus mcus misit roa-
tum saneluni, qui dalus esl nobis *6. > Sccundus niun suam perforamen , el venler meus inlremuit
dicil: < Adhfrsit anima niea posl te *7. » Terlius : ad taetuin ejus ". > Per conlritionem dicitur : < Fili
< Deuserit omnia in omnibus* 8. > hominis, fode parietem; ct fodi, et ecce quadrupedia.
Anima iiaque sic suspensa inler lianc lajvaro ei etreptilia et volalilia ". > Isla animalia aliquando
siiiislram, merilo dicil cum sponsa : Lwva ejut tub a foris per exteriores sensus concipiunlur, el ad
capite meo, et dextera ipsius amptexabitur me. Con- iiileriora milluntur, aliquando piius in iulerioi-a
tingit aiiiem quandoque ul aliquis illuminatus inlel- coiicipiuniiiret ad exleriora derivantur. De primo:
ligenlia supernorum ex vebemeiiiia amoris, miuus < Nolite poriare pondera noslra in die Subbaii,
habeat discietionis, quanrio ad dexierain se erigil ct ne iufermis ea per porlas llierusulem 6*. >
el in sinistra remaneat. Intcllectus enim aliqiiuurio De secuurio riicilur ibirieiu : < El nolite ejicere
oblitus infcriorum pietalis opera posipoitit, superno- pouriera noslra ile civitale in die Sabbaii ". >
rumillectus jucunriilale ; aliquando autera piis ojie- De prinio Job : < Pepigi fcedus ctun oculis meis
ribus inienlus, supernoruro obliviscitur. lutellcclus D ul nc qiiid cogilarein de' virgine **. » De se-
*6te est Joseph, qui dicilur augmentum, liliiiiu cuiido: < Si sctuius esl oculus meus cor meum ,
suum priinogenituin posuit ad dexieram patris, et in liianibus nieis arihajsit macula **. 1 Liu-
sciticct Manassem, qui dicitur oblivio. Ephraim guaj iinperat lauriem el coiifessionem. Unrie :
aulem ad sinistraro, qui tlicilur fructificatio. Sed < Misit Domintis mauuin suam el leligil os i.ieiiin
Jacob manus suas cancellavit, ponens dexleram su- ". 1 Dc operalione : < Tcnuisti manum dexleram
per Ephraim, sinislram super Manassem *9. < Et menm et in voluntate lua deduxisli me ". 1 Ei lie
ne forte dc lanti amoris judicio superbieudi occasi- de operibus conciperei vanam gloriam, subjunxit:
onem sibi arrogaret sponsa, qui scilicet utraque < In umbra manus suae protexit me ".» De hac ma-
«» Psal. i. "Psal. 112. *7Gal. 6. ** Canl. 5. *9Psal, 56. »° Psal. 143. *»Isai. 49.** »» Psal.
7.9. *» Psat. 158. »* Psal. 62. *» Psal. 44. *• Rom. 5. *7 Psal. 62. *' I Cor. 15. Gen. 48.
»• I Pelr. 5. *>Psal. 117. •* Ibid. •* Ibid. »* Gen. 39. "" 1Peir. 5. »• 3. *7 Eccli. 56.
*• Psal. 38. 60Cnnt. 5. »> Ezech. 8. •» Jcrcm. 17. Sap.
*s Ibid. " Job 31. *'lbid.
"»Psal.H2.
*• Jerem. 1 *' psalm. 72. " Isai. 49.
 -»«s COMMENT. IN CANTICA CANTIC. — LIB. IV. 2«f.
nn dicilur: < Spirilus Domin-iornavit ccelos, et ob- A latio. Seciindani facit proximus inviians ad liuiniii-
stelricante manu ejus , eductus est coluber lortuo- tatem, mansiietiidinem , chariluiem ei paiienliam.
sns **.> Ecce confertali esiis sub potenfi manii Dei, Iiide Aposloiiis: < Obsecro vos ul digne anibuletij
qiia: est polens ad beneficia: Seqiiitur ul < humilie- vocatione qua vocati eslis cum humilitate: > ecce
iiiini sub potenti manu Dei " > ad supplicia: < Quem prlmum ; < et mansueiudine : » ecce secundum ;
enim diligit Dominus corrigit; flngellat auteui om- < cuni patientia : > hoc esl teiiiuro; < supportantes
nem fiiium quein recipit '*. > Vel est poiens gratia invicem in charilale *' > : hoc est quartum. Untlc :
Domini in reprobis: < Ipse enim vnlneratet mede- < Religio munda et immaculata aputl Deuroet Pa-
lur, percutii et niaiius ejus sanat7». > Quitl murmu- irem, hftc est, visifare pupillos et viduas in tribu-
ravit < homo vivens, vir pro peccatis suis 73. > Jam lationibus suis 9*. » Primus consulat sic: < Ero
cessaute inurmurnlione , qiiaj nihil prodest, et a immnculntus cum eo el observabo nie ab iniquiiale
detractione parcite lingufe. < Serino enini otio- mea •*. > Secundus quia proliciiproximo suo, exsul-
sus in vaciiuui non ibit, el os quod roeniitur oceiriit lat sic cum Aposiolo : < Gratias Deo quod luistis
aiiimain'*. > < Nec nitirmuraveiitis, aix Apustolus, aiiquaudo servi peccali; obcdistis autem ex corde
sic quidam murnuiraverimt, et perierunl ab exter- in eaiudem forinam ductrinaj in quaro tradili cstis
minalore*'. > < 0 lionio, tu quis es, qui respondeas B •*•> Tertius visitat scilicel viiiorum insulialione,
Deo '*? > Nunquid dicit luluin figulo: Quid me fe- juxta illud : < Argue , obsecra, increpa 9". >
Argue
cisti sic "? Si volueris coniendere cum eo non po- ignarum , obsecra benevolum , increpa obstinatum.
teris respondere unum pro niille, quoniamsapiensest lste quia roagisier est, viiiis insultat, verbis Isaiaj:
ccrdeel foriis robore. Quis restitit ei et pacem ha- < Vfegenli peccatrici, populo gravi
*» iniquiiaie, se-
buii ? Qui ergo dices in judicio : Domine, si non mini nequam, filiis sceleralis 961 > De his dicitur :
fueris humitialus sicut parvulus: < Vocavi el renui- < Milvns de cceto cognovit adventum sutim
, etc,
stis. Extenrii manum meain el non fuit qui aspi- Israel aulero non cognovit me *'. i Et subriiiur:
ceret. Qu-iaergo despexistis consilium meum et cor- < Eo quod non custoriicrunt lempus visiiaiionis
reptiones meas neglexisiis , cgo quoque in inlerUu sufe 9S. > Visilatores enim habueruut, scilicei pa-
vestro ridebo ".iJIumilieraurergo subpolenli maiiu triarchas, prophetas, sanclos palres. Sequitur visi-
Dei ". < Nam qui se liuniilial exaltabilur, > ailDo- tatio Dei.
ntinus 8>. < Nisi efliciamini sicul parvuli, non inira- Sic autem visilal : priroo castigat, ut a peccato
bilis in rcgnum caiorum ".> — < Super que:ii eniui revocel; secunrio permittil lciitari, ulpiobei; lerlio
requiescet Spirilus ineus.nisi super bumilcm el Q itilundil graliam quain conservct; quarto auferet
qnieluiii el irenientein sermunes roeos 83. > Hujus de bacvila ut exaltel, De priino : < Visilabo in virga
liuiiiilituiis iiudi prfcroiuni: < Ut vos exallet in die iuiquilates eorum, et in verberibus peccata eoriini.
visitaiionis 8*. > Misericorriiara a.ileni meam non riisperriamab eo ".»
Quatuor stint visitationes. Visilat enim se homo, < Domine, cum irulus fueris, miscricorriifc recorda-
visiiat proxirous, visitat doclor, visitat Deus: hoino beris "°. > De secuudo : < Visitas eum diluculo et
per circunispectionem, proximus peradmonitionem, subilo probas illum >. > De lerlio: < Visitatio tua
doctor per exliortationem, Deusper inspiraiiouein. custodivit spiriluro nieuin '. > De quarlo bic: < Ut
Piinnis de salute propria consultat; secundus,
qttia exaliet vos in die visitaiionis *. > Non sis ergo in
proficii fratri suo, exsultul; terlius discipuli vitiis priina Isbosetb , qui puellam fecil ostiariam *. Non
insulial; quarlus in gratia sua visitalus exalial. dicas in secunria : < Nunquiri cuslos frairis mei sum
Primus in circumspectione debet providere quomo- cgo • ?» Non sis in lerlia Eli, qui filios suos non
do auferat ul custodialconscienliaj puritalem,
quo- curripuit 6. Viries , inquam , ne sis dives ille qui
morio habeal conira tenlalionesstabililatem. Deinrie inriuebatnr purpura ct hysso '. Dies yisiiaiionis
corsuura transferat ad siiperuam cbaritatem. Inrie Domini erit in judicio 8. Ibi illos qui se humiliave-
apud Job: < Si abstuleris iniquitalcm quse iu manu D E runt sub potenti manu Dei exaliabit 9. Ad illam exal-
luaest, etnon fueiitin labeniactilotuo injuslitia8': > lationem bonos sic invilat: < Stirge, propera, ami-
ecce prirouin. < Tunc levare poteris faciem luani ca mea. Jam enim biems transiit, iniber abiit et re-
absque macula 86: > ecce secunduin, < Et eris sta- cessit *°. >liem : Veni, electa mea , et poiiam in le
brlis": > ecce lerliiim. < El non liinebis, miseiiae thronum roeum.Itein: <Veni rieLibano, sponsa; veni,
quoque oblivisceris "; > ecce quartum. Iste dicit: coronaberis ".> — <Veni de Libano, > per primam
t Uiiain petii a Domino , hanc requiram, ut inhabi- visitutionem; < veni, » per secundam ; < veni, »
leiu in domo Domini, ul videam volunlatein Doinini per tertiain; <in quaita< coronaberis.» Visitet ergo
et visitem lemplutn ejus 89.>— < Tcmplumeniin Dei se ipsuni hoiiiO,visitetproximiis,visiietprajlalus,alio-
sanctiim est quod eslis vos ": > hfec esl priroa visi- quidemanucorumanimarequiretur.Oinnemergosol-
"Job2ti. •"lyeir.o. " llebr. 12. " Joii 5. "iuren. a. "
" Isai. 45. "Job9. " Prov. 1. "IPetr. 8« o.ip. 1.
•«
«ir. >».
83
«« '•
5. Luc. 14. Mnlih. 18. Isai. 66. 8* I Pelr.
5. "Jobll. "JobH. «'Ibiri. »»Ibid. 89PsuI. 23. " I Cor. 3. »> " "
17. "Hom. 6. "HTim.4. 9S •» Ephes. 4. '" Jnc. I. ' Psal.
*6lsai. 1. *'Jer.8. L-ic. 19. Psal. 88. Tob. 3. Job 7.
'Job 10. MPelr. 5. *HReg. 4. » Gen. 4. * I ' • *
" Canl. 2. " Cani. 4. Reg. 3. Luc. 16. Judilh. 1. I Petr. 5.
227 TIIOM.E CiSTERC. ET JOAN. ALGRINI 228
licitudincm projiciamus In eum. Est solliciludo de [ mciim ,0.> Ari sccura fugeral locn qui dixit: < Ecce
>
temporalibus , est solliciludo de spiritualibus , clongavi fugiens et mansi in soliludine ". Cervi
cst sollicitudo de ccelestibus. Primam possumus ha- siinul gradiunlur porlanles alter alterius menlum.
berc ad corporis necessitateni , non ad superfluila- Hi sunl qui sibi invicem sunt solatio , titait Apo-
tcro, secundam possumus habcre ad animaj sancti- stolus : < Alter alterius onera portate ". > Oculis
latero, non adjactanliam vanitatis, lertiam ad 10- csliganles scrpentcsoccidunt. UlDavid : <ln matu-
tius hominis felicitatem, non ari philosophicam lino inlerfielebam onines peccatores lerrfe, ut dis-
ctiriosilalem. De prima : < Martlia, Mariha, solliciia perdcrctn de civitate Doniiiiiorones operuntes ini-
cs, et turharis erga plurima >*.» De superfluiiate quitalem ". > Ad fontem silientcs currunt ct sic
nil in Evangelio : < Nolile sollicili csse, riicentes: lumen recipiunt. Unde :< Apudte esl fons viiajcl in
Quid manducabimus, aut quiri bibemus, etde vesli- luinine luo viriebirous lumen **. > Vetustatem depo-
inento quid solliciti cstis **. > De secunria dicilur: iuii.t, dicentes : < Ecce nos reliquimusomnia el se-
<Solliciiudine non pigri >*.»Itcm Aposlolus : < Sol- cuti surous te **. > Ilem hic duo genera specula-
liciii servare iinilatem spiriius in vinculo pacis >'. » lionum oslenduntur, scilicet proprix circumspe-
De lerlio : < 0 liomo , indicabo tibi quid Dominus ctionis per cervum qui serpenles devorat, ei visum
requirat a le «6. > llaque riilige misericortliam el fac ; recipil. Hoc fit in campis vel cordis vel conversa-
judicium ", solliciteque ambula cum Deo luo donec tionis. Sed caprea monles ascendil, acute videt.
te exaltet ad illaro gloriam, in qua cum Palre et H.TCest anima, qtiaj quasi in allum solum scandit
Spiritu sancto vivit et gloriatur per omnia sajcula conlemplando Deum. Inquo eral Isaias cum dicerel:
Sfeculorum. Ainen. < Virii Dominum serienlem super solium excelsum
Lmva ejus sub capite meo, et dextera illius ample- et elevatum *6. » Triplex esl hoc soliurn : primum
xabitur me. celsum , sccundum cxcelsum, tcrtiuin elevaium.
[CHBD.]Per lfevam intelligunlur omnia bona, vir- Priniuin est considcratio roat.iinfe muudiaiis,sccun-
lules et gratitc, quaeprajstantur in via, til ad dexte- riiim speculatiopatnaj cceleslis, lerlitiro contempla-
ram feieriife beatitudinis venialur. Dicilergo :Lwva tio riiviiifcmajestatis. In primo, Deus videlur propter
ejtis sub capite meo, et dex:era itlius amplexabiitir opern laudabilis; in secundo, propter praunia ama-
me. Ac si dicat: Ul capui meuin, id esl mens mea, bilis; in tertio, incoroparabili poteniia roirabilis. De
suaviler cubel, de omnibus bonis spiriuialibus, qute priino : < Lauriale euin sol el luna ". >De secundo:
pcr nianum lajvani piscstanlur iu via specialiter, < Quod ociitus non vidit, ncc auris audivit, nec in
roihi fecil pulvinar Domiuus : et dexiera ejus, in cor liorainis ascendil qiifc prfcparavil diligcnlibus
qua sunl delectaiiones atnplexabiiur me singulariter, J se *8. i De tertio : i Cloriosus Dcus in sanctis suis,
uf arciius conslricta, in bonis ejus auiplius ei sim roirabilis in majestale sua S8\ > In primo esl crea-
coujuncia. Sequilur autem ex peisona filii verbum lio, recrcatio, reparaiio : creatio cujuslibel exislen-
convertentis nd juvenculas. lis, recrealio peccaloiis, reparatio corruptionis.
Adjuro vos, fttiw Hkrusalem, per capreas cervos- De primo : < Iu principio creavit Deus coalum et
que camporum, ut uoii exciletis neque evigitare fa- terram **. > De secunrio: < Agnus Dei qui lollis
eiatis diieclam meam, donec ipsa velit. peccala mundi *»*.> Iicm : < Veni, Doroine, et noli
[THO.]Probibentur adolescentulfe quas filias Ilie- lardare 30,> etc. De lertio : <Reformabil corpus hu-
rusalero dicit, ne inquielent sponsam , <|iiaj.intcr iuilitaiis noslrte configuratum corpori clarilali»
lajvam et dexteram sponsi obdormierat. Ipsaj eniui siiaj 30*. > lu seciinrio solio, id esi excclso sunt
licel inlirmaj ei arihferent spe proliciendi et profici- Lria : uniini est amabilis , sciiicet regni clarilas,
scendi in Hierusalem, et quia hic per sc non pos- angelorum socielas, hnbitanlium securitas. De pri-
suut, cjus egent ope. Sed probibentur ut nec hanc ino : <Civilas illa non indiget sole neque liiua, ut
excitenl nisi ad ejus voluniatem. Dormitio illa con- luceant in ea, quia clarilas Dei iltuminabil eam: et
leinplationis esl. Cervi et caprefeper quas arijuran- Agnus erit lucerna ejus **. > De secundo: < Non
tur, credanlur bonorum aninife, el angeli propler erimus liospites et advenfe, sed erimus cives santlo-
leves saltus. lleni caprea acute vidct, locis eminen- rum ei domeslici Dei 3>*.> De lertio : < Omnes pa-
libus el remolis delectalur, velociter currit. Fuga scenlur elaccubabunt, et non erit qui exlerreat". >
celeri huroanos declinat aspeclus. Acute vidcbat In lertio solio sunt qualuor consideranda. In primo
qui dixit: < Nos aulcm revelata facie specularour videmus ejus naturam incorruplibilem el nostram
gloriam Dei in eamdem imaginein transfornianiur a dolenius infirmiialem. Unde Abraham : < Loquar ad
claritale in clarilalem >". > In subliiui erat qui Dominum meuni, cum sim pulvis el cinis *'*. > Se-
dixit: < Factus snin sicut passer soiilarius iu cundo videinus ejus muudilinm el misericordiam,
teclo ". > Velociter currebal David, diccns : < Vinin erubescimtis culpam. Uurielsaias : < Y;c mihi quia
mandalorum tuorum cuturri cuin dilalasli cor vir pollulis labiis ego sum quia vidi Domiuuin ocu-
" II Cor. 3.
'"Ltic. 10. "Matili. 6. >* Rom. 12. >» Eplies. 'i. " " Micli. 6. »* "Psal. 32. *»
" Psal. 101. " Psal. 118. '« Psal.54. **Galat. 0, Psal. 100. Psalm. 35. Matlb. 19.
»» Gen. 1. "* *°
»*lsai. 6. " Psal. 148. *81 Cor. 2. "' Psalm. 09.
" «**
Joan. 1. Oliic. eccies. Ue Ad-
MIIIU.*•* Philip. 3. *> Ajioc. 21. *>*Ephcs. 2. Sophon. 3. Gcn. 18.
 %9 COMMENT.IN CANTiCA CANTIC —LIB. IV. 23«
lis meis *»,»EtJob : <Aiiriiluauris audivi te; nunc jS. lii ifctantnr cnm male iecerint, et eisullani m rebu»
autem ocolus meus viriet te. ldcirco ipse me reprc- pcssimis **. > Iiule poela :
heiido, et ago poenitenliam in favilla et cine- Ergo non aliter poleril dormire; quibusdam
re ***. » Teriio videmus cjns divitias et nostrain Somnum rixa facil.
geniirous paujiertatem. Unrie angelum Daniel vi- Et Job: < Si gavisum esi iu abscondilo cor meum,
riens : < Cecirii, inquit, in terrain, el non remansit et Isefatus sum ad rurnam ejus qui oderal me*'. i
in nie spirilus nec babui quidquam virium '*. > liule scripium est: < Et in malilia sua lajtificave-
Quario videmus ejus gloriam ct nosiram viriemus ruiit regem *7. > Talis fitit Nero et Herories. Deom-
in eo salulem. UmleJacob videns eum ail: < Vidi nibns diciiur: < Vfc vobis qui ridelis nunc, quia
Dominum facie ad faciero, el satva facta esl aiiima lugehitis et vos *8. i Et Salomon : < Risus dolori
mea ***.i Inde devotecanit Ecclesia viriens el riesi- misceiur, el exlrema gaudii luclus occnpaf**'.»Item:
ricranssaluleni inqua sunt gauriiasanclorum, riicens: < Risuin rcpulavi errorem , el gauriio dixi: Quid
Gaudent iu ccclis aniiiifc sanclorum , non teinporaii fruslra deciperis *°. > Et Tobias: < Quod gauriium
iiccjam spirilali sed cceiesti. mihi erit qui in lcnebris serieo, et liiinen cceli vi-
Est enim gaudium lempornle, est spiritiiale, est dere non possum •*. > Econlra dicitur: < Beati qui
coelesie.-Primo gmi.lenl in terris atiimaj maloruin , B 1 lugenl, quoniani ipsi consolabuntur". > Sed isti
secunrio gaurient in donis animfe justorum , tertio cum diabolo cruciabunlur in inferno. El Jaeobus :
gaudent in ceolisaninifebealorum. Primi niiiiidi falla- < Risus vestcr verletur in luctura, et gauriium ve-
cia siuit seriucti, secunrii Dei gratia sunt imbuti, strum in voces fleniium •». >
terlii Christi vesligia sunt seculi. Primi, quia pro Gaudium spirituale triparlitiim csl: primo eriim
rounrii amore laboraverunt, irieo cum diabolo cru- gauriemus de eviimione incommodi; secundo, de
ciabuntur in infernum. Secundi, quia rcgnum mun- adeplione commodi; lenio, de spe futuri regni.
di despiciunt, irico mercntur sempilernttm suppli- De prinio : < Lajiare, Jeiusalem **; > de secundo :
cium. Tertii, quia pro Chrisii amore sanguinero < El diem fesium agite.omnes qtti diligitis eam ";»
suum fuderunt, ideo cum Christo regnabunt in tcter- de leitio : < Gnuriele gnudio magno"'6. >Primum est
num.Primigaudio triperlitogaudent. Primo quia ab- novitiorum, seciinrinmest virluosoriim, leiiiuro per-
uiuntur leinporalibus bonis, sccundo in gloria noini- feclorum. Prinii psiillunt in ciihara, secundi in
nis.lertio <quia lajtaniur cum malefecerinl,et exsul- psallerio, leiiii in jubilo. Primum enim sonat ab
lant in rebus pessimis 3*. > Isti siint tria dillicilia inferioii, secundum a supcrio;!, leiiium servitamori.
Salonionis : via nnvis in mari, via aquilsc volanlis „. Priroi enim pro peccatis reroissis oflerunt Deo ho-
in ccek), via colubri supra petram. Primi < conli- norcm; sccuiirii pro bonis collatis gratiarum actiq-
riuni in viriiite su.i el in mulliludine divitiarum nero; tertii pro bonis futuris devotionem. De primo
suarum gloriantur 3«".> Unde jioeta " : lxtatur lioino, lfctatur proxirous, Ifcinlur angelus,
Dititiw lurpi fregerunt sivcttla luxu. lajlatur Deus. De primo Paulus.: <Prius fui blasphe-
Divitiis aliiur luxuriosus amor. mus el perseciuor et contumcliosus, scd miseiicor-
Tales dicunt : < Vcnile, inehriemus nos vino el un- diam consecuius sum *7.> < Graiia Dei sum id quod
guciuis preliosis"*, > etc. Sed qiiodlifecpetiluru sint sum *8; > de secunrio, bonus ille pater: < Fili, gau-
ostemiilJob: < Tcnent lympanum^l citharam.-gau- dere oporlcbat et cpulari, quia filius raeus mortuus
dcnf iul sonitum 44 orgaui. Ducunl el in bo- eratelrevixit^perierateliiiveiitusesl**; >rie lcrtio:
nis riies suos , et in puncio ad infcrna riescen- < Boiius ille pastor ovem centesimam imposuit in
tlent *'. > Sicul dives ille qui epulahatur quoti- humeris suis gaudens, el reportavit ad gregem ••»
riie splenriirie sepulius esl in infernuin37*. Se- <Omnis disciplinn videlur in pajsenli non esse
cunriii vocaveruni nomina sua in terris suis 3S.> gaudii, sed nueroris *'. > ltem : < Mulier ctini parit
Inric Jaeobus: < Nunc cxsullatis in superbiis tristiliam habel;ctim auleni peperil, jam non me-
veslris : oronis exsultatio lalis inaligna est •»».> Ti minit prcssurfC,quia nalus esthonio in iriiinrium*'.>
Et Dojiiinus : lu hoc noiite gumlere, quia dfcmonia De adeplionc commodi.id cst virtutum, dicilApo-
subjiciuulur vobis *°. > Stri lucc finem habenl. slolus : <Non est regiuun Dei esca el potus, sed
Unric Job : < Scio ub initio quin laus inipioruni brc- juslitia ei pax et gnudium in Spiritu sancio ". >
vis sit, ct gnudiuin bypocriifc ad iustar piincti *>.> Jtem : < Gaudete in"Domiuo semjier corde. llerum
Et Nabuchodonosor: < Nonne hfcc esl Babylon quain dico, gauriete corpore av-6*.> < Si diligeielis me,
ego constitui in gloriam el decorero regni mei **.> gauderelis, ail, utique 66.> Ilem : < Veuiam ad vos,
Et audivit : t Tibi dicilur, Nabuchorionosor rex: et gaudebit cor vesirum 67,scilicct proplcr bona
Regnuin transferlur a le *3.> Terliis diciiur : <Quid Spirilus sancli. > Et Zachajus susccpil Dominuiii,
gloriaris in iiiaiilia qui potens es in iniquitate **.> gaiidens in domum suam es, scilicet siiscepiione .
8»Prov. 2. "* l'sai. 48. " uvi.i. nem. a. am.
3»Isai. 6. »3*Job6. •»*Dan. 10, **'Gen.32. »'
746. "'Sap. 2. *'Job21. *7*Luc, 16. 3SPsal. 48. " Jac. 4. *8*° Luc. 10. *9*' Jub 20. " D.iniel
4. "Ibid. **Psal. 51. »» Prov. 2. *6Job3l. *'Ose. 7. Luc. 6 Prov. 14. Lccle.
a «> Tob.5. «*Mallli. B. " Jac. 4. "•»Oflic. ec<les. " Ibiri. •• ibiri. I " Tim. 1. *81 Cor. lo.
"IJIC. 15. •« Ibid. •' llebr. 12. " Joan. 16. "Roro. II. **-s»Pliilipp. 4. " Joan. 14. «7Joan.
10. «" Luc. 19.
831 TIIOMSLaSTERC. ET JOAN. ALGRlNl <jgfr
donorum. De spe regni gaudent, 6icut ait Job : A cilicina; isii vero pelles nrietum rubricatac; teriil
< Quasi effodienles thesaurum, ct gaudent vehe- vero pelles hyacinthiiue, qiife cteli habent colorem.
menter cura invenerintsepulcrum" 9. > — < Gloriosa Castitas enim coetestisest vita. Nam prajler carncm
dicta sunt de te, civiias Dei 70.> Quia < sicul lfe- in carne vivere, non huniana, sed angelica est vita.
tantiuin omnium habiiatio est in le "'. > Idco, <Lta- Primi abneganl scmetipsos, secundi lollunl crucem
latus suro in bis quse dicta sunt mihi; in domum suam, terlii sequiintur Chrislum. Nam < virgincs,
Domini ibimtis". > Primi potantur a lacte; secundi amicli stola alba, sequiinuir Agnum quocunque
sanantur ab uberibus consolalionis ejus; tertii epu- ieril 81.> Nam in omnibus nliis confessores et roar-
lanlur ab inlroitu glorife genlium. His dicitur : tyres sequiinlur Chrislum, prfelerquam cum in
< Gaudele et exsultate, quoniam merccs vcslra decore virginilafis inredil. In liis enim dclectalur
copiosa est in cctlis 73.» Nec mirum, quia < in lerra sponsus, < qui pascit inler lilia **,> seplus choreis
sua duplicia possidebunt, lajiiiia sempiterna erit virginum.
cis1*. > Nam gaudebunl de bonis Doinini sui fru- Primi fugienles Jezabel, id est fluxum vanun
nienlo, vino et oleo. Tanto gauriio gaudent in mundi liujus cum Elia tendunl ad monlein Dei Ho-
cjjlis auiinfe sanctorum qui Chrisii vesiigia sunt reb, recubanles sub umbra juniperi *'. Secunrii
secuti. cura Stephano, venerunt ex magna tribulaiione et
In tribus enim Chrisli vestigia sunt scculi, scili- laverunl siolas suas in sanguine Agni8*. Tertii cum
cet in religiosa conversatione, in castitalis puri- sapientihus virginibus suas purificanl tainpades.
tate, in marlyrii perpessione. Iltcc tria figurala in Quibtts accensis, prfesiolantur advenlum Sponsi »».
labernacuto Moysi suni. Proptcr conversufionem Isii omncs seminaverunt in lacrymis, et ideo in
erant ibi saga cilicina; propter secunriura, pelles exsultatione metent. Nam, < eunies ibant et flebant
hyacintliinaj; propter terlium, pelles arietuin ru- miiienlcs semina sua. Venientcs autem venient in
bricaife. in conversalione : < Cireumierunt in cxsuUalione, portanles manipulos suos»6.> Lfelan-
ineloiis in pellihus caprinis, egentes, angustiati, tur, ait, coram le, sicul l.elanlur in mcsse; ctsicut
afilicti, quihus dignus non erai mucrius".» De exsultanlvictores, capla prada, quanrioriividunlspo-
liis in fine dicluri suntreprobi. < Nonne isli sunl lia 8T. Quanrio < cxsullabunt sancli angeli, Ixiabun-
quos aliquando hnbuimus in derisum ct in simi- tur in cubilibus suis8». > Ecce gauilent in ccelis
liludiuem improperii. Nos insensati vitam illorut» aninife sauclorum qui Christi vesligia sunt seculi.
sestimnbamus insaniam el fiucra illorura sine hono- Priinuro gaiidiu.ii esl inaullaiis, secuntlumexsiikans,
re. Ecce quomorio computati suiil in filios Dei''. > j\ lerlium exalians : primum cx muiuli errorc, se-
Hi sunt quos retinens mvndus inhorruit: curolum cx Dei aroore, leriium in regni honore. De
Ipsum nam sterili flore per aridum primo : < Risum repulavi errorem et gaudio dixi :
Sprevere penilus, leque seculi sunl, Quid fruslra deciperis 89; > de secundo : < Si dilige-
Rex Christe bone, ccelilus.
retis me, gauderelis ulique »•; > de lerlio : < Quia
Martyres ergo vestigia Chrisli sunt seculi. Nam, Christi aroore sanguineiii suum fuderunl, irieo
< Lapidali sunl, secti sunt, in occisionc gludii mor- pro
cum Christo regnabunl in fcternum *>.>
lui sunt 77.>
Hic notandum quod est regnuro potcnliaj, regnum
Hi namqttefurias atque ferocia
Calcarunt liominum, sivvaqueverbera sapienlice, regnum Ifclitite. Hnjus Iriforrois regni
Cessil his lacerans (orliler ungula; triformis est gloria : primum sauctos omni virtuiis
Nec carpsit penetralia. robore confirmat, secundum splenriorc veritalis
llein: illustrat, terlium in ccelo suavitate divinte jucundi-
Cassisunl gladiis more bidentium, lalis felititat. Unrie pelimus in oratione Dominica :
Non murmur resonat, non querimonia, < Adveniat regnum luuni ". > Adveniat ergo re-
Sed corde tacito mens bene conscia
Conserval patknlium. giium polenlite ad nos infirmos roborandos ; adve-
Sed audi prxroiuin : niai regnum sapienlite ad nos CSJCOS illuminandos;
Qum vox, quw poteril iingua retexere, adveniat regnum Ifclitiaead nos iristes Ifclificandog
Quw lu martyribus munera prwparas, etc. et consolandos. De primo : < Potestas ejus |iotcsias
ltem his dicilur : < Orone gaudium existimate cum .•eterna»**;> de secundo : < Si in digiio Dei ejicio
in lenlalioiies varias inciderelis 7". > Vos quidcm in dfemonia, profeclo pervenil in vos regnum Dei •»,»
niundo pressuram babebiiis. < Mundus autem gau- id est intelligeiiiia sapienliaj regnat in nobis. Unde
debit, vos autein coutrislabimini. Sed trislilia ve- ipsa Sapieiitia aii: <Per me reges regnanl •»*.»De
slra verlelur in gaudium 79. > lsii respiciuni in tertio : < 0 quam gtoriosum est regnuin in quo cum
auctorem fideiet consummalorem Josuni80,qui pro- Chrislo regnant vel gaudent oinnes sancti; scd
posilo sibi gaudio crucem susiinuil confcssione cum Chrislo regiiabunl in aiernura **.> Regnanlis
conteinola, el in dextera Dci serict. Priroi siinl saga cst conculcare adversilales; gaudeniis delcclari pro-

«• Job 3. " Psal. 86. 7>Ibid. 7»Psal. 121. " Mallh. 5. 7* Isai. 61. " Hebr. 11. " Sap. 5.
"Hebr. 11. 78 Jac. 1. " Joan. 16. »• Hebr. 12. »> Apoc. 14. " Cai.t. 6. "* III. Reg. 19.
•* Offic. ecctes. " Maith. 25. •• Psal. 125. *' Isai. 9. 8SOffic.eccles. 89 Eccle. 2. •• Joau. 14.
" Offic. eccles. »' Mattli. 6. "* Dan. 4. " Luc. 12. 9«*Prov. 8. ** Offie. cccles.
f3S COMMENT.1NCANTICACANTIC. — LIB. IV. »1
pter adeplas beneriiclioncs. Regnabunt ilaque quia A . tavil Ilahacuc, diccns : < Quare non resjiicis supcr
calcaveriinl laqueos cutpjc, corriipiionem htijiis mi- iniqne agcnles, et laces impio devoraule juslioreni
seriic, poenamgehennfc. UnrieDaviri: < Exallabo te. se? i »*El Malacliias; < Ergo nunc beatos dicimus
Doiiiine,quoiiiamsuscepisti nie", etc. DomineDeus arrogantes? Siquidem feriificati sunt facientes ini-
meus, clamavi ad te, et sanasii me ". > A miscria pietalero ".Ji Et : < Quod emohiroenium, quia
corruptionis: < Domine, eriuxisti ab inferno animam rustoriiviiniis mandalum Domiui, et quia ambiila-
meam.salvasli me a descendentihusin lacum ",> ne niiis lestes coram Domino?» '» Ditii ergo Cliristus:
me cruciat gehennte ignis. Ecce isli regnnni. Sed et Nolite suscilare, neque evigilare faciatis dileclam,
gaudent in tribus, scilicel quia socios habent ange- seri exspeciatepaiieiiter,rfon«c ipsa velil. Volet eniiu
los, qiios hic patronos habuertini. Qui Dei secreta ipsa el devotis poslulare misericordiam, et conirii
intelligenl, qiifC hic obscure viderunt; qui Deum indevotossuscitare viiuliclain, sieul ostendunl ipsitis
videbunt facie ad faciem, quem hic desiderando inlinila miracula. Nec dehortaiiir filius : quin ad
amaverunt. De primo : < Neque nuhent neque nu- nintrcm snam clamet ilevolus animiis, sed ne conira
benliir; sed erunl sicul augeli Dei" ; > de sccunrio : ipsam murinuret impaliens, aul insultet, improliet.
< Erunt omncs docibilcs Dci ••; > rie lcriio : < Revc- Adjurat aulcm filias Jerusalein per capreat cervotque
labilur gloria Domini '", ct viJel.it omnis cnro sa- camporttm, id est per illas virtutes quaj in isiis
lutare Dei noslri '. > Et Job: < Et in cnrne mea aninialibus figuranliir, qmbus simulaii dehent firie-
videbo Deum salratorcm nieum', cui esl honor el lcs aniiiix : naro, sicut capra qiue aculum liubet
gloria in sajcula sfeculorum *. > Propter lianc glo- visum acuie contemplari rieheintis quod non siue
riam subriitiir: < Ei plen.i erni omnis tcrra miseri- causn malis pcena; el eleclis quanitoque diiTeitiii-
cordia ejus *. > Terra diciiur muiidus. Unrie : < In gralia, el sicut cervi devorarc dcmus scrpcnleiii
terra pax bominibus bonaj volunlaiis *. > El cor hu- superbife : quae idco facit liomincin cxperiem Ion-
manum. Unde : « Terra nostra riescria «.> El ule- ganimitatis el palieniiaj, quia de se prajsuroenrio
rus bent.T Virginis. Inde : < Et lerrn lua iuhabilabi- credit se dignum prosperis, cl iuriignuni ariversis.
tur 7. > Et Ecclesia. Inrie : < Reneriixisti, Domine, Quia vero de suscilatione matiis siife hfcc pncdixe-
terram tuam *. > Et palria ccelcslis. Inde : < Crerio ral filius,ipsa vero suscitaii et evigilaii volente, ipsa
videre bonn Domini in lerra viveutiuin 9. > Prima filiiissiiscitaiuret cvigilat, ostendit niater quod lilius,
plena est ejus majestate per operum varietatem ; licet tarriare virieatur, non tnrrial; seri arijuvarc
seciindn, quia comliti suinus ad imagiuein ejus et et misereri feslinal. Dicit ergo ad juvenculas :
similitudinem; lerlia per incarnalioncin; quarta (C 45 ^ox dilecli mei.
p.-r miraculorum operalionem; quinla per gloriaj [THO.] Videns sponsa adolescentularuin verccun-
fileniludinero. In prima majeslatis refulgel snpien- riiaiii ct timoreni quibus sollicilaiitur assciit hoc
lia;ir. secunila benevolentia; in lcrlia graiia;in factum Dei tlispensatione quasi cxcusans se; unde
quarla potentin; in quiuta aliissima Dei magnalia. riicll: Vox dilecti mei pcrcipicns hoc : riilecii riico,
Seraphim qui slabant super illud solium dicunlur qui post vocem venturus esl in proxiroo ; unde
duabus alis vclare pedes ejus, id est humanilaiem sequitur: Ecceitte venit saliens in monlibtts.Qiialuor
nostram. Ipsae sunt temporalia bona quibus tegi- ex causis vocem Dei hcti coll giiiius, ex ratioue qua
mur, iri est protcgiinur. El sapienlin qua nos in his voliitilatis ejus arcana penetramus, ex interna gratia
lempcramus cl dictintur velure fnciem rjus «*.» (jiii cuiii cx cognitionc ari ejus amorein compungi-
Ipsae sunl aiuor ajiernorum bonorum, et dulcedo rour, cx congilionc Scripturarum qua ejus voluiita-
amoris ejiis, quia quanto plus ejus .'elernitateni in- tein Inrgiusconlcmplnnuir,cx electorum exeinploquo
vestigamus, tanto incomprehensibiliorem inveni- ai virlulls instnnlinin noslram confortal ignaviam.
iiius. Uude : < Accedat homo ari cor altum et cxal- Ne nutem hanc dilecti vocem inteiius audiainus,
iabilur Deus". > Sic et rie dulcedine, quia qnaiuo nuriicnles scquamur, scqucnies nsseqiiamur, mult.i
|rius amatur, tanto amabilior iiiveiiiiur. El duabus iniperiiunt et niaxinie (ria : Vox carnis, vox iiiuurii,
volabant, scilicet spirilualibus bonis et forlituriiiie: vox diaboli. Vox carnis per desideria voliiptaitini;
spiritualibus enim sublevamur, forlitudine suslenta- vox mundi per appeiilum dignilatuni.lionoruro.glo-
iiuir necailamus. Dehis diciuni est diifusius siipeiius. rife, divitiarum; vox diaboli per invirientiam fraler-
Adjuro vot, pliw Jerutatem, per capreas cervosqne norum profeeluiini. Caro ilaque luxuriosa, iniinrius
camporum, ne luscitelis neque evigilare faciutis pomposa , (liabolus suggerit veneuosa.. Caro per
ditectam, donecipta vetit. voluptuaria (luidos, niundns per ambitiosa inflatos,
[CARD.J Siquidem Christus et.similiter beata diabolus per vencuosa reddit labidos. Hsecvox est
virgo a mullis quasi dormirc virietur, quanrio riilecti ad inlerna gaudia provocaiitis, adarriuain-
conlra indevotos 11011statim accingitur a.l viu- vitanlis, ad solida htimililatis exhoiiantis, oleuni
ilictam, et crga ilevotos non slntim assurgil ad charilatis infiiiidenlis. Qui vero dilectus est, incre-
miscricordiam. Cliristum taliter doriiiienlem exci- pat errantcm, confortal puguaiitein, laudat irium-

"Psal.29. »«lbid. " Ihid. "Mallh.22. ™J>w>n-»"• '" Isai. C2. ' L';c. 5. ' Job. 19. » Rom. 16.
» Psal. 32. »Luc. 2. * Isai. * Isai. 62. • P»al. 84. • Oili.'. cccles. ">Isai. 6. «>Psal. 63. " lla-
ivac. 1. '* Malac. 3. «»Ihid.
PATKOL,CCVI. 8
 133 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 235
me juxla t,;, et ctijusvis niaiius
phanlejn. Est enim vox comniinanlis, esf vox com- A Domine, et pone
inonenlis, et esl vox eonvocnntis. Prima nrguil pugnet conlra me 36.> De priroo sponsa : < Oleum
erroneum, secunda confortat ohedicntia subjectum, cfrusum nomen luuni 37. > Dc sccunrio : < Leciiilns
terlia demulcet devotum. Primuin, ut resipi cat; nosler floririus 38. > De lcrlio : <Tenui illum nec
seciindum,ut convalescat; lcrlium : <In pace in dimittnin doncc inlroducam iliuro in rioniiini
idipsum dormial et conquiescnl >'. > De prinia: mearo S9. >
i Vox Doinini super aquas Deus majcslatis into- Nolandiim quod cor peecatorum, primo pcrit, sc-
nuil1*; » de secunda : < Vox Domint in virtute «7; » ctindo disperit, lerlio riiabolus operil, quario D.>-
de tertia : < Vox Domini in magtuficeniia super niinus aperil. Peril, curo anima moritur inlus, nec
aquas «», » til peccator convertatur : in virlute habct Dci iiieiiiori.ini; riisperit, id est in diversas
operans roborelur; in magnificentia, nt rievoius parles peril, cum corporc operalur concepiain iutus
nccenriaiur. Prima < confiingeiitis cedros >9,» iJ nequiiiani; diabolus operit, cuin perriucil ad ob-
*st siroerbos, ul agalur pcenilentia ; sccunda <in- siinaiionis duriiiani; Deus aperil, cuni dat bcue-
lercideniis flammam ignis ", » ut interrumpalur faciendi gralian:. De priino : < Pcriil nieinoria eo>-
lenlatio luxoriosn, et < conculieiiles deserlum *>, > rum cum soniln, cl perierunt propter iniquilaicm
nt riebililclur Iribulalionis nngusiia; lerlia, < prx- suam *°. > El prophcla : < Periil saiielus de ierr;tv
paraules cervos ", < ul spineta sollicitiidinum el jiistus in Iiomiuibtis non est; o.nnes in sanguine
Iransilicndo, florenlia qiifcraul pascua cl uberriina. iiisidiarour, vir fratrein suiini venaiur ad mor-
De prima: < lnloroiit Dominns de coeloet Altissimus lem *'. > De secunrio : < Disperieiunl in Enrior, ct
dcdit vocem snam ". > Vocem luaro, ait Ariam, facli sunl iit siercus lerrre**. > Endor enini fons
audivi in paradisn, et limui **. > Propterea <hodie genera.ionis dicitur. Ilic csl corpus, quori gcnerat
si vocem ejus auriieritis, nolile obdurare corda ve- et gencratur, < facli sunt 111slcrcus lerraj,» scilicet
stra '". > De secunda : <Ovcs mex vocem meam fetidi. De lertio : < Operti sunt iniquitale et iui-
audiunl**. >—<Aroicussponsislatet audit, ctgnudio pielate sua *3. > Et prophcla : » Quia ecce lcnebraj
gaudet propler vocem sponsi*7.> Triplex esl vox ad opericnt lerram et caligo populos **. De quarto;
«lilectum perlinens : Vox propbeticn, vox angelka, < Ariaperial Doroinus cor veslruin in lege sua el in
vox evangelica : prima prophelnrum ad populiim prxccplis suis *». > Primi sunt puella mortua in
non crericntcm; secunda Gabrielis ad virginem; thalaino malris* 6, id esl nnima iutcrius. Ilxc esl
leriia dilecti ad rudem populum, propier fidei no- awphora in qua sedet impielas, quain porlanfriiife
Titalem : prima longe anlc nuniiavit veniururo- Q mulieres in lerram Sennnar *7. Secunrii sunt ario-
secunda jam proximum; lertia docuit jiislum quiri lescens defunclus jam exlra portani civiialis *8.
esset a Deo petendum; de prima : < Ascenriet Do- Iurie Ezechiti : < Atjuila prajgranriis inagiiiiriiin ala
liiinus super nubem Ievem , et ingredielur iEgy- riim, loiigo roeiiihioriim riuclu, habins plumas el
pliira *>; i de secunda : < Ecce concipies in utero variclates niulias, venit ari libaiium, ct ttilit nie-
et paries (ilium *•;> de leiiia : < sic orabitis : Pnler dullaro ccriri , ct transportavil in torram Scu-
nosier qui es in ccelis, sanclificelur noroen luiiin30.> naar* 9. > Tertii sunt Lazarus quatririunnus in se-
Quid vero vobis petendum sil: docebat justus ille pulcro ". His dicilur per prophelam ; < Quiri cst
cum populum suum Instrueret sic : < Adapcriat Israel quod in lerra inimicorum es*> ?» Quarti suut
Doniinus cor vestrum, in lege sua, et in praeeptis quibus aperil Dominus sepulcrum et snscilaf cnm
suis, et faciat pacem nec vos deserat in tcmpore Lazaro.
malo *'. > Ecce tria qucepeienda suiii jiislo, scili- Notandum quod el nos apcriinus, cl Doniiniis
cel apertio cordis , compositio pacis, consolalio aperil Iribus rooriis : priroo, roagislro; secunrio,
peregrinationis : priinum ad siiscipjendani cliariia- Deo; teiiio, proxiroo: priino per confessioncm,
lis infusionem; secuiiriuin ari vitaj iiaiiquillitaiem; secundo per devotionem, teriio ptr rcriificnlioncm.
tertium ad vice securiiaiein : piimum, m diligamus D Priiuuni conferl libi puritalem, secunrium in.Do-
ardentius; secundum, ul, vacenms Deo liberius; mino voluptalem, terlium proximo snnitatem. De
lertiuro, ut ambuleraus securius. De prjmo: < Cba- primo Doiiiimis: < Epliphelbn quori cst npcrirc»'. >
ritas Dei ditfusa cst in corriibus noslris, per Spiri- De secuiirio : < Ajieri uiilii, soror, niea spousa *3. >
tum sanctumqui dalus esl nobis 3*. > De sccundo: Iicro : < Ego slo ad ostitnii, ct pulso. Si quis :i|>e-
< Ego dormio etcor menm vigilat *3; > el ;< ln pace ruerit inihi, iiitmbo ad illiini, et ccennbociini ilio,
iu idipsum dormiam et requiescain »*.> Deterlio: el ipse inecum**. > De lertio : < Aperi, Libane,
< Si ambulavero in medio umbrre niorlis, non ti- salliis luos". > Libanus candidalio diciiur.. Ejus
iuebo quoiiiam lu roecum
" es"; > et : iLibeiame, saltus apcriunt qui floies virtuiuui proxiuio ostcn-
i .

'»Psnl 4. "Psal. 28. »7Tbiri. >8 Ibiri. «*

"'Ihid. »° Ibiri. »' Ibid. "Ibid. "Psal. 17. »'Gen.
•» 30 6. .*>l|vMac)iub. 1. »«
3. " Psal. 94. " Jonn. 10. " Jonn. 3. Isai. 19. Luc. 1. Mattb.
37 Cnnl. 1. *8 Ibid. 39Cuiit. 3. *° Psai.
4. 3" Psal. 157. 3»Job. 17.
Kom 5. "Cunt. 5. :l Psal. *3
«j. »>Mich. 7. **Psnl. 82. Psnl. 72. *»Isai. 60." *»II Machnb. 1. *6Mallh. 9. *7 Dan. 1. *»
"Luc, 7. »»Ezech. 17. « Jonii.il. ". Barach. 3. Marc. 7. " Caul, 5. «>Apoc. 3. *" Zach. H.
S57 COMMENT. IN CANTICA CANTIC. — L!R. IV. 238
dunL < El fortis illa roulier manum suani nperuil ALcxsiliuni; dicitur lempus roaluro, iinniiiiens peri-
inopi ". > lleni, tres sunt aperliones Doinini : Aperit ciilum; dicitur teropus malum, extrcraiim juriicimn.
cuiin cor nosiriiin, ajicrit secretuni suuro, aperit De priroo Job: < Honio nalus de nmli re, brevi
cl regnuui. Priiiuiin, ad intelligenliam maiirialoriiin vivens temporc replelur mullis niiseiiis7S; de st>
et cliarilalis iufusionein; secunduin, in admiraiio- cunrio Aposlolus : < Novissimis diebus iustabunt
iiem ; lertium, ad gloriosaro siisceplioneni. De ' tempora jiericulosa 7*; > de tertio: < Dics illa, dies
priroo : < Ariajieriat Domiuus cor vcslruni in lege iite, cnlamitatis et miserife". > Oporlct ergo ne
sua ,T. » liein : < Roralc, coali, desuper et nuhes < nos descrat Dominus, > jirimo < leropore malo >
pluant jusluin, aperiaiur tena ct ger.uinel Salvato- ut in susiincndo hbc exsilio haheamus paticntiam;
rem **, > ul crescat iu nobis cogniiio thariiatis. nec in sccuudo, ne pcr pericnluni tenlationis inci-
De sectindo : < Ecce ego Joaiines vidi ostium aper- damus in culpnin; nec in leriio, ne iucidamus in
luin in ccelo:*. > liem -• < Coeluin apeitinii esl el geliciiiiain. Propler prituuin nil. : < In via liac qua
arca Dei visa esl in eo 60. » Et : < Slephanus vidit gradieris fii-inabo super lc oculos nieos *>.> Pro-
coeluin apeiiuni *'. » Et de Chrislo : .< Cceli aperti pter seciiiiriuinaii : < Cuin ambuluveris pcr ignein
stuitsuper euiii **.»De tertio; iFaline virgines : Do- non ureris, ct flaniuia lentalionis, scilicet non ar-
inine, Doinine, aperi nobis 6*.> El ric bcata Mnria: ^3 debil in tc, quia egn Doininus Deus tuus sanclus
Parariisi porisc per te nobis aperlfe sunl. Et: < Do- Isrnel Salvaior tuus". > Propler leiiiuui : < ln-
iniuiis clevatus esl in ca-iiiiu el iiubcs suscepit vocabitis me el ego cxauriiam vos, et reducam ca-
eiiin»*; > aperici parariisum, etc, etc. Ecce aperiio pliviiatcni vcstram de cunctis locis **. > Item:
ari gratife infusionem. Sequilur pax ad Dei vaca- < Osicnric faciem tuam et salvi eriiiius**. > Ilera:
lionem. < Ds quacunque tribuiaiione clani.iverint ad me,
Notaquod expacesunl quidam riissoluti.quidaui exaudiain eos", et ero illoriim Domiuus in per-
rcmissi, qtiidam devoti. Priroi sunl servi, sccundi peluuin ". i H;cc enim est vox dilccli. De qua dicit
niereenarii, tertii sniitlilii.Servuseniin seiuper roale sponsa nobis : Vox dilecii mei.
agit, disi flagelletur. Mcrcenaritis boniiin meliiis Voxdilecti mei, pro me.
operalur, si cxcilelur. Filius tanto niclius agit, [CAIID.]Talis esl, ut auriislis, el ego vobis dico
quanto Iiherlali suaj relinquilur. De priino : < Siluit de ipso, quod ipse ad arijuvauduin feslinat, el daj-
lerra mullis annis et apposiieriint filii Israel facere mones j.oienler conculcat. Nam:
inalum. > Sed per flngellum < liuroilialiim cst in la- Ecce isle venil saliens in montibus et transiliens
boribus cor eorum, et infirmali suni nec fuit qui ,_ colles.
adjuvaret. El clamaverunl ad Doiiiii.um ciim tri- [THO.] Non casu faclttm est, quod auditus visni
bularenlur, et de necessilatibus eoruni eripuit prfeponitur. Hic eniro est orrio in Job : <Auditu auris
eos ", » ut dicerenl: < Virga lua et baculus tuus auriivi le, niinc auiem oculus mcus viriet le *T.»
ipsa me consolaia sunt 66. > Et pocta : El fatius est repenie de coelo sonus advenienlis,
Cernit ut ignavum corrumpunt omnia corpus, spirilus vohemcntis 88.>Posl hrec. lApparuerttnl eis
Et capiant vitium ni moveantur, aqttw. dispcrllta: lingtifc lanqiiamignis".»Et David:<Anrii,
Et prophcta : < Vadam el rcvertnr ari virum meiini filin, et virie90. » Monles sunt superiores angeli,
priorera, quia bcne eral niihi tunc roagis qiiam colles inferiores. Unde prophcta: <Monles et colles
iiunc ". > De sccuiido : < Ari puncium terieserui; cantahunt coram Deo laiiriem 9>.i Hunianiim geini»
ad moriicum dereliqui le *». > El poela 6* : est planiiies. Saliit ergo in monlibus, id est in iliis
Nil nocel admisso subdere calcar equo. supcrnis spiritibus revelanrio eis mysierium a ss-
Ideo Job esl flagellalus' 0, Tobias cxcajcaius 7>.De culis abscondiinin. Seri ab illis nsi|u.e ad inferio-
It-rlip sponsa in Canticis : < In tectulo nieo qufcsivi res angelos, id est colles deseenriit, sed el illos
per noctes qufe diligit anima mea, qunjsivi et non Lransivil. < Non enim angelos, seri seroen Abnha:
inveni T*. > < Paululuni cura pertransissem 73,>sci- D apprchendit 9*, > et iin nri hoinines descendens,
licet noctem tribulalionis ; < invcni quem riiligil < niiiioratiis esl paiilominus ab angclis 9*. > Sc.l
anima mea'*, > scilicct in pace devota. >Et sic: el hominihus se inferioiein -prxbuit, scilicet suli-
< In pace in idipsmn riorniiain et requiescam7". > ditus parentilros **, sed et faclus magni consil.T
Et Apostolus : < Et pax Dei, quaj exsiiperal oiiiiiero angelus. Saliit in niontibus a.l siniililuriinein an-
seiisum, cusloriialcorda vcstra ct intetligentias ve- geloruin nobis niinisirando. Rouus paler qui carneni
str.is, elc 7« > Ecce de pace ad Dei vacalionem. suam iu cibum, sanguineni in potum, animaiu
Sequilur : < Nec vos deserat in tempore malo ad snnm minislravit in prelium. Transiit Gabrielera
securilatem ". » Tempiis iualum Lripliciler acci- prfeveniens eum ari Mariam virginem »». Salit
piiur : Dicilur eniiii len.pus iiialum, hoc misernb.lc etiam in monlibus, id esl angelis in eis apparen*
" Prov. 31. "IIMachnb. 1. *8 Isai. 45.». »9Apoc. 4. '• A|ioc. 11. " "Acl. 7. «• Maitb. 3.
•' Maith.25. «' Act. 5. «» Psat. 106. 6» Psal. 22. 67Osee. 2. •• Isai. 54. Ovid., Art. am n,
752. «• Job. 9. T« Tob. 2. '• Cant. 3. 7»lbiri. " lliid. '« Psal. 4. "Philiip. 4. 8*"llMachah.
5. T* Joh. 14. " II Tim. 3. 80 Sopb. 1. »«Psal. 31 " tsai. 43. •» Jcrem. 29. Psal. 79.
Exod. 22. "Jercm. II. 8TJob. 42. " Aci.2. •• Ibid. 90 Psal. 44. 9«lsui 55. "Hebr. 2. Ibid.
•* Luc. 2. 9,Luc. 1.
£5;) TIIOMyE_CISTERC. ET JOAN. ALGRINI
antiquis palribus, el transiliit colles, id est palri- Jl1. minummiscricordiaetcopisaapudeumredeniplio ./
archas, et descendit usque ad peccalores. Isle dile- Rcdemit nos a morle, a dajmonis poleslate. Dep ....
nio : < redemit de interitu vilam tuam a vele *
clus dicitur sedisse vel ambnlasse, vel stetisse, vel Qui
sicut hic, pios saltus dedissc. In illis sedet, in qui- conversalione >6; > de secundo : » Et salvavil eo»
bus viliis eliminalis per desiderabilem mentis iran- de manu obedieniium, el redemil eos de mnnn
quillilalem suaviter requiescil. Unde : < Ad eum inimici *7; > de lerlio : < Non enim corruplibilibus
veniemus et mansionem apud eum facicmus 9*. > auro vcl argenlo redempii esiis de vana vestra
ln illis slal quos in hello reddit fortes ; in illis conversalioiie paternaj Irariilionis, sed sanguine
ambulat quos in melius proficere fncit; in illis quasi Agni iiicontaminati et iminaculati Chrisli >».>
riat, quos in coiitemplalione cxlollit. Triplicem Venil humilis, quia < exinanivit semelipsum for-
Salvatoris advenlum in manibns habemus. Primus roam scrvi accipicns in simililiidinem hoiuiutTiii
est in carne, secundus in corrie, terlius in maje- faclus et habitu invenlus ut liomo >9. > 0 admira-
Etate. In primo venit ari rediroendiim. Unde: < Re- bile commereium ! [Crealor generis humani] ani-
dimil Dominus Jacob 9T. > In secundo nd sanan- mattim corpus sumens de virgine nasci dignalus est,
«Iiiin: < Quia misit verbum suiim et sanavit eos 98,> et procedens horoo sine semine largilus esl nobis
1ii tertio ad salvandum : < Quia Salvalorem exsjie- suam rieiiaiem 20. Cum esset ccelesiis , facttts cst
clanuis Dominum nostrum Jesum Chrisiuro "-"">.t lerrenus; cum esset Filius Dei, factus esl filiushomi-
£6 Ob lajliliam liujus ariventus, cnnit Ecclcsia : nis ; cum esset riives propler nos faclus esl cge-
< Quasi vocem dilecti qnaj atiriita csl in leir.i nostra. iuis»>, scilicel in carne, in qua vir isle in popula
Populus Sion , ccce Doininus veniel nri snlvanrias suo mitissimus apparuit. Proplerea, < quique ler-r
penles et nuriilam faciet vocem laudis ejus'. > In rigeiuc et filii hominum , simul in unum dives ct
prirao auditam fecit misericordiam vocis siife; in pauper »*. > Ite obviaro ei. Venit cum purpura divi-
secundo gratiam vocis sufB; in lertio gloriam nitalis. In quo < fecit judicium ineum? >ciim saeco
vocis siife. Primum suscipimus in inunditia cor- humanitatis, in quo fecit causam meam ? < Con-
poris noslri; secundum in juslilia corporis nostri; cidisli, inquit, saccum meum , et circumdedisti me
lertium in lajiilia corporis nostri. Primus fuit ltelitia »3. > Triplex est judicium. Primum: inlcr
implicitus in carne, secundus oceultus in corrie, Deum cl dfeinonem , secundum , inter dfemonem ct
tcrlius erit manilestiis in roajestnte. Piimus Im- hominem; teiiium, inier Deum et liominem.
milis, secundus amabilis, lertius ten-ibilis. In Primuro factum esl ab initio , scilicet quando ceci-
primo venit ad nos,in secundo in nos , in icrlio Q ditangelus < de coelo'*,> quia < princeps mundijani
propter nos. Ad nos cum purpura et sacco; in nos judicaliis esl **; > secundum venit facere Chrislus;
cum cbarta et calamo; propicr nos cnm igne ct et leriium cst faclurus. Diabolus bominem fraurie
gladio. Cum purpura divinilalis et sacco humnni- eircumvenit, violenter oppressil, injuste deiinuit.
talis, cum chnria bonte voluiiiatis et calamo di- Prinio inriuxit ad peccandum; secunrio iiiduxit
vinfe inspiralionis, cum gladio separalionis : < Ile, paJiiiim inferoium ; tertio exclusit iler ad rcgntim.
nialedicli, in igneni felernum ';> el: < Ignis aniroari- Primuin inviriia , secundum potentia , lerliiim ma-
versationis, ignis bostes luos devoret *. > In hac lilia. Conlra primuni : < Anparuit benignilus el
purptira egrediebatur Marrioehfcus a conspectu Iiumaiiitas Salvaioris nostri Dei iS; > contra se-
regis *. De sacco : < Concidisli saccuro meum et cunriuro : Venit < Dominus foiiis ct Dominus jio-
circuiritledisii **, i etc. Cuin charta et calaino , lens in prxlio ",'ut liberarel paupereiu a po
quia fuit vir qui habebat alramenlariiim scripiuris tente *8; > contra lcniuni : <Apparuit graiia Dei et
in renibus suis 6, ut sit cor noslrum tabulaj lesia- Siilvaloris noslri-, ut vivanius sobrie, et pie, el
roenti scriptaj Dei digilo 7. De glariio : < Nisi con- jusle S9.>Fiictuin est juriicium : Fccit < et caiisam
vcrsi fueritis glariium suum vibravit *. > De igue : nieam > apud Patrero. Debcbamtis enim ei liomi-
< Ue, maledicli, in ignem telernum '. > D nem sine peccato quem abslulimus ci in Adam,
In primo fecil judicium nieum etcausam mcam «°; quanclo peccavit. Itero , rei fuimus ,
quanrio, ipso
n secundo nos eruriit ad religionis disciplinani,«, relicto , dinbolo adlifrsimus.
in terlio facicl judicium et jusliliara >9. In ligura Viam perriidinius, quando a mandalis ejus re-
hujus triplicis advenlus hoc responsorium aspi- ccssinius. lpse vero solvil debitum, expiavil rea-
ciens a longc >3, Iriplici terniiuatur versiculo : luin , iler reparavii ari regnuro. Priinum na$cen-
Priiniis ad priinum, secundus ad secundum, ler- rio, secunrium morieudo, lerliuin resurgendo et
lius ad tertium perlinei ailventum. In primo ascendenrio. In priroo adventii venit ad rcdimen-
venit ad redimenrium : < Reriempiionem enim dtiro ; in secundo venit ad sananrimn. < Ego, mqtiil,
iuisit Dominus populo suo >*. Vcre, apud Do- sannbo coiilriiionem
popuii »°. > In lerlio veniet

. r^"K LieT\V,-. Advenln- '0ffic'™]«s- M:»«-25.

Isa.-iG. *Esiher. 8. «Psal "<I«PsaLt06-,
29 «Ezech.9.«"-,"0ffic-Ecdes-De
' Exori. 31. * 9 <°
Piov. 3. >« Psalm. M. '» Ollir. cccles. »* Ibiri. >« Psal.
>6
7. Mallh. 25. Psal. 9-. »
Ibiri. Psal 102 "Psal 105 >«I Pelr 9
;9ftS.i. "."."• ''^ -S-«•!"Sit
••..S'.^*s;.i,',."^;-.86i,.",.rs4,-ls-
 £11 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. K 212
r.d salvanriuni. Sanal auimaj contriiionem, sanalI _\ cst propitiatio pro pcccatis nosiris ". » In hoc
corporalem inliriiiilalem, sanat lolum honiiuem. venil ad salvandum nos. Unde canlamus : < Exciia
De primo : < Sana animam meam, quia peccnvii polentiain luatn el vcni, ut salvos facias nos '*. >
libi *«; > de secundo : Sanavit leprosos **; de ler- liabemus ilaque quoinodo redemil nos a iuniie,
tio : < Sana mc, Domine.el sanabor»*. > Ipse eniaii a riajinonis polestale, aveteri conversalione, quain,
sanavil male habenies et opprcssos n d;cinonibus '*. iil leneamus, acquiesciiinus Apostolo dicenti: < !)c-
Ijise enim esl < qui sanat conlrilos corrie *". "Vere 3 ponenles pristiuam conversationem, velerem ho-
i.uigiiores nostros ipse tulil »'._> Proplcr quod < mi- ininem qui corrumpilur, secunrium desirieria
sit verhum suum et sanavit eos", > qui toluroi erroris,» ari simililudinem Christi < inriuite no-
liominem sanum feciliii snbbalo **. Irico veniti vum homineni, qui secunrium Deum crcalus est
amabilis. Ipse enim prior dilexit nos "». Ipse enimi in jusiilia et sanctiiate verilatis **. i Priuio est
< est amalor fralrum et populi Isiacl ". > Venitt vclusias iuiposiia ; secmido exposiln; lcrtio repo-
etiam occullus. Ipse enim cst ihesaurus ahsconriitus; siia ; quarlo rieposita. Iniposila printis pnrenlibus,
iu agro cordis ". < Si quis nperiierit inihi, intrnbo, cxposila cunctis vivenlibus, ricposita prajilesliua-
ad illuni, et ccenabo cum illo, cl ipse niecum ". >, lis, rcposiia reprobis. Prirois, propler inoberiieu-
Alioqui dicet: < Vulpcs fovenni habcni, el volucres. ^liaro; secundis-, propler propagalionein et origi-
cteli nidos : filius nutero lioniiiiis non liabct ubi[ nalein culpam; terliis , per Christi inisericorriiaui
caput reclinel *».> In boc ciiain nos erii.lil ad for- et hominis poenilcnlia.ni; quaiiis, ad viuriiciani.
ninm disciplinaj, qnia venil ari rioceiiduin vinm, Nolahrium nulem i|uod esl velustas culpaj et est
orudenliaj. (Jnde canimus : < Qui regis Isracl, veiusias pcenaj. Vctustas culpaj eo morio prius cst
iulenrie,qui rieriucisvclut ovein Joseph**. > In teiiio imposita quo inorioadhuc prosequiinur. Pritno diabo-
adventu erit terribilis. Terribilis ex peccato juriicii lussuggessitjsccundo Eva delectalaesl; teitio inorio
cl ignis acinulalio quaj consuroplura cst arivcrsarios. Adain consensil. Eodem roorio ariluic per diaboluni
« Horrendum est enin) inciriere in niauus Dei vi- flt suggestio. Sensualitas delcclatur, conseniil
vcnlis". > Horrenrius cl cilo apparcbit nobis ". rnlio. Coulra hajc tria hajc arroa dat Apostolus :
Et quis polerit cogilarc riieni advcnlus ejus ? I|ise < ludiiile vos arroalurain Dei, 111possitis rcsislere
pnini quasi ignis conflans et quasi herba fuilo- in riie malo, succincli lunibos vestros in veritate,
num »7. < Peccator videbil et irascetur, dtiiiibus calceaii pedes in pra?paraiione Evangelii pacis **.»
suis fremcl et labescct »'. > Ilajc coiura Evaiigelium, < inriuli lorica juslitiaj,
Quit libi, peccator.cernenli latia sensus, < (jua niiinialur Ariain, in omnihus sumentes scutum
Q
Quosve dabil gemitus. filei.in quo possiiis oinnia lela nequissiroi ignea
Viriebit supra se iratuin jiiriicem, sub sc infer- cxstinguere **, > ad repellendum Satanam. < Nou
uuiii animas devoranleni, circa se mundiim arrien- CHJIIIesl vobis colluclatio ariversus caruem et san-
lem, inlra se cogilationeui accusanleni , couscien- guincm, sed adversus mundi principes teiiebraruui
iram lestimonium perhibeiitein. Ibi (icl peccatorum harum ". > De primo : < Ideo sobrii estoie et vi-
riiscussio, bonorum quae non fecit exprobratio, gilate.quia adversarius vester diabolus tanquaiu
ilamnabilis senlentiaj prolatio. Unrie iiluri rcspon- lco riigicns circuit, quajreiis quem devoret **. >
sorium defunclorum triplici versiculo tenninaiur •». De sccuurio : < Debilores siiinus non carui, ut
Primus deprimo sic riicit: <Treinens fuciussuui ego secundum carncm vivamus. Si eniin seciinduin
el linieo dum discussio veueril atquc veniurn ira. > carucm vixeritis, moriemiiii ". > Iteni : < Invenio
Secundus de secundo : < Quid ergo miserrinuis, aliaui legero in membris incis repugnantem legi
quid dicam vel quiri faciam, duro nihil buni pcr- nicnlis meaj. Infelix cgo liouio! quis me liberabit
fcram ante tantmn judicem. > Tertius de tenio : de corpore niorlis hujus •». > De lertio : < Spiritu
< Dies iila, dies iraj, culamilatis et miseria>, dics anihulaie ct desideria carnis non perlicielis *'. >
niagna elamara valde. > Hajc tria scribcbat iu pa- D ' Item : < Qui secuiulum spiritum sunt, quaj spi-
i iele nianus quae ap|>aruit Ballassar. Mane, Thecel, rilus sunt, scnliunl ". > Item : < Quocumque aro-
Phares, id est numeravit, appendit, divisii1". Nu- bulat spirilus, illuc eunte s|)irilu, ibant pariter
nieravil peccata quaj sunt mulla ; appenilit boua , rotaj sequentes emn ". > Ecce imponilur vetustas
cl invenla sunt pauca ; divisit malos propler hoc culpaj.
:>palria. Isle erit inanifestus , quia < Deus iiiani- Imponitur qtioque veluslas pcenaj, stc etiain :
feste veniet ", > el lerribilis roalis. Iu hoc veniet < Subjecti estote 6i. > Suggestor enim laborat iha-
propter nos si sumus boni, quia potius crit nobis chinando malum in corrie, delrahei.do oro, dolenrio
advocalus quam judex , quia < arivocalnni habemus quod vincatur a carne. Hajc serpenli sunt iropo-
jipuri Patrem Jcsum Chrisium jusluin, qui faclus siia : < Supra pcctus tuuin gradieris; lcrram eoni-
" Ouic. cccles. »'luic. 17. " Jer. 17, »»Malih." i. '» Psal. 146. »«Isai. 63. " Psal. 106.
"Juan. 7. "Joan.4. " II Machah. li. »'Mattli. 13. 5. "Euc.9. *» Psal. 79. " llebr.
Apoc.
' " Daniel 5. *> Psnl. 49. " Moaii. 2.
10. "»«Sap. 6. "Malac. 5. "Psul. 111. " Offic. eccles.
«* OITic.eccles. *4Ephcs. i. " Ephcs. 6. »'lliid. " " : > »«Rom. 8. •» 1 Peir. 5. •• Rum. 7.
" Gal. 5. •' Rom. 8. " Ezech. I. *• I Petr. 2.
S13 THO,\LE CISTERC. ET JOAN. ALGlilNI ii\
edes omnibus riiebus vitaj tuaj. Mulier conleret A \ lcndo. De primo, qu,a primnm firiem iriitam
caput tuum ".iDuptex pcena lenlatis iuiponitur, ut fecerunl, nit Aposlolus7*; rie secuiirio : < Si qtiis
nec bonumTaciant sinedolore magno, nec peccuta teiiipluni Dci violaverit, disperdei illuiii Deiis ". »
rievitent sine spirilus arbilrio. Inrie mulicri diclum De tertio Job : < Si absconrii quasi hon;o pccca-
est: < In doloreparies tuosfilios; sub viri potestale tuin meuro, el celavi in sinu roeo iniquii.i-
eris **. » Consentienti imponilur pcena confusio- tem meam 80. » Ecee quomodo vciusias im-
uis. Jnde dicitur Adaj : < ln sudore vultus tui ponitur. Depnniiur quoque vettistas culpae a
vesceris pane tuo 67. » Ecce quoque uiraque ve- Doinino prajlerila rcmiucnrio et grntia sua
tustas esl imposila. Est etiam imposila sic : < Curo nos ab illis avertcnrio; fuliira IIOII leiiiitieu-
operalus fueris lerram, non dabit fructus suos; rio , sed grntiani qua ea viienius couferenrio. El
sed sjiinas el tribulos germinabit libi ". » Arinui velustas pcenaj ut iiiinus timcatur hic, quasi
cperatusest teriani.liunianairi naturam propaganrio. 47 tyrannuro liganrio; in fine sajculi peniliis ex-
Spinas germinavit terra, scilicel peccata, qu;c terminando. Seqiiitur, ul novnin liominem inriua-
lnicrius pungunl; trihulos, itl est niunrii iniserias, rous. Est nulem iriplrx noviias. Priiua a vetuslaie
quaj exlerius affligunt: sic et spiritus colit carnem culjiaj originalis; secunria, a vetusiaic culpaj aclua-
et eadem germinat. Audi spinas r < Si fuero lotus B lis vcl pravaj conversaiionis; leiiia a vcluslale cor-
velut aquis nivis, et fulserint veiiil munriissimaj ruplionis. Priina est ut aquihe, secunda ul accipi-
manus mcse, laroen in sordibus intinges me, et liis, leriia ut colnbii. I)c primo : < Rcnovabilur ul
ibominabiintiir me peccala mea «'. > Audi tribu- aquilaj juventus lua*1.» Unrie velercm hoiiiineui
los : < Homo ad laborem nascitur, elavisad volan- ruiiovans Salvalor vcnil. De secundo : i Plumcscit
duin '*. > Ecce vetustas exposita. Sensuaiitas uxor accipiler, expandens alus suas ari nuslriiin **,» et :
est, spirilus vir, qui sxpe seducitur ab en. Aii. < Rcnovainiui spiritu menlis vestraj. »',> et : < In-
quando enim eum invital ad elaiionero ; aliquamlo duile novum honiincm qui icnovuliir in aguiiione
trahit in desperalionem, aliquando in iraj et iristiliaj Dei **; > de lerlio : Cotober. iransil per foramen
luibntionem. Primuin per prosperilatem, secua- pelraj, ibi relinqnciis pellem suain. Pellis esi corru-
riiiin,per adversilatem, lertium per deprehensnm ptio, pcira Chrisliis, forainen viilnns iu uunibiis ,i
et redargutam iiiiquilatem. Prima fuit Evn qiiaj pedibus, caverna laleris. Inde : < Veni in forainini-
viro suasii aspirare ad Dei excellentiam; secunda bus petra; in cavernis niuccriic **.> Ecce vcniet
uxor Job , quaj virum provocabat coiilra Dcuni ad ipropbeta niaguus, el ipse renovabit Jerusulem "'.>
verbonun contumeliam; Eva eniin lulit rie fruciii <Vidi, ait, cceliim novum el lerrnm novani, cl roare
el comeriit et dedit viro suo. per hoc sperans Dei C jam non esl87.> Nec soluui isla. Nam ait : < Ecoe
sequalitatem " > Uxor vero Job ait : < Beneriic Deu nova facio omnia *».> Quia < omiiis crealura libe-
ct roorere"; > teriia fuit uxor Tobi.u, quaj cuin af- rabiltir a servitute corruptionis in liberlnicm glo-
ferret lioedum balantero, ait Tubias : < Virietene ri.-c filioruin Dei *'.> Quod ul cito impleatur, cuiii
forle sil furtivus; > lunc illa irata ait :<Nunc appa- inagno desiderio prirouin ndvenlum dilecii .-quajiit
ruerunl eleemosynaj cl orationes luaj 7*. > B.ilans Ecclesia dicens sic : < 0 rex genliuiii, ct riesiriera-
liccdus est peccatum riepreliensiuii, et a spiriiu lus earum, lapisque augiilaris i|ui facis iitiv.que
redargutum. Unde dolet sensnaliias. Rcponitiir iiiium 00, veni, salvn boiiiinem (pit-in ric linio for-
quoque nunc per conlinuaiioiicm, iiunc pcr solani niasli »>.»Nolanrium quod riicilur rcx (tesideraliis
rotributionem. Per continuaiionem quando hic in- lapis : rex per snpiemiam, desidcraius per bene-
cipil pcena quse nunqunm dciiciel, ut in Herode, volentiam, lapis per pntienliaro. Per snpieiiliam,
qui < vivens ccepit scaturiro verniibus : et sic ex- qua Ecclesia gubernalur; per bcnevoleiiiiain, qua
piravit ". Ilem Iabornbit in ajiernuni, el vivti lioiuo reparalur; per pnlienliam, qua infirmitas
adhuc in (inera ". > Per rclribiuionem ui in divilc, uoslra roboralur. Gubcriialur, ue ambutet iuordi-
qui epulabatur quotidie splcndi.lc, ct sepulius esl JJ ] nnte; reparatur in Dei voluniate ; roboralur, in
in infernuni '*•.<ConlerriLi suiilin Sion peccatorcs, cliaiiiate. De priino Jeren.ias : < Regnabit rex, et
possedit licroor hypocrilas. Quis cniin polcrit hr.bi- sajiiens ciit •*; > de secunrio : Aiius pioplieta :
tare de vobis curo igne rievoranie? Aiu (|iiis halii- < Vcniel riesideralus cunclis genlibus »*; > de leiiio
tabil ex vobiscum arricribus seinpiternis 77?> Dniiiel: < Lapis excisus sine nianibiis rie nioiilc,
Ibi de tribiis convenieuiur, sc.licel du firiei l;e- c1111 coiilrivil slalunin Nabiichoriouosor 9V.>
sione, de traditione, de furti perpctraiioiic. Du fidei Tres siinl reges : Priinus rex lahoraniiuin ; se-
laesione quam promisirous iu baplismo; de iradi- cuurius, rex roorieiiruim; lerlius, rex gciilium. Pri-
lione, quia diabotiim in corde recipiinus cxpel- iniis est corruptor iiijuriaruni, sctuiulus rorreptor
Icnles Christuro de caslcllo suo; de furti perpe- aniroaruro, ieriius desiricrnlus eariini. Prirous esl
iratioiie, quia peccatum abscondiinus non confi- juriex sajcularis: sccundus, fcius singularis; ter-
•» f.eii. 3. "Ibid. «7 Ibid. '• Ihid. °» Job. 9. 70 Job. 5. 7>Gen. 5. 78Jnb. 2. ": T»b-.*.
" Acl. 12. " Psal. 48. " Luc. 16. 77 lsal. 33. " I Tiro. 5. 79 . ICor. 3. 80Jol> 35. kl P*i<l.
102. ««Joh. 39. «* 4. »» Coloss. 5. «* Cant. 2. »' Oflic. eccles. "Apoc.21. «» liud.
Ephes.
"Rom. 8. 90 Ej.lic«.3. »> Offic. eccles. BaJer. S3. " Agg. 2. ''' Dan. 2.
 2,5 COMMF.NT.IN CANTICACANTIC.- LIB. IV. 2!&
tius esl lapis angnluris. Primus se cxhibet pacis is A Sennaar, feior ecrum, scilicet felor infernalium,
soliriaioreiu epporlunum; secunrius pacis dissijia- i- qui< sicul oves in inferno positi sunl mors depascet
torem importunum; terlius facit utraque uniiui. i. eos '.» Ab boc se liberari dicebat Sapiens sic :
De primo Judaei: < Non habemus regem nisi Cai- •- < Liberasti corpus menm a perriilione, a laqueo liu-
snrem . **; » de sccundo Salomon : <Aries riux x guaj iiiiquaj; el aduil, a rege iniquo '.» Secundas
gregis el non esl rex qui resislal ei '*; > de leriio : compelil Chorioiialiomor, qui dicilur decorusmani-
< Ego autero consiiiulus sum rex ab eo super Siun n pulus, quia in manipulo coacerval mundi blahdi-
inonlero-sanclum ejus. > El subjunxil: < Posiula a tias, quibus dccipit iucautos, quia insidialur ut
me, et dabo libi genles hajredii.-itemluam 97.>Eccc e rapiat paiipercm, rapcre pauperem, duiii altrahit
prinius dicitur rex lahoranlium, corrcclor injuria- eum *.> Unde Paulus : < Timeo ne sicut serpens
rum. Juriex sajciilaris se exhibcns paeis solidalorcm n seriuxit Evain astulia sua, ita corrumpanlur sensus
oppnrlunum , rex laboraiitiuni sub inflicla neccs- i- vestri *.> Tcrliuj compelit Tbadal rex gentium.qui
siialc;correplor iiijuriarum, ul potentes refrenenuirr dic-itur sciens jugum, quia sub jugo suo violenter
sevcritaie, Juriex sajciiluris, ui juriicet in puriiate,, Irahit dcbiles. Inde Isaias '. «Omnis violema pr;c-
se exhibens pacis soliriatorem iutegrilale, necessi- daiiocuniiumullucivesiimeniummistHm sanguiue.»-
late calamitatis, severiintc ajquitalis, purilale ve-- B I El addil: < Jugum cnim onerisejus, et virgam hu^
ritaiis, integritate unilnlis. ineris ejus el sceptruin exactoris ejus superasti '*".•
Virieainus ergo quod ,inflicta necessilas caput ha- Quariaj competil Aiioch rex Ponti qui dicitur
bet ad peccandum tcntuiionem, pressuraruro irihii- ebrius, quia sicut cbrictas dissolvil hominem, sic
iaiionem, regum siibjeciionem. Hajc enim triaa diabolus firroos in charitale dissolvit. Hnnc dissipa-
commcmorat David dicens : < Induxisli nos in lu- lionem plangit Jeremias faclam in civitate Jeru-
queiiin, posuisli tribulaiioncs in dorso nostro, im- salem sib : < Omnes porlse ejus deslruclse; sa-
jposuisii honiiues super capita nostra *8. > De priiuo0 cerdoles cjus gementes ; virgines ejus squalidaj, et
Soeiius •». ijisa oppressa amariiudinc ".» Isli qualuor reges
Quid si terrarum libeat libi piigiiavcriiiit coulra quinque reges Soriomorum.
Nuclem relklam visere. His qualuor roodis solcl diabolus impugnare quin-
Quas miteri torvos popttli limenl, que sensus nostros. Sorioma inierpretatur cwcitas,
Cernestyrannos exsules. vel bilentium pecudum. Hajc scusualilas est, quam
Ad secuudum iiivitat Job rcges sic : < Cumqtie c .1iiro inhabilanl seusus quinque cxcajcantiir et
sedereiu quasi rex circumsiaiiic exertiiu, eranii hestiales fuuil. Seri el Lol captus ducitur qtii inler-
tainen incereiitium consoluior.i Elarijecil: < Con-. C * prelalur declinans, scilicei cor huinanum, quod,
lerebam niolas iniqui, et de dcniibus ejus aufere- duin scnsibus se incliii.il, cum eis ab his quatuor
liam prajdam "°.> ln lertio docei Paviri regcssequij caplivalur. Sed Aluaham, qui paler excelsus inier-
Christiim, diceus : < Opera maiuiuro ejus veritas ctt prelatur, eosreducil, rium DeusPatercor elsensus
judicium '.> Unrie Daniti projiheia : < Oinniaquaj> ad se convcrlit. De tertio rege dicilur quod sil rex
fecisli nobis, in vero juriicio fecisti '.> De quarto) gentium ei desideralus earuro lapis angularis fa-
legilur quod congregalus cst popnliis < quasi virr cicns utraquc uiiuro. Rcx gentium quas prajdesii-
uiins > ad lacienriam vindictam de filiis Bcnjamin, nuvit, desideraius earum, quas spirilu sciculLe
qui in slupro occiderant uxorero levilaJ '. > Et Da- inflamniavit. Lapis angularts, super quein Ecchj-
vid : < In convenienrio populos in unuin, el reges, siaro fundavit " , in qua adunavit gentilem el Ju-
ul servianl Domino*.> dajiiin. Reconciliavit, ut ad laurianduro Crcato-
Secundus dicilur rex rooricnlium, corruplorc rem, sociarel lioiiiiueni ct angelum. De primo t
animarum, ferus singujaris, sc cxliibens dispen- < Quos prajscivit el prajdestinavil conforroes fieri
satorem importunum. Rex niorientium, quos in, imagini Filii sui >'.> Et dicil Rex iis qui a dexlris
infernum demergit; corruptor aniinaruro, quas ve- ejus erunt: < Veuiic, benedicli Patris niei, possi-
neno fallnciae nspcrgit; ferus singuluris, dum de. r dele rcgnum quod paraturo esl vobis ab origine
imibra fallaciaj iu apertaui elvioleuiain lenlaiioneini roundi >».>Desecundo : <~Reposilaeslmihi corona
erocrgit Se exhibet dispensatorero iinpoiiununi,( jusliliaj, qunin reririct iuiiii Dominus in illa die
riiim conjuncios vinculo chariiaiis riispergit. De- juslus _judex. Non solum autem mihi, sed iisqui
mergil, ut perpetuo auTgaiiiur ; aspcrgii, ut pu- diiigunt advcnlum ejus >*.» Unde propheta : < Qui
sillauimes lerreanlur; riisjiergii, ut unaiiimes dis-. 'venturus est veniel, et non tardabit. Jam nonerit
solvaniur. Ha? qualuur proprielates compelenler liinor in finibus nostris >', > etc. De lerlio; < Lapi-
assignanlur.quatuor regibusqui pugnaverunt conlrai tleiii quem reprobaverunt ajdificanles, hic factus
quinque reges Sodomoruin ». Primaj compelitt estin capul angnli >7.»
Amraphel, quod inierprelatur dixi, ut caderel. , Lapis iste quandoquc esl in excelso. In imo, fun-
Joan. 19. »6Piov,3. »7Psal. 2. 9*Psal. 65. 99 Decons. philos. I.tv, 2b\elc. ' '^0 Joh 29. ' Psal.
110. ' Dnu. 3. » Jinlic. 20. . * Psal. 101. » Gen. U. «Psal. 48. 7Eccli. St. « Psal. 10. » 11Cor.
11. »°Isai.9. "Thren. I. >• Matlh. 16. '» Rom ° ** Vaith. 23. '« H T>-.,. g, » U.ibac. .*,-
" IPctr. 2.
 S47 THOM^ECISTERC. ET JOAN. ALGRuNl SIS
rinmcnlum ; in angiilo, colligarociituiu ; in excelso, A cnlpaj, auro gloria?. De priino : < Formavit igiiHr
eniolumeiitum; iu imo, fundameniuin , in quo Doiiunus Deus lioiiiineiii de limo lcrra?, cl insufli.i-
spiriluale ajdificiiim erigilur. Colliganicnlum, quo vit in faciein ejus spiruculum vitae *».»Secundi per
ereclum ajdificiiiin roboralur. Emoluinenluni, quo suggcslionem diuboli deforroali, facti sunl ut siercus
ajriificans reinuneratur. De fiiiidainenlo : i Funda- lerraj, processu lemporis < compulruerunt quasi
menlum aliud nemo polest poncre prajler id quod jun.enta in slercore suo **.> De lerlio dicitur
posilum esl, qui est Christus *8.»De primo pro- quod < Christus reforniabil corpus liuniililaiis
pheta : < Sternam per ordinem lapides luos, et noslr», configuratum corpori clarilalis suaj ",»
iimdaho le in snpphiris **.> El jaspis primus poni- qiian.lo plaleaj Jerusalem slcriiculur auro miir,-
mr in fundauiento civitatis Dei. < Et ipse funda- rio ".
vit eam Allissimus **.>De angulo, et Job : < Quis Ecce iste venit saliens inmoiiiibut,trantitientcol(es.
deroisil lapiriem angularero , cuni roe lauriarent [CARD.]ACsi dicat: Desiderabattir arijutorii ejtis
siiuui aslra nialulina, et juhilarenl orones lilii prajsenlin, et ecce isle venil. Venit, inquam, prss
Dei".» Aurii lortiiu linein ejus : < Diligam le, Do- festinationesaliens,tanquaro passumetcursuinsahu
iiiinc,fo tiluii) ine.i, Doroiuus firmamentum meum, R accelerans; el satit in inoiiiibus, pede niouies con-
ci refiigiuinroeuiii, ct lilicraior incus".> Super la- culciins ; el transilil collcs, eos sibi subjiciens.
piriem ununi oculi srpiem, nil prophela *'. In.le: Monlcs aulein vocat majores riajniones, tolles vero
• Sugimus mel rie pelra oleumqiie rie saxo duris- niinores. Unde Zacharias : < Quis tu rooiis rongue,
MIIIO**. > 111excelso est lapis nhscisus ric nionle eoium Zorobabel in planum"? > ac si riicatur :
sine manibus **. Ipse est euiolumcnlum noslrum. Quis vel quanlus es, o lu mons maguc, Salaua,
Unrie : t Posuisli in capite ejuscoronam de lapide cujus superbia, cujus prajsum|)iio liumili-ilur el
urelioso **.> Sequilur : < Qui facil ulraque unum complanalur coram Zorohabel, pcr quero figuraius
".> Tres fecil unioues. Prima uuivil Judajum ci esl Chrisliis. Salil ergo Christus rie monte in mon-
£entilem, secunda diviniiatem et humanitalem, lem et colles transilil, cuni iiiinoiibus dajnionibus
lerlia crealuram et Creatorero : judajum et genti- qiiariain facililale subaciis, pede compriineiiiis po-
icm in Ecetesia, diviuiinlem el humnnilalem in lciitiaj suaj, unum de inajoribus conculcal post
una persona, creaturam et Creatorem in gloria. aliuni, ambulans, sicut dicit Proplieta , < sujier
ln priroa facta est fraleruiias, in secunda nobis aspiriem et basiliscum, ci conculcans Ieonem et
nstensa est charilaliva huroilitas, in tertia appare- draconem **. > Qui aulein ejus prurienliaro atquo
bit resurreclioiiis veritas. Fralernilatcm unilam Q potentiain eflugere 11011possunl roagiii spiriius,
osierolit Paulus cum diceret, oleastrum inserium oslenriil mater, dicens de (ilio.
bonaj olivx **, id est Juriaeos et gentiles, in una Similit ett dilectut meus caprew hinnutoque cer-
Ecclesia Chrislianorum. Unde iriem : < Omnes in vorum.
Chrislo unum siiiuus *»; >el illud :< Estote solliciti [Tuo.] Similitudo esl quam. assignat prajcedenti
scrvare unitatem spirilus in vinculo pncis '°.>Uiirio capitulo, qnia salire el transire ud hinnultiin ct
iiiCantieis : <Uuaesl eoliiroba mea,forinosa inea,una capream peiiinet; sedetiain propter acuiuin visuin,
est ", > etc. Diviniiatem et humanitalem uuitam quia nisi actite viderct, in discurrendo discerncrc
ostendit Ecclesia curo dicil : < Sicut anima ra- noii pussei, in quos salire, el quos pertransire de-
tionalis et earo umts, est lionio, ita Dcus ct lioino bcret. Pcr velocitalem, salicnlis desideriuro; per
iiniis est Chrisliis **.> De chariiate sic ait : < In visiim, etigenlis jndicium : ct sic in his duobus
charitate perpeiua dilexi le : ideo atlraxi le misc- atlcnriamus miscricordiam etjuriicium, riiccntes
»-aiis**.>Unio Crealoris etciealuraj fiet, qutuido ciim David : < Misericordiam el judiciuin cautnbo
< erit unuiii ovile et unus pasior '*.» Veritas rcsur- libi, Domine **.> lliniiulo cervorum comparalur.
rectionis erit, qunndo ahsorpta erit roors iu vicio- Quia cum iu forroa Dei essel *', parvulus nalus
ria **, quando corruplibilc hoc inriuei incorru- " csl nobis, fitius rialus esl nobis".VeI cervi sunt pa-
pielani, el hioiiate boc iinii:orlaliiaiero *». Tunc triarchaj, de quibus nalus est seciinduui carneii,.
iliccmus : < Surrexit Doininus vcre ",» scilicti Caprea Grajce videndonoinen accepit, et solus Chri-
cnpiit CIIIIIcorpore, ct apparuit Siiuoni, iri est cui- stus est qui viriel vel agiibscii palrero, sed et alios
lihetobedienli. Quia igitur luntu esl hujus regis fatiel viriere, quia de natiira esl tapreae ut aliis
polcnlia, sic esl voeandus : < Veni cl salva liouii- visiim prajbcai. Per liiiinulum, parvuliiro secuiiduiu
nem, quem de linio forinasti *8.» Iloiiiinen. eiijni carnem, jier capream quaj acute videl sapieutiam
l)eus fonnavil, diabolus deformavil, Cluisius re- incarnatam, quam cuui desidcrio exspectabant pa-
formavii. Formarit rie liroo, deformavit de liino, tres noslri el clamabanl: < 0 sapienlia 48 Q»36
rcforroavit auro purissiiito. Po liiuo icrraj, funa ex orc Aliissimi prodiisli,ailingeiis a Gne usque ad

"ICor. 3. >9Isui. 54. "Psal. 8<>*. *>Job 38. " Psnt. 17. »«Zacli. 3. " Deul. 52. »• Dan.
2. «• Offic. ctvles. " Ephcs. 2. "Roni.il. »» Gal. 3. •• Ephes. i. " Cant. 8. " Athnn.
Symh. »• J(T. 3t. «» Joan. 10. >» I Cor. lo. *« Ibiri. »7 Luc. 24. »*Oftic eccles.
** Jutl 1. " "Gen. 2.
Philipp.. 3. *' Tob. 13. »» Zach. 4. *>P.,al. 90. "Psal. 200. 4«
Philijip. 2. *7 lsai. 2.
 «9 COMMMENT.IN CAMTICACANTIC. - LIB. IV. 250
fiueiu .ortiter, disponcnsque omnia suaviter »',» A in numero, scilicel in mulliludine et pauciiuic. Re-
veni ad docendum nos viam prudenliaj *J. Quatuor creanrio, in mensura aliquid agcntli, ue^sit inimo-
snnl sapientiac. Prinia dicitur melamorphosis, se- deraia el irrevocabilis
progressio ; iu iiiuncro at-
cinda physis, terlia hyjiothesis, quarla iheos. feciinnum animi et virtulinn , qu:c ab slnlliliic
Prima esl sapiens hoino pecus; secunria, honio deformitalc, ad sapienliaj formam decusquc
colligi-
l.omo; leriia, honio spiritus ; quarta, homo Deus. lur; iu ponrieru vuluiilatis el ainoris , ubi appurel
Priroa scribitnr in currie stimulo diaboli; secunria quanii qiiirique in nppetcndo, fiigienrio , proponen-
stylo naturalis iugenii ; tertia calamoSpiiitus san- doi|ue peudatur. Sed hoc aiiiiuoruin atque mentiuin
rli ; quarla proceriit ex ore Allisssimi. Prima mcnsura. Alia mensura cahibetur, et numerusalio
riescendit ad inferiora, secunda versalur circa roe- iiuniero formatur, et ponrius alio ponriere sapitur.
dia, terlia suam invcsligat originem, quarla al- In reparantlo scilicet posl resurrcctionein mensii-
lingila fine usque ad fineai. Priina riestruii, se- lani et numerum et pondus suscipiendo ab eo, qui
ciinda inslruit, tertia conslruil, qunria suaviter est mensura sine roensura : cui .-rquatur quod rie
t-uiicta disponil. Prima est fugienria, secunda in- illaest, nec aliiinrie ips.i est,. qui est niiinerus sino
dulgenda, lerlia appctenda, quarla appclenda ct iiumero quo Xormanlur oninia , nec furniaiur ijise
iuvocanda sic : < Veni ad riocendum nos viam qui est pondus sine ponriere, quo referuntur ut
prurienlise.» Piima esl fugienria, quia dcstruit, quiescant, quoruin quics piirtuii gauriium est, nec
IIIIIIC per deformiialem, nunc per conforroita- illuri jam refenur ari aliuri. Ilalicbit ergo creaiurj
Sem. Per deformiuiem volupialis; per conformi- liinc mensuram exislcnrii sinc iiuiiie.ro,sine lerniino.
talem elalionis. Deformat enim honio iniagiiiem Numeriim pulchriliiriinis, quia < fulgcbuiil justi si-
Dei ad quam factus esl, sequenrio voluplntem, cul sol in regno.'». > Poiulus amoris quo riiligunt
• sicut cquus et mulus quibusnon esl iniellectiisB0.» Deum sine lerminn. licin.i Atlingil a finc usque ari
Conforiual se Crealori suo* jier elalionein. Ac si linem. >Iriero. A ccelo usquc ail iufernuin.Tres siint
diceret : < Ascendam super allitudinem nubium, el cceli el tria iiiforn.i. Prinuim teelum est suprerous
siinilis cro Altissimo *',> Secunda est indulgenda , slalus coiidilionis ; sectindiini, supra conditioiiem
quia instruit : < quajcunque eniin scripta sunt ad profeclus virlutis; leriiuro esi sublime tontempla-
nostrain docirinain scripta sunt ".> Ista esl physis lionis. Primus iiifernus cst infirmus slutus coudi-
qnaj tractal de rebus naluralibiis visibilihus el in- tionis, secuiidus subconriilione dcleclus iniquiiaiis,
visibiiibus : Invisibilia enim Dei a creatura roiindi lcrliiis prorundum damnationis. Piimum ccelum el
per ea quaj facla suntinlellecta conspiciuntur sem- P ( primus infernus riiciinlur finis et finis ; secundum
jiilerna quoque ejus virlus et divinilas ".> Terlia ccelum ct secundus inferiius, finis et linis ; tertium
esl appetenda, qtiia conslruit. lpsa enim aiifertini- ccclum et terlius inferniis finiset finis. Ab unoislo-
quilalein , inlroducit limorem , confert justiliam , rum ad aliud discurrit Sapienlia Dei, omiiia dii-
cuslodit mandaia, revetat occnlia. ponens, juslis claudens iiifcrnmn cl apcriens cos-
De piiino, quidain poela "'' : luro. De ipso enim cnuitur : < Clavis Daviri qui
Virtus e»l vilittm fugere, et saptentta prima claudis el nemo aperii; aperis et nemo clnudit, veui
Stullitia caruisse. el cduc vinclum de servitute et serieniein in tencbria
Dc secundo :< Iniiiuni sapienliae liroor Domini **.> etumbra morlis •'. » Per peccaiuin primi hominis,
De lcrtio : <Bealus vir qui in sapienlia morabitur, et ne reverteretur ad regnum liumanus spiritus est
qui in juslilia medilabilur **. > De quarto : < Quis impeditus. Primo cnim vinculis est ligalus ; se-
sapiens ei cuslodiei haecel intelligit mandata Dei". > cundo carceri mancipatus ; lcrlio lcnebris invotutus;
liem. < Inceria et occulla sapicntiaj tuaj manifeslasii quarlo a Dei visione in umbra morlisdelrusus, vin-
niihi". >Quarla,< altingit a line usque ari fincm*9.» c.ulisculpaj, carceri corrupliouis corjioreaj, lenebris.
A fine coeti, usque ad finem inferni : per inedium inuudauaj niiseriaj. Urobra nioiiis, iriest quibusdam
mundi, foriiler de COJIOricjicieiido superbum, in D 1 iiifenialibus claustris quibus differebatur a Dei vi-
n.undo refrenando nialignuiu , in infcrno exspo- sionc. De primo David : < Funes peccalorum cir-
liando avarum. Disponit suaviter, in cuelo bouos ciimplexi sunl mc •*. » Ei : < Vaj vobjs qui traliitis
angelos CJiifiriiianrio; in miirolo, peccalorcs redi- iniqiiilatcm in funiculis vuailalis,el quusi viiiculiin»
ineiido; iu inferno, redetupios liberanrio. Aliter al- plauslri pcccatum •». » De secunrio Diivid : < Educ
:
lingil a fine usque ad linein. A fine scilicel priniaj de carcere aniiuam nieam, ad confiteiiriuin noroini '
rrealionis usque ad finein extreinaj resoliilionis, et luo *''. > Et Job : < Niiiiquid roare nut celus sum
hoc scitrtet creando, recreando, reparando. Cre- ego, quia ciicunidedisli roe carcere •*, > De teriio.
ando ex primordiali inaleria , rccreanrio a culpa, Job: < ln tcnebris slravi lecluluro ineuro,ei rursuhv
reparanrio a miseria. Creanrio in ponriere, ntimero post lenebras spero lucem". > De quarlo Isaias:
et mensura : in pondere, scilicet in levitate et gra- < Ilabilantibiis in regione umbraj moitis lux orta
viia;e; in iiiensura stiliccl augmenlo el riiiniiiuiione; esl eis 67. > Iude oppressi palres antiqui, cum omui
" Sap. 8. " Offic. cccles. '• Psal. 31. " Isai. U. "lCor. 10. " Roro. I. " Ilorat..Eptst. I.
1. v. 41, 42. "Psal. 110. »• Eccli. 14. »7Jer. 9. " Psal. 50. ** Snp. 8. «• Matlli. 13.
" Offic.cccles. " Psnl.118. " Isai. 8. **Psal. 141. " Job 7. «4Job 17, «TIsai. 9.
931 TIIOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 232
iiislanlia, clavem qtiae hacc reserarel iiicomnioda , A j gredialur gens justa ", >id cst ab excommunica-
• lione
sic invocabanl : e 0 clavis David, » etc. justificata.
In divina pagina qualiior genera legimus cla- Secunda clavis, scilicct scientiae quse est scienliso '
viuin. Est cnim clavis regni, clavis scienlise,elavis perfectio , tripliciter aperit. Aperit eniin inagistro
tnorlis et inferni, clavis David. De prima dicitur cor sum peccator, aperit Deo , aperil proximo.
Pelro : « Tibi dabo Claves regni ccelorum 68; » de Magislro per confessionem, Deo per devoiioncm,
secunda : < V* vobis, Pbarisa.i, qtii [tilislis clavem proximo per sedificaiionein. Priniuin afferl libi pn-
scienlie S9; » de lerlia in Apocalypsi. i Sum vivus ritalem , sccundum Deo siiavitatein, tertiiini pro-
cl fuimorruus, ethabeoclavein inurlis el inferni7";» xiino sanilatem. De primo Dominus : i Eplipliela,
»!equaila : i Oclavis David. i Priina cst sacerflo- qtiod esi, adnperire"; i de secuiulo :«
Aperi milii.
lnlis polestas et discreiio; secunda est fidei per- soror mea sponsa 81. > Itein : « Ecce
ego sto ad
feclio ; lertia est divini jtidicii occnlla ordinalio; osliuin et pnlso. Si quis apcruerit tuilii, inlioibo ail
quarla esi Cbristi incarnalio. Prinia niilur Cbrisii illnni et coenabo ctiiu illo cl ipse niecuui•*; i de
vicarius, secunda Clirislianus, lerlia Anlirbristus. lerlio : i Aperi, Libanc , salttis ttws ". iLilianus
Quarta Dominus nosler Jesus Cbristus. Prima ita- diciiur candidatio, id est cor jusli qnod aperilur,
que ecclesiasiica judicia decernil, secunda ad in- dtt:n cordis virlules proximo ad sedificalionein os-
visibiliu nos mitiii, tertia secreium regis aperit, lendiinlur. Et forlis illa niulier; « inunuin suam
qnarla < claudit et nemo.iperit, aperit et nemo aperuil inopi8t. i Ila;c enim ad invisibilia me tra-
claudit ". > Prima ligat vel absolvit a dilliciiltaie bil. Unde : < In simplicitaie cordis qua?rile illum;
omnes, secunda nos irahit magnitudinc nitineris, quoniain invenilur ab iis qui non lenlaiit illuin :
lertia tenet pngnanlem sub incerliludiue foederis, apparet atitem eis qui fidcm babentiii illum ".»
quarta cducit vincttim de domo carceris, Prima iu- Magnitudine quoque niiiiieris nos irabit. Audi niu-
«Uicitvel educil de Ecclesias portis, secunda inducit iius : i Qui credit in euin etiani si raorluus fuerit
in cubilibus aromatum et in bortis, sub leriia su- vivet", perducit in cubilibus et in bortis aroma-
«iavii homo tanquam bellaior foriis, qnaila educit tinn. i Fidoles , inquit, in dileciione
acquiescent
sedentem in tenebris el umbra inortis. illi ", » id cslquihabetil lidem per dileciionemope-
Prima claudit et aperit, id est ecclesiastica judi- ratiiem. Aequiesceiitilli, volunlalem ejus
sequendo.
ela decernit, qnaemagistri suspendeudo vel pronio- Yideul eiiitn se per lioc veiiturns ad cubile
pacis et
vendo claudunt vel apcriiinl; peccalores qui inlra boriuin dileelionis. Qui doiuim ei pax cst eleclis
Ecclesiaui sunt, a quibusdam sacramenlis suspen-
Q Dei, id est donuin pacis.
«Jemloel poeniientia onerando claudunt, aperiunl
absolvcndo Item excommunicanles ab Ecclesia Tertia clavis Dei, niorlis et iuferni. Mors dicitur
iu cadein Apocalypsi : i Ecce eqtius,
clauduut, aperiunl absolvendo. In primo itaqtie in diabolus, sicut
ecclesiasiica judicia decernil; in secundo magniiu- pallklus et qtti scdcbat super eum iiomeii illi tnors,
dine oneris gravat vel educit; in tcrlio in Ecclesiae el iiifernus sequebatur eum 88.> Mors est dialiolus,
aniina ab eo posscssa. Iiifeimts qui
porlis indiicit vcl cilucil. In ligtira degradalortiin , cqtius pallidus
claiiilii Noe feneslram arce corvo emisso ". lade seijuciHlo eam se digiimn facit inferno. Ipse euiiii
etit illud : t Redde raiionem villicaliouis luse : jam piius inortifical in aninia, sccundo in corporc, ler-
enim non poteris vilficare ,a. »Et Dominus cjecit de lio iu boruin obsliiiatione. Iu aiiima cogiiaudo, i:i
in ulroque non pceiiilendu.
leinplo vendentes el emciiies oves el boves, <.um corpore opcrando ,
Aniina prius lil lurpis, ut jatn non dicalurei. «To-
fligelio facto de fiiniciilis'*. Propter clausuram
excommunicalorum clatisit Dominus oslium a foris, ta pulcbra cs, amica 89: > secundoinliriiHilurelcla-
scilicet arciB ne flucltis inlrareut excommunicali. nial: c Saua nie, Dominc, el sauabor "; » tertio cM
Inde in Apocalypsi : « Ejicc foras alriuin quod fo- motliia, quia < atiiiua quu3peccaveril, ipsa moria"
ris est". lElLol clauilitposltcrgiim osliuiu domus n tur ". > Ha:c est puella defuncta in ibalaino ma-
siae ne Sodoniilse intrarent7". Sed clavis e diverso tris ". Priinuin fitcogitando, seciinduin deleclando,
aperit, pronioyendo porlas mililiie, absolvcnds eas tcrtitim consenliendo. IhfiCesl ainpliora quam duse
qui in Ecclesia pceniienl porlas justitia) exoommu- niiilicres porlabanl in terraui Scnnaar 93, in qua
nicatos recipiendo. Porias Ecclesia:. Deprima aper- se.let iuipielas, qui mortuiis est per opcra. Ipse est
lione clamal Judilh. i Vos qui in lurribus cslis adolesceus defunctus jam extra port.im civitatis ""
apcrile porlas, Dominus omnipolens fecil virltitem Iluncergo porlalat|uila prsegrandis, inagnariimala-
inagnain ". i De secunda : « Apcritc milii porlas rum largo-inembrorum duciu, sicut esl*in Eze-
jiislili.-e.et ingressus in eas confiiebor Domino 7S. i cbiele 95.Tertius est Lazarus qiiatridanus", ope-
De lerlia : « liibs fortiludinis nostras Sion, ponettir randa in consueludine, trabenito , delectando ,
in ea niurus et aiitemurale , aperilc portas, et in- operando , desperando. Inde propheta. < Quid esl
" Mallh. 16. .•»•Maiili. 23. '«Apor.,1. " Apoc. 3. " Gcn. S. " Lnc. 1G. 7i Joan. 2. '" Apoc.
II. '6 Gen. 19. "Judilii. 1. "Psal. 117. '» Isai. 26. " Ollic. eccles. in bapl. adin. 81 Canl. 5.
"Ap.OC.,5. .".ZacU.lX. 8» Prov. 31. •" Sap. 1. "«Joaii.il. " Sap. 3. " Apoc. 0. a» Cant. 4.
•• jef:,1t,.'!.« L>ch, 18. " III
Keg. 3. •» Dun. 1, "Luc. .7 •« "••-«c!..17. "..Joan.lL>
 2?>3 COMMLNT. LN CANTICA. CANTIC. — LIB. IT. 25i
Israel qtiod in lerra iiiiuiicoriim es*'? > elc. Ila:ccla- A lator pugnatoriim , explorator bouorum el malo-
\is dicniin est occuliiim Dci judicium. Ipsa secre- riim. Tres Tecit congregalioues : priino congregavit
(IIm regisaperit, quia nobis non patet qua decausa credenles; secundo fralres; lerfio virtiiles, oreden-
siniiis a Deo tcnlaii. « Quis eniin coguovil sensum tes iu ecclesia ; fralres in domo religiosa ; virtutes
Doiuini aul quis consiliarius ejus fuil 98? > Judicia in conseientia. De prima :'< jEililicans Jerusalein
enim Dei abyssus lnnlla ". Item. « 0 alliunio di- Dominus [dispersiones Israelis eongrcgabit ". >De
viliarum sapientiifi et scienlise Dei ! Quain inconi- seciinda : « lu brachio suo congregabit agnos ". >
.prehensibilia stiiit jiidicia ejiis l'°. > ln hac pugnal De lerlia : « Qui virluies sine huniiliuite congregat
homo sub iiiceniiudiiie fiuis scilicet dubitatur an quasi in vcniiim pitlvereni portal".» Ecce congrc-
'
\incal. « Neino eiiim scit uiriim amore dignus sil gator esl et in piigna consolator.
an odio l. > Si:b hac vero pugnal lanquam bella- Assignat cliam nobis locunt doctrinaj , locuui pu-
lor fortis, sciens quoJ < non coronabitur nisi qui gnae, loctim medicina3 : in claustro, in oratorio, in
legilime ceriaveril*. >Quia non est corona ubi non agro, in capilulo. ln primo frater erutlitur; in se-
esi pugua. Inde Aposlohis : < Boiiiim certamen ciiudo belliim comiiiitiiiur; in tertio viilnussanatiir:
certavi'. > llanc clavem aperit Dominus t dum nos primiim in lectione, secunduin in oratione, teriitun
"
periuillit a diahoioleiilari, sicut Job *.> Qui se exi- in confessione. De primo dicilur : « Intellecluiti
siimal slaie, vidcat ne cadat. < Tentatio vos non lihi dabo et instriiam le. > De secundo: « Benedictus
apprebeudatnisi hiniiana ". > Ilsec tiniclur apertio. Dominus Deus nietis qui docet niaiius meas ad pr.-e-
t Kidelis Deus qui non palietur vos tenlari supra id liiiiu et digiios mcos ad helltiui,k. >In terlio : < Sa-
quod poteslis ". > Hsecesl liducia de clauMira. nai conlriloscordeei alleviaiconlritioneseorum ".»
Quarta clavis est clavis David id est Chrisii in- De congregalione dicii propheia ; « Virum slanlem
rnrnatio. Haec clausit uteruin virginis , et neino supcr iniiruin liium ego vidco , el in inanu ejus
49 aperil. Juxta Ezeciiielem : < Porla hac clauss liulla cxineiitarii ,(l.> Vir ille est divinitas; irulla
erit, nemo ingrcdietur per eam '. > Iicm. Ilutc ape- httniililas, cse>iientum quod lapides congregatos
ruil nobis coelum et uenio clausit 8. Iudc : < Tu ligat esl charitas. Trulla apponil caeineiilmn , duin
devicio morlis aculeo aperuisti credeulibtis regna Christus charitate ligal consorlium fratrum: (Jnde :
ca-loruui *. i lnde tria nobis aperil: Aperil cor Congregavit nos in unum Chrisli amor". De coii-
iioslrmn; aperit suuin secrctuin, aperil et coelum ; sobuione in bello : « Ail aiigelus ad virum qoi
primiini ad intelligenliain inaiidMoruin et cliarilatis erai vesliius lincis : ingredere in medio rotaruiH ,
infusionem ; secunduui, in admirationem ct spei qtuc sunl subliis chcrubim el iniple mauiis tuas
C
lirinitalem; lertium , ad glorise siisceptionem. De prunis iguis, qu;c suiit stilmis cherubim et effunde
primo : « Adaperiat Doininus cor vestrum in luce supcr civiiateni ". » Vir iste esl Christus ; roise
s.ia et in prscceptis suis" », eic. Et de graiix sunt conversatioues lninuinu; qusu sunl subttis che-
infusione: < Roraie, cceli , desuperel nuLes pluant riibiin, quia sublimior est angelica natura quam hu-
jiisiuin, aperialur terra el geriniuet Salvatorein u.i niana ; intcr eas Christus ingrcdilur, quia « inino-
De secundo : « Ecce ego Joaimes vidi ostium aper- ralus est paulo minus ab angelis " ; > implcvit
1tiin in coelo'*. > llem : < Coeluin apertitm esl, et maiius igue , quia onmia opera ejus plena fticruiit
arca Dei visa esl in eo '*. > Et: < Slcpliantis vidil cbariiate; super civiialem projecit, quando e.t fra-
coeos aperios u. > Et dc Cbristo : < Ceeli apcrti Irum inflainmavil charilate. Terlio, scrutabitur in
suiil supcr eum '".» Dc lerlio : < Faiusc virgincs lticeruis. TJudevidit quidain viriiin, et in nianuejus
dixeruni: Domine, Domiiie, apeii nobis ". > El ad fuuiculus inensoris, el dictum est ei:« Quo lu vadis?
beaiani Mariam: Paradisi pordc per le nobis aper- El respoudit : Ut uieliar Jerusalem quanla sil lou-
ise sunt. Et Domi.ius spem fecil cicdentibus ape- gitudo el latiludo ejus 3*, » id esl cbaritas , sicut
riens paradisum, quod proloplaslus clauserat. dicit propheta : < Scrutabitur Jerusalem in lucer-
t Ecce merces vestra ciim «*o,et opus illitts corain p nis ".» Quatuor sunl lucernse isise : Prinia divini
illo " (3). > In priina ciiim aperlioue opus suum serinonis, secuiida boni operis, lerlia a Deo illunii-
ostendit; in secunda, iiicrcedein suain nobis pro- naUe rationis, quarla humanilas Salvaloris. De pri-
ponit; in lerlia proposiium porrigit. Sic claudit et ma : < Lucerna pedibus meis verbum -tiium ".» Et:
apeiit: Iu cceli aperiionc, < educel vinctum dedomo « Tu ilhiininas lucernam mcam , Doininc, Deus
rarceris i8; > iu secreti apertionc, sedentem in te- nieus ".» De secunda : < Sint lumbi vestri praecin-
nebris ". in cordis aperlione sedenlein in nmbra cti el lucernse ardenles in nianibus vestris ,v. > De
niorlis ". Ecce venil congregaior, venil consolator, lertia : « Lucerna corporis tui est oculus iuiis ". »
lenit exploralor : congregator dispersorum , conso- Et Job : « Splendebat lucerua ejus super caput
97 Barucb. 5. •« Roin.il. »• Psal. 35. «•»Rom. 12. » Eccle. 0. • II Tim. 2. »11 Tim. i. *Job
i. • l Cor. 10. • Ihitl. ' Kzerti. 41. • Apnc. 3. * llymn. Te Deunt. '• II Machab. 1. u Isai; "
4.">.
" Apirf-. 4. '" Apoc. II. «»Aci. 7. " Matih. 3. ,6 Maith. 25. " Isai. 40. 18 Ezech. 52. Luc.
- " " " " "
1. ll.it. Psal. 148. '" lsni.40. " 1'sal. 31. "Psal. 145. P,al. 140. Aiiios 7.. isi.i.
52. " Ezech. 10. " P3i.l. 8. '" Zacli. 2. '" Psal. 17 .'v-Liic. 12.
•'.Sa;.hon. 1. J1 INal. 118.
"Liic. ii.
(3) U.tc jam supia, col. 45, dixil, 'paucis iriutatis. .. • r ,.
 255 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 2':C
ineum, et ad lumen ejus ambulabaiii in lenebris'".» A incnipore, non potesl nudam el apcrlam capcre
De quarla : < Paravi iucernam ineaui Chrislo meo Dei sapientiain. Paries isle dici potest lectulus, do
". > Prima scruiabiiur conlemptores mandatorum. quo dicit eadcm : < In lectulo meo qiia:sivi per no-
Unde : < Si noii venissem et loculiis eis non fuis- cles qiicm diligh anima mea ", > scilicel in utcro
gcin, peccalum non habercnl , nunc aulem cxcusa- Virginis in quo quasi in pariete laluil, qtiasi in
lioueiii non liabenl de peccnto suo 3S. > Secunda leclulo nostrse infirmitatis cubavit, nec solum in
scriilabiiur pigros adoperandum. Unde :,«Esurivi et isto. Tres enim sunt Christi lectuli : Priuuis in
iion dedisiis inibi maniliicare ", > ctc. Salomon : Virginis ulero , secimdus in prsesepio , lerlius in
< Piger propler frigus araie noluil , mendicabil crucis palibtilo : primiis est floribus orualtis, sc-
«*igo in aislale et uon dabiuir ei *'.• > De lerlia : citndus inuiieribus Iionoraius , tertius viibietibiis
« Cuni cogtiovissent Deiim, non sicut Douni glorifi- purpiiralus; floiibusvirlunini, muneribusinagoriiiu,
cavcrunl aiil gralias egerunl, sed evaniierunt in vulneribus clavorum. Inprimo, fons esl visibilis ;
o gilationibusstiis »'. > De quarta : < Domine, qui le iu secundo, invenlusest humilis; in lertio, apparuii
«lereIiiiqiinnl,confundentiir, recedcnles a te iu tctra passibilis. Visihilis secundiira quod < in tcrris visus
scrihcnlur »*.> Boni quoque his lucernis videbiinlur csl ct cum bominibus conversatus est ".> Huniilis,
a Deo. De prima dicet : < In andilu auris obedivit B quia < exinanivit semetipsum formam servi acci-
n.ihi •*. i De secunda: < Esurivi cl dedislis milii piens "*; > passibilis, quia < Chrisius passus est pio
iiiaiidiicare **.>Et : < Laudenl eam in portis opcra nobis, vohis relinquens exempluin ". > In piinio
ejtis **.»De lerlia dicilur : « Qui ad jiisliiiam eru- invenil dilectum spousi amicus, in secundo magtis,
illiinl iuultos, fulgebunt quasi slellse in pcrpcluas in lerlio lalro crucifixus. Ciim esset in primo
a*lernilales *'. > De quarla : « Vos qui sccitli estis < Joannes exsullavil"; > ad sccundum, angelus
inc sedebitis super sedein judicantcs duodecim tri- canlavii, paslor laudavit"', niagus adoravit, in ter-
biis Israel, dicit Douiiiius »'. > tio lalro oravil: exsultavil clmi tripmlio, cautavil :
Similii est dilectus meus caprecBhinnuloque cer- < GloriaiuexcelsisDeo, laudavit, viso iiiiraculo"*;»
vorum. adoravit cum myrrba.el lliure, el auro ••; oravil, no
[CARH.]Cui verbo concordat Job dicens de Chri- exiiuderetiir a regno. In primn jacuit inter gratiaui
slo: « Prudentia ejus percussil superbum,et obste- et legem , in secundo inler asiiium ct bovem, in
iricante iiianu ejus,eductusesl coluber tortuosus *'*.> lertio inter lalronem el latronein ••. lnter gratiam
lisl igiiur Cbristus caprese similis in acumine visus, el legem, ut, mediante Clirislo, velera abjiciantur
el clare vidct aslulias diaboli, el ab ejus prudeutia ct noviias assumatur, ut < e.aienies vetcrem lioiui-
sc uon potest occultare superbus; quia , sicut dicil C nem cum aclibus suis el induentes novum hominem
Salomon iu Parabolis : i Infcrniis el perdilio coram •*,i—<in novitate vilseambuleInlls0,; inter asiimm
Domiiio»*.» IpsequoQiie similis est hinmilo cervo- cl bov.em, nt per Chrislum simpliciores a sapien-
riiin, qui serpenies cxtraeios decavertiis inlcrficit. libus crudiantur, unde : < Si occupatus fuerit liomo
JNam, obstetricante maiiu divinse potentisc de men- in aliquo delicto, vos, qui spirituales estis, hujtis-
libus pcccaiorum iiiale pneguaniiiim cducitur dia- modi inslruite in spirilu Jetiitalis "3. i Inde : < Bo-
liolus, qui est coluber lorluosus. Qufa vero dixcrat: ves arabant ct asinse pascebantur juxta illos 6»; >
Ecce isle venit saliens , til oslcndat cclerilalem el inter lalronem et latronem , ad oslendcndum quaui
festinauliam advenientis, slalim subdit : inisericors est pcenitentibus , quain severus judcx
En ipse stat post parietem nostnnn, res;:iciens per obstinalis Chrislus in judicio invenielur. lu nobis
feneslrat, el prospiciens per cancellos. quoque tres lectulos morales ei paremus, sicul ail
[THO.] Paries caro nostra cst quam assunipsii; uiulier de Eliseo: < Animadverie quod virjanclus
feneslra? sunlsensiis corporis, per quos viia et inors esl isle qui transit per nos. Faciamus ei ccenacu-
intral ad aniinani. Unde Jeremias : <Ascendil inors 1iiIIIparvuin el ponaniiis in eo lectum, et nicusani,
pcr fenestras vestras *'. i Si enim videmus < mu- Q ct sellam, cl candclabrtim ". >Cauiaculum islud cst
lierem ad concupiscendam per eam"',> intrat niors cor nosirum.
vctilos noslros. Si vero quis pulclirum muiiduin In eo ponamus prius triplicem leclulum puero
inspicial, et laudet Creaiorem, iiitrat vita per feue- noslro, ulibi qusesilus invenialur. Priinus est virius
slras oculorum. Per bas ergo aspicit sponsus, sur- huinililalis; secundus, paiientia in adverai»; lenius,
gere sponsain adinonct, el rclinqticre corporea et puritas cordis : priinus, est inceroris ; secundus ,
quxrere incorporea. < Qtiae enim videniur tempo- doloris; lertius, amoris. De primo : « Lavabo per
ralia sunl, quae vero non videntur aeierna "*.>Quod singulas noclcs lectiim mcum , lacrymis meis stta-
atileni dicitur respicere per cancellos , qui sunt luui inciim rigabo C6.>De secnndo : < Doiuinus opcm
angtisla foramina, hoc est qnod anima qiiaudiu est feral illi supcr lectiiin doloris ejus 6'. > I»e lerlio:
" Job 29. •' Psi.1. 151. 38 Joaii. 15. "» Matth. 23. " Prov. 20. 41Rom. 1. " Jerem. 17.
MPsaI. 17. " Miitih. 25. »» Prov. 51. »' D,m. 12. »TMalih. 19. »" Job. 26. »8 Prov. iS. *• Jer.
!>. "Matih. 5. ' II Cor. 4. " Cani. 5. " Hanirli. 3. »l Philipp. 2. " I Pelr. 2. " Luc. I.
" Lnc. 2. " Ihid. " Malili. 2. •• Luc. 25. " Coioss. 3. "Hom.fi. " Galat. 0. '* Job l.
«MV R«. 4. "'Psal. 6. 67 Psal.40.
 2S7 COM.MENT.IN CANTICA CANTIC. - LIB. IV. S5S
< Lectultis noster floridus •*. i Inde est quod in \ «Iram dortoris, tribtmat judicis , tlironum rrgis,
Canticis islis , tertio ponitur leclulus : « In lectulo Primb cnim se debel bomo crudire, nt agnoscat
meo qnocsiviper noctes quem diligit anima mea •'.! malum quod fugiat, ct boniim quod faciat ", et ecte
Item : < Lectuliim Salomonis sexaginta foiies am- doclor in calhcdra et Ecclesia. Secundo, pro pec-
hiunt ".i ltem Icclulus nosler floridus ". In primo, ciis debet se judicare digniim morle seterna ,T. De
cxprimimus vngitus pucriles qnasi in prsesepio ; in bonis etiam se judicct inutilem servum ,8: ecce
secundo, dolores quos susliniiit Christus in pali- judex in iribunali. Terliose regat viliadeprimendo,
bulo; in lertio , anima nostra unus spiritus fit ci;in virlules prooiovendo; ecce homo in Ihrono. Pro
Pco , tanqiiam lmnianitas conjuncta divinitati in primo : « Bealus vir qui non ahiit in consilio im-
virginese purilatis utero. Faciamus et mensam piorum.et invia peccalorum non stetit, et incatlie-
puero. Hsec mensa est bonum propositum. In hac dra peslileniioe non sedil 89.i Dc sccundo : < Onuies
niensa apponuntur tria canisira nragistri pistorum, vos oportct slare anie tribunal judicis". > De lei-
qni erant in carcerc cuni Joseph , de qiiihus co»i- lio : In excelso lhrono vidi sedcre virum, quemado-
cdebant vofucres ". Memoria,iiilelligenlia,voluntas, ral muttiludo angelorum ".
quibiis, dmn malc iitimur volucres, id esl daemoncs Notandum quod tria siinl inslrumcnta in. qnihiis
pascuntur. Sed apponaniur tres propagines vitis, B luuieii propinatur, scilicel lucerna, lampas, caude-
«le quibus magistcr pincerna , propinabat regi ". > labrum. Prima solet lieri de lerrnv, et est vilior;
De prima viniim album , de secunda subrufiim, dc secunda de ciuere, sed ignis cociione et fil purior;
lerlia rubeum. Primum est candor caslilatis, se- lerlia de argenlo el auro purior et preliosior : lu-
ciindum fervor ch.irilalis, tcrtiiim in passione effusio cerna carnis sensificalae; lampas simplicis conscien-
sariguinis. Haecsunl iria genera hominum in carcere, lise; candclabrum iiilclligentise et sapieniise. Do
scilicet bujus mundi ; pistor, id est digui morte primo :« Tu illuminas luccrnam meam, Doininc".»
peccalores ; pincema , id csl Deo seipsos reconci- De secundo Job : < Deridelur simplicitas jusli, lam-
liantes; Joseph.id estdespicientes iuunilum etin ccelis pas coiilempia apud cogitaiiones divitum ". > l)e
conversantes7*.Inhac datur ferculuin bon oevoluntalis. leriio in Apocalypsi:« Vcniam el movcbo candela-
I!a*cest niplex. Prima voluntas esl proficere pro» biuiii luum de loco suo 9*. > Priiniiui illuininat atl
ximo; secunda, proficere nobis in bono; tertia, pro- operaudum, seninduiu, ad discretioiiein bonorum
ficere diviua; voluniati concordando. De priina ei inaloruni, et diligendum Deuin; lertium, adco-
dicitur Pelro : « Pasce oves meas '"; i de secunda : gnilionem ccelestiiim. De piimo: « Sintlumbi vesiii
« Comcdite pinguia ei bibile mulsum 76; i detertia * prsecincii"'et Iiiceinseardciitesin manibusvesiris".»
< Meus cibus est ut faciam voluntatem cjus qui C De sccundo : < Prudcnles virgines ornaveriinl lam-
misit me ,7.i Prima est bona, secunda bcneplacens, pades suas ". > In figura lcrlii posilum esl candela-
terlia perfecta. Divina quoque volunlas trifaria esl: bruni in labernaculo Moysi ". Pro primo : Vidit
prima, ul lioino convertatur; secunda, ut accenda- Ezechiel viriim igiieuiii a renibus infra ", qui pio
lur; leriia, ut bealificeiur. De prima : « Nolo mor- secuudo, eral quasi flainma ignis a renibus supra'".
lem peccatoris, sed ulconvertatur et vivat ' 8. i De Propter lertiuni: Vir ille in Apocalypsi habebalocu-
secunda : « Ignem veni millere in (erram , et quid Ios quasiflammam ignis; vel, siplacet, tutaillumi-
volo nisi ut ardeal". i De lertia : « Pater, volo, ut nalio sit in candelabro quod in labernaculo Moysi
obi sum ego, illic sil et minisier meus 8'. > Isla esl scplem habehat braohia ', proplier Spiriliim sancliini
bona, beueplacens et perfecta. Prima in remissione, sepiiforHiiter iliumiiianteni '. Iliuminal eniin exle-
seeunda in promissione, lertia in exhibitione: 50 ritts, illuminal interius : exterius, sigiia visibilia
remisVionempcccatorum; promissionem futuroriim exhibendo;inierius, gratiam invisibileiu iiispiramJo;
honorum ; in reiributione prsemiorum. Faciamus ct exlerius tripliciler: Verbo, miraculo, exemplo; in
sellam judicis huic puero. In hac tria judicia con- vcrbo, spirit.il pielalis; niiruculo, spiritu timoris;
siderantur. Priinuni, ul de proximo judicare 11011 D excinplo, spiriiu forliiud nis. In verbo docet Dci et
praesumns: secundum, ut propriapeccata lihi coguiia proximi amorem ; in miraculo limere mira facien-
arguas; lerlium , ut ignoraia judicanda Deo reliu- leui; in cxcmplo fortem essead passionem. Brachia
quas. De primo : < Tu quis cs qtii judicas fralrem isla siint ad sinislrain mcdii siipilis. Tria alia siinl
luum"? i < In boc enim quod alium judicas, leip- ad dexteram inedii slipitis. Priinum Irium est in
sum conilemnas ". i ltem : « Nolite judicare el non infcrioruiii adniinislraliouc, el dicilur spirilus scieu-
judicabiiiiini8>. i De secundo : < Quod si nosmet- lise; secundum in prsevidendis insidiis , et per-
ipsos dijudicaremus , non iilique judicaren.ur s*. > plexitate, cl dicitur spiritus consilii; tertium esl
l)e tertio : < Qui auiein judicat me, Dominus est 8\> intelligeiitia invisibilium Dei, et dicitur spiritus in-
Quisquis sedet in hacsella, debet babere calhe- lelligentia;. Mei.iiussiipes esl in Dei coniemplalione
"Cant. 1. 69Cant. 5. "• Ihid. '• Cant. 1. " Gen. 40. " Ihid. " 5. " Joan.21.
"HEsdrS. "J.an. 4. " " 8» Philipp.
81 Rom. 14. " Rom. 2. " Luc.
Ezech. 33. Ltic. 12. Joan. 12.
6. •* ICor.il. "lCor. 4. 86Tit. 2. " Rom. 1. *»Mattli. 25. «» Psal. i. " Rom. 14. •* Apoc.
19. "Psal. 17. "Joh 12. "Apoc. 2. " Luc. 12. »6Matth. 25. •' Exod. 40. •• Ezecli. 10.'
" Ibid. ""/tpoc. 1. l Exod. 25. Msai. II.
«259 TIIO.MJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI Sf.O
et saporosa dileciione, cl dicitur spiritus sapienlisc. A Videndtis est Iriplex ortus Domini. Primus in
De primo : <Qui bene ministraverit honum gradum nuindo; socundns, in corje liuniano; tertiusin co*'o:
acquiret '. >llem : < Sacerdotes qui bene minisira- prinius de malre, secundiis in Jralrc, lerlius de
verint, duplici lionore digni habeantur ». i Unde patre : primus hiiinilis, secundus amnhilis, tcrtiits
illa forlis mulier consideravil semitas donms stisc desiderabilis. Priinus humilis; quia per eum Deo
et panem otiosa non comedit. De secundn : <Esloic reconciliamur 16. Secundus amabilis, per qnem in
prudentes sicul serpenies ". > Et : « Nervi lesticu- dilectinne acreinliniur. Terlius di's'derab:Iis, in quo
lorum Leviathan perplexi *. >De terlio : < Invisilii- Christi hscredes efliciemur "; de primo : Facliis
lia Dei a creatura mundi per ea quse facla sunt csl pro nobis nialedictus, ut nos liherarel a male-
ilitellecta conspiciunlur '. > Et addil de quarto: dicto ' 8; > de sccinulo: < Ipse prior dilexil nos *'; »
< Sempilerna quoque ejus virltis el divinilas". > de lerlio: < Qui nos regcneravit in bscrc it;iteiu
Ilic est stipes inedius, scilicel spiritus snpieiilia?. incorriiptibilcm el inconlaininaiam el immarcesci-
alia. Caro liuroann esl; fcnesirje bilem conscrvaiam in ccelis " : > incorrup;ibilis,
Undesurgunl paries
el cancelli, per quas aspicit sensus carnis el hu- quia non patietur defeclum; i;iCoutaminala, quia iiii
mani sunl affeclus, per quos experiiiiciiliim accepit non erit peccntuni. Immarcescibilis, quia ihi iiullus
liumanarum necessiiatum, perquos < languores 110- paiiciur laediuin: in primo : < Verbum caro factum
stros ipse lulil ct dolores iioslros ipse portavii '. i esl "; > in seciiudo : « Etbabitavil in nobis "; >
Et bene slat, quia solus in carne fuit qui peccatum in tertio: < VidLmusgloriam ejus, gloriam qunsi
carnis non sensit. Steiil etiam per divinitatis po- unigeiiiti a Patre plenum gratise et verilatis ". >
tentiam, qui per caruis infirniiiaiein occnbuit. Dicit Iu primo factus est reconcilialionis inslruu:e::ltini;
enim :« Spiritus quidem promptus esi, caro autem in secundo amoris incentiviini; iu tcrtio fiilnra ha>-
infirnia ". • rediialis argumenltiin ; de primo : Nemo venit : d
Quinque sunt parieles qiii visum impcdiunl. Pri- Patrem nisi per iue •*; > de secundo : < lgncni veni
IIIIIS conciipiscentia; secundus consensus, tertius miliere in terram, el quid volo nisi ul ar,'eil "?>
aitus; quaiius, consueludo; qiiinlus, coniemplus. de tertio: « Opera quse ego fatio ipsa lestinioniiini
Devita primum et aliicessabunl, et jain non reslat perhibent de me ". > in primo , iiluxit uobis
ni&i unus sensus carnis. De quo gloriari potes el dies resurrectionis suse; in secuudo, reparaliouis
dicere. En ipse slat posl parielem nostrum. Sed ca- anliquse; in tertio, feliciiatis scierusc. Hic triplex
vendum est libi, ul aperlas semper invcniat fene- ortus fit conlra triplex incommodum. Iloino euim
stras, el cancellos qtiosdani confessionum tuaruni C in paradiso perdidit incorruptionis gloriam, Unde :
sponsus. Ad quinque feneslras possumus aperire : < Quacunque die comederis de ligno, morle morie-
ad cavendum, ad compatiendum, ad exemplum, ad ris "; > et dignitatis prserogalivam : Qui honiociiiu
inateriam laudis, ad signum contemplationis. Ad in honore eSsel, non inlellexil; comparalus jiiineii-
eavendum aperta esl feneslra arcse, el emissa est tis insipientibus, et similis faclus cst illis ". > P r.
cnlumba, si diluviuui recessisset u. Sic per sen- didit et plenitudinis abiindaniiani. Undc : « Ma-
sus nostros comperimus quse nobis cavenda sunt. ledicla lerra in opere luo non dabit frucium
Ad compaliendum respiciebat sponsus per fenestras suum ".i
nostras ", qtiia corporis sensibus expertus cst mi- Contra hoc triplex incommodum fecit Dominus
cerias nd compatiendum nobis. Ad exemplum quod Iriplex promissum per propbetani. Conira prliimin •
iiinuit illa fenestra solarii, per quam Raab niereirix Mortui mei vivent, interfecti inei resurgent •», i
diuiixh exploratores Jericho, dicens eis ut ascende- contra fecuiidum : < Dabo e:s in civilalemea, el in
renl.ad nionlem spectantes u, et inde siiinaiuus muris nicis locum, et nomen iiiclius a fi.iis honiliiiini
exeniplum. Ad maleriam laudis, quando simpliciicr •*. >Ci.ntra lertium : «Oculns non vidil, Deus, ahs-
eoniemplamur crealuras, ut Creatorem laudemus que le, quae pra*pnrasli diligeniibus te ". > Dedit
hl eis. Caro noslra est meretrix illa.qme aperil no- D et triplex sigiium : « Ecce virgo roncipiet, et pa-
bis sensus, ul leiidamus nd monlaiia, id est nugnos riet filium 33. > Hic per incorruptnm Virginem datur
viios speclanlcs, el imle sumamus excmplum. <Isti signiun incorruptionis. Per primnm orliini : « Et
Ut nubes volanl, et quasi toliiniba* ad fencstras vocabitur Emmatiiiel ai, quod dicilnr , nodtscnm
suas l*. i Ad signiim conleinplatioiiis, quando ad Deus : ecce signum recuperandse plciiitiidinis et
cceluin sensus erigimus, in sigiium devolionis quoe dignitalis. Per secundum orlum : « Butyrum et mel
exlenditur ail codeslia quoe tonlemplaniur. Unde coinedet " : > eccesignum recupcraiida* plcuiludi-
Daniel orabal soltis in ccsnaculo suo aperlis fenc- nis. Per teriium ortiim datur nohis. Propler istos
slris contra Jerusalem •". Islse tameii fenestrse raro trcs ortus, in NaialiDomiui tres missa.'celebrnnliir.
et breviter apcricndae sunt. Propler oiium depriore, canilur prima.« Dominus

•lTim.3. *lTim. 5. •Mallli. 10. • Job. 40. 'Rom.i. • Ibid. 9 Isai. F3. " Maitli. 26. "Gen.
8. " Cant 2. " Josue 2. »*Isai. 60. " Dan. 6. '* Rom. 5. " Roni. 8. ,8 Galat. 5. " I Joan. i.
"iPelr. 1. "Joaii. 1. " Ibid. " Ibid. ,1Joan. 14. " Luc. 12. " Joaii. 5. " Gen. 2. " P»al.
48. " Gen. 3. " lsai. 2G. 'Msai. 56. " Isai. 64. "Isai. 7. '* lbid. " Ibid-.
•261 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. IV. 2b2
ilixil ad me ". > Propter ortum in fratre, canitur A [THO.] Ad hoc venerat ut cnm inslrueret. Vocal
secunda : < Lux rulgebil liodie snpcr nos ,7. > ergo eam, cl invitat n cnrualihiis ad spirilualia, a
Propier orium de nialre, canilur terlia : <Puer na- visibilibusad invisibilia.a legead Evangelium. Veiiii,
lus csl nobis 38. > De quo sequitur : <Et vocaLitur acceleral, appropial, adest, respicil, alloqiirUir. Ni*
nomeii ejus admirabilis, consiliarius, Deus fortis, hilhorunrsponsaeeffiigil iuduslriam. Venilin angelis
pater futuri sseculi, princeps pacis '•• > Admirabilis accelcrat in patriarchis, appropiat in propheiis, ad-
fuil in nativitale; consiliarius, in prsedicalione; est in carnc,respicil in miraculis,alloquiturinaposto-
Deus, in miraculorum cxhibitione; fortis in pas- lis. Vel sic: Venil affectu, studio miserandi accclerat.
sione ; pater futuri sseculi, in resurreclione ; Prin- 51 Zelo subveniendi appropial. Adest prsesentibus.
ccpspacis, in resurreclione et ascensione el sancti Aspicil in futuris, loquilur omnibus, docenSel« sua-
Spiritus missione. Vel moraliler: Admirabilis, iu dens de regno Dei **.> In liis adverlimus gratiam
eonversione; consiliarius, in conversatione; Detts, operantem el cooperanlem. Venil morando, ac*celc-
in peccatorum remissione; (ortis, adjuvaiis in lcn- rat liberando, appropiai sanando. Ecce gralia ope-
latione; pater fuiuri sseculi, in promissionc ; prin- rans. Adcst adjuvando, respicit conservando, allo-
ceps paris, in relributione. Primus orttis est inira- quilur consummando. Inchoat pcr contrilionem, li-
bilis, qtiia conlra naturam; sccundus inxslimabilis, IR berat per confessionem, sanat per satisfactioneni.
quia praiier nattiiam; tcriius incomprebensibilis, Adjuvat per bonam voluntatem, conservat perseve-
quia snper naluram. Sectin lum naluram fiunl ea in ranlem, consummat per consolationem promissorum.
quibiis#peraiitiir lanliiin causse iuferiores, sicut Sponsus loquilur sponsam invitans ad bravitim ,
hiiniana est naiivilas. Coulra naturam sunt ea in instriiens ad cursum, complanans sladium. lnvitat
quihus operaulur causne superiorcs in rebus inferio- ad bravium, promitlendo; inslruil ad cursum, prse-
ribus, ut cum asina locuta esl »° et vis inferlur na- ripiendo; complanat sladium prohibendo. Promit-
lurse. ln nalivilate Chrisli coiicurreruiit superiores lendo vilam aposlolorum , prsecipiendoopera virlu-
ei inferiores causae. Quod euim natus esl homo dc tum , prohibendo maculas vitiorum. Audi promis-
inatre, faciunt iufcriores causse. Quod vero sine sum : « Dicel rex iis qui a dexlris ejus erunt : Ve-
viri semine, faciunt causoe superiores. Praier na- nite, benedicli Palris mei *", > elc. Audi proeceptuni:
tnrain fil, ubi causse superiores operantur in rebus i Diligile inimicos vestros, benefaciie liis qui vos
iufcrioribus, nec lameii vis infertur naturse, ut sit oderunt »s.>Audi prohibiiionem : < Nolite judicare
in peccalorum remissione. Supra uaturam fit, tibi et non judicabimini »7.> Unde Paulus : < Sehno Dei
causse superiores operantur in rebus superioribus, Q . vivus estet efficax, et penelrabilior, omni gladio an-
ul in nativitaie sclerna, qusc esl Filii a Palre, etin cipiti ad cxstirpandos slirpes viiiorum*".> Vivus
Trinitate, et in cseteris quse miranda sunt poiius ecce vilam : <eflicax,> ecce opus viiiutum; <elpc-
quam ratione invesiiganda. neiraliilior omni gladio ancipiti, > ad exsiirpandbs
En ipse slat posl parielem noslrum, respiciens per stirpes vitiorum. Et isle sertno sive prolatibilis, si<e
feneslras, prospiciens per cancellos. qui esl Filins Dei pcrlingit < usque ad divisioncin
[CAIU|Alia littera, per relia, in quo verbo Dei ve- animse et spirilus *'.> Per animain , carnalia; per
nieutis nolaiilur beneficia. Dicit ergo : En ipse slal, spiriium, spiritualia signantur peccala , inier qn:fe
quasi nos juvare et pro nobis pugnare paratus. Stat discernit sermo Dei. Spirilus tres babcl vires: prinia
autem post parielem nostrum. Uic esl paries ad quem estquatempor.iliaprudeiiteradmiiiislranlur;secuiida
se convertil Ezechias el flevit»*, videlicet obstacu- est qua coelestia spectilatur; tertia qua Deum Coii-
Iuin divinsevisionis et cognitionis ex peccato priini lemplatur. Animalitas qnoque tres habet vires : pri-
parenlis. Post huncparietem stal Dominus assistensi ma esl qua lemporalia concipit • secunda est qua cOii-
uobis, et videns nos, licel non videatur a nobis, et cepta concupiscil; lcrtia qua concupilis miserabiliier
ipse esl respiciens per fenestras noslras. Nam dei se subjicit. El inter ha?Cdisccrnit scrmo Dei. Esl
supernis respiciens animam, per occullam inspira-• D etiam «discretor compagum ot medtillarum "*.»Cohi •
lionem, illuminat fenestras sensunm nostrorum,, pages sunt convenientiae el similitudines rerum,
n'c pcr ipsas. mors intrel domos conscientiarumi inter quas discernere nos docei ne similiiudinefa'1-
uostrarum, sicut dicil Jeremias : Mors ascendil per lamur. Aliquando enim parcitatem similat avariiia,
lenCstraS nostras, ingrcssa esl domos noslras *' >> el remissio gravilatcm, elc. Sed propter hascdisccr-
Ipse quoque prospicit per retia, et suo rcspeclui nit Deus medullas spirilus. Medullsespiritus stint de-
oiniiia tentationum genera quoe pedibus nostris ex-- „ votiones. Medulla*animalitatis sunl cdncupiscentise
pandil diabolus, evanescere facit. Ipse esl enim ille: carnales. Inlcr quas sermo Dei etiain discernit ct
rcx, qui sedit iti solio judicii, sicut dicit Salo- nos discernere facit. Etiam esl discretor operaiio-
uion : < Et dissipal onine maluiii intuitu suo"'. >>'' num, scilicet quse sit bona, qiise mara.^STiiiiffteret
Scquitur : discreta esl inteniionum, qusc.scilicet sil bona, qua:
El dileclus meus ioquhur milii. mala, quae discreia, qiise indiscreta. Dileclus iste

•• Psal. 2. " ln Inlroii. misssc in Natali Domini. " Isai. 9. " lbid. *° Num.:22/ ^-.JVHcg-; 20. **
<er. 9. *'Prov.20v *'Aci.l9. "Matlh. 25. »• Malth. 3. " Matth. 7. »8 llebr. 4. »" Ihid. »° lbid.
 6G3 THOMiE CISTERC. FT JOAN. ALGRIXl 2C4
non est alius quam Dei Filius, per quem nol.is di- A cutidtiin sibi insiituil < popiilum acceplahilcm secla-
leclus loquiltir, dum per eiim Patris volunias nobis torem bonorum operuni "; > tcrliuni iconsiiitiit
revelaiur. Prius enim locutus csl per palriarchns, haeredem universorum '*. > Prinius est per quem
postmodiim per prophelas; <novissimc loculus est fecil inferni vincula ; secundus est pro quo fecil ini-
nobis in Filio suo, qucm conslituit hseredem univer- racula; tertius <per quem fecit et ssecula",> prinnis
sorum, per quem fecit et ssccula".i Isle sermo Dei csl felor spurcitiae; sccundus odor justilise; tcrlius
esi Filius Jiei. liic tria fecit: Auferl culpam ad bene < splendnr glorhe el figura subslanlia*. > Prinius
operandum, conferl graliam, donal vitam seternam. viliopusillanimilalisfelorempeccaiorumfacens sia-
Primuin facit vise complanalionem, secundum facit luendus esl ad sinistram cum hcedis; secundus au-
dilcclioncm, lertium confert glorificalioriem. Ilnde: xilioforlitudinissiise macuias peccalorum fugiensjam
« Ego siuii via, veritas et.yita ".• Quamvis ordine conversatur in ccelis, postmodum vagalurus est ciim
converso dicat Apostolus : < Vivus, i ecce vitam : angelis; lerlius < portans omuia verbo virlulis SIISD
<Efficax,. ecce opus viriuliiiii, ul supra diclum est. purgalionem faciens peccatorum sedct ad dcxteram
Tres sunl filii. Filius irse, filuis adoptionis, fitius majeslaiis in excelsis'6.) Iste est Filius Dei qui
gralise. Primus esl genitus, secundus regeneratus, coinmendat charitalem suam iu iinbis,dum more
lerlius unigcniius. Genitus ex sanguinibus el voluii- humanocausas, quihus a nobis debeldiligi pcr A|io-
laie viri ", e.t voluntale carnis". Rcgeneratus, quia B stolum hic ostendit. Tres siinl causse istse : quia
natus est ex Deo per sacramentnm pcenilentise et dives, quia sapiens, quia pulcher. Dives in ^paniinn
baplismalis. Unigeiiilus patris et filins Virginis. Dc possessione, sapiens in omnium rerum crealione,
priino Aposlolus : <Omncs natura sumus filii irsu«*;i pulcher in hominum recreniione, ct in diviuitate, ei
de secundo : <Accepistis spiritum adoptionis, in quo in humanitate. Polens in mmidi gubernalione :
clamamus: Abbn, Pntcr»", nam «Spiritum snnctum « Quem constituit hseredem univcisorum; i ccce
iu filios adoptionis eOTudil" 6, i dc lerlio legilur : Chri- primum : « Per quem fecit el ssecula;i ecc.esccun-
stus est Fitius Dei per naluram, filius aulem vir- dum : « Qui cum sit splendor glorisc et figura sub-
ginis per graiiani. Primus accepta portione substan- stanlise "; » ecce terlium : « Poiiansquc omnia
lisc, ahiit iu villain ul pascercl porcos »7. Secundus verbovirtulissuae.-purgalioiiempeccaloruinfacieiis;.
beiiediclioneni patris meruit, dum consilio matris ecce quarlum : De primo : iTui sunt coeli el tua cst
patri parat pulmentum "8. Occidcns et excorians lerra 78; i de secundo : i In quo sunt onuies ihesauri
duos hceilos optimos. Occidite, id est monificale sapienlise et scientise absconditi ";> de terlio :
inembra vestra , quse sunl super lerram "9. Ilem : <Ecce lu pulcher es, dilecte mihi, et decorus ";»
« Morlui eniin estis, el vila veslra uhscondita est „ de quarlo : < Potestas ejus polesias seterna, quse
""
cum Christo in Deo 60. Beati mortiii qui in Christo non auferetur, el rcgnum ejus quse non corrunipe-
moriuniur el.i Excorinre docebai Moyscs sic: «Cum lur »'.> llsec enim quatuor solent jactare amanles.
obluleris sncrificium Domino de bobus, delrnhes Unde Virgilius •• de primo :
pellem ".> Inde : «Exspoliavi mo lunica mea, qno- Quam dives nivei pecoris, quam taciis abundans.
moiloinduar illa'•• ?>Item :«Tuleruiit pallium meiim Pro secundo :
custodes murorum •».> Uoc pallium rcliquil Joseph Canio qua>soliius si quando armenta vocabat
in manu meretricis dominsc ". Amphion Dircxus.
Debemus habere pallium, id est conversationem, De lerlio :
quod pcccata nostra Deo occullel; quod iniiienles Nec sum adeo informis, nuper me in litlore vidi,
lirtificet; quod iluxiis saeculi dissipet. Prinium ftiit Cum placidum ventis siaret mare.
Rebecese , quo se nbscondil a facie Isaac "; se- Dc quarto :
cuiidum Mardochsei : Cuin egrederelur, ait, Mardo- Mille mem Siculis erranl in monlibus agna:.
cheus, lijB.palatio a conspeclu regis, erat indiiius Est adliuc iintlceuni pltis diligas : Pro nohis cnim
pallio serico et hyacinthino ". Unde <loia civilas dives depnuperatus, sapiens stullus reputatiis, pul-
exsullavil. Tertiuni palliiim Eliie, qitod reliqttit in :) cher obscuratus, potens infirmalus. De primo: Chri-
lerram, cum ascenderel •', cujiis tactii Jordanis di- sius ciim divesessei, propter nos egenus factus est,
visus est ". Aiuli coquenlem : < Noune cor nostrum ul inopia illius divites essemus ": de secundo : im-
ardens erat in nobis de Jesu " ? » Et: < Concaluit properalum est ei : <Dsemonium habes •*; > ile
cor meum intra me.> Iteui. iLampades ejus lampa- teriio : <Vidimuscum quasi leprosuni el pcrciissinn
des ignis alque flammarum ".i Tertius a patre mit- a Deoct bumilialum, et non est ei species neque de-
tilur in Sichiinis, ulvidealsi cuncia prospereagan- cor8";> de qiiarlo : ;<Faclus est obediens usqtie ail
lurerga fratres suos ". Primum igitur destituit Pa- inortem ".> Isteest in spirilualibiis et ccelesiibusdi-
ler spoliii graluilorum el bonorum naturalium; se- viliis. De primis : <An divilias boniialis Dei et lon.
" Hehr. 1. "Juan.14. "Joan. 1. "* Ephes. 2. " Rom. 8. "r'"Prscfat. miss. •*in Penlec. -»7 Lue.
15. «• Gen. 27. «• Coloss. 2. " Ibid. 61Apoc. 14. •• Levil. 4. Cant. 5. Ibid. " Gen. 59.
••Gen. 24. •' EslherS. " IV Reg. 2. •• Luc. 24. " Psal. 58. " Cani. 8. " Gen. 57. "Til.2.
'* Hebr. 1. " Ibid. " Ibid. " lhid. '» Psal. 88. " Coloss. 2. •• Canl. I. " Dan. 7. " Eciog.
% "IlCor. 8. 8»Joan. 7. •" Isai. 53. •• Philipp. 2.
 263 COMMENT.IN CANTICACANT.IC. — LIB. IV. 203
8'
gnnimilalis cl patienlise conlemnis ? > De sccun- A desidcrant angeli prospicere *.> Et in humanitate :
ilis: <Inhabita lcrram et pasceris in divitiis ejus88.» < Speciosus forma proe filiis hominum".» Si ergo
Ulrasque possidebis, si pauper fueris. Pauper dico vis essc parliceps illius glorioc,nedcsidercs pulchri-
non sensu, non virlutiim habitii, non tam sensu ttidincin hujus miserke. Nam te dccor iste quod op-
tjuam spiritu. De quo ait ille poela : tns esse vetal. Ait Isaias : < Non esl species ei neque
0 vilqeluta facullas, decor 6.i Sed lamon per ea quoegcssit in inundo fuit
Pauperis angusliquelares. 0 muuera nondum splendor glorioeipsius, de quo tlicitur : «Gloria in
Inlellecla deum. cxcelsis Deoet in lerra pax hominibus bonoevolunta-
Sicut dictum est : Christus propter nos rgenus tis',> scilicet nian'ifcsla"lionominis. Non enim noincn
factus est, ul illius inopia divites essemus 89.Aspice sed maiiifeslationem meruit bomo Chrisius per obe-
natum sine hospitio, inlcr bovem el asinnm in prse- dicntinin passionis. Figurativc cnim dicitur: iDcdit
sepio, involiiumnili panniculo, ftigitivum, sedeniem ei norocn quod est super omne nomen 8,» id est,
in asino, nudiim in palibulo. Ecce patiper : « Vadeel manifeslatioiiem.
lu facsiiTiililer90.•—«Inhabilaergo terraiiietpasceris Fuit autem de naliviialo ejus gloria in imis, glo-
indiviiiisejus.Maiisiietieninihairediiabuntieirain6*.) via iu cclsis, gloria in excelsis. Prituain niundo, se-
ILcc esl hseredilas Domini quia criinus « liicrcdes B cunda in coclo, lertia in Ihrono. Piima gcneri liu-
qnidem Dei:cohsercdesautein Chrisii", >—« quem > mano , secunda angelo, lerlia Deo. Per primain il-
Pater« conslhuil hocrcdi-muniversoruiii99*,> qui nos luxit nobis dies redempiionis novse; per sccumlam
introducet «in lisereditalem incorriiptibilein, ct in- dies reparaiionis antiquse; per lertiam dics felici-
coiilaiuinatam et iniiiiarce.scibilein conservaiam in lasis aeleriia*.Dies redempiioiiis novoe, qua rcdempla
ccelis".> Sapiensesl« per queni fecil et ssecula93\ i esl Iiumana naiura; reparationis aniiquoc, qua re-
Sed propier nos slultus rcputatus est in eolaphis, parata est angclicoe ruinoc jaclura ; felicilalis orler-
in sputis, in coiitunicliis. Et « reputatus est rumsce- noe, in qua perpetuo Crealorem laudabit crealura.
leratis **,>ut sapientes simtis, stullos nos repute- l.oec est prima, de qua dicitur : < Vidinius gloriam
iiius; quia i slulla inundi elegil Deus, ul confundal ejus, gloriam qiiasiUnigeniti a Patre'.Loelamini in
foriia95,» vclsapicnlcs: «Vtevobis qui sapienles estis Doininoct exsiiliale.jusii, cl gloriamini, omrtesrc-
in oculis vestris el coram vobjsmetipsis prudcn- cti corde10;» de secunda : < Gloriam rcgni lui di-
les ".> Hlevere est sapicns «in quo stini omnes llie- cent et potentiam lnain loqiicnlur "; » de tertia :
sauri sapienlise et scicntiao absconditi ". » Sapicutia <Cittdi enarrant gloriam Dei ".» Hoectriplex gloria
isla iraliitur de occultis, ait Job 98,id csl de sccrelo p tripliccm fugal confiisionem. Fuft euim confusio in
sintt Patris. Filius sapien» est gloria palris. Il.rc < sa- iiiundo, fuit in coelo, fuit in infenio.Primn, quando
penlia scdificavii>in nobis <sibi doiiium >liumanicov- Adam pcccavil "; secunda, quando angelus siipei-
poris; < excidit coluinnas sepiem 99, >sc.licet sqilem bivit '*; terlia , quam diabolus pcrpetuo luil. De
dona Spirilus saucli. Hsccsapientia vincit malitiam. prima : < Confusiofaciei tnese coopcruil nie •";» de
« Aliingit enima Gne usque ad fineni forliier, et dis- secunda :« Oinnes qui te dereliuiiiiiinij Domine, con-
ponit omnia suavitcr ""*.> —« Atiingit a fine, > fiindenlur' 6,>scilicet maliangcli; dc tertia : i Con-
scilicet a principio bona; conversalionis, < iisqtte ad fusi siint quoniam Deus sprevit eos ",> scilicet iu
linem > exlrcnise resolutionis , < fortiier, >apeccaiis inferno damnantlo. Hujus procdictoeglorioeest splen-
liherando-, in teniatioiic adjuvando, perseverantiani dor, id esl oslensio, sol qui est nobis ortus. Sed
consuminaudo; <disponit omnia suavitcr,» erudiens idem splendor solis pro nobis obscuratus est tripli-
le, ttl pritno diligas Detuii, secundo leipsum, lerlio citer : obscuralur enim sol nubis objectu , eclipiico
proxiinum. Item < foriiter» de ccelo projiciendo stt- defectu, natiirali occasu. Primuiii in nalivitaie, se-
perbum, in mundo vincendo maligniiin, in inferno cuiiduin in pcrsccutorum dcpiavaiione, terlium in
spoliando avariim. <Disponit suaviter » honiinem in passione. De primo : « Solem nubc tegam ' 8; > item :
mundo ledimendo, de iuferno fiberando, ad cccluin D « Tenebrcscet sol in tlie orlus sui 19.i De secundo in
reportando. lisec sapientia ubique atlingit propler Apocalyp^i : <Factus est sol lanquam saccus cilici-
suam muudiiiain. Ul igiltir hanc haheas sapienliam, nus !0.i Cilicium vile est, aculcis pungil, sic pccca-
simula stultiiiam. Nam stiiltitiam simulare loco pru- lores Christum vilem repulaverunl. 52 Aculeis, iil
denlia summa est. Est etiam decorus, de quo dicitur : estargumentosis objeclionibtis ciiin impugnavcrunt.
<Ciim sil splendor glorise ',> idesl coseiernusPatri, De lertio : < Occidet sol in meridie'".» Isloe tres
sicut splendor coaevus esl soli vel igni; « el figtira ob.-curationes inveniuiiiur in peccatore : prima in
stibsianiiae ',» id esl scqualis sicul figura alicujus rei iniindi sollicitudine, secunda in tentalione, teiiia iu
ipsi esl oequalis. De eo etiam dicitur: «Candor cst criininis perpetralione.
lucis seternse el speculum sine macula 3, in qtiem In p/ima : «Exinanivit semciipstim, formam servi
87Rom. 2. 88 Psal. 26. 89II Cor. 8. <"> Luc. 10. 91 Psal. 30. 93 Rom. 8. "*IIebr. 1. "3 I Pelr. 1.
"'llelir. 1. 9l Isai. 53. "ICor. 1. 96Isai. 5. " Coloss. 2. 9S Job 28. " Piov. 9. '••
' • » » 6 ' 8 Sap. 8.
Hebr. I. Ibid. Ofiic. Eccles. 1 Petr. 1. U. Isai. 55.
*' Psal. 141. " Psal. 18. Psal. 2. *.
• Joan. 1. 10 Psal. 96. la Gen. 3. * Isai. 14. '»Luc.PSJI. 45.
Philipp.
16Jer. 17.
" P»;d. 52. '« Ezecb. 32. 19Amos 8. •• »'
Apoc. Amos. 8.
PATHOL.CCVI. 9
 $67 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 268
accipiens"; i de secunda : <Non est hic homo a Deo A bonse voltintatis. De prima : «Zelavi super iniquos
qui sabbalnm non cuslodil "; > in'lertio : < Factus pncem peccnlorum videns**;» desecunda, Fzcchias:
est Palri obediens iisque ad mortem •*> Eccc pul- <Tanlumsitpax in diebus meis***;ide tcrlia Aposto-
chritudo. Sequilur potentra : < Polestas ejus po- lus : <Pacein sequimini cum omnihus in sanctimo-
testas oeterna quoe non aufereliir '", > sed et ipsa niam, sine qua nemo videbil Deuui *".>Primi pec-
pro nobis infirmata est. < Paler, ait, si fieri potest, canl confidenler, quia Dominus eos non punit; se-
Iranseat n me calix iste *\>Iiem: < Ccepilpavere cundi agunt negligenter, quia lentatio eos frequen-
cl toedere".) Tu < dicis : Quia divessum, et millius (er non invadil; lerlii langucnt suaviter, quia eis
indigeo ". >Vernin suam gloriam oslendil. De primo : « Nescisquia he-
uigniias Dei ad pcenilentiam te addurii**?> de sc-
Ut voto poliare tuo miserabilis esio". cuudo : iUlinamessesfrigidusaulcalidus*T!> de ter-
Ipse enim poiiat te et lua. tio : < Filfa*Jerusalctn, ntiiiliaie dilecio, quia amore
Qualuor nobis portavit : porlavil deiedum uosirsc langueo *8.>Isle talis dilectus loquitur milii, dicens
iiifirmilalis, portavil oniis nostrsc iniquilalis; porlat quod sequitiir : Surcje,propera, amicamea.
gloriam resuscitatse carnis; portat devotionem no- [CMID.]EH dileclus meus loquiturmihi. El agilur
slrae Grationis. Primum incepil porlare in virgiuis D in hoc capile dc assumpiione bcnlse Virginis qtiac,
ulero, seciintlum in crucis paiihulo, lerffum in re- advenienie lcmporiS opportunilale, ideo ad coelos
surreclione, quarium qttnudiu fuit in hac calanii- demonstraliir assumpia, ut *pro nobis fidiiciabilius
tate. De priino : < Vcre l»nguores nosiros ipse lulit exoraret. Dicil ergo mater de filio: En dilectus meus
,et delicla nostra ipsc poriavil";>desecundo: < Rc- loquitur milii, ac si dicat: in tantum desiderat mi-
lictis nonaginta novcm in dcserto venil unam qusc- sereri et parcere dilectus incus, quod me evocat ad
icrc; et inventam reporlavil in humcris suis tl. > regnlini, ul ipsum excileni et provocem ad fatieiidam
Untle : « Sicut aquila provocans pullos suos ad vo- iiiisericordiain. Nameccedilectus meus loquilurmilii,
landum et super eos volitans, expandit alas suas, et dicit:
el assumpsileos, uliqueportavit in huineris suis'«.t Surge, propera, amica mea, columba mea, formosa
De lerlio: : Portasti cum in fortiludine tua, ad ha- mea, el teni.
bilaculum sanclum tuum " > patris prsesenlans vul- [Tno.] Vicissiludine teinporuin omnia or-Jinaniur
tib:is viclricis carnisgtoriam. Dequarto : <Jube hsec quoniam enim dilcctus prius visitaveral in leciulo
per n.anus sancli angeli tui in sublime allarc liiiim florido, iiiinc ad vineas excolendas et besiias ab eis
[porlaril in conspcclu divinae niajesialis tuse33*:>— propcllendas iuvitat, id esl ad .-cdificandasecclesias
«Advocaiumenimhabemusapud Patrein JesumChri- et hoereticosexpugnandos. Ail itaque : Surge a le-
slum juslum; qui faelus est propitiatio propeccaiis ciulo contemplationis, nec ideo separaberis a me,
nosiris'*.> ln priino, noster faclus cst socius;in quia cs amica. Propera, in Ecclesia fideles congre-
secundo, servus; in terlio, proevius.;in quario, uun- garc inspirilu mansueiudinis, quia escolumba mea.
iiuc. Hic pro nobis laboravii. Sed ecce «sedet ad Veni reprimere adversarios Ecclcsioe, ut prsesentis
dexleram inajesialisin excelsis ". >Hanc sessionem conversaiioiicin revereantur, quia es virtutibus for-
qualiior dcbent proecederesessiones : prima est sus- mosa. Vel quia obedil esl amica, quia simplicitcr
cipienda disciplina in perseveranlia,secumla in ju- agil columba, quia honeste couvcrsalur [orinosa. In
dicando diligenlia, lertia bumilitas in sublimilate, tribus sponsa liic coinmendatur : prsedicatioue, ora-
quarla repausalio in infirniiiaie; prima ne sii mo- tione, conteinplalioiie. Aniica enim tnerilo dicitur,
niciilancus, secuuda ne sit provisus, lcrtia ne sit su- qnae sponsi lucra proedicando, consulcudo, inini-
pr.rbus, quarla ne sit in L.boribus indiscretus. lstas strando quserit; columba quse gemebunda oratione
iegimus Cbristum implevisse. In prima, sedit inier divinam sibi conciliat cleiiientiain ; formosa, qu;e
doctores audiens ct interrogans illos *'.; et Maria coelesti desiderio fulgcns supcr/i.-econlemplationis
scdens secus pedes Domini ", etc; in seciindn, se- Q ilecoreinseiuduil. Ilic vi.lc Martham miiiislianieni»'.
dil Jesus in gazopliyhicium, jtidicans de oblaiione Lazarmn sub lapide cementem et resurreclionisglo-
viduse »8; in leiiia.sedit in monte, i et ciim seilisset riam flagilantem "K Mariam vacaniem "'. Vacat eniiu
aperuil os suum ". >Inde ait Cbrislus : <Sedete in ad vineas, id est animas revisendas, corrigendas ,
civitate quoadusque induamini virtule ex allo*'.t In inslruendas, salvandns. Dicitur amica affeclibus,
quarla, lassalusex itinere, <seditsuper foniem ". > columba gemitibus, formosa virlutibus, quibus flo-
Ecce <sedil ad dexleram majestaiis inexcclsis *'; > rescil. Concupiscit ut dulcis sentialur, gemiscil ut
inde : <Gloria in excelsis Dco et interrapaxhomini- peccalum remitiatiir, florescit ul abeo jucunda in-
bus **, > etc. veniatur. Surge ergo, ne relinquendo peccatum te-
Esl pax hominibus malse voluntatis, et cst pax ho- pida videaris. Propera, ne occupet le dies morlis ;
mlnibus lepidse volunlaiis, et est pax lioininibus veni, ne citra nietam faiigeris. < Usquei]iio, piger
" Pliil. 2. "Joan. 9. " Philip. 2. " Dan. 7. •• Matth. 26. " Marc. 14. " Apoc. 3.
'» Ovid. De arl. am. «• Isa. 53. " Malth. 18. Luc. 15. »• Deut. 32. •» Exod. 15. »" Off.
Ecrl. "lJoan. 2. " Hebr. i. »6Ltic. 2. " Luc. 10. »«Luc. 21. " Matth. 5. *• Luc.
21 *'Joan. 4. *' Hebr.*•1. *' Luc. ••2 ct Offlc. Eccles. *» Psal. 72. 20. *« Hebr. 12.
»»*lVReg.
*6Rom. 2. *' Apoc. 3. Canl. 2. Joan. 12. "' Joan. 12. «lLuc. 10.
 859 COMMENT.1N CANTICA CANTIC. - LIB. IV. 270
tlormis"?« Uiinam aul frigidus essesautcaliilus "! ! A . pleiit, tinde de Job diciiur: < Mortuus est plenus
Propera : < Quid slatis hic tota die oliosi •*? i Veni,, dierum '•. >
t Sic curritc, ul comprehendatis'": i surgendumn Iiem -.Gallus nuntiat lucem venluram, scilicet
ergo est a dormitione. aeternam. Simt eiiim quatuor luces: primaCbrisius,
Triplex est dormiiio: prima fovendse iniqtrltalis,, sccunda opus, tertia impius spirilus, quarta in
secimda recreamlae infirmitatis, tertia contempla-- coelo superius. De prima : < Ego sum lux mundi7»;»
lionis. De prima : < Surge , qui dormis "•, i de sc- de secunda: iluceat lux vestracoram hominibus";»
winda : <*Sidormit, salvus eril "'; i haecde Lazaro;i; de tertia : < Ambuiate dum luccni habctis '"; > de
«le lerfia : « Ego dormio el cor meum vigilal "8. t> qirarla : < Lux perpetua luceLit sanctis tuis, Do-
Trima esl fugienda, sccunda indulgenda, lerlia ap- mine 7«. > Prima est in docuinentum, secunda in
pclenda. Unde Dominus cum inveiiit discipulos snoss exemplum, lertia spirituale donum, quarla : « Ful-
<lormienies,primoincrepavit, dicens: < Unahoranon (i gebuni justi sicul sol in regno Patris eorum 7T.>
poluisiis vigilare mecum"? i secundo invenit eos3 Prima esl ad fidem, secunda ad mutalionem, terlia
dormienles et tacuit e»; lertio dixit: < Dormite jamn ad iiitelleclum et discrelionem, quarta ad Dei vi-
el requiescite 61. > A prima siirgemlum est; sed inII sionem. Prima fuit apud nos, secunda esl inter nos,
hac qtiidam somnolenlia oppriinunlur,quidamsomi)ot B ' lertia propler nos, quarta
snper nos. De his dici-
gravanlur, quidam lethaigiam patiuntur. Primi quii lnr : < Seiniia justorum quasi lux splendens pro-
tonlalionibus colludunt, secundi qui tenlationibus3 cedit, el crescit usnue ad perfectum diem T8. > Est
sueciimbunt, tcrtii succunibentes reverti voiunt.'. juslus qui cx fide vivil '•; est jnstus quasi leo confi-
Dc iiis dicilur : Gallus jacentes cxcital et somno-- dens79*;est jnslus qui noncoiitrislabiturquidqtiid ei
Jentos increpal; gallus negantes arguit. Gallus isie* acciderit. Primus est in Mose, secundus in Joanne,
qui excital fuil Mojscs, prophetae, aposioli, Patres, , lerlius in Salvatore. Primi semita accedit, secuiidi
Christus. Hic soinnoteiuos increpat, ne quasi Sam- proecedil, teriii procedit.Accedil quasi latcrna,pra>-
son deprekemlaniiir in Daliloe gremio "; jacentes3 cedit quasi hicerna, procedit qnasi lux splendida.
cxcitat, ui surgant quasi paralylicus de grabalo 63; ; Primo enim Christtis laiuii sub liitera in Iege, se-
rieganies arguit, qui cuiii pulrescunt [ne putrescant?]] cundo monstralus est in Joannis nativitate ••; tertio
tjuasi jumenla in slercore suo **.Gallus iste quatuorr plene apparuit in assumpla humanitate, Ad horuiu
facii; jacentes excilal, sicul in hoc loco, horas nocliss mutalionem debemus tenere lalernani, lucernam,
distingiiil, erroneos ad viam revocat, lucem nunliatt lucem splendidam. Laternam, qua fervor novitius
veiituram. Horas noctis disliitguit, quse sunl ires.. .., ex parte laleat; lucernam, qua fortiiim lux appa-
Noxeslviiapccca'.oris.Priniahoracoiiirilio,secunda i real: Iucem qua contemplationis Deus innotescat,
confessio, lertia satisfaclio. Vel vila cujuslibet estt Laternam ergoteiient noviiiiinore.in manu.in cpr-
nox, cujus horas distinguunt. Propheta : < Indicabo> pore ; oratiouis, operaiionis, satisfactionis, sicut
libi, o homo, quid sil bonum, ct quid Dominus exi-. ail Dominus : de primo : < Cum oras, intra in cu-
gal a le : ulique diligere misericordiam el facere. biculum tuum, et clauso ostio ora Palrem luuni 8",>
judicium, et sollicite ambulare cum Deoluo ". i Erro- de secundo : « Cum facis eleemosynam, noli luba
neos revocai, imde Apostolus : < Videle quomodo, canere, el nescial sinislra tua quid faciat dexie-
caute ambuletis, non quasi insipienles, sed ut sa- ra " ; > de tenio :« Cum jejunas, unge capul lutani |
pieutes redimentes lempus, quoniam dies mali sunt; et faciem luam lava "; >inde poeia :
"*. i Triplex est dies malus.scilicel propterculpam, , Si latet ars prodesl, afferl deprensa pudorem "*.
unde: <Suflicit diei malitia sua " ; i propter tempo- Item :
rnlem pteiiam, unde Jacob : < Dies mci pauci siinll Crtde milii, bene qui latuil bene vixil, et intra
ci inali "; > propier duram in judicio sententiain, p Debet fortunam quisque manere suam **.
nnde : <lu die uiala liherabiteum Doiiiinus"8.> Pri- Simililer hicerna bonorum operum debet esse.in ore;
uium dcbemus vitare.secundum patienter sustinere, , *-* <- in maini,
incapiteprsedicationis, operationis, inspira-.
ul tertiuni possimus securi exspectare. Teinpus qui- tiouis. De primo: < Lucerna pedibus meis verbum
«iain adiiiiunl, quidam redimunt, quidam einitnt. tuum »*'; >de secundo - < Sint luinbi vestri prsecincti
Adimuntqui semper vivunlin iniqiiitaie.redimunlqiii i el lucernse ardentes in manibiis vestris "; >de lertio
pcenitent aliquo lempore, emunt qui semper sine Job: <Q uis mihi del iit sim juxta menses pristinos, quo-
crimine vivunl. Primoruin dies deliciuui, uiide Da- niam Deus custodiebat me, dum spfendebat lucerna
viil:« Defecerunl sicut fumus dies mei ••• > Se- ejus super caput meum "». » Ideo Joannes diclus
cundi dimidianl, unde : « Viri sanguinum et dolosii est <lucerha ardens et lucens•', > sed et pinguescens,
non dimidiabunl dies suos ". >Et : <Ego dixi : ln In figura primi.de animalibus Ezechielis dicit: < El
dimidio dieruui vado ad porlas inferi 7,.>Tertii im- sriuiillse quasi aspeclus oeriscandentis «•; > de se-
" Prov. 6. "Apoc. 3. »*Matth. 20. «»I Cor. 9. «6 Epbes. 5, «'Joan. 11. "Cant.5.. «9Mallh,
»6. •• Ibid. " Ibid. "Judic. 16. «»Joan. 5. "Joell. •• Mich. 6. 6«* Epbes. 5. 7»"Matth. 6.
«'Gen. 48- " Psal. 40. " Psal. 101. '"Psal.54. " ls». 58. 7I Job 42. " Joan. 8, MaUli, 5,.
'» Joan. 12. " IV Esdr. 2. 77 Matlh. 13. 78 Prov. 4. " Halac. 1, Rom. 1. '•" Prov. 28. "Luc. I.
81Matth. 6. «• lbid. 8' Ibiil. 8S*Ovid. De an. am, n, 313. «* ld. Trisl, III, iv, S5, »»•Psal. 118.
"Luc 12. "Job. 29. " Joan. 5. »»Ezech. 1.
 271 THOMyECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 272
cundo : < Similitudo vullus animalium quasi car- A nenliam , quia iminda per nbslinenliam cnrnis
bonum ignis ardenttum, et quasi aspeclus Iampa- teris superbiam. Veni, formosa, qtiia concupivit
tlartim 89; > de tcrlio ait Joannes: < Oculi ejusquasi rex speciem luam. Ul ergo sis amica, surge de
flamina ignis ". > Lucem lenent conlemplaiivi. Est slerquilinio peccaioriun: ul sis columba , propcra
lux triplex : prima cognoscilur nequitia, secnnda ad merila virtuluni: ut srS formosa , veni ad gau-
clara est conscientia, lerlia oritur in corde lsclilia. • dia bealorum. Est ergo amica, dum fugiendo nia-
Prima enim docet fugam peetalorum, seciinda de- liliam amor Dci mundo prscponiiur : columba dura
ducit pervram virlutum, lertia exhilarat osiensione coeleslia meditalur: formosa, dum iri iftrris ange-
praemiorum. De prinia dicilur : < Qni malengitodit . lice conversatur. Dcprima : «Qui diligiiis Dominum
lucem 9,.>De hac dicilur quod muiier illa merelrix odite nialuni':» de sccunda : «Medilabor utcolum-
coram Salomone diligentius iulucns clara lucc pu- ba8:> de lertia: «In carnepraeier carnem vivere niliil
erum riiorluum cognoscil non esse suum quem cst aliud quam angelicam vilam in terris ducero
gcnuerat ". Morluus quippe filius cst, mortuum Vel alitcr : Esl ainica pcr scientiam, columba per
opus peccatoris. De secunda : « In luce sagitlartim intelligentiam, formosa per sapienliam. Per scien-
luarum ibunl in splendore fulguranlis haslscluse 93.> liam, qua bona a malis disccriiunlur: per iulclli-
de lcrtia dictum cst: « Lux orta est jnsto et rectis I! gentiam, qua ccelestia cognoscuntur, bona a malis
corde Isetitia 9*. > PiTma ergo seinila jusioruin disccrnunlur, nc sit indiscreta dileclio,: ccclestia
procedil usque ad sceundain; per infectuni Jicm cognoscuiitiir, ut appnreat nostra exspeclalio:
secunda crescit nsque ad lerliam ; per affectum cognita deguslanlur, ul probciur frivola omnis
diem terlia crescendo deducil usque 53 ;ul alia delectalio. De primo : «Vitlele quomodo caule
9
perfectum dieiu"- 97. Est enim dies infeclus, est amliuletis :> de secundo : iVidi sanctam civitatcm
dies affeclus, est dies perfectus : infecius corrup- Jerusalem novam descendcnlem de coelo '•. > de
lione peccatorum, affectus devotione bonorum, tertio: Pancni deccelodedisti eis",habentem oinnem
perfectus coiisuinniatione ipsorum. Primusergo est deleclalionem el omnem saporem.
tribus infcclus : voluptate, vanilale, malignitate. Oportct primo ut amica sit animi custos conlra
De piiino Jeremias: «Diem hoininis non deside- tria ; contra liixuriam, contra avariiiam, conira
rav, lu scis 98.>De secundo : < Homo sicut fenuin, superbiam. Contra primum, operis assidiiilaiem;
dies ejus sicul flos feni, sic efflorebit ' 9. > De terlio conlra secundum, circumspectionis sollicitudincm,
Paulus : «Miliiautem pro minimo esl ut a vobis qua vilemus mundanorum cupiditalem : contra
judicer aut ab humano die ,00. > Secundus dics est lertium, veritatem suoe cogiiiiionis, qua crescamus
affectus tribus, scilicet : puritate conscieiitioe, C in bumilitatem, scilicet contra triplicem adversa-
sanciilale juslilioe, suavitale loetiiix. Dc primo : rium, scilicet carncm, miindum, diabolum. Facia-
< Ecce nunc dies salutis, nemini dantes ullam mus igitur sicut Jacob, qui occurrenti sibi Esau trcs
offensionem'.> De secnndo : <Serviamus IIIi in opposuit turbas". P.rima lurba fuil anciliarum cuni
sauctitaie et juslitia corain ipso omnibus diebus suis liliis: ancillac suntcorpora mea (sie), filii opera,
nosiris ••> De leriio : La*tus dics hic irauseal p. s. quoc debemus opponcre luxurioe, quia oiiositas
v. d. Terlius dies nihilominus in Irihus esl pcr- inimica cslanimoR. Secunda lurba fuit Lia cum filiis
fectus: primo quia eril sine noclis vcl nubis inter- suis, quse dicitur laboriosa : hscc cst sollicila cir-
ruptione, secundo lucis magniludiiie, tertio ple- cumspeclio, quoelilios habci, scUicet multiformes
naria Dei visioue. De priiuo : i Donec aspiret dies cautelas conlra niundi coucupisceniiani. Tetiia
el iuclinentur uinbrsc'. > De secundo : Ecce Domi- lurba fuil Rachel cum Joseph filio stto, qua.>dicilur
nus veniel, et omnes sancti ejuscum eo, cteritin die videns priucipiuin. Cum cnim priccipium nostra*
illa lux mngna. De lertio : i Vivificahiluospost duos nativitatis inspicimus, liumililatis augmciituin con-
dies:iiidielerliasiisciiabitrios*-",»elc.,sinecorruptio- tra sttperbiam acquiriiinis.- Joseph enim auymen-
nisinolesiia. Scieniussecrciacceleslia, sequemurobe- lum dicitur. Hsec csl aniica pcr sapieniiam, quia
diendo voliintatisejus vestigia , ul cognoscamus Do- D sapientissimus ille rex Salomoii deseruil, victus ab
minuin, scilicet tres personas Patris, el Filii, el Spi- his tribus hoslibus : Immolavit ciiim Aslaiihcm
rilus sancti in una substanlia. Dicit ergo gallus, id deoe Sidouiorum, quoe dicitur vcnaiio 13: quibus
eslAposloius: «Noxprsacessil, diesauiem appropin- enim proeest luxuria, venantitr ul suam conse-
qtiavii6,» etc. Item dicitur sponsa amica, diciturro- qiianiur voluptaiem : immolavit et Chamos dco
lumbu, dicitur [ormosa. Amicatlicilur animi custos, Mohnbitarum ". Hic dicitur congrcgaiio, id est
columba colens lumbos, formosa per conscientiam, avarila : quibus vero prseesl avaritia dicuulur
qua evitat diaboli machinamenla. Dicatur igitur: Moab quod de patre, quia in lioc scqiiuniur patrcm
Surge, amica, in qua per prudenlhaii sapiemia Adain a quo processit omnis avariiia : iuiinolavit
vincit nialiiiam: propera, columba, habens conti- MolochdeoAmmonitarum»", id esl superbise.Moloch
•* Ezech. 1. •• Apoc. 1. "Joan. 5. " III Reg. 3. " Habac. 3. 9»Psal. 96. 95-9'Prov 4
•" J.r. 17. " Psal. 102. ""> I Cor. i. • II Cor. «. ' Luc. 1. » Canl. 2. »-« Osc. G. • R,.u,. 13.
•Psal. 96. «lsa. 38. ' Ephes.5., 10Apoc. 21. " 11EsJr. 9. "Gen. 55. " lil Reg. 11. '* Ibid. " Ibid.
 273 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. IV. 274
dicitur rex : sirperhia enim semper regnare appelit. A incursus: secunda ne lepore veterascat
gemens
Aniiiionvcropopu/ugcomprime-Mvelpo-tti/utturbalus; charilatis fervore, calefactus affeclus: tertiii ma-
quibus enim prseest superbia semper lurbantur et nenlem in secreti cordis solititdiue ad leclulum
compriinunt. stium transrert dileclus. ln primo viiat feelitatein,
Ecce amica, columba vero simpliciter volat. in secunrio provocal amorem, iu tertio habet cla-
Simpliciler quoque oporlet sublimia cousiderare. ritatem. Prima esl Judilh, id esi lauilaiis quae cor-
Qui vult eo pertingere tria oporlet -eum conside- ruplorem Holopheriicm occidit ": secunda Abisaac
rare ; scilicet iimiidi hujus turhationein, et sic Sunamitis, id csl pairis rugitus, qu:c pedes David
pacatus in se, et aliis faciat pacem. Hoec erit jam senis calefacil": tertia esl Esther, id est a6s-
columba Noe quae egressa est ad videndum di- consa, quam rex Assuerus, id est beatitudo ejus,
luvium, et non invenit ubi requiesceret pes ejus, in rcginani provehit s*. Sed contra invenio super-
(amen ad arcam allulit ramuni olivoe, quod esl ficie tcnus reprobam pulcbritudinem. Primo quia
signum pacis 16. Sic qui mundum considerat, de specie sua quaerit carnis voluptalem, secundo
nihil invenit in eo nisi lurbationeni. Ipse tamen vanitaiem, lerlio in uiraque habet obstinalionem.
cuui aliis paceni babel, inter discordes reformal: De primo : iCirculus aureus in naribus suis, pulchra
haec est columba Noe quoe d.citur requies. Tres R niulieret fatua as. > De secundo: i Fallax gratia et
eiiiiii legimus columbas : rolumba Noe, columba vana est pulchriludo se.> De lertio : iVidi siultiim
Christi, coluinba David. Priina considerat niuiidi firtna radice, el inaledixi stalim piilcliriludini.
lurbalioiiem, secunda quseril noslram salvatio- ejus,» ail Job*'.
ucni, leiiia laborat quoinodo habcamus ejus pas- Surge, propera, amica mea, columba mea, [or<noia
sionem. Prima ergo Noe quse dicilur requies, quia
mea, et veni.
quoerit requieni specialem el momentaneam : se-
cunda Salvatoris, quoe quserit salutem aelernam: [CAR.] Ac si diceret: Surge ab illa ruina ge-
terlia David , id esl manu fonis , quia forliler neris hutnani, de qua dicltim est homini : « Terra
es, ct in terratn ibis a*. Surge, inquam, ainica mea,
operatur utperveniat ad eam. De piima : «Paceni
animi mei custos el divinorum conscia secretoriim.
sequiinini cum oninibiis , et sauclimoniam , sine
columba mea simplex, non invida, sanclo
qua nemo Deuin videbil ". Desecundo: «Misere- Suige,
biiur enim Doininus Jacob, et eliget adhuc de Spirilu illuslrata. Surge, formosa mea, tola puf-
chra in qua non esl macula. El ubique per hoc
lsrael, et requiescere eos faciet super hiimertim
suiini ,8.> De tertio : i Respicite in auctorem fidei et pronomen, mea, discretio et significanlia quasi
constimmaiorem Jesutn, qui, proposito sibi gaudio C singulari proecellcnlia designalur. Surge, et veni ad
crucem sustinuil conlusione contempta , el nunc in regni consoriium, ad ccelorum assumpla palaliuin:
dextera Dei sedet 19.> Ista tertia est inier medios veni, inquam, quia jam hoc requiril opportuuitas
cleros"; cleros Grxce, sors Laiine. Duse sorles lemporis.
sunt temporalis vila et aeierna : inler has dorniit iam enim hiems transiil, imber abiit et recessit,
iliam despiciendo , istain diligendo. Vel sortes flores apparuerunt in.terranostra.
suui timor et desidcrium : iuter has dormilhabens [Tno.] Hiems designat ausleritalem legis, pluvia
lecluiu spei et amoris. Amor iniligat desiderium, prophelicae promissionis coiisolalionem , flores
spes vero limoreni demulcel; sed « posteriora dorsi evangelicam verilatem. Rigor enim hieniis solet
ejtis in pallore auri*'.> Dorsum istud est corpus malas herbas radicitus exterminare ; bonarum vero
pallidum affliclione. Sed pallor isle esl auri, quia radices ut in vere crescant, sub terra inlemeratas
coronam mereltir oelernam , qiise auro comparatur. conservare. Sic legis austeritas peccala punivit:
lnvenio tres columbas istis oppositas : prima cst sed sacramenta usqtie ad lempus gralise sub lit-
columba quse habel vcsiculani in giitlure , ista esl tera abscondita servavit. Et quia jam venit tempus
digna utjuxla ahare iminoletur : secunda est cujus ,. gratiae et lex cessit, clamal dilcctus : Jam hiems
stercus in casuis prse angustia famis venditur: transiit, intber vero humore poros aperit lerrse, ut
leiiia esl coluinba seducla et non habens cor, ul germina erumpant: sic promissio propheiica aperuit
viam salutis gradiatur. Prima enim de pace tem- corda fideliuni, ut- conceperint fidem et spem.
porali superbil : hoec est vesicula in gntlure: se- Tandem flores evangelicarum sententiarum mani-
<unda pro inisericordia Dei qua de salute selerna festaverunt veritatem. llsec quoque in homine repa-
pnesumit, confideniius peccans , alios suo exemplo rando implentur spiritualiter : per hiemem namque
traliit, quod est stercora vendere : lerlia est se- designatur dolor poenileniium, per imbrem lacrymse
diicta quia indiscreta in operibus, et non habet plangentium, per flores primitise virlutum. Per
cor, cum formidat viam salulis arripere. Dicilur el primum incipit vetustas renovari, per secuiAJum
fonuosa, in ea est mera pulehriludo quse primo spiritus inebriari, per lertium fecundari. Deprimo:
per laudes et oraliones pelulantis carnis vincit «Renovamini spiritu meiitis vestroe":» desecundo:

,6Gen.8. " Ibbr. 12. 18Isa. 14. 19llciir. 12. s0 Psal. 67. »' Ibid. " Judith. 13. " III Reg.
2. ' Esther2. •• Prov. H. " Prov. 31. " Cap. 5. ,8 Gen. 3. " Eplies. i.
275 THOM,E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI «15
< Jncbriabttntur ab ubertalo domus luse ">, > et : \ lur, de qua : < ligalis manibus et pedibus miitite
i Quemadmodum d-scenriit imber el nix decoelo et eurn in tenebrns extcriores, ibi erit fletus et stridor
inebriat terrani*1.»Delerlia: <Eldat semcnserenti, denlium*9.» Ibi irailelur torloribus qnoadiisque
etpanemcoiiiedenti"*. >El: <Proferatherham viren- reddat universum dehiiuin. Septima esl: < Et hes-
lem, et facientem semen jnxla genus suum ". >In tiam terrse non formidabis ••.» Bestia lerroe esldia-
primo spiritus juvenescit, in secundo pinguescit, in bolus qui ail ad Dominum : «Circumivi lerram et
tertio florehil. De primo:. < Renovabitur ut aquilse perambuiavieam«'.> Qniformidaiur 54 mcrito, et in
***:>de secundo : < Sicul
juvenius tua adipe el pin- inferno ubi ipse cst nullus ordo, scd scmpiiernus
"
guedine repleatur anima mea :> de lertio : iJuslus horror inhabilaL
ul palina florebit '*.» Istis hiems transiit, jam enim r Quatuor sunl in hieme quae pigruni relardant.
non indigent opere pcenitentiali, quibus spirituali- Tardalur enim gclu, nive, venio, grandine. Gelu
ler apparuii be.nignitas el humaniias Salvaloris pedes penetral, nix viam oculis oblitteral, venlua
nostri Dei. Imber abiit el recessil. Quid enim opus invisibiliter lolum corpus oppugnal, grando capuL
esl imbre, id esl flelu lacrymabili, ubi < fluminis vulnerat. Faciamus ergo qiiemdam inleriorem ho-
iinpeltis lociificai3",>cui dicilur : Merilo i« terra minem.. Hujus pedes sint aflectus, oculi iniellcctus,
ejus, id esl in anima, apparel copia florum, in ™corpus inienlio, capul ralio. Scrupulus gelu et rigor
qua requiescil flos campi et lilium convallitim36. disciplinae, nix candida blandimentum mundaiias
Triplex est hiems : prima est pigritise, secunda gloriae, ventus invisibilis occulta suggeslio Salanoc,
pcenitentiae,lertia damnabilis senleniise. Qui prsc- grando animadvcrsio irae divinsc. Primo igitur iu
tip.l aquis uivis ut descendant super lerram, el pigro pcdes, id est afTeciioues, eelu.idest rigore-
iinhribus .hicmis : imbres hiemis sunt doclrinae discipliroe perforanlur, diim formidando discipli-
pigii doctoris. De secunda : «Facta sutit encsenia nani in varia disirahunlur, unde dicilur : < Vttlt et
in Jerosolymis, et hiems erat 37,>Jerosolyma dici- non vult piger ". >Dicil eniin : « Leo csl in via «', »
tur visiopacis, Encsenia innovationes; peccalor enim occidendus sum, quia oiunis disciplina videtur ei in
vidcns pacem qusc sursum est feslinat renovari in prsesenli non cssc gaudii sed nieeroris, de qtiibus
hiemc, id est per pcenilcnliam. De terlia dicitur : prophcla: Percussisti eos ci nonsunlsanaii. Afflixi-
«Videlc ne fiat fuga vestra liieme vel Sabbaio*8.> sli eog, et renueruntacciperedisciplinam «'*.fsti suiit
Fugcre eniin in hieme velleni, si possent, qui in ju- miser Boseih, qui debilis pedilms uoluil seqtii Da-
dicio scnte.itiam illam damnationis audient: <Ile, vid, cum fugeret a facie Absalon "*. Sccnndo nivc,
maledicti, in igneni aiternuni3'.» Prinii cadenl in -• id esi candore mundanoe giorise via regui legitin-'
cgestatem, secundi tendunt ad novitalem, tertii quia oculi inlelligeniise caccanlur. Et ideo civilaies
descendunl in calamitatem : Inegestatem vrrlutum, habilaculi non iiivcnerunl «*. Via eniiu peccalorum
in novitatem spiriluum , in calamitatem lorinen lenebrosa iis quidem qui deretiiiqiiuiil iter recluni
torum. Audi egestatem : < Piger propler frigus arare el ambulant in vias tencbrosas. Qui nivis albcdi-
noluit, mendicabil ergo in aestate et non dabitur ncui, id esl mundaiue gloriic babcnl iu oculis, inde
oi *'.» El Job : <Qui limel pruinam, irruel super prohibetur in lege : Sacerdos qui habet atbugjnciu
eum nix*1.»Audi novitalem : « Licel is qui foris cst in oculo, non minislrel in labeniaculo «6. Isli sunt
velus liomo noster corrumpatur, is lanien qui intus Tobias cui cuni jacerel supiuus, calida slercora hi-
est renovatur dedieindiem*'*.» Item :« Siquanova riiudinis ceciderunt in oculis, et exciccalus est ".
crealura inChrislo, veteralrallsierunl*•.» Audi ca- lltnindiives q,usein allum volaul sunt principes iiuin.-
lamiiatem. Job ait: «In sex iribulalionibus liberabit di; stercora eorum sunt bona lemporalia, quac c:v-
te, el In septima non tanget te inaluin. In fame eri- lida caduiil iu oculis, dum uiinio fervore ea afipe-
picl le de morle, et iu belfo de manugladii*'*.» Isttc tentes intelligentiain supernoriim amitlimtis. Tertio
duse sunt in hoc exsilio: in fame scilicet verbi loii corpori, id esl iuteiiiioui vciiius diabolica: sug
Dei, in bello, quo repugiiatur lentalioni. Alke ^ gcslionis invisibiliter se ingcril, el inleiilionem bo-
quinque erogabuntiir miseris in- judicio, a quibus nam, si qua esl, subverlil. Hoc facit aliquando iis
tamen se promitlii Dominus liberare juslum sic ; qui libeuter sequunlur lenlalionem el ei colluduni;
<A flagellolinguse absconderis ***,» ne amlias : «Jle, undedicilur : <Ephraimpascil ventiim "*.»Aliquando
rnaledicti, inignemajternum**.»—<Nonlimebiscala- provocanlienlationem. Ephraimonagersolilarius«',
mitatem.cum veirerit*». .Dequa: <Diesilladies iroe, in desiderio attraxil venlum amoris sui. Isie est
calamitatis et miserioe*9. < In fame et vaslitate ride- ventusdo quodicitur : < Surge, aquiln, et veni.au-
bis *'. < Ecce duoe: Fames isia erit videndi Deunv, ster 60. El ventus lurbinis venicbat ab aquilone.
quo nunquam saliabitur, iinde : <Servi mei come- Isle venlus . concussil quatuor angulos donius, et
denl et vos esurielis ".» Vaslilas a vaslando dici- oppressil liberos Job 6'. Cum in his tribus piger
»• Psal. 59. «'Isa. 55. «!*lbid. »• Gen. 1. «•' Psal. 102. »3 Psil. 62. •* Psal. 91. "Psal.45.
"Cant. 2. "Joan. 10. »8Mailh. 24. »• Matth. 25. *°Prov. 20. *' Job 6. *" IIC.or.4. »'II Cor. 8.
**-Job. 5. *3lbid. »»Maith.22. '• Job K. »• Sophon. 1. « Job 5. *8lsa. CS. »' Maiih. "22. •• Job
5. »' Job 2. »• Prov. 13. •» Prov 26. "' Jcreui. 5. •* II Reg. 15. »» Psal. 106. « Lev. 21.
»' Tob, 2. " Osc 12. »9 Ose. 8 "9 Canl. 4. *' Job. 1.
 277 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. IV. 278
non reverlitur. Quarlo accedit grando vulnerans A qui diligit iniquitalem"; keliflcal cum qui inquirit
caput, id est ira Dei in ultionem infaliians ralio- verilatem; purificat eum qui desiderat saniiatem.
nem. Propler hoc venit ira Dei in filios difiidenlise. Primus punilur, secundus inslruitur, leril is cura-
Ipsi enim sunt jumenta /Egypti qnoegrando perctis- lur. De primo:« Pluet super pcccatores laqueos". >
sil"; el quia juiiictiia stuil irralionabifia, < tradi- Sed est pluvia qua diluvium inuiidavit, quo periit
<liieos Deus in reprobum scnsum, ul facianl ea quse genus humanum ; pluil enim qtiadraginia diebus et
non convenitinl6'. i-< Quis»enim, Domine,«cognovit. quadraginta noclibus7'. De secunda : « Mandabe
potcstalem ir* lux, el pr;e timore luo iram luam nubibus meis ne pluant 7«.> Cum hac plnvia venit
dinumcrare6*?» Isii sunt regesPhilislhiim pugnantes Chrislus qui desccndit sicut pluvia in vcllus ", <El
contra Israel, de quibus plures iuterfecerunl lapides nnbes pluant jiislum «°. >De lertia : < Ftilgura in
gr^iuiinis quam gladius ". Ecce habetis hiemem pluviam fecit "', > quia eomminando peccatores
•judiciarise sentcntise, hiemem quoque pigritix. In niovet ad lacrymas. Hoecest pluvia volunlaria quam
iribus renovat hieins poenitentise. Frigtis enim ejus segregat Deus hoercditati suoe : hanc habuit Mar:,«
comedentes semina terrse vermes occidil, lerram Magdaleneet ipse Chrislus. Primus imber procedil.
decoquit, et sic abundantia seminis germina pro- secundus abiit, terlius recedit. Procedit de hoc
ducit. Posi ejus recessum vernalis aura gratior B-exsilio ttsqiie in infernum ; abiil de mundo ad rc-
cinergil. Vennes isii sunt suggestiones oarnalium gnnm. Recedit, id est retrocedil in nihilum. Pri-
inoluuin , semciiesi bonum in corde proposilum, mus procedil, quia hic incipit pcena quse line care-
erumpit in germen, quando prodttcitur ad actum, bit; unde : « Vermis eormn non morietur et ignis
vernalis lemperies est a peccalo liheratio. Vermes eoruin non exslillgllelur,•. t Ignis est pcena qiia hic
igitur semen rodunt, dum carnis molus boiiiim lahorant.sed ardentiorfil in inferno. Secundus ahit,
proposilum impediunt. Sed hieins vermes consumil, id est ab hoc exsilio it ad regnum, quia quse per
dum carnismotus poenitenlia compescit. Ilem hietns Scripturas hic de Deo dicimus, in regno certius
terram decoquit et sic melius germina producit, cognoscemus, quoniam omnes erimus doclbiles
dum pceniientia corpus castigat, et sic ad bona ope- Dei*'. « Quse enim videmus nunc per speculum in
randa nulius se applicat. Post talem hiemem lem- seuigmate, lunc vidcbimirs facie ad faciem "*. > Ter-
peries veris gratior habetur, dum post pcenitenliam lius imher recedit, id est retrocedil, scilicel iu
de bona conscientia Deo gratiarum aclio refertur. nihilum, quia amplius non eril luclus neque clamor,
Audi vermes et hiemem eos consumcntem : < Non sed nec ullus dolor'». Ecce hiems transiil, imber
in comessationibus et ebrietaiibus, non iu cubili- tbiit et recessit, consequens est ul flores appareacl
bus el impudiciiiis «6: > ecce verines : « Sed in- C in terra nostra.
duimini DominumJesum, el curam carnis ne fcce- Triplex esl lerra, scilicet terra inimica, lerra-
rilis in desideriis «' : > Ecce hiems. Ista suut pri- aliena, lerra nostra. Prima est in inferno, secunda
mogenila jEgypfi interfecta 6*. Audi gerniina ex in mundo, lerlia in ccelo. De prima : « Quid est,
hieme, id esl poenitentia : < Tribulatio palien- Israel, quod in lerra inimicorum es*«? » de secun-
liain operattir; patienlia, probationem ; probatio , da : « Inveterasli in terra aliena 8"; > de leriia :
spem •'. > Isti sunl cui post flagella restiiuti suul « Ut est terra viventium 8*. > Prima est terra mo-
liberi pulchriores prioribus. Audi auram veris, id rientium , secunda languenlium, lertia viventiuin.
esl bonoficonscientisegraliorem posl hiemem, id esl De prima : «.Antequam vadam ad tcrram lenebro-
pomiilentiam. Primus: « Fui blaspliemus et perse- samelopertam morlis caliginc et umbra rooriis";»
cuior, sed misericordiam conseculus sum'° > per de secunda : < Luxit et elanguit terra 90; >dc leriia:
poenitcnliain. « Gratia aulem Dei sum id quod <Credo videre bona Doniiiiiin lerra viventiiim ". >
sum ". > Hinc est quod Tobias post coecitatem IH prima flos aruit, in secunda flus paruil, in lertia
el pauperialem abundantius solito Deum laudasse flos apparuit. Aruit flanimis gehcnnaliiiiis, paruit
invenilur7'. Beaius ergo qui in hoc statu inveni- non solum magistris el persecuioribus, apparehit
lur, ut dical: Hiems abiit, sed longe bealior qui j[>,Deo, et angelis, et hominibus. De primo: « llomo
posl illam ullimam hiemem hic dicere poterit: sicut fenum dies cjus el ilos agri sic clTJorescil". >
Hiems abiit ct amplius noa < refrigescet charitas ltem : «Manefloreal et transeat, vespere decidal, in-
mullorum ". > Imber abiit lacrymarum, quoniam duret et arescal 93.>Floreal in juvenititein, iranseat
« Absterget Deus omnem lacrymam ab oculis san- ad senectutem; vespere , id est decrepita setate de-
cloruni '*. > F/oresapparu«run( in terra, ul circum- cidat in mortem. Induret in glebam, arcscat in
denl sponsam llores rosarum ct lilia couvallium. gehennam. Desecundisquomodoparennl:« Subjecll
Triplex estimher: Imber poenarnm, imber Scri- cslole onini hunianoecreaturse propter Deum, non
plurarum, imber lacrymarum. Primtis mortificat, solum bonis et modestis, sed etiam discolis •*; > ut
secundus Jaetifical, u-rliiis purifirat: morlificat eum sitis « sicut lilium inter spinas u. > Quomodoappa-
" Exod. 9. "Rom. 1. •* Psal. 89. •» Exod. 9. «* «8Exod. 12. «• Rom.*5.
Rom. 13. «'Ihid.
"lTiin. I. 71I Cor. 15. " Tob. 2. "Maith. 24. '* Apoc. 7,21. "Psnl. 10. " Ibid. 77 Gcn. 5.
"Isa. 4. 7' Psal. 31. <">Isa. 44. •' Jer. 51. «' Isa. 6t>. "• JOJIII.6. »* I Cor. 15. " Apoc. 51.
•'Baruch.3. «' Ihid, 9SEzecli. 2«, "JoblO. »° Isa. i3.- •'isa. 5S. •» Psal. 102, " Psal. 8J.
•v 1 Petr. %. " Cant. 2.
 '
279 THOM^E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 280
reuit : « Veiiienles atttem venient cum exsiiltalio A Dicil ergo : Veni, quia secundiiin divinoe prajdesti-
ne, porlantes mauipulos suos 9C.> Omnes enim qui uationis slatutuni, jain tibi liiems Iransiit, et imbres
videriul eos, cognosccnt illos, quia isti sunt senien biemis recesserunt. Veni, qui hoc ipsiim postulat
cui henedixit Dominus 97. Primi arenl, quia florue- tuortim prscrogativa nieritorum, de qiiihus subdilur :
runt in inundo nalivilate, sccinidi sanciiiate, tertii Flores apparuerunt in terra nostra. Hsec lerra est,
felicitate. P/opter priinos « exsiccalum eslfenum et itle :iger qui nondum floruerat, el lamen florum
cccidit flos,>qiiia > omnisgloriaejusquasiflosfeni98,» ejus fragraiiiiain lunc odorabatur Isaac in filio".
ul dicitur : < Fili, recepisii bona in vita lua, el ll;cc terra est beata Virgo, quoe illuni fmctum su-
Lazarus siihililer niala ". > Secuniis dicitur : bliineui produxil.de quo dieil Isaias : «ln die illa
« Leclulus noster fioridus 10°.> De lertiis : « Justus eril domus Domini in iiiaguilicenlia et gloria, et
gcrminabil sicul liliiim el florchit in seiernuin '. > fructus terroe sublimis », > iu hac terra flores appa-
Jam enitn hiems Iransiil, imber abiil el recessit. ruerunl, decor videlicet.el odor graiiarurn, virtu-.
|C,uit>.] Hiems enim esl vita procsens, in qua nos ittm et opernm. Veni eiiam, quia leinpus esl nie-'
niorlalitatis nostrsc frigidus lorpor aslringil. Iliemii• lendi quod seminasti, hocesiuiiod dicittir:
pluvix, inuumerabiles suni vitoe prsesentis inisciioe,
»• Psal. 125. " Joan. 13. *" Isa. 40. 9» Lnc. 10. * Canl. 1. " Ose. 14. » Gcn. 27. » Isa. *.

LIBER QUINTUS.

Tempus putationis advenit *. B oratione; tertiurn, grossus est ftOsfici, quod estini-
Do- lium conversalionis bonoe,. ul posl sequaliir dulcis
[Ttio.] llujus temporis in Evangelio mcmiuii
minus, cum se dicit vitem veram et Palrem agrico- friicius in sancli Spiritus visitalione. Ullimo vinea
iam, el addidit : < Omnem palmitem in ine noii florens, id est anima florens interiori gloria , dat
ferentetn fruclum tollet eum, et omnem qui fcrt proximis odorem opinionis suse. Conipulab.it rex
friiclutn.purgabil eumut fructus plus afferal*. > Tein- ille,', dicens angelo percutienii: « Ego sum qui
pus pulaiionis forsilan est de qtto Aposiolus : IEI- peccavi: ego feci iniquitatem '. > Repulabal pro*
spoliantes veterem hoininem cum aclibus suis , in- pheta sic : < Omnia quse fecisti nobis, Doniiue, in
«luite novum 6. » Quod alibi exponens ail : < Pro- vero judicio fecisli ">.> Ampulare docebal Jacobus r
pter quod ('eponentes omne iiiendacium loquiinini « Confilemini alterutrtim peccata vestra ". » De-
vcrilatem, nnusquisqne cum proximo suo 7. > Et putare Salvator : « Si sciret paterfamilias qualiora
post: < Qui furabatur jam non furetur : magisau- fur venturus essel, vigilaret utique, el non sineret
tem laborel operando manibus suis quod honum perfodi domum stiain ". > Dispulare docebat Pau-
esl*. > Flores apparuerunl, ail, in terra noslra. lus, diccns : « Ul probetis quae sil volunlas Dei
Quo processu boc evener.il, ostendit cum subdil: bona et beneplaceus ei perfecta ". >
Tempus putatiows advenit. Vox lurluris audila esl Tria sunt tempora : lempus tenlalionis^ tempiis
in terra noslra. Ficus protulii grossos suos : Vinew luctalionis, tempus pulationis. Primum fuit anle
florentes odorem dederunu Ilic esl ordo putationis. legem, secundum sub lege, tcrliiim sub gralia.
Prius fil compulatio, secuudo impiitatio, lertio re- Priinum, regnante diabolo; secundtiin, Moyse mon-
pulalio, quarto ampulalio, quinto depulalio, sexio strante legem populo Israelitico; teiiio, regnanle
dispulalio : conipulalio, rememorando ; imputatio, Jesu Chrislo. lu primo diabolus erat rex el domi-
causam in se relorquendo; reputalio, se dijudican- IHIS; in secundo minornla ejus poteniia per legis
do; amputalio, in auribus se magislri dijudicando; observaniiam, factus est proedo violenlus; in terlio
la-
d.ispulatio voluntatem Dei inqiiireRdo. Prinium, ui repressa ejus violentia per gratiam, factus esl
proeierita vita coguoscalur; secundum, ne excuse- irunculus. De primo : « Regnavit mors ab Adam
tur; lcrtraffl , ut dignum se dicat ul a Domino fla- usque adMoysen'* ;> de secundo : i Omnis violenla
gellelur; quartum, ul indulgenliam consequaiiir; prscdaiio cum lumiillu, el vestimeiitum mislum san-
quintum, ne recidivumpariatur; sexlum, ul volun- guine erit in combustionem, et cibus ignis ";-» de
las Dei implealur. In primo acqniril contrilionem, terlio: « Si sciret palerfamilias qua hora fur ve-
in secundo humilitatein, in terlio limorem, in quar- Dniret,» etc. ln primo igitur Adam est ten-
tq Dei misericordiam, in quinlo induslriam , in laius et viclus a diabolo sine omni repugnarilia,
sexlo incessum per regiam viam. Ecce radix ascen- in secundo repugnavil lsrael armatus legis ob-
dendi ad flores. Prius euim est putatio in confes- servantia, in tertio cavet sibi Christianus a fal-
sione; secundum, gemitus turturis in Iacrymosa lacia latronis, illuminatus Chrisli gralia. Pri-
»Cani. 2. »Joan.l5. 6 Ephes. 4. 7 lbid. » Ibid. 9 II Re*>.24. '• Dan. 3. " Jac. 5. " Luc \i.
«' Rom. 12. >»Rom. 5. " Isa. 9.
 •
2SI COMMENT. 1N CANTICA CANTIC. — LIB. V. 282
IIIIIHIcst lempus vacnuin, secundum medium , A cidit. Clainah.it cniin pro vinea Domini : < Dominc,
55 leriium pletiuni-. Sub primo fueriinl servi, snb exteriiiinavil eam aper tle silva, et singularis ferus
secundo mercenarii, sub terlio (ilii. Primi cxspe- devoratus est cam ,8. > Quia non eorum ernt, setl
clabant vcrbum rcfrigeralionis, sccundi fiiiein ope- de vinea Sodcmoruin vinea eorum et de siibtitbanis
ris, terlii redemplioiiem aniinse et corporis. De Gouinrrhic. H:cc est prima putatio lahruscse, id est
dttobus primis : < Sicut ccrvus desitlerat iimbram lioerelicorum; qtne pertinet ad prselatum. Sequiliir
el sicut merccnariiis prses olatur fineni operis sui, pulaiio adultcrini viminis, id csl peccali, quse spe-
ila ego habni mcnses vacuos, el nocles laboriosas clat ad qnemlibel Chrisliannm. Ila-c ad modiim fa-
cminieravi rr-ihi ' 6. > De mcdio : < Duin medium cienda esi. Peccala eniin noslra quasi infirmitas
silenliii.n tencrcnt omnia, omiiipolens sermo luus, suni, qitorum tria stint genera. Qiiaedamenim cre-
Domine, a regalibus scdibus venit ". > De ullimo: scunl in nioduui luir.oris, qnocdam in nioduin supcr-
« Postquam vcnt plcuittido icmporis, inisit Deus flui liumoris, qusedam enim iu modiim morliue car-
Filium siiiim in lerris 18. > Eccc istud est temptis nis. Primum itaque incdicus lerro csedit, secundmii
puiationis, scilicct plcna gratia : hsec est putatio igne urit, tertium unguento mordaci consumii.
vneoe quani Noe pl.mtavit, et csl inebrialus et in Primuin itaque, id cst tumor est omne vilium quod
labernaculo sno der.u !atus 19. Pro hac csi filius 1) cor exalliit; secundiim, id esl humor superfluiis,
pairi-fainilias ad invilaudos operarios in vineaui est conciipiscenlia rerum soeciilarium, quas desi-
c-ressis' 0.Nudalus est Noe, id esl Cliristus, quainlo derai; leiiium, id esl carnis moriuoe, esl vitiuin
n.iliis de virgine in nostra apparuil infirmilate. carnis, in qua carnalis homo delectalur. Sarcuhim
lnlerfectiis est a cuJloribus"', id est Scribis et Pha- ergo qui lunior putatur, est iiieinoria niortis, quo
risais in cruce. Egredieiur inviiare ad vineam supcrfliius hiiinor putatur, est verecundia confes-
quando appareb'1 in exlremo examine. sionis. Quo putatur caro uiorlua, csl labor pceni-
Tria sunt genera sacraiticnloniiu : iiniim picaii- tentialis. De primo : « 0 mors ! quain amara cst nio
iluin in principio, aliud in niedio, lerlium in liue. moria tua viro justo**!—lloino eniin, cum inorie-
Primum sair.iinenlum esl labrusca, id csl silvestris tur, hscreditahtt serpentes, el bestias, ei verineS *».»
vinea, secuiiduin fuit aditllcriua vimina, tcrliiini Et idem < est inleriliis et homiiiis el jiimenli *'. »
siini palmiltim superaffliicnlia. Labrusca esl ha-re- De secundo : < Confitemirii allerulrum peccala ve-
1icoru.ii malilia, ndullerina viinina sunt nosira pcc- slra, et oratc pro inviccni, ut salveinini ". >Si eniui
cata, palmiium superafliiieiilia corrttpiio hiiniaua. non eruhesris, dum confiteris, peril confessio, vel
De primo Doiuinus per pro|ihetnm : i Judicale in- reciilivum parilur. De eo dicilur : < Qui baplizntiir
ler nie etinter vineam nieani, exspeclavi ul faceret a mortiio si iiniini tangil mortuum, quid prodesl
uvas, et fecit labruscas ". > Dc secundo in libro lavntio illa »3? > De lertio : < Poenitenliam agiie,
SapientiiE dicitur quod sinl scirpca vimina. De ter- appropinquabil enim regnuni culoruni '*. > IJiule
lio : <Omiiem palmitem iu me non lcrenleni fru- piopheta : < Convertimini ad nic in tolo cordc vc-
ctum eradicabit Pater nieus ". > Prinio principio stro, in jcjunio et fletti el plaiicln a» » Et Aposto-
Imjus tcmporis prima putatio facienda est per prae- lus : < In omnibus exhibeaiuus nosmeiipsos sicul
latum, secuuda speclat ad qucnilibei Christiaiium, Dei miuislros, in niulta paiicnlia, in jejuniis et vi-
teriia /iet per Chrislum. De priina enim ditilur : giliis niiiltis **. > Terlia pulalio, scilicet corruptio-
< Auferte inaliim de meJio veslri •*, > item : < In- nis, ficla Deo. Tunc cnim peccator erit sanclifica-
lidclis si discedit discedal " ; > de secundo : < Veltis tus. Qui modu est in tenebiis, liinc viiebit Deum
homo noster crucifixtis est cuin Christo, ut destrua- qui fiiOiloesl absconditus a nobis; qui modo squa-
lur ".orpus peccati ct uhra non serviamus pec- lidus esl corporca^tusiale, lunc eril reiovalus.
cato ,6; > de teriio : < Corrupiibile hoc induet in- Hoc ordine vidit Joauncs paratam Ecclesiam de-
corriiplelam ". > Prinia igilur puialio haerelicorum sceiidenlem : < Vidi, nil, civitatein sanciam llie-
ab Ecclcsia quae spectal ad prxiatos sic cst fa- D rusalem descendeiileni de coelo a Deo paratam,
cienda : primo verboruin nrgumenlalione, secundo quasi sponsam nrnnlam viro suo '*. > Sanctam,
miraculorum coruscatione, lerlio inaierialis gladii ecce primum; Hicriisalcin, tisio pacis tficiiiir, ecce
animadversione. ln piimo ilaque fit cogens ratio, secuniliim; novain, ecte lciiium; orualam, ecce
in secundo admiralio, in lcrlio comminalio. Pro- quailum.
pter primum liabet episcopus logion, id esl ralio- Vox turturis audila est in lerra noslra.
nale in peclore; propier secundiim lamina aurea [Tno.] Vox proedicaloris andila csl in lerra, quoe
splendet in fronte; propter leriiuin est aculeus in nostra coepit esse dum fidei verbum recipit. Unde
summiiate pasloralis virga*. Hoc ordine putavit in die DominicoeResurreclionis cantalur Psalmus :
Elias sacerdotes Baal. Primo enim apud Aab con- . « Dominicstterra 88.>Voxenimmatris, qusercccssum
cionatus est cum eis, secundo miraculo convicit nuutial hiemis et advenlum veris, eis convenit qui
per ignem, scilicet sacTificii, ultimo eos gladio oc- sciunt docere quod < nox praecessit, dies autem
,sJob7. 17Sap. 18. "Gal. 4. ^9 Gen. 9. " Luc. 20. 2I Ibid. " Isn. 5. »' Joan. 15. ** I
Cor 5. " 1 Cor. 7. 86 Rotn. ». " I Cor. 15. " l'sal. 79. " Eccli. 5. 30 Etcli. 10. • Eccle. 6.
,= Jac. 5. "Lccli. 54. »* Matth. 3. »» Joel. 2. 36II Cor. 6. •"
Apoc. 21. »* Psal. 23.
283 THOM/E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 284
appropinquavit '*. » Vox turturis, quaegemiium ex- A in hoc soeculo•', > nos monel Aposiolus. Sohrie
pr.-nit, eis congruit qui gemunl pro desiderio pa- qnanltim ad carnem, jusle quanlum ad sensualiia-
Irise, dicenles : < Ipsi intra nos gemimus adoptio- tcm, pie quantnm ad spiritualitateni. Solirie, ne
nem filiorum Dei exspectantes, redemptionem cor- cnro inchriciiir; juste, ue Eva Adoe, id esl seiisua-
po is nostri *".> Vel pro peccatis, ut < Miseri estole liias spiritui domiuclur; pie, ne in conteniplalione
ei lugele *'.» Quatuorcommendabilia invenimus per aliud quam Deus quscralur.
iiirturem in scriptis expressa, nomine ipsius posilo. Propler hoec tria docenlur in Levitico " tria ge-
Qnia verecundse simplicilatis dicitur quod in sacri- nera aninianlium immolanda. Docet immolare bo-
ficio immolaiur, quod nidum qitaeril sibi et pullis, ves de quadrupedibus; lurttires de.avibus, quse vo-
ne vaga videalur, qttod vox ejus noiitia veris, in- linl inferius; colunibas scilicet de avibus, quac vo-
veniiur. De priino : « Pulchra* sunl genoe tuae sicut lant superius. Primum enim sacrificium camis, se-
lurturis *'; » desecundo : « Qui non potest invenire cundum sensualitaiis, terlium spiritus.Caro iinmola-
agiinin, immolet par turluruni aut duos pullos co- tur tripliciter. Quorumilam cninr caro, vclint nolinl,
1inibarum *'. » De lertio : « Passcr invenil sibi do- immolatur, quia a Dco flagellalur, nec lamen corri-
iiHim, el liirtur nidum ulii ponat pullos suos**; t pitur. Alii voluntarie pro Chrislo passionem usque
ile quarlo : Vox turluris audiia esl in terra noslra. ad effusionem sanguinis paliunlur : lertii vigiliis et
Primuni conveuit Chrislo, propter suani innocen- jejuniis extenuanlur, ut spiritus libcrius conlem-
icm sim[dicilalein, unde : « Sicut ovis ad occisio- plctur. Prima est vitufa Ephraim 6»docta diligere
iiem ductus esl, et quasi agnus corain londenle se lurluretn , secuuda vilnla rufa, quae immolalur ad
obmiituit, et non aperuit os suum**. > Idem : « Non vcsperam, lerlia cst vilula Samsonis : in qua ar.iu-
erit lurbuleiilus et anxius *6. > De secundo: < Faetus tes a Samsonc excipiunlsoluiioiiein problematis ex-
esi obediens usque ad inorlem, morlein aulem cru- tortam per affliclionem imporlunam : hoc est pcr
cis »', > scilicel in passione; lerlium in ascensione : ulfliclioncm carnis ralio ct inlellecius liberiores et
« Vado.parare, ail, vobis locuni *'; > quartuin in subliliores a Chrisio merentur sibi revelari sccreta
proetliraiiouc, in oraiione, intercedendo pro nobis coeleslia. HSDCest imniolalio quadriipedum, id e»t
coram Patre *•, quia « advocatum habeinus apud carnis. Sed si caro exterius affligilttr, oportel ut
Parcm Jesum Chrislum jiisluin, qui factus est pro- sensualiias inlus cohibentur. Hsec enim est immola-
piiiatio pro peccalis nostris *°. > Sed hoec singula tio lurturis, quod debel se a pravis moribus intcritis
di quirainus. Priinum dicitur lurttir verecundse coercere, ne uec nimis debeal mundana concu-
simplicitaiis. Hanc impediunl tria. Quia iuvere- C piscere. Debel tameii corpori quod suuin esl miui-
cimdus honio primo peccnre non erubescens con- sirare, id est sensificare, el iu sumendis alimeiilis
fidenter operatur iniquilatem : proesumit rem supra acquiescere. Hoc est enim quod ibi in Levitico proe-
se ad se non periineiiiem; negligit correptionein. cipitur, quod immolelur relorto capiie ad corpus'».
De primo : « Frons meretricis facia est tibi *'. > Sed ue spirilus ex cognitione coeleslium qu:c con-
Item : « FaCies senum non erubueruut ". > Isii templaiur superbiat, et ipse immolatur quando ab
proedicaveiunt peccatuin suuui sicul Sodoma, hi liac lemerilate refrenatur, hac scilicet lege, sicul
siint ille Israclita qui coram omiii Israel ingressus de tuiiure diclum est, caput ad corpus refleclat, id
csl ad scorlum Madiam «'. Desecundo : i Altiora le est miseriain suam ut indc humilielur respiciat.
ne quicsieiis, ct majora te nc scrulalus fueris °». > Triplex est nidus : nidns graliae, nidus conscien-
lsli stnit Ozias rex, qui prsesumpsil officium sacer- lioe, nidtis quietis supemse. In primo pullos pro-
dotale, et ideo lcprosus fact^ est *«. De lertio : creat, in secundo sepeliri dcsiderat, in lerlio aHer-
« Quia despexislis omne consinum meum, el corre- num doinicilium pullis suis pra?parat. Pullos pro-
pliones meas neglexistis, ego quoque in interilu creal, scilicet aflectiones inleriores et fructus ope-
ve-iro ridebo»8'. >Isti sunl filii Heli; qui non recepe- rum sepcliri desiderat, ul dormiai et requiescal in
ruul patris correplionem *«. In (igura.horum triuin D pace in idipsuni ", et crescat in Deum. In terlio
Psahnista inlcr cantica graduum tres eontiiiuat niduin pullis ordinal, ut rcquiescant in Deum. De
psalmos, in quibus se iniiuunem ab istis dicit. Pri- primo : « Cum ambulaverilis per viam et inveneritis
nius est : < De profundis sr, >in quopeccatuin suum nidum avis et nialrem desuper pullis incubantem,
pecoguoscil el plangit sic : < Si iniquitates observa- pullos lenebis captivos, matrem autem permittes
veris.Doniine, Doiiiiiie,quissustinebil"8?>Insecuiido auire liberam «8-67.>Nidus isteestgratia Dei, mater
pix-siiniptlonem removei diccns : < Domine, non est quoepullis incubat, esl puritas turturis, id esl fidelis
cxaltatum cor metim neque elati sunl oculi mei ".> In auimse. Haec pullos creat, dum confidentia majora
tertio se oslendit mansiietum ad suscipiendam cor- rogat Deum, audacior est contra diabolum, minus
reptionem, sic : < Memenlo, Domine, Davidetomiiis timet maledicta vicinorum. Sed ne forte ei suj)-
inansueludinis ejus 6\>-<Sobrie etjtiste el pie vivere repat > vanilas, superbia, etc, lenendi sunt ca-
••Rom. 15. »° Rom. 8. »'Jac. 4. »• Canl. 1. *' Lev. 12. »»J>sal. «3. »» lsa. 53. • Isa. 42.
*7Pliil. 2. »• Joan. 14. "Ilcbr. 9. »• I Joan. 2 »' J-.r. 5. '• Thren. 5. »»Num.25. "*bccl.
2. "HPar. 26. «»'Prov. 1. •• I Rpg. 4. "'Psnl. 121). " Ihid. •» PsaL 103. •• Psal. 131..
"Til. 2. "Cap. 3. 6»Ose. 10. ••Levii. I. «• Psal. 4. 68-6'Deul. 22.
283 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. V. ;S"J
ptivi intus. Maler vero, id esl puritas, libere cgre- A quoerenti illum '*. > Audi boniialem. « Dixi : Con-
diatur. Per os dieenda pura verba, per manus ut fitebor adversum me injusiitiam meam Doinino,
pura sint opera, et sic per coeteros sensus. De se- et lu remisisti iinpietatcmpeccati mci"; > lertia est
cundo : < In nidulo meo moiiar, et sicut palma Anna Raguelis, qui dicilur paslio Domini. Qui enim
muliipiicabo dies «8; > de tciiio: < Passer invenit suspirant ex compassione, accipiunln Deo gratiam
sibi domum et turiur nidum ubi ponat pullos qua pauperes pascant, el audiantin judicio : « Esu,-
suos *'. » Sequitur de voce lurluris : Vox turturis rivi, el dedisli mihi mandiicare '*; > quarta est
audita est in terra noslra. Cor nostrum hic accipiltir Anna Joachiin, qui dicilur resurreclio. Qui enim
icrra, non mea sed nostra, quia commuiiis esse de- suspirant pro istdio vitai bujiis, accipiunl a Deo
bel Deo et omnibus bominibus. Deo per devotio- gratiam, qua sinl securi de resurreclione, unde
nem, fratri per dileciionem, proximo per compas- Aposlolus : < Nolumus vos iguorare, fralres, de dor-
sioiiem, sibi per modestise virliilem. Deo per dc- mienlibus., ul ncn conlristemini sicul el cxieri
vqtioneni, ul iu eo deleciatiouem liabcamus; fralri qui spem lioi) habcnt : morttii eniiHqui in Christo
per d.leciioncm, ul ad hoc ad quod nos ipsos diliga- sunl resurgenl primi. Deinde nos qui vivimiis, qiii
nius, proxsmo pcr compassionein ul onera ipsoruin reliiiquimur simul'*, > etc. Quinla esl Anna filia
portemus' 0, nobis per virtulem mudcslia*, ul a ° Phanuel, qui diciiur appdritio Dei. Qui -enini pro
viliis nos lempercmus. Ab hac lerra quam posside- dcsiderio palriae geniuiU, Deum in gloria sua vide-
mus auditur hsec vox in illa terra qnam cxspecia- bmit, unde : « Regem in decore suo videbuni oeuli
niiis, hacc vox est gcmit.is cordis. ejus 8°. > Sequiiur devoce lurltiris. Tres supiadixi-
Duo sunt gemitus lurturis, duo columhoe, unus inus lerras : lerram morientiuin , lerratii langiieii-
communis utrisque. Geniiuis lurturis, qu.T.inferius lium, tcrram vivenliiim. Similiter siinl tres vo-
volat, sunt pcenilenlium, gcmitus coluaihae, quae ces : vox vulturis, vox luiiiiris, vox fiilguris. In.
superius, gemitus spiritualium : compassionis sunl priina tcrra audita esl vox vultiiris, in secunda vox
anibaruni. Ecce quinque : primus passionis, secun- fulguris, in lertia vox liniuiis. Vox viilturis, qu;e
dus propassionis, lertius compassionis, quarius ex seducit ad devorationem animarum et corporuni;
tsedio vilse, quinlus ex dcsiderio anin-se. Primus vox fulguris, quae tonitrui comminalur pceuas infc-
pro iuiquitale, secundus pro lentatione, lcrlius pro rorum, cl fulgori claiilalem supernorum. Tuiiuris,
proximi uecessi'.ate, quarlus pro iucolalu hujus mi- id esl Cbrisli, (|iicni habeintis apud Palrem advo-
serioe, quiiilus-pro desiderio patriae.J caiiim 81. In priina cnini :, < Adversarius vesler
De primo : Afflicli quolidie pro peccatis cum la- r di.iboluslanquaui lco rugiens circuit quoerensqucm
crymis 56 exspectemus fiiiein iiosirum; de se- dcvoret, cui rcsisiile fories in fidc *'. > Os enini
cundo: « Miserere mei, Domine, qiioniam infirmus cjus abuudavit malitia el lingua ejus custodivit do-
suin 71; >deteriioMathaiias : < Uiquidnalussuin vi- los •'. > l)ixit,eiiiin ininiiciis: < Perseqtiar et compre-
dere mala geniis mese "? > de quarto : < Ilei inihi hendam, dividam spolia, implebilur. anima mea :
quia iiicolalus meus prolongalus est "; > de quinto : evaginabo gladium iiieuni, interficiel eos inaiiiis
< Qiiando veniani el apparebo ante faciein Do- mea 8». > Sequitur vox fulguris. Dicit tonitrui :
mini ". > llis quinque modo superius recilalis Dcus < Mittite eum in lenebras exteriores, ibi erit fletus
contra quinque reddil gratias. His eiiim qui geinunt et,stridor dentium 8*. —Fulgebuni jusli sicuisoliii
geinitu passionis, dal Deus gratiam, qua, eos quasi regno Pairis eoruiu8". > Haeceuim de supernis at-
pussessioneni suain cusiodil. His qui geniuul pro lulil nd nos Chrislus veniens iu niundum, undc :
peccatis graliam qua eis sua bouilate peccata rc- « De Ihrono procedunl fulgura et voces et loui-
iBillit. Qui vero ex. compassionc, grnliam largi- trua* 7. > Fulgura scilicet promissio clariiatis, voces
tatis qua pauperes vestil et pascil. Qui ex Isedio orationis, tonitrua couiniiiiationis. De voce lurluris,
praeseniis viise, gratiam qua resiirreciionem spcrat id esl Christi dicitur : < Advocatum habemus apud
eldiligii. Qui desidcrio palriae, gratiam qua Deus D Patrein Jesum Christum juslum, qui faclus esl
eis apparebit. In figura harum quinqiie gratiaruiii propiiialio pro pcccatis nostris **; > non soliuu
m Veteri Tcstnmento quinque legimus Anuas; uutein pro nostris, sed pro lotius mundi. Audi vo-
Anina enim inlerpretatur gratia. Prima est Anua ccm htijus turturis gemcntis pro nobis : < Pater
Elcanoe qui dicitur Dei possessio. Primos eniin sancle, scrva eos in nomine tuo, quos dedisti
possidet Deus tanquam suos ne cadant, unde Pau- miiu *8*.> lta ipse orat pro nobis.
lus : « Sive vivimus, Domino vivimus; sive mo- Tempus incisionis, id esl lemput messis,'(iUvenit.
riiuiir, Domino morimur; sive vivimus sive mo- ; CARD.Alia est liliera. Igitur pro seinenie nierilo-
rimnr, Doniini sumtts "; > secunda est Anna rum accipe manipulos proemiorum. Ideo etiam veni,
Tobise, qui dicitur bonus Domini. Bonitate enim quia sic Ecclesise requirii necessilas, quia vox tur-
sua sic gemenlibus peccata remiliil, unde : « Bo- luris, id|esl Ecclesisc, audita est in terra nostra. Ac
nus est Domimis speranlibtis in euin el animse si dical : In terra nostra, id csl in slabililate solida
" Joh 29. 69 Psal. 83. " Gal. C. '• Psal. 6. " I Mach. 2. " Psal. 119. 7* P.-al.
4.1. **" R.im. 14. '• Thrcn. 3. " Psal. 35. " Maith. 25. 79I Thess. 4. "' Isa. 33. *' 1 Jo.m
2- 1 Pctr. 5. «» Psal. 49. «»Exod. 12. •• Mallh. 22. 8SMalth. 13 *7 Apoc. 4. •• 1Joan. 2.
"• Joan. 17.
287 TIIOMJE (JSTERC. ET JOAN. ALGRLN! 288
ieg-ii nristri audita est vox tnr:u\is, id cst Eccle- A ctaverunt catub.s suos*». i De his tribus ail Jce-
sia>; quse cognovit tempusadventiis stiiad Dominum mias : < Filii colligunt ligna, pnlres succendunt
clamaiitis el petenlis atixilium opportuntini, quia ignem, mulieres eonspergunl ndipem, ul faciant
Fieus protulil grossos Suos. placcnlas regina* cceli ' 00. > Filii isii malisunt, qui
[Tno.]Ficusj rotulitgrossossuos, outn Synagogacre- ab aliis quasi nialis patrihus in fide corriinipunlur,
avit aposlolos; qui de ea geniti dulcissiiiiuinchum do- qui colligimt ligna, duin niala opera operantur.
clrinsecrcdentibus ininistraverunt Vel, qnod inelius Palres mali suut, qui signa exteriora habeni, qui
vidc.ur, pcr grossos qnos llcus habel pro floribus succendiinl ignem, iliiin filiorum mala opera tunc
dcsignantur propheior, qui de propinquo letigerunl signis, tunc persuasione suspiciunt. Mulieres, sunt
Salvatoris advenlum, qui Veri comparalur. Fruclus qui cariialibus voiuptalibiis moliiti desideria sua
vcro sequentes apostoli dicuntur. In Evangelio le- aliis proponunt, et sic quasi adipem conspergiint.
gimus qiiatuor fiiius, qiias hic ponimiis. Priiua esl Placenlse dicunlur a placendo, qui sic faciendo pla-
a Doiiiino propTer steriiitatem siiam maledicta; centas faciuiil diabolie* superhiic, quse regina di-
secuuda, sub cujus Nathannel laiuit unihra ; tertia, cilur per aiiliphrasini; quia diabolus per siiperbiain
qtiseprece coloni cst a stiecisione liberata ; quaria, iii rcclo reguare voluit. Quia de siguis facta est
qnse ad videndum Clirisiiini Zachocoesl subslratn. In B niehtio propter grossos, scieudum est quatuor esse
priina, ligiiranliir qui pcc .inili rcJiicnt libciiatem, sigiioriim gcncra.
in sccumia, ii qui licct bouuni uoii faciunl, laiuen Est eiiim signuin bonuni in bono, et cst signum
(iiverlunt n nialo propler gcbenua» liofrorcrn; i:i nialiim in malo, el esl signuin boiium in malo, ei
terlla, qui jam diligentes Dcuiii bonam inclionnt esl sigiium malum in bono. Primum csi, quando
conversalioneiii.in qtiarta, qui se sihi substeiiiuiii, exlerius apparel lionio bonus, vel per religionem,
quia gtislaveruiit supiiiitam diilcedineiii. Priina pro- vel per miracula, et talis esl interius, unde David :
fert aridilaicm, secunda virorenij irrtia profert « Fac ineciiiii signum in liono '. > Per miracula
grossos, qiiarta fructus dufcissimos. Primi eonlcni- Stephanus faciebat prodigia el signa mngna in po-
niinl, sccundi ineluunt, lertii jam diliguut, qtiani pulo '. Audistis,vquia ex omni tribu filiorum Israel
iu soliludine sc sihi substerneiiies in domo cordis duodecim millia signali sunt signo Dei vivi, ul di-
sui meretittir suscipere Chrislum, sicut Zachscus ccrenl: « Signatumest super nos lumen vultus lui,
qui jusiificatus interpretalur. De primo ail Salo- Doniine '.> Detalibus dictiim est in Canlicis : < Eece
inon M : < Peccator cirin veiierit in profunilum ma- lu pulchra es amica nic.i, ecce lu pulchra, oculi lui
loruin, coiilciunii. > Dc secundo : < Timor Domiui Q colunibarum, absque eo quod intrinsecus lalei *. »
expcllil peecaiiiin " ; > de fertio : < Quorum. lilii Sigiium liialiini in inalo esl, qunndo honio vel fncii,
.sicut novclkc plaulationes in juventute sua "; > vel ei accidil exterius; iinde intcrius perpeudiliir
de quarlo : < Sedel.il solilarins et lacebil, quia le- ninlus. Sicul iili qui posuerunt signa sua signa. De
vavit se super se •*. » Lcgimus ili Evangelio quod his enim dicitur : < De corde exeunt. cogilatio-
« l.oii;» arbor non potesl fructus malos facere nes inahe, scilicct furta, adulteria, honiicidia *. »
nec mala arbor potest fructtis bonos facere •*. > Signuin bonum in nialo est, quando aliquis per mi-
(Jude colligimus et malas ficus csse et bonas, uude racula vcl religinuem forinsecam, vel eliam munda-
propbeta: < Video licus inaias, malas valde »*. > naui prosperitalem bontts apparel, cum sil lamcn
El idem : < Video ficus bonas, bonas valde 96. » De malus, vel stia prosperilas ei arridet in maliiuv
nialisprius agendumest, ul proecogiiitomalo, bontini siiutii. Per miracula viileutur boni. Tales suntqui
dulcius habcatur. De arbi.rc crgo suul grossi, id iu judicio dicent: < Domine, noiine in nomine tuo
esl ficus proeco quae vel iniinaturae. El sunt fieus signa fecimus, et in noiuine luo cjecimus dseino-
uialae, sunl maloe valde. In primis siini exicriora nia 6? > Quibus respomlebiliir : < Nescio vos '. »
niiiaciiloriiin vcl bonae viise signa, in secundis siinl De lalibtis dicitnn est quod sint sepulchra dealbata,
carnalia qu:c delectanl peccata, in lerliis fidci cor- j) inicriiis plena ossibus morluorum, et omni spurci-
iliptela. Priinmn csl quasi prsestigiiun, sccuudtini tia. Sigiium iiiahim in bono est, quando alicui acci-
qtiasi fcnuin, teriitun esl quasi venenum, quod dit iiifoiiuniiiin, unde videtur esse malus aliquibus
homtaes decipit. Fentim, quia volupiascito trausit, qui putant eiini flageliari a Deo pro peccatis suis,
veiiciiuiu, qitod hoiniues inficit. In primis igitur sicut puiaverunl amici Job de ipso, cuiu tameu II i-
qtiscrunt apparere, in secundis dcsideriis suis sa-> gellum illud esset in bonum, qtiia ad ineriiuiii. Ta-
lisfacere, in teiiiis fideni perimere. Primi diccnt in les diciint : <Posiieriinl ine quasi signuin ad sagil-
trdicio: « Doiiiine, nonne in iiomine tuo ejeciiiius tain 8. > Sagilla eniin vulnerat signum ad quod
Jienionia, el in nomine luosigna fecimus 97? >Se- niillitur. Tales consolattir Paulus sic : < Liccl is
jundi juxta Salomoneni : « Laeiaiiiur cum malefe- qui foris esl vetus liomo nosler corrumpatur, is
cerint et exsullanl in relius pessimis •*. >De lcrliii tanien qui inius est renovatur de die in diem ". »
tiit Jcreiiiias -. < Latuise nudaveruni niammam, la- Ecce signa quaiuor bonse arboris sicul ficus iinina-
" »° Prov. 18. »' Eocli. 1. «s Psal. 143. 93 Tliren 5. 9* Mallh. 7. 9» Jer. 24. •• Ibld,
" Matih. 7. 98 Trov. 2. 99 Thrcu. 4. I0° Jer. 7. * Psal. 85. ' Act 6. 3 Psal. 4. v Canl. 1.
1Maitli. 15. 6 Matlh. 7. ' Matlh. 25. « Thren. 5. 9 II Cor. 4.
B3D COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. V. 290
lune. Sunt ficits bona*, sunl fictis honae valde. j\ fiiiurus exspeciaiur, id est vinitm quod laiificat ".
i'er ficus islas dcsignalur triplex fldes : est fides Triplex est enim gaudium viri sancli : primuin,
rudior, esl purior, esl firmior. Prima fuit ante quia reliquil vaniialem ei niiiiidaiia gattdia; secun-
Chrisli incarnationem, secunda post resurreclioneiR, diim, quia Christi sequitiir vesligia '*; teriiiim
leriia in missione Spiritus sancli,post ascensionem. eril, quando recipiel prscmia. In primo. vila puri-
ltuilior i'uil propler novitntem rerum ; purior, per ficaiur, in secundo juslificalur, 57 '" >crtio beali-
remissionem peccatorum ; firmior, quia abiindan- ficalur. Primum ost vermii, quia ad beatitudinein
tiusdedii Deus Spiritum sanctum; quia tam prima tendil; sed non ineruni, quia f.ex tentalionis se
qiiam secunda ct terlia inspiratae sunt per saticli injicil. Secundum cst iueruni, jam victa icnlatione,
Spirilos dulcedinem. Spiritus eniin sauctus dalus sed iion pleiuuii propler defectum hujus miserioe.
cst primis pareinibus ct eoriim sequacibus, untle : Terlium esl pleiium, quia ibi invcuilur plcniliido
Spirilus Doinini ferebalnr super nquns ", > id est glorise. De primo exhilarahat discipulos Chrisius
rudem inaicriem. Et non permanebitspiritiis meus cum dicerct • < Confidite, quia ego viei niuiiilum'», >
in liomnihiis istis, quia caro sunt, id cst aufcram ab desecundo ail : < Qui s.cqiiiiur me non anibul.it in
eis Spiriiuin sanctum, secunduin quosdam. Alii lenebris ,0; > cl ut dc tertio ceriifiearel eos subje-
tnisericordiler iiilerpretanlur sic : Nnu perinanebii IB cil : < Sed liimcn hahehil viiae ". > Audi gaudium
spirilus uictis in honiinihiis islis, id est auferam verum et no.ii inernin : < Oniiie gaudiuni existi-
spiVilHinirajinecab eis, quia caro suni", id est in- male ciim in varias incidcritis leiitationes, > ait
firnii, el ideo parcameis. Dalus estposl restirreciio- Aposlolus ". Si vcrum IIOIIcssct, Apostolusnos atl
ncni adpeccatorum remissionem, undc: < Accipiic illud iion invitarci; sed iueriini non esl, quia tcnta-
Spiriluin sanctuni, qiiorum remiscriiis peccata re- lioniim patiiur perttirhationem. Audi verutn et
inittuiilur cis". > Dalus est quoqtie tcrtio post as- nicrum : < Gaudete et cxsultate, quoniam merces
censionem, unde : Spirilus sanclus pr.i-cedens a veslra copiosa est in coelis **. > Audi plenuin:« Pe-
llnono apostolo um pectora, clc. In primo fuil Spi- lite el accipietis **, ut gaiidimn vestrum sil ple-
ritus sancliis dulcis, iu secuudo dulcior, in terlio niim ". > Prinium igitur illud esl gaiidium quo
(liilcissiiutis. Ejus diilcedo, scilicct triplex hic per gautlel homo rclicla vana gloria, qu.e oritur iu
tria genera fituiiin dcsignaiur. Per ficus ejus proc- liomine. De tnlibus gnudiis quibus gaudet initii-
coquas " vel iiiimaturas prima fides fudis; pei bo- du«.
nas, pura; per valde bona.sfirmior habetur. Est aiilem gloria quoe oritur sub te, csl qnre
De primis dixit proplieln : < F-icus imiiialuras , orilur de te, esl qusc orilur jnxia te, esl quoc orilur
desideravit aiiima mea '*, > scilicct tit saltem ru- "*inlra le. Prima esl de peccnlis, scciinda de bonis
(iem aiitiquorumpalriim haberent ii quos repiehen- corporis, tcriia de lcmporalihiis honis, quarla est
debat. Sccundoe (icus, id esl bonse fueriiiil, quartim FiJius seterni Patris. De prima : < Quid gloriarig
massa lsaias '* cataplasniavit Ezechinm regeui in nialitia, qui poieus es in iniquitalc *6? > El
a-grolanle i!, et coiivaluit dc infirniitaie sna. Ter- poeta :
Cloria peccaii nulla petenda lui e.t.,
liie, id est vaidc bonoe fiierunl. De qitibtis legitur :
i Ligna silvae vencruiil ad licum et dixerunt ei : Tamcn dccxlcrininio peccalorum possumus gloriari,
<
Dominare nobis; qmc dixil eis : Nunquid possitni unde Aposlolus : Gratias Deo quod fuisiis alU-
deserere dulcedinem mcam cl frue.tiis ineos dnlcis- qiiando servi peceali; obcdislis cnim cx corde in
simos ul promovcar inler ligna silvaruni 16. > Ligna eam forinam doctriiuc in quaui traditi estis ". > Dc
sifvarum sunt priucipes iiiuudi bonisopcribus sle- secunda qua glorianiur ile bouis corporis : < Ne
rilcs. Quibus ii qui Spiritum sancium acceperant, gloricuir fortis iu forliiiitline sua; quia oninis caio
non prelio, non dignilatiim provocaiione volebant feniim, et oinuis gloria cjus qunsi flos feni °s. >
Sed et de carue nostra possumus bcue gloriari, n
acquiescere, ut a tide Jesu Chrisii n.overenlur;
roborati crnnt in e.r in ea pro Chrislo paiiiniir, iindc Aposlolus : < Li-
quia dulcedine Spirilus I lienter gloriabor iu infirniilai.ibus nieis,' ut inlia-
saucii.
bilel in ine virlus Chrisii*•; > et: < Glotianiur in
Vineceflorenles odorem dederunt. tiib.ilalionibiis »•; » et: < Mihi absil gloriari, nisi
TBO.Per floremviuesefama nascentis Ecclesise desi- in cruce Domini J<*suCliristi ". >Dc bonis tempora-
gnalur, quse in Jcrusalem planlata, longe latequcpcr libus gloriantur, qui in muliiludine diviliarum sun-
famani est dilatata. Flos hiijus vineoegratus est vahle, riiin glorianlur. Sed « ciim mulliplicata fueril gloria
quia siiccus expressus ex eo, et saniialem prsesial domus cjus, ne limiteritis, quia non descendel eum co
iiienti,eivolupialein.Veliiioraliter:PerfloreiiiVineEe gloria domiis ejus3'. > Benetamen possumusglori.iii
initiuni gaudii spirilualis exprimilur, posl quod his beuc utendo, ul in oninibus 'glorificelur Deus.
plcnius in ccelo cxspeclalur sicut de florc fructus Intra le oritur mala, si de bonis Dei superbis.

" Psal. 103.

"Gcn 1. " Gen. C. " Joan. 20. " " Mich.» 7. "• Ibi.l.*» " Cap. 53. •*"Judic. 9.
"IPetr.Y " Joan. 10. *• Joan. 8. Ihid. Jac. 1. Mallh. 5. L.tc. 11. "*>•"• 16-
*• Psal. 51. " Roui. 6. ,a Jcr. 9, I Petr. 1. "II Cor. \>. " Rum. 5. " Gal. G. " Psal. 48.
891 TIIOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 292
< Quid enim habesqnod non accepisli ? Si acccpisti, A ritni, tertio quia nihil sibi sed totnm gratiae Dei
quM gloriaris, quasi non acceperis"? > Igitur attribiiunt. Prinium, per fidei puritalem; seeun-
« qui glorialur, in Domino gloriclur '*. > Qua dtiin, cognila verilate; lerliiim, superna inspira-
< omnis gloria ejus (ilioe regis ab inlus in fiinbriis lione. De primo: < Omiieqiiod nalum estex Deo, vin-
aureis '*. > citmuridum,elha?cest victoria qua? vincil inunduin,
intra le sunt tria, de quibus bene potes gloriari, fidcs nostra *'. » De secundo David : < Laudate
scilicel pura conscienlia, juslilia,, jucunditas de Domiiuim, oinnes gentes, laudate eum.omnespopuli,
heatiludine ftitura. De primo ait Aposlolus : «Glo- quoniam confirmata est supef nos misericordia
ria noslra hsec est, lestimoniiim conscienliae no- cjus, el veritas Domini mnnel in seternum **.> De
strse *6; » de secundo ait David : « Lselamini in tertio, Paulus: <Gralia Dci sum id quod sum *». >
Doininn et exsultate, jusli, el gloriamini, omnes redi Isti sunl tres apostoli, quos duxit Jesus in mon-
corde"; » de lertio ait propheta : Cum avulsi lcm, et transfiguraius esl ante eos "•-*'. Ad primum
fueritis a lacle, epulcmini ab inluitii glorioeejus. pertinct Jacob, qui diritur supplanlalor; ad se-
« Snper te orielur gloiia»8,» scilicet Filius aelerni cundum Petrus, qui dicilur firmus; ad lertium
Patris, unde Isaias : « Surgc, illuniinare, Jerusa- Joanues, qui dicilur gratia. Plena vero gaudia nihil-
lem, qnia venit lux tua, et gloria Domiui super le B oniinus hnbenl iria : in regno eiiim non erit
orta esl'».» Vere super le orta esl gloria Domini, culpa , non timebiiur iniseria, videbilur Dei
el non poteris ad eam, quia conceplus sine se- praescnlia. Isti sunt trcs alii qui in eadein trnrisfi-
mine patris carnalis, natus sine corruptione virgi- guratione visi sunt. Ad priimim speclat Mnyses,
nitatis, firmatus et porlatus in venlre sine loesione qui dicitnr salvuius de aquis peccalorum; ad sccun-
vcntris. Ctiui ilaque de fide sil eis bona opinio, dum Elias, qui dicilur Deus nieus; qui delevil cor-
vcraciter polesl dici : Vinew florenles odorem de- ruptioncm niiseriarum ; nd lertium Jesus.qui dicilur
derunt. Nam flos bene odorat in vinea, cum bona Salvator, in cujus visione erit oninium salus. De
opinio redolet in Ecclesia. Gaudia verp uitindi non primo: « Ubi csl victoria lua? ubi esi, inors, sii-
minus sunt Tugienda quam vauitas. Qusc sapieus mulus tuus? Slimulus enim mortis peccatuui
diligenler considernl ut, ipsis cogniiis, ea libenliiis esl". > De secundo : < Seminatur corpus animale,
fugiat, el conlraria ferventius diligat. Inde esi qtiod resurget spirituale; seminatur in corruptione, re-
Salomon niitlebal naves suas in Tharsis, ct inde surgel i|i incorruptione; semiualur in ignobiiilale,
afTerebanl ei aurum, dcnles elephantoruin, sinfias, resurget in gloria ". > jEdilieabil Dominus Sion et
pardos". Salonion qui sapiens dicitur esl quilihet videbiturin gloria sua •*. >—<Be.ii mundo corde,
jusius, Tharsis vero exploratio gaudii dicitur, mare quoniam ipsi Deiiin videbunl •«. > Isla tria gaudia
esl nlundus, navis esl religiosa curiosiias, qusc de sunl flores vinesc: priini habent mediciiiaevigurem,
Tharsis, id esl exploralione gaudii aflert aiirum, id secundi dant odorem, tertii danl fructus saporem.
est iniindi sapienliain; argentum, id esi eloquen- Priini eniin fugant serpeules, id est pcccala; se-
liam; dentes elephaniorum, id esl polenles niindi, cundi proesuiiiunt bona quoe sunt in patria; tertii
qui alios devoranl et comedunt. Simia esl animal ostenduut diu desiderata. De primo : < Bolrus Cypri
derisione plenum, pcr quod designanlur illi qui dilectus meus niihi in vineis Engaddi"«;> quod
gaudent. Quia pardus esl animal dislinclum variis dicitur [ons hwdi, id est peccati qnod lavat. De
maculis, designaniur duplices et deceplores; vel secundo: < Ego quasi vitis fructificavi suaviiateiii
pavo, id est in decore pennarum, id esl virlulum, odoris "7. > De lerlio dicilur immiiiente passioue :
gloriaules. De primo : « Aurtini nostrum serugina- < Non bibam amodo de hoc genimine vitis, donec
luin esl* 1; >de secundo : < Argenlum tuum verstim bibam illud noviim in regno mco *8. >
est In scoriam *•; de tjrtio : < Noiuie scicnl omues Ficus prolulil grossos suvs.
qui operautur iniqtiilaiem, qui devoranl plebem [CARD.]Vineoefloreutes odorem dederunl, ficus
ineaiii sicutescam panis* 3; > de quarto conqiierititr D protulil grossos suos.Ve quibirs Nahum ": < Oinnes
Domiiius, dicens : < Factus suin in derisum omni niunitiones luae sicul ficus cuin grossis suis; si
populo, canlieum eoriiui tola die**; > de quinlo : concussse fuerint, cadunl iu os coiuedeulis. >Muni-
< Qtii loquittir vcritaiem in corde suo, qui non tiones enim auimaesunt virlules, et virtutum opera;
cgit dolum iu lingua sua ". > Hoec videns Sapicns scd si venlus lenlationis viiiutes conculial, cadunt
falsa gaudia, atnpliitsdiligilvera.El: <Qui loquiinliir bona operavelul grossi in os tentatoris, et deyoran-
paceni cum proximo suo, mala autem in cordibus lur ab eo. Yineae Jlorcntes laeduntiir de facili, sicut
eoriim*«.i dicil: <Lsedeiur quasi in primo flore botrus ejusco.>
Mera vero gaudia qtiibus sequuntur Chrisli ve- Vincae florenles danl odorem, cuni bonormn ope-
stigia in tribus principaliler habenlur, quia uiun- rum suave redolent initia; sed si florentein vineam
dum vicerunt, quod -propositum in bouo firmavc- immoderalum frigus vcl sestus teligerit, discusso
" I Cer. 4. »* 11 Cor. 10. 3» Psal. 44. »6 II Cor. 1. " Psal. 51. »8Isa. 60. »»Ibid.
*• II Par. 9. *' Jac. 5. *'Isa. 1. »»Psal. 52. ** Thrcn. 5. *» Psal. 14. *" Psal. 27. »'UJ,ian.5.
*8Psal. 116. *9ICor. 15. «•-» Matih. 17. " I Cor. 15. »'Il,id. »*Psal. 101. '«Matlh. 5.
"« Cant. 1, «' Eccli. 24. "8 Marc. 11. »• ••
Cap. 5. Jjb 15.
 493 COMMENT. IN CANTICA CANTIC—LIB*V. 294
flnre hotrus pcril, sic plcrumque bonorum opertimii A i floxerunl aquoe " divinse gratise. Sccundum quando
initia, prosperitas vcl adversitas sseculi labescercc transcuutes filii Israel tulerunl duoducim lapides
facit. Quoniain igilur et ficus quse protulii grossos,, de Jordane«', id est aposlolus de flucnie divinse
et vineoe florcnles ope indigcnl contra prsedictaa gratix. Alii de loco caslrorum, id esl de mu.ido
pericula propter subveiitioncm eoruin dicilur add ad Dei graliam sunl adducti.
virginem • Scd nunc hsec videamus moraliter. Primus loctts
Surge, amica mea, sponsa mea, et veni, CO' fuit in deserto, sectindus in Jordane, terlius in
lumba mea, in [oramimbus pelra; e4 in caverna a caslris. Primus locus cst pceiiilriiliaj, secundus
macerue. proesumpiio conlidcntioe, tertius desperatio difli-
[THO.]Veuerat sponsus ad sponsam, cxcilaveratt dcnlise. Primus lapis esl patientioe forlitudo, se-
eam, repclil excitationem suam ut addal, scilicett cundus in bono coulirmatio, terlius in malo obsti-
ul locum ei osteudal, ad quem veniat, scilicet in>• natio. Lapidem bonum ponebal in deserlo qui di-
foraminibus pelrm. <Pelra autem eral Chrislus "->, cebal : < Corpus meum dedi percutienlibus, el
Ergo in foraminibus pelrse ducilur, cuin rejecliss genns meas vcllentibus, faciem meani non avcrii
teinporalibus, ad ea qiiocsursum sunl evehilur. Hoc c ° ab increpaiitibus, el conspuentibus in me ". > Boni
-autem iter ostenditur ngendum perjforamina petroc., lapidcs sunt de Jordane colligendi el mitlendi in
Non sub acre uiido, ncque ut patialur solisardorein,t lociiin castrorum el econverso, ut < in die bonorum
n« itenini nigra fiat. Cavernas macerise dixil an- IIOII immemor sis nialoniin el in die malorum
gclorum foca, qui ob superbiam Iapsi sunl, quasi,i immemor sis bonorum 6S.> De primo : < In ocicr-
vacua relicla quoe repleri ex hominibus liabeult ntim non obliviscar juslificalioues tuas, quia in
lanquam ex. vivis lapidibus, ubi ipse Ghrislus eslt ipsis vivilicasti me •• > de secundo : < Quoniam
lapis in caput oedilicii.Vel possuinus dicere angelo- iniquitatein meatn ego cognosco '* > de tcriio,
ruin custodiam esse niaceriain in vinea Chrisli. Ec- Pharao : < Dominum uescio, et Israel non dimit-
clesia icmporecl loco peregrinatioiiissuaeduas habett lam ". > Primus ille lapis forlis fuit ad portanda
consolaliones : de prscierilo est memoria passionis3 oncra nostra < quia ianguores nostros ipsc lulil el
Christi, de fuluro esl quod se in sorlem sancioruinfi ouera noslra ipse portavit". > Ouera enim nostra
cogilat, et confidil recipiendam. Licel cuique no- ipse porlavil, vel in se hahendo, vel pro eis pa-
striim quacunque parte voluerit cavare, supernoe e tiendo. Sunt auteui onera necessaria, sunt vio-
macerise. Nunc quidem pntriarchas reviseie, nuncE leufa, suni voluularia. Nccessaria sunt nobis in-
vero salutare prophetns, nuiic senatui immiscerij Q C dicta a primis parentibus, necessaria tnntuin n Deo.
apostolorum, nuuc marlyrum inseri choris. Sed elt Violenta niinc a Deo, iiunc a diabolo lenlando vel '
beatarum virtuium siatus cl mansiones animoj aflligendo. Voluntaria vel incliuando ad teiitationcni
perlustrare. Unde in conscicntiam lxtando et ad- vel assumeiido pro peccatis laborem.
inirando proruinpimus in Dei laudem et gratiarum, Causse sunt qiiinque pro quibus Deus alfligit lio-
actionem. Inde esl quod faciem nostram, id estt iniiiem : pro peccatis, ut Mariam sororem Moysi ",
conscieniiam sponsus desiderat videre, et vocem, ad initium pcense seterna*, ut Herodem '*, ad pro-
audire, unde ail: < Ostende niilii faciem liiam, balionein, ul Job 7«, ad auginciiluin coronse, ul Pau-
sonet vox lua in auribus meis '*: > ecce de maceria. lum ",ad gloriam Dei,ulcseciuii natuin ". Undeciui
Licet nohis cavare in pelra, scilicct in ipsum Deum, ergo sunt oncra quse portamus juxta Isaiam.
contemplando cum, unde, licel hic langi duo ge- Primum est hoc :aIiqtiando nobis onus incumbitex
nera coniemplaiionis, unum de statti et gloria ci- muiido,hoce$loniisBabylonis'8.Babylon dicilurcou-
vitatis supemoe, alterum de regis ipsius uiajeslate. fusio, et significat mundiim, cujus aniorem cupi-
Per foramina petroe solenl aqua* de piscinis educi,, ditas tripliciier oneral, lahore, timore1,dolore; cuni
inde Jcremias: < Rclinquile civitalem, el inhabi- labore eiiini pervenil homo ad id quod tupii, possi-
tate in petra, babitatorcs Moab, estote quasi co-. " detcum limore, amitlit cum dolore. Tria sunt quae
lumba nidificans in summo ore foraminis **.i — concupiscil homo in mtindo : primo subliinilatein ;
< Petra auiem erat Christus «*.> Forainina vulnerai secundo gratias corporis el aiiimse, scilicel snpieu-
in pedibus et manibus unde sanguis exivit quo la- tiam, decorem, forliludinein; tertio ad voluptatem
vamur. Ibi volebal lavari faciem sponsae, id'est t perlinenlia , scilicet copiain rcruin, ornanientum,
conscientiam, ul munda ei prsesentaretur. Maceriai mulierem. Primum cupit supra se, secunduiu
est caro Cliristi, cavema vulnus in laiere, per• inira se, leriium circa se. Priiuuni ul sit formosus.
quod vult orationem suam ad cor suiun lrans- seciindum ul sil gloriosus, lerlium ut sit volupiuo-
ire, quia in talihus cavernis solet vox clariussonare. sus. De liis ail Salonion " : Fui rcx in Jerusalein,
Legimus aquas de petra eductas, cl petras de> ecce primum. Sapieniiam dedil inihi Dcus, ecce
aqua, ei petras ad aquam. Primum faclum est,, secundum. Habui diviiias super ouiiies reges, qui
quaudo Moyses percussii petrain in deserto ett ante me fuerunt in Jerusaletn, ecce leriium. Sed
"lCor. 10. "Canl. 8. 6»Jer. 48. «*I Cor. 10. •» Exod. 17. «• Josue 4. "lsa.50. «• Ecth. M.
""Psal. 118. "Psal. 50. "Exod. 5. " Isa. 53. »JNuni. 12. '* Mallh. 2. " Cap. 1. " Act. 9.
Joan. 9. " lsa. 13. " Eccle. 1.
^g TIIOMiE CbTERC. ET JOAN. ALGRINI 296
primo dixit: < Allinra te ne quaesieris et major.i tc A intiiir fcrilas bcsliarnm, timelur infeciio venenato-
ne scrutaius fueris «*.» Quia quanto aliior gradus, rum. In his Iribus examinaliis est Daniel : Fueriinl
Innlo grnvior casus. Idco : Qui efpit excelsa, debcl ejiitn mnligni qui niachiuaii suni, ut avellercntcitm
vitare riiinam. De priniis cnim veiiitur in deje- a lalere regis, scciindo in laciim leonum cst niissus,
ctionein, de secundis nd infirniitatcm, dc leniis leiiio cum dracone venenoso fuil ei couflicius 9*.
in amaritudinem. De primo Nabiiehodoiiosor esl Sed quia Deum liinnit, ab iis omiiibus est liberalus.
nohis excinpluni : < Nomie hsec esl, ai!, Baliylon, Untle Davidah his tribus gaudel se liberatum ; de
qitain feci in gloriam et dccnrem regni mei 81.> Et primo : <Ipse libernvit mede laqueo venanrnini 96; >
slaiim mutatiis est in boveni. Sccuudis qui in se de nliis dnobus : i Super aspidcm el basil.scum
rupiunl grniias ail Aposloltis : < Noli negligcre gra- ambuhibis, el conculcabis leouein et draconeiu ". >
tiaiti quae in te est8,,> negligii enim qui vel ex Tertius limor miiiidi in perturbalione elemeniorum
ea non operalur, vcl ea abutilur. Sic eiiim cadunl fil iribus modis : in passio.iibus acris, in terroemoiu,
in infiriiiilalein, sic euini sapicntia Salomouis iu- in procellis inaris. Passiones aeris sensit Pelrus,
faluala, pulchritiido Absalou cxlcrminnta, forli- iintle : < Cumque vidisset ventiim validuin 'venieii-
ludo Samsonis exe.ecata. Tertiis dicilur de inu- tem liuiuit 9S; > lerroe nioium Judsei in passione
Iiere : < Nilidius oleo guilur cjus, ct novissima *>Christi; maris procellas Paulus, qui d c ac noctc
58 CJ"Samara quasi ahsyulhiuin 8*. > De divitiis : in profundo uiaris fuit. De his ait David, primo de
< Noli snpere altiim : nec sperare in ii;ciio divitia- proceiia maris : « Viderunl le aquoe,Dejs, viderunt
ruin *».> De ornatu : « Non in veste pretiosa *'.> te aqiio;, et liiiiuerunt, et lurbaiae sunt abyssi, inul-
Sed vide ad quaniaiu devenit ainaritudincm ; qtii liludo souiius aquarum ". >Et dc toiiilruo : < Vocem
primus liis abundavit; scilicel ftlius ille prodigus, dederunt nubes, vox touiliui lui in rota. llliixeruul
ipti postca pavil porcos 8*. Ecce qttoein niiindo con- coiuscaliones tua3orbi lerrae''",. ».Meniotu lerraead-
eupiscuntiir. jungit : < Commota esl et conlremuii terra '. > Dc
Sed vide quanto labore acquirunlur : laboranl his dicebant tres pueii ul ab his lihcrarenlur: <Be-
enim in corde, laborant in corpore, laborantin ore. nedicilc, maiia el fltiiuina, Doniino ; > el: < Bunedi-
In corde tripliciter : desiderio, anxielate, sollicitu- cite, lulgurn ei ntibe , Domiiio;> et: <BcneJical terra
dine. Desiderio, quo rem amanl. Anxielale, qua in spe Doiniiiiim*.»
vacillanl, anacquirant; sollicitudine, qua inoduin Dolor vero iiiuudi.ex tribus primis peudel. Dole-
acquirendi ordinanl. Hoc dcsiderium removebafa sc mus eniui de fama celsitudinis aiinullafi, de gloriu
Jeremias : < Domiiie, ait, diem hoininis non desi- Q gratiarum humiiiuii, de voluplaiibus in amariludi-
deravi, tu scis ". > De secundo, David : < Auxinliis iicin dejccli. De his tribus plangil Jereinias. De
esl super me spiritus ineus, in me turbaiiim esl cor piiino sic : « Qiiomodo sedet sola civitas plena po-
incuni 88. > De terlio Doniinus : < Nolite solliciii pulo ? facla esu quasi vidua domiua geutium, priu-
essc diceuies : Quid maiiducabimus, aut quid bibc- ceps provinciarum facta est sub Irihuto '; » de se-
nius*9? >Laborant quoque corpore privatoepersouai cundo : « Qiiomodoobscuralum estaurum, mulaais
in quolidiano labore, milites iu arnioruin virtute, eslcoloroptiinus»? >de leiiio: < Qui vesccbanturvo-
tlerici in studio scienlix*. De primo : « Omiiis labor luptuose, interierunl iu.viis; qui nulriebnnliir in
hoininis in ore ejus esl •• ; >de secuudo : < Non croccis. amplexali sunt slercora «. » Hoc cst onus
in forliludine sua roborabilur vir 91; > conlra ter- Babylonis ', id esl confusionis mundi. De hoc ait
tios: < Cuin steleritis ante reges et prscsides nolite Jeicmias: < Calix aureus Babylonis, de vino cjus
prsemedilnri qualiter respondeatis ". > bibcrunl oiunes genles, el inebrialoc sunt'. > Ul
iinior auiein mtindi non solum est in iis quse la- aulem onus islud et sequeus fugiamus, ait: < Egrc-
boreacqiiiriiniur. Esl eniin timor de amissione re- dimini de Babylone, et fugile a Chal,:ses 8. .Chalctei
rum suaruui, secundus de inquietalione nnimaniiiiiii, nnntque feroccs dicunlur. Hi sunl doemoncs, qni
tertius de peiiurhaiione eleinentoiuni. Priiiium lit D per Philisliiin sigiiificanlur cuni diciiur:0nus Phi-
in amissione possessiouis, de cartialibus amicis, lisliim. Aliquando enini nobis onus incumbil cx
de coipniodis proprii corporis. In his tribus flagel- inimiiiidoruiu spirituum iminissione. Et hoc dicittir
latus esl Job, unde ipse ait: < El quod vcrebar ac- ORIISPhilisliiin qui dicuniur polionc cadenles, el
cidit9'; > perdidit enim subsianiiam, rnoiiui sunt eos designanl qiii snperbia inebriati de ccelo ceci-
filii, carnis sustiniiit angustiam. Sed quod agendum derunl. ln hoc lapsu triplex omis videmus:primo
sil nobis in lali casu ipse docel: < Doniinus, ail, enim superbivit, secundo invidit, tertio seduxit.
dcdit, Doniinus abstulil, sicul Domino placuil, ita Superbivit in Deum, invidit primo homini, seduxit
factiiin est, sit iionien Don.ini bciicilictiim 9». > Sc- eiiii). El sic in banc inlirmilulem dejecit. Primo ila-
cundus tinior, scilicet de inquietalione animanlium que peccavil conlr.-.huinililaiem Fiiii, sccundo con-
in tribus esl: limentur enim insidise iiialorum, li- tra benignitatem Spiritus sancti, lerlio contra po-
•• Eccli. 5. "Dan. 4. 8,I Tim.l. 8,Prov. 3. 6» Rom. U, lTim.O. "Luc7. 8«Luc. 15. 87Jcr. 17.
8* Psal. 142. «» Miitlb. C. »• Eccle. 0. 91 I Rcg. 2. 9' Lue. 25. 93 Job 3. 9VJob 1. •« Dau. 6-
•• Psal. 90 «7Ibid. •"Malih. 14. 99 Psal. 77. 1<"» Ibid. ' Ibid. ' Dan. 5. » Thren. 1. * Threu. *.
» lbid. • Isa. 15. ' ha. 51. 8 Isa 50.
 297 COMMENT.IN CANTtCACANTIC. - LIB. V. *»s
tentiam Patris summi. Propler primum iiaqne di- ~\ < Persequar et comprchendam, dividam spolia, im-
citur, polione cadens; propter duo reliqua diciltir, plebitur anima mea : evaginabo gladium meum,
duplex ruina. Per superbiam ergo factum est cor interficicl eos mamis mea '*. > Et conlra niinas
monliosum, per invidiam venenosum, per seduclio- istas nos admonel Apostolus dicens: <Fratres, soljrii
nem. lalebrosom. In primo cuiin de bonis propriis estote et vigilate, quia adversarius vesler diabolus
exallalur, in secundo de bonis alicnis dolore cru- tanquam leo rugiens circumit quaerensquem devo-
cialur, in lertio proximo maln machiuaitir. Deprimo ret". > El clamat cum Pharaone : « Ile ad onera
dicilur : « Anie ruinam exaltaltir cor«; » de se- . veslra, vacatis otio '"'. » Fraudulenler quoque tcn-
cundo: < Quandiu ponam consilia in anima riiea lat, sicut locutus est ad Evani, verbis pacilicis in
dolorem in corde meo per diem ". » Alii|iiando dolo. « Qnare prsecepit vobis Deus ne comedatis
enim fortnsse David molus fuit tnli passione. Deter- de ligno scientise honi et mali.» Et illa : « Ne forte
tio Salomon enumerans septcm quie odit.Detts, intcr moriamur. » El ille : « Ncquaquam moriemlni *7;»
eaposuit < cor machinans pessimas cogitaliones ll.» unde Apostolus : < Nolile credere omni spirilui, sed
Snperbia onerat ctjr, onerat mautis, onerat linguam; probale spiritus si ex Deo sunt,s. > Et alibi: <An-
cor coniumacia, linguam conlumelia, manus vio- gelus enim Salanoe transfigurat se in Angelum lu-
Icutia. 'Primum aufert ivicnlis Sabbatum, id esl B - cis ". >Ipse enim ait: < Ero spirilus mendax io.ore
quietem; secundum proximo vcrbi conSolatioiiem; omnium prophetaruin Achab ". > Sichem qui dici-
tcriium niisericordiaeimpcnsioncm. De primo Jerc- turlabor, id est diabolus: (ilius Emor, id est Asin*
niias : < Nolile portare onera vestra in dic Sab- ijui erat rex Evsc, id estquod diciiur pessimuiit,
bati ",» id est quielis aiiimsc; de secundo ait Job ad quia filius pessimi Asim, id est Luciferi, qui prius
amicos suos, qui ad consolnndum cum veneranl, ct cccidil, priiis-violenlcr rapuit Dinam filiam Jacob,
in contumelias advcrsus cuin erumpebanl: < Con- Et postquam corrupit eam, delinivit eam ct lucutiis
solalores onerosi omnes vos 13. > De lertio Isaias : cst ad cor ejiis» ui perpeluo essct rum eo *'. Sic
< Dimittc eos qui confracli stint Iiberos, el omnc niiiiiruin dinbolus, poslquam violenta leuiaiioneali-
onus disruinpe '*,» scilicel violenlise. Onus nutcm qiiciu stravit fraudulenla, seducil ne a tali casu velit
;n»idioein irihus onerat: primum per odium pro- resurgere. Aliquando nobis incunihil ex natiiralj
xinii in honiicidiuni intlucil, sccundo cor dolore cru- quadam et inevitabili necessilale^
ciatus corrodil, lerlio corpns pallorc et macie aflli- Et hoc onus esl Moab *', qui interpretalur depa-
gil. Dc primo ait Joannes :« Qui odit fratrem suuni, tre, naluralem illam cxprimcns necessilalem quatn
bomicida est '"; » de secundd ait poeta quidani: ( paler gcneratione Iransfudit in filium, sicut cst in-
Justius invidia niliil est, quceprolinus ipsum evitabilis manducandi, bibendi, dormiendi necessi-
Auctorem rodit, excrucuins animum. tas. llac cogimur post spiritales cibos inentis pro-
Dctertio ail idem : curare onera venlris. Hoc oims triplicilcr coqside-
Invidus alierius macrescil rcbus opimis 15. ralur : in principio, in medio, in finc. |n princijiio
Iiem idem: vilis conceplio, in medio Iabor et afliiciio, iti Jine
Invidia siculi non invejieretyranni rnisciiaj dissolulio. Primiim ad exislendum, secuu-
ilujus lormenlum ". dum ad suslincndiim, leriiuui ad moricndum. In
Et Salomon : < Virum stulluin intcrficil iracundia, priino vide feiorem, in secundo lahorem, in lerlio
ct parvulum occidil invidia '*. > Scduclione quoque liorrorcm. Aspice crgo fetorein primi, el
inlerroga
oneral diabolus. Scd el Iripficilcr oneraiquandoqtic iilam muliercm quam mngno fctorc concipit, quatilo
corporum affliclionc, aliquando violeula lciilaiionc, laedioin genitali sccrcto suis sanguinihus puerum
aliqtiando autcm tlccij.il fraiidulcntcr. Corpus nfili- iiulrit, quairto dolore pnrturit. Audi pro duobus pri-
git, sicut habemus quod Spiritus Dci tnaltis affligcJ mis Joaunem dc spirituali nativitale loquentcm :
bal Saul. El Job pcrcussil ulccre pcssimo 19.Puc- < Qui. non cx sanguinibus, ait, neque cx voluntate
rum qiioquc illiim, qui aliquando se iniilcbal in D viii, neque ex voluntale cr.rnis, sed ex Deo nati
igneni, et frcqiienier in aquam, allidcbatur in leira sunl3*. > Quia carnaliier nascentcs, ex viro et carne,
spijmans. Undc David : « .Misitin eos iram indigua- id csl mulierc nascitiilur. Ex sanguinibtis vero usque
tiouis suae", > etc. Violenler quoque tenlal nos ad nalivilaicm pasciiiitiir. De dolore vero parieulis
sicul Pauluni : < Nc magnitiido, ail, revclaiiouuni iutcrroga Evam, cui dicliim est : < In dolore paries
cxiollal me, siiiinilus.carnis d.iiusest niilii angelus filios tttos'*. > Non est enim dolor super dolorem
Sntanae (Jui me colnphizet". > Ita ut clamare nc- parluricniis; < Muiiereiiim cum parit tristiiam ha-
ccsse liabcret. < Domine, vim palior : responde pro bct 3". » De hoc principio dixil Job : < Hoiiiouatus
uic ". > Imperiose cniin pracipil diabolus dicens : de mulicre *s; > de fine : < Brevi vivens tenipore*7.»
< Incurvare ul iranseamus'». >Dic;tciiiiu inimiciis: dc medio: '< Repletur mullis miseriis »8; > ilem :

•Prov. 16. "Psal. 12. " Prov. 6. " Jcr. 17. 13 Joh 1G. " Isa. 58. " I Joan. 5. " Ilornl.
Psal. 77. »' II Cor. 15. * lsa. 58. »*lm.
Ep.\. ii, 57. "id. " il.id. v. 58. •»18J»bo. '•" Job 2. •" »*
51. »*Exod 15. I Peir. 5. Exol. 5. Gcn. 5. I Joan. 5. "HCor. II. «• JiT Rrg. 22;
II Par. 18. " Gen. 5i. »« Isa. 13. 33 Joan. 1. *» Gen. 3. '» Joan. 10. •• Job 14. »7 Ibid. "
I..i,l.
PATHOI..CCVI. 10 ,
 m THOMiECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 300
< Qui quasi flos egrcditur »9, > ecce de primo ; < el, A Interdum aliena sumilur arca.
conteritur *•, > de secundo; «;el fugit velut um- Sed lales amplius laborare indignanlur, tinde Hofa-
bra *', > de tertio. In medio verO'consideranda sunt tius:
qualuor. Hoc enim onus consislit in qualuor: in Eutrapeius cuicunque nocere volebal,
cibo et polti, in vestilu, in dormitione et vigilalione, Vestimenla dabatpretiosa. Bealus enim jam
contra defe- Dorinietin lucem, uorto postponet honestum
in naturali imbecillitate. Primtim est «".
Officium
ctum, secundum contra inclemenliam aeriarum pas- Se.d has
supeifluilates cur non expendilis in usus
sionuin, terlium ad recreandum, quartum iri pro-
cessu setalutn. lslud est gravejugumsive onussuper pauperum , ut diceretur vobis in judicio: <Nudus
et operuisti nie "6. » Sicul Job : r Si despexi
filios Adam, a die exilus de ventre matris eorum !'ui,
in mairem omnium. Prima proetereuntem, eo quod non haberel vestimenlum,
in
usque diem«6epulturse
manducare et unde: ct absque operimenlo pauperem; si non bcnedixe-
igitur necessitas esl bibere,
runl niihi latera ejus, et de vellcribus ovium mea-
< Omnia a le exspectant, ut des illis escam in lem-
beneeset rtun calefactus esl "'. » Talibus ail Dominus: < De
pore**;>.et : <Labores inanuum luaruro, vesiimento quid soliiciti eslis. Co*sidetate lilia agri
bene libi erit *'. > Sed sunt pauci qui banc neces-
convertant in Per hanc B quomodo crescunl, non laboranl neque nenl. Ameii
sitatem non superfluiiaiem. ~ dico
vobisquia nec Salomon sic veslitus est in omni
enira superfluitalem ventres dislendunlur, corda sicut unum ex bis **. > Dormilio vero ct
sensus infaluantur. De Paulus : gloria sua,
hebelanlur, priino causa recreationis alleman ur, d-onere
cEsca venlri, et venter escis, Deus el huncci has vigilatioquae Moab sunt. His lamen indtilgent sicul ait Do i)inus
destruet **.> De secundo : < Videte, ait Dmiiitius,
in ebric.ate4». > discipulis suis : < Dorinite jam et requiescile *9. >
negravenlur cordavestra erapulaet de vigilatione : < Vigilate etorate, tit noi inire-
Dc tertio : < Vinum aposlalare facit etiam sapien- Et
in (enlalionem 60; > onus tamen sunt, quia qui-~
les *6. > Sunt qui plus iutenti sunt suse voluptali, tis
dicetur in dam iinn.oderate donniunt et indiscrete vigilaut.
quam pauperum eges.lati, quibus judicio: Illis dixil qtiidaiu : < Quod satis esl dornii. > Ulis
« Esurivi, et non dedistis mibi manducare *'. >Pro-
Job: < Si comedi buccellam meain vcro :
pterea dicebat
solus, et pupillus non comedit ex ea *8. > Istis uon Plus viyilasemper ve scmno d-edituseslo.
occtirrit <dives iste qui induebalur purpura ei bysso, Audi quod his liibus dlxcrit Boeiius:
et epulabatur quotidie spleudide *9. > Sed quid iude Felixnimium prior aslas,
Coiitenia fidelibusarvis,
sequilur: < Sepullus est in inferno ~". > Nec ille C .
59 *Vecinert» perdita litxii;
<
alius qiii dixil: Anima mea, habes mulla bona Facili quee sera solebat
renosuaiii annos mulios, quiesce, comede etbibe«'.> Jejunia sclvere glande.
Scd quid audivil? <Stulle, hac nocle re ,uircnt ani- JVecbacchica munera norant
inaiii tuam; quse auiem parasii cujus erunt SJ? > Liquido confundere melle:
JSec lucida vellera Seruiu
Audiaut Dominum dicenlem : < Nolite solliciii ess* Tj/rio miscere veneno,
animse vestrse dicentes : Quid comedemus, aut quid Sonmosdubal kerba salubres
Umbras altissima piiius,
bibemus. Respicilevolalilia cceli,qua* non Iaborant, Polusque lubricus amiiis''.
neque congreganl in horrea, et Pater vestcr ccele- Naluralis quoque iiifirmilas est de onere Moab
slis pascit illa. £t de vesiimento quid solliciti es- ul esl in successionihus aitalum. Primo enim in-
lis .'*.> Haecenim omnia genles inquirunl. Vestis fanlulus indiget lactis nutriiione. Jam adolescens
enim pertinet ad onus Moab, sed quanlo labore ac- cgel ne per lasciviam ailalis deviet a
: poedagogo,
quiratur, videarr.us. Propter hocciiiin.ul ait poeta bono. Factus vir egel consilio, fattus senex alieno
Implger exlremos currit mercator ad Indos. siislenlamenio, qnia jam non est apud eum nisi
Lana de ove sumitur, posimodum manibus fcmina- labor et dolor, unde David : < Niimerus
annorum
rum in filum deducilur, deiude texitur, poslniodum D ] nostrorum in
ipsis, septuaginta annis. Si aulem
iingitur,deindesiccatur,suilur. EcceJabor.Sedaspice iu poienialibus octoginta anni et amplius labor et
pretium, formam, colorcm. In prelio, superabun- dolor6J. > Unde et poeta :
dantia; in colore, vana gloria; in fonna, est-supcr- • Muttasenem circumveniunl
bia. Priniuui enini quocris lihi, utvidearispreliosus; incommoda, vel quod
Qua:rit et invenlis miser abstinet, el limet uti :
secmidum, ul splendidus; teriium,' ut videaris ele- Vel quod res omnes lepide gelideque ministrat
J» cunclis querutus, laudator lemporis acli,
gantius forinaius. Sedaudi Paulum : • Non in veste Se puero 63.
pretiosa *».> 0 qiiantisexpciisis veslis bona quocrit Ecce ista considerantur circa medium hominis.
haberi, unde poeta : Circa novissima hoec consideranda sunl: corporis
Hic ultra vires habitus nitor. el animaj miserabile divorliuin. Videre etiam dehe-
JJi: . mus corporis defectum, aninioepericulum, quando

« Job 31 2" " "0,at*

Ep. ., 18, v. 51. «MaW 25. «8 M,!th B » M ..''"V '"V: ^
Dc Consot. vhilos. lib. n, metr. 5. 69PsT89 6»HoSA an. ZH.Tkt
^
 501 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. V. SOi
exibit spirilus ejus, el non reverlelur in terram A . las qiiatuor figurant quatuor facies animalium Eze-
suam**. Hscc tria dcsignabal David cum dicerel : cliielis" : primam facies hovis, quod esi animal pi-
'« Auferes spiritum eorum et deficient, et in pulve- gruin ; secundam facies houiinis, qui.esl rationafis,
rem suum reverienlur 6«.> Auferes spiriium, cum lcrliain facies aquilse, quse sicut aqnila in altum
exihit de corpore. Defirient, quia desinenl csse, volal ; qnarlam facies lconis, qui propler forli-
in divortio corporis el animse. ln puherem rever- ittdinem Chrisio compara'.ur. Primse pulchrtudo
tenttir, quando verinis fiel de corpore, pulvis de fallax gratia esletvaciia;sccun!ae dicilur : i Pulclira
verme. Ecce corporis defccms; sed quanttim est cs et deeora filia, Jerusalem, leiribilis^ul casirorum
pcriculum spiriuts, cum insidientur ei ingressi acies ordinata' 8; » teriix dicitur: i Ecce lu pulchra
« catuli leonnm rugicntcs ut rapiant 66. > Quisenim e?,aniicamea,eccet'.i pulchra ' 9; > deqnarla : i om-
poterit euni iiberare a riigicnlibus prarparatis ad n!s pulchritudo Doriiini cxallata esl super sen-
escam ? Solus dileclus qui haec tria portavii, pro sum. > Hoe ornnndos sunt aureis. Sciendum quod
nobis onera. Omis Babylonis"', quia obtulit ei mundi dicitur aurum, .splendor innndanoevauitalis. Teriio
snbjeciionem; onus Moab**,quia defeclus prsediclos splcndor sapicnlioe ccelestis, qnarto splendor divi-
in suam assumpsit iucarnalionein. Ipse esl enim nitalis. De primo : < Calix aureus Babylonis *».»
petra, ad cujtis foramina sponsam invitat. Sed quia De secundo : < Angclus eral cinclus ad mammillas
quarlum scilicet Damasci quod dicilur polus san- aurea zona 81.> De lerlia : < Aurmn luum aerugi-
gtiinis non ad ipsum speclal, sed conscientias no- natiim cst«*. > De quarta sponsa : « Capm ejus
stras inquietat, abco vtilt nos |iuii(icari. Cnde ail: aiirum opiimum8«.>Primum est« circulusaureusin
Osleirde mihi faciem tuam. naribus suis ''*; > secundum corona aurea et au-
Oslende mi/ii faciem Ittam, soncl vox lua in au- reola, quae sunl super mensam propositionis "*;
ribtts meis. leriium corona aurca quam Mardochscus habuit
[THO.] Ac si dicerel. Tn quoe in sccrelo meniis egrediensde palatio etdc conspectu Assueri reg:s*«;
quietem diligis, et in foraminibus peirceet in caverna quarltim corona qnani hahebal in capile, sedens
macericc dclcctaris, egredere foras ad bon.i opera, supcr niibem candidain, siniil s Filio liominis *'
ul des exemplum proximis ; <:! fac audire voccm Primse igitur faciei, sicut corjjoralis piilclniliido,
ttiam, ut inviles alios ad vocem confessionis, prsc- fallax gratia est et yana : vaua quantiini ad ornaliim
dicalionis et laudis. Dum enim bonorum •openiin volupinosum, fallax qiiautuni ad simiilalioncm hy-
exempla oslcndis, cl ad talem voccm inducis fac.em pocritarum : volupluosi eniin studeiil ornare facies
tnam, mihi ostendis. Quam faciem qiiserebat videre C ( suas ornatu ineretricis, cnm A|iostoliis dicai : < Non
i.isi tcmpli spi.itualis ? Sicut legilur de Machakeis, in torlis crinibus, atil auro, aul niargaritis8';» qttia
unde scripsum esl : < Oniaverunt facieni tcmpl gemmis auroque tegunl oinuia. Quis furor est, ceu-
coronis aureis, et dedicaveruut allarc Domino, et stts corpore fcrre suos, < cum sit omnis caro feimm
facta cst luiiiia magna in populo 69.» Templa sunt el oninis gloria ejus rjuasi flos feni89.' > Ecce vana,
quaiuor : primutn est corporis huinani, secundum fallax est in hypocrilis : < Exlernvnant cnim facies
congcgatio fidclis populi, lertium cl quarlum esl suas.iil appareant bominibus jejunanlcs9». >Isli suni
caro et corjuis Chrisli. De primo : i Nescitis quo- scpulchradeaibala 91.< Perculiet te Dominus, paries
niain corpora veslra lcmplum Spirilus sancli '* ? » dcalbate **, » aiiPaulus. Hoecest facies qnam stulti
De secundo : < Temprum Dei sanctum esl quodeslis admiranliir. Secunda facies esl religionis eleganlia,
vos".» De lerlio: < Et eaqusede ipsoerant ", >elc. scilicet lcinpli fidelis, congregatioRespopuIi.llaec or-
De quario : < Solvile templum hoc et posl triduuin naiur splendore aiiricbarilaiis.quaeesl aureacoroua
excitabo illud'». >' el aureola, super mensam prnpositionis9'. Haecqua-
Primiestfacies corporalis, secundi rnoralis, lertii dricornisest: est enim cliariias dura, est fortis, est
spiritualis, quarti prius niortalis, inodo injniorialis. ignea, est inexstinguibilis. Fortis, ul suscipiat mor-
Prima eslquxdam membrorum consonantia, secunda [) I tein : dura , ut sustineal qiiolidiauam affliclioiiem:
reiigionis cleganiia, teiiia conscienlia, quarta in ignea ut accendat desiderinm : inexsiiiigiiibiiis, ut
humano vultu qnoddam divinum spirans gratiam. praevaleal Oiictibus vohipialuni : fortis, ul odiat
Primam carnalis admiratur, in secunda proxiinus vitam temporalcm : dOra, ut suppedilct auiinatila-
aedificatur, in terlia Dcus dcleclalur, in qtiarla tem : ignea, ne lepescat ignavia : iuexsiiiigoibilis,
peccator salvalur. De prima : i El inspiravit in tit non pcreat constanlia. De primo Paulus : < Non
faciem ejus spiraculum vitse'*. > De secumla : i Fa- soluin alligari, sed el mori paratus siiui in Jcrusa-
cies seusiiin non erubucrunt '". > De lerlia : lem pro Chrisio 9*; » audicral enim: < Qui odit
Oitende milii faciem tuam, sonei vox lua in auribus auimain suain in hoc niundo, in viiam oeiernan.
meis. De quarta : < Faciem ineam non avcrti custodil cam '". » De secundo idem : < In omnibus
ah increpanlibus, et conspuenlibus in nie ". > ls- tribulalionein palimur, sed uon aiigusiiamur
•* Psal. 145. ««Psal. 105. «6Ibid. '' Isa. 13. 68 Isa. 15. 69Mach. 4. '• I Cor. 6. " I Cor.
3. "Ibid. "Joan. 2. '* Gen.«3 2. " Thren. 5. '" Isa. 50. " Cap. 1. '« Cani. 6. " Cant. 1. «•
Jer. 51. •' Apoc. 1. "Jac. 5. Canl. 5. 8*Prov. II. 6»Exod. 25. 86Esiher. 8. «' Apoc. 14. «
1 Tim. 2. "9 l Petr. 1. *• Malth. (i. 91 Malth. 23. 9J Act. 23. 9»Exod. 25. 9*Ael. 21. 9»Joan. 12,
303 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALCRINT 304
etc. " > Non sicut illi qui < dederunt pretiosa X supernse civitaiis rcquiem, secundo angelorum so-
qticequc pro cibo ad rcfocillandam animam ", >id cielatem, tertio Dei visionem. Primo enim dicit:
est aiiimaliiaiem. De tertio : < Nor.ne cor nosirum « In omnibtts requiem qusesivi, el in hseredilaic
"
ardens erat in nobis > de Jesu < dum loqueretur Domini morabor ; > secundo gaudet, quia erimus
nobis in via *8. i Alioquin si tcpidus es, < incipiani cives sanclorum angelorum, et ipsi consortes et
lc evomere de ore meo •*. > De quarto : Filii Is concives nostri. Unde angelus in Apocalypsi ait
rael.cumducerenlur in captivilalem, ignem sancium Joanni volcnti se adorare : « Vide nc feceris, con-
absconderunl in lerrain ; cutn autem redirent, non servus eiiiin luiis sum ". > Propler hocc qualuor
invenerunt nisi aquam crassam ,0°. Propterea ait: dicilur : < Da milii, Domine, sediuin tuaruui assi-
< Cunctantes eslole, videbilis auxilium Domini super slricetn sapicnliani, cujus roborc possim acquirere
vos. > Hoec qualuor docebal sponsa in Canlicis rcgnum ; quoe mecum sil dnm dcscendo ad infer-
rrini diceret: < Fortis ut ,mors dileclio ', > ecce num, et meciim laboret, ul per eam viucam
primum : < dura ut inferiius semtilatio*, > ecce sc- nialignuni, ul sciam quid acceptuin sit coram le,
cundum : < lampades ignis el tiammarum «, > eccc ut juxla voluntatem luani ordinem gradus affectio-
lerlium : < aquse multse non poluerunt exstinguere num mearuin'".> Velaliter: « Transiiead me,oinnes
charilalem, cl flumina non obrtient eam *, > ec.ce j3 qui concupisciiis n;e, el a generalionibus meis
quarluni.lDe hac sic ornata meriio dicilur: <Pulchra adimplemini '". > ,
cs decora et, filiatJerusaIem, lerribilis ut castrorum Qttatiior sunt gencrationes sapicntiae: prima qua
acies ordinala " ; >unde merito dicilur : <Terribilis niundus crcattir ct guhcrnatur, secunua qua cor
csl locus istc , non est enim hic aliud nisi domus Dei hoiniuis scdificalur, lerlia qua malilia viiicilur,
cl porta ceeli 6. > Vere terribilis diabolo, cum iiullus quarla qua ad videnduin Deum liomo bealus illunii-
jialel ingrcssus. In liac facie .sic ornala .sedilicalur natur. Prima ostendilur magniludo divinacpotesta-
proxi-nus. Eccc corona aurea charilatis, qna tis, secundu benevolentia divinse voluntalis, tertia
ornaiur. Prima fuit facies bovis, hacc honiiiiis. excludilur obsiaculum difficultatis, quarta ostendi-
Sequitur de lertia facio lerlii templi quod cst lur vultus majeslatis. Priniam noviinus litterali
nninia justi , facies ejus est consciculia inuiida. inslrumento, secundam sancti Spiritus documcnto,
llaec ornatur aurea corona sapicntioe, hscc quoquu lcrtiam Dassionis et resurrectionis irrefragabili ar-
quadricornis csl. Sapicnlia naniquc ccelcstis cst gumento, quartam veracissinio experimento. De
aslula, esl profunda, cst fortis, csl stiavis. Esl prima : < Dominus sapicnlia fundavit terram, slafji-
asltita , ul vincal malitiam : esl prorunda, dum livil coelos prudenlia. Sapienlia illius irruperunl
jircspicil iufcrni angustiam : est fortis, dum violen- ^ abyssi, et nubesrore concrescunl"; » de secunda:
tcrconaiur rapcre cceliiiii; estsuavis, dum tranquille < Sapicntia scdificavil sibi domum, excidil coluni-
ordinat gradus afTeclionum. Unde dc liis quatuor nas septeni'«; > de lertia : < Sapientia vincit ma-
sic scriptumcsl: « Sapienlia vincil maliliam, allin- liiiam "; > de quarla : «Sapicnliam vocavi aniic.it»
git a- line usqiie ad finem forlilcr, cl dispbnens meam, el coustilui mihi pro luce habere illam **.>
omnia : "vincil inalitiam ', > ecce primum. Hacc est Attdi claritalcm ejus : < Candor est lucis sctcrna*,
asiula, quia auinni consilio sapicntise habct,ut et spcculum sine macula *'; > item : < Spcciosior
propriam malitiam fugiat, pVoxinii patienler sus- esl sole, ci super omncm disposiiionem stellarum
liiieat, diaboli nialitise virililer rcsistat. Proximum luci comparala, prior invenitur **. > In isla facie,
auicm non solum suslineat, sed benigne indul- quoesic est ornala, delectaiur Deus ut dicat: < Ecce
gcal. Ecce vindicta sapienlisc, sicul ait poeta : tu pulchra es, amica mca, ecco tu pulchra **. >
Nobite vindictcegenus esl iynoscere viclo. Pulchra propler niunditiam conscientix, pulchra
Sapienlia enim vincit malitiam, ail Sapicns '. Si propier coronain sapienlioe. Hsec est enim corona
occurral ci malitia dicil.aiiimsc sua>: < Noli ssmu- quam Mardochseusliahcbal in capite, egrediens dc
hri iu nialignanlibus*.» Et adversario dices : < Quid D palatioet de conspectu rcgis Assueri'». Mardocbseus
gloriaris in maliiia qni potens es in iniquilale'°. » mtjrrlia munda dicitur. Imraunda est myrrha ama-
Dc tualis spiritibus dicitur : « In malitia sua heli- ritudo pro peccatis; munda, amaritudo pro deside-
ficaverunt regem "'. > Poslmodum profunda dcsciui- rio regni cuelcslis. Assuerusbeatiludoeorumdicitur:
dit in infernum. Ubiquc cnim attingit sapientia ipse est deus. Acutus conspectu, dum anima con-
proptersuam miindiiiaifi. Vidensque pcenas inferni templaliva egredilur, ul inferiora sua respicial.
(iainai: « Libera nie, Domiue, de morte selerna. »- Redit ab ejus conspectu coronata corona sapien-
Postmodum fit forlis respiciens ccelum el clamat: tisc. Ecce quomodo orhata esl facies lemplicorporis
«Venite, ascendamus ad montem Domini, et ad do- bumani, et facies templi fidelis populi, et facics
mum Dei Jacob ". » Ultiino fit suavis duni ordinat" templi quod esl anima jusli, el quibus coronis. Se-
tranquillitale nflectiones suas. Primo enim desiderat quitur : < El dedicaverunl aliare Domino*': > hoc
•«IlCor. 4. "Thren.l. 9» Luc. 24. 99Apoc.3. '«MlMach. 1. • Cant. 8. ' Ibid. *Ibid. *lbid.
•Canl. 6, «Gen. 28. 'Sap.7. • Ibid. 9 Psal. 56. '• Psal. 51. " Ose. 7. '* Mich. 4. "Eccli.
24. '* Apoc. 22. Sap. 9. 10 Eccli. 24. " Prov. 3. '8 Prov. 9. " Sap. 7. «• Ibid. " Ibid.
"Ibid. *3 Cant. 1. "HMacli. 1. *»III
Reg. 8.
 505 COMMENT.INCANTICA CANTIC. — LIB. V. S08
altare est cor justi, unde dictum est: < Ohlaiio juslii A cognoscendum morbum, secuncFumad quserenduin
impingiiataliare"6.» Ilaquequi hic sacratusestopof- consilium, lerlium ad suscipiendum remedium.
tet eum prius abdicare, secundo radicare, lertio Morbum scilicel iniquitatis, consilium satisfaclio-
dedicare. Abdicare mundi vanitatem, radicare cha- nis,remedium remissionis. Deprimo : < lniquiiatem
rilatem, dedicare altare, scilicet cordis purilatem. meam ego cognosco, el jieccalum meum conlra iue
Mundi vanitatem, ne itcrum involvatur ejus volup- est semper »»; > de secundo dicitur leproso : < Vade,
tatibus ; charitatem, ul non corruat ssecularis aurae ostende te sacerdoli *"; > dc tertio : < Tibi sbli pec.-
Jlalibus; cordis puritatem, ut de coetero divinis cedat cavi,eimalumcorani te feci»6.>Itembonaconscientia
usibus. De primo: « Nolite diligere inundum neque oslenditur, sibi; proximo, Deo. Sibi ad securitatem,
ea quoein mundo sunt" ; > de sccundo : « In cha- proxiino ad sedificalionem, Deo ad gratiarum actio-
rilate radicali et fiintlati *8; > de tertio : « Paralum nem. Ad securilatem in tribulatione, ad scdilicatio-
cor meum, Deus, paratum cor meum *9. > De hoc nem in purilalc, ad gratiarum actionem de bene-
altari dictum est: < Ciiin intraveritis lerram, quam ficiorum consolatione. De primo Job : < Non peecavi,
Domiiius daiurus est vohis, sedificate altare Domiuo et in amaritudinibus morabitur oculus metts *'; > de
Deo de lapidihus quos ferrum non letigil 30.> La- secundo, idem : < Justificationeni meam quam ccepi
pides isii sunt virlules. Ilos tangit ferrum discor- B tenere, non dcseram; neque enim reprebendit me
dioe qtiando eis se admiscet ira, invidia, vel tale cor ineum in omni vila mea *8;» de tertio : < Confite-
aliquid. Sed apponalur lapis angularis »', scilicet, bor tibi, Dotnine rex,et collaudabo teDeum salvalo-
Chrislus qui est pax vera vel nostra, < qui fecit remineum »3. «llane vocem gratiarum actionis quoe-
uiraque tinum *', > sicut Ja.cob : < Erexil enim la- rebat, quando subjungebat: Sonet vox tua inauribus
pidem in tilulum fundens oleum desuper '". > De quo meis. Sed et vocem oralionis qucerebal. Orationum
alibi dictum cst: Adhuc reslat ornalus faciei Chrisli, aulcm alia esl ulilis, alia inulilis. Inulilium prima
cujus carnem tcinpliiiii diximus. Ejusfacies triplex infructuosa, secunda circumspecia, tertia criiniuosa.
csl: prima esl buiuanse condilionis, secunda trans- lnfrucluosa quando quod ore rogatur, corde non at-
figurationis, lerlia incorruplionis. (JOPrima ornatur teudilur, unde : < Populus hic labiis mc honorat,
decore,secuii(laspIeiidore,tertiahonore.Decorebonse cor atitem coruin longe est ai»e".i Si lingua
compositionis; splendore, in siguum fulurse resurre- orem, spirilus meus non oral, mciis aulcm mea
clionis; bonore gloriossemaj'eslaiis. Priina dal nobis sine fructtt est. incircunispecta est quaudo et si
religiouis forinain, secunda resurreclionis fiduciam, bonus est qui pelit, el pro quo petilur, lamen non
tertia de visione sua loelitiam. De prima : < Facieni esl bonum quod petitur, unde Apostolus : < Quid
'
ineam non averti ab increpalionibus ct conspuenti- " orcnius sicut oportel nescimus ", >et Domiuus nia-
bus in me »*; > el: < Conspuebanl in facicm ejus, el tri filioruin Zebedaei: < Nescitis, inquil, quid pela-
colaphis eum cxdebant»". > Tunc fuit < speciosus tis6i->Criminosa eslquandopetcnsvelproquopetitur
forma prse filiis hominum '". > Juxla hanc erat fa- crimiiiosusest, undc in Isaia : < Cum niulliplicaverilis
cies ejtis similis euntis in Jerusalem. Dc secunda : orationes non exaudiam; manus enim veslrsesanguine
< Resplenduit facies ejus sieut sol, et vestimenta plense sunl »3.» Utilis oralio aliquando fit verecundo
cjus sicut nix »'; de tertia : < Oslende milii faciem affectu, aliquando puro affectu, aliijuando ainph) afle-
iiiain,sonelvox lua in auribus meis. Ilaec cst ornata ctu, aliquando devolo affectu. Hoc ordine. disponit
corona glorie, unde : < Gloria ct honore coronasti Paulus : < Volo, inquit, Jieri in ecclesia obsecraiio-
eiiui ~~~.> de qtia dicilur: < Vidi nubeui candidam, nes, orationes, postulationes, gratiarum actioues0*.»
et super nubem similem filio hominis sedenlcm, et Obsecrationes liunt pro remittendo peccato, oratio-
corona aurea in capite ejus 39.> Ul hanc videamus, nes pro acquirendo bono, poslulaliones pro pro-
oporlcl ut simus assidui, ut simtis cauli, tit simus ximo, graliarum actiones Deo. De primo : < Pater,
poslca faeti.Assidui quoerendo, cauii prscoccupando, peccavi in ccelum et coram te«"; > desecundo Su-
lifiti eum videndo. De primo : < Qiioerile Domitium 0 sanna : < Deus, tu scis qusc isti malitiose compo-
ct confirmamihi: quaorile faciem ej"us semper *•; > siierunl adversum me, et ecce morior cum nihil
de secundo: < Praeoccupemus faciem cjus in con- horum fecerim "6; > de lertio Moyses: < Aut dimitte
fessione *';» de lertio ail Jacob : < Vidi Dominum eis bane noxam, aut dele me de libro tuo quero
facie ad faciem, et salva facla est anima mca **. > scripsisli"'; > de quarto beala Virgo : < Magnilicat
In ejus visionc vere diceliir : Facta est Isetitia ina- aniina mea Douiinum : el exsultavit spirilus nicus
gua in populo '* ipso proeslanle, cui esl bonor ct in Dco salutari meo, quia respexit humililaicm an-
gloria in soecula socculorum. Anien. cilloesuoe"8. > Aliquando inficimur ex innata nobis
Ha:c facies aliquando est bona , aliquando mala. corruptione, el inde facies nostra, id esl conscieniia
Mala oslendilur sibi, proximo, Dco : primum ad lil inquinata quani volebat mundari dilectus cuin
'« Eccli. 35. *' I Joan. 2. !* Ephcs. 5. *» Psal. 5«. »° Dcut. 27. 31 l Pelr. 2.
. »3Gen. 28. »«Mallh. 15. '' '' 37 Mallh. 17. »» Psal. 8.
39 Apoc. 2.
"Ephes.
14. »• »3»Isa. 50. Psal. 44.
Psal. 104. *» Psal. 94. *» Gen. 52. *3 1 Mach. 4. *'Psal. 50. »«"'Malth. 8. "
P-.al.S0. »'Jobl7. »8Job27. »9 Eccli. 51. ««Marc. 7. " Rom. 8. M Mailh. 20. Isa. 15. «*
I Tini. 2. «*Luc. 15. »s Dan. 13. " Exod. 52. »8 Ltic. 1.
 S07 THOMtf. CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 308
dicerel: Oslende miki facicm luam. 4I:ec esl onus A peccati delectaiione esl caplus, quod ad nos trans-
Damasci ", qui dicitur bibcns sanguinem, illam in- miitcret. Paiilus vero Iiunc sanguinem effudii, quia >
nalam nobis exprimens corruplionem. Quse quodam Damascum ibal, ul sanguinem effunderel. Forsitan
modo invilos trahit ad peccatiim. Ipsa est lex in aliquando Damascus Abralue aliquod peccatum
membris noslris, repugnans legi menlis nostr.-e. commisit quo alios aspergeret. De lioc potu san- '
Ipse aulem naluralis motus peccali, in quadam de- gliinis conqucrebalur Paulus cum diccret: « Quod
lectationis ipsam vim rationis pene absorbet. Sed volo malum hoc ago. Velle enim, qnidem ait, mihi
isia quidam sentiunl et non consentiunl; impugnan- adjacet, perficereque auicm bonum non invenio".»
lur, sed non expugnanlur; onerantur, sed non pro- Nec •novealurquisquod animalis quadrimcmbrew
slernuntur. fecimus sanguinis divisionem , hic trimcmbrcm.
Triplex est sanguis : sanguis moralis, sanguis Alia est enini ralio liic : alia ibi ; hic euiui
bislorialis, sanguis redemplionis. Primus habet fon- per superiora, ibi per inferiora. Nec niirum:
tem in fomiie pecciii, secundus in lege Moysi, triplex enim esl voluntas : volunlas natiiror, vo-
terlius in corpore Christi. Primus polluit. liomi- luntas vitii, voluntas gralise. Volunlas nalurse vi-
nem, secundus sanolificat ad carnis emundalionem, _ lio repugnat, sed vincilur nisi voluntate gralise ad-
terlius sanctifical ad conscieniisc purilatem.' De juvetur. Ipsa atitem aliquando subjacet, aliquando
primo dicitur : < Homo qui fluit sanguine iinmundus adjacet, aliqttando superjacel. Primum (|uandin .
erit, et manus suas lavabit in sanguine peccaio- vilio substernitur, secundum quaadiu vitio relu-
ris'«;>de secundo:« Si enim sanguis hircorum clatur. Superjacel qttando vilium superalur. El Dei
aul vitulorum inquinatos sanctificat ad emundaiio- justum est judicium , ut*in:juielclur a suo inferiori
nem carnis " ; > de tertio : < Quanlo magis sanguis qui suo noluit obedire supcriori. Sanguis historialis
Christi cmtindabil conscienlias nostras ab operibus qtiia tolus est in figura relinquitur. Sanguine vero
«'
rnorUiis, ad serviendum Deo viventi ? >In primo redemptionis quod derelinquitur, in primo alluilur.
.est onus grave.in secundo onus importabile, in Cum enim effundiiur, Iavat pec.calum; cum bibitur,
terlio oniis leve. Grave peccantibus, importabile spem nostram erigit ad regnum ; cum aspergilur,
scrvienlibus, leve diligenlibus. Pcccaloribus, pro- securos nos facit contra periculum. Deprimo : « Hic
pter futuram damnalionem; scrvientihus , propiei" esl calix Novi Tesiameiiii quod pro vobis cffiindetur
dillicilem fegis observalioncm ; diligenlibus, propter in remissioncm pcccalorum "; > de secundo : «.Nisi
fuluram relributionem. De primo Dayid : « Quoniam niandticaveritis carnem Filii liominis el biberiiis
in vobis ma-
iniquilates mese supcrgressae sunt caput meum, C ejus sanguinem , uon habebilis vilam
sicut onus grave gravalac sunt super me *3;» de se- ncniem '*; >.de terlio : < Scunus quia aspcrsus est
cundo : « Hoc esl quod nec nos, nec palres nostri sanguis agni paschalis in limiuibus iEgypliorum,
li-
porlare potuimus 6»; » de lerlio ait Salvaior : « Ju- ubi erant filii lsrael, el a periculo ^Egyptioruin
gum enim meum suave cst, et onus menm leve "'.» berati sunl'»,> umle Apostolus: <Eleclisliliis Ponti,
Primusitaque sanguis esl foraes peccati, quandoque Galathise, Asiseel Bilhyuiae salutem millil in asper-
bjbilur, quandoque effunditur, quandoque aspergi- sionem sanguinis Jesu Christi '". >
tur. Bihilur, dum suggeslioni consentitur; cffundi- Voxenim tua dulcis et facies lua decora.
tur, dum effeclui mancipalur; aspergitui-, id est ad
alium spargitur, dtim proximus exemplo corrumpi- ITHO.J\Dulcis est vox illa, quse proximum ad bo-
lur. Yel bibitur per peccati delectalioncm, effundi- num inlormat, el in latidem Dei se exallat, ut dicat
Jur per crudelilalem, aspergilur per proximi infa- cum David : < Quam dulcia faucibus meis eloquia
malionein, De primo aitSalomon : < Duoesunt filise lua super mel ori meo ' 6. > Facies illa decora est
sanguisugse qtioe dicunt semper : Affer, affer6S. > quae lalcm se exhibcl, ut faciein Creatoris videre
Sanguisuga enim cst qui bibit sanguineni istutn, mereatur, et dicat: < Exquisiyit te facies mca, fa-
duse ftliae ejus snnl desiderium carnale el deside- ciem luam, Douiine. requirain. Ne averlas facieui
rium sjiirituale : hoecenim nunquam salianiur; de luain a me, ne declincs in ira a servo luo ". > Vox
secundo: « Effuderiini sanguinem eorum lanquam sponsse auditur in aurihus iuiinici, in auiibus pro-
aquam in circuitu Jerusalem el non esl qui scpe- ximi, in auribus dilecti. ln primo dulcis, iu sccundo
liret6';» de terlio : i Aspersus esl sanguis eorum dulcior, iu teiiio dulcissima. Priina eniiii csl com-
super vestimenta mea et omnia indumenta mea in- passionis, secunda consolalionis, lerlia vox exsul-
quinavi68,1 Hoc non videtur esse oliosum, quod talionis et salutis. Prima dulcis propter remissio-
Adam jnxia quosdam in liorlo Damasceno est for- neni, secunda dulcior propter rcgni proniissionem,
-naius. paulus , duiri irel Damascum, in via est ex- tertia dulcissima, quia imitalur supernomm ci-
csecatus «9. Damascus Eliezer sorvus Abrahae vium jubilalionem. Ad primam nos invilal Dominus
nascenle novo haerede, hseredilate domini sui est sic : < Si nou remjseritis unusquisque fratri suo-ex
ccehv
privatus' 0. Adain eniin hunc sanguiiieni bibit, dum cordibus vestris, non intrabitis in regnum
"'
," »* ISa. 17. 60 Gen. 9. 61 Hebr. !). «»Ibitl.* Psal. 57. 6» Acl. 15. 6« Mallli. 11. 6« Prov. 5».
Psal. 78. •» Isa.65. 69Act. 9. 70 Gcn. 15. "Rom.7. '*. MalUi. 26. "' Jgan. 6. '» Exod. ,12.
'"iPetf. 1. "Psal. 118. "Psal. 26
 509 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. V. SIO
rum '*; > de secunda : <Noncoronabilur nisi.qui legi- A mus. De lertio : < Quoe est ista quae progreditur
lime cerlaverit"; > de terlia : < Venite, exsultemiis quasi attrora consurgens, pulchra ut luna, electa
Domino, jiibilemiis Deo salulari noslro 30.>Per pri- ut sol "*.> Aurora est relinquens noclem viliorum,
mam debenms remiliere rogami, et non roganti et luna illuniinans lenebras peccalorum, sol penetrans
iiobismahim facienii. Jiixiaprimum.remisit Dominus speculaiionc sccrela ccelorum, In prima pulchrilu-
l.itrotii, cum diceret: < Memenlo mei, Domine, dtim dine meretur reconciHationem, in secunda familia-
veneris in regnuni luum «'. > Jnxta secundum, re- riiatein, in tertia secrelorum coelestium revelatio-
misii Poiro non rnganti. Respcxit enim Pelrum, et nem. De primo : < Cum averterit se impius ab im-
iiie (levit amare **. Juxla lertium, crucifixoribus pielate sua quam operatus esl, et feceril judicium
suis iion solum reniisit, sed pro eis oravit : « Pater, et jusiitiam, omnium iniquilatum ejus non recor-
ait, ignosce illis, quia ncsciunl quid faciunt 83.> dabor 98. > De secundo : < Si quis diligit me, sermo-
Sccumla vox dicilur d.uro, pigro, tlevolo. Primum nem meum servabit, el Pater meus diliget eum, et
increpai, seciindum excit.it, tertium iiiflanmiat. De ad eum veniemus et mansionem apud eum facie-
priuio : «Vsevobis duri corde,> et < quia dcspcxistis mus96,> ecce familiarilas; delertio: < Jam non di-
consilium meum, cl correcliones meas neglexistis, cam vos servos sed amicos, quia omnia quoecunquc
ego quoquc in iiiieritu vestro ridebo 8i; > de se- audivi a Patre meo, nola feci vobis9',» eccc secre-
cundo : i Usijuequo, piger, dormis 8B:>de lertio : torum ccclesliutn revelatio. ln primo effugii tene-
< Curramus ad propositiim nobis certamen, aspi- bras culpse, in sccundo tenebras invincibilis igno-
cienies in actorem fidci et coiisuminalorcm Jesum, rantiae, in tertio tenebras niolis corporeoe. El istud
qui proposilo sibi gaudio crucem sustinuit, et nunc estquintum onus lsaiae, scilicel onusiEgyplios, quod
in dcxlera Dei sedct 86.> Tertia laudat Crealorem, dicitur tenebrae. Aliquando enim exigenlibus pec-
ltt laus procedat ex scienlia : est enim vox non calis noslris boc onus scilicet lenebras ignoranliae
scientkc, el esl scientia non vocis, et esl vox scien- portamus, aliquando aulem ex necessitale,aliqu.indo
tise, el est scientia vocis. Voxiion scientiae est gar- ex negligentia. Hi oneranlur ex jEgyplo, sed non
ruli, qui,cumclamal,noninle1ligil quid dicat, undca cum vEgypto scilicct non cum illis qui sunl lenebraa
Paiilodicunlur esse i velut aes sonansaut cynibalum iniquilalis. De quibus dicilur: < Qtii male agil, odit
linniens 8'. > Scientia nori vocis est in iis qui non lucem99.» Qui dormiunl, nocle dormiunt, el hoc
sunl eloquenles. Vcl pigri sunt ad dicendum quod est voluntarium.
sciiinl, u.ndeSalonion : i Scienlia abscondila el the- Tres sunt tenebra: primse sunt culpse, secundoe
saurus abscorrdilus, quoe ulilitas i'n ulrisque 8S?» C ignorantisc, lertiae molis corporese. Tenebroe culpse
Vox scieniioe est eorum qui sciunt et bene profe- sunl quoedam confusio peccati, qua interior. liomo,
runl; unde : < Thesaurus desiderabilis rcquiescil nec suum lapsum, nec quomodo resurgat observat.
in ore sapienlis 89.> Scienlia vocis est, quoe divini- Tenebrse ignoranli.-e suut quibus boino, ct si boiuiin
lus elingues facit eloquentes, et gratiam dat inter- velit faccre, ignoral. Tenebroemolis corpore* sunt,
prelationum. Sic enim factum esl in apostolis, in quibus niiiiiiis usus sensualitatis inipcdil spiritum
adventu Spirilus sancti, ut scirent omnia geuera ut non possil cognoscere cceleslia secrela quse de-
linguarum 90, unde: « Spiritus Domini rcplevit or- siderat. De primis David : <-Dixi: Forsitan tenebraj
bem tcrrartim, et hoc, qiiodcoiilinelomiiia, scienLiin conculcabuntnie' 00; »de secundis, idein : «Nescie-
habet vocis 91.> Ecce vox dulcis. Sequitur : Facies riint neque inlellcxerunt, in lenebris aiiibulanl 1, >
tua decora, scilicel conscientia. el Job : < Non sunt tenebrse et non est umbra irior-
Triplex est pulchiiludo : prima est quando est lis, ul abscondanlur ibi qui operanlur iniqiiita-
sinc macula, secunda inqua esl quasdam guslus leni»; de lcrtiis Job: < In tenebris slravi lectulum
•ct ornalus elegaulia, lertia quoedam membro- ineum ». > De primis ail Paulus : < Qui dorniiunt,
rum et coloris in se trahens intuciilium affeclus nocte dormiunl; ct qui ebrii sunt, nocte ebrii
gratia; hsc triplex pulchritudo est in anima: D suiit*, >el: Ambula.le dum lucem habetis, ne tcne-
(01 prima inest j;er peccati abolilionem, secunda brae vos comprebendant", > ideo : <Surge qui dor-
per religiosam conversationeni, tertia per occiillam mis: et exsurge a motiuis, el illuminabit le Chri-
graliae inspiralionem. De prima Job: < Si abslule- lus 6. >Inde exsultabat David, dicens : <Quia lene-
ris iniquitatem quae in manu tua esi, el in tabema- brse non obscurabuntur a te, el nox sicut dies illu-
ciilo liio non fuerit injuslitia, tunc levare potcris miiiabilur'.» Christus cniin, ait Paulus, illUminabit
iaciem luain absque macula ~"; > desecunda : Quam abscondila lenebrarum et manifestabit consilia cor-
pttlchra es in calceamenlis, Dlia principis 931> Cal- dium 8; de secundis exsultabat David , dicens:
ceaiuentis scilicet rnorluorum auinialium exempla < Quoniam tu iiluminas lucernain meam, Domine
palrum designantur. Ad quorutn cxenipluui bene Deus mcus, illumina lenebras meas*. > Lucernam
conversamur et jedes noslrarum affeciionum muni-.. id csl Chrislum, qui doclrina sua illuininavil hoini-
"'
Mallh. 18.'" '" 11Tim. 2. so Psal. 94. 81 Luc. 23. 8* M.itih. 26. »'Luc. 23. "» Prov. l.
*« Prov. 2i. Ilchr. 12. 87I Cor. 15. • RBEccli. 2. 89 Prov. 21, 90 Acl. 2. 9t Sap. 1. •'Johll.
«• Cant. 7. »» Cant. 6. '«Ezcch. 18; 96 Joan. 14. "' Joan. 15. "Blsa. 19. 99 Joan. 5. ' 00Psal.
138. ' Psal. 81. .» Job54. ' Job 17. »1 Thcss. 5. » Joan. 12. 6 Ephes. 5 ' Psal,.138*'.
' 1 Cor. 4. ' Psal 17.
 SM flrOMA. CISTERC. ET JOAN. ALGRINT 312
nuni ignor&nlias. De istis enim dixerat Isaias: <Vse A simplex fuerii, » id est soK serviens spiritui, « to-
qui dicitis tnalum bonmn et bonuui malum, et dul- tum corpos, > id esl •virtulttm eongerics, < lucidum
ce amarum, et lencbras Incein' 0. > De lertiis plan- eiit", > Inspiciendo snperna. Est enini oculus ne-
gebat Jeremias sic: Quomodo obicxit caliginc in quam serviens carni.est simplcx serviens soli spt-
fmore sno Dominus virginem liliaiu Sion, projecit ritui, est niulliplex serviens nuiic isti. nunc ill.i. De
de ccelo lerram inclytam Israel "? > Sei >'ide quo- pace, quain volunl videre dicitur: < Visflavit nos
nio:Io Isaias hariim (enebrarum videbat in spirilu Oriens ex alto. llluminare iis qui in lenebris el in
veuiuram coirsolalionem : < Surge, ilfumiiiare, Je- umbra inmiis'sedenl, ad dirigendos jiedes noslros, >
f usalem. qnia venil lunicn luuin. Quia eccc lenebrse id est affectus,<in viam paciss3>supernaecognoscen-
operueriiiit lerram, et caligo pnpulos". > Sed ecce dam.Deteriio «licilur : Vila nostra abscondita est,
remedium : « Super te atilem orietur Dominus, et quia nec viia nostra, nec ChrisUis ajjparel inodo
gloria ejus ih te videbitur, et anibulabunt gentes nobis quanditi laborainus in hac rnofe corporea.
in lumine luo". > Sed si vis videre per speculum et in oeiiigiiiate**,
Qui in primis sunt, in tribus laborant. Habent audi Joannem :« Qui diligit fralrem sntini, ex Dco
peccali dclectalionem, relinquunt Dei limorem, non natus esl el videt Deuni'". > Primse lenebroe simt
recordanlur mortis Iiorrorem. De pcihio : Loblanlur g illa caecitas, qua percussi sunt Sodoniitae,cum non
cum male fecerint,et exsultant in rebus pessimis'*; posscnl iitvenire ostium domus Lol*«; seciind;e
de secundo: < Non enim est illis cominutaiio et non lenebrse sunt ilfae quoe connumerantur inter plagas
limneruntDetiin'"; > de lertio aifDavid- « Quis est JEgypti H; tertioe lcnebrsc sunt iIla'csDcitas qua la-
homo qui vivet et non videbilmorlem? eruel ani- borabat ille c;ccus cui dixil Dominus :« Quid vis
uiam suam de manu inferi'«, » et poela : ul faciam tibi ? Etille : Doiiiine,ut Videamlumen **•,»
Ifors ecce non idrdat et omni labiiur hora. scilicet illud superntim quecunque nrodo nt diligam
Qui in sccundis sunt lenebris, ipsi qnoque in Iri- in via, qiiem postmodum habeam in palria. Quia
pliei sunt ignoranii.i. Ignoral enim homo se ipsum, igittir ab liis libera eral sponsa diciturei: « Os-
ignorat Deum, ignorat diabolum. Se ipsum, quod sit leude niihi faeiein tuam, qtiia pufchra esl'9.» llanc
peccator; Deum, qnod sit Creator; diaboIuM, quod faciem pulchrain ad Deum convcrtere debeinus,
sil cavillator. Peccator, el ideo indigens pceniten- ipso auciore, ut el ipse suani nobis oslc.ndat sere-
tia;. creator, indulgens miscricordia; cavillalor ex nani (|uod orabal David, dicens: « Deus virluluiii
invidia. De primo : < Si ignoras le, o pulchra iiilcr converle nos et oslende faciem luam el salvi eri-
niulicres , egredere et abi posl vesligia gregum rniis»0. > In facie abundant omnes corporei sensus.
tuorum ", » et poeta: C Suam ergo nobis facieui oslendere esl plenam sui
De cozlodeseendit rvwfit «KUTOV, cognilionem exhibere. lpse enim sensus suos habet.
id est scito vel nosce le ipsum. De secundo : Verum Audi visum : < In omni loco oculi Doiniui contem-
est quod sinl quidam qui nesciunt Deum esse, nec plantur bonos el malos"; » de auditu : < Dcside-
credunt; quidam sciunt eum sed non cognoscuiil; rium pauperum exaudivil Dominus prseparatioiieni
quidain el sciunl et cog.noscunl, seddebiia venera- cordis eorum audivit auris lua3*; > de odoratu, de
tionenon colunt. De primis ail David: iDixitinsi- sacrificio Noe diciiur : < Odoraius esl Dominus odo-
piens in corde suo : Non esl Deus "; » de secundis rem suavitaiis'*; > de gtislu:< Abrabain compuli
Phnrao :« Qnis est Doniinus, ut exaudiam eum. Do- Dominiim ad se inlrare ul gusiarel niodiciini3*; »
minum nescio et Israel non dimilfain"; > de lcr- de lactu dicil Proplieta : « Misil, Dominrrs manum
tiis, Paulus:« Qui ciim cognovissenl Deum, non suam et teligil os lneuui*". > Videt ergo, quia sa-
sicul Deuin glorificaverunt aut graiias egerunl* 0. > pienliam ejus nihil lalet. Audit, quia misericordias
Qui in terliis siinl tenebris, ipsi eiiatn triplici impe- ejus auribus precibus supplicantium jialel; adoral,
diunturincommodo, ad videnda secrela cceli quse quia per justitiain suam qualilatem discemii, mcrito-
desideranl. Ipsi enini desideranl vide.re elaritatem,
n rum ;gustat,cum perbenignitaiem beaiorum conde-
videre pactfTn, videre regetn. Clariiatem regni coe- lectalurgloria.Tangi ejus esl, in alTlictoium compali
lorum, pacem liominum et angeloruin, regem om- miseria. Ilaqtie per sapieiiliam cernit, per iniseri-
nium regtrtn. De primo: < Si oculus nequaii: fuerit, cordiam audil, odoral per justiliam, gustal pcr
tolum corpus ienebrosum erit" ; > oculus est in- benignilatem, langil per coinpassionem. Dical crgo
tenlio. Ipse nequam, quando plus se inelinat ad sponsa dilecto suo: Oslende niilii sapientiam tuam,
serviendum carui quam spiritui, unde dicilur : < Ne- ne errem; revela misericordiarri tuam, ne desperem;
quam,» id estnonsequus.<Totum corpus,»id estcon- doce ine jusliliam luain, ul non praesumam. Inno-
geriem virlulum, facit lenebrosum, scilicelui, licet lescat inilii benignitas lua, ut le diligam in donis
sit in virtulii)us,.cum tali inteutione non poieslsu- l.uis; iiinoiescat inihi compassio lua, rie siiccum-
perna vldere. Congeries virtutum corpus appellalur bam inalis nieis. Obsecro, Doinine, illumina faciem
sicut dicilur: corpus peccali. < Et si oculus luus tuam super servuui luum, ul, cum eam cognovero,
"Isa. 5. • u Ibid. " Isa. 60. '» Ibid. '» Prov. 2. •'• Psal. 50. '« Ps&I.88. " Cant.
1. "Psal. 13. "Exod.5. "Ro.n. 1. " Mallh. 6. *' Ihid. *» Ltic. 1. "ICor. 13. »
" Gen- -9- " Exod. 10.
LJ?.a,,'2A
*• Geiv. 8. »*(ien. 16 »» Jer. 1.. »8Joan. 18. *9Canl. 2. 30Psal. 79. 31Prov. 15. 3*Psal. 10.
 313 COMMENT. 1N CANTICACANTIC. — LIB. V. 314
plenius et securiiis meam quam requlris ostendnm. A inccss.nsroaiurior. Huic flori trmendum esl a Irigore
Quid euim amantibus jucundius; quid dulcius esse aquilonis. Hic enim si ad itileriora pervencrit, in
poteslquam allerutro foveri affectu, allerutrodele- sinum rneniis descenderii, concusseril -affeciioncs,
ctari aspectu, allerulro delectari affatti. Quia ergo occupaverit consifii semitas, perturbaverit judicii
ipsum solum \idere desiderat sponsa, ei horrenda • -liiiiien 4 libeiiatem adduxeiilspirilus, inox subit
sunl csetcra, sordida sunt omnia, faslitliosa Sunl quidam aniuii ligor, viror leutescit, laugiior fuu-
quoein uiuiidosunl jocosa. Auimaniium ilaque more gitur virium, horror aiisteriiatis iniendilur. Timor
adsuperni regisfaciem videndam esl suspensa, quod sollicitat paupertatis, contrahiliir animiis, sublrahi-
dixil dilcctus : lOslende niihi faciem tuani36.»Pro- tur gratia, prolrahitur longiliido vita*, ratio sopi-
feclo eam quxrebal videre in exsilio, videre in judi- tur, spiritus exslingnitiir, dcfervescit fervor no-
cio, videre in regno. ln exsilio speciosam , iu judi- vitius, ingravescil lorpor fastidiosus, refrigescil
cio preiiosam, in regno gloriosam. Aspicial. ergo chariias, blandilur volupias, fallit securitas, revn-
sponsa facieni ejus exsullanlis, faciem judicantis, cat consueltido, dissimulattrr lex, abjudicalur jus,
faciem regnantis; exsultanlis, ut per eam sit pura ; fas proscribilur, rcliuquilur timor Domini, datur
judicantis, ut sit secura; regnantis, ul sit pcr impiidentise inanus, prxsiimitur ille diabolicus sal-
eum gloriosa. lus, de excelso in abyssuni, dc pavimenlo in ster-
Surge, .propera, amica mea speciosamea,columba qtiiliuium, de solio iu cloacam, de cealo in ccenum,
w.nt, et veni. de clauslro in saeculum, dc paradiso in iiiferiium.
[CARD.] Tuis precibus Ecclesiani jiivaltira, per Esl aulcm vinea inanu Domini plantata, sangiiine
iiluni modura qui sequitur: < In foraniinibus pcli-sc redempta, verbo rigaia, gralia propagala, spirilu
in cavemis macerise ostcnde faciem luain 37.>Fo- fecundala.VulpcssiintiloDinoneslianccorrodcntcs.IIje
ramina pelroe vuliiera suut manuuni el pedum aliqitandolatcnt in foveis valliuin. Aliquando discur.
Chrisli. De quo dicit Aposlolus: < Petra aiitem crat rtint ©2 io planilieni plenani fnigtim, aliqnaudo
Chiislus 38.>Caverna inacerisc est vulnus in laiere; ad vincas ascendunt montium. In tcrra eiiim corilis
dicil crgo : < Oslcnde faciein tiiain in foramiiiibus liumani lria invcniuiitur : imo vallis sciliccl cura
petror, in cavcrna macerioe 39, > ac si dicat: Cum suslinendse camis ; planities fi-uctuosa, projiosiiuui
vulneiibus mcis.et inler.vuliiera inea ad interpel- religiouis ; vitis luontiuni, gustus supcriiae dulcedi-
1iiiiluiii pro peccaloribus, luani faciein reprocsenla. nis. lu primo nos fallit, proponcus caruis nccessi-
El qttia ctim decor.e meritorum juval ipsa dulcediue lalem, quia per eam uos ducit ad ebrietatcm; in
prccum, dicilur ci: Cum .reprscscnlalionc faciei C secundo nos fallit per hoiiesialem, quia pcr eani
< sonet vox tua in auribus meis »°, > quac niagnam nos trahil ad dissoluiionein ; teiiiiini nos fallit per
habel virtulcni. < Vox enim lua mihi dulcis»' > est utililaleni, quia per eani nos ducit ad dignilaluin
in precibus, et idco dulcis, quia facics lua est decora, ambitionem. Conlra priinum ait Doininus : < Vi-
quia videlicel iu facie lua decor virliilum mirabilis detene graventur corda vesira in crapula'ct ebrie-
iunolescit. Sequitur ex peisona malris Doinini. tate **; » contra secundum Apostolus : « Corrum-
Capite nobis vulpes parvulas, quce demoliunlur punl mores bonos collouuia prava *»; »contra ler-
vineas. tium nionct nos Dominus, ui caveumus ab his qui
[Tuo.] Vufpes sunt haereiici, vinese singulares < amant prin.os rccubilus iti ccena et salutationcs
ccclesia*. Vulpes viueas demoliunlur, quia per hae- in foro, ul vocari ab liominibus Rabbi »*.> In priino
rclicos Ecclesiae a fidei viriditate siccantur, quoe fovcam suam maculanl. < Vulpes, inquit, foveas
beuc parvulsc dicuntur, quia, quamvis intus supcr- habcntet volucres ccoli nidos »». > liitroibunlin in-
Liuul, exterius lameii se humiles SMiiuianl,qui a fcriora tcrrae, tradentur in manus gladii, parles
sanclis capiunlur, quando in aliercalronibus scn- vulpium erunt. Isti cnim snnt in infcriora terrae,
tcntiis veris convincuntiir. Viro sapicnti sua vita secundi in inedio, tertii in supremo. in secundo
vinea est, sua mens, sua conscieulia, qnia in se r. iirtinl fruges : isti eiiim sunl quibus Samson ligavit
nil Jucultuni desertumquc relinquil. ibi cnim est lorculos igneos in caudis, el-discurrenies contbus-
vitis virttitis, botrus boui operis, vinum lselhku serunl segetes Philisihiim »6,rjuod dicitur potione
spiritualis. Bona vinea justus, cui virtus vitis, cui cadens. Cuni eniin cadimus polionc superbise quara
actio palmes, cui viuuni icslimonium uonscienlia:, vulpcs isla nobis propinat in cauda, id esl in fine
cui liugua torcular expressfonis. Pessima vilis oc- suoepropinalionis, virluies nostras comburi senti-
cultus dclractor et blandtis.adulaior. Hi duo ca- nitis. In lcrtio rodunlsicul in prspsenti loco. Magna
piendi sunl beneficiis el obsequiis nionilis ei orato- vulpes est diabolus, de quo signiJicalum est sub
nibus fusis pro eis ad Doininum, et sic non nocc- pei-sona Herodis, qui pellicens, id est deceptor dici-
bunt vineaejam Jlorciili. Flos est nova conversalio, lur : < Dicite, ail, vulpi Hli »'. » Hic habet inlni-
quia judicia stiut fuluii fructus, cultus vilior, ser- stros suos, vulpeculas tres : boereticos, hypocritas,
ino raridr, vultos hiiarior, aspcclus verecundior, adulatores. Primi rodunl radices, secundi stipites,

36t:»nt. 2. " Ibid. »"ICor. 10. '• Cani. 2. '*' Ibid. . »'Jhid. "Luc. 21. *'I Cor. 15'.
»» Mailh. 25. »»Matth. 8. ie Judic. 15. ,7 I.uc. 13.
 315 TIIOMJI. CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 316
tertii flores. Radicrs fi..'ei, slipites virlutis", florcs A
j Flagellando innocentem, proedicando couira (i-
jam gtislaliCdulcediliis. dem, simulando sancliialem. Primi vincunt susti-
Primi incredulitate, secuudi ambitione, teiiii nendo in patienlia, secundi rcsistendo in verbo cl
placeudi vel alierius commodi amore. Sed vis eos scienlia, tertii illudendo cum priulcnlia. De primo :
capere. Primos capics, fidei augnicnlis; secundos, < Beatus vir qui suffcrt lentaiioncm, (|uoniam,
desperatione su.e cxs|)cclaiionis ; tertios, si repellas qtium probatus fueril, accipiet coronam viise"8, >
a graiia maefamiliaritaiis. Sic ilaquc viuea lua ab el :-< Beali qui pcrseculioncm patiunlur propter
his vulpibus quicta eril. justitiam, quouiam ipsorum est regnum ccelo-
Et islud csl sexluui ouus Isaix*, quod dicitur dc- rum "9. > Sed eliam orandum est pro eis, ul det
serti maris *8. Mare enim dicuntiir pcrscciitores a eis de peccalo suo salubrem confusionem, ul red-
Deodeserli. Aliquando enim onccanlur cx nialoruin eanl in Dci limorem, ui habeant cordis et corjio-
persccuiionn, et hoc <?slonus deserti maris. Mare ris conlriiionem. Sic enim orat Jcremias prophela :
desciium est mullitudo reproborum, qui derclicli < Confundantur qui me persequunttir, el non con-
a Deo pondere pcr&ecutionum, sanctain preiniint fundar ego; pavcant illi, el non paream ego; du-
-Ecclcsiam. Prscterca mare sunl, qui diversis pas- plici contritione contere eos, Doniine Deus 60. > De
sioniiin ac viiioruni tumiillibus quaiiuntur, qui secundis dicilur : « Favus dislillans lahia merctri-
niinqiiam in eodem stalu permanent. De quibus di- cis, el nitidius oleo gtitlur ejus, el novissima ejus
cit David : < Supra dorsuni nieuni fabricavcrunt quasi ahsynthium 6I. > De his Salomon. <Fili, si te
pecsalores, prolongavcrunt iniquitatem siiam *9. > laclaverint peccatores, ue acquiescas eis "; > de
Mare deserli solet dici ob triplicem causam : pro- lcrliis : < Hypocriia, ejice Irabem dcoculo luo, ut
ptcr nndas cxtollenlcs, propler nionlcs sabuli sub postea ejicias festucain de ociilo fralris tui «». >
aquis latentes, propter protiindas foveas in se ver- Oimics isti vulpes dicunlur : priini dicuntiir vulpes,
ligine assidua aquas absorbenlcs. In primo cnim quasi vulneranles "pessimc; sccundi dicunltir vul-
navis siibmergilur, in sccundo frangitur, ir» lcrlio pes, quasi vulgus pessundanles, tcrtii dicunlur vul-
in abyssum demergitur. Hoecsuiit iria genera per- pes, quasi vultu pellicentes screno. Isloe demo-
scciitorum : primi sijnt mundi principes qui prose- licnics vincas, id cst aniinas vel ecclesias eas one-
«juuntur lyrannide, secundi sunt hxrelici, tcrtii rant oncre quOddicilur descrli maris. < Perdil quse
hypocrilac. E.vempliimpriinorum fuit Cain adversus non peperit, et fccit sibi divitias in judicio el non
Ahcl fratrem suum so; secundi Ismael adversus in juslilia, el in incdio dicriini suoruni dimiltet eas
Isa"ac*'; (ertii Esau adversus Jacob "'. In his oi-eiit'-Q ( ct in novissimis suis erit insipiens «*. >Hi siiul
bus se forlem David perhibel sic : « Multi qui per- heeretici qui qtiod pcpererunt catholici iti fide, ipsi
seqiiuniur me trihtilanl me; tamen a (estinioiiiis in suo fovcnl errore.
tuis iion dcciihavi "*. > De primis dixerunl impii :
< Veniie, opprimainiis viruni juslum injusle "»; > Capile nobis vulpes parvultis, elc.
de secundis : < Favus distillans labia meretricis et [CARD.]Ipsa siquidcui, sicut pr.ecedens nstendit
niiidius oleo guttur ejus, el novissima ejus amara versiculus, pro atljutorio Ecclesioead coelum voca-
qu.isi absynlhiuni «*. > Terlios vocat Dominus sc- ta, ne florehlibus vineis vulpes noceanl, proinde
pulchra dealbata *'. Hoc fil juxta triplicem litijus excilal el invilal doclores, ul hoereticos extermi-
nominisinlerprelalionem :primidicunlurinare,qtiia nenl ab eccfesia de gcnlibus, et dicil. Capite, hoc
niala amaiitudine replens; secundi mare, quasi est reprehendile et dcbellate nobis ad gloriam ct
nialuin remigio; tertii dicunlur mare, quasi male honorcni filii mei pariier et mcuiii, vulpes parvulas,
auimas irreliens. Sed hoc mare deserlum dicitur. quse, id esl quia, demotiuniur vineas, etlioc facitc;
Primoenim talis homo deseritur, secundo iuscriliir, nam vinea nostra floruit. Yulpes.siquidem vineis in
leriio conscrilur. Deseritur a Deo, inseriliir dia- Doritione nocenl, quia exculiunt flores el com-
bolo, conserilur pravortim consilio. D edunl. Vulpes aulcm vocal hserclicos versutos, an-
Primum reprobando, secundum insligando, ter- fracluosc eldislorte ambtilanlcs in Scriplura sacra,
tiuin pravis consentiendo. Primum enim Judas a qui se (iiiguui lnimiles el parvulos ul amplius no-
Deo desertus : « Vse, inquit, homini illi, per quem ceanl.- lsti demoliuntur rodendo, co"rrumpendo in
Filius hominis tradeltir "', > ecce dcserlum a Deo, viueis, boc est in ecclcsiis : flores ct gerinina vir-
reprobando. Misil diabolus in cor Judoe, ut trade- . iiiium, id esl initia sanctorum operum, el proptcr
ret eum, ecce diabolus inscrtus esl, insligando. hanc causam contra vulpes excitat studium.diceiis:
Venit inbortum, accepta ttirba a principihus sa- IVain vinea nostra floruil, ideni signans per vineas
ccrdotum, ut truderel etim, ecce mare descrlum. cl vineam, quia omnes ecclesiocsunl una Ecclesia.
Primus ilaqtie otierat manii, secundus lingua, lcr- Ul autein allenliorcs ad hoc opus reddal illos quos
lius gcslu et habitu. Manu Jlagellando, lingtia pr.c- excitat, subdit mater :
dicando, liabilu el gestu simulando. Ditectusmeusmihi et ego itti; qui pascitur inler
21. **Psal. 128. »°Gen.4. »'Gen. 21. " Gen. 28. MPsal. 118. **Sap. 10. »» Cant. C.
'" »8lsa.
Miilth. 25. »' Luc. 12. »8Jac. 1. "" Maiih. 5. "' Jer. 17. «' Cant. 6. «» Prov. 1. «' Luc. 0.
6»Jer. 17.
 "
317 COMMENT. IN CANTICACANTIC— LIB. V. 318
lilia, donec aspirel dies el inclinentur umbrce.. A Tria suni lilia : caslitas conjugalis, cominentia
[THO.]Quasi diceret : Dilecti mei amiciliam con- vidualis, integritas virginalis. Prima cst excusata,
stanter leneo, quia ejus benevolentiam erga me: secunda mundata, tertia innala. Excusala per sa-
constantem senlio, et in ej'us familiarilalequid fa- cramentum spe proliset fide, secunda mundala pcr
ciat seniio. Nam pascitur inler lilia. Pcr lilia ani- expertorum abdicalionem, tertia innata ad ange-
mae significanlur, qu;e diiin castitalis candoremi licoepuritalis imilalionem. Primo pascilur spOnsus
. relinenl per bonoefamse opii.ioncin proximis sua- frucln, id est fide, spe pi-olis, sacramenlp, et quia
'
viler olent. Sic igitur inler filia pascilur. qui ani- abslinent a complexibus indultis; secundo pascitur
marum castilale deleclatur. Dies vero lunc aspira- hilariiaie in adimplendis spontancis votis. Tertio
Lil, et unibroc inclinabunlur, quoiitam vita seternai pascilur odore angelicoepuritatis.Vel in eodem lilio
apparebit, et proesens finieliir. liic siinl iinibrx i ut sil castilas conjugalis, in pallore radicis. Conli-
noctis, quoe ibi iiicJiiiabiinliir, id est dcficient. AdI nenlia vidualis, in virore stipitis. lniegriias virgi-
quod suspi.rantes animse clamant: Reeerlere. Spon- nalis, in candore floris. Prinii in radice sunt, quse
susdtciiur pasci inter lilia propterveritatem, etman- est in terra, quia debito cariiali sunt iiivicetu obli-
sueludinem, et jusiiiiam, quod per etim scilicet pro-, gati. Viduoe in slipite, in una parle hscrcnt radici,
missiones adimpleU: sunl, quod iniquitalcs remissac, ' quia cuin primis hoc habeol communc quod ali-
quod superbi dscmones judicali sitnl. Talis ergo' quando fuerunt obnoxii corruptioni. Ex alia parte
apparuit, qui merito amaretur. "Verax per se, niilis flori propinqii.ini, quia aspirant virginitati. Virgi-
pro hoininibus, jiistus pro hoininihiis. Debet ergo nes siiut in fiorc, quia liabent candore puritalem,
quxlibet anima se commitlere tain fido reddilori, odorc bonam opinioncm, in auri colOre inlerius Dei
tam pio indultori, lam justo propugnatori. Audi dilcctioneni. Primttm lilium a ChrislO commenda-
lilia : Propier veritalem, et mansu.eiudinem, el ju- lur miraculo, secundum oraculo, tertiimi signaculo.
sliliam ; lilia scificet orta de terra nitentia super Primum facto miraculo quando in Cana Galilaeicad
lerram, emineiilia in (loribtis lerroe, fragranlia su- nuptias esl vocatus; secundum qtiando prascniatus
per odorcm aromatum. Bene liliuin vcritas cujus in lemplo a sene Simeone, el vidua Anria de eo
odor animat fidem, splendor illuminal inieUecluin. danle oraculum esl susceptus. Tertium quandoiia-
Est et mansuetudo liliusn, proptcr innoccntiae cau- sccnle Chrislo per eum pudor inalris esl sigillaius.
dorein et odorem spei; est el juslilia lilium :«Juslus In bis pascitur, donec aspirel dies.
ait, germinabit sicut liliinn 6*. > Lilia Christi sunt Tres sunldies : primus est lemporalis, secundus
conceptio, orlus, conversatio, cloquia, miracula, C ( spirilUalis, terlius cccleslis. Primus esl nobis :.d
sacramenta, passio, niors, resurrectio, ascensio. calamitalem, sccundtis ad indulgenliam, lcrtiiis ad
Orium candidavit incorriipla virginitas matris , Dei visionein. Primum maledixit Job sic- « Pereat
conversationem innocenlia viloe, eloquia veritas, dies in qua naltis sum 69;> de sccundo : < Dies diei
iuiracula puritas cordis, sacianicnla pielalis area- erucl.it verbiim '»;> de tertio : < El thronus ejus
num, passionem paliendi voluntas, mortcm liber- sicul dies coeli ". > Primus est conspirans, exspi-
lasiioii moriendi, resurrcclionemmarlyrii forlitudo, rans, 63 suspirans. Conspirans peccare deiiberando,
ascensioiiein cxhibitio promissorum. In his tria exspirans delibcratum perpetrando, suspirans per-
sunl lilia quse nos oportcl hahere : innocenlia, con-
petratum lugendo. Secundus dies esl inspirans,
linenlia, palienlia. Itaque si venerit ille amator ccclcstia inlelligcndo; respirans in eis delectando;
liliorum ut apud nos faciat pascha. In primo erit tertius erit aspirans, Deum videndo. In illo incli-
inclyia illa suavilas, iu secundo odorifcra jucundi- nahiiiilur iimbroe.
las, in tcrtio magua sccurtlas. Nox est : dies esl Tres sunt umbroe ; prima luccin tcmperat, se-
Dominiis ««;dics scilicet iflustrans etspirans qui spi- ctiuda icsluiu mitigat, teriia lucem obscurat. Prima
riai oris sui fUgat uiubras. Umbras iuclinari cst ,(it inlcrposilione nubis, secunda objectione alicujus
a.r.iihilari. Et itnihras dicit ocnigmala scriptu- D i corporis,' terlia in vespere oceasu solis. Prima iii
rarum, ct philosopbiam ct sophislicas cavillaiiones, Christi naiivilaie, secunda in passioue, tertia cx
cl impliciia argumciilorum quse cessahunl. ln an- iiostrse miscri* iiiquielatioue. Necenim beata Virgo
gelis est dies spirans, clarilas seterna. In primis pondus Divinitatis posset sustinere, nec nos inlelli-
parentibus fuil ilispirans : « Inspiravit in faciem gere, uisi priiua umbra lemperante, undedicilur ei:.
ejus spiraculum vilse ". > Poslinodum faclus est < Virlus Altissimi obumbrabit tibi"", > et hoc, car-
conspirans, quia coiispiraveruiit simul serpens, nis Chrisli inlerposita nube, unde dicilur: «Ascen-
Eva, Adam ««. Deinde facius est exspirans, quia det Dominus super nubem levem, et ingredielw
ejus splendor evanuit, et nos abunde mori fuit ne- iEgyptum'», > et Joaones : « Vidi hubem candi-
ccsse, inde usquc ad Christum factus cst supirans, dain, et super nubem Filium homiiiis sedeniein '*.>
a Christo vero factus csl respirans, post judicium Item .-nec tenialionum seslus, nec diaboli riiachi-
vero erat aspirans. namenta possetnus sustinere, nisi secunda umbra

66 Osc. 14. 66 Jrr. 46. " Gcn. 2. "" '" " Psal. 88. » Luc.
'8Gen.5. Job 3. ' Psal. 18.
1. '• isa. 18. '* Apoc. 14.
 319 THOM/E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 321)
inlerccdeute, opposilo CurisU corporc in jiassione, A qtiod novum; ostenlationes, quibus se oslendat
unde <: Si-apulisMIISobuuibjabit tibi*'*.> El in um- bomo ad fastum ; detractiones, quibus hedal pro-
bra lua vivcmus inier geiiles. Tertia uinbra lucein xiraum; murmiirationes, quibus suum proponit de-
conieniplaiionis obscuratsole occideiile in vesper-e, fectum. 0 quantum esl onus cordis, in quo Ievilales
id est Christe a nobis recedeule. lasciviunt, rumores discgrrunt, osienlalioncs per-
Hsec vespera triplex esl; prima fitex tcntatione, strepunt, deiractiones uliionem parant, niurmuratio-
secuitda ex mundana solliciludine, tertia ex superni nes cor pcrturbanl. Levitatcs eiiim intra lioniiiicm
luniinis reverberaiione. De piima : < Ad vesperuni causantur nimis iiialurtim, rumores lardtim, osfen-
demorabilur (lelus et ad matulinum ljetitia'"; > dc talioncs laienlem ct iiicoguitiim, detractiones cou-
sccunda : «Exibit homo ad opus suum, ct ad opera- txeacliis affectum et dejeeuim. Cum habeat inona-
lioncni suam usque ad vespcrain ",> ct Job:< Si dor- chus in corde, nec einittere habeat facultaxeut, [>o-
miero, dico quando siirgam, et rursuin cxspcciabo tes*tdicere cum Eliu : < Plenus sum sermonibus et
vesperai»'", >.de teriio .-<Mane nobiscum, Doiniuc, ccarclat me spirilus meus. Venter meus quasi vi-
quoniain advesperascit et inclinata esl dies "''. > S!c iHini uovuin absque spiraculo, quod lagunculas no-
eiiini sonat iriplex hiiius nomiuis iuterprelaiio. Juxta vas disrumpii **. > Cor lale est inare Morluum, lucc
£•
prinram dicilur vespera quasi vae spirans; juxla se- quiiique sunt quinque civitates Sodomorum quod
cundam dicilur vespcra velans sphseram, id csl dicitur sUentium pecudum. Hseceiiim sunt quinque
Clrrislum qui est sphsera juxta |)hilosophum, cujus faluse virgincs, quoepulsaul ad ostium, el nemo cis
cenlrum ubiqife est, circuinfereniia uusquam. Qui aperit 90.Silenlium confessionis iribus onerat : pri-
et dicitur splucra propter perfeclioncin, quse ucsi- uutiii quia durum videtur peccalori a consueludiuc
gnalur in rotiindilaie. Tertia dicitur vcspera , "vim peccandi rccedere, secundum vermis conscicutioe,
specie, vcl speciem rapieus, scilicel quando a co;i- tertium confusio erubesccntise. In primo cogitat
lempiatione reverlitur hoino ex oculorum spiii- Deurn misei icordcm, in secundo severuiu judi-
Ui-.iliumiiifirmiiaie qui reverberautiir nimia ciari- ccin, in leiiio minus securum stiuin confcssorem :
tale. Primi Iiabenl oculos caecos, sicut Tobias cx misciicordein, qui indulgeal; judicem, qtti piinia;;
hirundinis stercore «°, id est diaholi suggcstioue ; cuiifessorein iiiinus securum,q'ui pecratum publicet
scciindi Jiabent lippienles sicul Lia propter opera ct detegat. In prinio ait apitd se : < Misericors esl
aeiive"; tertii babent allcnu.ilos, ex nimja cla- Deus, sine confessione agam pocniieniiam : IIOII
rilal-e, unde : < Aticnuati sicut uculi niei suspioien- ciiiin judicabil bis in idipsum, itec consuiget duplcx
lcs in excelso8'. »Qui lales habct oculos : < Non ex- P uibulatio. Vel faciam eleemosynas, quia scriplum
sliuguelur in nocte luccrna cjus 83,>ct sisil aiteuua- cst : i Date eleeinosynam, et omiiia muuda stiut
la. Aspiranle ergo die, rimbroeiticlinabunlur. Vesper- vobis91. > Vel coram Deo ingciniscani, ipse enim
tiua cnim non eril iuipcdimeiito homiiii, quia sicut ait : Quacunqiie hora ingemuerii peccator, omniuut
sul fuigebit in rcguo Patris ejus 8V,et agnus erit iniqiiitatum ejus non recordabor 91.
Iticerna ejus, Umbra qiioque quse modo niiiigal In secundo propomt sibi jttdicis terrorem, verbi
aestnui.bic particularis, ibi geiieralis efficietur, quia borrorem, el inferni dolorem. Tcriorein, qnia hor-
non cadel supcr eos sol, ncquc ullus aestus 8*. > rendus el cito apparebit, nam columna*cceli p.ivent
.Uinbra vero quse lcmperal luceni, lunc perGcietur. adventum ejus , verhi horroreni: « lle, lualedictj,
Quiaquod videmiis iiune per speculuiu in acuiginaie, in ignem scternum 9».>Infcrni doloreut: < Ubi erit
Uinc videbimus facie ad facieui 8«, ut fial illud Sa- lielus et stridor denlium9». >De tertio sic proponft,
lomonis : < Semita juslorum, quasi lux splendens forsitan lalis esl confessor meus, qui iralus publi-
procedit, et crescil usque ad perfeclum dieiu ", > cet et delcgat mcaiii iuiijuitalem, unde dieain :« To-
ubi dicemus : < Hsec esl dies quaui fecil Doniinus, la die vcrecundia mea contra me esl, et coufusio
essulicinus ei laetemur in ea 8S;> quandoque fali- faciei nieaj cooperuit me a voce exprobrantis ti
gainur ex occullu animi vcxatione. Hoc est ouus D ohloijuenlis "'. > Vel utilitatein incaiu impedict di-
duwta. Duwa euim interpretatur silenlium. Mullos cens, ne- promoveatis eum : < Non euini esl Deus
eiHin «jterat sileulium, el quies gravat, quibus esl iu coiiS|icclu cjus. In iniquitate sunl vise illius iu
jiiouudum gravari. Ontis islud voluniariuni csl. Esl oiuiii lempore 96.> Vel forsilan in corde suo repu-
>atttem triplcx sileiuium quod oueral, et esl repre- ,let me vilem, ul dicat: < Gravis esl nobis etiam ad
- hensibile : primum est regularis observanti.-e, se- videndum, quia dissimiles sunl viae illius a viis
cundutn in -occulta confessione, tertium cessalio a meis, et cogilationes iiiius a cogilationihus meis.
divina laudc. 0 quantum est gravisobservautia re- Terlium silentium est in tribus, scilicel, quia liomo
gnlaris inultis duin -.habeul in corde qucrelas, qtise pigrescit: proedicarc, orare, Iaudarc. Pi imtim enim
laborant esire scilicet levitales, rtimores, ostcnta- dehetur proxinto, secunduin sihi, leitiiiin Dco : pro-
liones, detractiones, iiiurmuralioiies. Levitates.quoe ximo, ad conversionem , sibi, ad propriam uliliia-
exciienl ad risui»; rumoies., qiiihus aduiiremur ali- latem: Deo, ad honorem. De primo enim dicilur:
'"
"Psal90. 76Psal. 29. " Psal. 103. Job 7. '9 Ltic. 21. 80Tob. 2. 8l Gen. 29. 8i Isa. 58.
*'Prbv.,3l. 8»M.tlih. 13.-' "Apoc. 7. 86 I Cor. 13. "" «'Prov. 4. 88 Psal. 117. 89Jol> 32. "> Luc. 1'3*.
"Luc. II. »»Isa. 13. Mallli. 25.. ''' Mm!;. S. Psal. 45. 96 Psal. 9.
 32! COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. V. -.21
« Nunquid custos Tralris mei sum ego " ? » Illud A cenorttm apparebit, quia in eadcm humanitaiis
vero non auriil : < Sanguinem fratris tui reqtiiram fornia ad judicium veniet, qtiam ab Eetiesia snm-
de manu lua'«. » De secundo dicit : < Quis est Do- psit,quando in hoc mtindo-cx patrtim |>rogenie,qrea-
minus, ul timeamus eum 99; » aut quid prodest no- si binnulus exterius huiiiilis natus fuil. tlanc re-
Lis si oraverimus eum, el non audil illud : < Mul- vocationem facil botno inicmperans. ls enim est,
lum valet deprecatio justi assidua "', » cl illud qui in se triumphans captivansqtte oiiinein pudoris
Elise : < Oravit ct facta est siccitas, et iterum ora- scnsum, convenieiitia- inodum, delibcrationis con-
vii.el ccelum dedit pfuviam'. > De lertio dicit: silium, modestiae et opportiiiiitatis negleclum pa-
« Non indigct Dominus laudari a mc, quoniam bo- rit. Non solum ej'us petit in corde praesentiam, sed
norum meorum non eget '.> Illud vero non audit: in judicio cleiiienliani. Si enim cum hoc tempera-
« Psallite Deo noslro, psallite, psallile regi noslro, mcnlo clcmenlioe tania erit in judicio a-qiiilas, iu
psallile ', > ecce onus duma. In primo enim onerat, jtidice feritas,in majestale subiiinilas,in f.icie ipsa-
eo quod non loquitur, ubi esset loqtii commodum ; rum rerum novitas, tit non possit cngitari dies ad-
in secundo onerat, ubi loqui esset bonum ; i» teriio venlus ejus, quid essei, si vtnisset in ilfa divini-
onerat ubi csset loqui jucunduin. Igitur quos Do- tatis niagniludine, fortitudine, puritate. < Contia
minus ad hoc vocal si implcanl possunt dicere : B folium quod venlo rapilur, > ostensurus poieniiam
Ditectus meus milii et ego illi; sin autem non faciiint suam, cl slipulam siccam perseculurus', sed pro-
dicunt: Dilectus n:eus milii, nec ego illi respondeo. pter filios gratias, blanda quscdam visio hominis
Dileclus meus mihi, et ego illi. apparebit, firmamentum ndei, robur spei, argumen-
[CARD.] AC si dieal: < Dilectus mens unictts ttlm fiducisR.Sed quid fifius gratise ?Si inveno
mihi el prucordialis, dixit inihi : < Surge, pro- auimam qnam frequenler sponsus invisere soleat,
pera, quia vineoe florenles odorem dederunt*. > ctti familiariias austim, gtislus famem, contemptiis
El ego illi singulariter unica, ad auxilium Uorentis imiiium oiium dedcril. Ilanc ego dignam dixerim,
vinesevos invilo, ul ipse pascatur el deleclelttr in quoevotis fertur, trahitur desideriis, dissimulat me-
nobis, qui pascilur in liliis, donec aspiret dies el in- riia, majestati oculos clauiit, aperit v.oliiplali, fi-
clinentur unibrcc. Lilia adustis corporibus mederi dncialiter agens in sabiuri, secura vocat non Do-
solcnl. Unde iu solittidine inagna aique terribili, niitium, sed dilectttnr, diccns : Revertere, ditecte mi.
jjer quain iste mundus signalur, sicut dicil Moyses Ilanc ad vocandum cogil diulurna fraudaiio tsedio-
in Dcuterouontin : < Serpens esl flatu adurens «. > rum nutrix, suspicionum fomes, impatrentia» fons.
lstc serpens diabolus cst, < de cujus ore, > sicul Arrogat cnim sibi omnia, quse fecit Domimis hsi-
dicit Job, < procedunl lampades , sicnl lcedceignis manitus, ct ait: Mea cst mortaiilas nati, mea esl
accensae ". > Os autem diaboli sunl hoeieiici, qui iufirmitas parvuli.mea exspiratio crucifixi, mea dor-
niciites audicnliuin acccndunt ad ardorcin perfidisc, niitio sepulti, idco confido.Cum ires legimus Saiva-
qui velut tscda odoreui suavem; sed Iumen obscu- toris adventns, tertium desidcrare sponsam credi-
rum hafjcnt, qtiia suave cst quod redofenl, sed ni- IIIIIS,cuni dicft : Revertere, dilecle mi. Horwm triuin"
grum estquod liicenl. Olenl enim persimulalionein adventuuin :primus fuitin carne, secundus in corde,
justitix, scd obscnrum ardent per perpelrationem tertius erit in majestate. Primtim desideravcruiit
ncquilisc. Vult crgo maler Domini quod doclores patres anliqui, sectiiidnm peccatis illaqueali, ter-
Ecclesia: ntcdeanlur aduslis menlibus,quas cor- liuin desideranl justi; prinii desiderant proplcr tria,
rumpunt venena perfidiocprocedenlia ab haereticis, iiil-iloniinns sccundi propter tria, lertii vero pro-
lanquam ex ore serpentis : el hoc modo sint lilia pler uiiuin. Inde stint illae scptem vocales autiphona*,
in quibus pascatur Deus, id esl in quibus delecietur qiise cantanlur anle Nalale. In tribus cnim primis
donec aspirel dies. Lux videficet vilse perpetuae quoe quserunlurilla tria quse desiderabant palres anliqui,
vespcrum non babet, et doivecinclinentur umbrce,idcst scilicel erudiiionem, redemptioncm, libcralionein,
donec traftseant et deficiant errores et ignoranlia: [) undc prima dicil : 0 sapienlia quce ex ore AUissimi '
el leiiebroc praesentis vitoc.Ilis itaquc diclis contra prodisti, veni ad doccndum nos viam prudentice ;
pravilalein hocreticam, converlilse mater ad filium, . sccunda pelilur redemptio sic : 0 Adonai, teni
ut contra Judaicam perirdiam opem imploret filii, ad redimeiulum nos in bracliio exten'o "; lerlia pe-
dicens : lit libciiatcni sic : 0 mdix Jetse, veni ad,'j.iberan~
lierertere : similis eslo, ditecte mi, caprecehinnulo- dum nos, jam noli tardare '«. Istse Ires ad primum
qne cervorum super monies Bethel. (J4 peninent adventum; trcs autem serjuenicsad se-
[THO.]A nobis dilectus lunc corporaliter abiit, cundum respiciuntadventum qui est in corde, quem
quando post rcsurreclionem in ccelum ascendit. dcsiderant patrcs illaqticati, propter tria quae liis
Tunc reverletiir, quando in fine mundi resusci- tribus pelunt, scilicel : a lenebris peccalorum pur-
.talis hominum corporibus, in judicio manifestabi- gationem, gratise ilhiminationem, salutem contra
tur. Super montes Belliel similis caprece liinnutoaue tenlalionem. Unde prima sic petit: 0 clavis David,

•' Gen. 4. ,9»Ibid.* 99 Deut. 6. m Jac. 5. ' III Reg. 18. ' Psal. 15. » Psal. 46. » Canl.
2. 'Deut. 8. 'Job4l. ' Job 13. * Offic. Eccles.; Prov. 9. 9 Ibid.; Jer. 27.. «°Ibid.; Isa. U
523 TIIOMJECISTERC. ET JOAN. AtGRINI 524
quce cluudis et nenw aperil, aperis et nemo claudit, j\V cnim ccelum est ". > In hora pecc.iti dicitis. San-
veni et educ vincium de domo carcerit, sedentein in guis Chrisii lotum abluet. De terlia dicitur : < Mane
lenebris et umbra mortis " ; secuuda jietit sic : Q floreat el traiiseat : vespere, decidat, induret et
Oriens splendor lucis teternce, veni et illumian ho- arescal '». > Item : Facto vespere, ccenavit Jcsus
minem **; tertia petit sic : 0 rex gloriai, veni et salva cum discipulis suis, imminente hora nioriis '*.
hominem quem de limo [ormasti '". Seplima est de Pririia ilaque frangit, secnnda angii, tertia lan-
terlio advcntu, qui erit in majeslate : islum adven- git. Frangil patientiam, angil conscienliam, taugit
lura desiderant jusli, unde el ipsi petunt unutn, noslram superbiam. Pattcntiam dolorc.conscienliam
jttxla illud : Uitatn pelii a Domino, hanc requiram '*, incerore, superbiam limorc. De primo ait David ad
sciiicel salvari ab hac prsesenli miseria, Nam in Joab : < Non te frangat adversilas, varius esl eiiim
•tnlecedenli pelebalur salus a tcntationc. ln hac evenlits lielli '*. > Exemplum secundi liabcnms Pe-
autem peliinr salus octernae patriae. Hanc ergo sic trum, quem post ncgalioncm < respcxit Deus, et
pelit : 0 Emmanuel, veni ad salvandHmnos, Do- cgressus foras ilevit amarc '«. > De terlio ail David :
miue Deus nosler '*. Eininanucl enim interprelalur < Circumdederunt me dolores nioriis ", > ct ille
nobiscum Deus, qui erit iiobisctun perpetuo in illa alius : « Timor tnoiiis conlurbat me. > Videamu3
saluie, in qua Salvatorcm exspectnmus Dominum IQ crgo dc primo, scilicel quantum sil onus Irangi pa-
Jcsum Christum, qui reformabit corptis humilitatis lientiam. Iram ciiim suain ulciscitur hoino, advers:-
nostrse, configiiralum corpori claritalis suse. Sed ul late fractius. Primo in se ipsum, secundo in proxi-
ipsum in lerlio advenlu securi expectemtis, quoties . nium, tertio in Dcum. Se cnim tristilia lurbai,
inolestat nos alicujus dcfectus quo cadere possu- proximum flagellai, Deum blasphcmat. De prirno
niiis a justilia in peccatum, invocemus ciiin sic : dicil Aposlolus : Trislitia sxculi ritorlem operalur.
Revertere : similis esto caprece, eic. De sccundo lcgimus de Hcrbde quod cum vermibus'
Tunc cnim imminel nobis illud onus quod dici- scatcrel jusle a Deo flagellatus, lanto insanivitdo-
tur Abisaia. < Ontis in Arabia '«, > unde necesse lore,-ut niullos de uobilioribus Judoeis in morlesua
est ut boc onus proscquamiir. Aliquando enim ex faccrcl occidi, nc Judoei gauderenl in morie sua.
considerationc inorlis cl horrore sorlis cxlrcmse De teriio dixil Eliu loquens conlra Job : < Qtti ac-
oneramur. El hoc, esl onus in Arahia; Arahia cuinulal super peccalalua blasplieniiaitT,constrin-
vespera inlerpretatur, quse diei Jiuis cst noclisquc gatur iuter uos S8. » Sccunda vcspera graviter one-
priucipium. Iloram moriis congrue sigiiificans, qusc rat, diim respicit peccalor quautam pcrdiderit
cunclis mortalihus timoris non Ieve pondus iinpo- couscienlix*suavitatem, in qiianlam ceciderit con-
nit. Sed qois ab lioc se gaudeat immunem cum Sal- " scientioe insuavitatem, in quanlam ceciderit culpse
vator, volunlaricpalietis.iccepitpavereel taedere".) iinptirilatcm. Quantam exspectel poenscsevcritaiem.
Vespera quoe, iitdiximus, diei fiuis est ctnoctis prin- Primo eniiii cecidit cum Adam deamceniiatepara-
cipium,ejus expriinil casum, qui posl opera juslilia* disi '*, sccundo cum eodem cecidit in iinundiiias
operaincltoat lenebrarum. Hocquoqueonus necessa- Jmjus niuudi, lenio cum eodem raeruii poenas in-
rium esl. Hsecvespera triplex est,quia onus istud tri- ferni. De primo dicebat Job : < Ego iJIe quoudaui
plex esl. Prinia vcspera esl bora qua venil hoino de (iptilentus suhito contrilus sum '°; > de secundn
prosperitate in adversilalem ; sccunda, qua cadit de Jcrcmias : <L>psa est in lacum vita riiea, posuerunt
juslilia iu iniqiiiialem; teiiia, qua descendil de hipidem super me ", > iiem : Voe nohis quia pcc-
vila in nioiieni. De piinia ail David : < Vespere, et cavinius, quia cecidit corona capitis uostri "; > pro
niane, et meridie narrabo ' 8. > Vespera enim cst tertio dixit Prophela : a Quis poierii babitare de
adversilas in conecpiioiie, niane prosperitas in iu- vobis cum igue devoraute, aut quis hahitavil de
cboalione, ineridies piosperitasin plenitudinc. lteui vobis cum ardoribussempilernis 33.> Teiiia vespera
de liac Jacob : i Benjainin lupus rapax, mane ra- el ipsa graviler onerai, si atteudatur corporis ct
piet prsedam, ad vesperam dividel escam '*. >In jn animscdissonanlia; dsemouis soevitia, nov;e religio-
inulia prosperilate persequebaiur Christianos, id nis experiemia. Dissonantia, qua corpori sublrahit
csl iuanc rapiehal : in multa adversilale, pracdicavit auima usuni vegetationis; doemonis ssevitia.qui
I/ei proeccpla, id est vespere dividel escas. Itcni assistens inorientibus, de ipsoruni studiose rcquiril
cuin lurboe sequerenlur Dominuiu per descrlum, pcccatis; regiouis cxperieutia, quia ilura est anima
vespere facto dixerunt discipuli ad Jesuiu : Diiniue nescit in quaiu regionem dissimililudinis. De primo
lurbas ul eiiianiescas' 0; ac si dicerent:Dc deserlo interroga Salvatorem, qui ante passionem < ccepit
iu quo advesperascil, id esl incipit adversitas. De pavere el Isedere **; > desecundo beatum Marlium,
secunda vespera : < Voevobis qui consurgitis inane qui in obitu suo vidit sibi dsemoueuiassisierc; de
ad scctandam ebrielalem usque ad vesperam ". > terlio Job dicenlem : < Dimitle me ut plangam
Ilcm: < Vespere dicitis serenum erit, rubicundum paululum dolorcni meum antcquam vadain ad ler.
' "
lbid.; Apoc. 3. " " Ibid.; Joan. 1. '»lbid. '* Psal. 26. " Offic.Eccles. «• lsa. 21. » Marc.
14. 18Psal,54: Gen. 49. " Luc. 9. " Isa. 5. " Matth. 16. *»Psal. 89. '» Luc. 22. "II
11. '« Mirtth. 25. " Psal. 17. *8Job 34. " Gen. 3. " Job 16.- " Thren. "5. *• Jer. 13.
lteg.
" lsa. 33. 3* Marc. 14. .
 355 COMMENT.1N CANTICA.CANTIC. — LIB. V. 326
ram lenebrosam el opertam mortis caligine *". > A duscral, cni orbisanguslus est. Quid quaeris fortem
In his ergo tribus vesperis si cadimus, recedil di- in leclo, niagiiuin in leclulo, clarificatum in sia-
leclus a nobis. Umle necesse hahemus clamare : hjilo? Qui enirii omne infirmum in gloria resurre-
Revenere, dilecle mi. Reverlatur ergo in prima ve- ciionis cxitil, accinxit se potenlia, induit luminc
spera, ul nossustineat in adversilate; elin secunda, sicuf veslimenlo. Tres lcclulos in hoc Cantico in-
ut nos prolegal in lentatione; et in tertia, ul re- veiiimus : ununi liic. « Iri leclulo meo quaesivi per
formet corpus Iiu.-niliiatis noslrae configuratum noclem quem diligit anima mea '"; > alium ibi :
corpori claritalis suse. In prinia igilur revertatur « En lecluliim Salomonis sexaginla forlcs ambiunt
similis caprece : Caprca namqiie pascilur in rupibus; de fortissimis Isracl'»; > lcrtium ilii : < Lectulus
excelsis. Et nos in reversione ejus, in excelsisntc- nosler^ floridus *°. > Isle leclulus est ronscicnlia
dilationibus pascamur, ul ab ipso susiineaniur in varic affecla. In primo jacent vulnerati, in sccundo
adversitate ccelesti cum ipso refccti consolationc. fatigati, in tcriio delicati. Vulnerati peccalo, fati-
In sccunda vero vespera revertatur similis hinnulo gali iu bello, delicati sancto otio. Prinius dicilur
cervorum, qui levilale sua transilit spineta, ut in nocle obscurus, secundus arinis vallattis, tcnius
tenlationibus noslris per ipsum qui sine peccato de floribns oriiatus. In priino jacent pcenitentes, in sc-
**
peccatoribus nalus est, fugiamus peccata. In lertia cundo operanles, in lertid coiiteniplanles. Primi
vespera revertaltir super monles Betliel, quod in- sunt in recessu, secundi in processu, lerlii in ex>
terprclalur dontus Dei, ul in inorle nobis assistente cessu. In recessu a peccatis, in proccssu virtutis,
ipso, Iranscanius cum ipso in Iocum tabernaculi in excessu nienlis. De primo : < Lavaho per singtt»
admirabilis usque ad domum Dci. Ipso prseslanle, las noctes lecium meum *'; > ilem : < Dominus
cuiesl honor et gloria in ssccula sseculorum. Amen. opem ferat illi super Ieclum doloris ejus *'; > de se-
Revertere : similis esto, dilecie mi, caprece hinnu- cundo : < Collegit Jacob pcdcs suos in lectufo suo
loque cervoium, super montes Belliel. et morluus est* 3. > Pedes suos in leclufo colligit
{CARD.]ACsi dicat: Revertere, dilecte mi, super qui affeclus suos in conscientia disculil, ct sic mo-
montes Bethel. Per nionles supcrbia el elatio de- riliir securtis, quia peccato morilur non Deo;do
tnonslratur. Belhel interprctalur domus consurgens. lerlio: < Duo in ler.lo : unus assuinetur et alicr
Donius ista, Sy;iagoga esl, quac contra Dominum rclinquetur **. > Duoe uamque sunt conlemplaiio-
consiirrexit tit hostis, sicut dicit per Michocainpro- iies. Primn philosophorum , et hi relinqueritur;
[iieiant ; < Nonne verba mea bona suul cum co secunda religiosoruin, et hi assumuntur. Pri-
qui recle gradilur? et econtrario populus nieus r iuu's esl nocte lCiiebrosus. llujus tres sunt (ene-
in adversarium consurrexil 36. » Rogatur ergo Deus brse : prima* peccali, secundae ignoranlise, lerlioe
ul ad populum Judaicum, qui lanquain adversarius infcriii. Pritnsc faciunl anxictaleni cl conlurbalio-
cousurrexii in ipsum, et qucm projiter sujierbiani iicin, secundse gressus lilubalioncm, lerlise liino-
perfidise suoe deseruit, misericorditer revertatur, rem. De-primo : < Coliocavit rae in ohscuris sicut
sitque similis caprece hinnuloque ceivorum qui loca iiiorlitos soeculi**, > et < anxialus estin me spiritus
quse deserunl, non sic deserunt, quinaliquandoad incuS*6. > ln me lurbalum cor nieuin. De secundo :
ca revciianlur. Sequitur. i Nescicruut neqtie intellexerunl; in lenebris am-
CAP. 111. ln leclulo meo quccsiviper noctem quem bulant, niovebuniur ontnia fundameiita lerroe *'. >
diligit anima ntea. De lerlio dicit idem : < Tiinor el Iremor venerunt
[Tuo.] Lcclulum sibi sancla anima facit, dum super me : et contexerunl me lenebroe**.» Propler
mundi lurbaliones fugicns secrelum paral in quo has dicebat Job : < iu lenebris slravi lectulum
requicscal. In hoc euui quem diligil quocrit, quia, meuni *9. »
dum a mundi solliciludine vacat in ipsa inquisi- Secundus lectus esl armis obsitus, quia « niiliiia
tione, quomodo ad ipsum pei veniat, uon quiescit. esl viia bominis super lerram «°. » Arma aulem
Per noclem quseril qui in hoc iiiundo vivil, ctpcr- D mililiic nostrsc non sunt carnalia, sed placenlia
fecie lcmporalitalis lcnebras a se excutil. Sed quia Deo. Induamur ergo armislucls «'. — «Slalesuc-
q-jseril in hoc niiiiulo perfecte nemo ihvenil, sub- cincli iumbos vestros iu veritate : induti Ioricam
jungil: Qucesiviitlum el non tnveni.Tres sunt causoc, jttstiiise **, » et caetera quoe sequunltir. Terlius
quse quaereiiles fruslrare solent, scilicel cum non leclus esl floridus "'. Nam circumdanl eum flores
quserilur in lempore, aut uon sicul oportet, aul ubi rosarum et lilia convallium »*; de quihus supra
lion oportci; sed istain lempore quoeril, quia «Ecce dictum est. Sunt aulem tres iiores : in corde puri-
nunc tempusacceptabile, ecce nunc diessalutis *'.» las; in ore veritas, in operesinceritas. Tunc enim
Sed nec secuuda causa impedit. Nam corde ardenii florel lectulus. Si cogitemus quOd sanclum est, si
ct oinniiio infatigabililer quserit, Sed lbrsilan im- loquimur quod verum esl, si operaniur quodjuslum
pedit terlii, qitaudo qiiaeritur ubi non est quocren- cst. ln his tribus jacet Dominus : in primo ut nie-
dus. Quiaforte non in lectulo scd in leclo quscreiv- dicus, in secundo ut palronus, in lerlio ut dileclus. ln
'« Job 10. *6 Mich. 2. »'II Cor. 6. 3» Cant. 3. »* Ibid. *° Cant. 1. " Psal. 6. *' Psal. 40.
43 Gen. 49. '**Luc. 17. *» Thren. 3. *° Psal. 142. « Psal. 81. *8 Psal. 54. *9 Job 17. »° Job 7.
»' llom. \i.
»3Ephes. 0. "Cant. 1. 0VCant. 2.
5a-7 THOiMiECJ3TERC. ET JOAN. ALGRINI 528
Secnndiim visionem secundam:
primo ut metfcus, quia sanis non cst opusmcdi-j L ficrel ei apparere', "
male in sccundo jacet ul pa- vidit Pctrus discuin plenum variis aiiimauiibtis in
cus, sed Irabentibu*.;
trohus, ut sit adjulor iit fribulaiionibus; in tertio exlasi etaudivil vocem : Macla el mandtica •*. Red-
ul dileclus, nt dicai nohis : « Guslale et videle ditus autein corporis sensibus, id ipsiim quodvisuni
memoria teiiuerat in eodem spiritu cogi-
qnam dulcis est Dontiiius '*. » Hic esl ordo quse- iii spiritu
iando ccrnebal, quoeomiiia non corpora sed corpo-
rcndi, non sicut sponsa qna) jacens in primo adliuc
riiin iiriagiues erant. Tertia vero visione qoaa dici-
quscrebai, ubi qri.serendtis.eratmedicus. ldeo subdit:
< Qitscsiviel non invenl »6. > liaque cum qnsRrimus lur inlelleclualis, ea ccrnuntur quse non sunl cor-
nec easgerunt fornias siniiles corpohnn velut
quein desideranius ncc invenire possumus, $randi jiora,
onere gravamur. ipsa mcns, et anima, ct sflectio, el charilas, gait-
Hic csl ouus vallis visionis «'. Conlingit quin- dium.pax, lides, et coetera liujusiuodi quibus an-
in
qne nos onerari. Vanitate, pro eo, srilicet quod in propinqualur Deo, el Ipse Deus, ex quo omnia,
bono prolicimiis. Iloc dicilqr vallis visionis. Visio qito omnia, pcrquem omnia. Ili sunl tres coeli de
i-cferltir ad conlcinplationciii, ad humililatcm val- quibus dicttim est quod Paulus raptus est usqiie ad
lis, rel dejectionem. Est eniin quorumdam con- ' terlium ccelnin 6«.Ecce isiae trcs visiones oncrani.
1
lemplatio humilis , qiiorunnlain dejccla. Hunii- Prima onerat siupore ct admiraiione, sccunda iu
lis sanclorum, dejecta pbilosoplionim. Si enim iiiquirenda significatione, (erlia si malum signific.it
virtus proficit, servemr humiliias; si onerat, cst gravitate Iristitioe. Si bouum onerat sludendo, quo-
variilas. Sancti si aliquando favorlitimanus (gfj ex- modo res possit evcnire. Audi quod Baliassar boc
lollit, redeunl; philosophi vero dati sunt in repro- onus scnserai. Prima visione vidit corporaliler ma-
bum sensum. Ellioc est voiuntarium. Ulaulem di- ntim. scribentem in pariele : Mane, Thceel, Pha-
lectus islc expcditius inveniatur et videalur, vi- res "'. Aiidi onus : Ex stupore enim collidchanlur
(leamus de gencribus visionum, nt illam invcnia- genua cjns ; juxla secundam vistonem oneralus erat
ii.us qua videlur, et in qua sil onus vallis vi- iii inquirenda signilicalione, doncc vocavil Danie-
sionis. lein; juxla tcrliam vero visionem audita significa-
Tria sunt genera visionis : Unum pcr oculos, lione oneratus csl, ul pote dc morte sua quam au-
qtiibus ipsae littcrse videntur; allerum per spirilum dieral sollicilus. Audi vidcntiiim aliud oittis.
homiuis, qtio abscnlia et proxima ahscnli cogilan- 'Quidam enim de visione sua cadiinl in cupidita-
tur. Teiiium pcr coutuiuim nicniis, quo ipsa dilc- lem.Omis alitul: Quidani in vanitatem, alii in slupo-
ctio inlellecta conspicitur. Priniuni iiianifeslutn cst ->rem, alii in humiliiatcm. Piimi porlant onus scili-
omnibus, quo vJdentur coeli cl terra, et niaieriali- cel avariliam ; sccundi jactantiam, tertii niCliiurit
bus oculis conspiciunlur. Ncc illttd sccundum quo conscicntiam, quarti mereritur gratiam. Primi
abscnlia corpora cogilantur iiisiiiuare difBciie est, quanlum in se cst divinoc largitatis depriinunl fa-
cccluir. cuiin ci terram elquae in cis sunt videre vorcm, sccundi creaturse, id cst sibiirihuiint quod
possumus. Eliam in eis coiistiiuti cogiiamus,' ct pcrlinel ad Crcalorem; lertii Domino reddunt ti-
aliquando uihil videntcs oculis corporis aniino tan- morcm ; quarti majeslali pncslant honorem. Primi
tum corporalcs imagiues iiilueniur, vel veras sicut non audiunt verbum Domini diccnlis : < Gratis
ipsa corpora videmus, vel fictas sicul cogilatio for- nrcepislis, gratis dale "'. > Sccundi non audiiint
niare potuit. Aliter enim cogiiamus quod novimtis. Aposioliiin diceulem : < Quid habes quod non ac-
Aliter quod noii noviiiius. Tcrtiiiiu vcro genuscsl; cepisli ? Si accepisli, qttid gloriaris, quasi nonacce-
quo dilectio iutellecla consjiicitur, cl eas rcs conli- peris6'? > Terlii dicunt; < Non inlres in judicium
nel quse non babent imagiiics sui siinilcs : quaenon cum servo luo, Domine, qtiia non jtisiificabiliir in
Sttnt quod ipsc. Dilcctiu eiiim non aliicr videuir coiispectu ttio oiiinis vivens f*. » Quarli claniant :
prscsensin specic quani cst, cl aliier absciis iu ali- < Ego sum vcrmis ct non homo 6«. > Primos rcpras-
qua imagine simili, sed qu.inliim nieitlc concipi l>sentat nol.is Balaam, qui ductus avaritia dccuit
polesl, ab alio niagis, ab alio ininus ceriiitur. Ibcc qnoniodo fornicarenlur filii Israel 6«. Secundos de-
sunllria gcnera visionum. Primum quhi ajipelh-.tur signat Sedecias, qui percussil Michoeamprophelam
corporale, quia corporis scnsibus exhiheliir ; secun- in maxilla dicens : i Mene reliquit spiritus cl tibi
dum spiritualc, quia quidqtiid corpus uon est el loculus esl " ? > Idcm csl q:ii assumpseral sibi cor-
subslantia esl, jam recte spirilus diciiur ; tertinin ima ferrca "*.Tertiososleiidit uxor Manue, (Jua:ciim
. vero ititellectuale dicitur ab iiuelleclu. Secunduni vidisset aiigehim, ait praeslupnreel tiniorc ; iMorie-
primam visioncin vidit Baltassar manum coiitinuo- mur, qttia vidimus Dominum «9, » el Isaias : < Vae
quc per corporis sensum iinago rei corporaliler fn- milii, quia vir pollulus labiis ego sum, quia vidi
clae spiritui inipressa est.el in cogitatione peruiaiv rcgem faciorcm oculis meis"". > Quartos ligurat
sil". Videbatur illud in spiritu ct non inlelligeha- Abraham : hic enim postquam vidit tres viros ve-
ttir, nec tuuc intcllectum crat, cum corporalitcr nicnles pcr viam cum starei ad ilicem M.antbraQdi-
««Psal. 35. »6C.inl.3. " Isa. 22. «« Dan 5. «9 Acl. AO. '" II Cor. 12. •' Dan. 5. ««Matih.
40. ' I Cor. 4. «»Psal. 112. " Psal. 21. «6 Num. 22. «' III Reg; 22. *8II Par.18. •• Judic. 33.
»"ls«. 6.
 3a3 COMMENT.IN CANTICA CANTIC— LIB. V. 350
xil : < Loquar ad Doiiiinum nteiini, cum sim pulviss A ad liiliirae pleniludinis perfectionem inilialur; ex
et cinis ". > Aliter consideranttir isise Ires visio- secundis crescil, jiroficil et dilalalur; iti ulliiiiit
nes : prima iiaque ponaltir visio imaginalis, se- stihlimatur ad gloriam, et in gloria sublimaiur. El
cnnda ralionalis, tcrlia iiHelleclualis. Est itaque» haocesl beatiludo plena, est enini vcra, falsa ; est
iiliaginatio priniiim ccelum, ralio seciindum, inlel- vera, sed nec secura, nec plena; esl vera et secura,
ligenlia lerlititn. In primo igittiresl visio vallis, int sednonplena; est et vera et secura et plena. De
secnndo visio collis, in lertio visio montis. Ad pri- prima : i Populus jneus qui te dicuut beatuin, ijisi
mam pertiuent omnittin visibilium imagines et si- le decipiunt ' 6, » et :« Beatum dixcrunl populum
inililudincs, ad secumlam visibilium invesligalio- cui hsec sunt : Beatus populus cuj'us Dominus Dcus
nes, ad leriiam speclant spirilualium ipsorumetinmi ejiis". > De secunda : « Beatiisqui inlelligil super
divinoruiii comprehcnsiones et contemplationes. egenum el p.^uperem '«.> De teriia : « Jam dicitspi-
Igitur in visione vallis te ipstim primo cnnsidera utt ritus, ut requiescant a Iaboribiissuis' 9. > Dc quarta :
discas Ksiiniare spiiitiiui tiiiim. Discute ergo quidI « Bcati niundi corde, quoniam ipsi Deum videbunt
sis, quid fueris, quid esse dcbueris, qnid esse po- 80, > rcceptis jam corporibus. Priini enim stint qui
teris. Quid fueris per naturam, quid inodo sis3 vivunt in prosperilaie, secundi in chariiate, lertii
per ctilpani, quid esse debueris pcr iiidusiriam,, sunl animsc quse jam receperunt primam siolam
«etiid adhuc esse possis per graiiam. Disce» exuloea corporum graviiate, tjuarli snnt angeli et
ex tuo spiritu roguoscere qnid debeas ex afiis spi- homines poslquam reniunerabuntur ulriusque sto-
riiibus sesiimare. Spirituin tuurp ex iiiconsidera- lse claritale. De tcrtia vero visione, scilicet inlelli-
lioue arcse informa. Primo consider.t qnod ligno, gentioe, ait Salomon : < Oriliir sol et oceidil et ad
superponitur auiiim quo arca legitur, id esl sa- lorum suum revertitur 81.> So! enim orilur,quando
pientia qua cor noslrum gubernatur; secundo quotlj veritalis intelligenlia cordi inspiratur; iiem occidit,
propitiatorio sttppoiiiiur; lertioquod ulrique inler- ciini intelligcniiae radius subtrahiiur. Scd iterum ad
ponilur. Ligno supponitur, nt concupiscctiliam ocu- locum suum revertitur.et ibi renascilur. IIujus solis
ionun abscondal, et sil libi in vclamen oculorum, Iociisestaniinus.quiaexChrisloinlelligeiilianascitur,
tuoriim, ne forle aperiant oculi tni el videant vani- quandogratiainspiratiir.Quodergoprimonascilur.est
taiem. Propitialoria snppouit, tit in alto allollat, etl qnantum ad primam visionem, scilicet spirilualem ;
inferioi 1 stienlia snperiori subservi.it. PropitiaiOrio> quod renascilur, est quanium ad secundain, scilicet
el ligno iiiterpoiiilur, ul ab inviCem discedat, et cor ralionalem;qtiodgyratad tneridiem, qiianium ad ter-
nostniHiiib inferiorum amorc stispcinlai/ct ue forle. Q C tiatn, scilicet inlellectualein; quodflectilur ad aquilo-
post cohcupiscentias suas eai tanquam vagus el pro- netn, hoe esl posl islas omnes visioues, a longc conside-
fugus super terram ". Ecce imaginaiio por quaica j rat poenamgcheniialem. Primam diximus in valle, scd
habes tui cognilionem, transil jam ad ralionalem, sccunda est in collc, lerlia vero in montc. Cum
pcr quam cognoscas reriiin crcatinnem, ct sic. ergo sol orilttr in prima, efflcimur conscii apud nos
ascendas per eani ad inielleciualein, ubi habeusDeii vitiorum el virtulum. Gum vero revcrtiiur per sc-
cognilionem. R.ilionalis ilaquc primo traclat de usui cundain, scilicet rationalem, aniplius cognoscimus
rerum temporaliuni, secundo de naiura consideratt Creatorem per inspectioneni creaturarum.Cum vero
ipsarum, lertia de ordinatione morum el virlutum. est in meridic in lerlia visione.conlcmplainur prae-
Primum ut ad necessitatem moderate utamur, se- mia nieritorum bonoruiii , gaudiuin civium super-
cundiim ul in creaturis Creator cognoscatur, ter- norum, arcana divinortun secretorinii. Cum vcro
tiiim ne quod prius est postponalur. De primo dici- a meridie revertimur, fleclimur ad aquilonem, e',
tur per forlis mulieris laudem : < Consideravil se- ubi videmus relributiones meritorum tnalorum, fiiicui
iuitas domus suoeei panem oliosa rion comedit"~; >i iualignorum spirituum, et hominum reproboruni.
de secunfdO: < Invisibilia Dei a efealura mundi perr Illa vero visio quoe est in meridie, ipsa est in mon:e.
ea qure facta sunl, intellecla conspiciunlur, se,iupi-
lerna quoque ejus virlus et divitise '*; » de letiio ini Qucesiviillum et non inveni.
hoc catiiico: < Ordinavit iii nle cbarilatem'«. > Con- [Tno. (sic)" Mens huniana nalurafitcr somniatbo-
siderat eliam ratio, qtiomodo spirilualis naltira, iiuin ct investigat. Sed quia quserit per nocles,
creaiur ut sil; secuudo juslificatur ut bona sit; ler- non invenit. Noctes appellat ignoraniiam, vel
lio gloriflcaiiir ut vera sit. Per crealionein iiaqtie. ssecularia negotia quoe excoecani. Qui ergo vel
ad benuminitiatur, per justilicationem in bono.di- ignoranl vel saecularibus negpliis sunt inipediti,
latater, pcr glorificaiioneui in bono consuiumatur. quaerere quomodo possunt, sed quandiu sunt
Bona crealionis smit ad iucboationem, bona justifi- in hoc statu, invenire non possunl. Nou enim in-
calionis ad proinotionem, bona glorificationis adI veniemus nisi coguoscamus et a soecularibus ne-
consuinmatiotiem. Prima bona sunt Creatoris donai goliis expediti simus. Expedili aitlein non suinus, '
el erealurse proemia. In priinis ralionalis crealura quando iii eis ullia modum delectamur. Tria suut
" Gen. 18. "Gen. 4. " Prov. 31. " Rom. 1. '» Cant. 1. " Isa. 3. " Psal. 143. " Psal.
«0. " Ajioc. 14.. 80Matih. 5. 81 Ecclc. 1.
PiTHm.. r.r.vi. **
531 THOMj; CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 532
qu*eimpediunt ne invenialur iste dileclus. Primum, A Stint ibi perversi, sunt pceniienles, snnt perfecti.
«juia indigne qtiseritur; secundnm, quia se suhlra- Primi sunt onerati onere angusiiie , secundi onere
hit ut fervenlius non invenlus quaeralur; tertium, tribulationis, tertii onere foriiiudiiiis. Prinium ouus
quia non ad hoc qiisrrilur ad quod eral quserendus. est ex verme conscieiitioc, secundum est posniten-
Prinio modo quxsivil Herodcs, scilicet ul intcrli- liae, tertium ex dileciione.Primum namque miiiatur
ceret.et ita indigne ; secundo modo quserebanl apo- infcrnum.secundum abiuit peccalum, terlium iuci-
stoli, post resurreciionem. Ipse autem se sublrahc- lat ad quoerendtimdilectutn, et ctun invenit amans
bat ssepius, et illi quserebant ardenlius. Terlio patilur defectum. Lcclulus igilur sponsae est sancta
modo quserebant mulieres ad scpulcrum ui, cum religio. In eo jacenl isli tres licet differenler. Sunt
ungerent, cum jam esset suscitatus, ct 11011 in se- enhii in religione boni et mali. Propter primos cst
pnlcro quserendus, qui est locus ntortuorum, scd prinia inqnisitio in nocle, et ideo non invenitur;
sursum crat quaercndus qui esl locus vivorum. Sic propter sceuhdos, esl secunda inquisilio , et quasi
rsla qua-rebat quia adliuc in leclulo (enebroso eral. in aurora nou invenil, quia non sunt perfecti;
Ecce isla dum sic quserit, etnon invenit, gravi la- propier tertios esl leiiia, quasi in meridie, sed non
borat oncre anxielalis, et hoc est illud decimum statim invcnilur, ul quseratur desiderio ardenliori.
onus Isaiae quod dicitur onus Tyri 8*. Tyrus enim B Propter primos dicluin est: « Omnes perseculorcs
angustia vel conlurbalio inlerpretalur. Hoc onus ejus apprelieiideruiii eam interanguslias 88;>propter
specialiler in tribus consideralur. Primum est in sccundos : < Juxia est Dominus iis qni tribulalo
amariiudine pcenitentise, secundum in laborecon- sunt corde, et humiles spiritu salvabil. Mullselr>-
tinentix, lertium in corporali segriludine. Est et bulationes justoruni, et de oninibiis his libcrabit
alia cordis anguslia, quam facit amor sui. Cui con- eos Doininus ••; > pro tertiis dicilur : « Ego dili-
traria est cordis latitudo, quam facil amor Dei et gentes me diligo, et qui inane vigilaverinl ad ine, in-
proximi. Amor auleni sui ex propria voluniatc pro- venicnt nie "'. > Isli in leclulo religiouis jacen.1
cedil. Qtii ergo amal propriarn volunlatem, oneri differenter. Perversis eniin est religio severa , pce-
est illi alienus. Hujtismodi horoo ad omnia quoe nitentihus misericors, perfectis optima. De perversis
propria ei voluntas suggerii, est promptus. ldem sciriius quia quidquid est honi in severitalc, eis est
ad oinnia quse suggerit ei volunias alicna, esl piger onerl. Ipsa naiuque honcsialem servat, lcniialcin
etperversus. El hoc quoque onus voluniarium esl. castigat, iudoclus eam forinidal. Ipsa est decor sc-
Grande qnidcm onus est amaritudo pcenilenlioe, num, virga jiivenuin, prselalorum personas ornal,
sicut leslalur ipse Salvator : Lata esl, inquii, via, (_ virtutum specicni colorat. Ad pcenilentiain peccan-
quse ducit ad inoiiem; angusta vero esl illa quse lem discipuluni trahil dnlce.!o prtelati. Severilas
ducit ad vitam *3. Via nainque vitse esl pceni- corrigit, recliludo dal legem deliiiquenli. Sic nec
•• : « Ue- seveiitas palilur lenitalein, nec duleedo dissolu-
lentia, de qiiibus ait Joannes Baptisla
elas facite in solitudine seinilas Dei nostri. > La- lionem, nec rectittido in liuea justitise transgressio-
bor quoquc coniinenlioc grave est onus et ple- nom. Unde David : < Dulcis et reclus Dominu»,
num <56angustia, sicul teslalur illa caslissiuia mu- propter lioc legem dahit delinquentihus iu via ". »
Iier, Susannam loquor, quse pro coulinenlia lenenda Islud onus perversis aggravant indiscreli doclore».
potius elegil sihi niortem quam vitam lurpem du- Ostendunt eiiim iram pro severilale , amariiudineni
cere, dicens : < Angustise niihi sunt undique : si pro dulcedinc, crudelitatein pro rectitudiiie; ira
cnim hoc egero.mors mihi esl: si aulem non cgero, eiiim peccanlem lurbat, amariludo porsequilur,
non cffugiam inanus vcstras. Scd melius est mihi crudelitas aflligil. Perversi alii stinl manifesti, alii
incidere in maniis hominuin , quam derelinquere occulti. Aperli mala sua dereiidunl, alioruiu boua
legein Dei mei •». > Anguslia vero cqrporalis infir- perverlunt,incorrigihiles siinl.tardi ad obedieuiiain,
miiatis quantum onus sit, inlerroga Saul, ait enim buiniles fratres provocant, sileiitium tiirhanl. Talc»
' designal Golias, el sua magnitudine el armorum va-
armigero suo :< Evagina gladium luum, et sta super D
me, quia mc premunl angusliae, cl tola anima mea rietate, qtii provocabal filios lsrael, de armis vide-
adhuc in me esl •«. > Aliter assignatur onus Tyri, licet confidens "3. Perversitalis captil esl inlenlio
scilicct tripliciter. Nola tertio dixil quwsivi. Pri- pravoeactionis, sinislruni latus, pars siuistra, crura
mo, inlectulo meo quwsivi per neciem; secun- iinis aclionis, corpus aclio tota, cassis in capile est
do, qucttivi et non inveni; terlio:< Per vicos et intentiouis conuneiidalio, clypeus siuistroe partis
plateas quscsivi quem diligit anima mea , qua-sivi exciisalio. Duse ocreu: perseveranlia el obslinalio.
illum et non inveni "-*•. > El lioc, jnxla iripliceiu Lorica lotius actionis aperta defensio.Aliorum per-
hujus nominis inlerpretationem.Diciiureuini Tyrus vcrsilas est occulla. Ili consilio suo fratrescouimo-
anguslia vcl tribulatio vel fortis, et etiain juxta tri- venl ad iras, excitant ad rixas. Faciunt Absalou
plicem stalum religionis. consurgere conira David, sicut Achitophel'•. Ecce
Sunt enim tria genera boiuinum in religione : onus perversoruin, scilicct angustioe,qiiononsohini

«» Isa. 23. "Matth. 7. «*M.ilth." 5. 8«Dan. 13. «6 I Rec. 31. «'-«*Cant. 7. »* Thren. 1.
»*Psal. 33. " Prov. 8. " Psal. 24. I Reg. 17. 9*II R-*g. 15.,
S& COMMENT.1N CANTICA CANTIC. — LIB. V. 534
Ipsi, setl elia-mtiirbanlnr alii. Onus vero poaniten- A crgo : Per nocles tribulaiionis cl Irisliiior me*. |ier
lium, i.inio levius quanlo ulilius. Tribus modis pce- noclcs passiouis el sepulturse lilii mci, per uoclc.i
nilci hoino, et tribus motlis miseretur Deus. Pee- ignorantise et erroris populi mei, qutesiiii quem di-
cantem exspectat, desperanlem consolaiur, congau- ligit anima mea in lecluln meo, in lranquillilale,sci-
dct poenilenti. Peccantem revocat, dono graiioe; liccl menlis.et quieleconlcmphtionis.inquo lectulo
(lespcr.inlem consolalur, per spem venioe; posni- ciini ipso jucundari constieveram. Qucesivieriim ibi
iciiicm roboral, ex promissis gloriac. Miseretur el el noninveni, quia non erat in menle mea quies ct
linuto homini trihiis modis. Miseretur eniin pisela- tranquillilas; sed magis dolor alqtte lurbatio, et
(iis discijmlo,discipiilus prxlato, discipulus qunqiie dixi meciim in mente mca :
«liscipulo. Miserctur prselatiis disciptilo , dttni pcc- Surgam el circuibo civiiaiiim per vicos el pluleas;
canlcm liciiigne verbis corrigit. Desperanleni ad quwramqnemdiligil anima mea. Quwsiviel non inveni.
spem per excnipla inisericordiic erigit, et corrcclum [Tno.] Non est pigra hoec anima.qusc surgit,quav
posl commissa diligil. Miserelur ct jirsclato disci- circuit, quoequacril. Surgit de feclo, circuit civitar
piilns tribus modis, IIHIIIiralonon resistil magislro, lem, quserit pcr vicos cl plalcas. De lecto contcm-
vcl peccanti non dctraliil, vel pervcrsttm ptitiiur. plalionis, civilatem sujierrisc cohabitalionis; vicos
Iralum cnim Saul fugiebal David. Purgantem in et plaleas angusloe ct lenioris conversationis. De
spclunca veotrem, cum posset occidere, non occi- leclo conlemplationis, a quo discedit, civiiatem su-
dii. Perversum passus cst, quandiu vixit. Miscretur pcrnne cohabitationts in qua incedit. Vicos angusla:
ci discipulus discipiilo, duin pecranti orando com- convcrsalionis quam proccedil, plaleas lcnioris
patilur, vcl quando inter se el illum corrigit so- conversationis ad quam acccdit. Discedil.ul uliliter
luni, vcl qiiando peccanli in se benigne dimittit. se siibtrahal; incedit, ut iu unitatein charilalis
Erce oiuis tribulalionis, scilicet pcenitenlium. Qtio conlrahat; praccedil, ut ad rcgnum pertrahal; ac--
etiani proximus cjus oneratur, dnm , sicut diclum cedit, ul ad vitam aliiorem aiirahal. Primis ctini
esl, miseramlo compatitur. praeiliccrct suam ascensioneni, ait: < Quia hocc lo-
Onus p.irfeclorum est onus foriiliidinis examqre. culiis snm vobis, tristitia implevit cor veslrum0'; >
Istud esl quasi in meridie el (amen ab liujusiuodi se scilicet jiro rccessu mco. Scd uiile esl vohis, < quia
subtrahil dilectus ut ardenlius quaeratur, et inds veniam ad vos el gaudebit cor veslrmn *8. > Seciiiidis
perfeclus fiat perfectior. Cui optima est religio; ail: < Ubi stint dtio vel tres congregali iu tioiniiic
bonos cniai facit rcriini dislribuiio, meliores mundi tne», ego sum in medio eorum ". tc Tertiis ail :
rciiuntiatio, oplimos religionis cohabitalio. Religio Q « Qui vuli vcnire jiosl me, abnegel semclipsum, ct
cnim facil de inalo bonuni, et de bono meliorem, lollat cruccni suam, et sequatur me l0°. > Quartis
do meliorcojiiiminn. Ei hoc fit qu.indo visitat Deus ail: i Qui reliqticril palrein.aut mairem,auluxorcm,
impium, iinde David : < Visilasli tcrram et inebria- aul agros propter me, centuplum accipicl el vitam
sti eam ". > Visitat Dcus terram malam et lerram seternam possidebit'. > Hscc per bas quoeril senii-
bonam, lerram meliorein ct lerram optimam. Ter- tas, forlitiidincm non solum in corporc sed cl in
ram malam visilat per limorcm , bonam per inci- corde. Tres cnim sutit spccies fortiuin : sunteniin
picntem charilatem, meliorem per abundanliam, fortes sapientia, forlcs corporc, fortes animo. Sa-
optiinam per perfectam. Visiiat crgo terram malam, pientia sunl forles qui, licet non habeaiil aiTectuni
quando aliquis limore judicii compungitur ; bonam diligendi ncc vires corporis, tamcn quamdam scieu-
per incipieniem charitatem , quando sua dislribuit liam qua suam cognoscunt iiifirniiialein, eiCrcnto-
aliquis; meliorem per ahundantiam.quando renun- ris sui benignilalem, inclinant animi sui rigorem ct
liat mundo, inutal habittim, pacem tenet cuin fra- corpus cogunt servire suo Creatori. Isli porlant
tribus. Si autem calumnictiir, forsitan non leviter onera fratrum, consolando; corruenlcs relevant
paiitur; sed adhuc lcviter lurbatur, irascilur et docendo. Si ipsi corruunt, resurgunt cito. Corporo
odii. Isti siint filii prophelarum, qui clamaverunt: D sunl forles, quos natura soliiavit ad lolerandos la-
Mors in olla **, quibus Eliseus imposila farina, bores. Quidam possunt laborare sed nolunt, isM'
cibum dulcoravil. Perlccta vero charitas inimicuin stinl Golias; alii possunl et voluiit, ul David. Qni
diligK. Quse autem perfccia charitas el quomodo possuut et volunt, accusantur de furio, de rapina,
tertium Tyri onus, scilicet forliiuJinis, invenialiir, de mendacio. Fures siinl quia communi necessitati
in seqtiemi caphulo est. se siibirahunl. Mcntiuniurcoram Deoethoniinibus,
ln leclulo meo pcr noctes quccsivi quem diligit qui quod novertinl reddere possunl, sed nolunt.
anima mea. Raptores sunt coram Deo qui vilx comniuui quod
[CARD.]Inhocaniemcapite cseciias populi Judaici possunt el scitinl violenler siibtrahiini. Sunt ergo
derelicli a Domiuo el sollicitudo beatae Maria* vir- coram fratrihus fures, coram Deo raptores, coram
ginis pro salule ejusdem populi desi^natur, el rc- Deo et hoininibus mendaces. Eorum qtii sunt fortct
soiciunt verba ad tempus Dominicsepassionis. Dicil animo, alii suut forles, alii fortiores, alii forlis-

'"
•'Psal. 64. •" IV Rcg. 4. •' Joan. 18. Ibid. " Maltli. 18. _ "« Maili 16. * Matth. 10.
 S33 TIIOM^ CISTERC. ET JOAN. ALGRINT 35f»
simi. Forlis fuit Tobias, forlior Job, fortissimuss A lalittiilo, suliliinitas el profuiidum ". > In tertia
Abraham. Forlitndo animi probatur cupidilate cll qtia-rendiiin sciehat Tobias, cuinail: i Plaicaeiua:
carnalilale. NoncessilTobias cupiditati, qnando Ga- Jerusalem sicriieiuur auro, el per «innes vicos
helo pecuniam conimendavil*.AmisitJob pccuniam,, caiilabitur allcluia ". > Sciehat sponsa dilcctnm
sed ail: « Dominus dedil, Dominus nbsiulil : sicutl puril.ilis amatorein, iinaniinilaiis culiorem, aflli-
Doinino placuit, ila facuini est». > Dimisil Abraliami ctorum consolalorem, tcpidorum inflamiuaiorein.
quod possedit, obediensDomino volunlaric *. Tohiasi ldeo surgil de lecto camalis voluptalis, circuivit ci-
cominisil, Job amisil, Abraham diniisil. Hicpecu- viiatein charilativa; unilatis, qitocrit dilectum in
niam, isle subslantiam, ille domiim, tcrram.cogna- vico rigidaeseveritatis, quoeril in plateis resolnloe
lionem suam, Unus in spe, alter palicnler, terliusi iufirmilalis. In primo non li.ihil.il dilcclus, quia
sponte. Primus egeuti compaliendo, sectindus per- est proslibuliim, in sccundo hahctquiclis et pacis
sequenlem lolerando, lerlius jubenli obediendo. lecluluin, in leriio turris habitaciilum, in qtiailo
Sic non cedunl cupiditaii quidatnquoBin tribuscon- langucntium infirmiiorium. In prhno ergo non in-
sistit, srilicet: in amore possidendi, in dolorei traret, quia clamarel: < Infixiis sum in limo pro-
amiltendi, in coactione deferendi. Sed sitnul expel- fundi'*, » et sponsae : « linmundiiiaiiia exseera-
lunl tres tria, quisqtie suum. Non plus amavit To-. B bilis esl; mundare lc voltti ct uon es mundata a
feias filium quam debuit, prsesentem oravit; Job de sordibtis tuis '*. » lhi cst sepulcrum Lazari quatri-
inorle filioriim utra inodum non doluit. Pro morie dttani *•*. Ad secundos veniens gaudet, quia ( habitarc
'«*
lacrynias fndil, in vila jier singulos holocausta ob- facil unius moris in_doino > cl canlat:« Ecce quaiti
tulil. Abrabam non tantiim Ismaelem cxpulit, sed bonum et qiiam jticnndtim hahitare fratrcs in
timini "; » el : i Ohsecro vos ut digne anibuleiis
" Isaac Deoobtulit. Abraham fortissimus fuii,Lauren-
tius vero foiiior.forlissimo. Abraham cnim sua di- vocalione qua vocaii esiis, cum humilitatc el man-
misil, Laiirenlius sua dispcrsil. Abraham suuni sueiudiiie, ciim paticntia supporlantes invicem in
filium Deo oblulit, Laurcnliiispro Dei Filioseipsum. charilalc, sollicili servare unilaiem spiritus in vin-
llic ignem paral, filiuin colligat, gladiuni evaginal, culo pacis '«. >Ibieniiti esl ferculum Salomonis-juo.d
sed angelum audit prohibcnleni ne perficiat; Lau- in media charitate constravit propier filias Jeru-
rentiusad igncm posilus Clirislum proedicavit, car- salem ' 9. Ad tertios veniens ait : « In patieniia vc-
uifices verbis exasperal, carnem suam Deo iiiimo- slra possidebilis aniinas vestras *°. >Ibi invenit do-
lal. Hoccest foiiiludo spousse, quaesurgit, civitalcs muin turbo quain iuillus quaiit. Aut xaganies dt-
circuil. ruunt vcnti, pcnclraulque nimbi, veucruiit (lumina,
Tres sunt civitalcs in quihus dileclus quscritur: C flaveriinl venti, et impegerunliu domum illain et
civilas inuiidi, civitas Ecclesioe, civitas Dei. De iioii cccidit, quia fund.iiaesl supra (irinaiiipeiram*'.
prinia dicilur inEzcchielc *, qtiod virindutus liticis Ipsa est ciiiin < tiirris David quoe sedificaia est ciiiu
fngressus esl in medio rotarum, qufe sunt stiblus propugnaculis: mille clypei-pendeni ex ea, oninis
cberubim, et implcvit maniis suas prnnis ignis.et armalura foriiuiii ". > Ad quaiios ctini Vt-nil,cla-
projecit super civiialem ; de secunda: r Vidi civita- nial: < Usquequo, piger, dorinis*3?>-<Quidstatishic
tein sanclam Jerusalem novam descendentem de lota die oliosi?' 1: >-<Manus dissolutas ciigite et
coelo a Deo puralam sicut sponsam ornalam viro genua debilia roborate ", >-< gressus rectos facito
sud «; > de lerlia, Ezechiel:«Viditocdificium civila- pedibus vestris, ul iion claudicans quis erret '«. »
lis vergcntis adauslrum'. > liiprima,quseriinuscuin Pcr has mansiones quserens sponsa dilectum, cla-
Moyse ul vidcamus ejus posieriora 8; in secunda, mal: Qttcvsivietnon inveni, id esl forsilaiiquia eral
ut videamus ejus lalus cum Thoma 9; in lerlia, in puritate niiiiusornata, et liocjuxia priiiuim, ju.vta
inonte Thabor ut videatmis facicm ejus qu;c re- secundiim, charilale niinus inforiiiala; giavilaie m -
splendetsicut sol cuni Moyse ei Elia '°. Postcriora nus discipiinata, juxla tertium ; juxla quarlum, pi-
cjus suut qiiae in miindo sustinuit calamilas sci- TJgra el languida. Necesse ergo eral ul occtirrerenl,
licet et miseria; in secunda.de latere cjus no- qui eam invilarent ad decorem, insiruereiil in amo-
bis fiuxit cliarilas et misericordia; in lertia, fa- rem, solidarent ad laborem, animarent adfervorei».
cies ejus rcsplendet sicut sol ntajestalis gloria. Venial ergo prinius David el invitet ad decorom
De prima dcbenuts snrgere , in secunda cir- sic: « Audi, filia, el viile etinclina aurein liiam, et
cuire , in lertia per vicos et plateas qusererc. concupivil rex dccorem luum ". > lnstruai Joanucs
67 Quomodo de prima surgendum sil docet pro- evangctista ad aiuorem sic: « Diligamus inviceiu,
pheta sic : < Egredimini de Babylone, et fugite a quia charitas ex Deo est *8. >El ubi est charitas et
Chaldseis ". > Quomodo secundum circuire dehca- dilectio, ihi sanctoriim est congregatio. SolhlclPau-
mus, docet Apostolus, i ut possilis, aii, comjire- lus ad laborem sic: « Ter virgis cscsus sum, semcl
bendere cum omnibus sanctis, qua: sit longitudo, lapidalus sum, ler naufragium feci '•; > ac si dice-
' Tob. 9. » Job 1. * Crn. 22. 10. 6 Apoc. 21. ' Ezech. 42. » Exod. 35.
»Cap.
9 Joan. 21, 10 M.nth. 17. ll Isa. 40. " Ephes. 3. " Toh. 3. '* Psal. 68. '»Ezech 24.
,6Joan. 11. 16'Psal. 67 "Psal. 152. '8 Hphes. 4. "Cani.5. »• Lnc. 21. !1 Luc. 6. *»Caul. i.
" ""
Prov.24.] "Malth. 20. Isa. 55. 86lfebr. 12. " Psal. 44. " 1 Joan. 4. " U Cor. 11.
 537 COMMENT.IN CANIICA CASTIC. — LIB. V. 338
rct : Hic nieo cxcm|iIo sustinete laborem. Animett A exploranl, antieipant consilia malignantruni, de-
Isaias quartos ad fervorem sic:« Piisillanimes, con- prehendtint laqueos, eludunt lendiculas, retiacula
foiiamiiii, nolite limcre 30. » EtSalomon: < Si fue- dissijtant, niachiiiamenia frnsirantiir. Hi siinl fra-
ris inipiger, veniet ut fons messis tu.i, cl egestass irum amalores, et populilsrael3**.tlistint
quimulium
a >
longe fugiet lc ". Isli stint vigilcs civitatis, ai orant pro populo et tiniversa civiiale- sancta Jeru-
quibus, postqttain se recognoscil miniis dignami salem. Absque duplici sludio, scilicet orationis et
spouso ut eum invciiial, qtta-rit uirum viderint ctim. vigijiartim non potest esse secura civitas, non spon-
Unde subdil. sa, non oves. Ilacc tria unum sunt. Sed est civitas
Surgam et circuibo civitnlein per vicosei plaleas, , propter colleciioriem, sponsa propler dileclionem,
quwrens qtiein diligil aniina mea. Qucesivi illum et! oves propter niansuetudincm. Civitas esi, vigilale
rton iuveni. ad ctisloiliam; sponsa esi, studete ornatui; oves
[C.IRD.JAc si dicat:'Iloec niecum tractavi, lur- siinl, intendile pastiti: ctislodia civilatis esl in tri-
feafo lcclulo meo; surgam, et non tam gressu pe- btis. Tuta fit a vi tyrannorum, a fraude hoerctico-
dum qnam eoiisideralionis processu circuibo civxta- rum, a lentationibus docuionum. Sponsoevero orna-
tem. Jerusale n per vicos el plateas. In vicis, qui lus, in bonis uperihus, in inoribus, in ordiuibus.
nngustinres siint, statiis illorum peccalOrum expri- Pascua oviuin siinl prxcepta Scriplurarum, sunt
iiiitur; quos timorgehennoe, pudor sseculi, velaliqua iiifirmis olera (lispcnsalionum, suut sanis forlia con-
ruumlana difliculi.is, ne oinniiio peccent libere coan- silioriim. Ad hoc opus cst viro forti, spiriluali, fi-
guslat el conslringit. In plateis vero qnoe latee sunt: deli. Fnrli, ad propnlsandas injurias; spirilali, ad
inorum slalus not.iliir qui ruptis habenis ctexcusso comprehendendas insidias; lideli.qui non (jtisc sua
freno: se ipsos seniper ad pejora dilalanl. Dicit ergo sunl quseratS 5. A lalibus invenla sponsa et instru-
beata Virgo: Circuibo cieitalem, cl illos considerans cla invenil el icnet sponsum, cui consentiat ad
«jtii sallem cum aliqtio limore, et illos qui absquc correclionem, quo illuminelur ad cognilionem ; cui
ullo timore filio mco parabant crucem, et sicul in iunilalur ad virtulem. Quo reformelur ad sapien-
meiile dixi, sic feci, qtiia quwsivi eum apud eos el liam, cui conformelur ad decorem, cui inariieiur
twn inveni. Non enim erat cuin eis per devotioneni ad fecundilaiem. Qtio frualur ad jucunditatem cum
lidei. Sequllur: angclis et sanctis iu rcgno. Hoc est onus jumento-
Iiiveneruntme viijilesqid cuslotliunt civitatem. ISiim ruin austri »6. Aliquando enim ex charilale onera-
(jtiemditigil anima mea vidistis? mur, scilicet quando aliis desideramus proilcsse.
THO.] Vigiles qui custodiiint civilalem, pr.-rcoucs C( Auslerqtti eslvenitiscalidiissanctuinsignificalSpiri-
siinl veritatis, qui ad custndiam Ecclesise sancloc, liiin, unde in Canticis: < Surge, aquilo, et veni, au-
qnsc per inundum diffunditur univcrsum pia sollici- sler3'. > Felix anima cui Spiriius sanctus praisidet
ttidine sempcr excubanl, ac verbo prsedicaliouisme cl oiiinia opera cjus dirigil, cogilaliones disponil,
a perfidis lioeccorruinpaiur insistuiit. Hi et-gogenli- nioliis ordinat, morcsque eomponit, unde : < Ubi
lilalem verilatis indagine soliicilam inveneriiiK, cl eral iiiipeliis spirilus, illuc gradiebanlur 38. > lsli
ei quod qusercbat deinonsiravcriiiil rum Philippus siinl juineiita austri, et ideo oiierantur ab austro :
euniicho Evangelii lumcn aperuit3*. Pctrus Corne- hoc eslonus: < Charitas Dei difiiisa esl in cordibus
linm cum suis gratia quain tantopere drsideravcrat noslrisper Spiritiiin sanctuin, qui dalusest nobis 39.>
imbiiii33. Paiilus Allienieiisibus Deum qtiem ignora- A Paulo disce quale scit boc onus: < Quis inlirma-
bant el colebant, nolum reddidit °*. El conteri tur clego non infirinor? quis scaudaiizalur, el ego
aposloli per regiones alias a Domino niissi, insiru- noii uror? » *°
xerunt geiitililateni clamautcin : Nttm quem diligit Quatuor sunt genera jumentorum : subt enim
anima mea vidistis? Quid quaeris forlein in feclo,
juincnla aquilouis, sunl jiimcnta occidentis, stint
magiium in lcctulo, clarificatum in siabulo? Corpus juineiiia oricnlis, sunl jumenla austri. Priina sum
ciiim oitine infirmum in resurrectionis gloria exuil. "-* ^ junienta peccalores ohstinali, sccunda poccatores
Accinxit potenlia, induit lumine, sicut vestimento. limorali, lcrlia huiniles el devoti, quarta ferventes
Pufchre ail: Num qtiemdiligo, sed quem diligii ani- el sapientes prselaii. Prima oneranliir onerc iniqui-
ma mea, quia ad aiiimam referendum, quando ali- tatis, secunda onere
pauperibus supplendse neces-
quid spiritualitcr diligimus, ut Detini, augelum, silalis, terlia onere obedienliae iinpcranlis, quarla
animam, virtutes. Nam quando rem ad corpus per- onere custodiemkc civitatis. De primis : < Homo,
tinentem diligimus, poiitisdicendusest anior carnis. cuut in honore esset, non inlellexit, comparatus est
Noxesl Ju iaica perfidia, nox paganortim ignominia, jumetitis insipienlibus " ; > de his dicitttr : < Com-
uox pravitas hscrelica , nox calholicoriini animalis
jiutruerunl jiiinenla in slercore suo **. > De se-
coitversalio. Sponsus hic e$t quacrendus votis, ac- ciindis: < Homines et
juraenlasalvabis, Doniine *3.»
tibus sequendus, fide iuveuiendus. Bonisuiit custo- Isti audiunl: < Date elecmosynam et omiiia miinda
des qui vigilanlcs aniino, hoslium insidias sagaciter sunl vohis **. > Delcrliis: < Utjuiuuntum facltis

30Isa. 55. 31Prov. 6. 32 Aet. 8. 33Acl. 10. 3VAct. 17. 3i*irMachnb. 15. 3»1
3S *° Cor. 13. 3«Is^, 30..
«.'Caiit. 4. 38Ezcli. 1. Rom. S. II Cor. 11. »' Psal. 48. "" Joel. 1. *» Psal. 35. *'Luc. 11-
 53H TMOM/ECiSTERC. ET JOAN. ALGRINl 540
sum apud le **. > Isii recoiunt; < Quia Christus A desecando:« Fraires, sictilChristusdilexil nosel nos
factus est Patri obediens usque ad moriem: mortem debemus pro fratribus-nosiris animas ponere **; »
auleiiicrucis". >Dequarlis:« Meacsunt omnes feroe de terlio: Surrexit pastor boiws qui ponit aniniaiii
silvamni jiimenia in montibus ct boves*'. > Isli ati- suam proovibus suis '*, el pro grege suo mori dignatus
diiint: «Qui1ene_minislravit,bouumgaudiiim [Vulg., est. In primo occasione leinporaliiim se immiscent
gradiiin^acqtiirei* 8.>Ilacsunt jtimenlaauslri,austcr fureset lalrones; in sccundo, ntercenarii. Iu his
«si Sjiiritus sancius per qiiem Chrislus est inrarna- tribus paslores boni: his dicil sponsa : Num quem
lus, ptselalusChrisii doctriua iinbiilus, subdilus virtu- diligil anima mea vidistis? Quem eligo, qtiem diligo,
3ibusornalus.De primo: < Deusah austro veniel*-9 ;> quem tilligo : eligo ex mille, diligo in corde; alligo
de secuudo : < Regina ausiri venil a finihus tcrroe in corpore, eligo ex inille, quia < Speciosus forma
iiudirc sapientiam Salomonis *°; > de letiio Job : proe filiis hoiniiiume». » Diligo iu corde, quia < ipse
< Plumescii accipiler, expandens alas suas ad au- jirior dilcxitnose«,cl lavil nos in sanguine sno *8'»,
sirum ". > Tale jiimentuni fuil Chrislus, qui vui- a niacula peccatarum. Alligo in corpore, quia au-
iieraiuni a I.iiruiiihus iinposuil in jiimentiim suum. dio: < Empti eiiim esiis prelio magiio. Glorificaio
Ipsuni eiiim reperil iu Sabbatum, poriavit iu sta- el poiiale Deum in corjiore vestro •'. >
bulum, Iransvcxi ad p.ibuhim'*. ln Sahbatum miin- Invenerunt me vigitcs, qui cuslotliunl civilu-
ilaiioa vanil.iiis, in slabuliim ecclesiaslica*unilalis, lem.
ad pabtilum a tcruse rcfeclionis. In priivo enim eral [Tno. (stc)l Acsidicatur:Egonon inveniensfilium
cxesecaltis, in secundo est sanatus, in teiiio saiia- nieuniin vicis Jcrusaleni, ah illis qui custo liuntcirila-
tus. Audi Ciccuni : < In niuiido cral Christus, el lem, GSi^veulasumelafllicia, cumfilio.Namf/<7i/«,
inundii.s per eiim factus est, et nniiidus cunt non Scribse et Pharissei, qui custodiuiit, ideslofiiciiim ha
(dguovil »•'. > De sanalo: < Languores noslros ipse beiilciislodiendi civitatem, inveneruntme. Sed ego al>
l.ttlil, et dolores nostros ipse porlavit. Et Dominus eis;.invenlacl atllicia.in ipsisniagistratihusnon inve-
jiosuit stijier ciim iniquitales omnium nosiruin **. > ni dilecluin qiiem quaesivi , nam inlerrogati sunt
De lerlio: < Satiabor cum apparuerit gloiia lua ".» ah ca : Ntiin quem diligit aiiima mea, vidislis? Pro
Chrisli sic operanlis stint sequentes ciisfodieiites eo cnim quod interrogati non respondenl, apjiarel
iiviiatem, sed delieut custodire puritatem, veriia- quod in ipsis tion erat Christus per coguiiioiieni.
lem, civilatcm tpuriiaiem innoccmi•>:; vcriiaieiit, Uiii auiciii noii invcnil dilectuin, el qiianiani sollici-
in voli promissione; civilalcm uuilatis religiosx*. itidinem gerat pro saluie populi sui, verba scqueii-
Priinuin in seipso, secuitdum coram Dco, teniiim Q lia manifesiaiit. Dicitenim :
pro suhdiio. Iu primo: < Ciistodi iiinoceiiti mi et Pautulum cttm pertrantisseni, tm-eni quem diligit
vii!crei_iiilaiein*8; nlesecundo: < Aperiteporiaseliu- anima inen.
giediatnr gensjusta, id eslciislodicns verilaicm";» [THO.(sir)] Perlransiredebct inquisilnr veniaiis vi-
de lcrtio : < Super inuros luos, Jeiusalem, consli- giles, id cslseccetihusimiiiiseere alqiie.idiinaie docto-
ttii cusiodes »8. >Primuin fit ex necessitate, secuii- rum fidcl;uni,eoriimquescrii>laeldicla frequenli inc-
, (liini cx volunlaie, teriium cx auctoritate. In pri- dilationc [lercurrcre, quod ctim paiiluluin fecerit,
nio honio cx necessitale tcncttir, in sccundo cx ipsum dieclii[ninvenici,ji|iiia verbuinabbrevialumfa-.
voluntate qbligaiur, in leriio ex obedicnlia cogilur. citD()ininiise'*,cum ail :<Quicredideril ctba|)tizaius
Sine pritno salvari est impossibile; sine secundo fuerit, salvus erit; qui vero non credidcrit, coudein-
salvari fuit possibile, sed niodo non esl facla pro- nabitur"". » Periculosus esset iransitus hujtisuiodi
inissionc; sine lertio fuit, cl non csif.ica a proece- nobis ad cognosccndumDenm,si carere noscontiiige-
plorc absoliiljoiie, Deprimo: < Pacem scquimini rel cuslodibus. Idco videndum esl qui sunl cuslo-
i;uin omnibiis, ct, sancliinoiii.ini sine qua Deum des quscrcnfis. Qiiiiique stint custodes : Ipsc hoino,
iiemovidebil »9; > de sccundo: < Vovelc et reddite proximus, praclalus, angclus, Deus. De primo :
Domino Dco vcslro 60; > de lertio: < Nemo hono- D « Cuslodite vos a murmuraiione, quse nibil prod-
icni silii assumit, sed qui vocalus esl a Deo, ut csl 69 ; » de sccundo dicchat Cain : t Nunquid
Aaron *'. > Talis custos est paslor bonus, qui po- cuslos, fralris mei siim ego? > '• De tetiio : < Su-
nil animam suam pro ovibusstiis •'. Ponit, inquam, per inuros luos, Jerusalem, constitui cuslodes ". >
aiiiniaui pro.ovibus in saeculo, in lectulo, iu peri- Pro quaiio dicilur dc Jcrusalem: < Super niuros
«tilo. In socculodispouit, in lcclulo componii, in pe- cjusvidi angcloruin custodiam ".> De qiiinlo:« Nisi
riculo se opponit. In primo iractando lemporalia, - Dominuscuslodicril civilalem, frustra vigilal qui
ul fratres necessaria habeant; in secundo, infor- cuslodil eam "3. > Primus quacrit, secundus spondel,
inando moribus uiregularilervivani ;in tertio, resis- lerlius osiendil, quarlus iinpellit, quintiis se ipsum
lciidoiyrannisiie rapiant.Deprimo: < Aniina inea in exhibel. Primus circtimspeciione, seciindus fexem-
mauibusmeis scuiper"', > duin lahoro pro subdilo; plo el admonilione, leriius exemplo el doclrina,
M Psal 72. *« Phil. 2. *'Psal. 49. ** I Tim. 3. *9llahac. 3. ««Liic.ll. " Job 59. «• Luc
10. "Joan.l. »' Isa. 53. '» Psal. 16 «• Psal. 56. »' Isa. 26. »»Isa. 62. «9Ucbr. 12. *° Psal.
75. «' llehr. 5. •'Joan. 10. e*'Psal.ll8. " ea I Joan. ,03. e*Joan." 10. e»Psal. 44. ee I Joan. 4. ""'
Apoc. l."lCor. 6. *"Roni.9. "" arc. 16. Sap. 1. Gen. .4. Isa. 02. " Jer. 51. " Psal. 12(i.
541 COMMENT. IN CANTICACANTIC. — LIB. V. 512
qttartns jiTsrve.iieiilo dialioli machiiiamcnla ; quin- A
, sto capite, eccc primum. Iu quo iiiius el vid >mus
lus in roitfcrcn !o homini qua ptsiilslre grtlia i hic incomprehensibilia, qusc ad uostroe fragilitatis
et patieiiliam. Item quatiior sunt a quibus rcquiri- speclant honorem. In seciiudo iiihilominiis in tri-
lur pactum bomiiiis : ipse homo, diabolus, proxi- bus sequimur. Si stimus splendidi in coiitempla-
iniis, praclatus. Unde Doininus ail : < De maiiu cun- lione, fervenles in ojieratione, assi.lui in oraiione.
(taiuni hestiarum, el dc manii hominis requiram In primo, ui dicamus cum David: < Ad te levavi
saiiguinem aiiimanim veslrarum ; de mmiu viri et oculos meos, qui habilas in ccelis•'. » Sicut in-
fratris ejus reqairam aninias vestras '*. > Bestias luens in coelum bealns Stcplianus vidit gloriam
dicit docninnes, homincm ipsum peccantem , virttm Dei cl ait. < Ecce vidco ccelos apcrtos "'. >In se-
jiraclatum, fralrem proxiniiim. Ab his quoeril: Num cuiido.tQiiidquidpolestiitveniremanus lu:t, iiislnuler
ijiieindilia<ianmameavidislislkX* his edocta, addit : oper.tre.8'* > SicutJonalhas reptans pedihus etniani-
1'aulutum cum pertransissem, inveni quem diligit btts transiil ad siationemPiiiiislhiiin "3. In teriio :
attima mea. Primo inius, secumlo traiisimus, lertio < Sine iiiiermissione orale 8*, >ut dicalur : < Favus
pertransimiis. Imus de soeculo ad priuium leclulttm. dislillaus labia tua, sponsa, mcl el lac sub lingua
Transimusdc primo ad secundum, periransimtis de lua 8». > Pro his tribus sequilur de hoinine prae-
secundo ad lertiuin. In hoc invenitur dilcctus. llic dicto : « Oculi ejiis sicul flamma ignis ", > quud
<>slliipjcx transiliis filioriim Israel tendenliuin ad sjiectat ad clarilalem conlemplalionis; « et pedes
lcrram promissionis. Primo eiiiin iransicrunt pcri- ejus similcs aurichalco, velul in camino arden-
ruliiin maris Ruhri ". Secundo asperiiatcm dcser- li 8', > quod spectal ad lahoris fervorem; < et vox
ti ", terlio (luenia Jordanis ". Sic Christus priino illius lanqnam vox aquariim iiiiillarum *«, > quod
iransiit de viia ad liioricui, sccunilo de inorle ad designat aliiiiidanliam et assiduilalem ad orationem.
incorniptionein, lertio dc muiido ad Patrem. Sic AI.UOR cniut abui-daiiiiain significaui. Quoesibi col-
nqs primo traiisimus de sacculo ad caruis niorlifi- Jidiint quando orationes orationihus occurriinl,
calionein ; de morlificatione qtiasi ad vilani ad reli- Ecce in his sequiinur Chrisli vestigia, quoe perti-
giosam convcrsaiionem; de religione ad coniem- nent ad fervorem religionis in quihus ipse a no-
|)laiiouem, ut videamus dilecti faciem. Iu onniibus bis quccriliir. In leiiio iiihilominus inveiiimus tria
cniin quoc fecit Clirislus nosler figuralur, pcrfccuis; Dei tnagnalia. In primo dulccm Lcnignilatem, se-
in. passione ejus doloi pceniieulium; in jacere in cundo severam potesiatcin, tertio juctindam maje-
scpulcro, requies ahsolulorum;' in resurrectione, stalem. Primum ad illuminaiidum sepliformi Spiri-
vila jusloruin; iu asccnsione, profectus perfecto- tu misso ; seciindum in judicio; leiiium in regno,
runi; in sedere ad dexieram Patris, gloria bealo-( Q quando fulgebat sicut sol splendore proprio. Prop-
rum. liic invenitur quem diligil anin.a mea. Aliter: ler priimim vidit Zacharias super lapidem unuiu
imiis, Iransiuiiis, periransimus. Imus. invcstigando oculos sepiem S9; de sccundo David : < Nisi con-
circa Chrisii humanilatem inconipreliensibilia ; versi fueriiis, gladittni suiim vihravil, arcum suuni
(ransimus, ej'us scqticndo vesligia; perlraiisiinus, teteudit el paravit illum 90; > de lcrlio : < Orielur
cjiisaltissiina speculando magnalia. Injjrimo inlclli- vobis liiiieiitibus iioinen tneum sol juslilise .*". >
gilur, in sccundo quacrilur, in lertio iuvcnitur. Hoecstint tria quse sequuiitur de proefalo hoiiiine :
Piiniiiiii pcrtiuel ad uostrse infirmiiatis hoiiorcm, In dextera ejus septem stellae •*, id est septlformis
sectindiiiii ;id rcligionis fcrvorem, lcrliuai ad bea- Spiritus ; de secundo dicitur : < Et gladius ex ulra-
liludiuis amorcni. ln primo i Verbum caro faclum .queparie acutus, in ore ejus 93, > scilicel in judi-
esl '•; > in secundo i habitavil in nohis ";> in tertio cio; de lertio : < El facies cjtis sicul sol lucct iti
< vidimus glorianiejus, glciiaiuqiiasi UuigenitiaPa- vititite sua 9*. > Clirisius cnini sicul sol Iuxit iu
Irc,7**.> Iloecostenduiilur nohis inApocaly|isi inviro juvenlute, sicul sol in seneclute, sicul sol in vir-
quem viiiitJoaiinesiniersepiemcandelahraaurcasic: lute. Primum fuit in riativitaie; secundum in pas-
Eral vestilus podere, et praccinclus ad mamiiiillas sione ; leriium in cjus resurrectione. In qua incepit
zona atirea, et capul ejus ct capilli candidi sicut sccundum hoiniiieni fulgere < siculsol in virlutc, >
nix '*. Ista tria pertinenl ad prinium in primo id est in meridifi. Ergo cuni sponsa nos opoiiet
enim hocc liia niiramur, quod naiiis esi de virgine, transire ut primo fulgeat nobis in jiiventule, id est.
salvo virginitaiis signaculo; quod in iiinndo reful- in sua nalivilate. <Transcamus usque Belhlehem, et,
sit niiraculo; quod surrexit deviclo mortis aculeo. videainushoc verbuni quod factum_fst'*. > Eainus,
In caudore crgo poderis virginiialis designattir in- iraiiseamus, adeamus. Eamusad vigilias pasloruin,
tegrilas. lu zona aurea, sapienlioe iniraciiloruni transeamus usque Eelhlehem, adeaiiius praseiuitm,
claritas; in capite aiho, Dominicsc rcsiirrectiotiis Prinium ut audiamus verbum quod prolaluui esi,
jucunditas; in capillis qui ex capilc peudent quot- secundum ut videau.us Veilium quod faclum esl,
quol sunl pixdestinali ad vilam, quae est ex Cliri- tertium ut invcuiamus Verbtun quod nalum est.

'* Gen. 9. '» Exod. 14. " Exod. 19. " Niim. 15. '9Joan. 1. " Ibid.
'9\lbid. «'P=al.
122. "Aet. .7. "'Eccle.9 831 Ueg. 14. 8* I Thess. 5. «* Can». 4. »« Apoc. 1.««Apoc.l.
•' Ibid. "lbid,
•" Zach. 5. M Psal. 7. " Malac. 4. 9J
Apoc. 1. 9J Ibid. 9*lbid. 9«Luc. 2.
543 THOM^: CISTERC. ET JOAN. ALCBIM 344
Quod proiatum ab angelo, quod faclum a Domino, A in ascensione.«Transeamus > ergo non sohun usque
quod nalum de Virginis utero. Primum est, nascitur ad vigilias pastorum, ut audiainus verbum quod
Chrislus; secunduiii, naiivitas Christi; teriium, prolaitun est, vel« usqtie Beihlebem, 111videamua
Cbrisiiis natus. Primum fit nobis iu exemplum, Verbum quod factum est *: > sed usque ad prsesc-
secundum in miraculum, leiiium in cxsilio viali- pium, ul inveniamus verhutn quod nalum est. Yer-
cum. In palria salus omnitim. Primttm ergo vigilare bum serenum, verbum suave, Verbum quod lux esi,
csl supergregem bonarum cogit.uionum. < Beatus, Verbuiu quod ros est. Serenum mansuetudine,
ait Sapieniia, qui vigilat ad porlas meas elohservat suave per misericordiam, lux verilale, ros per gra-
adposlesostiimei9**. 1 Claritasjenim Dei circum ful- liain. Mansueludine, qua se non lurbavii adver-
sitillos 99lucegratiseetproferUir in cordeejus.lucem sus (lagellantem : niisericordia, qua rcmisit iniqui-
iiuniians ct rcmemorans Verbum quod faclum esl, latem : veritate, qua docuil bcnignitalem : gratia,
id eslChrisli nalivilalem. Sicoaiiiusad vigilias paslo- qua rigavit silientem. « Quasi a.gnus ad occisionem
ruui.uleos imiteinur: transeamus usque Bclhlehcm.id duclus est, cl.non aperuil os siiiun ', > ecce 111.111-
esl domum panis utreficiamur. Nolanduin quoetres suetiis : < Fili, remitliintur libi peccataiua 6, >ecce
sunl civilaies in qnilius Dominus magna operattis cst. misericors. < Qui sequitiir me, non anibiilat in lcne-
fielhleheui, Bclhania, Bethphage. Prima dicilur do- B bris', > ecce verus. « Qui silit, veniat ad me et
mus panis, secunda obedieniiw, terlia dotnus co- bibal ~, >ecce rigans. Propler lioecduo ulliiiia diei
mesiionis. ln prima Christus cst iiatus, in sccunda a lur in proplteta. < Kos lucis ros luus ". > Ulrum-
Clirislo Lazarus suscilalus, in lcrtia Cliristus asiuo qtic cnini facil. lrrigat el irradiat, fulgel elfeciindat.
iinposiius. lngreJiamur ergo primam.ut ibi invenien- « In siillicidiis roris liiijus lactabitur germinaus'*,»
lesChrisiumnaiuin, coiiforinemurei|-erhumilitatcm; Sciendum autem quod est ros lucis, cl esl lux rotis,
ingrcdiamiir sectindam , obedientes Chrislo ul et est ros sine ltice, el esllux siue rore. Esl cuiiu
suscileiniir ab co iuoiiui per iniqtiilalem; ingredia- ros lucis, cum de perfecla veritate dulcedo qusc-
111ur lertiam, ul asccndentcs super infiriiiilalcin dam el gratiae suavilas crumpit: et csf lux. roris,
carnis nostr;e reficiamur ibi digne coniedentes in- cum suavilas ex parlc diilcediuis aiiimum serenat
vciiluni panem, Vide quomodo panis isle fit ulilis in Iiiccm verilatis. Est ros sine luce, ctim suaviias
in via. Ipsc est legislalor, ipse gratiae dator, ful- multa aniniam exhilarat, sed lamen scienlise subtili-
ger-s per veritaicm, infundens nobis charilatem. las noii inuUum illustral: esl lux sine 10rc, cuin
Lcgislator quomodq tencamus, gratise dator qtta scientia adest, sed sicca est ct arens. Dilectiotiis
proficiamus, fulgens jier veritalem, qua viam le- rore non irrigua. De primo dicitttr : « Lux orla
ncainus, iufundeus charitalcin, qua pancm istum est justo, rcctis corde lseliiia 10: > de secundo :
sapiamus el diliganius. De primo : < Elenim bc- « Guslaleei videteqiioniauisuavis esl Doniimis ": >
nedictionctndabillegislalor96*: >desecundo: < Gra- de lertio : « Ca:li caligabuiii rore ". > Qiiariuni
liam el gloiiam dabil Doininus -": > de terlio : se habere significat qtiae patri cl.unal : « Tcrraiu
< Vidiniiis eum j)Ie::iim graiia* et veritalis 98: > de atistralcni dedisti mihi 13, » scilicel leriam soli vi-
quario : < Charilas Dci diffusa esl in cordibus 110- cinam: lerram lucis, sed siccam: hona qirdem est,
stris per Spirilum sanctum, qui dalus esl nobis ab sed auslralis, sed minus jucunda quod arens. Ideo
ipso Chrislo S9. > Nec fit sine causa quod ad hane rogo, jungeet irriguum. In figura primi filiilsrael
iialivilatem concurrunl hos et asiiius, paslor ct (gSprius viderunt manna diceulcs : < Manlni, i-lesl
angelus. Ipse enim fuit bos ad coleiidum, asintis quid at hoc '*; » posinsodum guslavertint. Propter
ad porlandum, pastor ad cnstodieiiduin, angclus secunduiii dicltim cst de muliere forli : < Gustavit
ad revelandum, ad colcndum rudiuni corda, ad el vidil qtiouiam bona esl negolialio ejus ".> Gusta-
portandum peccatorum noslrorum onera, ad cusio- vit pritts cl ex gustu vidrl. In figura terlii Isaac
diciidum virltiliim dona, ad revclandum coeli sc- ptilineiiliiin lilii sui Jacob gustavit' 6, sed non vidit,
creta. Audi cullorem. i Priinum sernionem fcci de D unde lc*: <Zelum quidein Deihabent, sed nou secut!.
nmnibiis, 0 Tbeophile, quoc ccepit Jcsus facere et duin scieiiliam ". > ln figura quarti: Filii Israel
docere l0°. > Denique Maria liorliilaiiuin credii. viderunt fruclus lerrse promissionis , quos explorst-
<&udiporlanlcm : < Vere langnores irostros ipse tores atiulerunl, sed non giisiaveriinl, 8. Isli suiit
__iorlavit'. > Audi ciisiodicuieui : 1 Ego suni lio- « qui cum cognovissenl Dcum non sicul Deum, glo-
nus paslor el cognoscunl me ntese '. > Islc animam rificaverunt aui gratias egerunt '*.> De his duobus
suam posuit pro ovibtis suis.et pro grege suo mori dicttim esl: < Uiinam saperent el inielligerenl, ac
digualiis es.i. Audi revelantem : « Vado parare vo- novissima providerenl* 0! >
bis locum et venio ad vos 3, >et ca.iera. Fuil ergo Tenui illum nec dimillam donec imroducum in
cultor, in totius vitae suse conversationc, porlavit domum mairis mew, el in cubiciilum genitricis
tn passione, cuilos fuit in resurrectione, revclator mew.
"
"•"Piov. 8. 9SLuc. 2. 96*Psal. 83. «Ibid. 08Joan. 1. 99Rom. ">.9••« Acl. 1. 9' ' Isa. 55. 10Joan. 10.
8 Joan. 14. * Ltic. 2. » Isa. 55. 6 Luc. 7. ' Joan. 8. 8 Joan. 7. Isa. 26. Psal. 64. Psal. 9G,
" Psal. 33. " Dcut. 55. ,3 Josvic. 15. ,l Exotl. 15. '» Prov. 31. '6 Gcu. 27. " Hom. 10,
'"
"Josue. 2. ,s liom. 1. Dcut. 32.
*Ji3 COMMENT.1N CANTICV CANTIC— LIB. V 346
[_Tno{sic)]Mater noslra ost Jerusalem, quse libera A Dixilqtie victor : « Nou dimittam te nisi benedixe-
est, quseeslsursum, quse eslmaler uostra "°". Domiis ris uiihi 33.>Sic nos vincimus, si constanles siiiius
ejiis habilatio illa ccclcsiis, undc : <Loclalus sum in in necle flagellorum et adversiialum Dei quibus
iis quoedicta sunt iuihi , in domum Doinini ihi- pugnanius cuni eo. Nec mirum si cum vincimus
mus ". > Culticuluin cjus est requies oeterna , ubi per conslanliaiu, quia < rcgniim ccclorum a lempore
onincs pascentur el accubabunt el non eril qtii Joannis Baptislse viin patitur et violenli diripiunt
exterreat. lbi eniin erit requies a Iaborc, pax a illud »*. > Ncc soliiin pcr constaiitiam vicit, sed
leniaiione , securitas a lormeutis gehciina: unde lenuit donec benedictionem accepit: hanc scilicet
Boetius"*: ul Israel vocaretur, id esl vir videns Deum. Sed
Hic erit vobis requies laborum; nuncordo verborum nolandus est. Diclum esteiiini
Hie portns placiila mmient quiete, sic : Qusesivi, inveni, leuui, iulroikicam. Quaesivi,
Hic pa ens unuiH miseris asylum, ait, quseritur enim quadam pia curiositate; inveni-
id est securilas. Sed < fiiiticulus triplex difficile lur qusereudi assiduitate, lenetur animi stabilitaie,
ruinpiiiir ", » niulio difliiilitis quadruplex quo iste inlroducilur quadam opporluna importuniiate. ln
leiictur. Teuetur euUn qtiaiimr ntodis : Tcnelur primo iiispi aiur, iu secundo roboralur, jii lerlio
iiislamia, lcncturobsequio, leuclurdesiderio, lenelur " confirmatiir, in quarto de amore prsesuitiitur. Pri-
(oiistaulia. lustantia oo-ationuin,obseqtiio muiieruni, iiiiini iit incipi.it dulcitcr, seciinduin ut proliciat
lenetur desiderio devotionum , icueiur consianiia viriliter, teiiiuni ut dilecto adbsereal iuseparabili-
spiriluiuu. Priiiiiiiii uierelur iiifirmitalis saiiitalem, tcr, qiiarluin, ut ijiso friialur felkiter. Pia curiosi-
secundum fidei firmilaleni, terlium sancli Spiritus lalc requirebat Job ciiin diccret: <Quis milii dcl ut
coiisoialioneni, quartum Dci spiritualcm visioiiem. cognoscain et inveuiant cuin , et veniam usqne ad
Juxla piiniiiiii teniiit mulier Chaiiaitsca " ", juxta soliuni ejus3S ? > ln assidtiii:.te qtixretidi erat Sii-
secunduin discipnli euntes iu Euimaus ~~,juxta ler- iniicl, qui iion recedehat de tcinplo die ae nocte.
liiuu mulieres qnae accesserunt el lenuerunt pedes Ideoque meruil uou soluin invcnirc scd vocari a
cjus'*. Juxta qiiatium ait Jacob: < Non dimitlam Doiiiiiiodiconte : tSamuel, Saniuel. El ille : Loqttere,
lc nisi benedixeris mihi ". > lo primo exemplo de Domine, quia audil servus luus 36.»El Jacob: < Cui
muliere Chananora tres notamus gradus petcntium : pra>tnagnitudiuc ainoris videbantur dies paiici ". >
sunl ei qui desistuiil pelere ad primam repuisam Ideui firuiiler leticbai cum dicercl: < Nou dimitiaiu
peiiiionum ; sunl qui ad secundum caduut a con- ic uisi benedixcris inilii" 8, i tinde cl heiiedixii ei
sueUid.inedevotionuin ; sunl qui ad lcrtiuni despe- ,„ in eodeui loco. In doiuiuii matris iniroduccre vole-
rati, ad peccala sua redeuut, t quasi canis rever- bat sponsa ipsius dilecti auctoriiale, qua dicit a
sus ad vomiltita '-.» In his tribus Domiuus proba- le:«pore Joanuis liaptisttc, « regnum ceeloruin vim
vit illius inslanliam. Illa clamavit, Dotuinus non patilur, el violenii diripiunt illud 30. > Proplcr luee
respoiulit, ccce prohalio prima. llla clamavit for- qualuor (lictiiiu csl in Evangelio : « Quairile cl iu-
lius , et Dontinus rcspondit: < Non suni missus venictis 40. > Propler priinuiu dictiun cst quuiriU:;
uisi ad oves quae pericrant domiis Israel ", » ecce propter secunduni el invenietis ; propter teiiiu.it:
secuuda. Illa cadens in terram adoravit. Ille ail: « petite el accipietis *'. > propier quartuni : « pui-
< Non est bonum siimere pauein filiorum el dare sale et apcrieiur vobis *».> Nolaudiim autem quod
canibiis *«,>ecce terlia. Vide quomodo se humiliat. dileclus aliquando sponianeus iiigrcdilur; aliquando
< Etiam, Doinine ; nam et calelli eduiii de micis a Domino ipsius doiniis oliiciose introducitur , ali-
quse cadtiul dc nieusa doniinorum suorum ". > quando vioteiiler lraliitur.,Primuui qtiaiido primo
Magna huuiliias. Canem ap|iellal, el ipsa se mini- cor infundil gratia, secundum quando iufusus ope-
niuin canem profitelur. Kcee luimililas inslanlia raiurex ea, leriium quando pcr adversiiates el len-
jirecum, qua tciieliir Domiuus , cl illa nieretur in- laiiones dileclus ftngil se longius ire. Sed in his
firmi'.alis sauilalcni. Secuudo exemplo leneiur D ipse lenialus virilitcr ipsum lencl patientia operuin
obsequio niuncruin quia coegerunt cuiii ct pave- et oraliomim inslaniia. Juxta primum , intrayit ad
runl, ecce obseqcium muncrum. < Et ideo cogno- aposlolos, januis clausis K~;juxla secundum, in do-
verunt eum in fractione panis 30, > cccc fidei firma- mujii PbarisoL-i,quia rogavit Jesiini i|iiidam Phari-
inciituni. Terlio sanctse mulieres leiuieriini deside- s;cus ul niandiicarct eum illo '*. Et paler puclla:
rio : « Tenueruni, inquil, desiderio pedcs cjus 31. > ninrtuse introdux-ii euin, ct suscitavil cam *". i Si
Pedcs Dei in nobis sunl affeclus noslri. Ilos teue- quis, aii, aperuil niilii, inlraho ad illuiu, el ccenaho
IIIIIS, diiin desidciamus Deum , el spiritunles con- cum illo, el ille mecum *6.> Juxla tenium discipuli
sequimur consolalioncs , sicul ille poslmodum Spi- ej'us euntes in Etnmaus cocgeruut eum, scilicet
rituni saiictum accepcrunt. Quaiio Jacob teiiuit Lucas et Ainaon ". Indc dilecliim ascendenleiii in
t'onsian.i.1, quia tota nocle luclatus esl ctim co ~". doinuin mairis EccieshB, iJ esl regnuni coeloiuiu
"Gal 4. "Psal. 1-21. »* De Cons. philos. "~"Eccle. 4. "* Mailh. 15. " Luc. 24. »* Matih "~ 28.
"Gen. 52. "II Pclr. I. " Mailh. 15. !"lbid. Ihid. » Ibid. 30Luc. 21 »'Matili. -28. Gcn. 52.
"Ihiil. »*Maiih. II. »»Joh-23. '-" I Rcg. 3. "Gon. 29. »«Gen. 5-2. *• Maiih. II. "° M.ilth. 7.
'" Ibid. *!Ibid. *3 Jo.ui. 20. ''-Lite. 7. »«Mallh. 7. *6 Apoc. 3. "' Luc. 2i.
547 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRiNI 313
apostoli lenebant affoctu ct admiratione , unde di- A De tertio dictumesl ad Ezechiele n : « Fac tibi vasa
cunt eis angeli: < Yiri Galilaei , quid admirainini iransmigraliotiis 6«, > inde: < Qnac sursiim sunt
aspicientes in cochim? Iiic Jcsus, qni assumpius cst sapile, non quaedeorsum «».»—<Accedat cniin IIOIQO
a vobis in cceltim , sic veniet, qiieniadmoduin vidi- ad cor.alliiui el exallahitur Deus'«, » inde : < Proe-
siis eum ascendeiitem in cocliini *8. > 0 grandis so- cedel vos iu Galilaeain. ihi eum videhitis". » Sed
leinnitas in qua ascendil misericors. Scqiiilur caji- notandum quod hujus iransniigraiionis Iria sunl
livitas ; priinum de inundo, secundum de inferno , vasa: in primo sunt aquie , in secuudo oleum, in
leiiitiin de ccelo. Occurrit angelorum solemniias, de lertio species aroinaticoe. Aqua lacrymarum, olenm
ntundo ad Pairem , de inferno ad feliciiatem , de amoris, species devolionis. Primiim lavat, secun-
ccalo ad regis feslivilalem. Primus canit : < Nec dum inipinguat, lcrlium exhilarat. De primo : < lu-
vos relinquam orphanos, etc. ",> secundi: < Anima venit Elias ad caput snum vas aqua* ";» de secuudo
mea sicut passer erepla cst de laqueo yenan- dicitur : « Priidenles virgines acceperunt oleum in
liiim "°; > terlii: < Quis est iste qui venit de Edoni, vasis suis '»; » de lerlio ail Jacob filiis suis: « Tol-
linctis vcstibus de Bosra ".> lilc vobiscum de optimis fruclibus lerrae in vasis
Est vir Galilscus, vir empireus, vir homo Dcus. vestris n.> Sed iiolandumquod Chaldoeifaciuni tres
Prinus esl Christianus, secundus angelus , tertius lurinas quoe traiismigralionem islam iinpediunl.
homo esl Clirislus. Galilaeusdicitur transiens. P:i- " Prima est pcccalorum dissiinulalio, secunda sub-
IIIIIStransit de vilio ad viiiutem, secundus habilal jectiouis iiidignaiio, tertia vitoc feminea: resolutio.
claiitalis regionem, lertius ascendit de muudo ad Primum cor excoecal, ne viam videat; secundum
Palrem. Piiinus fugil nuindi vaiiilatem , sccundus superhia elevat, ut gravius corruat; lertium adula-
nostram consolatur imbccillitatem, lerlius captivam tur, ne ad regnuin ccelorum qtiod vim palitur ",
ttucil captivitatem «'. De primo viro dicilur : « Viri iter arripiat. De primo ail Job: < Si abscondi
GaIiloei,_quidadmiramini , aspicientes in cceluii! "3;> quasi homo peccatum iueum , el celavi in sinu
desecundo : < Ecce duo viri, ail, in veslimeniis al- iueo iniqiiitaiem ineanr6.»— <Vcruintamen nonsunt
bis "*; > de tertio : < In excelso throno vidi virum , lcnebrte ct non est uinbra mortis, ul abscondanlur
qucm adorat niiiliiludo angclorum "":> de transilu ibiquioperanlur iiiiquifatem ".> Itaque conlritio et
primi dicilur: < Diverle a maloeifac bonuni""*, »ct infelicilas in viis ejus, et viam pacis non cognovc-
< odienlesmalum adhterenlesjibono"'.» Inde Ahrahae runt ~~.Quos secunda lurma opprimit, < ascendunt
diciiur: < Egredcre de lerra lua , et de cognalione usqtie ad ccelos et desccndunt usque ad ahyssos, et
tua ct de domo patris tui "7. > Sccundus consolatur sic anima eoruin in malis tahesccbat ~~; > nam
knbecillitatem : < Omnes eniin suni administralorii .£ < Antc ruinam exallalur cor 80; > unde Saul asccn-
spiritus in iiiini;'erium missi "8. » Unde angclus dil in moiiies Gelboe et ibi corruit8'. A lerlia cp-
Tobiam consolaius est; unde ipse < angelus Dei co- primebalur qni clamabat : < lufixus suui in limo
inilelur vobiscum, et bene disponat iter ve- profundi, et iion est substaniia ~~.> llic aitibulare
ftrum"9.» Tertius < captivani ducit capiivitatcm f0,> non potcst, quia sordes ejus iu pedibus < cjus, nee
uam captivilate lihera Jesum scqtiuntur agmina. recordatus.esl liuis sui 8«, > iinile dictitm est israe-
Nam < cxpandit alas suas ct assumpsil eum , atquc liiis egredienlibtisadbellum : < Qui pusilloauimo est,
porlavil iu humeris suis *'.>—t Dux fuistiin miseri- et qui uxoremduxil, rcverlalurin doinum stiam •*.>
cordia tua populo, quein redeinisti, et portasli euni Ilis tribus lurniis (rcs oppouutilur: primoe cou-
inforliludiiic lua, ad h.ibilaculum sanctum ttium6'. > fessionis diligenlia, secundocobedienlia , lertioevir-
Sed circa piimum notaiidum quod est qui migrat, lutum experieniia. Prima osiendit viae veniaiem,
cst qui einigrat, estqui transmigrai. Migrat a facic secunda doirat lirmiiaicin, terlia conferl spci secu-
teiilaiiouis, emigrata dulcedinc internic refectiouis, ritatem. lnde scriptum esl: i Dixit Judas Simoni
traiismigrat ad splendoreni contemplalionis. Pri- fratri suo : Asstiine libi viros el vade in Galilasam
inum (it, ne aniiltal gratiain; secuuduin, ul sequa- et liberafratres luos8*', > ecceista iria. Jitdascnim
tur mundi stuitiiiam; tertium, ul siipernam gusiet D confessio interprelaiiir, Simon vero obediens. Viri
lx-lili.mi. Audi inigrantem : i Migravil Judas prop- qui eliguniur suut virtules. lsti ergo vadunl in Ga-
ter affiiciio.iem cl niulliliidiiicin servilulis 63,> unde lilicam, dum his ad reguuin Iransiuigralur, et libe-
prophota: « Exiie de Bahylone et fngite a Chal- ral fralres suos a tribus prauliclis turmis , quibus
daris «*.> De secundo : i Deusevellet te et emigrabil euntes iinpeiliuiitur. Priinus naque miralur, secun-
le de tabernaculo luo 6«. > Item : « Deus salvaior dus gratulatur , terlius glorilicadir. Miratur aspi-
meiis, adjulor nieus, non cmigrabo ««.>Inde : « Qui ciens in ccslum, gratulalur repalrians ad coeluni,
vescebanlur volupluosc, inlcrierunt in viis ; qui glorificalur ascendcns in ccelum. Miralur Christuni
iiulriebanlur in croceis, amplexati stinl stercora 6'.> iioslrum, (jui corpus vexerit suhlimem ad cceli re-

*• Act. 1 *9Joan. U.-," Psal. 125. "Msa. 63. i. »»Acl. 1. »* lbid. "»Apoc.3. "'* Psal. 33.
"Kpbes.
"Rom. 12. "' Gen. 12. "8 llebr. 1. »9Tob. 1. 60Ephes. 4. 61Detii. 52. 6»Exod. 15. 63Thren. 1. 6* Isa.
«8. 6» Psal. 52. «« Psal. 61. "" tiiren. 4. 68 Ezech. 12. "~ Col. 5. ,0 Psal. 05. " Marc. 16.
"IIIReg. 17. " Matth. 25. »Gen. 43. '» Mailh. U. '» Job. 51. " J-.ib. i. '8Psal. 15,
!',Psal. 106. 80Prov. 16. 81 1 Reg. 28. «• Psal. 08. « ihrcii, 1. 8VDetit. 20. «*'I MacSi.5.
 Z& COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. V. 350
giam, graliilaliH-eo quod soli polique patriam unami A < ('.hrislus passus est pro nobis, vobis reliuqticns
l.ici rcnipiiblicain.GlorificalurPatris pracsenlansvul- cxemplum '00;>de lcrtio : < Surrcxit Dominus vere
libus victricis carnis gloriam.Item : Vir islcC.alifa-iis
; el apparuit Simoni ';> dc quarlo : < Magnum pie-
iuiratur aspiciens in mundum, aspiciens iiifernum, laiis sacrarnenlum, quod manifestum esl in carne,
as.iiciens iu ccelum. Iu primo eiiim invenit vaiiila- juslificatum in spiriln , apparuit angelis, praedica-
tem.in secundo calamilatem, in lertio verilatciu. lum est gentibus , creditum esl in ir.undo, assump-
70 '" primo iitiraltir, eo qtiod seqtialur hcmo mun- tiim csl in gloria '.> Ut igitur Christuin imitemiir
di phanlasiam; in secundo niiralur, quod descendal eisdem gradibus, oportel nOs ascendere.scilicetpri-
ad inferni miseriam; in lerlio miratur, quod non mo per hiiinililatem , secundo per p<*rsectiiioncni,
sequatur Clirislum ad gloriam. Muudum aspiciebat lcnio per resurreclionis vcntalcm, quarto per cla-
SJIOIUOII cum diccret: <Vidicuncla qux- sub coelo ritalein. Ilumilial enim se honio, cum de percalo
sunl.el ecce vanitas el omnia v.mitas8".» David coiiftiiiditur ; pcrseciilionein siistinet, qtiaudo affli-
idem admirabatur dicens : <Filii boiiiiniim usquc giiur; rcsurgii, quando a peccalo absohilur; ftilgel,
IJIIO gravi corde, ut quid dilig-lis vanitaiem , el quaiido.cum gloriatur, in Doniinogloriaiur 3.In primo
qucrilis mendacium"'.» liifcriiuni vidil Job, CIIIM deficil, in secundo se aflicit, iu lcriio proficil, in
diceret: i Dimitte me paululiim ul plangam dolo- B quarlo perficii. Deficit dum deponiiur jaciantia , se
rem nieuni, anlequam vadam cl non rcvcrlar ad alficit lacrymaruni affluentia.proficil in jusiitia, per-
lerram tenebrosam, ct nperlain inoriis caligines'.> ficit supernorum inlelligeniia. De primo David :
Ailmirahatur idein pr.ipheta diccns : < Quis polerit < Humilialus sum usqiicquaque, Doinine, vivilica
habiuire de vobis cum igne dcvoranle, aut quis ha- nie secundiim verbiim tuum *;> de secundo : <AIHi—
hiial.it ex vobis cuih ardoribus seutpileiiiis •«.» cius stiiu cl huinilialiis stiin niiiiis, rugicbam » ge-
• C.ucliiiu
aspiciebal Stcphaiius diccns : < Ecce video initu cordis mci »;> de leiiio : < Doce nie, Doniine,
icelos aperlos et Jesuiii slaiilein a dextris Dei 8,.> justificalioiies luas6;> de quaiio : <Super oimiesdo-
Mirabalur Ji-remias, dicens : iVkc Sion lugenl, c» centes nie intellexi, (juia lcsiimonia lua nicdilalio
qnod non sinl qui veniaiil ad solciiinilalem90,» ileni : niea est T.>
Yir iste Galilaeusiniralur nubem, miralur Cliiisliim,
Puululum cum perlransissem eos, inveni quein di-
miratur angclum. Nubem (iarcscere, Christiim
ligii anima mea : tenui illwn , nec dimiliani, donec
ttsccndere, ang<dum descendere. Claiescerc ad co- introdticam illtim in domum miilris
mew, el in cubi-
guitionein veritatis; Chrisium ascendere, ad loctiin culum
dcscendcre ad locum inor- genitricis mew.
jmiiiorlaliialis; angelum
talitaiis. De primo : «Yidi iiubem candidam, et su- [CARD.]ACsi dicat: Paululum, id esl paulo post,
per uubem Filium honiinis sedenteni 91;>de secun- CNIIIperlransissem eos qui eranl in \icis el j.lale s,
i!o : < AsccndiljSupercherubiui9'; > de lcrtio Isaias : et ciini periransissem vigiles, inveni qtiem ditigit
<Volavit ad nie, ait, uuiis de seraphiui'3.) Unde post anima niea, iu fide cenlurioiiis geulilis «,et in lide
hanc ascensionein : augelus a Joanne noluit ad- niulicruin ~, quae rcsurrectioneui nuntiaverunt, et
orarij'*. A primo habemus ilhiminaiioneni.asecundo stibdil : lenui eum. De hac leiitinue dieit Isaias ad
exspeciaiiunem , a tcttio visilationem. llluminaiio- Doininurn: « iJon esl qui consiiigat cl ie.;eal te10;»
nem ad verum, exspectaiionem fcd proemium, visi- et Dominiis per Ezcchielem : < Quoesiviviruni qui
lationem ad consolanduin. lutle csl quod filios Israel iiilcrponerct sepcm, et slarel opposilus contra tue
utibes ilhimiuavil, arca Dci in lcrrani proinissionis pro terra, ne dissiparein eani, et uon inveni ",.»
traiisinigravit, augclus viam prxparavil. lude : Ostendil ergo beala Virgo quod itulignalus eral Do-
<Ecce mitlo angelum qui |>r:i-par:ihiiviam anle fa- niinus conlra vincam suam, videlicel plebem Ju~
ciem luam •'.» Audi clarilaiem : <Sjiiritus Paracle- daicam, quae conversa crai in amariiiidine et fe-
lus dncebil ros omiiia 9S.> Audi proniissiiin : iVado cerat lahruscas, cuni facere debuisset uvas ", et
parare vobis locuin et ilcrum vcniani ad vos".t D dixit : Teiiwi enm , nc vineani suani dissiparct Oin-
De lertio angelus : <llic Jesus qui assumptus esl nino, el subdil. Nec dimiltam eum, sed conlinua
a vobis in ceelum, sicveniel quemadmodum vidistis precum iiistanlia, fiirorem ipsius retinebo; quod
euiitera in cieluin ~~.> Sed videamus quomodo Chri- eniin "Dominus saiicioruin prccihus leueatur ipse
stiis ascendit. Priino ascendit huinilitale, secundo oslendil ad Moyseu, dicens :.i Cerno qttod popiilus
adversiiate, tertio vcritate, quarto claritaie. llunii- iste dura cervicis sit; dimille iue, ut irascatur fu-
lilalc incarnalionis, persecutioue passionis, veri- ror nieits conlra cum ".» Dicil ergo : Non dimil-
lale rcsut reclionis, darilaie glorilicationis. ln pri- lam eum, sed semper lcneho, etinstaho precibus,
ino vicil diaboli superbiam, in secundo camis Ada*. donec introductim ad iriatreni sive genitricem meam
petulantiam, in teitio inferni poteniiaui, in quarto plchem Jtrdaicam, el |)er fidem habitet ibi, tanqnaui
mundi miseriam. De primo : <Exinanivit scmet- in domo et lanquam in cubiciilo. Signalur aiilein
ipsum fonnam servi accipiens 99;> de secuudo : jicr domuin slalus acliva* vitoe: Maiiha aulem ex-
"Eccle. 1. ««Psal. ->.. " JoblO. 88lsa.53. «9Act.7. »° Thren. 1. " Apoc. 14. "Psal. 17.' Isa. IJ.
" ll.id. 98 Acl. 1. •• Pliil. 8 ">»1 ['.ir. 2. Luc 24.
•*Ap.,c.22. »9».Vlal.3. 96 Joan. 14. »
•ITim. 3. 11C;.r. 10. ' ' Psal. 118. «Psal. 37. 6 Psal. 118. ' lbid. Matth.. 8. Luc.
2i. " Ua. 64. " 1-zccli. 22. '» I.-a. 5. " Lxod. 32.
331 THOMiE CISTERC. ET JOAN. Ai.GRIM *5E<J
cejiil Doniiiium in domtim suam '*. Per ciibiculiim A vil:t*siaius j.rormittitur, contcmplaiiva* vidclicel et
vel lecttim, quies vitae contemplativoe signalur. Per aclivu*.Scquilur.
ha-c igitur vcrba crediluroc plebi Judaicoe ulriusque
** Luc. 10.

LIBER SEXTUS.

Adjuro vos, filiw Jerusalem, ne suscitetis, neque ex mense, el Sabhatum ex Sabbato '".> SabbaU-m
evigilare faciatis dilectam, donec ipsa velit. ex Sabbato erit, quando pro Iiac requie a culpa
[Tno.] In hoc ulique oslendit quia ejusperfeciionis requlescemus a niiserin; niensis ex nicnse erii,
qitosdam de Synagoga post conve-sionem invenict, qtiando pro mtillittuline vjrlutum : muliiliido retii-
cujus de Ecclesia plurimos duin in eortim quiete si- buetur beatitiidiuum. Virtutes enim dies sunl, cx
miliier delectalur, ab eis iii(|uietaiioncm prohihci, quihus collectio , sicut inensis ex diebits, sic th*
sicul ab Ecclesia prohihuit. Verc inlrodiictiis esl in B bealitiidiiiibus. Audi meiiseni ex niciisc : i Bc-ati
cubiculum geuilricis, uhi vultquiescere ciim sponsa, paupcrcs spiritu S6;> ecce dies in via : iqiioniam
uiide praecijiilne excitetur. Triplicem scimus aniiuoe ipsorum esl regnuin cceloriiin "; < ecce dies. Huic
quielem. Prius enim debel quiescere a peccato, se- redditur in palria, ct sic de coeteris quoesequtintur.
cundo ab opere humano, lertio quiescct ab hoc mi- Qui in prinio Sahh.ilo sic ahstinent ah uno pcc-
serabili exsilio. Primo ut justificclitr, secundo ul cato, nl nliud facianl, sunt illc hoiuo qui colligebst
coniempleiur, tertio ut beatificeiur. Hocest triplex ligna in Stibbalo »8. Qui in sccundo sic conieni-
Sabbatum ctijus observatio prxcipitur in lege. De plaiititr, tit in Dco noii deiccicnltir, ninl de qiiihus
primo : <Nullum opus servile facias in eo ".» Ser- dicilur : «Vidertiul eam Iiosles (i deriserunt Sah-
vile optts esl peccaluin. De secuiido prorcipitur ab- baia ejus s9.> Uis qui ad quartum sine meriiis aspi-
solute : <Nihil opcris facietis in eo ";» de tertio : rant dicilur : «Videtc ne fiat fnga vestra hienie vel
< Memento ut Sabbalum sanctifices ".> Sed et Cliri- Sabbalo30.»
8lus his tribus Sabhatis requicvit. Intravit enim in A quicte prinii Sabbati possunt exciiari qtticscen-
ilomiim ciijusdam Pharisoci Sabbato ul manducarel lcs scilicel diiahus causis : primo ne pigri sint in
cuni illo' 8. Haecesl refectio conteniplationis. Iiem icntaiioiic; secutulo ut proficianl in bouo, ne putenl
Sabbalo jacuil in sepulcro. Hoecest rcquics qua nio- sibi siilhccrc a malo dircnisse; juMa primum exci-
rimur peccato. Ilera Sabbalo rcquievii ab omni lalus esl Pclrus ab angelo, quando eral dormieits
opere quod palraral ", et lioc cst hcatiludinis. De iitieriluos miiiies, vinclus catenis duabiis 31; juxla
primo diiiliir iu Jeremia : < Noliie porlare pondcra sectiiiduni cxcilalus esl Elias,dormiens subler nnani
vcslia in die Sabbaii, et ne inferatisea per portas jiiiiipeiuin ~~.Qui vero in secuudo Sabbsloquiescunt,
Jerttsale n, ct nolile ejieere de civilate pondera ve- duabtis causis excitantur : prima ne nimis de hor-
slra in die Sabbali *".>Pondera vel onera dicit pec- rore ronieni|ilulionis trisientur, quia alij.uaiido vi-
cala, Et hic iltionolat, quod aliquando|)er sensus ex- dcnl inferni lornienla, uliqtiaiulo supcrua gaudia,
tcriorcs pcccata ad aiiimam feruntur; ct hoc esl, iinde Job : i Si dormicro, dico, quando surgam, et
< ne iuferatis ea per portas Jcrusalem.) Aliquando rurstim exspeciabo vcsperam »3.>Ab hoc errorc vo-
prius coiicipiuntur in corde, cl poslea pcr scnsus lcns liherari, hoc aichat juxta seciiiidaui cxcitatio-
effeetui mancipantur. Ethoc eslquod sequittir: <No- iiem qtioe.fil pro titililate fratrum , exciialus csl
lile ejicere dc civilate pondera vcslra in die Sah- Doinintisdorniiens in nnvicula »*. Qui in tertioSah-
bali.i Dc primo ait Job : t Pepigi foedusciim oculis hato qniescunl cxcitanlur aiiquando ut pro nobi.i
meis, ul nec cogilarem quid de virgine";> de se- j) orenl, sicut in liianiis facimus. Exciiabiiiitur eiiain
cundo suhscquenier addil : <Si secuius esl ociilus in resurreclione, sicut ait Gregorius de decem vir-
meiis cor nicum el in manihus meis adlucsit ina- ginibus. De sccundo Sahbato dicium est : i Cum es-
cula " ;» de secundo Sahbato dicitur pcr Ezechie- sci sero die illo una Sabbalorum , et forcs essenl
lcni : t Porla hoec clausa erit sex dicbus quibus fil (lausae, stetit Jesus in medio discipuloriim suoriim
oput:-;Sabbato aiitem aperietttr '3.> Poria hai-cdici- et ail : Pax vobis 3".> In hoc enim Sabhalo forcs
lur iulciior scnsus qtti clauditur, quando exicrius (iaudiiniur, quanilo gralia conlemplatinnis sonsus
operamur; apcrilur vero qnando oliosi exierius con- exteriores iiihihcmus , cl sic Deus slal in inedio as-
teinplaiiiur, undescripliim csl: <Sapicnliani scrihe serens pacem. In primo Sahbato csl sero, in sccun-
in tcnipore otii, et qui moriaiur aciu percijiiet do inane, in lertio nieridies. In primo, slat Jesus in
eani ". >Dc terlio Sabbalo dicit Isaias: <Eril mciisis inedio"disciptiloruni suoruin, ad jitigiiandum contra
- *
'» Lev. 23. ,r,E\o!. 12. " Evod. 20. ,8 Luc. 7. " Gen. 2. ~~h-x. 17". " Joh 51. '" lbi'd.
" Ezech. 46. •* Eccli. 55. *» Isa. 06. '6 Mallli. 5. " Ihid. " Nuin. 15. ~" 1hrcn. 1. »'Malili.
24. »: Acl. 12. »' III Ueg 19. " Joii 7. » Maliii. S. 35 Joan. 20.
 SS5 COMMENT.IN CANTICA CANTIC — LIP. VI. 354
vitium, in secunno, amhttlat ad perfeclum virltiluni, A siiuni*?.» Ili, a-dificanl turrim Babcl qrtod sonat
in tertio quieseit ad delcctanduin. In primo fores confusio, ut Deo adversenlnr. Et sic isli inquiclanl
sensuum extcriorum sunt clausoe, in secundo fores dilectmn. Desideral sponsa pacem in domo, ne ra-
'seiisuum interiorum apcrioe, in lciiio portoe cceli dix amaritudinis sursum germinans impediat, ci
malis siint clausae. Indc : < Intraverunt ad nuptias per eaminquinentur nmlti. < Quod si mordelis invi
cl janua csl clausa »°.> Bonis smit aperlon, unde : cem et comeditis, videle ne ab invicem consuma-
«Poiia» cjus non clandentur per dicm 3'.> Tales mini *'.> Debemus csse sicut duo cherubim in pro-
cnim oportet pacem facere et habcre non solum piiialorio, rcspicicnles nos invicem ul alter alierius
tiiuiidaiiam ab adversitale, sed spirilualem ab onini onera porienius *8. t Et si occupatus fiieril homo
iiiquieludine, scilicel triplicem : pacem in domo, in aliquo delicto, vos qui spiriluales estis, hujus-
jiacem in corde suo, paccm in ccelo. iu domo cum modi insiruile in spirilu lenitatis *°,> ci versis
fratre, in corde apud se, in coelo cum Crealore. vtillibns iu propitialorio, rcspicienles nos invicem,
Cum fratre a delraciione, apud se a cupiditale, cuin ut iniuitu Dei oinnia faciainus. i Pacem habcio,
Crealore a murmuralione. A delractiotiedefeciutini, el Deuspacis et dilectionis crit vobiscuin ~~; > item ;
a cupidilate voluplaliim, a nnirniuralionc divinorum < Pacem sequiniini cum omnibus, et sanclinioniam,
llagelloruin. Est enim qui donium lacerat, cor suuni B 1 sine qua nemo Deum videbil "' ; > item si pacem
lurbat, Deiim ad iracundiam provocat. Haecsuni cordis qiiaerimiis, debet esse cor quasi urna aurea
iria difficilia qtia: dieil Salomnn : Priinuni esl co- in arca, habcns vlrgarn disciplinae secum ct labulas
luber super lerrant8S, scilicct firmitatcin donius Dei lesiamenii "~, id esl doctrinam divina» legis, el
dissipans; sccundiini est navis in niari 39,corde per manna inira se, idest sajiorem siipcrnoe dulcedinis,
varias voluptates fluctuans; lertium esl aquila vo- ut < pax Dci qu.tr:exsuperat oiriicm sensum, cuslo-
lans in cceltim*°,Deum per snperbiam ad iraeundiam dial corda veslra et intelligentias vcslras in Chri-
provocans. Primus dissipat domnm, dicilenim quod sioJesu «».> Si paceni cuni Deo quaerimus, dcbemus
inagislri gravis est doclfina : Hypocrisis, ait.esl esse quasi saga cilicina in labernaculo •*, til nos
fratrum viia religiosa; parcilas procuraloruin do- cxpouamus vento ct grandini inclemcntioe divime
mus dicilur inlolerabilis avarilia; obedienlia sirn- aiiiiiiadvcrsionis, ul sic in eo pacem habeatis. Ipsc
plicium stullitia. Ecce venlus a regione deserti ve- enini cogilal cogilaliones pacis et non allliciionis,
uit, el conculil qualiior angnlos doiiius, in qua com « Iinocahitis meet cgo exaudiam vos, et reducam
cdebanl filii Job *'. Talis esl cogitalione fluidus, captivilalem vestram decunctis locis «".>
operedissipalus, sernione dissolutus. In primo, vo- in"" Triplex esl nostra captivilas : Prima sub pec-
luptates imaginando ; in sccundo, manus suas ail calo, secunda sub diabolo, tertia sub pra:scnii
qtixlibet illicita exiendcndo; in tertio, oiiinia dijti- exsilio. Prima locum habel in corde liiiniano, sc-
tlicando, oiiini.i ordinando. cunda in inferno, tertia in niiiiido. Itaqite si p-.-
71 lii isio iuveuilur quod in domo Michoea?,sciliccl tieuter suslineaniiis ejus fiagella, ipsc rcdttcel dc
Ephod, hoc esl vestis religiosa, et scraphim quod cuuctis hislociscaptivilatem noslram, el Dcus pacis
interpretatur imaginatio. lloc esl in corde et scul- qui eduxil de tuorluis pastorem iiiisericordiaruni
piibilis; boc esl in opt-re alque conflalilis, hoc esl oiuniuin Dominum nostrum Jesum Cbristuin, elc.
in sermonc. lhcc inveniuntur indomo Miclucoequod Ilanc pacem miramur in sponsa , de qua sequitur:
iiiterpreiatur qttid est hic. Propterea «iu quamcun- Adjnro vos, filiw Jerusatem, per capreas, cerrosque
que domiim intraveritiSj diciie : Pax huic doniui *'. > cantporttm, ne suscilelis ncqne evigilure faciatis di-
Sunt qui dontum non turbant, sed non habeul lcciam, donec ipsa velit.
lainen pacem in corde, quia mundana cupiuni. l)e [CARD.]Apparente sollicitudine qtiamgcril maier
ctipilis, quando habent, ultra moditin gaudenl; li- pro Ecclesia, replicat filius isluin versiculum, ut
liienl neperdanl, de perditis nimis iristauiur, unde sicut superius impatientes ad paiieiiiiain, el prope-
poeta : I0 ranles ad longaniinitatein inviiel, sic el eortiin-
dem impaiienliaiu et festinanliaiu repiiniai el
Himetunnt cupiuntque,dolent gaudentque nec auras~
liespiciunt, clausi tenebris et carcere cwco*». castiget. Consequcnter auiem de iaudibus mairis
subjiingit.
«Fode, > inquit ad Ezechielem **, jiarielem, el Quw est isla quw ascendit per desertum, ticui
fodit et invenil irnagines qiiadnipedum, id est ter- virgula (umi ex aromalibus myrrhw el thuris, ei uni-
renas aflecliones, et serpentum, id esl occultum versi pulveris pigmeniarii ?
odii et invidiocvenenum, el volucrum, id esl ambi- [Tuo.] Vidcns quilihel sanctam aninite conversa-
lionem dignilalum. Islis dicit Apostolus : Pax Dei tionem, ciim adiniralione clamat : Quw esl ista
exislal in cordibus veslris *". Tertii propler (lagella quoi ascendit, etc. In deserlo hujus nmndi sancla
erigunturconlra Detiin, propter quoet iuiquitatem in anima vivit, dum adhtic exsul a regnO inler daimo-
excelso locuti sunt, ei sic posuerunl in cceluin os ncs. lanquam inter beslias, babilat. Hsec semper
*6Malll>. 25. 37Apoc. 21. »8 Prov. 30. »• Ihi-l. *° Ihid. *' Cap. 1,. *» Ldc. 10. *» Yirgf.
JEveid. vi.|«33. »* Cap. 8. *« Col. 5. *« Psal. 72'. " Gal. 5.. *8Gal. 6. *• Ibid. «° II Cor.
13. »' Hebr. 12. " llcbr. 12. "3 Phil. 4. «'• Exud. 28. »5Jcr. 29.
K5 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRlM 5S6
laboral ut asrcndat, ulqiiem valde diligil, magis A voluplas carnis quae arridel in principio amara est.
ac magis sentiat. Hi visibilia faslidiunt, ad cce- Secundus esl dispas, qui parvus est et latet in
lestia se erigunl, malis moribus se exiiunt, cupidi- pulvcre, et facit perire siti: lisccesl vana 'gloria
lates mundanas conlemnunt, spe ad invisibilia ten- quoe, sicul scripium est, coelestis est origine et itt.
dum. IIi per desertum ascenihinl, qui dum liic tcn- cinere hahilal. Ilanc siliendo multi pereunt. Ter-
lationcs feruni, deseri metuiinl. Bene sicut virgula tius cst scorpius qui emittil ignem; boec eslira, in-
fumi ascendunt, quia odorem bonoe famae el subti- vidia. Ilis esi deserlum niundi venenosum, sed fe-
liialem mcnlis liabenl. Isleodor esl myrrhw quoeesl cerunl sibi serpentem in palo, id esl Christum in
morlificalio carnis et thuris, qua?.est devolio ora- cruce, quem videndo vulnerati a serpentihus sanaii
lionis. Pigmenta facimus, quando virlutes in odore snnt. Terlium, id est aspcriiatem cnnversationis,
congregamus, quando singulas virtules discutinius, diximus spinis laccrosum, quia per niullas tribula-
ne quod viiium laleat, ne quid incullum iciiianeal, tiones ilur ad Deiim "~, sed floiibusesi speciosura :
species virluliini quasi in pulvcrem lundimtis. Qui- <Loelabitur dcserta et in via exsullabil soliludo,
cunque ergo sic cor suum disculiuiii, lectulum in el florebil quasi liliuin '°, > scilicet fioribus virtu-
quo sponsus requiescat cor suuin faciunl, unde se- tum. Dc anima quae sic florel dicilur : Quw esi
quitur : En lectulum Satomonis. Quatttor sunl de- B ista quw ascendit per desertum. Quarlurr, esl friiclu
serla : Priinum infcrnus, secundum ntundus, ter- copinsum, quo oiiines pascentur et arcuhabuni d
titini asperilas conversalionis, quaiium patriacce- non cst qui exlerreat ". < Non esuricni, neque si-
leslis. De priiiio Ezechiel ad le, Pharao : « Proj'i- lienl amplius". > Eril et charitate glonosum : < 0
ciam le in deserlum, el omnes pisces tuos «6; > de quam gloriosum cst regnum in quo cum Chrislo
sccuudo in Tobia : < Religavil in dcsciiiim superio- conregnant omnes sancti'*.
ris iEgypli docnioncin qui occidebat maritos Sarae In primo descendunt criminosi, de sccundo
*',> id esl in muudo; dc tertio : In proescnti loco. ascenderunt novitcr conversi, per tcrtium ascen-
Quw est isla quw ascendit per desertum. Et in qtio diint perfecli, atl quartiim ascendunl beati. Dc
Joanncs Baplista praedicavil °8, et Chrislus jejuna- primo :<El descendanl in infcrnum vivenles " ;> de
vlt «9; de quarto : t Reliquit Dominus nonaginla secundo : Quw est ista quw ascendii per desertum ;
novem in descrlo cl venit quaererc quae perierat de lertio : < Quae est isla quae progrediltir qtiasi
".> Priinum esl exsccrandiim, secundum est fu- aurora consurgcns'*. > In hoc dcserto non crcsccre
gicndum, per tenitim csl asccndendtim, ad quarlura est decrescerc, non perficere est deficere, non prt-
esl perveniendum. Priinum cst plenuin honorc, cederc est relrocedere. non nscenderc est descen-
secundum errore, lerliuin dolore sed decore, quar- " derejde quarto : «AsccndcnsChiisiusin allum capti-
lum fructu sed amore. Primuni cst pcenis tormen- vamducil caplivitalem '«.> Sicul virguta fumi, iuquil.
luosum ei portentis ntonstruosiim. Secundum esl Tres smit virguloe, prima cst rcgtiin, secuuda
serpeulihus veiicnosuin el miseria lahoriosuni, ler- pastorum, terlia poiilifictim. Prima rebellcs siibju-
liiitn estspinis laccrosum, sed florihus speciosum; gantur, secunda oves minantiir, terlia filii regun-
(|iiarttim cst fructuostim cl amore gloriosum. Atuli lur. Prima valel ad viliorum ejectioucm, sccunda
lormenla primi : ad inortim coinpositfoneni, lerlia ad virluliiin ordi-
Igne, gelu,venne, fame, stercore, flagelto: nalioncm. Prima fiiit Joseph, qua jEgyplii ei sub-
Uorror cum lenebris, et flammea vincula membris. jiciiinlur, et paler ejus moriens iniiitiliir", sccmida
Dc igne cl vcrme : < Ignis eorum non exstingtie- Moysi, qua scrpenles Moysi absorberentur ", t*t
tur et verniis eorum non morielur «'; » de gclu : ntarc Rubruin dividilur '«; terlia est Aaron, qua
< Ibi crit fletus et stridor deniiuni «•; > de fame : dignus sacerdotio nstenditur ". Sed dicitur virgula
<Servi mei comedcnt et vos esurietis 6«; > dc fe- fumi. Fuiiuis ad lacrymas excitat : IISBCesi com-
tore : < Fulgur etspirilus procellarum pars calicis punclio. Fumus aliquundo de lerra, aliquando (!••
ejns6*; > de flagello : < Tradidit eum torloribus U aqua, .iliqitando de igne nascitur. Terra est corptis
iloncc reddat universum debilum «"; >de borrore : iioslriim; dc ea compunctio nascilur, quanilo iuisc-
« Ubi, inquit, nullus ordo, sed sempilermis horror rias qtias in ea suslinemus, plangimus. De aqua
inhabilans '«; > de lenebris et vinculis : t Ligatis comptinctio oriiur, quando vilae pracierilae fluxui
iiianibtis el pedibus, miliiie eum in lenebras cxte- plangimus. De igne orilur quando an.ore supcrnoe
riorcs ". > palri.t- suspiianius. Sed dicilur virgttia ex aroma-
Secundtim diximus serpentibus vencnosuin, et libus tnyrrhw, ei thum, et universi pnlveris pigmen-
niiseri» laboriosum, sicut dictum csl : < In sudorc tarii. HORCvirga cst disciplinae, qua: in principio
vultus ttii vesceris pane tuo ««.>Filiis lsrael occur- liabet inyrrham, qua a puirediiic vitioruin rasliga-
rernnt tria genera serpentum in descrlo, scilicel mur, dnm carncni affligimus; secundo hahet llius
aspis mia»blanditur facic el cauda jiungit: hi.cc.esl orationis ct odoris, dum orando nobis Deum con-
»« E7.ccb.29. "Tob. 8. «» Matih. 3. "Malth.4. 60 Luc. 15. *• Isa. 66. •• Malth.32. "Isa. 65.
•'' Psal. 10. 6» Malth. 18. *• Job 10. «' Malih. 22. •• Gen. 3. •• Acl. li. '* lsa. 55.
" Sophoii. 5. " Apoc. 7. * '" Ollic. Ecel. "Nura. 16. '* Cani. 6. " Ephcs. 4. " Gen. 47.
"Num. 21. "Exod. U. ~~
Kum. 17.
357 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. VI. 558 .
ciliamus, el exempio opernm proximis odorem da- A ut a pluribns plus laudetur; lerlium, ut libcralins
mus. Habet quoque .pulverem pigmenlarii, dum lionorelur. Iloccenim tria proposuit Domintis Abra-
peream exterius nos a mundanis cdhibentcs, qnaj hre. De primo : < Ponam pactum meuiii inierme'
sursum siinl sapimus «*. Habel ergo hoec virga et le et semen tuum 8«, > inde: < Ponam arcuin
disciptinoe, in principio amaritudinem, poslmodum ineutn in nubibus coeli et erit signum fcadcris iuier
odorem, in line saporem. Aniariludinem, carnem me el inter terrani 8'. > Arcus est Maria, quac
tnacerando; odorcm, orando et exemplo proximo fulget intcr sanctos quasi iris inter nubes. De se-
proficiendo ; saporem, supernam bealitudinem de- cuiido: < Suspice coelum et nmnera stellas si potes,
gustando. In principio esl onerosa, secundo pre- sic erit semen luum Ba.> Dc tertio : i Scito prcc-
liosa, lertio est cordi jocosa. Item in primo dcserlo uoscens quse semcn tutim peregrinum fulurum sil in
habet miseria locum, in secundo gratia defectum, lcrra non sua, el servituii ~~ eos subjicieni, et affli-
in terlio lapsus reparalionem, in quarlo profectus gent quailringcnlis annis >. Gcneraiione aulem
bealiiudincm. Primiim cst soliludo maris Morlui, quarla rcveilenlur huc. > Secundum enim pro-
secundum in quo defecil utcr aquae Ismaeli, lerlium posittim nosirum.
in quo filii Isracl dulccdine ccelcstis eibi sunt refe- Priina generatioest Abraha?, sccunda Judae, ler-
cti. De quarto dicitur quod niinavit Moyses ovcs B tia David, quarla Clirisli et Maria?.In hac enim mi-
suas ad inleriora dcserli et vidit visionem ignci seri liberali siini a diaboM serviluie. Noslra res
rubi "', id est Christi iiicarnali ct glorilicati, nec agitur ; nos enim stiinus peregrini, serviliiti subacti,
igne passionis consuinpti scd roborati. Vel deser- liagellis afTJicti.Sed per nalivilatein islam erimus fi-
tuni potcst dici velerum palrum gencraiio, qui suh beraii,peregrini,cxpiilsi a paradisi antceiiilaie, servi
lege veteri incnlli el quasi rudes vivebant, ex qui- sub diaboli poleslatc, alilicti mundi calamitale, li-
bus asccndil nascendo bcala virgo Maria, ut de ipsa berati beala* Yirgiuis nalivitale. In primo fuiuius
dicalur : Qnw est ista quw ascendit per deserluin. super terram vagi et profugi; vagi sequenles concu-
Si vis audire nascentem de deserto , audi quam so- pisccnliam, profugi fugientcs miseriam; vel vagi
lemniter cantal Ecclcsia : < Ilodie naia est beata sequenles mnndi vaiiiialem, pro"ngi vitanles rcli-
virgo Maria ex semine Abrabsc oria detribu Juda gjosam asperitatem. In secundo funibus pcccatorum
claraexslirpe David. > Semeu esl pars carnis virilis circumplcxi. In terlio in jEgypto stipuloe laleris et
seminaia in utero matris, ul inde fiat piierperium. luti laboribus opprcssi. In quarla facia vigilia r.iaUi-
Tribtis est colfcclio personarum ex codem semine tina, idesl nativilate Virginisqmc progreditur qnasi
tain a latere venicniitim quani linearium. Stirps csl (_ aurora consurgens, sumus sublevali, ut iu judicio
collectio personarum, lineariter ab aliqun descen- simtts plcue ahsoluli. In Diimo cum filio prodigo
denlium. ln primo esl auctorilas, in secundo slre- ahiviinus in regionem longiiiquam. Umle David :
nuilas, in lerlio claritas. Auctoritas geniluroc car- > Ileu mihi quia iucolalus mcus proloiigalus esl' 0! »
nalis, slreuuitas probitatis virilis , claritas nobiii- t Quandiu cniin sun-.us in.hoc corporc peregrinamur
lalis regalis. Auctorilas, quia in Abraham fucrunl a Douiino''0'.>CnuV:<Quomodocanlahimus canticum
(idei initia ; sircnuitas , quia Iribtis Jiida sempcr Domiiii in lerra alicna". > ln secun*dosumus is-
Moysi adhoerendo, et se prima opponendo periculo niael filius Agar,qttoe serviius iiilerprctalur, qura
fuit eximia, nobilitas rcgalis, cujus in Daviil fuit servit cuin liliis suis in servilulciu generans ".
praeeiiiiiieniia. In primo est boni iuchoatio, iu secuudo < Qui facilpeccaluinservus esl peccali93: [>—t Nimc
virtiitum proveclio, in lertio coiisuinmaiio. 0 glo- Mileiii liberati a peecalo,_servi aulem laciijDen.Cuni
riosa nativiias per quam proeteritis angelis Dei Filius eiiim servi e.-seiis peccati, liberi fuistis justiiia*'3*.»
Abrahocseiiien apprehendit, per quam vjcit leo de Serviinus ciim filiis, quando nos dialiolo siibjirimus,
trihti Juda, et seplem signacula solvil : per quam, exetuplo alicnoe iniquitatis. In servitutem generans,
inedianle Daviil, homo < egreditnr virga de radice alios diaholo siibjicienles cxemplo -noslroc pravi-
Jesse, et flos dc radice ejus ascendel ".> 0 hcu- *D latis. In terlio siiinus Israel servientes.
tum semen de quo Paulus se natum gloriaiur, In stipula, et lulo, et lalere. Per slipulam liabe-
Saulus uuiversis prophetalur, quod appreheudisse mus corporeatn fragililalein. Per luliim qnod nii-
Filium Dei humaiia ualura gloriatur. Dc primo eniin scetur ex aqua el pulvere animoe turbationeni.
ail Paulus : < Semen Abrahoe su.nl, el ego «»; > de Per laterem qui fracius nulla polesl iiuhistria re-
secundo: < In semine luo benedicenlur omnes gen- solidari in niorle corporis cl animue irreparabilein
tes**; detertio : < Non angelos, scd senien Abrahae dissolut onem.
appreheiidil8'.> Hoc eslsciiienperquod pax reforma- Sed his iiicdctiir ista nativilas sicnt ail prophcta :
iur,Ecclesiafidcliuinmulliplicalur, captiviiaslihera- t Egrcdietur virga de radice Jesse, el llos de radice
lur, 72 Pax reformalur cum homine, Ecclesia niul- ejus ascendet "*. > Vii-ga enim virtulis auferet cala-
tiplicalur numero el virliile, captivitas liberatur a milatis angiistiam : flos servos liberavit, auferens
servituie. Primum, ul Deus plus ametur; secundiim, peccali immundiliam; spirilus vero bonus reduccl

*• Col. 3. •• Exod. 3. 8» Isa. II. 83llCor. 1!. «• Gal. 3. 8»Hebr. 2. »«Gen. 9. •'Ihid.
M Gen. 15. 89Ibid. 90Psal. 119. ~~'UCor.O. " Psal. ~~
156. 91Gal. i. Joan. 8. 03'Rom. 6. "Isai. ri.
559 TIIOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 5G9
jieregrinos in ti)rramreclam'**>. Hjernalivitasfnilex A liOne. Gtim primo fuit condiia humiliiate, cyai se-
tiibu Juda. Iloec tribus fuil laudabilis, vktorhfsa, cuilda florida virginitale, in tertio aurala charitatc,
auctorisabilis. Laudabilis, quia cx ea ernt beaia Ht t|iiflrlo sjilendida jucuudilate. Per primuiu fuit
Yirgo nascifura; vicloriosa, quia jteream «ors hominibus honorabilis, por secundum angclis ama-
erat perititra ; auctorisabilis, quia ex ea a Filto Dci bilis, per teiiiuni Deo acceptahilisj, per quartum 111
assumpia est liuiiiana natura. Per primum mtindus regno rcelorun. speclabilis. Pro primo dicitur: Clara
suscepil novum flovem.pcr secundum infernus con- ex stirpe David; pro secundo : Cujus vila gloriosa
ecpit dolorem, pcr tcrlitini ccelum slillavit mellis iucem deilit socculo; pro terlio : < Yidi angelum
(lulcorein. Hxc liia prophetavit Jacob Jurtae filio descendentem de coio, el terra illuminaia est a
suo. De primo : < Juda, te lanthibunt fralres ini9». > gloriu ejus "\ > id esl Maria a Filio; pro quartp :
De seciindn : < Manus lu.i in cervicibus inimicorum 0 qnam glorifica lure coruscat
UioriKii* 6. > De leiiio : < Adorabunl le filii patris Stiri is Davidicw.regta proles
tui •'. » Audi florem : < Ero quasi ros : germinabit Sublimit residens Vtrga Maria.
Israel quasi liliifm 98. t Undc : t Sirut lilitun inler yut ergo hanc beatam Yirgitiem vull imitari,
'
spinas, sic amica mea inter filias > Jerusalem 99. B ojiortet ut primo sit de seniiue Ahrabas, qui dicilur
Iitde: < Florcs apparucnint in lerra nostra' 00. > Pater excelsus : in sccundo ile tribu Juda, qui di-
De secnndo: < Dolores obiinueriini habitaloresPhi- cilur confetsio , lerlio de stirpe David, qui dicilur
lislhiim 1. > ld cst diabolum, qui dicitur duplex rui- manu foriis vel viso desiderabiiis. Primo eiiint opcr-
na. Deiertio:« Cceli distillavcronia facie Dei Si- tet uta Patre excelso veroeconlriiionis seinen inliin-
ntii, a facie Dei Jaeob*. > Undc per tolum muiiiluiii daltir, secundo ul peccata confileaiur, lcriio ut in
iueUiflui facti sui-.tccoli.El moraliler :Si naii siimus chaiiiate roborelur, quarlo ut cuni bcala Virgiue
deJuda.quod dicilur confessio bis tribus possumus* spiritali iiileHigemia clarificetur. Propier primum
proGcere: ut primo sit homo laudabilis,-secmtdo dicitur : priuta credendi via esl Abraham, bcati
victoriosus, tertio auclorisiibilis. Primo ei fngiens seminis servus pater, quia, « Qui non creilii, j'am
peccatum nascilur quasi flos de slerquilinio, se- judicalus esl"-". >De sccundo : « Confileniini alter-
cundo virililer resistcndo tenialionis aculeo, tcriio tiirum peccaia vcslra et orate pro invicem ut salve-
sanctis medilationibus pcnelralccelum,divinoinier- niiii ", > quia iti confessione omnia lavanlur.
esl concilio. Primo appropinqiiat munditia* virgi - De lertio : « Maitus dissolulas crigiie, et geinia
nali, secundo se mancipal a carcere infernali, terlio. debilia roborale '*. > Liide David : <Fortitiidinem
se ingerit palatio rcgali. Per prinutm fit ptilchrior, Q ineaiti ad te ciislodiain ". > Quarlo clari elliciamur
per sectindtim potcntior, per tertium sublimior. cuiuheataVjrgine el eisdcm gradibus : Primo proge-
De primo: i Audi, filia, ct vide, et inclina atirci» tiie.quia a Deosutnus crcati; secundogralia: infusione
liiam, et ol.livisct-ic populum luiuii et domuni palris per Spiritum sancttim recreali, tertio Chrisli conccp-
iui, et conciipiscel rex dccorera luum». > De sectin- lioue , duni Chrislus inhabilat hospitium cordis
(lo: t Accingere gladio luo stiper fcniur tiuiin, po- iiostri, quarto quando erintus beatitudiue refonnaii.
leulissiiue'". ' De tcrtio : t Iiitcnde prospere, pro- Primo ergo illumuiaiuur ralione qua naturaliter
cede et regna". i Ut dicalur: t Asliiit regina a usum rerum discernimus, secundo inspiralione qua
dexlris in vestilu deauralo, circumdata variclate*. ». pcccatores nos cognosciuius, terlio spiiitali inielli-
IIoc ordine processit Judilh: primo se vest bns cnf- gcntia qua ad ccelestiasuspirainus, quaiio in resurrec-
tioribus sibi s-pec.ieuiapiavit, secundo Holopliernein lione quando Deumvidebimus. Primo < illuminat ont-
jugitlavit, lcrlio offcrens iu templo caput ejus pcr- nem lioniinein vrnienlem in liuuc niundum'"" > Dese-
jieluaefamoegloriara et memoriamsibi comparavii 7. cundo: < niuiuina oculos meos neunquam obdormiam
Sic Joseph priusesl ornatus polymita vcste, secun- in inorte'6.» Deiertio: <Surgc,ilhiminare,Jerusa!eiii,
do viriliter carcerem sustinuit potius quain coiret quia venil lumcn uium ". > De quarto : < Fulgebunt
cum clomina meretrice, terlio sttblimatiis secundus D justi sicut sol in regno Palriseoruui 18.> Pro quarto
factiis esla rege". In figura liujusortusbealoe Virgi- dicil Ambrosius:
nis i Judas genuil Zaram8* t quod dicitur oriens. Judas 0 quam glorificn fitccteorutcat
medilabatur castra ad orienlem tabcrnaculi inde •
Stirpis Duvidicai regia proles,
Balaam : « Oriclur slella ex Jacob9. > His tribiis Sublimis residens, lirgo Maria,
u-.eruit praeferri cxleris; quia Judas Joseph de ma- Supra cceligenaswtlieris otttnei.
nibus fralrum liberavit: quia his tribus prior niare Ilasc quatuor in illo ferculo Salomonis inveiiillir.Ait
P.ubrum transmisit: quia David de Ebron in Jeru- cnim : «Ferculum fecit sibi Salomon de ligfiisLmaili:
salem reduxil. Propler bocc incriia bealoe Virginis coluninas ejusleciiargenieas, reclinaloriuin aureiiiii,
ortu digna fuil, quae fuil el clara ex stirpc David. asrensum purpureum **.»Per lignaLibani anliqiri pa-
Fuit cnim ciara regia progenie, clara ahiindaniia tres; hoeclaiitum radices suas in imoponunlqm*iili|in .
gratioe, clara Christi conceptioue, clara glorifica- ramosin altuin. Ilrec oelskudo es( humilitas; per
"*Ps:il. U2. « Gen. 49. '«. Ibid. »' lbid. 9SOse. U. " Cani. 2. , 0° Ibid. ' Exod. 16. ' Psal. 67.
»i'sal. i'*. flhid. » ibid. «Ibiil. ' Judiili. 10. ~ Gen. 39 et seqq. ~' Maiih. 1. 9 Niim. 24. '°Apoc.
l.t. "Joan.S. » Jac, 5. " lsai. 33. '* Psal. 58. " Joan. 1. " Psal. 12. ".Isai." 00. '"Mui.h.
53. " Cai.l. 5.
sci COMMENT. IN CANTICACANiiC. — LIB. VI. 562
argonlUTiivirgiiiilas.pcraurumconceptioChrisll.per A {\ diot lenentes, duni verbum Deiimplenl, ct ad bella do-
asccnsum pnrpureum glorificatio Christi vel ejus. ctittinti dum alios cavere erudiunt, ct pergladium,
Quw est ista quwascendit per deserlum , sicul vir- <quodestverbumDei",> sapientiavincit maliliam".
gula fuini ex aromalibus myrrhw et llturis, el universi Per manus quibus tenentur, opera signilicaniur.
putveris pigmentarii. Non minor est virlus quamquwrerepartajueri;
[CARD.] Ascendil siqttidembealaYirgo.quia t asccn- Casus inesi iHic, hic erii artis opus.
sioues in corde suo disposuit l0.> Ascendil de virlulii Bonuniesilcctiiliiinconscienliaesternere.meliusspoii-
in virlulem proficiendoinoperibus suis exIerius.Aj- sum introducere, opliinum introducio mundtim con-
cendil per desertum, id est pcr mundum, quem pro servare ; sternerefloribiisodoriferis, sponsum iniro-
dcserlo habuit; nam coniemnens niundiim et ejus ducere Llanditiis, niiindiim conscrvarc excubiis et
concupiscenlias, spirilualihus adharsil dcliciis. As- gladiis ; floribus virltilum, bfanditiis oralionum et
cendil aulem slcut virgula, propter rcclitudinem in- obscquioruui, excubiis circumspectionum , et gla-
lentionis et operis, propter graliain liumilitatis, diis divini verhi et animadversiontim. < Praeparate,
prepter perseveranliaa soliditatem, propter exte- inquii**-", corda veslra Domino: > ecce quomotjo
nuationem carnissuse. Virgulaenim recia estetso- " stcrnant; <et scrviieilli soli: > ecce quomodoobse-
lida ;graciiis, cl humilis.lloeeenim virgadiciitirfumi, quiiset orationibus attraliaittr; < et liberabil vos a
quia fumus agilis esletde ignis calore esl, etprocedit, peccatis nostris : > ecce quomodo custodialttr.
ct as<enier.s ab hiimaiiisdjsparetaspectibus.Elbeata 73 Audi cliam poetam :
Virgo per officiositalem agilis fuit, quoe ad beatam Principio quod amare velis reperire labora,
Elisabeth se tratistulit ascendens in niontana" ut Qui nova nunc primnm milet in arma venis.
ei ministraret cl filio de ipsa nasciluro. Agilis fuit Proximus huic labor esl, placitum exorare repertum
Tenius ui longo lempore duret amor.
quia levi cursu, levi sallu velul idiluni, id esl transi-
liens, omnes vitiorum spinas el foveas transilivit. Audiprimum: tCor mundum crea in me, Deus *6;»et
Haec ardore Spirilus sancii accensa, sic ascendendd seeuitduni: t Spirittim rectum innova in visceribus
profecit in gratia, sic ascendit in gloria quod velut mcis";» et terlium: <Neprojicias mca facietua, ct
disparens, omncm huinanam cognilionem excedit. Spiritum sanctuin ne auferas a mc ". >
Et quia ad laudem istius virguloenon vidcatur suf- Sexaginta fortes, inquit : quod dicittir proptcr
licere procdicta commendatio , de ipsius odore sub- pcrfectionem senarii et denarii ex quibus multipli-
dilur: F.x aromalibut myrrhw el thuris, et universi catur. Senarius est primus perfeclus , cujits partes
pulveris pigmenlarii. Beala enim Yirgo omniuin ic multiplicative aggregatae senarium faciunt, et signi-
virlulum odore profndit Erclesiam; ipsa eniin hahuit ficat perfectioncm cuslodieudi mandata Dei, ut ncc
omuia aromata virtutum. Unde dicitur : Ex aromu- ultra progrcdiamur per proesumptionem, nec citra
libut myrrhw el ihurit et universi pulveris pigmeu- rcmaireamus per negligentiain. Denarius ex seple-
larii, qttem habet el facere novit pigmentarius, nario et lemario constat. Septenarius est virgo
scilicet Jesus Christus oninium largitor virlutum. numerus, quia nec gignit nec gignilur infra priininn
Per myrrham, qua condiuntur corpora inoriuoriim, limitcin, el significat iucorruptionem menlis. Ter-
siguatur jcjiiuiiiiii, el aliae carnis macerationes. Perr narius designal tria per quse debet doctor proficere :
thiis suavis odoris, orationum fiagranlia dcsignatur. scilicet doclrina verborum, gravitate morum, ints-
Per uuiversum pulverem aromatum, quia aromatai gritate suslinendarum passiouuin. Unde Apostolus :
lerunlur ui in pulverem rediicantur, et ut in pul- i In omnibus teipsum proebe exemplum bonorum
verem redacta comminuantur, designanlur omness operum, in doctrina, in gravilate, in integritaie ".»
vitiuies condita? patieiitia et humilitate. Sequitur : licm in tiibtis debet subdilos instruere: scilicel in
En lecluluni Salomonis sexaginta fortesambiunt de_> cordis ptiritate, in operum sinceritate, in verboruni
[ortissimit Isrnel, omnes lenenles gladios el ad bella _, sanilalc. Uude Aposlolus: < Sol non occidal super
doctissimi. D iracuniliam vestram 30.» Ecce de puritate cordis :
[THO.] Saloinon pacificus inlerpretalur. Ipse estt < Qtii furabatur jam nou furelur, magis atitem la-
Christus. Ipsi ergo lectulum farimus , quando a__ borel, ui habeat unde tribuat necessitatem patieu-
mundana solliciiiidine cessamus, et in ejus solo de- ti 31.»Ecce de sincerilaie operis : < Omnis sermo
sideriopausanius.Denariusautein perseuarium iiinl- nialus de ore vestro non procedat ".» Ecce dever-
tiplicatus sexaginla facit. Per denarium igitur Dc-- borum sauilate. De forlissimis Israei David Irigiul.i
calogum, persenariunt vero lotum lempus accipimus, habiiit fortcs. Tres vero fortiores illis : Abisai,
in quo omnia facta sunl. Ergo per sexaginta fortes, Sobochai , Jonatham. Primum dicitur sacrificium
oinnes jperfeclosEcclesiaeaccipimus,qui dum in sex£ patris mei, proplcr pcEnilcnliam ; secundum con-
diehns Decaloguincomplenl, hi leclulum Christi a»i- densum, propler oralionis et elcemosynoe frequen-
biunt, quiasaiicianimeiilem in qua pausat verhis eli tiam ; lertium jlonum cnluinbw, propter bonoe"fo«
cxeuiplis niuiiiitut ct sic ab ca hostes repellunt, gla- Iuntalis graliam. Trcs vero forlissimi qui cnslo-
" Psal. 85. " Lnc. 1. 6. " Sap. 7. »*-•«I Rcg. 7. «» Psal. 50. . " Ibid, " Ihid.
"Ephes.
•9 Tit. 2. •• Eplies. -». 31 Ibid. 3* Ibid.
PATBOL. CCVI. 12
5« THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINl 364
dicbant lectum ejus , bi cranl Eleazar, Semeias, _\ . David triginla forlcshabeb.it, hi cusiodiunt primuin
Jesboam, Hi quoque juxta noininum inlerpreiatio- leclulum. Tres fortiores, lii cuslodiunl secundum,
nem lectulos nostros custodiunl. Eleazar dicilur scilicel Abisai, qui dicitur paler meus superfluus ;
converiens nte; Jonalliaiu, sci-
itdjutorium Domini contra desperationem, Semeias Sohochai, quidicilur
obediens Domini contra inobedienliam Arioc: Jes- licet donum columbw, id est gratia Dei; quia su-
boam desipiscens conlra superbiam Salanse; se perfiua vitare, ad Deum se convertere, graiiam Dei
eniin sltilium et desipiscenlem debet iiomo rcpu- tenerc conliiientiam ciisiodiuiit, Sexaginta vero
tarc. Itaque qui confidil in adjulorio Aliissiini , qui dicunlur hunc custodire: qui isli tres.quia ler
obediens est, qui huniilis , ille fortis est ad cuslo- viginli sunt sexaginla. Tres forlissimi cuslodiunt
diendum leclulum. lcrtiuin : Eleazar, scilicet adjutorium Dei; Senieias
Tres suiil lectuli Salomonis: primusconjugato- obe.liens; Jesboam scilicet desipiscens et humilis.
rum , setundus continentium , tertius .virginum. Haecenim tria ad cuslodiain virgiuum suiil uiiiia,
Primi licet sibi dnbitum solvani, curanl se a crimine scilicel omnestenenles gladios. Sex sunl gladii;
cuslodire ; secundi coiijugitiin experti, curani am- priuitis est malerialis , secunrius spiritualis. Uuile
Pctrus : i Ecce gladii duo bic 83".> Et est gladius
jriius abslinere ; lertii ulroque contempto student B
soli Deo vacare. Primi snnt in irieenario , secunili verbum Dei: t Sermo Dei vivus esi ct eilicax cl
in seragenario, tertii in centenario. Hoc fit ratione penetrabilior omni gladio ancipiti •*.> Est et passio
comput.. In inferiori junclura pollicis sinistri dic gladius : t Tuam ipsius animam pertransibil gla-
decem , in seeunda viginti, in lertia triginta, ubi dius 3».>Est el gladius casligatio camis : t Accin-
summitas pollici.set primi digili se tangunt, quia gere gladio tuo super femur tuum, potentissime »».>
conjuges ita se blando osculo complcclunlur. Pro- Esl et gladius operationis: t Gladii ancipites in
cede numerando summitates digilorum : scilicet in manibus eorum »'. > Primo ferit ccclesiastica cen-
summitate secundi xxxi, terlii xxxn , quarli id est sura, secundo soecularis potentia , lerlio doclor ,
parvi xxxiv. Bescendeper juncturas parvi. Ad pri- qnario perseculor, quinto Dominus, sexlo spiritus.
inain xxxiv, ad secundam xxxv , ad inferiorem Priinus feril ut vivificel, secundus ul exemplo ca-
xxxvi. Pcr ires inferiores revertendo ad primum stiget, lertius ul sanei, quarlus ut mortificet,
digilum, ad inferiorem secundi digiti dic xxxvn, ad quintus ut exciiet, sextus ul superflua resecet. Pri-
inferiorem sequentis xxxvm , ad inferiorem primi mo proelalus ferit Ecclesioerebellem, secundo judex
xxxix. Ascende ad secundam primi dicens XL.AS- latronem , lerlio praedicator peccatorein , quarto
cende ad tertiam primi dicens L. Restanl quatuor p tyrannus innocentem, quinlo Dominus servuni
mediaejuncturse duorum mediorum digitorum : quae peregrinanlem , sexlo spiritus carnem Iuxurian-
sunt claustrum. In prima illarum , scilicel in aliiore lem.
maj'oris digili, dicLX, ibi esl ingressus clauslri in , Etad bella, inquil, </oc(i*stnit.Doclisunl pugnan-
quo sunt conlineutes,ad secundam illarum qualuor lcsciini diabolo; docliores, cum mun.do; doctissimi,
di.c-i.xx, ad lerliam LXXX , ad quartam xc. Ecce cum rorpore suo. Diabolus enim aliquando depre-
completum est claustrum. El quia non sunl in si- hendilur astutia , mundus polest vinci patientia ;
nislra manu plures juncturae , oportel ut cenlena- seuipcr vero nobis se ingeril carnis pelulaniia.Unde
rium computes in dextera, et sic transil de laevain niajor adhibenda esl vigilantia , ut simus ad bella
dexleram. Hoc esl numerus virginitati deputalus. dociissimi. Unde sequitur :
In xxx est fruclus conjiigalorum, quia multiplica- Uniuscujusque ensis super femur suum propter
tur ex lernario qui est diinidium senarii, scilicct limoret noclurnos.
perfecli numeri, el decem qui est perfecius. Eorum [THO.](Sic.) Electi qui jam ad perfectionem perve-
enini semiplena est pcrfeclio, in eo quod abstinent neruiii,cnseni,id eslrigoremcoiiversionissuperfennir
ab illicitis. In i.x est fruclus coiitiiieiitium, qui fit suum fertini, per quem carnis appetilum fraiigunt,
cx senario et dcnario, quia ambo sunt perfecti, D ne hoslis quem in nocte hujus iniindi tiinent, per
quia in contincntibiis est duplex perfeclio, in eo mollitiem adveniens leclulum maculare proesu-
quod illicila deviiant, et eliam absiinent a licitis. mat.
In ccntum cst friictus virginuin. Cenlenarins autem Legimus gladium super femur, el in ore.eiinma-
diguior esl, cum sil perfectus denario et senario, nu, et in corde. Et nos similiter porlemtts super
quia eos sub se comincl, et mulliplicaiur cx decem fcmur ad resecandas carnales voluptales, in oread
in se ducto , el esl qu-adralus. Igilur conjugati el resecandos superfluos sermoues, in manu ad secan-
conliiicnlcs suul post limilem primum ; virgines das operuin dissoluliones, in corde contra illicitas
vero in secundo , et suspirant in lcrtiuiu, scilicet cogitationes. Sed et Doiitinus liis modis portabil in
millenaritini.qui cstsolidus, quiariccics decem sunt judicio : super femur , ad lollendam nosiram cor-
mille,idestqiiiaestDeiis,quiesisolidiis,i(leststabiIis, ruplioncm : in ore , in approbando vcl rcprobando
cum cocteraomnia sint mobilia. Unde Boetius 33 : se;.tentiam proferendo ; in inanu, ut separct oves
Stabilisque maiiensdal cuncta moveri. ab licedis; in corde,osiendens vulniis laterts quo
" Uoei. De cons. phil. 33' Luc. CI2. ~>Hebr. 4. " Luc. 2. "°- Psal. 4i. "Psal. 174.
565 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. VI. ?,C6
vulneratus esl pro nobis. Tentationes ignorantioe j^ scilicet vioe qtioe est ad sinistram , el ejus quse est
liinornoeliirnus est; peccata scienliae sagiita vo- ad dexteram in amaritudine est. Hinc timens pec-
Ians in die ; negoliiim peramhulans in tenebris le- care propier peeiiaminrerorum, inde formidat ag-
via peccaia scienlise; limor nocluriiuslevia peccata gredi arctam viam qnoe ducil ad vilam *', suoede-
ignoranliit; incursus et daBinonium nicridianum hilitalis timens imperfeclum. Scd coitcum ea Judas,
gravia peccala scientiac. Quatuor sunt tenlationes : dum currit ad confessionis remedium. Tunc gcne-
quarum prima esl liinor noclurnus, secunda sagilta rat Phares, quando dividitur a via mala; generat
volans in die, lertia negotium peranibiilaus in.lene- Zaram, quando ut viam teneal orilur in eo gratia.
bris, quartum rioemoniuinmeridianiim. Primus sei- Claniat ergo cuslos :' < Lata cst via quaeducit ad
licet limor nocturnus est adversitas quoe se ingerit mortem el inulli intraiit per eam *8. > llaec est cnim
converlenli pro qno formidal converli; secunda cs( via qua homo quidam descendebat ab Jerusalem in
vana gloria quae de laudibus hominum surgit, sci- Jericho* 9, id est a visione pacis in defectum niun-.
Jicet quando sagitta fama* volat in die commenda- di; elSemei qui maledixeral David, fugilper cam,
liilis vitae ; terlia est anibilio dignitatiim , ul forle exiens de Jerusalem , secutus servum suum fugiti-
<minon c.urat laudes appetal dignitates, et haecest vutn "°-"'. Semei dicitur auditio mea, servus ejus esl
negoliuin perambtilans in tenebris, quia anibilio ex-. B caro, quae ciim deberet audire spirituin et ei ohe-
caecaleos; quarl.iestdaeaioiiiuiii meridianum»'*, qusc- dire, audit eam spirilus, et dum fugil cxtra Jeru-
est i:i inperfeclis. Hos fafso bono decipit diaboltis. salem, id esl visionem pacis, sequitur eam spiri-
Qui sapientes stmt non ignoranl astutias diaboli, lus, uinle inlerficilur, quia dixeratei rex : < Qua-
quia dicil boiiuni quod non estbonum. Prima impe- cunque die exieris de Jerusalem, morte morieris. >
dit conversioncm , secunda vulneral conversatio- Sic fugiunt qtii arctam viam liment aggredi. Sed
nem, terlia iiialis_eoiiimulalniercedem, (juarla proe- scriptum est: < Qui timet pruinam , irrtiet stiper
eipitat per errorem. llem prselali siinl cuslodes; eiim nix "».» Yia vero quoeest ad dexteram < arcla
Ecclesiae, vel unusquisque suae animoe. Nox cum, est, quse ducit ad vilam, sed pauci ingrediunttir pe.-
multis modis accipiatur, bic accipilur pro consensu, eam *".»Seri magnum proebet nobis solatium, quori
tentationis. Unde: < Noctem illam lenebrosus. Christus in ea passus est, < nobis relinqiieiisexem-
turbo possideat »8.»Dc custodibus : < Super muros. phim, utsequamurvestigia ejus"3*.»Igitureamuspcr
luos, Jerusalem, conslilui cuslodes 39.> Timor noc-. eum : et sic fugientes vise dispendium , fugiemus
ttirnus aliquando Jit ex defectu proprio , aliquando, liuiic limorem noctiirnuro. Sed arihuc estante ocu-
f icto alieno. Conira piimum egemus baculo, contra, los meos jielroe offendiculum. < Pelra autem erat
secundum gladio; baculo quo regamur, gladio quo( Christus "*.>In via certavimus, relaxantes discipli-
defendamur. De baculo ait Jacob : <In bactilo meo( noe rigorem. In petram offendimus, 74 incurrenies
transivi Jordanem isltim, et ntinc cum duabus lur- culpam criminalem; in foveam labimur venientes
inis regrcdior *°.> ln timore qui fit ex proprio de- in desperalionem. Hoecpeira est bona bonis , dura
feclu liniemus dispendiuin , offendiculum , lapsum. vero malis. Malis enim pritno est petra offensionis,
Dispendium viae, offendiciifumpelrse, lapsum foveoe. sccundo scandali , tertio confractionis. OfTehsionis
Via esi rigor disciplinaesub quo mililamus: « Petra, in mundo, scandali in jiidieio, confraclionis in
autcin erat Cbristus *'. > Fovea desperationis defe- inferno. In mundo per cufpain , in judicio per sen-
ctus, Primi timent, ne errent a via quoeducateos. tenliam , in iuferno per seternam miseriam. Dc
in portum voluntatis eorum ; secunrii ne offendantt primo el secundo dicitur : « Lapis olicnsionis et
ad lapiriem pedem suum; lertii ne cum accusatori- pelra scandali "". » De tertio: « Qui olieiiderint in
bus Danielis mittantur in iacurn leonum. Primii eum, colliduntur jfsuper quem vero ceciderit, con-
dicuni: «Replela esl malis anima mca *' ;> secundi:: fringeteum "«.» Super etim cadet cui dicelur :«Ite,
< Vita mea in inferno appropinquavil *'; > lertii : nialedicti, in ignem seternum".» Hic enim est lapis
< iEstimatus stim cum descendeniibus in lacum **.> i D excisus de monte sine manibus, qui confregit sta-
Igitur contra hoecIria ojiortet haberebaculum regi- tuain Nabuchodonosor '"; langilur a prselato, dat
ininis, quo via palpetur , quo lapis tangatur, quoi sonum isiuin : t Ecce venio cito , et merces mea
fovea deprehetidalur. inecuin est, reddere uniciiique secundum opera
Itaque custot, in bivio exislens palpel viain, tan- sua"9.» Reddit quoque bonis juxta opera sua. Hic
gat lapidem, deprehendai foveam , et clamel: <So- interim est infirmis fortitudo,. devolionis pinguedo,
hrie , et juste , et pie vivanms in hoc soeculo.*". > perfectis dulcedo, et fortitudo qua conlra adversa-
In bivio erat Thamar, quando cum ea coivit Judas, rium proevaleant; pinguedo qua suaviler diligant;
el ex ea genuit Phares et Zaram *«. Thamar ama- ditlcedo ut quoesursum suntsapiant. De primo di-
riludo inlerprelalur, Judas confessio, Phares rfiri- cilur: iPetra reftigium herinaciis 60.> Et: i Yeni,
sio, Zara oriens. Cuni igilur anima sedet in bivioi amica mea, in foraminibiis petra*, incavctnamacc-
"*Psa190. 38Job5. '9 Isai. 62. *« Gen. 52. " I Cor. 10. '» Psal. 87. *3 Ibid. * Ibid,
»« Tit. 2. "Geii. 58. *' Matlh. 7. »8 Ibid. *9 Lnc. 10.. »0-»' II Keg. Ui, »» J0b 6.
"M.ilili.7. »«'1 Petr. 2. •* I Cor. 10. »• 1 Peir. 2. *s Mallh. 21. »' Malih. 25, »8 Dan. 2,
" Apoc. 22. eo Psal. 105.
567 THOM.-ECISTERC. ET JOAN. ALGRINl 563
rise *'. > De secundo Job : < Lavabam pedes meos j^ ^ [CARD.]!Hiinc versum et sequcntem inlerserunt
buiyro, et pelra fundebat mibi rivos olei 6*.>Item: angeli, sancli sodales Christi, describenles quanio
< Ul sugeret mel de pelra oleumque de saxo duris- slndio bealoe Virgini angeli famulcnlurct assistanl.
simo ««.»Et pro leriio : < De petra melle saturavii Dicil ergo: En leclulum Salomonis sexaginta forles
eos '».> Alioqui si offenduntad lapidem istum, re- ambiunl ex fortissimis lsrael, omnes tenenles gla-
stat ut in foveam cadani. dios et ad belta doclissimi. Uniuscujutque ensis
Sed priino hanc foveam aperiunt, secundo fo- super femur suum pro, ter limores noclurnos. Le-
diunt, terlio in eam cadunl. Aperiunl, dum pecca- clulus Salomonis, id est Christi vcri pacifici, beata
torum offensionem alii imitantur; fodiunt, dum de Virgo dicitur in qua Deitas inrlinalo capite Dei Fi-
malo in pejus declinaliir; ineidunl, duin in talibus lius requievit velui in Ieclulo. Unde ipsa dicit:
in morte deprehendunlur. Hoecuno versu ostendil t El qui creavit me requievit in tabernaculo meo".»
David: < Lactim aperuit et effodit eum, el incidit Cum aulem, sicut Apostolus ail, < Omnes spirittis
in foveam quaiu fccil «". t Primo itaqtte traduntur ccelesles administralorii sinl: et mittuntur propier
juriici, seoundo exactori, lerlio lorlori : jitdici qui eos qui hscrediiatem capiunt salulis *"; >et tiou so-
de peccalis facial judicium, exaclori qui exhibeal him ad minislerium bominum minorcs miltunlur
judicatiim, tortori qui flagellis extorqueal exactum, U r spiriius: sed etiain superiores et de ordine Sera-
quousque ad novissimum quadranlem reddat uui- phim, qui propter charitalis ardorem dicunliir flam-
versum dehitum. Nolandum quod sunt quadranles ma ignis vel ignis urens; unde Psalmisla: i Qui
quaiiior. llomo ciiim constal ex quatuor elemen- facit angelos suos spiritus: ct minislros suos >flam-
lis: igne, aere, aqua, lerra. In igne accipilnr cha- mam ignis vel < ignem urentem "; '> osienditur in
rilas quse est primus quadrans, in aere gratia Dei boc loco quod ad cuslodiam et obsequiuin beatoeVir-
vel vita hominis quaeest secundus quadrans, in aqua ginis non infcrioris. sed superioris dignitatis angeli
abluiio peccali quod esl terlius quadrans, in terra, dcpulali sutil, cum dicitur quod liiinc leclulum am-
quod corpus est quarlus et novissimus quadrans. biunt sexaginta fories de fortissimis Israel: nam
Ibi ergo exsolvet quia pcccavil conlra chariiatem, beatam Virginem ambiebant diligenli custodia el
quae esl primus, qua et quia gratiara Dei in vacuum obsequii raverenlia angelici spiritus fo les inter
recepit "'*, vel male vixitquocest secundusquadrans; fortissimos spirittium, qui pro eo quod Dcum assi-
et quia post baplismum se iiiqiiinavii, quoeest ler- dua contemplalione conspiciunl, lsraelis iioinine
tius quadrans. ln corpore inalcopcralus est, quarlus designanlur; el isti sexaginta fories dicuntur, non
ct novissimus quadrans. Ecce timor nocturims cx propler numerum, sed propter numcri mysierium.
deleclu proprio. Est alius liinor nocturnus ex facto C Nam ille nunicrus ex scnario conslat et denario;
alieno. Triplex est limor nocliirnus : timetur enim senarius auiem perfectionem signal. Denarius quo-
iilusio, machinalio, incursio : illusio pliantasniatum, qtte qui regis habcl imaginem, el dccein numeruin
macliinalio lalronum, incursio bestiarura ; phantas- in se continet pretium, angelicam desiguat liaturaK,
mata quoe turbant, lalrones qui asporlant, bestioe quae ad iniagineni Dei creata esi, expressius et velut
quse devoranl, turbant animain, asporlanl subslan- quemdam denarium tres habel poienlias naturales ,
tiarn, devoranl carnem humanam. Isli tres inimici intellectum, voluntatem, et memoriam, seplem do-
stint. De primo: < Ingredielitr beslia lalibuliim et nisSpiritus sancli insignitas. Iluic sententiaeconcor-
in anlro suo morabitur *«. > De secundo: < Si sci- dal quod perdeoem drachmasin Evangelio'* novem
ret paterfamilias qua bora fur veniret, vigilaret ordines angelorum et humana natura signantur.
ulique el non sineret perfpdi domum suam «'. > De Igitur per sexaginta fortes illi signantur spirilus,
lertio: « Nam et leonem et ursum interfcci ego qui in subtilitate naluralium cl abundantia spiri-
servus luus «8. > Primo erant turbali apostoli, qui lualiuin graliarum, el expressiore Crcatoris simili-
videntes Chrisium ambiilanteui super flucius, pu- ludine, quadam perfeclione caeteris prseeniinere no-
tabant phantasina esse «'. Phaniasmata stint ssecti- scuiiltir. Horum fortiiudo, prudcniia, et obseqtiii
larium volupiatum; fures qui auferunt thcsaurum D «- pronipliludo demonslratur, cum dicilur: Omnes
virlutum; bcstiae devorant gravitate flagellorum. tenenlesgladios, el ad bella doclissimi, et c.elera qurc
Oportet ergo ut conlra ista habeas gladium. Contra scquunltir. In gladiis designalur potesias debellaudi
primum, gladium discrelionis super femur luum, malignos spiritus. Cum dicunturarf bella doc;iszimi,
ct sic procul reccdenlsomnia et noctium phanta- oslcnditur corum prudentia ad obviaudum rontra
smala. Conlra secundum, glariium sollicitudinis in omnes insultus doemonum. Cum aulem dicilur:
iii.iim, et sic thesaurizabis libi thesauros in ccelo, Uniuscujusque ensis super femur suum, ostenditur
ubi fures non effodiunt nec furantur '°. Sic coulra qtiam sint exjiedili, el quara parati ad proeliaiidiiui;
liuin eris ad hella doclissimus et bcsliam terroenon nam homines pugnaluri dum exspectani adversa-
formidabis. rium, super femur soum exiraciutii solent tenere
En leciulum Salomonis sexaginta forles am- gladium. Quare aulem isti fortes hunc lectiiliiui am-
bitint, etc. biant, dcmenslralur cuni dicitur: Propter timores
61 Cani. 2. 6«Job. 29. 63Deut. 52. 6*Psal. 80. 6» Psal. 7. 6«*11Cor. 6. "' Job 52. •'
"° I.uc. 22.
««IReg. 17. 69Matlh. 14. MatUi.6. "Eccli.2i. " Uebr. .1. '3 Psal. 193. '• Luc. 15.
 369 COMMENT.1NCANTICACANTIC. — LID. VI. 570
nodurnos, ad repellendum videlicet non solum A . vetus ferincnUiin '>. > De secundo: « Sicul adipe
lentationes graviores, sed etiam illam brevent et el pinguedine replcalur anima mea «°. > Teriio:
nioriicam, quse per timorein nocturnum designalur « Ut cxhilaret faciem oleo •'. > Columnse ar_;entcae
in Psalmo: ubi dicilur: « Non timebis a timore no- sunt quatuor cardinales virlules : jusiiiia, pruden-
clurno '". > Nam per ministeriuni angelorum sic a lia, fortiludo, lemperantia. Haj alium usum habent
hcata Virgine repulsa est omnis lentatio, quod post in palria quani in via. lbi enim est juslitia, se Deo
conceptioi:em Filii nec etiam venialiler peccasse subdere;prudentia, nulhimei aequare vel majorem
credaiur. Sequiliir: statuere; fortiiudo, inseparabiliter ei adhoerere;
Ferculum fecil sibi Salomon de lignis Libani: co- temperanlia, in nulla re noxia delectaliortem ha-
tttmnas ejus fecil argenieas, reclinatorium aureum, bere. Hic vero justilia est cuique reddere quod suum
ascensum purpureum,media charitate conslravil,pro- est, vel misericordia in egenis; prudentia, praevidere
pier filias Jerusalem. in insidiis; fortiludo, stare in adversis; tcinperan-
[THO.]Tria stint fercula. Primuni est Ecclesia, lia, modum imponcre sitperfluis. In prima sumus
secundum anima, tertium Maria. Primumfert Chri- recti, in secunda cauli, in tertia firmi, in quarta
stum, sacramentorum unilatem sustinendo, secun- sobrii. Ad has nos invitabal Christus. Ad primam:
dum suave jugum mandatorum ejtts ferendo, ter- B ] « Quodtibi non vis fieri.alii ne feceris8*. > Adsecun-
liiiin in utero concipiendo. Ligna Lihani incoinpii- dam: i Estote prudentes sicut serpentes et sim-
trihilia sunt. De his sibi Salomon ferculum fecii, plices sicul columboe83. > Ad tertium: Esloie fortes
quia Clirislus Ecclesiani de sanclis in oeternum in bello 8i. Ad quarlain : « Viriete ne graveutur cor-
permansuram fecit. Columnas ejus fecil argenieat, da vestra in crapula et ebrielate 8". >
quia praedicatores qui eam su^t:nenl in ea ordinavit; Reclinatorium sequitur aureum. Scienriutn aiitem
bi argenlei sunl, quia alios nitore eloquii erudiunl. quoriprius nos oportel declinare, secundo iuclinare,
Reclinatorium fecit aureitm, quia Deus, dum in cor- terlio reclinare. Dcclinarc a inalo, inclinare liuini-
dibus perfectorum resplenduil, eis divinitalis sttse liando, reelinare Cbristo innitendo. Declinare ut
potcntiam per contemplaiioiiem oslendit; el lioc simus mundi, inclinare ne simus superbi, reclinare
reclinatorium est aureuiu, quia melior esl sapienlia ul simus securi. Et sic faciamus Chrislo reclinato-
cuncis opihus, cujus ascciisus est purpureus, quia rium aureum: quse esl sapienlia. Ilaiic opor:et tria
per multas tribulationes et quandoque per effusio- habere: scilicet scicniiam ad ordinationera operuin
nem sanguinis illuc pervenitur. Sed quia uos infir- et virlutura; inlellectum ad cognitionem coeleslium;
mi sumus, per labores illuc pertingere non possu- saporem, ut sentiamus dujcediiiem eorum.Unde Da-
mus, consolatur nosquod sequilur: Media charitale **•vid: « Dcclaratio sermonum luorum illuminal, >
contiravit propter filiat Jerutatem. Filiae Jerusalem scientia inferiorum: < et intelleclum datparvulis. t
dcbiles dicuntur, quae non virifiter jsicut mascufi Ad cogniiionem supernorum el ul ea guslarem,« os
conlra vitia reluclanlur. Ferculum illud est anima meum aperui et atlraxi spirilutn «". > Item, esl re-
justi, quae ferre dicitur Clirislum ferendo jugum clinatorium eburneum, csl argenteum, esl aureum.
cjus suave. Ferculum enim a ferendo dicitur quod Priinuiii in ulero Yirginis, secundum in corde fra-
fil de lignis Libani. Libanus candidatio interpreta- Iris, terlium in sintt Palris. Primum eburiieuin,
tur. Ligna ejus impuirihilia sunt, el quantum in propter candorem virginilalis; secundum argeu-
aliuni exiendunt ramos suos, tantum radicem figunt leum, propter nitorem innocenlioeet mansuetudinis;
in terram. Hoc ferculum de tribus materiis diciiur lorliiim aureuui propler splendorem divinilatis. Iu
ficri, scilicel de lignis, argenlo, et auro. Ligna sunt priuio requievit Chrislus per incarnationem, in se-
opera in effeciu, argeutum virlutes in habilu, aurum cunrio per cordis puritatem, in lertio per aeternam
sapienlia est et scieuiia iu ordinaudo, et duicedo in de Patre nalivilatem.
gllStll. Ascensum, inquit, nurpureum. Ezechieli oslensum
Itaque opera nostra siui iuiputribilia, id est sine 0 est sedificiuin, et in oclo gradibus ascensus ejus.
jieccali adinistione. Habeat radicem adcxclusionem Eosdein credo esse hujus ferculi quos enumerat
hypocri^is et negligentioe, habeant hilariialem ad Peirus in Epistola canonica:< Instruite, inquit, in
exclusionem necessitatis et tristilisc. De jirimo fide vestra virtutem, in virlute scieniiam, in scien-
Isaias": « Kalendas vestras et neomenias odivit tia abslineiiliam, in abstinentia palientiam, in pa-
anitna ntea. Manus cniui veslrsc sanguine jileuoe lieniia pietaiem, in pictate frateriiiiin amorem, in
sunt. » De secundo: « In charitate radicati et fun- fraterno amore cliarilatem ". > Ecce ascensiones
dati ". » De tertio: « Non ex tristilia aul ex neces- disposuit de virtute iu viiiutem 8'. Virtutem hic ap-
siiate; hilarein eniin datorem diligil Deus '«. » pellat constantiam, pietatem in Dcu.u, fraiernum
Propter priinum ferinenium a sacrificio prohibelur, amorem in proximujn, charitatem: 75 ' opcribus
propter secundiim adcps offertur, propter tertiura horiim, patienlia. Hic est gradtis et color quo toius
oleuiii superfundiiur. Propter primuin;« Expurgate asceiisus iste est purpureits. Purpiira veslis est re.

"Psal. 90. " Cap. 1. " Etihes. 5. ~~II Cor. 9. " I Cor. 5. "Ps.il.C2. «'Psal. 105. »" Matlh.
7. "Mattli. 10. "Hebr. 11. 8SLuc. 21. " Psa.l. 118. 87liPctr. 1. s'Psal. 85.
371 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 572
gia; qua vestiuntur hisignes personse, per qiiam _.i propler cffusionem sanguinis, quse frequcnler ihi
designantur insignes ascensus. Dicunt quod est ilt. Ilaec tres gradus hahel. Primo enim debemus
ptirpura rubea, est scandicina, est candida. Rubea esse pacati, secundo patientes, lertio pacificati.
est in ferculo Ecclesise martyrium, scandicina in Pacali a proecedenti murmuratione ; palientes, ul
ferculo animoe humilitas, candida in fcrculo Marise suslineamus sine lurbalione; pacilici, facientes pa-
virginitas. Sed quia non '
omnes possunt ad operalio- cem his qui sunl in seditione. Per istura ascensum
nern , nec contingcre ad culmen virtulum, vel ad purpureum possumus ligna Libani imitatione tan-
sapientise gtislum, sed tamen Deum el proximum gere, et columnas a longe palpare, sed alia purpura
diligere possunt, ideo sequilur: Media charilale oportel ascensura colorare, ut possiraus ad recli-
coustravil propler filias Jerusalem. Fecit et aliud naloriiim venire, id est Cliristi sanguine, sicul el
ferculum Salomon gloriosani Virginem qua- porla- ipse ascendit, assislens pontifex futurorum bono-
vit eum in ulero, el de lignis Libani. Mons Libani ruin, per proprium sanguinem inlroivit semcl in
tribus regia est in Israel. Ligna ejus [Palres qui a sancta 93. Sed quia filioe Jerusalem, id est in-
David descendunl, de quibus factum est hoc fer- firmi, nec Palrum possunl expresse imitari rcligio-
culum, quia de eis nata est Maria, unde : < Regali nem, nec columnartiin tangere perfectionem, nec
cx progenie Maria orla ex tribu Juda, clara ex stir- ]i ad reclinatorii se ingerere consummalionem media
pe David 88.>Nec dubium esl quin Sapieulia oedifi- charitate conslravil propler filias Jerusalem, ut sal-
caverit sibi domura in ea, excidit columnas se- lemperDei el jiroximi veniant dileclionero.Filise
ptem •*, id est seplem dona Spiritus sancii. Sed Jerusalem dicuntur nec debiliores, nec bealiores.
ex istis babet quatuor formatas. Prima peccali im- Primoe proplcr sexus iiifiriiiitaiein, secundse pro-
iiiiinitas, secunda incomparabP.is bumilitas, lciiia pter amorem mulierum vehemenliorcm, (ertioequia
privilegiala virginitas, quarta conlra naturam fe- lioi) laboranles sicut viri feininoe hahent requiem.
cundilas. Prima est argentum igne examinatunt, De primo, ut hic : Media charLate constravit pro-
quia igne Spiritus sancti faclum est in ca peccati pier filias Jerusalem : de secundo : < Talis esl di-
piirgamentum. Secunda est argentum quod malleis lectus meus, el ipse esi aniieus meus, filiaeHierusa-
concussum, ad cujusiibet vasis formam se applicat lcm °*; > de terlio : < Filioe Ilierusalem, nunliate
suscipiendum. Teiiia est argenlum caudidum, quud dileclo, quia amore langueo •". > Ferculum Ecclesise
esl virginilalis argumentum. Quarla esl argeiiiiun, in charilale conalravit, utsinl in cliaritate fuudaloe;
quod in utero Yirginis impressum monela noslrae ferculum animac media charilale inflammavit, ut
miserise suffccit ad redemptionem omnium. Prima sint fervidae; ferculum.Mariaemedia charitale conlir-
est casligata raliooiiialio divin;u obuinbrationis, se- J uiavil, ut siut securae. De primo : < In charitale
cunda defricata ferrugiueis paleis suas dejeclionis, radicatiet fundali 98; >de secuudo : « Lampades
tertia esl expolila lima sobrielalis, quarla esl or- ignis alque flaniiiiaruin 9'; » rie tertio : < Charitas
nata eleclro divinitatis et huraanitatis. Per priuiain nunquam excidit 98. »
ruptus est funis quo trahatur genus huinanum. Ad Ferculum fccil sibi rex Salomon de lignis Libani,
secundam collisa est supcrbia, qua anle ruinani ex- columnas ejus fecit argenleas , reciinalorium au-
altatum est cor dscmonum. Pcr tertiam del.ililalus reuin, ascensum purpureum : media charilale coit-
esl fomes peccati, per qtiod non inxeuio in me, hoc slravil, propter fdias Jerusalem.
esl incarne mea, bontim 89*.Per qiiaiianiexclusaest [CARD.]ln hoc versiculo per composiiionem fer-
maledic.io terra? nostrae, scilicet: iSpinaset trihulos culi bealae Viiginis privilegia commcndantur. Fecit
germiiiabit tibi90.» Nam lerra nostra dedit frucluin igilur rex Salomon, id est Clirislus, sibi fercidum,
sutim 91. Sequitur reclinalorium aureum. Ipsum est sive ihroiiunt, per quod defertitr ad nolitiam ho-
caro assuiiipla in Virgine, in qua habitaviiplenitiido ininuiii , cum incarnationi suae beatam Virginem
divi itatis corporaliter 9S.Auitiin preliosius est cae- proeparavit, et eamdem sibi matrem fecit. Hoc au-
teris metallis, el illa caro omnibus crcaturis. Pre- rj tem ferculum fecil de liynis Libani, el inierprelalur
tiosior iu ulero, preliosior in mundo, pretiosior iu Libanus candor vel thus, quia sanciitatem Virginis
ceelo. In ulero cunctis generatis, in mundo omuibus conipegit Dominus ex otiore bonorum operum et
creaturis,in ccelo angelis. Primum, quia pollutio candore viriuluin. Columiias hujus ferculi fecitar*
coitus non intervenit; secundum, quia in resurre- genteas, in coluninis consistit forliludo fercul;,
clione gloriosior omnibus creaturis caro Clirisli columnae autem istie quatuor eraul, el argenteaej
rclioruit; terlium, qua sedeus ad dexteram Palris designatae per proprietates argenti. Argentum si-
va-
stipercherubim ascetidil. Primum signum esl remis- quidem dulce soual, fulgel, candet, el prelio
siouis, secundum incorruplionis, tertium divinae lel. Igitnr per quatuor coluninas argenteas riesi-
visionis. gnanliir in ntatre Domini dulcis sonus oratioiiis iu
Hic ascensus, sicut precibus apud Dominuin, splendor sanctitatis ad
Ascensum,'mq\i\l,purpureum.
dicluni esl, est paticutia quse purptira dicilur illuminalionem hominum , candor virginilalis in
~" Hcbr. 9.
88 Offic Eei', ~' Prov. 9. «a' Uom. 7. ~" Gen. 5. " Psal. 66. •• Col. 2. ~" Cant.
5. '» Cant. 2. S6Eplies. 3. 9'_Cani. 8- 6slCor. 15.
375 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. VI. 574
niatre, pretiositas male.iiitalis in virginc. Reclina- A _. idest dc fluxa cogilMione; de domo pairis, :d cst
lorium quoqiic aureum fecil sibi Cbristus in fercu- de mundana conversatione. Hunc triplicein filii Is-
lo, nam Virginis nientem perfuriit plenituriine sa- rael fecerunl eunlcs ad terram promissionis : primo
pienliac, quse significalur in auro, et sic illuslravil de ^Egypto, secundo de mari Rubro, lertio de de-
cognilione riivina, ut merito dici possit quod caput serlo. Primo, ne servirent in lulo et latere carnis
suae diviniiaiis rcclinavil in ea. Ascensum quoque snse; secundo, ne mergerenlur, flucluanie cogila-
purpureum fecit Dominus, nam purpura judicium lione; lerlio, ne labescerent venenosa miindi vani-
esl regise dignnalis, et Cbristus per assumptionem 'laie. Primus dilficilis; ait enim Pliarao : < Non ex-
carnis asceiulit et iulravil in hanc sedem el indica- ibilis*. > Secuiido ait : < lle, s.icrificalc, sed ne
vit se muiirio regem : nam in passione sua de san- longius abeatis 3. > Tertio : < Ilc, scd pecora ve-
guine carnis assumptae scripsil in femore suo et in slra relinquatis *.» Quarto compelluntur exire pri-
veslimemo suo : <Rex regum, eiDoiiiinus dbminan- mogenitis niortiiis. Primo eiiiiu obsislit riiubolits ne
tiurn *•. > Dicitur autem ingressus ejus in titerum de volunlate carnis exeamus. Slatim nos ient.it uc
Yirginis ascensus, ad simililtidinem verbi Isaioe longius abeamus, id es.t ne perseveremus. Deinde
dicenlis : < Ascendil Dominus super nubem le- ut pecora, id esl besliales appelilus ci relinquamus.
vem '"•, > et appcllalnubem levem carnem sanclam I* ' Ultimo Dcus primogenita, id est cogitaliones occi-
Chrisli , nullo peccali pondere proegravalani. Et dit, el sic egre.iinnir. Sed occiirrunt fluclus maris,
hene ascendisse dicilur Doniimis, descendens in id esl fliixus ssecitlariuni cogitationum, quos in
Virginem; nam quia desrendit inclinando divini a- virga Moysi, id est discipliua egredimur. Hse co-
lem, inde ascendit in cordibus hominum pcr co- gitaliones suut populus Ainalec, qui tingens san-
giiilionem. Quod auleni sequitur : Media chariiate guinem interpretatur, scd |iereunt, si regem earum
constravit, propter filias Jerusalem, ubi alia trans- prius occidamus, scilicel Agag, qui meditalio in-
latio dicil: < Iufra ipsuiu liihostratum charitatem a lerpretaiur. Deinde nos oportet egredi de deserlo
filiabus Jerusalem [resume fecit],» sic intelligen- mundi, ubi sunt vcnenosi serpentes mundanoeva-
diiin esl. Iiiterprelaiur siquidem «Ijthoslrotus sive niiatis, si aspiciamus serpeutem in Iigno«id est
gabatha, quod legilur in passione Doniini, sublime Chrislum in cruce, ut hos cgressus Chrisltis ailju-
proclivium. Designalur ergo per media, sive litho- varet, et ipse tertio egressus esl: primo de ccelo,
stralus ipsa sedes in ferculo quoeest quasiquoddam secundo de Yirginis inero, terlio de sepulcro.
proclivium , respeciu sublimitatis columnaruin. Quia igitur peccando transgredimur, primo egre-
Christus ergo faciendo sibi sedem in fcrculo, ea dianiur, secundo iugrediamur, terlio aggrediamur,
p
quae eranl mcdia inler seriem el ligna ipsius fercu- quarlo congrediamur, quinto progrediamur, sexlo
li charilaie constravit, id esl complanavil, vel con- rcgrediaraur. Primo egrediamur de carne, demiiu-
stravil; ad insidendum paravit, sicut equus sterni- do, de cognalione, secundo ingrediamur oampum,
lur, ciiiu sedes in eo paratur, sedem ergo ferculi leiiio nggrediamur bellum, quarto cotigrediamur
Christus charilate conslravit, quia non nisi in tenenles inimicum, quinto progrediamur ad triuni-
charitale manet, residet, aul quiescil. Hoc autem phuin. Sic < Abraham ibat vadens et proficiens
fcrculuul sic fecit et sic disposuit Doininus pro- ad meridiem •*, et lsaac ibat progrediens et succre-
pter filias Jerusalem, itl esl propter salutcm lidc- censdoneciitagnuscffectus cst". Sexlo regrediamur
liiim aniinarum. Sequiliir : adpatriamnoslram, id estadparadisum ciini Christo.
Egredimini, filiw Sion, et videle regem Salomonem Salomon pacificus interpretatur ; sic ergo nos de-
in diademate quo coronavit eum mater sua in die cet egredi ut ipsum videamus et suscipiamus paci-
sponsaiionis suw, et in die twiitiw cordis ejus. ficum in mundo, patientem in ligno, pacalum fn
[Tuo.] Mater Christi beala Maria. Hsec coronavit judicio, ipsam pacem in regno. ln diademate, in-
eum dicidemate, quanrio ex ea carnem assunipsit, quit. Tres legimus Chrisli corenas: prima carnea,
et.hoc in die sponsationis suw, et in die twtitiw cor- D '. secunda spinea, tertia aurea. Duaesunl manifesloe,
dis ejtts. Quando enim divinilalem suatn humani- de lertia in Apocalypsi : < Vidi, ail, angelum de-
tati noslrae copulavitincarne noslra, licel passionem scendenlem de ccelo, et corona aurea in capite
pertulerit, de rederaptione nostra vehementer ex- ejus **.» Prima niililioe, secnnda conlumeliae, terlia
suliavil. Sed cum diadema pro gloria assutnatur, gloriae. Prima coronavil ettm mater, secunda nover-
ipseveronon gloriam, sed confusionem in carne ca, teriia pater. In prima videamus eum tit nos
habueril, quomodo coronam accepil'' Sed quia inde terreant liagclla, in secunda, ul sustineamus ludi-
coronabimur qui sumus ejus-nembra, ipse vero ca- bria, in lertia, ul nos trahant prsemia. Per primam
put, corona membrorum propier corporis unitatem nobis conlulit consolatiouem, per secundam nos
capiti Clirislo atlribuiliir. Abrahac trijdex egressus crudit ad compunclionem, per tertiam nos invilal
indicilur Domino.i Egredere, inquil, de terra luaet ad beaiiludinem. Ilem tres simt coronse quae ad nos
de cognalione tua, et de rionio palris tui ', > de pertinent : prima est sanciitatis significandse, se-
terra, iri est de carnali voluptaie; dc cognatione, cunda justiiise, terlia gloriae. Prima est lonsura
"Auoc. 17. '•• Isai. 19. * Gen. 12. * Exod. 3. » Exod. 8. *•lbiri. "~ Gen. 12. « Gen. 26.
«'Apoc. li.
375 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 57G
capillorum, quoe significal perfcctionein in nohis; .A qui. quscriint cum mulieribus in scpulcro. Prinii
u:ide Aarou : <Coronain capiieejus erat sicut sol; > quaerunl cum muneribus, secundi cum lacry-
de secunda Paulus : < Reposita est niihi corona rais ct gemilibus, tertii cum aromatibus : cuii!
juslitise «, > dc terlia' David : < Gloria el honore muneribus auri, niyrrhse et thuris; cura lacrymis
coronasti eum, Domine '. > Prima esl in exsilio, et gemitibus poslulandse reconcilialionis; cum
secunda erit in judicio, lerlia in regno. Prima in aromatibus devotionis. Primi sunt qui noviter cou-
signum, secunda in tesiimonium, lertia in proc- veiiuiilur, secundi qui post lapsum revertuntur,
iuiuin : in signum gratire, in icstimoniu.ra mi- lertii qui suspirant, quia lamdiu a regno differuii-
liiia* , in proemium victoriae. Jn die, inquil, tur. Primi cnm inuneribus myrrhse, el thuris, et
sponsaiionis suw. Est matrimonium initiatum, auri : myrrhae satisfactionis, thuris orationis, auri
est perfeclum, est consummatum. Priiuum in de- sapienlise et discretionis. Sed myrrha hxc triplex
sponsalione, secundum in.conjiiiicliouc sub lesti- esl. Prima est conlrilio in corde, secunda confcssio
monio Ecclesiae , tenium in copulatione. Hocordi- in ore, lertia in manu, id esl in opere. Prima est
ne junxit sibi Chrislus Ecclesiam. Prius se sponsa- amara, secunda amarior, lerlia amarissima. De
vit.sed tertio facta eslhocc desponsatio, sicut n\'i~JQ prima : « Recogilabo lihi aunos meos in ainarilu-
Osee prophela : < Desponsabo le mihi in sempiter- " dine animae meae". > Hccc est myrrha de qua rii-
liuni, et desponsabo te in justilia et jiidicio, et in cilur: « Fasciculus myrrhae, riilectus meus mihi,
misericordia et in miserationihus, et desponsabo inler ubera mea commorabiiur'». »"De secunda :
tc in fide 8. > Prima facla est sub circumcisione, « Loquar in amaritudine animse meue:v. > lude :
seciinda sub lege, lertia sub gratia. Prima per « Labia ejus slillantia lnyrrham primam '*. > De
Abraham, secunda pcrMoysen, lertia perChrislum. lerlia : « Corripies me et vivilicabis me'". >—«Ecca
Prima facla est in sempiternuin ad firmiialem, in pace amaritudo mea amarissima ". > Itein :
secunda in justilia propter seqiiitatem, et in judi- « Manus nteaedislillaverunl myrrbam, et digiti mei
cio propler auslerilalem, in misericordia propter pleni myrrha probalissima ls. > Thure significa-
dilectionem, et miseratione propter operaiioncm, vimus orationem; ul aulem pura sit oratio, thus
lertia in fide ad Trinitatis cognilionem. prius ignc chfritalis debet cremari lanquam iu
Dicitur et hoc moraiiter de anima ordine ihuribulo, in corde debet einittere fumiini ex la-
converso. Prius enim oportel sponsari in fide, ut crymis el oris confessione el prolalione. Debet dare
credal; secundo in judicio, ut sua peccata disqui- thus odorem ex bonoruni operum exhibilione. De
rat; et justitia, ut disquisita punial: in misericor- duobus primis ait Apostolus : « Orabo spirilu, orabo
dia, ut ei Deus peccata dimiltal: et uiiseraiione, C et menlc; psallam et spiritu, psallamet menle '•.»
ut eleemosynam ipsa anima faciat; lertio iu sem- Spiritu, id est flalu oris. De secundo idem : < Volo
piternum, ul eam Detis in bono custodiat. Priina viros in omni loco orare puras manus levanles '".»
facta esl iucipiente nocte, secunda nocle medianle, Ecce myrrha, ecce ilias, sequitur aurum, scilicet
tertia in die. Unde dicilur in die desponsationif sapienlia ordinamli vitam suani, inde: <Thesaurus
suw. Ecce matrimoiiium nuntiatum, in passione dcsiderabiiis *'» requiescit in ore sapiemis. Item :
pcrfeclum, in sancli Spirilus adventu consumma- • < Ab aquilone aurum veniet **,» id esl a. peccato-
tum. Et in die, inquil, twlitiw cordis ejus, hoc est ribus pcr Dei misericordiam sapieniia. Converso
in passione: quamvis enim ipse dolores suslinuit, tria conferl hoc aurutn : cautelam, forliludiiie<n,
lamen de salute nostra lsctatus est. Est l.ctitia providenliam : cautelam contra diaboli asluiiam,
carnis, et est laetilia cordis, et est hstitia animsc et fortiludinem contra camis petulauliam, providen-
corporis. Prima est de temporalibus, secunda de liam ad ordinandos sensus suos contra mundi fal-
spirilualibus, tertia de ccelestibus. De prima : < Lse- laciam, inde : < Sapienlia vincit maliliam ", » id
tanlur cuminale fecerint"; > desecunda: <Lsetare, cst dsemonis astutiam. < Attiugita fine, > id*est a
Jerusalem, eldiem festumagile •*; > de tertia : < In principio conversionis, < usque ad finem, >'extremae
lerrasuadupliciapossidebunl, lsetiiia]serapiterna erit p. resolulionis, <fortiler > contra caiiiispetiilanli.ini,
eis ,0.»— «Non fuit tanta, in Regum primo, loetitia <el disponil omnia suaviter ", > sensus suos ordi-
ab heri et nudiustertius '°*. » Nec rairuui, quia venit nando contra mundi fallaciam. Pro priino vidit
Dous in castrum, unde David cxsulians onines quae- Joannes <angelum prsecinclum ad mamiltas aurea
renics Dominum ad hanc invital loelitiam, sic : zona*".) Pro secundo vidit propheta aliuin cinclum
« Lseletur cor quaerentium Dominum. Quoerite Do- renes suos auro obrizo ". Pro tertio ait Joannes :
niiniim, et confirinamini; quaeriie faciem ejus sem- « Vidi angelum descendenlem de ceeloet in capitc
per".» ejus aurea corona ". » Ecce priini qui quxrunl ctini
Sunt qui quaerunt ciiiii magis in prsesepio, sutit muneribus, his dicilur : « Laetetur cor quoereutium
qui quaeriint cum Maria et Joseph in lemplo, suut Doininum «8. > Notandum quia ii qui quaesierunt
« II Tim. 4. T Psal. 8. 8 Ose. 2. » Prov. 2. •' lntr. Doin. iv Quadrag. '• Isa. 61. '•
1 Reg. 4. " Psal. 104. " Isa. 58. " Cani. 1. » Job 10. '» Cant. 5. '« Psal. 37. . " Isa. 38. '" Canl.
5. "ICor. 14. ,0IITim. 2. " Prov. 21. **Job 32. *'Sap.7. « Sap. 8. " Apoc. 1. »« Dau. 10.
•' Apoc. 14, 3J. •s."' Psal. 104.
 377 COMMENT.1N CANTICA CANTIC. - LIB. VI. 378
euin muneribiis, placalum invenerunt. Sed quia, ut A invenlo ex verecundia, ut dicaiur : « Tota die ve-
ail poela recundia mea conlra me est»», > inde Dominus
Non minor esl virtut quam qucerere parta lueri, compalieus verecundise Pelri, quia eum negaverat,
iioininaiim eum vocavit, dicens : < Dicite discipulis
videndum est ne per negligentiam vel immiscendo ejus et Petro : Prsecedet vos in Galilseam". > Inde
se turboe ssecularium rerum fiant Maria et Joseph, Joh quasi ex vcrecundia ait: « Audilu auris audivi
qui in turba eum perdiderunl'». Itaque oportebit te, nunc autem oculus meus videt te, et idcirco me
eum iterum quserere cum lacrymis et Remilibus. reprehendo et ago pceniientiam in favilla ei ci-
Cum lacrymis, inquam, scilicet tribus. Primse sunt nere ". > — « Paululum cuni pertransissem, ait,
pro jaclura, secundae pro difQcullate, terlioc pro inveui quem diligit anima mea".» Primo enini ivii,
ertibescentia. Pro jactura ejus qiiem perdideruht; secundo transivit, lertio pertransivit. Ivit gemendo
pro difticuhale inveniendi cum quem diu qusesie- pro jactura perditi, transivit Iacrymando pro dibt-
runl; pro erubescenlia, quia ab eo recesserunt. cujlate inveniendi, pertransivit plorando ex vere-
Primis dicilur : < Laetetur cor quscrentium Domi- cundia coram facie inventi. Islis dicitur:« Quaerite
num-> Isti vero dicunl : <Yaenobis quia peccavi- Dominum.et confirmamini".» Inde ait sponsa :_<Te-
mus, quia recedil corona capilis nostri»°, > el Job : ° nui illiiiii.necdiiiiiltain.donec iotroducam in domum
« Yersa esl cithara nostra in luclum, et gaudium mafris meae40.»Sic quoeriie faciem ejus semper cunt
nostrr;ni iu vocem flentium ". > Seqtiunlur lacrynue niulieribus geraentibus, quia a regno differuniur.
pro diSLullale-iiivenieiidi. Dicit ergo : < In Ieclul» Quatuor sunt facies Domini, unde dictum est:
meo quocsiviper nocles quem diligil anima mea 3'. > <Qtiatuor facies uni erant, el quatuor pennse uni«°. >
Scd quare per nocles?Quia non aiulieiiiiil: <Suige, Priina est lnimaiia-. nalivilatis, sccunda mundans*
illuminare, Jerusalem, quia veuil lumen luum»3,> calamitalis, terlia glorificatse huinanilalis, quarla
tamen clamant cuin Job : i Cur facieln luam abs- divinse majestatis. In prinia fuil sponsus < spcciosus
condis, et arbitraris me inimicum luuin •*1 > Ilic fotma prse filiis hominum", > in secunda : < Vi-
videiur plangere Job, cum dicit: < Quis milii del dimus eum leprosum et percussum a Deo el bunii-
ut sim jux-la menses pristiuos? secundum dies in liatum «•, > in tertia : < Ascendit in ccelum for-
quibus Deus erat mccum , quando lavabam pedes mosusin stola sua «3, > in quarta « desiderant an-
uieos bulyro, et petra fuudebal niilii rivos olei, geli prospicere«*, > quia < candor est lucis oeternaa
cum Deus secreto eral in tahernaculo meo »»?> Sed et speculum sine macula «'. > In prima est quse-
sauum arripiunt consilium, dicentes : < Surgara et 2 rendus conformando ad Cbristi humanitatem, in
circuibo civitalem, per vicos et plateas quxram secunda imitando ejus passionem, in terlia deposito
quem diligil anima mea »«.> Per plalea3, id est in velere hoinine teneainus viloenovitalera, in quarla
conversatione sseculariter viventium ; per vicos, id si assidue suspiramus ad videndam Dei majestaiem.
cst per arctam viam religiosorum. Sed in plaleis De prima : < Ostende faciem luam, et salvi eri-
non invenilur, ubi sunt voluptuosi, ubi glorianlur intis««. t Hsec est facies Joseph de qua dicitur :
sapientes, ul faciant mala, et philosophi, qui aliis < Eral Joscph pulchra facie et decorus aspeclu ". >
dominantur et sunt amalores sseculi, inde Job : Ilanc nos docebat Christus quaerere cuin dicebal:
< Sapienlia trahilur de occullis : non inveiiilur in < Discite a me quia mitis suin et liuaiilis corde, et
lerra suaviter viventium ", > ecce voluptuosi; ipveiiietis requiem animabus veslris88.» De sc-
< abyssus dicit: Non est in me «8, > ecce sapientes cunda dicitur : < Conspuebant in faciein ejus et
et philosoplii, < et mare loquilur : Non est me- colaphis eiitn cseciderunt"'. > Haec fuit facies Da-
ciun »•, > ecce amalores mundi; sed in vico, scilicet vid, quam iiiimutavit coram Achis rege, et salivse
in arcta via rcligiosorum. Religiosa est vita, si sit fluehant pcr barham ejus 60. Ad hanc imiiandam
iu corde puritas, in ore veritas, in opere since- uos inviiabat Jesus, cuni diceret: < Qui vult vcnire
rilas. Puritas ut cogitet quid sanctuin, verilas ut 9 post me, abnegel semelipsuin et tollal cruceni suain
loquatur quod verum est, sincerilas ut operctur et sequatur me ".» De terti.a iu iransligiiratione in.
quod justum est. De priino : < Jacla cogitatum monie Thabor dictum est: < Erat facies ejus sicut
luuui in Domitio, et ipse le enutriet *°; > de se- sol, et vestimenta ejus alba sicut nix", > item :
cuiido : < Favus dislillanslabia lua, sponsa. mel et < Erat facies ejus etintis in Jerusalem 6*. >
lac sub lingua lua ";> de lerlio : <Luceal lux vestra Hsec erat facies Moysi de qua diclum esl: Splen-
coram hoininibus, ut"viJeaut opera veslra bona4*.» dida facta est facies Moysi duui respiceret Do-
lude Maria et Joseph non in turba inler sseculi ininus in eum 6a*. In resujreclione eniui respexit
amatores, sed in templo inter legis doctores inve- Dominus in Christum ad hanc, qnaerendam. Nos
nerunt Jesum ". Tertii sunt gemilus etiam in eo invitat Aposlolus sic : < Deponentcs secundum
*• Luc 2. «° Thren. 5. 31Job30. 3'Canl. 5. 33Isa. GO. " Joh 15. 3»Job 29. 30Cant.3. "Job
28." »8ibid. »9 Ibid. «Psal. 54. " Cant. 5. "Mailh.fi. 4»Luc. 2. '* Psal 45. '» Marc. 16. «*
«» I Pelr. U
Job 42. »' Cant. 5. i8 Psal. 104. »»Canl. 3. «° Ezech. 1. «' Psal. 44. »* Isa. 55. »3 Isa. fi3. «*
Sap. 7. »»Sap. 7. ««Psal. 74J. »' Geu. 59. »' Malih. II. »° Malth. 26. 601 Reg. 21. Matlli. 16.
•* Malth. 17. •» Luc. 9. "' Exod. 54.
579 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINt 380
prislinam conversationem vcterem hominem, qui _\ lum in dindemate, in honore carnis mundae: quo
corrumpilur secunduin desidefium erroris, induite coronavit eum, el ad coronaui vicloriae proeparavit
novum hominein ««,qui renovalur in agnitione l>ei eum mater sua Virgo, minislrando ei de carne sua
secunduin imaginem ejus qui creavit illum •**.» carnem mundam in qua diabolum vinceret : quod,
Nam < quomodo Jesus surrexit per gloriam Patris, inquain, fecit in die despousationis illius, iioc est in
ita rios in noviiate vitae ambulemus 6«.> die incarnationis illius, quando in utero Yirgiuis
Quaria facies esl divinae majeslalis de qua di- laclae sunt miplise diviuoe el humanae naturae sivc
cilur : < Videbis faciem ejtis in nuhilo6»'. > Ilem : Chrisli el Ecclesiae, cl in die twtitiw curdis ejus.
< Vidil Joannes angelum descendenfein de coelo, et Dies cnim iila qua Christus factus est honio cum
facies ejus sicut sol '«. > Deus enim est <lux lioniinibiis ftiit 77 ei d'es loelitise, nam et ipse
vera quse illuminal omnem hominem veuientem in dicit, per Salomonem : < Et delicise mesecum filiis
hunc mundum «'. > Hanc nobis prseriicat Apostolus hominura'«. > Polest etiam versus isle exponi de
sic : < Quaesursum sunt quserite, quse sursuin sunt matre Synagoga, el de die qua coronavit Chrisiiim
sapile, non.qusesunt deorsum ~~.> Ecce illoe <qua- corona spinea, quo die raloe factae stint nupliae
tuor facies eranl uni : > sequilur : .< el qualuor Cbrisli el Ecclesise, qtta; dies fuit Christo dies
pefinse uni, > de quibus sequiiur : < Duse pennse " Iaelilisecorriis ejus; nain.si carne doluil, corde la-
singulorum jungebaniur, et duse tegebant corpora men gaudebat, pro redemptione generis huinani.
eorum ", > scilicet timor ef pceuilentia, quia timor Sequitur:
iiiferni et afflictio pcetiitentioe defendunt corpnra a CAP.IV. Quam pulchra es, amica mea .' quam pul-
peccatis. Duse quse jungunlur spiritus, spes et chra es el decora ! oculi tui columbarum, absque eo
amor, Primse duae sunt gallinse, duoe alioe sunl quod inlrinsecus latel.
aquiloe. Primoe duae a lentalionibus obumbrant, alists [THO.J Quia hsec superius exposuimus, ideo
duae sursum elevant. De primis : < Scapulis suis non repelimus ; sed quia adjunctum est absque eo
obumbrabil tibi, et sub pennis ejus sperabis ">, > quod iniiinsecus latet. Videaraus quomodo supe-
inde : < Quolies volui congregare filios tuos"?> rioribus conjungatur. Pulchra est, quia lemporalia
de aliis : < Quis dabit mihi pennas sicut columbsc, amplecli dedignatur, et si aliquando in hoc mundo
et volabo, et requiescam "?> Item : < Sicut aquila aliquid placel, tainen post concupiscentias suas ive
provocat ad volandum ptillos suos, et super eos detestatur. Sed mtillo pulchrius et honeslius quod
volitans '». > Tu quacris ejus videre faciem el ipse cordis desiderium illibalum retinere conatur, quia
tuam, inde : < Ostende mibi faclem tuani ".» Fa- Q aelernse beatitudiuis claritatem in nieiite relinet.
cies isla esl conscientia varie affectale. Sicutcnira < Bibe aquara de citerna tua et in plateis aquas
giint qualuor facies Dei, ita sunt quatuor facios tttas divide, > ail Salomon " , ubi nolatur duplex
sponsee. Prinia respondet Drimse facici Chrisli, ut pulchriludo animac : prima est clarilas, secunda
sicul Christus natus est sine peccato, sic conscien- est charilas. Prima perlinct ad coiitemplaiioncm
tia nostra sludeat mundari ab omni peccati inqui- supernoruin, secunda ad solliciluriinem exterio-
namenlo. Inde Job : < Si abstuleris iniquitatem quae rum._Pritiia est aqua quae cadit de ccelo; secunda
in manu lua est" , » elc. Secttnda respondcl se- nascilur de humo, quia exlerius derivalur ej'us
cundse, scilicet patientis Christi prae dolore com- sollicitudo. Exierius enim occupalur circa proximi
paliens, inde : < Intumuil facies noslra a flctu '*. > salutem , circa sitam ulililalcni, circa Dci honorem.
Tertia respondet terlise faciei Christi ut in novitale Et ideo secuiidum istam tertio replicnt; Ecce quani
ei adhscrendo, conscieniia nostra glorietur. Unde pulchra es, amica mea! ecce quam pulchra et de-
unumquodque eorum corain lacie sua ambulabat, cora! Quod alibi in hoc Cantico non Dl, el hoc absque
non cadentes reirorsum in terram, sicut custodesi eo quod intrinsecus laiet, id esl illa pulchriludine
sepulcri. Quarta facies quarlse respondet. lnrie Je- quas clarilas dicilur. Igilur exlerius in tribus esl
eisdem animalibus " : < Et facies eorum et pennoe: D pulchra : in sermone, in opere, in disciplinocmode-
eorum extentse desuper eratit,» aspiciendo iuDcum. ramine. Qiialuor sunl quibus pulchra cs( : in ser-
Cui assistere, erit tranquillitas, quein inliieri erill mone scilicct : in confessione, in oratione, in prae-
claritas, quem desiderare erit felicitas, qiiem vi- ilicalionc , in Dci laurie. De quibus David : < Con-
dere eril incomparabilis amcenilas. Cum quo vi- fileniini Domino el invocate nome-i ejus, anniinliatc
verc, eril aeternitas. inler gentcs opera cjus. Canlaje ei et psallile ei,
Egredimini, filiw Jerusalem. narrate oinnia mirabilia ejus 80. » Pulchra cst
[CARD.]Et est verbum Dominoe ad adolesccn- eliam in opere pceniteniiae , in opere misericordiae,
lulas. Ac si dicat : Quia propler lilias Jerusa- in operepietatis. Deprimo : <Poenitentiam agite";»
lcm factum est ferculum ad oslensionem Salomo- de secundo : < Dale eleemosynam et omnia munda
nis, ergo, o filiw Jerusalem, eqredimini ad vi-len- sunt vobis •*"; > rie lertio : < Honora Dominum de
dum, et videte regem Salomonem qui fecit fercu- lua substantia *». > Pulchra cst quoque in disci-

i. 6i'Coloss. 3. 6» Rom. C. 6«-Job 55. 66Apoc. 18, 20. 6'Joan. 1. «8Col-5. 6«

6*Ephes. " Psal. 54. ,3 Deitt. 52. 'l Exod 55. '» Job 11. '6 Job 10.
Ezcch. 1. '"Psal. 90. " Mallh. 25. «°
Ezech.l. '8 Prov. 8. " Prov. 5. Psal. 104. •'Malili. 3. «*Luc. 11. 83 Prov. 3.
581 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. VI. 582
pliuaemodcramine, unde Job : < Si quando ridebam A erunt ad usum. Sunt et argentea , scilicet inno-
ad eos, non credcbant, et lux vullus mei non cade- centes qui admittunlur, quia stint in lionorem.
bal in lerram **•'.> Hoec pulchriludo esl absque eo Sunt el aurea , scilicet perfecli sapienlia. De qui-
quod inirinsecus latet. Quidam vero male lalcnt, busApostolus : < Sapientiam loquimur inter per-
sicut de servo qui abscondit pecuniam domini stii feclos9i. >— <Nonsolum in magna domo vasa aurea
iu suriario "".Quidam vero benelalent, et hoc Iribus et argentea, sed lignea et lulea 9V*.> Tertius solus
de causis. Primus enim qui abscondil, timel a ascendit in monlehi Sinai atl Dominum, scilicet
sagitla volante in die 80 vulnerari; secundus limet habens cor suum ad Deum elevalum. Cor enim
sanctum dare canibus et margarilas spargere ante ejus est lerra elevata ad Deum, unde in iege :
porcos "', nc videat pedibus conculcari; lerlius < Terra isla non esl sicut terra /Egypti, > quia non
videt ineffabilia, quse non lice.t liomini loqui ««. cst lerra tenebrosa in qua in morem horti aquae
Primtis propter infirrnilatem, secundus propler ducuntur irriguse, scilicet de terra , quae suiil car-
rci acstiinatioiiein , lerlius propter incomprchen- nalcs appelilus, sed < monluosa est, > quia sur-
sihilitatem. Primus limet ne vanilas ei aliquid sum elevata et carapeslris, id est sine viliorum
subripiat; sccundus ne propier vasa inimunda res spinis, < de coelo exspecians pluviam ", > scilicet
vilior fial; lertius liuiet prsesumere uiagna ne de- g voluntariam, quam segregavit Deus haeredilati
flcial. Primo dicilur : « Ne acquiescas, si le lacta- suoe••*, id est devotio ei gratia. < Et Dominus iuvisit
verinl peccatores «'; > secundus dicit : « Quia eam semper, > supernarum rerum dulcedine; < et
indignos vos fecislis verbo Dei, ecce converliniur oculi ejus sunt super eam a principio anni usque
ad genles '•; > tertius dicil : « Secrciuin regis ad linera 9«, » quia < oculi Domini super justos 9',»
abscondere bonum esl •'. > Prinius sollicitus esl a ul delcctetur in eis, et ,ipsi in eum aspicientes
fruclibus suis auferre praepuiium , secundus riubi- simpliciter, ul subjungalur : Oculi tui columba-
tat iu ulres veleres ponere vinum novum, lertius rum, etc. Hanc Domini visilationem prsedixit
solus ascendil in nionlem Sinai ad Doiiiinum. De propheta sic : < Adducet Dominus ventum uren-
prinio, qui sollicitus est auferre pioepuliuni, di- lem de deserto ascendentem, et siccabil venas
ciiur in lege : « Cum intraveritis in lerram quam mortis cl desolabit fonlem ejus, et diripiet the-
Dominus dalurus esl vobis , et plantaveritis in ea saurum omnis vasis desiderahilis »*-". > Hoecvisi-
ligna pomifera, auferetis prseputia ab cis. Quarto talio quam necessaria eraf ul mundum lurbaium
anno consecrabilis ea laudabili Domino. Quinlo mitigarel. Vidit enim Daniel "° quatuor venlos
auno vescemiui ab eis 91*.» Terra est cor noslrum. cceli pugnantes in mari niagno. Primus est ventus
Primo anno (erram ingredimur, quando cor uo- C lurhinis, secundus veiilus conculiens , terlius ven-
strum ad bene operandum consulimus. Secuudo lus rqris, quatius est ventus urens. Primtis est
anno ligna poinifera planlamus , quando virtules culpoc el poenseet ignoraniioc in volilo , secundus
in corde loeanius. Unde poslmodum fructus irruens de pcccalo, teriius Chrisli incarnalio,
operum colligimus. Tertio anno prscputia auferi- quarlus Verbi incarnali charilas et operatio. Pn-
liitis, quando vanae glorisc cxcremcnla ab operibus nius geuus htimanum iuficil, sub secundo pusilla-
noslris removeinus. Quarto anno luudabili Domino niinis (lefic.it, in tcrlio foiiis prolicit, quarlus dis
consccrainus , quando de collectis bonis ei gralias sipata jeficit. Primus est aquilo a sepienlrione,
referimus. Quinto anno ex eis vescimur, quando sciliceta quiete longe; secunrius zephyrus ab
de eis in conscieiuia nostra dcleclamur. Secundus occidenle , scilicel zelo ferus ; lerlius ab oriente
in ulres vctere^ liinel vinum novum ponere *», id eurus, ab eo quod est bonum et forans quasi
est superiorum saporem peccaloribus qui sunl vasa rorans usla; quartus a nicririie, scilicet atistsr
iniiiuinda , aperire. Sunt cnini vasa irae, sunl utres aquilouis uredinem sternens. Priinus adducit tur-
veleres, id cst inveterali in /nalitia. Ilis dicil Aposto- bineni, nubciii et ignem, iudc : < Venlus lurbinis
lus : « Expnrgate velus fermunlura, ut sitis nova vcniebat ab aquilone, el nubes inagna, et ignis
conspersio sicul eslisazymi9i*. > Hi sunt indigni. D involvens '. > Turbo esl peccati confusio, nubes
Sunt el lutea et lignea. Lutea stint carnales ; lignea inlelligentise obscuralio, ignis calamitatis afflictio.
lemporalibus nimis inbiantes. Erhi a sacrificiis Per primum homo a Deo rcccssit, per secundum
excludunlur, qui minoribns egent. Unde Aposlolus : Deum non inlellexit, per lerliuin in lerra lan-
< Lac vobis potum dedi, non escam, tanqiiam guescit. De primo : t Confusi. sunl quoniam Deus
carnalibus ". > Sunt et vasa senea : scilicel qui sprevil eos *. » —< Dereliquit, ait, Deuni factorem
solis venialibus laborant. De primis dicitur quia suum , et recessil a Deo salulari suo ». > Miser
confringantur scilicel per pceiiitenliani , quia sunt Adaiti, Deum qui te gemiit riercliquisii, et ohliius
in coiilumeliam. JEneam vero confricabilur pcr cs Dei creatoris tui. Per secundum : t Oblili snnt
levem aliquatn salisfaclionein , et sic in sacrificiis Doniini qui salvavit eos '*. > —< Homo enini cuni iti

8iJob29. "Luc. 19. 86Psal.90. 8'Matlh. 7. 88IICor. 12. 8» Prov. 1. • 90Acl. 15. 91 Toh. 12..
•'* Lev. 19. •• Luc. 5. "' I Cor. 5. 93 II Cor. 5. °4 I Cor. 2. 94*II Tim. 2. " Dcut. 11. •«* Psak.
67. »6Deut. 11. ~~Psal. 53. 98-9*Ose. 13. ' 00 Cap. 7. • Ezeclt. 1. ' Psal. 52. » Deut. 52. * Psal. 10S4
58o THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 3S4
honore essel, non intellcxit, factus est sicut. A domo jnsli Facia est fornax Bahylonis. Sed venicns
equus et inulus, quihus' non esl intellectus». > angelus facii meditim fornacis quasi veiitum roris
Etideo mescicruni neque intellexerunt, in teiiehris siaiiteiu. Ideo ail Isaias : < Rorate cceli, desuper
amhulant «*.>Itaque ad lerlium sunt devoluli, quia et mibes pluanl juslum , aperiatur lerra et geniiiuel
< liomo ad laborem nascituretavisad volandum «; > Salvalorem n. » Chrislus csl ros de crelo, pluvia
unde >: < In sudore vullus tui vescerispane luo «'. > de nube, gennen de lerra. Ros lingens, pluvia in-
lnde clamat David : < Tribulatioueiu et dolorem fundeus, gernieu procedens. Ros de ccelo, scilicet
inveni, et nomen Doniini invocavi '. > Sed ut dedtilciflua veniens Patris serenilale, pluvia denube
uobis subvenirel Deus de medio ejus quasi species infundeiis Virgineiu serena fecundilate; geruieii
eleciri, hoc est de medio ignis , scilicel Christus in procedens de thalamo Virginis nascens in assumpta
divinitate el humanitale. lsle esl gladius versatilis hunianilate. Sed nota. Ccelura rorat, nubes pluit,
et igneus anle fores paradisi 8; isloe suiu vinese tcrra germinat. Cieluui reconciliatorem , nubes ju
mortis per quas venit mors. Seqiiitur ventus con- sliini, terra salvaloreut. Ccelum esl sedes majesla-
cutiens, scilicet zephyrus zelo ferus, inde in Job : tis , iiubes obscuritas propheticae aiinuntiaiionis,
« Yenit ventus a regione deserti et concussit qua- terra uterus virgiuis. De reconcilialore dicilur :
tuor angulos domus, quoe corruit ct oppressil •i ' < Advocaliim hahemiis apud Palrem Jcsum Chri-
liberos > Job'. Habet Ecclesia, quae est domus stuin , jiistum, qui facttis est propilialio pro pce-
noslra qualuor angulos. Primus est juslitja pro- calis nostris '*. » De Juslo : < Yidebil gens Justiiui
flciens, secundus veriias erudiens, tertius charitas luum, > etc. De Salvatore : < Salvatorem exspc-
inflammans, quartus disciplina coarclans. Per ctaiuus Doiiiiiumi noslrum Jcsum ChristUm *'*. > A
priinum ad cceJuni ascendiiur, per secundura prse- primo formamtir, secundo conformamur, per ler-
inium cognoscilur, per lertium cognitum diligitur, liiim reformamur. Formamur ad iinagiiiem Dci,
per quarium via custodilur. De primo : « Viam coiiformamur iinagiui Chrisli crucifixi, reforma-
jiisliJicalionuni tuarurn instrue me, el dirige me biniiir ad imaginem Christi glorificati. De primo :
in viam justiliae '«.> De qua, « unumquodque eorum < Formavit Deus hominem ad imaginem et simi-
corain facie sua ambulabat ". » De secund» : liltidineni suam *«; > de sccundo : < Quos proesci-
« Domine, quis habitabit in labernaculo tuo ? Qui vit et prsedesliuavil conforines fieri iinaginis Filii
loquilur, ait, v.eritatem in corde suo, qui non sui "; > de tertio : « Reformabil corpus humili-
egit dolum in lingiia sua '*; » el : « Ego sum via, latis noslrse configuraluin corpori claritatis suse*'.>
veritas et vita **. > De tertio dicitur : « Deus cha- iQ Isli sunt ires viri de quihus ail Samuel ad Saul .
ritas est, el qui manel in charilate, in Deo manet, « Cum veneris ad quercum Thabor, invenies ires
et Deus in eo ". >In hoc habilamus si vivimus « in viros, uuus portans tres hoedos, alter tres lorlas
charitate radicati et fundati1». > De quarlo : < Fili, * panis, terlius lagenam' vini *8. > Primus « siccabil
audi disciplinam jiatris lui.et ne diiuiltas Iegem venas mortis, > secundus « desolabilfbiilem ejus, >
inatris tusc^ ut addatur graiia capiti luo '«. > Ecee tertius < diripiet thesaurum omnis vasis desidera-
domus quadrangula. Audi qualuor angulos : < Qu' bilis *'. > Thabor dicilur reniens lumen , scilicei
ambulat in justiliis , > ecce primum. i Et loquitur Christus, ad cujus :juercuiii veniinus cuin ea quseope.
veritatein, > ecce secundum. i Qui projicit ava- ratusestincruce cura eo ampleciimur. Prinius ergo
riliam et calumniam, e( excutil manus suas ab hsedus sanal culpam originalem , secundus culpam
omui niunere, » ecce tertium. < Qui obturat aures actualem , lerlius miseriam temporalem. Isti enim
suas ne audial sanguiiiem, el clatidit oculos suos ne suni tres venae mortis : primus jn annuntialione
videat malum ,7-'8, > ecce quarlum. Priinuni angu- 78 Samsonis immolalur, secundus cum agno pa-
lum conculil v-entusper leporis vitium , secundiim schali oecidiiur, lertiusnunquam seaccepisse a patre
per mendacium, tertium per avaritiam el odium , frater lilii prodigi causalttr. De primo ail Manue ad
quarlumper evagatiouein scnsuum. Deleporedicitur augeltim : < Exspecia hic donec faciam tibi hoe-
angelo Laodieiae : « Quia lepidus es, incipiam le dum de capris *°. > Samson dicilur sol eorum, id
evomere de ore meo ". > Audi angulum veriiatis cstChristus qui natusesl insiiiiililudinemcaniispec-
concussum :«In veritate non sletit "", et :« Perdes cali30*,el sica culpaoriginali nos purgavit. Desecuu-
omnes qui loquuntur mendacium *°. > Terlium do diciiur : <Juxta quem rilum lollelis et hcedum ".>
concutit quando charitas deserit, inde in Apo- Innocens enim tanquam reus est occisus, el sic
calypsi : « Habeo aliquid adversum te, quia dc- a miseria lcmporali genus humanuin liberavit. De
seruisti primam chariiaiem ". > Quarlum concutit secundo dicitur : < Nunquam dedisli mihi hceduin,
anguliim quando disciplinam dissipat, inde Salo- ut cum amicis meis epuler ". > Ipse enim cum
nion : i Maue consurgeni el non iiivenient me, eo peccatoribus conversatus est, ut a culpa acluali
quod exosam habuerunt disciplinam ". > Ecce de eos detraheret, et eis epulum doctrinse contulit.
»Psal.48 »'Psal81. 6Joh. 5. **Geu. 3. ' Psal. 114. 8Gen.3. 9Jobl. 8" Psal. 118. "" Ezech. 1.
" Psal. 14. " Joan. 14. " I Joan. 4. '« Ephes. 3. '« Prov. 1. "-' Isa. 53. Apoc. 3.
"* Joan. 8. *° Psal. 5. »' Apuc 2. " Prov I. " Isa. 45. " I Joan. 2. "' " Gen 1. *«Rom. 8.
Philipp.»»3.
"Pbii. 5. "llieg. 55. " Ose. 15. 30 Judic. 13. 30' Rom. 8. »'Exod. 12. Luc. 15
 585 COM.HENT.1N CANTICA CANTIC. — LI3. VI. 586
E-ecenos Palri reconcilians siccavit venas mortis. ,A atigens semina terroe.Tiide:<Surgp, aquilo, et veni,
Secundus affert tres panes per qttos desolabil fon- auster, el perlla horlum mcum el fltient aromata
icni mortis : hominis eniui refectio est, diaholi de- illius »'. > Juxia lciiiinn dicitur: Auslerauras lem-
solalio. perans. Inde : « Eyerte.Domine, caplivit.ilem no-
Priraus panis esl eucharistise, sccundus doclrinse, slram, sicut torrens in auslro "*. > De torrcnte hti-
lerlius refectionis .angelicae. Primus vivificat, se- jus mortalitatis transferas vasa, id est sanctos ad
- cundus confirmal, terlius beatificat. Vivilicata pec- regnnm felicitalis. Amen.
cato, conlirmat in bono, bealificat in rcgno. De Qttam pulclira es, amica mea, quam pulchra es!
primo : < Panis quem ego dabo, caro mea est pro [CARD.]III IIOCatiictn capite, circa laudes matris
niundi vita ". > El: < Ego siim panis vivus qui de insistil filius, et eani mtiltiplici laude commendat.
cuelodescendi et do vitam mundo »*.> De secundo: Dicit ergo : Quam putchra es, amtca mea, in illis
< Panis cor hominis confirmat »'. > ln foriiludine virtuiibus quae coronanl animam; quam pulchra es
hujuspanisivit Elias usque admontem Dei Oreh»«*. quoque in iis qtisc ventislanl animam. Poslea lau-
Delertio: <Beatus qui manducabit pauem in regno. dal eam per parles, dicens :
ccelorum,6.> De iis dicitur: <Auiice, commoda mihi- Ocnli lui columbarttm, capilti lui sicut grex capra-
tres panes »', > el: <Qui habilalis terram atislri, rum, quw ascenderunt ile monle Galaalh.
occurrite cum panibus fugienli '». > Terlius dat '
[THO.]Sicul per oculos praedicalores intellignn-
vinum laniliae, quo diripiet Ihesaurum omnis vasis lur, quia cscleris viam oslendunl : ila per capillos
desiderabilis ", quia in resurectionis Clnisli loeli- oculi designanlur, quia et ipsi Ecclesise ornamen-
lia qui lenebantur in infcrno jusli reversi sunt a luiii tributint. Bene atilem capilli sponsse capris
niiseria. Sed triplex est hoccmiseria. Priinum pur- comparantur, quia dum prsecepta legis attendenies
gal, secundum iuebrial, lertium laelificai. Primum cceleslia contemplantiir, mitnda sunt animalia et in
purgat a sorde peccali, secundum inebriat amore altis pascunlur. Galaath vcro acervus testimonii in-
Dei, lertium Iselificatgaudio cceli. Primum Samari- lerpretalur per quem niuliitudinem marlyrum in-
lanus infundit a lalronibus vulnerato, secundo lelligimus qui passione sua Chrislo testimonium
-inebriatus esl Noe, et denudatus in tahernaculo, perhibueriint. Grex ergo is'.e de mohle Galaalli
lcrliiim ohtulii Mclchisedech Abrahse revertenli a asccndit, quia eo magis se ad aelerna suspendunt,
prsclio. De primo: < Lavahil in vino stolam sitam el quo forlius sanclos inarlyres leslinionkiin perhi-
in sangttine uvae pallium suum*0. > De seeundo : buisse sciuut. Captit iiostruni est anima; capilli
< Jntroduxit rae rex in ccllam vinariam *', > el: cogilaliones, quibus ornatur capul. Capra tria ha-
iCoinedite, amici,et inebriainiiii, cliarissinii*'.»Dc (~\bet propter quae tapillis coinparaiur. Fcetel in ar-
tertio: <Ut educas panem de lerra, et vinum laelifi- duis, qttscrens pascua ascendit, actilc videt. Ethsec
ceicorhominis**. > Primum conferl nobis honest.i- 'secuuriiim tria genera cogitationuin. Sunl eniin co-
lem, secundum odorem, lertium honorem. Hone- gitaliones de teniporitlihus, sunt et de spiritualibus,
slatem vitse religiosae, odorehi vitse famosae, liono- suntet rieccelestibus. Primas per feibrem, secunriae
rera vitoegloriosae. Propter primum ail Aposlolus : per arduuin, lertiae per visum acutum designantur.
c Sohrie et jusle ct pie vivamus in lioc sajculo •. > Ccclestcs euim supcrbia annihilanlur, spirituales
El item : < Sicut in die, honeste ambulemus *". > De voluptale inaciilanliir, lemporales pulvere fuscan-
secundo idem : < Aspiciamus in auciorem fidei, cl lur. Sic enim quimjue ccelestcs sunt, adoccasionem
consummatorem Jesum, qui propcsito sibi gauriio intcrilus, spiritiiales ad occasionem defectus, lcui-
cruccm suslinuit *«, > ut dicamus : < Chrisii boiitts porales ad occasionein proveclus. Interitus ge-
odor sumus Deo ". > De terlio : <Si quis mihi hcnnac, defeclus gralisc, provectus vilse. Primi ca-
ministraveril, honorificabit eum Pater nieus*8.> pilli stinl Absalonis, per quos periit ". Sei uiirii
De his tribus ail Sapientia : < Ego quasi vitis Samsotiis, quos per voluptateni amisit »'*, leiiii
fructificavi suavilalein odoris, et fiores inei frit- ^Josepli, quos egredicns decarcere lotondit "**,quia
cttts honoris et honcstatis *9. > Ilie est yentiis forsitan pulvere carceris crant fuscali. Quw ascett-
roris, scificet Eurus bene rorans usia. Sequiuir dunt, inquil, de Gataalh. Quidam ascendunt in
venlus urens, scilicet atister, Yerbi incarnati. Chri- moiilem Gelboe, qtti inlerpretatur lubricutn, et ibi
slus enirn charilale sua uos ussit. Prirao peccati nioriiinlur superbi sicut Absalon : hic preliosos
vetustatem delevit, sccundo hortum cordis virlu- hahel capillos, scilicet cogitationes rie ccelestibus.
lum fruclum fecundavit, lerlio a lOr.renle nostrae Sed quia inde sujierbivit, periil. Capillos enim su-
mortaiitatis nos liberavit. Hic esl auster qui juxta perbiic in alluin levavit, el in quercu obstinaiionis
primum dicitur, aquilonis uredinem slernens. Inde pependit, querciisenim duraesl; adveniens Joab, id
apud Job : i Phimescit accipiler, expandensalassuas esl (liaholus, tribus lanceiscor ejtts perforavil, his
ad austruui '". > Juxta secundum dicilur. Auster scilicel: primo conlemnit proximuin, secnndo cval-

"Joan. 6. »»Ibid. 3» Psal. 103. •«* III Reg.19. »6 Luc. 14. "Luc. II.• 3«lsa. 21. 39Ose. 13.
"Gen 49. »l Cant. 2. "Cant. 5. *»Psal. 105. ** TiL. 2. "»*«Rom. 13. *6 Hebr. 12. *'II Cor. 2.
*" Joan. 12. *»Eccli, 24. " tfob 59. " Cant. 4. " Psal 125. II Reg. 18. »l Judic. 10. *" Geu it.
3R7 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINl 388
tal se ipsum, lerlio obliviscilur Deuui. Samson ^ ad Palrem ascendil ••, quia per .imoreni suir.us as-
a spirilualium cogitationiim gratia defecit, dum.de- censuri, ibi refulsit facies ejus sicul sol. Sunt eniin
leclaturjacensin gremio Dalilse«".Nam Pbilisthini, quatuor ejus facies, unde dicitur : « Quatuor facies
id esl diaboli seplem cordunculas capilis ejus, id uni et qualuor penn.e uni ~~.> Prima est huiuanse
esl septiformeni gratiam Spiritus sancii, abrase- iialivilatis, secunda munrianse calamilalis, tertia
runt. Joseph vero, etsi in carcere pulverein levein glorificaloc liitmanitalis , qttarta divinaemajestalis.
cogitaudo de lemporalibus capillis abstersit, egrc- ln prima fuil < speciosus forraa prse fitiis honii-
diens caput (olundit; et sic accedens ad servilu- m 67; > in secunda, < vidimus cuiu leprosum et
1111
lem Dei cogitaiiones illas evacuavit, ctsic acce- percussum a Deo cl humilialum 68; > in tertia
dens profeeit. Quidani descendiint de monie Galaad, < ascendit in cceltini formosus inslola sua 69; > in
ijuod dicilur accrvus leslimonii, ut Joscph. Quid.un quarla t desiderant angeli prospicere '°, > quia
descendunt, quidam asccndunt in nionleii) Gelboe, < splendor esl lucis oelernsc el speculum sine nta-
Audi ascensum justum : < Meus esl Galaad.i id est cula ". > In prima esi quserendus conformando
acervans peccata sua in confcssione, < el meus esl ad Chrisli bumililalcm; in secunda imilando ejus
Manasses«»',> scilicct qui conciipiscenlias dat obli- passionem; in tertia,deposito veteri homine, tenea-
vioni, quia Manasses oblivio dicitur, cl Ephraim B musvitoe novitatem ;-in quarla si assidue suspira-
fortiiudo capiiit ntei. > Ephraim sanciificatio dici- iiius ad videndam siipernam niajeslatem. De prima :
lur. Nam post oblivionem benc ari friiciinn virtu- < Ostende faciem tuara el salvi erimus ", > Hocc
liiin ascenditur. « Jtida, inqtiit, rex incns ««, > quia esl facies Joseph, uude < eral Joseph pulchra facie
confessio, quod sonat Jttdas. uos regi.t utpote neces- et decorus aspectu ". > Hanc nos docebat Cliristus
saria in omnibus. Audi dcsccnsum de Galgala : quaerere sic: < Discile a me quia mitis sum et liu-
< Ascendunl ari ccelos > per coniemplationein, dum milis corde '*. > De secunda dicilur : < Conspue-
hahent graliam : qua perdila < dcscendunt usque baiil in faciem ejus'». > Hoecfuit facies Davidquam
ad abyssos, > quia de clarilale in Dei oblivionem, iimnulavit coram Achis regc'«. De terlia : iTrans-
et quomodo, sequar. < Auinia eoruni in malis la- figuratus esl in monte Thabor : erat facies ejus
bescehat«',» vcucnosa labo nequitiae. t Turbalis itit» sicut sol ". > llem : < Eral facies ejus euntis iit
afflueiitium vitioiuin confusioii!-, <et moti stinl sicul Hierusalem '«: > hsec fuit facies Moysi. De qua
ebrius »",» nullara lenentes cerliliidinem viae, id cst splendida facta esl facies Moysi dum respicerct
disciplinse. « El omnis sapienlia eorum devorata Dominus in eum. De quarta dicil Eliu : < Videbis
est ", > quia cominulatur sapor coelcslis pro sa- faciein ejus in jubilo '*. > Pro hac vidil Joannes
pienlia carnis. Ecce hi cadunt in defecium, sed C < angeluni descendenlem de coelo, et eral facics
< clamaverunt ad Dominum cuni contiiliulaicntur, ejtts sicut solso. > Ilcm sicul sunl qualuor facies
ct de necessilatibus eripuileos 60.> Au.ii quoraorio sponsi, sic sunl qualuor facies sponsse, id est quatuur
ascendunl iu moiiteui Gelboc : < Ascenriani, iuquil affecliones conscientise. Prima respondet prini.c
Satanas, super altitudinem nubium , similis ero Clirisli ut ciim ipso hurailiemur. De qua Joh : <Si
AHissiiiio ". > Sed devenit sic ascendendo in in- abstiileris iniquitaiem quoe in nianu tua est, etc,
leritum asternum. Sed non practcreunduin quod tiinc levare poleris facietn tuamabsque macula8,.>
Laban qui dicitur dealbalio, id esl niundus, Jacob, Sccunda respondet secundse, ul paiienii Chrlsio
ii est supplanialionem viiioruni, in hoc monie de- prae riolore coinpatiamur ; unde : t Intumuit facies
pieliendil. Sed cum nihil de suo invenial apudi raea a fietii "*.> Terlia leriiae respondet, si glorifi-
eum, perculiunl fcedus invicetn se non esse transi- calo Christo adhxrentes, in noyitate vitse aujbule-
luros ad se iinicem, el in leslimoniura pacti acer- mus •*•*el in eo nostra glorielur conscienlia, ei se-
vuui lapidum ponmit, ununi iiomcii acceplahile. qtientes eum non respiciaams ; inde de aniinalihus
Lajiis iste est Chrislus ", scd plures ibi diciiiuur dicilur : < Unuraqtiodque eorum corani facie sua
poni propler multa in quibus habcmus Chrisli tc-• ambulabal 8».> Quarta respondet quarlae, si Dei
slinionium. lu iribus enim monlibus ascendil Chri- faciem in regno videre desideramus, inde deeisdem
stus, unde triplcx dedit nobis leslimoiiium : pri- dicilur: <Et facics eorum et penn;e eoruni exlentse
iiiiim de contempiii mundanorum, sccundiiiii des desuper erant8*. >
gloria resurgenlium corporum, tertiuin de gloriat Dentes tui sicut grex lonsarum quw ascenderunt
angelorum. Ascendit enim in montem, unde dia- de lavacro.
bolus ostenditei omiiia regna inundi " quse con- [Tuo.] Sicut iu capillis Ecclesiae populi fragilio-
lempsil. Secundo ascendit in montem Thahor 6*, , ribus adhuc dediii, sic perfecliores ad regendain
qnod inicrpretalur veniens lumen, et ibi se carami Ecclesiam apli designantur dcnlibus, quia illi
discipulis suis iransfigiirayit, ostendens fiilurain) numerosiiaie, isti prseslant firmitate. Isti intus
g.oriam resurrectio.iis. Tcrlio de inonte Olivetii verbo reliciunt, illi Ecclesiara bonis operibus
«»Judic. l(i. "»*Psal. 59. »6lbid. «' Psal. 106. »' ll.id. »» Ihid. 60 lhiri. •' Isa. " I Cor
63 «* 14.
10. Matlh. 4. Mallh. 17. 65Act. 1. 60Ezecli.l. «' Psal. 44. 68Isa. 55. " Isa. 65. '• 1 Pelr'
1. " '3 Gen. 59. ,l Maiih. 11 '» Marc. 15. '" I Reg. 21. " Mailh. 17. '«
~~7. "Psal.79.
Sap.
JLuc. 9. Job 55. B0Apoc. 18, 20. 8l Job II. " Jtb l(i. 82' Rora U. 83 Ezech. 1. 81Ibid
389 COMMENT.1NCANTICACANTiC. — LIB. VI. 390
ornanl. Dens erat Petrus cum ei dicebatur: < Surge, A . quid sil boiiiiin, quid malum, quid verum vel fal-
macta el manduca *". > Et idem superius dicii sunt sum, qttid commodum vel incommodum. Dequihus
oculi quia secreta Ecclesise vident prsa caeteris. in Levilico , de holocauslis bonis inslriiimiir :
Dentes quia improbos verbo verilalis corripiunt : « Detracla , inquit, pelle, > id est non gloiiando
et ad- sanctse Ecclesise membra reducunt, dentes in ejus convcrsione exteriori, « artus in frusla con-
sunt, quia panem doctrinae dehilioribtis parant. Hi cident, > id esl gdiscernent : « supponent ignem >
dentet gregi tonsarum quw ascenderunl de lavacro charitatis, < composita ante slrue lignorum, » id
comparantur, quia et haptismi fonie sttnt mtindati, est sanctarum cogitaiionum quse ignem amoris
et facultatum suarum sunt abjeclione nudali. Sunt iintriiint, sicui ligna ; < ordinabunt meinbra, quae
dentes serpentum, el sunt denles ovium; hi vene- csesasunl desuper9*-96,» id Q.stopera distinela in cogi-
nali mordent ut occidanl, illi blande premunlul vi- tationibus charilativis. Deiis Jeremias : < Coufregit
vificent. De quibus diclum esl in Apocalypsi, quia ad humerum dentes meos 9'.» De his eliam dictum
riraco qiiem viriit Joannes iu ore babebat tres or- estquod Moyses non rautavit denies 9'", quia seni-
dines dentium 80. Sic enim dislingui solenl : Den- per acttts suos riiscutiebai. Audi denles runiiiianles.
tium alii sunt morsorii, alii caniui, alii inaxillarcs Revolvunt inlra se peccatasua et aliena, praeterila,
vel molares. Prirai mordent, secundi laceranl, ler- B prsesenlia el futura.utprseleritissatisfacianl.deprae-
tii rumiiianl. Mordent verbo, lacerant facto, rumi- setiiiljiis se explicem, dc futuris caveant. In his de-
nanl odio. 79 Mordenl blasphemia , contumelia , bet praecedere circumspectio, sequi ralio, siib.equi
dura increpalione, lacerant detraclione, ruininant deliberalio. Circumspectio prseponil negotium, ra-
nocendi machinatione. Mordent ut confundant, tio facit judicium, dcliberalio apponit consiliuui.
lacerant ul bona eorum minuant. Ruminanl ut Circumspcctioni dicitur: « Si nosmetipsos dijudi-
nocendi opportuiiilalem quserant, ul conlundanl, ct careinus, non utique judicareraur» 8. t Ddiherationi
sic ratione destiluantur; minuunt bona, ul sic viles dicitur : < Othnia fac ctun consilio, et post f.ictum
habeanlur, quaerunl opporlunitalem, ul onininode- non pcenilebis ". > His responriet circ imspectio.
leanltir. His dentibus usi sunt Judsei in Stephanum, < Recogilabo libi omnes annos meos iu amaiitii-
quando stridebanl deniibus in eum. < Filii homi- dine animaemeae t0°. > Et ralio : < Feci juriiciiun et
num, dentes eorum arma el sagiltse, el lingua eo-rura jusiiliam '. > Et deliberalio: < Qnid relrihuani Do-
gladius acutus". > Quibus eiiam usi sunt in Chri- hiino pro omnihus quoeretribuil mihi '? > Ista ru-
slum et mordebant eura , dicentes : « Da-monitim minantes el sibi el aliis dentes isli sunl, quasi grex
habesu. > Lacerabant cum dicebant: < Non est tonsarum quae vellera sua in tonsione deponunt, qni
hic liomo a Deo qyi Sabbatum non custodit «9. > '*-"similiter deponunl velerem conversaiioneui, qussi
Ruminabant, quia collegerunl ponlifices el Pharissei tonsse vellus. Nolaiiduni auiem quoddentcs isti suiit
concilium dicentes : < Quid facimus quia hic homo praedicatores pro Ecclesia. Priino tondentnr, se-
mulla signa facil «•? » De prirais ail Apostolus : <Si cundo tundunlur, lertio leiidunlnr. Tondentur in
mordelis et comedilis, videte ne ab invicem cun- relinquenda vctere conversatione, lunduiiiur mun-
sumamini ". > De aliis Job : < Conterebam, inquit, dana persecuiione , tenduntur infatigabili longani-
molas iniqui, el de denlibus ejus auferebam pras- mitate. Tondenlur jnxla sententiara apostoli Petri:
dam •'. > Dentes oviura et ipsi mordenl, lacerant < Deponemes omuein malitiam et oninein dolum et
el ruminant. Mordent increpatione, laceranl com- simulaliones el invidias, sicut modogeiiiti infanlcs
minatione, ruminant eruditione. lncrepalione yi- rationabile sine doio lac coiicupiscitc, ut in co
tiorum, comminatione infernalium poenarum, eru- crescatis iu Salulem '. > Tunduutur cum tribus
ditione coelestium beaiitudiuum. lsti sunt denles pueris in camino iguis, sed consolationem hahent,
mandibulae asini ", in qua Samson qtii inlerpre- quia angelus Domiui facil medium foruacis * , clc.
talur tol eorum, id est Christus qui est Soljusii- Tenduntur cuiu Jacoh cui videbanlur dies pauci,
liac, occidil Pliilisthiini, qui interprelatur dupiex n propter araoris magniludinem «. Suinamiis ab imo
ruina, vel polione lorquens, scilicet daeinoncs, qui exeinplum. Paulus londehalurcum relinquebal pri-
dentcs, sciliceldoctorcs, sunl sicutoves quw ascen- slinam conversalionein, substaniiain leinporalcm ,
derunt de lavacro, quia prius se ipsos laverunt, cognalionein. Audi conversalionein. Paulus ail :
deinde aliis prsedicaverunt. < Fui blasphemus et persecutor, scd misericordiam
Scptem uiodis fit istud lavacrum. Lavaniur enim conseculus sum «. > Audi substantiam lemporalem:
peccala hapiismo, pcenilcntia, eucharistia,marlyrio, t Quocfuerunt mihi lucra facta sunt inihi detri-
eleeinosynam danrio, peccatorein converleiido, quod menla, proptcr Chrislum, propter quera oinnia
in se commissuui est rennilendo. Sunt et denles deirimenla feci el arbitratus sura ul slercora , ut
niolares, sensus inleriorcs, quibus riiminamus, iui Clirisiura lucrifacerem '. >Audi dereliclam cogna-
est distinguimus acius noslros el morcs , scilicel, • tioitera : « Paulus autem magis couvalescebat et

85 Act 10 «6Apoc. 12 "Psal. 50. ««Joan. 7. "Joan/9. •• Joau. 11. 91 Gal. 5. Joh.
' 00
29. "Juriic. 5. »»-'«L.-vil..l. «''Ihrcn.* 3. 9" Deul.
"
34. "ICor. 11. "Eceli. 32.
' Phil. 5.
lsa. 38.
1 Psal. 118. 'Psal. 115. 3lPetr. 2. Dan. 3. Gen. i9. • 1 Tim. 1.
 591 TIIOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 3S2
cohfortahat Judaros8, > cx qnibus natus erat. IIscc A Qiiatuor stint lavacra de qiiibus ascendiraus; pri-
tria sunt quibus impedilus eral Lazarus in ttimulo murrt cst baptismatis, secundum Dominici sangui-
ne resurgeret *. Erat enim institis pedes et manus uis, teriium confessionis, quarium superni fontis.
ligalus, sttdario involutus , lapide cooperlus. Insti- Primum lavat, secundum liberat, lertium relevat,
tis, id est amore lemporalium bonorum, ne ea qnartum rcformal. Lavat a peccalo, liherat ab
orogarei. Sudario, id est amore carnalium aniico- inferno, relevat a lapsu quotidiano, refonnat
rmn ne ab eis recederei. Lapide induratoe conver- liberans a miseria quae estin hoc exsilio. Juxla ha-c
salionis, ut ohstinatus remaneret. Eccc quo ton- quatuor, quatuor assignamus interpretationes huic
denlur magistri, sequitur ut tendanlur el inten- nomini lavaerum : juxla primum dicitur lavacrum
danlur.Propterprimum dixerunt aposloli adJesum: lavans crimcn, juxla secundum dicilnr lavacrum
< Ecce nos reliquimus omnia, > proptcr secun- lavans cruore, juxta teriium dicitur lavarrum la-
dum, < et secuti sumus te > per passiones et multas vans crudos, juxla quarliim dicilur lavacnini la-
tribulaliones; < propler lerlium, < quid ergo erit no- vans cruciatus. De primo ait propheta : < Eril fons
bis'°?> Acsidicerent: Per longanimilalem pro his palens domus David-in ablulionem peccatoris et
exspeciamus a te prsemium. Audi ergo quoinodo lun- iiieiislrualoe'», > de secundo : t In saiiguine tcsla-
debatur Paulus. Tondebatur verho, lundebalur pe- ***uicnti tui redemisti vinctos tuos de iacu in quo non
rieulo , tendebalur flagello. Verho irrisionis, peri- eral aqua **, » de lertio Jeremias : < Quis dabit
culo limoris, flagello passionis. Nouue verbum capiti meoaquas et oculis uieis fonlem lacrymarum,
irrisionis erat: < Paule, multae lillerae le deduxerunt et plorabo super inlerfeclos populi mei **? > Hsec
nd insaniam ". > De peiiculo ipse ait: <Psriculum ciiim est Iacrymosa confessio, de qua dicitur:
in mari, periculura in falsis fralribus, > etc ; audi < Confitemini alterulrum peccala vcstra *6, > ct
lunsionem flagelli : «Ter virgis csesus suni, semel item : « Qui baptizatttr a raortuo si ileruin teiige-
Iapidalus sum, ter naufragium fcci '*. > Eccequo- rit morluum, quid prodest lavalio illa"? > lnde et
modo tusus, audi quomodo tenstis. Tensusesl in Christus : < Qui mundus est, non indigct nisi ut
longanimi oratione, in porlando suain infirniilaleni; pedes lavel, sed esl mundus lotus *8. > Ac si dice-
lensus in continua persecutione, lensus iu prsemio- ret : Loti eslis in baptismate el ideo mundi. Sed
rum cxspectaiione. De prinio : « Da.us est uiihi quia-sinepeccato, saltem cogitaiionum, non potcstis
angelus Salanae, qui ine colaphizet, propter quod vivere, necesse babelis pedes veslros, id est afle-
ler Doininum rogavi ". » Et sequitur : < Libenter ctus, quolidie in confessione.lavari. « Septies euiui
gloriabor in infirmilalibus meis '*. > Inde nos ad- „ caiiit ju lus *9, i scd per hanc fortior resurgit..
tnonebat sine intermissione orare ". Audi quomodo Quarliint lavacrum dieiiur fons horlortim, pu eus
lensus esl in persecutione. <Quis nos separahil, ait, aquariim viventium quse fluunl impelu de Liba-
a charilale Christi? Tribulatio, an anguslia", > elc. iio'°.> EtSedulitis:
Audi (cnsiim in exspeclatioue. <Sed quoe non vide-
Fonle superno
mussperamus, perpalienliam exspectamus **'.» Non Lwiificala seget, spinit mundatur ademptis.
solus auiem, sed simililer leudebantur patres an-
el lendiintur universi. Dc primo itaquc ascendit honio mttndior, i|e se-
liqui, lendunlur morierni,
cundo securior , de lertio forlior, ad quuiium as-
Priini, quia exspeclabant advenlumprimum Chrisli,
cemtil gloriosior. In primo itaque sunt qtiatuor
secundi secundum, tcrtii lertiuin. Primi ut eosab
ut eos a absol- ctTectus. Relaxat culpani, rcmiltit pocuam, foniiteni
inferno liberarel, secundi peccatis
De pec.cati debililal, graliam donal. lsta figurata sunt
veret, lertiiut in regno eos glorificarel. primo
facttim dicens : in his quse acciderunl filiis lsrael in mari Rubro.
gaudebat David quasi jam esset, ecce peccala remissa ;
< Exspectans exspectavi Dominum el intendil Hosles in eo submersi sunt,
et eduxit me de lacu niiseriac et de lulo fae- a labore luli e(. lateris liherati, ecee poena peccati
mihi, sub jEgyptiis noti audcbant re-
cis ". > Unde et alius prophcla ait: < Si moram diniissa ; qui prius
incircumcisos pugnavertitii
fcccril, cxspecla eum, quia veniens vcniet et non pugnare,"conlra regcs fomes peccati deiiiliiaius;
tardabit ' 8. » De secundis dicitur: < Tibi peccavi- virililer in deserto, ecce
in deserto nianna deccelo comederunl ", eccegra-
mus, exspectatio lsrael, et salvator eornm in tribu-
lalionis lempore ,9. »Et iliud : « Doinine, miserere tia. Secunduni lavacrum fit per sanguinemChristi.
le eiiim eslo brachium Notandum autem quod triplex esl sanguis, scilicet
nostri; exspccuiviintis , Per
in tri- • holocausli, sanguis Chrisli, sanguis marlyrii.
noslrum in inane, et saltis noslra lempore secnnduiu
bulationis ". » Pro tertiis ait Jacob : < Salutare primum lavabatur caro huinana , per
lcrtitim acquirimr co-
tuum exspectabo, Domine ". »Et Jereniias : < Bo- imindatur conscienlia, per
Dei **. » rona. Deprimo et secundo ait Paulus : < Sisanguis
num est praeslolari cum silentio Salutarc
hircorum el vituloruin inquinatos sanclificat a.l
Ecce isti suiit grex tonsarum, grex uinsarum,grex Clni-
tcnsartim. Sequilur : Quw ascenderunl de lavacro. cmundalionem carnis, qttanto magis sanguis
" " •• II Cor.12 '* Ibid. » 1 Tbess.5
«Act.9. «Joan. »11. '°Matth..l9. Aet. 26. 11Cor. IIJ
»• Rom. 8. »* Ibid. Psal. 39. Hal.ac. 2. Jer. U. » lsn. 3D. "" Gen. 49. » Thren. 5.4
'« » A-Ui
ueut. i^o.
'• iacii. 10. » Jer. 9. s6 Jac. 5. •' Eccli. 5i. *8Joan. 15. Prov. 24. Cant.
393 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LlB. VI. «»»
sii emundabil conscicnlias noslras, ad serviendum \ [THO.]Gemellosfelus pariunl oves Chrisli :qnia
Deovivenli". >Dclertio canit Ecclesia :«Yirisancti eorum prtcdicalione liabeiur amor Dei et proximi
gloriosurasangiiiirem fudcrunl pro Cluislo, et ideo vel firicset opera, et sic non esl sterilis in eis,qui.i
coVonasiriumpliales merueriini, Rubri nam Qnido fecuiulsesunl operibus el affcctionibuset virlutibiis.
sanguine laureis dilanlur bene fulgidi. tPriinus hislo- Ovis triplicem patitur stcriliiateni scilicet : Laclis,
rialiter fundebatur in alrio , sccunrius,figurabalur agni, velleris. Primuip ex inedia pascuae, secun-
in viiula rttfa, lertius in pellibus arielum rubricatis dum ex corruptione vulvac, terlium ex veprium fre-
in labernaculo. Terlium lavacrum fit pcr lacrymo- qtieiiialioue. Pascuse doctrinse, vulvse obstinaia»
sam coiifessioncm. Istud primo est amaruin. se- inaliiise, veprium malorum frequenlaliones. Islsesic
cundo verecundum, tertio asperuin. Amarum iu IIOIIsunt sleriles scd danl lac simplicitatis, agnuin
coutritione, verecundum in prnlalione, asperum inansueludinis, vellus bonacconversalionis. De pri-
in satisfactione. H.-ibcl igilur amaritiidineiu Eze- mo : < Lac cnuciipiscile, ut in co crescalis iu sa-
chi.-c, vcrecundiam mulieris sanguinarise, asperi- lulem **, > De secundo : Jubetur agnus offerri in
laieiii Joannis Baptistae. De primo hahelur. < Ego lege, mnlicri quoepeperit**. De tertio Dominus :
dixi in dimiriiodierum meorura : Vadam ad portas „ (Allendile a falsis prophctis qui veniuul ad vos iu
inferi ".> Dejsecundo, mulier, cum non auderet ad veslimenlis ovium, inlrinseciis antem sunt lupi ra-
Chrislum accedere, diccbat slans a tergo : i Si paces *«. > Yellac simplicis doclrinoe. llnde : < Lac
tctigero finiuriam vestimenti cjus, s.ilva ero **.>De vobis potum dedi, non escam *«; agnum patieirli.e
lcrtio dicilur quod Joanues Baplisla, erat veslitus et innocentiae : < Sicul agnus coram tondente se
pifis camelorum et zona pcllicea circa liiinbos obniutescit el non aperuit os suum *'; > vellus ne-
ejus'". Quarlum Iavacrum est fons supernus. Ilic cessariac providenlise : t De velleribus oviuin mca-
rngal ihoplam, auferl tiisliliam , expellitmiseriam. rum calefaetus est *8. > Sed hi qui ascendunl de
Pro primo conferl oinnium bonorum copiam, pro lavacro, quidam asccnriunl a superbia, quidam a
secundo Iselitiam , pro tcrlio viiam seternam. De concupiscenlia, quidara a charilate. Ascendentibus
primo : < Qui biberil ex hac aqua, fiet ei fons aquse a superbia sunl trcs gradus, virielicet, liraor, dolor,
salientis in vitam selernani '«, > ecce vilaaierna. ainor; ascendentibus a concupiscentia caruis, ires,
In priiiio ergo lavit nos Christus < per lavacrum scilicet palienlia, iuiserieorriia,. compunclio ; ab
rcguneraliouis et renovationis Spirilus sancli quem ignoranlia, cognilio, inedilalio, conlemplalio; a
effudit in nps abunde ". > In secundo : < Sancli cbariiate, icinperanlia, prudentia, fortiiudo. Adam
faverunt stolas suas et dealbaveriiul eas in san- - priaium creatus fuit in charitate, sed cecidil in stt-
gtiineAgni *«. >Jn terlio t qtti lotus est »',» riicit : perbiam*9; deinde in concupisceutiam, posimoduui
< Lavi, pedes nieos quomoriofnquinabo illos*'? > In in iguoranliam. Ergo ubi primuui cecidii, inde pri-
quailo. Lavabit uos Christus cura'ablueril sordes mum asceudit, id est asuperbia, el ibi calcat caput
liliarum Siou et laveril sanguinem llierusalem de seipeulis, id est superbiam ; in secundo calcavil
inedio ejtis, in spirilu judicii et spirilu ardoris*'. ventrem serpenlis, id esl concupjscentiani; ter-
Deriieslui sicul greges tonsarmn quw ascenderuht lio calcavit peclus &rpentis, id esl ignoranliain.
dt lavacro. As.cendcnsde charilate unde ceciderat, lotum pressit
[CAH.JGreges tonsarum sunt ilii qui possessio- serpeiitem coniplicaUiin;quando primo ccepilreverli
iiiim onera tanquam vellera deponenles, omiii.i ejus caudaoi rupit, qna in raalo pei sevcraviiuiis
leliqiteruul pro Christo, qui quanlo plus se absira- usque ad pceuilciiiiam. Quia igitur isti lapsas
xerunl de niundo , tanto liberiori aninio sacras Ariscfucriinl radix huinanae ruime opoiiebal ul ve-
Scripmras imclligere polueriiiit; quibus£0 quoque uiret homo, quiradix esset ex qua repiillularcl in
IIOII fcccrunl objicere peccalorum tcnebrae. Nara nobis chariias. lioec alia non fuil qu nn Christus,
lacryinis poeniteuiioeet devotionis frequentcr ab- qui acccnderel ilerum in nobis charitatem, et s;>
luti ascenderunt de virtule in viiiuiem ut viderent Dcrificiiiin fierel pro Ecclesia. llunc ideo invoc.ibaiit
DetinideoruminSion **,quodinterprelatur specu/um, patres antiqui, ctim magno desiderio dicentes : « O
ulvidelicet mundi cordis oculoDcuniconspicerent in radix lesse, qui stas in signum populi, super quoui
speculoScripliirarum. His igitur oumibus qui quasi coiitinebiiiit reges os suiim, quem genies dcpreca-
grex Domini in pascuis sacras Scriplurse ruminave- bunturjveni ad liberandum nos in bracchio exteuto,
rtinl, assiinulanlur deules Virgiuis, id est, sensus jamnoli lardare ""-"*.>Jesseiliciltirince»rft«rtt vel *«-
cl sludiosilas, quibus ipsa deceipsil, attrivil, masti- crificium insulce, ut scilicet per radicem Jesse cha-
cavil, ruminavit , et incorporavil aniinaesuoevelut ritas accendatur in Eiclesia pt-o qua sacrificaliir.
herbas vircntes, sacrse Scriplurae sentcnlias. Se- Ipsa enim est quasi insula undis ti ibulationtini con-
qniiir. cussa.
Oiunesgemeliit fetibus,el tlerilis non etl in eit. Qtiadruplex est radix : est enim radis arboris

»* llebr. 9. »» Isa. 38. »*Malih. 9. »»Malth. 3. "Joan. 4. " Tii. 3. ,~*Apoc. 7. »• ~ Joan. 15.
' Cant. *' *3 ** *• »« 11Cor. 3. " Isa.53.
5. »' Isn. 4.*" Psal. 85. I Petr. 2. Lev. 14. Mattli. 7.
»" Job 31. *» Gen. ««-«*Olflc Ecdes. cx Isa. I".el52
1'ATROL.CCVI. J3
 393 THOMvECISTERC. ET JOAN. ALGRlNI 390
exsiccalse, esl radix de lerra siiicnle, esl radix quac A pens seduxit Evam aslutia Sna, ita corrumpaniur
iniuiturad humorem aquoe, estqiioque radix Jesse. sensus vestri, et excidant a simplicitale quse est
Priina est mala voltinlas peccatoris, seciimla bona in Christo '". > Primis igitnr prbponatur qiioniodo
yoliinlas pcenitefllis, tcrlia esl.voliinias affec(a gra- cecidil diabolus per superbiam , Secundis qiioinodo
tia devolionis, quarta est filius Yirginis. Priina re- periit dives ille evangelicus purpuratus, tertiis quo-
viviscil rapposito cojthino siexcorum, secunda lan- mndo submorsa Cst Sotloma, quanis quomodo se-
guet e* vehemenlia desideriorum, icrlia viret et ducta cst Eva. Ecce copliiniis siercorum huic radici
germinat prse magniludine spvrilalium g.iudioruni. apposittts *esl. Transeat ergo ih secundam rariicem
qnarla slat in sigmiin populorum. Super primara scilicel in pceiiiteiuiuin bortam voluittatem, et erit
aperient prscdicalores os suuin , super secundam de terra sitienii, rium cor siccum scilicct sine de-
sperieiit oratores os suum, super lerliam ape- votione desiderat detotionein.
rieiil laudatores os suuin , super quartam conli- Hoc ergo ordine procedat : primo duritia Confrin-
iiebunt reges os suuro. Primae enim inan- gaiur, secundo de peccato conteratur, tertio bonum
data Dei pra-dicabirflliir, secundae desideria sua a nialo disccrnatur, ut dum soli bono vacalur de-
impetrabuniur, lerlise spiritalia charisniala au- B votio quam desiderat habeautr; lranc docet Isaias
gebuulur , quartam gentes deprecabuntur, el sic ordinetn sic : < Confraciione confringetur terra,
^veni, ad Tiberandum nos; jam noli lardare. >De coniritione conieretur _(erra, agitatione agitahiiur
prima dicilur : < Dimille arborem hoc4uino ut fo- terra "-". > Confringelur igilur qnasi in alvco-j.cr
riiam circa radicem ejus et inillam stercora J»-«*;> ixalleum, conteretur quasi in morltirio per pistil-
ric secnnda : <Egredieturquasi virgultuin coram eo, IHIII,agitabilur quasi iu cribro per aperturas for.i-
et quasi radix de terra sitienti«" ; > de lertia : mitium. Conliingetur in alvco occurrentis dainiia-
« Erit tanquam lignum qtiod planlautm est secus liouis, malieo limoris conteretur in mortario pro-
(lectirsus aquarum , quod ad hutnoreui niittit radices priae rcpreheitsionis, pislillo comptinclionis, agita-
snas •«; » de quarta hic habemus : Igiiur snper bitor in cribro jugis meditaiionis per foratuina
primam aperient prordicaiores os suttni el audiet discretionis. Sic eiiiinpignteiiiariisolciit in pulvereiu
Pci mandata, et reviviscet apposilo cophino sier- species siias redigerc. Audi alvcum damnationis.
coruin. « Afilteeum in icnebras exteriores, et ibi erit (tetu-
Quatiior sunt gcnera slercofum qna? in divina efstridordeiitium '»-". >Audi nialleuni limoris :Ti-
.pagina inveniuntur. Esl enim Slercus hominis, est mor mortis contnrbat me quia in infemo nulla est
sterciisbovis, esl stercusjumcnti.eslsterciis colum- Q redemplio. Umle stibdit idem Isaias 80: < Formidi-
bre. Primum cst praehtlorum peccalum, sccundum nem et foveam et iaqueum Doininr quis eOiigicl. >
pecuniosorum, tertium luxuriosorum.quarlum idio- Formidinem moriendi, foveara iuferni, laqueuin ju-
laruui. Primi cnra sint magistri, peccanl scienler, dicii. De priino : < Cor meum coulurbaliim/est in
secuiidi conlidenier, lenii impiidenter, quarti sitn- me el formido morlis cecidil super me"'; > de se-
pllciler. DeprimoEzechiel "-«'. r'Fili liwntinis^fac sccundo : « Clmiliges ei a diebus nialis, donec fo-
panem et ooques euni in stercore hominis ;» de se- diatitr peccatori fovea'*; > de lertio, < Pluet su-
cutido : < De stercore boum lapidalus est piger, > per peccatores laqueos8».» Audi uiorlarium proprioa
ail Salomon «' ; de lerlio : < Computrueriini jumen- accusalionis : < Pcccaviiuus cuin patribus noslris,
la in stercore suo " ; » de quarto, iu lib. Regum iujtislc egiiuiis, iniqiiiiatem fecitnus «*, > pisiilluui
legitili' quod vendehaiur prse fairie stercus coluin- docel David : i Qtise riicilis in cordibus vestns, et
baen. Primi enim aliis praedicantes inde caditnt in in cubilihtts vcstris compuiigimiui e», > atidi cri-
vanam gloriaul et superbiam'; secundi quasi bovcs brum assiduaeincditalionis : <Medilalus siim nocte
pro temporalibus laborantes el inde eleemosynaS cura corde cl exerciiabar cl scopebam spiriuim
riantes cfinfideniius malis quaerunt pecuniam : ler- meuin ""; >audi foramina discretiouis: < Omiiia |.ro-
ti« quasi jumenia portantes onus pcenitentiae,inipn- D bate, quod buiium est leneie. Ab omni specie uiala
dciiter cadtiiil in huuriam : Quani.cUm sint iu_jotae, abslinete vos 8'. > Ecce iuutiiis grossiludo qtiae
peccaiit per ignoraniiam. De primis : < Qtii afios remanel circa cribrum, id esl pccca-um.t Quod bo-
doces, icipsum non doces : qui praedicaSnon' mre- iKitiiesl tenete. > Ecce pulvis sui.tilis, qui trausit
cliiindum, mteclial-is '*;» secundis Apostolus : * Si foraniina cribri. Hoc gustato pulvere, scntit dulce-
cxpemlero oniiies faculiates meas in cibum paupe- dliicm devotionis quam riesideravit. Ergo jam de-
rum, cliariialem autem non habeam, nihit Inilti sinil esse radix de terra silienli et ut languores
prodest •; » lertiis dicilur: < Induimini Dominum, deponat, lit tciiia radix quse ad hiiinoreni esl.
id est Clirisium, et curam carnis ne feceritis in de- Tertia radix cst quaead Iniiiiorem mittalur, scili-
sideriis '*; » quarlis, idem : i Timeo ne sicul ser- cet voluutas affecla devotione. Priuio habet aquam

»«-•*Lnc. 13. "lsa. 53. " Psal. 1 Jer. 17. 6'-68 Cap. 1. 6»Eccli. 22. '• Juel. I. "IVRpg. 6.
"Uorn.a. ,"ICor. 13. "Roni. 15. " II Cor. II. '•-" Isa. 24. '«-" JUaiih. "25. «° Cap. 24.
»' Psal. 54. * Psal. 93. " Psal. 10. •* Psal. 105. 8» Psal. 4. •6 Psal. 76. »'-881 Thess. 5.
3t17 COMMENT.1N CANTICACANTIC—LIB. VI. 398
iiionriiiiae,secunrio rorem graliae, lcrtio hilaritalcin A ln primo igitur signo Clirislus ambulavit gj la se-
in devotione, qu.trlo charilalem in oedificatione. cundo jacuit, in leriio steiit, in quarto sedii.
Aquara inunditise,qua radix liuineclala germina bo- Ambulavil, nos ad regnum trahendo. Sedil
itorum operum prodticit; rorem gratioc,qua messem nobiscum parlicipaiione sacramentornm sts hu-
virltiltnii ad inaliirilatein provehit; iiilarilatem in niiliando; stetil in cruce viriliier pro ndbls pu-
devolione qua gustando stiperna gaudia quadam gnando, sedebil in tlirouo majestatis siioe.nosjudi-
tiovitate gluriae conscienliam afficit ; cliarilaieni hi cando. Ad primum nos invital Apostolos diccns :
scriilicatione,cujos exemplo, quasi quadam sagitta i Qui dicil se in Cbristo inanere, debel sicut Ipgi
amoiis, sancla .Tiniilatioiiecor proximi tfansligil. aiubiilavil et ipse ambiilare". » Secundum nobis
Ilanc sericin osicuriit Joh, ita : < Rariix mca aperla osiendit, quanilo liapizatus esl a Joaune*, quiet iti
Cst juxta aquas «*.> Ecce primum. <El ros in mes- pracscpiijacail **, pro nobis huuiilians se. I'e lertirt
sione moral.ilur ". > Ecce sec-ndum. < Gloria no- in Apocaly|isi: i Vidi supra inoulein S.on Agnuui
stra sentper iiinovabiliir ".' > Ecce lertiiim. < Et slaiiiein siinilem occiso". > De quarto in Daniele:
arcus in nianu mea iuslaurabitur •'. > Ecce quar- i Throni posili sunl el Antiquus riierum sedil". •
luni. Arcus ciiim in manu inslauraliir cum ex " Sic ciiiin seriehil cum veneril ad judicandum, ha-
interna devotione juxta mandata novae legis ac ve- bens signuin et veritaleiu gloriosse resurreciionis.
teris, quaedesignatiliir in arcu, operatur. Inde quo- Habebil enim < in vestiniento suo el iti femore suo
tjue sagitta semtilaliouis per cxemplum ad cor pro- scripUiiicJtex rcgum et Dominus dominantium'.»
xiiui iransmillitur. De primo : < Effundani super Siguum vero crucis riiciiur siguum populorum,quia
vns, ait Doniinus per propheiam, aquara iiiiiiiilani per illam cougregavit nos in unura Chrisli amor,
et niiindabiiiiiiit ab oinnibus inqiiinauieiiiis ves- tii cssemus < populusejus, et oves pascuaeejus 8. >
tris •*. » De secundo ail Domititisper Osce prophe- <Su|)erqiten%aii, coiilinebunlregesossuum *.> Imo
lam ** : <Ero quasi ros, lsrael germinabit quasi li- conlinebunl sujier eiim os suum oralores, coiiline-
lium. » Et suhjiingit: < El odor ejus nt Libani •", » btinl phiiosoj.hi, continebunt et regcs. Oratores
scilicel odor bona*opinionis quaeproximos ari anm- iion habcntes adversits ciun arguinciitosam allega-
rem accendit. Uttde spoasa : « Yulnerala cliarilate *lionem; philosophi iguoraiites quaesupra naiuram
rgo sum.iHocenim vuhtus amoris fecit radix Jessc, esl vcriialem; reges huiuiliaiitesei imjietiosaui po-
scilicet succensio charilaiis, quod dicitur Jesse, vel lestalem. De prituo dicebaiit Phaiisa-i quasi inSOla-
sacrificium insulae,id esl Ecclesia*.quae pulsatur bile proponentes : <Licel ceiisum dari Csesartan
adrersitalibus inmidt quasi maris iluciibiis insitla. > iion? Ei iile respondit : Reddile ergo quoe stint
'
Ad hoc cnim dicitur : < Qtti slal iu siginini jio Cacsaris Csesari, et quae sunl Dei Deo ". » Et ulir;i
pnlttrum*'-**, » scilicel in sigiium ctiicis. ail Scriptura : < Nemo ausus fuit eum inicrro-
Radicis Jesse suiu qiialuor signa : prinium est gare ". t Desecundo ait Pilaius, nesciens qukl di-
signunt miraculorum , secutidiiui sacratueulorum, ceret: < Quid est veriias "?» Ipse autem seicbai.
teriiiim populoruni, qiiarium gloTificalortim. Pri- Nain de se riixit: < Ego suni via, veritas el Vlta **.i
iiium Dei iitcarnali, secuiiduinDeiregcncrauiis, ter- De tertio : Conlinuit os suum, ne qniri impropefar.t
linm Dei morientis, qiiartum Dei vivi. Per priinuiii ei < regiiluscujits filiusinfirmabatiir Capharnainii'*.»
ci.iimad lidem illuminamur, per secundiini a pcc- Seil ei Tiberius Cacsar audiens ejus rittracula hiter
calis regeneramur, pcr tertium a diabololiberamur, deos eitm pracepit coli. Sequitur : < lpsum gCnle»
pt-r quarlum in gloria coronamur. De primo ait deprecahuuliir '*. > Nolanduiu quori ipsi Judaeiitti-
Nicorieinus: <Nemo potesi baecstgna facere quaetu precantur, gentes deprecanlur, Christiani precan-
facis, nisi fuerit Dettsciim eo *«. » Et Dominus : tur. Imprecaiitur daiunaiiiinem, deprecanUir pec-
< Signa ens qui crediderinl h;cc seqiienlur,. in no- caloruni remissioiieiii, precanlur salvalioiiem. De
inine ineo doenionia ejicieut *', >cic. De secundo primo riiciiiil: « Reus csl iuoitis ,6; > El: t Craci-
iu ApocalypsiI0*: < Dignus es, Douiiiie, accipere D fige, crucilige eiini ".>| Secundodo|irecaiiliir'geal«»
libriin), et solvere septem signacala ejus, > id cst dicenles : < Veni ad libcr.indum uos; ja.n iloli lar-
aperirc sacranienla. De tertio dictuni est in Eze- darc '«. > Teiiio precanliir Christiani dicenlfS :
chicl ', viro qui erat indulus iiiteis, ul impriinerel < Vcni ad salvandum nos, Douiine Deits uoster ". >
lignum Tbau in fronlibus credenliiim, id est si- Ohinei gemeliit [etibus ; tt sterilit nonest in eis.
gnitin crucis. De quarto in Apocalypsi*: « Vidi an- [CARD.]Et quod iniioc loco riicllur ad Iria proe-
geluni descendentem de coelo,habentem signum Dei mia referlur, scilicet oculos, capillos, cl deittes, qitl
vivi. >Kiex emni tribn filiorumIsrael visi sunt duo- omnes habenl gemelios,geminos, rive froclus, vel
decim nHllia.sigrtali'*.Uabehantcnim quoddam insi- felus, quia iulelleclus et alTecliis toealw Viigini*;,
guc prognosticuni nittiroe resuiiectionis iu gloria. qui per oculos designantur; el (oelcstium eoatcm-

«9Job2D. "Ibid. •'Ibid. " Ibid. *" Ezech. 36. •* Cap. 14. •• lhid. »6-" Isai. 11. »»• Joan. a.
»* Marc. 1<». '•• Cap. 5. ' Cap. 9. 7. •' Ibid. ' I Joan. 2. » Malth. 3. »*Luc. 2 Ajioc. 5.
~ Cap.
Dan. 7. ' Attoc. 19." « Psal. 94. •" Isai. 52. «° Malth. 22. " Ibid. " Joan. 18. '» Joan. 14.
"Joan. 4." " Isa. 11. Malth. 26. Luc. 23. '» Ollic. Eccl. " Ibi.l.
599 TIIOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 400
plalio, quse signalur in capiUis; ingenium qtioqtte A dicitur Ecclesia, juxta illuJ : <Cnm iutraveritis ter-
et studiositas, qusc notantur in dcniibus, el in ipsa ram quam Domiuus daiurus cst vobis, facieiis M-
Yirgine friiclum fecerunt per meritum et iiinobis tare Dominode lapitlibusquosferrum non tetigil",t
jier exemplum, et in illis omnibus, oculis scilicet, id csl de pacificisel non rie seh.smaiicis. Dicilur
(apillis et demibus, nulliis-actus fuil steriiis et abs- et Ciiristus aliare. Unde Aposlolus : < Allare habe-
qtte praemio, rjuia postquamconcepit filium sic fuit mus de tjuo non habeiit potestatem edere qni la-
tota chariiate condita, ut pie credalur de ipsa quod bcrnactilo deserviunl **,» id esl rarni. Eslctcoi'
oinnisiiioUis raiionis in ipsa fuit fructuosus et meri- noslrum allarc. Unde : < Oblalio jtisti impingual at-
lorius: quod ipsi convenit tanqtiam privifegium sin- tare ",__( id est cor. Sanguis islc laciyniarum ln
gularc. Sequitur. altari, quod esl Ecclesia debet effundi, qtiia in fidu
Sicut vitta coccinea labia tua : et eloquium ttium Ecclesiae, ct in aliari corriis, qnia de corde debenl
Jtulce. cmauare, vel juxta altare dicil oricnlalem plagam,
[Tuo.] Labia sponsjc cocco assimilanttir, quia id est ad Chrisiinn, qyi esl sol jusliiic; veJ noli-
Domini sanguinis quo redempta est, prctium uon liam Dei, c( vesiculam guiiuris, id est superbiant,
«iessat praedicare Ecclesia. Sed decantal: i Mihi ah- ct plumas, id esl lcvilatem convcrsauonis, quia
sit gloriari, nisi in cruce Domini noslri Jesu Christi BI visa celsiludine Dei, supcrhiam noslrain depoiiimus,
"i > Nec simplicitcr coccura dicit, scd vittam coc- el sanguinem lacryniaruin pro liis fiiitdimus. Est
cineam. -Vitta enim solet capillos astringcrc. Si el sai.guis redemptionis, scilicet Christi : < lu san-
ergo in capillis ejtis fidcles accipiunttir, vitta quae i-uine, inquit, Testatneiiti lui redemisli viiaclos luos
bos astringii, et ad capul qttod est Chrislus coa> dc lacu in quo non cral aqua *•. > llic significa-
ptat, doctrina verilatis intelligitur, qu:c eos ne de- tus est in vilta cocciuca. Sed ad idem signilican-
fluanl per illicita,- ad capul suum, quod Chrislus dum inveiiiiiius fuuiculuui coccineum in doiiioRahab
esl, colligit. Et eloquiumtuumdulce.; quia lascivos nierelricis per quein dimisil exploralores Jericho •'.
nihil sic rctrahil, sicut pietas Dominicscpassionis Ad idem etiam cum manus Zarsc nasceretur, invo-
eisprscdicata. Sanguinem Christiin nianibus habe- Iuta est panuo serico cocctneo'«. III his Iribus san-
nuis. Mulli sunt sanguines. Est enira sanguis appc- . gtiis significalur Clnisii, scd ad diversa. Yitia eniiu
litus, et est sanguis culjise, sanguis pcenx, sanguis striugit, funiculiis trabit, pannus ornat. Slringit
compunclionis, sanguis redenipiionis. De primo: dissolutos, irahit aversos, ornal justos : dissolutos
< Yita animse in sanguine est ";> dc secundo : ne a capite suo recedant, scilicet Chrislo; aversos,
< Carnem cum sanguine non eomedetis*.', > de ter- „, ne in infernum descendant; justos, m in judicio
tio : iSanguis cjus super capul ejus "; > de quario gaudcaul. Qiiidam habcni viuam, fuiiiculuin qui-
Gregurius : « Lacrymsepcenilenliumquidam sanguis dam, quidain paiinum. Yittaiu in ore, (uniculgiu
aniinoeest. > De quinlo : < Lavil nos a peccatis 110- iii corde, pannum in corpore. In ore doctores, in
stris in sanguine suo'*. > Primus suggerit, secun- corde spirituales, in corpore martyrcs. Doctores iu
dus oJTendil,terlius punit, qiiartus implorat, quin- prxdicatione, spiiituales in volunfate, martyros iu
lus impelral. Primus suggerit venenum , secundus saiiguinis efiusione. Pra-dicaioribus enini dicilur :
offendit Deiini, lertius punii rciim, quarlus iinplo- El eloquium tuum dulce. Meretrix Rihab, sciliccl
rat misericordiam, quintus impetrat veniam. Pri- caro nostra, quse esl in Jeiicho, id est in mundo;
mus suggerit lcviler, secundus offcndit miserabili- Jericbo eiiiin tuua dicitur, proptcr instabiJiUiiem:
icr, lertius punit serviliter, quartus postulat sup. habel doraum, id est coiiveisatioiiein. Uxc habei
pliciler, quinlus impctral universaliier. duo solaria, scilicel iuferius sensualiiatem , cl spi-
Pio bis quinque in Levitico, quinque gcnera ani- riiualitatcitt superius; in hoc abscondunlur duo ex-
maiitium immolari jiifceniur. Primum esl bos qui ploratores, scilicet ratio et affeclus. Affectus ad
esl niagni corporis, ciijus sauguis siguificat appeti- passioneui invitai, ratio quoinodo lial ordinat. Sed
tura carnis, qui efTundcndus cst, ne pcrvenial ad [p iu illo qtiscril eos rex Jericho, id est diabolus, ui
peccalum, Quod si pervcrterii, sequitur tle capra quod uon polesl per carnem, per vanain gloriam
quod est fetiutim animal, cujus sanguis qui dcsignat facial. Sed absconduntur in vili slipula liui, quia
fetorem peecali effundi debet, ne amplius agatur. humililale se protegunl, landem per funiculum coc-
Sequitur dc ove, quac esl iimocens aiiimal, cujus ciin/uin desceiidunl", ud passionem Christi coulu-
sangiiis conlra petrain effunditur, ne irse Dei fia- giendo.
gello punialur. Sequilur quarlo de avibus, quae alte Isle ftiniculus Iriplex est, quia < liiplcx funiculus
volant, quarum sanguis desiguat lacrymas ad Deuin diflicile rumpitur ", > el hoc propter ires clfcctus :
missas. Prsedicloruni sanguis funditurad ostium ta- Pcccata reinitlil, lenlationesexeludii.jusiis regnum
bciiiaculi, quia noiidum propinqui sunl Dio. Avium aperit. Audi adhuc tripliccm : peiras scidit, veluiu
vero juxla altare, quia lacrymae nos appropinquare rupit, inferiium spoliavit, scilicet dura corda moJ-
Deo faciuul. Noia quod trij.lex esl allare. Aliare lieudo, iuimicilias inter Deum cl bomineni dissol-

"Gal. (5. "Lev. 17. *» Ihid. «' Lev. 20. •* Apoc. 1. »'Deul. 27. " Hebr. 13. " EctU. 35.
" Zacbar. 9. " Josue 2. *• Gcn. 58. »' josue 2. " Ecele.
4.
401 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VI 402
vtndo, jusios de inferno extrahendo. Adhuc audi A nite ttiha in Sion *', > Pro secunda : t Buccinate in
iriplicem : Intulit tcrris Iremorem, inferis limorcm, neomenia tuba in die solemnitalis veslra**";>delcr-
coelo stuporem. De prinio : <*Terra tremuil et quie- tia : < Pro lanti regis victoria luba intonct saluia-
vil"; » de sccnndo : t Allollile, portas, principes, ris '•'.> Priina sonat voce gravi, secunda acuta, ter-
veslras. Quis est iste Rex gloriae '*?» De teriio an- tia snperaCuta. Prima, quia sub legis duritia, se-
gcli: <Quis est iste qui venit de Edom tinciis vesli- cunda sub gralia, lertia promitlitur gloria. Prima,
meiitis deBosra '»? t Est ei coccinum, quoChristus quia < dedit abyssus vocem suam *«,> et: < abyssus
esl vestilus in passionc. In his quatuor coccinis de- abysssum invocal *'. > Abyssus enim dicunlur corria
signatur sanguis agni paschalis, in qtiatuor parlibus prophetarum propler profunditatem ct obscuritalem
doinorum kraelilicarum posilus »*,scilicel in infe- sententiarum. Calaraclse Dei stinl inspirationes.
riori limine, in superiori, id est in sensualilale et Secunda ergo acuta, quia < in omnetn terram cxivit
devotione, et in sinistro poste, id csl opere, et iu sonus eorum, et in fines orhis terrae verha eo-
dexlro, id est ore. Qui est in sinistro, id est opere, rum "°. > Tertia esl superacula, quia intonuit do
nos redimii, scilicet coccinum in inanu Zaiac. In ccelo Dominus, et Altissimus dcdil vocem suam". >
inferiore litnine, id est sensualitate, nos abluit : Primaenim subobscure annuntiat sacramcnta, ul de
hoc est coccinum quo Chrislus est vestitns, iu p.is- B ' haptismo: < Erit lons"jiaieiis donius David-in ah-
sione; in dextro posle, id esl in ore, nos porlat : liilione peccatoris ct menslriialae »». > Sectind.t
haec est vitta coccinea, el in superiori liinine, id est aperle rienunliai Christum advenisse. Unde : « Ap-
devoiione nos oni.il: Iiic esl funictilus Rahah in su- partiit gratia Doiniui Jesu Christi oiiiiiibus liomi-
pcriori solario. Quoniorio digne stimalur, addilur nibus crudiens nos "». > Terlia aperlissime vocat-
iti assatis caruibus, azymis panibus, laciucis agre* nos ad gloriam. Unrie : < Transite ad tne, oinnes i.tii
slibus". De hoc coccino ait Davjd ad filias Israel : concupiscilis me cl a gcncratiouibus nieis adimple-
» Qui vesliebat vos coccino in deliciis ", > id est inini •*. >
Saulqoein plangebant. Funiculuni coccineum vole- Primam designant scptcm luboe quibus scpleiu
baieum esse cui dicebat : « Fac libi duas tubas ar- angeli in Apocalypsi canebant •", ad primam qua-
genleas et ductiles, quibus convocabis populum, rum facta cst graudo et ignis mislus sanguine. Fi-
quando movenda stint caslra ", >scilicel ad annun- guram secunda* tenucrunt tuboe Gedeonis, ad qua-
liandam purpuram Dominicae passionis, ad cocci- rum sonuiii aposloli fugerunt. In figura tertise fite-
niiin mulusc in Christo scilicet dileclionis. «Duas,> runl septem ttibae, quibus muri 82 Jcricho corrue-
ail, «luhas,> adconcepti flaltis emissionem; < argcn- ruiit.
leas,>ad caslitatis et inuocentiae demonslraiioneini; ^ Istae tubae aancaesunl quasi <Jccolorataenan ha-
<ductiles,»ad sustinendam quain annuntiamus Chrisii bcntes perfectam claritaiem. Tuba oencaerat Isaias,
passionem; «qnihus convoccs populum» ad miiluaiJi duni niinaretur inferorum angiisliam; erat Eze-
iniinicorum expugnalionem; flatum, quem Spiritus tiiiel , dum proponeret mundi niiseriam; eral
sanctus per inspiralionem iminittii; innocentisc, qua Joannes Baplisla, dtim provocarel ad poenitenliam.
colorat Deus, dum peccata remittit; dileciionei», Primum nobis inculit borrorem, secundum dolo-
qua Spirilus sanclus animos accendit; iiiiinicortitn rcm, tertium fervorem. Horrorem quem fugianius;
expugnationem, quibus nos Deus lenlari permitlit. dolorcm, ut mundtim minus diligamus : fervorem,
Primo est notandum quod est tulia senea, cst ut peccala diluamus. Ait enim Isaias : < Subler te
tuba argcntea, csl. luba cornea. Prinia cst fusilis, siernetur linea, et operimenlum luiim erunt ver-
secunda ductilis, lertia pcrductilis. Prima cnitn est mes* 6. > Ezechiel. < Vcntus uirbinis veniebat ab
prophetica, secunda apostolica, terlia angclica. aquilone, et nubes magna ct ignis involvens". >
Prima fusilis, quia igne sancli Spirilus infiammaia, Joannes : « « Pcenilentiam agite , ajipropinquavit
praeco fuit superni consilii;. secuuda praediealio san- enim regnum ccelorum "8. > Ecce vcrbi gratia
lii Evangelii; teriia fuit Atigclus niagui consilii. jr> prima de septem lubis Apocalypsis, ad cujus soniini
Audi iusileiu : i El scimill:**quasi aspcclus iciis fil grando mundanse tribulationis, niista sangiiine
candentis* 0. > De priuia, et secitnda et tcrlia : i ln ciilp;e et igne aeternaadamnationis. Sed qttia jam
tribus duclilibus el voce lub;c corneae *'. > De prima: tcmpus gratise advenit, jubemur faccre duas lubas
i Sicul loculus csl per os saiictorum qui a sa:culo argenteas, scilicet Pelrum elPaiilum, quia « Pe-
suut prophelaruin ejus *'. > Dc secunda : < Anitiin- irus apostoltis et Panlus doctor gcniium, ipsi nos
tiavcruut opera Dei, et facla cjus intellexerunt *'.» docuerunt legem luam, Domine ". >. Primo debent
De lertia. <Erexit Doiuimis nobis cornii saluiis, in esse lubae, secundo argenteae, lertio ductilcs. Tubae,
domo David pueri sui **. > Pro prima riicitur: < Ca-. quocflalu doclrinoeprocbeant alimoniam; argentese

a6Exod. 12. " Ibid. »8H ~~Ntun.

"Psal. 75. *»PsaI. 23. >•»
Isa. 63.
«' Psal. 27. *»Luc. 1. *»Psal. 03. ** Luc. 1. *» Joel 2. *• Psal.Reg. 1. 10. *» EzecM.1.-
'• Habac. 3. •'Tsal. 41. ».°-Psal.18. »'Psal; 17. »»Zach. 80. *'ln Cant. Exsnltei, eic.
13. " Til. 2. •» Eccli. 24. " Aooc, 8.
*«lsa. 14. «' Ezcch. 1. »8 Matth. 5. »9 Ollic. Eccl.
403 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 491
ulsinl candidae per simplicitatem, castitatem et in- A ergo opera tenebr-arittii, et mdoamur arma lticis,
nocentiam; ducliles, ut inter malleitni afflictionis ul in ilie honeste anibitlemiis80; > quo facto possit
el incudem pcenilenliseperfectam haheanl justitiam. diccre : < Eratis aliquando tenebrse, imnc nniem
De tuba diciiur : « Canite luha in Sion '•', > ac si lux in Domino "1. > 'Audi Petruni convocaniem:
«licerel : « Pascite qui in vobis est• gregem Do- « Instruite in (ide veslra virtittein; iu virlule
niini «*.> Candorem argenli habuit per simplicita- scientiam, in scienlia abstinentiam; in at.stinenlia
tem, jastitateo*, el innocenliam. Simplicitatera, ut patientiam; in palienlla pietatem; in pielate fra-
sint pennse eolumbse deargentalae •*; per innocen-, =, irnm amorem; in fralrum amore charitalem ". »
tiam, ut sinl argeiilum de electro " : quod lil ex Audi et Paultim convocaniem : < Obsecro vos, ttt
argenlo tiumanilaiis et auro divinitatis, sciliret digne ambuletis vocatione qua vocaii estis ciim
Christus, « qni peccatuin non fccil, nec inVentus biniiilitate el mansueluriine, ciim palientia sup-
est dolusin ore ejus «*. > Castilaleni, ut sicut scy- portantes invicem in charilate". > Autli Petrum
phus argenleus in quo solcl Joseph atigurari6"; provocantem ad aeternam felicilatem ; « Benediclus
qni sluprnm dominaemerelricis recusavit 66.De sim- Dctis, qui regeneravit nos in spem vivam, in liae--
pliciiale : < Estote sinipliccs sicul columbsc 6'. > reriilalem incorruplibilem , et incnntaminatain el
De innocenlia : « Innocens manibus et niundo B immarcessibiiem, conservatam in ccelis "*. > Incor-
corde *8; > de caslitate : < Non in comessationibus ruptibilem, quia non palietur dereclum ; inconta-
el ebrietatibns, non in eubilibus el inipudiciliis «'. > nrinatam, quia ibi non eril peccatum ; immarcessi-
Priui sunl lilia eonvallium'«"; secunrii, lilitim inter bilem, quia ihi nemo palietur laariiiim.Aiiriiel Pau-
spinas "; lerlii sicul acervus trilici vallatus liliis '*. lum provocantem : < Si consurrexisiis, nit, ctiut
Ecce isli stuit sicut riuohinnuli caprese ge.melli'*; qui Christo, quoe sursum sunt quacrile, ubi Cliiisiit,
pascnnl inler lilia, donec aspirel dies, et inclinen- est in dextera Dei sedens; quaesursum suut sapite,
mr umbrse '*.» Sicul ductiles, inler matleum el incu- non qu*e super terrani. Mortui enim estis et vita.
ilcm formalae per propriam passionem, per proximi vestra abscondita cum Chrislo in Deo *°. > So-
t-ompassionem, per contumeliarum susceptionem. quilur:
Audi Paulum ductilem : « Periculis ex genere, pe- tQuando movenda sunl castra.» Noianilum quo.l
riculis latronum, periculis fluminum, periculis in tria sunt genera castrorum, Caslra iEgypliorum,
fulsis fralribus. Ter virgis csesus sura; semel lapi- caslra Israelilicorum, caslra angelorum. I)e primis
ilatus sum, ter naufragium feci". » Vidit et Pe- dicitur : < Respexit Dominus super castra ^Egyplio-
truni carceri mancipalum, verberibusque csesum, rum *«; > de secundis : « Qui leprosus esl, r-gre-
toiiiunieliis affectum; uliimo crucifixum. Ecce C dialur exlra caslra "; >de tertiis ait Job : <Caslra
utbse, ecce argentese, ecce ductiles. lutie est quod Dei sunt «8. > Prima sunt removenda, secunila roo-
in candelabro tabernaculi erant scyphi et sjiherulse venda, lerlia admovenda ; prima enim sunt castra
et lilia '». Scyphi qui ministreiil j.ouiin doctrinae ; mundi, secunda deserli, tertia cceli. Prima mili-
lilia simplicilalis, caslilatis et iiinoceniia-; splie- tant ut rapianl; secunda, ut ad patriam perveniaiil;
rulae, quse rolundoe fuerunt argumento lornalurse, tertia, ut pervenientes iiiiroducant. Prima ergo
jerfeciio juslitise. Quibus ail: « Convocabis popu- relinquamus, secunda eligainus, ad lertia suspire-
liiiii quando movenda sunl castra ". > mus. Relictis ergo primis, in secundis mihiemus:
Istsc enim tubae primo populum revocant, se- in qttibtis nos oporlel habere unanimilatem cor-
cundo convocant, terlio provocant. Revocant ab dium, providentiara in posteruin, contra leniaiio-
errore ad veritatem; convocanl ad unanimitatem; nes ad Ghrislura refugium, bene operaudo cor ha-
provocanl ad supernam felicilalem. Primuin . ut bcre sursum.
haheant iidei firmitatera, secundum, ut habeant, De his quatuor ait Salomon: « Quatuor siinl tni-
charitatem, lerlium, ut perveniant ad.regni cla- ninia terra* et ipsa sunt sapiemiora sapicnil.us,
ritatem. Audi Petrum revpcanieni: < Deponentes n scilicet «locusla, quae regem non habel el universa
omnem inaliliam ei otnnem dohini ct simulaliones volat per lurinas "9 : > hsec est unilas cordium.
el invidias el omnes dctractiones, sicul modo ge- « Formica quoe laborat in aestaie, unile vivat iu
"~ : > hacc
uiti infantes, rati nabiles el sine dolo lac concu- hieme cst provirienlia. < Lepnscnfiis
piscile, ut in eo crescalis in salutem : si tamen plebs invalida, qu;e ponit cubife siium in petra ": >
gustatis quoniam dulcis est Dominus "", > ut dicat: ecce reftigium ad Chrisltim, < Stellio qui manihus
lEraiis aliquando sicut oves erranles; sed con- gradiliir et in domo regis habilal •': > ecce bouuin
versi estis nunc ad paslorem el episcopum aniinarum opus, et cor sursum elevalum. De prirno : < Unus
veslraruin ". > Audi Pauluin revocantem : < Nox spiritus el una fides erat in eis"; > de secundo:
praecessii, dies aiiicm appropinauavit: abjiciamus iVade ad forniicam, o piger, el conlemplare vias

60Joel. 2. " I Petr. 5. «* Psal. 67. «»Kzech. 1. «* I Pclr. 2. 6»Gen. 44. «6Gen. 59. " Mallli. .
10 «Pal. 23. •» Rom. 15. ,0 Cant. 2. '" Ibid. '» Caul. 7.8l '» Ibiri. '* Cant. 2. "HCor. II.
r8Exnd. 25. " Ntim. 10. " I Pelr. 2. " lhiri. «° Rom. 15. 5. «* II Pelr. 1. " Ephes.
•* " •" Ephes.
«° «•
4. "*IPclr.i. Colo.s. 3. 8,iE\od. 14. Levit. 13. Job 5C. Prov. 30. Jbid. •'•Ibid.
" Lid. " Aci. 4.
 403 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — L13. VI. 4M
ejus, el disce sapienliam •'; » de lertio: « Esto. A cogitaliones noslras coiislrmgil In Christo, el con-
nolis, Domine, lurris fortiiiiriinis a facie iuimici'»;» serval in eo, ita facit bcalae Yirginis deprecaiio,
de quarto: « Nostra conversatio in coelis esl *«.» jiro eo quotl eloquium ejus dulce est' in precibu»,
De operibus : < Dum lempus habemus, operemur Sequilur :
fonum ad oranes : maxime ad domesticos fidei ". > Sicut fragmen mali punici, ita genw luce,abs^ae
lias lubas populus Gedeonis in inaiitt habebal, id\ eo quod intrinsecus latet.
cst opera aposlolorum, prsecepta lainen nondtim [Tiio.] Per genas vereciuulia significatnr, qnia iu
proiuulgata faciebai/Lagenas complosexunt, id est erubescentia solet nos subitus rubor perfunriere.
corpora, et fractae sunt, et apernerunt lampades Malum aufein pnnicum, quia rosei coloris est,
fulgentes, scilicet cordis charitatem. .Ecce onura passionem Domini convenienter significat. Qnia
• tcrrihilis ut castrorum acies ordinata "8. > Se- ergo noii erubescil Ecclesia crucem Chrisll, sed
qtiilur: gaurict in passionibus el conlumeliis pro Chrislo.
« Tnbacornea>, quacesl Clirislus triplici ratione. vexillumqiie crucis illius gestare solet in facie,
Ci.rini non conlrahens carnis mollitiem, de carne merito genas mali ptinici gestare diciiur. El bena
uasciiur. Est iiistrunienlura cujtis sono hipus ab diciliir sicnl fragmeu mali punici, qttia in eo pars
ovihus abstrahilur; pcr calorem ad arbilriniii ope- B ruboris qnas palebat, videlur,..et pars qu» inlus
ranlis flectilur. Hoc coriiu esl Chrislus, qui nalus lalebal candoris, aperitur. Hiine efgo ruborem,
esi de carne, nec tamen de ea ab ipso conlracia ciim Domini passioneiu falcuir, nioiislfal. Ostendit
est piillutio : quod est conlra diabolum noslra pro- albediuem niali puiiici, ciim pulsala pressuris pir-
icciio, ut noslrse miserise se applicarct fecil riile- ritalern serval cordis. Et sicut niulta grana tuali
ciin. De prittio: < Yenit iu similiiudinein carnis puniei videri non possunt, nisi frangatur; sic nec
peccati " qtti peccalum non fecit, uec invenlus est virlules Ecclesise, nisi trihiilalionibus probelur.
tlolus in ore ejus l0°. > Pro secuudo dicilur: t Pa- Comparatur anima malo punico propter imitaiio-
slor honus qui posiiil aniinam suam pro ovibus nem passionis Chrisli, qtii fuit malum punicum hac
suis ', > el pro grege suo mori dignalus csl. Pro ratione: inalum punicum habet in cortice pallorem;
terlio : <Exinanivil seinetipsnm formam scrvi acci- in specie granorum ruborem; interius laten-
piens*, > ulpote ille Eliseus qui conlraxil sc ad ler candorem. Simililer Christiis in humanitaie
inensuram pueri fifii Sunaniilis'. Canlu htijus ttihae assumpta habuit paltorem noslrae iiifirmiiatis,
muri Jericho corruerunl, scilicel lnunrii forliludo. qua fracta in passione, apparuit rubor sangujnis.
Unrie : < Confiriile, ego vici mundum *. > Ilsec luba „ Iiiteriusautem latebat candor divinitaiis. In carne
nos invitat ad sui imitalionem, ad spiritualcm lali visilavit terrain.in sanguine inebriavit cam,
resurrectionem, ad regni participationem. Primnm ex divinitaie virlutibus locuplelavit eam. Sed li;ei-.
ut peregrincmur confidenler ; seciiiiduiii, ut viva- triplex est terra : Est enim lerra ulerus beatae Vir-
niiis suaviier; teiiiiini ut regnemus cum co feli- ginis , el est lerra Ecclesioe militanlis, et est lerra
citer. De primo: < Qui vult venire post me, abne- Ecclesiaetriumphantis. In prima assumpsil carnein,
gel semetipsum et tollal crucem suam et sequatur in secunda suslinuit tribulationem, in lerlia reeepit
me';> desecundo : «Yeniii* ad me, omnes qui la- beatiludinem. Primam visitavit afferens beue.fi-
boratis etonerali eslis; el ego reficiam vos«: Qui ctionem:<Benedixisti,Domine, terram luam'.t Se-
silit, veuiat et bihat: et de venlre ejus fluent aquaj cundara, afferens reconciliaiionem et pacem. Umle
vivae', > de lertio : < Beali paupercs spirilu, quo- propheta : « Erit pax in terra citin veneril '*. »
niain ipsorum est rcgniim ccelorum, > et csetera Tertiam, reducens eaplivilatem : < Ascendens Cliri-
opera bona quse inde sequuntiir, usque < Beati qui slus in alliim captivam ducit capiivilatein ". »
persecttiioiiem paliuntur prbpter jiistiliam, qun- Primam, id est bealam Virginem, visitavit angelica
niara fpsorum esl regnum ctcloriim 8. > Ad quod salutatione; inebriavil sancti Spiritus obtiinbra-
nos perducat Jesus Christiis, cui esl honor el glo- D lione, multipliciter locuplctavit sua incarnaiioHC.
ria in soecula sa-ctilorum. Ameii. Angelica scilicct, ut adventus insiituerelur; obitm-
Siciit vitta coccinea [sive funis coccineus se- bratione, ul fomes peccati in ea exstingiierelur el
ciindum aliain lilteranij, labiu tua, et eloquium tuum gralia augerelur; sua incarnatione, ut loius miiii-
dulce. rius per eam locupletareiur. Seri qitia ista < mira-
[CARD.]Ac si dical : Labia lua, fusis ad Deiim hilis facta csl, cl non polero ad eam " > ad secun-
prccibus, sicul vitla constringii capillos, sic cogi- riain me transfero.scilicel militanlis Ecclesise, istam
lationes hominum conslriugunt el aslringunt capiti sequendo et venerando consilio poetoe :
suo Cliristo, ne defluant vcl elongenliir ab ijiso. Tu longe sequere, et vestigiatemper adora.
Diciiur autem funis coccinenstriplcx ille funiculus, Doraine Jesu, parumne erat tihi descendisse ;le
qui cum prsedicatione Triuilatis verhum admiscet Hcbron in Sicheiu nisi desccudisses de Sichein in
de coccinio passionis. < Et sicut isla praedicatio Dolhaini". Hehron dieilur visio wterna, id cst
'» Prov. 6. 9* Oflic Eccl. 96 Philipp. 3. »' Gal. 6. *«.Canl. 6. " Rom. 8. I0« 1 Peir. 2.
Moan. 10. ' Philipp. 2. MV.Reg 4. * Joan. 16. * Matth. U. •MalihCll-. ' Joan. 7. « Maltl:. &
*-p.,al. 81. '• Mich. 5. " ICiihes 4. " Psal. i'8. '» Cen. 57.
 407 THOSIJE CISTERC. ET JOAN.ALGRINI 408
coeleslis patria. Unde vcnit in Sicheni, quotl dicilut A Inferni claustra penetrans
Suos cavtivos redintens '*.
Autjierat, vel labor, id esl in uterum Yirginis, uh I
r.bores nostros suscepit. Inde in Dothaim, id es 1 < El deduxit eos in viam rerlain, ut irent in civi-
defectum, scilicet mortis. Scire velim, Domine, latem babitaiionis *'. » Ainlislis quomodo Deus
Quw te vicil clementia, terram Yirginis visitavit, miiitiplicitcr eam locu-
Ul ferat noslra crimina '*. pletavil. Sed qualiler terrain Ecclesiic visilavil ?
« Ego, inquil, videns virii aflliclionein populi me Yisitavit in passione; inebriavit aqua et san-
qui esl in ^Egyplo, et descendi libe.rare eum *». i guine ; mullipliciier locuplctyvit dono gratioe. Vi-
Vefe enim vicil clemcnlia. < Vidit enim Josepl 1 sitavit in passione, ut ejus excmjilo vitam noslram
fratreni suuin.conimota sunl omnia viscera ejus'«,i nrdinemus. Quia < Christus passus est pro nobis,
el ingressus in cubicultim Yirginis flevit, ubi fletu!1 vobis relinquens exeinpluni '*. » Et hoc, con-
el dolores nostros snscepit. Bene advenisti, Doinine lumelia sermonis, asperilate niorlis, confusione
quia i fecisli judicium meumet causam meam ".> Ii 1 crucis. Coiitiinielia scrmonis, ut nos in judicio fibe-
iribtis habebamus judiciiiin cutii diabolo. Iu tribiii 1 raret <a verbo aspero ", > til est: < Avp, rex Judxo-
causam cum Deo, quia, ul diximus_>-seminavil ininii-' runi »*, > el: < Dseinonium liabet ". > Asperitate
ritias inter Deuni et liomiiiem, fceiera dirupil mortis, ut nos liberaret a poenali iiiferiio. Unde pro-
imer creaturam et Crealorem. Cltaos magnuni Or- phela: < 0 vos omnes qui transiiis per viam, allcii-
uiavit intcr hoc cxsilitim ct patriam ccolestcm. diie et videte si est dolor sieiil dolor meus '«. > Con-
Unde Isaias: cDissipate sunlvise, ressavil transiens ftisione crucis , ul nos glorificarel in regno. Unde
per semilas1". > Ecce chaos. < Irritum facium est Paulus : < Proposilo sibi gaudio crucem suslinuit.
pactum •", > ecce foadtis rupiiim.tProjecitcivilaies, Confusione contempta et nunc in dextera Dei scdet.
nnn rcpulavit lioiiiines °°, > ecce iiiiiniciiise.Hisfacto Ejus exempfo curramus ad proposiuim nobis certa-
• hirographo diabolus nos tenebat obnoxios morti men , aspicientes iii auctorera fldei ", > quia nos
jierpetuoe. Sed quod fecit judicium, Paulus non la- pati meruimus non ipse. t Nos quidem digna faciis
ciiit: i Delevit chirographuni 83 decreti, quod erat rccipimus. Ilic autem qnid fecit »8? > Merilo hsec jia-
conirarium nobis : et litlil de medio afligens illud timur, « quia peccavimus, iuiquilalem fecimus ". t
cruci *'. » Igilur libenter suslineamus sermonis conlume-
Deus Pater in tribus hahebal causam adversura Iiam, asperam passionem , onuiimodam confusio-
uos, scilicel ut rcsliluerenius ei liominem a-bsque nem, ut dicamus cum Paulo: < Malcdiciruuret bene-
peccalo, qiiem in Adam ei absiuliuiiis; ut satisface- C diciinus; persecuiionem paliiiiui- el suslinemus; bla-
reniiis ei dc injuria, quia, Deo relicto, diabolum se- sphemainur cl obsecramus, laiiquam purgamenla
culi sumus, ut repararemus viam ad regnum, qttoe bujus mundi Caclisumus *°. > Doniine Deus , vide si
iioslra negligentia deleta cst. Sed, quia pauper Itinica filii lui sit an non *' quae pendel in cruce pro
sttni " cl honoruni meorum non eget **, solvit nol.is, ul habeas dicere pigris el refujrienlibus pce-
debilum sine peccalo, de Virgine nascendo. < Quae niteiiliam. < Fera pessinia, > id esl mors, < dcvora-
non rapuit tunc exsolvebat '*. > Expiavit realura in vit filium nieuin *'. > Et ecce convenit nos in pati-
passione, sanguinem fundendo.tVere langtiores no- bulo, ne nosoonveniat in judicio. dicens -.-<Popults
stros ipse lulit et dolores uoslros ipse portavit'". > nic.us, quid feci tihi, aul in quo conliislavi te ? Rc-
Iter reparavit ad regnum a mortuis restirgendo, quia sponde milii*».) — iO homo, tu quis es, qui respou-
facta sunt « prava 111directa et aspera in vias pla- dcas Deo **?>—iSivolueris conlendere cum eo, tiou
nas ". » lleni solvcndo debituin inimicitias dissol- poleris respondere uniiiii pro mille *". » Sed ur,
vit, qitia i inventus est jusitts et in tcmpure ira- bone Jesu, qui ad hoc veuisti , responde prn me.
ciniriiaefactus esl reconciliatio "; > sic pacera Deus Scquilur quomcdo sanguine incbriavit, scilicet
leddidit in se reconcilians ima sumuiis, scilicet triplici modo : ille enim sanguis attulil incarceraiis
cxpiando rcaiiim fcedera renovavit. Unde gaudcns redemplioiiem , maculatis ablutionem , languidis
Petrus ait: < Uenedicliis Dcus qui rcgeneravit nos unclionem: incarceratis redemplionein : < Redem-
in spcm vitae in liacreditalein incorriiplibilein et ptionem misit Dotninus populo suo *«. > Vere,
incontaminatam el iinuiircescibilein conservaiam < apud Dominum misericordia et copiosa apud eum
in ccelis ". > Vere iticorruplibilem, quia non patie- redemptio ". » Sicut dicilur per-jirophetain : « In
tur defectum; inconiaiiiiuatjin, quia ibi nou erit sanguineTestamenti lui redemisti vinclos per mor-
pcecalum; immarcescibilein, quia ihi nullus patielur tem tuaih de lacu ubi non eral aqua *8. '>Maculatis
la-dium. Reparando iter ad rcgnum chaos dissipa- atitilit ablutionem, ut in Apocalypsi: < Ipse prior
vil, quanrio<conlrivit porlns oeieas el vecles ferreas dilexil nos *' el lavit nos a peccaiis nostris in san-
confregit *'. » guine suo »°,ut mundaret sihi popuium acceptabilem
1VHymn. Jesu nostra, elc. '• Exn 1.3. '« Gen. 43. " Psal. 5. " Isa. 35. " Ibid. *°lbid.
*' Cofoss. 2. » Psal. 24. **•Psal. 15. ** Psal. 68. *» Isa. 53. *« Luc. 3. " Oflic. Eccl. *• I
Petr. 1. "Psal. Ijftfi. »° llyiiin Jesu nosira, etc. " Psa!. 106. »»1Pelr. 2. »'Psal. 90. «* *»
Joan,
19. "Luc. 7. "Thrcn. 1. »'Hcbr. 12 38 Liic. 23. »9 Dan, 9. *°-l Cor. 4. *'Gen. "57. Ihid.
"AiiTi. 6. ' Rom. 9. "Job 9. *« Psal. 110 *' Psal. 129. »' Zach. 9. »» I Joan- 4. Apoc. 1.
 409 COMMENT. IN CANTICA CANTIC. - LIB. VI. 410
«•ectalorcniboiiorum operuin '*. > AtluliiiiiKiioncm A innocentise, absque eo quod intrinsecus lalet, soli Deo
inaiiifesliim. Namquauia sil species
languidis. Quia <niisil Verbuiii sunm el sanavit eos «»» cngnitum, ncmini
beala* Yirginis ille solus novit qui riedil. Scquilitr :
Quos sacer.cruor pertmxit
Futus Agni corpore "**. Sicul turris David collum luum, quce wdificala est
Sed et in aqua lavit, ntpole homo ille de quo iricm cuin propugnaculis ; mille clypei pendenlex ea, oinnis
riixit discipulis : t Intrantihus vobis in civilaleni armalnra forlium.
orcitrret vobis homo lagenam aqux portans "'; > [THO.] Suprariictum est" qnod collum doctores
ubi etiam forniani dedil noslri profectus , ut prius significai, eapttt est Clirisuis, corpns esl ECclesia.
jagcua aquae luveimir, posliuodum in cccnacuio dc- Igiitir a capile Christo per collum, scilicel pradica-
vo;ionis reliciaiiiur, sicul aitJoii: < Anleqnam co- lorcs. Iransit cibus docirimc ad corpus , scilicet Ec-
medam suspiro "*. > * clesiam. Unde in Evangelin, < Dedil riiscipulis suis
Ul liaec ahliuio toii miindosiifficerel, de corporc paiicnt, discipttli atilem turbis apposuerunt, el man-
ejus quatuor rivi manaverunl lanquain quatuor flu- ducaveruni, ct saturali siiul **. » Hoe collitm bene
iniua de paradiso, quat* irrigantutiiversainlerra.il, lurri comparatur. Si eiiim civilas Jcrusalem est
scilicet passio Christi: sanguis_,af_uade lalere, aqua Ecclesia ; in ca merilo csl ttirris docloriiin consian-
sudoris, aqua lacrymarum, B iia. Quae Uirris, id est consl.inii.i a David, id est
Tcrra, ponlut, astra, inundut nianii foiti Christo esl constructa. Propiignacnla
Quo tnvanlur fliimine "•*. qiiihus hacc lurris defeiidiiur sunt sacra Seriptur;),
Iu lacrymis triplicem fletum nobis insinuavil, quia vel Ecclesix*sacranieiila, vcl facta ab eis miracula.
lertio lacrymalus est : Priiinnii ad sepulchrum La- Milleclypei quipendent ex lurre, niille sunt pricsidia
«iri ": ecce lacyiiii- coniritionis. Scciindo, tviriens diviuoedispeiisaiionis, quibtis a Doiiiiiio-sttnl adjuii,
tivilaleni, flevil super eaui « : > ecce lacrymae nc vinci possinl. Oiiinis ariualura forlium est quaiii
rompaisionis. Terlio quando, iinmincnie passiouc, Pauliis eiuimeral, diccns: i Slate succincti liunbos
« asccndii iu montem si.lus orare, >cum • factus cst vcsiros in vcritale «', > ct caicra quae ibi sequuii-
in agonia »' : > cccc lacryinse devotionis. Sic inveni- lur. Et bene riicitur lurris David non Salomonis,
tur super Jcremiani : « Divisiones aquarum dcduxe- quia forlitudiiie opus esl in bello; Salomonis aitteni
runl oculi mei •». > Seqtiitur quomodo locupletavit lurris iistim habet in pace. Constaniia riiciltir lurris
couo sapienlias qna collata conscrvaremus; qtiia ista. Clypei sunl palicnlise diversa goncia. Scd quia
Von minor est virlus quam quwrere parla lueri. mille dicuntur, facilius cst traclare gcuera siugu-
(OVID.Art. amor. n , 13.) lorum , quam singula generuni.
Et til ad illam accedainus clamat ipsa Sapienlia : Qualuor igilur poniinus clypeos : prinius esl fer-
< Transite ad mc omiies qui concupiscitis me, et a reus, secundus seneus, tertiiis argctileus , quartus
gencralionibus meis impleiniui "9-69.»Tres stini ge- aureus.' Primus csl ohstinatiouis, seciindus siuitila-
iieratioues sapientiae : scilicel saecularis prudcntia , lionis, leiiius innocenlioe, quatius charilalis. Piimiis
litlcralis scientia, coelesiis sapieniia. Eccc qiioinodo esl rebellium, secundus liyjioci-itarum, lcrlius nian-
lerrx Virginis ailulil l.enedictioncni, lerrse Ecclesise suetoriim , quarliis diligenlitim. Primuitt [torlavil
mililaiitis reconcilialionem et pacem: sequitur quo- Saul, et in moniibus Gelhoe sub eovst prostratus6*;
modo lerroe Ecclesise tritimpbaiiiis reduxit captivi- oeneum Golias, cl a David esl inlerfectiis6"; argeu-
lateiM. Eam eniin visilavit iu Ascensione quanrio tcum hahuil Josue , et co elevalo adjiiius , a sociis
« ascendii in ailum *' » Doiuinus, propriam scilicct combussiicivitaleni 68;atireuinMachabaei6',etriissipa-
remeans. Itiebriavil jucunditate lselilise; quia gavisa vcrunt genlium furtiludiiiem. Piinii suut asini ad
suiitcoeli rcgna redilu Unigeniti. Muliipliciter locu- corporaiem afflictioneni; meretrix ad illalani confu-
l.letavit angelicae ruinae reparatione, sicul scripttiin sionem : aspis ad verborum correclioneiit ; ursus
est: Rcparabiintiir ruinse Jerusalem. Locupletavit insidians ad ultionem. De prirao : t Percussisli eos .
glorilicata* carnis cxaltalione , Palris praesentans D ctnon siinlsanati. Alllixisli eoseirenucrunl accipero
vuliibusviciriciscitrnis^gloriam. Locupletavit ange- disciplinam «s. > De secundo : < Frons inercliicis
los et honiines socians in amore; quia soli polique mulieris facta est lihi "'. > De tertio: t Furor iifis
pairiani unnni facit rcmpuhlieam. Huic nialograna, scciiiidiinisimililtidiuemserpeiiiis, sicttt aspidis sur-
s|)onsa conipaiatiir. doe el obturantis aurem suam *'0. » Dequario:.
Sicirt fragmen mali punici , ila genir tuw
absqtte < Ursus insidians laclus est inihi ", > sicut aii.Je-».
eo quod inlrintecus lalel. rcmias :< Maledictus^furor eorum, > quia perlinax;
|CAR.]Fragmen cnini mali punici ruborem osten- teliiidignalio eorum'*,> quiadura. Inconsilio eorum
dit et candorem. In genis auieni mulieris
species non sit anima mea. Hanc iniponebant amici Job
rousistit el decor. Dititur ergo mater Douiiiti spe- dicentes ei: i Quis est vir, ut est Job, hibeiis sub-
ciosa propler ruboreni verecunriise ct canriorem sannationem quasi aqnain "? >

*'Ttt. 2. "PSJI. 105. »**Hymii. Lus.ra sex, elc. «« Marc. 14. "JobS. «*' llyiuir. Luslta
sex.ri.. »«J(t;;n.H. »« Luc. 19. »'Luc. 22. »«Jer. 5. »9-60Eccli. 24. «'Ephes. 4. 6* Marc.8, «' .
K,li-s. (j. (» IReg. 51. "IKeg. 17. 66Josue 8. "I Mach. 6. 68Jer. 5. 6S Jer. 5. " Psal.75. "Jer.3.
~"
Je;. 3s>. " iob 54
4H THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 412
Hunc clypcum babuit Saul, qui Samuelis increpa- jA pereutioel quasi (tirris virginiias. Item omnes su-
llones sustiiiebal, ct a malis non cessabat, ct ideo stinentes tribulalioneni, una eivitas csse videnlur,
in monlibus Gelhoe, id est superbise abjeotus est in qua martyrium quasi turris erigitur. Iiem quasi
clypeus ille. Secundus, scilicet aeneits esl hypocri- quacdam civitas stint omnes participes bumiliialis
tarum, qui videlur habere auretim colorem, el non in qiia turris efigilur, scilicet amorpropnse dejectio-
esl aurum, sicul hypocritae videnmr pali ex chari- nis, Priraaest cQUlra luxuriani; secuiula contraper-
tale, quod patiunlur ex vanitate. Et hoc ex tribtis firiiam; teiiia coiilra supcrbiam. 84 Neaulem quis
causis, ul vilenl iinminens incommodum. Unde bos elypeos patieitiia? suJjficerepronsumeret ad vitaiu
Satan de Job : <Pcllem pro pclle, el qiiidquid habei scteruani sine gralia , riicil Aposlolus : < Existimo
honiodahilpro anima sua '*.> Secnndaestcumcom- quod noii sunl rondignae passiones hujus ieinporis
patiuniur propler aliquod lemporale emolumenlum, ad. fiiluram gloriam quae revelabilur in nobis 88. »
scilicet quia qiisestuni existimant pielalem, sicul Unde notanduni est quoe sunt passiones prinii
Aposlolus dicit '«. Tertia est cuni paiiivntur pro- teniporis. Siinl passipnes biijiis leinpbris; suut
pter laudes hominum , sicul illi qui « exlerminant passrones futtiri lemporis; sunt passiones nullius
fticies suas, ul appareanf hominihus jejunantes '". > temporis. Prima? sunt lcmporalis miseria; secunria*
Hic erat clypeiis Goliae. « Et clypeus , ait, seneiis B pcenilentia volnntaria; leiiiae flanima purgaioria ;
legehat humeros ejus ". > In eo lota eral liriucia quaiiae inferiialium pressurariim auguslia. Primse
Pntlisliiioruin qui fortis piitabatur, et ejus clypeus venerunt per prinii parenlis Iraiisgrcssioncm ; se-
cuirdic operanlur rccoiiciliatioiieui; tertise suppli-
inexpugnabilis.Terlius clypeus riiclus est argenteus.
Hic esl naturalis innoceniia, scilicel qitando in ho- citer pceiiitenliae impeiieclioiiem; quartae habeni
inine est bona leraperata compositio litiinoruin, quae aeiernam riamiiationem. Sub primis : < Oniiiis crea-
tameti per se non est virtus, scri informata cbari- lura ingeiniscit etparlurit iisque adhuc «9. > In bis
tate transil in virliitein. Ilanc habnit Josue qui ingemiscit Joh inveuieiis viliuui, miserabile exsi-
cum expugnaret urbem Hai, pcrsequeniibus autem liuiu, Uisletti exUum. Primum uascendo, secun-
viris civitatis illiits elevavit etim in altitin. Qtiera dom viveudo, tertium niorieiido. i IIouio, iuquil90-91,
videntes socii ejus qui eranl iu insidiis accurrerunt naius de mufiere : > ecce primum. < Rrevi vivcns
el arijuveriint euni'8-'9.Quidam enim clypeumistum lenipore : » ecee secuitdura. < Repletur multis
diiiiiltiinl in terram, dum ari (eri-ena commoda suawi miseriis : Ecce tertium. El adjungit •*. > Qui quasi
appiicanl iiinoccntiam. Quiilam iu altuni levaut, qui flos egreriilur : > ecce primiim. i Et conleiitur : »
ad hoc lial.ent ut eam in Dei servitio cxpendant: p| ecce scciinriutti. i Et fugil velul unibra : t ecce
Junc associaulur ei aliae virtittes, el quasi socii de tertium. Ilas gemunt continuis miseriis affccii,
03 iusiriiis exeuntes ad dcviucendos acctirriint et graviorihus iribiilationibus oppressi, ad supernaui
adjuvant. Hanc Job habehal ciini riiceret: « Qui gloriaut desiderio suspensi. Pro pritnis dicebat
rieridetitr abamicis suis sicutego, invocabit Deum ct Job : i Pereal dies in quo itaius sum; et nox in
cxaudiet euni80.>Quartiis clypeus est aureus sciliccl qua dicluiii esl : Conceplus esl Iiomo "'". » Ctitii
patienlia, quae cx sola cliariiate Iiabciur. Isti poi-. secundis; dicebat : i Quare dcvulva eduxisti me,
lat in se Christi imaginem, dal proximis ful_>oiein, q.ui iilinani consumpliis essem, ne oculus tne vide-
adversariis terrorem, sicut hic adverlere possumus. ret9V? > Cum ieiiiis dicebat : > Quare dala est
< RefuUil sol in rlypeos aurcos «' : > ccce imago uiiseris lux, t't viia iis qui in amariliidiiie anima*
vcri Solis, id esl Clirisli. < Et rcspleiidueriini nion- stiut, qui oxspectanl morleni, el nor. venit, quasi
les abeis 8*: > ecce proxiinis lulgorcui. Monles sunt cflodientes thesiuiruin et gaudent vehememer cum
niiindi hiijus jiolenles, qui religiosorum potentiam invciiiiiiit sepulcrum 9«. > Ilje sunt passiones primi
videnies illuminanuir; i el fortitudo gentiuni dissi- lemporis.
pata csl "3: » ecce arivcrsariis lerrorein, qui advcr- Hiijus (cmporis passiones sunt, voluntaria poe-
sus palientes se. vident niliil posse i qui corpus D nilentia, de qua dicilur : Afflicli corde, pro pecca-
jiossuni octidere, aniniae auiem non liabent qui.l fa- lis nostris, cuni lacrymis *exspeclemus finem no-
ciant '*. >ili dicunt cuni Job: <Qui ccpitipse mc con- strum. Iliijus esl ordo : Primo ricbeinus nialis ojteri-
lerat, sblvatmanum siiam et succidal me«".»ldem : bus renuniiare; secuudo, cor per lacrymosam con
t Si flagellal, occidat me senief 86. > Et Habacuc : fcssiouem ahluere; lerlio faciem quoe prius peccato
< liigrediaiur putredo in ossibus nieis, elsubter mo preiiiebalur, id cst conscieiitiaiii, ad Dominuin le-
vcaleal, ut leqiiiescainin die tribiiiaiionis, et ascen- vare; quarlo, stabilem in bono propositio se exlii-
tlaiu ad popuhim accinclum nostrum •*'. > Tales bere; quiuto, augusiias pcenitentiae pro ainorc
«lypei pendent in turri quse cst colliim sponsse. ccclestiiiin oblivioni tradere. Inde Job : « Si abslu-
Scienriuiii vero quod tres siinl lurres. Priina virgi- leris iniquitatem quse in manu lua est 96: » ecce pri-
uiialis, secunda iuarlyiii, lerlia liuinUiialis. Omnes niuni. « El in labernaculo Uio non fucril injuslilia
cniiti co.ilineiiles siinul sunl una civilas, in qua su- ", > ecce seeuiiduin. « Tunc levare poleris facietn
'*Joh2. '« 1 Tim. 6. '6 Mauh. 6. " I Reg. 17. '8-' 9 Josuc. 8. «° Job 12. 811Machab. 6. •* Ihid.
88 Ihid. 8* I.uc. 12. «" Job 0. 86 Job 9. 87 Habac. 3. 88 Rtm. 8. 89-Ibid. 90 ", Job 14.
*'lhid. 9JJob3. 9'Job 10. 95Joh 5. 96 Job 11. " Ibid.
 4\5 COMMENT. IN CANTICA CANTIC. — LIB. VI. 414
maiu ahsque macufa 9«, > eccc tertium. > Et cr.is A bra. Melius est ergo pro iis vitandis iiiinc laboraro,
stahilis el npn limcbis **, > eccc quartuui. <Mi- quam eas sine fine lolerare. In oiimibus iis inerepat
serias quoque oblivisceris 10° : > ccce quintum. Ett nos, iil ad ipsum rcdeainus, sicul habelur in Job :
quis friiclus scquilitr ex poauilentia ostendii, adjtiti- < lncrepationes ejus ne reprobes : ipse enim vnlne-
gens : «Tunc raeridianusfulgorconsurgetad vespc- ral et medetur : perculil et manus ejus sanat '*.»
ram, el cum consiimptiun te pulaveris , orieris ut Et quomodo subjungit :
lucifer "°*. > De hac signiflcalione cstinlcge, ubii < In sex tribulalionibtis liberahit te, et in sepliina
(licium esl: < Si fucrit vas ocncum, dcfricabitur, ctt nou langcl te maltiin : quas eiitnnerat. sic : < In
lavabitur aqua ', > el muiidiisjeiis. JEs sonoriim fame eripiet te a inorle, el in bello de manu gladii;
csi. jEiieiiui igitur est vas pceiiileniis in oratione, a flagello linguie absconderis, et non limcbis cala-
ilefricabitur in satisfactione , Iavabitur aqua ini milatem cum veneril, in vaslitale el farae ridchis,
lacrymosa coiifessioue. Muiidus enini in perseve- el besliam terrse non formidabis. > Iucipiamus ergo
rantia innocciitisr-, et sic non limehuntur passiones; . exponere a principio : < in fame, ail, eripiet le de
flamm-T!purgalorii. 0 quam coinmoriius essct ini iiiorte, el in bello de nianu gladii. > Faines isia est
lali flamma modo fervere quam in purgatoria desideriiim placcndi Deo. Isltid eripiel tc dc moiic
flamiua misere ardere, in qua erit Dominus « quasi qtta moritintiir qui student placere miindo; hellum
ignis coiifians el emundans argentuin , et purgabit lioc csl lenlalionuin. In hoc eripimur rie niami gla-
lilios Levi in spiritu ardoris '. > Si sic ergo cgeris dii diaboli, ne viihicremur. Dixil eiiitn itiimiciis :
pceiiiteniiscpassiones, eril iii le quod ait prophela : t Perscqtiar et coniprehendam, dividam spolia, iui-
« CIIIII aiubulaveris per ignein, non ureris, et plebiiur anima me.i. Evaginabo gladiuin nietitn,
flumma noiiardcbii in tc, qtiia ego Domiuus Dcus inlerficiel eos inanus inea '". > Pcrscquilur riiabo-
luiis sauctiis Israel, Salvalor tiitis *.>lbi coinburcii- IIM, riiini nos fatigal siiggestionibus; cuiiiprehen-
lur ligna, fenum, stipula *, id est peccata levia, dii, iliiiii coiisentiiuus; riividit spolia, riuiii menibra
qti:e venialio sunt, ul stijuila, vel aliquaiiluluiii gra- noslra inslruinenia peccandi suggeslioiii exhihe-
viora, ut fenum. Illa gravissima, licet vcnialia, ul nius; impleiur anima ejus, diim, desidiis et volup-
ligna. Ihi, « uniuscujiisqiie opus qualc fuerit dies t.itibus vacantes, voluntati cjus obsequimur; eva-
Doiiiini probabil, quiii igne revelabilur. Si ciijus giital gladium suiim, dum despcratione lenemur;
opus arseril, dctrimenta patictur; ipseaulem salva- inlerficil tiianiis cjus, diiin obstiitati usque ad mor-
hitur, sic lainen quasi per ijgno.it»*. > 0 quanto lem remanemus. Sequitur : i A flagellolinguseabs-
securius essel aedilicare modo auriim, argentuiti, .Q conderis,» ne inaleriici iiabcaut contra te aliquid si-
lapides preliosos *, id est chaiiialeni in corrie, liistriini dicerc. Vel in judicio : i Ite, maledicti, in
iiinocentiain in convcrsatione, splendorem bnni igiiem eieriiuui '*.» Sequittir : i Non liinebis calaini-
operis in exempli demonslralione. Ili cnim purga- latem,» sciliccl ciiin vencriut inopinala Deiflagella,
lorium ignem non formjriant. Primi igilur, ut.dixi- sicul Job. Scquitur : <ln vasiitaleet fame ridebis. >
niiis, veuerunt in mundiim propler priini hominis Vaslitas a vastanrio uicitur. Tiinc enimmiseri vasta-
Iransgressionem, secundi operantur reconciliatio- buutur, quoniam < ignis ai.le ipsiim prsccedet : ct
neiii. Istse Ires suppleut priinse imperfeclioiiem. iiillainniabit in circuiiu iuimicos ejits ", > et erti-
Scd multo fortius fiigicndse sunt passiones i|u;e ciandi tradentiir pccnis inferui. Famcs eril tune
liabciit aeiernamdamnatioitem. Putasne has viderat quando desiderabitur mori.et mors fugiet ab eis ".
Joh cum diceret : < Dimiite nic, ut plangam dolorein Sequitur : i Bestiam terrse non formidabis. > lleslia
lueum, antequam vadam ad lerram tenebrosam et dicitur quasi vaslia, a vasiaudo, sciliccl diabolus
operlam mortis caligine ', >.ubierit perpetuus ignis, actor lormentorum. Omiies lia* < passiones noit
pcrpeliium frigus, quia transibunl de frigore ni- sunl comlignse ad fuluram gloriam quse revelabiiur
viura ad calorem nimium «: Uhi perpclui vermes in nobis ,0. »
(orrodeul iniseros, quia < vermis eorum nou morie- D < Dicilur enim proclerila gloria, dicilur praesens^
"
lur, et igufs eorum non exstinguetur : > ubi erit dicitur futura. Proelerita ftiit in paradiso; praesens
ajlerna fames elsitis. Inde : i Seryi niei comedent in corde humaiio; fulura erit iu regno. Prima fuit
rt vosesurietis. Servi mei bihent.et vossitietis 10.> ex prinii stalus leinperaiitia; secunria in pura con-
Uhi felor conliiiuus, qtiia < ignis el sulphur, et scientia; tertia quae cessabil hujus miserioe raole-
spiritus procellarum pars calicis eorum ". > lbi slia. Priina transiil, el invcterata esl, qttia prinii
ll.igella tortorum, quia ibi dabilur peccator < tor- parentes < inulaverunt gloriara suam in sintililiidi-
loribus qiioari usque reddat universum debitum".> nem vituli comedenlis feiium *°. » Et facta est
Ibi horror intolerabilis, tenebrae obscurissimse, « omnis caro fenum, et oranis gloria ejus quasi
flettis assiduus. inde : < Mittite eum in tenebras flos feni *'. > Ad cujus renovationem suspirabal
exteriores, "ibi erit flelus et stridor denlium ". > Job, cum dicerct : « Gloria noslra semper reno-
Ibi vinculis igncis iigabunlur dissoluiorum mem- vabitur, et arcus in iiiaiiu nostra insiatirabitur '*. >
•» Job. 14. •» Ibid. ' 00Ibid. "0* Ibid. ' Levil. 6. * Malac. 3. » Isa. 43. * I Cor. 3. « Ibid. «Ihid.
'JuhlO. *Jol>24. »lsa. 66. ,0 Isa. bo. " Psal, 10. " Matih. 18. " Ibiri. "Job-5. '• Evori.
15. '« Matth. 25. "Psal. 96. " Apoc. 9. " Rom. 8. " Psal 105- " Isa. ">0. " JOJ 29.
 415 TIIOM.f" CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 410
De sccunda quae cst In cordc srilicet conscienlia A , malura fortium : nam ad defensionem noslram
dicitur : < Gloria nostra horcesl '.estiinoiiium con- et impugnationem hosiium ipsa nobis subminislrat
scienlia?nostrse *'. i Juxia istam : < Qui gloriatur, adjutoritim: cl omnium exempla virtutuin. Sequitiir:
iu Doinino glorietur **. » De lertia : < Satiabor, Duo ubera lua sicut duo ttinnuli caprew gemelli;
ciiin npparuerit gloria lua '". iPrima ergo nascilur qui pascunlur in liliis , donec aspirel dies et incli -
a nobis. secun.la revelabilur nobis, lerlia revela- nentur umbrw.
Iiilur in oobis. Nascitur a nobis per passiones prirai [Ttio.] lidem procencalores qui supra oculoriim
lemporis; secunda revelabiUir in nobis nube pas- iioinine et deiilium ct colli desiguati siini, nune
stoniim hiijus tcmporis quse aliqualcntis iirani- nberum vocabulo expriniunlur. Qui recte dicti sunt
fcstaliiiur per passiones fuiuri lemporis : i Uniuscu- oculi, quia occtilla sacramcntorum perspiciunt;
jiiMjue opns qtiale fuerit ignis probabil '«. > Ter- denlcs , quia improbos corripienrio moiiific.ini, et
tia revclabilur in nobis, quando, islis cessanti- in corpus Eccfesiae mastieaios trajiciunt; colliiin,
b:« passionihiis, in miseriis pcrnianebiinl passio- quia Ecclesioe, quasi vitalem flatum, aeterna gau-
nes nullius temporis, id est interminabiles. Primsc dia pracdicando, minislrant. Ubcra apte riiciinliir,
ergo non sunt dignse ad ruiuram gloriam, lertioe quia parvulis arihuc in Chrislo lac verbi salularis
niiuus dignae ad futuram gloriam. Quarlx penilus ***> infunduiit. Sicut liinnuli capreae sttnt, quia iiiun-
intlignse ad fuluram gloriam. Secuniiae autein non dis cordis sui oculis quoc agenda sunt, et quia vi-
sunt coudignse ad futuram gloriam , sciliccl quja tanda sunt discernunt. Hinntili pedum pcrnicilale
sufliccre non posstinl ad ipsam promerendam, nisi el oculorum acumine phirimum valent. Per quos
gralia Dei arijuvcnlur.ct qttae nobis modo estoperta hi significantur qui rudibus viam scientiae et vir-
revelabitur pos-t jiidiciun: ; qiiain nubes nuslrsc tutis dcmonstrant. Bene gcmelli, quia'in una fiile,
ignnratiliae adliucoccullain tcnci, quisijiiis iu Christo una ii.atrc Ecclesioegcnili. Pasciiiitur inler lilia,
j'am iiiaiiifesloiiir. lnrie script.11111
est : < Posiquam id cst puris Scriplurariim Ilorilius, donec aspiret
coiisiimiiialum esl tabeniaciilniii , nubes apcruit dies, id cst usque ad finein sseculi. Poslquam enim
illud, et gloria Domiui implevit illuri laberuacu-. aspiravit dies illa de quo dicil David : <Mcb'orcst
luin *'. > Taberiiacuhim hoc corpus Christi fuit ; dies una alriis. luis supra mille *«. > Jam non erit
ijtiod consiiinmaluni fuil in passione uubes ope- locus tloceudi, scd jnclinabunlur umbrse; id est,
ruil in sepulcri ohservatione, implelum est gratia consuiiiptis lcnebris hujus mundi, « fulgebiint justi
iu resiirreciione. sicul sol in regno Palris corum ". > Duo ubera
Sicitf lurris David coltum tuum ^sive cervix lua iP sponsocsunt : Compassio ct congratulatio. Priina
sectiiidum aliam litlerain], quw wdificaia cum pro- de malis, sccunda de bonis. In qualuor compa-
pugnaculit. Milte clypei vendent ex ea, omnis ar- liendtun esl proxiino, in paupertaie, in infirmitate,
matnra [orlium. in lenlatione.in auTieiionc: in pauperlale deficien-
[CAM>.]Ccrvix beatae Virginis einineniiam subli- tiuni; in infirmilaic corpormn, in lentalione sug-
aiilalis ejus desigual, propler qtiam ipsa dicilur gcslionum , rn afiliciione persecutorum; primo
turris David, quam Cliristus David in Jcrusalein, coulercnrio siilisiiliiun, sectindo solalium , tertio
Id esl in Ecclesia sua, seriilicavilet crexit,- ul csset Consilium.qiiarto ausilium. 85De primo enumerai
peccaloribus miinimen et refugium. Hscc lurris Job opera misericordiae qu;i*.agebat. < Si comedi,
aeilificaia csl ctnn propugnaciilis. Propugnaciila inquit, bucccllam tneam solus »°, » cic; desecun-
ista sunt virtitles et gratiae, riiguitales cl prsrro- do : Pr.ccipimns visilarc infirmos ; de lerlio Pau-
gativoe, inleniioiuim puriias et opcruui sanctitas, lus : < Tenlatio nos non apprehendat, nisi hiiina-
virlus oralioniiiii cl nierila opcriim, per quaebeala na ",» de quarto Job : < Benediciio periluri super
Yirgo pcccalorein paeniienicni protegit, el expu- me veniebal '*. »
gnat iiiiinicum. Mitle ciypei pendent ex ea, omnis Veruintaten paupcrlas quadrifaria esl. Priuia cst
mrmatura [ortium. Clypei sunt viiiuics quae rcpel- D paupertas ccnsus, secunda SCBSUS,lerlja rrucius,
lnnt jacula lentatoris, virtutcs scilicet per quas re- quarta spirilus. DeprimaTt Seinpcr paujteres ha-
sistitur.conlra tcntaiionis insultiis. Clypeus est pru- betis vohiscum " ; » de secunda: »Tu dicis :Dives
dcnlia quse repellit insidias diiholi. ltciu, clypeus sum et locupletalus, cmn sis miscr el pauper»* ; »
esl forliliido, quse resistit contra iinpetus adver- detertia: < Cito aulicijienl nos misericordioe tuoe,
silatum. Clypcus cst lemperanlia; quse repellil quia pauperes facti suinus nimis **; > de quarta:
ignea tcla coiicnpisceiiliariiiii cariialium. Armalura Beati paupercs spirilu, quoniamipsorum esl regnuin
vero fortiura sunt opera virttiiiitn : per quas im- coelorum»«. > Prima est onerosa, secunda probrosa,
ptignalur el debellalur diabolus qtiasi iu gladio terlia crirainosa, quarla gloriosa. Prima est susli-
et lancea, qualia suiil opcra juslitioe, pietalis nenda, secunda supplenda, lerlia fugienda, quai t.i
el inisericorrii.e , orationcs, el clecinosyna*. Dicit ampleclenda. Prima est sustinenda, perpaiienliani;
crgo quod mille clypei pendenl ex ea, et omnis ar- secunda supplenda, pcr sapientiam.* lertia fugien-

Psal. 83. '• Maltu. 13.

'.' II Cor. I. " II Cor 10. '» Psal. 16. *61 Cor. 5. " III Reg. 8. " »•
"Job31. "lCor. 10. "Job29. " Matth. 2b. »''Apoc 3. " Psal. 78. Malth. 5.
417 COMMENT.1N CANTICA CANTIC. — LIB. VI. 418
da, propler suam steiililatem; quarta amplectenda, A j niendum proximo et obediendum Deo. Acumine
quia ducit ad beatitudinem. Et haec de ubere com- visus viguerunt per Dei cognitionetn et per mira-
passionis. Seqnilur de ubere congratulaiionis : culorum illuininationem. Audi obedientiatn: « Yc-
qtiae est de supernis bonis. Tria sunl in quibus de- nite post me, ail Dominus. At illi reliclis retibus
bemus congratulari fralri noslro. Si libcralura pec- et navi seculi sunt eum *'. > Et Paulus: « Domiue,
catis, de profectu religioiiis.de exspectatione scler- quid vis me facere *»? » Audi visus acumen : <Isti
nse salu.lis. De primo dictum cst: < Coiigraiula- suiit dtiDOolivte et duo candelabra litccnlia ante
mini milii, quia niveiii drachmam quam pcrdi- Dominiim, ul hoc acumine visus miindum explofa-
deram ". > Angelis enim esl gaudium super uno renl **. » De quibus scripttim est: t Misit Josce
peccatore pceiiitenliam agenie *8. El de filio pro- duos exploratoresJericlio*»,tqui nonsolum explora»
digo: < Gaudere, inquit, oportebat, el epulari, verunl, sed deploraverttnt, sed . imploraveruul.
t|uia hic filitis meus morlutis erat et revixit; pe- Exploraverunl diaboli machinamenta, deploravenint
rierat et iiivenlus est »9. > De secundo Apostolus : hominum deliramenla, imploraveruiil l.omiiiibus
« Graljas ago Deo quod fuisiis aliquando servi pec- spirilualia emolumenta. Priiiium ut deprehcnderenl
cati; obedistis aulem ex corde in eam formam daemonuin asiuiiam; secundum , deliramenla redtt-
dortrinse in quam (radili eslis *0. » De lertio : R • cerenl ad morum consonantiain; lerliim, ul iin-
< Laetatus sum in iis quae dicta stint mibi : In petrarenl hominibus sapicntiam. Piiiiium ut de-
dornum Domiiii ibimus *'. t Ibimus inquit, non- prehendercnt quando angelus Satanaelransfiguravil
ibo, quia sic gralulatur de safule proximi sicul de se in angelum lticis *'; secundum, ut vcnlcr spiri-
sua. Haecuhera sunl sicut hinnuli qui sunt veloces: Inalis tanquam ciihara sonet ad Moab, et viscera
quod perlinei ad compassionis velocem et hilarein ad mtirtun cocii Ialeris *'; terliuin ul Sapieutia iu
operationem. Acule vident quod spcctat ad con- nobis a-dificct sibi domum et miltat scrvos et au-
gralulalioiiis discretain inspectionem. cillas vocare ad arcem el ad niccnia civilalis *s. >
Qui pascuntur iu liliis. Lilium habel odorcm qtti Explorare nos docebat Paulus cum diceret: < Nolite
est in compassionis opere; hahet jticunditatem in credcre onini spiritui **•, angtitis cnim Salauai
aspectu, qu:e est in congralulalione, donec aspiret transfigural se in angelum lucis *«.>Petrus qtioqua
dies -clernae clarilalis, et inclinenlur uinbrw hujus insidias diaboli exploraveral in Sinioue Mago , cuin
niiserise etcaliginis. Ilem, hinnuli velocilas speclat diceret: < Pecuiiia lua lecuni sil inperdilione".»
ad velocem obcdienlise impleiionem; acutus visus, Deplorabat Paiiluscuni diceret: < Fleus dico inimi-
nd sui et angeli et.Dci speculationem. Sed specu-. „ cos Crucifixi, quorum finis inlerilus, qtioruin deus
luiii in quo-bscc videamus debemus teuere, tergere, venter, et gloria in confusione ipsorum ". > El
iuspicere. Ipsum enim est ratio cordis humaiii quod Peirus : < Respexit eunt Dominus, el cgressus foras
lenere debemus, ne corruens terrse per ainorcm flevil amare ". > Implorabat Paulus dum diceret:
inhacreai; lergere, nc in vantim cogitationum pul- < Oro ut charitas veslra magis ac magis abundet
vere sordescat; inspicere, ne ad inania siudia, in- insensu et seienlia '*. > El Pelrils : <Gralia Domini
tentionis suoe oculum reflcctat. In hoc stint quasi cum omnibus vobis, iis qui sunl iu Cliristo Jesu »».>
ires cceli, quia alia est dignilas spiritus humani, Si vcri sumus exploralores deberaus explorare iu-
alia spirilus angeJici, alia vero excelienlia spiritus fernum, explorare mundum, explorare cor uosirum,
divini. Humanus -enim subjacet culpoe et pcense; explorare cceluin.
angelicus est expers utriusque: sed inopinabiliter Itaque in inferno vidcmus intolerahiles angu.;-
snpergredilur divinus, qui fecit utrumque , hoc est lias; in niunrio, fallaces blaudilias; in corde, itiul-
ad Ires ccel«s ascendere. Cognilioiiem Dci quac hic liformcs pbantasias; iu cado, inconi|iarahiles de
potesl haberi possumus tribus grariibus distiugucre: licias. Primis damnali iiffliguiitur, secundis slulli
et secundum Iriplicem graduum differentiam per dere!iiii|uuniur, leiiiis piovidi alliciuiilur , quarlis
tres ccelos dividere. Alitercuim Deus videiur per , setcrnaliler ocaii delectaniur. Inlernum explorave-
j.
'
lidem, aliler cognoscitur per ralioncin , aliter cer- rat qui dicebal: < Dimitte me pauliilumut plangau.
niiur per conlemplaiioiiem. Piima visip ad primum .dolorem nieiim aiiiei|uain vadam ad lerram lene-
cceluiii, secunda ad secuiidum, lertia ad leriiiini brosam el opeiiam mortis cafigine ". > Muntluni
periinet. Prima cst iufra ratiouem, secunda juxta exploravcrat .qui ait; < Oinne quod in nitindo est,
rationem, terlia supra rationem. Ad iirinuini el se- coiicupisccnlia carnis et concupiscentia oculorunt
cundura possunl homines ascendere, sed non ad est, et superbia vilse ". > El cor, qui ail: < Merii-
illud quod est supra rationem , nisi in excessu talus sum in nocte cum corde mco", i etc. Et
nieiitis hiimanas. Hos dtios liinnulos credo Petrura ccelum, qui ail : < Ad le levavi oculos, qui habilas
ei Paulum esse, qui viguertint cursus velocitaie et in ccelis "*. > Hoc ordine processerunt exploratores
visus acuuiiue. Fuerunl enim veloces ad suhvc- Jcricho «•. >Priiuo inlravcrunt doicum Rahab, qux

»'Luc. II. "Luc. 15. »»Ibid. *° Rom. 6. *'Psal. 121. *' Malth. 4. **Act. 9. »*Olfic. Ecdcs.
**Josue 2. »' II Cor, 11. *' lsa. 16. *" Prov. 9 *»I Joan. 4. «° il Cor. H. " At-l. 8. '»
•» "~ Philipp. 3.
"
"Matth. 26. «'Philipp. 1. 1 Petr. 5. Joh 10. "'IJo;m. 2. "Psal. 7o. "Psal.'l22. Josttc 2.
i|U, TUOM.*ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 420
dicitur superbia, scilicel iiifernum; secundo latue- A divites facti sumus '*. > Iidem contemnunl Dei pa-
runt in stipula lini, id esl in nativilaie mun.ii, lieiitiani. Unrie Aposlolns: < An diviiias, bonitatis
lertio, ap"ertafencslra, id est corde inspeclo suspen- Dei el loirganimitatis et patientisc conlemnis " ? »
deriiiil in ea funiciilum coccineuin, scilicet memo- Isli siint principes, qnos praecepit Domiiuis susj.einli
riam sanguinis Christi; qttarlo conscendcrunl ad in patihulo, quia fecerunt peccare poptilutn. Isti
montana, scilicet cceluininspiciendo. Primo fuerunt sunt senes qui voluerunt incestarc Susannam ", rie
exidoratores ^Egypti. <Per salutem, aii, Pharaonis quibiis riicilttr in Jeremia : < Ponal tc Domir.iis
exploraiores eslis 61. > Secundoexploratores Jericho. sicut Acha et Serieciani, quos frixit rex Babylonis
Teiiio cxplqralores Lais 6', quod dicilur sibimel. in caiuino Chaldseorum ". > Un le lsai.is: t Ouine
Quaiio exploralores Tharsis «3, quod dicilur explo- caput languidura et omne cor mcerens '*. > Sccun-
raiio gaudii, in ea quod exploralores ftierunt. Se- dis diciiur: < Quod crassum erat assumebaiis, lanis
i-undo oculi sponsae. Indc : i Oculi Uil columba- operiebamini, .lac comedebatis ; quod inliriiiuni
rinn «*;>in eoquod dcploraiores fuerunl, duo fontes, eral non suliriastis '*. > Isti dormitant, et utinani
scilicel Jor el Dan qui Jordaneni faciunt, in coquod riormirent inler medios cleros 80. Sed sunt illi
iiiiploratores duae luboe qttibus popiilus convocaba- homines de quibus dicilur: < Dum tiormireiil lio-
tiir, conscio clangore, scilicct oralione el proodica- B mineS, iuimicus homo superseminavil zizaniain 81.>
tione. In his fuit comiiienilabilis torma muliisc di- Audiant ergo: < Non riormilabit neque dormiel qui
leclionis, exempltim ocilificationis, constantise for- cuslodil Israel •*. > Inde est quod Dominus arguit
liiiirio , devolae spei exspcctalio. Pro primo fuerunt Petrum dormlenlem dicens : <Simon, dormis : nna
« duo cberubim super propiliatoritim, qni respicie- hora non potuisti vigilare mecum 83? » Auriiant,
bant se mutuo versis vullibus in propitiatorium»'.» qtiia pasloribus ctislodientibus vigilias noctis su-
rnde : t Gloriosi prin_fij)eslerrae, quomodo dilexerunt per gregem suum apparuit angelus, Christiiin iia-
se in vita su.i, ila clin mortenoh stint scparati •«.> tum nunlians 8*. Audianl David : < Si dedero
Unde diligamtis invicem quia < charitas ex Deo soinnum oculis meis et palpebris meis dormitaiio-
esi •'. > Pro secuiido ftierunt Obdab, quod dicilur iiem"*.> Isli invacuum recipiunt graliam Dei,sicul
proiectiomea pater et Resdechel qui dicilur in umbra ait Aposiolus: < Videte ne invacuum graliam Dei
Dei. Inde PauluS: < Ejjo ptantavi, Apollo rigavit««.> recipiatis 88. i Tales sunt isti qitalis servus illcqtti
liide: * Cumque ititraveritis lerram quam Domi- abscondil pecuniam domini sui *', non atteiidens
tir.s riaturus est vobis, sedificale altarc Domino de illud Danielis: < Qui ad justitiam erudierini mul-
lapiriibus qnt»'s ferrUin non tetigit6'. » Pro tertio los, fulgebunl quasi siellse iu perpeluas aelerni-
fiiertiut duse cohtmnae in porticu Salomonis, Booz, '" lates»*. i' Non sicut lidelis servus et prudens con-
quod in fortiludine et Iachim, quod dicitur firmi- servissiiis in lemporeerogavit triiici rnensurani «*.
tas '«. Inde : « Quis nos separabit a chariiate Dei? Audiant Salomonem : « Thesaurus abscondiius et
Trihulaiio-an angnstia ",» etc. Inde : « Fortes es- scienlia abscondita, quse ulilitas in utrisque *°? >
lote in belfo. » Pro quarto fuerunt dtio vituli capreae Philosophus ail : Scientia est nobilis posses-
geiiielli: qtii pascunt intCr lilia. Inde Apostolus: sio, elc. Terlii student peccatores a deliraineuiis
Unde auleiti « qnae posteriora siint obliviscens, ad suis revocare. lnde Paulus: « Surge,qui dorniis,
ea qHoeantcriora sunt me extendo, ad bravium et exsurge a morluis, et illuminabit te Chrisius 9l.>
supernne vocationis '* » : ecce exploratores. Sunt Et Pelrus: « ObseCrovos tanquam advenas et pe-
etiam deplOfatores. regrinos abslinere vos a carnalibus desideriis : qtia*
Noiandum quod sttnt pastores qui malo suo militant adversus animain **. > Isli lugenl ex com-
exemplo subriitos non dubilani ad pecc.induin pro- passione. Inde : Inter veslibuluni et altare plora-
vocare; sunt qui stibriili» sttis iiegligunt vacare: bant sacerdoles dicentes: « Parce, Doutine, jiarce
surit qni stibditos laboraul ab errore revocare. populo tuo**. > Inde est quod Dominus <videns civi-
Pritni rident, secundi dormitanl, lertii lugent Q latem flevil super illam 9*. > El David flevit super
Pritiii conlciiiniiiit Dei sapientiam, secundi in va- Saul el Jonatham lilium ejus 9». El ad Sainuel dicit
iittm reecpcriint Dei graliam, lerlii exspeclanl Dei Dominus : < Usquequo tu luges, §aul'« ? > Isti ex-
clementiam. De priinis ilicitur: < Peccata populi spectant Dei misericordiam, qui ail: < Ego cogito
mei coinedent, et ad iniqitiiatcm eorum sUbleva- cogilatioues pacis et non afffictioiiis ". > Alioqui
hiii.l animaS eormn ". > lsli ririent, imo potius plangimus Ecclcsiam lanqiiam desolalaui riicentes :
Doiiiinmit irridenl. inde propheta : t Pasce pecora' « FaCli sumus principes ejnS velut arietcs, non
occisionis: qtlae qtii possidebant occidebant, et tion invenienies pascua ". > Et Isaias: i Omites «anes
dolcbaftl : tenuiitkibanl dicentes : Bertetlicttl»Deu». .mtiti lion rafenies lalrare", > tales magistri, qui

•'Gen. 42. •* JtKlic. 18. " llf Re£. 10. **Canl. *i •» Exod. 25. «• Ofik. Ecdcs. 6TI Joim. 4.
c»ICor. 3. > Deiil. 27. '° III Reg. 7. " Roni. 8. " Philipp. 3. " Ose. 4. "Zach.ll. '« Rom. 2. '«
Dan. 13. " "er. 29. " Isa. 1. " Ezech. 54. 89Psal. 67. 81 Mallh. 13. 8* Psal. 120. 8» Malth. 20.
** Liic. 2. 8* Psal 151. »6lICor. 6. *»Luc. 19. 8« Dan. 12. *»Luc. 1". M Ecdi. 41. •'EpheS.
4.1. "'IPetr. 2. S3Jocl 2. •* Luc. 19. 9»II Reg. 1. ~' I Rcg. 1«. " Jcieai. 20. •• Thren. 1. •»
Isa.fJC..
 421 CdMMEN*!'.1N GANTlCA CANTIC. — LIB. VI. Hi
ex compassiom:lugettt stint qnasi Joseph qtti fra-- A . et dic : < Iniqiiilalem cgo cognoscO et peCcatum
ires suos graviier alfligebat, ul Sicut rieliqtieraiit meum contra nic est scmper •*. > Lahan eii-m
in cjus venililione piinireuiiir, el ingrossus eilbicu- qui dicitur dcalbalio, id est diabolus scruiaiui-
lum corriis stti flevil, quia ex compassione noni supelleclilem Jacob el labernaculum Rachel non
poierat se continere '•«. Seqtiiluf de implorato- invenicl idola sna , sed delttsa eril solli<ilnrio
ribus. quajrenlis '». Ergo pro peccalis stistinc coufitsio-*
Primi implorttnt veniam, seeundi jiisliiiam.tenii i nem ad nionienlum, he patiaris iit seterimm.
patriatn; primum est corpus miscricordioe, secun- Ad nioiiieiiium, ut riicas : < Confusio fa-ciei meoe
riitni grali;c; tertium gloria;, primuin pcenitcntibus,, Cnoperuit me'*. > Non in oelernum, sed dicas :
Secnndnm peregrinantibus, tertium suspiraiilibus; ; < ln le, Domine, speravi : non coiifundaT in
primnm dal sanciitaiem, secundiim virtulum fe- sclcrnum '». > Sequilur ulimplores Dei adjiitoriuni:
cunditatem, lerliitin glorioe felicit.ttem. De priino : Adjiilorium ad fidei conftrmalionem, adjutorium
« Miserere civitati tuae Jerusalem , civitali re- ad peccati cliiiiiiialioiieui, adjtttorium ad stisti-
qniei lusc*. > De secundo : < Reple Sion inenarra- ncndam Iribulalionem, adjiiloriiiin ad recipienriani
hilibus virlutibus tuis *. > De lertio: < Et gloriai Dei visionem. Pro primo dic illud Evangclii :
lua popufum luum *. >Per primuin, vivite sobrie, R 1 «Doniine, ailjuva incredulitatem nieam' 6; > prt»
per set-undnm juste, per leriiiiin, pie. Dc his tribus; secunilo : > Adjuva nos, Deus salutaris noster, et
dicilur a Domino: < Quoerite el invcnietis, petite propier gloriam nominis lui libera nos "; > pro
et-accipietis, pulsate et aperietur vobis *.> Quserite , lertio : iDominus refugium el virlus, arijutor in
veniani et accipietis nrisericordiam,'petite jusii- tribulalionibiis quae inveneruni nos iiimis ,s; i pr».
liam, et accipietis virlutiini copiaui; pnlsate per quarlo i : Fluminis impeius laelilicat civitalcm
perseveranliam , et aperiel vobis Deus regni Dei ", > in qua non erit umbra mundanse va-
jannam. Qui in primo gradu sunt , siinl < duo nilalis, sed aspirabit dies summae veritatis.
chenibin versis vullibns in propitialorium respi- Duo ubera tua , duo hinnuli cnprew gemelli
cientesse *.) Qui insecumlo, siinliluse ttiboeargeniene qui pascuntur in liiiit, dontc aspiret dies el incli-
80 quaecongregenl popuhim suo clangofe «.Qni in nentur umbrw*
terlio, sunt riuo splenrioris filii qui assistunt dO- [CAH.]DUOuber* beatse Virginis, d* quibu»,
n.inaiori uuiversse terfoc. Primi sunt dtio oiivae, velut lac piae subvenliwiis duteedo stigiiiir, SHHt
scilicel imploranles misericOrdiam ; Secuudi, duo affectus pietaiis: et misericoi-ttias qusc vehit taptvxt
candelahra lucenlia anle Dominum pcr jirstiliam; _ acnto luniinc conshfcranf, et quaiita iudigeat opo.
lerliibabeiil poieslatcni clandere coeliun nubibiis el pcr talera considerationetn disctirrtint el per
el aperire pnrlas ejus, ut inlioducaiit ad gloriam. fesiiuatam suhventionein aCCufranl velociter , ol
Scieiiduin autein quOdaliquo modo imploraut snpe- liimiuli. Et propier varios suhveniionuiil inorios,
riores inferioribus, aliquando inferiores supcrio- per hinnulos signantur qui pulchra Sunt varielaie
ribus, aliquando scquales acqualibos. Primiun sit distiiicti. Dicuntur quoijite genielli, scilicet socia-
ex huinilitaic, seCunduin e.v ntililatc, tertiuiri ex ies et consimiles, quia valde sibi suitt siinilia,
fraiema charitate. Prirao impjorabat Moyscs pro et quasi ex iuio fonte prodeiiniia niisericortli.i!
populo Israel, dicens : < Aut dcle me de libro et pielatis beneflcia qtti iu ingratis tiioriutiiiir
vitoc, Sut diiniitc eis hanc noxaiii'. > In secundo el deliciunt : in iUis nntritmlnr el deiiciunl, qui
oravil populus pro Jonaiha , diccns : t Yivit Do- propter cantloieni et odorein bonofom opetum ,
minus, si ceciderit Capillus de capite c.jiis, quia liliis assiinilaiiltir. Haec auiein ubcra heatae Vir
hodie cum Doniiuo op6ratnS esla.> ln tertio, niulier ginis lac suuui propiuare iioii cessant lota ista*
Sunamitis implorabat Eliseuni pro fllio suo, di- prsesenti vita, donei videlicet aspiret dks, id
cens : < Yivit DominUs, et vivil aiiinia inea: non est donec veniat dies illa quai ad corpor;t de
djmiltam le '. > I pulvere reformata spirabit spirituni viioeel viiam
D
Tu ergo ad imitaiionem istortira explora, de- gloriae, et donec inctinefttar el dcfieiaiit unibrw
plora, implora. Eslo ergo exploralor secretonttia prseseniis miseriae. SequiUir ex persona Vir-
cordis; dcplorator feioriim repertae sordis, im- ginis.
plorator adjutorii Dei misericordis. Per primuni Ibo mihi dd monltm ittyrrhw tt ed collts Libcuti,
enim habebis lui cognitionein , in Secundo pro' ei loquar sponscentew.
Deo suslinebis cotifusioneni, in tertio a Dco [THO.]In myrrha mortificalio carnis vel pas*-
recipies consolaiioiiem. Si ergo vis fieri explo- sionum pro pieta;e tolefarrtia; in tlnife devoiit/
ralor cordis, non limeas hoc verbum : < Pravum cefsipcrax oratmnis' expriiniltif. Moiis autettt
cst cor liominis el misefabife, et qtiis cognovit myrrhai el collis thttris , CSt stfblimitas mcntis
iilud '*?> Sed audi: < Redite, praeVaricatoreS, ad eornm qui et cai-nem vitrcuht, et fld amorem
cor ".> Deprehende ergo peccaium in cOrde luO cceleslium se ardenfer levanl. Ad queift moirtem
'•«Gen. 43. ' Eccli. 3G. * Ihid «Ibid. * Luc. 11. • Exod. 25.- 6 Num. 10. T Exnd. 32.
14. • 4. "Jerem. 47. " Isa. 46. •« Psal. bO. '» Gen. 31. '* Psal. 43. '» Psal.
•lReg IVReg.
50. "Marc. 9. " Psal. 78. ,8 Psal. 45. '9 Ibid.
 453 THOMiE CISTERC ET JOAN. ALGRINI 421
ef collem vadit Dominus, qttia illorum corda A grcssoribus oravit ut non perircni ". < Pro lcriio,
qui virlutibus sludeut ssepius visere et inhahi- clamabant Palres anliqui : < Veni ad docenduiii
lare dignabiiur. Hoc esl apertc dicere : Fre- nos viam priidenliac". > Yenit primo ad vallcni
quentabo colles , cl pia devotione el illustra- myriiise , secundo ad collem myrrhae, tertio.atl
tione glorificabo. Et loquar sponsw mew erudi- lnontem myrrhae. Ad vallem , suscipiens noslnc
tionem, consolalionem, protnissioneni. et hoc carnis infirmitatem; ad coflem, suslinendo iribula-
inlerna insphalione.llem, ibo mihi, ait. Sibi vadit, liones et derisionem; ad montera, pcrferendo pas-
quia singularis amor participem secreli non re- sionem. Vallis ad quam venil fuil Yirginis hu-
cipil. Sponsus est Deus, sponsa esl anima ; irieoi militas ; coilis, justorum sanclilas; mons, inar-
sponsa , quia donis graliarum siibarrhata; idcoi lyrii siiblimilas. Yenit ergo ad vallem Marise, ad
sponsa, quia casto .amore ci sociala; ideo spon- collcm Joannis-Bapiislae, ad moniem Calvarix. Ad
sa, quia prole virlutum fecundata. Omnis animai primii.n per iiicarnaiioiiem, ad secundum per as-
litijus sponsi arrham susccpil. Sed esl arrlia> perse conversalionis coiiformiiatein , ad tefliuni
coiuniunis et est arrha specialis. Communis est, per passioncm. De valle diciiur: «Missus est
quia naii sumus , quia sentimus, quia sapinius, Joseph de vallc Ilebron (quod dicilur vitio wttrna),
q-iia discerniinus. Specialis esl arrha, quia rege- B ad visilandos fralres*'.> De collibus dicrlur : IE.X-
nerali sumus, quia remissionem peccatorum acce- sullatione colles accingentur**.> De monte Christo,
pimus , quia charismata virltituni accepimus, et qui super ntontem ascendit Calvarix, dicilur :
quod qtiisque habet boui unicuique arrha est. «Erit mons domus Domini super veriicem moiitiun.,
Ibo mihi, inquit, ad monlem myrrhw. Myrrlia quae cunfluent ad eum omnes colles ".> In hunc itaque
ainara esl significat mortis significalionein. Li- moniem Calvariae, qui dicilur mons myrrhse,
banus qui intcrpretatur candidatio , munditiam propler amaritudinem passionis Chrisii, venit
cordis. Iiaec esl via per quam sponsus ad sponsam dileclus homini, venit angclo, venil sihi. Ibo milii,
venil, scilicet mons myrrhae et colles Libani, quia ait, ut toliini acquisitum legatur, id esl ad ulili-
priinuin per absiinentiam concupiscenliam carnis lalein. Yenit homini, ad necessitiieui; angel»,
occidit; deinde per inunditiam cordis ignoranliam ad jucunriitatem : sili, ad subliniiiaiem. Ad neces-
menlis abstergii]; postremo , quasi tertio die ad sitatem, ut redimeretur; ad jiiciinditatem, ut
colloquiuni sponsae veniens desiderio suo ani- angelica ruina repararetur ; ad siiblimiutem, ui
mara accendit. Dene dixil mons myrrhse, quia*in Dilectus exallaretur. De primo tlamabaiil Patrcs
afflictione debemus esse constanlcs. Et colles Li- antiqui : < Veni ad redimendum nos in bracliio
bani, quia in succcssu virtuiutii debemus esse Q extenlo **. > Propter secundum in nativitaie Ch.risti,
humiles. ln monte myrrhse accipimus fortitudinem facta est cum angelo iculliludo ceelestis, laudan-
contra carnis coiicupiscentiam ; in collibus Libani tium et dicentium : «Gloria in excelsis Deo , et iu
illuininalioiiein meiilis conlra ignoranliam ; in lerra pax hominibus bonse volunlaiis".> Pro
colloquio sponsse,charitatem conlra malevolentiain: leriio dicebat David : «Exaitabo le, Domine, quia
potenlia ad Palrem, sapientia ad Filiuin , charitas suscepisti me *". > Et : i Exallabo te, Deus iuc.is
ad Spirilum sanclum peiiinel. rex, cl benedicsm iioiiiiui tuo in saeculiim ci i:i
Loquar, inquil, sponsw mew. Duobus modis lo- sacctilumsseculi**.
qiiitur Deus ad aniuiam. Alilcr ad fornicariam Nolandum quod jnvenilur myrrha prinia, myr-
et aliier ad sponsain ; aliler ad fcedam, aliler ad rh.i clecta, myrrha probatissima. Prima csl infir-
pulchrara ; aliter ad peccatricem, aliter ad justifi- niorum , secunda juslorum , lcriia mariyium.
caiain. Illius foedilatem increpal; hiijus pulchrilu- Prima est in pcenilentialis satisfactionis angustia ';
diiiein laurial. Illain increpandO limore coiiculit, cleclii, non j'am pceniteutialis , sed sponte asperiias
islam laudando'ad amorera accendit. llli Joquitur causa ferventioris religionis assuinpia in virtiitum
ciitn ei maculas suas ostendil; isli quando dona cleganlia; probatissima, in passionis experientia.
qusc conluiit ad memoriam reducil. Loquar, inquil, -. Du prima : < Labia sponsi stillantia royrrbaih
sponsw mew. Ilem , tria proponuntur. Mons myr- primam'*. i Labia ei.ini sponsi dicunlur ;labia
iliai, collis Libani vel lliuris, colloquium sponsse. peccaloris confiientis peccata sua in amariludine
Ad piimum venil Dilcctus suslinens mundi calami- animse su;e. Ds secunda : < Quasi myrrha electa
latera, ad seciiiitluiii interjiellans pro nobis Patrem, dedi stiavilatem odoris*'. > De lertia : < Manus
ad lertium afferens pncdicationeni. In primo suo mese distillaverunt inyrrham, et digiti mei pleni
exempto nos inviiat ad aiiiarii-idinem passionis; myrrha prohalissima3'.> Non est siinplcx haeciri-
in secundo, proponit noliis formam oraiionis ; in plcx myrrha, sed condita. Prima enim condita esl
tertio, docet nos viam saltilis. Audi primum: vini ausleritate; seciinria, auro el thure; lerlia,
< Vere languores neslros ipse lulil et delicta aromalum dulcedine. Vinum primae cst aiisicriias
nostra ipse poriavil' 0. > De secundo : < Pro trans- in pcenilentia; auruin secundje est chariiaiis

• Isn. 53. *' Ihiri. «' Ollie, Eccles. «» Gcn. 37. »* Psal. 64. '» lsa. 2. *• Oflic. Eccles.
" Luc. 2. *9 Psal. 29. '9 Psal. 144. »• Cant. 5. " Eccli. 24. " Canl. 5.
 425 COMMENT.IN CANTICACA^TIC. — LIR. VI. «S
splcndor; thus vero oralionum fragrantia aro- J\It.sordcs lergit. Iloc est oleum sjiiritus, hic esl lapit
mata. Tertiae siinl superni saporis afflueniia. lit angularis, haecesl dcxtera Dei Patris.
ftgura priinsedetlcrunl Judaei Domino viiium myr- Primiun lcnit, secundum premit, lerlium Irahit.
rhatiim bibere**, ut myrrha designet cordis con- Primo igitur Deus dolorem Icnit, secundo animi
tritionem. Vinum exlerioris j.cenilentioe ausleri- timorem premit, lerlio opera manuum suartim dex-
(atem. In figura secundi obtnlcrunt magi Doniino leram pnrrigtt. Ihr-c de printis collibus, Secundo
aurnm, tiius ct myrrham **.Pro tertio dictum esl: ad sequitalcui invitat; quod sic fil: primo debet
"ilyn-ba ct giitta e» casia a vestimcntis luis, a rationem consulere, secundo justum aij injusto sepa-
don.ibus eburncis *». Suni colles diaboli; sunt rare, (erlio cuique , quod sutim esl, tradere. Cott-
colles iniindi ; sunt colles Libani vel lliuiis, quod sule igilur Salomoncm meretrices mulieres judicaii-
irieiii est. Printi su.-il qui imiiantiir diaboltim in tem **.Primo prsecepit gladium afferri, secundo
superhia; secnnrii, qui clevamur in niuiidi digui- infantem dividi, tertio utriquej partem siiam dari.
laiibus ei potenlia; tertii sequtinlur Cliristtim in Ilsec de sccundis collibus. Terlio vero invitat ad
juslitia. De priiuis ait Isaias : < Omnis moiis cl veritatein , ut teneant viam fidei, spei, et chari-
collis humiliabitiir". i De sccundis Ifabacuc : lalis: ul sciant qnid credere, quid amare, quid
< Incurvati sunl colles mundi ab itineribus aierni- *^ sperare debeanl, ne invenialur in fide scrupuliis
lalis ejus". > De lerliis : < Suscipiant monles pa- erroris, in spe dclcclus lerroris, incharitale offen-
cein populo et colles justitiam »8. i Et David : diculum rancons. Fidesigiiur iiiunialur bonioperls
« Exsullalione colles accingentnr *9. i Ad primos cxerciiio, spes acterntialis desiderio, charitas ex-
venil Cirislus ut conferal humilitatem; ad se- hihilionis obsequio. Propler fidem qusc est de
cundos, ul amoveal acquitalem; ad lcrlios, ut occuftis Raab mcretrix exploratorcs Jericho abs-
doceat verilalem : humilitatcm sui, aequitsiem condit* 3; propler cliaritatem pactum salutis suae
jadicii, veritatem ad cognoscendam viam fidei, cum eis coniposuit **; propter speni funiculum
«harilalis, spei. lliimililatcni sui mediante confcs- coccineum in fcnestram misil *». Isti sunt collcs
sione , xquilatem judicii diclante raiione , veri- Libani ad quos desccndit vel thuris. Thus est gutta
taiem ad cognitionem vioe duclu prudentise. Primi quae prius latel in arborc propter fidem, secundo
collcsse elevant in superbiam, dum capul crigilur, igne concrematur propter chariialem, (ertio fu-
litigua dissolvitur, manus exlendilur : caput cri- mum mitlil in altum proplcr spem. Et loquar, ait.
gilur ad abstcrgciiduin , Iingua dissolvitur ad ob- tponsw mew. Aliler alloquitur stultam, aliter incau-
jurganiliiin, manus cxlenriiliir ad ojipriniciulum. '" tam , aliter honestam.Primam increpal, secundara
Sed confessio caput, id csl cogitationem stuliam , inslruit, teniam laudat. Propter primam ait: Sui
qttsc cst inilium pcccali , abscindil in contritione, arbore malo suscilavi te, ibi corrupiaest maier lua,
lingua in peccati prolalione, manus in satisfa- ibi violata est genitrix lua *6. Propler seciindam:
ctione. Si ignoras te, o pulcherrima mulierum, egredere et
Hoc loliim designal illud facitim Judae Machaha-i. i post vesligiagregum *'. Propter lertiam : Ecce tu
Dcmelrius enira qui dicittir ni-nium persequens, pulchra es, amica mea : ecce lu pulchra *•. Isli di-
id estdiabolus, misit Nicanorem qui dicilur lucerna cit : F.t loquar sponsw mew. Quid aulem loquatur
ttant, id esl exaltatio cordis, coutra Judam qui subilil: Veni de Libano, sponsa,itbi cubamin me-
dicilur confessio; qui Nicanor praceral elcphan- ridie *9.
tibus quorum ossa juncturis carcnt, quia superbia Vadam ad monlemmtjrrhw, ctc.
inflexibilis esl. Sed Judas cum occidit, ct abscidit _[CARD.]Inter lauriessuas quasi tacta cordisdolore
caput ejus et liuguain et lnanus *•-*'. Sed in corde cx prxsenlia passionis filii laudes ipsius cnarrau-
pcccatoiis tres suiil scrupuli qui confessiouem tis extiamat: Vadam admoniem myrrhw. Myrrham
dcprimunt : linior, dolor, pudor. Desperat limor auiemdicil amarituriinem compassionis in passione
propter peccati magniludinem , dolor propter pa:- D lilii; cl montem myrrhae riicit, quia iuajor accr-
nilcnlia* austeritatem , purior propler turpilu- biias doloris esse non poiuit in corde inalris.
dinem. Cum igitur recolil turpia qusegessil, me- Vcrum post dolorem subjungit de consolalione do-
riio erubescil confiteri. Cum vero niuliiludincin, loris, dicens : Vadam ad cottem Ihurit. Thuris fra-
nierito dolore ingemiscit. Cum autem inagnilu- grantia Dominicae resurrcctionis gratum odorem
dinem, merito timorc languescit. Scrupuli isli (lcnionsirat, cnjiis odoris consolationcm collcnt
ut iapis sunt expoliendi. In laprdum politione lliuris vocat : ad quem pro doloris leniinenlo se
poiiuntiir tria, olenm , lapis, raanus. Oleum profun- ituram pronuntiat. Pcr hoc auteui quod riicit mon-
ditur, lapis supervolvitur, inanus manum trahendo tem myrrhw el collem tkurit, curo collis minor sit
volvitur. Oleum ergo benigniialis asperitatem lenit. montc, insinuare videtur quod lunc dolori conso-
Assiduilas poenitentioequasi lapis peccalorum scru- latio non respondit, morienlem cnira iilium el mo-
pulns lcrit. 87 Purilas conscienliac quasi manus rienlis dolorem plcne vidil et gustavit: sed licct

•» Maro. 15. »* Matth. 2. s» P*al. 44. »« Isai. 40. »'Ilabac. 3. »»Psal. 71. »»Psal. 64. *•-*' II
Mach. 15. *'LIReg. 3. »»Jo.uie2. **Ihid. *"Ibid. *«Cant. 8. *'Cant. 1. " Ibitl. **Cant. 4.
PATROL.CCVI. H
427 THOMyECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 428
resttrgentem viilerct, nondum tamcn lunc plcne A per gehennam. Leopardusvarii colorisesl, perquein
viriit gloriam resurgentis. Sequilur : dcsignalur haereticus vel hypncrita, vel variisviiiis
Tola pulchra es, amica mea, el macuta noneslin te. dcditi el superbi amalores hujus ssecufi. Item ab
[THO.]Omnis anima vel aversa est a Deo, vel illo loco: Tola pulchra es, amica mea,et macula non
conversa ad Detim. Aversa : alia revicta, alia re- esl in le; non in eximioribus tanlum membris cle-
motissima. Conversa : alia propinqua, aliaproxima. ctortim : quse supra enumeravi, pulchra et, verum
Quse remola est.turpis est, sed 11011lota; qttae etiam in illis qui pusilli ac fragilas. Ac decore re-
remotissima est, lota lurpis est. Ilem qtisc propin- fulges virtulum , et viliortrnimacula cares. Libanus
qua est, spcciosa est, sed non tota ; quae proxima sccundum Hebraicani etymologiam candidatio dici-
esl, tota pulcbra est. Quid sponsus dixerit auriivi- tur; secundum Grsecamthus: camque ad se venira
mus.; qua via debel venire sponsa audiamus : Veni admonet. Cum eniin videt Domiuus animam ftdelem
deLibano.sponsa. \'eniesetpertransibisper moniem bonis aciibus candidatam elincensum sibipurx ora-
Sanir, vel Seir. Seir inlcrpretalur Itispidtts vel tionis offerenlem, delectatus ejus piis sludiis, ut
pilosus: Sanir noelurna avis vel felor. Seir esl ccepiis insislat borlatur. Tcrtio sponsam de Libano
concupiscentia carnis. Seir habet monlem, habel venire prsecijiit :; quia profecium in electis suis
campum habei vallem ; in valle debilis , in campo B bonse operaiionfs, salutiferse locutionis, purse
fortis, in monte insuperahilis. In monte esl appe- requirit cogitalionis. Vel cerle, veni per optiraam
titus carnis in necessilate,in campo ajipclif.is cainis vitam quam in corpore vivens exerceas, veni abso-
in salielale, in v.ille est appelitus carnis in volu- luta corpore, ad percipiendam animaevitam peren-
ptate. Quando ad vincendum tantum caro suslenta- nem; veni teiiio receplo corpore, ad videnda re-
nientum accipit, Seir in monte esl; quando ad snrrectionis gaudia perfecla , lunc enim coronaberis
iiuiriincntum robur quaerit, Seir in campo esi; perfecla. Tunc eniin coronaberis. Sed unde ? de
quando ad lasciviendum dclicias poscit, Selr in capiieAmana, de vertice Sanir et Hermon,de cubili-
valleesl. In monle esj, insuperabilis, qtiando susten- bus leonum, de montibus pardorum. Ainana, Sanir
tamentum in hoc exsilio vivcntibus necessarium et Hermon montes sunt Cilicise el Judaur. lconibus
est; in campo esl fortis, quia robur carnis aliquando pardisque et aliis feris luslra pra-bentes. Ilsecsuul
animae profectibus utile csl; in valle debilis, quia stiperba infidclium corda in quibus inraundi spiri-
volupias carnis seinper superflua esl. In valle pro- tus sedem habenl. Lcones sunt dsemonia propler
bibelur, incanipocoiicedilur, in montercmuneraiiir; superbiam, pardi proptcr crudelilaiis stiae varie-
in v-ille servat./in campo pttgnat, inmonte regnat; j-,( lalcin arliiiin malignarum. Item ab illo foco : Ibo
iu valle esl luxuria, in campo tcmperanlia, in mihi ad monlem myrrhw ; niyrrha amara est el
monte parcimonia; in valle, adjuvante gratia, lacile ideo passiones designal.
calcatur, in campo cuni difliculiale vincitur, in Myrrha habcl cainpum, hahet collem, habet
monte ne superari valeat ipse quotidianus nostcr montcin ; campum asperse convcrsationis, collem
defsictus vires jugiter suhmiuisirat. Qui superflua interioris compunctionis, montem in effusionesan-
resecat, Seir,in valle conculcat; qui de neccssariis guiuis. ln colle ordinat, in campo pugnat, in inonte
aliquid minuit, Seir in campo vincit: qui ad sus- iriumpliat; ordinal excrcilum, pugnat adversus ini-
tenlaiiicutum laniuiii naturse necessaria tribuil, micttni, iriinnphat ut accipiat pracmium. Exerci-
quando Scir in montc exactori obsequiura redriit. lum virtulum, inimicum, scilicel diabolum, pra>
Si lcgatur Sanir, idcm judicium designat: inter- mium, scilicel gloriam angelorum. Ilsec sunl tria
pretalur enim fetor vel «ocitirna avis; quia voluplas genera martyrii. ln campo suni tria, scilicet cou-
carnisel fetida et ecculta venil. Hermon interprc- Unentia in juventute, largitas in paupertate, so-
talur amthema ejus. Cujus ejus? scilicei diaboli, qui brielasin ubcrtale; ilem in colle tria sunt, conlriiio
primus separalus esta Deo. Analhema vero anathe- peccati, compassio proxiuii, anxieiasdesiderii ; in
maiis est, qui separalur abeo. Nolandum quod alii D inonle vincimus per tria, si sustineamus contu-
sunt mons llermon, alii campus, alii vallis. Vallis melise exprobraliouein , vililalis confusionem, pas-
stint qui per fidera a diabolo jam separati sunl, sed sionis asperitatera. Christus in colle ordinavii, in
adhuc per vilam carnalem in desidcriis jacent; mundo ju-scdicaudo; in campo pugnavil, lenlanti
campus sunt, qui medium statum tenenles, ncc diabolo resistendo; _per morlem Iriumphavit iu
pervoluptatemin iraa dcscenduni, nec per spiritua- monleCalvario. Venil Dominus ad colles Libani qui
lem conversationem ad stipcrna erigi possunt ; itiierprelaiur candidatio, per resurrectionem. Unde
mons sunl, qui non solum per fidem a diabolo suiit triplicem nobis ostendit corporis glorificationem :
separati, sed per eminentiam virlulis et conslan- scilicet claritatem, sublil-ilalem, agilitatem. Pri-
tiam lnenlis contra diabolum sunlerecti. Per cubilia iiiunt in inonte Thabor, per transfiguralionem,
leonum, sopila crudelilas intelligitur, id est carnis quando facla sunlvestimenlaejusafbasicul nix«°-";
voluptas, quse prius placet per experienliain, se- secundum in monle Sion, quando intravil ad dis-
cundo torquei per conscientiam , terlio flageliabit cipulos januis clausis "; tertium in monte Otiveti,
••-»« Malth. 17. "Joan. 20.
 «9 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIR. VI 430
nnde asceudil ad Patrem '». Sic veniens loqtiiiur A »IOI, cle eubilibtii leonum, de moniibui pardorum.
sponsa*,sciHcet hxc qualuorqiisesequunlur: primo, Libanus siquidem interprelatur candor : et est
Tota pulchra et, secundo, Veni a Libano, terlio, etiam Libantis arbor lliuris odoiifera. Vocatur ergo
coronaberis, quarlo, Vulnerasti cor meum. Primo beata Virgo, utde meritis veniat ari coronam : et
laudal, secimdo vocat, tertio invilat, quarto rc- dicitur ei : Venide Libano; veni de candorcvirtu-
_ menioral. Priuio laudat iminriitiam, secunrio vocat tum : veni^deLibano ; veni de odore fragranlium
ad patriam , teriio invitat ad coronam, qtiarto re- bonorum ojierum , proipsis prsemium receptura:
niemorat ci suam bcneficeniiam. Primo laudat veni coronaberit, pro multiplici vicloria, quia vi-
taunditiani, titltilaris Ii.it: secundo vocat adpatriam, delicet Iriiiinphasti de capiie Amana, de veriice
ut percgrina ari suam civitatem redeal; lertio in- Saniret Ihrmon. Ipsa enim tritiniphaldemaliliagg
vilal ad coronam, ut per praemia alliciat; quaiio diaboli, quse signatur per capul Aniana ; de mun-
rememorat heneficentiam, ut ei gratias refcrat; sed dana scilicel sapienlia, quacnolatur in vcrtice Sanir;
lerlio dicil:. Veni de Libano. Libanus candidatio de perfidia hoerelica, quse signalur per verticem
dicilur, quod et ad bonum et ad malum spectare Hcrtnon. Amana siquidem inlerpretatiir dent vigi-
poiest. * liarum, et dcsignal omniuui dsemonum collegium
Triplcx enim esl candidatio in malo, scilicel p qui dente tenlalianis hominem rodunt et semper ad
voluptas, vanilas, siinultas; prima carnaliiim , sc- ejus subversionem vigilanl sicul riicil Joh : « Noclt»
ctindasuperborum, leiiiahypocritarum. De priraa : os meum perforalur dolorihus ". > Ac si dicat:
« Si apparuerit canilor in vulnere, lepra esl, i ail Nocte, dum videlicet mihi non provideo, os meum,
Moses "; de secunda : < Qui habucril albuginem in id est robur virtutis mc;c, perforaiur tenlaiiouibus ,
ocufo, non miiiislrei in labernaculo '«; i de tertia : quoesunl caussedolorum ; el subdil : < Qui me co-
vocal Domiuus hyprocrilas seputcra dealbata ". medunt, >scilicel leutatores, t non doriniunl, scd
Esl et triplex dealbalio in bono, sciiicel : con- in multiludine eorum consumilur veslinieiituin
tinenlia, innocentia, sapienlia. De prima et meum «', > bonaeconversaliouis scilicel oniaineu-
secunda : < Candidiores uive, nitiriiores lacle"; i tum.
rie divina sapientia dicilur : i Candor csl lucis acter- ;• Huic verbo concordat Pelrus dicens : « Sobrit
ux '*. > De iriplici in nialo nos peccatores vocat estote et vigilate, quia adversarius vester diabolus
111couvertat in irij.liceiii in bono. Vocat sponsam : circuil quaerens qiicin devorel '*. > Hujus auleni
iil in niclius proficiat, Coronaberis, ait, sed ob collegii qtiod pcr Amaiia designalur, capul esl ille
quam vicloriam debeal coronari, adjungit sic : de princeps li.ciiitin-iui, citjus capul bcala Virgo con-
capite Amana , id cst diaboli qui esl capui oninium ] trivit **.Sanir iiilerprclalur avit noclurna, quse de
iiialorum. Et ejus capita sunl tria : primtim super- nocle volal et videl, ct csecalut-ad soletn. Hi stint
bia, secundum suggestio, lerlium fotnes peccaii, pbilosoplii ct sapientes hujus iiiundi, qui adhicem
sive originale peccatum. Piiinum prsecipilavit eiiin diviuoe sapientije cseci sunt : ad sapientiam vero
de caelo, seciindum Adam de paradiso, lertiuin hujus mundi et ad maiitiam subtililer videnl; de qui-
inquinalomnem hoininem iu raiindo. Debis David: bus dicil Jeremias : < Filii insipienles et vecordes
< Contribulasii capila draconum in aquis «*. > Tu sitiil ; sapientes sunt ut faciant niala , bene auteni
confregisiicapiia draconis in aquis, scilicet baptismi. facere nescicruiil".) De his triuniphal beata Virgo,
Sanir riicitur fetor, scilicel carnis, cujus vcrtex est et pro hac vicioria coronatur, quia peperil Sapien-
superbia carnis; lleriuoii dicitttr anathema, id est liain perquam sapienlia hujus mundi slultilia com-
separat.o , qui veiiiceni habet mundanam elationem, probalur **. lpsa quuque coronalur de vertice ller-
ab eo separari dcbcmus: cubicula leontim latensfe- mon, id esl de capilaneis lia-relicoruiii; quia ipsa
rocilas; iiionles jiardorum apertae maliliac varietas. universas haereses intcrciiiil in universo mundo.
Ergo coronab iur aiiiina quse hsccoiiinia vicii. llcrmoii inlcrprctaliir anathema vel teparatus. Ht
Tota pulchra es, amica mea, elmacula non esl inte. suiil hscrelici, de quibtis sub iiominc Ephraim dicit
[CARO.JReverlitur autem filius ad proscqueu- ^ Osee ad Jitdam, id esl ad viros fidefes et catholicos:
dam lauileni malris, dicens: Tolapulchra et, amica < Particcps idolorum Epliraim, diinitie eiim. Sepa-
mea, quia in oinui sensu corporis virginalis inle- ralum esl convivium eoriim " ; > ac si dicai: Hoe-
gritalis munditiam relines, et macuta non est in te, relica perfidia participat ciim idololatria; lu ergo,
quia in nullo corporalium sensuuin inslrumeuto vir catholice, dimitte eum, ne communices cum
concupiscentise camalis adboesil niacul.i. Vel sic : hsercticis; separatum esl enim convivium eorum;
Tola pulchra es mente et corpore, et macula non nam anaihem.iiizaia est haerelicorum doctrina jier-
eslin te, quae le repellat vcl impedire valeat.quin fida, ct falsa religio. Coroualur quoque de cubilitnt
de te Domino gratum ofleras holocaustuui. Igitur : teonum, dt montibut pardorum; quia auferl diabolo
Venide Libano, tponta mea, veni de Libano, venico- qui per ea designalur. Signilicant aulem cubilia
ronaberis dt capite Amana, de verlice Sanir et Her- torporem el mollitiem luxurix; per leoncs intelli-

" Act 1. " Lev. 13. "Lev. 21. " Matth. 23. »• Tlircn. 4. «9 Sap. 7. •• Psal. 73-
«' Job 30. *' Ibiri. •' I Petr. 5. •» Gen. 3. s«Jcr. 4. «• I Cor. 1.. «' Ose 4.
431 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINl 432
gunlur snperbi, iracundi, polentes htijiis sseculi, A quia amore langueo ". Audi de charitaie defecuim
qnos lamcn velut leones sic emollit luxuria, ut in altliiccnte : < Defecil in salutare tuum aiiima
cubilibus libidinum suarum lorpcanl et marcesranl. mea '*. i
Undc de muliere mcreirice dicilur in Parabolis: In pravis desideriis vidc*quid agant isli gradus.
« Mulius enim vulneratos dejecit, el forlissimi quo- In primo transftgil affeclionem, in secundo figa»
qttc iuterfecti sunt ab ca «8.> Pardus, qui est diversi cogitationem, in teriio dissolvit aclionem. Aflectio
coloris ct quibusdain notis sive maculis varialur, ilaque caplivalur in primo, cogitaiio in secunrio,
illos designat, qui bonis operibus mala commisccnt, aclioin terlio, quarlo, cui nil satisfacere potest,
qnos pro colore diverso DOminusarguil per Jere- humanse possibilitatis meias excedit. Ilic dereclum
n.iani •• dicens : « Nunquid avis discolor hserediias adducit, et de rnedio desperare facit. Primus ila-
mea mihi? t Tales cum debcrenl bumiliari ex ope- que gradus cst, quando mcns desiderio suo resislcre
re malo quod per bonum opus, inficitur, ex ipso la- non potest, secundus quando oblivisci non potest,
nien opere bono in superhiam exlollunlur : quse terlius quando nil sapere ei jioiesl, quarlus quando
supcrbia per monles exprimititr, cum dicitur de nil ei satisfaccre potest. In primo amor est iusupe-
inoniibus pardorum, et quoniam lain his per bealam rabilis, in secundo inseparabilis', in lertio singttla-
Virginem subvenitur, quam illis qui per leones B ris, in quarlo insaliabilis. lnsuperabilis esl qui alii
signanlur, ideo ipsa de cubilibus leonum et de mon- affectui non cedit, inseparabilis esl qui a memoria
libus pardorum coronari dicitur. Sequitur : iiunqtiam recedit, singuiaris qtti socium alium nou
Vulnerasli cor meum, soror mea, sponsa mea , recipil, insatiabilis cum ei satisfieri non possit. In
vulnerasti cor meum. primo gradu notatur amoris excellentia, in secun-
[THO.]Commeinoratione vulnr-raii cordis, magni- do ejus vehemcntia, in terlio ejus violenlia, in quar-
tudiuem amoris quem erga Ecclesiam habet, expri- lo supereminentia in humanis affectibus. Primus
niere voluil, qua-m recle sororem suam noininal el gradus potest esse bonus, secundus semper est ma-
sponsam, quia ccelcslis eam thalami sibi fcedere lus, tcrlius non solum esl malus, sed incipit esse
conjunxit; quia el ipse homo (leri ac frater ei natu- amarus, quarlus vero omnium est pessiraus. Prelio-
raliter exislere dignalus est. Potest et juxla illud sus est primus gradus ille in Dei amore, quando
intelligi quod Isaias '0 dicit: < Ipsc autcm vulneratus esl iusuperabiiis; preliosior secundus, quando ar-
cst propler iniquitates nostras. > Et qua de causa hoc dcns affeclus incipitesse inseparabilis; niufto mc-
fit, ipsc subjungit: In uno oculorum luorum, el in fior, quando in alia re quam in Deo dclectari non
uno crine colli tui. Supra in pluribus oculis piures poiest; suinmus est, quando suodesiderio nihilsi-
inagislros, in pluribus capillis plures subdilos si- " lisfacere polesl. In primo : Aquw multie non potue-
gnificavimus: nunciii iinooculo unilas niagisti-oriim; runl exslinguere, et flumina Ho*ioftrii*-i(eam'*,eoquod
in iino crine unitas subditoriim accipilur. ac si di- insiiperabilis sil. In secundo ponil aniina dileclum
ceret : Tola forma lui corporis niihi pulchra appa- suum sicul sigir.iculura sttpcr cor suum '«, eo quod
ret. Inde est quod prae cacteris ad tc amandam me oblivisci non possit. In terlio : Si dederit hoinoom-
accendit, quia uniiaietn ftdei ac dilcclionis, cl in nem substanliam domus suw pro dilectione, quasi
subditis et pralatis habere probaris; hoc mc ad nih.t despiciet eam ", co quod in alia re delectari
excipiendum vulnus pro lua vila adduxit. Charilas non possil. In quarto : Fortis est ui mors dileclio, dura
liujus vulneris causa fuil qua ad iiiiitaiionem Clui- sicul infemus wmulatio '*, co quod ci parum sit
sli vulneranlur niulti, non soluin auieiii, quia vi- qitidquid pro Deo facere vel stisiinerc' poiesl. In
deo alios vulneralos, alios ligalos, alios laiigticutcs, primo amor iiisupcrabilis dicil : < Diligam le,
alios deficienles. Charilas vulneral, charitas ligat', Doniine, fotiitutlo mea '*. > In secundoinscparabilis
charitas languiduni facit, chariias defecltiin addti- atuor dicil : Aillucreal lingua mea faucibus meis,
cil. Audi de charitate viilnerante: Vulnerasti cor si non mciiiincio lui «•. > Iu teiiio singularis
meum, sorormed tponsa. Audide charitate liganlc : rt amor dicit: < Keiiuil consolari aniina raea, inemor
< In funiculis Adam traham eos, in vinculis chari- fui Dci, et dcleclatns sttni •'. i lu quarlo dicit in-
tatis ". > Ilsec-cliaritatis vinciila sttnt Dei benclicia, satiabilis amor : < Quid reiriliuaiii Doinino proom-
scilicet bona nalune, graliac et glorisu; naluram nibus quac rclribuit milii -*'?> In primo instijierabi-
condidit, gratiam roniulit, gloriam repromisit. lis dicit : < Qttid nos scparabil a charitalc Dei"? i
Ecce ftiniculus triplex : doua condilionis, bona jtt- ln secundo : < Charitas nnnquam cxcidil «*, i eo
stificationis, prscraia glorificalionis. < Funiculus tri- quod inscparabilissil; unde : <Adhaesil anima mea
plcx tlifficiliter rumpiiur", > hic tamen ruplus est. post le8'. i ln lertio : < Arbilror omnia ut sler-
Arijccil aulem Dominus resaicire chariialis vincula, cora, ut Chrisiiiin lucrifaciam *». i In quarto:
nobis bona contulit, mala nostra pro nobis pcrtulit: <Mihi vivereChristus csl.el mori lucrum, ico quod
ct nos ex utraque sibi obnoxios reddidit. Audi de cupial tjjdissolvi et esse cum Christo •'.•
charitatc languente : Filiw Jerusalem, nuniieiis ei In primo gradu diligitur ex corde, in secundoex
«8Prov. 7. "Cap. 12. '" Cap. 53. "Ose. H. " Eccle. 4. " Canl. 8. T*Ps.il.118. " Cant. 8.
*" Ibi.l. " Ibiri. " Ibiil. '9 Psal. 17. «9Psal. 136. »' Psal. 76. 8* Psal. 113. " ttoni. 8. «* 1 Cor
13. «'Psal. 62. •« Philipp. 3. " Philipp. 1.
 433 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. VI. 434
foto corric,in lerlio ex tola anima, in quartoex omni A usque ad abyssos. Seplem crines rasos de capite
virime. I» primo: < In corde meo abscondi eloquiii Samsonis seplem dona Spiritus sancli seimus in-
lua «'; > in sectindo : <Confilebof libi, Doniinc, iii terprelatos. Inter h;ec praccipuusest spiritus sa-
toio enrde meo««; i in teriio : < Concupivit anim:i pientioe; quia quoecunqueoperantur alia dona, istud
mea desidcrare juslificaiiones tuas in omni tcmpo dttcit ad saporcm el delectationem. Talis crinis, qni
re"; > in quarto: < Non timebo quid faciat niilii facil hpmincm deleclari in Deo, vulneral amoro
ltomo". > In primo fit desponsatio, in sccundci cor sponsi. Hic crinis nascitur in capilc spiritualis
iiitptiie, in tertio copula, in quarto puerpcrium. D«i afTcclionis,desccndit pcr collum rationis ad Ornan-
primo diciuir : < Spousabo le niihi in scmpitcr- dmn corpus sensualitatis : primum cnim sapor ille
iuim"; i in secundo : < Stint nuptiae in Chanai divinus in aflectu nascitur, secundo transit pcr ra-
Galilseae*'; de lerlio : < Qui adhaercl Deo untisspi- lionem, a qua utrum ex Deo sit disquiritur et or-
ritus esl •*; > de quarlo : < Coneepimus cl paiiuri- dinalur, tertio descendil ad sensualitalcm, quoeox
viinusct peperimusspiiiuim •*. i ln primo suspcnsa co ornatur dum gustalo illo sapore consuetiim usiiin,
ad rcdilum dilecti, clamal : Veni, dilecle mi, similis quo corpus scnsilicat, obliviscilur. Vutnus islud
esto caprew, hinnuloque cervorum w. > In secundo non ponit in Deo gravamen passionis, sed vche-
sponsa invita(ur el dicilur ci: Veni, de Libano, soror B mcntiam cliaritatis, quara habet in nobis. ./Egritu-
mea sponsa. In lcrtio ipsa dicit: Lwva ejus sub do hiijus vulncrati nobis est medicamentiim, eru-
capiie meo el dexlera illius amplexabilur me 97 98.In dilio ab bellum, amoris indicinm. Inde congrue iu
quartodicit : « FilioJi mei, quos iteruin parturio, fibro Regumdicitur: t ^grotavit Eiisaeus,el desccn-
('onecformetur Christus in vobis99.> Vulncratus cst dit ad eunirex Israel ">.>—< Beatus.quiinlelligii su-
(.hrislus pro sponsa in corpore, in corde, in capilc; per egenumcipaupercm! >cujus Dominus-universiiiii
iu eorpore ctavis, in corde lancea, in capite spinis. slratum ejus versavit in infirmilate ". Ad eum ric-
Primo ut atlligerelur, secundo ut occirierctur, tcr- scenriil qui coniplaitlatur simililudini mortis ejus,
lio ut ei illudereiur. De primo : « Corpus meuin qui discit ab eo esse vir dolorum el sciens iiifirmi-
tledi percutientibus et gcnas meas vellentibos '••; > latcin. Hic rex lsrael bellum habet contra Syriam
desecundo: <Tradidit in mortem animam suam '; i qtisc dicilur elala, id esl contra superbiam. Isie
de terlio ipse ait: t Tola die exprobrabant mihi venil cum arcu, id est cum intenso sludio et pro-
iiiimicimei*.! Ilem inde: < Quoniam propter te sus- penso affectu. Duo ejus arma curvanlur ad iiivicem,
tinui opprobrium, opcruit confusio facicm mcam*. > cum se respiciunl ad invicem professio et consum-
Item : « Opprobria exprobranlium tibi ceciderunt malio medianie conversalione continua, quasi chor-
super me *. > Inde dicebant Judoei spinis coronato : **•da altingens a fine usque ad Cnem forliier. Vel-
< Ave, rex Judseorum". > In primo < dolores nostros primum cornu possumus intelligere primani nalurae
ipse portavif, >in secundo < languores noslros ipse condilionein, aliud ullimam nalurse gloriflcationcm.
tulit**,> in lerliodisciplinamostendil. DoloresinCr- Hsecserespiciunt per chordam, sciliCet pergraliam,
inilatis et poenae,languores culpse,disciplinam pacis quae naturse stalum reinlegral et gloriam confert.
nostrae : < Disciplina, inqiiil, pacis nostrae super Cornu superius curvatur, cum illa superior gloria,
eum *. > Et nos imitemur eum. Habemus corpus ul eam possimus*conlemplari, capacilati nostrse se
instrumentum, cor domicilium , caput spiraculum , inclinat. Ita in inferioribus fill discrela disciplina,
iiistrumentum laboris, domicilium amoris, spira- in superioribus suspensa devolio. Cum igitur per
culum aurae vitalis. In primo igittir vulneremur graliam, idesl chordam, sic arcus fuerilgg inten-
clavis limoris, in corde lancea compunctionis, in sus, sagiltas spirituales cmillit, 'qui multipliciter
rapite spinis disciplinati rigoris. De primo : « Con- vulnerant. Suiil enim islse sagiua» quatuor :
fige liinore tuo carnes mcas'; in figura secundi: Priraa vulneratur diabolus, secunda a Deo aver-
< Percussil David corsuum, quia scidit orain clila- sus, tertia devolus, quarla Christus. Primus, ut vi-
midis Saul 8; t de lertio : « Scpi aurcs tuas spi- jj ctus turbelur; secundus, ut revocelur; lertius, ul
uis*. > In cofporc vulneremur, ne propter operum iiillammelur; quarlus, ut pro nobis morefeltir.
dissolulionem aflligaraur; vulncremur in corde, ne PfimarexAchar fuit occisus '*-"; de qua : «Emitle
piopier evagaiiones cogitationum Occidauiur; vul- sagittas luas el contnrbabis eos '*.> Secunda el ler-
ncreinur in capiie, ne a diabolo nobis proptcr cu- lia : qtias Jonathas misil in signurn qttod a Daviit
riositatem illudatur. In uno oculorum vulueratus intelligeretur1", scilicct quod paler ejus, id esl dia-
csl Cliristus. Duo sunt oculi in anima : unus bolus, esset fugienduy. De secunda Job : «Sagiti;*
respicil Inlerius ad orditianda lemporalia , alius Domini in me fixsesunl: quarum ;,indignaiio cbihit
sopcrius ad cognoscenda superna. Secundo homi- spiritum meuin'«.> De lertia : « Sagilta Jonalh;u
ii.s ascendunt usque ad ccelos, priiho ricsceiidiiul nunquaui altiit lelrorsum". > El: < Sagitisepoten-

»*Psal. 118. *9Psal. 9. " Psal. 118. " Psal. 55. »»Ose. 2. 9«Joan. 2. 9*ICor. 0. •» Isai. 26.
»6Cant. 2,8 »'-*•"Canl. 8. '9 Gal. 4. '*• Isai. 50. "' II Joan. 3. * Psal. 101. 3 Psal. 08.
•Iliii. •Matth. 27. »*fsa. 53. « Isai. 50. 'Psal.118. »I Reg. 24. * Eccli. 20. '• IV Reg. 1S.
" Psal. 40. '*-"lll
Rcg. 22. •» Psal. 143. '• I Reg. 20. '• Job 0. " II Ueg. 1.
 4*35 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 439
is acutae cum carbonibusdesolatoriis '«.>Item: i In A j luariim : qttas sic adhoerent capiti suo Chrislo, 111
luce sagitlarum luarum ibtint in splendore fuigu- itihil aliud dicatur, nisi illud Psalmi : «Unam petii
raniis hasl;e tuae '*'. i a Domino, hanc requiram *••>Dicil ergo Dominus
De quarta dicitur: < Posuerunt me quasi signum se charilale vulneratum el corde percussum, in uno
adsagitlam•». >Hsecesl sagiiia qua Judas Macbabseus oculorumet in uno crine colti matris suae, quia de
pro defensione populi stii esl occisus* 0. De primo corde ejus triumphai hoecunitas : et cjits recorda-
vulnere dicitur : i Nunquid non percussisli super- tionem nulla delel oblivio, sicut fieri nequii, ne
bum, vulnerasli draconem " ?> De sectindo : <In- vulnus cordis continue scntiaiur. Vocat autem Do-
crepaliones Domiui ne reprobes. Ipse enim vuliiemt minus mairem suam sororem el sponsain: sororem,
et medelur, percuiii et manus cjus taii.it".> De proplcr liuniansenaiuroe coiiliiberiiiiim ; spousam,
tenio: <Vulnerata charitate ego sum. >Ilem eadem propter inconcussam lidei conslantiam. Cum enim
dicit: tlnvenerunt mecustodescivitatis, percusse- lenipore passionis fides aposlolorum concussa vacif-
tnnt meet vulneraverunt me, tulcrunl pallium *».> laret, ipsa vclul sponsa sponso suo sine fidei titu-
De quarto : Vuinerasti cor meum, soror mea spon- batione conslantcr adbsesit. Ipsa eliam velut sponsa
ta. In Iioc aulem loco de vulncre agiiur, quo ho- sponso suo familiarior majorem in sponsi bonis ob-
Elis vulneraltir. «Aperi mihi feneslram orienlalem, " linet porlionem. Quanlum auiem eam concnpivit
ail Eiisseus, el jace sagittam contra Syriara et per- sponsus ccelestis, osteiidilur in Ecclesiaslico, cum
culies eam in Aphec '*-*«.>Contra Syriam ct conlra dicilur : <Species mulieris exhilarat faciem viri et
orientem jacit sagittam qui affeclum siium et cogi- super omnem concupiscciitiam hominis superducit
tatuni ad feriendum supeibum illinn lniendit, de desideriura ".> Spccies siquideni niulieris virum
quo d citur : « Quomodo cecidisti de ccelo, Luc fer, potentem humiliat, severum et austerum emollit.
qui mancorieharis **.>Perculies,ail,euminaffeclu : El hujus mulieris speciem sic toncupivit Dominus
id csl in furore, cum fcrvore qui de cliaritale pro- et clegit, quod ipss cjus desiderium in lanlum su-
cedit. Ilunc enim jactum vocat Eliseseus jaclitm sa- perduxit, id csl ad laiitum excessum perduxit, quod
luiis. Iltc duplicem nola icltim scillcet sagilUc, qui ad nostram infirmilalcm humilialus est Omnipo-
flltle longinquo, de quo dictum a Jonatha JQIioSaui, tens, et qui est viia viventiura, emoliitus cst ad
ad armigerumpuerum: iPorrosagiltauItra leesl".i moitein. De hac sponsa dicil Ecclesiasticus : <Non
Et virgsc, qui fit de propinquo, de quo nttnc agilur esl vir illius secundum filioshominuin ";> ct paulo
cum dicit propheta : <Percute jaculo tcrram; et post: <Adjuloriumsecundumillum est: el columm,
percussit tribus vicibus, ct cessavit *«.>Percule in , et requies3,.t Libeat igilur altendere in hacsponsa
Syria hostis supcrbi, quam tibi iramitlit suggestio- qualiter primse sponsse sil opposita. Prima igitur
ncm, Percute terram, quoc de carne lua nascitur sponsa de costa viri sui formala esl**, sed dc came
oblectalioncni. Hae.cest enim libi propinqua, illa liujus spoiisae formaius est sponsus cjus. Unde in
longinqua. Bona esl feneslra orienlalis per quaui Ecclesiastico dicitur ad Dominum : «lnnova signa
non inors iutial, sed percutilur liostis. Syriam enim et imniuta mirabilia *».>Mirabile siquidem fuit de
ferire, cst pcr divinam revelationem mundi occidere costa viri formare muliercin: inimulalio mirabiiium
elationem. Terram ferit qui carnem suam casligat. cst, quod de sola carne muiieris ft-rmaius cst lioui.o.
Tribus vicibus, si triplex animsc viiium rcfrenai. C.ielerum cum de osse viriformata esl caro mu-
Est enim iras.ibifis, concupiscibills, raliot-alis. ln lieris , signuin fttil quod pcr niulierera huiuana iit-
primo, reprimit irse furorem; in secundo, libidi- firmareiur naiura. Facla esl auiem signoruui inuo-
ncm; in leiiio, fervorem. Sed debespercuierequin- vatio, cum de carue mulierisfactus esfvir; per quod
qtiies, autsexies, aul seplies ". Quinquics, relinendo significalum est quod per lianc gencralionem liu-
quinquc scnsuum conluniaciam. Sexies, per npera- niana natura ab infirinilalereverieiclur ad firiuila-
lionem bonam. Sepiies, per graiam mcniis quiclcm. tem. lllud quoque nolanriuniest, quod prima spousa
Vulneratli cor meum, soror mea sponsa, vulne- r> facta est iu adjtilorium viri, diceute Domino : <<ra-
ratti cor meum in uno oculorum tuorum, et in uno ciaraus adjulorium similc sihi '*-•*, > iiilirniun: cst
erinecollilui. Sive [juxta aliam translalioneni], per- autem arijuiorium viro imilier. Hic aulem dicilur :
cuttitti nos corde, lotam videlicct Trinilalem. (Virejus nou esl secundum filios hominum > quia
[CARD.]Dicil ergo : Vulntrasli cor meum viilncre Cbristus non fuit filius hominum, sed filiushominis
eharitalis; in uno enim, id esl in nnitate, oculorum omueshoiiiines dignitate proccellens,ct dicilur adjiw
tuorum, alfecitts vidclicet et iotellectus, qui in te lorium spons-e secundum illum, scilicet secundtiin
ita sunt ununi, ut non aliud desiderct affeclus, nisi sponsum , qui est adjutorium spousae el columna ,
qttod desiderandum judicat intellectus. Vulnerasii in sive lirmaiiientuii) et_,reijiiies.
unocrine cervicis litoe,id esl in uniiate cogiiaiionuui
'» Psal. 119. '•'Habac. 3. ,9Jsai. 49. * I Mach. 9. "Isai. 51. *'Job 5. " Canl. 5. "-*» IV
Rcg. 13. *' Isai. 14. " I Reg. 22. '» IV Reg. 13. *»-lbid. »• Psal. 26. •• Eccli. 36. *" Ihid.
»» ibid. »*Gen. 2. »• Eccli. 30. »«Gen. 2.
437 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VII 43S

LIBER SEPTIMUS.

Pulchrw tunt mammw tuw, soror mea sponta, pul- A dictioncs uberum et vulvae; de mamillis benedi -
chriora ubera tua vino. ctiones cceli dcsuper. llas benedictiones dedit Jacob
[THO.]Sicut in oculis doctores ccolestia conlem- filio stto Joseph "*. De mamma fluunt veritas et nu-
plantes, in collo perfectiorihus spiritualem gratiam sericordia; de ubere dalur nobis de pinguedine ler-
infundentes, in dentibus perversos reprehendentes : rse, et tle rore cceli abundanlia ; de mamilla divi-
sic in nianimis desiguanlur qui infu nios adhuc fu- lia- et gloria. De mamma, veritas iu coiifessionc,
Iiginc peccatorum uigros ad pulchritudinem jusiiiise misericordia in reuiissione. Terra est corpus, cue-
adducunt. Sponsam dicit, quia dc ipso accipil et luni aninia. Ilaqun de ubere accipimus de pingue-
ijisi parit; sororem, quia cum eo idem optis facit. dine terrocsluilium corporalis operationis; de rore
Iteui, sponsus cibus csl aiigelorum, in eo quod < in cceli copiam devolionis; de mamilla divitias, sci-
principio eral Verbiim et Yerbum erat apud Deum, licei exspectationein perpetuse incorruptionis, et
et Dcits erat Vcrbuui *9; i panis spiritualium, in eo gloriam riivina- visionis. Sed paulisper loqiiamur do
quod «Vcrbum carofaclum est *•; >facparvulorum, uberihus sine distinclionc noniinum. Tria siini ge-
in co quod <habilavit in nobis*0*.tUbera sptmsxpul- nera tiherum : ubera bruli animalis, ubera miilie-
chriora siinl vino, id est evangelicaedoctrinoesuavilas, ris.nbera Virginis. Brutum animal est prselalus car-
quam legalisohservanliseausteritas. Omnium Chrisio " nalis, mulier doclor spiiilualis, Yirgo esl mater Sal-
militantium maler est gratia. Haechabel manimam, vatoris.
liabet uber, habet mamillam. De prima ut hic: Ipsi enim praeiali carnales habent ubera prscdi-
Pulcltrw tunl mammw luw. De ubere in sequenli : calionis. Unde Paulus : < Quid enim, < ait, » diim
Pulchriora sunt ubera tua vino. De lerlia Isaias : omnibus modis, sive per occasionem, sive per veri-
< Mamilla rcgum laclaberis *'.> De prinia lac ex- tatem Christus aniiuntielur "'. Spiritales instrue-
trahitur; dc secunda pinguedo eflunditur; de lerlia batPelrus dicens: <Pascite qui in vobis esl gregem
mel suscipitur. Unde dicitur mamina, quasi manu Domini : non lurpis lucri gratia, nec quasi domi-
manans; uber, quasi ungens imber : mamilla, nanies in cleris, scd forma facti gregis ex ani-
quasi manans uielle. Prima blandititr, secunda con- mo "«.>De matre Salvatoris : c Beatus venler qui te
solatur, terlia sugcns dulcoralur. Blandilur promis- portavil et ubera qua: suxisti »7!> Primis uberibus
sione, consolatur devotione, dulcoiatur suscipiens dant lac berbaruui succi; secundis bumani cibi;
ineffabili dulcedine supernoe gloriae. Primo dicilur : lertia plcna sunt dc rore cceli. Herbarum succi
« Lac vohis potum dedi, non escam '";» secundo : lerroc dono, humani cibi arlificio, de rore cccli ad-
«Iiiipinguasliin_o!eocaputmeum* 3; >tertiodicil Sa- venienie Spiritu sancto. Primum lac fit de licrba
lomon : «Comede mel, fili, quoniam bonuui est*\ > lerrse, quia carnales prselati terrcnas voluptates do-
Prima potanlur iulirnii; secunda salianlur validi; cent cavere, quia de spiritalihus nec sapiunt, ncc
lertia inebrianliir perfecli. Unde lsaias : primis, sciunl erudire. Secunduni fil huiuano cibo arlificio.
ut potcmini a laclc **; secundis, ul saliemini ab parato, id est spirilali iutelligeutia Scriplurac, qua
uberlaie consolalionis vestrse *•; tertiis , epulemiui docelur quse sursum suul sapere. Terlium lac esi a
ab inlroilugloriacgeiilium*'.Hiincbrianlur abuber- Spirilu sancto, quo nutritur Rex gloriae. A prinio
(alc domus Dei. Mammsesttnt pulchrsc, ubera pul- ablactaius est Samuel"8, ubi npn esl factum convi-
chriora, mamilloe pulcherrimse sunt. Pulchrae la- vium, sed oblati sunl vituli, scilicet iminolatio car-
ctis candore, pulcliriores olei nilore, pulcherrimoe nis, et similia , scilicet purilas nienlis et amphora
inateria incllis, id esl florura ex quibuslil varietate. vini, sciliccl fervor charitalis. A secundo ablacla-
Candoreinuocentise, nitoreconscienliae.varietaieflo- lus esl Isaac, ct factuin cst grande convivium "9-6*,
ruin excelleniiuni; bealitudinum commemoratione. quod non fecit paler ejus in uaiiviiale. Cum primo
Pritnusesl: ilnnocens manibus el intindo corde *8.> converlimur, tunc nasciinur, ubi non cst locus con-
Sccundtis dicit • <Gloria noslra hsec esl, testirao- vivii Iselitiscsed trisliiix. Sed dicilur, ut potemini
iiium conscientiscnoslrse *9.>Tertius frequenter re- P a lacle. Nec etiain cuni ab hoc primo lacie se-
cordatttr : <Beati paupercs spiritu, quoniam ipso- parainur sicut Samuel. Sed cuni a sccundo, sicut
ruin esl regnuni ccelorum "°..>Priinum est de cor- Isaac, tunc faciendum esl convivium, ut cum avulsi
de puro "'; secundum, rie conscienlia boua"9; ter- fueriul a lacteepulentur abintroitu glorisenjus; id esl
lium, de flde noti ficla "3. De niamma fluunl heuc- tertio lacte. Rore ccelifucrunl ubera beaiae Viiginis
dictiones abyssi jaceutis deorsum; de ubere bcuc- Mariaefecundala,quihus infantia Salvatorisesl cdu-
'" Joan. 1. *°Ibid. ***Ibid. *'.lsai. CO. *»lCor. 3. *• Psal. 22. '•*Prov. 24. *»Isai. 66. *" Ibiri.
*' Ihiri. *«Psnl. 23. *9 II Cor. 1. »• Matih. 5.. " 1 Tim. 1. «* Ibid. "' Ibi;l. "'*Gen. '»8.
•' Philipp. 1. •« 1 Pelr. 5. »' Luc. 11. •* 1 Reg. 1. "-"" Geu. 21.
433 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 440
caia. Post infanlise vero ablactaiionem per graliam j\_,sunl qualuor cornua in Zacharia, quse venunda-
virilis aelas pro nobis in cruce esl oblata. In ejus vernnlfilioslsrael'*. Hi unt quatuor reges aJversus
figiira dictnm est : i Postquam ablactatus est Sa- quinque reges Sodomorum ". Hi sunl quatuor
niuel, oblulit eum Anua mater sua in tabcrnaculo, bajufi, qui asporlahanl adolesccnlem nioritttun
in tribns vilulis el itibus modiis farinoe, et amjihora cxtr.i poiiam ". Sed Christus isla abslulit pcr
vini *'.> Samuel poslulatio dicitur Dei. Ipse est Chri- scipsum. Priiuum pcr propriam riejeclionem; se-
slusqui ail:< Rogabo Patrem meum el alium para- CIIIHIUIII, jier carnis afflictionem ; tertiuin, per dilc-
«leluin dabil vobis«*.> Anna dicilur gratia, scilicet clioiiem; quarium, per mundi renunlialioiiein. De
beaia Maria gratia plena, quse tlicitur offerre Cbri- priino : <Ego gloriam ineam non quocro ".> Dese-
stum : de ipsa eniui assumpsil carneni, quain pro cundo : i Corpus iiieuni de.lt |iercutieniibus, ct ge-
nobis oblulit in crucis patibulo. Et hoc posl abla- nas incas ycllentibus'8.» De tertio : < Propier m-
ctalioncm, seilicet posl infaniioe evacualioncm. niaiii charitatem qua dilcxit nos Dcus cuiii cssemus
Itaqite juxla hisloriam oblttlit cariiein , obtulil pa- niorlui peccaio couvivilicavit nos in Cluisto ". >De
n*ent«-- obtulit vintim. Carnem quoe cocta fuit in cru- quarto : i Rc-gnummeum, ail, non esl de hoc niun-
cis-patibulo; panein qui formatur in Virginis pi- do *°.> Isii suut qualuor fabri qui coiifrcgeiuul
sliino; vinuni expressum inier morlem et viiain, 'B cotinia. Producil cliam cornua contra aerias po-
in resurreclionis articulo. Carnera dc qtia dicitur : lestates. Fuil ejus ligtira iu Mose qui habuit corniiit
«Verbuin caro faclura est «».>Paiiem, de grano fa- in fronlc, tabulas in manu, cfariiatcin iu facie «'.
ctum, do quu-dicitur : « Nisi granum frumenli ca- Per primuin aerias poleslaies dcbelfavii, per se-
dcns in terram mortuum fucril, ipsiim solum ma- ciindum mandata Dci docuit, per quartum exemplo
nel •*. Viuum, de quo dicilur : < Non bibani amo- bonaeconversalionis invitavil.
tlo de boc geiiin-iite vitis, donec bibam illud novtini Audi de viiulo saginalo , quomodo bonus patcr
in regno meo «".> Caro cst Chrisli prsesenlia. Pa- filium recepil et diiavit8'. Primo vidit a longe per
nis, Dei viiiuset gratia. Vinum, seterna lsetiiia. Per inspiralioneiu , secundo occurrit ei quserens cordis
jiiiiniiui delela est nostrae vetustatis ineriia. Secun- contrilionem, osculalus est cum per confessioneu),
drim nobis miuistral cousolalionem in via. Tertium irruil super collum ejus injungens saiisfaclionem.
crll nobis praetiiiunt in patria. De primo : t Fiilclis Jussilconferristolam primain, scilicelauimoejiistili-
scrmo el acceptioue dignus, quia Christus venit in caiionem; et calceamenta in pedibus ejus, ut tnuni-
lioc mundo pecealores salvos facere : quorum priuius relur, comra tenUaiiiiiieii-,el atinulum in niaiiu ejus
ego sum «*.> De secundo : < Quemadmoduin mater .P ad operuin perfectioueni. Produxil syinphoniam el
(onsolatur filios suos, ita ego consolabor vos «'.> chorutii ad graliarum a -.lioucin.Occisus est ci vitu-
De tcrlio :« Exsultabunl sancli in gloria, Iaelabuntur lus sub ilice Mambroe, scilicet in cruce. Scd inde
in cubilibus suis C8.»Iiem iu Canticis canticorum : roboratus per llammeum glaJiuni atquc versatilem
* Manus ejus lornaliles et aureae plense hyacin- Iransiit; cherubim excessit, porlas paradisi pene-
Ihis "*.i Tortialiles, quia quasi toruo perfeclorura (ravit. Gladius illc fJaiiiiueus atquc versatilis pccn.e
(iperuni eraduiilpeccatoiuiiiscrupulosilalein. Aurcoe, sunt teuiporales.pcr quasad paradisam icverieudiim
quse per sapieitliam dirigant ambulaliouem. Plauoc, esl, chcrubim plcnitudo sciemiic : qu.e est charitas
qu-c perducanl ad cceli serenitatcm. Esl enim vitu- per quam nos opotiel paradisi porlas pcnelrare.
lus novellus. Est vitulus saginatus. Est vilulus dear- Porlae istse bifores sunl nosira ohstinaiio , et Dci
tuenlo (cucrrinius. Primus est cornua producens el obduralio ; quoeper vitulum isium nobis aperieu-
uiigulas" : quem David in mauii sua ari inimolaii- tur, scilicet per Dei misericordiam el nosiram poe-
(lum in Bethleheui adduxit "; 90 secuudus, qiiem nilentiam. Ecce quid perficiat caro cocla in crucis
bonus pa'.er reverlcnli lilio ocridit '*; tertius, quem palibulo. Sequitur de pane formato in Virginis ute-
Abrahain sub ilicc Mainbra* angelis paravit' 3. No- ro. Cyiis nostrum babel ainicum cui dicai: lAniice,
vellus eniui fuit Christus projilcr peccali immiiiiita- D coinmodamihi tres panes «»..>Sunl enim tres paues
tem ; saginatus, propter graliarum uliiilatcin ; le- Dei : panis peccalorum, pauis conversorum , panis
neriiimis propter assumptam inlirmitaiein : iiovcltus pcrfuctorum. Primus ad conservandum, ne pecca-
nos a peccatorutn veiustate renovavit; saginalus, tor in desperationem cadat; secundus ad conser-
nos eucharislioe ciho inipinguavii; tenerrimus, nos vandum, ut in bono opere proliciat; leilius ad con-
in fortitudiue ad paradisum reporiavit; novellus, solandum , ut perliciat. Prinium dedil Abraliara
quaiuor ungiilas producit conlra quatuor consuetu- Agar ct Ismael, quando dimisit eos in descrto «*;
tlinarias culpas. Cornua producil conlra spiritualcs sccuiiduiii peiivii Elias a muliere in Sarepta Sido-
nequilias. Audi quatuor cul|tas : vahilas, voluptas, nioruin*"; icrtium aitulii aiigclus Elia*subter unam
jualiguiias, mundaitao sollicitudinis uimietas. Ha:c juiiiperum»". De primo: i Percussus sum ut feiium,

"IRcg. 1. «'Joan. 14. «'Joan. 1. *»Joan. 12. "Mallh.26. «« II Titn. I. «'Isai 51. «»Psal.
livl. "Cani. 3. '«Psal. 68. "lReg. 16. '* Luc. 15. » Gen. 18. " Z.ieh. 1. '» Gen. 14
'« Luc. 7. "Joan. 8. '«Isa.50. '* Epl.es. 20. •• Joait. 18. 81 Exod. 52. 9"Luc. » Luc li'
• Ccit. 16. " 111 8» 15.
Reg. 17. 111Reg. 11).
441 COMMENT.IN CANTICACANTTC.— LIB. VII. U2
el aruit cor meum, quia oblitus siini coraedere pa- \, clamans.t Qui ambtif.it in jirslitiis el foquiiur vcri-
nein iiieiim «'. >De secundo : « Ul exhilarel faciem talem; qui projicit avariiiam ex calnmiiia, etc '. El
in oleo el panis cor hoininis coiifirinet**. > De ler- Iioc pro primo. Pro secirndo : < Mttniiiieiita saxo-
tio : < Qui habitatis lcrram austri , nccurrile cum rum subllmitas ejus *; scilicet virlutmn. Pro ler-
pauibus fugienli «9. > Primum ergo dat Agar et Is- tio: < Panis ei datus est *. > Seqriitnr de vino. Est
mael fugieniibus. Dictint quod lsmaet cogcbat fsaac viniiin de vinea Sodomorum *; et vinuin de vinea
adorare idola sua. Sara csl Spinius , Isaac opera qnam transtulil Dominus de jEgyplo "; esl vinuui
spiritus; Agar scilicct servitus cst caro, Israael opcra de viuea pro qua moriuusest Naboih •, est vinum
carnis. Idola carnis sunl dignitatum sublimilas , di- de vinea Soreth. Haecvinea suiit gaudia. Vinun»de-
viliarumsuperfluitas, immoderala voluptas.lnrie pro- vineaSodoniorunisiiiK gatidia de prosperitate inun-
pheta : t Fili liomii.is fode parieleni *°. > Fbdit t-l dana. Inde: « Vaevohis qui rtdetis riuiic, qitoniain
vidit imagines volucrum pictas, ecce dignilas; lugebiiis et flebiiis '; > et: < Risum npuiavi crrc-
quadrupedum, ecce superfluitas ; serpentium, ccce rem, ei gaudio dixi: Quid frustra dci iperis "?> Tres
voluptas. Haecsunt idola pro qtiibus caro et opera aliae sunt tres propagincs quoe asccudcbant de Yer-
ejus stitit abjecla. Sed ne dcspcrcnt dal eis pancm tice pincernoe Pharaonis '. Priuio gaudoni poeniten-
spei Paterexcelsus.et ulrem aqiiaelachryinarum •'. g] les, qtiia cvaseriini de tenebris ^Egypii; secnndo
Pro secundo Iegitur prophcla dixisse: Fac mihi gaiidcut qni digni stint jtro ChristO coniuiiieliaiii
panein subcinericiumparvuluiii: scd non hahco ail pati, tertio gaurient aiiiiuacsanctorum , qui Chrisli
mulier nisi modicuiii olei iu fechiio et farinoe in vesiigia sunt sccuii.
byilria-»*. Sed per Prophetam hx*caccrescunt. Ei odor ungueniurHni luoruin super omnia aro-
Ecce adesl prophelse prsesenlia. Olcuni in lechi- mata.
to, farina iu liydria, primumest consilitim, sccun- [Tuo.] Odor uu.gucntorBm Ecclesioc, spiritua-
dum auxilium, lerlium obsequium. Cor.siliumcontra liuiii cst fama ctiarismatuiii ; de quibus scriptum
fatuilatein, auxilium conlra gravilaiem, obsequitim esl: i In oninem lcrram cxivit souus eortini, etc '".
ad qiiserendam Dei volunlalcm. De primo. Ou.nia Cuni Maria Magdaleua Dominum narrio perfuriit in
fac cum consilio , et posl faclum non pceniiebis *'. lypuui Ecclesioe,scriptum est: < El domus impleia
De seciindoet dc lerlio. » Ut cxbitarct faciem iu cst ex odorc unguenli ".> Uude figiiraium est mys-
oleo et panis cor hoininis confirniet **.> llilarem lice quod devotis Ecclcske servitiis , quaecrga re-
enim dalorem diligit Deus *». Est panis perfecio- dcniptorem suum. excr<el , oniiiis esset niiinrius
ruui, scilicet consolationis. In fortitudiiie cibi illius iniplenrius. Aromalitni siiavissimus odor, sancloriini
ilur usque ad montem Dei Horeb 9«. Sed istos ali- Q I runior indieaiur. Sunt tingucnta preliosa, siiui pre-
quando insequitur lurba stullarum cogitaiionum , tiosiora, suut pretiosissima. Prima ad saiiilatem ,
aliquando in.piigiiat turha doeiiionuui,aliquanrio vioe secunda ad miligaiioneiii, tertia ad coiifortationem.
taedium. Sed «onsolalione lnijus panis primi se Ad sanitatem doloris , ad mii;gationeui languoris,
reficiunt, et lamen procedunt; secuudi viriliter pu- ad confortationem Jstuporis; doloris eorporuiii^ lau-
giiant etvincunl; tertii exliilarati cursuin perfl- guoris visccrum, sliiporis capitis, quando turbalum
ciiiut. Primi sunt vaccse qiiaetraliuni arcam.Vacce cst ccrebrum. Faciainus ergo queindain interiorera
respiciunl, sed laiuen proceduut dicentes < Vcniie houiinem, cui isln assigneniur , habeatqtie corpus
asceiiriamusad inontci:i Doraini «'. iltem: Exspvliavi congeriein virluluin lanquani menibroruin, vtseera.
melunicu mea, quomodoinduar ilta ? tavi pedes meos, aifcclioniim, caput inteniiouuin. Sic enini esl uiium
quomodo inquinabo iltos ? Secundos designat Jona- coipus cx niultis peccatis ; uude Paulus: « Ui de-
llias qui reptans pedibuscl manihus trausiit atl sla- stiualur corpuspccc.ti ", > sic e diverso cx muliis
tionem Pliilisliiiorum •«; scilicel atlectibus el opc- virlulibtis. Iiem lsaias de liis visceribus : t Vcuter
ribus et cxpugnavil eos, quasi diceus : Surge aquito meus ad Moab quasi cilliara sonabil, el viscera
el veni ausier, et perfla horium nteum. Tcrtios dcsi- mca ad inuriiiii cocti latcris ". t Itcm de capile in-
tsedio affeclus subler iiiiain " icntionum : « Omno
gtialElias, qui jacebat captii langitidum et oiuue cot
juuipcrum , el peliit animse suae ut moreretur di- nicerens '*. > Corpus virtiitum dolorein paiiiur pcr
cens : Quare data esl misero lux , ct viia iis qui teniaiioneni, viscera uffectiouuiu laiigueiil per lcpo-
iu amarituiline animsc sunt. Seri ai.gclus atlulil ei rcni, caput itiientionis stiipei per errurem. Contra
panem, sic confortans ciim 9«. Surge,propera,amica dolorem tcnlalionis facianius uiiguenium pretiosum
meajam enim hiems transiit, uuberabiit, et recestit. ex iribus speciebus, scilicel: AUliciioue, coitcilia-
lnrie cxhtlaratus quast« Isachar asinus foriis vidil lione, propiiiationc. Affliclionepceuiteiitiaiiiiiiiope-
requicni quod essel bona , et lcrram quod essel rum , concilialioiie eieimosynaruin , propiliaii.ma
,0I>> oralionuiii. Puenitcnlialiiiin opcruiu , ut non iuvc-
optinia, et supjioauit hunicrum ad poiianduin
, ii
« Psal.101 •' Psal. 103. *»Isai. 21. 90 Ezcch. 8. 91Geu. 21. 9! III Reg. 17. 93Prov. 13. **Psa.
9Slll Reg. 19. 10«Gen. 49. ' Isai. 53. * lunl.
103 "HCor. 2 "Exod. 5. »'Isai. 2. •« 1 Reg.14.
» Ibitl. *Deul.32. » Psal. 79. «III Keg. 21. ' Ltic. 0. 8 Eccle. 2. • Gen. 40. '• Roui. 10.
Joan 12. " Roiu. 6. " Isai. 16. '* Isai. 1.
443 THOM^: CISTERC. ET JOAN. ALGRINI. 44*
niatur adversario locus '"; concilialione eleemosy. H mat in amorem Dei, nulla virlus comparaiur, ct
narum III in causa nobis assislat lestis egenus '*; ideo odor esl super omnia aromata. Ut autem et
propiliatione oralionum , ul judex nohis flal advo- medicum et efleclum unguenlorum cognoscamus,
caius ". Hoc unguenlo venerunt mulieres ungere audi Joannem in Apocalypsi: < Vidi angelum for-
"
corpus Chrisli ad monumentum; hoc (aciebal An- tem descendeniem de ccelo , amiclum nube , et iris
gelus Tobiaecum dicerel: i Bona est oratio cum in capile ejus, et facies ejns sicul sol, etc. ". Vc-
jejunio, et elcemosyna magis qtiam comparare niens in mundum Fi-lius Dei visus est in vesiibus
thesatiros auri ". > Affectum habemus ad nos , ad sordidis »«, in vesiibus iineis ", amiclus nube!*,
proxiiiium, ad Deum. Ad uos, ul de peccalis noslris amiclus lumine ". Primura designat, qtiia venit < in
nos ipsos odio habeamus ; de bonis in Dominoglo- simililudinem carnis peccati '*, > secundum, quia
riemur; si hoc conlemnimus, languet in nobis erga sine macula nalus esl de aula virginali, lerlium
nos aflecius ; ad proximum ut in necessitalibus ei quod laluit divinitas in carne morlali , quartum
conipalianiur, in bonis.ei congralulemur ; quod si quod prae caeteris liominibus nituil gloria spiritua-
de malis cjus gaiidemus.et bonis ejus iiividemus, li. In primo expurgamus vetus fermentum : < De
erga cum languet nosler affectus. Ad Deum, ut di- peccalo damnavit in carne peccatum *"; > per se-
ligamus eum ul patrem , honoremus ut Deum , li- B cundum ad virginilaiem nos invitavit flos campi et
nieaiiiiis ut Dominiim; si vero hoc obliviscimur, lilium convallium; per lerlitim, devicto inorlis acu-
languet nosler afleclus crga Deum. Sed conlra haec Ico, aperuit credenlihus regna coelortim; per quar-
facianius unguenliim quo unxit Maria pedes Chri- luin in nativitate fttit < Speciosus forma j.roe filiis
sti "; pedes cnim Christisuiil affeclusnosiri. Prima hominuni '*;> in resurrcctione Pater jucundiiaie ct
liujus species est memoria sclernsc damnationis ; exsultatione thesaurizavit super eum *'. Pro primo
baecfacit redire affeclum ad nos, qtiando cogilamus visus esl Jesus magnus sacerdos in Zacharia iu
quia in inferno nulla esl redemplio. Secunda est veslibus sordidis "; pro secundo in Ezcchiele < ve-
Chrisli passio, cum cogitamus quia < Christus pas- stitus lineis , et ad rencs ejus atrainentarium scri-
sus esl pro nobis vobis relinquens-cxcinplutn "; ploris ««,>pro tertio , ut iu hoc loco : i Vidi ange-
redil ad proximum aflectio. Terlia esi quando mc- lum forlem dcscendentem de coelo, aniktum nube,
nioramtis beneficia Crealoris, per lianc redit ad et iris in capile ejus *«; pro quarto : < Vidi angc-
Deuin affectio: < Clamaho inquit ad Deum aliissi- lum descendenlem de ccelo habcniem poteslatein
iiiiini, Deum qui bcncfecil mihi '*. > Hoc prctiosius magnam , et tota lerra illuminala cst a gloria
csl piitno contra languorem viscerum. Facianitts el cjus *'. > Ecce unguentarius qualis sil. Audi qucm
terlium conlra siuporem capiiis, id esl crrorem in- 91 cfleclum habent uuguenla quac sponsae con-
tenlionis. IIiijus prima species esl, in Domino ron- fecil. In primo ptactlictorum vidit stiavilatem, in
fideutia ; firiciis dilcctio Dei, seciiuda ; desiderium secundo jiicundilatein.in lerlio uiiliiatem, in quarto
pacis oetcriiic vel siipcnia', lcrlia. llas tres itno felicitatcm. Suavitatcm in cmissione, jucunditatcm
brcvi vcrsiculo ponil Propheia : < Qui confiiluiil in in chai ismaiiun Iargitione, uuiitatcm in redempiione,
Domino, intelligenl vcritaiem *';> cccc prinia. « Et felicilalein in remuneralione. Per primum eniiu
firieles in riileciione acquiesccnl illi'*, >ccce se- homo perdiius ail regna ceelcslia revocatur; per se-
cuuda. « Qiioniam donuin el pax esl elcctis Dci ",> cundum spoliatus est a lalionibus, per lciiiiiin ra-
ecce lertia. Pcr lioc uiigiienluni unciiouem habe- ptivus libcralur, per quartum niiscr beatilicalur.
iiitis a sancto, quoe docct nos de otiinibus '«. i Cum Pro primo dicitur. Ilodie nobis ccelorum rex de
jcjunas inquit unge captil tuiiin ",> scilicct hoc un- virginc nasri digualus est, ul liominem perdiium
gttenio ut sanam inientionein faciat. Hoc elludil ad cceli regnum revocarel. Proseciindo,|illuxiidies
Maria super capul Domini. praeparalionis anliquae. Pro lcrlio, illuxit dies rc-
Odor piimi est super qusedam aromata , odor se- deinplionis novae. Pro quario, illuxit dies felicilaiis
cuiidi super multa aromata, odor vcro hujiis terlii D sctcrnx. De priino : < Suavis Dominus universis ct
super oninia aromala. Aromala stinl virtules, quae- miserationes cjus super oninia operaejus"; > rie
dam earuin, ut prudenlia.el tcmperaniia , faciunt sccundo: < Jerusalem, surgc, et sta in cxcelso, et
ne leiilationes venianl. Sed majus est fortiler resi- vide jucunditalem quac veniet lihi a Dco luo *'; >
slere si veniant '*, quod lacit primum uiigiienlumj, de tertio : < Graiis venundali eslis, el absque ar-
ei ideo esl super qusedam aromata. Itcra niulix genlo rediniemini **; > de quarto: Ecce veniet pro-
sunl virlutes, ;qjse bene ordinanl aflectiones no- pheta magnus, et ipse renovabit Jcrusalem. Primo
stras, quod inagnum esl, sicut justilia, fldes, spes, igitur de sordibus videamus. Sunt sordes quibus-
scd medium uiiguelilum exordinatum reparat quod stibjacet hiimana fragilitas, sunt quibus fuscatttr
niajus esl, et ideo odor ejus super multa aroinata. piiritas, sunt quibus maculatur sanclil.is. Piimse
Tenio vero unguento, quia lolum hominem refor- siii.t levia venialia, secundse inajora venialia, tertioe
*» Ephes. 4. ,6 Jer. 22 " Psal. 24. '8 Marc. 16. " Toh. 12. *• Joan. 12. *' I Pelr. 2. »'Psal.
56. " Sap. 3." '* Ibi.l. •»*a Ihid. •• I Joan. 2. •' Maith. tj. «8I Petr. 5. " Apoc. 10. *° Zach. 3.
" Eiech. 9: Apoc 10. Psal. 103. '* Rom. 8. "" .Ibld. s* ** Psal. 44. " Ibid. >•Zachar. 3.
»• Ezecb. 9. *• Apoc. 10. *' Apoc. 18. *'Psal.-14i. Baruc. 3. lsai. 52.
 443 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VII. 446
criminalia. De primis. Nemo mundus a sorde, nec A salcm, nuntiate dilecto quia amore laugueo •'. > Pro
infans cujiis vita esl iinius diei super terr. Inde Job : secundo : <Fulcite mc floribus, stipate me malis,
« Si fuero lotus velul aquis nivis, el fulserint velul quia amore langueo "«.t Dc tertio : < Oleum eflusum
inundissimoe manus mox, tamcn sordibus inlinges nomen tuum : ideo adolescentulsc dilexerunt le ni-
me, el abominabiint me peccata mea **.> De se- mis«'. > Et idco quia ita desidero et ad deside-
cundrs: < Sordes ejus in pedibns cjtts, nec recorria- rium meumpernie nonvaleo, « Trahe mepostte *8.i
lus esl hirs *8. > De ter;iis : < Peccaverunt ei et non Vcslitus quoque nuhe visus est, scd nube triplici:
filii ejus in sordibus *', t el i qui in sordibus esl sor- Nube can.lida, nube levi, nube gloriosa. Pro prima
descat ariltuc amplius *«-> Item : i Confusus esl Li- natus esl flos campi delilio virginali", prosecunda
banus el obsorduit **.> Audi sordiria Chrisli vesli- sine onere peccati in carne moriali, pro teriia in
menta : i Asperstts est 'Sanguis eorum super vesti- resurrectione glorificauis est in corpore inimorlali.
menta mea, et oninia iudiimenla mea inquinavi" 0.> In primo denuniiavii prsemia bonoriiin et iiialorum,
Inric, vidimus eiim leprosum el pcrctissum a Deo, in secundo novil delere maculas peccalorum, in
el humilialum. Visus est sccundo in vestihus can- tertio clarifical.it corpora bcalorum. De primo in
didis. Inde Ezechiel : t Ecce vir vestibus indulus Apocalypsi"°: Vidi nubem candidam, et super nu-
lineis ". > I-le venit ul colorarct, ut poliret, inflam- "*bem Filium hominis sedenlcm, el corona aurea iti
maret; colorarel colorc, polirel rigore, inflammaret capile cjus, et habebat falcem in maiiu sua. Co-
ardore; candore innocentise ct castitatis, rigorc su- rona aurea esl prseir.iumbonorum, in falce praciniuin
stinenilsc difliculiaiis, ardore charilatis. Inde : < Glo- nialorum. De secunrio : < Asccitdit Doniinus supei
ria Lihani dala est ei : decor Carmeli et Ph.iron**.> ntibein levem, el ingredietur jEgypluin, el move-
Lihauus candidatio dicitur, Carmelus scienlia cir- buniiir sinuilacra iEgypli a facie ejus". i jEgyptus
cunicisionis.Pharon sticceiisio.Pro primo visus est in dicilur lehebrse scilicel cor peccaiorum, simulacra
vesiibus lineis "; pro secundo signavil Thati, fron- peccata, cor tabescens cordis contritio. De teiiio
les gcntium "*, quod est signuni crucis; pro lcrlio dicitur: « Simon filius Onisc quasi arcus refulgetts
implevil manus suas prunis ", quas sparsil super intcr ncbulas glorise". i lndc ita dicitttr : « Simon
civitatein. In primo cum esset homo casiitate flori- fllitis Oniaequasi stella matuiina in medio nebulx,
dus, in secundo fructuum citpidus, in leiiio amore et quasi luna |>lcna in diebus suis lucel, el quasi
languidus. Unde sponsa pro primo : Fulciie me flo- sol refiilgeus, sic refulsil in templo Domini, et quasi
ribus; pro secundo: Stipate me malis; pro terlio: Qtiia arcus rcfulgens inler nebulas glorioe". > Fuit siella
amore lnngueo"'. Floridus facttts est castitate, in- malutina in medio nebulse, luua in plenilunio, sol
iiocenlia, spirituali jucunditate. Primo jubclur sa- egredicns de nubilo, arcus refttlgcns inler ncbulas
cerdos in lege vestiri linea slricla "; pro secnndo : glorise. Primura in partus emissiouc, secuiidtim iu
Mulier lortis < quxsivil lanam et linum, el operata graiioo infusione, leiiiuni in propria resurrcctiotie,
est consilio mantium suartim "*; > pro lertio : <Non quartiim in gcnerali regeneiatione. Stclla fuil lucis
vestieris vestelana et lino conlcxta "*. > Polit quasi iiunlia, luna graliarum aflluenlia, sol resuscitaii
in tribus, malleo, securi, subtiliori ferramento. corporis gloria, arcus in regno meiitorum difTeren-
Malleo, scilicel limore divinoe animadversionis, se- tia. De primo: i Orietur stella ex Jac.ob '*. >
curi salisfaclionis, subliliori ferramenio circum- lndc : t Lux fulgebi!j hodie supcr nos. > Inde :
spcclionis. Per primutn mundus relinquilur, per Ciini consunimatum csset labcrnaciilani < nutes
secundum homo Deo reconcilialur, per tenium ele- operuil illud, el gloria Domini implcvil illud ". >
ganlia acquirilur. De primo: i Nisi conversi fucritis Consuminaium fuil, quando « venit plcnilurio tcm-
gladitim siium vibrabit, arcum suum tetendil et poris '«. > Nubes operuil, quando < Verbuin caro
paravit illum «•. > De secundo : i Pceniieni.iam agiie, facluin cst, cl habilavit in nobis". > Gloria Do-
appropinqitavit enim rcgnura cceloruni"'. > De ter- niini implevit illiul, quia t vidiinus gloriam cjtts,
lio : t Oiuiii cuslodia serva cor ttium, quoniam ex D gloriam quasi unigenili a Patrc plenum graliac et
ipso vila procctlit •*. > Et: t Vigilalc el orale, ut veritatis ". >Luna plena fuil in gralioc infusione;
non iulretis in lcntationcm". > De bis tribus in in se cnim habuil plenitudinem , aliis aiitcin rieriit
Reginn : < Cum donius sediflcareliir, neque malleusi ad mensuram ; cujus docltina fulgcl Ecclesia ut solo
neque sccuris, nejue ferramcntum alitjuid audita luna. Inde subditur : i Pleniim gratise et verita-
sunt in ea «*.> Ilem tripliciter facit languidos. Primo (is '«. > In resurreclione, Egressus esl sol de nubilo
ei.ini languet anima.quia indignam se reputal amore noslrse iuorialilalis. lnde : < Postquam rcf-jls.il sol
ah eo a quo amalur; secundo, quia limet ne occa- qtti prius crat in nubilo, accensus esl ignis ma-
sione aliqua amor rescindalur; lertio eo quod desi- gmis 80.> Tunc ciiiiu in sole posuil labcriiaculiiin
tlcrium differatur. Pro primo claniat : «Eilise Jeru- suum, sciKcel carnem assmnptam in claritalc ini-
*" Joh 9. *• Thren. 1. " Deut. 32 *9 Isai. 33. ""Is.ii.C5. " Ezeeh. 10. »* Isai.
•» "Apoc. 22.
35. Ezech. 10. «» Ezech. 9. »» Ezerh. 10. "'Canl. 2. »'Exori. 28. »» Prov. 31. »9Dcut. 22.
" Psal. 7. «» Matth. 4. "Prov.4. •» Alaiih. 24. «l Reg. 6* «»Cant. 2. 66lbid. " Canl. 1.
«« Ihid. •• Cant. 2. '• 14. " Isai. 18- '• Eccli. 50. " lhi.1. '» Num. 24 '" Exori. 40.
" Galat. 4. " Joan. 1. Cap. " Ibid. " Ibid. «• II Madi. 1.
 '
w mm& CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 418
niortalilatis. Inde in Apocalypsi : < Vidi aiigelun i A ritalis divinorum eloquiorum sensns in litiera.
descendentem de coelo, et lota lerra ifluminata esi Dislillal favus, cum plus babet mellis quain capiat
a gforia cjus"'. >Sequitur: <Et tris in capite ejus8',i theca ejus. Sic esl sancla Scriptura, quia brevi ver
scilicel prapmioriim thfferenlia. Iris quinquc habel siculo coulinettir, undc muliiplex pagina ii))pf_eiur.-
colores: nigrtim, viridem, riibeum, croccum, album. Labia sponsae sunl doctores, in qtiibus riisiillal fa-
In nigro corona proplielarum,. iu viridi apostofo- vus mcllis, citin subditis stiis niiilta cxponunl de
rtiiii, in rubeo mariyrum, in croceo confessoriim, Scripturis. Met et lac sub lingua lua. Iu lacie crudi-
io alho virginum. Propheloe enim in obscuro pto- lio parvitlorum, in melle doctrina quaeperfeclioribus
plietaveriiiu, aposloli virtute magna Christi lesli- compelit, designatur. Ail Apostolus de lacte:« Facti
iiioiiiuni rerididcrtint, marlyres, elfuso sanguine eslis qtiihus lacte opus csl non solido cibo *'. > Dc
ruliiierunl.cotifessores assidua discipliia |>.illucrunl_ niclle ait Salomon : « Mel invcnisti, comcde quod
virgines casiilaie floriierunt. Sed nolanilum csl sufficit tilii 90.> Habel sub lingua mel ct lac cum
quod invciiilur iris iu capiie angeli, in circiiitu rccle iliscernit, qttse parvulis, quae majoribtts sui.t
llironi, in iiubibus cceli. In prinio designaiiuir co- porrigenda. In lingua habei, cum ca coinmode pro
ronac proeparataeaboelerno. In sccundo quando oife- ferl. Otlor, inquil, veslimenlorum tnorum sicut odor
reiiliirjitsiis in judicio. In tertio quandocoroiiabiinliii thuris. Vesiimenta Ecclcsix- suut ejtts opera. Unde
in corpnre glorificato. De primo hic: t Et iris in in Apocalypsi : « Uxor agni paravil se, el daiuni
capileejus **; > de secunrio in Apocalypsi : < Et iris est ei ut se operiat byssino splendenti candido M.>
in circuiitt' llironi •*; > de lertio ad Noe : < Ponani Byssinum enim sunl juslificationes sanctoruin. In
arcum menm in nubibus coeli~'. > Hoeconinia quso lliure desideria et oraliones sanctorum, signanlui ;
operatus est iinguentarius noster suut ungueiiia quia non solum voces et affeclus sunt oraliones, sed
spousx*ab ipso praeparata. Primum scilicct pceni- omnia bona qusc opcramur, ut possil impleri illud
leniia:, seciindum gratise, terlium gloriae. Primuiii Apnsloli : « Sine intermissione orale ~~.> Quod
pungit, sed sauat, secundttm ungil el coiifortal, implemus eliam dormiendo. Invenimus ignem iii
lciiium clariftcat ct lselifical. Odor primi esl infra lingua, inveniratis et mel, invenimus el lac. De
aromata, odor sccundi venit per aromata, odor primo dicilur : « Apparueriint aposlolis dispertiloe
turtii stiper ornnia aromata. Primo unctiis est David iinguae laiiquam ignis, seditque supra singulos eo-
in Belhlcem M, secundoin Hebron8', tertio in Jeru- rum Spirilus sanciiis 9».> Esl ignis ad examihan-
salem *". Et nc forle videretnr sponsa aiiunde mu- dum, est et ignis ad illuniinandum, el est ignis ad
tuasse, speeies quibus hsec conHciunlur unguenta Q sublevandum. Priiuus esl ad evaininaiidam nostram
unde sinl collectae subdit, Horius. poeniienliani, qui scruiatur renes el corda •*, secun-
Quam putchrw tunl mammwluw, toror mea sponsa, dns ad illuminandum nostram ignorantiam, quia
pitlchriora sunt ubera vino : el odor unguentoruln su- discipulorum corda invisibili perluslral polenlia '*,
per omnia aromata. tcrtiusad sublevandum, ul ibi nosira fixasinl corda,
[CARD.]Quid enim jiuicbrius in oculis peccajoris ubi vcra sunl gaudia 9«, quartus ad crudiendam
afllicti quam pielas cl misericordia, quae in uberi- lingiiam humanam, ut loquatur Dei magnalia ***".
bus Virginis designantur. Ilsec ulicra pulchriora PrimUs est rubus igneus qui apparuit Moysi ", se-
sunl peccatoribus, quam atiierilas scvctilalis quse cimdus columna ignea quse ducit filios Isr.iel per
signaliir in vino. Ungticnta beatse Virginis siinl cou- devia deserti *%lerlius currus igneus qui sublevavit
fcclioties cliarisniatuin spirilualiiini, cl congcstaeitt Eliam ad sublimia cceli "», quartus de quo dicilur :
ipsas virttitum pinguedtnes qtise ipsam quasi suatit Apparuerunl disperlitae litiguse tanquam iguis *.
substantiain locuplelant, et nos dcleclaut fragran- Primutn sensertmi irtes pueri iu fornace *. Require.
lia , ct odoris dcleclatiouc ad ciirsinn boni ojieris Per secuiuUiin datur «donura oplimum cl donum
lios invitanl. Orior iiiigiienlorilm isiorum omtiia perfecUtm descendcns a Palre liiminum». iRequire.
exceriit aromata, fragraiui.i :tii_uc ptitenlia. H;cc D Teiiius est currus charitaiis quaiuor habens fervo-
euim tingiiciila inajoiis fragraniiae sutit aptid Do- res. Require. Quaiius esl qui apparuit apostolis in
iiiiuum, majoiis potciitise coutra diubolum, quant liuguis igncis *.
qiiorun.libcl viiiutes sancloriim, quae pcr aromala Nolandura aulem quod sunt lingiiae quoc perie-
dcsignantiir. Post iiiigiieiitorum polcntiam suhditur runl, sunl linguse qtiae parueruni, suiil quoe a|)C-
de poienlia piecum bealx Virginis qiniin dici- ruernni, siinl tingnae quae apparucruni. Priinsc
tur. perierunl ob incritum superbiae, secuiida: paruertinl
Favut ditlillans tabia lua, iponta, mei el lac sub divinaepoienli», lerliaj aperuerunt secreta gratioe,
lingua tua : el odor vettimentorum luorum ticut odor quartse apparueruol in signuin glorise miraculosje
thuris. eloquenlise, Piimse perierunlin Uabyluniis,secundse
[Tuo.] Favus mel in cera esl; mel in ccra, spi- partierui.t in liomiiiibus et bestiis, lerlisc fueruni

«»Apoc.18. 8»Apoc. 10. 8»Ihid. •* Apoc. 4. MGen. 9. «*Matth. 2. " II Reg. 5. 88 Marc. 16.
"9 Hebr. 5. •• Prov. 25. 91 Apoc. 19. 9* I Thess. 5. •» Act. 1. 9*Apoc. 2. •" Act. 1. 95Luc. H.
«' Act. 2. •• Exori. 3. 99 Exod. 13. »'••IV Reg. 2. ' Act. 1. ' Dan. 5. ' Jac. 1. * Act. I.
 449 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. VII. 450
in proplietis et apostolls , qtiartx iii furmam ignis.. A cl habitatio ejus in Sion ,0. > De tertio dicilur:
De primis ait Dominiis : < Veniie coiifunriamiis 3 Cum oras. inlra in cubiciilum liiiiin, et clatiso ostio
liaguas coruin '. i 1'slsesiinl linguse iiuriiiur.ui- ora Palrcra tiiuiii, qui vidcl iu abscondiio". Iictn :
tiiiiii, tletraliciitium, adulaniium, decipicnliuin,, Jam ostium clausuin est, ct pueri mei mecum sur.l
ostcntanliiim. Islsc nainque' suut vipercae, se- in cubili, modo noli niihi niolestiis esse". > Undo
ctindse laeleae, tertisc mcllifliioe,qnarloe sunl igncae. dicilur : Supcr qucm requiesret spiriius riieus,
92 YipereaBsunl per viiium locttiionis perversoe,, nisi super htimilcm ct qiiieiuni, ct liinenieui ser-
lactese, prqpler siiiiplicilatem devotse oratiouis,, nioncs iueos". > El de Christo dicitur : < Requies-
mellifluae,proplcr dulccdinem pracdicalionis, iguiloc > cet super euni spirilus Domini, spiritus sajiientisc
propler fcrvorem increpalionis. De primo : < Capult ei iniellcctus,'* ctc. Item. Incarnatio Christi in ma-
aspitlum stigcl el occidet eum lingua vipersc « >. nibus liujiis; quia Mariara versiculus iste sic allo-
De secundo et lertio : Mel et lac sub tingua tua. qtiitur : Favus dislillans labia tua, sponsa, mel el
De quarto : < Apparueruiil apostoiis dispcrlitse> lac sub lingua tua. Tria proponuiitur in virgiue :
lingiuc tanquam ignis'.> Item hola quod lingiiarumi labia, lingua, veslimentuin. In labiis osciilum, in
doclorum alisc s.unt pigrae vel lardae, aliae lepidoe,, lingua eloi.uium, in veslimenlo tornalum. Osculum
ali;e sunl aridcc. Tardsc per negligenliain, tepidse: B Patris, eloquium Filii, ornainenlum et odor Spirilus
per charilatis indigenliam, aridae, quia non hahent sancti. Osculum quo Pater reconcilialur, cloquium
sapieiiiiam. Econlra quacdam sunt fervidae, quaedami quo Verbum el Filius Dei prsedicat et procdrcalur.
sunt veloces, quaedani medicinales. Fervidae per Ornamenliim virlutum, qua Virgo a Spiritu sanclo
cbaritatem, vcloces perspiritus instigalionem, me- obuinhranlc decoratur. In ipsa sub lingud id est
diciuales per consolalionem. De prirno : Apparue- sub venlre ejus mel diviualis, et lac scilicet caro
runt aposlolis dispcrtil-B linguaelanquam ignis 8. > assumpta sine pcccatis. In labiis ubi est osculum,
De secundo: < Lingua mea calamus scribae velociter fuvus distillans, id csl verbuin incamaium osculo
scrihenlis*. > De lerlio : Liugua canum luorum Patris in se reconcilians ima summis. Odor in ve-
cx inimicis ab ipso". > Ilem : < Sed et cancs ve- stimento liiiiiianilalis cx lliure divinitaiis, riesigna-
niebant el lingebanl ulcera ejus". > Ilem qtialuor lurFilius, qui reformabil corpus liuniililatis nostrae
sunl ignea* linguae. Lingua peccantis, lingtia coufiguraluiii corpori claritatis susc. Fuil mel el lac
vapulanlis, lingtia judicaniis, lingua proedicautis. snb liugiia lua, iiicariialus iu ulero, favus distiilani
Prima est lingua mundi, secunda divitis in iufcrno in labiis el prscdicans et praodicatus in mundo
positi, tertia Christ.i, quaiia aposloli. De prima : Moraliler tria proponunlur :
Lingua consliltiilur in nicmbris noslris qnae macu- C Favus dislillaus in labiis, mcl cl lac sub lingua.
lat lotum corptts, et iiiflamnial rolam nativilalis odor in vostimcnlis. Priinum in ore, seciinduiiHii
nostroc inflainmaia a gehenna". De secunda : cordo, terlium in corporc. Priinuin in ore, est ser-
i Mitte Lazariim ui refrigeret linguam meani, quia nionis gralia, sccuiulum iu cordc, consianlia cl sa-
crucior in hacflamma". >De tertia : < Ecce nomen piemia; lerlium in corporc , saurlse conversaiiouis
Doiiiini venit de longinqtio; Iabia cjus repleta sunt clcgantia. Sermonis gralia ut riuros eiuollias, jtixla
iiidignalionc.et lingua ejus quasi iguis dcvorans'*. > illud Salomonis. < Responsio mollis frangii irani '*.i
I!c quaiia : < Apparueritnt aposlolis dispcililae lin- El : Scrmo boiius super daliiui opiimiim '*. Ccn-
giioe taiiquani iguis ". > Scquiiur : Seditque stipia scieiiiia ul securus lias; seinper eiiim proesumii sse-
sii gnlos coruni. Scdet Chrislus, setlel disciptilus, va, turbala consciciilia. Sapicnlia, ul iu supcrnis
sclel Spirilus sanciiis.Cbristus judicausiu veriiaic; dclecialioiiem habeas :« O_uoe sursuin stiiti sapile".>
discipulus in tranquillitatc, Spiritus sanclus in cor- Convcrsationis clegantia, ut aliis te specnluin exhi-
dis.puriiate. Cliiislus disccrncus mcriia; discipulus beas, « utvidenlcs bona opera lua, glorificent Pa-
cxspeclans dona graiuita, Spiritus sanclus infundeiis irem vcslruin, qui in ccelis est **. > De scrmonc
charisiiiala. De j.iiino; < Scdit Dominus conlra Sapieutia, et conscienlia plura diximus, idco ad
"
gazophylaciuni". > De secundo: t Sedele in civi- odorem vestis uos transfcranius. Veslis in qualuor
tatc qtioailtisi.uc induaiiiini virlulc cx alto". > Item: niodis csl laudabilis.
« Rcplevit Spirilus sanctus lotam riomuni uki erant lu inalcrioe pretio.in nalurac arlificio, in splen-
apostoli sedcntes' 8. > Isturi secundaeest requiesrere. dore coloris, in suavilatc odoris. Maleria veslium
Spiriius sanclus requiescil in tlialamo humilitalis, triplex est. Fit cuiin aliquando de pilis aniinaliuni,
in lectulo traiiquillit-.ilis, in ostio timoris. Iliimili- vt de lana , quandoque de cortice licrbarum, ut flt
lalis, qua se hoino dcjiciat; tranquill.latis qua muita allritione vestis linea, quaurioque de visce-
paccin lencat; liuioris, quo Spiritum saiictiiniaiuil- ribus verniiuii), ut vestis serica. De duabus primis
terc tiineal. Dc primo : Subjcctus esto Domino, el dicilur quod illa fortis mulier < quaesivit lanaiu et
ora euiii19.Dc sccundo:< Facius in pace locusejus liiiuin, ct operata csl consilio manuum suaruin ". .->

«Gen. 11. «Job20. ' Aci. 1. " Ihid. 9Psal.44. " Psal. 67. " Luc. 16. " Jac. 3. "Luc. 16.
,visai. 30. '» Acl. 1. " Man . 12. " Luc. 21. "Act. 1. " Psal. 61. •• Psal. 75. " Matlh. 6.
"Ltic. 11. » lsai. 66 •* lsai. 11. '» Prov. 15. »B
1Ibid. " Coloss. 3. •» Alsilh.5. •• Prov. 51.
431 TH0M4. CISTERC. ET JOAN. ALGRINI *5*
Dc lertia. < Purptira el byssus indumenlum ejus". > _. \. Hortut concluiut toror mea tponta, hortut con-
Purpura eiiim vesiis esl serica. Prima igiiur cst clusus, fons signalus.
experientia iii laboribtts, secunria palienlia in tri- !THO.]liortus est Ecclesia, quoe mulla spiriiua-
bulalionibus, tertia clceniosytia, qtiando ventri no- lium oj.cruin germina gignil, qu;c stih variis aro-
stro tanquam visceribus siibtraliimus, umle refl- nialum vocabnlis subscquenler enunieranlur. Fous
ciattir egenus. Dc primo : t Quidquid polesl invc- esl qui doclrina spiriiuali fecundat, qua nientes II*
nire maniis lua instanter opcrarc ". > Dc sccundo: delium, quasi areoias aromauim rigal. Unde scri-
Beati qui perscciilioneni patiunlur propierjusliliam, plum.est : i Aqna profunda verba ex ore viri, et
quoniain ipsoriim esl regnum cceioiuiii *'. De ter- lon ens redundans fons sapienliac *', > conclusus
lio : < Daie eleemosynara el oninia munda sunt esl, quia Domini proleclione munila est Ecclesia,
vobis **. > Esl eiiam haic vestis laudabilis in arli- ne dacmoncs vcl pervcrsi hoinines liceulcr irruin-
ficio lexlurae quae triplex cst. Debes enim boniuii pant. Fons cst signatus, quia sermo fidei, quievan-
facere : Prius ad Dei honoreiii, unde : < llonora gelico est signaculo Uitalus, nitlla erranlium valet
Doininiini tle lua subslantia '*. > Sccunilo ad tuam inquiclalione turbari. Quod siguaculum vivi fonlis
uiiliialem ; untle : Propitius csto aniiiia*tuse placens qui solvere nililur errat. Qualuor sunl hoiii : Hor-
Deo". Terlio fiat ad proximi paccm : < Pacem tus est patria ccclesiis, paradisus, ecclesia inilitans,
sequimiui cum omnibits et sancliinoni.ini'". > De uterus virginalis. Primtis est beatitiidinuni. S.cun-
bis l/ibus diclum est de muliere forii. < Vestem dus voluptatum. Tertius sacranicnloriim. Quartus
slragiilatain fccit sibi ". > Dicilttr enim slragtilata gratiariini. De primo : Veni in hortum meum, soror
quasi Uiangulata proptcr ista Iria ; vel siragulala mea sponta, de secundo inveniliir: < Horltis iutcr-
a slralu. Ecce artificium liiijus vestis. A spleiitlore prelaltir pro paradiso ; t de lerlio : Descendi in
coloris laudalur.qiiando puta apparel ad exemplum hortum meunt ; de quarlo : Venial diieclut meut in
honiinibus, < ul luceal lux vestra coram lioiniiii- horium tuum. In prirao seminaium esl semen sa-
»us '», i Haec cst vcsiis Domini in transliguralione picnlise, sed ascendit iu culmeii superbiae, pervenit
alba sicul nix ". Ilic laudalur ab odore, non qtio- ad spicaui angelicac ruinae proiulil fructus datnna-
libet sed thuris. Thus bonura dal odorcin ciini de liouis ailerna*. Triplex esl sapieulia a qua deviavit:
sua arbore colligilur; niclorcni ciim sole lepo- Prima scire creatoreui, media amare ipsum, exlre-
ratur, opiimum cum igne crcniatur. Primus est ciim ma 11011avcrti ab eo. Vide quomodo in iripliccm
de lcuiporalibus bonis, aliqua separamusa nobis, cecidit stuliiiiani Prima esl nescire creatorcm,
in pauperis alimenlum, secuudus esl, cuin imita- Q raeriia contcmnere, exlrema iiulle reverti ad Chri-
intir solem jusliiiae, tertiits quaiiilocremamur igne sluni. Audi cjus sapicntiam : < Tu signaculum si-
tribulationum. Hic seniit Isaac vcstimentorum fra- milituriinis plcnus sapicnlia el peifeclus dccore**.i
graniiain, el clamat.t Ecceodor filii mei sicut odor Audi quomodo asccndit in supcrbiam. < Asceudam
agri pleni, cui benedixit Dominus. > *° Vel thus sit super altitudinemnubiuni.siniilis cro Allissimo ".>
oratio, qua omnis conversatio bona odoralur. Audi rtiinam. < Quomodo cecidisti Lucifer dc cuelo
Favtis clislillans lubia tua sponsa, mel et lac sub qui mane orieharis? corruisti in lcrrain qui vulne-
lingua tua, ei odor vetliinentorum tuorum sicut odor rabas gentes **.> Audi frucliim riainiialionis ejus.
llittrii. « llc maledicti in ignem .aclernum, qui paralus cst
JCARD.]Favus esl mel in cera, et siguific.it dci- diabolo et angclis ejus *".>Habct hortus iste violas
talem in carne. Labia igitur matris Jesu Clirisli cotifessorum, rosas mariyrum, lilia virginiun, au-
in precihus suis distillant magniiudinem Filii, qui rum angelorum.lbi enim lutor conlessoruin verlitur
exautlilus esl pro reverenlia stta, ul in favorem in sandicem iiiviolabilem, sauguis iiiariyiuin in pur-
lanti Filii ipsa digna sil exaudiri. El suhiiiiur. Mel purac regiam dignitatem, puriias virgiiiuui in lilio-
et lac tub lingua tua, uhi hscc praepositio sttb com- riKii candorem, auruni angeloriim perpeluam lcnet
paraliye tenclur. Mii siquidcm qtiori de cceloliahit D claritaiem. Hic lioiius conclusus esl insuperabili
origiiiem,angelicain naiurani demoiislrat. Lacquod Dei polentia. « Poleslas enim ejus poiestas acierna,
de carne nasciliir, iu sattclis hominibus mundae qtix*non aufereiur, el rcgnittii ejus quod non cor-
vitae candorem designat.el lii omiies inloiiores.sunt riiel*'. Non accedet, ait, al te maluiii, el flagellum
in precibus quam lingua malris Chrisli, et ad pre- IIOIIappropinquabit tabcrnaculo tuo*'. > In eo cst
cum cflicacem poicntiam acceriit odor vestimeuto- fons bealitudinis. Lnrie Auguslinus. Ibi bibetur
rum, id esf odor meriloruni quibus ornata refulget, bcata vita iu fonte suo, quoniam apud le est Do-
qui odor cst sicul odor Ihuris, hoc est sicul odor mine fous vilae, signalus esl signaculo futurae pnc-
oralionis flagranlis et fragranlis, nam ipsa pro pec- destinaiionis, ut non intrcnl nisi prsedeslinati. Qnos
caloribus non minus merilis quam precibus inler- eniut prsedeslinavit hos ct vocavit iuisericortlia, c*.
cedit. Sequitur. quos vocavit misericordia, hos et juslificavit gratia

»« IbUI. »'Eccle. 9. " Mallh. S. »»Luc. II. »*Prov. 3. »' Eccli. 30. 36Hebr. 12. "Prov. 31.
"Mailh. 5. «Marc. 9. *• Gen. 27. *' Piov. 18. *' Ezech. 28. *' Isai. 14. >*U>id. *' Matlh. »5.
»8 Dan. 7. " Psal. 90.
4"3 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VII. 434
el quos juslificavil, hos el niaguiflcsivil in gloria. \ manic uecessilalis. Virgiiiitalis privilcgialae In sae-
Seciiurius liorlns est paradisus. In eo seininavil culo, fecunditalis sine niasculo, hiimanae necessi-
Deus pra-ceptum obedientioc, cum herha inobedien- talis quse liberalu.r a peccali viticulo. Ilic esl con-
liae venil ad fruclum miseria;. i Fuit cnim incras- clusiis muro humililatis. « Respexit enim Doniiniis
satus, iuipiiiguaius.dilaialus *". > Incrassalus pro** litimilitaiem ancillsc sttaa6*. > Et < Deus superhis
pter arnoenuin lociim, impiugitalus ob condilionis resislil, humilibus aulem dat gratiam «". > Ipsa est
bencficium, dilaiatus propier graiiae rionum. Ideo fons graliae. < Ave gralia plena «'. > llic fous esl
recalcilravit per inobedienliic vitium. t lla abiil in signalus signaculo totius Triniiaiis; quia ne per
consilio impioruin, et in via peccaloriiiu sleiil, ct viofentiain corruinpcrelur, cuslodivil eain P.ilcr
in catliedra pestilenti.-csedit **.iAi;iilconsenlieiido, poientia ; ne fraude circuinvctiiretur , cuslodivit
stelit defendendo, sedil docendo. In abeunle levi- Filius sapientia ; ne odio deputaretur, cuslodivit
las, in sl.inle p.erliiiacia, in scdenle nolatur super- eam Spiritus sanclus benevoleutia. Scriptum esi
bia. In primo. t Proriigus filius ahiit in regionem autem in boc sigillo, potcntia, sapicntia, benevolen-
louginquain"1';in secundo. i Adhsesit uni civium";> tia. Hotiiis auiem iste nostroe Yirginis, unde irri-
In teriio. i Pavil porcos ". > Praeceplum faclum guura acccperit, unde scmen suscepcrit, quid ger-
csl de vita animsc, concessuin de vita corporis. II- R minaverit ccelcslium secretortim conscius Isaias
licitura contra vilam aniinoe. Prseceptum ligai, con* non lacuit, dicens: < Rorale cceli desuper el nubes
cessum juvat, illicilum violat. Praecepto del.ei.t pluant jiisium : aperialur lerra et gerniinet Salva-
obedieniiam, concesso leiiipcr.intiain, ijlicilo fugam. torem *'. > Ecce dat Dominus lenignitalem, et lcrra
Scd bic inohedieniia proecepium fregit, conccssuui nostra dal frucium suiini. Ecce cnini toeluni rorai,
respttit, ari illiciia flagranl. Audi praccepitiin. < De nubcs pluit, lerra germinat. De ccelo vcnit Sp rins
ligno scienlise boni et niali non contcde"'. > Audi sanclus, in nube latel Dei Filius, terra est Vitginis
inobedieutiain. i Vidil lignitm quod esset pulchrum uterus. Ccelum rorat infundens Yirgini gratiam;
visu ct ad vesccndum, ctc. •'. > Audi miseriam. nubes pluil, conferens virgiuilati generandi pnten-
In sudorc viillus lui vcsceris panc luo ". > In hoc liam; lerra germinal, Dei virliitem el Dei sapicn-
fcunl arbores divcrsi gencris. Est el fons ille qui lam. In primo Virgo facla est graliosa, in secundo
diviriiltir in qualuor flumina, quatuor virlutcs si- virtuosa, in lcrlio fructuosa. in primo dicilur:
gnificantia , quorum liomina el interprelalioiics , t Ave Maria, gralia plcna l«; i in sccuiitlo: < Do-
quia nota sunt prsctereo: Sed (am horlus ille est minus tecum ; > in lerlio : i Renedicta tu in iiiulic-
conclusiis quam fons signalus angelica cuslodia, ribus, et benedictus fruclus venlris lui. > Mapntini
scilicel Cherubini hahentis vcrsalilein gladiuni"°.> mysterium declaratur hodie, quia Palcr Filium
Terlius hortus cst militans Ecrlesia, in quo cre- exposuil; mater conlra naluram materiam carnis
sciinl fldei Clnisliana* sacramenla. Septem sunt. exhihuit; Spiritus sanclus in tlialamo Virginis tu-
Nativilas, bapiismus, passio, resurrectio, in inferuo nicam tcxuit; Dei Filius (exlam induit. Pater ex-
tlcsteosio, ascensio, Spiritus sancti missio. Hoec posuit ul essel nostra redemptio; matcr conira
suut sepiem signacula in Apocalypsi quae neino iialuram materiam carnis exhibuii sine viri con-
dignus aperire proeler agnum qui occisus est" 7. > sortio, Spiritus sanclus texuit mirabili anificio;
Iu hoc horto semin.itur verbum Dei. Semen cst ver- Dei Filius lexlam induit, ut fierel riiviniiaiis et liiuna-
buin Dei, gcrminat audilus, crescit fides, ascendil nit.itis unio. De primo : tPostquam venit pleniturio,
spes, charilas fruclificat, < firiescx auditti, audilus misil Deus Filium natum cx muliere, facluni sub
cst per 93 verbum Dei «».t liem. tManenl autcm lege; ut eos qui sub lege erant redimerel *'. i Vcre
fidcs, spcs.charitas, tria hcec"'.>Iste hoiiusesl con- cxposuil, unde clamavil. < Ut qnid me dereliqui-
clusus muro qui est Christus. < Urbs fortiltidinis sli?'° > Ecce Abraham (ilitirn suum ad immofan-
nosirac Sion salvator, ponetur in ea murus et ante- dum duxil". De secundo, scilicet maler matcriam
murale '«. > Item, muro luo inexpuguabili, etc. In Tycarnis cxliibuil: Fuit enim illa fortis mulier quae
co esl fons haptismi; unde prophela : < Erit fons < quoesivil lanam et linum et operala esl consilio
patens doinuni David in ablulione peccatoris et manuum suarum ". > Lana cum sil de corpore,
menslrualse". > Hic fons signaiur illo signaculo, nescit corporis passionem; lintiin in lexiura ad
quo priiuogeniia iEgypti moriunlur, et Israel lihe- attritionem trahitiir. In lana Christi caro non sen-
ralur " scilicel passio Domini, siiie quo baptismus sil passionem culpse; in lino suslinuit passionem
non prodest. < Quicunque enim baplizati sumus in pcensc. ltaque niater exhibuit maleriam, Sjiirilus
ChristoJesu, in morte ipsius baplizati sumus«'.> sanctus colorem, Filius odorem. De terlio :.Spi-
Quartus horlus esl ulcrus beatae Virginis. In eo riius sanclus in thalamo Virgiuis tunicam lexuit.
crcstit, integritas, singtilaritas, utilitas. Inlegriias Oiiiniuin enim arlifex, omnem habens virtulem,
virginitalis singularitas fecunditalis, utilitas IIUT omnia prospiciens. Artifex, quia orauium habct

" Deui' 32 "Psal. 1. " Luc. 15. »' Ibid. »' Ibid. «» Gen. 2. «*Ibid. »« Ibid. »««*Ihid. K
•' Exod. 12. «• Rom. 6.
Annr-5 «• Rom 10. "•• l Cor. 13. " •• Isai. 26." «'Zach. 13.'• " "
Luc. 1.
Prov. 31.
•• Jac 4 " Luc. 1. lsai. 45. Luc. 1. Galat. 4. Matlh. 27. Gcn. 22.
 433 THOM^ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 4J0
sctcniiatn; virtntcm, quia oniniitm hahet potentiam; A esl". > Item : « Gratia Dei sum id quod sum. et
.oninia prospiciens, quia secretaru circuit conscien- gratia ejus in me vacua non fuit8*. > Item : « Vi-
liani. Isia fuil liiuica Joscph lalaris ct polymita ", dete ne in vacuum gratiam Dei recipialis". >
talai-is ad perseverantiam, polymita ad virtiitnm Iste esl ros de quo dicilur. Manc apparuil iiianna
vaiiclaU-m. Trihus coloribus coloravit ciim Spirilus quasi ros super terran.El apnd alios cnmpuiruii,
sancius. Facia cst enim tunica nivea, sandicina, apud alios convaluil 8«. De secunda riicilur : i Ap-
rosea. Nivea, quia non liabuit pcccati contagionein; paruit gratia Dei oinnihiis hoiiiinibus crudicns
saitriicina, quia liviria fuil per alliiclionem. rosea nos ", > De hac propheta < Ero quasi ros, I.-rael
per saiiguinis elfusionem. Ilacc fuit « inconsulilis. germinabil quasi liliuni ««, > De lerlia dicilur:
destiper intexta per lolum '*. > Inconsiililis, quia « De pleiiiludine ejus ouines accepimus gloriam in
non ex ortu maris et fcminse; desitpcr inlexta, patria pro gralia in via 8*. > Itcm dc bac dicitur:
qtiia facta esl Dci ordinalionc. His vestibus induil < det libi Dcus de pingueriine terrac, et de rore
eiini maier, scilicel vestibus Esau, quas liabebal coeli abundanliam 90. > Et Job : < Ros iu niessione
apiul sc valde bonas, et pellicttlas hscdorum cir- mea morabitur ". > Prinia exlerius laborat, se-
ciinideriil collo ejus et manibus'". Esau pilosus, f*lcunda interins aflectum ordinat, terlia haec duo
est huinana natura corrupta ; vcsiis valde bona, remiinerat. Pro prima dicitur de muliere forti:
caro Chrisli a corruplionc peccati in assumplione <De fructu manuum suarum planiavil vineam ••. >
niunila. Quia vero hactlus peccatum designat, pelli- Pro secunda de eadem : t Consideravit scmitas
culis h-r-dorumcircumdat. < In simililuriincm carnis domus siiaa , cl panem otiosa non comcdit •*. >
pcccati'* > est naliis. Ijtse induens coninlit odorem: Pro lcrlia de eadem : < Non timebil doniui stiae
quo*xpergiscercntur pigri, qtto excitcntur devoli, a frigore etc. Onines enim domestici cj'us vestiti
9*
quo resurgant mortni. Pigri atl palientiam, devoli sunl duplicibus > Prima esl Martha minislrans
ad amoris essenliam, morlui ad incorruptionis cum multa instantia, secunda est Maria sedens
gloriam. De primo Job : « Lignum habet spem, si sccus pedes Domini, ct audiens verbum ejus, con-
senucrit in tcrra radix ejus, et in pulvcrc iruncus fercns in corde suo cum multa diligcntia, tertia
ejus morluus fueril, ad odorcm reviviscit". > est inviians ad prsemium Dei sapientia. Primae dici-
Curremus ait, in odore ungueniorum tuarum. De se- lur:< Quidquid polesl invenire mantis lua, inslautcr
cnndo : Odor Uius in mc concupiscenlias excilavit opcrare : quia nec opus, nec ratio, nec scienlia,
rcteruas, > ail Joanncs. lnde : Filii Jerusalem nun- nec sa|iieutia est apud inferos, quo lu properas ". >
liate dileclo, quia amore langueo. De lertio : < Bal- Q Secunda rcqtiiril qtiae sit voluntas Dei bona et be-
snnuiin non mistum odor mcus'*. >liule: <Chrislus neplaccns et profecla. Terlia clamat: < Qui vice/it
rcsurgens cx mortuis jam iion inoritur, mors ilii dabo illi ericrc de figno vilsc quod est in paradiso
ultra non dominahilur '«. > El in inemhris. Non Dei mei »*. > Nubes pluerunt justum •', quia pro-
esurienl neque siiicnl amplius, ct non cadel super phetse obscure quasi nubcs prscnuiiliaveriinl Chri-
ciiui sol, neque ullus acslus ", quia odor inrcslima- slum. Sed et ipse Chrislus incarnatus nuhes fu t,
bilis in vestimeniis ejus. Cum ergo sensisset, ait unde vidit puer Eliae in carmelo nubem ascendcn-
Isaac, veslinientorum fragrantiam : < Eccc odor lem rie mari quasi vestigium hominis •". > Item .
filii mei, sicut odor agri pleni, cui bcnedixitpo- < Ascendel Dominiis super nuhem levem, ctingre-
minus 81. > Yenler Virginis est ager, iste plenus dielur jEgyplum 99.> ltem : < Virii aiigelum for-
angelica salutalione, plenns gralia: infusionc, ple' lcni descenrientem de coelo, amiclum nube,M. >
IIIISChristi conceptionc. Eo lempore cxierat Isaac Cceliini deriit rorem, nubes plUviam , quia licet
ad meditandum in agro el occtiTrit ei Rebecca, indivisa sunt opcra Triiiitatis, tamen Spiritui
qtiae dicilur paticnlia. In utero cnim Virginis as- saucio altribuiiur gralia, Clirislo misericordia. Mi-
sumpsil unde pro nobis moriem stislinuit. scricordia niiser arijuvalur, gralia adjuius bene
«^
Seid liunc ad ulililatcm nostram inferamus ro- operalur.
rcm, pluviam el gramen. Ros triplex est, quia tri- Nubes hacc fulgurat, pluit, lonal; fulgurat illu-
plex eslgratia. Esl enim gratia lemporalis, est gratia minando ad lidcm, pluit, per verborum exhortaiio-
spirilualis, est gratia cceleslis. Prima est operandi nem, tonat, per comittinationem. Per illumiiialio-
inslrunienium, secunda virtutum incremeiiiuin, i.em ad fidem, per exhortationem ad passionem,
tcrtia scternaeviloc praebet alimentum. Prima ope- per comminationem proponens inferni calamitatem.
randi habct habililatcm, secunda praebct utilitalem, Inde Apocalysis : i De ihrono procedebant fulgura,
lertia largilur iinniorlalilatem. Prima sub Gedeone elvoces, clc.'. > Primum miracufo, secundum
descenriil in vellus8*, secunda expressa esl in blanditiis, lerlium rninis. Pluvia hx>cmisericordiae
concham, tertia rigavil aream. De prima Paultis ad lcrram Virginis lavit, mollivil, inehriavit. Lav.t,
Timoiheum : ( Noli negligere gratiam quoc in le ut in ea foinitcm peccati cxsiingucret, 'mollivit
'» Gen. 57. '* JoanJ 19. '» Gen. 27. '« Rnm. 8. "Jobl4. '» Eccli. 21. ". Rom. 6,
f0 Api.c- 7. «' Gen. 27. «" Judilh 6. 8»Tim. 1. 8*1 Cor. 15. "» 11Cor, 6. •« Exod. 10. »' Til. 2.
"Osce. 11. "Juan. 1. •• "Gen. 27. •'Joh 29. " Prov. 31. •» Ihid. •* li iri. " Eccle. 9. " Apoc.
•' Isai. 45. •» III lleg. 18. Isai II). '•• Apoc. 10. ' Apoc. 4.
 457 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. VII. 458
ut, obliia durilia stuporis, angelicis verbis acqtiie-i- A fuerinl de Israel ", > pracsiante Domino" noslro
i- Jesu, cuj honor et gloria, in ssccula saeculoruui.
scerel; inebriavil , ul, abjecta siti saectilarium desi-
deriorum, ex dileclione in ea diviimin germen pu- i- Amen.
besceret. De primn: < Virtus Altissimi obuiiibral.it it Horlus conclusus est soror mea.
libi'. > Ideo dicilur ei : Tota pulchra es, amica mea,r, |CAR.] Horlus con.clusus, fons s;gnattis. Sub
ei macula non esl in te. In secundo, audi duriliam: : figitra horli coucbisi et fonlis signali commendat
« Turbata esl in sermoue angeli, el cogitavit qualiss luatrem suam Dominus, vocans eam ltorlum con-
cssel ista salulatio *. > Sed audi molliliam : < Eccee cltisum. riantaveiat siquidem Dominus a princi-
ancilla Domini, lial niihi secundtim verbuin tutim*.>i pio horiuni voliiptalis, scilicel paradisum, in quo
Et iden, curril j.tm in odore unguenlorum tuorum. posuil lignuni viiae'*; cujus usuni amisimus, quia
Audi lerliiim : < Qiiemadmoduin dcscciidit iniberr non fuii conclusus hcrtus ille. Unde de Satana dicit
et nix de ccelo et illuc ulir.i non revertitur, sedJ Job : < Non conclusil oslia ventris qui portavit me
iuebrial terram,el infundit eam, et germinare cami nec absluiiL mala ab oculis nieis '". > Ac si dicerct:
facit, sic erit verbum rncum, qtiod egredielur de» Aperuil Satanas ostia parariisi, de quo quasi ielus
ore meo«.> Inde diciliir: Horltis conctusus es,sororr , venlris liiimani exivil; quae ostia, si non ape-
mea sponsa, horius conclusus, (ons signaius. Hotitiss "' ruisset, ablala essent mala ab oculis meis , sed re-
conclusus esl, ne silis lerrcni desiderii ad eam pcr- iiiediiiin laiui iiuJi fecit Doniiniis alium paradisuin,
venial; Spiriius sanclus fons, quia eain dcvotionc> b-atse Virginis ulcritm, iu quo plantavit lignum
inebriat. Emissiones paradisi, quia de utero en.is- vitae: quando ex ea Filius Dei, qui vita esi, carnem
sus cst Chrislus , qui nos ad jiaradisum perducat. assiimpsit. Sed hunc parariisum sic conclusil Do-
Sed et in nobis fons isle misericorriise tres rivos; iiiiniis, ut nulli liosli maligno ejus patcrel ingres-
inftinriil, scilicel : Lacrymas compunctioDis infe- stts 94 ncc tamen semcl, sed eliain iterum vocatur
rioris, lacrymas compassionis, lacrymas com- hortus conclusus, et est ipsa iteralio, verilalis con-
puiictionis superioris. Primse sunt pro pcccalorunii firmaiio, Conclusil autem iiunc hortuni tota Tri-
jierpctratione, sccundae pro proximi ainiclioue,, nitas, quoniam poienlia Dei Paris munivil Vir.
lertiae pro desiderio seternie vila*. Hae sunl tres; ginem conlra diaboli yiolenliam , sapienlia Filii
aqusc ftliis Israel in descrlo miraculossc.Primse suutl couira hostis fraudulentiani, boitilas Spiritus sancti
aquae Mara quae ad impositionein ligni diilccdinemi contra ejusdem maliliam. De conclusione qtioque
recepernnl *; seciindaeaquae de pelra ad pcrsecutio- el munilione bujus horli dicil Isaias: < Uris forli-
nem virgoe einanaveriinl'; lerlioe sunt aqtise Jor-*„ ludinis nostrae Sion Salvator, ponelur in ca murus
danis, quse ad iiigressum terrae promissiouis iter ct antemurale *«. > Ac si dicat : 0 Sioh, id esl o
(iliis Isracl pra-buerunl«. Primse exieruni dc cor- Ecclesia, nuntio tibi quod urbs fortiiudinis eril
l.ore Chrisii per sudorcm, secundse de lalere ejusi uobis. Et quae sit illa urbs, ostendit per verba sc-
|ter lanccalionem, (erliae de oculis pcr lacrymariint queutia dicens : < SalvjUor poneiur'"iii ea murus,
cffusionem. Hac aqua lerra noslra incbriata gt-r- et antcmurale, > scilicet ponciur : el atleude quod
minavil Salvalorem. Sed iiotandum quod lerra im- dicitur : « Salvator in ea ponetur murus : > nam
j.iorum, esl terra juslorum et (erra bealoruni. si Salvalor in ea ponitur, intra ipsam coiicludiiur;
Prima germiiiat germen palliduin, secunda viridc, c.t si murus ponitur, concludit eam.
lertia caiididuiu. Pallidum, quia paril acternam Haec ergo descriplio urbis bealae Yirgini specia-
calauiitatem; viride, quia virlulum vigorem; can- lilcr convenit. Nam in ea conclusus cst Salvator
didum, quia aelernara jiicuiidilateni. De primo in per incamationis mysteriunt. Et ipse cam conclusit
Lcvitico: < Poma quse gcrminant iinmunda eruni ut intirus, per defensionis iniiiisieriuin. Nam ipse
vobis 9. > indc dicitur : ( Devorabitquc terram cutn Chrislus perGedeonem liguraius est, qui intcrpre-
gcrmine suo '«. > De secundo : < Germiiiet terra iatar circuiens in ulero. Chrisius cnim in ulero
herbarn virenlem el facictitem germen suum ". > D __.Virginis, quanlum ad humanara circurascriplus n:.-
< Descendi, inquil, in horlum nuciim, ut viderem luraui, nihilominus per incircumscriptam divinse
poma convallium,et in&piceremsi floruisseht vinese, potenlioe naturam omnia circuibat. lliijus auiem
et germinasscnt mala punica "*. > Ilcm : i El ossa urhis, quse nobis est refugiiini et defenslonis fortr-
nostra ulherba germinabunt'*. > De tcrlio : i Justus ludo, antemurale ftiil illa jtigis et vigil angelorum
germinabit sicul lilium '*.> El de liis tribus : < Sicut cuslodia, de qua praemissum est: quia < Iecltslum
terra proferl germcn suum l*. > Ecce primuin : i Et Salomonis sexaginta fories amhiunl de fortissimis
horiusseraensuum germinat". > Ecce de secundo : Israel ". > Ipsaquoque dicitur fons signalus, id cst
< Sic Dominus Deus germinal.it laudem et gloriam fons sigiilatus: cujus fontis sigillum fuit caslilas
universis genlibus *«. t Ecce de lertio : Quando virginalis; pcr quod sigillutn absquc ruptura pro-
< erit germen Domini in inagnificcnlia et gloria, et cessit Chrislus lanqua.ii rivus nostroe salutis. Uttde
fructus lerrse sublimis, el exsullatio his qui salvati in Eccli. dicil Filius deseipso: < Ego quasi fluvius
• Luc. 1. ' Ibid. *lbid. • Isai. 55. ' Exod. 15. ' Exod. 17. " Jos. 3. • Lev. 19. '• Dcul. 52.
"Gen. 1. "* Cant. 6. " Isai. 6ii. " Ose 14. '*lsai. 61. '» lhid. " Ibid. " Isai. 4. '« Gcu. 1.
"Job5. " Isai.26. " Cant. 5.
PATBOL.CCVI. 15
459 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 460
dioryx, ctquasi aquacducius exivi de paradiso ". i A turad prsesumplam celsiludinem; augeltis, ul prae-
Appellat autem paradisum Yirginis titeriim, quan iniilatur ad Martam virginem; Christus, ut remit-
Spirilus sanctus lanta graliarum ubertate profudit lal culpam laui actualem quam originalem; Spiri-
qiiudejus uterus facttis sil DeiFilio paradisus delici: tus, ul iBiiniti.it in corde charilalem. In primo
riiTi ethortusvoluplalis. Exivilaulem dehocparadisc mundiis niortificatiir, in secundo Maria praemuni-
lluvius dioryx: qui interpretatur medicamentumge- lur, in lertio mundus purificatur, in qtiarto homo
nerationis. Nam parlus Yirginis humanse generatio- in Domino exhilaralur. Dc primo: < Invidia diaboli
nis medicainentiim fuil. Poslquam vero per liortun mors inlroivil in orbein lerrarum"; >de secundo :
concliisuni, per fontem signatum Virginem designa- < Spirilus saiiclns supcrveniel in te ct virius Allis-
~~
vil, ulriusqiie borli videlicet et foiilis, conmieiula simi obumhrabil tihi ; > tlc lertio : « Quis esl hic
lioncs prosequilur, dicens: qui etiam peccata dimillit"? > de quarto: < Non
Emissiones tuw paradisut matorum punicorumctin esl regiium Dei esra el potus, seri gaudium cl pax
pomorum [ruciibus.Cypricum nardo, nardus et cro in Sjiiritu sanclo '«. > Emissio quoque facla cst de
cus,fistula et cinnamomumcum universts lignis Li- Virginis utero. Deea Christus emissuscst in mundo,
bani,myrrhael atoe cum omnibus unguentis. iil coiidonarel, donarel, redonaret, culpam pecca-
[THO.]Haccesi Ecclesia quoe superno fontc irri- " loribus, dona hominibus, gloriam bene vivenlibus.
gata, paradisum cx se emisit, non qualiiii.cunqne Deprimo: < Mulier, remilliinlunihi peccala tua"; >
iirborum, sed malorum punicorum cum pomorum de secundo : tCaptivam duxit caj.livitatein, dona dc-
frucltbus. Mala quippe punica sanguineo rubenl co- dit hominibus »«; > de lertio dicil stabulario: <Cu-
lore, scilicet manyres qui post fontis, id esl bapti ram iiius habe et quidquid supererogaveris, ego
smalis abluliooem etiam suo baplizali sunl san- cum rediero reddam tibi omnia *'. > Sunt emisJones
guine. Pomorum aulem fruclus generalium opera de corde bumano, cum de inlerioribus bonis bona
virlulum, vel ipsos virluosos indicaul. Cyprus est eniiltiiur opinio. Harum specierum quoehic euume-
nrbor aromalica in JEgyplo, cujus scmcn, candidiui ranlur, quacdam conferunt sanilatem, qnsedamspe-
£emine coiiaiidri, coquilur in oleo, et preniitur, el claui ad sanitatis conservalionem, qusedam ad dc-
iil iude regale unguenttim, qtiod cyprus vocant, qtise lectationein. Contiilio cordis cst species hahens tres
ccelesiem graliam significanlei cx charitate patien- etuissiones, quse conferunt aniinse saiiilalem, scili-
liam. Nardus quod ineinoriam passionis Chrisli si- cet lacrymarum effusioneni, oris confusionemet
gnrfical, sanciarum mulierum opcra demonslrat. orationem, pcenitentiae salisfactionem. Unde pro-
Crocus qui aurei coloris esl, eosdem significal qui „ phcia: i Couveriiinini ad me in loio corde vcstro,
ampliori charilate abundaut. Nardus euiin tjuia ca- in jejuuio et flelu el planclu ". > Spiritualis solli-
lidse est natursc amore passionis fervenles designat. citudo missiones habel tres qusespectant ad sauita-
Fistula quae esl cassia, cst robusli coilicis el ptir- tis conservatiouem, scilicet circumspeclio operum
ptirei, et curat viscerum moleslias. Parva est, eos suorum, justa liberatio, sapida eorum devotio. Pri-
siguilicat qui robusli suul ad suslinenrias Christi mum contra peccatum, secuiidun: ut boiuiin sil
passiones, et bumiles spiritu. Cinnamomumesl ar- ordiiiatum, lcrlium ut sil charum. Unde: < Bealus
bor frutice brevis, odore praecipua.et ad usus me- vir qui in sapientia inorabilur el in sensu cogilab.t
dicinaefistulaeduplo praeslans, et signilicat perfecte circumspectionem Dei «'. > Speculalio emissioues
bumiles. Etcum sil acnciet cinerei coloris, eos si- habet tres, scilicet Dei reiuemoraiio accipicndse
.{.uificalqtii dicunl: < Loquar ad Dominum meum, seternae lioeredit.itis, quaedam secura prscsiiraptio:
.«•uinsim pulvis el cinis ". > Cinnamomuiii Graece, in liis meditaiionibus, qusedam spiritus dulcedo.
immuculatuin Laline. Cum universis lignis Libani. Uude: < Spirilus meus super inel dulcis, el haeredi-
Aitic sunl arboies el desigiiaul cos qui majoris siinl tas mea super mel et favum. Memoriamea in geuc-
nicriti iu E-clesia. Myrrha el aloe contineniiain ralibne saeculorum'*. > Islaenicdilationessunt quasi
carnis exprimiml, quia ex eis peruncla corpora D paradisus deleclabilis. Ad tales habeudas consola-
inortuoruui non pulrescuut. Priiua-ungueiiia sunt tiones et ad deprehendendas d;emouisastutias de
de quibus dicil Apostolus: <Si linguis homiiium lo- ccelo Spirilus sanctus einillitur.
quar el angelorum, charitalem autem non babeain, Sed notaudum quolies cst dalus. Spirilus sanclus
factus sum velul tes snnans aut cyinbalum lin- ter dalus esl: Primo anle passionem, secundo post
niens **.> Hocbene jungilur nryrrhae el aloe, quia resurrectionein, lertio iu Pentecoste. Primo ad re-
castis convenit. priraendam diaholi poteslatein ; secundo ad pecca-
Quatuor suut emissiones de ccelo : prima emissus lorum remissionem; terlio ad viitulum collalionen.
est diabolus, secunda bonus angelus, tertia Dei De primo: t Dedit poteslaiem discipulis suis cal-
Filius, quarta Spirilus sanclus : diabolus ne ad- candi super scorjiioncs "; > de secundo:« Accipile
niiitatur, angelus ut prscmiltalur, Christus ul rc- Spirilum sancluin; quorum ren.iseritis peccata rc-
niitial, .Spirilus ul inimillal. Diabolus, ne arimilta- mitlunltir eis »«; > de lertio: « Factus est repeule

"Eccli 24. " Gen. 18. »*I Cor, 13. •« Sap. 2. "Jjic. 1. " Luc. 5. »8 Rom. 14. " Luc. ".
~~ " Jocl 2. " Eccli. 14. '* Eecli. 24. " Luc. 10. " Joan. 20.
Lphes. A. "Luc. 10.
/.fll COMMENT.IN CANTICA CANTIC. - LIR. VII. 4G2
dc cffilosonns et replevil lolain domum *' >Spirilus .\ Ora ejus stibditi sunt. Descenriil crgo gratia Spiri-
saiicli virtiitibus. In primo ergo diabolo rcsislilur, lus sancli a capiie Chrisio in proelatos, a prselalis
in secuiitlo peccalum dimittitui, in lerlio gratia iu sacerdotes, a saccrdolihus ii subditos. ln figura
cor iingilur. In priino occtirriuir venienii, iu sc- subditorum < irruit Spiritus Domini in Samsoii, ut
cunrio rcs aufertur possidenti, in lertio illtiditur pugnaret cumPbilisibaso *9. > ln (igura sacerriotum,
fugienli. In primn ergo est circumspectio doli; in tulit Dominus de soirilu Mosiet dedit boec viris qui
secuiido, remcdium mali; in lerlio, possessio boni. loco ejus minisiraretit populo "*. In (igtira pralalo-
In primo itaque solo daiur verbo, in secundo flatu rum datus est Elioe spiriius Elisseo, ut sccrcta cceii
el verbo, in terlio visibili signo, audibili sono, |ile- pro eo revelaret propheiando.
niludinis officio. De verho. Tria sunl verba quibiis Sed imnc transeamiis ad illud quod in Penteco-
diabolo adversamur: Verbum incrcpationis, verbum ste Spiritus datus est audibili sono: ignis visi-
orationis, verbnm adinirationis. Pcr primtim ei rc- bili signo, pleniiudinis oflicio. Primuni ad eru-
sislitur, per secundum ejicitur, per lertium ca- dilionem, secundiim ad iiiflamniatioiiein, lcrlium ad
pitur. De primo : cum Satan esset a dextris Jcsu perfcctionem. Ad criiriilioncm religionis, ad inflan:-
sacerdotis magni, dictuni est ei: < Increpel in le Do- mationem dilectionis, ad perfectionem ministralio-
iiiinus, Salan ", > de sccundo ail Dominiis: t Hoc " nis. Propter. lioc inveuiinus: < Spiritus sancius est
genus non ejic.itur, nisi in jejunio cl oralionc »9; > mobilis, acutus, subtilis »'. > Mohilis sttbditis, acu-
de lertio legitur qnod Salomon per arijuratioiieni iu . tus presl.yteris, sublilis praelalis: 'Subtlilis, ne sint
vase dsemonesclausit. Scorpius iste quosdam iralii. pigri ad bella; preshyleris, ul piirgaut peccata;
ndcordis inriuralioiiem. Dicilitr eiiim scorpius quasi prseialis, ut imelligant secreta coelesiia. Mobilis crat
sine cordis pieiaie. Quosdum ad hypocrisim per qiiando irruil in Samson ad piiguauriuin contra Phi-
simulationem. Unde item dicitur scorpius quasi lislhiim*', el insiliil in David". Unde : < Ciim auriic-
scoria pielatis. Qtiibusdam invidet religionem. Unrie ris sonitum gradientis in cacuminc pyroriim, lunc
ilem dicilur scorpius "iiasi sngillans corda pinruin. cgredieris ad pugnam **. > Audi aciitiun: < Cuni
Secundo dalUs esl Spiiitus sanctus, no:i solum ver- venerit ille Spiritus verilalis, ipse argnct niuiiduni
bo, sed flalu. Tria facil flalus Spiritus sancli. Pri- de peccato, el de jusiitia, et de judicio »». > Audi
nio per lacrymabilem conlritionem lollit cordis dn- sublilem: < Paraclelus autem spirilus quem millct
litiam; secundo renovat, dum reniiitit culpam; Paler in noiiiine meo, ille vos doccbit omnem vcri-
leiiio quasi morluum reducit ad vilam. De primo : latem "«. > ltem : « Efliindam de spirilu meo su-
< Flabit spiritus ejus el fluenl aquse *•, > scilicel per omnem carnem, et prophclabuni fllii vcstri et
lacrymarum; de secundo hic dicitur: < liisitfllavil filiae vestrae "'. > Sic spiritus praelatorum jiercipit
eis dicens : Accipiie Spiritum sanctiun. Quoruin re- omnia, eliam profunda Dei »8. Noiandum quod die
miscritis peccala remilluntur eis* 1. > — < Spirilus primo tlaluscst Spiritus sanclus in igne. Trcs sutu
enim Douiini ferebatur super aquas*' >lacrymarum, qninquagenic: prima psalmorum, secunda dierum,
ul hanc impetrarent remissionem. Ita facta est rei.o- ti-rlia annoriim. Prima propler peccatorum remis-
valio. Unde: < Spirilura rectuin innova in visccri- sionein; sccunda, propter gralise ii.fiisionem; ier-
bus meis *'. > Iiem : < Emille Spiritmn tittiin el tia, propler gratiae percepiionem. Hsec est annus
creabunlur, el renovabis facieni lerrse**. > De lerlio juhileus. Est ergo ignis qui quinquagenam appre-
prophela: < Veni, spiritus, a quatuor venlis, el hendit, el est qui non laugit, et esl qui consumit.
suffla super inlerfectos istos el reviviscant *«: > Primus est ignis charitatis, 95 secundus diabolict*
Sic t inspirat in faciera hominis spiraculum vitae: insligationis, lerlius divinoeaiiiiiiadversionis. Pri-
cl factus est honio in animam viventem **.> Prima mam ergo apprehendit ignis charitatis, quia iu eo
donalio Spiritus sancli perlinet adsubditos, secunda datus Spirilus sanctus. Secundain non letigil ignis
ad presbyteros, tertia ad praelatos. Ad suhdilos qtii diaholicse insiigaiiouis, quia est difeclioui conira-
agunt prselia, ad presbyleros qui remitlunt peccala, r»rius. Unde, ignis fornacis Nabuchodonosor «9qua-
ad praelatos quibus revelantur coeli mysteria. De diaginta novein cubiiis ascendit.Adquinquagesimtiin
bis tribus diclum cst: < Moses et Aaron in sacer- noii pervenii. In quo posili erant pueri qui salvati
dolibus ejus; Samiiel inter eos qui invocanl notiien siiiit, his qui ad tertiam injusie aspirant,
ignisdi-
ejus *'. > Muses vero prselalorum, Aaron sacerdo- vinae aiiimadversionisest paratus. Qui proptcr spem
tum, Sainuel vero personam designat subdiloriim. suam falsatn.jam quinqiiagenarios secomputaiit. Uude
Ilic fil < i>D£jiieniuniin capite, quod descendil in ad preces Eliseignis quinqiiagenarios consuuipsil«°.
barbam barbam Aarou, quod descendil in orani ve- Estetalia missionum riislinclio. Fuit enim missus
stimeuti ejus *«. t Capul in quo est unguenlum angelus, fuit raissum Dei Verbum, fuit missus homo
Spirilus sancli esl Christiis. Rarba dextera, pnela- purus. Primus de ccelo, secundus de Patrissolio,
lus, barba siuislra, sacerdos, vestinienluiii Ecclesia. lerliusfuil homo missus a Deo. Piimus, cui noinen
" Acl. 2. •8 Zach. 5. " Malih. 17. *«Psal 147. *'Joan. 20. *« *» Psal 50 **Psil '
*« *« Gen. 1.
105. Ezech. 57. Gen. 2. *' Psal. 98. *« Psal. 152., *9 Judic. 14. »» Exod. 18 •' Sa
» IVVS "'Hcs-10* ,%"Rog"5- "J,,an-, 6, "6'Joa"-14- "Joel 2' "'' ^ur 2'
^Sfefei
463 THOM^ECISTERC. ET JOAN. ALGRINl *64
Gabriel " , secundus est Emmanuel •', terlius est A ficala cst nb Elisc convcrsalione. De primo angclus:
Joannes «'. Primus vcnit in .minisieriiiin , seciiiitlus < Elizabelh pariet filiuin, et vocabitur nomen ejus
in adjulorium, tertius in lesliinonium. In ministe- Joannes. > De sccundo: i Ahiit Maria in montaua
riiim, ut secrctnm Regis loqueretur cum Virgine; in el salutavit Elizabeth. > Dc lerlio : < lpse praeibit
ailjiiloriuni, ut misericordiam faceret cum ho- in spirilu et virtute Eliae8I. > Videainus niinc de
iiiine; in teslimonium , ut teslimonium perhiberet conceplione. Gabricl fit bajultis, Zacharias incre-
de lumine '*. Audi secreltim : <Spiritus sanclus su- dulus. Uterquc parens vetulus. Dajulus novse geni-
incredulus rei futuroo.YeluIustransccndilmelas
perveniet in le «*. > Et adjutorium : < Dominus lurae,
nosier refugium et virtus, adjutor in tribulaiionibus, naturse. Gratia nova per angelum iiiuoiescit, Za-
charias obmutescit, scnectus reflorcscil. Deprimo:
quae invenerunt nos nimis ''. >Item : < Conlitebi-
murei, quia fecit nobiscum misericordiam suam. > < El vocabis nomen ejus Joannein; > de secnndo:
Et lestimoniiim : < Ecce Agnus Dei ". > Isti missi < Et eris lacens, nec polens loqui; > de tcrtio -.
sunt miraculose. Primum misil superna civilas, t_Elizabelh cognala tua concepit filium suiim in se-
sccundum peperit virginitas, tertiutn genuit ste- iiectute sua8*. >
rilitas. Primus ftiit nuntius rediuirte feliciiatis; El moraliter : Per primum videamus quid iu nobis
B
sectindus.ul faceret opera charitatis; (ertius, ut conceperil.;per seciinrium quid rescindilur, per ler-
lium, quid occid tur. Ccnripiturgraliae novitas, re-
perhiheret testiinonium veritatis. De primo habe- scindiliir
iiuis laetiliam , cum secnndo operamur juslitiam , superfltia loquacitas, occidilur invettrata
teriium redimus ad De pritno iniquitas. Prinium ul concipi iur in nobis (.'evolionis
per pceniieniiam.
David : < Lsclalus sum in his quae diclasiint mihl: afleclus; secundum ut inveniattir in nobis orationig
Iti domum Doniini ibimiis «8. > De sccundo : < Do- divinse laudis, ptocdicationis tffeclus; tcrlitim, ut
mine, quis babilal.it in lal.ernaciilo tuo ? Qui in- reflorcscaut in uobis viiluluin profeclus. De primo
Paulus : i Gratia in me vacua non fuit8*. > Audi
gredilur sine macula et operatur justiliam «9. > affccium : i Filiseejus
Ait lenius : < Pcenitentiam agite, appropinquavil Uierusalem, nunt ate dilecto, quia
~3'.> De secundo : i Omnis sermo ma-
enim regnum cceloriini '«. > Angelus nuntius tli» amore langueo
citur. Isli tres angeli dicli inveniunlur in thco- lus ile ore vcstro non proccdat. Sed si quis esl bomis
De < Missus esl Gabriel"; t ul sedificet audienies et recedant velera de ore ve-
logia. primo: angelus
>
de secundo : < Vocabitur nomen ejus magni con- slro 8*. Undesponsoe dicitur : t Sonet vox tua iu
silii Angelus '*; > de lertio : « Ecce milto angelum auribus meis, vox eniin lua dulcis 89; > de lertio :
<
mcuin qui praeparabit vias luas'*. > Isti ircs figu- C Expurgalc velus feriiicnliim ut sitis nova con-
>
rati sunl in illis tribus quos vidit Ahraham descen- spcrsio sicut estis azymi 8*. Et sponsoc: < Iliems
dentes per viam : tres vidil et unum adoravit '*. transiil, imber abiit etrecessii; fiores appartierunl
non non Joannes adorandi in terra nostra 8'. > lliems malignilas in corde, iiu-
Quia Gabriel, erant,
her mollilies in carnc, (lorcs virlules in opere.
sed solus Christus. Sed ul ad nos isti moraliter
mittantur necesse est. Primo igitur fit in nobis Eccc conceptio miracttlosa. Scquilur colloculio.gra-
liosa. Vere gratia, ubi Maria salutat, Elizabeth pro-
Gabriel, id est forlitudo Dei; secundo Eiiunanuel, ut
phelal, Joannes exsullat. Salulalniaircni prsecursnris,
sit nobiscum Dominus, terlio Joannes, id esl grulia advcmuui Redemploris, exsultal in prje-
fortitudinis prophelat
Domini. Primo ergo habeamus poten- sentia sui De primo: < Venit in do-
Redemptoris.
liam, sccundo Dei praesenliam, tertio Domini gra- inuiii Zachariocel salutavit Elizabe:h ; >de secundo :
liain. Primum ad peccaiorum exlerminium, secun- < Unile iioc inilii ul maier Domiui mei venial ad
dtim in tribulalionibus ad refugiuni, lcrtium ari me ? t tle lenio : i Exsuliavit in gaudio iufans in
operationis auxihum. In ftgtira ciiim peccaloris rii- ulcro meo 88.>El moraliter : Elizabeth interpret.ilur
ctiim est ad Tobiam csccum : < Forti animo csto; in domus Dei, Maria sietla maris, Joannes graiia,ivsus
proximo est, ul a Dominocureris ". > El: < Estole salvalor vel salutaris. Domus Dei esl cordis sinceri-
lortes iu bello".> De secundo : < Domiuus virtuiuiii las, slclla maris esl specialis inlelligentioe vcritas.
nobiscuni ". > Unde : < Dominus noster rcfttgiuin Llizabeth ergo, id esl domus Dei concepil Joamieui,
et virtus ' 8. i De terlio : < Lcvavi oculos meos in duiii cordis purilas suscipit gratiaruiu infusionem ;
rnonles, unde veniel auxilium n-.ihi ' 9. > Uude Pau- Maria, id esl slella maiis coucepil Jesum, dum sj-e-
lus : < Plus omnibus laboravi, non autem ego, sed cialis inielligenlia, et credit Chrislum gloiiiicaliiin,
gralia Dei mecum 8*. > Quod autem missus Joanncs et ad ejus claritatem se sperat perventurara i i pa-
sit a Deo triplex esl probalio. Priraa a conceptione, slero. De prin.o invenit Dominus corda disci|iu-
secunda a collocutione, tertia a comparatione: a lorum recepiacula niunda, et infirsa cbaiisii.aliini
conceptione miraculosa, a colloculioue gratiosa, a donis. Unde sjionsa: t Tigna domori.in iiostianiin
comparalione virluosa. Priina angelica annuntia- cedrina, laqucaria nostra (ypressina 89. Ecce riotnus
lione, secunda malrum confabulalione, lertia signi- Dei. Seri aurii dona charisiiiaium infusa : < Lecltt.iis
«'LIIC. 1. " Maltli.l. "Joan. 1. «*Jbid. «»Luc. 1. «6Psal. 43. " Joan 1 *8 Ps-.l 1<>1
•9Psal. 14. '» Malih. 3. " Luc. 1. '• Isai. 9. » Malac. 3. '* Gen. 18. " Tob 5 " Hclir lY
" Psal. 45. " ll.iri. '9Psal. 120. 8°lCor.l5. 8'Luc. 1. *» Ihid. «31 Cor. 15 8**Caiit 5 8* Fiiltes'
4. "«Cant. 2. ** I Cor. o. " Cant. 2. 88 Luc. 1. •• Ca.t. 1. '
 465 COMMENT.IN CANTICACANTIC. - L»JJ. VII. 460
noster floridus •«, > De secunoo : < Pax Dei, quae A omnibus bominibiis erudiens nos 7; de teiiio : < Di-
t-xsuperal omiiem sensum, cuslodiat corda vcslra, visiones gratiarum sunt, untis autem Spirilus '. >
inielligeniias veslras in Chrislo Jesu Domino no- De primo et secundo: < Ilaeredes autem Dei, cohse-
stro " ! > Inrie de sponsa : i Quoeesl ista quse pro- redcs autem Chrisli«, > de tertio : < Spirilus luus
greditur quasi aurora consurgens, pulchra ut luna, bonus deducct me in terram rcctam '•. > Sequitur:
t-lecla ut sol, terribilis ut castrorum acies ordina- < Hic venil ut teslimonium perhiberel delumine".)
ta". > Progreditur quasi aurora, dum conscieniiac Quod dilueret, quod abluerei, quod lueret. Dilueret
respicil puritaiem; pulchra esl ut luna, qiiando obscuritalem, ablueret foeditalem, luerelcaptivita-
exemplo proximo confert utililatem; electa ul sol, lein: obscurilalem legis Mosaicse, fceditatem lam
qtianrio Chrisii et sperat el videt claritalein. F-cee actualis quain originalis culpse,captivitatem huma-
de collocutione. Sequilur de comparatione : i Prae- nse creaiurac. Prinium doclrina el miraculis, secun-
ibii, inquil, in spiritu el virlule Eliseparare Domino dtiin aqua baptisniaiis, tcrlium effusione sangumis.
plehem perfeclam 93.>In spiritu est proplielia, in De prinio verbo et miraculis : verbo quod ccepil
virlute perfecla justitia in plebe; exeniplum et do- Jesus facere el docere ". i Noxpraecessit,dies aulem
clrina. PFimum quo Agnus Dei demonslralur, sc- appropinquavil'". > De secundo : i Effundam super
cundum quo a Cltrisio laudalur, terlium quo pro- B vos aqitam iiiundain, et niundabiinini ab oniuibti.s
ximus converlitur. De priuio: < Ecce Agnus Dei qui iniquitatibus veslris '*. > De lerlio : i ln sanguinc
tollil peccala mundi 9i; >de secundo : i Inier natos teslamemi lui redemisli vinclos tuos de lacu in quo
fiiiilicriim non surrexit major Joanite Baptisla "; > non eral aqua ". > lluic lumini tres lestimonium
de teiiio : < Utconvertal corda palrum in filios96. > perhibuerunl. Porhibuit Pater, perhibuit Petrus,
lloraliler. Spiritnm prophetiae habemtts, dum futura perhibuit Joannes : Paler quod essel Filius, Pelrus
provideiiius lam hona quam mala ; perfeclam ju- quod esset Clirislus, Joannes quod csset Agnus.
tiiiam, dum quse nohis fieri nou volumus, aliis non Agmis qui lavaret, Cbrisltis qtti ungeret, Filius qui
fatimus mala. Tertio proximum coiiveriiiniis a sua induceret. Lavaret layacrn liiisericordiae, ungeret
nialitia. In primo inspicittir inlerni calamitas el oleo lsetili», inducerel rcgiium glorioe. De primo :
coeli felicilas, in sccundo libenier sustinctur adver- i Ecce Agnus Dei,ecce qui lolil peccala mundilil. >
silas, in lerlio proximi quserilur utililas. De primo : Hoc adverbium, ecce, demonslralivum cst. De sc-
< Meliusestiibi ingredi in vilamcxcum, qtiain duos cundo: i Tu es Chrislus Filius Dci vivi ", >—ulex-
oculos habentem mitti in gehennam 9'. > Unde hilaret faciem in oleo ' 8, — ait Pelrus. Tu, pror.o-
sponsa :<Nigrasum, sed formosa, filiseJerusalem98.) men csl denionstraiivuni..Christus unctio dicilur :
De secundo : < Si percusserit le quis in maxillam, C De leriio dicitur : < Ilic csl Filius meus dileclusin.
jiorrige ei et aliam 99. > Et sponsa : < Filii mairis quo mihi complacui, > ait Paler ' 9, qui in humeris
meae pugnaverunt contra me I9°. > De lertio : < Si suis ccntesimam ovem reportavil ad gregem **.
occupatus fueril homo in aliquo delicto ', > etc. Ta- llic, pronoinen demonstrativum est. Moraliter: Joan-
Ics*invitat sponsa sic : < Comedite, amici mei et bi- nes graiia, Petrus lirimis, Pater vero nonien est
bite, inebriamiiii, charissimi'. > Eccc comparatio. dilectionis. Ut igitur Cliristo cum Joaime lesiimc-
Sequitur: t Cui nomen erat Joannes ». >Joannes Dei niiim possimus perhibere, oporiel ut gralia ipsius
gralia dicitur. Merito hoc nomen ab angelo spiri- peccalis absolvainur, in unclioue devotionis foriilcr
tuaiiterei dalur *, cui lolius Trinitalis gratia iuiuc perseveremus, in dilcctione ambulemus. ltaque tc-
visu, nunc auditu in hapiisnio arqualenus rcvelalur. slimonium pcrhibeat Chrislo munda conscienlia, et
Unde hoc nomen trisyllabum in omni casu manet fortiter adhaereat nostra consianiia, ipsiini assiduc
immobile in singulari numero. Vidil ciiim Filiiun sequaiur ardeuier amoris vehememia, ut cuin Jesu
in carne, Spiriium sanclum in culumba, Patrem gaudcamus in veri luminis gloria. Amen.
audivil in voce». Emissiones luce paradisus malorum punicorum :
llarum gratia personarum triplicem agnovil gra- cum pomorumfruclibus; cypri cum nardo, nardus et
ti.un. Esl enim gr.ttia adoptionis, esl gratia incar- " crocus, fislula et cinnamomum cum universis lignis
naiionis, est g.ralia operalionis. Prima Patris, se- Libani, myrrha et aloecum onutibusprimis unguentis.
cunda Filii, tertia Spirilus saneti, Prima Pater vo- [CARD.]In his verbis horti fecundilas demonslra-
cat nos ad hsereditatem, secunda Filius nostram lur : Nam emissibaes et productiones Virginis di-
assumpsii infirinitaiem, tertia Spirilus sanctus de- cunluresse paradisus cum omniuus fruclibuset ar-
ducil ad civilatera. Priina Palris stintus hseredes el boribus, herbis aromaticis et unguentis. Et desi-
lilii, secunda Cbristi cohseredes cl socii, lctiia nos gnatur per paradisum Ecclesia, per herbas et
regil Spiritus consilii. Dc primo Paulus : < Qui me arbores, fideles in Ecclesia ; et eorum virlules no-
scgregavit ex utero matris meae, et vocavil per gra- lanliir in fructibus, opera in unguentis, sacrame.ita
(iam suam '; > de secundo : < Apparuit graiia Dei notantur:quse omnia emitti vel procedere dicunlur
"Cani. 1. *'Philipp. 4. "Canl. 6. 9" Luc. 1. »*Joan. 1. 9»Luc. 7. •« Lnc. 1. " Mallh. 18. *•
Canl. 1. •9Matth.5. '"Cant. 1. ' Gal. G. * Canl. 5. 3 Joan. 1. *Luc.l. » Matth. 3. « Gal. 1. " Tit.
2. « ( Cor. 12. 9 Rom. 8. '• Psal. 142. " Joan. 1. '» Acl. 1. ,3 Rom. 13. uEzceh. 3j.
" Ajioc. 5; Jer. 3. »«Joan. 1. " Matih. 10. >«Psal. 105. " Mati.li 3. " Ltic. 13.
 407 THOMiE CISTERC. ET JOAN. AEGRINl 408
cx lwc horlo, quia omnes hd les de Ecclesia: amticss A < Effunilam, aii Dominus per prophelam, super vos
lideliutn virtutes non aliter florcs aut frucius pro- aquam miindam el iiiiiiidabiniiiiiab omnibus inqni-
ferunt. Sacrameiilorum quoqtie imgiienta non pro- namentis vestris »*.> Isie esl fons rucdorum, secun-
ficiunl, nisi radix omniuin fides fingalur in Incarna- du.s fous liorloriiiu, lerlius fons agiioiiiin. In primo
lionis mysterio, per quam el Deus faclus est liliuss lavanlur baedi, itl esl peccatores ul sini mtindi; se-
mulieris, cl mulier Dei geniirix est effccta. Igiturr cttiido riganlur horti, id csl virtutibus studentes ut
per frutius malofuin punicorum, in quibus sub tiuo3 si.nl fecunrii; lcrtio polantur agni, id esl inno-
cortice mulia graua claudunlur, fructiis collegio- ccnics et mansueti, ui inebi ientur ab ubeiiate do-
rum vt 1 congregationum in Ecclesia figurantur; pcrr mus Dei »*.
fructus vero poinorum, signanlur 96 merila singu- Sccundus fons rigal uoslrain ariditalem. Iste
larum personarura. Per cyprum, qusc esl arborr eni.mfous ex paradiso exft, ctirrigat lotain terram.
candiria et odorifera, signatur castitas; per nar- Ilabemus eniiii i;i liorlo noslro vallem , cam-
dum hiimilitas, per crocum qui iu coloreni suum! J.um, collcm, vallis arida cst poenitentia sine lacry-
res quibus admiscetiir convertil, sicut fcrmcntum, inarum effusione; campus aririus, compcrta neccs-
Jariiiam coiispersaui iu suum lral.it saporem, cha- silas proximi siue coni|iassioue, collis aridus su-
ritas cxprimitur quse est omnium forma virtulum. R sleiilalio tribulalioiiuin cuui murmuralione; mons
Fislola, quae piirpurci coloris est, et saoguineni, ariilus, cognilio ccetesiium sine devolione. Sed de-
passionis rcpiajscntal, compassionem siguat, quac. dit Caleph Axsefiliscsuaeirriguum iufcrius et supc-
boiiiinem simililudini moiiis Cbrisli figurat. Per rius '*, id eSl nioniis ei vallis, et ubi liaecduosuut
tiiinaiiioiiiiini coforis cincrei moriis expriinitur re- et duo media sunl. Iste fous priusrigat vallem, s'e-
cordatio, per myrrham et alocn, major et minor ut David : Lacrymis ineis stralum iiieuin rigabo
caruis mor.ificaiio den.oiisiratur. Ilabeinus igilur in^ ". > Rigat campum : < Eritque aniina eorum qitasi
herhis, vel ipsas virtutes, vcl ipsis virlulibus insi- liorlus irriguus". > Horlus enim iiulrit tinde alios
gnilos. Habeinusquoqtiein hcrbis tninores , in lignis pascil, ei hac est compassio. Rigat collem ariversi-
vsro Libani et cseterisaiboribus illos qui virtulibus. latum, undc prophela : < Irrigal.it Dominustotrcn-
ct ineritis ai altiora coiiscendiiul. Sequilur : tem spinarum '• : > qui esl impetus iribulationiim.
Fons hqriorum, puteus aquarum viventiumqnw Rigat et montes, unde : < Rigans inontes de su-
fluunt impetu de Libano. perioribus suis '«. > liaque si liabeat potnilentia
[Tuo.J Islc fons est doclrina cceleslis qttsc surgit lacryiiiariim effusionein , proximus compassio-
in lioiio Douiini concluso, id est priiniliva Ecclcsia, . iiein, tribulalus exsiiltaiiouein, conlcmplans devo-
iii alios horlos, id esl Ecclcsias exea uascenics.irri- lioncin, pcffi-cla eril irrigalio, quia valles abuii-
get. Idera dicitur puteus : putetis, quia non oninihiis d.ihunt frtimcuto, campi replebuniur ubeiiate,
patet fons quia spirilualibus palei, et eliam mSnori- cvsultatiorc colfcs accingenlur, et erit t mons De>
bus. Majortbiisvcro pcr revelaiio;;enisancli Spiraus. inons pingiiis ". >
Aquaevivenle.ssunt quse de foniibus perpetuo ma- Terlius lons |ioiat. Tres sunl sitientes : Sitit pce-
nant, non cistemae qusedc nive vel pluviis impleiiiur nilens, ut possit pro Deo labores susliuere, sitit
sunt islse, sed fluunt im; etu de Libano. Libanus proficiens quae sursum sunt sapcre, sitit perfectus
candidalio inlerpretatur. H.-ecesl Ecclesia qu;c can- Ddim videre. Pro priino diciurus esl Doininus:
dida esl per vitam. De his fluminihus dicilur: <Qui i Sitivi, et dedistis milii bibere '*.> Pro secundo Sa-
credit in me, fluinina de veutre ejtts fluenl "." > mariianse mulieri: t Da mihi bibere **.>Pro tertio :
Ai.uae vivaefluere tlicuiiliir cum impetu, quia aipo- i Silio '*, > dixit in cruce. Primus fons est de quo
stolis [traedicantii.iisea nemo polest rcsistere: sed Rebecca, quse patienlia interpreiatur, potavit Da-
praedicandoaniinas impenderunt. Iste foiis est niul- inascum cl canielos ~",secunrius qui Samsoni a Deo
tiplex. Lavai, rigat, polai, imniund-i.m,aridum, sili- dalus esl post interfectos Philislhseos"; tertius qui
bunduiu. Quia vero triplex est immiindilia nostra, esl in porla Belhlehem.quoedomusDei inlerpretatur,
triplex est fons qui abluil. Prima csl cnl_.seorigi- de quo silivil David". De prinio dicitur : t Silien-
nilis, secunila culpae aclualis, lcrtia noslrae cor- tes, yenite ad aquas »*. > De secundo : i Qui siiil,
ruptionis. Primam abluit fons baptismaiis, secun- veniatet bih.nflumen , dc ventre ejus fluent aqu;e
dam fons lacrymosae confessionis, terliam fons su- vivse*9. > De tertio: « Siliyit anima mea ad Detiiti
pcrnae beatitudinis. De primo : < Erit fons palens; fontem vivuni *°. >Esi aqua mortua, esl aqua inlir-
tlomus David in abiutionem peccatoris et men- ma, est aqua viva. Prima est gratia qua erumpit
6truatae ". > De secundo : < Quis dabil capili meo, homo in superbiam, secunda gralia qua formidat
aquas, et oculis meis fontem lacryiiiarum " ? > De, homo operari propter pigritiam, tcrtia est gratia qua
lcrlio Roelius: bene operalur propler sapieiiliam. Prima est inare
Da. Pater, augustammen.i comcenderescdem, i.ioitiiiiin.inqno iiulla crcatiirapotest vivcre, hoccest
Da foit ent luslrare boni. aquaJericho qiiam sanavil Elisseusiiniiiisso sale".
" Joan. 7. " Zachar. 13. !3 Jer. 9. »»Ezech.56. *' Psaf. 33 "Judic. 1. " Psal. 6. '"Jcr 31.
f" Joel. 3. "*-Psal. 10". a' Psal. 67. " Malih. 25. " Joan. 4. »* Joan. 19. »' Gcr, -21.
j" Jiidic. 15. " II Ivea 23. " Isai. 55. «• Joan. 7. *• Psal. 41. *'IV Rcg. 2.
 *C9 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VII. 470
Secunda esl aqua de Mara, de t.ua non potue- A . nitatem, (erlii supernam dulcedinem. Primi quao
runl filii Israel, propler amaritiidineni, bibcre , suul sujier lerram quserunl «'; secundi < cum co •
nisi ex Iigni.id eslcrucis, impositione *'. Terlia est gnovissenl Deum.non sicnt Deum glorilicaverunt»',•
de fonle qui est in porla Bethlehem, de quo deside- terlii quse sursiim sunl sapiunt"*, id cst aquas.qme
ravit David potare *'. Pri.nani ergo sanal Elisa?us, de Lihano cum impetu fluunl, id esl de candore sti-
id esl Deits meus Dominus, imposito sale sapientise ; pernae glorioeveniuni.
secundam Moses, id est salvatus ae aquis, Christi Fons horlorum : puleus aquarum vivenlium, quat
crucis confessione; terlia defeiiur ad David, sci- fluunt impetu de Libano.
licet visu desiderabile, id esl Chrisluin, trium for- [CAB.] Horto diffusius emendalo, suhditur de
lium vindicatione, scilicel Eleazar, id esi Dei mei fonte signalo. De quo dicilur quod ipsc est fons hor-
fortitudo, Semeias, id est obediens Domino, Jesboam lorum, id est fonsde cujus rivo horti riganlur. Nam
id est desipiscens, qui stulla mundi eligil cum Chri- quum dixisset Filiusrie scipso in Ecclesiast.: <Sicut
slo, ut confundal sapientes. Noiandum quod anima aquoeduclus exivi de paradiso «', > subjunxit: <Ri-
aliquando siiil Deum, aliquando sitit ad Deiim, gabo hortum meum planlalionum "*. > lpsa igilur
aliquando sitit in Deum, aliquando silit secundum est fons, filius rivus, hortus plantalionum herbis ct
Deum. Deum sitit qui dicit: < Anima mea deside- " arboribus supradictis cousitus est Ecclesia, quoe
ravit te in nocte, sed el spiritus meus in praecordiis rigatur fluvio qui manat de fonte signato. Ipsa qtio-
meis **. >Ad Deiiin anima silit, quse dicit: <Si- que propler inscrutabilem profundilaiem graiiarum,
tivitanimamea adDeiiin foniem vivuin *'. > ln Deum quoe in ipsa coiigesloe sunt, puteus cst aquarum vi-
anima sitii, quse dicit: < Sitivit in le anima mea*'.i venlium, id est gratiarum salieiiliuui in vitam aicr-
Secundum Deiim silit anima, quse riicil: < Concu- nam; quae gratiae, prseslando beneficia hominibus,
pivit anima mea desidcrare justilicationes luas, in iluunl copiose, fortiter, et cum impelu, cui resisiere
omni lempore **.> Silit aniina Deutn, quae cupit non possunt adversarii noslri, maligni spirilus.
experiri quam suavis cst Domiuus; silit aniina ad Fluunl aulem de Libano, id cst de ipsa Virginequoc
Dominum, quando supra se elevari et rcgem in de- dicit de seipsa in Ecclesiastico: < Ego quasi Liba-
core suo desideral; in Deum anitna sitit quando nus non incisus vaporavi habiiationem meam «*.>
|.er meiitis exccssunt tbta in Deiim transire concu- Ipsa enim sine incisione cuin inlegriiate virginitatis
piscit; secuiidum Deum anima sitit, quando de pro- filium peperit, sicut Libanus arbor lliuris vaporein
pria vohintaie vel suo arbitrio relinquit ut dical: emittii odoris.Elattende, quod dicil, < Vaporavi hoe-
< Non veui facere volunlatem meain*8. >ln primo Q ( reditatcm nicain. > Ac si diceret: lllum sine la>sioiic
Deus intrai ad aniraum, el animus redil ad seipsum; perduxi: qui habitahil in me corporaliler, ct ego
in secundo asccnriit supra seipsum, el elevalur ad spiritualiter habilabam in eo. Ad hunc auiem fluxum
Deum; in tenio animus elevalur ad Deuni etlotus el impetum aquarum flucnlium de Libano, perliucl
trahsil in ipsum ; iu quarto animus exil propter ilfud quod sequilur :
Deumet descendit sub semetipsum. In primo animus Surge, aquilo, et veni, ausler , et perfla horlttm
iugredilur ad scipsum, in secundo transgrcdiliir meum, tt fluent aromala illius.
seipsum, in primo intr.it ineditatione, in seciindo [Tno.] 1ii aquilone et in auslro duse tentaliones
ascendit contemplalione, in terlio iulroducilur in Ecclesioe designantur. In aquilone qui est frigidus
jubilaiionc, in quailo ingredilurex coinpassioue. venliis, auslerilas mundi terrculis; in auslro qui
Fons esl gratia in evidcnli pluribus posila. Puteus est calidus, blanditia fallenlis accipitur. Hac gemma
gratia solisspiritualihus manifesta. Tres sunl putei, tenlaiione fatigari Ecclesiam, in parabola de bono
ut jam dixiraus , quos foderunl servi Isaac *9. Pri- seinine ostcndit Dominus sic exponens : < Nam qui
mum appellant caliunnias, secundum inimicilias, cecidit supra petram, hi suut qui cum gaudio ex-
terliura abundanliam. In primo sumilur aqua sx*- cipiunt verbum, sed radicem non habeni. Nam facta
cularis prudentise, in secundo litteralis scieiitise, " persecutione , slatiin propter verbum scanlalizan-
in tertio ccelestis sapientioe. De his aquis diciturin lur. Et quod cecidit inter spinas : hi stint qui sus-
Joh : <Ecce giganles geinunt sub aqtiis et qui cum cipiunt verbum , sed a fallacia divitiarum suffocan
eis habitant««. > Gigantes in Iribusprac caeteris ho- tur, el sine effectu effieiunlur"«.> Austeresl Spiritus
minibus notabiles sunt. Primo quia sunl geniti de sanclus, aquilo spirilus malignus; qui quasi con-
lerra; nnde dicitur : a yij quod est terra; secundo fliguni pro salute el damnatione hominis. Aquilo
quia magni, lerlio quia fortes. Primi enim quaerunt euim ex signis extcrioribus iiiternam noslram per-
terrena, secundi alta sed philosophica, lertii forliier cipiens affectiouem, prirao velox esl ad excogilan-
scquuntur coslestia. Primi tractant de lerrenis dam malignitatem, secundo imporlunus ad tentatio-
propler terr-na , secundi de coeleslibus propter nem, tertio gravis ad obstinalionem. Quia juxta
terrena, lertii de ccelestibus propter ccelestia. Primi primum dicilur aquilo quasi aquilts oeior; unde
quserunt temporalem utilitalem, secundi glorise va- Jeremias: < Velociores fuerunl perseculores nostr»

**Exod. 15. *» II 13. ** Isni. 26. *» Psal. 41. *« Psal. 62. *' Psal. 118. *» Joan. 5.
Reg.
"Gtn. 26. »°Job26. " Colos. 5. *' Roin. 1. "' Coloss. 3. 8SEccii.21. .»*Ibid. " .Ibid. "« Malth. 13.
 471 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 471
.iquilis cceli ". > Juxla sccundum dicitur aquilo,», A slrum ••; > de lertio : < Duxit me pcr viam austra-
quasi aquiete longe. Unde: t Cogitaverunl iniquila- lem, et ecce poria quaercspiciebat ad austrtim '•. >
les in corrie tota die, ronstituebant praelia'*. >Juxlaa Contra ir.alignitatem apparuil incolumbse specie";
lerlium dicilur aquilo quasi a;;uas ligans oncre,; conira aeslttm importunitatis, in nube "; contra
scilieet congejando inobsliiiaiione. Unde propbeta:: frigus obsiinationis, in igne ". Sic ausler adveniens
< lndiiraverunt faciem su.un supra pelram' 9. > De e hortiun cordis nostri recreai. Si enim invenerilcor
piimo :j Qtti extendit aquilonein snjier vacuum'°,>> lucidum in coeluni,amplius provehit; si lenebrosum
deseouudo: < Venius luibiuis vcuiebat ab aquilo- ut abyssum/ad claritatem reducit; si conslanlia
ne6'. > De teriio: t Ab aquilone pandetur omne ma- solidum, ut terram lirmius facit; si lubricum ut
1.1iii". >Ctim liiinc S; iiitits sanctus expellit assumitl aquam, ad solidilatem relrahit. Quia «oiniiia quae-
septi.-ni alios spiriius nequiores se «'. Sunt eniini cttnqiie voluil Domiiius fecil in coelo et rn terra,
scpiem Jjoni, seplem nei.uam , seplem tiequiares. in inari et in oranibus ahyssis : educcns nubcs
Sjiirilus boniis, spirittis sap.cn.i;e, cui opponilurr ab extrcmo len-oe'*. > Priiiium terrse, sunt opcra
iieqiiaui, scilicet spiritus insipicutise; nequior estt bona; inedium, opera indifferentia, ut coine-
spiritus siii.iil.uoe sapicntise. S|>iritus bonus intelli- defe, elc.; Cxtrema terrse, sunt peccata, propler
genlise , inalus stultilisc, ncqtiior simulatio disci-- " quod sequunlur ista : nubes, id esl caligo confu-
pliiuc. Bonus spirilus consifii, neqttam sptritus im- sionis, fulgur, lerror tnajesiaiis, pluvia flelus com-
prudentiae, ncquior simulalio provideniise. Spirilusi |.u;n liouis. Sic eniiii operatttr in nos Spinius san-
boiius forliiuilinis, iiequain spiritus ignavioe, ne- ctus : piius enim de rccordatione peccaloriiin
quior infirmilaS falleiitis virtulis obtiinhralione. coiifundiiiiiir, secundo terrore concuiiiuur, lertio
Bonus est spirilus scienlior, nequain iguorqiilise, in fletti coiiipungiiiiur. Nubem aspicio supcr ine,
nequior tisurpatio scientise. Bonus est spiritils pie- quoiies i confusio faciei mese cooperuit me'«. >
tatis, iiequam impielalis, nequior falsoe pietatis. Fulgura excipio, quoties lerrores Doinini militant
Bonus esl spirilus liinoris, nequam spirilus teineri- conlra nie ". Pluvia dcsccndit, quolies possuin
talis, nequior dolus fleUe religionis. Cum ilaque straium mciiin rigare ". Posl lalein pluviam venli
nquilo sit maluiii, el initium mali, nolandum qnod de Ihesauris producuutur, quia posl fleuini couso-
esl malum quod inqiiiual, nialuui quod inquietat, lalio sequitur Spiiilus sancii, quia vcuii dicuiitur
lnaluni quori crucial : scilicct peccatitm, diabolus, dona ejus quse consolanlur. Uis priuiogcniia A'-
infcrnus. Conlra hanc triplicem pcstem, scilicel pypii '« pcrcutiuniiir ab honiine, id esl arroganiia
culpse,ptigusc, pu nse, oral David triplicem miseri- r( saiiclilatis, usque ad j.ecus, id esl sii|.cibiaiu va-
cordiaiu Iribus psalmis. Primus : < Miserere mei, uitalis.
Deiis.seciiiidum 97magnammisericordiam luam «*; Quatuor ex scptera vemis periinciit ad iutcllc-
sccuudus: < Mserere mei, Deus, quoniam con- ciuiii, tres ad afJecluin. Ad iulellecium enim pei-
culcavit nie bumo *"; >terlius : i Misercre mei, Deus, liuet sapere, intelligere, discemere, scire; ad af-
iniscrere mei, qiiiuiiam in te confidit anima mea *«.> fecliim, coulitlcre, diligere, limere. Ex his qualuor
lloecaquilonis triplex hoc veistt o.->tendiiurlenlatio. irium surgil alleclio, quia prius est intelligcre,
< Non me demergal icmpesias aquae, > scilicel vio- deinde allici iutelleclis. Spirilus sapienliae spirat
lenta in advcrsis te.ntatio, < neque ahsorbeat ine a meridie, spirilus iul(*lleciusab oricnie, spiiilus
profundum, > scilicet fraudulenta impieiatis dece- consilii ab aquiloiie, spirilus scicntioe ab occi-
plio, < neque urgcat super me puteus os suum «' > denle. Tlicsamus unde einanal in quattinr ga-
scilicet res pcriculosa desperatio. zophylacia riislingiiilur : piiiiniin fahricatur in
Auster vero adveniens contra praedicta tria, tria parle occideulali, ex scnsu hisiorico; sccundum
operalur : Velocilaleirt malignitatis temperat, im- erigilur in plaga scptentrionali, ex sensu mo-
poiiiiiiilatcni exstinguit, obstinationem liquefactai, rali; tertiuui ex allegoria iiislrucium . slal ad
juxla tiiplicem sui nominis interpreialiouem • "«- orienlem; quartutn vero ex anagoge in me-
Juxta piimum dicitur ansler quasi auras tempe- ridie. In occidenlali reconditum esl argenlum elo-
rans, juxta seciindum dicitur atister qtiasi aqui- (.ueniise; in sep-.eiitrionali, variae et innumerie
lonis uredinem slernens, jnxla' lertium riicitur au- virtutura geiuma*; in orientali conlinenlur pur-
ster quasi atigens scmina terrae, vel quasi auferciss pura, et hyssus, ct csetera ornauicnla regalia iu
sterilitalem. Contra primum dat ausler peccalori sacrameiilis Ecclesiae; in meridiano cusloditur au-
fontem lacrymarura, conlra secuiidum fruclum vir- rnin coalestis sapientise. In primo lides ertiditur,
iiiium.contratcriium iitlioino lotus-pergal iii Deuin. in secundo operatio insiruitur, iu lerlio devotio
De primo: < Converle, Domine, captivilaieni no- excrcetur, in quarlo coelesiium conlemplatio iu-
slram sir.itt lorrens in auslro««;> de secundo : thoaiur. Per hisioriam quid facluin sil riisciuuis ;
< Plumcscil accipiter expandeiis ulas suas ad au- per moralitatem quid faciendum sit cognosciiuus,
" Thren. 4. »8Psal. 159- «9 Jer. S. 6" Job 26. 61 Ezech. 1. «« Jer. 1. «'Lnc. II. «* Psal.
50. «• Psal. 55. «« Psal. 56. «' Psal. 68. 6« Psal." 125. 69 Joh 39. '• Ezech. 40. " Mallh.
5. T» Matth. 17. '» Act. 2. " Psal. 134. Psal. 43. '« Psal. 87. " Psal. 6.
"•Eiod. 12,
 473 COMMENT.IN CAJNTICACANTIC. — LIB. VII. 474
l>cr allegoriam sacranicnlaEccIesisequomodo praoce- - A quarttts sui amoris ignem acccndil. Dc pritno ail
tlentium rerum figuris pracnunliala sint inielligimus, Aposlolus quosdam esse inflatos spirilu carnis
Peranagogen: < lnvisibilia Dei per ea qusefacla suult suse88; de sccundo: « Nos sj.iriltuii biijiis mundi
inlellecta couspicimus ". > Ab his qualuoi- venliss non accepimus «9; > de lertio : « Spiritus Dei malus
venit spirilus ul reviviscanl mortut, sicut in Eze- vcxabal Saul 90; > de quarto : i Spirilus sancius
chiele legitur««. Faciamus igitur quemdam homi-- riisciplin.fi effugiet fictum et auferet se a concu-
nem inleriorem, cujus ossa sint naturales poientiae,, piscenliis quse sunt sine intelleclu ". > Primus ita-
ut pudicitia, sobrielas, quae sine charitate non sunlL qtie spiritus est spiritus impuritatis, secundus spi-
virtules, et sic ossa arida; superponantur nervii riltis lalsitalis, tertius iniquitalis, quartus Spiritus
fortiludinis, ne dissipala jaceant; superindttcalur• verilatis. Primus eniin maculat gulositate et Iuxu-
opus pietatis quse ad fovendam carnem paupertim. ria, secundus decipit vana gloria, lertius dolet
Vel nervi sunt discrelio quse virlutes copulal, caroi culpa remissa et collata gratia, quarlus relribuit
sensualitas, quse ossa et nervos tegit, diim sensus: sua promissa. De primo dicitur : < Cum immundus
suos eis applicat. Superexieudatur culis honestatis; spiritus exierit ab liomine ", > etc.; de secundo :
in conversatione per limorem. Formalus est homo,, (Citrn loquittir mendacium, de proprio loquilur"; t
sed adhuc non vivit, donec informet ista charilas, , B dc tcrtio : < Assiimil septem alios spirilus ncquiores
scilicet Spirilus sanctus, qui venil aquatuor ventisi se9*; > de quarlo: < Cum assumplus fuero, mitlam
praedictis per intelligentiam. Surgente igitur aqui- vobis Spirilum verilalis9». > Sed quia nou omnibus
lone venit auster, id est Spirilus sanctus, el perflal datur discrelio spirituum, sollicite oporlet pcnsare,
hortum cordis nostri. Sed primo sufliat, secundo < ttl iioii crerialur omni spiritui, sed probatc spi-
afllal, lerlio perflat. SufDat, fugiunl phantasmata; ritus si cx Deo sunt". > lste spiritus immundus
afflai, el veniunt clTartsmala; perflal, et fluunt aro- polltiit in deleclatione, in consensu, in opere. Inde
mala : phantasmata suggeslionum iniquarum, cha- Joanncs in Apocalypsi vidit tres spirilus immundos
rismata spirilualinm graliarum, aromata coslestium egredienles de ore draconis in modum ranarum *'.
deliciarum. Audi sufflationem : Cum Cltristus post Rana euim in palude habitat, ventre langit lerram,
resurrectionem apparuil discipulis suis, insuuiavit pedibus frequentes sallus facit. In palttde enim ha-
eis, dicens :« Accipite Spiritum sanctum ". > Qtto- bitat, qui in luxuria delectatur, venlre tangit lerram
modo ftigiaut phantasmala Subdil: « Querum retni- qui cousenlit, pedibus dal saltus cum operalur.
seriiis peccata, remiltunlur eis*1*.> Per afHatibnem Isle spiritus immundus inquinat: primo per fluxum
quoque, sic veniunt charismata , voces diversse cogitationum, secundo dum incendit desiderium ,
consonant, faiilur Dei magnalia »*, quia alii dal C terlio per effeclum operum, quarto per stiperflui-
genera linguarum, alii discretionem spitilutim, lalem conversationum. Inde esl quod puerum mit-
alii interpretationes sermonum •*, etc. < Ilsec oinnia tebal sscpc in ignem, et frequenter in aquam, ct
operatur unus aique idem spiritus dividens sin- aliidebat in lerram, et despumare faciebal •". In
gtilis proul vull8*. > II c audi perflalionem : Ptr- aquam. enim mittit per fluxum cogitationtim, in
fla, inquit, horltim meur.i, et fluenl aromata, id ignem dum accenriil desideiiiiiu, collidil in terram
est audi sponsam flueniem aromaiibiis coelestiuni perpelratione operum. Despumare facit per mulli-
deliciarun). < Qusces!, inquit, ista quaeascendit per i-sdincni superfluitatum. Spuma cnim ex superflui-
deserium, deliciis aflluens85-86?> Sed ipsa sponsa laie nascilur humorum. Sequilur :
in adventu Spiriuis sancti desiderans ejus fepleri Spirilus mcndax, ipse mentitnr inventione,
gralia el charitatis fervorem in suis inembris ac- mcntitur promulgalione, mentilur promissione.
ceudi, IIt per cuin auior augealur Dei et proximi, Mentitur promulgatioue, quia atl mentiendtim :n-
et discretio spirituum per eum comparettir, cla- slrttit; menlilur promissione, quia promissum non
inal : restituit. Primo fuit cjectus, secundo homo infeclus,
« Veni, creator Spirilus, rcple luorum corda fi- tertio homo deceplus. Dc primo: i Cum loquitur
delium". > Qualuor sunt spirilus : Est enim spi- " nienilacium, de proprio loquilur, quia mcndax esl,
rilus carnis, spiritus inundi, spirilus diaboli, spi- el pater ejus ", > iri esl mendacii. In secundo ait :
rilus Dei. Primus esl spiritus immundus, secundus i Ero spiritus mendax in ore omnium prophelariim
spirilus vanus, lertius spiritus iniquus, quartus Achab''". >In tertio mentilus est Evae, cuin dixit :
Spirilus sanclus. Primus inficit, secundus illudit, <Cur prsecepit vobis Deus ut non comederetis de
tertius fraudem invenit, quarlus ad succurrenritim ligno scienliae boni et mali? > Et illa : < Ne forle mo-
venit. Primus incendit desiderium, secundus facit riamur. > El ille : < Ncquaquam moriemini. Scit
hominein lubricum, lerlius virlutibus evacuat cor cniiii Deus, quia in quocunque dic comederilis cri-
imprudenlium.quarlusrepletcordasiiorum fidelium. tis sicul dii '. > Menlilur proximo , inculilur
Primus desideriorum molus extendit, sccundus fa- sihi, mcntitur Deo. Mentitur proximo, dum veruiii
voris velum expandit, lertius erroris laqueos tendil, pro falso, vel falsum pro vero affirmat; menliiur
" Rom. 1. •• Ezech. 37. " Joan. 20 «'* lhid. «*
*' Invoratio ad Act. 2. " Cor. 12. 8*Ibid. «»-»«s» Cant. 8.
Spir. sancl. »« Colnss. 2. «* I Cor. 2. " I Rrji. 16. 91S.ip. 1. "Lnc. II. Joan.
8. »> Luc. 11. "Juan. 16. »6 I Joan. 4. " " Joan. 8. "»'I! Pnal. 21.
' Gcn. 3. Xyoc. 16. "Marc. 9.
473 TIIOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 476
sihi, dum peccalum suum dissimulal; mentitur Deo, > iniquo : ipse eniin spirilus principalis. Unde';
dum vottim adimplere non curai. Proximo mentie- < Spiritu principaii confirma me '«. > Est enimSpi-
batur, cui dixit Daniel : < Recte mentitus es el tu ritus verilatis. Primo itaqite venit Spiritus sanctus
in captil tuum*. > Ut enim Suzannam occiderent, hoc ordine : Primo spirat, secundo instruit, tertio
nienliebanlur sacerdotes impudici. De lerlio ail evacuat, quarto pracverlit. Spirat graliam praeve-
David : < Insurrexeruut in me testes iuiqui, ct nientem, inslruil militantes ad mali fugam et boni
mentita est iniquilas sibi', i sicut menlitus est eleclionem, evacuat arrogantium prsesumptionem,
Adam, qui peccatum stium excusavit*. Sicul Ana- praevertit pigritantium infidam securilatem. Pri-
nias el Saphira qtii pecuniam ahsconderunl*. Men- mum, ut corde contpungatur; secundum, ut com-
litur Deo. Unde Joh : < Nunquid Deus noster in- punclus justificelur; tertium, ut gratia prseveniens
diget mendacio ul loquamini pro eo dolos 6? > Sic merilis non imputelur; quartum, ut fuga gratise
mentiti sunt filii Israel, qtii corde redierunt in limcatur. De his quatuor dicitur : < Spiritus ubi
,/Egyplum'. Spiritus ncquiiise, sicul diclum esl, vult spirat, et vocem ejus audis, sed noscis unde
fraudes invenit, virlutibus evacuat animas impru- venil aut quo vadat". > Ubi vull spirat, diun con-
ilentium, laqueos lendil. Invenit fraudes, ut ser- ferlur gratia; vocem ejus audis, diim nostra in*
pens Evac cum filiis sensus corrurapal'. Virtutibus 1I slruitur malilia; sed nescit unde veniat, quia quid
evacuat animas imprudeutiiim ; e| sic dcscendentem ex 98 meritis proeedal lua non liabet conscientia ;
a Jerusalem in Jericbo despoliat 9. Laquens lcndit, aul quo vadal, qtila nescis ad quem fincm tua ve-
ut sic hominem ligatis periibus et manihiis in tcnc- niat jusiitia. Sequilur:
bras exteriorcs ejicial 10. In priino aniillit viam, in < Reple tuorum corda fidelium. >Priuio supplei,
secundo Domini sui pcrriil graiiam, in lertio adver- secundo
replet, lertio complel. Supplet quod.nostra
sarii sui sustinet angarias. De primo ail proplieta : non polesl infirmitas, replet qtiori evacuavit ini-
< Dissipalae sunl viae, cessavit transiens in se-
quitas; complet, ut perseveret in nobis sanclilas.
mila ". t Fit cnim Dan coluber in via, cerastes in Primum ut ad
operandum sit homo robuslior ; se-
semila ". Ipse enim est spiritns Dei malus, qui cundum, ttt sit virlulibus locupletior ; lertium, ut
agitabat Saul '*. De sccundo : i Misil hoslis ma- sil longanimior. Dc primo David : < Et spiritu prin-
num suam ad omnia speciosa Jacoh'*.> Undu idem : cipali confirma me ". > Sed < Spiritus sanclus ad-
« Dispersi sunl lapides sanctuarii in capile omnium jitvat iiifirmitatem nostrain. Quid enim orenius uli
platearum ", > quia Nabuzardan princeps militise oporlet nescimus, sed spiritus orat pro nobis gemt-
transtulil vasa templi in Babylonem '«. Isiid fecit -. tibus inenarrabilibus ~~, > ut < quod possibilitas
nequam spiritus. Unde : i Assuniit septem spirilus noslra non oblinet, ejus nobis iiilercessione done-
nequiores se ", > Iste nequain spiriius tliciiur se- lur ". > De secundo : t Repleti suntomnes Spirilu
plifortnis, quia scpliformi prival gralia. De lerlio : sanclo, et cceperunl loqtti ~~.> De leriio : i Spiritus
<In via hac qua ambulabam absconderunt laqueum tiitis bonus deducet me in lerram reclam ". > Se-
niilii1S. > Unde Job rie Behcmoih : < Nervi lcslicu-
:
loriini ejus perplcxi ". > Hic spirilus ila obstinat quilur
hominem, ul nec os stium aperiat ad oraiionem et i Et lui amoris in eis ignem effunde. > Isle ignis
confessioncm, nec aures ad praedicaiionem. De quo primo consuinit, secundo accendit, terlio urit.
Dominus in Evangelio : < Sur.le et mtttc spirittis, Consttmit salubriter, accendit suaviler, urit feli-
cxi ab eo ,0. > Ecce lerra est inanis et vacua, et ciler. Primum in conrersis, secundum in juslis,
leuebrae sunt super facicm al.yssi ". Qiianlum ad lcrtiiiin in sanclis et angelis. In primo peccaium
mens excedere, in
spirittim iimniindtim lencbrac sunl super faciem incipil recedere, in secundo
et homo exutus hac morla-
abyssi; qiiantum ad vanum, terra est inanis; quati- lcrtio gaudel angelus
tnm ad neipiain, tcrra est vacua : lenebrosa, pro- litato. Primum fuil in Maria Magdalene, sccundum
tertio afliciunuir seraphim
picr gitlosilatis ct l.ixitria: caligineiii; inanis, pro- n in Joatine evangelista,
consumens est ". >
jiler niundi vanitatem ; vacua, puopter amissam ardenlia. < Deus noster ignis
virtutem. Sed < spiritus Domini fercbalur super Unde : < Dimissa sunlei peccala multa, quoniam
De secundo : < Ignem veni
aquas istas", > quia spiritui immundo opponil spi- dilexit multum ".>
ritum mundiiin, spirilui vano spirilum sapieutite, millerein lerram , et quid volo uisi ut ardeal **.>
: < Ego diligentes me diligo. Et
spirilui iniquo spiritum rectum. Primuin, ut auferat Juxta liunc dicitur
imiiiundo spiirciliam; secuntlum, ut auferal vano qui mane vigilaverint ad nie, invenient me »'.> De
mundi slulliliam; tertium, ut faciat jusliliam. Pri- leriio : < Qui facis angelos tuos spiritus et minr-
inuiii oppouil inimundo, quia spirilus altingit ubi- slros luos ignem urentem "6. > Hoc angeli assidue
que propter suam miindi>iam "; secundum vano : ardent. Unde : < Charilas nunquam excidil",>
benignus esl enim spiritus sapienlise**; tertium, quia habiia in via, habelur in patria.
' • ~ Luc. 10. '• Maltli.
•Dan.15. »Psal.26. * Gen. 3. « Acl. 5. «Jobl3. Exod. 16. Gen..3.
'* '» Ibid. "IV Reg. 25. " Luc. 11.
22. •' lsai. 53. " Gen. 49. " I Reg. "10. Thren. 1.
" Ibid. « Sap. 8. ** Sap. 1. " Psal. 50.
'" Psal. 141. '• Joh 40. " Marc. 9. Gen. 1.
~~ Rot.i. 8. " Ofiic. Eccl. 30Acl. 2. " Psal. 142. " Deut. 4. " Uc.,.
"Joan. 3. "Ps.il. 50.
»*I.uc. 12. *«Prov. 8. ,6PsaI. 103. " I Cor. 15.
*"'' COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. VII. 178
Surgeaquilo, etveni, atister, perfla horlum meum, j*istringat teslam: « Licet is qui foris est velus homo
e.tfluenl aromala illius. noster corrumpatur , is tanien qui intus est reno-
[CAR.]ACsi dical ad spiriliim neqtiam qui per vatur de die in diem *8. > Audi quomodo quarti sunt
aquilonem designatur: Surge, neincumbas Ectiesiae, insensibiles ex superna dulcedine. Lapides, fuqtiit,
til eam deprimas ; sed recede et cede victus ab ipso lorrenles illi dtilces fiierunt. Primi adhuc Dominum
tibi praedicto. Tu aulem, ausler, id esl inspiratio exspectant, secundi vocant, a lertiis jam suscipitur,
sancli Spirittis, perfla horium meum,\A est nialri in quarlis j'am pascitur. Primi pro ver. cundia, se-
mese perseveranter, el insuffia graiiarutn abiuidan- cunili ex pttra concienlia, lertii pro jiatieniia, quarii
liam, ut ab ipsa abundanter el indeficienter defluant pro sapientia. Piinii dicunt cum centurione: < Do-
ad infirinos beneliciorum remedia. Sequitur ex niine, non stini
dignus ut intres sub letliim nieiiin
voce malris : *9. > Secundi diciiul ciiiu Cleopha et Ainoa : < Mane
CAP.V — Venial dilectus meus in hortum sttunt, iiobiscum, Dontine"0. > Tertii
ut comedat fructum pomorum suorum. gaudenles cum Za-
chsco, suscipiunl iltuiu in doinum suain ". Quarti
[THO.] Venial Doiiiinus iu Ecclesiam suatn, ut liabcnt ccenaculuin
eain conservel immacuiatam, ac fidei fruge fecun- graude slratum, ubi pascha
cum discipulis suis nianducat". Vel, si placel, iu
dam. Quandiu enim dicere polero : < Diligam le, •R
uno homine hos quaiuor hortos accip.e. In primis
Domine, virtus mea '«,> eripiet me de inimicis meis, homo quasi olera vilia, se per huinilitalem re-
et super excelsa regni stauiet me **, ul comedat incipil
putare ; secundo, lanquam poiui scoriam lempora-
fruclum pomorum suorum. Uude ait discipulis suis : lia a
< Ego habeo cibum manducare quein vos nesci- seseparat bona in operibus raisericordise; ter-
iis**. > Poiest et hoc cx voceperfeclorumdici.i.tiise lio, quasi lestara nucis, se confringit in auliclione ;
sincera devotione Deoserviresciunt : Veniaidileclus quarto proximos, quasi in aromalibus spiritualis
ln primis euini atulit Domi-
meus in horlum suum ut comedat fructum pomorum vilae, respergil odore.
ntini dicenlem : < Discile a me quia mitis sum et
tuorum. Ac si aperle dicalur : Veniat pius Dominus humilis corde"». i
Secundo audit: < Qui nou re-
utmercedem nobis restiluat. Est horlus olerum,
liorius pomorum, hortus nucum, hortus aromatum. nunliaverit omnibiis qtiaepossidel, non polest nieus
De primoSeduIius : esse discipulus "*. i Terlio auriil : i Qui odil ani-
Nonnulli veaernntur olus, moltesqueper hortos mara suam in huc mundo, in vitam seternam cusio-
Numina sicca rigant. dil eam "'. > Quarto auditM Trislitia vestra ver-
De secundo in hoc loco: Venial ditectus meus in letur in gaudium et gaudium veslrum nemo lollet
korlum suum. De lerlio : « Descendi in horlum C a vohis "«. i Veniens auleui dileclus comedit de his
meuiii.ut viderem poma convallium*'. > Dcquarto: quatuor fructibus. Horttts iste est utertts heatoe
« Dileclus meus desceudil in hoiiuin suum ad areo- Virginis. 0 beatum el ainoenunihorlum triplici flore
lam aronialiini **. > Ut primo vescamur, prius miraculi venustatum ! 0 bealtim fructum a perso-
ferro riesecaiur, secunilo in olla ponitur, lertio in nis religiosissimis colleclum et conservatum , et
ignecoquitur:secundiim, scilicetponiiiin, decoiiatur; Rcgi summo in aula sua praesentatuin 1
tertium, id esl nux a sua lesta confracta separa- Ad cujus horti videndam venuslatem el prsedicta-
tuf, quarlutn, id est aroma mortario contiiiiditur. ru>n personarum honestatem, nos sic invitat Ec-
Primi sunt pcenilenles, secundi exteriorem favo- clesia : i Viriete ntiraculum matrisDomini: conce-
rem suorum quasi pomi scoriam abjicicnles, terlii pit Virgo, virilis ignara consortii.i Ad Salvatoris
sunl confractionem alllictionum voluntarie susti- oblalionem quatuor venerahiles occurrunt personac:
nenles, quarti siint illalas passiones imbuti super- Josepli, Maria,"Anna, Simeon. Joseph porlal muudi
no sapore non sentieutes, el inde in aliis bonum gubcrnaculiim, Maria exhibel miraculiim, Simeoii
odorem largienles. Primi desecauuir sua peccala profert oraculum, sancta Anua suscipit optatiim
tlijudicanles, cum dicunt : iPeccavimus cmn patri- r. spiriculum. Gubernaculum, qui riocel viam veri-
bus noslris, injusle egimus, iniquilalem fccimus tatis, miraculum fecundse virginitaiis, oraculum in
**. > Ponuulur in olla disciplinse quibus dicitur : Chrislo morilurse infiimilalis, spectaculura in cha-
lOmiiis disciplina videtur in pcenitenli non esse ritate divinilalis. Priuium auferl a peregrino er-
gaudii, sed moeroris; sed postea fruclum pacalissi- rorem, secunduin affert naturse stuporem, terlium
mum reddei justilise **. > Coquitur igne de quo di- praedical Redeinptorem, quarlum ostendit Salvalo-
cilur : « Ure renes meos et cor meum *«. > Vide rem. De primo : < Qui regis Israel, iHtende,- qni
quomodo secundus confert gloriam favoris, scilicet deducis velut ovem Joseph "'. * De secundo : <Vi-
scoriam a se : < Non nobis .Domine, non nobis, sed dete miraciilum. > De terlio : i Ecce hic positus est
nomini luo da gloriam *«. > Et: « Qui glorialur, in in ruinatn ct in resurrectionem mullorum '«, > ctc.
Domino glorietur *'. >Vide quomodo lertius con- De qtiarlo : <Niinc diniittis, Domine, servum tutun.
" Psal. 17. " Ibid. *• Joan. 4. *' Cant. 6. *' Ibid. *' Psal. 105. ** Hebr. 12.
*» Psal. 25. *6 Psal. 113. " II Cor. 10. *8 II Cor. 4. *9 Matlh. 8. ' Luc. 24. «' Luc. 19.
" Marc. 14. " Mallh. II. »*Luc. 14. " Joan. 12. »• Joan. 16. «' Tsal. 79. »» Luc. 2.
 479 THOM.E CISCERC. ET JOAN. ALGRINI 4So
inpace; qdia viderunt oculi mei Sahttare tutim "9. > A Tertio concepit Samson qui riicilur tol eorum. Maiia
Joseph feti mundi giibernaculum quod regit na- vel sancta nnima dicilur uxor Manue, quse dicilur
vigantes per mare, peregrinanles in terra, volan- requies de requie, id est Dei Palris in quo requie-
les in aere. In mari navigant qui in fluxis volupta- sceraus ariernaliler, si quiescimus a peccato leiu-
tibus carnis volulantur; in terra ambulant qui in poraliter. Caprse siiul peccata. Hsedusqui dux est
lerrenis bonis prosperanltir ; in aerevolaut qui sur- caprarum, cst fomes peccati quem Deo immolamiis,
sum corria levanles in cceleslibus deleciantur. Sed dum fomitem pcccati nohis siibjiciinus. Quo faeio
« omnia quoccunquevofuii Dominus fecil in coelo et solem juslilioe concipimiis. Primum habeamus j.er
in lerra, in mari el in omnibus abyssis «». > In devoiam oraiionem. Uuile, quia Tobias habuil an-
primo salvavit Petrum in mari arabulantem •*. In gelum sibi familiarem. ail ei angelus : < Cum jcjit-
secundo convertit Paulum, cum iret Daniascum, nares et orares, cgo obluli Deo oraiiones tuas ". >
errdiitem«'. In tertio suscepit Eliam in aere ascen- De secundo Paulus : i Invenio aliam legcm in n.em-
dentem". Ipse enim est angelus de Apocalypsi, qui bris meis repugnanlem legi raenlis meae. Infelix
posuit pedein suuni dexlrum snper marc, sinislruin ego hoino, ail, quis me liberabit de corpore mortis
super lerrain, et levavil iiiaiiuni suam ad cceluin, lmjiis? Gralia Dei per JesumChrisluni'«. > Utaulcm
juraus quod jam lempus amjilius non eril «*.Per R lcrlio merito casiilatis et dilectionis Chrisli conci-
priuium pedein calcat carnis voluptatem, per se- piainus, dicanius : •< Lcclulus noster floridits", »
cuntlum mundi vanitatem. Per manum levalam in- propter castilatem, propter dileclioncin. Ail Chri
vilat et trahit asccnilcntein, jurans qtioniam letipus slus : < Si quis diligit rae, sermoiiem meum serva-
non erit, idcstmora yel motus rerum mutabilium, bit; cl ad eum veniemus, et mansionem apad
quia in ccelo non est transmtitatio, nec vicissitu- eum facieiiius ,8. > Simeon profert oraculum :
dinis rerum obumhratio ". Primis clamat: <Surge, lEcccposilus est bic in ruinam et in rcsurrectio-
propera, amica mea «'. > Secundis dicilur : < Veni nem multorum, el in signuni ctii conlradicetur, et
de Libano, sponsa.et coronabcris6',> id est de mun- tnara ipsius animain pcrtransihit gladius". > Iu
di candore. Libanus enim dealbatio tlicilur. Tertii ruinam daiiinationis, in resurreclioncm reparatio.iic,
clamant: <Trahe me posl le •».>Islum porlalJoscph in signum probationis perlransibit gladius p.ts-
qui dicitur augmenlum, scilicel virlulihus cre- siouis.
scens. Triplex esl ruina. Prima fuit de ccelo in liunc ac-
Maria exhibet mirarulum. Triplex esl ejus mira- rem caliginosum, secunda de paradiso in munduiu,
culum, Priuio ab angelo salutatur, secundo fomes r. lertia de mundo in iiiferiiuiii. Prima de angelis,
peccili in ea exstinguilur, tcrtio virginilas fecunda- secunda de protoplastis, teiiia de ohstinalis. De
lur. Primiim operalur angelus, Secundum Spiritus priina : < Cum pugiiaret Michael cum draconc, fa-
sanctus, lerlfum Dei Filius. De primo: Invenerunt cla cst ruina magna in ccelo 80.> De secumla riicit
me cuslodcs civilalit, percusserunl me el vutnerave- propheta : < Ipsc reparabit ruinas Jerusalem 8I. >
runt me, tuleruht patlium meum. Custos civitatis, El David: <Judicabil uationes, iinplebit riiii.asB'. >
id est Ecclesise, esl angelus, csl Spiritus sanclus, De tertia Salomon : < Aute rtiinam exallavit cor" 3. >
cst Dei Filius. Angelus percussil quodam perturba- iilcm : < Timor Domini fons sapiemise, ut decliuct
tionis slujiore. Ipsa enim turbala esl iu sermone a ruina morlis 8*.> Prima est irrepafabilis, se-
ejus.el cogitavit qualis essct ista salutalio ••-'•. Spi- cunda sanabilis, lertia irremediabilis. De prima
ritus sanctusvulneravitamore Cbristi, lulil pallium, enim dicilur: < Non estampliuslocuseorum inventus
id csi vclameii iguorantiae. Dc secundo : < Sicut in ccelo '". > De secur.da: < Alleval Doniinusomnes
lilium inler spinas, sic amica mea inler filias Jeiu- qui corruunt, el erigit omnes elisos88. > De terlia :
salem ". > De lertio : <Venter tuus sicut acervus < Qui descenderil in infernum non ascendet ultra,
trilici vallatus liliis". > Haec tria miracula quse nec reverlelur amplius in Jocum suum.i ait Job.8'.
apponimus, sunt nobis imiianda. Primo ergo habca- D Christus igitur qui est sapienlia Patris, factus est
inus sludium angelicse fatniliaritaiis, sccuudo fu- primis in ruinam, quia non dubitaverunt oequali-
giainus peccali fomitem juxta possibililatein no- tatem hujns sapieuliae appelere: secundis, quia
slrse infirniilalis, terlio glorificemus el porleinus nolucrunt sapienlioe consilio acquiescete ; tertiis,
Chrisium in corde el corpore nostro meiito casti- quia noluerunt post sapientiani Cbrislum ambularc.
laiis '». Primum qUserimusdevola oratione, secun- Priinis enira dixit : < In cceluin ascendam, super
dniii in oppugnanda tenlatione, tertium vehementi astra Dei exaltabo solium menm 8*. > Secundis
dilectione. Iloc eniinordine egit uxor Manue. Primo dicitur : < Quia despexislis consilium meum et
viriens angelum, secundo locula est ei dicens : correpliones meas neglcxislis, ego quoquc in interiiu
< Exspecla ut faciamus ei hacdum de capris'*. > veslro ridebo 89. > Tertiis dicitur : < Qui sequilur
" Luc 2. *° Psal. 134. " ' Mauh. H. " Acl. 9. «• IV Reg. 13. «* Apoc. 10. 6»Jac. 1.
«• Canl. 2. " Cani. 4. «8 Canl. 1. «9-'° Luc. 1. " Cant. 2. " Cant. 7. '* I Cor. 6.
'* Jtidic. 15. " Tob. 12. '6 Ro.n. 7. " Cant. 1. " Joan. 14. " Luc. 2. 8» Apoc. 12.
81Isai. 51. 8! Psal. 109. 8] Prov. 24. 8>Prov. 12. 8»Ajxie. 20. 86Psal. 115. 87Job 17. 88 Isat. 14.
«9 Prov. 1.
 481 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. VII. 482
nie non ambulat in tenebris ".> Medii, sicut dicum i A Vide rependentem : i Quid retribuam Domino pro
esl, possunt resurgere. Unde dictum est : i Posiiusi omnibus quoe retribuit inihi ? Caliccm salularis ac-
esl in resurreciioneni multoruin 90*.> Est aulem re- cipiain -«.> Unde Slephanus inorlem quam Salva-
surrectio spiritualis, est paiiicularis, esl generalis, (or pro omnibus dignauis est pati, hanc ipse prius
esl specialis. Prima est praedeslinalorum, secundai re.lilidilSalvatori.SuspendensMaria poleral riicere :
est inspiratorum, terlia univcrsor.um , quarla bea- <0 vos omnes qui transitis per-viam, attendite et
torum. Prima jier gratiso infusionem, secunda adI videie, si esl dolor similis dolori ineo "*. >Et : < Ni-
probationem, tertia ad naturoe reinlegralionein, gra sum sed formosa.quia decoloravitmesol ".> Ni
quarta atl relriliuiionem. Dc prima : « Si consur- gra doloris atrocixate, formosa cliaritate, decoloravit
rcxistiscum Chrislo, quaesursum sunt quserile 91; > me sol justiiioe. Sequitiir desideralum spectaculum
tl.e secunda : « Surdi auilluiit, mortui resurgunt 92;; quod acccpit Simeon. 0 heatam viduam, qua>spe-
dc terlia; < Omnes quitlem rosurgemus , sedI ctaculiim vidil. 0 heatum senem, qui saliitem vidit,
non omnes imniutabimur ". > ltimen portavit, gloriam agnovit, salotera omiiiuiii
99 Dc quarla : i Alia est claritas solis, alia cla- quos praedeslinavit, lumen gentiuin quas fide illu-
ritas lunse, alia claritas siellarum, sicut est resur- niinavii, gloriain lsraelilatnm de quibus carnemas-
reclio moriuorum **.> Sequilur : < Et signnni cui B sumpsii. Unde ipse ail : i Nunc dimillis, Domine,
contradicetur 9».>Est atilem signum triplex : Est servitm luuni in pace "'. > De primo : iQuia virie-
signum Dei vivi. esl cl signum jusli, est et signtiin Tiinl octili mei Salutare luuni '*.> De sccundo :
ligni vivifici. Primuiii cst cxhibitio miraculi, secun- « Ltimen ad revelationem gentium".> Dc tertio: iEt
dura exterior disciplina religiosi, lertium iiisiru- gloriam plebis luse Israel «*.> 0 quanta pace re-
menlum paliendi. El hoc est signum prohalionis. In qtiiescebatspiritusejus qui dicebai :« Nuiicdiniills
primo enim Chrtslus probatttr Dcus, in secundo servum tunm, Domine, inpace.t Quare? «Quia vide-
hrjmo juslus, in tertio vir robustus. In figura primi runl oculi nici Salutare luuni.» Annon poriabatlu-
ail Joannes : iVidi angelum habentem signuni Dci men de quo dictum est :« Senex pueiuni ponabal,
vivi '«.> Unde : < Signa eos qui credirierinl haecsc- puer autcin senem regebal.i Ltiinen ergo erat qtiando
quentur : In nomine mco dsemonia ejicienl ~~,> etc. senex regehat; gloriam Israel cognovit. Unde di-
El Nicoricmus : i Nemo polesl hsec signa facere ctum cst: < Simeon infirmitaleiiiin maiiibusaccepit,
quoe lu facis,. nisi ftterit Deus cum eo "8. Dc secun- sed majestatem intus agnovit. > Isiael enitn dicitur
do : (Ex omni tribu filiorum Israel diioricciinmillia videns Deum. Gloria crgo est corum qtri vident Do-
signati ", > scilicetsigno rcligionis. Et ; < Signatuni « niinuni : hic « pef speculum et in senigmale, tin pa-
csl stiper nos luinen vultus lui, Domine *00,>id es( tria « facie ad faeiem '". >
tiarilas religiouis Christi, qui dicilur vultus Dei. Veniat dilecius meus in horlum suttm, ul come-
El Isaias : < Liga testiinonium, signa lcgem '.> De clat fruclum pomorttm snorum.
lerlio dicilur : t Signa Thau in frontibus virorum [CARD.]Auriienssiijuiilem mater se vocari in hor-
qui non erraveriul'. > Et postes Israelitarum in lum : memor qtioque illius ficulnese, qtise pro eo
lsrael signati simt sanguine agni ». Et hoc sighutii quod Cliristiiin in ea quoerenleiii f, iicluni non pavit
crucis eril in ccelocum Dominus adjudicium veniet. ab ipso fuil maledicta et aruil ' 6, invitat dilccliun
Priino fuit conlradictum d.im diccreiur ei: < In Bel- ut veniat et comedai, et dclecteltir in fruciti pomo-
zebuth, principe dscmoniorura ejir.il dsemonia *. > rum, id esl in operibns virlutum, qnas in ipsa j.lan-
Secundo sic : <Quarc cum publicanis el peccalori- tavil. Ille autem invilaius statim adesl: eldebona
bus manducal magisler vcster»?> Et: i llomo istc refeclione se cominendat, dicens •
polaloresl vini8.> Tertio sic, utail Paulus: ilni- Veni in horium mettm, soror mea sponsa, messui
mici stint crucis Cbrisli quorum finis interitus, myrrhnm meatn cum aromatibus meis.
quorum Deus venler cst, el gloria in confusione [iiio.] Veiii ssepissime, inquit, in Ecclesiam
ipsorum '.> Sequilur : t Tuam ipsius antmam per- D meam, qui hoc facere nullo modo tempore pcrcgri-
transibil gladius 8.> Glariius hic passionis ivit, nationis ejns desislo , ut errantes corrigam , infir-
iransivii, pertransivll. Ivit usqne ad aiiimain Sal- mos adjuvem, dtibitantcs in lide confirmetn, et bene
vatoris, transivit ad animam matris, pertransivit ad agenlium fruclibus pascar. Per myrrhqm designan-
auimani Virginis. In primo Christus suam impendit, l.iir hi qui marlyrio vitarn finiverunt, vel ipsiqui
in secundo maiiyr animam suain repcndit, in tertio carhem suain criicifixeriint cum vitijs el concupi-
Maria animam stiam suspendit. Impendil passione, sccntiis. Per aromata omnes qui bonortini operum
repcndit passionis recompensalione, suspendil ab siuil fama insigiics. Metil, qtiando martyres et alios
oiuni consolalione. Vide quomodo viriit Jesum fla- peifeclos qtiasi qtiadam falce mortis ab hac vila
gcllalum , sptitis illilum , clavis confixuin, lancea proecidit, et ad cellaria supernaj beatiludints per-
perforatum; sic inclinalo capite, emisit spiritum 9. dncit: < Multi sunlvocati, pattci ve.ro electi "••>Vo-
90Joan. 8. ••* Lnc. 2. «'Coloss. 3. "Matth. II. 9" I Cor. 15. »* lbi'. " Luo. 2. 9«Apoc. 7.
•'Matc. 16. "Joan. 5. 9=Apoc. 7. ' 00 Psal. 4. ' Isai. 8. * Ezech. 9. » Exod. >2. *Mallh. 12. 'Mallh.
9 • Maiih. II. ' Phil-p. 5. 8 Luc. 2. 9 Matth. 25, 27. "> Psal. 115. "' Thicn. 1. " Cant. 1.
"' Luc. 2. '» lhid. " lbid. '* Ibid. " 1 Cor. 13. '6 Matlh. 21. " Mallh. 20.
 485 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINl 484
cat Dominus impios , vocal iiifirmos , vocal juslos. A In primo scilicet sponso habemus liberalitalem,
Primos ad poenitentiam , secundos ad constantiam, in sponsa affinilaleni, in liorto amocnilatem, Libe-
lciiios ad gloriam. Ad pcenitenliam qna se purifi- ralitatem qua sponsus communical sua gaudia, af-
ccnt, ad conslanliam qua perseverent, ad gloriam finitatem qua dicitur soror et sponsa, amoenilatem
qua praemia recijiiant. De primis per prophetam : ubi nominalur inyriiia et aromata. Vere liberalis
i Convertiminiadmeetegoconverlarad vos"; >el: qui donat egenlihus, donal laborantibus, donat pec-
i Quare niorieinini, domuslsrael'8*? > De iufirmis: caloribus. Egenlibiis refeclioncm, laboranlibus con-
iVcnite ad me omi.esqui laboratisel onerati estis, et solationem, peccatoribus remissionem. Refectioner.i
ego reliciam vos '*. > De terliis : tYenite, benedicti alimentorum, consolationem Iribulationum, remis-
Patris mei, percipile regnitm quod vobis paratum sionem peccalorum. Quod bcne figuravit Abraham,
cst ab origine miinili".> Ideo vocat, quia primi in cum tres Viros hospitio suscepit *«.In figura primi
peccatis suis nioriunlur, sccliurii difficultate vise dedit eis ciharia; pro secundo, collocavit eos sub
gravanlur, terlii cum multo desiderio praeslolanlur. ilicis tinihra; pro terlio, lavit pedes eorum aqua.
Primorum quidain recusanl nec excusaiu, quidam Inde etiam dicit Sarauel ad Saul : < Cum veneris
recusant el excusant, quidam nec cxcusanl nec re- ante querciim Thabor, occurrent tihi tres viri;
ciisant. Primi nulluin lialient timorem, secundi ha- B tiiins porlans tres h.rdos , alius tres torlas pai.is,
henl servilem, lerlii fllialem. Primi non excusanl, leriius lageiia.n vini ".> In haedis enim inteiligiltif
quia hoc exsilium summam reputaiit felicilalem; j.eccatorum remissio, in panibus refcciio, in vinn
secundi excus.iut Dctim, a.-stimanles supra modiim quod lselificat consolatio. De primo : t Qui sanal
misericordcm; terlii nec recusant nec excusant contrilos corde et alligat conlritiones*eorum "•>
scieiiies Dciimfulurum judicem et largum remuue- De secundo : <Qui dat jiunentis escam ipsorum, ei
ralorem. Primi dicunt: iCouiedamus el bibaiuus, ptillis corvorum invocanlibus eum'.> De terlio :
cras enim moriemur ".> Secundi in excusalionein i Benediclus Deus et Paler Domini nostri qui con-
prxtendunl carnis voluplatem, sensuum curiosita- solatur nos in omni tribulalione uostra ".> Sci!
tem, niuudanam occiipalionem, et iniindi dignita- nolandum quod triplex istc panis pancm illun) qui
lem : sicul invilnii ad nuplias, quorum unus dixil : de ccelo descenriit lignral; tria enim eflicit: Defi-
«Uxorem duxi, el ideo non possum venire ":> ecce cienlem reparat, et jam saniim roborat, esurientem
vuluplas carnis. Alius dixil : < Juga boum emi saliat, reparal ad gratiam, rohorat ari pugiiain, sa-
quinque, el eo probare illa ";> ecce curiosilas, vel tiat, dum gusiaresapienliam dal. Primuin designant
mundana occupalio. Terlius dixil : «Villam emi, quinque panes, qiiibus pavit lurbam in descrto ".
et neccssc haheo exire cl videre eam '*;> ecce mun- " Undc ait : < Si dimisero eos jejunos, deficient iu
di dignitas vel vanilas. Illi qui se nnn excusanl vcl via '*.> De secundo : <Panis cor lioiuiniscoufir-
recusant diciinl : Quid ergo niiserrimus dicain mat ". > In foriiludine cujtis Elias ambulavii usque
vtl qoid faciam si nil boni perferam ante lanluin ad monteni Dei Horcb". Dc lerlio : < Frange csu-
judicem ? Juslis dicilur: Metsui myrrham meam. Ac rienli panem liiuin, vagosque *',i eic. Ilunc pancm
si diceret : Reddo pro liumilitalis dcjeclione coro- dedit Achiinelech saccrdos David, cum esuriret fu-
nam, pro dolore cordis lueliliam,pro conftisione pas- giens a facie Saul 38. Ecce refeciio. Sequitur con-
sionis laudem el gloriarn; sicut in Isaia legilur : solaiio : hoccesl lagena vini; vinum moriice sum-
< Dabo, inquit, coronam pro cinere, olcum gaudii plum tria facit, scilicet sublileni, auriacem, liila-
pro luctu, pallium laudis pro spiritu mceroris ".> rem, scilicet contra tres hominis trihulaliones.
Sic myrrham amariliidinis metit. Sed et aromata Debel ei esse subtilis contra donmonismacliiiia-
suaviiaiis metetis, quando bcati erunl pauperes menta, audax conlra leiilalioniiin spicula, laclus
spiritu et litnniles, quoniam ipsorum estregnum suscipiendo illata flageila. In priinoergo esi haheu-
ccelorum *°. Mites id est mansueti possidebunt da diligentia, in secundo autlacia, in lenio laeiilia.
terram, modo cordis, lunc corporis, vcl etiam pa- Dc primo vino dictuniest : t Pulchriores sunl oculi
trise ccelestis, quando beati pacifici criint ftlii Dei tui vino »9,>id est major subtiliias discipulorum
et mundo corde Deum videbunt ". Videadhuc aro- Chrisli quani caelerorum ; subtililas quae vino cou-
mata reposita in cellariis, scilicet fideiu, spem, paratur. Secundiim exprohrat lsaias Judaico po
charilaiem. Fides enim transibit in ceriitudinem; pulo sic : iVinum luum iuistuni esl aqua *«,-.id est
spes apprehendet suam exspeclationcm; chaiitas audacia tua pusillanimitale. De tertio-: iViniim l;c-
non evacuabiiur, scd excrescei in suam perfeciio- lilicel cor hominis *'.> Ecce consolatio. Sequilur
nem id esl perpetuum Dei et proximi amoreni. remissio quae in iribus har-disdesignaliir, quia lia:.
llem, autliviintis sponsum, audivimus sponsam, au- riiis jieccatuiii ricsignal. Trcs siint isti, quia est pec-
diviraus hortura; Sponsum a quo sponsa excilalur, calu.n originale, est aclnale , esl debitum niortis
sponsam quse invilatur, horium ad quem vocaiur. aiernse. Prinuim in nalivilaie Christi interruinpi-
"Zach. 1. "" Ezech. 33. " Matlh. II. "Malth.25. •'1 Cor. 15. " Luc. 14. " Ibid. '* Ibi.l.
» lsai. 61. "Malth. 5. " Ibid. " Gen. 18. " I Reg. 10. «° Psal. 146. " Ibid. " II Cor. 1.
"Maiih. 14. '* Marc. 8. '» Psal. 105. »« 111Rcg. 19. " Isai. 58. " I Reg. 21. »»Gen. 4'J.
*° lsai. 1. *' Psal. 105.
485 COMMENT.1N CANTICA CANTIC. - LIB. Vn. 486
lur, secundum poenitcntia destruiiur, terlium Chri- A Primum facit vitulus saginatus "*, id est caro Chri-
sli passioue relaxatur. Primus csl ille hserius, qui a sli quse est cihus spiritualis roborans ad toleran-
Mauue in anniinliationis Samsonis angcloimmola- liatn; secundtiin syinplionia quse dicitur a syn,
lur *'; secundus qui a Juda proptcr coiluiii Tlia- quod csl tiinul, et plionos quod esl canlus : quod
tnar, promiliilar**; tertius cujns sangnine vestimen- notat virliilum consonanliam ; terlium chorus qni
liini Joseph a fratribus lingiiur **. Unde.: < Asper- duos habel calamos scilicel superiorem, per qucm
sus est sanguis eorum super vestiinenla niea *«.> superiorem flaluni accipit el inferiorem, per quem
Audi primum diruptum : i Dirupisti vincula inea, soiiuiii refundit, i sicut stiliicidia slillantia super
libi sacrificabo hostiam laudis, i ait Daviri*«.Aurii terratn "«, > quia riileclio Dei et proximi mitlliim
sectiiiriitm deslrutiiini : iVelus homo nosler simitl operalur, ad viriuium custodiam, Tali dicilur:
crucifixus est ciim Chrislo, ul rieslruaiiir corpus Veni in liortum meum, ecce liberaliias dilecti. Se-
j.ct caioruui, nl nltra non servianms peccalo *'.> qtiittir cognatio, scilicet, soror mea sponsa. Ecclesia
Ctiin Chrislo eniin rieslruiiur, ciim |<assioni ejus esl soror sponsi. Primo animalis, sccundo spiri-
confornianles peccala puenileuiia diluimtis. Au.ii lualis, lertio regalis. Piinio per cog:;aiionem, se-
lertium : < Ero mors lua, o mors, morsiis luus cro, cnndo per religionem, tertio per adoptioncm. Primo
iuferne* 8,> ait ille, qui inorlem nostram moricndo R eiiiiii Chrislus ciiin personis Ecclesiae de parentilius
desiruxil et viiam resurgendo reparavil* 9. i Jam ejtistiem nascilur, secundo religiosi uiianiiucs ct
cuiin, sicut ail Joauites, non eril mors, neque liicius, unius moris in domo convcrsantur, tertio in regto
sed nec ullus dolor, qiioniam priora iransieriinl«°. > coioiianliir. Primo soror esl parvula, sccundo
0 quam liheraliscst qui resliluit perdila, rional gra- adiilta, terlio perfecta. Primo enim parvam affert
tuiia, couservai tradila. In primo vide Domini iu- proximo uliiilalcm, scciindo facil Dei volutitatem,
(lulgenliam, in secundo amici beiievolentiain, in tertio pervenit ad hacrediiatem. De primo : <Soror
leiiio advocati diligcniiam. In priino ftigilivus re- inea parvula est et uhera non lialjet *', > de secundo:
vocattir, in secundo babenli donalur, in lertio da- <Qui facit voluntalem Patris mci, ille nieus frater
lum retinelur. Priinum nobis rcprjcsenlat pater et soror et maler esl,", > de lertio bic dicitur:
iile suscipiens filium "; secundum homo ille qui Veniin horlum nteum, soror mea sponsa. De primo
abiit in regionem longiiiquam, et tradidit servis Aposlolus : < Tanquain parvulis in Chrislo lac vohis
s-iis bona sua "; lerlium mulier illa , quae abscon- polum dedi, non escam ««,> de secundo: i Vos in
ilit fermenlum saccis fariuoe ". Muiicr esl sapientia carne non eslis, sed in spiritu «9,t de tertio : <Eri-
«livina. Ilaec absconriit fermentum, idest sapieiiiiam P mus haeredes quidem Dei, coha>redesauteni Chri-
in coiiscieiiiioe purilale conservans. Sed non est sti«°. t '
prselereundum quod fecit paler ille filio prodigo. Tres habel quilibel lionio sorores: Prima est
Primo cnim a longe vidit, secundo ei occurrit,
corriipiiouis lentalio, secunda ratio, lertia sapien-
lerlio super collum ejus rtiit, quarlo in osctilo eum lia. Prima
pungit, secunda deducit, lertia pascit:
suscepk, qtiiiilo slolam priinain ciim anuulo et cal- Puugit, ul sic cxaiiiineliir; deriucil, quia illumina-
ceameulo dedit, sexlo occiditur vitulus saginatus, alliciatur. De primo: < Puire-
lur; pascil.ulsupeinis
sepliinoatidiuntur symphonia el chorus. Primo diui dixi : Pater mctises, maler mea, et soror mea,
tjuatuor prima conveiiiuiil. Vidil a longc per prsc- verinibtis ". > llscc est Maria soror Mosi, ijtta:
scientiam, occurril per praevenieniem graliain, ir- murmuravil conlra euni«'. De secundo : < Quid
ruil super collum per paeniteiitiain, per osculutn faciemus sorori nostice in die qua alloquenda
dedil veniseconfideuiiam. Tria quse sequuntur ad esl ~~.> Alloquiinitr enim ralionem, quando cain
secundum pertinenf, iri est ad dona graluila. Dedit consiiliinus. Hscc est Sara, cui dixit Abraham de-
ei paier calceameiita ad iuuiiimen pedum, id csl scendens in jEgyplum: t Dic, ohsecro, quo.l soror n.ea
affectuuin, ne per coiicupisceniiam langanl ter- cs '*. > De ietiio : < Sapienlioe dixi : Soror tnea
rena. Dedil el primam stolani id est animse jtisli- es •". > Usec esl Marlha quae iiiinistr.it •*, et Laza-
iicalimiem, ul sil virlutibus ornata. Dedit el ani.ii- rus IIIIUSex recumbentibus quem pascit *'. Sponsa
liiin in mauti, 100 "l babcal perfectioncm ad adiniltitur ad liberorum procreationein, ad lcciuli
ojiera. pausalioiiem, ad sccrelorunt cognitionem. Priino
Ecee quomodo reddil perdila, quomoao aat gra- est sludiosa, secundo speciosa, terlio volupluosa.
lnila. Sequilur quomodo conservat tradila. Primo Slydiosa, utcrescal numcriis fidelium; speciosa,
in adversitate dal patienliain, secundo in prospe- sine fuco temporaliiiiii; volupiuosa, gttstu cccle-
ritaie servat virtutum consonantiam nc discordent stium. De primo Aposlolus : i Salvab tur mulier per
68.> Hscc esl illa foriis niti-
per voluptaiem, vanilaleni ef superbiam ; terlio filioium generalioneiu
amorem suum infundit ut refundatur in dilectio- lier, quse < de fruclu manuum suarum plantavil vi-
liem proximi ad faciendum in euin misericordiatn. neam '*. > Ad quam descendil sponsus iu liortuiii

*' Judic. 15. *' Gen. 58. ** Gen. 57. *» Isai. 63. *6 Psal. 115. *' Rom. 6. *8«» Ose. 13. * Oihc««
«' »*
Ivcles. » Apoc. 21. •" Luc. 15. "" Luc. 19. 60 Matlh.6113. 17.Prov." Num. 15. Psal..71.
12. 6»Cunt. 8.
Canl. 8 »' Marc. 3. I Cor. 3. Rom. 8. lbiri. Job
•* Gcn. '2. «« Prov. 7. '•" Luc. 10. " Joim. II. " 1 Tim. 2. 6~Prov. 31.
487 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINJ 483
tnuiim, ut videret poma convallium, ct inspicercl A netn : primtim biimiliir.lis, secunditm compassionit,
si floruissenl vine.-v, et germinassenl mala punica. lertium exsiiltiilioiiis. Ilumililatis < qua semetipstiiu
Cui obviat illa quasi mater honorilicata, dicens : cxinanivit foriuam servi accipiens' 8; > compa-sii-
• Ego m.ater pulchrse ilileclionis et timoris, et agni- ' nis, qua < factus est Patri oberiiens usque ad mor-
tionis, ct sanctse spei ,0. > Ac si diceret: Ego tibi tem ' 9; > exsultationis qua < liberatur a serviiuie
genero diligentes, liinenies , cognoscenies, spe- corruptionis, omnis creaiura ingemiscens et parlu-
ranlcs. Esl et speciosa. Uurie ei dicilur : t Tnta riens. Per nativilaiem informamur, passioni con-
pulchra es, amica mea, et macula non esl in le",> forniamur , resurrcc:ione rcformamur. Informamur
lemporalis scilicel solliciludiuis. Est euiiu imilicr auriientes, quod t Deus superbis rcsislil, humilibus
ilht de qua iu Apocalypsi : < Vidi civitatem sanctam auleni riat gratiam80.) Conformamiir.quia t Chrislus
Hierusalem descendentcm sicut sponsam ornatam passus est pro nobis, nobis relinquens exemplum
viro suo ", > et sic ad lecti pausationcm ciiin ul sequaniur vestigia ejus ". > Reformabiinur,
sponso accedit ut dicat: t Cum cssel rex in accu- qitando reforniabil corpus humilitalis nosirse cori-
bilu suo, nardus myrrha? dedit odorem suuni'». > figuralum corpori claritalis suoe. Ecce conviviam
Adiiiiuiiur etiani ad cognilionem secrelorum, ut pinguium, in quo comedemus favum. Coinedamus
per Pauluin et pcr Joannetn evangelislam, per g mel et erit nobis convivium piiignium mcdullato-
prophcias, per viros spirilttales, qui, revelata facie, rum. liic est affeclus erga divinitatem Christi qui
speculanlur gloriam Dei. Inde esi deliciosa ; unde : uiplex est. Aflicimur enhn erga euin propler di-
< Qnae cst ista quse ascendit pcr desertiim, deli- gnationem, proptfer charilatein, propler lihcralila-
ciis affluensn? > Ilsec est « mulier ainicla sole, et lem. Propter charilalein, qua nos Pairi reconcilia-
luna sub pedibus ejus". > Ecce aflinitas propter vil, propter liberalitalem, quia regni ecelesiis suos
quam vocat eani sponsus sic: Veniin horium meum, ^ohseredes nos fecit. Bibamus cl lac. Hoc est cou-
ad aniceniialem superiiain, ubi messui myrrham, vivinm vindemiae, id est affectus erga Spiritum
meam cttm aromalibus meis, ubi, scilicel amaritu- sanctum proptcr simplicium consolationem, qtiae
dinem pcenitenliae gratam accepi, et aromala coe- triplex est. Afficiuniur enim erga eum simplices
leslis dulcedinis meis proeparavi. propter lac triplex, scilicet doctrinoe, iniioceniiae,
Camedi favum cum mjelle meo, bibi vinum cum simpliritatis. De prinio . <Lac vobis potnra dedi,
lacte meo. non escam "'. > De secundo : < Quasi modo genili
[Tno.] (Sic.lFavus sunl hi qui Scripluras inlcili- infantes ralionabilcs sine dolo lac concupisci-
guiil, et aliis a___criunt.Mcl tlicuntur qui apposilas le «*.> De tertio: Ut poien.ini a lacte. De hoc
sibi epulas verbi et libenler guslant et insatiabililer C triplici lacte dicit Isaias : < Nulriet homo vaccam
desidcrant. lu vino forles ac suromi codestiuin boum el duas oves, et comedet hutyrum pr*e co-
pn-cdicaloies, in lacte intirmi adhuc audiiorcs acci- pia lactis8*. > Bove.s doctores solent accipi, lac
piuiilur. Cuni eniui Dominus filios Ecclesisc virict igitur vacc.aebouin est doclrina siutplicium. Se-
his sludiis fervere, coinedil vinuni cuin nielle, quiitir duse oves, quarum una dal lac ii:ncceiiliae;
corum petfeclibus quasi dulci convivto delectando., secunda simplicilatis, et inde comediliir butyrum,
cl alios ari siinilem invitat refectionem, cnm sab- iri est piiiguerio dcvotionis in Spiriiu sancto, sine
«lil •.Comedile,amici, elinebriamini,chamsiini. Dlcil quibus noii maneret in nobis. Sicut dicilur in libro
Isaias : < Faciet Dominus in nionie Sion convi- Sapientise : < Spiritus sanctus discij.ruiae effugtet
vium pinguiuni, coiiviviuin vindeniiae, pinguium Jictumes. > Hoc est conlra simplicilalem : <Et au-
inedullatoriim, vindemiie dcfaeciiiae'«. > Hsuc sunt ferct se a cogilaiionibiis qua*sunt sine inteileclu",>
qualiiur affecltis quos habeinus erga duos explora- hoc est contra docirinam : < El corripielur a su-
torcs Jericbo", scilicet Filium el Spiritum san- perveniente iniquilate, contra itiiioceiiliaiu B7. i
ctum. Prinius affectus est con.vivium pinguiiiin, Bihamus el vinum vindcmix dcfsocata-, stilicet
queni habemus circa Clnisti liiiiiianitaleni quoehic aflectum in Spiritum sanclum. Qui triplcx esl,
favus dicilur; conviviiiin piiiguiuin medullatorum " quia viiuiiu tria facil: calef.tcil, luclificalct inebriat.
cst affeelus quein liabenius erga Christi divinila- Sir cl Spirilus sanclus, cakfacit adveniendo, l;cli-
lem, qusc liic niel aj.peHatur; convivium vindeiiiiae fical visilando, iuebriat sc abumlaniius infundendo.
csl affcctus erga Spirilum saiicliini propler sim- De liis dicitur :
plicium consolationeui, quod hic lacdititur : convi- Veni, Creator Spiriius,
vium vindemiae defaccala* est affectus in Spiiitum Menles luorum visita,
sanctum proplcr afflueiitiani charismatuni, quaiu Imple superna gratia,
Chrisli huinaniiatcm Qme lu creusti pecloru 88.
perfectioribiis largitur. Circa
tres hahemus aflccius. Primmn ctga nativitaiem, Calefacit ad dilectionein, lseiifical ari rievntioncm,
6ccundum erga passiouem, lertium erga resurrectio- i.iebriat ad exlerioris iiominis sensuum obdormi-

'• Ecdi. 24. " Cant. 4. " Apoc. 21. " Cant. 1. '* Canl. 5. '« A[.oc. 12. '* Isai. 26.
" Jostte 2. '«.Phil. "2. ~~Ibiil. 60 Jac. 4. "1 Pctr. 2. •>*
I Cor. 5. " 1 Pelr. 1. •* Isai. 7. •• Sap
1. •« Ihid. «' lliid. " llyiiiu. PentCto-»l.
480 C0M.MENT.IN CANTICACANTIC, — LIB. ML iHi)
(ioueiu. De pi imo : <Cnnraliiit cor ineum inlra n.e, A secuiidiiin vidimus plcnum evidepiis neccssitaiis,
ct itt niediiationc mea cxardesccl iguis ""; > <!e lcrliuni vidimtts < plenum graiisc el veritatis. i
secnndo : i Non csl regnuni Dci esca cl poius, scd Pe prirao dicilur: <Nuntias ei Verbum et expa-
juslitia ct p;>x el gaii.liiiin iu Spiritu sanclo 90;> vcscit Virgo de luinine; i (!e secundo : Eainiis ct
de terlio: i li.ci.iiaiiinr ah ubcrlale riomuslusc9'. > virieainiis Verbum qtiod factum est'* 0; i de lcr-
lein, favus cst caro Chrisli t|iiam comcdimus : mc| lio : < Veibiim caro faclum cst. i Audi primum :
dtikedo salutis sclernae quam exspeciainus. Notan- ' < Egrediciur virga ile radice Jcsse '. i Sccimdum
diint quod quitlam comediinl favuin sine iuelle, fuil quoi angeiits nunliavit, stclla apparuil; clarilas,
quidam cuiit niclle uon stio, qtiiriam ciim mellc suo. pastores circiimfulsil'; i tertium : < Verbuni caro
Pritni sunl occnJli hrcrclici, qtii comeriunl corpus faciuui est i ex tribiis causis : prituo, ut ricje-
Christi, scd non creduut provcnirc cx eo icter- ctionem humanae suhlevaret nattirae : scciunlo, ut
uaiu saluicm; sccumli, Chrisliani qui in crimiiic iiifir-uilale noslra Jucem diviuiiatis lemperarct,
siiilt cl siinmnl, cl in eo credttnt essc saliticm, ct lcrtio, ttt linncsta conversalione viiani nostr.iin
cst qui.lciii, scri iiuii coriiin; icriii siiul boni Cliri- informarel, Dc priiuo : i Exinaitivit semelipsitin,
uiani, qui sumiint ct surtiii salulcm in co consli- formam servi acripcus *-*, > Ecce dcjectioin ijiso.
luunt. Per viniiin inleliigiliir s.ingnis, naiu ex viuo Audi exaltatioiieiii'. < Propier quori ct Dcus illiiiii
t-ondt-iUir.Per lac, quoi caii.liiliiiu esi ct nulril cxillnvil •*.> Item: i Sedet ad dcxleram niajcsla-
purvtifos, abJuiio pcccatorum el iiiiiiinicuitiin vir- lis in excclsis «.>Scd hoc de Cliristo, au.li tle nnhis :
luliiin, qu.c Oiiiitpcr sanguiiicin Chrisli, sed cl per i Oniiiis caro fcIIuin, et oimiis gloria ejus (jtiasi
corpus Christi. Scd sanguini plus solcl attribui, flos ffgri 7, i Unde clanial: < Exculei-edepulvcre:
quia liqtior rst et vuinera lavanlar cx eo, scilicct consurgc, scdl*,. Jerusalem, solve vincula colli lui,
viuo sicut scriptum est : < Ipse prior dilexit nos el capiiva filia Sion «. i Exculcre de pulveie inuu-
J.uit uos a pcccalis noslris in sangtiiue suo ". » danse vani.ia.is, consufgc de fetoro cariialis volu-
Eadcm qiioquc esf i.i eo iliviso, quac in favo. Qui- ptalis, sede, ut judiccs mcritutii tnsc itiiqnitatis ,
dam eiiim biluint viiuimsinc lacle, scilicct qui cro solvc vinciilacolli lui, nc lcnearis laqtico dcspera-
«ItiBlrwnissioneu) pcccalorum «l niitriiiieiuum vir- lionis, ecee dejeciio naslra. Ati.li nostram cxalta-
liiliiin esse in eo; ct quidain cum Jacte non suo, lioncm: < Ego, iiit|uil, cum cxaltatus fuero a lcira.
qtiidam CIIIIIlacle suo, sicul dirluin csl. Nolanduin omnia iraham ari me ipsuiu". t Ipse cnim < re-
quod dit-ilur faruin, sed non nicuni, sci n:el foriuaI.it coipus liumililaiis noslr.e configuraliiiii
ueiun, qtiia cor_>usChrisli esi. Salus atilcm quoc cor|iori clarilalis siue'°. > lu ptimo nos formabii,
ijide provenit noslra est. Favus cst Christi caro in sccuurio tios rcliniii iliil, iu tertio conformabit.
assumpta, mel vcro diviua sapicniia incarnaia; lae Dc secundo in qtio tcmpcral liicein irivinitatis: tlu
CJirisli iu carne touvcrsaiio t-Xdoclrina, vintiin ah sole posuil labernaciiluiii ", t scilicel quia < lnceiii
ipso facla miracula, iinile Joannes : i Verbum caro babilat iuaccessibilem '». > linle ait'~< Avcne ocu-
factum est'»,i scilicel Deus : hoc jter iiicaruaiio- los luos a me, quia ipsi avolare nic fectrunl'' 1.>
nein; <et habitarit in nobis'*,i per doctrinam el i En ipsc stal post parieicni nosiruiu rcspit-icus
bonam conversatkmcni. < Et viiiiiiuisgloriaiu ejtis, > per fenestras, et prospicicns pcr cancellos '*. >
per niiraculornm exhibitioncm. < Plcuiim gratiae, > Paries est caro noslra, qui per fencstras ctcanccl-
per «aucli Spirilus missionem ; < cl veritalis >, per los respicitur, nec lotus videtur, ucc tolus lalet :
resurrectionem. ltaque < Verhtim caro facUim sic Chrislus apparuit per feneslras, stilicci pcr
esl " : > in quo comedi favum ctim melleineo, bibi niiractila, el per canccllos suos pcr iiispiralioncni
tinum meum cunt lacte meo. Nolandum quod est grali;e qua nos formavil inlus a I iaiaginem Trini-
verbtim vocalc, csl verbuin aciuale, csl vcrbum tatis, per meiuoriam, intelligenliam ei volunlalcm.
immortale. Priiuum aurc susripiiur., secuiiduui Tcriia cansa est, ut nos pcr suam coi.vcrsationem
oculis percipilur, terliitm in ulcro concipiiur. Pcr 0 sibi conformarct. «Quos cnini pr.-cscivit el prae-
primuin inysterium Incarnaiionis piscnuntiaium dcstinavii conformes fieri im.iginis Filit sui'". >
csl, per secundum ohscure praciiuuiialiun, revela- Aitcinlile ergo quia < Clirislus passus esl pro no])is
tuni est; teiiium vero < Verbum caro facluai vobis rclinquens exemplnm ut scquamini vestigia
cst. Primura sib lcge inspiralum csl proj.l-.etis, ejus '»,> sic : < Imitatores Dei c«iote, sicu*.filii cba-
sccundum inler legcm cl graliam revelalum est rissimi, et ambulaie in dilcclione sicui Chrislus
juslis, lerlium sub gralia < hahilavit iu iu.l.is. > riilexitvos". >—<Ajparuitetiiingralia Pci oinnibus
Per priniuni credimus Mariain nasciiiiram tlc ma- hominibiis, eic. > Sobrie et jnstp, et pte vivanius in
ure, pcr secundum percipimus graiiam iiifusain in hoc 101 Sicculo '8. > Sobi ie in nobis, juslc ad
fratre, in lertio < viriimusgjotiam qtias: Unigenitia proximum, pie ari Deniii,
ralKJ "-••. iPrimum viriintus plenum anibigitiiaiis, His rie causis i Vcrhiimcaro facluincst.et habita-
•» Psal. 58. •• Rom. li. 91 Psal. 55. 9S 1. »~Joan. 1. •* lliid. 8» Ibid. 9099. Ibld.
Apoc.
••• De oflir, Ecclcs. ' Isa. 11. * Luc. 2. '-* Phil. 2. » Ibi.l. • Helir. 1. ' I Pelr. 1. 8 ba. 52.
• Jnan. 12. "* Phil. 3. "IV 1.18. " J Tim. C. ~~ CM)\. 0. '* Cani. 2. '" Roin. ». '« I Peir. %,
" Ephes. 5. " Tii. 2.
PAIROL. CCVI. 19
491 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 492
vit in nobis ". i IIoc Verbum hahitavit in uostris A iiicanialionem , secunriiini pcr ins|iiralioiieiu, ter-
(loloribtts.hahilavitcum justis el pcccatoribtis, habi- tinm pcr muluam riileciionciu. Dc piiuio: < llabiia-
tavitcumsuisamatoribus Prima habilatioesisiigula- bil juvcnis cum virgine »".>Ei : i Sicui l.caniii.ni
ris, secunda geueralis, tcrtia spitiiiialis. Prima eniin omniiiiu habilalio esl in te *'. > Et : i In habilalioue
esl in caruis hunianse miscria, seruntla in Ecclesia, sancta coram ipso •">,> clr. Secun 'o h bitat in
leriia in pura eonscieniia. Dc prima : < Propetimen- niunrio corde a vitiis. Alioqr.in dicel : i Vulpes fo-
les cum salutare *«,> etc. Desecunda: < Ecce laher- vcas hahi-nl et volucrcs cceli uidos; filittsatileni lio-
iiaciil.iin Dci ciim lioniinibiis, et ipse babilavit in niinis nnii babcl ubi caput sitiim pnn.-it". > Non
eis ". > llem: « Habitavit inier genles, ucc invcnil eniiu habilal sapieulia in corpore subiilo peccatis.
requiein ". > El prophcla : « Bonns facite vias ve- i Lil.ci.ter, ail Aposlolus, gloriabor in infirmitalibiis
stras , et studia vcslra, habilabo vobiscuui in loco mris, ttl inhahilet in me viiius Chrisli *•. > Dc ta i
islo ". i De terlio P.mlus: « Libcnter gloriabor in (lixil Clirislus : i Ad ciim veiiieiuus el inansioiit-iii
inllrinitatibus nieis, ul inhabilel in ine virius Chri- .i|iutl ciini facicmus *'. > llabil.il in congregalionc ,
sii **.>— iRabbi, ubi habitas", >ait Nathanael?el sicul jam riixiuius : i .Bonas facite vias vcs'ras ct
ille : i Vini et vide »•; i ac si -Jicerel: Viriesi con- " hahilabo voniscum iu luco isto **.>Vos cstis > nions
scicnlia lua csl pura.quia in lalibus liabiio.Pura eniin in quo bciicjiacitiim est Domiiio **. i Igiiur tlili-
(Oiiscicnlia tria facit: minislral saiiel-laleni, con- gaiiius nos, invicem « ul inliabilet gloria in terra
ferl virtutem, illustrat per veritatem. Primiim riat nosira **.i — «Vidinius ciiim gloriam rjus, gluriaui
a pecca is continentiara, secundum perfeclse reli- quasi Unigeniii a Paire **, > Est gloria degeneran-
gionis cxperientiain, leiiiuin illiimiiial atl specu- lis a Patre, esl gloria rcgcnerati a Patrc, est gloria
laiidam ccelesliuin gloriam. De prima riicitur: < Tu Unigeniii a Palre. Primu est sttpcrboruin, secunda
atilcin in sanclo babilas , laus Isracl *'. i Et ijisa voliipuiosurtim, terlia bcatorum. Pritna glorifieatiis
Sapieniia! < In hahitalione sancla coram ijiso n.iiii- csl riiabolus , secunda honio stultus, terlia glorifi-
sliavi *'. i De secundo dicilur : < Ut inhabiiet in catus est in Christo. Dixil enim diaholo :« Asccn-
ine virius Clirisli. i dain super aliitudiiieui nuhiura, sirailis ero Aliis;:-
DifHcilisfateor, sed tendit in ardua virlus nio **. >Miscr « quid habesquod non acrepisli? Si
ait |ioeta ' 9. Iriein: accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis *' ? >
Cresrit iu adversis virtus. ......... De secundo dicilur : Quia « oslendil diabolusounra
Itlcin: regna mundi Christo et gloriam ejus *«.> De tr-
Atfmagnum virtufis opns componite menlet. lio dicil: «Coelicnairanl , gloriam Dei ". >Notan-
__.
CaudeCpalienlia duris. (luiiiquod est triplex gloria unigenili a Paire Priina
Vis scire qttoiiiotlolii.bitti in viiiuoso: est conseienliaepiiritas, secimda miraculoruin vcri-
Estne Dei sedes, elc. tas, leriia autem dicitur scterna felicilas. Piima csi
cl irieoail: leslimoiiium bonseconversaliouis, secumla cst pro-
Virlits cst prodi.ja vilw. balio vera riiviiuc repromi.ssionis, (eriia csl coii-
Ileiu • summatio nostrae pcrfectionis. De prima : <Gloria
Paucos ardens transvexit ad wiliera virlus. noslra haec esl, lestimonitim conscieulixnostrai"0.»
Dc tcrlio : t Farlus est in pacc loctts ejiis, cl habi- De secunria: t Nonne dixi libi, si crcdirieris, viricbis
lalio ejus in Siun *°. i Sion esl Ecclesia quse spe- gloriam Dei «'? >De lcriia « Dabo in Sio:i salulcm
culatur ca-Iestia cl iu pace vilain ducii. el in Jcrusalem flsracl] gloriam ineaiii **. i Pri-
Felix qni poluit tranquillam ducere riliint, mam viriimus in conscienlia, setunriam in Ecclesi»,
Et Uetoslabilis claudere fine diem. lerliam videbimiis in palria. lu prinia vi iiniiis
Ileni: < Elegil Dominus Sion, elegit eam in bahiia- ciun i plenuni gralise**,>in srcunda < plcntim verita-
iionern sibi *'. i Si vero fucrit ibi < cubile draco- tis**, <in tertia > dc pieniitidinc ejus omucsaccepi-
ntiin, cl pascua stiuthionuni ", > sciliccl repiilia , D mtts «*.> IIicc autem plenitudo triplex esl. Esl eniin
qiiorUm non esl niimerus, non habiiabii il.i. Quia pleniludo redcmptioiiis, est plt-iiiuulo resurrectio-
« Pcrvcrsaccogilationcs separaut a Deo**. > Ei < lu nii, csl pleniludo majestalis. In prima acccjiiiuus
nialevolain anintam non inlroibit sapientia, ncc ha- giaiiarum largidtlein, in sccinda acci|iienius cor-
bitabil in corpore siihdilo peecatis **. > Quia < liat poris et animae iiitegritaiem, in leiila iuelTabilem
habilalio eoriim deserla, et in labernaculis eorum jucitiiriilalcm. Prima fil jusliia candiritis , sccumfa
nonsii qui liubitet". > immorlalitate solirius, terlia divina daiilale splen-
Vel sic: llabitavii in nnbis, qui-i in Vngine; ha- didus. Dc priina : < Quando venii pleniitido tenipo-
bitavit in nobis , quia in juslo homiiie ; habilui iu ris: inisit Deto Filium suiini natum ex mulierc,
noliis, quia in sancla congregationc. Priiiiuin per laclum sub lege , ul cos qui sub lege eranl reriime-
'• Joan. 1. *• Psal. 84. " Apoc. 21. " Thrcn. 1. " Jcr. 7,18. '* II Cor. 12. " Joan. 1.
" Ihid. " Psal. 21. '•" Eccli. 24. «» Ovid. »° Psal. 75. »' Psal. 151. »' Isa. 51. " Sap. 1.
" ll.itl. »»Psal. 0'8. 86lsai. 62. " Psal. M. »8 Eccli, 2i. " Mallli. 8. *° II Cor. 12. " Joan, 14.
77. ** l'sa.. 81. "J.an. 1. ** Isa. 14. *' 1 Cor. 4. *«Matih. 4. **Psal. 18.
"Jer. 7, 18. *'Psal.
" II Cor. I. " Joan. II. * Isai. 40. »» Joan. 1. **Ihid. " Ibid.
495 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LI'5. Vil. «1
i*et**.*Bu secnmlo : < Occiirrcmus omm-sin virum _, . licclinoperibtisrudis app-.rea', persiiign'»; o|-c:u n
pcrfectum,"» niensuram plcuituriiuis tulatis Christi cellulas diilccdinem coiilinct pneminriim. Quitl au-
".> De ter io : t Vidi Domiiitimserienlem super s:i- leui in bac refie.iione bibcrit Domintisoslendit tli-
liuai excelsum ci eleva.iu.mel j.lena cratoninis lerra cons: Bibi vinuni meum cum tucte meo. Nam qui
majeslale cjus '*. i Habeuius ilaque favtini huiuamu prnpicr inqtiilatcs lioiiiiiiuinsic crat lactus dolore
in Chrislo camis, liabenius mel divinitatis, habemus inirinsecus, til scterni supplicii muiirio riiluvium
l.tc proedical.oiiisChrisli el cynviMsalionis,habciniis prsepararti, posiqtiam lac Itibit rie Virgine , quasi
viiium niiraculoruiii vel cliaritatis. Ad friiendum his vino potus et loelifiratus corde, tauqtiani oblitus
nos invitat Salomon nostcr, ubi -tdjungitur stibse- tristitix* quam indu.vcraiilniiindi raalitioe, a stip-
qiienter, eomedile, umici, el iitebriamiui. plieiis ad miscricordiic beueficia sc converiil. Sc-
Vetti in korliun tneum, soror inca xpansa, utessui quittir:
myrrltam meam cum aroinatibus weis. Comedi fa- Comedite,amici, el bibiteet inebriainiiii, charissim'.
intm meum cum melte meo, bibi vimim meum cum [Tuo.J II est vos qtii esis amici mci facicntcs
lacle meo. qtiic nraecipio vobis, eslis tiiarissimi iulegra dile-
[CAIU*.]Ac si dtcat: Ad siniililudinem veuicnlis ctionc amjilecteiido. Obsecro itaquc factis sancio-
iu Jiorlum siium, ul ibi jucundetur posl laborcs, sic _„ riim , quasi cpulis priccijiuis, jira-corriia nosira
ego ah illis qui labores milii prsestaut iiiiqiiilalibus iin|ileie. Non solum cnini post esum favi et n.cllis,
suig, ui jucundarer in meritis, et viiiulil.us healoe post p itiini Viui cl laclis, iucbriari esl dc inirandis
Virginis. In hoc horto inesstti ciint al.itnrianlia , cl viiiiUibus lioiioruni, gaudere,et cas imilaii, et pcr
collegi myrrhaui cum aroniatibus meis. Quacauiem eaiiinircliacuuionciiilorpoicm me.ilisriiscuierc : ct
sinl hoec aromala, ipsa detcrmiual in E.clesiasl., ad amorein superiioriim vivacius asccnderc: Chri-
uhi ctitn myrrha ciiinamoiiiunijungii ct baKainum Stuni Iegimus proposuisse nobis tria cnuvivia : Pri-
diccns : < Sicul ciiinaiiioiiiiinict balsamuit:udorem intim iiiiiiiinenle p.ssifnie, sccuiitliiiuin ascciisionc.'
«ledi; quasi myrrlia elecla dcdi suavitatem odoris ".i lcriitim celebrala gcncrali rcsurrcclione. Piiinitai
Uia niyrrlia electa esl, qux* sine vtilucre amaraui quantlo pasclia , ciiiu riiscipulis suis iiiainlitcavit;
caritts niorlificalioiieindcsignal, qiiam profert anima secundum quaudo convcsceiis, ne ab llierosolymis
nullo peccaii vulncre sauciala. Talem niyrrham disccderenl, proeccpil; lcrlium militihus suis pro-
messiiil Dominusin bcala Virgine, quae licet vuliius misit: < Ego, inquit, dispono vobis regnum ulCila-
peccati non haberct, seipsam inultipliciter niorlifi- tis et bihatis sujtcr n-eiis:iii nicain in rcgno
carc curavil et sicut ciiinamoiuiim odorcui tledit. ineoc'3'.i In primo comcdiinusad eoii.paraiil.iiii no-
Nam sicul ci.iiiainomtini, quanto gracilius est, lanlo 'C bis contra Lborcs forlitudinuin, in secundo ad sa-
mclius esl el odoratius, sic ipsa gracilis et lcnuis tianriam estiricm, in leilio ad diletiioncm. Primum
facia per ahstinenti.ini, et Deo acccjitior, ct iiiiiiido est corporuin, secundum spiniunm, terliuin ange-
odoraiior fuil. ln balsamo signalur odor et opinio lorum. Printo utuniiir servi, secundo conicdunt
s.mclilalis. Ipsa vero dedil oriorein halsami non ainici, teriio inebriaiilur cliaiissiuii. lu prinio Iria
con.-ipli, sieul ipca ilicit itt Ecclesiastico : t Ralsa- stint considcranda quid , quaurio, quanluin come-
niuiimoo mistuin odor meus 6°.> Corrumpittir si- daaius, sciliccl cibi species, hora, metistira, uc il-
qiiiiicnibalsainuni, si cuin laete vcl oleo niisceatur; liciliim atitexlra lioram, vel ullra mensuram aliqnid
simiiker sanctilas corriimpitur, cum pro olco inanis suraamus. HJiciiuin coincriit Adam in parariiso, ci
glorhc geritur, de quo dicit Psaltnisia : «Oleum expellitur «*; exlra lioiain Jonaihas, ct a pr.lre ma-
peccatoris uon impinguct caput nieutn ",i id esl icdicilur"; populus Isratl ad sepulcra coneupiscen-
tueiilein ttieam.CorruiiipiUirquoqtte sanclitas viue, lioe ultra mensiiram, ct occidilur **.Transgredilur
ciini gerilur pro acq-.iircndoiat-le deleclalionis iiiiin- Adam prorcepliun Doiniui, frangit Jonathas quod
danse. De quo dicil Salomon : quod lac distillal de observabal iiiuliituilo populi, decipilur Israel in sa-
labiis mulicris merelricis °', sub cujus- tioiine , iurilalc cibi. Sic igilur iransgressio meruit cxpul-
riamnationcm nnnidi describit Joanncs in Auoca- sioiicm, iicgligcniia voli ciiiiiiuis inalediciioiiciu,
lypsi diiens : iVeni, oslendam libi riair.nalioiiem saturitas inoriem. Rcligiosi iu cihis tria dcbent ob-
utereiricis magnoe, quae scdet super aquas mul- scrvare : inqdum, mcnsurani, ntimerum. Modiisesi,
las".> In Iioc quoque horto se riicii Doininus in- ul nioderate ulaniur cibis appositis; mcnsiira, ut
venisse refeclionis dulcediuem riiccu.s: Comeiti fa- ajiposiia stisleutatioiii non delectaiioni sullicianl;
vum meum citm metle meo; ubi Virgincni sibi con- nuinerus, ut ex aliquo appositorum icficiantur, ne
placuisse tlemonstrat iu riuplici vila, coniempla caroniinia absliueiilia deliciat, aul salurilaie lti*u-
liva videlicet et activa. Nam mel eliqiialum purae rict. Mensura*suiil qualuor : printa avaiitise, se-
contemplationis designat dujcedinem; favus vcro, cunda voluplatis, icrtia dispcnsationis, quaiia iie-
qui rudem ceram deinonslrat exterius; ct in suis ccssitalis. Prinia eslniuiia partilas, secunda supcr-
ccllulis met occultal, vitam signat aclivam; quod fluitas, lerlia benignilas, quarla sufliciens seqnafi-

•« Galai. 4.. «' Ephcs. 4. »« Isai. 6. «' Eccli. 2i. «° ibid. 61Psal. 140. «» Prov. 5. "" Aj>oc.17.
"' Luc. 22. c*Gcn. 3. " 1 Reg. 11. «6Nuin. II.
_4C5 THOiLE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 40»
tas. Avaiilia subtraliit necess.lali, voluplas neccs- _J V liiiiaie, toagiiata in iingaulit.ic, siipcrflueiis iu D.-i
siialem cxccdil, dispcnsalio nccessitali niiscricor- visione.
diler adilit, ncccssilas dchilum indigenlite requiril. Nniaiiilum quori iiietisura quoeriamcsl Ilucns, ri-l
Scquitur convivium spiriiuuin. In spiriiu trcs pcrfliieiis, est supcrfliiens. Fluens, ('uanrio-proxi ; o
suiil iiicnssp.iies iiilelleclus Scriptnr;e : Histoiialis, graiia iii.fiindilur; cllluciis, quando infnsa proximo
niysliciis, moralis. Priina simjilicilms, sccunda do- pariieip.ilur; peifiiiens, qitanrio usque ad 1110lcm
cloiibus, teiiia commttois anibolms. In prima cst in ca pcrscveratur; siipeiflucns, quanrio Deusf.icie
tihtis grossior, in secunria subliiior, in teriia dul- ari faciem videhilur. Undc : < Saliabor, iiiquit, cu-ii
cior. Prima pascit niiraculis , secunriii figiiris, ter- apparucril gloria lua ' 6. >Lt : 1 Etilaninia nosiia
lia verbis. Resmiraciilorum roboral (idem, implelio qua>i liorlus irriguus ". > Qui vult rdici el iiu-
figiirariim spcm, doclrina 11.0111111 chariiaicni. His lniati, ptitts rigctur aqua qiiani Rc; ecca dcdit Da-
inensis appor.il Moses pancm conspersiim ", apo- niasco '•; sctunilo rt.-fici polctit co qui datus est
sioli hordeaccum 68, Elias siibciiicriciuiii °9. Jlor- briari vii o,
j.|'0|.hel;c |i:iiicsubtincricio ' 9; terlio 111:
deacetis csl lt-gum obscrvaniiaruni, conspcrsits pa- (|itod dc aqua facliiin esl in nuptiali comivio *".
nis laciymaiunt, siiScineiicius pecc.iioriim. Apjo- Prinitiiii propiiiaiutn cst rie bytliia ReLeccie, se-
iiiii.tiiiTmicnicns;ciria feicul.i carnis. Caro agniua, |B cundiim de I ydria niiilieris Sarcpianac, iciliumrie
•irielina , vacciria. Abcl agiiuni ' 0, Ahrahain arie- by.lria in ijua facla csl iti viiinin iiiulaiio a:jux.
tetu ", Josue vaccam apponit". Agnusobiiiiilcsccns Isiie hyriiia* mcrito assi^nauliir bialx Maii:e, qua:
coram loiidcnlc"',Chii»lus huinilis in passione.nos iiobis ul conicdercniiis el iiicbriarcniur ptopinavil
jialientcs in Iribulatione. Arics adlia-xeusinier ve- aijuam gratia*, pancm carnis in ea assumj.ioc, vi-
ptcs cornibus, Christus in crucc inanibus, uos obc- 1111111 octernaclxiili;c. Utctgo coinpetciitcr isiasa. -
tlicniiic operibus. Arics prsecedens gregcm, Cbrislus signeinus, .mriiamus quiri riiMitDauiascus. 1 Igilur
vila plebcin, prariali cxemplo congrcgalioiien); vacca puclla.cui tlixero: Daniihi bibcrc.ct illa di\er.L:l!i-
occisa cxlra caslra, Chrisius 102 extra Jcrusalcin, be,(lomiue, el camelis tuis polu.11riab»; illa csi, D>-
i;os inoi lilicali cxlia iituiidivaiiilatcm. In agno simpli- iiiine, quani pra-|)arasli lilio doiiiiui mei »'.> 0 vc-
tiias cordis, in ariete foiiiiutlo opcris, i.i vacca lac i.craliilis puclla! 0 fclix l.ydria! o s.dutaris aqu...!
|iraeilicaiionis. Siiiiussictil illi qui ul nuhcs volanl", 0 vcrc vcncrabilis puclla, qiuc lalcin bajulal hy-
pritijcules sicul serpenlcs, simpliccs sicul colum- driam ! felix l.ydria , quse lalem coiilinel aquaiu !
l.ae '*. Ne sit niibes sinc pluvia, scrpens sine pru- saliil ris aqua, (|ii;c rigal lolam lcrram I Prima rs:
ricnlia, columba sine simplicilale, carcat coliiiub. Virgo Maria, secunda venlris aula rcgia, lertia Dci
felle, serpens vciieno, nubes siccilate, ul sil sini- 'J gratia. Priiua csl quam pra-parasti Doniiuc, filio
plicilas siue amaritudiue , prudcitlia sinc uialit;ui- domini iuci, secunria iu qua .tsstinipsil carncui
taic, doctrina sine vanitate. FiliusDei, leriia est <fluminis inipctus >quii la.>iilic::t
Pisciuui q.iiriani apponiinlur de mari, quiriaui de civilalcm DoiR*.1 Prinia nulla virgiuior, secur.d 1
fliiiuine, quiijam de stagno. Demari ssccularcs, rie iiulla lccui.tlior, tcrlia iitilla rigalior. Piiin.i ; tll.cc
llumine dociorcs, de slagno clausuales. Haheant est qux* nescivii ihorum in tltiitio, hahcns fru-
si.uanias, id esl aspcritatem conversaiiouis, ct pcn- c;um in respeclione aiiim.iriiin sanclaiiiiu 83.> De
iiulas, id csl alas conlemplalionis. Tobias ricsceiuiit secumla nasciiur 1 panis vivus qui de cocloriesce -
uri fltiuieu, Christusad liiniiduiu, sapieus vel jusiiis dii, el dat vitam iiiuudo 8>,> tertia, fous hoitoruii.,
ad latiyiuas. Tobias til pedcs lavaret, Chrisius ul pulcus aquariim viventium, quae fluuiil iinpetu dc
culpas abluerel, justus ul camales affectus miinda- Libano 8«. Deata igiiur Virgo fuil < sicul liliiim
rct. Invcnit Tobias piscem iuleriora projicieiulo, inter spinas 86,>i.uia inter peciaiores nuiiida. lly-
Christus riiaboliiin, malignilalem cjus a|)t-riciirio, dria nostra fuit sicut acervus (niici vallalus liiliis,
jiislus per confcssionem occulia pccloris ejicicndo. quia fueriiui Virginis safva visccra virginilale (e-
llabel Tobias materiafcm salcm qtto piscis conriia- citnda. Aqtia illa ftiit fous egreriiens de paradiso,
p
tur, Clirislus mysticum salcm prudciilia- quo riiabo- irrigaiiS lolam terram, scilicet hiitiiani cordis pr..-
lus caveatur, juslus salcm sapien:i:c iuoralem quo fuuda. Sed nunc rie puella nostra agamiis, consi-
conversus doceatur. Ecce coiivivium spirituale in derando in quibus toiisislil vitginilas. Oporlct
quo lomcdunl amici. Sequilur aieriiiim quo inc- enim utprimo sil carnis inlcgiitas, secunriocorriis
briautur cliarissimi. Nihil aliud est illud conviviuin purilas, leiiio huiiiililas, quarlo charitas Priimim
nisi pariicijialio supcrnortim gaudiorum. Tot sunt ohsiruit vitiis ariilum, sccuiidum-firinat proposi-
fercula qtiotsuiit geuera heatiludiniim.sicul in Evan- liim, lcriiuin facit minorihus subdilum, quarttiiii
gel'18: < Mensiiram bonam et conferlain et coagiia- jicrlicil mcrilum.
lam ct supcrefflueiilem dabiiut in sininn vestruin". > Piima fuit arca Noe lita bilumine, ne saltem ri-
Cona eril in eorporum clarilalc, confcrla in sub- mula ad ingressum aquae paterel 87; secunda fuil

" F.-iod.23. - 68Joan. 6. 69III 17. » G n. i. " Geii. IT'. " Josue Ti. '" Isai. 53. " Isa.OO.
U-g.
''• Miiith. 10. '» Maili. 7. '« Psal. 10. " Isa. 58. 7S 80 Jo;-i *»
«••Gcii, U. 6"Psal 45. 8» Sap. 5. "* J.KIII.(i. "» Caul. 4. (J.n. -ii-. "IV Itc. 4.
~" (Jaut. 2. »'Gcii C.
 497 COMMENT.LNCANTiCACANTIC. — LID. VH. 408
(i.lnmiia in uicdio arcsc , quoc tii-.ini strucliiram A.eiiim est perfecla virginilas. Ecce quam venerabilis
siistinet; terlia fuitsaguni cilicinuni super talierna- puclla. Nihilominus felix esl vcutris hydria, qu;u
ctilum, qucd csetcra ornamenla operiret 88";quarla cmiilit aqiiam, emittit farinam, emillil vini lacii-
fuitarca deaurata iulus ct foris auto pretiosis- liai.i. Prima rigal sicci aridilatcm, sccunda dat
sinin «•, ul inlus el forissplendescerci, id esl inttis famelico saliiriiatem, terlia corriiptibiti immorlali-
Dco, foris boiiiiiiibus appai-erel. Ojiod primum l.a- lalcin. Per priiniinrrigalur cordis area, per secun-
luiit beala Virgo Maria, iri cst camis iniegrilaiem, (liim roboraniur in via, per leriium gaudebimus in
ilicit prophela : i Porta hscc clausa erit, ct non palria.
.ijierictur, quia Dou.inus Detis Israel iiigrcssus cst Aqua iiaque esl rie hydria quam atluliT Rehecca ;
per eam •«.> Quod secundiim, id esl proposiiym de hytlria mulicris Sareplatisn, sumpt.i esl fariua,
iulus hahiiii virginilatis, ipsa leslalur sic : t Quo- et f.icltis jianis subcincricius, quo sanatus esl pro-
inotlo fiet isluri, quoniam viruiii non cognosco 91? > |)bcta : qttarlum fuil hyriria, in qna faclnm esl vi-
De leriio ipsa ait : « Respexit Doiniutts hiimilita- iiuin rie aqua. lsla: siinl emissiones hujus liyrirhe.
lem ancillaesuae 9* > Pro quarlo sub ejtis spetie i Emissiop.eslu;e paradisus «.> Priino ergo virica-
sponsa clamal': i Filie Jerusalem, niinliale riilcclo, nius aquani, scilicet graiise eniissioneni. « Foits,
quia amorelangueo 9*.> Carnis inlegriias, quantiim ait, egreriiehaiur de paradiso qtti divistts esl in
•ilaceal Deo, ostcndiiur in Apocalypsi : i Isti sinit, quatiior (luiuina «.> Primus est Nilus qui dicitur
inquil, qui non iiitjiuiiaverttnl s;o'as Stias cl ideo Gelion, id est lcrrcnus; secundus, Ganges, i.l cst
amicli slolis all.s seqiitiiiiur Agutiin qiiocumjue Phison, qui dicilnr oris hiatus ,-iertius, Tigris, pro-
icrit •*.> Inde sponsus ad sponsam : i llorlus con- plcr illius anitnalis velociialcm ; quarius, Euj.hra-
tlusus esl soror i.ica sponsa; boiius conchistis, les, qui dicilur bona fritclificatio. Hit-ccst gratia
fons signatus 9".> Ad liujus inlegritalis coinmen- qttaririlaria quse rie parariiso, scilicet rie venlrc
lalioiiem dicilur Joaimcs cvangclista lani a dolore Virginis manal hydria. Pritnus ergo flttvins csl gra-
uioriisexiraneusquam a corrupiione carnis alicHiis. lia corporalis conversatioiiis; secuudns est gratia
Inde sponsus : < Ego flos cawpi et lilium couval- interpretationis st-ientiic litlcralis; tertius est gra-
lium 90.>Flos eampi est rosa propier virUiluin riif- tia qua rcmiliilur velocilerculpa lam actualis quaui
licullalem. Liliuni cenvallium p>-opier htiniilein ciiminalis; quartus est gralia qua ctescit fiuclus
castitateni. lnrie cst qtiori arca Domini de lignis virtuliim spi ilualis.Ad primain, scilicet corjior.ilis
seiim facia dicitur, quae assimiilatur aibae spinac, ciiivcrsatiouis invilabal Pelrus riicens : < Convcr-
alhx propler caslilatem, spinx proplcr religiosse satioHem nostrani babenlcs honam inter genles '.>
Q
viise asperiiatem. Taleni quippe diligt sponsus, qni Unde Pauhis : i Castigo corpus ineiim et in servitu-
uon habcat iiiaculani ncque rugani : niacitlain lu- letn redigo, ne forte ctiin aliis proedicavcrim.ipse re-
xuriosae fccdiialis, rugam dolosse dupliciialis. Ecce prohus efficiar 8.> Unde : < Gralia Deisum id quo.I
de carnis iuiegritate, nunc de ntentis screuilaie, suiii '. > Sccuntlam contuleral aposlolis Spiriliis
. . . Ut sil menssana in corpore sano, . sanctiis , quaiulo dcdil cis spirilum sapicnii:c et
itt ail poala •'. Inde: i Octili iui coluinbariiin 98, inltilectiis, elc., item, utscirent ouinia gouera litt-
absque eo quod ii.lrinsecus lalel 99; oinnis eniin guartim. Inde : i Loqucbanttir variis linguis apostoli
gloria filiaeregte ab inlits '•«,> hoc est bonutn pro- magnalia Dci '». > Per Tigrim qui velox est tertia
positutn : quod dicitur cnlumna in meriio arcse. Inrie gratia designatur, scilicel velociias remissionis. Att
in Cauticis : < Collum iiium sicut Litrris cburnca1.) velnx fuil hscegratia Mariic Magdalense ad pedes
Nunc virgiiiilateni sequaliif hiiinilitas lanqiiain Domiui rccuiiibciitis? An vclox fuit Pelro post ne-
cuslos. Cerle diabolus ejecms Cst ile eoelo, non gaiionem Jacrymaiili? An velox fuit latroni in crttce
prepter .iiuissain virginiiateui , scd hiimiliiaicm. penrienti? Ettam velocisgrafue omnes signiiiii ac-
Hic est ciiiin sagiini ciliciiiiiin quod totam gloriam ccperunl. Nani posr resurrectionem pritna Mariaj
tegit tahernaculi. lileo sponsa riicit : i Nigra suin, D facla est appaiitio ". Pclrus vocatus csl in Gali-
sed formosa *. > Nigra huiniliiate , formosa casii- lecam- ", nomine proprio. Latroni dictutn est :
late. El quare sequiitir : i Quia decoloravit ine < llodie meciini cris in parariiso '~.t Ecce quanla
sol *,> id est anor Chrisii. ln chariiatc anlciii per- velociias b«jus fluminis graliae. Quartus Enphralcs,
licitur virginiias siue qua nulla viiius esi. Umle qui dicitur hqna fructilicatio ah eu, quod esl
ciiui Salomon fccit ferculum post coetera ornamcnla fcoiium,et [ruclu. llit*liuctus moraliier est triplex:
ail: < Meriiacharilate constravii *.>Pro istis qiia- Est enini fructus justkioc, fructus palienlise.fructus
luor in Scripturis per lilium virginilas desiguaiur : sapienliie. Prinins crescil in rcligione, secundus in
in pallore cnim radicis accipilur humiliias, iu - tribulalioiie, teiiius iu ccelesli conversalionei Pri-
viiore stipiiiscarnis inlcgritas, in foliorum candoie mus habetur in circunispeclionis assiduitate,sccun-
inlerna virginilas, in granis aureis charitas. lu his dtts in laboris dillicultalc, terlius in iiiulla dulce;
"* Exod. 20 89 Kxod. ?5. 90 Ezcch 41. 91 Lnc. I. 9a P.i.l. 9' Canl. 2. 9* Apoc. 7.
•» C iit. i. "'
2. •' II.UMI. 9S (iani. J » Caiii. 4. '»• Psal. -11. ' Cant. 7. «Caiil. !,
' lbid. * Ci.nl Caiit.
3. -'Gt.it i. «G.;i. 2. ' I IYir. •> • i Cor. *J. * 1 l or. i-'. 10Acl. 2. " Jo.tu. 20.
11M.irc. 16. »' Luc. -25.
m TIJOLE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI b00
tlinis sunvitate. Dc primo dicitur : < Fnictus antein \ eis, omne deleelamentum suavitalis Iiabens **.
justilise in pace scniinatur '*. i Item : < Fructus au- Ipse factus est nobis sacrificism de simifa.
temjustitise chariias, pax, patienlia'*. > Desecundo Sed triplcx sacrilicium. Sacrificiitm de clibano,
in Evangclio diciiur : < Semen qnod cecidil super sacrificium ric sarlagine, sacrificinin dc craticula.
lerraiu bonam : bi suiitqui atidiiint verbiiuiin corde De clibano fuit, quia cocins et furmatus VirginiS
bnno et optimo, fructmn refcrttiit in paiiculia *".> utero; de sarlagine, quia conlra diabolum oppo-
De lertio : < Beatus vir qni in sapientia morabi- suit se mttrum pro gencre hiimano; de craticula,
tur : el qui in justitia mediuibilur, et in sensu co- quia in cruie assatus fuit pro tolo mundo. Primum
gilabil circomspeclionem Dei, > el coucludit: < ue uI nos sibi coDforinarel, secundum ut nos protegeret,
aliquando desinet facere fruclum ".> Ad hos tres tcrtium ut nos retlimcrei. De primo: < Quos proe-
fructus sponsa inviiabal sponsum. scivil prxdcslinavil coiiformes fieri imaginis Filii
Ad primum sic : Veniat dilectut in Itortttm sui *•.> De seciindo: < Protexisti me a coitvenlu ma-
suum, et comednt fruclnt pomornm suerum. De Iignanlium, a misltiludiiie opcrantiiim iniquila-
sccundo dixit : < Ascendam in palmam, et appre- lem *'. i De tertio : t Christus nos redemit de ma-
liendain frticius ejus ,8-". > Hscc palma est crux lediclo h-gis, quia malediclus omnis qui pcnilet in
Salvatoris, qiiam ascendit qui iribulationibiisse D 1'guon. i Panis ergo iste factus est de fariiiula
rtpnnil. CtijitS fructum apprehendil, diim Iriuin- siinipta de hydria noslrae Virginis. Panis, inquani,
phando de hosie patienliam aeqnirii. Pro lertio: siibcinerieius, rton ilie lamen qui non- reversa-ttrr,
< -Sub uinbra il ius quam desideravi sedi, et fruclus parvulus fuil per huinilitalem, subcinerieius, quia
fj'ns diilcis gulturi.meo *-«.>De co qui acqitirit fru- super se portavil nostram iniquiiateui; reversaius,
litim sapientisc diritur ; < Aqua sapienlias potahit quia nostram deposuil iniquiiatem, ct stiaunel no-
illttni ".> De patiente dicilur : i Et firmahitur in stram infiriiiiiatem. Aurii parvulum : <Puer natns est
illot per gratiam, <etnon flecteuirM,> per adver- nubis, cl filius datus est nobis ".> El subcinericiuin.
silatis vehcmeiuiaiii. De fruclu jiislitiie sequitur : < Verc languorcs nostros ipse tulii, ei onera nostra
<Et coriiinehil illttm,> ne scnsus suos exponal ad ipse porlavit '*. i El reversatuni : < Christus resur-
iiiiindanarum rcrum evagalionem : <et non con- gcns cx moituis, jam non morilUF**. > Ipse qttoqtte
fiiniletiir **> judicio, ubi redditurus cst de factis fuii versalus, conversalus, rcversatus. Versalus in
propriis ralioneni **. Eccc qualuor fluiuina para- Virginis litero, cnnvcrsatus in miiudo, rcversalus
riisi, qii;e exeunt dc hyriria Rebcecse, sciltcet de in morlis arliculn. De priino :
utero noslrse Yirgiuis. 0 ftiix. aqua quse dal cor- Vcxilla virtulum micant,
*-* Yersutur in templo Deus".
jiori opcran.li factiltalcm 1 In corde scientiam, in
lingua veritatcii), a pceealo puritalem, finctuum De scciintlo : < Post hoc in terris visus esl ct ctint
spiritualium iibcrtatem. U beala Virgo, da niilii homiuibus coiiversalus cst *'. > De lerlio :
aquani de hytlria lua, ul biham, el sciam quia lu Tremtiul viclenles angeli
cs illa qiiani prorparavii Dominus Filio Domini Versa vice mnrtalium'n.
mci. Hscc esl cmissiO aqtiae. Esl et alia emissio pa- Il.rc esl hyrirta qtiu* aflert salurilateni. Sequitur
nis, sciliccl factus de faiinuia quae crat in bytlria liy.lria qtise tlat ininiorlalilatem : haee cst illa ntiil-
Sareplansc mulicris. Nolaudtim qtiod miilier riitiiur ti| lex byilria, inqiia mulaluraqiia in viuuin. Scririi-
Sunamiiis, scilicet miserji vti coccinca; dicilur Sa- ciMilurscx proptt-r pcrfectionem, quia < occiirrenins
teptana, iri cst succensio; Itlaria dicitur misera, onincs in viruin pcrfcctiim et mensuram -r-uittsjJe-
quia in ea Chiistus nostram assiu.ipsil miseiiain : niludiuis Chrisli *9. > — i lmplcle hydrias aqua, i
tnccinum rubei coloris est. .Ipsa qtioquc dicitur a'U'**,nc si diccrct : In hydria raea a filio mco as-
cocciuca, qtiia de ea sanguis assiimptus esl, qni sumpia esl lnini.ina n.iseria, quse postmodum muta-
itoslram lavit sptircitiam. Dicilur el siiccensa, quia bittir in gloiiam. Consiileremus ergo defeclum
in ea coclus esl panis, qtii noslram refecij. indi- D aquse qua geniis c»l infcctum, vini de aqua facti
geutiam. Piiiniini, ne sub tali solaiio abuiitlaniiori perfccliiin. 1ii prirao fuila paradiso hominis ejeciio,
•tbsorberemur tristilia " ; secundum ul pro lepra in-sccuudo culpse el lahoris corntplio, in lerlio
jicccali ejecli dc parariiso ctiin Maria u>rore Mosi gcneris hiiiiiant reparatio. Dc piiuio-, i Tulit Eva et
reverlamur in caslra *• ; teriium ne deficiamus in comedil *', i de setundo, < In dolore paries lilios
via. Primtim fuil optts dignationis, 103 s cuiulum luos '*, i de terlio ait : < Et hauriie nunc et ferie
coinpassioiiis, lcrtium dilectionis. Dc primo : i 0 arehiiriclino* 3. > Ilaec est immoiialitas de hydria
arimirahile commcrcium, Creaior gcneris liu- Marioe.Ergo de liydria Rchet-ca*rigamini, minislri,
inani",) etc. De secundo Patilus : < Non cnim lia- de hydria mulieris Sarcptairje comediie, amicl, de
l.enius ponlifiteiii qui non possil compati iiifirmila- hydria niipliariim iiiebriaiiiini, charissinii.Primuin
lihus nostris ". > De lertio : i Manna dc ccelo dedil ul invitelis alios ad dona gratiser-seciiuduin ul
'* Jac; 5. " Gal. 5. IS L;ic. 8. " Ercli. li. "*-'» Canl. 7. !0 Cant. 2. " Eccli. 15.
*' Ibi.l. «' lail. s* Uoni. li 2" II Cor. 2. ' Niim. 12 " Ollic. 1$ V. «• llehr. -1.
*" Sap. 16. '• llitm. 8. 31 Psal. (i">. "' Gal. 5. »* Isai !). "* Isa. 5o " R.nn. 0. **Ollic Ectl.
*' Uaiucli. 5. 3" Ollic. Ecci. 39 Ephes. i. "~ Joan. -2. *'Geu. 5. *«Ibi.l. *" Joan. i.
501 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. \1I. 502
liimi siiis in virltilc patienlix, leriium nt exsulieiis .A gibbos luslro; de secunda, vigilo, id est vilam gyro
de adepiione gloria;. In primo dicile : < Qni siiil vc- luce octili; de leriia, vigilo, id est vigeo Iuce oculi;
n:at ei biu.il, et de \en.re cjus fluent aqiix vivaetv.i de quarla, vigilo, id est viae gyro loca. De prima :
ln secundo: < Pauem iiostriini quotidianum ila nobis < Consurge in nocte in principio vigiliarum lua-
hodie **, i iil panis cor bominis coiifirinei*6, qui de rnin ; > in secunda : < Eflunde sicul aquam cor
coelo desccndit, ilat viiam niuiulo ". ln lerlio : liium aulc conspectum Domini Dei tui; > in tertia :
Qui < inebriabiinliir ab tiberlate domus Dci*8, i di- ' < Mauus ttias leva ad eum; «.in quarta : < Misc-
laiit : < lulroduxil me rex in cellam viiiariam,ordi- rebilur lui" 7. > De prima, scilicet vigilia noclurna
navil iu me cliarilaleni* 9. i Unde se<|iirlui-: dicitttr : < Erant pasiores in regionc, etc, custo-
Cvmedite, amici, bibile et inebiiamini, charittimi. dicntes vigilias noclis super gregem suiim ".» El :
[CARD.]Cbrisius benc rofeeius in borlo suo, 0111- c Qnarla vigilia noctis venit Jcsusad discipulos suos
nes umicos suos ad liujiis lioili refeciioiieni invitat. ambulans super aquas". > Nox esl quandiu bonio
Videri "siqiiidem polerat, quod Doininus silii soli cst in pcccalo. Sed nox quatuor babet vigilias:
appropriasset oiiiuia, qux dcloclarc poieranl in lioc priiua, quunilo homo rememoral peccalum' suum;
licrlo, ciiin prouomen approprialioneiu siguijicaiis, secunda, qitaudo ilolcl fecisse; lerlia, quando odil
s:ugnlis adjecissel, dicendo, myrram menm, fn- peccaluin; quarla, qtiaudo ahoniinaliir peccatum.
vum meum, viuum menm, el sic de cncieris. Scd, In liac venil Dominus ambtilans super aquas, ut
licet ipse qiiasdam babel delicias spcciales in Vir- sanel: <Qui sanat coiitritos corde *•, > boc eniin fil
gine, uipoiequi ejus praerogaiivas novit.quas inens ad medelain : in bac consiii'geiu!utii esl a percalo.
noslra i.ou capit, uibiloiiiinus laineu uiitisquisqiic Secunda vigilia esl matiitina, in qua circa confes-
iiostrum secundum menstiram graiiac quam accepil sionem vigilainus, qtiia cmn ipsa cotifi-ssione orilur
:i Domiiio, invenit in beala Virgine quid comedal, et in nobis qtiacilain"clarllas coiiseienlia: quasi tjuaj-
qitid bibal, invenil unde pascatnr cl confirmeiur in dain Hiattilina Iux. Uude Sapioniia : < Qui niane vi-
bonuin, invcuil unde inebiiari valeat, ul qu:e prius gilavcrinl ad me, inveiiiciil ine 6l.i
in miindo dilexcr.it, jain de caUero ct meinoriam Nolandum quod in prima cor noslriiin confiin-
noii rediical. Dicil crgo : 0 amki, comeditecl de- dilur, in scciitida effiiiiiliuir, in lerlia diffiindilur,
lectainiui in fruclibus liiijns borii, bibite et inebtia- iu quarla iiiftindiliir. Coiifunditiir pudore, efftindi-
mini dc vino illitis vincae, quam pcpeiit illa viiis lur confcssione, diffiinditiir prxdicalione, infundilur
quac ilicii: < Ego quasi viiis frucliuVavisuaviiatcin spirituali consolalione. Jubelur effundi sicul aqua.
odoris"-51.» Sequitur es voce matris: Q Alii efftindtint sicut olciim, alii sicut niel, alii sicut
Ego dormio cl cor meum vigilat. vinuin, alii sicul lac, alii sicul aqoani. Ciim effun-
[THO.]Ac si dicat Eeclesia : Cessaniibus ad tem- diltir oleiini, seniper de siibslanlia ejus in vase fe-
pus perseciilionum fabris, aliquaiilulum eliam iu lnanel ob pingiiedinein ejns. Ili stint qtii peccala
praesenli vita, r qtiicm in Doniino cu>pibabcre, et sua parlim coiiliieiiiuf, pariim abscondunt. Sicut
lolo desideiio ad cani leqtiiein quse nescit fincm, .mcl eiTiimliinl,qui omiiia coiiflienlur sed delecia-
vi^ilare non ccsso. Et cor iiienm vigilal, quia quo lioncs reiiuent, sicul vas nicllis. Sicul vinura efftin-
libcrins vaco ab incursi-biis exlcrius, co aliins in- dunl qui odorem retineni, sicul vas vini, boc esi,
lus viilco : < Qiioiiiam ipse esi Doininus **•.i Qua- qtiando libcnter audiuiit rctraclari ea q.ua;iiicitaiii
ttiorstint \ig lia;. Prima esl iiocltirua, secunda ina- ad peccaridum.Sicul lac cffuiidunt qui colorem pec-
ttilina, lervia meridiana, quarla vespertiua. De pri- cati retinent, sictil vas catidorem lactis boc est
nia : < Quana vigilia noclis venil Dotninus ad quando delcctaiiones mitndi Iibenlcr aspiciunt. Ter-
discipulos aiubulans super mare •*••De secunda : lia vigilia esl iueridiana ad cuslodiam viriutum,
< Qui mane vigilaverinl ad me, invenienl me "*.».De lianc iion observavit Isboselb, dormicns meridie cum
lertia : < Deus, Deus meus, ad le de luce vigilo "; > iniiliere qiiam fccil osiiariam, id estspiritus carueiii,
In quarlo:< Immoiavit Abrabam vaccam Irienuein, D (pia>cum male vigilassel, latrones abslulertiut caput
arieiein, el capram ". > Prima cst conlrilionis, ejus ". Iloc lil ad caulclam, ne diubolus subripial
sccunda confessionis, lcrtia ad cuslodiendam virln- alii|iiiJ de bonis nosiris. Unde: < Sobrii estote et
leai, quarla contra lcnlalioiiem. Prima ad mcde- vigilalc, quia adTcrsariits vcster diabolus lanquuni
lam, sccunda ad 'seqtielam, leriia ad catilelam, leo rtigicns circuil, quaerens quein dcvorel". >
quarta ad tutelam. Pritna ad medelam, ul per con- Scdipiia < nisi Domintis cuslouieril civitaiem, fni-
irilionem peccalum sanelur; secinula ad sequelam, slra vigilal qui cuslodileam**, i— <Ievaadeuin iiianus
ut proposilum coulrilionis coufessio prosequalur ; ttias *. Levanda! sunt manus in sacrificii oblatione,
lertia ad cauielam qua virius custodialur; quarla sicui Clmslus in cruce. < Elevalio manuum mcarum
ad lutelam ui conlra lenlatiouem conscientia de- sacriliciiim vesperlinum •*. i Levantbe sunl in ora-
fendatur. Unde de prima, vigilo, id esl viiiormn tioue. < Volo, ait Apostolus, viros in oinni loco
» Joan. 4. " Mailb. 6. » Psal. 103. « Joan. C " Psal. 5S. » Cant. 2. «• " Eccli. 2i.
" Psal. 9i. " Mallb. H. " Prov. 8. » Psal. (i2. ".«.'ii. 1S. " Tbren. 8. "Luc. 4.
" M-uh. 14. •• Psal. 146. » Prov. 8. « II Kcg. 4. " 1 Pelr. 5. " PsaU 120. "Tlncii. 2.
MPsal. 110.
 SC3 THOM-E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 50*
orsre, puras maiius leranies, sicut ClniMns oran- i . a Clialdx-s "•> Ilem : <Piijjitede medio Bal.ylani»'".»
ilo,T.>Levanda^siintciiii (leemofy ajlargitionc. <Le- Non dixit de principio nee dc fine, sed de itrcdio.
vciijtis, ait. corda i ottra i anibus ad Dcum*", i Priucipiuin Babyfonis est suggcstto, medium defi-
cor ad diligendum, mar.us ad porrig iidum , lin- beraiio, delectatio, finis opcrairo. Nenro potest, fa-
gnam ad corrigendum. Sic Clirislus elevatis manibus ocre ne tcntelur : ubi non esl suggestio, non rst
< lcrebalur in coelum ", > faclurus eleemosynam do- ' ptigna. Ubi non cst piigua, non est corona. Nec
n: ndo nobis Spiriliim*anctiiin. Qiraria vigiliaest ve- dic:l, dc llue Bahylonis, qnia qui cecidil iu opiis,
sperliua, scilicet contra leniationes. Unde Doiuhius, jam vttlnen>tus esl. Sdeo fugcrejam no:i potesl, ma-
« Vigilale el orale, ut non inlrelis in lenlalio- nibtis ferri potest. Ftigite delcctalioiiem, et non
itemc»".>—<Si scirel,iiiqiiit,paieifariiiliss,qiia bora nocebil snggestio, nec sequatnr opcralro et rcsal-
fur venirel, vigilarel utrqtie et non sinerei perfodi vatc aniinas veslras. Salvalae fiicruirt in liaptrsmn,
domum suam *'. > Hac vigtlabal Abialiam '» quando scd ite tnn perdiia.' per peccainm. Nmic resarvainus
iinmolabal arietem, id est superbiam , el caprain, per gratiam et posnitciilia; hiborcm. Inde dictirnr
id csi luxuriam, et vaccnm, id cst carnis pigriliam. est ad Abrabair» : t Egredere de tcrra ttta et de eo"
< Et cmn occubuisset sol, > id est Christus de corde gnaiione tua el de dnino palris iui".i De- terra.M
pervehcmentiain lenlaiionis, <liorror niagniisinvasit 1' est de concnpiscenlki carnali, de cogitalione tua, de
eiim ", > quia vidit clibanum fumanlem , id est dcleclalione vitiortrm, de doino palris IMI,seilieel
infcrnum, et lampademfiilgenlem, id esl liatiia- de mnndo qui firil possessio dia-boli. Knde : * Vos
lem beatorum ad fugam lenlaiiomiei. I7t autem a de patre diabotc cslis,f.» VelAdam qtii ejeclHS a
i-apile revolvanius, dorniilioneni non aitendo nisi paradisc, donimii Irtbuit iu 104 utunao. Vos ergo,
lemporalis sollicilitilinisoblivioneni ; vigiliam vcro, ail propheia, <qui habrtaiis lerrani iiiishi, occitrrite
<celestiiim coiiteniplalioiicni. In* liormilione cnim cttin panibtis fttgienli "'. > Peccattim fugil Joscpl»
elGiigutur nienioiia, ct fugit a saeculi arlihus. In ,-jui,icliclo pallio iu maiiti domiiKC,nmltrs eiliigii*1.»
vigilia vcro cordis soliiudinem nuiril, ut lilserus Sic eigo fugicndo peccatiim, fugil inferiiinn. Seetm-
iuteiidal (oelcstibiis. Inde David : t Ecce clougavi di fugiiitii cx dispcnsalionc iniininens peiicaliKii ;
fugiens et iiiausi in soliliuline '*. > Consideraiuiljus inde Doiniiius : « Si vos persecuti fuerinl in unai»
nobis ftigam qtta Jo.nncs Bapiisla, ut iu uno ca- civitatein.fiigile \n aliam82.» Uude esl quod Paulus
piamus exempium, a sseculi actibus se fecit alie- < dimissus in sporla pcr miiriiiii*3, » ul sc ad uti-
iiiiin ; clongalioiiein q.ua ad nibilum deduxii blattdi- liialem fialrum reservarct. lnde idein : <Coarctor
ineiila spirilualium planlasmalum; soliludiuein qua , ex diiobus : inanere cnim in carne propler vos bo-
soli Dco siiiim sttiduii placcre obsequium, in propo- iiiiin csl, sed (iissolvi cl csse cuni Cbristo, multo
silhone nostra ctijuslibcl sancli conversalio coeleslis inagis IIICIHIS •*;>inde Cliiistns fugilin ^gyptum "*,
quasi in specttlo, coruscabii. An non fnga a. sceculi quia nondum vcneral boin ejus. Teriii fugiuitt
actibos fecit alieiiuni ? cuu» viam salulis, n-.iia aspcra est; Lnle D.ivi.l : < Qno
Antra deserti teneris sub ttnins, ibo a spirilu tuo et quo a facis liu fugiaui''Si
Civium litrmtts fugiens, petieil% ascendero in coelum, ln illic es; si dcsceudero ad
Nelevi stiltem inacitlare vitatit adcs 86. > El p-ieta 87 :
Eutnine poisel. iulernum,
Non etoiigalione spiriiuali pbaiilasmala doce' al eli- Quo fngis, Enchelide, qna»CKitriueaecesseris ora$,
dere, cum loctistas, id cst superbiain comedens, Sub 3ove sempet eris.
L't corpus redimas, ferrum pnlieris el itfttes:
e.msumebat inel sylvestrc ' 3, scilicel amariliidopas- Ul valeus unimo, quidtjuam tolerare neghbis ?
s;o iiiin ei dulcescebat? An soli Deo placerc giu-
Ki Uoiutius 8" :
debal, qui se-li iu venire matris exsullabal'*? Uude
si imilalores ejus csse cupimiis, sciamus quod fuga Ul jngnlenl homines sitrgiml de nocte latroncs ;
Ul leipsum serves non eipergisceris ?
esl, a ssecularium babilationc personam suam sub-
strahere. Eloiigatio, iu corde viiia oblivioni irade- ) Talis cral Jonas eum diecret : <A laeie Dei ctcli
re; soHludo, soli Dco cnram inipemlere. ego fugio "^. » Sed ne consideretis qttia in niari
A fuga igilur inchoaiues, sciant quod suitl pui- projeclus, a cetoabsorpltts portum esl adeplus. Mi-
dam qui fugiuiit peccata, quidam imminens peri- raeiilum est el idco Iraheiidum csl ad cotisequcn-
culuui, quidam viam salmis, eo quod sit iter aspe- tiam. El Joaunes evangelista, < rejecla sindone nu-
vtim, quidain nitiBdi hiijus exsilium. Pivmi causa dtts aufiigil 90. » Ftigianl crgo qui odcruni Deuin a
Iiabcuclaepurilatis, secun li inlenlione dispeusativse (acie ejus 8i. Ait David : < Periit fttga a me, et
utiiilalis, leriii vitio pusilraiiimiiatis, quarti avi- iion eril qui requirat animam 11163111". >—<Videie,
dilaleseieriiae felicilalis. Primo dicilur: < Eug lefor- ail, ne fial fnga veslra liienie vel Sabbalo •*. 1
iiicationcin '*, >non solum camis, sed et spiriius. llieme qitando dicilur : < lic, maiediuli, in ignem
Et prophela --.< Egrcdimini dc Bubyldne, et fugile wteniuin '*. 1 Sabbaio ciim diciiur : » Vcuile, be-
e8- M.iib. 26. rs Maiih. 24. '• Gcn. 15. " ILid.
"ITiiu. a. "' Tbrcn. 3. «8 Luc. 2i.
>' Psal. 64. '3 M.tib. 5. ''I.ic. 1. "1 Cor. b. " lsa. 48. ts " Jcr. 50. '"86Gen. 12. " Joan. "
8.
80I>u. 21. »' C.cn. 50. "Malib. Ti. * II Cnr. 11. "Pbi.. I. Mallh. 2. Psal. 158. Ovid.
88 Kp. 1, 11, Z2. b3Jon. 1. "• JJ.uv. li. »'l'sal. 07. 9- I'sa! III. SJ Jlallli 21. ,v Malih. 2S.
 505 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VU. 506
nedicli Patris mci ". i Ail prophela : < Dotnine, A iEgypluin reveriunliir quam fugiunl *'. Isli sunl
qni le derclinquiint, roiifiindauliir, rccedentes a Rel, deus Acharon, cxterius aureus, inlus luleus '*.
le, scribeulur in lerra •*. i Quarli fugiunl tnundi Tcrtii clongant sed non fugiunt; eorum eniin cor-
mlseriain : non vellent forsl.in cxspoliari scd su- poralis conversatio in nmndo esl, spirilus vero
|n-rves:iri, ul a' sorbcreitir quod inorlale est a vila, convcrsalur in coelo. Isti sustinenl in innndo per-
ait Aposiolus ". Scd qui vch uiunduiii fugere opor- versoruin opprobria, sed suscipiuntde coelo ange-
t<t eum diviiias relinquere, ui in Apologo •* : loriitn solalia. Item de his dicilur : < Sicul lilitim
Forle per angustam tenuis vnlpecula rimum iuter spinas, sic amica mea iuierfilias ". > Isii sunt
Hepseral in cumeram frumenti; pastaque, rursus sicul icinplum Salomonis intus atireum et exterius
Ire foras pleuo tendebat eorpore ; cernrns
Ilune ntuslela vrocul : Si vis. ail, effugere islinc, lapideum. Istls dicil Aposlolus: < Silis siue reprc-
Macrn cavum repetes arctum quem macra subitti. hensionc in nicriio nalionispravaeet perversse, inter
Iiulc Apo>iolus : < Nihil inliilimiis in liunc iiiundiini, q;ios lucelis lanqtiam luininaria in intindo u. >
sed et cerlitm cst quia nil auferre possumiis •*. i Qnarli sunl qui elongant spiritu et fiigiunl '.orpore
Et tit perfeclc iinindiini (iigiamus, coiisulamus hahilationes hoinintiiu dicenles : Ego dormio et cor
Joaiineiu evaugelislam : < Audivi, ait, vocem unius . meum vigilat. Item : < Cor meum et caro mea exul-
aquilx- volaniis per incdium coeli clainanlis magna B taverunt in Deum vivum ". > Quare? Quia : i Pas-
voec : Vas, vir, vaehabilantibus in terra '••! i ser invenit sibi doinuin, et lurtur nidiim ubi ponat
Primuni v:c propler culpain, secundum propicr ptillos suos ". > El sponsus. : < Ne susciieiis atque
leinporalein inisciiani, tcrtium propter inferui poe- evigilare eam faciaiis, donec ipsa velil ". > Vigi-
nam. Ul ;gi:ur b.x-eIria fegiamus, oporlct nos cum labat Jnanues ctim dixit: < Eccc Agnus Dei, eece
a-iiiiialibns Ezechielis pennaios esse: < Et lacies qui tollit peccala mtindi ". > Et cum in baplisino
ci riini cl pennx eoniin exienia; desuper eraut '. i lota Trinit.is ci radiavit. Sequilur : < El manst in
Muudi misiriam fugit Elias raptus ignco curru *, solitudine ". > Parum enim prodcst csse in soli-
ct ipse Clirisius ascendens in ccelum. Inde sponsa: titdine, si non perscvcrelnr in ca.
< Fuge, dilccie mi, assimila le caprcse liiiiiiulo- '
Est auiem triplex solitttdo : solitudo localis, soli-
qie «ervorum stiper montcs aromatum *. > Hxc de tudo bona et spiriittalis, soliiudo singularis.
fnga. Scquiuir de elongalione. Nolandum antcm Prima perlinet ad sensiuini castigationem, secunda
qiiod quidain nec ftigiunl ncc elonganl, quidam fu- ad ccelestium speculalionem, teriia ad proprise vo-
(•imil nec cloiigant, quidam elongant nec fugiunt, luntatis obstinationcm. De prima : < In soliiudini-
quiilam clonganl cl fiiginnl, ut jam dictum est. btis e'rrantes,et inspeluncis.ct in cavernis ierr;e",»
Piiuii ergo ncc elongant nec fugiunl, quia inlixi ^ rie sectinda : t Vigilaviel facliissum sicnl passer
s: nl in limo profundi hujus soeculi*. Unde pro- solilarius in leclo ". >Isle sic sabbalizal ulii nec
pheta : < Fertilis fuitMoab ab adolesccniia sua.et in cxicriores sensus qui percipiunl, ad cnr iransinitlai,
fiecibus suis requievil: ncc esl transfusus de vase nec inieriores cogitationes per fenestras sensiium
in vas : ei iu transmigraiionem non abiit; ideo per- ciuittat. Inde apud Jercmiani, sicul jam diclum
ntatisit guslus ejtis in eo, et odor ejtis non esl im- esl : < Nolile portare pondera in die Sabbati ,
niulaiiis '. > Isii sunt quasi SodomiLc pnedicanies ncque infcratis ca per porlas Jerusalcm, et nolite
peccala stia, < III dticunt in bonis dics snos, cl in ejicere de charilatc, etc, in die Sabbaii '**. > Hoc
puncio ad infcrna desccmluiii \ i Seeiin !i fugimit, Sabbatum vel solitudinem bene agebat Joannes,
ted elonganl: hi sunt qii ad rcligionem corpore fu- cum venturum Chrislum cognosceret, digito de-
ifnint, scd in conle florel sieciiliiin ; imle Dominus : nionslraret, cumin Jordane baplizarel. Cognoscebat
< llic pop ilus labiis mc houoral, cor atilcm eoriini pncco jndicein, demonstrabat lucerna lucem, bapii-
longe esi a me '. > In islis enim invcniiinlur quae zabal miles regem. Judicu n, quein pradicabat, Iti-
iribus D.in invenit in doino Micluc, scilicct Sera- cem, qua Chrislum acccndebal, Regein, cui milita-
pbin sculptile alque eonfl.itile 8. Sed de his pradi- D ; bal. ln tali dormitione dat Dominus lempora ct
(Innicsl in boc opere: < Islisiiiil, ail Domiitus, qui vitx consolaiionem, angclicam incilationem, suam
veniunl ad vos iu veslimentis ovium, imrinsccus dcinonslral cxulUlionem. Primuin adicmporaliSviix
autein stinl lupi rapaces •; > inde prophela : < Pro- siislcnlamenlum, sccundum ad spirilus blaiidinien-
jiciel honio idiila qu;cfccil, u( adorarel lalpas el mm, lerlium ad infusae bealiludinis argiimentum.
vcspci tiliones 10. > llacc sunt duo geucra vitiorum Deprimo: <Dormivit Elias, el evigilans invenit panem
in rcligionc : caccnsainor terrenorum, et cseca am- cl aqnam "; > pro secttndo : < Vidil Jacob angelos
bilio dignilaluiu. Priiua csl talpa, qu:e ad lucciii asceinlcnics el desccndentes '*; 1 pro ieriio : <Joseph
1:011vcnil sed sub terra seiuper habilal; secunda vidit nianipulos fralrum suorumsuosadoranles ". >
vesperlilio,. qunc ad liicem lugiens nocle volal. Hi Apfri mihi, soror mea, amica mea, cbhimba mea,
cuut filii Isracl qni vaduiit per deseriur.i, et corde in immaculala mea.
"Mallh. 25. "Jer, 17. •' II Cor. 5. »«lloral , Ep. I. vu, 28. " I Tim. G. '»»Apoc. 8. ' Ezcch. I'
• IV K.-g. 2. ' Cant. 8. * Psal. 18. * Jer. 48. • Job 21. ' Matlh. 13. »J.nlic. 17. • Mallli. 7.
"Is:i. 2. " Kxr.1. lli. » Dan. 14. "Caiii.2. " Pbil. 2. '» Psal. 85. '• Ibid, " Cant. 2-.
"Joaii. I. " Psal. 51. " Ilcbr. II. " Psal. 101. " Jor. 17. " III Keg. 17. " Cen. 28 " Gctt. 41.
itOT THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 508
[THO.] Piilsal dilcctns ad ositum noslrnm, cum A liaiuliliir abeiinendo, cl nemo aperil sine Dei pla-
nos Dominus ad perfecluin virtutum excilat, cum cilo ". Aperit per graliam, el neinoclaudit comira
de acqtiirendis regni promusis gandiis admonel. e)us benevolenliam. De scctiiirio: < Aperial Dnminus
< Erce sto, inquit, ad ostitim, ct pulso. Si quis ape- cor nostrum in lege sna cl in praeccplis suis ".> De
liieril mihi.iniraboad illumet coenabo cuin illo".> tcriia tliciUir quod < Danicl ler in die flectcbal ge-
Duobus modis Dominopulsanli aperimiis : cuni vel itua, aperlis fcneslris, conlra llicrusalem "*. >
cor boslrum ad suscipienrium increiiienliini amoris Dc quarlo : < Libri apcrli sunl, jtidicium se-
ejus quem lion babemtts, paridimus, rel cuiii pr.xdi- dlt ". > Libii, id esl coi:s.icniif. Atidi piiinam :
cando ad snscipiendum liinorem vel amorein Dei cl < Peccavi super minieruni arciuc tnaris, el non sum
proximi cor aperiintis. Teriio puUat Dominus cuni diguus videie aliiiudincm cceli. i Audi secimdaiii:
nos de hac vila exire admouei. Soror, inquit, mea, < Nihil mihi conscius siiin *", i cl idem : < Credo
quia regni mci colwres facta ; amica mea, quia ju- quod cgn Spirilum Dei habeam *'. i Audi lcrliam :
gum scrvitulis cgressa, arcanoiuin mcoruni conscia • Tu sci^, Domine, ail Ezechias, quoniodo recte
faclacs; eolumba mea, qnia spirilus mei donoillti- anibnl.iverini el fccerim quod boniiin est in cou-
strala , immaculala mea, quia serrela a negoliosis speclu tuo *'. i Atidi quarlam . < Nolile aule leiu-
aclibus divinis es sublata aspcctibus. Merilo igilur pus judicarc, :<itAposlolits, quoadusque venial Do-
poslulat aperiri qnod nobis prius aperuit. Quatuor niiiius, qui illiiiiiinabit abscondiia lcncbraritm, cl
enim Chrisli legimus nperliones : prima facta esl manifeslab;t conscientias cordium u. > lla: siint
super eum, sccunria ab co, icriia in eo, quarla pcr quatiior porUBin aidificioEzechicli nionstralo. Pri-
eum. In priina, < cccli aperli super eiim ". > In se- ma esl quoari occiricnlem: per cam non esl mon-
ctiinla quandodocens itnbas, apcrail os stium **.In siralusiugressus, quia peccalum egred'MtM- pei cain.,
tertia ttnns de miliiibus latus rjus aperuit". In 11011rngrcdilur. Secuiida csl ad aquilonem, a quo
quarta < discipulis suisaperiiil sensum, ul inlclligc- esl omne maliiui : pcr eam ingrcdiiur couscieulia
rcnt Scripturas ". > Qiiando aperuil os suum spon- tua ari cor proximi, qttx esl ari aquilonem. Terlia
ga facta est immaculala, quia crudivit eam ad con- esl ad austruui : per quam ingredcris dum fervcn-
fessionein. Quando aperuii sensuiii, facla esl co- ler Deo de collalis tibi bcneficiis graiias agis,
lumba.ui in sensibns baberel simplicilaiem. Qiiando Quarta esl ad orieulera : per eam eril ingressuS,
aperluin csl lalus, facia est soror, quia lunc eam quando omnium conscieniiae apericnlur. Aliquaiido
fecil seieritscgloria?colucrcdem. Quando aperli sunt Dens dicitur aperire eor noslruni, aliquando nos
coeli, fecil eatn amicain, .qula ccelcslium sccrelo- „ aperimus. Inde est quod ostium arcse Deusaperuil»
rum participem. lmmaculata dilecli est qua? gaudet Noe vero fcnestram quando voluit **. Osiiuiu dcsi-
de peccali ablulione. Columba esl, qua?oinnia bona guat egrcssum dc arca id est de corrie per ojk-ra-
fecit simplicilale. Prinia non babet maculam, se- tioneiii; feucstra egressumper cogilationein. Ostiuni
cunda non babet rugam. Amicaesl qux omnia facil deorsuin, fenestra sursum. Osiium deorstun, quia
fervenli amore. Ilinc diciiur: < Omnia noslra in operalio ad corpus; feneslra sursum , quia cogila-
charilate liant ". > Soror esl, quaeChristum imita- tio ari animam perlinel. Unde, per feneslraiii aves,
tur, se conforinando illi in passionibus camis as- per ostium besiix et homiues exierunl. Qiiatuor
siimptae,audiensilludApostoli: < Quos prxscivitprse- moJis de oslio eximtts, per actionem. Actioues
deslinavitconforines fieri imaginis Filii sui ".> Im- nainque quaedam sunl carnales, qua; ari iisum cor-
maculata aperit,suscipiensdilectuinadscienlixpuri- poris pcrtinenl; aliac siint spirituales , quae perli-
tatem. Columba, ad cordistraiiquillilalcm. Amrca,ad neiil ad instruciionem ineniis. Ad ulrasque boni et
amoris suaviialem. Soror ad graliarum aciionem. inali exeuni. Qui egrediunttir ad terreuas acliones^
Priinaediciladveniens: <Tola pulcbra es.aniica mea, ad explenriaui volupialcm, immunria aninialia sunt
el inacula non cst in le ", i seciindx diciiur : < Ilic qua3egrcriiuiittir dc arca. Qui ari usum neccssitalis
est vere Israelila, in quo dolus non esl **, i lerltaj D ca iraclant, iminda sunt animalia. Qui vero cccle-
dicil : < Dilexisti jiistitiain, cl odisti iuiqiiilaiem, siaslicuin rcgiinen , quod esl aclio spirilualis,
propterca unxil te Deus ", > quarlae dicil. , < Facta agendum suscipiunt, el a secreto meniis non ex
cstquasi navis inslitoris de louge porlans panem aiubiiionc, seri cx obcriientia egreriiuntur, similes
suum ". > sutil Noe. Qui vero propler gloriam propriam boc
Auctore Deo, quater aperilur conscicniia nostra: faciiint, similes sunt Cain.
primo aperitur presbylero, sccuudo proximo, lenio liein quaiuor moriis apeiimtis cor noslrum ad
Dco, quarto Deo cl boniini elangelo. Primo in con- CKiilcnipIationcm: primo (luaiidoconsideramus oin-
fessione, secundo in aureclaiioiie, lerlio in graiia- nein creaiitrain qtiiri sitcx se, et invciiimus oinnij
rum actione, quarto in judicio iu reddenda ratione. vanilaiem, quia sicul veuil ari esse ds niliilo, ila,
Prima apcrtio purificat, secunda sedifical, teriia <|iian:umin sc csl, osteiiriil quori a.l niliiliiin tendit.
gralifical, quarla cxaiiiinal. In piima tiavi.s Davil Scciindiis modus esl quando coiisideramus quidsit
"Apoc. 5." "Mallli.3. " "Malih. 5 " '* Joan. 19. " Luc. 21. " I Cor. 10. " Roin. S, *• Caut. 4.
»*Joan. 1. Psal. U. Prov. 51. Apoc. >. " (I M.ich. I. "" D.ui. «. *• Dan. 7. *• I C«r. U.
•MCor. 7. *' Jor. 18. *31 Cor. 4. *vGcn. 8.
C09 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VII. SIO
ea.lem crealitra ex d >uoCrcaioris et videmtisin ea i aquilo, et veni, austcr, el perfla hortiiin iiietiin, et
divin.c raiionis siinililinlinein ; dniii qtiocex se est flucnl aromala illitts ". > De primis dicilur :
Kiuiabilis: ex dono Dei cst, ut no i pcniliis annihi- < Ossa arida, andiie vcrbtim Domini **. >
lelur. Tertius inodtis esl qtiando consirieramus Nolamliiin qnod ossa ista eranl arida , erant dis-
(inoniodi Deu-iutatur innislerio creatiirarmn , ari jimcla , erant dispcrsa. Arida.qnia srne pingue-
implcnriajiidcia sui sivc in misericordia 105» s've dine dcvoiionis. Disjuncla, quia sine affeciti sti-
i ijuriicin. In hocgenere aiidinius omnem creaturam pcrnaereligionis; dispersa , dissolulione tam operis
liibus vocibusnohis lo pjeiilein : Piima dicil, acci- qiiam cn^italiotiis. De prinio : < Dura clirvice et in-
pc; seciinda, redde ; lenia ftige. Accipe beneficium, circumcisi cordibns et atiribus, vos sCniperSpi-
re.ldc dcbiiiini, fuge siipplicium. Prima est famulan- riiui sancio resistit*s ". > Duia cervlce conlra
lissccu.xla ariiiioiientis,leriia coniaiinanlis. Qnar- obcilieiiiiam; iitcirctimcisi corriibtis, propler su-
lus modiis esl, quanrio inspicimus creal-.iras se- peifluariiin cogilalionum spurcitiam; iiicircumcisi
c n.ltim quoriliomohis u i polcst.ad explendam car- auribus, ulpoie slultitiie libcnler praibenlcs audien-
nalis conciip'sccnli;c voluplateni , nec in eis liam. Aurii disjuncla : < Qui non diligil, ir.anet in
rogitainus iiifirmiiaiis suhsidium, seri libiriinis ob- morle ". > — < Si mordetis invicern et comeditis,
leiliineniii n. Qui sic exeunt, similes stinl cnrvo, videte nc ab invicem coiisumamini •*. > Sed au-
<jtii,revcrsns non est **. Rciiqua Iria pcrlincnl ad ditc illud : < Muliiltidiuis credenlium erat eor untim
exliiiii colunibi- *6. I:i boc capitulo quatuor vcrba el aniuia una <v. > Ileni untis spiriins ct iiua
sponsi notanria siinl, soror, amica, columba, imiia- fides erat ineis. Apostolus atlr «Ulinam ahsorbean-
culata: Aperi, soror, quia < amalor fralrum *' i ve- lur qui nos couUirbanl " ! > Illi sunt ossa dispcrsa,
uit ari le,amica ntea, quia, < dilexisti jusl liam, et qui scntpecsunt vagi el nunqtiam slabiles ita ut dicere
oriisli iniquilatein **, i in charitale perpciua dilexi possinl: <Dissipataslinlossameaseciisiiiferiiiini* 8. >
le*'. Colttmba, aperi, qnia in sp"ritu humililalis et VcnilSpiiiiussanctusaliquatido ut arguat, aliquando
in animo contrito vixisii, Spiriitts sancius super- ul erndiat, aliquando ul acccitdal: arguat nouiidiim,
v niet in le". Immaculala mea, ari lc vcniw Agnus crudialigiiaruiii,acccndal lepidiim. Mundunidcpcc-
Dei, qui lollit peccala mundi "; i quia < tota pul- Cato, de judicio et dejtislitia •'; > igtiarum. qna;
chra es , et macnl.i non est in te ". > Ergo bcala sit via , verilas et vita ••; lcpidum, ubi sit chari-
aiiima.si cclcbrasti imperalam apertioiicm, ne vase tas sublilis, mobilis, acula. Ergo si propter priiriim
vacuo diabolus locimi occtipel per vcncnosam sng- vencril ad vos , nolite resislerc. Si pFopler secun-
gcsliouem, pete ab eo qui apcriionem imperavit C dum, noliie exsiinguere. De prinn»: < Dura ccrvice
sanC.i Spiritus infiisiniicm diccns : ct incircumcisi corriibus el auribus , vos seinper
< Vcni, sancte Spiiilus, rcple luortim corda fnle- Spirilui sancio rcsisiilis ". > Desecundo Aposiolus :
liiiin.el tui amoris in eis igucm accende".> Ad banc < Noliie eonirislareSpiriluiii sanctum Dei ". > De
pelitioncmpluit tihi maniia de coelo,sciliccl graiia terlio, idem : < Propheiias noliie spenterc. Spi
Spiri us sanclT,qiia?Filiusproiiiisil,Paler emisii.ipse riiiini nolile cxslingucre '» > Prinio ergo venit ad
Spiriius remisil. Proinisil munrio, emisil de cccla, .trgiiendiim niiindiim rie peccalo , quod fccit; de
reniisil culp.im peccaiis obligalo. Audi proiiiissinn juslilia, quam non tcuuit; de juriicio, quod timiiit.
Filii : < Nisi ego abiero, Paracleitis non veuicl ad Dcpeccato, quia q»i peccant in Spirilum sancluiii,
vos. Cmii assiimpius fucro*v,i elc. Patcr^ emi- non reniilletur eisiti hoc siccitlo necin futuro '*. De
sit : < Si ciiim vos, cum silis mali, uoslis riaia juslilia, qnia < aufcrel se a cogilatioilibtis qn*
bona da o liliis vesiris, quaiiio inagis Patcr dabit sunt siue iniellecni, et corripietiir a siipcrvenienie
spirilum uoiiuni" >limeniibus se, vcl pcleniibus se. iuiqtiilate ". > De judicio, quia judicabil de spiritil
Au i Spirtuin : < Acciple Spiriluni saiicttim : quo- juriicii el spiritu crroris. Sed forsan est aliquis ilia-
runi reiuiscrilis pcccata reinillcnlur cis **.> Nonso- gis solliciius de crasiino cibo quam de advcntii Spi-
liim vcn'1 enini pcccatoTesjuslilicnre, paupcres locu- D riitis sancti, ul compleantttr catilie oviuni, quam
plclare, diligenlcr, vchenienler accendere.lnric primi ut repleal corda fidclium , ul doirium adversarii
(lamant: t Veni, sancte Spiritus; >sccrindi, <rcple sticcendat qtiam ul sancii Spiriius ignem accenriat.
iiiorum corda fidelium; > terlii, <el lui amoris in eis Spirilus vero sanclus.11011 salial vcnlrein, sed meii-
i^nem nccende.i Pro bis Irilius inveniimis anliquos tem , non aflert corporales divilias , scd roclestes
p;;tres rogassc. Pro priiiid*apiid Ezechielem inveui- delicias; non quxiit de iniuiico uliioiiem. scd fra-
mtts: iVeni, spirilus a qualiior venlis, elitiflasiipet- lernain dileclionem. Sequiuir.
inleifeclos isios, <-lrcviviscant ". i Pro sccuiido Venit ari ertiriiendum qinc sil vcritas, via el
David: Eniittc spir.lmn liiiiin el creabuiitiir, el re- viian. I)e vcrilaie : » C11111iissiiniptusftiero, iuiliaiu
i:ovab's faiieni tevr.e ".iPro lerlios pousa ; <Stirgc, vobis Spiril-.nnveritatis ". 1 De via el vita : < Si
" Ct-ii. 8. "Ibiri. " II Mach. 15. *»Psal. 44. "J<r. 51. *» Luc. 1. •' Jnan. I. " Cant. 4.
" liivoc. ad Spir, sancl. *• J.tan. I(>. " Mallli. 7. " J.iau. 20. *' Ez<-<
h. 57. ** Psal. 103.
*»CaiH.4. *' Ezci.il. 57. " Acl. 7. «» I Joan. 3. " Gal. 5. *'A<I. 4. " "Gal. 5. " '*Psal. 1*0.
*'Juan. l<i. "J0.111.II. cs Acl. 7. '» Ephes. i. " 1 Tlic^s. 5. " M.iilb. 12. Sap. 1. Joau. 11.
'' J, an. i(i.
611 THOM.C CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 512
spirilu viviihus, spiritu el anibuleiniis. > Elaniuialia \ De bis crgo congrue dicitur : < Vctti , Spirilus, a
Kzechielis ubi eral impetus spirilus, illuc gradic- qualuor venlis et infla super iuterfectos isios et
bantur. < Cum ainbtilarent animalia ambitlabantpa- reviviscant. > Ossa crgo arida pmguescanl per mi-
liter et rotae: quia spiritus vil;e crat in rolis ". > scricor.iam, disjuncia conjtinganlur per supemam
Proccdil crgo spritus oflendens viam , qua fugia- concordiain, dispersa revocentur per operumelcogi-
iuus qua gradiamur , qua pcrvcniatr.us. Fugiamus laiiontiin congriicntiam. De prinio : i Oleunide capile
peccaium, gradiamur nisi per increinenta viriuluin. tuo non defici.it*9, > el : < Impinguasti in olco caput
Perveniamus ad regnutn. <IIi enim qui spiritn Dci nieiiin ".> lllo, inquain, olco quod infusum eslvul-
aguniur, fili Dei s nl ". > Sequamur ergo primani ncralo a latronibus ". De secundo Apostolus :
viani, d'c<ntes cmn Ezechiele: <Apprehcndiiniesp'- < Sollicili servare unitatem spirilus, in vinculo pa-
liius iu ciucinno capilis mci.el siaiuitme in tcmp|o cis " : > ul sil < bouum ct jucundum habitarc fra-
Jerusalem , et vidi ibi abominaliones quas faciunl tres in unuin *3. » De tertio dicitur : < Viam sa-
lilii Israel quse fugitn a suul '*. > Eccc via prima. pienlia? monstrabo libi. Ducam le per semitas acqui-
De secunda qua proflciamus dicilur prophcla; : latis '*. » Ecce venil Spiritus sanctus a qualuor
<Egie.lere quia Domiuus iransit, spinius grandis ct venlis et inflat super interfecios, el reviviscuni.
1'orlU subvcrlcns cl conieiens saxa : scd non in Mulloties coiilingit ul impedialtir ingrcssus Spiriius
spiriiu Dominus". > El Job : < Cum nie prasenle sancli. Nani contra quatuor istos vcnlos audimus
iransirel spirilus, inhorrueruntpili carnis meas80.> occurrere aliquiri iinpedimenti. Ail eniiu Joannes
Id es(|ro| tcr prccala nicaexhorrui a facie spiiilus. in Apocalypsi : < Viriiangelos slantes super qualuor
De leriio : Assumpsit nie et duxil me in nionlcm angulos lerroe , et lenebant qualuor vcnlos ne fla-
excclsum , cl oslendil uiihi sedificiuincivilalis ver- rcnl ", i quos jam dixiinus. Contra ventuin limoris
geuiis ad austrum 8I. > llaec est via qua perve- opponil infidam sanclitatem 'r conlra veutum eonsi-
nicmitsaJ regiium.Scquilur ul acccinlal cbaiilalein lii el fortitttdiuis , piacipilationem el pusillaninihr
qnse esl mobiiis, sublilis, acula. Mobilis, quia inodo talem ; conlra conscienliam el iutelligenliam, igno-
venii, modo recedit ab aniina. Sublilis, ne per- rantixcaliginetn; contra spirilum pietaiis et sapieu-
cipiat tcnlatus dxmonis phantasiam : acula , unde v.x, txdium el Dei oblivioneni. Eccc sancti Spiriius
< Spirilus saiicius proccdens a ihrono, apostolorum adventus. Seqiiilur :
|iei toa invisibili penclravil potenlia 81.lloc a:di- < Reple corda liiorum lidelium. i Sunt qui grali»
li iuin quatuor babel portas qu;e oslcnse sunt sancli Spiritus animam habeitl vacuam ; sunt qui gra-
pr ipheue. Porla, 01ienialis , poi la auslralis , porla il liam habcnt exiguain. Sutil quihalient, sed non con-
ii<l.ilonis, porla occidenialis. Pcr has quatuor ve- lintiain. Priinos itnplet, sccunilos stipplet, lertios
niiiiil quatuor vcnti. De quibus diciuir : < Vcni, Spi- complet. Primos ue veniaiil in riescrtutn, secundos
rilus a quatttor ventis, el infla snper inlerfectos ul laborenl ad perfeclum, lertios ut venianl ad per-
istos, el reviviscant ". > Ah occidenie ergo venit fectum. Priiiiusille esl vulneratusa latronibiis", qui
spiriius, limoris, ab aquilone consilii cl forliiudinis, (nm nou haberet oleum, lamen est ei infiisuin.
ab orienle scientiac, el iutelligeniiae a meridie pie- His dicit Dominus: t Venite ad me, oiiiues qui labo-
taiis ct sapieuii». Ab occasti, ut qui cecidit per raiis el oneraliestis, et cgo vos reficiaiu •'. iliem :
limor m Dei rcdeat; ab aquilone, ut icnlalus con- < Quisilit, vcnial et bibat98; » item : < Non accepistis
tra fraudulciila consilia, conlra violenlas leula- spiriium scrvilutis iteium in limore, scri acccpisiis
li.inesforliludiiie pra:va'cat; ab orienie, ul scienlia spiritum adoplionis".» Secuudi sitnl illa mulier qiuu
itinporalia.intelligenliacoelesiia percipiai; a ineri- habebal moriicuiu olei, et niuliiavila vicinis suis vasa
die ut per pielatem diligat, per sapiemiain gustanrio vacua:cuiquanla fiiiusvasa dedil, illa iiifudil'00,qnia
qu;e sursum siint sapial. Audi piimuui veiiinin ab sicut crescunfopera.et gralia. De liis aii Apostolus:
occidenie, scilicel timorem : < Deum lime, cl inan- • \ idete ne in vacuum graliam Dei recipiaiis '. » ne
dala cjus observa 8*. > Quia qui timorem Doniini t* sitis ille servus iiequam, qui pecuniam rioinini sui
dercliquerit, non potest justificaii. Auriivenluin non rieriit ari usuram '. His eiiim riicel Domiuus :
nb aquilotie, scilicel consilii et foiiiiudinis, ait Do- < Negoliamini *,» elc. Terlii sunt illa: prurienlcs
mii.us : < Estotc prudenles sicut serpinies et siin- virgines , qux, cuin oiiittes dorinirent^ servaveruut
plices sicut columbx **. > Prudeules dicil propter ohiiiii. Ideo iniraveriinl cum sponso ad nuplias *.
consiliuii). Pro forlitudine ail : < Eslote fones iu lnde Aposiolus : <-0 TiniDthee, bonum propositum
bello ". > De terlio vento, id est scieniia :, < Bea- custodi».> Ei ipse de seipso : < Scio cui credidi, ct
tusqui iuvenii sapieniiam, el qui affluil prudenlia cerms siim quia polens est deposilum meiiin ser-
*'. > De quarto vento, scilicct pi tatis et sapicntiae, vare in illum diem '. > De primis dicitur : <Terra
dicitur : i Qna?sursiim siinl quairiie, qux sursiiin eral inanis et vacua, el lenebra? eranl super fa-
siint sapiie, IIOIIqux supei lerram 88. i cietn abyssi' : » vacua propler pectala, inanis siim
.'• Ewcb. I. "" Kom. 8. " Ezccli.8. '* III Ke«. 19. sa Job i.8S 81 Ezccb. 40. S! Ollic. Eccf.
de Ventecosl. Ezeiii. 57. »' t-.. Ic. 12. "* Matlh. 10. Ollic. Eccl. de SS. Aposlolis.
' Prov. 5. "8 Coloss. 5. " Ec.ie. 0. " Psal. 22. •' Luc. iO. .»' Epbcs. 4. " Psal. 152. *v Prov.
-4. "Apoc. 7. " l.nc. 11). »' Maiih. II. »• Joau. 7- " Kom. 8. '"» IV K g. 4. ' II Cor. 0.
L'ic. 19. * IbU. l Mallli. 2,'i. " l liai. (j. '• II Tim. 1. ' Gc:i, I.
 513 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. VII. 514
froctii virliiluiii, el lcncbraTraiUMiper faciem aliyssi \ clanso Virginis prodiit uiero. Vcrumtamcn de qtia
super cor carneiim , nc posscnt cognoscerc Deiiiu. apcriione riebcat iutelligi istud verbum : Aptri
Sed » Spirilus Donitni ferehalur supcr aquas 8,> ut mihi, ci ilbnl Isai.-r: i Apcrialiir lcria,» scqiicnlia de-
confcrret graliam. Scrtiiulis nii : < Crescilc el imil- clarabuni. Dicil crgo nialer : Hsec est vox dileci
lipticamini, *ct repleic lerrain* ; » crescile virluli- mei, Filii Dei Palris, pulsantis ari ine per Gabiie'cm
busapud vosmclipsns; mul.iplicaiiiini per doclii.:am aiigclum loqiicnlcm mihi. Aperi mihi, soror mea ,
et exemplum apud proximos; replete leriain p p- conforinis videlic<t el <-(.ii:iaiui-alis mihi ftiturn ct hx-
missiene gloriaj, id est tcrreuos. Ecce jam venit Spi- rcditiitis seiern.-ecninparticeps. Scqiiiinlur verba au-
rilus sanclus,replevit corda fideliuni. Ulauiem per- gelicesaluiationisconsoit:!, sciUcclamUamett, id est
fectc celeuretur ejus aiirenlus, sni amoiis in eis secretortiinmeoriim conscia, a jugo seivilulis pcccali
ignein accenriil. Priino, ul mcriilelur fioc lilienicr, ct malcdiclionc libera : quori iu salulatonem angcli
secunrio proponal gaudenter, leriio desidercl ar- designaliir pcr <Avc. > Sequilur : Culumba mea, hoc
dcnler. Mediictur libenlcr coelestia, proponal g.m- cst < gratia plena : > nam plciiiliido spiritualis gr.iti;e
dcnler obsequia, desidercl arrienier sancti Spiriins designatiir pcr coluinbain : immaculultt mea, cl ideo
iu coelo videre inagnalia. ldeo aperi evoniendo pcc- < bcnedicla in mulieribtis "-'•:> quarum nulla eral
calum, aperi ul inielligas acciisloriiasejiisinaiiriata, B sine maciila : nam et illa n-.alediclacstqiuc non ]>airt:
aperi ul vidcas beatiltiriiucm coclorum. In pr 1110 cl quod illain dolorcpariat pro maleitieiione diciiui
SpirUus sanctus veniet cum invenerit in corde pu- cst pariendi; habeligiittr ba-cmaculam slcrililaiis .
riiaieni; in secundo replebil corda fidclitiiii,quia iu- illa maculam corruptionis. His aiilc.in diclis , causa
vcnicl ibi fieii siiam volunlateiii; in tcrlio sui aim.rij 106 subdilur quare Dei Filius voluit iucarnari,
igneni accendel, ;eleniain confcrens felicitalcm. Pro tanquam si diceret: Idco pulso trt lu inilii ape.ias :
piiino Noe apcrnilet cmisit corvtini '»; pro secuiico Qitia capxttmeum plenum est rore, et cincinni mei
dicilur : < Adaperiat Doiiiiiius cor veslrum in lcgc yullis noilium.
sua cl iu pra.ccplis suis" ; > pro lerlio Daniel tlec- [Tno ]CaputCliris;iesi Dciis, uiriicit Apostolus".
icns ter in die genu oiabat in cubiculo suo, aper- Cinciiini aulem suut in meiitc fiileliiim collcche co-
lisfcucsiris conlra Jerusalem illain stipernam ". Ad gilaliones, qnse iion sparsae riefluttiii, scd per disci-
quam uos pcrducaL JestisClirislus Doiniiius noster. pliunm consirict-e sunt. Ros vero et guilx uociiuiu
Ego dormio el cor mettm vigilal. qti;c in lenebris ciini frigorc ab allo descenriuni,
|CARD.]Ubi riuas viias in se osiendit, quas permel iniquoriim sunl meiiles , obscurae nimirum el cx-
ct faviim designaverat Filius.Dicit ergo:Ergo acuris P csc, et ea quncin lerris sunl seinper appeienies.,Ei
hiijus sxculi quieta, dormio iu sinu dilecti niei, in cuni ipstim minus diliginnis quam dcbemus, et cum
coniemplatione Dei : scd quia amorc langtico per mulii quod pcjus est, niillo erga ipsum cliarilalis
amorein proximi, cor meum vigilal ad opera cha- afleclu tcnciiiur, caput Cbrisli plcnum esl rorc, ct
rililis. Poiest lamcnquod dicit, cor mettm vigilal ari cum iuiqui servis Doi oiliiim pro dileclionu impen-
illain solliciludinem relerri, quam cliam tiuuc ge- dunl, cincinni ejus gultis noctiiim madent. Cuui
ril pro Ecc/esia : nain licel in seipsa dorniiat et ergo lalis ingruii tempcstus merito dileclus a suavi
rcquiescal, pro nobis lanicn esi pic sollicila in pre- somno coniemplatioriis dilcctam cxcilal, eaini|iie
cibus ad filiuiii , cl iu dcfcnsioiiibiis conlra iniini- verbo pracdicaiionis insislcrc, ae freqiienii cxhor-
cIIin. Seqtiiiur. lalionc corda pravorum calefacere , illuslrare, nc
Vox dilecti mei pulsanlis : Aperi mihi, soror mea, sibiaperire prxcipit, qux conira illiiin clausaerant.
columbamea, immaculala mea. In hoc capilc loqui- Ros alitts utilis, alius inutilis. Ros noclis, dc quo
lur maler de conccptionc filii: el respondent verba hic agitur, frigidusest, ei ideo iuulilis. Ros auronc
isla angelkae salulationi ad Virginem cl responsioui lepidus , et ideo sterilis. Ros isle tria facit. Kefr>
Virginisad angelum. Dicil ergo. Ilacc est vox dilecti gerat, htimeclat, fecundal. Refrigcrat aduslionciii
mei pulsantis, ct diccnlis, aperi mihi. Consonal istud D tentalionis, luin.cclat siccilaiem devolionis, feciiu-
verbum verbo Isaiae dicenlis : < Aperiatur terra, el dal sicrililatem vinuiis. Coritra refrigcriuni hiijus
germinet Salvalorem "-'*. > Scd qualitcr apcrta est roris rex Clialil&orum incenriit fornacem ; iJ est
lerrauleri virginalis ul Salvatoremgerminarei, cuni niunrium, qucm liis qualuor inflammavil: Naphta,
ipsa conceperit el peperit Virgo? Unde babetur in stnpa, pice, malleolis'". Piimum csl invidia: ct
Ezechicle : < Porta ha>cclausa erit : et non ape- fralerni odii maligiiilas, secundum mundi vanitas,
rietnr, et non transibil vir per eam ". > ljisa euini lertium carnis voluplas, quarluin aposlasiae inqui-
viri coiisorlium non agnovil. El subdilur : < Do- las. Naphta enini estamurca olei vel ossa olivaruni,
ininus Deuslsrael ingressus est per eam : eriiqtie qu;c sicca remanent expresso oleo, id est cliarilalo
clausa principi ". > Nam licel Dominus Deus pcr relicta. Dehac Joannes : < Qui odil fralrem suuui
porlam uleri virginalis ingressus sil miindum, tamcn homicida est ". i Hac fuit Cain daninatus ", hac
ipsi ct ad lionorcm ipsius clausa fuit porla, qui inflainmavit diabolus fornacem mundi, qtiaudo in-

"Gcn. 1. • Ibiil. '» Gen. 8. *' II M.ich. 1. " Dnn. 6. "-'* isa. 43. '» Ezcdi. 44. '" Ihid,
"-' 8 Luc 1. "lCor. 3. "Dan. 5. *'I Joan. 5. " Gcn. 4.
SI5 TIIOM/ECISTEKC. ET JOAN. ALCRINI 510
vidit el o.livil prosperilatem Adae»*. Per sliipam, A liituin, jucunriat contemplatione supernr rum. Pri.na
qux leviler creinatur, designalur inuiirii vanitas, lioiiiineni purrfic.il, sccuuda niagiiilical, l-nia lae.i-
scilicel qu c leviter transil. llac iiiflaminavii riiabo- fical. De primo : < Det libi Dominus de rore conliet
lus Ailain diccns : < Quociinque dic iiianiliicave- . de pingiieriine lerra: ahuiidanliam *•; >de secundo :
rilis, eriiis sicut dit *v. • Pcr piem, carnis vo- < Ero quasi ros, Israel gerniinabit quasi lilium*'.»
luplas designalur, unde : < Qui leligerit piceiti in- Pro tenio dicilur : < Ros in messione mea morabi-
quiiiabilur ab ea ". > Hac inflaniniavU diabolus lur, et gloria mea scmper innovabit *». » Hi tres
miindum, quando vidil Ariam liguuui quori essel rores trcs cxsiingunt vel refrigerant adustiones
piilchrurn visu el ad vescenrium suavc, et tul.l dc Chaldaeoruin, de quibus seqniiur in liunc ino.liim.
fructu illius el comedit **. Malleoli sunt sti uiuosi Aduslio lcnlalioniiiii tres habel spes; sunt enim
stipiles el steriles, qui abscinriunlur a vincis. Ihec quidam qui seintier faligamur tenia ionibus et ali-
est iniquitas apostasias. Unde Dominus : < Ego suiu qiiyndo cadunl, aliqnan 'o surguni; siint qui sem-
vitis, vos palmiles; siue me nihil potestis facere". r pcr laboranl el non cariuut; sunt qdi t.nanl ct
Hac diabolus muudiim itiflammavil, quando Adam non cariuul, seri ila sunl spiriltialcs qui ncc ipsam
a Deo iransgreriiendo niaiidatum rcccssil *s. - tenlaiionem scntiunt. lsti sunt tres pucri in caniino
Vel aliler. Flaitinia Ibrnacis hujus id csl uiiindi B Chaidaeorum scilicet Ananias, ipii inlcrpr.elaiiir
triplex csl. Prima csl viiiorum, socunda leniaiio- gratia Domini, Azarias, qui iiilcrprclalur auxilium
nutii, tertia teinporaliuni nfllictionuiii. Prinia innlti Dei, Misael, qui dicilur attreclnlio Dei; sed quar-
peccatores iiivolvuiitiir, in scciinria iiiulii per gra- lusosl inier illos similis Filio D.;i, qui f.icii medium
liatn Dei viriliier reluclanlur; in tertia a spiruua- fornncis quasi veiilumroris fl.iniem **.El irico priinus
libus viiis viriliter cxcedunttir liibtilaiiones. Itein, si cariit resurgit, quia cst Anaiiias, i.i cst ros grtt-
inveiiiiuus Domiiium in tribus ignibus apparuissc. tiai Vei subvciiil ei ul riicat : < Igue me exami-
Pro priino dicilur : < Vcnlus lurbinis veuicbat ab nasii **, > sicul cxaniina.lur nrgculum, quia ibi esl
aquilone cl mibcs magna et ignis involvcus : dc vox Doiuini iniercideniis flammam iguis. Secundus
inc.iio aulcni cjus quasi spccics cleclri, id esl dc non cariil, quia csl Azarias, idcsl auxilium Dei el
medio ignis **. i Pro sccundo dicilur : < Angelus dicil: < Iguc me examinasli, el non esl inveiila in
Doinini desceiidh cimi Azatia, el sociis ejus in fur- meiuiquilas", > quiasin.ilis Filio Dei fecil mediiim
nacein•. > 1ro lciiio in Apocalypsi : Viriil Joan- fornacis quasi veiiunn roris flanlcm, *• el clainat :
nes viriim inler scpteni candclabra attrea, vclul iu < Ciini auibulaveiis per ignciii, non uieiis, qtiia
cainino iguis ardeutis ". Quis ergo postcl subsistcrc cgo Domiuus Dcus luus sanclus Israel salvator
in bac fornace ubi crat regis stiperbi pratcepiio, luus *'. > Terlitis nec ciiam seniit qui.i cst Mysacl,
<riidcliiini inin stioruni exscculio, quatuoi- pricdi- id esl altrectatio Dei, Hicriicil : < Libeiast', Doaiin ,
ttoruni iiiflaiuuialio, nisi angcius Domiiii descen- cor iiicuni a perditionc, a prcssura Uaininx, qui
di^sel in fornacem **, i.i esl Chiistus. Non dico circumdcdit mc, el in mcriio iguis nou sum
mnli consilri angelus, ut diabolus, ucc dclegati con- xstuatusV8; > quia fecit mcdrum fornacis qiiasi vcn-
sil i aiigeltts, ut Gabricl; scri niagui consilii Ange- t«m rotis flanlein.Quarius, qui erat ciini eis similis
Itts, scilicet Cliristns. Sedqnomo.lo excussil flaauiiani Filio Dei **. Secundo dicliim esl, quia liumcclal
audianius : Supeibiiin regcm, M cst diaboltim pcr ros siccilatcm. Triplex est siccilas, siculjain dixi-
biiniililaleiii; miuistros pcr dilcctioacm, qualuor iims. Siue lacryinis contriiio, sine niisericordia
praulicla per crealioneiu. Contra primtun : < Exina- compassia, sine devoiione conlemplaiio. Sei ros
nivil seiuclipsuin forinani servi ac.ipicus ". >Con- divinae gra Le humcctai coir.riiioueiu lacryu.is ,
tra secundum ; < Proplcr iiimiam chai-itaicui qua opeiibus miscricordia! coiiipassioueni, devolioue
"dilexil nos, cuin csscouis morlui peccaio, convivi- coiiicmplatioiicin. In primo dal Dcus de piuguedine
licavit nos in Christo **.> Contr.i tertiiini : < Advo- lerrie *». In tenio de rore coeii abuu.laiiliain ". De
catum habemus apuri patrcni Jesum Chrisluni jtt- D medio non riiihilaimis quando rorem coeli habeat,
sluin , qui faclus esl propilialio pro peccatis 110- sicut ait Job : < Kos in messione inea morabi-
slris ". > Ipse cnini est < qui iiiuiiini orat pro lur *'. » Teriio riiciuin csl quod ros fccuudal. Fe-
populo et pro univcrsa civitalc sancla Jcrttsa- cuudal virginilaleiu, lccundal buinanain mcnlciii,
lein **. > Islc adducil triplicem rcrcm, scilicct fectindal Ecclcsiam Dui itiilitaiiicm. Virginiia eni
niisericordix, graliaj, et glorhc. Primus venil in iiicariiniioiic divini.aiis, boininis mcnlcin gerinine
vcllus, dc vellcrc", iri est de Virgiuc. Seciinriiim iu v.rlulis,Ecclisiani sacrameniis. Prinium ad re.leni-
concham **, id esl in corda aposloloruiu. Teiliits dc plionein, sccuiiiluni ad renovatioiieni, teiliuin ari
concha in aream". iricsliii iiniversitalcm Ecclesiai. regeneralionem. Deprimo dieitur : < Roralc, cocli,
Prima liiundal, seciindal fecnndal, leiiia jucunilal. desuper ct uiibes pliianl jiistinn *3. > Dc seciiudo
Miindal a fivcepeccaloruni, fecuuriul germiiic vir- ;.'u iu-opheta. < Eroqua.i ros , lsrael gcrmiuabit

"Gn. 5. " Ibid. '• Eccli. 15. •• Gcn. 5. *' J;.:ni. 15. *« Gcn. "5. " Ejs.-ch. 1. '• Dan. 5,
" Apoc. 1. »* Dan. 5. " Pliilip 2. "**Ephcs. 2. " I Jo.n. 2. II Mach. 15. 3TJ«H1U-0.
** lirid. »'Ihid. » Gcn. 27. *'Osc. 11. '«' Joi. 29. '*» D.m. S. *'Psal. Ib. " t!,id. *« D. i>. 5.
*'lsa. 45. "Ectli. 51. '» Dan. 5. »»Gcii. 27. " <bid. "'Joj-iO. •'isa. 45.
617 COMMENT.IN CANTICV CANTIC. — LIB. VII. 519
quasi lilitim, ei erumpcl radix cjus ul Libani, A,sluporein. Audi primtim in Chrislo : < Proptcr rii*
ibunl raini ejus, et crit quasi oliva gloria ejus, ct iniaIII chai-ilatem qua riilexil nos Deus, ctim esse-
odor ejus ul Libani *v. > Teriius csi ros llernion, iiuis mortiii pecalo, convificavit nos Chiistus ".i
qui descendil in moniem Sion **. Sciliccl sub ana- Audi Marix digniialem • < Sola in sexu fcmiiico
iheinate id est separaiione, quod sonat Hernion, elecia es ia sxculo , el meruis;i Domiiium saiicluin
gcnlilitalis vcl jiidaismi, in speculativam Ecclesiam portare in iilcro6*. i lurie :
quod sonal Sion. Unde ad pelilionem Cedconis ros Nec primam timilem visa est nec Itttbere seqttenlem.
primo desceudil in vellus **, id est in ulerum Vir- Inrie : < Felix uamqiie es, sacra Virgo Maria, ct
gitiis, gralia Spirilus sancti. Dc vellere cxpressit in oniiii laurie digna, itnia ex te ortus est Sul justiiiaj
conchaiii,idesl iiicorliuinaiiiiin, quia mcdianteulero Chiisitis Deus nosier '*. i Andi utililatem qiiain
Yirginis, veuil ad nos gralia Dci. Terlio descendil nobis coutuiil. Unrie stupcre riebemus, sciliccl qtiia
iiiareaiii.idcslEcclesiaiiHiiiliUinleni.Priiiiiis ros ma- laniuin lalioravit pro salule gcntiiim, qui esl dalor
lus cral qttia nociis, et ideo frigirius. Isle vero bo- oiiiiiiuni. < Domiiie, quiri est bomo, quia mcinor rs
nus esl : el a capiic. Venlurus in carne Dei Filius ejus ; aul filius honiinis, qitoniam visitas eum " ? >
ut lioininciii liberarel a mnlis, aperiri sibi poslulat Propter queiii desceudisti < sicut pluvia in vcllus:
Ihalaimim uieri virginalis. Aperiri riico non per " ct sicul stillicitlia slillaniia super tcrram ". > Lc-
coitus pullutiotiem, seri per amoris aflcctionem. Sed gitur Dominus desccndisse sicul ros *8, descendisse
ad quiri veniat.adjuugit: Quia capul ejus, iriesl Detts, sicutnix, ricscenriissesicul slilliciriiiim". De primo:
juxla Aposloluiu *', plenum esl rore noclis, qui fri- < Descenriil sicut pluvia in vellns '». > De secundo
girius est, et in leuebris cariil. Ipse est charilas, legitur qtiia descemlii ros in vcllus Ge.leonis ". De
qmcerat suh lege, qnae cxca crai.utpote non intel- tcrtio : < Quemadmoriuin desccndil imber ct nix de
ligens spiiilualilcr : el frigida, quia diligebatttr coelo, et illuc ultra non rcvertilur '", > elc. De
Deus plus pro teniporalium amorequam charilatis ar- qnarto bc habctur : < Desccndit sicul plu\ia in
dore. Cinciiini de capiie.surilfidelesadhserenlesDco vellus : ei sicul slilliciriia stillanlia super terrani". >
iu lide, qui plcni sunt gultis noclis; quia seipsos in- Pluvia ft-ciinriai, ros serotine se iiifunriit, nix cati^
viccm diligebaut, uon lain affeciu cbaritatis quain di.la est et frigida, slillicidium cum iiupctu descet^
raritaliiaiis. Ideo David promiilebat ipsum in carne dil. In pluvia igilur habemus Virginis a lilio colla-
veniiiruin ci valentiore rore miindum rigaturmn , lam feciiiiditatem, in rore moruni sercnitalem, in
sic prophciando : < Descendil sicui pluvia in vellus, nive candida el frigida de coelocollalam incomp-ra-
et sicut slilliciriia sitpcr tcrram *". >Sicul fueral a ^, bilem virginilalcm, iu stillicitlio graliarum ulilita-
Dea proinisstim, a propheiis prxvisuin, a uiundo J lem. Du pluvia habemus, quia < Pluil Doinimis
dcsirieraliiiu, ila videmtis hodie conipleliim. super iiuam civiiaiem ci supcr aliam non pluit '*. >
Magnus ab iwegro s&culormn nascitur ordo Tcrra compluta est sancta Maxia toeliiiis fecuti-
Jam nova progenies coelodemittilur tillo. dala. < Gloriosa dicla suul dc le, civitas Dci". >
(VIBG.Ecl. iv, 5.) Civiias non compluta, est Eva, i!e qua clauiat Ec-
FJbi iniiiiJus laiiguorc veiusiatis conslricttis flore tiesia : < Aspice Domine, qura facla desolaia civilas
ilescenilentedc radfce Jesse,qiiadam spriltialijiiven- I leiia divinitaiis. > Suscepit e;.im maletli. lione.-u
nile rcflorcsccrel. Langiiebal eiiiiuniundiis elalione, supcrborum. Unric : < Monlcs Gclboe, noc ros iicc.
diabolica suggcslione, vnaj dissolulinne Priiiium ul pluvia venianl super vos '*. • ln civitale nut ui
Crealorem siium hoino coulemncrel, scciindum til Marise nobis iuiber teir.peraius et serotinus leii.c.
diabolo obcUirei, tcriiiu:i ut bonain suain naturam ' Aurii imbrem frucliferuin : < Queiiiadiiiodum de-
corriiinperet. Intle improperal eis Isaias sic : <Va3 scendit et imber et nix de eosloet illuj ullra nnn
gcmi pcccatrici, poptilo gravi iniqiiilaie, semini revcrleiur, sed refunriit terram et inebriat eani et
iieqiiaui, filiis sccleraiis ". > liaque Doiniuusde- germinare eam facit; sic cril verbum nieiiin quid
scendeK sicul pluvia iu vellus ,i quia, ut siiperbiam r\ egredietur de ore mco ". > Nix quoquc, qua? tst
repriincrct, < exiiiauivil seinelipsuin servi formam virginitas, dcscenriit d; coclo. Inriu : < Qui pr.ec pil
accipieus e*. > Ul juguin diaboli aufcrret, < factus nivi ut desccnrial in terram ". > lndc llieroiiymiis :
est Patri obediens •'; >ut vitaedissolulioitcm repri- <Praiiercariiem in carne vivcreiton terrcna cst vila,
increl, snslinuit < inortem , n.oi tcni aiitem cru- sctl coclesiis : non tam huuiaiia quam angelica. >
cis ". > Respiciamus ergo Christi cliariiatciu , Ma- Inde poeia'» :
ri;c dignilaiem , nosiram iitililatcm. Cbai iiaiem, Jam redit et lirgo, redeuitt Sutnrnia regna.
qua pro nobis iuriigua peruilil; diguilalem, qua Iinbcr islcinfundii lerram ct incbriat, ct gerutinare
bcala Virgo taleni nobis prolulil; ulililatcin, qua cam facit. Iiifnniit grati;u irrigatione, inebrial di-
et spiritualia et auerua bona nobis contulit. Itaque lcctioiie, gci-uiinare facil iu ipsa incarnalionc. <Qui
Cln-istodebemus amorem, Mariae honoreui, nobis dat sciiicn screuli 80. > Scuicn esl verbuui, quod
"Ose. 14. "Deut. 4. " Juriic. 6. •' I Cor. 3. •« Psal. 71. »»Isa. 1. '•Pbiip.2. «'Ibid.
•'lbid. 2. «* Ollie. Eccl. " ll.iil. «« Psal. 8. «'Psal. 71. M Jmlic. t>. " Psal.
" "Ephes.
" " '• II Keg. 1. "
71. Ibi.l. Jiiriic. C. Isa 55. '•'Psal 71. 'v Auio» 4. '» P»al. 86 Isa.
65. »8Job56. " Virg., Ecl. iv, 6. 8»Isa. 55.
510 THOM^ CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 520
proxiuio pr;cdicatur; semcn est cxcutpliiui bon;c tv giiiriiim pleniiui e»t roro", i n.ini rapilanci <l
viue, quori aliquis imilatur, scnvcii esl iuititim iinde praiali in poptilo, aipia iioctiirnn pleui suut, cl ii-
virlulcs gcrminanlur. Primtim astruil, secuuritim rigalionc vilioruui, qui pro lcncbris iguorantia-,
inslruit, lcrtium conslruil. Aslruit veruin, inslriiil velul noctiiriia roris slil iciilia, miniinc scnliiiiiliir.
proxiuiiiiii, construil spiriluale sedilieiiim. De pri- Cinciniii quoquc plcni riictiiiliir giulis uoctiiim. Pcr
mo : < Scnicn est vcrbum Dei *' > Dcsecundo: ciiiciiiuos, qtii sunt capilli ilislorti a capilc depen-
< Qui seininaiilin lacrymis,in exsuliatioue me'eiii".» denles, dcsignanlur minorcs, qui a prxlalis, lan-
Notanduni quod ros isle riescciiriitin velltis, riescen- qiiam a capite depciiriciucs, ab eorum iaincn do-
dit in aream, dcscenriil in lerram. De piiiuo habc- ciriua siiul riislorii, et ipsi sunt pleni gullis no-
IIIIISiu vellere Gerieonis 83; dc secundo quod ros sic- cliuni, id esl viliis, qii;c, rcccdenle luce graliat, el
cato vellere dcscendil in arcain B*; de lerlio Icgitur exortis lenebris maliiiae, abtindantcr pliiiini. Se
quod inaniia filiis Israel descendebat quasi ros stiper qtiiiur aulem rcsponsio inatris Virginis ari voceai
terram8*. Vellus ergo riicilitr Virgo beala, area rc- piilsanlis pcr nngelum, ciim siibdiiur :
ligio , lcrra Ecd.sin. Dcsccridii crgo ia vtilus Vir- Exspoliavi me tunica mea, qnomotlo inditur illu ?
ginis. dans feeuiidilaiein, in areain religioais la.icns Ltni pedes meot, qiiomodoinquinabo itlos?
aiiiin;c immorlalilatem, in lcrram Ecclesiae facieus 'B [Tno.] Ac si aperie riical: Descrui negotia rcrttm
fidei verilalem. Ergo primo fecit iu Virginc concc- iiifiir.arum, qua raiione repetam? Qui cniin ariolli-
plionein, sccundo iu rcligiotic inoriiin couforuialio- ciuni prxdicationis se accingii, sicut proviriet sub-
nem el refrigcrium contra lenlalionein, tertio in riilis in spirilualibus, ita lcneiilur ei iu lemporali-
Ecclesia fidei illtiininaliniiciu. De priino : < Ko- btis; ct irieo quia lcmporalia ciincta refugii, riicit:
rate.coeli, desupcr, etntibcs pluanl jiislum86.) liein: Exs, oliavi me tunica mea, quomodo reinduar illti?
« Det ttbi Dcus dc pingiie.line lerra: ct dc rorc ca-li Pcr tunicam ciiim aclio lemporalis (lesignatur,
abundaiiliain *'. > De secundo : < Angclus Doinini tiiiile Salvator dc cxtrcmo exauiine loqiicns, ait:
q«ii desccndit in foriiaccin fecil medium foruacis < Qtii in agro est uon revetialur tollere iiiuicani
quasi venliim roris flantem 8,.i De lcrlio : < Roslucis suam ••. > Lavi, ail, pcdes meos, quoir.odo coinqui-
107 ros tuiis,> ait propheta ", scilicct ari lutnen nabo- illos? Ac si dicerel: Jam meas cogilaiiones
li.lei Cliristi. Notandum ergo qttod dcscenriil Do- quibus aliquando terrain tangcre solebam, freqtieti-
ininus in quosdam, ut converlat eos quasi quadain libus secrela; conipunctionis flctibus lavi, ct qua:i
violentia; desccndit in alios qtiasi suavita:is gralia; lum niorlalibus possibilc cst, coclesli ingressii rii-
descenriit in lcrlios Innqiiam posilos in contem- „ gnos redriidi. Ila ul diccre possim: Quia < stantcs
plationis cxcelleniia. In priinos descenriil < sicul erant peries noslri in alriis tuis, Jerusalem *', > i I
stillicidia sl.llantia supcr tcrraui; > in secunilos est, el si necdnni ninejiia stipcrnx' civitaiis iulr.ire
dcscenriit quariain serenitatc, < sicul pluvia in vel- ntcrui, tamen quxdam ejns gaudia libavi afferiu
lus»»;> inicrtios . sxut rosllermon quidescenditin iuicriori. Quinque sunl lunic.-c : prima ccr:ii; l o
iiKiiiteinSion •'. i Primi ergo quadam violenlia tra- crcaturaruin, sccunda coiincxio virliilum , icrtia
cii converlunlur, secundi apud se in liona scientia composiiio inorum, qtiarla spirilualis aciio <loc:o-
dclectanliir, lerlii cum Paulo in caelestibus con- ruin, quinta beatorum. Prima est saccus iioslne
versanltir. ln primis aspiciamus Paulum quia vio- mortalitalis, qui in passionc conciditur. Qnalcr le-
lenler sil tractus, in secundis Mariam quanliim gimus Christum deposuissc vcslinicntn sun : primo
jacere ad pedes Domini deleciatur", > iu lertiis in coena, sed resumpsil; sccuudo ligatus al ro-
Slephanuin qui inter lapides et coniumelias perse- luinnam, scd reddiia suut ci; tcrlio illusus a niili-
,/culoriini Palrem cuni Filio in coelis speculalur ". tibus, et redriita sunl ei; quarlo crucifixus, ct nou
Ergo si aperias Deo cor tiiiini, jam capm nostriun, rcsuinpsil. Propter scciinduiii cl qtiarium altaria
scilicel Deus plenus eril rore el gullis non noctis qninla feria ante diem resurreclionis rienudantiir,
sed lucis, juxla illud : < Kos lucis, ros luus. •* > D cl C.iam quasi quodani flagcllo viigiriiin pulvis
Aperuit Maria viscera sua filio, et totum munduui exculiltir, iu sigiiiim flagellationis Cbrisli ; secmida
rcplcvit gralia. Aperi os iiiutn, cl cor in confes- csl priuia Stol.i qua prodigus (ilius reverlens indui-
sione , cl accipe niisei icorriia: stilliciriia; apcri lur 38; lertia esl odoriferx v.sles , qnibus Jacob
conscicnliam luam in dcvoiioi.e, el descenriet in te inditlus a patrc benediciiur»»; quarta sotdida ve-
friiclifer;e charilatis pluvia, cl sic eril iu te ros lu- siis, qua in Zacharia '»• Jesus niagnus saecrrios
cis in abundanlia. indr.ilur; quinta ttinicu hyacinihina, qn.l Aaron
Cnput meumplemtm est rore; et cincinni mei gutlis ingredicns Sancla sancloriiin ornatur '. Atidi pri-
uoclium. niam : < Omnis crealura iiigeiniscii el parluril us-
:
[CAIID.]ACsi riicat: Caput meum, illud vidclicct quc a.lhuc'. > Ati.li secuiiriain Fruclus Spirims
Dc
ciiptil de quo dicil Laias : < Omne capul Ian- csl chariins, gaudium, pax, palicntii ', > etc.

" Luc. 8. •' Psal. 125. "Julic. 0. "Ibiri. " Exori. 16. •• Isai- 45. " Gen. 27. M Dan. 3.
•» tsS. 2C. »• Psal. 71. • »' Psal. 152. •' l.uc. 10. »*Aci. 7. »v Isa. 26. '» Isa. 1. •« Mailh.
24. »' P»al. 121. ** Luc. 15. " Gcn 28. '•• Cap. 5. ' Lcv. S. » Koin. 8. » Cal. 5.
 E21 COMMENT.INCANTICV CANTIC. — LIB. Vh. E23
terlia : < In oninibiis Iribulaiioiiem palimur, sed A qtioniam aliquando calore adiiriinttir, aliqiiandofri-
noii angustiahiur; aporiamur, sed non desiiluimnr; gorc dissolvunlur, aliquando ad lapidem collidiiii-
perseculionem patimur et snslinemus, huiniliainur, tur, nliqunndo Iuto inquinantiir, aliqtiando pulvcre
sed non confundimur, dejicimur, sed nen peri- aspergiinlttr. Priini uruiiliir tlanima irse.oiliiel iu-
mus*. i De quarta : < Argue, ohsecra, increpa », i vidise; secundi lorpore frigescunl negligentbc; lertii
iniscens temporibns lempora , terroribits blandi- collidiinttir ad lapidem Christum, fidei Iiar-siUttione ;"
iiienia. De quinta : < Fulgebunt jusli sicut sol in qtiarli inquiiianlur carnts voluptale; quinti asper-
regno Palris eorum *. > De prima : < Qui habet 'lu- gunlttr pnlvere vanse gloriae. De primis Salomon:
nicnin, vendat eam, ct emat gladium ', > id esl non «Nunquid amhulare potest honio super prunas nr-
diibitet corruplibileui vilam impendere pro gladio, denlcs, et planloe ejus non urenlur"? » De secun-
id csl, verbo Dei. De duabus scquenlibus dicitur: dis in Evangelio: <Videte ne fial ftiga vc>lra hieine
<Qiii habet duas Iiinica? del unam non halienli8,» vel Sabbalo*v: » bieme enim lorj:or uegligcii:i;e
iri est qui fnlget virtutibus el moribus, non habenles pedes astringit; de tertiis: < Nc iinquam oOeiidns
lia-c saliem niorihus instrual. De quarta dicit ari lapiricin pedem tiiiim"; i rie quaitis Jcremias:
Doniinus de judicio : < Qui in agro fuerit non re- < Sordes ejus in pedibus ejus, nec recordalus est
vcrtatur ttt tollat lunicam sttam °. > Quinla cst qtta " fwiissni *«; > deqiiintisait: < Excutile pulverem de
Jesus magnus sacerdos ablaia sordida inriuilur'». pedibus vestris iti lestimouiiim *'. > A priinis quia
Dc prinia dicilur quori fecil Doininus primis pa- iiruiitur, nitfcrendtim est calceamentuiii, ul refri-
rcnlihiis tunicns pelliccas ", qtire stint de morluis gerentur, iri esl niortua opera. Unde Moysi et Jo-
animalibus in signum tioslrx corruplionis. Secunria sue dicilur : <Tolle calccamcnliim de pedibus luis;
csl tunica Joseph polymita et lalaris ", itl est plu- lerra enim in qtia slas sancta esl '«, > id esl doinus
rittm virtulum cttm perseveranlia. Tertia fuit tu- religionis. Sectindi, qnia frigidi siint, calceaincnio
nica parva quam faciebat Anna Samueli filio siint munieiidi: quoil csl de petlibus iriortiioruiu
suo ", id est gralia, qtioriinlerpretatur Anna, po- aiiiiiialiuni, iri est exemplis praedecessorum nos'ro-
stulanti Deum, quod sonal Samuel, forma morum ruoi; unde de agno paschali riiciiur : < Comcdctis
quse esl parva respectu virtnttun. De quarla dicilur calceamenla habetiles in pedibus •». > Tertii UR-
quod Pelrtts < siiccinxit se tunica '*, > ul irel super genrii siinl pinguedine, undcJob: < Lavabam pcdcs
aquas libere ad Cbristum, qttia spiriluales aciiones meos butyro, et pelra fiimleliat mihi rivos olei ".>
doclores aslringunl, nefliiclibiis mttndanac vanitalis Kiityruin iuiscricordix dedit Christus anie passio-
tnadeant. Doctores cniin debent subdilos sibi de- rc nem ; misso Spirilu sancio " deriit oleum graliie
fendere, viam exemplo oslendere, Scripturis ad post rcsiirreclionein. Quarii sunt lavandi aqua,
cognitionem Dei erudire, unde debent accingi, tinde Dominus lavil pedes d.iscipulorum snorum,
snccingi, prsecingi. Accingi balteo palienlise, suc- ct ait Peirus : < Non taniiim pedes meos, seri ct
cingi cingulo posnileiitiie, prxciugi linteo pudici- raanus el caput **,< iil est non solum affectus, sed
liae. Accingi ad piignain, sticcingi ad viam, prac- et manus, idestopcra; et caput, id cst scnsuiim
cingi ad mensam. Primo ad resislcndum, secunrio evagationein. Sed aflcctus petiitus lavare est difli-
ari ambiilanrium, tertio ad ininisirandum. Ad rcsi- cile, unde Ezechiel dtictus est < tn aquain usque ad
stendiim adversario, ad aiiibiilanrium ut appropin- lalos, i scilicet loius a tactu lerreiiorum ; < et n-i-
qiicl coelo, ad ininislrandum subjcclo. Sic ciiim que ad gcniia i quse flecluiilur, nl rigor stipc bi u
Petrus accinxitsegladio, qtianrio abscidil auriculam lavelur; < ct usque ad renes, > ul fiat aliltuio
Malehi '*-'*. Succinxil se, quando ambulavit siiper carnaliiiin volnp alum, seri non usqtiead corprop:ei-
aquas. Praecinxit se cxiens de carcere. < Praecin- diflicultalein lavandorum aflecluuin qui sunl i:i
**
gcrc, > ait Angelus Peiro ". De primo : < Accingere corde : hoc est quod non potuit iransvaderc
gladio tuo super femur tutim, potentissime '*, > de A qtiinlis exciiiicnrins est pnlvis, sicut riiximus :
secundo Paultis: < Slaie succincti luinbos vestros " <Exculiie pttlvcrem de pedibns vcslris **. > Tamcn
in.veritale '», i dc tcrlio : < Sinl lumbi vestri prae- ha:c omnia dicuntiir lavaiio generaliler. Ut de ex-
cincli *•. i Quinta luiiica cst lunica Chrisii incon- spolialione liujus luuicsc suoianiiis occasioncm,
suiilis *', quatu habcbimus quando corruplibile consideremus cl tunicam qtiam vocnmus bonorum
iioslrum indiiet corrupielam el morlale iuimortali- conversalionem ; sed illain qiiain credidimus forc
latein ". Quaiia volunius exspoliari, ut isla possi- sanciorum glorificationem, in qua < fulgebunt jusii,
IIIIISindui. el lanqiiani scinlilLc in artiiidiueio discurrenl, ju-
Pedes sunl affectiis noslri : sicut enim pedes dicabitnt nationes, ct regnabuut in alerniini ". »
rorporales poriaui extcriorem hominem, sic affe- Esl eiiim tunica in qua fulgent vani, esl tunica iu
ctus nostri iiiteriorem. Isli saepcindigent lavacro, qua fulgenl justi, est lunica qua fulgenl saiuti.
» II Cor. 4. » li Tim. 4. « Mailb. 15. ' Lnc. 22. 8 Luc. 5. » Matlh. 15. '» Zach. 3. " Gcn.
5. " Gen. 37. »*I Reg. 2. '* Joan. 21. "-'« Mattli. 26. " Aci. 12. " '« Psal. 44. "IPetr. 1.
*• Ltic 12. " Joan. 19. »* 1 Cor. 15. " Prov. 28. '* Malth. 24. Psal. 90. " Thren. I..
"Marc. 6. " Exori. 5. " Exori. 12. " Jo!) 20. » Acl. 2. " Joan. 13. " Ezcch. 47. " Marc. 6.
" Sap. 5.
PiTitor. ccvi. n
 525 THOMvECISTERC.ET JOAN. ALGRINI z&
Primi in muiido, sccundi in Ecclesiaj grcmio, lertii A venii *'. > De favilla ait Joh : <Ago poenileniiam
in coelo. Primi oslenlaiione, secundi miraculis el in favilla et cinere ".> Favilla in corde est Irisiis
cmiversalione, lerlii in Dei visione. De primis: pro peccalis compunciio, cinis est exierior corpo-
< Noctem rerterunt in diem, el rurstim post lene- ris vilis afilictio. Verttm liaec favilla in sterquili-
bras spero lucem ". i Noclem verterunt in diem, nimn non resolvilur, sed in purissimiim vitrum
ubi de pcccatis stiis qusertint splendorem. De se- purse ronscientiae formaltir. Iiem Job : < Assiinila-
cundo: < Luceal lux vesira coram bominibtis*'; • tus sum favillaeet cineri "*. > De slerquilinio tem-
de lertio : <Lux pcrpclua lttcebil sanclis lnis, Do- poralium bonorum diciiur : < De slercore bouui
mine. i Primi discurrent in fimeio, sectindi in lapidabitur piger "*.> Boves sunt pradicatores,
arundineto, lerlii in fieelo, olivcto. Primi lanqiiam leniporalia sunt stercora, quia cum Paulo reputant.
favilbe, sectnidi tanqttam scinlillaj, terlii Intiquam ea ui slercora **. Ila fulgent vani, fulgent et venii,
pnpillse. Primi sustinent ignoniiniae passiones, se- qui ei fiilgebunl quando erunt sancti, ftilgent vere
ctindi judicabunt i:ationes, tcrlii adepii sunt re • puri, fulgcnt securi. Primum ex mttnda conscien-
promissiones. Prinii viventes descendunl in infcr- lia.secundum jtislitia, tertium in gloria.Primum in
niini, sccuurii supcraiil ad regnum siipcrnttm, (er- cordis cubiculo, secundum in judicio, tenium in
tii regnant in aiternuin. Piiini ergo fnlgcnt iripli- B rcgni solio. De primo : < Ros lucis res luus "*, >
citer in illa qu;c deponenda est tiinica, naturali scilicel gratia illuminans ; de secundo Apostolus:
ralionis poteniia, nmnriana aslutia, osleiilalionis < Nolite anle tempus judicare, quoadusque vcniat
jaclatilia. De primo dicilur : <Uluminat oiniiem Dominus, qui el illuminabit abscondita tenebra-
hominem veuiciilcm in bunc mundum *•; > ric se- rum, et manifeslabit consilia cordium *';> de tertio:
ctindo: <Auferelur ab impiis lux Ina ", i de tcriio < Fulgebunt jusli sicut sol in regnum Palris eo-
Job: < Si vidi solem cuin fulgercl, et lunam incu- rum58.> Notandum quod justi nttnc fulgenl intc-
lientem clarc *°. i Prima, scilicet ralionis, quando- rins, fulgent cxlcrius, fulgeut superius. Interus
que fulget supcr caput, quanrioqtie sub capite, sni et Dei cogniiione, exterius conversalionc, su-
quandoque in capile. Sttb capitc, quando tractat perius iniraculoriim exhibitione. tn primo habent
homo de temporalibus, in capile ; quando dc spi- biiiia; conscieniiaedelcclalioncm, in secundo Cliri-
rilualibus; super raput, quandoconversalur in coc- sii iuiilalionem, in lertio faciunt admirntionem.
lestibus. Pro primo dicitur de muliere forli: tCon- Primum rogahat David: < lllumina oculos meos,
sideravit semUas doinus suse, el panem oliosa nou Domine*».> Hacc est niulier qttac accendil lucer-
comedil *', i iteni: <Non exstingueltir in nocte nam, et stibvertil tolam doniiim , qua-rens drach-
lucp.rna ejus**. > ln nocle eniin siiinus, cum de C niam quam perdirieral 6»,scilicet Dei etsui cogni-
leinporalibus tractamus. De secundo : < Oculi sa- tionem; alioqui dicilur ei : < Si ignoras le, o pu(-
pienlis in capile ejus **.> De tertio Job : < Quis cherrima inier niulieres, egredere, el abi posl ve-
niihi det, ut sim juxla nienses pristinos, secundum sligia gregum luorttm «'. > Et de Dei cogttilionc:
dics in quibus Deus custodiebal me? quando splen- iTanto tempore vobiscum sum et non cognovistis
debat Ittcerna ejus super caput meum, et ari lumen me"?> Ut aiilem cognoscatis Deum ul prudentes
cjiis ambulabain in ienebris**?> Seri vaj nobis, virgines, aptate lampades vcslras **. Sic eritis
quia b;cc lux ralionis, reliciis spirilualibus, tolam candelabrutn 108 in labernaculo in quo erant
sc implicat lemporalibus, tinde: < Quomodo ob- septem lucermc : scilicet seplem dona Spirilus
scuraiumest aurum, mulalus esl color opliinus**?> saucti. 0 lucerna conscientiae babens inlra se lu-
Inrie clamamus pro temporalibus : < Clavis David nicii fidei, oleum misericordise, ignem ainoris.
quasclaudil ei neino aperit**, veni et educ vinctum 0 beata conscienlia qu;e dicere potest ex seniemia
de domo carccris *', scdeniem in lenebris el umbra cuni Job : < Audilu auris audivi le, nunc aulem
morlis*8.» Pro spiritualibus : <O.sapientia, quaeex oculus iiiciis viriel lc. lrico me reprebendo et ago
orc Allissimi prodisti *', veni ad docendum nos n poenitcntiam in favilla etcinere6*.> Ecce quomodo
viani prudentiae *°. > Pro coelestibus: < 0 oriens, justi fulgenl sui et Dei cognitione, et conscienliae
veni el illumina hominem quem de limo formasti. > delecialione. Scquilur quomoriofulgent bona con-
Discurrunt quoque tanquam favillae in fimeio, versalione.
qtiia dum forissplenriet, quasi siipula nitescit. Dum Nec solura, sed lingua, sed manti, sed corpore.
vero iribulalionis igne vexalur, stipula in favillam Lingtta praedicando, nianu operando, corpore pa-
tristiiise evanescit. Favilla vero tristiiiae transfe- tiendo. Lticcnt ergo verbo, exemplo, martyrio. Inde
rens se ari dcsideriuiii tcmporalium bonorum qttasi dicilur quia erat Joannes < lucerna arricus el lu-
slerqiiiliniopuirescit. Aurii stipulam : <Deus meus, ceus 65.>Ardens libera incrcpalione, lucens iibiqne
poiic iHosui rotaiu, et sicut stipulani ante faciem verbuin Dei iitinlians 6«;luceiis, riiiinzona pcllicea et

36 Jo!> 17. » Maitb. 5. «• Joan. 1. 3» Jub 58. *° Job 51. *' Prov. 51. *' Ibitl. *' Eccle. 2.
**Job29. "Thrcn. 4. »v .*« Apoc. 15. *'Jer. 52. *»Psnl. 87. »• Eccli. 24. »• Isai. 40. «' Psal. 82
»' Job 42. »' Job 50. Eccli. 22. " Pliil. 5. « lsai. 26. «' l Cor. 4. *8Matih. 15. »» Psal. 12,
«• Liic. 15. 61 Citnt. 1. " Joan. 14. «' Siailh. 25. **Job 42. •* Joan. 5. 66Matih. 5.
523 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. VII 52<i
pilis camelorum vestilur *'; lucens, dum propter ju- JA amor Spirilus sancli. Ficetnm sunt qui senliunt pa-
«tiiiam dCcollatur". Andi lucentem lingua : <Lu- ternae lcnitatisdulcedincm.oletim qui cepernnt mise-
cerna pedibtts meis verbum tnttm et lumen semitis ricordiacChrisii stiaviiatem, vinetum qui abtindantius
meis**. > Et opere : < Sint lumbi veslri praeciiicii, babebunt Spirilns sancti charitatem. In his discur-
el lucernas ardentes in manibus veslris ™. >Et de rent sancli de ornnibus his Deo gralias agenlcs.
corpore : < Paravi lucernam Chrisio meo " , > sci- Primi ergo vestiti sttnt tunica vanitatis, secundi
lirelcantem in qua pro nobis passus esi. Propler tunica religiosilalis, lertii immortalitaiis. Prima
vcrbum riicitur : < Qui justi fuerinl fulgcbunt quasi fuitdcqua ail apostolus : <Odienies illam maculalam
splendor firmamenti, et qui ad jtisliliam erudierint tunicam qtiae esi carnalis8*;» secunda fuit tunica
iimltos, qnasi stellae in perpetuas selernitates '*. > Joseph polymila el lalaris »'; lertia fuit tunica
Pro splendore manmim dicitur viro qui erat ve- Chrisli incoiisulilis 8*. Et hac lertia miscr Adam
stittis lineis apud Ezechielem : <Ingredere in medio spoliatttr, secunda Joseph a fratribus denudatur,
rotarum quae sunt super cberubim, ct imple manus prima se spolialam sponsa glorialur. Sed quia pn-
tnns prunis ignis, et projice super civilatcm ", > rttm proricsl si tunica vanilatis depouatur, nisi
sciiicel bonorum operiim, ostcndens Tervorem vel affectus inleriores laveiilur, subjungil: Lavi pedet
lucem. Pro bello inariyrum cepit Gcrieon tubas " meos, quomodoinquinabo illos f Pedes sunl affeclus
sonantes in dexiera, et lucernas intcr lagenas c.l.ni- qui dcbenlcsse mundi, recti, spcciosi, ignei. Munrii,
sas in sinistra '*. Tnba est vox pracdicationis, la- ut babeant piiritateni; rccti, ut teneanl aequitatem;
gena fragilitas carnis, lucerna intra lagenas, splen- speciosi, ui in contcniplandis supernis habeant jti-
X3OT bon;e Voluntalis dicilnr. Quia sancli ludibria, cundilatem; igiiei, ut babeanl charitatem. De prinvs
el vcrbera experli : itisuper el vincula et carceres. dicitnr, quia lavit Doiniiuis pedes discipulorum •'.
Et ctini ita < fulgcni, tnnquam scintillae in ariindi- Ilem : < Excuiite pulveiem pedtnn veslroruni iu
neio disciinenl". > Scinlillae aruiidineliiin confi- leslimoniiim iilorum qni non receperunl vos 88. De
ciuttl; arundo inttis cana et cxierius virens, est rectis dicilur : < Pedes eorum, pcries recli ; et
iimndi vanilas. Discurrunl igitur scintillae flani- planla pedis eoruni, ut planla vituli 8*.> De spe-
uiantes, id esl sancli charilale acccnsi ct mtindi ciosis : < Quam speciosi sunt peries anntintianiiiim
vanitatcra reducunt ad verilalcm. Inrie dicilur de pacem, aniuinlianliuin bona"1 » De his quoqiie
animalibus Ezechielis : < El scintillae quasi aspe- dicil Ezechiti.quod viriii hominem et opus snpplii»
citis acris candentis '*. i Isiac scimillae consiimunt ricttm sub pedibus cjus ". Sapphirius coeli habet
cttlpam, illuniinanl ad justiliam. Inde aspeclus co- r colorem; cceluin eniiii esi sub pedibus, qiioniam
riiin quasi carbonum ignis ardentium, et quasi contemplanrio supercoalestia iiliic penetrat affectus.
aspectus lampadarum. Nos ergo tanqitam scintillae De igneis dicil Joannes in Apocalypsi de viro quem
discurramus, concurratnus, occurratnus. Discur- viditinlcr candelabra aurea sepiem : < Erant, ait,-
rainus peccnla investiganrio, concurrainus bene- pedes similes auricbalco, velut iu camino ardenli". >
liciis Dei gralias referendo, in primo simus scin- Sed quia tales sine riivina operalione non possumu;
lillae consumenies, in secundo siinus ardentcs, in babere, sequitur : Dilectus meus misil manum sunm
terlio simus lucentes. Discurrcre jubebat Dominus per foramen; scilicel stta operatione cor mctim pe-
cum dicerel: lle iu orbem univcrsum "; et con- netravit, ut sic affeclus meos informaret. Sed ven-
suinere, cum dicebat Petro: <Maciaet manduca'8;i ter meus intremuit ad laclum ejus; quia seilicct
el Apostolus concurrere docebat : < Alter alteritts mea fragilitas se suspeclam habehat tanquam in-
onera portate ". i liem : < Si occupatus fuerit riignam et insuflicicnlcin ad suscipiendum tanlum
boino in aliquo delicto, vos qtti spiriluales estis iiiunus.
ejusmodi instinite in spirilum leniiatis8«. >Occur- Exsporttivi me tunica mea, quomodo \ndu.tr
ramus Deo pro beneficiis suis referendo lauriem ct ila?
gloriam. Unde : <Canlabo Doir.ino, qtti botia re- D [CARD.]Siquidem ad aliad verbnm angeli, < Eccc
tribuit niibi, et psallam nomini Domini allissiini81.» concipies et paries flliuin •*, > respondet Virgo :
Isli judicabunt nationes. Inde : < An ncscitis quia Exspoliavi me tunica mea. Ac si dicat: Omnino me
angclos judicabinius81'? > Item : < Scdebitis super exspoliavi ab omni iniplicamenlo et sollicitudine
coclosjudicantes duodecira tribus Israel«'. > Ecce saeculari, quomodo iterum induur illa? ut sollicilu-
liabemus : < Fulgenl jusli lanquam scintillae in dinibus me implicem, et tanquam quac nupta est,
aiundine •*. > Seqtiitur : Fulgebunt jusii et quasi cogilem quossunl inundi, et quomodoplaceam virn,
pupillae discurrenl in ficeto, in vineto, in oliveio. maxime quia Invi pedes meos, et quomodoinquinabo
Pupilla esl pars oculi lota luminosa, sic et sancli illos?'Ac si dicat: Per virginiialis proposiluin lavi
loli lumiiiosi erunt in corpore et in anima; ficus pedes meos et affectus ab ouini carnaii opcre, et
est Patris dulcedo, oleum Filii misericordia, vinutn ejus concupiscentia, quotnodo inquinabo illos in
«' Matih 5. "•« fttatlh. 14. "Psalll8. '» Luc. 12. " Psal. 151. « Dan. 12. '* Ezecli. 10. 'v Ju-
dic. 7. '• Sap. 5. '« Ezeeh. 1. " Marc. 16. '« Act. 10. '» Galat. G. 8» I iil. •' Psal. 12.
•"UCor. 6. •' Maith. 19. " Sap. 5. »*Jud.25. "• Gen. 57. «• Joan. 19. •'Joait 13. •• Marc. ItJ.
••Ezecb. 1. '• Rom. 10. »« Ezech. 1. " Apoc. 1. •* Luc. 1.
 m THOM.ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 528
coniinisiiono viri? hoc csl quod ipsa dixil ad an- A hasc: < Manc, > id cst numcravit, qmd? pcccala,
gclum : < Qtiomodo ficl islud, quoniam viruiii non undc dicitur : < Tremens factus siim ego cl li-
cognosco •*?> consequenter aulem subdiiur Domi- mcn, duin discussio vcnerii alque vcntura ira. > —
nicaeincarnationis morius, dicenle Virgine : < Thecel, > id esi appendit bona, el pauca sunt in-
Dilectus meus misil manum suam per foramen, el venla. Unde dicitur : < Quid ergo miseriiinus, quid
venler meusinlxemuil ad lactnm ejus. dicam vel quid faciam , dum nil boni perleram
[Tuo.] Maiium suam dilectus per foramen mitlii, anle lanium judicetn? >— <Phares, > id est divisit
ctim nos Douiintis occtilla inspiralione ad opus a regno, quod fiel per scntemiam prolatam damna-
virtulum acccmlit; item cum nobis ad memoriam lionis : < Iie, maledicti, in igncm aelernum*.i Unde
operalionein stiam reducil, quam operatus esl in dictum cst: <Dies illa dies irac, cnlnmilalis et mi-
nobis; item, cum nos admonet ad opus quod ope- scriac'. >
ralus esl pro nobis. Nec miritm, ctrm incarnatum, M-annsDci bis millitur ari os : primo ut purget
fiagellatum, morluiim, recorriamur, si venler con- a loqiiacitale, secundo ul couferai gratiam elo-
scientiae nosirae inlreiniscil. Unric: < Considernvi quentiae. Pro primo missa est manus ad Isniara, et
opera tua el expavi •». i Venlris quoque nomine ac- letigit labia ejus calculo, et purgavit ea '. Pro se-
cipiiur mollilics eorum et infirntitas, qui refugiunt R cundo missa esl manus ad Jeremiam; unde ait ;
suscipere onus docemli, vel quia se non creduni < Misit Domintis manuiii suam el tetigil os meum,
idoneos, vel quia quiclem amanl; millit sponsus ct prophctam in genlibus dedil me *. > De lertio :
inaniim aliquando ad capnt, aliquando ad os, ali- Miliit Dominus manum suam ad ventrem, ut quod
qttando ad ventreni. Manns sponsi esl operatio cst inspiralum et pronunlialum caro operetur.
quam operatur in nobis. Caput hic accipitur aninia Vcntcr esl iiifinnilas humana, foramen est angusi.i
hominis, os est iiislriiiiientum prolaliouis, vcntcr aperlura , quod designal anguslias noslracmoriali-
csl inoUilics carnis. Tribus vicibus operaltir Detts tatis, per quas dilecitts misil manum suam, iri est
per singulos, ut evcllat a corruplione aninias co- operalus esi saluiem, scilicel suslinendo passiones.
r«m, sicul dicilur in Job •*. Millit ergo dilectus Quando ergo letigil niiseriam noslram earnem as-
iiianum suam ad caput ui aliquid nobis diviuilus sumendo, cl in ea paliendo, nierilo venier, id est
inspirelur; mitiit ad os, ul qtiod inspiralum est, iiifiriiiitasiiostra, intremuit. Tribus modis treniiinu*
pronunticlur; millil ad venlrem ul qtiod esl inspi- in advenlu magttae personac: Timore damnatiohis,
raliini et pronuntiaium, caroopcrelur.Prima niissio arimiraiione magnifici operis, reverenlia inajeslatis.
manus ad capul ad tria (it: Priino ad fugam el De primo : < Timor el iremor venerunt super ine,
eleclionem, sectindo ad proximi correctionem ei cl contexcrunt me tenebrac«. > De secundo : < Es-
iustruclionem, teriio ari cxlremi juriicii videndam '->sultale ei cum tremore'. > De lcrtio : < Adorai.t
discussionem. De primo dicitur ad Ezecbielem : dominationes, Iremunl poleslaies». i Tria suiit
<Eece ntanus ad me missa: in qua cral volumen, et foramina : foramen pclrae, foramen aspidis, fora-
in eo scripla erant lameniaiio et carnieii, el vae". > men acus. In primo stelit Moyscs quando viriit
Vac namque debemus fugere, id est iuferni tor- posterioia Doinini transeunlis *. De secundo,
menlum; carmen riebenius eligere, itl cst gloriam Isaias: < Lactabilur infans supcr foramiiia aspi-
cl laudem bealoruni. Seri uirique iii.pedimeiilo esl riis'°.i De tertio, fit comparalio cameli et diviiis".
peccatum, id est iainentalio; quia pro e> esl lu- In primo agnoscilur Christi liumilitns vern, in se-
gendum. Vae fiigiendum est, quia in iufertio nulla cunrio dcprebendiiur daemonis astutia, in terlio,
esl redeinplio; caimen cligcndum, qtiia gloriosttm pauperlate domalur superbia. Cum mitlit dilectus
est regnmii in qtto cum Christo gattdent omnes manum suam per (oramen, id est cum operatur sa-
sancli; pro peccato lamenlandum, quia < Beaii qui lulem noslram per vnintis lateris, merilo venter, id
lugent, quoniam ipsi coiisolabuniur »8. > lnnnissio est infirmilas noslra pro peccato conlremiscil. Ctiitt
secunda fit ad proximi correptionem et erudiiionetn tiianum inittit in foramina aspidis ejiciendo dac-
per sancii Spiritus infnsioncm. UnrieEzechiel: <Ap- mones de corporibus obsessis, conlreiiiiscit venter
'
prehendil me nianus sub cincinno capitis mei". > ailmiralione miraculosi operis. Cum millit inauuui
Ecce i:i cinciitno gratiae infusio '. < Et slaluit me ari foramen vcntris superbos humiliando, contre-
in lemplo, ubi solet fieri plebis eruriilio, el forii miscil venler huiniliando se ob reverentiam divin*
parielem, el apparuit imaginum varia dcpictio '•»,» majeslatis. Vciiter :iiiini;e esl nicinoria, quae ad
id est error per quem fieret correptio. In juriicio primiim tremoreiii concipil dolorem, ad sectiiiduiu
fienl hacc tria : id est peccalorum quse fecit liomo parluril virlulem, ad teriiiim parit fruclum operiiin
iliscnssio, bonoruin quaenon fecit exprobraiio, dam- et juctiiidiiaieui per devolionein. De primo Jere-
nabilis sentciili.c prolatio. Haccesl manus quam ntias : < Ventreni nieiim, venirem meuin doleo ". >
vidit Balihasar scribeutem in pariete ', scilicet De secundo Isaias : < Venler meus ari Moab, quasi

'» Luc. 1. •» Ecclc. 8. »"Job55. »' Ezech. 1. »» Matth. 5. " Ezech. 8. '•• Ibid. * Dan. 5.
'Maith. 25. * Sopli. 1. * Isa. 0. « Jcr. i. « Psal. 54. ' Psal. 2. • Pr;ef. niiss. • Exod. 55.
" Isa. 11. " Marc. 10. " Jer. 4.
 E29 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — Lffi. VII 550
cilhara sonabit "•> Chordie eniin cilharac sunt vir- A a volupt.iiibus luis avertere. Hac inflaminavit dia-
tules in anima consonantes. De lenio riicitttr in boc: bolus fornacem nutiidi, qtianrio vidit lignum pu!-
opere : < Venter lutis sicut acervus tritici, vallalusi chriim, el lulil, et comedil. Malleoli sunt stipiles
liliis"*>.Inlriticofruclus,inliliisjucundilasdevolio- inuiiles qui abscindiiiiltir a vineis : liaec cst iui-
nis significattir. II ic omnia operatur mantts Doniiiiii quitas npostasiae, unrie Dominus : < Ego sum vilis
inissa per foramen ari venlrem. Dileclus Deus Paler et vos paluiites, sine me nihil potestis facere *•. >
dicitiir ei Filitts. Inde rex virtutum item in Canticisi llac diabolus fornacem mundi infiamiitavit, quando
ilicitar : Dilectus ex dilecto. Manus dilecti operatioi - Adam a Dco per iransgressionem maudali de-
Dei : quia per Filinni Paler operntus est omnia **. ccssil.
Ilaque Deus Patcr misil maniim suam in Filium. Moraliier : In hoc igne tres ptieri posiii sutit:
Sei quibiisriani misit per foramen, quasi per fene- Ananias, Azarias, Misael s». Piiinus dicilur ad-
slrain, quasi per oslitim. Qui per forainen niillilur, juiorium Dti, secundus gralia Dei, lcrlius atirecta-
aliquanttiltini est manifestus; qui per fenestram, iio Dei. Primus, scilicct Aiianias, eos designat qui
nmplius; qui per ostium, lotus. Per forauien niissusi . aliquando cadunt, .iliquando resiirgiiul, quia cum
est Christus, qtiando in carne apparttil Deus in-. co est vox Domini intercidentis flamniam ignis,
comparabili docirina et revelando Scriplurarum B ut dical : < Igne nos cxainiuasli, sicut cxaminaiur
mysieria, el in iribulaiioniim palieniia. Inde Moysi argenium *°.» Sectindus, scilicel Azarias, eos de-
ail Dominus : < Sia in foraniine petrse : et cmn signat qui virililer tenlatinnihiis resistitnl et ntiii-
transiero videbis posleriora inea ".> Per feiieslram quam cariunt, ul tlicant : . Igne nie cxaniiiinsti , et
apparuil, quanrio mngis creriilus est Deus fnciens non est inventa in nie iiiiquiias *'.» Et angelus qui
mirabilia ". Inrie Noe apcruit feneslram arcae el descendil in fornaceni dicit ei : < Cum ambula-
recepil columbam cum ramo olivae". Per ostium veris per ignem , non ureris, quia ego suni Domi-
tolus apparuil Deus in resurreclionis gloria *8. Inde ritts Deus luus, sanctus Israel ". i Misael eos de-
dicitttr : < Ostium aperlum est in ccelo, et arca Dci signat qui sunl spiriluales , ul lenlationes cir-
visa est in coelo. > Haec tria aperuit sponsa; aii cumvenieniis eos non seiilianl, imo dicnnt :
eiiitn ; En ipse tlal post parietem nostrum respiciens < Liberasli corpus nieum a perdiiione", > elc.
per fenestras, et prospiciens per cancellos. Cancellus Vel aliter : Flamma fornacis hujus, id esl niundi,
ensm cslforamen de osiio. Pessulum oslii mei aperui triplex est : prima est fiamina viliorum, secuuria
dileclo meo; at ille declinavil atque pertransierat. lentalionum, lertia lemporalium afilictioniiin. Pri-
Missiottem per foramen multi viderunl. Pcr ostitim ma tiiulii peccatores involvunlur, in secunda miilti
bcali videbunt. Per fenesiram Nabuchodonosor et' C per gratiam Dci viriliter relttctantur, in lertia , a
lninistri cjus iu cainino irium puerorum percepe- spiritualibtis viris lempoi-ales lenlalioties exceriuu-
ruit. < Angelus eniin Doinini riescendil cum Azaria tur. Inrie invenimus Dominum in tribus ignibus
e? sociis ejus in fornacem '»-". > Haec fornax est apparuisse. Pro primis riicitur: < Venlus lurbinis
iniindiis in quo rcx Chaldaeorum, scilicet diabolus vcniebat ab aquilone, et nuhes magiia el ignis in-
humanum geiius captiviini lenebal, quam fornacetn volvens ; rie meriio aulem ejtts quasi species ele-
viliis iuflammaveral, scilicel iiapliia, sttipa, pice, ctri, hoc est dc medio ignis **. > Pro secundo :
malleolis. Prinium est invidiac et fraterni odii ma- < Angeltis Domini riescenriit cuni Azaria et sociis
iignilas, sccundiiiii niinidi vaniias, lerlium carnis ejus in fornacem **.>Pro tertio : ln Apocalypsi vi-
voluplas, qiiartuin aposlnsiac iniqtiilas. Naphla enim dit Joannes < virum inier sepleiu caurielabra vesti-
est annirca olei vel ossa olivarum, quae sicca re- (nm podere el pedes ejus similes atirichalco velut
maneni, expresso oleo, id est chariiaie relicia. De in caiuino ardenti. Oculi ejtts sicul flamma ignis ". >
hac Joanncs: < Qui odit fratrem suum liomicida lbi descendit magni consilii Angelus, ei quomodo
est". > Hac fuit Caiu damnalus". Hac inflaiiiinavit excussit flammain *' videamus. Superbum regem,
diabolus fomaccm 109 niundi, quando vidii el id est diabolum , per humililalem ; ministros ejus,
odivit prosperitaleni Adae"; per slupam qune le- H * pcr dilectioitem ; quatuor praeriicta, per orationem.
viter crematur, riesignaiiir inunrii vanilas, quae le- Au.li huinililalein : < Exinanivit semetipsum, for-
viler tmnsil, scilicet triplex : cupidiias, calaniitas, mam servi accipiens 38.> Hoc enim isle, id est po-
inorlaliins. Unrie Salomou : < Vaniias vaniialiim, pulo suo niitissimus apparuit **.Et dileclionem :
et oinnia vanilas**. > Ergo < filii hoininuiii, ttsqiie- < Propier nimiam chariiaiein qua dilexit nos Deus,
quo gravi corde, ulquid diligilis vanitaiem " ? > cum esseinus inortui pcc.caiis, convivificavit nos
Per hauc dialiolus iiiflammavil munduiii; ail enim Christus *».> — <Hic enim cst ainalor fratrum et
ad Adam: < Qiiacunque hora niandticaverilis, eritis populi Israel *'. i Et oralionem : lAdvocalum ha-
sicui dii **.> Pcr picem carnis volupias signatur : beiniisapudPalreni JesuiiiChiistum**.>—ilpseenini
< Qui aliingii picem , inquinabiiur ab ea •', > ergo est qui niullnni oral propopulo et universa civitale

"lsa.16. "*Cani.7. '* Joan. 5. " Esod 53. '* Psal. 85. "Gen, 8. '8 Joan. 20. '»-•» Dan. 5.
*' I Joan. 5. " Gen. 4. *' Gen. 5. " Ecele. 1. •* Psal. 4. '« Gcn. 5. " Eccli. 13. '• Joan.
15. "Dan. 5 '" Psat. G5. "Mal. 2. " Isa. 45. "Eccli. 51. " Ezccu. 1. " Dan. 5. ** Apoc. 1.
" Dan. 5. *5 Piiil. 2. " Num. J2. *»
Ephcs. 2. *' II Mach. 15. *' 1 J'oan. 2.
5M THOM^ CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 532
lattcia Hleriisalem"'.i Idem : Fecit mediiimforna- i lum vicrt: < Jugum eiinn oncris cjus et virgaiu icn-
cis qiiasi venlum roris ilantent **.> Inde : <Surgc iueri ejus, el sceplrum exacloris.ejus superasli, sic-
aquilf), et veni, auster **; > et propheta : <Adduxit tti i\\ die Madian".> Haecanle oninia Christus s:»-
Doniiiiiis ventum urentcnr de deserio, el siccavit peravit, sicut in die Madian, scilicei quando Gedeoti
venas morlis »*. > Isti addiirit niplicem rorem, Madianitas devicit6*. Habueruni eniin sui lubas in
scilicct misericordiae, graliae et gloriae. Sed aurii dexlera, lagenas in shiisira, inier quas erant lam-
niodum : prius in vellus de vellere, scilicet de pades fulgenies. Insotiuerunl ergo lubis praeriica-
beaia Virgine in concham. De coneha, id cst de tionis et orationis; comploserunt lageuas, sciUeet
cordibus apostolorttin, in aream , scilicet in univer- per mariyrium corporis; apparuerum lampades ful-
sitatem Ecclcsiae.Audi in vellere: < Ave,Maria, gra- gentes in niiraculis. Notanduin aulein quod luba trcs
lia plena, Domimis lecum "; i etin concham, aii hnbel sonos : grnvem, niediiim, aculum. Gravem
Apostolus ; iGraiia Dei suni, iri quori sum »';» in oraiione, medium in laude, aculuin in praedica-
cl in aream : < De pleniiudine ejus oinnes accepiimts tione. Gravem oraiionis habuil, quando asceudit iu
gratiam pro gratia *8. i monteni solus orare : <Cum oras, ait, inlra in cubi-
Piimuin mundat, secunduin fecundat, lertiitm culum ttium.elclauso ostio, ora Palrem luum ".»
jucundat. Munriat a faece peccalorum, fecundal 3 Mcdium habuit, cum ad sepulcrum Lazari ait: <Pa-
germine virtiituni, j;icunriat conteinptaiione super- ler, gratias ago tibi, quia semper me audis •«.>Acu-
norum bouorum. Piima hominem purificat, secun- luiii habuit cum ait : <Jam sccuris ad i-adicem ar-
da magnificat, tertia laelificat. Pro prima dicliim boris posita est " ; » inde dicilur : < Itc , prae-
est : cAppaniit benignitas cl humanilas salvaloris dicale Evangcliutn omni creaturac *••> Hanc lubam
nostri Doi *».>Ecce ros misericordia:, de qno Isaac habnit in riextera, qtiia ad coelesiia pertinentia rie-
ad filium stium : <Det tibi Detis de piuguedinc ter- benitis conscrvare ; lagenas in sinistra , qnia cor-
r;«, de rore coeli abundanliain *».i Pro secundo di- pora nostra lanquani temporalia marlyrio debenais
ctnni est: <Apparuilgraiia Dei omnibus hominibus, poslponere : et sic appnrebunt fulgentes kunparies,
erudiens nos ul abncgaiiiesimpielatcm, et scecularia scilicct miracula, vcl corpora nostra glorifrcala in
<Icsidcria",i etc, iiidcpropheta:<Eroqiiasi ros.Israel resurreclione. Quae videnles qui modo nobis adver-
gerniinabil quasi liliuni".» Pro lertio ail Job : <Ros sanlur, lurbabuntur limore horribili, dicentes .
in i.nessione mea morabilur, ei gloria mea semper <lsli sunt quos aliqttando hahuimtts in dcrisum, et
iniioyabiliir ".> Si qui superbiunl, propler hanc in siinilitiidincm improperii. Nos insensali aestima-
gratam dicetur eis : < Montes Gelhoe, nec ros ncc bainiis viiam illortim iiisaniam.Ecce quomodo con-
pluvia vcniant super vos **.>Priinus ros, scilicet ^ pulati sunl inier filios Dei •'.> Ecce apparuil dilc-
misericordine, est Azariae, qtii dicilur adjutorium clus per loramen praeriicandoet vivcndo religiose,
Domini; secumlus Ananiae, qni diciiur gratia Dei; et per fenestrani operando niiraculosc. Apparebil
tertius Misael, qui dicitur atireclaiio Dei. Iste enim per osiium qui post judicium a bonis videbitur glo-
primo atlrcctai jacentem in pracsepio, secundo pea- riose. Quanrio ergo videlur per foramen, venter no-
denlem in patibulo, terlio regnantem in Palris so- slcr, scilicet infirmilas nostra imremiscit ad tactum
lio. In primo pro nobis humilianiur, in secitndo la- ejus, quia rie eo in htimanilale paiicndo videl inrii-
boranltir, in terlio regnanlur. Aspice humilem in gna. Quando niiliil nianum suaiti per fenestram, na-
praesepio, nascentem de mulieris ulero, non haben- tura huiuana miralur, quia viriel insolita. Quanilo
lem Ipcuiu in diversorio, j.icenleni cum bove el viriebilttr per ostium , omnis salvalus laetabilur,
asino, involuium vili panniculo. Secundo atlrecial quia in ejus visione cognoscet incognita, quia liinc
laborantem in palibulo, scilicet flagellatum, cola-
corpus soliriabiliirper imniorlalilaiein. Unriesponsa
phizaluin. Terlio attreclal qualem describit Apo- amore supernorum accensa ul experiilius ad illam
stolus : 0 niitem, sapientem, pulchrum, poienlein , : Surrexi ut aperirem
IIt ibi : < Multifarie, mullisqite moriis olim Deus lo- possit provcnire, subjungil
dilectomeo,ulipsum suscipiendo merear poslmorium
quens palribus in propheiis »».i Quod alibi in hoc ejus frui consorlio in rcgni ipsius palalio. Ad quod
opere me memini exposuisse; audi diviicni: <Qucm nos pcrriucat ipsc, cui est houor cl gloria in saecula
consiituit haeredemuniveisonini *«;i el sapientem .: saeculorum. Anien.
} Per quem fecit et ssecula *'.i De primo : <Onmia
sub xjesecundo : dn Surrexiut aperirem dilecto meo : manus meai di-
stibjecisti pedibus ejus'*; qno et mei pleni myrrha pro-
sunt omnes thesauri sapientiae et scientiac nbscon- stillaverunt murrltam, digiti
dili ".> Atidi pulchrum : <Qui cum sitsplendor glo- butissima.
riae et figura substantiae *»;>et potentem : < Por- lTiio.](Sic.)ApcrimusDon)inocuniadventumejusin
tansque omnia verbo virluiis suac •'.> — <Potesias corde suscipimus peramorem. Aperintus cum dura
enim ejus potcstas aelerna, qnae non aufereiur, et corria ad ipsum recipiendum praedicando conver-
rcgiium quod uon CDn-unipctur•'.> Et quia diabo- tiniiis. Ad boc agcndum surginius, ut quod pracdi-
*'* HMach.lb. "Pan.5. *'Cani.4. *«Oseel5. *6 Luc.'»1. *' 1 Cor.««15. *8»'Joan. 1. «»*»Tii. 3.
•• Geii. 27 "'lii. 2. "Osn. 14.' *3 J-ob29. »'*II Reg, 1. llebr. 1. lbid. Ibiri. Hebr. 2.
" Col. 2, •• Hebr. 1. •' Ibiil. 6SDan. 7. 63 I»a, <i 6VJudic. 7, " Mallh. 6. " Joau. 11. "
Matth. 5. 63 Miirc. 1«. 6" Sap. 5.
555 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VII. 554
camus prins operc compleanms. In digitisaccipiiur A. ris 81.Unde dcriit Dominus Moysi tahulas lapiriea»
dftcrctio, per quam opera riiriguntur, quia nulla digiio Dei scripias ", quia illa scriplura liinorc
iiiembra flexibiliora sunt vel pluribus distincla ar- pocuacvoluptuosos rcfreiiabat.Contra inatignilatein
ticulis. In hoc nos admonet ul quoties alios casli- - est spiritus pielalis «3 sive digiius. De quo dicitttr
gamus, prius conscientiam nosiram solerti discre- in Evangelio 8*, cutn uialignitas Judaeorum nuilic-
lione sculpainus. Myrrha cotilineiiliam carnis el ma- rem adulterain dainnarel, Doiniims digilo scribebat
nuunisignificat, undemflHHssponsaestillaiilmi/rr/iam, in lerra, scribe hos viros adjudicalos. Quarlus di-
cutn operibus conliiieuliae se mancipanl. Et digili gilus est fortiluriinis ", qttinius spiritus consilii 8*.
pleni myrrha probalissima, cum se riiscrelione sol- Quarto <libral monles in pondere.i quinlo <collesiu
licila examinans, invenit se viverc conlineutcr in- statera. > Haec sunt dtto genera daemonum : qui-
tuitu retributionis aelernae. Orrio congruus : primo dam enini nocent homiiiibus violenter, hi sunt mon-
surgit pcccator, secundo apetitjuslus, lertio dislillat tes superbi, quos libral Doniiimsin pondere forli-
perfeclus. Surgil peccalor solvens jugutn nequitiae, ludinis ejicieudo ; alii nocenl fraiidulcnter, hi sunt
aperit justus porias justiliac, distillat perfectus colles quia ricprimunl se per speciem humilitatis,
niyrrliani patieniise. Primus a corpore, secundus in ne montes videantur. Hos librat Dominus in statera
amore, tertius in odore : a corpore pravitalis, in rj eonsilii quo libramus, id eslcircumspicintus, tiiiunt
amoresanciilatis, in oriore beatiiuriiuis. De primo : boni sinl an mali, el sic digilus 110 quintus
cExcitiere de pulveribus, consurge, sede, Jerusa- eos ejicit. Dc quario dictiim est : <Si in digilo Dui
Icin; solve vincula colli lui '»;i de secundo : <Ape- ejicio daemonia, profecio pervenit in vos regnuin
rite niilii portas juslitiae, el ingressus in eas con- Dei8,-'»°;> de qttinto: iMisil Dominus,digiluiiisuuiu
filebor Domiuo ";i de lertio : <Myrrha et gutta ci in auriculas surdi, el sanaius csl '-«6.i
caaia a vestimeniis luis a domibus eburneis".i Pri- Manus bomiiium sunl duac : dexlera et siuislra.
rous est Lazarus , secundus Zachaeus, lerlius Slc- ln dextcra suut opera jusliliae, in sinistra opera mi-
phanus. Lazarus adjtttus dicilur, quia susciialus de sericordiae. Utraque ornalur digitis quinque; nam
sepulcro. Zachaeus justiftcalus, quod faclum est ulraqueoperatiout sit orriinata, indigel discrelione.
quandogaudens apparuitsuscipiens Clnisium in sua El sicut in mauu sunt digili qttinqite, sic in discrc-
domo. Sicphanus quasi sians phanum : niyrrliaiii lione quinque grarius possumus assignare : primus
prinuis post Christum dislillavit, lapirics torrentes est dijudicaiio, secundus deliberalio, tertius dispo-
cum ouiui alacritate suscipiendo, et inter hos prc silio, quarliis dispcnsalio, quinlus inoderatio. Pri-
inimicis devote orando. Myrrha quanlo est amarior muin eiiiin est dijudicare, quid sit licitum, quiri
lanto prnbalior. Alia eniin est amara, alia est ama- C illicilum. Sed quia non oninia liciia expediunt, se-
rior, alia amarissiina. Amara csi peccalori in sa- cundo ad deliberalionem cousurgimus ubi disca-
tisfaclione; amarior justo, zelando pro religione; musquid sil expediens. Quo cognito, restat quaerere
amarissima perfeclo, in susiinenda passioiie. Piiinns quo modo vel quo ordine faciamus. Ordine dispo-
dicii: <Recogilabo libi oinues anuos meos in ama- sito, saepe ad graliam dispensationis confugimus,
ritudine animaemeae'3,» el: rLoquar in amaritudine prooccasione varia. Uliimum est modum congruum
animaenieae'*;» de secundo Ez.echiel: <Abiiamarus imponere. Per dijudicalionem licita ab ifliciiis so
in iiidignatione";>. de lerlio : <0 mors, quam amarai cernimus, per deliberalionem ulilia ab inulilibus,
esl iiienioiia tua '«!> Sed quando pro Deo, <eccc ini per disposiiionem commoda in orriinem redigimus,
pace ainariiudo mea amarissima ".i Piitna estpro- per dispensalionem, pro rerum eventu temporum
bala, secunda probatior, tertia probatissima. Vel opporlunitali cedimus, per inoderationeni in oiiini-
probata est in vasis, probaiior in manibus, proba- bus modesiiam servainus. De primo ail Apcslolus :
lisMina in digitis : in vasis cordis proponendo, iu < Si itosnietipsos dijudicaremus, non utique judica-
manibus operamlo, in digitisopera prudenler discer- remur «'. > De secundo : < Omnia fac cura consi-
nenrio. Sunt aulem digili tlexterae Dei, sunl digiti lio et post factum non poenitebit ". > De tertio :
R
dexierae humanae. Digilos Dei Iegimus quinque : < Jucundas homo qui miseretur et commodat, dis-
< Tribus appendil moletn lerrae; i quarlo < librat ponit sermones suos in judicio«'. > De quarto :
nionics in pondere ;*i quinto icolles in slaiera ,8.i < Hic jam qiiaeritur inter dispensalores ul fidelis
Triplex est moles terrae : vanitas, voluptas, inali- quis inveniatur '«. > De quinto ; < Modestia veslra
gnilas. Haecterra esl cor nostrum. Contra vanita- nota sitomnibus hoininibus ". > Hi digiti pertineut
tem est digilus qui dicitur spirilus scienliae. De hoc ad dexteram et sinistrain. Prinio debemus surgere
dixertint magi Pharaouis eum faceret Moyses ciui- ad doiuus aedificalionem,secundo ad apertionem,
phes : iDigiius Dei est hic '»,> id esl spiritus scien- lerlio ad minislrationem. Primuin per congcriem
tiai•", ne possimus decipere MoysenvCoiitra volup- virlulum, secundum per devotum dcsiderium, ter-
Ulem est secundus digitus, id esl spiritus tiino-• lium per exsecutionem operum. De primo dicilur

",lsa. 52. " Psal. 117. " Psal. 44. '* Isa. 58. 'vJoblO. '» Ezech. 5. '• Eccli. 41. "Isa.
58. '• Isa. 40. " Exori. 8. R»Isa. 11. •' Ibid. «• Exod. 24. 83 Isa. 11. 8VJoan. 8 . *aIsa. II.
•«lbiri. •'-'•» JLUC;11. '-'«Marc. 7. 67 1Cor. 11. 6SKccli. 52. *»Psal. 111. '• 1 Cor, 4. " Phil. 4.
535 THOM& CISTERC. ET JOAN. ALGRIN/. S36
>ti Ecclesiam : < Non lu aedifieabis inihi domuni, . Has ires rioinos nouivit David ctim ait: < Myrrb.i et
sed fiiitis luus qui egreriiiur de ulero luo ". » De guita et casia a vestimcntis tuis, a domibus ebur-
secundo : < Adaperial Dominus cor noslrum in Iege neis8». > Myrrha ainarum habel saporern, gutla ast
sua el in praeceptis suis ". > De tertio : < Opera- species quaevulneris auferl t.iiiiorciii, cas a in aquis
mini dum riies est 'v. > A<I oeriificationem do- crescit, in altum se erigit, odorem effimriit.Iiaque
nius intendebat David ciini diceret : < Si dedero per amaritiiriinein niyrrbae casliias conservatur,pcr
somnum orulis meis, et palpebris meis riormitatio- giitlam inftatiira superbiae liumiliatiir, casia cres-
iiein, donec inveniam locum 6omino, tabernaciiluni cit in aquis, scilicct disciplina in Incrymosa cou-
Deo Jacob ". » V;c libi qui curas fundare domos ptinclione. In alliim se exiendit, scilicct in Dei
inieriluras, nec saltem vile Chrislo vis essc cubile, dilectione. Odorifera esl in conversaiione. De hac
dicens illam Propheioe reprehensionem : < Nonduin ail Proplietn : < Frange csuriciiii paneni liiiini, et
venit tempns donitis Doiiiiniaedificandoe'6?»sed cla- egenos vagosque iiiducin domuin luain 00.> Scnsus
inaciim David : <V.Ttnihi! quia nrca Domini est in nostri vagi sunt egressi de domo disciplinae circum-
pcilibus, et ego hnbiio donios cedrinns ", > etc. eundo niundi curiosilaies, egeni sunt quia nullam
Ipse nostrac fragilitaiis induil inorticina, cl ego in- , secum utilitatem inde rcporiantes, esiiriuiii verbuin
dtilus siim vana gloria. Recogita ergo pracsepiuni doctrinoe cupienles. Inde dicilur de inuliere forli:
stabuli, claiislruni virginalis utcri, lapidcin sepnl- < Consideravii semitas domus suac, et panem oliosa
cri, et vide ne cxbiLeas pro prasepio domum nego- tion comedil ". > Prima enini seinita est qua veni
tiatiouis '*•; pro claustro virginali , prostibulum le- lur ad huniilitatein, sectiiiria qtia observamus casti-
noniun"; pro lapide septtlcri, speluncam.lairo- lalem, terlia qua gradimur per diseiplin;*) regu!a-
iuiui 80.Se.l poiius clama: <Sidedero somiiuiii ocu- rilalem. Multi Iransferuiit se ad dointim superbi;e,
lis meis el palpebris meis dormilalioiiciii, donec rclicta domo humililalis; alii ad doniuui iiiipudicitiae,
inveniam loctini Domiuo. > relicia domo castiiaiis. Tertii , contetnpta domo
ln praesejio est doinus humilitaiis, in utero Vir- disciplina?, ad rionium evagationis.Dointis superbia;
ginis domus casiitaiis, in lapide sepulcri domus fnit dointis Ezechioc, qnando ostcnriit ihesauros
disciplinalae religiositatis. De prima fugatur su- suos Chaldaeis*», cl lurris Babel qui diciiur confu-
perbia, a secunda ejiciiur lnxuria, a lertia fugit sio,el idco dispersoc sunt iiiigna! eoriiin »3. Donu.m
sensualis evagatio. Priinam uobis expressil propbeia castitalis fatiebnt doiiiuin luxuriac uxor Pmiphar
sic: < Non sum medicus, et non esl in domo inea, ciinuchi ctim Joscph accipctet »'*. Doiiimn disci-
panis, ne<pie.vesiimeiitum8'. > Penes niedicum est * plinoe ingressa esl Dina , el ideo corrupla", ln
peccalorum ejeciio, panis est doclnnalis refeciio, domo superbioe snntiriola qua? tulilltachel rieriomo
in veslimento rcligiosoc conversaiionis exemplaris Labnni »6, qui, riicitur dealbaiio. In doino voluptatis
exhibiiio, ul dical Dominus hujus domus: < Discile sunt iriola, scilicet Adonis, quetn pUngebant niulie-
a me, quia milis suni ct humilis corde »'.» Et rie res in tetnplo ". In tloiuo curiosiiaiis stint iriolaquae
pane: < Qui non habctis argcntiiin, propcraie, Iribus Dan iiivenit in dorco Michs'. Haec siint qnx
emite, et coinedile 83. > Et de vesle : < Consurge, impediunl rie donius Domini conslruatur. Moiidi
cousurge, inducre fortitudiiie lua, Sion. Inducre vanitas, carnis voluptas, oiiosilas. Priinum esl do-
vesiimeniisgloriae luae,Hierusalemcivitas saucu *''.» inus superborum, scc.indum lectus dclicatoruiii,
Domum castitalis habebnt sponsa de qua tlicit: lertium soinnium pigroruni. Inde David:< Si in-
< Leclulus noster iloridus, ligna domorum noslra- Iroiero iu tabernaculum domus meae98. i Ecce pii-
ruai cedrina, laquearia cupressina 15. > Ecce ligna iuum : <Si ascendero in lectuiu strati mei". i Ecce
in doiiio, laquearia iu llialamo, flos in Icciulo. In secundum: < Si dedero somnum oculis meis el pal-
ccdro esl sublimilas, iu cupresso odoris suavitas, pebtis nieis dorinilalionem 10«, • ecce terlium : <Et
in flore jucundilas. Primum angelo, secundum Dco, i-equiein temporibus tneis', i qtiod'esl causa soiniii.
lertiititi in seipso. Angelis cniin est cognaia virgi ) Primo enim quiescimus a bono opere lorpendo;
nilas, castiiiionioe gralia, Deo bene redolet mun- posiea dormitaiiiiis nunc cadendo.nuiic resuigendo;
ditia. ipsi casto de castitnle jucunda est conscientia, lertio dormimus in peccalo deleclando. Haeea se
De riomo disciplina? diciiur mttlieri fuiideiili oleum : Daviri reinovet ut riomuni Dei auliiicct. Tabemacu-
< Claude ostium super le el super filium tuum 8«. > lum sive donitts est niunrii feliciias: inde diciiur
Et ille a qtto pelebantur tres panes iu Evangelio ail: Ahralia:: < Egreriere de lerra tua, et de cognalioiie
< Jam ostiiim meum clausum esl, et pueri mei nie- nia, el de donio patris tui' ;> indc Job : < Qui habi-
cum sunt in cubiH meo, noli mihi molestus esse *'.> tant dotnos luteas ei tcrrenum babent fuiidameii-
Et Doiiiintts: < Tu autem ciim jejunas, inlra cubi- luui*. > De soiniio dicilur : < Surge, qui riormis,
ciilum tuum, et clauso ostio, ora Putrem tuuui 88.> ci exsurgc n niottiiis, el illuminabit le Ciiristtts*; >

73 HPar. 17. " 11 Mach. 1. '* Eccli. 51. " Psal. 131. " Agg. 1. " 1 Par. 17. '• Joan. 2.
" Nalmin 3. '«• Mnith. 21. 81 Isa. 5. »»Malih. II. B*Isa. 65. 8* lsa.52 8« Canl. 1. 86IV-Keg. 4,
87 Lttc. II. 83 Matth. (J. 8» Psal. 41. »» lsa.52. »«Prov. 51. " Ezech. 27. " Gen. 11. '* G«'ii.
ra. •' Gen. 54. •• Gcn. 51. »7Ezech. 8, »• Psal. 151. " Ibid. w lbid. • ' Ibid. ' Gen. 12.
4 Job 4. * Ephcs. 5.
 i57 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — L!B. VII. E53
Uem : < Surge, propcra atnica mea*. i Lcctus est A De spiritu ini.elIoci.iis: < Inlellectiim da mihi et
de quo dicilur: < Tolle leciuni et ambtila*, i item : vivania 7, 1 ilem : < liiiellectum tibi dabo, ct in-
< Non in cubilibus et impudicitiis 7. i Hnecomiiia glruam le".1 De spirilu pietatis dicitur : < Exerco
IMIIIdabo mibi, < donec iuveniam locum Domino8.1 te ipsiim ad pietalem; exercitatio enim corporalis
Triplex esl locus : est locns in corde diligenliutn, ad moriicum titilis est, pietas aulem ari omnia nlilis
est loctts in congregatione ridcliiiin, est locus regc- esl". 1 Item : < Omnes qni pie volunt vivere in
neranlium. Primus in corrie humano, secunrius in Christo Jesti, persecutionem paiienlur'». > Dc spi-
inuiiilo, teriius in coelo. In primo est dttlcerio el ritasapieniioB riiciiur: < Quoosursuni sunt quaeriie,
fervor charitatis, in secundo vinculum iinanimita- 11011 qnae sunt 3«, > etc. Ecce columnae septem in
lis, in tertio gaudium de securitate seiernae felicita- domo corriis. Notaiidum quod qttidam Chrislum in
tis. De primo bic liabemus, de sectinrio : < Vere hac domo rccipcro forniidant pro peccatis snis ini-
Dominiis erat in loco isto, et ego nescieham », > puriculer. Alii, etsi pcccalores sint, suscipiunl gnu-
ilem : < Terriliilis esl locus iste; non esl hic alittri denlcr; lertii lanquam boni rrcipiunt confitlenler.
ni&idomiis Dei el poiia cceli10; 1 de lertio : < Orilur Primi Deoexhibenl reveretiliam, st-cnndi de advenlu
sol et oeculii.et ad locum siiiiin reveriilur ". 1 Audi cjus spcranl inriiilgenliam; lertii confidtint, qttia
fervorem primi: <Noune cor nosirum ardcns eral 15bonani habent coii.scicnlinm. Primi riicuiil cum
in nobis " 1 de Jesuj? De itnaniniitate : < Suppor- Cenlurione : < Domine, non sum riignus ul inlres
lanlcs invicem in charitate, sollicile servare unila- sub lectum ineuni3'- 33; »secundi cuni ZnchoeoChri-
lein spiritus in vinculo pacis 13.1 De lertio : < Snncii stum gaitdcntcs suscipiunl in 1I011111111 siinm ,
ci jusli, in Doniino gaudete, voselegil Dominus in lertii pnrant coRiiaculumgrande slralum, tibi pasclia
hacredilalem sibi '•. 1 Ecce tria loca : < Domine, si cum discipiilis suis niantlucel**. De priino atidi,
vis, faciamus hic tria labernacula, tibi tinuin, Moysi quomorio nperuil. Cenliirio : habiiil'liiiniililalein,
unum, Eliaeunuiii 11. » Efias dicitur »ol faciens fer- fi.lei sinceritatcin. Et ideo adeptus esl puero stio
vorem.ln prinio : < Sapieniiaaedificavit sibi domiini, sanilalem. De prinio: < Non sum dignus ul iniies
el excidil colmnnas septeui «6; >in secunrio : < Tcr- sub lectum nicum, riic tanluui verbum et sanabilur
ribilis est locus isle; non esthic aliud nisi doinus puer meus3". > Ilem : < Aincn dico vobis, non inveni
Dci et portacocli, 1 in letiio :< Passer invenil sibi lantnm fldeni in Israel 36. > De lenio : < Et sana-
domum et iiidum ubi ponat pullos suos 17-'a. 1 Agamus tus est puer in iila hora *'. > Audi quoinodo ape-
<rgode domo quam Sapientia aedificavit in cordi- ruil Zacbeae: < Suscepit ciini gaudens iu domuni
Ims nosiris; ipsa habet columnas septem : < Spi- suam 38. > Sed quomodo parviiatem suam dirigil ?
riiiim 5apienli;c ct inteUactus, consilii et for-' ^ super fatuitatem nitiiidi se. erigit, egenti manum
titudinis, scienlioe el pietalis, spiritum limoris Do- porrigil, errata corrigii. Sic enim legilur : < Erd
niini'». > Spiritus scienlioe facit in gubernanriis ptisillus stalura »», > hoc est de primo : < Asccndit
lemporalibus providentiam ; spiritus forliiuriinis in iii arborcm sycomornm *»,> quae dicitur lictis faiun,
adversiiate constantiam; spiritus timoris facil sol- scilicet iiiiinrius, boc est rie scciinrio: <Diinidiuni
lititum ne offeiidal Dei cleiiienliant; spirilus iniel- bonorum nieoruin dedi pauperibtis **, 1 de terlio ;
lecius, ut habeat spiritualiiim noliliam; spirilus Quod <si quem fraudavi, resiituo qnadrupluin**,>de
consilii ul perplexilalein cxcutiai,el bona facial ad quarto. Teitiiiin esi ccenaculum grande stratiini.
uiscrelionis lineam; spiritus pielatis, ut faciat in Sed el istud quomodo aperiatur audi. Nolanilum
digeniibus niisericordiani et Deo debitam exhihent quod cst ccenaculuin,est grande, esl strattim: cocna-'
lalriam; spirilus sapienlioe, til degustet et dcsiderel ciilum ne Detts susiineal graiidinem et pluvias;
coeleslem gioriam. De primo riiciiur: < Qui bene grandc, r.e habiians sustineal angiistias; stralum,
iniiiistraverit, giaduni bonum acquirel»». > Ne ulira ne duritiem sed inveniat delicias , graudinem e|
inoriuin lemporalia cupial, nec de amissis supra pluvias ex muttrianoetiirbalionis iinporlunilate, aiw
inodum doleat, ait: <Sic per bona leinpornlia irans- _ gnstias ex prava voluntale, delicias cx affeclionis
cainns, ut non nrnillainus oelerna. De spiritu forli- ulilitate. De primoic Ul sit labernaculum unibra-
ludinis diciiur: < Estoie fortes in bello", > iteni: culum diciab aestu,in securimte cl in absconsione
< Fialres,coiiforlamini in Domiuo, etin polentia vir- a iurbine ct a pluvia* 3. > ln secuudo: Praecipit
tulis ejus". 1 De spiritu liinoris dic'lur : < Qui timel ipiaiiia sit voltintas mea.scilicet longitudo, lalitiirio,
Doniiniim faciet bona »3; 1 iiem : < Deum time, el sublitnitas el profuiidum. In lerlio : Sil < omnis glo-
inandala ejns observa : hoc csl oinnis hoino •*. 1 ria ejusfilia^regisabintusin fimbriis aurcis circum-
De spiritu consilii dicilur : < Nolite credere oinni ainicta varietaiibus**. > Scd quid praeceriataperitio-
spirittiijseri probate si ex Deo sunt**. > Et de pio- nein ait sponsa : Manus mew dislillaverunt myrrhnm
li.iiiale: < Coarctor e duobtis, 1 etc., ait Apostoliis29. priinam , myrrbam eleclam, inyrrliam probatis.
' Cant. 2. « Malth. 9. ' Rom. 13. * Psal. 131. '>Gen. 28. ,0 Ibid. " Eccle. I., " Luc. 24.
13 Eplics. i. '* Psal. 52. '» Matth. 17. " Prov. 9. i7-<8 Psal. 83. " Isa. II. "1 Tun.
5. •' Hebr. II. " Ephes. C. " Eccli. 15. *vEccln. 12. !5 1Joan. 4. 'e Pliil. 1. "Psnl. IIS.
" Psal. 51. " I Tim. 4. »• II Tim. 5. »' Cni. 5. 3a-33 Matih. 8. 3i Lnc. 22. 2S Matih. 8. S6 Ihul.
" ibid. .»» Luc. 19. " lbid. *»lbid. V1
lbiti, *'.lbiri. " Isa. i. vvPs^l. 4i.
559 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGIUNl 540
simnm. Prima in pcenilenlia ct confessione, seciinda A Dilectns meus misit manum suam per foramen, et
inaspern conversalione.ieriia in illata passionc.lH venter meus intremuil ad lactum ejus.
Dc prima: Labia illius sliltanlia myrrham primam. [CARD.]ACsi riical : Dileclus meus, Deus Paler,
De secunda : < Quasi myrrlia clecla derii suavilalem misil manum sunm,id est Filium suum, per foramen,
orioris*»-*6. > De terlia : Digiti meipleni myrrha pro- id eslper aurem meam. Unde de ipsacanilEcclesia :
baiissima. Itaqtie debel aperire manum, aperire < Concipies per aurem Deum, paries et bominem. >
iiiiguam, aperire cor suum : manum ad eleemosynae Et lenler meus, propler reverentiam lanli hospiiis,
dalioncm, linguam ari laudem el proedicationem, intremuil ad tactum ejus; cum me scilicet leiigit;
cor ad devotionem. De primo: < Manum suam et de carne mea separavit carnem, quam sibi iu
nperuit inopi*8. i De secunrio : t Aperi os tuum et corpus humanum formavit et aplavit. Quia vero in
Dominus implebit illud ". > De lertio : < Adaperiai voce pulsantis praemissum est: Aperi mihi, subdit
Dominus cor vestrtim in legc sua, et in praecepiis beala Virgo : Surrexi, ul aperirem dilecto meo. et
suis".> Cui esl honor et gloria in saecula sseculo- posl interpositionem aliquam addii
rum. Ainen.

LIBER OCTAVUS.

Pessulum oslii t>t«iaperui dilecto meo, At ille de- B subripit. Primum volebat claudi qui diccbat: < Po
elinaverat alque trar.sierat. ne, Domine, custodiam ori meo, cl circumstaniias
[THO.] Pessuliiin oslii sui aniiiia sponso nperit, labiis ii.eis *'.> Hinc est quod Dominus tlausit osliiun
cum cor suum divina insitiono dignttm facil. Pc.csu- arcae a foris. De secundo : < Cuin oras, intra in cu-
lum aperit, cum subita inspirntionc ari desirieria biculum ttium , et clauso osiio tuo, ora Palrem
ccelestium arcensa, satagit lalius sinum menlis ad luuiii*8. > Hinc esl quod mulier ad praeceptum pro-
capientlum gtisium ejusdcm gupernae dulceriinis ape- phelae funriens oleum clausit ostium supcr se, et
rire. Prius miserat sponsus nianum suam per fora- super fiiium suttm *'. De teriio in Evangelio : < Quis
nien ; unde vehemenier accensa, non jam per fora- veslriiuibabetamicum,>quiariiicusdixiipetenli:<No-
minis angusiiam, setl plenarie aperta janua felici li mihi moleslus esse, jam osliuin meum clausuiu
60
complexu pcrfriiitur. Sed quia plenarie in hac vita est, el pueri mei mecum sttnt in leclo ?> Hoc est
non polest haberi, subjungit: At ille declinavetat oslium ad quod perseverabat Pelrus pulsaus, elu-
atque transierat. Hoc est quod ail David : < Acce- psus de carcere, ubi eraut cacleri apostoli ". Pos-
dat homoad cor altum et exnllabitur Deus'1.» Et sunt eadem oslia bene aperiri. Primtim aperitur ad
Salomon: < Dixi, Sapiens elGciar, et ipsa longius puritatem, secundum ad veritatem, tertium ad cla-
recessit a me **.» Nec dixil simpliciler ostium, seri C ritalcin. Primum ut peccntor suscepitts purificelur,
pessulum osiii. Clauserat enim et pessulo seraverat, secundum ul purificatus erudiatur, teriium ut eru-
dum cor ejus in allum levalur, ne quis insidiator ditus conlempletur. Primiim aperuerat Job qui ait:
inlraret, juxta illuri Salomonis : < Oinni custoriia < Osiiiim meum pattiil viatori6». > Secunrium ape-
serva cor luum, quia ex ipso vita procedil".» Tri- rueral Abraham, qui existens in oslio labernaculi
plexest ostium : primum disciplinse, secundum cir- sui, tres vidit et unum adoravil ". Tertium apertum
cumspectionis, leriium solitudinis. De primo: t Au- vidit Joannes : < Vidi, inquit, oslium aperlum in
di.fili.disciplinam palris tui **.>De secundo : < Bea- coelo, et ecce sedes posiia erat in eo **.>Primi oslii
lus vir qui in sapientia morabititr et in justilia est pessulum fervor, secuudi limor, lertii amor.
meditabitur cl in sensu cogilabit circumspectionem Fervor religionis, limor riiabolicaefrauriis, amor co-
Dei **.> In leriio eral qui dicebat: < Vigilavi et gttoscendae sitpernae bealiludinis. Primum aperitur
faclus sum sicut passer solitarius in leclo **. > Hoec conlrito, secundum jam erudilo,, lerlium dilecto:
tria fuerunt in labernaculo.Primuinin atrii inlroitu, Conlrilo ut ingrediaiiir atrium, uhi animalia inve-
secunriuiii in sancioruiu ingressu, leriium dat ac- niebanlur, ut ct caro sacrificetur'; jam erudito, ut
cessum ad Saucla sanctorum. Primum claudilur n ingrediatur in Sancta, in quo erat mensa proposi-
rapiori, secunduiii lalroni, tertium negoliatori: ra- lionis, id est doclrina aposlolica , ut ibi erudiatur ;
ptori qui esl inanilesius, latroni qui cst occultus, dilecto, ut de leclo qtii est Sancla sanclorum ad nos
uegotialoii qui est importunus. Raplor enim vagos cgredialurel videalur. Quo facto visus ad inoineniiim
**
accpit, latro iucautos decipit, negotiator quielem per speculum et in lenigmatc declinatet transita

*»-**Eccli. 24. *'-*'Prov. 51. " Psal. 80. »»II Mach. 1. »'Psal. 63. " Eccle. 7. " Prov. 5. "
P ov 1. " Eccli. 14. "Psal. 101. *7Psal. 140. •* Mailh. 6. «»IV Reg. 4. •• Luc. 11. " Act. 12.
•' Jub 51. •» GCK. \8. •» Apoc. 4. «»l Cor. 13.
 541 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. VHI. 542
nobis. Priiito vcnit ad nos, sccunrio declinavii, A j < Dedisii metueniibus le signiiicationcm ut fugiatit
leitio (ransiii. Venit per incarnalioncm, declinavii, a facie arcus ". »Ad primum invilal sponsam sic:
ut incorrtipiioiiis avidos nos faceret; Iransiit,, ul <Veni, columba mea.in foramitiibus pelrae, et iu ca-
nos ad regnum vocarei. F.t moraliler : Venit adi vema niaceriae7'*.» De secundo ait ipsa : Exspoltnn
nostram consolaiionem, declinavit, ne tepescamus me tuuica mea, quomodo induar illa ? Lavi pedes
pcr securilatem ; transiil, ut riemonstraret qttori meos, quomodo inquinabo illos .' Conlra lerliiiin ;
< iion babemus hic maiienlem civitalem 66.> Animu mea liquefucta esl, ul ditectus tocutus est.
Ariliuc babemus quod dc osiio dicamus. Fecil Hoc ul fierel, tres faclaesunt emissiones de coelo.
Salomon osiium, in porlicu, in lemplo, iu oraculo. Emissus esl angelus.einissiisSpiriius sanctiis, emis-
Oslium porlicus, est serino prnpbeticus ; oslium sus Cbrislus. lino angeltis est misstts, Spiritus im-
teiupli, Cbristus ; ostium oraculi, patrioe coeleslis; missus, Chrislus adinissits : missus ad Virginis au-
ititroilus. Iii poriicu vero rcnunliationis, moraliler, rem, iiiiiuissiis iu nieiucni, admissus in venlreiti ;
esl osiium cognitio muurii; in leiuplo conversatio- ad atiiem, ut Dei revelarei consilitimjin nicnleiii, ut
nis, cognitio sui; in oraculo conteinplationis, co- obumbrando Virgini daret solatium; in vcutreiii,
guilio illius. Qttia diiin casuin mundi allendis,(|tiorii ut imindo naufrago ferrel auxiliiiin. De prinio di-
positusiu incerlo riivitiaruui*7, in lapsu volupiaiitin, ,JJ ctum est: < Missus csl angelus Gabriel a Dco in
in periculo riignitatum, ari ostiiim poiiicus acceriis ; civitatem Galikeae73. i De secuiitlo : < Spiritus san-
duiii vero propriae carnis dcfecluni, puerilioe orlurri, ctus superveniei in tc et virtus Allissiini obumbra-
nioiiieniiim juvenluiis, vesperam seneclutis consi- bit (ibi ''*. > Spiritus eiiim sanctns in eam venii,
deras, perosiitim teinpli traiisire feslinas; dum au- perveiiit,_siipervenii: vcnit cum voio casiitalis, per-
lem boniiaieiii Dei cui nibil deesl allenriis , beatilu- venil cum virtuie huiniiilatis, supeivenit cum my-
. (iiiieni quoe uullo indigel, ei accedis ad videuriuin slerio incartiaiioiiis. De tcnio : < Quod nascelur
iu hoiiiiale eleclorum suoriim el ari laelanriumin lae- ex tc sanciiiiii, vocabitur Filius Dei7*. > Ecce veit-
liiia genlis suae68, paras intrare per osliuui ora- ler Virgiuis est cuciiaciiluin. 0 coenaculum, quod
culi specialis. Notaiidum quoque quori sol xquiiio- sicnt dies vcrui circuindabaiil violae salluum, flo-
ctialis, riirectis rariiorum lineis, per illa tria osiia , res rosarum, lilia couvalliiim. In eo crgo redolet
urcam lestamenti illuininabat; quia sole inlelligen- huiuililas, fervet cliaiilas, lloret virginilas : humi-
lioe direclus rariius consirierationis, ntibes cogila- ]itas iu violis, charilas in rosis, virginilas in liliis.
tionutn peuetrans quae riiscuriunt per aerem medi- 0 cella affeclibus amoeiia, moribiis sercna, gratia
tationis ; per supradicla ostia illttminal arcam , id plena. Pouamus ergo iu hoc ccenaculo lecluliim.
est coiiscieiiliam, hoc fit aequinoclio id est, cum no- C * Undedicat Virgo: < Cuiii essei rcx in accubilu suo,
cies et dies suni ocquales.Moraliter siuit noctcs el iiardiismeariediiodorem siitini "*. > Nos quoquecoc-
dies, prospcra et adversa, riamna el lucra, Irislilia naculum ricbemus ei facere, scilicet cor nosiruiu.
et laela, meuiis puritas et perlurbalio, lux cottlem- ldeo praepnraie corria veslra Deo, ut dicatis :
plationis el caligo leniaiionis, dum haec aiiinius < Paralum cor meuiii, Deus, paratum cor meiim 76.i
deliberat, qttasi sub aequali niensura dies et noctes Poiiaintis ergo in euiii lectulum iranquilliiatis et
libral. Noiaiirium autem quori dilectus istc transit pacis, mensain dcvolionis, sellam propriae dijudi-
per bouos, transit ad perfeclos. lpse enim est vir catioiiis, candelabruin coiiieiuplaiioiiis : pacis ut
dc qtto mulier aii : < Vir Dei saiictus est iste, qui inveniaiur sinc mundana perturbationc; devotionis,
transiil per nos. Faciamus ei ccenaculum parvum, tit satielur supernoe dulcedinis suaviiale ; dijuriica-
et ponamus in eo leclum cl inensam, t:l sellam, lionis, ul accuset se homo sine cxcusaiione; con-
el caiidelabium; ut cuin veneril ari nos maneal templalionis, in supernorum coguilione. lti leclo
ibi ". i Nihil fit in terra sine causa. Quia enim ires noii iiivenilur vir isle, nisi fuerit a peccato munrius,
niiserabiles faclaesunl emissioncs, ad hoc vir isie Unde : < In leclulo meo quaesivi per noctem quem
transit per nos, ut islas repararet per lies lauda- diligil aniina mea, quaesiviet iion invcni illum">.
biles emissiones : emisil enini riiabolum de coeio, £r, Quia < universum slralum cjus versasli in infirmi-
Ariain <ieparariiso, emittil peecaiorem iu judicio de taic ejus, Doiniiius opem ferat i11*. sttper leclum do-
beatorum consortio. Priiua propter superbiam, se- loris ejus' 8, > ut postea dical: < Lcciulus noster
cuuda propter iiiobedieutiam, lertia propter corriis floridus, et siccabit venas meas. > Paululum cum
duriliam. Venii ergo ul prima possil restatirari, se- \erlransissem, inreni quem diligit aniina mea. In
cunda relevari, tertia rievitari : reslaurari per iiu- isio hodie, id est boc riic, pax vera descendil. De
meiiiin beaiorum, relevari per veniain peccatorum, iriptici pace ejus quxre alibi. Hic lcclulus miligat
dcviiari per cuslodiam maiidalorum. De prima Da- laiigiiorem, reparat dolorem, minislrat soporeiu,:
vid : < Judicabilin natioiiibus, implcbit niinas' 0. » langiiorein lenlalionis, dolorem salisfaclionis, so-
De secunda : < Misit verbum suum et sauavil eos, porem niundaiiaeoblivionis. Vir eiiim istc cum venit
eripuit eos de inieriiiouibus eorum ".» De tertia : ari lectum islum levigat culpam, miligat pressuram,
" Ht-br. 13. *' I Tim. 6. " Psal. 105. 6» IV " Psal. 59,
Rcg. 4. 70 Psal. 99. 77 " Psal. 106
'"Cni.. 2, "Luc. 1. "Ibid, 78lljid. 7S-Caui.. 1. "Pssl. 107. Cant. 5. 7*Psal. 40.
. 543 TIIOM.* CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 544
anfcrt sollicitudinem mtuidanam. In primo sanniur A Maria iiitcrpretalnr stella maris, quae ducil ari
l.iiigiiidus in grab.uo ". in secuntlo coufortatur viam, itnde : < Gaurie, Maria Virgo, cunctas lucrcses
homo qni riesccndebal a Jertisalem in Jericho 80, sola inleremisti in universo miindo. > Ari Iiinam cla-
in terlio Dominus praecepit discipulis vacnresoiiino; mant in noclc dormienles sic : <Cum susceperis votn,
sic cnim' aii. : < Dormile jam el rcquicscile 81. > culpas noslras orando excusn. > Ad auroram cla-
De primo : < Perficio sanilates hodie d cras ". > mnnt poenitenlcs sic : < Sancta Marin, succurre mi-
De secundo : <Jugum euiui nictini suave csi ct onus scris, juva pusillauimcs, refove fiebiles : > niiscris,
iiieuiu leve •*. > De leriio diciltir : < Oblivisccre qni corrie conlcriintiir; pusillaninics qui exleriori
populum tuiiiit cl doiiiuni palris liti, ct coucupiscel pceniienlia gravanlur; flebile.s, qui laciymis com-
rex decorcm liiuin, qtioniam ipsc cl Domiinis Deus piinclionis pcrfun<!unttir. Sol fuit, unric : < In sol.:
tiins, et adorabis ciiiu 8V.> Mensain quoque propo- posuil tabernaculum suiim ", >Chrisius in ca cariicm
suit htiic \iro bcata Virgo. Quia, < Sapieniia acrii- assumcns. Annon iucet ut sol cujtis vila gloriosa
ficavit sibi riomum : pronosuit mensam 8*.>Ad hanc vitam dcdit soeculo? Annon riucii diligenies ad su-
vocat fiiium cum dicit -.Venial dileclus meus inhor- pcrnani clarilalcm, cujus vila gloriosa cimclas illu-
tum suum, ut comedut fructus pomorumsuorum. El n»slral Ecclesias? Ecce vir, i.l est Cbt-islus , transit
ipse: < Ecce slo ad ostiiim et pulso. Si quis niihi per nos. Habes crgn coenaciilum beatam Virgincin,
.".peruerit intrabo ari tllum cl coenabo cumillo8*.> lectulum quoque cjus. Habcmus itterum; niensam
Hanc scnsil satialam de inensa illa cuin ait : Fa- eiiam habcs spiritiialem, cjtis ciim Chrislo refectio-
vus dittillans lubia lua, mel et lac sub lin.jita tua. neni; sellnm habcs, scilicel ferculum Salomonis.
Vcre mcl quia per lotuni munrium melliflui facli Habes quoquecanriclabrum, si illuminas iu Ecclesia
siiiu cucli. Imo lcgiinlur cceli, maiiuiflui, roriflui, crranies, pcccantes pasiiitcnlcs, jusios Deuiii lau-
incllifloi: maniiiflui, iu deserlo Patribus antiquis; danics.
roiiflui.in consumiiiatione legis; melliflui, incipien- Pessulum oslii mei aperui dilecto tneo: ct itle de-
tc anno bcnigniialis. 112 Primiim in propbetarum clinaverat atque Iransieral.
promissione, secunritim in conceplione, tertitim in [CAKD.JIn quibus verbisel rievoia apcrientis obe-
naliviiale. Dcprinio : <Manna de coeloplui vobis87.» (lientia, el ingredicnli quiri in ipsa placueril rie-
rie sccunrio: < Rorale, cceli, desuper 88;> de lertioin moiistratiir. Dicil ergo : Surrexi, ut aperirem dilecto
Job: < Non videat hypocriia rivulos torrcnlis mellis meo pulsanli etriicenti : Apcrimihi. Tunc siqiiidcm
et buiyri8». >Hanc mensam riirigamus huie viro : surrexil ari fasiigium taniae dignitalis ul Dei Filiuiii
< Ad mensam u.agnaiii scriisii, diligcnter allcnde C concipere meieretitr, cum posl lanlasel lam im-
quae apposila stini libi 90. > In hac coanabis cuni vi- metisas promissiones angeli dixit: < Ecce ancilla
ro hoc et riices : Cometli favum cum melle meo, Domini»'. > TIIIICaperuit dilcclo, cum conseiisii, ul
bibi vinum mcum cum lacle meo. Comedite, amici, iuirarel riileclus ct conciperelur in ea, cum vidcli-
et inebriamini, charissiini, Sellam qnoque proe- celdixil: < Fiat mibi secundum verbum tuuni". >
paravil ei bcata Virgo, quia <ferculuin fecit sibi Sa- Elquia voluniascordis imcrior oriscoiisensuni rese-
Ionion rie lignii Libani, columnas argenteas "-'*,» et rare debei, nut firmare, lanqunm pessulum, ipsa
ipeiera alia quoebeatae Virgini adaplavimtis. In sella meiitem aperiensad consensutn oris aperuit oslium,
sedit Filius Dei in incarnaiionc. ad expressionem consensus riicenrio: < Fial inilii
Sed et nos sellam propriae dijudicationis debemus secunrium verbutn liium. > At ille quidemjam decli-
erigere in nobis, in qua opera noslra, cogitationes, naverat alque transierat. Nain nisi jam imrasscl,
sennones debcmus juste judicare, ne si male judi- cl in ipsa decliuassel Domimisper iuhabiiaiilem gra-
cemus, situl Ileli saccrdos, de sella relrorsum cada- liam, ipsa nec surgere, necostium aperircpotuisset,
ii.us.et fraciis cervicihus inoriamiir •'. Scd dc iri- quia sicul dicil Apostolus ad Philippenses : < Deus
plici judicio alio loco riixiinus. Erexit et candela- esl qtti operatur in nobis cl velie ei perficere pro
bruin beala Virgo qualuor luccritarum. Ipsa cniin bona volttnlate'». >Inier hmc autem verbainlerpo-
dicta est siella, uiide : < Otietur stella ex Jacob9*.> sitionemquamdam facit beala virgo, quia non simul
Dicta est luna, aurora, sol; unde : < Quoeesl ista dici polerant quse simul facla suut. Dicil itaque :
quau progredilur quasi aurora consurgeus, pulclira it/«ni(s mece dislillaverunl myrrham : digiti mei
ut luna, elccla ul sol95? > Slella fuil crrantibus, pleni sunl myrrha probalissima. In manibus signan-
luna in voluplalibus suis dormienlibiis, aurora poe- lur opera, in digitis operunt discrelio. Myrrha pro-
nitenlibus, sol pericclc diiigentibus : stclla ciran- balissima esl caruis' perfcctissima et carnaliuni vo-
tibus, ul rcriucat ad viaitt; luna in peccatis dor- luplalum morlificatio. Qualiter aulem Spirilus san-
mienlibus, ut eis impetrel veniani; aurora pcuni- ctus ipsam conformaveril-divinaevoluntaii, ostcndii,
tentibus, ut illisieviget pceuiteiiiiani; sol diligenlibus. cum stibjicit:
qnos deducat ad luccm supernam. Audi de slella. Anima mca liquefacia esl ul dilectus toculus esl;

" Marc. 2. 8»Lue. 10. «' Marc. 17. «« Luc. 15. 8SMatlh. 11. 8VPsal. 44. 8« Prov. 9.
8'Apoe.
3. 87Exo.l. 10. "» Isai. 45. 8»Joh 20. »»Prov. 23. »'-" Canl. 5. •» 1 Heg. 4. 9»Nuni. 21. "
"ain.G. »»Psal. 1S. »7 Lic. 1. >"Ibitl. »3 Phil 2
 545 COMMEST.IN CANTICACANTIC. — LIB. VIH. 545
<7Hir*iij£illum et iiun inrcui: tocavi el non respondil A tcanl, cxspcctaniur. Unde : < Exisiinias, o bomo
inihi. qui juriicas cos qui lalia agunl, quia lu cffugiesjit-
[Tno.J Qttia vocem dilecii per forair.en secretae diciiim Dei? An diviiias bouiialis Dei ei longani-
compuiiclioiiis uccepi, in me incaliiit, quidquiri in milatis contemnis? An ignoras quoniam benignilas
ine eral frigirium. Leiiiium est oiuiie riurum, ttti ut ad poetiiieniiam le adducit '*?» Ari hanc vocem
iiihil sil niilii dulce, nisi in lacrymas res(>I\i;ct nnima ohstiuati liquescil, tti riital : < lnflammaium
(|iiem sua gratia milii appnrentem, mihi reiincre esl cor iiicuni, et rcnes mei commoti sunl '*.'» Nec
non potui, juval persequi lacrymis, et sic liqucfa- mirum, qtiia <eloquium Domini inflammavit eiim";>
cicndo cfludi in me animanimeain. Sed ail: Quwsivi ut fluanl inaquam, id est in lacrymarum liquorcm
et non inveni. Qiioiicscuuque enim anima cnsta,vel propler peccnia sua: < Emiltcl verbuni suum el li-
egredi cupil ad Dnminum, vel in carne posila gustu qucfaciei ea, flabil spiritus el flueul aquoe'*.> Ecce
futurae beatiiudiuis aitolli, non statim impelrat el qiiomodo prima anima liqucfattu est in aquaeIquo-
dicit gemebtinria : Qu.rsivi fl non inveni. Tripliciler rcin. Scquiltir quomodo secunda liqucfiat in cerae
accipilur aiiinia el dicimus primam animalilalcm, >noIlilicm,scilicel per verbutu erinli ionis, qtio mol-
sectiudam spitittim vivificaniem, teriiam vitam lem- liiur cor ad inlelligenda praecepia Dei: < Loqucrc,
poraletn. Proeter istas dicilur anima, res adco dilc- H Domine, quia auriitserviisiuus"*)—(Concaluitciiim
cta ul propheta aii David : < Conlurhaliis esl in ira cor meum intra me, et in meditaiione mea exarde-
oculus nicus, anima mea, et veuter niciis '•». > De scel ignis '8. > Quo <factum cst cor nieuni tanquam
qua, quia nlihi loquimur, ad pracsens tacemus cuin ccraliquesceiisin meJio vcntrismei '•*,» utineoscri-
non sit pracsenlis speculationis. De prima : < Dede- baniiir mandala Dei ct inlelligam ea. Nam < dec'ara-
runt preliosa quacquepvo cibo ad refocillandam ani- tio scrnionum tuorum illuminal et inlelleclum dat
mam '; > de secunda : < Factus esl homo in ani- parvulis '». > Nolanrium quod in eam pingimiis,
inaiii viventem *; > de leriia: < Qui oriil in lioc scribimtts, sigillamus. Primtim ut habcamus pa-
imindo animam siiam, in vilam acternam cuslodit Iriim mcmoriam, secundo mandata Dei, ul habea-
cam '. > Prirna babelduriiiamobstinniionis, secunda mus coriim noiitiam, teriio sigillainus rcgis figurain.
torporis, lerlia leporis. De prima Jcremias : < Per- Iu liello prodesi nuriacia, conlra adversarium, me-
cttssisii eos etnon sunt sanaii; attrivisii cos, ct moria anliqiioruni palrum, suffragium oraiionum ;
renucrunt accipere disciplinam : induraveruiil faciem unrie Jinlas Machabacus: <Impettim inimicorum ne
suam supra petram, et reverli noliierunt *; > rie tiiniieiilis,memeniotequalitersalvifactisiint patres
secunda Isains : < Scimus quia durus es tti, elfrous , '»,> etc. Scribimus. Unrie: <Audi, Israel, niaixj.it»
l;ia acnea, elcervix lua nervus ferreus*; >de leriia : Dei et ca in corrie luo quasi in libro scribe". >
< Exprobravit Domintisincrcriitlilatem discipuloruiii Imaginem quoque regis sigillamus, iri est Clirisii,
el diiriliam cordis 9. > Prima impedit conversionem, cuiii eiini in corde imaginaiutir, ul dicamtis : < Si-
secimria cogniiionem, lertia devotionem. Conlra gnitiim est super nos lumen viiltus tui, Domine"*. >
islas tres loquitur dilectus- tres sermoues: contra Tripb-x est iinago Chrisii : prima est caiuis cor-
primam, sermonem comiiiinaiioiiis; conira secun- ruplibilis, se- unria glorificaiae humanilalis, leriia
(lain, crudilionis ; contra lerliam, promissionis. Divinitatis. Primam debemus in cordc-sigillare, ut
Dcpriiualiquefadioiie : < Interrupit. peiramiiieremo ei conipaiiamiir; secontlam , ut ad siiiiililudiiieni
etariaquaviteos veliilin abysso mulla', rie sccunria, ejiissiispiremtis; terliam ut eam in reguo virieamus.
cotr.plosil Gedeon lagunculas et apparuerimt lam- De prima : <Quos pntscivit, ei praeilestinavil coiifor-
pades ardcnles 8; de lerlio, Mari.t Magdalena fregit n:es ficri imaginis Filii stii "; > deseciiudo : < Re-
alabastruiu eldomus impleia eslex odorc ungueuii»; velala facicspeculabimiis gloriam Dci : ul iransfor-
(lc primo : < Vaevobis qui ridelis nunc, quoniam iticiiiur in eamriein iniagincm a clarilate in clariia-
lugcbitis et fL-bilis";> de secttndo : < Qui vult vc- lem *'; > de teriia • i.Exueutes velerem bominci»
nire post me, abnegcl semetipsum, et toliat cruceni D cum nclibus suis, iiidiiamur novum homiiiein ;qiti
suam, et sequatur me "; > rie lerlio : <Beati paupe- renovatur in agnilione Dei, seciindiim imaginem
rcs spiriiu, quoniara ipsorum est regnuin ccelorum cjus qni creavit euin'*. > Imngo ad/qiinm rcnovamur
". >Ad primum :Anima liqnefacla est in aquaeliquo- esl Patcr memoria , Filius intelligeniia, Spiritus
lem ; ad secundum, in cerae molliiiem ; ad terlium, sanclits benignitas. Haec reformala fuit in illo ho-
in aromaiicac speciei decoreni, odorein, saporem. mine, seri reformatur iu Dei agiiiiione. Ecce lique-
Primi, idesl obstinali, promitiiinlsibi impuniialein, faciio in ceraeiiioililiem.Sequiliir terlia in aromali-
couiemnuiii Dei bouilalem, non ciirani Dei louga- caespecici piilchriludinem, odoieni, suporem. Specie.»
uimilaiein :impuiiilatcm,nein infernop.iliiiiitiir; be- eiiim aroinalica pulchra est in horlo, odorifera in
nigniiatem, qua Deus dat eis riecurem ul convenau- inoiiurio, saporosa condiia in eleciuario: in Jiorto
lur ; longanjmilalem, qua patienler a Deo ul pceni- reiigionis, iu morlario tribulatioiiis, in elcctuario

"»~h>al. 3(1. < Thren. I. * Gen. 2. ' Joan. 12. *Jer. 5. • Isai. 48. • Marc. 10. ' Psal. 77.
* Juriic. 7. . ' Marc. 14. 10 Luc. 6. " Matlh. 16. " Matlli. 5. «» Rom. 2. '* Psal. 72. "Psai.
104. "Psal. 147. "lltes:. 5. »8Psal. 38. ,8' Psil. 21. '» Psal. 118. '»l Math. 4. " Baru.h. o,
*" 1'sal. 4. *' lloui. 8. *» li Cor. 3. " Eprii-s. 4.
 547 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI S48
condito ex virtutihus. Pulchra in moruni composi- A lerno satisfaciens affectui, sed ait: < Quiri esl qiidd
tione, odorifera patieniia in passione, saporosa su- me qtiaerebatis? nesciehatis quod in iis quae Patris
"
pcrnae dulcedinis gustu in conlemplalione. Atidi mei sunl, oportei mc esse ? > Ideo quoque dicil
docenlcm pulchriiudinem : c In omnibtts, ait Aposto- quod non respondit ei, quia verbum respondenlis
Ius, le ipsum praebe excmplum bonorum opcrum, in non iuiellexil. Unde statim" subdit Evatigelium :
docirina, in gravitale, in iniegrilaie *". >Audiodo- < El ipsi non inlellexcruiit verbum, quod locutus
riferum : < Ter virgis caestts sttm, ait Pntilus, semel csl ad eos "6. > Verbum aulem quod sequilur refer»
lapidaius sttm ", > elc. Audi docenlcm saporem : lur ad tcmpus Don-.inicaepassionis, videlicet:
« Si surrexislis cum Chrislo, qttae sUrsum stint Invenerunl me custodes qui circuierunt civitaiem,
Eapile ". > Islae tres liquefjdiones sunl a dilecio. percusserunl me el vulneraverunt me; litleruni pal-
Morem nmaniis exprimii sponsus, lium meum cuslodes murorum.
Qui fugil ad salices el se cupit aule videri "*. [THO.]Cuslodes Ecclesioe sunt doclores, quibtis
Apparuil prius ad iiionumeniiim forsitan non voia- haeccura delegala esl, ut hanc a pravorum doctrina
lus. Ecce non invenitur el quaesiius et vocalus. For- defendanl, et ad dilectionem accemlanl. Hisponsaiu
silan amplius quaerebat liunc, scilicet ordine.i, ut quacsilu dilecli fatigatani iiiVcniuiit, pcrculiuul, et
prius quseratur, secundo inquiratur, tertio acquira- jj vttlnerani, quia aniinam supeino amore anxiaiii
lur, quarto requiialur. Quaeraiur abseniaius, inqui- invetiiunl: et suo exemplo ct docliina amplius ad-
ralur abscondilus, acquiratur inventus , requiralttr cenduiit. Et rium in ea quidquid lerrenum in ca re-
alienatus. Primum per operationem, secundum per mansisse depi'ehciiriuni,exsiinguunt, et eam ad in-
nraiiouem, tertium per longanimiialem, quartum per limn velut insensibilem reddunt, quasi eam percu-
ejus misericordinm elbotiitntem. Tresprimosgi-adtis lieules viiliicranl, scilicel glariio spirilus quori esl
docet ipse in Evangelio: iQuaerile.aii.fet invcuielis, verbuiu Dei. Iiricui cusiories murorum id est virtu-
peliieet accipielis, piilsate el apcrietur vobis".> Pri- tum qui sponsam spoiianl pallio id csl saeculari
mum per operaiionem, secuiuluni per oralionem, involucro, ut libere Viriealriilectuni. Idem eniiu cst
terlium per viriuiiiin perseverantiam, quarlum lio- pnllium quotl siipciius lunica. Tres sunl civitalCs,
liiilisupplicalione. Primiiin fecit pi-onobis Dominus de quibus in llicologia agilur: Prima Bnbylonis,
per incarnaiionem stiam, sccundum per legem et pro- secunda Sion, lenia Jerusalem. Pritna dicilur con-
phetas el apostolicain doclrinam, lerlium per pas- fusio, scciinria specula, lertia visio pacis. Prima
sionis angiisliam, quarltim per Spiritus sancti gra- cst infcrnus, secunria Ecclesia miliiaus, tertia Ec-
liam. De primo riiciiur : <Venit quaerere ovem quae elesia regnans. Prima cuslodibus caret, secunda
erraverat", i tle secunrio : <Nonveni vocare justos, C liabet, lerlia non inriiget. Prima palet, ul qUi vuit
sed pcccatores ••; >el: < Mullisunt vocati, pnuci ve- ingrcdiatur : < Lata esl Via quae ddt-ii ad mor-
10 elecli";> de lerlio : < Factus est Patri oberiieus tcm ".>
tisque ari morlcm " ; > de quarlo David : < Require Facilis descensitsAverni:
servum luiim,Doniine'*.> Similiierahseniaius vocc-
Sed revocare gradum superasque evaderead auras :
tttr; abscondiius invocetur, id est inlusvocctiir; in- Hoc
ventus advocetur, id eslad te vocelur, alienaius vo- opus, hic labor est *8.
cetur, id est iterum vocetur. In primo voceiurau Secunria clatiriititr, ne diabolus in ca aliquiri
dibili voce, in secunrio suavi affectione, in leiiio machinetur. < Confoilavil Dominus seras portarum
purilaie couscienliae, in quarto multa saiisfactione. liiarum '».» —<Arcta esl via quaeducii ad vilaiu*'.>
Anima mea liquefacta est, ul dileclus locutus esl. Ardua molimur, sed nulla niti ardua virtus *'.
|CAHD.]Ac « dical: Poslquam dilecius meus Tcrtia secura esl, quia ftirem et latronem ibi non
lociiius esl milii perangeluin.aiiimainea incaluilel liinct. < Tbesaurizaie vobis Ihesauros in ccclo, ubi
]iquefacta est, ulsicul meiallum 113 calore liqtie- aerugoet tinea non tlemolilur, et ubi ftires noti
faciitm, formam acciperet quam vellel ariifex Spi- effodiunt, nec furaniur *'. > Sion igitur custories
riius sancius. Verba aiitem sequentia ad diversa babel ires: praialinn, angelum, Deum. De primo:
rcferuntur leinpora, nain quori seqtiitur : Quasivi, < Super muros luos, Jerusalem, conslitui citstodes,
et non inveni illum, vocaviet non retpondit mihi. ad loia die et loia nocte iu pcrpetuum non lace-
illuri lempus respicit, quanrio parentes Christi requi- biiiil *'.> De secundo : < El super muros angeloruni
rebaut eum inter cognatos et notos. Unde dicit ma- custodiam.i De terlio : <Nisi Dominus cnstodicril
ter : Quoesiviet noninveni eum; et ciiin invenisscm civitatem, frustra vigHal qui custodit eam **.»Pii-
ctini in templo, sedcnlem in niedio (loclorum, voeavi iiuis percutit, secundus vulnerat, tenius pallio de-
eiiin et dixi: < Fili, quid fecisli nobissic? ecce paler nudat. Perculil increpatione, vulnerat visiiatione,
tuus el ego dolcnles qtacrebamus te '*, > ipse vero pallio denudal, saecularis conversalionis iniiialioue.
non respondil inihi tanquam mairi, tanauam ma- Sed iiotate ordiuem vcrboriim. Inveneruni, vulnc-

"Tit.2. "HCor.il. "Col. 3. "* Virg. Eclog. *• Malih. 7. "^Luc. 15. »• Luc. 5. " Mailh.
S2. " Phil. 2. "Psal. 118. '* Luc. 2. •« Ibid. '• IbhL *7 Maiih. 7. »»Vir<".JEn. vi. 126. *• Psa!.
147. "Mallh. 7. »'Ovid. *' Mattb. ti. *8 lsai. 02. ** Psal. 126.
549 COMMENT.IN CANTICACANTIC. - LIB. VIII. 550
raverunl, pcrcusserunt, pallium tulerunl. lnvene A meo, consolaliones lnoc loelificavernnt anim.iiii
rnniin muro soliludinis, percusserunl in hacttlo meam ".> Bacnliis facit l.vorem. Esl livor ex lae-
correctionis, vulneraverunl in gladio separationis, sione corporis, el livor inviriiae.Unde : < Vulnus et
nnriaverunl pallio s;ecularis conversalionis. Inve- Iivoretplaga tumens •*.> Et esl livor spiritualis
nerunl in muro solitudinis, ne dilationis Ixdeat, anxielalis, el hunc livorem primum habuilChrisliis,
in baculo correctionis, ne caro lasciviat, in gladio cnjtis livore sanati sumtis •*.Gladius ftindit sangui-
separalionis, ne spirilus carni conseiili.it, nuriave- nem nppeiitus spiritualis : unde vita animoe in
rttiit pallio saecularis conversalionis, ut ad operan- sanguine esl. Unde ait David : < Effudi in me ani-
duin se expediat. Primo invenerunl in muro solilu- mnm meam ••-•'.> Denudalio pnllii facil expediluiii.
diuis, soliturio triplex esl: piima viliosaesingulari- Unde Joscph co relicto ad fugiendum fuit velo-
latis, secunda derelictio in angusliis tribulaiionis, cior. Joannej relicla sindone ad evadendum
(crtia esl in meditatione desiderii caicstis. De fuii liberior. Elias relicio pallio in terra, ad
prima : < Vaesoli, quia si ceciderit non habet asceiidendum in rcclum fuil alacrior. Custodcs
sublevanlem **.> Talis solitarius primus fiiit dia- civiialis, scilicelEcclesiae.mcrilo dixiraus apostolos,
bolus. De secundo : <ln soUludinibus erranles *'.> juxla illuri : < Super muros Jerusalem constliul
Et Chrislus in passione : < Circumspexi et non crat " cuslories '*, > et maxime Pelrum el Paulum, qui
auxiliator *'.> Et: < Similis faclus sum pelicnno sponsam, id cst Ectiesiam, iuveiierimt erranlem,
soliiudiiiis **.>De tertio : < Facius siiin sicul pnsscr pcrcusserunt repugnanlem, vulneraveruntobsiiiia-
soliiatiiis in teclo*'.>In hac erat Maria Magrialena tam sagilla dileclionis, spoliaverunt inveteralam
qti:crens Dominum: «Domine, inquil, si lu sustuli- pallio veteris ronversaiionis. De piinio dicilur:
sii euni, dicilo milii et ego etim ioIlam*°.>Secundo < Erravi sicut ovis quac pcrieral".> Scd coutra,
pcrcusserunt gladio correclionis.Unde:<Virga tua el Petrtis apostolus el Paulusdoctorgentium, ipsi nos
bacttlus tutisipsa me consolaia sunt»«.>—<Corripiet docuerunt legem tuain/Domine. Repugnabal juxta
me jusius in misericordia et increpabit me "•> illud : <Tu discipulus ejus sis, nos discipuli Mosi
< Ego, ail Dominus, quos amo arguo el castigo ".> sumiis ".> Sed percussa est juxla illud : < Percute
< Argue, obsecra, increpa •*.—<Corripileinquietos, filium tuum virga, el liberabis animam ejus a morte
consolainiiii piisillanimes, suscipite infirnios *".> '».> Obsiinaia eral ul diceret :<Sed neque si spiritus
Jeremias : < Percussisli eos el non rioliiernnt, ai- facttisesl audivimus"*.<Sed vulnerala dicil: Vutne-
trivisti eqs et renuerunt accipere riisciplinam, indu- rata charilate ego. Inveterala eral cui diclnni est:
raverunt facies suas supra terram, et noluerunt. * < Exuite velerem hominem cum aciibus suis'*.>
Teverli".> Terlio vulneraverunt gladio separaiionis. Audi spolialam : Exspoliavi me lunica mea, quo-
De hoc dixil: < Non veni mitiere pacein, sed gla- modoinduar illu ?
riium".) Isle < sermo Dei vivus et eflicaxel pene- Iiaque ut conlra errorem illuminetur scientia,
irabilior o.nni gladio ancipiti el pertingens usque veniam Pclrus el Paulus lanquam duo scienliae lu-
ad divisionem animi ac spiritus »».> GladiunT minaria. Propter hoc enim legimr Salomon in
istuin dixi serraonem non prolatum, sed incarna- templo fecisse Deo cheruhitn de lignis olivarutn
tiiin. Quarlo lulerunt pallium saecularis conversa- decetn ctibilorum altiluriinis, et alas quinque cu-
lionis. bilorum '*. Dignum eral ut Christus qui venerat
Triplex est pallium istud : [primum voluplatis, niisericorriiain facere nobis assignaret viros miseri-
secuudum vanilaiis, terlium malignitalis. Primnm corriiae, ul iis qtii cecirieranl per Ariaestullitiam
fuil illud quod Joscph reliquit fugiens in manti homines stienles assignaret ille qui docet homi-
dominoemeretricis '•, secundum illud quod Joan- nem scieniiam, ut per eos faceret spiritualiier le-
ncs evangelista inmanu Judaeorum reliquit.iAtillc, gcm intelligere, qui venit non lcgem solvere sed
inquii, rejecta sindone fugit ••.> Terlium quod, adimplere'". Hacc riuocbenibim facta sunt de lignis
Elia ascendente in coelum, in terra remansil •«. In- j0 olivarum ; quia isli sitnl viri misericordiae: quo-
venlio cuslodtun aufert desolalionem, percussio rum jusliiiac oblivionem non acceperunt ". Hidi-
baculi facii livorem, gladius vulneranseffundil san- ciininr pleniturio scientiae: quia non quaeiieruiit
guinem, denudatio pallii reddk expedilum ari ope- scienliam phantaslicarum argumeiitalionum : sed
ralionem. Desolalionem soliluriinis, livorem conlri- < scientiam Deiplus quam holocausiinn '".> Deccm
lionis, sangiiinein appelitus spirilualis ad operaiio- cubitorum (bcii sunt qnia spiritualiler et docenles
nein virtulis. Invenlio custodum auferl de.solatio- et adiniplenles tlecem legis articulos accepluri sunt
iieni.tii riicat: Beiiedictus cs, Domine Deus, t q»o- vobiscum singtilos denarios. Ilabemus ergo in che-
niam adjuvisli el consolatus es me c', > ct: < Se- riibiin si-ienliaiii, in lignis olivae misericoidiam, in
cundum mitllitudinem dolorum ineorum in corrie deccm cubilis legis observanliam : scie.itiatn, ut
*» Eccle. 4. *«Hehr. ii. *'Isai. 63. *8Psal. 101. »» Ibid. " Joan. 20. »' Psai. 22. •* Psal.
•• Marc.
140. •' Apoc. 3.»*II Tmi. 4. "IThcss. 5. »6Jer. 5. »'Malib. 10. »8Hebr. 4. »» Gen. 39.'•
14. •' IV Reg. 2. " Psal. 85. " Psal. 95. 6*Isai. 1. •• Isai. 53. "
••-•» Psiil. 41.
'•
Isai. 62.
" Psal. 118. "Joan. 9. " Prov. 23. "'Act. 19. " Colos. 3. III Reg. 6. Malih. 5.
Ezech. 53. '» Ose. <i.
5IiI THOtt-iE CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 552
habealur Dei el noslri cognilio ; misericnrdiam, ul A qui cstis super tcrrnm eril formido, et Toven, et
sil in nobis proximicompassio; legis observanli.ini, laqiietts•*-" : Inqueiis diabolicac seduciionis, fov.a
ut proficiat in nobis iiiam!alorum Dei exsecuiio. Dc obslinatioiiis , formido cxlremae exaiiiinationis;
primo : <Labia sacerdoiis custodienl scientiam, t-l laqtteus, ut cadal in tenlalioiiein; fovea obslinalio-
lcgem ex ore ejus requirenl, quia angelus Domini nis, 111vcniat in despcralionein; formido, ul sit
cxercituiim est ".» El in coriem : < Periil populiis pnralus ad «xlrcmam daaittatioiiem. De laquco :
nieus co quori iion haberel scieiiliam ••.> Ad hoc < Laque.ii111paraverttiil periibus meis ", > elc. Seri
ciiiin nposiolis datus est Spiriliis scicntiae. Dc i-emeriiiimhabel, quia : < Anima nostra sicut passer
miseticorriia ait Joh : < Meciiin crevit niiscmio. crepta est delaquco venantium ", >etc. De fovea :
ct de utcro mniris meae egressa esl lnecum ".> Ita- < Lncum apei uil ct effodit eum, et incidit iu foveam
(|iie isli facti viri misericordiae.De lege : < Pax mulia quaiu fecit »8.i Item : < Vulpes fovcas habcnl, et
riiligentibtis legem luam el non est illis ecanda- volu; rcs coelinidos ".1 De limore : < Peccator vide-
liiin **.>De scicnlia : Esl scienlia quam seqiiitur bil et irascetur, dentibus suis freaiel '»°,» etc. lsli
pama, esl srieniia semiplena, est scientia plena. iiiveticriiul sponsam errantem. InriePetrus : <Eratis
Prima scil voliinlaiem Dei, sed nou deseril iniqtti- aliquanrio sicul oves err.mles '. » Et Paulus niultis
taleil) ; seeiiuda ciiin tractet de lcmporalibus, lamen B enumeraiis peccaiis - < Hoc aliquanrio (iiisiis, sed
retinel puritalem ; lerlia prosequiiur I>ei volunta- abl(iiiesiis,sedjsaiiciificaticstisl$erijustificaliesiis,.>
lem. Prima cst ethuica, quia cihnici hoc faciunl; Percussil Petrus : < Depoiienles omnem malitiamet
sccunria polilica, uuia civitalcs tcrnporalia jusle omnem riolum el simulaiioncs ', 1 etc. Et Paulus :
disponunl; teriia nposlolica, quia viri aposlolici < 0 insensati Galaiae, quis vos fascinavil 11011 obe-
voliintati riiviiiiC oberiiunl. De prima : < Mclitis dire veritati ' ?> Vulncrat Petrus : < Regeneravit
cral vium verilaiis nou ugnosccre, qiinm post ngni- nos Dcus iii spem vivam, in haerediiatem incorru-
lionem retrorsum converti "'. > hem : < Servus ptibilem, el iiiconlaminalam, et immarcescibilem,
scieus voluiilalem domini sui el non faciens, plagis conscrvaiain in cteiis ».> Et Paulus : < Quaesursum
vapulabil mtillis8*.) Qui apponil haiic scicntiam, suiit sapite ••> Spolial Petrus ; < Convei-satioueui
apponil ct laborem. De secunria ait Paulus : < Scio veslram habenies boiiam iuter gentes 7. > Et Pau-
csurire ct saliari, el abunriare el penuriam pali 8*.> lus: < Obsecro vcs, ut digne ambulelis vocaiione
liem : < Saccrrioies qui bene scmnl, duplici honorc qtia vocaii eslis, cuni humililale el niansuetudi.ie,
riigiii liabcautur 86.> De lcrlia Doininus Samari- cum paiicntia, supporlaiiles invicem iu chari-
lanac miilieri : < Si scires doiiuni- Dci, el quis lo- late ".>
quitur tecum, forsiian peliisses ab eo ul daret t bi " Invenerunl me custodes, qui cuslodiuut civitatem,
aqiiam vivam 87.> Dc hac conquerilur propheta : percusserunt me el vulueraveruut me, tulerunt pal-
< Non esl iuisuricorriia, non est vcrilas, non esi tium meum cuslodes murorum.
scicnlia Dei in lerra "> Iiem Petrus : < Insiriiile [C\KD.] AC si dical : Poulilices el Scriboe, et
in fide vestra virltitem, in virtute scieiiliam 8a.> Pharisaii, qui ex oflicio debebant cuslodire civita-
El Panlus : < Niliil judicavi me scire inter vos, nisi tem, apprehenso vero cusiode, Fiiio meo, invene-
Jcsiim Cliristuin, el hunc crucifixum •».> Idem : ruiit me in ipso ; perculientes eum, percusseruut
< Srio cui creriirii, et cerius sum quia poiens est .'iic.et vulneraules euin, vulneraverunt mc, quo-
deposituni meiiiii servare ".> 0 Pelre, ubi esl illud iiiam gladius passionis ejus ineam perlransivil aui-
vcrhiim quo ncgasli Dominiim, diccns aucilhc : iiiani. Abslulerunl quoque palliuin gauriii, et derie-
< Nescio quiri dicis ". > Tu quoque Paule, cum iiint pro eo spiriliitn muernris *. Sequi'ur :
vcstes lapirianiiiim Slephanum servares, el cuin 114 Adjuro vos, filiai Ilierusalem, si inveneritit
Chrislum persequi el membra ejus 110:1cessares, ditecluin meum, ut annunlielis ei quia amore lan-
lunc nliud sciebas quam Jesum Cbrislum crucili- gueo.
X11111. Et ille : < lgnorans feci iu increriulitale ".> Q [liio.J Merito languet amore Spousa, cum gladio
Me, ail Petrtts, permisit Domiiuis cadcre, ut (apsos spirittts percussa ac vulnerata, carnalis amiclum
relevarem. Me, aii Paulus, permisii Deus errare, ctipiriiiatis exuii, quia quantum in Deo peificit
i!t crroneos ad viam reriiicercm. Hi forsilan praefi- auima , lantuin in inunrianis lit ricbilis et infirma.
giirali sunl, cum dicebal Samuii ad Saul : luveuies Nec niiium si aniit.a perfecta languut, cum Apostolus
dtios viros salientes foveas iuagnas. Isti enim eos qui mundiim reliqueruni moriuos appellai:
salierunt foveas magnas cum iransierunt de pec- <Moiiui euim es is et viia vestra abscondila estcum
calo nd jusliliam, de laqueis diaboli ari liberaw. Chrislo ". > Fiiiw Hierusulem. Cives sunt patriae
Chrisli viam, de foniiidine mortis aeternaead firiu- coelestis, sunl lil;;e Babylonis, snul liliaeJadae, sniil
ciam. Hoc esl pallium quori tuleruui sponsae. Vobis Siou, sunt Hierusalcm. De prima : < Filia Babylonis

7»Malac. 2. 8» Ose. 4. •' Job 31. •' Psal. 118. 8» II P<tr. 2. 8* Luc. 12. •• Philip 4.
86 1 Tim. 5. •' Joan. 4 88 Ose. 4. 8»II Pelr. 1. »»J Cor. 2. »• II Tim. 1. " Malih. 26. »3I Tun.
1 »*-»»lsa.24. »• Psal. 56. »7 Psal. 125. *» Psal. 7. »» Maitb. 8. '»• Psal. III. ' I Pelr. 2.
8 I Cor. 6. »1 Petr. 2. * Galal. 5. »1 Pctr. i. « Ctlos. 5. 7 I Pcir. 2. « Ei hcs. i. »Isa. 61.
'• Col. 5. "
 553 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VIII. 554
misera ";» ue secunda : < Exsullaverunt fiiiae Ju- A i erudiiionis, secunriiim exhortationis, tertium devo-
dae "; > de lertia : < Ut annuniiem omnes praedica- tionis, quarium exsultationis, quintum jubilations.
liones tuas, in portis filioe Sion ";i de quarta in Ad primum pertinei indoctos riocere, ad secundiini
boc loco. Prima jacet in peecatorttm confusione, se- negligentes corriperc, ad terlium Dominosupplicarc,
cunda se ptirgat in confessione, tertia est in specula- ai qiiartum in Doinino gaudere , ad quintum in ad-
lione, qitarla fruilur Dei visione. Prima enim inler- ir.irationis magnitudiiiem assurgere. In primoorgnno
prelalur confusio, secunda confessio, tertia specula- se caniarc promiilebat qui dicebat: < Os meum lo-
lio, qtiaria Zimisio, Prima ridelerrorc,sectinda Hvet quelttr sapieuliam, el medilatio cordis mei prurien-
moerore,terlia langiiel amore, quaria gauriet honore. liini "*; i in secunrio canlabal qui ail: < Beatus vir
Primaedicitur : < Piilchritudo f.illax est el vana '*; » qui sufferl icniaiioncm, quoniam cuin probalus fueiit
seciinda dicit: < Nigra sum, sed formosa ";» lertiae accipiet coronnm vilae"; i in icrtio : <Onini lemporc
dit-itiir: < Ecce IU pulchra es, ainica mea, ecce tu benedic Dcum, etpeleabeoutvias luns dirignt ' 7; >
pulchra "; i quarlae dicitur: < Toia pulchra es, inqtiarlo:< Venile, exsulleinusDomiuo" ;> inquin-
ainica mea ",» ut diciuni est. Prima seriel in con- to : < Mirabiiis Deus in sancis suis *',» — « Graiia
fitsiouc qunsi in fliimiuibus Babylonis. Qnatuor sunt in manibiis saiiciortmi. > Filia Babylouis ridelerrore
fliimina Babylnnis : oriiiim fralris, arrior carnalis " iion atiriiens : < Risus tlolnri meo niiscebiiur, el
voluplaiis, oblivio Dei, Irislilia mtindi. Ista sunl exlrema gaudii luctus occupal '•-"; >et idein:< Risum
qiialuor fluvii inferiii, sicul lcgilur in poelis : pri- repulavi crrorem, et gauriio dixi : Quid frustra deci-
mus esl Siyx qui iiiierprelatur odium, sccundus pcris " ? > item ; < Vaevobis qiii ridelis iJ*JJhc,quoiiiain
Pblegelon qtii dicitur ardens, tertius Lethcs qui di- logebilis et vos "; > ilem Jacobus : < Risus vester ver-
citur oblivio,qiiarlus Cocytus, id esl luctus. Hi se- taiur iu luciuni.el g:\udiuni veslrum in mcerorem »'*>
ctindum suas inlerpreialionessunlpracriicia flumina vobis fial. < Pulchriludo cjus fallax graiia, ct
Babylonis. Aliquando esl hoiuo super flumina, ali- vana ", > sctlicel extcrior. < Mulier pulrhra el fa-
quantlo stib fluiiiinibiis,' aliquando in lluminibus. tua, circulus aurcus in naribus suis •• ; > ct Job :
Super fliimina sunt qui lenlaiionibus reluclantur, in <Vidi slultuni firma radice, ct maledixi pulcbriiu-
fiumiuibus qui vincuntur, sub fluir.inihiis qui in ten- dini ejug sialim ". > Sed et pucta "*:
lationibus jacere dclectanliir. Primus dicit:. Iulroi- Forma bonumfragileesl, qnaniumqueacceditad amios
erunt aquaeusque ad aiiimam meain '»; > secundus: Fit niinor,'et spatio carpiiur ipsa suo.
< Infixus sum in limo profundi '*'; > leriitts : < Veni FiliaeJuriaese purgant in confessione, juxln illud :
in altiluilincin maris, ct tempestas demersil me "; » „Q < Confiiemiiii alleruirum pt-ccata vestra •"*,> et :
<lnsalicibus > lioriiin fluiiiiniimisuspeiidimusorgana < Oinnia iu confessionc laventiir, confessio ciiini
nostra ". > Organa nostra suspeuditiiiis in salicibus, secunria labula est post naufragiiiiu. > ILc humiliier
id esl in sler iiialibus, quando quori ipsi non faci- dicuni: < Peccavi stiper multitudiiiem arennc maris,
mus, aliis pradicare erubescimus. Qitiiiqtte sunt et non siiui diguus viriere coehim prac mulliliidiue
slerililaies : prima actionis, secunda scnnonis, ter- iiiiqiiiiatum mcuriiiii. > Hae purgnnl iilud triplcx
lia cogiiaiionis, quarta affectionis, quima inlenlio- ft,-riiieii'uui, de quo Aposiulus : < Expurgnlc vctus
uis. De prima : < Defeceriinl in vaniiate dics eb- fermentiim, non in fermento, nii, vetcri, neqtie in
rum **; > rie secunda : < Vaua locuii sunl tiiiusquis- fermenlo malitiae et ncquiiioe*°. i Fermenlum velus
qtie ad proximum suiiin "; > de lcrlia : < Vac qui est suggcslio diaboli, quac incipit a cogitationc,
cogilatis iiitiliie"! > de quaria : < Ulquid diligilis transil in delectalioiiem , prorumpit in CQiisensum,
vaniiaiem ct quoerilis mendacium **?i de quiiila : pervenit ad actuin, et hqc peccando,iu se. Fermeii-
< Cor eoniiii viinuni cst". i In suburbio Babylonis luiii mnlilix est quattdo peccainus in proximum
esl priiniiin. circa porlam secundum, intra muros aliquid macbinaiido advcrsns euiii ira, odio vel in-
tcriium, circa meriium civitalis.quarlum, in iniimo vidia. Ferniciiliim nequiiise csl quo pcccamus in
civitatis quintiiiii. Opcrum steiililas esl exlra, quia DI Deumul supoi bicndo, blasphcmando, nou cretlcmlo.
Videiur ab Iioiiiinibi.s; sterililas locuiionis jttxla Igiiur < Piacoccupemus facicni ejus in confessioue
porlam, quia verbo quasi porla inleriora mnnifcsla- *', > eic. Ilajc aiiqiiando fuil de filiabus Babylonis;
mus; caelcra tria in civilalc, qttia ea nulltis viricre ipsa aiilem gemens conversa est relrorsum, unile
potesl: eccc tpiinqtie sterilitales. Siuiililer quinque livet moerore, quia < plorans ploravil in noctc, et
stint oigana : priuiuui doclrina veritatis, scctmdum laciyimeejus in maxillis ejus **; i intle eniin clamat:
ii.flainiuatio vuhiulalis, lcilium impclralio graliae, < Lavabo per singulas noctes lectum nieum. lacry-
(|iiai-lum cxbilaralio consciealiae, qiiiiituui cst jubi- mis meis stialtim meum rigabo*'. i Memor illitis
latio, qua Dco gralias referimiis pr» inlerna suavi- Evangclii : <Beaii qui lugeni, qiioiiiani ipsi conso-
late. Iloniiii organortim, primiim iiistrumeiilum csl lalunlui- **.i Ergo afllicti quolidie pro pcccalis cuiu

" Psal. 156. " Psal 96. '• »\al. 72. '* Prov. 51. «» Cant. 1. " Ihi.l. " Canl. 4. " Psal 68.
""Ibiri. " ll.iri. "Psal.136. "Psal.77. "Psal. II. "Miih2. •» Psal. 4 ".*sal.5. **' Ps..l 1 *.
'• Jac. 1. " Toh. 4. •» Psa! 91. *» Psal 67. '•-" Prov. 14. " Eccle. 2. " Luc. 6. »' J c. 4.
»' Prov. 51. '* Prov. il. »7 Job 5. »8Ovid. '" Jac. 5. *»1 Cor. 5. *' P^al. "Jl. *' li.ic.i. 1.
*'P»al. 6. "Mallb.S.
TiTnoL. CCVI. 18
555 TIKMLE CISTERC. ET JOAN. ALGRINT 556
lacrymis exspccicmus finem nostrum, nc Torteoc- A spcculo"; i rie le;iio Aposiolus : <\idcmus iiuiic
cupati die morlis locuin pocniientiai el veniaeinve- per spccitlutn in actiigmale, tiinc nuiein facie ari fu-
nire non valeamus. Haec qr.ainvis fit in mcerorc, ciem ", i non solum beaiiiuriinein, sed etiam poenas
«xsullat in spe, eo qttod fecil judicium el jusliiiam iiiferni. De quario iu libro Sapiettliae : < Sapienlia,
in se in hoc mttndo, et itlco non judicabiiur in jti- inquit, candoresllucis aeiernae,el specolum sine ma-
riicio, unde: < Exsullaverunt filix Judoe, propler, culaB8.>Ipsaenim sapieiilia.coelesliacontemplainur.
clc.". i Ideo dicil confideiilcr quod sequiiur : < Ni- Piiiniiin, ut diclum est, nos Irahil ari lameiilaiio-
gra sum.sed formosa*'. i Nigra saiisfaciione; for- nem, unrie : < Vae nobis quia peccavimus, quia ce-
mosa dileciione; nigra rcmemoraiione peccatorum; ciriit corona capilis noslri «»; > item : <Pitirueriini
fnrniosa spe futuroriim bonorum ; uigra judicio et corruptaesunlc», > eic ;item Job : < Si fueio loiis
liomiiiiiin, formosa visitatione angelorum. velttt aquis nivis, et lulserint velut oiundissimac
TerliacsuntfiliaeSion,qiiori inierpretaiiir specula, nianus meae; lamen sordibus intinges me.et abomi-
quia sicul riiclum csl : <Isloesunl in speculaiione, nabunlur me pcccaia mea •'; > iiem : < Peccaviiuus
laiiguent amore, i eis dicitur: < Ecce tu pulclira cum patrihus nosiris, injusle rgimus, iniquitalem
es, amica mca, ecce pulchta *7. i Hic noiandum fecinius ". i ln secunrio speculo nostram viricnius
quod quiilam siinl in speculo cl in specula : quidam **coiidilionem, el invitat r.QSad humililalein, qttippe
nec in speculo ncc in specula, quidam in specttla ct in eo viriemus vile iniiium, miseiabile exsilium, lii-
iion in speculo, quiriam in spcculo el non in spe- slemexilum.UndeJob : <Homonaiusriemulierc, brc-
cula. Primi stiut coram Dco el hominibus boni; se- vivivcns lempore, repletur miiltisiniseriis". • Audi
cunriicoram Deoel homiiiibus mali; lerlii coram Dco vile inilium : < Qui quasi flos cgreditur i, scilitet
mali, coram lioininibusboni; quarii coram Deo boni, nalcsdemuliere, <etconlerilur.i quia rcpleturmullis
coram hominibus mali. Piiini excmplo proficiuut, sc- miseriis, <ct iiiinquainineodeiii sialu pcrinanel •*. i
cunrii iniiciunl, lerlii decipiunl, quarti se riespiciuni. Ecceexsiliitni miserabile: <El fugil^eiiluiiibra ", >
Inspeculo suiii,cumsecoiisidcrantiiiierius; inspecula scilicel brevi vivens lciupore. Ec.e habt-s tri-
C-JIIIapparenl exierius. De spcculo dit-iiur : « Oculi slcm ct feslinalum exiliim. El hxc sunt ari huiiiili-
sapicniis in t-apiie ejus *8; idespccula : < Luccai lux talem, unrie: < Quid snperbis, lerra etcinis? Ilomo
veslra coram hominibus *».i De secundis dicilur : ciini moiietui' haeredilabit serpculcs, el besiias, ti
< Vaevobis, Scri!;ae et Pharisaei, qtti tulistis clavcm vermes *'. > Iu tcrtio vidciuus poenas iiifcrui-iim,
scientiae, ncc ipsi inlroistis, nec alios iulrarc pcr- quibus noliis inculil liiiiorein. llae fiuni iguc et gclu,
inisislis '»; • dc lcrtiis dicilur : < Veniiint a.l vos in vcruie, fame, fclore, flagello. Est eliam
vesliiiicntis ovium, intrinscciis aulem siint hqii ra- C
llorror cum tenebris et flammea vincula membrit.
,|:aces"';i rie quartis dicilur: i Ciim oravens, inlra
ctibiculum ttiuiii, el, clauso ostio, ora Palrcm Dc ignc ct fetore : < Iguis, sulphur, cl spiriuis
iiiiim ". i Iiem iiotaudtim qualiior essc specula : in piocellarum, pars calicis corum"; > de vintulis, cl
primo nostram coiisirieramiis iniqtiilaiem, in se- tcuehris.et ge!u:< Ligaiismanibusetpcdihus, miiiiie
ciindo noslrnm conriilioneni, in tertio pa>nas infcr- eiim in itnebras cxteriores : ibi eril flelus ei stridor
noriim, in quarlo bealituilineui coelorum. Primum dentiiim 6*; >de verme : <Vermis eorunt non inorie-
uos trahit.ad lamenlalionem, secundum nos invilal tur, elignis eorum non exstinguetur 6*; < de fame:
ad hiimililatem, leriium nohis incuiit timorem, <Scrvi mei comedcnt cl vos esitrielis'»; > de bor-
quartum nos iiiflainmal ad amorem. In primo depo- rore : <Ubi nullus orrio, scd seinpilcriius horror
iiimus confidentiam, in sccuiido stiperbiam, in lerlio iiibabiial". > Hoc videns merito exclamat:< Timor
audaciam, in quarlo pigriliam. Confirientiam rit-po- niorlis conlurbal me", > elc. Haecviderat Job cum
nunl,qui respicienles pcccala sua virienl quori vane clamabal: < Dimilte rne paululuui ut plangam riolo-
confidiinl in virlute sua, et in iniiltitiidine rioloruiii rcm nieum", > etc. Quaiium speculiiin, qnia iti co
suoj-umgaurient'; habcnl cum Job dicere : < Ecce viriemits coeleslem beaiiluriinem, nos iitflammal ad
noii csl auxiliuin inilii in me".> llem: < Contra n amorem. Videnl enimquod gaudcut in coslis aniinae
(oliuin, quod vcnto rapitur, oslcnriis poleiiliain sanctorum, qui Chrisli vcsligia sunl seculi; ci quam
luam cl slipulam siccam persequcris °*. > Arinm gloriosutii est regnutn in quo cum Chrislo gaiirieui
fuit arbor creaius a Deo, folium quanrio cecitlil (inincs sancli. Itleo<lamanl: < Concaltiiicor metimin-
suggeslionis venlo, siipula ejeclus de parariiso. ira nic, cl in nicdilatione'*,> elc.quia il.i itil.il riecsl
Dc piiino Isaias : < Auferam oruameiila de pc- iis qui Detim diligunt in veritalo. De his spcculis
dibus vestris, el liiiiulas, et specula ". > Perics ditititr qtiori fecilMoyseslabrum aencuinrie spcculis
sunt affeclus uosiri, quibus gratia subtrahiiur aguo- nittlierum, quaeexcubabant ari osiitim labcrnatiili' 3.
cendi peccata. De sceundo Jacobus : < Si qnis Tabcrnaculum esl palria cccleslis, ari cnjus osiiuui,
esl audilor verbi et non faclor, comparabiiur, in- iri esl ingressum, excubanl inulieres, iri esl animoc
quil, viro considcranii vultum iiativitalis suac iu sanclx ; ex qtiarum prxdictis speculis Moyses, iri
"Psal. 96. "Cnnl. i. »'Ibid. *• Eccle. 2. '• Malih. 5. «• Luc. 11. «' Mallh. 17. 60" Matih.
fi. "Job 6. ** Job 15. •• lsa.5. »»Jac. I. *7 I Cor. 15. »* Sap. 7. " Tliren. 5. Psal. 57.
" Job«J. " Psal. 105. "Jobl4. •'Ibiri. *• Ibid. 6« Eccli. 10. " Psal. 10. 68Mallh. 22. «»Isa. 06.
"Jii. 05. "JoblO. "Ectli. 40. "JoblO. " Psal. 38. " Exod. 50.
 557 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VHI. 558
est satvalut de aquit, scilicel Deus sine peccato, A visione, de qua : < In pace in idipsum dormiam et
facit quasi vas quoddain acneum, id est Torte el li- requiescam 8*. > Ipsaegaurient bonore, quibus dicit
vido colore, fleluni indicans; quadrilaterum, quia Sponsus : < Toia pulchra es, amica mea •', > quia
ex quatuor speculis, in quo lavabantur sacerdotes pulchra sine culpa, pttlcbra sine niiseria in soecula.
sacrificaturi, iri esl carnem suam domanles, lavan- Harum formain et sludiumseqtiuntur laboranles iu
lur lacrymis emanantibus. De primo lalcre, id est munrio, ut earum fruantur gauriio. Primi remanent
de memoria peccatorum, et de secundo lalere, id in slerquilinio tanquamimperiti; secundi lentopassu
est de miseria nostrae conditionis, et de tertio, id ambulant tentationibus coiipediti; leriii currunt
est timore gehennae,el de quarto, id esl amore pa- adhuc lamencorruplionibiis inipediti; quarli ascen-
trioc. Haecdicta sunl de ftlia Sion, quoe cst in spe- dunt cum Chrislo a vinculis cari.is experiili. Primi
culaiione. Sed eadem, tit diclum est, languet amore; dicunt: < Sedeo regina el vidua non sum, ei luciuui
languet in defectu, in effectu, in affeclu. In defeclu non videbo ••; » secundi: < Trahe me posl le" ;»
peccati, in effectu boni, in nffeclu Dei. Languct ki lerlii: < In odorem ungucnloruin tttorum currimus
defectu, eo quod dileclum offenderil; iu effeclu, eo "; » quarti: < Sub umbra illius, quciii desiilerave-
quori qtiantum vellet pro dilecto paii non suflicil; in ram, sedi et fruclus ejtis dulcis gutturi meo •'. >
aff.-clii, eo quod riifferlur bealiludo quam appetit. B Primi sunt obstinali, assidue rcspicienles Sodomam
115Primo,languoreIangiiebalqui dicebat :< Om- cum uxoreLol9*, in staluam lapideam induraii;
nia quaefecisli nobis, >etc; secundo languebal,qui secundi erubescentes pcccata sua quaerunt a lergo
dicebal : iQuiri retribuam Domino proomuibus quae Salvaloris, cum muliere sauguiuaria, langere fiin-
reiribuitinilii '•? > Ei Job : <Qui coepilipse nte con- briam veslimenii»»; terlii amore ferventes cum
lerai,- solval niaiium suam el succiriat me " ; >et Maria Magdalena inveniunl in specie horlulani »• ;
Habacuc : < lngreriiatur putrerio iu ossibus meis, et quarti cum regina Saba ingreriienles Jcrtisalem,
sttbier me scateal, ul rcquicscani in dic iribulatio- aiidiiint sapientiam Salomonis ", iri est veri paci-
nis, ul asceudain ad populum accinctum nostrum'». > fici. Piimi excluduiitur a superna solemnitate, se-
Tertio languore Iaiiguebal qui dicebat: <Sitivil ani- cunrii adiiiittunlur momentanee, teriii visitani eam
iiia meaad Deiim vivum, quando veniam etapparebo in frequentaiione, quarli possirienl in assiduilale.
ante faciem Dei7*. > lteiu : < Concupiscil et deficit De primis : < ViaeSion lugcnt, eo quod non siul
anima mea in alria Domini 8°.> Primo languebat qui vcuianl ad solemnitaiein »8; » de secundis :
MariaMagdalenajucensad peJesClnisli.ubi «diuiissa < Bucciuatc in neomenia tuba, itt insigni riie soleui-
sunl ei peccata multa, quoniaui dilexit multuin 81.> „ nilatis nostrac" ; > de lertiis : < Constituile diem
Secundo languebal, qitando ad ungcndum Dominum solemnem in condeusis,> id esl freqiienlalioiiibus,
unguenia couliciebat, et tania sollicitudine ari euiK < usque ari coruu allaris '»», > id est regnum
quaerendum laborabal. Tertio langttet, quaudo in- Chrisli; quarli gaurienl cum Christo, de cujus so-
venlo in spccie horlulani tlicebit : < Titleruul Do- lemnilaie gauJenl angeli el collaudant Filium Dei.
iiiiiium nicuin el ttcscio ubi posuerunleum8'. > Unde lsti sunl quatuor equi, quos vidit Zacharias pro-
lattla la-lilia secuta.esl ctim dicerel Pominus : pheta' : unus eral niger, alius varius, alius rti-
< Maria. >El illa : < Rabboni, quod dicilur Mapji- beus, alius albus. Niger equus designal primus
sier »3-8*.> Ecce ad lempus ejus languor mitigatus qui sunl nigri tentationum rubigine; tertius, qui
esi. Sed hacc amplius languit post ascensionem. rubeus est, designat tertios qui sunt inflammaii
Isli dicititr : < Eccc tu pulchra cs, amica mea, ecce charilate; quartus albus quarlos designat jam can-'
lu pulcbra, oculi lui columbarum 8». > Bis ditilur didatos in corruptione primae stolae. De primis :
pulclira, quia pulchra in affeclu, pulchra in effeclu; < Denigrala esl facies ejus super carbones, ci non
in affcclu diligeudo, in cffeclu operando : diligeudo sunl cognili iu plateis ', > De secundis ait Paulus :
Deuin et proximum , opcrando misericordi;e opera < Expurgate vetus fermentuin, ul silis nova cou-
in proximiim : opera viitutis in se, opera pielaiis in D spersio sicul estis azymi'. >Azymi sunl, quia miuuli
Deum. Item piilchra cst in processu, pulcbra in a crimine. Sed adhuc egent purgari a fennento, iri
excessu : iu processu virlulis.de virtute invirtuiem 8» est ab iinmineuti teiiiaiioiie. Propier lertios aii
asccudcnrio ; in cxcessu meulis, cocleslia conlem- David : <liiflammatumest cor incum el renes mei
plando. Ilein riiciiur ei : < Specie tua el pukiirilu- commutali sunt *. > Propler quarlos dic:u.n esl in
tline tua iiitemle prosperc, proccrie el regna " > te Apocalypsi: < Sttb aliare Dei vidi aniuias inierfe-
in ea huiiiiliando. Proceric in coniemplalione, filias ctoruni, clamanlcs : Usqncqiio, Domiiir, nou vin-
Jerusalem aemulaiirio. El rcgna ari earum pacciu dicas sanguiueiu tiosliiiin ab his qui in lerra sunt.
perveniendo, quibus nunc dicis : Nuntiale dilecto, Et dalacsunt eis singulaesloloealbae*. > Isli suntqui
qttia amore langueo. Ipsae enim jam fruunlur pacis volanl cum Chrislo ad regiiitm.

" Psal 115. " Joh 6. » llabac. 3. 7» Psal. 41. 8» Psal. 83. 81 Luc. 7. •» Joan. 20.
"-"'Ibid. "C.uit. 1. 86 1'sal. 83.»• »' Psal. 41. 8" Psal. 4. 8SCanl. 4. »»Apoc. 18. »'Canl. i.
" lui.l. •' Caul. 2 »'Gcn. 19. Matih. 9. »" Jonu. 20. »7«III Ueg. 10. °8 Thien. 1. " Psal. »0.
M»Psal. 117. ' Ca[> 6. * Thren. 4. 3 i Cor. 5. * Psal. 72. Apoc. 6.
559 THOM,E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 5C0
Adjuro vos,fHiaiJerusalem, si inveneritis dileclum A tetiio : <Gustale el videte, qiiouiam suavis est Do-
meum,ut annuntietis ei quia amore langueo. niinus". » De dilecla, est oberiiens.Triplex esi gra-
[CARJ El iniroriiiciitir in hoc locomulier loquens rius obedienliae: esl ciiim obedieutia qunccxhibeiur
atl mulieres qiiacrenlcs Dnminuin iu sepulcro, rii- proplcr limorem ; esl quae propter comniodilaiem;
rciis : Adjnro vos, o /iiiie ccelestis Jerusalem, si csl qiiacpropier amorem : propter tiinorcm flagelli,
inveneriiisdilectum meum, riiciie ei, quia pro amore proptcrcommodilatem lucri.propler amorem Dei el
ill.us cx riolore passiouis ejns langneo ; illae aulcin proximi. Prima est servi, seciiuda mercenarii, ter-
iiilrodticiiiilur responrieutes ci qiia-renlcs : lia filii. Prima' ex fiiuriiiiiraiione, secnnria ex
Qualis est dilectus tuus ex dilecto, o putcherrima iciindana ctipiriilale, tertia ex c.btrilate. Prima est
tr.ulierumj qualit csl dUectusluus exdilectal quiasic asini, serunda accipiiris, lcrlia canis. Asinus eiiim
adjurasli nos ? non oberiil nisi flagellaliis, accipiier ari doiniiiiim
[Tuo.] Dileclus ex riilecto, Fiiius ex Palre inlel- siiiiniredil esca illeclus, canis vero sequilur rioini-
ligilur, sicul lumen de lumine , Deumde Deo. Sicut num suiim eiiam ab eo percussus ci icpulsus.
eiiim una clarilas et una deilas Palris el Filii, sic Prima fil servus oberiiens iisquc ari fl.>gellicessa-
cst tiiia dileclio, sicut ait Joanucs: < Omnis qui lionem, secunria mercenarius usqne a,1 rcinuncra*
diligit ctim qui geutiit, diligil cum qui ualus o.sl >' tioncni, lertia esi Fiiius Pairi obcdiens UMJie ad
cx eo*. > Eslriilectus cx riiletio, cl est riilecius ex uiorlein "\ Ilem est obetlienlia liona, csl melior,
dilccla, et esl dileclus in dilcclo. Ex riileclo Palre, cst optima. Bona qnaeexbibetiir uiajoii, uiclior q i;c
dc dilecta matre, in dileclofralre. Ex dileclo gcni- pari, opltma qitae inferiori. Prima inriulgetur culpa,
uis aeternaliler, dc dilccia carnem assumens tem- secunda comparatur bencvoleniia, teitia acciimu-
poraliier , in dilecto acdificans lemplum sibi spiri- latur gralia. De prinia Pauhis : < Fili;, obedite p -
tualitcr. Deprimo: < Dominus dixit ad me : Filius reiuibus veslris "; > de seciinria : < Altcr allerius
nicuses tu, ego hodie getuii le '; i tle secunrio : onern poriale ** ; > t!e icrlia : < Subriili csiote
< Verbum caro factuni esi' ; i rie leriio, < cl habi- oiii.ii liiimanaecreatnrue propter Deiim". »
lavit iu nobis \ > Unrie : < Ternplum Dei sancium Ilcm habel dileclus de dilecta, ut sit humilis sc-
est, qttod estis vos". > Si quaeralur qualis esl di- ciiinliiin carnem. Quare se humiliavit ? suuinia
leclus ex dilecio, misericors iiiveniiur et suavis ; cat.sa fnil cjns misciicordia. Ex hac lanien qua-
-de dilecta obediens ei huinilis; ex dileclo gloriosus luor causae surguni, quia huuiiliavit se ut pcccaia
et mirabilis. Deprimo: <Suavis Dominus tiniveisis, uoslra delcrel, ul confusionem liuinanoecondiii nis
cl miscralioiies e]us stiper ottinia operaejus", > rie rclevarcl, ut flagclla iiiferni rcmovcrei, ut doua
secmirio: < Exinanivii semctipsum faclus oberiieus spiiitiialia in via, oclcrna iu pairia nobis confcrrel.
Palri iisquearimorlem", idelertio : <Filitis sapicns De primo : < Deponetiniquilaiem nostram, et pro-
cst gloria Palris ". > Et ipse esl <dilcclus a Deo cl jiciet in profunriuin maris oinuia pecaia nosira"; >
hominibus, cujus memoria in beueriiciioiieesi '*. > de secuurio : < Reformabil corpcs liiimililalis
Miscricorsest, quia misericordiaejiis nos praevenil, noslrae coufiguratumcorpori clariiaiis stiae"; > de
nos toinilaUir, tios sequitttr. Deprimo: <Deusmeiis, lcrlio : < Ero mors lua, o inors; morsus luus cro,
misericordia ejus praeveniet mc ", > dc sccundo : iiifcnic" ; i dc quarlo, in spiritualibus in via :
4 El veritas iuc.i et iniserieordia mca cum ipso '•, > < Ascciulens in alliiiu captivam riuxil capiiviiaicm,
de tertio : < El miscricordia ejus siibseqiietur me deriit riona Iiominibiis*'. i ln patria : < Quod ocu-
omnibus riiebus vilaemea:". > Eccc prinio praecetlit, lus non viriit, uec aurls audivil, itec in cor Iioiiiiuis
sccuudo comilalur, leitio sequilur. PraeceJil, ul asc.ndil, quaepra-paravil Dcus riiligenlibusse '•. >
viain oslenrial; coiiiiialur, uf in via dc lacu miseriae Similiier et nos bumiliari debemushis quatiior cnti-
ct de luto fxcis nos educal " ; subsequiiur, ut in- sis : propicr culpam se htiiiiiliavit Maria Magda-
sidias latronum pracvideat. In primo, bonam volun - lena, jacens ari periesChristi'' ; proptcr conditionis
latem inspirando; in sccundo, peccaia reiiiiiienrio, D miscriam, Abraham cuin diccrcl .*< Luquarad Do-
iu tertio, a lentationihus liberando; imde David : iniiiiini cum sim pulvis et ciuis "; > propier Job
< Volunlalem tiiiienliiiiii se faciet, > pra>paranrio; diccns : < Sil noineii Doinini beiieJictum"; i pro-
< el salvos faciel, i eis pcccaia remiiteudg, <cusio- pier collata beneicia David dicens : < Lau.Iavi el
dit Dotninus omncs diligenles se", > a temaiioni- vilior fiam iu oculis mcis coram Domino,qtii elcgit
btis defendendo. Item dilectus iste cst stiavis in me in regem '*. > Forsitan aidcnlius qtiaeruni
operibus poenitcnli*, est suavis in affeciionum or- dilccli qualiialem, quia lonc auriierant , quod bic
dinalione, esl suavis in siiperiioruni ricguslaiionc. dicitur : < Gloriosus Dcusiu sanclis suis, mira-
De prinio cnini dicitur : < Jiiginii cnim mfiiiinsuave bilis in majestatc sua. > Esl Dcus sanciis suis ono-
est ct onus meum leve »•; » de sccuudo : <0 sa- rosus, est copiosus, est gloriosus. Onerosus dum
pientia, quse ex orc Aliissimi prod.isti", » elc; de cxlrahil, copiosus riiini tribuit, gloriosus dum re-
• 1 Joan. 5. ' Psal. 2. " .oan. 1. • Ibiri. »1 Cor. 3. " Psd. 14i. " Phil. 2. " Prov. '*
' 13.
Ivi-Kli.
45. "I'sil. 68. Psal. 88. " 1'sal. 22. '• Ps..l. 39. " Psal. 141. "Mallh. tl. "Onic.
Ectlcs. "Psal. 55. «•» Pliil. 2. " Eph.-s. o. " Gal. 0. •» R.mi. 15. " Mitii. 7. " Pbil. 5.
,s Osc. 15. " '• I Cor. 2 " Luc. !0. " Ceu. 18. * Job I. '* il Kca. 6.
E[ilics. 4.
 561 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. VIII. m
trilmit. Exlrahil de profunrio viiiorum, tribuil do-- A qui sitiunt sanguincm noslrum ; Joab dicitur adver-
na ciiarisitialum, relrihuit dona vel g&uriia beato- sarius, id esl diabolus. !!•: est satclles David, id
fum. Onerosus peccatoribus, copiosus diligentihus,, esl Chrisli, qnia cjus impcrio ptni.it malos. Itabalh
gloriosus ciiin eo regnaniihiis. Onerosiim sensitt dicitur immensa, hic esl munriits, qui magmis esl.
David cum direret : < Sagiliae luae infixae sunlI 111 tili) diabolus capil dum mutidanos ad se irahil, el
mihi ", > el atlJidil : < Qiioniam iniquitales meae : sicut dictum est, pttnit; ecce onerosus dainnatis.
supergressae sunl capul n.eiiin, sicut ontis graveS Esl qttoque onerosus malis: primo, divina animad-
grnvaiae sunt super mc *a".> Sed cxtrahebal, aitl versione, seciindo in voluptaiis separalione, leriio
cnim : < Eriuxit me rie lacu miseriae et (le lutoi in pflenileiilioe satisfaclione. Primum cnim fil ut
fancis". >Audi copiosutn : < Apcris lu manumi coiiverialtir, scciiiirium ul inunrietur, tertiuin ul
tiiam et imples omne aninial beneriictione '». -> recoiicilieiur. Primtim coinminabalur Doiniiiiis per
Ecce tribuit sicut apostolis : nam tribitil eis clia- propheiam sic : < Percnle manum liiam, et allido
risinalum riona. Aurii gloriosiim : < 0 qtiam glo- pedem Itiiini, quia qui longe sunl, pcste moricnliir;
riosuin est regnmn in quc ctiin Chrislo gaudenli e( qui propc, Hgulnriio eorrucnl, el qui inlua
onincs sancti! > Hic eniin retrihttil, unJe :" < Vosi obsessi fame morientur*v. i
eslis qui permansistis mecum i:i lentaiionibus B Ab Ecclesia longe siinl desperati; propc sttnt cre-
mcis, et ego dispono vobs reguiim". > In dcntcs, se.l criuiinc irrelili; intus sunl itliolaeer-
piiiiio nostram abluil foediialeiii, in sccumlo no- ranles, quia pereuin fame verbi Dei. Priuii iiaqne
siram fiipplel egeslatem, in (ertio nosiram rtiivat peretint pesic dcsperationis, sccuitdi gladio diabo-
viliiaiem : fosdilalem cai-nalis dilcclionis, egesta- licocrieceplioHis,teriii fame praeriicationis. Peslis illa
lcm divinae consolationis, vililalem luiiianae con- figurata est in jEgypliis, qui perierunt vesicis lur-
diiioiiis. De foeriitate : < Sorries cjus in pcriibus gcnlibus'*. De secmirio riicilttr: < Evaginabo gla-
ejus, nec recorriala csl fiuis sui **;> itcm : < lm- dium meiim, interficiet eos manus mea««. > De tcr-
iniinililia tua exsecrabilis esl, mumlare le volui, liis : < Parvuli pciierunt paneni, et non eral qui
ct non es munriata a sordibus luis*'. > De cge- frangeret eis •'. > Esl quoque onerostis voluptalis
state : < Tu riicis : Quia dives sum el niillitis cgeo, separalione. Voluplas eniin : priino apprehenriil,
cum sismiser, et pauper, et caecus, el ntidus, etmi- secundo osculauir, tcnio ampleciiiur. Apprehendii,
scrabilis *'; > de vililale : <Vide, Domine, ct con- diim niunrii gloriam scnsihus noslris pr:csctiiat:
sidcra quoiiiam facia sum vilis *'. > Igitur oner*- osculaliir, dum desiderio iiiflnnimat; aniplectitur,
sus est ul iiiutel fueiitalcin in iniiiiriiiiam; copiosns, dtun desirieranlem illaqueat. llaec enini iria iuve-
ui icnict egcsiaiem in abumlaiiii.im ; gloriosus, m r. nis in illa stulia muliere Saloniouis •*. Ail eniin:
convertai viliiatem in gloriam. Prinio ergoxpiihus < Apprehenriit juvenem. > Ecce priniuin. < Etdc-
sit onerosus vitleamiis : est oncrosiis daiunaiis, est osculalur eum. > Ecce secunritim. < Dcsirierniis
onerosus nialis. est onerosus justis : damnaiis ad fruanittr amplexibus. > Ecce leitiuni. Esl ciiani,
iciei-iiaiii afllictioiicii), malis ad correctioiiem, bonis onerosus poeniieniiae saiisfactione. In ca enim fer-
ari gloria: augiiieiitniioneiii. Piiinorum esl onus Ba- rum scinriil, ignis coinbtiril, ptilvis corrodil. Fer-
bylouis", quod tlicitur confitsio; sectinriuin onus rum scindit ilerati peccali cicalricem, ignis com-
/Egyptt ", quod dicitur lenebra;; terlium oiius ju- buril pravae rieleciaiionis fliienlem bumorem, pulvis
ineiiioriiin Auslii *«,scilicet Spirilus sancti. In pri- corrodil invcierati peccaii putridam carnein. De
n:o: < Unusquisque onus suum portabit*'. > Unde primo: < Keges eos in virga ferrea •'. > De se-
dicebal Pharao : < lte ad onera vestra *»; > de se- cundo: < Quispoierit habilare de vobis ciim igne
cunilo : < Cibaria et virga ei onus asino *'; > inde devorante «° ? i De lerlio : Ponet in pulvere os
Apostolus : < Alier alterius onera portate"; >rie suiim si forte sil spes •*. > Hunc pulverein apposuit
tertio: < Jiigiim eniin meum suave est el onus Cbrislus quando Lazarum qtiatridiiannm susciia-
ineum leve *'. > vit. Aii enim: <.Confileor libi, Pater;> pro ama-
... Nam leve fil quod bene ferlur onut. D I riludiiie t iiifrciniiit spirilu, cl lacrymatus esi, > et
Damnaiis cst onus, scilicet afflictio fiagcllationis oravit: < Gralias ago libi, Paier, quia sempcr mu .
corporeae, vermis conscieutiae, despcratio veniae. audis ". > Ecce quomodo esl onerosus peccnio-
Hoc eslquod Joab, qtiando cepit civilalem Rabalh, ribus. Esl quoque onerosus sanclis. lloc virilitcr.
fecil transire super homities civiiatis illius iribu- agendum est, nam poeia ait* 3:
las, ei irahas, ei carpeuta ferrala ". TribuUe iclu
j-crc tiunl, irabae dcutibus punguni, carpeuia ossa Sustineas ulonus, nitendum eslvenice recto:
conteruni. De qiiibus: < Super tribus sceleribus Nam flecli nervos si paiiare, cttdes.
Daiiiasci, et saper qtiatnot non convcriain eum, Hoc onus si miiltiim habel amaritiidiuis, multiim
i|iiia iriluraveriiiit in plausiris ferreis G iaad ". > babet et consolationis. Jiigum eiiim Clirisli suavc
Daaiascus dicilur potus sanguinis, scilicel daemones est, onus ejus leve «*. Habet quippe amaritudinem
*»Psal. 37. » Ibid. " Psal. 39. *8 Psal. 144. •• Ltic. 22. *• Thren. 1. »' Ezecb. 2|. " Apoc. 3.
« Thren. 1. ** Isa. 13. *• Isa. 19. *» Isai. 50. *7Gal. 6. *«Exori. 5. *• E«cli. 53. '» Gal. 6.
VMaith.ll. "IPar. 20. «' Amos 1. •* Ezech.6. "Exori. Q. •• Exori. 15. *'Thrcn.4. "Prov.7..
n Psal. 2. " Isa. 33. " Thren. 3. " Joan. H. " Ovid. " Malth. 11.
505 THOM.-ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 561
iu tordc, m matiibus, in orc. In ore, duin Chrisli A Esl cl gloriosus : gloriosus in seipso, gWiosus
passiones aliis prjedicanlur; in mnnu, dtnn exem- in Filio, gloriosus itt sanclo. In seipso per impo
plo propriac passionis nlii nd mnriyrium invitanlur; riiini, in Filio per oflicium, in sancto pcr obsequium.
in corde, dum Chrisli passiones interitts revolvun- Per imperium niajestalis, per oflicium quoil imple-
ttir. De primo : Labia illius stiltanlia myrrham vit infirmitatis.pcr obscquium quod exhibiiiisaiictus
primam. De secundo : Manus mem dislillaverunt in nperibus. Ad primum : « Tiniebunl gcnles nomen
myrrham, et digiti mei pleni myrrlia probatissima. inum, Domine, et omnes reges lerrae gloriam
I)e lertio : Fasciculus myrrlias dilectus meus mihi, tuam ". > Ilem : < jEdifieavit Domintis Sion, el
inter ubera mca commorabitur. Ecee amaritiido in videbilur in gloria sua '«. > De secttndo : < Filius
liiyrrha, consolatio in fascitulo, scilicel qnia par- sapiens gloria palris '*. > De lertio : <Glorificate
vus. Audi amariitiriiucm : <Sancli Imlibria el ver- et portale Dominitm in corpore veslro 8». > Audisti
Iiera cxpeni, instijier et vincula et cnrceres *". > onerosum , audisti copiosum, attdisti gloriosiim.
Amli consolattones. < Si coram hominibus lor- Videamus Domintimsedentem sttpcr solium excel-
nicnla passi siint, spes illorum immnrlalis est i:i siim el elevatum 8I, el sanctos ad solemniiatem
seternttm. > — < Ettnles ibanl ct flebant, millenlcs occurretifes, ul videaut majestntem Triniiatis. Unde
«einina sun. Venieiites auiem venieiit cuin exsulta- canunt: <In principio crat Verbum8*. > Vcnii
lione, porlanlcs manipulos sitos •'. > Inde in lege < mnlicr amicla sole el luna sub pedibus ejus 8«. >
ilictiini csl : < Offerenlcs Domino primilias fru- Beata Virgosplemlida sole, quaepeperit. Indeei can-
gum veslrarum, deferclis manipiilum ari sacerdo- lamus: < Felixnamquees.sacra VirgoMaria, elomni
lem, qni levabii fasciculum coram Domino, m sit laude dignissima, qttin ex (e orlus esl Sol jusliiiae
pro voliis •', i elc. Eccc onerosus sanclis. Christits Deus nosler 8*.>Sequuntur aslra niatiilina,
Sequilur quomodo copiosus esi donando. Dat jiibilanlcs filii Dci, scilicet angcli in chharis au-
cnim lemporalia boun, dal spiritualia, dal acterna. reis laudantes Regem el dicciiics T~<Sancius, San-
Tcmporalia quibiis stistt nlamiir, spirilualia quibus ctus, Sanclus ", et sanctum Dominum laudant
adjuvemur, acterna quibtis bealificemur. Primuiti omnes angcli diccnles : iTedecet lausel honor.Dc-
ne caro deficiai, secundum ttt spiritus proficiat, mine 86. > Oceurrunl et prophelae qui spiritu in-
lertium ut gloria uobis snllicial. De prinio : <Qui ebriali, viam Regi paranles sub scrmonis involucro
dat jiimenlis e^cam ipsorum, cl pullis corvorum futurum nuntiaverunt, offerunlqiie Regi librum
invocaniibtis eiiin 6S.> llcm : < Qui dal escam omni signatum septem signaculis aperienrium "'. Unde :
caini ". > De sccundo : < Asceiitlens Chrislus in C <Inler nalos mulierum nos surrexil mnjor Joaime
altiiiii caplivam iluxit captiviiatem, rieriil dona Baplisla «8. > Apparet et corona stellarum duodc-
bominibus 7°. > Dc terlio: «Gialiain el gloriam cim, scilicel apostoli. Qui simplicitate columbina
dubit Dominus " ; > el: < Dedisii boeredilatem ti- astuii, rore coelesti mundi artditalem impinguave-
inenlibus noinen luiim, Doininc ". > ltcni, riat runt. Unde : <Qui sunl isti qui ul nnbes volant,
Filium, dat Spiriium saiicium, riabil seipsum : Fi- et quasi columbaead fenestras suas «'? > Ecce cum
lium, II1 sil dux in praelio, Spirittim, ttl dirigal vexillo purpureo marlyrum chorus, qui malogra-
consilio, se pro prnemio : riux in praclio, ul ipsum natiun portames, grana roseo colore rulilantia
adregnuin scquamur; Spiriium ut riirigat consilio, Regi propinant, rejecto cortice ; quippe <*qui ve-
iit per ipsuin rie iribulalionibus ccnsolemur; se, in nerunl ex magna tribulaiione et laverunt stolas
regno ut cjiis visione fruamur. De primo : < Puer suas iu sanguine Agni»°. > Sequilur urna aurca, iri
natus cst nobis ". > De secuurio : <Rogabo Pa- est confessores exterius per bona opera lucentes,
trem, el alium Paracletuin dabit vobis Spiriium intus liabenles nianna, id est dulcedinem devotio-
veriiatis '*. > De lertio promisil : < Ero illorum Do- uis, tabulas inlelligentiae, virgam disciplinae. Unde:
ininiis in perpeluum '*. > De bis iribus dicilur ange- <Sini lumbi vestri praecincli et lucernae ardenies in
lo Pergami : < Qui viceril, dabo illi manna abs- manibits vestris ". > Ullimo offeruntur Regi virgi-
conriiium , > iri esl Spirilum sanclum, < el dabo nes, qui non inquinaverunl vestimenla sua cla-
illi calculum canriirium, > id est Christum in carne mantes : Leciulut noster. floridus, in quo requiescat
munda n pcccatis, <et super calculum nomen no- fios campi et tilium convallium. In Maria ergo Deus
vum scriplum, quod nemo scit, nisi qui accipil '«,> habet hospilium, in angelis obsequium, in prophetis
iri esl Paireni qui esl super calculum : quia Pater speculum, in aposlolis praedicalionem, in mariyri-
najor est Filio secunrium liumanitalem. Novum bus passionera, in confessoribus disciplinam, in
eiiiin cst quod Paier sit in una persona Dei et bo- virgiiiibus vilae munditiam. Ex dileclo fuil glorio-
miiiis, scilicel Paler in Filio conlerrninalo, quod sus et mirabilis, nunc geniibus et Judaeis, nunc
noii iiuelligeinus, donec accipiamus. Ecce co- apostolis, nunc angelis. Prinium miraculorum ex-
piosus. hibilione, secundutn in resurreclione, lerliuin in
•» Hebr. II. •• Psal. 125. 67 Lev. 23. 6SPsal. 140. •» Psal. 133. '• Ephes. 4. " Psal. 83.
"Psal. 60. " Isai. 9. 7* Jonn. 14. 7» Snp. 5. '« Apoc. 2. " Psal. 101. '» Ibid. " Prov. 13.
••ICor. 6. 8'Is.ii.6. 8*Joan. 1. 83A|ioc. 12. 8*In oific. B. Virg. »»Apoc. 4. 86lbid. »7 Apoc. 5.
•» Maith. II. 8» Isa. 60. °» Apoc. 7. »' Luc. 12.
 SC5 COMMENT.IN CANTICACANTIC. - LIB. VIII. 566
ascenslone. De primo dictum csl: < Viriimus mi-i- A oculo, iion offerat sacrificium *. >Alhiigitieni habet
rabilia hoilre ". > De secttnrio : < Mirabilis faciaa in octtlo qui saeculatia libenter exterius con-
cst scienlia lua ex me ". i De terlio : < Viri Gali- i- templalur, ei inlerius deleclalur. Inrie c>t qnod
laei, quiri admiramiiii aspicicnles in coelum'*?i bubo, quia tiimiam babel albedinem in oculis, iu
Qualit esl dV.ectusluus, quia sic adjurasli nos? die videre non polest. Asecundo nos absterrct, cmu
JCARD.]ACsi dicanl : 0 pultiierrima mulierum, 1, in Evangclio vocal bypocrilas sepulcra dealbaia '.
quae amore riilecti tui succcnsa, sic arijurasli nos, 5, Ad lerlium nos inviiat Salomon dicens : <Onmi
respourie nobis quam sil amabilis, quam sil riesi- i- lempore sinl vcstimenla lua canriida, el oleum de
ilerabilis, qiiam sit speciosus in utraque nalura, et 3t capite tuo iion (leficiat*. i Hoc suinus cantlidi, seri
indica nobis qualis esl dileclus luus ex dileclo, qua- i- laiiien ab co quandoque cadimus, ei Christns iu
lis csi, sciliccl in deilate, seciindiini quam ex Pa- i- via, sed sine casu. De quarlo : <Dalae sunl e':s
tre, ut riilccius ex dileclo, el illuri ctiani indicaa singiiloestolae alboe'. i Ilcm in eodem : < Qui vi-
qualis csl ilileuus luiis s.ciinduiii decorem huina-i- ceril, dabo ei calculum candidiim ». > Scd candor
iiitaiis nssuinpiae, quihus illa respondet : isle sine rubore esse non debel, ul jiicuiidius
Dilectus meus caudidus et rubicundus : electus ex x nileai, ul caiidorem virlulis infyrmct fcrvor cha-
mill.bus. B ritatis.
(THO.] Candidus, quia <in carne apparens pec-,. Seri esl rubor cocciueus, esl roseus, esl purpu-
catum non fecil, nec invculiis esl riolus in oree ress. Coccineus est ardenlior, roscus jucuudior,
ejus •*. > Rubictinrius, quia < lavit nos a peccatiss purpureus preliosior. Coccincus ardentior, quia
nostris in sanguine suo •*. > Et bcne primo cap- ignem imilatur, roseus jttcundior, quia uiroque,
didus, deittrie rubiciindus, qtiia primo mundus aa scilicet candore et rtibore miscelur, purptireus
saiiguiue peccali venil in iiiuiidum , deinde suaa pretiosior, qttia ejus claritale regia vcslis honora-
passione crucnlus exivil de iuundo. Eleclus ex mil- lur. ln coccinco designalur ardor lemporalium
libus, quia iiiius ex humano genere, per quein n passiomtm, in roseo virlutum candor mistus amori
iniiiiiliis reconcilietttr, assumpius esl a Deo. Hicc superiiorum, in purpureo regia dignilas marlyrum.
snliis mortalium riignus fuil auriire riecoelo: < Iiic csl,l De primo ait David : < Igne mc cxaminasti sicut .
Filius mcus dileclus in quo niibi beuc compla- examinalur argenlum '. > De sccundo : < Ju-
cui »7, > id csl, in quo nihil vitii quod me offende- :. ciuidilalcm et cxsiiltaiionem ihesaurizavil super.
rci, cl oiitne pondus virlttiis in quo gaudcrcm in- emn ». > De lerlio : Quia pro Clirisii amore sangui-
vcni. Unrie in Ecclesiasle: < Virum de mille unumn nem suum fudertinl, idco cum Chrisio rcgnabiiiij
reperi'». > Christiis candidus fuii de Virgine, ru-'- ^ in aelernum '. Item : <Fecisii nos Dco in sangiiiiiy
bicundus rie cruce, elecius ex millibus a Palre. luo regnum et sacerrioles '«. > Unde : < Vos.aulem
Cauriirius de Virgine, quia de ea naius esl < q»ii genus electum, regale sacerdolium ". > lu dt.-sigua-.
peccaium non fecit , nec inventus est dolus in oree tione primi fuit Chrislus iu passionejua vcsiitiis
<jus ". i Rubicundus in cruce, per qtiam diaboluss cblaniide coccinea, unde diclus esl rubicuudiis; iu
tst viclus, el mundus Chrisli sanguine redem- designatiooe secuudi apparuit angclus ad sepul-
ptiis '»». Electus de millibus a Palre, qui sohws crum in rubeo el candido colore ; < eral enim
diguus essel aperire librum et solvere septem signa- aspeclus ejus sicui fulgur, ci veslimenla ejus sicut
cula ejus '. In primo venil sine peccato, in secundoy nix.". > Erai enim in eo rubor propter charita-
uos lavit a peccalo, in lerlio oslendit qttibus insi.ru- lem, albedo propter puritalem; horum mistura
meniis.id eslsacramentis,noscusiodiamusa peccato. facit jucuiiditalcm.Seri ul haec mislura fieret, Cliri-
Per primum nos docet ut simus candidi, per iitun- slus iti passione non solum coccino, sed alba vcste
diliam puritaiis; per secundum ul simus palienless induius legitur. Fuil quoque vestilus purpura ", ut
ex fervore charilalis; per lertium ut simus finiii; dignitas quam apud Palrem posl ascensionem susce-
in fide cogniiione veritalis. Notandum quod qua-. jn pturus erai, et suis martyribus cum regio honorc
tuor sunt candores: primus plianlasiicus, ul incan- erat tradilurus, in illa purpura plene cxprimerctur.
tatorum; secundus supertkialis, ul pictorum ; ler- Dicilur dileclus electut ex miltibut, sed eleclus
lius innalus et in subjecto mutabilis, ut hominumi etiam ex denariis, ex centenariis, ex millibus, i.l
qui frequenter nati candidi, muiantur in nigrum ; est ex omnibus perfeclus. Isli enim tres numeri
quarlus innatus, sed non a subjecto polest sepa- triplicem designanl In Ecclesia perfectionem. Iu
rari, ut margaritarum. Primus esl vanilas mundi ini denario perfeclin virtutis, in centenario virgiuita-
mundi amaiore, secundus est hypncrisis in simula- lis, in millenario intelligenlioe veritalis. In denario
lore, lertius est virlus in religioso, quartus estt csl perfeclio virlulis, quia ex binario et qtiina-
claritas in bealo. A primo nos prohibet Moysesi rio mulliplicaiur, quae sunt septem virlutes. Haec
cum diceret: < Sacerdos qui habet albuginem ini esl prima perfeciio, quia dcnarius primus limes est

«' Lttc. 5. " Psal. 138. "Act. 1. »» I Petr. 2. »• 1. " Matih. 17. •» Eccle. 7. "IPelr.
Apoc.
2. "• Apoc. 5. ' Ibid. ' Lev. 21. » Mailh. 25. * Eccle. 9. » Apoc. 6. • Apoc. 2. ' Psal. 65.
.• Eccli. 15. ' Ezech. 55. '• Anoc. 1. " I Petr. 2. " Matth. 28. " Apoc. 17.
 &W THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 568
in nutr.eris. ln cenlcnario esl perfeclio virginiiaiis, A jitmenta in corrie stio ". Pcr pnssionem nos rccon-
quia transil a lacva in dextcram, niinieranrio omnes ciliavit Pniri, quia se off rcns in cruce, expianrio
jiincturas el sumtnilaies in snperficie sinisir.-E ma- pro nobis realiiui, noslram supplevil pauperiaiem :
ntis, per quinarios, el sic iil.imtts qitinnrius com- < Ernmus enim nnliira lilii ir;v*'. > Per riescensiiiii
piitabilur in dexlera. Hic enim virginitas bevnm, id ari infcros, absolvil juslos a polesinte lenebrnrum,
esl mundi solliciluriinem fugiens, dexiciam, iri est tit viilcrenl Pnlris faciein < sedcnlcs in lcucbris et
angtiorum viiain appctii. Hic eiiim ininicrus ninl- iimbrn mortis **.» Per resiirrec.iioneiii homiiiem
tiplieatur ex dcuario, quia inanis csl Virginitas, si laclificavii, quia cerlificavii qttod corruplibile hoc
iioti sit fundaln virlutibiis. In millenario esi psr- induel incorriiplclam, cl mortale hoc iiumoiialiia-
fectio inlelligcndae veritaiis. llic miiliiplicabilnr lent *».Cum sit < om-.iiscaro feniiiii, el omnis gloria
ex ilenario et ccnlenario, quia viriutum forliiurio cjus qttasi fios fcni 3°. > Per ascensioiiem suam
<-l intintlitia castilaiis ari iiilelligei:dam veriiatem spem fecit nobis crcJenlibtis reverlL-nii ab hoc ex-.
supernorum necessaria es',. Cui dileclus isle esl silio ad pntrinm, qui < fiilurnm inqiiiiiimis, > quia
cleclus ex denariis, qni non solum viriutiim hnbel < i\pn hubcmits hic niaiieiilcm civiiaiem ". > Pcr
perfeilionem, sed ciinm Dominiis viriiitum dicltis iiiissionem sancii Spiriius nos crudit ad Veratn
<'St. Unde : < Dominiis virtuiuin ipse est Rex glo- B disciplinaiii, el iiitelligentiaii) , et jnsiiiiae amorcm.
ri;i'n. > Esl eliam elecius cx centenariis, quia non <Spirilus cnim sanclus disciplinaecffugiei ficliim, et
solttin perfcctusex virginilale, seri cliath natus csl auferet se a cogiiatioiiiliusqiiacsiinlsineiiit^lleciu.et
de Virgine. Unde: < Eccc virgo concipiei et pariet corripieiura siipcrvenienie iniquiiale "".»lsia sigilla
liliuin '». > Esl quoquc elcctiis ex millibus, quia sub seplenario iiumero coiiiincniur qui est virgo
noii solum pcrfccius inlelligentia veritalis, sed di- numertis, quia iufra pi-imum liniitem solus esl, qui
cilur ipsa verilns. ncc gignil ncc gignitttr, id csl ncc alium mulliplicat,
117 Unrie : < Egosiimvia, ycrilas et vita18-"; > nec ab alio niiiliiplicalur : dcsignans quori solus
ileui: < Yiilimus cum pleuiim gloriae et vcritatis. Clirisiusvirgo et de Virgine iiaius, tligntis fuit ea npe-
Et de pleniluriiiie cjus oiiincs accepimus ". > Et rire.ltem senarium qui primuscst perfecius uniiale
irieo dignus fuit aperire librum, et solvere seplem supcrat, qttia solus Clirislus omncs perfcclos jusii-
signacula cjus ». quae stint : nativitas, baptismus, lia supcravil, cl irieo liiit eleclns ex millibus, ul di-
passio, desteasiis a.l infeios, resurreciio, ascensio, gtius essel aperire signactila **. Vel sic : iu Apoca-
saneli Spiriius missio. Clausa sigilla erant prophc- lypsi legilur : < Ex tribu Ruben, duoriecim milUa
l a; obscitroc, in qiiibus haec lalebanl; liber quem signali '*, > el caclera quoesequnnltir. Ex omnibus
hpcruii, Sci-iplura qiiani implevil. Naiivitas la- C millibus filioruin Isracl, solus Christus rie Iribu Juda
lebat sub boc signaculo cap. iv Malacbiae: < Orielur esl electus, qni apcrirel sigilla isia quibus is'i si-
•vobis tiiitcniilnis iiomen iiieiim sol justiiiae. i Ba- gnali eranl, seri adhuc clausi. Prinnini sigilliim,
jiiisiniis, sub isto Zachariae cap. XIII: < Erit fons scilicet nativiiaiis Chrisii, nobis aperiltir, si ptieri
palens domtis Daviri, > el : < Habitantibiis Jeru- illiiispiiriiaicin et siiuplicitalem sequiimir. ut si/niis
saleni iti ablutioiicm peccaioris cl meiislruata*. i sicut modo gcnili infanles ralionabile, sinc riolo, lac
Passio sub isto Isaioc cap. LIII : < QuasPovis ad oc- concupisrcnies **. Sigillum bnplisini nobis aperitur,
cisiouem tlticttts est, ct qtiasi ngnus coratn lomlente si per confessionem peccnla noslra lavamus, ut
te obmuicscil. > Descensus ari iuferos stth islo Oie.e scilicct confiieamur alterulrum pcccala noslra, ct
»ap. XIII: <Ero mors tua, o mors, morsiis luus ero, oremus pro invicem ut salvemur '». Sigillum pas-
i ferne. > Rcsurreclio sub isio Jutli: uni cap. xvi : sionis nobis aperitur, si rie peccaiis in coiifessione
< Dormivit autem Sainson ttsque atl meriium no- lolis per asperiiatem pocnilenliie salislaciamus, ut
nis, >et: < Surrexii. Samson rie civilale Gaza media carnem noslram cuin vitiis el conciipiscenliis cru-
nocte, et lulit porias civitatis. > De ascensione, cifigamus' 6. Sigillum (lcsce.nsionis ari inferos nobis
Daviri: < Asccndit Deus in jubilaiione el Dominus n aperimr, si infemi poenas s*pe reinemoraiiies sol-
iu voce tubafi*».> Missio saucii Spiritus sub isto liciie nos custoriimus ne in lenlaiiones el laqueum
latebat: <Einiite Spiriium luum ct creabiintur ".» riiaboli incidamus ". Sigillum resurrcctionis nobis
Ilis sigillis per Filitim stium salutavit nos Paler qui aperiiur, si relicla sceculari conversaiioiie, moriui
manriat salules Jacob". Filitis enim carnem assu- iniindo Deo vivamus, ut depoiienles veierem lioini-
menrio, reparavil hominis dignilatem, qui per la- iiem cum aclibus suis in noviiaie vit;e ambulemus 88.
lisittn primi homihis *' < coniparalus est juinenlis Sigillum asccnsionis nobis apcrilur, si Cbrisio
insipientibus, et similis factus est illis **.> Per inhacreiiles quaesursum siinl qiiaeramus quae suisiiin
baplismitm hominis lam nclunlis quam originnlis sunlsapinmus3»,ulin hacpercgrinaiione solocorporii
culpoe lavit ini|)uiiia(ein, cujus jusiiiioc ernnt qunsi conslitiiti, cogilatione cl aviditaie in illa aeierna pa>
paiiniis menstrtiauc *•, quia coiiipulriiertitit quasi tria coiiverseinur. Sigillum missionis sancti Spi-
,v Psal 23. "Ki. 7. " " Joan. 14. ,8 Joan. 1. » Apoc. 5. 5»Psal. 46. " Psal. 103. " Psal,
43. " Ccn. 3. ** PMII. 48. *« Isa 64. *6Joel. 1. *'Eplfs. 2. »8 Psal. 106. " I Cor. 15.
" I P.-!r. I. " llcbr. 15. "* 1. *« Apoc. 5. " lbi-1. •* I Pctr. 2. " Jac. 5. 3S Gal. 5.
»' I Tim. 6. ss Cid 3. " P.dri. Sap.
 569 COMMENT.IN CANTICA^CANTIC.— LIB. VIII. K70
ritus nobis aperitur, si chnritas Dei difiusa est ini A conirahit pallorem, cx secundo varium hnbet colo-
corriihus nostris, pcr Spiriium sanciiim qui rialusi rcm, in lertio quasi sol cx se nativum habet splen-
est nobis *», ul riiligaiitus Deurn plusqiiatn nos, idI dorcm. De primo : < Posieriora dorsi ejtis in pnl-
csl cx tnto corrie, cx tnin aiiima, cx loia menie ell lore niiri ", > qnia < cxinanivit semetipsiim no-
proxiiiium sicul nos*1. Solus itaque Christus aperil1 slram nsstimctts morlalilaten) ". > De scciiiulo rii-
li iritiii torriis, ul h.ec iniclligaiiius; solvil signacul.ii ciiur : < Iris in capiie cjus", > piopler coloruiu
ul faciamus. varioinieiit. II ihet enim riiborcm nuri, iri cst riivi-
Ditectus n.eut candidut el rubicundus, electus ei' niiaiis. Virorem gemmae, iri esi jam glorificaiachu-
miilibus. m.iiiiiatis. De lenio : < Ftilgebiini jtisti sicut sol
|C\RD.1Ac si dicat : bilccltts meus ranriore riei in regno Palris eorum «», > qnasi ex claril.ve riivi-
lalis cst piirissiiniis, el sftciiiiriumhiimaiiilalcin ru- nil.ilis. Iu pritno est niiriin boituiii, in .secitntlo
bct ii sangiiine pnssionis : ipse esl electus ex mit- mclins, in leriio opiiaium. Noa quia in se grarius
libus innqiinin<speciosus formai et speciosus < prse aliipios rccipinl. seri quia in i obis variis cffeeli!:us
fillis liomin.im**, > quia sicul dicil Jo!) : < Nescil iinbis proficinl. Piiinntn lionuai fnit cmii se nigenlo
honio prciiiim ejus *'. > Coiisci|nciiier oapul dileeli noslnc hiiiniliiaiis iniiiigcns, lucc graiiiu suae lc-
sui destribit, et iiicmbra, ct rcspondit malcr Do- l> iicbr.is noslras illiiminavil'*; qui crainus aliqiinnrio
niiui quaercniiliiis, dicens-: leiiciironiiiiuc nulein lux iu Domino•»'. Seciiiirium
Capul ejus aurum o,tiininn, coma' ejnt sicut elala; inelius est, quia in moriiim suae rcstirreclionis <rc-
pttlmttriim,uigra; qansi corvus: ocnli ejus sicttt co- formabit coi-pus humililalis nostric, toiiligiir.itiim
tumbtvsuper rivos aquarum, qua; lola: sunt lacte el corpori claritaiis stiae". > Teriium cst opiimum,
resitlent juxta fluenta plenissimn. quori tam inacslimabilisesl clarilalis cl p.ilclnitii-
(THO.] Dicil Aposlolus : < Caput mulieris, vir; riinis, ut cini augeli ciim assiilue virieanl, ninpliiis
caput viri, Christiis; capul Chrisii, Dcus **.i lloc desirierenl in euin prospicere '•. Unilc Domiuus :
capnt est aurum optimum,quia sicttl auruai caelera < Clarifica mc, Patcr, apud lcnieiipsiim claiitale
metalla excellil, ita summa Divinias omnibus quae qiinm habiii priiisqiiam mtiiirius fierel ". >
fecil praecellil. Coma; illiits elalis palmarum nssi- Mor.ililer, boc triplex aurum csl itt lionine : pri-
miilaiilur, id esl c"alcrvaesanciorum quae dulcerii niuni cst boiiuni, sciliret riisciplina iu cxteriori
ncin supcrn.-crciribiiiionis cxspectairt, unrie : < Ju- hnbiiti; seciitirium meliiis, sciliccl puritas ainoris
sius ul palma fiorebil*'. > Iiae com:criiciintur nigrce in affcclu; lciliiiin opiimum, scilicel sajior coclc-
quasi corvus, quin, qiiamvis de misericonlia Dei p stiiiin ciiin inlelleciit. In ligura primi, iu Oanicle
supcrnaiii diilceriinem exspeciant, ex se lanicii se cst visus angclits pra'citiclus renes auro obryzo •*.
esse nigros, iri csl peccalores el inriignos, fatcniiir. iu Apocalypsi ", in li/ura secuurii ari iiiaiuniillas
Octtli ejus sicut cotumba: riicuiilur prnpier riona ciactiis aurea zona. In figur.i leriii in coricni '•
Spiritus saurti. qui per coliiinhain tles guaiur, iinric vistis angeltts : < Et corona auren in ca;iile cjus. >
Joaimes viilit agntiin hahenlein cornua seplem , Ilem in ligura primi , arca Doiuiui foiis erat deau-
(juoilexponil sic : « Qui sunl scptem spirilus missi rala; in ligura sccunrii inleriits; in ligitra tcilii
in uuiversam lerram **,> id csl septcm doua Spi- iitlus erat urua nurea, habens maiiiia, iri cst su-
r.liis sancli. II» resident sttper rit-os aquarum, pcrnorum riiilte.iiiieii): ei tabiil.isTestameiiti *', sci-
quia quiriquid oculi spirituales in se macttlae de- licet inlellccliiiii coriiniriem. Piimum plangii Jere-
prehciidunl, aqliisgratiae spiiilualis ablutint ; vel niias in filiis Isrncl peperisse, dicens : < Filii Sion
resident jttxla fluenla plenissima, qttia per graliam inclyli ct nmicii auro puro, quoinorio rcpuiaii suitt
Dei, diaboli dcprchemluiil machiiiamenia. Qua; loltc in vasa lesiea 61?• De seciimlo in Apocalypsiaugelo
sttnl lacte, quia alimcnto simplicis doetrinae St-ri- Laodiciac: < Sunrieo libi ui cmas auriim igiiiium
piiirarum vidcnies peccata sua ab his abluunttir ut purum ul locnples fias63.i Iieni de lertio Jercmias:
siil niiindi. Capul riilccti, id est Christi, auro com- < Qiiomodo obsciiraium esl nuriitn , mulntus csl
D
paratuui, est divinilas; comaeejus elaiis palmarum color optimus6»? i Priimtm Iticet oculis alienis, se-
collalae, tiilcliuni ex co peurietis unilas: oculi ejus ciinriuni propriis, lerlium riiviuis. De primo accipil
' d lecli coltiiubae,divinnrum unilas el
inlelligentiitm proxiinus ut < a malo declincl6», i in sccunrio viricl
puritas et simpliciias. De primn : < Caput Christi, in seipso homo ul Crcalori se incliuet, in lertio
Dcus *'; > de sccunrio : < Capillus de capile vcslro < habet Filitts homiiiis ubi cnpiil rcclinet ". • Ibi
noii pcribil **; > de leiiio : <Pulchriores siini oculi enim <fecit sibi Salomon reclinatorium uurcum",>
cjus vino*'. > Capul aureum aliquanrio arimisccltir in quo rcquiescal ipse. Ex hoc capile tlepenrient
nigento, ul fiat elecirum; aliquando gemmaecon- comae, iil.esl fitlcles sequenics capct siium obc-
jmigiiur, ut fial ornamcnliim; aliqttanrio per se dienrio, quae similes iliciiiilnr elatis palmarum, id
poiiilur, el esl cx sui ualura prcliosum. Ex primo esl ramis vel palinis iu altuin elatis. Quatuor euim
•• Rom. 5. *'Mallh. 22. *»Psal. U. *3 Jnh. 28. »*I Cor. 11. " Psal. 91. *« 5. »'I
*» *• «• «' •' " Apric.
Cor.il. Luc. 21. Gen. 49. Psal. 67. Phil. 2. Apoe. 10.«• M.iilh. 13. »* I Cor. •*.
»»•«0111.9. •« Phil. 5. »• I Petr. I. «7 Joan. 17. »• Dan. 10. " I. 14. «' Hebr. 9. "
Cap. Cap.
Threu. i, 63Apoc. 5. " Thrcn. i. " 1 Pcir. 5. 6» M.Uih. 8. »' Canl. 5.
5T1 THOMiE. CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 572
hnbet palma in quibus enm dcbemus imilari : A , bilratiis est, quanrio voluil essc sicut Deus". Ca-
inferitts enim habct aspcrilalein, siiperius lc- riavere quoque pastus csl, quantlo voliintalein im-
nilatem. Infcrins truncus cst gracilior, siiperius plevil erietulorie ligno vclito •'. TJnriede immcriali
est grossior. Temporalem enim vilam quae infcrior cariavcr faetits esi, iri est cnro dnia verniibus. Vo
i-st, riebeimis agere ir<nsperitnie poeniientioe; spi- rcm habtiil lurpcm ct riilnioriam, qiiaurio coniikri
rilualem qttae superior esl in morum lenit.ilc. Item (lislulil : qiinndo sc excusavit, riicens : < Mulier
infcrius riebemus essc graciliores, nc terrena iiimis qnam ilcriisii iuihi, dctlit milii tle lignoel coincrii".)
:>ppetamtis; superius grossiores, effutiriciirioari su- H;nc nigredo dcsignal in nobis, quando lugeiiitis
I crna cor noslrum, ul < quae sursiim sunl i snpin- rapinam superbbc nosiroe-; cariaver vohqitalis 1110-
iiius •'. Aiidi de primo, tle nsperilalc tciuporulis ram confessionis. Triplex csl nigredo : piiwa pec-
vilae: < Qui Chrisii sunt, cariicni suni.i cum viiiis cati, iinric : < Denigrata csl facics eorum supcr
el concupisceniiis critcifixeruni 69;i item : < Mor- carboncsct 11011 stint cognili in plaleis •»; 1 seeunda
lificale mcmbra veslra quae sunt super lerram ". i afU.clionis, nt hic : Nigrj; quasi corvus ; lerlia cst
Ail Aposiolus : < Cnsligo corpus meum-ei in servi- hiunilitntis.llgunrie: <Nigrasuni,seJfi)rmosa"*.i
luem reriigo 71.i Aurii morum lenilalcm in viia In hariim (igura Ircs lcgimus corvos. Primiis dc
spiriiuali : < Deponenlcs omnem malitiam, et 0:11 B . arca cxicns invenlo cadnvere, reriirc conlcmpsil",
iicm do!um, et simiilationcs, et inviriias, et OIIHICS qnin qui voliiplalibus pascitur cotilemnil Ecclesiae
deiractiones sicut modo gcmii inf.intes rationabile, tinilatem. Iste igilur nigrcdinc pascilur voluplaliim
sine riolo, lac coiiciipi:cite 7». > Ait Aposiolus: cl rcmanel in diluvio. Scciiiidus nigrescil cariiis
< Maleriiciiniir el bcncdicimiis ", > clc. Aurii gra- afiliclione ct saliilein mcretur a Den. Hic eniin affe-
ciltalein, id esl lemporaliitm abjectioncni : < Ncmo rcbai Eliae carncs ", qui inlerpreiatur Dcus mcus
iinlilans Deo implicci se saecularibtts negoliis, ul Dominus, el Domini esl snlus. Tcrlius nigrescit b.i-
ci placeal, cuiseprobavii'». » — <Pr;ccipe divitibtis mililalc, cl qunsi refeclionem pnnis Chrislo per hoec
b jus saeculi nil nltum sapcrc, nec spcrarc in ia- , nffercl, pro nobis httmilialo. Ili.-csl cniin qui p 11m
ccrta riiviiiariim 7". >— < Diviiiacsi alflaanl, noliic afferebat primo ercmitae Pattlo ; qui modicus vcl <yi<if-
cor apponere ". > Audi grossituriincm supcriits, iil lus inierprclalur, id csi liiiinilis, situl Chritlus. Se-
est cor dilalaliin) superitts : < Qu;e siirsum sunt quilur : Oculi ejus sicut cotumii.w,qucc suui loto:
snpite ". > liem : < Sperale in eo, omnis coiigrega- lucte ; el resident juxta fluenla plenissima. In Scri-
ii> populi; cffunriile cot-am illo cnrria vcsir:. : Dcus [ilura inveiiimus quatuor modis accipi otulos d.lc-
.-idjiiior noster iu aelernuiii ".> Itcm qniluor babct cli. Suut cniiii ejus oculi dona Spirilus sancli, quae
p.lm.i, scilicetspatulas, itl estrainos: qui suniquasi illuminaiil corda nostra. Unde piopheta : < Supcr la-
sp.iiuloe. Ea etiam coronanlur iriiimphaiiles. Habet pideni unum oculi scplem ". 1 El Joannes viriil
pulchriiuilinem ilorum, dulccdinem rinciylorum. In agnuin slautein hubeiilcm oculos scpiem "'*.Diciiu-
spatiila nos invitaiad piignam; in corona triiunpha- iur el ejus oculi approbalio divina. Unde : < Oculi
lorum atl victoriam; in pulchriluriiiie floriini, os- Domini super justos". > Sunl cjus oculi prophclie
tendit rcsurreclioiiis gloiiam; in dulceriiiie daciy- ct aposloli. Umlu : < Oculi mei langucnt prae ino-
ioniin, stiuviiatem videmli Dei praeseniiam. De pia »6. > Sunt el ejus oculi contemplaiivi cl ciicum-
primo : 1 Accingere glariio luo stiper femur tuiiin, specli. JJnrie :< Pulcbriores sunt oculi ejus viuo"; >
polcntissime '»; > et : < Eslote fortes in bcllo cl et : < Slaiura eral in rotis, et altilurio, et horribilis
pugnate cum aniiquo scrpente •'. > De secunrio : nspcctus, ct lotiim corpus plenum ocuiis»8. > lli
< Oinnc quori natiim csl cx Dco, vivet in acler- oculi virient alliludincm conlemplaiido coslesiia qu.c
iiiim". > Item : < Qui viceril, dabo illi coronam1 appeinnt, el horrorem. inferni quem fuginnt et prx-
vilae8». > De lerlio : < Fulgebunl justi sicut sol iu1 virieiit insidins ariversarii, ut staluram, id est stabi-
regno Pairis eorum 8B,> quando ijusiiis tit palma1 liiatem in bono habeanl. Ilaec suiil in rola, itl cst
florcbii 8*. > De quarlo: < Beali mundo corde, quo- in vila hiunana.qme volubilis cst, qttia iransilorin.
niaiii ipsi Dcum videbuni •*, > scilicot quando < si- D Ilic agilur dc bis oculis circttmspeclionis, qui com-
miles ei erimus, > qiiando < videbimus eiun sicuiii parantur coltimbis loiis lacie, propter simplicem
cst *'. 1 Il.c coiiitt' dicunlur nigrai quasi coreus, sci- earum aspcclum.ef lolm sunl tacte, id esl munria-
licel ul hoiiio, qtianlumlihet sil jitstus, causa I111- lae a peccaiis per simplicem doclrinnm, cl, ut se
militatis peccalorem se confileaiiir. Coivus habetl circumspicinnt, resident juxta fluenta plenissima.
quatuor noiabilia in Iheologia : nigredinem, rapnxi Fliienia hanc siinl dona Spiriius sancii, quorum
esl, cadavere vivit, voceui habet lurpe.n et dil.tlo- gratia immincniia pericula praevirienius. De quibiis :
riain, scilicet cra, qitam semper miilit ad crasti- < Qui siiil, venial ad me et bibal. Flumina fliicnl
Nigrcdo desiguni liictum praeseniis miseriac : de ventre ejus aquae vivae»'. > Haec sunl plena iu
1:11111.
qu:e accidit ex rapacitaie Adae,quia rapinaui ar- pcccatorum remissioue, pleniora, in couferciida Dei
88Col. 5. 6»Gal. 5. '• Col. 3. " I Cor. 9. " I Peir. 2. '» I Cor. -i '* II Tim. 2. '« 1 Tim. 6.
"P<al6l. " Cul. 5. 78Psal. 61. '» Psal. 4*. 80llebrll. 811 Joan. 5. «' Apoc. 2. 83 Mallb. 15.
84Psal 91. «'Mallh.5. »• I Joan. 5. »'Pbil. 2. "Gen.o " Ibid. •• Thren. i. »•'Caul. 1. »' Gen. 8.
•'I 1 Uc". 17. " Zachar. 5. " Apoc. 5. »5Psal 33 " P;al. 87. »' Gc.i. 49. •• Ezct-li. I. " Joan. 7.
 573 COMMENT1N CANTICACANTIC. — LIB. VIII. 574
el proximi i!ileti'atie, plenissima, in snllicita, nc ah A seiitiuni ".i — <Ubi eral, inquil, spirilus impt-tus,
his cari:.l circiinispeciinnc. Vel fliiciila sunl riiviua illuc grariiebatiliir'*, i non ubi erat impelus carnis.
Scriplura qu;c plena stint moraiiate, in qua virie- Habet eiiini caro suos impctiis. Praeceriil cniin
nt:is quomorio vivere richcamus; pleniora sunl alle- cbgilaiio, sequiliir dtiotlalio.deinrie coiiscnstis, posl
goria, ih qu."<quae pro nobis factn si:nl coguosci- acius, posl facti rieleclatio, rieinde assiduitas, poslca
r.ius; plcnissima stint per aiiagngeu, in quo consi- dcspcralio, ct sic olislin.itio, et ila mors aelenia.
dernmiis coeleslia, quae in proemiiimexspcctamus. Haecesl enim Dali!a,iJ esl paupercula vel sitibuiiria,
De his fiiteiiiisdicitur : < Flunicn Dei replelum est qu;e inquielat Samsonem, qui dicilur sol eorum, id
aquis "°, > eic. ln bis iliiminibtis circumspicimus cst spirilum tisquc nd oculoriuii creciionemel nior-
ut, sicut columba accipilrem, ininiic.iin venientem lcm ". Ilabcl et spiritus impetits suos. Primo cniin
cognoscamus. Triplex est inimiciis noster, scilicet dolel de pcccato, secundo oriit, lertio abominainr,
cao, IIIIIIKIIIS, id csl mtindi tyranntis diabohts. Un- quarto confilelur. Satisfncil opera inisericordiae,
de Paiilus : i Non csl vobis colluciaiio solum ad- facil diligendo proximimi, arricl desiderio in Deum.
versus carncm et sanguiucm ' : >ecce primtis ; <sed Sequentes impetus carnis riescenriiint in inferiium
arivcrstis principes ct potestales, contra munrii re- vivenles, sequcnles impetiis spirilus dicunl: < Ve-
ciores leiiebrarum hariiin * : > ecce secundtis ; B niic, ascendamus ad moiiieiiiDomiiii*°.> Isti ascen-
< Conlra spiritualia neqiiiiiae in ccelestihus * : > dmit usque ad coslos, priini desccndunl usque ad
ecce lertius. Primus pugnal voluptale, seciinrius ahyssos. Haec est lucta Ilerctil s cttm Antaeo.Her-
maligniiate, lerlius siiggcsiionc. Primus ul macu- ctiles dicilur lile gloriosus, iil est spiriius. Anlaeus
lct sobiieiaiem, secunrius ttt frangal fidei lirmila- conlra Deum, id csl caro. Hic quoiies in ccrtamine
lem, leriius ul obscuret Dei cognitioncm. Primus poteral langere lcrram, vircs suas renovabat, quia
vinciiur (ugienrio, secunrius volunlarie palicnrio, caro lerrenis roboraiur, quori videns Ilerculcs, id
leitius viiiliter resislcndo. Hoc est quod diclum est esrspirilus, intcr bracbia sua lcvavil eum a lerra,
ari Daviri: < Ciim attriieris souituin grariieulis in cl ibi eum inlcrfecit, quia spiiiius carui lerrena
caciiminc pyrorum, luuc cgrcriieris ad pugnam *. > siibtrahenrio mori peccalo cogit. II-.uicseiiliens pu-
Gradimr eiiim Dominus.in imo pyroruin, tempcrans gnam Aposlolus clamal : < luvenio aliam legcm iu
iii nolis noslram sensiialilalcin, ne carial in carnis membris meis repiignaulem legi mcntis mcae. Infe-
volnptalem ; in medio, qunndo conlra priucipcs Iix ego hnmo.qiiis me liberabit rie corpore morlis Ini-
inunrii pcr paticnliam conserval in uobis firiem cl jus?gialia Dei per Jesiim Clirisltnn ".illanc tiiplicein
raiionem ; in cacuinine graditttr, quando nobis riat „ pttgnam nobis ostcnrill lleretilcs. Primam pugnnii-
viies cl intellccium ronlra di.iboli stiggeslionem. do cum Antaeo, secundum quandu laboravil cueluin
Unde : < Gyra post icrgum *, > ut deprehcndasejus suslinentlo, tertiam pugnaiulo cum lalrone nomine
(leceptionein. De piiino : < Fugite foriiiealioiieiii". i Caco. Conlra carncm nos docuit pugnarc Chrislus,
Dc sccundo :< Bcatus vir qui suffert teiilaiionem '.> quanrio jejunavil iu rieserio ; contra mttndi princi-
De teriio : < Resistite diabolo et fttgiel a vobis'. i pes pcrsecutionem susiincns a populo Juriaico ; con-
In primo caro concupiscil arivcrsus spirilum et spi- trn riaemonesquando leiitalus est a diabolo. Simi •
riius ariversus cariiem. < Spiritus eniui promptus liter Joanncs Baptista primumbelltim gessit, vesliius
cst, caro aulem inlirma». i Infirma, dico, pcr !a- < pilis camcloriiiii el zona pcllicea circa lumbos
psum quo Irahel per spiritum. Ulinam infirma, ut suos "; i secunriuin reprehenriens Heroriemde adul-
fortior sil spiritus, juxla Aposlolum. < Cum enim lerio " ; lerliiiiii quaiirio polerat dici Cliris-
iiifirmor, ait, lunc polens sum. Nam virtus in in- tus, sed re-.puii vanam gloriain nou conscniiens
firiiiilatibus peiTicHur". >Vide quomorioinlirinalur. suggerenli diabolo. Et Salvator ait : < In nomine
< Mortilicale, ail, inembra vesira, quae sunl super meo dxmonia cjicient '* i ile corde. Ecce icriium.
icrram". >— <Qui eiiimChrisii stittt, cariicm sttain < Linguis loqutmtur novis '*, i conlra priiicipem
ctim vitiis el concupiscenliis crucifixerunl ". > D ierrenum. Ecce seciinriiitn : < Serpemes lollent »"»
liciii : < Casiigo corpus meiim, el in scrviiuiem re- de carne, idest voluptales. Ecce primum. Sicmdic-
digo".> Quia: <Corpns quod corrumpitur.aggravat tiim esl: Prinius hostis vincilur fugiendo; quia < qtii
niiimam '*. > Igilur, < Debilorcs sumus non carni, leligeril picem iuqtiiiiabitur ab ea ". » Secundtis
ut secundu.u carneiii vivamus. Si enini secundum vincetur palienler sufferendo, sictil < Clirislus pas-
carnem vixcrilis, moriemini. Si auiem spirilu facla sus esl pro nobis, vobis rclinquens exemplum ut
carnis moriilicaveritis, vivetis '«. > Vide in quo sequamini vesligia ejus *8; > quia < quasi agnus
suiuus riebiiores: <Cibaria, el virgam, cl onus asino; coram tondente se obmuluit el non apermt os
panem, etdisciplinain, elopus servo 16.>—< Qui se- suum ". > Ergo,jttxia Paulum, <curramus ad pro-
ciiiidiiin carucii) sunl, quae carnis siinl sapiunl, qtii posiium nobis cerianie.-i, aspiciehtes in auciorem
vero secundum spiiilum, qttae spiritus sapiunl el lidei, et consummalcrcm Jcsum, qui proposiio sibi

'••Psnl. 64. 'Ephes. 6. » Ibid. »Ihid. * II Reg. 5. » Ibiri. « I Cor. 5. ' Jac. 1. • Jac. 4.
Miatih.26. "HCor.12. " Col. 3. •* Gab.t. 5. '* 1 Cor. 9. '* Sap. 9. '• Rom. 8. '• Eccli. 35.
" Rom. 8. •• Ezecb. 1. " Jinlic. 16. '» Jiich. I. " llmii. 7. " M.tllh. 3. " Maith. 14. " Marc.
16. '» lbid. 'Ibiri. ,7 Ec.ii. 15. !» I l\-(r. 2 " Isa. 55.
 575 THOM/E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 37«
gaudio, crticcm, siislinuil confusione conlempia, , A el comedit mel, iri est nmoris diilccilinccos ediicens
alque in dextera Dei scdel". » Ecce pramiuin belli. sibi incorporavil ". Terlio clamemus in coelum:
Ergo, < Bealus vir qui suffert lcnialionein ; quiai < De ore Ieonis libera mc, Domine**.>Ail Salvator :
t-iim prohalus fucril, accipiel coronam viiac" ;» quiai Estoie forles in bello cl pugnale cum anliquo ser-
noii esi corona uhi non cst piigna. El : < Non coro- penie et accipiclis rcgniim aeternum. Hic pugnal
nahilur, nisi qui legilime cerlaveril ". > Ideo, san- Hcrcules cum hyrira serpente cujus abscisso uno
rli ltidibria el verbera experti, insuper ct vinculai capite, alia duo renasciiiilur, quia qiiandoque vim
et.arceres, > elc.,< lapidati siinl, sccti suiit, lenlalii iinam diaboli repellcntcs, plures alias in loco ejus
sitiii, in occisione gladii morltii siint ". i Hanc pu- sentimus nobis suscilari a diabolo. Conlra ursnm
gnam Chrislus praetlicebal discipulis suis : < Sic aii Dominus : < Eslote prudenles sicul scrpenie»*';»
vos quiilem in niiiudo pressuram habebilis, inundus qnoniam <si sciret palerfamilias qua hora fur ven-
niilcm gauriebil, vos vero coiilristabiiiiini. Sed Iri- turus essel, vigilarel ulique el non sinerei perfodi
stiiia vcstra vertetur iu gaudium'*. i Ideo : <Ihant domum suam **. > Nam fur ille per meandros frau-
discipuli gaiidenies a conspectu concilii, quia di- desqueflexuosas.agilalqiiietacorda. Propiereai no~
gui habili sttiit pro nomine Jcsu conlumeliam pa- lile crcdcre omni spirilui, se.l probale spirilus si ex
ti '*, i Sic pngnabal Pauliis cum dicerel: <In omni- " Deosunt **.> — < Angelusenim Sntjnaetransfigurat
bus tribiilationem paiimur, sed non angusiiamur; se in angelum Iucis *»*.> Undc Josue angeloapparenii
aporiamur scri non ricsiiiuimur, persecuiionem pali- ei riixii: < Nosier, cs an adversariorum ••? > Bonum
miir sed non derelinquiinur, dejicimur scd non pe- enim principitim saepc proponii, ul pessimttm fincm
riniiis, semper morlificalioiiem Jesu Chiisli cir- impotiat. Unric nobis dicenrium cst illuri Virgilii " :
cmuferenies in corporibus noslris, ul el vila Chri- Aut hoc in ligno clausi occullnntur Achivi;
sii manifesletur in nobis '*. > Ecce Hercules, id Aul aliquis talel error equo ....
est spiriius, porlal coelum, quia pro desiderio regni S\c noint Ulysses ?
cocleslis liaec libeuter suslinel, audiens: < Beati qui
perseciitioneni paliunlur piopler jusliliani, quoniam Quidquid id fst, timeo Danaos et dona ferentet.
ipsorum est regnum coelorum •'. > Ecce Joannes Haecesl pugna qua pugnat Hercules cum Caco la-
coniedit mel silveslre, scilicet dulcedinem gauriii Irone, qui dicilur a Cacos, quori esi malum. Ille vacr
tn tribulalione. Juita illuri Aposloli : < ln iribu- cas percaudas trahebal in foveam siiam nc possent
latione gaudentes"; >el : < Oinne gaudium existi- inveniri vestigia ingredientiutn, quia diabolus bo-
mate ciim in vaiias lenlaiiones incideritis '*.> Sicnt l)IIm piincipiiini malo finc concliiriil. Seri Hcrcules
ct Stephanus quando lapidcs lorrentis illi dulces C boves audit mugienies, id est spiriius affeclus re-
fueriml *». clamantes, et liberal nos, inlerficienrio Cactini , iri
Ecce hostis isle vincitur sufferendo, secundus vero esl uialignum; qui non soluin s;cculares, sed ei re-
viriliier resisiefcdo; contra priinum temperauiia, ligiosos lental; qtiia absorbebil Salanas fluvium
contia sectindum foriitmlo et justitia, contra istum et non mirabitur, el habel liriuciam qiiori iiilliiat Jor-
vero necessaria est forliliido el prudentia. Diabolus danis in os ejus. Iste latet in fovca, quia cor diligit
eiiiin aliquando ptignal vebemenler vel violenicr, lenebrosum, cor vanum, cor lubriciim. Tencbrosum
aliquamlo frauriuleiiier. Igitur conlra violenliain ignoraiilia, vanum mtindi gloria, liibricum negligen-
fortiiuriinetn, coulra fraudein priideiiliam oppona- tia, levitale, incotistanlia. Unde Domiuus ad Job :
inus, ul riicamus ciiin David : < Nam el leonem et < ln umbra dormil".i Ecce lenebrosum.i In secrctis
ursuin interfeci ego servus liius ". > Est enim dia- calami ".i Ecce vanum.i ln locis humeniibus'*. > Ec-
bolus lco violentus, est ursus fraudtilenliis. Unrie : ce lubricum. Sed Itihricum est negligenlia aricircum-
< Adversarius vester diabolus lanquam Ico ruuieus spcctionem, levilaie ad dissolutioncm, inconsianlia
circuil quacrens quem devoret. Cui resistile fones per boni proposiii miilatioiiem. Ergo coulra isluiu
in firie *'. > Ul vincamus habeamus auriaciam con- < videle quoinoJo caute ambiilclis". >
tra ariversarium, memoriam victoriosorum P.iirum, Olim quod vulpeswgroto cauta leoni
suffragium orationiini, sicut dicchal Judas Macha-
D Respondit, referam : Quia me vesligia terrent,
Omnia le adversum spectaniia,nulla retrorsum.
baeus : t Impeium inimicoruin ne limucriiis, me- Esl el aliuri bellum
quori Salvaior gessil pro nobis
mores esloiequomodosalvi facti sunlpatres noslri, in carne. UudecanilEcclcsia sic " :
ei minc clamemus in coelum, cl misercbiiur noslri
Deus nosler *».i Propler primum videle ne dicaiis: Pange, tingua, gloriosi
Praitiuni certnminis,
< Leo esl in via **, > occidendus sum. Propter se- Et super crucis trop.eo .'
i iiiidiini, memores eslole quomodo Samson, iil est Dic triumphum nobilent, eie.
Cl.risius, quaerens uxorem, iri est Ecclesiam, occi- Triplex esl praelium. Priinum est ruinosum, secun-
(lil leonem, itl esl diabolum, el iuvenit in nre cjus dum frucluosuiii, lertium gloriosum. Piimuin e:l
cxamcii apum, id est paircs qui cranl in iiiferno, diaboli el meinbroruin ejus cum Deo el proximis,
'« Hcbr. 12. "Jac. i. " II Tim. 2. "Hebr.il. »* Joan. 16. " Ar.i. 5. '«IlCor. 4. " Mailh,
5. ** Rom. 12. »»Jac. 1. *• Act. 7. *'IReg.l7. »'lPetr.5. *»IMach.4. *' Prov. 26. »• Judic.
14. *« Psal. 21. *' Mallh. 10. *8Lucl2. *» I Joan. 4. *" II Cor. 11. *• Jos. 5. " Virg. Eneid.
u, 48. «' Job 40. " lbid. •* lbid. •« Ephcs. 5. »6 llymii. in Parastevc.
 ^77 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VIII. 578
secunrium csi justi cuin vitiis, lerlium est Cbrisli A ct dccem millia a dexlris tuis '*.> Igitur : t Plang-,
cum diabolo et memhris ejus. Primuin cst damna- lingua, ruinosi Praelium ccriaminis. >
hile, secuiidiim lumlabile, 119 lerlium nobile. Sectindum bellum est justi cum vitiis. In hoc
Prmiiun est diaboli cum Micbaele et ejus angclis, quoedam vitia occurrunt violcnler, quaeilamsubeuni
seciiiiriniii Josuc ciini Amalecitis, lerlium Gedeouis molliter, quaedam se ingeruni fraudulenter. Prima
ciim Mariianiiis. De primo : < Facluni esl praiium sub specie praerionis, secitnda officio caiiponis, ler-
magmim in coelo, draco pugnabal ciiin Michacle et lia sub forma latronis. Prima vulnerant jaculo,
cjus angelis' 7; > rie secimrio: < Beueriicltis Dominus sccunria inebriantpoctilo, lertia innecluiit reiiaculo:
Deus meus, qui riocet nianiis meas ad praelium, jnciilo oberiieniiae,poculo impudiciliae.reiiaciilu fal-
et riigilos meos ad belhim '*-*'. > El Panlits : < Sic l.ici;c. Dc priino Aposiolus : < ln onniibus assiimen-
curro non quasi in incerium, sic pttgno non quasi les sctiliim iiriei, in qtio possitis oiimia tela uequis-
aerem verberaus **. >De tertio : < Qnis esl isle Rex simi ignea exsiinguere "; i ilesecuinlo : < ( alix
gtoriae? Domiiius foriis et potetis, Dominus poiens nurcus Babylonis : de vino ejus biherunt gentes
iu pra-lio ". > Oe his Iribus locula-est sponsa in et inchriaioe sunt"; i de lertio : < Cadeni ih reiia-
Caiiiicis. De primo : < Filii inaliis ineae pugnave- ctilocjus peccalores ". > De primo riicilur: < Cum
riiut contra me •'; > de secuuilo : . Eulcciuliii» Sa- hominibiis operantibus iiitquiialem et non roiiimu-
ioinoiiis scxaginla forles amliiuul ex fortissimis nii abo cum electis eoniin " ; >de seciindo : <Olciiiu
Israti ? oiniii-steiicules glariios, el ariliiila electis- pcccaloiisauiem non iiupinguetcapul meiim"; > de
simi "; • rie lertio : < Nasus luus siciit turris Li- lcitio:< In via hac qua ambulabam ahsconderunl
hani quaeaeilificniacsl cuin propiiguaculis ".i Tur- supcrbi laqttetim niihi8'.> Piima, violenter piignaiil,
lis est Chrisius, unde : < Esio uobis, Dotniiie, luriis ul ira.odium, invitlia. Sccunda, molliter,u' gulosilas,
fortitiidinis a facie iuimici *•-*•• i ln primo crgo : luxuria, vanaglotia.Terliafraiidulcnter.utin fide or»
« Plauge, liiigua, itiitiosi Praelium cerlaiiijiiis ; i in ronea scnientia, singularilas cx vo!unlalc propria,
secundo : < Plange, lingua, fiticluosi Praelium cer- praesumplio spei rie venia. De primis Paulus : <Ha-c
lamiiiis; i in leriio stiiit quae niilitaul adverstis aniinam ";»—<ir;e,
Pange, tingua, gloriosi rixae, dissensiones, inviriiae,aciuulationes, conicu-
Prariium cer.aminis, clc. liones «';> de secumlis, idem : < Non in comessa-
Primum est adversus Ecclcsium. In ea trcs lionibus et ebrietalibus, non in cubilihus et iinpu.li-
.pugnaiil : piigiiaHl tyramii , pugnant haeretici, ciiiis ";> de tertiis : <Timeo ne sicul serpens se-
pugnant schisinalici. Tyranui violenlia, haere- duxit Evain, ila corrumpantur sensus vestri a cha-
tici mundaiia scieutia, schismatici corriis nia- Q lilaie Christi, quoei-sl in Christo Jcsu '». >In omi.i-
blia. Tyranni quaeruiit lempoialiiim uiiliialem, hus forlitudo necessaria : conlra prima necessar.a
li;.-iclici frangiint firiei veriiatem , schismatici siinl arma jiisliliae, conlra sccumla arma teinpcian-
dissipaut stipcrnam uiiilalcin. De primo Jereiuias : tioe, conlra terlia arina prudenliae. Arma justi i.r,
< Quomodo seJel sola civilas plena populo ? Et ne Dcits vel pi-oximus offendattir ; arma icmperau-
fat-ti siinl hosies ejus in capile, inimici ejus tiae, ne spirilus inqitinelur; arma prudenli;c, ne ra-
loctipletati suiii «7; >tle sccuudo: < Quomodo ob- tio decipiatur. <Armaenim militioenosiracnon MI l
texil caligiue in furore suo Dumiuus virgain filiae carnalia, sed putenlia Dco,> ait Aposiolus •': ha-c
Sion «• t > de tertio : < Quomodo obscuralum est irictiinobis proponit sic. De primis : <Inriuii loricam
auritm, mulalus est color opiimus "? > De piiino jusliiiae *«;> de secuudis : iCalceati peries in pr.c-
Ezechiel: < Venlus litrbinis veniebat ab aqnilone, > parationc Evangelii pacis*'.> Sicut euini calceamen
de secundo : < el nubes magna; >.de lertio : < el luni tnunil perics contra terrae scriipulns, sic lein-
ignis iiivolveus ", > hoc esl praclium. Unde in Apo- perantia affectus humanos conlra lerrcnas volup-
calypsi dicitur : < Mulier crat parluriens ut pare- tatcs. De lertio, iriein riicit : <In omiiiinis sunieui.s
ret, et draco persequebatur eam ul devoraret fi- sculuin (iriei»».>Hoc bellum frucluosum esl. Mahot
lium ejus, el ipsa fugit in desertum el peperit mas- D eniin frucium suuui jiistitia , suum temperaniia ,
culum, et tcrra udjuvit eam ". > Dracoestdiabolits, suum prurienlia. De primo Paulus : tFiuclus antt-in
inulier Ecctesia; filius ejus bonum opus, quori dta- jusliliae est charitas, pax, palienlia, bonilas, bcni-
bulus exterminare machinatur; lerlia estergo Virgo guilas •»;> de secundo : < Ilaec est qmc nescivit
Maria, tinde: < Bcneriixisii, Doinine.leiramluani". > lormn in delicto, habcbil fructum in respectioi.e
. Vel lcrra est caro, quam ex ea Clnislus assumpsit; auimae suae »»;> de terlio sponsa ad spousum :
per qtiam adjitvatiir Ecclesia ne rual. Sed diabolo fEgrediamur in agrum, mane sttrgamus ari vincas,
esl riiinosum hoc praclium, unde : < Quoniodo ce- videanius si viica floruil, si floies fruclus pariu-
cidisii de toelo, Lucifcr ? corruisti in terram, qui vul- riuut ".> Ageresl superna uiiitas ; viuea qua: radi-
uerabas gentes ". >Et: < Cadent a lalere luo millc ccm figit iu lerra, ex firie ari opcra pioceriens cba-
•' Apoc. 12. »8-«»Psal. 145. •'I Cor. 9. «' Psal. 25. ««Cnnl. 1. " Canl. 3. «' Caul 7.
•»-•• Psal. 60. •'Thren. I. •» Thron. 2. «»Thren. 4. '• Kx--ch.i. "'Apoc. »• 12. " Psal. 81. "Is..
H. " Psal. 90. '« Ephes.816. " Jer. 51. 8»" Psal. 140. '" lf.il " Ibi.l. Psal. 1*1. •'I»' IVir. 2.
»• Gal. 5. «» Rom. 13. II Cor. 11. II Cor. 10. »" fcphes. 6. •' lbid. 8" Ibiri. Gal. £r.
•• &.[> 3. »' Caiii. 7.
 579 THOM/E CISTERC. ET JOAN. ALGRiNT 5£0
ritas; flos est spes, ut rcmilialur iniquitas. Itaque A pro secundo : <Foderunt servi Abrahae puteitm ';>
ogredimur in agrum supernac unilalis, ciim consi- pro lerlio riixil filius mulieris Sunamiiis : iCaput
deramus, ne in eacrescat fruiex singttlaritatis. Sur- meum doleo, captil meiim doleo *.i De primo exivit
gimiis ari vineas, cum a lide amputemus sarmenia ungiienlum , rie secunrio lavacruin , rie terlio oleum
erroris. Vidcmtis si flores fruclus parluriunl, cum iiiitriiivuiii cl splenriirium. Primum de periibus et
cnvemus an ialis sit spcs quam scqualur profecltis nianibiis :
virlulis. Igitur : Pange, iingiia, frucluosi, pracdica- Quos sacercruor perunxit
lione arimonendo proximum , ul pugnaudo lucrciur Fusus Agni corpore.
fruclum virtulis. De laiere sanguis*et aqua :
Sequiiur lerlium praclium : hoc primo fuil onero- Terra, pontus, aslra, mundus,
sum, secundo arlificiosum, terlio gloriosum : onc- Quo lavanlur flnmine **.
rosum dum pugnavit, ariiliciosum dum vicil, glo- Dc cnpite, oleuin, unrie : < Oleum effusum no-
riosum dum triumphavit. In primo noslram rccupe- mcn Iiium '. > Primum snngitinis unda, secun-
ravil iixredilatcm, in secundo frusiravil Satame dmn sanguis el aqtta, tcniuni lacryma. Eccc
calliditatein , in lerlio caplivam duxit caplivita- praelium onerosum. Fuit arlificiosum in vicioria,
teiu •*. Onerosum fuit, quia <languores nostros B quia esca fuil cxposita inlirmilas, quasi hamus
laiebat divinitas. Vila moriebalur, ut ila niois
ipsc tulil **;>artificiosum fuil,quia :
morerelur. Rapuit avarus, sed quam devorarat in -
lloc opus nostrai salutis
Ordo depoposcerat, probus praedam, refudit tariarus. Ecce arlificiosu:a
Multiformis prodiloris prariium, ostcnriens qualiter Crealor et Rerieinpior
Ars ul artem falleret: orhis, imo viriil quia < non est sapientia , nou esl
El dignus auctor sututis
Qtti pramio vicloriw prudenlia, non esl consilium contra Dominum *.>
Suis reserel pairiam •**. Nam Christus invictus Leo,
• Dracone devicto, surgens,
Undc iu Ramis palmarum de tribus lignis fit
lu Obediens, de victima,
mentio, scilicel cruce, oliva , paltna. piimo Victor, per ardua mundi,
fecil prxliuin, in oliva dcsignatur vicloria, cujus Fitios excitut suos «".
siipernalat oleum ; in palma quae dabatur trium- Seqtiilur gloriosum praelinm in triumpbo : crgo
phatitibtis, accipimus Iriumphum. De primo di- < Pange, lingua, gloriosi, Praelium certaiiiinis. > 0
ciiur quod bajiila.il sibi crucetn'»; de sccundo, quam gloriosuserat liiiimphus, cuni in ascensione,
pueri Hebracorum tollentes ramos olivarum obvia- caplivitale libera, Jesiiui sequuniur agmina ad
verunt Domino •"; de tertio : < Occurrunt lurbae pairiam ! Occurrunl angeli resurgenlis arimirantes
ciiui floribiis el palmis.i Annon fuil onerosum cum potentiam. Ipse Cbristus
lialiuit critcem pro clypeo, clavos in manibus pro Pntris prwsen'.al vullibus
Viclricit carnis gloriam 7.
jaculo, pro^ladio vuliius in latere, pro galea spi- :
tiam iu capile? 0 Pnlris pielas, qui Filium trariidit, Ilaquc Pange, lingita, gloriosi
ul iioslram dclcrct iuiquitatem! 0 largum Filiiun, Prwlium cerluininis,
ut crentura rcdiniereiur per Crcalorem ! 0 compa- El super crucis tropaio
Dic triumphum nobilem 7',
tieiiicm , ul gloriosits noslram relevarel confusio-
ari acleruam meieannir peivenirc gloo
iiem! De primo: iPropter zclum populi mei percussi ut cum ipso
riam.
eum,i de secundo : •Poenitet me fecisse homi-
nem '•,» iri csl poena tencl me, quia feci hominem, Caput ejus aurum oplimum.
de leriio : < Cum sceleratis reptttaius esl ".» Hoc [CARD.]Siquiriem sicut riicil Aposlolus : «Omnia
ogcbat auxilio homo, quia < omiic caput langiiidttm, viri caput est Chrisitis, captti vero Chrisii Deus
ct omiie cor moerens, a planta periis usque ad ver- Paier 8 , > qui e\ se gcuerai sibi Filium coaeternum,
ticem cnpitis non esl in co sanilas '».»lnperiibus n sicut aiirum opiimum, splendorein ex se proriucit
et manibus niorbmn faciebat, operum pcrversilas; sibi coaequum. Vel per caput Christi polest imelligi
cor inccrcns facil illiciias cogitatioues ad se tra- . mens ipsius, el dicitur caput ejus aurum optimutn,
bens infirmitas; capul langiiidum, lcpor charilalis quia in menle ejus < sunlomnes ihesauri sapieuliac,
'
et lalens veritas. De primo : <Pedcs eorum vcloces et scienliae absconriiti"'. > i
ad currendum in malum, et manus eoruni plenae Sequilur : Cotrne ejus, sicut eluta; palmarum, ni-
'
sunt snngiiine99;! dc seciinrio : <Cor machinans grw sicul corvus. In comis qttae nascunliir de ca-
.'pessimas cogitalioiies "»;i ric leriio: ilniqiiilales piie, signantur cogiiaiiones, quae procedunt rie
mca>supcrgressoe sunt capul nieum '.» Ul autein niente. Eiataepalinariim diriguniur in alium, palma
bacc Cbrislus rcsarcirei, fosstts est in manibiis el q.ioque dcsigiiatvicioriain, nigrcdoobscurilaleni dc-
periibus, in lalere, iu capite, clavis, lancea, spinis. signat, corvus desirieral ul sibi incorporcl cadavera.
De piinio : (Forieiunt tnaiiiis meas et pedcs meos';i lgitur comae Cbrisli, id est cogitaliones ejus, coin-
•* Epbes. 4. »3 Isa. 55. "' Hym. Dom. Passion. »* Joan. 19 »« Malth. 21. »'Gen. 6. •' Isa.
55. •« Isa. 1. »» Rom. 5. '•• Prov. 6. ' Psal. 57. • Psal. 21. * Gon. 2«. * IV Reg. 4. ** Hym.
Dom. Passion. » Canl. 1. * Piov. 21. «'Hynin. Ascens. ' Ibid. ''Hyiiin. in Parasceve. " 1 Cor.
11. "' Col. 2.
881 COMMENT.1N CANTICA CANTIC. — LIB. VIU. 5g3
paranlur elaiis palmarum, quia cogitationes ejus A ln tribus sunt geme noiabiles si sunt pallida?, si
reclae erant el direclae , el semper de vicloria con- rubeae; si barbatae, in pallore limorem, in rubnre
tra hostem humaui generis cogitahal. Erant qttoque amorem, in barba honorem accipimtis. Esl enim
cogitationes ejtts, propler profundilalem, invesiiga- Deus iimeiidus ul Dominiis, amandiis ul paier, ho-
biles et obscuroe, quod in nigredine designalur, sicut norandus ut Detis.Umle ipse ail: < Si ego Domii i;s
dicil Aposloltts ad Romanos '. <Quani incompreheii- sum, ubi limor meus ? Si pater, ubi amor?Si Den ,
sibilia sttnl juriicia Dei, el invesiigabiles viae ejus I ubi bonor " ? i Item : In pallore, victus parcimo-
Quis enim cognovil sensum Domini ' ? » Diciinliir nia, in mhore, amantis verectiudia; in barha, virile
quoque corviuae cogilaliones ejus : nam circa hoc robitr et coustaiitia. Parcimonia, ul caro dometttr,
vcrsabantur, ut sibi incorporarct peccatores caria- ne lasciviat; amaniis vereciintlia, ne praesitmat; vi-
veribus similes. rile robur, ut in aliisvilia corrigat, in se arduum
Sequiiur : Oculi ejus sicut columbm super rivos itcr vinulum arripial. De priino : < Videte ne gra-
aquarum qua; lacte suiil lotm, et residenl juxla ventur corda veslra in crapula ct ebticlaie ". > De
fluenta plenissima. In hoc vcrsiculo commendaiilur secundo diclum est filiis Zebedai t!c nmorc Christi
muliipliciter oculi ejus. In columbis enim inlclli- proQSumenlihtis: < Nesciiis quid petaiis ". > De
gitur simplicilas ct innoceniia, quoe super rivos lerlio : < lniraie per angiislam porlam '*. > Ist.e
nqunrum sedentes, et aqiiasconspiciiint qtiaein prae- genm sunl sicut areolm aromalum : aicola piius aia-
senlia iliitint, el illas quae jarn denuxerunt et illas " lur, seciindoconseritur, teriio rigaiui; oraiur vc-
quae auTniiiil. Ot-uli quoque Doniini pcr simplicila- mciibus, coitseiiltir aromalibiis , rgaltir nunc si,-
lem et innoceiiliain columbini, pcrspicaciler con- pemis nquis, niinc iiiferioribus voineribtis conlii-
teniplaniur prxsenlia, praelerita, pnriler et fiittira. tionis, aromatibus id est naluralihus et gratuitis
Couiparaiiitir quoque oculi Domiiii columbis qum donis, aquis gratioe visitanlis. De primo: < Arabat
litcie sum infusae, quia rcspeclus ipsius pieiaiiset Judas, confriiiget sulcos Jacob '*; > de secundo, sc-
iuisericordiae diilceriinc perfiindilur : et isli otuli quitur : < Scininalc in jusliiia '°. >Item : < Doniine,
irieo sublililei- virienl ul coluinbae, qttia resident nnnnc bomim scmcn seminnsti in agro tuo "? >
iuxta fluenta plenissima divinac Sapientiae, juxia de lerlio : < Riguus mouies de euperioriljus suis '*.>
aquas sapienlia- salmaris. Nam ejus creala sapieu- Araltir cordis area, prius peccala sua recogilando :
lia, quanliim fas esi, incrcatae sapicniiac vicinatur. < Recogiiubo libi omnes anuos meosiu amariiudine
Sequilur : anknaemex '». Post recogitationem dolendo :
Genm iltiut ticul areolm aromatum consila' a pi- < Dolor meus in conspcctu ineo senipcr '•. > Posi
civ.entariis.Labia illius lilia distillunlia myrrhum pri- dolorem conlitendo : t Confitemini alleruirum pec-
mam. iQ cala veslra ". > Coufitebiiur deiudc arom^Hius.
[Tno ] Sictil in liliis Domini signilicanliir verba Tria siini geuera aromalum : prima sunt naiuraia
quae loquebaiur, ita in genis et moriesla jiiclas, et boua, secunda gratuila ei acliva, leriia gratuiia
severitas vulius, quia siriptiim esl: < Sapieniia ho- riona el spiiilualia. Prima sunl cum quibus crea-
iniiiis lucel in viillu cjus '».> Geiuv igiiur stiiit tam csl gcuus hiimanitin, ul quinque sensus honii-
areolte aromatum, quae sicul decculer et ordinalc nis el iiigeuium; secuuda sunl opera virtuiniii , ut
t-ompositae speclautibus orioris et affcctus graiiam est opus huiniliiatis cl tisus eleen osyuarum, ter-
pratslant : sic Chrislus incarnaiiis dulceriine virttt- lia suiil invisibilis graiia churismaltim. Prima suiil
tum el doctrinae praeseutes illuminabal, et fama ad iiislrtiiiienla, secuiida siint nieriia , lertia sunl me-
se trahebat abseulcs Pigmeniarii a quibus Iiaesiinl renrii causa. In ligura liorinn legiinus camelos
tonsilic, sunt propbelae, qui fulura ejus incarnaiio- Israelilariim porlasse aromala in ^Egyptum ".
nis arcana, el aposluli qui piasc-ntia ejus facla sa- Quaeriam ciiim in yEgyptiini portanltir, qusedam
cris inseruerc pugiuis. Labia illius dicunlur lilia, emunlur, qiia.-Jaiiigralis rianlur. Qmcriain , scilicet
quia claritatem regni cocleslis promittunl; distil- prima a quilmsriam malc tttenlibiis naluralibus do-
lantia myrrham, quia per ciiiiteiuplum voluptaliiin nis in .•Egyiituniporluiilur, dum in opera lenebra- .
praesenlium ad banc perveniendum praedicaul. S.d D rum, quod sonat ^Egyptus , expendunlur scilicct a
piima fuit haec myrrhu iu passione sua, qu:c alias cnmelis, id est superbis. Quihus Apostolus. < Videie
prsecessit, quam primo praedicavil el suslinuil. ne in vat-utim graliain Dei recipialis". >Sccuuda
lleiu : Labia ejus erant lilia, rum iu sua persona eniuntur ut Clirislus eis ungatur, quia dum opera
quam pncdicabal Deum qui sigitalur per aurosum virtutum facimus, laborando eminius. Ex hisChri-
colorem lilii inlerius, el homiiiem qui signatur per slum ungimus, dum fidem ejus accumulamiis,
candorem llorum exlerius.ln genis, interior affectus operibus, quia < firies sine operibus nioriua est »*. >
aiiimi solet perpendi. Gciue 120 'g'tur «iilccil di- Unde : < SaiicUc mulieres emeruiit uromata, ul
cuutur, in quibus qiiauli dilcclus inlerius habeatur, venienles ungerent Jesum **. > Tertia nobisgraiis
perpendilur. danlur, ul eis ungamur. Unde: < Vos unclioueui
•Roin.il. " Eccl. 8. "Mal. i. " Luc. 21. " Mailli. 20. '* Mallh. 7. " Ose. 10.
"Ihid. " Maith. 15. '« Psal. 105. '» Isa. 5». »• J'sal. 57. *' Jac. 5. " Gen. 57. sa II Cor. 6.
'* J.ic 2. " Marc. 16.
6S3 TIIOJLE CISTERC. ET JOAN. ALGRINT 584
habeiis a sando *'. > Scilicet et ipsa doccl nos A lus '«, i iriest snpiemia; de secundo : < Eloquin Do-
de omtiibiis. De quibus : >Gralis accopislis, graiis mini eloquia casi.i *«; i rie leriio : < Omnis sernio
riaie ". > llis pra-cepit'Josepli servis meilicis suis, mulus rie ore vesiro non proceriai, se I si quis est
iii iiugcreiit Jacob |ialrem sutiin riefiiiieiuin, ut bonus ul riet graliam aiidieniilius". i Non sinl
eoriiiu odore corpns ojus mnneiis iiicorriipliiin , (!e contiinieliosa, quori esl siipe.rboriim, noii vana,
/Ejypio irnnsporinrelur ad lerrnm patrum suo- quori esl osienialoriim, non impiidit a, quori es!
I-.IIII*». Aroma eiiiin riicilttr quasi auias replcns Iiixuriosoriini, uon iuulilia, quoi oliosnriiiti. Talia
odnre mniiunie. Jost-ph isie est Chrisius, servi c.jus labia riislillanl myrrliam primum , iri est amari-
meriici snnl nposiuli, <|iiibus piaecipil ul paircm (uditiem Cbrisli iu in^ressti hr.jus nuseriac, riisiillant
in.g:iiii, iri esi getius bumaniim, rie quo iiatus esl scciiiiilaiii, itl cst aspe iiaieui in couveisaiioiie.
seciiiiiliim cariiem, id osl grulia Spiritus saucli dislillanl et lerliam, iricst rioloremiu passiune. Prima
pra-riicnmlo pcrfuiirianl, riouce du yEgyplo hiijus coinniciiilaiurabaiiiaiiiinliiioquia in ingressu liujiis
iniindi nd paliiam ca-Icslem incorriipli crimiiiihus miseriaevcsii-nmChristuscxpcriiisc lautariluilinem,
pcrveiiiaui. Eece areolae istoe sunl aratae, sunl aio- sccuitila oriore proplcr saiiclam cnnvcrsalionem,
uiaiibus consitm. lcrlia ah incorriiptiouis couvcrsatioiie qiiam bahe-
A pigitieiitariis, ait. Trcs siini pigmenlarii: Pa- JJ hil t-aro noslra per prxseulem p issioiiem. ltem legi-
ler, Filias ei S|iiriiussanclus.Paler insemil prima mus myrrknm primnm, ul hic : Myrrbam conf. rlani
aromata, coiiferciulo dona naliirae in prima crea- accto el ftile, myniiam eleclain iu uuclioue.
tionc; Filius secunda, oslendens opcra virlutitm Piiinam obliilerunt magi parvttlu *•, seiundam J.i-
exemplo el praedicalione; Spirilus sanctus icnia, riaeiin paiibulo, lci lin unxii dcl'un<lum in sepulc o
scpleni donorum iiifiisionc. Isiac arcoloe rignniur Josepb nobilis dcciirio '». De hnc dicit Sapieniia :
aquis de foiiiibus, iri esl materialibus lacrymis, quae < Ego quasi niyrrha elccla dtdi su vilalem
aperlae manaiit, quasi dc superllcie lerrae, pro pec- «doris *°. > Primam susccpil cum uuro et lliuie,
calorum rcinenioratioiie. Rigantur aquis rie ptiteis, sccundnm < cum gusmssct, iioluii bibcre *', > lertia
id cst profunriis gemiiibus cordis, pro incolalu uncliis invohiiits csl in simloiie *'. Prima ciin auro
Inijus miscriae ; riganiur aquis ric coelo suspiranrio divittiiaiis ci Ihure oraliouis , id est noslroe repro-
pro desiderio palriae. De primo : < Lavabo per sin- pilialioiiis ; quia < faclus est propitinlio pro pcccntis
gulas nocles lccliim meiim lacrymis meis "*; > dc noslris *'*, >in amariliidine noslroeiii.lniiilalis Se-
seciinrio: < Hei mihi, quia iucohiliis meus prolonga» cundam < cum gustassel, noluil biberc, > quia erat
tus est '• ! > de tcriio < Qunndo veniatn cl appa- amaiitudo invidi:eel rancoris. Cum leiiia involutus
rebo aule faciem Dei *'..> Itcin , riganiur aqiiis de (•• esl in siinloiic iiiiinria, iriest suscepltts in pura con-
terris, aquis rie pluviis, aqnis roris. Primae sunt scicniia ile passione cjus pio affcctu doleniis. Vel
iacrymae poeiiitcnliiim, sccmiri.i:devoiio oralionunt, qtiaiiliini ad uos, labia dilccli dislillaul iiiyrrhain
lerliae liiluroriim praisiimpliogauriioruiii. De primo : in aniaiiliidine coufcssionis; sccunJa myrrha cst
< Quis dubit capili nico aquas, ct oculis nicis fon- labor saiisfaciionis; teilia, n.eiuoria Domiuicacpas-
lem lacrymanim "? > de sccundis : < Dabo vubis sionis. De prima ut hic, de scciinda. Manus mem
pluviani leniporaiieani 33-,> rie leniisJob : < Ros in disiillaverunl myrrltam, de tertia : <Fasciculus myr-
niessionc mea morabilur '*. > Primae molliuiil lei- rhac dileclus meus niihi iuier ubcra mea coinmora-
rae aridilalt-ni, seciindae scmen germiiians produ- bilur *3. i Vel sic, ut hoc noinen priinam 11011 di-
cuni ud viririiiaiem, lerliae provehiinl ari inaiuii- vidat coiura aliain n.yrrham sed tonlra alias spe-
lalem. Primac stuil lurbatiores, secuiida- lepiJiores, cies, ul sic dicatur. Labia riilecii riislillant pceni-
lertiae pinguiores, Priiuae lurbaiiorcs, cx peccalorum lcnliae scieniiam, primam
myrrham. Disiillaveruiil
confusione ; sccuntlae lcpidiorcs, quiu anioris fer- manrialoriim Dei, seciiuriam. Disiillani
gratiam suae
vorc et devolionis boinore laciunt aromata cre- largitalis, lcrtium. Labia eiiini diiecli piimo agunt
gcere; leriiae piugiiiorcs, quia ad mnluritatem pro- de facienda poeiiilenlia, seciuulo cruriimit ul sciant
ducunt exsuperua dulccriinis sttavitale. Labia qno- " Dei maiidata, lertio proiiiiiiunl
graliamspiriiualiuni
qne sponsi dicunlur lilia, quia lilium intia se liabcl bonorum in via, ct xiernariim in patria. Deprimo ,
auretiui coloreni.in foliis caiidorcm, in ulroqtte odo- •ut
bic, de sociindo : < Labia saccrdolis cuslodiiiiit
rcm, in auro ciiim labia pracdit-aiil diviuiuilem, iu scienliam, et legcm cx orc cjtis requirunt, quia
candiriis fuliis siue pcccato liiiinanitaleiii, in oriorc
iiiiiaciiloium admirandam snaviiatcm. Vel in auro, angclus Domini excrciluuin esl *», > de (ertio in
riiciliir : <Diffusa esl gralia in labiis tuis;
animae sapieulia; in candore, corporis puriiciiia; Psalmo
bencriixit lc Deus in aileriiiim **. >
in odorc, ah iiiroque proceJeus ek-gans cloqueniia. propterea
Oportcl euini ut seruin nosler a sapienlia ineipial, Genm illius sicut areolm aromalum consilx a pi-
os miindiim proferal, in se oriorem acdificalionis gmentariis.
habeal. Do piimo : < Scrmo- noster sit salc conrii- [CAHD.JPigmcniarii qui pigmenia suaviialis et
"1 Joan. 2. '7 Mallh. 10. '» Gen. 50. »»Psal. 6. •• PsnL 119. " Psnl. 41. •» Jer. 9. »* Jer.
5. "Jobia. *• Col. 4. "P*al. 11. " Epbes 4. »*M.aih. 2 » M.iilh. 27.' " Eccli. 24.
*' Matib. 27. »'lb:d. *" I Joan. 2. "Cant. 1. **Mal. 2. *'Psal. 41.
535 COMMENT.LNCANTICACANTIC. — LIB. VIII. 583
deliciariun spirilualiuln in consciemia coiificiiinl,, A miiraiione, quiiMiihilprodesi***.i—<Ncc miinnura-
septcm suut spirilus, qui sunl anie llironum sicul veritis sicut quitlam mui nmi averuni et perieruiii ah
dicit Joannes *«, scilicet < spiritus sapienlise el in- exlerminalore". >—<Quidiiiiirniuravit homo vivens,
(clleclus, spiritus consilii et forlituriinis, spirilus, vir pro peccalis suis «•? > dc sectuulo Pattlus:« Non
scieniiae et pietaiis, et spiriius limoris Domiiii *'.> qiisero a vobis gloriam neque ab lioininibus, Deus
lsii pigmentarii in naluralibiis polonliis animae scit. Nec fui aliqnando vobis in oceasioacmavari-
Jesu Cbristi, quasi in areolis, ordinabiliter planta- tiae, Deus lestis est "; > de lcriio : Maier filiorura
verunt aromala graliarum et virtutum. In quihiis Zebedoei:< Domine, dic ut hi duo filii mei seieaniiii
ipsius niiimae consisiil species, sicut consideretur regno luo, unusa dexleris etaliusa sinfslris ". »
in genis decor fariei. Scquitur. Labia ejus tilia In primis peccatum plangimr, in secundis proximus
ditlillaulia myrrkam prlinam. Quid pulchrius, quid consolatur, in leriiis Deus honoralur. De primo :
«d«re suavius lilio? Liiia vero quomodo myrrham <Converiimini ad me in loio corde vestro in jejunio
dislillanl? Hoc est quod dicil Psalmisla : quia et flelu, et planclii **; > de secundo Job: < Bene-
< moiili sunlsermones ejus super oleum, et tamen diclioperiluri super me vcniebai, cl cor viritiaecon-
M
ipsi suiil jactila *s. > Lubia igilur Domini quasi lilia solaius siim ;> rie tertio: « Honora dominutu rie
suaviler {suavcai] producunl odorem, promittenrio tua snbsiantia, et de primitiis oninium fruguai itu-
gloriam feliciiaiis acicrna', sed niyrrham dislillaul rum *'.» Priuiis Deus reddiiur placatus, sccmidis
amarissimam ciim dicunt: < Si quis vult pos. me graius, lertiis domesticus. De priniis : * Afilixi tc,
venire , abncgcl semciipsum et tollat crucew non affligamteulira»*. >Desecundis: <Quod iiniex mi-
suam *•; >et iii-rum : <Si quis vcuit ad ine, el uon nimismeisfecis(is,mihifecistis««. > 121 Deioriii<:
odUpatrem siium ci inairem, et fratres, et sorores, < Ad eum veniemus ei mansionem apiitl eum facie-
et filios, arihuc aulem el auimain suam, non polcsi mus «*.»De his ail Joh : < Trihus vicibus ojicratur
mcus esse discipulus *«. > Sequitur: Deus per singulos •*. > Dicunlur inanus aureic pro-
Manus illius lornalUesaurem, ptenwliyacinthis. pler sapientiam , qua opera gubernantur. Umle :
[Tno.] Meriio posl labia mauus laudat Ecclcsia, <Thcsaurus desiderahilis requiescii in ore saptet,-
IIt vcrba sequaiitur opera. Quaeenim verbis rioctiit, lis «6. > Necdicuntiir auratae, ut fiant consilio exie-
virtulibus deinonslruvil. Hiuc esl quod posl praerii- rius saecularis prtideuiiae; sed aureae, til giiberiiciiiur
entioncm in monte, ricsccnricns in vullc solo lacto constlio ccelestis sapieittioe.Oporlel ergo ut linbca'.it
nianus leprosum munriavil *'. Beiie quoqtte manus iniiium inteniiouis bonae, medium per=ecuiionig
ejuslornatiles dicunlur, propler faciliialein operandi. fj congruae, finem perseveranliae.
< Oninia cttini quaccuiique voluit fecil «*. » Oin- Nt primo medium, medio ne utscrepet mum.
nia eniin alia opcra egenl solerti regulae nppDsilione Alioqui fiet illud monstrum Horatii, unde ait •' :
et acuta ociilorum circuiiispeciione ue dislorta Humano capiti cervicempiclor equiuam
fianl, scd qui in circino tornal non iudiget ialibus. Jungere si velil, el varias inducete plumas
« Ipse enini dixit et facta sitnl "*.'» Per auruin Di- Undique collatismetubris, ut turpi.tr atrum
Desinut in piscem mulier formota superne;
vjniias exprimitiir, ideo manus iltius aureas dicun- Spectatum admissi risuni tenealit, ttmid.
tur, ut virlul.cs quas fecrt, diviniliis factae intelli- Ilaque ne monslruosa fiaiil opera, gubernenliir
gatttur. Quae riicuniiir plenas hyacinthit qui sunt consilio sapientiae. < O.imia, ait, fac cuin co:isilin,
aerii coloris, ut vasa clectionis qtite proeparat ad et post factum non pocniiebis**. > Siiut illi loiiis
(•loriitm, bujusnioJi gemmis adornel, id est corda inulier , qua? opcralu csi consilio maiiutiiii su -
suorumsupcriiaegloriae dcsiderio.et exspectalione et rum«». Opoiiet ergo ut in p.incipio recie offe-
spc laetilicct.Manusditecii &unUor«aii7(?», ul carcanl ras, in medio recie divirias, in linc tum hilai-itaie
scrupiilo; suut aurem, ne sint sine gubemaculo; suiil perficias. Hccte offeras, id esl bona intentioiie ;
pieamhyacinlkis, ut fial pro coelesti desirierio, scru- rccle dividas, cum discrelione; cum hilaritaie per-
pulo ambilionis <elavarilu», guberiiaciilosapienliae, " ficias, id esl devoiione. Si recle, iitquit, olfcras,
coelesti desidcrio sclcri.acvilae exspectalione. Tria recte atilein non divirias: peccasti. >El: « Hilarem
sunt opera qme operatur dilectus in nobis, opera dalorem diligil Deus7». Ilac regnla operan liim
pceiiiienti;e, opera inisericordiae, ojicra pielatis. esl. llaec est aurea illa rcgula, quam lulirAcbani
Ui.de Job : < Tribus vicibus operatur Deus per filius Chnrmi, ei de anathemate Jeiicbo, sedabs-
siugulos ul evellal a corruplione animas eonim, conditur ". Jericho saecuiumintelligitur. Uiiile haec
el illuminel eas luce viveiiiium **.> Oporlel ergo ut regutatolliiur, quia sa>peiu soectilaiibussludiisadtlis^
opera poeiiiientiaesint siuescrupulo niuriiiurationis, cimus, iinde sapieiiteitliviiiaoperagubernainiis. Sed
opera misericordia: sine scrupulo vanoe gloriae ct lii liiranlur et abscondunt, qui secundum collatam
lemporalis relribulionis, opera pietalis sine scru- sibi a Deo scientiam operaii rofugiunt. Hoc enini
piilopraesumplionis. Deprinio: «Abslinetevos amur- auro possumussDoIiareyGgyptiosel ditareliebracos.
»«Apoc.5. »'lsa. ii. *»PsaI. 54. " Maifh. 16. "Luc. 14. " Maiili. 8. " Psal.»• 115. «* ••
I» at.
148. »»Joh.5 »*-Sap.i. «*lCor.iO. »«Tliren.3. " 1 Thess. % «• Matth. 20. «7Joel 2. Job
29. •' Prov.-3. «' «ahum. I. •• Matih. 25. «» Joan. 14. *»iob33. ««-Prov.21. Hor„ De arte
uoet. I. « Eccli. 52. «» Prov. 51. '» il Cor. 9. " Jos. 7.
PATRGL. CCVI. 13
687 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 58S
Hac sapientia oportet ut operemur, ut nostram su- A in firie , in lerlio nos bealificahit sna claritaie.
siineaniiis iiifirinitaiem, secundo ad proximi utilila- Audi pallidum : < Exinanivil scmelipsum formam
lem, tertio ut iuimictis reconciliettir, quarlo ut servi accipiens ". » Aurii byacinihis ornatum:
amor Dei habealur et conservetur. Isti sunl qua- < Opera, inquil, quse ego facio lestimonium perhi-
luor aniiuli aurei, in qnatuor angulis arcae, qni- bcnt de me 8°. > Audi in stti natura optiinuni et
bus ipsa poriatur arca. Ista est anima nostra, quae splendidum : < Civiias, inqnii, illa non inriigel sole
his annniis, id esl opcribus, ad coelom sublevalur. neque luna ul litceanl in ea, quia claritas Dei illu-
Ecce vidimus manus tornatiles, id est sine scrupulo minahit eam, el agnus erit lucerna ejits*'. i In
ambitionis et avaritisc;" vidimus eureas, ne sinl nohis qnoque est aurum, sed pallidtim in lenialio-
sine gubernacnlo sap;enliae; vidrmus plenas hya- nihus noslris; ornaium hyacinlliis, id est operilus
cinthis in quibns refulgeat amor coeleslis patriae. virtuiis; splcndidiim in sui natura, id esl in spfen-
Scd borum hyacimhorum quidam habenl paueita- dore suue majcslatis, in qua videiiriuinest nobis.
lem, quidam muliiliidinein, quidam pleniiudinem. In primo cnim compatitur nostr:e infirmiiaii, iti
Paut italeni, qui raro sunt in hoc desiderio ; mulli- secunrio congralulatur noslrae utilitati, in lerlio
ludinem, qni frequenter; pleiiilutlinem, qui jugiier. nos perpeiuo glorificaios, devotos faciet suae maje-
Primum habtiil Balaam cum dicerel : « Moriatur _ stali. Audi compalientem : < Quolies volui c«ngre-
aiiima mca niorle jusloriim : et fianl novissima gare lilios luos", > elc. Audi congraiiilaiiieiii:
mea siinilia lioriim ". > Secunrium habuit qui dixil : < Vidercgem Salomonemin diariemalequocorunavit
•Anima mea dcsideravil le in nocle, sed spiritu ctiin maler stia in riie desponsationis, el in ilielaeli-
meoin praecordiis meis", » elc. Terlium quidixil: liaecordis ejus8'*>Audi devolosmajestati: <VidiDo-
« Doiiiine,ante tc omne ilesiderimn meiim'*. > Huic miniim sedentem super solium excclsum : el plena
mauus plenae erant hyacinthis. Ilyacinlhus ad or- erat onmis lerra majestate ejus **. >
nandiim quandoqne siipponilur eolori aureo, qnan- Manut ejut lornatiles, aurex, plenmhyacinllat.
doque caiiriido, quandoqtic livirio, quanrioque ru- [CAM>.]Tornalura caeleris artibus pioniptior est,
beo. Aureo in sapieuter operantibns, ul hic; can- alqtie velocior; regulam justiiiae tenet, el opus siniin
ditlo, in praeriicaloribus el oratoribus, unde ponli- pulcherrimc circumcidit. Iu eumdem moilum opcra
fex in loga stiper lineam slriclam hyacinlbina vc- Chrisli circumcisa sunl, el licet ciun qiiadam ope-
sliebatur tiinica "; livirio el rubco in pueniienlibiis raiitli prompiiiudine et celerilate liinl, lauien a
et mariyribiis; unde in laberuaculo super snga regnla justiliae non rcccriiiut. Manus aulem Doiuini
tilicinn el super pelles nrieium rubiicains pelles aureap, propter sapieniiam operandi, qux signatur
liyaeinlhinae ponebantur7'. Aliquando ciim bysso r in auro, el plenae hyacinihis, qui lapis cst coloris
rctoria et puipura et cocco bis tincto ", id est in aelherei, quia quiriqiiid gessil in corpore processit
conieinplativis, qui tlcbenl babere in se byssttm de fonle snpieniiae, cl intentione coelesii plene re-
reiorlam, id esl castitatem el iiinocentiam, et pur- fulsil. Consequenler coiiimeudai dileciuin a virlute
purnni qiiaeesl regia dignitns; quia affeclus suos caslilatis, ciim diciiur
bcne regunl, vel quia regcm in decore suo vitlcre Venler ejus eburneut, dislinctus sapphirit
delectanlur. El coccum bis liiiclmn, iri esl dile- [Tuo.] Venter dilecli fragilitniem huinaniiaiis
ctiouepi Dei el proximi. Hinc est qtiod anlc arcam ejus, qua nobis praebuitse coiiformem insiimat;
pendebal velum de bysso relorla ; purpura, id est ebur riecorem caslitaiis, qua a corrnpiione pcccaii
hyucintbo el cocco bis (incto. Munus dilecii sunt caruis iiiiiiiiinis in came permansil, iudicai; sap-
opera Clnisli; tornaliles, quia iinmuncs a peccalis; phiri siililiniitateni viriiiluin ccelestiunt quibus in
aurew, quia sunt ex vi divinilalis; hyacimliinm, cume fulgebal exprimunt. Legimus venirem pm-
quia ciim iinilla fecerit opera nosirae infirmitalis, plielM.ventrem sponsae, veiitrem sponsi, id est riile-
eranl disliacla divinis miraculis, vel hyaciiithoriim cti. De priino nVeuler meus ad Moab.quasi cidiara
pleuiludo fuit in eo pleniludo gratiae, quam hcbuit sonabit, et viscera mea ad muriim cocti laleris •*. »
Sine mensura. D Desecundo: < Venler iv.eussicut acervus iriiici.val-
Lcgimus Christtim habuisse dorsttm aureuin, lalusliliis8*». De lerliobic. Prinuts eslspiritalis.se-
niantts aurea», cnput aureutn. De primo : < Posie- cunrius materialis, lertius singularis. Priinus enim
riora riorsi ejus in pallore auri'\ » De secundo est sensus cordis, secundus uterus Virginis, ter-
hic. De leriio : Capul ejut aurum optimum. Hoc tius in Chrislo infirmilas noslroe htimanilalis.
auruin est Divinilas; dorsuiu Chrisii humililas vel Primo esl Chrisliis annuntialus, secuudo incamaius,
humanitas; posleriora dorsi, noslra morlalilns; lenio inulta operalus. De primo : < Ecce concipict
uinnits, opcra, hyacinthi, mirnctila. In primo ergo virgo ct pariet filiuni•*. > De secundo: < Mulier
fuil palhdum, in secundo ornatqm, in lertio opti- circumriabii virum*' t utero gremii sui. De lertio:
nium el splendidum. Primum ex nostrae morlis < Multa opera bona oslendi vobis; propler quod
pnssione, secundura miraculorum exbibiiione, ter- horum vultis ine inierficere"?» Primus comparn-
tiiim in suoe naluroe ptirilaie. In primo enim nos lur citharae propier sonoritalem, secundus acervo
redemit in liumililate, in secundo nos confirmavit tritici propter sierilitaleui, teriius ebori propler
"" Num. 25. '* Isa. 26. '* Psal. 57. " Lev. 8. '« Exod. 35. " lbid. '» Psal. 67. '• 2.
" •' Philip.
"'Joan.o. 21. Luc. 15. 8"'Canl. 5. "Msi.fi. Isa. 16. ••Cnnl. 7. • lsa.7.
•: J,r 51. 8««'Apoc.
Joau. 10.
589 COMMENt. IN CANTICA.CANTlC. — LIB. VIII. »90
frigidiialem , fc-riituriWiemel, candorem. Primus X propter candorem, qtiia in eo fuit omnimoda inno-
coucipii, de peccalo proximi dolenrio; pnrturil, centia. De primo :« Dominus forlis et potens, Do-
quoiHorioeiimeripialdeliberanilo; parit, libera voce niinus poieus in praelio ,0". > De seciindo:« Non
-cuin increpanrio. Unde: < Venter nieus ad Moah> dabis sanciuin tuum videre corruptionem ', > carn s
quasi cilbara sonabil. > Per Moalt, qui de incesitt scilieel tam ptilredinis quam liixiiri;e. De lerlio:
naltis tsi, inlelligimiis qnemlihel immunrium pec- « Qui peccalum non fecit nec invenliis est dolus in
catorem ; per miiruin crudi latcris, quemlibet ad ore ejus'.> Primus venter varialur cliorJis, seciin-
peccaiiriiim lubricum ; per muruni cocii lalcris dus vallalur liliis, teriius distinguiliir sappbiri3.
qiieuilibet obstinnlum. Ad quos sonat venler prn- Primus variatur chordts virluttim, tamen ut cou-
plieUe quasiciliiara, abinferiori scilicet peccala in- cors sit iH:i varietas, ul consonent gravcs aculis,
crepando. Lnrie:< CoHversa eslin lnttuin cilhara acutae superaciiiis. Graves sunl foililudo et tempc-
«iiea**,i Cilliara primo vertiiur in Jutiim, secundo rantia, foriiturio, conlra iribulalionis pressurani;
in hiclum, terlio in ludiini. In Itilnin feloris, in lii' lcmperantia, contra modis corriis illicitos et carns
ciiim doloris, in lurium amoris. In lulum feloris, pclulantiam. Aculae sunl prutlenlia el justiiia,
per iUi<ituiii sermonem; in liiclum doloris, per prudcntia conlra insiriias daemoiium, justitia erga
confessionciu vel increpalioiieni; in lurium amoris, proxinium. Superaculae : fides, spes, chariias.
pe jiicimditalem el exsiiltaiiouem. De primo J.ri>: B Primae graves surit, quia demissius sonaiil, de his
«Teneni lyinpauum et ciibaram, gaudent ad soni- traclai liomo apud semelipsuni; secundae acule
tum organi »•-". > Desectindo,item : « Conversaest siuit, quia exalianlur usque ad proxiiniim vel dia-
in lucluni eiihara mea. > De lertio David: < Lau- bolum; leiiiae sunt superaciitae, qnia elev.intur
dale ettm in lympano, psalterio et cithnra *'. > In usque ad Deum.Mlarum si una defuerii, juciinduiu
prima Nabuchodoiiosor ad slaiuam adorandam in- aliae non rerident sonitin , quia ubi deefl una vir-
Vnai; in secunria David dacmonem a Saule fugal; lus, et aliaedesunl. Jaccbus apostolus: < Qui ofle i-
iu tertia, idem coram arcam Domiiii sallat. De derit in uno , reus est omnium *.> Concordent ergo
prima : < Cum auriieriiis sonitum citharae el psaV- in prophela vel ptaeriicalore, itt dicat cum Paulo :
terii nmnis generis iiistrumeniorum, cadenies ado- < Ne forle cum aliis prsedicaverim , ipse reprobus
rate sialuam quatn urexil Nabucliodonosor rex".> elliciar*. > Secunrius venter, scilicet beatae Virgi-
Ail Snul, de secitnda : « Quacrile mihi aliquem bene «is, est vallntus tiliis, quia hnbuitin corde charita-
psallcnlcmcillmra»*, >etadducluscst D.ivi.lari eum. lem, iil est in lilio auretnn colorem, linhuii virgi-
De terlio : Ciitn adriticerclur arca de domo Oberie- nilatem, sciiicel in lilio cniiriorem, iiabuit apud
dom iu Jerusalem, Daviri ciim canioribus cilhara homines, augelos cl Deum humiliiaiem, iri est lilii
^
canehat ". Venter isle esl sensus homitiis, viscera odorem. Vel plura habuit lilia. Uiiuni anie parlum,
veio imeriora cordis. Unrie : < Denedic, anima mea, unuiii in partu, uniim posl partum, quia virgo fuit
Domiiio, «t omnia quae iuira mesunl noiniiiisanclo anle partum, el virgo in partu, et virgo pqsl par-
cjus ". > Isle eniin vcnter concepil incarnationeiii lum. Terlius venter fuit distinctus sapphiris. Sapphi-
Salvaloris proviriendo; parturivit, ulililalem illius rus cceli habet colorem. Tres sunt sapphiri qui
iricariialionis apud se Iractando; peperil, aniiiiu- distinguunt Christi liumaniiatcm. Primus in coele-
tiaudo. Secunrius veuler sponsae Salvaloris, id est sti conversalione, secuurius in coniemplaiione,
Virginis, concepit Spiriiu sanclo ei obumbraute; 122 leriius in miraculorum oslensione. In figura
nun parlurivit, quia conceplus ille fuit sine viri primi vidil Ezechiel virum, et sub |ieJibus ejus
semine; et ideo sine dolore peperit in Christi nati- opus quasi sapphiri lapidis». Qui eiiiin posstini
viiaie. Inde comparaittr acervo irilici, quia gra- dicere: « Nostra conversaiio in ccelis et«, > pe.les
nuiii frumeiiti cecidit iu terram ejus quod mor- Clirisii susiinent ambulanlcs in eis. De seciindo
luiim fuii, et multiim fructnm alttilii. Teiiius ven- Jeremias: « Canoidiores Nazanei ejus nive, ut lu-
ler, iri est hiinianilas Salvatoiis, concepit, miseriaei ceant in ea, sapphiro pulchriores '. > Pnlcliriores
uosirac (ondolendo; parlurivii per passiouem siiam, rj enim suiit sapphiro, qui non soluin coeiitmseri ati-
nos rcdiniendo; peperil per resurreclionem suam, gdos coiiicinplantur, scd itsum Denin, De lerlio
itiorlaliialeni nostram ad iminorlalilatem protra- bic dicilur : Venter ejits distiuclus tapphirit, id cst
heudo. De primo: < 0 vos oiiines qui transilis per huiuauiias ejus muliis decorata iniraculis,
viant, alienriite el videie si est dolor sicut dolor Ad primam insti uebat disc pulos quanjlo cis in
nieus". > De secundo : < In sanguine leslainenli monle pra-riicavit», ad secunriiim qtianoo se co*
lui redemisli vinctos tuos de lacu **. > De tertio: ram discipulis suis in monie'ibabor transfigura-
«Chrisius resurgens ex mortuis jam non moritur: vii», ad leriium quando coraiii eis caecos iliuini-
mors illi ultra non doininabilur •».» navit, leprosos iimndavil '*, eic. Ilunc tripliceiii
Hic comparatur ebori propler fortiiuriinem, quam veiiirem debemus habire nioralem : primum in
habuil in omni iribulaiiouis anguslia; propier fri- peccaiorura recordalione, secundum iu virtitluiti
gidiiatem, quia non incendit eum carnis peiulanlia; fruclilicalione ^ teriium in devotionum hilaii;uie.
•»Job30. »•-»'Job21. " Psal. 150. "Dan. 3. ,vlReg. 16. »»II Reg. 6. "Psaf. 102.
' Aci. 13. .'I •'Thren.
1. "Zach. 9. " Rom. «. • ."• Psal. 23. Petr. *. «Jac. 2. * ICor. 9. • EzecJj.
1. « Pliil. 4. 'Thien.i. Matili. 5. ' Mallli. 17 '• Luc. 7.
BSl THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 502
Primtis ilaqiiecoiicipit in peecatorum recoidalione, i. illius non fregerun! ct vcslimenta non sciderunt ".
parliirilin conlrilione, parit in confessione. Unde Dases aureae in quibus [undatw sunt, sunl consilia'
propliela : < Domine, a limore tuo concepimus ei divinae promissionis, quibtts omnia ab oeierno pro-
parlurivimus el peperimus spiriium salutis ". > Se visa sunl, el incarnatio Salvaioris, quibus ad lerra3
cundus concipil, verba doclorutn inse conferenrio, de coelo venire, in lerris conversari. ad inleros
parturit quomodo fncial deliberando , parit etleclui des;cndcre, dc sepulcio resurgere, ad coelos redire
mancipanrio. Sic conceperat illa mulier de Apoca- voluit. Firma suni ut marinora, recla ul columnae,
lypsi quae ibat in deserto partiii-iens ut parerct, et ad regulam diviuae liucata jusliiiae. Fundata super
draco persequebatur eam ". Tales enim thaco per- bases aureas divinoe provirientiae. Crura fortiiuriiae
sequilur, qui fruclificare moliuntur. Terlius ille sua lolam corporis macbina n stisliiienl, unrie co-
venter devotionis concipit in desiderio , parliirit iumnis marmorcistonipaianiiii'. Hi sunt pra-lati qui
in suspirio, pariel in prxmio. Hi in omnibus his pondus sustinenl Ecclesiae. Qui sunt columnae mar-
glorianiur.quiai gloria eorum a paiiu.elab utcro iuoreae debent essc recli, fortcs, plani; recli in ju-
elconceptu'*, > quamvis in conirariampartemacci- riicio , firmi in praelio , leves absque scrupuio ; in
piat propheta de malis operantibus. Primus varLlur juriicio subditorum, in praelio lyrannorum, absquu
chordis : habcl enim graves apud se in gemituum scrupulo peccalorum. De primo : <Recle jutlicate,lilii
dolore , aculas apud sacerdolem in confessione, ! hominum "; > de secundo : lEslolc forles in bello,
superacutas apud Dcutn in oruiione. Secundus est ci pugnate cum antiqiio serpenle ". i El : < Nolile
vallalus liliis : habct eiiim inlra se aureum colo- limcre eos qui occidunt corpus, animatn aulem
rem, id esl Dei el proximi dilectionem; in foliis can non possunl occidere '»; i de leriio: tOporiei epi-
dorem , id esl corporis caslilatem ;circa se bonum scopumesse irreprebciisibilcm,hospiialem, non pcr-
odorem , id est ad proximos bonam opinionem. cussorem, non vinolentiim " >, elc. liem sacerdi»
Tertius est dittinctus sapphiris, quia in operibus qui habel maculain non miiiistrabil in labcinaculi»•
suiscceleslcm ostendil convcrsati. ncm,dumorat, dum Domini". Scimus tria genera esse columnarum
Dcutn voce lauriat, duni in tribulatione glorificatur. quoedam eniin sunt ligneae, quicdain inelallina-,
Venler iUius eburneus, disliuctus sapphiris. quaedum marmoreae : ligneae, ut in arca Noe;
[CARD.JAC si dicat . Vet.ler ejus nou cst sicut iuciaHinoe,ui in Moysi tabernaculo; marmoreoe, tit
vciiler aliorum hoiiiiniiin, in quibus per luxuriam in Salomonis templo, utin hocloco. Primae subja-
tepil diabolus, sicui Jictuniest serpenti'** : Peclore ceut duohus periculis , tecmiilae ttiii, lertioe nulli.
el vemre repes, sed esl vtnter ejut eburneut. Nain, Ligneie nanupie nqua putrescunl el igne conibu-
sicut cum ebore uasciiur candor ejus , sic cum n riiutur ; acueoe vero non nqua. seri igne dissolviiu-
carne Christi natus esl candor virginiiaiis in carne, lur; itiarmoreoeveronecigne nec aqua corrtimpiin-
cl quia sappbirus ccclesiis cst toloris, congrue tur. Ignis et aqua du:e su.il teuialioues mundi; pcr
diciiur veutcr iste dislincius.id est pulchre noiaius aquaui prosperitas, per igncm adversiias. Ignis
snpphiris, id est quibusdam conformilaiibus cum prospei iias putrcscere facit voluptate , adversiias
angelica naiura, quae notalur in sa|ipbiro. Nam in dissolvil tribulalione; prinia igilur carnales, se-
angelis sanciis est virginitas, et ejiisdem virgini- cmiria frangil pusillaiiimcs. igilur coluamae ligiii-ae,
talis ineorruptibililas. ln angelis quoque omiiis suui carnnles praelali ei pusillanimcs : acueaevtru
molus divinoe voluntali subjectus esl. Hoc ilaque non carnales, sed pusillanimes; marmorcae vcro
decore mulliplici signalus esl venler isle, et dis- i.cc carnales nec pusilianimes. Igitur primi scilicct
tii-.ctus est a cacteris veiilribus.Nara in carne Christi lignei suepc igue et aqua elementis pereuni. Hi cnim
virginitas fuil incorriiplibilis, el in carne illius sunl illepuer evangelicus", qtii saepea daeniouem:l-
nullus motus fuit, qui a Dei beneplaciio discordaret. tebatur in aquain cl crebro in ignem. Saepe eiiam
Alia vero transluiio, mutidiiiam carnis Cbristi, non allidcbaiur in terram, quia lales ad lerreuas volu-
tamen assiinilai angelicse niundiiiae, sed pracponit pialesfacitinclinare. Et despuin-arecum facil: spuma
dicens : Venier ejus pyxis ebumea tuper lapidem [> lit cx superfluitale hiimortun ,'iri est ex supeifl. i;
tapphirum. Sequilur : togilalionibus in oiiosa verba, risus dissolulcs,
Crura iilius columna; marmorew,qum fundalw sunt opera lasciva facil efliuere, el < boc gcnus non
super bases aureas. cjicilur nisi in jejtinio cl oraiione ". i In jejuuio
: [Tnd.] Crura Domini, iiinera incarnaiionis ejus conira prosperita is vultipiatem , in oralione cuntia
quibus ad nos salvandosvenire dignalus esl, insi- lribulalionisadversiluie.il. Secundi pnelali aeueis,
nunnl. Quae bene dicunlur columnm marmorem, scilicel columnis, toniparaii aquis voluptatis nou
quia et forlia sunt et recla. Quid enim marmore piiirescunt, sed igne adversitalis dissolvunlur. ln
fortius? quid coliimna direciius? Hanc foriitudinem ligura horutu Nadab et Abiu aquns niaris Rubii eva-
videhal David cum dicerel : < Exsultavil ui gigas ari scrunt, sed igne perierunt ". Et Petrus salvatus
currendam viam".>De reclitudiiicdixit:< JustusDo- esl ambulans super aquas *«, ad ignem vcro ne-
niinus in omnibus viis suis'". > Unde in cruce crura gavit ". Tt-rtii vero prajlati qui in marmureis- co.
"lsa. 26. "Apoc. 12. '* Ose. 9. '*' Gen. 3. '« Psal. 18. »• Psal. 1H. "Joan.iO.
«»PsaI. 57. "Ilebr. 11. "Miilh. 10. " 1 Tim. 3. "Lev. 21. "Mallh.17. **lbid. *• Nu.-:.r
«'ilaitb. ii. " Mai.h. 2(i.
 5^ COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. YIII. 594
iumiiis inielligiinlur, nec aqua volupiatis rcsolvur-- A aflecius meiilis et exhibilio operis. Duae verobases
mr, nec igne tribulationis dissolvuuliir. Hi clamarc; sub siugulis tabulis, sunt perseveraulia patienliac,
possunt : < Transivimus per ignem et aquam, etl et longanimilas in prosperis et in adversis. Siini et
eriuxUri nos in refrigerUim *». > His dicil Domimtsi aiiae tres basium species, quae nunc in noslris repe-
,>er prophetam : < Cuin ambulaveris per aquas, , riuniur aedificiis, scilicet lignea, lapiJea el picla.
Iliimina non obrucnt le; cum transieris per iguem,, Sed hae fragiliores sunt praecedentibus, igne eiiim
«lon ureris, el flamma non ardebit in te "». > Talesi ligneajcomburitur, lapidea gelu frangiiur. Picla vero
coltimnaesupcr basim aureamfundanltir, i<1estcha- nihil porlat, sed ab alio sustenlalur. Haec in corde
rtaiem.Isii, eniiu jttxta Apostolum, stinl t in chari- nostro facile disccrni [lossunt. Dum enim facibus ira-
lale radicali et fiindaii '*. > Super lalcm hasimi cundiae seu luxuriae flammis succendimur, in nobis
fundati dehent evellenrio spinas proprii corriis et: bnsis paiienlioe vel absiineniiaeforlitudo deslruilur,
alieni, excoiere lerram, contra lyrannos habcre: scilicet lignea. Dum vero cbarilas in nobis friges-
andaciam, in utroque discreiionis lemperanliam. cil", el mens ad diversa desideria partilur, lapidea
In le esl quod in templo Salomonis eraul bases ini basis frigore lentalioiiis in parles dividitur. B.isis
quibus sculpta eranl leones, et boves, el cberu- picla est patientia ficta. Haec tenet similitudinem
bin*1, quod dicilur pleniludo tcienlim. Sine hac hasi g iion verilatem, colorem non fortiludinenuln coelesti
praerik-a(io est sine utiliiale, firmilas fidei in imbe- vero beatitudine sunt qualuor ordines coliimnarum
cillitaie, elecmosyna sine fructificaiione, corporea distincti qualuor coloribtis : esl enim primtis ordo
t ibtilalio sinc relribulione. Unrie Aposlolus: < Si crocetis, secundus rubeus, lerlius ceruleus, quartus
linguis honiinum loqitar et angelorum, charitatem violeus. Primus enim est similis croco, secundus
aulem non habuero, facius sum velul oessonans aut rosac, leriins lilio, quarlus violae. Hae quatuor va-
cymbalttm linniens. El si hahuero omnem fidem ila rictates colorum designanl qualuor ordines heato-
tit monles transferani, charitalein aulcm non ha- riim : primi siini angeli, saecundi mariyres, lerlii
buero, nihil stim. Elsi distribuero omnes facullalcs virgines, quarli confessores. Hae coluninae fundaia»
meas in cibis pauperum, el tradidero corpus mcum siinl sttper unam basim auream, quae est charilas
ita ut ardcam, chariiaiem auiem non habuero, niliil perpelua, charitas autem nunquam exciriel **.
tnihi prodcst ". > Sunt et coluuinoeaniniae, scilicet Cnira ejus columnm marniorem, fundata tuper
virlules. Haecolumnae secanlur, sciilpunlur, politiii- basesaureas.
*ar. Secantur, quando ferramento discretionis vir- [CARD.]Alia Iranslalio dicit: Tibim ejus columnts
luies a viliis separaiitur;'sculpuntur quando bona marmorew. Per libias, qnae forles sunl velut colum-
quae niens cogilat, manus operanlur. Sic Salomon < C nm marmorem, ct lotam corporis compaciionem
in leinplo caclaluras fecit promincn'cs. Prominent poriant, significanlur illae duae virtiites, scilicel for-
cnim caelalurac, riiim meniis cogiiaiioncs exierius liuido et perseveraniia, quae omiiium virtuitim et
apparenl in cxcmplo et operatione; poliuniur,quan- sancloriim operum compaginem poriant el susien-
do tribtilationc fcriuntur. Iu hac poliiione acipiunt tant, et islae columnae, ut porlare sufiicianl isttul
tciiilalem el aequalilalem: lenitatem recipii, dum sedificium, fundatae sunl super bases aureas, scilicet
iion exasperatur per iram; acqualiialem recipil charitaiem et sapienliam quae signantur in auro.
erudendo superbiam , quae mtllum sibi ptilat aequa- Fundatur enim in sapienlia foriitiulo, ne se praeci-
lem. De aequalitate : < Scio humiliari el abundare piiet. Fundalur in chariiate perseverantia, alioqui
ubiqtie, el in omnibus insiiluiis satiari, et esurirc, rieficietel non stabit. Scquilur:
el pcnuriam pati, et abundnre '*. i Lenilaiem os- Species ejus ul Libani, eleclus ut cedri.
tendit, dicens : < Si fieri potest quod ex vobis esi [Tno.] Ne per siugula laborcl describendo, totum
cum oninibushominibiis pacem habentes'*. > Itcm: brcvibus comprehendit. Quomodo mous Libani fa-
< Non vos defeudentes, charissimi, sed date locuiu mosus esl jam pleniludine insignis, ita Cbrisius
irae ". > His columnis supponitur basis palienliae, oiiinibiTsqui de lerra orii sunt jtire gratiae subli-
' niioris anlecellii.
qiuc spiritalis aedificii suslinel onus. 123 Mons ille ferax arhoruiu,
Iu Scripluris invenimus tres basium species, bic exalialor sancloriim, et radicaior ne vehlo leu-
scilicet acneam, argenteam et auream. ^Enea forti- tationis moveauiiir. El cedrorum pulchriiuriiiii,
tiidinem.argentea cum foriitudine claritatem, aurea forlitudini,subIimiluli el odori oiiineriecussilvarum
ciim foriiiudine et claritaie fulgorem icnel: forti- cedit. Sic dilectus : < Speciosus forma prae filiis
ludo in opere, clariias in sermone, fulgor in mente. hoiiiinum : diffusa esl gratia in labiis luis, propterea
Qui in his iribus palienlinm scrval, quasi hasis beneriixit eum Deus ". i Eleclus ergo esl dilectus
aurcam viriutum structtiram firmiter porlat. His ut cedri, quia nemus Ecclesiae in qua nalus est,
cniin tribus iisus esi Moyses in conslruclione taber- siiigulari dignilate transcendii. Species ejus ut Li-
naculi. Tabulae quse deppsilae sunl per, circtiitum, bani, qui iuter ligna eximia proferl; et cedrum quia
riesignant spir.laliler ardinem virlulum; binae in- inier elecios suos seipsam qualem voluit, quasi
*°
casiraturae quae eranl in singulis tabulis ", sunl lignuni vitne in medio paradisi creavit
"Psnl. G*.. "Isa. 43. "•Fpbcs. 5. " III Reg. 7. " I Cor. 13. »'Phil. I. " Rom. 12. " Ibid.
" Exod.oli. " Malih. 2i. '• I Cof. 13. " Psal. ii. *» Gen. 2.
595 THOftLECISTERC. ET JOAN. ALGRM 53f>
Qitamor legimus montes in quibtts variala est spe jVj ...Frangit Oeus omnt tuperbum. 1,
cies: in primo esl speeies angeli evacuata, sccun.lo in secundo monte, de qiio bic agilur, esl compa-
cstspeciesChrisiicomparala, in teriioestobscirraia, ratio dileeli facta, scificcf propler quatnor : propter
De quarto cst elevala, evacuala propler superhiam, ariifutlfneni,prop:erlaiitiidiiieni, propier fertililateni,
comparata propier multimodam graliam, obscurara propter juciinditaiein r aliiinriinem in miractilis;
per aiigiisliam, elevata de gloria ad gloriam : pro- laliliiifiiieivr cliarilatis; ferlililalem in spirilalibus
pter supeibam illicilac aspiraiiouis, pro;ler mulii- pascu s; jiiciinJiiaietn fn arboribnsmyslicis.Demirai-
nio lain graiiaui fecundiiaiis el ainosnlatis, per au- cnlis :<Caecivi.lcnl,cfaiKfiambulanl, lcprosininnrian-
gustiam passionis, de gloria passionis ad gloriam lur";> rie cliarilale : < Propier iiiiniani charilateirr,
paiernne confessionis. Primus mons est iulaieribus qua dilexit nos, cum essemus mortui peccato, cort-
aquilonis, secimdus muns Libani, lerlitis Calvarioc, viviricaviinosChrislus" 8. >—<Ipse eniin priordilexil
qiartus inoiis Oliveti. De primo : < Sedebo inmonte nos, et lavitnosa peccalisnosiris in sanguine suo".»
teslameiiti, in laleribus aquilouis. Ascenriam super Feriititalc pascuorum in spirituali mensa nos reficit.
nliiiiidineni ntibiiim, similis ero Allissiino **;»tle Triplex est mensa, qua in lioc monte relicimur,
secuiidi.: Speciesejusut Libani; inienio ; <Viiliiniis triplex qua exlra hiinc moniem. Mt-nsarmn quae
t-um leprosnm, et percussum a Dco, et liuniilia- " exiia Iiiinc montcm sunt, prima csl hominis, se-
lum *"; » ilein : <Nun esl speeiesei neque decor*';» cunda carnis, lertia da-inonis. Prima enim esl ari
rie quarlo : <Omiiispulehriliido Doiuiui exaliala est necessitalem, secunda ad stiperfluiialem, terlia ad
super sidera. > De primo mortiedum caderet Luci- moriiferaiii ebrietaiem. In prima juxta Paitlum :
fcr **,evacuala esl cjits piilcliriliuio. De quo alitis i Qui infirmtis est, olus iiianducct ". » ne gravetnr
prophcla : < Tu signaculum siniilitiitliiiis, pleiius cor ejus in crapula ei ebrictale". > In secunda pro-
sapicnlia et perfccius decore **.» In hoc inonie eva- poniiur viiium < de viuea SoJomorum el de subur-
cualur eorum spccies, qui suhjccioriim conlemiiunt banis Gomorhae**.»in tertia fel draconnni est viitiim
parvilalein, pariiim indignaiitur aciiualiiatein, majo- eoriim, et veneiiiim aspidiim iusanabile '-. Prima
iiim aeiinilanuir subliii.iiateiu. De pdino poela*5': liabel fcciioitem h.nc : < Non in coiiiessalroiiihus
llic imperat, ille minatur. ct cbrieialibus **; » sectinria : < CoiHcdaniiiset bt-
De secundo el leriio : bamtis, cras eiiim moriemur «*: > In terlia : < Lae-
Nec qtientqutnnjam ferre polest Cmsarvi priorem, tanlur cum malefecerHit, et exsuliant in rebus |ves-
Pompeiusve parem. siiuis6». > in prima de laboribus maituttm vivitur:
De prtuio Chrialus: iVidele ne contemnalisuuumex P < Labores, ait, iiiaiiuiim luaium, quia mantiucabis,
his pusillis*'. > In secundo : non recusuvii parita- bealits cset bene libi eril", > unile subriilur: <F lii
lem in solveudo iribulum; ait enim : <Invenics lui sicul novellaeolivarumin circuiiii inensaeiiiae'*.»
siaterem in ore piscis, solvc pro me et pro le *'. > ln seciinria meissa. scdebat dives inriuuis ptnpnraet
De tertio, non recusavtt dicerc: < Paler major esl bysso, et epiilabaiur quoiiJie : Lazarus vero exspc-
nie**. > Imo etsuhdiliis erat minoribus, scilicet clahat micas, qmc cailebant de niensa illius «*.Ta-
palri piititivo Joseph, el Mariae.lmo et imlinuvil lis erat nieusa Hero-.iis, unrie : Meusas lyraiini
se, iii I.ivaret peries riiscipiilorum *". Audi quod virginis ebrius luxus replevit sanguine sobrio. > De
majus esl :suul qui inriignanlur mnjoribus subjici; tertio : < Fiat niensa eorum coram ipsis in Ia-
sccuudo sltidcnl eis paiilicari, lertio eiiain super- qiieum '°, > ct Paulus : < Non potesiis participes
gtedi. Sicut Absulon ciini esset Jcrusalcin, prinio esse mcnsoe Chrisii et iiicns;e daemouioruui ".»
ind gnaiiis esl palri suo subjici «'. Secundo regnn- Tres sunl meiisaein hoc nionie, quibus nos rcticit
vit iu Hcbron, jam quasi aequalis p tri, nec suffe- Doiniiiiis vel dilectus. Prima fuit in lege, secuuda
t-it. Tertio solus rcgnare voluit quamlo expulit pa- in Evangelio, lerlia in coelo. De prinia ail Mosesin
iieui siiiini de Jerusalem, el sic periit^'. Sic Exodo ", ubi legilur posita iu tahernaculo juxla iu-
Saul in nioiilibus Gelboe, qttori dicitur lubricum vel p iroiium, ei super eam cranl riuodccim paues propo-
decursus, occidii "'. Ecce superbia in coelo naia siiionis de simil. gine, et super singulus paiena au-
ad tcrras descendit, quia, sieut dicitur : < Cce- rea cum pugillo thtrris. De secunda ait Apostolus :
lestis esl origine et in cinere habilai, > uude: <Quid < Non potesiis coiiiiiiunicare mensacClnisii el d;e-
supeibis.lerra etcinis"?> Sic,fratres,< anieruinam nioniorum ; > de icrlia uil Christus : < Ui erialis cl
exallaliiTCor*'*.> Virietequia < Deussuperbisicsislit, bibaiis superuiensam ineani in reguo ni.o '*-'». >
humilihus autem dal gratiam *». > Taliier pulabat Pi iiua iiaque moiisirabat, non pracstahatrefeclioneiu;
Jobqui dixil: >Quidte elevalcor luuin, elquasima* ' secuuda saliat, lertia glorificat; prima erat in litiera,
gnacogilans, atiouilos hahesocutos "?> Ail Domi- secuiiua in spiriiu, terlia in specie. Priina enim
IIIISper David: <Non habitabil iu medio doimis meae . docet, secunda adjuviit, terlia cousummal. Vel sic,
qui lacit superbiam ", quoniaui. sicul scriptum est: prima in lege, secunda in Evangelio, lerlia in coelo.
*'lsn. 14. *• Isa. 53. »'lbid. **Isa. 14. »« Ezech. 28. »»* Lucan. Phartttl. I. *« Malih. 18.
»' Maiih. 17. *• Joan. 14. *» Joan. 13. " 11Reg. 13. *' H Reg. 18. »»1 Keg. 31. » Eccli. 10.
•»*Piov.it>. »» Jac. 4. «»Jobl5. " Psal. 100. " Luc. 7. •» Epbes. 2 »» 1. •• Roni. 14.
Apoc.
e: Luc. 21. «»Deui. 32. •» Ibiri. «* Rom. 13. "ICor. 15. «• Ptov. 2. »vPsal. 127. "Ibid.
" Luc. 16. ,n Psa.1 fix. " I Cor. 10. '" Cap. 25. "-'* Luc. 22.
B97 COMMENT.TN CANTICACANTIC.~— LIB. VHli $9S
Prima Mosi, secunda Cliristi, lertia Dei. Prima fuit A mel, scilicei rievolionis dulcedo; ilem sui» lingua esl
in figura, secunda in veriiate, icrlia erit in clarilaie- venler, in quo est lac, id esl Chrisli caro, quas
Pritua docet, secunda perflcit, terlia glorificat. suinpia est de autiquis palfibus sicul lac de anima-
Alias quoqtie riivisiones baitim meiisarum possumus libus. Juxta aliam considerationem in pagina divina
f.<ere, quas ile Scripturis accepimus, hoc morio : quinque legimus mensas : prima pauperis, secundn
M iisariiiu piima snb lege, sccunda stib gratia, ter- orbis, terlia daemonis, quarla divitis, quinla Pairis.
lia in gloiia. Pr ma oslendlura Moyse in Exodo, Prima necessiiaiis, secunda vanitatis, tertia iniqui-
s<cmida in Lvaiigclio, terl a in rcguo. Prima erat lalis, quarta verilatis, quinla consiiinmalionis. Pri-
ntensn proposiiionis in tabcrnaculo '*; de secunda mam ponit nalura, secundam avarilia, terliam per-
diciiur : < Non polestis communicare mens:e Christi (idiu, quarlam gralia, quintam vila. Prima refocil-
et meiisaedxmouioruni "; > de lertia : < Ul edatis lat, secunda irrilat, terlia suffocat, quarta satiat,
ct bibaiis super mensam meam iu regno meo ". > qiiinla consummat. Ad primam sedenl pecuries, ad
Prinia est in litiet-a, secuuda in spiritu, tertia in secuiidam serpenles, ad lertiam canes, ad quartam
spi-cie. Prima monslrai, secunda guslal, lertia sa- volucres, ad quiniam haercdes. De prima in Evan-
tiii. Prima comedi.ur agnus paschalis sub figurae gelio : < Nam el calelli edunt de niicig quae cadunt
nubi!o, in sccnnda stibsacrameiilo, in lerta inaperio. Q de mensis dominorum sucrum "; » de secunda iu
De pr.iuo d cilur : « In eadem domo i omedetis il- Isaia : < Mensa Babylonis, calix auretis estin ea •*; >
luni '*; > de sectiiido: <Ctis ale cl videie qnam sua- de tertia Aposlolus : < Non potestis parlieipare
vis esl Dominus "I >de leriio: < Saiiubor cura ruensa.-daetiionioriiineiChrisii»»;i de quarln: < Fili,
apparueiitgl >riulua.*°>Meriiameiisa nostri tcmporis ad inensam diviiis sedisii, diligenier atlende, quae
est. Ad illain sponsus invilnbai sponsam inCaniicis apposita smit lihi"; » do qiunta : < Ul edatis et
sic : Veuiat dileciut meut in hortum suum ul bibatis stipcr mensam meain in regno meo ".»
eomedal fructus pomorum tuorum. Ilaec enim Pauper cujus esl prima mensa, est genus humanum.
lieala Virgo ail Filio suo incarnaio. Triplicem enim In ista apponunlur panis, pulmentum, vel sal etpo-
frucium in se habuil: esl ei fruclus veuiris, frucliis tus. De primo David : < Oblitus stim comedere pa-
meiilis, fructus oranlis. Primus estChristi incarna- nem meum '*. » Pulinenlum esi iJem quod sal. Uurie
lio, secuudus virtuosa devoiio, tenius rievoia oratio. in EsJra": <Piilnsqiioriiinmeiiioressimus snlisqiiori
Depiimo aii angelus : <Uenedida lu in mulierihus, comedimusinaula tua? <Aquaeslillaquam Abrahatu
et hcnediclus fructus veulris lui •'-»*. t Elipsaail: posuit in utre, et imposuil. in hmneris Agar '*. Iu
« Ego quasi viiis fruclilicavi siiaviiatem odoris, el secunda ad quam sedent serpenles quinque appo-
ilores mei fructus houuris, et lioneslatis •*, i scilicei C nuniiir, quae est, vaniias orbis, et quae semper sua-
Chiisluin. Ipsaenim fuil vilis, Chrislus bolrus, flo- dent vana. llla quinque numerat Boetius inConsola-
.res viola ltumililalis, losa cbaiiiatis, liliuin virgiui- lione philotophim : haec sunl favor humanus, opes,
tatis. dignitaies, gloria, poientia. Primum alirahil auruni,
0 verbi Dei cetla id esl favorein; secundum arenam, id esl cupidiia-
Affectibntammna, lem; lerlium scinlillas, id esl poteslalis oplalionem;
Moribus serenn,
Gratia plena. quarlum geuimas, id est diviliarum gloriam; quin-
•lum lamhit membra, scilicel designaus luxuria: vo
De secundodicilur: < Audile, divini fcuclus, et quasi liiptatem. Ad hancsedenl serpenles, qui scilicet r.on
rosa planiata super rivos aquarum fruciificale '«. i • cessanl serpere, ul ad altiora conscendant. Iu quarla
Audi fruclus divinos :« Fruclus auiem spiritus esl quae est daemonis, tria apponunlur : seneciae, sili-
cbariias, pax, paiienlia.boniias, beiiignitas", i etc, quae, quisquiliae. Sene est animal immuJidum,
Ista ex rosa char.iatis procedenl, crescunt super iinde . < Seneciae quaelibet immunda cibaria. » Alii
rivos graiiae Dei. De lertio canil Ecclesia : < Per le dicunt senencias, vel sinanlias. Sinaniia enim est
fructtim vite commuiiicavimus. > Isli siint ires fru- quaedam pellicula in ore quam solent semper im-
ctus quos cx[.loratoies filiorum isruel atluleruni D inuiidi manriucare. Siliqua esl genus leguiiiinis la-
de lerra sancta, scilicet boirus in vite, id est Chri- los habens folliculos, sed inlus vacuos. Quisquilia:
stus incruce; fiuus, sti.icel dulcerio devotionis; suni purgamenla canabis el liui. Seneciae snnt cibi
iiialogranaia, id esl frucius orationis Mariae. Sicut gentium idololliyta comedentium, siliquae cibi Ju-
eoiin cortex exlcrior pallidus esl, sic Ecclesia esl dieorum cortici adhaerenliuin, quisquiliae sunt cibi
Iribulalio is livida. li.lus grana mulla ptirpurea, haerelicorum, scilicet pravae senleniioe. Isti suntca-
SCilicel liieles in ea laieules qui purpura regia ve- nes initniinrii, qui ari hnnc inensam sedent. ln quarla
stitliiur in reguo, orat one bcatae virginis. Hx-ctria quae cst inensa diviiis, tria apponuiitur. Vuulus sa-
dcsiguala sunt cuni d.citur : < Favus dislillans lubia ginalus, bona lcrrae, medulla tritici. Vilulus scilitel
lua, .-ponsai, iri est oialionis dulcedo; < inel ul lac quem paler occiditpro fllio reverteute de longinqim
sub lingiia tua ". » Sub liugtia est ror, in quo esl regioue "; bona terrae siinl lectiones, unde Isaias":
" '• " '•
"Exo.1.23. "ICor. 10. Luc. 22. Exod. 12. Psal. 33. Psal. 16. •'-»* Luc. I.
•>Eccli.2i. «*Eccli.39. •« Gal. 5. '•• Cant. 4. •' Malth. 15. •• Jer. ,51. MlCor. 10. '• Prov.
25. " Luc. 22. M Psal. 101. "I Esdr. 4. •» Gen. 21. " Luc. IS. " !mo Lovit. 20.
 593 THOM.ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI GOO
« Velusiissima vetcrum comedetis, et novis super-- A eJ"s <" Libani. Sequitiir : Eteclnt ul cedri. Cedrus
venientilms velera projicietis. t Velustissima vele- dileclo comparaiur pro altiiuriinc ct impuliibililale,
rum suiii natnralia et moralia praecepta, quac ser- pro reciiiiiriine, et odore. Pro aliiludiiie, quia ciim
vindo inandiicamus ct praedicamus. Yelera, id estit alii sint filii ariopiionis, ipse solus esl uiitts Palris
legalia projicietis, novis supcrvenienlibiis, itl estt ex natura ; pro impiiirihiliiate, quia nec corpus
g aiia evangelii. MedullaIrilici esl illa purgal'ssim.1n Chrisli in morle pulruii, nec ei adhsesit macula;
farina quae in sacrificiis ponebatur : ha>catttem cstt pro reciiltidine, quia juxla regulam jusliiiae reddet
oratio. Haee tria ponit Domintis conira alia tria,, iinicuique juxla meriia sua ; pro oriorc, quia cum
scilicet : conlra carnem, contra mundum, conirai alii trahant pcrbonam conversaiionein, ipse et per
diabolum. Coutra carnis inccniiva dat nobis vitu- conversationem et per promissa. De primo : t Vidi-
l»iiiisagiiauun, id esi carnem 124 Cbrisii cl san- mus gloriam ejus gloriam quasi unigeuiti aPatre*. »
guinem. Leclionem appotiil contra mundutn, quii De secundo: < Peccalum non fecit, nec invenlus
iios ad v.igaliones suns invital. Sed dicamus ei:: est dolus in ore ejus'. > Et de carne: < Non dabis
i Vade reiro, Saianas ". > Contra daemonemapponill sanctiiin tuiim videre corruptionem 8. > De leriio:
or. tioneai qui iionccssat iiiquielare religiosos qtios- < Jusius Domiims el justiiias dile.xit; aeqiiiialem
que, sed reciirrunt ari merielam oralionis. Ari hanc: B vidit vultus ejtis'; >et:« Dc vultii luo juilicium
mensam divitis sedent volucres, scilicet sancii ho- meiim prorieal ">. > De quarlo: < Quod oculus non
niines sperantes se volare ab hac quarla mensa adI vidit ncc auris auriivit quaepracparavil Doiiiinus bis
i|iiinlam. Dives iste esl Chrisltts, simul in linumi qui i ilign.t eiim ". >
ilivt-set pauper. Dives quia Deus, paupcr est quiai Specicsejut nt Libani, electusut cedri.
e-ihomo. Ad hanc sedenl qui pngnant cum diabolo,> [CARD.] ACsi riicat: Qitid discurro per singula ?
ciiai mnnilo, cum carne, ut pnssinl ad qiiintam el Speciesejus itt Libani, qtti interpretalur candidatio,
iiltimam pervcnire. Uliima aitteni mensa qnac eslt ac si dicat: Ex hoc specics ejns cognoscilur, quia
quinla, csl incnsa Palris. Ari hanc scdent haeredes,. ipse saiictorum omnium cnndirialio esl, pcr quani
iu hnc iinum laiiiiini apponilur, scilicet visio Dei,, omnes sancli speciosi exisiuul el mundi. Speciet
cl uoii plura. Unrie diclum esl Marthae : < Porro> quoque ejtts est ut Libani, quia s-cul Libauus mons,
iiiuim csl necessariuin **, >ei non plus. El David : amplitiiriitic, altituriine, arborum ft-raciiate caelcris
< Unam petii a Domino,hancrequiram, »scilicet«uf;' est insignior, sic Christus insignis esl prae filiis
inhabiiem in domo Domini omnibus diebus viix: hoiiiinum ; el ipse prae omnibiis elecius uicedri, quae
meae'».» arhor pleuitudine, pulchriitiriine, forlitiidiiie, suhli-
Quartodiximus monlemislum haberejiicundiiaiemi milaie, et odore, omne decus silvarum antecedit,
arborum. Habet jucunditatem in frondiiim virore, quia Christo non est daius spiiilus ad mensuram.
iu floium vario colore, in rcfrigerio umbroe.Arbores> Sequilur:
Me sunt virtuies, quaruin vireul folia in verbis; Guttur illius suavissimum, et totus desiderabilit.
xdificationum, ridei varietas florum in operibttsi [Tno. I Si iu labiis dilecii superius verba accepi-
virtutiim, in umbra temperalur sesliis viiioruin. De imis, in cjus suavissiino gitlture merilo eoruindem
primo:« Erit foliuin ejus viride, et in lempore verborum inieriium saporem intelligere debemus.
siccilaiis non eril sollicilum"*. >De seciimlo: < Flo- Unde : < Memoriam abundaiuiaj suavilalis liia: eru-
rcs apparuerunlin ierranostra'.iDe tertio: lObum- clabunt: et jusiitia lua exsiiliabuni **. » Petrus
brasti stiper caputmeum in die belli'*. i In tertio, - mcmoriam abundanliae suavilatis Dei jam gusta-
montc scilicii Calvariac, diximus obscnrari speciem verat, el eructans ail : < Halionabile sine dolo
cjiis. Vis videre obscuritaicm, respice Juriaeorum lac concupiscire, ul in eo crvscalis in salulcm ; si
blaspheiuiam, circiimpenrieniiiim Iniionuin ignomi- lamen gttsiasiis qttam dulcis cst Dominus ". » Itero,
niam, in c.ipiie spincam coronam, in manibus sicut in labiis verba quae dicebal, sic in guiture
clavorum fixuram, in I.ilere vulneris angusliam. iiilcrna el occulta riispositiopielalis inlelligilur. Sed
L'cce <non csl species ei neque decor*. > Ecce juxla ei proprii guituris fructum oslendii, cum post
Apocnlypsim : < Facius cst sol velul saccus ciiici- resui rectioncm discipnlis insufllavil dicens: <Acci-
inis';> et illuri prophetic: < Sol converteturin tene- piie Spiritum sancltim •'*» Et totus, inquil, detide-
hras, el luna iu sanguinem». i Tenebraeenim faciae rubilis. Totus Cbrislus Deus est et homo, id est
suni supcr (ciram in ejus passione. De quarto Verbiim.anima et caro.quia non soluiu riesirierabiiU
moi te d xintis quod inrie esl specics Domini ele- rie incommuiabili majeslale perpemac diviniialis,
vala. Iudc eniiii elevata csl mngnificetuia lua supcr sed eiiam de clarilicata subslantia assttmplaehuma-
coclos : inrie omiiis pulchriturio Domii.i exaliaia nilalis. Maxime inde quod cum inccelos ascenderet
eslsupcr siriern, Unde admirnuiiir augeli dicculcs: ad iransferendum nos ad suam gloriam, se rediiu-
« Quis esi isiequi venit de Edom liuclis vesiibus de rum promisil dicens : < Si abiero el prseparavera
Uosru? Iste formosus in stola sua *.i Ecce tpeciet vobis locum, iierum venio el accipiam vos ad tue-
' Marc. 8. »*Luc. 10. " Psal. 26. '»»Jer. 17. ' C.mi. 2. l'Psal. 159. 'Isa. 53." s.\poc. 6.
» Isn. 63. • Joan. 1. 'iPel-a » psal. 15. » PsaK 10. '» Psal. 16. I Cor. «.
,*Jnel2.
" Psal. 144. " 1 Petr. 2. "' Joau. 20.
•501 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VHF. 602
ipsum, ut uhi sum ego et vos siiis '*. > Tria suitt A quia lalia oportel le pracparare, u csl iistiui rei
giitinra , primum camale, scciinJu n rationale, ler- proccognilum in obseqttium Domini tui libi ciincia
tiuin spirilale. Primum est voluptuosi, secundtim riaiilis, iri esl Dci, assttmere. Dicilur gullur a gustti
m.-igisiri, terlium dilecti. Primo eiiiin guslat volup- ei lerenrio; esca namque prius dcnlibus leriiur,
IIIOSII=. ut cartti sntisfaciat; secunrio magisier, ut deinrie gustatur, poslea in venlrem trajicitur. Teri-
riiscern.il; leriio dileclus, ut qiine siirsiim sunt lur loqucmio, giistatur delcctando, in vcnirem tra-
sapiat. Primum afferl u oiient, seciindum discernit jicitur memoriae commenriando. Quidam lerunl, sed
inier vilam et mortcm, terliiim cxcludil moriem. non gttstanl, ut praedicatores hypocritae, et car-
De primo Job : < Poiesl alijuis gusiare quori gtistn- nales quidam guslanl cl non lerunt, scilicel tlevoii,
tnni afferl mortem '*? i De secuntlo : Oblniitni est seri inconslanlcs; quiriam et lerunl el guslnnl, et
Christo aceium, < et ciimgiistasscl noliiii bibere". > in venirem irnjiciunt, ttl sttnt in devotione perse-
Deiertio: < Qui mandiicaveril ex lioe pnne non vcrantcs. Hcrodes rtiminabalei 11011 guslabai, rum
gustabit morlein in aelernum ". i Ia lege scriptum magis riicerel: < lle ct interrogate riiligenter de
est: <Animal quori runiinal, el non hnbct ungulam puero, ul cl ego veniens ariorcm eum ". » Balaam
fixum , immundum csl '* i. Item, quoil babet ungii- lcrebai el gusiabat, cnm diceret: < Morialur anima
lam fixam, et non ruminat, immttiiduai est; quod " niea morte jiislorum "; > sed in venlrem non trans-
vero riiminal, et habet ungulam fixam, mundum misit, quia paulo post in morlem corum consilium
-csl '». Primi siml caruales, scilicci immundi, quia deilii. Siephnnus ruminavii, guslavil, in ventrem
rarnali giisiti riinniiaiit volnptatcs suas, scri nou memoriae trnjccil, quia eliam dum lapidareiur, et
fiiidiint ungiilam, quia non discerniiiil inlcr lionum proedicavil, et oravil '*. Guliur suavc csl, suavius
el maliim, inler lieiium et illicilum. Secundi stinl esl, sunvissimum csl. Tcrtium igitur giilltir suave
ritionales qui iiiigiilain finriunl, iri est iuler bo- est in iis qui devoti sunt momenlanee, suavius iu
iiiim el maluin quodam gusiu rationis discernunl, iis qui fiequcniius, suavissimum in iis qui guslum
scd noii ruminant; quia bonum quod a malo ra- habeiit assiduum; et hic cst dilectus. Sequilur :
lione riisccrniinl, in eo deleclanrio non ruiiiinanl. El tosus desiderabilis. Est horno qtti loiusest orii-
Tcrtii sunl spirilualcs qui raiionali giistti bonum bilis, el est bomo qui esl dcsiderabilis in aliquo, et
a malo discernendo, tiiigiilam fiiidunl cl riiiiiiiianl, csl Iionio qui lotus esl desiderabilis. Primus est
diini boniini, quori discreverum, dulciler in corde oinni virtule destilutus, secundus mullis virtiuibus
siio deleciando revolvunt. Propter gustiun camalem iiistiiutus, teriius oinni gralia pracdilus. Primus est
in lege iiit-1 a sacrificio Dei prohibeiur npponi; obstinatus peccalor, sccundiis est Dci et fralrum
propter giisinm lertium, id est spirilualem, snl in C amaior, teriitis esl salvalor. Dc primo ; < lniqiios
oiiini sacrificio juheliir apponi; propter meriium, id odio habiii **. » De secunrio dicilur Daviri per inier-
cst giislmn discrctionis [iraeceplum esl hostiae pcl- prelaiionem visu desidcrabilis. De lerlio propbcia :
lem deirahcre, arlus in frtisia concidere, id est iVenieidesideraiuscunciisgenlibus"'; >ideslChri-
rogitaliones, sanguinem in terram fiindere. Pellein stus. Ipsc enim csl desiderabilis corpore, desiriera-
euiin, id cst carnis conversationcm debemus sepa- bilis anima, desiderabilis divinilate. Corpore, in
rare, deinde arlus in frns'a conciJere, id cst cogi- quosponsus < speciostis|formaprae UIishominum**.»
latioiics, ulrum carnales au spirilales sinl, in corde Anima, in qua habuit pleniludinem graliarum.
tractarc, el sangiiinem, id esl appeiitum carnalem Diviniiate, ex qua est < Rex regnm, ct Dominus
in l,i ram funricre.Primuin gtitiur siiavitalem habel doiuiiiaiitium *'. > ln primo enini pro nobis snsii-
in scrmone, ilulccm saporcm in inleriori delecla- niiti passionem.in secundo crga nos mullani habuit
tione. Sed seqttiiur amariiurio in damnalione. Unde charilalem.iii lerlio rccipieinus noslri lahoris rcmu-
Saloinon : < Favus dislillans labia merclricis, ct neraiioiiem. De primo Isaias: « Desid ravimus
niiidius oleo gullui- ejus, el novissima illius amara cunt a.ovissimuni virorum, virum doloitiui, el scien-
quasi absynthium". > ln labiis distillantibus favo, n tem itifirmitalem '*. >Desccundo : <Animameadesi-
yerba voluptitosa; in nilore guituris, delectalio deraviileinnocte",> et: iDomine, niemoriale luum
interior saporosa; in amaritudiiie absynlbii, dant- in desiderioanimae *»*.> De terlio : < Domine, anie le
..lio acterna.Sccundum gtitlur, sciliceldiscrelionis, oiune desiderittm meuni, et gemilus meus a le 80, »
prius debei naiuram rei agnoscere: secunrio usuni elc. Iiem, fuit desiderabilis in exsilio, deside-
rei an hontis sii an sil inalus, pensare; lerlio boiiiim rabilis in inferiio, desiderabilis in judicio, desidera-
iistnn cuin cognoveril, sibi assumere. Unde Salo- bilis in regno. In exsilio peccaloribus, in inferuo
11:011:< Ciim scrieris ad iiiensain diviiis, diligenler jusiis exspeciantibus, in judicio diligentibus, in
aileiidc quae libi apposita suiil; > id estrei naturam rcguo exsiiltanlibus. Peccatoribus, ul justificuren-
considera, <el lige cullrum in gulUire tuo", >id csl tiir; justis ut libernrenlur;diligenlibus, ut sccuri
discrelionis acumine cousidera usum rei, et sciio a vcrbo aspcro ad riexleram Iraiisferanlur; exsul-

•*Joan. 14. "Job. 6. '• Matili. 27. " Joan. 6. '• Lcvit. 11. »Ibid. " Prov. S. " Prov 23.
" Maitli. 2. " Num.23. ** Aci,|7. *» Paal. 118, " I Tim. 0. " Isai.
"Agg. 2. "Psal. 41.
55. "lsai. 26. *»*Psal.I31. 30 P»al. 57.
«303 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINl 604
tanlibus, qnia Dei visione frueniiir : Unde primi A le in nocte, sed et spirilus meus in praecorriiis
dirunl: < Veni, Domine et noli tardare. Relaxafaci- meis *'.»—< Nonne cor noslrum arilens erat iii
noranostra". >Secundi:« Veniad liberandum nos, nobis > de Jcsu, < dum loqueretur nobis in via •'? »
Domine Dctis virluliim. > De lei liis Patilus : < Repo- Sponsa ducta l.oc riesiderio, riicebnt:« Osculeiitr me
sita est mihi corona jnsiiiiae, qiiam reririet mihi osculoorissui *'*.» Pro dilalionesuspirani.Qiiia <spes
Doininiis in illuin di.-m jusiiis juri.-x. Non solum qtiae riiflerlnr, allligil aiiiniain *8. > Imle Daviri:
autein, si-d el iis qtti tliligunt advenltini ejits " ; < Silivit aniuia mea ad Deum fonleni vivuiii*'. »
in qiiem desiileraul angeli prospicere"'. > Causas El sponsa : Filiw Jerusttlem, nnnliate dilecio quia
quihus sit desirierabilis, Daviri aperit dicens : < Do- amore langueo. Ilem Duvid : < Hei iuilii, quia iuco-
mine Deus meiis, mngnificatus es vehemenier ". > lalus nieus prolongalus esl" ! > Ecce unde suspi-
Quare? quia < coiifessionem el decorem inriuisii, rant: < Memor fui Dei, ait David, et delectaius
amicius lumine sicul vcslinienio '*. > Ex sacrae sum ". » Quia < deleclaiiones in dextera lua usque
Scripiurae verilate pcrpendiinus Clirislum esse in finem". > Quare : < Etenini passer invcnii sibi
inagiium, esse mngniliciim, esse m.ignilicalum. domum, et lurtur nidum ubi ponal pullos suos". t
Magiium iu essenlia divinitalis, mngnificum in crea- Ihi enim < in pace in idipsum dorniiam el requie-
lione muiidaiiaevarieiaiis, magiiificaliim in profectu scnm •*. > Inde sponsa : Ego dormio et cor meum
assunplai hninanitalis. In primo, quia incompre- vigitat. i Adjuro vos, ait Sponsus, ul non susciicii» ne-
hensibilis; in secunrio, quia iuaesliim.bilis; in lertio, que evigilare fatialis eam donec ipsa velil •**. > Ipsa
quia inromparabil s; in priuio per firieininiluit con- quoque ail: < Sub umbra illms qiiein riesiileraverani
fessionem , in sectinJo decorem induit per mundi serii, eifriicttisejusdtilcisgiiiturimeo'*. >Inrietleipsa
orriiiiaiioiieiii, in terlio est amictiis lumine sicul cttiiiarimiralione clanialtir : QuaccslistaquaeasceiiJii
vesliineiiio, pcr resurreclioiiem. Primum lit per detlesertorieliciis]afll'Ciis.innix.i siiperriilecliiin"'? »
iniraciiliim , secunduin per imindi giibernaculum, Pro his qualtior dicilur dc Joscph : < Filius accre-
pcr leriium faclus est hominihus el angclis glorio- scens ". t 'Joseph qui dicittir augmentum, esl qui
sam spectaciiluui. Audi magiinm : < M.ignits Domi- sperando augelur; accrescens, dum ad superna
nus el laiid.ibilis nimis ". > Inde : < Coelum ct ter- aspirat. liem, accrescens, riiim desiderio suspirat;
ram ego impleo '*. t El niagoilicuin : < Oinnia decorus aspeciu, in meriiiaiione coelesiium, ei ideo
pcr ipsiim facia suut, el sine ipso facluni est ni- respirat. Et sic provenit hacc magniludo. Inde dici-
Iiil*'. »Et : < Inprintipio creavit Deus ccelaniel ler- lur de Job : < Lral vir ille magnus inter ouiiies
rain '*. >— < Qui fccit mirabilia magiia solus •'. > r orientnles ". >
Audi magiiificaluin: < Magnificaius est Doniiiiiis, Ilic sciendum esl, quod sunl quidam magni inter
qttoniam babitavit in excelso *'.>—<Vade, ct lu fac occidcnlalcs, quidam inler seplentrioiiales, qttiriani
simililer *'. > Esio ergo magnus in spirilualium inier oricntales, quidam inter auslrales. Primi, quia
boiioium aggregaiione , magnificus in exteriori cariendo se magnis involvunt criminibus; secundi,
operaiione, ut sis niagnilicaius in aeierna retribu- qttia magnis alios faiigant leniaiionibiis; leriii,
tioue Esto crgo inagims : priiiio sperando, secundo quia proliciunt in virlulibus; quarli, quia prae cae-
aspiranria, lertio suspiranrio, quarlo respiiando. teris fervenl in coclestibus. Primtis inaguus ad occi-
Piiiimiii fit quia liomo superna vocatione excitaiur, deniem fuit diabulus. Unde ipse ail : < Asceu-
seciintlum quia desirierium inflammalur, tenium dam super alliluriinem nubium, similis ero Aliis-
eo quod desideriuin differaiur, quariuin quia in simo. —Quomodo cecidisti, Lucifer, de coelo, qui
bouis coelestibus coiitemplaus deleclalur. Audi vo- maneoriebaris* 9. t Desecundodicitur: <Veniusiur-
cali«iicm, unrie venit spes. Apostolus ait: < Si binis vcniehat ab aquilone, et nubes magna •*. > De
125 consurrexistis cum Christo, qnae sursiim sunt lerlio : < Eral vir ille magnus inter oumes orien-
quaerile; ubi Chrisius esl in riexlera Dei sedens**. > tales. > Itein de eoJem : < Erat simple.x ct rccius,
ldem:< Qttos eniin praescivit, et praedesiinavit D timens Deum, el recedens a inalo ". > Sin ple.x, de
conformes Qeri imaginis Filii sui; et quos prac- bonis operaiionibiis nou quaerens elalioneui et ja-
deslinavil, hos et vocavit; quos vocavit, hos et clanliam ; reclus, conlr.i proximum non exercen
justiflcavii; quos jusliucavil, lioset iuagniPicavii*'. > fiauilem vel maliiiam ; limens Deiiin, ne miuuerel
Vocavit sponsus sponsani: < Surge, propera, amica pro peccaiis suis iu eo graliam; rcceriens a nialo,
mea.et veiii*'*. > punieiis in se quoiidie eiiam levia peccaia per poe-
lii.le veuii spes. < Spes aulera non confiindii **.> nilenliam. Magnus inter auslrales erat Isaac, de
lnde procedil homo et aspiral ad superua, quia de- quo dicilur : Ibat Isaac ad meririicui. El non longe
sideriiiiu ejiis iiiflaiiimalur. lnrie: < liifl.immaliim est posl: < Ibat Isaac succrescens et proficiens, donee
coriiieiiin*"; >et: <Noinen luum etineiiiorialeiuuui magnus eflectus esi". > Ibat sperando, succrescebal
in desiderioanimae"'. > — <Aniinamea desideravit aspiranrio, proficiebal superanrio, inagnus eflecius
"Offic. Eccl. "IITim.4. "'IPelr.4. " Psal. 103. '* lbid. • Psal. 77. »• Jer. 23. "Joan.1.
"Gen.i. »• Psnl. 71. *• Isai. 53. *' Luc. 10. *' Colos. 3. " lloiii. 8. *"Cant. 2. **Itom. 5.
»*Psal. 72. *»*Psal. 134. *«lsai.26. *' Luc. 2i. *''Cant. 1. *8Prov. 13. *a Psal. 41. " Psal. 119;
"' Psal. 76. «» Psnl. 15. «' Psal. 83. »*Psal. i. »''C.n.l. 8. " Canl. 2. "Caut. 8. •« Ccn. *».
•'Jobl. »'lsai 11. »' Ezech. 1. "Jobl. «' G«n. 2ti.
 605 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. VHf. COB.
est reparando. Ecce factus es magmis, vidc ut siss A Jeruaalem qnasi flliaevisionli pacis. Esl itaque dile-
inagiiificus. Ipse enim Cbristus fuii magnificuss ctus, id est digne elcctus a Dco ul milierelur in
iuundi creatione. < In principio eiiim creavii cceliim
1 iiiiindiim; ab angelis, ul exhiberenl ei obsequium ;
ct terram ". >Coeluincreavit angelis. Cceltrm luiimr ab bominibus, ul porlarent ejus suave jiigtim ; in
est anima tua; hoc ornasti praefaiis virtutibiis. munriiini, ut iiianifeslarel ejus poteiitiain, jusliiinui,
Terra luiiin est corpus; hoc ornando bonis operi- cleincntiain. Potciiliam iu miraciilis, jusliliaiii in
bns, eris inag-iificiis.Terra eniui super se venicnteml merilis, clemenliam in ufllictis. Polenliain in inira-
sirpe bibii inibrem, el prolerens herbam congruaml culis, ui increriulos revocuret; jiistiliam in meritis,
lemporihiis suis, henedictionem accepil a Deo his ai ut pcccalores lcrrerel ct justos accenrieret; clenien-
qnibus colitur. Qitaeaulem proferl spinas el tribu- liam in alllictis, ul pusillanimes conforlaret. De po-
los, reproha est ct maledictoproxima, ejus consum- leulia miraculorum : <Si verbis, ait,meis non cre-
maiio in combusiione esl. Ornetur hoc coelum vir- dilis,sallem operibus crediie 67. i Dejusiiiia trihula-
liitibus: liaec lerra sit fecnnda honis operibus ; etl lionum : < Ibuutlii, ait, in suppliciiini aelerniim, isli
sic eris magnificus. Non soltim auiem, sed sit homoi auiem in vitam aelernam**.» De cleinentia in aflli-
niuuilicus, sit magnifictis, sit mirificus. Miinilicus, ciis: < Videns, ait, vidi afflictionein populi met, qui
de laboiibus el factiliatibus suis subvenial pauperi- B ' cst in jEgypio, el gemilum eorutn audivi, et de-
bus et egenis ; magnificiis, ut cum virluiibus cmci- scendi liberare etim ". > Sic dilcclus inissus iu inun-
figat carnem suam ciiin viiiis el concupisceniiis; dum Patrem inaiiifeslavil : < Paler, inquil, manife-
iiiirificus, IIl ponnt animam suani pro fralribus slavi iioiitcn tuum hominibus, quus deriisii mihi ".»
suis. In primo proximi supplel necessiinlem, in se- Ecce riilecius, id est riigne electus a Dco. Esl et
cumlo SIHCanimac procreat uiililntein, in leriio per- dileclus.iri esldigne elecuis ah angelis, cui praesta-
fecti.m liahet chariialem. De primo : < Frange csu- reiitobsequimn; til aiigelicaiiiruiiiaiiirepararet. Utidc
ricnii paneui ttiiim ", >elc. De secundo : < Scindite prophela: < Ipse restaurabil ruiuas Jcrusaleni ". •
coida vcsira, ei non vesiime.ita vesira «».> De lcr- Prabueruiii ei obsequium in nalivilnie pasloribus
tio: < Mnjorem rhariialem nemo habel ul animain nuiiiianiibus. < Facta esteuim cumangelomuliittido
suam ponat quis pro amicis suis ". > Primus ihe- militiae coelesiis, laudaiitiuin Deiim et diceiitium :
saurizai sibi ihesauros in coelis. seciiiidus nicreiur Gloria in excelsis Dco " I > Obsequiiim ei pueritia?,
novilnleni iiicnrriiplionis, lcrtiiis cuin Chrislo glo- in somnis Joseph apparendo; obseqiiium iu lenla-
riam inunorlaliiaiis In eo ergo quori magnificatus lione, dc pinnaculo leinpli asporlniirio ; ohsequium
esl sponsus, e.U aliqiialenus desirierabilis, iu qiiem _ in passione, qiiamlo praesens ulTiiiiangelus confor-
detideranl angcli prospicere, el quem, si morio ve- lans euni; obsequium in resurrectione, quando ap-
liraus viriutihus proficere, non cessabimus in rcgno parueruiit duo ungeli iu vestibus albis; obsequiiiin
omnes lauriare et beiieriicerc. in ast-eiisioiic, quniido duo viri astileruiit in vesti-
Guttur illiits suavissimum. bus albisdiceutes: < Viri Ouliljei, quid arimiraiiiini,
[CARD] Quia verba viiae aciernoe habcl, el loius aspicientes in cueliiin"?> Esl enim riilecius, id est
esi desiderahilis, quia ipse est in quein desideraiil diguc eleclus ah hominibus, cujtis poriarenl suave
nngeli conspiccre : landem sermoiiein suum Virgo jugum, ut primi pareutis inobcdieiitiaejugum levi-
conchiilii et riicit: guret. Unde : < Jiigum enini oris ejus, et sceplrum
Tutit ett dilectus meut, et isle est amicus meus, exacloris ejus superusii '*. > Ejus iriplex jugiini por-
filim Jerutatem. tat jusius, scilicel jugiim disciplinoe, jiigiim vere-
[TH >.] Quanlo devotius F.cclcsiasive anima quae- cuiiriia:, jugiini palienliae. Disciplinae regularis,
que diligit Deum, lanlo fatniliarius etmi habetami. verecuudiae in coiiltinieliis, palienlioe in llagellis.
ctiin. Naiu qui a 'huc prne infirmiiaie meiiiis sive Priiuum facil inilein, secundum hiiiiiilem, terliuin
conscieiilia peccali liuiore servili Dei inanriala cu- paral requiem. liide ail: < Tollile jiigiim ineiiin
sioriit, iiecdiim ad apostolicam illam pei feclionem j) super vos, el discitea me quia mitissuniet bumilis
auingere poiuil, qua audire inereaiiir : < Vosnutem corde, et inveuietis requieni animabiis vesiris '». •
dixi amito-, qiii.i omniu quaecuitque audivi a Palre Ecce quomododiiectus, id est riigue elcclus, ul dili-
meo, noia feci vobis ". > Descriplione dilecii proe- gamus. Esi et amicus auimPcustos. In tribus eiitin
missa ex iis quoe in descriplione posiia sunl, di- cognoscit nos sicui amiciis, sicul ait Daviri: < Do-
gniiui d.lectioue osiendens, tria vocabula plena niinus cusiodit te ab omui malo, cusioriiai aiiiiiinm
myslerio subjuiigii, scilicel dilectus, amicus, liliae liiain Doiuinus. Dominus cuslodial iiilroiuiin tutiin
Jerusalem. In primo oslendiiur digiius ul ab eo ct exilum luum'«. > Ecce leriio dicilur cusioriii.
ameiiir; in secundo graiitlatur, quia ab eo ama- Prius enim custodii ab ouini malo, ne suggesiione
lur; iu tertio devolas aniuias invilat ut ipsiun seducaris, et alieno exemplo corrumparis; secundo
auient, ut sic ab co ameuiur. Dilectus enim dicitur , ctisiodit aiiiinani luam ne vilio voluptalis iiiflciaiur
quasi digne elecius, amicus quasi aniini custos, filia: el ne niinis lerreatur; leriio custodit inlroituin
"Gen. 1. «»Isai. S8. «*Joel 2. «».oan!5. ««Ibid. «' Joan 10. "Malth. 25. " Exod. 5-
" Joan. 17. " Zach. 12. " Luc. 2. "Act. I. " Isai. 9. '• Maltli.il. " Psal. 120.
rJC7 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 608
lutim, ne iuiipi ns pali pro Christo flagellis cerias : A gloriam. Hoslis eniin noster esl angelus morlis,
et exiium tuiim, ut per inortem ilialam sic cxeas cuslos augeliis melioraior suoe sorlis. Primus csl
de mu :(!(>,ut de ipsa morte gaurieas. Sic itaque est diaholtis, secundus bonus a Deo creatus spirilus,
aniicus, iri est auimi custos, ut le el in parvis el in teriius Dei Filius. Priiniis non lam dcscendil quam
mngnis virttilibus cusiodiaf. praecipiiaius esl de coelo ad suam confusioncin, se-
Est enim vitus parva, est minor, esl miuima. cundus ilescenriil ad hominis consolalionem, lertius
Parva esl snggeslione non seriuci, minor esl alieno desccnriit ari humani generis redemplionem. Primus
exeinpli) non corrumpi, minima est vitio voluntatis enim est praccipilatus, secundus a Deo lcgalus, lcr-
iioii inlici. Est quoque virlus magna, esl major, cst tius a Deo praedeslinatus. Dc primo : < Quoinorio
maxima. Est mngna minis non pavere, est major cccidisli de ccclo, Lucifer, qui inane oiicbaiis **, >
flagellis non cedere, esl maxima non soluni mortcm elc. Pro secundo : < Vidit Jucobscalam cl angelos
illaiam virililer suslincre, scri eiiam de ea gauilerc. ascendenles et descendenlcs**. >— < Omnes enim
Scri quihiis talis sil, ostciulil cum subjitngit: Filim stint ariministraiorii spiridis ad ministerium mis-
Jerusalem, iri esl fili.e visionis pncis. Trjs sunt filia' si *'. > De lerlio : < Vidi angelum dcscenricnlein de
Jerusnlem - Prima est anini.i justa quac deleclalur coclo habentem poiestatem magnam el tola terra
iu Dei (lilectionc, secuuda est Ecc'c Ja mililans quae illuminaia esl a gloria cjus8:. > Iste a Deo praedc-
adhuc csl in peregriuatione, lerlia est aiiioia bcaia B stiiali.s. Unde Paulus : < Qui praerieslinaliis est
qu:c jam fruilur requie. Prima videt pacem in puri- Filius Dei in virlule •". >
laic conscienliic, secunda cum carel perseculione, 126 AJ Q"'J veroiste amicus descenderil, ipse
lertia quia esl immunis ab omni calamiiate. Prima ait: < Descendi in hortum nucum ul viderem poma
habelpacemciimviliis; secundaa tyrannis, schisma- convallium et inspicerem si fliruisseiil vincae ei
ticis et Iiaereticis, lerlia a cnrritplione velustalis. germinassent mala punica". > Nuces sunl iu horlo
Prima figiiratur in leproso, qui a Dco niundaliir"; Ecclesiae, qui militant sub passionum graviiate;
sccunda in navicula laboranle in mari, cui a Sal- poma convallium , qui se cohibenl in huiuililaie ;
vatore snbveniiur '» ; terlia in Iransfigurationc vineac, fcrvenles in cliarilate; mala punica, con-
facta in moiile Thabor in qua tliscipulis assislenli- juncii unanimitate. Primi amici, scilicel Chrislum
lnisgloria Dei manifestalur ". Primnm pacem viJet scquuntur virililer, secundi fruclificanl abtindanler,
lilia Jerusalein inira se, secu idarn circa se, terliam lertii diligunt ardenter, quarti simul vivunt con-
supra se. lbi enim ctit corpori requics a labore, cordilcr. De primis : < Saucli ludibria et vcrbera
nnimae pax a lcnlalione, ulri<[iie secnrilas a diaboli experli, iusuper el vincula et rarceres *°; > de se-
polcslalc. Rcquies a labore, jam eiiini riicit Spiritus: cundis : < Humiliamiiii sub potenli mnnu Dei, ut
< TJt reqitiescaut a laboribtts suis *•.» Animae pax *-*vosexaliet iu riie visilalionis". > Qui el rcspondel:
a lcntalione, ul < In pace in idipsum dorniiam el < Neque ambulavi in magnis neque in mirabiiibus
reqiiiescam 8'.>Ul>-iquesecurilas a diaboli potestale, super me". i — < Qui enim inclinaverit oculos suos,
qnia : < Nihil proficiel inimicus in eo et filius ini- salvabilur; et qui humiliatus fueril, cril in glo-
quialis iion apponel nocerc ei *'. » De his dixit ria ". > Tcrlii dicunl: < Nonne eornosiruin ardens
philosophus"*: eral in itcbis > de Jesu, < dum loquerelur nobis in.
Iluc omnet.... venite, capii, via '*? > licm : < Lampades cjus, lampades ignis
, Quos fallax ligal improbiscatenis aique fhmmarum9*. > Quartos custodil < qui I.a-
Terrenns habitans tibido menies. bilare faciluiiius moris iu riomo '«. > Hi sunt < sol-
Iliceril vobis requiet laborum,
llic porlus plncida mnnens qnieie, liciti servare uniialem spiritus in vinculo pacis".>
Hic patens unum miseris asytum. Sic diciiiir : < Miiltitudiitis crericniium erat cor
Dilectus, id cst digne eleclus esl a Patre , unum el aiiima una ". > Has qualuor proprieiaies
qui lanquam magni consilii angelus in carcercni legnniur animalia Ezechielis habuisse. Fortia eranl,
mtiiidi liujiis gralia consolationis ad vos descende- quia < uhi erat impetiis, illuc gradiebautur, nec re-
ret Amicus, scilicet animi cuslos, qui nube carnis _. vertebanlur ciiin ambiilarcnl ". > llumilia eraul.
iudulus refrigerium contra teiitaliontim acslus pro- < Cumenim fierei voxsiiperlirmamenlum quoJerai
curarct. Qtii verbo et exemplo informaret, ct mira- super caput uorum, slabanl et submillebant alas
culis ad praemia inviiaret. Talem vidit Joanr.es in suas '••. > Charitale ardebant, quia < aspectus eo-
Apqcalypsi dicens : < Vidi angelum fortem descen- rum quasi carbonuin ignis ardeuliiim , et quasi
dentem de coelo, aniicliim nube, e( iris in capiie aspecius lampariarum '. > llem : < Etscintillaequasi
cjus". • 0 vere prudens villicus, verus amictts, aspeclus acris candenlis '. > Uiianiiniier ibanl, quia
firielis meriicus ! Priinum, quia pracvenit bostis ma- < ctim ambulareiil animalia, quasi sonus caslroriiin,
liliam, secundum quia provirict ovibus suis ange- ul soiiiis multiiudinis *. > Sed et in angelo nobis
licam cusiodiam, leriium quia seipsum pracbel in proposito, scilicct amico nostro, haecqiiatuor inve-
hoc exsilio salutarem hosliam, in regno graliam cl nio. El cum lioeo in aliquo video, possum dicere :
" Malth. 8. '« Ibid. " Marc. 9. »° 1*. " Psal. 4. " Psal. 88. •'* Boel. " Apoc. 10.
«* Isai. U. »» Gen. 28. »« Hebr. 1. 87 Apoc. »» Rom. 1. "Cant. G. " Hebr. 11. "lPelr.
•* Apoc. 18.
5. Psal. 150. " Job 22. »* Luc. 21. »»Cant, 8. s6 Isai. 67. •' Ephes. 4. »»Act. i. " Ezech.
1. I0° lbiri. 'Ibid. Mbid. Mbid.
C09 COMMENT.IN CAMTCA CANTIC. — LIB. IX. 610
Talts est dileclus meus. < Vidi, ait, angelum for- X fide";>de lertio .' < Mulierem forlem quis inveniet?
lem *, >propler palienliam , quia < faclus est Patii procul et de ultimis finibus prelium ejus "; >
obediens usque ad morlem ". Sequiltir : <Amictum iiein : < Foriitudo et decor indumentum ejus el ri-
nube *, > propler humililatem , quia < exinauivil debit in die novissimo'*. > Sequilur : < Amiclum
semelipsum facttis obediens usque ad mortem '.> nube ".» 0 beata nubes, quaeerranlesdiiigil, ope-
< Iris in capile 8, > propler iinanimilalem qua in ramibus graiiam porrigii, pcccanles corrigit, su-
Christo omites uniini sumus '. Quia exhihel Paler spirantes ad coelum erigil. Dirigil voluntale, ut
Ecclesiain saiiciain non habeuicm maculam neque siistineanl poenitentes dura et aspera; porrigit
rugam". Ipsc enim est panis vivuscx niuliis granis, graiiam, ut oflcrant viriutura munera ; corrigit, ne
quae suni fideles in Ecclcsia. Iris esl in capite elevenlur per prospern; erigit auferens terrenae
cjus; qiii multos habet colorcs, propler varias inolis pondera. Piimuin fugnvil nubes, qtiae filiis
sanciorum coronas. <Et facies ejus sicttt soU'-",» Israel ducaluni praebuii; secundum nubes in qua in
propier cliariiatem appareniein exierius.iPeriesejns iiaiisligiiraiione Spiritus sanclus apparuil; lertiura
sicul columnaeignis ", > propter chariialem lateu- imbes quae designans aposlolos lerram coinpulit.
lem inicrius. Foiiis ergo dicitur, propier pntien- Quarluui nubes quae, Domino ascendente, praeclara
tiam. Iiirie dicilur : < Dominus forlis, Puter futuri B obseqtiiiim praibuil. De prima : <Fuil illis in vcla-
saeculi'*. > Fuii enim foiiis in palibulo, fortis in incnto diei, et in luce stellarum nocle "; > secunria
inferno, forlis iu resurgendo. In patibulo, ubi nubes gratiam porrigit, inrie : < Vidimus eum ple-
iuortem nou formiriavii; in inferno, ubi Satanam niiiii graliae ct veritatis. Et de pleniludina ejus
ligavit; in resurgcudo, ubi penilus mortem concul- oinnes accepimus graliam pro gralia ". i In liac
cavit. Inde in Job : < Si foriitudo quxriiur, robu- apparuil Spiritus sanctus iu Iransfiguraiioiie. De
stissimus esi '*. >In primo ftiiu Issachar asiuus tor- lertia: < Qui sunl isii qui ut nubes volanl el quasi
lis, accubans inler lerminos '«.>—<Vere eiiini lan- columbae atl fencstras suas " ? » De quarla : < Et
guorcs noslros ipse liilil, el dolores nostros ipse utibes ciara sttscej.it eum ab oculis eorum ". »
porlavit ". > Iu secundo fuil <Dominus foriis el Cum has mibes in aliquo video, agnosco in eos
poiens, Dominus potens in pratiio '». > In lerliofuil imaginem Chrisli, scilicel dilccli mei, el exclamo :
ille Samson forlis qui, occiso leone , invenil in ore Talis esl dileclus meut, el ipse est amicus meus,filim
ejiisexainen apum". >—«Vade crgo et lu fac simi- Ilierusalem.
liter **. > Juxia priinum sis fonis, carnem morlifi- Talit ett diteclus mcus.
canrio; juxia secundum, diabolo rcsisienrio; juxla „ [CARD ] Qiialem scilicel descrips;, et ipse est aini-
tertium, a morte aeterna per aniorein Spiritus re- cus meus, qui secreta mihi aperuil, et mca novit.
surgendo. Audi de primo, quid dicalur de forli I^itur soluta quaesiione de qualiiate el riccore di-
muliere ? < Accinxil fortiliiriine lumbos suos , et lecti, fitiw Jerusalem desidcrantes scire ubl sit
roboravil brachium stium "; > de sccundo : < Ad- dilectusejus et ubi possit inveniri,qiiia ip>a dixcrat
versarius nosler diabolus tanquam leo rugiens cir- sitperiits: Adjuro vos, si inveneritis dileclum, conse-
cuit qiia.-rens quem dcvoret, cui resisiile fortes in qiienier annectuni interiogaiiJo.

LIBER NONUS

Quo abiil diteetut tttus, o pulcherrima mutierum ! D quasi ex membris suis crcdifitr. Sed sacpegratiaDci
quo declinavit dilecius tuus ? el qumremus eum animaesuhtrahitur. Scd si causa quacriiur hocuade
tecum. sil, igiioramr : quo abierit vel rieclinaverit, i.l est
[THO.]Auriienles filiae Jerusnlem formam dilecii sive ad commodum vel iiicoiiimodunicoutingat. Hic
qtiam obuixe petebant, arijiciunt quo abierit ipse requiriiur ul altera coguiiio ali,ua ruiiunc fiai quoJ
requircre, quia et hoc in unitatc sanctae Ecclesiae sequimr : et qumremus eum lerum. Quinquc modis
disci oportet, in qualium corde potissimum et in abit dilecius, primo sublruhenrio custoriiam, quan-
quo genere coiiversalionis Dominus soleat inveniri. do exponil bominem iu tribulaiionc.; secutulo quan-
Pulcfterrima eliam mulierum Ecclcsia dicitur, quia do suhlrahit grrdiam, quae abesse poiest sine
cmn multa sit ejus pulchriludo perorbem in cccle- peiicttlo animae ut esl scieniia, genera lingiiariiin,
siis particularibus quasi imtlieribus spiriiuali florc inierprelalioiies sernioiiuiii, spiritus prophetiae ;
fecuiidalis, multo pulchrior ex his omnibus adunata icrtio auaiido subtrahit graiiam viriutis; quarto
» Apoc. 10. « Phil. 2. • Apoc. 10. ' Phil. 2. 8 Apoc. 10. • Gal. 3 » Ephes. fi. ''-" 10.
" lsa. 55. « Psal. 23 •• Jud.c. U »• '
L ic. 10.Apot^:
"Ibiri. '*lsa. 9. «JoI»9. "Uen.49.
51. " lPetr. 5. *» Prov. 51. ** lbid. »• Apoc. 10. " Sap. 10. " Joan. 1. Isa.Prjjv.
W.
" Acl. 1.
 611 THOJLE ClSTERC. ET JOAN. ALGRINl fil*
subtrahendo dulcedincm devoiionis ; qitinto ascen- A . minori obedientiam. De primo legiiur in Job : < Qui
dens in coelum per abseniationein pracscntiaecorpo- intiinaveril oculos suos, sulvabitur, et qui hiimi-
ralis. De primo ail ChrisUis in passione : < Deus liaius fuerii, erit in gloria *'; » de secumlo ail Da-
tiiciis, Deus msns, itlquid dcreliquis i me'°? • De se- vid : <lnclinabo in pai-abolam aiirem iiieam : ape-
cuudo Elisaeus qtiaudo vcuil ad cuin mtilier Suna- rinm in psnlterio proposiiionem meam*8; > rieter-
miiis : < Aiiima cjus, ait, in amaritnriiiie est, el lio idem dixii : < lnclinnvi cor iueiim a<lfa<iendura
Dominiis celavii a inc "; > rie lertio : Recessil spi- juslificaiiones luas in acterntim propler le riuutio-
riius Domitii a Samsoiie, septem crinihus abrasis"; ncm *' > Li-giinusquoque triplex lecliiiaioriiim di-
de quarlo ailDaviri : < Iteride inihi laeiiliam saluia- lecli: reclinatus esl euini in ihulamo, reclinatus in
ris tui ", > de qiiinlo aii Clirisius : < Nisi ego ab- pracsepio, reclinaliis in domicilio : in tlialaiuo Vir-
iero, Paraclclus'IIOII'vcniel **. > Primus recesMts giuis, in praesepioasini el bovis, in rioinc 1o cordis.
fncil reliclo auxieiaiem , scciiinlus liomini suani De primo riiciiur quod in ferculo suo fecit sibi Sa-
ostenriil inflriiiiiatcm, in lerlio suam amitiit forli- IOIIIOII reclinaiorium atireiim ". De secun o quoJ
litdiiiem, inqiiarlo muliam amiliii siiavilaleni, de < Maria el Josepb recliiiaveriini eum in praesepio,
qiiiuto sancti Spiritus exspectut consolaiioneiii. De quia noii eraieis locus in riiversorio "; > <le lertio
his qiiinque ail Joh : < Quis mihi Iribual, ul sini "* per conirarium dicitur : < Vulpes foveas habent ei
juxia inenses pristinos, svciinriuin dies iu qiiibus volucres coeli nirios , Filius auleni tiniiinis non hn-
Dciisciislodieb.il me"? i ecce rie primo: < Quando bet ubi capul suiiin reiiinel ". > Ifec enim ad 11-
luebal lucerna ejus super capul meiim el ad lu- leram de cruce Domini legiini quidam, moraliicr
mcii cjtis aiiibiilabam in lenebris" ? > ecce sccun- nuiein de corde hominis : in primo rcquievit divi-
iliiin : < Seciiinliini dies ariolescentix meae, iu qui- niias, in secuurio liuinana inlirmiias, in iertio Dei
bus Dciis secrelo erat in labertiaciilo meo.el in beuigniias. In primo : < Minoraius esl paulo iiiinus
circttiiu meo pucri niei "?> Deus ciiiui est in ta- ab angelis " ; > in secuiulo liguratiis esl ipse futii-
bernaciilo cordis, quaiiilo virluies iiiieriushabenliir. rus cibus tidelibus juinenlis; in leriio: < Ltne na
In circuiiii verosunt pner, qiiamio exierius elTeclui niiiinaesedeutis iu lenebris et in uinlira moriis **.
i.iaucipaultir. Ecce lerlium : < Quanrio lavaliaai Moraliler, h;cc Iriu inclinntoria habet riilectus in
pedes nieos butyro '«? > id esl a.Tcciusmeos pingite- nobis. In !oco etiim llialami virginalis ipsum COIK i-
dine devolionis. Ecce qitarliim : <El pelra funricbal pimiis cum incipimus hubere coiisciiiil ae purila-
mihi rivos olei" ? >—<Pelraaiitcm eraiChrisius**,> tem, cuin fcene laboranles in opeiibus viriuiis ip-
maxime in resurrcclione solidalus; q>iifuriil rivos r sum suscipiiims, asini reiineutes siinplicitaiem,
olei. id esl dona Spiriius sancli dedil lioininibiis. scilicel ut in opeiibus nostiis nec adiiiiltaiuiis vo-
Primo se subtrahit dilecius, ut hoino in tribula- Iuplaiein, nec vanitatem, uec iiialigiiilalciii.Iii roide
lioiiibus positus el probaius amplius mereaiur; ipsuui mitii-nus, si ci exhilieamus frequeuiem de-
secundo, ut biimilior habeattir; leriio, ul forlior votiouis jitcuiidilalem. Ecce dilecti iiul.ualio, posl
resurgal; quarlo, ul dulcedinem praegustaiam haic de qua incipimus fil declinaiio. Veriimiauieii
homo avidius quaerat; quinto, ut aciernaeheaiitu- plus est rieclinare qnain abirc. Abire euim est ali-
diuis spem cretlenlibus Iribunt. Ejus triplicem le- quo ire et ab aliquo disceriere. Declinarevero est posl
giiiius incliiiatioiiein : iiiclinavit rie coelo dcsccn- recessum in ali.pio loco ubi difijcileinveniaiur quasi
dendo, inclinavil scribeudo, inclinavit moriendo. se abscondere. Scd notandum, quod dileclusabali-
De priino : < lnclinavii coclosel descenriit *'; >de quo non rccedil vel declinal inferendo ei iualum ,
secun.lo : < lleriim Jesus inclinans se riigito scribe- vel auferendo bo uin, sed graliam suain ei non
bal in teirani *'; > de lcrtio : < Inclinato capitc, confcrendo, vel collatani non cutiseiilieiirio.
cmisil spiritum *'. >ln primo niulavii elalos ud hu- lste qui sic declinal quaerendus est cuin sponsa :
militaiem, in secundo crurieles eruriivil atl compas- suut aiilem quidam qui scienler non quaeruut ubi
sioiiem, iu leriio iiioberiieiites docuit persevcrare r> est, sunt et qui nescieuler qitaeruiiiubi esl, stint ct
iii obediemia , usqiie ad morlcm. Chrisius eiiiin in qui scienter qiiaeriiut ubi est. Primi su:t l.o.i.inei
primu < exiiianivii semelipsum formam servi ac- perversi, secuudi in religione sua singiilaii.aie rie-
cipicns *'; > de sccundo clamat : < Beali miseri- cepli, lerlii sunt religiosi discreii. Piinii < cuiii co-
cordes, quouiain ipsi niisericordiani consequen- giiovisseiu Deum, non sicut Deum glorificaveriinl,
tur **?>in lerlio < Factus esl Palri ohediens usque aut graiias egcruni, sed evanuerunt in co^iiatioui-
ad inoriein *'."» Siuiiliier et nos, fraires, debeinus bussuis **.> Secundi < ignoranies jusiitiaiii Dci ct
oculos inclinare, ne supercilia nosira sapiant super- suam volentes constituere , justiliae Dei non stint
biani, ad secundum aures inclinare, ad perci- subjecli ". > Terlii clamant cum sponsa: < Indica
piendim de passione Christi doclrinam, ad tertium mihi qiicni diligii aiiima men, ubi pascas, ubi cu-
cor intiinare, ut praeparetur eiiam ad exhibeudain bes in meridie ". > Priini inerenlur supplicium,
- Malth. 27. " IV A. »«Jiidic. 16. " Psal. 50. •» Joan. 1C. " Jo!i 29. " Ibid. " Ihid.
Reg.
•• ibiti. '» Ibid. " I Cor. 10. »« Psal. 17. »' Joan. 8. »' Joan.
19. ** Phil. 2. »' MaUh. 5.
»'l»liil. 2. *'Job22. "Psal. 48. "Psal. 118. •• Cant. 3. «' Luc. 2. •' Maiih. 8. •» Hebr. t.
"Psai. 106. "Rom. 1. »• Hom. 10. •'Canl. 1.
 6!5 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. - LIB. IX. 614
secundorum simplicitas merebitur aliquamlo ha-- A j scimus Virginis, sccundam sepulcri, tertiam, par-
bere consilium, lerlii metenlur in palria praeitiium., tem illani aeris, in qna oinhes ei isli occiirrent ad
scilicel diieciiim quem ciim sponsa omui devolionee judiciuiii. Aromaia priuiae, sunt spiritttalia ; secun-
qn.Trvnt. Ax, malerialia ; leriiac, incorruplibilia. Prima enim
[CAR] Quo abiil dilectus tuus, o putcherrima mu-- sunt graliae pleniludo; secunria, corporis Chrisli
lieritm1 quo dectinavil dilectus 127 tuus ? et qum-- uiiclio; terlin, corporum et animaruin glorificalio.
remus eum lecutn. Duas iiaque propouunt qttaeslio- De primis dicilur: « O.lor iinguenioriim ttiorum sti-
nes, sed, ail priorem scilicet quo abiit ditectus tuus, , per omiiia aromala «',» quia bcala Virgo graiia fuit
noii respondet putcherrima mulierum. Quo eniiiii plena •»; de secundis diciiiir quod sancioe mulieres
abieril Chrisius egrediens de sepulcro ? iibi quie-- -' emeriinl aromaia, ut venienies ungerent JesUm ••;
veril pcr iilos conlinuos qtiadraginta dies, in quibus> de lertiis : «Assimilare, diiecte mi, caprea? liiiinu-
per vices discipulis suis apparuil ipsescit, sedI loque cervorum super nionies aromalum ".» Ad
Scriplura non novit. Ad secuiiiiam vero quoestio- primam desceudit, ul spargerct semina ; ad secnn-
nem, qitac esl : Quo declinavit dilectut tuut, ipsai dam , ul sumeret pascua; ad leiiiaiu'descetidit. ut
rcspondet sic : colligal lilia : semiiia piacdicntionis, pascna liiie-
CAP. VI. — Dilectus meut descendit in hortumi Q rj randae caplivilatis, lilia glonificalae carnis. De pri-
auum ad areolam aromatis, ul pascatur in hortis el! mo : <Exiil qui seminal semiuare semen sutim «*;>
lilia colligal. de secundo : < Ero mors lua, o mors, morsus tuus
[Tno.] Horius iste est Ecclesia, est etfidelis.ini- ero, inferne ««; > cl : <Egovibum habeo iiiaiiducare,
ma, et benedixit suum : quem ipse fecit, ipse exco- quem vos nesciiis *', > et : < Desirieiio desitleiavi
Inii, ipse viriulum pigmeutis consevit, fonte graliae ninnducare hoc pascha «•;> de leriio : < Germitiabit
suae ne deficerel rigavit : tiitiro ctislodiaesuaune abi sicul lilium ".> Moraliier quoque anima jttsii csi
extraneis profannrclur conchtsil. In hoc seminavit areola aronialiiiii, id est virtiiluin. In ea semina
graiiiim sinnpis, id est verbum Dei parvuni liumi- sparguntur, ipse pnscilur, lilia colligiinlur.
liiaie; seri fervcns chariinie, quod postea crescens; Tria stiul semina quae in ea spargil dileclus :pri-
ramos viriuium extenriii in alitini iia ul volucrcs; miiin est verbiim doclrinae, id est praedicatiouis;
cteli, id esl at-geli in eis reqiiiescerent, scilicet ho- secunrium est in iribulalione abj*ecliocorporis; ler-
inimiin profeclibus riclectantlo. In hoc horlo passus tiiimesl liiiinilis iiiilium cbariiatis. De primo : < Se-
esi, coiiiprelieiisiis.crucilixus, sepultii.s, a inorie re- nien csl verbum Dei ";> de secuudo : <Qui seini-
surrexit : lioiiulaniis a Muria Magrialena pulari vo- nanl iu lat-rymis, in exsiillaiione iueteiil " ; > de
ltiit ". Iu boc quoqtie viruiteiii putieutiae, conteni- G C iciiio : iSiniile est reguum ccelorum grano sina-
ptiiin inorlis, spem beatae quielis, riesiileriiiin heatac pis"> Hoc graniiiii parvitm est dttin seminaliir, scd
imtiiorialilalis planlavil. El hene dicilur descendit, excrescil ut sil majus omnibus oleribus; sic cl.a
non inlravil. Hortus eniin isie in valle laciymaiuii) ritas iu hiimililate fuiidata provehilur super nmiiia
esl, locus vero ejus excelsus, unrie : <Kxcclsus Do- virlutiim germina : ex primo nascilur cogtiiiiodivi •
iuiiiiis et hiimilia respicit cl nlla a longe cogno- nac voliinlaiis.ex secundo surget gloria incoriupiio-
jcit '*.» In IIIIIICiiaque desceuriit ul nos ascendere nis.ex tertioperpeiuus amnr inhominibiisetangelis.
faterel, inrie e.-l in Exodo quori Moses asccnriil in De priino : < Disscmiiiabalur veihuiu Dei peruni-
nioniem •«; Doiiiinus vero desceudil ut nos ascen- versam regionem";» de secundo Paulus : <Slul|f,
dere facerel. Ad areolam, inqtiil, aromalis. Areola tu quori seminas nmi vivificalur, nisi prius nioria
aromaiisesi nieiis lidelium qiiae disciplina reciae li- tur '*;i leniiiiii esl semen quod cecidit in icnain
dei esl eriotia, fossoiio soleiiiie rcversa, superva- bonam et fecil frucium ceiiiuplum ".i Hoc semen
cuis lierbis viiiorum purgata. Stibdil qtioquc quid triplex figurat Dominus in tribus paraliolis. Primiiiu
ibi f.icHirus veniul, scilicet ut pascatur in honis el est illud semcn quori cccidit niiiic in lerram bonain
lilia colligat. Iu liorlis pasciliir, quia piis sanctorum nr> el fecit fruclum ceiiliiplum; iiiinc in leriaui uialain,
laboiibusdeleclaliirel fniclihusspirilalibus; colligil quia sunl qui in verbo Dei proficiunt, el snnl qui
lilia cuiu justos ad perfeclum candorem meritorum ineodeficiunl. Secundum estdequo idem aii: <Msi
ex hac viia educit el ad alios transvehii. Tres sunl granuin frumenli cadens in lerram mnrtiium fucril,
descensus dilecti : primus de coelo, secundus de ipsum solum manet; si auiem moiiuum fuerii, iiitil-
crucis palibulo, leriius de regni solio. Primtis fuit tum fructum affert ".> Quidam enim sunl graiiiim
in Virginis uterum, secundus i.n sepultrum, de se- fruiiienii cadens in lerram, dum se niortificant, sed
pulcro in inferntim, terlius super nioniem Oliveli. non moriuntur, dum inde comniodum lemporale vel
Cnrie ascendel qiiando veniel ad juriieiuni. Horius laudes bumanas exspeclanl. Tertium esi illud quoil
in quo descendit, generalis esl Ecclesia. In hac sunt seminavil homo in agro suo el inimicus supersemi-
tres areolae aromalum, ad quas desceiiriit: primam navil zizania". Suiil enim in quibus Dominus se»

•• Joan. 20. " Psal. 157. «• Exo.l. 19. " Canl. 4. " Luc. 1. " Marc. 16. •* Canl. 8. " L«ie. 8..
i«Ose. 15. "Joan. i, ••' Luc. 22. «• Ose. M. '• Luc. 8. "Psal. 123. "Mallli. 15. 'Acl. id.
» 1 Cor. 15. " Luc. 8. " Joan. 12. " Mallh. 15.
 G15 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGIUNI CI6
ininai bonum initium bharilalis, scd diabolus ari hoc A conliucntia; limeulium, mortem habere in desirie-
deducil, ui lioc retorqiieantari usum vanitaiis.Ecce rio, et vitam in patieniia. Primis diciiur : iBonus
quid seininat dilectus in hac areola. lu caricm pa- paslor animam suam ponit pro ovibus suis ":> se-
scitur tribus pascuis. Primo enim pasciiur operibus ctindis dicitur : < Quaesnrsiim sunl snpite, non quae
iiiisericorriiae, sccunrio niunda virginiinie, lertio super lerram **.>Sed ei ipsi dicuni: <Nosiraaiitera
suavi devotionc. De primo dicit: <Esiirivi el riedistis couversnlio in ccelis esl ";> leriiis dirilur : <Non
niihi manducare '«;> desecuudo : <Qui pasciiur in- in comessaliouibus el ebrietaiibus, non in cubilibus
ter lilia donec aspirel dies et iiicliiieiilur umbrae";i el impudiciiiis *•.» Quarti dicunt: (Cupio dissolvi
de terlio in Apocalypsi : < Si quis npci ueril mibi, ct esse cum Chrislo ".» ln hunc horluni descendii,
inlrabo ad illum et cucnabocum illo ct ipse me- ut nobiscum maiieat Christus. Untle ipsum dcsi-
cum*«.i Ilaec tria iigurala sunt iu iribus conviviis dcrantes dicunt : <0 Emmanuel, riux ei legifer 110-
quae cclebravit Domiuus posl rcsin rectioiicin siiain stcr, exspeclatio genliuin, et Salvalor earuui, veni
<um discipulis suis. Come.lil eiiim cum eunlibus in el salva Iioniiiiem qiiem de liino formasli '*.» Bene-
Emmaus, quicoegeruiileiimadhospiliililatem8l,quod dictus Deus qui ulcotisolaliouem inveniamus in hoc
periinet ad opera miscricordiae. CoincJii enim cum exsilio, tol iniitil uobis consolalorcs, de ccclo. ilis-
piscautibus supcr littus parlem piscis assi el fa- H sus esl enim ad Danielem Micbael", ad Tnb aiu Ra-
vum mellis ", quod speclal ad muudiliam virgini- phael ' 00, ad Mariam Gabiiel', ari lotuiii gcuus hu-
tatis. Iii pisce enini asso dcsignatur contra libidinem iiiaiium Euimanuel.
carnis maceratio. lu mtile quod non proveuit ex Primus fuil Danieli quasi primipilus ; per sccmi-
coilu, sed ex munriis floribus virgiuilatis niiinda re- dum, Tobiaereddiia est lux; lerlius, Mari;c facius
feclio. Coenavit cnini cum discipulis ascensiirus in est nunlius; quartus i.obis factus esl dux Priiuus
coelum , praccipiens eis, abj Hicrosolymis ne dis- dicilur mysteriorum signifer, secundus Tobiic lnc-
cederent •'. lu llieiosoljinis enim quod diciiur ler, lerlius Mariaesalittifer, quarlus Cbrislia is lc-
vitio pacis, permunent devoli dum cunlemplanlur gifcr. Micbaei primipilus pugnanlium, Raphael inc-
pacem, et haec devotio Christi est rcfcctio. In hac dicus acgrolanlium, Gabriel manifcstatio exspectau-
quoque areola Iilia colligit, duin pulchros viriulibus liuin, Eminanuel exspectatio genlium. Michael ad
ad se quariani familiaritate spirituali utlrahit. Tria puradisum est dux auimarum, Raphael mcdicus in-
sunl liliu : primum est innocentiae, secundum virgi- firinariim, Gabriel ftrniiliis robustnrum, Einmaiiuel
niiatis, leriium pcrfeciionis. De prinio : «Sicut li- salvalor earum. Primus, ul lactificelaiiimam quaui
liumiiilerspinas, sic amica mea inier filias 8\> Sic- riiaholus deformavil; secunJtts, ul satiet quaiu dia-
ut lilium cnim esl inter spinas, sic iniioceiis qui bolus sibi informavil; lcrlius, ul roLorel, qiiaui
esl pacificus, < cum iis qui oderunt pacem8*;» de diabolus inlirmavit; quarlus, ut salvel hoiiiiiicm
sccunrio': < Qui pascis intcr lilia scptus choiis vir- quem de limo foruiavil. Scd el si nioraliter utleu-
giuum;» de terlio : «Lro quasi ros, et Isruel ger- damus, isli sunl gradus quibus ipsa anina prove-
minabitquasi liliuin 8«.>Quod auiem hoc l.lium pcr- liitur, quod ex interpretalioiiibus noiniiitim paiet.
ectionem significat, sequcns docel litiera : <El Michaeleniiii dicilur quis utDcus, Raphael medicina
erumpci rariix ejus ulLibani, ibunt raini ejusS7,>iri Dei, Gabriel forliludo Dei, EmmanuelnobiscumDeus.
esi virlutes, crescendo usque ad peifectiouem glo- Primo enini peccalorse crigil in divinacacagnificen-
rioe suscipiendum. Unde sequilur : < Ei erit quasi liae admiratioiiem; secundo curril ad sanitaleui per
oliva gloria ejus «*.>Audi primuni: <Quis ascendet pccnitentiae satisfaclionem ; terlio accipil 1n bene
in moniem Domini, aut quis siabil in loco sancto operando firmilaiem ; qnaiio ascenditad Christi so-
cjus? lunocens, >ail,< manibus el iiiiindocorde89.> cietaiem, qui hic diciiur Emmanuel, id esl nubis-
Ecce islud colligit, coliigit cl secuudum. Ail enini: cum Deus. Deprimo: rAccedit Iiomo ad coralium,
<Ui sequunlur Agnuui quocunque ieril, el sine ma- el cxallabitur Dcus *,> itt dicatcmii Apostolo : «0
cuia suiii apud Deuiii *°.i Audi quomodo cl lerliuia D homo, lu quis es qui rcspondcas Deo *?» El Job :
colligit : <Si vis, ail, perfeclus esse, vade et vende <Si voluerit conleuJere cum eo, non poierit respon-
oiiinia quae habcs et ria pauperihus, et veni cl se- dere unura pro mille, > quia < sapieus cst corrie ct
quere me ".i Isiud lilium quadruplex esl : cst euim fortis robore. Quis restitil ei ct parcm huliiiit*?i
quadruplex peiieetio.esieniiiiperfeclio prajlaioniin, Ilac igilur visa magnitudinc, juxla secundumciuinut:
est perfeclio coniempluiivorum, esl perfectio cleri- <Sana me, Domine, el sanabor •;> el: <Sana ani-
corum, esl eiperfectio limeiilium. Isii quaiuor Iw- liiani meam, quia peccavi tibi '.> Iste enim angelus
beiil qualuor signa: signum praelalorum estaniinaai sanal a viliis, et hic esl leprosus quem Christus sa-
suaiii pro ovibus suis pouere "; conlemplativorum, navil'. Sanal lnanus a cessalione boni operis <t
Chrisluiu sequi et omiiia relinqtiere; clericoruin est liicest cuiresliluit Christus muniim aridam in >y^

"Mallh.25. "Canl. 2. " Apoc. 5. *'Luc. 24. •» Ibiri. *' Ibid. «*Cant.2. "Psal.119. *'Osc.
li. «Ibiri. •• Ibid. «'Psal.25. •• Apoc. 14. " Matth. 19. "Joan. 10. "Joan. 10. •» Coi. 5.
"Phil. 5. »« Rom. 13. "Pbil. 1. " Aul. Domin. III Adveniiis, ari vesperis. " Dan. 10. "« Tob.
5. ' Luc. 1. ' Psal. U3. ' Rom. 9. * Job. 9. * P&al.0. 6 P»al. 40. ' M..f,h. 8.
 C17 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LB3. TX. - 618
' agoga ». Sanat aiircs, ne obuircnlur in audicnriis A 1. tu, Deus noster '•. Ut etiam doceas nos pugnare« per
verbis divinis : el Domintts surrio audiuim redd.tr arma jusiitiae a dextris et a sinislris, > exponil cum
dil 9. Sanat os, ut aperiatnr colloqttiis divinis : et subriil : < pcr gloriam cl ignobiliiaiem, per infa-
Domirmsniutum sanavit ". Sanal oculos cordis ad miam et bonani famnm ". > Per gloriam a dextris,
officium coniemplaiionis, nnrie el Dominus sanavit ut non sit elatus, ignobilitatem a sinisiris, ut inde
oculos.caecinali". Hos enim oculos impediunl Iria sit humiliutus; per iufamiam a sinisiris, ne turbesur
ne videant coelum, scilicel vauitas : haec esl caligo inde conscicittia, per bonam famam a dextris, ut
oculoriiin. Job undeait: «Galigaverunloculi mci ".> sit hilaiis conscieniia. Secundo modo nobiscum'es,t
Sed cecidcrat caligo cum dixit : <Auriitu auris au- Emmanucl, dum nos ornal slola innoceniiae. II;cc
divi te, nunc aiiiim oculus mcus videl te ".> Solli- siola prius emitur, secundo firmiier custodiiur,
cilurio mundana, et hae sunt membranae quae ccci- lerlio ca indulus Domino famulalur: eniiiur fiuciu
dcrant ab oculis Tobiae'*. Tribulalionis prcssura, poeniieiitioe, custoililur sollicita circuiiispetiione,
hoe sunt tnnquam sqiiammae quac cecidcrunl ab Homino famulatiir obsequio el devotione.
oculis Pauli '*. Isle talis quasi Tobias sanatiis In figura horum trium graduum innocenliae (res
jam coeleslia recipil, et ei Gabriel angelus, id cst Iegimus sinriones,quaesignanl candorem innocentiae.
forliludo Dei, occnrril. Fil ilaque forlis non ca for- Prior legilitr venriita, secuuria rejecla, lerlia caro
liluriitic rie qua dicilur : iNon iii fo.-litutlinosu.nro- Chrisli inVoluta. Pro prima iliciiur ile muliere forti:
borabitur vir'« ; > seri ea de qna dicilur : (Foriitu- « Sindonem fccil et vendidii •*. » Iiaque pro ista
dinem ineam ad tc cuslodiam ".> emenda oporicl laborare, non otiari; unde Salomon:
Triplici forlitudine fortes essc debemus, scilicct < Manus in manu non eril innocens mnliis ". > Pro
iu laboraudo, in sustinendo, in reluctando : in secunda dicilur: Joanncs < sindone amiclus super
laborando u cum ftunt Opera poeiiileiiiiac; 128 niirio,! scdnonbenecusludivil, quia < rejecta sindone
in suslineiido , infticla lurbatione: in reluctan- aiifugit3*. > Tam ipse enira qiiain omnes alii pcc-
do, imminente teniatione. In figura primi : < Mu- caveruui in Christi passione, iinrie ipse. Chrisius
lie.-em foriem quis inveniet ? Operala cst consilio ait: < Omnes vos hac nocte scanrialum patiemini in
manuum suarum ls. » Secunriam se non plene ha- me ". > Islam se firmiier custoriiturum proposue»
bereplangii Job cum dicit : < Neque fortitudo mea ral David cum dicerei: < Judica me, Doiniue, quo-
foniiurio lapidu.ii, nec carn inc.i aenea esl ". > Tcr- niaiii cgo in innocentia mea ingressus sum et iu
tiain Dominus suis praedicabai diccns : Estole Dominospcrans non infirmabor36.) Inierlio ostfiudi-
forles in bello. Isti sunt tres forles qui allule- Q ( lur Joseph nobilis iile decurio se obsequiuin el <le-
runt David de fonle qui csl in porla Belhleliem. Haec volionem exhihuisse Deo cum dieuur : < lnvolvit
forlitudo facit ul vcnial Emmaiiiiel, id csl ut sil corpus Jesu Joseph in sindone miiiida ". > De hac
cum eo Deus. Tribus modis est nohiscum Deus : Daviri : < Innocens mauibus et munrio corrie, qui
lemporaliter, spiritualiter, acternaliier. Tempora- non accepit in vano animam suam, nec juravit ia
raliler per iiicarnationem, spiritualiter per gratiae dolo proximo suo : hlc accipiei benedictionem a
infusionem, aclernaliicr per glorificationem. Pri- Dotnino '».> Tcrlio Emmanuel nobiscum erii.quan-
mum ut pro nobis pngnarel, secunrium ut nos or- do coronabit nos corona gloriae. Sed ipse Chrisliis
narel, lertium ut gloriticarct. Pugnaret ut nobis prius nobis corona eflicitur, secundo militi datur,
restiluerct haeredilalem patrisc, ornaret slola inno- lertiomiles coronalur. Corona esl in resurrectione,
cenliae, glorificarel corona gloriae. In flgura primi militi datur in bnnae vitoe consummatione, ea co-
pugnavit David cum Golia *•-" ; in figura secunrii, ronabitur fiuito judicii cxamine. De primo dicilur :
vesiivit bonus patcr filiuui prodiguin slola prima "; < El cris corona gloriae inmantt Domini, etdiailema
in Ogura leilii, penriehat snper mensam labcrnaculi in manu Dei nosiri "; > de secundo : < M.igitificavit
aurea et aureola ". Piiiiium iiaque nobiscum esl illum in conspectu regum,et deJit illi coronam ^lo-
per incarnationcm, ul puguet pro nobis, ne forte D I ri;e *° ; » de lerlio : < Gloria et lionore coronavit
dicat iiiimicus : < Praevalui adversus euin '*. »— eum Dominus*', > clc. Notandum autem quod di-
< Quoniam mulliplieali stint qui iribulant ine, mulii cilur dux.legtfer, exspeciatio gentium, salviitor ea-
insurgunl adversum me *»,»ut necesse sil mihi cla- rum. Dux, qui nobis viam praevideal; legifer, qui
mare .•lExpugiiaiiiipugnanies me. Apprehendearma «xcessus inhibeal; exspeciaiio, quae imppss.biitta-
el scuium, et exsurge in adjutoriiim milii ".» Et il- lera noslram suppleat; salvator, qui ad beatiiudi-
luri : < Conciilcaverunl me injmici mei toia die, nem juslos provelial. Viam prsevideat qua diaboluj
qiioniam", » elc. Seri < Domimisiiieciim esl, quasi nobis insidiatur. Excessus quibus ira Dei exci auir.
bellator fortis **; »—< cornua in manibus ejirs ".» Impossibiliiatem suppleai, qua peccator despeiatur;
Quoniam non esl alius qui pugnet pro nobis, nisi ad bcaii:udincm juslos piovehat plcniiuriinc quae
• Mallh. 12 »Marc.7. '«Ibid. " Joan. 9. "Job.16. «»Job. 42. "Tob.ll. " Act. 9. " l
Reg. 2. " Psal. 58. '» Prov. 51. » Job. 6. *•-" I Reg. 17. " Luc. 15. " Exod. 25.
*»Psal. 12. '» Ps.il. 5. " Psal. 54. **Psal. 55. '• J«r. 20. »»llabac. 5. 30 II Esdr. 4. " H Cor.
6. "Brov. 51. "Provll.»' »*Marc. 14. »« Mailh. 26. •• Psal. 25. " Matih. 27. •*»Psal. 25. "
lsa. 62. »• Oflic. Eccl. Psal. 8.
PATROL.CCVI. 20
 619 THOMvECiSTEKC. ET JOAN. ALGRINI G20
justis praeparalur. Dux ilaque viam providct. Ali- A dum :< Libcrali a peccalo, scrvi facli Deo eri-
qtiamlo Satanas fncit enm tenebrosatn , venenosnm, mus" >—<In sant tilale el juslilia coram ipso, 0:0-
rtiinosam. Tenehrosam aslutia, venenosam invidia, nilius dicbus noslris ". » Jtixla leriiim : < Sust-itn-
vtiinosam saevitia. Primiiin more latronis, seciinduiri bit de pulvere egenum, el de siercore eri{,ens pau-
more serpcnlis, lcrlium morc lconis. De prinio: perem, ut sedeai cura principibus, el soliuui gloriae
< In via hac qtia ambulabam abscondcriinl laqucum leneat •*. >
inihi **. > Ilac via homo quldnm descenriebat nb Je- Dileclus meus descendit in horttim tuum ad areo-
rusalcm in Jcricbo, et inciriit in laironcs»*; > de lam aromalum, ut ibi pascalur iu hoilis, et coiliqai
secunria : < Fiat Dan cohiher in via, cerastes in lilia.
semila**; > de tcrlia Salonion : t Leo est in via, oc- [CARD.]ACsi dical: Dilectusmeut dc coelo descen-
cidcndus sum **. > Sed conlra lcnebrosam isle esl dit, et in me carnem assiimens, veuil in Itortum
iliix , uude : < Dux fuisti in misericordia populo tttum, munrium isliim, sed prx-ripue ad areolam
qtiem reriemisii *•. > Conira venenosam : <Viueam aromalum. Nam licel essei ubique ct cum oiiinibus
de jEgypto translulisii, ejecisii gcntes, et planlasti per poieir.iam, et essciiti.ia;, atqtie praeseniinin,
cain. Dux itineris fuisli iu conspeclu ejtts*'. i Con- quodam lamen singulari n.otlo ciitn illis fui(, qni pcr
tra ruinosnm. Dux ilcr complnnnvit, unde cnnil " pauciiatcm suain cl propier viiac f1agr.1nti.11n,pcr
Ecclesin : < Propier itomcn iutim dux ii.ihi eris areolain aroinaiuiii designaii siini, naui proptcr
eleiiulriesme. > Dicitur ei legifer. Trcs ei leges lu- collationein vel iiiigmenlatioiiem graiiae descendli
Iit : primam in paradiso primis parenlibus, secun- ad ipsos. Descenriit aulem ii hunc horlum virielicet
dam in dcserio ambiilauiibus, tcrliam in lcrra muiidiioi, ul pascatur in horlis siiigularibus cl dc-
promissionis habilanlibus. Prima peccalum praeve- lecleliir in conscicnliis singiilorum lioiiiiiiuui; et in
nit, secutida peccalorcm invenii, icrtia peccauli cis iilia munditiae colligai, iu quibus requiescat.
subvcnit. Prima violata cst inobedicniia, secun !a Veruni in hoc horio invenit Cliris.us pro liliis spi-
corporaliler puniltir injiiria, lcrlia impleiur poeai- nas et cruteai. llorlus eiiim is:e, vidclicel mundus,
lenlia. Prima esl : « De liguo scicnliae boni cl mali in quo Domiuus lot planlas posuil quol personas,
ne comcdalis **. >Audi vrolatam : < Tulit mulier et cst ilia Vinea, de qua habctur 111Evaugelio, ad
coniedit el dedit viro sub **.> Secunria invcnit pec- quam venil haeres, el a rulioribus occisus esle*.
catorem, cum peccaverunt in viiulis aurcis. Scri Hoc autem inpracscnliarum Virgo lacuil, quia rc-
punil sic : <Dentcm pro dcnte, oculiim pro ocu- ccnserat factum, et sine ainarituriiiic ab ipsa reci-
lo **. >TertiaTil pelens sic : < Non veni vocare ju- tari noti poierat, el muliciibus crul non igno.uni.
slos, sed pecentores •*. >Sic dalur ; <Munrialumno- Verum causam reddit, quare s.c ad.uravcrit supc-
vum do vubis, ttt riiligaiis inviccm ". i Tertio luco rius mulieies, IIJIII ipsam ad boc uigebat amo-
diciiur, exspectalio gcntium, cousolaiio flentiuin, ris praerogativa specialis, quam ostendil pcr hacc
irrigalio ineutiiim. Genlium, quas miindarel; flen- verba.
liuni, quorum poenamlevigaret; meiilium.quas gra- ligo dilecto meo el dilectut metts miki, qui pasci-
lia perungcret. Mundarel, ul ad Cliiisluni stisci- tur inier lilia.
pienrium esscnl eleganliores; levigarei, ut ad scr- [Tflo.J Ego dilecto meo gralam paslionem in
vieiirium Deo essent experiitiores, permigerent, ut areolis aroiiiaiiiiu, id est mundis liriclium cordibus
ad diligenrium esscnt alacriores. De piimo : < Lavil praeparo. Et dilecius meus milti, qui pascitur inter
iios a pcccniis noslris in saiiguiiiesuo", i—tut iiiiin sancta riesirieria nienliiiiii casl.riui). Ilunc smc gra-
darelsibi populum acceptabilem, sectntorem bono- liaevicem repeudil, ul cariem lideliiiiiisuortim, qttos
rum opcrum **; i rie secunrio : < Ari aiiuuiiiiaiitliim eriutavil, desideria comple.il. Complebit auiem ca
mansueiis misit me, ut consolarer liigcnlcs **. i Hi deducendo eos de hoc paradiso sacrae volupiaiis,
siint cxpediliores, quia, < Domiuus allevul oiiines cladcoelestiiim mansionum secrelaria congieg.ndo,
qtii corriieruiii ct crigil omnes clisos •*; i de leiiio: ^ ubi geuiina'specie lilii.id esl aiirosa et caiirienie re-
r Uuxitte Deus.Deustuus.oleo Idiiliiiaepraeconsoilibus fulge.uit. lntcr amicos in dandis accipicndisqiie
luis ". >— < Ililarem eiiim. daloreni diligit Domi- muneribus multa solel esse graiia. Iude csi igilur.
nus"; > quarto diciiur Salvator, unde : < Veni el Unde sponsa grattilatur sibi vicem a dilecto conli-
salva hominem quem de Iimo formasli »*. » Deus dens rependi. Ac si dicat dileclus : Descendain ad
hominem formavit, diabolus deformavit, Chrislus areolam ul ascendam ad regis palalium, Pastus est
: reformavil: formavitrie limo, deformavii fimo, rc- in horiis, ut sedeam in regno ad mensam divilis,
foruiavii in imo. De limo terrae, ifimoculpac, iu imo collegit lilia, ut ine colligat ad jucunda coeli gaudia.
humiliialis, ut liiiium muiaret in sdlidilatcm. Juxia Dilecttis dcscendit stib seipsum, descendit sub
piiinuin : « Currupiibile hoc induet iucorruplelam, honiinem, desCendit sub angeluin. Sub seipsum,
ct morlale hoc iiiimorlaliiatcm ••; > juxia securi- quando in iiniiate personae univil sibi creaturam ;
Luc. 10. »*Gen. 49. *« Prov. 20. »« Exod. 15. »' Psal. 79. *« Gcn. 2. *'
P ,ftal-i41-^ ' " Luc- 5l ••'oaii.ia. »» Apoc. 1. "tit.2. •• Psal.
lt\Xm «t> r.XOi';.fh " r,c"Ecd- "Isa..6l.
*•' or• "l Cor-15- " Rom-6- " Luc- - "v Ree-a-
"*M tii ii
 «21 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. -• LIB. IX. . c,H
snh hominem, qunndo Mariaeei Joseph exhibuil ob-i- A Latiut regnes, avidum domando
edicntiam, juriicis passus esl injuriam, persequen- Spirilum, quttm si Libyam remotit
Gadibus jttngas. et ulerque 1'oenus
tium coiilumeliam ; sub angelum, qunndo assum- Serviul uni.
psit cnrnem morti tribulariam. ln piimo enimn . . . ...
Igdur si non vs sequi propnam voluniaiem,
< Vcrbnm caro faclum est, et habilavit in tiohis««;i
MIsecundo fuit < quasi vermis et non homo, oppro- acquiesce Salomoni : < Onuiia, inquii, facctim con-
brium hominum el abjectio plebis «*; » in tenio silio, et post facitim non poenilebis ".> Propria
CIIIIIangeliis morli nihil debeat, ipse vero solvit de- voltinias esl quae riiscnrrial a vohintaie ilivina. Ut
biium morli : < Minoratus esl paulo mintis ab ange- ergo quid sil propria vohintas inielligaiur, triplex
voluiiias alienriaiur. Est enim voliuiias Palris, est
lis«'. i Igittir ut lu per hos descensus ascendas
volunias Spirilus, cst volunlas carnis. Est igitur
nccesse cst ul lu prius asccndas super le ipsum, se-
ctindo super mundum, terlio super ccelum. Si super Volunlas Patris nos benefacere, volunlns Spirilus
lc vis ascendere, primo ascende super carnis luae obeilire, voliinlas cainis dcsirieria uriimplere.Voliin-
tas Palrisesl hoiiorandn, volunlas Spiriius esl fa-
voluplalem, secundo super propriam voluntalem,'
tcrtio super humanam ralionem. Si noii asccmlas,' cientla, volunias camis dirigenda. Ciim igiitir vo-
liintassic lemperaiur, propria non dicilur. Ascenriit
priiiium irahei te in dolorem, sectimlum le faciet 15
lui impotem, per lertium caries in errorem. Igiiu*r eiiain stiper ralionein, non sequendo causas inferio-
res, nc liic iiiiim consiiluas praemium, sed supe-
ascendeprius super voluplaiem, quia qui rielicatc rius : ul
iitilrii servum siiutii nb adolescenlia, postea seniiel intelligas praemium luum ipsum Dettm.
eum coniumacem. Voluplas enim habet poenam,' lrieo, < sursum corda Iiabemus ari Dominum '».>
ct necessiias parit coronam. Audi poetam : Inde ait David : < Ari le lcvavi oculos meos qui
Iiabilas in ccelis".> El Jeremins : < Leveiniis corda
Smpe voluptates commendat rariur usus. nosira cum m.aiiibus ail Doiniiiuni •«.> Qui igitur
Et:
sic ascendil.et inleriora parvipenriens, in sileulio
Sperne voluplales, nocet empta dotore voluptas.
Vidit dolorem vuluptatis. < Manc, ait Daviri, floreat cogilat stiperiora. Uude : < lloniim est viro cum
el traitseai; vespere decidat, induret et arescat ««.> poriaVerii /iigum ab adolescentia sua ; seriebit soli-
Mnne florel nascendo, transit de infantia in ariole- tarius ei lacebii, quialevavit sesuperse •'.> Ascen-
dit eliam super inundum , ipsum despiciendo:
scentiam, de adolescentia in juventuiem, de jiivon- <
tuie in virum, de viro in senem , rie sene in de- Omnc eniii) quod in mundo esl, conciipiscciitia
carnis est, eiconcupisceiiiia oculorum et supcrbia
crepitum,dedecrepito vespere, id esl in line, cadiiin "£
interitum. Deinde inriurat in cadaver, arescii inpul- vilacs,.> Elquia lalisest muiidus, vos qui religiosi
verem ad cxtremum. Rcspiciat ergo homo, quia eslis nolite mirarisi oriii vos mtindus : < si eiiim de
<iriem esl interilus hominis el junienli ei par utrius- miindo essetis, iiiiindusquoil suum eraldiligerct8".
condilio«». tVide ne Respicite igitur ipsum el dicite cum viro jllo reli-
que iiaque compulrescas quasi
gioso : < Oiriundeiinmiinrie, quare dileximus le? •
jmnentum in stercore suo '°, ne forle dicatur tibi:
< Comparalus esl jumentis insipicnlibus, et similis De facili mundum vinceiis, si (ilii Dei esiis. Ipso
faclus est illis ". > Secundo ascende super propriam enim dixii : < Confiriiie, cgo vici munduui "*.»'lia-
< Omiie qnod naiiiiii csi ex Deo vicil muudum8*.»
voluntaiem, juxta illud : <A volunlalibus luis aver- que —< Religio muiiriacl iininai ulala apud Deum cl Pa-
tere ", > et illud : < Non veni facere voluniatem
hicc esl: visilaie pupillos et viduas ifi iribula-
meam, sed volunlatem ejus qui misit me '». » Ma- Irem,
Domino et animo un- lionecoriiiiicliiiiiiiaciilaiuiii secuslodircab boc sae-
gnum est eniiu dominari suo,
culo «**.> Ecce ascenriisti super carnis VQliintaie:i).
tte Salomon : < Melior est paiiens viro forli, el qui
Ascenriisti etsuperinunriumsi tamen calcastirerum
dominalur aniino suo, expugnalore urbium '*. » El
ipsius abunriaiuiam et malignandi laetiiiam, Iu liis
pocia": r.
Si pergis facere qum vis, JJ enim riuoljus amor mundi consisiit. In hoc siatu per-
Audies quw non vis. sevcra, cl non restat nisi ul super caitim ascendas,
129 El alius *• : ubi dilectus recompensabil libi quod aroinala exbi-
Animum rege,qui nisi paret impetat: buisli ei, quod pavisii, quori liia praesenlasli. Quia
llitnc frehtt, hunc tu contunde flagelli». pro his aromata reddet, quoruni odor iifferel perpe-
F.-enis reliiic, ne irrual in illiciium, flagcllis tuam incorruplioiiem. Pro pastu ad ineiisain serie-
crnlunde, ne pigrescat ad bouum. Audi pliiloso- biinus ; Unde accipieiiiiisriiviiiaevisionis saiielatein.
plium : Qui se cupit esse poicniem, aniraos dotnet ille Pro liliis comparabimiis nobis, sauclQiuiu et ange
feroces. Eienim licel ultima tonge tua tellusjura lorum socielalem. Iiipriiioeiiiin < corpus qnod seaii •
treiniscat, et serviat ultinia Thule, laineu atras vin- naliir animaleresuigei in gloria ".> In secundo: Do-
cere curas: miserasqucfugare querelas non posse: mine Jesu, saliabimur <cum apparuerit gloria lua".>
potenlia non est. TJndeidem alibi: In terlio : < Non erimus hospiles el advenae, sed
"Joan. i. ««Psal. 21. " Hebr 2. .•» Psal. 89. «' Eccle. 3. '• Joel. i. " Psal. 48.
'» Eccli. 18. '" Joan. 5. '* Prov. ltf. '• Ovid. '• Hor. " Eccli. 32. '» OQlc. Eccl. '• PsaL 122.
"Thren. 5. «'Ibkl. "Uoan. 2. "'Joan. 15. ~•* Joajn. 16. ** 1 Joan.'4. »**Jac. 1. ••!&».
ih. »• Psal. Ib
 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 624
C23
civcs snncloriim et. domcstici "Dei«'. > Tiinc, Do- { auriis".i De quarto quoque ait, cum lenlarelur a
u.iue ijiibilabuiil omncs lilii Dci : et te laiidabiiiil diabolo : <Varie reiio, Satnna9*.>Anili pitlchriiiidi-
simul aslra maltTliiia »". > Ibi rie pleniltidinc Dei nem laboranilo : < Ari omnia, ail, qux opus fuerunt
*•
'i.nines accipienius gratiam pro gratia : id cst mihi et liis qni meciim crant, laboraverunl mantis
isiae»'.> liem : < Nocte ei dic manibus nosiris
gloriam tuam.
ves'rum gravaremus ••.» Andi
Ego dilecto meo, tl diteclut meut mihi, qui pnsci- laboraiites, nc qiiem
tur inter lilia: stiavem moribus : < Filioli mei, quos iicrtim pariu-
[CARD.]ACsi dicat : Ego sum dilecto meo ;
sin- rio, donec formelur Clnistits in vobis ".> Audi dc-
significanter ac aniono vaixe dicit, ego. corum devoiionc : < Quac posleriora sunt obli-
giilariter, ad
Stibdil quoque : Dilectus meus mihi; singulariter viscens , ad ea quaeaitteriora sunt me exlenrio
**.» Audi terribiieui
quoque significanler et anlonomaiicc dixit, milii. bravium sttpernae vocaiionis
Scd altende quod ipsa non dixit quid ipsn sil dile- virlute : < Non solttm alligari, sed ei mori pan.tus
210, vel qtiid sit ei riilccttts, quia isltiri quiil, csl sitm in Jerusnlem pro noiniue Domini mei Jesu
inntum, quod atl ipsum explicandum verlia defi- Clirisli *•.» Unrie confiricnter riicebat: <Bonuin
ciuni. Subriil lamen, qni pascitur inler lilia ; ct sup- ceriameu cerlavi, cursum consummavi, ftdem ser-
(ileiidum eslinca, nam iuicr lilia virginis et vilam, , vavi : de reliquo reposita est mihi coronajusti-
ipsiusque munditiam carnis, ei ipsc Cbrislus pnsci- tiae "".> Qiiam lerrihilis crnl vitiutc cum dicerel:
tur, el pra*cipue jucundaiur. Sequiiur in voce < Tcrvirgis ca'Stis Suni, scniil lapidalus*, » etc.
Filii rccensentis malris pracconia, ct diceniis : ltem ainica isia pulchracsl justilia, suavis luinii-
Pulchra cs, amica mea : suavis et decora sicut iilate, decora obedientia, terribilis gravilaiis ri-
Jentsalem : terribilis ut castrorum acies ortli- gorc. Pttlchriludo jusiitia: tribus gradibus perlici-
ttata. lur : primus est se majori subdere, secundus
[THO.]Jcrusalcm lisio pacis dicimr. Haecesl cce- aequali non prx-ferrc, lerlius minori servirc. Pri-
lestis palria, quae summa permanel Iranquillllalc. iiiIIs inchoat, secundus promovet, leriitis consuiii-
llanc imimtur anima v<flEcclesia iniegrilnic mttn- mat. Majori se subdcbal Elisacusserviens Eliac,pari
danae opcralionis, suaviiale divinae lattdis, dulce- non se praeferebat Paulus, advocationem conferens
(line mutiiiC riilcctionis. Suavis est et decora sicui Pclro disputanti ciim Simone ; minori serviebat
Jerusalem Ift cis, de quibus legitur in Isaia : < Si- Maria, qtiando abiil in monlana : el serviebat
cul coeli novi et lerfa nova, qure siare facio ante Elisabeih cognalac SU.T. Mcrito igiltir < respexit
me, riicil Domirius, sic stabit semeii vcstrum cl no- Dominus humililalem ancillae stiac *,> qttia con-
men vestrttm ".» Ilaee terribitis est «I castrorum ; swiimatam implevit jitsliliam, dum ancillae do-
acies ordinata, cnm Axa inteniione boiitc oralioms, iiiinn, dum milili sua regina, dum mater Dei viven-
finnem inriirsiim riacmoiiiciexercilus in sc rcpellii, tis, malri deservil boniinis inoiiinlis. Ecceptilchra
cuin pracriicaiionc cuneta crraiici dogmaiis aniia justiiia. Esl et sttavis humililate. IIujus liuiuililalis
'coiifringit, cum bonis excmpiis peecaiorum vitam sunt tres gradus : priuius est stifficieus, sccunrius
ad tramilcm verilalis reriucit, tenibilis esl cuw abiiinlans, teriius umsummnns. Primus eniin est
quisque (idelis in ea vocalionc qna vocalus est per- subderc se majori el non praefcrrc se aequali; se-
nianel, cum scilicet reclores suliditis stiis in verbo ciiiidns est subdere sc aequaliet non praferre sc
clopere formam Iraduni, ctiiu coiiliiicutes ab onini minori; teiliusesl subesse miiioii. Piitntini imple-
iiiquiiiaiiieiilo carnis et snnguini» se ciiiiimlanl, eum vcrtinl nposloli se subrienles Clirislo, secundum
coujugati ita nliiiilur hoc niiindo, 111cleeinosynas sVaiinvicein miiiislrnndo, tetiium iuiplevit Chrisiiis,
faccre non iicgligant. lsti suiit ires viri qui sal a- «r.unndose subriidit Joanni ut bapiizarclur ab eo.
liunlur : scilicci Noc, Danicl, el Job. ln quniuor Ecce quod amicn stiavis est huuiililaie. Esl cliam
laiirialur spousa. Priiiio dkitur pulchrn, secundo tlecora obedientia. Obcriieniia auteui in tribns ton-
suavis, lerlio decora, qunrlo lcrribtlis. Pulchra est sisiil, scilicct: In htimilltate cordis, in paiieiuia
domcslico, suavis suliriilo, riccora dilcclo, lerribilis * operis , in pcrseverauiia operis bonkaiis. Primiim
ariversario. Domcstico operibus, subriilo moribus, implevil Chrislus, qttando < exinanivii semctipstim,
diletio affeclibus, adversario virtuiibus. Operibus formam scrvi accipicns3.» Secunrium, qnanrio < ha-
juslis, tnoribus composilis, affectibtts dcsirierii et biiu inveiilus esl ut lionio *,> in quo iimlta tole-
amoris, vitiutibus ordinalis. Primo proximum ari ranrio patientiani habuii. Tenitim, quaiirio < fatitis
operamlum iuslrtiil, seeundo siihdilitm ad amorcm est Pairi obedieus usque ad moriem, morlem ao-
stitim allicil, terlio dilcctuni suscipit, quartum ari- tCiiicrucis ".» Ecce quomodo decora oberiicniia.
versariuirt rcpellit. Ad hoc uos inslruxit riilecius Seri decorii riicln esl ut Jerusalein, quae visio pacis
ipse. De priuio ait: < Qui creriil in me, opera quae iuleipretaiiir. In superna eniin Jerusalem rax esi,
ego faeio el ipse facfel*1.»El subditis ait: < Discile qtiia oiiincs ibi oljeriiiintCrealori suo. Unde :<Beati
a me, quia niitis stiui el huiiiilis torde ".> El tlc pacilici, quoniam lilii Dei vocnbunlur «.> Est haec
lerlio : < Gratias tibi ago, Pater, quia seniper me ninica terribilis gravitaiis rigore. Qiiariruplex est
•'Ephes. 2. "Job. 58. "Joan.l. "isai. 66. "Joan. 17. "Maithil. "Joan. U. •* Malih. 4.
"Act. 20. "«niiess. 2. •' Gal.•i. •• Philip. 3. »• Acl. 21. «•• 11 Tini. 4. 'llCbr.il. » Lue.
1. • Philip. 2. » Ibid. »ibid. Mailh. 5.
C25 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. IX. G28
rigor rcligiosi. Esl enim rigor abslineniiae, el esl A quia jnm qiiodammorio illius imaginem tenes. Naui
rigor riisciplinae,et est rigor palienlia:, ct est rigor lua conversatio in coelisesl.Unde : < Virii civitalem
in oralione vei increpatione. Abstinenliae esl ab snnciam Jerusalcm novam descendenletn de coelo
nlimentis, disciplinac n levitate extcritis in mem- ". > Descendit Jcrusalem dc eoelo", qitando fideles
bris, patieoliac, ne inlioncsta gesliculalio membro- imilaiilur veram pnccm in lerra, el eorum conver-
rum ex dolore apparcal in esterioribus signis; in satio jam tota in coslis esl. Vel, pulchra in conjti-
rcprehensione.ne nimis sit remissa et mollis. De gatis, suavis in contineiiiibus, decora in praelatis,
primo : < Videte nc gravenliircorda veslra in cra- terribilis in mariyribus. Erit quoque ut castrorum
pula et ebrieiale'.» Unde poel.i * : acies ordinata, si ponanlur marlyres in fronte,
Discite quam parvo liceal prodncere vitam: praclali in secundo loco, conlinentes in terlio, con-
Genlibus obsessis salis esl fliiviitsqueDeresque. jugali in finc. lla scilicot ul habeant a mariyribns
El iricm deCalone rigitlo» : exempliim siistincndae passionis, a praelaMsverhuni
lluic epulw vicissefamm niagnique penutes praedicalionis, a coiilincnlibtis nmoieiii casiitalis, a
Submovitse hiememtecto, pretiosuqtte vestis,
llirtam membra super fiomttnimore Quiritis : conjiignlis 130absiinentiam et largilalcm in elec-
Induxisse togam. mosynis, et sic iiiveniantiir in fide stabiles, et in
Iliinc eiiam commendat rigorem illc pliilosophus B opcre cfflcaccs.
Socfius 10: Pulchra es, amica mea, suavis, et decora stcul
Felix nimimn prior wlas, Jerwsnlem, terfibilis ut caslrorum acies ordinata.
Conlenta fidelibus arvis, [CAR£.] AC si (iical: <0 amica mca, pulchra es
Nec inerti pcrdila litxu.
Nec Baccliica ntitnera noral iulcniionc mciilis, suavis in eloquio, decora in opcr
Liqttido confundere melie, ribus; lu cs milii sic«l Jerusalem, id est pacis vi-
Nec lucida vellera serum, sio; paccm faciens inler Deum et hominem. Tu es
Tyrio tniscere veneno. malignis spirilibtis terribilis : tanquam turris wdifi-
Somnos dabal Iterba salubres:
Polum quoque tubricus amnis, cala cum propugnnculis, sicut supra dicium esl, et
Umbras-altissima pinus. quia lu cs ut cnstrorum acies ordinata. Ipsam enim
Hunc iiahuil Joannes Bapiisla citm locustas el mel lanqtinm regi.iam scquuiilur omnes sanciorum acics
silvcstre edcbai, et zona peliicca ciica lunilios ordinalae, secundiim stilus sttos, el proprias digtii-
suos '.'. De rigore disciplina) riiclum"esi : < Appre- laics, ei meriia; ut sub ipsn ei cum ipsn pro nobis
henriile disciplinam, iiequan<!o irascn-lur Domiiius inililcnt contra hostem, ct subditur :
".> Sicut dicit sanctus Benediclus : < Nc scurrililas Acerte oculos tuos a me; quia ipsi avolare me /*e-
fomiiem inveniat. >—<Slultus, aii, in risn cxnlint ceritnt.
voccm suam ". > Proplerca oporlel nos cobibcre [Tuo.] Ac si npcrle dicalur : Oculos tibi COIIIXI-
exteriorem hominem. Non solum eniin inierior, sed binos dcdi, quibas Scriplurarum nrcana cogno-
exlcrior servanda esl disciplina. Vis Itabere for- scens quibus viiiuics a vitiis sccernens, in quibus
mam cxierioris disciplinac? Respice oculos riilecli semiias justiliac : pcr quas ad me venires, digno-
clausos in morie, aures septas spinea corona, li*i- scens, vel simpliciler aspicias. Scd vide nc hic
guam sonaiilcm : < Consiimiualum esl '*,» mantis niajestatem menm videre quacras : < Non enim v5•
el pedes confixos clavis. Esl et rigor patieniiao, ui de'.)il me bomo et vivel". > Itaque averle ociih s
le non irahat dolor in femincos ululalus, sicut di- luos a me, quia dum in carne constitula pcregri-
lccltis, qui < quasi agnus ari occisionem ductus est, naris a perennibus bonis, mc perleclc cognoscere
et non apcruit os suum ".> Item : < Non crit tur- iiou poleris. Igitur in via praemium non quaerns,
bulentus, non clamabit el non aiidieltir foras vox quori non dabilur alicui viventium nisi in palria.
ejus,0.>Est et rigor increpationis. Undc Aposlo- Quidam avertunt oculos suos a veritate, quidatri a
lns : < Corripite inquicios, consolamini pusillnni- vanilale, quidnm a mnjestale. Dc primo : < Aversio
mes, -suscipitc infirmos ".» Iicm : < Aigue, obsc- .. parvulorum inierficiet eos, et prosperilas slultorura
cra, increpa '«.> Qui lali rigore esl orriinalus, ler- pcrdel illos al.» De secuudo : < Avcrte oculos meos
ribilis esi hoslibus, ul castrorum acies ordiuata, uc videant vanitalem ". > De terlio, ul liic : AverU
quae nullam habet apeiiuram, per quam hostis in- oculos luos a m«, qutmiam ipsi avolare nte fecerunt.
grediaitir. Prima aversio esl caecilatis, secunda gravilalis,
Vel iia : Pulclira es charilale, suavis voluniate, lerlia infirmiiatis. Qux caicitatis est, pnecipital in
decora opcre, lerribilis in tcntalibne. Charitate, foveam; quae gravitntis est, slabjlem facii iii nobis
qua earel aiiima criinine el originali pcCcalo, vo- jusiiliaiii; quae inljrmilatis est, nitiiii desiderii re-
lunlate, qua obsccundal Crealori suo, opere, quo frenal autlaciam. Primi < Nescierunt neqne inlcl-
exterius contendil obsequium prxstare Deo, ten- lcxcrunl, in tenebris ambulani; irieo movebiiiilur
tatione, in qua viriliter resislit diabolo. Sed decora oinnia fimriamenla terrae ", > id esl cortlis firmitas.
es ut Jerusnlem, id esl ad simililudinem Jerusalein, Qtii eniin non viriei, nullam in corrie suo stabili-
' Lnc. 21. * Lucan. Pltars. IV. 9 Lucan. Phars. II. 386. I0 Boet. II, 5,1. " Matlh.5. " Psal. 2.
^Eccli. 21. '* Joan. 19. " Isai. 53. "Isai. 42. " I Thcss. 5. " II Tim. 4. "Apocv2l. " Exod.
55. •' Prov. 1. " Psal. 118. "Psnl. «1.
 627 -THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI. C28
latem tenet. De lalibus legitur in Parabola : <Vo- A caligine in furore suo Domitiiis virginem nliam
cavi etrenuistis, extendi niantim meam et non fuii Sion"?> Virgo enini caligalur, quaudo munda pol-
qui nspicerel '*. > Nec mirum. Quia < oculi stulto- luiiur. De secunria : <Educens nubcs ab exlremo
rnm in linibus lerrae".) Verumlamen auilianl, quia lerrae **.» Exiremum eniin terrae, id esl corriis, est
ignorans ignorabitur *«.> Ili < erraverunl in solitu- malilia. De terlia : < Opposuisli nubem libi he
dine in inaquoso, viam civitatis habilaculi non transeat oralio *'. > Prima enim quae fumosa est,
invenerunl"-. > Uutle orabat Prophela : * lllumina excaecai; secunda, iri esl maliiiosa, invenenal;
oculos meos ne unqitam obdorniiam in moiie '». > terlia quae est phautasiarum, oranles lurbat. Prima
Isli cura cecirierinl, non arijicienl ul resurganl". dicilur fumosa, quia sicul fumus oculos corporis
lpsi enim non cadent in faciem suain, ut videani ttirbal, sic volttplas rationem excaecat. Sccunda
ubi cadunt; sed cariunt rcirorsum cum iis qui cu- malitiosa', quidain enim dum voluptales fugiunt,
stodiebant sepulcrum Domini, ne videanl ubi inde superbientes alios opprimunt. Sunt quoque
cadunt. Sccundi averlunl oculos suos a vanilate cl qui a voluptaie et maliiia liberanlur, sed phaniasiis
securi ambulant, et ita < frustra jacitur rele anie in oralione lurbantur. Conlra islas tres sunt aliae
oculos pennaiorum •'. > Nec mirum. Quia < ocuJi tres bonae : prima est tonilrui, secunda plttviae,
sapiemis in capiie ejus", > quibus cavet, ne forie: H lenia diei. Nubes lonitrui lerribilis, quia commi-
oporieal eiun plangere cum propheta : < Oculus nalur el terrel; nubes pluviae humida, qaia rigat
ineus deprecatus esl aiiiinam lneam, in cunctis fi- el docei; nubes diei luciria et blanda, quia illu-
liabus urbis ineae ". > Haec praecaverat Job cum minal et reliigeral. Nubes tonitrui pellit nubem
«licebal ; <Pepigi fo&dttsciim ocutis meis, ut ne voluptaiis; nubcs doclrinae, nuhem iniquitaiis;
cogiuretn qitiriein de virgine ".> Tales non habuit nubes diei, nubem phanlasmalis. Dc prima : < Yo-
Eva, qiiando vidil ligtium quod eral pulchrum visu, cem dederunt niibes **.> Et sequilur: « Vox loni-
ct ad vesceiiriiunsuave. Uude illuminaii stiut oculi liui in rota *». > De secuuria ait Doniiiuis per pro-
umboruin et vidertint quod niidi cssent '*. Illuminati phelam : i Mamlabo nubibus meis ne pluanl **.t
<licoad vjdoiidaiii.vaiiiiatem, non vei italem. Et vide- De tcrlia : < Nubes clara suscepil Jcsuiii ab oculis
liinl se nndps exlerius veslibus, interitts virtutibiis. discipiilorum suorutn in ascensione sua *».» Prima
Quare?quia non averieruut oculos suos a vanilate. niibe, primi e^eilanlur; secunda, secuiirii fecun-
Teriii pos(praesuiiipiionem suainaveiieruut oculosa danlur; lertia, leriii illiiminaiitur. Per icrrorem
inaje^late. Experimento eiiini didiceruni quia < qui igilur primae, primi oculos elevani, ut a peccatis
strulatiir majeslalem, opprimeiur a gloria ". > Et f, liberentur; in secunda, secundi virtulibus gralu-
illuri : < Bestia quee tctigerit niontem, lapidibus lanlur, ct sic sursmn octtli clevantur; iu lertia,
ouruelur »*,» quippe tuni nec ipsi angeli inagui- lenii.Jcsum ascenrieniem iu ccclum spcculatilur. Att
ludjnem ejus possuut comprehendere. Ipse enini ipsum enim oculi contemplaiivorum allolluntur. iti
asccndil supcr cheriibim et volavit super p.ennas figura priin.e elevationis, Jacob qui supplantulor
vciilorinn *'. > Cherubim plenitudo scientim diciiur. dicilur, levciicns in lerram suam, allollens oculos
Ascendil ergo super cherubim, quia nttlla plenitudo suos vidil Esau frnlrem suiim, qui dicitur pilosus,
scieniiae poiest cuin comprebenriere : < Maguus id est peccator, sihi occurreitiem *'. iu ligura se-
ciiim Dqminus et laudaliilis uimis, et magniludinis cuuriic, Isanc qui riicitur Wsus,elevans oculos cum
cjus nofl esl finis3*. > Primi ergo avertunt oculos exieral ari meriitandum in agro, vidit Rebeccam
suos a dilecio, ut ejus obliti ne faciant coimiie- quaepatiemia dicitur, ad se venire *'. In ligura ler-
moralionein; secundi avertunt oculos suos a va- li;c, Abraliam cum slaret ad ilicem Mambrae in
nitale, ue perdant siiiiiiuani veritalem; terlii aver- osiio tabernaculi sui, in ipso fervore diei elevans
liinl octilos ah co, ne sinl pwsiimeiites scrutari oculos suos viriil tres viros descenrieutes pcr viam,
liiajeslaleni. luio posl praesiimplionem siiam a.ver- el occurril eis, et pavil et adoravil*». Ahraham qui
luni oculos reyerberaios per ejus iiiconiprehensibi- D dicittir pater muliarum genfium, id esl spirilus,
lem clnritaiein,. Dominus cogilationum, slat iii osiio tabernacuii
llaque a primis Clirislus evolat, secundis advolat, sui, id est in carne non latens, dum contemplatur
terliis avolal, Evolal, iri est exlra volal, graliae de- vidil tres viros, id esl tres personas in Triniiaie,
siituiione; advolat, iri esl ad eos volai, graiiae col- occurril eis desiderio, adorat humilitate, pascit
laiioue; avolat, id esi ab. eis vol.il, npn graiiae rie- devolione et amore. Quaestione digiiuni est, cur
siiiiit)t)ne, sed suae cclsiluriiiijs incoinprelicnsibili- sponsa reprelienriitiir de sua conleiiiplalione cura
i.\ie. Primoriira oculi iriplici iiube obsciiraiitiir. Patres anliqui tantopere rie divina glorientur vi-
Esl eniin alia voluptatum, alia iiiiqiiiiaium, alia sioue. Unrie Isaias: <Virii Doiuinum sedcntein su-
phaniasiarum. Priina est fumosa, secunda inali- per soliiim excelsum, el elevatum *'.»Idein Jacob :
f.|osa( lertia lurbpsa. De priina : < Quomodo oblexit < Vidi Dominmn facie ad faciem, ei salva lacia est
'» Prov. 11, »«prov. 17. "lCor. 14. «'Psal. 106. " Psal. 12. " Psal. 40. «• Prov. 1. »«Eccle. 2.
" Thren. 3. »»Job 31. »*Gen. 5. " Prov. 25. '* Exori. 19; Hebr. 12. »' Psal. 17. '«'Psr.l. 1U. "
Tliren. 2. "Psal. 134. »l Tlircn. 3. *• PsaJ. 67. " Psal. 76. *»lsai. 5. "Acl. 1. »• Gcu. 33.
w Geii. 24. • Gen. 18. • *» lsai. 6.
 629 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. IX. 630
anima mea ". > Sed aliud esl quori pTobihcmtir jA inimicortiin insidiis; claritnlem, in cognitione su-
fcrutari majesfaiem, aliud qtiod permiltimur Chrisii pernoriim. De primo : < Sana me, Domine, el sa-
cognoscere hiimanitaiem. Ihi enim dicit : < Qni nabor ".» Iieni: < Sana animam mcam, quia pcc-
scruialur ir.ajeslaiem, opprimciiir a gloria ".> Hic cavi libi«». >lnde illa mulicr sanguinaria ; < Si tc-
ait angclits : < Praecedet vos in Galilaeam, ubi ligero fimbriam veslimenli ejus, salva ero ". > Et
etiin v.idebitis". > Avertentes ocnlos igilur a ma- ille : < Tetigi.t me aliquis. Senlio ^nim virlu-
jcstate, ad cognosceuda humauiiaiis ejus beneficia temexiisseame' 0. > Inrie: < Omnis turba quacrelJal
convcrieinur. cum langcre ", > quia noudum puram habebat
Ilaque prius inquiramus, secundo quacramus, firicm.
lerlio acquiramiis. Inquiramus qtta dileciione nos El nolnnrium quod qiinndoqtte Chrisli langimus
amplectaiur; quaeramus, ul iiiveiiialur; acijuira- pedes, quandoque cnpul, quandoqiie pectus. Peries,
mus. ut inventus possiriealtir. Inqiiiraniiis jugi me- dum rievoii suinus crgn cjus liiimanilatem; capul,
dilaiione, quacralur in pttra conscienlia habila- dum stispiramus ad ejus viriendam diviniiatcm;
lione, acquiralur desirierio et liabitatione. De pcctus, dura de ulroque cognoscimtis veiilalem,
primo : < lnquiren'es aitlem Dominum non mi- Pedes letigit Maria Magdalena", caput mulier quae
ntieniitr omni bono ". > De secundo : < Qtiaeriie ^ effiinriil ungtientum super capul ipsius discumben-
Dominum dum inveniri palest '*.> De lerti.o : t Me- lis ", peclus Joannes cvangelista'». Pedes tangebat
lior esl acquisitio ejus ncgoiialLone argenli et qui dicebal: Puias durabo(?) capul Job : <In carne,
attri'«. > Jam omncs per (idem inqnisivimus, scd inquii, mea vidcbo Deum salvalorem meum'«; »
quo modo qnaeraiur ct acquiralur vidcamus. Sic pectus qui dicebat: < Dominusmeus et Deus meus"!»
doc^etevangclica paraboln : < Siinile est reguum coe- Aliqiiando Christus laugit nos. Tangil leclum, langit
lortim boinini quaeretili bonas margnrilns : invcnla vcnlrcm, langit os, langit aurcm. Leclum, ut sus-
auiem una pretiosa, abiit et vcndiriil omnia quae cilel moriiium in peccatis jacentcm; veiilrcm, ut,
halmii.el emit illam". >Tres lcgimus in Evangclio excrceal memoriam aJ spiiiltialeni dil.ectiqnem;
parabolas Christo praecipue assignatas. In piinia os, ut invjtcl nd pracdicaitrii, laudandi, operandi
csl niargarila qnae qiiacritur; in secunria esl sla- gratiain; aurem, ut provocet ad.obedienliam. Dt»
ter qui in ore piscis reperitur "-«,; in lerlia llte- primo : < Teligit leclum ejus. qui jacebal mojiuus,
saurus qui in agro ahsconriilur'?. Margarila fuit ftjius uiiicus matris suae ". > Pro seciindo nit
in naiivilale, statcr iu passione, Ibesaurus in re- sppnsa: < Dileclus misit manum suam per foramen,.
stauratione. In prima sapicns mulisr accenriil lu- (-. el vcnter meus intrcmuit ad tactum ejus "'. > Pro
ccrnam, ul invenirel drnchmam , quam perriitle- tcrlio Jeremias : <Misil Dominus maiium siiam et
rat'°; in secunria ChrisUis rcpoiiavjt ad gregcra leligil os mcum '«.> Et Isaias : < Teligit angelus os
ovem quae erraveral «'; iu lerlia praeriicaiur lilius nicum carbunculo, quod forcipelnleratdealtari".»
prodigus, qui viveudo luxuriose bona sua expen- Pro quarto; < Tciigil Dominus auriculas surrii ". >.
ilit«'. Acceiilaiiius ergo. lucernam, ut quaerainus Et : Sanavit Dominus auriculain servi, quain Pc-
iiiargariiain, Iiicernain pcdihus, luccrnain manibus, trus abscirieral »'. Primodicit: « Surge, qui dormis,
liicernam capiti. Primjiiii ut sciamus, secunrium ut ct exsurgc a morluis, cl illuminnbit tc Chrislus ".»
opcra (lisccriiamus, lerlium til coeleslia capiamus. Secundus dicil : < Memor fui Dei, et deletialus
De primo: <Luccrna pedibus meis verbum tuum";> sum«». >Tertius dicit: < Vespere et mane ei me-
de secundo : < Lttcemae ardenles in manibus ve- ririie narraho ct anmiiiiiabo, et exaudiet voceirL
slris"; > de lcriio: < Quis milii det ul sim juxla meain»*. > Sic Clirisius tangit, et sic tangitur, et
iiicnses prisiinos, in quibus Deus crnt mecum, sanal peccaium; poialur el reririil securum. 1^31
qttnnria spleitdebnl lucerna ejus supcr capnt Iurie: < Scnex pucrum poriabai, puer auiem se-
liieuiii"?» Per hanc quacrilur preliosa. Preliosa in nem regebai, iiiitle securus ibal. > Ilaque ut securi
uiero inairis, preiiosior in corde fralris, prciiosis- I' eatis, <glorilicaie ct porlate Deum in carpore ve-
sima in sinu patris. UnJc Salomon : < Gemma slro". > Teiiio nspeclum fncit cl.aruni, unrie in
gtatissinia, cxspcctalio pr.esiolantis : qiiocunquc se Apocalypsi: i.Vidi angelum riesceiiilentem de «elo,
verterit, prudenler inttiligil". > Est grata con- et lota lerra illuminala est gloria ejus 8a, > ul, re-
vcrsis, gralior jttsiis, gratissima sanclis. llcm velala facie, speculemtir glociam Dei«'. > Qui in-
grala est, dum langitur, gratiordum portalur, gra- vcnit hanc margariiam, abiil et vendtdit omnia
tissima dtiiii aspicilur. Iu tactu enim dai sanilatem; quae habuil et emii illam ". Abiil, fugicndo pccca-
dum porlatur, secuiiialem; in aspeciu, clariuitem. luin; vendiriil, relinqueiidaconcupisceiniam tetnpo-
Sanitatem, a languore pcccalorum; sccuritatem, ab ralium; emii, abneganda semeiipsum. De primo:

"•Gen. 32. »' Prov. 23. " Mnrc. 16. «'Psal. 33. «*Isai. 55. »» Prov. 3. •• Malth, 13..
"-.»• Mailli. 17. " JLitth. 15. •• Luc. 15. " Maiih. 18. " Luc. lo. " Psal. H8. •* Luc, 12* " 4ob
2>». «• Prov. 17, "Jer. 27. «"Psal.40, «»Maiih. 9. "Marc.5. " Luc. 6. " Luc. 7. " Malth.
26. "Joan. 13. " Job 19. " Joan. 20. " Luc. 7. "* Canl. 5. '» Jer. 1. " Isai. 6. •• Marc. 7.
" Luc. 22.
"Ephes. 5. " Psnl. 76. .•»Psal. 54. 8«I Cor. 6. «• Apoc. 18. »' II Cor. 3. " Mailh. 15..
631 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 652
< Bgredimini de Babylone el fugile a Chaldaeis"; >i A fionas a malis separando dijudicnre, lcriio de malis
dc secundo: < Vade, vende omnia quae liabes, ett quasi in sinistra gena erubuscere. De bouis quasi
da pnuperibus ", > ut dicas : < Quae fuerunt mthii in dcxtra gena ad ampliorem fervorem se attendere.
lucra facia sunt mihi detrimenta propter Chri- De recogilaiione malarum dicitur : < Recogitabo
StUm".» Pro tertio dicil: < Properate, emilc, et1 ti.viotnnes annos meos r:i amarilnriiiie animaj meae
comediie **.> Ecce sic divertisii oculos tttos a va-- °7.» De honis : < Meuior fui Dei et delectalus stim
nilate, qui miinriuni rcliquisii. Avertisti a maje- "; » de secundo: < Quoniam si nosmeiipsos judi-
state, et irieo essentiam invesligasli. Conveiiisti ini carcmus, non ulique jiidicaremur9'. » Sed qnia *e-
Chiisti humaiiiiale, et margaritam invenisli. pnraiioucm isliini sinc Deo facere non suuicimus,
Gapilli lui sicut grex caprarum, quw apparuerunt ut insuflicientiam nosirani suppleal rogainus cnni
de Galaad. Denles tui sicut grex ovium, qum asccn- Daviri : < Dc vitllti tUQJitriiciii.iltneiim prodeal, cic.
deritnl de lavacro, omnes gemellit fetibus, el sterilisi '00. > Vide quomoJo dijudicaias separahat : < lui-
non eslin eis. Sicut corlexmali punici, sic genw lum\ quiiaiem odio hahui, el abominatus suni; legcin
(tbsqueoccultistuis. atitcm luain dilexi'. > De malis, virie ruborem si-
[THO.](Sie.) Dic;a i e rcpclas.Quia cnim baeccapi- nislrx genx: <Tota die vcrecundia mea conlra me
tuta supcrius ad liquidum perlractata sunl, vel csl ric>H est semper, cl confusio faciei mcac contra me est
liislacenduni.vcl breviierpereurrcnda suni.neoiiose > semper *. » Vide de bonis fervorem : T Concaluil
vidcanlur introdticta a viro tam sapiente. In cnpiltis; cor meum intra me », > etc. El, < iiiilammaiBin
sponsae muriifaria cogilallonum sublimilas, iu den- cst cor meum*, » etc. Sed et Jeremias de liis ait:
libtis autefn firmissima sermonum ejus stabilltasi < Scrnlemur vias nostras, > remcinorando, < ct
designaiur, quia el hi in loquendo labiis et linguaci quacramns » dijudicando, < et reverlamur l,»
cooperantur, et illi de cerebro insensibiliter oritin- crubcscendo, Sed caulc advertamus quia dialiolus
ltir, nec pritclsi riolenl. Non enim e.i dolcn !uni,scdI satagilcapillos bonarum cngiialionuin avcllere, mala-
)aelandtim in recisione superfluarum cogitationum. rum rclinqticre. Dentes dijiidicationis confringcre ,
Dnde rienles Moysi jatn scnis non siini muinii aull erubcsccniesgeiiasimpudicas re.driere.De primo fuil
jnoti"; et ip caput Samucjis, quia Nazaraeus eral, lig!iraquodAnoii,quidicilurrexRabalh,nunliisDavid
jd est sunctificatiis Domino, novacula non ascenditl rasit dimiriiumbarbaeelriimidium capillorum 6.Auon
•*. Capilli bene gregi caprarum coinpnr.inlur, quia qui dicilur dolor eorum, id csl diabolus, rcx Rabalh,
pnpra in lege pro peccat^s immolabatur", ei co- qu* dicitur ticca, iri esl inferni, ntinliis David qui
gilationes noslrac cnpris conferuntur, dtim errnlus; diciiur manu fortis, id est Christi, radit dimidium
earum pcr compunctionem Deo immulamus. Iiem C barbae cl dimiriium capillorum, riuii) iiunliaiitibus
capra in arduis pascitur, et cogitalio justi in coelis) nomen Domini bonas aufert cogilaliones, malas
deleclauir. Qui dum Galaad, qttod dicilur acervus atitem rclinquit. Dc confractione denlium ait Jere-
(ettimonii, asccndunt, cuni mullarum virtutum mins : < Confregit atl iiuiiipruin rienles meos'. > De
appareiuia jusit saeculo reaunliasse probantur. imptideiili.i genarum, iriem : < Facies seniini non
Pcntes oyibus comparaniur, ii cst doctores, propter erubuerunt'.» Et alius propheia : < Frons nierelri-
rainlorem viiiiuuiii el iunoccnliam. Bcnc tlc lava- cis facta est libi". >Tria vero iiotanda sunt in capil-
tro ascemlisse dicuntur, quia tle ore ipsorum sermo lis, sc.iicel quod assiinilanliir caprac, quori asccn-
iton proceriil immnndus. Sicut ait Aposlolus : <Om- duut rie moulc Giilaad, quod fixi sunt in capiic. Ca-
jiis seivnp ma|us de qrc veslro non procedat. pra fclida est.in aliuin ascendil. Sichomo revolvens
fied si quis honus esl atl airiiflcationem a;uificii, ut cogitationcs suas, debel se coram Deo, ijuantum-
det graliain auriieniibus9B.>Omnesgentellisfeiibus di- cunquc fiierii jusius, peccntorem repulare, ei ari Dci
cnnlur propler dilccloiiein Dei ct proxiiui, qtiaiu miscricordiaiH cqrde nscendere. SeJ dc moiite Ga-
praedicant, vel docirinaui Veleris et Novi Testa- laad itl est de aliiuiJiiiepurae cunscieiiiiae, tle H«I'M
meiiii, velsalutem' auiime ct corporis. Coiiici mali virtuluin illi lestimoiiium perhibcnlc. Capilli fixi
jiunici genaj coinparaniur; in gcnis eniiii pudor prae- sunt in capiie. Nam cogiiationcs nosliac, Deo qui
dicantis, in rubore corlicis passio Salvaioris (!e=i- capul noslrum csl, debeul inseparabiliter ailhaerere.
gtiatur. Sequiiur, absqne occuUis tuis, quia in .pr;c- Audi capram feliriam se repulanleni : < Pulrucruni,
riicatoribus extcrius apparei Cln isii passio. Intcrius inquii, cl corruptxsunt cicalrices meaea facieiusi-
vero iatel vinusei devolio. Moraliter : in capillis, jiiciitiae meae ,0,» elc. Aulli accrvum lestiinpnii ;
r.ogilalio, in deiilibus, cogiliilioitum dijttilicaiip , < Gloria noslra liaec est, lesliiiionium coiiscienliaj:
jn rubore genaniin, lervorin bonis.in mnlis con- nosirae "; > ileai : <Maledicimur cl bencdicimus ;
Casio.Ordo congruus: debet cnim IIQIIIOin corde persccuiioiiem palimur, et siistiiieiiiiis". >—<Apo-
siio cogiialiones suas lam bonas quam malas revol- r ainiir, sed noii desliliiimur ", > eic. In capile
^erc, secundo quasi quibusdam deniibus revoluias fixas audi cogilationcs: < Jacla rogiialutu titiim in
••Isa. 48. •• Matib. 19. " Phil. 5. •« IM. SS. «8 Dcul. 34. »*IR<g.l. "Lev.4.
4. »'lsa. 58. "Psal.76. "ICor. 11. '•* Pstl. 16. > Psal. > • Psal. 58. * '«Eplies.
72.
» Thren. 5. 6II Reg. 10. ' Thren. 5. «Thren. 5. » Jer. 5. " Psal. 57. " II Cflr. 1. " Psal.
118. Psal. 43.
I Coi. 4.
i» JI Cor. 4.
 633 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. IX. 654
Doniiiio, el ipse tecniilriet '*. » — < Ad le, Domine, A meltis fetibus pcr Dci el proximi dileeticnem.
inqiiit, levavi animam meam'». » Tales respiciuut, Gena} quoque rubeae dicunlur, sicut eortex mali
quia t apud Deiim esi merccs eoruni, et ideo punici. Trihiis causis esl rubor in f.icie, scilicet
cogiiaiiones eoitim apud Altissimum ". > Ibi figen- cx confu&ionc, ex solis adustione, ex, .abundaAti
les cor suum, snnt quasi animalia q.uas non rever- sanguine. Primus rubor fit ex eriibescenlia cri-
lefiaiilur cum ambularent ", quia in summitateco- niinis, secundus ex fervore et appctilu' amoris,
giialionnm est spes illius selernaebeaiiiudinis, quae lerlius iu marlyrio ex effusione saugtiinis ; pro pri-
quasi anchora tenet eos ; unde Apostoliis: < Tutis- mo dixit Daviri: < Erubescanl el coniurbentttr
simum habemus solalium nos qui fugimus ad spem vehcmenlcr onines inimici inei". t Pro secundo
teneiidam, quamquasi anchoram animaeliabeiniis lu- dc Nazaieis ait Jercmias : < Riibicundiores ebore
lam ac firmametiiicerieiiiem usqucad inteiiora vela- liniiquo •'. > PIQ tertio caiit.it Ectiesia":
miiiis'». >Respice etiamquod tria suiitin dentibus: liubri nam fluido snnguine [ulgidis
primo enim comparautur ovibus, secundo dicilur Cingunt tempora tttureis.
de lavacro asceiidentibtis, lertio quod omnes sunt Proplcr lioc dicil Sapienlia : < Ego qtiasi plan-
gemeliis fetibus. In tribus habemus ovis significa- latio rosa; in Jcricho 3*. > Haec sunl niala ptinica
lionem; in simplicitate, in vellere, in l.icie. Qui " iu vesle sacerdotali pendenlia ciim tiniinnabulis
ergo more dcniiumel sua et aliena volunl morderc aureis",id csl cuin laude divina in ore sapieniis.
peccata, siimaiur ab eis de simplicitale ovis, iutio- Hacc apparent exlerius, sed praeter liaec radices
centia a crimiiiibu.s,a vellere largitas lempuralibus, viiiuluiu siin.t interius, ut sutti occuliae con-
a lacte eruriitio in spirilunlibus. In primo,ut sil < iu- tcmplaiiones, dulcia desideria, devutiones sanclae.
nocens manibus et mun-Jo corde " ; >in secundo, AveYteoculos luos a me, quia ipsi me avolare
ul tribunl in simplicitale "; intertio, ul praesil in fecerunl.
SOlliciluditic". Talem se exbibuil Juseph fratribus [CAR.]Ac si dieeretur : Tibi promissum esl:
tuis in ^Egyplo ". Innaccns fuit, non reddens pro < Spirilus sanclus superveniei in le »«, » et illu-
iiialis mala. Largilatem habuil velleris traJita eis an- iniiiabit oculos tuos ad vidcndiim me plcnius
nona, elreddila insaccis pecuuia ».3-".Erudilioncm cacleris; non lamon credasqtiod in via pleneme virieas,
laciis exhibuil, dicens eis : <Ne irascamini in via seri averte oculos iuos a me, hoc est ab iiicompre-
»'. » Secundo debel de lavacro ascendere. Hoc la- hcnsibiliiaie uinjesiaiis meae ; nam virius Aliissimi
vacrum triplex est: primum fii in bapiismalc, se- lanla est quod ipsn < obumbrabil libi ", > sicul
cundum in confessione, leiiiiim in lucrymarum r sul obumbral el rcpcrcuiil ocuios, ne ipsum i;i
effnsione. In primo abluiinnr a contagione originalis rola vidcanl. lri<;o, inquam, aeerte oculos tuot,
leprae, in secundo a quoiidiana criminum dissolu- quiti ipsi, id est eorum imperfeclio, qui mecapcre
tione, in tenio ab obsiiiiaiionis caecitaie. Primum non sufliciuitl, me avolnre fecerunl, ttl non bene ;ue
fil in Jordaue, secundiim in probalica piscina, comprehendas, sicut legiiur in parabolis : < Ne
terlium in naialoria Siloe. Jordanis inlerpreta- erigas oculos luos ad opesqtias haiicre non poieris,
Uir descentui, in quo designalur humililas; proba- quia facicnl sihi peimas ul aquil;c, et volabunt
los ovis, idest iiinocentia el siniplicitas ; siloe mis- iu toelum 3S; > el in Psalmo': < Accedit homo ad
»uj,id est missa Salvatoris lienigoitas el huiuaniias. cor altuin, et exallabitur Deus •». > Conscqtienter
ln primo sanatur Naaman Syrus *•-«», in sectmdo ja- iteralis qtiibusdaiii malris Iauriibus, qtias Scriplura
cens iu grabalo paralytieus", in lciiio caecus na- siipciiorcoiiipirehenriil, el siylus exponii, subriitur:
lus •*. Naaman dicitur decor. Syria elala regis, cu- Sexnginta sunt rcginu', el oclogiitla concubinm,el
jlis ipse erat miles. Rcx eialionis cst diabolus, cjtis tidolescentularum non est numerus.
milites ante baptismum fuimus. Paralysis disspluiio jTno. ] Reginae et concubinae uiraeque qttidcm ad
dicilttr, el nos quolies mitndanis cl carnniibus cri- tl.ionuiii regis accedunl, filios regis generaut, sed
miiiibus involuli siimiis, parnlytici, iri esl dissoluli piion ulrxqiiediadcinaieregui caput nobilitniit. Uirsc-
in grabatojacemus. Tertius erat caecusa nativiiaie: qtie enim praedicalione el baptismo Deo aiiiinas
sic semper maneiites iu peccandi consueiuriine, sua acquirunt, scd lamen multum inler se diflerunt. 111%
caecanlur obsiinationc. Primus igitur sanaiur in namque sunt reginae quae inientione regni iu hoc
Jordane,id esl liuinilitate quod conlulil Chrisli Deo serviuiit. lilae vero sunl concubinai, quae car-
huinililas. Secnndus in probatica piscina, id csl naliitm commodo, voluplatum occasioneChristo ani-
pvina quia pcccala nostra purgavil Christi innocen- mas acqiiirunl. Uude Aposlolus : < Sive per occa*
lia ct simplicitas. Tertius in Siloc qni dicittir mis- siouem, sive per verilatem, riummodo Cbristus an-
sus, qtiia caecitaiein nostrae obslinalionis sanavil imiiiieiur, el in hoc gaudeo et gaudebo*0.» Reginae
ad nos missa Christi beitiguitas et liumanitas. In iiaque sexagenario designantur, propler scientiaiii
lalibus non inveniiiuis sterililatem, quia sunl ge- decalogi et peifectionem bonioperis, quod designat
"Psal. 54. « Psal. 85. '«Sap. 5. "Ezech. 1. "» llebr. 6. '» Psal. 23. "" Rom. 12. «•" Ibid.
»* Geit. 45. »»-»» Geii. 44. " Gen. 45. "«» IV Re<r. 5 ; Luc. 4. Marc. 2. Joan,
" " 3" •• Luc. I. "
9. " Psal. 6. "Tlircn.4. De Ectii. 21. Exori. 28 jbid.
" Prov. *3. ,9 Psal. '}J. *° Hynin. 1. offic. marlyr.
Philipp.
 635 THOMiE CISTfcftC. ET JOAN. ALGRINI &&
scnarius. Itcm qutaque pei duodccim muliiplicata, .»icnrcin tutini *'-". » A gloria : < Omnis gloriaejus
faciunl sexaginla. Hae tiamquc quiique-sensus re- filia rcgis ab intus in fiinbriisntireis, > id cst ope
< vnrielalibus" 1»
guni, et ari duodctiui apostolos formanl vilam suam, ribus charitalis , circiimaniicta
ut ciini cis .rccipiant in regno coronam. Ociogena- viiititum; a consoriio : <Addiiceniur regi virgi-
ribi "»; » a
riiisqui ex qiintuor inuliiplienliir, in malo nccipilur nes post cam, proximae ejus alTereiilnr
iraliuin rerum hujus : <Pro palrihus tuis nali sunt lilv
propier tcn;p voHipiates, qula puerperio
sseculi cnrstis quaiuor lemporibus agilur, vel mun- filii ••.>—< Miilierem, aii, fortem quis inveniet'*?»
dus qnaluor cliiiiatibus, sciliccl nriente, occidente, Ecce invcnisli. SeJ ad qttid forliludo cjus?
»
aqnilone et ausiro, dirimiiur. Adolesceiitttlaesunt Quia <procul cl de uliimis finihiis prtiium ejus";
qua: nupcr in Chrislo reiiiita:, ad praiilicandiim non- id est dccoelo, qni esl (inis superior. < Confiriit in,
diini siifliciunt, ct quasi no.du.ii lono regali lia'ii- ea cor viri sui •«-".»*Conciibinaevero generani ali-
les in minisicrio rcginac lidel bus assistutit excubiis, quando regi confornies, aliquando niatri similcs,
qiiia jussis sanctae Ecclesiae fnlcliter obtemperant. aliquando riegcneres. Rcgi conformes viriuic, malri
Unde superius : < Adolescenlulae di'e\erunl le ni- siiniles voluptatc, dcgeneres infirielilaie. Primi sunt
mis **, > quarum noh est numerus, quia modum viri sapientes et robusti, secundi moilcs et cffemi-
nostrae astiniaiioiiis Iransccudil sunima civium nali, lertii sunt haeretici. In figura lioruni Osce
Go-
palriae coelestis. prophcla diixit uxorcat fornicariam, scilicel
132 Feniinarum Iria genera cntimcrala sinil : mcr •». Osee snlrator dicilur, id csl Chrislus. Ilic
regimc el concubiiiae, ariolesecniulie. Reginae suut in foruicaria primo gignit tilium sibi similcm, unde
quae (ilios pariuni regi de liiairimoiiio, coiicubinae dictus est Jezracl, id est semen Dei, vel filius Dei.
piriunl sine conjugio, arioicsceiitulae proptcr aeia- Sccundo fornicnria parit liliam sibi similem, quia
tem nou sunt apiae puerperio. Rcginac pariunt ad vohipiuosain, undc*'vocata esl Abtque mitericordia,
honoiein regiuiii, coniibin* propicr lemporale so- qtiia malrem sequcndo ino.retui' misericordia Dci
laliiim, adolescenlulae intentae sunt in reginae ob- privari. Terlio peperit filium degenerem, quia in
seqiiium. Refciiiae suni pracdicatorcs spii itu.les t "hoc degenerai, quod malrcm irmisgreriiiur infi-
eon uMuac «aniales, adolcsceniulaj minores spiri- deliiaic, iinric vocaius esi Non populus meiis"».
liialium vitam auimilanies. Regiiiacverbo ct excm- Primi aedificautur malris vcrho, secundi corriim-
plo : liis proficiiini, coiicubinaevcrbo profic.unt, sed pnnliir ejus cxemplo, tertii scducunlur, quia putaitt
exemplo corriimpuiii, ndolescenlul.e verba eiexein- iiiatrem penilus alicnam a Dco. Primis dicitur :
pla boiioruui ntteiiriunl. De pii.i.is ail Aposlolus : .« < Qua; dicuni Incite ; > secuiidis : <Qttaeaittem fa-
< Dcsponrii vos uni viro virgineni caslam cxliibere fiiinl nolite laccre"; > terliis : <Sed el lamiae iiu-
Cbristo**; i dc sccuiidis Saloiiiou : <Eruaris a mu- ilnvcruul maiumas, lactaverunl calulos suos". >
licre exlranea; quaemollii scrmones snos, > sciliccl Piimi conformantur regi : < Quos eniin praescivit,
praedicanrio, < et rdiiiqnil ducem piilietialis suae,> pracdcstinavit confonnes fieri iinaginis Filii sui •*.>
iri est ChristQiu, male operando, < ci paiii Dei sui De filia qtiae malri assiniilalur dicilur : < Filia Ba-
oblila cst", > quoil yerbo spandet, opcre non atl-
byloi.is misera". > lnde misera, quia mniri assi-
iiiplcnio; de tciiiis : < Ailriiiceitiur rcgi virgines iiiilatttr; undc poela •»:
posl eam, proximae ejus atTorenlur libi **.> De re- Scilicet exspcclas itt tradat mater honeslos,
ginis Pauliis : < Saivabilur niulier per lilioriiin ge- Aul nlius mores quam quos habet? ulile porro:
iieraiioneiu, si permanseriiit in fi.lc ct riileclio- Filiolam lurpi vetulm producere turi:em.
ne**. > De coucubinis iriem : < Non simus sictit < Ciim cnini ambularcnt animalia, ambttlabant p.i-
pliiiiui adulierauies verbum Dci ". > De adoleseen- ritcr et roia? juxln ea; cumque eleviireniur a lcrra,
lulis : < Adolesccnluke dilexeiiiiit le iiiniis. > Ei : elevabanlitr pariteret roiae seqiicnics ea "'. > Ani-
< Curremus in oriore urigiieiitorum luorum *'. » malia isla sttni pracl.ili, rolae sunt vitae homiiiuin.
Hns reginas liguiavil Belb-abce, quam David riuxii ;D Cum ergo ambulant praelati, per terrena, eis
in uxorem, et fecii reginam ei ipsn pepcrit ei conformalur bominum viia; ct cum clcvaniur ad
fiiium snpieiiieui, scilicet Salomoiiein *«. lieihsabee caslestia, el roiae simijiler. De iiliiniis riicilur : iVae
teptiformit vel puteut abundaiitim diciltir : qui genii peccairici, populo gravi iuiquiiate, seitiini
eaini Spiriiti seplifornii sunt pleni, ci scicuiia nei|iiam, filiis sceleraiis «^! > Adolcscenliilaruiii esl
aluadanl, ct filios pacititos gigniinl, quod sonal iu Ecclesia religiosoiiim yitam inspiccre; niagislro-
Sulomon. Tales rcginae placenl David, suni enim ruui doclrin.i, quasi paue se rcliccre; in amarilti-
hudabiles in qualuor : in gloria, in forma, a con- diuc peccaia sua remeinorare; scse frcqiientcr la-
sortio, a puerpcrio. A foruia exteriiis, a gloiia in- cryinis pei finiriere, ut sic taiidem possim es.se de
lerius, a consoriio adolescentulariim, a puerperio iuimrro regiiiarnni, et ad tormn regis accedere. Sic
conversorum. A forina : < Et concupiscel rex dc- illa Riilli, quae dicitur inspirntu, Moabilis, in agro
*l Cant. 1. *«II Cor. 11. *» Prov. 2. '* Psal. 44. * I T!m. 2. *6 II Cor. 2. *' Cant. 1. *" II
II. *•-•• IVal. 44. «'lbid. «>Ibid. •» Ibiri. «• Prov. 51. »» Ibid. ••-»' Ib-d. •» Osc.Rcg. I.
•* Ibid. •* Malth. 23. " Threji. 4. " Itom. 8. " Psal. 136. «» Juv. vi, 239. «• Eiech. t.
" isa. I.
 657 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. IX. 638
llooz, qnod dicilur in fortitudine, iJ esl in Ec- A.et decem, quarla deccm in quinque et quinque;
clesia Cbrisii, qui est Dens forlis; spicas post mcs- qiiinqiie vero non dividilur. In his accipe duas
sorescolligebal, id esl religiosorum vilam inspicic- pracdictas el duas alias, quas habcitt injusti: una
hat. Magistrorum doctrina quasi panc se reficie- qua dividunlur a Dci graiia, alia qua dlvi Junlnr a
lfnt. IIoc cst quod dixit ci Booz : < Comede panem perfectione suae coiiciipiscenii;e. Adolescentularum
cum pueris noslris. > Et adjecil : < Et intingu buc- yero non est numerus, prupter multiiuriiiiem cogi-
cellam luam in aceio"'. » HQC csl quud in re- taiionuin, quae sub iiumero non possunt compre-
feciioue sua, debet in amariludine peccaia sua hendi.
rememorare. < El bibe, inquil, aquani de sarcinu- Una ett columba mea, perfecla mea; una ett malri
lis iioslris", » hoc esl quotl lacrymis debetse per- tum et electa genitrici tum.
fiindere. El sic crescens iit aliquando regtna, tit [THO.](Sic.) Una «i.quia iionaliaanlelegem.alia
praedicando possit regi filios parere. Moraliler rex sub lege, alia sub gralsa, alia de circumcisione,
csi spirilus nosier; regina rntio, concubina sen- alia de pracputio. Seri sicut est iiniis Domiiius, tina
sualitas, adolescenlulae sunt sanctae medilationes. fides, unum bapiisma, unus Dens et Paler oin-
Ratio parit regi, iJ esi spiritui, filios, id cst veri- niiim ", > ila est Ecclesia-iina calbolica, per loiiim
"
laiis cogniiionem, in aclionibus el deliberationibus munrium dispcrsa. Dicilur columba, quia Spirims
(liscreiionem ; concubina, -id esl scnsualilas, iiem sanctus snper Doniinum in cclumbaespecic dcscen-
parit regi filios, dum exlcriores sensus quos vivili- dit '*, ut el suam et ejtts in quo descciidebal osten-
cat, in usus bonos dirigii; adolcsrcnlulae eisi non dcrel simplicilalem, quam et Ecclesiac contnlit.
pariuul, arijnvanl lamcii ad parlus nulriendos, ct Perfecia dicilur, quia ex omnibus populis colligitur,
siiiil in obsequitimregiujc. Eslli'ir ciiiinregiiia "« ire- cl omniiim divinorum cliarisrnalum acccplione
mebiiiiriaaccedebat ari conspectum r.gis Assucri, el perficilur. Mnicr el gcnilrix Ecclesiac prscsentis cst
qttia delicala erat, el fere ex liiuore cadebal in illn, de qua Aposlolus ait: < Qtiaesursum est iibcra
lcrram, duas habebat in obscquium suiitn adole- csi, Hierusalem, quae esl maler nostra '". i Quia
sceniulas, quarura una, id esl spes, capul ejus <oiiiue dalum oplimum el oinne dounm perfectum
stistinebal, id esl superiorem vim raiionis, quac dcsursum csl, dcscettdcns a Palre lumliium". »
Dei esl coiitemplatiq. Altera vero, itl esl limor, Etecta etl genitrici suw, ct a superna Ecclesia pro-
vestcs ejtis siisiiuebat, ne defluerenl in lerram, id pter suam unitalem approbata.
est bonaiii composilionem niorum et operum, ne Nota quod sponsa dicilur una, dicitur columba,
ad lerrena se inclinarent. Concubinae verc ali- n dicilur pcrfecta, dicitur elecla. Una dum inripiiur,
quando bona? sunt cum filiis suis, quae sunt scilicct columba dum graiia augelur, perfecla diini miin-
quando moius sensualiiatis exleriores sensus ad dus inlegre despicilur. E'ecla, dura lolus in Deum
bouosusus dirigitnl. Islacsunl conciibinae, qttae Ja- animus inlcndilur. Ut laceamus ad pra-sens illas
cob geniieriinl lilins boiiQS,id est patriart-has. Sunt philosophicas unilates, qiiantuni ad praesens spe-
el concubinae malae cum filiis suis, quae suniabji- cial negotiuii). Esl unuiu spirituale, esf iinuiii sin-
ciendae. Unrie de Agar ancilla Saraedicittir : < Ejice gnlare, est unum acternalc. Primuni est admiatione,
ancillam et filiiiin ejus". > Agar enim quaeservilus secundum unione, leiiium aeterna unitate. Priinum
diciiur, id csl sensualilas qpac servirc dcbel ra- esl in fide, secundum fit in virgine, terlium in iri-
lioni, superbicbat contra doniinani suam; et Ismael nilale. De priino : < Qui adhaerel Deo, unus efiici-
turpilcr Iudebat cum lsaac fratre suo", qtija saepe lur spirilus", t de secundo : < Sicut auima ralio-
cvagalioiies sensuum bonos usus evertunl. Ado- nalis et caro umis esl boino, iia Deus et homo unus
Jescentulaeqtioquc in obseqiiium suni reginae, duin esl Clirislus '»; » Dc lenio : <Tres snnt qui lesti-
smciae mediiaiiones pios afleclus nulriuni. Ilinc monium dant in coelo : Palcr et filius, ct Spirilus
csl qtiod Abisac Sunamilis, aui dicitur patris mei sanclus, el lii trcs uiium sunt". > Prinio qitasi
ritut, vel gaudium, pedes David fovebal ". Qiiod D lapides vivi aJ construendum lempliim Dei, in
vero reginae sub numero sexagenario, concubinae uiium colligimur, secundo erigimur, leiiin con-
sub octogcnario ponunlur, ad rem pertinel. Sexa- siiiiimabiiiiur. De primo, congregavit nos in unum
giuia enim duas habent sub se divisiones. DWiditur Christi amor , de secundo, erexil nQbis Doniiuus
eiiim sexagiulain Iriginla et. Iriginia, ecce prima. cornu salutis in domo David pueri sui; de leriio
Jiem tiiginta diviililur in quindecim ei quindecim. riiciiur quod Deus perficiet solidabilque. Iiem ip.si
Sed nou potesl dividi quindecim ; iiem sunl duacdiviV nos geminius habiiaiionem quaede coelo csl, super-
siones , quas .paliunlur jiisli. Primo enim riolenl vestiri cupientes. Prima ilaque uniiate dicitur
quod adhuc dividuuiiir a regno, secundam paliun- sponsa una, scilicel adunationc fidelium lauquam
tur quando separaiur anima a corpore suo. Octo-, lapidum ad conslruendiim lempliiin Doinini, quod
geuarius vero quatuor habet divisiones : prima prius funrialur ex ruJibus el impolilis lapidibus,
esl in quadragiiita ct quadraginta, secunda qua- scilicel hiimililaie. Poslea locantur scnlpii iu pa-
riraginla in viginli et viginii, tenia viginti in decem tienlia, siiperponuniiir politi in ni insiicludine, tan-

" Uuib.2. "Ibid. «• Esther. 15. '• Gen, 21. " Gen. 23. " II '3 Ephes. 4. '*Mallli.3,
'» Gal. 4. "Jac. 1. " I Cor. 6, " " Reg. 2.
Symb. S. Atlutnasii. IJoan.'5,
 639 THOMiE CIRTERC. ET JOAN. ALGRINl 640
quam canmenlocolliganliir simul charitaie, deindc A gil. Scicndum vero quod cst electio praedesiinaiio-
accumtilalur lemplum in pacis solliciia conserva- nis, et cst elcclio graiiae, cl est eleclio assumpiionis.
lioae. Sic doccbat Aposloltis cons:ruere, dicens : Priimi liberam cnnscrval lioniin.isvoluntalem, se-
. < Obsccro vos ul dignc ambulelis cum httmililale cmida provebit ad dignilaleiii, tertia pcrdircit ari
etmansireiuriiiic, eum patienlia suppoiiantes invl- bcatitiidinem. De priina ait Aposiolus : <Sicut clc-
cem in charitate, sollicile servare unilatem spirir git vos aute mtindi coiistiliitiosieiu •'; > de secumln
tus in vinculo pacis «°. > Sic quoquc operatus est iriein Paulus apostolus : <Non ab homiuilms cleeius,
Ghristus. Vide ut omnia facias secuudum exemplar ncque per bomincm, scd pcr Jesiim Chrisluin " ; >
qnodiibi in monte moiistraliim est"°*. Sicsponsa est rie icrlia David : < Beaius qiiem elegisti et assum-
una, est ciiam el columbn bona simplicitate. Quod psisti, habilabil in airiis tttis »*. > llcin : < Sancli
in tribus fil : si nd pncem alios iuvitat, si irroga- ct justi, in Domino gnudele, vos elcgit Deusin bae-
tus iujtirias nnn vindicat, si in graiia Dei 'aiios reditaiem sihi»«. » Per primam nos prascivit Do-
exnllnt. Deprimo : <Pacemsequimini eum omnihus minus, per sccunriam nos vocat et juslificai",
et sanctimoniani, sine qua uemo Deum videbit"'; > pcr leiiiam nos magiiificabil in sua coelesli gloria.
de set unrio : <Non reddeuies malum pro malo, NQDin uiia sola pcrsona laudatiir humanilas, scd
nec maledictum pro malcdiclo, sed econirario bc- " inter fratrcs unaiiiiiiilas, unde Aposlulus : < lu uao
nedicenles " ; > de teriio sicul nil Aposlolus: Spirilu uiianimes "; > sed notaiidum quod in ora-
< Oplimum est gratla slabiiire cor •*; > et: <Videte liune quidam sunt pusillanimes, cnm primo debem
ne in vactnm gr.itinm Dei recipiatis8*; >el; < Floreie csse inagnaiiin.es; secunrio unanimcs, lertio longa-
liorcs in gralin •«. > liinc cst qttoJ in Scripturis niiiies. Tria suut quae faciuni in oratienc pusilla-
trcs lcgimus" columbas : prinia rnmuiii oliva? ad nimes. Couscienliac iiiipiirilns, petitionis sublimitas,
nTcamatlulil in signtim pacis in diltivio ; sccunda ejus qiti pelil severilas. Priuius fuit Judas, qui de-
in lege oflerebnlnr iu sncrificio, lerlra npparuit su- spernvii per rcaium conscientiae, seciindus ftiii
per D/.iniiium in baptismo. De his colunibis conlra Achaz rex Israel, cui diclum csl: <Pcte tibi signuui
Simoniacos diciiur quod Dominus cjccit de leniplo aDomino, et dixit : Non pelam ; el non tenlab:)
fiiigcllo facto de funictilis, vendentcs oves et boves Dominum •*. > Teiiia fuil mtilier sangniflua, quaj
ei columbas 8«.Ovis hic accipilur pro simpliciiaie, non audcnslangere Clirisiiiin, < tetigit fimliriain ve-
bos pro praedicalionis laboro, columba pro sacra- siimcnti ejns •*. > Primqs eiiim aiulieial: i Peeca-
roentis novae gruiiae. Primum vcndtint liypocriiae, tores Deus non auriil ,0°; > secundus: < Altiora le
secundtim mercenarii, ter.ium Simoniaci, delcrio- fj ne qusesieiis et majora le ne scrutatus ftieris '; >
res cactcris. lsliquia vendunl columbam ejiciunliir teriius: < Cum implicaveritis orationem, non cx-
dc lemplo, sicul scriptum est in Apocalypsi : <E;ice auriiam : manus veslrae plenae suut sanguine >. >
foras atrium quod foris esl", > scilicct flagello Ergo sicut scriptum cst: < Qui pusillo aninio esi,
facto de fuiiiciilis pcccatorum, undc David : <Fu- ei qui duxit uxorem, reveiiatur ari domum suaui'.»
nes peccalorum circumplexi stinl me '*. > Itaqtte Pusiilanimes, noliie limere. Nolilc allendeie sc-
apud ipsos non una coluinba isla.. Item sponsa verilatem, sed-ailendiio illtim qui < salvum facit
pcrfetia est, dum mtiiidus pcrfectc despicitur co a pusitlanimilate spiritus el tempestale*.» Qui cla-
ordineqiio docttii Dominus : < Si vis, aii, perfcclus mal: < Ego cogito cogitaiiones patis et non aflli-
esse, vade, vende omnia quae habes et da pauperi- ctionis. Invocabilis me, el ego exntidiam vos «. >
bus, et habebis lliesatinim in ccelis*. > Primtini His ergo audilis, qui erant pusillanimcs fiunt
ergo cst in affectu, secuiidiim in effeclu, lcrtium maguanimcs. Tria aulem sunl quae faciunl magna-
in profectn, qnartum in proventu. In nflectu vo- nimes in oratione, scilicet spes veuiae, spes gratia*,
luntatis, in effectu alieiintinnis, in profeclti croga- spes gbriae : spes vem'% facil purilatein conscicu-
lionis, in provcniti spernndae retribulionis. Quin, liae, spes graiiae ul secure petat sublimia, spcs
Blcnt ait Gregorius : <Velle inenle ire cst, volcndo D gloriae ut postposita severilale aceendatur dantis
133 iam honum diligilur. > Aliennndo prorstis benevolentia. Dc primo : < Speraie in eo, omnis
liiiiiirium despicimtis. Erogando proximum diligi- cpngregatio populi, eirundiiecoramitlo cerda',» eic.
mus dum necessitaii ipsius dc nostro siibvcniiiiiis; Sic pttrilicando conscienliam habebis petendi au-
iiidc sperando nos babituros praemi.i iu coclo tbe- daciam. Dc secundo-: < Spera inDomino et fnc
Zaurizamus, et sursiim cor clevamus. boiiilalem, el inhabita lerram, pasceris in diviiiis
Sic sanctl maityres < euiilcs ibant et flebani, ejus '. » De teriio : <Lactenlur omnes, qui spcrant
inilenles semina si:a : venientcs autcm venient cum in ic; in acicriium exstillabunl, et babilabis in
pxsullatione". > Est quoque sponsa etecta genitrici eis '. > Isti auriiunt : < Quiriquid oranies pelitis,
ijum, id est <Jerusalem quae sursum cst, quae est crcdile quia accipietis et frel vobis ».»—<Oratio
maier ndstra ": > cujus capul esl Clirislus qui ele- fidei alleviabil iiifirmum, » ait Jacobus ". Si atitcm
60 Ephes 4. »°*Exori. 25. »'Ilebr. 12. »• I Petr. 3. " llebr. 15. •* II Cor. 6. •« Eccli. 39. ««Joan.
II. «» Psal. 118. •' Mnlih. 19. •• Psal. 125. »'Gnl. 4. '•• " Ephes. 1. " Gnl. 1. "Psal.
2, "Apoc.
l\i. »» Offic. Eccl. •• Uom. 8. »'Philip. 1. •" Isa. 7 »• Mntih. D. Joan. 9. ' Eccli. 3. * Isa, 1.
> Deul, 20. * Psal. 54, » Jcr. 29, «Psal. 61. ' Ps.ri. 56. 8 Psal. 5. • Marc. 11. 10Cap. 3.
 641 COMMENT.IN CANTICACANTIC, — LIB. IX. 6,12
facii snmus magnnniuies, oporlct nt siiitits ittiani- A lemperantiam, ne in elalioneni; oliedienlinni, ut
mCs. i.oi) solum magislri, sed fralris mandalum peificial;
In tribus suniirs imanimes : in simplicitnte, in pnlieuliam, ne pcr laeriium dcficiat. Dicat ergo
morlabiate, in fidelitate. Piimnm conlra dupliciia- p'isillanimus* < Doniine, cnm iratus fuei'i-, miscri-
lem, secuiidtim cottira propriam voluiilatem, ter- , corriiac rccordaberis ".» Vitenl magiiniiimi, ne
lium conlra infideliiniem. Primum we sil proximo dicattir cis quod dtiobtis filiis Zebcdiei:'< Nesciiis
dolostis, sccunrium ne silinicr sanctos scililiosus, quid pclalis ". > Respicient iiniinimes Chrislum
lertinm ne sit per hacresim n Deo divisus. Propter qui < fnclus est Pnlri obeilicns usque ad moricm,
haec tria dicil sponsirs dc sponsn : Una esl coluinba moiicm auicm ciucis. Propler quod Deus illum
mea, una cst foriiiudo mea, una est matri sua\ cxnltavit"'. > Quia vcro< spes qu;c diflcrtur affligit
De simplicitnlc riicil David : < Qui loquiliir verita- atiimam*'*,! audiani longanimes:<Qui perstveraverit
lem in corrie suo, qui non egit doluin ili lingua , tisqnc in fii:em salvus erit",> ct Apostohis: < Nefati-
slia,it.u , Q„ja vjx (liiplcxconslans csl in omnibiis gemiiiiaiiimisvestris dcficientcs. Nontlumeniiii resli-
opeiibtis suis. Dc scctitido : < Ecce quam bonum cl tislis usqtie ad sanguinem, adversns peccaiun
qtinm jncuiidum habilare fralrcs in iinuin" ! > llem rcpiig-ianles". > Non solum aulem fit haec unaiii-
dieiUi Qui haiiiiarc IV.ciluiiiusoiorislii domo1*.> De B milas in oratione, sed in compassionu.. Ubi videu-
lertio : < Unus spiriltis et una firieseral in cis ". » dum esi quod aliuri esl propassio, aliud compnssio,
licm : <Muliiiutliiiis crerienlium eral cor tttium cl aliud passio : in propassione vitetur prinix sugge-
anima una '«.» Sunt qtioque iiiiaiiiincs in oratioiic, slionis vehcmeiiiia. iu compassionc nasciiur vita,
quia uiiiiin petunt. < Porro unum esl ncccssa- in passiotie saeviiulilis atUictioiiisangiislia. Priitium
liiim". >—1Lliiampelii a Domino, hanc rcquiram, esl exerccnriae virtulis materia, per secunJum
ut iiihabilcni iiidomo Domini omnibusdiebtts vrtse hnbclur indulgettlia, leriitini vero seqiiiiur rcgni
ineae". >liilcrim crgo sil nobis <unus spiTitus, una ccclestis gloria. III primo triumphat hoino qtiia
fides, umim baplisrna". > Uinis spiritus in teiicna cilo siiggestioneiu pcrpendil, in secundu pioximo
concordin, una (idcs in Ectiesia, iiniim baplisma in bencficium impeiiriit, in teriio Christo paiicnli vi-
purificaiiria conscicnlia. Scd quia parum prodcsl ccm repenriit. Ari pi iiiiiini vos inviiat qtti ait:
liiianimiias momcninnea, neccsse esl ul adsil lon- < Omni custoriia serva cor tuum •*, » clc. < Fili,
gaiiimilas pcrpelua. Si ergo aspicimus Clnistiim si le laciaveriiit peccalores, ne acquiescas eis". »
loiigauiuiciti in snsiiiiciiria mundnna Iribtdatioiie, ln lioc confliclu jimxit Agag : quia sugqestio dici-
longaiiimem in passionc, longanimcm in exspocia- lur, Stilicei rex Amalec »*, qui diciiur populus
linne, nos ipioqtte imilto mngis longaiiimcs dcbc- ^ alligaius. Misericordia quae scqtiilur compassio
mus csse in oraiione. Oralio ergo dcbet li.ibcre dicilur : < Estote niisericordes, sicttt Paler vester
profundilalcm, longnnimilnlem, lnliludincm, al;i- misericors esl ". » Ilcm : < Miscricordiam volui el
tudinem : proftindilnicm in conrritione, Iali:u<!i:icm noii sacrificium; el scienlinm Dei plusquam hoVo-
in dilctiionc, longiltidiiiem in exspcctnlione, «Ilitn- cnusta ". > De passione dicit: < Beaii qui persc-
dinem in exspetianda relributione. Audi profiin- ciiiioncm paiiiintur propter jiisliliam ". > In primo
riilalem : < Du profimriis clamnvi atl le, Domiiic, ergo esl columba, in secunrio perfecta, iu lerlio una
Domine, exaurii oralionem meam";> cl lalilurii- est muiri sttm et dilecta geniirici suw, supercealesii
nem : < Ornie pro invicem ut satveinini "; i et Ecclesiae. AJ quam nos perriucal Jesus Cbiistus:
longaiiimilatem : < Sine intermissione orate, > ait < cui est houor el gloria in saccula saeculurum.
Aposlolus". < Mulluin eiiini valet riepiccalio jnsti Ainen *». >
assidua, » ail Jatobits". El David : < Dirigaiur Sexaginta sunt regtnm, octoginta lancubinm, et
oratio mca sicttt inceitsum in conspectu tuo '*. > adolescentularum non est numeriis, Verumtamen
Idem : t Vcspenina oralio ascendat ad le, Domiiic, una esl columba tnea.
ct dcseenilat super nos misericordiatua*".» Altilu- [CARD ] Per reginas et concttbinas animac prae-
diiiem audi: < Quoniam lu, Deusmetis.exaudisli «ra- D Iniorum uYsigiiannir, quin pariter ad torum acce-
lionemmeain.dedisti haeredilatcni limenlibus nomcn dimt, pariter geiieranl, sed non pariler coronaiilttr.
ittum**.VDeeoriemSalomon:<Meliorcsl finis01alio- Reginae enim intuilii rcgni coelesiis ex veriiate;
nis qiiain priiiciptutr.*'.» llaqiie < cumsintisari nrnn- concubiiiae vero iultiitu rerum leiiipoialinm, et per
dum, si quid ila peiilis.creriile quia accipietts". > occasioncm docirinac inserviunt, el de iilraruinqiie
[}| ergo auriiaiiir oratro, citrrat pitsillnnimus aJ fitictu gaudel Aposiolus, dicens ad Philippenses :
miserivordiani, mngnaniiiius nd temperniiiinm, < Quitl enim, dum omiii modo, sive pcr verilaieai,
linanimis adobedientiam, longaniniutteil pa:i>nliam. sive per occasioncm Chrislus aniiuulietur, el in
Ad iiirs-ericordiam, ire cadat in desperationem; boc gaudeo ci gauriebo *'. » llltid aulem atienda-
"-" Psat. 14. " Psai. 132. >*Psal. II2. »» Offtc. Eccl. *« AM. 4. " Litc.10. "Ps.il. 26.
" Ephes. 4. •• Psal. 129. " Jac. 5. " I Thess. 5. " 5. '* Psnl. 140. " Ant. De Dom. i
>« Cnp;
Advent. ad Psal. 60. " Eccle. 7. "Marc.lt. « Ilabac. a. »°Mnrc. 10. «'Phil. 2.'
"* Prov. 13. Vesperas.
"Matth. 10. "Hebr. 12. ^'Prov. 4. "Prov. 1. »sI Reg. 15. " Luc.-6. " Qse. 6.
*» Mallh. 5. »* Uom. 16. *' Phil. 1,
 6« TRT»LE CISTERC. ET JOAN. ALGRINl 644
mns, quod concnbinsc plures sunt niimcro quam A mam, jam coelesii rcfetiionc snginatam;laud.int«ii-
regin.-c. In addlescenlulis vero dcsignalur rttdis ct pra condilionem humanam ad snperna gaudia exalta-
qnasi innunierabilis illarum atiimariim mullitttdo, lam; Nonhabet maciilam neque rugam, sacrificiis pu-
quac rciiovntnr^per fidem, arihttc depenriens ajj rificata, saginata esi panc ccelesti saiiala. Ad gaudin,
uberibiis mngistrorum, dc quibiis dicil Christus . scilicetexaltatn, scilicet vino laetiiisecxhilarala. Hac
quori licel praedictarum animarum tanta sit multi- triasunt dcqiiibiisaitSaniiiel ad Saul: iCtimveneris
lurio, tnmcn ttna cst coluniba mea plena gralia prae ari quercum Thabor, occurrent libi ires viri eunics
raetcris, et ipsa esi una matri suac, scilicel coelesti iu Rcthel: unus portans tres hyririas, alius porlaus
grntiae, quia singulariler dicere potesl: <Gralia tres lortns panis, alius lagenam viui •'. » Thabor
Dei sum id quod siim, el gralia ejus in mc vacua venient tumen dicilur, quercus esl crux Cbristi p r
non fuil *» : » el ipsa est elccta genitrici suao. quam vcnit lumen, Irc.s viri siint Irin gcnera h<>-
Nani inter omncs filias genitrici suae, niililanli, minum : incipienlcs, proficienles, perlicienlcs, vtl
scilicct sive iriumphaiiti Ecclcsiae, ipsa esl pracelc- Daniel, Job, Noe. In Iribus haeriis Iriplex sacrifi-
cta. El ideo ari laudcs cjus omncs assurgunt; hoc cium est, quibus spousa csl purificaia, quia haeili
esl quodseqtiitiir: in lcge sacrificabanlur. Primum sacrificitim est
Viderunt eam filim et bealissimamprmdicavcrun', B coniriiionis , secundum jiistificationis, terlium
reginm et concubinm laudaverunt eam. jiibiljlionis. Dc primo : < Sacrificiuiu Deo spiritus
|THO] Magna laus esl miitati calholicae quatn conlribulalus "', > de secundo: <Sacrifieale sacri-
el gralia maler quae genuil in pcrpeiuum elcgii ct ficium juslitiae ". > de leriio : < Sacrificium lauriis
iiliaequas ipsa Deo pcr spiriluui genuit cl ciiulri- honorabil me ". > Sic sponsa prius in se niad.t
vit, mox ut viderunl, id esl ul ejus castiiatem vitac velerem hominem per poeniieuiiam. Inde in novi-
didicerunt, ut dona promissae illi hacredilatis au- lale vitac ambulal per jtisiiiiam •*. Tandcin Dcuai
dicruut, merilo bealificare non cessant. Sed cl laudat per inelTabilein laiitiam. Beaiissima dicilnr
rcginae et concuhinae praeconiis jusiis exlolliint, iri sponsa tribus panihus saliata, de quibus iu Evan-
est coelesies, liae qnoevcre rcgni ejns sunt parlicr- gelio : < Amice, cotiimoda tnibi ires panes •'. > Pr -
pes, sive illae quae ei solo ilomiiic adhxrentes, sed mus est doclrinse, 134 secundus lacrymarum,
spc sunt cl animo lerrcsircs pereiiui eam dignam leriius consolalionis divinae. Primtis csl rie niensa
laude falcnlur. Viderunt filim, vidertinl reginm, propositionis " ; tecundus, undc David : «Fu rni.i
viderunl concubinw. Filiac suspirantes in ejus aeinti- milii lacryinae nieae panes die ac nocle " ; > de
lalione, reginae congralulanles de ejus perfcclionc, terlio : < Pancm angelorum manducavit bomo ". >
conrubinae corrosae sunl, verme conscicntiae. Filiae v«Pro primo praedicaiur beala, pro secundo beaiior,
suspiranl in illam , suam cognoscentes infinnila- pro terlio bcatissima.
tcni; reginae congralu|anlur, pariter feslinaii'es Lagena vini est laeiiiia, qua inlerius tangit Cbri-
ad bealitudinem; concubinae roduntur verme cou- stum, cum illo jam rieg-islans supcrnaepariae gau-
scientiae, quia se viricnt praeparatas nd damnatio- dia. Hi supra pecius Dominicum Joannc vchememi
nem. Hinc.est quod clainani adolescenlulae: (Tralic amoie atccnsi in coana recumbunt«'. Primus eiiim
nos posl tc. Curremiis in odore unguenlorum tuo- tactus csl tangere fimbriam veslimenli ejus, id est
ruin *'. > Unde Riith, qua» inspirata dicilur, ad fidei vel coiiversalionis ejus, cuin hemorrhoide mu-
socrum suam Noemi, quae dicilur pulchra, clamat: licre '«, cl hac sanamur a sanguinc culpae. Secun-
< Qiiocunqiie ibis ct ego vadam ; quocunqiie ma- dus laclus est, tangerc pedes ejus, id est affotiu?,
ncbis ei ego, vivit Dominus, quia sola mors me cmii Maria Magd.ilene. Tertius est supra pccti.s
et te separabii **.» Iteginae dicunt: < Laetatus stim ejus cum Joannc in coana recumbcre, id cst snpciiin
in his. quae dicla stinl mihi : Indomum Domiiii ibi- gaudia sapere, ei inde laudaiur. Possunt hxc accipi
inus *'. > Concubinae rodunlur verme conscicnliac, de beala Virgine. Notaiidum autem quori concubime
testimonium illis reddcnte conscienlia ipsarum, ei p possiinl accipi hi qui ariliuc ploranl pro peccalorum
inler sc invicein. cogilationum accusaniium, unde enormilaie, qui se nonriumjudicant diguos ad regis
qiiacdam rcvcrlcntes, clanianl: <Ilomine, ne me- amplexus accedere; liliae sunl, quae couteiiiplaiiti.r
mineris iniquiiatum noslrarum aniiquarum *'. > in hac peregrinatione, reginaequa:jam fiuunlur Dci
Quidam dicunl cum Cain desperando, dicenles: visione. Ut ergo singulis singula verba assigtiemus,
< Major est iniquitas mea quam ut veniam me- concubinat landant, filiaevident, reginse praedicanl.
rcar *'. > Qtiidam vcro cum Juda currunl in Ia- Coiicubiiiae,sicul acceperunt dociimento, filiaesitut
qiieum, dicenles : < Peccavi tradens sanguinem probanl contemplalionis arguincnto, rcginr, sic t
iusium".» riidicerunt exyrimento. Concubinaelnudani, quin
Orrio congruus : prius videnl, secundo praedicant de nocie surrexii, et dedit praeriamdoineslicis suis,
beaiissimam, lorlio laudanl. Videni, < non haben- elcibaria ancillis suis*'; flliae, quia < omnis gloria
lem maculam nequerugam»»; > prxdicant bealissi- ejus filiaeregis abiirtus in fimbriis aurois '•;» regi-
' *»ICor. 15. »»Cani. 1. »*Ruili. 1. "Psal. 121. *• Psal. 78. »' Gcn. 4. »«Malth. "
27.
Ephes.5. •• I Reg. 10. " Pwl. 50. ••" Psal. 4. •'«»Psal.49. •» Rom. 6. •'Luc. II. "NBin. 8.
»'P»aI. 41. "Psal. 77. "Joan. 13. Luc, 8. Prov. 31. "Psal. 4i.
645 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— IJB. IX. 640
II.T,< quia venil a linibus lerrae auriire sapientiam A laudari, sniicet: a pielate, a timore, a labore. A
Salomonis ". > Ecce coticubinac latiJani healam, pielale, qua palrisira parvulis leinperaiiir, atimore
filiaeviilcnibcaliorcm,reginacpraedicauibeali siniini. quo sponso rcverenlin exhibelor, a labore qun \o-
Conciibinaecrgo laudant a concepiu, laiidanl a fru- Juplas camis domalur, el divitiis domns iiisiriiatur.
ctu, lauriaut a partu. A conceplii, quia fuil sine 1it— Talis fuitbeaia Virgo : pi;, popiilinu Dco subiliiuni
xuriae fediiate; a fruclu, quia liber fuit ab originali Filiosuo rcconciliando; timoraia, Filitim suuiiiricbi o
necessilate ; a parlu, quia fuit fine diuicultatc. In honore revcrcudo, laboriosa, carnein rioniaiido, ei
coneeptu, virga Aarou floruit sine cultii hominis"*; Filio suo aul.tin virgineam diviiiis virtutum iiistru-
in fruciu : Venielventus urcns a rcgioiic rieserti, ct eniio. In primo itiique populum f'ei nj haeredi aieni
siccabil venas morlis'»; in paiiu : Visusesl rnl.iis revocavii, iinrie ail:< Ei rariicavi in poptilohonori-
ardcns sine riamno combuslionis ". ln primo lau- ficato et in partes Dei mci hacreilitas illius'«. > Ac
datur virginiias, in sccimrio novilas, in lcrlio stib- si dicerel: Hnercditalem Dei iuei eis acquisivi. De
limilas. Virginitas qttae cmicepil et non marcuii, seciimlo ipse ait: < Ego inaler pulcbr:c dilctii<niis
npviins qna creala in ntiilicrc latuil, subtililas qua ct linioris •«. > De leriio: < Muiiac filiaccougrcga-
Creaior egresstis eslde uiero, et poitam noa npe- vcriinl divilias, tu supergrcssa cs universns *'. >
ruil. De piimo ait Isnins : < Eccc virgo concipiet cl '• llns tres lauries Salomnn propo&uit in tractaiu rie
parict filium". >Desccundo aii prophcta : < Fatiel niuliere forii •'-««.De primoait: < Si.neveuinl filii
Domimis iiovum supcr lerram, fciiiina circumdabit cjuset bealissimam praedicaveriinl, vir ejus ei lau-
virum «'. » De leiiio ait Ezechiel : Poria haec davii cain. > De secunrio idein riixil subscqueiiler:
clausa eril el non apcrielur, vir non intrabil pcr < Mulier timcnsDominuin ipsa laudabiur. > De :cr-
cam, quia Dominus Dcus Israel iugrcssus esl pcr lio ibidcm ipse adjunxit dicer.s: < Luiidant eain in
cam. Vir setlebil in ea ul comcdat pancm coram portis opera ejus, > id esl laudaiur ex eis. Eccc
Domino**.>Concubina ergo vidcns hacc sponsaema- aucilae laiidaveiuni, sivc loncu inac. Sequiiiir :
gnalia in exitu non cessat lanriarc, scd ct liierilo. Filiw viderunl, sed differenler, quia lil.aruni ali;e
Quia ploral viriens illuc se non possc pcningerc. proccriunt, aliie accedunt, aliae exceduftf. Proce-
Conira primum crgo crubcscii, conira secitnritim riunl, cum virtiiliiui diviliis; atceiluiit, cuul aromn-
sibi vilescit, contra leriiiim lalicscit. Eruhescit se libus spirilualis dilcclionis, excedunl, in sluporcni
de piilrcdine propagari. Audi erubescentiam : <Tola admiraiionis. De priuiis : < Multae liliaccongrega-
die verccundia mea contra me est, > ait Daviri". veruiit divitias, lu supergrcssa es uiiiveisas. »
Umle idem : < Ego siim vermis et non homo '«. > r De secundis: < Myrrba el gutia et casia a ve.ti-
De putrcdiiic ait Jub: < Putrc.lini dixi : Paler iiieus iiieniis •*. > etc. Maria enim fu.it vesiimentmn regis
cs, maler mca cl soror mca, vermibus". > Audi tle ct rioiiuiseburnea •'. De teriiis : < Filiaediscnrrerunt
scciindo: < Prabocciipaveruntmc laquci inorts". > super niurum •«. > Murus est vinuium solidilasct
liem : < Funes pcccatoruni circuinplexi sunt me". > sublimiias, unde ad videnda toelesiia par.iiores
De biiiniljlate : < Dignum ducis super liiijuscemorii sumus. Priina'de Ionge Mariam im.laiilur, secui.dae
aperire oculos luos '*. » De leriio, audi lahorem mi- dc propinquo acinulanlur, leiiiaa cogiiaiione ex avi-
scriae : < Quasi.flos egredilur, et conierilur, et liigit dilale in illa aeierna pairia convcrsaiiiur. Priinae
velut umbra et non in eodem sialu permanel'». > hoiioralae fructuiim uberlate, secundae iu laetitiaet
liem: < llouio ad laborem nascilur cl avis ad vo- exsullalione, lertiae gaudenles prse noviiaie. De pri-
landum '•. >Et: <Tabescere fecisti sicul araneam mis : < Ariiluceniiir regi virgines posl eam *'. > De
animam cjus". » Ecce quaiido labcscil labore prne- sccuuriis : < Proximae ejus affereulur tibi. Affercn-
senlis miserijc. Haectria in Rebecca suul figurata. lur in laiilia et cxsuliatione ". > De lertiis: i Ari-
Cum eniin Is.iac occurreret ci egressus ad meditan- ducentur in lempliiin icg s "», > quod esi bcaiiudo
rium iu agro ", vide quid feceiii: primo operuit superua; ubi ineuie iiigredmniur cum Muri.i. Primae
vuliuin suum pallio, secundo desiliil de cainelo, D imilnntur actipientcs ab eo rgorem et disciplincm,
tenio Deboram, quae inlerpretaiur apis, ducebal a sccuudaedevoliouis riultedine mellitliiam, len aesu-
lalere suo. Operiens vultum, est verecundata; desi- pernoruni guslant sapienliam. Maria eiiimestarca
liens de camelo, esl fcuiniliaia; Deboram habens in de qua dicilur in Apocalypsi: < Ccclumaperiumest,
laterc suo, esl aculeo miseriae fatigata. Sed duin et arca Dei visa est in eo ••. > lu ea erat virga et
lalibus exercitalur, ab Isaac, qui ritut interprelaiur, manna el labulae lestamenti ". Iu virga ergo desi-
suscipitur, ei in thalamum malris inducilur. El sic gnaliir disciplina, in roamia rievotionisdulcedo, in
sponsa ipsius efficilur. Istaeenim concubinac dum labulis lestamenli sapienlia. Ipsa eiiim astilit a dc-
lalibus exerceniur, sponsa?Cbristi processu lempo- xtris Dei circumdala variclaie ". Planc varielate,
rts fieri merciiltir. Fidelis sponsa in tribus solet ipsa enim cst iris diversorum colorum de qua iii ea-

"Kalih. 12. «"Num. 17. »*Ose. 13. " Exod. 3. "Jsai. 7. "Jer. 31. •• Ezech. 46. " Psal. 43.
'•Psal.21. " Job 17. " Psal. 17. '»Psal. 118. '»Jobl4. " Ihiri. '«JobS. " Psal. 38.
"Geii. 24. '• Eccli. 24. *• Ibid. " Eccli. 31. *»-»'Prov. 31. *»Psal. 44. **Ibid. •« Gen.
i9J "Psal. 44 "Ibid. •• Ibid. •• Apoc. II. "Hebr. 9. " Psal. 44.
 647 TUOJLE CISTERC. ET JOAN. ALGRLM 658
dem Apocalypsi, ait cniin Joaimes : < Quisedeljal inl.A Viderunl eum fiVmSion.
tlirono erat sliiiiiis aspectui jaspidis el sariUuis**,»i fGA«n.|Quas stiperiiis adolescei«ulasiiominav:t,
Rcilicet Cbrisius. laspis eiiim virenlis *olor'is esl,, et beaiLsstmam prardicaverunl eam in laudibus, cl
in eo diviuitas ; sardo rubens, pro nobis passa biif reginae el concubinaelaudavcruhl eam ; ipse quoque
jnanilas. UCi arijimgiliir : < Et in circuilu llironii fititiscitm ndmiraiione laudes ejus assumii, d ceus :
iris similis visioui smaragdinx •*. » Sraaragdus vi- Qucexsl ixia qumprogredilur qnati aurora contitr-
rentis coloris cst. Venuntamen iris plures habetl geat^ pulchra ul luna, electa ui sol, lerribilis ut ca-
colores cuiii isto qui Cgurant aliquid in beala vif- ilforttm acies ordiuula ?
gine; hnbel euim nigreriitiem, pallorem, virorem, [Tuoic.1Admiraiur Synngoga conversa Ecelosiam
caiuloretu, ntborcm. In nigredine significauir quodI tanlisper sublimatam. Haecprogrctlilur quati aurora
ipsa cur.im gcrat de peccaloribus; in paUore, de' comurgent; qiiia vcri Iwninis jnm in ea ortus mundo
laboniiiiibus; iiiviiore, tleiisqui sturicnl viriiilibus;. post ienebras ignoraniias longe jnonstratur, cla-
in canriore, dc virginibus; in rubore, de cbariiatei man.ibus ejus praeconibus: <Noxpnccessrl, dies au-
ferveuiibus. Primis ut a Filio suo iinpetrct indul- 4CIHappropinquavit ». t Pulchra ul luna, quia a
gcntiam, sceundis patieniiam, teiiiis proueiendi Solejustiiiaeillustrata, noctcm saetuli liujus incedeiis
graliam, qiiartishninilUatem, quiniis piolnlem. Pro-> «cioniiaccoelesiis et cvangelicoc conversalionis luce
pterprimum ttil: <Nigra sitm, seJ formosa";» pro> perfmiit. Etecta ut tol, quia iniagincni suiCondiloris
secuudo: c Quia deeoiaravil nie sol""; » pro lertio «Jliislraie c«'pil; ambiilnndo in omni jtistitia el san-
:in hocJace quod similis crat vifciouisinaragdtnaj; pno •clitale;etvveritate », ei M'iVcraciferjraiias agetrJo,
qnnrlo :,< SJGUIlilitun inter spinas, sk amien Hica quia i sigiiatum esl snper nos lumea vultus lui, Do-
iiilerfilias *«;..» pro quiirto: i Slcnt vjtla coccinca iuine «i > Item, pulchra ul luna, quia iu nocle vilae
labia tua •**. » llera iris paccm designat, pluvtam imjus nunc despecta miiiido, niinc clara vidcttir,
niintial, ex solis pracsenlia oiulliformitcr raiiiat. In nunc viiiutum candore pleifa, nunc pravonun de-
primo enim per ipsam humano generi pax esl impe- honesialn viiiis, more liinaeereseit cl dccrcscii. Ele-
trata, in secundo per ipsam graiiaepluvia esliiifiisa, elitut eol in die futiiraebeaiitudinis, quaudo clare-
in ler.lio YisijoncDei *st gloriosa. Propier primiira bit immutabilis lucis visione, quando omnes < jusli
enini sponsus osculatu»est eamiosculo.orisoris sui". fulgebuntsiciil sol io regoo Pa:ris eoruin'^ > Terri-
Propter secunrium fuilipsa < fons harlontm, puieus bitit ut casttorum acies ordinata, quia quo perfeiiius
«quarum vjvenlwm, uiiejis intpelu de Libano "*. > jn se onliiien) viruilnni collecal, eo terribiliorneiis
Propler ter.iium ail illi spdnsus : < Vetii, eleota tnea, _ potestatibus el cctlesta et aniina quacqtiefirielisexi-
«t ponamintethroiHHU meum;nuiaicoiiciipivil<rex stil. Heiu aurora noctem fugat, luna noclem illu-
specieui uianv".»Tulem vidcruiUeamftlia».Sequitur: miuat, SQI diem clniificat, lerior caslrorum hosies
Hegtnm beatistimatnpradkaterunl; non qu.ilibet exturbnl. Anrora nociem fugai, abluendo culpam;
beatUtidine. Sunt enim dfllurcnles beaiiiudines. Est luna noelein Uluuilial, auferendo ignoraniiam ; sol
enim bcalilurio falsa, esi bcatitudovera, esl secu.ro, diem claiificni, «lanifcsiaudo sauclorum justitiam;
est plenn. Prima decipit, secunda incipit, teriia lerror •castrQrum hosies exturbai, eorum rcpri-
pertipil, quarta recipil. Deoipit per vauain delecta- inendosajviiiam. Iiem, est aurora in propriam utili-
lionera.iiicipit per virlutem el operationem, percipit latem, luua iu proximi sedificationem, sol refor-
dkinam proir.issionetH, reciplt corporis el aiiimne mando Ln se JJei imagineiii, lerribilis ul cnsirorum
gloraficalionem.De prima dicilttr, oiiiimerntis a Da- aties se iiiuniendo conira ariversariorum 135 ma-
vid rouilis felicitaiibus lemporalibus : < lie.itum di- chiiiatioiieni. Verum triplex est aurora quac assigna-
xerunt populura cui itaecsual ***.»De secunria con- lur secuiidiun iriplicem iioiniiiishujus eiymoliigam.
tiuuo adjuaxii, dicens^.< Bealu* populus cnjus Do- Esi eniin prima misericordiae,qua cognoscimus
nmius Deus ejtts •*.« Et ad SimoneniPettum ait fte- peccalum ut fugiamus; secunda gratiae, qua vide-
iBtnus; KBeains es, iSimon Bar lona, quiacaro et D inus honum ut Xaeiamus; lertia eonleniplalioiiis
Kanguianon r.evelavii libi, sed Paier meus quiesl gloiiae, ut diligamus el quaerauius, Prima dicilur
in coeiis*»*.» liiem: < Bealisuut «erviilti qtios, ctim aurora, id est aura oriens , id cst lemperies; quia
ve«ieri>tdominus iiivenerU vi^ilauJes '**.» De leriia \» ea nos leiuperauius a viiiis. De qua Moses : <Fa-
aU.Joaunes evangelisiva:.* Beati mioilni qui in -Do- cUimest in vtgilia luatulioa',» etc. Secuada, id esl
miuo UKMiuntur "•:. >£t quarebeat^subjitnitit i gratiae, dicituraujrora, augens rarem, quia augelur
< Amodojam dicii spirilMjsut nequiescaiit a labQri- in nobis ros graliae irtbeiie faciamus. UndeGedtHin
bussuis'.» De quarta ait DmninBS:»:Beaii mitesr surgens mane iuvenit veliu» pienum el etpressit in-
quflniamipsi posslriebuiil lerraio >>• iti jesl «orpus. CQnchani»,id eal tle Virgiiieveiiit ad cor bumaHunt.
Tunc lepiai gI<Mificai>«ntur iuiauiaia et corpole. Hac Teriia dicitur aurora quasi avium hora, quia in
bcalitudine bealissimam prwdicaverttnt reginw Ha- ea conlemplaiues c.oelesiiitmgloriam, sicut aves in
riam. aurora Deum laudaraus. Uude Doiuiuus ad Job:
••Apoc. 4, »» JOMCJ.*»GaBt.i. »«* Ibid. •«;Canl.2. •'* Cant. 4. " CanL i> •'* Cant.i. .'•'
•• Ibid. »•*Jllatih. 16. '««iue. ii. M0*Apoc,14. ' Ifcid. «M»uh..S.
0£Bc.4cc|. ""Psai.145.
• Rom. 13. » Ephes. 4. ' Psal. 4. • Matth. 15. * :E*od. 44. » Jit Itc. 6.
649 C0MMENT..1NCANTICACANTIC. — LIB. IX. C30
< Quis dimisil lapidcm angularem, cura mc lauria- ,\ in Domino". > Dc scciinria: < SemiU jusloriim
renl nsira maiuiinn cl jubilarenl omnes filii Dei..»?> quasi lux splentlens procedit et crescil usque nri per-
Prima.est aurora cottsurgcns, sccunda aurora ascen- feiitun diem ". > De lertia : < Revelata facie spc-
dens, tertia provehens. Prima consurgil de peccato culaimir gloriam Dei, ttt transformemur in eamdein
ad sanctilatem, secunda asccndil de viriule in v':r- iningincin a clariiate in claritatein ". > Prima lus
lnleiii, leiii.i provebil nsque ad Dei cognitioncm. procedil ex puriiale, secunda ex verilate, terlia ex
Dc prima dicil Paulus animacpeccalrici: < Surge, Dei conlemplala majeslaie. Ilas claritales anima
qui riormis, cl exsnrge a morluis cl ilhimiuabii eruriiens proximum a Christo accipit quasi luna a
te Chrislus ". > Dicitur ciiam dc ea : Quw esl isla sple. Per primam cst pulchra, per secundam-pul-'
quw progredilur quasi aurora consurgensl Et bcata cbrior, pcr lerliam pulcherrima. Cum enim priinum
Cecilia, riitm .nirora'consiirgerei, dixil: < Eia, mi- opernlur, cst in primilunio ; cum secundtim, est iti
lites Christi, abjiciie opera lenebrarum ". > De se- semilimio; ctim tciiium, cst in plenilunio. Hoc fit
cun !a, scilicet ascendenie, dixit angehis ari J.icob : jtixta nominis triplicem interpretationem. De primo
< Dimilie me, jnm enim ascendil aurorn ". > Cum dicitur liina, scilicet lueiis lioclem, iri esl culpam ;
ciiim Dominus contulerit asccnsum ad viriuies, my- pro secundo dicilur luna, id est lux nociis; quia
stica pioccdcnle lucla, ul ejns prohel desirierium, B erroneum illuminat; pro lertio dicilur luna lux no-
linxii se longiits ire, riiccns : < Dimitte ine, jain cnim ciem amoenatts.Jusius cnim, dum adversiia eshiijus
ascen.lil aurora. > Seri anima ricsirierio accensa re- miindi tnleral, muliam habel amaeiiilaiein ric pra-
spoinlct :< Nondimittam te nisi beneriixcris niilii '",> miis : quap inde exspect.it, hoc cst incrementum
iri est rinncc mc provchas ad lctiiam auroran), ut Itinae.Sed decrcscit aliquando; quia aliquando, se-
Aurora cursus provehal, cundum leuiporum vicissiluriines, in deirimenliini
Aurora lottts prodeal et decremenlum verlitur, aliquanrio r.ube ob-
In 1'atre loitts Filius, scurntur, aliqunndo eclipsim palitur. Moralicr :
El toitts in VerboPater "*. Primttm accidil ex infirmilale, quia post laborcm
Quo viso in illa aurora, id esl in avium hora, infirmitas noslra lepescil cx lassitu Jinc, secundum
ciim avibus cceli, id est angelis et miinrii hujus ex munriana sollicituriiue, quae magislrum impedii,
sanciis, possim digne lauriare, beneriicere et praedi- ne possit desolato fratri vacare, lerlium ex vitiosa
care : ut deni gloriam et pracdicaiionem, ci liono- niagislri conversatione, quae facil ejus doclriiiam
icm.cl laudcm, el benediclinnem, ct gratiarum despicere. De primo : <Fecit Iunam in tempora",»
actioiicm. Untlc seniores in Apocalypsi, riabanl „ qttorum vicissiludine crescit et decrescil litna. De
< gleriam et bonorcm ct henediciionem sctlenii secuudo : <Slultus ut luna mutalur >»,> diim sc ni-
super throiium '*. > El merilo, quia i omnerialum mis involvit mundana solliciludine. De tertio : <Sol
«ptimuii) el omne donum pcrfeclum desuper cst converlelur in tenebras et luiia in sanguinem •«. >
dcscendens a Patre Iiiminuin '«, > sicut ipsc ail : In sanguinem quippc luna viiiitur, diiin vita docto-
<Sine meniliilpoiesiis facere'". >—<Veresinele niliil, ris crimine maculaiur.
Domine. Salus eniin nosira in mnnu lua est.tla nobis Aniina electa est ut sol, imagiiicm veri Solis, itl
nlinienla ul vivere possimtis. liespiei.tt nos iniseri- estCrealoris inAriam deformaiaiii in se reforraando,
cordia lua, ut securi serviamus Rcgi Doioino nosiro ul dicat : < Signatiim esl super tios lumen vulius
Jesu Chrislo". > Ecce de aurora qiianium ad pro- lui, Domine»'. > Haecesl autem imago Dei. Paier
prinm iilililalem. Sequilur : dicilur mcmorin, Filius iiitelligcntia, Spiiiius san-
Pulchra ul luna, qtiniitmti nri proximi acriificatio- ctus voluntas. Igitur a Patre habeto memori.1111, ut
nem. Sicul aurora tenebras fugal, sic luna proximi tlicas : < Memor fui Dei et deleclatus sum '«. > A
iioctem illumiiial. Esl citim Iriplex nox : cst no\ Filio iniefligenliam , diccns cum David : < Supcr
ttilp<e,nox iguoraniiae,nox adversiiatis Iiiiiiian;evel senes inlellexi ", > et: < Intellec.uin da mihi et vi-
ir.undauac. De prima Paulus : < Non cstis filii noctis D vam *'.» A Spiriru sancto voluniatem, ut dicas :
neqiie lenebrarum '». > De secunda : < Nox praeces- <Ui facerem voluntalem luam, Deiismetis.volui8'.»
sil, dies auieni appropinqiinvit ". » De terlia : Igitur memor eslo ne oliliviscaris cl dicalur tibi:
< Pcreat dies in qua iialus sum, et nox in qua di- < Oblilus es Domini creatoris tui »>.> Intellige ne
cuiiii est: Coiicepuis esl homo »•. > Priiiiam illitmi- decipiaris el audias : < Homo cum in honore essei
nat, ut virieal bomo et abhorrenl suam turpilurii- non iiitcllex.ilss; > et: < Nolttit inlelligere ut bcr.e
neni; secundam illuminat, ne incidat iu errorcni; agcrcl '*. > Habe volunlalcin ne durus videars,
tcrliam, ul osiendat iiiuudanx coiivcrsalionis vel cuni his dc quibits dicitur : < Iiiduraverunl faciem
ariversitatis relribuiioueni. Per prin.am illuiiiinalio- suam supra pelram **.> Item soli comparatui' Dcu ,
neiii fulgel proximus munriiiia , pcr scciinriamDei quia mundi machinam circuit, in quo designalur po-
uotitia, pcr leiiiam qtiain exspeciat gloria. De leiilia, scilicet Pater; habel splendorem in quo si
prima : < Eratis aliquanrio lenebrae, niinc aulem lux pienlia, scilicet Filius ; habet calorem in quo bene-
• Job 58. '» Ephes. 5. " In Vil. ips. " Gcn. 32. " Ibid. Offlc. Eccl. •* Apoe.5. " Jac. 1.
'«Joan. 15. "Oflic. Eccl. » 1 Thcss. 5. "Rom. 15. >°Job 5. >'Eplies. 5. >>Prov. 4. " »'II Cor 5.
•»Psal. 103. "Eccli. 27. "Joel2. " Psal. 4 « Psal. 16. "Psal. 118. •• Ibid. Psai. 5'J.
"Isai. 51. 3JPs:tI.48. »» Psal. 53. 3» Jer. 5.
PATROL.CCVi 21
 651 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 652
volentia, scilieel Spirilus satictus. Igitur in circuitu A Pusillanimcs figural populus Israel, qui in deserlo
skigtilaris Dei qua cuncla crcavil, poteulia; in fatigatus laboribus, voluit revcrii in ^Egyptuin*».
splendorc quo cunclos illuminat, saptetiiia; iu ca- Praccipiles figuravil Asael supcr Joab, qui niniis
lore quo cuncla luslrat et vegelat, bencvoleniia. Ell impeluose persequens Abner inlerfeclus cst ab co«°.
hoc juxla triplicem bujus nominis, sol, dcrivalionem. Fories figuravil Daviri pugnans cuin Goliath •'. Et
Pro primo dicilur Sol, quasi solus, qui.i < solusi piignatts ciiiii Philisibiim ducenlis praeptitiisricspou-
vere poicns esl '*. > Pro secundo dicitur Sol ai dil sibi Michol liliam regis Saul ".
solon quod est commune, quia sapieniia communi- Haec cadcm de bcata Virgine prophctice riicia
ter <illuminat omnem hominem venicnlem in liunc credinius. Fuil eiiim anroru iu sti.i nativitale, pul-
mundum ". > Pro leriio dicitur Sol, quasi se- chra ut luna in Chrisii coiicepiiune, elecla ui sot in
mitas omniiim luslrans , omnia vegetando, oniniai assumptioiie, terribilis ul castrorum acies ordintita
videndo :< Oinniumcsl enim artifex, oinnein habensi in viiae eonversaii.me. Idun fcre sonat cl inltiiigi-
viiiulcm , omnia prospiciens *", > el alibi : < Lu- lur <leca, quod in iibro Sapicnliaeriicilur ricSitnoim
sirans univcrsa in circuilu pcrgil .spirilus, el in lilio Oiii;c, sic : < Quasi sltila inaluiiiia in iuedio
circulos suos revertilur **.> Si igilur habes in le iiebulae, et quasi hina plena in dicluis suis lucei, ti
•jotciiliain, ut tcnlalionibus rcsislas, si snpicntiami B quasi sol refulgens, sic rcfulsil in tcmplo Domini,
qua fraudem pcrcipias, si beiievolciuiani qia Deum ct quasi arcus rclulgens inler uebulas gloriae". »
diligas. Item, si Detim mcmoras, si intclligis, si Ipsa enim fuit stclla matiilina in nalivitalc, luua
quod mcmorns et inielligis, vis; eiecta es ul sal. jiletia in Chrisii coiiceptionc, sol rcfulgens in as-
Quia vcro diabolus justus iinptignarc iion cessat, siimptioiic, arciis refulgens inler ncbulas graliae, in
oporlct ul sis terribilis ul caslrorum acies ordinala. viiaesanctae convcrsalione. Vel ctiam iuter sancios
ilabel orriinem suum anima, habel cl suum Eccle- eril in gencruli resurreclione. Slcllas lcgimus plu-
sia. Anima in alfectibus, Ecclcsia in pcrsouis mili- rcs. Est cnim sielb vcspeiiina, stinistellaciwt turnae,
lanlibus. Utrnquc eiiim sponsa cst. Orrio csl nnimae cst slella mnlutiiia. Prima fuit Eva; scciinda anii-
ul pritis diligat quori supra sc csl, sccunrio quod quorum Pairtim vila gloriosa; leitia fuii Mari.i.
ipsa est, lciiiu quod juvia se est, quarlo quod sub Prima fuil in principio, scd exsliucla esl cadeus, et
se csl. Primum est Deus, seciinrium ipse homo, inlioduccns noclem culji^e ct pocnae; secundaeful-
lertiuin proximus, quarluin proprium corpus. Pri- serunt iu nocie adversiiaiis viriute patieuiiie; lcr-
mura ergo debet diligere Deiim plusqiiam se, secun- lia fulsit gratia, in mcdio nebiilac legis Mosaica-.
dum csl ipse, tcrlium sicut sc, quarliim iiiinus Prima diciiur vesperus, quasi vae spirnns. Ha!c
quam proximum et se. Orrio est Ecclcsiaequori las- " ec.im stella quacin Apocalypsidicilur nbsyntliiuiii•*,
sos exspeclat, iiifirmos porlal, pusillauimes canfor- propter amariliidiiiein illaiaemiseriae. Secundj; di-
tat, praecipites refrenal, forles pracorilinal : lassos ciinliir stcllaenoctis. Unde : <Fuit illis in vtian.enlo
qui riiu poiiavcrunl ponrius diei et aeaus *'•,iiifirmos tliei, cl in luce stcllaruni nocle ". > Teiiia riicilur
tain cor.poribusquam moribus , pusillanimes liinorc, Lucifcr iriplici ratione Iripllcis suae inicrprelatio-
praecipiics temeriiale , fortcs charilaie : lassos cx- nis. Ipsa eiiini in se lulil lucem, sciliccl Dt-isapieu-
specUl ex compassioue, infirmos ponal ex coinpas- liam incarnalam : iude riicitur Lucifer qu.isi ferens
sione siipporiaria dispensaiiouc, pusillanimes con- lucem. Iiein legis cl prophctarum ncbulam cxcaiu
lorlat proniissione, praecipiies refrenat discretione, obscuriiaie illuiuiiiavil, parienJo Cbristum queni
fortcs pi;eoidiiiat, sccuros pracmii cxspectalione. obscurc prxriixeraiit; inde dicitur Ltici.er luteiii
Dc primis : <Compatieiiies iuvicem: si cnim contpa- caecisferens. Unde ••:
linuir, ei conrcgiiabimus *'. > De secitnriis : < Aller
alteriiis onera poriaie *>.> El Paultis : < Infirmis Profer lumen ctvcts.
iiifirmus faclus sum, ut infirinos tacrffacerem **. > Item posteris suis cuiii esset gralia plena ", lucem
Terliis dicilur : < Quuri oculus non viriil, nec nuris n lulil, id est grnliacabundaiitiam. Iuriedicitur Lucifer
auriivil, ct in cor hominis non asceuriii, quae prae- quasi tuce lcrtilis, cujus < vita gloriosa lucem tlcriit
paravil Deus diligenlibus se'**. > Quartis drciiur: saeculo««. > Fuit quasi luua plcna in conccpiioiie,
< Nolite credere oiuui spirinii: seri probate spi- plcnu angclica salulaii ne. pleua sancli Spiriius
ritus si ex Deo suni *'. > Quintis dicitur: < Vos obunibralioue, plena incarii.tlionu riivina.'sapieuli:r.
eslis qui perniansistis mecum in leuiaiionibus ln uugelica salutalioue fuit plena kclitia; in saucii
nieis, ei ego dispono vobis rcgmim, ul edatis ci bi- Spirilus obuiubraiione , p'eua gralia ; ii.carnalioue
baiis sttpra mensam ineam iu regno ineo *«.> Figu- diviuac sapientiic, pletta nicdicii.a, qua sauarelur
ram primorum leuuit puer iHe Amaleciies, qiiem iiifiruiilas buinana. In primo inerilo canlaiuluin crat
Daviri in via lassalum invcnil et refecil *'. Iufir- ei: < Gatidens gatiriebo in Domino.et exsuliabit
morum babet (iguram liomo qui deseendens a Jc- aniina mca in Dto uico »9. » De secundo : < Ave,
rusalem in Jericho, vulneralus est a lairouibus *8. Maria, gratia plena, Doinitius tecum «°. > De lcrtij
•«ITini. 6. »' Joan. 1. »» Sap. 7. »3 Eccle. 1. *° Malih. 20. *' Uom. 8. »' Gal. 6.
**ICor. 9. »vlCor. 2. »" I Joan. i. *« Luc. 22. « l llcg. 30. »8 Luc. 10. '» Exod. 10. »«il
Reg. 2. •' I Reg. 17. " 1 ••Ueg. 18. " Kccli. 50. «» Apoc. 8. "Sap. 10. «6 Ollic. lictl. •' Luc. i.
»•» Ollic. Eccl. e,lsai. (ii. Lut. 1.
 C55 COMMENT.1N CANTlCACANTlC. — LIB. IX. 654
clamamiis : < Curremlis in oriore unguciiiorum iuo- A facie couversaiionis, in tlypeo loleraiiriae ariversi-
nim; proplerea ailolesceululaedilcxeriinl te nimis".> latis. 1ii primo, purilalc conscieiiti.T, in secuudo,
NolaiiJiimquoqiiequod luna cum primo illiimiiialur, Prophetariim rcvelationc, in lcrtio, virlute paticn-
• dicitiir a a Svo quo.l cst duo, ct ii;c. De primo hic dicilur moraliler : < Siout sol
pbilosophis SITOUO;
To'uofquod cst divisio, scilicct cum habel duo cor- fulgens, sic relitlsit in lemplo Doniiui«'.> In tigura
iiua, lioc esl in salutationc angelien; quando priuo - s?cundi in Apocalypsi, visus esl angelus, < clfacies
\irgo esl illuminaia, a caeteris esl divisa.id esl prae cjus erai siciil sol 6S.> Dc tertio diciiur in libro
raeteiis elecia habens dilectiouem Dei _cl proxiiui, Maohabaeorum: < Rcfulsil sol in clypeos aurcos, et
tanqiiam riuo luininosa cornua. Uurie : < Sola in rcsplcnducrunt monicsab eis«9.>Sequilur : <Qunsi
sexti fcmineo elevala es in saecuia«'*. >Quanriovere arcus refulgens inter ncbulas gloriae '». > Trlplex
proficil incresceitdo diciiur ampliicircos, ab duept, esl nubes sivc ncbula quae pro codcm hic habe-
quod esl circum; ti circos, quod esl circulus, quia tur : sunl eiiiin nubes Jurbinis, suiit nubes aeris,
noiidum tota illtiminata , circulo quoJam clariialis sunt iiubes carii. De primis : < Venlus lurbinis ve-
cst ainbila. Hoc in Virgine conligil sancli Spiriius niebat ab aqitilone el nubcs magiia " ; > de secuu-
obumbraiioiie, a quo esl omiii dono spiritali ad sui dis : < Tencbrosa aqua in nubibus aeris"; > rie
fustodiam circitmJala. QuanJo pleua csl, riiciiur R tciiiis : <Ponam nrcuin meum in nubibus co3li'3.>
a 7r«v,quod est totus, Cl <t«)ivij,quod csl Primae sunl iaipielas hacrelicorum, secuudaedttriiiie
iritvo-EiijiiOi;,
splendor, el vu£, quori csl nox; quasi lola splcnricns ct obscurilas legis et propbelarum, lerliae uiani-
nocle. llocfacium esi in Chrisli iiicuriiaiione, quia fesiala revelatio Evangelii el sanciorum Palrum.
iuiic iu se suscepil perfeclum lumen sapiciilia'. Iiimae involviint piilvcrem, scciindae emiltunl loni-
136 Sciciiduin etiain quod luua iiotiis iUiiiiiinal trua et grandincm, tertiae effundunl lemporancum
cxciiatem, aliarum slellarum ubscural ciaiiiaicin. el seroiiiiiim imbrem. Primae pulveiem excaecaiio-
Ipsa laiueii assidue in se paiiiur cujusdam nubcculae uis impiae, secundaj touilrua in comiiiinalioncm
ubscuriiatcm. aicrnae damnationis et grandincm lemporalis alll.i-
Noclis illi.minat caccilalcm , id est increriuliiatcm ctionis, icrtiae iinbrem graiiae operantis et coope-
iiifirielium, unrie : < Ctijus viia inclyta cunctas illu- raiilis. De pulvere : < Non sic impii, non sic; seri
siral Ecdesias".» Aliaium sicllariiin obscural cla- ianquam pulvis quem projicit venlus a facie
riiaiem, quia aliacsanclae niulieres quamlumcuiKiuc lcrrac '*; > de lonitru : < Super le sierneiur linea,
fiieiinl rcligiosae,ad comparaiioncm bealae Virginis, ct operiineiituin luuin eruut vermes " ; >rie gran-
earuin nierila parvam habeul clariiaicin, quia dine : <Dcniem pro denle, oculum pro oculo '•; >
« tnullae filiae congregavcrunl diviiias, isia supcr- dc imbre : Pluviam voluntariam segregabit Deus
grcssa esl universas. Luna isla, id esl beala Virgo, haercdilati suae ".> In his tribus nubibus iriplex
nubeculae palilur obscurilaiem, non dieo culpae, arcus ponilur. Arcus eiiim dicilur iusidiae, imde :
quia immunis facta esl a peccalo, sed poenaequain < liitetiderunt arcum suum remamaram,utsagiiieni
sustiiiuit conipalicns filio pro iis quac sustiuuil in in occullis inimaculaium '".> Ilem arcus dicilur
boc exsilio, unde ad eani dictum esl: iTuam ipsius dics judicii, unde: «Dedisli meiiicnlibus te signilita-
aiiimam pciirausibit gladius «>', > id est passio. lione.n, ut fugianl a fatie arcus '5.> licm arcus di-
Iiciii < quasisol rel'ulgens,sic refulsil in icmplo Do- citur divina Scripiura, unde : < Arcum suum te-
iiiini.> Triplex est templuin Domini, scilicet Virgo lendit, et paravil illum, ci in eo paravit vasa mor-
beala, miliians Eeclesia, coelcstis pairi.i. De primo lis 80.>Primus est dccepiionis, sccundus confusio-
diciiur :. Tcmplum Domini, sacrariuni Spirilus san- nis, lertius splendoris. Primus esi in prima nube,
tii'«; > De secuudo : < Teniplum Domini, sanclum quacesl pravitatis haerciicae; sccundus in secunda,
c»t, quod esiis vos **; > du tcrlio : < Puias viriebo quaeest irisiiikc, lerlius in lerlia refulget, quae est
lemplum sancUiiii luum! > aii prophela °*. Myslicc glorix. Arcus igiiur dicitur insidiae, quae percutit
taiiien inlellectum. in primo quasi sol refulsit, l) iiiiprovisum ; dicilur ctiam riies juriicii, qtiia < in
Clirisluin coitcipienrio; in secundo ipsum parienrio, iiiomcnlo, in iciu oculi,» sicul arcus subiio ferit,
in terlio ipsum sequenrio : iu primo purilalc con < fiet juriicium •'.> Diciiur quoque Scripiura,quia
sciculiae, in secundo propbclarum revelaiione, in sicul chorJa ligiium, ita gralia Novi Testamenti
loiiio sua assuniplioKC Puiilale consrieiilia', quia> fleciit duriliam Icgis el prophetarum. Et hic ar-
< gratia plena ««.» Prophetarum revclatione, quia cus ponitur in nubibus coeli, id esl Scripiuris, ci
quem praedixerunt prophetae cnixa csl puerpera. ln esi signum fcedcris inier Deum et boininem, et
sua assumplione, quando exaltata esl sancla Dei diciiiilur nubes gloriae, quia eam promiltuiit. Iteni
geniirix super clioros angelorum ad ccelesiia rc- biimana curpora nubcs dicunlur, tinde : < Ascendit
<,na.Sol isie rcfulgetaliquando in lcmpla.aliquando Dominus super nubein levera •'.> Sed haruin nu-
iii facie, aliquando in clypco : in teniplo cordis, iu liium , quxdam sunt corpora in inferno, quaedaia

" Canl. 1. «" Offic.Eccl. «»Ibid. •" Luc. 2. •' Offic. Ecti. " I Cor. 5. 6« Jon. 2. •• Luc «.
«'Eccli. 50. "Apoc. 10. MIMach. 0. " Eccli.-EO. "Eie<h. i. '• Psal. 17. " Gcn. 9. '* Psal. 1.
"Jsa. 14. "Dcul. 1U. " Psal. C7. " Psal. 03. '» Psal. 50. •• Psal. 7. 8'lCor. 15. »>La;!U.
 GE>5 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 636
corpora in exsilio, quaedamcorpora in regno. Cor- A , a Domino : < Dimilte mc, jam enira nscendil au-
pora in inferno, sunl nubes caecitalis infiiiiiae, cor- rora ; > ac si diccretur : Cessel anlein jam inslan-
pora in exsilio, nubes temporalis miseriae, corpora tia vestri lnctaminis, quia jam asceiidil aurora,
in regno, nnbes gloriae. In has nubes Deus tres jam lux nascitur, vidclicei beata Virgo, quae vobis
arcus ponit, quos videmus apparerein nubibus in pariet verum Solem. Ipsa enim igiiur beaia Virgo,
iino arcu sub triplici colore. Ilabet enim arcus quasi nnrorn in nnlivitale, refulsil. Processit autem
croceum colorein, habct rubeum, babct viririem. ul aurora fieret Iuna, de qua dicit Ecclesiasl. :
Croceus color poniiur in nubibus corporum infer- < Luna in omnibiis in tempore suo oslensio lem-
nnlium, ari designandum morlis aclernacpallorcm ; poris, ct signtim aevi «*.>Nam beala Virgo, in om-
rubciis ponilur in corporibus liiijus cxsilii, ad dcsi- nibus naiionihus, lempore suae appariiionis, osten-
gunndnm lcmporalis uslionis alllictiiinem; viridis sio csl illius lemporis de quo ari Galalas : < Ctim
color vcl arcus ponitur in nubibns regni vcl cocli, igitur venit pleuiiudo tcmporis, misil Dcus Filium
ad (lesignandtim in resurgcnlibus xlernae jucunrii- siiiim natuni ex Virgine «»,>et ipsa est signum aevi,
laiis virorem. Priintis igiiur oslcnriit limorem, se- insignicns omnem aiatem pratcriiam ct fiiliirani,
ciiiitliis dolorem, leriius spem ct amorem. Tnlis el bcne de ipsa subdilur : <A luna signum Dci fe-
nrcus csl beaia virgo : in generali restirreclione cisli "«,> nam ab ipsa orilur omnis nosira fcsiiviias.
fulgcbit inler corpora rcsnscilata, qttae cruiii ne- Et scquiliir : <Luminarc quoil ntiiiuitur in con-
bitlae gloriae, el ipsa qnasi arcus nmplius reful- siimmaiionc *'; > crcscil aulem iniraliiliicr in con-
gcbil. siimmaiione, quod de luna malcriali iiequnquam
Qumeslisla, quwprocediiqttasiaitroraconsurgens, imelligi potesl; quae non anie niinuiiur et poslca
piilckra ul luna, elecla ul sol, terribilis ul castro- crcscit, sed cconvcrso nec minuiiur in cousuinina-
rttm acies ordinata ? tionc, sed post consummationem; igilur hic orrio
[C.VRD.J 1'trnmque gencrationcm Chrisli, scilicci vcrborum beatam Virginem exprimil proprie. Nam
ci bcalae Virginis iino verbo conclusiiDominiis duni ipsa cum auriisset lanlam promissam magniiiitliiicm,
pcr nuroram signilicavit bealnm Virginem, qttaedc qttod forei mater Dei, sese minuil usqtie ariancil-
lenebris Synagogacexoria Chrislum pepeiit verum lam, el in hac minulioiie concepil, ct facla eslluna
soletn. Haccst aurora de qua angcliis ari Jacob in plena. Ipsa quoque etecla est ut sol, quia, sicut sol,
Gen.: < Dimille me. jarn eniin aurora asccnriil «•,> id cst Chrislus clectus csl ex millibus bomiuuin »«,
siqtiidcm per Jacob lucianiem cmii nngelo sancli sic bcala Virgo electa esl ex inillilnis miilierum.
palres designanlur, qui Iuctantes cum Dominoprc- Nam sicut de Clirislo tlicium est : < Sicul malus
cibus el lacrymis evtorquere cl oblincrc a Domino ' inler ligna silvarum.sicdileclusmciis inler filios".»
iiicariiatioiicin Filii sui, lali instantia vclul quadam lia de beala Virgine dicitur : < Sicul liliuin iner
vicioria niicbanlur, sed eortim cceliii respondetiir spinns, sic amica iitca inlcr filias90.»

LIBER DECIMUS

Descendiin hortum tiucitm ul viderempcma con frttmento. Descenriil itaque spousa ad Itortum nu-
tallis, ut inspiceremsi floruisset vinea , cl germinns- cum,ut virierel poma convallis, ciim dociores de
tent mala pnnica. aliiiuriiiie secretae quielis el contemplaiionis ml
considerandum Ecclesiaesiatum, oculos rcflecliint,
[Tno.]IIorlus isle esl Ecclcsia in qtto sunl nttces, ut videanl qui proficiiinl in bono,
qui indigent
iri esl jitsli. Reclc nucibus comparatur viia justo- ^ nuxilio. Inspicit si florueril vinea cum scrulatur si
rtini, quia iia suavilaiem fruclus spiritalis intimo corda eoriim quos crudil nnvilaie viiiiilum de-
corrie servanl, ul bancproximis quanla sit foris in- briata sint. Inspitil si mala punica germinavcrint,
notescere nequeant. Ilem sicul nux amarissinium cum allendit siqui imilatores inveninntiir Doiiiinirje
habet coiiicem el lesia durissimn accingitur, et dc- passionis, unde Petrus Chrislo : < lgilur pnsso i.i
traclis austerioribus et riuris , fructtts riulcissimus came et vos eadem cogitaiione armeuiini ".> Pi.-c-
rcperilur, sic omnis correplio ct lnbor conlinen- Iatus per omnia se eonformans Christo, sicul Chri-
liae, qua saucla cxercetur Ecclesia, amnra quidem sins iripliciier, et ipse sludel descendere iiipliciier.
videlur ari praesens, scd fruciiim parit in fiiluro Dcscendil enim Christus per incarnaiionein, de c i:-
ditlcissimum,juxla illtid Apostoli : < Oinnis disci- dit per compassionem, descendct ad exlremi judi-
plina virielur, in praesenli non esse gnuriii, seri moe- cii cxamiiialionem. In primo : < Descendit sicut
loris : postcn auiem cxcrciintis per eam fiiicliiin pluvia in velltts " ; > de secundo : ilnclina coelos
pacalissimum rcririel justiliae ".> Poma convallis luos ct dcscende, lange monles el fumigabunt '*; >
siinl fructus humilitatis, unrie valles abunriabunl de lertio :' < Dotiiinus in jussu el in luba Dei, et in
•' Gen. 52. »»Eccli.' 43. •• Gal. 4. 86 Eccli. 45. •' Ibitl. »• Cant. 5. •• Cant.
•' iiebr. i-2. "lPeir. 4. "Psai. 71. 9»Psnl. 145. 2. 90Ibid.
 657 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIR. X. 658
voce ar. hangeli d«scendel de coelo .'».» Primus is A
. tes opcraliones in aquis mullis : ipsi viderunt opera
descensus factus est in venlre, secundtis fitin corde,;, Domini " ;> de lertio : < lnclinavit coelos cl desceu-
leriius fiet in aerc. De primo : < Ecce virgo con- i- dit lv.> De secundo liic agitur cum dicilur: Descendi
cipiet ei pariet filium "•; » de secundo : < Libenler :r in kortum nucum. Primus dcscenditin lacum labo-
gloriahor in infirmilaiibus meis, ut habitet in mec rum, in lacum defectuum, in lacum tenebrarum.
virius Chrisii " ;» de terlio : < Occtirrcmus obviam n ln laeuni Iaborum, dum labornl in tentalione, in
Cliristo in aera et sic sempercum DominoerimHs98.» > lacumdefectuuni.diim defieilabonoe.x desperatione,
Piimus fuit in nostra iiifirmilate, secundus fil inti in Iacum tenebrarum, dum desperatus Deum dal in
cordis puritate , tertius fuit in regia niajestaie.!. oblivione;primus est lacus miseriae",» secundus la-
In primo enim, <langtiores noslros ipse lulit, e( do- i- cus leonum, in quo Daniel posilus esl'", terlius In-
lores nostros ipse portavil •»; > de secundo : <Non n cus Jercmiae". Sic Joscph descendit in ^Egyplum ".
habitat Deus in corpore ncc in corde subdito pec-:- Primo descendit de Ilebron, quod interpretatur
calis '••; > de lerlio : < Dicet rex iis qni a dexteriss visio wterna, in Sichem , quod riicilur labor, se-
cjus ertint: Veniie, benedicli Patris mei '. > Hac c cundo in Dothain, quod dicilur defectus, tcrlio iu
igitur forma descendil Ecclesia per suos praelatos s iEgyplum, quod dicitur tenebrm.
in hortum snuin , itl cst ad 'respiciendani vitamn B Sequitiir descensus compassionis. Iste desccndit
justorum. Primo enim descendil de superbia add ut tribus compalialur : primo bis qui laboranl ino-
liumilitaiem, secundo de contemplatione ad aciio- pia, secundo his qui vexanlur anguslia, tertio his
acm propier proximi compassioncm, teriio de cul- qui gravantur molestia. Inopia paupertatis, angu-
miue viriutum ari sui circumspectionem. Juxta pri- stia tribulationis, moiestia tentationis. Descendit
mum descendii rex Ninive de solio suo, et veslilus3 ergo ul inopes virtulibus reficerct, ul tribulalos ro-
esl sacco, attriiia praedicalione Jonae >; juxlai borarct, ut tentalos confoiiaret. Primos per limo-
seciiiidum Chrislus dcscendil de monte in vallem udj rem, secundos jttslilia, lertios per spem. Haec tria
turbas, ut eis proficeret, facto sermone majoribtiss commemoral David , primtun sic : iTimete Deum ,
in monte '. Juxia lerlium vidit Jacob angeloss oinnes sancii ejus, quoniam non esl inopia timer.-
asceurieiiies et descendentes *. Primus descensuss libuseum "-",»et Tobias : «Habebis multa boua, si
exaliat hiimiliaiiim, secundus conciliat sibi proxi- limueris Deum "-",» ilem : iTimenlibus Deum nihil
inum, teriius praeoccupat insidias daemonum. De: deest. > Secuniliim sic : < Mullaetribulationcs ju-
primo dicilur : < Qui se hiimilial exalinbilur '; », storum, etde omnibus bisliberabit eosDominiis'3.»
de seciinrio : < Quis tibi vitletitr proximus fuisse> rQ Justus .enim non conturbabitur quidquid ei acci-
illi qui incidit in latroncs «? > el responsitm esl: . derit. Tertium sic : < Redimet Dominus animas
< Qui fecit in eum niisericordiam '.> Propler ter- servorum suorum, et non delinquel omnes qui spe-
tium : < Ibant animalia et revertebanlur *.> Ibantt ranl in co >*•>Propler primum : iCum descendis-
nd culmen virlutum, revertebantttr ad insidins dae- sel Christus de monle pavil turbam";> pro secundo
innnum. Sed quia desccnstts ille miilla commoda, ait Moysi: <Descende in /Egyptum et dic Pharaoni:
nobis altiilii, possumus et hoc morio distinguere> < Dimitte populum meum, nt sacrificet mihi in rie-
ejus riescensus. Descensus Christi sunt tres : pri- seiio *•; > pro lerlio ait: (Descende de monte, pec •
lims prarseniiae, secundus benevolentiae, lerlius vin- cavit populus tuus >'.> Bonus ergo descensus qui
dictae. Primus fuit sui praescnlaiio, scciindus c«m- inopes satiat, tribulatos roborat, tentatos confor-
passio, lerlius peccalonim uliio: praesenlaiio humi- lat. Ergo tres panes illos evangelicos altulil secum,
lilalis, compassio frateruitatis, ultio aeqiiilatis. De> dequibus dicitur : «Amice, commoda mihi ires pa»
primo : < Domine, inclinn ccelos luos el ilescenric,, nes >8. > Isli sunl tres panes Eliae. Primum contra
tange monteset fumignbunl •; » de secundo : < Yi- famis inopiam obtulit ei mulier Sareptana "; sc-
dens vidi afflictionem populi mei qui est in /Egy- cundum angelus sub juniperi umbra , dum fugeret
pto, et descendi liberarc eum 10;> de leriio de iis; D Jezabel a°, id est lentationum fluxa; tertium attulit
qui acdificabant turrim Babel dicilur : < Venite, ei<lem angelus, ut in fortiiudine ejus ascenderet
dcscenriamiis el confundatnus lingtias eorum ".> moniislloreb ardua*0*. Tertius descensus est bene-
Itcra, est desccnsus languoris et culpae, cl esl. volentiae, quo descendit in horlum cordis, fructus ibi
descensus compassionis et misericordiae et 137 invcnil; poma sunt propria aestimalio; vinea dele-
esl descensus henevolenlise; primus est culpn, se- clatio; mala punica, religiosa morum conformalio :
cundtis misericordia, lertius benevolentia. Primusi sed poma sunt convallis, quod esl humilitas, flos vi-
cst iniqui, secundus jusii, lertiusChristi. De primo : neae, esl honestas. In granis mali punici, vanitas.
< Similis ero descendeniibus in lacum ";» de se- De primo : iLoquar ad Dominum meum cum sim
cuhdo : « Qui descendunl mare in nnvibns, facien- pulvis el cinis ";> de secundo : <Venerunt mibi

**ITi;ess. 4. 9«l?a. 7. •' II Cor. 12. 9S 1 Thess. 4. "Isa.53. "• Sap. 1. » Malth. 25. « Jonas. 5.
'Matih.8. *Gen.28. »Luc.l4. «LuclO. ' Ibiri. 8 Ezech. 4. • Psal. 145. " Exod. 5. " Gen. H.
" Psal. 142. " Psal. 106. "Psal.17. '«Psal. 3!). " Dnn. 6. " Jcr. 38. " Gen. 57. "-»» Psal. 53.
"-"Tob. 4. "Psal. 35 " Psal. 53. '" Maiih. 8. >' Exotl. 7. >' Exod. 52. >»Lnc. 11. "III
Ueg. 17. »• III Reg. 19. 30t III Rcg. 19. " Gcn. 18.
 O THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 660
oinnia honaciim illa.ci innuiiiera boneslasper maniis t\ lahoranl in Ecclesin,ul av.iri acciimtilcnlpccuntam:
ejus»>; > dc lcrtio : « Dcus Paler riet vobis id ipsum oves, qui simpliccs et religiosi voliinl virieri, ul sibi
Bapere in allenitrttm , nt un.inimes in uno ore glo- comparenl vanam gloriam ; columbas, qui spirititalir,
rilicetis Doiiiiiuiin»>*.>Sed nolandum qtiori sunt po- vcnritinl, ut diffusius de acquisitis sunm impleanl
nia vallinm, pomn coiivallium, pnmn vnlloriim. Val- liixuriam. Dcavaritia praialoriim ail Dominus fcr
lium, snnl in cordis inleriori humilitale; conval- prnphclam : < Pasce pccora occisinnis, quaequi pos-
liun<,in opcre exempli exhibilionc; vnllorttm sunl, siriebanl, occiricbant, cl uon riolebanl, venunriabant
qunsi vnllo mulla circiimriala virlnle. Prima hnlinit (licentes : Reneriictus Deus, divites facti sumus *«.»
Daviri, cum diceret: < Ego stim vcrmis et non bo- Et alius prophela : <Vaequi congrcgat avaritiim
ino ";> scrunda, qitando coram omnibus sc hnmi- mnlam domtii suae, ut sit in excelso nidus ejus, ct
liabni, siiltanrio coram arca Domi.ni'*; lerlia rum liherari se put.it de mnim mali *«.> Sunt alii qui
Micholiixor sun enm incrcparet ,et tamen forlis in vnne glorinuiur tle rionis Dei, cl intle volunt nbom
liumilitate, non ideo nl\ en recessit. Aurii primam : nibus bonorari, de qiiilms Domintts : < Amnnl pri-
«Quempcrseqiteris, re\?ca:ieinuniim et pulicem ";> mos reciibiliis in coenn, saliilntiones in foro, vo-
nutli seciinrinm: «Qni non liiimiliavcril se sicut cari nb hominibus : Rabbi *',» qtiibus dicit Aposlo-
parvulus islc, non inlrabit in regiium coelorum33;>B ! lus : «Quitl balics qyori non accepisti? Si ncccpisti,
nurii leiiiam : «Obsecro vos ul riigne ambuleiis vo- qiiidglorinrisqiinsinon ncccperis 18?> Quibus Isaias:
raiione qua vocati cstis ctnti humilitaic ",> scri «Ubi relinqiielnr glorin vestrn, ne incurvemini siib
quali, scilicct forti viriuiibits , untle aririit : «ti vinculo, cl cum inieiTcciis cndalis *'. > Sed quid de
mnnsiteltidinc cttm pntienlin, stipporinntes invicem gloria vesiiuin? Volunl enim in plateis apparere :
in cbarilntc, solliciti servnrc unitaieni spirilus in bi in mulis, el lii in cquis pbaleralis, cuin tintinna-
vinculo pacis '".> Vincae radix esl mcdilatio, viiis bulis aurcis, iu vcsiibus sericis, splenriidis, variis,
affeclionum ordinalio , pnlmes devolio, fronrics cx- pellibus scbelinis, compnrntis rie lncrymis paupc-
horlaiio, flores opernlio, frucltts aelerna relributio. rnm, de obolis viriiinrmn, de peccnlis riivilum. Vac,
De lcrlio : iSicui lerra profert gcrmen suum, ct miser, qui studesglorinri de pilis oviuin, r!e pelli-
f-ieut horlus semen stium gcrminat, sic Dominus bus muriiim, de visceribus vermittm, ile sncco rn-
Dcus dabit juslitiam et Inuriem coram universis gen- dicum, de poadere mclallorum. Erubcsce, quia pcr
tibns'".> Hnrtus nticiim, iri est praelalorum, diciiur Aposlolum haecprQhibentur etinm mulieribus, qui-
Ecclesia, q»i nuees haberc dicuniur hnc ratione. btts lircc mngis indulgcnlur. (Non in loiiis crinibus,
Nux babci quntuor quse ad praelntosperlinciil : cx- ir ail, ntit nuro, nnl marparilis : non in vestc preiio-
-terius vilom cl nmarum coriicem, sectimlo lesinw, sn »\> Ubi est ergo gl.oriaiio lua? exclusa cst. Alii
terlio corium. In Christo corlcx, iiiit humiliias el in coniessalioniliiis et ebrielalibus dclcclanlur, ct
amarimdo conversationis, lesta caro ejus fortis sic ad amorem munrii sttbriilos invilanl. Dc his rii-
contra incenliva libiriinis, in corio anima, in nticleo ciiur a Domino per prophet.im : < Peccala populi
rljvinilas. Vel in corlicc pnssionisamnniudincm, in mei comerient, cl ari iniqiiitatcm coriim sublevn-
testa crucem, in corio infirmitniem cnrnis, in nucleo biint aiiiinas corum "•>—«Ciini enim ambulurciii
diiicedincm divininlis. Hujus nticis.cst borliis Eccle- nnimnlia, aiiibiilabnnt pnriter et rolae juxta ca;
siae, in prcclalis vcro cortex est dejectio, lesin po- cuni nttlem clevnrenliir n terrn, eleYabanlur pariicr
lenlin, corium volunlas, nuclcus scientin. Dejeciio, ct roiae seqtienics ea «>.> Rotaestint viiac subdito-
ne sit elalns; potenlin, ne in Cosil dcfeclus ; volim- rtim, 'tninialia irahenlia rotas doctores. De vanitate
las, ul in co sit nffeclus; scientia, itt sit gnnrus. se excusal Aposlolus : <Nonsic loquimiir, nil, qunsi
Aurii (lejeclum : «Tniiqunmpuigamenla miindi liiijus voleutes placcre homiuibiis, nec quaerenlesgloriain
facli siuntis, peripsema nmniiim usque adliuc *•;> ab hominibiis, nec a vobis nec ab aliis, Dcus
de polenlia : «Fidelis cst Deus qui nou patietur vos scil 83.>El de avarilia : <Nec fuimiis aliqtiando VQ-
tenlari snpr.i iri quod potcslis *';> de voluntalc ; D bis in occasione avariiiae, Deus lesiis est •*.> El de
iMeus esl qui operaiur in nnbis el velle et perficere voluptale carnis : < Castigo, inquii, corpus mciiin
pro bona voluntaie *>;» rie scienlin : iBonilnlem ct el in servituiem redigo, ne cum aliis praedicavcrim,
disciplinam ti scicntinm doce me *«.» Primo igilur ipse reprobus inyeniar«',> Inspiciie crgo quomodo
virieamus corliceni, itl esl dcjcclionem praelaloriim. sacerdotes Bel occisi sunl a Daniele propterava-
1'rimo nnmqtic debel se praelatus dejicere a tempo- riiiam, quia rapiebantnocle impensas deo suo obla-
ralibus bonis, secundo a favore humanae laudis, lns««. Deprehensa enim sunt vestigia corum in, pul-
teiiio a volttptate carnis. Primo ne sit avarus, se- vere, id esl vila sacerdolum in tcmporalibus bonis.
cundo ne sil elatus, terlio ne sii luxuriosus. In fi- Inspicile Nndab el Abiu, scilicet filios Aaron, a Do-
gitra horiim trium «ejecit Jesusde templo vcndenlcs iiii110nccisos propter vannm glorinm "', sciliccl
bovcs et oves, et columbas *\» Bovcs vendunl qui quia sacrificaverunl non de ignc allaiis, iil est nou
" Snp. 7. "* Rom. 15. " Psnl. 21 »* II Rcg. 6. »» I Rcg. 2i. " Maith. 18. " Ephcs. 4.
»" ll.id. " Isai. 61. '• I Cor. i. »' I Cor. 10. *«Phil. 2. *' Psnl. 118. " Jonn. 2. *«Zach. II.
•' II.il.nc. 2. *' M.-.lih.23. " 1 Cor. 4. *»lsai. 10. ••ITim.3. "'Osc. 4. " Kzech. I. •'Epli.cs. U.
•• | iix-ss. 2. »" 1to.". 'J. " Dan. 14. "' INIID).5.
661 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB/X. 662
nmort Dei, sed ignc leircno, id cst amore bumanac A, me '•. >Sic enim <languores nostros ipse tulit, et do-
laudis. Viriele et prcsbytcros impuriicos a Danicle lorcs nostrosipsc portavit ".> Sequilnr de corio vo-
conriemnatos propter volupiaiem carnis, quia volue- luntaiis. Haccomnia bona voluntate facienda sunt.
runt Snsamiam corrumpcrc «8. Ipsa ciiiin csl sericschnritatis: hacc concordare rie-
Assumite itaque vobis formam qttnluor nnima- bcivoliiutaiidivinae, undc : <Ui facerem voluniaiem
limn, ut vos sequantur rol», itl csl vitae fidelium. luam, Deus mens, voltii ".> Haccineipil a limore;
Dovis formam habent, quin se ipsos mactnnt Inn- unde : iVohintaicm limenlium se faciet ".iln pace
qiiam coiiiccm nucis, pecmiiam, vanitatcm, volup- consiimmatiir, quin : <ln lerrn pax homiiiibtis bonae
tntem, dejicicndo; formnm Iconis, vitiis et lyrnnnis volttninlis '*. > Ilacc est illa simila quae offerlur in
forliler resislendo; formam hominis, volimlatem bo- sacrificio, quia pura riebet esset a ftirfure peccali,
nam rationabilitcr Deo offerenJo ; formam aquilae, et aspera oleo charilatis, el odorata ihure orationis.
divina scientia coeleslia invesligando. <Tria,i inquit Seqtiiliir de nuclco, qui formam habel corriis. In-
Salomon «9, >sunl quae bene gradiuplur, etquartum terius habel riulcedincm scieniiae, el sapientiae,quas
feliciter incedit, » scilicet <gallus sticcincttis lum- haberc debel praiaiiis, neforle audial illud prophe-
bos siios.» Hi siinl projecli in modtim conicis, fluxa tae: <Contictiii populus meus, eo quod non haberet
luxuriae reslringentes, cl sicnt gailus sese prius alis scientiain. Qtiia ergo repulisii scienliam, repellam
correpiionis vcrberanl; deinde aliis praedicnndocan- ego te, ne saccrdotio fungaris mihi '«.» El alius :
lanl. Seciindtnn est < lco qui ad nullius nnitnnlis <Labia saccrdoiis custodiunt scienliam.et legem ex
oceursum pavel, > hi sunl quasi lcsla forlcs, Iri- ore cjus reqiiiriinl, quia angelus Domini exerciluum
lnilaliones viriliier suslincntes, lyrannis rcsistenles. est'«.» Diim igitur et se cuslodit el proficit, el sub-
Tenium csi <aries> dux ovium, «elnou est rex qui ditos regil,
resistal ei. » lli sunt duobus cornibus, scilicet Ve- Et movel ipse suat el nati respicit alat.
leris ct Novi Tesiamenti, armati, scientia sua sttbrii- Sunl aulem qui nec sciunl nec praedioant, de quibus
tos gubernantes. Quarlnm est «quori feliciter ince- Isaias : «Specutalorcs ejtis caeci omnes, universi
dit, > scilicel stultus npparens, cum in sublime est canes niuli non vnlentes lalrare".» Silnt qut ne-
clcvatits, qtii, etsi facial, 11011
lamcn cx bonn volnn- scittnt, tamcn praeriicaiil: lii nescierunt neque i.">
late : haec esl nbjeciio corlicis. Seqiiiiur poleniia lellexerunl; in tenebris ninbiilanl; iniile Dominus :
tesiae : haecpoientia non csl nisi forliittdo doctoris, «Caecisunt duces caecorum; cl si caccuscaecumdu-
qtiain habet ari imilalioncm Chrisli, qui fuit vir po- cat, ambo in foveam carienl ".»Sunl qui scitint ncc
icns in opere el sermonc. Docior Iriplicem ricbel |C praedicant, sed el subdilos paliunlur misceri ciim
h?ivre foriitudinem , gignniis, fertis leonis, fortis pcrversis bacreticis, quibus in lege dicitur : <Non
asini; giganlis ad ptignnnriiim, lennis nri conciilcnn- patieris jiinieiiliim tuum coire cum animanle al-
cV<m,asini nd porlnndum. Ari pugitnndtim contra vi- lerius generis'9.» Sunt qni el sciunl el pracriicant,
tia, ad concnlcandum tyrnunoriim machinamcnla , sed male vivenlcs cxemplo corrumimnl; unde in
ad porianrium fralrum oncrn. De primo dicitur : lege : <Non scres agrum diverso semine "'.> Sunt
eJudns Machabaus imliiit se lotica sicui gigas, et qui practlicanl et sciuni, el exterius honeste vivunl,
proiegeb.it caslra gladio sno «°-6«; > de secunrio hic scri solam gloriam quaerunl; ttnde : <Populus hic
riiciiur : <Leo (ortissinius bcsliarum ari nullius ani- Inbiis nie honorai, cnr aiilem eorum longe cst a
malis occursum pavet "*.> Et in problemaie Sam- me ".> Ei in lege : <Non indueris vesle cx lana el
sonis : <Quid fortius leone? quiri dulcius melle •"?> lino coniexta •>.> \&& Qui vero bene prsedicant,
—(Jiislus ul leo confidii ";> de lerlio : < Issachar in tribus debent esse periii, scilicel ul iucrepatione
asinus foriis nccubans inter lerminos viriit rcquicm rcprimant temcritatem exordinalorum, argumenlosa
quod essct bona , et terram quod oplima, cl sup- solliciludine resecent lenlaliones infirmoruin , ob-
posuil liumeros ad porlandum «'.> Gigantem in- secraiione et consolatione complauent asperos mo-
slrtiebat Aposlolns, dicens : < Fratres, conforiamini D res rudium ; unde Apostolus: <Argiie, obsecra, in-
in Dominoet in poienlia virlulis ejtis. Non enim est crepa ".>lnde est quod virga pasloralisin princi-
nohis colluclaiio adversus cnrnem et sanguinem , pio esl curva, ul altrahal; In flne acuia, ut pun-
sed adversus principes et potcstates, ariversus iiiun- gal; in medio recla, ul regat.
di rectores lenehrartim harttm, contrn spiritum ne- Attrahe per primum, mediorege, punge per imum.
quitiac. in coeleslibus ".» Aurii leonem, scilicel Sle- Iiide propheta : < Quid tu vides, Amos ? Trttllam
phanum : «Dura cervice, el incircttmcisis cordibtts caeinentarii ego video, linientcm mtirum •*. > Cae-
et aiiribtts, vos semper Spiriiui sancto resistitis".» mcnlariiis est Chrisms; trulla , scilicet instrumen-
Audi fortem asinum : <Corpus meum dedi percu- tum, esl doctor; caeineiitumchariias, lapides fideles,
tienlibus, et genas meas vellenlibus : faciem meam murus Ecclesia vel religio. Trullajgitur ista manu-
non averti ab increpantibus, el a tonspuenlibus in brium habet, id esl increpationem, qua inordinalos

"Dan. 13. •• Prov. 30. «•-"IMacb. 5. •* Prov. 30. •• Juriic. ti. «'Prov. 28. " Gen. 49.
e" F.phes. 6. •» Act. 7. "> Isai. 50. " lsai. 55. '• llebr. 10. " Psnl. 144. " Luc. 2. " Ose. 4.
'8 Mal. 2. " Isni. 56. 7«Mnllh. 15. " Lcvit. 19. »«Lcv.25. •'Matlh. 15. 8>Deut. 22. •'II Tim. 4.
•'• Amos 7.
6C3 THOMA CISTERC, ET JOAN. ALGRIM C61
reprimil; ncumcn linbct quo riuros lnpillos dc cce- iVcandi : < Fili, omni citsioriia serva cor ttium, qtiia
mcnio ejicit; id esi acuinen ingenii, quo molus ani- cx ipso viia proccriit ". > Suiil aiilem quidain a
mi charilalcm imperiienles expellil; planiiicm habel quibus, quia ncgligiinl, nieriicina nonqu.Triliir; aiii
qua nspera lenil, iri est coiisolnlioncin, qttn mores ricsperaii ariversus Domiiium irascttnlur, tcrtii pre
incullos componit, iiifirmitale sua humilianlur. De primis ail David :
Isli oclo ves'es Anron debcl habere 8« : in abje- < Putriierunl el corruptae sunl cicntriccs meae, a
ctione ftiiiiiialin conlinenti;e, lineam slriclam ii.no- fncie insipientiae meae"'; > de secundo: <Percussi-
(cntiae, bnlictini in rcfrennnda tetilaiione. Qui lesiac sli eos et non snnt sanali , afflixisti eos, el remie-
fortituriincm hnbent, habeanl superliumerale , ul riiiit accipere disciplinam •*. > Tertii dicunl :
infcrorum on.era fcrant, el logion vel rationale, ut < Miscrere mei, Domine, qnoniaui infirmus sum ". »
discrtie lixc faciant. Qui corii habcnl volunlatcm, De primis : < Sordes ejusl in pedibus ejus, nec
habeanl s.mdali i, meriilaiionem mortuorum pa- rocordaia esl finis stti '*; > De sectinrio: < Deposita
trum, quibus pedcs, id csl niTetius a pulvere, iri cst est vebementer, el non habcns consolalorem "; >
nmorc lcrreno munianl , et tunicam liyai inlliinani, rie teiiio: < Virie, Domine, aflliciioncmmeam, quo-
«itisccoeli bnbel colorem, iri esl cuelesicm convcrsa- iiiam erectus est inimiciis nietis •«. > Praelalus igitur
lionem, qun cocleslilm»se conformant. Qui nuclei B prinium videat iiifirinilalera suam ei manifeslaiido,
scienliam hnbenl, habeaul milram in capite bicor- sccundum ari spcm reriucendo, ierlinm proliumib-
nem, iri cst Novi nc Veteris Testamenii scieiuiam, lnte sua gloriam proiiiiliendo. Dicat igiltir primo ;
quae riuas habet caurias, id est Dei et proximi amo- <Tu dicis : Quia dives suin, el niillius iudigeo, cuin
rem, ctlantiiiam auream in fronie, in qua scripium sis miscr el pauper, el caccus, el nudus, et misera-
est be, ioth, el.edc, et vau, quod iiiterpretatur itte rabilis "; > secm.rio : < Bonus esl Dominus speran-
principium passionis vitm. Lnniinam istam liabct in tibits in eum , animae qiiaercnii illum *••. > — <Qtti
fronte, til sempercogiiet de Chrisii passionc, inilram propiiialur oiiniibtis iiiiqiiilalibus luis , qui sanal
bieornem in capite, ul Velns et Noviim Tcsiamen- onines iufiriiiilates tuas '; >teiiio: < Qui se cxallat
tiiin discnttal cum ratione ; duas cattdas in veriice, hiiiniliabitur ', > ct illuri Job : < Qui ii.cliuavcril
ui amorem Dei cl proximi commendcul mcmoriae. oeulos suos , salvabilur, el qui humiliaiiis fucril,
Hi descemltinl til vitleant poma convallis , etc. ilic eril in gloria '. > El inspicerem, iuquit, si floruissent
tria eiiiiiiicranlur, circa quae debel esse solllci- vinem. Vinea tria liabel, scilicet vilcm deformera ,
ludo praelalorum, poma convallium , vineae flo- florcm medicinalem, vini jucunditaiem. In viielur-
renies, mala punica germinanlia. In pomis ii qtti pi, dcjectio proprii corporis ; in flore mcriiciiiali,
liiimilinntur propter suam infirmiialem , in viueis " orior virtutis , in vino juciinriitaiis, bilaritas dc-
qui descenriunl de virlule in virliilem , in malis pu- volionis. lu primo apparent inuudi conlcmptorcs;
nicis significanlur qui pro Clirislo ceriant iisque iu secundo de virlule iu virlulem asceiidcules *, el
ari sanguinis cffusionetn.Prima igilur solliciturio esl serpenles inlerficienles; in teriio de coelcslibusgau-
circn inliiiiios.Scri est infirrailas accidenlalis et cor- ricntcs. Primum fuit^Chrislus, qunndo vidimus eum
poralis,elesiaccidenialiseispiriluaIis,eleslcomniu- leprosum et percussutn a Deo, humilialiiiu *. > Sc-
uiscl naturalis. Prima eslut febrisacuta, secundatit cundum : < Egredietur virga de rariice Jesse, el floa
odium et invidia , lerlia cst nalura vitiata. Prima de ladice ejus ascenriel «.» Tcrlium, < iu dic laetitiae
cnim lit ex hiiinortim corruptione, secunda ex ir- cordis sui ',> id csl in resurrcclioiie. Primi circui-
ruenii lenlalione, lertia ex languore naturae. quo ertinl in melolis, in peilibiis capriuis, egeutes, augu-
corptis assiduum patitur defectum. Anima prona Siiali, afllidi, quibus diguus non erat iiiundiis";
est ad pcccandum. Deprima :< Infirmus fui el v.isi- secunriis in Asceiisione ail Dominus: < Signa eos
taslis me 8S; > de secunda: < Qui infirmus est, olus qui creriiderinl ba'c sequeiitur: In noinine meo.
manducet •' ; > de lertia : < Misercrc mei, Domine, daemoniaejicieni, linguis loqueiuur novis, serpeutcs
quoniam infirmus sum 8S. > Primae debel praehtus „ lollenl '. > De lerliis: < Laelamini in Doiuino el
temporalibusbeneficiissubvenire; secundam, persua- cxsultate, justi, ct gloriainini.oiuiics recii corde ".>
sioue confessionis el oraiionis relevare; tertiae pro Ilos aspicit praelatus primos admirando, secundo-*
defeclu corporali debet gloriam prominere. Pro rum profeciibus congratulaudo , iu tertiis delcctan-
peccandi pronitate adhibeal cauulam. De prima do.
Job : < Oculusfui caeto, pes claudo, pater cram pau- Sequitur: Et germinastenl mala punica. In Scri-
perum ••; >de secunda Jacobus: < Conliiemini al- pturis lcginnis qualuor germinaniitim gcnera , sci-
tcrutrum peccala vestra , et orate pro invicem ut licct: lerra virginalis, lerra spirilualis , virens li-
salvemini "•; > de leriia quantum ad corpus: < Cor- Mtim,malum ptiiiicuin. De primo : < Rorale, coeli,
vuplibilc hoc.induel incorruptelam , et moriale boc desuper, el nubes pluant jiisliini: aperiaiur terra et
immorlalilatem •'. > Qiianluni ad prouiiatem pcc- germinet salvalurem u; de seciuirio: < Gcrnfiiiet
*« Exod. 28. *• Matlh. 25. 'Rom. 14. "«.Psal. 0. " Job 29. 80Jnc. 5. »' I Cor. 15. "Prov. 4,
"Psal. 57. 8*Jcr. 5. •• Psal. 6. "Thrcn. 1. »'Ibid. • •• Ibid. •• Apoc. 3. '•• Thren. 5. ' Psal.
102. «Luc. 14. » Job 11. *Psal. 83. • Jsai. 53. « Isai. II. ' Cnnl. 3. «llebr.ll.
° P»al. 31 " Isa. 45. «Marc. 16,
 666 COMMENT.1N CANTICA CANTIC. — LIB. X. 666
lerra lierbara vireutcm "; > de lenio : < Jusius ger- A ct ceciriil flos ". » De ftiiclu diciltir : <Non potest
minabit sicui lilium " ; > de qtiarlo hic dicilur : arbor mala bonos frucius facere. Nunquid colligunt
iSi germinassent malu punica. de spinis uvas, aut rie triliulis ficns " ? > Haoesunt
Pritna igilur lerra cst Maria , secunda Ecplosia , zizania quae alligabtintiir fasciculisad comburendum.
leriia est jnsiilia , quarta esl ruheiis inaftyriim Quia < fruclum eorum de lerra perdes ". > Seqni-
pressura. Primum germinat snlvntorem, seciinrium tur germcn jusli; boc germen est purilas, flos ejus
lierliniii vireniem, lertium odorilerum florem, quar- conscienliae jucundilas , frucius cum caeteris viiiu-
lum fructum sibi similem. Piimuin est cibus fidc- tibns chnrilns , inde : < Justtis germinabil sicul li-
liiiui, secundum niior confessorum , tertium decus liiim '*. > llem : < Ero quasi ros, Israel gerininabil
virgiiiiim, qnaiiuni purpura mariyrum. Ilaec qualuor quasi lilitim >". > ltem : «Ossa veslra ut herba ger-
(liciinlur secundiim quatuor hujus nominis inlerprc- miiiabiint ".'< Aurii florem : < Quasi rosa plantata
laliones: juxta primuin riicilur germen, id esl gerens super rivos aquarum fructificate •'.'•—iGloria enim
messem novam. Nova messis fuit Christus de vir- nostra luec esi, leslinionium conscienliaenoslra»»'.»
ginenaius,indedictiim csl: < Facict Dominus novam Auriifructum : < Fruclus aulem spiritus est cliarilas,
super lerram "'. > Juxta secundum dieitur germcn , gauriium, pax, patienlia ". » Germen vero Domini
geniium radicis menle. Confessores enim quasi „ germinavit in nativilale, floruil in resurreciione ,
gennen exeuntde radice firiei et rie menie ejus, id friiclilicavil in ascensione. Usum fnictus praehuit
csl de inliniis, quia fidcs non est de apparentibus, in Pairis confessione, imo floruit in nativiiate, ctflo-
sed de occultis, unde a Paulo dicilur: < Arguiuenlo- rttii in passione , refloruil in resurrectione. De pri-
riim iion apparentitim '*. > Juxla terlium tliciiur mo : < Flos rie rariice cjus asccndet ". » De secun-
germen, id est genitum rore mundu , id csl ordo do : <Flos Libani elanguil "; >rie tcrlio: < El reflo-
virginum. Nam virginilas ex gralia est, quaeesl ros ruit caro niea ". > Ecce < germen Domini est
miindits quasi munrios faciens. Juxta quarluin ger- in mng::ificentia",> in rcsurreclione. Sed et fuitin
111en a GEquod esl lerra, et nadice, el Mria, et Ne- magnificeiiiin aniepassionem, in resurrectione posl
scia, qttasi lerrenae.radicis melas nesciens. Radix passionem. Primum operatione, secunuliifn victoria,
etiiin corporis humani, est voluptas conctibitus, et tcrtium resurrcciione. Operaiionc, qua miraiuln
haec metam habcl, iri est finem. Martyres vero qui fecii, orania creavit; victoria, qun diuboltim subju-
sunt haec germina has metas excedunt, dum haec gavit; resurrcclione, qua carnem siiam glorificavit,
spernenles cceleslia qfacrunt. Germinant igitur mala Dc primo: < Quam magnificata sunt opera tua, Do-
punica in se, rium habetit firiem, radiceni, germen inine 3*. > De secttndo: < Magnificentiam gloria
mnriyrum, fructum , glorificalionem ; germinnnt in C sanctitatis luae loqnenlur et mirabilia lua narra-
aiiis exemplo praeriicationis, verbo, miraculo. Esl bunt •*. > De lertio : < Domine Deus meus, magnifi •
germen diaboli, csi germen justi, esi germen Do- catus es vehernenter««. > De hoc ail: < Nunc exsur-
mini. Itaque sciendtim est qttod iria suni germina : gam, dicit Dominus ". > Ilem: < Si consurrexcriiis
Germcn pesiiferum , germen fructiferum , genuen cum Chrislo , quae sursum sunt quaerite «*. > Ecce
saltilifcrum. Primtim cst iniquitas, secundum puri- gennen Domini in magnificeniia, in restirrectinne,
tns, tcnium humilitas. Primum de rndice colubri fuit in gloria, in asccnsione. In ea namque faclus
proccssil, secuudum bona oliva pullulavil, lerlium csl infernus pauperior, munJus florentior, stiperna
rndix Jessc germinavit.' Primum seducit, secuiidum civiias opuleiitior, liomo alacrior, angelus gaurien-
deriiicil, lerlinm pcrducit. Seducil ad peccatum , tior. Inferniis pauperior, quia quani devorarat jm-
dcriiicil per grarius virlutum , perducit ari regnitm. probus, praedam refudit lartarus. Mtindus fJoreniior,
Primum germinai, florei, fniclilic.it. Germeu iniqtii- qtiia
laiis, florem mundanae vaniialis , frucluiu aclernse Ecce renasceniis tristatur gaudia mundi:
calamitalis. Aurii germen : <Non dabit fructus suos, Omnia cum Domino dona redire tue.
sed spinas el tribulos germinabit tibi ". » Spinas Superna civiias opulentior, quia Christus Patris
qttae profundius penelrant, scilicet animse lenlatio- D praesenlat vuliibus viclricis carnis gloriam. Homo
neni: iribulos qui exierius pungunt, camis prurigi- fit alacrior, nostrum quod corpus vexerit sublimem
nera. Inde in Leviiico: < Poma quaegerminant, iui- ad coeli regiam. Augelus fit gaudenlior, nam gavisa
muiida erunt vobis ". » Sed audi tinem : < Devo- sunl coeli regna reriitu Unigeniti, qnia soli poliquc
rahiique lerram cum germinesuo ". > Audi deflore : palriam iiiiain fecit renipublicaui. Itein aurii glo-
< Mane sicut herba transeai, mane iioreat, et trans- riam :< Praccedimt angeli, coniilanlur caj.iivi, pro-
eat'". »Iiem : < Dies ejus tanquam flos agri , sic sequiinlur aposloli, angeli cum admiraiioGe,. captivi
elUorebit '". > Item : < Qui quasi flos egredilur et de sua liberalione , apostoli ctim devotione. > Cuin,
conierilur et fugit velut umbra ". > Item : < Omnis admiralione, quia morlalis nalnra mulata csl
gloria ejus quasi flos feni. Exsiccatum; esl fenum in immorialitatem. L;cii de sua liberatlone, quia
"Gen.l. "OfficEccl. "*Isa. 43. '* llebr. II. "Gen. 3. •«Lcvil. 19. " Dcul. 32. " Psal. 89.'» Psal.
102. "Jobl4. "lsa. 40. "Maiih. 7. " Psal. 20. >*Oflic. Eccl. >«Osc. 14. " Isa. 66. ." Ec-
cli. 59. "HCor. 1. "Gal. 5. " Isa. II. " Nahum 1. " Psal. 27. " Isa. 4. ,v Psal. 91. *• Psal.
141. "Psal. 103. " Psnl. H. " Coloss. 5.
667 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI CtW
ingrediiintur riissi.nilitutlinis rcjiinncni. Ctim devo- *itionc mnlorum, cxsulinlio <lc pracconiis bonorum,
tione, exspeclanles sancti Spirilus promissionem. exaltntio in dexlern Palris ad acqnalitniem angelo-
Dc primo: < Filiac Jerusalem, nuiiliate riileclo quia riim. Dc primo : « Esurivi el non ricdislis mihi
nmore langueo " ; > de sccnntlo: < In lectttlo meo manriucare"«, >clc. Dc secunJo : < Siiivi el deili-
quacsivi per noctes quem diligit aniina mea; qiine- stis m*ihibibere. Hospes fui et rotlegisus me •', >
sivi, et non inveni. Paululum cnm periransissem , cl caciera opera misericorriiae. In leriio : «Dexlera
iiivcni quem diligil anima men. Tenui illum, ul di- ilius amplexabimr mc, > ait spousn in C.inticisl "*.
milam in doinum malris iceae, el in cubiculum geni- < Ibi eninl omnes sicul angeli Dei'*. >
tricis ineie *°;» de lertio: <Tremuiit virienies angeli, Descendi in horlum nttcttm, ut viderempoma con-
versa vicc morlalitim. >Dicunl nposloli: <Fnsciculus 'valliuin,et inspicerem si floruisset vinea, et germinas-
myrrhae dilectus meus mihi *'. > Dicunl captivi: sent mala pttnica.
< Cum essel rex in accubiiu stio, nnrdus mea rieriil [CARD.]Alia iranslalio sic dicil : In hortum mtcis
odoremsiium *'*.> Dicunt angeli:<Bolruscypril39 descendi videre in germine torrenlit, videre si floruit
riilectus meus mibi *>. > Haeccst nova gloria reiris vitis, et effloruerunt mali punicw. Haec suul verba
noslri. Si quem nova glorla praclerit, hic bcnlae Virginis. Siquidem Filius de processu matris
in fj nrimiraiioncin pramiserai. Ad progrcssum autem
. . . Mullum sleriles tlamnnlus annos,
ipsius perlinel progresstis ab activa, el de suo re-
diaboliis.lialniil gloriam in coelo, Ariamin paradiso, gressu ad contcmpialivam. Et de sua acliva sic
homo in miindo. Sed haec Iriplex gloria inveterala riicil : Descendi in hortiim meitm nuettm. Ac si di-
cst, qnia dinbolus rie coelo csl lapsus, Ariam de pa- cnt : Ego qui per contemplaiionem ascenderam ari
radiso rjeclus, homo in mundo miscr effeclus. Ec- divinn, per considernlionem corum quae gcrunlur
ce : < Germen Domini in gloria *'. > Et: < Yos qtiae in Ecclesin, atl inferiora desccndi. Siquidem Eccle-
sursum sunt quaerite **. > — < Sictil exaliabor, > sia per borlum nucum designatur : propler patien-
inqiiil, eisubjiingit : < et ntiucsubliinabor **. >Hacc tiam sanclorum el frucium p.iiienliae, quae signatur-
est cjus excellenlia. H.cc excellenlia in irilius esl : in nucc, quac sub amaro cortice et lesta dura, dul-
in eminemia, in praeemincniin, in coemineniin. In cem contincl imcletim, sic patietitia per amarititdi-
cmiuenlia cceli, in praeeminenlia angeli, in coemt- nem passionum el conslantiae robur, pervenil aci
ncntia Palris excelsi. In eminentia cceli, cnjus frui- riulceriinciii pracirjornm. Descewli, inqnani, ut vide-
tur claritale; in praecmiiicntia angeli, qiicin prae- rem poma convallium, pcr quae friiclus humiliialis
ceriit riigniiate; in coeininentia Patris excclsi, cui signnutur. Vcl seciindum aliam lillcram : Descendi
aequalis cst in majesiatc. De primo : « Qui solus C videre in germine lorrenlis, ut videlicet inspicercm
babet iinmortalitntem, et liicem habital inaccessibi- quid et quanliim germinaverit torrens sanguinis
Icm *«-*'.» De secunrio : < Tanlo melior angelis effe- Jcsu Chrisli. Descendi viriere si floruil vilis, iri est
ctus, qtianto diflerentius prac illis nomen baerediia- Clirislus, vel si floruit vincn, id cst si flores produxit
vit *8. > De leriio dicitur : < ^Equalis gloria, coae- charitas, quod , velut vinca, fruclu suo menlcm ex-
lcrna majcslas*'. > Consiriercmus crgo civiialis af- hilarnt, cnjus slerilitalem, et piclalis languorem
fliicnliam, civium Iaetiliam, regis poleniiam. Afllucii- deplorat Joel, dicens : <Vinea confusa cst, et ficns
tinm, quia nulliis ibi cril defectus; laetitinm, qui.i elangiiit ". > Descendi itl viderem, si germinaverunt
omnibtts erit ari Dominum el ari se invicem jucunrius mala punica, vel si efflorucruntmali punicm, hoc est
affectus ; rcgis polcntiam, qui in ummbiis cril pcr- si dc floribus formaia sin.l mala. Ac si dicerct:
fectus. Aurii aflliicnliam : < Replcbimur in bonis Desceniliconsiderare, utrum Ecclesiac primordia ari
tlomustiae" 0. >Et lactiiiam : < Sicut laetanlium om- illos frucltis pervenerint, qni signanlur in nialis.
niim habilatio esl in te ". > Audi rcgis potenliam : Per mala enim punica, diversi gradu vel orriincs
Eril Deus omnia in omnibus "'. » Ecc.e fmcius lerrae sive contiibcrnia, secundum conformitaiem cl di-
sulilimis. Ergo < quae sursura sunl snpile",» itl est D siinclionem graduum, vcl adminislraiionum, seit
friicius terrae illius, quos exploratorcs lerrac illins gratiarum Ecclesia Deidistincla, desigualur.Verum
aitulerunl secttm, scilicet botriim, malogrannta, fi- dum ad horum considerntionem causa subvcnlionis
cus5*. De botro exprimitur viiiinn quori Ixiificat noslrae heala mater convertil oculos, el a dulceriine
cor hominis ", id esl superna jnctindilas. Malogra- contcmpraltoiiis averlil, ipsa in hac sollicitudine
natum sub uno cortice inulta hnbct grana rubea, lur batur.quam landem averlens el recognosccns dicit:
hoc esl superiiorum civiuni cliarilaliva unanimitas. Nescivi, anima mea conlurbavit me propter qua-
Dulcedo ficus est divinaevisionis suavitas ; inde ex- drigas Aminadab.
sultalio erit his qui salvati fuerint de Israel. No- [Tuo.] Sic Ecclesia ad Synagogam loctila esl..'Re-
tandum vero est quod in fine erit insultalio, erit spontlct Synagoga Ecclcsiae : Nescivi riona graiiic
coa-
exsultaiio, erit exaltaiio. Insullatio de exprobra- spiritalis qttibus illustrala est a Domino, quia

"Caht. 5. "Canl. 3. *'Cntit.l. *•'Ibiri. *> ll.iri. » Isai. 4. *'' Coloss. 5. *" Isai. 33. *6-'" I Tim. fi.
"Mel.r. I. "Offic. Eccl. •• Psal. 61. «' Ps.il.'86. " Fphc.s. 1. " Coloss. ?. »*Num. 13. "Psal. 103.
"Matih. 23. •'Ibiri. ""Cant. 8. " Maltli. 22. "Jucl. 1.
 C69 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. X. 670
tnrbnvit me sollicilurio mentis iniernn pro vctcri A ccriine devolionis. cognitionc diviux visionis. Primi
Tesmmento novo introdiiclo, id cst qualiior Evan- iion dicunt cum David : « Domine, ante le omne
geliis, qnae vocat quadrigas, qtiia .nomen Christi desideriiim mcum '*;'» necenmsponsa : < CitrreHius
porlaverunt per qiinluor pnrles muiidi. Haeriicuiitur in orioreunguentorum tiiorum'6*.>Nec sccundi :<Mc-
esse Aminarinl),iri eslCbristi, quia Amin.itlab spon- mor fui Dei, et delecialussuin ".» Tertiidiciiiil cutn
'ffneusriicilur. Chrisliisenini quaecunqne fecitclpas- Jacoh :<ViriiDominumfacic nil faciem, cl snlva fucta
susesl in niiimlo, volimlarie non concie et fecit el est nnima mea ". > Quare vcro islud nescire accirie-
pnssus esi, et qiiarirignrum riicilur nuriga, qnia re- ril, causam subjungit : quia anima mea conturbavit
gebal cos per minidiiui iiluslronilo Spiriliis sancli me.
grntia. Tria siint qua? se nescire conqucriiiir nni- Quinquc sunl Causae quibus qii.xritur scicnlia, ut
ii'ii, sciliret : imum, meiliuin, siimmiim. Primum csl quaerens scial, ul sciatur, ul aedificei, ut aedificctur,
sarcinn, secunriuin vin, lerliuin incla. Snrcina quae ut Iucreltir. Primum est curiositas, seciinriiim va-
porialur, via quae qnaeriiur, mcla ad qnam lcnriitin". nitas, lerlium chnrilas, quarmm prudcnlia, quin-
Primiim esl quando homo a seipso ignoratur, se- lum quaeslus. De primo : < Ecce Adam quasi unus
ciiiidiim qiiaurio profectus viriutum ncscilur, ter- ex nobis faclus est, seiens bonum et maltiin "-*•. >
liiim qiinnrio quod sursum esi non iniclligilur. De Desecundo : < Scientiaioflat, charitas acdilical".»
primo : < Nescierunt ; » de secundo : < nequc in- Et poela **:
lcllexertml; » i!e terlio : < in lenebris nmbulnnl •*.> Scire luum nikil est, nisi te scire hoc tciat aller :
De primo: <Si ignoras le, o pulcherrtma inler ranlie- At pitlchrum est digito monstrdri et dicler: Ilic esl.
rcs, cgredcre et nbi post vesiigia gregum •*.". > De De leriio : < Hoc oro, ut charilas vcstra magis ac
secundo : < Erraverunt in solitudiue, in inaqunso, magis abtindct in oinni sensu et scienlia ". > De
viam civiiaiis habitaculi non inveneriml ". > Ilem : quarlo :< Pcriil poptilus meus, eo quod tion habucrit
< Semitnm ignoravit avis, nec oculos vullitris in- scieniiam •*. >De quinlo poeia :
luittisesi*''. > Tertittm sapicntes mtinrii non intel- Scire volunl omnes, mercedem solvere nemo.
ligtint, quia < obscuraium est insipiens cor corum, Prima est philosophorum, secunda poetarum, ler-
ditenles se csse sapientes slulti facli sunt •*. »— lin pnstorura, quarla esi Cliristianorum prolieicn-
< Qui confiicntiir se Deuni nosse, faciis autem ne- titim, qtiinta est mercenariorum. Triplici lurbine
gatii «". » Primum nescire propositum esl animae lurbatur nnima ignorantium. Primus est assiduus
itt huiniliinte pomorum convallium ; sccuntliim in impetus leniniionum, secundus adversilas tribuln-
vinea florenie, leriium in germine nialorum punico- r lioniim, (eiiitis sollicitudo lemporalium. Primus in-
rtim. Pcr ignorantiam sui bonio sibi non viiletur vohit fuiini;n, secundus ligna ct lapides, terlius
pcccator, est praesentis exsilii amator, ulilitatis pulverem. Piiniiis qualil, secundus conterit, tertius
snae dissimulator. Contra haec ait Job : < Scelera oculos legit. De primo dicilur: < Maledixisli sce-
mea el delicta osienrie mihi ".» Conlra sectinrium: plris capili bellatorum ejus, venienlibus ut lurbo ad
< Contra folitim qtiori vcnlo rnpittir oslenilis po- dispergenduin me *'. > De secundo Job : < In tur-
leutiam lunm, el slipiilam siccain perscqucris ". » bine conteict meet mulliplicabit vutnera mca.etiam
Conlra lciiiuin : < Qui quasi pnlrerio consuincnriits sine cnusa "'. > De lerlio Job : < Noctem illam le-
SIIIII,et quasi vesiiiiieiituni quori comeriilur a li- nebrosus lurbo possideal«'. > Et hoc dicilur juxin
nea "'. » Per ignoranliam viae, ncciilit rcligiosis iripliccm hujus nominis inlerprelationein. Juxla
singiilarilas, docloribus hscretica pravitas, simpli- primtim dicitur: lurbo, lumor urgens bonum ; juxta
ribus vilae impuritas. Primi enim bencfacicnrio scciinritim riicilur, lurbo, id est lerens urbes ; juxta
ciinm iguornnt, quid sil comiuodum vel incomme- leiiiiim riiciiur lurbo, lurbans oeulos. Hos tres tur-
modiim; secundi quiri sil vcruin vel falsum, tcrlii bines scnsemt DaviJ, de primo dixit : < Sana me,
quid sit bonum et malum. Primi babcnl viam lor- Domiiie, quoniam conlurbala siinl ossa mea **.>
liiosam, secunrii tenebrosam, lerlii lulosam. Pri- D Desecumlo : < Et anima mea turbaia esl valrie ". >
mis cnim dicitttr : < Rcclas facitc semitas Dci no- De lciiio : < Turbalus esl a furore oculus mcus".»
slri ";> secttnriis: < Fiat via illortim lcnebrae; > Primus igilur lurbo contra primani ponitur ignorau-
pro lertiis adriitur < et ltiliriciim "-". > Primis dici- liam, secundus contra secundam, tcrlitis conlra
lur : < Nescienlcs jtisliiiaui Dei, ei suam volentes lertiam. Sine aliquo istorum lurbiiium vix polerit
constituere, justitiae Dei nott sunl suhjecti ". » Se- liomo vivere. Sed sunt qui benc eis resisiunt. Iia-
ciinriis : < Erratis, nesciemes lcgem neque Scri- que contra primiim debel homo esse cattliis, conira
pturas'*. > Terliis : < Eraiis aliquando errnntes secunritim robuslus, contra lertiura lemperatus.
sicut oves ". » Qni vero nesciunt aeiernnm vitam, Cntitus scienlia, robustus praestantia, temperatus
dcsiderio non irahunlur, dulcedine non alliciunlur, contineniia. Primum, ue seducatur ; secundutn, ne
cogniiione non consolnnlur. Desiderio amoris. diil- in adversiiate frangalur ; leriium, ne prosperis ex-
••Psal. 81. «'-«'Canl. 1. «3 Psal. 10fi. «'Job 28. «»Rom. 1. 06Til. I. «'Job. 13. «« Ibid.
•' Jobi5. "Malth. 3. "-" Psnl. 31. " llom. 10. "Mnitli. 22. '" 1 Petr. 2. " Psal. 37. ">*Cani.
1. "Psal. 76. "Gca. 32. '»-"• Gen. 5. 811Cor. 8. " Pcrs. Sat. i, 27. 1. '* lsai. 5.
"' Job 5. "Psal. 6. "Mbid. »• Ibiri. "Thilip.
"Habac. 3. "Job9.
 571 THOM/E CISTERC. ET JOAN. ALCRLM 072
lollatur. De primo : < Ycntus turbinis venicbat ab A lemperamits, ne snllicitudinc mtindana ad coelcstia
aquilone, ei mibes magna, iri cst caecitns, et ignis cognoscenrinimperiinmiir.
involvens ", »acstus sciliccl viliorum. Sed s! cau- 140Q,lare autem anima conlurbaveritcnm.ran-
tus fueris in meJio, esl species eleciri, iri cst Chri- sam siilijungil, scilicel -.propter quadrigat Aminadab.
slus le arijuvans. Audi hoininem caiiuim, scilicet Ilas exislimo esse qtiadrigns , quns viilil Zncha-
Pnulum; iuibo cnim enm invndebal cttin riicerel: rias propheln •. Ab his perlurbalionibus innniities
< Daius esl mibi siimtilii.s carnis meae, nngeltis Sn- snnl animae sanclorum, qui regnant cum Cbrisio.
lanie qui ine colaphizel". > liem : < lnvenio, ait, Undc scripiiun esl: < Juslorum animacin manu Dei
aliain legem in iiieinliris ineis repugnantein legi sunt, et non langet eos toriiienttim moriis ". >
menlis meae,ct captivuniem me sub lege peccati ".> Siintaulen animae reproborum, sunt animacpoeni-
Sed iion est lioc turbine crccatus ; aurii cnim, quo- tentium, sunt animaejuslorum.Primae in niaiiu dia-
modo se cognoverit: < lnfelix, ait, ego homo, quis boli sunt,secunriae in manu sua sunt, lerthein nianu
melibcrabiiriecorpore mortis hujus? Gratia Dci per Dei sunt. Primas langit tormenliim conscienlitc,
Dominum nostrum Jesum Cliiisluin **. » Ipse cnim seciinJas langii tormenlum poenitentiae,tertias non
csl < labrrnaciilum diei ab acstu,et in securilale, cl in langil tormenliiiii malitiae.De priinis : <Animaeim-
absconsionc, a turbine, el a pluvia •**. » Audi item piorum frcmebant adversum me et gravalum est
robiislum, contra lerlium lurbinem ; Iribulalionum cor meiim super eos ". > De seCundis: < Omnis
enim irruebal lurbo, cum direret: < Ter virgis cae- aniina quae no:i fuerit afllicta dic hoc, peribii <lc
sus sum, semel Inpidatus sum, ler naufragium fc- popttlo suo ". » De leniis: Anima iusii series est
ci'". >Sed uurii robustum : < Quis nos separabil a sapientiae. Primi visi sniitoculis sapientium mori,
cliaiitale Chrisli ? Tribulalio nn nngustin, an fa- secundi visi sunl oculis delicatorum n:oii, leriii
incs, an nuriitas, nn periculum, an glariius ••? > Et visi sunt oculis insipienlium mori. Primi stisiineni
Job quia robuslus fuit, addit DominusJob loqui; fligella saeviliocdxmonicae , secundi probaniur in
ct vocavit eum de turbine in quo non succubueral; fornace, lerlii autem suut in pace. Sed est manus
audi enim forteni : < Si flagellal, ail.occidat semel, diaboli, est manus hominis, est maniis Dei. Manus
ct eiiam si occiderit me, sperabo in eum ". > ltem, diaboli aflligil corporaliier, pulsat spiritiialiicr,
audi Patilitm temperalum in lurbine temporalium : torqueiur aelernalitcr. De primo dicium est ari Sa-
< Ad omnia, inqtiit, quae opus fueruut mihi, el iis mn.ric Job :<Verumtamen nemitias in eum mnnum
qui mecum eranl, lahoraverunt manus istae"; > et: tuam "-l*. » De secundo David : < Erue a framea,
< Praeier hacc quae exirinsecus "sunl, inslanlia mea Deus, animam meam, et de manu cauis tinicani
quotidiana, sollicitudo omnium Ecclesiarum •'. > meam ". » De lerlio idem: < Eripe me de manu
Ecce turbo solliciludinis temporalium ; sed in bis inimicorum meorum, et a persequentibus me '«. »
sic lemperattis fuil, ut coeleslia non (rarierel obli- Ilem est manus hominis otiosa , esl mnnus hominis
vioni ; raplus enim fuil usque ad lerlium coelum'". operosa, est manus affecluosa. Prima enim in oiio
Et idem : < Quaesursutn sunt, inquit, quserite; quae deleclatur, secunda bonum opcralur, terlia eleva-
sursum sunl sapite, non quae supcr terram *. > Per lur. Prima habel defectum , sccunda prpfeciuni,
hunc enim Elias raplus csl in coelum*, quia in tra- leriia alfectum. De prima.: < Absconriit piger
clandis temporalibus fuit temperalus, scilicet in ha- manum snam sub ascella, ncc ad os siiiini applicat
benda solliciiudine super Israel. Unde faclum est cam ". > De prima et secundn : < Egesiatem ope-
cnm tollerel Duminus Eliam per lurbinem in coe- rala est manus remissa; manus auicm foriium
Ium, pallium ejus relicium est in lerra, id est con- divitias parat ". > De secunria : < Qtiiriquidpotet
vcrsalio rie saecularibus habita. invenire manus lua instanler operaie '•. > Et illa
Primum lurbinem susrinuit Christus tenlalus a forlis mulicr < mnnuin suam misil ad forlia , ct
diabolo, secunditm crttcifixiis a Judaeo; lertium operata est consilio manuumsuartim ". > De tertia:
tlum sollicilttdinem gererel Ecclesiae praedicando. < Expandi manus meas ad le ". > Itctn : < Sic be-
Audi secundum : < Dominusmotiifirat el vivificat, neriicam le iu viia mea, et in nomine tuo levabo
deducit ad inferos el reducit •-'. Audi teiiinm : <Sns- manus meas ". > ln nianu Dei est lionio, creatione,
cilans de pulvere egenum '. >Aurii priinum : < Et gubernatione, prolcctioue : crealione, qua factu esl
de stercore erigens pauperem'. >Ad quid ? < ut se- rerum universitas; gubernatione.qiia nostras dirigil
deat cum principibus, et solium gloriae teneat *. > semitas; proieclione , qua non acceriil ad justos
lucipit igilur Dominus tollere in coelum pcr turbi- "calamitas. Primum, ul cognoscatur Dcos cx re-
neni, quanJo conlra primum cauli sumtis; nos a rum vnriemte; secundum, ul ambulemus in veri-
lerra sublevat, quando conlra sectiarium fories su- late; tertium, ul vivamus in felicitaie. De primo:
inus • in ccelum nps leval, cum nos contra lerlium < Manus tuae fecerunt me et plasmaverunt me to-

"Ezech. I. "HCor.12. •» Rora. 7. '* Ibid. "* Isa. 4. "HCor. 11. " Rom. 8. *' Job. 9.
•• Act. 20. »»II Cor. II. '•• II Cor. 12. ' Coloss. 3, ' IV Reg. 2. »-» 1 Reg. 2. « lbiri. ' Ibid.
ibi.l. •Zricli. 6. >»Sap. 5. " Offlc. Eccl. " Lcv. 23. "-'*Job2. "Psal.2l. " Psal. 50.
" Prov. 1. » Prov. 10. " Eccle. 9. "Prov. 31. >'Psal. 67. " Psal. 62.
 673 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIR. X. 674,
tum in circuilu ": < De secundo: < Elenim illuc A late eorum, aleonibus unicam meam ". > De teriia:
iuamis tua rierittceime.ettcnebit me dexlera tna".> < Os Utum abundavil malitia, et lingtia tua conin-
Sed gubcinanrio Deus affligil, sanat, elevai. Affligit na.bat riolos". >lsta tria tormenla jusii non lim'nl,
pcr pociiilenlijc salisfaclioiicm, sanat per ctilpae quia, conlra primos sunt in tuto loio, conira se
remissionem, eleval ari contemplalionem. De primo: cundos iu amceno.contra tetiios in excelso ln piimo
< Miscremini mci saliem vos, amici mei, quia ma- ergo non tiineni morlem lemporalem, in secumlo
luts Doroini teiigii me >". > Iricm : < Manum tuam inferni dolorein , in lertio cogiiaiionum fraudem.
longe fac a me, et formirio lua non me lerreat ". > Contra priinum riicitur: < Jusli in perpeluum vi-
Desecundo: < Ipse vulucral etmedelitr, percutit et venl*». > Conira secundum : < El apud Dominmn
iuanus ejtis sanal ". > De lertio Ezechiel: < Mauus esl merccs coriim *'. > Conira lctiium: < Et co-
apprehendil me in cincinuo capitis mei, et lcvavit gitalio eorum apud Alllssimum *•. > Sequiiur:
nie inter coelum el lerram '«. > De proteclione Dci < Visi sunt oculis insipietiiium mori *3. > Sed sicut
riieitiir: « In umbra maiitis suae prolexit me". > dictiim est, primi visi sunt oculis snpieiiliiim mori
Unde: <Lacvaejus suli capiie meo, et dextera illins tripliciler : spiriliialilcr, leniporaliter, aeternaliter.
amplexabilur me "'.> Propler haectria dictum 'esl : Spirilualiter per iniquilatcm, lemporaliier per cor-
< Manus-fjiis tornaliIes,atireae, plenaebyncinlhis".> B poris et animae separaiionem, aelernaliierper aeter-
Tornatilcs qtianium ad crealionem, aureae qu.intmii nam dntiMintionem.Primum fncil impiiim, secun-
nri giihernaiionem, plenac hyacinthis quantum ad duin corporis et nniinae divorlium , lerlium perpe-
proleclionem. Quod enim tornatile esl, de facili ad luae calamiiati obnoxiitra. Dc prima morie dicilur a
operandum movetur; per aurum sapieniia designa- Paulo : < Vidua quse in deliciis esl vivens, mortua
tur; pcr hyacinihtim, qui coeli colorem habet, coe- iesl '*. > De secttnda : < Abrabam morluiis esl et
loruni beatiludo iusinualur. ltaquei non langil illos propheiae morlui sttnt *'. > De lertia : < Qui credit
tormenlum maliiiae*•*. » in me non morietur in aelcrnum *". > Secundi visi
Eos qul suni in manu diaboli langit tormentum • sunl oculis rielicntorum mori. Quippe qui fugiunt
conscienlix triplex : confusio, oppressio, expulsio. carnis voluplalem, relinquiinipropriam voliintatem.
Confusio peccaiorum, oppressio dolorum, expulsio rcpellunt mundi vaniialem. In primo cnim caro
a niimero beaiorum. Confusio peccatorum , quia morlificatur, in secundo spirilus liuiii lialur, in ter-
peccata eorum omnibus palescenl; oppressio dolo- lio lYundus reprobaiur. In prirao opprimitur sen-
rum, qui semper invalcscunt; expressio n numero siiftlitas, in sectitirio rcprimilur spirims stiblimitas,
bcalorum; de quoriim gloria tabesceni. De primo r in lertiis comprimiliir inunrii jticundilas. De primo
dicilur: «Antiqiitisdicriiin sedit, libri aperti sunl *',» ail Aposioliis:<Morlifica!c membra vcstrn quae sttnt
id est conscienliae: quia tiinc mnnifesla eriinl ab- super lcrrnni *'. > De secunrio :« Moriui enim esiis
scondita cordis noslri. De secundo : < Miitite cum cl vila veslrn nbscomliia esl ciiin Christo* 8. > Ilcm:
in lenebras cxleriores; ibi erit fleius el slririor den- < Non veni facere voluniaieiii meam, scd volunia-
tium »>.> De leiiio : «Peccator vidcbit et irascetur, lcm ejus qui misil me ". > Morlui enim sunl ctiin
ileniibus suis fremet ct labcscel; riesirierium pec- Chrislo qui,sicut Chrisliis sc cxinanivii, siiam liu-
caiorum peribit '». > Eccc islos langil lormentum iniliant sublimitatem. Dc (ertio Pauliis: < Fraires,
couscieniiae. Secundos tangit tormenium poeuiieii- quoliriie morior propter glorinm vcstrara »», > hoc
tiac triplex : contritio poenileiuiae, corporalis pas- cst relinquo gloriam munrii, ul meo cxemplo, el
sio, irruens (eutatio. In primo palilur langiiorem, vos relinquentes, quaeralis gloiiam Dei. Ilem :
in sectintlodoloreni,in letiio limorem. Primtim ernl iNolite diligeremuiitluin , neque ea quae in iiiiimlo
poriicus, in quojacebal miiliiiudu langiieiiiiuiii'*.> stinl "'. > Hi sunt quos retinens muiirius inlioriui.
De secundo Job: < Qui coepit, ipse me conleral: Tales delicalis videnlur mori, quia se lalilcr vive-
solval iiianiiin suam el succirial me, et haec milii re, el non mori, exislimanl impossibil •. Audiunt
consolaiio, m afHigens me riolore noir parcnt 3«. » j) enim istos clamantes : < Propler le mnrtificnmiir
De tertio : < Tinior et tremor venertint super me36.> loln die "*. > Tertii visi sunt oculis insipientium
Teriios non tangit lormentum maliiiae: qtiaet.iplex mori. Non eniin creluni huic viiae aliam suc-
esl. Esl enim mulilia proximi, csl maliiia diaboli, cedere, noii aliquem ab inferis ascenderc , corpas
cst malitia cordis proprii. Prima impugnal, secunria in lerra pulrcscere. In primo euim altenduni:
iiiflaintnat, leiiia cruc.ial. Piima cnim ad corpoia- < Coroncmus nos rosis antequam marcescaul, qno-
lem poenam, secunda irahit ad geliennam, lerlia iiiain hacceslparsnostra.ethieccstsorsnosira "-"*.»
inficil animam. De prima : < Noli aemulariininali- Non illud :< Gloriosa dicta sunl dc le, civiias Dei "".>
gnantibus,neque zelaveris facienles iniquilatcm".) ln seciindo illuri :< Quis est reverstts ab inferis'3?»
Dc secundu : < Rcslitue anim im meam a mnligni- Non illuri :<Mullacorporasanclorumqui dormierunt,

"JoblO. «* Psal. 138. "Jobl9. " Job 13. " Job S. " Ezech. 8. " Isni. 49. "*Cani. 2.
'• Cinl. 5. ao*Sap. 3. «' Dan. 7. »»Mallh. 22. »3 Psal. 111. 3i Joan. 5. " Job 0. '• Psal. 51.
"Psal. 36. »» Psal. 34. »»Psal. 49. *• Sap. 5. *'Ibi'. *> Ibid. *' Sap. 5. **I Tim. 5.- *» Joan. 8.
MJ.i.111.II. " Coloss. 5. -»sllii.l. *»Joan.(i. •• 1 Cor. 10. »'I Joau 2. " Rom. 8. «•-•* Sap.
2. "Psal.88. "Sap. 2.
 678 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALCRLNI 67C
surrexeriiiit cum Chrislo". > lnlerlio illud :< Idem A secnnilo: < Charitas nunqiiam excidil ". > Secunda
csl interitus horainis cl jumenii, el par utriusqiie qiiadriga est virginilalis, cujus prima rota est in-
coiulitio M, > et non illud: < Corruptibile induet lcgritas, secuhda corriis munriilia, lerlia liumililas,
incorriiptelam , et moriale immorlalilatem »". > quarla propositi constanlia. Ilas videbis in bealn
ltem primi suni sttbjecli poteslaii diabolicae.lbi esl Virgine. De prima dic.il propheta:«Porta hac rlima
loiior infntigntus, inlolerabilis cruciatiis , inlermi- crii". »De secunda: < Viiius Altissinii obumbrabit
nabilis ululaiiis. Priiui, quia non fuerunl faligati in tibi ", >el sic fuit corde munda. Delerlia: < Rc*
perpeiranda iiiiquilale; secundi, quiapeccalum noa spcxil Dominus humililalem ancilla; suse'*. > De
laveriini poeniieniiaegravitaie; leiiii, quia peccave- quatia : < Qtioniodo fiet islutl, qtionam virum non
riinl ciim risu ei jucundilute. De priuto : < Tradidit cognosco " ? > Quo.l forsan iu proposito liabcbal.
scrvum dumitiiis tortoribus qiioariiisijue reririeiel llunc riuo traliiinl eqtii.scilicet ricsiileriiim liabcntli
univcrsum debiium ". > De sccuurio: < ln labore in pntria, in corpore, insigne virginiiutis signuni,
hoiiiiiitini i;on Suut, el cum homiiiibus non flagella- scilicel candorein et sequendi Agnuin quocunquc
biiuiur »'. >De tcrtio: <Vacvobis qui ridetis nunc, ierit. De ulroquc diciltir: < Amicti slolis albis se-
quoniam lugebilis el vos", qiiando, juxla prophe- quuutur Agiium quocunque ierit *•. » Terlia qua-
lam, < eril clamor a prima porla , et ululatus a B driga est religionis clauslrulis. Piima rota est
sccunda ««. > Secuudi probantur in fornace, (Itiin sHcnlium , sccunda disciplinala habiiudo (am
iiiterius dolore puiigunlur, exlciius pnena affliguu- vesliuin quani corporum, lertia esl soliurio iit
lur, confessione verecundanlur. De primo : < Con- clauslro, quarta cst obedicntin cxhibila magistro.
verstis sum in aeruniiiamca dum configilur spina «\> Primum, ne in vcrbo offendai; secuiidtim, ne iudi-
De secundo: < lugredialur pulredo in ossibus mcis, sciplinatus nppureai; leriium, ue vi.lcns stcularia
ct subler me scaleal". > In tcrlio dicil: < Confu- coiicupiscal; quatium, ne propriam voliinlalei»
sio lacici meaecoo peruil iue '«. > Tertii aiiicm snnt rctineat. De primo: < ln manibus liugitae mors ct
in pace. Pax illa habel praeseiilium inalorum obli- viin •'. > Dcsecundo: < Disciplinam malris luai
Vioiieni, coeleslium boiiorum dclcclalionem, diviuae nc dimillas ". > De lertio : < Rcligio munria el
majeslatis visionem. Pcr priinum cafent dolore, imniaciilata apiid Deuut 141 ei Pairein Iuec esl,
pcr scciiiidum afliciuiilur dulcore, per lertium gau- immaculalum sc custoJirc ab hoc saeculo «».» Dc
rieiit Dei auiore. De primo: « Non cadet super eos quarlo: < Melior esi obedieulia quam viclima; **.t
sol, neque ullus acstus ". > Dc seciindo: < Quam Duo equi ejus nigri suiii, scilicet gemiius pro pcc-
niagiia mullitiido diilcedinis tuac, Dominc, quam r calis, dolor pro praescntibus malis. De primo: <Ln-
abscondisti timentibus te "«. > De tcrtio: < Lacla- boravi in gemitu meo, lavubo per singulas nocies
buuiur coram le sicul qui laeiantur in messc, et lecluni nicuni ••;» de sccundo: < Ilei mihi, quia
sicut exsultant victores enptn praeria ". > Isti rii- incolaius inCus prolongalus csl'«! > Quarta qua-
cunt: < In pnce in iriipsum riormiaiii cl requies- driga esl praedicalio-:piima rota cjns cst Sciipln-
cain '•. » — < Qualuor, iiiquil, qiiadrigae cgredie- raruin scienlia, secuuda pronuuliaiidi faculias, ler-.
banlur tle meriioidiiorum moniiiiin, cl inoiilcs aerei lia cxcnipluin honcslae vii;c, quaila ii niajoribits
craui". > Hos nioiiles crcriam aiigelicain bcatiiiidi- injuiitia poteslas. Dc primo: < Labia sacerdotis
iiem, ct diviiiara celsitudinem. cusloriiuul scienliara " ; > rie secundo conqueriiur
In prima quadriga eranl equi rufl, in secunda Moses : < Stini, ai;, imperiilioris lingu:u ab beii et
albi, in terlia nigri, in qunrta varii. Prima est nuriiustertius"; > de lertio: t In omuibus te ipsiim
liiattyrii, secuuria yirginilaiis, lenia claustralis te- praebeexeinpluin bonorum operum ••; >de quarlo :
iigionis, quaiia praedicaliouis.Prima, scilicel mar- < Qiiouiodo pricdicabunl, nisi miltantur '•. > Duo
lyrii, qualttor habel rotus : priraa esl desideriuiu equi Irahentes eam smil vaiii, quia imiic compa-
. patiendi inlerius, secunJa passio in acitt exterius, liuuiur proxiiuo, nunc piaebeiit lionoreiii Deo. Iiaec
tertia esl consci valio firici, quarta exclusio ignis D dicunlur Aminadab, qui dicitur tpontaneus, q.iii
purgalorii. De priina Paiilus: < Cupio dissolvi ct Christus pcr graliam uou ex dcbiio baec laigl..r
esse ciini Chrislo". > Secundam dccollalus exhi- lioiniiiibus. ll;e coiiliirbant auiiiiam nuper tonvcr-
buit. De lerlia iricm: < Doiium cciiamen ceiiavi, sam, quae se prius uliqnid sclrc puiabal, cuni iiio<o
ciirsiiin coiisummavi, fidem servavi "-'*. >'Propier in se ires praeriicias iguoruuiias virieal, quas prius
qnarlam dicitur: « Non cudet supcr cos sol ncqtie nescivit.
ullus aeslus. > Duo cqui rubei suni: qui iraliunl Nescivi: anima mea turbata est \.rop:er quadr.gas
in corpore, specics ptirpurcae passionis; iu aiiima Aminadab.
fervorperfeclaecharitatis. Deprimo :<Circuinriabaiit [CAR.] Ac si dicercl: Netcvi priu* et nonarivcrti
cani flores rosarum,»id eslpurpura mariyruni. De quod tuibarelur uninia inea. Hoc csi quoJ Donmi:s
"ICor. 15. "Eccle. 3. »»l Cor. 13. «» Mallh. 18. «'Psnl. 72. •» Luc. 6. " Sopli. I. «*P»al.51.
««llabac. 3. "Psal. 43. *' Apoc. 7. «• Psal. 30. e» Isai. 9. '• Psal. 4. "Z .cli. Ii. 1.'
*»-'» II Tiin. 4. '• I Cor. 15. '« lizech. 40. " Luc. 1. '• Ibid. '9 Ibiri •'' Apoc. 11. '"pliWp,
•' Irov.
18 " Prov. |. "Jac. 1. "Eccle. 4. •» Psal. 6. »' Psal. 1HI. «' Mal. 8. «»t\od. i. SJ Tu. 2.
•• liom. 10.
 »377 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. X. 678
dleit ad Mailliam : < Sollicita es, et turbaris crga A ad maiiyrii paluiam. Prima, ut revcrsus de peccaio
plurima". » Turbata est aulem anima mea propter salisfacini; sctuitrin, ne in desperalione lemnneai;
quadrigas Aminadab, quariim cgressum et progres- leiiia, ul de beneliciis a Deo sibi rollatis gratias
sum, ct fructum luboris earum sollicila considera- referal; quaiia, ul per majus ineiilum, n»a'us praj-
bam. Istac suut quadrigac evangelicje quaririga*. niiuni acquiral. Prima, diciiur peccalor reveiiens,
Auiinadab, id esi Jcsn Chrisli qui per Aminadub, quasi reus verlens; secuiiJa, dicilur reveiiens,
]>ropterej quod interprclulur tpontaneus nietts, de- quasi ilerum vcrtens; lerlia, reverlens quasi reiro
signalus esi. Nam ipse sponlaiieus, non toacius, veiiens; quarla, reveiicns quasi rem veram lencns.
lactiis est olicriieus Patri usqtie ad moiiem »>. Has qualuor invcnimus iu Pelro aposlolo : prima
ilaruni aiilcin quadrigarum miiiistcrio, ct iiuces reversus esl ad Doiuini vocaiioiieiu, quando vidit
suiil in Iioiio, cl convullium poina, florelque vinca Pctruiii eiAndream, et vocavii eos»6; seciiuda posi
et germiiiaiii mala ptiuica. Islae sunt quadrigae, negalionein, qiiando < respexit Dominus Pcirum,
de quiluis riicit Zacharias : i Levavi oculos, et virii: ei cgressus foras flevit aniare"; > tertia, in carcere
ei eece qualuor quadrigae egreriientcs rie mcriio poslangelicani visionem, ciini dicilur : < Pctrus au-
duoruii) moniiiim; ci moules aerei eranl »3-»4. » Hacc lein ad sc'reversus dixit : Nunc scio vere quia misit
cst praedicaiiocvangeiica, quae egredilur de incdio Dominiis aiigeluin suiiin cl cripuil me rie manu
(iiioruut icslainciitorum, qui dicmilur inoiites pro- IleFOilis»8; > quarla adChristi obviationem,
quando
plcr ulliludtiiciu spiniualis iiilelligeiitiac; et aerei, vidil sibi Cliiisliiiu occunere, el ail : < Domiiie,quo
propier prariicaliunis soiiuni. Dicunlur auiem qua- vadis VVenio, aii, Roinam iierum crucifigi •»*.> Pri-
diig;equ.iluor,prupier riiversitatem docloriini, velul nsa*reversionisest ordo. Priniu aliqua occasione a
eqiiuruiu trahculium in qttaririga, de quibtis iricm Doinino vocannir, secunrio jusiificaniiir, lertio ma-
prophcla tlicil : < In quaririga prima equi ruli, iu gnificainur. < Qtios eiiim pradeslinavit, bos ei vo-
quudriga sccunria, equi uigri; :n quadriga terlia, cav.l; cl quos vocavii, bos ei justificavil; ei quos
cqui albi ; iu qiiadrig.i quarta, equi varii el for- juslilicavit, hos et niagnilicavii»». » Sic Pelrum
tcs»». > Igitttr per eqttos rufos illi designanlur, vocavit. Sccuiido : « Reliclis rctibus el navi'°°, >
qui iu saiigiiiue suo iubricali, corpore et aniino jusiificavit; ieriio quia < secuius[esteuni'-',> mngui-
fueriint maiiyres; perequos nigros, pro co quod ficavil. Sic nos, fralres, vocamur a Domino qualibet
iiigcr color obscurus csi, illi deiiionstranlur, qui occasione oblaia; jusliticamur rclinqueiilcs nou
iu cognilione divinortim myslcrioruiu idco sunl soliim peccaia, sed cl lerreisa ; magnificamur se-
oijscaii, quia stinl profutirii. Equi albi illos signi- C quenles Cbrislum per viriulitm incremenia. < Qui
licatit, qui lain inciitc qtiam corpore rctincul vir- eniu) vull venirc posl > Chrislum ad vocalioncm
giuitalis canduieiii. Equos aiilein varios inlelligere ejus, < aljnegelj scmctipsum ,' > lerrena reliu-
possumus illos qui fuerunl maiiyres in aiiimo, queudo; < lollat crucciii suain, > in virlutibiis
ct uoii in corpore, el illos qui uullo errorc cor- proficieiido ; < sequalur >cuiii »-*.Ilunc progrcssuiu
rupli, meiile virgines fueruitl, licel non servave- in Job iiivciiiinus: < Si revcrsus fueris, ait», aJOm-
lint viigiiiiiaicni iu carue. Sequitur ex voce Filii : nipotcntein, dabil libi pro lerra silicem, > iri est
lievertere, reverlere, Sunamiiis; revertere, rever- proteireiiorum abjeclione foiiiliidiiicni ; < pro silice
tere, ut intueainur le. lorrcnles aureos, > id cst dona Spiiilus santii, qu:e
[Tuo.] Reveriere ari aguitioiicm lui Crealoris, a aurea dicuntur per charilalem. Sed ut seciindaiii
quo aversa iucras. lUvcrlert nd pacem geriiiani- reversionem praevenias non caricurioin leiiialioiieni,
lalis, reverlere ut iniueamur te. Reveiiere purilaie aririil': < Slubitque Oiimipolens conir.i hostcs luos,
lidci. Ileverlcre, revertere, opcrau perfeciioiie ad ei argciiium coacervabiiur tibi, > scilicet eloquia
Domiiii dileciioiiein, ut octilis aiiiitiisquu gauden- divina. Qui aulcm post lalia Dei dona lapsutn pa-
tibus spem luac caslilalis quain riesideraviiiius, tiiur, respicial Petriim, quando scilicel posl lapsiim
vitleamus. Noiiien Sunamiiis ncscio utrum alibi D esl reversus. Piimociiim Gallus canlavit, sccundo
iiiveniatur quod videtur esse vocabulum alicujus Dominus Petrum respexit, tertio egressus est foras,
fcminarum nobilium, sivc proprium sive ab alio quarlo flevil ainarc. Gallus caniat lupso, per iuie-
derivalum. Quaesapienlia:, vel spcciei, vel vinulis riorem saucli Spiriius visiimem, vel exterius, per
gloria, illo lcuipore fuerit insignis. liaec ail Bcda: Magislri iiicrepaiioiiein, respcxit Doininus. Peirum,
cuin lauien iu mullis aliis locis, Sunamilis nomen dans ci corriis contriiionein, cgredimr foras per
inveniatur, sed forle non legeral. Si veio Suna- conlessioiiem ; flet amare, per poeiiiienliae saiisfa-
uiiiis<f«*/i«<:.'«veleapiieadicilur, congruitbeiie Syti- ctioncm et laciymosam oralioucm. Gallo, inquil,
ugogaj. Quatuorsuiil reversionesiprimasxculaiibus cancnie spes redii, scilicel resuigendi ; respexit
negotiis ad vilam relijjiosani; secunda de lapsu Doininus, ei aegris salus lefundiiur, scilicet volun-
ad prislinaui graliam; leiiia de coiiiemplaiiva tas pcenilendi; cum foras egrediiur pcr confcssio-
ad arlivaiu; quuiia de ainoie lcmporaiis viUe neni niucni latronis coiidilur, idesl diaboli, nehabeat

91Lnc. 10. " Pliil. 2 "-" Zacii. 6. " Ibiri. »6 Mallh. i. »'Maiih. 26. »»Act. 12. 8°*Euseb.
lltsi. eccl. "Rom. t*. l0()Mallh. i. '-> Ibid. »-*Milih. 10. « J ob 22. » Ibiri.
679 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 6£0
polestatem cogendi; cum flel amarc, lapso fidcs i^secundo propier lalem dignationem honorare, terCo
reveiiitur primam gratiam recupcranrii. Dicil ila- ejus voluntatem inqulrcre, cognilain affcclii man-
quc lacrymaiido illuri prophetae : < Vadam eirevcr- cipare. Cogiiare, ul ejus pniieiuiam aemuleinur;
lar ari viruui meum priorem,'quia erat inilii lunc honorare, ne ingrati inveniainirr ; volaiiiaiem iu-
magis bene quam ntiiic'. > His itaque duobtis gra- quirere, ne diabolus aliquid in nobis macliineliii'.
dibus revcrtenrii riicitttr Sunamilis, iri est captiva. Affectui mancipnre, ne pigri servi inveniaiiiur. Sic
Magna enim esl tencri saecularibus, ct magna est cnim Pelrus vidit sibi Chrislttm occurrere, sccunilu
lapsum pali, ari priora peccaia reJcuntibus. Tertia adoravit eum, lciiio ilixil: <Domine, quo vadis ? >
leversio est, de roiitemplaliva ad activam. ll;cc qtiarlo responsum est : < Venio Romam iteruni cru-
coiiligil Petio, quanrio apparuil ei angelus in car- ciligi. > De priino Paulas : < Aspiciamtts iu aucio-
cere». Seri notattdum quod eral in carcere, quori rcm liriei el consiininiatorcm Jcsum. Qui propo-
fores e-senl clansac, quod erat calenis vinclus, silo sibi gauriio criiccm siisliniiil, coiifusitine con-
quod servabaiur a miliiibiis. Carcer est pro- lempla '»; > rie sccunrio : « Oninis lerra atlorti le,
fiindum maloriim ; fores tlausa', tlespcralio quae Deus, et psallal libi'»; > de leiiio dicimus : « Fiat
>°
obstnt peccatori, ne egreriialur ari coiiuiendiim ; voluntas ttia sicul in coelocl in terra , > et Pau-
"
caienae obsiinniio, quanrio Deus subslrahil graUam j lus : « Domiiie, quiJ me vis facere ? > et ipse
siiam, ne sil lihera ari benefatieiirium ; Mifhes Chrisius : « Paier, si non potesl iransire calix iste
ciisloriienies stint assiriuilates tcnlalionuin. Pro- nisi bibam illuin, fiut voliiulas lua";> quario
fiinrium maloriitii cst ul roiiiemnat, despcratio desiderabat Apostolus cuiii diccrel: < Mihi absil
"
obsislit coufessioiii, ul in peccato reuianeat. Li- gloriari nisi in cruce Domini noslri Jesu Chrisli ! >
berlas benefaciendi impcriilur, ul Deiim ohlivioni El bealus Anrireasait : « 0 bona crux diu deside-
Irarinl. Assiriuilns nricst leittnlioiiiim, ut blanrii- rata, suscipe discipulum ejus qtti pependit in le".>
meniis allicint. Kconirn noiaiiriiim quod < ntigelus De hac reversione riicebat prophela : < Venilc ei
Doinini assislit et Iiimen refulsit iu lialiiinculo. rcvertamur ad Domimim, quia ipsc cepit ti salvabit
Percussit angelus latus Pelri, cxcilavit cum», » nos ", >"elc. Iirriuabus primis riiclum est: Rever-
bic est Angeltis magni consilii, iri esl Cliristus. lere, revertere, Sunamitis. In his riiiabus iiltimis di-
Hic astat conlra profundum maloriiiii , lumen cilur : Iievertere, reveriere,ut iniueamur te. Quia rie
conlra claiistiram forlium, percussio laleris coutra conlemplativa ad aciivam, dc amorc tcmporalis
caleuas, exciiaiio conlra militum custodias. Con- vilae ad martyrii palmam reveitenilo quae sursuui
tra profunritun malorum, ut oslcndal mala quae sunl atlendenles* 6, inspiciiiiur a Domino.
pro uobispcriulii, et ampiius peccator non con- 2 lieveriere, reverlere, Sunamitis ; reverlere, rcver*
lemiial; liiiiien contra clausitram fortium, ul os- tere, ul iiilueninur te.
tcusis ei coelestibus rieponat desperaiionem ul [CAII.] Suiiamilis intcrpretaliir mortificata sive
cxesu, percussio l.iteiis comra catenas, ttt cor cocciuea, ct designat bealam Virginem, quae mo-
niollittim, obsiinatioue rieposila, ad benefacicndum rienlc lilio, coiniiioriens per compassionem filii
libcrum fial; excilulio conlra inilitiiin cnstodins, quasi rubricnla esl in coccino passionis. Videns
ut divinn admoniliooc tenMlinnes allicienles fugiai. ergo eam lilius a coiiicmplaliouis quiele tuibatain,
Sed poslquam educius cst, angelus cum claritate revoc.il eaui ari tranqiiilliiatein coutcmplatioi.is.
recedil, ut visis coelesiibus, ad cognoscendam suam El quia proplcr quadrigas Aminadab, se lutb.iiam
infirmilatem lericat et aliis proliciul. De primo : dixerat, ipse propler qtialuor quadrigas, vel pro-
< Recogiiale illum qui lalem suslinuit a peccalo- pler quattior rolas in una (|iiadi'i^u, quater riicil
ribjs coiiiradiciionem 10; > de secundo : < Ego au- reverlere; sive propter hoc, qtiia a;l quaiuor se
tem dixi in excessii mentis nicae: Projeclus stiin dixerat riescenriisse, virielicci ud videndum horltim
a facit oculorum tuortim " ; > et : lAlienuaii simi nticuin et ad poma coiivallium, ad videnJum flores
ocuii mei, suspicieuies in excelso. Domiiie, vi.u vincae, et gcrmina maiorum ptinicoruin. Et ciini
paiior, responrie proine"; » rie lerlio : < Atiferam D deberetdicere : Reveriere, ui oculo conleiiiplaiionis
a vobis cor lapiJeuin, cl dabo vobis cor canieiiiii'»; > intuearis me, vel uos lotain videlicel iriiiiiaiem,
et Job : < Deus mollivit cor mcum, cl Omnipoieiis dicil : Revertere, ut inttteumur te, quia sicut non
coniurbavil me '*; >rie quarto uil Doininus para- potcst bomo iniueri solem materialcm, nisi sol
lyiico: < Tollc grabatiim luura cl ambtila '«. > ipsuin iiiiticaiiir cl iiliimiiicl ; sic nulla anima con-
El : < Videte ne graventur corda vcsirn in crapula templari polest verum solent, nisi ipse eam con-
et ebrielate '«. >lu bunc iiimlum nnimalia ibantct spicial et illustret. Audientes atitem m.geli, quod
ruveriebanlur". > Quniia reversione, reveriiiur eam lota Trinilas desiderat intucri, respoiirient.
homo ab amoic temporalis vike ari passionis pal- Veriini ut oslcnriant quori ircs personae suni. unus
maiii. llic cliain lalis orrio nolaiidus est: primo dc- Deus, Iribus riicentibus : ut inraeamur te, respon-
bemus Chrisii passirnera in corde nosiro togilare, deut singulariter lanqtinm uui.

'Ose.2. «Act. 1-2. »Ibiri. 10Ilebr.l2. " Psal. 50. 'Msn.58. "Ezecli.H. '* iobio. " Marc. 9.
"Liic. 21. "K/.e<h. '. "llehr. 12. » Psal. 63. " Malih. 0. " Ati. 9. " M.iUb. 20. " Gal.
C. " Anl. De fesio B. Andr. '» 0 e. 0. >6Col. 5.
 681 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIR. X. 682
CAP.VII.—Quid videbis in Sunamite, uitt choros A gralia, lerlias scqiiimr qunsi ros refrigerans ab hac
cattrorum? miseria, gloria. Primac habeiil gemilum laboris,
[Tuo.] Acsi aperte dicat: Doles quidem Synago- secuiidae panem consolulionis, leriia: suspirium
gain dintius fuisse aversam, eamqtie ad me re- venturae refcciionis. De primis : < Lavabo persin-
verti precaris, et le faciem ejus mihi ornalam in- gulas nocles lecium meum, lacrymis meis st^atiim
lueri (leleclal. Verum scias qtiia in proximo est meiim rigabo, quialaboravi in gemitu meo "; > tle
lempus, in quo nil in illa priscae iufiJelilalis 142 secundis: < Fceriint mihi lacrymaemeae panes die
"
aique aversionis, sed sola virtutum ac spiriiuali':ui ac nocie ; > de leniis: < Antequam comedam
- agonuin opera cernas. Quid ergo videbit in Sunn- suspiro, et velul imindatiles aquae, sic
rugiius
mile,nisi choros .cattrorum? Hoc esl inililiam pacis, itieiis ". > Plancliis perfeclio esl in crucis bajula-
in choris enini vocesTanentium consouaut, in ca- lionc. Tres sunt cruces : prima laironis desperan-
slris armaiorttm nianus ditnicant. Quid ergo videbit lis, secunda orautis el dicenlis : < Memenlo mei, Du-
in ea, nitichorot electorum, qui corde et anima una mine, diun veneris in regnum tuum *•; » lerlia est
lanries sui Creaturis praedicenl ? Et idem sunt Chrisli. Primus crucem meruit nec proliill, secundus
chori castroruni, quia serviendo Crealori acies meruit ct profuil, tertius non meruit sed proftiit.
B
rppelhmt omncsel disturbanlur inimic: sui, scilicet Prima igilur diaboli, secunda justi, tertia Chrisii.
diaboli. Prima maliiiac, secunda pocniteniia:, lertia justitiae.
Tria proponuntur nobis nomina, sciliccl Stina- lu uiiaquaque stini quatuor iliiiiensiones, in cruce
milis, chori, caslrn. Iu primodcsigiialur ordopian- diaboli, aliiludo, qua < exloliiiur supcr omne.quod
genlium, in sccundo laudantium, iu lciiio pugnan- colitur4',» profiinduni, ricsperalio de qua < peccator
tiuin. Primus cst infiimorum, sccundus jusiorum, cum in profimriiiinmaloriiiii venerit,contemnii*", la-
lertiiisTobustorum. Prinii quaenint reniissioneiit, titudo in carnalibus, longimdo peiiiuacia. In crucc
setiiuili excilaul devotitmem, tcrtii expugnaut ten- justi, profundum cst hiiinilitatis, longiludo assiriui-
laiionem. Primi habenl locum in cubiculo, secundi, las laboris, ahitudo contcmplatinuis. Lalitudo ora-
in templo, tcrlii in campo. In cubiculo secreiae, lionis, quac ampleciitur tam inimiciim qiiam ami-
conipunciionis, in lemplo religiosaecougregationis, cum. Crnx igitur habet profiindum timoris, aliilu-
in campo iiitiliiplicis-iiiquieliidiiiis.Priinis Jacobus: dinem spei, laliliidinem charilaiu, longiiiidincm
c Miscri esiote ct lugete, risus vester verielur iui perseverartiiae.In prima crnce cnicior, ad sectindam
ucliiin, et gaudium vcslrum in voces fleiititim". >, lcndo, pro tertia suspiro. Primam liinco, scciiiiainii
secundis: < Exsultate, justi, iu Domino,,reclos decetl r quacro, leniam desidcro. lu prima poena, in secunda
landalio *8. > Terliis dicitur: < Induile vos nrtnn- pcena et venia, in tenin gloria. Timco igiiur pce-
turam fidei, tit possilis resislere in die malo ". > nam, quaero veniam, dcsitlero gloriam. Dominicoe
Sic lilii Israel planxcrunl onerati luto et latere ini crticis profuntlum habet Job, aliiiudineiii David,
jEgyplo^ canlaverunl laudem Doniino, transiloi laiiludinem Paulus, longituriinem Naboth. Haecdicla
nuiri Rubro ; piigtiaveriiiit cum adversariis in de- suntproSunamite.id est perfecielugentibus. Scqtii-
serto : sic et Chrisius primo planxit super civita- lur de choris :*hi chori, ut dictum csl, ad psallen-
lem ei ad srptilcruin Lazari Incrymanrio; secun- dum locuni habeht iu lemplo vel labernaculc.
do landes suscepil a populo Hebraco; leiiio pugna- Tria sunt tabernacula: maleriale, niyslieum ei
vilincrucis patibulo. In tribus igitur esl planctus uorale, scilicet tuberuaculum Moysi, taberiiaculum
perfeclus ore confilendo.oculis lacrymando, crucem Christi, labernaculum cujuslibel jusii.TabernacuIiim
corporebajulantlo.ln conlessione suul tres personae, Moysi fuit ex diversis ornameniis conveniciis stni-
scilicet se accusanies, tesiimonium perhihentes,, ctura; tabernacuium Cbrisli Ecciesia est; taberna-
jtidicantes : primiis cst reus, secundus praelalus, ctiluin justi qtiaelibelfitlelis aiiin:a. Unriefit ex lignis
lertiits Dcus. Keus humiliatur, praelatus compatilur, sctim imputribilibiis " ; aliud cx sanclis infaligabi-
Deus placalur. Reus enim patitur confusionem, prae-. D libus; leriium cx viriiiiibus Moysessuum erexit in
latus adjuvat per oniiionem, Deus relaxat iiliionem. eremo Chrislus iit iniindo, justtis in animo. Posuii
Ilaec esl enim confusio adducens gloriam, itera : Moyses in tabcrnaculo suo arcam, Christus in suo
< Multumvalct deprccaiio justi assidua '•-•*. > Dixili carnem propriaui, justus conscienti.im. Arca Muysi
reus: < Confilebor adversum me injuslitiam meami deauralur auro purissimo intus ei exterius *', -caro
Doniino". > Sequitur inde: « Ei lu reiiiisisti ira- Chrisli denuralur iutus diviuiiate, exterius tniracii-
pietatem peccali mei, quia pro hac orabit ad lei loriiin claritate. Coiiscieniia jusli inlerius splendet
«tttnis sancius ••.iSequimlur lacrymae : sunl lacry- splcndore puriialis, exicrius vero opcribus chnritn-
inae conlritionis, sunl lacryiuoe devotionis, sunlL lis. lti labernaculo igitur Christr, quod est Ecclesin;-'
lasryaiae desideralae beatiiudinis. Primae sunl ini hahent locum chori lamlanles Deuni ad excilaiiriam
abtutionem, sectmdae in unctionem, tertiae rn rign- (lcvDiionemet dandam gratiarum actionem. Qao-
liotiem. Priinis luvalitr culpa, secundas comilulurr modo autein laudare debeant Deum, docet Aposlo-

fjac. 4. "Psal. 32. " Ephes. 6. "-" J^ic.5. " Psal. 31. •• Ibiri. " Psal. 6. »«'Psal. 41.
«•"Job 3. " Ltic. 23. *• 11Thcss. 2. »'* Prov. 18. »• Exod. 23. .»»Ibil
PATIU.I. r.r.vi. 22
 CS3 THOMyECISCERC. ET JOAN. ALGRINl 68*
lus: < Loquentes, ail, vobismetipsis, in psalmis et A sum elevalum. De primo : < Unus spiritus et una
in liymnis el canlicis spiritalibus »». » Psalmi per- fidcs eral in eis. » De sccundo: < Vade ad fornii-
tinent adbonam operalionem.ltymni ad Dei laudem, cam, o piger, et conlemplare vias ejus ef disce sa-
calilica spirituatia ad supemonim exsullaliouem. pieniiam *«-*«;> de leriio : < Esto nobis, Doniine,
De primo Paulus: <Dum lempus habemus, operemur lurris forlitudinis a facie inimici "; t de quarlo:
bonum ad omnes, maxime autem ad domesticos < Noslra conversatio in coelis est *'. > El de operi-
lidei»"; idcsecundoDavid: < Exsullaie, jusii, inDo- bus < linm tempus habemus, operemur boniiin ad
mino, rectos decet collaudatio *e, • de lertio idem : otiines, maxime aulem ad domesiicos fidei ". > De
< Laelatus sum in his quas dicla sunl mihi: ln do- his caslris erit nobis Iransilus ad castra angelornm,
mum Domini ibimus »'. » Rcne latidas Dcum, si sit tibi in corpore et anima requiescemns, cinn angclis
concordia in moribus sicut in vocibns, ul per exem- Creatorein laudabimus, facie ad faciem Deum virie-
plum concordes proximo, per volunlaiein Deo, per bimus". De primo : <Cor "mcumeicaro meaexsul-
-obedieniiam mngislro. laveruiit in Deum vivum ; > de secundo : < Iteali
Sciendum vcru quod sunt tres species sonorum, qui habilant in riomoitia, Domine, in saccula saeculo-
-seilicel in pulsu, in flatu, in canlu. Ad citharain iiiin laudabunt le **; > de leriio: < Videbiiur Dcus
perlinel pulsus, ad organum flalus, ad vocem can- B deorum in Sion **.>
ius. Refertur ad pulsuni cilharae manuum operalio, Quid videbisin Sunamite, nisickoros caslrorumT
ail flalum organi, menlis devoiio, ad cnniiim vocis, [CABD.]Dehis castris superius dicium esi: < Tcr-
sermonis exhortaiio. Percuie igitur cbordas ciiharae ribilis ut casiroruni acies ordinata«'*.>Inipsaquiriem
manu bonaeoperalionis, ul concordes proximo per virienlur chori castrorum, adhaerentcs virielicet
exemplum moriificatae carnis. Iraple organum cor- ipsi beala acies sanctorum, qui cuin ipsa prp nobis
dis flatu, id cstspirilu sanclse inspirationis, ut red- militant conlra bosiem. Cnde
Jiem ut ipsa vas casirorum
das Deo dulcem sonum piaedevotionis. cou-
appellutur in Ecclcsiast , ubi sub nomiiie lunae de
cordes magistro, canla canlicum novtiin , canli- ipsa dicilur : < Vas caslrorum in in lirma-
cum Euctfero in excelsis,
cum obedientiae. Noli canlare mcnlo ccelirespleiidens,spes cceli,stellarum gloria*».»
coalo, vel cum primo homine inparadiso, sed canla Sequilur:
in lctnplo cum Christo. Cantus enim diaboli cupi-
hominis Christi can- Quam putchri tunt gretsut tui tn calceamenlit,
diias, canlus prinii voluptas, .'
tus est clmritas. Inchoavil diabolus in ccelo anii- filia principis
phdnam elalionis, dicens: < Ponani sedem meam [THO.] Primiim , gressuum ejus pulchriluriinem
ad aquilonem, similis ero Allissimo *•-**.» Antipho- miralur, id est operiiin coiislantiam per quatn
iwmi suggcslionis in paradiso, despcrationis in in- exempla virlulum, iis quos erudire volcbal, prae-
ferno. Sequilur de castris. ir.onslrarel. tinde David : < Perfice gresstts meos
. Tria sunl.genera casirorum, scilicet casira^Egy- iu semitis ttiis ", » id est dirige actus meos in an-
ptiorum, castra Israeliiariim, castra angelorum.De gusio iiinere, qtio perveniatur ad vilaiii. Hi gre»
primis:< Respcxit Dominus super caslra jEgypiio- sus siiut in calceamentis, ciim pracdecessoriiin m>-
riim ••; t de secundis: < Qui lcprosus cst, cgredia- strorum muuiunlur exetnplis. De quibus Aposlolus:
tur extra castra " ; » de lertiis ait Jacob : < Caslra < Calceati pedes in praeparalionem Evangelii pa-
Dei sunl liaec". >Prima sunt caslra miindi, secunda cis *«.>Filiam aiiteni principis eam vocal, illjus
deserti, lertia cceli. Primi mililant ul rapiani, se- scilicet de quo scripluin esl: < Oinnis gluria ejns
cundi iit ad palriam perveniant, lerlii ul nos ctisto- filiacregis ab iulus, in fimbriis aureis, circiiiiiamicta
diniit. Priina igittir reiinquamus, secunda eliganiiis varietate ". > Est princeps coeli, est priuceps HIUII-
II1ad tertia veniamus. in secundis igitur nos opor- di, sunl principes icrrac. Primus est Christiis, se-
tel habere unitatem corriiutn, providentiam in po- cundus diaholus, lerlii Pelrus et Paulus. Primusest
Slerum, contra teulationes infirmi, ad Clirislum D princeps aitgelorum, secuudus princeps riaemouum,
refugium, bene operaudo cor habere sursum. De lertii sunt principes aposlolorum. De primo ait
hjs quatuorail Salomon «': < Qualuor suut miniina Ezechicl: < Porla baec clausa erit principi, prin-
lerrac, el ipsa sunt sapiemiora sapientibus , » ceps scdebil in ea, ut comedal paneni coram Do-
scilicet: <locusta quacregem non hahel et universa niiiio "; > de secundo ail Christus : < Venil enim
volat pcrlurmas;» haecest unilascordiuin:< formica princeps munrii liujiis, et in me non habet quid-
qttnelaborat inaestale, unrie vivat in hieine ; > ecce quam ". > lieindicliim est de Christo : < ln Bcelze-
provirieniia : < lepusculus , plebs invalida, quae bub priucipe riaeaionioriim ejicil daemoiiia". > Dc
poiiit cubile. snuni in peira; » ecce refugium ad lerliis sic canit Ecclesia : < Gloriosi principes lcr-
Cliiislum : < Siellio qiii in domo regis habiial, et rae, quomodo in vila sua diiexerunt se, ita cl in
manibus gradilur, t eccu bonuiu opus el cor sur- morle nou sunt separali ". > liem Daviri ait de eis-

»»Ephes. 5. "Gal. «. »• Psal. 32. »' Psal. 421. »'-»• Isa. 14. «• Exod. U. »'Deul. 23. •» Gen.
3.2. ••• Prov. 30. »»-«•Prov. 6. " PsaL 60. •' 5. " Gal. 6. •• I Cor. 13.- •' Psal. 83.
Phillipp.
" Ibid. "Ihid. •••Caiit.«. •*' Eccli. 43. •* Psal. 16. •• " Psal. 44. ••Excch.44.
•• Joan. 14. '• Luc. II " Offic.Eccies. Ephes. ti.
 «385 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. X. »58«
dem : < Principes populorum congregad sunt cumi A conversatioue, gloriosiores In dilcclione, glorio-
Deo Abraham ". > Sponsa haec primi principis est sissimi in passione. Gloriosi in conversatione, itt
Glia, secundi principis est privigna, terliorum prin- oculis Ecclesiae, in dileclionc, in secreto conscien-
cipum soror est parvula. Primi principis esl lilia,, liae, in passione, in conspeclu majestalis divina*.
quia sacramenlis eam regeneravit; secundi princi- Iu oculis Ecclesiae, quia facii stinl Etclesiae orna-
pis est privigna, quia malrem ejns, scilicel Synago- meiiliim; in secreto conscientise, quia facti sunt
gam adulieravil; lerliorum principum soror.est l quasi odorifcrum unguentum; in conspectu maje-
parvula, quia cum illa de eodem paire Cbrisioi statis divinae, quia facii sttnt Udei fundamenlum.
siint nati; de eariem matre Ecclesia, per gruli.uni Facti suiit Ecclesiae ornameiilum, quia oinaverunt
suut renali. De primo in hoc dicilur loco : Quam faciem lempli coronis aureis; qnasi orioriferum
pulchri tunt gressus lui in calceamentis, fitia princi- uiiguenttim, qtiia ftieruiil duo ubera fragranlia
pit! liem David de eodem : < Audi, fiiia, et vide, et tingiicnlis optimis. Facli siint fidei fundamenlum ;
inclina aurem tuam ". > Sccundi merilo dicenria quia < fundameniaejusiiimontibussanctis". »Tria
rst privigna, cum quo mater cjus fornicala esl. sunt ornamenta Ecclesise : primuni principum, se-
Unrie in hoc Cantico ei riicii sponsus : < Sub arbore cundumpraJatorum.ierliiimsubjectorum. Primum
inalosuscilavile, ilii corruplaestmaterliia.ibi violata B illoruin, qui in saecularj;:poiestsie, sccuiidum illo-
csl genitrix tua '». >Dum enim Eva, prima parens, ruin, qui suiit in ecclesiastica dignitatc, leniuui
comerieretde ligno scienliaeboni el mali, diaboius sub illorum qui sitjri subjecli fn veritate. Tria suiil in
arbere maloseducendoeamcorrupit". Sub qua Chri- oriiametitis, priiicipum, scilicet: reprimere lyran-
sius eam suscitnvit dum per lignuin crucis redemit: IIUIII, liber.ire oppressum, consolari miserum. De
(ialquc hic simplex relalio. De leriio, 143 et '" primo Job : < Contcrebam molas iniqui"'. » Do
liocCnnlicodicilur: «Soror noslra parvula, el ubera secunrin : < Et dc deniibus ejus auferebam prac-
uon habet. Quid facicmus sorori noslrae in dio riaiii •». > De leriio : < Cumquc scdereni quasi rex
quando alloquenda est"" ? > circtimsianic cxercitu, eram lainen moereninini
Sed nunc de his principibus tractemus, juxla consolalor '*.» Ilem iria sunl in ornameniis praela-
Iriplicem hujus nominis inierpretationem. Prinius lorum. Debet habere: ad erudienJum.scientiain; ut
dieiiur princeps, quasi primum caput, secundus sit mundus, conlinenliam; conira perecutores,
princeps, quasi principium caplivitatis, tertii prin-' audaciam. De his tribus ait Salomon.*•: <Tria suut
cipes, qtiasi primatum tapienlcs, Primus est pri- quse bene gradiunlur. » Prinuini < aries » qui est
mum caput, in quanlum esl Deus; secundum in dux ovium, habens duo cornua, scilicet Veleris ac
qiiaiitum esl liomo Deus ; leriiiim in quanium est Novi Teslamenti, secundum, < gallus succinclus
boino. De priuio ail Aposlolus : < Caput Christl luuibos suos ;t lertium < leo qtii ad nullius pavebit
Deus'*. > De secunJo : <Capul viri Chrislus ". t occursum. >Item *«-" qualuor sunt in ornalu reli-
De tcriio: iCaput mulieris vir'». » Ecce princeps giosorum. Debenl enim habere solliciiuriincin,
scilicet primum caput. Diubohis dicitur princeps, quando lucrenlur virtules, quibus vivanl in poste-
scilicet principiuii) captivilalis, quia primus cecidit rum, frequentare consoriia religiosorura, manibus
de coelo: primus seduxit bomiiiem in paradiso, opera facere quibus ascendanl in coelum. in Chri-
primus caplivavil liominem in inferno, quia invi- slo ponere refugium. lsla < sunl quaiuor minima
dia riiaholiintravit iu orbem lerraruiti mors. Apo- lerrae, et ipsa sunt sapieniiora sapienlibus : >
stoli dicunlur principcs, scilicei primalum capien- primum esl < formica quae lahoral iu a;slate, unrie
tes, quemadniodum ait illis Dominus : < Ecce do vival in hieme; > secundum < locusta quae regcni
vobis potestalem calcandi super serpentcs el scor- non hahet, el universa volal per turnias; > ter-
piones ",> et: < Infinnos curate, leprosos inundaie, tium < stellio qui manibus gradilur, et -in donio
ilaemoiiesejiciie, gratis accepislis, gratis date* 0. > regis habilal; > quarlum < lepusculus, plebs in-
Inde dicli stinl Ecclesiaruui priucipes, belli trium- D valida, qui ponil cubile siuim in petra. » Ila:c est
phales duces. Propter haec quae faciebnni dicium vera religio,
csl de Pelro et Paulo : < Gloriosi principes lerrac, Scd esi-rcligio imposlurata, et esl religio inumi
quomodo dilexerunl se in vita sua, ita in morle brata, el esl religio declaraia. lmposiiirata siinula-
non sunt spparati. > Laudeinus ergo viros glo- lione, inumbraia humiliiaie, declarata evidcnti
riosos, ul, dum eorum recolinius insignia, habea- conversalionc. Primum esl Bel rieus Accaron, ex-
nius in hac valle lacrymarum solalia, dum ex lerius aureus, inttis luieus "», seciindumest lein-
eorum imiialione, eflicimur gloriosi, charitaiivi ct plum Salomonis, exlerius lapidcum , intus au-
robusti. Gloriosi in terra, charitativi in vita, ro- reum'», lertiuni esl arca lesiainenti, inlus deaii-
busli in passiouis angusiia, Ex, inquam, imiiaiione, raia, et foris auro purissimo •*. <Igitur perfecti sunt
ipsi enim fuerunt gloriosi principes lerrae. Foeriint cteli el lerra, el onniis ornatiis eorum ". > In primo
gloriosi, gloriosiores, gloriosissimi : gloriosi in ornatu erat Mardocheus in conspeclu regis As-
"Psal. 46. '» Psal. 44. '* Cint. 8. " Gen. 3. "'Canl. 8. '• I Cor. II. " Ibid. '• Ephes. 8.
'• Lnc 10. "»• Maith. 10. «' Psal. 86. •« Job 29, •'Ibiri. "Ibid. "Prov. 30. «*-" Ibid. "Dan.
14. " III Reg. 7. "Exod.37. " Gcu. 2.
G87 THOMJECISTERC. ET JOAN ALGRINl G88
siieri ". lii seciinrio oriialu crni Aaron inritilus »iet stislinemus ".» Contra tortium : ^TJmium autem
vesie sacerdomli 9«. In^fcriio' Judith viriua oblulit fatienles non deficiamiis, lcmpore enim suo mcle-
>Primi ambulaut per igneiii,
capul Holopbernis tyranni ". Ecce in qiiibus fncti nius non deficienles ".
stuit-gloriosi principes lerrac, scilicti Petrus el Pau- secunrii per aquam, leiiii pcr solitudinem. De
lus. Facli enim sunt in islis, Ecclesiae ornametuum. primo el secunrio.: « Transiviiims per ignem et
Scquiliir: aqtia.m, «l eduxisli nos in refrigerium ". > De tcr-
-iDilexerunt se in vila sua, in quo facli sunl odo- tio : <trravcitint in soliludine, in inaquoso, viam
riferuni unguentnm "•.» llujus odor fucit tempora- civilalis babilaculi non inveneTunt". > Quidain in
liuin conculcationeni, inlcr frutres dileclioiiem, igne pereunl sicut Nadab et Abiu, iguc ric ccelo".
in dilectione sulidilaiem. Primum ttt terreiiis do- Alii aqua subinergunlur, sictit ^Egyplii iu. niari Ru-
iiiineiiiur, secundum, ul in fralcrttilale uiiinmiir, bro •'. Terlii in soliluriine moriuatur, kmg:e viae
terliiim, ut nulla adversitate sepnrcmur. Juxln pri- tardio >».Quidain bene suslinenl ignem sicut trrs
mum': <Furnmt gloriosiprincipes lerrac ; » juxia pueri in camino '*. Alii evadtinl de aquis sicut
secuiidum: <Dilexeruni se in viia sua ; > juxta Petrus ambulavit per aquas, vocante Doinino ".
leiiium : <ln morte non suiu separaii'-'. > Jusii Alii bene ferunl soliiudinem, sicul Jusue el Ca!e!>
"
grcssus debenl essc recli, firnii, pulchri. Retii ad lerram promissionis perveiiicndo '\ De printo :
juslitia, firmi coiistanlia, pulchri viiae elegantia. < Cum iransieris pcr ignetn non ureris, el flaiunia
Recti, contra diSpendium; firmi, coiilra lapsum ; non ardebit in le ". > De secundo : < Ciim ambii-
pnlchri, contra fratruni scahdahim. De priinis Apo- laveris per aquas, lliimiua nion obritenl le **.»
siolus : <"Gressus recios fncile pedibus vesiris, ul Propter tcrlium diclu n est : < Animalia ibani et
lion claudicans quiserret *. » Item : <Pedes eoruui reveiiebaniur ". > Sequitur gravitas oneruni qiuts
jpedes recli*. » Et sequiiur de seciindis: <Planta sunl qtialuor.
pedis eoruin, ul planta vituli«, > id.esl firma, bos Est o.nus quori gressum destruil, est onus qiwri
enim himiler figil pedem suum.De lertiis : <Quam
sunt monlos aniiuniianlium pa- deprimil, esl onus quod impedil, est onus quori
pulchri super petles
sursum irahil. Primuin esl peccatoriiin, secundum
cem, aiiiiuirtiaiiiium bona 1 > Noiandum quod recti-
tudo ista in iribus est. Primo enim debet esse in lenialtomim, teiiiura iulirmiias corportiin, qtiar-
luiii suave Clirisii jiigum. i)e prinio: < Dimiile eos
intentione, secundo in distribulione, lertio in vir-
tuluin ordinaliohe. De primo David : < Qtiam bonus qui coufracli suul, liberos et omue onus disruiu-
Israel Deus iis qui recio siint cordo 8! > Audi talettr pe so. > De secumlo : < Vc.iite ari me, omncs qui
Tecinin : < Eral, ait, vir ille simplex ct rectns, li- Inborntis cl onerati cstis»'. > De teiiio : < Gfave
•tiiens Dcum el recedens a malo ». > De secundo : jiigum super filios Adam a die exilus rie venlre
< Recius callisjusli ad anibiilanrium ,0.>—<Sirecle, inatris eoruin usque in dieiu sepiillura, in nui!i'eui
inquit, ofieras, recieauicmnon dividas.peccasti '•*.> omuium **.> De quarto : < Jugiim enim ineiim
Recte oiferinius, boita iiiienlione ; recte dividimus, suave el onus nieuin leve ". > Sequitur de venlo
debita observata distributione. De lerifo: <Si di- vanae gloriae. Item venlus vauae gloriae impedtt
Iticulo surrcxeris ari Omnipoleniem : si muntlus el gressus. Ipse est enim qui vciiieiis li regione rie-
recltis incesseris, slalim evigilabit ad le ". > Scd serti concussii qiiatuor augulos riomus, et oppressil
quis fruclus? < Generaiio, ait, rectoruni bcnedice- liberos Job '*. Desertum illuri esl iiifeinus, cujus
1111'".» Tria inveiiiiinis quae 'irmilulem gressimm rex esl riinboiiis, a quo initium vanae gloriac. Ciide
ad Pharaoneiu : < Ecce projiciam te in deser-
impediipil et lapsum faciunt, scilicct: liiflicullas
»
niofum, graviias oiierum, impeius ventoniiii. !n lum **. Doinus illa est ordinata vita hotniuis.
primo sunt saeculariaiinpedimenla, in secunrio pec* Quattior anguli sunt isli : opera juslitiae, puriias
cati, in leiiio de bonis vana gloria. De primo in conscientiae, donuin scienibr, ad laudem Dei el
Jihro Sapienliae : < Vias difliciles ambulaviniiis '». » D uiilitateni proxiini, graiia linguae. Primo boino
De secundo : < lniquilaies ineae supergressae"suiit iiierelur, secuudo secure viviiur, terlio caelera gti-
capul meum ; sicut onus grave gravatae siini super bernanliir, quarlo Deus laiulalur, proximus aeriili-
me ". » De tertio: < Venlits irruens a regione rie- calur. Primuiii poniiur coiilra aquilonem, secunrium
seiii oppressil liberos Job ". » ln via tres sunl conlra meririiem, teriium ari occirienlcin, quartum
diuicultales, scilicel, asperitas.molliiies, prolixitas: ad orienlem. Conlra aqiiilonem, ne frigore aqui-
asperitas tribulationum, mollilies voluplatnm, pru- lonis fervor operandi lepescal; ari meridiem. ut
lixilas laediorum. Comra primumdicil Apostolus : conscientia charitate ferveat; conira occiilentem,
< Noiile conformari huic saeculo16.» De seciinrio : ne nox ignoraiiliae irruens ignarum decipiat; ad
«.MalcdicitiiuretbeiiedIcimus,persecutionem palimur orientein, ut sol justiiiae per praediraiionem proximo
" Esiber 6, •• Exori. 28. »• Juriitli 13. «•• Oliic. Eccl. '-» li.iri. » flebr. 12. « Ezerh.
i. « loiri.. Msai. 3i. » Psal. 72. »J*bl. '» lsai. 2G. >»'Gen. 4 iuxi. LXX. " Job 8
" Psnl. 111. "Snp. 5. ".Psal 37. " Job 1. ' «» Itoin. 12. " I Cor. 4. '• Gal. 6. " Psal 05
"Psul. lOii. •' Niiin. 26. *'Exod. 14. " .Num.26 '» Dan. ~. " Mulih.-14 " Ntiiu. 26 »'lsii
43. "ibid. " tiwh. 1. "Isai, 5S. 31 Matih. 11. » Eccli. 40. 33Maith. 11. " Jub 1. "Ezech •»»'"
C80 COMMENTriNCANTICACANTIC."— LIB..X~. 690
l.ircre iucipint. Dc primo: < Surge, aquilo "*. De /\ ... Aniimtm rege; qui nisi paret,
seciintlo:«Vcni, nusler, et perfla liortummeum". > Imperat.
De tcrlio: < Lucerna periibus mcis, vcrbum luum Virtuies orilinnre docemur in Epistola canonica:
"'; » verbum enim pracdicaloris, verbum Deicsl. De < 0 mies unnmmes eslole, in fitle patientes, fratcr-
quarlo in Genesi : < Divisil lucem a lenebris »'. > nilnlis nmnlorcs , miscricordes, modesli , hu-
I.ux cnim scientiaest, le.ncbrac,ignoranlia. Qui dc iniles •"; > sic regcnlibtis dicilur : < Regnum Dei
liis qtiaiuor donis Dei vane gloriatur, vemo pessimo intra vos cst". >
gressus ejus concuiiiur. De primo gloriabalur Pha- Jttnclitra feminum tuorum, sieut mnnitia qum fa-
risaeas illcdiccns: <Jejuuo bis iu Sabbalo, decimas bricnta sunt manu artificis.
do oiiiiiiuni quaepossidco '». > Dc sccundo cum di- [THO.](Sic.) In feminibus Ecclesiaeejus generalio.
rcrcl: < Nousiim sicut cacteri liomiuura, raplorcs, singularis et spirilalis, quaeper minislerium verbi
ajulteri»'. > Dc lertio Eliu cum diceret : < Venier el lavacrum regcneralionis explelur, accipiiur.
mciis quasi vinuui novum absque spiraculo, quoj Junctura nutem duorum fcmiitum, duoruni popuro-
lagiiuciilas novas disrumpil *•. » De quarto cum rum esl concorriia. Judaeiscilicet ei gentilis. Ex
riiccrct: < Plenus suin scrmoiiibus, cl coarctat me quibus in una fidc sociatis universnlis esl Ecclcsia,
spiritiis uteri mei»'.» Ecce recli, ecce firmi. Se- '" Quaejunctura monilibus assimulnliir, quia firies
quitur de pulchritudine gressuum. caibolica bonorum operum auestalione declaramr.
Tria sunt qtiae lurpes facitint pcries : lulum, Ilaecaulem monilia fabricata sunt manu artificis.
pulvis, morbus. Lutum inquinat^ pulvis siccat, Quia virtulum opera, quibus Ecclesia de duobus
morbiis inflat. Inquinat ltilo, iri esl carnali vo- populis iina construiliir, ineflabili Condiloris nostri
Iupiate; siccal pulvere irae, iuviJioc,miindaiiaccon- siiDllargiiatc firmata. Ipse cnim est lapis angulnris
ciipiscetitiae; inflal vcnlo superbiae.Isti pcdes suul qui fecil utraque uniitn •'. Hecle autem post gres-
; Ucclusnoslri, qui ali ;uanrio inclinant ari volupia- sus sponsac calceaios, junclura femiiium collantla-
iein, aliquaiulo ad iram, iuvidiam cl cupidilatem, lur, quia per minislerium prxdicanlium perficitur
aliquando aJ clalioiicm. Ut autein sint in bis gres- unanimis conjunctio credentium populorum. )i>
suspulchri, habeaiit calce ameniiim depellibus mor- capite bominis designatur divina natura, in femi-
tiioriim animalium, id esl iininiaiitur exeinplis anli- nibiis humana, in corporc Ecclesia, in junciurn
quorum Palruui conversaiionum. Conlra volupla- Chrisli sanclimonia. A capile omnium sensuum in
lem arcipe Danielis casiitatem ; conlra irara, iuvi- cactera membra difftisio, corpus cst menibrorum in
diam, concupiscenliam, accipe Job charilaiem ; ,Q uniim colleclio, monili cui comparalur junctara fit
coalra claiiouem accipe David humililaiem. De cx metallo el lapide prelioso; femina aitteui sunt
primis periibus diciliir:iLavi pedes meos, qiiomorio tluo. A capitc enini, id cst divinilate in omnem
inquinaho illos *'*?» DesecuiiriisailDomiiius: <Ex- crealuram animntam viia. Iu oinnem fidclem gratia
ctilite pulvcrem pcrium veslrorum iu lesiiinooiuin (lifliinriitur. Ecclesia vcro quasi corpus ex fidelibus
ipsoiiiin ". » De tcrliis David : <Non veniat milii quasi membris perficittir. Monilia quibus juncturae
pes sitpcrbi;c *'. > Noiandum aulcm quod dicilur comparatjc sunt, ex mclallo carnis bumanae et
lilia principis. Aiiima enim justi, primo est filia gcmma divinaasapicntiae conpianliir. Dualitas vero
saccrdotis, sccundo filia principis, lerlio filia regis. fcmiuum duplicem noslrtim riefecttim signat, scili-
Primo filia saccrdolis Madian **.De secundo sic cct culpaect poenac.Per juncluram igilur istam Uia
dicilur : Quutn pulchra esl in calceamenlis filia humana naiiira in feminibus comparata a peccatis
I rincipis, ftlia regis ! De tcrlio : < Omnis gloria absolvitur, ainiseria reparabilur, a morte aelerna,
rjus liliaj rcgis ab inltis *»-v0. » Filia sacerriotisest libcrnbilur. A Christo qui est junclura, misericor-
ari sachficaiidiiin, filia principis ari imperanrium, riiler iribuitiir. Ecclesia sncrnmcntis rehovnlur.
filia regis ari regeiidiim vel gubernanrium. Ad sa- A cnpile divinitatis desidcrium noslrum adimplc-
crilicaiidum caiiiem stiani per absolutionem pccca- I) bilur, sicut de his omnibus ail Dnvid: < Qui propi-
lorum, ad iiiiperaiidum»Siolil)us tentaiionum, ari lialur omnibus infquilalibiis tuis, qui sanat omnes
gubernaiiriiim orriinem virlutum. 144 Priinum infirmilatesluas.quireriimiideinleriliivitaintuam",!
ut reconcilietiir, sccunriiim ne servus doiniiielur, haecde primo. <Qui coronat te in miscricordia et
lertio ne ordo dissolvatur. De primo : < Obsecro miserationibus »', » ecce rie secunrio. t Renovabi-
vos ul exhibcalis corpora veslra bosiiam viventem", tur ut aquilce juvenlus tua ", » ecce de lertio.
sanciam, Deo acceptabilem*'. > Secunriis dicitur : < Qui replel in bonis desiderium uuini", > ecce de
« Qui dciicatc nnlril servuni suum nbadolcscenlia qunrlo. In hac jutictura Iria juncta sunt:caro,
sua, poslea sentiet eum contumnccm*».>Et: <Ten- anima, divinilas, quia triplcx facta esl divisio in
laiio vos noii npprchendut nisi humana *». > De paradiso, pcr primos parenies : prima a justilin,
teriio poeta : secundaa gratia, tertia agloria : ajusitiia peccando,^

"* Canl. 4. J6II)i<l. ••' Psal. 118. " Gen. I. '» Lnc. 18. 3»Ihi.l. *° J"h 52. »' Ibid. ""
Canl.5. *« Marc. 6. *»Psal S5 '* ^iim 25. *'•*' Psal. 4'4 »'Uom. P2. '" Prov. 21.
"ICur. 10. " J:ic. .">. " Lur. 17. " Euiies. 2. "Psal. IU'2. '» lbid. " Ibid. »6Ibiri.
 «91 THOM^ CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 694
a gratia qita peierai perficere ln bono, a gloria Aajuslitia; sccundttm contra secundam, srincei a
qtiaecst immunis a morlis aculeo. Piiina desiit esse gralia; tcrtium conlra tertiam, scilicet a gtoria.
pulcber, secnnda faclus esl pauper, lerlia jnlser In primo enim Chrislus noslram expiavit iniqniln-
qui riesierai esse pulrher. Texit prinius homo lem, in secundo nnstram reparavit vetustatem, in
pudenria sua folio, quia pnuper absconriil se ne teriio nostram reformabit hiimitiiatem. De primo:
vidcrelur nuriaiiis virlulibus a Dco. Miscr fuii, < Christus peccata nostra perlulil in corpore suo
quando in hanc vallem larrymarum dcjectus est super ligntim, nl peccalis niorlui, justitiae viva-
da paradiso. Hoc iriplex incommodum deplanxit mus "; » de secundo: < Proptcr nimiamchariiatem
Jcremias, qui dixit: < Quomodo obsciiralum est qua dilexit nos, cum esscmus morliti peccalis,
auruin, mulalus est color opiimus "-"• ? > erce de convivificavil nos Christo ";» de lerlio : <Refor-
nmissa pulchriludiiie. < Dispersi sunl lapiries san- niavii corpus biimililalis nostrac contignraliim
ciuarii in capite omnium platearum "-", > ecce de corpori claritalis stiae««.» Sequilur: fabricata manu
paupcriate. < Filii Sion inclyii et amicti auro pri- arlificis.
iio : qtiomodoreputati sunl in vasa lestea, opus Esl arlifex artem faciens, esl arlifex arti fa-
manuum figuli ••-•' ? > Sicut enim vas figuli fra- ciens. est arlifex arte faciens. Prlmus agit pro arte,
gile esl, sic hiiniana natura per miseriam. Ad re- secundus de arte, tertius ex arie. Primus esl in-
pracsenlalionemharum irium divisionum cum im- ventor, secundus doclor, tertius operator. Arlifex
inolarel Abraham capram triennem, et vaccam, iste cst Christus aui nb aeterno invcnit arlem,
ctarietem, divisit carnem allrinsecus ". Capra fe- qtta homo rcpararelur. In lempore docuit qnomodo
tidum animal esl. Hujus carnes dividunlur ad ex- repararelur, in carne operalus esl,:unde reparare-
primendam illam divisionem, quac esl a jtistiiia, tar. Femina ista carnem nostram ligurat qtiae
et iminolaiur, ut sic satisfiat pro ea. Vacca a<l aliquando eSl sine juncttira, sciiicel qunndo ad la-
nrandum apta esl, ad Iucrandum domino suo, quae sciviara dissolviiur. Aliqiiando Ii.ibel jiincltirniii,
.id expritnendam divisionem secundam inimolatiir. scilicel quando deleciatio inhibetur. Haec'junrtura
Aries rcx dicilur ovi.uinet proteclione sua-grcgcm est tocus lumboruin, quaeatiquando indui feminali-
reddit seeurum. Ejus cames ad designandam ter- bus, aliqunndo praecingi balteo praccipiunlur, ali-
tiam divisionem dividuniur, et propicr recupe- qtiando monitibiis comparaiitur. Primum est in or-
ralionem jnunulanlur. Itaque primi parcntcs, primo dine conjugalorum, seeundum in ordine continen-
peccayerunt, secundo a paradiso dtvisi sunl, lerlio tium, lertiuin in ordine virginum. Primum propler
per hanc juncluram reconciliati sunl, sicut ait r honestatem, secundum conlra intirmitatem, ter-
David : < Coiitamiiiaveruiil testamenlum ejus", > lium propier devotionem.Primum ue appareat lur-
ecce priinum. < Divisi snnt ab ira vullus ejus '*, > pitudo copulaeconjugalis, secunriumul praevaleani
ccce secundum. < Et appropinquavit cor illius '.', > viiiuies viiiis, tertium ul sit devolio in gusttt su-
ccce terliiim. Ilaec monitia quibus assimilanlur pernae suaviiatis. Propter primum Aaron jubetur
jitncliirac. tunt fabricala manu anificis, id est Dei vestiri, circa verenda feminalibus lineis; propicr
operaiione, qui est summus arlifex. Vel manu arli- secundum dicitur: < Sint lumbi vestri praecincli"; >
liris, id eslper Christum qui dicitur manus artificis, propter terlium : Junctura feminum tuorum ticut
id csl Palris, quia per ipsum omnia creavit Paler. monilia(abricata manu arlificis. De primoApostolus:
Beue monili assimilalur Christus, quia monili rae- < Inlirmiora membra noslra debemus ampliori ho-
lallum applicalur per malleorum concussionem. nore circumdare '•; > de sectindo ad Job : < Acciuge
Gemmainse habetvirtutem, habel etclaritaiem, sic sicut vir liimbos tuos"; > de tertio : < Scimus quo-
tria convencrunt in Cbristo : caro conlusa per pas- uiam si lerreslris domus noslra hujus habitationis
siouem, anima in qua erga nos habuit dileclionem, dissolvalur, aedificalionemhabemusex Deo domtim
clariiasdivinitalisqua nobis auam promisitvisionem, non manu faciam in coclis™.> Ut igitur femina
et boe fit juxla tres monilis inlerprelaiiones. Juxta D iiia, id esl caro nostra^suas babeanl jiincluras,
priuioum dicitur monile , motus vitiosos leniens; aliquando anima eas plrmiitit suac inienla esse
hoc cniin facit in mulieribus rccordaiionc suae necessilali, aliqtiando ea anitnae servire uliliiati,
sigiiificationis, el Chrislus nobis sua passione. aliquando ipsa aniraa ln ea se conformal angelicae
Juxla secundom dieitur mouile, monens legem, pitritaii. In primo dal ei gladium, ut se dcfendat
scilicel quae ei inler virum et nuilierem tenere. a vitio superfluitatis, in secundo castigando facit
Sieul in Chrislo amor quem habet erga nos in arescerc jejuniis et vigiliis, in tenio ab onini opcre
auima ad tenendam cjus Icgeui nos iuviiat. Juxia lerrcno suspendit ob honorera Dominica?incarna-
•lertium dicitur nouile, inoveus tiiiore Iaetiiiam. lionis. De primo : < Accingeregladio tuo stiper fe-
Iii hoc enim muliercs gaiideni, ct nos impressa mur luum, potentissime"; » propier seciindum:
claritalc diviniiatis, laolitia debemus mov<ri. Pri- <Marcuit nervus in feinore Jacob'*; » In figura
iiiuni iiaque esl contra primani divisionem, scilicet terlii, posuil Damascus servus Abrabae inanum

•'-•* Thren. 4. ••-•• Ibid. •• •' Ibid. " Gen. 15. "Psal. 54. «*Ibiri. "Ibid. •« I Pclr. 2.
"Ephes.2. n Philipp. S. •• Luc. 1?, "lCor. 12. " Job 40. "IICor.5. " Psal. 44. '* Gcn. 32.
693 COMMENT.1N CANTICACAJNTIC.— LiB. X. 694
tuam sub femore domiiii sui, qiiando-ei juravil ", A libus, el effemiuatis Itix-ttri.i,el per secuiidi.ni in
designans carnem essc honorandain stiper opera lentalione varillnus contiiieiitia,, per icriiutu iu
huuiinum, quia inde Clirislus nasciturus eral, qui ainaiorihiis niiiiuli victus -et vcstilus snperabttii-
esl hoc monile, ex metallo et gemma divinilaiis, daniia. De primo ait Doininiis ad Job de Behemoih:
ciii juiictiira femimim, id csl carnis uoslrae uxhibi- < Vinus ejus in liimbis ejus el fortiludo ejus iu
tio, debet comparari. umbilico vcnlris ejus"; > de secundo: < Yidit
Quam pulchri sunt gressut tui in calceamentit,filia Ezechiel virum qui eral ab umbilico sursum quasi
principit Ijunclura femorum tuorum, sicul monilia, ignis, et ab umbilico dcorsum quasi ignis". » llio
quas fabricata tunt manu artificit. est ignis Iribulalionis, umbilico, id est iufirmilati,
[CkB.D.] Haec suni vcrba Filii, qui ad lautlcs adbxrcns. Altcr vero sursum charilas accenriens.
mairis assurgil ileriim, et osieudit qtiori merilo De teriio in eodem de Ooliba: <.In tlie orlus lui non
sil desiderabilis ad videnUum: cral eiiim cincla esl piaecisus umbilicus luiis ". > Priinus uinbilicus
bysso, el calceala byacinilio. Idco dictintur gressus oppugnat casiitatein, secundus virililaicm, lertius
-ejus pulthri in calceamentis. Nam cogilaliones Irugalilaiem. Primiis prosternit in cfienuni, seciin-
ejus et opera decore spiriiualis devolionis et in- dus muial in fenum, le.iiius facit egenuin: iu
ici.iionis, velut pedes in calceameniis byaciiilliiuis coenum felidum, iu fenujn putririum, egenum copia
rrspleudebaiil, et quia eral cincta hysso caslilalis, viriiiiuin. Cecidil Adain in coenum, quando viriit
cl virginilalis aslricta balleo, irieo juticlura femi- uxorem suam iiutlam, et concupierunt se invicem,
nuiii suorum non laiiltim dicilur casta velpulchra, et perizomalibus se texerunl. Mulalus est in fe-
scd eliam casliialts monitoria, propler quori mo- IIUIIJ,ejeclus dc paradiso, unde : <•Contra follwH.
niiibus comparatur qttaedicunlur inonilia, quasi ca- quod vento rapiiur ostendis potenliam tuara, et
slilatein monentia. Nani ad contiiienliae mundiliam, stipulam siccam persequeris •*-". > Viriit se egeinim
ipsa per exemplum nos commonel et invitai. Hacc cum diccrcl: < Vocein luam, > Doniine, < audivi iu
aulem monitia dicunlur fabricata manu artiftcis. paradiso, el timui eo quod nudus essein •».> Contra
Nam arlifex Spiritus sunclus in feminibus ejus 'primum ait Apostolus : < Omne peccaium quod fe-
lianc juiiciuram, bauc munditiam, hanc caslilatis cerit bomo, exira corpus est; qui autem fomica-
pracrogativam fabricavit, ut nullum carnalis con- tur, incorpus suum peccal" ; > el: < Fornicalores
ciipiscentiac fouiitein, per supervenienlem rorem el adulteros judicabit Deus*'. >Conlra secuudum:
coelestis graliae, habueril. Unde de ipsius virgi- < Cum aulem infirmor, 145 l,l,lC fortior sum '. »
nitaiis praerogativa diritur : r <Conlra lerlium : < Scio esurireel satiari, el abuq-
Umbilicusluut craler tornatilit, nunquam indigent dare, et penuriam pali •*. > Quod lumbi praelatorum,
poculis. scyphi lornaliles non sunt, triplcx esl causa : pri-
[Tuo.] Umbiliciis fragilissimuin noslri corporis mum facit camis corrupiio ; secundum, inundanai
membriim iiiliriniiatem nostrae ntorlalilaiis desi- voluptatis frequcnlaiio; leriium , diaboli machi-
gnnl. Et umbiticut nosler craler fii lornutilit, nun- nalio.
quain indigent poculit, cum conscieulia nioriali- llaec siint illa Iria quae ejiciunl hominem dodomo
laiis nosiraeadmoniii calicem verhi salularis proxi- sua, scilicel fumus, slillicidium, mala uxor. Mala
ins propinauius, itl pro lali misericordia, miseri- uxor est carnis coiicupisceniia, de qua David:
curdia toeleslis beatitudinis recompensetur. Quod <Lumbi mei impleii suiit illusionibus ";» et Apo-
et de eleemosyna poculi generulis potest inielligi rie stolus : < Non invenio in rne, hoc est in carne mea,
qua Judex diret: <Siiivi el deJislis milii bibtr<;'«.» bonum ••. > Slillicidium cadil de leclo domus et ve-
Craler esl inagiius calix, duas habens ansas, unde stes inquiual, scilicel de mundo venietis voliinlas,
poela" : qtiae conversationem bonam maculal, boc esl luiu-
Ast ubi prima quies eputis mentmque reinoia bare, qiiod Jereraiasabscondit iu ilumiiie Etiphrate
Crateres magnos statuunt, et vina coronant. D et compulrnit ", id esl coniiiieniia in voluplaieiu
El beue torualilis dicilur, quia sicut vas lornalile conversa; uiide iu Epistola caiionica : < Omne quod
velocius caeieris perficitur, sic pielas velocius cac- iii mundo est, concupiscenlia carnis est, et cottcu-
teris opet-ibus facienda est, iis qui lerrenis vel coe- piscentia oculorum et superbia viiae ". > Fumus est
lestibus inriigeni poculis, unde Salomon : < Noli stiggestio diaboli, quaequasi fiitiius sensus liominis
dicere amico luo: Vade el revertere, et cras dabo excaecat; inde de Dehemolh: < Viiius ejus in lumbis
tibi, cum statim possis dare". > Umbilicus in mu- cjiis '* ; >et de eodem : < Nervi tesliciiloruui ejus
lieribus luxuriosior, in viris etiain pars infirmior, perplexi'*. >Sed praelalisdicilur : < Sinl liwnbive-
in cunciis nasccutibus carne qua malri adhaerenl siri praecincti•«.> Sic ciiini praelnlusest forlior, est
superabunrianl.or. Per primum designalur in inol- irreprehensibilior, est sttblilior. foi lior contra teor

'• Geii. f24. '• Matlb. 25. " Virg. JEn. l, 722. " Prov. 3. '• Job 40. *»Ezerh. 8. *'-Ezrrb. %S.
••-•• loh 15. " Gen. 5. •• 1 Cor. 6. " Hebr. 13. " II Cor. 12. •» PbiL 4. "'Psal. 3V *• Rom.
6. " Jer. 15.. " I Joan. 2. •• Job 40. ** rbid. " Luf. 12.
 61S5 • THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 696
laiionem, irreprehcnsiinlior adpracdicaiionem, suh- », minabuniur me vesiimenta nies '. > De tertio:
tifior ad ccelesiium speculalioncni. Pro prinio Ju- <Quis nos scparnbit a charitale Chrisli? Iribulatio,
riilli »«posuil cilicium snper lumhos suos ; iintle : nn angiistia, an perseculio, an fames, an nuditas,
< Qtii Cliiisli siini, cariiem suam cuni viliis el con- an pericnlum.nn glnditts '• ? >
ciipiscenliis crucifixertinl •'. > Pro sccumlis Joannes Secundus scyphus ligneus prius cacditur, secunrio
habcbal zonampelliceam circa lumbos stios ,8;>unde sculpilur, tcrlio lornalur. Caiditur, ctim scparalur
propheia ad pucritm suiim : <Accinge lunibos luos, hnmo a saeculo;sculpilur, satisfaciendo pro peccato;
«?iiolle baculiim liium in mami lua »»; »tinde Pau- lornatur eliam de indultis inulla resecando. Caedi-
lus : < Castigo rorpus meiim, rl in servitulem re- lur, securi limoris; sculpitur, grossioribus ferra-
^digo, necum aliis pra?dic:iveriin,ipse reprobus efli- menlis doloris; lornatur, subtiiioribus ferramentis
ciar "•• > Pro lcrljis Elias cral amiciiis litmbos fervoris. De primo : <Jam securis ad radicem arbo-
suos; imde Domimis ad Job : < Accinge sicut vir ris posiia esl"; > de secundo: < Poeniieniiain agite,
lumbos tuos el loqttar iccum; ', > inde Paulits: «De- nppropiuqiiabil eiiim vobis regnum cceloriim "; >
poncntes secunrium primam convcrsntioiicm vele- de lcrlio : < Varie, vende omnia quac babcs ct da
rem homiiiem, intluite noviim hominem, qui reno- pauperibus ". > Terlius scyphus de mclallo. Primo
vatiis in ngnilione Dei'. > Nolandum autcm quori B igne examinaiur, secundo malleis tuitdiiur, ter-
Iiuuria el abtindantia viiam promillunt, itifirmiius lio pnleis ferrugineis defricntur. lgne voluntnriac
vuro iiiiniius cst morlis. Tres sunl niintii morlis : disr.iplinae: < Ignc nos examinasli sicui examinalur
casus, iiifinniias el senecius. Casus dubia, infirmilas argenlum '». > Malleis passionis illatae : < Corptis
gravin, seneclus certa iiiintial. Casus moriem nim- ineiiiii derii perculieiilibus, et genas meas velienli-
ual lateiitem, iiilirmiias appareniem, seneclus pra> bus". > Paleis conlumeliac: <Faciem meam noii
s iiieut.lix iiicciiitudiiic moiiis limor, ex infirmilaiis averli ab increpantibus el conspucntibus in me".i
^iavitaie dolor, ex ceriiiiidiue senecititis, nou obsli- Igne ut scoriam deponat, malleis ut foriuam acci-
uatio scd humilitas sequi deliet et alHiclio. '
piat, paleis ut claritale fttlgeat. Scoriam saccularis
Crnleres sive scyphi cx iribus maieriis solenl aonversalionis, forraam salvatoris, clarilatcm fa-
tieti, sciiirel cx luio, ligno, iuclallo: prima est Sra- mosae religionis. De priino: < Deponenles secuitdum
j,ilis, sectuula sculplilis, tcrlia ductilis. Ex prima prisiinam convcrsationehi, velerem hominem cum
lormainr scyplius digitis, ex secunda ferramenlis, aciitms suis "; >de secundo : < Induile novum ho-
cx tcnia inalieis. Prinms scyphus siint simplices, mineni in cngnitionem Fitii Dei, secundum iinagi-
qni se vilcs repulanles, rnpul suuin ntl mngstri in- nem ejus qui crcavil illum '*; t dc tertio : < Luceat
tiinaiil imperiiim; seciindus sunt qui se alUiclioni- lux veslra coram hominibus ". > Primus itaquescy-
bus castiganies a carne-sua resecani, non solum il- phus dal aquac poium, secundus mulsum, iertius
iiciium, sed^eiiain quori est liciittm; leriius suut VMIIMII myrrhaiuin : poluui Incryinarum, mulsura
qui libenier susiinent iunllcos passionum. De prime dcvoiionum; vinum niyrrhaluin, quia nuuc gauriia
Davitl: < Ul jumemum factus sum apuri le, et ego supernorum, nunc amariludinem propinal passio-
scmpev tccum, >el scquitur : < Tenuisti maniim nu.m. De primo : < Potum meum cum fleiu misee-
dexternmmeam, et in volunlate lua dcriiixisli me';» bam"; »el: <Potumriabis nobisinlacryinis in men-
<lesecundis : < Circuierunl in melotis iu peliibus sura " ; >dc secundo: < Nolite lugere et nolite flere,
caprinis, cgenles, angustiati, aflflieli*; > de lerliis : quia dies sanclificaius est Domino. Comcdite pin-
« Sancti lubibria et verbera experii, insuper cl vin- guia et bibite mulsum ". > Mulsura ex vino et inelle
cnla et carceres, lapiriati sunl, secii suni, lentati fit. De lerlio : < Dederunt Dominovimiin myrrhatum
sttni, iti occisione gladii mortui sunt.". » Sed viden- bibere ". > Priimis aliquando caret aquis, secundus
ilum qtiomoriouiiumquodque formetur. Primo pedi- nunqiiam indigelpoculis, lerliusinteriniiiil aliquando
bus "conculcalpr, secundo in rota formatur, lertio giisium superua: dulcedinis. Primus carel aquis,
iu igne soliriauir .-.periibus casiigaliouis, rota cir- n quia aliquando esl de lemporalibussolliciius; secuii-
cumspeciionis, igne charilatis. De primo dicilur: dus niinqtiam indiget poculis, quia est ab omni sol-
«Corripietmejtistus inmisericorriia etincrcpabil mc, licituriine exulus, leriius inlermillit giistuiu saporis
oleum autem pcccaip:isnon impingiielcapiit meum0.» ani.iiiliidine passioiiis impedilus. De primo conqiie-
De secuudo : < Beaius vir qui in sapicmia morabi- rilurpropheta :< Quisdabil capili meoaquas,etocu-
lur, el qui in justilia meditabitureiiii sensti cogila- lis meis foiilcm lacrymariim **!> Secunduin adino-
bil circiimspeciionein Dei'. » Hic dicit : < Quantas nei Aposlolus: < Gaudcle in Domiuosemper, iierum
babeo iniquialeseipece.ua, scelcra ntca et delicla dico gaudele, > etsequilur: < nihil solliciti silis".»
ostende mihi 8. > Quibus visis, clamai ciim Job ; <Si De leitioprius dixit Cluisttis : < Clarifica me.Paler,
ftiero lolus aquis nivis, et fulserinl velut mundissi- apud temeiipsum clarilale quam habui priusquam
maemanus meac, (amen sordibus intinges me.ciabo- iiiiiiiriusfierct,6,> sciliceldeguslans supernaiii dulce-
»« Cap. <«. »'Gal. 5. •* Maiib. 3. " Jer. 1. *•• I Cor. 9. • Job 38. ' Ephes. 4 »P.-al. 72.
» IJehr. 11.* » ILiri. • Psal. 140. ' Eccli. 14. " Job 13. ' Job 9. '» Kom. 8. " Matlb. 5. "lbid.
" Matlh. 19. '» Psnl 05. '« Isa. 50. ,0 Ihiri. " Ephes. 4. '» ll.iri. " Malth. 5. " Psal. 101.
" Psiil. 79. " 11Esrir. h. " Marc. 15. " Jer. 9. " Pbil. 4. " Joan. 17.
 697 COMMENTIN CANTICACANTIC. — LIB. X. 698
dinem. Seri posl invalesrenie passione roepit paverei A tcm, qua conlmei omncs ad sc vrnientcs a qualuor
ct ta:rierc dicens : « Tristis esl anima mea nsque adI miinrii pnriibtis. Andi feciinditatem : <Ecce conci-
iiioriem ", > ecce inlcrmissio gusius. Umbilicus'< pies in utero ct pnries filium el vocnbitur Allissiml
iiaque sponsoe est quilibel justns considerans inlir- Filitts »*.>Aurit snlurilniem : < Ego sum panis vivus
milalem suam, ul per enm fial polenlior, juxia Apo- qtti de roelo descenrii. Qui manducaverit ex
slolum: « Cum enim inlirmor tnnc fortior sum etl hoc pane, mor:em non gnstabit in aeternitm»'. >
polens ".• > Primo, ul dictutn est, se abscidil a s:e- Anrii capacilatem: < Mtilli venient ab oriente et oc-
culo; sectindo satisfacit pro peccaio; lerlio rese- cidente, et recunibent cum Abraham, Isaac et Ja-
cal, de licite sihi conccsso. Iste nitiiquam indiget cob in rcgno coelorum"-"». >In primoilaque semina-
porttlis, quia vel propinat peccatori praedicationein, tum est gratmin frumenli, secumlo saiuraiur ex
vel pauperi eleemosynaelargitatem, vel Deo rievolio- ariipe fmmenli, lertius est qttasi acervus tritici, val-
ncin, et sic flunquam iudiget poculis. tatus liliis. De primo : < Nisi grnnum frumenti ca-
Umbilicitsluus craier lornalilis, nunquam indigensi dens in lerram mortuum fuerit, ipsum solum manet
poculis. *•; > de scctindo : < Cibavit illos ex adipe fnimenii
(CAIID ]Penimbilicum infirmilascarnalis concupis- et de peira melle saiuravit eos»'; > de lerlio in ca-
centiacriesignaitir, uiirie per Job virtus Behemolh in " pilulo praescnti : Venter tuus quasi acervus tritici,
iimbilicoveniris csse riicilur ". Sed in ista Virgiue vallaius liliis. Ad hoc autem ut grnnum seminatum
sic aruit el inriuravil umbilicus, ut esset quasi li- in primo ulero faciat sccundiim, oportet tit prius
giuim aririum, nulluin habens biimorem carnalis seminatum sit molilum, sit defuiTuralum. Scmiiia-
coiicnpiscciiiiae,cl quasi opere lornatili, velut cra- . tum in Virgine, assumpiione camis : molilum in
ler, circumcisiis cral ejus umbilicus, interius et ex- cruce, doloribus passionis ; riefurfuratum in restir-
teritis, ab omni lenlatione interiori el exteriori. rcciione, condilione nostrae mortalitaiis. Audi sc-
Ncc imiigct pticulis isle cratr.r, quibus ille poteiur minniiim : < Nisi Dominus cxercitumn reliqttisset
(|iii tiainat in crtice : < Sitiu". >Sed de hoc cralcre nobis semeu, qunsi Sodoma fuisseinus et quasi Go-
potavii vinuin et lac, nam cum lacte candoris virgi- morrha similes essemus »'. > Audi inolilum : < Tor-
nalis, moriifieniionemcarnis propriae,quaeausieriim cular calcavi solus ef de geiitibus non esl vir me-
saporcm h.ibet, in viiinm commislam iuvenii, ui <le- cutti »*.>Audi riefurfuratuin : «Clirisltts resurgens cx
lectaretur paritcr iu utroqtie. Sequilur : nioriuis jam non moritur, mors illi ultra non rio-
Ventertuttssicul acervustritici, vallalus liiis. minabitur»». >Ex hoe ilaque pane, spiritualis venier
[TBO.] Venlcr mortalilatis nosirae conriitioiieinr satiatur : < Fac mihi, ailElias, prius pancm subr.i-
designat. Venler igilur nosteresl sicut acervustritici, nei icium; > postea vero facies libi ei filio luo. *• »
cum memorcs fragilitatis nostrae, fruclus operiim Panem facimus, quia in eo spcramus nos babiluros
bonorum quibus perpeluo reliciainur in praesenli refectionem, parvulum, cum ejus respicimus bumi-
iiohis vita pncparamus. Bene acervus irilici, etnon litatem; siibcinericium, aspicientesejus passionem.
copia triiici tliciiur, ut exsurgentia in alium cre- Sed quia plus Deum quam nos debemtis diligere
iiicnla virtuiuiu designei. Et sicul acervus latus esl prius faciamus ipsi, scilicet de omnibus bis ei tri-
iii auiuio, angustior in suiniuo, sic bona opera no- buendo honorem, el referendo .graiiarum actionem.
sira, qtiauio* sunt meliora, lauto operarii eorum Deiidenobis, utinliis qitaeramusnostram ulililatem,
pauciores. Uic acervus bene tiliit valtatut dicilur, nos ejus hiimilitaii couformando, passiones susti-
iil bona quae agimus, videndae claritatis atiernae nendo, adgluriam resurrectionis aspirando. Noian-
gralia geramus. Per sponsam diximus quod ali- duin aulem quod venler iste spirilualis saluraltir
uuando designatur Virgo Maria, aliquanrio animn pane, pulmentoet potu. Pane, scilicet saluiari hosiia,
auibnlaiis in jnsiiiia, aliquanrio militans Ecelesia. piilmenio, scilicel Scripiuraruin intelligeniia; potu,
Primseest venter materinlis, secundae spiritualis, scilicei Christi sanguine et Spirilus sancli gratia.
terlise sacrainenlalis. Priinus venler est earo virgi- D] < Panis ille est panis vivus qui de coelodeseendit»6.»
nalis immaculala, secundus' inlemio pura, tertius De piilmetilo, scilicet Scriplurarum intelligcntin,
unitas inviolala. De primo : < Beatus venter qui le ait Ezechiel: « Fili hominis, comede volumen islud,
porlavil, et ubera quae suxisii "! > de sccundo et erit dulee quasi mel in ore tuo, el faciet amari-
propheta : < Venler meus ad Moab quasi cithara care ventrem luum «'. > lnlelllgenlia enim Scriptu-
sonabil "; » de lerlio : < Conglutinalus est in lerra . rae in praedicalione dulce sonat; in meinoria autem
venter noster ". » Primns habel fecunriitatem, ' peccatorum et poenaeinfernalis quani repraeseniat.
seciinrins saturiiatem, leriius capacitatem. Fe- aniraam turbal. De potu sanguinis dixil Salvalor:
runditalem, qua < Veiinira caro facium est, ei ha- <Bibile ex hoc, omnes, hic esl enim calix novi Te-
hitavit in nobis »*. » Saluritatem, qua eum saturat siamenli »s. > Esl et poius, scilicel gratia sancli
< panis vivus qui de ccelo descendit ". » Capaciia- Spiritus, quo iiiebrianiui-ubertale domus Dei. Ta-

" Malth. 26. " II Cor. 12. *• Job. IQ. " Joan. 19. " Luc. II. " Isai. 16. *» Psal. 43. "
Jian. 1. " Jonii. 0. »• Lnr. 1. •' Joan. 6. »»-»• Mallh. 8. •» Ji.an. 12. " Psnl. 80. *'Isa. 1.
"Isa. C3. »* R.i)iii.6. »»II Beg. 17. »«Joan. 6. " Kzcrh. 5. »» Malili. 2«.
 $99 THOM.S CISTERC. ET JOANVALGRINI 700
lem habenies venlrem el lorrenie volupialis suae A in terra venler noster". >De secimdo Eliu : < Vcn-
pcttleosDominus; unde:< Qui silit, veniat et bibat, ler meus quasi musliim absque spiraculo quod la-
fluininafluenl de ventre ejus aquae vivae.Hoc aulem gunculas novas disrumpii". > De lertio Jeremias :
dicehat de spiritu qiiem accepturi ernnt credcntes < Yentrem uieum, veiitrein mcum rioleo, > id ,est
ineuiii »•. > llisoptabat saturari David cum dicebai: sensiis cordis mei conturbaii sunt in me". > De
< Sicul adipe el pingiieriine repleatur anima .nea, et quarto sponsa :<Di!eclusmeiisiiiisiiiiianuiiisuam per
lahiis exsiiltalionis laudabit os nieum ". > Terlius foramen, el venier mcus inlremuil ad lacium ejus
venter sacramenlalis magnam liahel capacilnlem, ••*.>Dcquiiilo: < Venler nietisariMoabqiiasi ciihara
qui oiiines fidelesin se recipit; unrie scripltun csl : sonabii, el visccra mca ad niiirum cocli laieris ". •
<0 Israel, qiiam magna est domus Domini, el ingens Tres leguiilur venlres noiabiles in Evangelio. Pri-
locus possessionisejus"! > Vere magna.quia revcr- raus esl in quo Jeremias est saticiificalus •», se-
lentescontipit, lahoranles pariurit.iranseunlesparii. cunrius in quo sanctificaius esl Joaiinus ", in tertio
146 Redeunlesari Ecclesiaeunilaic u, laboranlcs sanciificans Chrisliis *'*. In primo s.inciifi:atiis est
ad suam et proximoruin utililatem, transeuntes tle Jeremias, et conceptus juxta naturain; in secundo
niuiido ad Patreni. Concipit ul uuiriantur, parturil sanctificaliis Joannes, el concepius couira nalurain;
IIi mereaniur, parit ut rcmuiierenlur. De coiicepiu B lcrtium sanciiticavit Chrislus conccplus supra na-
ail Job : < Quasi aborlivum non subsisierem, vcl luram. Seriterlius ille venter bealauVirgiuis, primo
qui concepti non viderunl lucein ". » Coiicipiiinitir est commctidabilis, secuudo mirabilis, terlio lau-
eniin liomines in utero matris Ecclesiae,qiiando ad dabilis : commentlabilisverecundia, mirabilis virlu-
eam revertiintur. Lucem non virient, qtianrio non libus et cnslimonia, laudabilis fruclibus el innocen-
suscipienles lumeii graiiae ad peccala revertuntur. tia : verecunriia qua virtus castigalur, casiimouia
In laboranlibtis parluril Ecclesia. Unde: <lbi dolo* qua iuiraculis, innoceiilia qua fructus coloratur.
res iil partui ientis ".» lii transeuntibus dc mtinrio De his tribus lcgitur in Canlicis. De priuto : < Dile-
ariPatrera, parit Ecclesia,sicut canilur in Ecclesii: ciiis meus misit mamimsuam perforaincn, etvenler
t Ut in iiovam pariat inater infautiam'».» Ilaque mcus intreinuii ad lacluin cjus ; > ait eniin: <Quo-
graniun irilici, id est Clirisius, seminaiuin esl in morio fiel isttitl, qiioniain virum non cognosco" ? •
ventre priino, cjus adipc pascitur seciindiis. Ex eo- De sectinrio: «jVenterejus eburnetts, riistincliis snp-
dein acervus trilici, id est multilitdo sancloruni, phiris ". » Eburneus, id esl casiissimus, qiiia ebur
crevit in lerlio. Sequilur : Vallatus liliit; lam pri- c.islissimum animalest.Unde: Pariesquideinfiliiini,
raus venicr quain secundus : nunquam leiiius val- elvirginitatis nonpatierisdetrimeiUiim. < Dislinciis
latus est liliis. Ei hoc juxta triplicem ejus colorem. C est sapphiris, id esl coelestibusmiraculis; sapphirus
Il.tbel cuim in foliis candorem, in hastili virorem, cnim coeli babet colorem. Miraculumeuiiitfuit qnod
iu granis inlcriiis aureum colorem. Priinus color sine viro concepit, sine dolore peperit, virgo per-
est speciosus, secundtis preiiosus, leriius impcrio- mansil •»-". De tertio : Venlertv.ussicul acervustri-
sus : speciosus propler niiorem , preliosus quia lici, vallalut tiliit. Graniun fruincnli fuit Christtis
confert Ecclesiis vigorem, imperiosiis quia color in cruce molitus; acervus Chrisius, cum membris
nureus iu coroua imperaioris praestal honorem. marlyrio affeclus. Vallati quoqtie ftieruiil liliis inno-
Primus igitur ven;er nilet liliis, id esl candore vir- centije : sicut Christus < peccaltnn ndn fetii, nec
giiiilalis, sccundtis pretiosus est virore virlulis, inveiitus estdolus in ore ejus ". > Sed el ille uie-
lerlius impcriosus est, cuplens regnare cum ange- rus Virginis, a quo processit eaput et principium
lis. Primiim venlrem ornavil lilium princeps casti- noslrum Christus, vallatus fuil liliis istis. Uiirie
taiis.id eslClirislus qui dicil :<Egofloscampielliliuin Damascenus : < Spirilus sanclusobiiinbrabiilibi". >
roiivalliuni '»*.> Secunrium ornatlilium, dc quo di- Caslificavitenim eam ab omni peccato, dedit pote-
titur: <Sicul liliiim inler spinas.sic araica mea inler slatem concipieudi sine viro, exslinxil in ea foinilciii
fiiias ". > Terlium ornanl lilia , de quibus dicitur : D peccaii. ln laurieiii venlris hiijus, ponilur ebur, li-
< Circumdabani eam flores rosarum et lilia conval- lium, frumenlum : ebur soliriiialis, lilium jucundi-
liiim,'•*. > llis eiiimlii spe, tunc in re. Venier, id est lalis, fruineulum feriililatis. SolidiUlis, qua fuit
unitas Ecclesiae vallabitur. Est venter plenus fc- inviolabilis; jucitnditatis, qua fuii delectabilis; fer-
tore, est venter plenus tumore, est veuler plenus tilitatis, qua fuit concupiscihilis. Fuit inviolabilis,
dolore, est venter plcniis tiraore, est venier pleuus quia post partiim virgo inviolata permansil; delecia-
amore : felore carnalis voluplatis, lumorc clatiouis, bilis, iluin virga Jesse floruil; concupiscibilis, quia
dolure tribiilationis, limore Dominicaeincrepaiionis, Deumet homiiiem genuil. Aurii soliriitalem: <Intra-
amore purae aflcclionis : voluptatis, qua anima in- vit Jesus in quodriam caslellum «*.>Caslellum lioc
quiualur; trihulalionis, qua senstis lurbalur; incre- fuit ulerus bealae Virginis. lu eo enim fuit lurris
pationis.qiia piger excitalur; affcclionis, qua proxi- virginiiatis, miiriis soliriilalis, fossa humilitatis.
IIIIISpropter Deum adjuvatur. De primo : « Adhaesit Erat in eo < Maiilia solliciia circa frequens mini-

*»Joan. 7. «» Psal. 62. »' Bamr. 3. »»J»b3. »» Psal. 47. " Offie. Eccle.«. "' Canl. 2. »•
Ibiri. •«•Oflir. Eccl. «• PsaU3. »' J rii 32. •» Jer. 4. '«'Canl. 3. »»lsai.l6. «•Jer. 1 •'L'ic. 1,
.*" ibid. •" Luc. 1. •» Oaiii. 5. «'*-" Oflic, Ecclcs. •• I I'clr. 2. " Luc, l. •• Luc. 10.
701 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LB3. X. 702
slerium, Maria seriens secus pedes Donvini,et au- A , tur.qtiia Veteris et Novi Trslamenii larle imptenlur.
diens verhiim ". > Eccc iu Maria cbulemplaliva el Bcue gemelti dicuntur hinnuli, quia duo Teslainenta
acliva. Arlivn, pnrvtiluni Christnm nulriendo; rou- ab codem auclore manaverunl; qtti capreae compa-
lemplativa, conservans oinnia verba ejus, conferens rntur, quia niundum animal est, visu et cursti in-
in cnrde suo. Audi jucunditatem; jucumlilas enim signe, ungulam findens et ruminnns, et cornibus
hi tribus perficitur : oporlet enim quori virginitas armatum. Sancti fissam habent ungulam in riiscre-
juciiiida sit, sit spcciosa, sit suavis, sit deliciosn. lione, riiiiiinavcrunl in eorum quae discrevernnt
liude de sponsa canit Ecclesia : < Speciosa facta rs prolatione; oculos habenl aculos ad conicmplanria
el s-tiavisin deliciis tuis '•. > Fuit enim speciosa pu- cceleslia; ciirsu sunt veloces, scilicet virtulibus, ad
rilnle, suavis moribus, delieiosa devoiione. Puritale, quse contemplnti suut feslinanles; quibiis eliam
qtia peccaloresdeclinavit; moribus quibtis honos sibi cornibus firiei adversus muntlum stinl erecti. Ilaec
ronciliavit; devolione, qna dileclum invilavii. Audi ubcra perlincnt ntl revelanriam Cbristi iucarnniio-
speciosam : < Q.iaeesl ista qttae progreditur qttnsi nem. De uno exprimilur lac, scilicet hiimi.nt.ts Im-
nurora consurgens.pulchra ut luna.electa ut sol'»' ?> maniialis; de alio vinitm, scilicct celsiturio divini-
Aiidi suavem : < Sicut liliuni iuier spiuas, sic amica lalis. llacc habet malcr Ecclesia, qaac capreae pro-
niea interfilias".> Aurii dtiiciosam : < Quaeest isla *» ' pter irunditiam comparatur, quia diviuitas non
qiiae ascendil rie deserto tlelicis aflliiens "*? > Fer- senlit spinas dolornm. Quatuor sunt qui exprhmuit
lilis fuit vcnler iste tribus, scilicet frumento, vino, ex eis lac et vinuin, scilicet qiiatuor cvangelislae,
oleo. Unde: < A fruciu frumenii, vini et olei niulti- qui significati siint nobis per duo ubera, et duos
plicali ". > Et Isaac de Jacob aii: < Frumeuto, vino liiimulos quae faciunt quatuor. Hinnuli leviiate sua
el oleo stabilivi cum"*. >Frumento propriae Chrisli trnnseunl spinetn. Unus hinnulus primo uberi com-
carnis; vino ejus sanguinis; oleo miscricordiae cor paratur, quia Christi humanilas iransilivit spineta
inipingiianlis.Primuiii esl panis qui cor homiuis con- pcccalorum; alius liiniiulus reliquo uberi compara-
firinal; secuinluni vinum, quod cor bomiiiis Kxiili- tur, quia divinitas non seniit spineta dolorum. Sed
cat; tertium oleum.quotl cor devolione impingiiat. ari illos qiialuor evangelistas qui ubera premutit
De duobus primis : < Qui iuanriiicat carnem nieam coiiverlamur, quos ad imitandiim hic nohis credo
el bibilmeiim sangtiinem, habet viiam aclernara ". > propositos, ut ad uiilitaiem noslram aliquid nobis
De lerlio Davitl: <Unxil rae olco inisericorriiae suae siimnmus, de forma corporum, dc profcctu operum,
'*. > De hoc venirc exclaniavil mulier evaugelica : de evenlu mirabilium. De forma corporum.utnggre-
< Beaitis venler qui teporlavit, el ubera quae suxi- /Q dientes itersint inoribusornati; dc profectu opermn,
"
sii '», > Christe! IIt grarius pracparent, per quossinl iluri; deeventii
Venter tuus ticul acervus tritici, vallalus liliis. mirabilium, ul mirahilem cognoscant quem siini in
[CARD.]Qtiod de venlre carnali congrue inlelligi- reguo visuri. Forma quadruplcx est, scilicet bovis,
tur. Nam uterus beaiae Virginis coacervatum in se leonis, hominis, aquilae. Formain bovis lenel Lu-
babebat lrilicuin,'qiiopascidebel columba, quo nu- cas, quia tractavit de Christi immolalione; Icouis
liiri debel Ecclesia : quo cum illum geslabal in Marcus, quia tractavit de resurreciione; hominis
visceribus stiis,< inquosunt omnes thesauri sapien- Maltbaeus, qtiia de incarnatione; aquilac Joannes,
tiae, et scieniiac absconriiti'»*; > ct hic venter dicitur quia de divinitate. Ilas formas habuit et riocuit nos
vallatus liliis, candore videlicet et fragrantia mitndi- Chrisius : bovis, pro nobis moriendo; leonis, a mor-
liae virginalis. Venter quoque spirilualis ipsius, id luis fortiter resurgendo; hominis, ad consulcnduin
est mens, acervo irilici comparalur: nam cum ipsa nobis nascendo; aquilae, per ascensionem iter ad
couservarct omnia verba, ct conferrel in corde suo, regnum nobis monslrando. Nos ergo docel habere
ipsa lunc sancii Evangelii coacervavit triticum, de fornia bovis carnis immolalionem; de forma
quod aposiulis postea exhibuit ruminandum. Sequi- leonis foriiludincm; de forma hominis discrciionem,
tur: ' de forma aquilie contemplalionem : carnis iinmola-
D
Duo ubera tua sicul duo hinnuli gemelli caprew. tionem, ad extcrminandum peccatum, leonis forti-
[THO.]Qiiatnvis capiluluin istud superius diligen- tudinem contra impelum lentalionuin et adversiia-
ler sit traciaium, sahem congruus ordo inspieien- lalum, liomiiiis riiscretionera ne quid fiat lenicra-
dus est, scilicet ubera post ventrctn. Spiriiuales liuni, aquilae ascensum, quae sursum sunt quae-
eniin lilii poslquam de venlre.malris Ecclesiae gi- rcudo, quae sursum sunt sapiendo ". De primo :
gnuiitur, necesse habcntut uberum, iil est doeloruui, < Obsecro ul exhibeatis corpora veslra hosliam
lacle, iri cst pi-acdicatione,eorum infaniia nulriutur, viveniem, sanclara, Deo placenlein ". >Et: < Casiigo
donee procedenie tcmporc robustiores facti, pane corpus meum ct in serviiutem redigo, ne forle cum
sapientiaereficiaiilur. Quacubera bene duo dicuniur, aliis praeriicaveriinipse reprobus efflciar".»—iSic
quia ex iutlaeis et gculibus venicntes, eis nutriun- enim Pascha nostruin immolalus esl Chrislus ". t
lur. Beue quoque duobus hinnutis caprea' comparan- De sccundo : <Justus ut leo confidil".» Nam leo

«• Lnc. 10. '• Ofllc. Eccles. '•'Cant 6. " Caiit. 2. "' Cant. 8. "Psal. 4. "' Gen. 27. '» Joan. 6.
'•Psal.88. "Lut .11. "-Col.a. '« Coloss. 3. " itom. 12. '« I Cor. 9. '» 1 Cor. 5. »• Prov. 28.
 703 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 701
lurlissiiiitis animaliiim, ariiinHiusaniinalis occurstim A occideiitem, pcccnii perpetralione. Cadimus in
pavel*0*. El : < Ciim forlis arinaius rtiso lit alriiim aquiloncni, remanenles in obstinalionc. Asccn-
sutim, in pare siinl ea qu:c possidet8'. > De terlio : dimus per orienlem, resurgcntes pcr donum
.iRationnbileobsequiiim vestrum **.»Et: <Omuia fac gratiae. Pervenicmus ad meridiem, existenles in
cuni ronsilio.el post factum non poenitebis ". > Inde 147 virtutura culmine; scilicei praelatorum ex-
dicilur : < Pedcs eorum pedes recli •», >ut etiara in emplo ei admonilione qui sunl tonitruum Dciabslcr-
bene faciendo moduiii teneat. Unde poeta 8«: rentis, unde : < Vox lonitrui lui in rola ". > Aurii
descenrientem de meridie, per occideniem in aqui-
Insani sapiens nomen feral, mquut iniqui,
Ullra qnam satis est virtutem si petit iptam. lone : < Quomodo cecidisli, Li.ciler, decoelo, qui
Est modns in rebus, sunt cerii deitiquefines, mane oriebaris; corruisti in lerram, qui viilnerabas
Qttos uttra cilraque ueqitit consistere reclum. genles "'? > Audi ascensum de aquilone per orien-
Teneatque memoriii r illud verbum Jacob : < Si gre- Irm ari meridicm : < Quis polerii, in<|tiil, habitarc
ges meos plus fecero lahorare in ambulando, cuncti de vobis cum igne ricvorante »8? > Aul < quis ha-
niorienlur una die 86. > In lcrtio dicamus : < Leve- bitabil ex vobis ctini ardoribus senipiiernis *»? >
nnis corda nostra cum manihtis ad Deum »'. > El : Ecce sinit isli in aquilone : < Qui arabulnt in justi-
< Ad le levavi oculos raeos, qui habitas in ccelis8*,» R tiis et loquilur vcrilalcm, qui projicit avaritiam ex
u| me lraiisferrem.de hac nocte ad itiam claiiiateni. caliiinnia , et excutit niaiius suas ab oinni mu-
Aurii pliilosophum: < lleti ! noctis prope trrminos ijcre-,0". » Ili ascciidunt per orieniem : <isle in
Orplieus Euririiccn suam vidit, perdiriit, occiriit. > excclsis habilal'. » Ecce pervenlio ad mcridiem.
Ilaec vos fnbula respicit, quiciiiique in superni diem Ilic dicil : Glorior clalus. Desccndo moriifica-
iiieiilem riucem qua:riiis. Nam qui Inrlareum in spc- lus, ait cadens ; Obriitus axe teror, ait obsli-
ctnn vitius flexeril ocujos, quiriquid praccipuum irn- nalus : Rursus ad aslra feror, ait denuo exalla-
liit, pcrdel, dura videl iuferos. Seqiiilur profecius tus. De liac rota ait Salomon : < Mcmor esto
npenim. Si bene revolvimus primam visiouem Eze- Creatoris tui antcqiiain rumpatitr funis argenieiis ,
chielis, inveniemus haer.animalia ambulasse, cucur- et recurrat vita atirea, el conteratur hydria stipcr
rissc, volasse, stetisse •'-»«.Ambulaniprofectu.cur- fontem , et confringatur roia super cisternam, el
riiut affeclu, volant recessu, stant excessu ; profectu revertatur pul.vis in lerram dcqtia stimplits est, ei
nieiitoriiiii, affectu dcsideriorum, reccssu a munda- redeat spiritus ad Deura qui dedit illiiin >. > Funis
nis, cvrcssu tu supernis. Merilorum cum dolore, argcnleus est funiculus quo ad bonum irabimiir,
ricsideriorum in amore, a mundanis contemnendo, c itl est praeriicalioiiis eloquenlia, qui in advenlu ju-
in supernis admiiaiulo. Notanduin quod dum ambu- dicis rumpetiir; qnia lunc nulli praedicabitur. Vila
laut roiae, seqtiuniiir, riiini ciirrunlspirilum imitan- aurea est resurreclionis gloria, quac in Adam a no-
iur, iliiin volant facies elevamur , riuiii stant pcenae his fugit, sed in rcstirrectione recurrel. Ilyririaest
ilimiituiiiur. De primo : < Cuni ambularenl aniiualia, cor nosirum. Fons superna gaudia, cujus aqua
auibiilabnntpariier el rolaejiixin ea .» Desecundo: non sub (erra sed super lerram est. Illam aquain ,
< Ubi ernl spirilus impelus, illnc gradielianlur , > id est superna gaudia liaurimiis dum ari ca suspi-
De letiio : i Facics eorum et pennaeeorum cxientae ramus. Sed lunc hydria super fonlem conlereiur,
desuper crant. > De quarto : « Cutn fieret nox su- quando gaudia ad plenum recipiemus, nec pro eis
per liriiiamentiim , quod erat super capiia eorum, amplius suspirahimus. Rola est vita nostra tenipo-
siabanl et submitlebant alas suas. i Animalia ralis. Cisterua quae in profundo lerrae habet aquas,
ambulantia sunl quilibel s.incti exemplo operura est inuiidus, ciijtis aquae turbidae sunl, id est muit-
sttorum, et sibi et nliis proficientes. Rolie vero suiit danaevoiuplates, quae rie cisterna mundi exirahun-
viiae hunianse. Unrie:< Visaeslrpia in medio roiau, iur, roiali machina, dum ad cas quaerendas, hu-
quasi vita inferiorum, formala cx vila superiorum. iuana vita laboral. Scd rota haec quae csl super
Quae quaiidoque trinquillitaiem, quandoque per- D cislernam confringetur, quando homo moriendo in
uirbationem sciHiunt. < Aspectus rolarum el opus acquirendis mundi deliciis non occupabitur. Et
earum quasi visio maris ,» quod aliqtiando est liinc pulvis carnis noslrae in lerram , spiritus vero
Irauquilluni, aliqiiniulo turbnlum. Vita enim noslra • jttsti ad Deum reverietur. Ilue sunt rotae quae se-
esl quasi rota quae in superiori parlo hnbel meri- qiiunturanimalia ambulaiilia, iri est vilac simpli-
tliein, in inferiori aquiloneiif, in lutere descendenii cium, bona opera magistrorum. Ecce de his qui
occidentem, in asceiidciili orieniem. Fuii itaque ambulanl in profectu meritorum , quos rotae se-
viia noslra in Ailaui in meridie, decidii in occi- quuniur, sed quando currunt in affectu desiderio-
(Icnlein perfecla teiiiatione, descendil in aqui- rnni imitanliir spirilum, non quemlibel sed san-
loiicni, subjecta niiiiidanae raiseriae, ineepil ascen- , ctiim.
dere per orienlem, in Christi incarnalione. Sic « Ubi enimeral irapeius spirilus.illiic gradieban-
et nos a meridie diviui auioris desceiidiinus pcr liii 3. » Esl enini spiritus malus, esl spiriius hiinia-
"* Prov. 30 " Liic.il. •« Rom. 12. *» Eccli. 32. "»Ezcch. 1. " Horal. 8" Gen. 52. 8' Thren.
3. «•Psnl. 122. •»-«* Ezech. I »6 Psal. 76. "lsai. -14. ealsai. 33. " Ibid. '••luiJ.
' Ibi.I. > Ectic. 12. • Ezctii. I
 733 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. X. 706
iius. esi spiriliis riivinus. Prinius iraperiit, secunrius 4 aperlius iu Aposlolo : < Scio hujusmodi hominem
ciirril, teiiiiis dirigit. Impedit crrore, curril amore, rapliim usqiic ad terliitin ccelttm "; ecce revelatio:
dirigit splenriore, errure falsitatis, amore saiiclitn- < Qiiori praesens est nionieiilaneum et leve suprn
tis, splenriore veritalis. Propter primum peteb.il nioJtim in sublirailate, aeterinim gloriae ponJus
David spiritum quo posset maligno dominari : <Spi- operalurin nobis "; > ecce consiJeralio meriiorum
ritu, inqiiil, principali confirma me *. > Propler et pnemiorum : < Noii sunl rondignae passiones
secuifdiim spiriliim quo posset sanctificaii : < Spi- hiijiis lemporis ad fuiur.im gloriam qua; revelalii-
ritiiin tititm ne auferas a me «. > Proptcr leiiiuin lur in nobis "; » ecce liuiuiliniiorie cognitione suae
spirUiim quo posset riirigi : < Sjiiritum, uil, recliim pauperlatis. Ecce aliquid vobis comparavimus , de
inuova in visceribus meis •. > Spiritus isie huina- forma corporum, de profeclu operum.'Seqiiilur rie
IMISin diversa trahiiur, nunc a spirilu malo, uunc eventii inirubiliuiu : < Hacccrat. ait.visio discurren»
a Spirilu sancto. Priinus enitn esl spiriius Dei in meriio qualuor animaliiim. Splenrior ignis ei rie
inaliis , qui vexahat Saul : < Egreriiar, ait.cl cro igne fulgur egreriiens '*. > Ecce ignis splenrior, ecce
spiiilus ineuJax in ore omniuin proplielarum cjiis'.» fervor, ecr.e fulgor. llic est evenliis inirnbiliiim. In
Propier hoc clamat spirilus hiimanus : « Ve- splenriore clariias coclesiis, in fervore vehemeniin
lociler exaurii me, Doiuine, defecil spirilus meus8.» i> charilatis, in fulgore terror ignis vel poenac inlcr-
Sed e diverso erudit eum Spiritus sauctiis ari vcri- naiis. Haecriiscurriiiil in meriioquaiuor uiiimaliiim,
talera : < Dabo vobis, ait, Spiriium veriialis, ct dum praevirientiu spirilti splenrioris fiiliiram jiieun-
docebit vos oror.em vcrilatem *. » Quo consolatus tlilatem, charitaiis siinviiaiem , infernulis timoris
spirilus humanus clamal : < Spiriltis luus bonus fiigieiiiltim horrorem. Piiimim praesuinebal Apo-
rieducel me in terram rectam 10. > Isti suut cur- stolus diecns : < Reformabil corpus huiiiilitatis
renles itiiiiando Spirilum Dei : < Qui enim Spiritu uosirae roiifigiirntum corpori rlarilaiis suae ". > D<j
Dci agunlur, hi siinl filii Dei; qui enim secunduin scciindo : < Charilns nunquam exciilit »•; > de ler-
spirilura sunt, quae spirilus sunt senliuiii". > lii lio Daviri: <Timor ettremor vcneriinl super mc ct
aulein qui voluul in rccessu a miindaiiis , elevant cotitexeriint me lenebrae". >Ecc.equomodo cvange-
fncies stias, id esl couscientias. Noianriuiii aulem lisiaecxlrahiint lac de pruiriictis uberibus, ut pa-
quod haec facies aliquatido desrenriil ari iniitm, ali- scanl nos de doctrina stia, et opcrum exeinplo et
quaudo esl circa mcriium, aliquaurio elevatur ari conversaiionis.
summiim : ad imum, se inclinans ari peccala; circa Duoubera tua sicul hinnuli gemelli caprem.
iiieriiiim, facicns boua ; atl suuiiutim , consiricraiis [CAR.]Versus iste ad lauriis confirmalioiicm rc-
Dei magnalia : priinum, ut quatii sil rca virieatur; *-1 petiiur, scd cumsupra sit exposiius, non esl necesse
secundum , ut pcr boua opera reverlalur; ter- ul exposiiio repelalur. Deiude in laudibus Virginis,
tiuin, ul in Tuluro praemio dtieclelur. De priina ad peccaloruin solalium subriilur :
facie, dicituc : < Denigrula esl facies eorum super Cotlumluuiti sicul turris eburnea.
carbones et non sunt coguiti iu plateis ". > Iurie" [Tno.J Quia per colliiin vox procedil el csca in-
(licluui est in Job : < Si absluleris iniquilaieai traif raerilo pcr illuri doclores .signilicuntur qui
quae in manu lun est, el in labcruat u'o luo nou voce exhoiiaiionis filios Ecclesiae confirinaiil, rt
fuerit injustilia, tunc levare faciein liiain potcris vilae alimoniis recrcant. Ilor, cotlum sicut liirris
absque maciila '•; > de secunria : < Uiiumquorique eburnea, quia doclores Ecclesiaepraeslunl oriialitm
eorum aute faciem siiain vel coram facie sua am- etrobur, et piilchriiuriiiieui suae viiae, qua cunclis
bulabal'»; > rieleriia : < Ei facies eorum el peniix> candidos se velut ebur osiendunt, et civitalem Dei
eoruiu exleniae desupcr crant'«. > Et in Job : quasi turris ab iiiipclu liostium defendiiHt. Colluin
< Super Oiuiiipotenle allliies deliciis, el elevaliLs Cbrisius esl, capul diviuiias, corpus Ecclesia. Per
ad Deiiin faciem tiiam 16.> De his qui slaui in collum verbuin einitiiitir. Cibus adcorpus irajieilur,
excessu iu supernis dir.ilur : < Ciiin ficret vox su- saliva glutiiur. Quia per Chrislum Verbiim palris
per firuiaiiieiilum, slabani et subinillebanl alas ^ quori ipse est, inundo manileslaiur. Cibus vit;e , i<l
suas ". >Et ccce tria : fit vux , stanl, subiiiiliunl est caro cjus propria, liJclibus a se ipso propinatur.
alas. Vox revelalionis, slatio considerationis, Saliva, id esl gralia sancli Spiriliis, ad inerioris
siibmissio hiiiiiililalis, revelalio de supernis secre- boininis unclionein, de ccglo piimiim posi ascen-
lis, consideralio in merilis el pnciniis, buniilialio sionem, quoiidie per iuspiralioiiem donalur. Turris
in cbgnilione suae paupeiiatis. Audi revelationein. isla quae esl Cliiisttts habct in se, quanliiiu cst lur-
< Abraham ad ilicem Mambraetres vidit el ununi ris : foriiiudinem, alliluriiiieiii, in qunntiim est
adoravil'«. > Audi meritoruni elpraemiorum colla- eburnen, pulchritudiiieni. Foi titudineni in potentia,
lionem : < Domine Deus, ail Abraham, quid dabis altiluriinem in praecmiiieiitia,pulthritudinem in gra-
milii'»? > Audi humiliaiiotiem : < Loquar ad Do- lia, foititiidinem habet iu hiimana nostra nalura ,
miiium iiieuin, cuin sim pulvis et ciuis >•.'> Atirii forliiudiiieiii in divina, fortiUidiiiein in opera. Pri-
* Pssl. 50. « Ibid. «Il.il. '111
Keg. 22. 8 P-al. 142. »Joan. 14. '» Psal. 142. "'» Rom. 8.
"Threu. 4. " Jol. II. "Ezech. 1. "Ibid. '• Job 22. " Ezech. 1. !8 Gcn.. 18. Gen. 13.
"Gcn 18. "HCor. 12. "tlCor. i. " Rom. 8. " Ezech. 1 "Philipp. 3. " 1Cor 13. «'1'snl.b'i'.
707 THOM.ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 701*.
muin in tiihiilniione, sccunduin iu incorruplione, j\ na; tertia, quia proptcr magniluriinein bestia est
tertium in suae haereriiialis dcfeiisione, in tribtila- spetiubilis, el Cbristas propler opera mirabilis.
lione usque ad crucis palibulutn, in iiicorruptione, Faciamus queindam inleriorem hominem, cui haec
qaia non patilur defectum ; in suae haeredilalis de- assignemus : cujus caput sit inteniio, corpuS con-
feraroue, quia nos prolegit contra adversarium. De geries virlulum, collum cnstitas. Si eniin fucrit
prima : < Dcus fortis, Paier fulnri sacculi **;» de inteniiosine eharitate, potius dicetur opiuioquam
secuudaJob : < Si forliludo qucrllur, robustissiraus iutenlio. Et virtutes siue eharitate nen virtutes
esl". > Dc leriia : < Cuiu fortis arinalus custodit sunl, sed naiurnles potentiac, Hoc colliimeburueae
atriiini suum, in pace sunt qtiae possidet. Si au- lurri comparaiur, ut charitas habet foriituriinem,
lem forlior illo veneril, »id est Christiis, < universa allituriinem, pulchriliidinem , forliludinem contra
arma ejus diripit". »Audf primani fortitudinein : machinas arielum; altiiudinem, ut desuper jactus
< Torcular calcavi solus, el rie gentihus non est vcniens gravius Iaedatadversarium; pulcliriiudinem,
vir inecum ". » Audi sccunriam : < Qtiis appenriit nevideaiur prosiibuluin aul sterquilinium. Arietum,
iribus digiiis molem terrx, ct libravil montes in scilicel impelus tentalioniim, j.cluseleemosynarum
ponricre et colles in slatera "? > Aurii leiiiam : el orationuro ; prosiibuluiii vel slerquiiiniujn ,
< Sictit pasior gregetn suura pascct, iu brachio suo '" luxuriacel aliorum peccaiorum. Habeal igiiur for-
congregabil aguos, et ir. sinu suo levabit, fetas ipse liludinem coiisianiiae, altitudinem desiderii, pul-
poriabit". >—<Diligamlc, Doininc, fortitudo mea»»,> chritudinem caslilalis et innocenliae.Audi forlilu-
ail David. dinem conlra arieles : < Qnis nos separabit a cha-
Esl etiam haec lurris alia, id esl Chrislus, qtii esl ritale Dd, ail Pautus, Iribulalio, an angustia ? an
altus iii scienlia, altior in graiia, allissiinus in es- persecutio ? an fames ? an nudiias ? an periculum!
scntia, in scicntia cogniliouis, in gratia sanctitatis, un gladius «' ? i Ecce quam lories arietes. Audi la
in essentin, qua Palri esl aequalis.Cognitionis qtia piries desuper venienies : < Cbarilas benigua est ,.
cuiicta eiiuin occulta cordis penetrat; sanciitatis, patiens csl, misericors est *».> Aud^ sierquiliniuiii
qtia sanctior cst universis et universos sanclificat. ah ea remoutm ut sit pulchra : < Charilas non agit
Palri esl aequalis, quia ipsum mnguiiudine non su- perperam, nou iuflalur, 11011aemulaiur, non est
ptrut. Dc prima aliiludine: < Excelsus Dominus ct uuibiliosa, non quacritquac sua sunl »».i Legimus
humilia rcspicil, el alia a longe cognoscit"; >el lurrim eburneam , ul hic , doiuum eburueam in
Isaias : < Abstineie ab homine cujus spirilus in Psalmo: < Myrrha, et guiia, et casia a vestimenlis
naribus ejusest, quoniam cxcclsus repiilaius csl «,' luis a domibus eburneis »*.» Throniim eburneuiii,
ille •'. > De secunda Job : < Excelsior coclo est, et iiilibro IIIRcgum »' : < Fecitsibi Salomon ihionuiii
qui.l facies *' ? > Coeluin enini aliquando dicilur graiidein de ebore.» Turris esi pugnaloiuni, doiintsiu
anima justi, aliquando angeli, quos omncs lam san- puce conversantiuin, ihronus regum. lu turri ebur-
ciiiaie quam cicleris percellil. De lertia : < Ego in nea siinl, qui conlra vitia iniioceniiam ciistodienles
aliissiniis bahiln, ait Sapienlia, el Ihronus meus in viiiliicr piiguanl; iu domo eburnea, qui iniioceules
colutnna nubis ". > Nnn lioc dicimus ut per ista mores suos iu pace compoiiuut el ordinanl; iu
trta praedicta gradus in Deo ponantur; sed quia in Ihrono sunl, qui atius suos et afletius iiinoceiiler
suscipieniibus ejus dona differeiuia ostendunlur. vivenles quolidie dijudicnnt. Priini dicunt : < Esto
Altum esl euim quod Dcus puriflcaudo nosirain scit tiobis, Domine, turris foriitudinis a facie ininiici»';»
conscientiam ; allius quod suam iiifundit graiiam ; secuiidi dirunt : < lu domo Dei ambulavimus ciiin
ailissiiiimus, quod nohis oslendet majestaiissuaeprae- ronsensii»*.>—<Qui habilare facit uuius moris in
sentiara. Piilcbriludiiiem habet in hunianilale, domo »', >Tertii: < Feci judicium el juslilium ".»
ptilchriludincin in divinilate, pulchritudinem in Pi iinos conforlal Aposlolus, dicens : < Fralrcs,
operationc, in lnimauilaie foimac-eleganlia, in di- confoiiamiiii in Doinino, et in polenlia virlulis
vinilalc clariiute asterua, in operatione, creaiiouc, 1D ejus. Non euiin est nobis colluclaiio adversus car-
recrcaiione, rcparaiione. De priraa : < Spcciosus iiem ei saiiguiiiem, sed advcrsus principcs el pole-
forma prae (iiiis hominum "; > de secuuda : < Cau- stales, adversus mundi rcciores lenebr.irum harum
dor est lucis aeiernae,el spcculum siue inacula *•;> conlra spirilalia uequiliaein coeleslibus". > Secun-
de teriia Boclius " : dis dirit : < Obser.ro vos ul digne ambuletis cum
Pulchniui pulcherrimutipse biiinililale et inansueiudine, cum patienlia, sup-
Mundum mentegerent, timilique imttgine[ormant. poriantes iuvicemin charitaie, solliciii servare UIII-
Ilaec triplex pulchriiiido sumilur ab ehore. id est laiem spirilus in vinculo pacis".» Teriiis dicit:
clephante. Prima , quia caslissinuim aniinal est. cl lOinnia probalc.quod bonumest tenele, abomni spe-
Christus sine culpa ; secunria, quia os cjus canrii- cie 148 ",a'a abstinete vos ". >Et David: <Si vere
dum csl, quia iu caudore designalur c'arilas aeter- uiique jusliiiam loquimini, rccia judicale. fiiii bo-

"Isai. II. "Job9. "Luc. II. •'Isai. 63. "Isa.40. " lbid. '» Psal. 17. " Psal. 137. "Isa.2.
•'Jobll. "Eccli.27. "Psal. 44. »• Sap. 7. »' Ve consol. phil. lib. m. mcir. 9. »'Rom.8. "I Cor.
13. »»lbid.»' *« Psal. 44. »• Cap. 10. »'Psal. b'0. »»Psal. 51. »'Psal. 137. •• Psal. 118. »'
Ephes. 6. Ephes. 4. " I Thess. 5.
 70D COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB, X. 710
niinum; eienlm In corde iniquiiates operamini in A Agamusoinnesgralias nostraes.iititisjudici, noslrum
terra **.> Collum tuum ticut turrit eburnea. Chri- quori corpus vcxerit siiblimeari coelircgiam •».El sic
stus fuil turris lignea, lurris lapiriei, turris ebur- gratias agenies aiiinl: « Salvasti nos de affligeniibiis
nea. Lignea, in caruis infirmitale; lapidca, in re- nos, el odienles nos conludisii •••> Item : < Magiiifl-
stirreclionis soliriilale; eburnca in ascensionis ju- cnsli populuiu liiiimel honorasli «'.> Uude :< Paulu-
cundilale. In primo caput copulavil corpori, per luin cura periransissem cos, inveni quein diligit
firiei sinceritaiem, in secmido per iiicorruplioiiis anima mea;tenni illum, nec dimittam donec in-
veriiaieni, in lcrlio in assumpiioiie per gloriae sns- iroducam illum in douttim malris meae, et in ctibi-
cepiioiiem. Inde ipse ail : < Vado parare vobis culum genilricis mex "*. > Occurrunt angtii cum
lociim in patria. Et iterum veuiam ad vos, el gau- stuporc. Unde " •
riebit cor veslrum •".» Yado parare vobis locum in Tremunt videntes angeli
pairia, et iteruin veniam ad vos, et vos educam de Verta vice inortalium.
bac miscria, el gaudebil cor vestrum, quando se- Unde aiunt: < Quis esl iste qui venit de Edotn, lin-
debilis ad dexleram in gloria. Ad hauc ascensio- tiis vesiibus de Bosra ? Isle formosus in siola sua
nem totus iu orbe lcrrarum mundiis cxsultat. Nec gradiens in multitiidine forliludinis su:e '*. >
miriim, quia longe incompnrabililer ejus gloriosus o Islis ergo eslgaudium,
:
Iriii.iiphiis poslquain susceperat populi qtiae pro- Eo quod triiimphat ilte tplendidut
seqtiunliir aposioli, coniitanliir eaplivi, occurriint Et dignus nmplitudine,
Soli poliqttepatriam,
angeli, queiu suscipit soliiim Palris excelsi. Po- Unum ferl rempttblicam'*.
puli cum fervore, aposloli cuin amore, capiivi cum Pater ipse suscepil cutn decqre. Nec mirum; quia
honore, angtii ciiin slupore, solium Palris cum <speciosus forma pr;c filiis homitiuin'•; » et: < Om-
ilecore. Omnes hoc agunl cum psalmis, et hyiiuiis, nis Domiiii exaltaia est supra sideia
el canticis spiriiualibus. Audt sermouein populi : el inpulchriiudo nubibus elcvala ". > Inde " :
< Surgam et circuibo civitalem per vicos et plateas,
Pnlris prmsentansvutlibus
quacraui quem diligitanima mea "*.» Sed cantanl se Victricis carnis gloriam.
iuvicem ariinoneiilcsMSicoiisiirrexislisciiniCbrislo,
sursum suut >elc. < Inde ipse paterpsallil: <Filius meus morluus fuerat
qua» qnaeriic. ", Item : Veniie, et
asccndamus ad moiilem Domini". > Sed quia cor- revixil; perierai, et invenius esl ". > Idco,
< gaudereoporiebat.elcpulari '*> quia,< Gavisasui.t
porea mole gravamur, compatitiir nobis. < Non cocli
cniin babemus pontificem, qui non possil compati regna reditu Unigeniti ". >— < Postula a me,
intirmitaiibiis nostris", > ctc. Audiic nunc quod el dabo tibi genies hacreditatem liiam, et posses-
asceudit: < Chrislus assislens Pontifex futuroruin sionem tuam terminos lerrae '». > Ipse quoque Cliri-
bonoriim per amplius et perfeclius tabernaciilum slus ait: < Pater, inanifestavi nomen tuum liomi-
non manufaciiiin, ascendit semel in Saucla, aeterna Q uibus, quosdedisti milii, nunc atilem adte vcnio".>
llabet oralionein pro jubiio : < Paler sancie, serva
redemptione iuvenla'*.>Pontifex fuil, quasi poittem
faciens quo posl ipsuin ascenderemus in cculuin. eos in nomiiie luo, quos dedisii mihi ". > Ecce qula
Pons ille fuit crux, pons proprium corpus. Crux, < advocalum babemus apud Pairem, Jesuin Cbri-
slum jusium; qui factus est propiiiatio pro pec-
quia per lignum salvi facii sumus, et per sanciani
crucem liheraii sttnius; corpus, quia < sicul aqtiila calis noslris ".».— < Egrcdiamur ad eum extra
castra improperium ejus ponaiites; non euiiu ha-
provocans ad volaiiriiim pullos suos, et super eos
volilans, expandit alus suas et assumpsil eum, al- benius hic maueiilciii civilaleiu, sed futuram inqui-
queportavit huinerissiiis ".> — Dux fuisii, Domine, rimus'*; > ubi vadit parare nobis locum".
in misericordia populo quem redemisti, et poriasti Ad quod iioiandum quod esl locus mililia), est
eum in fortiliidine lua, in habilaculum saucium locus miseriae, est locus ihronus jtisiiiian, est locus
tuum". i Sic prosequuniur aposloli, cuin amore solium glnriae. In priino venil homo dainnaltis, ut
rccolentes illud ejus promissum : < Vos estis qui- aclernaliier pereal, ut ad iiiiiiuiuam Cbrisu miii-
pennaiisisiis mecum iu teiitaiionibus meis, efcgo liani se exerceai; in secundo esl homo damualus,
dispono vobis regnum ". > Unde sic proscquuntur: IIi aeternaliier pereai, ad leiliuni veniet, ut opera
iTrahe nospost le.currcmusiiiodorem uiiguentorum D sua judici exhibeat; ad quartum, ul soliuin glo-
ttioruiu "'.> El examore claiuant: <Filue Jerusalem, riae leneal. Ad primum vcnil Clitisltis hoiuiuem
uuiiliute riilecioquia amorc langueo ".> Sicjubilanl reparare, ari secundum elecios suos ab eo sepa-
apostoli Christo ascendeiili, el < reversi sunt in t»re, ad terlium vivos el u ortttos judicare, quar-
Jerusaleui cum gauriio, el erant unanimes in ora- liiin vadil uobis pracparare. In loco miliiiac ftiil et
lione "*,» nos ad orationis uiiaiiiiiiitaiem inviianles. invenil bomineiii iu loco horroris et vasiae soli-
Sequitur: <Comitanltircaptivi cura honoreclainantes: liiriinis". De inferuo ail Petrus : < Oportel unum
'» Psal. 57. «» Joan. 14. »•' Canl. 3. " Coloss. 5. •' Mit-h.4. »« llebr. 4. " Ilebr.
9. " Dctii. 32. "Exori. 15. " Luc. 22. *" Canl. 1. "Canl.5 *" Act. 1. " Offic.Eccles.
" Psal. 43. "Oflic. Eccles. «•*Canl. 5. Eccl. " Isai. «5. •» llymii. Ertl. '• Psal.
«'Hyniii.
44. " Ollic. Eccle. " Ollic. miss. " Ltic. 13. '* Ibid. '« Oflic. E cte. '• Psal. 2. " Joaii.
17. '• Ibid. "Uoan^. "Ilebr.13. " Joan. 14. " Doui. 52.
711 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGKINi 7155
ex vobis sumere soriem ministerii hujtis: rie qtio A a voliiptaiibtis miinrii restriclis iumbis. In cjus
praevaricatus esl Judas, el abiil in locum suum «*,» porla, id cst in ingressu est illa probalica piscina,
id est in infernum. De judicio : < Argentum habel id est pecualis piscina, in qua lavabant sacerdotes
principium venarum suariim, et auro est Iocus in hostiaecarnes, id est bapiismus in quo oportet la-
quo cohflfttur"»,» scilicet judicium. De quarlo : vari cos qni ecclesiam intrant, ad immolaiiriam
<-Domine, dilexi deeorem domus tuac, el locum ha- propriam carnem per poenilentiam in qua desceu-
bilalionis gloriae luae". > Iiem : < Facttis cst in debal angelus cl sanabatur unus •'. Quia Ciirislus
pace locus ejus, et babitaiio ejus in Siou *«.> iiltic baplizattis est priintls, ct post eum in tinitalc firiei
vadit Glirislus parare vobis locum, ibi csl lurris popiiliis Ecclesiae bnptizalits , a peccalis csl saua-
illa eburnea, de qua nunc agiinus. Nolandum antem liis. Ilsec civilas quondam fuit Seon regis Amor-
quod est turris riefensionis, esl ttirris speculaiio- rliicoriim, id csi diaboli qui cst rex amaricaiiiiui»,
nis, est lurris jucunriae habilaiionis. In prima enim quod sottat Ainorrliacns. llaecpiscina quatuor signi-
homo defenditur, in secunda proveutus nosier as- ficat piscinas. Prima esl legalis, seeiiiida inllialis,
piciiur, in tertia flatus vitalis aurae carpilur. Istae tertia sacramentalis, quarla moralis. Prima est
tres in bis Camicis inveniuiitur. De prima : <Sicut Mosaicaelegis tcxius, secunda baptismus, terlin
lurris Davidcollumluum, quae aedificalaestcum pro- B Chrisli corpits, qtiarla humnntis affcctus. In prima
pugnaculis ; roille clypei pendenl ex ea, omnis ar- observanles lavabanlur lempornli pcei.a, in secumla
matura forlittm "'ilnrie :<Esto nobis, Domine, turris peccaiores ab origiuali cnlpn, in lerlia est sacra-
foiiiiudinis a facie iniuiici •'. > De secunda :< Nastis inentortim vis regeneraliva, in quaria lavalur of-
luus sicut turris Libaiii, quaerespicil conlra Daiuas- fensa quolidiana. In primn esl aqitn historiea .
cum "'*.> lnde : < Vos qtii in lurribus rstis, aperite quinqueporlicus, quinque libri Moysj.<»•In his ja-
portas, Dominus omnipolens fecit virlutem ma- rebat miiltiturio langueutitim , » sciliccl qui eratit
gnam ". > De terlia : Collum luum sicul turris ebtir- in peccaiis inveterati : languor enim cst morbus
nea. Ebur candirium est, frigidum esl, fortc esl. iuveteralus; < caccorum,» quia sine iiilelligeiitiu
Cundiriiim, propter glorificali corporis. jucumlita- spiriiuali; < claudorum,» quia sofi iimilebaiiUir
lem; frigidum, contra aeslus tenlatipnum; solidum opcri; < aridorum,» quia carebanl gialia'; < ex-
et forte conlra mundanam corruplionem. llic cst specianiinin aquaeinoluin, f sciliccl saiic.ontiii Pa-
Christus qui hos capili noslro copnlal: in prima trum, qui exspeciabant adveiuuni Christi, id est
per fidein, in secunda per spein, in lertia per spe- Angcli mflgni consilii, qui descendcret in mnguam
ciem. Ad quam nos perducat. _ piscinam venieus in muntlum, el sic movereiur
C
Cullum tuum (vcl, seciindtim aliam translalionem, uqun, id est In spirilalcm inlelligenliam liitern,
cervix tua) sicut lurris eburnea. vel ausieritaslegis iu graliam; elsic sanaretur tiiuis,
[CARD ] Ac si dical: Cervix tua, id cst eniincntia id est iiniun flerentomncscredeiites in Chiisto. Se-
alliluJinis tuac esl sicut lurris ad refugium mise- ciinria piscina esl baptismus, quani diximus ini-
rorum, el haec turris esl.eburnea; habet enim can- lialcm, quia est iuiliuin omnium siicramentoruin,
dorem castitatis et lirniitaiis consiantiam. Nec ct in ea omnes iniiianiur fideles. Ejus aqua mate-
soluni candor aul firmitas in ebore designatur, scd rinlis csl, sed snnctificnla. In ea desccnriit iitagni
boc eliain quod ebur esl os elephantis quori animal consilii Angelus, quoniam esta Joannc baptizattts.
habet iiiiinicilias nalurales ciini dracone, et ipsa llic habct qiiinque porlicus, scilicet illos quinque
beata Virgo pugnam habet cum hoste nostro per- actus qui observantur in forma bnplizanrii. Vel
peiuam; ut nobis praestet defensionis auxilium. joxla quosdam, pabulnm salis, aiirium liniiio, in-
Seqiiitur: gressus in ccclesia, scapiilarum el pecloris unctio,
Qculi tui sicul piscinw in Hesebon, quw svnl in trina inliiiclio in aqua. Primus csl exorcismiis, iri
porla filias multiiudinis. est arijuratio qua expellilur diabolus, qtii iu lau-
[THO.]Oculi isri sunt praeriicalores, quia arcana 0 guore, itl cst consiietudinepeccandi tenebat miiltos,
Scripturarum discunl in occullo, quac loquanlur ia cl hoc signuin quod sanatur ihi inuliiludo taiiguen-
aperto, unde filios niiiriant Ecclesiae. Ili merilo tiuiii; seciinritts actus est catechismus, id e$l in-
piscinis comparantur in porta civiiatis Hesebou slrtictio, scilicet quid esl tenendum Chrislianis, in
ronstructis. Quam civiiatein oh iucolarum abuu- quo sanaiilur ca;ci; lerlium rsl lidei professio, el
danliam filiam miiltituriiuis appellat, qttia sicut Satanae abrenunliatio, in boc sananlur rlaurii, quia
catdem piscinae confluenlibus ad se civibus conli- iion recle ambiilanl in lide; auarium est untiio
iitiam solebant praebere aquarum copiam, ita do- chrismalis el olei, in hac sananiur aridi, scilicet
clores suis audilorihus fiuentia docirinae praebcrei qiii eraiit sinc Deigralia; qiiinlum esl aquae im-
non cessanl. Hesebon vero quae cingulum moeroris i mersio, iil hoc implciur eoriim desiJeriuin , qni
dicilur, esl Ecclesia , quae gauriia tempornlia, qtiac! cxspcclabanl aqu;e iiioliiiii, id est mutaiioiiem hi-
prius habuit pro peccatis modo lugel cum lacrymis, storiae in spiriliialcm iiiielligeniinm, vel austeri-
«*Arl. 1. "» Job 28. »»Psnl. 23. «• Psal. 73. »•' Canl. 4. " Psal. GO.«' Caiii. 7. 8»Oflir. Ec. I.
•• Joaii. 5. »• ibid.
 713 COxMMENT. IN CANTICACANTIC. — LIB. X. 714
laiis in misericordiam. In bis quinque aclibus AVsum : < Trahc me post le, curremus in odorc un-
quinque beueficia in baplismo collecla. In his guemorum luortitn «. >De quinto, per aquam liujiis
qtiinque generibus bominum iiiielliguniur. Lan- piscinaequaemola est egrediens de lalere, moia est
guidis enim langtior nalurae, id est fomes peccali, aqua lam culpaequam poe»ae;unde Propliela: <Virii
debilitatur; caecis,originalis culpa, pcr qtiam geuus nquati) egredienlem rie lemplo a lateie dextro, el
bumanum caecabaiur, remitlilur; clainlis, foniiudo omiies ad quos pervenit aqua ista salvi facti sunt'. >
virluiiim donaiur; aridis, per graliam exlcrior De his aquis, scilicei culpaeel poenae,dicil Daviri:
sanciilicalio relaxaiur. Exspeclaniibiis aquae mo- « Salvum me fac, Deus, quoniam iiilraveruul aqras '
tum, regnum coelorum apcriiur, ut aqua nosirae usque ari animam meam «.'»
corruplionis in aquam incorruptionis converialur. De bac mutalione nostrae miseri;e diciiim esl :
De aqua : < Fluminis impetus iaelifical civitntem < Virii coelum novum et. terram novam, » id est
Dei".» auiinam el corpus, « el mare non esl9,» id est ama-
Teriia piscina esl Cliristi corpus. Hacc hnbct ritudo culpae cl poenac.Quaria piscina esl cor ho-
aquara maierialem quae de latere ejus exivit **, el miiiis qunm moralem diximus : haec hnbet aquas
sanguinein qui perfecte abluil. Ilanc diximus suas, iri est aflectiones. Quandoque porticus babet,
sacrametilalem, quia ab ea mulia alia sncramenta *B scilicet quinque sensus: luec babelaliqtiando aquas
sumunl effieaciam. In hanc riescendit magni con- itirbirias, iri est lurpes affecliones, aliqiinudo cla-
silii Angeltis, id esl Dei Filius, nsstimcns carpem ins, scilicct sanclas affeciiones. Ilac quanrioque
liumanam. Et inola est aqun nostrae culpae, pro surgentes ab inleriori derivanlur |icr sensusf nri
qua accepimus aquam graiiae. Haecquinque por~ exleriom ; unrie Dominusin Evangelio : <Non quod
ticus liabct, srilicet quinque vulnera pedum, ma- in os inirat, coinquiuai, scri quori de corrie proce-
uuum, laleris. In bis jacebal mullitudo Inttguen- dil. Decordc enim cxeiini cogilalioncs malac, bo-
lium, corruptione natiirae; cacrorum, lenebris igno- micidin, nriulierin, '• > elc. Qnanrioque autem ab
rantiae; claiirioruui, dissoluta evagalionejaridoriim, exleriori pcr cosdem sensus inlerius fiuunl, uiule
privalione graliae ; exspectaiitittm aquac niotum, iri prophela : « Inlravit mors per feneslras nostras,
esl ablulionem culpaeet reformationem poenae.Cor- el ingressa est domum nosirain, disperriere ibi par
riiplionem nalurae, qua culpaeet poenaeliomo subji- vulos noslros ".> In porlicibus ejus jac t muliitudt?
cicbalur; tciiebris ignoraiiiiae,qua morbus ignora- languentium, caecorum,claudorum, aririorum exspe
balur; dissoluta evagalione, quia de medicina de- clantiiim. Languirii pusillanimilale, ccci inundi
sperabalur; abltitionem culpae, el reformationem _. vanitate, claudi pnrcentes pedi spirituali, et iuni-
puenae,quod per propbclas proniitlebatur. Deprimo tenles in carnali pede, aririi, qui bonn faciuut sine
Isaias : < Omne capul laiigiiirium,et omne cor moe- devoiione, exspeclantes aqua: motum, qni peccant
rens '*. > Sed in bac piscina , < Vere languores et lamen exspecinnl locum veniae. Pusillanimita'.i',
uoslros ipse tulit'».» De secundo : < Cxci sunt et quia timenl religionis asperilatem, mundi vanitaie,
duces caecorum9»;> el: <Caccilas ex parie conligil quam pulaitl summam bealiludinetn, inniienles
in lsrael ". > Sed per aquani liujus piscinaeillumi- pedi carnali, quia rielectat eos descendere in cocni
nantur ab eo qui < illuminat omnein bomincm ve- vililalem, facicntcs bona sine dcvotione, propter
nienlem in hunc niundum 96<:> sictit scriptum est servilem limorem, vel laudis amorem. Exspectanies
iu propheia : < Tunc aperieniiir uculi caecorura,et aquae molum, id est peccaiorum veniam, sricnies
aures surdorum patebunt". > Seri suara inlirmi- Deum misericordem. Primi < trepidaverunl limore
lalcm sciebat Daviri, cum diceret: < Miserere mei, ulii non cral limor "; > de serundis ait Daviri :
Domine, quoiriam infnmus sum 9S.> De leriio Jicit « Lumen oculorum meorum ipsum non est nie-
Paulus : < Genua ilissolula erigite, gressus reclos cuin ". >—«Inveterati sunt el clauriicaverunt a se-
facite periibus vcslris, ut non clauJicans quis cr- miiis suis '»; > de qitarlis ait Job : < Si continue-
ret".» — < r'orli, aii, animo esio, in proximo est D j rit Doininus aquas, omnia siccabunmr; si emiserlt
ui a Dco cureris'". » De quaiio conqueriittr Da- eas, subvertent lerram '"; > tle quiniis : « Abyssus
viri : < Defecerunl sicut funius riics mei, el omnia aulem vallavil me, et pelagus cooperuit caput
ossa men sicut rremium arucriinl'; > ct: « Pcr- meum ".•» Pulas viriebo lemplum sanclum 'tuum
cussus stini ut feuum, et aruil cor meiim '; > et : aquis islis molis. AngeliisDomini descendil in hanc
<Dies inei sicut ittiibra tleclinaveriinl et sicut feniiin piscinam, et movet aquam : quolies Chrisltis
arui'.» Seri unclioiiem allulil gratiae, qui riixil . inspirat cor nosirum, et stultas atTectionescon-
< Spirilus Dei super me, eo quod unxerit me, ad veiiit in bonas. Quse sicul dictiftn de malis, ali-
aniiiinlianduiii mausuciis misil me*.> Iinque < Uu- quando inlerius oriunlur et derivanlur per sensus
dioiiem babeiis a snncto : el ipsa docel nos rie :id exteriora ; unrie"*:«Domine, >a limoreluoiconce-
oiiiiiibus '. > Uurie 149 habelis clamarc posl ip- pimus.iscilicetincorde, < elparturivimtfs »operandi

"Psal.45. "Joan.19. "Isni. 1. »»Isai. 53. •»' Maiih. 15. "Rom.H. »6'Joan. 1. " Isai. 3B.
»» Psal. U. "ilebr. 12. '•• Tob. 5. ' Psal. 101. » lbiri. »lbi.1. » Isai. 61. • I J.oniu 2. • Cant 1.
' Ezech. 47. »Psal. 68. • AJIOC.21. '• Matlh. 15. " Jer. 9. " Psal. 52. '»-Psal.-l/. '* Psal. 5/.
" Job i-2. '» Jon. 2. le' Isa. 20.
PATHOI.GCVI -3
 7,5 THOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 716
deliberationem; <el peperimus spiritum > salulis in A (lanuni scd Dei favorem quacsivit; unde Apo lolus
ad Timothcum : « Noli negligere gratiam quaeiu
operaiione. Et aliquando exierius fules oritur, ct
intus ferlur; unde : < Quia vidisli me, Thoina, crc- leesl31,» quod faceret, si favorem humanum inde
didisti ".> Prius enim vidit exlcriits, unde flries exspectaret. Inde : « Vldeiene in vacuum gratiam
naia est intcrius. Quatuor aquas legimus mirncu- Dei recipialis ".» Hi bona quaesine rievotione fa-
lose molas, sciiicel Mara, impositioneligni, amuri- cicbanl, jam devote facienles sicci non sunl, atlen-
iiidinem in dulcedinem mutasse "' : Jordanem ad dentcs illud evungcliciim : < Cum jejunas ungc
transitum arcae de deserto in terram promissionis cnput Itinm, > id cst animam, < el faciem luam
cursum suum converlisse "; aquas Jericho, Elisaeo lava »3, »id esl conscienliam luanu
infundenle sal, corruplionem in sanitalem vcr- Oculi lui sicut piscinm in Hesebonqui sunt in
tisse "; Dominum aquain in vinum mutassc >°. porla filimmultiludinis.
Prima aqua mulavit saporem, srcunria curstim, [CARD.]Filiaiiiiiltiludiiiisnon tantum iiniuspatris,
lertia eflectum, qtiarla speciem. Prima est inipctus dicitur peccalrix anima, quaenon esl Chrisli filia,
iribiilalionum, secttnda cst fluxus nflecliontim, sed tol daemonumquot vitiis est pollula.Porla auleni
tertia corruplio morum, quarta abusus gratiarum. hujus filiaeesl porta oculoruin, per quam frequen-
De prima : <Salvum me fac, Deus, quoniam iutra- B ier intrant qui animam depraedanlur sicul habetur
verunl aqu-e usque atl animam meam"; > de se- superius : < Oculus mcus dcpracriatus est anfmam
cunda : < Vox Domini super aquas, Deus mnjesialis ineam »».>Yerura ctim poeniiet auima peccairix, in
iiitonuit, Dominus superaquasmullas"*; >delerlia : bac porla sunt piscinae, id est aquarum, ellacry-
< Eripe me et libera me dcaquis mtiltis et rienianu martim copiae,quae piseimc dicunlur esse in Hesc-
liliorum alienorura *»; » de quaiia : < Argentum bon, quae interpretalur cingutum mceroris,id est
tiium versum cst in scoriam, vinura luuin misiiim mocror citigens, ut intclligatur intransilive. Nam
eslaqita*'.» in molu primae, sanantur languidi mceror pceniteiiiiae cingil hominem; el restringit
Chiistum pro peccaloi^m suniem : sicut ruta cingil vulnernliim,
pusillanimitate. Dum enim recolunl
se in ligno pcpendisse, tribulatio, prius aniara, in- el reslringil sanguinis flu.vum. Ilujtis cinguli dcfe-
la- ctiini dcplorat. lsaias *'. Non es\ malagma appo-
cipil dulcescerc; unrie : < Rccogiiate illum, qtti
lem sustinuil ariversusscmelipsumconlradiclioiiem, nere, neque alligaturas-,neque oleura.Commendatur
ut non fatigemiiii animis vestris delicienies**.» ergo bcata Virgo a gratia lacrymarum in hoc ver-
Item : <Dicile pusillanimis : Nolile limere '".» In siculo, qttod videiicel sic abundaverunt oculi ejtts
molu secundaj, sanantur caeci. Cum enim vident in lacryinis devotionis, sicut abunrianl lacrymis
arcam , id est carnein Domini, iraiiscuntem de poanitenliaeoeuli peccatoris »'. Dicit ergo : Oculi
rieserto bujus munrii in tcrram promissionis, iri est lui in abundauiia Iacrymaruin dcvolionis et amoris
patriae ccelcslis, erigunl post ipsam oculos respi- similes sunl piscinis, id est aquarum copiae,exisleu-
cienlcs superna, el abjicienles albuginem mun- lium in Ilcsebon, id esl iu mcerorem poenitenliae:
danacvanimiis ; et prius sianl aquac, quacibant in qiii peccali vulnera rcstringit, ne fluanl, et iste
niare Morluum, id est cogitalioncs, quaeducebantad piscinaesunt in porta filrm multitudinis, iri esl iu
infernum; secunrio cresciiul in mcntem mngntim, oculis animaepeccutricis, quae pcenitensdeflel, quod
id cst crcscunlin chaiitnlis affcclum; lerlio conver- mullorura fuerit ftlia vitiorura. Iterura solaiimn
'
tunlur usque ad Sarihnn **, quod interpretalur peccatoruin subdilur in laudc Virginis.
tribulatio eorum, quia lanium crescil cliaiilas, ut Nasus tuus sicut turris Libani, qum respicit
desirierenl pali propler Cbrislum. Ecce impletum contra Damascum.
esl iilud propbeticitm : < Aperienlur oculi caeco- [Tno.] Quia per nasum solent oriores el felorcs
rum ",» ul dicil Apostolus : <DeusPaier del vobis discerni, per illum desjgnaiitttr riispcnsatoresverbi
illuminalos oculos corriis veslri, ut sciatis quae sit Dei; qui superius ex certis causis in ubcribus, collo
spes vocaiionis ejus '».» In moiione aquae lerikc, 0 et oculis Ecclcsiaesunt designati. Discretionemenim
sanantur claudi ; Elisaeus enim qui ilicittir Dei mei liabere debcnt, quae est maier viriulum, ul sciant
salus, id est Chrislus, mitlil sal in aquas corru- disccrnere quis verc, quis ficie ambulet; nc viiium
plas, scilicet verbi, exempli, rairaculi. Qua: videntes specie virtulis se palliet. Qui aulem habenl graliam
et audieiites qui corrupti erant moribus, quibus merito lurriLtfiani coinparantur, qumrespicil conira
male anibulabanl, quasi pede corrupto ei se con- Damascum, qtiia emiiienlissimunilenent loctimaliis
formantes sanos assumuiil mores, quasi, reliclo praevirienies: et irieosunt in Libano, monte excelso,
pede debili, forliori adbaerenies, ut dicant: < Pes ei fortiier proEcclesia suslineiit adversilales, umle
uieus sleiit in directc",» sicut ait Isaias : <Tuncsa- sunl turris. Damascus polws sanguinis dicilur, iJ
ltel sicul cervus, claurius»».»ln motu qtiariaeaqua:, esl diabolus, qui sitil sanguinem nosirum, id est vi-
sananlur aridi virientes quod Chrislus plenus graiia lam. Vel per Damascum carnales designanlur ,
etveriiale in omnibus quae graiiose egii, non mun-.. conlra quos ponitur turris, id esl foitilurio praedica-
" Joan. 20.. "* Exod. 15. '« Judic. (i. '» IV Reg. 2. '• Joan. 2. " Psal. 68. *'" Psal. 28. ."
Psal. 143. «»lsa. 1. »» Hebr. 12. " Isn. 53. »6Josue3. " Isa. 55. " Ephes. 1. ".Psal. 25.
" Ua. 35. " I Tiin. 4. »»II Cor. 6. »»Matih. 6. 3»ihreii. 5. '"
Cap. 5. 3»Offic. Eccles.
 111 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. X. 718
lorum. < MonsDci mons pinguis est »', » qiiicuiiquc: A nureus circnlus, id csl snpientia carnis, ad dcle.
ad Deum sursum levat cor suum, multam in cu ha- clalionem; in lerliis est spirilus ad boni et mali
bens devolionein. Huic aulem monli opponiiur Da- discrelionem. De primis in Genesi : < Erat serpens
masciis qtrt dicitur potus sanguinis, id esl uiabolus, callidior cunctis animaulibus lcrrae»'.» El Aposlo-
qui silil sangiiinem animaruin noslrarum. Primo Ius :.< Timco ne sicul scrpens seduxit Evam aslttiia
laborai ut langtieat affeclus; secundo, ut caligel sua, ita corrumpanlur sensus vestri a chariiate Dei
raliouis oculus, ierlio, ul infirmelur corptts. Lan- quaeesl iu Chrislo Jesu Comino noslro »».» De cir-
gucat affctius, ne seulial supernam suavilaleni, culo aureo qui est in secunriis : < Perdam, aii, sa-
calrgetocukis, ne intelligal verilatem, iiilirmeiur pienliam sapieniium, et prudcnliam prudenliuin
corpus, ut snam catiseiur debililatcra. Per priiiiuin reprobabo8»; > et : < Sapienles sttnt ut faciaut
rcfrigescit charilas, per secundum errat caecasim- niala : bene autem facere nescierunt »6;» et: Sa.
plicitas, per leriium augei peccalum impuuilas. De pientia carnis mors esl»'.» Tales < riicentesse esse
primo Dominus -: « ©.uia abundavit iniquitas, rc- sapientes stuhi facii snnl*8.s De spiritu qui esl in
frigestet mullorum charilas »*.>Iniquilas empbatice teiiiis : « Bealus bomo qui invenil sapientiam, t
dicitur liiabolus. De hac charitate econlra praecipi- quiifllitit prndcntia "'. > Unde in iege scriptum
lur in lege ut ignis jugiter arrieal in altari 39,iri esi B est : < Sacerdos non serviet in labernaculo si sit
charilas in corrie. De secuudo ailDominusatl Abi- fracto perie; si naso 60,»etc. Inrieeiianioral Ecclesia:
nielech, cum peccasset aufcrendo Saram niaiito «Da nubis,Dominc, qiwesuimts,senipei'spiritumcogi-
suo : < Scio quod siniplici corde feceris : el ideo ianrii qtue rccia siinl propiiius, et agrntli6'.» Iiem:
peperci tibi **. » Talcs sunl < Columba seducla et Prinius nasus ul forameii clibnni, secundus ui co-
uon babeus cor »'.> De leiiio monet Aposiolus : rium lyinpani, teiiius ul lurris Libani. Foramcu
< Morliftcate mcmbra vestra quoe sunl super ler- clibani, quod fiimum cvaporat, corittm lyitipani,
ram»'.>—<Spirilusqtiidcmprorapliiscst:caroautcm quod tiiictum rielcrius sonal; lurris Libani, qiti
inlirma **.>Propterca diabolus suadel tit delicate altiludine fumum clibani excedal. Clibanus fumura
iiutrias servum luum, id est corpus ut postea sen- cvaporat, rium Satanas inceiulii tenlalionibus; co-
tias eum conliimacein. Conlra Iiaec igilur oporlet riiim tympnni uncluni rieterius souat, dum sapiens
iil affectus infirmelur, ratio illuminetur, iuflr- secuudum cariiein voluplatibus impingualus dele-
mum corpus adjuvelur. Si igilur mons es, eslo mons rius sonal ps.ilmis, Iiymnis, et canticis spiriluali-
bus. Primum quia, « dum superbit iinpius, iiieendi-
Libani, qui dicilur candidatio, ut medilando su-
siinvilatem sic dcvolionis inflam- lur pauper «».>Sccuttdum quia, < noii est Dcus in
pernam acqttiras C conspeciu ejus, itiquinalaB sunt viae illius in ouini
mationein; habeio nasura, pete a Deo spiritura dis-
crelionis ad rationis illiiminalionem ; cslo lurris, tempore «».> Turris altitudine fumum superal, dum
recole poenasinfernales, et sic acquiras paiieuliae discrelus boino sursum cor suum elevatetibi iu-
foniiudinem. De his ail Jeremias : < De exeelso venit auxilium in lenlallonibus. Unde : < Ad te,
misil igiiehi in ossihus meis **.»hoc de primo. < El Domine, levavi animain meain; Deus meus, in le
erudivit me*',i boc de secundo. < ln me vertit, confirio, non erubcscam 6*.>ltem nasus purgal ca-
et coiivcrtil mnnum suam lola die *«,» hoc de ler- pilis buinorem, 150 ministrat animae respiraiio-
tio. De priino David : < ln medilatione mea exar- nem, habet odorum discrelioiiein> Purgat capitis
descel ignis*',» idestad supernoruni medilslionem. humorem, idesl animam quae esl capul iioslrum,
liabelo affectionum inflammaliouem. De secundo : mundal a peccaiis. Dal animaerespiraiionem ut ex-
« Inlelleclum da mihi el vivain *».»De lertio : « lu- eat et occupelur aliquando in temporalihus orrii-
grediatur putretlo in ossibus meis et subter me nanriis, aliquando interius vacet ccelestibus tne i-
scaieat, ul requiescam in tlie tribulationis, ct tandis. Habet odorum discrclionem, quia apuri se
ascenJain ad populum accinctum nostrum »'.> traciat utrum commorie vel incommode agal de
Nasits pcr nares odorat. Inveniraus tria genera na- p. omnibus islis. De primo ail Apostolus : < Expurgate
riiiii). Simt enim nares daemonis, sunt nares suis, velus lermeiitum, ut silis nova conspersio sicut
siint nares hominis. De primis egreriilur funuis, in estis azyini «'.» De sccundo quanlum ad exieriorem
secuiulis esl circulus, in tertiis cst spirittis. Pro ordinationem dicilur : < Qui bene minislravcrii,
primisdicil Dominus de Beheraoth : < De-naribus bomiiii gauriium acquiret 66; > qtianliim ad medita-
lioiicm dicit David : « Memor fui Dei el delectalus
ejus proccriit fumus*0.» De secundis Salouit.ti :
< Circulus aiireus in naribus suis mulier pulcbra et sum «'.> De odore, id est discreiione, dicluin esl:
fatua »'.» De lerliis lsaias : « Quiescite ab homine « Diligenier agnosce viiltum pecoris tui6fi, > eic, ct
:
cttjus spiriliisin naribus ejus est, quoniam excelsus poeta
Discemas primum quid lurpe, quid utile, quid non.
repuiat.us est ille «».» De primis procedit funms, id
est catitela diaboli, ad deceplionem ; in secuudis est Iiem, juxia alium:
»' Psal. 67. '» Mallh. U. '' Lev. 6. »• Gen.^O. *' Ose. 7. « Colos 5 *' Matth. 20. »»Tbrrn. "
1.
'« Ibid - »«Thren 5. " Psal. 58. »8•Psal. 118. '• Habac. 3. "• Job 41. " Prov. II. Isai. 2.
»*(e..'3. «'RCor 11. ««ICor. 1. »« Jer. i, » Hom. 8. »" Bo.n. I. "Prov.5. **Ley. «I.
« oiuc. Ecclcs 6>Psal. 9. «Ibid. "Psal.2-1. «ICor.t». I Tim. 3. »Psal.ib. «1'rov.H.
710 TIIOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRLNI 729
. . . .Videasq"uid ferre recuteitt, j Lparavil liospititini, in lerlio jam sceurtts aecessit
Quid valeantItumeri. ad pi-aemium.Sed nunc isla prosequamur : < Bene-
Nastis nobis desigual supeniorum bonorum odorem tlictioiie.il omniuin genlium dedit illi. >' Sunt
quem perceperat, qui dicebat : < CUrremusin orio- gentes quibiis dai Domtnus lienerirclionem qeces-
rern unguentorum luoruni '». >Sed hic odor quasi situriinis, sunl quibus dat benediclionem pleniiit-
lurris debel esse iii' conversaiionis rigore. Liba- dinis , sunt qiiibtts dat benediclionem dulccriink.
iiusexempli vel miraculorum splendore, quia Lilia- Prima esl iu bonorumsuflitiCnlia, secuudaiu virlutunt
nus est dealbala. Conlra Damascvm, qui riicilttr copia, tertia in dulcedine, qua praegtistatitr gloria.
polut sanguinis, fruc.tuosaechariialis Icrvore. Ut De priina dicitur : < Bencdixit Dominus riomui
nulem in tino sutnnmus exempluin, talis fuil bcatus iEgypti propler Joseph •*-»«.» Item Satan ad Do-
Denedictiis, qui plus peliit niala mundi perpeli, iiiinum de Job : < Operibus riianunm lu.irum be-
qttaui laudes, malens pro Deo laborihus faligaii, nedixisli *'. > De sctuiulo : < Benediclus vir qtii
quam mundi liujus favoribus cxlolli, cnjus vita conftdit in Doniinu, et erit Doniinusfldncia ejns u.»
miraculosa , ecce Libanus; conversalio religiosa , Item : < Benedictio Domini super caput justi **. *
ecce turris; instilulio frucluosn, quae rcspicil De lerlia : < Doiniiie, praevenisli enm iii benedi-
conira Damascum. Horum quoqtie in eo pcrseve- 1I clionibus dulcedinis »". » Haesunt beiiedieiiones
ranliam designat coiisiimmaiio ejtts gloriosa, oninium gentiiim. His Benedictus fuit bealus, !>o
vila miraculosa, dum suscilavit mortuorum fu- nedictiis, qura coeleslitim perceperat odorem. Sti-
nera; conversalio religiosa , qua susiinuil dtira rt ficiebant enini ei, qiiamvis parva et pauca tempo-
aspera; inslituiio frucluosa, qua riocuil fugere ralia. Nec dubium quin fuil in eo virttiluin ccpra;
el mundi prospera despicere; consummaiio glo- praegnslata esl el praeordinata dulcedo quae est in
riosa, qua drposuit prxsentis misbi-iae pondera. palria. Sanctus quoque fuit, quia < saitclifieavit
Primura, uldnrct luineii infidelibus ; sccuiiritim, ul in eo labemaculum sutim Altissimus "'. >
Ueret exemplum iii delictis languentibus; tertiuni, Triplex est sanctificatio : prima est cuih divtnis
ut daret formain rudibus; quarlum , ut fiercl gau- usibus aliquid consecraiur, secunda esi cuin all-
dium supernis spirilibus. In primo fuil lucerna quis renovaius a peccalo, in bonis conllrmatur,
super candelabrmn, ut Iucerel eis qui iu domo terlia est cum quatlam privilegiala gratia ciim Deo
sunl'». <Semila eiiimjusloruni quasi lux splendens ronversatiir. De prinia dicilur : < Sanclificavii
procedit et crescit iisque ad perfectum diem ", » Moyses labernaculiim , et omnia utensilia ejiis ••;
iil dicerent etiam infideles : < Quia vidiraus mira- ' de seeunda : < Sanclifica illos hodie el cms;
bilia hodie ". » In secundo dicit cum Apostolo : -"'lertia eniin die apparebit majesias in eis9'. »Item :
< Obsecro vos ut exbibeatis corpora vestra bo- < Sanclificali sunt ergo sacerdoles et leviiaj, qui
sliam viventem, sanciam, Deo placenlem'».»Item : porlabani arcam Domini»3*.>Delerli» :<Tu in sancto
< Nol'ue limere eos qui occidunl corpus, animam babitas, Iatts Isiael •*.> Talis sanclus fuit iste Be-
aulem non possunl occidcre '*. > Ut ei ipsi re- nedictus. Ipse quoque jaitt heatus est.sed tnplicitcr.
spondeaiil : <Curramus ad proposilum nobis cerla- Primo, quia securus est ab inferni horror<^; se-
iiien, aspicienles in auclorem '", > elc. ln teiiid cunrio , quia siabil in judicio siue timore; lenio,
ail : <Tauquanrparvulis in Christo lacvobis polum quia vidcbil regem in decore. De primo Job :
tlerii, non escam '«. »Itein : < Obsccib vos ut digue < In sex iribulatiouibiis' liberabit te; in septinia
ambulelis vocatione qua vocati estis ". » Ut ipsi non langet te inalum ". >In secunrio : <Laelabitur
jam i.iformaii respondeanl : < Introduxit nos rex justus ctim viderit vin.liclam, manus suas lavabil
iu cellamvinariaiii, ordinavit iri me cbarilaiem '*.> in sanguine peccaloris »'. » De leriio, ul dirtum
In qtiario : < Gloria Libani data est ei '», > pro csl: « Regcm in riecore suo viriebiinioculi ejus ". >
vilas candore, quod sonat Libanus. Pro peccalorum Isti tales plus appeiunt mala mundi quam prospern,
circuincisione quod est Carmelus, pro vilse fer- U quia nasus incst eis, quasi lurris Libani, cum odo-
vore, quod esl Saroii.J.Sed el angeli rlamant : rat superna. Contra Damaseum, dum conspicientes
< Euge, serve bone el fidelis, inlra in gaudium diaboli machinas, niundi despiciunl obleclamenta.
ilomiiii lui "". > Bencdictus iste, non soliim el Nutandum quod triplex est maluin inuiidi : diciltir
beneriictus, se.l sanctus, sed beaiiis. Bencdictus, eniin inafum culpa , dici;ur malum volunlatia poe-
quia « beiieriiciioiicmomniuni geniium riedil illi«'; > niienlia, riicitur raaluin quaelibet afaTictiomtindaua.
sanctus, quia <in eo sanctilicavit laberhaculum Priinum peniius esifiigienrium, secundtim voluularie
suum »'; » bcalus, ulpote : « Beatus vir c;ii non artipleclendiini, lertiuin patienier suscipieiiriiim.
impuinvit Dominus peccniutn , nec csl in spiritu Primum enim inquinal, secuiirium lavat, teriium
ejus dolus »3. > fn piinio : < Pqpnlcs inslruxii ari si patienler sustineiur, merilum parat. Deprimo
pracsianrium Deo obsequium , > in sectiudo pra1» dicitur : < Sapicntes sunt ut faciant mala •« ; >
69 Cant. 1. "Mallh. 5. " Prov. i. " Luc. 3. '» Rom. 12. '» Mnlth. 10. '» Hebr. 12. '« I Cor.
5. " Ephes. 4. '" Canl. 2. '• Isa. 35. »• 80"nttb. 25. •' Kccli. 44. «>Psal.45. "Psal.oi. «*-»»Geii.
59. «'Jobl. 8SJer. 19. 89 Prov. 10. Psnl. 20. •'Psal.'45. »».Exod.30. »3 Exod. 19. '»'1 Par. 15.
•»Paal. 21. 9tJob5. »• Psal. 57. »' isa. 5>. »» Kccli. ril
 721 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. X. 722
llem : < Qui male agit, odit liicem ";>de sectintlo : A j esl de Ecclesia, quia si et meritis il.iiTertmullitudc
< Dicil omnis cmpior : Maluni rst, mnlum esl. credentium, tnmen sunl cor nnuni el anima una ".»
Cum autein recesseril, liinc gloriabitur *••. » llem , In Carmelo Elias oravit et pluviam impetravit »*.
in Leviiico : Si qnis novit quod bene vel male Inde esl quod camtt snoiisaeut Carmelus, quia cortla
egil; si non implevit volum, offcrat agnuni '. » De eleclonim et sublimia sunl super conversationem,
leriio dicitur : Si esl malum, iniligilur aliqnniulo ei Domino in se ascensiim praebent per quoiidianos
a Deo, aliquando ab homine, aliquando a diabolo. virtulum profectus. Carmelus scientia circumcisio-
A Deo ad prohationem vel correptionem, nb ho- nis dicitur. Quod bene convenil Ecclesiae quaepo-
iniuc aJ uliioiiem, n riiabolo , ul Haliat aJ despe- lius cnput SUIIIII,id cst menlem, circumcidit, quaia
raiionem. De priino : < Si csi malum in civitate, carnem. Purpura regis, passio est Christi. (luic
quod Dominusnon faciat •; i de seeundo, Samson : comae assimilaiilur, quia juslorum cogiiationes
< Nisi arassetis in vitula mea, non solvissetis pro- freqnenter circa passionera Domiui virlulum , et
blema : ergo faciam vobis maliim •; » pro lertio, cam seniiilaiiliir et firie snnciae crucis muniunltir.
teutavii Job flagellis, inde riiclum est ibi: < Au- Caniales vero qui purpuram regis suscipiunt, prac-
riientes tres amici Job omnc maliim qiiori acci- cordia suul fideliiim Clnisti. Lana quae in canali-
deral ei, conriixentnt ut venirenl ad eum et con B ' bus mittitur, ut postea in oniameiiiiim regis assu-
solarcntur ». > Oninia mala liic suslinuit Job , scri ut mattir, esl liuiniliias conscieniiue firielis, quae per
turris Libani, scilicel forlis cum gatidio, contra Da- passiones ad habiium Regis aetcrni proltcit de riie
mascttm, scilicet diabolum, omnia sustiijuit. Sed in diem. Capul sponsac esl aninia jtisii. Ilaec cotn-
iiotnnJum quod lurris haec aliquando respicit contra paraiur Carmclo , iiiierprelationis ralionc, ratione
Tyruin, quod dicitur conturbalio ; aliquando conlra victoriae, ratione impetraiae piuviae. Ralione inter-
Damascum, quori est polus sanguinis ; aliqitaudo pretationis, quia Carmelus dicitur scientia cir-
comra Bahylonem, quoJ est conturbatio; nliquan- cumcisionis; raiione victoriae qiiam habuil Elias de
ioconira Ilierusalem, qttod est pacis visio.Primum sacerdotibtis Baal in eo tempqre tribulationis;
tit fugial raundi sluliiiiam, secuiirium ul caveal ra;ione impelratae pltiviae in tempore siccilatis.
diabolicam phantasiam, tertium ul evilet inferni Similiter in anima. Primus enira debel in ea fieri
angusliam, quarlum ut se parel ari pacem el glo- pcccaiorum circumeisio, secundo lentationum ex-
riam. De primo : < Nolite diligere munduin neque pugtiatio, lertio pluviae, id esl gratiae infusio. Atl
ea quae in mundo s.unt «; i de secundo : < Non primum nos invitat Christus in sua circumcisione,
ignoramus astulias riiaboli. • Angelus enini Salanac r„ ad secuitdum in passionc, ad lerlium in sanctj
lransfignr.it se in angelum lucis8;» de terlio : Spirilus missioue. ln ligura bujus rei Jacob venionn
< Quis poteiil habilare de vobis cum igne devo- de Mesopolamia, prius fluvium Rol oth iraiumii,
laiite'? » de quarlo : < Gloriosa.dicla sunl de te, scilicet fluirin peccala; secundo luclaius esl cum
Civilas Dei », > ad quam perducai Clirislus : <cui angelo, lerlio benedictionein accepit l»-'*. Itaquej
estboiiore! gloria in saecula sacculorum. Ameu 9. > prius debet boino a peccalo circumcidi, sed prius
Nasus luus sicut turris Libani, quw respicit contra riebet cerii, secundo concidi, lerlio circur.icirii. Cetli
Damascum. iu corde inlerioii mterore, concidi in corpore pce-
[CAHD ] Damaftcusinlerprclatur sanguinembibens, iiiteiiliae dolore, circumcidi excluriemlo occasiones
et significai diabolum, qui sitil bibere sanguinem peccanrii riisciplinae rigore. De primo : i Scinriile
peccalorum. Conlrn ejus insidins opponittir nasus, corria vesira et non vestimenta vestra ";» de se-
id esi bealae Virginis discretio , quae ipsius praesen- cuiiilo : < Conscidisli saccum meum, ct circuni-
lil malitiam, eta longe pracvidel quasi de specula , dedisti me laetitia '•; > de tertio : < Deponentes
unde el lurri comparatur, a qua de longe videntiir omne omis et circumstans nos peccalum, curranius
iiiimicoriim incursus : ipsa ergo ei a longe respicit ad proposiluin nobis certamen ". > Haecde inter-
contra hosteni, el sicul lurris pro nobis se forliter D preiaiione. Sequilur de ratione victoriae. Videamus
se opponit, et diciiur lurris Libuni, quasi in Libano quid fecerit Elias. Primo iniperiiendo sacerdolum
inoiiie sila , qui candor interprelalur. Ul per hoc Baal sacrificium, eos dcvicii; secundo iu igne rie
osteurialur (|Uoricandore virginitalis, tanquam pede, caio sacrificium suum o.btulit, teriio viclos occidii.
coiiierere valeat caput ^erpenlis ">. Sequiiur; Pari ralione post circumcisionein siatum sacerdotis
Capul iuum ul Carmelut, et comw capilis tm ut Baal debemus, id esl lenlationes diaboli, viriliier
purpura regis junaa canulibus. pugnaurio cxpugnare; secundo in igne de ccclo, iJ
[Tuo.] Caput sponsae est mens animae firielis; esl in fervore cliarilatis propier victoriam Deo
quia siculcnpite niembra reguniur, sic cogitaliones sncrificium lauriis offerre; lertio munrium sper-
mente disponunlur, unde cogitationes quae innti- neurio,oralioiiis glariio teiitaliones exslinguere su-
nierabiles omnibus horis nc momenlis humana de peraias. De primo Salomon : < Fili, si le lactave-
iiienie prorieuiit.aptefigiiraiilur in comis.Sieq :o;jue rinl peccatores, ne acquiescas eis'•; > de sccitn-
" Joan. 3. '••'Prov. 20. ' Lcv. 27. » Amos 3. « Judic. 14. ' ' Job 2. » 1 Jonn. 2. «liCor. II.
' Isai. 33. « Psal. 86. » Rom. 1«. '• Gcu. 5. u Act. 4. '»111Kes 18 .'»-" Gen. 52. " Joel
2. '• Psal. 29. " JI.br. 12. '» Prov. 1.
 TIIOM^ CISTERC. ET JOAN. ALGRINT %il
725
'». >In A el ascensione gloriam el honorem. Iliimililaleui,
do : < Immola Deo sacrificiuiu lauriis figura
Dei, id qua «selpsum exinanivil lormam servi accipieiis".»
lerlii Samuel qni inlerpreialur postulalio
occidit Amalec, De passlone sangiiiiiis effusionem, qua « usque ad
est erationis gladius, Agag regem
est rcx Amalec, id est morlem factus est Patri obcdiens •>.» De resuire-
qui dicilur meditatio, quae
Amalec clione et ascensione, gloriam et honorcm , qua re-
principium aliingeniium volvptatum quod in vesiimenlo suo <Rex i-egume».
ratione vicloriae. gnat cum Patre.ict
inlerpretatur : ecce de Sequilur
Dominusdominanlium » sciiplum habens ". Piimaj
de ratione impetrala' phtviae.
haicfecerilElias?<Pi'onus igitur tiinicae sunt colore luied , secundaerubeo,
Videamusergoquid posl tertiae aureo. Luieo , humilitatem nos
in lerram misit faciem suam inler genua et dixit quando per
suo : conlra mare. Ille autem con- ipsos lutum reptiiantes desnicLmtis; rubeo, quando
puero Respice Chrisii patiicipes fieri cupimus ; aureo,
: Non est Ei Elias : Re- passionum
leinplalus dixit quidquid. ad gloriam resurreclionis ejus aspiraraus.
vertere seplies. Scplima vice : Ecce nttbecula de qtiando
liominis**. > Mo- Attdi lunicas luleo : < Memenlo, quaeso, quod sicut
inari ascenrieiis quasi vesligium ct in pulverem reduces me >». »
lutum feceris me,
raliler facies 151 est conscienlia nostra, quia per
Aitdi lunitas rubeo : <Si compalimur, et conregna-
enm Deo cognoscumur. B bimus »". >— < In sanguine lestaniciili.tni redemisli
Gcnun, qusc lloxibilia suni, humilitalem designnnt. viiiclos tuos de Incu in
viclo- quo non erat aqna '**.» Audi
Igilur posl circiitiicisioneii)peccatorum, post tunicas nureo, scilicel cum cogitant quod omncs pla-
litm teiilaiionuin , de se debet consc'e:.lia liumilia
teae supernae Jeritsalem slerneiiiur auro munrio,
sentire. Mittit ergo puerum suuin , scilicct ratio-
videre contra iriest amariludinem quando <'reformabil corpus liumililaiis nostrac,cpnli-
neni, inare, passio-
id cst ralione consolationem a guratum corpori clarilatis stiae>6. » llae comwsicttt
niim, inspicit quam canalibus. Sunl canales in qui-
Deo exscqu.itiir vel consequatur de praedictomni purpura regisjuncta
nihil btis baec purpura adbuc rudis tingiliir, sunt iu qui-
perpessa amaritudinc. Sed quia humana ratio
bus obscura sunl in quibus inveterala rei.o-
videre potest sine sepliformigralia, ait: <Non est valur. Rudislavatur, adhuc eral latens in Chrisli corpore,
qtiidquam. > UnrieF.liasail: < Revertcre septies, >
obscuralur fumo culpae, invcterala esl oblivione.
id est scpiiformem gratiam quaere. Unde septima Primi carnales siini vtilnera
Salvaioris; secundi,
vice, idest arijuvante gratia septiformi, videl nube- oculi
(nlani ascendentem de mari, id est adjutorium divi- peccatoris; lertii, lingua pra-Jicaioris. Igilur
in prima de vuhieruih emanaiione, lavatur
iuiin quae afferl pluviam, id esl Dei graliam quasi lingiiur in lacrymarum effusione,renovaiur in praedicatioue.
vestigium hominis, ul in ea non bestiaiiier vivat, G
sed in ca tanquam homo, id esl rationale animal, Tingebatur, quanrio exivil sanguis et aqua >'. Lava-
batur poslquam Petrus audierat: « Accipite ex hos
de virtute in virtuiem procedat. Allcgorice facics
omnes, hic mcns>»,»siaiim uegavil, sed la-
inter genua, esl Sapienlia Patris in came noslra na- vil: nain < sanguis foras flevil amare ,9. > Audi
egressus
scendo, moriendo humiliata. Ptieri sunl prophctae Paiiluui renovaniein: <Si enim sanguis hircorum aut
qui respiciuni conlra mare, iri est praevirierunt in vitulorura inquinalos sanclilicat, quanto magissan-
spirilu ainaiiluriiiics passionum Chrisii. Sed nec guis Christi emunriabil conscientias noslras ad ser-
lunc habita esl pteniludo pluviac, id est gloriae, nisi vienriumDeo vivenli»9\>TaIesdebent esse comaeca-
nube de mari ascendentc, id cst carne Salvatoris pitis nostri.
post rcsurreciionem de muiido ad Patrem trans- Capul tuum ut carmelus, et comtucapitis lui sicnt
eiuue.et septiformemSpiritutn nobis niillente.iQuae purpura regisjuncla canulibus.
ascendit quasi vesligium hominis , > ut in se nobis [CARD.]Carinelus enim interprelatur scienlia cir-
osienderel modum spiriiunlis posl ipsum ascensio- cumcisionis.Purpura regis in quibusdam canalibus
nis. Scquilur : Commcapiiis illius quusipurpura re- lingiiur eiper boc quod eis juncia dicilur, lincturae
gis juncta canalibus. Si capul cst anima, merilo co- recenlia designatur. Est ergo sensus: Caput tuum,
niac quae cx co pendent, cogitationes dicuniur. Istae D iri est mens tua, est prudetilcr circumcisa; et comm
comw aliquando sunl ut saccus regis, aliquando ut lum, id esl cogilationes luae, linctacsunl in memoria
purpura regis, aliquando ut corona rcgis. Ul saccus sanguinis Dominicaepassiouis et affeclaesunt cogi-
regis suntquando iraclant apud se de incariiaiioiie lationes luae quasi recenieni videreul sanguinem de
Christi humiljlaiem; ul purpura regis sunl quando vuliieribus perflitcntcin. Easciculus myrrhae mora-
retractant de passione sanguinis effusionem. Ui co- baffir inter ubera ejus 3°, rionec assumpla fuit ari
roua regis suni, quando admiraiitur de resurreclione gaudium, quodomnem dolorcni absorpsit. Sequilur:

49, 18' " PI'Mipp.2. "Ibi.l. 19. >»JoblO. "IlTim.2. »• Phil. 3.

"«.",<£ach.9.
1a,« !,0,IIUe«-
" Joan. »3Apoc.
19. «» Marc. 14. »»Maith. 2C. >9'Hebr. 9. llebr. 9. »»Cant. 1.
 7£S COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XI. 726

LIBER UNDECIMUS.

Quampulchra et el qnatn decoru, cliarissima, tn de- A hac nocte 867 > Puritas est in mundanac voluptatis
ticiit? Slatura tua assimilata esi patmm, el ubera lua abjectione, in misericordiae dilcciione, in peccati
botris. deploralione, in supernis bonis quaereiidis oralione.
[THO.]Supcrius diclum est pulzkra el decora , Inrie angelus ait ad Tobiam : < Cum relinqueres
sed < terribilis ul caslrorum acies orriinala »' ; > prandium tuum , et sepelircs occulte mortuos, et
hic vero pulckra tl decora, sed iii deliciis, qnod dis- orares cum laciymis, cgo obluli Deo oraliones
sonum virietur, scilicct ut sil tcrribilis et deliciosa, luas »'. > hi relicto prandio, abjcclio volupiaiis; iu
quod dc carnalibus vcrum est deliciis. Scd spiritn- sepulturn morltiorum , misericordia ; in lacrymis,
les el tcrror, iri cst severiias inorum , salis conve- ablutio peccati; in oralionc , desiderium Loni riesi-
niuul. Convenit ul charissima sit Deo anima, quam gnalur. Audi approbatam dilecio : « Veni, ait, ele-
coelesibus videl vacare deliciis. Qtianto amplius cia niea , et ponam in te Ihronum nieiim, qtiia
niens pura supernae viue cibura deguslal, laiito ma- coiicupivii rex specicin liiam. > Iteni hacc anima est
jor illius cbaritale igncscil; el quo ardeulius supcrna charissima, cst clnrissimn, esl chnrissima : charis-
diligil, co perfeclius ab ipso supernoruni bono- simn diflicultnle , clarissima vcrilate , charissima
ruin nuciore diligiiur. Hinc cst quotl scquitur: varielate. Dillicultate , qtiia pauci sunl qtti per ar-
Statura tua assimilala est palmw. Slatura esl recli- "'duam viam perveninni ad lianc ileliciaruin suavila-
tudo bonae operaiioiiis cjus qui icrrena respucns, tein. Veritate, quia prae cacteris omnibus supcrnain
totuin sead coelestes delieias crigii. Palma victores vidct feliciiaiem; variclatc, quia sitper alios dile-
coionari.solebanl, el ideo palmae comparaiur, quia clam cxhibet dilcclo amoeuilatem.De piimo : <Arriua
ad boc pugnal, ul supemis deliciis conrionetur. Et cst via quae riucil ari vitam et pattci iiigrediunlur
itbera lua botris. Ubern botris nssimilantur, quia per eaiu 3S; > de secundo: < Revclala faciespecula-
doctores et magnn magnis, cl parva parvis pracdicant. bimiir gloriam Dei, ul iransforiiieimir in eamdein
Ubera itaque bolris assimilanlur, quia eis Ecclesiae imagiiicm a claiitale in claritalein «9; > de lerlio :
filii et in parvis et magnis eruriiunlur. UnrieilluJ < Oiniiis gloria ejus filiae regis ab inlus in firabriis
Apostoli : < Sive menie excedimus Deo, sive sobrii aurois circiimamicia varielate *°. »
sumus nobis3'. > Ul perfecla sit anima, oportct ut Ei quia sic in allum lendit quasi palma , ideo se-
in exlcriori hoinine sil religionis fornia, in inieriori quiiur : Siatura tua assimilata esl palmw. Palma infe-
justilia de superuis spiiilus habeal aliittenta. Sccuu- rius habel grncilitalem, superius laliluriinem, in foliis
<Jumhoc anima dicitur in lioc loco pulchra, decora, imniuiabililatem. Qui hanc vult habere staturam, a
ckariisima. Pulcber diciiur pollens cerneiiti. Hoc (^ simili debet esse in inferioribus lenuior, iu supc-
sccundum exterioreiii hominem; riecorus riicitiir de- rioribus abundanlior, iu eloquiis assiduior, ut scili-
cus cordis , hoc sccundum iiileriorem. Est igitur cet primum animain a solliciiudine mundi absolval,.
anima exlerius pulchra morum maluritale , decora secunrium pusillaniiiiiiatis frigus resolvat, teriium
inlerius cordis purilale , charissiina superius deli- machinamenta Salanae dissolvat. De primo: < Noli-
ciarum suavitale. Per primum est chara, per sectin- te sollicili esse , ait Domiuus , aiiimacveslrae quid
diim charior, per tertiiiiii charissima. Per primum nianriucelis, ncquc corpori veslro quiri induamini*'.»
esl hominibus graia, per secunrium angelis cogna- Unde Boetius'» :
la, per lertium dilecto approbala. Audi baec tria :
< Dileclus, ail, a Deo et bominibus, cujtis iuemoria Ileu quam prwcipili mersa profiindo
Meushebel et propria luce reticla,
in beueriictione est. Similem fecit ilium in glo- Tcntlit itt exlemas ire lenebras?
ria sanclorum «», >scilicel angelorum , quibus si- Terrenit quotiesflalibus acia ,
Crescil in immensum uoxia.cura ?
milis eril in gloria lalis bomo. Aurii gralum liomi-
nibus in hoc eodein Canlico : < Virieruiii eaitt liliae El philosophus ille scilicel Crales Thebanus thesau-
Ct beatissimam praeriicave*uni, reginaeet coucubinae rum habebal, et cum vellct philosophari, ad thesau-
lauriaverunt eam 3». > Cognala esl angelis . uitrie *' rum recurrebat ejus meriilalio ; unrie sumcns the-
Joaunes evangelisla propler punialeiti corriis cl cor- saurum portavit ari niare , et projiciens in aquas
porjs, quibus virgo eral, in Apocalypsi lam fainilia- ait: < Ego vos submcrgam, nc submergaCis me. >
rller el frequenter vidil angelos sibi apparere *'. De secunrio ait Daviri: < Exspeclabam eum qui
Ex coguationc puritaiis Tobias angelum fi-airein salvuin ine fecil a pusillanimilale spirituset lein-
vocabat riicens: < Frater Azaria, quo vis maneamus pestate *».>Jnderiictuniesl in bocCahtico : <Surge,

»'Caat. H. »'II Cor. 5. a3Eccli.4S. »»Cnnt. 0. »' Apoe. 8. 36 Tob. 6. ' »' Tol. 12. 3»Malth. 7.
"UCor. 5. »° Psal. 44. "»1.Luc.'12. »» Deconsol. pliilos. lib. i, nieir. 2. »3Psal 54.
727 THOMvECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 728
aquilo, et veni, auster, et perfla horitim meiuti, cl A informari ari caslilnlem ; per seciinrium poslmo-
fliienl aromata illius »». > Quo adimplelo dicitttr : tlti'11,qttasi in ariolescentiaiuvitari aricharitalis fer-
« Cbariias diffusa est in corriibus vestris per Spiri- vorem; per terlium vero quasi in virili aetale debent
ttim sanctum qui datus esl vobis »•; > de lerlio : produci ad ungiientoritm otlorem, id est rieliciarum
« Eloquia Domini eloqttia rasla, argenium ignc exa- siipernarum suavilntcm. Inrie esi quori Anron in
niir.alum, probltuu t rrae, puigaluni sepluplum; > sacerdoiium proverius 152 prius est lineis vesti-
inde subdilur: < Tn, Doniine.se: vabis nos et ciislo- bus indulus , desuper bnlleo aslrictus , lerlio un-
dies nos a genei ntione hac in aeternuin *«, > id est giiento preiioso cst unclus. Priinnm acquirinni»
dacnionibiis per eloquia divina, ne machinac evitando occasiones, quae siinl inccntiva hixn-
eorum praevalcanl in nos. Ilem : < Vigilate ei orate, riae; secuiidiim si quasi botrus preniimur in
IIl non intreiis in tentationeni *'. > Ilinc est quori lorculari disciplinae; lertio si ungucnlum conlici-
spiriliis Dei inalus relinquebat |Saul, psallenle Da- nius ex variarHin virtutum comniistione. De primo
vid coram ro.*"-**.Propler primtim ejicil Chrislus Paulus ad Tiinollieuin; « Adolescenlulasdeviia»*;»
liirbam de thalamo cum susci;avii pucllnm. In ligu- et < fngiie fornicationem 6I; > el < nolile inebriari
ra secnnrii,cuidam sanavil maiiuin aridam ; propier vino, in qno esl luxuria e>.» Ecce occasiones luxu-
lerlium sanavit daemoiiincum.Itcm est alia slalura riu;. De secundo :< Sepi aures luas spinis et ori tw>
palmae, habei enim as;ciila:em in imo trunci, rie ostiola facito 6»; » liaer.discipiina dat lioinini inie-
raraisrjus coronantiir viclores in signum triumphi, riorein requiem, hoc est qnod Lamecli, qui riicilur
in siimmiiaie sunt frnctus dulcissinii. Piiniuni esl percussio,geimit Noe qni dicilur requies 6*.Sed et
in iribulatione, secunduni iii exspectatione, lertium Lamech occidit Cain in foliis frutictim laten-
in renmneralione. In primo pugiiat cxlerius cum lem •', id esl auimam in levitaie dissoliitionisla:en-
ndvcrsariis, intfij-iujsrum dacmunibuset vitiis, in se- lem vcl maneniem. Noe qiioque surgeiite fluciu
eiuido nnibulal in jtisliiiis, in leriio supernis fraeliir intravit arcnm et rlausit oslium •'; sic nos forin-
dtiiciis. Dc piimo ilieilnr : « Eoris puguae el inliis secus occiirrente tcntaiioiie ad arcam corriis debe-
limorrs, ct lo:is imeificil glariius, el riomi mors si- IIIIISconfiigere,el ostia, idest sensus exleriores,clau-
ruilis est *°. > Pugiiam babebanl filii Israelinlerius, dere. De leriio , ungiienta suavis orioris conficiebal
quando rorda eorom recurrebanl a.l ollas car- Paulus diceus : < Fructus atileui spiriius est gau-
nium »', exlerius pugnanJo ciim Amalec". De riiuin, pax, patienlia, bonilas, benignilas, fidcs,
«ecunJo Isaias; « Qtti aiiibiilal in jusliiiis'el loqui- moriesiia conliueiitia ". > Haccsunt unguenta quae
I;..' verilaleni «3. tJustificaiionem mcam quam ccepi ri reriolent supernas dclicias, quae in fruclu paliux-
icnere uon tleseram , neque enim reprehendit me designanliir.
cor metim in onini via inea "*. » Audi anihulanici» Qutim pulchra es, et quam decora, charissima, in
in jusliiiis: < Qui loqiiitur vcritatem in corde suo, deticiis? Sia:ura tua assimilala esl pulmm, el ubera
qui non rgil dolum in lingua sna, nec fecil proxin.o lua botris.
suo maluin , el opprobrium non acccpil arivcr.us [CARD.]Ac si dicalur : Quam pulchra es in ma-i
proximos stios : ad niliihim Jcriuclus estin conspe- lerniiale, quam decora in virginiiatc, et admirabilis
ctu cjus maligniis«». > AuJi de teiiio : < Plaieae inulroque. Ila cnini esi arcus, de quo riicit Ecclesia-
Jerusalcm stcrncntur anro mundo, et orielur limeii- siicus :« Virie arciim, ei benedic etini qtti fecit illum,
lilius nomen meum Sol jusliliae ""', > quia sicut ail valde enim speciosus est in splendore stto«». > Re-
isains, « Reveiabiuir gloria Domini, el viriebil 0111- splemlel eiiim riuobus coloribus, quoruin uterque
nis caro Salutare Dei noslri ".> Eece istaesuni rieli- est alteri ari decorem, habel eiiim virorem aqiia*,
ciae quas habituri sunt in regno justi, el jam quo- quaemaler csl miilloruin aiiimantitim, babel ct ru-
dammorio per devotioncm in hac via eis utun- borem iguis qui virgo est, quia nullum aninial pa-
tnr. rii. llis duobus coloribus beala Virgo, velul arcus
Sed quia non solum silii uti, setl ari baccalios de- coeli, speciosa refulgel, dehocarcn dicitur aj Noe:
bcnt eruriire subdilur; El ubera ttta assimilala sunt « Ponam arcuin meiiiiiin iiuliibuscGcli;el recordabor
boiris. Nolandum quod in hoc Canlico ubera sponsae feederismei quori pepigi tecuin «».>Ipsaenim in cce-
comparala suiil hinnulis in liliis , vineaein bolris, Icslibus assunipta, ui recorriclur Dominiismisericor-i
unguentis orioriferis. De primo : < Duo ubcra lua, diae, qttam humniio generi rcpromisil. Ipsa riicilur
sicut hinnuli caprcae geniclli, qui pnscunl inter ckarissimain deliciis,pro io videlicet quori tanquain
lilin, donec aspiret dies, et inclinentur iimbrae'«; > miilier rieliciosa nmnes alios cibos fasiidiens iilum
de secundo in boc loco ; de (erlio : « Meliora siinl soluin'cibuin desideral, qucm qui cotnedit semper
ulicra lua vino , fragr.inlia uiiguentis optimis «9. > csurii, sempersaiialur, nunqiiam fastidilur. Statura
Hoc ordine neopbyli tlcriuci debeut ari slaluraiu ipsius,videlicel rectitudo bonaeiuteiiiionis.et sanctae
palmae. Pcr primum enim quasi infantia ricbcnt operaiionis direciio, assimilata est palmw, ul sicul
*»Cant. 4. »» Rom. 5. *« Psal. H. *' Mallh. 2fi. »8-'9 I Reg. 18. °° II Cor. 7. •• Exori. 16.
»>Kxod. 17. »» Isai. 35. »» Job 27. «» Psal. 14. "« Mal. 4. " Isa. 40. es Canl. 4. •• Cini. 1.
r'lTim. 5. 81ICor. II. "Ephcs. o'. ,:»Er.li. 2?. «»Geu. 5. " Geu. 4. »«Gen. <i. «' G;.Iat. 5.
»" Ectii. 43. "Gtn.9.
721) COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB.*XI. 730
palina, iri cst arlior ttiiimphalis crucis Dorainicaef nobilis, nalla silva taleiu proferl fron.Ie , fbre, gcr-
terribilis esl inalignis spirilibus, sic beala Virgo mtiie. Arbor enim bona dal frondibus unibraculum,
mcrilo suae reclitiiriinis malignos spiriius lerreat floribusornamentuin, fruelu alinientuni. Foiia ila-
et expellat. Ubera quoque bolris assimilala siinl, que sunt verha, quae prtrtulil in crucc Cliristus, flo-
iu quo mirabilis praerogaiivn merendi demonslraiur res suiil sanguis pro nobis in cruce effusus, fructns
in Virgine, quae non iniiius meruil sumenrio lac de in cruce pendens Dominus. Folia itaque sunl um-
uberibus suis ad iiutriiiientiini filii, qiiam inartyres braculuin conira aeslus viliorttm, sanguis praestat
q.ii pcrbolrosfiguranlur, meruerunt, funriendo san- otnaineiilum spiriluniium bonoriiin, friictus qui est
guiiiem suum in martyrio; oinnium enini operum Clirislus pvacstal alimentum. Quia « liic est viali
merces secundum radicem charitalispensaiur.Com- eum, in regno erit panis angelorum "*.» Folia verba
mendaia matris pul Iiriiudine, quanlum apud ipsum siini, nnrie David : < Et folium ejus non defluet".>
pnssit, iiitercessionibus declaral, cuin in lcmpore Ei pocta *•:
iraciindiae ipsa reiinere polueril gladium ulliouis. Ul silvw foliis pronos muianlur in annos,
Dicit ergo: Prima cadunl, ila vetborum veius interil muts.
Dixi: Ascendamin palmam et apprekendamfruclut De flore sanguiiiis Salomon : < Florebit ainygJa-
ejitt el erunt ttberatua sicul botri vinem. ' ! lus el impinguabilur locusla, et dissipabilur cappa-
[THO.]Diciuni[eside Domino :« Dileclus meus de- ris". > De fructii, qui est Clirisius, diciiuraj bea-
scendit in horlum suum ••*. >En ipse Jicit: Ascendam lam Vii'giaein: < lieiiedicla m in niulieiibus el be-
inpalmam. Palma haecestaniraa vel Ecclesia. Sed ric- uedi lus fructus venliis ttii '". > Folia, itl est verba,
scendit in eam.dura roelestem graliam desuper mi:- quae prolulil Chrislus iu crtice, suut septem. La-
til ; ascendit,cum cognitioneiu suae majeslatis firic- ironi ail: « Horiie mccuin eris in paradiso •'. > Ma-
libus magis mngisqtie revelal. Apprehendit vero fru- iri vero : < Eccc filius tuus *°;> Palri aulem : < Pa-
ctus ejus, iil suo atlactu arapliori benediclioue ter, in manus luas commendo spirilum nieom ". »
semper fecunriet. Et erunt ubera lua sicut bolri Iiem Palri ^'<Eli,Eli lama sabaclhani,boc est: Deus
vmem; quia aliis quae sciunl pracdicanl; inierJum nieiis, Deusmeus, ut <[uidrici-cliquisiime»«?»Etiiem
poliori sapicnliac munere debriantur. Quinque sunt eiriem rie crucifixoribus suis ; < Pater iguosce illis,
passus in ascensu crucis. Primo munJus viucitur, quia nesciunl quid facjunl»». > Dixil quoqtie: <'S<
s xuudo peccalor sanatur, letiio ainariiurio poani- lio 9».>Ad uliimiira vero : < Consummatum est •*. i
lentix dulcoratur, qtiarto gralia confeiiur, quiiito Ex bis septem nos quasi quodam trivio cl quaJri-
in regnum int atur. in priiuo Moyses pcrcussii ma- , < vio inslruxit.
re virga '•, id est cruce mundum dcsiruxit Cliristus. In trivio enini primo vcrho noliis suant proponit
lndc ait : < Cottfidile, ego vici mundum " ; > el : misericorriiam, secundo oslendit viam arctam, ter-
« Omne quod natuin esl ex Deovincil niiiiidiiiii"; > lio mansionem securam. Miscricordiam, de qua
et: < Mihi munrius crutiiixus esl et ego uiuudo'*.» pricstimaiiius ; viaui asperam, per qttaui ari ipsuiu.
lu secundo erat scrpens iu lignosuspensus, ctijtis fiigiamus; mansionem superiiam, in qua luii ina-
nspettu sanali suul vuluerati '*. < Saua niiimain iieaiiius. Auriiniiiic de primo : lu primo nos docet
nieaiii, quia peccavi libi ".»—« Sana me, Domine, pro tiiijulaiione effundere oralionein ; el ipse.nobis
el sanabor' 6. > In leiiio, posilo ligno in Mara, id pro tribulatione confert solationem, posl tribula-
cst liguo crucis, dulcoraiac suiil aquae. Lapiries lor- Uonem vero reiiiuneiaiionem. Ciule ipse ait : < De
renlis iii deseiio fuerunl *'; cl: < Quaeprius nolebal quacunque 1'ibulalioiie claijiaverint ad rae, » ecce
lange.e auiiiia inea, nunc prac .augusiia cibi mei oralio, <exaudiam eos, »ccce consolalio, <eteroilio-
siint ". >ln quarto Moyses virga pcrcussil peiram liiui Dominusin perpeluum »', » ecce rclribulio. Sic
et fluxerunt aqttae", id est Chrisluin in rruce, et oravil lalro; < Memento mei, Domiue, dnm veueris
inde exivil gratia nobis. < Lavabam pcdes meos in regtium luum ". > Ex rcspectu Domini acuepit
bu;yio, et petra fundebat mihi rivos olei'•, > Item : Q consolationein, ex promisso uunc babet reiribiilio-
< Tribulaiio paiienliani operaiur, patientia proba- nem. In secundo verbo audi vite asperitatem. Ac si
lioneui, probatio spem. Spes aulem non toafunJil; dicerel: Virie spiuis coronauim, lancea perforalum,
quia charitas Dci diffusaesl iu cordibus noslris per clavis coiifixum, sptilis illitum, colaphis caesum,
spiriiiiiii sancliim qui dalus esl iiobis". > In qiiiulo sangiine fliiirium, niorle palljJiiin. lu teitio eniin
arca veciibus ligncis, id est caro Chiisti Ijguo crucis verbo, scilicet: < {ilulier,cece lilius tuus, > no$ in-
porlaia est trans Jordanem "', scilicel ullramunJuiu viiat ad propriam dejeclionem cl.proxiini compas-
in terram promissionis, id esl in regintm coslorum. sionem.Ac si diceret malri: Me exhibeo libi viliier
c Ego cum exaltatas fuero a lerra , «nimiaIrahain tracialum.el tu compatiaris super me t.inquain pro-
ad me ipsuiu 8».> P.ilmaequoque tiomine victoriosa ximiim. Has babuil Abraham cum se piilvcreiu el
crucis arbor designatiir. llaec est enim tina arbor cinerem diceret, el de Sodoma peritura investigan-
«9*Can'. 6. " Exori. 14. " Joan. 16. " II Joan. 5 '» Gal. 6. '» Num. 21. " Psal. 40. ""» Jer.
6. '» Exod. 17. »• Job 27. «'.Rom. S. «»Jos. 5. •• Joan. 12. Of-
27. " Ollic. Eccle. " Job 9»
lic. Eccles. "Psal. 1. 3j llor. Deart. pcet., 00. "Ecde. 12. «« Luc. 1. " •• Luc. 15. Joan. II.
'» Luc. 23. "'Joan. 19. 9Stbid. ns Zacli. 10. Luc. 25.
"Luc. 23. "Matlh.27.
 TUOMJECISTERC. ET JOAN. ALCRINI 732
731
do scrupuiosus csset". Iu terlio : < Pater, in mantis V Quam sacer eruor pcrunxil.
Fusns Agni corpore "; >
luas connnendp spirilum meun " Nos monet in
tribiilalione omnem soilicitudinem nostram nos de lcrlio : < lpse cepil el sanabil nos, pcrcutict et
projicerc iu eum, et ab ipso solo nos sperare arijti- curabit nos '». > Igitur flos istccsl valde mcdicinalis
lorium, onmem solliciludinem nostram projicicntes qui infirmos mundavil, incarceratos liberavit, mor-
in eutn. < Jacla, ail David, cogilalum luum in Domi- tiios suscitavit. Humanum quippe genus lavit a
110,et ipse le e'uulriet,M, » ecce illud trivium. Sc- peccato, palres cxtraxit ab inferno, morluiexie-
quitur quadriviuni, in quo quasi in cruce videtur runl dc sepulcro. De primo : < Ipse prior dilexil
illtid Apostoli, scilicet < quaesil longilurio, lalitudo, nos el lavilnos a peccalis nostris in sangiiinc suo";>
sablimilas, el profunrium '. > In cruce eniin Domini de secundo : < In saitguine tcsiaiiicnli lui reriemi-
eral lignum abscondilum in terra in quo crux fixa sli vinclos luos de Iacu in quo non eral aqua "; >
eal, el hoc eral profunrium, iu quo aocipilur lides de lerlio manifeslum est quod effuso sanguinc
<1UJC esi dc occuliis qtioti accipitur in boc verbo : in cruce,<monumcnta apcriasunt,cl multa corpora
<Eli, Eli lama Sabacilimi, hoc csl, Deus meus, Deus sanctoruro qui dormicrant surrexerunt ". > Chri-
meus, qnare me ricreliquisli • ? > Quaesiioncmpro- stus namque est quasi pelicanus, qui ric latere stio
ponebal Chrislus, non quod ignoraret, sed ut nobis proprium sanguinem exlraxit, el co aspcrgens mor-
in dubiis quiJ quaeramus, qnid laceamus, formam ttios pullos suos sic vivifical. Post florem islum,
praestaret. Qusedam enim quaerere debemus quae frticlum palmae nos oporlel apprehendere. Notan-
utile cst scire, Unde Job ': < Causam quam igno- dum quod ires sunt hujus palmac fructtis; qtiia iri-
rabam d ligenter iuvesiigabam. > Quaedam enim plcx cst crucis utililas. Primus esl juslificntio pec-
soli fidei debcmus relinqucre: < Qui eniin scrula- catorum. secunrius cst Christus qui csl nobis viali-
bitur majestaiem, opprimetur a gloria ». > Ilaqtie ciini, lertius esl nobis gauriium promissum. Per
isttiri vrrbuin ponii nobis firiem in profunrio. Lati- primum praeparamur, per secundum separamur,
luJo est lignuin ex transverso posilum, hocesl cha- pcr lertium reparabimur. Piacparamur ari lenenria
ritas, qujc se extemlii usqtie ad inimicos diligendos, Dei mandata, separamur a miseria, reparabiinur
quori Oilcnriitur in hoc verbo : <Pater, ignosce illis in gioria. De primo diciiur : < Pracparale corda ve-
quia nesciunt quid faciunt". >Longiiudo esl lignuni stra Domiiioel servile illi soli et liberabit vos de.
sursum crctium quod nobis oslendit iu tlesiderio manibus inimicorum vestrorum '"; > secundtim fiel
supernorum persevcrantiam ; quod est in boc ver- in juJicio quando iste fruclus, scilicet Chrislus
bo : < Sitio «. > De charitalis latitudine dicilur: ] separabil oves ab haeJis " ; » lertium fiel in rcgno
Ilenefaciie iis qui oderunl vos'. > De hac persevc- quando reparabil < corpus liumiliiatis noslraecon-
rautia: < Qui perscveraverit usque in lineni, bic flguralum corpori clarilatis suae*°; > quando iliu-
* salvtis erit •. » Sublintitas crucis cst labella in cebit dies reparalionis anliqiiaeel felicilatis aeternae.
summo posita, in qua scriptum esl: « Jesus Na- Ut igitur istos fruclus apprehendamus, ascendamus
zarenus, i>exJudacoiuin». » ln boc dcsignalur prae- in lianc palaiam. Noiandum quoj septiformis est
lniuin quod accipiemus, si in hanc palmain, id cst ulilitascrucis, quia sepliformis est velustas bumana;
criiccui ascendaraus, et perseveremus; quod ha- sunt cnini qualuor corporis abominationes cl trcs
bcnius in hoc verbo : < Coiisuniniaium esl, 0. > aniinaj corrupiiones. Unde propheta : < Cbrrupli
Hoc eiiim oslendil Scriptura. Jesu eniin Salvaior sunl el abominabilcs facti sunl ". > Gorrupti eniuv
ditilur, Nazareih flos, vel sanctitas , vel germen sunt mente, abominabiles corpore. Abuiimur cniui
muudiiim. Corpora eniin noslra reflorebiuii in in- quaiuor elemenlisin corpore : igne in oculis per
corruptione.sancti crimus perpelua charitale, mun- curiositatem, aere in lingua, per diversitatem et
dierimus, quia amplius non polerimus peccare. Islae verbositatem, terra in manibus pcr iniquiialem,
sunt septem tubae, ad quarum sonum corruerunt aqua in fluxu seniinis per libiriinem. Haecsuiit quae
nuiii Jericbo ". Eccequanluiii est arborisla nobilis de clauslro ejiciunt fratrem.Unde Prophela :<Egre-
fronde; ncc solum sed flore, sed germine. Hoc est diebalur ut videret"; > ecce curiosilas. c Vana lo-
enimfoliuinquodvciilo rapilur; hicestflosquofrigtis quebalur"; » ecce verbositas. < Cor ejiis congre-
aquilonis retundiiur, hic esl fruclus qui coineslus, gavit iuiquilaiem sibi »»; >ccce iniquitas. Egredie-
intcger reperilur. Folium igitur isiud est docu- biitur foras per libidinem. In menle corrumpilur
incnluin, flos medicamentum: m fructu habemus iriplici corruptione : in ralione naiurali per super-
inedicum, folium namque docet el peccati cognilio- biam, in concupiscentia per avariliam, in ira, per
nem etcreatioiiis arlem; flos sanguinis facit curaiio- 153 invidiam.
nem; fructus, id est Chrislus, exhibet operationcm. Sunt aulcfh in cruce quatuor dimensiones : la-
De primo: <Verba viiae seternae habes'»; > de se- litudo , longitudo , sublimitas et profundum. Et
cundo : ircs in tilulo dislincliones : Jesus, Nazarcnus,

•* Gcn. 18. " Lnc. 23. ••• Psal. 54. ' Ephcs. 5. » Malih. 27. • Cap. 29. * Prov. 2S.
" Lnc, 23. « Joan. 19. ' Maiiti. 5. 8 Matili. 21. » Joan. 19. '» Joan. 19. !1 Jos. 6. " J<>an.B.
13llymn. De Domin. Pass. '» Ose. 2. '• Apoc. 1. " Zach. 9. " Malth. 27. '»I Keg. 7. " Matth,
23. «»Phili.ip. 3. " Psai, 13. " Psaf. 40. «»lbid. " Ibid.
753 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XI. 734
rex Jiidacoium. LatituJo miseiicordiae fuit in Chri- A li.t', ct snnilasin pennis ejus". >—< Qui sanalcon-
sii passione; longiiudo vitae, in resurreciione; su- trilos cordc '•'. Audi fulgenlem : < Civitas illa non
blimitas gloriae, in ascensione; profundum sapien-. iiiriiget sole neque luna, ul lucerel in ea; quia
liar, in occulia po:esiaie, qua haec omnia fecit, qua agniis eiit lucerna ejus; el clarilas Dei illuminabit
et in novissimo judicabii. Sieut piofiiiidiini crucis eam »'. » Dc lioc tertio dicitur : < Seminavit Isaac
occiiltum erat, et caelera manifesla; sicprofunililas in lcrra illa, el invenit illo anno centiipluin ". >
adbuc occulla esl, qua Domipus Jesusenetera prae- Et Domiiiiis: < Qui perdiderit aniinam siiam propter
dicta -fecil. Scd ctini in fine judicabit, lunc mani- me, cenliiplum.nccipiel; et vitam aeternam possi-
fesia erunl abscondiln, sicut scriplum esl: i Cogno- dcbit 33. »
scetur Doniinus judicia faciens ". > In passionc Et erunl ubera lua sicul botri vinem; el odor oris
conlenipius sui fuii, in rcsurrectioiie contemptus tui sicut malorum. Gitttur tuum qnnsi rinum opti-
muiidi, in ascensione amor Dei, in occulia pote- tnum; dignum dilecto meo ad potandum; labiisatte
slate limor. Conlemplus aniem sui excludit verbo- el deniibus illius ruminnndum.
sitaiem, contemptus niundi curiositalcm, amor Dei [THO.](Sic)\ere-iibeui exunlskut tolnvinea', tinia'
iiriquilaiem, liiiior libidinem. Seqtiitur de tribus aposioli complcla passione et resurrectione Domini,
distiuctlonibus : in Jesu fides intel.ligilur, sine qua mnjorem qunm prius scicnliam doctrinae et gratinm
nemo salvalur, in Nazareno spes; Nazareth enim hnbiierunt, quoniam < nperuil illisseiisuin ut intel-
flos interprctnliir, de quo fructus -speraiur. In rege ligerenl Scripiuras »», i el spiritum septiformem
Jiidacorum chnrims, quae reges el sacerdotes fncit. acccperunt. In odore pris famam locutionis, in
Fides aulem illuminat ralionem, quam superbia gulture ipsum vocis Deo deditae oflicium, ci in
rxen:cabal, et cxcludit superbiam; spes aiilem nnimn el in rcclcsia accipimns. Primum ad absen-
sublevat concupisrenliam, qnam avaritia incliiiabal, les, secundum ad iiistrucnrios pracsentes. Vinum
et exeluriil avariliam; charitas temperal et orriinal isluri optimum cst Evangclium, quod dignum est
iram, quam invitlia corrumpebal, et excludit invi- riilccto ad potanrium, quia primus reriempior per se
diam. SiC igitur virlule sanclae crucis el eflicacia - praedicavit Evangelium. Labia cjtis el dcnles sunt
exuimur noslra vetusiale, et iiiriuimur Christi no- pr;cdicatoi'CS,qui tle Evnngelio imer se conferuni,
vitaie. Seri prius debemus ascendcre muiidum, cl aliis praeriicanl. Tria tribus hic coiifcrunlur :
secundo super cor nosirum , tertio ascenriemus ubera bolro, os pomo odorifero, giittur vino oplimo.
stiper palmam, id est maccrando carnem noslram Ubere niitriuiiiur minorcs , ore inleriorcs cmitlun-
pcr crucis patibulum. Inde esf quod Clirislus pro- Q lur odores, gutture discernuntur sapores. Priino
pinquans ad passionem, hunc triplicem nobis signa- iiiilriinr iufanlia , secundo eruditur ignoraiiiia ,
vit ascensum. Ascendil in ccenaculum, ut nos lerlio habetur saporum differcntia. Primo datur
docerel super cor noslr-um ascendere; ascendit polenlia infirmis, secundo scienlia ignaris, lerlio
super asimiin, quod est aniraal fatuum, ul nos volunlas praeparalur invilis. Si enim habeas volun-
docerel siultiiiam mundi calcare; asccndil el pali- lalem sine riuobus praeraissis, ilicitur libi: < Vanum
bulum ut nos doceret c.irnem doaiare. Primus est vobis ante lucem surgere '", > Si rcliqua sinu
< scdebitsoliiariuset tacebit, quia levavit se super illa, dicitur libi : < Nisi Domiiius aediflcaveril do
se ". > ln fignra secuhdi ascendil Zachaeus in mum, in vanum laboraveruul qui aetliiirant eain »«.>
nrborcm sycomorum, quae dicilur ficus fatua ". Priraum igitur estdonum Patris, qui iiuplet ubera
Propler lerlium dixil Chrislus : < Cum exaltalus ad forliliidiiiciii; secuudum Filii, qui os aperil, ul
ftiero a lcrra, omnia traham atl rae ipsmn "•• > Sic emillal doclriirae odorem ; terliuin Spiriius sancli,
ascendeudo hiijus arboris emiitius fruciiim. Juxta qui ad praeparatiouem volunlalis gulluri supernum
legisperitos fructus alii percepii, alii pendenics, inrundil snporem Prima igilur gralia porrigii ubera
nlii percipicndi. Prinii jam suul perccpti, secutuli quae botro conipnrautiir propler cffecliim. Bolrus
"
penjenles, lertii percipiendi. Itein : Expens;c fiuul enim primo pedibus calcalur, secundo lorculari
in fructibus acquirendis, in colligendis, in coijser- premititr, lcrlio muslum cxprimitur. Sic eiiim nu-
vandis. ln cruce enim carucm nostram expendimus, tricnriiis csi liomo novus. Prius calcclur periibus
el sic primum acquirimus; in judicio secundum per humilitaiem; secttiulo sil in lorculari, ul susti-
Cdlltgcmiis. Post judicium tertium conservabimus. neal tlisciplinae asperitalem; tcriio exprimalur
Priinus esl riulcis, secunrius mcdicinalis, lerlius mu.sii duleedo, ul spiriius cui priuscaro repugnabat,
pulchriiudine spectabilis. Primtis eiiim mulcel, se- babeal quielis suavilalem; unrie ait Doniinus :
ciitidtis indulget, leriius fulgel.Mulcel consciciilinin, < Discile a nie quia milis sum el humilis corde »', »
iudiilgcl nequitiam, fulget per Dei praeseniiam. Auui ecce de primo : <Tollite jugum lneuni super vos"",»
iiiulcentem; < Juslitiae Domini reclae, laetificanies ecce de secundo: < Et inveniclis requiem anima
cor ". > Aurii sanantem , scilicet iiidulgeiilem : btts veslris 39, » eccc rie terlio. Sed et ipse suo
< Orietur vobis timcnlibus nomen meum, Sol jusii- exemplo nos ad lioc instruxit. Piimo enim hirrailia-

" Psal, 9. »« Thren. 3. " Ltie. 19. 28Joan. 12. " Psal. 18. 3» Mal. 4. 30'Psal. 146. »'Apoc.
21. siGcii. 26. 33Matth. 19. »»Luc. 24. »»Psal. 12G. 33lbid.' L" Mallh. II. 3HIbid. a*Ibitl,.
753 THOM^ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 733
tus esl iii Virgiiic carncm assumendo, secnndo A j feslat per nosodorein notiiiae suae". > Desecuodo,
disciplinara. snstinuil in cruce paiicndo, leiiio cum sensissel isaac vestimentorum fiagraBliaiii,
quietem adeptus est jacens in sepnlcro, vel a ait : i Ecce orior lilii mei sictil agri pleni cui bene-
morluis resufgem?o. (saiaui atidi iti his tribus eurn dixit Dominus **. > De iwtio : Balsnmum uon
praevidcntem : « Yidiimis, ait, eum leprosumei per- mietum odor meiis*'. » Primus odor oculoscordis
cussum a Deo el lnmiiliatum **, > ecce primtim. ;El iiluminat, semndus in exteriori houiine religionem
subjutigii: < Disciplina pacis nostrse super eum »', » retormat, tertius <cor:id superna eleval. De primo
ecce secundum. < Pacis noslrae »», > ecce lerlium. in Apocalypsi : < Collyrio nuge oculos luos ut
El in niiimalibiis Ezechielis hoc innucns, < cum videas *6; » de secunrio : < lnduite novum liomi-
firret, aii, vox, super firniameiHumstabant, el sub- nem"'; < et : <Videte quomodo saivi facli sunt» pa-
iniliebaiit alas suas **, » ecce luiinilitas. Itera : lies nostri; » de lertio : < Odor luus in me «oncupi-
< Audi voteiii alanim perculientium alterain ad scentias excitavit aeternas. » Odor oris pomo cflm-
alieram »», i ecce disciplina. < Ubi erat impetus paratur, edor vestium tbnri adseqnntnr, odor HII-
spirjtus, 411 nc gradiebantnr*",»eece per disciplinam giieiilorutn aromata supei-greditur. Pomo propter
dcvlcla tarne, spiritus iranqu.Hiiaiis. Legimus bo- saporem ; thuri, propter concremaiionem siiper
trum vinem. Botrum quem atiulenml in vecle viriules, id esl aromaia, propter devotionis suavi-
exploralores <le lerra prouiissionis, boiram Cypri. latein. Oponel enim ut scienfia, si hnbct odorem,
Piimns botrus, iri esl Christtis, .dat nobis viniim hnbeal ei divini amoris sapprem ; per quem omnem
docliina: salularis; secundus effundii vinuui, jj est Hialitiam vincat, et ila crescal sapientia ut odor
sangtiinem noslrse redempiioiiis; tertius effundit eonversationis, per fervorem forliiudinem liabens,
viiujtti graliae septiformis vel gatidium resurreclio- a principio conversalionis usque in finem viriliter
nis. Prirnus est viueae, id cst Ecclesiae, setunriiis a{,at. Taiiluni etinin perflcint in devolionem, ut
de tcrra promissionis, id cst de ccclo; qui enim rie euticta in dulcediiie spirittisperficiat. Inde mora-
eaelo venit super omnes esi, seilieel Filius ho- liler riictum esl : < Snpienlia vincit maliliam"», hoc
Eiiiiisqui <leeoclo desrendit; lertitis rie cypro quod deprimo; <auingit a fine usque ad finem fortiler", >
ijitetpreiaiur waroivei tristitia, qtti<<per trisiiiiam boc rie secunrio; < et disponit omnia suaviter '*, »
passioui6 veiiit ad gauJium resurrectioiiis. Piimus hoc de teriio. Haque de sapienlia seqttiiur :
urgel, per secmidum peccator surgit, per ter- Gullur luum vinum optimum, id esl discrelio iu
lium iiioJiuns resuiget; urget incriiam, smgit ad
sapientia. Nolanduiu cum aliquo cibo vel poiu refi-
wui.ani, rcsurgel ad gioriam. Viuum piimi csl C ciinur, primo labiis libatur, secundo dentibus leri-
doctrina Chrisii, de quo ait: < Iu tne psaltebant
lur, teriio palalo giislatur, qunrlo gutlure disccr-
qui bibcliant viinun *«, > jd esl qui rioctiinam niiiir. Labia coi-dis stint prima meditalio, denies
meam aiidiebant ntihi iHtidebanl; vinura secunril medilniionis re:rac(atio, palatum appeti
est quoti iufudit Samaritanus vitlnerato a latroni- ircqiicns
lus, gitltiir discretio. Primo enini boni mediiaiio
btis *'; viiiuin leitii est quod laetilicalcor hominis »*. occurrit, secundo
quasi dcntibus masticando sapiens
De primo David : < Potum meum cum fletti ad memoriam
saepc reducit, teriio quasi palato gu-
miscebam »•; ctnn enim repreiienderei eum Naiban s ans appeiil, quarto ne angelus Satanae
transligurcl
proplieta pro Uethsabce", potiim doctrinae sumebat se in nngclum lucis. Vel quid sil botium, quid sit
rt flebat. De secuudo Cliiistns : < Bibiie ex boc inelius, quid oplimuiii, quasi qiiotlani giitture dis-
omnes. Hic esl enim sanguis qui pro vobis iradelur crelionis percipiens, reflcit. Unde in Apocalypsi:
in remissioneni peccalorum "'. » De lenio : < ln- < Si
q.uis aperueril niihi januam, inlrabo ad illum
cbriaiMtnturab uberlate dotiuis tuaeet torrenle vo- et ccenabo cum illo et ipse mecum ". > Tunc cnim
hiplaiis tuae poiabis eos •'. > Domino aperimns cum meditationes bonas reeipi-
Cum plures in hoc Cantico inveniamus odores ; mus, intrat ad nos cum eas relractamus, coanat no-
tres iiivenimus.ad sponsam pertinentes. Odor oris, biscum ciitn ipso danle appetimus ; nos cumipso
odor vestimentorum, odor uiigiiemorum; de priiiio roeuamus, quando secundum collatam snpieiiliam
hichabctur; de secundo : <Odor veslimentorum luo- in ejus amore qnasi In convivio dulcissimo rielecta-
vnmsicutliodortiiiiris; dcleriio: Odor iingiientorum mur. Etlioc est vinum quod dignum est dilecto ad
luorum superomnia aromaia «'*. >Odororis, scien- potandum, duin sic digne in ejus amore reficiinur.
lia est prceceileiilium Palrum, per scripla usque ad Labiis el deniibus ejus ruminalur, diuri, sictil diclum
nos derivata; odor vestimentorum est fama aniiqna: esl, et medilando concipimus, et concepla frequeu-
roiiversaiionis usque ad lempora nostra perlata; ler apud nos ciim delectationc reiractaiuus. Ilaec
odor uiijjiientorum esl pinguedo devotionis habita cniin sunt labia riilecli cl deiites quae tota et fre-
de superna laeiitia conleniplaia. De primo Pattlus : qiienler in obsequium ejus suis oilieiis cum muho
« Christi bonus odor sumus Deo, in his qua: per- hmore snpienlia fuiigitiUur.
ciinl, et in bis qul salvi fiunt, qtti ubique niani- Ascendamin patmum et npprehendam(rucius cjus.
*• Isai. 55. *' Ibid. *! I! iri »»Ezcrli. I. *»E/.r<b 3. »8Ezech. 1. »6Psal. 68. " Lur. 10. »• Eccli. *».
*' Psal. KM. •• II Ueg. 12 »' Maiib. 2fi. " Psni. 35. sa' Cant. 4. " II Cor. 2. »* Gcn. 37..
*'
,Eccli. 24. »6Apoc. 5. " Ephcs 4. "8 S.ip. 7. »'' Sap. 8. eoIbiri. " Apoc. 5.
7c7 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. XI.] 733
<?(erunt ubera lua ticut botrt vinem: et oaor oris tui, ^ [ i no. | yuasi uicerct: IUJOaiteclo meo lolttnr sei-
ticul odor malorttm. vilulis rncae eldevolionis miinus impenrio, tt ad me
[CARO.]AC si dicat : Ego dixi, id csi ab aterno conversioejus, ul et me interim in hnc moriali viia,
riisposui, quod nscendam in palmam, scilicet arbo»< no laborando deficiam, ne lampades absque o'eo,
reiii crucis triumphalcin, et dpprehendam fructtis id esl ne bona opera siuc charitate feram, praesen-
ejus, fruclus vicloriar, resurreciionem videlicel etr tia sui respectus seinpcr adjuvei, ei in flne ad iin-
ascensionem, et fidem apostoloriim : ct lunc iiiler morlalia seciim gaudia llialami cceicslis inlrotltical.
moriis anguslias : in hora indigiialionis mcac con- Vti polest esse vox Ecclesiae exspectantis rjus ad-
tra cruciflxores cum mediiabor « in spiritu meo, vciUiimin can.e. Dixeral enim dilectus: AscenAam
duro per diein icslus, > sicul hnbelur in Isaia 6». in ptilmum, scilicel ut reriimam in crucc genu»
Cum videlieet spirjlus niens iu aeslu passionis exa- humaiiiiiu. Unde gratulabunda Ecclesia clamat: Ega
terbalus : de nialorum supplieiis et vindicta cogi- dilecto meo, el ad me conrersio ejus, iri est qui se
tabat : IUIICinquam eranl riuo ubera lua sicui bolri invisibililer milii loties dignatus esl praeseuiarc,
vinew.Hecordabar enini quori de le carnem assiun- ipse riignabilur visibililer in carne noslra apparere.
pscrim, quod lac de tuis uberibus suxcrim, rccor- Auriicns sponsn, iri esl aniina, a sponso se laudari,
dabar incarnalionis mcaemysleriiim, el isla recor- « in grnliariim aclionein se tola volantale dilecto es^o
dniio lanquaiii vint pimis, praescnlis imilaiioiiis et devoiam oslcndil, dicens: Ego dilecto meo, et atl m*
indignalionis oblivisci me faciet; ne feslinein ad conversio ejus, scilicei omni volunlale me devouim
viudiciam, et odor oris lui, iri est ornlionum et exhibco. Qtiatuor sitnl genera voluntalis hnmanar.
prccuin luarum, eril milii rielectabilis, sicut odor Sicca, recta, devola, beala. Siccn in reprobis, re>
tnttlorum. El guttur tttum, iri est prcccs cx gutture cla in inchoaniihiis, devoia in pioficieniibiis, beala
procedentes erunt sicul vinum opiimum ; quod in consuminaiis. Primi nulio rtire graliae peifm-
affectorum dolores consolari cl rclcvare consuevil. riiiiiliir, secimdi (urpiludiiiem prisiinnm rclinqiicn»
Vel sic : Guitur luum sicul vinum optimum. Gultur les, ut recle vivnnt convertiiiitiir, lertii usu ora*
siquidem dividil escas, et bonas retiuct el revomil, liouis assiduse in aiiiorem hene agendi coelilus eri •
malas. Haecesl virlus disceriiendi spiritnales preecs; guntiir, quarli pene uihil, nisi Deum cogiinniea in
quae sicut viiium suo calore faeces expelbi, ut re- ipso reclinautur. Tria autem suiii quae bonas illaj
niaiieat vintim oplinium eliqualum ei riefaecalum. ues impediunt, ne de virlule in virtiiiem ascenda-
Commendaiiir ergo riiscretio virginis in precibus, mus. Iiiler siccam cniin el reclani inagnuni chaos
quae boc solum petil, quori discrete pclitur, quori firmatum esl, ul qtti voliint Uansire, non possinl,
bomiin, quod pium, quod puium, et ab omni scilicel pei versa inlenlio ; inler redain et devoiain
macula defxcaltim. Ipsa autem his verbis auriitis a esi inoliia consiietnrio; inler rievotam ct beaiam,
Filio, assumit vcrbum ex ore ejus, et sulijicil : coiporalis afflictie. De prima : < Peiversae, ait Sa-
Vinum dignum dilecio meo ad potandum, lubiis el piens, cogiiaiiones separant a Deo •«, > qiianlo
dtntibut 154 Htius ad ruminandum. Ac si dical: inagis perversae voluntalts? Desecunda: « Quam bo-
lloc vi/ium, id est boc verbum meuni deprecalo- IIUSIsrael Deus his qui recto sunl conie **I >Deter-
rium, el vino optimo comparaliim est dignum di- lia dicilur, de riiligcnii Deum affectuose: <Ad en.tt
tecto meo ad potandum; ul videlicet ei plateat, el venieiniis et mansioneiii aptid eum (aciemus «*; »
ipse deleclelur in eo; el hoc ipsiim vimiin esl di- devole ailEctiesia : < lu IUOluuiiiie vivamus *8; » tto
gnum labiis ejus : est digitum deiuibus itlius ad ru- quaria : < Beatus servus quem cuin veneril Doaii'
tninandum. Labia poluui percipiunt el ejus saporem iius invencrit sic facicniem, qtiia snper Oilinia
seutiunl. lloc itaque verbum digiium dicitur labiis bona sua constiiuei ciim «',> qui inventus esl super
Clirisli; quia digmim est ut favor beiiignus illud omnia bona niuiirii iau<|iiain calcans cl rcspueiis
recipial, et quod bene sapiat el placeat divinae ca. Kectiiurio igitur calcal pervcrsam inienlioitctn,
votuuiaii, vel boiiitati. Et sicut vinum optiir.iiui Q rievotio inolitam coiisuctudinem, benia volunias
sine difficaltale et cum deleclatione sorbelur, sic occidit (orporalem affeciiouem. Haecofferens dile-
pelitiones suas cum omui facilitate el deleclalioiie cto secura potcst gratulari de ejiis totivcrsjtioiic
riigue dieil a iiiio admitienrias; venini quia ejus, ari ipsam, ul siibjungnl : Lt M! me convenio eju».
quod bibitnr, guslus ciio praeterit; ejus vero q.iori Primus Iiomo quia iti paradifcofnil «versus, ditc-
niiiiinalur, sapor diu remunet; subdil de vino iilo, cius nb eo est ave^us, sed posliHodflt» miseric<x-
quod digiium sit denlibut illiut ad ruininandttin: diler conversus '. liiiKteinvidebitur reversus. Pio-
ui sic oslendal quod non perfunctorie, seri tati- pier primain dicilur, quod fortis armalus intrans
qiiam affeclus placila dulceriinein inatris pctilioni- (loniHiiiariversarii sui, snlivert.il caiu '", iri csl JKI-
bus filius delecieiur. Caeteruin quare in ipsa spc- bolus cor hoiiiiiiis. Per primnm incurril Dei iram,
cialiier tlelecteiur lilius, ostenriit subdcns: per sccuiidum amisit Dei pracseuliam, per teriiuui
Ego dilecio meo, el ad meconversioejus. reriiit in gri?iam, per qnarlum intrabit iH gloriam.

«' Oflic. Eccl. •' Kallh. 24. " Luc. 11.

"Cap.27. "Sap. 1. 6»Psal. 72. „," Joan. 14.
759 TIIOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINl 740
Proptcr pritnum clamat David : < Domine, nc in fu- A gnus iu mcriio tui sanclus Israel *5. » Eccc convcr-
rore luo arguas me, nequc in ira iua rorripias sus csi ad uos : < rrgo qnacriieDominuinriuminveniri
me •*, i de secundo : <Avcrtisli faciem luain a me, polcsl, invocnte eum dum prope esl *'. » Quae-
el faclus sum conturbatus '•,> de leriio : «Appnruil riie, quia < vrnit ovem quaerereqttae perierat *",i
gralia Dei omnibus homiiiihus erudiens nos", > rie tliim iuvcniri poiest , quia ipse csl mulier quae
<|uano : <Graiiain ct gloriam dabit Dominus". > accenriil liicernam, ul iuvenirel riiachmam quam
Laque eversio facta esl pcr riiaboli siiggestionem, perdirierat '.•; invocale eum.iquia ipse venil vocare
aversio per primi hominis iniquilatem, convcrsio non jiisios, sed peccatores ad poenieiiliaiti ••; dum
quanrio venil incariiari in muiirium, rcvcrsio prope rsl, qttia < propc csl Dominusomnibus iu-
qiiando vciiiet ad judicium. De primo, sictil dictum vocanlibus eum, omnibiis invocantibus eum in vc-
est: < Evertilforlis armalus domum adversarii'«, > ritate»'.»—<Derrliiiqu.il impius viam siiani »»,>quia
de secundo ail David: < Ne avcrtas facicm iiiain « apparuit gratia Dci omnibus honiinilius, erudicns
a ine, ne declines in ira a scrvo itto'»,> de leriio: nos, ut abneganics impieialcin cl sxcularia desidc-
< Converlcre, Domiue, aliqtianiulttm el dcprccabilis ria, sobrie ct jusle et pie vivamus in hoc sac-
eslo super servos luos '*,> de quarto : «Vossimilcs cnlo"». > Et sic :« Domine, impictatibus noslris lu
bominibus exspectanlibus Doininum suum, qtianJo propiliaberis »».> El: « Vir iniqiiits derelinqual
revertnlur a nuptiis ".> Simililer in homiiic inte- cogilationcs suas»", > quia ipsc cogilal « cogiiatio-
riori li;ec conliiigiinl; cvertilur enim per leulalio- nes pncis ct non allliciionis 96; > el idco «jacia
nem, averliiur dilecius pcr inalain operalionem, cogiiniiim luiim in Doinino, ct ipse teenulricl", >
converliltir pcr confessionem et oraiionem, rcvcr- et : iRe.vertaiur ari Domimim98, > qnia ips: cla-
tilur per saiisfaclionein. Dc primo auriisiis quo- mat nobis : Revertere Sunnniiiis, revertere, ut in-
modo seniores sacerdotesqui debcbanl rcgerc po- tueamurte; ictmisercbilur cjits 98*,>quia «susccpi-
pultini, everteriinl sciisuin siiiint capii in puldiri- tnus, Deus, misciicordiani luam in mcdio tcmpli lui
tudine Susannae ", de sccunrio : < Avcrlisti fa- ".>•—<Et.idDomiuumiioslriiin"*,» qnia « venilDcus
ciem luam a ine, cl factus siim coulurbulus '*, > in castra '°°. >Unriefuii tanta laetilia ab herict nu-
de lerlio : < Convcrlcre, Dominc, et eripe aniinani diuslcriiiis ', < quia mullus cst ad iguoscendum".»
ineaiii, salvum me fac propler miseiicortliani Ergo, Doiiiine, <sccundum miilliluriincmmiseratio-
tuam ", > de quario ail propheta in persona Do- nuin luariim dele iuiquitatcm mcam ». > Nec sohim
iiiini : < ncverlimiiii ad me et cgo rcvcrtnr ad tainen nitiluis, seri liuinilis, sed parvus, seJ forlis,
vos**,> el Dominus ail : < Vado pararc vobis lo- n sed magnus. Igitur priino evsulta, habitaiio Naaa-
cum, el iieruni veniam ad vos *'. > relh : qiiia . iiiimilis in medio tui. sanctus Israel,
Noiandum quod aversio dilccti quandoque est exsiilta el liiuda, habiiatio Betblehcm, qiuia parvus
ira, qiiandoquc justilia, qiiandoque misericorriia. in medio lyi .saiicius'-,Israel; exsulta.et/hmda, ba-
Ira, quia ullra modum oiTciulilur; justiiin, ul pcr bitalio Jerusalein , quiaforliSin nifcifiw.tuisaiictus
dolorrin deserli corriis peccalum puuiatur; mise- Israel; exsulta ct lauda, babiiatio Siyi),' quia ma-
ricordia, ut ardenliiis a dcreliclo requiratur, ct sic giiiis in meriio tui sancius Israel. lluniilis, ad man-
ejus mcritum augeatur. De primo igiiur dicebat suete suscipiendum, paivus ad placandum, forlis
David : < Ne declines in ira a servo tuo ", > de se- ad praeriicanrium, niagnus ari retrihuenrium. Hu-
cundo alius prophela : < Oiiinia quae feristi uobis, niililas in Nazarelh, ut sit flrma ct pura, nalivilas
Domine, in vero juriicio fecisli, quia pcccavimtis in Bethlehem, ul sil frticluosa, forliliitlo in Jcru-
libi •", i de lerlio : « MisericordiaeDomiui, quon an salera, til sit pacata et screna, magniludo in Sioii,
non sumus consiimpti, quia non defccerunl inise- ul sil claritale gloriosa. Nazarcih namque diciiur
raiiones ejus '*. » Ante dixil Sponsn : Ad mecon- flos vel sancliias, vel germen tnunditim, Bellilehein,
vertio ejut, non iu me. Non enim convcrsn est rii- domttspanis; Jerusalem, visio pacis; Sion, tpecuta.
vina iiaturn in huraanain, sed ad hiiiiianain. IiiJe DAiiriihuinilem: <Exinanivil scnielipsuin > in Na-
ait per prophetam : « Converlimiu' ad me, ei rgo zarclli, < formam servi accipicns», » iinde ail:
convertar ad vos 8*. » Ipsa conversa fuerat ad < Discite a mc quia milis sum cl humilis cortle'.
ipsiim. Primo in justis, secundo in pairiarchis, Aurii parvuni in Bethlchem : < In siiiiililudiiieni
leriio in propbelis. In juslis, qui venturum crcrii- hominuin facius, el habitu invenliis m homo «, >
derunt, in patriarchis, quia modum venicndi prae- ibi enim < est miuoratus paulo inimis ab augelis',»
viderunl, in prophetis, quia benefiriiim vcniuri quia ibi < parvulus nalus esl nobis, Filius (laiiis
promiserunl. Ecce quasi jam pceiiilentein et con- est nobis ". > Audi forlem in Jerusalem : < Facius
versum ad carnem nostram, rienuiuiat Isaias di- esl >in ea «Palri olnedicnsusqtieari morlem, inortcm
ecns: < Exsulta et lauda, habitalio Sion : quia ma- auieiii crucis 9, > ibi cniin fuit « Dominus fortis,
"Psal. 6. "Psal^g. " Til. 2. '» Psal. 83. » Luc. 11. '» Psal. 2G. ' Psal. 89. '« Luc. 12.
" Dan. 13. '» Psal. 29. " Psal. 6. «• Mnl. 3. «' Joau. 14. •* Psnl. 26. »»Dan. 3. «» TJiren. 5.
"' Zach. 1. »• Isai. 12. «' Isai. 55. »" Luc. 15. 89Ibid. »°Luc. 5. »' Psal. 144. 9i Isai. 55. »»Tii. 2.
»* Psal. 64. •• Isai. 55. 9" Jer. 29. »' Psnl. 54. . 9SIsa. 55. •"'Ibi.l. 99Psal. 49. »»'Isa. 55.
'••IReg.4. 'Ibid. 'Isai. 55. » Psal. 50. » Philip. 2. «Mallh. 11. "Philip. 2. ' Uebr. 2. » lsai.
9. •Pbilip. 2.
711 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XI. 742
et polens Deus, polens in praelio'«.> El pacificum: }\ riiciltir : < Convertimini ad me in tolo corrie vestro,
quia quasi agnus ad occisionem ductus esl ". Et in jejunio, et flelu, el planclu »». i De secunrio di-
audi inagnum in Sion : <Propler quod ct Deus exal- citur: <Converte nos, Deus salularis nosier, ci
tavit jllum.ct donavil illi nomen quod est supcr . averte iram tuam a nobis ", > de terlio: <Deus, tu
omne nomen '».>—< Portans, ait Aposlolus, omnia conversus vivificabis nos.ei plebs lua laetabitur in
verbo virluiis suae, purgalionem peecatorum fa- te ».'. > Inde : < Convertisti planctum meum in
ciens sedil ad dexleram mnjestnlis in cxcelsis '». > gauriium mihi, consciriisli sacrum meura et cir-
Aurii bumilem in Nnzareth, nit benla Virgo: «Ciim ciiindedisii me laetitia '».> Ad quam nos perdticat
esset rex in accubilu suo, narrius mca ricriitodorcm Dominus noster Jcsus Chrislus, cui cst honor ct
suum'*'. >Narditt est hcrba hiimilis,odorifern, haec gloria in sxcula sxciilorum, Amen.
cst humililas mea assumpta, dedil odorem humili- Ego di'.ectomeo et ditectus meusmiki.
las. Sed felix civitas Nazarclh. < Gloriosa riicta [CARD.|Quod siiperius csl cxpositum, sed hic
sunl de tc, civitas Dci '», > in ea cnim habilavit aririitur : Et ad me conversioejus. Ac si dicat : In
humilis in Virgine, in Bclhlchcm juvenis cuii laiilum dilecto mco complacui, quod conversioejut
Virginc, in Jerusatem Christus ciiin homine, in " ab iralo ari placalum fuit ad me. Ad me enim se
Sion, Deus in liimine. Primum proctiraium csl direxit cum ab ira nd niisericordiam se converlil.
Gabrielc nunlio, seciindum parlus in praesepio, Sequitur :
lerlium Cbrislus reriemptiouis el praeriicalionisofli- Veni, dilecte mi, egrediamur in agrum, commore-
«io, quarlitm eril iu Pairis solio. De primo : < Ve- mur in villis, mane surgamus ad viueus.
rumlaiiien prope tinieuics eum Salulare ipsius, ut [Tno.J Ilaec autcm sancli Palres tlesideranles
inhabilet gloria in icrra nostra ". > De seciinrio : ariventum Christi in carne nd salulem omiiiuni,
< tlabitnbil juvcnis ciim virgiue, el habilabmit in quasi dicerenl : Exciia polentiam luam et veni, ut
le Glii tui'«. > De terlio : < Non commovebiittr in snlvos fncins nos. Dcsiriernbantilluin qui est invi-
scleriiura qui habilat in Jerii.salem ", > item : < Bo- sibilis aputl Palrcm in agrum Ecclcsiae apparere
nas facite vias vestras, et sturiia vesira, el habitabo visibilem, juxia illuri prophciae: < Egredietur Do-
vobiscum in loco islo '".> De qnarto : < Lucem ha- miniis de loco sanclo *».>Cupiehanl cliam cum illo
bilal inaccessibilem '». > ln primo ergo, < Notum coiiimorari in villis, iri esi. cliam pagauis verbum
ferit DominusSalulare siium «°, > in secunrio: < In firiei comtnitterc, scd quia sine le nihil possumus,
ronspectu gcniium revelavit justiliam siiam ", in veni nobiscum ut lutitis faciamus. Quod adriil:
teriio: <Rccordalns esl niiscricordiaesuaectvcritatis iC Mane surgamus ad vineas, idem est ac si pateti-
suaedomui Israel", > in quarlo : < Videbunl omnes ler dicat: Quia nox jani priscae iufiJeliialis abs-
termini lerrae salulare Dci'». > Primum Gabricle cessii, lux evangelii coruscantis jam parero in-
nuntianie, secundum, angclo et pastorc collau- cipii, surgnmus nd vineas, id esl ari Ecclesias per
daule; tertium, Christo passioni se stibjiciente ; orbem Deo iusiituendas, operam demiis. Triplex
qiiarium, ipso cum Paire regnanle. < Ergo exsulia ager ari qtieni rgreditur dilectus.
el lauda, habiiaiio Nazarclh, quia hunuiis in me- 155 Est enil" nScr floiidtis, csl pascuus, est
d:o lui sanclus lsrael *«. > 0 bcala civilas, in qua saliunarius. Prinius cst in quo flores ari tlelectanJuiii
cubiculum Christi facla esl floriria .virginilas, dc iiascunliir, ul sunt roseta, violaria; secundusin quo
ctclo desccndit sanclims, in assumpla came in- aiiintalia brula pascuntur herbis et fruclibus; lcr-
vcnta esl peccali iinmunitas, in omnibus bis orio- lius in quo aliquod semen scminalur. Primits est
rifera Iiunianiias dedii suaviiatcm odoris! De priiuo iitcrtis Virginis, sccumius Ecclcsia, lertius cor ho
aiisponsa: «Leclulusiioster floriritis*'*,>rieseciinrio; minis. Prirnus csl floridus flore virginitalis et gra-
<Cura veneril Snnctus sancioriim, dissipabilur tiae, scciiiultisest pascuus pane Eucharistiac, tertius
urbs uostra ", > de tertio : < Qui peccaiuin non saiiounrius verbo doctrinae.Anue floridus, dc quo
fccit uec inventus e.st dolus in ore ejus", > dc 0 scriptum cst: < Sicul iilium inlcr spinas, sic amica
quarto : < Discite a me, quia niitis sum el humilis mea iuter filias"", > et iterum : <Et flos de radice
corde ". > Ergo in Nnzareth invenit humilein ejus nscendel »6? > Verc floridus, quia nec desunt
sponsa cuin dicerct :<CumesseirexInaccub!tusuo, ei flores charilatis, nec lilia casiilaiis, nec vinbe
nardusmea dedit odorcmsuum.i Eccehabeinusquo- humililalis. Secundus pascuus esl , pascua ciiiin
modo ad me facta estejus conversio.Primo facla esl, babet rie qua dicilur; < Qui manducal meam car-
< ul plangain paiiluluin dolorem mcum28,» secundo neiii el bibit meum sanguincra habet vitam aeter-
ut tristitia mca vertalur in gaudiura »».> Piiino ul iiam f. > Igitur < comeriile, araici, ct iuebriamiui,
simus puri, ul simus securi, secunrio ul vivamus charissimi *8, » quia « nos populus ejus et oves pa-
cum Chrislo, nunquam amplius moriluri. De primo scuae ejus '». > Terlius sationarius est: < Semen

"Psal. 23. "Aci. 8. '»Philip.2. "Hebr. 1. "* Cant. 1. " Psal. 86. •» Psal. 84. *»* '«Isai. 62.
" Psal. 124. '» Jer. 7. " 1Tim. 6. " Psal. 97. »' Ibiil. '» Ibid. . »»Ibid. »»Isai. 12. Cant. 1.
"Dnn. 9. '«1 Peir. 2. " Matth. II. »" Joh 10. " Jonn. 16. »° Joel 2. »' Psal. 84. .»*lbid. '*
Psal. 29. »»Isai. 26. »'Canl. 2. »« lsa. 11. »'Joan. 6. »8Caiit. 5. »»Psal. 94.
•j-x TIIOM.E CISCERC. ET JOAN. ALGRINT 744
est verhum Dei *\ > quod seminaltir in agro cordis iA gens, venit cum ca. Nam et Christns (ematiis est
noslri. Videamus igitur ut semen cadal in lerram nunc a Jutlaeis, nunc a diaholo. Ilaec esl nutrix
bonam, non supra pelram, ne carens humore gratiac Rebeccac, id esi patientim. Teiitatio enim nulrit
iu tentalione arescal; non inter spinas diviliarum, patientiam; unde Aposlolus : < Trii.tilalio paiien-
ne suffocatum ab eis deficiat; non secus viam muu- liara operalur". » Faclum est hoc.inclinala jam
danacvanitalis, ne per volucres coeli, i<fest aerias riir, iri rsi in line sacculi.Secundo cgressu, ingressus
poteslaies, devoraium percal*'. Triplex ejusegres- cslagrum Ecclesiae peregrinanlis ; inde est quori
sus : primus est a Patre in agrum Virginis,secundus Rulh dicilur inspiraia : < Ivit ad meieiidum in
de matre in agrum Ecclesiae peregrinaniis, ler- ngrum Booz ", » qui diciiur in fortiludine. Et
lius de praesenti calamilate, et frequenter rever- Booz, iri esl Chrisliis, iugressus est eumdera agrum,
titur ad agrum nostri cordis. De primo : <A sumino id cst Ecclcsiam, et colloquenscum Ruih muliam
coslo egressio ejus »*,» quia egressus ejus a Palre, ei beiiignilalem exhibuil, iri est Chrislus cuilibct
regressus ejus atl Patrem. De secundo : < Egressus firieli diviniius inspirato , unde postmoJiim duxit
es in salulem populi lui, in salulem cum Christo eam uxorcui"'. Tertio egressu, egressus calamila-
luo*';» de lerlio : < Quasi diluculum Draeparalus tem nostram freqiienier ingreditur ngrum corriis
est egressus ejus **,» et: < Veniet quasi imber no- nostri vel ngrum sepulcri, sed iiiinc in coide jusli
bis lemporaneus, et serotinus lerrae*'.» Triplex sepclitur per secretuin amorem. Iude esl quod Sara
quoque esi egressus sponsae: primo de mundi va- quacdicitur princept mea, et Abraliam qui dicitur
iiiiate, secundo de carnis voluptnie, teriio dc fluxa pater excelsus, id esl anima el Clirislus, sepulli
cogitatione. Indictum est ad Abraham : < Egre- sunt in spelunca duplici: < Conscpulti cnim suniiis
dere de terra lua, et de cognatione lua, el de cum illo per bnpiismum in morlem *". > Cor iiam-
domo patris lui *«.» De domo, id est de innnrio, que nostrum duplex est spclunca in qua debeul
patris, id cst diaboli: < Vos ex palre diabolo es- abscondi Christtis et anima. In prima namque deiiet
tis *'.» De lerra lua, id esl de carne : < Formavil conscientia gaudere, quia hic esl sine crimine, ct
cnim Dens hominem de limo lerrae*•.» De cogna- in fuluro crit abscondita ab inferni calamilnle;
lione lua, id est de cogitatione slulta : < Gcneratio unrie : < Abscondcs eos in absconriito faciei tua*a
prava atque perversa *'. » Igilur de mundo egre- conturbatione homimim*».> Seciuirio dcbet gau-
dicnies, ingrediamur agrum Virginis pcr firiem, itt dere-de dulcedine aeternaevitae, quaeabsconriiia es*.
credamos veram Christi incarnationem; tinrie: in cov.lis, unde; < Quam magna muliiiudo tlulte-
< Egreriimini, tiliaeSion, ct videle regem Salomo- r( dinis tuac, Domine, quam abscondisti liiieiilibtt.3
nem hi diademaie, quo coronavit eum mater le «•! > et: < Morlui cnitii eslis et vita vesiia abs-
sua '*, > id est in carne quam assumpsit de en. condita csl cum Chrislo «'. 1 Hacspeluucaestinl in
Egredtonles carnis voluptatem , ingrediamur cura agro qtiem emil Abrnham, qui dicittir paler excel-
dileclo agrum Ecclesiae, ul cuni eo videamus, ct sus, id cst Deus, ab Ephron, qtti dicitur pulvis mos-
cttm eo sustineamus ejus passionem; unde Aposio- rorit, id est a diabolo, qui lingendum pulvcrcm
lus : <Exeamus ad eum exlracaslra, improperiuin peccalorum nobis proponit, qtti Ellicus dicitur, i.l
cjus portantes ". > Egredienles slultam cugiialio- esl formido, quia ejus finis liiiienrius est. lgilur
nem, ingrediamur cum dilcclo agrum corriis, ut ille nger sumus nos quos possiJebai diabolus.
senliatiius ejiis riulcem misericordiam; untle : Sed Deus Paler dedil Filium suum pro nobis iti
« Egrediatur sponsus de cubili suo et sponsa rie redemptionein : < Empti enim estis preiio ma-
thalamo suo **.» In lecto voluptuosa, in ihalamo gno, glnriflcate et poriate Deum in cordibus vc
secreta, iri est de secreta voluplate cogilalionum. siris «*. i
Primo egressus est dilectus in uterum Virginis; In priimim agrum egressus esi dilcclus ad medi-
inde in Genesi : < Inclinata jam die, egressus est tandura, in secuurioad metendura, in leriio ad se-
Isaac ad medilandum in agro, et ecce Rebecca vc- D ' peliendum : ad meditaudum de noslra saluie, ad
niebai super camelum; queni ut vitlii, descenriil de meleiiduin fructus justitiae, ad sepeiiendum dile-
camelo, et dilexit eam Isaac vehcmenler ". > Isie ctnm, in secrcio conscientiae.De primo: < Ego, ait,
ager est uterus Virginis, quem ingressus esl Isaac, cogito cogilationes pacis et nou alflictionis '*; > de
qui dicittrr riiaj vei gaudinm, id .est Christtis, cui secundo : < Videte, nit, regioncs, quoniam alhae
ibi occwrrit Rebecca qoai dicitiif patientia. Nam ibi sunt jam ad messem •». » — < Mitie operarios in
assnmpsit, umle pro nobis passus paiicnviani vo- messein luam •'. > llem de lertio : <Cum Maria
Itmtariam habitii; tmde: < Factnsesl Palri obediens Magdalena ungerel pedes Chrisii •*, > nit dilectus :
usque ad lnoriem **, >«l : Oblaliis esl, quia ipse < Ad sepeliendumme fecit*'.» Nosenim primope.ies
voluit4,*,I,>hoc esl quodeam dilexil. Setl el Delhora iiiisericordiae divinae lacrymis lavamus, secumlo
nuiiix ejus, quae dicilur apis, id esl lenlalio pun- devoiione ungimus, lcrtio velieineiiler diligendo
*°Lac. 8. *'lbid. "Psal.18. *'Habac. 3. »»Ose. 6. *» ibid. »»Gen.l2. »'Joan. 8. »"Gen. 1.
»»Matlli. 17. ••Canl. 3. " llebr. 13. "Joel. 2. »»Gen. 24. »»Philipp. 2. »'" Isa. 53. •• Rora. 5.
"IvuUi. 2. "Ibid. "Rom. 6. »»Psal. 50. •• Ibitl. 61Col. 3. «»1 Cor. »>. csJer. 29. «»Jonn. 4.
««Mallh. 9. 6«Joan. 11. «' Maith. 26.
 743 COM-MENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. XI. 7i"3
in secreto cordis affeclu sepelimus. Ilicc de egrcssuu A virl.nle, ei riulcem friiclum, scilicrl visionem diviiia:
in agrum. majesialis habet in siiinniiialc r srilicet hic in aeui-
Sequitur : Contmoremurin vit7ii."Ti'es siint villaee gmale, ibi in specie. Ecce hic crevii adolesceniia; in
ct-Iebris inemoriae, iu quibus moratus est dilecius,, visione paci.s roborctur patienlia.
sriiiret in Beliilehem nalus, in'N.azareib nutrilus. inn Tres videmtis paces in ha.c villa cum Domino
Ilicrusalem crucifixus el suscitatus. Bethlebeiii rfo- niorantes : prima iu extremo examine, secuiirin ia
mi(* pnnis dicitur, Nnzareth flos vel sanclitas, vcl :| regno ab omni lenlatione, lerlia cum offenso prius
germen mundiiim. Hicrusalein visio pacis. El noss Creatore. De prinia : < Ingrediatur putredo in os-
nioremur in liis cum dileclo, ut in domo panis no-,. sibus meis, et subter me scateat, ut requiescam
slra nutrialtir iufaniia ; iu domo floris niunsliliaeei:l iu die tribulaiionis 8»; > de secunda Jpb : < Bestiae
sanctitatis nostra cresral adolescenlia ; in domo 0 lerrae pacificie erunt libi 8". » Bestiie terrac sunt
pacis pro Chrislo paliendo noslra roboretiir pa- lenlationes inundi hiijus; de terlin ipse promiilit,
lieniia. In prima tres sunt panes, quibus refici de- sicul tlictum est: < Egocogilocogitaliones'pacis "'»
bcinus. « Quis veslrtim hnbeliil nmicuin et dicnl ei ;: hic et in ftituro.
Amice, commoda mihi ires panes 6S? > Primtts ni>- Mane surgamus ad vineas. Vinea est conversatio.
bis ccetum oslcndil, per secunriiim cor nostrum in„ D Breligiosa. Har-cmnne perfundiliir rore, meriJic pio-
coelitmascenriit, lerlius panis vivus qui rie ccelo 9 ficil solis calore, vespere vicina loca aflig'1 calore.
descenriit. Primus esl panis doctriitae, secunduss Conversio eniin snncta primo habct rorem, iJ esl
venienies ex desiderio supernorum Incryinae, tcr- iiiclioatajn gratiam; secundo, divini amoris fligrnn-
tius Eucharisliac. Primiis dal nobis (idei firmaineii- liam; lertio, boni orioris fragrauliam. Primuni aJ
iiim, scciindiis praesenlis exsilii solalium, (eriiiis3 se, secuiulitm ad Deum, terlium ari proximiun. De
hic esl vialicum, in reguo cril delcclameiiliim. De 3 primo: « Ros in messione mea morabitur, > ait
primo : < Panis cor bominis confinnalC9; »do so-' -» JobB»; tle secundo : « Nolile cousiderare
quod
<
cuiido : Fuerunl mihi lacrymae meae paues die acc fusca sim, qttia dccoloravit me sol"; > tle lertio :
nocie '•, > el : < Cibabis nos pane lacrymarum ";» , « Ego quasi viiis fnictificavi suaviiatera odoris**. t
de tertio: <Paucm angcloruni manilucavilliouio'».»> lu primo gradii eral Paulus cum dicerel: < Gratia
Primus comcdiiiir in labcrnnculo decoris, seciindiiss Dei sum iri quotl sum »'; > in secundo dixil-: < Cha-
ciim nqua laciymarum, lcriius cum polti Dominici; rilas Dei ditfusa est in cordibus noslris per Spiri-
saiiguinis. In figura priiui erant iu labernaculoj liiin sanctum qui datus est nobis "; > in tcrlio
diiodeeiu) panes proposiliouis '",.in figura sectindij crat cum dixit: < Cbristi bonus odor stimus Deo iu
posiiit angeliis panem ei vas aquae ari capitl Eii.e> C ^ his qui pereuut„et in his qui salvi liunl»». >
stibter juniperum doriiiientis'', in figurn lertiii Videamussi floruil vinea, si flores fructus pariuni,
obtiilit Melchisedech panem et vinum Abrahse de5 «i floruerunt mala punicc
bello reverlenli'". Ecce bis iti Belhlejiein cumjJi- [Tno.] Floret vinea, cum Ecclesia priuia fidci
leclo uata nuiritur iiifanlia. Transeamus usque• et confessionis pia ruriimenla percipil. Flores au-
Nazarelli , ut ibi cum dilecto nostra crescat1 tein fruclus paritlnl, cura fidcs et devotio sancio-
adolescentia. Oportcl ergp ut, juxia triplicem ejusj itini prompia eflicitur, etiam ad exerccndum opus
interprelalionem, primo simiis sancti, secunrio, jusliliae, ue fides eorum sine operibus otiosa in-
luuutli, lertio floridi. Sancti, ut peccala nostra, vcniatur esse vel mortua 9*. Florent mala punica,
piirgemus; muiidi, ut deinccps a lapsu nos cusio- cuin qui in flrie et recla operaiione profecerunt,
dinmiis; floridi, ut virlulibus abundatiies in con- eiiam desideriuni patiendi pro juslilia percipiuni.
templamlo florc, qui est Christiis, jucundi simus. Mala enim punica, quia sanguinei sunt coloris, pas-
De primo : < Custodi animam nicaiii quo- sionem tam Chrisli quam marlyrtim designanl.
niam sanr.iiis sum'6-' 8. >—<Cumsanciificalus fueroi Recie in oiiinibus liis sponsa dilecii sui praesentiain
iu vobis, cffunriain super vos aquam mundam '*, >i Q p. requirit, quia sine co nec bene facere, nec beue
scrlicet qua niiindi silis post saiiciificaiionem'.; cogitare, nec aliud quiri poiesl. Si autem haec in
< Lavainiiii, > sinciificaudo, < mimdi estote "', > ai persona anliqiioriim Patrum legaiilur, per mane
"
peccato de caetero vos cuslodiendo. < Cor iiiundunii accipimus Chrisli incariintionem, qunm arrienter
crea in me, Deus "'. » — < Beati muiitlo corde, quo- riesirierahani viriere el cum eo aliis proficere. Vi-
niam ipsi Deuin videbunt'». > H;cc est duplex san- neaest Ecclesia; vitis.Clirislus: « Ego sum, aii, vil s
ctiGcatio, unrieMoyses : t Sanctificamini bodie etL vera, vos palmites •".» Htijtts vineae vitis esl as-
cras, leriia die videbiiisinajestnlem Dei in jrobis**.» pectu vilis; flos mcdicinalis, friiciiis, id est, < vi-
sciliei-t qiioniam floridi erilis, unde : < Jiislus utl nuiii laetilicai cor hominis »6. » Vilis propier turli-
palina floiebit »*.» Palma quae esl Chrisius florett turiiiiem; medicinalis, quia fugai serpeiiteii'; la.li-

•»Lnc 41 «9 Psal. 103. '• Psal. 41. " Psal. 79. '» Psal. 77. " Lev. 21. » III Keg. 19.
"Gen 44 76-'«Psal. 85. '» Ezech. 3«. "• Isa. 1. "'Psal. S0. «'Malth. 5. "• Exori. 19. ** PM.I.
91. "Habac. 3. "" Job 5. "'Jer. 29. •*"Cap. 29. "' Cant. 1. ."Eccli. 24. 91I Cur. 15. " Itoin.
5. '»II Cor. 2. 9*Jac. 2. 9»Joan. 15. «6 Psal. 103.
PATIIOI- CGVI. 2'*
747 TIlOMiECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 748
fical cor Iipminis, per poius siiavilalcni. In primo .A luiis, fructum operis, fructum immortnlitatis. lgtltir
aiienJimus Chrisli Iinmililaiem, in seeundo dae- per florem cnstiiatis habetur fructiis virlutis. TJnJe
iiioniim cxpitgnaiionem, in tcriio laelam resurre- riicitur : < Egreriielur virga rie rndice Jcsse, ei flos
ctionem. Ilnmilis fuit dileclus in pracsepio,bumilis de radice ejus ascendet, et requiescet super euni
in saeculo, humilis in palibulo. hi praesepio recli- Spiritus Domini ", >clc. Jessc refrigerium diciltir.
nalus vilibus pannis, < quia non erat loCus ci in Unriede eo ascenriil flos casiimiis iu quo dona Spi-
diversorio";» in saeculo,riinn ctamaretnr ad eum: rilus sancti libenlius rcqtiiescunl. Per florcm mira-
< Dxmonium habes»",» cxposiius Judaeorum Iu- culorum, opera virtutis. Propter baec enim quaj
dibrio; in palibulo in quo eslvisus qunsi leprosus, vidcliaiiti.il-lieri a Clirislo homiiics operabantur.
et percussus el humilialus a Deo•'. < Palutcs non Inde est qttod virga Aaron floruit, el ideo ad mini-
polcst fructum faccre nisi manscril in vile'*0,» sed slrandiiln.in labernaculo electus esl *".Per florem
nec florcre. Vilis isla Iribus floribus floruii: floniil sanguinis habcntiis frucium immorlalitaiis. Cnrie
flore cnstitalis, floruit miraculis, floruit effusione Salomon : < Florebit amygdalus et impinguabttur
sanguiiiis. Primo a naiivitatc, sccundo in pracJica-. locusta, et dissipabitur capparis, quoniam reriihit
lione, terlio in passione. Iloc triplici flore pcr ipsum. bomo in riomumaeternitalis suae'. > Ilaecamygdalus
floruil vinca, iJ esl Ecclesia. Flos isle mcdicinalis fuit crux, qtiacfloruil sanguine Cliristi, el per eiim
esl. Cum enim florct vinea, ex virltile fioris omnes dissipatur capparis, id esi corruplio noslra, ei sie
serpentes fugiunt ab ea. Tria enim sunl genera scr- redibil homo in rioiuum arterniiatrs suae. Videainiis
peiiliiim*,qui fugiunt a facie hujtis Iriplicls floris, quoque si ftoruerunl mala punica. Mala puuica quae
id csl 156 carnis pclulanlia, mundi malilia, Sa- siiiit rubca, martyres desiguanl. Hi primo babeirl
Ianaeaslulia. Prr ilorem castilalis carnis pelulanlia patienrii desirierium; secunrio,mariyrio se offeruni;
vincitiir, pcr florem miraculorura mundi maliiia terlio, martyrium libcnter sufierunl. Florenl igilur
cxpcllitur, per florem sanguinis diaboli nslutia O'J- mariyrii desiderio, crescunt cum se otTeruntinarty-
turalur. Primi serpentes sunt, quos magi Pharaonis rio, niaturescunt et rubent voluniarie sufferendo.
fecerunt in i£gypto, ubi filii lsrael serviebant iu Audi florentis Apostolidesirieria : < Non solum, ail,
luio el laiere, id est carnis.voliiptale; secumli paralussum alligari in Jerusalem, seri et niori pro
eosdcra perscculi sunl in deserlo pro maliliosa nominc Jesu Cbrisii«. > Audi otTereniem se mar-
murmuralioite; lertius in paradiso, qui Evam lyrio: < Ciirramus, ait, ad proposilum nobis crria-
setluxit sua calliriitate. Notandum quori in hoc inen, aspicientcs in auclorem fldei et consummalo-
Canlico de vinea florenle ler agilur, ul hic : < De- r rem Jesum «. > Audi mariyrium suffereniem : <Ter
scendi in horlum iiiiciim, ul viderem poma couval- virgis carsus sum, semel lapidatus sum, ter naufrn-
llum, el inspicei em si floruissenl vineae'-*. > Iiein : gium fcri ". >
< Ficus prolulit grossos ° suos. Vineae florcnies 74i dubo libi nbera mea.
odorem dederunt'. >, Ilem , in praesrnti loco vi- *[THO.]Ubera cpnstat esse doeloresEcclesiae.Hacc
dcamus : ubera Doininodat, cura et farta et dicla prxdicato-
Si floruit vinea, si flores fructus pariunl. Primo rum suorum in ejus exhibel obsequium, ul novos
simplicitcr riicitur:« Si Iloriiissent vineac;> secttnrio, generenl lilios dileclo. Sunl ubera brulorura ani-
< vineacflorenlesoriorem derierunt; > lei lio, si flores malium, ut cquarum, quae solum suos nulriunt fe-
fruclus pariunl. > Primo cnim Chrislus nb boniiiii- lus. El sunl quaesuos nulriunl fctus, et in humauos
bus quasi infans bouaeindolis el mundaevit;e sim- aliquid praestnnt usus, ut vnccarum el ovium. El
plicilercslacceplus Secuiido, quod non purus hoino siinl quac solummodosiinl npta nuiriendis homini-
sed clDeus esscl, pcr miracula agnilus. Tertio, cf- bus, ut mulierum, In primis designaniur honiines
fuso sangtiine ab co nr.ceptusesl immorialilalis frtt- lain verbis qtiain moribus dissoluli. In sccundis,
ctus. Propter hos flores dieebat: < Ego flos cainpi, verbis ornnii, sed moribus riissipnti. In lcrtiis, tam
ct lilium convallium*.> Liliiimconvalliumfuii, quia D verbis qunin moribus coaiposili.
bumilis in cnsiitaie. Flos campi luil, qui esl in cvi- Primi enim sibi similestaiituin faeiuiitriiscipulos;
ilcnli; quani dicunt esse violam, quia manilesius sccunrii, conversalionc simil s, seri verbis diversos,
factus csl miraculorum operatioue. Deflore dicilur: lerli, et verbis el moiibns Deo accrptos. De primis
« Audite me, divini frucius, el quasi rosa plantuia riicilur : < Seri el lamiae nuriavcrunt mainmam, la-
super rivos fruclificale '. > Ipsc eniin fuit rosa rtt- claverunl cnlulos suos ". > Qc secuuriis illud Eze-
bens snugiiine in passiune. Rivi aquarum svinl di- chielis : ( Coufracta sunl ubera pubcrlatis luae". >
versn bona gratiarum. Super bis, uon sub his ipse Pubes rixitur feaiina, quanJo cst viii potens, et aptn
1'uil,utpole Domiiiusomniuut gratiarum, fructificn- nd gignendos filios: quo'dbabel pra-tliealorper ser-
vitque moriendo : viiam el sibi ei nobis acqtiisivit. moneiii. Sed confracl.i ejus ubera, si iiialaui habet
Virieniniisergo si flores Iructus puriunl. Trjplieein conversaiioncm. Dcieniis: « Duo ubera lua sunt
ex his fioribus fruclum exspeclamiis: fructum vit- duo hiiiiiuli cnpreaegemelli'», >propierbonam con-
97Litc. 2. "Joan. 7. •» lsa. 53. '»• Joan. 13. '-• Cnnt. 6. » Cnnt. 2. * Ibid. '
Eccli.59. «Isa.
1). «• Ntim. 17. ' Ectli. 12. "Ari. 21. 9 llebr. 12. '" II Cor. 11. " Tbren. 4. •» Ezech. 23.
" Citnt. 4.
743 COMMENT.IN CANIICA CANTIC.— LIR. XI. 750
versationemel honum scrmonem. Primis dicit Do- A 1 mamis stias nh onini mtmcrc, iste iu excelsis habi-
minus : < Vos circuitis niare el aririam, ut faciatis tabit'». >
unum proselylum;et com fecerelis facilis eum filium Esl cnim iiiuntis a mnnii, inmiiisa lingna, mitmis
gchennaeduplo quam vos '*. > Nec mirum : < Quia ab ubsequio. Terliis riicilur : < B.be aquam tle ci-
uox nocli indical scienli.nn ". > Untle bene ail ille stcrna lua el fltienla putei lui"»,» id est tibi pro-
sniyricus": licial gratia lua libi a Deo coJlala, proficial nibilo-
Scilicel exspecias,ut t^adat maler honeslos, miniis ulienis. Unrie subriitur : < Deriveuliir fontes
Aut alios meres quam quos httbel? ulile porro tui foras, et in plnieis aquas luas divirie *•. > Inrie
Filiotam lurpi vetulmproducere turpem. Paulas : < Gratia Dci sum id quod sum, el graiia
De lalibus ail David: < Quorum os maledicliotieet ejus in me vacua non fuil *'. > Idem :.ii alibi: < Se-
amaritudine pienumest ". > Ecce quales in sermone: ciiinliim gratiam qnae data cst mil.i, ut sapicus ar-
< Velor.espedes eorum ad effunriendumsanguinctii. chiteciiis fundamenium posui, alius auiem super-
Conlritio et infeHciiasin viis eorura ". > Ecce qiia- acdifical**.»—<Qui silit veniat et bihal, et dabo ei
les in conversalione. Desecuudis dicilur : < Popults graiis aquam vilae,i sicul dictum estin Apoealypsi*".
bic labiis me honor.il, cor aulcm eorum longc est Gratia priinorum figurala est in manna ill», quod,
a me ". > Item : < Quae dirunl facite, quae autcni B ' quia filii Israel coiitra praecepium reservaverunt,
faciunl nolilc facere *'. > De his quoque in Levi- ccepit scaturire verinibus **. Simililer Onan filius
tico : <Non seres agrum diverso semine ", > sieiii Jiirin, qui dicilur mceror eorttm, cum deberel susci-
scriptum esl: < Bene loqui et male vivere, nihil lare senien fralris sui Her qui defunctus erat, cmti
est quampropria sevocedamnarc.» Peccnlori autcm arcederet aJ Thamar iixoicm illius, effundebat se-
dixit Dominus: < Quare lu cnarras jitsliiias nicas : nicn in icrram *».Graiia secuudorum designata esl
et assumis leslamenlum meuin per os lutim ? Tu in primogenilisEsati, quaededitfrairi suo Jacob, pro
vero odisti disciplinam et projecisli sernmncs meos edulio rufae leniiculx'*6. Terliorum graiia figurata
relrorsum **.» IIi siinl <qui ioquunlur pacem ciim est in oleo mulieris, cui filius vasa minislrabat, at
proximo suo, mala", > eic. De lerliis: AudiAposlo- illa infundebat *', et in oleo et vino quae infudit SJI-
lum, quomodo verbo nutriebat. Ail autem : < Lac mari:anus ei qui incitlit in lairones»*. Ubera Eccle-
vobis potum dedi, uon escam »*.» — < Si praeriica- siae sunl praedicatores,quos Ecclesia dal sponsa,
vero, aii, vobis,nnn esl mibi gloria. Necessitas eniro dum eos miliii ari regimen imiiaudo eoruui doeiri-
milii incumhil. Vac eniin milii est, si non pracdica- nam et mores, lanquam lac ex uberibus sugens.
vero". > El quomorioinstruebai Timoiheum nutrire . Haecubera praefiguravii Salomon, quando fecit in
verho : <Praedica, inqitil, veibum, insta imporlune, lcmplo duo chcrubiii de lignis olivaium decem cu-
opportune *».> Et conversatione : < In omnibus le- bitorum alliludinis, et alas quinqtie cubitoruin *'.»
ipsum praebeexemplum bonorum operum, in doclri- Dignum eralutChristus, qui venerat ii.iseiicordiam
na, in graviiate, in integrilale, ut is qui ex ariverso faeere, assignaret nobis uberum loco viros miseri-
est vereatur, nihil habens malum dicere devobis".» «ordiae, el eis qui cecideraiil per Ada; slultiliam,
Uliera ista qiwe bona sunt, alii a dileclo elonganl, liomiiies scientes assiguarel, illc< qui riocet hoinj-
alii dileclo locaul, alii dilcclo donanl. Primi suiit ncm scienliain »»,> ut per eos faceret hominem In-
^
qui cullalam sibt a Deo gratinm in nulla expenduul lelligere; qui < non venil legem solvcre, sed iin-
ulilitaie, secundi expeudunl pro lemporali commu- plere »*. > llaecduo chcrubin-Pelrus siint et Paulus,
iiilnte, teriii pro sola charilatc. Primi talenlura qtti facli stiiit de iiguis olivaruin, quia isti sunl viri
Domini absiondiuit iiivoliiluiuin sutlario". Seciinrii misericordiae;quoruin jusliliaeobliviouemnon acce-
venriimt ovcs ct bovcs, cl cojiimbas in lemplo **. peruiit, qui diciiutur cherubin, id esl pleniludo
Terlii lalentu.ii sibi commissiim ad dominum suiiin scientiw, quia non dilexerunt scientiam pbantasti-
reporianl cum lucro *•. Primis dicilur: < Videte ne caruni argumenlatiomiin, scd sciculiam Dei plus
in vacuiim graliara Dei recipiatis ". > Et Paulus Ti- DI quain holocauslum. Decem cuhiloriim dicti suiii,
iiiolheo : < Noli uegligere gratiam quae iu le esl»'.> qttia spirittialiter et adimplenles el Joccntes lc^is
< Malcdictus qui absconriit frumentu in tcmporc ariiculos accepturi sunt nobiscum, qui laboramus ii
famis, » ail Salomon". < Sapientia abscondila, vinca Domini singulos denarios". Yide lac quori rx
ihesaurus absconditus :quae ulilitas in utrisque '»?> his duobus exil uberibus. Ilabemiis in cherubiu
Srcundis dicitur: <Gratis accepistis, gratis date'". > scieiiliam, in iignis olivarura misericordiam. Ecce
Alioquin lepra Naanian Syri adliacrebit Giezi '". lac duplex. In decem cubitis perfeciio riivin* legis.
Ail Job : «"Ignis devorabil labernacula eorum qui Scientiam, ul habealur Dei et nostri cognilio; mi-
munera libenter accipiunl ". > Ei: « Qui excmit sericorriiatn, ul habcalur de proximo compassio;

"Mallh. 23. "Psal. 18. «•Juv. Snt. vi, 238. " Psal. 13. '" Ibid. " Mallh. 15. •• Matth. 23.
" Lev. 19. *» Psal. 49. " Psal. 27. »»I Cor. 5. »»I Cor. 9. '«II Tim. 4. " Til. 2. »»Matlh. 25.
"Joan. i. ••Mailii. 25. »'II Cor. 6. »»I Tira. 4. !» Prov. II. »»Eccli.41. •• Matih. 10. "IV
5. "Jobl5.
Ueg. »» »» Isa. 33. •» Prov. 5. • Ibiri. *'I Cor. 15. **1Cor. 3. *» Apoc. 22. ** Exori.
10. Gen. 46. »6Gen. 25. *'IV Rcg. 4. »»Luc. 10. »>IIIRcg. 6. *• Psal. 93. " Maltb. S. "*
Maith.20.
751 THO.\L£ CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 7K2
legis observantiam, ul perficiatur in nobis Dei man- A queus diabolicae seductionis, fovca obsiinationis,
daiorum exseciilio. Dc primo : < Labia sacerdolis formido scteina: animadversionis. Lnqueus diabo-
custodiunt scientiam, et legeni cx orc ejiis requi- licseseduclionis, ut incideret in lenlalionem; foyea
runt, quia angelus Doniini excrcHuum esl". i Et obslinationis, ut vcniat in despcralionem; formido
in eodem : < Periil populus nieus eo qiiod non lia- a?terna?auimadversionis, ut sil paralus adexlremain
beret scienliam''. > Ad lioc enim apostolis datus damnalioncm.Delaquco : <Laqucumparaverunt pe-
est spiiitns scienliae.De n.isericordia Job : < Foris dibusineis.eiincurvavcruiiianiinam me:im7,.>ltem:
iion mansit percgrinus, et oslium meum patuil via- < Aniina noslra ereplaest de laqueo venanlium".»
lori **. > Et addit: < Quia niecum crevit miseralio, De fovea: <Lacum a|icruit et eiToditenm, et iucidit
et de ulero matris incoeegrcssa est ineciun". » Ita- in foveam quam fccil '*. » Ilem : < Vulpes foveas
que isti sunl viri niiscricordise. Ecce lac iibcrum. babcnt, el volucres cceli nidos". > De formidinc :
De lege dicitur : < Pax inulla diligenlibtis legem <Peccator videbit el irascelnr, dentibus suis fcemct
iiiam, et non est illis scandaluiu ". > Est scientia ' ci labeseel' 6; > quia< lcrriliilis est cxspeclalio jiidi-
quam scquilur pcena, esl scieiltia sciuiplena, est cii, ct ignis scmulalio, qux consuinplura est ad->
scientia plena. Prima scil Dci voluntaiem, sed non versarios ". > Hi scienliam habuerunt in peccato-
deseril iuiqiiitaiem. Secunda ciini iractel de lem- B rum conversatione, in conversorum gubernatio-
poralibus, lamen retinet puritateic. Tertia prorsus ne, iu divina vocnlione. in conversalione, ciiin
sequilur Dei voliinlateiii. Prima est ethnica , quia sciemiain habuerunl, et forliludinem qiia possent
etbnici boc faciunl. Secunda politica, quia civilates labores sustinere; audaciam, qua posseul lyrannis
lemporaliajusle disponunt. Teriia aposlolica, quia resisterc. Ecce habemus in basibus tribus leones et
viri aposlolici volunlati diviiue se subjiciunt. De boves et cheruhim. Vide P.uiluiii leonem : < Neque
prima :< Meliuserat viain vcrilatis non agnoscere, mors, neque vita, neque principalus, neque polcsla-
quamposiaguilionem rclrorsiim converli"'.i De se- les poterunl me separare a cbarilale Chrisli'".»
cunda ait Paulus: < Scio esurire el satiari, el abun- Ecce : < Justus ut leo confi.lit". > Vide laboranleut
dare et penuiiam pati ". > Ilem : <Sacerdoles qui bovem : <Ter virgis caesus sum, semel lapidatug
bene sciuul pvxesse, duplici honorc digni habean- suin, ter naiifragium feciM.> Atidi clicrubim : < En
lur".: De leilia ait Dominus mulieri Saniarilanae: terra niea adveisum me clanial, et comedi irucliis
< Si scires quis est qui petil a te bibere, forsilan ejus absque pecunia 81,> scilicet scienliuj qua con-
pelisses ab'eo ut daret libi aquain vivam60.» De verlatur. 157 lsta S1"'l ubera qu;e tlabo tibi,
liis conqneritur propheta : < Non est misericordia, ait sponsa. Notandum quod dat ubcra, quibus Clni-
uon est veiilas, non est scientia Deiin terra cl. > Dc " slus iuitiitnr in assumpta liiiiiianilale; et suiil qili-
liac Paulus : < Nihil judicavi me seire inlcr vos, nisi bus nutiitur in fidei firmitale, el stmt quibus nutii-
JLSUIIICliristum, et liunc crncifixuin". > liein : tur in charitale. Piima porrigit VirgoMaria,secunda
< Scio cui credidi, ct ccilus sum quia potens est exhibenl pr^edicalorcsiu Ecciesia,lerliadoiiat aniina
deposilum nicuin scrvare in illuin diem justus ju- devota. Primis uulritur caro Salvatoris, sccuiidi»
dex ". > 0 Petie, ubi csl illud verbuin quo negasti fides Medialoris, leiliis fervor ainoris. De priinis :
Dominiiin dicens ancillx : < Nescio quid tiicis 6*?» < IpsiimR.gem angelorum sola Virgo lacubat ubere
Ilem , jmare ct aiialhemalizare coepisti quod non de ccelo plena ". > De secundis specialiier diciiur
noveras hominem ••; Tu quoque, Paule, cum vestes pro Pctro et Paulo et eorum imilatoribus : Duo ubera
lapiiianiium Stephanum servares", cum Cbrisluin tua sicui duo hinnuli caprem genielli,qtiwpascunlur
persequi et incmbra ejus nou cessares6', cum epi- in liliis. De lertiis dicilur : < Da cis, Domine, ail
stolas a priucipibus scilicel accipcres •*? lunc aliud propbcla : quiii dabis eis ? Ubera arcnlia ", > el scu-
sciebas quain Clirislum criicifixmn.El ille : < Sed liiin cordis diiritiam. Arenlia eniin habcnl iibcra,
ignorans feci in iiicredulilale6". > Itaque qui prius qui uec lac vivum inipendunt pro Christo, nec l.ic
lui magisler sacvilu', nunc exhibeo lac de ubcre nii- chariiaiiveedevolionisimpenduul Deo, cui est bouor
sericordix; qui prius peccavi per ignoranliam, lan- D et gloria in saeculasxculorum. Ainer.
quam de ubcre propino inultis scicnliam. < Me, ait Veni, ililecle mi, egrediamur in agrum, commore-
Pelrus, permisil Deus caderc, utlapsos relcvarem. > mur iy villis, mune surgamus ud vineas, videamus
lli pra3ligurali sunl in Samuele, cum diceret ad si floruil vinea, si flores fructus parturiunl, si flo-
Saul : Invenies duos viros salientesfoveas magiias,°. rnerunt mnla punica, ibi dabo liii ubera mea.
Isli enim salienuit foveam niagiiam, cum transie- [CARD ] ln Ms verbis ostendit nialer sollicituiii-
riuit de peccato ad justitiai», de laqueo diaboli ad nein qiia.u geril pio Ecclesia; qualiter sollicitet
libcrain Cbristi viam, de formidine moiils xterna; filium ut cam visitcl, el profectus videal, quatenus
ad liduciaui. Inde proptieta : < Vobis qui estis super quod miiiiis cst visilando conipleat. Dicit ergo :
terram eril formido el fovea et laqueus ". >La- Veni, dilecie mi, ingrediamur in agrum, visitenius
"Malacb.2. «lbid. "Job3l. »6Ibid. «'Psal. H8. "' II Pelr 2. " Pl.ilipp. i. «» I Tim.
5. - 60Joan. 4. 6l Ose. 4. "I Cor. 2. ca 11Tim. 1. " Mattli. 26. '» lbid. 6CAet. 7. "A<l. !>.
68I!iid. "lTim.i. '"1 Reg. lOsec. L.VX. " Isa. 24. " Psal. 5«. "Psiil.ii3. " P^al.7. "Lue. 9.
"Psal 111. "Hebr. 10. ."Uom.8. "Prov.28. 80II V.or.11. " Jol»51. " OITic.Eccl. 8SOse. 9.
7.'3 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XI. 75*
illos qui sunt in agro, et vomere pradicalionis lni- A . qnarta esl pqrla Belhlelicmm qua erat fons CIIJIIS
iiianoriiiii cordium lcrram scindunl. Veni, dilecte aqua a David desideralur "". De prima : <Et ap-
mi, comineremnrin t)/7/is,facientes mansionem apud propinquaverunl usque ad portas inorlis ,0;» de
illos, qni Iiabitanles iu iiiiiiin pcr dileclioneni, uno secunda : < lnlrale per angustam porlam "'; > de
jiire vivunt. Siirgamiis mane ad vineas plantandas lerlia : < Aperite mihi portas justilhe et ingressus
tti fide, vidcamus si tinea floruit, pcr boni operis in eas confitebor Doniino92; > de quarta : < Diligit
cxordium, si florcs [ructus parturiunl per boni Dominus portas Sion super omnia tabernacula
exordii compleincntiim, tidedmus si (loruerunl mala Jacob ,3.» Pcr primam egressa cst Dina lilia Jacob
punica, qiioruni flos ruber desidcrium imilandi pas- el corrupla'*; > ad secundum invitabat propliela
eioueiu Domiiiicam dcinonslralur in viris fidclibus, Synagogam dicens •« Revertere, virgo Israel, iu ci-
qui per illas arbores designanlur. Et subdit do- vilatesluas9B;>delerliaexclainatSalomon: <Quxcst
inina : Ibi dabo tibi ubera mea, ut gustes interpel- isla qu;ieprogredilur quasi aurora consurgens •""? >
laiioncs meas pro Ecclesia, qnae procediinl <leube- ad quarlam festinabal Paulus ciim dicerel: < Ingre-
ribus meis, per qnaesupra diximus ipsius pictatcm diemur in iilam requiem : nos qui credidimus 96.>
et misericordiam designari. Mandragora per omnia similalur homiui pranler
tlundragorw dederunt odorem in poriis nostris. " capillos. Homo integer est Chrislus ex diviuitale et
|THO.] Porta: Ciirisii et Ecclesix sunt iidem do- liumnniiaie; juslus nutem, qui per has porlasin-
ctorcs qui ubcrum vocabulo fuerunt expressi. trat, esl mandragora ; qui assimilatur corpori Cliri-
Ibera sunl, quia docirina parvulos nuliiuni; pori;c sii, id esl humaniiali, immutatione religiosoe vit:e.
siuii, quia nutrilos in regno coelortimintrodiicuui. <Capul,Clirisiicst Deus91»cui jusltis non polestassi-
Undc in Apocalypsi *k, civitatis, quam vidil Joan- milari per ea quseagit ex divinilale, ul in miraculp-
ues, dicuutur csse porltc duodecim, id esl duode- runi operatione. Igitur vita jusli dat odorem in pon-
cini nposloli. In bis porlis mandragora.' odorem de- lis noslris, id csl in tribus ultimis. Nam in prima
deruut, quia et aposloli et eorum sequaces spirila- dal fetorem vita pcccatoris quairiduani, in sc-
lium ex sc virlutumfamam sparserunl. Mandragora cunda vita reversi dat odorem tinguenti, in tcrlia
esl herba aromatica cujns radix forinain habct hu- vila jusli odorem lliuris, in quarta viia devoti COIIT'
tnani corporis; niala vero ejus suave sunl olcntia; templalivi dat odorem aromatis. Primus dal feto-
Iiauc babet virlulcm ul segris laboranlibiis incon- rem, dum alios scandalizal per imniundiim vilac
modo vigiiiarum soinnum indulgeal ; item si quo- cxempium; sectindus dat odorem ungncnti, duui.
rum coipora propler curam secanda sunt, hujus f. ( pcr suam reversionem alios sanat, provocans ad
corlex vino mislus ad bibcmlum dalur,.iil soporali divinae misericordi.ieremedium ; lerlius dat odorein
dolorcm non scntiani; ilem illis medetur qui nausea lliuris, dum sibi el aliis per orationes divinuai im-
sic laboranl ul nec continere cibus valeanl nec ca- petrat ailjuloiium; quarlus dat odorem aroinalis,
pere delecientur. Cibiis animx esl sermo doctrina?, siiaviiale su;u devotionis. De primo dicitur : <Do-
quem qtiidam fastidiiinl audire vel auditum tradcre inine, jam felel, quatriduanus enim est 9S; > in fi-
negliguiil inenioriae. Quatuor sunl porloe: prima ad gura sccundi <domus repleta esl ex odore ungne.i-
occidentem, secunda ad aquilonem, terlia ad au- ti", » quoniam Maria unxil pedes Domirii; de tertio
sirum, quarla ad orienlem. Ezechieli monslratiim diclum est iu Apocalypsi '" : < Habebanl seniores
esia:diliciuin8* in quo prima lacelur, quia esl inuli- cilharas et phialas aurcas plenas odoramentorum,
lis; lres aliae ei ostendunlur , quia in eis magna quscsuntoraliones sanctorum :» velcilbara est vox,
esl utiliias. Per primam enim csl egiessus, per in odorameutis suavis pinguedo oralionis ; de
secumluni regressus, per lerliam progresstis, per quarto : <Ascendit fumus aromalum in conspectu
quariam ingressus. Egressus ad lenebras mundanac Domini de niauu augeli '.>
csccilalis, rcgressus ad graliam sanitalis, progrcs- llem qiiatuor islas portas invenimus in sacra-
sus iu fervore cliarilalis, ingresstis ad splendoimn D mcnlis Chrisli, oinnes in bonam partem acceptas.
clarita is. In prima namque horao labitur in cnl- Prima est orientalis, secunda occidcnlalis, terlia
pain, in secunda resurgil pcr peenilenliaiii, per aquilonis, quarta meridionalis. Prinia esl uterus
teniam ambulal in juslitiis, per quartain penelral Virginis, sccunda esl lalus Salvaloris* terlia est
secrcla supein.ic Leaiitiidiuis. Priina enimestporta teuacitas rapina3infcrnalis, quarta esl ingressus pa-
*
crroris, secunda satisfaciionis, tertia fervoris, tiiae cccleslis. De prima in Ezechiele dicitur :
quarla luminis. Prima est porla Sterquilinii quae in < Porla haccclausa erit, vir fion ingredietur per
Esdra legitur •' ; secun.ta in qua juvenis filius uni- cam, quia Dominus Deus Israel ingrcssus cst per
cus inatiis suaea Domino suscitaiur ";» tertia est eam;» de secunda : < lntrate per angiistam por-
Speciosa porla , iit qua Pelrus claudum, ut reclus lam'; »de tertia : <Ego dixi in dimidiodicrum mco-
ambulel, erigit u : ubi opus charilatis exercelur; rum: Vadam ad porlani inferi';» dequarta : <Ele-

81Cap. 21. 8» Ezech; 8. •« II Esdr. 5. 8' Luc. 7. " Act. 3. "*1IUeg. 25. 90 Psal. 106. "' Mniili.
7. " Ps:'l. 117. " Psal. 86. »'*Gcn 54. »» Jcr. 31. '«'' Canl. 6. "Hebr.4. •' 1 Ur. 11.
"loan. II. "Joan. 12. 10D C i|». S. ' Apoc. 8. 'Cap.it. Matth. 7. » ls:u 38.
735 TllOMM CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 73G
vamini, portae .Tlernales, et introibit Rex gloritc '.» /i mcdix qnns lertiporafiicr cxcreemirs; poriae actcr-
Islae porl.c elatisae fneriinl in prophelis, qnia ob- naies sunl praeeipuaevirlutcs, quas efiam iit fuliiro
scure ab eis proedicise,sed jam , coruseante Evan- habiluri stiniiis In primis danl odorem proedicande
pelio, sunt apcrlae. Prima aperta est in Cbristi nati- pradaii, in secundis juste vivemlo religiosf, in ter-
vitiile; aperla, dico, non virginitntis corruplionc, tiis soli Deo vacanies perfeeti. De primis : < Chri-
sed naiivitatis CFiristi manifestationc ; secunda sti boniis odor sumus Deo , > ail ilfe prardic.ilor
aperla esl in ejus passione , tertia fn descensu Cliri- cgregius *•; de secundis: < Ecce odor filii mei siciit
sti ad inferos et rcsurrcciione ;quarta inejus ascen- odor agri pieni; cui benedixit Domimis "; > de
sione. De prima aperta esl mundus illiiminaius, de tertiis : < Odor tuus in me concupisccntias excitavit
secnnda est homo rcdemptuset a peccatis lotus, de xlcrnas ". > Item, snnt portae mortis, sunt porlac
lertia est eaplivus bomo ab inferis liberatus, da iimndi, sunt portac inferi, simi porrac cceli. Porlsc
quarla mtssiis esl Spirilns sanctus. De prima dl- quibus ingrediniur ad mundtiin snnt corrnpta seu-
ctum cst: < Orielur vobis limentibus noiiien nieiim sualitas, el cseca cnpidit.is, undc : < Appropinqua-
Sol jusliliie *,» nam < vidiinus gloriam ejus glo- verunl usque ad porias ir.ortis ".» Porlae infeii
riain nuasi Unigenili a Palre T.>De secunda : < In sunt cacca desperatin et dura obstinaiio, uude:
sangnine tuo redemisti vinclos tuos de lacu in qno " < Porla?inferni non praevalebuntadversus eam ".>
iion erat aqua ",» et : < Ipse cnim prior dilexit nos, Portae coeliIiumilis p.Mientia, qure cst porta fcrrea
et lavil nos a pcccatis nostris in sar.gtiine suo*.> dticcns ad civitatem ",» et ainoiis concordia, quae
De leriia : < Ero mors lua, o nsors, morsus lims ero, est porta orientalis ". Primac portac pertinent ad
inferne",) nam captivitale libera Jesum sequmiliir fifios hiijus saeculi, sccundaead filios gehennae, ter-
agmina. De qtiaria : < Ascendcns Cbrislns in at- liaead.filios Dei. Primi in suis porlis iiiveiiiunl
mm, capiivam duxit captiviiaiem; dona dedil b,»- errorem, secuhili persuas sibi pracparanl aeierntun
niinibiis ", > id esl septiformem spirilum. In islis fetorem, lertii in suis quasi mandragora vitacoi!o-
ilanl mandragortc, id csl conversationes justorum, rcm. De primis : < Erraverunt in sotititdine, in iua-
odorem. ln prima dum Chrisli imitantur humilita- quoso, viam civitatis habit.iculi non invencruut ,6.>
tem, in sccunda dum se conforniant ei pcr passio- De secundis : < Ignis, sulpliur et spiritus procella-
nem, in lertia dum caute fugiunl inferni lormenta ruin, pars calicis corttin ",» sulphur enim felore
lepcllendo viriliter diaboli machinamenta, in quaria stio aelermim fetorem insiniial. Dc lcrliis. : < Ego
IIIIIKad cceliim sua erigunt desideria. In prima quasi vilis fruciificavi suavilalcm odoris ",> vitis
honura dabat odorem humilitatis David dicens : ,„ enim, quas diximus porlas cccli, pulalionem stisii-
< Ludam coram arca Domini, et vilior fiam ia nendo designat patieniiam, toriiludiue el viiilate
oculis meis ". > Aposlolus bonum dabal odorcm sua humililatem; vino veroquodesi calidaenaturaeet
passionis in secunda dicens : < De caelero.nemo lalificat cor lioininis ", desiguat amorisdivini ler-
milii molestussit; sligrnala enim JesuChristi porlo vorem el juciindilalem. Itein septem sunl porlae
in cnrpore meo ".» In terlia bonum dabat odorem Jerusalcm : porta vclus, porta fontis, porta gregis,
fugiendo infernum David dicens : < Domine, edu- porta equorum, porla sterquiliuii, porta piscium,
xistiabinferno animam nieam; salvasli mcadescen- porta vallis 90.Item sunt seplem beatilndiiies, qtiae
<!ei|tibt.i in lacum u; > et: < Anima mea sicut ibi numeranlur : <Benli pauperes spiritu quoniain
passer erepta est de laqueo venantium ".> In ipsorum esl regivum cccloruin ", > etc. Prima suut
quarla bonum odorem dabat erigcndo ad coelura nngeli secunduin untim consideralionem, secunda
desideriuin suum David dicens : i Silivit anima mea patriarcliae, tertia propbetae,quaria apostoli,quiiua
ad Deuin fontcm vivum16;>.et : < Cor iiieutn, el caro tuartyres , sexia confessores, septima virgiucs..
mea exsullaverunl in Deum vivum ,6>.> Iteni duo- Prima est coeleslis, secunda fidelis, lerlia uinbra-
decim aposioli portae dicuntur, unde in Apocaly- lilis, quarla judicialis, quinta lerribilis, scxta
psi " duodecim portae visse sunt a J.oanne in illa p exemplaris, seplima admirnbilis. Porta velus dieia
civitate Jerusalem, quaeoslensa est. Item, dictus esl cst, .quia in principio nasccntis Jerusalem fuudaut
Christus pona : < Ego, ait, sum ostium : pcr me esl, quia < in principio creavii Deusccelnm el ter-
si quis introierii, ingredielur et egredictur, et rani", »idesl aiigelicaniei^uinianamnaiurain. Unde
pascua invenict *", » per hanc portam intraiit J.icob evigilans aii: < Non est hic aliud nisi domiis
omnes. Dei ct porta coeli '". » Porta fontis esl per quam
Item banc invenimus divisionein : suut porlae exilus erat ad (oiitcni Gilion, ubi Saloinon uncius
Sion, sunt portae jusliliae, sunl porla: actcrnales. esl in regcm a Sadoc sacerdole et Nathan prophe-
Portae' Sion sunl Ecclesise sacramenla, per quap la3*. Per hanc designniuur patriarcliae:158auu's
Ecclesiam inlramus; porlae juslitiae sunl virtutcs cnim lidcs et culttis ttniiis Dei inccepii, el ad nos

» Psal. 23. 6 Malac. 4. ' Joan. 1. 8 Zach. 9. * Apoc. 1. "»O^e. 13. " Ephes 4. " II Reg. 2.
" Gnl. 6. n Psal. 29. '» Psal. 123. ,6 Psal. 41. "' Psal. 83. " Cap.'2I. l8Joan. 10. "IJCot. 2.
•• Gen. 57. " Offic.Eccle. '• Psal. I0B. "Mal.li. 16. " Act. 12. " Ezecli.8. "Psai. lOo. " Psal.
\<i. "Eccli. 21. " Psal. 103. 30II:EsJr. 2, 3. " Matth 5. "Gen. I. '•'Gen. 28. "IIIRcg. 1.
 757 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. XI. 758
tanqtiam de fonte pcr nvos cniaiiavii, unde dei A . de eoelo egressus est angelus, ogrcssus esl Citrislus,
Abraham.sil Pruilcnliiis : < Senex fidelis prima» egresstts esl Spirilus sancttis. Angelui! ad vititan-
«redemli via est.» Porta gregis juxla leinplum erall -duiii, Cbrisius ad rediincuduni, Spirilus sancliis nd
per quam ducebantur auimalia ad immolandum. considerandum. Ad visilandum conlrri diaboli ten-
ili sunt prophetaequorum primus Samuel habitarei tamenla, ad redinienduni ab infernali poena, nd
fecil unius moris in domo 3", lanquam gregem ini consolatidum in hac miseria. Undc Jacob vtilit
ovili. flaec dicilur unibratilis, quia sub figuris ope- angelos ascenJentes et desccndenles, el lapidem
rum el in tegamentis umbrartim prophetaverunl, sub capite, id est Christum, iinxit oleo, Spiriius
Porla equorum dicebalur, in quadimittebanlequos j sancii, el ail : < Non est liic aliud nisi doimis
qaantlo asrendebant in teniplum; nllra quam equi- Dei et porla coeli". > Secunda scilicet fontis.id
lare non licebat. Hi sunt apostoti propler veloci- est contrilionis cst. Fons isie tres babet tivos :
taiem sic dicti , quia < subilo in omnem terram, priino laval macitla peccati infectum, sccuiido luget
exivil sonus eorum, el in fines orbis terrac verba» proxiin'n!efecium, lertio piuin rigat aflecttim. Qua;
eorutn ".> In hortim figura Zacharias propbeta 37 ' rilcniin se nuindare, proxinio subvenire, Deutti
viilit equos rubcos, albos, nigros, et varios. Haec > desiderarc. Hanc aquam desideravil David ctttti de-
porta esl judicialis ; aposlolis enim dictum esl: B ' sideraret dc fonte quiest in porta Dellilebcm*'. Ter-
< Sedebitis super sedcs duodecim judicanles duo lia est porla gregis quae et umbraliiiis dicitur. Tres
deiini tribus Israel •»; > im!e eanjt Ecclesia 49: sunt greges : grex porcorum, grex caprarum, grex
Ecctesiarum principes, oviitni. De primo legilur, quia misit Doininus mali-
Betli triumphales duces, gnos spirilus intrare in gregem porcorum*T; » de
Cceleslisaulte mililes, secuudo : < Capilli ttii sicut grex caprarum q.iae
Et -jera mun 'i lumina.
ascenderunl de monic Galaad **;>de teitio : < Dcn-
Porta sterquilinii est, per quam sordes civiiaiis ef- tes tui sicul grex tonsaiuni qua; ascenderunt de Ia-
ferebantur. Isli sunt marlyreS quoruin corpora re- vacro *". > Non legimus quod porci offerantur in
putata sunt ul stercora, unde ait David : < Effude- sacrificio, capra offertur pro peccato, ovis iu holo-
«itrt sattgiiineni eorum lanquam aquam in circui- causlo»0. Primi ergo poriam non. ingrcdiutitur, se-
tu et non est qui sepeliret ". > Item David : cunili ingrediuntur, teriii iii templo introducuniur.
< Posuerunt morticina servorum luorum cscam! Primi sunt porci qui in mari
praecipitanlur, id esi
volatilibus cceli; carnes sanclorum luorum bestiis. pcccatores qui in iofeino cruciabuntur; secundi
terrae ". > Quia < lapidati sunt, secti sunt, tcntatij sunt pceuileiites qui pro peccalis suis afJQiguiitur,
(
stiut, in occisione gladii morttii sunl *'. > Porta pi- lcrtii sunt jusli qiti charitale fervent, ut jnstiores
scium ost, qute respiciebal mare Mcditerranettm, reddanlur. De primis : < Quibus juravi in ira mea :
per quam ntercimonia piscium deferebanttir in ur- Si inlroibunl in requiem nieam " ; > de secundis :
feent.Isti sunl confessores, qui in media voragine < Intrate per angtistam ponam "; > de tertiis :
vitiorum contra impeius ilucliitiin niundi, id eslL < Filii Sadoc inlrabunl in sanctua&ium meuin et
teutationum feruntur et proccllis circumdautibus iiiiuistrabunt mibi»'. » H;ee porta dicilur umbra-
coneuliuniur, et non dejiciitnlur. Hi sunt pisciculiI tilis, quia sacrificia sunt umbra fulurorum, vel quis
pauci quibus saliavil Dominus quatuor niillia bo- b;ec opera secrelo facienda sunt, vel quia licel nie-
iiiinum **. Haecdicitur exeinplaris, quia cum verbo( ritum videlur, praemium nondum declaralur.
doctrina? rninistrat nobis exempluin vitae. Poria val- Quarla est porta equorum. Nomine eqtiorum tria
lis eral quse ducebat ad vallein Josapbat. Isli siintt designanlur botiiinum genera:
luxuriosi, superbi,
virginesin vallc posili humiiitatis, quia cnlteclaneae: honoribus dedili. Ptiini remanent exlra porlant
suitt virtuies, virgiuilas et humilitas, unde beaiat propter sttam immiinditiam; secundi
propter suam
Virgo : <Quia respexit humilitalem ancilke su;e, ec- sttperbiam; lertii ul, sollicitudine ad lempus depo-
ce euiinex boc bealam me dicent omnes generalio--tjsila, ; majorem habeaitt conlemplalioiiis abundan-
nes". > Hiec diciltir admirabilis. Quid etiini admi- liaiu. De primo : < FIuxus eorutn, ut fluxus equo-
rabilius, quam vilam angelicam ducere in lerris ?' riiin *'*; de secundo : < Non in fortiludine equi vo-
Jn carne enim non secuiidum carnetn vivere, noni ltintaiein liabebit, nec in libiis*»; > de lerlio : <Qui
So!umsupra carnem est, sed angelicum. Moraliter: ascendis super equos luos, et
quadrigae luausalva-
quoque possumus accipere portas islas. Sit ergoi lio ". > Haec esl judicialis , quia, cuiii reverlitur
printa graliae, secunda contriiioiits, lerlia exleriorisi aiiima, verius scit judicare iuter verum et falsum,
patnitcntiae, quarta sanclae mediiationis. Et nunc; bonum et inalum, temporaleet aeiernum. Sequunlur
de his quatuor agamus. Priina ergo esl gratia sci- tres aliae portae, qiiarum prima est confessionis, se-
iicqt velus. lpsaenim est principium bonorum quac: cmida iniitalionis, lertia huniililalis. Prima esl ster-
cgimiis; ipsa quoque esl coelestis. Per ipsam enimi quilinii; dum enim peccata confitemur, qussi slei^
*" Psal. 67. •• Rom. 10. "
" Cap. 6. •' Maith. 19. 39 Ilymm. De comm. sanclorum. 40 Psal.
78. Ibid. "ilebr. H. *• Maiili. 15. ,!l Luc. I. "' Gen. 28. *• II Reg. 3. " Mailh. 8.
"Canl 4. «Ibi.l. " Lev. 22. " PSJI. 94. "MiUli. 7. " Ezech.'41. «*Ezccli. 23. " Psal.
14(i «6 11,1,-w^..
 759 TIIOM;E CI3TERC. ET JOAN. ALGRINT 7G0
qiitlininm exlra portam ejtcirmis.Tria suntista ster- A 1 niissa novi Teslainenti ac veleris, qtiac omnia scr-
quilinia: primnm peccata, secundiim lemporalia bo- vavil dilccto suo Ecclesia. Ipsum enim non soluni
na, lertinni iniindi misrrin. De piimo : t Qui nu- 'essenovit, qui utriiisque praeceptadatcl et servan-
triebantur in croccis aniplcxati sunl slcrcora *' ; » libtts pramtia digua redderct. lpse enim soltis ftiil,
de secumlo : < De stercore botun lapidabilur pi- qtii antiqtiis per angelos, per seinetipsuiiinobis, illis
ger *»;» de lerlio : < Suscilaiis <lepnlvere egenum, n;inora, nobis majora, et dcdit praeceplael proniisit
11 ile slercore erigens paiiperem89.Il:ec diciturter- piaemia. Ucm,poma vetera, sunl Patres veleris Te-
riblis ; iliim enim auditor eonfejsioiiis praedicat, stamenii quorumnullus qiiamlibet sanclus,poluii rc-
inculit tiinorcm in mortis arliculo, tremorem bor- gnum intrare anle incarnalioneni, passionem,rcsur-
roris in judicio, tenebras in inferno. Uinle David : rcclronem, ascensionen. Poma vero nova stiiil, ju-
< Timor el Iremor vencrunl super me ei contcxe- sti novi Testainenli qnos uirosque salvandos praj-
iiinl me tencbrae". > Seqnitur pbrla piscium, sci- scivit Ecclesia per gratiam Cbtisii venturi in mun-
licet imilationis. Tria eniin sunt genera piseium, diini. Nova poina sunl qtialuor: primtiin iitcnrnalio
quae dcbemusitnitari: de fluvio,de slagno, de mari. Salvaloris, sectinditm inilittiii novae conversationis,
Priini siinl qui vivtint in srcculode suis laborilms , " lerlium proferius biiinililatis, qiiartum fruclns per-
eleemosynis vacantes, et hi teslimonio fidei stint fei t;c viruuis. De primo Job : < Dies mei irnnsie-
prnbali; sccundi in clauslro reclusi simi, angnsliatii riiniquasi navcs poma portaitles "», » quod de in-
siint, affldi sunt; lertii in mariyrio lutlibiia et ver- carnaiione Gregoritts cxponit; de secundo in Le-
bera experti. Haecdicitnr cxcmplaris. Primos cnini vi:ico : < Cum intraverilis lerram quam Dominus
ilebenius iinitari: ut scianins in sseculocominuniier daiurus esl vobis, et plantaveritis in ea ligna pomi-
vivere, secundos, ul sciamusin claustro soliliuli- fera, auferetis pracptuia ab eis 66, > id esl vanain
nem tenere; tertios, ttl possimtts in marlyrio con- gloriam a nova conversalione; de tertio : < Descen-
stnntiam babere. In omnibtis liis necessaria esl pa- di in borlum nuciini, ut vidercm poma convallisc'.>
tientia, unde in Levilico: < Pisces sive de ffivio, sive Per convallem enim designatur bumilitas; de quar-
ile slagno, sive de inari non comedetis, qtii non ha- lo: t Emissiones luae paradisus malorum piiiiicoriiin
beni pinnulas et squamas ". > Sequilur porta val cum pomorum fructibus 68.>Mala eniiii piinica suiil
lis, idesl liumililali . Esl vallis frucltiosa, esl vallis mariyres sangtiinis effttsione rubei : fruclus pomo-
fi-iiiiiculosa,esl vallis liliosa. Prima est hiimilitalis nim, quae csl in eis, pcrfectio virtuiiini. Piiinuai
pcccatoiuui, secunda juslorum, tertia virgiiium. I oiniini afferl sanitalem, secundtim sapil austeri-
llumilis enim peccalor lacrymis rigalur; huinilisju- < Q taiein, tertium provocal voiniltim, qnarlum tribuil
stiis frumenlo virlutuiii cumulalur ; humilis virgo iippelilum : sanilalcm fidci verje, atisleritatem puc-
aniceiiilate mundiliae juciindaiur. De priino : < Qui niteuliae, vomiliiin superbiac, nppelitum dulcedinis
einilt/s fonles in convallibus";» de secundo: < Val- stipcrnac.Primum itaqtie affert sanitalem antiquis
les abun laljunl frumento6'; >de tertio : < Circum- odore, praesenlibussapore, fiituris in rcsurrectioue
dabanl enm flores rosi.rum cl lilia convallium6*.> fortitudine et decore. Unde ipsa Sapieutia : < Sicut
Ilacc cst mirabilis. Mirabile enim cst quod destruit cinriamomumet balsaiiuiin aromaiizans odoremde-
superbiam quoe totum genns hurnanum priecipitavil. di ; quasi niyrrba electa dedi sunvitatem odoris".»
(Juod enimjlla dc coelo praecipitavit, ista rcvehit Sicut cinnamomum jucundi odoris el saporis, deJit
ad coelum. o;!orem in nalivitale ; sicut myrilia quaeamara est,
Mandiagoraj dederunt odoremsuum in portis no- in passione ; sicul balsamurn, quod a piitredine cor-
slris. ptis conserval incorriiplum, in resurrectione. lltiuc
[CARD.]Mandragora berba esl, qttx>tam profuu- iriplicent odorem dedit anliquis ad (iiletit. Saporem
dum soporem inducil, quod posset lioino incidi, ncc deditpraeseutibus,se manifeslanseis in cnrne; undc:
sentiret dolorem. Pcr mandragoras ciiiiusludia con- < Gustate et videie, quoniam suavis est Doniiiiiis",»
lemplalionis designantur, quae ita dormire faciunt D et : i Qui edunt me adhuc esurienl ". > Futuris
lioiiiinemin deliciis suis, Ulabscissioncmab inimicis dabit sunvitatem fortitudiuis per incorruptioiieni,
suis camalibus, a rebus saicularibus nec senliat nec piilchritiidinis per sui visionem, unde : < Doiiiiniis
ntlendat. Dicit ergo : Mandragom dederunt odorem regnavil.decorem indtiii".» Secundum pomuiu sa;
sttum in portis nostris, id esl in porlis quinquc sen- pit ausleritatem pcetiitenliae,unde : < Tribulalioiieni
sutiin ; tunc nosiris, si odor mandragornriim ad ens el dotorem invcni, el nomen Domini invocavi 73.»
pervCniat et ab eis excltidai odorem niiindanum. HiccIaiiial:<Misereremei,Doiiiine,qiioniaminfirmiis
Ham si be.ie dormial inleiins nnima, sensus suos siini7*:» — <Propler le inoriifisaiiiur tota die 7'".»
excludit ad exieriora. Sequitur Terlium potniim facil voinitum superbiae, ad qticin
Omnia coina uova et velera servavi libi.dilece nos adiuonet Aposlolus : < Expurgate vetus fermen-
»'i. * tum,ui silis nova conspersio7'. > El alius iipostolus:
[Tno.] Poma nova et velera, praeccpta vel pro- < Depoiienlesomnem maiitiam, et omiieindohnii et
" Thren. 4. »8Eccli.2-2.
" Oflic.Eccl. 9»Job7. »6 "Psal. "112. " Psal. 54. 61Lev. II. «»Psal. 103 6*Psal. 64
" Lev. 20. Cant. 6. " Canl. 4. "Eccli. 24. 70Psal. 55. 71Eccli. 24
"Psal. 92. Paal. lii. "Psal. 6. '**Psal. 43. '» l Cor. H. • •
761 COMiiENT. IN CANTIGACANTIC. — LIB. XI. 7G2
simulaiiones, ct invidias, eiomnes detractioncs'6,» A magnre cnim possessiories causre sunt vatiitatis.
etc. Quariiitn pouiuin provoeat appeiitum dulce- Alioquin dilecto haeeoinnia servanlur, feleriialiier
dinis snpernce. Ad Ifoc nos invilat Aposloltts sic : ptmienda, nisi satisfeceriinus de eis, dtiin nobis <la-
< Quae sursum sunt sapite, non qtiac snper ler- ttir spalium. Debemus enim tria Deo, tria proximo,
ram "; >el David : < Silivit anima inea ad. Detint liia nobis. Haec tria Deb : revereniiam majestali,
lontem vivum 78. > lnde sponsa in boc Cantico: obedientiam veritati, patienliam benignitaii. Haee
tComedite, amici, ei iiiebriainini.cliarissiiiii 79.> De iria nobis dimitli pctimus qnac Deo debcmtis et noti
l:is qualncr pomis ait propliela : < Ipse cepitetsa- solvinius. Proxtnio debentus : posse nostrum, nosse
nabii nos 80.» Per primum, percutiet poenileiitia ; nostriim, vellc noslruiii: in subsidiis, in consiliis,
per secundum, curabil nos, facie.nsvomere supcr- iu ilesideriis. Mendico, indiscrelo, perverso. Nobis
biam; per tertinm, viviflcabit nos post duos dics, quoque debemus tiia, sciliccl vilae stibsidia, vivere
scilicel proedictai incboationis, ei profeclus htimili- sine criminis rtiacuia , ambulare in justitia. DD
t.itis, dans nobis snporcm stipernam ; per quartum, prima : < Cibaria et virgam et onus asiuo, panetti
quod est qitacdainscilicet vivificalio spiiiliialis vitae, et disciplinam et opus servo " ; >de secundo: < Uea-
qure sequilur in his ditobusdiebus, in die tertio sns- tus vir qui inveiitus est sine macula 9*; > de lerlio :
cilabit nos de eorpore et anima , scilicel pnece- < Qui anibiilal in jtistiiiis etloquitur veiitatein, iste
deiilibus duobus diebns legis el Evnngelii. Primuin in ccelis habilabil 93. » Pro bis quia non solvimiis,
pomum novum est ineflabili Dei et liotninis nnione, dieimtis : iDiinilte nobis debila niosira8*. > Hanc
secitnditm velusiaiis Adac siibjeciione, tcrlitim no- sponsnm qtiam audivimiis poina nova et vetera
vum esl deformando a superbicnti diabolo, quar- sponso reservasse, bealairi Virginem a Filio suo ki
ttuii novum esl se Chiisio confonnando. Dc piitno : coeltim assuinpiani possumus intelligere, quae, duui
< Faciet Domimts novtim super lerram, ntulier cir- bonaqttaeopcrata estsublegc, tanquam poma^velerai
cumdabil virtim81-" ;> de sectindo: t.lnnovilate vilfle ct quac opeiala est sub gratia, unqtiam nova Filio
ambulcmiis 83; > de ler.io : t.Renovaihini.spirilutii suo piocsental, ipsa ail : < Dcsrendi in hortiiin
mentis 159 vcslraeet imltiite ndvum liominem qui nticum itl viderem poma convallitim, et inspicerent
stcandum Deum crealus esl8*; >dc quarlo : <Rcno- si floruisseivinea, et gerniina-seiit inala ptiitica9". »
vabitur ut nqtiilaejuvciittis Lua "*. > Aquila haecest Potita convalliutn, scilicel lntmililatis fnictiiin, qn.e
Cbrislus,de cnjtts similituJiiie renovamur cum.reli- habuit sub legis velustaie; mala punica quorutn
c ispcccatis, ejusnos virlulibuset operibus,qtianlum grana sunt rubca, sunl Itona charitativa, quae acqui-
•Jaiur no.ttse iniirinitati, nos conformamtis, ul post C sivit sub graliae novitale, unde, ne invida laiilortini
mortem ab ipso relormenuir. QuodsilCbrislus aqui- videatur bonorum, onines invilat ad percipienda
ia audi Joannem npostoluin : < Audivi, ail, vocem niuncra lantre graliae, dicens : < Transite ad iric, om-
unius aquiloe volanlisper medium coeli 86: » quod ncs qui concupiseilis me, et * generatioiVibus meis
iulelligimus de Cliristi ascensione. Ulimplemini". > Qtti sliidel optalam ctirsu contin-
Haecde pomis novis dicla siuii. Trin sunt poma gcre metam, quae posteriora sutit obllvisceris, ad ea
vefra : culpa originalis, voluptas carualis, vaiiitas qtiieaiiteriorasuntexlendit 96'. Cujusenim inflamuia-
lemporalis. Primum collegit Adam in paradiso, se- mr desiderium, is non gravatnr currere per siadntm,
ciindumcolligebanl duo seniores prcsbyteri insidian- donec veniat ad bravium. Nosergo non afliciatiun-
tes caslitali Susannaelalentes in pomario, teriium in tredio, quos tanlae Virginis exbil-irat iinitaiio. Quae
Ecclesiaste libro: t Ego, inquii, paravi mibi servos aii : < Transile ad me, omnes qui conciipiscilis
el ancillas, et planiavi pomaria et arbores diversi ine. > Primum est eiiim hos frticiits pOiiiorumcon-
generis, et vidi quod esset vanitas et aflliclio spi- cupiscere, secundum trausire, lerliuin plcniliidiiicin
rilus8'. > Prima illa poma nova servat Ecclesia di- accipere. Concupisccre, desideiio ardenli; transire.
lecio ad remuneranduat. Ista ver'0 vetera servat ei cttrsti ferventi; pleniludinem accipcre, anitno gau-
vel ad remillenduin vel ad rcteinaliler punietidum : D denli. In primo anima palittir langtiorein, in se-
cnlpam drigiita'em remiltitperbaptismi ablulionem, .ctitido laborem, in tertio recipit honorem. De piiino
voluplatem carnalem per confessionem el carnis sponsa : <Filiae Jeriisalem, nunliate dileclo quia
iiiaceralionem, vanitatem vero lemporalem per aniore langueo97;» in secundo erat cfnii dieebat ;
coi.fessionemcl mundi abdicalionem. Deprimo eniin <Inveneruiil me custodes civitalis, percusseruiit
ail Dileclus : < Nisi quis renalus fuerit ex aqtia cl me, et vulneraveruiil me 98; > ilein : < Surgain et
Spiritu sancto.non potesl introtre in regnuin Dei "8; > circuibo civitalem, per vicos el plaieas qtraeram
ile secunilo : < Quiodil animam suam in mundo, in qiiem diligil anima mea'". > In ardenti desideiio
viiam aclernam cuslodil eam"; > id esi viiam carna- cratPatilus cum ait : < Cupio dissolvi, et esse cum
lem ; de lertio : < Nisi quis renuntiaverit omnibus Chrislb 10°.>In labore ferventi cum dicerel : t Non
qti;e possidet, non polesl ineus esse discipulus 90; > solnm alligari, sedet mori paratus sum pro Clnisto
1 '« I Pcir. 2. 77 Col. 3. 78Psal. 41. 79 Canl. 5. •• Ose. (>. 81" Jer. 31. -••Rom. 6. " Ephcs.
4. " Psal. 102. •« Apoc. 8. 87 Eccle. 2. 8SJoan.5. 89 Joan. 12. 90Luc. "'14. 91 Ecdi. "
33.."
En-li. 31. " Ua. .53. 9VMattlt. 6. •» Cant. 6. "Ecvli. 2 4. "' Philipp. 5. Caiit. 2. Canf. 5.
" Canl. 3. ">aPbilipp. 1 .
 763 THOM^ECISTERC. ET JOAN. ALGRIM 7(51
in Jernsalcm 1; titem : t Bonum certamen certavi, 4 nem, Iselificat per spem corda dubilantiitm. Audi
ciirsum cottsiininiavi*. >Ad tertiutn aspirabal cum pnlmites: t Qiae est ista qtioe progrcdiiur qunsi
iliceret: < Dc reliquo reposita esl mihi corona jus- anrora consurgens, pulchra ut hina.elecla ut soI,6?>
tiiiae', > in quo jam se esse Maria gralulatur, di- Triplici florc floruit : fitil enim flos exlerior, flos
cens : <Sub umbra illius quem desiderabam sedi, interior, flos superior. Primus fuh conversationis
et fructtis ejus dtilcis gtilturi mco *. > Illiic ascendit sanctiias, secutidus virginilas, teilius Cliristi hti-
bcata Virgo, unde : < Assumpta est Maria in coelnm, manilas. Dc primo : < Sicut lilium inter spiuns, sic
gaudenl angeli, laudanlcs benedicunt Dominum". > aniica mea inter filias17, > de secundo : < Venter
Ilaec assumptio triplex est, unde nos oportet gati- tuus sicnt acervns tritici, vnllatus liliis ls. > Tritici
dere. Assumptus esl Chrisltis, assttmpta esl Maria, granum, id est Cbrislus, fnit in ventre ejus, intcr
assumelur prajfieslinaius. Chrislus a Palre, Maria lilia sanctre conversationis et virginitatis. Dc ler-
"a Filio, pracdesiinatus a Judce. De priino : < Et lia : < Ego flos campi et lilium convallium ". »
Douiiniis Jesns, postquam coonavil cum discipulis Iste flos serpenles ftigal, id esl doemones.Audi
stiis, assuifiptns est in ccelum6-'; > de seciindo : raccmos : < Miilliiudiiiis credcnlium erat cor ununi,
« Assumpla est Maria in cceliitn , gau Icnt angeli, et aninia una ". > Pone in ptelo : < Sancli ltidiiiria
lnudanl sbcneiiicunl Diini iiini8; »de tcrlio : < DnaeB et verbera cxperti, insuper el vincula et carceres,
inlecto, una assumelur el altera rclinqucltir 9. > lapidali sunl, secli sunt, lenlaii suiil", > etc.
Christi assumpiio nobis procuravit saucli Spiritus Audi vinum gaudii: < Ibanl aposloli gnudentes a
niissionein ; assumplio Mariaeapud Chrislum noslri coiispeclu concilii, quoniam digni habili sunt
facil commemoraiionein ; ele.lorum assumplio re- pro ipso coiilumeliani pati". »Audi adhuc paliniles
cipit incoi rtipiionein. 0 quant celebranda cst prima, ul magna concnpiscas : < Ego mater piilchrrc dile-
per quam a Spiritu sancio spiritus humanus reno- rtionis, el limoris, cl agiiilionis, el sanntoe spei". >
valur 1 o quam veueranda secuiida, per quam pec- Mullum pullulanl isti palmites. Audi palmiletn di-
calor Deo reconciliatur ! quam desideranda (enia, leclionis : esl dilectio carnalis, est dileclio naln-
in qua totus ltomo reparalur! Sed nunc de secunda ralis, est dilectio spiritualis. Prima diligunt forni-
nosineVirgiuis agamus, quae hodie dilecto suo pro- carii, secunda necessarii, lcrlia fllii Dei. Primi
lert poitia nova et velera, quae ad suant sic nos in- prnpter voluntalem vel voluplalcm, secundi propter.
vital amiulaiiotiem : < Tiansite ad nie, omnes qui ulililalem, lerlii progter cordis purilaleni. Primum.
concupiscitis me 10. > Sed quare coucupiscenda, babet damnalionem, secundum quantulamcunque
ipsa den.onstrat cansant, ut ejussequamur formam. C cxcusationem, lerlium habct retribitlionem. De
< Ego, ait, quasi vitis fruclificavi stiavitatem odoiis, primo : < Filii hominum, usqucquo gravi corde, ut
et flores mei fruclus bonoris el honestalis ". > quid diligilis vanitalem el quoerilis meiidacium **? >
Audi odorem, honestatein, honorem : odorem bonae de secundo: < Si diligilis eos qtii vos diligunt,
opinionis, honestaiein sanclaecoiiversalionis, hono- qitam mercedem habebitis " ? t de tertio : < Diliges
rem floris, scilicet Dotninicoaiiicarnationis. Nola in Doininum Deum luum ex toto corde luo, el ex lota
vite odorem, in flore bonorem el iionestalem. Ipsa incnte tua '*, > etc. Prima est turpis, secunda va-
eiiiiii fitit >it s odorem einittens. Flos lilitts ejus, lio- pida, tertia pulcbra. Ecce < raaier pulcltrae dilectio-
uorem et bonestatem matri conferens. De odore : nis. > Sequitur, < et limoris, > Non esl timor is>e
< Odor Tcstiinentorum tuorutn sicut odor llitiris ";> servilis, non initialis, seJ lilialis. Primus enint est
item : <Cujus inacstimabilisodor eral nimis in vesti- peccatorum,_ secundus mortuorum, terlius perfe-
meiiiis ejus1**; de fruclu bonoris : ctorum. Dc primo : < Timor non est in charilaie,
Tn cum virgineo mater Itonore quia isle limor pcenam babel"; >de secundo :
Ang»!orumDominopec.oris au'.am < Perfecla charitas foras mittit tiinorem «*; >de
Sacris visceribus casta parasli ". tertio : < Timor Domini sanctiis permanet in soe-
Aecepit a Filio honeslaiem, scilicel ab incarnata Sa- D culttm sajculi ". > Isti sunl poma nova et vetera,
pieulia, ut dicere possil : < Venerunt mihi multa. quae bodie beaia Virgo maler praesental Filio stto,
bona paritcr cum illa, el innumerabilis potestas per quae servaverat ei religiose vivcndo, casie conci-
inanus ejns u. >Item, vitis, cuin virel, palmites ge- pieudo, religiose pariendo. Ilodie praisenlat posl
neral; cum floret, serpentes eliminal; cnm producit ipsuin coelum ascendendo. Quo nos perducat Je«us
uvas, illis in prelo expressis cor hominis lrelifical". Cbrislus, < cni esl honor el glqria in saeculasreculo-
Cum viret pergratiain, producil palmites viriulum; rnm. Anieii'0.>
cum florel, fugat serpentes, scilicel tenlalioncs tt:c- Omnia poma nqva et vetera, diiecle mi, servavi
iiionum; cum racemos producit, scilicet in uniiale libi.
lidei colligil, in expressionem sanguinis per passio- [CABD.] In quo verbo bonorum operiim perse-
• Act. 21. "MTiin. 4. » Ihid. * Cant. 2. »
Anlipli. In Assuntpt. B Muries V. 6-7 Marc. 16.
* B. Marite V. » Luc. 17. 10 Eccli.24. " Ibid. " Cant. 4. '»"' Oflic. Eccl.
Antiph. InAssumpt
" llyinni. De Viry. '* Sap. 7. 16Psal. 103. » Cant. (i. 17 Cant. 2. 18Canl. 7. Ca'»l- 2. "
Act. 4. »'llcbr. 11. «'Act. 5. "E^cli, 24. " Tsal. 4. " Mallh. 5. " Matth. 22. " I Joau.
4. " lbid. " P.ul. 18. 30 Ro:u. \<i.
 7<>5 . COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XI. TCG
vera lia demonslraltir in Virgfnc. Dicit ergo : 0 ,\ solum subsianih mundi possessio corporalis, sed
diiecie mi, omnia poma, omnia boni odoris opera, et scienlia; major est enim necessitas indigere
qtiae feci, tam vetera, quae ex inniidaiis legis vete- spiriltialibiis quam (einporalibus. Terlius dicilur :
ris ptoeesserunl, quain nova, qure prodnxerunt prre- <Fralcr fui draconum et socitis slruihinniim **. t
cepla evangelica, sine infectionis inactila, sine cor- ll.cc tria genera fiatrum habtiil Josepb. Primi fue-
ruptionis putredine, servani tibi,' tanquam grata runl filii a::c.llarnin, qui eurn vendiderunt; secundi
etixeuia pra-senlanda. Sequilur : filii Lirc, qui consensernnl; terlius fuil Benjamip.
CAP.VIII.— Quis miki del le (ratrem meum su- ftlius Racbel, coulerinus ejus, qui cum pntre ejus
gtntem ubera watris mea;? deploravit absentiam. Isie fuit inter nos natus, nobis
[THO.] Haecesl vox anlqiiorum - jitslorum qui datns, pro nobis dainnaiits. Nalus de maire, datus
Dominum Palri el Spirilui sancto rcqualem et con- a Paire, damnatus a fratre. De primo et secundo :
substaniialent credebani. Ipsiim quoque in liominis < Ptier natus cst nobis el lilius daius est nobis**. t
Iiubilu et lioiniiibns cousubslanlialem videre cu- Dc teriio : Quem coiidemnaveriini Judaei in mor-
piebmt. Maier nostra cujus snxit ubcra, est beata lem *6. Dalus esl nobis, ut nos pro nobis <lare-
Virgo, non per ii:tiiraiii, sedper gratiam, per quam niiis ad placandam iram Palris; natus esliiilcr nos,
lalein nobis fraircm gemtit. Vel Synagoga esl iua- " u( lionoraret vililatem nosirrc inflrmiiatis ; damna-
ter in qua et ex qu.t me. ianlc Viigine carnen hu- lusest pro nobis, ut nos purgarcl a peccaiis, libe-
iiianam assiimpsit et iiifanlili aeiaie tniliiliis est raret ab iuferis, aperirel regnum patrire coelcstis.
Dl.clus. Christus fraler nosler est triplici rationc: Itaque naliis est inler nos iri pretiiim, datus est
ratione assiimptrc carnis, ralione religionis, ralione nobis in solaliilin, danifaliis pro nobis in prrcmium.
compaiticipandae hrerediiatis. De primo non esl Prinium,ne remancreinus,.Dcoodiosi; secnndum, ue
d bium : <Caroenim nostra el frater noster est"; > perpeluo essennts de miseiia noslra coufusi; ler-
<le secundo : < Qui facit, ait, volunlaleni Patris lium, ne cssemus in hoc exsilio perpeluo caplivi.
ntei qui iu coelis est, ille metis frater, et soror, Odiosi, quia t omnes peccaverunl, et egenl gratia
ct maier esl". > Itein de apostolis : < Dicite, ait, Dci *'; > confusi, ul dicercl ufiiisquisque in excessti
fiatribus nteis, quia precedani vos in Galilream". > mciilis sttae: < Projccttis stitn a facie ociiloruin
De terl o : < Quos ciiim prascivil el praedeslinavii, Dei *"; > captivi, ut diceret homo desperatns : < Va-
e.mfornies fieri iinaginis Filii sui, ut sit ipse pri- daiii ad porlas inferi". > Iste fraler sic d.ilus, sic
tii0ore.iiiusin muliis fratribus ". > Priinani frater- nnttis, sic daninatus, sugere dicitur ubera nostrre
nit. tem couc ltavit in Maria, sccundain in Ecclesia, „ niatris. Qualuor sttnt ubera. Sunt prima ubera
terliani a Palre in palria. Accepit eniin de Maria, geiitiles et Judoei, secunda discipuli Domini ut apo-
uiule : < Languores noslros ipse lulit, el dolores stoli, lertia sacrre Scripiurre ubera, quarta falsae
nostros ipse porlavit", > in patibulo conversans, rei argumenta. Deprimis: <Duoubera lua sicut duo
in Ecclesia ex sua gratia t inhabitare facil itnitis hiiiuuli caprerc gemelii*•; >de secuiidis: <Meliorasunl
mcris in domoas. t Secundura teriiam fraternilateui ubera lua vino*0*;> de terliis Salonion : <Qiiiprciuit
procparat nobis liacredilalem incorriipiibileni, et ubera forliter ut cliciat lac, exprimit btiiyrum*1; >
iiicontaiuinatam, et immarcescibilem, conservaiam de qtiartis Job : < Qnate non in vulva inortuus sum;
in cerlis". Il.bet quilibel Clirisiianus tres fralres: egressus de ulero, non statim perii? Cnr snsccptus
"
piiraus auTgit, secundus negligit, leriius d.Iigil et genibus, cur Iactalus uberibus ? t Primis itaque
ideo corrigii. Priinus affligit cx malilia, secundiis l.ctatur Christus, secundis parvulus, terliis pro-
negligil ex pigritia vel carnali amicilia, lerlitis dili- vecius, quartis seJucttis. Christus, ne ab eo infan-
git et corrigil ex charilalis abundanlia. Primus tilis disciplina contetniii vidcatur; parvulus, ul lide
periculosus esl qtiia falsus, secundus inutilis quia et moribus inslrualur; provcctus, ut secreta Eccle-
erroneus, tertius imitandus quia verns. Deprimoait six sacraiiienla intelligaiitur; seduclus.ul de inipti-
Paulus : « Periciilum in falsis fralribus "; > de I) rilate sibi blandiatur. Maler itaque Cltristi est
secundo Domiuus in Gcnesi : < De manu viri el Ecclesia de gentibus el Judaeis , citjtis sugebal ube-
fratris ejus requiram aniinas veslras *•; >de lerlio, ra ; cum scdens inler doctores audiebat, et ititer-
ilem Dominus in Evangelio : <Si peccaveril in te rogabat eos *'-** non lamcn ignorabal. NolanJutn
frater luus, corripe etini inter te clipsum *°. >Iiem quia Chrislus ubera matris sugebat, ubera Scriptu-
de primo : <Qui dicil se Detim diligere, ct fratrem r;e exprimebat, ubera discipuloruin iiifundebat.
stiutii odil, inendax 160 est **•»— * Qul en'm °J' 1 Sugebat, ut nutriretur lacte corporalis alimonioe;.
fratiem suum, lioniicid.iest". > De sccundo : < Qui exprimebal lac snpientire; infuudebat lac gralire. Do
habuerilsubstanliam inundi ct videril frnlrem suiim primo: < Ipsum Regem angelorum sola Virgo hcla-
necesse habere, el clauscrit visccra sua ab eo, quo- bat ubcre de coelo pleno *». > Pro secundo : Apeniit
modo esl charitas Patris i.i co*3? > Esl eteniin non discipulis scnsum, ul inielligercnl Scripturas ". >
" Gen. 37. " Maltb. 7. " Malh. 28. " Rom. 8. " Isa. S3. •• Psal. 67. " I Petr. \. '» II
Cor. 11. *9Gen. 9. "Malih. 18. " I Jaan. 2. ",IJonn.3. »3lbid. »vJob30 " Isa. 9. *• Matc.
H. *'Rom. 5. "Psiil.7.0. "Isa. 48. *°Ca;H. 4. »°"fjanl. 1. »'Prov. 50. "Job3. "•-•» Ltic. 2.
'• Oflk. Eciles. " Luc 27.
767 THOMJE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 768
Interpretabatir diseipulis eunlibns in Einmans A < Beati miles 71. > Est cnim mansiictndo qiiam
< iucipiens a Moyse, el onmibiis propheiis"'. » Lac <iat natura, cst qurc paccm seqiiitur, esl qiire crescil
fmidcbat.^iioniam sedcnsin monle dicebat: < Bcati in (ribulalionis nnguslia. Prima esl virttitis praepa-
pnuperes spirilu, quoniam ipsorum esl regnum cce- raiio, secunda incboatio, lertia consnmmatio. De
loruni»", > cte. Ilorum ubcrum lac proseaui noit prima: t Docebit miies vias suas "; > ilem : < Me-
eril inutile. ntcnlo, Dominc, David, et omnis mansueludinis
Sunt aiitem paupcrcs ccnsti mulliforrnes, liorttm cjtis 73. » De secunda , < Discite a me quia mitis
alii crimitinnliir in cordo panpcrtatis affliclione, suin el IiumiliscorJe '*; »et: <Erni milisssimus snper
«lii snnt acqiiattimcs in rcruni iiiventione, aiii sibi omneshominesqni sunl in lerra '*".»De lerlia :<Quasi
nssumiini pauieriaiem ex proptia aninii delibera- agnns ad occrsioncm diiclus, et non aperuit os
lione. Primi qiin Denin simm caifsanliir inopiam, snum 7S;» iinde : < Dirigcl mansuctos in judicio,
secundi gralias agunl propter cgcstalcm, lertii re- Jocebil mites vias suas 76. » Sequilur tertia stil-
secant n.Uurre siiflieienliam. De pririiis cral nxor la:
Jib dicens viro suo : » Benedic Deo, et morerc*'; » < Bcali qnilitgenl, quoniam ipsi consolabiinlur".»
quia, utait pocla": Est luclus compnnciionis, esl liiclus desidcrii et
Nil liabet iufelixpauperlas durjus in se, " amoris. Primo enim debemus flcre propria peceaia,
Quam quod ritliealos Itomnes facii. secundo aliena incommodn, tertio pro ailerna
Qiiibus dicitur : qttam desidcramiis vita. De primo : < Lavabo per
Paupertaiis onus palienter [erre memento. singtilas nocles leclum metrm, lacrymis meis
De secnnilis eral Job cum diceret: < Dotnintis dedil, stratnm meum rigabo 78; > dc fectindo : < Quis dnbit
Dominus absttilit ", » etc. De lertiis erat P.iulus cnpiti meo aquas, ct oculis nieis fontem lacryma-
cum dicercl: < Usque in hunc dicm esui ivinins et riim, ct plotabo super iriierfcctos filire populi
sitiinus, panperes sutnus, colnphis credimur "; > mei '9 ? i de lei lio': t Fuerunt iuilir Iacrymae n:erc
itciti: < Apoiiamur, sed non deslituimur 63. > Au- panes die ac ttocte 80. > Sequimr quarta siilla :
dis'i quoniodo prima est damnosa el rniserabilis, < Beali qui csuriunl et siliunl jtisliliam.qiioiiiani
secunda onerosa el secura, terlia fructuosa et lau- ipsi samrabtintur 81. > Esl aulem triplex justus,
ilabilis. De prim.i in Apoealypsi6* : <Tu dicis : Qttia qui < gcrminabit sicut lilium "'; esl justiis, qni < ut
tlives siim, et iiulliiis indigeo, cum sis miser el pau- palma florebit 83; » est justus, qui < si inorle prre-
per, et crcctis, et nudus, et miseiabilis. > De se- occupaius fueril, in rcfrigerio erit". > Piimus eslo
tunda ait llieioriymus: t Pauper in excelsa dives C juslus qui t cx fiJe vivit8*; > scciintliis qui < non
conscieiiiia, scciirior dormit in terra, quam divcs cotilristabiiiir, quidquid ci accidcrit *°;» tcrtitis qui
iiuro in pttrpura. > De (ertia : t CliristtiS cuiii dives < iil leo conlidil 87. > Piimus < germinabil sictit
essel, propier nos egenus factiis esl, ul illins inopia lilitnn, »de pallorc pfleniientiae,qui esi in radiee^
divites essemus **.>—t Domine,» aiunt tales, <ecce ad virltitum virorem, de virore ad innocetilir» cnn-
uos reliniiiiius omnia e( seculi sumus le 66:> hoc dorem, de innocenlia ad anream cbariiafem, de
est laudabile. Audi frucltim : < Vos qui seculi eslis charilaie ad Dei limorem. Secundus < ul palma flo-
nie, qui reliquistis omnia, sedcbiiis super sedes rebi(, » qui < non conlrisiabilur, quijqui.-i ei
duotlecim judicantes duodecim iribns lsrael 67, > accideril ; » quia, sicut palina virorcm siinm t.cc
boc est pauperlas ccnstis. Sed cst ntelior patiperias in bieiue amillit, nec in restale.ita iste virliitem
spiritus. Qui in ltac snnl, piimo studenl peecaia itcc in* prosperitale, nec in adversilnte. Tenius»
$ua gravia reptilare, viriulesstiasdiiiiinuere, propriatn < Si jtistus morle praeocctipalus fuerit in reliigerio,
peisonamvilemrcputare.lirprimovilaturpraesuiiiplio, erit, > qui prrcdicando justiliam pro ea occisi.
in sectindo elatio, in lerlio ambiiio. Primi nainque Iransibunl ad vilam, ubi saturnbunlur. Qtiinia
ilicunt: < Peccavi super iiumerum arenrc maris; > stilla ejus :
secundi dictinl cutn Job : t Ecce non esl auxilium D < Beali misericordes, qiioniatn ipsi miscricordianv
milii in revo68; > iiem : < Non egredieris, Dcus, in coiisequeiilur88-93.Misericordessunl qui facinnt sex
virtutibns nostris ". > Tertii si in pariem sollici- opera misericordireqiiae frequenter diximus, et ideo
tttdinis vocentur, suam cansanttir insuflicieuliam, breviler traiisivimits, scilicel.Pascereesurientem, ve-
dicemes : < Non suin mcdicus, el non esl panis in slne nuduin, colligere liospitiopercgriiium.c&nsolari
domo men, iteque veslimcnlum ,0. » Non suin medi- dotenlem, visitare infirmum ct incarceratum, sepe-
cus ad sanaiidiiin, panis ad erudiendum, veslimen- lire mortuos. Pro hac misericordia in lerra,
tutii lioncsirc conversntionis ad daiidum foris exem- consequciilur inisericorJiam in coelo. Iude : <Do-
pluni, ecce slilla lactis. Sequitur alia : niine, in ccelomisericordia lua 9*-96.» Slilla sexta :

"Liic.27. «8Matih.5. »9Job 2. 60-uven. in, 152. 6,Job 1. " 1 Cor. 4. 6SII Cor. 4. " Cap. 3.
"HCor. 8. "MatUt. 19. 67Ibid. 68Job 6. 6e Psal. 43. 70Isa. 3. 71Mattb 5. " Psnl. 24. ,3
Psal. 131. 7* Mattb. U. '*' JNiim.12 7» Aci. 8. 76Psal 24. " Maitli. 5. 78 Psal. 6. "Jer. 9.
"• Psal. 41. ".Malih 5" "Ose. 14. - 8SPsnl. 8* S:'». 4. 8SGnl. 5. »6Prov. 12. " Prov. 28,
3
"-!' Matlh. 5. '* " Psal. 35. 91.
709 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XI. 770
< Beali mnndo corde, quoniam ipsi Detim vidc- A apparctUe foris, noltis ubique Detis, quia t in om-
lmrii-". > In.corde esl turpiludo, esi inlirmitas, iietii terraro exivit sonus eoram '*. » AngeJisquoquo
esl immtindiiia. Turpitudo cogilationum, infirir.itas preliosior viJelur naltira htimana qua.m ptitis, qui
deleciationiMii,immtmdiiia operiim. De piima cnim nnle aJvenlum Chiisti se paiiebaiitur adorari ab
polesldici: tTolapulehra es.amicamea97*,* secunda botr.iiiibus, scd posiea 110:1; ipiia dixit Joaimi:
dicit : < Satia me, Dorninc, el sauabor 98, > de (er- < Videne feceris 16. » Tria propouuiiuir : inyenlio,
tia : < Aninia qure peccaveril, ipsa moriettir ". t . oscuiatio, a conccplti liberalio. Priiiniiii factum cst
In primo : < Muscrcinoiientes perdtml suaviiatcm in incartiatione, secunditiri in sancti Spir.ilus mis-
imguenii 10°;> in secundo : < Vulpes parvulas d mo- sione, tertittm fiel in exlremo exainiue. In priu 0
liuutui' vineas '; > in lerlio : Setpenles lilios Israel cstdonum cognilionis, in secunJo pigtius faniilinii-
invenenant «. Sed, -si isla fuerint ablata, erunl latis et boitoris, in terlio magnific.cniia-honoii'.
intindo cotde, et Sic Dominuin videbmil. Seqni- Iliiic est qtiod pater ille Gliuin suum prodigum in-
lur :.• ventum recognovil, oseulum portigfens, sigiiniii
«Beati pacifici, qnoniam filii Dei voeabunlur 3-*.> amoris et familiarilntis Ostendii, iiiduens stola priina
lli prinii sunl a propria ira reverler.lcs, secundo et faciens ci convivium, lionoravil 17, > Ila disci-
pro Cbristo passioncs sustincntcs, leiiio inter dis- ptili fognoveriint Ddiiiiiiitm in fiaciione panis •".
cordes pacein facienles. Piitui peccanles, secundi < Tanlo lempare, ait, vobiscum stini, et 11011 cogno-
palientes, tertii pacifici, el sic vocabuntur filii Dei. vistis me 19.> Andi amoretn <t familiarilatein : <Si
Sequilur: qttis diligit nie, seriiionem meum servabit.etad eutn
< Beali qui persecutionem paliuiUur proptcr jtt- veniemiis et mansionem apud eum facieitius "°. > De
siiliani". > Hacc jusiilia esl, ut provideas corpori lerlio:< Niinislionorali siint amici tui.Deus ", » et:
tuo necessaria, animrc spiritualia, proximo consi- < Si quis mibi minislraveril, Itonorificabil euut
littni ct anixilitim, Deo limorem, amorem et bono- Pater meus ". > Iste dileclus aliquando invenitur
rem.Deprimo: < Cibaria et virgam etonus asinoB;> inletius , aliquando foris, aliquando siiperius. Inie-
de secundo : < Miserere aiiimo?tuae placens Deo7;> rius in propbeiarum obscurilate, foris in asstimpta
tie proximo : < Si prrcoceiipatus fueril lioino in nli- carne, sttperitis cum Patre in majestate. De priino
quo deliclo, vos qtii spirituales estis, liujusmodi dicitur : < Inveniinus eum in campis silvne". > De,
iitslruile in spiiilu lenitalis 8; > deDeo: < Deum secundo : < lnvenimus Messiam **, > et quem dixe-
tiine, el mandata ejus observa 9; » ilem : t Diliges runl prophetre : t Inveiiiinus Jesum a Nazareih ". *
DominumDeiuu tuum ex lolo corde luo, et ex (o(a Q De tertio : < Si dedero somitnni octtlis meis et pal-
anirna tua, cl proximum liiiini sicut teipsum 10; > pcbris nieis dormitationetn, donec inveniam locuni
itctn : t Iionora Dominum de lua subslanlia 11. > Domiiio•*.> Has sciebat inventiones Joannes evan-
Qnia proptcr hanc justiliam perseculioneni pnliiin- gelista; de prima cnim ait: t Lux in leuebris lti-
tur beati, hacc proedicans Dominus metites aposto- cet", >id est Cbristus, lux in obscuiis prophcti»;
lorum gratia infundebat, ut proedicarenl regnuin de secunJa : < Verbuin caro faclum est"; > de ter-
ctelorum; ad quod nos perducere dignetur Jesus tia : < In piincipio \Q\ erat Verbuni". > Oscultiui
Christus, cui esl honor el gloria in soecula saccnlo- ejus accepil sponsa in sancii Spirilus niissione.
rum. Amen. Spiritus sanctns ad tria dattts, scilicet ad peccato-
Ut itifeitiflin le foris el deosculer, el jam nemo me rum_remissioncm,ad lonitudinetii, ad miraculoruiu
despiciut. operationem.
[Tuo.] Inltis quippe ernt ditectus, quia < in prin- llinc esl qttod Domiiius instiHlavil aposloljs di-
cipio eral Verbuui, et Verbum, ecat apud Deum, et cens: t Aecipite Spiriliimeancluin, qtioriim remise-
Betis eral Veibiiin"; > sed ut foris possil inveiiiri, lilis peccata reiiiilliintnr eis 31: > quod fit nobis in
t Verbuin caro factum cst el habilavit in nobis". > baptisiiio. Dabnlur per mantis impositionein nb apo-
Viderunt palriarchre et prophelae, sed in(us per P slolis : quod fil in confiimaiione nobis nd fotli di-
coniemplationein non oculo carnali, fideles dicerc nem. Dntus cst iifdie Pe.lecostes npostolis ad fa-
polueruitl: t liweuiiiurs Messiam qui dicitur Cliri- cienda miracula. Haccsunl tria oscul 1 qtioa dedit
stus "; > nam talibus apte convenit quod ait : Ut dilectus sponsrc in pignus amoris. Priinum ut es ct
inveniamte foris et deosculer te. liivculum deosculaii reconeiliaia, secuitduin ut essel robusta, tertiiim ut
sunt qui eum facie ad facicm viderunt, et ore ad essel adniirabiis el pulchra: rcconciliata a pcc atis,
os ei loculi suiii.ut fialquod peiebaiur in principio robusta conlraimpeium teiilulionis, ailmirab lis et
ltujiis Canlici: Osculelur meosculooris »ni, eljam ne- pulchta iiiiraculis. Primum osculum deiiit pater pro
mo me despiciai; sicut prius cmn essem parvula, quia blio prodgo ad reconciliaiidum 31; .secutidum dcdit
.aiiluni <notus > erat < inJudoeaDeus ,v*.»sedmoJo. JacOb Isaac patri suo. quando ob robur dehilitalis
" Ezecb. 18. "• Eecl. 10. * Canl. 2. ' Nutii. 21.
"Malth. 5. 97*Canl. 4. 98Jer. 27.
*-v Mallh. F. « lbid. 6 Eccli. 33. 7 Eccli. 50. » Gnl. 6. » Eccl. 12. " Matth; 22. ' " Piov. 3.
"Jnan. 1. 13lbid. " Ibid. "*Psal. 75. "Psal. 18. "Apoc. 19. "Luc. 15. la Luc. 24. '• Juan 1V.
"Ibid. "Psal. 138. " Joan..l2. "Psal. 131. "Joan. 1. " Ibid. "Psal. 131. •'Joan. 1 2* Ibid.
" lbid. "Joan.'20 31Luc. 15.
77l TIIOM.E CISTEKC. ET JOAN. ALGRINI 772
" honorala propier speu> fudirrc glorke.
ejus deJitei cibum ; terliitm dedil Rachel, ct quia A poralis sim
NoianJnm quoJ in die Epiphaniae tripliciier nobis
pulcbra crat venii in cjus coniiigium'». Postmoduin
ne despicinltir bonorabit. Honorat Dominus amicos apparuit : npparuil enim in proesepio, apparuit in
suos in inundo, bonornl in jiulicio, bonorat in rcgno. baplismo, nppnruit in ntipiiali convivio. lu prinio per
ln nmiiJo, aggregamlo militibus Chrisli; in jndicio, stellaeilluminalionem *», in secundo per totiiisTriir-
- sepnrando a minislris diaboli ; in regno, locando ad talis oslcnsioiVeiii* 6,in lertio peraqujc in vinum (rans-
dexleram Dei. De primo : < Gloria et honor, cl pax ntutaiioncm ". In primo osteusum e-l venisse eum,
in omnem aniinam hominis opcranlis bonum *v; > qui adcognilionem peccaiielagendipoenilcnliaerru-
deseciindo :_<Si quis mibi minislraveril, honoiificn- ctum illuminaret; in secundo quoJ toti Triniiaii
bifeum Palermens";>de ieriio:<Nimishonoriftcaii nos reconciliaret; in lerlio quod mortale hoc indue-
siint aniici tui, Deus". > Moraliler quoque fit hoec rel immortalitalem *8. De primo : • Si ignoras le, o
(riplex invenlio. Invenilur enim simililcr ab ani- pulcltra inter miilicres",> etc. ;item : <Poenilenliam
ma iiiinc inlerius , niiiic exlcritis , nunc stiperius : agile »°; > de secundo : < Ego cogilo cogitaliones
inlcrius per dulcedinem devolionis , exlerius per patjis et non aflliclionis" 1. > Paceni enitn Domiitus
focmam religionis, sttperius per jiiciiiulitalein rerlac reddit in sc rccoticilians .ima suinmis. De lertio :
relribiiliouis. lnde esl quod in hoc Canlieo lertio o < Corruplihile hoc induel incorruplelam, el mortale
agilur dc inventione Sponsi. De priina dieiiur: hoc iminbrtiilitatem ". > Itaque < reformabit corpus
t Paultilum cttm pcrtrnnsissem, inveni quein diligil liiuniliiaiis nostroe configuratum corpori claiil.nis
aninia ntea ". > Sed ut a<l lertiam perveniat ad- suae". >Primum enim impclravimus pcr Epiiraim ,
jiingil: c Non dimiltam eum, doncc introducam in qui dicitur fruclijicatio, id esl per poeniteiiliaefru-
domum mairis mcae cl in ciibiculum genilricis mcae clitm. Secundum per Benjamin , qui diciiur pliu*
"*", > ingloria sna inveniam poslmodum. De secunda dexlrm, scilicet per exhibilionem operum ; terikuii
hic diritur : nl inreiiiam te [oris, id est ul cognita per Manassen qui diciiur oblivio , srilicel per obli-
forma rcligionis liire extrinsecus te possim imitari. vionem temporalium. Apparcat igitur primum coram
De tcrtia : < Adjuro vos, ftliaeJerusalem, si invene- Ephraim ul faciainus dignos fructus p<£nitenlia>.
ritis dileclum meum , ul nunlielis ei quia amore < Magnum, ait Aposlolus, pietatis sacrameiitum ,
langiico '*. > Rogat enim sanctas animns, ut carum quod iiianifestatuiii esl in carne , jiislificatum cst in
ntonslratiouibus ad videndam Dei facient pcrducatiir spiritu, apparuil angelis , praedicatum est gentibus,
tlilecla. creditum est IIMIIUIO, assiiinplumcst in gloria "-".»
Seqiiilur : Ut deosculer te. Esl osculiim propler Ecce Cbrislus in prtrscpio, qui dicHur sncrameti-
delicli reinissionem; esl osciiliim oh desideratrc rci C tum quod manifestDltim est in c.irnc, in pirc-epio;
adeptionem, el est osciilum in gratiarum actioiiem. jiislificalttm esl in spiritu, qui ex divinitale fuit
Piiinum est ut dimiltanltir pccrata; seciindum, tit sine peccaio ; apparuit angelis, id esl aposlolis se
confeiaiiliir spirilualia dona ; terlium mnnifestnt manifesiaiidn, boc cxemplo ul <!ignosfruclus poeni-
qtianliim accepla sinl dona. Primum obtnlit Maria (eutire agamus. Justificeinur in s,iiitu per carnis
*•
Magdalene ad pedes Domini ; seeundiim dedil conlriiionem. Appareamus nn^elis, id cst sacerdo-
Jacob Isanc palri suo, til daret ci benediclioncm de lilitis pcr confcssionem , manifesiemur in carne ,
u
pingiiedine leirrc et de rore coeli ; leriium dedil per corporalem sati faclionem. Sic etiim appar. b t
Jacob moriees Josepli filio, qnasi referens ei gralias, coram Ephraim. 0 vere magnum pieiatis sacra-
quia in tempore famis siibveneral ei **.Et ob nie- nientiim, per quod imiiiundus arcepil puritalem, ser-
ritum triuin osculoruin, jam nemome despiciai. So- vns libertaiem, miser feliciialem! ptiriialem afoece
lent enim homiues despici propler snre personre pcccati, libertatem a jugo diaboli, felicitalem a ca-
delictini), qtiod remitlit priumm osculum , vcl pro- lamilatehtijus exsilii. De primo: < Ipse enim salvuni
pterpaiipeiialcni, quam rclevat.sccuiidiimosculiim, faciei popitluinsuuma peccatiseoruiu *6-»7; > de se-
vel propter ingraiitndinem, quam redimit teriium JJ cundo: < Si Filius Dci vos lihcravit, vere liberi
osKolum. 'Ha:c itaque cst causa quarc non debeat critis "8; > de leriio : < Quos prrescivit, prredesti-
de.spici,scilicetliisiinpetralisosculis. llanc invenlio- navii, conformes fteri imagini Filii sui " : > ecce
tiein, osculatioiiem, exaltationem desiderabat David nppatuii eoram Ephraim. Appaieal coram Benjaiiiiu
nwii diceret: < Appare coram Ephraim, Benjamin qiii diciiur filius dexlrte, per spititualia opera. ln
ei Maiiasse". » Appare coiam Ephraim, qui dici- baplisino , scilicet corde purificalo appareat lo-
lur [ruclificatio, ut faciam dignos fructus pcenilen- tn Trinitas, ul adjuvet Benjamin ad operaudum.
tsse. Appare roram Beiijnmin**-", » qui diciiur /t- Iii operibus eniin nporlet ul operans noverit, velii,
litts dextrw , iil per miractila le credens Filinm Dei possil. Primum ut sil opus ordimriiim, secunduni ut
osculer le affeclu mae prseseniiic. Appare coram sit volunlarium, lertium ul sil pfrfeciuni. Ad pri-
Manasse, qui diciltir obtivio, ul oblila iniserice teni- iiuiin adjuvabil Fiiitis sapientia , :u! seeiinduui Spi-
"Gen..27. " Gen. 29. 3VRom. 2. "Joan. 12. " PsaT. 138. " Canl. 3. •» lbiJ. •• Canl. 5.
*°LIIC.8. ^^Gen.27. " Gen. 49. *» Psnl. 79. *v-*»Psal. 79. *6Mnllh. 2. *6*Mauli. 3. *7Joan. 2.
*8 I Cor. 15. *•
Cant.| 1. «9»° Mallb. 3. »' Jcr. 29. •' I Cor. 15. »• Pbilipp. 5. •*-»»ITnii. 5.
»6-"Mat:h. 1. ""Joaii. 8. Rom. 8.
 773 COMMENT.IN CANflCA CANTIC. — LIB. XI. 771
rftus benevoleniia , ad lerlium Pater praeseientia.. A sam , non hahentem maculam neque rugam '*, seil
Alioqirin diceiur de primo: < Nolnii intelligere ut dicat: t Quaeesl ista, qure"progreditur quasi auror.i
bene agerei '••; > de sccundo : < Piger propter frigus: consiirgens,pulchra ul luna, elccta tit sol"? > Quw
arare noluil, menJicabit ergo aestate, et non dabitur esi isia qum ascendit de deserlo delicvs afiluens, in-
ei"; > dcleiMitj: < Isle honioeoepiloedificare, el non nixa super dilectum suum. > Dominum uoslruiii
poluit consummare ". 1 Dat ergo Filius experinien- Jesum Chrislum , cui est honor el gloria in sapcula
lum, Spiritus snncius aiuoris afteelum , Paler con- srecula srcculortim. Aincn.
firmat effeclum. Ephraim ergo habet fructum poeni- Quis inihi det, ctc.
Jcntiae et virtuluni , Bcnjamin vero proseqiialur [CABD.]III isto capite osteridit inater dcsiderium
opera eorum. Sed siint opera pccuduin, sunt opera suumcircaliliiim.desideriumsuumcircaseivationem
liomiiutm, sunt opera angelorum; esl opusdivinum. reliquiarum populi Judaici. Dicit ergo: Quis mihi det
Priinumad corporis necessilaiem, sectindum ad spi- te fralrem meum iu hiimana naiura frairem ; in JQ.
ritus ulililatem, teititiin ad jucundilalem, quartum gali quoque doclrina, unde stibdit : Sttgentem u/Kra
habet perfeclam charilatem. Primum esl aniinale, matri* mem, legis, scilicet vel Synagogre,cujus rtroc
sccundum spiiittiale, (eiliuni spiriiale , quartum suxil Cbrislus ubera, cum in se 1 gis complevil M-
miraVde. De. prinio : t Labores nianuum luarum " crameuta, cum doclorcs interrogabat qui erant
manducabis, bealus eris, et bene libi erit ", > ait ubera Synagogae.Quis, inqiiain, milti dei ul mveniam
Dominiis; de secundo : < Operamini; dum dies le solum foris , et deosculer le ? Inveuire desiderat
cst '* ; > de tertio : 1 Coiiinioiienles vosmelipsos iu euin solum , in divina videlieet naiura, in qua soltis
psnhnis , et byninis , el canticis spiritualibus *»; > esl, et humanum non liabet consorliutii. Invenire
<!equarlo : < Qui cre.it in me, opera qiiae ego facio desiderat cum, itl non solum cum cog.oscatin rar-
«t ipse faciet **. > El hoecsunt quatuot opera virtti- nis crgasiulo, sed ut immensitaiem deitatis inveniat,
iuiti , itinle prophcla : < Sub pennis eorum manus qute nullo concluditur lermino, et omnia continet et
tiominis in qualuor.partibus *'.>Eccetapparuil beni- concludit, et ipsum sic invenire desiderai ut deosru-
gnilasel liuiiianilas Salvatoris nostri Dei*7*.>Oquania Ielur euin.ut videlicet eum videndopr.esenlem, tan-
cst beiiignilas quae tradidit Filium , tradidil Spiri- quam facie ad faciem78-79,in ejus nmore delectelur.
tuiii, tradidilsemetipsuin, tr.ididit nobis leniporalia His ita dictis super his qure desiJur.it in filio, osieu-
bona , tradidit spirilualia, trailidit rclerna. Tempo- dit desiderium suiiiii super conversionem populi sui,
ralia, quia limenlibusDciim itibildeest*8, spiritualia, et sic jiingc lilteram : Et quis mihi det, ul me jam
quia < Omne datum optiinum el onine douuni per- Q nemo despicial.kdhuc si quidetn beataVirgo ape fi is
fectum desursum est descendeits a Paire luini- JuJeis despicitur, cuni ab ipsis non maier Dei cre-
num68'; irfterna, quia < Oculus 11011 vidil, :iec amis ditur, sed tanquam mater peccatoris honiinis bla-
audivit, nec iu cor Iioniinis asccndit, qure prrcpa- sphemalur. Qualiler autem , aut quando istud fiai ,
ravit diligentibus se •'. Apparuil ergo gratia Dei «1 eum jam nemo despiciat, ipsa dcmonstral. Ac si
hominibus, erudiens nos ut simus Manasses, quia dical: Apprehendam te prccum violeniia.W ducam le
posl fructus poeniieiitire, posl opera virtuluir,, de- in domum malris mem, < cl in cubiculum genilricis
bel bomo oblivisci pcccaium , oblivisci mundum , nicae 80, > quod supra expositum est. Et post'|iiain
oblivisci seipsum, peccaii concupisceutiam , mundi te introdtixeio, extunc 11011me d spiciet Judreus ,
solliciiudinent, sni coipoiis curam. De duobus factus fidelis de perfido : nam qui lieiiorat Filiuin,
primis : < Obiiviscerc populuui liiiiin , et domtim honorat el inalrem. Sequilur :
pairis lui'" ;• de lertio: < Qnt oblilus fuerit liiiiicaiu, Appreltendamle et dttcam in domum matris mem.
11011 reverl: litr tollere illani, > ail Doiuiuus ". I11- Ibi me docebis, el dabo libi pocttlum ex vino condi-
veuius est ergo dileclus foris apud Epbraiiu , pcr lum et mustum malortim granaloium meoittm.
pocniteiitircsatisfaciioiieiii; apud Beiijaiiiin dcoscu- D |Tuo.J Prompla ac fideli devoiione vcnientem
iaius, pcroralionem.lautfem ct prreJicalionem; apud excipiam, e( cuia omiii desiderio lua nionila comple-
Manasse.nper oblivionem teniporaliuiii, tit sponsiun clar. Te quoque ad ccelos, per.icta dispeusaiioiie
neino despicial, propler aiiquain lerrenorum inqni- carnis, redeuntem, loelisdiicamluminibus, Irelaom-
nalionem. Itaque apud Ephraim dical: < Nigra siim, nibus voce pra-dicabo. Domus mairis E&lesLe est
sed formosa **; > item : < Ego aute.in sicut oliva feliciias aeternre patrioe, ubi esl jam pars illa quae
fruciifera in domo Doniini ", > iiem: 1 Ego quasi dicitur maier. In illam semper nititur ducere dile-
vitis fructificavi suavilatem odoris '*. > Apud Ben- cium militans Ecclesia, non sua \ir ute,«ed qua
jamin deoscultalur eum laude , oralionc, praulica- potesl devolione el votis, et praeconiis perficiendiuii
lione, ut dicat ipse osculalus : t Favus dislillans proedicans.Ibi me docebis evangelii a prxcepta. Yel
labin ma, sponsa , mcl el lac sub lingua lua ". > in illa superna Ecclesia post judiiium cmnia nobis
ApudManasseninventus est, ergo nemo ut ine despi- oslentlet quoe modo obscnra sunl nobis. Etdalo libi
cial, ait sponsa': Quia ibi exhibcl sponsam glorio- poculum ex vino condiium , quod poculum dat ei,
"Psal.35 " Prov.20. " LIIC.14. •' Psal. 127. "Eccii. 51. " Col. 3. " Joan. 14. " Ezech.l.
" Tit 3 «" Psil. 35 68*Jac. 1. " ICor. 2. "Geit. 12. '• Matlh. 24. " Cant. I '* Psal. 81.
* Eccii. 24. "Caul. 4. 76 Ephes. 5. . 7"Cint. 0. 78-7' 1 Cor. 15. 80 Cant. 3. - -
773 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRIM 77C
qttarido proacceplis bcncliciis ei graliam rependil A qua reqtiiescit. Qttia vero teiliuni non tam virtus
amoris. Nec est puriim vinuin Sfcdcondiium atte- propria. quam tliviua in admiralione sublevat, ubi
stalione boiioruinoperiiin. Ei quia suni qui pro Clui- propriaepcunre non sitfficiunl, Deus expandit alas
slo sangiiinem fiinduiti, scilicet marlyres, addil ei suas el assiimil eiim, ali|uc portal in bumeris
musluin malorum granalorum meorum, qurc rubore suis 89. ln bac enim appreltensionc : < Doniiniis
stio mariyruni sangtiinem designant. Eademsuiilina- solns dnx ejus fuil, et constittiil eutn sttper exccl-
I.igranata quae ct punica, se.l granata propler, mul.i- sam lerram, ut comedcrcl fructus agrorum, u:
luditiem granorum , ptinica vcro a patria, scilicel sugerel mel de peira, oleumque de saxo duris-
Aliica. Tu quis cs, qui iiicoinprcliensibilemappre- simo 90,> scilicct in pinguediiie el duJcedine sti-
liendes?- Sed qttia seinen Abrahre apprelientlit, pernornni deleclando. Sic iiaque apprehensum dttcit
cl non angclos , ea carne qua cum apprclicndii , in domuin matris suae. Credo bnnc esse illam
confides te posse npprehendere. Prinio igiiur de- iniiliercm scpijlormem, de i.ua sic aitlsaias : <Ap-
prehende. secundo repreheude, lertio comprehcnde. prelieiiilcnl seplem mulieres virum uniim d centes:
Posl hrcc poteris etini apprehendere. Primo igittir Pancm nostrum comedcmus, et vestimentis nostiis
depreheilde peccatum, secundo reprehende depre- opeiietittir, tamen invoceiur nomen ttium supcr
Iieilsiiin, lertio coinprelieuJe repreliensiim. Dcprc- **nos, aufer opprobrium nosirum *'.> Vir isie Cliri-
lietide cognoscendo, reprehende confilcndo , com- slus cst, unde : .<Mulier circunidabit virum ". >
prehonde refrciiando: Sic eniai mendacium Sarae Qni iuius dicilur anloiioniasice praccrelcris.
dcpreltendat rapior ejus Pitarao , quia dixerat quod Istae seplem niulie.ressignificatit Ecclesiam, qcrc
soror esset Abrabrc. t Memenio, ail, le esse deprc- virgo esl,. ct i.dco per sepienariiim designalurj qui
hensiiiu81; » de sccimdo aitJoblg2: <Meipsuin;e- virgo iiumerus csl, quia infra primuiii limiteiit
prohendo, et agopocniicntiaminlavillaet cincre";* solus nec gignit nec giguitur. Ilicfuil depreiieiisus,
«te terlio : < ln laqueo islo qticm abscoiidcruitt, couipieliciisiis, appieltensus. Deprehensus a pa -
comprthensus esl pes eOrum **. > Jam potes appre- triarchis, comprehensug a prophelis, appreheusus
henderc ejus hunianilaieni, ut post apprehendas ejus ab apostolis. Primuiii per fidem, sccundum per
divinitatem. levelationem, terlitim per iiicnrnaliotiein. In ligura
Igitur prius ejus npprebende operis instantiatn, piinti itna ex duabus mulieribus qure conie:;dibaiit
secuiiJo apprebende ejus disciplinam, lertio ejos coram Salonr.one deprelicndit filiitm suum nou
jusiiiiani. Priinum ad eflugandam oliositaicm, esse iiiorlntiiii sed vivuin 0S,id esl Ecclesia de pa-
seciindtiin iu rolur eonlia dissohttionem, lertiiitn „ liiarcbis, Cbrislnm quem credebat a n.orttiis re-
in ornninenliim ad honeslam dileoli susceplionem. MiiTeclurunsi,Ecclesia vcro de JuJaeis perpetiio
Prjmiim slreiiue implevit illa forlis muler, nam morlutim. Pro secundo : t ComprehenJet araior
tt digiii ejus apprehenderunt fusinn8V;> de se- iiiessorem»*.>Aratores prophctae, iitessor Clirisius.
ctinilo David : < Apprebendile disciplinain "*, » ctc. Pro lertia ail. sponsa : <Asceudain in palniain,
De leiiio : < Qui coiitinens est justiliae apprehendct el apprebendiiin frucliis ejns •*. > Sic apprebendil
illnm86. > De primo nobis exhibuii exempluin in ista mulier feplifonnis, quia septein sacramcniis
sua conversatione, de secundo in passione, de ler io renovala, sepicin virlulibus roborata, septcm do-
in"resurrecltotie. Item , apprebcndinius ctitn in nis Spirilus sancti gubcrnaia. Sic et ipse apprc-
corde nosiro, apprebendimus in sacramcitlo, ap- beiniit nos. < Non enini angelos npprchcndil, scd
prehendimus in regno. In corde per dcsidciitim ; semenAhrahaeapprehendii9»'.»Nosapprcbendit,aui-
in sacramenio, ut iiiiiinal peccatiint, et augeat malum corpus siimens. Nos r.um, quaudo latgittts
tnerilum ; in rcgno, ut sit laboris prremium. ltcni, esl uobis sttain diviuilalem. Quatuor pa:iebalui' bic
sccundtim divinitatcm prresumimus aliqitatenits incommodn, qure ul resarciaiilur vult apprehendi,
eum apprehentlere : primo per rationem, secundo scilicel inediam fams, inopiant veslis, dimiiiutio-
per dcvotiouem, lertio per divinitusinspiraiam re- D nem capilis, crinien loesaemajeslalis. Per primuiii
velationem. Primum nos iraliit ad aliqnnnlulnm eranl onines languidi, pcr secundum coufusi, per
ejtis Cognilionem, secuudum ad dilectioncm, lertitiin lertium erronei, per quarlum publica infainia 110-
in adiuirationem. Prinium creaturas inspiciendo, tati. De jitiobus piiinis Isaias : t Non suin medicns,
secuiidiim in ipso requiescendo, lertium magnalia et non est panis in domo mea, neque veslitiien-
ejus speculanilo. De primo : t Invisibilia Dei a crea- ttini ". > Ilem de primo : < Omnis populus uiens
lura Dei per ea qtiae f.tcta sunt intellecta conspi- gemcns el qtioerens paiiem 9', > «t : < Parvuli
ciuntur"'. > Secuiidiis dicit :. < Quis dabit mihi pciierunl panem, et non erat qtii frangerel eis"; >
pcmias sicut coluiuboe,[etvolaboel requiescam **? > tle secundo : <Miser es el paupcr, et caecuset nu-
Penuas enim habenl columbac, scilicet virtiucs cum dtis et miserabiiis". >De lertio : <Faciisunlhostrs
siroplicilate, quibtis ad devotionem ascendil, in in capile 10°.> De quarto : < Onines qui glorificn-

»'Gen.20. "Job^^. " Psal.9. 8*Prov. 31. 8»Psal. 2. 86Eccli. 15. •' Rom. 1. 8" Psal. 54.
"Deul. 52. 90 lbi.l. 91lsa. 4. 9«Jer. 31. »»111 3. 9VAmos 9. 9SCanl. 7. ••* Ilebr. 2.
96 Isa. 3. " Tliren. 1. »» Tlircn. 4. '» Reg.
Apoc. 3. "• Tliren. 1.
 777 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. XI. y78
bant eam spreverunt cam, quia viJernnl ignomi- \ ccelodescendi(,e( dnlvilam mundo '.>—tComrdiie
niani rjus *. > Sed in adventti Christi haec nos recu- amici.el inebriamini, charissimi ".»—Beains enim
perare ail Isaias. > De primo : <Qui dal semcn qui manJucabil panem hunc in regno ceelo-
serenti, dabit et panem ad manducandum'. > De rum 19.>
sccundo : < Consnrge, consurge, indtiere vcsiimen- Sequitur veslimentum. Triplex est vestimenlum:
lis gloriaettire*. » De tertio : < Ecce nomen Domini primum csl religiosreconversationis, seciindtiin ro-
vcnit de longinqtio *. > De quarlo : <In illa die non bustrc virtutis, teriium dccoris.Primo iilimur in clau-
confunderis supcr cunclis abominaiioniliiis. tuis, slro, secundo in praelio, lertio in convivio. Primum
quibus prrcvaricnla es in me °. » Et Virgilius pro- propternuditaleni, secundum crinlra inimicorum im-
plteians dc Nativitale Cbristi *: portunitatein, terlium in jucundiialem. De primo ait
Molli paulalim flavescelcampus arista, Joannes in Apocalypsi: tSuadeo libi ut emas aurttm
lucultisqiie rubeiis peudebitstniibus uva, igniltimelpurum ullocuples fias,el vestibusalbis in-
Et durm quercussudabunl roscula metla. duaris propler coniusionem nuditatis tuae"; >de se-
De seciiiulo: cundo ait Aposlolus : <InJuile vos armaluram fidei,
Ipse in pralis aries...
mulabil vellera lulo. ulpossilis stare adversusinsidiasdiaboli' 1; tdeter-
Sponle sua sandtjx pascenlesvesllel aguos. B tio Iegitur quod Jtidilb vidua ilttra ad castra Holo-
De teriio: fernis, < induit se veslibus jiicundiialis surc ". >
Prima iiaqtte vestis est de cilicio, secunda de ferro,
...Assyrium vulgo nascelnr amomum.
Jam nova progeniescoelodimillttur allo. • lertia depurpura ct bysso. Jitxta primani Ninivilte
De qunrlo : ad praeilicaiioitem Jonoeinditii stitit saccis •*. Et
Te duce si qua manenl sceleris vesligianoslri, Dominus Adam el Evam, qula nudi erant, indnit
Irrila perpelua solvenl [ormidine terras. luuicis pelliceis9*. Juxta secundam e Judas Maclia-
Juxla Evangelium trcssunt panes; ttnde : <Amice, boetts induit se lorica sicut gigas , cl protegebat
contmoda mibi ires panes'.» Primus esl comtritio- castra gladio suo". »' Juxla tcrliam de muliere
ris lacryinosrc, secitndtis doclrinre, lerlius Eucha- forti : < Purpura el byssus indumenlum ejus, et
ristioe. Prinius cibal langiieuies, set undus confor- ridebit in die novissimo ". » Jtixta primam Cbrisius
tat mundum lugientes, lerlius confirmat Deo mili- in nalivitale in vilibus ponnis in prsesepio est in-
tanles. Ul priiui rcficianl, secundi proficiant, terlii ventus *'. Juxla secundam, in pasiionc coccinea
nc deficiant. Dc priino : < Cibabis nos pane lacry- cblamidc, quaesanguinei coloris est, est induius".
niariim *. » De secundo : < Qui habitalis terram Juxta (crtiatn in (ransfiguralione alba veste sictil
"
auslri, occurrite cum panibus fugienti '.• > De ler- nix est ostensus ", sed el in propria carne. Nam
lio :< Panis cor hominis confirmet, 0. > Piimum sub in naliviiate esl <in similitiidinc bominis facltis, et
"
jnnipero cnni aqtia allulil Eliae angelus u. Secnn- liabilu inveit(u) ttt liomo ; » in passione Je inorLs
dtim habet inensa proposilionis qui solis compclll conciso sacco; in resurrectione formosus in stola;
saoerdoiibus "; tertius qui a muliere Sareptana scilicel in qua rognal in ccelo. Induaniur ergo,
proplieloe datus esl subcinericiiis 13.Panis qui csl primo vestibtts pcenitemire, secundo vcslibus mili-
Chrisius fnil in cruce pretitim, in pcregrinatione li», teriio indueinur veslimentis gloriac. Ne atilein
vialicum, in regno hominibus prrcmiuiii. De primo, accphali, id estsittc capite, simns, oportet ut invo-
cum darct discipulis suis, ait : t Comedite : hoc cetttr nomen Doinini super nos 81-". Se"dtria sunt
cst corpus meutn, quod pro vobis tradetur ". > hsec noniina : primiun Christtis, secundum Jesus,
de- sccundo *.< Panem noslrum quotidianum da terlium Filitts. Primum ltabuU in mundo, secundui:}
nobis bodie "; > de lerlio " < Pauem angelorum babebil in judicio, lertiuin in regno. Ad nos venit
maiiducavit homo 16. > Primus fuit furfureus, pro- per prinium iuvocatus, slabil pro nobis in judicio
pter simililudinem carnis peccati; secundus hor- per scctiiiduin advocatus, iransferet nos iu regnum,
dcaceus, propter miseriam mundi; lcrtius simila- ]I) per lerlium revocaius. De primo: < Iiivocnbunl iu
gineus, quia fuil absque furfure vilii el peccati. De nomine Domini reliqtiirc Israel **;> de secundo:
bac simila triplex sacrificitim in lege prrccipitur i Advocalum Iiabemus apud Palrcm Jesura Cbri-
Geri, scilicel : de clibano, de craticula, de sarta- stuin juslum3*; > dc lertio : < Reverlere, dileil",
gine. Primnin de clibano in conceptione, quia igne mi, > ail Sponsa '». Per primum sustinuit nobis-
.Spiritus sancli conceptus esl in malris tttero; se curii mundi tribulalionem, per sectinJum facict
cundum de cralicula, quia igne Iribulaiionis coclus causam nostram apud Patrem, per leniium nos so-
cst in crucis patiliulo ; tertium de sartagine, quia cios rccipiel in hrcredilatem. De primo : < Ciini
igne cbaritalis decoctus in oleo lrciilirc, cum jucun invocarent exaudisli me, Deus jusliiiae meae,in iri-
di ate stirrcxit de septilcro. < Ecce panis qut de bulatione dilatasli mihi "; > de secundo : <Advo-
1 lltren. 1. »Isn. 55. 3 Isa. 52. * ha. 30. " Ezech. 9. 6 Eclog. IV. ' Ltic. 11.
« Psal. 79. • Isa. 21. 10PsaL103. " 111Reg. 19. " Num. 4. " III Ueg 17. " Mallb. 2«.
" Maith. 6. " Psal. 77. lr Joan. 6. •" Cani. 5. 19Luc. 14. »°Apoc. 5. " Ephes. b". " Juditlt
10. •» Jon. 3. " Gcn. 3. «• I Macb. 3. »• Prov. 31. " Luc. 2. •» Malth.27 " Matth. 27. ">Pbilijip.
2. 31-" Isai. 4. "Sopbon.5. 3VIJoan.2. »»Cant. 2. " Psal. 4.
PiTuoL. CCVl. 25
779 TIIOMiECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 780
catum babemus apitti Patrem Jesum Chrisium ju-- A poleiniam , quarlum, ul advcrlamns ejiis crga nos
stum, et ipse est propitialio pro peccatis nostris ";> benevolentiam. Viam vcrilalis, ne errenms. Onus
de ierlio : t Revertcre, dileele mi, siniilis esto ea- nostrrc iiifirmiiatis, ne in liomine roiifidamus. Hiec
prea? , Iiinnuloque cervortnn super nonien Be- quinqtie causis fil, ul ab iniqtiitale nos corrigal,
tber "'. > igitur < quoerile Doniinitm dum invenirii ne quis dc collala virlule snperbi.it, ut virttis bo-
poiesi, dum propc est 30.> Ecce delela est capitisi niinibus innolescal, u( alios ejus exemplo compe-
diminulio, quia < nomen tnum invocalitmesl superr scat, ut corona cnmulelur et crescat. Terlio tU
nos, tamen ne derelinquas nos, DomineDeus no- cognpscamus ejus polemiam, et ad cuiii in neces--
sler *•, > quia adhtic restat opprobrium. lgitur• silale confugiainus. Quarto, ul adverlamus ejcs
< nufer opprobriuni*1. > erga nos benevoleniiJm, et sic eum diligamus.
Tria sunt opprobria : primum pcenrelemporalis,, 163 De printo ail David : < Viam verilalis
secundum iniquitatis, lertium reternaccalamitaiis. elegi"1, > desecundo: < Malcdictus bomo qui con-
Primum suslinent justi paiienler, secundum mal> i fiditin honiine", > de leilio : < Poieslas ejus po-
impudcnter, tertium damnati incessanlcr. Primi, testas aeterna, qucc non auferelur °3, > de quarto
quia exspectaut prrrmium; secundi, quia non timenll dicimus: tApparuil benign-itaset huntaniias Sal-
Dci judicitim; lertii, quia non quacsierunl de pec-. g vatoris noslri Dei **.> Haecquatuor dcsignaul ills
cato remedium. De primo : <Facli sumus oppro- qualuor variae formre animalium Ezecltielis'».
brium vicinis nostris, subsanualio el illusio bis qui Forma enim liumaua, qurc cs( rationalis animalis,
in circuitu noslro sunt",> de secundo David: hajiet docunienla proccepti; fornta bovis, qui immo-
< Ampula opprobrium meum , quod suspicalus; lalur, babet asperitalem flagelli, scilicel in infirmi-
sum *",> de teriio dkllur : <Percussil inimicossnes; tate carnis; forma leonis, qtti est mirabile animal,
in posteriora, opprobrittm sempiternum dedit il- habet novitatem mirnculosi ; fornia aquilre,qurc in
lis**. > Sed hacc omnia abstulit Christus. Primuini alinni volat, esl inspiratio subtilis, quae desitrsun»
enim exienuavit, quando.illud assurapsil iu utero venit. Unde de eis sequilur: < Et facies el pee.nas
virginali. Secundura delevit in baptismo, quod| per quaiuor partes habebanl ". > Facies, id cst
falso imposilum esl ci propter similitudinem camis; conscienlias, quibus brcc quatuor considcrenius;
peccati. Tertium nesciel omnino, et avertet illtid a, pennas, quibus liaecqttatuor gencra docendi sequa-
justis per opprobrium patibuii. Primum si objicis, innr. Ilis quatuor crudilus est Paulus , prreceptiiin
ei, ipse respondet : Et ego propler te factus sumi enim ei exhibitum est, quando ipse et Barnabas
opprobrium viciuis meis valde, ct timor uotisi segregati sunt in Evangcliutn proedicandum " -.
mcis". Contra secundiim ail : < Ego sutn vermis; C asperitas flagelli,quatido a Domino in civiiale per-
et non homo, opprobrium honiinum et abjectio, cussus *8, el alibi, lapidatus, verberaius *9; novitaa
plebis *6. > Et ul tertium averteret, ait : Pater, miraculi, quando lux de ccelo circumfulsit cum
< zeltts domus tu;e comedit me, et opprobria cx- ct audivit vocem, el neminem videbal 60; inspi-
probrantium libi ceciderunt super me*7. > Ultimum ralio subiilis, quando rapttts est usque ad lcrliu-.u
igilur auferl per crucis ignominiain, secundum per cceliun61.Seijitiiur:
misericordiam, primuin justis contmuuvii in glo- Et dabo tibi poculum ex vino condito. Est vinum
riam. Notandum est quod invenitur domus patris, puruiu, est vinum melle infttsum, est vinum specic-
domus mairis, domus fratris. De prima : <In domo bus aromatuin condilum. Primum simplieiter dici-
palris mei mausiones multae sunt 48;> de secunda lur vinum, secundum mulsuni, terlium pigmenlum.
bic; de lertia dicilur : <Qui habitare facit unius Primum cor hominis laetificat6», secundum dulco-
moris in domo*9, > in qua est < bonum ct jucundum rat, lertium aegra viscera cotifbrtaL Primum pro-
liabitnrc fralres in unum *°.> Domus patris est pinaium csl nobis a Filio Dei Cbrislo, secundum a
totius mundi macbina, domus iiiattis, coelestis Spitilu sancto, tertium dabilur a Patre in regno.
palria , domus fralris esl clauslralis angusiia. In Primiim enim est nativitas Salvatoiis, secuudum
prima Pater usque modo operatur, in secunda ma- D gratia septiformis, lertium prrcsentia reteruaema-
ter gralulatur, in lertia frater examinaiur. In hanc jestatis. Nolanduui quod vinum laelifical, calefacit,
domumducil anima justi dilectum secundum gra- puiredinem vulnerum pttrgat. Advenlusenim Cbri-
tiam collalam operando. Sequitur : ibi me docebis. sti nos lretificavitsua nativitate, ptirgavil peccala
Docet nos dilectus in boc exsilio, docebil nos in sanguinis cffusione, ad amorem stium nos accendit
regno. Quatuor sunt quibus nos hic docel: exhibi* el ad palieudiim animavit sua passione. De primo :
tione proecepti, asperilaie flagelli, novitate mira- < Monlesexsullabunl a conspeclu Domiui, quoniam
culi, inspiralione subiili. Primum ul cognoscamus venil judkare terram °3; > unde angeli praegaudio
viain veritatis, secundum ut videamus oniis no- ipso nascenie cantaverunl : < Gloria in cxcclsis
strae infirmitaiis, lertium ut cognoscamus ejus Deo6*! > De secundo: < I;.se e.jin piior dilcxitnos
"Uoan.2. "Cant.2. »9Isai. 55. *° Psal. 37. "Psal.HS. **Psal. 78. *3Psal. 118. *»Psal.
77. "Psal. 88. *" Psal. 21. *7Psal. 68. *8Joan.i4. "Psal. 67. l0 Psal. 132. J1 Psal. 118.
"Jer. 17. "Dan. 7. »vTit. 3. "» Ezecb. 1., »6Ibid. »' Act. 13. "Acl. 21. " Act. 14. " Act.
9. " II Cor. 12. 61Psal. 103. " Psal. 97. 6VLuc. 2.
761 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. XI. 782
e( lavit nos a pcccaiis nostris in sanguinc suo ". > A lio '*. > Terlius Ezechias, qui dicilur dominus con-
Delertio : t linilaiorcs Dei cstole, sicut filii cbaris- (orlans; in humililale enim venil Dominusconfor-
simi, ct ambulate in dilectone, sictil Christusdi- lare nos, unde Job : t Cumqiic scdercm quasi rex
lexit nos, et tradidit semelipsum pro nobis hosliam circumslante exetcilu, crnm lamen mcerenlium
Deo". > Iloc vintim Cliristi ntilitibits magnum dal consolalor '*. > Qtiarlus est rcx Josias qui dicilnr
vigorem; u:ide dicittir vinum quasi vigorem nu- ubi est incensumDoinini. Primus triplcx cxplorat
uicns meniis. Mulsumvero, qtiod est gratia Spirittis gaudium : gaudium mundi, gnudium spiritus sui,
sancti, facit ut aniraa pinguescat, dulcescat, liqne- gatidium cceli. Primum est de re caduca, secundum
scat. Pingttescat devolione, dulcescat gaudctis in de propria juslitia, tertiiim.de stiperna gloria. ln
tribiiliitioiic, liqucscal compaliendo proximo, pcr primo nihil invenil nisi vanitalem, in sectindo vili-
opera misericordiae. De bis tribus tlicitur : < Co- lalcm, fciterlio perpeluainfelicilatem. Oporlet crgo
mediie pinguia •'; >ecce priimnn : < Et bibitemul- ut rex isle per haccgaudia sic gressus suos regal,
stim 68; > ecce secundum : < Et miuile panem his nc primo se immergat; in secundo non lasciviat,
qui non prrcparaverunt sibi 69; > ccce terliuin. Hoc ul poenilcnliam oblivioni tradat, in lertio se eflim-
inulsum mulcet corda , unde dicitur mulsum quasi dal. De primo eniin ail Salomon: < Risum repuiavi
mulccns snavilatc ntellis. Terlio seqnitur pigmen- B errorem, el gaudio dixi: Qitid fruslra deciperis7"?»
tum, idest vimim coiidiluinquod habemus in Palris Dc secundo David : < Exsuliate, justi, in Domino,
proesenlia, cujus mira suavitatc gaiidcbimus. Undc rcctos decet laudatio 76, » el sequitur : < Confile-
dicilur pigmentum qu.isi pius gnslus nicnlis, nos mini Dominoin cithara ". > De teriio : <Sancti et
quoque sanabit ab omni corruptione, qnamlo incor- jttsti, in Doraino gaudete,vos elcgitDeus in hreredi-
ruptibile hoc indtiel incorruptelam 70.Primum vi- latcm sibi'". > Primi siiut exploraiores Jericho '*,
num offerl anima se conformans humilitati nativita- quol dicilur tuna, id est mundus propter sui mu-
lis, mulsum in gaudio gralire spirilualis, vitium labilitaiem ; secundi sunt exploralorcs Lais qtire
conditum in palria, citni refert dilectio grntias de dicilur insaluiem vel sibimel, qtiam tribus Dan qure
omnibus bis collatis ei beneficiis. non habebal baercditatem acquisivil 80; lertii stint
Dabitet musluin malorum granaLorum Ecclesia. exploratores lerrre promissionis. < Per saluietit
Malumgranalum habct in corlice livorem, in granis Pharaonis, omnesexpIoratores'estis, > ail Joseph 81.
luboreiu, infra granum candorem. In primis est Isti enim sunl naves Salomonis, quibus afferebant
afllictioconfessoruiri, in secundis rubor marlyrum , deTbarsis anrum, argentiini, denies elepbanloriim,
in lertiis robur virginum. Horum mustum offert simias, ctpavos8*. Primi aurtiin, scilicet supernre
Ecclesia, nam confessorum sinccriialcm conversa- •-"clarilalis, secundi argentbm innocentireet puritatis,
tionis, martyrum effusionem sanguinis, virgimini tenii reliqua tria designativa mundanse vanilails.
piirilalem castilatis ; jnsii quoqtie anima hrcctria De primo dicitur, quod civilas illa aurea futura
simul oflert. Nam de livore aflliciionis, de rubore esl ", secundum cst < argentum igne examina-
charitaiis, dc candore casuiatis, hic expressit mu- lum8V,> lertium es( < vanilas vanita(um *".> Igi-
stum quod dileclo offerel, scilicct desiderium vi- (urexploratores Jcricbo invcneruni dentes elepban-
dendaemajestalis, nec lanlum hoc, sed et alia dona torum, id est mundi malignitatem, simias , id est
fraeviderat David iu spirilu,quando filiisponsreoffe- scurrililalem, pavos, mundani favoris vanitalem. De
rcnt ei in boc exsilio, cum ail : < Reges Tbarsis et primo : < Filii hominiim, dentes corum arma et
insuloemunera offerent, reges Arabum et Saba dona sagiUac86.> De secundo Patilus : < Non nominetur
adducenl 71. > Qualuor hic designanlur reges, qui iiiler vos lurpiludo, aut stultiloquium , aut scurri-
veniunt adorare Doininum. Primus esl jucundus, litas, qtiacad rcm nonperiinel8'.) De terlio : <Cttm
secundus robusttis, lcriius lalcns, quarlus vehe- interierit non stimet omnia neque descendel cum
mcns. Jucundus gaudio, robuslus in prrelio, latens eo gloria ejus88.! Exploratores missi in Lais, id est
in nubilo, vehemens incendio. Gaudio supernre fe- r, ad explorandam aiiimae saluiem in domo Michre,
licilalis, prrelio et corporalis et spirilualis adversi- qui dicitur quid esl liic, inveniunl Ephod, id est in-
laiis, nubilo liuiiiiliiaiis, incendio cbariialis. Piimus nocentiaeeandorem in anima, et pariler Serapbin ,
cst rex Tbarsis, qui interpretatur exploralio gau- e( sculptile atque conflalile8». Seraphin slultarum
dii, secundus rcx insuLe , qnae conculitur fluclibus imaginiim , sculptile perversorum operum, confla-
inaris, lertius Arabioe,qui dicitpr humilis ; quartus lile superfliiorum scrmonum, sed auferiinlde domo
rex Saba , quod dicilur incendium. Primus est Sa~ Michoe, cum repellunl a corde. Sed ibi invenitintur
loMionqui dicilnr pacificus, in pace enim gaudium, ea quae suul in candelabro tabernactili , scilicet
unde: < Domine, in viritiie tua laelabitur rex ". > scyphi, spberulre, el lilia. Scypluis csl eontinenlia
Secundus David, qui dicitur manu fortis, unde : pigmcntodevotionis plena , spherulre vilrc revolutio
< Quis esl iste Rex glorirc? Dominus potens in prae- lorno corteptioniscastigala, lilia virtutum !ucunJi-

6»Apoc. 1. "Epbes. '» 5. " II Esdr. 8. 68Ibid. •• Ibid. " I Cor. 15. " Psal. 71. " Psal. 20.
"Psal. 25. 7*Job29. Eccle. 2. "Psal. 32. " Ibi.l. "Offlc. Ecclcs. " Jos. 2. 8» Ju.lic. 18.
"' Gen. 42. »• II Pari 9. 83 21. 8VPsal. II. 8"EeclQ.1. 83Psal. 50. "' Epbes. 5. " Psal. 43.
*3Jtidic. 1S. Apoc.
 783 THOM.ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 781
tas el incrementa. Exploralores vero de terra pro- A heat habiiare, uit prophcla : < Quiambulat in jtisti-
trjssionis, id est de coelo,afferunt uvnm, et malogrn- liis et loquitur veritalcm, qui projicil avariliam ex
uata, et ficus ; uvam, id cst juciindilatein Doinini- calumnia, el excutit manus suas ab otnni munere,
cre resurreciionis ; mnlogranata, id estunitatem fu- isle in excelsis habitabil, munimcnta saxorum su-
tnram in coelo angelorum et humani generis; ficus blimitas ejus*.>Sed isli in lanta aniariliidine po-
tTulcedinemdivinacvisionis. sili, quid offerant regi myrrham ?
Sed notandum qiiodregesTharsisofferiint anrtim, Sed notandum quod Christo lerlio myrrha oblata
reges insuloe myrrbam, reges Arabum llius, regcs cst. Primo in prresepio, seeundo in patibulo, lerlio
Saba thuribulum incensum". Aurum spirilualrs in sepulcro. Prima liiil ohlatio magortim, seetimh»
clarilnlis, myrrham amaritudinem tribulalionis, Jtidrcorum, lerlia devolorum. Prima fuil ad signi-
lltus humililalis, thuribulum inflainmantis charila- ficalionem , secuuda ad illusionem, lertia ad un-
lis. Igitur tres cxploralores aut-um offcrunt, cx- clionem ; ad significalionem morlalitalis, ad illu-
ploralorcs rriundi aurum obscurum , exploralores sioneiu sanctila/is, ad unctioneinconlra putredinem
spiriltis aurum ignitum, exploratores cceli aurtini corruptionis. Primam offerimuscum dolemus pro-
uumdum. Primum est claritas bonrevitrc sed cum pleij incolatum hnjus miserirc, secttndam, quatulo
adniistioiie tentationis, secundum esl clarit.is do- illusiones el opprobria sustinemus, ut in inferno
etrinae cum zelo charitalis, tertium est claritas su- careamtts diaboliea illusione. Tertiam offerimus,
pernrc palrirc cum cogniiione verilaiis. Prima est cum forlilcr laboramus, ut corpus nostfum perpe-
subdilorum , secunda prrclalorum, terlia contein- luocareal corruplionc. Deprima : Obluleruntmagi
plativorum. Propter primuin visus in propliela : Domino< aurum, ihus el myrrbam •; > de secunda
trVir praccinctusad renes atiro obryzo 91, < id cst dicitur : t Dederuntci vinum myrihalum bibere*;»
rudi; pro secundo dicilur in Apocalypsi ••: < Sua- de lerlia : Joscph ille nobilis dccurio euiit <myrrhrc
<!eolibi ut emas aurum igniluni et probalum; >de el aloes quasi libras cenluni *. > Iloec esl oblalio
lerlio in codem9*-93:<Civilas illa, ait, aurum mun- robusti regis, afferl suam rex lalcns sub nnbilo
dtim, simile vilro mundo. > Sequilur : t Reges in humililalis. Isle rex esl moderatus nmor propriac
sulae. > lnsula dicilur quasi intus solum, insula euim dejectionis, sicut e diverso rex sitperbiaeest amor
dicilur lerra qure onini parte ambilur aqua. Reges proprire laudis. Sed esl humilitas qure desceudit,
ergo insulre sunt, qui ila regunl insulas, ne impelu est qurc excedit, esl qurcprocedit.
aquarum inundaniium submerganlur el pereant. 1,(54 Descendiladineitiam.excedit moderanliam,
Insula iriplici subjacet periculo. Minoratur aquarum Q procedit ad juslitiam. Rex isle priinam excitat acu-
latenli corrosione, concutitur a tempestalis impul- ieo, secundam inhibet freno, tertiain ejtis se sub-
sione, submergitur aquarura inundatione. Rex vcro jicit judicio. In prima erat Petrus cum diceret:
sapiens ab his eam defendit incommodis. Conira t Recedc a me, quia homo peccaior stim, Domi-
primum in terrara el aquam sepes ligneas compo- ne •; > de qua David : < Humiliala cst in pulvere
nil, conlra secundum muros de lapidibus iitstruil, anima mea '. > In secunda erat Eleazarus quandu
contra lertium, ul liomines evadanl, lurrim erigit: indiscrete se siipposuilelcphanti, el ab eo oppressus
lnsula brec est anima inlra mundi fluclus, id est est \ de qua David : t Nisi quod lcx lua mediinlb
lenlalioues, rex qui regil eara est ratio. Prima mea est, tntic forle periissem in humiliiaic mca •.>
ergo corrosio esi diaboli, vel inundi, vel caruis In lertia ad prrcdicalioiicm Jona?.Ninivitrc operti
dolositas, impelus tempestalis, hrerelicorum per- sunl saccis 10; dc qua David : t Htimiliaius stim
versilas, inundatio aquarum , lyrannorum mundi usquequaque ". > Isle rex offcrt tlnis , id est odo-
malignitas. DeprimoJob: <Monscadcns defluit9»;» rem bonaevilrc tam iulerioiis quam exlerioris, ut
de secundo adjungil: <Et saxum de loco suo trans- dicat : t Cbiisti bomis odor siiiiius Deo ". > No-
feretur •• ; >et unde hoc coulingal, addit : < La- landum quod tbus primo coiilundiiur, secundo
^
pidem excavant aqure, et ailuvione paulaiim terra cremalur, lertio indc fumus procreattir. Tunditiir
consumitur "; > de lerlio : < Abyssus vallavit ine, in pulvere, creraatur per • igncm,.liinuis procrealur
cl pelagus cooperuit capul meum 9S. > Sed contra per calorem et huinorem. In piiiuo, ui se pttlvcrem.
primum rexinsuke facial scpcm circunispeciioniiin, el cinerem dicat, iacit liibutaiio; iu scciindo per
contra secundum murura Scripturarum et oratio- desiderittm fit animre liquefactio; in terlio emil-
nuiii, contra tertium lurrim virlulum. De primo: tunlur lacrymre et oraiio. Dc liis Iribus Dnvid :
t Qui dissipal sepem mordebit eum coluber ••; >tle; < Affliclussum ct humilialus siim niinis : rugiebam
secundo : < Muro tuo inexpugnabili circumcinge a gemilu cordis mei "; > de secundo : < Doinine,
uos, Domine100;>de tertio : <Eslo nobis ttiiiis for- ante le omne desideriuiirmeiiin lv; » de tertio :
tiludhiis a facie ininiiei '. > In iiac lurri securilns < Et gcmitus meus a le non cst absconditus ". >
esl ab aquis, quia excclsa est; sed quis in ea de- In primo eral Job, cum sedcns iu sierqtiilinio tri-
" Psal. 71, M.illh.2. "' D.in. 10. •« 3. 93-9V 21. » Job 14. " Ibid. " Ibid. »8Jon.
•» Cap. Cnp.
2. Eccle 10. "• Ollic. Eccles. • Psal. <J0. ' lsai. 33. 3 Mallh. 2. * Marc. 15. » Joan. 19. 6 Lu<:.
5. "Psal. 43. J IMacb.O, » Psal. 118. "Jon. 3. " Psal. 107. " 11Cor. 2. " Psal. 37. •*lbtd.
" lbid.
 785 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. XI. 78G
bulalus radebat ulccra "; de secundo : < Auima A . superius prremiseral in eoJeni scnsu, ct eaJcnt cnusa
mea liqtiefactaesl " ;> <letcrlio : <Qureest isla qure ilerat dicens :
nscendit per deserium sicut virgula fumi "* ? > Ecce Lwva ejus sub capile meo , el dexlera illiits am-
rex Arahire lalens sub nubilo liumiliialis, juxla plexabitur me.
illit I poetre ,8 : [Tno.] Lcevaejus, id est Sacraiitenla incarna-
Si lalet ars prodest, afferl depressapudorem. lionis et praeseutiaeejus dona; dexiera vero sunt
Tali eiiim dicil Sponsus : <Ecce lu pu'cbra es, amica prremia <ptse in fine percipicnt electi, iii quibus
utea; ecce lu pulcbra, oculi lui coliimbarum absqtte erit visio majesiatis et gloria glorilicalre htiniililatis.
ut iiticrius
coqood intrtiisecus lalet18'. i Seqitiltir rex Saba qui L:eva isia sttb capile sponsre poiiitur,
ilicilur incendium. Ipse enim csl rex veliemens , his donis spirilitalibus susienletur; dextera vcro
inceudio charitatis; ipse est juslitia iiiflamraala, super capttt, tit in patria bonis reternis reiiuiiie-
offeret thuribuluin carbonibus vivis plenum ". retur. NotanJum quod sponsa prius pelit oscultim ;
IIiijns incendium triplex est: primum emillit extra scctindoveniladChristicolloquium, (erlioliicfestinat
se, secundum reliuel circa se, lerliutn elevat supra nd amplextnn.Primo cnimdixit: <Osculeiurmeoscu-
se. Primum est vicinoe correclionis, secundum , lo oris sui '"*; > secundo sequitur: <Ecce tu pulchra
propriae excilalionis, tertitim divinae dileclioitis. es,amica mea,» etilla : <Ecce lu pulcheres, dil«cie
Primo enim corrigit peccalorem , secundo se exci- 111 i •«, i ecce colloquium. Hic vero : Lmva ejtts sub
l.it ad laborem, lerlio gustat soperniim saporem. capile meo, el dextera iltius amplexabitur me; ecce
De prinio : < In' igne zeli mei devorabitur omnis complexus. In osculo est signum pacis, in colloquio
lerra"; > de sectindo : < lgnem veni miltere in familiaritatis, in amplextt spiritalis unionis. Pacis,
terram , e( quid volo nisi ut ardeat *'? » de tertio : qua dilecli ira et indignalio excluditur, familiari-
< Veni, sanrte Spiritus , reple luorum corda fide- latis.qua secretum voluiilalis aperilur , spiritalis
liiun , el lui amoris in eis ignem accende ". > llaque iinionis, qtia vehcmens amor ostenditur, e( sponsa
rex islc, id esl justiiia, sic regat, ne proximum cttm sponso untis spiritus effieitur. In Hgura hujus
subvertal, ne se nimis affligat, ne dilectione Dei copulae, Jacob Racbel invenlam osculalur, secttmlo
sic sit illeCUis, ut sui el proximi curam post- alloquitur, tertio in ejus amplexus recipilur "*.
ponat. Pro pt imo dixil Job aniicis suis, indiscrete Sponsus isle Chrislus sponsam Ecclesiam cscula-
eum increparilibus : t Considerate semitas Thema, tns est in palriarchis, aliocutus est in lcge et
ilinera Saba "; > pro secundo : < Venit regina proplietis, amplexatus est extehdens manus suas
SabaaustriatidiresapieiitiamSaloinonis,") ui ab eo Q i pro ea in patibulo crucis. Osculatus est in patrinr-
disceret quomodo se incenderet fsrvore; pro cbis quando ab eis ccepit reconcilialio, ut ad Noe
tertio dicilur : < Omnes de Saba venient, aurtim et ait posl diluvium : < Ponam arcum meum in nu-
thus deferentes.et laiidem Dominoannuniiantes ".> bibuscosli, et erit signum fcederis "; » unde os-
Aurum , scilicel claritaiem bonre vitae, qua proxi- culum dedil illis Deus reconciliationis, quod osten-
nius exeinplodoceaiur; tbus devotioniseioraiionis, dil copia rerum, gratia evenluum , sanilas corpo-
quibus iinpingiiatttr ad laudem qtia Dcus bonoratur, rtini, compositio morum; sicul Ahrahrc, Isaac, et
cui est lioiior el gloria.. Jacob. lstud osculum portendebal illud, quod dedii
Ibi me docebis. Isaac Jacob filio suo, qitando dedil ei duos hredos
ad comedendum ". ln Jacob Chrisius, in Isaac ve-
(CAR.] El refertur hoc adverbium, ibi, ad hoc leres Patres, de quibus Christus iiatus est secundum
adverbium, (oris , quod praecedil. Ac si dicat: Cum caruem , el pro eis duos oblulil bredos; unum,
invenero te solum foris, ibi me docebis quod anle scilicet carnem
suain, similem carni peccati; alte-
nesciebam, ut videlicet sicut es tc cognoscam, et ruin, scilicet peccala nosira qtirc ipse occidil, dunv
ego lunc libi ofleram encaenia meritorum meo- carnem suam.pro nobis maclavit in cruce. CoIIo-
ruro.qure per graliam abs le donala , el accepi. D 1 quium babuit dileclus in Ecclesia, in lege , et pro-
Hoc est quod subditiir : Et ego dabo poculum de "phetis; dedit enim eis Iegem, in qua tria ostendit
tino condilo. Vinum condilum dicit cbnritalcin eis :
probibuil fugienda, proposnil cuslodienda,
melledevotionis, el aroinalibus bonorum opcrum, in figuris ostendil facieiida. Piiiuum , sicut est :
el dabo libi mustum malogranalorum meorum. Ma- < Non occides, non moecbaberis ";> secundum ,
logranata vocat contubernia bonoriim operum, sicut est : < Diliges Doiniuum Deum liiiimcx loto
coutenta sub cellulis singiilarum virtutum, et cx corde tuo el cx lota anima lua, et ex toia mente
eis procedens dulcis suavilas, dicitur musium ma- tua 30. > Sunt decem prrccepla legis : quorum trfa
logranalorum, et signanter addilur meorum, quia ultima ad dilectionem Dei, seplem prima ad dile-
malogranatis ipsius niilla alia comparantur. Post clionem proximi pertinent. In figuris ostendit fa-
modum aulem qnia se sollicilam oslendit circa cienda , sicul iocutus est ad Moyscn de tahernaculo -
servalionem populi sui, ilium versiculum , quem faciendo : < Vide, inquil, oinnia facias secundum

"Job2. » Cant. 5. "* Canl. 3. 1ROvid. 18'Cant. 4. ,9 Psal. 71. " Soph. 1. " Lne. 12. " Oflic.
Ecele-;.•• Job 6. " II Par. 9. " lsai. 60. «•*Cani. 1. " lbiJ. "* Gen. 29. " Gen. 9. '" Gen. 27.
*»ExoJ. 20. " Ibid
7{V7 THO.YLECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 788
e>:emplarquod libi oslensum es( in monte ".> Mons tt sinistrum brachium. < Exspeetans bealam spem et
enim ille esl Cbrislus, in quo ostensa est forma adventum gloriae magni Dei *", > ecce brachhmi
labernaculi spirilualis, qui ex virtutibus con- dextrum. Dexlera Sponsi tenet, deducit, suscipil;
struitur in nobis, scilicet quando \itam nostram tenel cadentem, deducil ainbulantem, suscipitper-
coiiversalioni Clirisii conformamus; in propbetis venientcm. Priinum , ne cadat in lentatione; sccun-
quoque de Cltristo ventura prrenuntiavit; ecce dum, ne crrcl in viam juslitire; tertium, ul leneat
colloqtiitim sponsa: et dilecli. Amplexus est qttoipte solium glori.e. Dc bis tribus ail David : < Tenuisti
eam piissimo amplexu ctiiii manus suas in cruce manum dexleram meam, et in volunlate tua de-
extendii, ut sponsam ad se traheret, el stricto duxisli me, et cum gloria sucepisti me *3. >Item de
nmplexu spiritualiler sibi univit, juxla illud : < Qtiod primo et sccundo : < Hiic manus tua deducel me
iidhrerelDeo, unus spiriius ctim eo eflicilur ". > et tenebit me dexlera lua **. > De tertio: < Adhresit
Ibi tmva ejus fuil sub capiie noslro, scilicei caro, aniina mea post te, me suscepil dextera tua **. >
qt:re ulanimam noslram, quoeest capttl.suslincret, Primus dicit : t Nisi quia Dominus adjtivit ini',
daium est in pretium. Dexlera ejus amplexa esl nos paulominus habilassel in inferno amima mea ". >
superposita , ut si( nobis in proeiiiiuiu Ilic : < Cum cecideril non coliidetur, quia Dominus
0 veiicmens amplexus, in quo aqtta <ie Iaicre, " supponil nianiim suam *'. > Si etiim cecideril non
sanguis de corde, aniina de corpore exivit! Aqua adjiciel ut resurgat, imo ut dicat: < Dominus iilu-
regencrationis, sanguis redemplionis , aniiua libe- minatio mea el satus mea: qnem timebo *"? > Se-
ralionis. Regenerationis, quia nos salvavit; re- cundus dicil : < DeJuc me , Dotninc , in via tua,
demptionis, quia nos a polestale diaboli exemil; el ingrediar in veritale tua *9, > et: < Emittc luccm
aninia liberalionis, quando dcscendens aJ inferos luam cl veritatem Uiam, ipsa me deduxeruut, <t
patres eduxit. De priino : t Vidi aqttam egredien- addtixertint in montem sanclum luum °°. > Tales
lein de lentplo, a latere dextro : et omnes ad quos inanstielos dedueit Dominus,unde : t Deduxisti, sic-
pervenil aqua ista salvi facti suiil 33; > de secundo : ul omues, populum (uum in manu Moysi e( Aa-
< lu sanguine teslanienti tui redemisti vinctos ron "; > iieui : <Qui deducit velut ovem Joseph'".»
tuos de lacu in quo non erat aquu.?*;> de lertio : Tertius dicil : < Suscipe me, Domine, secundum
< Ero mors lua , o. mors , morsus luus ero, infer- eloquium tuum et vivam "•; > ul postmodum
ne •". > El moialiter : Osculatur dileclus auiinam dicat: <Exaliabo te, Dominc, quoniam sucepisti
remissione peccatorum reconciliando; colloquilur me "v. >
ei voluntaiem suam , id est viam qua ambulei, ape- P Hrcc cst manus de qua ait Ezechiel: < Eccc
riendo ; anipleclilur eam inler sinislrum brachium manus apprehendit me in cincinno capitis mci, et
virliilum, el dextrum supernaium promissionum elGvavit tne inler coelumet terram , staluit me in
suspendendo. Osculaius est eos quibus < abundavit, tempio in Jerusalem *".»Ecce de his (ribus. Primum
ut avertcret iram suam et iton accendit oiiincin (enuit, cum appreheudit in cincinno capilis, de-
iram suatn.el recordatus est quia caro stint 3G.> duxit, cum inter ceelum el lcrram , levavit scilicet
Siccrat Pauluscum dicerel: < Fidelis sermo ct omni in aere ne scrupulus aliquis lerrae iler ejus faceret
acccplione dignus, quia Christus venit in hitnc tortuosum ; cum gloria sttscepit, quando statuit in
mundtim peccaiores salvos facere , quorum primus lemplo in Jerusalem, qifod dicitur visio pacis.
ego sum, qui primus fui blasphemus et persecutor Horum trium figuram lentiit Elias. Primi, quando
et conlumeliosus, et persecutus sum Ecclesiatn Dci, fugiens a facie Jezabel, id est (enlationis, ohdor-
sed misericordiatn consecutus sum , qnia ignorans mivii proe (redio subter unam juniperum ; sed eum
feci in incredultate »'. > Colloquium babent cum tenuit Dominus , quia ibi invenit angelicam conso-
dilecto qiii inquiruut quac sil voliintas Dei bona, el lationem; secundi, quando ambulavit in fortitudine
bcne placens et perfecla. Sic Panltis qua-rcbat: <Do- cibi dali ab angelo quadraginla diebus et quadra-
mine, ait, quid me vis facere 38? > ei Dominus: D gitita noclibus; lerlii, in monleDei Horeb ". Bene
c Ego, ait, ostendam libi qunnta oporleat te pati pn» ergo dicilur : < Longitudo dierum in dextera ejus
nomine meo"; > ecce colloquium. Poslea venitur et in sinistra ejus divilia? et gloria "'; > divilire,
in amplcxus Spousi; sitpponit eniin capiti nostro, scilicet virlulum, gloria vero jam aelerna, sed
id est animre, brachium sinisirtim, id esl viriules iiileiini delectatio supernorum; longitudo vero
quibus suslinemur in via; supponil dexlrum bra- dierum in dextera, quia sub umbra illius vivent
chium bona promitiendo in palria, unde : < Lon- beati in oelernum. Bene ergo dicilur : Lmva ejus
giltnlo dierum in dexiera ejus, et in sinistra ejus snb capite meo,el dexiera illius amplexabilur me.
iliviiiaeet gloria *°. > Audi Paulum quomodo doce- Loeva dicilur divina correclio, dexlcra in amore
bat vindicare sinistrum brachium : < Sobrie, in- Dei deleciaiio. Sed quomodo fial videamus. Lreva
quit, et pie etjuste vivamusinhoc saeculov>;>ecce manus Dominitenet flagcllum, dexlcra flabelium,
"Exod. 25. "lCor. 6. " Ezech. 47. 3V Z.ich. 9. 3»Ose. 13. " Psal. 77. 37ITim. 1.
•» Act. 9. S9Ibid. *° Prov. 3. V1f it. 2. *' Ibid. *' Psal. 72. »*Psal. 158. *»Psal. C2.
"Psal. 93. " Psal. 36. *8Psal. 26. *9Psal. 85. "Psal.42. al Psal. 76. " Psal 79. '" Psal. 118.
,v Psal. 29. » Zzecb. 8. »6111Reg. 19. "'Prov. 3.
 TO9 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XI.' 7EO
ftngellum aifliciioiiis, flabetlum deleclationis. Primo> A lant sponsum, id est animam, qnidam excilant
homo flagellaltir, secnndo spiritus aurae excitalur,, Deum. Diabolum ad tentationeni, animam ad labo-
laeva niaiius nliquando tangit, aliquando
increpat,, rem, Deum nunc ad consolationem, nunc ad furo-
aliquanJo gravai. 165 Tangit jnsttim ,-increpatt rem. De primo Job : tQui paralisunt, ait, stiscitare
pigriim, gravat iiiiqiium : justum , ut probetur,, Leviathan ". >Ipsum enim suscilant dum sua sponte
pigrnm, ut exclet r, iniqunm, ut revoceiur. sensus mundo exponunt, stultas cogitationes in
De piimo: iMisereniini mei snltem vosamici
mei,, corde nutriunl, unde Dominus ad Jerusalem in fi-
quia maniis Doinini tetigit me "8 ; » de secundo : gura mulieris per Ezechielem propbetam dicit :
<A fortiitidine mamis lure ego defeci in
increpatio- <Facinin esl in te conlra coiisueliitlinem mulierum:
tiibus "';» de ier(io : <Dieac nocte gravata esl su- Omnibtis mulieribus Janlur mercedes, tu aulem dc-
(wr nie inanus itia 60.»Item de primo : tDilectusi disti mercedem amaloribus tuis 76.>Deum ad con-
meus misit iiianuni suam per foramen et venler metis: solationem excilant, qui in tribttlatione ad
ipsum
intremuit ad tactum ejus ".i Sed <juslus non con- clamant, unde cum navicula periclilaretur in flu-
tristabitur, quidquid ci accidcrit 6'.> Sed dicitcum ctibus ipso dormienle, discipuli excilaverunt etim,
propheta : tlngrediatur puiredoiii ossibus meis63,> dicentes: < Salvanos, Domine,perimus". > AJ furo-
quia sicprobaiur, unde : «Visitas enm diluculo et " rem cum excitanl qui ipsum lenlanl, unde ipse dicit:
subito probas illtim 6V,i el David : «Tenta
me, Do- t Qttid me tenlalis, hypocriloe,8.> El Moses : t Quid
oiine, el proba nte6".>ltem :<Probaslinos, Deus, igne lenlalis Dominum79?!— < Nec tciilaveritis Deum
nos exaininasti 66.»—tAiirum enim probal
ignis el sicut quidam tenlaverunt, et a serpentibus perie-
vasa figuli probai fornax, el lenlaiio viros juslos6'.» runl80.>—iIstiiniramexciiaveruntExcelsum in ina-
Seciiitdus ait : tCorripiel me juslus in misericordia, quoso. Et excilatus est (anquam dormiens Do-
et increpabit me s8,» et Apostolus :
tArgue, obse- mintis, ttnquam potens crapiilaltisa vinoai.>—tEl
crn, increpa 69.»litcrepaliones ergo Domini ne re- iraius est furore Dominusin populum stium •'. > Ali-
probes *:ilpse enim vulneral elmedetur'0.» Propter quando quidam sponsam silscUanl propler inquieta-
lerlitim : < MnmisMosi erant graves ",> scilicet ad tionem, aliqnandopropterhabcndam consolationem,
puniendos iniquos. Sed Hur et Aaron susiiiicbanl aliquando ipse se suscital per suam voluntatem.
eas, quia bcnigniias Spiritus sancti cl misericordia Primi stint muscre moiientes qure perdunl snavita-
Cbrisii facitini ne sustinenles frniiganlur. Sic Deus tem ungttenti 83. Anima sic sttscitata si stiillitire
rcvocat iniquos, qui nisi converlanlur, dicilureis: non consentit, cum majori Ittcro redit. Hrccest Sara
«Vocavi el renuistis, extcndi lnanum meam et non Q < uxor Abrabre qnae a salellitibus Pharaopis avers^
fuit qui aspicercl ". » ltaque laeva Domini leiigil et avulsa est a laiere mariti sui, sed intacta
per-
iiob, increpavit Ezecbiam, aggravata esl super Pau- mansil, el ctim muneribiis ad marilum rediit, quando
lum. Job veio viiiliter sustinuit, Ezecliias amare propier consolaiionem ipsa clamal per prophelam :
flevit, Paulus voltintati Doinini acquievit vocatus; < Ad annuntiandiim niansiietis misit me : ut coitso-
uiide ipse ail: < Qui fui blasphemus et pcrseculor, larer omnes langttenies "*.» Per suam voltmlatea
sed iniseiicordinm consecutus sum ".» Ecce manus qualuor modis stiscitalura conleniplaiione, perpro
Doniini Ireva. Haecest manus Domini quae
apparitil priam curiosiiaiem, ad prrevcniendam daemoni'
Balthasarscribensin parieie bsectria : <Mane,Tbe- machinaiioncm, propler necessitalem, propier pro-
cel, Pharcs 7*: » Manedicil primo, idest numcravit priam ulilitatem. Prima fnit Dina qttre egressa est
boua lua; Tbccel dicil secundo, id est appendit de domo patris ad vidcndas mttlieres regionis et
bona lua, qurepropler pigritiam iiinm inventa sunt corrupia ejla Sichem filio Ileinor8". Secunda fuit Ju-
pauca; Pbares dicit tertio, id esl divideris a regno diih 80quoeegressa csl de civila(e sna ad caslra Ho-
nisi a ine vocntus redeas. lofernis, qui genli sure machinahaiur maliim, et
Adjuro vos, fiiim Jerusalem , ne suscitetis neque absiulil caput cjus,id est subvcrlil principiurn dia-
evigilare faciatis dileclam donec ipsa velit. I bolicre tentalionis. Tertia.egreditur propter necessi-
D
[THO.]Filiae Jerusalem hic vocaniur infirmi, qui Intemiit snnetjam peccatis flucliianlem peccaiorem.
iicetcuris srccularibus sJnt intenli quibiis aliquando Hrccest Maria soror Mosi qure egressa est de domo
efiam conlemplativos impediunt, qui nppellalione palris stti, et anibulabat super alveum aqtire, ut
dilectoehiC designantur, tamen ad regnum lenduni, aliqua raiione posset stibvenire fralri suo Mosi, qni
quamvis rcdificanies ligna, foenum, siipulstn, qui- parvulus inpapyrione laborabatin inediisfluclibus".
bus a somno conleinplalionis exciiant sponsam im- Quarta cgrcditur propter suam utilitaiem ut aliorum
porlune; sed autequam sua sponte ipsa ad commu- viso exemplo et propria operatione alacrior ad con-
uem fralrum utiliialem redeat, evigilare non prre- lemplationem revertotnr. Hrec est Rulh qure cum
sumant, quidam susciiant diabolum, quidam susci- Noemi socru sua qure dicilur pulchra, egressa est

81 Job 19. »• Psal. 38. •• Psal. 51. "Cant. 5. •• Prov. 12. •' Habac. 3. 6VJob 7. "* Psal. 25.
•' Psal. 6S. " Eccli. 27. 68Psal. 140. " HTim. 4. 70 Job 5. 71Exod. 17. "Prov. 1. ' 81 Tiin. 1.
'* Dan. 5. '" Job 3. 76Ezecb. 16. 77 Malth. 8. 7SMallh. 22. '• Exod. 17. 801Cor.10 " Psal. 77.
«Nuin. 11. "Eccle, 10. 8VIsa. 61. "» Gen..34. 80Judilh 13. 87Exod. 2.
791 THOM^: CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 792
de lerra sua, et spicas colligcbat in agro Booz, unde A lia, sapientia. Primum Chrislianam inslruit mili-
et ipsaelNoemi pasccrenlur, et sic posimodum me- liam, secundum scrutatiu conscientiam, tertitim
rttit pervenire ad conjugiuin Booz "8, id esl ad con- alar.res facit adpaticnliam. Primumcibat panevitrc,
templaliohcm sponsi. Primo itaque aniir.a a se ipsa ne per feneslras iiigredialttr ; secundum pane intel-
stiscitala, primo egredilur a conlemplaiione cosle- ligcnlire, ue conscientia tenebris ignoraniire invol-
stiutn ad meditalionem Scriplurarum , secundo ad vatur; lcrtium aqua snpieniire polal, nl dulcedine
memoriam suorum delictorum, terlio ad compas- sapienliae afuVialiir. De primo : <En lecliilum Sa-
sionem proximorum. lnde progredilur ad agendain lomonis sexnginla forles atnbitint de fortissimis
curam eorum, quod per simile palet, cum aliqtiis lsrael *";» pro sccundo : <Si ignoras le, o ptilcbra
egreditura tbalamo in domum.a doino in porlicum, inter mnlieres , egredere, el nbi posl vesligia gre-
a porlicu in victtni.a vico in agrum. Egrediitir gum ".» licm : tOstende niihi faciem luam, souet
namque a ccelestiiim contemplatione, ad Scripuiras vox tua in atiribus meis 93;»de lerlio : <Subumbra
quasi in thalamum, inde in domum, id est in memo- illius quem desiderabam seJi, el fruclus ejus dulcis
riam deliclorum; inde ad proximorum compassio- gutturi meo81.» Christus esl hreo arbor. Sub umbra
nem , quasi in vicum; iude ad agendam curam illius sumus, ut ab a;sm mtiiidanre (ribulatiouis
earum, qtiasi in agrum. In coniemplatione sola quie- B illaesosnos cuslotliai frticttts ejus, id est certa reiri-
ccimus. In creteris laboramtts; in meditatione eiiim butio nobiscum dulcis, 111snpor ejus a nobisgusia-
Scripliirarum laboramus, limentes ne praemia jti- lus, ad vuJuntarie palieudiim uos invilal. Est auteui
storum amittamtis; in memoria deliclorum laboran- circjimspeclio hominis, csl circumspectio spirih.s,
les gentimtis, ne condemnati simtis; in compassione est circtimspectio Dei. Prima csl contra lempora-
proxiiuorum, labor est cordis; in agenda cura eo- lium incommoda, sccunda conlra vitiorum argtt-
rum, laboresl operis. In uno inoneinur, in alio do- mcnta, leiiia contra divini amoris impedimenla.
cemttr, in lertio movemur, in quario meremtir. Mo- Prirnum ne qnis temporalibus abutatur; secundtur:,
net Scriptura quid agere debeamus; docet iiieinoiia ne virtus viliorum simililudine decipiatur; tertitim,
delicti, ut pceuileatmis; moveimtr compassione, ut ne dileclio in nobis minualtir. In prima videndum
diligamus. Per opus vero bonum meremur, nt nobis esl, quia stitii qnidam, qui divitias lam lemporales
qui aliis succurt iiims, succurraf. Occurril mibi ille quam spiriluales male acquirunt, male expendnut,
pater, qtti egressus est in occiirsnm filii sui pro- ct cum dolore nmiiiuni. Inde venial in exeinplum
digi 89; a longe venienlem videt, occuriil, antplecli- Achar filius Cliarmi, qui mnle iulit regulam ait-
tur, occidil vilttltim sngiiiatnm , ordiual cltorum , p.ream, siclos argenti, cblainidem valde bonam de
sympboniani tangii. Sic pius pater a coiileiiiplalioue anathemale Jericho 9". Maleusus est abscoiidens in
reveitiutr ob curam peccaioris ad pceniientiam re- lerra'; cum dolore aniisit lapidatus pro eis ; in re-
vertentis ; a longe venieniein vidcl compatiendo, gula aurea sigiialur sapientia, qun polest aliis prn-
occuriil iiidiilgendo,ampleciitur familiarem sibi fa- ficere; in argenlo eloquentia , qua polesl inslruere;
ciemlo; occidit vilulum , curnis, morlificaiionem in cblamide honesta cottversatio, nd qtiam polcst
prredicaudo: Inslrtittienla (angi(morum concordiam alios invilare.
ct iiniiaiem tlocendo. Inviial igitur pietas desperan- Sequtur circumspeclio spiriliis. In Canlieis di-
tem, irahilcliariiasiiivilaliim.traclnm misericordia citur : tEn ieciulum Salomonis scxaginta fortes am-
pacal, hilaiitas securum reddit, afl'abiliias,faniilia- biuiHdcfortissimisIsrael96.! Lecliiliisisieeslaniina
rem, familiaritas secretum aperit, apertio secrelo- jus(i, quam fories ambiiinlilenenies gladios, ad bella
rtim ainicitiam scrvat, prrcdicatio iustruit, inorutni doctissinii". iPriniumutnullttslocus relinquafursi. c
concorJia facit amicum proximo , Iiiimililas Deo. cnsloJia ; sccundum, ul repellatur lenlalionum mo-
Ilrcc esl igitur causa neccssaria qtia se sponsa vult leslia; terlitim , ne sit pugnandi ignoranlia. Forles
suscilari. isli sunt sensus interiores, qui ambiunt murum vir-
Tunc magnopere laboranJum esl, aJ investignn- " lutum assidua vigilantia, sicut in Esdra : < Po-
dam illam quietem a qua sponsa probihelur excitari, suerunl, ail, cusiodes, unusquisque circa domum
Primo ergo habenda estcircumspectionis vigilanlia, suam , de habilainribiis Jerusalein 98,>ut dicalur :
sccundo profectus in jusiitia, tertio invcnietur illa <Supermuros tuos,'Jerusalem,coiistitui cuslodes*9.)
rcquies qure est sapienlia. Pritnum, til sibi e( aliis Isii siinl tenenles gladitim contra viliorum machi-
inachinameiila diaboli provideal; secumlum, ut sibii namenla : gladium siiDer femur, contra carnis vo-
proficiat, e( alios pronioveal; in terlio se totiim Deai luptatem; gladium in manu, contra mundi vanila-
cxhibeat. Hnnc ascensum nobis oslcndit sapiens; tem ; gladium in ore, jut oratione pugnent contra
ille, quamvis ordine transverso, ait enim : iBealus; diaboli malignitateni. De primo : «Accingere glndio
vir qui in sapienlia niorabitur, et qui in justiiia me- tuo super femiir luuiii, polculissime 1,0;>desecundo :
dilabiiur, et in sensu cogilabit circiuuspectioncm < Glailii aucipilesin manibus eorum •; > de lertio :
Dei 9°.>Tria prreposita suul : circumspeciio, justi- t Glndium spirilus quod est verbum Dei '.> De his

88 Rulh 4. "Ltic. 15. 90 Eccli. 14. " Cant. 3. " Cant. I. »8Can(.2. •* Ibid. " Josue 7.
" Cani. 5. 9TIbid. •' II Esdr. 4. •» Isai. 62. 10°Psal. 44. ' Psal. 149. » Epbes. 6.
793 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. XII. 791
ailPaulus : <Arina mililirc uoslrre non camnlia sed Ii iialur". Terlia est sponsa dcCanlicis, qtiaein osculo
polenlia Deo '.» Gladium habebat supcr femur ille sponsi et amplexibus dclectatur u. Aqua sapienlirc
qui occidil Agagpiiiguissimiim; in iiinnii filii Israel, volebat se poiari quando dicebal:
qui una inauii teiicbanl gladium, alia locabanl la- Da fonlem luslrare boni, da luce reperta,
*
pidem. Iu Apocalypsi : t Ille qui sedebal in maje- In le conspicuosanimi deftgete visits.
siate, babebat gladium in ore.i Pro circumspeciione Atque luo splendore mica, tu namque serenunt:
Tu requies mterna piis, le cernere ftnis.
eiant aniinalia plena oculis ante et rctro. Pro scru-
piiloconscicnliaejubetur affcrri ad ejus peclusciilui» Ergo <beatus vir qui in sapienlia morabilur '",» ut
et vitalia, quod perlinel ad jtistiliam. Pro puritaie ibi qiiiescalel dicat Sponsus : Nolile suscitare eam,
el sinceiitate sapientiae sintila frixa oleo. SeJ nnnc 166 donec ipsa velit. In circunispeclione crgo
againus deconscienlia : esljuslitia bona.esl et mala. oporlet vigilare, in sapientia pensarc, in jttslilia
Bona triplei est: csl enim bona , est secura, est invigilare. Donec ipsa velit: in circiimspeciione vttlt
gloriosa. Prima est sana, secunda serena , tertia evigilari, quando imminel tenlalionis gravilas; in
amoeiia. Sana, quia leriiiinus ab iniqtiilaie; screna, juslilia, qtiando apparet ttlilitas; in snpientia va-
quia exempta a mundanae sollicitudinis pravilalc; care,' quando pinguescit devoia suaviias. Quando
ainoena, quia jam versaiur in angelorum jucundi- 'B ergo dicitur : Ne suscitelis eam neque tnigilare [a-
tate. ln qua quiescit Sponsa, de qua dicilur : Ne ciatis : reprimilur subditorum importunitas, spotis»
evigitare faciatis eam donec ipsa velit. De prima > reservatur coulemplalionis suavilas, Deo, ut lau-
iPlenimdo legisesl chariias "•'.> Dc corde puro, esl delurejus a sponsa majeslas, ut reserveturomnibus
conscicntia bona. Desecunda Job : <Ecce in coel* regni jucunditas; ad quam nos perducat Domiuus
testis meus, et conscius meus in excelsis'.> Deler- noster Jesus Clirisliis, cui lionor esl el gloria in sae-
lit : <Gloria nostra lirec est, leslimoniuin conscieit- cula soeculorum. Anien.
tirc nostrre *.>Prima dicit: iLavipcdes meos, quo- Lcevaejussub capiie meoet dexlera itlius amplexa-
modo inquinabo illos •?> secunda dicit : tLeclulus bilur me.
noster floridus 10;>tertia: <Ego dormio elcor iiieum fCARD.JFiliusquoquevidens eam lam convenicn-
vigilat11.» Prima esl mulier de qua dicilur in lege : ler sollicitam, quia ipsam sollicilari non oporlel,
<Cumceperiscaptivain, si placiierillibi, radet omnes sub eodem sensu, et cx eadem causa repetit illu..t
pilos caruis sure, postea dticescam tixorcm ".> Se- versiculumsupradiclum : Adjuro vos, /ilimJerusaler.:,
tunda est mulier foiiis apud Salomoncm : qure pro- ne susciletis, neque evigilare(acialis dileciam, donec
vidct domui suae, et viro suo lexens vestem nego- ipsa velit. Sequilur :

LIBER DUODECIMUS.

Qnte est hta quai ascendil de deserlo, deliciis af- C stint circa coiitemp.ationein, leriiaj facitint perfecU
flnens, iitnixa super dilectum suum ? felicem. Primis abutuntiir illi< quorum Deus vcn-
[THO.1AsCcndilEcclesia gentiuin de deserlo, quia ler est et gloria in coufiisionc ipsorum •; > secun-
quacplurimo lcmpore fucrat a Deo derelicta, jam fi- dis ulitnlur lii qtt.i ijuae surstim sunt quoeruul, qtioe
dei et boni operis gradibus proficicnlibtis ad ejns sursum siint snpiutil ". Isii nlios accendunl. liea-
graliam perveuil. Unde procdixit Isaias : t LaHahi- la Virgo accendit, asccndi(, excedil; acccndit lc-
iur deseria et invia, et exsuliabit solitudo, el flo- pidos, asccudii coelos, excedit angclos; lepidos
rebil quasi liliuin ",» illis affluens dcliciis dequibus charitate, ccelos sanctitaie, angelos dignitaie. Pro
supra dixit dileclus : < Quam pulcbra cs et quain primo dieitur: < Sancta Maria, succurre miseris,
decora, charissiina, in deliciis 18?> id est in Jeside- juva pusillanimes, refovc flebiles" ; < unde diciiur:
riis viloeccelestis.Meriloinnixa super dilectum suum, < Electa ut sol ", > quae ascemlil; ilein : < Odor
sine quo IIOIIsolum ad sitperna ascendere, sed uec vestimentorum tuorum sicutodor thuris*3. » De sc-
resurgere valebat; hoc clamal Judocaadmirans con- cundo : 1.HodieVirgo Maria coelosasceiidil**. > De
versionem gentium. Tria sunl genera deliciarum : tertio: < Exaltata es, sancta Dei genilrix, super
sunt enini deliciae lemporales, sunt spiritunlcs, sttitt choros angelorum ". > Terliis uienturhi qui t ine-
coelestes. Primre sunl srecularium vel carnalium, D briabuntur ab uberiate domus Dei "; > ubi mandu-
secundaereligiosorum, terlirc bcalorum. Primoenain- cabit homo panem angelorum *'. Primae eflluuiii,
que sttnt bona quoehomines sibi assumiinl iu usuin secundae affluiiut, (er(iae confluunt. Considercmus
vel nbtisionem, secundac stint virtulcs vel ea qure igitur de priuiis; ipsoeenim sunt in carnis cura, in

'IlCor. 10. *Cnp.l. »-6Rom. 13. ' Job. 16. 8 II Cor. 1. » Canl. 5. 10Caul. 1. " Cant. S.
" Lev. 14, " PJOV.31. " Canl. 1. " Eccli. 14. "-" Isai. 35. •" Canl. 7. 19Philipp. 3.
"> Colos. 5\ " Offic.Eccl. " Canl. 4. " Cant. 9. " Ofiic.Eccles. " lbid. »•Psal. 33. " Oflic.
Eccles.
¥95 THOltLECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 796
divitiarum affliientia, in polentia, in scicnlia, iu no- A Etenim licet Indica longe
liililatis gloria. De bis aitSapiens : < Qui dclicatc Tellus tuajura tremiscat,
Et seniai ullima Tltule;
nulril scrvutn sutim ab adolcsccntia, postea scnliel Ttimenatras pettere curas,
"
ciim conluinacem ; » c( Job : < Siini qui ilelicias Miserasquefugare qnerelas
csse in spinis coinpulanl".» De curn cantis ait Apo- Non posse, polentia non est.
stoltis : t Nonin ccmcssaiioiiibiis ct ebtielatibus, non t Iiifirma mundi clegit Detts, ut confundal foriia".» j,
in cubilibtis ci impudiciliis 30; > his iiliiniur <;tii Ludil in Itumaitis divina potenlia rebus,
< tenenltynitanuiit et cithnrnm elgaudentadsoiiiltiiii Et cerlam prmscns vix liabet hora fidem. .
organi, diicunt in bonis dics suos, el iu pttnclo ad ltem est scienli.t qitre displicel Deo. Et sapienies
infernum descendunl31.» 11i dicuitt ; < Yenite, im- simt quidam, ut faciant mala. Non est sapienlia isia
pleamus nos vino et ungueitlis pretiosis, noii prre- dcsursutn descendetis, sed lerrena, animalis, diabo-
lcreat nos flos temporis, coroneinus nos rosis ante- iica. Per lerrenam temporalia niiuis appeluntur,
quam inarcescant "; > isli noti reeolunl qttia < om- per animalem in voluptatem caro resolviiur, per
nis caro fentini, et omnis gloria cjus quasi flos fe- iliaboiicam Deus et p.utperes injuriis opprimuntur.
ni " ; > qtiibus ait Isaias : < Subler le ste.rnelur Prima esl contra spiritualein paupcrlatem, se-
linea, ct operinicntuin ttium eruut verines". > De di- " cunda conCrasobrieialcm, lertia contra chariialcm.
vitiis ait Aposlolus : < Divilibus liiijus s*culi proe- Cum inlerrogarcl Dominus lerlio Petrum, iiiriitn
cipe, nil altum sapere, nec spcrare in incerto divi- "auiaret euni*8,lres uobis gradus ostendit charitatis.
liarutn'*. >—t Divilias, ait sapiens, siue diwlum Esl enim charitas insoporabitis, csl cbaritas insc-
csse, tu vero virtutes prrcfcr divitiis ; > quia <dor- parabilis, est cbarilas instiperabilis. De primo :
inieriint somnuin suum el nihil invcncruiit oinues « Ego donnio el cor iiieum vigilat*9;» el :< Vigilat.i
viri divitiarum in manibtis suis36.i Propterea t di- el staic iu fitle, viriliier agiteet confortamini; om-
vitire si aflluaiii, nolile cor apponere 3'; > ipsre enim nia vesira in charitate fiant *°. > De secuuda: < Qui»
in vita affligunt, in moile reliiiquunl, post uioiiem nos separabit a charitale Chrisli "? > De tertia :
hominem a rcgno cxcludunt. De duobus pritnis ail < llaec esl vera fiaternilas qux non potuil violari
Bociiiis 3*: cerlamiue.i llem : < Occidi possuut, flecli iicqiieunt.»
Qiininvis fluente dives auri gurgite Prima est insoporahilis, qtii-t excitaiur siiintilis
N°n exptelttrat cogal avarus opes, languoris; secunda insuperabilis, qtiia ligatur vin-
Ornetiiue baccis colla rubri litloris, culis dtilcoris ; lerlia insuperabiiis, quia roboraiur
Arvaque centeno scindut opima bove :
Non atru murdux deserit superstitem, r iiicenilio fervoris. De priino : < Filire Jerusalem,
Defunclumqnetevesnon comilun.ur opes. nuniiate dileclo quia amore laugueo " ; >de su-
i3* lertio ait Salvator : < Facilius est caineliim pcr ctindo : < Trahe ine post le, curremus in odore un-
foramen acus transire, quam divitem ittlrare in rc- guentoruin luorum "3. >—t Spirilus enim luus su-
gnum ccclorum **.> Diviiiae * per inel dulcis ; et bapredilas tua super mel el fa-
Turpi fregerunt smcula tuxu, vtitii "v"". » De tertio: Lampadesejus lampades ignis
Diviltis alitur luxuriosus amor vo.
alque flammarum. ln primo, sicut snpra dxlum
Esl. poteniia quaedisplicet, ct est poteniia qure Dco esi, tres htJiet aninia sollicitudiiies, qtiae a solli-
placei; displicet illa in qua bomo gloriaiur et op- cituJinibiis munJi eam liabiinl. Tiinel euiin fe-
primilalios, uude : t Qttid gloriaris in malitia, qui diiatein, vilitaiem , leviialem; feditatcm impurila-
potens es iniquitate 41. > Gloriar, inqtiam, scd lis, vilitalcm pauperlaiis, levitatem inslabilitjlis.
. . Nulla poien.ia longa esl, 1'i'iiiiuni ne dilectus recedal propler pecculum ,
nitpoeta*1".Qtiia Dominusi deposuiipolentesdesede secuiidiim ne indigiietur redire propter iuopiam vir-
c.t exallavii buiniles". > Tu aiilemstiperbtts, potens, tiitum, leriium ne ex dilatione prrumii cadal in te-
< propterea Deus deslruet le in fiitein, evcllet te ei ditiin. In primo dicel : < Infixiis sum in limo pro-
emigrabit le de tabernactilo tuo ". > Attdi alinni D fniidi, ct non est subslantia "6 ; » in secundo :
sapienlcm : < Horrende et cito apparebit vobis, iis < Venit Doiuinus ad arborem fici, in qua proesumii
qui praesiintjuJicittm Jiiiissiiniim fiel v*.»Huniilibiis fructum, cl noii inveniens, malcdixil ei, et stalim
concediltir misericordia, < polentcs aulem poieuler aruit"7;» de lertio dictum est : Cum < ascenduni ad
lormenla paiientiir45.» Alia cst potestas qitru placet ccelos,>siiperna praemiaexpeclando, tet dcscendtiiii
Deo. Deus, inquit, potentes iion abjicit ciini et ipse usque ad aliyssos, >longa expeclalione faligando ;
sil polens. Sed quales ? Audi, pliilosophumvs: < anima eoriim in malis labcscebat *s, > proe tacdio,
Qui se volel esse p.olenlem, quia <spes quoe differtur, aflligiianimam"9.>
Animos domel ,i!le feroces,
. . , Anima dum regna fulura
Concipil, et longo consumil guudia volo.

•8Prov.29. " Job30. " Rom. 13. sl Job 21. »• Sap. 2. •' Is.t. 40. 3V Isa. 14. "ITim. 6.
" Psal.7S. "Psal. 61. 38 Deconsol. philos., Iil>.m, meir. 3. 39 Mallh. 19. vo Ovi.l. vl Psal. 51.
*'"0vhl. « Ltic. 1. *» Psal. 51. vv Snp. 6. *» Ibid. " lioet. De consol. pltiiot., lib. ni. meir. 5.
"lCor. 1. *8Joan. 21. V9Cani. 5. so I Cor. 16. . " Rom. 8. »' Caul. 2 ." 3 Cant. 1. 5vEccli.2i.
»" Psal. 08. "Matib. 21. & Psal. 106.. »• Prov. 13.
 797 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LIB. XII". 798
Conlra hrec tria quxrcbat sponsa remediiim cum A Scire tuum niltil est tiixite scire Itocsciat aller.
diceret, contra primuni: <Fnlcite me floribus60,» id At pulchrum est digito monstrari, el dicier : hic esl.
est purilaie, conlr.i peccalum : t Stipale mc malis61,» Inde dicilur : < Scientia inflal, charitas rcdifical79.>
ul babeatn copiam virtuiuin. Lmva ejus sub capite —< Vrcvobis qui sapienles eslis in oculis veslris,
meo,. el dextera illius amplexabitur me, ne ca- et corani vobismclipsis prudenles 80. > De scientia
ilam in trcdium. Item ab his osleuJitiir Irtbefacla, quae Deo tiluccl dicitur: < Qui appoui( seientiam
n primo cum dicitdilectus : < Tola pulchra cs, ami- apponil et laborein80".>Qni igitttr indiget tali scientia
ca mea, et maciila non est in te " ; > a sccundo poslulet eam a Domino, qui dal oninibtis allluenier;
cum dicii : < Vcniat dileclus iiieus in horlum suum, <slulta cnim iiuindi elegit Dcus, ut confnndal sa-
ut comedal fructum pomoruin suorum •' ; > a ter- picnles 81. > De uobililaie dicit ihidcm : < Igiiobi-
lio cum ait: <Inveni qiiein diligil auiina ntea, te- liaclegit Deus 8». > Audi pliilosoplnnn 83;
nui illttm nec diinittam, donec inlroducam illum in Oinne hominum genus in terris
donium nialris inere, et in ctibiciiluin genilricis Simili suryit ab ortu;
Unus enim rerum Paier est,
nieoe**.> Ecce amor insoporabilis. Amor insepara- Unus cuncla minislral.
bilis tribus iigalur vinculis, quia < liiplex funiculus Quid geitus et proavos slrepilis ?
diflieilerumpilur6*, > haecsunt : bona naturoe, dona R Si primordia noslra
Auctoremque Deum spectes
In
gralire, promissa gloriao. primis sumus creali, Nullus degener exstat,
iu secundis recreaii, in lertiis reparati. De primo : Ni vitiis pejora fovens
< ln prineipio creavit Deus ccelum et terram 66; > Proprium deserat ortum.
ct :< Invisibilia Deia cteaiura mundiperea quaefa- Igitur si malus es, et jactas pareutum nobilitatem,
cta sunt intellecla conspiciuntur; sempileriia quo- audi quid poeta dicil8V :
que ejus virlus el diviuitas ". > De secundo : < Si Incipil ipsorum conlra te stare parentum
qua nova creatura est in Cbristo, vetera trans- Nobililas, claramque (acemprmferre pudenats.
icruni ". > De terlio : < Reformabit corpus hu- Sicut enim idem ait 8":
u.iliiatis uosiroe couligura:um corpori claritalis Omne animi vilium lanto conspeciiusin se
sttae •*. > Crimen habet, quanlo major qui peccai habetur.
De ltis vineulis ait Dominus per prophelam : <In Idem dicil libi quod sil nobililas "6 :
fiiuktilis tialiam eos in vinctilis cbarilalis 70. >Pro . . . Nobililas sola esi alque unica virlus
insoporabili dicliiin csl : Si dederit homo pro di- Ideo malo te esseignobilem virttiosuin, qiiam nobi-
lec.ione omitem substanliam domus suce , quusi Q Jem vitiosuin; unde idem pocta "7:
niltilum de piciet eam. Pro inseparabili dicilur : Malo paler libi sit Thersites, dtimmodotu sis
Pone me ul signaculum sttper cor tuum, ut s'..gna- jEacidm filius, Vulcaniaque arma capessas:
culum sttptr brachium luum. Insuperabilis est Quam le Thersilm siinilem producal Achitles.
in illis cbaritas , qui sunl < radicati in charilate, H;e sunl delicire temporales. Sunl aiitein ires deli
elfundati71- 73, > id eslsolidali triplici fervore. Pri- cire spiriluales, id esl pura conscientia, devoiio,
nius fervor est, ut eripiat bomo couscieiitiam suam de supcrnis Irelitia. De iis David : < Pinguescent
a peceato; secundus ut eripial aniinam suam eliant speciosa deserli el colles exsultatione accingen-
a purgatorio, tertius ut eripiat corpus et auimam lur 8S. > Deserliim est cor hominis, speciosa ejtis,
ab hoc inscparabili exsilio, et sic aufcrl pracdam munda conscieniin. Speciosa ista pinguescunt per
suam a diabolo. Propler haectria eiini diceret Acliis devotioncm, colles fittni superaa speculando', exstil-
ad David 'v : t Ubi proedaluses hodie ? > Respondil : lalione acciiiguntiir illuc cmn gaudio nscendendo.
« Ad ineridiem Judoe, > quod dicitur confcssio, t ad Primiim habebat Job cum diceret : < Ecce in coclo
meridiem Geramcl, > quoddicilur Dei misericordia , testis meus, et consciiisineus in excelsis*». > De se-
<ad meridiem Ceni, > quod dicitur nidus meus, vel cundo et lcriio in eodem dictum est de hypocrila :
mrarium meum, vel possessiomea. Conscicnlia enini D c Non videbit rivulos fluminis lorrentis mellis et
liberatur primo fervore per confessionem; sccundo bulyri 90. > Butyrum esl pinguedo devoiionis; un-
per Dei quaeest in ccelo miscralionem; corpus et de : < Sicut adipe et pinguedine replealur anima
anima ab hoc exsilio, per adipiscendacrcternrc bea- mea ". > Mel vero est lrelilia dc supernis, unde :
liiudinis lervorem. Dicitur enim : < Passer invenit < Spirilus meus super mel dulcis, et hrcreditas
sibi domum, et lurtur nidum, ubi ponat pullos mea super mel et favum". > Tali animrc meriio
suos '* ;*> de sccundo: < Thesaurizate vobis the- dicitur : < Speciosa facta es el suavis in deliciis
sauros in coelis'* ; > de leriio : < In lcrra sua du- luis; > unde in hoc Caniico : < Quampulchra es et
plicia possidebunl 77. > Sunl qui scire volunt ut quamdecora, 167 charissima, in deliciis"! »
glorieniur; unde poela '": Est enim chara in conscienlia, charior in devo-

"Cant.2. 61Ibid. " Cant. 4. " lbid. " Cant. 3. 6»EccIe.4. "Gen. 1. 6'Rom. 1. 6" II Cor.
5. "Philip. 3. '°0se. H. "-" Epbes. 3. 7VI heg. 27. 7»Psal. 85. 76Matth. 6. 77 Isai. 61.
" Pers. Sat.i, 27. " I Cor. 8. »° Isai. 54. 80*Eccle. 1. • 811Cor. 1. 8» Ibid. 83Boct. De eonsot.
meir. 6. •» Juven. Sat. vn,139. 93 8»lbid. 141. ae*Ibid. 20. "'Ibid. 269. 88 Psal. 64.
phil. lib. iii,
"Job 16. " Job 20. 9) Psal. 62. " Eccli. 24. Cant. 7.
709 THOMiECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 8<«
lione, charissima in laetilia. Primum Patilus sen- A , lecto eniin niliil polesi, sed ipse deditcil eam in
tiebat, cum diceret . < Gloria nostra hrec esi, lesli- nube diei, et lota nocte in illumiiiaiione ignis*.
monitim conscientire noslrre9V;> secundum cum Non enim possel suslinere ponJiis diei et reslus 10,
diccret : < Cbariias Dei diffnsa esi in cordibus . nisi in iimbra ipsius qttein diligil anima sua ".
nostris per Spiriluiii sanclitm , qni datus esl no- Quis enim <locus iiilus essel ei a limore noclur-
bis 9": » tertiutn cuni ilieerel : <Nostra nutem con- no " : proesertini in loco horroris et vastic solilu-
versntio in coeliscst98.» Iiule etiam prudeittes vir- dinis ,a, nisi ipse emitlal Ittcem suam etvcrita-
gines mundas habebaul lampades conscieiitire 97, tem suamlv? Quomodo lemperaret sibi resium
intus vero oleum devotionis, et igneni chatitaiis conciipisceniiae, nisi virtus.Allissimi obumbraret
et claiilalis qnavideiu ccelestia, de quibuslretantiir. ei " ? Unde ignoraniiae lenebras illuminaret, nisi
Ilis deliciis affluil sponsa : in his liibus jtixla iri- in luinine illius videret Iumen " ? Inde dieit ci :
plicem interpretationeni hiijus verbi. Juxla primum iQiioni.-.mlu illtiminas lucernam meam, Dens",> eic.
itffltiit,id est a foeccItiit; jnxia secundiini alfluit, id Igilur a sponso accipil duo remedia, conlra duo
est affeciuose flttit; juxla lertium affluit, id est principalia mala : refrigerii ntibem conlra conru-
nffatim fluil, id esl abundanler. Dehis iu Job: < Tunc piscenliam camis, ct revelationis liicem contra
super Omnipolentem afflues deli. iis, et elevabis ad ignoraiuiani mentis. Beali quibiis fuil dilectus in
Deum facicm luam 98. > De his ait Salomon : velamento diei et in luce stellarum nocte expandens
< Sttilletn non decent delicitc, nec servum dominari nnbem in prolectionem eorum , et ignem u( lucere(
in dominum suum ". > Tertiae sun( dclicire cce- eis per noclem '*. Hrec accipit sponsa innileus
lestes, de quihtts Jicitur: < Aser, pinguis panis ejus, sttper dilectnm suum. Qttia ad delicias isias ascen-
et prrebebit delicias regibus 10°.> Aser beaiiiudo dil Virgo Maria, ad congaudcnduin ei nos invitat
ilicilur, ipse Chrisltis qui bealiludinem dabil in Ecclesia sic 19: <Hodie Maria Virgo ccelos ascendit,
patria. Ab hisreccssitdiabolus; unde : <Indeliciis gatide, quia cum Chrislo rcgnat in aeiernuin. t
paradisi Dei fuisti1. Verre delicire ubi Palerprre- liic nolandum quod Virgo ista mundo deceJil,
parat locurn, Filius dat cibum , Spiritus sancius. Maria coelos ascendit, Regina angelos excedil, Ma-
pigmenlum, angelus camicum, homines tripudium. ter ad Filium accedil. Primum qnia hodie de sa>
Lociiiii inimortalitatis, cibum, cujus visu satiabi- ctilo nequam eripiiur relinquens mtindiim. De se-
inur, scilicet glorilieati sui corporis, pigmenium cundo : < Assumpta est Maria in coeltnn "; > de
unioris, canticum in laudem, tripiidium in gratia- terlio : < Exaltata est sancta Dei Genilrix super
itiinaelionem. De primo :< Sedere ad dexteram vel cboros angelorum "; > de qnarlo : t Qtiia cum
Q
ad sinislram iion est meum dare vobis, sed quibus Cbristo regnat in rclernum"; > nnde apparet qitain
paratumeslaPatre meol\>Item ascendil Cliristus sit aliena a mundo virginilas, qtiam perceplibilis
super coslos et praeparavit castissimre matri im- sit coelesiiuin secretorum puri intcllectus claritas.
iiiortalilalis-locum. De secundo : < Satiaborcum ap- quam tuni exaltala sil btimana dignilas, quanlum
parueritglorialua». >—<Adimplebisme lretilia cum Deo appropinquel virgo humiliias. De primo , qu:>m
vtiltu tuo, delectationes in dexira lua usque in fi- sit aliena a mundo virginitas oslendii Hierem; sie •
nem '*. > ln (erlio : < Perflabil ausier ubique,> id est < Prreler carnein in carne vivere, non bumnna sed
Spiritus sancltis, < el fluent aromala illius ", > sci- angclica eslvila; > unde: < Sequuniur Agnuni vir-
licet pigmenlum amoris, ut lreli bibamus scbriam gines quoctimiue ieril ". > Hrc sunt enim pelles
ebrielatem spirilus ; de quarto, audivit Isaias sera- Iiyacinlhinoe in labernaciilo super saga cilicina, el
phin canlare : < Sanclus, sanclus, sanctus Dominus stiper pelles arietum rubricatas ". Sciendum autem
Deus Sabaoth *; > de qtiinlo : < Orietur vobis li- qttod diabolus genus humanum in tribus sibi obli-
mentibus nomen meum sol jusliiire, el egrediemini gavit, scilicet focditale, vililaie, calamiiate. Fcedi-
et salietis sicut vituli de armento ". > Istaa stint tate, ex origiuali culpa ; vililale, ex geuitura; cn-
delicire ccelestes : sed ne forte a se piileintts has D lnmilaie, in vi(a. Per primum est bomo infeclus,
sponsam habere , subdilur : Innixa super dilectum per secundum dejectus, per terlium infinitos pn-
suum. Priusa sponsa itur, secundo nititur, terlio titttr defeclus. De ptimo : < Quis potest facere mun-
innilitur. Itur dum recedit a peccalo, niiilur per dum de immundo conceptum semine "? > de secun-
gradus virlulum ascendendo, inniiilur confidens de do: < Putredini dixi: Pater meus es, mater mea et
dilecti adjulorio : nihii sibi de bonis suis imputans soror mea vermibus "; > de lertio : < IIonQOnatits
sed Deo. Primo dicilur : < Tolle grabatum tuum et demttliere,brevi vivenstempore replelitr multis mi-
ambula •; > secundo: < Venile, ascendamus ad seriis".» Sedutper bealam Virginem isla levigarcn-
niontem Domini7; > de lertio : <Nonnobis, Domine, tur, contra primiim virginilas ejus carne lloruii, con-
non nobis, scd nomini tuo da gloriam 8. »^3ine di- tra secuudum sine concubilu geniiil, conlra tertit.m

'MlCor. 1. "Rom. 3. •» Pbilipp. 3. •'Matih. 25. 98Job22. »9 Prov. 19. 10°Gen. 49. • Ezech.
28. '"Matlli. 20. * P»al. 16. »*Psal. 1S. • Cant. 4. * Isai. 6. » Mal. 4. 6 Marc. 9. ' Isai. 2.
" Psnl. 113. 9 Psal. 77. ,0 Maith. 20. " Cani.2. " Psal. 90. 13Detit. 32. lv Psal. 42. •»Luc. 1.
16 Psal. 33. 17Psal. 17. ••" 10. • Anliph. 1n Astumpt. B. Marim. " lbid. " lbid. " lbid.
Sap.
"Auoc. 14. '* Exod. 26 " Job 14. "* Job 17. "JobU.
gOi COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. XII. &02
secundo pcr Clirisli incarnaiionet):,
pepent ncc dolnit. Conlra ptimum cnim virginitas ,V liuniiliaiionem,
dcdit odorcm, conlra secundiim conceptns hono- lerlio pcr suam glorificalionem. Dc primo : < Lc-
rem , conira terlium parlus requiem. De primo • vavit se super sc v"; •>de secttndo ipsa ail: < Feut
*
< Qnasi niyriba clecla dedi suavilatem odoris ". » mihi magna qui poicns esl*6, > etc. ; de lerlio :
Esl niyrrba infecta, esl niyrrha accepla, csl myr- t Bealain me dicenl omncs geneiaiiones *'. > l)e
rha clecla. Prima esl amarn poenilenlia, nec tamen primo : < Qureest isia, quaeascendit *8
per deseitnin,
>
a peccalo ccssaiur; sccunda pienitenlia, qua pec- sicul virgula funii ex aroniatibus ? de sccundo:
deserto deliciis af-
catum diluilur ; ierlia afllictio, qua corona jiislorum Qum est, isla quce ascendil de
? de tcrlio : < Vidi spcciosnm nscendenlem
augetnr. Prima data esl in cruce quam t cnm gu- fluens > Piius
stasset noluit bibere "; > secunda in sepulcro pro sicut coliimbam desttper rivos aquavum.
asceudit per descrtum, secundo de deserlo,
unciione; lerlia quam obtulerunt mngi Domino 3", itaque
cum auro sapieniirc, unde : < Sola in scxu femineo (er(io desuper rivos aqnartim. Prinio cnim est spi-
nis disciplinoe spiritu ct corpore evpolila; sectmdo
clecta es in soeculo et Mater Dei salvaloris per-
rare .disciplinrc calcala , fl.rulcnia supcrnoruin
nianes in aelernum virgo ". >De secundo : < Flores
dulcedine amcenala; terlio defliicnliis graiiarum
mei fructus lionoris et honesiaiis ", > undeobviavit
matcr Iionorificala ul dicat : < Radi- B qiiasi pennis qiiihusdam ad ccelitmcsl elevaia. Pri-
nobis, quasi sccunduin be-
cavi in popnlo houorificato "; > de tertio : < In mum fervore sanclre conversalionis,
obiinibralionis el Dominicrc ii.c.irnalionis,
omnibus requiem qurcsivi**, > etc. Sed notaiidum neficio
terlium gloria exsulialionis. Hinc est quod Sponsus
quod esl triplex rcquies. Qurcsivit enim requiem nunc ad pelrrc refugium, r.unc ad
sponsam vocat,
inira se, rcquiem supra se, requiem circa se.
bortum floiidum, niincinvitaiaj Ibroiiiim. Piimum,
Prima fuit Filii, secunda Spirilus sancti, lertia ge- ul
neris humani. Prima fuit in nlero virginis, in qtio cunJum experirclur passionis Clirisli asperilaiem ; se-
, nt spiritualium bouortim florulentam jti-
Chrislus voluil incarnari; sccunda ftiil infusio gra- cundiialen»; lerlium, ut accederet ad Filii sui nia-
liarum in Christo, iia ut ab eo non posset sepa- De primo : < Veni, columba mea, in
jeslatem.
rari; lerlia erit generis humani salus , quam mc- foraminibus pelrrc , in caverna maceriaev»; > de
dianle beata Virgine Deus voluit salvari. De piiiuo : secundo : < Veni in horlum meum, soror mca
« Qui creavit me, requievit in tabernaculo liieo3»; >
sponsa"°;> de terlio: < Veni, elecia mea, et ponam in
<Ie sccundo : < El requiescet super eum Spiritus te thronum meum. > Videte ne forte sit illa mulier
Domini, spiritus sapicniirc et inteliectus 36; >de quae supra veriicem Boetii astare viSa est, reve-
tertio : < In omnibus requiem quresivi*, > elc. C rendi admodum vulltis, oculis ardcntibus, ct nunc
liem : t Super quem requiescel spiritus meus, nisi quidem ad communem hominum mensuram pcr-
snper lnimilem el quielum el tremenlem sermones spicabiiem se exhibebat , quanlum ad priinum
nicos *'-38?» Humilis fuil Maria, quieliis Clirisltis, ascensum. Nunc vero verlici cacumine videbalttr
iremens scrmones Christianus. De primo : < Re- tangere ccelttm, qttanlum ad seciindutii. Qure ciim
spexit Dominushumilitatem ancillresurc 39,> inde: aliius caput extufsset, ipsum el ccelum penelrarc
< Spirilus sanctus superveniet in le *°; > de secun- videbatur, quantum ad terlium. Potes odliucdepioe-
do : t Spiritus Domini super me, eo quod unxerit diclis aliqua beatac Virgini assignare, ut inde su-
ir.e, ad aniiuntiandum mansuelis niisit ine *'. > mamus formam, qua posl eam dcbcmtis ascenJere.
Quietus fuil, quia < quasi agnus ad occisioncm du- Dicta esl reverendi admodttm vultus, colore viviilo,
ctus est et non aperuit os siiuin *»; > de lertio : octilis ardeniibus ct pcrspicacihus ullra oinncni
t Domine, a limorc luo c'onccpimus et peperimus hominem valentiam. Revcrendi vtiltus, id est nio-
spirilum salulis ***.>Ita virgo brcc operans miimlo rtim gravitaic; color vitllus religionis veritate ,
ileccssil, quia de saeculo nequam eripitur. Cujus oettli ardenles charitate , perspicu! inlelligentiae
ergo exemplo ut casliiatem coiisequamur, mundo rv claritate. Per primum excludiltir scurrililas , per
itioriamur. 'sccundum hypocriiarum faisa religiosiias , per icr-
Sequitur : « Maria ad coelos ascendit. > Maria linm falsa compassio et frnlernitas, per qnarlii.ii
maris siella inlerpretalur. Hoc esl in nobis mora- mtimlanarum reriim caecitas. Revcrendi vul us vo-
liter purae inlelligenlirc clarilas, qtta sccrela cceli lebat videri qui dicehal : t Osiende iitihi faciem
penclramus; unde Aposlolus : < Spiriius* omiiia luam "', > iiule Job : < Lux viillus mci non ca-
scruUKur, eiiam profunda Dei *3, > et : < Revelala debal in lcrrani ". > De colore : « Splemlida f.i-
facie speculamur gloriam Dei 4V.> llujus Marite cia esl facics Mosi, duni respiceret Dominus in
triplex est ascensus : ascendil enim spirilunliier, eiini *3. > Facies hypociilariiin splenJida esl, se.l
ascendit mirabiliter, ascendit materialiler. Primo non est Domini respectu. Dc oculis ardenlibiis iu
super se ipsam, secundo super luimanam naturain, Apocalypsi : t Ocnliejns"sicm flaiumnignis veltitin
(ertio ad ccelestem palriam. Primo per propriam camiiio ardcnii ".» De octilis pcrspicacibus : < Se-

"Eccli. 24. "Malih. 27. "Matlb. 2. 31Aniipb. De o/Hc.B. Maritr. 3a Eccli. 24. 8" lbid. 3VIbiJ
"Ibid. "Isai.ll. "-' 8 Isai. 66. " Luc. 1. *»Ib.d. ' Isa. 6l. " Isa. 53. "" Isa. 26. *" I Cor. 3.
*v II Cor. 3. »» Thrcn. 3. V6Luc. 1. 47lbid. *8Canl. 3. v» Canl. -I. »» . »>Cnnt. 2.
Cani. 5.
"Job.29. _"Exod. 20. »'•Apoc. 1.
 803 HOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGKlfti 804
miiam ignoravit avis, nec oculo vulturis iniuiins A rum morlificaiionem; coelum ascendilis, pcr su-
est "*. > Vultur enim acuminc visus cadaver trans- pernoriim cogniiionem ; angelos exceditis per Dei
marinum videt. Mare cs( miindus, vuliur qtiidcm conicmplaiionem. Si ad Filium acccditis : stispi-
videt iiiius cadaver, id csl carnem noslram glori- ranles ad ejtis cxaliationcm, ut inlercedenlc beata
ficalam. Ilanc Maria maris slella adhtic in mundo Virginc cum ipso regnemus reverenles cjus ma-
vivens videbal spirilualitcr : hodie incipil viJcre jestaiem.
prrcscnlialiter, ecce Maria coelosascendit. Qum esl isla quw ascendilde deserto,innixa supet
Sequitur : « Regina angelos cxccdit. > Shcilaque dilectttm?
ca natura humana csl honorata. Qtire enim pcr [CARD.JEt sunt vcrba Filii lanquam adniirantis
Evam sub pedibus Salanae ftieral incurvala, per de Matre. Asccndit siquidcm beala Virgoperpro-
Mariam supcr cboros angelorum esl cxallala. Quam cessus nierilorum. Asccndit per gradus dignitaluni,
per Evam diabolus traxil in interittim, in Maria qurc consurgens ul aurora, pnlehra utluna, elccia
angelorum prrccedil ineritum. Qiiavpcr Evam facta iit sol 66.Asccndit quoque de vilre prresenlis au-
cst ignominiosa, super angelos in Maria facla csl xilio, stipra choros angclorum nssumpta. Ascendit
gloriosa. De primo diccbanl daemones: < Incnrvarc auiem de deserio, scilicel dc miindo, quemsicde-
nt transeamus , > ut ait propheta "6. Sed contra ; servit, et tanquam desertum reputavit, quod tib
< Exaliala es, snncta Deigenitrix, super choros an- ipso omnem suiim averiit nffecttim. Aflluereauleni
gelorura *', >etc. dc sccundo : < Per Evam invidia dicilur graliarum deliciis cl virluium, el innixa su-
diaboli mors inlroivit in orhcni lerrarum. > Sed pra dileclum, nam ne perderel delicias affltieiiles,
contra : < Mulirefilire congrcgaverunt divitins, lu non suis meriiis, sed ipsius innilcbatiir gratiae, qui
sola supergressa es universas *8. > Dicuntur enim gratiam tribuitel meritum, el proemiumsuperaddit.
filire animre adhuc mundo niililantes, et animoe Sequilur :
jam cum Deo'regiianles et angclicrc virtutes ; de Sub arbore malo suscitnvi te, ibi corrupla est ma-
lcrlio : < Omnes qui glorilicabanl enm spreveriint ter tua, ibi violula est genitrix tua.
cam, quia vidcrunl ignoniiiiiam cjus *'. > Sed [Tiio.] Arbor maltis aplissiine lignum sanctrc
coiitra : crucis exprimit, in qno ipse pepeudit, de quo su-
0 quamglorifica litce coruscas, - pra : t Sicut malus inler ligna silvarum, sic diie-
Slirpis Davidicmreqia proles; ciiis meus inicr filios 6'.> Snh bac ergo susciiavit
Subliinis residens Virgo Muria dilectus Synngogam, quatn per lidemsure passipuia
Supra cceligenas wlheris cmnes60.
r, !>.perpeiuo inorle revocavil. Sub qua arbore cor-
Ecce quomodo angclos exccdit, rttpla violalnque cst mater ac genilrix ipsius, ma-
Sequitur quomodo ad Filium acccdit. t Gaudcie, jor scilicei ac senior ejusdem porlio plebis, illa ni-
quia cum Chrislo rcgtialiiiaeicriiuin. > Animnpiima niiriim qnre principum suorum suasione seducla
rcgnnl sttb Chrislo, seciindo in Cbrislo, IQgieriio Barabbam clegii, siulia tcmeritale conclamans :
cum Cliristo. Primo pcr vitiortim nioriilicaiionem, « Sanguis ejus supcr nos el super filios nostros •"!>
secundo per virluium operniioncm.lerlio per glori- Et hic quidcm sub cruce erat non credendo, sed.
ficationem. NotanJum autcm quod regiianlis csl liiijns super sc vindictam pertinacilcr increpatido,
habere purpuram, sccptrum et coronam. Iiaque ex a consocielate Domintiscredulam scccrnens, horta-
purpura hnbet decorem, ex sceplro rigorem, ex tur ut mcmoriam sihi rollatae gratiae in corde fi-
corona honorem : decorcm clarilalis, rigorem pacis, xam tencal. Tres malres nobis praedicat Ecclesia :
lionorcin majestniis. Pcr primum inluentcs Irflau- prima fuit Eva, secunda.Synagoga, tcriia Maria.
tur, pcr secunJum rebelles siibjuganiiir, pcr ler- Prima fuii matcr humani gcneris, scciinda Ecclesioe
lium aJtniranles rcvercntur. ln primo : Gaudebis inilitanlis, lerlia Salvaloris. Eva namque huniani
regnans cum Chrisio, qtiaitdo < fulgebuiit sicul sol generis f.nit inilium, Synagoga in uinbra gcnuit
in regno Palris eoitim61.) Sceptro gnudebit, qunnilo Ii fidei sacrameuliim, leilia Cliristum qui est t lux
spirilus non concupiscct nclvertus carnem, ncc cnro vcra, qnac illuminat omiiein liomiiieiii veiiicnlem
adver.susspirilum 6a. Corona gaudehil, qunndo di- in IIIIIICmtiuduin69.>Iude Eva dicilur mater om-
cetur : t Gloriaei honore coronastieiim.Domine •".» nium viventium; Synagoga, segregatio gregum;
Itaque mundo descendentem, coelosascendeniem, an- Maria, maris siella. In prima fuit obedienlia rupla,
gelosexcedentem, ad Filiuin accedentem, vocabai Fi- in secunda fides corrupia, in lertia virginitas in-
liussic: t Reverlere, revencre, Sunamiiis,revertcre, corrupta. Prima quia fuit seducta, secuiiJa qttia
revertere, ul inliieamitr le6V.> Ecce per isla qualuor fuit incredula, tcrlia quia Spirilu sancto obum-
quater dicilur revcrlere. lleni : t Ycni <leLibauo, brata. De prima Apostolus: < Timeo ne sicut scr-
sponsa, veni de Libano, veni, coronaberis6*. > lla- pens seduxil Evnm asluiia sua, ita corrunipaulur
que gaudele, si cum ea niiiitdo dcceditis, pcr vitio- sci.sus vesiri 70; > de secunda David : <Quia non

"Job 28. "Isa. 51. ' Ant. ln "Assumpi. B. Marim. »8 Prov. 31. " Thren. I. 60 Hymn.
' *' Caiit. 2.
Ecclcs. " Matlh. 15. "Gal. S. . P»al. 8. 6*Canl. 6. 6»Canl. 4. "Cant. 6.
•"Mattli. 27. •» Joan. 1. 70II Cor. 11.
 805 COMMENT.1N CANTICACANTIC. — LD3. XII. 800
credideruni in Dco ncc speraverunl itv.salulari ";> A 1 crucis babemus spein salutis. Qunndo vero hic de
tlo lertia : « Spiritus sanctus superveniet in le, ligno dicitur ciijui-libel jiisiilitc liominis assigoatnr.
ei virlus Aliissimi obumbrabil *libi ".» Prima per Ligmini justilirc liabel spem, quia futuroe beaiitttdi-
ligiinm scieiuireboni et mali, sccunda per lignum nis jitsliis cxs|>eclat rclrihtilioncni , si proccisum
sauclre crucis, lertia per, lignum quod est sapientia fiicril, rursuin virescit. Ciim enini in morie pas-
Dei. Perprimum rupla snnt foedera inler Deuin et sionis pro verilule justus aflicilttr, in rclcrnaevilre
hominem ; in secundo, Synagoga csi corrupla per viriiliiate reeuperatiir, et qui hic virebat per fi-
crucis scandalum; per tertiam, Virgo mansit incor- dem, ibi virescel per speciem; et ibi ranii ejus pul-
rupta, ct incorruplibile fiel genus hiimaiiuin. Audi lulanl, qnia pleruinqtic ex compassione justi, fide-
rtipta fccdcra : < Posuil Deus honiinem in paradiso Icsque ad amorem coeleslis patrire inulliplicaiitnr
IIl operareturct cuslodiret illum '*.» Hrcc sunt foe- et viridiiatcm vilae spiritalis recipiunl, dum liunc
dcra ; sed ritpta sunt, cmn ejecltts de paradiso audi- forlitcr egisse giniulaniiir. Exfruclu jusiilioe aninia
vit: « Maiedicla lerra in opere tuo ":» Audi crucis cinn suis viriulibus salialur, csl lignum vitoesccun-
scnndnlum : t Veibuin crttcis pcrciunibtis sluliilia dum formam hominis, Christus iu meJio Ecclcsi.e.
esl, his autemqui salvi fiunt, iJ est nobis, virltts Iloc hahet spem, quia si prrecisum fueril, rursum
Dei esl".> Audi de incorrnptione gcneris humani: " virescet. Quia eisi Cliristum occidi poiuil per re-
<.Oporlet corruptibile hoc induerc incoiruptelam, surreclionis gljiiam, rursus ad vitac viriJitaiem
et inortale hoc iminorlalilatem '6.> Nolandum quod yciiil. Ilujus rami pulltilant, ul c\ resurreciione
sub arbore crucis qtiidam citnnlur, quidani stisci- illiiis multiplicati longe lalcque fidelcs crescant.
lanlur, qniJain restiscilantur : citantur sani, susci- Fructus bitjtis arhous csi caro Chrisli cl snnguis.
tanlur infirini, resuscilanlur inortiii. Hi enim ali- iloc lignum, scilicel snpientia Dei fuil ab reteruo
qtiid habetil de anliqua Evaearbore; Sani duriliam, cibus' angelorum, incaruaia', rcdempiio peccato-
qua tardiores sunl in devolionc, infirmi fatiganlur rnIII, in resuireclione salns jiisiorum, in asccn-
tenlatione, morlui delectanlur jaccrc in sua iniqiti- sione consiininiatio gaudiorum. Prreccssil in capite
laie. Sed primi per viiiuicin crucis citantur, ut in quod per ipsum coiupleium cst in corpore. Per ar-
bono proficiant, infirnii susciianlur, ut a tentatio- boicni mali, sciliccl crucis sustinuit ignominiain,
nihiis sc excuiiant, morlui resuscilaiitur, ne quatri- per quam ipse et nos per ipsum vcnimus ad glo-
duani in sepiilchro remnncanl. Priinis cnini dici- riam : t Gloria eiiim Lihani dala esl ei, decor
tur : t Operainiiii dum dies est ",> et: < Anibulalc Carmeli et Saron *'.» Sed qtiandosufi arbore cor-
dum lucem babelis '",> secunJis, < Tenlaliovos non ,r rupla est maier nosira, videanius. Oexsccrabile com-
.ipprchendai nisi iuimana : ftdelis Deus qui non iiiercitim Adae, quo totn posleriias esl culpa vene-
patietiir vos lcniari supra id qupd potestis 79,>ter- iiaia, pondere calamilatis gravala, fervore chari-
tiis diciiur : < Surge qui dormis, et exsurge a mor- latis privaia, gloria promissa exhacredilala I Vere
iuis, c( illiiniinabit te Chrislns 80.> Priniortim dti- cttlpa venenala, cui per Propheiam dicilur : < Vre
rilia Qgurala esl in Abraham, qui sub durilia quer- gcnli peccauici, populo pleno iniqiiilaie, semiiii
cus existens, iJ esl suli ilice .Mambre, ciialus est neqiiam, fili;ssceleraiis 8V!>Vere ponJere calami-
angclica visione, scilicel quando tres vidit et unum tatis gravata, cui dicitur : < In sudore vulius vesce-
adoravit 81. Suscitatio ab inquielalione lentalio- ris pane itto 8".>Itaqne < hoino adlaborem nas ilnr
num, qure cst iu seciiiidis , figttrata esl in Lia ja- et avis ad volandum 86.> Vere fervore charitatis
cenle sub junipero, id est inlcr aculeos lenlaiioniim, privaia, cui venttis tuibinis venil ab nquilone 87,
qurc siiscilalur angclica visitalione. Restirreclio quo mulliplicaia esl itiiquilas, quo non refiigescii
cjus qui moriiiiis jacel in delcctalione peccatonim non dico multorum sed oinnium cbaritas 88. Vero
liguraiur in Nnihanaele jncenle stib ficu, iiiiile vo- gloria exhaerediiaia, quia niuiavii.glotiam siiam in
calus est a Doinino, qui diu jaui jaciicral sttb legis siinililiiiliiieiii viluii cotneJenlis fentiin 89. El sic :
peccato. Esl cl morialis arbor, scilicct jusiiiiu! sub D' i Oiitiiis caro feiium, et omnis gloria ejus qu.isi llos
qua atiima refrigcralur, hrec plat.lalur in terra feni 90. > Sed paieina clementia liojiii.iiimiuiseraia
bonaevoluntalis, radicalur in proftuido liiimiliiatis, labores, <misit Verbum suum, el sanavii eos, qitia
crescil per desidcrium , expaudit ramos pcr exem- eripuilcosdeiiiieiiiionibuscoriiiii91.»—< Vere er.im
pluin, dal frucliiin boni operis, cibat estirieutem languorcs nosiros ipse lnlil, cl dolorcs noslros
dulcedine coiitemplatioiiis. De boc liguo per bea- ipse porlavil "•. > Contra lerliiim dieium cst :
tum Job dicilur : < I.igntiin babet spem si proeci- < Emittcl verbtini liium el liquefaciet en, ct llcenl
sum fuerit, rursiim virescil, et ranii cjus pullu- aquoe 93.»—<Igncni, aii, veni iuillere in lenani, et
lant 8".> Sicul ait Grcgorius in Moratibus : Ligni quid volo nisi ut ardeal, et accetiilattir9V?>Con.ia
nomine aliquando crttx, aliqtiando vir justus , ali- qiiarlam ait Pelrus : < Bencdictus Dcus qni rege-
quando Dei snpientia incarnata figuralur. In ligno nernvit nos in spcm vivam , in hoerediialcm incoi-
. '• Psal. 77. " Litc. 1. 73 Gen. 2. • " Gen. 3. 7» I Cor. 1. "I Cor. 1S. " Fccli,
51. '* Joiin. t2. " I Cor. 10. 83 Ephes 5. 81G n. 24. "•Job!4. 83 Isa. 35. 8VIsa. 1. «» Gen,
3- "6 Job 5. "Ezecb. 1. »" Maiih.-ai 89Psal. 103. " 1Petr. 1. 91Psal. 106. " Isa 53. •» Psal.
147. »>l.iu- 15
807 THOJLE CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 808
riiptibilcm et inconlaminaiam, el immarcescibilem A quomodo? t Cnpul ejus nurtim optitnum, oculi
conlirmaiam in ccelis9°. > llnqtie venil Dci Filitis. ejus sicut roliimbre ".» Et in corpore, Spousus ail:
Sed contra istn : < Decor Carmeli daius est ei **,> < Qurc cst ista qitoe progredilur quasi anrnra con-
scienlia circumcisionis, ul calamilas imminuta ct surgcns ", » eic. Audivimus quomodo corrupta ett
culpa illata. Saron quod dicilur successio, quodsit n.ali r nostra Eva vel Synagoga sub arbore malo,
in nobis cbaritns accensa. Gloria Libani quod Jici- scilicct scicnliacboni ct boni ", quomodo ctiam
lur candidatio, ul sil jucunditas felicilalis recnpe- per Cbristtim sttsciinta csl stib arbore crucis, cui
rala. Itnquc ut culpam et pcenam fugiamus pritis dnia esl scicntia circumcisionis, per quamcorru-
videamus circumcisionem. Prius ergo debemus ce- ptio noslra suscilaretnr. Dalus est quoqueei Saron,
ilere, secundo concidere, lenio circumcidere. Ce- scilicel tuccessio, vidtlicei ignis snnrcliSpiritus per
<lerefugiendo peccaia imminenlia, conciderc inhre- eum missits est a Patre ; inde : < Ignem veni mil-
reniia, circumcidere occasiones.pcccandi generan- lere.qnid volo nisi ut arJeat 1V?> ul pcr eum flam-
lia. Pro primo ai( Aposlolus : « Fugile fornicatio- mescal igne chariias, accendal ardor proximos; setj
neni".>—« Qui enimteiigeritpicem, inquinabiiurab quia « decor Carmcii datus esl ei ", > utpoie
ea •*.> Pro secundo : « Scindile corda vcsira, et circumcisus 169 non a culpa, sed a miseria. Au i-
non vestimenta veslra ".> Ac si dicere( : Concidile B vimiis enim :« Non species erat ei neque decor ".»
peccalum, quod cordibus veslris inhrcrct. Pro leriio Modo audivimus angelos canenles : < Quis est isle
dicitur Abrahae: <Circumcide omnem masculum qui venil de Edom linciis vesiibus de Bosra? Isie
domus luae 10*,> scilicel omnes occasioncs quoe formosus in slola sua gradiens in muliiluJine vir-
circumdantcorul trahant ad peccnlum. Juxia pri- tulissuae".i-^tVidimuseiiimleprosumetpercussum
nium cedimus bene iiipliciter : primo fugiendo a Deo et humiliatum 18.>Jesus aulem « candidus et
pcccatum, secundo lugiendo immineiis periculum, riibiciindtis, electus ex millibus ". >Item : < Vidi-
icrtio fugicndo prsesens exsilium. Primtim propler mus euin, et noneral ci nequc spccies nequede-
purilatem, secundum propier fratrum ulilitalem, cor ".> Ecce omnis piilchritudo Domini exaliain
lertium propter relernam felici(a(em. Primam cele- esl super sidcra. Jam Saron datus esl ei, qui fluidos
hravit Joseph cum merelrix domina apprehensa siccaret, frigidos accenderet, crccos illuminarei.
lacinia pallii ejus diccret : < Dormi mecum *.» Siccari volcbnt qui diccbat : < Ure rencs meosct
Seciinda in Pattlo apparuit cum dimissus est in cor nieiim ",» item : i Ure ignc sancti Spirilus
sporla per murum'. De lerlio ail Sponsa : Fugc, rcnes meos et cor itosirtim, Domine.t Sed sunt
dilecte mi, assimilare caprew hinnuloque cervo- fluidi in iniindaiiarum superfluitate, sunl fluidi in
rum super montet aroinatum. A carnc ergo ab- C facienda carnis voliinlale, sunt fluidi in dignilaliim
scindamus gulosiiatcm, luxuriam, olium, cultum. anihitione, sed liancsiccal ignis iste. Pro primo
Haacesl enim uxor levitoe quam slupratnm conci- siccalutn csl inare Rubruin , mare coram filiis
dil in dnodeciin paries. Ab opere maio concidamus Israel ". Pro secuiido.alveus Jordanis ". Pro leriio
inlentionem malam, inviJiam, odium, iram, etc. diciiur : iTu siccasti fluvios Elhan '*,» quod dicitur
Hie est enimbos qucm concidit Saul', qui dicilur volatiie. Frigidcs accendere volcbat, qui ait: iVeni,
abcidens in JuoJecim partes. A bonis operibus sancte Spiritus, replc luorum corda lidelium, et lui
concidamus vanam gloriam. Hoc esl pallium, quod in eis amoris ignem accende ".> De lumiue dictum
Aias Siloniies concidil induodecim parles *. Inde : esl : <Adveuil ignis divinus, non comburcns, sed
« Tiilcrunt pallium meum custodes murorum '. > illuminans, non ardens, scd lucens ".> Eccc Sa-
Scqiiitur ut circuntcidanuis generantes causas ron datus est, ei. Gtoria vcro Libani dala esl ei,
peccaii. Hanc circumcisioiiem docebat Moyses sic : sciiicel jucunditas palriae lam ipsi quam nobis per
« Cum intraverilis terram cl planiaver tis in ea lignum crucis. Quia sub arbore suscitavit nos ea
ligna poinifera, auferctis praeputia ab eis *.> Audi resurrcclione qua cum ipso rcsurgemus in gloria,
praeputia : « Scx sniti quoe odil Dominus, el sep- ipso prxslantc, < cui esl lionorel gloria in srccula
limum odit aniiua cjus, scilicct oculos sublimes, srecttloruin.Ameu ".>
linguam niendacem, manus fundentes sangiiinetn
inuoxium, cor macbinans pcssimas cogiialiones, Sub arbore malo suscilavi le, ibi corrupta esl maler
lua, ibi violala est genitrix lua.
profercntem mendacia , les.em f.Jlaceni, peJes
veloces ad currendum in tcaliun , et qni sc- [CA.RO.] Arborem crucis signat, quam desiguat
ininat discordiain intcr fralres 7. » Ecce t de- per maltim, quia conira pomum damnaiionis Adae,
cor Carmeli dalus est ei •, » — « qui peccalum tion poriavit hrcc arbor pomum salutis Jesum Christum,
fecil, iicc invenlus csl dolus in ore [ejus ',> iiiinc qui, sicut pomum, nos pascit ct potat caruis suas
in capite, nuncin mcmbris. ln capilc, undeSponsa : et sanguinis sacraiiicnlo. Sub hac arbore malo dicit
« Ecce tu ptilclicr.es, dilccte mi, et decorus10.>Scd Clnisius ad mairem, suscitavi te, ul inlelligeres re-
"IPetr. 1. "Isa. 53. •'I Cor. 6. "Eecli. 13 " Joel 2. 10°Gen. 17. • Gen 39. 'IICor.lt.
"I Reg. 11. MUUcg.ll. " Cnnt. 5. 6Lev. 19. ' Prov. 6. 8 Isa. 35. » I 1'etr. 2. " Cant. 1
", Canl. 5. *• "Cant. 6. "Gen.2. "Ltic. 12. " Jsa. 35. "Isn. 53. 17Isa. 65. " lsa. 53.
"Caul. 5. Isa. 53. " Psal. 25. " Ex0d. 13. "Josuc^. " Psal. 73. •" De oflic. Eccles.
*" Ibid. " Rom. 16.
809 COMMENT.IN CANTICA CANTIC. — LIB. Xll. 810
spctisutn qitod libi fcceram in nupiiis, cum diceres A.versa est iu oblivionem; jnlclligenlia, in ignoran-
mihi : < Viniim non habent *'.» Tunc eiiim re- liam; benevolentia, in cordis duriliam. De primo :
spondi: < Quid niihi et tibi, mnlicr" ? » Ad iutelli- « Oblili siiiil Deum qui salvavil cos,qui fecit ma-
gendum hoc responsum suscitavi le, cum tibi stanti gnnliaiit jEgypio37.»—<Conveiianlur peccalores in
juxia crucem, dixi : < Ecce filius luus 30,» a quo infernum, ouines genlesquoeobliviscunlurDeum37\>
vinum petcbas per miractilum, sed ipse ex eoquod Desecundo : « Deliciajiivcniutis mere eti^norantias
babet abs le, morlein gustat. Et subdilur: Ibi, sub meas ne memineris*8; >du lerlio:« Dura ecrvice et
iila viilciiccl arbore, infidelilatis vitio corrupta esl incirciimcisis cordibus et auribus, vos semperSpi-
niater lua, Synngogn, qurc Cluistuin non cretlit. Ibi riiui sancto resislilis, > aii Slepliautis '». Iiem cst
crudeliiale violuia est genilrix tua, qurc Crealorem signaculum clattsum, et sigiiaculuni ex parte nper-
snmii occidil. Sequitur: tum, et est signaciilum jani revelnlutn. Primiun est
Pene me ul signaculum super cor tuum, ut signa- bumilitas et abjecliojitstoriini; secuudum, scriplma
cutitm super brachium tuum. prophelariiin; lertium, regiium coelorum. Iti priino
|Tno] Pone me super cor tuum per cogilationem, eniiii clainliliir thesaiirus virtiii.im, in secuiiJn
snper brtichiitm, pcr operalionem, ul intus sil < chn- npeiilur gralia sacrameitloriim, in lcrlio revelat.i
ritas de rordc puro, e( conscienlia bona, et fiJe non R est gloria bealoniin. De primo Job : < Qui clatnlii
ficla M, » cl conlis tlcvotio pcropera exlerius appn- stellas sub signaculo40, > stellas appellaus virtules ;
rcal.id gloriam Dei. Signaculum, aii. Solemus enim de secundo ait Joannes in Apoealypsi : « Dignus cs.
in digito vcl in mnnii aliquid lignre, ul per hoc me- Doniiiie, aperire librum cl solvere septem signncttla
niores siiniis rei quam propostiimttsagere.Hac igitur ejnsvi; > Je lerlio iJcm : < Ex oiniii uibu filioiuiu
simililudinc commoncj nos Doininus suoruni niaii- lsrael erant duodeciin niillia stgnali", > quasi jaiu
dalnriitn ineinoresexislere. Undede lcgcquain dedit: in gloria. Prinium iiaque ciatismn cst, quia jusii
<Kt-iiigiturquasi signum in manu tua".» Igittir dile- virltites suas iiicliiJtinl, ut v.uiam gloriam exciti-
rtus quasi signaculum super cor ponilnr, ctiin eaqure danl ; seciindum ex partc manif sliun , tu lidei »
fecil ct tlocuil in cordo memoriter leneiinis. Ui st- in eo proficianl; tcrtium in via jtistis esl revela-
gnaculum super bruchium poniliir, <(iiando ca qtioa tuiii, ul illttc ardenter cttrranl: beaiis iiianifestiim,
<!e eo iitemoriicr teiiemus, foris effectui inancip.t- ul jam de gloria sita gatideant. Item qttidam por-
IDUS.iloc signaculum sivc sigilltim imaginem habet lant signaculum Chrisii in corpore, quidain in
in sc dilecii, quoe triplex est, sicul jam dixiiims, sed corde, qtiidani iu fronic. Primuin est signaculiiin
repetiiuus ul nddamus. Est enim iinngo divinilalis, _ uoslrre infiriuii.atis, seciiudiiin sigiiaciiltim iu coriiy
el est iniago nostrae infirmilntis, et imago glorili- divinilaiis, lertium signncultiin in fronte, nunc
calae liiiiiianiiaiis. ln prima facli sumus, ul csse- praedicalio pussionis, i e glotilicaloe Cluisii hu-
rous; in sccunda rcfecii sumtis, ut boni cssemus; manilalis; in corpore poriant, sese nfiligenies; iu
in lerlia peificiemur, ut beaii simus. ln prima cordc, Deiim meinoranJo, inielligemlo, diligen lo ,
enim initiantur, in secunda promoveiiiur, in lerlia in froiile, passionein Chrisii et crucis viclorium
coii.summabiinur.ln prima formati sumus et refor- glorificando. De priino Patilns : i Da crctero, ait,
mamur, secundte coiiformamur, in leriiam trans- nemo uiilii molesltis sil : sligniaia cnim Jesu Christi
foriiiabimur. De prima dicilur: < Crcavil Deus Ito- porio in corpore inco".» Triplex est iniago is
ininem ad imagiuem ei. similitudinem suam '", > et: corde : imago crealionis, imago recrealionis, imngo
< Reuovainini spiriiu mentis veslrre, et exuentes similitudinis. Prima est rationis, sccunda gralios,
veiercm boiuinem cum aclibus suis, induite novum teriia Tiiiiitatis. In printa sttimis creaii, per secun-
liomiiiem qui seeiinJiim Deum crealus esl, qui re- dam recrcati, de tertia crcati. ln prima it cl venit
novatiir in agiiilionc Dei, secuudum imaginem cjus hoino ad naturalium rertim cognilioncm; in se-
qui creavit ilbini "v;> de secanJa : i Quos praesci- ctinda transit ad siipernre civitatis spcculatiouem;
vit, praedeslinavit, conformcs lieri imaginis Filii D in lertia pertransit nd perfeciam Dei diluciioiiem.
sui "; > de lerlia : i Ueielata facie spcculamur glo- De scciindo David : < Signntiim cst super nos ln-
riam Dei, ul iransforiiiemur in eanijeiu iniagineiii iiien vullus lui, Doininc,» scilicel claritns Filii lui,
a clarilaie in clarii.iteiii *'. > Prinia crgo imago qui nos illtiminai, renovans in nohis signacnluiii
fuit memoria, iniclligentia, benevolentia. Haeccsl divinitatis, ul ejus habeamus ircmoriam, inlelli-
fornta Trinitatis. Paler cnim dicilur memoria, ne gentiam, nniorem : elideo < deJisli Irctiliam in cordit
quasi viliilus obliviosus videatur; Filius intcliigeii- meovv. > De tcriio dicit a ngehis quaiuor angclis :
lia, ne quasi pucrulus miiius videatur capax veti- < Nolite nocere terrre neiiuc aiboiibus, quoadtis<|i:e
lalis; Spiritus snnctiis benevoleutiii, ne niillus ninor signemns servos Dei in fronlibtis eoniiu v*.> Quod
piiiarclur esse in illis. Igilur in his tribiis crcati intelligi poiest de signacitlo crucis. De signa-
siiniiis, ul Domiiium mciiiorcmus, iitleUigaiiius ili- culo gloriae dicilnr, lioe de eodetn angelo : < Vidi
ligaiuus. Sed peccaute piimo homiiie, memoiia angelum ascendeiitein ab orlu solis, babenteiii si-
"Joan.2. "Ihid. '• Joan. 19. 311Tim. 1. »" ExoJ. 13. »» Geit. 1. 3VEpl.es. 4. •» Rom. 8.
"llCor. 5. »' 1'iiil. 105. "•Psal.9. '• Psal. 24 " Acl. 7 v0Job 9. " Apoc. S. " ABOC.7.'
*' Gal. 6. " Psiil. 4. 4»
Apoc. 7.
PATKOL. CCVl '26
 811 THOM/ECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 818
gitum Del vivi", > unde per propbeuun ait Do- A a morte intuenles se liberab.it". Atidi secundum,
inintts : <Assumam te, Zorobabcl serve meus, e scilicet confusam gloriam : « Si nguovusent, nun-
ponam le qtiasi signaculum, quia (e elegi, dici quam Doininumglorire critcifixfisseul". t — i Com-
Doniiiiusv'. » niutaveriint enim gloriani stiam in similitudinein
Nolandum quod quidani in fronte portant si vituli comedoniis fenum ", > dum iriter latrones
gnacnlum terreni, quidam siguacuium diaboli. tanquam inter brula animalia crucifixcrunl. Ilanc
quidara signaculum Cbristi crucifixi, qniJani -si- confusioncm figuravii sol in Apoc. ", qui i facttis
gnaculum Christi glorificaii. Primi sunt qui verbe esl lanquam saccus ciliciniis. > Audi de lerlio, sci-
et opere in se iiianifesiani carnis illecehram; se- licetquod saniias infirmalur: i Sana animam ineam,
cundi, signum diaboli superbiam; (crtii in aperto, qtiiapeccavitibi ", >et:« Sana me, Dominc, et atana»
et porlant, et prredicant crucis ignomiiiiam;qnarli bor ", > el: i S.ilvum me fac el salvus ero ", >et:
resurrectionis gloriam. In figura primi habuit rcj i Sanilales perficio hodie ct cras •', > ccce saniias.
Ozias iu Ironle lepram, qua est abjeclusV9. Golias Audi infirniitalcni : < ViJiitmseum qnasi leprosum,
iu figura secundi lapidcm accepit in fronie, quc et percussum a Deo, el bumiliatum. Vere languores
cst prostralus ". Populus israeliticus accepil Tau nostros ipse luiil, et dolores noslros ipse porla-
in fronte »°, id esl signum crucis, quo est ab exler- B vil *8. >lstc esl Samson " forlis per dilectam niulie-
niinatore liberatus. Aaron laininatii auream in rem debilitalus, el sic exciialus, id est Christus
fror.le pendeiiteiii", in qua cst ad sacerdolium propter amorem Ecclesiseinfirmalus.
sitblimaliis. In qua crat scripltim : be, ioth, et vau, Quarlum est quod majestas dcprecalur: dcpre-
seilicel nomen lelragammaion quod sonal : Iste calur peccalorem, deprccalur jusium, dcprecalur
principiumpassionis viim.Nosvero sicui porlavimus Patrem. Peccatorcm, ut resipiscai; justuni, ul
imaginein terreni, porlemus iinagiiiem coelestis. proficiat; Patrem.ul illi indulgeal, illi gratiam
Prinii sunl inimici crucis Chrisli, qtiorum finis in- augeat. Audi deprecanlem peccatore n : <Conver-
teritus, quorum Deus vcnter esl, et gloria in con- limini ad me, et ego convertar ad vos ", > et :
fusione ipsorum, qui lerrena sapiunl"'. In lioc t Quare moricmini in pcccatis vcslris, domus ls-
primo signaculo scriplum esl : < Coinedatnus ct racl71?» Hic est angeliis qni traclabat de saniiale
bibaiittis, cras eniin morienmr "'; > in secundo scri- Tobire". Deprecaiui' juslos sic : « Venite, filil, au-
ptum est: « Ascendam super alliiudinem nubium, dite me, (imorcm Domini docebo vos '•. > Hic cst
similis ero Aliissimo"v; > in tertio scriptum csl: angelus habens liuiribuluin aureum in manu sna,
i Mihi absil gloriari, nisi in cruce Domiui noslri C slans juxta aram tcmpli", id est corjtisti. Depre-
Jesu Chrisli"; > in quarto scriptum esl: i Refor- catur et Palrein, ut ipse ait: « Ego rogabo Pa-
iu&bilcorpus btimilitalis noslrae coufiguraium cor- trcm, el alium Paracletum dabit vobis '*, >el illud :
pori ciarilalis surc*6. > — i -Qtiodproesensest mo- « Pater, ignosce illis, quia nesciiiiu quidfiieiunt". >
iiieiitancum et levc supra modum in sublimilate, Hinc est quod dtio cherubim, quod dicitnr plenU
aHcniurngloriaepoDdusopcralurinnobis", > scilicet tttdo scieniim,erant stiper propiiiaiorium ". Propi-
prreparal gioriam. tialorium illtid Cltiislus est, qui fncius est « pro|i-
Formam signaculi ostcndebat nobis Apostolns, lialio pro peccalis nosiris'*, > quasi pro nobissup-
ul cam nobis imprimeremirs, cttni modum passiouis plicans Pairi. Di.itnr anima invisibilis sulistantia,
cjns sic proponcbat: i Tradidil in mortem aniinam lemporalis vita, sensualitas, rcs dilecla. Ex prima
giinin, ct cum sceleratis reputatus est, ot ipse pec- bomo consistit, secunJa vivit, tenia concupiscit,
catiiin multoruin lutii, et pro Iransgressoribus ro- quarla est res quam concttpiscit. < Anima inca illi
gavit ut non perirenl* 8. > Audislis moriis angti- vivet, et senten meum serviet ipsi "; t de secunda
siiam, vilitalis ignominiam, supernam compassio- Paulus : <Non facio animam liie.im preiiosiorem
nc:n, cbariiatis perfeclioncm. In primo r.osirum quara me";> <lelcrlia : < Concupivit anima mea
consummavil defeclum, in secundo aperuil cor D desiderare jus ificaiionesluas in omni icmpore*1;»
Judoeorumuialitia infeclum, in lertio nostrum qure- de qnarla ait Clirislus per David: < Conlurbntusesl
sivit profectnm, in quarlo ostendit cltaritatis affe- in ira oculus mcus, anima mea ei venier mcns "'. >
clum. Ecce pro nobis vita morilur, gloria coufun- Quia in anima Chrisii lurbata fuit ralio, quac cst
dilur, sanitas infirmalur, majestas dcprecatur. Du hominis inlerioris oculus. In passionc anima et
prima : < Moriatur viia onuiium, resurgal vita om- afleclus vel unanimilas apostolorum, qtinm dili-
nium, >item : « Vila ninndi suspendilur, per qiiaiu gebnt sicut aniinam suam. Primam Clirisius de-
resurgunt morlui. > Ipse fuil Eliseus qui nioriuum posuit in morte, secundam tradidit in moilem, ter-
projecltim in sepulcro suo in quo jacebal, susci- lia contrislala est usque ad morlem, quan.i rc-
lavil". Hic est scrpet;s iu ligno qui non vivebat, et detnpla esl in morte. Audi de prima : < Poiestalein,

"Apoc. 7. "Agg.2. v»•• 11Par. 26. *91 Rcg. 17. «• Ezech. 9. •' Exod.28 "Philip.3. *' I Cor.
15. »vlsa. 14. "Cal. 6. Pbilip. 3. «' HCor. 4. •» Isa. 53. " IV Reg. 4. "Num. 21. " I Cor.
2. "Psal. 105. "Cap. 12. "P>al. 40. " Jer. 17. •• Ibid. " Luc. 13. *»Isa. 55. •• Judie. 4.
'• Ose. 14. "Ezech. 53. " T*b. II. " Psal. 33. " Apoc. 8. " Joan. 14. '• Luc. 23. " Exod. 2S.
" 1 Joan. 2. " Psal. 21. " Acl. 20. «' Psnl. 113. " Psal. 30.
815 COMMENT.LNCANTICACANTIC.— LIB. XII. 814
ail Cbristus, liabeo ponendi aniinam meam, el ite- 1L leiiio exemplum liiimiliationis. Piimum ut Detis
rnm sumendieam*'.> Eam enim deposuil in morle, ampliiis diiigatur, secundum ue homo subjici de-
qitando separata esl a corpore. De secuntla • t Tra- dignetur, tertium nc qn.squam exlollaiur. Au.li
didit 170 ,n morlem aiiimam suam, el ctim sce- quomodo passns esl pro scelcrntis : i Vulneraliis est
leratis repulatus cst *v.> De lertia ipse ait: < Tri- proptcr peecata nosira , atlriltis proplcr scclcra
stis esl anima mea usque ad morlcm»». > De qitarla nostra "; > eccc pro qua causa. Audi a quibtis :
ipse aii per prophelam David : < GaudebuiK labia i Animoeimpiorum fremebant superme. etaggravn-
tiiea dniii caniavero (ibi, et anima mca quam rcde- iiimeslcor ineum snpcr eos. >Item dixerunl: i Ver-
misti, Domine"6.»Dicimr qiioqitcaninia, ipse homo. bcramus omncs vcrbis jttsliim injustc. > Audi inler
1'nde: <Aniiiia qure non fuerit alllicia die isto, quos : i Cum sceleratis reputnlus cst "°. > Item:
peribii de populo suo "7. t llanc sanctam aniinam • Inler iniquos projecertint me , > etc. Ecce qito-
tradiilit Pater, tradidii Christus, tradidit Judas. inodo confiinditur. Scquiltir qiiomodosanilas inlir-
Pater morti exponendo, Cbrislus Palri obediendo. nialur: < Cum esset Dctts, factns cst homo , ut
Judas, donans Judreis pro pretio. pcccala noslra por(are(. • Sed noianduniquid dislu-
In prino ostendilur Palris largiias , in sccundo li(,quid tulit, quid ahslnlit, quidconlulil, qttidreiu-
Filii cbarilas, in lertio Judre iniquitas. De primo lil : disliilit vindictam, liilil pcenam, absiiilil cul-
canil Erclesia :< Proprio filiosuo non pepercit Deus, pam, conlnlit graiiam, rettilit ad palriam. Distulit
sed pro nobis hominibus tradidit illuin•». • Ab e« vindiclam, pccniicnliam paticnler cxspcctando, lulit
enini Chrislus < traditus propter dclicla nostra". t poenam, insuflicientiam miscricordia supplendo ;
De sccundo hic habemus: < Tradidil in niortcm abslulil ctilpam , ab omni iiiquinamcnlo carnis cl
anim.im snam, et cum sceleraiis reputalus est 90.> spiritus emundando '. Contnlii grntiam, qua profi-
De ierlio, ipsc Chrisltis ail Jndac: i Juda, osculo ctamitsin bono; rctutil ad patriam per poeniteiiliani,
tradis Filium hominis*1? > Paicr ergo tradidil Fi- ovem qurc erraverat ad gregem reporlando '. Audi
liuiii, ut per ipsum hominein perdittim atl coMcstia de piiino: t An ncscis quia palienlia Dci ad pceni-
regna revocaret; Chrislus tradidil semetipsum, ut leniiam te adducil? » ait Paultis"; de secundo
nos sanguine suo Patri reconciliarei; Judas tradi- Isaias*: iVere languores noslros ipse liilil.el de-
<li(Clirislum, ut avaritia; sitim satiarct. Paler ergo licta noslra ipseporlavil, et nos posuimiisiniqiiiiaies
iradidil tanquam pretium ad rcdimenJttm, Filius omniiim noslrtim super eum; » de tcnio : <Remisisii
se IradiJit quasi hostinm ad immolandtim, Judas impietaiem plebis luoe, operuisli omnia pcccaia
trndiiiilquasi lupus a.l devorandum. De priino di- (£ eorum". > De quarlo: t Captivam ilitxit capiivila-
citnr; « Redempiionem misit populo suo •*; > ipse lem, dedi( dona hominibus6;>dequinio: t Expandil
euim cst aries qui suppositus fuit ad itiimolaiiduai alas suas cl assunipsil enm alque poriavit in hu-
pro Isaac ", id esl liumanilas pro divinitate. De se- meris suis'. > Exemplnm primi fuii quod Pclrum
runJo : < Obtatus est, quia ipse voluit: ct non ape- increpavit, quia abscidit aurem scrvi", ul rcserva-
ruit os suuiii". > Divina quippc sapientia incar- rettir nd poenitcnliam; secundi Samariianus, qui
nala se pro nobis oblulil; ipsa fuil filia Jephte qure vulneralum a lnlronibus lulii in slubuluni 9; leriii
sponte se obtulil occtirrens patri suo revcrlenti de qnod leprosos niundavil, pedesdisciptilorumlavit 10;
prrtlio ". Jephlc dicilur aperiens, hic signal pa- quarli, quia quinque panibus lurbam pavit" ;
ires rx quibus Chrisli aperta esl (idcs. De ieitio: quinti.qiiiacriicemsiiain ipsclnlil ".perquani quisi
< Fcra pessima devoravit fiiiummetiiiiJoseph, >ail per scalam ad coelum nos relulit; ecce ;frnlenia
Jacob"; Joseph enim aiiymtnlum dicilur, id cst compassio.
Christus qui profecit < sapientia el retate apud Deum Sequitur charitatis perfectio, Oicilicet quia pro
el homines"; » el nos in ipso, et per ipsum in bo- transgrcssoribus rogavit ut non pcrirent ". Trans-
nis angemiir; in cujtis vendilionis figura fratres gressoruni quiJam aggrediunlur, quidam ingre-
Joseph ipsum vendiderunt lsmaelilis, ct duxe- D ditinliir, qitidatn digreditintur, quidani regrediuntiir.
riiiil eum Ismaelitrein ./Egyptum•", quod interpreta- Aggrediunlur pcccalum , ingrediunltir profundiim
lur lenebrm. Vendilus cnim est Chrislus a Juda, malorum, digrediuntur per opns malum inonstrando
dcvcnil in tenebras mortis, in leiiebiis sepulcri, exemplum, regrediuiilur conipuncli ad pceniteiilire
in lenebris inferni; ecce quomodo vita moiitur. fruclum. Pro his transgressoribus oravii; pro pri-
Seqnititr quomodogloria confitnditur: consideremits niis, ne cadi^ 1 in tcntaiionein ; pro sccuudis , no
crgo caiisani proqua paliiur, personam sub qua p.i- remaneant in obsiinalioue; pro tertiis, ne alios
liinr, lairoiiem cum quo paliiur. P.itiinr eniin pro corrumpanl pravooperc; pro quartis , ut satisfn-
sceleralis, palitur sub scclcralis, patilur cum sce- cianl et proficianl in satisfactionc. Priinam oralio-
leralis. In primo ostendilur optts divinoedignatio- nem nos docuit, scilicet pro primis orare sic: i Di-
uis, in secundo innocentia divinre siihjeclionis, in milte nobis debita nostra sicut el nos dimiltinitts
" Joan. 10. 8VIsa. 53. •* Marc. 24. *'«P>al 70. *' Lev. 23. •• Ofhc. Eccles. »» Rom. 4. »° Isa.
53. "LIIC.22. "Psal.UO. »'Gea. 22. 9Vlsa.u5. •'Judic.il. •• Geu. 37. »'Luc.2. "Gcn.37.
" Isa. 53. ••• Ibid. • II Cor. 7. ' Maiih 18. • Rom. 2. * Cap. $3. * Psal. 84. « EpliCSv4.
' De.il. 32. ' Joan. 18. ' Luc. 10. " Jo.in. 13. " Maltb,. «« " loan, 19. " Luc. 23,
 81S THOMiECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 816
debitorfbtis nostris" ; > Pro secundis: i Et nenos A IBXvestra coram hominibns »». > Aqum multw qure
iudticas in tentalionem1', scilicct inlusducas, scili- non possunt exstinguerecharitatem, et flumina, siint
cel in profundum malorum; pro (erliis oravit ad incursus tenlaiionum, qure vel visibililer vel inw-
sepulcnim Lazari dicens: i Grniins libi , Paler, sibiliier animas impugnant fidelium, sed non mo-
quia scmper me audis".> llortim ci fignram tenct ventur corda qure sunl in cltarilate radicaia ei fun-
Lazarus; pro quartis sic : t Sanctifica eos in 110- data ", sicui scriptttm est: i Cum Iransicris per
mine luo, quos dedisli mihi •'. > Forsilan pro bis aquam,lecum ero, ct fluinina non obruent tetv.> Et
qualuor ail Apostolus: i Vnlo in Ecclcsia fieri ora- de domo fundata supra petram dictum est: i Ve-
liones, obsecraliones, poslulationes, gratiarum ac- nerunt flumina, flaverunl venli, et non est mota,
tiones". > Ecce chariialis perfeciio. Sed es( per- quia fundala crat supra petram ". > In his quinque
fec(a, est perfeclior, est perfectissima. Perfecta est clausulis, quinque charitali ascribuntur: primo di-
offensam dimittere; perfecdor pro inimicis orare; ciltir fortis, secundo dura, tertio ignea, quario
pcifcctissima, eis benefacere. Primum fecit Chri- inexstinguibilis, quinto immobilis. In primo habet
slus in Maria Magdalena.secundumin hac oratione, patienliam, in secundo conlinentiam, in lerlio fervo-
lerlium seipsum dando pro peccatoribtis in sua rem et splendorem, iu quarto prudentiam, iu
" quinto
passione. perseveranliam : palientiam conlra ignoran-
Pone me. tinm, prudentiam conlra mundanre soiliciludinis
[CARD.]Super cor et brachium poncndus csl Inrbtilenliatn, perseverantiam conlra animi incon-
dileclns, ul ejus dilcctioni, cor cl manus, volunlas staniiam. De primo : < Cbaritas patiens est "; >
ct opcralio, debila subjeciione deserviani.Ponendiis de secundo: < Oro, ait Aposlolus, m charilas
est ul signaculum, id est ul sigilluni, per quod a vcslra magis ac magis abundet in omni sensu et
secretis excluduntur qui non sunt amici, ut vide- scicntia, ul probetis poliora, et sitis sinceri ", > id
licet a cogitatioue et opere diabolus cxcliidatur. cst continenles a mollitie viiae; de lervore: i Om-
Poiiciuliis esl quoque dilectus utsigillum super cer nia suffert"; > de lumine : « Benigna esi"; > beni-
cl brachitim, ut vitlelicel sicul sigilbun forinain gniias enim esl largitas rerum qu» acdificat nlios
regis hahet et nomen, sic volunlas et opermio in- cum videnl aiiquem propria indigentibiis erognre;
forinettir in Chrislo ; ut ejus vocabulo ccnseatur, itl de prudenlia : < Cbarilas non est ambitiosa , non
a Christo Cbristiana vocetur, sicut dicil Isnins : qurerilqure sua suiil30. > Magna enim cst pruden-
t Iste dicet: Dominiegosum,elc.,elhicscrihdl inntiii tia in solliciludinc lemporali sic se agere,ut pio
nta Domino". > Dicit ergo lilius ad matrcm : Pone Q Deo diguilales non ambiat, ncc etiani omnia sua
me ul siqnaculum super cor tuum : ut signacnlum repclat; dc perseveranlia : < Chariias iiunquam
suver brachium tuum, cl boc facilc, quia diligis mc, excidil". » — < Quis nos separabit a chatiiale
iiam sic (orlis esl dilectio, quoJ ejus virtuii nil re- Dei? tribulalio, an angtisiia, au pcrsecnlio ,an fa-
sisiil cl hoc esl qttod sequitur : mcs, an nudiias, an periculum, an gladius" ? >ecee
Quia fottis esl ul mors dilectio, dura sicut itifer- perseverans. Haecesl fonis cbariins. Sed est cha-
nus amutalio; lampades ejus lampndes ignis alque rilas forlis, et est fortior, et csl fortissima, 111sci-
fiammarum. Aqum multw non poierunt exsiinguere licct erigamus ea in quamdam arborem , dicamus
cliaritalem nec flumina obruent eam. qnani sit fortis in radice , sed fortior in stipiie,
ITiio.] Forlitudo ejus dilectionls, id esl charila- fortissima in cacumine. Hrcc babet radiccm iu
lis, et in capiie, ct in membris osiendilur: in rnpiie proposilo, stipilem in experimento, cacumen in
foriis est ut owrs dileciio, qua nos ipse dilcxit, ul flagcllorumgaudio : < Cum audicris soiiiium gra-
inorlcm pro iiobis stislincrcl; unde ipse : < Majorem dieniis in cacuinine pirorum, litnc cgrcderis aJ
chniilatcmoemohahcl; quam 111animnmsuatii ponat pugnain *'; > quod alibi aliler est expositum. Dc
quis proainieissiiis".» /Eitiulalioqtia uos remulaliis prinio ail Aposlolus: « In cbaritate radicati et fun-
esl dura sicul iufernus , quia nullis adversilatibtts D dati '•>; > dc sccundo ul piaedicltimesl: < Quis nos
poiuit a nostra cura rcvocari, sicnt nec infeintis separabil a chariiaie Dei? >de lertio idem: t S<ire
a ciuciaiibus nuserorum potest mitigari. Lampades auieiu volo supereiuiupiilemscieuliaeChrisii chari-
ignisatque flammariim, idest dilcctionis.sunt corda lalem"3'; > Cbaiiias eniin qua in irihulatione
clectoruin, qui totis viiibus amori sui aticloiissc gautlemus, super otnncm scientiatn est. Audi DaviJ
subjieiunt el proximos ul si-ipsos diligunt. Islre in radice, scilicct iu propositofortem:< Diligamle,
lampadcssiinl ignis, qno inlerius ardenl, el flam- Domine, foriitudo mea". > Audi Job in stipite, id
iiiariui) quibtis exieriits Ittccni. Lampas ignis erat, est in experimeitto fortem: < Eliamsi occidci-ilnie,
qui diccbai :t Nonne cor nosirttm ardens erat in sperabo in ciiin'*. >Audi posilos in cacumine, id cst
nobis » de Jesu, i duni loqueretur nobis in via "? » in tribulalionisgaudio : <Ibanl apostoligaudenlcs a
Lampadcm docebat nos Dominus, Jieens: i Luceat conspccluconcilii, quoniam digni habiti sunl pro no-
"Matih.6. " Ibid. "Joan. II. "Joan. 17. "ITini. 2. "Isa. 44. «° Joan. 15. " Luc. 24.
" Maith. 5. 3. "Isa. 4J. » Mallh. 7. »lCor..l5. " Philip. 1. "ICor. 15.
" lUid. "lbid. "Ephes. "
•1lbid. Rom. 8. "11 Reg. 5. » Ephcs. 5. "-'« Ephes. 3. " Psnl. 17.
"J»bl5.
 817 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIR. XII. 818
iniite Jcsa coiiiumcliam pali ". >Hrec esl foriis u( A ardore oralionis et pr;edicationM. Primtm* flgtiravil
mors, qun in hac lemporalem vitam impendebanl. in Ezechiele vir, qui eral quasi-flauima.iguis a re-
Sequiiur:- nibus sursiun, inde : <Concaiuit cor meom ttitra me,
ei in meditalione mea exardescct iguis". * Secuti-
Dura sicut infernut mmulalio. Uem charilas est
dus vir qui ingressus est in medio rotarmn qure
diira, esl durior, est durissima. Dttra in rcsecanda snnt siiblus cherubim et
implevit nianus sttas prn-
supcrfluilate, durior in coarctanda necessitale, du- nis *', unde : «-Lucernrc ardenlcs in iuanibus
rissima iti relinquenda voluntate. De his dicebat ignis
veslris "°. > Terlius in Isaia ", sernphin qui accepit
<
Apostolns : Argue, obsecra, increpa *•-.
> Argue, forcipe carbonem de oltari, et leligil os prophela».
atl rejccandam stiperfluitalem; obsecra, ad coar-
Jnde Spirittts sanctus in linguis igneis apparuil".
eiandam necessitatem; increpa,ut relinqiial volun- Item lncens ftiit
inleriiis, luccns exterius, luceos
<
latem. De primo in lege diclttm esl: Cum ceperis
si volueris eam habere radet Stipctitis. Itilerius ad diHerenliatn boni ei inali,
cuptivam, uxorem, discreiionis scientia; exlerius, honeslrc religionis
"
oniiics pilos carnis sure ; >id est superfliiilales.
elegantia; -superius, lolius Triniiatis intelligouli».
De secundo ait apostolus Paulus: < Casligo corptts De
prima : i Vide ne lumen qttotl in le cst lonebrc
meum, el in serviiulem redigo" ; > scilicet ne- B lianl", > de secundo: < Luceat lux ve-ita corat-i
cessaria corpori sublrabendo. De terlio ail Pelrtts : ltomiiiibiis'v, > dc lertio Job : < Quis mihi del nt
< Domine, ecce nos reliquimus omnia el secuii
sim juxla menses pristinos, qiiainlo Dcus custotlie-
snmus le **; > eiiam voluntaleiu, sicut ailexpositor: bat me, quando splendebat lucerna ejns super cn-
t Oniiiia relini|tiit qui nec habendi voliinialem reti-
put meum, el ad lumen ejus ambtilabnm in lene-
nuit. >In his tiibtis duriliis persecutor nosicr dia- bris "» ?» Isle inlellexil in
liaplismo Patrem in voee,
liolus occiiliiur. Forsilan istae siinl tres lanccae,
Spiriittm sancium in coliintba, Filitim in carne. Illa
quibus Absalon persequens pairem stium occi- Magdalena ad pedes Christi lacrymando "\ lampa-
KUSesivv. > in ligura horum triuni, trcs duras puii-
dem, id est cor siiuin, purificabat, aromata sepul-
niones in cruce suslinuil C.hristus. Punctus est lurre
pr«paraiido,.devotionem coutparabat, ad se-
^avis in inaiiibus ct pedibus, spinis in capitc,
piilcinni freqiteitler cursitando, amorem desiderii
laneea iu lalere **. In pedibus el manibus piin- oslendebat. Quarlo illuininala est, qnando ChrisLiis
ciusest quasi designans resecanda esse opcruin in
specie horlulani ei apparebat"'. In primo igiti r
noslroruni superllita ; in capile ubi vigent sett- dilecto hospititim prreparamus, in secttndo ciiu:
sus, ut osletiderel nos debere inhibere sensus no- gaiulio exspeclamus, in terlio venienii occurrinuis,
stros eliam a sua ncccssilaie ; in corde.ubi esl sedes C in
quarlo ptilsanli ctiin lucernarum clariiate ape-
voluntaiis, ut nos doceret propriam volunlalem riiiius. Et apud Ezecbicl : t Erat siiuilitudo ani-
de corde noslro debere expungere. Hrcccharitas malium
quasi carbonum ignis ardenlium et qtiasi
est dura sicut infernus qui damnatos crucial, non
nspeclus lampadarum "". > Si vis lampadem, id est
penilus occidit. in hac enim durilia nos crucinmus, cor, lniindare, audi Jacobum : < Emundate manus,
noii penitus nosmelipsos occidere debemus. Sequi- peccnlores, purificate cor, duplices animo "9. > Re-
lur: Chai-iiasignea; sed notandum quod dicitur: spire mulicrem qurc prrccepto Elisrei oleum infu-
Lampadet ejus lampades iynis alque flammarum. Iu dil"', ut babcas oletun devoliouis. Hsec enim mu-
lampade qualuor liaec inveniuntur : lampas enim lier esl rccens diieclio, qurc in prtncipio modicum
vas est clarum, intus habet oleum; oteum vero nu- babei olei, id esl devotionis, iti domo sua, id cst in
irit ignem, qui dal fervorem et splendorem. In lani- corde. Filius est opus exlerius, quod vasa cordium
pade igiiur cor purum intelligitur, in oleo devo- proeparal. Ignis vero ad tiia libi prodest, ignis
tio, in calore ignis fervor desiderii, in splendore enim coiistiniil, accendil, illiiininal. Coitstimil cul-
exemplum proximorum et speculaiio supernorum. pam, accendil pigriliam , illiintinnt igiiorantiani.
Talis lucerna erat Joauncs, scilicet ardens et lu- De primo: i Deus iioster ignis coiisuineiis csl",>
cens M. Lampas erat cor mttndtim ;.devotio,oleum; 1) de secundo : t lgnem veni miltere in lerram, etquid '
ardorem habebat in corrigendo, in conversando, in volo nisi ul ardeai "? > de lertio : lExpandit nuhem
diligendo; lucens docendo, lucens Christttm osten- in prolectionem eoru.n, et ignein ut luceret eis per
dendo, lucens ccclestia speculando. Joattnes erat noclem 63.>De pritno: i In igne eniin zeli mei de-
lncerna ardens charilale, lucens exemplo et dono vorabitur onittis lerra 6V,» id esl omne icrrcnuin.
iulelligenlire; unde : Lampades ejus lampades ignis Ei: t Ignis bostes luos devoret6",> id est nioiiis
atque (lammarum.Itemerat visio nnimalium .«quasi illicitos. De secundo : < Nonne cor nostrum ardens
carbonum ignis ardeutium , et qttasi aspectus crat in nobis > de Jesu, < dum loquereliir nobis iu
lampatlarum ". » Eral ardcns in anima , ardens via 6" ? > de leiiio : i In himiiie ttio vidcbimtis Iu-
1,71 in manu, ardens in litigna. In aiiima calore iitcn 67. > Sequittir de inexstinguibili et iinmohiii
ilileclionis, in manu fervore operaliouis, in lingua cliaritme. Iiicxsiiiiguibilis est quae ita prudcnier
" Acl. 5. "HTini.4. ^1 Lcv. 14. " 1Cor. 9. " Maiili. 19. vvllReg. 18. "Lttc. 25. »' Joan. 5.
w Kzecli. 1. "Psal. 5». " Ezecb. 10. B0Lnc. 12 ei Cap. 6. •• Ae(. 2. «Luc. II. »vMatth 5.
"Job29.
83 Psal 104.»8Luc. 7. "' Jotin. 20. "s Ezedi. 1.. "Jae. 4. 60 IV Reg. 4. » Deut. 4. " L.ic. 12.
6VSophon. 3. 6»Isa. 26. 66Luc. 24. 6' Psal. 35.
819 THOMiE CISTERC. El JOAN. ALGRINI S20
fratrum ulHitatem adminislrat, ut nimia sollicitttdo A Ins:« Utsapiens archlteclus fundamenltim posui".»
furtim et paulatim subripiens, invisibiliter non Qnod aiitem stt illud oslendil: < Fundamentum
subvertal. lsiae eniin teniationes aqure simpliciler aliud nemo potest ponere, prreter id quod positum
diciiniur. Immobilis vero est cbariias, qtiam impe- est, qui est Christus Jesus ". > Super hoc apostoli
lus violenlrc el apertie lentationis non potest a sua rcdificaverunt aurum, sciticet Christranos charitate
conslantia moverc, qnaetenlatio in hoc loco nomine fervidos; argentum, sciticet divinis eloqniis sono-
fltiminis appellatur. De his dicebat Job: « Mons ros el nitidos, iapides preiiosos, operibus virtutiim
caJens defluit, ct saxum de loco suo transfertur. conspicuos. Et inlirmiores, quia ligna, scificel ad
Lapidem excnvant aqttae, et alltivione paulatim terra opera niisericordire aliquanlulum duros; fenum,
consitiiiitiir •". > Mons enim esi homo ssibliinis in scilicel in carne sua leneros; stipulam, scilicet
chariiate. Sed si prndentia careal, charitas illa de- aliquanlutre Irevilati deditos, qui lamen salvabuutur
fluit sicul lerra monlis aquis fnriivis ci assiduis fundati inerilo. Teniam ipse fundavil Aliissiinns ";
corrosa. Hoc esl quod dicil: <Alluvione pnulatim unde Aposlolus : « In charitale radicati el fundali
lerra consuniiiur.» Saxiim vero dicitur homo forlis, et supersedificali super fundamentum aposlotorum
el conslans rn cbaiilate, sed assiduus impelus ten- et prophelariini 80; t iinJe Isaias : < Stcrnam pcr
tationum sita prolerv tate, tiuasi fluvius assiduus R ordinem Iapides (uos ",» id est virtutes ordinabo iu
coucavat, donec uno impetu tandem cadat ; unde te, et addit: t El fundabo (e in sapphiris, el ponam
esl istud qtiod sic dicitur: « Lapidem excavanl jaspidem propugnncnla lua, et portas tuas in lapides
aqurc. > Sed si fuerit prudens cl constans charitas, scuipios 8*.> Sapphirus colorem habel coeri, et
aqure muliaenon cxsiinguent, et flumina non obruenl designat chariialem in qua fundantur creterae virlu-
eam. tes, et crelestis cst origine; jaspis virentis esl rofo-
Si dederil homo omnem subslantiam domus sum ris, et lidei virorem designat. Hrec ponilur in pro-
pro diteclione, quasi nihilum despiciel eam. pugnaculis, quia vera fides daemones expugnat,
[Tno.] In primis apostolis et in infinilis eorum unde :« Saneli per fidem vicerunt regna.t Lapides
sequacibus qttam vera sit haec senlentia patens sculpli sunt patienlia. In liis sunt porlse quia pa-
cst, qni pro dilectione dederunl omnia quaj in lientia lanquam portarius custos est virtutum. Iu
mundo habebani, ei nil perdere sibi visi sunt, dum- prima comedilur cibus materialis, in secunda aguus
modo vera in ccelis bona perciperenl; quod duabus paschalis, in terlia rivus fluminis (orrentis buiyri
parabolis in Evangelio ostendit Dominus : < Simile et niellis. Primum pro necessilale, secundum ctitti
est regnum ccelouun thes.iuro abscondito in sobriciale, tcrtium in ebrietate. De primo dicilur
agro ", » el alia : < Sitnile est regnum coelorum C aposiolis : « In quamcunque domum intraveritis,
homini negotiatori quaerenti bonas margaritas' 0. > maneie ibi donec exealis, edenles et bibentes quru
In quibus omnia del ere pro dilcclione Dei dari apud illos sunt"', > el hoc pro necessilate eoruni.
ostendittir. Trcs scimus esse doinos , in qnibus De secundo : «In eadem domo comedetis illum. >
tribus triplex est substanlia, qure datur pro dile- Sed quomodo? cum sobrieiate. Audi: < Renes ve-
ciione : prima est doinus peciiniae, secunda disci- sirosaccingelis,» coiKra luxuriam ; « calceamenta
plinre, lerlia sapienlire. De prima Aposiolus : <In habebitis in pedibus vestris, > conlra terreiioruin
magna domo non sotttm sunl vasa aurea ct argen- afllueiuiam; t lenenles baculos inmanibus", > utde-
tea '*, > de secunda : < Qui habitare facil unius fensiouem habealis, conlra daemonttm violentiam.
tnoris in domo ", > de lertia : < Sapicnlia aedificavii De lertio:« Inebriabuntur ab uberlate doinus lure,
sibi domum". > Prima est matcri Jis, secunda esl et lorrente voluplatis tttrc potabis eos"".» Iu prima
domiis feligionis, tertia esl domus spirilnalis in igilur domo, est subslantia lemporalium bonorum,
secreto cordis. Prima enim fit ex Iapidum et ligno- in secunda substaiiiia corporum, in terlia subslan-
rura rudi el ilura maieria, secunda ex fratrum tia virtulum. Has tres igitur possumus habere sub-
conconlia, tcriia ex viriuiitm consonanlia. In prima slantias conlra chariialem, aliquando sine chnri-
sunt subsiilia lemporalium bonorttin, in secunda tate, aliquando damus pro charitate. Temporaliu
refrenalur luxnria corporum, in lertia custodilur expendimus contra charitatem, sicul ille prodigus
thesauriis virtuium. Prima habel fundaraenlum ex lilius, cum merelricibus luxuriose vivendo "', cor-
corruptibilibus Iignis vel Inpidibus, in secuuda esl pora nosira bonis eorum abutendo, substantiam
fundamenttim Chrislus, in lertia charitas, qure virtiilum de ipsis vane gloriando :« Epulaii estis
dicitur Spiritus sanctus. De prima : < Movebuntur stiper terram et eniilristis in deliciis corpora vc-
omnia fundamenta (crrae ,v. > Quaiescunqtie lapides stra,» ail Jacobus". ltem: < Qui habueril sub-
et qualescunque struclurre, non rcmanebit lapis stantiam mundi htijus et videril fratrem suum ne-
super lapidem qui non destruaiur '". Secunda bene cessitatem haberc, et clauserit visccra sua ab eo,
fundata est supra Grmam petram "; unde Aposio- quomodo est chariias Patris in eo '* ? > Ecce bona

"Joblt. "Mallh. 15. "Matth. 20. '• HTiin.2. " Psal. 67. " Prov. 9. " Psal. 81. '" Maiih.
34. " Maiih. 7. " l Cor. 3, ,8 Ibid. '• Psal. 86. 80 Epbes. 3. •' Isa. 54. " Ibid. " Luc, 11».
•'Jwd, 12. "Psai. 25. »• Luc. 15. "Cap. 5. " 1Joan. 3.
821 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XII, 8«
lemporalia conira charilalem. Item coutra chari- A . fecit copiam. Deditenim pro dilectione corpus suunu-
tatein uiiiour subslantiacorporis, aut de forliludine dedil animam, dedil spiritum. Corpus pro persecu-
aulpulchritudine superbiendo. Verum < fatlax gratia toribus.animam pro peccatoribus.spirilum in Patris
ci vana putchrituJo **, > el «malediclus homo qui manibus; dedit corpus, utflagellarelur; animam, ut
confidit in hoinine, et qni ponii caruein brachium pro peccatoribus morerelur; spirilum, ut.proximro
suum •*. > Ei, qui virliitihus uliltir conlra charita- resurreclioni reservaretur. In primo dedit nobis
tem, dicilur : i Qnid habcs qund non accepisii? Si exempltim patienliae, in secundo metas excessit
accepisii, quid gloriaris qttasi non ocecperis"?> humaiire miserice, in lerlio ostendit nobis a quo
Sine chnritntc uluiilur sicut hi, qui bona dant debemus exspeclare stipendia noslrae mililire. Dc
ainicis suis non pro_pterDeum, sed propter carna- primo ait: i Corpus meum dedi percutienlibus,
lem amorein; proprio corpore aliis prrcslant obse- genas meas veileniibus *, > de secundo : iTradidit
quium propler tirbauilaletii; substantiam viriulum in mortem animam suam : cum sceleratis reputa-
babent proplcr solam coiisucludinein ; unde Apo- tus est *, > de tertio quando, inclinato capite, emi-
siolus -.i Si linguis hominum loqnar et aiigelorum, sil spirilum, ail Patri: t In manus luas commcndo
ihariialem auiem non babuero, factns sura vetut res spirilum ineum '. > In primo audi exemplum pa-
souans attt cymbalum (inniens. Et si habtiero lientire : i Christus passus est pro nobis, vobis
oninem scieiiiiain, eic, nihil stim ", > ecce virtutes rel.nqnens exenipluin, ul sequamini vesiigia ejus*.>
sine charitale. < Et si distribuero oinnes faculiates De miseria : i Miseraliones cjus super omnia oper.1
in cibos pauperiim ", > ccce de bonis temporalibus ejus • ;> item : i lu terra Domini propitius est tibi.t
sine charilaie. tEtsi iradidero corptis meum iia ut Non est haec humana miseria, sed divina. Audi a
ardeam, charilalem aulem noii habuero, nihil mihi quo debcmus exspeclare stipendia mililiac nostrae,
prodest,v, > ecce de subslantia corporis sine cha- i Cum oras, inlra in cubiculum tiuitn, et clatiso
ritalc. Ilis aulem tribtis substantiis utimur dando ostio, ora Patrem tuum in abscondilo, et Paler
pro cbariiate quasi nibilum dcspiciendo , scilicct ttitis qui videl in abscondilo reddel libi "• >
cum bona temporalia pro Deo relinquimus, ciim Reddit, ait, Deus mcrcedem laboruin sanclorum
corptis manyrio exponimus, cum virlutes noslras stiortim ". < Corpus meum, ait, dedi percuticnli-
Deo non uobis imputamus. Dc primo ait Apostolus: bus ". > Obstupescil animus, obhorret natura, re-
< Qtirefuerunt mibi lucra, facla stinl mibi dclri- fitgit inlcllectiis percussionem corporis illius, qttoj
inenta propter Christum, proptcr qiiein omnia de- siccis pedibus snper mare ambulavit ", cujtts tacln
trimciila feci, arbilror ut slercora, ut Chrislum Q sannnlur inflrmi, ad cujus odorera reviviscunt
Jucrifaciani"; > de seciitulo:« lngrediatur pulredo morltii, quod de virgine nattis est in terris, quod
in ossibus meis, et subter me scaleat, ut requie- glorificavit in ccelis, adorant angeli. Quis sustineat
scam in die tribulationis ", > et: < Saucii ludibria depilari genas illas quae florida pubescenles relatu
el verbera experti'', > etc. De lertio Paiilus: suos eiiain advcrsarios poteranl movcre speclaculo?
< Graiia Dei suin id quod suiu •», >et: < Non nobis, Quae, siciit ail Sponsa, sttiii < sicut areolae aroma-
Domine, non nobis, seJ nomini luo da gloriam".> lis consilaca pigmenlariis lv?>Quis faciem sustiueat
Contra cliaritateui igitur utcntes ad inferiora tra- spnlis inhonestari,. qure sicut sol in transfigurationa
himiir, sine cbaritalc pro nibilo rcpuiamur, cum |72 refulsii1"? Ubi est ille « speciosus forma.prre
fliarilale apud Deumsublevamur. De prima ail Da- filiis bominum 16;>quia <viJiniusetim quasi leprosuni
vid : t F-tsubstantia mea in inferioribus terroe1C0, > et percussum a Deo et humiliatiiin"?> Qiiomodo
de secuudo idem dicebat: <Et substanlia raea lan- pedes, sub quibus vidii propbela opus sapphiri l,,et
qiiam niliiluin ante le '; > de tcriio idem David tmanus lornaiiles et aureae ", > conlixisuiit clavis ?
diccbat cum gaudio ad Deiini: < El substanlia utea Qua raiione corpus perforalum est lancea, in quo
apud te est, Domine'.> Oinncin subslantiamdomus esl (oia sapieniia abscondila", quod praecinclum
su;e dedit pro dilectionc qui dicebat :<Corpus meum D fuit ad mamillas aurea zona sl?> Nunqtiid factus est
dedi perciitieniihus.ei genasineasvellenlibus,facicm principalus super Iiumcrum ejus, quan<lo crucis
meam nonaverti ab increpantibus, et conspuenlibus in paiibulo esl aflixus? Atine caput ejus aurum
iiie*.>Siveiumest,iino quiaverumcsl illud evangeli- opiimura " meruil spinis esse coronalum ? Miraris,
cum : t Majoremcbarilaiem nemobabel, ut animam ait, quod me exinanivi ad mensuramhumanaoinlirmi-
suam ponal quis pro amicissuis *.iSalvalor noster non lalis"; sed quomodo sanareiur lolus homo, nisi
6oIuinvideiuradcharitatiscullumascendere,sedcha- Ilebrreus sccoiKraheret ad mensuram filiae Suna-
ritalis fines excedere. Utcniin servis suis linjus ini. tuiiis? t Vidimus, ait, leprosum, et percussum a Deo
seriredarei remeditun, lemporalis vitre sure fecit dis- ct hutniliaiiim ". >
pcuditnn. Ul nostram rclevaret inopiain.niiiiiam sui L<prosum vulneribuset livore,percussum lancca.
" Prov. 31, »• Jer. 17. " I Cor. 4. " I Cor. 13. " lbid. " Ibid. »» Phil. 3. »« Hahac.
3. " Hebr. II. " 1Cor. 15. »• Psal. 113. 10°Psal. 138. > Psal. 38. » Ibid. »Isa.50. *Joan. 15.
• Isa 50. 6 Isa. 53.. * Luc. «5. » I Peir. 2. • P»al. 141. •• Maiib. 6. " Matth. 20. " Isa. 50. "
Miittli.14. "Canl. 5. '» Maith. 17. "Psal.44. " Isa. 53. "EZCCIK28. '• Cant. 5. "Eccli. 20.
*'Apoc. 1. " Cant. 5. "Pbilipp. 2. "Isa.53.
8*3 TilOMJE CiSTERC. ET JOAN. ALGRINI 824
clavbrum elspinarnm confixiime. huiiiilialum con- . kcet Sulta, obsecro, cni posimodum inclamns: iTolle,
tiitneliarum coufusione. Misit Elistcus pueruiu suum tolle, crucifige eumv'-v8. > UnJehoee tibi, miser, lam
Giezi et non esl suseitatus, positus esl baculus ejus rcpeniina mutaiio, ul quem modo vocabas regein
snper cum, id esi lex, <cl noii eral vox neque sen- crucifigas contra legem? Iti bis omnibus ait: i Fa-
JSUS.> Venit ipse Elisaeus,et est suscitalus ". Trans- eiem meam non averli ab increpaniibusel conspuen-
icral sacer.los et levita vultieraluin a latronibus; tibus in me ". > Legitur Christus habuisse faciem
ccce vcnit Samaritanus, qui vitnim infudit et mUerire, faciein experientire, faciem glorise. Prima
tileuin ". Miraris crucein.sed qiiomodopopulus Israe- fuitpugnaniis, secunda peregrinanlis, lertia regnau-
liticus a serjienltbiis vulneraius convalesceret, nisi lis. Prima fuit quam iramulavit David coram Acbis
serpenicin cxaltalum in ligno aspiceret"? Quomodo rege"°; secunda Joseph qui eral « aspeclu decorus
Jacob ctiin dtiabus lurmis rediic.l ad patrem, si non el pulcber iacie "•; > terlia*Mosi, quia splcndida
iu baculo isio Iransisset Jordanem •". < Qui vull, facla cst facies Mosi dum respiceret Dominus iit
aii, venire posl ine, abncget semetipsum el lollat eum ". De prima : i Posui faciem meam, ut petrara
cruccm suam et sequatur me *». > Qui vult venire durissimam "; > de secunda dicilur : < Erat facies
post me ad supernam civilaiem, neget se, non suam ejus euntis in Jerusalem "v; > de lerlia : in trans-
sctl Pairis faciens voluniatem ; tollal crucein snam, figuraiione < resplenduit facies ejus sicut sol *". >
nieatn imiianJo passionem; el sequalur me, per In hac regnal ef gloriatur in srecula saeculoruiii.
oljcdientioevirlutem. Secutus esi enim Isaac patrein Amen.
suum ad immolandum, porians ligna scilicet crucis; Quia fortis est ut mors dileciio.
ipse vero paler poriabat ignem elgladium *°, ignein [CARD.]Siquidem charilas forlis esl ut mors \n
dilectionis, gladiitm passionis. Audi ignem : i Sic agendis, imo efiam fortior; quiamors separat hoitii-
Deus dilexil mundiim ul Filium siuiiii iinigciiilum item a rebus numdaiiis, exslinguendo aflectum. Cha-
<!aret31.> — < Pater, si fieri polest, transeat a nie riias vero separai subjicietido aflecium Deo; mors
calix isie : verumlamen non sicut ego volo, sed separnt animam de corpore, liominem a palre et
sicut lu 3*.> iuaire, filiis et amicis, a possessionibus el divitiis
I nunc ei dubita (errequod ipse tulit, cl caeteris omnibus quae amaniur iu mundo; et hoc
ait poeta "3. Sed quibus pulas afljciebalurdoloribus. facit vitam cxstingtiendo; charitas vero sic separ»',
ltidc Virgo Maria, undeidem Joannes evangelista : ut vitam non exstingual, sed mutet in melius, qure
Virga dolel florem, plangil dileclus amorem. in boc etiaiu foriior est morte, quod morlcm noit
Virgo dolet florem, mortts marcescerepcena. -, liniel, scd ningis enm desiderat, sicul apparebai iu
Nuitc bibii in cxna, plangit dilectus amore ". Aposlolo, qui cupiebat < dissolvi el esse cutn Chri-
Sttbiil ergo mortis difiicullalem, ut destrueret mor- sio ".» El cutii in ageudo fortis sit itt mori dilectio,
tis facultaleui. Eleazarus enim iufaniera non occide- in patieudo dicitur dura sicul in(enius wmulalio,
tei, nsi elephanli se supponeret3*. Ilaque « inorlem id est dilectio, quia ejus coiisiantiain non fraiigit
nosiram nioriendo deslrux-iietvitam rcsurgeiuJo re- tiibulaiio, vcl angusiia, aut persccuiio, aui fames,
pnravil 36. > llis omnibus in unuin coliectis eral aut niiditas, aul peiiculuin, aui gladius "; quia sictit
< fasiiciilus tiiyiThuedileclusuieus mihi. Iuter ubera qui in iiiferno stini, niillis toriiienlis, nullis tonsio-
uic.i coiiiinorabitiir 3T.> Quisenim nihiis ftangi possutil : sic cbaritas nulla frangilnr
Mijrmidouum, Dolopumve, aulduiimiles Utyssei violenlia loriiientoruii). Lampades cliarilatis dicuii-
Temj.eiel a tacrymis 38? tttr tampades ignis alque (lummarum, quia corda
Ubi requies laborat, gloriaconfunditur, sanitas rcgro- noslra fragitia, qttre per iruupades desiguanlur si itt
lal, viia moriiur. 0 Judree, cui prosternis vesti- bis vasis ficiilibits habemus thesauruin cbarilatis.
inenta 39, cui triumpbales ramos palniarum praeten- sic ardent per amorem, sic illuminautur per veriia-
dis V0, cui pacis olivam oflers, cui florum applaudis lis cognitionem, quod mundanre sapienliae, vel pra-
vitatis btereticx tenebris obscurari non possuni.
jitcundiiale, cui canlas,« Hosanna"! >|soiiora voce, [)
ei nimirum slernis t-eslimenla : quem postmoduui Dicilur quoqiie quod aquw mullaj non polerunt ex-
cltarilalem. Aqure isire suut ilkc pluviae
Bpoliasli inconsulili tunica"? llli palinrc liitiniplia- sUnyuere
lis rainos profers, de quo cum (riumphare qurcrcres, leiitationuiii, qu;e descendutil a poiestaiibus aeris,
imber inundans, de quo habetur ia
ipse de (e et de nioite pariter triumphavit; otivam ille videlicct
irruilet subveriil parielem non ha-
patis porias, et etun qui « est pax nosira , qui Ezechiele*8, qui
loeil iiiraque unuin V3-vv,»a pacemaexclusisti; flo- beiilem lilteram, per quem signaiur illius hoiniuis
rcs jucuiidos promis, et per te in crucei fb>sLibani conveisatio, qurc coemenlo charitatis solidata non
lenta-
elaiigiiiiu.»Quia illoscaiupi etlilium coiivalliiiiiiV3,» est, ct coiiipacia. Aqu.e igilur sive pluvire
per vos eniareuit. Ac clanias : i llosanna L» »c.ii- liontiin, cbariialein non exslinguunt, quia ipsius
" IV Ree 4. " Litc. 10. »' Num. 21. " Gwi. 52. »• Maiih. 16." " Gen. 22. " Joan. 3.
*« Matlh lb. "Ovid. 3Vllynin. S. Viig. "lMaib.6. »*Pra-f. miss. Canl. i. 38Virg. JEntid.
voJoan. 12. " Ibid. vs Joan. 19. V3-vv 2. »*Nali. 1. "Canl. 2.
>• 7 "Ltic 19. Eplics.
" Isa. 50. n «* MatiU.
(9. v' Isa. 50 " Psal. 31. MGen. 29. "Exol. 54 Luc. 9.
»7'"'jnan
17. •« Plnlipp. 1. " Rom 8. "8 Cap. 15.
 825 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XII. 826
rharitatis absorbenlur ardore; flumina quoque non A quos vocavil bos et jiislificavil; qtios jtisiificavii et
obrueni illam. El signanlur per flumina qureciinque hos ntagiiihcavit ". > Moraliier animajiisli soror lil
transiioria,qurc iilcirco chariiatein nonobruunt,quia ililecti, sicnt Cluislus faclus est Palri obedicus us-
aquoe quae jam defluxerunl, et illaequre superve- qtie ad inortem ", unde, ipse ail: < Qtti facit vo-
niunt, non langunl, taclum vero praesenlium unum liintalem Patris mei, ille meus fraler et soror et
iustans metitur. Ipsa quoque charitas cum habetur, mater esl«". > Parvula est, se nullius momenti re-
sic cliara tenetur quod si dederil homo omnem sub- piitando per humilitalem, sed magnificatur, quaiido
staniiam domus tuw pro dileclwne, quasi nihil dc- Deus exaltat eam per remunerationem, inde dici-
spiciei illam. Nam quidquid pro ea dimiliiiur vel lur : < Qui se butniliat exallabilur •'. » Ubera non
amitlitur, toium liabeiur pro nihilo, imo quasi de- habet, dum bonam convcrsaiionem suam et mores
irimeiiiinn ei stercora reputaliir"9. Sequiiur: foris osiendere ad oedificationemaliorum non curat,
Soror noslra parvula est et ubera nbn habel. Quid timens ne asccndal in clalionem. Sed Dominttc
fuciemus sorori noslrw in die quando alloquendaest. contra hoc, per quam secura sit, dal ei bcnediciio-
[Tno.j Magna dispensatione chariialis Dominus nem. lude Jacob ad filium sniim Joseph : < Detts
vocat Ecclesiam sororein, el sororem Synogogre,ut palris lui erii adjulor IIIIIS,et Omnipolensbenedicet
e.idem Synagoga et se sororem sui coudiioris per (ibi benediclionibus cceli dcsuper el benedictionibus
graiiam esse faclam rccoleret, et de addila sure abyssi jaceniis deorsum : bencdiciionibus uberum
germanrc gratia el societale gauderet. Sed quia ad- ei vulvae70. > Renediciio coeli desuper est amor Dei,
luic uovella consolaiione indiget, quasi de ejus sa- et cst in dextero ubere; benediclio abyssi jaccntis
lule consulens addit: Quid fuciemus sorori noslrm in deorsnm esl timor iuferni, et est in sinisiro ubere.
die? Alloquilur Dominus Ecclesiam, cum cam dc Sed, sicut in vulva prius ptter concipilur, deittde
s.ilule perpchia sive per occultam sui Spiritus illu- nascilur el laciaiur, sic limor ct amor prius in se-
stratioiieni seu pcr apertam prredicantium vocem ad- creto cordis delibcranlur, deinde foris aliis verbo el
it onel: Quid, inqnit, (aciemus sorori noslrm quando opere quasi cx operibus mnnnmcs ostcnduniiir.
ulloquendaest ? scilicel in advenlu noslri in carne. Posimodum dilectus eam alloquitur, ut ad niipiias
Alloqueuda,iiiquam,lumper me, (um per apostolos, ejus traducalur. Ecce jam, lAsliiil regina a dexteris
tum per Patres. Hic quatuor notanda sunt. Eccle- circumdata variclaic ". > Eam vero sic alloquens
sia dicilur soror, dicitttr parva, dicilur non habtns dileclus inslrnil ut mandata Dei audial, audila in-
ubera, dicilur alloquenda. Soror Cbristi facta est lelligal, inlellectis obediat, obeJienJo carnalia re-
gratiae parlicipatione, parva recenli conversaiione, Q linquat, mundum abjiciat, boc est quod hoc versi-
non liabens ubera, quia laclis est parliceps, el ex- culo coniprehendil; ecce primnni : < AttJi, filia,
pers sermonis juslilioe; alloquenda est, ut transeat el vide ; > erce secundum : < Et incliiia auieni
nd nuptias dilccli, el sic proficial in prolis procrea- tuain ; i ecce lertium : i Et obliviscere populuiii
lione. Soror per graiiam qua ipse nosiram assum- liium ; > ecce qunrium : <Et domum pairis lui; >
psil hiimanilateitiet nos filiosDei fecit per adoptio- ecce quintum : <Elsicconcupisccl rcx decorem ttiiim
ncm '•; parvula crevit per baplismum cl Chrisli " . >el le nssumel in conjugium. De hoc enim con-
praedicalionem; ubera coepii /laftereper apostolorum jngio dicluiii est: < Propter hoc relinquet bomopa-
vocalionem, transivil nuptias dilecli per passionem, tremetmalrem el adhrcrebiluxorisuae "-''. >Reliquit
concepit per sancli Spirilus missionem, peperit per Chiistus Patrctn sutim, quando oequalis Palri se
aposlolorum praedicalionein ; de primo Aposlolus : carncin assumcndo exinauivit'"; rcliquit malreni,
tApparuilgralia Dci elSalvaloris noslri Jesu Christi quando carnem ex ca assuinplam quasi vilipendens,
omnibus hominibus erudieus nos S1. > De secundo passioni se exposttit, adhresil sic uxori suac quia
Petrus : < Quasi ntodo genili iufanles, rationahiles, post eam 11011 dereliquit.
sine dolo, iac concupiscite, ut in eo crescatis in Tres nnplias legimus in Evangelio, Christi el Ec-
salutem ". >Jam crescebant cura diceret: < Veniie D clesiaenupiias pratfigurantes. Piiniaeiii incarnatione,
posl me, faciam vos fieri piscatores bominum ". > secundrc in ascensione, leriire fient in gencrali re-
Ad nuptias dilecli transivit, quando per passionem surreclione. Primas fecil morialibiis, secundas an-
suam < despondit cam uni viro, virginem caslam gelis, terlias angelis el bominibus. In primis pnu-
exhibere Chrislo •*. > Fecundata est per sancii Spi- peres recreai, in secundis diviies, id cst angelos
rilus gratiara sepliformem, peperil; unde dicluin Ireiifical, in lertiisomnes < pascenturel accubabunl,
cst apostnlis : < Prredicale Evangelium omni crea- et non orit qui exlerreal 79.> De primis dicilur :
turrc". > < Sitnile esl regnum ccelortim houiini regi qtti fa-
Soror ftiit per praedeslinationem, parvula crcvit cit nuptias filiosuo *•; > de sccundis : < Et vos si-
pcr vocalionem, ubera assumpsit per jtistificaiioneut, miles hominibus exspectantihiis dominutn stiuiri
atloeuta est et facta sponsa per niagiiilicaiioneiii, qttando reveriatur a nupiiis 61; dc teriiis : <Adve-
<Quos prrcdcstiuavii, hos el vocavit, ait Aposlolus, niente sponso, qttreprreparalrc cranl inlraveruni ciiin
*»Pbilipp. 5. 60Rom. 8 " Tit. 2. "lPeir.2. "Marc.i. 6VII Cor. 11. 65Mare. l(i. " Rotn. 8.
•' Pbilipp. 2. •» Miillh. 12. •» Miitih. 23. 70Gen.49. 51PsaI. 4i. " lijiJ. 73-" Geu. 2, Marc. 10.
" Philip. 2. '9 Soph. 3. •• Mallh. i2. »' Luc 12.
827 THOMJECISTERC. ET JOAN, ALGRINI 828
eo ad nuptias ". > In prtmts sponsa dotatur, in se- Al. colaphizali siuTertis, lurc cst graiia apud itomt-
cuudis thalamus a Deo el angelis paratur, in leiliis num; >desecundo: t Discite a me quia miiissum
inlroducelur. Dos esl id quod ad boc dalur uxori, ei humilis corde'; > de terlio: t Posuerunt fllii
ttt babeat unde vivat, si eontigerlt nl marito suo Israel cuslodes de habilaloribus Jerusalem, unus-
carcal; qttod apnd legisperilos dicilur donatio pro- quisque contra domum suam'. > Prima aqua mu-
pier nupiias. Nnm dos est proprie quod tlattir viro talur in viiinni, scilicet in gratiarum actionem, se-
cniii uxore. Qnasi marito caruil, quaudo Christiis cunda in mansuetudinem, teriia in circumspeclio-
in cceluuinscendit; sed dolem ac<epil, quando Spi- nem. De primo vino bibit Tobias*, gratias agens
ritum sancium quo consolareiur reiepil. < Pignus Dco de bonis sibi resiilutis. De secundo Moyses:
spirilus iiceepimus, > nil Aposiolus *».Dc secundo < Erat eiiiin mitissimus omnium hominum qui erant
aii: «Y.idoparare vobislocnm **.>Detertio: iVenite, in lerra '; > de lertio bibit Paulus, circumspiciebat
beuedicti Patris mei, percipiie regnum quod vobis enim sc cum diceret: « Video aliam legem in mem-
paiaiiini estab origine miindi ". > Siinl ct litiptirc bris meis rcpugnantem lcgi meniis mere*. > Lapi-
qua: faciaesuni in Cnna Gnlilxx, ubi Christus muta- derc sunt bydriae, quando homo obsiinatus csl in
vii aquam in vinum ". Moralcs sunl isiau nupliae in malo, vel confirtnalus in bono. Ilrec miilier, scilicet
qiiibus afleclio, tanqiiam sponsa, nubit ralioni, lan- "' affectio in suis hydriis solam aquam habet, qunndo
qiiani spnnso. Raiio cnim rcgit aflecliones. In his non nubit raiioni. Vacuresunt hydrire quando nubit
sex stnit hyJii.e coiiiinentes aquam quae mulatur in raiioni, scd Jesus non vocaiur ad nuptias qui Sal-
viiitim •', si iaiiten Jesus inlcrsil. Sex stint istrc by- vator diciuir, quia non catisa saluiis animarum
driir, ipiia sex siinl motiis aflectionis; tres primae subdilur affectio ratiotti, scd forsitan catisa vanila-
smit: nppetiiiis rarnalis voluptatis, nppetilus sub- lis, vel lueri, sicut fecerunt pbilosophi. Jesu vero
stantire teinporalis, appetitiis famosaj laudis. De vocalo aqtta mulattir in vinum.
priina : tEpulaii cstis snper lerram cl enulristis in Soror mea parvnla est, et ubera non habet.
luxitria corda vestra*3.»De secumla : 173 « Vacqui [CARU.]llrccstuit vcrba sodalium Chrisli, videlicct
cungrcgatavariliaiii mafaindoinuisuaetitsilinexcclso propbetarum, qui qtiasi lepracsenlaiit Domino bea-
niilus ejns *9; de lertia :« Qtti se existimat aliquid lam Virgincm tanquam ad hoc aplam ut carnein
essc cuin nibil sit, el ipse se seducit". » In prima nssumat ex ea, et dicunt: Soror nostra, Virgo Ma-
cst aqua luxurioe,in secunda avariiiae, in lerlia aqua rin, parvula csl per hiimiliialcm menlis, i\u:ida
vanae gloriae, sed adveniente Jesu, id cst desiderio quoque et pura lanquam lenella juvencula, qure
salutis, aqua ltixurire muiatiir in vinum corporalis iC nondum habet ubera. Chrislus autem lanquam ac-
uffliciioiiis, iiqua avariiire in vinum misericordis ceplans oblatam sibi virgincm subinferl: Qitirf /a-
laigitatis, aqua van;c glorirc in vinum proprii con- ciemus sorori nostrw in diequando alloquenda est?
temptus el liiiimiiiaiis. De primo bihit Joatines Ba- In illa videlicel die, qtiando eatn alloqnetiirarchan-
ptisia vcsiiitis pilis camelorum ". Ei Paulus t « Ca- gelus Gabriel et taccitlibtis sodalihus rcspondel tola
stigo corpus nieum et in servitulem redigo".» De Trinitas, dicens:
secundo Job, ait enim :« Foris non mansit peregri- Si murut esi, wdificemutpropurjnaculatuper eum
nus cl ostium meiim viatori patuit»", > ct Tobias: argentea. Si oslium est, compingamusillud labulit
< Si mullum fucril libi, tribue abundanler, ct si cedrinis.
exiguum, eiiam illud sltide libemcr impcrtiri •*.> Tuo.j Mttri nomine vel ostii solet Dominus de-
De lertio Abraham cum ilicerel:«Loquar ad Domi- signari. Recte miirus, quia Ecclesiam suam omni
niim inctim cuiii sim pulvis et cinis •", > et Job: parle munil ne ab hostibus diripiatur. Ostium quia
« Qtti inclinaveritocuios snos, salvabiur, et qui bu- non nisi per Christum, vel hujus socielalem Ec-
miliatus fueril, erit in gloria "*. > Aliaetres sunl clesiae , vel cceloriun regnum inlramus, De
istae : conteiiipius Dei, odium proximi, negligeniia primo:« Ponetur in ea mtirale et antemurale *;
sui. Prima habet aquam ingraiitudinis , secunda D de oslio Salvalor :« Ego sum oslium *. >'Murtis
crudelilalis, tertia dissolutionis. lnit in carne apparens; aniemurale revelatio pro-
De prima : < Obiiti sunt Deum qtti salvavit cos, phctioe, quem mtirum defendil Ecclesia incarnatio-
qui fecit magna in ^Egypto, niirabilia in terra nem ejus praedicendo. Vei murus et ostium potest
Cham, lerribilia in maii Rubro •'; t de secunda: dici quilibct de fortioribus membris ejus, qui alios
< Filia populi mei crudeiis, quasi struthio in dc- et defendunt el inlroducunt in regnum. Isli sunt
serlo"; > de lertia : < Ephraim columba quasi propugnacula argentea, quando nitore eloquentiae
seducta, non habenscor; comcderunt alieni robur surc virlulcs aliorum el suas defendunt. Cedrinre
ejus, et ipse nescivit". t Sed prinia mutaiiir in tabulae siint exerapla antiquorum imputribilia sicut
vinum, tinde ail Job : < Dominus dedii, Dominus; ceJrns. His ostinni compingitur dum earum abun-
nbsliiiit 100, » et Joannes ': < Si benefacientes et danlia ad perficicnduin aliis doctoribus datur. Vcl
" Malth. 25. " II Cor. 5. »v Joan. 14. »»Mallli. 25. "« Joan. 2. »' lbid. "' Jac. 5. •• Habac. 2.
•°Gal. 6. "Matiii. 3. " I Cor. 9. " Job. 51. 9VJnb. 4. •• Gen. 18. »• Job. 22. •' Psnl ;105.
"Thren.4. 9»Osc. 7. 16°Joh. I. « lino Pelr. I, 2. •Mallli.ll. »II EsJr. 7. vCnp.4. *Num.l2.
• Rom. 7. * Isa. 26. Joan. 10; *
829 COMMENT.IN CANTICACANTIC.— LIB. XII. 630*
labuloecedrinaesunl lalitudo virtulum, quibus abun- A vici mundum". > Muro luo lnexpugnabili circum-
dare debenl qui alios ad regimen secum inlrodu- cinge nos, Domine, clamani habiiaiores Jerusalem.
cunt.Quatuor sunt civitates hahenles muroset pro- Sed mulia est anguslia, ut a-Jificenlur muri Jeru-
pugnacula : prima Babylonia, secunda Jericho, ter- salem, id est patienlia, sicut filii Israel revertentes
lia Jerusalem, quarla Sion. Civitas pluiium est a capliviiaie, una manu locabanl lapidem, alia vero
cohabitatio: in Babylone habilat peccalorum con- tenebant gladium ad defendendum. Muri vero Sion
fusio, nam el ipsa confusioinlerpretalur. Ejus mtt- et propugnacula redificanttir in frequenti superno-
rus esl obstinalio, proptignaciilnni desperalio. Audi rum inspeclione. Quia quanlo plus superna inspici-
civiiatera : < Tu vero odisti disciplinam et projecisti imis, tanto amplius Cbristum riiligimus cl dcsidera-
sermones meos retrorsum-; si videbas furem, curre- mus.De hac sic roborata, clamat propheta : < Alicni
bas cum eo , » elc. Audi muriiin obstinationis : non transibunt per eam amplius". > Sed sub Juda
< Peccator cum venerit in profundum malorum, Macliabreo, alieni arcera tenebanl '*. > Nam nitilti
conlemnit". > Audi propugnaculum desperationis: bene vivunl et coiifessionese purganl, quos tamen
< Major est iniquilas mea quamut veniain merear, > mundi sollicitudo et maligni spiritus quantum pos-
ail Cain". ln civilate Jericho quod dicilur luna pro- sunt relardanl, ne per speculalionem supernorum
pler mulabililaicm, jtixta illutl: « Siultus ul luna D ad vehementiam amoris et desiderii se erigant.
inulalur", > esl quasi mulliludociviumreruin niun- Moraliier murus animre fidelis est struthio bonre
danarum varielas. Est murus prosperiias. Est operalionis; propngnacula sunl, solcrs cuslodia, vel
propugnaculum infida securitas. Audi civitatem: miirus est ordo virtutuni; hostes, carnales affeelio-
<Omne quod in mundo est, concupiscentia camis nes, qure ordinem viriuttttn iiilcrrumpunt. Hnnc
est et concupiscentia oculorum elsuperbia viias1*.» iniinim Dominus dissipari permillit, cttni anima
Audi murum prosperilatis :« Aversio parvulorum vitiis 11011resistil, unde Jeremins : < Cogitavit Do-
inlerficiet eos, et prosperitas stultorum perdet il- minus dissipare murum fliiae Sion ". Hos muros
los ". > Propugnaculum infidae securilatis erigunt Dominus dissipare cogilat, dum peccanles palienler
« qtti confidunt in virlute sua, et in multiiudine exspcctat, cogital et destruit, dum impoeiiiieiilcs
divitiarum suartim glorianlur ", > inde Job:« Ego, hostibus puniendos relinquit; etiam lurres hosiibiis
inquit, vidi stullum firma radice et maledixi pul- iraduntur, cum virlutibus excelleniioribus vilia
cbritudini ejus statim ". > Jerusalem visio pacis dominantur: 1 Tradidi, inquit Dominus, in manus
dicitur, in ea enim habiiat virluliiin pax et con- iniiiiiei muros turrium cjus ". > Priinus iiturus in-
cordia. Ejns murus esl patientia, propngnaculum in „ dissolubilis esl, quia est de coclis lateribus, sccun-
circumspiciendo sapienlia, habitalores sunt virtntes dus potesl transiri, quia est dc comporlaiis aggeri-
concordes, quasPaulus proponit: « Cbaritas, pax, bus, lertius robustus est quia ferreus, quartus
gaudium, patienlia, bonitas, benignilns ", t etc. splendidus est, quia de preiiosis Inpidibus. De pri-
Murtis paiieniiae possessionem conservat, unde: 1110: « Venler meus ad Moab quasi cilhara sonabit
< Inpaiientia veslra possidebitis animas veslras".» et viscera mea ad murum coc(i laieris »•; > de se-
Propugnaculum sapienliae, longe visum porrigit ad cuudo ad Ezecbiel : < Sume libi latera el pinges in
providendum, indc ait ille sapiens : ea Jerusalem, >et dicitur inlercrctera, 1 comportabis
> de tcrtio in eodetn : 1 Sume tibi sar-
Quod tequitur tpecta quodque imminelante videlo. aggerem ";
ti.ginein ferrcam, et pones eam muruih inter le et
lnde ctiam graviorictus hoslem ferit, el sic sapientia civiiatem so; > de quarto : 1 Et erai struclura muri
vineit malitiam ". Sion specula dicilur. Iu ea enim ex lapide jaspide ". > Horum dnorum cxlremorunt
cives sunl visiones supernarum beatitudinum, mu- propugnacula sunt aurea ex cbaritate, argentea iu
rus est Christi amor, propugnaculum ejtis deside- prredicatione, ex preliosis lapidibus in operationc.
rium, unde Isaias : < Urbs fortiludinis noslroe Sion, Osliiun dicittir Chrislus, ostiuin prcclatus, osliuin
Salvalor poneltir in ea murus el anletmirale '•. > D homiuis sensus. De primo : < Ego sum oslium "; >
Babylonis muros ue perficerentur inhibuit Deus, de secundo Job: < Quis concltisit ostiis marc, quan-
linguarum intelligenlia ablata, quia obstinalionis do erumpcbat quasi de vulva procedens "? > Maro
6iinl principium malorum consilia, unde Aposlolus: esl mundus, vulva concepius carnalis cogitatinnis.
< Corrumpiint mores bonos colloquia prava". > De lerlio , « Pone, Domine, cusiodiam ori nieo, et
Mnros Jericho desiruxit Josue sepleno circuitu el os circumstanlire labiis meis *v.> Primus, id est
lubartim sonilu". Quia prredicaiione seplem virtu- Christus, aliquando clanditur, aliqnando aperiltir.
tum, vel septem sacramentornm, vel septem dono- Clauditur reprobis, uiide : 1 Quae paralje erant in-
ruin Spiiiius sancli, Salvalor nosler quod Josue traverunt cum eo ad nuptias, cl clausa est janua ", >
inlerpretaiur, niundi prospetitaleiii et infidam se- scilicel fatuis virginibus. Aperiiur prcedeslinaiis,
eurilatem destruil, unde ipse ail: < Confidite, ego unde Job: 1 Ostium meum patuil viatori**,> scilicei
• Psal. 49. 10Prov. 18. " Gen. 4. "Ec<li.27. " I Joan. 2. ,v Prov. 1- •* Psal. 48. " Job 5.
"Gal. 5. "LIIC. 21. " Snp. 7. • Isn. 27. »'ICor|l5. »• Josue 6. " Joan. 16. " Joel. 5.
"IMach.3. "Thren. 2. "Jer. 47. " Isa. 16. •• Lzcch. 4. »• Ibid. » Apoc. 21. " Joau. 10
MJot>58. 3VPsal. 110. "Matib. 2-<. 3"Job5l.
 831 TIIOMJECISTERC. ET JOAN. ALGRINI m
tendenti ad regnum ccelorum. Tertium claiidilur• A compingere dicitur a compingo,compingis,compeui,
improbis, undej.« Quiaindignosvosfecislis verbiDei, quod est formare; non a compingo,compingit,com-
ccce converiiinur ad geiiles"\>Apcritnr benignis, pinxi.
unde :« Oves mcaevocem mcam audiunt •', > unde Si murus est, mdificemussuper cttm propugnacuta
Deus conlra fluclus diluvii clausil oslium nrcse, argentea; si ostium, compingamusillud labulis ce-
ipsis cessantibns aperuil". In homintbus est Iriplex drinis. .
ostitim, scilicet morale : primum est sensualiiaiis, [CARD.]Qtiibus verbis Virgo respondcns introdu-
secundum inielligenlire, (eriium affectionis.Primtim citur, ac si dical: Fiat mibi sicul dixislis, el aedi-
enim est sensuum operatio, secitndum discrctio, ficale super me proptignacula argeniea, quia
leriium Jeliheratio. Ostitim sensuum cl.ttidilur iiiiin- Ego murus, el ubera mea sicut lurris, ex quo facla
di illecebris, ne inirenlad interiora, inde est quod sum coram eo quasi pacem reperiens.
Loi, instantibus Sodomilis, occludebat osiiuin post [Tno.] Ego murus recie cognominor, quia divi-
tergum suum". Si vero inlrcnl illecebroc, relitien- nis snm compacta lapidibus, quia glulino charitatis
tur ad ostium discretionis, ut ibi disccriiatui1 an adunata, 174 1u'a super fiinJanieiitiiin imnio-
bonum sit an maliim. Inde dicitur mulieri fiindciiii bile locaia sum , qnia nullo iclu arietis hrcreiiei
oleum: < Claude oslium super le et super filittm possum dejici.
itinin ",> scilicet cum deprchenderis malum. Quod Siint quoqite in me quidam eximia virluie pr.at-
si evaserit usque ad ostium deliberaiionis, ut dcii- diii, unJe el lurris Jictiiiiur, quia iinpelus pcr-
beret nnima, facial an non, claudntur osiium, inde versoriim non formidant. El ubera snnt dtiin parvu-
est: < Cum oras, inlra in cubiculum tuum, el clauso los simplici doclrina laclanl; el hoc ipso largiente
osiio, ora Palrem tuumvl.> Primum aperitur, ttt ad percepi, cx co lempore ex quo facla snm coram
laudandum Crentorem videat pulcbritudinem crca- eo quusi pacem reperiens, iJ esl ex quo douiiin
Uirarum, vel ul stimat a bonis exemplum, unde cuin pacis surc per verbum rcconcilialionis mihi praestnre
Moyses egrcderetur ad labernaculum, filii Israet dignatus esl; et liauc fortiluJinem non ex me, seJ
ermit in osiiis papilionum suoriim". Seciindum per ipsum acquisivi, ex quo milii doniiin pucis mere
aperilur ad bonum, posiquam a malo esl discretum ; conlulil, iinde Je ea pace aJbuc niihi proscqui pla-
unde Abraham slans in oslio tabernaculi sui,vidit ccl. Est pax vera, esl pax inorJinata, esl pax ficta,
Uresviros, tres vidit ei unum adoravitV3. Tertium eslpaxrepudiala.Veraesiqtiandosimpliciier ab ulra-
apcritur quando bonum a malo discretum, pulsat ad que parte custoditur; iuordinata est, qiiamlo propler
oslium deliberationis et deliberaiur faciendumct r coiiservandam pacem proximi Dens offeiiditiir; iieta
sic introducilur ad effectum, et sic inlendil in est, quando sic in corde non habclur, ul exterius
Detim ; unde Elias in osiium speluncre vidil Doini- oslenditur; repudiata est, quando ab altero offeriur
nnm transeuntem, uude ipse ait: i Erce ego sto ad et ab altero respuilur. Item pax vestra aliqttanJo
ostium et ptilso, si quis aperuerit mibi, inlrabo ad pcrit. Sed hanc prirao juslus reperit, secundo ape-
illum et coenabo cnm illo, e( ille niccnm **. > Ista rii, terlio parit. Perit quando Deus offendilur; jnstns
compinguntur labulis cedrinis propicr odorem cedri reperit, quando Dcus reconciliaiur; aperit, quando
et incorruptionem. Primnm enim ostiiim quoj est verbo ct opere reconcilialur Deus ct oslciidilur;
Christus, incorruptibile ftiit, undc : i Nos audivimus parit, quando ab eo inler discordes pax rcformatur.
quia Cbristus manet in reiernum **,> et odoriferum, Pax peril, sicul scriptum est: < Non est pax im-
inde Apostolus: i Benedictus Detis qui manifeslal piis*1. > In reconcilialione reperilur, unde : < Ego
per nos ubique odorem nolitire sttrev*. > Et secuu- cogilo cogitaiiones pacis et non afflictionis", > ait
dum ostium, id est prselati, odorifcrum est, sicut Dotninus. Aperire docet Apostotus,dicens : < Pacein
docet Apostolus ad Timotheum: i Oporiet, aii, scquimini cum omnibus et sanclimoniam, sine qtia
cpiscopum esse irreprehensibilem, hospiialem, pru- nemo Deumvidcbit".»Pacem parere niouet David:
denlem , sobrium, pudicum, dociorem VI, > ecce D <Costodi innocentiam et vide reqtiitalem, quomodo
odor. Audi incorruptibilem : < Non vinoletiiiini, non suut reliquire homini pacifico**,> id cst facicnti
percussorem, non litigiosum, non cupidumV8. > Et pacem. Ecce in talibusest sponsamurus, qui, supple,
lerlium ostium similiier, id est sensus interiores et in pace ambulanl. Propter pacem eniin ipsa dicitur
exteriores sunt incorrupli, sicnt docet Aposiolus: miirus, ipsa enim pax est murus. Hic fundalur
i Timeo ne sicut scrpensEvam aslulia sua seduxit, quando pax reperilur; crcscit, qnanJo apcritur;
ila corrumpanlur sensus vesiri a charitale Cbri- cumulatur, quando pariiur. Iste murus pacis omnes
sli *». > Audi atium apostolttm docentem odorem in pace unauimes, qttasi cives unius eivilatis ara-
bonum : < Quis sapiens, ait, et disciplinaliis iuier bicns, sccuros in Domino requiescere facit, ut di-
vos ostendat ex bona conversalione opera sua *•? > cani: <Inpaceinidipsumdormiam et requiescam ",t
Ista ostia compinguntur labulis cediiui». Setl islud Dominus quoqtie in eis cl cum cis requiescit, qtiia

'•'Acl. 13. 3TJoan. 10. 3BGen. 8 35Ccn. 19. V0iVRrg. 4. ViMaiib. 6. »«Nnm. *6. "Gen.18.
»*Apoc.3. »»"IJoan. 2. "vV6II Cor. 2. v:- I Tim. 5. " lljtd. ** HCor.il. "Jac5. * isai. 48-
»»Jer. 29^ Hebr. 12. Psal. 56. " Psal 4.
 853 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. Xll. 834
sdcut ail David : i ln pace f.iclus es( locus cjus et Apuratus, qui < epulabatur quotidie splendide". >
habilatio ejus in Sion **.> lu Sion eral lurris cui Figuram lertii, illi qui dicebant: < Ecce nos reli-
compnrat sponsa ubera sua j-prrelaios juxta allego- quimus omnia et seculi sumus le 71.> Ex his est pax
riam in quibus esl dilecli habitatio. Est pax de in- mundi, hinc ait Ezechias : « Bonus sermo Doinini,
ferno, pax de mundo, pax de coelo. Pax de inferno lamen silpax in diebus meis".> Sed vos t rogaie
est convenienlia cum vitiis et in iniquilnte, pax de quac ad pacem sunt Jerusalem ". > Hrec est pax
mundo est iranquillitas in divitiis el feticilate, pax vera qua? de ccelo descendit. Est pax vera, esl ve-
de ccelo quieta possessio graliarum in bona volun- rior, esl verissima. Vera est inter fratres unani-
late. Prima esl pessima, secunda perictilosa, tertia milalis gralia, verior esl in (ribulalione patientia,
lutissima. Prima est pax fera, secunda pax adul- verissima Dei virius et Dei sapienlia. Prima est
lera, terlia pax vera. De prima : < Cum fortis ar- vera, quia fratribus esl « anitiia tina elcorunum'*;>
maius cuslodit atrium suum, in pace sunt ea qure secunda verior, qtiam non dissoivit iinpetus tenta-
possidet ". > De secunda : < Non quomodo mitndus lionnm; lerlia verissima, quia t est pax noslra
dat pacem ego do vobis"". > De tertia :<Pacem mearm qnos fecit ulraque unuin '". > De prima : < Pacem
do vobis, pacem Telinquo vobis ". > De duabtis pri- sequimiiii cum omnibus el sanctimoniain, sine qua
mis dicilur: <Pax, pax, el non erat pax 60.>lllas pa- B nemo Deum videbil '* ; > de secunda : «Cumhis qui
ces non venil Jesus millere, sed foras initiere, ut oderunt paccm eram pacilicus " ; > lertia est < pax
buic teriiae locus fieret. < Fortis ilaque armattis, > Dei qnre exsuperat omnein sensum. > Dc duabtts
id est diabolus, < custodiebat airium sutun. > Hic primis dicit prophela : < Domine, dabis pacem'", >
prius pulsal ad oslium, secundo se recipit in angu- pncein quia in (c speravimus; de tertia dicit:
lum, terlio possidet atrium : ostium, scilicet scnsiis < Ecee ego declino in eos, ul flumcn pacis". > In
corporis, angulum secretre cogilalionis, alrium vi- hac pace nosiram ar-stiinamtis rcquiem , vel ex-
tiosre evagaiionis. Primum ul introeal, secunduiii ul spectamus ; unde : < ln pace in idipsum dormiam
decipiat, lertium ut possidcal. ln ostio loquiiur «l requiescam "•. > Ponainus turriin, el sil Cbrislus
< verbis pacilicis in dolo 61. > In angulo allicil falsrc in fuudameulis, aposloli in pnrietibus, martyies in
securilalisosculo, inatrio percutil gladio. Hoc ordi- propitgnaeiilis. llrcc habet alliludinem el foriiludi-
ne ususesiJoab.quandooccidilAmasam"»-6*. Primo iicni. Audi forliiudinem : < Veneruut fliimiun, flave-
eniin aii: < Salve, fraler; > secundo < appreheudit riinl venli, et impegeriinl in domiim illam , et non
ineiiitim ejus, el osculatus esl eum ; > terlio <ar- potuit moveri : fundnia cnim eral suprn lirinaiii pe-
ripuii pugionem, el percussileum, etoccidit. >Igiltir, r, lram81,> scilicel Cbristum. Audi ei allittidinem :
quia pax miiiidi transitoria est, quoc est in divitiis, <Qui sunt isti qui ut nubes volant et quasi columbre
« Divitiaesi allUianl, noliie cor apponere". > Sunt ad feneslras suas" ?> Ili enini rcdifieanl nobis aliarn
ciiim qnidam qui eis cor supponunt, quiJani qni lurrini. In infcriori stniione cjus, sunl opera homi-
appoiiunt, quidam qui opponiinl. Supponunl qtti nuin; in media, opera aiigcloriim; in siipremn,
sludent parcilali, apponunl dediii prodigalilali, op- opera Dei. Opera bominum siint pcciiiieniia in so,
poiniiii qui sure subveniuut ncccssitali. Primi snnl misericordia in proximum,' pietns in Deum. Opera
miiiislri avaritirc, secundi servi vanoegloriae, lertii angelortim stmt, Deiiin landnre, fuitgiejus legalrbiic,
lilli tcmperantioe. Priiuorum nos visitare. Opera Dei tiin stuit: siiui enim opera
Fervet avaritia, miseraque cupidine pecius condilioiiis, opera reparaiionis, opern iuformaiionis.
Quwril, el invenlismiser abstinet, et limet uti. De priino diciiur: < lu principio creavit Deus cceluin
His dicil Dominus : <Nolite tbesaurizare vobis tlie- ct tcrrain "3. > De secundo : < Ecce veniel pioplieia
sanros in lerra, ubi aerugo et linea demolilur *\> magnus, el ipse renovabit Jerusalein. > Delertio:
SeciinJi videtit i Qtti reformabil corpus liuniililaiis nosiroe configu-
Quod genus el [ormamregina pecunia donal. ratum corpori clariialis sure *v. > lietn redificniur
El ideo, D nobis lurris, et in fuudamento esl iinibra, in parieie
Serviel wternum, quod parvo nesciel uii. corpus, in stimnto spiiiltis. Vel aliis verbis idem :
Dc qtiihus dicilur : < Praecipe divitihiis hujus sa:- In fitndaincnio est figura, in pariete res, in sumnii-
culi noii altum sapere nec spcrare in incerto divi- late veritas. Fignra fuerunt ea qure facla stinl sttb
liarum *'. > Teriiis : lege nattirali, et sub lege scripta. Res sunt sacra-
Virlus est medium vitiorum ulrinque reduclum. menta novae legis, quae sunl visibilia, et in praedi-
His dicilttr : <Simultum fuerii, tribue abundaruer; ctis signilicata, ul bap isinus, Spirilus vel verilas
si exiguum, eliam illud slude libenter impertiri ".> esl spiiilualis gratia et invisihilis, per illa visibilia
Figuram primi tenuil ille dives cui dixil Dominus: sacrauieiila nobis collala. Mural.lcr vcro liirris cri-
«Si vis perfecius esse, vende omnia quae habes cl da giiur : in hnc esl fiiiidatitcntum, cocitatio rccta,
patiperibus ". > Figuram secundij dives itle pur- paries, medilatio proviJa, summiias, coiiiemplaiio
«» lbid. •• Jer. 6. "IMncb.7. «' «vII Reg. 20. ««Psal.
««Psal. 75. "Lttc. II. "Jonn.4. '• Luc 10. " Mniib. 19. " IV Reg- 10.
Cl. » Miiiih. 6. " I Tim." 6. «« Tob. 4. "M.uih.19.
'« Hebr. 12. "Psal. 119. "lsa.20. '» Isa. 06. 80 Psal. 4.
"Psal. 121. "Aci. 4. 2.
Ephes. 8V
* Hatili.7. "Isa. 00. "Gen. I. Philip. 3.
855 THOMvECISTERC, ET JOAN. ALGRINI 83S
clara. In hac cbariias praaCrpft,ralio disponit, sen- \'. ptilos quae de Judaeis et gentlhus est congrcgata.
sus pcrfieit. Qui sunl in hac (urri clamanl: i Esto Cuslodes hujtis vineaesuni prophetae, aposloli suc-
nobis, Domine, turris fortiiiidinis a facie inimici *".> cessoresque eorum. Custodes sunt angcli, qui pro
Et Dominus ibi confregit potentias, arcum, sculum co cnram geriinl. Vir afferi pro fructu ejus mille
ct gladium et bellum. In arcu fraudulenla adversa- argenteos. Vir in boc loco dicilur quilibel pcfe-
lio, in gladio aperta inipugnatio, in sctilo occulia ctus, qui omnia temporalia sua bona relinquit, m
peceatorum suorum defensio, in bello vero aperta habeal fructum ejus. Fruclns aulem laborum qui
sni erroris prolcctio. Hanc ullimam lurrim dicimus pro Domino temporaliter fiunt, perccptio est cmn
esseduo ubera moralia, scilicet ralionem et affectio- Domino sempiternae quietis et regni, unde ait:
iiem, el ubera mea sicut turris. i Posui vos nl eaiU el fructum affcratis, et frucius
Ego sum murns. vesier maneal8*. > Ilrec vinea esl aniina cujus qua-
[C.\RD.]jAddilquoqne: et ubera mea sicul lurris, ex tuor hic ostenduntur provectus vineaecuilibel con-
qno facta sum coram eo quasi pacem reperiens. Beata grucnles. In prirais rinia tempcrala, sectindo posl
siqnidetn Virgo murus est noslraedefensionis et su- hrcc germina, teriio cuslodia, quarlo frucltium co-
pereamrcdificavit lolaTrinitas propugnacula argen- " pia : aura pacis, germina viriulis, cuslodia circum-
lea. lloc eniin ad defensionem Ecclesirctota Trinitas speclionis, friictus aeiernre retribittioiiis. In aura
.Ttlificavit in ea, ut precibtts suis bene sonantibtis pacis noviias niilriiiir; in germine virlulis, nulriia
inimicum repellal, e.lhoc signatur in argenlo, quod roborntur; in cnslodia circinnspeclionis ne deficial
crcieris metallis duleitis sonat. Cum ergo dixisset: prrecavelur; rn fruciu relernre rcmuneraiiotiis, labor
Ego sum mttrus, snbjunxit: Et ubera mea siculiurris. ejtts consnmelur. Ad nuram pacis inviint Aposiolus
Ac si dicat: Misericordia mea et pietas mea, quibus cum dicit: « Ecce nunc lempns acceptabilc, ccco
qnasi uberibtis, suflragiorum dulcedine, laclo filios niitic dies salutis, nemini danles ullain offensio-
Ecclesire, snnt lurris muiiimcntum, scilicet refu- nem "».> AiProbtir virtutis inviiabat, dicens : « Ob-
gium etsecuritas peccalorum, et hoc iia ex quo sic secro vos ut digne ambulelis vocalione qna vocaii
accepta, sic graln, sic placita facta sitm cnram eo, esiis, etim lutniililatc et mansueludine, cnni pafien-
III cssem quasi paccm reperiens, id esl vere pacem lia supporlnnles inviccm in cbarilate 90.> Custodiam
reperiens; el faciens inier Deum et hominem, ut admouebal Christtis in Evangelio : « Si scircl, aii,
cssctn pacifica, tanqiiam mtirus veri pacifici, media- pntcrfiimilias qua hora fur venturus essel, vigiiaret
liix mcdialoris niiinis. Quod aittem dicitur: Si osiium utiqiie et non shierel perfoJi Jomum sunm ". > Ad
est,compingamus illud labulis cedrinis, sic intelligite. r, fruclum animahat, ciiui diccret illud quod jnm posui-
Siquidem Clirislus se vocat ostium, et murus hic mns: < Ego elegi vos et posui vos ut eatis ei fruciuui
vocatnr oslitim, sed aliler et aliler. Nam Christus afferaiis el fruclus vesier mnneal. > Igiiur prius
diciiur osliiim, id esl npertttra, sive via per quam ad nutrienduin novitatem, neccssaria esl aura pncis,
inlratiir ad viiam : quod ipsi soli convenit, unde ne aura peslilcns aqtiilonis, novilalem cxsiingiiai.
de se ipso discrelive dicit : « Ego sum osiium "',» Hrcceniin it) tribus solel nocere, scilieel geln, gran-
cl non alius. Ostium qtioquc dicilur compactio labu- dine, pluyia : gelu iorporis, grandine adversitaiis,
lariun, per qtiam malevolis claudiltir ingressus in pluvia prospeiilalis. Torpor enim ingeril fuiurre
doiiiuin. L'nde et bic dtciiur : Si osiium est, com- aspetiiaiis horrorem el impcdil conversalionem.
pingainus itlud tabulis ce"drinis.Beata virgo oslium AdverMiaiis grando feril cum impetti el frangiljam
est iu Ecclesia, qitrc malignis obsislit spiriiibtis, ne adulium virlutis germen. Alluvio prosperitatis blan-
ad devotos suos iittrenl el accedanl sicut volunt, ditur ct mareescere facit inlernrc devotionis et ex-
el lioc oslium tot tabulis esl compactum a snncta terioris ad cxeinpliun ostensae honestatis florem.
Trinitatc, quol in en stint virtutes el privilcgia di- De primo ail Salomon : t Piger propler frigus arare
gnilalum. El hre tnbulre cedrinae dicunlur, quia im- ' noluit, mendicabit ergo in aeslale el non dabiiur
pulribiies sunt, et odoriiicoe, et per humilitalem in D ei •»-•".,>Itein : < Abscondil piger manum siiam sub
proftiiidum radicalrc, creverunt in iminensuni. Se- axelin nec ad os sutim applieat eaiu". > De secuitdo
qiiilur: dtcilur : t Exlerminnvit eam apcr de silva, et sin-
Vinea [uit yacifico in ea qttm habel populos. Tra- gularis fcrus depaslus est enm ". > El illud : <Om-
didit eam custodibus, vir affert pro fructu ejus mille nes perscculores ejtis apprehendcruui eam inter
argemeos. angiislias •". t Et Ezecliias : < Generalio mea ablaia
[THO.]Loquiiur Ecclesia adolescenlulis suis. Pa- esl el convoluta esl a mo, quasi tabernaculuin pa-
cificus esl sponsus, scilicet facicns paccm. In cujus slorum •'. > Dc ler.io ait propheia : <Flos Libaui
pnce fuit vinea eadem, scilicei qurc eslEcelesia, <le elanguii •". > El Jercuiias : < Quomodo obscuratuni
qua iu Evangclio : t Simile csl regiium coelorum e?l aurum, mutatus esl color opliiiius " ? » IJein :
hoinini paliilamilias, qui exil primo mane condu- < Egressiis esl a filia Sion omnis decor ejus'". >
cere operarios in viiteam suam"'. > Hrec habei po- Et iliud : < Omnesqui glorificabanteam, sprcverunt
«»Psal. 60. »• Jonn. 20. «7Malih. 20. «« Jonn. 15. «9 II Cor. 6. •• 4. 91 Maiih. 24.
»»-" Prov. 20. "PIMV. 19. "Psal. 79. "Tlir.n. Ephcs.
»TIsa. 58. •• Naluim I. " Tliren. 4.
'" Tiiicn. 1. I.
837 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XII. 838
illain, qma viderunt ignominiam ejus '. > Ecce de A ctira est solliciiudo evadendi incommoJi aut com-
vinea qtioefuit pacifico in ea, id est in aura pacis. modi adipiscendi, necessitas est debitum dandi aut
Sequitnr dc germinibus virttilttm. Haecenim sunt indigenlia accipiendi, affeclus est desiderium per-
populi in anima Iiitbilanles. Quod sic dicilur in loco: frucndi. Timorpremit, cura irahil, nccessiiasligai,
Qtii habel populos, id est 175 virtutes in anima nffectiis viilnerat. Sic cum ranios arboris cxlcndi-
habitnntcs. mtis, aut suppouimus ei pondera, qure dcorsum
Uligittir crescnnl germina virtutum , oporlct ut premani, aut siibtus alligamns, quredeorsum tra-
vinea, aninia scilicel, divinn rigetur graiin. Rigntur hant , aut jnxla afligcre. stipites curamtis cl alli-
iiaquc devolione, citjns snnt ires specics : Zelus, gare ramos , ne sttrsum elevcnliir, sed in laluni
rompnssio, benevolentia, Tripliciler igilttr rignlur, diffundant, aut ipsi nudo trnnco infigimns surculos
scilicet zelo, coinpnssione, beiievolentin. Devolioesl u 1 ibi crescentes arborem vestiant. Timor igilur
lionus fervormenlis quem ntens non valens conli- est qtiasi pondus supei.-posilum,cura qtiasi pondtw
nere, cerlis demonstral indiciis ; hrcc ilaque habet siiblus nppeiisum, necessilas est similis stipiii qtti
in se zeluii) in eos qui conlra Dei voluntaiem siinl; ligat, affeclus esl quasi surciilus qui inlixus vulne-
rompassio vcro esl in eos qui suslineut calainila- rat. Isla qualuor nascuntur ex qtialuor gcneribus
leni; benevoleniia est, qua se roganti prompium cx- " malorum, qurc homo sustinet iu lioc mundo , brcc
bibel bomo. Sed ul verum fatear, oportct ut ri- siinl: Ira Dei, vaniias iiinnJi, iiiitirnilns hunianm
getur de fontibus Israel. Scptem fonle.s Israel siint Condilionis, invidia diaboli. Ira Dei est, cum llagel-
sepiem dona Spirilus sancli, qure frequenter dicla lis alierimur; vanitas nuindi esl, cum inoJuin cxce-
siini,scilicel : Spirilus sapicutirc, spirilus inlelli- deiulo necessilatis, in voluptatem nbiimis ; infirmitas
genlirc, spiriltis consilii, spirilus fortiludinis, spiri- humanre conJitionis cstquod facilc lrcdimur advcr-
lus scientioe, spiritus pielalis, spirilus limoris Do- sis.el dillicilead bona ngcndaconvalcsc'unus;invidia
mini. Dc spiritu sapienlirc profltiil aqua doelrinre, diaboli esl,cum ipso instigaiile ad vitia inflamiua-
spiiitus intclligenlirc emillil rivulum providcntire, ntur. Igilur ira Dci timore premit, vauitns mundi
de fonte consilii proccdil vena solalii, de fonte re- curas siipcrvacuas invitando vel immitlendo deor-
cliliiJinis procedit robur honi opcris, emillit fons sttin trabil, infirmitas hiimanre condilionis, d ris
scieniis gemitum doloris, qui cnim addit scienliam nos nccessitalibus ligal, invidia diaboli , illicilis
nddit et dolorcni, reddei aulem fons pietalis debi- desitleriis nos inflaininnndo vulnerat. Igilur caulc
lum compassionis, livtilus vero limoris , dat fru- itrcc circumspicieiido, lapsttin facilius vilainits. Igi-
ciuin confessionis. IIis iiaque vinea quasi seplem Q lur sic, cnstodilis germinibiis virliiiiiin , restal ut,
fonlibus rignlur, nl germina virtuliim creseanl. omnia relinquenies, aJ frucius percipienJos tcnda-
Interseptem dona Spiriius sancii, primtis est limor mus. Hoc estenim relinquere omnia, afferrc mille
qui congriiil hiimilibiis; de quibus dicilur : < Beati argenteos. UnJe, quomodo « beati patipercs spi-
pauperes spiriiu ', > non influti, non alta snpienlcs, rilu ? t ecce relinquiliir timor snperbi.e, sed ac-
setl limeiiles *; sectiiula est pielas, qutc convenil cipilur fructus, scilicet : « quoniam ipsorum est
luilibns , qni enim pie quaciit, honoiai sancta, non regntimcoelorum *-'. >—«Bcati niiics, > ecce reliii-
reprehenJit, noii rcsistit, quod est miiem licri; quilur crudelilas, accipilur fruclus, scilicet :«quo-
teriia scienlia qiirc convenil lugentibiis, pro bis niam ipsi possidebunt lerram, > scilicet hic aniinrc
quibus malis usi sunl; quaria fortiludo quoe con- sttic, in fuluro vero corporis et anintrc vel coelestis
venit esurientibus cl sitienlibus, quia desiJer.intes palrirc. < Beali qui litgent, > ecce relinquitiir gau-
gaudium, laboranl dc verisbonis, a terrenis cupi- dium nuiiidi, sed accipitinl frttclus, i quottiain ipsi
entcs averti, qiiinta consiliuin convenil misericor- consolabunfur a Domino ". »—< Ucali qui esuriiint
dibus, qnia iinicum rcnieilium est de taniis malis el sitiunl jiistitiam, t reliquisti proximuin cl Dei
exui, dimittere nliis et cominoJare, sicut volumus iiijuriain, seJ accipis fruclum, i quoniam ipsi salu-
nobis fieri; sexia , intcllecitis convenit mundis D rahitnliir ': >—i L'tcdatis et bibatis super nieiisain
corde, qui purgaio oculo possnnl videre ipioJ ocu- in regno meo, > ail Dominus". t Beali misericor-
lusnonvidit; septima, sapieulia convenit pacilicis. des, > reliquisii duriiiam cordis, scd fructiitn atuli,
In quibus nullus motus csl rebellis, sed omnia i quoniam ipsi misericordiam consequenlur », > in
obiemperanl spititui.Ecce qttomoJo aura pacis nti- jtidicio ubi rcmilietur eis. < Beati mundo corde, t
trit novilaiem, ipiomodo eiiam gcnnina viiliitiini reliquisii iminundas inundi illecebras , sed seqif•
crescanl. Sed pro nihilo laboravimus nisi cuslodia- iur fructus : scilicet visio Dei, t quoniam, aii,
iniis, unde scquitur: ipsi Deum videbunl'». >—<Bea(i pacifici, > rcli-
Tradidil eatn custodibus. Cuslodes aulem virtu- quisii sediiiones, seJ fructus est esse filiiim Dei ,
tuui diximus eircumspcciioneui. Sunt autcm qua- < quoniam, ait, filii Dei vocabtiniiir ". >—<Beaii
luor quibus circumspcctio exercetur : Timor, cura, qui perseciitioncni paliuntur, > rcliquisli ultionem
necessitas , affectus.Timor est anxictas periclitanJi, ci murmiiralionem, sed hahes lViictiim, scilicet
' Thren. 1. • Mallh. 5. • Rom. 11. *-*Malib. 5. « IbiJ. ' Ibid. « Luc. 22. • Mailh. 5.
" Ibid. " Ibid.
 859 TIIOM^; CISTERC. ET JOAN. ALGRINI 810
« regnum coelorum".» Vir igitur islas affert vir- A tit converiatur et vivat '. > Crelerum ciiui ita sit,
tutes, contraria relinquit el fructum accipil. quod vinea Domini scmper est coram eo, magna
Vinea fuit pacifico in ea. nobis incussa est cante vivcndi necessitas , cum
[CARD.]Igilur amici el sodales Cbrisli, lanquam cuncla agamus coram oculis cuncla cei nentis, et de
respondentes ad verbum Virginis, qurc dixeral: cunctis disirictissimam rationem exacluri. Veriim
Facla sum coram eo quasi pacem reperient; subji- ut cognoscamusquanto si( ad miserendumquam nd
ciunt de illa pace, quam invenit domina, quid punientlumparatior. Vinea, inquii, mea coram me
factum sil in ea. El dicilur quod in illa pace, esl: non dicit vinea hominum aut, ul vere dicerc
qtiatn invenit in beneplacito Domini tunc quando posscl, vine.i peccalorum, sed vinea ntea ; ile qna
in ejus ulero, in osculo reconciliationis el pacis , Inmen Jereniias le : « Ego plaulavi le vineani ele-
hunianaenalutre iinila est diviua. ln illa , inqiiam, ciam, omne semen verum : quomodoergo conversa
pace facia fuit vinea pacifico viro, scilicet Salo- es mibi in pravum, viueaaliena ? > Si igiturin ve-
moni. Et ut intelligalur de vinea spirituali, sitbdil: rit:'te stelerit et semen verum servaverit, vinea
Quce habet populos, tradidit eam cuslodibus. Ac si Dominierit, alioqtiin vineaaliena; vinca, inquam,
dicatur : llla vinea qure facla fuit pacifico ul ejus iliaboli, quam Dominus « exspceiat ut faciat uvas
essel, ipsa habet populos, quia ipsa Ecclesia ex B et facit labruscas l*. > Et ideo « nequaquara cal-
niullis populis adunala, el ipse pacificus trndidit cator uvre soliium celcuma canlahil ". > Vine.e
eam cuslodibtts, videlicet Ecclesiarum prrelalis. aulem Domini corruptio vinitoribus magna ex parie
Quem autcm frtictum Dominus vineae, quem fru- impulanda est.nani qui enm consiruere debenl
ctum custodes habcant ex vinea, scquens sermo srcpe demoliuntur. Undc conquerilur Doniinus:
osiendil cum dicitur : Vir affert pro fruciibus ejus t Pasiores iiiulii demoliii suni viueam meam ". >
mille argenleos. Vir, scilicel Cliristus dominus vi- Iiis prrclibatis, ut aJ calcrni opcris altius inqtti-
neac, qui solus est vere vir per virorem immarcc- rcndi occasionem demus, ad iiisiititla redeaniiis.
scibilem , ipse affert pro fructu ejus , id est loco Vineam meam, ail dileclus, iradidi custodibus,
fructiis, mille argenteos, hoc esllaudem perfectam, ut eatu excolerent verbis el exemplis, sed sic ul
nain per mille perfeciio, per argenlum sonus laudis nihilominus, quid in ea agalur, itilciidam, quo qu s-
cxpriuiiiur, assignaturqtie divinrc perfectioni, cui que animo, qua iuduslria laborci, aspiciam. His
nihil deest, nihil aliud accrescit ex vinea sua, nisi enira qui modo prredicto omnia reliquerunl, sieut
lans ct laudis maleria. Qtiaututn aulem Doniiiius dicium est, rclribuam; sed lios qui cam cusloJituii,
diligal hanc vineam oslendit brevis inlerposiiio, nmplius remunerabo , quia custodiunt fruclus ejus.
tanquam ex persona Domini stibjecta, diccutis : MUlenariuseuim et centenarius, quia ulerque pe>-.
Vineamea coram me esl. Mille tuipacifici, et du- fecltis est numerus, uterque posilus cst pro reiri-
cenli his qui cttstodiunl (ruclus ejtts. bulione rcierna ; qure perfectu eril. Scd cenlenarins
[Tno.] Vinea mea coram me est, etc. Ut prius duplicatus, ampliora doclorum perfectortiui pr;c-
qiiam ad solilam cxplaitiilionem perveniain non niia desiguai, unde Aposlolus : < Qui bencprasiinl
nulla 1'orsannon conlemiieiida prrcmiitam, videa- presbyieri, duplici honore digni hab'eaniur, iuaviiue
nms quanla sit Domini noslri solliciludo pro Ec- qui laboranl in verbo et doctrina ••. > Ac si dicat:
clcsia sua ; nam pcrvincam intelligi Ecclesiam, et Millu ttti argenlei pacifici, ct duccnli argenlei pa-
in propbelis et iu Evangelio atleslantur qui sacram cilici bis qui cuslodiunt fruclus ejus. Qui cnin,
Scripluram tractani oiimes. Vinea igilur, inquit, gcmiiiuin in proeseniilaborem subeuut, et ipsi < sa-
mea coram me est; undc in Evangclio Dominus: brie, et juste, et pie vivendo ", > et Eeclesire fru-
« Seniper vobiscum stim, usque ad constimmalio- cltts ne deliciaiil, ne ab hostibus diripiantur, su.i
iicm sreculi 13. > Ipse igiiur Dominus misericors pracdicaiione liilando, gcniiiia dona coiisequentiir.
sempcr habet vineam suatn proe oculis suis nec Pacilici dicunltir argenlei, id esl boua quac hic fa-
delicil ei in necessariis. Dedit priusquam abiret, Ociunl, quia in recipiendn piauuio pro.is paceui
unde vii-tu(umsumerel ineremenia, dedit unde con- rcleriiam hahebnnt. Qtiidamsunt qttO'>Doiiiiiiusre-
tra vitia sumeret antidola, septem videlicet eccle- pellil, qnidam a quibus faeie.n siiam avcrtit, qui-
siasiica sacramcnla. Neque tainen in neccssilalibus dam quos cor.im facie sna consi.tuii. De qtiibus:
ille tlecst, qiiin etiam in siiigulis palinitibus mise- Vineamea coram me esi. De primis esl peccntor,
raiionis sure provcnitiiii oslendit, usqtte adeo ut qui t cum venerii in profuiiJu.n maloiiun, coniein-
iiusquam ocnlos miseralionis surc ab ea deflexisse nil"; > de secundis cst ille qiiciu Dominus ad
viileatur, ut vere scmper dicere possel : Vineatnea teinpus cadcre permiiiit, et fortior resurgii;de
coram me esl. Curam ic, iuqiiam, Dominc, iion u( lerliis est ille quein Doiuinus posl lapsuin relevat,
qtiam piinias pro peccalis, sed ul cui subvenias et dcinceps sc cusiodit. Primos plangit D.iviJsie :
in iiecessiiaiibus. < Dclicirc enim lure cutn liliis < Utquid, Deus, lepulisti in finem, irattisest furoi
hominitm 1V > Ncquu vis < inorlcm peccatoris, seJ iiius super oves pascuae luic "? > De sccundis :
"Mailb. 5. " Maith. 28. "Prov. 8. " Ezedi. 53. "C.-p. 2. " Isa. 5. "J.r. 48. 19Jer.
12. «• I T.m. 3. " Til. 2. " 1'iov. 1S. "Psal. 73.
 841 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XII. 842
« Averlisli faciem luam a me, et facius snm con- A huit '*'. Ibi muitiplicala siinl ejns gatidia, ut posset
lurbaius. **; t unde"ipse rogat : « Ne averlas fa- dicere : <Gaudens gaudebo in Domino, et exsultabil
ciem luam a ir.e, ne dcclines in ira a servo luo ".> aiiima men in Deo meo *'. > His igiiur qui cusio-
De leriio nos iileut ailttionet sic :« Proeoccupemus diiint friicius ejus, sunt parata prreniia. Sed cus-
faciem ejtis in confessione '*; > nnde Jacob exsul- tojunt quidam de ea retribuunlurientporaliler, qui-
labal, dicens : « Vidi Dominum facie ad faciem el dam spiritualiler, quidam rsternaliler. Tcmporaliter
snlva faeta cst anima mea ". > Primi non formi- qui ob solam naliirnlem custodiunl pictaicm, ut
danl judicis scverilatcin, secundi cognoscunt suam obstctrices in jEgyplo nalurali motre pictale, pueros
infirmiiatem, lertii scniiiint Dei benignitatem. Dc Ilebra-orum observab.ml. Prop(er quod Dominus
primis dicitnr :•< Secundum duritiam aiitem tuam fceit ei domos in yEgyplo. Spiiiiualiter simul et
et cor iinpoenileiisihesaurizas libi iram in die irre lemporaliter remunerantur qui ex dehito oflicii sui
ct revelalionis jtisli judicii Dei ". >'Sccundi dicunl custoditint. Undc Aposlolus : « Prcsbyteri qui bene
ciim Paulo : < Nou invenio in me, id est in carne praesunt, duplici honore digni babeantur", > id est
tnea, bonum"; > et cuin Job : < Ecce.non est exterius apud Uomines; inlerius apud Deum, qni
auxiiium mibi inme"; >etcuin David: < Miserere auget jn eos graiiam. Isti et remuneranlur acterna-
mei, Domine, quoniain infirmus snm; sana mc, B liter. Terlii vero solum aeiernaliler remuneranlur
Domine, quoniam conlurbata siint oinnia ossa qui ex sola gralia boc faciunt, non exdebito oflicio.
tnea ". > Tertii dicunt : t Tu, Domine, suavisiet El idco liic non accipiuni honoris retribulionem, ct
miiis el mulium misericors oroiiibus invocanlibiis ideo forsilan in ccelo majorem, unde apudDanie-
le". » Isla est vinea de qua dicit: Vinea mea co- Icm *» : i Qui ad jnsliliam erudierint mulios, fuige-
ram me est: scilicel a simili ciistodienlis viueain. bunt quasi stellre in perpctuas oeternilates.> Sed
Quam cnim habel anle faciem sunm cuslodil; alias negligentibus eiii retributio poena aeierna; undo
videtur ncgligere qure sunl a 176 <ergo. cum filii Israel fornicarenlur cum mulieribus Ma-
Vide igitttrqnomodo sil liwc vinea coram dilccto. dianitis, et a inagistris corum islud peccatum ne-
Suscipit revertentes, refovet despcranlcs, libernt glectum est, dictum est a Domino : t Suspeuditc
caluniniam patientes : susliucl marlyriolaboranies, principes populi in patibulis*6. > Praelati vero super
jucundal amantes, rcvertentes recipit in graiiam, alios coronabunlur qui slrenue egerunl. Eis enim
desperantes inviiat ad veniam. Falso caliimninio- debenlur aurea et aureola, quoc erant iri tabcr-
ruin liberal innocentiam, diligenlibus muliiplical naculo super mensam appensa. His autem qni sola
gaudium. Rereplorumin gralinm personam reprrrscu graiia boc agunl, major istis ; unde Jacobad Josepb
tat prodigus ille (ilitis revertens : « Cito, ait pater, iilium suum ait : < Do tibi unani partem extra fra-
proferle slolam primnm, el induile eum ", > ecce. (res luos, quam tuli dc iiiaiutAmoriiioei,in gladio et
recepius esl in gratiam. De his Paulus : « Polens arcu meo ", > id cst illam gloriam quam ilinbolo
est Dominus omnem graliam faeere. abiindaie in abstuli per polentiam nieam. Ila:c viuea est Ecclesia
nobis". > Desperantcs qui invilanturad veniam, ex prxseniibus el pratcriiis el futuris collecia. In
figurat illa intilier deprchensa in adulterio.» Andi futuris, esl coiam Deo prreilesiinaiione; in proe-
. invitalam ad veniam : < Nemo le condemnavii, semibus, honrc vit:e conversatione ; in prrcteriio,
miilier? • ait Dominus. El illa : <Nemn,Domine.» quia jam fruunliir Dei visione. De priinis : < Mille
El ille : < Nec egote condcnino. Vade, jam amplius: anni nnle oculos lnos tanquam dies hestcrna, qure
noli peccare **-*'.t Unde : « Non veni vocare juslos, prrcteriil**; > de secundis ait Daniel : « Non me
sed peccaiore* ad poeniienliam*7. > Falso calum- contaminaverunt leones, quia coratn eo jusliiia
lualorum personam tenet Susanna. AuJi quomodoi - invenla est in me"; > de teriiis dicilur: « Lreta-
liberalur innocentia : «Suscitavit Dominus spirilum bunlur coram te sicnt l;c(anlur in mcsse, et sicut
pueri junioris, et convicil sacerdoies, el liberatus; cxsultant viclorcs capta prreda quando dividunl
est* sanguis innoxius in die illa **; • unde : « Noni Q spolia". > Primos Deus vccat, secundos jnstificai,
privabis bonis eos qui arabulant in innocenlia, Do- lertios magnificat. Primos in misericordia, secun*
inine virliilum; beattts horao qui sperat in le **. > dos in grnlia, lertios in gloria. De primis : « Quos
Laborauliuni personam lenel Slephanus. Audi quo- prredesiinavil, hos et vocavii *'; • de secundis :
modo osiensum erat ei prrcmiiim : < Video, inquil, < Quos et vocavil, hoset juslificavil"; « de lertiis:
coelos apertos, el Jesum stanlem a dextris virltilisi i Quos et justilicavit, bos et magnificavit". > Pii-
Dei";»inde estistud: < Beati qui perseculioncini mis dicit : < Quid hic staiis loia die otiosi ? Itc
paliunlur.quoniam ipsorulneslregnumco3lorllm*,. >i in vineam nteam , et quod justum fuerit dabo vo-
Diligenies altcndimus in Joanne evangelisia, quii bis "*. > Secundis dicit : < Ego sumvitis vera.vos
privilegioamoris superpeclus Domini in coena ivcu- palmiles ""; > lcrliis ail : < Non bibam amoJo de
»* Psal 2!l. »»Psal 26. " Psal. 94. »' Gen, 32. " Rom. 2. *• Rom. 7. »• Joh 6, " Psal. 0.
" Psal. 83. " Luc. 15. 3* II Cor. 9. "-" Jnnii. 8. »' Marc. 2. »« Dan 13. " Psal. 83.
*°Aci. 7. "Malih. 5. "Joan. 21. *» Isn 61. vv1 Tim. 5. "Cnp. 12. *• Nii.n. 2i>. *' Gen. 48.
*« Psal. 89. "fcaii. 1. »• lsn. 9. »' Ro.n. 8. " lbid. «» Il.id. »v Maltb. 20. «» Joan.
15.
' 27
PATKOL.CCVI.
 fi3 THOM-tECISTERC. ET JOAN. ALGRLM 841
4.oc getiimine vitis, donec illud bibam novum in A.avulsifucriiis a lacte, eptilemini ab inlroitu glorire
Tegnomeo"». > Scd nunc de profectu vinere, quae ejus".
coram "Deoest in bona conversalione, videanuis Mille tui pacifici, el dttcenli iis qui cuslodiunl
quoinodo proficiat.Pritno cullurre recipit ulililatcm, fruclus ejus. Millenarius designat oinnem deiiarium
secundolascivit in palmitem,tcrlio in florem.quarto qui daturomnibtis laboranlibus in vinea*8, < hrccest
exuberat in racemum, quinlo exhilaralur iu vinum. aurea. Centcnarius insnper additus debcltir pru
Primo enim per posniientiam redit ad novitatem, cnieris custodibus vinercptrclaiis. lloeccsl aureoia,
secundo operatur per bonam volunlatem, lenio in- sed duplicatur, quia prae crcieiis gloiificabunlur et
greditur spei secnritalem, quarlo scquiiur chnrita- corpore et anima. Sed nunc de fruclihtis quos cus-
tivam iinilatem, quinto gaudel prresuiitens exire- todiunt agamus. Esl in Eeclcia fruclus spiriiualis,
mam felicitatem. Primn colere vineam suaiii doce- csl-friiclus virginalis, est fiuclus coelesiis. Priinus
bat Dominus Joannem Baptistam, cum dicmel : est jusliliac, sccundus in chariiate, tcriius est glo-
< Ecceconstftui le bodie super ger.tes et regna, ut riae. Piinius facit puritalein, sccuiidus sanilaiem,
cvellas cl destruns, cl disperdas, et dissipcs,ei rcdi- lerlius oslcndil vcrit ;tem. Primum ergn ciisioJiunt
fices, ci planles". >Ut evellas spinas cogitaiionnm informando ad religionem, secunJum praeilicando
malarum a corde iu coniritione, el destruas in con- B Chrisli incarnaiionem, terlium invitnndo ad rclri-
fessione, el disperdas mata opera in salisfactione, buiionem. De primo fiticlu diciiur: < Fructus au-
«t dissipes impetus tenlationum, ct sedificcs in leni justiliae esl charilas, pax, patienlia, bonitas,
corde luo Dominohabitaculum, el planles gcrmina benignitas" ; > de secundo dicilur. ad Mariam:
virlulum ; cccc cultus vincoe.Audi quomodo lascivit < Ave, Maria, gratia piena, Dominiistecum.heneJi-
in palmitem bonaevoluntalis. Bona volunias primo cta tu in mulicribus, et benedicltis frtictus venlrts
conleninil mundi vanita(eni, secundo sequilur Dei tui 7» ; > de leriio dicilur apostolis : «Posui vos ut
volunlatein, tertio excedit suam, possibiliiaietn. I:i catis el frucium afferatis, et fruclus vester ma-
primo motus animalis cotitemiiilnr, in secuuilo nenl71;> iicm : < Qui viceril, dabo illi edere de
alTeciiis spirilualis cxlendilur, in tertio ralio Iran- ligno vitae, quod est in paradiso Dei mei ". > Ope-
sccndititr. Ad prinium invitabat Joannes cum dtcc- remur ergo priinum, credamus sccunJuat, spere-
ret : < Nolite diligere mundum, nec ea qurc in iiius lerlium. Primus enim nobis proficiel, secundus
mundo sunl"*. >llla qttcc sequitur Dei volunlatem, nos amicos Dei petficiel, lertius nos gloria el bo-
prinio se habel in proponendo, secutido in ope- nore reficiel. Ad quam gloriam perducal nos Dcus
rando, tertio in perseverando. Inde Aposlolusail : aoster Christus, < cui honor est et gloria in saccula
< Ut quocramusquaesil voluntas bona, beneplacens C sxculorum. Anieii '".»-.
el perfccla". > De lertia iJem ait : < Velle milii Finea mea coram me est.
adjacet; perliccre aiiiem bonum non invenio ".» [CARD.J Ac si dicerei: Ad vineam meam Eceie-
Ecce quoinodo lascivit palmes bonrc voluntatis. siam semper hahco faciem mcani, et oculos, lan-
Sequilur qiioinoJo pubescil in florem spei, exu- quam ad mihi beneplacitain el dileclani. Iloc est
berat in raceinum cbaritaiis, exhilaratur in vi- quod per Isaiam dicil ad Ecclesiain : < In mauibus
num jucundiiatis. Primum reddii liominemcerium, meis descripsi le, muri tui corant oculis meissem-
secundttm largutn, lertiuin facit donum acceptum. per '*. > P.ost impositionem vero islam, veibum
« Sperent in te oinnes qui noverunt uomen ittum, rcsumunt sodales Cbristi, et sub aliis verbis sen-
quoiiiam non dereliquisti qtirerentesle, Domine";» leutiani repelunt quam dixeianl, ut conlinuent
de secundo ; <Cbaritas Dei diifusa est in cordi- quod cceperaut. Dirigunt aiitem sermonem ad illam
bus nostris per Spirilum sancium qui datus es't dominam quaepacem repeiit, in qua facta est vi-
nobis •'*; » iteni : Si dederit homo omnem snb- nea pacifico, ct dicunl: Milte pacifici tui, et dueenii
ttantiam domussum pro dileclione, quasi nihilum his qui custodiunt (ructus ejus. Ac si dical: Mille
despiciet eam. De tertio dicitur : < Hilarcm da- sttiit pacilici tui Chrisli, queni lu pacifica gcrfuisti.
lorem diligil Deus 63-«v.» Ilem primum ad superna Ilrec est eadem scntentia cum illa qurc prrecessii.
crigit, secundum voluptalem dirigit, terliiim gau- Vir afferlpro (ruclibut ejus mille argenieos. Ducenli
ilitim porrigit. De primo Apostolus : < Confugimus quoque siint his prrelalis, qui cuslodiunt fructus
ad spein lenendain, quam sicut anchoram animrc vineae; nam pro suis meritis habenl auream, et
lencmus lulam ac firinam, et incendit usque ad uureolam pro custodia vincariim. Seqiiitur:
Miierioravelaminis6"; t de sccuudo : <Adliuc ex- Quw habilas in horlis, amici auscultant, (ac me
cellcntiorem vilam vobis demonslro 6e,> loquens de aitdire vocemluam.
charilaie; de lcrlio : i Lretare, Jerusalem, ct [Tuo.jAc si apcrtedileclus dict : Quia inlon-
(liem fesmm agiie, omnes qui diligilis eam ". > Ei gutn serinonera protraximiis, qui jam claudendus
quia hilariier facielis, sequitur ui poiemini a lacle est, audi quid a te deposcam: Nibil milii dulcius,
et saliemiiii a volupiaie cfvilatis ejus. El ctim qtiam le baptizare in horlis, id est in spiritualium
»• Marc. 14. »'Jcr. 1. "IJoan. 2. »9Ephes. 5. «•Rom. 7. " Psal. 9. •«Rom5. "-et II Cor. 9.
•" liebr. (i. «" 1 Cor. 12. 67 Ollic. Eccles. •« Mailh. 20. " Gal. S. '• Luc. i. ' Joan. 13
'« Apoc. 2. " ROIII.1«. "Isa. 49
*« COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. XII. 84«
culltira fiuctitum, mansionem tibi locare, ui illic tVbile csi cl gratiun. Pura oraiio esl, quanilo ex
fixa menle meuin exspeeles advcninni. Secundum abuiidaniia ilevotionis mcns itn accendittir, ut ciim
est quod a (e rcquiro, scilicet ul me facias audire sc ad Dc;:m postiilaliira converlil, prre amoris ejus
vocein tuam praedicando. Nam amici nuscultani, magnitudine, el petilionis sure obliviscalur, el diini
scilicet angeli, qtios libi cuslodcs et adjutores in anioie ejns quem videt, peiferti vehementcr <oit-
certaminibus dedi qtioiidianis, el animrc j.istorutn, cupiscil, toiaquc jam illi vacnre dcsiderat, illutl
quos de iuo coelu assttmens, ad visionem meoe clinm pro quo vcnil, libenier pcstpoiiat- Hoc gettus
glorire, ad quam ventura es aliquando coliegi. Tria oiandi unilorine esl et prre eaieris omnibiis uni-
promitiitnliir sponsre. In horlis hnbitatio ; amico- cum, lamc» esl opud Deum prrccrcleris preliositm.
rum, id esl angeiorum el sanclarum animarum Scd intcr hxc trin sitpplicalkmumgenera, iiifimuui
ansculiaiio, et sponsi petenlis tit fial vocis autlitio. locini) capialio, niciliiim exaclio, supremum ct
In horlis enim Ecclesire, sponsa proximis dnt excelleniissimum pttra oratio obtinei, quia captalio
prredicationem, id esl cum angelis et animabus liinoi-eii),cxaciio fitluciam, pura oratio perfectum
snnclis, laudaiido Deuu), graliaruin nclionem, ipsi a>norem babei. Ilortim priinum el in bortis conve-
Deo pro se el proximo oralionem. Sed quia his tri- nit proximo, seciinJtim amicis, ieriium Deo. Snp
bus aliquiil pctere inieiidimus, pro orationc acce- ' plicaiio aliquando esl per sola itomina, aliquando
pta, in theologia, ires species orationis iiivenimns. pcr sola verba, aliqitandc per vcrba et nomiita.Pri-
Tres enim sunl species orationis : Supplicalio, ntiitn, sicul csl illud : tMisericortlia meaei rcfugiuin
postulaiio et insinualio. Supplicalio est sine deler- niettm '*,» scctindum, sicut illud : « Respicetc,
minaiioiie peiiiionis, hiitnilis ct devola prtttjniio; probare ",> leiliuin sic cst : « Ver.ba inea auribus
postulalio est deterniinaire petilioni inserta nar- percipe, Domine, inleHige cla-.norem meum ".>
ratio ; insiiutatio est sinc peiitione per solam vo- Poslulalio est detcrininaire pelilioni inserta narra-
luntatis narralionem facta significatio. Tres sunt tio, sicut illud : < Cor iniindum crea in me, Dens,
species supplicalionis : captatio, exactio, pura et spiritum reclum innova in visceiibus meis'°.>
oratio. Captalio fit antc posiulalioneni ad prae- Haectribus modis fil, obsecrando, rogando, sup-
parandiim animum auditoris, quod fit tribus pliciter poslulando. Obsecratio esl, quanJo vehe-
utodis. Primo euitn aliquid dicimus quod pcr- mens necessiias devolis precibus insistcre e( per
sonam vel cntisam nostram coinmendet, sive sacra orare cogit.; rogaiio fil qtiando nostra? necc»-
merilum, sive infirmilatcm, sive quid aliud enu- sitatis causam mediocrem oslendimus ; supplex
merando, quod ad nostram personam vel causani -, posliiiatio, quando non aJjecta cattsa pestulamus.
commendandam vnleat, apud ctim cui noslram In sumntis itaque causis obsecrnmiis, iu mcJiocri-
pelilionem 177 offerimus ; secuntlus rnodus capta- bus regamtis, in minimis stippliciter posliilaiiin.s;
tionis esl, cum aliquiJ iu laiulein cjus profVrimus, hrcc tria in hoc diflcrunl quod excetleiilissiinutticst
qucm oramus, per quod in animo noslro charum obsecrare, medium rogare, miniinum suppliciier
ciun ct occcpiahilem esse significamus, ut nostra postulare. Insinuatio est sine peiitione, per solatn
cbariiate vicissim cjus dileclionem mereamur; ter- iiarraiionem voluniatis facla siguificatio, IIoc quo-
lius modus captaiionis csl, cum aliquid dici- que tribusmodis fit.limore, fiducia,coniemplu; ti-
mus per quod in animo auditoris causa adversarii more fit, quando vcl causa qtiam agimus niagna
nostri sivc persona deprimitur, ut odio ejus potius est, vel magna esl persona quam rogamus, sieul est
lit illttJ : <Doir.iuc, si fuisscs bic, fraicr meus noti
quam amore digr.a vidcatur. His tribus modis
captalio. Hoc genere supplicaiionis freqnemer fuissel mortuus ", >rogare voluit ut fralrem resuscl-
uiiliir divina Scriptura; hou agimus ubicumque lel, sed prrc magiiiliidine causae el reverentia
laudes Dei caninuis, ubicumque infirmilatcin 110- personae extimuit, el ideo poiius insinuare quam
slram, ubicuinque mililiam adversaiiorum nostro- poslulare elcgit; fiducia lit insinualio, quaudode
rum rccitainus, et omuino quidquid auribus Dei D fucililale causre et de hcnevoleiilia persouauconli-
et anle dimus, el ideo desiderium nosirum paiienter ex-
digntim, et nostrae necessiiali congruum,
peiitionis proiiuntialionem loquimur. Exactio est, primere negligimus, quia nos obiiuere posse sola
qure fteri solet posl factam poslulalionem , quando insinuatione speramus , sicui Maier Domitii iit
audilorem, ne pelilio nostr.i apud eum in oblivio- nupliis, vino delicienle : < Vinuin non bubenl •»,»
nem vcniat, quadam imporlunilate el conslaniia ait; conlemplu lit insinuatio, quaiido vel causu
frequenter memorem facimus. Hrec memoria tri- vilis est, vel persona qnrc rogaiur humilis. lixc
bus inodis renovalur, scilicet quando aliquid vcl de atitein oiniiino ab oraiione divina excluJititr, apnJ
persona cjtts, vel dc pcrsona nostra, vel de causa homines vero supcrbos eipotenies excrcetur. iusi-
noslra ilcraio dicimus, miJe petitionem nostram nualio ex liducia perfeciis convenit, cx (iuiore in-
in ejus animo renovamus. Hoc genus quod impor- cipientibus, ex conteinpiu tnalis. Ex his diligens
luuiim dicimus apud homines, apud Deum lauJa- leclor aitendit, quia qiinndo iniscrias iioslras iu

'* Ps..l. 113. « Offie. Eccl. '7 Psal. 5. '• Psnl. 50. '• Joan. II. 80Joan. 2.
E47 THOMiE CISTERC. ET JOAN. ALGREMI 848
eausa proponimus, vel ile Deo aliquid prredicamus, A . sprelis viliorum fetorihus , spirilualiiun virlulum
sponsa cum his qui in horlis cum ea bnbiiant lo- sunt odore referti. Caprea et hinuiiliis quamvis sil-
qniliir, et cum proximis ; cum vero ad laudcs vestria sniil, et inter homines nolnnt habitare, la-
judicis, ad capiandam benevolcntiam, vel ad rc- incn montes solenl frequentare. Sic dilcclns licet
frenandas graliarum actiones se exiollit, cum aini- posi ascensionem non liabuerit conversaiionem in-
cis qui auscullant,causam agii; cuin vero puram lcr homines, tamen freqnenier visilat montes et
offert orationem, nulla sua prrclendendo merita, spiriiualium mentes; moraliter eliam fugil quando
dileclus vocem ejus audil. Ad extremum sciendnm ad lempiis snam gratiam subirahil; fil similis ca-
quod petitiones noslrrc tripliciter innolcscuni apud preae hinnuloque cervorum, cum facili saltu redil.
Dcum, scilicel ut ad Pairera dirigaiur intenlio, in- Tres sunt dilecli fugrc : Prima corporalis, secnnJa
telleclus illuminetur n Filio, alfectus inflammcliir spiritualis, lertin glorifieatrecarnis. Prima fuil nc-
a Spiritu sancto. El iripliciler.innolescil unnqure- bis in exentplum, secunda ad defeclum vel incre-
qtie persona : Pntcr sic : « Nunquid non ipse cst rnenla viriiilum, lerlla in resurreclionis cjus argu-
pater luusqui posscdii leet recilel creavit ie81-"?> meniiim. Jnsitis enim in prima Cluislitm iimtatui,
crcavit in massa, fecit in personn, possidcl in in sccunda deficil vel proficit, in lerlia resurre-
justilia, possessurus in gloria. Filius iripliciter : B ctionis gloria declaralur. In prima illa corporali
« Ego sum via, veritas el vila ",> via quoclendit, Iria nobis ostendil Deus. Legimus cnim in Evangc-
verilas qureosicndil, vita qure comprehendit. Spi- lio ipsum fugisse, cum a Jiidreorum maligno conciho
rilus sanctus in tribus declaraiur : <Ille argttet abservareiur, sic enim ail : < Jesus aulcm abscon-
muntlnm de peccato, et dejustilia et de judicio Bv.> dii •> ct exivil de templo "«; > fngil etiam cum
Spiriius rectus, scilicel Spirilus sanclus principa- in regem eligereiur : lurhoeenim volebanl eum ra-
Iis, corrigens, dirigens, cxigens. Argnet mundum pere ul faccrenl eum rcgem "9; fugil quoque cuui
de peccalo corrigens peccalum, dc jnslilia dirigens ab Herode adoccidcndiim qurcrerctur, ait enim an-
jusliliam, dejudicio erigens judicium. Pro prirao gelus ad Joseph : < Tolle pucrum et matrem ejtis,
dicilur : < Dirigaiur, Domine, oraliomea sicul incen- el fttgc in ^Egyplum 9».t ln primo nos monet fugero
sum in conspeclu luo **; > ui secundum habeamus, concilia malignorum, ul auleramus peccandi occa-
oralur sic : i Menlcs noslras, Domine, lumine lure sionem ; in secundo nos docet fugere sacctilaresdi-
visitntionis illuslra »*,>pro lertio : i lilo nos igne, gnitales, ut liberiorem babeamus Deo vacationem ;
quxstiniiis, Douiinc, Spiiilus sanclus inflammel, in lertio aliquando itos monel debere fugere mor-
quem Dominusnoster Jesus Christus misericorditer Q tem, ul nos reservemus ad majorem nostri vel fra-
infitdit terrao et voluit veliemeiucr accendi *'.> < irum utilitaiem. SecunJani fugain fecil Joanncs
Qua kabitat in Itortit, amici ausculiant, fac me Baptista, cum fugil in deserlum •*, nc levi sallein
audire vocemtuam. macularc vilam famiue posset, el Paulus : < Nemo
[CARD.]Igilur in fine hujus operis, in hoc Chri- militans Deo irrplicet se saecularibus r.egotiis". >
•tus verba concludil, assiguat siquidem malri ofli- Priinam vero docebat Paulus: < Obsecro vosul
cium, quod gerat in pairia, dicens : 0 tu dilecla abstineatis abomni fratreinorJinaie ambulante "; •
mea, qum Itabitas in horlis gratiarum el virlnttun, et David : < Odivi ecclesiam malignanliunt ut
fac me audire vocew luam in precibus. Sonet enim cum impiis non sedebo»v.>Terliani Paulus osten-
vox lua in auiibns mcis, quia emici, scilicel angeli dil in sportam per imirum demissus **,el Chiislti»
auscullant, ul. quod a nte petieris, siaiim ofli- aposloiis : i Si vos perseculi fuerint in unam civiia-
<iosc peraganl niinisierio. Benta autem Virgo li- teni, fugite in aliam9*; t haccesl illa fuga dilecii
benter obsecundans filio, ct lanquam gaudens de corporalis.
injuncto lali oflicio, stalim assurgit ad prcccs, Secunda qttae spiritualis dicta csl, niliilominus
dicens: triplex est. Fugit enim aliquando dilectus de corde
Fuge, dilecte mi, et assimilare caprem, hinnutoque D hominis pro gravi culpa, fugit secundo Jiim ad
eervorum super montesaromalum. tempus justo subtrabiiur grntia, fugit lerlio dum
[Tuo.] Hic quidetn sermo ci dc triumplio Dotni- virtus e.vponilut in tribulalionis angusiia. Inpriiiia
nicoe asceusionis, el dc his quae in Ecclesinsancla fit peccalor obslinalior, in secunda virlus rcsurgit
quotidie gerunlur, rccte polesl accipi. Fugit enim fortior, in terlia fit probatior. Dc prima dicilur :
dileclus poslquam allocutus esl sponsam el sororem < Spiritus sanclits disciplinrc effugiel ficlum ct an-
suam, quia conipleta dispensalione noslroeredcin- feret se a cogitalionibus quaesuiit sine intellectu,
piionis ad cceleslia redil. Assimilatur aulem caprew cl corripietur a superveniente iuiquitate "•> Iha
hinnuloque cervorum super monles aromalum, quia t sapieiilia non habilal in corpore suhdito pecca-
saepepergratiam coinpiinctionis tidelium suorum lis98,) sed clamat : <Inlixus sum in limo pro-
cordibus apparet. Qtii monles aromatirn sunt, quia fundi, el non est subslanlia »9.i De secunda dici-
despectis lerrcnis ceeleslium amore tenentur, et tur : t Dominc, in voluniate lua proeslitisli de-
•1-«»Deut. 22. »' Joan. 14. "v Jonn. 16. »» » Psal. 14D. »• Offic.Eccles. «' Ibid. •• Joan. 8.
•» Joan.fi. "Malih. 2. " Matih. 3. "IITim.2. •' II Tbess. 3. »*Psal. 25. " Aci. 9. •• Mattb. 10.
"San. 1. "Ibid. "Psal. 68.
8*» COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB; XII. 850
cori meo virlulem. Averiisli faciem (uam a me, el \ nnm : < Susciians de pulvere egcnum, ct de ster-
facdis sum conliirbiiius ,00,>et Aposlolus : i Dalus core erigens pauperem, ut sedeat cuni principibua
est mihi slimulus caruis me.r. nngelus Satanrc, qtti et solium glorise leneai "*>
me colaphizet .» De tertia clamat Cluislusin pas- llaqtie si ad monlem illum post riihvtum volumus
sione: i Elir Eli, ut quiJ mu dereliqiiisli »? > et ascenderc, prius maneamus in valle, secundo in
David: i Usqtteqno, Doinine, oblivisceris me in planitie, tertio in colle, quarto in monie. In vallo
finem *? > sed iguis probat aurum, ei jitstos Iribuln- laciymartim, in planiiie morum, in colle virtulum,
tionis lentatio *. Tertia fnga qurc dicia est giorifi- in inonle speculalionum. In primo abluimur, insc-
catoccarnis, eiiam ipsa triplex cst. Piima fuit ce- cti.ido ungimitr, in terlio pascimur, in quario illu-
lebrata in Chrisli resurreclione , secunda in cjus iiiinnniur. Per primum enim prrcparamus nobis
ascensione, lerlia eri( in judicii ronsunimalione. piilcliriiiidinein, pcr secuudum mansueiudinem,
Prima fuit ad resurreclionis indicium, secunda ad per leriiutn forliltidinem , per quartum viJemits
iuvilandum Spirilum sanctum, (eriia ad separalio- altiludinem. In primoerai Dnvid,quando t ascensio-
ncm bonorum et malorum. Priraa fuil coram disci- nes in cordesuo disposuil in valle lacrymaruin "; >in
pnlis quando evanuit ab oculis eorum ", secunda secundo cum dicerel: < Perambulabam iu innocen-
quando i elevatis manibus ferebalur in cceluni •,> B lin cordis mei, inmedio domus meae"*; tin terlio cum
terlia eril quando dicel : «Ite, malcdicli, in ignem diceret: < Diligam te, Domine foriiludo mea, Do-
a-lernum ', > ei : « Venilc, benedicli, percipite miuus firmamentum meum el refugium inetini "; »
regnum *.»l;i prima facta est spei et fidei regene- et: < Si consislanl adversum me castra, non tiine-
ratio, in secunda cbariiatis diffusio, in lerlia re- bit cor meum. Si exsurgat adversum me prre-
proborum erit confusio. De prima : < Benediclus lium, iu hoc ego sperabo".) lti quarto eral cuui
Deus qui regcneravit nos in spemvivam, in haere- ibcercl: t Oculi mci semper ad Domiiium,".i lleni
dilatem incorriipiibiletn, et incontaminaiam, el im- iu primo crat Job cum diceret: i Si fuero lotus
marcescibilem conservalam in ccelis*;> de se- quasi aquis nivis, el fulseriut vulut iiitindissiniDe
cunda Paulus : < Chariias Dei diffusa est in cor- maniis meoe, laraeii sordihus inliuges me, et
dibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nhomiiiabunlur inc peccaia mea ".> Audi in se-
nobis ",> in tertia eril confusio quando lollelur cundo: t Frater draconumel socittsslriithioiHiii)".i
impius ne videat gloriam Dei, quantio indueniur Andi in lcrlio : i Foris nou mansil peregrinus,
sictil diploide confusione stia '». Tres sunl mon- et ostium meum patuil viatori '*, > etc, qure enu- .
titim regiones. Snni enim monles Armenire, sunt merat ibi opera virlulum. Audi in quarlo : <Auditu
montes Israel, sunl inonlcs aromaiuin. In ntontihiis auris audivi te, nunc auiem ot ulus meus videt
Armenire arca rcquievil posl diluvti fluclus ni- te".> ltaque valiis est holocauiomatiim, plauities
mios " ; iuonles Israel expanduut ramos suos; dogmaiuni, collis charisinaium, mons aromalum.
montes aromatum dant odores suavissiinos. Montes 1ii primo enim in cordc contrito immolamur ; in
isti sunt justi; quidam sunl inonles Armeniae,quoJ secundo corde pacaio eriidimur ; in terlio proplcr
diciiur grave vel ntons vellicalus, scilicct qui snis virtules quoe in nobis sunt, donis coelesiibusac-
laboribus gravibus arcam, id est Ecclesiam in pace cuinulamtir; in quarto illuminali Spirilu sapienlia:
qnasi monles forliter detinenl; secundi sunt inontes et iiilelleclns.-oJore stipernac felicilatis perfiindi-
Israel, quod dicitur videns Deum, hi scilicel qni ntur. AttJi bolocauslum in valle : < Convertimini
Deuinspeculantes < iu charilate radicali et funda- ad ine' in toto corde vestro, in jejunio et fletu el
ti ", > ramossuoe devoiionis ad Deum expantliint ; planctu, el scindite corda vesira et non vesiimenia
monies aromatum suni hi qui in ceclocum Chri- veslra ".> Audi erudilionem in planiiie : < ln tnait-
tlo jam sunl el fuluri sitnt, ouorcin laudis eiiiitlen- suetudine suscipilc insitum verbum , quod polest
tes suavissimum. Ad primos venit dilcctus sicut salvare animas vesiras, > ait Aposlolus •'. Ad clia-
caprea et hinnulus visitans cos ut roboreutur; ad D risinaia inviiabal Dominus discipulos suos, diceus:
sectindos, ul rofe virtutum ct jucunditaie florum, < Sedete in 178 civitate, quoadusqiie induainini
seilicel dcvotionum dulciter exbilarenlur; lenios virliiie ex alto28.>
visitabil qnando transferci eos in regiium, ut cives In monie sensit odorem Joannes cvangelisia, cum
glorientur. De primis diclum est: < Omnes monies dixil : < Odor tuus in me concupiscenlias excilavit
qui in circuitu ejus sunt, visilet Domiuus, a Gel- reternas;» el : < Curremus in odore ungueniorum
boeautem transeallv; <desecundis: >Montes Israel, luorum ".> Sunt aromata quoemortua corpora pro-
raraos vestros expandite et florelc 1S. > De lerlis : hibent a corrupiione, sunt qure languidos sanant
< Monteset colles cantabunl coram Deo laudes",> ab infirmilale, sunl quaejucundps sananl suavitale.
quia veniel Dominus dominator in regnum oeler- Pritiiis unclus est dilcctus in passione, secundis iii
100Psal. 29. * II Cor. 12. ' M.iiib. 27. ' Psal. 12. * Prov. 17. * Lue. 24. 6Ibid. ' Mauh. 25.
"ll.iJ. «IPetr. 1. " Rom. S. " Psal. 108. " Gen. 8 " Ephes. 3. "IIReg. 1. " Ezech. 56.
»« Isai 55. "IReg. 2. "'" Psal. 83. '»" Psal. 100. »» Psal. 17. " Psal. 26. " Psal. 2«. " Job 9.
" Job50. ,vJoh31. "Job42. "Joel2. " Jac, 1. " Luc. 24. "Cani.l.
 851 THOMiECISTERC. ET JOAN. ALGRINI 832
resurreeiione, tertiis in ascensione. Proptcr prima, A myrrliam menm cum aromalibus meis **. »
caro ejus non est putrefacta nec vermibus corrosa ; Adhuc hnbemus quod de monlibits islis vobis
unde: < Non dabis Sanctum (uum videre eorru- dieamus. Ad primitm venit tU esset exemplar, ad
ptionem ". > Propler secunda, noslram quam as- secundtimul esset fiindaineittum, ad tertium fugii,
sumpserat ileposuil infirmitalem, qttia < Chrislns ubi esl t Rex regum et Dominnsdominantium **.»
exstirgens a morluis jam non morilur '*. > In ler- ExCmplarad quod fierel Moysi labernaculum, fun-
liis sensit supcrnoepatriae severilatem, unde el (er- daiiicntum acdificiicivitaiis vergentis ad auslrum,
lio unclus est. Unctusest aromalibus in septilcro", Rex regum civilalis sanclre Jcrusnlem, cujus sunt
iirixit Maria Magdalenapedes ungnenio **,et unxit platcrc quasi auruin *'. De primo ail Dominus ad
caput nardo "v. Propter primum dieit sponsa : Moysen: <Vide ut omnia facias ad exemplar quod
< Fascicutiis myrrhae dilecius mcus mihi "". > Pro- libi ostensum esl iu monte*"; > dc secundo ait
pier sectinJttm Isaac : « Ecce odor filii mei sicul Ezechiet: < Duxit me vir in monicm alium et os-
odor agri ptent, quem benedixit Diiiiiiius3G.> Pro- lendit miiii redificium civitalis vergentis ad au~
pter tettiutn in Apocalypsi: < Steiil angelus jtixia sirum*9; i de lertio ait Joannes in Apocnlypsi :
allare templi hnbens thuributum nuretim in mami < Duxit me angelus in montem magnum valde et
sttn, ct dala sunl ci incensa mujla, ul adolerei in **altum et oslendit mihi civilatem snnctam Jerusa-
couspeclu Domini3'. > Itaqtie ut sequamiir dile- lem novam a Deo descendenlem sicnl sponsam or-
clum, si mortui strmus nmndo, habeamtis aromala natam viro suo "». > Primus est mons Armeniacqni
posnitentiaeqtirenos conscrvent a piitredine vitio- dicitttr grave; quia in eo Cbrislo tabcrnacithim
ruin ; et aromata virtutitm, quae iulirmiiatem no- sedificantes mullam sustinenl giaviiatem; sectindtis
slram roborent contra impclus tenlationum; et mons Israel quod dicitur videns Dominum, quia
iiromata rrffecliiosi anioris, quibus posf dilectnm., in ea babitanies nunc per Scripluras, ntinc per
ascendimus super montes aromaium, scilicet sua- conlemplationem fidei cognoscimusveritatem; ler-
vitalem stiperuorum gaudiorum. Primis unctus est tius dicitur mons aromatum qure suavitcr redqlent,
Jacob mortuus in -tEgypio3»,ne puirescerel, a Joseph qnia in co habilanles perpcluam possidehunt bcatae
filio suo qui dicilur augmentum, ct sic, referrcl viue suavitatem. In primo tcJificalur in quolibct
eum ad terram promissionis de tenebris liujits justo singnlariter; in secundo Ecclesia universali-
inundi, qttia ^Egyptus tenebrm dicilur. Scciinda tcr; in tertio civitas bealorum mansura rcternahier.
poriabant Ismaelitaein ^Egypium, quaeilem dicitur Prima sedilica(ioftt ex moribus, secunda ex sacra-
tribulalio, el Ismaelitoeaudiliones Dei; qui emerunt r, menlis spiiitalibus, tertia ex angclis et hominibus.
Joseph *», id est Christum sublimatum in liibula- Prima rcdificaiioest passionum Cbrisli conformi-
lionibus hujus mundi, qufa « faclus est obediems las, secunda est fraterna unnnimiias, lcriia lau-
Patri usqtie ad mor(em, morlem aiuetn crucis; dantium Detirnsolemniias. De primo : < Quos pr.x-
propler quod el Deus illum exaltavit *•. > ita- scivit, praedeslinavitconformes fieii imaginis Filii
<jiie Chrislum emunt lstnaelitrc, id cst audientes sui »1-"3; desecitndo :« Servate uniintem spiritus in
Chiisuim, qtii aromata virttttum portant in ^Egy- vinculo pacis "*•;> pro tertio plangit Jeremias :
plum *»: ut per ea sinl tuli contra impelus tribti • < VireSion lugenl, eo quod non sunl qui venianl ad
laiionum. Tertia aromata atlulil regiria Saba Sa- solcmnilaiem"". > llein de prima : <Nos qui siiinus
lomoni in Jerusatem *». Saba successio interprc- in tabernaculo isio ingemisciiiius gravali •*; »
tatur, regina Saba est anima justa quae divino de secunda : < Ecce quam bonuin ct quam jucuu-
amorc succensa regit gressus suos in Jerusalem, dum, habilare fralres in itnttm "'; > de tertia : clu
qure diciiur visio pacis; ibi mauct Saloinon paci- hoc ingeiniscimus, habitaiionem qure iu ccelo est
ficus, scilicet Christus qui « est pax uosira, qui supcrvesliri ciipieules•". > Prima habitalio est cu-
fecit utraque unuiii *».> Cui talis anima proesenlat juslibel jusli persotia placendi Deo studiosa, se-
iiromaia devotionis, desiderii et amoris, ut assimi- D ^ cuntla in cerlamiiie laborans adbuc Ecclesia, tertia
lelur ei super montes aromatnm et supernorum civitas Dei gloriosa. In primn debenfusDeum susci-
gaudiorum. In primis assimilalur hinnulo cervorum, pere, in secunda adorare, in terlia in pace per-
dttm transilimus spineia paternorum viiiorum; in petua cum ipso babilare. Sicut de his ail David in
sccundis assimilalur caprew, dum pascimur in ex- Psalmis; de primo: » Si dedero soinnum oculis
celsis rupibus virlulum; in lertiis assimilatur di- meis et palpebris nieis dormiiationein et locum
iecio, dum tolo corde suspiramus ad montes aro- taberiiaculumDeoJacob »9-60;j dc secundoibidem :
lualuni, id esl superuarum beaiitudinum. < Quo- t Introibimus in laberiiaculum ejus, adorabimus iit
liiam tunc similes ei erimus, quando vidcbimus loco ubi sletertint pudes ejus; > de lerlio de eo-
eiini sicuti esi *v, > eum diccrct nobis : < Mcssui dcm: i Elegil DoiniitusSiou, elcgit eain in habiia-

80Psal. 13, Ael. % "Rom. f>. 3! Luc. 23. " Luc. 7. » Marc. 11. "Cnnl. 1. 3e Qon. 27.
"Apoc.8. 3SGen. 50. »8Gen. 37. "Philipp. 2. " Cen. 57. "IHReg.20. *3Ephes. 2. *vIJoan.5.
"Caiu. 5. V6ITim. 6. *' Apoc. 21. vs Exod. 25. " Ezech. 40. *°Apoe.'2l. "-" Roni. 8.
*' Epbes. 4, «» Thren. 1. »• II Cor. 5- 8T Psal. 132. "HCor. 5. "-"> Psal.. 131.
 853 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIB. \H. 801
lionem sibi. Hrcc requies mea in srcculum src A <Nisi Dominiis cuslodieril civilalem, frnstra vigilat
culi ". > Primte itaque babilalionis fuil Cbrisliis1 qiii cuslodil eam 79, t eccu <le seciitnlo: « Stirgitc
oxcmplar in passione, secundae in asccnsione etl poslqtiam scdcrilis *», » ccce dc lerlio; ct idem :
Spiritus sancti missione, lerii.e iu iransiigiiraiioiic. 1 IIIIICciiim asccndurunt Irihus, Iribus Doinini *'.>
Si modo voluinus primam nd ejus exemplar aedifi- Primo igiiur redificeinusin uioiiie qnoil est Christus
care, cum ipso paliatmtr; in secunda ipsum ca- ad exemplar; ligna igitur suiil nionlcs cl virtuies.
ptivam- duceniem caplivilaietn " sequcnles ado- Hrcc crgo primo collucla fuil in Lihano inundilia,
remus, cl per ignem sancti Spiritus iiiianinies lia- fnbricala ferineiilo regularis disciplinrc, erectn in
biiemtis in domo; iu tertia nos rcsiirrecluros in eat cruce passionis Doiuinicre, copulata qtiasi cltvis
clarilate quam oslendil speremus. De priina euira longaiiimi clarilale, consummata , ut resurgetts
ipse ai(: 1 Solvite tcmplum hoc, et posl triduum: iiim Chrislo vivat coelesti convcrsatione. Andi
rcredificabo illud";> de secunda : 1 Facttis est iiiiuidiiiam : t Lcclnlus nosler floridus "'; > nndi
repenlc de coelo sonus (ai:quam advenienlis spi- ligna : 1 Tigna domorum iiostraruni cedrina. La-
liins vebemenlis, el reptcvil toiam domum, ubi quearia noslra cypressiua *'. > In leclulo floritlo
eranl sedentes •*, > id esl Eccles<am in qua erani accipitur mmtdiliu; per ligna -ccdri qttrc seniper
"
nposloli Spiritum sanctuni prrestolanies; itnde : crcscit, virtuliim incrementa ; per laqucaiin <y-
1 Sedete in civiiatc qiioadusque induainini virtute, prcssina qtire bene rcdolenl, opcra proximis ad
cxalto";> lcrtiam Petrus dcsiilernbal ciitn dice. reJificationein apparenlia. De niiiiidiiia ail Aposto-
ret: 1 Domine, facianius hic tria labernacula ; libi lus : < Sobrie et jusle et pie vivaiuus in hoc sre-
unum.Mosi unum ct Elire unum ". > llnjus laber- . ciilo". > Quasi qnihnsJait) ferraineiilis discipliutc,
naculi liabilatio fit in monte Aruicnire quod dicitur docehat Chrisius ligna isla dolare cum dicerel ;
grare, propler Chrisii passionem. Unum in monte < Cum facis eleemosyriam, noli luba canere; ciim
Sinai quod dicilur rubut, excmplar ostensum esl«'. jejnnalis, nolile fieri sicul bypocriloc,tristes; ciun
Considerandum ergo prius est exemplar. Primo oras, inlra in ctibictilum tiiutii : et clauso ostio ora
cnim materia ejus esl collecla, sccundo fabricata, Palreiii tuum»". > Ab his enim virltilihus vaiiam
lertio esl erecla, qtiarto copulala, quinlo consum- gloriam quasi haslulas supcrfluas doccbat ahscin-
n.aia. Collecta de Libano virgiuali, fabiicata afHi- derc; el Paulus : 1 Sinc simulaiione dilcciio ". >
ciione corporali, erecta in liguo vitali, copulata Sequilur quomodo criganlur ligna. Eiiguiilur per
clavorum coufixioiie pcenali, coiisummaia resur- fervoris odorem, unJe propbeta : < Manus disso-
reciione polcnliali. In primo eniin 1 lapis ahscisus n lulrts etigile et genua debilia roboralc *7.»ln hujus
<lemonte sinc manibus > staiuam NabtichoJonosor figura crexit Jacoh lapidem in Jerusaiem 1 ftindcns
usque ad pedes luieos < conuninuii'*; > sccundo oleum desuper *". > Per iapidem designatur forti-
Samson illusus a Phiiislrcis, in mala labornvii 69; ItiJo p.itientirc, per oleum amoris suaviias; com-
terlio serpens exaltalus in liguo vtilneraios a scr- paginantur ctun longanimilas adltrcreal passioni
p ntibtis sanavil '•; qnnrlo lapis atigttlaris ulriini- inseparabiliter ei aflixa, quasi quihusdam clavis
qne parielem copulavil"; qninlo Elisrcus filium desideriorum pungcnlium. Umle Aposlolus : 1 Quis
iiuilieris Siinamiiis suscitavit". lu primo eiiim fuit nos scparabil a charilate Cliristi? tribulaiio, au
*'
AgnusDei qni peccata muiidi ahsitilit"; in secundo auguslia, an persecutio ? > elc. 1Si cnim cotn-
<flos Libani elanguil '*; >in lcrtio vides quod 1lan- plantali sumus simililudini jnoriis illins, simul et
{;uores nostros ipse tutil el dolorcs uosiros ipse rcsurreclionis erimus ". > Hoec cst taberiiaculi
porlavit '*; >in quarto venit i P.ix noslra, qui ulra- consuminatio, unde : Ctnn constimmaium essel ia-
que unum fccil"; > in quimo Sol qui prius erat' bernaculutn, < nubes operuit illnJ , et gloria Do-
in nubilo refulsii". Ilaqtie ad exemplar islud de- mini implevil illud 91. > Coiisummalur in nobis
bemus tabernaculum nostrum rediiicare. Et 111om- dum his adimplciis, cenissimam habemus spem
nia ad ejus iinilalionem facianitts, prius debemus D gloriosx resuireelionis ; sed quia < non videmtis
xdificare, secundo cusiodire, (ertio ctim oedificalo nisi pur speculum in renigmale, nonduin apparuit
ascendere. iEJiftcare primum, cuslodire transfe- qttid erimus 9'-"; > et ita nubes operit illud.
rendo ad secundum, ascendere ad lerlium. In primo Scd quia gaudium inlerins concipiinus, gloria
ul Dcus invenial in nohis mansionern, in secundo Doinini implel illtul. Sed 111 glorire luijiis sint
ne diabolus in nobis machinctiir dispensationem, in alii parlicipes, dcbel in eo iuveniii ungueiiluin,
lertio ul perveniamus ad iiicorruplicneni. Sed nec panis, veslimeiitum : ungiienlum iufirrais, panis
islud sine Dei possumus adjuiorio, unde David : lanielicis, veslimentum nudis,. Piimo ut saiien-
< Nisi Dpminus aedificavcrit domum, in vaniim la- (ur, secundo u( reficiantur, lertio ut orneniut',
boravcrunt qui rtdificant eani 78; > ecce dc priino : Unguenlum misericordis cotnpassionis, panis con-

«Psal.131. "Ephcs.4. «*Jonn. 2. «vAci. 2. •« Ltic. 24. «« Mailh. 17. «'Exod. 19. «• Din. 2.
"Jiidic.16. "Nuin.21. "Epbes.2 " IV Reg. 4. " Joan. 1. 7VNuh. 1. '" Isai. 55. 7" Epbes.
2 "IM;«h. 6. '» Psnl. 12«. " Ibhl. »°l'JJ. »' INal 121. " Cant. 1. •» tUiil. »v Tii. 2.
"Mallli. 6. 66 Ro:n. 12. «' Isai. 55. 8aGeli. 28.. " Rom. S,; "Roin.6, »' Exod. 40. "-'"I
Cor. 15.
 855 THOMiECISTERC. ET JOAN. ALGRTNl 8^6
solaioriae rcfectionis, vestimentum honeslse con- A gelus Salanae, qui me colaphizel'. > ln secuttdn
versationis; ne forte qtii hoc labernacutum aedi- cum dieeret: < Libenler gloriabor in infirmit.ut-
1'tcai, cogatur dicere illud lsaiae: « Non sum me- bus meis; cum cnim iiifirnior tunc polens sutn ".>
dicus et non esi in domo mea panis neque vesti- In lcrtio cum dicerei : i Oiniiihns omnia faetus
inculuui '«.» Unde niagnopere cavenduiu est, nc sum, ut onuies lucrifacerem ". > Ornatur piciu-
iu laljernaculo isto iiivcniaiitur ea quoe Deum eji- ris, crelaturis, et gemmis: pictnris morum, cre-
ciant de ubernaculo. Sunt enim tria quse ejiciuut laturis opcrum, gemniis miraculorura. Ex primo
liominem de laberiiaculo suo : fumus, sliHicidium, euiin fit graliosa, ex secnndo negotiosa, ex lertio
mala uxor. Fumus esl ignoranlia quce obscurat gloriosa. De primo dicitur : i Mulier gratiosa habe-
veritalcm; stillicidiuin, graiia a Deo infusa, seJ bil gloriam "-> De secuudo dieitur de rauliere forti:
.iieglecla, potius corrubiginat quam afferal uiili- ' i Quresivil ianam et iintim; ci operata est consilio
taiem; mr.lauxor, caro suggerens voluptatem. Vir- ninnuum suarum"; » ilein : t Panem otiosa uou
tutiim iriplex est funnis : priinus est igiioraniia eomedil '*. > De lerlio : i Oinnis gloria ejus lilire
veri, secundus defectus boni, lerlius confusio ani- regis ab inlus1*,» ab inleriori enim virtuie foras
tnadversionis Dei. De prinio bic habemus; de se- piorunipil in miracukun. ln dedicalione tria sunt:
cundo : i Defecerttni sicut fiimus dies uiei"; > de " debet enim divinis usibus cedere, se voio astriugerc,
fertio: i Ascendil fttmus in ira ejus". • Stillici- nlienum excludere. Primum, ut sponso exliibeat
dium quoque triplcx cst: primum est ulilitas quoe obsequium ; secundum, ue sit iiioiiientaiieuin; ler-
ex advenlu Snlvaloris confertur, secundum est tinin, ne commitlat adulierium. In primo eflerlur
-
gralia quoe iitfuudilur ct gratanler suscipilur, ler- obedieuiia, in secundo constaniia, iu tertio pudicilia.
tium est gratia qtioe infundiiur el negligilur. De Ad Itreciria invitabat ApostolitsEcctcsiam , Jiccns:
juiino : i Descendil sictil pluvia in vellns, et sictit i ^Emiilor \os Dei remulalione :> ul Dco obscquiuin
siillicidia slillanlia super lerram"; > de secundo : perbibeatis. i DesponJi vos tini viro, > ut quasi
« In stillicidiis cjus Iretabilur gerniinans 10°; > lcr- inulier viro perpetuo ei adhrerealis; tvirginem,
tium est hoc stillicidium quod cjicit boniinem de caslam cxhibere Cbristo '*: >ul castitaiem ei custo-
domo sua. Mala uxor nibilomiiius triplex esl : diatis. Haec enim se debet exbibere gloriosnm nou
"
prima esl mala suggerendo, secunda iiiiiimurando, babenlcm maculam aut rtigam ; ul cttiii sponsofii-
icrliiv superbiendo. Prima enim suggeril volupta- gial ab haccalamilate ad montemaromainm; iiluna
len), seeunda imirmural propter ailversitatem, ter- f.icla cum superiia Lcelesia, perpeluam possideat
tia. indignaiur vilitnlein. Prirna est Eva quaeAdnm r gloriam. <ln his raontibus faciet Dominusconvivium
ifecebris seduxil 1; secunda.uxor Job quaede fla- piiiguium medullaloruni, > sicul ail per Isaiam ";
gello Dei contra marilum inurmiiravii'; leiiia, ul siniul recipial sponsa. epilbalamittm et nnptiale
Michol filia Saul quae Dnvid bumiliaiitcm se coram convivitim; ut tandem suo potita sil desiderio, quo
arca Dontini despexil*. Ut autem hanc cusiodiamus pelebat : t Osctiletur mc oscujo oris sui 19.> Hoc,
bahilalionem, oportet 111ad Ecclesiam eam traits est convivium de quo dicitur : < Anuo tenio impe-
feramus, < Vre enim soli, quia si cecideril , non lii sui fecil Assuerus conviviiim principibus etpue-
linbet sublcvnntem scv. > Igilur redificclur secunda, ris suis et forlioribus et inclytis el prrefectis pro-
id est Ecclcsia. Sit ergo prius redilicata, secundo vinciarura ". > Priucipes . siiui aposloli, unde :
ernata, teriio dcdicala; aedificatain forlitudine.or- «Gloriosi principes lerrre; cl nuiic conforl.ilus
«ala de corde, dedicata sanctilate; primiimul resislat est principalus eorum. » Pueri sunt confessores,
hiimico, sccundurti ul plaeealamico, leriiumnecon- unde : t Quasi modo gcniti infanles, forliores suni
senliat iinpudico. Primitm expertn est domus illa in mariyres; > unde : <Fortes facti sunt in bello;
quam vciiertinl fluvia, flaverunt venli, et non mota inclyti, sunt virgines *'-">, ab inius ei xkio;, qnod est
est»; de secundo: t Domine, dilexi decorem domus gloria : quia « omnis gloria ejus filire regis ab in-
tuae";> dc tertio : i|Sanclificavittabernaciilum suum ttis **.> Prrcfecti provinciarum sunl angeli qui pra.-
Allissimus '. > H;cc redificaturiii inonlihus tsrael, id stint regionibus : unde Michael proeposiiusdiciiur
cst apostolis videmibtis Deuiu. Quiexpandunt ramos paradisi; Assuerus dicitur beatitudo eortiin, id est
snos", inquibussuutfolia praedicaliomim,floresopc- Clirislus.
rnm, fructus, lucrum aiiimariim./Edifiealtir ergoex Ilic triplex facit conviviitm nupiiale, primum in
lignis, lapidibus, et metallis, itl est cx infirmis in hoc exsilio, secutidtim injudicio, lertium in regno.
lentationc, ex forlibus in 179 poeniieniiali aflli- Inprimoprorogat miscricordiam, in secundo faciet
ctione, ex robuslis qui se oppouuut pro aliis in jiidicium et jusiitiam, in lertio dabit gloriam. Indu
persecutione, in qtio slalu eral Paitlus, cum di- legimus tres nuplias in Evangelio , in primis iu-
ceret: iDatusesl mibi slimulus caruis mere, an- struitur homo ut teneat inferiorem locum ", in

"lsni.3. 97PsaI. 101. •« Psnl. 17. " Psal. .71. "• Psal. 64. ^Gen. 3. » Job 2. 3 II lleg. 6„
«Eccle. 4. » Malth 7. 6 Psal. 23. 7Psal. 45. " E/.e.-h.50. 9 II Cor. 12. '• II Cur. 12. • " I Cor. (K
"Prov. II. '» Pi-ov.51. »»lbid. '» IVal. 44. '• II Cor. 11. " Ephes. 5. '* Cap. i5. " Caill. i.
"E.-tli. 1. "-" Oflic. cccles. "PsaL4i. •» Luc. 14.
857 . COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIR. XII. 858
secundis damnatur liomo non habens nupliale ve ,\ in jiidicio, vre homiiii ilii qui invcnlus fueril non
stimenlum **, in lertiis aqua mulatur in viniini»'. veslitus vestc riupliali *». Ibi non assumel perizo-
In primis quaerilur luitnilitas, in secimdis virluttini tnaia Atlre, ad legenda ptidenda sua •», sed indnetur
lionesias, in lerliis d.thiltir iminorlalilas; in primis iliploidc coufusionis *', ut confiindalur in corpore
comuditur agnus paschalis, in secundis cxigitur et aniina, iinde : i Omncs sicut vcsliinenlum vete-
vestis nupiiali.s, in lerliis bibelur vinum quod Ire- raseent", >el: iQtiasivestimentumquodcoineditura
tifical cor boininis **. In prnno non solum agnus linea"*'.)—t Subter te slerneiurtinea :et operimen-
scd hrcdtts, sed agntis paschalis, sed vitulus sagi- lum tuum erunt vermes".> lbi invenienlur in veste
natus"; Chrislus eniin immolaltis facil in nobis nupliali, <|iii venient digni ad convivium Assucri »v.
tria, si digne sumalur. Haedus sumitur ad peccaio- ln terra enim sua dnplicia possidebunt sicut diclum
riim remissionem ; agnus , ut siinus fortes contra esi de muliere forte : < Omnes domesiici ejtts ves-
lenlaiioiiem; vilulus saginnlus, ut pingiiescamus lili siinl duplicibus ". > Sedebil enini Rex veslitus
per devoiionem. De agno diciiurfiliis Isracl ut im- splendore paternre glorirc, beata Vjrgo Sole jttsli-
molareiK eura »°; de birco : « Juxla quein rilum liic, angeli auro sapientire; appirebit enim Chri-
lolleti» et hredum".> Viluluin saginalum immola- slus chirtis in majestate; Maria splendida Solis
vitpater filio prodigo ".> Hircus ergo, sicut prredi- B quem peperil, claritate; angeli clari sapienlia, qtia
ximus, occidiiur, excorialiir, dccoquitiir. Primo Deum vident inveritale, ministranl in sanctilate,
ciiim dehemus peccalttm occidere, secundo veterem laudant in puriiale. Cbrisius clartis eral, quia <ami-
conversalionem relinquere, leriio iu agenda poeni- clus liimine sicul vesCiment»"•; t unde canilur:
leniia fervere. De primo : « Moriilicaic membra ve- < ln priitcipiocr.it Verbutn "; > et sequilur:
straqnaestiiil super lerram »*; >de secundo : Extien- < Quod facluin est in ipso vila eral : el vila ernt
tes veierem homiuein cum aciibtts suis, induile no- Itix bomiituin "". > Maria splendida sole; est enim
viiin "v; >de lertio :*«Concaluil cor mciun inlra itie < mulier amictasole, el luna sub pedibus ejtts"; >
et in medllaiione meaexardesceliguis3". iDeprimo iniJe canilur: tFelix namqiie es, sacra VirgoMaria,
spousa : < Lavi pcdcs meos, quomodo inqiiinabo ct omni laude dignissima; quia ex le ortns esl Sol
illos *•? > desecundo : « Exspoliavi melunica mea, justilire Clnisliis Detts nosjer60-. > Angeli fulgent
qtioinodo induar illa37?> dc lertio : « Nolite me sapiemia qtta Domiiuun vident in cbaritale; unde:
considerare quod fusca siin, qnia dccoloravil me tAiigeli videnl assidue facieni Palr'is";> ininisiranl
sol '».> In agno pascbali tria diciiniui': < Renes ve- in sanclilnle ; iinde : < In hnbilnlione sancla coram
siros accingeiis, calceamenla, babebiiis in pcdibus, „ ipso minislravi ";> laudantinpurilate,undedicilur:
lenciilcs bncttlos in ninnibus a\ > Piimitm co.ilra < Tcsanclum Dominumlaudanl oinr.es augeli dicen-
luzuriain , secundum contra terrenorum concu- les; Te decet laus ethonor decusquc 63. > Seqttuntur
pisccnliam, lertium conlra Jiaholi violenliam. De propbeirc vesliti nuhe vitrea, apostoii mappa inuiidi
primo: < Sint lutiibi vestri prrccincii *°; > de se- in coloris differenlia, mariyres in veste purpurea.
cuiulo : < Nolile diligere niiiniliim nec ea qurc iti Propbet.c, quia viam Chrisli venienlis prrcntinlia-
nnindo sutit.*'; » de lertio : < Resistile diabolo el verin.l, in ohseina visione, apostoli diversilatem
fugiet a vobis". » In lerlio paicr bonoravit (iliutn : gentium coiigrcgaverunt praedicatione, mariyres
nioderalus est symphoniam et chorum : ut come- rubricali sunt sanguinis effiisione; proplietoe vcsliti
deret cum gaudio vilulum saginalum vl. Ut enim sunt nube vitrea, unde : < Vidi angelum forlem
digne vitulum saginaluin comedamus, oporlel ut descendeniem de coeloamiclum nube 6*. > H;cc est
simus ornaii virtulibus; moduleuiur symphoniam quam vidtl puer Eliae in Carmelo : i Video, inqitit,
qure sonai ab interiori, referendo gratiarum aciiones niibein quasi vesligiiun bominis •*. > llaec est co-
pro collatis donis spiriltialibus ; niodulcmur el lumna uubis qtiac duxit filios Isrnel per deserfum
chorum, qui a superiori sonat, exsttliantlo in spe prrcbcns eis viam 6*. In prima omnium caiiilur de
de bouis ccelestibus. De veslu cum sensissel Isaac D Joaiine : < Inter natos i»iiiicrum non surrexit major
vesliinenlorum fragrantiain, ail : < Ecce odor filii Joanno Dapiista ", > qui viam Domino prreparavit
mei sicut odor agri pleni **.>De symplionia Paitlus : in erciiiO. Aposloli veslili sunt tnappa mundi,
«Priinus fui blasphemus ei pcrseculor, elc, gratia unde : < ln vesie poderis quam habebat Aaron erat
Dei sum id quod sum *';»el : < Canlabo Dominoqui tolns orbis terrarum 6S;> quia t in omnem terrain
bouairibuitmihi *«.>De cboro : < Commotieniesnos- cxivil sonus eorum 6». » Per loium enim orbetn
Hieiipsos in psnlmis el hymuis el canlicis spiriluali- alios inforinaverunt ad virginilalem, alios ad con-
bus *'; >el: «Jubilatc Deo, oinnis terra, servite Do- fessioDcm, alios ad mariyrium, alios ad coiiiem-
iiiino in Iretitiav*.> In secundis nupliis, qure erunl plilionein; unJe canitur de eis : i Qui sunl isti

" Mntlb. 2:'.. »' Joan. 2. *» Psal. 103. S9Lue. li>. 30 Exo.l. 12. " Ibid. "Litc. 1S. •» Co-
toss. 5. »*•Ephes. 4. '» Ps;-l. 38. »• Cnnl. 5. »' Ibiil. »»Cani. 1. »» Exo.l. 12. voLtic. 12. * I
Jnnii. 2. *»J:.c. 4. *3 L.ic. \<j. *vGcn. 27. "ITiin. 1. *' Psal. 12. *' Coloss. 3. *» Psal. M7.
"Mailh.22. "Gen. 5. »» Psal. 108. «• Psal. 101. "'Job 13. •' Isai. "II. "* Eslb. 1. " "Prov. 51,
"8 l's;.l. 103. »' Joan. 1. »s Ihid. "9 Apoc. 12. eo Ollic. Eccles. Matth. 18. Eccli 24.
" OiI,c. Ecctes. 6VApoc. 10. " 111 •• Exod. 13. " Luc. 7. «" Sap. 18. "Psal. 18.
Reg. t8
839 THOM.E CISTERC. ET JOAN. ALGRINl 8C0
qui ul nubcs volant"? < Candidiores nive, > propier A De primo : < Bencdiccs coronre anni bciiignitalis
virgincs, < niiidiores laclc, > propter confcssores, liirc";» in hoc etiim apparuil benignitaselhumani-
< rubictindiores ebore anliqtio, > propter marty- las Salvaloris nostri Dei. De secundo : < Annus
res, «sapphiro pi-Ichriores ", »propler conlemplali- rclributionis mere venit *',> qitnndo < rcddet unicui-
vos. Martyrcs vcsliti sunt purpura rosea san- que jttxia opera sua "'. > Terlius erit jubilreus,
guinis, iiulc canilur: <Lavcrunl stolas suas in san- qtiando rcdibit unusqnisque.ad possessioncm suam,
guine Agni ct clamaverunt et salvi facti sunt ". > et pfopriam familiam. In boc erit isttid nuptiale
De quibus significatum credilur : « Pnrpura el bys- convivium, in quo mulabilur aqtia nosira in vi-
sus indiiineiiium cjus'a;> unde de Christo : <Quare num"', id estcorrnplio in iucorruptionem *'. • Vini
crgo riibrum esl indumenlum ltium'v?> Vcniunl esl a sordibus seipsuin nuindare, corria boiiiiniiiii
confessorcs vcslili superhtinieraleel ralionale, con- lrclificare, facies colorare. liaque nuindifical, Ixti-
juncli caleuulis aureis". Iu superhumerali desi- ftcat el colorificat. Mundificat a sordibus viiiorum,
guaiur quod oiius discipliuoeiulerunt patieutcr, in hclifical, itt sint siue gravamine dolorum, colori-
ralionaii quod opcra sua cl aflectus ordinaverunt fical, ul sint conspicui in conspectu angelorum.
pritdenler, in catenis aureis striiigentibiis, quod Per primum erunt irreprehensihiles, per secundum
volunlalem carnis el mundi refrenaverunt viriliter B incorruplibiles, per tertium spectnbilcs. Primum
ct resplenduertint exumplaritcr; utide canilur: eiiim vinum erit vinum de vineis Engaddi "*: quod
i Sini lumbi veslri prrecincii, et lucernoeardentcs in inlerpretalur fons hwdi, quia peccalores laval ,
manibiis veslris'«.» Oflerunlur cl virgines vesilti secuiiduni de vinea Sorec, quo.l dicitur elecia:
sindone munda et florida, unde: i Sindoncm fecit, quia boni a malis eligentur: ul sint sine misericor-
et vendidit, etcingulum tradidil Chananoeo"; t utnle : dia. Terlium de vinea Naboth " , quod dicilur
< Sicul lilium inler spinas, sic ainica inca inler conspicuus,quia et < ipsi Deinnvidebtinl" > et ipsi
fili.is". »IIi oflcrunl incotnpnrabilesdivilias virgiii- videbunttir ab oniiiihus iu gloria. De his tribus nit
lalis; inde : < Consideratelilia agri, quaenon laboinnt Darid : < Asperges me, Doiuine, hyssopo et liniii-
neque iicnt; amen dico vobis, quod nec Salo- dabor "; > ecce primuin : i Lnvabis me ct super
inoii vestiltis csl siciil utitim ex liis in omni gloria iiivem dcalbnbor 'v, > eccc tertiuni : i Auditui mco
sua ". >Inde cauilur: < Affercnlur regi virgines post dabis gatidium el loeiitinm9"; > ccce secundiim.
cnm.proxiiuaccjusaflcrenlur iibi"".> Ergobcaia vere llem de priino : < Sedubit conflans et eiiitinilaiis
niater Ee.clesia, quam sic honor digiialionis diviurc argenliim el purgabil filiosLevi ". > Audi laHiliam:
illiintinal, quam vicioriosorum gloriosus sanguis < Laeiabiinlur coram ic sicui Iretnbitur in messe, ei
uiariyruin exornal, qtiam invioialre coufessionis sicul cxsuliant victorcs capia praeda quando ilivi
caudida induii virginiias, el sic tloribus cjtis uec diint spolia ". > — < Fulgebtiiil jnsti, el tanqiiam
tosrc ncc liiia desuul, sed nec violrc. Verc honor scinlillrc in arundineto disciirrent ".> Dehoc vino
divinre dignationis illuminat, primo pcr Chiisliiiii ail Salvalor: < Non bibain amodo de hoc geuiminc
< qui illumiiiatonuicm lioitiineiu veuicnlem in liiinc viiis donec bibnm illud riovum vobtscum in regno
imindiim"', > secunJo per beatam Virginem qurc nieo •*. > Vilis isla esl Ecclesia qurc tria portat
pepcrit Solem, cujus spleudor illuiuinal genus hu- gcuimina : emisil culpam, dolorem, obscuritatem,
manum, terlio pcr propheias in spirituali revela- qure bibil Cbrislus in crticc, quando < languorcg
lione, quario per nposiolos iu praedicalionc. Mar- uoslros ipse lulii, el dolorcs noslros ipse porta
tyrum sanguis exornat rosulenia effttsione, inviola- vit10'. • Scd novnlum cst in regno, quia culpa
lam conterval viola confessorum assidua discipliurc mutata est in mundiliam, dolor in lacliliam, obscti-
observaliorie; canditla indnit virginilas sure nitui- ritas in claritatem; ecce Asstierus noster hoc facit
dilirc jucuniiilate et delcclatione. In bis secimjis nobis coiiviviuni, ecce cui sponsa in iioc epiba-
nupliis examinatos transfercl ad leitias nupiias laniio qttrerendo tot laboribus itisudavit, cum quo
regni Assuerus nosier"', id est bealiluJo noslra Tylol allcrcalionibus verborum contulit, :ul qucm lot
Christus. Hoc csl terlium convivium quod facil desideriis suspiravit, qtiem iuviiavit in hoiliim,
leriio anno impcrii sui. cui (loriduin prrcpnravit Iectuliun, a quo in princi-
Trcs enim sunt aimi impcrii Clirisli. Piimus sub pio pciivit osctiltiiu oris proprii, a qtio ncc susci-
gratia, sccundus in judicio, lcrtius in regno. Pri- pitur ad coiivivitun, jatn loeva cjus sub capile
tnus est annus benigtii.lalis, sectutJus aiiiins retri- sponsreposila esi, el dcxtera sponsi eain amplexa-
bulionis, tertius annus plcnitttdinis vel jtibilalionis. Itir, 180 jain eai1' osculo oris stti osctilattir, id
In priino, deilit peccaloribus misericordiain, in se- cst prreseniia deleclalur, q»a perpemo fruatur, ipsy
cundo, omnibus faciet judicium et jusliiiam "», in prxslanie, quicum Palreet Spiriiu sanulo aelernali-
tcrlio, dabil Dominus electis graliam ei glorinm 8V. ler gloriatur. Ainen.
70Isai. 60. *»Thren. 4. " Offie. Ecclus. "Prov.3l. Tv Isai. 63. " Exod. 28. " Luc. 11
" Prov. 51. "Cant. 2. " Maith. 6. 80P.,al. 44. »'Joan. 1. »' Estlt. 2. »3Jo.m. 1(5. «*PJJI. 85.
"« Psal. «4. **Isai. 63. »7M.itlh. 16. •* Joa.t. 2. «• I Cor. 13. •• Cani. 1. »' III Reg. 21. •» Mailb.
5. '» Psal. 50. 9VIbid. •» lbid. " Malnc.3. " Lai. 9. 0HSap. 3. •" M.uli. 26. '•• Isai. 53.
Finit commentariorum op.iimorumven. P. Tlioma monuehi Ciileitiensis in f.aniica taniic.
861 COMMENT.IN CANTICACANTIC. — LIR. XII. 862
Fttge, dilecte mi, astimitare caprew, hiniiuloque A illos qui comparabiles sunt aromaticis.moniibus,
cervorum, super montes aromatum. assimileris caprew hinnuloque cervorum, qnre de
Fuge aulem dicit proplielice. Ac si dicai: Scio, moniibus consueverunt ad convalles descendere, ut
dilecle mij quod lu fugies aliquando abscondendo videlicel illos ad revisendus misericorditer recur-
nolitiam tuam, sublrahendo vel non apponendo ras, qui sunl in vallibus et faecibuspeccatorum.
gratiam; verumlamen hoc rogo, hoc supplico, ul Amen.
quies assiduus tuper montesaromatum, id est super

Finem accepit exposilio eximii sacrw pagiitm professoris M. Joar.nis

Atgrini; aliler ab Abbatisvitla, quondatn cardinalis Sabinensis
et decani Ambianensis el Abbatisvitlm canioris, supei
Canlica cantieorum, anno ab incarnalo Chritto,
milletimo ducentesimo triceumo tertio, cal-
eulo Romano tempore domini Gregorii
papm noni approbata.
Impressa aulcm impensis el accuralione Jodoci Badii Ascensii
bibliODolrejtirali in iuclyla Parisiorum academia, nd
Nonas Febr. sub Pascha 1521
Deo gratirc,
 ANN0DOMI.NI
HCXCVlll

COELESTINCS III
PONTIFEX ROMANUS

NOTITIA HISTORICA

Concit., XXII, 593)

(MAHSI,

Cutlestinus teriius, pairia Romanus, qui aurtnre Ai restituerent. Vinculis soluiiim regem malri Alee-
Rogcro prius Hyacinlhus diaconus cardinalis Sao- noroeper Moguntinum e( Coloniensem archiepisco-
circ Mariredicins fuerat, subrogatus est Clemenli pos reddiderunl, pecuniam vero resiiluere conlu-
teriio anno Domini 1191, quarto Idus Aprilis. Iri maciter recusantes, poniifex merito gladium, quo
vigilia Paschre sacerdos, ipso Paschrc die pon.lifica- solet punire, ecclesiasiicum evaginando, utrumque
itun est consecutus*.Henricum sextum ejus nominis excommunicavil. Leopoldus, coniemplor censurx
regem Germanire, una cum uxore ejus Consiantia, ecclcsiasticre,gravem Dei vindictam in se subdi-
inipeiiali consecratione Romoc donavit. Poslridie lisqne suis expertus, tandem resipuil, et impelraia
faclre coronalionis, Tusculana civiias ad pelilionem absotutione excominnnicationis , magno corporin
senatus Romani tradiia, solotenus est desolata. cruciatu spiritum emisii.
Ciimque imperaior Apuliam el Siciliain, quam Tan- Heniicus imperalor in ea contumaciler obsur-
credus invaseral, recuperare volens, magno excr- descens, prreler eam qtiam in Terram Sanclam
citu Salernitanam civitatera expugnasset, et ad iiiiscrnt expcdilioneni, nihil pie ac laudabilitercgisse
obsidionem Neapolis se contulissct, Conslanliam invenitur. In Siciliam vcniens,ineosNormannos qui
imperatricem, qnam Salernitani apinl se relictam defuncio Tancredo favissent, tam prineipes supcr-
proditioneque interceptain ad Tancredum in Sicilia **stites quam subdiios incarccrando, el emenlulando,
regnanlem lransmiserant, Cosleslinus ponlifex per carnilicinam exercuit lanlam, ut Constantia Au-
riominum jEgidium cardinalem diaconum e capti- gusia, cjus uxor, unica Nonnnnnorum regia super-
vitate Taneredi liberalam ad imperalorem in Ger- stes propago, etundem lanquam geniis suoe exler-
maniam, quo morbus pestifer exercitum ejus Inva- niiniuin indigne ferens, adversus viruni suiim re-
dens ab obsidione Neapolilana eum fugarat, scis hellando exercilumque arinaiido, iandem coegerii,
expensis honorifice remisit. ul quas ipsa conjux volebal pacis coudiiiones acci-
Philippum Francorum regem expugnala Accone, perei. ln Sicilia existens acerbissimaui misit ad
olim Joppe dicta, ex Palreslina reversum, magna Alexium imperatorem Constantinopoiitanum lega-
animi conslanlia aliqnoties admonuil, ul Bolildam lionem, ab ipso pelens quidquid lerrarum olim in
rcgis Danire filiam, quam prrctexlu consangiiinitatis Oriente Wilielmus rex Siciliaeab Epidauro usque
alia siipcrinducia dimiseral, non obstante sanguiuis ad Thessalonicam civilatem occupasset, vel ut pro
propinquilate, super qua ad inslanliam regis dis- his tributuin penderel. Summam talenlorum sex-
pensaverat, ad lorum reciperet. Ad inslanliam decim auri purissinii cxpilalione ecclesiarum ct
Aleonorrcmairis Henricum imperatorem et Leopol- r piorum locorum male collecii impcirassei, si nou
dum ducem Austrire comminatione censurarum niorle prevenliis fuissei. Nam dum baecagebanlur
eeclesiasticarum moiniit ut Richardum regem An- in Oriente, posl ohlaiam regi Angliae satisfaciio-
glire, qtiein post ali<i»ot victorias conlra Soldaniim nem, pelitamque ab excommiinicalionis scntentia
oblentas, ex Paltestina, iuilis cum Soldano irien- sibi inflicta absolutionem, morttius est mense Sep
nalibus induciis, redeuntem, in sinu Adriatico nau- tembri anno Domini 1197, Friderico secundo regni
fragantem, et ad terrilorium Viennense appellen- Siciliae haerede relicto. Quem pontifex opiimus
tem, Leopoldits dux Ausirine, ideo quod vexillum corona regia insignivii, poslquam mater ejus Con-
ejus loco signi in bospitio suspensnm in cloacam siantia, juxta decrelum ponlificium, a communi
projici mandaverai, iniercepil, captunique Henrici, fama de parius sui supposilione se per juramentum
imperaloris arctissimaecuslodire tradidit, a captivi- expurgasset. Duces Palestinae, obitu imperatoris
tate uniusanni elsex seplimanarum liberareni.rcd- cognilo, cum Saladini filium adversus se venire
ditisque obsidibus, eam eliam quam extorseranl a, audissent, militesadprteliandumparaiosignominiose
captivo, ingeniem pecuniarum suinmam integr», deserenles fiigaruiil. De obilu Coeleslini,suique in
 RTS COELESTINUSIII PAPA. — NOTITIA. SCO
loc.im illius subrogalione, Innoeenliiislll in episloh. A et concurrenics pnricles in se angiriari Inpi.le copu-
r.d Hicrosolyinilaiiiiui patriarcham isia nil: < Sane l.ivit, omncs universnliicr uuum saperem, et iilem
fjlicis memorioeCcelestino, Palre ac prredeccssore, singiilariter poslulirenl, nos in summiim ponlificem
sexlo ldus Jannarii, anno Chrisii 1198, viam uni- ipso <lic depositionis ejusJem prredccessoris nostri
versoe carnis ingresso, et in Lnierauensi basilica unanimiler asstimcnles, > etc. Unde patet sex au-
sepulto, laula fuit inier fratres noslros super pon- nis, novem nieiisihns uiiiiiis duobtis diebus Ccelesii-
( tificis subsiilutionc concordia, ut eo coelitus dcsi- num RcmanocEcelesircprafuisse.
deriis ipsorum aspiranle, qui facil ulmquc itniim,

NOTITLA DIPLOMATICA.

(Philippus JAFFE,Begesla Bomanorum poniificum, p. 886. Rcroliui 1831, 4°.)

Epistolis Cudestini III ascripti pontificaltis anni suni. Dullrcprrcbcnt sentenliam bane : PERFICECRES-
SDSMEOS INSEMlTlsTUIS.
Tesles subscripii sunt:
Ep. Albaneusis Albinus a 2 Mai. 1191 ad 12 Jul. Hflfj
» Ostiensis el Velletrensis Octavinniis a 2 Mni. 1191 ad 10 Sept. 1197
» Portuensis ei S. Rufinre Pelrus. ...... a 2 Mai. 1191 ad 10 Sept. 1197
» Prrenesiinus. . . . ' Jonnnes. . . . . . n 2 Mai. 1191 atl 9 Febr. 11<J0
Ti .S. Clemeniis carJinalis et Tuscanensis
episcopus Joannes a 3 Jtin. 1191 aJ 27 Jul. 1197
Pr. card. lil. S. Aii.islasix • Romniius. . . . . a 3 Jun. 1191 :iJ 14 Jul. 1194
> » basilic.TnXII aposloloritm. . Pnndulfus. . . . . a 2 Mai. 1191 atl 13 Fehr. 1)90
> > < S. Crccilire Peirus. a 2 Mai. 1191 n.l 28 Mai.1197
• > SS. Joannis et Pauli til.
Pnmiuachii Mclior. a 27 Dec. 1191 ad 20 Jan. 1IV7
' • » < S. Latiienlii in Lucina. . . Cmlliius. ...... a 8 JIIII. 1191 ad 28 Mai. 1197
t » > S. Mareelli. . Fidanlius a 5 Mart. 1193 ad 25 Jun. 119b"
* i » > S. MarioeIrans Tiberim tit.
Calixti Guirio a 13 Jun. 1191 ad 10 Scpf. 1197
> > > S. Martini iit. Equitii. . . Htigo. . . . . . a 28 Jtil. 1191 ad 10 Sepl. 1197
» > > S. Pelri ad viucula lit. Eu-
doxiae. Petrus. a 3 Jiin. 1191 ad 27 Jiin. 1191
iieruaidus. . . . . a 5 Marl. 1193 ad 10 Sepl. 1197
» < » S. Praxedis, episc. Arirni-
' nensis Rufiniis a 8 Jttn. 1191 ad 13 Jiin. 1191
• » » S. Praxedis Sofliedus a 5 Marl. 1193 ad 27 Jul. 1197
»t t S. Priscae Joanncs a 25 Jul. 1193 ad 10 Scpt. 1197
> » » S. Pudentianae lit. Pasloris. Jordanus a 2 Mai. 1192 ad 12 Mai. 1197
• • > S. Siepliani in Celio monte. Joannes a 8 Jun. 1193 ad 27 Jnl. 1107
» > > S. Siisannae Joaunes Fclix. . . a 3 Jun. 1191 ad 13 Nov. 1193
Diac. card. S. AJriani. GerarJits. . . . . a 2 Mai. 1191 ad 40 Sep. 1197
> > S. Angeli Grcgoiins a 13 Jnn. 1191 ad 10 Sep. 1197
> > SS.Cosuuc et Damiani. . . Graiianus a 2 Mai. 1191 ad 28 Mai. 1197
> > S. Georgii ad Velum aiirenm. Gregorius. . . . . a 8 Jun. 1191 aJ 10 Sept. 1197
> > S. Luche iu Orlhea (Orchea,
OrfTea) Ceutius a 5 Mart. 1193 ad 14 Jul. 1194
> t S. Mariit in Aquiro. . . . Giegoiius a 3 Jun. 1191 ad 10 Sept. 1197
> > S. Marire in Cosmidiii. . . Nicolaiis a 3 Jun. 1191 ad 28 Mai. 1197
> > S. Marire in Poiiicu. . . . Gregoiius a 2 Mai. 1191 ad 10 Sept. 1197
> » S. Mariae iu Via iata. . . . Solliedus a 2 Mni. 1191 ad 26 Febr. 1193
Peirus a 5 Miirl. 1193 ad 29 Apr. 1193
> > S. MariaeNovie Rernardiis a 3 Jtin. 1191 ad 26 Felir. 1193
> > S. ISicolai in cnicere Tullia-
no. ^Egidius a 7 Jul. 1192
» > SS. Sergii et Baccbi. . . . Loibarius a 3 Juu. 1101 ad 27 Jul. 1197
> » S. Theodori. ...... Joanncs. . . . . . a 3 Juu. 1191 ad 4 Oct. 1192
Bobo a 5 Mait. 1193 ad 27 Jul. 1197
Dattcliullrcsunl p. m
Moysis S. R. E. subdiaconi viccni agentis canccllarii. . . a 20 Apr. 1191 ad 2 Mai. 1191
Moysis S. R. E. subdiaconi Laterauensis caiionici. . . . . a 15 Marl. 1192 atl 7 Apr. 1102
el d 13 Julii. 1192 ad 8 MarU 1194
/E^idii S. Nicolai in carcere Tttlliano Jiac. carj. ..... a 3 Jun. 1191 nd 14 Jttl. 1194
Cetilii S. Luciae in Otthea diac. card. dontiiii papoe camerarii. a (i Nov. 1194 ad 10 Sepl. UU7
81.7 COELESTINI111PAPyE R68

CGELESTINI III

PONTIFICIS ROMANI

EPISTOLJE ET PRIVILEGIA

ORDINE CHRONOLOGIi:0 DIGGSTA.

De libris ntJliibitis vido Indiccm bibliographicum tomo CLXXIX prffifixum

ANNO 1191 A vcrilas noit relinquii. Enpropier, dilecii in Doniino

filii, veslris juslis posiulationibus clemenler annui-
I. mus ei prrefaiam ecclesiam Sancii JoannisRaptisUc,
Ecclesim Portuensi asseiit eoncenswncmab abbate e( Sanclre Crecilirein Radesdorf, in qna divino ntan-
S. Joannis Ravennate factatn. cipali esiis obscqttio ad exemplar felicis recorda-
(Lnterani, April. 19.) lionis Clemenlis paprr, prrc<!ecessoris nostri si.b
[FANTCZZI, Monitm. Ravennal. Eccl. VI, 56.] beali Peiri el nostra proleciione suscipimus, et
CoELKSTiNus episcopus, servus servorum Dei, di- pracsenlis scripli privilegio communimus, slaliien-
lectis liliis prioti ei convcniui Poriuensis Eccle- les, ui qiirecuiique bona, quascunquc possessiones
Bia?,sali.le.n el apostolicnm bettediciioiiem. cnJem ecclesia impraesenliarum jusle et canonice
Qiianlo fervenlitis, favente Doniino, regulari ob> pvssidet, aut in iiitnrum, concessione potuificoui,
scrvantire insudatis tnnio sincerins nniveisilalem Inrgilione regttm vel principum, oblalione fidelium,
vestram diligitnus, ct profeclibus vestris ac com- scu aliis juslis modis, prrcslante Domino, polci t
nxxlis, ubi cum Deo~possiituus aiteniiits debeiims adipisci, firina vobis vestrisque successoribus et il.i-
el volumus providere. Eiipropler jusiis vestris po- baia permaneanl, in quibus lircc propriis duximus
Hiulaliouibuscoiicessionem quam dilecti filii nostii B exprimenda vocabulis: Locum ipsum in quo prre-
abbas et convenlus S. Joannis evangclistrc Rnvenn. faln ecclcsia siln csl,cumomnibussuispcriincniiis;
super acqtiisiiis el ncqiiirenilis possessionibus de ccclesiam Sancli Laurenlii iu Ussine cum ipsa vilia
jure ipsorum provida vobis et ocquaconsideratione ct omnibtis perlinentiis suis; Dafiaba, Itigiituare-
fccerunl, sicul in scriplo eorum aiiibenlico conli- sta(, Sulaba, cum earum appendiciis; Geiulisiat
iiettir, auctoritate apostolica conlirmamus, el prre- lssileilies, Negilsleiecumearum periiiieniiis; Melre,
seniis scripti pairocinio communimns, sialuentes Cettistele cuin omuibus suis perlinenliis; Keislreicbe
ul imlli oiiiniiio bominum liccal banc paginam no- Nendericb, cum pcrlinenliis suis ; Dali.ibecbe,
sirae coulirmaiionis iufiingere, vel ei ausu temcra- Scberlinges, Gozoldesdorp, Hasalabe, cuin aliis vil-
rio conl.aire. Si quis atitei.i boc altentare prresum- lisel pertinentiis omnium supradiclaruin villarum.
pserit, iiidigiiationeii) oiniiipoienlis Dei et bea- Prrclerca libertates et immunilates curialiutn clau-
loruin aposloloriiin ejus Peiri el Pauli, se novcrit slralium veslraium, ncc non anliquas el rationa-
incursurum. biles consuetudines ecclesirevestrre concessas, et ba-
Daiuni Laterani xiu Kal. Maii, ponlificatus nosiri cienus observaias, ratas babemus, eteas fuluiis
anno I. r temporibus illibatas manere sancimus: auciorilale
II. qubqne aposlolica nibilominus duximits prohiben-
Ecctesine S. Joannis Rastoifensis proteclionem dum, ne advocaius vesler, qui pro lcmpore fuerit,
suscipit', possessionetque ac privitegia confir- locuin
mal. ipsum, vel quaead etiin pertinent gravare, seu
(Romre, ap. S. Pcirum, Maii. 2.) quibtisltbet indebitis exactionibus lam in foresiis et
[SCIUNNAT, diwcesis Fuldensis, p. 266.] nemoribus, quam novalibus eeciesiaeveslrrc fatigare
CoELESTtNis episcopus, servtis servorum Dei, di- pracsumat; sed bis qurc aniiquiius sibi coucessa
Ieciis filiis CONRADO prrcposiio ecclesire Sancli stml, et ad justitiam suain pertineiii conlenius
Joannis, el fralribus in Raiesdorf, tam prrcsenlibus existal.
qiiani luluris canonie;e subsljluendis in perpetuuin. Sancimus ctiam, sicut ex scripto autbemico illn-
Effeclum jusla posiulaulibtis indul-ere, et vigor slris memorire Otionis, quonJam impcraioris staiu-
postiilai aequitatis, et ordo exigil rationis, praeser- Uiiit dignoscitur ut non liceat cuilibel seu ctiain
tim quaudo peteuiium volttnias et pielas ailjuvai el abbaii Fuldcusis mouasterii de rubus ipsius auferre
 f59 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA.— AN. 1191. 870
leincre vel minuere, vel nliqui in beneficium conce- A tterabilibiis frairibiis, arcbiepiscopis, episropis, et
dere; ncc licitum sil cideni abbati in vos et res ilileclis filiis atibaiibus, prioribus, et caieiis
ccclesire vesirre cxnctionis seu vendicaiionis anga- ccclesiarum piaclmis saluicm et nposiolicam beue-
riam exercere, salvo anliquo canone, qui eidem diclionem.
a|j|i:.li vel fratribus cjus aut canonicis specialiler Divinre laudis gloriam circa sacratissimam san-
ilebciur. Dccerniinusergo ut nttlli omnino hoiniuiiii! clorum inemoriani univcrsis inoiialibtis aJniiian-
liceai prrcfalnm ecclcsiam tcmerc perlurbare vcl dam, lam siiigttlariler quam cominuniier assiduis
ejus possessiones auferre, ablaias rctincre, tninue- pr.-econiis; sed proccipucdiebus mcmorialibus sen
re, s<:uquibtislibel vexalionibus faiigarc, sed oiiuiia festivis .solemnitaiibus exlollendam, universilalis
inlegre conscrvcntur corum pro quorum guberna- Condiior iuvisibilU, quibusdam visibilibus signis,
tione cl suslciitaliune conccssa suiil usibus omiii- veltili qtiibttsdam fulgoi-ibus scu toniiruis per di-
tnodis profuliira, salva sedis nposlolkccauclorilaie. versa, uoit tanicn adversa, scd poiius consoua Scri-
Si qua igtttir iu fiiluriim ccclesiaslica personn ba:tc pinrre sncrrc tcslimonia matiiieslal, edocel et cou-
noslrrc conslilutionis paginarn scicns, conlra eam firmnl; ilnm de ipso, qtti cst siue fine laudabils <l
lcnierc vcnire lcntaveiit, secundo teiiiove coiiiino- in oniiiibiis suis opcribus admirabilis, voce DaviJica
niia, nisi reaium sunm iligna saiisfactione corrcxe- " nuiiliiiitir: Laudaie Dnminum insanciit ejus (Psal.
ril, poleslalis Itonorisqiic stii careal diguiinie, re- L, 1). Elillo: Mirabilis Deus in sanclis suis (Psal.
amqiie se Jivino juJicio existeie de perpelrala ini- LXXXVII, 36). El de ipsis sanciis sub qnaJain adnii-
qiitate cognoscai, et a sairniissimo corpore el raiione proplietico sermone piopeniiiir: Qui sunt
sanguii.c Dei ei Doinini Rcdeinploris noslii Jesu isti qui ul nubes volcnt? elc. (Isai. LX,8.) Et cuni
(lirisli aliena (iat, atqne iu cxtremo exainine distri- sit idem optimus et inliiiilus, innumerabiles volei s
cire uliioni subjaceat. Cuuciis aulem eiJem loco sua babere, de qtiibus dcbeat collauJari, sicuti nb reiet-
j.tra servaulibus silpax Domini uoslri Jesu Cbristi, no secuiulum surc polcntirc divilias ordinavit, san*
qualenus et bic frncluin bouaeactiunis percipial, ct ctis snnctos aggregat el adjungit, ut inuuilur in
apud districlum judicem prroniia reternre pacis in- ipsius lainlis abundaittiam redundnrc dum dicil :
veniai. Amen.^mcn, ainen. Laudate eum secttndum muUiludinem magnituiiinis
EgOCoelesiinus, caiholicrc Ecclesire episcopus. ejus (Psat. CL,2). Quod autcm in*aanclis quasi spc-
E^o Albinus, albauensis episcopus. cialiler se laudabiiem cxlt.bet, cl in eis mirabilis
Ego Ociavianits, Osliensis et Velitreusis epi- iiivenilur, in ipsorum docirina fructifera cl opera-
scopus. r tione snlubri mirncula concedenJo, et cortim nti-
Ego Joannes, Prrenestinus episcopus. merum auginentando, atl nosiram procul dttbio, si
Ego Petrus, Porlueiisis et S. Rufiurc episco- diligenlcr velimus allcudere, noicitur perliuero
pus. salnieni. Et lanio niajori dctoiioue debemus cogno-
Ego Paridulfus, Rasilicre XII nposlolotuni presb. scere, quod in servis suis ad ncslrre salutisaugmeii-
card. iuni oinnipoiens Deus operaiur, prout in siiiiilibus
Ego Peirus,, til. S. Ceciliaepresb. cardinalis. Patres nosiri commendabiliierei pie fecissc nosctui-
. Ego Jordanus, presb. cardinalis S. Pudcnliai,;e tttr, qnanlo major frucius im ubilanler crediiur
lit. Pnstoris. adfuturus;
Ego Gratianus, SS. Cosmrc et Daniiani diac. Sane iiilellexiinus ex quodam rescriplo felicis
card. recordationis Lucii papte pruulecessoris noslri, quod
Ego Gerbardus, Sancti Adriani diac. cnrdi- ab eo pcr duos abbaies ordinis Cisierciensis, viros
nalis. providos cl discreios, Iiuniililcrct inslanler ex paiie
Ego Gofrcdtis, S. Mariae in Via Lata diac. ipsius ordinis fucrii poslulaimn, ul beatae reconl.i-
card. libnis Pctrum quondam Tarenlasiensem arcbiepi-
Ego Gregorius , S. Marire in Porlicu <!iac. D scopum caiionizarc debcrct. Qui peiitioni sibi por-
oard. rectrc placitmn proebuissetassensum, nisi qured..ut
Daia Romrc apud S. Petrum, per manum Moysi temporuin ei rerum inconiniodiias faculiaiem tunc
snnclreRomanaeEcclesiresubdiaconi, vicem agcniis postulati operis dcnegassel. Nec de ipsius ullalenus
cnncellnrii, vi Non. Maii, indicl. ix,anno lncnriial. meritis dubitavit, sed tiilt.ileo tempoie de miratui.s
Dom. 1191 , pontilicalus vero domini Cceleslini et conversalione ipsiusaliquibus fiterat lilteris ad-
papre III, anno primo. noialum, el decuit fralrem pdslul.ilo coinmunitaiii
III. ' consilio differre, niandans utdeactiLus el coi.versa-
abbalibus ei ctv- lione memorali Patrisca qnrecciia esscnt iiiier.iii
Archiepiscopis, episcopis, prioribus
leris ecclesitirumprwtatis Pelrum quoiidum archi- i-edigcreniur in scriptis; ut cum tempus opportu-
episcopum Tareniasiensem, sanclorum ordinibus num adessel, Ecclesia Dei cerlam et indubil.ibilem
ascriptuin nunliat. firmiiaiein baberel, cui circa ca qurCpeiita fuerani,
(Romrc,ap. S. Pelrum Maii 10.) concedenda 6ecurius el fiducialius posset inniii.
[Acla SS., Maii l. 11,347.] Quoitiain crgo, juxla jani diclum prrrfali pr.f<lece:-
COCLESTINUS episropus, servus servorum Dei, ve- soris nostri niandaluni, ea quae bea.us ille vir vir-
871 COELESTINIIII PAPM 872
lulibus emicans gessit in vita, el mirncula, qnrc j L V.
Deus per ipsiim post ipsius obilum operalus cst, Guufrido eleclo Eboracensi promitiil, Ilugonem,
collecta sunt fideliter et redacta in scriplum, qnod epi&copumDunelmensem, ei post acceptam consc-
reddimuscotn- cralionem subjeclum iri.
niultorum (eslimonio commcnda(um
probalum ; cum de bis per magnas et bonestns per- (Romre, ap. S. Pelrunv; Maii 11.)
sonns, ut decebal fieri, simus reddili cerliores, su- [Monasi. Anglic, III, 148 ]
CuELESTiMjs
pradictrc petiiioni nobis, quanquam immeriiis, in lecto filio GACFRIDO episcopus, servus servorum Dei, di-
sedc aposiolica rcsidenlibus, item ad Romanain Eborum clecio, saluiem et apo-
Ecclesiam dcslinatrc, prrcbenies assensum, non lam stolicam benediclionein.
pro supradicti ordinis reverentia, cui libenier ac- Quamvis Ecclesia Romana dixeril aliquis prrela-
ialis ecclesiarum, diversis respeclibus defcrendis ;
quiescerc disposuinitis in omnibus piis et justis CMIIlamen
Domini dilatantla; ipsa matcr Ecclesia, proul congrne-vi-
postulalionibus, qunm pro gloria
sura fucril, rcducere volueril oculosad jura debila
jitm dictum meiiiorabilcm virttm, de communi fra-
iruiii mcoriim consilio, canonizavimus, el canonizi- confercnda, nullalenus est mo'cs(c fereudiim , sed
lum universrc Ecclesix Dei per scripla sedis aposlo- potius requanimiier lolerandum. Ilinc cst qitod ture
licre nuiitiamiis, slatitenles ut in universis ecclesiis ' ! d.ligeitiirepcr scriplaprresenlia duximusindicandum,
seu nionasieriis vcsuis ipsius gloriosi, snncti vide- quod licel personam venerabilis fratris nostri llngo-
licet Pclri, qtiondnn. Tarenlasiensis archiepiscopi, uis Diuielmensis episcopi, sicul bonorabile mem-
veneranda meinoria singulis annis, terlio Idus Se- brum Ecclcsiam sedem aposlnlicam providerit et
fnit de se- duxeril lionorandain. Quia tum juri el statui Ebo-
ptembris, quo gloriosuin corpus ejtts rum Ecclesirc nos el docuil providere ciitn
pulcro cum pia devolione levaltim, solcmniter celc- nimium absonum opoiiuit,
bretur. videretur, quod eadem Ecclesia
el tinici iu regno Auglire
Dalum Roma?apud Sancltim Pclrtim, vi Idus Maii, diutius permaneat lanli
noslri<»aiiiio incariialinnis vcro suffrnganei solalio destiiuta; nee quidquam de suo
pontificatits prinio, jure niinueiur, si jus allerius conscrvelur, ei dedi-
Dominicaeanno 1191. nius in mandalis, alqtie prrccipimus tibi, sicul suo
IV. melropolitano, cxemptione qualibel obtenla pro eo
Abbalem el tonventnm Bellw- Vallis de Pelro , a Romana Ecclesia nonobsianie, et anie consecra-
quondam archiephcopo Tarenlasiensi,insancloium lionem, et cum fueris consecraius assistat; cl cum
tiumerumretalo cerliorem (acit. cum el Ecclesiamsuam dccrevimus libi el Ecclesire
__
" ture,
(Romrc, ap. S. Pelrum, Mnii10 ) jurc inetropolitico per omnia conservato, do
comiiiuiii fralrum consilid, subjacerc, debitam (ibi
[Acta SS., Mnii t. II, 548] obedientiam ct revereuliam, sublalo cujuslibel con-
COBLESTINUS episcopns, servus servnrum Dei, tradictionis el appellalionis obslaculo, impendere
dileclis filiis abbali el convcntui Relkc-Vallis, salu- iion pos ponat.
tein et aposlolicam lienediclionem. Dalum Ronirc, npiidSanclum Petrum, vlilus Maii,
Diviuaelaudis glorium circa sacralissimam san- poniificat.usnoslri anuo primo.
ctortim mcriioriam universis morlalibus admiran- VI.
dam, etc., jicul supra, usque: Slatuenies ul in vestro Monasierii Sanclm Mariw et Saneii Joannis etange-
et in universis veslri ordinis monasleriis ipsius glo- lisltc Lubecensis proteciionem suscipit bonaque
riosi, sancli videliccl Pelri, quondam Tarentasien- confirmal.
sis arcbiepiscopi veneranda memoria singulis annis (Rotnrc, ap. S. Pelruni, Maii 21.)
in idus Septembris, quo gloriosum corpus ejus fuit [Snuti, hislor af Danmurk, VIII, p. 696.]
de sepulcro cum pia devotione levaium, solemniter COELESTIMJS episcopus, scivus servorum Dei,
cclebretur. p ililectis filirs ARNOLDO abbati el cotiveniuiSanctuj
Ad baac cum divina misericordia vobis lantani Marircet S. Joannis evangelistrein Lubeca, saluteiu
concesserit gratiam, utjam diclum preliosum corpus el aposlolicain benediclioneni.
jn veslro monaslerio requiescat, universiiatein Cum a nobis peiilur quod juslum esl et lionesliiui
veslrat» altetile moncmusci propeiisiusexborlamur, tam vigor aequilatis,quam ordo exigit rationis, ut id
ul ad ipsius prctiosi sancti memoriam solcmniter pcrsolliciludineii) oOiciinostri ad debilum perduca-
celebraudain usque adeo iiiianimiier inlendatis, tur cffectum. E propler, dilecii iu Doinino filii,
quod omnipotens Dominus in veslris aclibus liono- veslris justis posiqlaiionibus gralo concurrenlcs
reitir, et ex illius imilatione vobis rcierui prremli ussensu proediciam ecclesinm, iu qua divino cstis
cumulus attgeatur, ita quod, anctore Domino, mani- obsequio mancipaii, stib beaii Peiri el nosira
fesle possit agnosci, quaiiier succus illius sanrire proieclione suscipimus.el pracscntisscripti palroci-
radicis nique docirina in ramorum fruclibus raaneai nio comniuuimus, staiuciites ut ordo caiionieus,qui
etservetur. secundum Deuin et beati Benedicti Regulnmin co-
Datum Roinre,apuJ Sanclum Petrum, vi Idus Maii, de:ii loco nosciiur insiitulus, perpeiuis ibidem lem-
peiililicatus nostri anno primo. poribus inviolabiliter observctur. Prrelerea quas-
873 EPISTOL^: ET PRIVILEGIA. — AN. 1191. 874
cunqtic possessiones, qurccunque bona idem mo- A absqtiecommuniumliKerarumcauiIonenulliisatideat
nasierium itnprrcscniiarum jttste el cationice possidet reiincre. Cum autem gencrale iiilerdicluin lerrro
atil in futurum jttstis modis, procurante Doinino, fueril liceat vobis, clausis januis, exclusis excoin-
poteril adipisci, firma vobis veslrisque successori- municalis et interJiclis, non pulsalis campanis,
bus el illibaia permaneant. In quihus haec propriis suppressa voce divina oflieia celebrare.
duximus exprimenda vocabulis : Nulli ergo omnino hominiim liceai hanc paginam
Dimidiam villum in Rantzivelt, villam Cleve, Ji- noslrre prolectionisel conslilulionis infringere, vel
miJiam decimam inGladeburge majori.et dimidiam ei ausu lemerario contraire. Si quis autem hoc at-
inGladeburgeminori,diinidiam decimam Slutliestorp, tenlare proesumpserit, indignaiionem omr.ipoient's
lotam decimam EteoJenwinde, areas in civitate Lu> Dei et beatorutn Petri et Pauli apostolorum ejus se
beca, agros in campo ejusdem civitatis, unam super noverit incursurum.
rivum Slrieneze, saline in Todeslo, villam Triber- Daium Roinre, apud Sanctum Petrum, x K.il. Junii,
nertborpb ; in Oldenbrucli tres mansos in Tescaio. ponlificatus nostri anno primo.
Sepulluram quoque ipsius loci liberam esse de- VIII.
cemimus, ut eorum devotioni et extremaevolunlaii,
R Bathoniensi, et abbatibut de
qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte ex- R[eginaldo],el episcopo
communicati vel inlerdicti sint, nullus obsislat, Radinges de Waliham mandat, ut quw Bal-
ditinus arcltiepiscopus monucliis Canluuriensibus
salva lamen justiiia illarum ecclesiarum a qnibus abstuterit, restiluant.
mortuorum corpora assumuntur. Obeunie vero le, fRomre, ap. S. Petrum, Maii 28.)
nunc cjusdein loci abbale, vel (uorum qttolibet suc-
[TWVSDEN II. A. Scr„ II, 1572.]
cessorum, nullus ibi qualibet subreplionis aslulia
seu violentia prreponatur, nisi quem fratres com- COELESTINUS episcoptts, servus servorum Dei, ve-
iniini consensu, vel fratrum pars consilii sanioris nerabili fralri R. Raiboniensi episcopo, ct di-
secundum Dei timorem el beati Renedicti Regulam lectis filiis de Radinges et ,de Waliham abbatibus,
salutem et aposlolicam beneJiclionem.
providerint eligendum.
Nulli ergo omnino hominum liceat banc paginnm Molestias et injurias qttas per bonre memorirc B,
nnstrre confiniialionis, protectionis et constilulionis Canluariensem arcbiepiscopum conventus ejus loci
infringere, vel ei ausu lemerario conlraire. Si quis passus est, discretionem veslram non credimus
autem boc altenlare praesumpserit, indigitaiioiieiii ignorare. Quoniam igitur jam dictus archiepiscopus,
omiiipolenlis Dei el beaiorum Petri ei Pauliaposto- ' quamvis de reformando slatu fratrum ipsorum
lorum ejus se noverit incursurum. in inlegrum mandatum felicis recordationis Urbani
Daium Romae, apud S. Petrum, xu Kal. Jiiuii, ct Clenientis prredecessorum nostrorumsuscepissei,
ponlificatus noslri anno primo. noiidttm cum iter peregrinationis arripuit reforma-
rat ad plenum, per npostolica vobis scripta maiida-
VII.
mus alque prrecipimus, qualenus omni dilatione,
Monasterii S. Marim et Sancti Joannis evangelistm contradiclione et
in Cismar proleclionemsuscipit, el prhilegia coit- appellatione cessante, ecclesias
firmat. cum fruetibus imle perceptis et alia qurc srepe di-
ctus archicpiscopus ipsis absque juris ordine abs-
Romre,ap. S. Petrum, Maii 23.)
tulil, nostra fre(i auclori(ate, ctiin iulegritale
[Ibid.] reslitui faciatis, et eorum deienlores, si opus ftie-
CQELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- rit, censura non dilferatis ecclesiastica coercere,
lectis filiis ARNOLDO abbali ct convenlui Sanclae modis omnibus observanles, ne in loco quem apo-
Mariie et Sancli Joanuis evangelistae in Cismar, stolica condemnavit auctorilas divina de cretero
salutem et aposlolicam benediciionem. celebrentur, sed poiius capella ibidetn , ul dicitur,
Quoiies poslulatur a nobis quod religioni el bo- TJerecta fundilus deslruatur, et sictil a Patribus no-
nestali convenire dignoscitur, animo nos decet stris decretum esse dignoscilur, canonicorum insii-
libenli concedere et juxta petcntium voluntatem tutionem revocantes, in irrtium eos dcnunlieiis et
ronsentaiieam, raiioni effectuprosequeniecomplere. tenealis suspensos, qui in loco ipso post probibi-
Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris juslis po- tionem aposlolicam divina scientcr prresumpseruut
slulaiionibus grato concurrenlesassensu.prrediciam officia celebrare, donec ad sedcm apostolicain
ecclesiam, in qua divino estis obsequio mancipali, veniant absolvendi. lllos quoquc qtii settteiiliam
sub bcati Pelri et nostra proteclione suscipimus et pire recordationis papre Clemeniis incurrisse no-
prrcseniis scripli pairociuio communimus. Liceal scuniur, cauiius ab omnibus faciatis eviiari, donee
qtioqtie vobis clericos vel laicos liberos et absolutos Ecclesirc salisfaclione coinpetenli exbibita, per nos
e sreculo fugientes, ad conversioneni recipere et eos mercanlur absolvi. Qui vero hujusmodi communi-
absque contradictione aliqua relinere. Prohibemus caverunt scienler, congrue ad arbilrium vestrmn
insuper, ut nulli fralrum vestrorum, posl faciant salisfacianl.
in eodem loco professionem, fas sit.nisi arcliorisre- Hiecaulcm omnia (anlo dislrictius vesirrc disere-
ligionis obtentu, de eo discedere. Discedcntemvero tioni duximus injungenda.qciaiilo in iniiiian) apo-
PATEOL. CCvt. 28
875 COELESTINIIII PAPJE «76
siolicresedis rcdumlare videtur endem.lolies inani— L X.
ter iterare mandatis, e( religionem veslram minus Ecctestam Sancli Lnttrentii Florentinam tuendain
deceret, si mandaium aposlolicnm segnius exsequ e suscipit ejusque bona ac jura confirinttl.
remini.nec possemus sine molestia tantum in vobis (Romre, ap. S. Pelrum, Jun. 3.)
negleclum aliquaientis suslinere , nullis litteris juri [LAMI,Eccl. Florent. monum., II, 935.]
corum prrcjudicium facientibus.si qurc apparuerint COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
a seJe apostolica impetratre, obslantibiis. Quod si lectis filiisILDEBRANDO priori S. Laurenlii Florentinre
omnes his exsequenJis nequiveriiis interesse, duo civilalis, ejusque fralribus, tam prresentibns quant
vestFum ea nihiloniinus exsequantur. futuris canonice subslituendis in perpetnum.
Dattim Romre, apud Sanctum Petrum, v Ka- Pire posluialio volunlniiseffectudebcl prosequente
lenJas Junii, ponlificatus nostri anno primo. compteri, ut el devolionis sincerilas laudabiliter
enltescat, et utilitas posttilaia vires indubiianter
IX.
assumat. Eapropter, dilecti in Domino (ilii, veslris
Priorii el conventus ecclesim Chrisli Caniuariensis postulalionibus clemenler nnnuimus, el prrefatam
privilegia a Balduino quondam archiepiscopo re- ecclesiam Sancli Lnurenlii, qure caput Florcntinre
siituit.
Ecclesire fuisse videiur, in qua divino obsequio
(Rotnre, ap. S. Petrum, Maii 28.)
mancipati eslis, ad excmplar felicis reeorjalionis
[Ibid.] Nicolai, Alexnndri 11,Alexnndri III, Lucii, Clemen-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- lis III, Paschalis II, prredccessortim nosirorum Ro-
lectis filiis priori et cotiventui ecclesireClirtsti Can- manorum ponlifictim, sub beali Petri et noslra pro-
tuarire, saluiem cl aposiolicam benedictionem. lectione suscipimus, et prresentis scripii privilegio
Sicul ad aposlolatus noslri debitum perlinere communimus; staluenles tit qitascunqite possessio-
dignoscitur his, quoe rile et reclc ordinala consi- nes, qtirecunque bona, eadem ecclesia imprreseu-
stunt, vigorem conferre perpeluum , ita nimirum, liarum jusle et canonice possidet, aut in futurum
eis qurc secus fiunl quam deceat vires detrahere, concessione pontificum , largitione regum vel prin-
enervare et infirmare tenemur. Eapropler, dilecti ciputn, oblatione fidelitim, scu aliis justis modis,
in Doinino filii, cutii R. quondam arcbiepiscopus praestante Domino, poteril adipisci, firma vobis ve-
sive motu proprio , sive inslinctti alieno vos et strisque successoribus, et illibata permaneant. In
ecelesiain veslram molestiis muiiis elinjuriis quan- quitms haccpropriis duximus exprimenda vocabulis:
ecclesiae pertinentem sicul hac-
dcvie afflixerit, el scripla aliqtta a sede aposlolica ; Parocbiam veslrre
in praejudicium juris vestri falsa suggestione, ut teatis habuislis ; hospilale quod juxta ecclesiam
diciiur, impeiravit, quent magis tranquillitati ve- suprndictnm RealiLaurentii sittiin est ctim omnibus
strae dare operam decuissel; paci vestrae paierna pgrlinenliis suis; hospilale, quod dicilur Cigreti, in
volentes in posierum sotlicitudiue providere.omnia plebcrio Sancti Stepbani in pane constructum cum
circa vos vi oninibus perlinenliis suis; ecclesiam Sancii Marci
qttse per memoraium archiepiscopum
vel nielu acta sunt aiictorilateapostolica revocamus CIHIIomnibuspcrlinentiis suis; montem Sancti Lnu-
in irritum, et nominalim ea quae, legaio Romanae rentti, qni ex uno laiere proximatitr lerne Sancti
Ecclesiae praesente et cotitradtcenle, conlra man- Joannis el duabus viis decurrenlibus, et ex alio
daluin sedis aposlolicae facia dicunlur, sicul in Sancti Romuli, lertio Sanctee Mariae, quarlo de-
autheiitico ejusdem legati, Joannis videlicet Ana- currit ei Via Regia, cum decimis ei primiliis suis ;
ve- Rionlem Conii, qui de una parle a rivo Tersiinula
gnini quondam prcsbyteri cardiualis, obcausatn
stram in Angliam direcii continetur, et quoecunque cingitur, ex alia terroe Sancti Romuli jungilur, a
contra jus vestrum vel privilegiorum veslroruin lerlia parie Sancti Joannis, a quarta decurrit ei
tenorem idem archiepiscopus impetravil, viribus via qure diciiur Subtus, cnm decimis el primiliis
carere decreviimis , statuenies ut nullus iiMquam suis; citinas Sancti Latirenlii ibi juxta positas cum
iipminuni ca quae male gessit trahere audeat in decimis et primitiis suis; abataticum portre Sancii
cpnsequenliam, neqtte possint ea qure tacila veri- Laurenlii cum ipsa eliam congregalione; ecclesiam
late a sede aposlolica impeiravit, juri vestro aut Sancti Baribolontxi sitam in Fallignano, cum om-
privitegiisullouiiquam teraporealiquod prrejudicium nibus perlinentiis suis, et possessiones omnes quas
generare. in eadem curia possidetis; ecclesiam S. Andrere in
Nulii ergo omnino hominum liceat hanc nostrre Percussina. Qureciinqne etiam a prrediclis Romanis
consiitutionis paginam infringere, vel ei ausu te- pontificibus vobis concessa sunl, el ecclesire vestrae
merario contraire. Si quis aulem hoc alteniare ctim privilegiis confirmaLa, similiter roboramus.
in clauslro vel inairioec-
praesumpserit, indignaiionem omnipotentis Dei el Sane diebus solemnibus
beatortim Petri elPauli aposiolortnn ejus se nove- clesire processiones facere et missas ad tertiam
rit inctirsiirum. cantare, nultius contradictio vos inbibeat; sed
Dtttum Rorax, apud Sanctum Pelrum, v Kalen- modis oinnibus sludenlis omnipotenlem Dominum
das Junij. glorificare, et saluti aniinarum vestrnrum ipso prre-
tante vigilanter insistere. Probibemus quoque ut
 877 EPISTOL^ ET PRItiLEGIA. — AN. 1191. 878
nemiiii liceat infra lerminos parocbire veslrae sine ,A Ego Rotnanus, (it. Sanctre Anastasire presbyt.
aucloritate dioecesani episcopi, et veslro assensu cariliualis.
ccclesiam vel oralorium de novo redificare, salvis Ego Gregorius, Sanclre Mariae in Porlicu diac.
privilegiis Romanorum ponlificum. Libertatcs prre- carJ.
lerea el immunilates antiquas el rationabiles con- Ego Joannes, Sancti Theodori diac. card.
suetudines ecclesirc vestrre concessas, et bactenus Ego Rernardus, Sanctre Marire Novre diac. cardi-
observatas, habemus ratas, el easperpeluis lempo- nalis
ribusillibalaspermaneresancimus. Statuimus itisu- Ego Gregorius, Sanctre Marire in Aquino diac.
per ut nonliceat episcopo vestro in vos vel ecclesiam cardinalis.
veslram sine manifesta et ralionabili causa excom- Ego Lolarius., SS. Sergii et Racchi diac. cardN
municationis vel interdicti senteniiam promulgare. nalis
Sepulturam prreterea ipsins loci liberam esse Ego Nicolaus, Sanctre Manoe in Cosmedin diac.
decernimus, ut eorum devotioni el extremre volttn- card.
lali, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi Datum Romoe.apudSanctum Petruti), per manum
forte excommunicati vel interdicli sint, nulltis yEgidii, Sancti Nicolai in Carcere diaconi cardinalis
obsistat, salva lamen justilia illarum ecclesiarum, iii Nonas Junii, indiclione ix, anno Incarnationis
a quibus moriuorum corpora assumunlur. Obeunte Dominicoe 1191, poiuificalus vcro domni Ccalestini
vero te, nunc ejusdem Ioci priore, vel iuoruin quo- papac III aniio priuto.
libet successoruin, nullus ibi qualibet subreptionis XI.
aslulia seu violentia prreponatur, nisi quem fralres Monasterii Nonantulani patrocinium susdpit et
communi consensu, vel fratrttni pars consiiii sanio- privitegia ac possessiones confirmat.
ris, secundum Dei timorem providerint eligendcm. (Romae,ap. S. Petrurn, Jun. 8.)
)ecernimus ut nulli omnino bominum liceai prrc- [Vide TIRABOSCHI, Sloriadi Nonantola, II, 288.]
fatam ecclesiam temerepeiiurbare, vel ejuspossessio- XII.
nes auferre aut abtatas relinere, minucre seu qtii-
Opizom subdiacono Parmensi et magistro Joanni
buslibet vexalionibus fatigare, sed omnia integra Bergomati mandat ul conlroversiam inler canoni-
conservenlur eorum, pro quorum gubernalione et cos caihedralis ecclesim Reginm et S. Pros;ieri
sustentalione concessa sunt, usibtts omnimodis pro- clericos componanl.
fulura.salva sedis apostolicreauctoriiate, et Floren- (ROITUM, ap. S. Pclrum, Jun. 1G.)
tini episcopi canonica jttstitia. Si qua igitor in /, [TIRABOSCHI, Memor. Moden., III, 1I9.|
futurum ecelesiasiiea srecularisve persona banc no- COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
strre consliliilionis paginam scicns conlra eam leciis filiis OPIZONIsubdiacono noslro canonieo
lemere venire teulaveril, secundo tertioque commo- Parmensi et magistro JOANNIPergameusi, salulein
nita, nisi reatum suum digna saiisfactione correxe- ct apostolicain benediclionem.
rit, potestatis honorisque sui careat Jignilate, ream- Ex parie dilectorutn filiorum nostroruiu praepositi
que se divino judicio existere de perpelrata iniqui- P. magistri scbolarum et aliorttm canonicorum Re-
tate cognoscat.eta sacratissimo corpore ac sanguine ginre ecclesire nobis est querela proposiia, qnod
Dei et Domini Redemploris noslri Jesu Cbristi praeposilus Sancli Prosperi cum clericis suis ad
aliena fiat, alque in extremo examine dislrictrc ecclesiameorum acc.edens, iu Sabbato sanclo lerii.itn
ullioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua partem oflicii celebrare conleiulens, el baculum pa-
jnra servantibus sit pax Domini nostri Jesu Cbristi, sioralem ad manulenendum in ofiicium exsequeii-
qualenus el hic fruclum bonre aclionis percipiant, dum nilens, illis reniientibus, obtincre, qiiem jani
et apnd districtum judicem prrcmia aeternre pacis dictus magister P. ad suam dignilatem spectare
invcniant. Anien, amen, amen. proponit, magnas illi injurias irrogavit. Quidam
Ego Coelestinus, catholieae Ecclesirc episcopus. E) eniin ex clericis Sancli Prosperi cpistolarum librtun
Ego Albinus, Albanensis episcoptts. de manu cujusdam presbyleri prutfali Regini prrcpo-
Ego Octavianus, Ostiensis et Vellelrensis episco- sili auferentes ipsum manibus violentis injeciis plu-
pus. linuim inbonesle tractarunt. Praeierea cujusdatn
Ego Jonnnes, Prreneslinus episcopus. diaconi ad annuntiaiidum Ev.tngeliuni prrcparati
Ego Pandulpbus, presbyt. card. basilicre XII Apo- albani, qtta indulus erat, (emerario nttsii sciderunt,
slolortim. et alios etiam excessus prrcsuriipsere coinmiiiere,
Ego P.elrus , presbyl. card. tituli SanclaeCoeci- qui vobis melitis polerunt explanari. ls vero qtti
lire. pro parte prreposili et clericorum Sancli Prosperi
Ego Pelrus, presbyt. card. S. Pelri ad Viucula proponebat, asseruit quod proescripti prreposiltis et
Eudoxiae. canonici iiislrumentum de ipsorum jusliiiis confici
Ego Jordanus.presbyt. card. SanclaePudenlianae, sibi 1'eceriiRl,ei super it.juriis candelarum, etinstrti-
lil. Pasloris. menliscominunibtisexhibenilis, et de appcllalioiie ad
tcslibus producen-
Ego Joannes, lit. Sancti Clemenlis card. Viler- nos interposita super quibusdatn
biettsis. dis, ct snper baculo eiiam pastorali a prrpposilo ipsa
 879 COELESTINI1U PAPJB 880
Sancti Prosperi In Sabbato sanclo tcnendo, ci odl- A trcs bubulcas prali, in Fotiianili quatuor bubulcas
ciis eiiain qure pro terlia parte exsequi consueve- lerrac, in via de Poroiheso unam peliam terroe, itt
runt, gravetn ipsis injuriam proesumpscrunl in ma- Carzclo duas bubulcas prati, in Sabone in Braida
gtium prrejudiciumjtiris corum inferre. Quia igilur de Noceto viginii duas bubulcas, in Piru.nplaium
ex tam diversts asserlionibus de rei nobis serie quatuor, ibi propeunam, ad mcridiem Ranti in
eonslare nequivil, de tiuniiorum utriusque partis duabus peiiis ircs bubulcas, in RIIIICO Joannis pre-
assensu idem vobis duximus ncgolium commiltcn- sbyteri septem bubulcas, et niolendinum in eodem
ilinti, discrefioni vestrrc per apostolica scripta man- loeo; in Cloza uiiam bubulcam, ibi prope Linarium
danles quatemis, parlibus nd veslram prreseiitiam juxla viam Ursimadii duas pelias, juxla viam de Ro-
convoc.ilis, aiidialis binc inde proposila, cl cidem nizolis duas pelias, juxla querccium Malaqiiisli
negoiio, nullius contradictione vel appellatione unam petiam, in Linario presbyleri Angeli otlobu-
obstante, finem debitum imponatis. Si qttos vero btilcas, et in codem loco vadum molendini, ibi prope
manus violentas in clericos constiteril temcre inje- duas petias, in ripa Reccadossi uuain peiiani, supra
cisse, tanditi sicut excommunicalos denuntielis ab viam de Feligaria unam, in clausura dominicala sex
omnibus arclius evilandos, doncc passis injuriam bubulcas, ibi'prope peiiunculam utiairi, triedicin-
congrue saiisfaciaut, et cutn litleris vesttis ad ssdem R lem molendini de Panario, el duas parles spaldi,
veniant aposioiiouin absolvendi. in ripis Tresnaria? unam peliam, in BraiJa vicedu-
Tcsies auiem quos utraque pars ad suam asserlio- minorum unam bubulcain, ibi prope unam peiiant,
nein nominnverit, si limore vel gralia se sublraxe- juxia Canterellos vineam , in Lanimis niiaiii bubul-
rinl eos nppellaiioue rcmola per censuram ccclesi.i- cam prali, in via de Dosis unam bubulcam, in Fe-
siicam compellalis, ut tesiimonium perhibennt ve- legnria campum, qui dicitur Sancli Duniatii, et
riiati. inansum Jannulini dattun per Arnldum et uxorem,
Datum Roinac, npud S. Petrum, iv ldus Jiinii, qnoJ est deccm ct septem bubiilcarum : decimam
poniificatus vero nostri anno primo. pra:terca omnium dominicatorum octo procerum,
XIII. videliccl Guidonis elAltonis, in Sablano etin Riinca-
EcclesimS. Sigitmundi proteclionem suscipit, bona- dcllis quaecolligilur per cervum a fossato Marlano-
que ac possessionet confirtnat. rum sicul vadil via usquc ad puteum de Gutda cou-
(Romre, np. S. Petrum, Jun. 13.j ira Tresnariam et decimam totius Joiiiinicatus Wil-
TiRABOSCiu, Memor. Moden., IV, p. 3.] lelini de Rotiiissimaet flliorum •OorraJini, et paiiem
COELESTINUS episcoptts, servus servorum Dei, di- ' decimre Michaelis de Bona in Gavaseio; derimas
C
leclo lilio ALBERTO presbytero ecclesire Sancli Si- «guoqucquas ecclesia tua quadraginta annis iticon-
gismunJi de Sablono, ejusque successoribus cano- cusse possetlil, et iiiiprresenliariiiii possidel. Liber-
nice substituendis, iu perpeluum. lates ct immuititates ciJein ecclesirc ralionabililer
i Pire postulatio vuliinlaiis effectu debel prose- inditllas et liactcntis observatas, ipsi eoelesireaucto-
qttente compleri, ut el devolionis sincerilas lauda- rilate aposlolica niliiloniinns confirmamus. Quia
bililer enitescat, cl ulililas postulata vires indubi- vero derimrc minislris ccclesiarinn tam veteriquam
lanter assumau Eapropter, dilecte in Domiiio fili, nova lege noscuntur essc concessre, sub iniermina-
tuis justis posiiilaiionibus clementer annuimus, el tione anatliematis prohibemus, ui nullus laicus de-
prrelalam ecclesiam Sancli Sigismundi de Sablono, cimas a vobis exigere vel exlorquere proesumat.
cui, auctore Deo, prscesse dignosccris, ad exem- Prreterea decimam, sicut vadil via a castello ad cru-
plar felicis recordaiionis Alexandri el Lucii proede- cem Araldellorum, et iude per Cluzam et Cumunio-
cessorum iiQslrorum Romanorum pontificum, sub lam usque in el via a castello ad rrucem Pe-
beaii Petri et nostra proteciione suscipimus, et deti usque in fincm Frascaritii, exceptis lenuta Spilii
pr;esentis scripli privilegio communimus, siattientes deAraldeilis singulis etPetrozoIis, declinam a clau-
tit quascMiique possessiones, quaccuuque bona ea- r. sura Rainerii Mnlaracti, sicttt via vadit usque ad
dem ecclcsia imprrcsenliarum jusie el canonice pos- Valescellam de Araldellis usque in Trcsnariam, ex-
sidet, aul in fuinnun concessione poniificum, lar- ceptis tenutis de manso Gisoni, et Siguli, et Stan-
gitione rcgum ve) principum, oblaiione lidelium, teis, decimam feudi Brunichi et (iJorum Girardi;
seu aliis jusiis modis, praetiante Domino, polcrit decimam illius terrre qiiam dedit ccclesirc Araldus
adipisci, firma tibi et illibaia luisque successoribus et domiua Crecilia, dcciitiain vinearum Petrocini
oniitino permaneant. In quibtts hoecpropriis duxiiiius Romae Joannis Slanlis el Joatinis Madelgisii;
exprimeuda vocabulis: decimam illaruin lerrarum qure druttur ecclesire,
Locum ipstim in qtia prrefaia ecclesia sita est cum bubulcam terrre qnain deditlticbardus, el unam Fe-
periincnliis suis et terminis ; qui termini per hos legariic, et unnm quam emit magister Alberlus a
fines disiinguunltir : A strala tisque ad vineam do Foliata juxta Ruiicuni Joaniiis presbyieri, et molen-
tninorum de Saviola, et a vinea filiorum Madelgi- dinum juxla Qiierzetiim Malaquisli. Novas ctiain et
silii usqtie in fundum fossaii Castelli. ln Guavaseto indebitas exaciiones ab arcliiejiiscopts, cpiscopis,
mansuin uiiunt supra Carrubium qualuor bubuicas arcbidiaconis, aliisque ccclesiasiicis srccularibusque
leirai, in ripa Rami duas bubulcas, sub Gavageio personis vobis proliibeiiins imponi.
 881 EPIST0L/E ET PRIVILEGIA.— AN. 1191. 882
Deccri.imus ergo, ut niillioniiiino bominitin lieeat A de Insula Piscarirc, qme Casa aurea vocatur, ejusquo
prrefatamecclesiam temere perturbare, aul ejus pos- fratribus tam prrcsenlibus quam futuris regularem
•essiones auferre, vel ablalas retinere, niinitere, vilam professis, in perpetuum.
seu quibuslibet vexationibus faligare; sed omnia iti- Religiosis volis annucre,et ea operis exhibilione
tegra conservcnliireorum.pro quorumgubernatione complere offlcium nos invitat susccpti regiminis,
ac susientatione concessa sunt, usibus omnimodis et ordo videltir exigere rationis. Eapropter, di-
profulnra.salva sedis apostolicreaticlorilaie, et d:ce- lenii in Domino filii, veslris jttslis posmlalionibus
cesani episcopi canonica justilia. Si qua igiittr in clenienler anntiimus, et prrefatum monasterium
fiiiunim ecclesiaslica saecularisve persona banc no- ubi corptts B. Clementis pnprc et marl. requiescil,
strrc consiiimionis paginam sciens contra eam tc- quod solius B. Petri juris exislil, in quo divino
mere venire lenlaveril, secundo lerliove commonita, eslis obsequio mancipati, ad exentplar prrcdecesso-
nisi reaium siinni congiua salisfactione correxerit, i umnostrorum Romanorumpontificumfel. mem. Lcn-
potesiatis bonorisqiie sui digitilale careat, renmque nis, Calisli, AJriani, ac Alexandri sub B. Pelri et
se divino jndicio existere de perpetrata iniqiiitale nostra prolectione suscipimus et prresentis scripii
cognoscni, ct a sacratissimo corpore ac sanguine privilegio commuiiiiiius, ul soli Romanae Ecclesirc
Deiel Domini Redemptoris nostri Jesu Cbrisii aliena B subditum ab nmnium ecclcsiarum, sed personarum
fiat, atque in exlremo exaininc districlre ultioni jngo liberum habeaiur. In primis siquidem sla-
subjaceat. Cunclis auiem eiJcm loco sua jttra ser- tuenies ut ordo monaslicus, qtii secundum Dennt,
vaiitibus sil pax Domini nostri Jesu Cliristi, quate- el B. Benedicti Regulam in eodem monaslerio in-
iiuset bic frtictiim bonrc actionis percipiant, et apud slitulus esse dignoscitur perpettiis ibidem tempori.
districtum jtidicem pracmia oeternrepacis invcnianl. bus inviolabiliter observettir. Manstiro igilur in
Amen, amen, amen. perpeluutn decrelo sUtiiiiiins, ut qunsciinque pos-
Ego Cosleslinus, catholicre Ecclesiaecpiscopus. sessiones, qureciinque bona iJeni mouasteriiim iu
Ego Alb...., Albanensis episcopus. prresemi legitinie possidet, firma vobis veslrisquc
Ego Joannes, Pireneslinus episcopns. successoribus, et illibata permancant. In quibtis
Ego Pandulpbus, basilicaeXII Aposlolotiim pre- Itrec propriis duximus exprimenda vocabulis:
sbyter cardinalis. In comilalu Pinnensi castrum Insulrc, Caslellio-
Ego Pelrus, lilulo Saucta? Caccilircprcsbyter car- nem, Yintilam, Pesculum, Roccam de Soti, Corva-
dinalis. riuttt, Pelraniqttam.Becloritiim, Alannre Farum, Ca-
Ego Jordanus, presbyter cardinalis Sanclre Ptt- sale Plantim, Colleduntim citrn omiiibus ecclesiis et
dentianre titulo Pasloris. 'C
perlinentiissuis, caslrum qtiod vocatur CasaleS.De»
Ego Joannes, titulo Sattcti Clementis cardinalis siderii cum ecclesiis sancti Petri dc Panepenna,
ct Ttiseanensis cpiscopus. S. Marlini deMuscufo et S. Jtistre de Tagliano. Iu
Ego Rufiiuis, lilulo Sanclre Praxedis cardinaiis civitate S. Angoli, cellam S. Clemeniis, caslelltim
Ariininerisis episcopus. S. Mori cttm portu, et suis perlineritiis, ecclesiam
Ego Gralianus, Sanctorum Cosinae et Damiani S. Cirici de Monte Silvano, ecclesiam S, Salvaloris
diacouus cardinalis. juxla flitmen de Nora cum ipso poriu et pertinenliis
Ego Gerardus, Sancti Adriani diaconus cardi- suis, ecclesiam S. Gervasii cum periineniiis suis,
nalis. priores qtti cognomitie dicunlur Palummani cuin
Ego Soffredus, Sanclre MariaeinViaLala diaconus iamiliis et periineniiis suis, ecclesias sancii Rustici
cardinalis. de Saliano, S. Angeii in Monte Apriano, S. Flavia-
Ego Gregorius, SanctaeMarioein Porticu diacontis ni, S. Mariread Cap., S. Marire de Colle cum ca-
cardinalis. pella de Rocca ct omnibus perlinenliis stiis, eccle-
Ego Bernardus, Saitcioe Maii;c Novoe diacomis siam S. Nicolai nd Cornisain ciitn perlinciitiisstiis.
cnrdinnlis. rj ln comitattt Thealino Bononisalum cum om-
Ego Gregorius, Sanclru Mariaein Aquiro diaconus nibus ecclesiis et perlineniiis suis, ecclesiam
cardinalis. S. Marire dc Pesula , ecclesiam S. Angeli de
Datum Romae,npud Sanciuin Pelrtim, permanum Casula, ecclesiam S, Cesidii, monasterium S. Tri-
jEgidii, Sancii Nicolai in Carcere Tulliano diaconi nilatis de Lnpidaria cum perlinenliis sttis. In Cara-
canlinalis, ldibus Junii, indictione viu, lncarua- manico ecclesiam S. Crncis, ecclesiam S. Nicobti
lionis Dominicreanno 1191, ponlilicatus verodomni cttm cellis et aliis perlinenliis suis, ecclesias S.
CoeleslinipapoeIII anno primo. Mariini ad Guttam, S. Joatuiisin Scaviari, S. Sil-
XIV. veslri de Oligetocum pertinetiiiis suis. ln comitatu
Monaslerium S. Pelri Piscariense luendum suscipit Aprulino, caslrum Guardire , castellum Vclulum,
ejusque bona ac privilegia confuinat. moiiac.hiscum, caslrum S. Georgii cum oinnibus
(Romae, ap. S. Petrtim , Jun. 13.) ccclesiis el periinetttiis suis. ln marehia , castrum
[Anecdola Ughelliana, p. 411.] Lori, caslrum Caldarole, caslrum Veslimani, mon-
COELESTINUS episcopus, servus scrvorum Dei, di- (envObtetanum, Roiellum , Bricciam.S. Vincen-
leciis filiis JOBELIabbali monasierii S. Clemeniis tiuiu, S. Angelum ad Favaram cum aliis ecclesiis et
833 COELESTINIIII PAPJE 884
pertineniiis suis. In contitalu Valven. casale quoJ 1Vjura servantibus, sit pax Domininostri Jesu Cbri-
dicitur S. Trinitatis cum cellis et periineniiis suis, sii, qualenus el bic fruclum bonrc aclionis per-
iu civitate Sulmone oratorium, donnim et patalittm cipiant, et apud districlum judicem praemia aeter-
q. Simeonis, casas, casalia, et omnes possessiones, nae pacis invenianl. Amen, amen.
intra vel exlra ipsam civilatem vestro monasterio Ego Coeleslinus, cailtolicaeEeclesire episc.
attribuias.ecclesiam Sancti Mauri deAmiterno cum Ego Albinus, Albanen. episc.
pertinentiis sttis, montein de Tarino cum rupibus Ego Octavianus, Ostien. et Vellelren. episc.
et silvis eorum, cellam S. Clemciitis in Lisina ctim Ego Joannes, Prrenestin. episc.
peniiientiissiiis. Concedimuseliam vobis veslrisque Ego Pandulfus, basilicreXII Apostolorum presb.
successoribus, omnem decimalionem prredictarum card.
liierarnm ecclesirc vesine, et partem oblalioiuim Ego Pelrus, presb. card. tii. S. Creciliae.
quaepro morluis offeruntur. Ego Petrus, presb. card. S. Pelri ad Vincula
inierdicimus insuper ut insupradictis tocisnullus lit. Eudoxiae.
episcopus audeat synodum celebrare, vel aliqua Ego Jord., S. Pudenlianoe lit. Pastoris presb.
jura episcopalia exercere, nisi a te vel a succes- n card.
soribus luis vocatus fuerit. Cbrisma vero, oleum
Ego Joannes, tit. S. Clemeuiis card. Tuscan.
sanctum, consecrationes altaritiin seu basilicarum, episc.
ordinaliones monachorom seu clericorum vestro-
Ego Joannes Felix, tit. S. Stisannre prcsbyt.
rum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a cardin.
quccunque malueriiis suscipialis cpiscopo. Sepui-
turam quoque ipsius loci liberam esse decernimus, Ego Roman., presb. card. til. S. Anaslas.
Guido, presb. card. S. Mariretratis Tiberini
ul eorum devotioni, et extremre volunlali, qui se lit.Ego Calisti.
illic sepeliri deliberaverint, nisi forle excommuni-
Ego Joannes, lit. S. Siephani in Crelio monte
cali vel interdicii sint, iiiillns obsisiat. Qitaecunqtie
presbyt. card.
prrcierea in fuiurum concessione ponlificum, libe-
raliiale principum, oblatione fidelium,vel aliis ju- Ego Cinlhius, tit. S. Laurenlii in Liicina presb.
card.
stis modis poieriiis adipisci, firtna vobis vesirisque
successoribus et itlibata permaneant. Obeunte vero Ego Gratian., SS. Cosmreet Dnminndinc. card.
te, nttnc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibel EgoBerardi, S. Adriani diac. card.
Ego Goffredus, S. Marire in Via Lata diacon.
sur.ccssorum, iuiltus in qualibet subreptionis astu- card.
tia, seu violenlia proepotiere,nisi quem fratrescom- C
muni consensu, vel fralrum pars consilii sanioris Ego Gregor., S. Mariaein Porlicu diac. card
secundum Dei timorem, et B. Benedicli Regtilam Ego Joannes, S. TheoJori diac. card.
S. Mariae Novaediac. card.
duxerint eligendum.elecliis a Roinano pontiflcc con- * Ego Bernardus,
secretur. Paci qtioque ct tranquillitati vestrre pa- Ego Gregorius, S.incloeMarise in Aqiiiro diac.
terna in posierum solliciiudinc providere volenies catd.
aitcioritale apostolica prohibemiis, ne quis infra Ego Gregorius, S. Georgii ad Velum aureum
ambiium domorum vesirarum furlum committere, diac. card.
igncm apponere, hominem capere, aut interficere Ego Lotarius, SS. Sergii et Bacchi diacon. card.
audeat, seu vobis, vel rebus vestris, aut iis, qui ad EgoNicoIaus, S.Mariocin Costnedindiacon. card.
vos confugerint, violeniiam aliquam temeritalequa- EgoGregorius, S. Angeli diac. card.
libel irrogare. Dai. Romae, apud S. Petrum, per inanum ^Egidii
Decernimus ergo, ul nulli omnino hominum li- S. Nicolai in Carcere Tiillianodiac. card., Id. Junii,
ceat praefatum monaslcrium lemere perturbare, indict. IX, anno Incarnat. Dominicrc 1191, poniif.
vel ejus possessiones auferre, ablaias retinerc, ]„ vero D. Ccelestini papac lerlii anno priino.
minuere, seu quibuslibet vexalionibus fatigare, sed XV.
omnia iniegra conserventur eornm, pro quorum Priori et convenlui Canluariensi privilegia varia
gubernnlione, ac susienlalione concessa sunt usibus concedit.
omnimodis profutura. Si qua igilur in futurum ec- (Romrc, ap. S. Petrum, Jun. 20 )
cleiiastiea, saecularisve persona banc noslrre con- [WILKINS,Concil., I, 494.]
stitutionis pagiuam sclens, contra eam temere ve- CCELESTINDS episcopus, servus scrvorum Dei, Ji-
nire tentaverit, secundo lerliove cominonita nisi leclis filiis, priori et convenlui Canlnar., saltitem et
reaiumsuum digna satisfaetione correxerit, poie- apostolicam benedictionein.
siatis, honorisque sui careal dignilale, reamque Sicut nobis inimiiiet ex ofDcioprofectui religionis
se divino judicio exislere de perpeirata iuiquiiute inlentlere, ila niliiloniiniis ex eoJem oflieio, cogi-
cognoscat, el a sacratissimo corpore ac sanguine imir bis, quae slaluta regularis orJinis impedire
Dei et Domini Redemploris nosiri Jesu Chrisii videntur, studio pasloralis solliciiudinis obviare.
aliena fiat, aique in cxtremo examine distrielrc Eapropler, dilecti in domino filii, dignilatcm ec-
uUioni subjaceat. Cunclis autem eidem loco sua clesite vestrre sludiosius alleiidentes, ei lepulanirs
83S EIUSTOL.-EET PRIVILEGIA.—AN. 1191. 8S0
jti.ligiuiin, ul, CIIIIIsitis vinculo monasticaeprofes- A Cuin a nobis peiitur quod juslum est et hnnestiiiii
sionis astricti, debealis alibi qunm in vesiro cnpi- et vigor requilatis ei ordo exigil rationis ul id per
tulo, si qunndo excedilis, conveniri, praesentibiis sollicitudinem oflicii nostri ad debilum perducatur
vobis litleris indulgemus, ne quis fratrum vestro- effeclum. Eaproplcr, diiecti in Dotnino filii, veslris
rtiin, si quando delinquit, ab archiepiscopo vestio justis postulaiionibiis grato concurrentes assensu,
cogi possit, ul cxtra capilulum veslrttm judicio si- jus parocliiale quod ecclesia vestra Sanctrc Marga-
siat, super liis maxime qui conlingunt beati Bene- riloe per qiiadraginla annos tenuit inconcusse, do-
dieti Rcgulam el vestri ordinis disciplinam ; sed nationes qiioque scu concessiones quas palroui vel
vos omnes ab eodem arcbiepiscopo regularitcr et alii fideles juste fecertiui, decimas etiani et alia
honesle iractari staluimus, proul antiqua et ratio- jura ccclesiae veslroc vobis competenlia, sicut e»
nabilis ecclesioe veslroe consuetudo requirit. lllud universa a quadraginta annis canonice et sine con-
etiam arctius interdicimus, ne praedictusarchiepi- troversia possiJetis, veslrae dcvolioni auctoritate
scopus, aut alia qurelibet ecclesiaslica srcculurisve npostolica confinnamiis, et praesentis scripii pa-
persona a vobisvelabaliquo veslrum jtiramenitim ex- trocinio commtiniinus. Nulli ergo, etc. Si quis att-
torqueai, aut vobis impeJimenlum aliquod prrestei, letn.etc.
qttominus aliqttos de veslris pro negotiis ecclesiaeB Datuiii Romar, apud Sanelum Pelrum, Ral. Julii,
vesirrc possiiis ad apostolicam sedem libetc dcsli- poniificaius noslri amioprimo.
nare. Sed quoties necessilas vel ulililas postula- XVII.
verit niiltendo unum vel plures de fralribus vestris Monaslerium S. Anastasii
apud Aquat Salvias titen-
nd Romanam Ecclesiam, liberam vobis concedimus dum suscipit el ejus potsessiones ac bona confir-
facultaiem. Indulgemus etiam vobis ut secuiiduiii inat.
Dcum ad profectum capiluli libere possitis rebtis (Romoe, ap. S. Petrtiin, Jnl. 0.)
vesiris et quieie disponere, et sigillum vestrum sine [IUTTI, Storia di Gentano , p. 96.]
coniradictione cujuslibet relinere ; nec idem archi- XVIII.
e;:iscopus vel alia quaevis persona, disposilioni vel
Ad capiiulum Narbonense. — Confirmat transtalio-
administraiioni posscssionum aut alinrum rerutn nem Berengarii episcopi Ilerdensit ad melropolim
veslrarum contra privilegia, qure vobis apostolica Nurbonensem.
sedes induhit, et contra ecclesirc vestrae consuclu- (Romrc,ap. S. Petrum, Jul. 22.)
dinem se nudeat immiscere. [MANSI, Concil., XXI, 614.]
Proltibemus insuper ne quis veslrum, non requi- Q CCELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
sita ptioris cl convcntus licentia, septa ipsius cc- lectis fitiis capitulo Narbonensi, salutem et aposto-
desire exire prresuir.al; sed qttoties archiepiscapus licam bcnedictionem.
absens fucrii, priori ct conventui, juxta ipsius ec- Quod episcoporum mutaiiones uiilitatis vel ne-
clesioe consueiudinein fratribiis exeundi licentiam, cessilalis c.uisa possint auetorilatc apostolica licile
cum necessitas imminei, vel cutn propler negotia fieri, lam canonum slalula qitani antiqua sanctoniiti
vestra Iaborare ipsos oportet, sit liberum indulgere. Pairum exempla manifestius proiesiantur. Etenim
AJ boc nihilominus per hujus scripti paginam in- beatus Petrus, magister nosler ct princeps, de An-
lerdiciinus, ne arcliiepiscopus priorem vesirum, liocbin Romam translattis est, ul ibi magis profi-
cum inslilutus fuerit, contra slalula Laterancnsis ceret. Eusebius quoqiteAlexandriam, FelixEpbesum
concilii el consueludinem ecciesiae vesirre a prio- pro cadem causa fuil lnijtts almae sedis aucloritata
ralus adiiiinistralione, sine manifesta et raliona- iranslalus. Hac itaque ratione consideratiouis et
bili causa removeat, vel ab officiiexsecutione sus- aliarum plurium mutationis exemplis inducti, ni-
penJat. lnirum respicicnies ad ulilitalem Narbonensis Ec-
Nttlli ergo omnino hominum liceal hanc paginam clcsiae et necessitateni temporis, quo in vestris
nostr;c constituiionis infringere, vel ei ausu tcnie- D partibus hreresum el sectarum sludia Jiversa guer-
rario conlraire. Si quis aulem hoc attentare prre- laruinque conflicttis solilo amplius invaltiisse di-
sumpserii, indignationem ointiipolenlis Dei et cuntur, inspecta etiam idoneilate personrc, inquatn,
bealorum Pelri et Pauli aposlolorum cjusse nove- laudabiliter convenistis, licel ab inilio coniradicio-
ril iticursuruin. res aliqui obslitissenl, de communi tamen fratrum
Dalum Romoe, apud S. Pctriim, xu Knlendas consilio eleclionem quam de venerabili-fralre no-
Jtilii, pontilieatus nostri aiino printo. stro Berengario episcopo Ilerdensi fecislis rafnin
XVI. habeinus,et, auctorilale aposlolica confirniaiitcs ,
Priori et fratribus Camatdulensibus jus parochiale ipsuni vobis concedimus in paslorem. ManJntnus
ecclesim S. Marganlm asseril. itaqtie vobis atque prrecipimus quatenus deinceps
(Ronire,ap. S. Pelrum, Jun. 1.) ei debilum honorem et obedicnliam tanquam spiri-
[MITTARELLI Annul. Camaldul., App., p. 183.] (uali Pa(ri vestro appellationc remola lam hilariter
COELESTINUS, episcopus, servus servorum Dei, quam biintililer impendalis, el ita erga enni vos
dileclis filiis priori el frairibus Camaldulensibus, cxhibere curetis, ut et ipse, sicut pater sollicitus,
sakitcnt ct aposlolicam beuedictioiiem. de regiinitie veslro debeat commendari, et vos lan-
8S7 COELESTINIIII PAPJE 888
quam devotos filios de obedientia eidem exhibita ,A villa et dislrieto; ecelesiam quam sub annuo censu
digna laudum prredicalio prosequntur. Credimus cenlum solidorum Cameraccnsis monetaeab ecclesia
siquidem et speramus quod qui in abbalia ct epi- Sancli Gaugeiici possidelis; in villa Chasnen, cur-
scopatu se gessil uliliter et honeste, in archiepisco- lcm dominicatam, cuni terris, pralis, aquis, silvis
patu, opitulanle Domino, ea poteril operari qnre et ct ctirtibus, et portione decimoe ab omni domii.io
in temporalibus Ecclesire veslrre proficieni, et in libera et ab aliis pariihus divisa; in villa, qu:e Ji-
spirilualibus correctionem atque meliorationem cilur Harcbies, ires fertones ad pondus Flandriae,
divina cooperanlc virlule praestabunt. quoeAlnensis debei Ecclesia pro lerra Heluidis (seti
Datum Romre, apudsanclumPetrum, xi Kaltsndas Helvidis); in Resbaco, curlem dominiealam el trcs
Augusii, pontificaius noslri anno primo. partes totius allodii, tam in lerris quam in silvis,
XIX. in aqtiis, pralis et redditibus, cum districto ; apuJ
Munaslerii S. Gisleni proiectionemsuscipit, posses- Rtincherias, sex marcas argenii, ad pondus colonirs,
siouesque ac jura confirmat. quas debel Camberonensis Ecclesia sttb annuo censtt
(Romre, ap. S. Pelrum, Jul.27.) pro ejusdem loci terris et altari, cum capella de
[REIFFENBERG, Monuments,t. VIII, p. 409.] Herieri pontc; altare de Cella cuni appendiciis suis
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, 1B Hornut, et qualernione; ecclesiam de Durno, cum
dileclis filiis abbali monnslerii Snncti Gisleni ejus- appendiciis suis Blclgiis, Hercana, Aslices et Slo-
qttc fralribus, tam prrcsentibus quam fuluris, re- gio; ecclesiam de Viilari, cnm appendiciis sttis
gularem vitam professis, in perpetuutn. Ilarminiaco et Bewengiis ; ecclesiam de Wamia,
Quoties a nobis pctilur quod religioni et hoiic- cum suis perlineniiis Wamiolo et Rcsiniis; Base-
slali convenire dignoscittir, aniir.o nos dccel libettli cles cum appendiciis stiis; Altregium cum capella
concedere cl pclenliuin desideriis congruum suffra- de villa, cum omnibus appendiciis suis, ab oiiini
gium iinpertiri. Eapropler, <lilectiin Doiiiino filii, exactione liberum, prreter episcopi obsonium; aptiJ
vestris justis postulationibus clcincntcr annuimus et Imbrecbies, curlem el terras dominicUas ctitn
pracfatttm monasleritim Sancti Gisleni, in quo divino pralis et aquis, duns parles communis allodii, ab
csiis obsequio mancipati, ad exeinplar praedeces- omni exaciione liberas; altare de Bossui, a perso-
sorum nosirorum felicis recordalionis Alexandri et ii.iiti et ab omni exaciione liberum, praeter an-
Lucii.Romanorum pontificum, sub beali Petri et no- nuumsex solidarum reddiluni proepiscopi obsotih;
stra protectione suscipimus el prrcsenlisscripli pri- altare de Baldurno, cum appendicio suo Yillerolf.,
vilcgio communimus, in primis siquidem siaiueiiies r ab omni exaciione liberum, prreter annuum iriuiii
ul ordo monasticus, qui, secundiim Deumel beali solidorum reJJiltiin pro episcopi obsonio; altare
Benedicti Rcgtilam, in eodem monaslerio institutns de Eligenies (Elignies) et de Ttimaides; capellaui
csse dignosciiur, perpetuis ibidem temporibus in- de Ramegnies, liberam a personalu et omni exa-
violabiliter observeiur. Prreterea quascunque pos- clione, prrclcr cpiscopi obsonium; Abechins, ctuti
scssiones, qurccunquc bona ideni monasterium ini- appendiciis suis Belcbi, Molcmbais, Popiola, Pier-
proesenliarum jusle cl canonice possidct atit in wez et aliis appendiciis suis; alt.tria quoque a bonrc
fulurum concessionc poniificnm, Iargitione regitin mcmorire Nicolao, quondam Cameraccnsi episcopo,
vcl principum , oblatione fidelium scu aliis juslis vobis collata et ejusdeni privilcgiis confiniiaia;
iiiodis,prrestanteDomino,poieriiadip:sci, firmavobis Hnrchies, cum appendiciis suis Grandi ecclesin,
vestrisque successoribus et illibata permancaut. ln Stambrusia et capella <le Equicampo ; nltare de
quibus haecpropriis duximus exponenda vocabulis : Blatum, liberum cl sine personalu; capellam Je
Locum ipsum in quo prrcfaltim monasieritim Wierez, liberjm, praeler sonegiuiii dtioJecim de-
siltim esl, ctitn omnibus periinenliis stiis; villam nariorum; aliare de Tbulin, cti.n appendicio suo
Hornut cum omnibus perlineuiiis suis; in villa Hainin; altare de Hunchignies; allare de Herselle;
Slogia, curlem dominicalam el carrticatnm lerrae r. altare de Rascengien; altare de Htiinbcrgher; al-
arabilis, ciim ciiiiilibus et oinni decinta tam ipsius tare de Gog cuin lerra et aliis appendiciis suis;
terrae qiiam omnium fcudorum cjus.lem villre; <!e- aliarc de Louvignies cuin nppeudiciis suis Volziis
cimas quas Itabeiis de lerris Sancli Petri; deci- et capella de Squery; capellam Velfagt, ct capel-
mam de vinea Hugonis; villare, qnod dicilttr Ullra- lam de Herieriponle, liberas ab omni exaclione ct
monles cum appendiciissuisHarmiiiinciiiii el Bewe- personalu; in villa Alemans, curtem domiiiicalam
niis; decimam de curle et de terris Sancti Lande- et decimam ipsius cuiiis et terrte ad eaindeiii cttr-
lini; in Novella, lerrain arnbilem tinius carrucatrc; lem perlinentis, in terris, vineis, praiis el silvis;
quartam parlem villrc Blelgiis ctim perlinentiis curiem et (erras dominicatas apud Aliregitim et
suis, et districto; villam Waherias et cuiiein do- partes communis allodii in lerris, aquis, pralis,
minicaiam, ab omni advocntione el decima libc- silvis et reddilibus, ab omni exaciione et advoca-
rarn; in villa, qurc dicilur Wamin, allodium Gon- lione lilieras; villam Bassecles cum omnibus ap-
teri et ^Egidii, filii ejus, de Cing lerramque Hu- pendiciis suis et villicaiionem ejusdem villx in
gottis de yEngien cttm aliis terris, curtilibus, reddi- eleeinosynam nionaslerio vestro coticessam. Proe-
libus, pratis et silvis; pattetn villrc Durni cuni (erea quidquid tcrrro sive aqtirc conlhietur inter
 889 EPISTOLJEET PRIVILEGIA. — AN. 1191. 890
Wa.niam et Hannclon , ab exitu fonlium stiorum A rexcrit, potestaiis bonorisqtie sui diguitate careai,
iisque' ad loca ubi in Hainam cndunl, et totam reamque se divino jitdicio existere de perpeirata
piscaiionem Rorc, el lotam piscalionem a Creniba- iniqiiiiatc cognoscat, et a sacratissimo corpore ac
Salice nsque ad villam Sancii Gisleni, ex allera sanguine Dei et Domini Redemptoris nosiri Jesu
parte, usque ad Crembam-Salicem, et ex aitera Chrisli, elc. Cunctis autemetc.,qtiatenus et liie frn-
parte, versus Roam usque ad locum ubi Ron, ad- clum bonre actionis percipiant et apud dislricluin
juncla Hanneton, cadit in Hainam, excepto uno judicem prrcmia rpternaepacis inveniant. Ameti.
c.irtili quod ad nobilem mulierem Beatricem de Ego Ccfllestinus, catbolicaeEcclesioeepiscopus.
Boussut pertinerc dignoscitur, et quidquid juris Ego PanJulphiis, presbyter cardinalis basilicre
habelis de vendiiione lignorum quae super ipsam XllAposlolortim.
H.inre ripam, qure Rore proxima est, deposita fiic- Ego Joannes, lituli Sancti Clemenlis, cardinalis,
rinl, quod Wihrngium nuncupatur, vobis nibilo- Tusculanus cpiscoptis.
niiniis conlirniani.is. Sane novaliitm vesirorum , Ego Romaitus, lititli Sancloe Anaslasiie, presbyier
qtiae propriis nianibtis atit sumplibus colilis, sive cardinalis.
de nutrimenlis animalium veslrorum niilltis a vobis Ego Guido, presbyler cardiualis Sanclre Marioe,
decimas exigerc vel extorqucre prrcsumat, liccuti|ite trans Tiberim, liluli Calisti.
vobis clericos vel laicos e sneeulo fugieiites ttberos Ego Ciiithius, liluli Sancli Laurentii in Lucina,
et absoiuios ad conversionem recipere et eos, .tbs- presbyier cardinalis.
que conlradictione aliqua, rciinere. Prohibetmis Ego Albinus, Albanensis episcopus.
instipcrut ntilli fralrutn vestrorum, post faclain in Ego Ociavianus, Osliensis et Veltelrensis epi-
loto vestro professionem, fas sit, absqne abbatis scopus.
sui licentia.de eodem loco, nisi arctioris religionis Ego Joaunes, Praenestinus episcopns.
oblentii, discedere; discedentem vero, absque com- Ego Peirus, Portuensis, Sanctoe Rufinre epi-
miinium litlerariim cautionc, iiulltis audeat reti- scopus.
ncre. Cum aulein omnibus generale inlerdicltiin Ego Gerardus, Sancti Adriani diaconus car.ii-
leiroe fuerit, liccat vobis, clausis jauuis, exclusis nalis.
excominunicatis et inlerdiclis, non pttlsalis cam- Ego Gregoritis, Sanctre Marirc in Porticu dia-
panis, suppressa voce divina oflicia celebrare. Li- contis cardinalis.
berlates prreterca ct immiinitales nec non anti- Ego Joannes, Sancli Tbeodori diaconus cardi-
qnas et ralionabiles consueludines, ecclesirc veslrre Q nalis.
concessas et haclcnus observatas, ralas habemtts Ego Gregorius, Sanclre Marire in Aquiro diaco-
et eas fttturis lemporibus iilibatas manere sanci- nus cariliualis.
mus. Inbibeinus iiisupcr ne quis in vos vel ccclesias EgoLotnrius, Sanctorum Sergii el Bacehi Jia-
vestras, siue manifesia et rationabili causa, ex- coniis cnrdinnlis.
cominunicationis vel interdicti scnlentiam promul- Ego Nicolaus, Sanctrc Mariae in Cosmedin dia-
gare prresumat. Sepulturam quoque ipsius loci li- cotius cardinalis.
beram esse decernimus, uleoriun devotioni et ex- Datum Romae npud Sanclum Petrttm, per mantiin
tremre volunlati qui se illic sepcliti delilieraverint, ^Egidii, Saneli Nicolai in Carcere Titlliano diaconi
nisi forie excoinmunicali vel iti.lerdicii sint, iiiillus cardinalis, vi Kalendas Aitgusti, inJietione tiona,
obsislal, salva lainen justilia illarum ecclesiaium Incarnalionis Dominicre 1191, poiilificalus vero
a quibtis morliioriim corpora assumuntur. Obcttnte domui CoelesliniIII paprc annn primo.
vero le, niinc ejitsdein Ioci abbale, vel itiorttm quo- XX.
libel successoriim, niiilus ibi qualibct subreplionis Monasterio Cluntacensi monasterium Balmense
astulia seu violemia prreponatiir, nisi qiicni frnires asserit.
commuiii consensu vel fratrum pars consilii sa- D (Romre, ap. S. Pelrum, Jttl. 28.)
nioris, secundum Dei limorem et bcati Benedicii [Bullar. Ctuniac., 95.]
Regulam, providerinl eligcnduin. COELESTINUSepiscopus, servus servortim Dci, <Ii-
. Deceriiimus ergo, ui niilli omnino hominum leclis filiis abbati Cluniacensis monasterii, ejusque
liceal prx'fatmn monasieritim lemere peiiurbare attl frntribus, tnm praseniibus quam fuluris, regitlarein
ejus possessionesauferre, vel ablatasretinere, niiiiue- viiam professis, in perpeliiaui metnoriatn.
re seu quibuslibet vexationibus faligare, sed oninia Gloriosa el admirabilis divinre providenlia maje-
integracoiiserventureorumproquoruni|gubernaiione slatis ad hoc diversos gradusel ordines in Ecclesia
ac sustenlalione ccncessa stint usibiis oitmimoilis sua conslituit, nt, dum inferiorcs superioiibtis de-
profutura, salvasedis nposlolicre aticloritale etdios- bitam obedientiam et revereniiam exbiberent, ntia
cesnui episcopi canouica juslilia. Si qua igilttr in fieret ex diversilate connexio, et ordinabiliter gere-
ftilurum ecclesiasiica sxcularisve persona, banc • retur ofiiciorum adntinislraiio singulortim. Sicut
nostrre conslitulionis paginam sciens, conlra eatn aiilem filii obedienlire in sinu matris Ecclesire gra-
tentere venire lentaveril, secundo leriiove commo- tiosae consolalionis uberibus conlbvenJi sunt, iia
nila, nisi reamm suum congrua s:itisfactioiie cor- rebelles et elali, qui per inobedienliaiu suam quasi
891 COELESTLM111PAPyE 892
peccaium ariolandi et idololalrire sceltts iiieiirriini, A et apud disirictum judicem praemia aelernoepacis
sevcritatis ecclesiasticaedisciplinis sunl arclioribus inveniant. Anien, amen, ninen.
coercendi. Ego Coelestinus calbolicaeEcclesiaeepiscopus.
Ralmense itaque monasterium, quod per fralrei Ego Joauues, lil. S. Clenienlis cardiualis Tuscu-
inibi congregalos et odore bonoe opinionis et reli- lanus episcopus.
gionis decore splendescere ac florere debuerat, Ego Joannes Felix, tit. S. Susannae presbyler
quia veterem hominem cum actibus snis sequeban- cnrdiu.
ttir, inpeccatis eoruin, diabolo suadenie, contabuit : Ego Romamis, tit. S. Anastasioepresb. canl.
unde lam in spiritualibus qtiamin temporalibus mise- Ego Hugo presb. card. S. Maiiini lii. Equicii.
rabiliter fueral imminuium. Cum aulem placuit ei EgoCyulhius, lit. S. Laurcnlii in Lucina presb.
qui ab reterno cuncta ilisposuit.ut lanlis rnalis finem card.
imponeret el locum ipsum ad obsequiumsutim miseri- Ego Albinus, Albanensis episcopus.
cordiier revocaretfacieseorumdem fratrum implere Ego Octavianus, Osliensis et Velletrensis epi-
ignominia volitit, ut per boc noiuen suum inquire- scopus.
renl.et ad viam rcclitudinis invili ctiam remearenl. Ego Joannes, Praenestinus episcopus.
Ego Pelrus, Portuensis et S. Rulina: episcopus.
Hacitaqitc jtistitia prrceunte, felicis rccordalionis
Etigenius papa, prredecessor nosler prredicttim Ego Gerardus, S. Adriani diac. card.
Balutense monasterium ctim pertinentiis suis Clu - Ego Gregorius, S. Mariae in Porticu diac. card.
niacensi Ecclesirein perpetiitiin staluit possidendum, Ego Joannes, diac. card. S. Theodori.
et privilegii stti mtinimine confirn.avit. Nos ilaque Ego Gregorius, S. Mariaeiu Aqniro diac. card.
tam ipsius Eugenii quatn fclicis recordalionis Ur- Ego Gregorius, S. Georgii ad Veluni Aurettin
bani paprc prrcdccessorum nostiorum vesiigiis diaconus cardinalis.
Datum Romoe,aptid Sanctum Pelrum, permantim
inlirerenles, procfalmn monastcrium, sicut illud
Nicolai in Carcere Tulliano diacom
juste et rationabililer vobis concessum esse digno- iEgidii Sancli
v Kalendas Augusli, indictione IX In-
scitur, cum omnibus qure iinproesenliaruinjuste et cardinalis,
canonice possidet, aut in ftiiurum justis modis, cnrnationis Dominicae anno 1191, pontificatus
aimo primo.
prresiante Domiiio, poierit adipisci, vobis et per vero domni Coeleslini papaelll
vos Ecclesioevesirae aucloritale aposlolica confir- XXI.
mamus.etprresentis scripli privilegio communimus, Privilegium pro Henrico Leone el filiis ejut, ne qua
ea videlicet ralione, ut ordo monasticus ibi secun- C excommunicari possint persona, nisi a summo
ponlifice vel legalo ejut a lalere.
duin institulionem Cluniacensium fralrum futuris
(Romae, ap. S. Pelrum, Atig. 5.)
temporibus inviolabiliter observetur, et pro rebel-
lione, contumacia cl offensa, qitam Bahnensis [Orig. Guelf., III, 563]
monnslerii abbas et fratres adversus snnctam Ro- CoELESTiNus episcopus, servus servorum Bei, di-
mannm exercuerunt Ecclesiam, qtticunque regitnen lecto filio nobili
viro HENHICO dtici, salulem et
in eodein loco per vos pro lenipore obtinuerit aposlolicam benedictionem.
Si aliquando fiJelium omnium mater, Romana
nunquam abbatis sed prioris nomen lantummodo vitlelicet Ecclesia cuiquam priiicipum qtiem pu-
sortiatur.
ram semper erga se devotionem habttisse recolii,
Decernimus crgo, ut nulli omnino hoininum fas
aliqtiid pr;erogativ;e clementiae inJulgel; quoj
sit praefatutn nionasleiiiiii) temere pcrturbare, aut eam decet exsequilur , nec alicui videri grave
ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, debet aliquatenus vel absurdum. Eapropter,
niiiuieie , "seu quibuslibct exactionibns falignre ; dilecle in Domino fili, tnis justis; precibus in-
sed omnia inlegra conserventur eorunt pro quortim clinati et fervorem devotionis, qtiani erga prae-
gtibernationc el stistentaiione conccssa sunt, usibus D decessores uoslros hacleuus habuisli et ad per-
omnimodis profutura, salva niiniriiin aposlolicaese- sonam nostram speciatiter habere 'dignosceris,
dis aucloriiate. Si qua igilur in fuiiirum ecclesia- atlendeutes, ne cuilibet passim ticeat le per ec-
stica soecularisve persona, hanc nostroe consiiiu- clesiaslicam senleiitiam temere prregravare, no-
lionis paginam sciens, contra eam temere venire bililnti tuae de benigtiitalc sedis apostolicre iu-
tentaverit, secundo lertiove cominonitn, nisi rea- dulgeraus, ne quis in personam tuam, vel person.ts
tttm stium congrua satisfactionc correxeni, pote- filiorum tuorum, exceplo Romano tniilum pontifice,
stalis hoiiorisque sui dignitate careal, reainque se vcl legalo spccialiler ab ipsius latere deslinato, nisi
divino judicio existere de perpelrala itiiqtiitatc de spcciali forte maiid.to nostro, seu illoriim
cognoscat, el a sacratissimo corpore et sanguiue qui nobis successeriiit, cxcommunicationis senten-
Dei el Domini Redemploris nostri Jestt Chrisli linm audeat promulgare, nisi forle talis excessus
alicua fiat, atque in exlremo cxamine divinac ul- fucrit, qui ex ipso faclo poenain excommuuicalio-
lioni subjaceat. Ctinclis aitlein eidcm loco jura sua uis importcl. Quod, si aliqua forle fuerit 'leviiale
servaniibus sil pax Domini noslii Jcsu Cbrisii, pt'1'siimpiuinsenieniiaiii, lalein.veluiincontempitim
qtiateiius el bic frucium bonoeaciionis peicipiani, sedis apostolicrc latam, deceiniuius non lenere.
 893 EPISTOL.« ET PRIVILEGIA. — AN. 1191. 894
NuIIi ergo omnino hominum liceat banc pagi- Ji ecclesiam Sanc.li Maiiini de Cleysieu, ecclesiain
uatn indulgentiae nostrse infringere, vel ei ausu Sancii Martiui de Varey, ecclesiam Sancii Mnuriiii
temerario contraire. Si quis auiem hoc attentare de Ambutriaco, ecclesiam Sancti Mauriiii de Meyri,
prrcsumpserit, indignationem omnipotentis Dei et ecclesiam Sancli Andrere de Rigniaco, cellam San-
beaiorum Petri et Pauli, aposlolorum ejus se no- cii Petri de Vilieu, ecclcsiam Sancire Mariae de
verit incursurum. Hospitalari, capellam Sanclre Mngdalcnrede Loyes,
Datum Romoe.apud Sanctum Petrum, Non. Au- cellam Sancti Cbristophori de Rurgo, cellam San-
gusti, pontificalus nostri anno primo. cti Vincenlii deFaramans, ecclesiam Sancii Mariiui
XXII. de Slingiaco, cttin appendiciis earum. Liceat quo-
Monasterii S. Ragnibeni Jurensit prolectionemsu- que vobis clericos,et laicos, liberos et absolutos,
scipil , ditciplinamque ac possessionesconfirmat. de sreculo fugientes, ad conversioneni recipere, ct
(Roniae,ap. S. Petrum, Aug. 5.) eos absque contradiciiotie aliqua retinere. Prolii-
[GUICHENON, Histoire de Bresse et de Bugey, p. 234.] bemus insuper, ul iiulli fralrum veslrorum post
COELESTINUS episcopus, servus servoruin Dei, di- faclam in eodem loco professionem, sirie abbaiis
Ieciis filiis HUHBERTO abbali Sancli Ragniberli Ju- stii licenlia, nisi slrielioris religionis obteniu, fas
rensis ejusque fralribus, tam prresenlibus qtiam ** sil ab eodem loco discedere. Paci quoqtic et
fuluris regularem vitam professis, saluiem perpc- tranquillilali vestrae palerna solliciiuJine providere
luam. volenies, auctoritate aposiolica prohibemus ut in-
Quolies posiulatur a nobis quod religioni el bo- fra clausuras locorum, seu grangiarum vesirarum,
ncslati oonvcnire dignoscitur, omnino uos decet nullus rapinam sive furlum committere, ignem
libenler concedere, et peienlium desideriis con- apponere, hominem capere vel interficere, seu ali-
gruum suffragium impaniri. Eapropier, dilecli in quam violenliam lemere audeat exerccre. Stalui-
Domino filii, veslris jitstis poslulationibus clemenier iiins insiiper ut nullus infra parocbias vestras, ec-
annuimus, elpra-falum monasterium, in quo diviuo clesiant vel oraiorium de novo, sine veslraet Jioece-
esiis obsequio mancipali, sub beali Petri et uoslra sani episcopi liceniia, acdificare prresttniai, salvis
protectione suscipimus, et pnesentis scripti privi- iudulgenliis Romanorum pontifictini. Ciiin auteiit
Iegio communimus; in primis siquidem statuentes, generale inierdiclumterrrefuerit, liceal vobis, clau-
ul orao monaslicus, qui secundum Deum, ac beati sisjanuis, exclusis excommunicatis ct interdiclis,
Benedicli Regulam in eodem monasterio noscitur non pulsatis cnmpanis, suppressa voce divina o!Ii-
insiitutus, perpetuis ibidem lemporibus inviolabili- Q< cia celelirarc. Cbrisma vero, oleum sanctuin, con-
ter observeiur. Prreterea quascunque possessiones, secrationes altarium, seu basilicarum, ordinationes
qtirccunque bona idem monasterium imprresentia- uionacborum qtii ad sacros ordines fuerinl promo-
rinn juste el canonice possidet, aut in futurum vendi, a dicecesano episcopo, siquidem calbolicus
concessione poniifictim, largilione regum vel prin- fuerit, ct gratiam aique communionem apostolicre
cipum, oblatione fidelium seu aliis juslis modis, sedis habuerit, vobis sine pravitate aliqua prrecipi-
praeslante Domino, polerit adipisci, firma vobis, musexhiberi.
vestrisque successoribus, et illibala permaneant. In Decernimus ergo ut nulli omnino honiinum
quibushoecpropriisduximus exprimetida vocabulis : liceat prafatum monasteritim lemere perturba-
Locum ipsum in quo dictum monaslerium si- re vel ejus possessiones auferre , ablatas rc-
tum est, cum omnibus pertinentiis suis, et cum tinerc, vel minucre seu quibuslibet vexalionibus
btirgo adjacenti; cellam de Chamon, ecclesiam faligare, scd omnia integra conservenlur corttni, pro
Sancti Micbaelis de Monte-Audrico, ecclesiam San- quorum gubernalione et susientatione concessa
cli Pelri de Villari Lagerio cum bmnibus appendi- sunt usibus omnimodis profulura, salva sedis apo-
ciis earum ; cellam de Villars Sales, ecclesiam stolicae auctoritale, et dicecesani episcopi canoniea
Sancii Jutiani de Monle-Majori cuni omnibus appen- D>juslitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica sre-
diciis earum, cellam Saitctae Marioe de Gravcriis et cularisve persona hanc nostrae consliliilionis pagi-
ecclesiam Sancti Petri de Saiiciaco.eeclesiain Sau- iiam sciens, conlra eam lemere venire teiilaveiil,
cii Pelri de Asperoinonte, ecclesiam Sancti Bal- secundo tertiove conunonila, nisi peccatum sutini
dufi, ccclesiam de Manusco cum appendiciis ea- digna satisfaclione correxeril, polestatis bonoris-
rum, cellam Sanctoe Mariae de Lueys, ecclesiam qtte sui careal dignitate, reainque se divino judicio
SancloeMariaede Janua, ecclesiam de Luziaco, ec- existere de perpetrala iniquitaie cognoscat, et a
clesiani Sancii Desiderii, ecclesiam de Campanieu sacratissitno corpore et sanguine Dei et Domini
cuin appendiciis earum; ecclesiam Sancti Pelri de Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, alquein
Beuoncia, ecclesiam Sancli Andreaede Tenayo, ec- extremo examine; dislrictoeuliioni subjaceat. Cuuclis
clesiain Sancli Mauritii de Argit, ecclesiam Sancti auiem eidem loco sua jura scrvantibus,silpaxDott.itii
Mariini de Vaugiis, ecclesiam Sancti Lauientii de noslri Jesu Cbristi, qualenus ct hic fruclum bonre
Onciaco, ecclesiam Sancii Petri de Aranda, cellam aclionis percipianl, cl apud dislrictum judicem
Saticli Micbaelisde Rupre, ecclesiam Sancli Mauii- prrcmia relernaepacis invcnianl. Amen.
tii de Langiis, ecclcsiam Sancii ililarii de Torciaco, Daliim Roma;, apud Sancluiii Pclrum, per nta-
 895 COEI.ESTINIIII PAPJE 896
niim iEgidii Sancti Nicolai in Carcere Tulliano dia- A . xxv r.
eoni cardinalis, Nonis Augusii, indieiione tx, Incar- EcclesimS. Marim el S. Joannis
evangelistmSnerl-
i.ationis Doiniiiicre 1191, pontificaltis vero doinni nensis proleclionem suscipit, bonaque ac privilegia
Coeleslini papa; III, annoprimo. confirmat.
Ego Coeleslinus, catholicre Ecclesiae episcopns. (Romae,ap. S. Pelrum, Oct. 24.)
Ego Albiiius, Albnnensis episcopus. [LUNIG,Spicil. ecclet., II, Appentl., 154.]
Ego Octavianus, Ostiensis et Velleterensis epi- COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
scopus. leciis filiis canonicis Sverinensis Ecclesiretnm prat-
Ego Joanncs, Prrenesliiuts episcopus senlibus qunin fuiiiris canonice substiluendis, in
Ego Joannes, tituli Sancli Clemenlis, cardinalis pcrpetuum.
Tusctilatuis. \ Apostolici moderaminis clementire convenit ec-
EgoJonunesFelix, iiiuli SanctaeSusannre presby- clesiaslicos viros diiigere el eorum loca pia prote-
ter carditialis. ciione nitinire. Dignum uamqiie et honeslati con-
Ego Gtiido, presbytcr cardinalis Sanclae Mariae veniens esse diguoscilur, ut qui ad ecctesiaruni re-
traus Tiberim, tituli Calisti. gimen assttmpti sumus, eos a pravorum homiiuim
Ego Ilngo, presbyler cardinalis Sancli Martini. nequitia tucaniiir el apostolicae seilis palrocinio
Ego Beraldus, Sancti Adriani diaconus cardi- foveantus. Eapropler, dilecli in Domiuo filii, vcslris
nalis. justis poslulationibtis clemenier annuimus ei felicis
Ego Gregoritis, Sanclre Marire in Poriicu diacoitus recordationis Cleinenlis papaepraedecessoris nostri,
cardiualis. vestigiis inhaerenies, proefalam Sverinenseni Eccle-
Ego Joannes, Sancti Tbeodori diaconus cardU siam in honore bcatrc Dci genilricis Mariacel beaii
naiis. Joannis cvangclistoe dedicatam, et a nobili viro II.
Ego Nicotaus, Sauctre Mariot-in Cosmedin diaco- duce dolalam, in quo divino esiis obsequio manci-
nus cardinalis. pali, sub beati Pelri et uostra protectione suscipi-
XXIII. iniis, et prresenlis scripii privilegio coinr.iuniiuuj,
Prmposili et fratrum ecclesiw S. Nicolai Slenda- Stnltienlcs ut qtiasciuique possessiones, qiireciiiique
lensis privilegium confirmat. ul sacramenta ec- botia eadem Ecclesia
clesitisiica, si dimcesanus episcopns recusnvetit impraeseniiarum jusle et ca-
tribuere. a quotibel episcopoaccipiant. nonice possidel, aul in fulurum coneessione ponli-
(Romae,ap. S. Petrum , ut videiur, Aug. 7.) ficum, largilione regum vel principum, oblaiione
seu aliis juslis modis, proestante Domino,
[RIEDEL,Cod. diplom. Brandenburg., I. v, 26. — 'Q fidelium,
Vide Privilegiuin iisdem a Cleineitte III couces- polei it adipisci, firma vobis veslrisque successori-
suin, Patrologiw lom. CCIV, sub num. 60.] bus, et illibata permaneant. In quibus haec pro-
XXIV priis duxiinus exprimenda vocabulis :
I. In ecclesia S. Nicolai Stendalensis, invitis fratri- ln Brezne xxx mansos, in Yloweiv villas, Curiwiz,
bus, ttjnodum fieri enmque interdicto afficivelat.— Menlinn, Qvazeniin,.Insliz; in Stterin villam unai.i,
2. Prtrposiio et fratribus S. Nicolai Stendalensis Liscowe qure, mutato
asserit privilegium de animarum cura, a Lucio III noiuine, Alta villa vocaiur;
dalum. in Silasne Rnmpe, in Sadelbandingen Borist; ulira
(Romre, ap. S. Pelrum, ui viJetur. Aug. 7.) Albiam, Viricbim el curias apudTodendorp; Nauliz
[Vide RIEDEL, ubi supra.] juxia Ltigouve; navale leloneuni in Ploie, paro-
XXV. chiam in Sveriucum omni jure; medieiatem decimae
Eccletiw S.Nicolai Slendalensis proteclionem sus- iu Sclazne, lerliam pnriem deciiiireiiiMikelenburc!i,
cipil. lertiam pariem decimre in Ylowe,: (eriiam parte.in
(Romrc, ap. S. Petriim, Aug. 9.) decimaein Zareze, lciiiam partem decimoein War-
[Ibid.] nowe, trrtiam pariem deciutae in Mariz, lotam de-
CoELESTiNcs episcopus, servus servoruni Dei, di- D '. ciniam in villis vestris per Sveriitensem episcopa-
lectis filiis praeposito S. Nicolai in Siendale ejtisqtie tum. Ad decanaium cjnsdem Ecclcsireu mnrcas Je-
fratribus tam prresentibtis qiiani futuris canonice nariorum ex rediiibus episcopalibus, i in Mickelcn-
substiiucndis, in perpetiitiin. burg, aliam in Ylowc, et u magnas mensiiras
...Vestris jtislis posiulationibus clemenler anniii- annonoe, qure wiclis kepel appellantitr ; de niolen-
inus et prrcfatam ecclesiam S. Nicolai, in qua di- dino in aquilonari parie Sverinensis civitnlis posito,
vino esiis obseqnio inancipati, ad exemplar pire re- aiuiualim i iriiieei bracbii, alteram siligiuis; ad
cordaiiottis Clementis papre prredecessoris noslri, luminaria ejusdcm ecclesiae novellae leloneiim in
injiisel proprielatem beati'. Pelri sub apostolicrc Plone, el lerliam partem de redditibus in Nanliz.
sedis protectionesuscipinius, el in fulurum conces- Prrcterea liberam electionem in eligeiido deconos,
sione pontificali niuuimus, staiuenles ut quascun- praepositos et canonicos, et liberam disposilionein
que possessioncs, elc. in colligendis slipendiis, sicul hactenus habuistis,
Dnium Romrc, npnd Sanclum Peirum, v Idus attctoritaie vobis aposiolica confirmamus, el ad
Attgusti, anno Iiicariialionis Dominicoe1191, pomi- exsequias et ad tricesimum, el ad anniversarium,
ficalus Ccelestini paprc 111anno prinio. ad solvenda debila, ad servienles remunerandos
 897 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. — AN. 1191. 893
ciijtisl ibel dcinncti canonici, ui ccclesia slipenJittiri A sipare, et illos prrelerea qul cos conducunt, et in
quod vivus habuil, post ejus obittim, sicul Ecclesirci caslris, villis et civitaiibus recipiuni, aut vendunt
vesirae consueludinis est, per annum vacare decer- iilis, vel ab eis enuinl, sett comniercium aliquod
ninius. Honoremquoqiie et dignitalem poniificalis; cuin illis ineunl, eaJem possis nostra frelus aucto-
sedis, quam Sverinensis Ecclesia hacteiuis babuisse rimte, cessante appellislione, ptinire.
dignosciiur, per prrcsenlis scripti paginam eidem Daium Laterani, Non. Novcmbris, pontif. noslri
loco auctoritaie apostolica conlirmamus. Universam anno primo.
qiioqne doiem ad usum episcopi assignalam perpe- XXVIII.
lun siabilimte srepe diclre Ecclesirc nibilominus Compositioneminter ecclesias S. Marim ei S. Crucit
confirinnmus, lolam videlicel lerram Bulisowe cum Slampenses ftictnm confirmal.
onini uiilitaie et pertinentiis suis, vi villas in Ylowe, (Laternm, Nov. 7.)
Moyiz, Ledarsiz, Gugulvosei, Jastrowe, Pancoviz, [FLEunEAU, Les Aiiiiquitez de la vilte et du duclii
Gnesdiz, Liuzcliou, et Goderaoc; in Kizin, Wo- d'Estampes, p. 390.]
teiieba, prope Dimin, ciini aliis villis; villam in COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
Miiriz el aliam in Warnowe ; insiilam Sverin adja- Iecto filio ODONICLEMENTIS, al.baii Sanrlre Mariae
cenlem usque ad rivulmn, et aliam insulam prope B Slamparum, nolario liiterarum charissiini in Clni-
Dobin, quae Libiz dicitur. sio filii nostri Pbilippi, illustris Franccmm regis,
Decerniiiius ergo, ut nulli omnino hominum lireat salutem ei aposiolicam beuediciionem.
pracfalam Ecclesiam lemere pertitrbare, aut ejtis Causoe, qure concordia vel juJicio terminanlur,
possessiones auferre velablalas retinere, miiiucre, ne resumanl in posterum recidivam,.iposiolico coi:-
seu quibuslibct vexaiionibus faiigare; sed otnitia venit robore coniiniiniri. Indeesl quo ', tttis preci •
inlegra conserveniiir eorum, pro quorum gnberna- bus inclinali, compositionem, qure inler ecclesiatn
lione et susientaiione concessa sunl, usibtis otnni- tuam el ecclesiani Sanctoe Crucis, de coinmitni
modis profiitura, salva sedis aposlolicre auctoritate consensii pariium inicrcessii, sicut in scriptis prre-
cl Jioeeesatii episcopi canonica justilia. scripti regis, et episcopi Parisiensis abbalis Sancije
Si qua igitur in fiituruni, etc. Genovelic, decani, cnnloris el cancellarii Patisien-
D.ituin Romre, apuj S. Petrum, per m.inum sis Ecclesiae deiegatoriim juJicittm plenius cottti-
jflgiJii S. Nicolai in Carcere Tiilliano diaconi car- nelur; et inler vos sine pravilale aliqua inlercessii,
di.ialis, VIII Kalend. Novembris, indictionc x, In- el bactenus esl servata, auciorilaie apostolica con-
carnalionis Doininicre anno 1191, ponlificalus vero firiiiamus, el prresenlis scripti patrocinio coiniiiuiii-
doinni Cuileslini papre III anno primo LQtts.Nulli crgo omnitio boiiiintim iiceat banc pagi*
XXVII. nam nostr;e confirmaiionis infringere, vel ei ausu
tcmcrario conlraire. Si quis aulem hoc atlentare
[Umberlo archiepiscopoArelatensi?] concedil ui per
censurns ecclesiaslicas inordinaliones in Provin- prrcsumpserit indignatiouein omnipoleiilis Dei et
cia exorlns compescal. bealorum Pelri et Pauli aposlolorum ejus se nove-
(Laierani, Nov. 5.) rit inctirstirum.
[PAPON,llistoire gfn. de Provence, t. II, p. 27.] Dattim Laterani, vn Idus Nov., pontificaius noslri
CCELESTINUS eptscopus, etc. anno piimo.
Cuin Redemplor humani generis pacem inter XXIX.
Deum el bominein reforniaiurus in terras Jescen- Bulla, qna in primis slaluii ul in monte Crucenberg
deril.decet fraterniialein iuam inler tuos parocbia- ortlo S. Benedicli perpetuo observetttr, deinde ut
nos ad eam servandam diligenter inlendere, et ad bona ejiistiem perpeluo itlibala permaneanl, el in
specie, Erclestedl, Saverhausen, Dsihtiimb, Bol-
boc poniificalem opem adhibere. Cuin igiiur lani in thaimb , Heit-Zetle, lngelmarsladl, Rtiputdis, do-
civiiaie lua q.iam burgo ipsius siiiiullatcs audiveri- mus ejusdem, et alia in llersfeld, reddiius salis in
ititis plurimas pullulare, el cx Iiis homicidia et alia j. Salzungen. Insuper concedifi generali edicto jui
cetebrundi divina officia cum allegalis condilioni-
dispendia mnlua parlium provenire, prrcseniium btts, item jus eligettdi abbalem 'itxlu Regutam D.
tibi atictoritate conccdimus, ul illos cives luos vel Benedicti.
burgenses, qtii pacem et concordiain, juxla coninio- (Laterani, Nov. 12.)
nilionem ttiam, cuin adversariis contempserint re- [WENCK,Hess. Landesg., III, Urk., 87.]
formare, libere valeas inaledicli et excommunica- '
XXX.
tionis vinciilo iniiodare, el cos qui naufragia pa-
Monachis Ctusanis sub excommnnicalionispmnaprm-
tienies capiunt vel exspoiiant, vcl sua illis auferunt, cipil ut monuchoruni Suvilianensium diptomala,
ei peregrinos seu mercalores el alios per strala jam diu retenla, iis reddant.
cunles capere vel bona sua diripere, vel augere (Lnierani, Dec. 2.)
peJagia de novo proesumpserinl, excommunicaiionis [Hislorim patrim Monum., Cbariae, I, 970.]
sententia feriendi liberam babeas facultalem ; hre- COELESTINUS episcopus, servus scrvoruin Dei, di-
relicos insuper et qui eos recipiunt el favorem illis lectis filiis abbaii et monachis Clusiuensibus, saltt-
intpendunl, Aragoneiises, Bramanliones, et familias tem et aposlolicam benedictionem.
illas exlraneas, qurc tuam dicttulur provinciam dis- Sicut notleiis ab aliis infeslari, sic ab alioruot
 COELESTINIIII PAP.E 900
899
vel enm capere, vel
laesione dcbcrelis cautius, sicut viri religiosi et ti- i pum manus violentas injicere,
eo per violentiam exlor-
mentes Dominum, absiinere. Ad audienliam siqui- juramenitim quodlibelab
seu siatiim regni
dem aposlolaltis noslri, dilectis filiis abb.ne et fra- quere, seu eum in captione lenere,
tribus de Savilliano significanlilnis, pervenisse nove- a severilate regia in recessu suo dispositum aliqtin-
vel
riiis quod vos ipsorum privilegia pro vestrae volun- lenus immulare prresumpserit, om.ii occasione
tatts arbiliio deiinetis et soepius requisiti hactetius simultate postposita, convenientes in unum, prrcdi-
reddere conlempsistis. Quia igilur eorum jacluram, ctum comitem, et omnes antedictre prrcsiimptionis
el faulores, ac-
sictit qui specialem de ipsis compcllimur curam consiliarios, auclores, complices
noliunus sine debita correctione relinqtiere censis candelis et pulsalis campanis, omni appella-
gerere, ac-
discretioni vestrae.per aposiolica scripla mandamus lione et excusaiione, nec non et personarum
et districte praecipimus, quatenus eadem privilegia ceptione poslpositis , publice nuniietis vinculo
memoraiis fratribus sine dilatione ac difficullate excommunicaiiouis astrictos. El (anditi facialis
sic excommunicatos nb omnibtts arclins evitari,
reddatis, alioquin noverilis nos venerabili fratri in aliis qtias inva-
nostro Mediolanensi archiepiscopo firmiter manda- nec non cl in lerris illorum, et
visse ul vos ad hoc, nostra fretus atictoritate, per " serinl, prreter pcenitenlias et parvulorum bapii-
cxcoinmiinicaliones et inierdicti senlentiam cogere smata, divina penitus sine appellalionis obslaculo
non poslponal. prohibeatis celebrari olficia : donec jnm dicto le-
lam a captione quam a juramento primilus
DaiiunLaterani, in Nonas Decembris, pontificatus gato
noslri anno primo. • absoluto, el regno ipso in siatum a prrenominato
rege in recessu suo dispositum reformato, cum
XXXI. testimonin liiteraruin ipsius legati, et veslrarum,
Ad prmlatos Angliw. — Pro Willelmo Eiiensi pariter ad sedem venianl aposiolicam absolvendi :
episcopo. scituri pro cerlo qttoJ, si hujus nostri exsecutione
(Lalerani, Dec. 2.) prscepli negligenles fueritis aut remissi, non mi-
[ MANSI,Concil., XXII, 594.] norem in vos, praestante Deo, duximus ultionem,
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, ve- quam si praedicta injuria personae noslrre vel uni
ncrabilibus fralribus archiepiscopis et episcopis in de frairibus nosiris essel irrogata.
rcgno Angliaeconstiiutis, salulem el nposlolicani Daluni Lalerani, iv Nonas Decembris, ponlifica-
beneiliclionem. lus noslii anno primo.
Cum dileclus in Christo filius noster Richardiis C XXXII.
illtisiris rex Anglorum, quando se susceplo signo Monasterii S. Pelri Savilianensis proleclionem susci-
ci-ucis ad ulciscendam injuriam Redemptoris ac- pit possessionesquecoufirmat,.
ciuxil, lutelae regni sui curas, quod sicut vir intel- (Lalerani, Dec. 5.)
ligens et requireus Domiiiumduxil obsequium posl- [Hisloriw pal. Monum., Cbart., I, 973.]
ponendum, sub apostolica prolectione dimiserit, COELESTIKUS episcoptis, servus servoruin Dei, di-
stattilum regni sui ac jura et honorem ipsius lanto lectis filiis WILLELMO abbati et inonacbis Sancti
mnjori sliidio ccnservare volnmus et debetnus, Pelri <leSavilliano, lam prreseutibus qunm fuiuiis,
qtianio de noslra prolectione confisus, majoribtis regularcm vilam professis, in perpelmim.
periculis personam suam et res pro exalinlione Effectiim justa positilaniibus indulgere et
sanclre religionis exposuit, el in obsequio Crealoris aequiiaiis el ordo exigit rationis, prasartim quando
laudabilius, facieiile Domino ctini eo signum in petentium voluntaiem, el pielas adjuvat, et veritas
l>oi)inii, alque fervenlius, sicul ex suis operibus non relinquit. Eapropler, dilecti in Doinino filii,
clucescit, cognoscitiir se habere. Ciiin fgitur qurc- vestris juslis postulationibus clemenler annuimiis
dam tam contra regnum ipsum, quam contra vene- et praefatum monasteritim Sancti Peiri de Savil-
rabiletn palrem [[. fralrem ] vestruin Willelmum, D liano, in quo divino mancipaii eslis obseqnio, quod
Elienscin episcopum, apostolicre sedis lcgalum, cui ad jus ei proprielatem beati Pelri, riullo medianie,
reguiim tradidii gubernandum, per Joanncm coini- perlinere dignoscitur, ad exemplum felicis recor-
tem Moretonii, et per quosdam alios, accepimus dationis Lucii papae proedecessoris nostri sub beati
aiteniata, qure nonnulla in se suspicionis coitiineiit Petri tulela et nostra proleclione suscipimus et prae-
argutnenta el, si vera sunt, non in modicam no- sentis scripti privilegio communimus, in primis
sctinttir sedis apostolicre coniumeliam reduudare : siquidem statuenles ut orJo monaslicus, qui secun-
eidein praesumplioni tanlo malurius duximus oc- dum Deum el beati Benedicii Regulam in eodem
currciidum, quanlo ex mora ipsa jam diclo regi el loco noscitur inslilulus,perpeluisibidem temporibus
terroe Hierosolymilanrc gravius deirimenlum ac no- inviolabiliter observetur. Praeierea qtiascunque pos-
bis et Ecclesiat Romanae major inde possel iguo- sessiones, qiiaccimqtiebona praedictum monasteriiiin
minia provenire. Proinde universitali vestrae per in proesens justc ei canonice possidel, aut in fulu-
apostolica scripla mandamus, et in virlute obedien- rum concessione ponlificum, largitione regum vel
lirc piseeipinius, quatenus si, proul nobis insonuit, principum, oblatione fidelium, sctt aliis jusiis mo-
inemoraius coines, vcl alius in jam dicltim episco- <!is,ptacstanle Domino, polerit adipisci, firma vobis
901 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. — AN. 1191. 902
vestrisque snccessoribus, et illibata permaneant. A vciit, secnndo terliove commonila , nisi reatum
In quibus baecpropriis duximus exprimenda voca- sutim congrua sntisfactione correxerit, potestaiis
bulis : bonorisque sui dignitale care.il, reamqiie se Jivino
Quidquid habetis in Savilliano, in Slrepcio Ma- judicio existere de perpeiraia iniquitaie cognoscat,
renoe, villa Maxi, Ricrossae Sarmnlario, Duaitia, et a sacratissiino corpore ac sanguine Dei el Do-
Monlc Falcono, Sancto Gregorio, Foulana, Caba- niiiii Redemploris noslri Jesu Cliristi nliena fiat,
lario majore, Cavalario Leone, Solaria, Marchione, alqtie in exlrento examine districloe ullioni sub-
Salucia, Cenlallo, Bosnasio, Gragcasio, Nigella, jaceal. Cuiiclisaulem cidem loco|suajiiraservnnlibus,
Crespibulo, Cingtio, Lugia, et Morra majore tam in sit pnx Domini noslri Jesu Cluisli, quatemis et hic
ecclesiis quani in parocbiis el earum deciiuis, terris, frttctum bonoe aclionis percipiant, el aputl distri-
vineis, praiis cultis et incultis, rivis et molen- ciuni judicem praemia rclern;e pacis inveniani.
dinis. Amen, amen, amen. Bene valeie.
Sane novalium vestrorum qure propriis manibus Ego Coelesiintts, catliolicre Ecclesire episcopus.
aut sumpiibtts colitis, sive de nuirimcntis aiiima- Ego Pandulpbus, presb. card. basilicre XHApo-
lium veslrorum nullus a vobis decimas exigere vel slolorum.
extorquere prresumat. Liceat quoque vobis clericos Ego Joannes, lit. S. Clemeniis cardinalis Tuscu-
vel laicos liberos et nbsolutos, e saeeulo fugicuies, lanus.
a:l cotiversionem recipere, el eos absque contrn- Ego Albinus, Albanus episcopus.
di«,tione aliqtia reliuere. Proliibenius instipcr ut Ego Oetavianus, Ostiensis et Vellet. episc.
nulli fralriun veslrorum, post factam in eodeni loco Ego Joannes, Proeiieslinus episcopus.
professionem, fas sit de eodem loco absque abbaiis Ego Conradus, S. Adriani diaconus card.
sui liceutia, nisi... oblenlu, discedere. Discedentem Ego lnfredus, S. Mariae in Via Lain cnrJ.
vero sine luaruin lilterarum camione nulliis audeal Ego Grcgorius, Sanclre Marire in Poriicu Jiaco-
retinere.Cum aulemgenerale inlerdicttim lerrae ftie- nus canliualis.
rit, liceat vobis, clausis januis,exclusisexcommuni- Etjo Gregorius, S. Marire in Aquiro diaconus
catiset intcrdictis, non pulsalis campanis.supprcssa cardinalis.
voce divina officia celebrare ; chrisma vero, oleum EgoGregorius, Sancti Georgii ad Velum aureum
sancium, consecraiiones allarium seu basilicarum, diaconus.
orilinaiiones clericorum qui ad sacros ordines Ego Lotarius, SS. Sergii et Bacclti diaconus car-
fuerint promovendi, el coetera ecclesiaslica sacra- C dinalis.
menta a qiiocunque maluerilis sttscipietis episcopa, Dalum Lalerano, per niatiiis ^Egidii Sancli Nico-
siquidem catliolicus fucrit, et gratiam atqtie coni- lai in Carcere Tulliano diaconi carJinalis, in Nonis
muiiionem apostolicre sedis liabucrit, et ea vobis Decembris, iinliclione x, Incarnaiionis Douiiiticie
gratis et sine aliqua voluerit exbibere. Septil- atino 1191, poutilicalus vero doiiini Cuelestinipapre
luram quoque ipsius loci liberam essc dccernimus 111auno primo.
ut eoriim devotioni etcxtreinae voluntnti qui se illic
XXXIII.
sepeliri deliberaverint, nisi forle excommunicali
vel interdicli sinl, nulius obsislat. Obeunte vero [Hugoui] episcopo Coventrensi possesstones qu::s-
dtim asserit.
(e, nunc ejusdcm loci abbaic, vel luoruin quolibet
sttccessorum, nullus ibi qualibel subreplionis aslu- (Lalerani, Dec. 5.)
tia seu violenlia prreponatur, nisi qttem fralres [ "Jonailic. Anglic, III, 232]
rommuni cnnseusu vel fralrum pars consilii sa- COELESTINUS episcopus, servus seivoruni Dei,
nioris, secundum Dei limorem et beati Bcnedicti venerabili frairi cpiscopo Covenlrensi, saltitetn et
Regulam providerint eligcndum. apostolicait) beneJictionem.
Decernimits crgo, ul iiulliomnino hominum liceal D Cum a nobis petitur qtiod jiislnin est el hone-
prrcfatiiin monasierium lemere perturbare aul ejus slnm, el vigor acquilatis et ordo exigit rationis, ut
possessiones auferre vel ablalas relinere, minuere, id per sollicitudinetn ofticii noslri ad debiium per-
seu aliqtiibtis vcxalionibtis faligare, sed omnia in- ducalur effectum. Eapropier, venerabilis in Cbrislo
legra conservenliir eorum, pro quorum gubema- fraier, tuisjuslis poslulatioiiibiis gralo cnncurren-
tione nc siisleiitnlione conccssa siuit, usibus om- les assensu, ecclesias de Bromlee, de Alrewns et
niiiioJis profuiiira, salva sedis aposlolicrc aticlori- villas de Canok et de Rttggeleeciim ecclesiis et ern-
lale, et in praedictis ecclesiis dioccesani episcopi leris earum periinentiis in tua dioecesi consliiiitas,
canoniea jusiiiia. Ad indicium auteni hujtis per- sictit eas tu el ecclesia tua de Licblield ex donatione
ceptoe a sede apostolica iibcrtaiis, et quod idem regia, jusie et sine coittroversia possidelis; libi et
monasieriiim benli Pelri jtiris existii, bizantiiim eidein Ecclesire auctoritale aposlolica coiifirinamus,
unum annis singulis nobis nostrisque sticcessoribus et prresentis scripti patrocinio communiimis.
persolvelis. Si qua igilur in futurum ecclesiaslica Nulli ergo oinnino hominum liceat hanc paginam
sreeidarisve peisona hnnc nostroe conslilulionis nosirrc conftrinalionis infringere vel ei austi teme-
paginaiii sciens, conira catn lemerc venire (enla- rario coitirnire. Si quis atiiein*hoc attcnlare prre-
903 COELESTINIIII PAPJE 904
sumpserit, indignationem oinnipolentis Dei et bea- A ris adipisci, sub B. Pelri ei nostra proteciione su ci-
lorum Petri et Pauli apostolorum ejus se uovciit piintis, et prrcsentis scripli palrocinio communiinus,
iiiciirsurmn. slaluenlcs ad instar concessionis fel. niem. Ale-
D.iiuni Laiernni, Nonas Decembris, poniilicatus xandii, priedecessoris noslri, luo indtiltre progeni-
nostri aniio piiino. lori, ut nulli oinuino (lomiiiuin liceat, nisi Rom.
XXXIV. poiilifici, vel ei cui specialiier ipse mandaverit, aut
Clericis Cardonensibus ecelesiamde Liemon asseril. legato a lalere destinalo personam tiiam exconimii-
(Laiemui, Dec. 16.) nicationis vinculo innodare, nisi ipso generc delicli,
[GUF.NTHER. Cod. diplom. I, 474.] sicul cx ii.jeciione inanuum in clericos vel personas
CoELESTiNisepiscopus, servus servorum Dei.dile- religioni obnoxias, aut ex ignis appositioue, le con-
ciis filiis, cleiicis ecclesiaeCardonensis, salulein et tigeril in senienliam excommunicationis incidere.
apostolicam bciieilictionem. Capellam qnoque luam, qure in Monlepesstilano,e.l
Cuiu nb ecclesiaslieis viris a nobis requiritur aliam qure est in caslro de Palude niillus similiter
qtioJ a ratione non deviat, lanlo cis f.icilioremdebe- audeal Jnterdicere, qtiominus tibi, et lamilia: tua:,
iiiiis praebere conseiisuiii, qiianlo eortiin cura nobis exclusis excommunicalis et nominaliin inierdiciis,
specialius esl commissa. Eapropter, dileeti in Do- »»divina in eis oflicia celebrenlur; de ima vero qua-
niino lilii, veslris juslis postiilalionibiis grato con- que capclla, quoniam utraque a progeniloribus tuis
ciirreules'assensii, ecclesiam de Liemon, sicut eam B. Pelro collala est, unus aurens quolaniiis noslio
inelropoliianiis vester rationnbiliter vobis coneessil, Laterancnsi pnlalio, sictil prius coiistitiiluii) est,
et v.'s enm pacifice possiiletis, vobis el ecclesireve- persolvatur ; ita laineii quod deciniaeet primitiae,
strae auciorilate apostolica confirmamus, ct prae- el nlin qttrc ad jus parocbiale pertineut, Magalon.
sentis scripti pairocinio coiiimunimiis. Nulli ergo Ecclesiae inlegra conserveiiliir.
omnino homiiiiimliceal hanc paginam nostrre con- Daiiim Latcrani, ix Kal. Jan., ponlificalus nosui
firmaiiouis itiftingere, vel ci aiistt lemerario con- anno priuio.
traire. Si quis autem lioc atieniare praesumpserit, XXXVIII.
indigiiaiioncm oiiinipoienlis Dei.et beatoium Pelri Theobaldo episcopoClusino ejusque Ecctesimomtr.a
el Patili apostolorum ejus, se noverit inciirsuruin. bona el jura conjirmat.
Datum Laterani, xvu Kal. Januarii, ponlilicaius (Laierani, Dec. 27.)
nostri anno primo. [MUIUTORI, Anliq. Ital. VI, 421.]
XXXV. r COELESTINUS episcopus, servus servoruni Dei, di-
ArchiepiscopoStrigoniensi asseril jus regis tlunga- kcto fratri noslro THEOBALDO episcopo Clusiuo, sa-
riw coronandi, et i regirn domus offtcititium prm- lutetn el apostolicain bcncJictiotiem.
voiilos vincuto tinaihemalis altiyandi el in causis
sj.intualibus jadicandi. > ll'serati inopiam commissoelibi EcclesiaeCltisinrc
(Laterani, Dec. 20.) el praedecessorum noslroruut fclicis memorioeHo-
[FEJER,Cod. diplom. Hung., II, 276.] itorii, Eugenii, Anaslasii et Adriani Roinaiioruin
XXXVI. pontificum vestigiis inlircrentes, Ecclesiam ipsam,
Domino praesides, sttb beali Pelri et
Ecclesiw Teulonicorum Transilvanorum, prwposi- cuiadjuiore
turm facttu, tibertalem confirmat tilteris ad Stri- noslra proieclione suscipimus, ut cleticos ordines,
goniensetuarchiepiscopurndalis. qttascutiqtte possessiones cl bona iinpraeseiitiariitn
(Lalerani, Dec. 20.) iua Ecclesia possidet, aui in futurum possidebil,
[lbid.] firma libi luisque sttccessoribus cl illibaia perma-
XXXVII. neanl.
Guillelmi, domini Monlispessulani, bona privileyia- III primis calhedralem ecclcsiam Sancti Secun-
que conftrmul. diani, el ecclesiam Sanctoe Musiioloe, bospitale
(Laierani, Dec. 24.) D Sancii Herenei, plebem Sancta? Mariaede Balneo,
[GARIEL, Series prwtulum, clc, t. II, p. 240.] plebeai Saneti Donali de RaJicofano, plebem Saucli
COELESTINUS episcopus, serviis servortim Dei, di- JoannisJc Quenelo,ptebem SanclaeMariaede Spino,
lecio filio nobili viro GuiLLEnio.dominoMontispes., cum CapellaSancti Joaiinis, et massariiiis, piebem
saliiiein et apost. bened. Saneli Maitini de Fabrica, cum oiuuibus suis per-
Consideranies, diiecte in Domino fili, et diligen- tinenliis, plebein Sancti Joanuis <lePupille, plebein
tius atieiidentes qiiaiiluni clarae menioriae Guillel- Sancli Donaii, plebetn Snncti Marlini cum capella
IIIIISpiogenitor tutis S. Rom. Ecclesiae et nobis Sancli Quirici de Castello Algisi, plebem Sancli
ipsis in niinori oflicio constiluiis devolus exstiteril, Eleuiherii, plebem Sanclrc Mariaede Perelulo, ple-
speranles eliatn quod sinceram ipsius erga Rom. bem Sanclrc Marirc de Runcano, plebem Snitcti
Ecclesiam ct nos ipsos devoiionem lua debet stre- Donati, plebem Sancti Cervasii, plebem Sancti Se-
nuiias imitari, petiiioiiibus luis gralum impertimur veri de Verlano, plebem Sancti Terentiani de Ma-
assensiim, et personam tuam, filium ttium Guillel- terno, plebcm Sattclac Marirede Figline cu.n capel-
inum, ct bona qux jam ralionabiliier possides, aul lis suis, plcbem Sancii Coesarii, plebem Sanclorum
in fuuiruui jtistis niodis, prrcstanle Domi:.o, po;e- Cosnioeel Damiani, plebcm Sancli S:lvesl:i, plebetti
9C5 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA.— AN. IJ91." m
Sancii Victerini cum cnpella Sancii Martini, ple. ^f, tus, quartam videlicei partem decimarum ct oblrr-
bem Sancii Philippi, Hcremuiti de Vivo, plebem lionum lam vivorum quam mortuoriim, et alia.quro
Sancta' Florrr, cnra otnnibus suis pertineniiis, ple- secundum staliita sacrorum canonum ei debentnr,
teii. Sancii Petri <le Aulianociim capella de Lugno- irrationabililer audeat~impcdire, vel ipsam eecle-
lc, et quiilquid babeiis in ecclesia Sancli Leonardi siam lemere perturbare, aul ejus possessioncs :.u-
de Casiello <lePlanp, plebeii Sanciae Mnritcde Mu- ferre, vel ablatas relinere, mintiere, seu qnomoJo-
scia ciuit capella de Castellione Ugonis, plebem libel molesiiis fatignre ; sed omnia iniegra conser-
Snncli Laureiitii: citrtes eliam ejusdem episcopii, vcniur lam clericorunt quam pauperum us btts pro-
videlieel curlem Sanclre Florrc de Noteto, curtem ftitiira, salva sedis, apostolicae atictoriiate. Si qtia
de liiignaito CIIIIIcaslello de Potentino et lurre sua, igilur in fiilurum ccclesiastica, srecularisve perso-
sita snper fliinieii Viro, cuiiem Sancii Clcineniis, na, elc.
rnpellam Saucti Pauli dc Molerlo et plebem Sancli Ego'Cosleslinus,catholicre Ecclesire episcopus.
Ansaiii.ciiitem de Montenllulo, ciirleui Je Capilino Ego Pandulfus , basilicre XII Aposlolorum pre-
et de Lnjano, el Corvaja cum capella sua, inonlem sbyier canliiialis.
de Torino, ctiiieiu de Bruscaja ciini castello Ceculo, Ego Melior, SS. Joannis et Pauli presbyter car-
vurtein ile Rasarone, ciim capella Sancii Adiiani, U I dinalis.
iiiotiasleri.im Saiicli Pelri in Catnpo.ciirleni Sancli Ego Jonnnes, tit. S. Clemcnlis cardinalis, ,Tu-
Augrli .le Cervinaja, plebem Sancli Mnmiliani in sciilatius episcopus.
Cigunno, ciiMisnis periinenliis, cuiiein Sancii Qui- Ego Iliigo, prcsb. card. S. M... til. Equilii.
rici dc Pulsignano, cnpellam Sancli Pauli, curlem Ego Albinus, Albanensis episcopus.
c\e Puieolo ymi capella Sancli Petri. curlcm de Ego Oclavianus, Osliensis el Velletrensis cpisc.
Casa Majore ruin capella, curlem Sancli Salvalo- Ego Joannes, Prrenestinus cpiscopus.
ris, curteui dc Caliann, curtem de Mtignatio,mona- Ego Gratianus, SS. Cosmreet Dainianidiac. card.
sterium Sancti P.eneilicii,siiitui jtma fiiivitun Tre- Ego Joffiedus, S. Maiiic in Via Lala diac. card.
siaui; ectiesiam Sancii Pauli de Materno, ecelesiam Ego Rernardus , S. Marire Novre tliac. card.
Sait.ii Andrere de Fracla, capellain Sancli Angeli Daluin Laterani, per manum jEgidii S. Nico.at
de Rivo, capellaiu Sancli Crisanli el Tavernelle in Carcere Tulliano, vi Kal. Jan., indict. xi, Incar-
CIIIIIRoso, ecclesiam SanctoeHonoraloecum oinni- nat. Dom. anno 1191, ponlilic. vero D. Coelestini
bus suis periinentiis, citricm de Pclrognano, mon- paprc III aiino primo.
tein Veneris, curlem de Raspisla, ciuiem de Cam- XXXIX.
{
u
pilli, curlein Sancli Joannis de Terninaiio, cur- Sienaro, episcopoWexionensi,prwcipii, ne in C[oto-
tem de Valcalla, curtern dc Maiiiniano, cuiiein de nis] episcopiLmcopiensispossessionesinvadat.
Uesignano, ciirletn de Fabrica, capellam Sanciie (Laterani, Dec, 28.)
Mariaede Flojatio, ecclesiam Sanclrc Marirede For- [LILJEGREN, Dipl. Suec., I, 124.]
Itiniila, curlcm de Tilliano, ciirtem de Pislulla, COELESTINUS episcopus, servus scrvorum Dei, ve-
curtem de Valliano, caslellum deXarriolo cum nerabili fratri STENARO, Wexionensi episcopo, sa-
totu curle sua, capellam Sancli Justi cum perti- lutem et aposiolicam beneJietionem.
neniiis suis, curtem de Ciguano,' ecclesiam Sancti Ofliciumnobis injiincium nos admOnelel hortalur
Petri, ecclesiam Sancti Laurentii, inoiitein Lutuli, ut injuriam paiieniibus assistamus, et eis per apo-
quarlani partem caslelli. de Asciano ex leslament» slolicae aucloritatis subsidium ad obtinendain jusli-
comilis Manentis, casiellum de Monlolla, cum loto l am, debilum iii.penilainiisassensiiin.Proinde lure
1isiriclit suo, et medietatem omiiium eorum, quae devotioni per aposlolica scr pla iriaiidainusqiialetiiis
babuil a Serra de Snrlbiaiio usque ad flumen Cla- venerabilcm fraircm noslrum C. Lingacopciisem
nii, exccpto eo, qtiod iiabuil in Collc Franculi. rpiscOpumsuper hs qure possidet et aniecessores
Praierea ecclesiam Sancti Pelri, ecclcsiam Sancti JJ g sui pacifice posseJerant injurias aflicere non prtesu-
Silvestri, ccclesiam Saucii Panlaleonis , capellam nias, sed ita euin sua jusiitia gnuderc pcrmitias,
Sancli Doniinici, ecclesiam Sancli Savini, eccle- quod conlra te, reqttirenie jnstitia, hon coganiur
siam Saneti Joannis de Guerneto, ccclesiam Sancti animadversioncm debiiam exercere.
Hilarii ciiin oiiinibiis suis periinentiis, curlem de Datum Lalerani, v Knl. Januarii, pontificatus no-
Murelle cutn omnibus periiuenliis suis. Instiper siri anno primo.
etiam piscarias, quas habelis in Porlu de Casali, XL.
in Plano de Lignallia , in Vena de Arrone, el circa C [inthio] tit. S. Laurentii in Lucina presbtjterocar-
pouiem Clanis superius el inferius, in Ulma ct ini dinali, apostolicmsedis legalo, el P[etro]..archiepi-
Volatu. scopoUpsaliensi, el J[erpulpho] episcopoScarenii
mandal, ul C[olonis]Lincopiensiset S[lenari] Wc-
Decernimus ergo, ut nullus arcbiepiscopus in xionensis episcoporumde dimcesiumconfinioliiem
pracdicta parochia ahsque Clusini episcopi liceniia[ discernanl.
ecclesias consecrare, chrisma conficere, clericos\ (Laicrani, Dcc. 31 )
ordmare, aut publicam pcenileiiliam dare praesii- [Ibid.]
inat. Nallus etiain episcopalc jns Clusini episcopa- COEI.ESTIKUS episcopus, servus.servorunrDei, di-
PATROL.CCVI., 29
907. COF.LESTINIIII PAP/E D<?S
lecto filio C. Sancli La.itrenlii in Lat. presbytero ;A nionasleiio eodem adepius soliltim fnlelilnlis jur.i
cardinali aposlolicrc sedis legaio, et venerabilibns menliim praestarc cbntcmpserit, eum" aucloritate
fratribus P. Upsalensi arcbiepiscopo ei J. Scarensi nostra a beiteficii perceptioue suspendas ct, doncc
episcopo, saliUein ci aposloiicam bencdiclionem. solilnm sccuritatem proesLitcrii,facias manerc susr
Causam qurc vertiiur intcr veiterabiles fralresno- pcnsuin.
siros C. Lingacopensem ei S, Wexioiienseni episco- XLVH. .
pos super lenr.inis cpiscopalutim, experieniirc ve- Monaslerii Sancli Auguslini Canluariensit privi!c-
slrrc duximus conuiiiilendam, et nppellalionc re- gia confirmut.
iiiola, fitie debito torniiiiaiidam, pcr aposlolica scri- \Ibid.}
pln mandanles qiinlcnus, pnrlibus ad vcstram prrc- XLvm.
seuliam convocalis, audiaiis qtiaefuerint hiiic indc Stteno/iiepiscopoArusiensisignificat, se Absntoniar-
proposila diligentcr, cl causam ipsam , appellnlione chiepiscopoLundensipermisisse t ut ei cedendieoi-
reir.ola, iiicdianle jusliiia, lcrniinetis. Qttodsi oiiuies scopalui licentinmIribual. t
bis exsequemlis ncquivetilis intercssc, duo veslrum [ LANCEBEK , Scriptores rerum Danicarum ,1. V,
ea niliiloniinus cxsequanlur. p. 253.]
Dalum Laterani, n Kal. Januarii, pontificaius B COELESTINUS episeopus, servus servorum Dci, ve»
noslri anno priino. nerabili fralri SUENONI Arnsiensi cpiscopo, salutein
XLI. ct npostolicam benediclionem.
Mouachis S. Augnslini Cunltiariensibusconcedii i ul Ex lilleris venerabilis frnlris noslii Absalonis
possint celebrtire divina in generali interdiclo. » Lnndensis archiepiscopi et aliorum relaiione didici-
(Vide Chronica IV. Thorn, ap. TWISDEN, llist. Augl. KMIS,quod fraleiuilas lua ita hiictisquc gessit sol-
Script.,U, 1839.) licittidinem poniificalisolTieii,ui clerusetpopultts luse
XLII. jurisdiclionisubjeclusetspirilualiler el temporaliler,
Monasterii S. Augustini Caniuariensis < super bene- supcrna tibi favente gralin, siisceperilincremenlum.
(iiclione abbutis > privilegiumconfiriiini. Quia vero propler senectulis motestiamet muliiplicila-
[Videibid.\ lem gravaminis, quod cpiscopale officiumnccessario
XLlll. comilalur, stiscepio proposttisli oneri cedere, super
Monasieno S. Augustini Cantuuriensi t confirmal quo piae recordaiiouis Uibanus prrcdecessor nostcr
ecclesiumde Northborne cutn capeltis ad opus elee- pelilionem tuam ad se diroctam admisit et indul-
mosynariw. t gentire libi scriplttm direxil, niemorali archiepiscopi
[Vitle ibid.] ^ duximus haec arbitrio commitlenda ui et ipse libi
XLIV. eedendi episcopaiui, ciim requisietis, licenliam iri-
MonnsterioS. Augustini Camuaricusi t confirmaiprw- buai et providcai jttxla faculiatein ecclesire lure de
bendutn de Guslone ad veslitum inonachoium, i
bonisejus, unde honeste valeas susieniari cl faciat
[Vide ibid.]
XLV. qitoesuper boe statuerit liiiitiier observari (1),
XLIX.
R[ogero] abbuii S. Auguslini Ciintuariensi mandut,
lideai, < ne atiquis ctericoruvt commissnmsibi ec- Absaloni archiepiscnpoLundensi congrueniercpistotx
clesiam ctiiquam ud firmam assiijnet, > (Frug- superioriicribil.
mer.lutn). (Ibid., p. 236")
ITWTSDEN, Il.A.Scr., II, 1840.] COELESTINUS
dile- episcoptts, servus servorum Dei, ve-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, nerabili fratri ABSALONI Liintlensi arcliiepineopo,
clo lilio R. abbati Sanc(i Atiguslini, elc. saltttein el apostolicam benedictiouetn.
Audivimus et niidientes : et infra : Auctoritaie
Eam de lua siucerilate conscienliam semper lia-
apostolica proliibenins, ne aliquis ciericoruni luo-
buiuius, ut auctoiitate sedis apostolicac non rcqui-
rum commissam sibi ccclesiam cuiqtiam ad (irmam D reres
si feccril 1iceal libi eum ad exseqiiejiduin, nisi qttod itosceres acquiiaie
assignel; quod usqtte stibnixuni. Unde lanto scctirins tuae
satislactioncm congruam ipsius ecclesirc beneficio bonestateqtie fraternitalis
poslulalionibus atiiiuimus, quanlo pu-
auciorilatc aposlolica spoliare. riialcm conscienliac litaj ccrliori apud nos expeii-
XLVI. nieuio leiienuis. Sicut auteni ttia tiobis chniitas iit-
Rogero, abbati S. Augusiini Qanluariensi perinittii, tcris iiilimnvil, ci cx liitcraruin vcncrabilis fiatris
< ul it quis, beiieficiumccclesiaslicum a monasle-
rio adeptus, sotitum fidelitaiisjurumenlum prwstare noslri Siienonis Arusiensis episcopi tenore perspe-
coniempserit, eum a beneficii perceplione suspen- xiiiius felicis memoria: Urbanus papn, praedecessor
d.il. » (Ffagmeuluin.) nosicr, episcopojam dicio indtilsil, ul, quia eum
[Ibid.] scncctulis molesiia ct pastoralis niiiiiuin soiliciiudo
COELESTIKUS episcopus, seivusservorum Dei. gravabat, cedendi cpiscopatui, cum vellel, baberct
Cuin de aniiqiia, et infra : Prrcscnlibus libi litieris liberniu facultatem, arbilrioque luo coinniisit, ut ei
iuduljjcmus, ut si ijuis bcneficiuin ecclesiastictim a de episcopaius redditibus quos plurinmm augmen-

(.1) rioii poicst scrius, essc dalti.t) ac anno 1191: nam tui.cobiit Sueno episcopus.
 »09 EPISTOL^EET PRIVILEGIA.—AN. 1192. 010
taverat, laliler providcTes, ui suoe siisi.iitalinnis A nposlolica scripia uinndantes, nt super his inquira"
occasio nulli deinceps gravanien inferrcl. Nos igitur lis diligentius veritalem, el si vobis cottsiiietil,
11)«atquc illius posltilalioni annuere in hac parle qnod praedicia mtilier primo fitil intcr /itonialcs.
volenies, fratcruitati luae per aposlolica scripla reccpia timore violenlirc ct rapinre, ei proposiluin
inxTidaiiius,qualerras cidem episcopo, ex quo talis confitebalur se habuissc nubenJi, cum iuter eas
esi voluntns ipsius, necessilasque incutnbit, auclo- moram facerei, prrescrlim cum poslmoJum in faeio
ritale nosirn iribuns cedendi Iicenliam ei provideas Ecciesire publice regi ntipserij, e( usqne atl hrcc
juxla fiicullatemecclesire suae, unde congrtte, qnoa I lenipora cohabiiando filios ex ei suscepil, cam
vixeril, valenl siislentari. Nos auteni, qttod supcr denuntietis prrefato monasterio iton lencri. Noti
hoc dnxeris faciendtim, rntum bnbenJum slaluitmis enim facluin illud contraelum malrinioiiii poicst
et prrecipinius iit"iolabi!iter observari. dirimere, etsi forle possei mnlrimoniuiii conirnhcn-
diun impedire. De olio vero ila sollicitc discieiio
ANNO 1191-1192. fraternilatis veslrre discutiat qttod, si inveneriiis
camdem gravi infirmitale depressam roniinenliani
L. vovisse et virum cjns ad tempus prrcbuissc consen-
" sum, maxime si non'idem vir
[Episcojns quibusdam] mandat de uxore R. [Kanuli] peroeque.conliiienliani
Suevoruin reyis, coulinentiw volo, ob vaeludiiiem vaverit perpeluam,earodcm viro coltabitare faciatis,
susceplo, sclvenda. el invicem ulrumque maiilali .lOeclione tractare,
[LILJEGREN, Dipl. Suec, I, 682 ]
CCCLESTINUS 111. ANNO1192.
Charissimus in Christo fllius nnslcrR. rex illuslris
Siievoruiii apostolaiui nostro liticris et nutiiio liu- Ll.
mililer nuniiavit, quod ctitti essel mlolescens et Liberianm basilicw Prwnestimv bona confirmat.
tlilecta uxor ejus jiivencula, nuittia fitle voto con- (Lalcrani, Jan. 4.)
trabcndi legilimi matrimonii se astringenies, invi- [UGUELLI, lialiasacra l. I, col. 20 ]
ccm coiiscnsum suum, voluutale parentum, arrha- CoELESTiNus cpiscopus, serviis servoium Dei....
rtmi donalione roboraverunl. PostinoJiim vero ....Nosque ab liiijttsmodi collalionibus qtiaienus
clarac memorire N. palre suo ab inimicis occiso, ibidem hacienus est servalum , prrescnli pagina
cum [per belloruin advcrsilatcmj undique preutcre- ditximus absolvctulos. Ad brec , quia felicis reeor-
iur, et habiio cum Iiosiibus sttis congrcssu victus iQ dationisClenieiis pnpa III prredecessor noster, dum
fugalusque fuissei, qtiia limebat, ne ipsa sponsa ab luiuori oflicio consliiutus Pnciieslinrc seJi prseside-
iitiinicis suis pei' violentiam rapereiur, et alia si- ret, in ecelesia vestra palalitim t!e proprio feccrit
n.ilis ei non iiiveniretnr in regno, qttain sibi posset fabricari, Prrcneslino episcopo, qtii pro lempore
iiialriinoiiialiter copulare : de suorum et cjusdeiii fuerit, ipsum inhabiiandi, atit alii coiicedendi,scu
sponsx parentum consilio fnclum esl, quod in con- a vobjs nliquid posliilandi omnem interdixit occa-
venlii habilum sancliinonialium monaslicum siuc sionc qualibet faculiaietn, nec quis de noslris suo
proposiloperpetualiler i'elinenJi suscepit, et ibidem cessoribits nlicui palaiitun ipsuiii couccdere , aut
per aliquot annos morain fccil, ne qtiid ab inimicis pro eo quod ipsiiin de proprio construi fcccrit, quid-
injuriae paierclur, qttam cum pace reddita et ob- quam a vobis debcat posluinre, sed ipsum ila ;ul
tenlo nb inimicis tritimplio, soleiniiiler duxisset iisiuii coiiiinuiiem liberc liabentis in perpetuum,
cum grandi exsultalione uxoiein, et ab ert filios sicttl alias domus obtinetis. Pirclcrca qualiter
suscepissel; iintim eorum Je conuntiiii coiisensu et opttd ecclesinm veslram a piterilia ediicalus fuerit,
cleclione priiicipum Sueviacin regnum silii institiiit aiqtte nuiriltis plttiiiiium iu vencraiione cl revcrentia
succcssorem. Proccdentc vero lempore, pracdicla locuni ipsum babciis, cum felieis recordationis.
uxorgravi infirmilate correpla, cum se de bac vita D ] Eugeitiiis papa III de ditodccim unciis oblaiior.um l>.
crederel reccssuraiti, tintoie mor-lisinducta conli- Petri.ci nttiiisieiioriini trcs uncias ccclesi.reB. Peiri
nenliam vovii; cumqtie rex ipse nollet eam con- concesseril, ipse de consilio fralruiu suoniin tle no-
liistare, conccssil ad lempiis; nunc auiem se con- vem unciis carumdem oblalionujii, qurc se.li apo-
lii.ere proponit non posse, et quod licite posset fieri slolicrc remanseruui, vobbs, et per yo.s ecclesiro
aibilrabalur ad loruin uxoris surc redire cupit, et supradiclae unam unciaiii deJit, concessil in per- -
ad repriinendas aDinulorunisuorum detreclalioncs peiuuin, ct firinavil, dclraclis lanteti cousuciis cx-
el oliloquia, peliit a nobis dnri sibi in mandatis, ut pensis, quas fieii oporiebit pro ipsius moJiiIo
uxorcm suam auctoritaleuosira, maritali affeciioec qiianiilatis. No.s,vero ipsitts vesligUs inhoerciites,
perlractet, nBir obstanle volo continenlioc incatite latn coiistimtioneiii, et concessioneni palatii qiiatn
ab ipsa emisso, et ab eodem rege ad tempus appro- ciiam donalionein nnci.e ipsins raiam habeinus, et
balo. eam futtitis leinpoiibiis illibntam mnncre sancimtis.
Verum quia super his nos ad plenum non polui- Decernimus ergo ut nulli homiuiim liceal, eic.
nnjs elicere vcriiaiem, F, T. cognitionem horuni et Dattim Laicrani, per niamiiii ^gidii S. Nicokii
decisioiiei.ilcanonicam duximus cominittcndam, per in Caiccre Tulliano diac. cardin.,uiNotiasJanuaiLi,
•m COF.LESTINIui PAP.-E »«a
indicl. x, Iiicarnationis Dominicre 1191, ponlifica- A Dei et beaiorum Pelri el Pauli apostolorum ejus se
ius vero D. Cceleslini papre III anno piimo. noveril incursuruni.
Ego Coelestinus , caibolicre Ecclesire episcopus. Datum Romre, apud Sanctum Pelrum, xn Kal.
Ego Albinus, Albanen. episcopus. Febrttarii, ponliOcalus nostri anno primo.
Ego Joannes, Prrenestinus episc. LIV.
Egt Monaitcrii Vatlit Sanctm Marim Helmtladientii
Ego protectionem tuicipit, posiettipnetque confirmut.
Ego Joannes, til. S. Joannis. (Roinrc, ap. S. Pcirum, J.in. 21.)'
Ego til S. Eusebii card
Ego Romaints, lil. S. Anaslasire [Orig. Guelf., III, 364.]
Ego Ugus, presb. cardinalis S. Marlini lil. E- COELESTINUS cpiscopus, servtis servorum Dei,
qttilii. dileciis filiis abbali ei conventui monasterii V.JIis
Ego Joa. ,tit. S. Siephani in Ccelio monlepresb. Sanctae MariiBordinis Cislereiensis professis, salu-
card. lem el apostolicam benedictionem.
Ego Gregoiius, S. Mariae in Porticu diac. Cum a nobispeiiturquod jusium est et honesluni,
cartl. B tam vigor aeqnitalis quani ordo exigit raiionis, ut
Ego Renaldus, S. MariaeNovaediac. card. id persollicitudinem officii noslri ad debilum perdu-
. Ego Nicolans, S. Marire in Gosmedin diac. card. caiur effectum. Eapropter, dilecti in Doinino filii,
Lll. vestris jnstis poslulationibus annuentes, monaste-
liuiii vcsirum cum omnibus qure imprreseniiaruin
Ecclesiw S. Thomw Halberstadensis , a Theodorico
raiionabiliter possidet, vel in fnturunt justis modis,
episcopoconditw, monachisquePrwmomtratensibtis
trudilw , prolectionem suscipit. patrocinanle Domino, poierit adipisci, sub bcali
Pelri el noslra proteclione siiscipinuis; specialiler
(Roinx, ijp. S. Pelrum, Jan. 20.) autem possessiones iuferiusadnolaias sicut eas justo
[JAFFE, R egesta, 890.]
et sine coniroversia possidelis, vobis et per vos
Llll.
eidem monasierio aucloritaie apostolica conlirma-
Munailerii Marbacensis bona ac privilegia confir- mus, el proesenlis scripli patrocinio coiiinuiniuitis.
inal.
In primis : Curlem Bramlesleve ciiin suis appendi-
(Roiiuc, ap. S. Peirum, Jan. 21.) ciis, silvam eidem cttrli conliguain, quain coniiim-
[WOERDTWEIN, Nova Subsidia diplom., I. X,p. 161.] Q lastis cum illuslri feniina Regilinda el Ulio ejus
CUKLESTINUS episcopus, servus servorum Dei, Gevebardo comproiiiiiienle. Ex dono nobilis viri
dileclis filiis pramositu el canouicis Marbacensibus, Theoderici de Sunnebeke agrum ei.lem curti couii-
saluleni el ap.t.lolicam benedicliouem. guiiin el deciniaui ejus. In villa Kissellinge Irede-
Quoiics a nobispeiiiiii' quod religioui el honestati cim inansos, sepiem in usus fratruin, ct sex ad
coiivcuirc dignoscifur, anitiio nos decet libenti cou- ecclesiain ' in eadein villa silam, primilus ex douo
cedcre, el juxlapetenlium voluntatem apostolicuiii nobilis principis Adelberti palalini, deinde Wicli-»
patrociniiim impertiri. Eapropter, dilecti in Do- nianiii Magdcburgensis episcopi; ex tlotio coinitis
iniiio lilii, vestris juslis posltilalionibits grato con- Frederici el fratruin suoriim de Amuoidesleve
tiirreiiles assensu, possessior.es ei iiona, quoe im- oelo mnnsos; quatitor iii niajori AinuorJesleve,
praeseniiaruui raiionabililer possidetis. aut iu fiiiu- Ires in minori, el uiiiiin in Everinge; ex douo Lu-
rum juslis inodis, Deo propitio, poteritis adipisci, sub chardis comitissaemaiisuin ei diinidtum in vill. quae
bcati Petri et nostra protectione suscipiin.is. Sia- diciiur Grasleve; ei dono Conardi de llolJeusiid.le
luetiies vero cuin gcnerale iiiierdiclum lerrai fue- in vilia, quae dicitur Crispenrod, dimidium iiiansiiin.
rii, liceal vobis , clausis portis, exclusis excommu- In vilta qttre dicilur Wiuienstcde iliiiiidiiiin inniisuni
nicaiis et interdiclis, suppressaque voce divina 0 pretio conipiirnluni; in villa qurc dicitur Uppenrod,
celebrare. Probibeinus insuper ut iiulli liccal in dimidium maiistini; ex dono nobiliom viroruiu
vos, vel ecclesiam vcstram injuste excommiinica- Olionis el Frederici de Harbiche areain unani ii)
lionis vel iuierdicli scnleiiiiani promulgare. Se- Rodensleve; ex dono nobilis femiiioe.W.llxm.iiisuin
ptilliirain praeterea ipsius loci liberam esse decer- uiiuin in villa, qurc dicitnr Memenicb. ln n.inori
nimus, 111defensortini ecclesire veslrac hoc succes- Roilensleve iiiansum untim, oblaium proOtlone de
tione jtisie habentiuin devolioni et extrcmre volun- Giinde, pro Henrico de Drenleve dimidium man-
tali, si se illic sepeliri deliberaverint, nisi excom- SIIIII in villa qure dicitur Rcnikeleve. ln ininori
muuicali vel interdicii sint, nullus obsislal, salva Sigersleve inaiisinn umini pretio comparatum; in
tameii justilia illarum ccclesiaiiim aquibtiscorpota viila qu;e dicilnr Mammendorp iiianSoset inolen-
iissitinui.lur. dinuiii 11nu111,empta ab Henrico de Neyndorp:
Mulli ergo omnino iiominum liceal hanc paginam salium iiDiiui ab Rimone comparalum; ex dOno
noslrrc proteclionis et constilulionis infringere.vel Gerlrudis de Amuordesleve dimidiiim mansum in
ci ausu lemerario coiitraire. Si quis aulem hoc at- Brandeslevc ;ex dono uobilis viri Uilbrandi de
Mntare prajsiimpscrit, indignalionem omnipotentii Sebusen dimidium mansum iu Brandcslove; ta villi
913 EPISTOL.B ET PRIVfLEGlA. — AN. 1192. 014
qure dicilttr llogendorp ncto jugera ex dono Adel- K.tur. Prrclerea quascunque possessioncs, qiurcunqtie
radi pro palresuo; in civitate lleltnstat quasilani bnna eadem ecclesia iniprieseiiiiartiin juste ct cano-
cti.ies el qunsdnm areas lani ilono qtinm emplione nice possi.let, aut in fiiluriim concessione pontifi-
comparatas; in civitnie Magdehurgcnsi qnnsdam ciim, largiiione regum vcl principum, nblniione K-
areas lam dono quani empiione acquisitas. Snne ilelium , seu aliis juslis inodis , prreslnnle Dominn,
lahoriim veslrornni nulliis a vobis decimas exigere poleril ndipisci, firnia vobis vcslrisqiie successori-•
vel exlorquerc prsesuinat. bus et illibntn permnuennl. In quibtis boecptopriis
Nulli eigo ouiniiio lioiiiintini licenl lianc pngiiiam duximiis exprimenda vocabulis :
nosinc protectionis, coiifirniaiionis et conslitiilionis In valle Golpa dotetu reliqniaruni, in eadem valle
infriitgere, vel eiausu lctnerario contraire. Si quis decimas inm de agricullura qunm de ntiiriinenlis;
auleni boc aiientare pr.usumpseril, iiidignntioiiem ugros, prain et iiemora in eadem valle. Quidquid
omnipotenlis Tlei el bcalorum Pelri et Pauli npo- halieiis in Hnsiheim el in Ensihescbiin ct Berctiotz
sloluriitn ejns se noveril iiicursurum. et Waihewilre, Senene viueam nnani. QnidqniJ ha-
Datiim Romoe,npml Sanclum Pelrum.ii Kalcn.las betis in vnlle S. Amarini cl in villa Wilri; quidquid
Februarii, poulificatus noslri anno priino. habclis Sulze; quidqiiid hnhetis Sulzcmala et con-
" caiiibiuiii, quod inoiiacbi loci Crescentis vobis ileila.
LV.
Capilulo Januensi asserit capellw in urbe Tyro con- runl ibidem ; qiiidquid liabelis Regin ; qiiidqitid ha-
dendm facttltatem a Jocio archiepiscopo Tyrenti Jjetis Sarmenze. In viila Cahi.lwirc cuiiem quain
concetiam. inliabilalis , curlein de Durrebacli, Juas colonias ,
(Romae, apml. S. Petrum, Febr. 1.) qtias dederunl vobis Adcledis et Mathildis sorores;
[UCBELLI,Itttlia tacra, IV, 877.] tria molendiiia in cailem villa , vineas, ngros et
Dileclis filiis 0. prrcposilo el universo capitttlo pratn, et duodecim curlcs; Beliele unani curlcm;
Janiiensi, etc. quidquid babetis Markense et Rairesei; concam-
Sacrosancta Romana Ecclesia tlevotos et humiies bium qtiod iniervps el BerlolfuMi,Morbaceiisein ab-
fWios,elc. Proinde, dilecti in Doniino filii,... con- balem super loco qui dicebatur Heiipcch et iiuiic
cessionem qiiam ven. frater nosier Tyrensis ar- Gopliacli vocatnr, qneni vobis prauliclus nbbascon*
chiepiscopus <lecapella iu Tyrensi civitaie fiiiidanda ccssii pio qtiibusdnm vineis nd ftiriuim calcis, quaS
concessil, sicut in ejus atithenlico conlitietur, aucto- ci dedistis, vobis iiiliilominuscoiifiiiiiamus.
rilale aposlolica conlirmamus, elc. Liceal quoqiie vobis clericos vel laicos, liberos et
Dalum Romoe,ap. S. Pelrum, Kal. Febr., ponti- „ absoltitos, e saeculo (ugieutes ad conversionein re-
fkalus nosiri nmio 1. cipere, el eos nbsque contradictione aliqua reli-
LVI. nere. Prohibemus insuper ut nulli fralrtini veslro-
Ubaldo archiepiscopo Pisuno primatum Sardiniw at- rutn posl factani in vesiro inonasierio professioiittin
serit. (Frugmenlum.) fassil, nisi arclioris religionisoblenlu, de eo discc-
Datum Ronire, ap. S. Pelrum, per inaniim iEgidii dere; discedenicin vero absque coniniiiiiiuin liiie-
8. Nicolai in Carcerc Tulliano diac. card., Non. - rarum cauiione nullus attileal relinere. Ciiin autein
Fobr., indicl x, anno Dotn. Incarnat. 1191. geuerale interdieluin terroe fuerit, liceat vobis,
[UCHELLI, Italia sacra, III, 409.] clausis januis, cxclnsis excommiiiiicatis el inler-
l.VII. diclis, non pulsaiis cainpanis , suppressa voce di-
Monatlerii Goldbacensisproiectiunem sutcipii, bona- vina olficia celebrare. Paci quoque el traiiquilliiati
que etjara confirinal. veslrae palerna in posteruni solliciiudiiie providcro
(Romoe, ap. S. Petrum, Febr. 8.) volentes, auciorilate apostolica constiiuiniiis, ut
[SCIIOEFFLIN, Als. dipl., I, 296.] non leueamiiii aliquam recipere in soroiein, quau-
COELESTINUS cpiscopus, servus servoruin Dei, di- diu infra annos discrelionis ftieril consiiliila. Attcla*
leclis liliisIBEOBALDO praeposiloecclesioeS. Laurenlii D rilale quoque aposlolica proliibemus ul nulli liceai
Gulpaceusis, cjusque frai.ibus, salulem et aposloli- vos, vel ecclesiam vesiram novis et iiniebilis cxa-
cam beiiediclioneui. clionibus fatigare. Sepullu/am praelerea ipsius loci
Pirepostulatio voluuUiiseffcciii debel prosequente liberam esse decerniinus, ui eorum devolioni el ex-
coiupleri, nt devolionis sinccriias laudabililer eiii- tremaevolunlaii, qni se illic sepeliri delibernveriiii,
lescal.et uiilitas poslulala vires inJubilanler assu* nisi forte excuniuiunicaii vel interdicti siut, nullus
ninl. Etipropier, dilecti in Doniino tilii, vestris obsistal, salva tainen juslilia illarum ecclesiarum ,
jusiis posiu}aiionibus cleinenter annuiiiius, el prrc- a quibus moiiuorum corpora assumuniiir. Obeunte
fatain S. Laureuiii ecclesiam, in qua divino esiis vero le, nunc ejnsJein loci prrcposiio vel tiiorniii
obsequio niancipati, sub beati Peiri el noslra pro- quolibel successorum, ntillus ibi qualibelsubreptio-
tectione suscipimus, ct praeseniis scripti patrocinio nis astuiia seu violeulia praponalnr, nisi quem fra-
coiiiinuiiiiiius; in pritnis siqiiidein slaluentes, ul Ires coiiiiniitiiconsensu aul fraiiitm niajor pars con-
ordo caitonicus, qui secunJuin Deum el beati Au- silii sanioris, secur.Jiiin Deilimoreiu el beati Augu-
gustini Regulain in eodein loco noscilur inslilulus, stini Regulam providerint eligendum
pcrpetuis ibidcin leinporibus inviolabiliter observc- Nttlli ergo omniiio homiiium liceat hanc p^iji-
 915 COLLESTINIIII PAPJI 9f«
nam nostrac prolectionis el conslilutioiiis infringere, \ clionem iilis eongruam exhibennam tion-duxertni
vel eiausu (emerario contraire. Si quis autcfn hoc coiupetlemtos,licitum sit eis illos, candetis accemiti
excommtinicationissenientiw alqne interdicli sub-
altciUare prresumpserit, indignaiionem omnipoleniis
jicere. >
Dei et beatorum. Peiri et Pnuli aposlolorum ejus
se noveril incursunui). (P.omre, ap. S. Petrum, Febr. 15.)
Datum Ronirc, apud S. Pelrum,vi Idus Februaril, [Bullar. Cluniac, 94.],
ponlilicatus noslri anno primo. COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, ve-
LVIII. iierabilibus fralribus J. Lugdunensi archiepiscopo
Patriarcliw Gradensi decimas ecclesim S. Archidani et suffraganeis ejtis, el tlileclis filiis abbnlibus, de-
Cbnslanlinopoltiunx concedil, nlque in ejusdem ec- canis et aliis ecclesiarum prrelnlis pcr LiigJuiiensein-
ctesiw capellis jure convenluali uiaiur, permitlit.
provincia.it consiiiutis, saluiem el nposlolieaii. be-
(Romin, ap. S. Pe(rum, Fcbr. II.) nediciionem.
[UGHELLI, llalia Sacra, V, 1153.] Licet unive.rsa loca religiosa fovcre, ac diligerc
CoELESTimts episcopus, servus servorum Dei, ve- teneamiir, illis lamen propensiori cura inleitdeie
nerabili fralri Graden. palriarebte, salutem el apo- nos oportel, qure sub beaii Peiri jure consisiiiut ei,
siolicam benedietionem. '" nttlio medianle, ad prbvisionem noslrnm
pertinenl
Si qnando a fratribus, et cocpiscopis nostris a et tulelam. fnde est quod nos monasiCrium Clunia-
iiobis reqiiiritur quod a tramite ralionis non deviet, censeconlra molcstationesindebilasspeciali volenles
corum postulationi facile nos convenit pr.reberecoil- liberlatis privilcgio comiiuinire, apnstolica ejusdem
sensum, ut eo fortius circa injuiictum sibi ofliciuni monaslerii fralribus attciorilnle indttlsimtis, ut uni-
inlendere valeanl, ei in nostra devotrone persistere, versos malefactorcs suos et liomiiium suortim, qui
tjuo sc a nobis benignius, ac celerius scnserinl ex- de provincia fiierinl Ltigduiiensi', si eorum episcopi
auditds. Inde cst, quod cum ecclesia S. Archidani et ecclesiaruiiKproelaii ab eisdem ftierint- fratribus
apud Constanlinopolim le habere proponas, quidam lertio requisiti, eos ad satisfactionem illis congrtiam
stiffragancortiin luorum decimas a parocliianis ejus- exhibcndam uon tliixerint coinpeiTcndos,licittim sit
dem ecclesire, qui detuis partibus ad earumdena eis suisque successoribus iilos, candelfs accensis,
parocbiam sanpedomicilia transferunt, ea occasione aucioriiaie apostolica excomniunicationis senlentix'
insiaiitcr requirunl, quia palrcs eorum , avi, sivc atqtie inlerdicii subjicere, quos landiu nuntieiu
proavi decinias ipsius aliquando persoIvermU el,ad cxcomnuinicalionis cl inlcrdicli vinculo innodalos,
ipsas decimas extorquendas suos vicarios trans- ,Q donec de perpetratis excessibus saiisfecerint com-
millerc non formidant, non allendentes, quod licel petenter; et, si delicli qualiias hoc exegerii, ad apo-
ip3i parocltiani, eorttin aliqttauJo fucrint, cx quj>, stoticam sedem ctun litterarum suarum lestiiiioiiio
sead alienam parocbiam iransliilerinl, nianiim non venerint absolvendi.
liceat cuiquam in messem mittere aiieiiam. IJeoque Liberlates praeterea et immunitates, ac raliona-
uos indemniiati tttre sollicite providere volentes, biles consuetudiues ipsius monastcriiMtactenus ob-
fralernitati ttireprreseiitiuin auctoiilate concedinius, servalas ratas esse decrevintus, el eas auetorilaie.
IIl liccal libi a parochianis prcescriplae ecelesirc aposlolica ipsis fralribus, suisque snecessoribtis
inoeB; Arcbidiani, non obsianle quod eorum anle- confirmavimus, arctius inhibenles ne qnis posses-
cessorcs praedictis suffraganeis tuis, dum in ipso- siones, jura vel bona ejusdem monasterii, prreter
ruiii parocbia permanebaiil, decimas persolvertinl, sedis apostolicae conscientiam, cui' specialiler est
libcre dccimas percipere et tenere. Nihiloniiniis siibjectum, quomodolibel alienare, vel antiquas et
eiiam jus convcnluale, quod in capellis eeclesire ralionabiles ipsius monasterii consuetudines bacle-
prrcuominaire libi de jure competii, sine contia- nus observatas violare prrcsumat. Quod si fueiit a
dictione cujuslibet de aucluriuie noslra, valeas qnoquam alteniatiim, staltiiinus omnino irriiniidum.
cxercere. ; Prrelerea quoniam, ut audivimus, pnrochiani vel
D
Nulli crgo omiiino homiuum liceat hanc paginam ad cos vcl ad eorum cellas periinenles, qui pro
nostrre conccssionis infiittgere , atit ei atisu leme- manifesiis excessibus a memoratis fraliibus quo.
rario coutraire. Si quis aulem hoc aiteutnre pra> modolibel sentenliam ecclesiasticre Jislriclionis in-
sumpserii, indignalionem omnipotenlis Dej, et bca- ciiiiiint, iiilerdiiin ad alia Ioca se transferunt, ut
lornii) Pelri et Pauli apostolorum ejus se noveiil sic sententiam et jusiiiia.n fratruiii eludanl ipsoruin;
iiieursurum. dislriclc mandamus atque prrccipimus ut eos, qui
Daliiin Romre, apudS. Petrum, 111Idus Februarii, latiter duxerint correclionem ecclesiasiicam con-
pontificalus nosiri anno :. lemncndam , et alios malefactores corunideni fra- '
LIX. trtim , qui vel a vobis vel ab ipsis, aut ab aliis fue-
J[oanni], archiepiscopo Lugdunensi, et ejus suffra- rint excoiniuunicalioiiis et iiiierdicti vinculo inuo-
ganeis sigmficni, se monachis Cluniacensibus con- dali, ciim requisili fuerilis, per parochias vcslras
cessisse <u( itniversos malefttclores stios el liomt- tandiu sicut excommuiiicalos el interdicios faciatis.
num suorum, qui de provincia fuerinl Lugduticnsi,
fi eorum episcopi ei ecclesiarum prwlati ub eitdem ab omnibus, appellalione postposila, evitari, donec
('ierint fratribits lertio requisiti el eos ad saihfa- iidem malefnctores salisfacere cotiipellantur: c:, si
 PI7 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA.— AN. 1192. 918
delicti qualitns hoc cxegerit, ad seJeni npostolicam A Ego Albinus, Albanensts episcopus.
cum lestiinoiiio litlerarum abbaiis vel capituli ve- Ego Joannes, Proenestinus cpiscopus.
niant absolvendi. Vobis quoque districtius iuhibe- Ego Patidulplius, bas. XII Apostolorum prcsbyfT
mus, iit senlentiam ab ipsis fralribus in suos vel ho- card.
niiiiiini suorum malefactores latam aucloritatc pro- Ego Melior, SS. Jo. cl Pnuli presb. card. tit.....
"
pria niillaleiius relaxetis. par
Dattiin Romre apud Sancdim Petrum; xv Kalcn- Ego Romnnus*,lil. S. Anaslasiaeprcsb. canl.
das Matiii, poniiiicatits noslri anuo priino. Ego Joanues, lilv S. Slcpli.uii iu Ctrjlio monlo
LX. presb. card.
Ecclesiw Eugubinw possessiones, rogatu Bentivoli Ego Graiinus, SS. Cosmre et Damiani diac. card.
episcopi.confirnial. EgoGerard., S. Adriani diac. card.
(Lalcraui, Fcbr. 25.) Ego Rofredus, S. Marite Inviolafre diac. card.
[UGUELLI, Italia sucra, I, 641.] Ego Joannes, S. Tbeodori diac. card.
COELESTINUS episcopus, servtts servoniiii Dei, ve- Ego Bernardits, S. Marirc Novrcdiac. caril.
nerabili fralri BENTIVOLO EuguSino episcopo, ejus- Ego Loiharius, SS, Sergii et Baccbi diaconus
qtic successoribus canonice promovendis in perpe- B card.
liiiun. Ego Nicolaus, S. Mariai iti Cosmedin diac. card.
Quoiies illuJ a nobis, etc, impertiri, etc. Quo-- Dal. Laterani, per uianum iEgidii S. Nicotai in
ciica, ven. fr. cpiscope, luis justis poslitlalionibus Carccre Tuiliano diaconi card., vKal. Marlii, ind. x,
rlcnicnter iniperliiiiitr asseiisuin, cfEiigiibiuam Ee- lnearn. Dom. an. 1191, ponlif. vero D. CcelesiiniIII
clesiam, cui, atictore Deo, praeesse dignosceiis, ad aniio i.
cxenipltiui felicis recorilaliouis Alexandri praedeces- LXI.
soris itoslri Rom. ponlif. ciiin omnibtts ad cam per- MonasierioCtuntacensi ecclesias quasdtlm asseril.
litienlibus, prrcseutis seripti pagina communiinus, (Laterani, Fcbr. 27.)
sialuenles, ut qnnscuiiqiie possessiones, qurecunque [Bullar. Cluniac,, p. 9i.J
bona, qiix eadem Ecclesia improcsenliaiiiin juste el COELESTINUS episcopus, servus' servorum Dei, <Ii-
canonice possidel, aul in futurttm concessione pon- leetis filiis abbati el monacbis Clniiiacen., s.iliitein
tifictim, largitione regum vel principuin, oblalione et apostolicam bencdiclionem,
fideliuni, seu aliis juslis modis, Deo propitio, potcrit Piis peiciiiium desideriis dignum csl nos faeilein
adipisci, lirma tibi, tuisqtie successoribus, et illibata ^ proebere consensum, et vota qu;c a recto rationis
pcrmaneani. In quibus boecpropriis duximus expri- tramiic non discordanl, cffecm prosequenle com-
mcnda vorabulis: plere. Eapropter, dilecli in Doinino lilii, vestris
Possessionein Cerri, ei Cragiiani, et ecclesiam S. juslis postttlatioaibtis gralo concurreiitcs assensu,
Cypriaui, caslruin Albaneli ciiin periinenliis suis, eeelesiam Sanclae Marire Montis-.Merulijuxla Bcl-
casirum Anea cum pertiuenliis suis, casiruiii S. Ma- lainvillam de Sollenat, et Sancli Desiderii ecclcsias
riiv, caslruin Salicbc, castrtim in Monie, duas partes in arcbiepiscopniu Ltigiluncnsi, ei ecclestam do
castri Auagni, caslrum collis Casalis, casiruin Ter- llermes in cpiscopalu Bellicensi, sicut eas juslc e.t
tiani, casirum Caslilionis lldebraudi, caslrum ca- pacifice possidelis, vobis el per vos moiiasieiio,
gtelioncreManiaulae, castrum Carbonanae, casiellare vestro auctorilale apostolica cmtlirinaiiitis.
posl Serram, castellare Sasallera, castrum Burani, Nulli ergo omnino honiinttni lieeat lunc paginaiu
diniidium CIIIIIpublicis ciretinrjacenlibiis, e:\slrniii noslrre coiifirmalionis iiiftiugere, vei ei ati&utcme->
Arsenii, paiicm qt:am Tltcobnldits dcdit episcop.ilui, rario conlraire. Si quis auiem boc atieulare prae«
cttiii dimidia cuuciarum posscssiouum suaruin, ca- sumpserii, iitdigtiaiiooem oiiinipolcntis Dei et bea.3
slcIlarcAlbaneli, caslellare Majulae,castellaris Seu- loruin Pelri et Pauli aposloloruiu cjus se novem
ciiani, paiiem cnniVilla Decinii.castellare Seatiioli, r> iiicursuruin.
ei ecclesiani S. Clementis ctim suis pertineuliis, DatumLaleraiii, ni Kal. Marlii, pontificatus iiostil
medielalem, castelliones Mottlis Calui, casiellarc aiino piinio,
AgeUiouis, curtem Caiiipelliones, ccclesiam S. Do- LXII.
nali cum suis pertinenliis , canoiiieain S. Secuitdi Ad [ Benlivolum] episcopumet cterurn Eiiyibinum,
— be sancti Ubuldi canonizaiione.
prope diclam civiialem sitam cnni omnibus suis
pertinentiis, et ecclesiam S. Laurentii, et ecclesiam (Laterani, Mart. 4.)
S. Marlini cum omuibus earum pertinenliis, teirani [ MANSI,Concil., XXII, 596. ]
S. Mariani, quam lenenl lilii Carboni, ecclesiam S. COELESTLNUS episcopus, servus servorum Dei, ve-
Marirc ad Mciiam cum suis perliiieniiis. Praelcrea - nerabili fratri R episcopo, etdileclisliiifa B. priori,
sludii tui sil primilias, deciinas, oblaliones, lant et clero, et populo Eugubino, salulem et apostoli-
vivorum quam mortuorum, secundum canojiicas cam benediclionein.
-disiribuere sancliones. Benediclus.Deus in donis suis, et sanclus inoni-
Dcccniimus ergo, elc. nibus operibus suis, qui seeiinduin multitudinem
Ego Cojlestinus, catltolicrc Ecclesiaeepiscopus. iiiiseraiionutu suaruiu iltis qui nalura fuerant filii
S!3 COELESTINIIII FAPJE 8^0
irre spirilum adoptionis, In qno clnmamus Abba A , consliluti, fratres nosiros episcopos, lam vicmos
papa, indutget, el homines ex lutea maleria con- quam longe positos firma debemus charitate dHi-
slilutos in eonsorliitm angclorum ei gloriam sua- gere, et eorum postiilaiionihus effeclnm celerem
pielate assumit. Sicut factuni est temporibus no- indulgerc. Eapropler, venerabilis in Chrislo frater,
stris de sanrlre recordalionis Ubaldo ponlifice ve- luis prccibus aiinnetiles Scnlenseui Ecclesinm, cni,
stro, qui ciiin pius el jnsius, iliiin in carne viverel, Deo auciore, prrcesse diguosceris, sub B. Petri et
Iiiiberelur, post transilum a viciuis el longe positis nosira profectione susctpimus, ct prreseiitis scripli
prnpier miracula, quae per ineriia ejus opernlus est privilegio coiiunuiiinuis; slaiiientes ul quasciiuque
Deus, sancius ineruit atsliinnri.liiipleinn. esl in ipso possessiones, qiirecui.qiie bona eadem Eeclesin im-
quod Prophela dixil in Psalmo : Pro palribus tuis prreseiuiarum jnsle et canonice possidet. aitl in fu •
na i suiil libi fi!ii, consliiues eos principes super om- lurum concessione ponlifieiim, largilione regiim vel
nem lerram : memores erunt nominis tui, Domine prineipum, vel oblaiione lidelium, scti aliis juslis
(Psal. XLIV).Tu aiitetn, fraier cpiscope, apud se- modis, Deo opilulante, poterii adipisci, firma libi
dem aposioKcani consiilulus opporiuiie eiimporiune tuisque successoribus, et illibata permancnnt. ln
in hitinilitate qua decuit insiiiisii, ul memoriatn quibus baec propriis duxiuius cxpriiiienda voca-
praedicti pontificis canonizare, cl ipsum ascribere 'Bbttlis: .
saneiorum caialogo auciorilate apostolica debere- Scnlam mnjoreni cum perlinenliis suis usque a;l
nius, consiileralioiie hnbila ad religiosam vitam fltiinen qtiod dividil Scalain a Ravello, a parte se-
ipsius, et ad multa miracula, qurc per cum, posl- pienirioiiis ad lamam Cicini, et inde ad S. Aiigeliiin
fltiam. migravit a sreculo, Otnnipolens dignatus de Pelraleue, ubi esl finis inter Sealain el Ravellam;
est opcrari. Nos vcro opus istud ifittienles sensum a parle occiJenlis totiim monieni Candirecli usque
et iuteUigenlias nostras excedere, quia potius est ad Pelram pnlumbariam, sictit vadil per planitiem,
divini jutlicii nuain Imiiiani, cum ipse solus plene et inouicm Cerbdlaiti cum pertinentiis stiis; eccle-
noverit qui siini ejus , suspendimus desiderium siam S. Juliaui cinn pertiueniiis suis usque Lacla-
tuum atiquandiu, ul nobis et Irairibus uosiris quid riam ; a meridie a Planello qtiotl cst sub S. Helenn,
potius ageitdtini essel Spirilns sancligratia revela- usque ad llumen Caiuiieti, et vndit per Tnbernnlani,
ret. Ttta igilur tandem pia supplicalibue inducti, el ei nioiiiem Scnniii, el arcuin Patalarum, el redit
niwllornm cpiscoporum, et aliorum lesliuioniis iit- ad eiimdem Cerbeliaui, qiiidqnid habes in.civitate
clinati.noit de piopriis mcritis, sed de misericordia Amalphiaeecclesiani S. Bnrbarrecum cellis et onini-
Creatoris puiissimuin cot.lidentes, de comuiuni fru-(r bus pertiiienliis suis, duas apotliecas et aliam cel-
irum consilio acquievimus votisvcslris.el cnnonizan- lain cttiii periincniiis suis. Obeunle vero le, iiunc
tes piredicliini sanclum aiiclorilate beaioriun npos- ejusJem loci episcopo, vel iiiormiiquolihel successo-
lolorum Pelri elPanli, qua fuiigimur licei iinmeriii, rum iiullus ad eaindem ccclesiam in episcopiim eli-
decrevimus ut fesium iransitiis ipsius sicut bcatis- gatur nisi quein canonici ejusdein ecclesite, vel eo-
simi cbiifessoris apud vos perpcluo habealur. Qua- riiin pars consilii sanioris secuiiduni Deum prrevi-
propter universilalein vestram monemus e( exhor- derinl eligcndum.
lamur in Domino, quatenus uon in vacuum grnliam Deceruimus ergo, ut nulli omnino hominum Iiceat
islam recipialis, sed exemplo beati viri renovemini pricfalam ecclesiam lemere periurbare, aut ejus
spiriiu mentis veslrre, et in revereniia Dci et prae- possessiones anfeire, ablaias retinere, miiiuere seu
dicli sancti, et omnium aliorum, fcrventioressolrto qtiibuslibel vexationibus fnligare, sed illibala oinnia
existaiis, oi festum ejus septimo decimo Knlcndas et inlegra coiiserveulur libi, el luis successoribus,
Junii hilariter annissingulis celebrare solliciie ope- pro quorum guberiiatiotie et susieiitatioue concessa
rcmini, qtiod [ f. ita quod ] vestra eirca diviniuu sunt usibus profulura, satva sedis npostolicre nu-
culltini devoiio. proifecisse meriio videatur, et-alii clorilate, et melropolilani lui debila revereutia. Si
de facto veslro exemplum profecio assumant, et D j qua igiltir in futurum' ecclesiastica, soecularisqtie
ipse vestris motus precibus pro lotius Ecclesire per$ona hanc nosltre coiisiitutionis pnginam scienS,
statu apud omjiipoleiilein Dominum inlercedal. coutra eam teniere vei.ire teniaverii, sec.indo cl
Datum Lalerani, iv Nonas Marlii, ponlificalns lertio comitionita, nisi realtim suum digna saiisfa-
noslri anno primo. ciione corrcxerit. potesialis boiiorisqne sui careat
LXIII. dignilate, reamquese diviito judicio existere de pcr-
Eccleiiam Scalensem tuendam suscipit, bonaque ejut petrala iniqitilale coguoscat, asacratissimo corpore
confirmat. et sanguine Dei et Domini Redemploris uostri Jesu
(Laierani, Mart. 13.) Cbrisli aliena fial, alque inextremo examine dislri-
[LCHELLI,llalia tacra, VII, 328.] ciae ultioni' subjaceat. Ciinctis aittem eidem loco
COELESTINUS eptscopus, servtts servorum Dci, ve- sua jura servaniibns sit pax Doniini nosiri Jesn
tiernbili frairi ALEXANDRO Scalensi episcopo ejusque Clnisti, q.ialenus el hicfriiclum boiiaeaclionis acci.
successoribus canonice subsiiluendis in perpe- piant, et apud dislriclum judicem prrcinia aeleniar
iunm. pacis inveniant. Amen, ainen.
In aposlolicae sedis specula, disponente Domino, Ego Coelesiinus, catholicce Eccletia episcopus.
 921 EPISTOL/E ET PRIVILEGIA.— AN. 1192. «22
Ego Albinus, Albanensis episcopus. A pler hoc de corpore suo speeialiler desiinaverit,
Ego Joannes, Prrenesliiuts episcopus. liciium sil in eo legalionis oflieium exercere.
E\'0 Paniliilphus, basil. XII Apostol. presb. cnrd. Probibemus aiiiem, ui coniroversiae qure fuerint
Ego Melior, SS. Jonnnis et Pauli presbyter car- in regno illo de possessionibus ejtis exort;e, ad
dinalis, tii. Pnmmarhii. cxaincn extra regniim poMlorumjudictiin non ira-
Ego Joniines, lit. S. Clemcntis card. Tusc. episc. haiilur, nisi ad Ronianam Ecclesinm fueiil appel-
Ego Joniuies, lit. S. Slepbani in Coelio monie laiuiri. Si qua vero scripla ccntra hoc liheriaiis
presb. card. statultim apparucrint impetrata , vel in posleriini,
Ego Gralianus, SS. Cosmre ct Dam. diac. cartl. islius concessionis meiilione non habiin, coniigerit
Egn Gerarilus, S. Adliniii dinc. cnrd. impeirari, riulliim lihi, vel ipsi regno circa Imjiis
Ego Sifreilus, S. Marire in Via Laia diac. card. prrerogalivae concessioiiein pnrjii.liciiiin gencrelur.
Ego Joannes, S. Tlieodori diac. card. Pneterea liberiaies, cl immuuiiales libi vel ei
Ego Gregorius, S. Mariae in Aquiro diac. card. regno, vel ecclcsiis in eo cor.stilutis, a prredeces-
Daiiiin Laterani, per maniim Moysi S. R. E. sub- soribus noslris Romauis pouiificibus indiilins, et
tliac, Laler. canonici, in Id. Maiiii, ind. x, lncarii. hncienus observatas, ratas hnheniiis, ct.illibalas
Dom. aun. 1191, poniificaius vero D. Coelesliui C fuiuris lcmporibus statuimiis perniatiere.
papae 111an. l. Nulli ergo homiiium lieeat lianc paginnm nnslrre
LXIV. coiisliliilionis el pri.bibitionis infringere, vel ei
Ad GuillelmumScotorum regem.— Ecclesim Seolicx aliquatenus cotitraire, Si quis a.ite.n hoc alletilare
liberlales confirmat. proesumpserit, indigiialionem oiiinipoteiitis Dei, et
(Laterani, Marl. 13.) beatorum nposlolorum Pelii et Pauli se noveiit
[MANSI,Concil., XXII, 013.] iiicursurum.
COELESTINCS episcopus, scrvus servorum Dei , Daiuni Lateraui, lertio Idus Martii, ponlificatus
rliarissiino in Christo (ilio WILLIELMO , illustri noslri anno primo (8).
Scotorum rcgi, salutem et aposlolicain benediitio- LXV.
iiem.
Abbali monasterii S. Sixti Placentini annuli muin
Cum uuivcrsi Chrisli jugo subjecli, apud seJem concedil.
aposiolicam patrociiiium iuvenire debeant et favo-
rem, illos laiiien specialius convenil pioniolionis (Lnierani, Mart. 18.)
iiniiiiinine conloveri, quortim lidem et devoiionein „ [MABGARINI, Bultar. Casin., II, 222. |
in pliniliiis esl expcria; ut ad ipsius dileclionis fa- COEIESTINUS episcop.is, servus servorum Dei, di-
voren. laulo amplius provoceutitr, et ejus reveren- leclo lilio.... abhali S. Sixii de Placenlia, saliilein
tire devotiori affectioni stibdaiilur , qunnlo benevo- el aposlolicam benedkiioneiii.
leniioe ipsius et gratiae pignus se noverint cerlius CiKina nobis petititr qtiod jtistum cst et hone-
nsseculos. Enpropier, cbaiissitiie in Christo fili, snim., lam vigor irquitalis qiiam onln exigit rntio-
reverenliain ac devolionem quam ad Romana.ii le nis IIl id pcr snlliciiudinem nffi.ii nosiri a.l debittirp
habuisse a longis relro lemporibus Ecclesiam iio- perducattir cffecliim. Eapropter, dilecle in Domino
vin usaliendcntes, praesenlis scripli pagina diixinms ftli, tuis j.istis posfulalionibus inclii.nli nsiiin an-
staluenduii, ul Scolicana Ecclesia apostolicae sedi, nuli festivis diehus habendi, de henigninle setlis
Ciijus lilia specialius exislil, iiullo ineJiante debeal apostolicoe libi diixinius iiidiilgendum, ita quod ail
subjacere. In qua hae sedes episcopales esse no- honorem Dei et luae ecclesia?, ipso vnlens in n.is-
Sfiiuiiir, ecclesiae videlicel Saucti Andres, Glas- sarum solemiiitatihus uii el ipstiin liim sine nliqua
guensis, Dunkel.leiisis, Dublinensis, Brebinnensis, coiilraJictione gestare. Nulli ergnoiiininn liominiim
Abenloiiensis, Moraviensis, Rosenensis, Calliiiien- liceal lianc paginaui noslrre coiicessionisiiifriiigere,
sis. Et netiiiiii liceai, nisi Rnmaiio pomi.ici, vcl D vel ei ausu temeraiin contraiie, Si tpiis auieiii lioc
legato ab ipsius latere deslinato, iu regiium Scotim altenlare praesiimpserit, imligiintioiieinoiuiiipoteu-
inierdicti vel excoinnuinicaiionis senleniiam pro- lis Dei et bealonnn Pclri el Pauli aposiolorum ejus
niilgare; et si promulgnla fuerit, decernimus non se noverit iiiciirsurum.
valerc. Adjicimus, ut nulli de crelero qui de regno Dal. Lateraui, xv K..1. Apiilis, ponlificalus no-
Seotiae IIOIIfuerit, nisi quem apostoliea sedes pro- stri anno piiiuo.
(2) Anno 1188, Clemens III ecclesias regni Scotire cnni jnm nntea sub ejus prredecessnribiis inler Joan-
cxemil a jnrisdictione meiropolis Auglicanae, ut iiciit Diiiikeldensein ct lliigoueiii Snncii Au.ireae
liquet ex rescriplo cjusdem pomilieis ibiilem a Ba- episcopos- dissensio exoria fuerii, ut videre esl
ronio recilalo. Is la.nen meiiiorire lapsu riirsus illud npiid HoveJeniim iu Annat., ubi privilegiiini, <le
bic cxbibel sub Ccelcsiijii III i.omiiie. IJem pnesii- quo ngimiis, Clemeiili III aseiibil, el apii.l Baroiiiiini
tum a Lahheo, lom. X Concil., ubi iilud lam sttb variis in lo<is. Error inJe procussissu viileiur quod
Clemcniis 111qtiam sub Cuelesiini III uotniiie releri. ciim librariusquispinin priora rescripli verbn boc
Clemeiitis Iil privilejiiiiii illud alliibuii Brompinnus ino.lo expressisset : C. episcoput, tervus servorum
in Chron. ad aiiuuni 1191, qui nl.in.iis fuil Cleincn- Dei, aliq.ii postea per lineiam C. Coelesliiiuiu in-
tis lli, oinissa parie siiliscriplionis. Ncque dubilau- terpretati liicrint, scripseriiitque : Cce.estinusepisc,
dimt quin Hlud ab hoc pontifi'.e ontissum lueril; servus f.crvorum Dei, etc. PACICS.
&S3 COELESTLNIIII PAPM 924
LXVL A Fgo Gerardus, S. Adiiaili diac. card.
Pmlhenonem S. Pelri Floreulinitm tuendum susci- Ego Joannes, S. Theodori diac. card.
pit, bonaqite ejus confirm/il. Ego Gregorius, S. Georgii ad Velum aurciim
(Lalerani, Mart.) diac. cnnl.
[UGIIELLI , llalia sacra, III,, 103.] Ego Nicolaus, S. Mnrioein Cosmcdin diac. card.
COELESTINUS episcopus, servus seivoiiiin" Dci, Datum Lnlerani, per inanuni Mersi saticta? Ro-
dilectisin Clirislo filiolis MARMS abbaiissre, ei soro- manae Ecclcsirc subdiaconi . . . Kal. Apriiis,
ribus monasterii S. Petri majoris, quod in subiir- indict. x, Incarnalionis Doniinicrn nn. 1192, pon-
bio civilatis Florcnliae silum est (ain prrcsenlibiis, lifualus domni Ccele.slinipapre 111annoprimo
quam fulitris in perpetuuin. LXVH.
Prudenttbus virginibus, quas sub habilii rcligiouis [Aynardo]. archiepiscopo Viennensi ejusqne stt/fru-
accensis lantpadibus per opera sanclitaiis jugiier ganeis prmcipit ne paroclitaiios suos, quominus
sc prreparani ire obviam sponso sedes apost. debet ordini Carlhttsiensi bona largianlur, impedifi si-
uaut.
prresidiuiii impeiiiri, ut tanlo firmius valeant in
lcrreiiorum (Lalerani, April. 1.)
proposilo rcligioso persislere, quanto
fliieiuuin lcinpeslaie aposlolica coneessione fueriut B [Prhil. ord. Carth., fol. 5b.]
COELESTINUS episeopus, servns servorutn Dei,
propensiuscotnmunilae. Eapropier, dilectreJn Chrislo
venerabilibtis fratribus Viennensi archiepiscopo,
filirc, veslris jusiis petiiionibus clcmeiiter annui-
el stiffiagaueis ejus, salutem el apostolicam bene-
mus, et pr.Tefaluinmouaslerium S. Petri majoris,
diciioucm.
quod in suburbio Florenlinre civiialis consistit ad Ex conquestione dilcclorum filiortim iiostroriini
exemplar felicis recordationis Anaslasii PP. prre-
decessoris noslri, sub B. Pelri, el nostrri prote- prioiisetfratruniCarlliiisiciisiiiiiinobisest inliiiialtiin
clione suscipimus, et prreseniis scripli privilegio quod qitidam parlium vestrarum tyrauni hominibus
terrarum siinrum, ciim non sint scrvi, Jislriclitis
conimunimus, ut qtiascunquc possessiones, ct quae-
inbibenl, ne cum ad eorum religionem acccdiiul,
cunqiie bona, qtire diciiini monasterium in prrc- velcuni
senti jusie et cnnonice possiJci, aul in fiiiiiruni siipremoevoliintatis ordinnnl lcstanieiitiim,
concessione poiiiificinn, largitione reguin vel prin- aliquid eiinm mobiiiuni, qu:c ralionabilitcr possi-
dent, eis conferre seu teslamento legare prrcsu-
cipum, oblatione liJeliiin), seu aliis juslis modis, mant : sil onuii humaniiati conlrariiim
praeslante Domino, poleril adipisci, firma vobis et ct lam quod qnaii;
canonum quam lotius jtiris civilis obviet
iis, qttre posl vos sticcessetint, illibaln permaneant.
In quibtts lirec propriis diiximus cxprimcnda voca- Q rationi nemo recie iutelligens judical.aut ignorai.
bnlis: Ecclesiaui videlicct S. Felieis sitam jitxta IJeoqne universitaii veslrre per apostolica scripta
Eiiiain, quam bonae nicinorirc Azo quonilam FIo. mandanuis, firmilcrqite prrccipimus, qiialeims om-
rentiniis episcopus canonice vobis, juxla Regulam nibus parochianis suis' uiiusquisque disliielius iu-
B. Cenedicli hahcndam in perpeiiiuni et regendnm, hibere procurel, ne (ates eleemosynas de cae(ero
conccssit : univcrsas impcilire pracsumat. Et si qnis Iiujus inandati con-
disponendaitiqiie possessio-
letnplor exstiterii, vel eosdetn fralres super hu-
nes, quas nobilis niulier Gisla monasieriu vcstro
raiionabiliter coniulil, aucloiirale apostolica con- justiioJi elecniosynis jam receplis vel eliam reci-
el confirmata vos piendis vexare tentnverii, dieeccsanus suus eiim,
lirinainus, vobis.cl iis, qtirc posl oiiiui appellatione el conlradiciione cessantibus ,
successerinl, et inconcussa perpetuis tcmporibus excommunicaiionis seiiientiam toiius lerrae
deccrnimus permancre, siaiuenies, ut nec vobis, per suae inlerdiclum a (ali pncsiiniptione compesccre
nec iis qure posl vos successeiint, eamdem eccle-
noii poslpohal.
siam liceai quolibct lilulo aveslro monasterio alic-
Daltim Lalcrani, Kalendas Aprilis, pontilicatus
nare. lioslti anno primo.
Deccrnimus ergo, elc. Siqua igilur, cic.;ctinc- »>
LXVIil.
tis aulem, cic. Amen.
Monasterii Sanclw Jtislinw proleclionein suscipil ,
Ego Ccelestimis, episcopus catliolicre Ecclesise. possessionesque ac jura coitfirmat, imposito rno-
Ego Albinus, Albanensis episcopus. iittchis bizcmtiiuiiius censu tiuniio.
Ego Joannes, Praenestinus episcopus. (Laterani, April. 7.)
Ego Paiidulphus, basilicxXllAposloloruti) presb. [MOIUONDI, Mottumenia Aqnensia, 1.1, p. 97.]
card. CCELESTINUS episcopus, servus servoruni Dei, di-
Ego Mel.,;tit.SS. Joannis el Pauli presb. card. „ lectis fitiis DOUINO abbali S. Jusiinrc, cjtisque fra-
Ego Joannes, IH. S. Clementis Tusconen. epi- tribus lam prrcsentibtis qtiain fuluris religionem
scopus suam professis.
Ego Romanus, til. S. Anastasiaepresb. card. Quoties a nobis pciilur quod religioni et bonesinii
Ego Loiharius, SS. Sergii et Baccbi diaconus convenire dignosCilur, animo nostro decet libcnti
card. concedere, et juxta peietitiuiti veritatem consen-'
Ego Gratianus, SS. Cosmajet Damiirni diaconus tanciim rationi coiigruum suffragium imperliri. Ea-
card. pvopler, in Doinino tlilccli filii, vestris iuslis postula-
 923 EPISTOLJE ET PRIVfLEGiA. — AN. 1192. E2G
tioiubtis clementer aniitiiinus, et pr;efatuui uionaste- A lerrat fueril, liceat vobis, clausis janitis, exclusis
riutn SancireJtislina? , in quo divino eslis olisequio excommiiuicatis et interdictis, 11011pulsaiis cam-
mancipali.qiioJ ad Rotnanam Ecclesiamniillo pcrli- pnnis, suppressa voee diviua oflicia celebrare. Iti-
uet meJiaiiie snb B. Peiriet nosira proleclione sns- terdicimus elinin ut nulli liceal in vos, vel eecle-
cipimus, el prreseniis scripii privilegioconstiiuimtis; siam veslram sine nianilaio Romani poiiiificis
inpriniis siquideiii staliienfs, ut ordo mouasti...qiii cxcommnnicalionis vei inierdicli seiileiitiam ferre
secundum Deum, et B. Benedicti Rcgulanr in eoilem seu novis et indebilis moleslationibtis faligare.
loco noscitur instittiius perpeluis ibidem lempori- Proeierca ct ininiiinilales aniiquas, el rationabiles
bns inviolabililer obscrvelttr. Propterea qtinscun- consueludines monasierio vestro concessas, et b.ic-
que possessiones, quretunqiie bonn idcm nioiinsie- tenus observalas ralas liabeuius, el peipeiuis
riuin iiiipraeseiiliarum jnsle, et canonice possidet, teinporibits illaesas permanere sancinuis. Sepuliu-
aut in fiitiirtim coticessioiie pontificum , largitione ram prrcierea ipsius moiinsierii liberam esse de-
regum vel principtuu, oblalH.nc fidelium, seu niiis ceriiimus, ul eoruin devolioni ct extreman voliinlati
justis modis, Deo propilio, poterit adipisci, firina qui se illic scpeliri deliberaverinl, nisi forle excom-
vobis vcsirisqtiesitcccssoiiliiis.ei liherapcrinaiieanl. inunicali, vel inlerdicli sint, nullus obsislai, salva
Iu qtiibus brcc propriis duxknus cxponenda vo- tamen justilia illaiiini ecclesiarum, a quibus mor-
cnbulis : luorum corpora mitluniur. Obeunte vero le iiuiic
Locum ipsuni in quo prrcfalum monasleritim ejusdem loci abbate, vel tnoriini quolibei successo-
situin est ciim possessionibus, dccimis, ei primiiiis ruin, nullus ibi qunlibel subreplionis aslulia seu
suis, ecclesiam Sancti Michaclisin eatlem civitate violenlia praeponatur, nisi qncni fratres conununi
coiislruclain ctiin onuiibtis periineiiiiis sttis, eccle- consensu.aut fralrum majori parte consilii sanioris,
siam Sancli Salvatoris de Rilorto, ecclesiam Sanciae et secundum Dei limorem, et B. Benedicli Regulam
Marire de Foiiianigallo, ecclesiam Sancire Marire providerint eligcndum.
de Borio, ecclesiniu Sancti Nicolai deCnunova cttm Deccrnimus ergo, nl iiulli hominum ticeal prre-
omnibus perlineniiis earuni, eeclesiam Sancli Mi- fatuni monasterium temere pciiurbarc, aut ejus
cliaelis de Puzol, ecclesiam Sanclre Jiislinre de possessiones aufcrre, ablatas reiinere, eximere,
Danavetre, ecclesiam Snncii Benedicti de Colon!ga, seu quibuslibet vexationibits faligare, sed oninia
ecclesiam Sanctrc Justiiirc de Pertice ctun omuibus integra conservenlur corjjni, pro quorum gubcrna-
perlincnliis earuin, pnsscssiones, cl onuiia jura, lione ac sustenialione cottcessa siint, usibus oni-
qure habeiis iu vico Sezadii, jus quod babclis in C nimodis profuiura, salva sedis aposlolicaeautlori-
ecclesia Sancirc Mariae in ipso vieo conslriicloe, tate, el in prsedictis ecclcsiis dicecesanoruin epi-
decimas quartum, et ficlum in eodem loco, cccle- scoporum constieta justitia. Ad iiidiciinn auiein
s.ani Saucti Jacobi de Casironovo CIMII perlineiiliis Iitijiisperreptrc a sede apostolica libertalis bizanlium
suis, qnidquid hnbelis in 11110 Carpenelo,etin altero, tiniini nobis, nostrisqtie successoribus annis singitlis
et in Borio, in Cnslronovo, et in Fonlanigollo, in persolvclis. Si qua igilur in fiitiirum ecclesiastica,
Riiorto, in Danavcla, el in pcriieis. Sane novaiiuni s;ccularisve persona hanc. noslrre conslittilioiiis
vestrorum, qure propriis manibtts, vel suniplibus paginam sciens, contra eatn temere venire lcnta-
tolilis, sive de nulriiiienlis aniinalitun vestrorum vciil, secundo commoniia, nisi rcatum siinni
nullus a vobis decimas exigere, vcl cxlotqttere digna salisfaclione correxeril, poteslalis honorisque
praesumat. Liceat qtioque vobis clericos, vel lni- stii carcal dignitaie, rcamque se divino judicio
cos libcros et absolulos e sxeulo fugicntes aj exislere <leperpetrata iiiiqiiitalecognoseat, eta san-
conversionem rccipere, et cos absque conlradi- ctissimo corpore et saiiguinc Dei el Domini noslri
ctione nliqua reiinere. Probibcmus insupcr ut Jesu Cliristi aliena fiat, alque in exlremo cxatnino
nti.li fratium vestrorum posl faclam in mona- dislriclre uliioni subjaceal. Cunctis auleni eidcm.
Slerio profcssionem fas sii, njsi meliore religione D stta jura servanlibus, sil pax Domiiii nostri Jesu
obienla, de eo absque abbatis stti licenlia discedere ; Chrisii, quaienus ct hic bonre aciionis inerilum
discedcniem vero absquc commtinium liiterarum percipianl.et apud disiricluui judieem praemia atler-
cautione, nullus audent relinerc; cbrisma vero vel nrc pncis invciiianl. Amen.
o'eiini sancliini, coiisecraliones nltarium, seu ba- Subscripliim signatum sub sigillo poniificalus.
silicarum, ordinalioiies- moiiticliorum vel clerico- Ego Coeleslinus, caibolicoeEcclcsioeepiscoptts.
rem, qui ad sacros ordines fuerint promoventli a Ego Albiniis, Albanensis episcopus.
dioecesniio suscipintis episcopo, siquidem callioli- - Ego Jonnnes, Praeneslinus episcopus.
cus fiicrit, ct graihmi alque coinmiinioiicin scJis Ego Pniidulfus, presbyter cardinalis basilicje XII
apostulicoe Imbtieiit, et grntis vobis, ct sinc pra- Aposloloriim.
vilate aliqua voluerit exhibere; alioquin liceat vobis Ego.... SS. Joannis cl Pauli prcsbyler caiJi-
callioliciiin qiieiucunqiie malueritis adire episco- nnlis.
puni et comiiitinioiiem nposlolieae sedis haben- Ego II. S., Clemenlis card. Tuscanciis.
tem, qui sua fullus auciorilale vobis qtiod poslu- Ego Romaniis lit. Sanclte AnastasioRpresbylef
laiis inipcndai. Cum auiem generale iiiierdictum cardiualis.
 III PAPJE 928
927 COELESTINI
et Daminni diaconus car- i dilecli in Domtiio filii, vestris jiisrtspo&tuiationibus
Ego C, SS. Cosmre
dinalis. cleinenler annuimiis, et praefalum monaslerium
Bealie Dei genitricis, semper virginis Marire Loce-
Ego Gerardns, diac. card.
ad in-
F.go Beinardiis, Sanctre Marias Novre diacopus dii, in qno divino eslis obseqwio mancipali, Uiiiani
canliii. slarfelicis recordaiionis Alexanilii. Lucii,
nosiroriuii Roma-
Ei;o Gregorius, Sancli Georgii ad Vetuni auretim eil.leii.enlis PP. prreJecessoiiim
diac. card , noriini poiilificnin, sub beali Pelri et noslra proter
et B. diac. card. ctione suscipimus el proeseniis scri|ili privilegio
Euo L., SS. Sergii
commiiiiiniiis in primis siquiileiii sialueiitcs ut ordo
Ego 11., S. Marlli.e diac. card.
sanclae Ro- monasticus, qni secuiiduui Deuni el beali Beiiedicll
Ditum Latcrair, per maniiin Moysi liairii.n
maiue Ecclesi e siibdiaroni Lateranensis canonici, Regnlainalque iiisliuilionen.Cisierciensium
esse diguoscitur,
vul.i. Apr lis, imlicl. x, lnenrn. Doininicruanno 1192, in vestro monasierio coimtiiutits
ibidem leinppribusiiiviolabiler observelur.
poniificaius vero domui Coalesiini papae III amio pcrpetuis
Praelerea qiiascunqiiepossessioues, qurecunqiie boua
primo.
LXIX. idem inoi.asteriuni imprx-seiiiiaruui jtiste et cano-
Lucensi concadil ttt bene- nice possidet, aul in fuluiiim cuiicessione poniifi-
Wiiletmoepiicopo eonferat
ficin elitnn jurit piilroinvns lnici, si intra certinn cliin, largiiioite regtim vel priiieipiiin, oblatioua
leimmum non fuerit ab iti.s aliui prxieniatui. fideliiim, seu-aliis jttsiis modis, praeslante Damino,
(Lalerani, April. 12.) polerit adipisci, firmn vobis vesirisqtte snccessori-
bus el illibata permaneant. In quibus bxc duximus
[RALCZ.,Miicell. ed. Lu<*.,IV, 179.] exprimenda vocabulis:
COELESTINUS episcnpus, servus servorum Dei, ve- Lociim ipsum in iitio prrefalum monasterium con-
nerabJi frairi WILLELUO Lucano episcopo, salulem sliiiciiiin est, citiit omnibus peiiinenliis suis; gran-
et nposiolicnm beneilictionem. giam Alerii'ciini omnibus perlineiiliis stiis; lerri-
Ex iiijnnclo nobis a Deo apostolatus officio de loriuni Siodegandre, cum oninibtis peiiinentiis suis;
tlniversis Ecclesiis soUiciludiiieni hahere leheinur, lerrain qure fuit episcopi Vercellensis, juxta mona-
et earinn iiiiliiatil.iis, auciore Doinino, diligeitter slerium pusitam; griingiam de Montatolio ciim oin-
iminiiiere. Sicul auleni ex lu.i esi pnrle proposiitiin, 1'ilnts pertinenliis snis; grnngiam RiptLiiiezanoe cum
oriliuaiiones ecclesiaruni tute dicecesis, palroiionim omiiibus periiiieniiis suis; graiigiam de Poldato cii.u
votis in diversa. Iraliciitibns, uliia iiioJiiin srepius " oii.nib.is peiiinenliis suis; grangiam Mouliscalvi
tliffe.ii.itur, qua de causa illanin) bona pliiiimtiin ctini oninibus pertinetitiis suis: insulain Ugerii cl
(lissipaitiur; voleules ijjiiur liuic malo auctoritate insiilain quae est juxta Padiiin. Iiidcm grai.giain i!e
aposlolica obviari nd exemplar felicis recoidaiionis Salinnria ciiin oiiiuibus perlincniiis suis; tenaiu
Urbaui papre prredeeessoris nostri, prrcsenlis libi qnoesiia est in insula de Bremide;" caslaneliini de
scripti pagina duximus intlulgeuduui, ut cttiii pa- Zilirana. Prxlerca possessiones de Pollelo/quns ab
froni super ecclesiarum, qiiarum insliliitio speclal abbale el friilribus Sancti Michaelis de Clusa eini-
ad le, fiierint teprrcseiilalione discordes, nisi ad stis, et capellam ejusdeni loci a pnediclis abbale cl
concorJiam infra termitium in Laierauensi coucilio fralribus ad aiiiitiani peusioueiii decem solidorura
conslitiittiii), te cotiimoiieule, redierini, terniino illo canonice iiioiiaslerio veslro perpeluo concessam,
transacio, liberiiin tibi sil, Lcclesias illas iiiillius sictit in aniheiilicisscripiis exinde f.ictis conlineiur,
ConlraJictione vel appellaiione obslanlibus canouice et vos cam pacifice possidetis, vobis et per vos
de pSrsouis i.loneis ordiuare. iiionasierio vestro aucloriiate aposiolica confir*
Dalum Laleraui, u l.Ius Aprilis. poiiiificalusnoslri nianius.
anno i. Sane iaborum vestioruni quos propriis manibiis
LXX. ) aul sumptibiis colilis, tam de terris culiis quani in-
Monailenum S. Mnriw Locediente tueudum tui- cullis, sive de niitrin.eiitis vestiorum auiiiialiiini
cipit, tjusqne bona ac privilegia confirmal. nulliis oninino a vobis decimas praesiimal exigere.
(Liicrani, Apni'. 14.) Liceal qtioque vobis. cbricos vel laicos e soeculo
[IRICUS TniDiNEN.sis, Rernin patrim libri III, iu tlis- fugientes, liberos et absoluios ad conversioneni
serl. p. 15.] recipere, el in vesiro monasterip absque comradi-
COELESTINUS episcopus, scrvus scrvoriim Dei, di- clione aliqua relinere. Prohibemus insitper ul uttlli
lectis filiis PETBOabbati monasterii Sancire Maiire frairuiii vesirorutn, posl faclam 111loco vesiro pro-
Locedii, ejitsqiie fratribtis lani prteseniibus qitam fessionein, fas sil de eodem loco sine licentia abba-
fuiuiis regiilarem viiani professis, in perpetuaiit lis vesiri discedere; discedeniem vero absquecom-
, memoriam. niuiii litterarttin vestrarum cautioue nullus amleat
In religiosa vita dcgeniilms aposiolicum convenit retinere. Quod si qtiispiam retinere eos forte prae-
esse prresidium, ne forte cujuslibet temeriialis in- sumpserit, liceat vobis in ipsos mouachos vel con-
cursus, aut eos a proposilo revocet, aul robur, vcrsos veslros sentcnliam regularem ex nosira
quod absil! sacroe religionis infringat. Eapropier, auctoritate proferre. Paci quoqno ct tranquiliitaii
 929 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA.—AN. 1192. tm
vesirre pntcrna sotlicitndine providere volenles au- A Ego Gerardus, S. Adriani diac. card.
(orilate nposiolica prohihemus ne infra ambilum Ego Gofredus, S. Marire in Yia Latadiac
nionaslerii veslri et clausuras locorum seu grangia- card.
rtim vestrnruni aliquam lemere vtolenliam vel rapi- Ego Bernardns, S. MariaeNovrediac. cnrd.
nam sive furiuni cominillere, aut igiiem apponere, Ego Nicolans, S. Marire in Sunfundi Jiac.
ntil hoiuiiiein capere, vel inierficere ;.it/'eal. Sane si cartl.
episcopi a vobis aliqoid prteler ohedieniinm dehi- Dalum Laterani, per manum yEj/JJii S. Nicnlai in
tain, vel principes lerrae conlra libcrtatem a prrc- Cnrcere Tullinno diarntii cirJinalis, xvi Kal. Mnii,
deressoribus nosHis et a nobisindiillani expetieriul, indictione x, lncarnaiionis Dnminicoe »111101192,
liberum sil vobis auctoritate apostolica Jenegare pontilicatus vero domiiii Coelestini papre III anno
quo.l petetnr, ne occnsione isia ordo vestcr, qui secundo.
liacienus liber exstiiit, humanre servilulis laqueo LXXI.
vincialur. Quoil si episropi nliquani propler hoc in Ad decanum el capitulitm Roihomagense.—Indulgct,
personas vcl F.c.iesiam vesiram sententinm pro- ui lempore inlerdicti dhina officiu ubsque solem-
ttilute celebrent.
imilgnverinl, eam.lein senlentlam laiiquntii contra
indulln apostolicre sedis prolatam, sialiiim.is irri- B . (In Lateraneiisi palali.), Apr. 16.)
lanJani. Illud instiper auctoiilale aposlolica prolii- [IIANSI,Cottcil., XXII, 61«.]
bciinis, ne infra dimidiain leugam prope ahba- CCELESTINUS, elC.
liam veslram aliqua <lenovo iunovnlio finl, de qua C11111 imiversae D.i Fcclei-lae,qurc per tntiiis am-
vobis debeat servatre hacienus liberiatis et pncis plituJinem orbis longe taleque dilfnste iinani catbo-
aliquod prrrjudiciiim generari. In causis auiein pro- licam, id esl ui.iveisalem ellicinnt, pr<l o snngiiinis
priis, sive civileni sive crimiiinlem coiilineant qnre- sui sponsi ledetiipiain, qiinm sietit diversa meitibra
stioiiem, liceal vobis fratres vesiros idoneos ad le- unuiii corpus, iiniforiniias "(idei et docirinrc coit-
siificaiidum adJucere, alque ipsorum (eslimonio, neclil; si aliqiiam eariim Iredi conligerit, illius
sietil recliim fuerit, et propulsare violenliam el offensio sine aiiarum fieri Ircsione non polesl;
jitstiliam vindicare. qiianquam lanto prae aliis magis capui offenditur,
Decerniiiius ergo ui nulli omnino hominum liceal quanio singiilaruui alfeclii aiuplitis langiliir et fir-
mioris eis coiinexione inlircret. Qua de cansa con-
prrcfntiini moiiasleriiiiii leinere perturbare, aut
ejus possesjiot.es auferre, vcl alilalas rnlinere, seu et tigil ut, ciiin Romnna Ecclesia cinniiiiii capnl sit
qnibtislibet vexalioiiibus fatignrc: sed oninia inle- niagislra, nos qui ei, licet immerili piresideniiis,
ciijnsliliet coiiculiat gravius et flagellel,
gra conserveiitur eoritm pro qiiorum giibcrnaiione et co foriiusoppressio
ei susieiilaiioiie conressa suni usibtis oinnimodis ad compassionem iiidii. al. quo a nobis
"
specialius speraltir iu adversitale subsidiiiin ef qure-
profultira, salva sedisaposiolicre aucloiilale. Si qure liliet consiiivil
Ecclesia conlra violeuliam Iioiiiiiium
igilur iu fiiiuruui eeclesiastiea srecularisve persoua -
banc iiostr.e consiitulioiiis paginam scieus cunira perveisorum devniius et seciiri.is sedis npnsioliete
eam lemere venire prretenlavei il, secundo teriiove patroeiniiiiii invocare. Sicul anle qiiorii.mlain ve-
siroriim el aliorum con pliitium nobis est lilieiis
comiiioiiita, nisi realuin siiuni congrua satisfnctione el multoitim jam rclatione percepmiis,
correxerit, poieslaiis lionorisque sui careal digni- iiiliinaitim,
ita univeisoriiiii refriguil ebariia» , excrescente
late, reamipie se divino jnJieio exislcre de perpe-
tra.a iniquitalc cognoscal, ela saeralissiino corpore iualilia iiiiquoiiiiii, ut 1111 la jam feie Dei ecclesiis,
vel niiiiisiris earum reverentia impeiidalur, san-
et snnguitie Dei el Doimiii Redemptoris itostri Jesn '
ctuaiium Domini vi conciilcetur, lidei docuiiienta
Cl.risti uliena fial, atq.ie in exlremo cxniiiine di-
et vix valenui abqui reperir) qui posl
sliicire tiltioi.i subjnccal. Cunciis autem eidem loco speinaiilur,
eiiormiiaies quaiiipluriiiias adjieiant ul resurgniil;
suajura servanlibus sil pax Doinini nostii Jesu se
Chr.sli , qualenus et hic fnicluin bouae aclionis p poiiits in ullionet.i pr;i'ce.leiiliiini ciiiiiiiiuia
comniissis enormiler liacteniis .icctiniiileni graviora,
percipiant , et apud disliicluin jtnliceiii praeuria loeleiitur cum male fecerim
(Prov. 11), super.Jaiu
relernaip.icisinvenianl.Atiien, anien, ainen.
calholicre Ecclesire iuipii dum pauper inceitdiliir (Psul. x), el in per-
Ego CuJeslinus, episcopus. petraiioneiii operum iuiquorum exsulieut. Veruin
Ego Albinus, Albanensis episcopus. '
quia pei versortini neqtiilia lanltini iuvaluil, ut iu
Ego Landulphus, basilicrc XII Aposl. presb. lioiiine 11011 possil rcineJiiim vel subsidium inve-
card. niri, tecurrendiitii esl ad p residimp Creaiorjs, et
Ego Michael, SS. Joannis et Pauli presb. card. oralionibus , ac quibuslibel piis operibus propen-
lit. Pammachii. sius insislendum, ut supcrna: clemenliae nos digna-
Ego Romanus, tit. S. Anasiasire presb. card. tiu benigne rcspiciat, et homiiiem ulterius supcr
Ego Hugus, presb. card. S. Mariii lit. S. nos prrevalere 11011sinat, cl in Ecclcsiarum op-
Equllii. pressionibus non permiliat diulius deleclari; quia
'
Ego GraiianuB, SS. Cosiaaa et Diamaiii diac. lunc ileniuin securc possiinuis supcriuini speraie
card ct cxspcctare prxsidium, cum ea diligcntcr qure
 954 CJELESTINI III PAPJE S32
adofficium nostrumpeiiinticiint, ftierimus exseculi. jA cti Donati el reliqua quoe ad ipsam curlcni p r-
Explicemus summaiim qiiae nobis sunt spccialiler linere videniur. His*adjicimus plebem et curteni
de Rolhomagensi Ecclesia intimala el rcmedia cu- de Marlia cum ecclesia Sancli Tercntii, el cttm
rcmus qux polueriinus. . .. (Hic uliquid deesse vi- omnibus mansis et lerris, aiqne omui pertinen-
dctur.) lia stia; duo quoque casiella de Moriano cum om-
Ilac igilur considcratione inducti, el vestris ni- i.ibus pcrlincntiis et adjacenliis suis, sicut hacte-
liilominus precibus incliiiaii, praesenii vobis pagina nus ca noveris lenuisse, el lerram qtirc dicitur Cer-
duximus indiilgendiiin, ul cum generale inicrdfciiiai hajola; cnstrtiin cfiam quod dicittir Fiindaiiiiiim
terrce fueiil, liceat vobis, clausis januis, -exclusis citm omnibus pertinentiis suis, nec iton casirinn de
excommuiiicalis el interdictis, non pulsaiis cam- Decimo el plebem ipsius cum omnibus qurc ad eam
panis, snppressa vocc, divina officia celebrarc, ac pciiinenl; plebem eliam de Gailicano el lerram de
canonicos vestros et clericos, si fuerinl iiilerim Censpiauo cl caslrum cl dccimam dc Yerrttcla qure
sacrainentis ecclcsiaslicis munili cx hac vila ve- est in Alpibus; Jecinialioneni quoque de Verrncla,.
caii, in coeiiielerio ecclesiae vcstrrc absque solem- qnre esl juxla Bojanum. His eliam connunieramus
nitale oflicii, cum aqua benedicta et cruce, ora- plebem et castrum Sancta?Marire quod dieiltir Ad
lionibiis hiiniili voce oblatis tradere sepullurre. B monlein ctiin tola perlineniia stta el terra de vico
Nulli ergo omnino hominum liceat, elc. qtii dicitur Surrexeri; castrum el curtem Saucti
Diituinin Laieranensi palalio xviKal. Maii, ponti- Gervasij cum omnibus qtioead ea perlinent; pJebeni
licatus noslri anno n. de Ficeclo cum cnpellis suis; capcllani Sancii Vili
LXXH. de Valle Ami; plebein dePadule cum capellis suis,
ct ctirte de Capannore, cl quitlquid jnris habes iu
Ecclesiam Lucensem,# petenie Guilielmo episcope,
lueudam suscipit, ejusque bona el privilegia corro- ipso plebeio; plebem de Sibiliano cum omnibiis ca-
boral. pellis suis cl onuiibus aliis qtire habes in ipso ple-
(Lalerani, April. 21.) beio; plehem de Aquis.cum oinnibus capellis suis,
[Siemorie edoc, IV, i, Racc, pag, 48.] etcurte ile Vivaio, et aliis omnibus libi pcrtinen-
CCELESTINUS episcopus, servus servorum Dci, ve- libus in ipso plebeio; plebem de Triballo (Tripallo)
, ncfabili fratri GUILIELMO Lucano episcopo, ejnsquc cum omnibus capellis suis; plebcm dc Milianocum
successoribus canonice siibstiitienJis, in perpeluiim. omnibus Copellissuis, cl curte, ct suis pertitieniiis;
El ordo raiionis expostul.il, el ecclesiasticre uii- plebem de Apiano cnm omnibus capellis snis, ct
liiatis consiJeralio tios invitat fralrcs cl cocpisco-. p omnibus qure habcs in ipsp plcbcio; plcbem Sati-
pos iiostros nmpliori cbariiate diligereet commissas cli Stepliani cum omuibiis catiellis suis.
eoriim giibernaiioni Ecclesias paliocinio sedis apo- Pracicrca praedecessoris nostri piaentemorirc Ca-
siolicrc propensiiis communire, quo cx suscepii lixli PP. vesligiis inltrcrentes libi ttiisque successo-
exscctiiionc ofiicii initto vigilantiores possint sem- .. ribus iisum pnllii infra missarum solcmnia in ec-
per existere, quanlo n pruvorum incursibus sectt- clesia lua de uposlolicocscdis bcniguitate conceili-
riores se viderinl permanere. Eapropter, venera- iiiits, quo dunlaxnt liis dicbus iilninini, quibus est
bilis in Cbrislo fratet>GuiIielmccpiscope, tuis justis; voliis a prreJeccssoribiis iiobis indiiltuin. Insttper
postiifaiionibus clemcnlcr aiiiiuinius el prascripiam i ctiam aitcloiitaie nposlulicnprohibemtis nc in cpi-
Liicaiiam Ecclesiam, cui, Deo auctore.ptaeesse dig-. scopalu tuo sine assensu tito vcl successoruin itio-
nosceris, ad excmplar prrcdeccssorum nostrorum) rum monasicriiim aliqttod, vcl ecclesia, salvis
ielicis recorJalionis Alexnndii II, et Pascbalis II, el1 apostolicre setlis privilegiis, construalur. Calbecu-
Calixli II, et Urhani II, el Lticii 111ct Urbaui III,, inciios qitoqite atil-iiifiriuorum tinclioiics in populo
Romanorum poiitificiim sub bcali Pctri olnostia i a inonacliis lieri, vel publicns poeniieniinsdari, sino
proleclione suscipiinns et prrcsentis scripti privile- lua vcl successorum pcrmissione, vcinnins. Si vero
gio comniiinimiis; slatuentes ul quascuiique posses-- rj ad monastcrium parocliiale ipsitts popnlus pro di-
siones, qtijecunqiie houa endcm Ecclesia impraesen- vini offlcii susceptionc convcncrit per capellaniini
liartim jusle et canonice possidei, nul iu fiilurtrmi presbyterum, cui ab cpiscopo poptili reginien el
concessionc poniificum, largilione regum vel prin- aniiiiarnm citra conimissa fiicril, sacramciila e.idcin
cipntn, oblalione fideliiim, seu aliis juslis modis.Deo) niinistrentur, salvis Inincn rationnbilibits consue-
propiiio, polerit adipisci, (iiiiia tibi luisque succes- ludinibiis cieteraruni ecclesiaitim. De paiochiiilihus
soribus et illibiiia permaneaiil. In qtiibus brec pro- antein ccelesiis qurc a inounctiis in cpiscopaiu itto
priis ditximtis exprimcnda vocabulis : leucntiir synoJnleni Jseairc menioiiic Urbani II plipre
Ciirtem Lucanam ciim siiburbanis et viculis suis,, seiiteutiaiii iiiiitantes, slnluiniiis ut in eis, sioe lua
mansos el lerras iibicunque perlincntcs "ad ipsnm,, vel siiccessorum tuoritm aticloiiinte, presbyieri
vi.lelicet villam quae dicilur Subuihnnniii; ectle- niiniine colloceniur; scd ctim vacaverint voliis nb
siam et praium quod diciiur Sancti Columbani;; abbalibus et prioribiis ad quos eredciii Ecclesire
ccclesiam Sancii Peiri quae dicitur Suinmaldi,, pcrlineul prrcsenleiiiur,
quibus a vobis aniiiiaiuni
cum perlincntiis suis; plebem de Lunaia el de- cura, si idonci fuerini,
coiitmiltatur, iia quidem
utnuin de Carignano, el (eriam de abbalia Sau--, ul vobis dc cura
plebis el de ordine suo dcbeant
 033 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. — AN. 1182. ~ S54
tcspoitdcie. Porro si LticaiiJCparochiac moiiasleria Ai judicem prscmia aeternrc pacis inveniai.t. Amen.
vel ecclesircinler se causas habuerinl, et per alie- Ego Ccelcstiniis, cntholicrc Ecclesiaecpiscopus. .
ram partem ad episcopum querela perveneril, ejns Ego Albinus, Albancnsis. episcopus.
jitdicio coniroversia lerminelur, salva Romanre Ego Joannes, Proeneslinus episcopus.
Ecclesire auctoritaie. Illud quoque* arclius inter- (Sequuniitr subscripliones 14 caidiiinliiint.)
dicimus ne quis cxroiiiniiiiiicalos vel interdiclos Datuin Laierani, per mnnuni jEgidii Saticti Nico-
Lucani episcopi in prohibitnm communionem reci- lai in Carcere Tulliano dinconi cardintilis, xi Ka-
picndi habeai faculiaicni. Ad hrcc prrcsenli scriplo lendas Maii, indictione x, Iiicarnaiionis Dominicie
saiicinius ul Lucaiius episcoptts non qitoritnilibcl anno 1192, poniilicaius vcro iloiiini Ccelestini papre
violcniia laicorum, sed juxia canonicas . saiictioncs III anno seciindo
ab Ecclcsire canonicis eligalur. Tibi praierea luis- LXXIII.
(pic successoribus ea qtire de concessione vel con- Convemui
firmaiione prrcdecessorum nostrorum Alexan.lii II Ulciensi capellam S. Crucis in Alvernia,
silam in terrilorio Cantalerim, asserit.
et Pnschalis II Roninnoruni poiiiificiim possidcs, ni-
hiloininiis confirmnmus. Scnleiiiiiini auiem inler (Lalerani, Maii 7.)
prreJecessorem liiuin el Ficeclenseni nbbaiem pcr B [dlciensis Ecclesire Cbariarium, p. 23.]
JlJcpranJuin, qiionJam Pisloriensem cpiscopum, LX.X1V.
Argen.ium archipresbyieriiin, et-R. priinicerium Caslelianum et Clugiensem episcoposjudices consli-
Lucanos super decimis, cccle.-jis et aliis, rationa- tnil 'inter Wolctincum, eleclum Tergestinum, et
hililer dalam, siciitin in.siriimcnlo publico conline- palriarchum Aquileiemem.
lur, et hacienits observata esi, fnluris praccipimus (Laierani, M.iii 10 )
temporibus observari. Reiiiinliniioiieiit qtioque q11:1111 [MAINATE, Chroniche di Triesie, I, 137.] '
fecil Bulgarus, comes de Ficecln, Jonnni praedeces-
sori 1110de q.iibusJam possessionibus el ecclcsiis, LXXV.
sicul publiciini Gerardi noiarii conlincl instrumen- Privilegium pro abbatia Boscheli seu Vatlis Luci-
luii), vires in posterum habere decerniinus. Cano- . dm, quo snminits pontifex sub B. Petri tt sua
uicas quoque consuetudities qurjs in ecclesiis paro- proleclionesuscipil prafalum monast riuin,slaluent
ul ordo inonuslicus, qui sectindum Deuin el B.
chialibus inoiiaclioriiin, cl in aliis lui episcopattis, Benedicli Regulam et inrAtutionem Cisierciensit
tam in recipiendis synodalibus quam in aliis ab ordinisliiteodemmonasier,oinslitulns esse dignotcij
lur, perpetuis ibident temooribttsinviottil,ililerob-
anliquo habuisli et adhitc habere dignosccris, raias rC servetur.
habeiniis easqtie auclorilate apostolica coiifirma- (Fragm.)
nius. Ob reveremiam insuper Ecclesioe libi com- Ego Ccelcstinus Ecclesiae calbolicre episcopus.
missae prrescriptus Paicr ci procdecessor nosicr Lu- Ego Albniuis Albanensis cpiscopus.
cius PP. tuis ct canonicoruin iitorum ,- nce 11011 Ego Joannes Prrenestiir.is episcopus.
etiam clcri, consulum el pnpuli tiioccivilatis.preci- Ego Pandulplius presiiyier cuidiii. eccl. XII
btis inclinaiiis tisum crucis per episcopalum tuitm Apostolortnn. - .
tibi, luisque successoribus, dc consilio fratrtim sno- Ego Melior Saiiclorum Joannis ei rauli presb. "
rum concessii, el aposlolica aitctoritaic firmavit. card. liiuli Pnmmachii.
Quod quitlem nos ejus vesiigiis inhacreiiles dccer- ' Ego Joanncs iit. S. Clemcniis cardin. Tusca-
niiuus firmiier permanstirum. nensis.
Decernimus ergo ul niilli oinnino hoiiiiiitim liceat Ego Romanus lil. S. Anastasirc presbyier cardi-
prxlalain Ecclesiam lemerc periurbare, itut ejus nalis.
pnsscssioiies.nuferre, abfatas retinere, ininiicre, seu Ego Joannes til. S. Slepliaui in Ccelio inonie
quibuslibel vexaiioiiibtis fniignre, sed oinnia inlegra ptesb. c'ard.
coiiserveniur tibi luisque suecessoribtts usibus 0111-rj D Ego Graiianits SS. Costnaj el Damiani diacon.
nimodis profutura, salva sedis apostolicae auciori- card.
late. Si qua igiiur iti fiilurum ecclesiastica srccula- Ego Bcrnardus S. JJarirc Novrc diacouus car-
risve persona hanc nosirre consiituiionis pnginatii dinalis
sciens coutra eam lemcre venire lentaveril.secundo Ego Gregoiiiis lit. S. Gregorii ad Vclum Aureum
letiiove commoiiila, uisi realitui stitini digna saiis- dinconus caiilinnlis.
faclione correxerit, poteslniis Iiouorisque sui careat Ego NicoIaus.S. Marirc in Cosmedin. diacon.
dignilate, reamque se divino judicio existere de cardin.
perpetrnia iniq.iiiate cognoscal, ct a sacraiissimo Ego Lotltari-js SS., Sergii et Baccbi diaconus
corpore ac snnguine Dei et Doiiiini Redempioris cnrdinalis.
nosiri Jesu Chrisii alicna fial, aique in exlreino Datum Romoeapud S. Petrum, pcrmaniim ^EgiJii
exainine dislriurc subjnceal ultioni. S. Nicolai in Carcerc Tulliano iliaeoni card., idns
Cunctis aiitem cidem loco sua jura facieniibus Maii, liidiciioiie x , Iiicarnalionis Dominirrcanno
sitpax Domini noslri Jesu Christi, quatenus et hic 1192 , poiitificatus vero D. Coelcsliui papx III
frucluin bonreaclioitis percipiaut,cl apud disirictum anno ii.
935 COELESTINIIII PkPM 936
. LXXVI. A ibi placuerit, pcr villicos fratritm semper irans-
Mvnasterii S. Arnulfi Meientit proiectionemtusci- poncndis et f.icienJis; Pomeriolum (PomSrieux),
pit, bonaque ac potsessionet confirmat. ctiam cum quo et per quoJ ecelesiasiico inore
(Rnmrc, np. S. Petn.m, Maii 15.) ipstiin srepe dictum dotatiim esl nionasteriuni a
[fVtifoii*de Metz, III. Pr., p. 153.] sancio Leone nono papa ; Laitim (Lny Saini-Cliri-
COEI.E-TINCS cpiscnpus, servus servornm Dei, di- stophe) quoque ciim ecclcsin el .leci.nalione, cujus
leelo filio BuRcnARDO abhali nionaslerii Snncli qiiinla pars cedil prcsliyiero, el bannoquod qure-
Aiiiulli . ejusqne SIIC.essoribus regularem vitam dam comitissa Eva nomiiie, cum silva quau dicii.ir
prnfessis in perpel.ii.m. Ileis cuiii onini niiliiaie ac suffusa ejiisJem villrr;
i Pf;e posiiilaiio volunlniis cffecln dehet prose- CIIIIIponle, piscatione, ac vesuia snpra fluvitim
qiieuie coinpleri , qunleniis fidelis devolio cele- Murl, ad pracbemlam delegaverat fiainnn; Bivera
lircm coiiseqiialur <fleclnni, el ulilitas poslulata (Bivere,pres de Trevet)^ cuni ecclesia a FreJelinJo
vires iridiibiliinler assiinial. Cnjus rci grnlia ves- comiiissa eidem inonaslerio Iradiliini, cl Conrndi
liis jtistis postulationibus cleiuenier aiinuimus, impcrnioris auclorilale confirmatiiiii; el quiJq.ii.I
el Palriiii et praedecessoriimnnstrorum lelicis me- Sanctus Arnulfus habet infra Trevirensem ejJsco-
morirt* Leonis, Calixti, Innocetitii el Alexandri, patttm; ecclesiam scilicet de Vilers, Walen , Sira
Roiiinnoiuni ponlificiini, vcsligiis inhaerentcs, mo- Merbranc (ia bulla Innocenlii et Alexandri III Mel-
iiasle.i..... Snncii Arnulfi, in quo divino mancipa- lanc) cum ecclesia, Corlinges (Kerlanye) cum ec-
ti esiis obsequio, sub heaii Petri et noslra proie- clesia, Dogagauen, Caliuges ciim ecclcsia et cum
.clione mscipinnis, et prnescnlisscripti privilegio reliquis possessionibus quas hahet prafatns san-
coiiiniiiiiintis; slnluenles ut quascunqiie posses- clus iu cpiscopalu Melensi, el iu cpjscopatu T.d-
sinnes. qtiaecuiiquebona idem monasieriiun imprre- lensi, ac Virdunensi; cella.n de Aulcgia [Oley)K
senliariiin jusle et cannnice possidet, aul in futtt- cum ecclcsia et dccimaiione; cellam de Cliiniano
rni.i coneessioi.e poiitificum, lnrgitione regum vel (Chiny), conslructam in honore Sauclre Walburgis
priiuipnm, olJalione fidelinm seu aliis juslis nioJis, c.iin eeclesiis ad eam perlineniihiis.scilicet Floren-
pncslanle Domii.o. poterit adipisci, firina vobis ve- villei, Orgeio, Tiiiliniaco , Casa Petra , Sancla Cre-
strisque successoribus cl illihaia periiinneant. In . rilia quas Arnulfus comes Sanclo Arnulfo linJiJil;
qiiibns luec prnpriis diiximtis cxprimenda voeabulis: iustiper rellara qnrc sila est in foresla quae dicilur
Ecclesias scilieel, villas ci possessiones et onu.ia Faull (Fault dant ta foret de Remilly), prrefato
qtiat jerenissiuii Romanre Eeclesire filii , reges et C snnclo a venerabili episcopo domino Stephauo
imperatores , Cnrolus seilicel M.iguus, Ludovicus Meiensi, contradilaiu etcoiiflrmalam ; molcniliitiim
Pius, Arnulfus, Cnrolus Cnlvus , Zendiboldus, Otlo, qitoque prope arenam silinn , in qiinmcuiique vo-
Conradns, Heiiricuseiilem nionnsteriopia devolione lnerint transponere ripam flinninis Snliae, imra jus
coiilnleriinl, aut ab aliis Chrisii fldelibiis iradila, ipsius monaslerii; ecclesianl Sancli Vicioris, quae
privilegii sui anclorilale lirmaveruiit, usibiis abbatis sita est in suhiubio Sancli Siephani; ecclesiam
ac (raiiiim D o ibi faiiuilaiiliiiin perpelualiler de- <leWisse ciiin decima elquariario inansi, cenleiia
servire snncinuis, cl ad prirbendaui illorum ea biirgi c.uinbanno sub quo constriictum est mona-
absque oiiuii conlradietioue inlegra semper et in- sierium Beali Arnulfi cum undecim iuansis lerrre;
couvtilsa permaiieaiil; hoc est: Mareolas(Jfaiietu7e) Campaneola (Chamiiigiieulles)cnm banuo, ecclesia
cuui ecclesia cl decimalione ; decein el octo man- el decimaiione lola; leiiia pars deciuiae in oiniii
EOSapiid Ars (An-tur-Moselle), Jussiacum (Jussy), nsu de ecclesia, qtiaecst.apttJ Porchericourt; tcriia
rum ecclesia ei decinialioiie, ecclesiam de Gravei pars alloJii de Cariseio (Cherisy), qu;« pertinet ad
(Graveloue), ecclesiam <le Arcis (Ary), Floriacum eleemosynam pauperum; aflodium de Sarlei (alibi
{Fieury), Fiaviniacuni (Flaviyny), ciiin ecclesia Cl n et de Colines), quod detlit Deo et sancio Arniilfa
deeimalioiie, Ntingarduiu (Nauroy-te-Sec), ctim ec- matrona JudiJh pro aniina sua; ecclesiani Sancti
clesia el deeiinalione; cnjus quaiia pars cedil Benigni, cum deciina; duas domos infra civiiaietn
presbyiero; Vigjactim( Vigy), cuin ecclesia el de- silas, qunrum altera dicilur domus Sauclre Crueis,
ciniaiione ci banno triginta mnnsorum ; ecclesiatn allera Romanoriim aula: liorlum quemdain et
de Romeliaco (Remitly), ctini onini decintaiione; doiiiiim quredicitur de Brinul, quae qiiidein Gerar-
prreierea Matirivillaiu (Morville) , el Baldrecurl Jus dedit. tlrec omnia, villas scilicet, ecclesias,
(Baudrecourt), et decem et ocio sedes salinarias possessiones vobis et per vos eidem ntonasteiio
apud vicuin et Winemuni; Devillarc (Divilters) pcrpetuo confirmainus, sicut eas raiionabiliierpos-
cuin ccclesia; Tilium (Marlille), ctnn ecclcsia; sideiis. Staiiiimus etiam ut praeter episcopos et
Cainineliim (Cheminot)vero elBuxerias(Bouxieres) abbates, ac seplem ejusdem coenobii sacerdotes,
citm ecelesiis suis, quas Sancto Arniilfo Hiblegar- el trcs canouicos de domo Saucli Stephani, priifii-
Jis conlnlit rcgina cuin deciinaiione, piscaiione, ceritini, decanum, canlorem primuin , ad ipsmn
silvis, vineis, aquis , aqiiarttniqiie dccursibus, mo- aliare, nullus absque.consensii abbaiis et fratrum
lendinis jam faciis, vel in qiiociinqtie loco supra ejtisdem loci missas celebrare priesuiiiai. Proe<ipi-
fluviu.in Sal.;ain infra baiintiiu suprndicuc curitv, ntus etiam ut, sicut a noslris praejleccssoribo*«}|
 957 EPISTOLJEET PRIVILEGIA.— AN. 1192. 833
siaitiinm, nnlltis archiepiscoptis, nuilus episcopus, A Ego Soffredus, Sanrlae Marirein Via Lata diaco-
iiliid nltare violare, aut ibi.lem divina prohibere IIIScardinaiis.
prcrsuniai, nisi priinum a Romano ponlifice fuerit Ego Bernardus, Sanctre Marirc Novre diaconus
ntscepia liccntia. Scd et duo annualia mercatn : cardinnlis.
tinuni quidem in nalnli Snncli Arnulfi; alterum vero Ego Gregorins, Sancli Gcorgii ad Velum anreiitn
in anniversniin dedicationis ipsitis feslivilate, vos diaconus cardinalis.
ti sitceessores vestros in codem loco habere decer- Ego Loiharius, Sanctorum Sergii et Bacchi dia-
uiiuiis, sicui hacienus quieie lcnuislis, et ulendem coiins cardinalis.
dedicntio semper ibi festive celebretur ab omnibus, Ego Nicolaus, Sanctre Mariae in Cosmedin dia-
prrrsmlis privilegii auctoriiate jubcmus. Consti- conus cardinalis.
tiiiiiius etiani pntcrna dileclione, Burchnrde abbas, Daium Romae, apud Sanctum Petrum, per ma-
tibi luisqne successoribus el in perpetuum conce- num ^Egidii Sancii Nicolai in Carcere Tulliatto
diintis.iil in festa ejusdem dedicalionis die aliisqnc diaconi cardinalis , ldus Maii, indiciione x , Incar-
proecipnisfesiivitatibus , in ntissarum celebralinne nalionis Dominicae anno 1192, pontilicalus vero
samlalis et dalmatica ulamini, sicut vobis a nosTis domui Cceleslini papoe III anno secundo.
praeJecessoribus est indultum et bnctenus observa- B LXXVH.
luin, discrciionem vestrnm inonenles ut cum au- Monasterium Sancli Vincenlii Melensis tuendum
gmcnio liujiisniodi honoris in vobis augeatur amor suscipit bonaque ac privilegia confirmal
Altissimi. Preeierea niillits advocalus de monasieri!
rebus, proeterconsuetam advocali jusliliam, praesu- (Romac, ap. S. Petrum, Maii 15.)
mal quidquam exigere. [Uist. de Meiz, III, 156.
Deceriiiinusergo ut nulli omnino nominumliceat COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei,
idcm ceeiiobiumlemere perturbare, aut ejus pos- dileclis filiis FBANCONI abbnti Sancti Vinccntii Mc-
cessioncs aufcrre, vel ahlatas reiinere, minuere, tensis, ejusque fratribus tam prresentibus quam fu-
seu quiliuslibel vexalionibus fatigare; sed omnia turis, regularem viiam professis, in perpetuum.
iniegra conservenliir eorum , pro quorum guber- Quoties postulatur a nobis quod religioni et
uationc ac siisleiilntioue concessa stint, usibus honestati convcnire dignoscitur, animo nos decet
omnimodis profutiira, salva sedis aposlolicae au- libenti concedere, ct juxia petentium voltintatera
cioriiaie, et Meiensis episcopi canonica rcvereniia. consentaneam rationi, congruum suiTiagiumimper-
Si qtia igitur in fuiiiriim ecclesiastica srecula- tiri. Eapropter, dilccii in Domino filii, vestris
risve persona banc noslrre constilulionis pagiuami justis postulalionibus ciemenler annuimus, etprrc-
sciens, contra cam lemcre venire lenlaverit, se- fatam ccclesiam Sancti Vincenlii , in qua divino
ctinjo tertiove coititnoniia, nisi realum suiini con- estis obsequio mancipati, sub beati Petri et nostra
grua salisfaclione correxeril, potcslaiis honorisque protectione stiscipinuis, et prresentis scripti privi-
sui digitilate careat, reamque se divino jttdicio legio coiiiiniiiiimus; in primis siquiJem slatuentes,
exislere de perpetraia iniqttitale cognoscat, et a ul ordo monaslicus, qui secundtiin Deum et beati
saeralissinio corpore ac sangiiine Dci et DominiRe- Benedicti Regulam in codem Ioco noscilur insti-
dempioris noslri Jesu Chrisii aliena (iat, atque tutus, perpeluis ibidem lemporibus inviolabiliter
in exlremo examine dislriclrc ullioni subjaceal. observetur. Praaterea quaicunque possessiones,
Ctmciis aulem eidem loco sua jura servanlibus, quoecunqttebona eadem ecclesia impraeseiiliaiuni
sil pax Domini noslri Jesu Clitisli, qitatenus el hic justc et canonice possidet, aul in ftttitruni conccs-
fruciuin bonreaciiouis percipiant, cl apud distri- sione pontificum, largitione regtnn vel piincipuin ,
ctum judicein proemia relemae pacis invenianl. oblntione fidelium, seu aliis justis modis, Deo pro-
Amen, amcn, amen. pilio, poteril adipisci, firma vobis, vestrisque suc-
Ego Ccelesiinus, calholicrc Ecclesire episcopus. D cessoribus , el iilibala permaneani. In quibus haec
Ego Joannes, Praenestiinis cpiscopus. propriis dttximus expriinenda vocabulis
Ego Pandulpbus, basilicreXII Apostolorumpresb. Ecclesiam Sancii Germani de Castello (2*), ciun
cardinalis oniiiibiisappenJiCiis stiis, in iiiiuc videlicel modum,
Ego Meld., Sanclorum Joannisel Pauli presbyter ut allare una cum dotibus et deciinis qure sacer-
cardinalis tit. Pammachii doti retronciis cedebant icmporibiis, el altaria ca-
Ego Joaunes, tit. S. Clemenlis cardinalis Tusca- pcllaruin jure proprii paslorisde caelero leneaiis;
nen. episcopus. et vicarium ibi ilignum pro veslro arbitrio, con-
Ego Roinantis,tilulo Sanctre Anastasirc presbyter trndiciionc nulia voluntati veslrae refragnnle, cun-
cartiinalis. stittinlis. Ilic sane, post veslram cleciiotietn, ab
Ego Giatianus, Sanctorum Cosmoeet Daiuinni episcopo ciirain recipiat animarum, et portione illa
diacomiscardiualis. quam veslra ei assignavcrit or.linalio contenius, aJ
EgoGerardus.Sancti Atlriani diaconus cardinalis. alias res aut possessiones ecclcsioe mntium extcn-

(2*) Chale-Saint-Gennain.
PATROL.CCVl. 30
 939 COELESTINIIII PAPJE 940
dere non prajsumcl; ad ipsum spcctaliil synodoi A sedes et dimidiam censuales, et lerram illam in
obscrvare, et synodalia jura persolvere; veslnin i qua qnaluor sedes positaesunl; in villa super flu-
atitetn eril vestes sacratas cutn vasis aliaris dili vium Oran (24) census et reddilus quos ibi possi-
genti custodire deputare, censtim solvere siatutis detis; anle Virdunum Duniacum (25) villam cuni
temporibus, el monachosin ecclesia ipsa, pro dispo ecciesia el quidquid ad bannum ejus pertinet; ec-
sitione et voluntate veslra constituere. In eaden i clcsiam de Sinoncort (26), ecclesiam Sancii Cle -
villa de caslello nionlem Sancii Germani ct totan i mcntis in Arnavilla (27), et capellam Sancti Gen-
decimamadeamdein ecclesiamperiineiiiem.iiiansio gulfi in Brocey (28), et duas portiones oblationum
nem quoque in eadeni villa, etquidquidhacienusir tam vivorumquam dcfunctorum qnrein ipsis eccle-
ea vestrum possidetinoiiaslerium; decimamagrornin siis offeruntur; decimas qiioqnc omnium ngrorttiii
de Champenoys (3), Amanvilers (3*), cum capellr de Bukinella qui speclant ad bannuin de Brocey;
cl quidquid ad baunuin 'ejus pertinet; apud An ecclesiam Sancli Joannis de Siryfoniaine (29), ec-
rcyiini (4) ecclesiam et quinque mansos terrse cum clesiam de Nonsart,octo mansosterrre apud Acerum
vineis iiulominicatis et banno ; in inonle Sancti ct dimidium, cellam monachorum Sancii Vincentii
Quiniini vineam Joannis el Putayn, et decimas ip- super Mozellamin banno Caliniaci (30); in villa
sarum vinearum, et caeteras vineas quas ibi possi- Caliniaci ccclesiam ciiirt appendiciis suis, et quid-
detis; mansum unum apud Longam-villam (5); quid in banno illo possideiis, cum censu tredecim
apud Cheseles (6), censuales vineas cum banno, solidorum Catalaunensis monetae,quos fratres ejus
ecclesiam Sancti Marcelli (7) anie porlam vesiram, loci debenl vobis in festo Sancti Vincentii; in Teu-
et partem decimaeSancliMartini (8), sicut bactenus tonica lerra ccllam monachoruinqure vocatur Of-
posscdistis : villam Sancii Juliani (9),cum ecclcsia, fainbac (31)
bannoetcentenaria, cum omnibus appendiciissuis ; . Slatuimus eliam ul nionasicrium Sancii Vin-
vineam in Acu!eo,qurecollata est pro Sancto Gor- centii rcspicientis ad sedem episcopalem proto-
gonio anle majorcm ecclesiam ; apud Alerias (10) martyris Christi Slcphani, alqtte abbas in ponii-
sex mansos, cum banno el vineis indominicalis, el ficis vices supplendas, in inventione aique natali
decima ; ecclesias Sancti Laurentii (11), cum ap- ipsius prolomariyris, necnon et dedicatioue eccle-
pendiciis qure ex ipsa possidetis ; ecclesiam Sancli siae, in divinis celebrandis, sicul eisa felicis recor-
Amandi apttd Aneriacum (12); panetndecimre ctim dalionis Joanne , Bcnedicto, Urbano, Alexandro,
jure quod in ipsa habeiis ecclesia, et lerras quas Romanis pouiilicibus, est concessiim, niissas possit
ibi possidetis ; apud Lillinges (13) quinquc quar- r cum dalmatica et sandalis celebrare. Sane nova-
tarios terrrc ctim jttre quod in ipsa habelis ecclesia; lium vestrortim, quae propriis manibus vel sum-
curtem de Corzelies(14), cum ecclesia el banno, plihus coliiis, sive de nuiriinenlis aniinafiutti
et omuibus appendiciis suis; curtem de Cltal- vestrorum, nullus audeo (lege audeat) decimas
ley (15) cttm bis quaead bannum ejus peniiieiil; exigere, vel extorquere prresumal. Lecet quoque
allodium de Sorbers (16), cum ecclesia el agrorum vobis clericos vel laicos liberos et absolutos e sre-
vestrorum decima; ecclesiam de Velers (17) cum culo fiigicnles ad conversionem recipere, et coi
decima; villain qure vocatur Wbrisia (18), cum absque conlradiciione rciinere. Proliibemns in-
ccclesiaet foro quod peromneSabbaitimin atrio esi, super ul nulli frairum vesirorum posi faclam
el quidquid ad bannum ejus perlinei; in Jovilla (19) in vestro monastcrio professionem fas sil, nisi
ecclesiam, el quidquid ad bannum ejus peiiinet; arclioris religionis obleniu, de eo discedere;
sex niansos apud Trummacum (20), et apud Tay- discedenlem vero absquc comraiinium lillerarum
sey (21) octo, cum bannis et terris indominicatis; caulione iiullus audeat retinere; chrisma vero,
itiansum unum in Lymucort (22), villam qnre dici- oleum sacrum, consecraiiones altariuin seu basili-
tur ad Sanclum Marlinum anlc Marsal (23) cum carum, ordinaliones clcricoruni, qui ad sa-
banno ct ecclesia, in vilia de Marsal viginli iiovem D cros ordines fuerint promovendi per dioecesa-

(3) Cnampenois, aujouru uui dependant de la (17) Villers-rOrme.

conimanderie de Malte. (18) Varize.
(3') Ainanvillers (19) Juville.
(4) Ancy. •' (20) Tragny.
(5) Longeville-devanl-Meu. (21) Taisey.
(6) Chazelles. (22) Lenoncourl.
(7) Paroisse S. Marcel. (25) S. Martin-devanlMarsal
(8) Dimes enlre' le Pont des morts et le Ponl- (24) Ce village est deti uit. II eiail pres de Ville-
Thielfroy. ati-Pn;.
(9) S. Julien. (25) Dngny.
(1U) Endroit iiicounu. (26) Semoncoiirtpres de Dugnv
(11) Vallieres. (27) Arnavifle,
(12) Eiinery. (28) Brocq.
(137 Lutanges (29; Endroit inconnu.
(14) Coiiicelles-sur-Nieil, (30) Chaligny.
(15) Chailly sur-Nied. (31) 'iffcmback,orieiut; dans le duchc de Deux-
(16) Sorbe. Ponts.
 f)H £PISTOL;E ET PRIVILEGIA. - AN. 1192. 942
httm episcopum voliis pnecepimns cxbiberi. Se-. A J filii*de Radinges ct de Waltham abbatibus salutein
ptilttiram prrcterea ipsitis loci liberam esse decer- el apostolicam bencdiciioiicm.
nimus, uteornm devotioni el exlrenue voluniali, Summipoitlificis moJeramini noscilnr pliirimum
qui se illic sepeliri deliberaverinl, nisi fortc ex- convenire ut, sicul a succcssoribus suis qure ralio-
coninuniicaii vet inlerdicli sint, ntillus obsistal, nabiliter staluil desiderat observari, ita proedeces-
«alva lamen jnstilia illarum ecclesiarum, a quibtts3 sorum suorum bene constituta ct ratione praevia
mortuornm corpora assumunlur. deliberalionis providrejudicio siabilila debcat invio-
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceal, iabililer custodire. Cum itaque felieis mcmorire
prrefaium monnsierium temere perturbare, aut ejus5 Urbanus et Clemens praedecessores nostri aedifica-
posscssiones auferre, atilatasve reiinere, minuere» tionem novrecapellre et clericorum instiluiioncm in
seu quibiislibet vexationibus fatigare, sed omnia in- proejudiciumconventus ecclesioe factam, qtiae gra-
tegra conserventur eorum, pro quorum guberna- vem parere videbatur malerinm scandalornm, tle
tione ac sustentaiione concessa sunt, usibus om- consilio fralrum suoram cardinalium irrilaverinl, ct
nimodis profutura, salva sedis apostolica? auclori- exprcssius inliibuerinl ne de caeleroillam capellant
laie et dioecesani episcopi canonica jusliiia. Si qua, observarenf, nec in ea divina officia celebrarcnt;
B nos volentes quod ab ipsis in hac
igitur in futurum, elc parte noscitur
Ego Coelestinus, caiholicae Ecclesire episcopns. stabilitum perpetua firniitaie gaudere, ratum id et
firnium babenles, el sine refragatione ciijusquam
Ego Albinus, Albanensis cpiscopus.
Cgo Juaniies, Praencstinus episcoptis. prrecipimus observari. Et quia quidquid cx co sc-
vel ob id quod prohibitionis perpclure cau-
Ego Pandulfus, basilicae XII Aposiolorum pre- qiiitur
cardinatis. sam habens inlerdicenie canone a summis pontifi-
itbyler cibus consliluto factum esl, cassum ct inulile cano-
Ego Meld., S.nctonjm Joannis el Pauli presby- nicrc
ler cardinalis lil. Pammachii. sanctiones judicant, et idem jura etiam civilia
Ego Joannes, litulo Sancii Clemenlis cardinnliss pioiestaiitur, discreiioni veslrreperaposiolicascripta
Tuscrwensis cpiscopus. praecipiendo mandamus, quatenus clericos de
Lamhce a juramento de obscrvnlione novae capellrc
Ego Romanus, litulo Sanctrc Anaslasire presby-
ter cardinalis. B. quondam Cantuariensi archiepiscopo praestito,
auciorilale sedis apostolicoe denunlieiis publice
Ego Joaiines, lim.o Sancti StcphaKJ in Ccelio
iiionte presbyter carJinalis. absdlulos, cx parte nostra, eessanie appellalione,
._ eis disiricliusiiijungenlesnedecseieronovam capel-
Ego Graiianus, Sanctorum Cosmoe el Damiani I
diaconus cardinalis. lam vel ecclesiam de Lamhee debeani observare,
nec per se, nec per suos in ea ulterius ministrare,
Ego Gerardus, Sancli Adriani diaconus cardi-
nalis. eos ccclesiaslica censura, dilatione el appellatioue
Ego Soffredus, SancUe Marire in Via Laia diaco- postposila, coercentes qui mandaio nosiro duxe-
ous cardinalis rint contraire; nullis litleris obstaniibus, iiarum
lenore tacilo a sede aposlolica impelraiis,
Ego Bernardus, Sanclre Marire Novre diaconus
cardiimlis. Quod si omncs bis exsequendis ncqiiiveritis in-
duo vesirum ea niliilominus exsequan-
Ego Gregorius, Sancli Georgii ad Velum aitreumt teresse,
.lur.
diaconus cardinalis.
Daluni Romae, npud Sanctum Petrum, xvn Ka-
Ego Loiliarius, Sanctorum Sergii cl Bacchi dia-
contis cnrdinalis. lcndas Jttiiii, poniiflcaltts nostri anno secundo.
£go Nieolaus. Sanclre Marircin Cosmedindiaco- LXXIX.
nus cardinalis. Abbalimonasterii S. Dionysii concedil t «/, appet-
Daium Romae, apnd oanctnm Pelrum, per ma- ialione frivota non obslanie, circa monuchoriiiuet
num ^gidii Sancti Nicolai in Carcere TullianoJ D fOHreriorutticorreclivnem libere officiisuidebitttm
exseautitur. >
diaconi cardinalis, ldus Maii, indictione x, Iti-
carnaiioiiis Dominicae anno millesimo ceniesimo (Liierani, Maii23.)
nonagesimo secundo, pontilicaius vero dotnni [DOHBLET, llisl.de Stiint-Denys, 525.]
Coelestinipapacterlii anno secundo. COELESTINUS cpiscopus, servus servorum Dei,
ilileclo filio abbaii monasterii Sancli Dionysii, elc.
LXXVHI Ex parte lun 1'nilproposilutn coram nobis, qtiod
[Seffrido]episcopoCicestrensi el abbalibus de Ba- monnchi el conversi iui monastciii freqiienter, no
dtnges el de Waliltam mandal, tit t clericos de ad corum
Lamliee ajuramenlo de obtervatione novwcapellte l correelionein, proul atl liitim speclnl ofii-
B [ttlduitw]qttondam archiepiscopoCattluariensi, citim, procederc vnleas, frustralorirc appellalionis
prmsliio absotvunt. t obstaculum inlerponunl; sicque, to propter hoc ab
(Romx-,ap. S. Pctruin, Mnii 16. hujiisinodi correciioue cessante, ipsorum excessus
[TWYSDEN, H. A. Scr„ 1,1593.] retnaiieiit impuniti, super qtto provideri tibi per
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei,, seJein aposlolicam poslulasli. Nolentes igitur ut
vcneinbili fratri Ciceslrensi episcopo, el dilecljsi irabniiir ad peccatorum
difTugiumquod ad opprcs^
&3 COELESTINlm PAPJE 944
sorutn stibsidium esse (lignosciltir insfiluUim, libi A apostolica confirmamus. Snne novaliitmvestroriim,
aucloritate prresenliuin concedimus ut, appellalionc quos propriis manibus, vel stunptibiis colitis sive
frivola nouobstante, circa eorumdem monachorum de nutrimeniis animalium vestromm, nullus a vo-
et conversorum correctionem libere, ofBcii lui de- bis decimas exiorquerc prxsumat. Liceat qitoque
bilum exscquaris, ctc. vobis clericos, vel laicos liberos et absolutos cx
alum Laierani, x Kalendas Junii, ponlilicalus saeculofiigieulcs ad conversionem recipere, el eos
nostri anno secunJo. absque coiitradictione aliqua retinere. Prohibemu»
LXXX. iusuper ut nttlli frairttm vestrorum post faclam in
MonasteriumS. Marim in Flumine luendumsuseipit dicio monasierio professionem fas sit de co, nisi
et ejus bona ac prititegia confirmtil. arctioris religiouis obtenlu discedere; discedeiilem
(Romac,ap. S. Pelrum, Maii 27.) vero absque commuuiumlitlcrarum caulione nulltis
[UGUELLI, Ilalia sacra, II, 578.] audeat retinere. In parocbialibus auiem ecclesiis
COELESTINUS episcopus, servus servormn Dei, di- quas habeiis, liceat vobis sacerdolcs eligere, ct
leclis liliis... abbali S. Marire in Flumine, ejusquo dicecesano episcopo praesentare, quibus, si idonei
fralribus lain prresenlibus qiiain futuris regiilarem fnerint, episcopus curam animariim commitlat, ttt
viinm professis in perpctiiuni. ei de spiriiualibus debcal respondere. Statuimus
Pire poslttlalio volmilatis effeclu, eic, ad exem- insnper ut nullus infra fines parochianim vestra-
plar felicis recordatiouis Lucii papreprredecessoris rum sine dicecesani episcopi et vestro assensu
nostri snb B. Petri, ei noslra protectione suscipi- ecclesiam, vel oraiorium consliiuere de novo prx-
imis, ct praesenlis scripti ptivilegio communimus ; sumai, salvis privilcgiis apostolicre sedis. Seuultu-
in primis siquidein slatiientes, ul ordo monasiicus, ram proelereaipsius loci liberam, etc.
tpii secuiidum Deuin, et B. Bcnedicti Regtilam atque Decernimus ergo, elc, salva, etc. Si quis, etc.
insiiluiioneni Vallisumbrosanorum fratrum in eo- Cunctis autem, etc. Amen, amen, amen.
dem monasterio lioscilur iuslilulus, perpetuis, elc., Ego Ccelestinus,calliolicre Ecclesire cpiscopus
usque pernianeant. ln atiibus brec propriis duximus Ego Joannes, Praenestinns cpiscopus.
cxprimenda vocabuiis : Ego Pandulphus, basilicre XII Aposlol. oresb.
Locum ipsum, in quo proefalum monasterium card.
situm esi, cum oinnibus peiiinentiis suis; plebem Ego Melior, SS. Jo. ct Pauli tit.Panimachii prcsb.
S. Laurcniii in Nocero cum decimiset oblationibu», cnrd.
leslamenlis et capellis suis, vidclicct capetlam de C Ego Romanus, tit. S. Aiiaslasircpresb. card
casa Figaria, capellaui B. Donati, cum omtiibus Ego Joanncs, lit. S. Slepbani in Cuelio inonie
possessionibus et pcriinentiis suis; capellam de presb. card.
Pattlo cum perlineuliissuis, capellam dc Pelroniauo Ego Gratianus, SS. Cosmaeet Damiaui diac. car-
ac capellatn de Monsiguaiio,cuin decimis et tesla- dinalis.
mentis earum; mediciaiem plebis S. Pelri in Ceneto, Ego Gerardus, S. Adriatii diac. card.
cuni medietaie decimarum ejusdem plebis; cnpel- Ego Goflie.lus, S. Marire in Via Lata diaconus
lam S. Pelri Marsii, cttin perlinenliissuis, cnpellam cardinalis.
de Baio cum possessionibus ad vestrum monasie- Ego Bernardiis S.tnctrc Mariae Novre diaconus
rium pertinenlibus; capeiiam S. MariaedeTrexano, canlinalis.
capeilam de Gagliano, capellam de Pablexio, cum Ego Gregorius, S. Georgii ad Velum aur. diac.
possessionibusel perlinentiis sttis; capellam S. Qui- cardinalis.
rici, cum possessionibtis suis; capellam de Ver- Ego Lolhnrius, SS. Sergii el Bacchi diaconus
gniauo, cum suis perlinenliis; capellam Je Bivano, cardinalis
et capellatn de Alphiatto, etcapellam dc Ravaldino Ego Nicolaus, S. Marire in Cosmedin diaconus
cum pnssessionibus earutn ; caslritm dc monte Vec- cardinalis.
cliio,c.iin ciuie elomnibus appendiciis suis; curtem Daium Romre, apud S. Pelrum, pcr inaniimyEgi-
<le Nuccro, possessiones Ravaldini cum omnibus dii S. Nicolni in Cnrcere Tulliano dinc. car.l., vi
peiiincntiis carum; possessiones S. Laureniii in Kal. Junii, indicl. x, Incar. Dom. 1192, ponlificaius
Nucero, possessiones de Collina de lcoleisiisque ad vero D. Coelcstinipapae111nnno u.
par.iiu, libeiiates quoque el iinniuiiitates a reco- LXXXl.
lendac incinoriie Friderico quondam Romanorum
monasterio veslro col- EcclesimSS. Andrem ct Nicolai Empulensis pro-
imperaiorc setnper Auguslo leclionemsuscipit, canonicorumquepossessioneset
laias, et n comiiibus cnstri Cari, et castri Novi privilegiaconfirmat.
scripiis publicis, el jurameiilis inierposiiis confir- (Romre,ap. S. Peirum, Maii 27.)
nialas, aucioritaie aposlolica conlirniaiues perpciuis [LAMI,Ecclaiw Florcnt. Monum., l. IV, p. 109.]
decerniuius lemporibus inviolabililer nbservandas. COELESTINUS III, servus servorum Dei, dileclis
Coiicessionem praeterea vobis a bonoemeinoriic T. filiis plebnno et canonicis ecclesiaeSS. Aitdreaeet
et 0- Liviensibus episcopis jitste faciam, sicut iu Nicolai Impoli et ecclesiaslicis lam prresentibus
eorum scriptis auiheniice contineiilur, auc!oritaie qtiam futuris canonice iusliiuendis, in perpeiuuin.
9» EPISTOL^ ET PRIVILEGIA.— AN. 1192. 945
Effectumjusta poslulanlibus indulgerc et vigor ,\ esl observalum, insliluat: nec aliquis aliquem lai-
icquitatis et ordo exigit rationis, praesertimquando ctim vcl clericmn in eis ponerc aliqtia lenierilate
peientium voluntaiem et pietas adjuvat et verilas prtesumat. Probibenius insuper ut iufra fines paro-
iion reliuquit. Eapropter, dilecli in Domino filii, chire vestroe ntillus ecclesiam vel oratoritim sine
vesiris justis postulationibus clemcnicr annuimus assemu dicecesani episcopi, el vestro, de novo oedi-
ei pr.xfatain plebem SS. Andreae el Nicoiai de lm- ficare praesumat, salvis lamen privilegiis Romano-
poli, in qtia divino mancipaii estis obseqttio, sub riimponiificum. Inhibeimis etiam ut nullus in vcs
beati Petri et nosira proleciione suscipinius, et vel ecclesiam veslram exconunitiiicalionis vel inter-
prrcseniis scripii ptivilegio communimus : slatuen- dicti senlenliam sine jtisla et rationabili causa pro-
les ul quasciinqtie possessiones, qurecunquc bona mulgare prrcsumat. Decinias prauerea, quas a qua-
cadem ecclesia imprrcsenliarum juslc et canonice draginla aimis pacifice possidetis, vobis el per vos
possidel, aul in futtirtim concessioue ponlificiiiu, ecclesirc veslrreauctoritale apostolica confirmamus.
largiiione regum vel principum, oblatione fidelium, Scpulluram prrelerea piebatus veslri liberam vobis
seu aliis jusiis de causis, vobis, proestante Domino, es»e deccrnimus, ut eorum devolioni el extrcmrc
poieril adipisci, firma vobis vestrisque successori- voluniaii, qui se illic sepeliri deliberaverinl, nisi
btis et illibata permnuejiit. ln qtiibus lncc propriis forle cxcoiiimunicati vel inlcrdicti sint, nullus
duximus exprinicnda vocabulis : obsislat, salva latnen justitia illarum ecclesiarum
Lociim ipsum in quo pioefataecclesia sita est, cum a quibus mortuortun corpora assumttntur. ObeuiUe
omnibus pertinentiis suis; ecclesias Sancti Domini, vero le, nunc ejusdem loci plcbano, vel tuorutii
Sancli Laurenlii, Sancire Lttciae; ecclesiain Sanctae quolibet sticcessorum, ntillus ibi qtialibet subre-
Marioe,ecclesiani Sancii Donaii, ecclesiain Sancti ptionis asltilia, sen violenlia, prreponatur, nisi
Mammae, ecclesiam Sancti Michaelis, ecclesiam quem fralres commnni tonsensti, vel fralruin pars
S ncii Stephani, eccle.sias Sancli Christophori, consilii sanioris, secundum Dei timorem provide-
S.uicti Jacobi, ecclesiam Sancti Peiri, ecclesiam rint eligendum.
Saucii Maiiini, eeclesiam Sancloe Chrislinae, cccle- Decemimtis crgo ut nulltis omuiito hominum
siam Sancii Leonardi, ecclesiam SS. Siinonis et audcat prrefaiam ecclesiam leniere perturbare ,
Judae, ecclesiam Sanciorum Hippolyli etCassiani, aul ejus possessiottes auferre , vel abiaias re-
ecclesiam Saitcti Jusli, ecclesiam Sancti Rufini, linere , minuere , seu quibuslibel vexalionibus
ccclesiam Sancti Jacobi, ecclesiam Sancti Fridiani, faiigarc, sed omnia inlegra conserventur eorum,
ccclesiam Sancti Douati, ecclesiam Sanctre Marirc, C proquorum gubernationeac sustentaiione concessa
ecclesiam Sancti Angeli, ecclesiam Sanctre Marirc, stiiit, usibus omniinodis profutura, salva sedis apo-
ecclesiam Sancli Maiiini, ecclesiam Sancli Angeli, stolicrc auctoritate et dicccesani cpiscopi caiionica
ecclesiam Sancii Ponliani, ecclesiam Sanclre Ma- juslitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica.saccu-
rire, ecclesiam Sancti Bartliolommi et ecclesiam larisve persona hanc nostrre constituiionis pagi-
Sanctae Mariae cum omnibus eoriim peiiinentiis. nam sciens, coutra eam ietiiere venire tenciverit,
Sane novaliuiu vestroruin quae propriis manibus secundo leriiove commonii.a, nisi rcatum suum
aul sun.piibus colilis, sive de niilrimentis anima- congrua salisfaclione corrcxerit, potestatis hono-
lium veslroriuii, nullus a vobis deciinas exigere vel risque sui digniiate careat, rcamque se divino judi-
extorquere praesitmat. Quia vero decimae ininislris cio cxislere de perpelrata iniquitate coguoscat, et
ccclesiarum lam veteri quam nova lege noscuntur a sacraiissitno corpore ac sanguiue Dei ci Doiuini
es6e concessae, sub inlerminationc anathematis Redempioris nostri Jesu Christi aliena fial, atque
prohibemus ne ullus laicus, decimarum cxaclione in exiremo examine divinre ultioui subjaceat.
vos aggravare praesiimai. Aucloriiatc quoque apo- Cttnctis aulem eidem loco sua jura servantibus sit
stolica duximus siaiuendum, ut nulli liceat paro- pax Domini nostri Jesu Christi, qualenus ei bic
cbiales ecclesias vestrae plebi subjecias vobis el D fruclum bonoe actiouis percipiant, ct apud distri-
ecclesire vestrre a debita obedienlia et subjectione ctiini judicem praemia acicriire pncis inveniant.
subtrabere, seu novis et indebitis exactionibus vel Amen, amen, ainen.
gravaminibiis vos et ecclesiam ipsatn prresumat Ego Cceleslinus, calholicre Ecclesire episcopus
quomodolibel prajgravarc. Jttra vero antiqua et Ego Pandulpluis, basil. Xll Aposi. presh. card.
rationabiles consuetudines ecclesi;c vestrre hacte- Ego Joannes, Prrenesl. episcop.
uus observalns ratas habcmus, et eas futuris Ego Meld., tit. Sancloruni Joan.' et Pauli presby-
temporibus illibalas manere sancimus. Clirisma ter card. lit. Pnmmncliii
vcro, oleum sanctum, consecraliones altarium seu Ego Joannes, lit. Sanct. Demel.card. Tuscul. epis.
basilicaruni, ordinaliones clericorum, qui ad sacros Ego Romanus, tit. Sanct. Anasl. presbvi. car-
ordines fueriiit promovcndi, elcretera ecclcsiasliea dinalis.
sacramenla, per dioecesanuinepiscoputnsine aliqtia Ego Joannes, lit. Sancii Slepliani inCcelio mont.
cxactione vobis prrecipiniusexhibeii. ln parochiali- presb. card.
bus vero ecclesiis, quas habeiis, plebauus veslcr Ego Gratian., SS. Cosnire cl DamianLdiaconus
qui pro tempore fuerii, clericos, sicut baclenus cardinalis
J47 COELESTINIIU PAP.4S 948
Ego Gerardus, Sancti Adriani diaconus cardi- & LXXXIIL
,ialis. i. Albertum,elecium Leodientem,t Sabbato sotemnis
Ego Soffredus, Sanetae Marirc in Via Lata diae. jejunii Quatuor Temporum, quod in Pentecoste
^ardinalis. celebralur, » diaconum ordinat. (MG. Aureaevall.
Vifa Atberti, np. Chnpenville Gest. ep.Tung., II,
Ego Joannes, Saneti Theodori diaconus cardi- 145)— 2. Brnnoni, urchiepiscopo Cotoniemi,
nalis. tnandat, ul Alberto, eleclo Leodienti, t piunus
Ego Bernard., Sanclre Marire Novsediaconus car- conferalconsecralionis.»(Sigeberli,eont. Aqukim.1.,
Jiiinlis. 1192, ap. Periz Jl. G. Scr. VI, 429.) —3. Wit-
lelmo, archiepiscopo Remensi, scribil, tuti, it
Ego Gregorius, Sancti Georgii ad Velumaureum Coloniensis refugiat exsequi prmceptum apostoti-
diac. card. cum (de consecrando Alberlo eleclo Leodisnsi)
melu imperatorim poiestatis, idipsum Remensis
Ego Lolliarius, Sanclorum Sergii et Baccbi diac. nihitominut exsequatur. t (J4£CIDII Aureaevall.Vit.
card. Alberii p. 445.) — 4. <tOmni clero el poputo el
Ego Nicolaus, Sanctre Marire in Cosmedin diac. omniutn dignilatum el officiorum ecclesiaslicis
cardinalis. taicisque personis tolius Leodiensis episcopalu»
maiidut et dislricte prmcipil tub periculo honorit-
Datuin Ronweapud Sanctum Petrum, per manum n uniuseujusque, ut omnes obediant Alberlo Lova-
jEgidii Sancli Nicolai iu Carcere Tulliano diac. niensi et otnnes absoluti a fide el juramento, quod
card., vi Kalendas Junii, indictione x, Incarnationis [ecerant Bonnensi prwposiio, quem intruseral itu-
Domiiiicae amio 1192, pontificatus vero domini perator, faeitmt fidem et juramentum subjectionii
et obedientiwAlberto, euiut eleeiionemapprobat. >
Coelestinipaprelll anno n. (lbid.)
LXXXIL, (Rnmre,ap. S. Peirum-
Canonicii ecclesimSS. Peiri et Andrew Paderbor- LXXXIV
nensis prmdium Helmgeldereet priviiegia de ptw-
posiiis ac episcopii etigendis atserit. Parlhenoni» S. Cosmm Tatiacoliemit protectionem
tutcipit, pottessionesque et privitegia confinnal.
(Laterani, Maii 30.)
LSCIUTEN, Annal. Paderborn., I, 893.] (Romae,ap. S. Petruin, Jtin. 1.)
COELESTINUS episcopus, servus servoiuni Dei', GATTULA, Ilistoria abbatim Catinentit, t. II
dilectis filiis B. proeposito canonicis miuoris in p. 804.]
Palherburu ecclesire, salulem et apostolicam bene- COELESTINUS episcopus, servns servorum Dei,
dictionem. dilectis in Chrislo filiabus MAULLEabbalissae mo-
Piis filiomm volis condescendere. et facilem 2 naslerii S. Cosmaede Talliacotio, ejusque sororibus
nssensum praebcre nos condecet, ul lanlo sint nobis lam praesentibusquain futuris regularera vilam pro-
ct Ecciesiic Romanoedevotiores quanto se nov.eriut 'essis in perpetuum.
plenius exauditos. Eapropter, dilecti lilii, canonici Quoiies illud a nobis petilur quod religioni et
niinoiis eeclesiuein Pallierbiirn, postulatiouibus ve- honeslali convenire diguosciutr, animo nos licel li-
siris aures faciles accotnmodantes, vobis et suc- benli coucedere et petentium desideriis congruuiit
cessoribus veslris iu perpetuum conlirnianius, suffragium imperliri. Eapropter, dileetre in Domino
praedium videlicel in Hemgeldere, quod B. pius filire, vestris justis postulationibus clementer au-
ecclesiae-veslroe praeposilus expeditum a manibus nuimus et prrefalum moiiasterium, in quo divino
l.ticonim assignavil in commuiies usus fratrura, mancipatreestis obsequio, ad exemplar felicis me-
uec itou et iiistitutioneni, quam idein prreposilus moriae Alexandri papre praedecessoris nostri sub
ex consensu fratrum inter nos inslituii, videlicel, B. Pelri el noslra prolcciione suscipimus el prae.
ut quilibct inter vos decedens frater a die deces- senlis scripii privilegio coinmunimus, slalueutes
sionis suae usque ad annum slipendium suum ha- ut quascunque possessiones, qurecunque bona iJein
lieat, ad expcndendum aliquid causa pielatis, vel monasierium iniprreseniiarum jusle et canonice
ad excipiendum se, si forte obligams sit debilis. j possidel, atil in futurum concessione pontificum,
Similiier ei praeposiliveslri, quam habuisiis usque largilione reguin vel principum, oblaiione lidelium,
aJ Iircc lcmpora liberam eleclionem, nec non et seu aliis jttstis inodis, prreslante Domino, poterit
iJeclionem episcopi vestri, quatn cum canonicis adipisci, firnia vobis et iis quae post vos succes-
itiajoris apttd vos ecclesiae cetcbrare consuevistis. sciinl el illibata permaneanl. In quibus hrec oro-
Pracierea siiiiul et annuas quas ciiin eisdem cauo- priis duximus expriuienda vocabulis .
nicis a retronciis teinporibtts liabetis refeciiones Ecclesiam S. Viii cumomnibus pertinenliis suis,
liriuiter vobis conflriiianies, apostolica aucloritate ecclesiam S. Joannis de Camerata cura perlinenliis
inviolabiliter observari praecipimus.Si qnis conlra suis, jus quod habeiis in ecclesiaS. Andreoe,qure est
hanc nosiram confirmationis paginam ausu leme- in Clereto, tiiedieiaiemoblatioinimin ecclesiis caslri
rario veuire tentaverii, scial se Dei omnipoieiitis de Talliacozo, in soleinuiiulibus Paschae et Natalis
indigiiniionem et aposlolorum ejus Pelri et Pauli Domini el medielatem dc oblaliouibus iiiortuorunu
iiidiibitanier incurrere. sepulturam majoriim l.omiiium praefati castri, se-
DaiuiiiRomoe,apud Sancium Pelrum, m KalcnJ. piilturam podii Bufnrrc, ciiin medielate oblatiotiuin
Junii, poutificatus nuslri anno secundo. moiiuotum; dccinias nioleiidinortini, qurc suut in
9'49 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA.— AN. 1192. 950
valle SS. Cosinaeet Damiani et in alveo suo trigmia k S. Nicola: :.. Carcere Tulliano uiaconi caroinalis
modios sementaricios letrrc, vineas, lerras, silvas, Kal. Julii, indict. x, lncarnationis Dominicte anno
domos, casularia, quoe in praedicio castro habetis, 1192, ponlilicatus vero iomni Goeleslini papre III
duo molendina, viginli duos pedes lerrarittu, de anuo II.
quibus homines veslri monaslerii sunl infeudaii; LXXXV.
ecclcsiam S. Marioe de Sorbo cum omnibus perti- J/o>iai»en'iAtlorfemit in Alsatia tutelam tuscipil,
neniiis suis; mcdietateni molac Jo. Trollae, medie- possessionesqueet privilegia confirmat
laiem silvae capitis aquae, silvain de Colle de Coci (Romre, ap. S. Peirum, Jun. 8.)
per suos terminos. Prselerea refulationem coram ^SCHOEPFLIN , Als.dipl., 1,297.]
prrcdictos prredecessores nostros promissam, quam COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
nobilis vir Bartholomrcus de Talliacozo de pravis lectis filiis WALTERO abbati monaslerii Saucli Ci-
consueiudinibiis quas a vestro monaslerio exigebat riaci de Alsatia, quod Altum coenobium nuncupa-
coram personis pluribus fecit, ratam et firmam ha- lur, ejusquc fratribus tam proesenlibus quam fulurii
bentes auctoritate aposlolica prohibenles, ne con- regularem vilam professis, in perpetuam memoriam.
suetudines ipsas idem Barlholomreus, vel haeredes Quoties a nobis pelilur quod religioni ei hone-
ejusaliquo tempore in mouasterium exercere prre- B stati conveniredignosciiur, animo nos decet libenii
sutnant. concedere, et petenlium desideriis congruum suf-
D-xernimus ergo ut nulli omnino hominum fragium impertiri. Eapropter, dilccti in Domitio
lkeat prrefalum monasierium temere perturbare, filii, vestris justis postulationibus clemenler an-
aut ejus possessiones auferre, ablatas relinere, mi- nuimus, el prrefalum monasterium S. Ciriaci de
nuere, seu quibuslibel vexalionibus faligare ; sed Alsatia, in quo divino estis obscquio mancipaii,
omnia imegra conserventur vobis et successoribus ad inslar felicis recordalionis Leonis papre, pr:e-
veslris omnimodis profutura, salva sedis aposto- deccssoris nosiri, sub beali Petrt el nostra pro-
iiere aucioritale el Cassinensis monasterii dcbita teclioue suscipiinus, et prresentis scripti privilegio
juslitia et rcverenlia. Si qua igilur in fuiurum ec cominunimus; in primis siquidein staluenles ut
clesiaslica srccularisve persona hanc nostrae consli- ordo monasiicus qui secundum Deum et beati Be-
tuiionis paginam sciens contra eam temere ve- neJicti Regulara, in eodem monasterio instiluliis
nire lenlaverit, secundo tertiove commonita, nisi esse dignoscilur, perpeluis ibidem lemporibus in-
reatum s.iuin digna satisfactione correxerit, pole- violabiliter observetur. Praeterea quascuuque pos-
siaiis bonorisque sui dignilate careat, reamque se sessiones, quaecunque bona idetn monaslerium im-
divino judicio exislere de perpetrala iniquitale co- praesenliarum juste et pacifice possidel, atu in
gtioscat et a sacraiissimo corpore et sanguine Dci futurum concessionc poniificum, Iargitione regum
et Domini Redemptoris nuslri Jesu Christi aliena vel principum, oblalione fidelium, seu aliis juslis
fiat, atque in extremo examinc disirictae subjaceat modis, proeslante Domino, polerit adipisci, firma
ullioni. Cuuclis autcm eidem loco suo jura servan- vobis veslrisque successoribus et illibata perma-
tibus sit pax Domiui nostri Jcsu Cbrisli, quatenus neant. In quibus haec propriis duximus exprimenda
el hic frncium bonoe actiottis percipiant, et apml Tocabulis :
disirictum judicem praemia oelernrepacis inveniaxl. Locum ipsum in quo prrefatum monasterium con-
Amen, amen, amen. slructum est, cumomnibus pertinenliis suis; pulJi-
Ego Coelestinus, calhoticrc Ecclesire episcopus. cam curiam Allorfb, liberuui advocatum, officinas
Ego Pand., basilicre XII Apostolorum presbylcr suas, mouetam, labernas cum omni jure suo; curiam
cardinalis. Tuieiheim, cuin banno villre ipsius et jusiiiiam
Ego Melior, SS. Joannis el Pauli presbyier cardi- illam, qure vulgo dicitur Masth; curiam Jelhol ciim
nalis tiluli Painmacbii. baiino; cape.llam Beali Michaetis; ecclesiam Ber-
Ego Joannes, lituli S. Clemenlis cardiualis Tu- D bach cum peiiinentiis suis; ecclesiam Gritulebrocli
scan. episcopus. cum peiiinenliis suis, prrediciam sciliccl capel-
Ego Romanus, tittili S. Anastasire presbyter car- lam Beaii Michaelis el duas ecclesias islas Ber-
dinalis. bacli el Griudebroch sibi el successoribus sttis
Ego Gerardus, S. Adriani diac. cardinalis. libere regcndam ad tedificium novi monaslerii,
Ego Goffredus, S. Marise in Via Laia diaconus in perpeluum concedimus; capellam Gierbaden,
cardinalis. curiam Taniboch cum pertinentiis suis; curiani
Ego Joannes, S. Theodori diac. cardiualis. Argent apud Sanctam Aureliam cum pertinentiis
Ego Bernardus, S. Marire Novae diaconus car- suis; curiain Tetvitre cum perlinentiis suis; cu •
dinalis. riam Ergerhenns ei Mestershem cum pertinemiis
Ego Lolharius, SS. Sergii et Bacchi diaconus suis; curiam Sigoltesbeim cum pcrlinenliis suis;
cardinalis. curiam Wolfeiiganheim cum pertincnliis suis.
Ego Nicolaus, S. Mariae in Cosmedin diaconus Liccat quoqite vobis clericos et laicos e soeculo
cardinalis. fugientcs liberos el absolulos ad conversionem re-
Datuin Romrc,apudS. Petiutn, per raanum M$\<l\i cipcre, et ln veslro monasterio, absque conira-
 951 COELESTINIIII PAP;E 932
diciione aliqua, retinere. Prohibemus iusuper ne: A.nica juslitia. Si qi.a igilur in fiiluruin ccclesiastica
ulli fratrum vestrornin post faciam in loco vesiro saecularisvepersona hanc nostrreconsliluiioiiispagi -
professionem, las sit de eodem Ioco sine licenlia iiam sciens, conlraeain lemere venire tenlaverii, se-
abbaiis sui discedere; discedenteni vero absquc cuiitlolerliove conunonila, nisi realum suuin congrua
cominuni liiterarum vcstrarum cautione nullus satisfactione correxeril, potestatis lionorisqiie sni
audeat retiuere. Qttod si quisquain iilos retinere careal dignitaie, reamque se divino judicio exis-
prrcstimpserit, liceat vobis in ipsos monachos vcl lere de perpelraia iniquiiate cognoscai, et a sa-
conversos vesiros senlentiam regularem ex uosira cralissimo corpore ac sangiiine Dei et DomiuiRe-
aticloritaie proferre. Cum autem generale inter- demploris nostri Jesu Christi alicna fiat, alque
dictum lerrre fuerit, Iiceat vobis, clansis januis, in exlreino examine disiriciae utlioni subjaceat.
exclusis excomiiiunicatis el interdiclis, uon pul- Cunclis atiteiu eidetn loco sua jura servantibus
satis canipanis, suppressa voce diviiia offkia cele- sit pax Domininoslri Jesu Christi, quateuus el hie
brare. Cbrisma vero, oleum sacrtun, consecrationes fruciuni bonaeactionis pcrcipiant, et apud distri-
aliariutn seu basilicarum, ordinaiiones clericorum ctuni judicem prremia aelernae pacis inveuiant.
vel monachorum qui ad sacros ordines fuerint pro- Amen, amen.
movendi a dicecesano suscipialis episcopo, siqtti- B • Datiim Romae, apud Sanctum Pctrum, pcr ma-
dein calholicus fuerit, et graliam atqtte communio- nwn iEgidii S, Nicolai in Carcere Tulliano diaconi
nem sedis aposiolicoehabuerit, et ea vobis gratis «ardinalis, vi Idus Junii, indiciione x, Incarnalioiiis
et absque pravitalc aliqtia voiuerit exhibere; alio- Dominicoeanno 1192, potiiificatus vero domni Cce-
quin liceat vobis, quemcunque malucriiis, calho- lestiui papoeIII auuo sccundo.
licum adire antislitem, qui niiniruin nostra fultus
LXXXVI.
aucloritate, quod postulaitir indulgeat. Praesenli
ut nullus a vobis vel Sifridum elecluin pmpotitum S. Mtiriiui Worma-
quoque pagina prohibemus, liensem sancil, slaluvque nl < endem prwposilura
iitonasterio veslro, prreter aniiquain consuctudi- nunquam de ctvtero Wormaliensi eniscopo assi-
nem bactenus observalam, quidquaut exigere au- gnelur, sed curam el administrtitionem ipsius ver
proprium semperprmpositum exercealur. »
deat, vel etiam exlorquere, nisi quod vestra
(Romae,ap. S. Petritm.)
liberalilas sponle duxeril cuilibet conferendum.
Iiiliibemus etiam, ne tu, lili abbas, vel succes- [JAFFE, Regesta, p. 892.J
sores tui bona ipsius monaslerii aliquibus infeu- LXXXVII.
dare, vendere, seu alienare vel pignori obligarc, ,„ Universisprioribus el jralribus Ctnlhusiensibut con-
propria ievitate prresumanl. Libertates qtioque ab cedil, t ne ulicui de prioribus aul fralribus eorum
tine cotuensu el voluniate capilult domussumvel
eeclesiasticis srecularibusve personis vobis vel ipsi majoris el tauiorii partis licenlia pttleal appet-
monaslerio raiionabiliter indultas, antiquas eiiam tandi. »
et ralionabiles consueludines, ibidem hactenus ob- (Laterani, Jul. 6.)
serratas, ralas babemus et aucioritale apostoliea [Pr.vil. ord. Citrlh., ful. 4.]
coiifirmamus. Liceat quoque libi, fili abbas, mitra COELESTINUS episcoptts, servns seivorum Dei, di-
et annulo cura chirotecis el sandaliis in prrecipuis lectis liliis universis prioribi.s el fralribus Carthu-
festivitatibus uli; liberumqtie te esse volumus ab sicnsis ordinis, saluiem el apostolicam bene.li-.lio-
omiii ditionc et poieslale dicecesani lui. Sepultu. iiem.
ram proetcrea ipsius loci liberam esse decernimus, Cnii) ab omnibus (uinuliiium suiiih.iiuin agiia-
itl eoruin devolioni et extremae voluniali, qui se lionibtts, uon solum mentibiis et profcssione, sed
illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommuni- etiam locis silis et babitalioitibus separati, sumiiia
cali vel inlerdicti sint nullus obsislal, salva tameti vos oportel diligentia proecavere,ne alicujusletiipo-"
juslitia illarum ecclesiariim, a quibus iiioiiuoniin ralis commodi causa vos iteruin conirn proposiluin.
corpora asstimuniiir. Obeuule vero le, niinc ejus- £D ordinis veslri saeculi lurbinibus imntergai, et sub
dem loci abbate, vel luorum quolibel successorum, recti spccie vosmetipsos decipientes, ob lempoiale
nulliis ibi qualibet subrepiionis astuiia seu vio- commodum acquirenduin vel iiicominoJiini evitan-
lenlia praeponalur, nisi qiiem fratres communi con- dum, (emere causaruin vos altercationibus inseratis.
sensu vel fratrum pars sanioris cousilii, secundum lnde enini quod el paci et (ranqiiillitali vestrae
Dei timorem et beati Benedicti Regulam provideriut providere volenles iirmiier inhibeuius, ne alictti
eligendum. de prioribus aul frairibus vesiris qtiacuiique leine-
Decernimusergo ut nulli omnino hominum liceat raria praesuinpiione, sine consensii et voluniaie
prrefatum monaslerium lemere periurbare, aut pos- capiiuli domus suoe, vel majoris et sauioris partis,
sessiones ejus auferre, vel ablaias retinere, minuere, licentia pateal appellandi. Procterea cum generale
scu quibuslibet vexationibus fatigare; scd omnia vos capiiulum, sicut ruints singulis coiisuevisiis,
iniegra conservenltir eorum, pro quoruin guber- celebrare coniigerit, si omnes convenire forte ne-
naiione ac suslentalione concessa sunt, usibus. qitiveiint, quidquid a majori priore ordiuis cum
oinnimodis profutura, salva sedis apostolicoeauclo- niajoris parlis acsanioris consilio rationabililer ac
ritale, el dicecesani episcopiecclesiasiica vel cano- providc stalutum fuerit, ratum habealur el lirmutn
 955 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. — AN. 1192. 954
ei ab onuiibus veslri orduus fralnbus lrrelragabili- A coiisiliii saiiioiis seeiinnuiii Deum providerint
ler observeiur. cligendum,
Nnlli ergo oiiinino hotninum liceat lianc paginaiii Decernimus ergo ut nulli, etc. usque saiva sedis
nosirre inhibitionis iiifringere, vel ei ausu temerario nposlolicoeauctoritate, et dioecesani episcopi cano-
conlrnire. Si qttis aulein boc allentare praesuntpse- nica justilia. Si qua igiiur, etc. usque subjaceat.
rit, indignniioiieni omiiipoleniis Dei et bealorum Cunciis, etc. ttsqne pacis invenianl. Amen.
Peiri et Pauli apostolorum ejus se noverii incurcti- E«o Coelesiiniis, caibolicaeEcclesire episcopug.
rum Ego Joannes, Pnenesiiiiiis episcopus.
Daium Lnterani, n Nonas Jtitii, Donlificatus noslri Ego Pandtilpliiis, basilicre XII Apostolorum presb.
anuo sectuido. card.
LXXXVIII. Ego Roinaiiiis, lil. S. Anastasiaepresb. card.
Canonicorum ecdesiw S. Murim Savonensis posses- Ego Joannes, tit. S. Stepbani in Ccelio monle
tionet et jura confirmut presb. cnrd
(Romre, Jul. 7.) Ego Jonnnes, S. Tbeodori diac. card.
[CGHELLI, Iialia sacra, IV, 735.] Ego Benedictus, S. MariaeNovoediacon. card.
COELESTINUS episcopus, servus servortim Dei, di- B Ego Gregorius. S. Georgii ad Velum aureutn
lectis fiiiis CULII.L.MOprxposiioetcaiiouicis S. Mariae diac. card.
ile Savona ejusque successoribus canouice subsli- Ego Nicolaus, S. Mariacin Cosmedindiacon. eard.
tttendisin perpclttuin. Ego yEgidius, S. Nicolai in Carcere Tulliano
(juoties a nobis, eic, usque imperliri. Eapropler, dinc. card.
diiecti in Doinino filii, etc. usque coininuiiimus. Datum Romae,per manus Nonis Jtilii, ind. x,
Slaiuenles, etc., usque propriis exprimenda voca- Incarn. Dom. anno 1192, ponlif. vero D. Ccelestini
hulis : Ecelesiam S. Marire Magdiilenre cum onini papae III anno n.
jure sio; ecclesiam Sancti Slepbani et Sancli
Pontii cum omni jure earum ; ecclesiam S. Salur- ^XXXIX.
nini et omnia jura parochialia Savonae, praeier id Dotnus Carthusiensisac proteclionem suscipit, posset-
sionesque privilegia confirmat.
<|uod lerininatum fuit ecclesire S. Georgii, ac
S. Petii; hospitale de S. Mauro cum omni jure, jtts Laterani, Jul. 9.)
quod habctis in oblnlionibus de Naulo, et decima ^Privil. ord. Cailh., fol. 4<>.J
lam vini quam bladoe, et decima omnium quaeve- ._ COELESTINUS cpiscopus, servus servorum Dei, di-
niunt in Can. episcopi sicut conlineiur in instru- leciis filiis priori elfratribus Carth.isien., lam prae-
iiienlo bon. mem. Amici quondam episc. Savoncn. senlibus quam uiluris, ereiniticani vitam professis
Scarsolarttm ei sponsarum ac naviiim beuedictionis, in perpeiuum.
iiieJieiasoblaiionuni, qttredaniur proiis qui eliguul Cuni vos pcr Dei gratiam inulta prrcemiuealis
sepulluram ad quaiiilibcl ecclesiani civilaiis; jus gloria meritoruin , et vitam solitariam eligentes ui-
quod babeiis in cellis, in Lavagnola, in Legino, et vinre contemplalioni arciius intetijalis, bontis odor
in Signo et terrilorio eju.s, et Cugliani el territorio religionis vestrre ad iJ nos inducil, ul cotuitiiini et
ejtts, et toliim quod habelis in Mailis, ei in Lom- spcciali debilo quieii vestroe debeamus iulendere,
bardia quidquiil, in Sovana et iu couiitatu ejus; ec- et jura vesira sunimopere conservare. Eapropler,
clesiatnS. Tliotnaecum omni jure stto, refectiones dilecti in Domino filii , vestris jusiis poslulationi-
quasdebel vobis episcopus Savonen. in Nativitate bus clemenler aiinitimiis, et felicis recordalionis
Domiui, iu Pascha et in Assutnplioiie sanctre Marioe. Alexnndri ct Lticii, praedecessorum noslrorum
Paci quoque ct iranquilliiali veslrre paterna dulce- vcstigiis inhoerentes , donium veslram Carihiisien.
dine providere volentes, auctoritaleaposlolica prohi- eremi in qua divino esiis obsequio inaiicipaii, sub
beinus, uinon liceatepiscopo vestro vos vel veslram D ] beali Pelri et nostra proleciioue siiscipimus, et
ecclesiam fntigare, liberiaies proelerea, et imniii- prresemis scripii privilcgio comiiiiiniuuis. In primis
nilnies aniiqtias ei raiionabiles consuetudines ec- siquidcm sialueuies, ul ordo eremiiicre viloe, qui
clesire vestrae concessns graias habemus, ct eas seciititlum Deum in eotlem loco iiistiiiitus esse di-
perpetuis temporibus illibatas permniieresancimus. gnosciuir, perpetuis ibidem temporibus inviolabi-
Sepiilluram proelerea Ecclesiaevestrae liberam esse liter observeiur. Prrclerea possessiones omncs a
decemimus ul eoruin devotioni exlreiitoeqtie volun- Christi fideiibu.s pielalis intuitu domtii vestne con-
lali, qui se illic sepelirc deliberaverunt, nisi ex- ccssas, et a vobis possessas, qure infra terininos
cominuiiicati vel iiilerdicli sinl, iiullus obsistal, vestros coiilineiiliir : scilicet infra loctim quod vo-
salva lamen justiiia illarum ccclesiarum, a qtiibus catur Clusaet rupem claudentem vallem et pertin-
nioritiorum cotpora assumunlur. Obeunle vero te, geittem usque ad molarem claiitleniem ct dividen-
nunc ejusdcin loci praeposito, vel tuoruni quolibet tem Combam-Chaldam, ct pervenienlem usqtie ad
siiccessoriim nttllus ibi qtialibet subreplionis aslu- rupein mediam quse est super Bocligesos; deinde
tia, seu violentia proeponalur nisi quein csnonici molatcm aiiiim qui ascendeudo protenditur usque
coiiiiiiiini coitsensii, vel canonicorum pars major ad nipeni Bovinanl: exinde molarem alium qiii
955 COELESTINIIII PAPJE 956
descendendo producitur per crepidinem Plataneti a A . apostolica inhibemus ne ullus episcopus' vel qure
Bovinanl usque ad rupem qttre est juxla furiiuni de libet alia persona aJ synodos vel conventus foren-
la Foliia. Simililer ab illo monle qui de eadern ses vos ire vel jttdicio srcculari de vestra propria
rupeporrigilurusquead montemAillinart: eta monle substanlia vel possessionibus vestris subjacere com-
Aillinart descendenJo cxtenditurjuxlaMoilamcontra pellat; nec ad domus vestras non vocalus causa
occidenlem usque ad rupem qure esl supraCarre- ordines celebrandi, causas iraclandi, vel aliquos
riam. Et ab hac rupe porrigitur usquead rupem quoe publicos convenlus convocandi venire proesumat :
est Peiiuso. Inde posiretuo protentlitur descendendo nec regularem electionem prioris vestri impediat,
usqtie ad flumen quod vocalur Guerus Morluus, et aut de inslituendo vel removendo eo qui pro tem-
a Gttero Morluo ascendendo prolendilur per rupem pore fuerit, conlra statuta Carihusicnsis ordinis
(laudentetn Minorem Carreriatn usqtie ad Terras- se aliquatenus intromitlal. Porro si episcopi vel alii
siam et a Terrassia per crepidinem Plaianeti et per ecclesiarum reclores in monasterium vestrum vel
la Follei Durlieres usque ad Januarium; et a Ja- personas inibi conslitutas suspensionis, excommu-
imario sicttt Alpes vergunl contra Provcysieu usque nicationis vel interdicti sentenliam promulgave-
ad Calmelam Gonceliin, et a Calmeta Goncelim riut, sive etiam in mercenarios vestros pro eo quod
porrigitur percrcpidinem usquead rupem de Cbal-JB decimas non solvitis vel aliqtia occasione eorunt
vientonjet inde descendit per rupeni Berardi usque quae ab aposlolica benignilale vobis indulta sunt;
ad Clusam, vobis et veslris successoribus conlirma- seu benefactores veslros pro eo quod aliqua vobis
IIIIIS.Quia vero donatores ipsarum possessionum beneficia vel obsequia ex charitate prresliicrrni,
piscationem el venationem ac avium captionem , vel ad laborandum adjuverint in illis diebus iit
oviuin et caprarum atque oinnium domesiicortim quibus voslnboralis et alii feriantur, eamdera sen-
animalium, pascua et transilum infra prrcscripios lentiam prolulerint, ipsain lanquam conlra aposlo-
terminos prohibuerunt, nos eamdein prohibitionera licaesedis indulla prolatam decernimus irritandam;
iiiliiloinintis auctorilale aposiolica roboramus. nec lilterre ullre firmiiatem liabeanl quas tacilo
Ad hrcc auctoritate apostolica arclius interdici- noinine Carihusiensis ordinis et conira tenorein
mus et stib iiiterniinatiotie auathemalis prohibemus aposlolicorum privilegiorum constilerit impelrari.
ne quis infra lerminos vesiros, vel domorum ve- Staluimus eliam ut propler communia interdicta
strarum liomines capere, fiirlum seu rapinam com- terrarum, monastcrium veslrum, excomraunicaiis
niilierc, aut ignetn apponere, vel houiicidium fa- et interdiclis exclusis, a divinis non cogatur officiis
cere audeal; aut homines ad domos veslras abstinere. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci
"
venienies, vel ab eis redeunles quqmodolibet per- priore, vel luorum quolibel successorum nullus ibi
turbare ; ul ob reverenliam Dei et locorum vestro- qualibet subreptionis astutia seu violentia proepo-
rum infra bos termiuos, nou solum vos el fratres natur; nisi quem fraires communi consensu vel
vestri, sed etiam alii plenam pacem habeant et fratrum major pars consilii sanioris secundum Dei
qu elem. Liceat qtioque vobis clericos vel laicos , timoretn et approbata vestri ordinis institula pro-
bberos ei absolutos a sreculo fugienles ad conver- viderint eligendum.
sionein vestram reeipere ei eos absque ullius coti- Decernimus ergo ut nulli omnino liominum liceat
iradiclione iu vestro collegio retinere. Probiiiemus praefalum monaslerium lemere perturbare, aut ejus
iiisuperut ntilli fralrum vestrorum post faclain in possessiones auferre, ablatas retinere, minuere seu
eodcm loco professionem , absque licentia prioris quibuslibet vexalionibus faligare, sed omnia inte-
sui, fas sit dc claustro vestro discedere, disceJen- gra conservenlur eorum, pro quorum gubernatione
tem vero absque coinmuiiiuiii litterarum cautione ac sustentalioue concessa sunt, usibus omnimodis
nullus audent retinere. profulura, salva sedis apostolicre auclorilate. Si
Sane laboruin vestrorum qtios propriis manibus qua igitur in fulurum ecclesiastica soecularisve
aul sumpiibus coliiis, sive de nutrimenljs vestro- D persona hanc nostrre constiluiionis paginara sciens
rum aiiinialiiini uulliis a vobis decimas prrcsumal contra eam lemere venire tentaverit, secundo ler-
exigere. Adjicienies quoque slaiuiinus ut infra di- tiove coinmoniia, nisi reatum suum congrua satis-
midiam lejicam a lertniiiis possessionum quas ha- factione correxeril, potestalis honorisque sui ca-
bciisntilli religioso liceat quodlibel redificium con- real dignitale, reamque se divino judicio existere
s ruere vel possessiones acquirere. Consecraiiones de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratis-
vero allarium seu basilicaruin, ordinaiiones cleri- simo corpore ac sanguine Dei et Domini Redem-
corum veslrorum, qui ad sacros ordines fuerinl ptoris noslri Jesu Chrisli aliena fiat, et in extremo
piomovendi, a dioscesano snscipialis episcopo, si- examine districtae subjaceat ultioni. Cunclis auteni
quidem catliolicus fuerit, et graiiam atque commu- eidem Ipco sua jura servantibus sit pax Domini
nioneni apostolicrc sedis habuerii, ct ea vobis gralis : nostri Jesu Christr, quatenus et hic fruclum bonae
el absque pravitate aliqua votuet-it exhibere; alio- aciionis percipiant , et apud districtum judicem
quin liceat vobis quera vulueriiis catholicum adire praemia oelernaepacisinveniant. Amen.
anlistileiii, qui niinirum nosira fultus aucloritate, Ego Ccelestinus, catholicae EcclesitKepiscopus.
quod posiulatur indulgeal. Insuper auctorilale Ego Joannes, Prceiiestinus episcopus.
957 'EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. -U AN. H9& 953
Ego Pandttlplius, basilica; X.ilAuostolortim uresb. A per atiis domorum negotiis disponcndis contra
card. ipsius ordinis iiislituia, praeter voluntalem prioris
Ego Joannes , tit. S. Clemenlis cardinalis, Tu- et fratrttm se aliquaienus iutromiitat.
scanensis episcopus. Deceruimus ergo ul ntilli omnino hominum liceat
Ego Romanus, tit. S. Anastasire presh. card. hanc paginam nosirre inhibiiionis el constilulioiiis
Ego Hugo, presb. card. S. Marci tit. jEquilii. infringere vel ei ausu lemerario conlraire. Si quis
Ego Joannes, lit. S. Siephani in Coelio monte auiem hoc altentare prresumpserit, indignalionem
presb. card. ouuiipotenlis Dei et beatorum Petri el Pauli aposlo-
Ego Joannes, S. Tbeodori diac. card. lorum ejus se noverit incursurum.
Ego Bernardus, S. MariaeNovcediac. car.. Daium Laterani, IVldus Julii, ponlificatus nostri
Ego Gregorius.S Georsrii ad Velum aureum anno secundo.
diac. card. XCI.
Ego Nicolaus, S. Mariae in Cosmedin diac. card. Monaslerii S. Marim Pomposiam proteclionem sus-
Datuin Lalerani, per manum /Egidii Sancli Nico cipit, possessionesqueac privilegia confirinat
lni in Carcere Tulliano diac. cardinalis, vn Idus (Laterani, Jul. 13.)
Julii, indictione x , lncarnalioiiis Dominicae aimo ° [MOHBIO, Slorie dei municipi haliani, 1, ii, p. 76.]
1192, poniificatus vero domni Ccelestini papre 111 COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
anno sccundo. leclis filiis ANSELMO abbati monaslerii Sanclae Ma-
XC. rioe quod in insula Pomposia silum esl ejusqne fra-
Prioris et fratrum Carthusiensium vrivilegia quw- tribus lam praesenlibus quam fuluris regtilarem vi-
dam confirmat. tam professis in perpetuum.
(Laterani, Jul. 12.) Qttoties a nobis peiitur quod religioni el hone-
[Priu. ord. Cartit., fol. 4.] stalicouveiiire diguoscitur, anirno nos decet libenti
COELISTINUS cpiscopus, servus servorum Dei, di- concedere et petenlium desideriis congruum suffra-
lectis liliis priori et fratribus Cartimsien., sjluiein gium impeniri. Eapropter.dilecli in Domino filii, ve-
et apostolicam benediclionem. slris juslis postulationibus clementer annuimus, ct
Paci et tranquilliiati vestrre tanto prnpensius proedecessorum nostrorum felicis recordalionis Coe-
provtdere volentes qttanlo arctius divinis eslis ob- lcstini, Eugenii, Annstasii, Adriani, Alexandri, el
sequiis mancipali, et in conleniplationis arceprocul Lucii Romanorum pontificum vesiigiis inbrerenles
a terreiioruin lumiillu semoti, pire poslulationi ve- ,, beatae Dei genitricis semper virginis MariaePom-
strre faeilius anniiimus, et favorent apostolicutn li- "*posianiim monasterium, in quo divino mancipali
benlius iiiipertinitir. Inde esl qtiod, ut institiita esiis obsequio sub beali Pelri et nosira proieclione
vcstri ordinis perpettiam habeant liruiiiaiein, prout suscipimus, et proesenlis scripti privilegio comtnu-
npprobnta suni cl a bene utenlibus o1)servaln, rata niuius , statuentes ut qu.iscuiique possessiones,
in posiertim fore decernimus, et auctoritnte qua quaecunque bona idein inonasleriuin iinprreseiiiia-
fuugiinur confirmamus; staiuenies ut in domibus rum jusie el canouice possidet, aut in fiituruin
ordinis vestri discipliuas quae fralribtis delinquen- concessione ponlilicum, largitione regum velprin-
libus secundum instiluta ordinis impoiiunlur, dice- cipuin, oblalione fideliutn, seu aliis jostis inoJis, Deo
cesanis episcopis nou liceat relractare, aut conlra propitio, poterit adipisci, firma vobis veslrisque
voliintaieni prioris, et majoris et sanioris pariis successoribus et iilabata peimaneant. In quibus
capituli enervare. Nec de priorum electionibtis , hiecpropriis duximus exprimenda vocabulis:
qttas de auctoritaie apostolica vester ordo liberas Videlicet massacellain integram quaevocatur Male-
liacteutis habiiil, se quisque episcopus inlromitfnt, raria et massatn, quae vocalur Mausculi iittegram; et
aiit ad eas se ingerat non vocalus ; seu a prioiibus fundum unum integrum, qui vocatur Casalas publi-
..'oiiioiiiin iitsoliiam et indebitam obedientiam va- ) ciiin ; niassam, quaevocaiurNepoiis, ei massam qure
leal exlorquere; aut contra jus prioribus debilum vocaiur Capul Bovis, terram et vineam sicuti modo
el ipsius ordinis insiiiuta dotiicruin obedienlias el vos habclis et lenelis jure beati Petri aposloli, nec
olficia disponere quis attentet. Fratretn etiain ali- nonetripam fliiniinis Alemonis ex utrisque parti-
quein, absque prioris licentia de cella educere, vcl bus juxla inassam, qure vocalur Praia exlendente
a.l eum ingredi ei in paiiem trahendo, silentium ipsa ripa ab Agaziolo usque ad campum Bodulli;
itinipere , quod nunqiiam hacienus lieuit, temeri- terram vineam jtixla inuros civilalis Ravennre,
latealiqua non proesumal. Nec dotnos oidinis veslri cum terrre umbratica in inlegrum a Pusterula Au-
cxactionibus iiulebitis, seu gravaminibus cuique li- gusli usque ad portam Taiirensem ; horltim tinuni
ceat ouerare. In Joinibus eliam quac rceeprioui (an- rmegrum in loco Ponlis Calciati in regione Sancti
tum fratrum siint ipsius ordiuis depuiaiae, nttllus Andrerc a duobus lateribus jure ipsius Sancti An-
alius bospitari prresuniat, ne per ipsum, attt per dreae, a reliquis duobtis via publica, ei massa itt-
eos qui circa etiin fiierint, fralriim quics et silen- tegra, qure vocatur Lacus Sanclus cum omuibus
liitm valeat perturbnri. Nec in capiiulo prioris rebus et pertiiientiis suis, cum plebe et capellis et
usurpans officium, tatn stipci' disciplittis quatn su- litulis ipsius, id esl Sanctre Mariae,Sancti Marliui-
959 COELESTINIIII PAP^E 8C0
Snncii Pelri et Sancti Venantii cuin dccimis et A liaeecclesiam Sancti Clemenlis; inPrale ecciesiaui
priiuiiiis et omnibus ordiiialionibus stiis, et ciini Sancti Laurentii; in episcopaiu Liviensi ecclesiatn
piscaiia qurcvoralur Tidini; el fossa archipresbyleri Sanclre Marioe; in Mniiuinizola ecclesias Sancli
el piscariaqiirevocalur Falce cum loco qui vocalur Michaelis et Sanctoe Mariae Roccae cum capellis
Montezello; Lacus Sichus cuin ripis fliiininis Padi suis; in Arimino eeclesiain Sanctae Marire in Tri-
el Gauri ex utriusque paiiihus usque ad mare, et liio; in episcopatu Urbinensi ecclesiam Sancti Leo-
a loco Conche Agate ex una parte usque ad mare nis de Folia et Sancti Angeli de Instila, Sanctre
cum loco integro, qui dicilur Massenzalica inter Mariaede Pelia, et ecclesins Sancti Martini in III-
affines de lol) loco ac terrilorio massrc, qure meta, Sancti Heracliani et Sancti Angeli; in Pro-
voeainr Lacus Sanctus, ab uuo laiere iossa molen- vegio ccelesirc Sanctre Marire in Cateneto cum ca-
dini de Volia Laterchli JescenJente iu Aquiliolo; ct pellis suis, Sanctae Marioede Vinculo cum capellis
a fluvio Rubba usque in Eliam, et per paludem suis; ecclesiam Sancti Joannis <lc Priigneto cum
usque in medinm Curbam, et uilra Curbam usque capellis suis, ecclesiam Sanctrc Mari;e de Caslro
ad Pndum stiper Policini; et ullra PaJiiin super Sancli Marini ciiin capellis suis. Ilrecnimirum om-
Policiniim usque ad gaznm episcopii SanctneComa- nia vobis veslrisque successoribus legitimis et fra-
Clen. ecclesioeusque ad fluvium qui vocatttr Coesi; •* iribus religiose viveniibus perpeitio habenda con-
ab alio lalere cnrsiis descendens in Concham Aga- cedimus; ita sane ut a vobis singtilis quibiisque an-
luli et per ipsam in Gaurum ; a lertio latere palus nis pensionis novem tres argcnti solidos, difficultate
qure pergit inlra rivum Agelli et Mazenzalicam postposita nobis nostrisque successoribus persol-
usque Monlezellamet Vcdelozacurreiitem iu Padum; vatis. Ad hoc aucioritale publica consliluitiius ul
a quarlo lalere Vacellinus cl Agcr Malus ei Calis Je locus ipsc aut res ad eiim pertiiienles nulli eccle-
Vincareto pergenle in lacerttim. Insiiperconcedimus siasiicre persotire, nisi tanluin Romanis ponlificibus
vobis piscariam iniegrain qnre vocalttv Volana cum debeanl subjaccre. Sane novalium veslrorum qure
rivo Sndalino ci Gavalena P. majorem ad ipsam pi- propriis inanibus aul sumplibus colilis sivede nti-
scariam pertinentem ctiin parlicellis in utrisqucpar- trimenlis animalium vestrorum niillus a vobis de-
tibus sicul olim inlravcranl in mareeidem similiter cimas extorquere praesumat. Liceat quoque vobis
pertineiites. In episcopatu Concordioe, in Fana clericos vel laicos liberos el absolulos a srectilolu-
ecclesiam Sancti Maiiini; iu episcopalu Cenelensi gieuies ad conversionem recipere, et eos absque
ecclesiam Saucti Petri in Cotice Snncii Danielis et contradiclione aliqiia retinere. Chrisma vero ct
Sancli Andrerc de Busco ciiin capellis suis, eccle- r, oleum sanctuin a Comacliensi suscipiaiis episcopo
siain Sancti Martini in Cambanardo, ecclesiam si calholicus fuerii, el sine pravitatis exactionc gr.i-
Sanclie Mariseiu Runco Marzolo,Sanctae Heleuoeet tis vobis darc voiueril : sin aulem, pro eisdem sa-
Sanctae Mnriaeiu Vidore, et Sanctte Bonte cum ca- cramentis accipiendis ad qiiemcunque calholicum
pellis suis, ccclesiam Sanctoe Mariaein Casiello, el maluerilis episcopuni recurratis. Benedictionem
alias quas in panibus illis babelis ; in episcopaiu quoque abbatis monachorum vestrortim, ordiuaiio-
Vicenlite ecclesiam Sanctae Mariaein Turpise, ec- nes et consecraliones altarium monasterii vestri et
clesiam snucli Blaxii iu Casiro Vivarii; in civilale eorum quaein massa Lacus Sancti sunt a quo vo-
Vcionensi ecrlesiain Sancli Malhei; in episcopatu laeritis calholico episcopo suscipere liceiiliam ba-
Biixiensi erclesias Sanctae Marioede sede Marculfi, beatis qui aposiolicrc sedis fultus auctoriiate quod
et SanctacMarioe <leCognomario, et Sanctre Marite postulaturindulgeat. Mansuro etiam decreio siaiui-
deStisilano; in cpiscopalu Cremonensi erclesiam. iiiits ut neque tu, dilecle in Domiiio fili abbas, ne-
Saiicii Stcphani in Cavalaria cum omnibus perli- que alius successorum tuorum ad cujuslrbct epi-
iieniiis suis ; in episcopalu Astensi ecelesias Sanclro scopi synodum pergere compellatur, nisi a Ro-
Marirc de Flcxo el Saucii Joaunis de Cerro ciun inano pontiliee vei (egnto ejus ftieril invitaltis. Ad
oinnibus pcrlineniiis suis; in episcopatu Bouoiiicn. V haecadjicientes deceruiinus ut niilli archiepiscopo,
ecclesias Sancire Marirede Arccllaia cttin omnibus nulli episcopo liceal monasterio vestro gravamen
pertincniiis suis, et Sancli Venantii cutn omnibus inferre; nee in ipso autcjus rebtis polestatem exer-
perlinentiis suis, et Sancti Blaxii de Luzaco cum cere. Nulli aulem mortalium facultas sit prreter
lola curie sua, ei Sancli Marlini in Turrisella, abbalis et fratrum monaslerii voluntalein colonos
et Sancli Joannis de Castagnolo, ct Snncii Blaxii in scu villanos, famulos aul famulas ad ipsum monas-
Falcelto, et aliam ecclesiam in Granarolo, in ipsa lerium pertinentes, aul de cellis, villis, castris seu
civitale ecclesiam Sancli Syri; in civilale Miilinensi plebibus fodrum extorquere, aut alias exactiones
ecclesiam SanciaeMarire, in Castro Soterirc cccle- inferre; sed semper apostolicrc sedis luilione fo-
siam Sancti Joannis; in villa ejus ecctesiain Sancli veamini.el si iiecessefueritaudieniireeonservemiHi.
Michaelis; in civilate Ferrarire ecclesiam Sanctre Decernimus ergo ut nuili omnino hominum fas sit
Aguelis, in Cattinaria ecclesiam Sanclae Mariae, in prrefatum monasterium lemere perturbare, aut ejus
Bauria ecclesiainSaiicircMarire, in Finale ecclesiam possessionesauferre, ablaias retinere, minuere, seu
Sancti Michaelis el ecclesiam Sanclae Mariae; in quibuslibet vexationibus faligare; sed oninia inie-
Votulalo ccclesiam Sancli Petri; in civitate Faven- gra conserventur eorum, pro quorum gubernatione
9C1 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. — AN. 1192. 962
ac suslenlalione concessa sunt usibus omnimodis A devotioni veslracaucloritate apostolicaconfirmamtts,
proftilura, salva sedis aposlolicae auctorilate. Si qua el prresenlis scripli patrocinio conimuniraus; sia-
igitur in futurum ecclesiaslica soecularisve persona luentes, ul nulli omiiino liceal hanc paginam noslire
banc nosirrt?conslitutionis paginam sciens contra confirinationis infiingere, vel ei ausu lenierario
eam lemere venire lentaverii , sccuitdo lertiove contraire. Si quis autem hoc atlcntare pr.Tsuinpse-
comntonita, nisi realum stiuni digna sntisfactione rit, iudignationem omnipotentis Dei, et bcatorum Pe-
correxerit, poteslalis lionoiisque sui careal digni- iri et Pauli apostolortim ejus.se noverit incursnrum.
lale, reaniqiie se divino judicio existcre de perpe- Datiim Laicrnni, n Kal. Oclobris, pontificaEus
trnta iniquiialc cognoscat, el a sacratissimo corpore noslri anno secundo.
ac sanguineDei et Domini Redcmploris noslri Jesu XCIH.
Cliristi aliena liat, alque in exlreino examine disiri- Ecclesinrum (Romanarum) S. Marim dominw Rosw
ctoe subjaceat ultioni. Cunctis aulem eidem loco sua et Benti Laurenlii in caslello Aureo sitarnin, bona
jura servantibus sit pax Domini noslri Je.su Cliristi, confirmat.
quaienus et liic fruclum bonre aclionis percipiat el (Laterani, Oct. 4.)
npud districtum judicera prretnia rcternse pacis in- [Collectio bullarum SS.basilicw Vaticanw, t. I,p. 74.]
veniant. Amen. COELESTINUS cpiscopus, scrvtis servorum Dei, dile-
Ego Ccclesiinus, calholicre Ecclesiae episcopus. clis filiis, JOANNIpriinicerio noslro rectori ecclesiaa
Ego Lani. basil. XUAposloI. presbyt. card. Sancloe Mariae DominaeRosa , et Beati Laureniii,
Ego Joannes, lil. Sancti Clementis card. Tusca- quae posiire sunt in castello Aureo, et universis
neiis.episcopiis clericis ipsartim eeclesiarum lam prrcsenlibus quatn
Ego Ronian., tit. SanctocAnastas. presb. card. fultiris in perpelutim.
Egollug., presbyl. card.SancliMarc. tit.Xquitii. Monel nos apostolica? sedis, cui licct imineriti,
Ego Jonnnes, lit. Sancti Slenliani inCcelio monte disponcnte Domino, pransidemus, auctoritas , pro
presl.yter card. statu o i niiim ecclesiarum provida circumspectioiie
Ego Joannes, Sancti Theodori diac. card. satagere, et ne pravorum hominum molestiis ngi-
Ego Bernardus, Sanclre Marire Novrcdiac. card. tentur, nposiplico ens patrocinio communire. Si
Ego Gregorius, Sancti Gregorii ad Velum au- aulem longe positis pasloralem ctirani lenemur im-
rciini. iliac. card. pendere, mulio fortius erga eas, qurc in urbe Roina
Ego Joannes, Prrenesiinus episcopus. conslruciae sunt, velttt erga peculiares filios hoc
Dat. Laterani, per manum Moysi sanctoeRomanrc C tlebcniusimplere. Eapropter, dilecti in Doniino lilii,
Ecclesiae subdiac. Latcrani canonici, 111Id. Jtilii, veslris justis pnslulaiionibtis annuenles, ad exem-
ind. x, lncarnaliouis Dominicre anuo 1192, ponlifi- plnr felicis meutoriae Alcxanilri, Lucii el Clemenlis
catus vero domini CaJestiiii papoe III aniio se- proeJecessorum nostrorum, exrcpta coiiununi defen-
cundo. sione, speciali qnoque privilegio vos nuiuimtis ; et
XCII. possessiones, qtireciinqtie bona prae-
quascunque
Abbatiel convenliti Cisterciensi ecclesittm Scharde- dictae ecclesioe impraeseniiarurr. jtiste, et cano-
burgensemasseril a Iiichttrdo Angtorum rege do- nice
nulam. possidcnt, aul in futiirum coi.cessione ponlili-
(Lalerani, Jul. 30.) cum , largilione regum vel prinripitm , oblatione
[IIENIUQUEZ , Regnla, ConiHituioiiei et pnvilegia fidelimn, seu aliisjustis modis, prrcslante Domino,
ordinis Cisierciensis, p. 252.] poleritis adipisci, vobis, vtsitisque stiecessorilius,
CCELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, nuctorilnle aposlolica in perpetuuin confirmamiis.
tlileciis filiis abbali ei conventui Cislcrciensi, saltt- In quibus haec propriis duximus exprimcnda voca-
lem et aposlolicam benediclionem. bulis:
Justis peieniium desideriis dignum est nos Idem castellum Aureum cum utilitatibus stiis,
facilem praebere consensum, et vota, quae a ralio- D videlicet parietibus allis et anliquis in circuiiii po-
nis tramiie non discordant, effec;u .proseqnenie, sitis, cum domibus ct camiualis, cisdem parielibus
coiuplere. Eapropler, dilecli in Domino filii, vestris deforis undique copulatis; horluni qui est juxla i.lem
jusiis postulationibiis graio concurrenles assenstt, cnsiellum cum utilitaiibus suis, et superioribiis
ecclesiam de Schardeburg ciim omnibus periinen- ciyptaritm ; populum foras poiiam jnm dieti castelli
liis snis el liberiatibus, sicut nittheniica scripta a pnrte Campitelli et regionis Sancli Angeli, usque
charissimi in Cluislo lilii r.ostri Richardi illustris in biirgum, ab itlraque pniie viae, el piseinam ciim
regis Aiigloruni exinde facta lestanlur, qui vobis ad turre Salilule tisqun in arcum Sellnriorum , et a
procuraiioneiii alibatum capituli genernlis eamdein parle Pinere juxm prrcfatos mitros ab itiraqiie parle,
ccclcsinm pia l.trgitione donnvit, de voluntate et vire;ecclesiam Sancl* Lucirecuin pcrlineniiis suis;
asseusu venerabilis frairis nostri Gaufredi Ebora- ccclesiam Sancti Felicis , eL fundtim qui vocamr
ceusis archiepiscopi uinc electi, sicul ejusdem Ordeolus cum pertineniiis suis; fundum qui vocatur
aullieiilictim scripluin lestatur, et sicut in litteris Porcariiin, Caput Caballuni, Galcriam, Rofanioue,
veuerabiiis fratris Joannis Anagumensis Prrenesti- Servilian. Arcionem vel quibiiscunque aliis voca-
nensis episcopi tunc legali in Anglia coniineliir, bulis vocanittr, cuin vineis, silvis, pralis, pascuis,
853 COELESTINIHl PAPJS 964
terris cultis et incultis, panlanis, montibus, vallibus A Mandre; sub monte Sancti Eleclerii, tres uotnos
el caeteris ad eosdem fundos perlinenlibtis. Teni- qtias inlra civitatem Oslien. habelis intrante por-
mcntnm insuper, de quo traiisegislis cum ecclesia lam ipsius civiiaiis manu dextra junctas muro
Sancii Celsi, posiliim in supradicto loco qui vocatur ejusdem civitalis, lerras et vineales in eodem terri-
Galeria, et furnnm Sarracenum cum termiiiis, et loriopositas non longe a Stagnoet Bucina, qtialuor
omnibus pertinenliis suis posilis exlra poiiam beali casalinos, efduas cryplas cum curte anle se et
Petri longe ab urbe Roma miliiario plus miiius hortis posl se introitibus et exitibus eorum exlra
octavo vin Cornelia inter hos fines : a primo latere portam ejusdem civitmis non Ionge ah eadem
casales juris DiaconiaeSancti Angeli, sicuti flojales Ostien. civitate sila in loco, qui vocaiur Calcaria ;
et aquarum cursns dividunt; a secunJo lalere ca- lerras omnes quas hnbeiis in fundo , qui vocaiur
sales juris monaslerii Sancli Andrere aposioli, ancil- Catabricelo, ei alias qure snnt in fundo Ciciliani, et
larum Dei , sicut flojales , et aquarum cursus , et medictatem duorum fundorum qui vocabantur
liinites dividmit; a tertio lalere fundus Vivaroli; a Mauri, et Casale : quae omnia sitpradicuis domnus
quarto Iniere lerra episcopii Sanclre Rufinae et Gratiamis nobilissimus consul et dux Romanorum ,
fundus Memoli ct Priscelli sicul in scriptis aiithen- sicul invenilur in instrumenlis antiquis , vestris
licis a bonaememoriae Graliano, Gregorio el domina saepe diclis ecclesiis donavit. Dnas qtioque pedicas
Rosa, et Imilla ipsarum ecclesiarum fundaioribus salinariorum, quarum una pedica Petrellre , allera
coutineitir. Fila quoque salinariim, qure in campo Cainmzelti vocanlur cum fossatis, gnrgis, au Jiiis, et
innjori habetis in pedica quaevocatur Serpenlaria , locisad antippla facienda cum inlroitibus, et cxiti-
el in pedica veleri, et in pedica qure vocalurFos- bus, ontnibiisque suls pertinenliis; posilas in campo
saium niajiis, el in pedica Cresarii, alfines ad fila, Salinarnm Oslien. inler affincs a primo lalere pon-
qure babetis in pcdica Serpenlaria :a primo la- les et staffines Tiburiini; a secundo latere silva, a
tcre esl silva el rnons Calvarelltis; a secundo la- teriio' latere Maselum , a quarlo lalere Carrara ,
tere tenet boeres Benedicii de Judice , et ecclesia quas Paulus nohilissimus vir, Romanorum consul,
Sancii Silveslri; a teiiio lalere esl fossalum ve- Viunisi comilis filins , lemporibus domiiii Adriani
strum et Carrara ; a quarto latcre Carrara major ; junioris PP. pro anima sua donavil, sicut a felicis
afliiies ad ea, qitre habetis in pedica veleri; a pri- recordationis Alexandro , Lu.io et Clemente , prae-
mo lalere siagnum ; a secundo fossatum , a tcrtio decessoribus nosiris vobis esi conlirmatum, et iu scri*
aliud fossatum ; a quarto Carrara. Afliues sad plo eorum authentico conliiieinr, ancioritale vohis
aliud vesirum filum quod in eadem pedica habetis: Q apostolica in perpeluum confimianius, el praesenlis
a primo latere ecclesia Sancli Laurentii, a secundo scripti palrocinio communimus. Sancimus ad haec
vestrum fossatum, a leriio filum Sancli Silvestri, a ul prrrdictre ecclesire veslra? , vidclicel Sanclre Ma-
quarto Cnrrara. AfTinesad ea quae habetis in pedica rioe,et Sancti Laurentii, nulli nisi Roniano pontilici
Cresarii: a primo lalere slagnum , a secundo hrcres sinl subjeclre, et tam ecclesire ipsre , quam omnia
Lotterengi, a lerlio Octavianus, a quarto Carrara. alia qure habeiis, in ea liberlate permatteant, in qua
Pratum unum, infra campum de Meruli situm, sicnt ex anliquo haclenus fuisse nascuiiiur.
bonrc memorireJoannes Nonodecimus papasupradi- Decernimus ergo ut nutli omnino hominum fas sil
ctis eclesiisvestrispiadevolione donaviljduas domos prrefaias ecclesias lemereperiurbare.aui earumpos-
in balneo Miccino positas, quarum unam lenenl filii sessiones auferre, vel ablalas relinerc, minuere, seu
Girardi de Conecclo, et alieram hreres Joannis Judtci; quibuslibel vexationibus faiigare ; sed omnia iniegra
i.res domos alias in eodem loco quarum unam hreres conservenlur eormn proquorum guberiiatione ac sus-
Joannis <Ie Statio el Theodini ; aliam haeres Pauli tentaiione concessa suni usibusomnimodisprofuiura,
Guidonisde Rajano, etaliam filii Pauli Pipi tenenl; salva sedis npostolicreauctorilate.Si qunigitur in fiiin-
et crypinm, quam etiam Romanus Pauli Pipi filius rum ceelesiaslica, srccularisve persona, hanc nostrae
lenei. In regione Parrionis duas domos in uiium D conslituiionis pnginam sciens, conlra eam temere
conjiincias : domum unam positam in Scorlecclari venire lentaverit, secundo lcrlioqiie commonitn ,
non longe abecclesia Sancli Simeonis, medieiaiem nisi reatum suum Jigna salisfaclione correxerit,
uqure duorum molendinorum in fluvio Tihcris posi- polestatis honorisque stii dignilate carcat, reamque
lorum, Iiortiini Casaliiio in regione Caballi marnto- se diviuo jndicio cxistere de perpelrala iniqiiiiaie
rei fere ante ecclesiam Sanctae Agathre in Diaconia cognoscat, el a sacralissimo corpore ac sanguine
positum , ocio pelias vinearttm , qtialuor ex una Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christj
parle via<,et quatuor ex alia intra portam Pincia- aliena fiat, aique in extremo examine divinre uliioni
nam jnxla murum urbissilas; sed petias duarnin subjacent. Cunctis aulem eidem loco sua jura ser-
vinearum jacentes in unum in hortis perfeclis, qtta- vanlibus sit pax Dnmini nosiii Jesu Cbristi, quale-
luor pelias, et dimidiam vinealium in Albanen. nus-et hic fruclum bonre aclionis percipianl et apud
territorio sitas , duas in fundo qui vocalur Casa disiriciuin jndicem prremia xternre pacis inveniant.
Inlronata , duas et dimidiam in ftiitdo, qui vocalur Amen, nmen, arnen.
Torignanum, silam; clausuram iinam vineanim in Ego Ccelestinus, calholicrc Ecclesircepiscopus.
lerritorio Aricien, conslitutam in loco qui vocatur Ego Albiuiis, Albanensis episcopus.
 S65 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA.— AN. 1192. ?C6
Ego Joannes, Pra-r.esliuus episcopus. A inaliiire illornm opponi, qui ex ipsorum provoca-
Ego Pelrus, Portnen. et Sanctac Rufinaeepiscop. lione frequenier incendii reatuin incununt, ad cor-
Ego Pandulfus, basil. XII Apostoloriim presb. rectionen) malignitalis eorum, quos ab ecrlesiariim
card. gravainine limor aul reverenlia judicis supenii non
Ego Melior, Sanctorum Joannis el Pauti prcsb. rciraliil, fralernitati lure duximus indiilgenJum, ut
"card. lii. Paniniachii. si quos ex fidelibus Ecclesiae luae, vel cx his , qui
Ego Joanncs, lit. S. Clcmcntis card. Viterbien. et pro ejus liiitinne illis de mnndulo luo, seti luorutn
Tuscanen. episcopns. ministerialiuin se opponunt , nliqua occnsionecon-
Ego Joannes Felix, presb. card. tit. S. Susan- ligcrit incendii rcnlutn incurrere, tibsolveudi eos
nac. ac pcenilentiam iiiiponendi, nullius coniradictionc
Ego Romanus , til. Sanclre Anasiasiae prcsb. vcl appellnlione obstauie , liberam lmbeas auclori-
card, lale prrcscniitui) facullatein. Snper co vero quod
Ego hugo, presb. card. S. Marlini ti(. jEqnilii. aposlolicum duxisli oracnlum consulendiim , qtiid
Ego Joannes, tit. S. Stepliani in Coeliomonte presb. faciendutn sil tibi de bis, quus propter guerram
canl. principiim diversorum in luo episcopatu moranlium
"
Ego Goffrcdus, S. Marioe in Via Laia diac. inccnilium acciJil aliqua ex causa eomn.iuere, boc
card. libi litieris proesentibus rcspondemus , ut videlicet
Ego Joannes, Sancli Tbeodori diac. card. in eos, donec congrue saiisfecerinl, el quae canones
Ego Bernardus, SancioeMarineNovaediac. card. siatiiuni, fuerint exsecuti, ecclesiaslicam exerceas
EgoGregorius, S. Mariaein Aqnirodiac. card. ullionem
Ego Gregorius, S. Georgii ad Veluin aureum Dai. Laieran. n Id. Novemu., poniificalus nosiri
diac. cnrd. atino seciindo.
Ego Loiharius, Sanctorum Sergii et Bacchi diac. Plumbum : Cwleslinuspapa III.
cnrd. XCVI.
Ego Nicolaus, S. Marire in Cosmedin diac. Ecclesiw S. Pelri Marclitallensis fundationem
card. approbat.
Dal. Laieran., permanum ^Egidii S. Nicolai in [HUGO , Annales Prwmonst., I. II, Prob., p. 83.]
Carcere Tulliano diaconi cardinalis, iv Nonas Oclo- COELESTINUS cpiscopus, servus servorum Dei, di-
bris, inJictione x , Incarnalionis Dominicre anno Icctis liliis MANEGOLDO prrcposito ecclesire Sancii
1192, poniificattis vero domni Cceleslini apre III. C Petri in Marchlall, ejusque fratribus lam prrcsenli-
i,nno secuudo. bus quam ftiiuris, reuularem vilain professis, J. H.
XCIV. P. P. M.
Ecctesiw Venetw tiberlalem, privilegia, possessiones,
petente Marco episcopo, coiifirinai. (Fragmen- Religiosam vitam eligentibus npostolicum convc-.
lum.) nit adesse praesidium, ne forierujtislibet letnetiiaiis
(Laterani, Nov. II.) incursus, aut cos a proposito revocet, aut robur,
[UGHELLI, Italia iacj-a,V,1249, ubi revocalur Leclor quod ahsit ! sacroe religionis infringat. Eapropler,
ad privilegium EcclesiaeCasiellanoea Lueio pnpa dilecli in Domino filii, vestris jtistis postulationibus
II coiicessuiii, qnod vide JPrtiiofogtojtom.CLXXIX,
sub num. 7. Bulla Ceelestini dala cst t Laterani, clcmenter anuuimus, et pr:cfatam ecclesiam Sancli
permanum .iEgidiiS. Nicolniin Carccre Tulliano Petri in qua divino mancipali eslis obscquio, sub
diaconi cardinalis, iu Id. Novembr., indict. x , beatiPeiri einosira protectione suscepimus etprae-
Incarnalionis Domiuicae an. 1192, poutificaius senlis
vero D. Coelestini papae III aniio u. t ] scripli privilegio communimus, in priinis si-
quidem slaluetitcs, ul ordo canonicus, qui scciin-
XCV.
dtitii Deumet bcati Augiislini Regulam, atque insii-
Conrado episcopoRalisponensi atlribuit auclorilalem r. tulioiictn Praeinoiistraicnsitim fratrum in eoJcm
absotvendieos qui pro ecclesia Ratisponensi ttuiii- I
canles incendia fecerunt. loco insliluius esse Jignosciiur, perpeluis ibidcui
(Laterani, Nov. 12.) lemporibus inviolabiliter observetur. Prreierea
[RIED, Cod. diplom. Ralispon., I, 274.] quascunque posscssiones , qurecunqnc bona eadem
COELESTINUS episcopus, servus servoruiu Dei, ecclesia imprrcseniiarumjusle et canonice possidet,
venerabili fratri.. . Raiisponcnsi episcopo, saluiein aut iu fulurum concessionc poniificutn , largiiioue
et aposlolicam benedictionein. rcgum vel principuin , oblalione fideliuiii , seu aliis
Quanto episcopali utficio plura incumbunl, qtioe jusiis modis, prrcsianle Doutino , poteril adipisci,
subdilorum ulilitas seu necessitas exposcil itnpleri, firma vobis vestrisque successoribus, et illibaia per-
tanto clementius aposlolicus dcbet et favor adesse, maneani. In quibus hrec propriis duxiti.ns cxpri-
et ubi ejus auctoriias nccessaria ftterii, benignius nienda vocabulis:
adhiberi. Sicut auiem ex lua est nobis paiie propo- Locum ipsum in quo proefataecclesia sila esl,
silum, cum lemeritate homiiium perversorum Ec- cuin oninibus perlincntiis suis; ecclesiam S. Mariae,
clesia luregubernaiioni ac provisioni subjecia saepius qurc sila csl in ipsa villa, ctim plcbe et mancipiis et
infesieiur, et ob hoc necessarium sil, fidcles ipsius jure patronalus, quod nobilis vir dux Sucvisesuper
957 COELESTINIHI PAP^ 968
nna praebendarum ipsins ecclesiaelibere voliis con- A cessorutn , ntillus ibi qualibel sulireplinnfs nstutia,
cessil el proedia, curias, doinus, pomceria, hortos et seu violenlia praeponaiur, nisi qtiem fralres cotn-
silvam, qnre vocaiur Dos Ecclesiae, ei piscationem muni assensu, vel fralrum pars consilii smioris,
quam babctis iniluvio Danubii juxla eamdem villam secundttm Dci limorem et beaiiAngtistini Regulnm
dcciirreniis ; duas partes deciinarum, quas habelis providerint eligendiim. Paci quoque cl lranqiiii-
in Bilringen ecclesin, et Wacchingen, in Willer, in liiati vestroe paicrna in posleruin sollicitudine
Siiialsieitin, niolendiniim in Zwisalten, prrediiim providcre volentes, sub interminatioiie anaihen.a-
tum ciiria , quod Itabciis in Ambra, cum capella tis auclorilaie apostolica prohibemus ut infra
ibidem siia, cumvineis, deeimis etaliis pertinentiis clausurns locorum, sive grangiarum vestrariiin
suis. Sanelaboruiii vestrorum.quospropriis manibus nullus rapinam lacere, seu furtuin cominilterc,
niil siiniptibiis colitis, sive de nulrimentis nnuna- it»iem apponere, bominem lemere capere vel inter-
liutn vesiroiitm, nulltis a vobis decimas exigere , ficere, seu aliqitam violenliam auJeat exercere.
vel exlorqnere prrcsunint. Liceal quoque vobis cle- Deccrnimus ergo nl nulli omnino hon.iiiuin llceat
ricos, vel laicos Hberos el nbsolulos e sruculo fu- praefalain ecclesiam lemere perturbare, aul ejus
gieuies ad: conversionein recipere el eos absque possessiones attferre, minuere seu quibuslibel
coniradictione aliqua retinere. Prohibemtis inswper "' vexaiionibus fatigare, sed omniaintegre conserven-
itl niilli fratrum veslroriin. post factain in cotlein lurcoriiin, pioqiiorumgubern3lione'ucsusieiitaiione
loco professionem fas sit absque prrrpositi licen- pia liberafitaie coneesss stiut, usibus omnimodis
lia de codein loco discedere ; discedenlem vero profutura, salva scdis apostolicreaucloritaie, acdice-
absque communiiim litlerarum cnulione nnl- cesani episcopi canonica justilia. Si qua igilur in
lus aiulcat relinere. Ad hrcc elinm inhibc- fuiiirtim ecclesiasiica, saecularisve persona hanc
imis, ne cui cpiscopo, vel ;Jii pro vestris decimis nosirre consiiluiionis paginam sciens, coulra eam
cogamini plus persolvere, quam prredecessores eo- temere venire teiuaverit, secundo lertiove com-
riim a quinqiiaginla annis iufra, ttsqiie ad hrcc tein- moiiita, clc, etc.
pora ralionabiliier recipere constieveruut. Cum au- Dalum Romrc, apud Snnclitm Petrum, per manum
tem generale inlerdicium ierrre fueril, liccal vobis, •lEgitlii Sancli Nicolai in Cnrcere Tulliano diaconi
clausis januis, exclusis excomiminicatis el interdi- oardinalis, ix Kaleud. Deceinb., indicl. x, ;uino
ciis, non piiisatis campanis, suppressa voee diviua lncarnalioiiis Dominicre 1192, poiilificatus vero
oJlicin celcbrare. Cliiisiiia vero, oleum snnctum, dniuiui Ccelestini papaeIII anno secundo
coiisecraliones altariiim, seu basiiicarum, ordina- rc
liones clericorum, qui ad sacros ordines fuerini .XCVII
I roniovenili, a Jiceces.uio suscipictisepiscopo, siqui- Priori et fralribtu hospitalis Hieroso.ynilam ecae-
ileiiKatbolicusfueriietgratiamacconunitnioiiemapo siam Reichartsrodensem asserit.
siolicaesedis babiteril.eiea gratiset absquepravitate
ct cxatiioiie aliqtta vobis voluerilexliibere ; alioqttin (Laterani, Dec. 17.)
liceal voliisqtieinciinque malucritis adireantistilem, [USSERMANN, Episcopatus Wirzeburg., Prob., p. 54.]
giati.im et commiinionem apostolicrc sedis ha- CoELESTiNus cpis opus, servus servorum Dei, Ji-
lciiiein, qui nosira fitlltis auctoritate , vobis , qtiod lectis filiis priori ct fratribtis hospitalis llierosoly-
posiiiialt.r, impendal. Prohibemus insupcr, ut mitani snlutem et aposlolicani benediclionein
infra fines parochiae vestrae, ntilltis sine assensu Cum a nobis petitur, quod jiistum est et lione-
dioecesani cpiscopi et veslro, capellam seu ora- slum, tam vtgor aeqtiitatis qttani onlo exigit ta;io-
torium de novo conslriiere audeat, salvis privi- nis, nl id per sollicittidinemnostri oliicii nd debituin
legiis Roinaiioriim ponlificiim. Ad hrec vobis novns perducniur eflcctuiii. Eapropter, dilecti in Domino
cl indebiias exactiones ab archiepiscopis , epi- filii, veslris juslis precibus inclinaii, ccclestain de
scopis, arcliidiaconis, seu decnnis, aliisquc om- Q I Riclardrodam, sicut d'edonalione Albeiii de llollo,
nibus eeclesiaslicis, sreculnribusve personis omni- et concessionc dicecesani vcneiabilis fratris Wer-
no lieri proliilieinus. Sepulturam quoque loei ceburgensis episcopi eam jusie et pacifice possi-
ipsius liberam esse decerninius, ut eorum devolioni deiis, IIt in aiiihentico scripto ejusJein episcopi
el extremre voltiiitati, qui se illic sepeliri deli- conlineliir, devotioni veslrtc aucloriiaie apostolica
beravcrint, nisi forte cxconimunicali, vel inler- confirmainus, et praesentis scripli patrocitiio cotn-
dicu fuerinl, iiullus obsistat, salva lainen juslitia muiiimus. Nulli ergo omniiio lioiiiiniiin liceat
illarum ecclesiariiin, a quibus moriuoruin corpora banc paginam noslroe confirmalionis infringere, vel
assuiiiunltir. Decimas praeierea et possessiones ei ausu temerario conlraire ; si quis auteui hoc
ad jus eeclesiarinn vestrarum spectantes, qure a atlcntnre prrcsniiipserit, injisnalioneii) omnipo-
laicis deliiieulur, redimcitdi ct iegitime liberaudi lentis Dei ei beaiorum Pelri et Pauli npostolorum
de iiianibus eorum, et ad ecclesias ad quas ejus se noveril incursurum.
periinenl, revocandi libera sit vobis de aucto- Dat. Lateran. xvi Kal. Jan., pontificatus nostri
litate nostra facultas. Obeunle vero le, nunc anno sccundo.
loci ejusdem praeposito, vel luorum quolibel suc-
•JG9 EPISTOLJE ET PRIVILSGIA. — AN. 1195. V70
XCVill. \. tem vel lertia, aut quarta parle pro locoruin di-
A.l universot episcopos el abbales, prmpositos et versitato aitendaiur.
alium clerum per xtitveritim regnum Dacimcou- Daium Laterani, anno u.
tlilutum lillerat millil.
{ Laterani, Dcc. 23.) ANN01I93
fpeRTZ, Archh., VII, 884.]
XCIX. Cl.
Ad Lincolniensem el Roffensem episcopos. — De Bulla pro canonizntione sancii Bernwardi episco"i
irrilatione senlenliw in Dunelmensem episcopum Hildesheimensis.
per Ebofacensem nulliier prolalw. (Romre, ap. S. Pelrtim, Jan. 8.)
(Laterani.) [ MABILLON, Acla SS. ord.S. Bened , VI, i, 231.]
[ MANSI,Concil., XXI, 593. ] CoELESTiNusepiscopus,servus serverum Dei, ve-
COELESTINUS episcoptts, servus servorum Dei, ncrabili fratri Hildenesheimcnsi episcopo, et dileciis
vencrabilibus frairibus Lincolnicnsi ct [ GILBERTO] filiis clero ejusdem civitalis, universis etiam fideii-
Roffensiepiscopis, el dileclo" filio abbati de Burgo, bus per suam ditjecesim constilutis, sa'ulem etapo-
saliitcinei apostolicam bcnediclionem. slolicam benediclionem.
Sicul ea, quaea veucrabilibus frntribus coepisco- Cum universorum condiloret Crealor mirabilis
pis nosiris circiimspecliotic provida et ralione Cl gtoriosus In sanctis suis frequenter appareat, et
prnvia statuiintiir, debenius illibala scrvarc : ita dignetur per eos ejus opera suis fidelibus reve-
qux ininus qtioque considerare agunlur, providcn- lare, dignum duximus, et Omnipotenti pariter ho-
tia pleuiori corrigere, et in slalum debitum uobis norificum, quae in celebris memorioe Bemwardo,
iinminei reformare. Cum iiaque venerabilis frater quondam Hildenesheimensiepiscopo, per suam vo'uit
noster Gaufridus Eboracensis archiepiscopus, in grniiam demonstrare, suscipcre humitiier et audire,
vencrabilem fratrem noslrum Ilugonem Dunel- ac praeteren eum in sanclortim collegio numernre.
meuscm episcopum, el quosdam alios excomiitiini- tndeest quod de meritis ipsius ac viia laudabili ac
caiionis seutenliam proititilgasset, ei eorttin iitiniiis miraculis mulliplicibus perdilectum fllium nostrum
ad nosirain prrcsentiain venienlibus, in cousistorio Cenlium, liluli Snncti Laurentii in Lucina presby-
nosiro fuisset hinc indesuper ca seutentia el quibus- lerum cardinalem, et venerabilem fratrem nostnnn
dam aliis arliculis, plenarie discepialum : nos co- Mngunliimm archiepiscopum Conradum, et alios
gnosrenies lam in ipstim quam in alios jaculatam ^ episcopos, et dilectum filium Thidericum abhaleni
senlenliam iuconsiille prolalam fuisse, nutlius ecclesiaeSancti Michaelis in Hildeneslieim, et ho-
causae ralionabilis muniinine roboralam, eam de nestas personas ac religiosas ejus provinciae certio-
consilio fratrum nosirorum denuiuiaviniiis publice res effecii, el famam iliius celebrein, etcommcn-
non tencre, irriiantes eam, ne quid aucioriiatis ha- dandam memorire plenius cognoscentes, fratrum
beat inhibentes. Ut ilaque quod nos decrevimus noslrorum deliberationebabitadiligenti, praediciiim
per paries vcstras publice nuntielur, per nposiolica reverendissimum virum in sanclorum catalogoduxi-
scripla vobis liiandanius, ul eainJein seniciiliam mus numerandum ; et venerandum corpus ejus de
per ecclesias vcslras pracdicelis aucioiilate sedis lerraegreinio erigendum.et i ter sanclorum reliquias
aposiolicaeirriiaiam, ul fidelium populus lam ipsi collocandum, ul ibi a Christi udelibus assidua de-
episcopo qtiam aliis uita cum episcopo, injuste li- volione officium debitae venerationis nccipiat, et
galis, fraternae communionis participiuni sectirc ipsi per inlerccssionem ejus felieem et Donlino coin-
iinpeiidal, et ab illorum nullaleniis propier hoc placeniem suorum delictorum veniam conseqiiantur.
coiiiiiiunione reccdal. Ideoque universiiaii vestrae per apostolica scripta
Daliim Latcrani. mandamus.quatenus qttodde sancto ipso a nobistatn
C. 9 celebriter inslilutum est, vos publicanles, eumdent
Abbati et conteniui Lirum |Ltri>K?>i*i?].— Desepul- sancluni, debitis obsequiis amodoprrevenireciiretis,
turis. ul veslras votivas preces, quas omnium Creaiori
Ccrtificari volnisti a nubis quomodo illa clausula porrexeriiis, per inlercessionem ejus piacabilem
suam misericordiam exaudire.
qttre solet in privilegiis (noslris) apponi de jusiitia tlignelur per
illarum ecclesiarum, a qiiibus mortuorum corpora Daia Rotnir, apud Sanclum Peirum, vi ldus Ja-
assumiiiitur, intclligi deheat, et exponi. Cum autem uiiarii, poiuificalus uostri aniio secundo.
€11.
super hoc articulo diversa nostroruin antecessorum
manaverini inslitnU : Leone justiliain ipsam ali- Arcltiepiscoptset eptscopis per Angliam conttiutlit
vero niedie- scribit exercilus in Orienlem profectos propter
qitamlo in lerliam partcm, quandoque dhsensiones non explevisseexspeclaiionem. Priu-
latem, et Urbano 111 quartam fore ccnsenle : nos cipesmoncri iiill ul, sedata dtscordja, Terrw Snn-
lale praeheiinisin hac varietate responsum, ul, sicut clw opemjeranl.
l.e.iitts Hieronymus inqiiil, iinaquacqiie provincia (Romrc,ap. S. Pelrum, Jan. 'II.)
iu scnsti suo abundct. el sccunduiu ralionabilem [MANSI.Ccncil., XXII, 597.]
coiisiictiidincmrcgionis illa instilia circa nieJiet.i- COELESTINUS Cpiscopus, servus scrvorum Dei, ve-
PATUOL.CCVI. 31
Q7I CUELfcMlNl 111PAIMC 973
nerabilibus fratribus archieplscopis el episcopis per A, ducerenl, qnae ipsis possint accidere in ruinani >
Angliam conslitulis, salulem et aposiolicam bene- sed legem Doiuini (irmo proposilo et omni aniiui
Jictionem. el inlentionis nisu servnrent. Qu bus itaque [f. uii-
Cum ad propulsandam injuriam populi Chrisliani, que] motiilis si devoie ac huiniliier obedirein, iiiiu•;
el cotninunis nolam fidei abolendani, quam ei pa- eorum miile viucerel, nc deceni illis decem v.i1 ia.
gauoruiu spurcitia in captione Sanclre Terrre, quae Qnse cerliori postmodutn expeiiineiito noveiunt.
Domini esl hreredilas nnnciipata, perniciose ac cum pauci de ipsis magnnm ex ill.s et itifitiiiniu
violenler impressit, el ad emendandam eliam civi- quasi inulliludinem trucidarunt : et tlum deuite
tatein sanctam, et sepulcrum Dominicum ab Sara- divinis intenderenl mandaiis, non fuit rivilas vel
cenorum el aliorum insuper occupaniium iminun- munitio qure ipsorum posset evitare congressiis,
diliis, ac auferendam illam pcr auxiliuin supcrnre vel ipsorum subtrahi coiianiine aliquo vel consilio
clemenliae a poteslaie illorum , sedes npostolica poieslali. Quare lamen, cuin eoruin filii, qui Do-
suum debitum recognoscens. per divcrsas niiindi niiuum, ut ibi dicitur, non noverunt, ab illoriitn
partes nuntios satpe a suo lalere.ac commoniio- qure fuerant sibi legali promulgaiioiie injiincia le-
rias litieras destinaverit, et in.divina confisa cle- niere ccepissent obscrvalione deficere, inimiei eo-
iuenlia magnas illuc lendeniibus impcnderil inJul- E^ rum adversus cos cuneos obsirucnles, surc illos
geutias : Iicet, ul fraiernitas vestra poiest perpen- polenliae srrpitis subjiigaverunl, quos deuuo per
dere, ad haccagenda per exhoriationes illius viriliier divinum sibi attxilium subeger.int, ciim de com-
ac devoie plurimi se accinxerint, et tot in irans- missis exccssibus pcenilenles , ac rcalum suum re-
niariiiis parlibus Cluisti fideles propter haec saepe cognoscenies, humiliter pia sunt ad Deitm devo-
fiierinl congregati, ut muliitudo eorum oppugnan- lione conversi. Salis aulem indiibitaiiler potestis
liuni numeriun non modicum videreltir excedere, agnoscere , quod cum ex suborlis disconliis pro-
ei auxiliis [f. animisj ac viribus eiiam prrevalere : ventus speralrc viclorioe, Chrislianre milili;c nu-
iiou luulluin lamen proficere poiuit, vel liis qui ferrelur; causa erat simultalum cl oiliorttm fre-
ex adverso cuiiiendebant obesse, pro eo, sicut qnenlia [f. frequeniius] in exercitu piilhilaniiuai,
ex effectu dalur intelligi, quod iTisus et acliones quia carnem posueranl brachiiim siiiiin, el a Do-
coriiin qui fueranlad partes illas profecli, Domiito niino reeesserant conla eoritin (Jer. xvn.)
pro pnrte mngna displicebant, Unde merilo aliorum Si crgo voliinius sine magiio lal ore in advcr-
peccaiiilnuni, quia non in Deo, sed viribus propriis saiioriiin pernicieni gloriosum per oituii.i obiinere
confidebant, et nonerat ante ipsorum oculos liinor /n Iriiiiiipliuni : propter huctisque perpessa gravn-
Dci, ex prseconcepta superbia cor eorum permisstmi mitin non deficiamus a*uinio, seJ retpiirentes cmti
esl obscurari , ut alia insuper agerenl qnoe miuinie liKiiiiliiate ae. cordis conliilione iiiiscri oiJi.im
convenirent, divinum conira se stiis perversilatibus Crealoris , in confiisionem eoriim perpeiuaui , itt-
judicium provocantes. Vertim quia iuultre sunt superabilem poterimus vicioiiam ex coitsueia s i-
tiiisericordiae Doinini, qui elsi a.l malorum pervi- pcrurc dignationii tnerito benignit;;ie sperare. llac
caciam relundendam, et subJenJa cervicosortiin iiaqtie consideraiioite inducti, universis oiiiis
hoiniiiuin colla, disciplinre manus qtiandoque suas priiicipibus in reniissiniiem iiijiii.xiiiius peccaio
medicinaliler aggravat, et ut elevet opprimit et riini, ul diviui nuioris et proprioe saluiis intiiiiu .
perculit, aut fiagellat ut sanet : si ad ettin cuiii si quis adversus aliquem concepi qualibei occa-
debita fuerimus humiliiate reversi, et de peccatis sione rancoreu., et si despexerit boiniiii, Crca-
casligali, ac de observandis Creatoris de cretero lori dimiual, ne ullerius dissenliendi ad iiiviteu
studio ferventiore maudatis (irintim proposittim occasio praebealur, quae bacienus et victorirc no-
assumpserimus, absqttc ulla poterinuis hresita- bis, ul nosiis, provenlus absttilii, et ma.vinia
tione sperare, quod auTiienlius graiiusque nobis mulliiudiiiis paiii alisque tillo coiiiinodo periciihin
assisiel, et de inimicis nomitus Cliristi plenam *" morlis induxil : cl toto animi sludio inler se con
indulgebil de coelo victoriam, ita quod tiuiversa silii reperire procurent, quo ei inieiiin valea'
quae iiicurriiiius liiicusquc gravamina oblivioui illud lantilltim lerrrc Doinini porlionis, qne a lui;
tradaniur : oniiiibus conversis reirorsiim , et me- sub Chrisiianoriiin polesiate leiielur, ne n perver
rila confusioue ruentibus, qui oderunt Sion, el gen- sorum mnnibus occupeiur, inconcttsse servari, c1
tilibus prresiinipseiiint coiilaiuinalionibus maculare. eontia impiortim iuipetiis sine aliquo
pavore de-
Aitendenlibus autem, ac sltidio diligenti scru- feiK.fi, ei. accingaliir deniio miilliitiiio litlcliu.u
tnnlibus, qttales minas populo Israeli , cum ex qure illuc sub debiia el devota luimil.iaie iiura,
promissioue memoratam supra lerram inlraret, lolain possil terram et sepulcrum Doiiiiiitctiiu,
divina polesias liilerii, non eril dubitationis scru- devicto et couculcaio penitus occupaiitium furoie.
ptiJus, qui hiijiisntodi inquisilioni opponat, quare liberare.
noslrum pru Deo inceptum conamen speratos non Ad hrcc eliani, quia ex boc nobis et iniiterso
sit consecutum efieclus. Dictum cst enini illis, ut populo Chrisiiano iiimiuin exsuperat causa flclus,
ab habitalorum illis lerrro comagiis et spurciliis el trislnri debemus omnibtts modis, non loelnri,
absiinercnl, ct illorom viiia iinitaiione digna non dinn videlicel lerra , ubi sfeieruni pedcs-Doiuiui,
 973 EPLSTOLA;ET PRIVILLGIA.— AN. 1195. 974
et salulis noslrre sunl sacrainenia patrata genti- A liipensi ailinentiuin , cxceptis Forban , VVorck
llum oceupationibus detinetur : lorneamenta , qure ct quadraginta marcomm Sagn, a cliarissiiuo in
causa Ireliiircinventa fuerunt et lironum exercendre Cbrislo filio Kanulo illuslri rcge Danorum et pro-
virluiis, penitus inhibemiis, ul qui se voluerii exerce- genitoribus suis Ecclejire Ripcnsi , tleliberatioue
re.ad terrain illamacced.Hubi etauimae viiiuiisvirili- provida faclas, sicut iila eadem Ecclcsta juste ae
ler poteril ae salubriler dentonstrari. Taliter cliaiii sine conlroversia possidet et in ejusdcm regis ac
uniiati et pacis concdrdiac ad invicem procurent in- venerabilis frairis nostri A. Lundeusis nrclii-
tendere, ut nullus sit qui adversus alium guerram episcnpi , aposloiicaesedis legati aiiihenticis conti-
inlendal, vel armis injuriam audeat propulsare; nentur expressa, libi el ipsi Ecctesirc auciorilalo
sed comniuiiiier potius studeanl, qure dissi- aposlolica confirmamus, et praesenlis scripti pairo
dentium aniraos siudio ac labore diligenti re- cinio coniiiiuninius.
forment. Decertiinius ergo ut niilli ouuiino homiitum licl-
Si quis vero, quod non credimits , Dei timore liiin sit li-ano 110^11%pagiiia.u confiriuaiiotiis in-
posiposilo, et reveremia noslra et fidei Christiana? fringere, vel ei ausu letnerario conlraire. Quod st
coiiicmpia, conlra lioc agere aliqua tcmerilale qnis aUenlare procsumpseril, indigiialiouein oitini-
"
pncsumpserit, noverit nos vobis et aliis archiepi- potentis Dei et beatorum Peiri et Pauli aposlolo-
scopis el episcopis dislriclius injnnxisse, ul corum tum ejus se noverit incursurum.
terras, qni «oiuuinaoiier incoeplo litijiisinodi duxe- Dalura Lalerani, iu Kal. Februarii, poiilificatus
rint insislendum, Uiterdicto ecclesUistico suppo- nosiri anno secundo.
natis, el personas eliani, si opus fueiil, excomnui- CVl
uicalionis vincuJo aslrlngalis, et fttciaiis ulramque Casirum
Hafnense, posl A[bsalonis] archiepiscopi
senienliam inviolabuiier ouscrvari. Vobis ergo per Lundensis morlem EcclesiwRoschildensi obveu-
aposlolica scripla districte prrccipiendo matidamus, lurum, a Petri episcopi Roschildensissuccessoribut
ulienari vetat.
quateuus ad ea quae proediximus celeriter adim-
(denda, onuii larditate et conlradiclione poslpo- (Laierani, Febr. 12.)
sitis, vos accingalis, et studeatis per veslras dioe- [TIIORK.ELIN, Diplom. Arua-Mayn., I, 64.]
ceses, dilaiione et appellatione cessame, id COELESTINUS episcopus , servus servortttn Dei, ve-
cxsectitioni mandare nerabili fratri PETRO,Rosk:Idensiepiscopo,.saltitein
Datum Romre, apud Sancliun Petrum, itt Idus et apostolicam benedictionem.
Jaiiuarii, poiitificaius uoslri a.uio secundo. r Cum a nobispetilur, quod jusliiin est el boue-
CIII. sluui, lam vigor aequitaiis quam ordo exigit ratio-
Bernoni episcopo et caphulo Ilildeshemensi inler- nis, ut id per solliciludinein officiinostri ad deijitu.n
dicil ne corpus S. Bernuutrdi injussu abbalis [ra- perducattir effeclura. Proinde juslre petilioni veue-
trumque S. ilicluielh aut ipsi i lemere miituaut, i rnbilis fratris nostri A. Lundensis arcbiepiscopi,
aul ininui ab ulits patianlur, neve oblationesfi-
sielium perlurbari sintinl. aposlolicre sedis legali, grato conciirretiles assensii,
(Laierani, Jan. 21.) praesenti pagina, sub interiiiiiiaiione anaihematis
prohibemus, ne cui episcoporum, qui in Ecclesia
[JAFFE,Regesta, p. 893.] lua pro lenipore fuerint caslruin de Ilafn, quoJ
CIV. post obiiun) ejusdem archiepiscopi ad itiani Eccle-
JUonaslerii S. Michaelis Ilildeshemensis protectio- siam devolveiur, ab ipsa Ecclesia vestra Jiceat
nem suscipit possessionesque ac privilegia con-
firmal. alienare.
(Laierani, Jan. 27.) Decernimus autem ul nulli omuino liominttiii
[l.bid.] liccat hanc paginam nostrre inhibilionis infringere,
CV. vel ei ausu temerario conlraire. Si quis autein hoc
Eccestw tlipinsis possessiones qnusdtun conf.rmat, D atieniare prrcsumpserii.indignaiionemomiiipolenlis
peieiui 0[mero\ episco,o. Dei el bealorum Pelri et Pauli apostolorum ejusse
(Laierani, Jan. 30.) noverit incursurum
[SHUM,Hitt. af Danmark, VIII, 698.] Daium Lalerani, u ldtts Februarii, poulificama
COSLESTINUS episcopus, servus servoiiim Dei, ve- nostri anno secundo.
nerabili fralri 0. episcopo Ripeusi, salulcm et apo- CVIL
slolicam benediciionem. Privilegium abbati monachisque Fitcanemibut
iEquitas juris et consueludo Ecclesire nihilomi- concessum.
nus appropriala requirunlur ul, qure ralionabililer (Latcrani, Febr. 21.
possideiiiur, conlirmalionis aucioiilaleiii ab hac [Neuslria pia, 244.]
sede recipinnt, qure cst ab ipso Jesu Clirislo supra COELESTINUS... dileclis filiis abbaii el nionaclils
llriiiain pelram propter nieriia beali Pelriconstructa. Fiscanensibtis...
Eaproplcr, venerabiiis iit Christo frater , luisjuslis Requisistis a nobis ut si ab aliquo ftierit posluta-
precibus aiinuenies, donaliones ct concessiones 1IItuui causasqtioe inler vos et alios agitari noscun-
super mcdictale omiiium juri regio iu civilale lur, personis Roibomagensibus coiniiiittaiiius, IJU.JS
 975 COELESTINTIII PAPJE 97b
veris ex causis suspectos habetis, nullatenus prre- \ sanclikanuli martyris, liberlalem villicoriiinclcolo-
beatis assensum, cum ex hoc vestrum monasterium norIIni regia vobis aucloriiate concessam, jusregis
in jure suo non modicam posset sustinere jaclu- vobissupervillicosel colonosab eodem rcgeconces-
ram. Quoniam igilur unicuique licet suspectum sibi s.im. Sane novaliitin vestrorumqiirc propiiisinaiiibtis
de ralione judicem recusare, indemnilati vestrae in vel sumptibus colitis , sive de ntilrimcnlis anima-
hac parte providere volentes, praesentibus vobis lium vestrorum nullus a vobis decimas cx;gere vel
liileris indulgemus ut, si proefati Rotliomagenses a . extorquere praesuihal. Liceat quoque vobis clericos
nobis in aliqua causa conlra vos fuerint judices vel laicos, liberos vel absolutos e saeculofugienles
conslituti, nulla hujus facta menlione rescripii, ad conversioneni veslram recipere, et eos absque
minime teneamini sub eorum examine vestris ad- coiitrndiclione aliqua rclinere. Prohibemus insupcr
versariis respondere. ut niilli fralrum vcslroruin, posl factam in mona-
Dalum Lalerani, vi Kal. Martii, nonlii. noslri sterio vestro professioueni, fas sit sine abbaiis sui
aniio ii. licemia, nisi arctioris teligionis oblenlu, de eo dis-
CVIII. cedcre; discedenlem vero absque comniuiiiuiii
Omero episcopo Ripensi asserit < omne debiium liiierarum caulione ntillus audeal relinere. Liber-
juris regii quod rurenses Quersel appellant, urbani B tales prrcterea el iinmuiiilales anliquas et rationa-
vero Skot et Quersenl vocant, et dimidium cujusli- biles constictudines ecclusire veslrre concessas ci
bet juris regii qiiod in civitale Rip. ascriplutn est hactenus observalas ralas
habemus, et eas perpe-
regim poleslati, tribus his exceplis : Forban
Slrandwerc el causis quadraginla marcarum quod luis tempoiibiis illlbalas permanere* sanrimus.
Sweno Gralhe rex Danorum omnibus Eccle- Chrisma vero , oleum sanclum, consecralioiies al-
siw colonis, tam urbicolis auam ruricoiis, dimi- lariuin seu basilicarum, ordinationes monaclioiuin
itl. t
Febr. seu cleiicoruui, qui ad sacros ordines sunl promo-
(Lalerani, 25.) veudi, vobis per direccs intiiit episcopum siue pra-
TERPAGER, Ripw Cimbr., 175.] vilaie aliqtia prrccipitnus exhibcri. Cum aiitem
CIX. generale intcrJictum lerrae fueril, liceat vohis,
rlausis januis, exclusis excomniuiiicaiis et inter-
Monaiterii S. Benedicti Fiingsladensis pio/ectionem
diciis, non pulsaiis campanis, suppressa voce Ji-
suscipil, possessionesfiueac privdegia confirmat. vina ofDciacclebrare. Septiltiiram praelerea ipsius
(Lsrterani, Febr. 26.) loci liberam csse decrevimus, ut eorum Jevolio i
[DwnischeBiblioihek, III, 140.] p el exlremrc volunlali qui sc illic sepeliti delibera-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, veriut, nisi forle excommuuicati vel inierdicti sinl,
dileciis filiis AitGseAiuo abbati el conveniui de nulliis obsislal, salva lamen juslilia illaruin cccle-
Ringstade; et lam pracseniibus quam futuris regu- siarmii, a quibuscorpora morliioruni assumtintur.
larem vilam professis in perpetuam mcmoriam. Obcuute vero le, ntinc cjusdem loci abbate, vel
Quoiies a nobis petitur quod religioni ct ho- luorum qitoliliel successoruin, niillus ibi qualibet
ncsiati conveuire dignoscilur, animo nos dccel siibreplionis nstulia seu violentia praponatiir, nisi
libenti concedere, et petentium JesiJeriiscongruuni quein fralres coiiiiiiuni consensu, vel fralrum pars
suffragiura impertiri. Eapropter, dilecti in Doiniiio cotisilii sanioris, seetindiim Dei tiinoreui et beaii
filii, veslris juslis postulalionibus cleinenler annui- bencdicli Regulam providerint eiigendum.
mus, et monasierium veslrum in quo divino eslis Decernimusergo ul nulliomnino hominum liceat
obsequio mancipati, sub beati Petri el nostra pro- praefalum monasterium lcmere perlurbare, aul
lectione suscipimus el praesentis scripli privilegio ejtis possessiones auferre, ablatas retinere, mi-
communimus ; in primis igiiur siniuentes , ut ordo uuere, seu quibuslibel vexaiionibus faligare; sed
monasticus qui secundum Deum el beati Benedieti otnnia inlegre conserveniur cortini, pro qiiorum
Regulam in eodem loco noscitur insiiiutus, perpe- ID gubcrnaiione ac stisienlaiione concessa stini, usi-
luis ibidem temporibus inviolabiliier observeiur. bus et commodis profuliira, salva sedis apostolieae
Proptcrea quascunque possessiones, quaecunque aiidoritale el diuecesani episcopicunonica justiiia.
bona idem monaslerium improeseniiarum jtiste el Si qua igitur in futurum ecclesia-liea saecularisvc
canonice possidet, aul in fulurum concessione pou- persona hanc nostrrc consiilnlioiiis pagiiiaiu sciens
tiiicuin, largitione regum vel principuiu, o. lationc conlra eam leiuere venire lentaverit, secunJo ter-
lidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, pole- liove commonila, nisi realum suuin digna saiisla-
rit adipisci, firma vobis veslrisque successoribus el ciionecorrexerit, poteslalis honurisque sni careai
illibala pcrniaiieant. Iu quibus lirec propriis duxi- dignitate, reamque se divino judicio de perpctrata
tnus exprimeitdii vocabulis : iniquitale cognoscat, ct a sacrntissimo corpore el
Schot Sanctoe Mariie de duabtis paiiibusSelandia sanguine Dei el Doiiiiui Redemptoris noslri Jesu
qurc Sttsle diciiiiiiir, et de indulgeiifia ajvenienliiini Chrisii alieua fiai, atque in extrenio examinc di-
ad sepulcrum sancti Knnuli ciim oblalionibus et slrictre subjaceat ultiotii.
cleemosynis, el de Schol Sancti Kanuii in Selandin Cuuctis autem eidctti loeo stia jura servanlibiis
ei llalandia, et de oblalione sanctae Margareirc et sit pax Domiiii noslii Jesu Clirisli,
qiialeiius ei
 977 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. — AN. 1195. * 978
hic .ructiim bonre aciionis percipiant, et aptid A veslrum conveheril super aliquo debilo coram src-
districtum jtidicetn prremia aeternaepacis invenianl. culari judice, respondere minime teneamiui, ne oc-
Amen, amen, amen. casione hujusmodi, sicut stcpe accidisse propoitilur,
Ego Coelestinus, catholicrc Ecclesioe episcopus. tuum monnslerium aggravelur. NuIIi ergo oronino
EgoAlbinus Albanensis episcopus hominum liceal, elc.
Ego Ociavianus, Ostiensis episc. Dalum Laterani, m Kalend. Martii, pontificatus
Ego Joannes, Pracneslinus episc. nostri anno secundo.
Ego Petrus, Portuensis el Sanctoe Rufinae episc. CXI.
Ego Pandulfus, basilicac XII Apostolorum presb. ilonasierium S. Marimde Ferraria
card. (dimc. Theanen-
sis) tuendum suscipii ejusque bona ac privitegia
EgoJoannes, (it. Sancli Clcmentis card. Viter- confirmal.
biensis el Tuscaneusis episcopus. (Laierant, Marl. 2.;
Ego Joannes Felix, lii. Sanctae Susannae presh. [UGIIELLI,Ilalia sacra, VI, 554.]
carJ. COELESTINUS episcopiis, servus servoruin Dei, di-
Ego Romauus, tit. Sanclae Anastasiae presb. leciis liliis NICOLAO abbali S. Mariaede Ferraria,
card. B ejtisqtie fralribus, tam praesenlibus quam futuris
Ego Hugo, presb. card. Sancti Marci tit. regularem vilam professis in perpettiuin.
Equitii Religiosam vitam eligentibus aposlolicum con-
Ego Joannes.tit. Sancii Steoltani in Ccelio monte venit adesse prresidium, ne forle cujuslibel leme-
presb. card. ritatis incursus, riui eos a proposito revocet, aut
Ego Enithius, tit. Sancli Laurenlii in Lucina robur, ^nod absit ! sacrae religionis infiingai. Ea-
- presb. card. propter, dilecti in Domino filii, veslris justis po-
Ego Gratianus, SS. Cosniae et Damiani diac. stulaiionibus clcmeiitcr aniuiimus, ut proefatam
card. ecclesiam S. Mariae de Ferraria, quae in fundo a
Ego Soffredus, Sanctae Marioe in Via Lala diac. nobili viro Richnrdo quondam cotuile de Sangro pia
card. vobis donniione concesso ad diviniim obsequiutii
Ego Gregorius, Sanctae Mariae in Porticu diac. construxislis, sed et cambium quod fecistis cuai
card. ven. fratre nostro Matlbreo Capuano arcliiepiscopo,
Ego Bernardus, Sanclre Marire Novaediac. canl. el Ecclesia Capuana, a quibus recepislis duas ec-
Ego Gregorius, Sancti Georgii aJ Velum aureum " clesias dirulas, id est ecclesiam S. Martini, in qtia
diac. card. Cisterciensem ordinem instituere slaluistis, cl
Ego Locarius, SS. Sergii et Baccbi diac. card. S. Luciae cum omnibus tenimentis eartim, sicut
Ego Nicolaus, Sanctre Marite in Cosmcdin diac. habelis in publico instrumento, etlocum illuin, ubi
card. est ecclesia S. Angeli, cunt ipsa ecclesia et leni-
DatuinLalerani, permanum jEgidii Saneii Nicolai menlo suo in jus, et proprielatem S. Pelri et sa-
inCarcere Tullianodiac. card., iv Kalendas Marlii, crosanctae Romanae Ecclesiae ad inslar fel. rec.
indiclione xt, Incarnalionis Dominicaeanno 1192, Lticii el Clementis praedecessorum noslrorum sus-
ponliGcalus vero domni Coeleslini papae III anno cipimus, et praesenlis scripti privilegio communi-
secundo. nus, staluentes ut quascunque possessiones, qure-
cunque bona eadem ecclesia impraescntiarum jusle
CX el canonicc possidet, aul in fulurum concessior.e
Ad abbalem et convenlum Fiscannensem.— Ut liceat ponlificum, largitione regum vel principum, obta-
eos a beneficiosuo removere, qui ecclesiis suis in lione fidelium, scu aliis juslis modis, Deo propilio,
propria persona non deservhml. poterit adipisci, firma vobis, veslrisque successo-
(Lalerani, Febr. 27.) j) ribus, et illibala permaneani. In quibus hrcc pro-
[MANSI,Concil., XXll, 615.] priis dtiximus exprimenda vocabulis :
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- Praedia qure conlulil vobis illtist. mem. W. com.
leclo filio R. Fiscantiensi abbali saluiem el aposto- rex Sicilire, scilicet slartiam de Camillano, slar-
licam bened ciioneni. liarn de Palmenlo et giardinuni Vallerari, slartiani
Quauto monasieriiiin tuae curae coramissuin spe- S. Slephani ci Panianolli, ei lUvumJanttli el fontis
cialiori jurc sedem apostolicam respicil, lanlo iis Stelloe,et.S. Peiri Lacttsancti, iisuni pascuorum, et
quae a nobis raiionabililer duxeris requirenda, omnium silvarum in eodein lenimento, Vajani, siar-
debemus benignius exaudire. Hac igilur conside- tiam de Flasi, el pedis Moniis, quahi dedit vobis
ralione indticli, praeseniis libi scripli pagina duxi- Tancredus illustris Siciliaerex in tenimcnlo Theani;
nius iiidulgenduiii, ul queralibet vicariuni ecclcsia- leiiiiitcntuin, quod habetis lntromonte, et in oiiini-
rum vestrarum, qui eis in persona propria coniem- bus pariibus ejus, et quidquid babelis iu Vairano ;
pserit deservire, liceat libi canonice praenionilum prredium quod contulit vobis Joannes nutarius juxta
sine appellaiionis obsiaculo removere. Indulgemus fliiinen Vulturani, el quidquid vobis contulit Hugn
oracterca libi el fratribus luis, ul si quis aliquem dc Prala, qtiidquid habetis in lerritorio S Angeli,
 * VSU
979 COELESTINT111PAPj:
ei omiila pascua m lerra ejnsdem Hugonis, et quod A Ego Goffreilus, (i(. S. Praxedis presb. card.
liabeiis in Cntalasca, liindum de silva plana, qtiem Ego"Beiiiardus, S. Peiri ad Vincula presb. card.
habctis ex dono Gimundi; lerram, qunni contulit lii. Eudoxirp.
vobis mulier nobilis Mnllhia, et prredicttis Hugo Ego Gratiantis SS. Cosmre et Damiani diac. cnrJ.
In fliimine Lete, ubi habetis molendinum foilre; Egn Grcgoritis, S. Mariaein Porticu diac. card.
ecclesiam S. Crucis citm suo tenimento, ratio- Ego Gregorins, S. Mariaein Aqniro diac. card.
itcs ecclesiarum, qtias habelis in Neapoli, beneli- Ego Gregorius, S. Georgii ad Velum aureum diac.
ciiiin, quod dedil vobis nobilis vir Joannes comes card.
Alifire in eadem civitale, et domos, et lerras, quas Ego Joanncs, SS. Sergii cl Bacchi diac. card.
ibi habetis; tenimenlum W. de Lalina, quod dedit Ego Nicolaus, S. Marioein Cosmedin diac. card.
vobis nobilis vir Goffredus de Moole-fusculo; prae- Datum Laterani per maniim ^EgiJii, S. Nicolai
diiiin quod conlnlit vobis comes W. de Caserla in in Carcere Tulliano diac. card. vi Non. Mariii, ind.
tciiimenlo Tenesciae,quod fuit Joaniiis militis Rassi; 11,lncarn. Domini 1192, ponlif. vero D. Cceleslini
iiiolendimim, quod vobis contulit comes Rogerius papae \'A anno secundo.
de Molina in Isernia ; et molendiuum de Pinlimn, CXI1'
B
quod de.lit vobis Mnlgerius Torellus, et quod babe- Monasierii Sanctm Mariw Esromensis
tis in Pelra, et in Martiano, et in Isernia; domus, protectionem
el
suscipil, possessionesjuraque confirmat.
npothecam ct lerras, qnas Joannes Richardi dedil
vobis in Capua, et domos, quas dedit vobis Peirus (Lalerani, Marl. 5.)
Alifirein eadem civitale, el qtiod Sergius contulil [THORKELIN, Diplom. Arna-Magn., I, 281.]
vobis in Adversam. Sane laboruin veslrorum, quos COELESTINCS episcopus, servus servormn Dei, di-
propriis manibus, vcl sumptibus coliiis lam de leciis fiiiis WALEERTO,abbali monasierii Sanclre
lerris ctillis qnam inculiis, elc. Licent quoquc vobis Mnriaede Esrom ejusque fratribus lam prrrseiilibus
clericos, vel laicos liberos, cic. Prohibeinus in- qnam fuluris, regularem vilam professis in perue-
super ne itlli Iratruin veslrorum, eic. Disceilen- Itiuni.
lem vero, elc. Quod si quis forte, elc. Paci quoque Regularcm vilam cligeniibus npostolicum cou-
ei Irnnquilliiati vestrre paternn in poslerum solli- venit adesse prasidium, ne foiie ciijuslibet leme-
<iiiiJine providere volenles prohibemus aucloriiato riialis incurstis, aul eos a proposilo revocet atit
aposlolica, ne quis infra ambituin locorum, seu robur, qiiod absit! sncrre religionis infiJtigal.
grangiarum vesirarum fiirium rapinamve commit- _, Eapropier, dilecli in Doniinofilii, vestris jtislis po-
lere, ignem apponere, hoininem capere, vel inlcr- stiilnlionibus eleinenler nniiiiiiniisct prrcfattim mo-
ficere, seu aliquam violentian. lemere aude.it cxer- itaslerium Sanctrc Marirc de Esrom in quo divitio
cere. Illud ihsupcr auctoritnie apuslolica prohibc- eslis obsequio mancipati, sub beati Pelri ct nostr.i
inus, ne infra (tiinidiaiii leucam prope i.bbaliam proieciione siiscipiniiis et prresenlis scripii privi-
veslram aliqua de novo habilatio fiat, de qua iegio commuiiimiis, in primis siqiiidem sialiienies
vobis debeat servaioe hacienus liherlatis, et pacis ut ordo iiionaslictis qui seciin.Iiiiii Deuni ct lieati
aliquod praejiidiciiiui generari. Ordinaiioiics vero Bencdicii Regul.im alqtie insliiiilionem Cistercien-
monachorum veslroriim a diceces., etc. sinni fralriini in eodem monaslerin iiislilulus esse
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceal dignoscitur, perpeluis ibidetn (emporibtis inviolnbi-
praefaiam ecciesiam tentere perlurhare, etc, salva lilerobservelur. Praeierea quascuiiqiie possessioues,
sedis, elc. Si qua igitur in futurnm, eic. Citnctis qiiiccuiique bona, idcm moiiasleriiim iiiiprrcsentia-
aulem eidem loco sua jura, etc, sit pa\, eic. rum jusie el canonice possidct, aul in fuuinim
Amen. coiicessiouc poniificum, Inrgiiione regum vel prin-
PERFICEGRESSUS MEOSIN SEMITIS TUIS. cipuiii, oblalione fiJeliuni, seu aliis jusiis inotlis,
[S. Petrus, S. Paulus] D praestante Domino, poteril adipisci, firma vobis
Ccelestinus papa leiiius. veslrisqtte successoribus et illihaia permaneaiit. ln
Ego Culesliiuis, c.itliolicrcEcclesire episcopus. qnibus hoec prOpriis duximus exprimenda voca-
Ego Aibinus, Albanen. episc. btilis:
Ego Ociavianus, Ostien. et Velletren. episcopus. Locttni ipsum in quo prxfalum monasterium
Ego Joannes Prrenest. episc. silum est, cnm omnibiis adjacemiis et pertinenliis
Ego Petrus Porluensis, et S. Rufinae episcopus. suis, cliiuslrum ipsum de Esrom , cum silvis, pra-
Ego Pandulphus, basilicre XII Apostolorum presb. lis, molemiinis, piscariis el omnibiis perlincnliis
cardinalis. suis; Willingeriilh, HafrahoIem,Byrgisholm,Sande,
Ego Melior, SS. Joannis et Pauli presb. card. et Tbtiniatliorp, Totebolt ciiiii omnibus atiinentiis
Pam. suis ; Halese cum oinnibus qurc peiiinent; Sieuholl,
Ego Joannes, lit. S. Slephani 111Coeliomonie domos Sancli Martini, Iliarneihorp, Cracadal,
presb. card. Molborp in HallanJia, et Glunisteiiswigh, cum vil-
Eg.) Cenlius, (it S. Lnureniii in Lucinn presb. lis, pratis, silvis, et reliquis appendiciis suis ; de-
card. eimas quoqtie parochirc qure dicilur Esberuelorp
 981 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA.— AN. 1193- 882
quam Absalon Lundensis archiepiscopus vobis'.A Auclorilaie eiiam aposlolica inlerdicimus, ne
<leJit ct scripto uuihenlico confirmavit. Sane la- quis vicinos, vcl mercenarios veslros, pro eo quod
borum vestrorum quos propriis manibtis aul sum- vos ad laliorandum adjuverinl, in illis diebus in
plibus rolilis, sive de nulrimeniis animalium ve- quibus vos laboralis et alii ferianlur, vel aliqua
slrortun nullus a vobis decinias exigere, vel ex- occasione eorum, qure ab aposlolica benignitate
torquere prresumnt. jLiceal qnoque vobis cle- vobis indulla sunl, scu benefaclores vestros pro eo
ricos vel Inicos, liberns el absolulos e sreculo fu- quod aliqua bcneficia de proprio vobis vel obsequio
gicules ad conversioneni recipere, el eos absquc ex cliaritale proestilerinl, inierdicere aut vinculo
contrndiclione aliqua reiiiiere. Probibemiis insiiper anaihemalis auJeat innodare. Quod si quis atiqtieni
ne ulli fralrum vcsiroruin post factam in eotlem de familia vestra, -donecin famulalu vestro per-
loeo professionem, fns sil de ipso sine liceniia sui niaiiseiii, deleniionem decimarum vel aliud quid
nbbaiis disceilere; disccdenteni vero sine ^ommu- a sede apostolica ordini veslro concessiim , ex-
iiiiini lilternrum caiilione nullus.audeal retinere. comnuinicaiionisvcl inlerdicti senlenliam promul-
Paci qiioque el tranquiilitnii vestrrc paierna in po- gaverit, liceal vobis eos melu moriis absolvere, et
sierum sollicitii.line providere volcnies, aucloriiale si eorum presbyleri humiliter requisiii id efficere
aposlolica prohibemus ne quis infra clausuras Q ] forle noluerint , vel maliliose distulerint, ipsis
loeoriim seu grangiarum vesirarum, fiirltim rapi- ccclesiastica saciamenta conferre. Liceat quoque
namve coiiunillere, ignem apponere , hominein vobis in monachos vel conversos veslros, qui do
capere vel inlerficere nudeat, seu aliquam violen- clauslro vestro sine licenlia abbatis sui exierinl,
li.im exerccre. Insuper etiam auctorilalc apostolica si forie, vobis invitis, aliquis eos retinere prrcsum-
saiicimus ul, quemaduioduui a prredccessoiibus pserii, senlentiam regularcm ex nostra aiictoritaie
noslris sialutiim est, nulliis episcopus, neque alia proferre.
persona ad synodos vel conventus furenses vos ire Decernimus ergo, ul nulli omninohominumliceat
compellal. Sed nec ad domos vesiras causa ordincs praefatum monasterium lemere perturbare, auiejtis
celebrandi, clirisma conficiendi, causas iraclandi, possessiones auferre, vel ablalas retinere, minuere,
vel aliquos coiivenlus pulilicos convocandi, qtiis- seu quibuslibet vexationibus faligare; sed omnia
quatti, vobis iiivitis, prrcsuinat accoJerc. Sniicimus inlegra conservenltir eorum , pro quorum guberna-
etiain iil, si episcopus in cujus parocliia doinus lione ac susientaiione concessa stinl, usibus omni-
vestra fuinlala esi, terlio per intervalla lemporuni, modis profutura, salva sedis apostolicaeauctoritaie.
cum hiiiiiiliinle qua convenit, requisilus substitu- Si qua igiiur in futuruin ecclesiaslica srecularisve
tum abbntem beneJicereforte noluerit, liceat eidem C persona hanc nostrre constituiionis paginam sciens
abbaii proprios novitios benedicere, et alia qure ad conlra eam temere vfenire leniaverit, secundo ter-
ofliciiiin suum petiineni exercere, donec idem epi- tiove commoniia, nisi reatum suum congrua salis-
scopus Jiiriliam sitain recogilct, el benedicendum factione correxerit, potestatis honorisque sui
abbatem benedicere non recuset. Sane si episcopus careat dignitate, et a sacralissimo corpore et san-
aliquid a vobis praeter obedienliam debilam, vcl guine Deiet DominiRedemploris nostri Jesu Christi
principes lerrac conlra liberlnlcm ordinis, a prrc- aliena fiat, atque in extremo exainine disirictre
tleeessoiiljus nostris et nobis indultnm, expelieiiul, ullioni subjaceat. Cunctis aulem eidemloco sua jura
libertim sil vobis nuctotitalc aposlolica denegare servantibus sit pax Domininostri Jesu Chrisli, qua-
qtio.l peirtur, ne occasiunc isia praediclus ordo qtii lenus el hic frucium bonre actionis percipiant, e*
baiieuus liber exsiitit, humanae servilutis laqueo apud dislriclum judicem praemiaaeternoepacis inve-
vincaiur. lllud adjicientes ul iiullus episcopusregu- nianl. Amen.
larein abbaiis vestri eleclionem impediat, aul de Ego Ccelcsunus, cailtolicae Ecclesiae episco-
insiiiuendo vel removenJo , seu deponendo eo pus.
qui pro leinpore fuerii, conlra slatiiia Cisterciensis _j Ego Albinus, Albancnsis Ecclesire episcopus.
onlinis, el auctoritatem privilegiorum noslrorum Ego Oclavianns.
se ullalenus intromillat. Quod si episcopi aliqnam Ego Joannes, Praenesiianensis Ecclesire episco-
propter hoc in ecclesiasveslrasvel personas scnlen- pus.
tiam promulgaverint, eamdent senieiiliam la>iqtiam Ego Petrus, Poriuensis el Sanclre Rufinre epi
cnnlra aposlolicre sedis indulta prolatam, slntui- scopus.
mus irritandain. Cumvero propriorum episcoporutn Ego Pandiilpbiis,,basilicreXII Aposiolorumpresby
copiatn non polestis babere, si aliquem episcopum ter cardinalis.
per vos iransire contigerit, de quo plenam noiiiiara EgoMelior, Sanclorum Joannis et Pauli presb
habeatis.ab illo el vicinis episcopis, cum dioecesana card
sedesvacaverit, benedictiones vasorum el vestitim, Ego Joanncs, lit. S. Clementis car(l.,Viterbieiisis
monachorum ordinalioiies, el altarium consecra- ei Tusc. episcopus.
liones recipere valealis; sic lamen ut propriis epi- Ego Roinanus, lit. S. Anastasiae presb. card.
scopis, ex hoc iu posterum nullum ptrcjiidicium Ego Guido, presb. card. S. Marire Transtiheriir
«eneretur. lit. Calisti.
983 CUKLESllNl lli PAfA »81
Ego llitgo, presb. card. S. Marci lil. Equilii. A bilnnler cognoviimtsqttud illilslris mcntoriwW. rex
Ego Joannes , tit. S. Stephani in Coeliomonte Dacim caslrum de Ilafn tnw [ralerniiati conlulil, et
prcsb. card. tali condilione inlerposita, Roskildensi ecclesiwpia
Ego Cinthinus, til. S. Laurentii in Lticina prcsb. consideratione dedisti ul ipsum debeas quoad vixeris
card. detinere, post decessum luum ad ecclesiam illam
Ego Snmffridus, til. S. Praxedis presb. card. tibere devolvendum.Habita igilur ralione.confirnta-
Ego Bernardus, S. Petri ad Vincula presb. card. tionum domni papw Urbani et Clemenlit, uec non
lil. Eudoxire. el canonicorum Roskildensium subjam diclm coudi-
Ego Findanlius, til. S. Marcelli presb. card. lionis tenore, sicut ipsum juste et line controvertia
Ego Gravous , SS. Cosmaeei Damiani diac. possides cum omnibus perlineniiii tuis , aucloriiale
card, qua fungimur libi confirmamut, el patrocinio pra-
Ego Gregorius, S. MariaBin Porlicu diac. card. tenlit tcripli com.muiv.mus.
|Ego Gregorius, S. Mariaein Aquiro diac. card. Videlicel viltain illam de llafn, mansionem de
fcgo Gregorius, S. Georgii ad Velum aureum Utiherslef cum omnibut pertinentiis suis, sciticei
diac. card. Swreslef, Solbiarga,.Walese, Wikitlef, Walbi man-
Ego Lolharius, SS. Sergii et Bacchi diac. B i«Ht unum, Brunshoga, S..brethorp, mansionem de
card. Grajnatolte, et de Minhoga, et de Barsverlha, et de
Ego Nicotaus, S. Mariae in Cosmedin diac. card. Wigarum cttm omnibns pertineniiis earum; mansio-
Ego Bobo, S. Theodori diac. card. nes de Husfrekop, de Averahi, mantionesde Burgabi
Ego Pelrus, S. Mariaein Via Latadiac. card. et de Martharum cum omnibut pertineniiis earum.
Ego Centius, S. Lucioe in Orthea diac. card. Prwterea univertam parlem eorum quw bonw menio
Dalum Laterani.pcr manuin ^Egidii Sancti Nico- riw Nicolaus caslellanus luus sive tu Falsiria, ihe
lai in Carcere Tulliano diaconi cardinalis, 111Nonas in Sialandia acqnisivit juxia.tenorem pacti, quud
Mariii, indiclione xt, Incarnationis Domiuicreanno inter vos convenit, ulrum in facla partilione anie
1192, pontilicatus vero domni Cceleslini papaeIII tnortem kabila divisionecum ejus hwredibus libi ob-
anno sccundo. venerit, prwtenti pagina dilectioni lum confirmamus.
CXIII. Adhmc eccleiiam de llafn, et de.Brunshoga et de
A[bsaloni], archiepiscnpo Lundensi, asserit caslruin . Amabe, quos prius castro ass'<gnaveras,tuw provisio-
Hafnense, post obittim ejus Rosthildemi ecclesiw ni regendas commitlimus, quulenus, omni reclaniii-
evenlunrm. „ tione cessanle, liberam habeas de eis disponendi
(Lalerani, Mart. 20.) facullatem, et posl discessum luum, lain eeclesiw
THORKELIN, Dipl. Arnd-Magn,, 1,65.] quam universmdicim possessiones ud ecclesiam Ron-
CoELESTiNus episcopus, servus servorum Dei, vc- kildeunemet ejus episcopum libere et absqne hatita-
nerabili .fratri A. Lundensi archiepiscopo, aposto- tione aliqua reverlanlur.
licoesedls legato, salutem et apostolicam benetii- Prwlerea quoniam, sicut cognovinws, et ulilitas
ctionetn. Sialandensium el negolia regni conversationemluam
Cum a hobis petitur, quod juslum est et hone- in Sialandia smpius exposlulal, prmsenlis scripti
sluni, lam vigorrequitatis quam ordo exigil ratio- auclorilale tibi confirmamut, qualenus quicunque in
nis, ut id per solliciludinem oflicii noslri ad debi- episcopatu Sialandensi canonice in episcopum [ueril
ttim perducatur effeclum. Eapropier , venerabilis substitulus, cumeo quolies adesse volueris,subdebilo
in Cbristo frater, tuis justis precibus inclinali, ca- honore el reverenlia tanquam palerfamilir.s commu-
strum de Hafn, quod illustris memorire W. rex nemmentnmhabeai, ipse vero in agendis suisconsilio
Dache ture fraternilati contulit, sicut ex ejus doua- suo et dhpositione utatur, et tanquam fitius patri per
tione juste illud et pacifice possides, et ipsum libi omnia obediensad altevandumlibi in Scania laborem,
dileclus filius noster Cenlius tit. Sancli Laure:iii D qtiotiesvolueris el necessilas vostulaveril, dissimulare
in Lucina presbyter cardinajis lunc aposlolicaesedis non prmsumal.
legalus aucioritale, qua fungebalur, tibi confirma- Quonium hwc personm tuw,justis exigentibus ra-
vit, tuaedevotioni aucloritate aposlolica confirma- tionibus indulsimus, rolumus ul personam nou exce-
mus et proesentis scripti patrocinio communimus. dant, sed post discessum luum, quicunque in Dacia
Ad majorem quoque liujus rei evidentiam auihen- pro lempore fueril archiepiscopus, intuitu Ijujns
licum scriplum coiifirmatiotiis ejusdem cardinalis, nostrm confirmationis nullum in jam dictis ad epi-
hic iiiferiusduxiniusadnectendtini.ctijus tenor talis scopumSialandensemvet ejus episcopatum respeclum
est : habeat.
Cenliut, Dei gralia tit. Sancti Laurentii in Lucina Nnlli igilttr omiiino bominiimliceal hanc paginam
presbyter cardinalis, apostolicw sedis legains, A. nostiae confirmaticuiisinfringere, vel ei ausu tcme-
tadem gratia Lundensis Ecclesiw archiepiscopo,apo rnrio conlraire. Si quis aulem lioc allentare proe-
stoticw sedit legato, Suethiwque primati salutem e sinnpseril, indignatioiiem oninipoleiilis Dei cl bea-
iwirnmdileclionit affectum, loi.uui Peiri et Pauli aposiolorum cjus se novcrii
Ctiru teqationit officioin Dacia fungeremur, indu- incursurutu.
985 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. — AN. 1193. VSO
D.iltim Laierani, xut Kal Aprilis, ponlifieatns A ctoriialc apostolica Jislriclins inhibcmiis ne eccle-
nostri anno seciindo. sias praeJiclorum fialriitn dioecesaua vobis legc
CXIV. snbjectas sine mnnifesla et ralionabili cansa tilltis
El epitcopi Lncensis et prioris Camaldutensis jura vesiiitiii inteidiclo snpponat, el occasione unius
dt S. Jticuncw ecclesia conservari jubet. ecclesire a qua noiiiiunquain aliqiiid forle dclitique-
(Lalerani, Mart. 50.) rcttir, aliae ejusdem dioecesis , sicut a quibtis.lain
[JKITTARELLI, Annal. Camaldul., IV., App., p. 184.] vestrum hacienus perpelratum esse accepitnus ,
CQELESTINUS episcopus , servus servorum Dei , ulla seiitentia pr.Tgravemur. Ad hrcc si nliqtiis
venerabili fratri... episcopo et dilectis fiiiis capilulo parochiiuius cujusquam ecclesiarum veslrarum aui-
Lucano et priori Camaldulensi, saluteni ct apo- mndversione fuerit canonica percellendus, nequa
stolieam benediclioncm. qiiam pro iinius culpa tota paroeliia divinoruin
Debitum injuncloe sollicitudinis nos Iiortatur ut celebralione fraudetur, nisi doiiiinus loci fuerit
sic aliquibus sua jura faciamus cum iutegritaie qui peccavii, vel in culpa stia favorem hal.uerii
servari, quod per eos non possil aliis condiciis aliorum. Iu nionachos aiileni ejiisJem ecclesia?
iniqua per siibreplioneni inferri. Significamus niillus contra privilegia sedis aposiolieie excommu-
autem vobis q.toJ intenlio uoslra non fuit ut, B nicalionis el interdicli sentcnliani aiuleal proutul-
perniulatione ordinis facla in ecclesia Sauctoe Ju- gare : scituti quod si conlra lmjiis probibilionis
cuiidte, Lucana Ecclesia qiiauiiibei sui juris vel tenorem quisquam vcstrum veuire pra'sumpscrit,
boiioris diniinutioneiii sive injuiiam paterelur. faciiim ejus iiiipiiiiitiun iieqnaquam, anctore Deo,
Probibemus ilaque el debita distiiciione velamus relin<|tiemtis,ct quod in fralrum praedicloruiugrnva-
uc lu, fili prior, aul fratres tuae professionis seu ineii fuerit peipeiraiuin, firmilalem aliquam non
vestri successores honorem eljus, quud cpiscopo babebit.
cl canonicis Litcanis in praefala ecclesia compelit, Daium Lateranis, Kalendis Aprilis, pontificatus
qtiomoilolibet auferre, imminuere, vel peiiurbare nosiri anno secundo
aliquatenus praesumalis, sed haec eis inlegrilale CXVI.
plcna pacifice senvper, el fralerna charilale cuu- Subsiiiuiionem
servare velitis. Et ue sub tali oceasione inter vos Prwmonttratensium tn ocum mona-
chorumSancti Vincentii Vraiislavietms coufiimut.
ulla possit in posterum stilioriii discordia aul, qttod
ubsil I a vobis fraires Camuldulensis ordinis vel a (Lalerani, April. 7.)
vestris successoribus Ecclesia Lucana aliquam sui [ HUGO, Annalet Prwmonst., t. 11, Prob., p. 292. )
juris aliquando senliat diminulioiiem, volumus COELESTINUS cplscopus , servus servorum Dei ,
et slaluimus, aique prrcsenli pagina siabilimus, et dileclis filiis abbati et tanonicis cceuobii Sancli
firmiter in pcrpeluum dceeniiinus observandum, Vincenlii, salutern el apostulicam benedictionein.
ul vos, episcopus scilicet el canonici Lucani scu Ciint in monnsterio vestro sicut venerabiliuin
vestri successores, deliilum jtts, honoreni clcottsue- fratrum noslrorum Coloniensis archiepiscopi, et
ludinem, qiiam in monaslerio illo ct parochia ejtis Syroslai Wralislaviensis episcopi, dioecesaui veslri
hactenus habuislis , cum integritale debiia, absquc el aliortim pluriiiin iilteras intelleximus nigri ordi-'
ulla proedicloriimfralrum vel qiiorumlibet moleslia, nis moiiachi fueiiiil insliliili, pro eo, qtio.l iiJem
quiete consequamini, et semper inconcusse amodo monachi inale vivendo bona monaslerii dilapida-
teneaiis. ruiit, nec saepius requisiti curavenint proprium
Decernimus auiem ul nulli, etc, nostrre consli- excessum corrigere, quia liiiiebalur, nc idein locus,
tuiionis, etc. qui celebris olim exslilerat, per illorum inciiiiani
Dalnni Laleraui, tit Kal. Aprilis, ponlificalus no- irreparabilem jacltirain incurrerel et quasi a.l
siri anno secundo. exireinam paitperiem deveniret. De assensu nobi-
cxv. r. lium virorum ducis Boleslai, comilum Petri, Wlo-
Dimili el Leonardi palrouorum istius loci
Bulla pro monatterio Fiscannensi. — Vetat ne tn- dimiri,
terdiclo subjiciantur ecctesiw monaslerio Fhcan- qui de illitts ruina plurimum trislanliir, in islo
nensi subjeclw. moiiaslerio viros Prrcnionslrateiisis ordinis delibe-
(Laterani, April. 1.) ratione provida ordinaslis. Credenles igilur quod
[MARTEN. Anecdot., I, 652.] illa dexterre sit Excelsi nuitatio , nos, lam vesiris
COELESTINUS episcopus, servtis servorum Dei, qnani prrediciorum nobiliuinprecibus provocali,prrc-
venerabilibus fratribus archiepiscopis, episcopis, diciamordinatiouem vcslram sicut a vobis rationa-
in quorumparochiisecclesire monaslerii Fiscaniien- biliter facta esl, aucloritaic apostoiica confiriuamus
sisexistunt, saluiem el apostolicain benedictionem. el prrcseniis scripli pairocinio communimus. Nulti»
Cum Fiscannense monasterium specialiler beati ergo hominum liceat hanc paginam noslrce confir-
Petrijuris existat, nec dubium vobisdebel exislere, inationis infringere vel ei au-su lemerario, etc.
necincertum quin injurire fralrum ineo Domino fa- DatumLaterani, vn Idus Apritis, pontificatus no-
ruulaiitiunispecialiler videanlurad Roinanain Ecclo- stri anno II.
siam rcdundare; ideoque universilali vcstrrc au-
9S7 COELESTINlIII PAPiE »88
LWll. j vobts dcctmns cxigere, vcl cxloiquere prrtsumat.
A
Decernimiis crgo ul liulli oinninolrotninum liceat
BuUa.pro confirmatione bonorum concessorum ino-
titisterioSancli Vincenlii Vralistaviensis. praefalamecclesiani, lcmcre perlurbareatil ejus pos-
(Lalerani, Aprif. S.) sessionesauferre, vel ablatas rctinere, niiniiereseii
[Ibid.,p. 691. ] qiiibuslibet vexaiiunibus faiigare, seJ oinnia inle-
conserventur eorum, pro qiioruiii gtiberna-
COELESTINUS cpiscopus, servus servorum Dei, gra
dilci lis filiis CYPRIANO abbaii Sancti Vinccnlii iu lione f.c stistenlolione pro libenale concessa suni,
Wraiis. ejiisdem fratrilius, tam prrcsenlibiis quam usibus omnimodis profulura, salva sedis npostolirrs
fuluiis, rcgiilarem vilam professis in Doniino, in auctorilate cl dicecesani episcopi canoniea juslitia
perpeitiam memoriam. Si q.ia igilur in fulurum ecclesinslica, sreenlarisve
. Religiosam viiam eligcnlibiis, aposiolicutn con- persona, hnncnoslrre consiilitlionis paginnm sciens,
venit adesse praesidium, ne forte cujiislibet leme- conlra eam lcmere venire lenlaverii , secun.lo
i iiatis incirrstis, aut eos a proposilo revocct, aut terliove commonita, nisi reatum siiuni coiigina
robur, quod absit! sacrre religionis refringat. Ea- satisfaclione corrcxeril , polesiatis honorisqne
propler, dilecii in Domino filii, vestris justis poslu- . stti careat distniiate, reamqtie se divino judicio exis-
laiiouibus clementer annuimus et prrcfaiam S. lere de perpetrala iniquitaic cogitoscal.ela sacraiis-
Vinceniii ecclesiain in qua divino mancipati estis simo corpore et snnguiue Deici Doinini Redcmpio-
obsequio, sub beali Petri et nosira protcclione ris nostri Jesu Cbristi nliena fiai, alque in exti-emo
stiscipiiniis et prresenlis scripli privilegio commu- examine divinaeultioni subjaceal. Ciinelis aiilem
nimits, in primis siqitidem statuentes ut orJoca- eidem loco sna jura servnntibiis, sil pnx Doniini 110-
iioiiicus qui, secundum Deiim el bcaii Augusiini stri Jesti Cbristi, qitnlemis et hic friiclnm bome
Regulam atque inslitulioncm Prap.inonslraleiisiuin aclionis percipianl et apud districtum judicem prae-
frairum, in eodein loco institutus esse dignoscilur, inia rctcrnae pacis inveuiaiit. Amcn.
pcrpeiuis ibidein temporibus inviolabiliier observe- Daium Lalerani, per manum yEgidii S. Nicolai in
tur. Praetcrer. quasciiiique possessiones, qurecunqiic Carcere Tiilliano diaconi cartj., vi Idus Aprilis, in-
bona eadein eeclesia iniprreseniiarum jusie el cano- diclione xi, lucarnationis Dominicrcanno 119, pon-
nice possidct, aul in fiiluriim concessioue pontili- tificalus verodomni Ccelestini papre anno secuudo.
ciiin, Inrgitione regtim vel principiim, oblatione CXVIH.
fidelitun, seu aliis juslis mudis, prreslante Doniino, Civium Pisanorum privilegia, a Guidone quondam
poieril ndipisci , firina vobis vesirisque successo- „"1 rege lliersolymitano, et Sibylla , uxore ejnt, ac
Ricardo Anglorum rege, el Conrado quondam
rlbtis cl illibata perinaueaiii. lu quibus h.ec pro- Montitferrati marchione, consliluta coiifirinut.
priis duxinuis exprimenJ.i vocabttlis : (Laternni, April. 8.)
Locuiii ipsuin in quo praefala ecclesia sila [ UGHF.LLI, Ilalia sacra , III, 417.
cst , ciim omnibus pertinenliis suis , cnpellam CCELESTINUS episcopus, servus servorum Dci,
S. Marlini in Wratislovia, capellam in Legnice, dilectis liliis Pisanis civibus salutem el aposloli-
ciini villis et reJditibus suis et foruin in feslo cain benediclionem.
S. Vincciilii, per octo dies inslitulum, et labcr- Sedis aposlolicre circtimspeclio circa eos beni-
nain in line Puntis, foriim in KoslenbliKs, labcr- gniori cura vcrsalttr^et ipsoruni commodis pro-
11:1111 in Polonica, cum villis Grabssin, Socolnice, pensius iniendere consiicvil, quoniin liilein, et
et Cbenesce, et Sobasiscc, quam dux Vladislaus devolionem ceriiori experimeiito cogitovit, et stn-
pro dimidia Trcbnica vobis dedit ; Wirbrice , Jiiim ctiam pliirium noscit iitililatibiis inservire.
Odram, Crescciiicnm el Olav.un qttaiii dcdil Peirus Hac igilur consiJeraiione indncti nihilominus prc-
comes ; Goreck, qiiam dedit Beronis; Pacostaus cibus inclinati, liberiaies, cl inimuiiilaies, uc cae-
villain Tasson detlit; Ullouissa comilissa JeJit lern, qurc vobis dileclus filius nosier nobilis vir
aliam villam, Sandironius Sueccino; Jordan aliam; P G. quondam llicrosoiyiniiniitis rex ciiin Sibylla
Christon juxia Lignice, Atidine, Battoma, Coleson, uxore stta per regiium ipsiun vesiro consideralo
Divigor, Vejovo; Vitoslatis Zasepb ; Audreas mulliplici s:udio, ac labore indulsil, el scripti sni
Laureiitry, Sulislagus Polsnicam, Praga Salo- miiniinine confirmavii. Qureinsuper cliarissiti.us in
riam, Pros dedil villam Nazarenove; Guslis de- Christo lilius noster Ricb. illustris Aiigloruin rcx,
dil Rattibor; R gobina dedil Pluinascii; Dobes- el bunoememorireC. quoudam marcbin Montisfeirati
IJIISdedit ; Alberlus Vidaon, WalJiJaus dux dedil rala habueriiiii, et firma, sicul ab eis consulte, ac
Sevarios, cum omni progeuie SIIJ et eoriim vil- provide facia siini, et in senplis exinde coufeciis
las Meviuec; Golissa, Su.mis, Suilgut, Siisein, plenarie conlinenlur, auctoriiaie Juxiinus nposto-
Uronice, Ares ; Robertus Wralisl. episcopus, ca- lica roboranda , et prrcsenlis scripti palrocinio
pelliim S. Micliaelis juxla monnsleriiiin B. V. Ma- munienda.
rire eoiislructuin cum omnibus ad eam perlinenli- Nulli ergo omnino hominum liceat hnnc nostrae
bus, ei.lem moiiasicrio tradidil. Dux Mezories dedit paginam comiiiiinitionis iufruigere, ve! ei atisu
forum in Chenese, tabernariam liberiatem foro el temerario contraire. Si quis boc atienlare prre-
bottiinibus. Sane laborum vestrorum , nulltis a siimpseril, indignationcin oinnipotentis Dei, el bca-
 989 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. — AN. 1193. y«j(i
loruiii Petri el Pauli aposlolortim ejits se novcrit A riacuni ei .lccimnni cjiisdem, Longovicnm, Asina-
iiicursiiriim. ciini, Pliimberias, Prunediim, Escheriacum, Fla-
Daliim I.alerani, vi Uus Aprilis , ponlificnttis ceiacum, Mngniiin Montem, Vinnrias, Sniirincum
nostri anno u. iu silvn, cum dec.mis eontin. ln cpiscopntu Tul-
CXIX. lensi cellam Beriinincre cuiiis; ccllain de Solini
Monasterii S. Benigni Divionensis proieciionem «tii- Monle, cum ecclesiis, villis, tcrris, cl omnibtis ad
cipil possessiouesqueac prinilegia confirmat. cas pertiiienlibiis. In episcopntii E.bieusi celiam
(Lnternui, April. 16.) Belnrc, ciim ecclesiis de Viliaco et Cnslegio, de
[ PERARD,Recueit, 267. Pralo Fcrreolo, ciim oninibiis suis periinenjiis;
CoELESTiNUS episcopus , scrvus servoiiiin Dei, cellam de Sarinalia ; cellam Cniiis Berinudi; ccl-
dileclis filiis PETRO, abbnti monnsteiii Sancli Be- Iam<leArneto cuinomnibns ad cas.lem perlineinilius.
nigni, ejusque fralribus tnm praeseniibiis qiiaiu In arcbiepiscopnlu Bisuniino, cellnm Sancii Mar-
fiilnris, rcgnlaiciii vitam professis iu perpeliium. celli; cellnm dc Ausonis villa, ccllam <leSnrcofagis
Quoiies a nobis peiilur quod rcligioni el honc- ccllam de Logia Novella ; ecclesiamde Torpa apuc'
slati roitveniredignoscilur, aniino nos decet libcnti Salinas; cellas Sancti Pctri. Sancli Michaclis;
concedere, et peleiiliuin desideriis congntiiin suffra- capellam Sauctre Marire Magdalenre, ct oninia ad
giiim inipertiri. Eapropter, dilecli in Domiito filii, eani peilinentia. ln episcopnlu Cabiloncnsi cell.mi
vesiris justis poslulatioiiibiis clemcnter aiiniiinuis, Sancire Mnrioe,cellam de Paluel, ciim omniliiis atl
ci prarfalum mona.slerium Sancii Benigni , in quo eas peiiineiilibtis. In•episcopatu Vnlentineusi cel-
divitio eslis obsequio mancipali, ad insiar felieis Iain Snncti Gcnesiii <le Mouie MnJrinuo ciiiu suis
rccordationis Alexandri papaepricdecessoris iiostri, pcrtinentiis,eccle.siiimde V.tilpilciiisetde Coruaz, ti
sub beali Peiri el uostra prolectione siiscipiinus, de Gliim. In episcopalu Bajocensi cellain Sni.cli
cl prrcsenlis scripti privilegio coinmiiuinius; iu Vigoris, ciim suis peiiinemiisl ln episcopmu Se-
primis siquidem siatiientes, ul ordo mouasticus qui noncnsi cellnm Sancli Bcnigni apud Viilnonem,
secundum Deum el beati Benedicli Regiibm ix cum omnibtis perliiicnliis suis, celi.iin de Eschino,
cotlem monasierio insiitiilus esse dignoscilur, per- ciiin omiiibus appendiciis suis; cellain de Rttili
peluis ibidem lemporibus inviolabiliier observeiur. cuin eis, quac ad cas. pertineul; capellam de lles
Prxterea qiiascunqtic possessiones, qiirecuiiqitc ciiin dccimis et lerris ibi.Iem dalis. In episcopaiti
bona idem monasleriuin imprrescniiarum juste et Gcbennensi ecclesiam dc Villare ciim oinnilnis suis
canouice possidcl, aul in fulurum conccssiouc pon- . appenJieiis. In episcopaiu Lausaiicnsi cell.uu Sau-
tificum, largiiione regum vel prineipuni, oblnlione cttc Marire MagdalciiutJe Barb.y, ctim ecclesiis ei
fideliuni, seu aliis juslis modis, prxslanle Domino, lcrris ibidem dniis: ecclusiam Sancli Pliiliheni et
polerit adipisci, firma vobis veslrisque successori- Sancli Joannis Bapiisirc, ecclesiain de Lougo-Vieo ,
bus, el illibaia permaneant. In quibus haec propriis ecclesiain deSareio, ecclesianiJeAsiriaco.eci lesiani
dtiximus exprimenda vocahulis : de Fainaio, ecclesiam Sancti Joannis npu.l Laiido-
Locmn ipsuinin quo praefalum mouasteriiiin co«- nem,ccclcsiaiii de Vivariis.eeclesiam <le Vj|iare,cc-
slruclum est, cuin oniiiibiis peninenliis sttis. In ctesinm dePIumhnriis, ecclesiaui dePrunedo eccle-
episcopaiu Liugonensi ccllam Sancti Amaloris, simn deMissiniaco, ccclesiam de Spaniaco, ecclesinni
cum ecclesia Sancti Ferreoli citni atriis , lan: deCasnedo, ecclesiam de Mnicenniaco, ecclesiam de
ecclesiis qtiain aliis rebus ad ipstiin pcrtinentibus; Norgiis, ecclesiamde Varcsiis, ecclcsiam de Esche-
cellam de Montiniaco; cellant de Nogent cum riaco, ecclesiam Sancti Apollinaris, ecclesinm Je
capella ejusdem casielli; cellam Sanctae Marioe Orgeolo, ecclesiam Saucti Gennani de Lniinco, ec-
apud Saxonis Fonteni; cellam Sancti Slepbani, clesiam dc Hulinelo, ccclesiant de Ruz, in tiuibus
cuin capella ejusdem casiri apud W.iiigioneni Ri- sanciimoninles consisluut ; cl ne ipsrc sanctimo-
vum, cum omnibus ad cas pertineniibus ; cellam de D 1 niales sc tinquam a subjeciioue vcstra aliqua le-
Granceio; locuni Clemcntini Prali qui dicitur nicrilalc removeanl, proliibenius. Douiiiin quo-
Moreitts, in quo conversi consislunl, el ul idem que hospitalem receplioni pnupcriiiii depiilatain,
conversi ecclesitc Divionensi perpetuo subjecti sini, qnani DoiniiiiciiscognomenloDivcs.exasseiisttliairis
proccipimus, neqite alicujus factionc a tua vel sui Evvrardi, ccclesire vesirre perpeiiio possiJenJain
ecclesiae Divionensis subjcclione se removcant. conlulil, et bonre memoii;e M. Lingoiicnsis episco-
Aposlolica aucloritale coiifirmaniusmeuieiatem mo- pus confiiiiiavil, nos, sicut in ipsius scripto niitben-
neix, ut absque permissu abbatis non minuatur, tico conlinetur, attctorilaie uposlolica coiiQrina-
nou augmentetur, nec alio transferaiur ; el ve- nitis, prohibeiiles ne alicujus faclionis asiiuia a
slram partem llielonei, statueutes ut nulli omnino stibjectione veslrae domus eadein suliirahalur^
hominum liceal de caetero super hrcc idem mona- Confirinamus etiam vobis xxv libras Divioncitsis-
sierium infest.ire, aut ei exinde aliqiiam niolesliaiti monetae,quas claraenientoriae Hugo dux Burgundiai,
vel diminulionem infer.re. Villam Dianelum cura el xv libras quas Odo filius ejus, dux Biiigiindirc^
appendiciis suis, villam Casnedum, item Casnetum, vobis in pedagio Divionensi pcrcipiendas aiiiiiuli.-
Ispanniacum, Marcenniacum, Norgias, Veresas, Sa- ter conccsserunt.
991 COELESTINIIII PAPyE m
Sane novaliiim vesirorum qure propJns mnnibiis t\ Ego , Sanelorum Pclri et Pauli presb.
nul sumplibus colilis, sive de iiiiirimeiitis aiiima- car.l. (it. Pammachii.
lium vestrorunt, iiullus oiiinino"a vobis deciinas ,Ego Jordanus, prcsb. card. S. Pudenliaiire lil.
exigere vel extorquere prresumat. Sepulturam Pasloris.
quoque ipsius loci liberam esse concediinus,ut corum Ego Joannes, til. S. Clemcnlis cartl. Tuscaiius.
devotioni et exiremre voluntali qui se iilic sepeliri episcopits.
deliberaverint, nisi forte excomnuinicali vel iu- Ego Romamis, tit. S. Anaslafie presb. card.
terdieii sint, nullus obsistat, salva lamcii jusiiiia Ego Hugo, presb. card. S. Marci lil. Equilii.
illarum ecclesiariim a quibus moriuoriim corpora Ego Joaiines, til. S. Slephani in Cceliomonte
assumuntur. In parochialibus autem ecclesiis quas presh. canl.
tenetis liceat voliis clericos eligere, et dicecesano Ego GoffreJus, tit. S. Praxedis prcsb. cnn
cpiscopo prresenlnre, quibus, si idonei fuerint, Ego Bernnrdus, S. Pelri ad Vincula presb. card.
cpiscopus ciiram animaruin commitlal; ila ul (ii. Eiidoxioe.
<!e plebis qnideni cura episcopo, vobis vero de Ego Fidnnlitis, lit. S. Mnrcelli
lemporalibus debeant respondere. Lkeal proetcrca ™ Ego Albiniis, Albanensis episcopus
vobis clericos vel laicos liberos ct absolmos e ' Ego Octavianus, Ostiensis et Velleirensis episco-
srecurt)fugientes, ad coiiversioncm recipere, el in pus.
vestro nionasterio absque contradiclione aliqua Fgo Joannes, Praeneslinus episcopus.
retinere. Proliibenius insuper ut nulli frairum Ego Petms. . ., S. Rufinre episcopus.
vestrorum, post factam in loco veslro professionem, Ego Gratianus, SS. Cosmre cl Dainiani diac.
fas sit de eodem loco absque licenlia abbatis sui, card.
nisi obtenlu arclioris religionis, discedere; disce- Ego Gregorius , S. Mariae in Porlicu diac.
tleniem vcrosine coniniunium litteraruni vestrarum canl.
cautione, iiullus audeal retinere. Praelerea libcitaies Ego Grcgorius, S. Mariaein Aqniro Jiac. carJ.
ct immunitates, el anliquas el ratiouabiles con- Ego Gregorius, S. Georgii atl Vcltiui aureum
sueludiiies inonasterii vesiri inlegras et illibatas diac. card.
prresenti decrcto manere sanciinus. Obeuute vero Ego Lolharius, SS. Sergii et Bacchi diac.
le, ntinc ejusdem ioci abbate, vel ttioriini qnolibet card.
successoruin, nullus ibi qualibel subreptionis astu- Ego Nicolaus, S. Marioe in CosmeJin diac.
tia seu violentia praeponatur, nisi quem fraires , card.
communi consensu, vei fialruin pars cousilii sanio- J Datittn Lalerani, per manum jEgidii , Sancli
ris, sccundum Dei timorem el beali Beiiedieti Nicolai in Carcerc Titlliano diac. canl., xvi Kalcit-
Regulam provideriut eligendum. das Maii, indictione xi, Incarnationis Doininicae
Decernimus crgo ut nulli omnino hominum anno 1193, ponlilicalus vero domini Coelestini
Jiceat pracscriptum monasterium temere pertur- papaeIII anno lertio.
bare, aut ejus possessiones auferre vel ablatas CXX.
retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus
sed omnia coiiservenliir Privileyium pro Ecclesia Januensi
fatigare; inlegra eorum,
pro quorura gubernalione ac suslenlalione coneessa (Lalerani, April. 23.)
sunt, usibus omniinodis profutura, salva sedis [Missi, Concil. XXII, 619.]
apostolieoe auclorilate el dicecesani episcopi cano- CCELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
nica juslilia. Si qua igilur in futurum ecclesiaslica lecto filio OCF.RIO praeposiio, OTHONI archidiacono,
soecularisvepersona hanc nostrrc consliluiioiiis pa- el canonicis Janttensibus lam praesentibus qiiain
ginaui sc.itns, contra eam temere venire lenlaverit, ftituris canonice subslitucndis in perpetuum.
secundo leritote couunonila , nisi realum suum ,n Efleclum jusla postulantibus indulgere, et vigor
digna satisfactioue correxcrit, poleslalis liouoiis- rcquiiaiis, et ordo exigit rationis, prreseriim quando
que sui careal digniiale, reamque se divino judicio peieniiuiu voluntates et pietas adjuval, et veritas
exislere de perpelrata iniquilate cognoscai, el a non rcliuquit. Eapropter, dilecli in Domino filii,
sacralissimo corpore el sanguine Dei et Domini veslris juslis poslulalioiiibus clementer annuinuts
Kedemploris nostrt Jesu Cltrisli aliena liat, atque et Januensem Ecclesiam, in qua divino estis obse-
in cxlrerao examine districtre ultioni subjaceat. quio raancipaii, ad exemplar praedecessortimtio-
Cunctis autem eidem loco sua jura servanlibus sliornni felicis recorJalionis Alexandri, Urbani et
sit pax Domini noslri Jesu Cbrivli quatenus el bic Gregorii Romanorum pontificum sub beali Pciri
fructum bonre actionis percipiant, et apud distri- et nostra proteclione suscipimus, el proesenlis scri-
cltim judicem prremia relernse pacis inveniant. pli privilegio cominunimus, staluenies ul quascun-
Amen. qtie possessiones, quaecttnque bona eadem Ecclesia
in prresentiarum jusie el canonice possiJei, aut in
Ego Ccelestinus, calbolicre Ecclesirc episcopus.
Ego Pandulfus basilicae XII Apostolorumpresb. fuiurum concessione ponlificum, largitione regum
card. vcl principum, oblationefidelittin, seti aliis jttsli» nio-
 993 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. — AN. 1193. 994
dis, praesi.mieDomino, poleiil aJipisci, iiiiiia voiiis \ super legato Willelmi Galre per jndices a scde apo-
vcstrisque successoribus, el illibala permaneant. In stolica delegalos rationabililer noscilur promui-
quibushaec propriis duximus exprimenda voeabulis: gnta, sicttl in scripto aiilhentico continelur, aucio-
Ecclesiam videlicet S. Laurentii in Accon ciim riiate apostolica confirmainus. Coinposilonem prre-
periinentiis suis , ecclesiam S. Marioe MngJa- terea qure faeta cst inter Ecclesiam vestram et
lenre ctim pertinenliis suis, ecclesiam S. Jacolii de abbalem S. Syri de loco bcnedictionis, ct fortna
Galignano cum pertinenliis suis, ecclesinm Snncloe oliedientiae, sicul absque pravitate facia hinc iude
M.iriaede Quic. cuni perlinenliis suis, ccclesinm de recepla esl, el in scripto publico conlineiur,
Veguli et ecclesiam S. Bartbolomaci de Stallano ratnin esse censenius el praescnti privrcgio robo-
CIIIIIperlinenliis suis, ecclesiam S Antonini de Au- ramus.
ripalalio cmn oinnibiis perlinentiis suis, ecclesiam Seiilenliam quoque ab abbate S. Andrerc de
S. Salvatorisde Sarzano cura omnibus pcriiiicntiis Sexto inter vos el fralrem Juslum ex delegaiione
suis, ecclesiam S. Joannis de Sexio cum decimis el aposiolica canouice proinulgalam aucloritate sedis
possessionibus ejusdem loci, donationes Gibelleii, aposlolicrc confirmamus ; adjicicnles etiam indul-
et aliorum locorum, quas Berlandus comes S. /Egi- gemus ut liceat Ecclesiaevestrae piaeposito de con-
dii ralionabililer Ecclesioe vestrac fecii, scul in B cilio arcltiepiscopi sui, eos, qui eidem Ecclesioe
ejus iiisirunienio habeiur, et vos legitinie posside- decimns siibiruhtniit vcl res ejus anferre praesti-
lis. Concessioiieiu pra?terea, quam boiue meuioriae nuint, vinculo nnailiemaiis innodare. Cuin autem
Syrus Januensis archiepiscopus supcr dcciniis, et generale irilerdicliiin lerrae fueiil, lieeat vobis.clau-
terris dccimalibtis civium Janiiensium vobis fecil, sisjanuis; exclusis exconuiiunicalis et iiileidictis,
sicul rationabitiler facta est, et in autheniico non pulsatis campanis, suppressa voce divina ofiic a
scripto ipsius arcliiepiscopi coulineiur, ralam essc celebrare.Aiicloriiatequoque aposlolicaprohibetnus,
deeei niinus, ct oblinere praecipimus firmitalem. ne quis in vos vel Ecclesiara vesiram, excommuiii-
Iloiiestas eliam el raiionnbiles consueiudiiies, qu.is cationis, suspensionis vcl iitierdictiseiiteiiiiam sine
in oblationibus vivoruni, el iu candelis, aliisque manifesla etrationabili causa promulgarepraesumat.
oblationibus dcfuncioniin , nd quorum exscquins Deccrnimus ergo ut uulli omnino hoininum li-
iiivilamiui, hactcnus babuistis, nec non antiqunm ceat prrefalain Ecelesiain teniere pertuibare, aul
consuetudinem el raiionabilein, quam in perce- ejus possessiones auferre, vel aolaias reiinere,
ptione aiitiquarum obtaiionum Ecclesia», vel in aliis minuere, seu quibuslibet vexalionibus fatigare;
provenlibus, vel processionibus Ecclcsiae ipsitis scd omnia inlegra conservetittir eorum, pro quo-
Jiabelis, raias habemus, el eas vobis, veslrisque rum guhernaiione ei siistentalione concessa sunl,
successoribus auctoriiate nposiolica confirmamiis. usibus omnimodis profulura, salva sedis apostolicre
Praeierea bealae mentoriae Lucii papre praedecesso- auctorilate, et dicecesani cpiseopi canonica jnsti-
ris noslri vesligiis inbaerenles, ul missam pro de- tia, et Januensis archiepiscopi debita teverenlin.
funclis sequenti die post eorum ttiiiiiilatioiieni, in Si qua igilur in fulurum ecclesiaslica saectilarisve
ccclcsia, in qua sepulti fuerint, celebrarc pos- pcrsona lianc nostrae consiittilionis paginam scieus
silis, qunndiii videlicet in exsequiis ipsis aliquo conlra cam lemere venire lentaverit, sectmJo,
iiiipedimento detenti non cclebrabitis. Et ut, prae- lertiovc commoiiita, nisi reatum suum congrtia
sente arcliiepiscopo, si ipse pro aliquo impedimento satisfaciione correxeril, poiestalis hotiorisque stti
missam celebrare nequiveril, vos eliam libere careal digniiate, reamque se divino judicio exi-
celebretis; atquc ul idem archicpiscopus in litillum stere de perpelrala iniquitale cognoscai, et a sa-
canoiiicoruin sine aliorum consilio senienliam fe- crntissimo corpore ac sanguine Dei et Domini
ral; el, si tuleril, miuime leneat, sicut vobis sta- Redemploris nostri Jesti Chrisli alfcna liat, ulque
lututn, et hactenus observaltim, linniini et invio- in extremo examinc dislriclre ultioni subjaceai.
labile manere sancimus. Concediinus insuper, ct |[) Cunclis aulem eidem loco sua jura scrvaniibus sit
auctoritaie apostolica conlirmamus, ut instiiutio, pax Domini nostri Jesu Cltristi, quntenus ct liic
quae assensu el volunlaie bonre memorire Hugonis frucium bon33 aclionis percipiant, el apud di-
Jamiensis arcbiepiscopi super niimero clericorum in stricium jiidicem prrcniia relcrnre pacis inveniant.
Ecdesia veslra recipiendoriim provide facta est iu- Amen.
1
concussa, el stabilis perseveret, nisi forle inlantuni Ego Coclestinus, caiholica Ecclcsiae episcopus.
augeri contigeril Ecclcsire facultates, ul merito Ego Albinus, Allianensis episcopus.
possil et debeal eliani canonicorum nuinerus attg- Ego Octavianus, Ostiensis el Vellelrensis epi-
ineulari. lllain quoque ordiiialionem, qtia provi- seoptis. .
sum est inler vos, ul capiiulum vestrum puniendi Ego Joaiines, Pramesiimis episeopus.
canonice fralrein suum, qui se in uliliiatibus Ec- Ego Pelrtis, Porltiensis et S. Rtifinae episcopus.
clesiae perlraclandis a communilaie capiluli ue- Ego Pandulphus, basilieoe XII Aposlolorumpresb.
quiler segregaverit, habeal potestatem, in sua fir- card.
miiate concedimus permanere. Senlentiain insu- Ego Mel., SS. Jo. et Pauliptcsb. card. tit. Puni-
Dcr. qurc DTOvobis circa ecclesiain S. Bariholoinoci mac.
995 COLLLSllNt 111PAP^E 990
1
Ego Jordanus, presb. card. S. Pudcniianre lit. \ conforlaiionis in melius sine cessatione refringas,
Pastoris. ne si, quod absil! tua super hoc soll ciludo desislat
Ego Joanitcs, lil. S. Clemenlis card., Tiiscancn- in via.qiirecccpcrunt, quoiidiano vialico non super-
sis episc. abundante deficiat, et ila sudor incoepli lal oris, ex
Ego Joanncs Fel., (it. S.... siibsequenlidefeciu convincaiur, iuuiililer emannsse.
Ego Roinaniis, lit. S. Anaslasiacpresb. card. lnsislas ergo, venerabilis frater, cl per leiiieiipsitm,
Ego Joannes, lit. S. Slephaui in nionle Ccelio el per alios, quos libi et vilrc, et meriio et doctriiirc
presb. card. videris ailjiingeiidos, ct oiiiui nisu concris; ut do-
Ego Cintbius, S. Laurentii in Lucina presb. clrinae verbis et exeinplis opertim, per luum mini-
cnrd. sierium populus et numero et nterito Creatori ser-
Ego Fi.lantius, lit. S. Marcelli presb. card. viens augealur. Nos ehim de consilio fialrum no-
Ego Grat., SS. Cosmaecl Damiani diac. card. strorum, aticloritate libi prrcsentiuni iudul^emus:
Ego Gregorius, S. Mariae in Puriicu diac. card. ut plenariam habeas potesiaiem, adjungendi tibi,
LgoGregoiius, S. Marire in Aquiro diac. card. quos necessarios videris et quos cognoveris minisie-
Eg» Gregoriiis , S. Georgii ad Vclum nureuiu riis opporiunos. El ul hrcc securiori conscienlia
diac card. B pcrficere valcas, et libi noscas, el eis quos libi du-
Ego Lotbarius, SS. Sergii et Raccbi diac. card. xeiis adjungendos, praedicalionis ofiicium a nobis
Ego Petrus, S. Marirc in Via Lala diac. card. injiincluii), patcrnam ad hoc proesiandum tib: im-
Ego Cencius, S. Lucire in Orffa diac. card. pertiinur lieiicJiciioncm. Creleruni, quia plures ex
DaiuuiLaleraiii, pcr iiiauum .tEgidii S. Nicolai in diversis ordinibus ad hnjtrsmodi piiini officium ad
Carccre Tulliano diaconi cardinalis, ix Kal. Miii, insiantiam luaiii vel propria devotione accesseriinl
indiclioiie xi, lncarnalioiiis Dominicae an. 1193, liaclciius el forte accedenl in itiiiiriiin, dispensandi
. ciim eis in cibis, potibus, quin cl vesiibus el prre-
ponlilic vcro D. Coelestini papoe lerlii anno m.
CXXL dicntionis officin iiijiingendi liberam tibi trlbiiiinus
Meinardo, Livoniw tjentis e,.iscopo de incmpimprm- auclorilaie aposloliea faculialem. Tuuni igiltirerit,
dicttlionis profeclu gratululur, clc. in his lalein liabeic, ut ct speraia doctrinrc Chrisli
(Lalerani, April. 27.) iiiililas pcr luam sollicitudinein ciiniiil.itiiis prove-
[Miliheilungenaus dem Geb. d. Gesch. Liv-Esih-ttnd nial iiiJigenliltus, et tam pio slutlio cum frairibus
KurUiuds, l. III, p. 523.] luis, qui seinper htijusinodi laborem exercent,
COELESTINUS cpiscopus, servus servorum Dci, ve- C oeternoebeatiludiiiis mercedem pleiiius valeas obii-
ucrabili (ratri MEINARDO Livonioe gentis episcopo, ncre.
salulem cl aposlolicam benedictionem. D.ilmn Laierani, v Kal. Maii 1193.
Anditis laudtnn prxconiis, qurc de tuis aclis refe- CXXll.
runliir cl lure incoepiai prrcdicationis profectu ab Joanni decano el
capilulo Rothomagenst concedit.
inde commeaniibtis inlellecto; uberes graliaiuni c ut cttm generate inlerdictum lerrm fneril, liceut
CrealoripersoJviiiiiisactiones,quiet talcmtibi volun- iis, clausis janitis, exclusis excommuuicatistt in-
tatem dignatusesl inspirare, el ex mulliludiiie mise- terdiclh, non putsilis cumpanis, suppressa voce
offlciacelebrare. >
lalionum siiarum provenlumei congruutn indiilgeie.
Giimenim ipsc dicat : Sine me nihil polesiis facere (Lalcrnni, Mnii 11.)
[CHERUEL, Hht. de Rouen, t. I, p. 256.]
(Joan. xv), si quid boui ab homiiie incceptum ftiil
vel peraclum, ipsi procul dubiu esl coiiipulandutn. COELESTINUS episcopus, servus servoruin Dei, di-
Licet eiiini apostolica siiiius edocii ttiba, quod aJja- ieeiis filiis JOANNI decano el capitulo Roilioniagensi,
ccal nobis velle; scd IIOIIpossumus perficere el salule n et aposlolicam benedicLoiiein.
invcnire, nisi tanluin ipse, quanliim opus virtiiiis, Cnni hiimaniim affecium assitltie coiivcuial Crea-
ct sua praevenial gratia, et eadem perduxeril ad D toris laudibus occupari, nou videturabs re si qunti-
cffcctuni, quibus nistis humanus et inulili casso doque in aliquo ecclesiaslicae disciplinoe severilaii
labore consuinmetiir ac penitiisevaiicscel.Qiiia vero delraliilur, ui divinoelainlis prreconia non ex loto
incoepta: doclrinoe fructus agnoscis, qui coelesiein debeanl reiiceri. Licel eniin ob aliqiiorum excessus
paiiem iegein Domiui ignnrantibus gnstanduni cum solemnes sinl praeserlim celebiationes inliibiire, ac
sudore el labore plitrimo pracbuisii; quamvis Ra- conlra iiifrenilatem eoruin senlenlioe proniiilguirc,
cbelis amplexus, quo recreaberis in clauslro, le circa eos tainen possitut bujusinodi latae senlenliiu
quodamtnodo reirahul, exercitia tnmen suscepla niiligari, qtii paiiitlpes culprc nun siinl, ct iniquo-
laboriosre Liae, qttaeper divinaui graliatii fecundiur liiin conlra quos aniinaJveiiil Ecclesia abhorieiil,
exslal in prole, nitllo inodo abborreas, s'ed lanlo et, pro posse, coinitiuiiionein cvilaiil. Ilnc igiiur
polius ac liduciulius amplexeris, quniilo ex eis frti- considerationc indticti et veslris nibilu.iiiiiiis preci-
cius provenii copiosior, et pliiriiiium utilitati deser- bus incliuali, prrcscnli vobis pngin.i diixiiniis iiiilul-
vil. Expcdii etiim ci infidelibiis,qtii ccelcs.i doclrina gendiiiii, ut, cuni generale iiilerdictiiin lenre luerii,
indigenl, ut cis viam lucis et salutis insinucs; el liceal vobis, clausis januis, exclusis cxcoiiiinunic.ijis
co.ivcrsis etiam uoviicr, til panem siistcntationis ac el inlcidictis, non pulsalis cauipauis, supurcssa
 997 EPlSTOLiE ET PRIVILEGIA. — AN. 1193. 998
voce.divinaofficia celebrare, acconcanonicos vestros A episcopale lantnni pei (inenl, srctit hnclenus hnbui-
et clericos.sl fuerint interim ecclesiaslicis sacramen- slis, et iniprresentiarum •ralionaliiliter possidiis
tis muniti, ex. hac vila vocali, in ccemelerio ecclesiae ecclcs re vestrre, auctorilate aposlolica niliiloniiniis
vestrae, absqtie solemnitale officii, cum aqtia benc- duxiutus conlirmanda. Cbiisina vero, olciini sm-
dicta et cruce, orationibus humili voCeoblatis, tra- cttiin^coiisecrationes ecclesiamm, ordinaliones cle-
dere sepuliiirre. ricorum, a qiiocunqoe nialuerilis calliolieo snsci-
Nulli ergo omnino hominuin liceal hanc paginam piendi episcopo liceniiam vobis liberam indiilg.-niiis.
indtilgentire noslroe infringerc vel ci ausu lcmerario Ad hrec aJjicicnles decernimiis ul irillus ccclesiam
coutraire. Si quis aulem hoc nlienlnre prresumpse- infra tcriuiiios veslrrc parochiae, ifisi <|itaevobis de-
rit, indignationera omnipolenlis Dei et I ealorum beat esse siilijecla, absque vesir.i liceniia re.lilicare
Petri el Pauli aposiolorum ejus se hoverii incursu- proesumat. Cupellas qiioqtie Sancti BarlluJoi.iai,
rum. S. Georgii, S. Martini, S. Jacobi, ad jus vestrae
Dalttm Latcrani, qtiiuta die Iduttni Maii, puulifi- ecclesioe pertineuies, el a praefatis anteiesjorilius
catus nostri anno lerlio. nostris vobis firmatas in vestra subjectio.e perpetiio
CXXIH manere saiicimiis.
" Decerniniits ergo itt nulli omniiio
Ecclesiam B. Pelri GuastaVenscm tuendam suscipit, arcliiepiscopo,
ejusque bona el jura confirmal. episcopo, abbali, duci, niarcliioni seu capiiauco,
(Lalerani, Maii 15.) iudici aut caslaldioni, ncc alictii homiiiiiin liceat
[AFFO,Itl. di Gttast. I, 351.] pra-f.itam etclesiaui peiiurbare, aut eius possessio-
COELESTINUS episcopns, servus servorum Dei, di- nes anferre, vel nblatns reiinere, iiiintiere, aut nli-
leclis filiis GIBERTU nrchipreshjiero ecclcsioebenti qiiibiis vexaiionibus faligare, sed omnin iniegra
Pelri qure in Varisialla pago sita esi, et ejusdem coiiservcntur eorum pro quoiiim gubernatiunc ac
fraliibus lain prresetiiibtis qiiam fuluris substiluen- susleiilaiione concessa stini, usib ts oniuimoilis pro-
dis cauonice in pcipe:iui:n. futura, salva lanien omuiltiH apustolicae sedis au-
Qtioniam sine verre cullu religionis nec cliarilalis ctorilate. Ad judicium aulem lmjus aposiolicn a
ui.itas potesl sibsislere, nec tlitin valeat graliim scde percepltc liberialis ires hizautios nibis nostris-
servitiuin cohiberi, expedit aposlolicrs aiictoritali que sticcessoribtis aniiis singulis exvolvetis. Si qua
religiosas personas diligere, loca qure B. Pelri vir- igitur in fuliirttni ecclesiastica srectilurisve personn
lule exislmil el ad Rom. specialiter speclare diguo- hane nostra? consliuilionis pnginam sciens, coutia
scitur Ecclesiam sedis aposlolicrc muiiimiiic eonfo- ,J eam temere venire tenlaveril, secundotetiiove co.n-
vere. Eapropter.dilecli in Domino fiiii, veslris justis inoiiila, nisi reaium siiuin digna sniisiaclioee <or-
posliilalionibus clenienler annuimus et prrefatam rexerit, polesiaiis bonorisve sui digniiate cni.nt,
ecclesiam B. Peiri qure in Varslallensi pago siia reamqiie se divir.o judicio existere de perpetraia
est, qii:e juiis Romanrc Ecclesire esse diguoscitur, iniquitate cognoscat, et a snciatissimo coipore ct
a proedecessorenoslro felicis niemoriie PP. Grego- sanguine Dei et Domini Rcdemptoris itostri Jesti
rio V in plcbem de capelln promoinin el succes- Cbristi aliena fiai.aique iu extremo exainine ilivimc
soiurri ejus sniciae recordalinnis Paschalis, lnno- ultioni stibjace.il. Cunctis ntileni eidem loco sna juia
cenlii, Eiigcnii, Adriaui, Alexandri el Gregoni Ro- seivanlibus sit pax Diiinini uostri JesiiChri.sl:, qnn-
nianorum ponlificura privilegiis roboratam sub leniis et hic Iriiclum bonre actinnis percipi.mt, et
ejusdem apostolorum principis, et nostra protectione npud districluiii jttJicem praemia atern.c pacis iave-
suscipimus, et prrcsentis scripii privilegio commu- niant. Amen, amcn, amen.
iiinms; slaiueules ut quascunque possessiones, Ego Coelestiuus, catholicre Ecclesiae episcopus.
quaecunquebona, seu decimas eadcin ecclesia ira- Ego Albintts, Albanensis episiopus.
praesentiaruni jttsie el canonice possidct, aui in Iu- Ego Oclavianus, Osiien. ct Velilernus cpisco-
liirum concessione el liberalitate regitm, largiiione j )pns
principum, oblaiione fideliiiin seu aliis justis moJis, Ego Joannes, Praeiiestinus episcopus.
proestante Den, poterit adipjsci, firma vobis vestris- Ego Pctrus, Porttieusis et S. Rullinre episco-
que succcssoribus cl illibaia pcrmaneant. Concedi- pus.
mtis quoqtie vobis deciraaiiones lerraruin totius Ego Rolandtis, basilicae XII Apostolorum presl y-
curtis vestrae quae mmc excolun,tur vel in posteruin lcr carJinalis.
cx<olcnlur, ncc non eliam lerras ab abbalibus San- Ego Melior, presbyter cardinalis SS. Joannis et
cii Sixii de Placeniia, per publica insirumenta ra- Patili tiluli Panunachii.
liouab.liler eeclesiaevestrre collatas, qiiemadinoJiiiii Ego Petrus, liluli S. E... presb. caril.
inniceas quiete habcre noscimini, auclorilaie voliis Ego Joannes, til. Sancli Clementis car.l. Tuscan.
aposlulica confiriiiamus. Praeterea, publicas pieni- episcopus.
leniias, causas malriinonioi'um,excomuitinicatioi:cs Ego Jjannes Felix, liluli S. Susannre presbyter
elinqiiciiiium, iiisiiiiiiiones ecelcsiarum, el Jesi- cardinalis.
t itiones, et redificationes, el omnia alia spirilualia Ego Ronianus, tiiuli Sanciic Anaslasia; prcsbyter
totius parochire vcslrae, prtcler ea qure ad ofliciu:ti cardinali:'.
999 COELESTINIIII PAP^E 1000
Ego Guido, preshyter cardinalis Snnctre Marirc, A clesiam SnnciiConslaniini confessoris in eadcm villa
lilttli Calixti. constriiclain ciun i nui buspeilinenliis snis: Hatlicr-
Ego Joannes, tiluli Sancti Stcphani in Cceiio legam cum ecclesia Sancli Joannis Baptislre in ea-
moiite presb. card. dem villa fundata, et omnibus pertinenliis suis;
Ego Gofredus, tiluli Sanclac Praxedis presbyier Boryngton cum ecclesia Sanctre Trinilalis iu cad m
cnrdinalis. villa sita; Lcga el Abbedysham cum ecclesia Sau-
Ego Germanns, SS. Gosmaeel Daniiani diaconus clrc lleleliaeibidem coiistructa; Werdegeie, Ordleg,
cardin. Auri, Tornebury, Ruaburga et unatn domum in
Ego Gregorius, S. Mariaein Porticu diaconus car- civilate Exoniae; Devcnebury, et ecclesiara Beatre
dinalis. Marioe ibidcm fundaiam; Wella, Dnggecumba,
Ego Gregorius, S. Marlrc Majoris diaconus cardi- Plymstok, Raddon, Hundctorrc, Odatrew, Savyok,
nalis. ctecclesiam BeaiaeMarioeibidem funilalara ; Aulon
Ego Gregorius, S. Georgii ad Velum aureum dia- cuin ecclesiis ibidem fuuJatis, el perlincntiis suis;
coniis card. Ramc, Trcgrenpn, Penhangar, Talcnr, Wuliynton,
Ego Loiarius, SS Sergii et Baccbi diacontts car- B ciiin matrice ccclesia Sancli Paierni etcnpellis eius-
dinalis. dem villre et omnibus ad eam spectaniibus; O.-ke-
Ego Nicolaus, S. Marire in Cosmcdin diaconus reville, Pourlon ctim omnilius lioeriatibus et liberis
card. consueludinibus suis vobis ralionnbililer collalis.
Ego Petrus, S. MuriacMajoris diac. card. Infra insulas ctiain de Sully, insulam Sancti Nicolai,
Ego Cencius, S. Luciae in lloribea diac card. insiilain Sancli Sampsonis, insulam Sancti EliJii,
DaiuinLalerani, per manum Algidii S. Nicolai in insulam Sanctac Theonae virginis, et insulam qu:t:
CarcereTulliano diac. card., Id. Maii,ind. xi, Incain. Hutbo vocatur, cum nppend ciis suis, et onines
Domini 1193, ponlificalus vero domni Coelesliiii III ecclesias el oraloria, per ouiiies insulas de Sully
anr.o III. constructa cuin decimis et obveiiiionibus et aliis
CXXIV. periincnliissuis; et duas bescnias terroe in iusuln <lc
el (res bescalas lerrrc in insula de Eunox.
Monasterium S. Mariw ei S. Rumoni 1avisloacnse Aganas,
luendum suscipit, et ejus bona ac jura confirmat. Ecclesiain quoqtte Sancli Micbael.s de Rpcta cunt
lerris et rcddilibus suis; eccleciam de Lamberion
(Lalerani, Maii 29.) cttm o:i nibus perlinentiis suis, a domino lundi W.
• [Mon. Angl., I, 998.]
Q GifTard in puram el perpetuam cleemosynaui vobis
CoELESTjNUS episcopus, servus servorum Dei, di- et monasierio vestro collalam, et a bonae nieinor oe
lecto filio HERBERTI abbati de Tavistochia, ejusquc B. Exoniensi episcopo confirmalam, el de vobis i.d
successoiibiis reg.dariler substiluendis in perpe- mandatum de iribus pauperibus quolidie pascenJis,
tiiiim. cl ad alia pi. latis opera exsequenda J. quondain
Commissre nobis apostoliere seois auctoritas nos Exoniensis cpiscopi assensu assignatnm. Eccle.-iatn
hoiiatur, u( locis et pcrsonis ipsius auxilium devo- quoque Saucii Petri de Montocranihton cum tct ra
tioite debita imploranlibus tiiilionis proesidium im- de Nordccumba ct aliis pertinenliis suis.
pendere debeamus. Quia , sicul injusla poscentihos Obeunie vero te Ucrberlo nunc ejusdem loci ab-
ntillus iribuendus esl effecttis, sic et legitinia et ju- bale vel tuortim qttoiibet successorum, nullus ibi
sia desiderantium non esl differenda pelilio. Ea- qualibei subreptionis astulia vel violemia proepona-
proptcr, iilecte in Domino fili Herberti abbas, litis lur, nisi quem fraires comniiini consilio vel pars
justis poslulalionilnts clenienler aniuiiiims, ct mo- consilii sanioris secundum timorem Dei, et saucii
naslei ium de Tavistoch quod in lionore bealre M.irire Benedicti Regulam, absque ullius conlradiclione,
el siincii Rumoni confessoris et sacrosancloe Ro- decreverinl abbaiem eligendum. Cusiodiam eiiam
niniiie Ecclesiae,cujus juris existil, lutela el pro- D domus vestrx, cl rerum el possessionuin veslraruin
piielnlc tantuin manere censemtis, et prrcscuiis Jispositioneni in nianibus vestris, donec veslroepro-
scripti privilegio communimtis. Slalucnles ut quas- videatur ecclesire manere censeir.tis. Septilturam
cunqiie posscssiones, qurecunque bona, tani eccle- qtioqtic ipsius loci liberam esse decerniinus, ul co-
siaslica quam mundaiia, idem monaslcriiiin imprrc- rum devotioni et extrema! voluuiati qui se illic
senliarum jusle el canonice possi.lel, aut iu fulurittn sepeliri deltbcraveiinl, nisi forie excommunicati
concessione poiiuficuni, largilione rcgum vel prin- vel iiilcrdicli sinl, iniliits obsistat; salva lamen
cipum, ohlalione fideiium, seu aliis jnsli» modis, D«o illarum ccclesiaruin <anonica juslilia a qttibus mor-
propilio, poleril adipisci, firuia tibi tuisque succes- tiiurum corpora assumiiiiUir. Indulgemus etiam ul
sorrbus el illibata permaneant. ln quibus hrcc pro- liceat vobis ecclesias vestras, cuin vacavcrinl, in
priis duximus cxprimenda vocnbulis : bospitalita.is usiiin in domo vestra jugiter obser-
Ecclesiam BeatreMarireel Sancti Rtimoui confes- v.mdre convertere, iJoneos ad eas eligendo capelln-
soris de Tnvistoch, in qua sedes abbati.i: existit, nos, qui dioccesano episcopo praeseniali eide.n de
cuni eadem villa et mercaio ejusdem villrccl cnpellis spiritualibus, vobis vcro de leinporaibtis debeant
ci otnnrbis nliis pcriinenliis suis. Mildelion el ec- rcspondcre> ita quidcm quod episcopus illos repel-
 1001 EPISTOL-C ET PRIYILEGIA.— AN. 1193. 1002
l<-niliqui sibi fueiinl praeseniati, niillam prorsus A dilecia?nobis in Clirislo lili.e, vestris jusiis poslu-
liubcal sine causa ralionabili potistateiii. laiionibus clementer anntiimus, et iiionasieriuiu
Sane novaliuinvcslroruni et eonnn qtise propriis veslruni, inquo eslis diviuo obsequio mancipatsc,
manibus aui sumplibus excolius sive aninialium sub beati Petri, ci noslra protectione suscipimus,
vesirorum, nullus a vobis deciinas exigere aul ex- el praesenli scripto privilegio communimus; in
torquere prxsumat, sed potius vobis reservatx in primis siquidem siatuentes, ut ordo canonicus, qui
usus liospitalitatis convertanlur. secundtim Detim, et bcaii Augustini Regufam, in
Decerninius ergo, ul nulli oinniuo iiominum, nec eodem loco noscilur iiisliluius, perpetuis ibi lem-
cpiscopo fas sit nnefatum coenobium temere perltir- poribus, inviolabiliter observelur. PraHerea qtias-
lare, aul ejus posscssiones auferre, vel ablatas re- cunque possessiones, qiucciinque bona, iilem mo-
lincre, mimicre scu quibuslibet vexaiionibus futi- nasterium juste, et canonice possiilet, aui in fuiti-
gare ; sctl omnia inlcgra conserventur eorum pro rum, concessione poniificum, l.irgilione regiim vel
qiioium gtibernatione ac siisteniatione concessa princjpum, oblatione fidelinm, t-eu aliis juslis nio-
simi, usibus omnimodis proftilura, salva sedis apo- dis, Deo propitio, polerit adipisci , firma vobis
stolicx auctoritate. Si vero aliquod scriptum vel veslrisque successoribus et illibala permancant. In
privilegium contra hanc libcrlatem vobis et mona- qiiibus hsec propriis duxinius cxpriinenda voca-
sterio vestro a nobis indultum et prxsentis privile- bnlis:
gii auclorilale confirmalam aliquando apparuerit, Villnm, novam praesinenam, senam
cidem liberlati nulla ratione praejudicet. Ad indi- novalium, veslrisque propriis nianibiis, vel sumpii-
ciuin aulein linjus a sede apostolica percepiae liber- bus, coliiis ; sive de nuiriincntis animaliuin vestro-
latis, iw aureos pro monasterio Beatae Mariaeet rum , nullus a vobis decimam exigere, vel exior-
bancli Rumoni confessoris praelibali nsbis noslris- quere praesumat. Liceal quoqtie vobis personas
que successoribus annis singtilis exsolvetis. liberas, et absolutas, e saeculo fugientes ad con-
Si qua igitur in futurum ecclesiastica sxcularisve versationem veslram recipere ; ei eas absquc con-
persoua bunc noslraeconsiilutionis paginain sciens Iradiciione aliqiia relinere. Probibemus insuper, nt
contra eam lemere venire tentaverit, secundo ter- niilli sororum vesirarum, poslfactam in vestro nio-
liove cominonita, si non satisfactionc congrua emen- nasterio professionem, fas sil, absque priorissae
ilaveril, poleslatis honorisque sui dignilate careat, licentia, nisi arctioris religionis obtentu, de eo
reamque se divino judicio exislere de perpetraia discedere; discedentem vero, absque coinmunium
iuiquiiate cognoscat, et a sacraiissimo corpore ac (] lillerartim cautione, niillus audeal reiinere. Cum
sanguine Dei et Domini Redemploris nostri Jesu auiem generale interdictum terrae fuerit, liceat vo-
Clnisli aliena fiat, aique in exlrcmo examine distri- bis, clausis januis, exclusis excommiinicatis et in-
ciaeultioni subjaceat. icrdiclis, non pulsatis campanis, suppressa voce,
Cunctis atitcm eidem loco jtista servantibus sit divinu ollicia cclebrare. Ad Iiaecauctorilaie aposto-
pax Domini noslri Jesu Cbrisli, quatenus et bic lica probibemus, ut nulli liceat in vos, vel monuste-
fructum bonaaactionis percipianl, et iu fuiura apud riuni, sine manifesla el rationabili causa excoin-
(lislriclum judicem piaeinia aeleinae pacis inve- munieationis vel imerdicli senienliam prouiulgarc.
niuni. Praeterea insiiliilioncs a venerabili fralre nostro
Daiuin Laterani, per mantim ^Egidii S. Nicolai in Oscen . episcopo, el dileclo filio magislro hospilalis
Carcere Tulliano diaconi cardinalis, iv Kal. Junii, Emrosiae, el aliis viris religiosis, de asscusu cha-
ab Iucarnaiione Nativiiatis Dominicaeanno 1193, rissimae liliae noslrae Sanciae illuslris reginae Ara-
pomificalus domiii noslri Coelesiini papaeUI anuo gonttm, in ipso monasterio raiionuhiliter faclas,
terlio. aucioritale apostolica confirmamus. Obeuute vero
cxxv. te, nunc ejusdem loci priorissa, vel eartun aliqua,
' <|ii;e tibi successerit; nulla ibi qnalibet
Parthenonit Sixenentit protectionemtuscipit, pot-et subreptionis
tettionet ac privilegiaconfirmat. asiutia, scu violcntia pra>ponatur, nisi quain soro-
(Lalerani, Jun. 3.) res communi consensu, vel sororum major pars
[Bosio, DeWittoria della tacra milit. di Clov., i, consilii sanioris, secundum Dei limorem, et beali
388.] Atigiistini Regulam, providerint eligendam.
COELESTINOS episcopus, servus servorum Dei, di- Decernimus ergo ut nulli omnino boniinum liceat
lectis in Clirislo ftliabus priorissae, et sororibus dc praefalum moiiasieriuin temere perturbare, aut
Sixena, tam prxsentibus quam futuris, regularem ejus possessiones auferre,ablatasretiiiere, niinnere,
vitam profltentibiis iu p. m. seu quibiislibel vexationibus perturbare ; sed om-
Prudenlibus virginibus, quae sub babitu religio- nia inlegra conservenlur eorum proquorum stisten-
ois, accensis lampadibus, jugiter se praeparant ire latione concessa sunt, usibus omnino profutura,
obviam sponso, aposlolica sedes smim debel patro- salva sedis aposiolicseauclorilale, elmagistri hospi-
ciniuin impertiri, ne forte cujnslibet temeritalis lalis Empostaedebila reverenlia. Si qua igitur in
incursus, aui eas a proposito revocet, aut robur, fulurum ecclesiaslica, sa?cularisve persona, hauc
quod ubsitl sacrae religionis iufringut. E promer nostre constitutionis paginam «cieus contra eam
PATHOL.CCVl. 32
1033 COELESTINIIII PAPiE 1004
lemere vcnirc tentaveril; sectimlo lerliove commo- A . dilcclis liliis IIERJIANHOabhali monaslcrii de inonio
nita , tnlis, nisi realtim suum digna salisfaclione S. Pelri ejnsqne fratribns lam pra?scnlibns qnam
correxerii, pbteslaic, honoribtisque, ac sui careat fuiuris regulnrem vitam professis in perpetutmi.
diguiiale ; reumqtie se divino judicio existere.de Religiosam vitam eligentibns nposlolicnm con-
perpelrata fniquilale cognoscal, et a sacratissimo venit adesse praesidium, ne fortc cujuslibel temeri-
corpore ac sanguine Dei et Domim Redemploris latis incursus, atil eos a proposiio rcvocet, aut ro-
noslri Jcsu Christi alien.i fiat, alquc in exlremo bur, qnod absil! sacrae reli$ionis infrihgat. Eapro-
examine districlae ultioni subjaceat. Cunctis niitcm pler, dilecli in Chrislo filii, vestris justis poslula-
eidem loco sna jnra scrvanlibus, sit pax Domini lionibus ciemenler nnniiiinus, et pracfntum mona-
nostri Jesu Chrisli: qnatenns et hic fruclum bonae sierium S Dci genilricis et virginis Maria?in moiile
actionis percipianl, elapnd dislriclum judicem prae- S. Petri, in qno divino mancipali eslis obseqnio,
inia aelernaepacis inveniant. Amen. sub beati Pctri el noslra proteciione siiscipimus,
Ego Coaleslinus, calliolicaeEcclesiae episropus. et praesenlis scripti privilegio commuiiimiis; in
Ego Albinus, Albanensis episcopus. priniis siquidem stnlticnles ut ordo mnnasiicus, i|ui
Ego Oclavianns, Oslien. episcopus. sccuiidum Deum et beati Benedicli Regulnm, alque
•EgoPetrus, Poiltien. episcopus. insliluiionein Cisterciensitim fratrum in eodem
Ego Pandulphiis, basilicae Xll Apostolorum pres- monnsierio insliltitus csse dignoscilur, perpeluis
bylercard. ibidcm temporibus inviolabiliter observetur. Prs-
Ego Mclior, SS. Joanuis elPatili tit.Pammachii terea quascunquc possessiones, qua>cunque bo:ia,
presbyler card. idcm monaslcrium inipraescntiaruni juste ct cnuo-
Ego-Petrus, presbyler cardmalis tit. Sanclae Cae-' nicc possidci, aut in fnlurum concession#ponlifi-
ciliae. ciim, Inrgilione regum vel principtim, oblationc fl-
EgoJordanus, prcsbyter cardinalis tit. Sanclac delium, seu aliisjusiis modis, praesianie Domino,
riidentianae. poterit adipisci, firma vobis, vestrisque sticcessori-
Ego Joannes, episc. Tuscanen. ct^Viterb. S.-Cle- bus el illlbaia permaneanl. In quibus haec propriis
meiiiis presb. card. duxlmiis exprimenda vocabulis:
Ego Romanus, lil. Sanctae Anastasiae presbyter Locum ipsuni in qtto monasterium vestruin situni
cnrd. cst, ctim omnibus perliiienliis suis; grangiam quae
EgoGuido.presb. card. S. Marisetrans Tiberim, Burge appcllatur cum omnibus appendiciis snis,
lil. Cnlisli. (Q terras, silvas, ct quidquid babeiis in territorio
Ego Ilugo, presbyter card. S. Marlini, til. Mugdeuheim, vineas, domos> ngros, quae halietis
Equitii. Bunne, Zudendorp, Dudensdorp; anmiales eiiam
Ego Joannes, lit. S. Slepliani in Coeliomonle dcciinarum vestrarum pensiones a vestris episcopis
prcsb. card. vobis coucessas, archidiuconorum et pnsloruni il-
Ego Bran., Sanclortim Cosmae et Damiani dia- litis temporis conimuni et volnniario asscnsti, rnins
conus cnrd. babcmus el confirmamus. Praefaias vero possessio-
Ego Gregorius, S. M;vria;in Poilicu diaconus iies ctim omnibus pertinentiis suis quas babelis in
caidinalis. bosco, in plano, iu pralis el pascuis, in aquis el
Ego Gregorius, S. Maria3 in Aquiro diaconus aqtiarum decursibus, et omnibus aliis libertnlibus
cnrd. ad cas pcrtinentibus vobis liberas coiifirmamus.
Ego Grcgorius, S. Georgii ad Velum aureum Saue laborum veslrorum quos propriis inani-
diacouus card. bus aut sumptibus colilis, tam de terris cnl-
Egb Lotarius, Sanclorum Sergii et Baccbi dia- tis quam inciiliis , sive de borlis et virgullisj el
conus cardinalis. vineis, claustiris, el piscalionibus vestris, sive de
Egn Nicoluus, S. Mariaein Cosmedin diaconus. D ' miirimeniis animnlium vestrorum, nullus a vobis
Ego Bobo, Sancti Theodori diaconus cardi- decimas exigere vel cxiorquere praesumat. Liceat
nalis. qtioque vohis clericos vel laicos liberos el absolu-
Dalum Laterani, per mnnus jEgidii Sancli Nicolai tos e saeculo fugientcs ad conversionem recipere,
iu Carcere Tulliano diacoui cardinalis, I;I Nonas ct eos absque conlradiclione aliqna reiincre. Prohi-
Junii, ludictiane xi, liicornalionis Dominicae anno beinus insuper, til nulli frulruin vcstrorum post fa-
1193, ponlificalus vero domiii Cceleslini papae III clam in veslro monaslerio professioiiem, fas sit
anno terlio. absque abbatis sui licentiade eodem loco discedere;
CXXVI. discedentem vero absque coinmunium li.terartnn
ilonasKrium de Monie S. Petri (Beitlerbacente) cauiione, nullus audcat reiinere, quod si qnis forte
luendum tutcipil el ejut bona juraque conpr- rctinere proesuinpserii, liciium sit vobis in ipsos
mat. monachos sive conversos scntentiam regularein pro-
(Laterani, Jiin. 10.) ferre. Illud dislrictius inhibentes, ne lerras, seu
JLACOMBI.ET., Vrk. [ui- die Gesch., t. I, p. 374.] qtiodlibel benclicium ecclesiae vestrae collatum,
CoEt.EsiiNis epfecopus, servus servorum Dei, liccal alicui personaliter dari, sive alio modo alie-
 1005 EPISTOL/E ET PRIVILEGIA. — AN. 1193. »006
nari, absque consensn tolitis capiiuli, vel niajoris A lis, per vos Iransire contigerit, ab HIo benediciio-
parlis et sanioris. Si quae vero donationes vel alie- nes vasorum, et veslium, consecrationes aliaritim,
nationes aliler quam diclum est fnctae fuerinl, eas ordinationes nionachorum, auctoritale sedis apo-
ii rilas esse censemus. Ad haecetiam probibemus ne s'.olicse recipcre valcalis. Porro si episcopi vcl alii
aliquis monachus sive conversus sub professione ecclesiarum rectores, in monasteria veslra vel
donuis veslrae aslricius, sine consensu et licentia personas inibi constitutns, suspensionis, excom-
abbatis, et majoris partis capiluli vestri pro aliqtio municalionis vel interdicli senlenliam promtilgave-
fide jubcal, vel ab aliquo pecuniam muluo accipiat rint, sive eiiam in mercenarios viros pro eo quod
ulira prelium capiiuli vestri providenlia constitti- decimas non solvitis, vel aliqua occasione eorum
lum, nisi propter nianifestam domus veslrae utili- qua? ab apostolica bcnigniiale vobis indtilta suni,
lalem, quod si facere praesumpserit, non leneatur seu benefactores veslros pro eo quod aliqua vobis-
conventus pro liis aliqualenus respondere. Licitttm bencficia vel obsequia ex charilate praesiiterint, vel
praeterea sit vobis in causis propriis, sive civilem ad laborandum adjtiverinl, in illis diebus in quibus
sive criminalem contineant quseslionem, fralruin vos laboratis el alii ferianlur, eamdem senteniiam
vestrorum (estimoniis uti, ne pro dcfectu testium, protulerint, ipsam lanquam conlra sedis^iostolica?
jus vestrum in aliquo valeat deperire. Insuper au- B indulia prolatam decernimus irriianoww, nec lit-
cloritate aposiolica inhibemus ne ulltis episcopus terae ullae firmitatem habeanl, quas lacito nomiue
vel quaelibel alia persona ad synodos vel conventus Cislerciensis ordinis, et conira lcnorem apostolico-
forenses vos ire vel judicio saeculari de veslra pro- runi privilegiorum consliterinl impetrari. Paci quo-
pria subslaiiiia vel possessionibus vestris subjacere que el Iranquillitaii vestrae paterna in poslerum
compellat, nec ad doinos vestras causa ordines ce- sollicitudine providere volentes, auctoritate aposlo-
lebrandi, causas traclandi , vel aliquos publicos lica prohibemus, ut infra clausiiras locorum seti
conventus convocandi venire praesumat, nec regu- grangiarum vestrnrum nitlltis rapinam seu furtuin
larem electionem abbatis vestri impedial, aut de facere, ignem apponere, sanguinem fundere, homi-
insliiueudo vel removendo eo qui pro lempore fue- nem tcmere capere vel inlerficere, seu violemiam
rit conlra statuta Cislerciensis ordinis se aliquale- audeal exercei«. Praeterea omnes liberlaies et im-
uus introniittat. Si vero episcopus in ctijus parochia munitates, a pradecessoribus nosiris Romanis pon-
domus veslra fundata est, cum humiliiate*ac de- lificibus ordini vestro concessas, nec non liberlaies,
volione qua convenil requisitus subsliliilum abba- et exemptiones saeeularium exaclionum a regibus et
tem benedicere, et alia quae ad officiumepiscopale principibus vel aliis fidelibus ralionabililer vobis
perliuent vobis conferre forte renuerit, licitum sit '^ indulias, attctoriiale .aposlolica confirmamus , et
eidem abbati, si tamen sncerdos fucrit, proprios praesentis scripti privilegio comnmniimis.
novilios bencdicere, el alia quae ad officiumsuuin Deccrnimus ergo, elc.
pertinent exercere, et vobis omnia ab alio episcopo Ego Coelestinus, catliolica? Ecclesiaeepscopus.
percipere, quae a vcsiro fuerint indebite denegata. Ego Albinus, Albanensis episcopus.
IHud adjicientes ut in recipiendis professionibus, Ego Oclavianus, Osiiensis et Velletrcusis cpi-
quae a benediclis vel benediceudis abbatihus exhi- scoptts.
bentur, easinl episcopi forma el expressione con- Ego Jonnnes, Praencsiinus cpiscoptts.
tenli, quae ab origine ordinis nosciiur insiiiula, nt Ego Petrus, Porluensis et S. Rufinaeepiscopus.
scilicet abbales ipsi, salvo ordine suo, profileri de- Ego Pandulftis, basilicae XII Apostoloruin pres-
beant, el conlra statuta ordinis sui nullani profes- bylcr cardinalis.
siouem facere compellanlur, Pro consecralionibus Ego Melior, SS. Joannis el Pauli presbyter card.
vero altarium vel ecclesiarum sive pro oleo sancto til. Pammachii.
vel quolibet ecclesiastico sacramento nullus a vo- Ego Pctrus, lit, Sancta? Caeciha?presbyler car-
bis sub obtentu consueludinis vel alio modo quid- jQ dinalis.
quam audeat exlorquere, sed haec omnia grutis Ego Jordanus, presbytcr cardinalis S, PiideiUiana'.
vebis episcopus dioecesantis impcndat, alioquin tit. Pastoris.
liciat vobis quemcunque maluerilis catholicura Ego Romanus, lit. S. Anastasiae presbyter car-
ad re anlistilem, gratiam et communionem sacro- dinalis.
sanciaeRomana?sedis habenlem, qui nostra fretus Ego Guido, presbyler cardinalis S. Mariae trans
Bticloriiate vobis quod poslulatur impendal. Quod Tiberim lil. Calisli.
si sedcs dicecesani episcopi forte vacaverit interim Ego Joannes, lit. S. Stephani in Ccelio nionic
oinnia ecclesiaslica sacramenta a vicinis episcopis presbyter cardinalis.
accipere libere et absque conlradiclione possilis, Ego Soffrcdus, til. S. Praxedis prcsbyler c.r-
sic tamen ut ex boc in posterum propriis episcopis dinnlis.
nulium praejndicium generetur. Quia vero inlerdum Ego Bernardus, S. Petri ad Vincula presbyter
proprium episcoporum copiam non babeiis, si quem card. lil. Eudoxiae.
episcopum Romanae sedis, ut diximus, communio- Ego Graiianus, SS. Cosinaeet Damiani diaconiis
nera habontem, ei dc quo plcnam ooliliam habea- cardinalis.
1007 CCELESTINIIII PAPiE 1098
Ego Gregoiius, S. Mariae in Porlicu diaconus A expressa, et ea quae in principio rescriptorum ad
rnrdinnlis. medium, et ad finem atque principium, et quae in
Ego Gregorius, S. Mariae in Aqtiiro diaconns fine ad principiura alque medium saepe ntimero re-
cnrdinalis. verii contingit.
Tcrtio postulas edoceri cum nliquis jttdiccm lin-
Ego Gregoritis, S. Georgti ad Velum aureum
dinconus cardinalis. quam suspectnm recusal, an causam suspiconis
Ego Lolarius, SS. Sergii et Bacchi diaconus debeat allegare, el causam, nisi manifesia sit corani
cardinalis. eodem judice probare lenealur utrum etiam judex
Ego Petrus, S. Marisein Via Lata diacouus car- possil in ipso negotio procedere, si ille qui suspi-
diualis. cionem objicit, causam ejus non velit, vel non vnlel
Datuin Lateraui, per maniim ^gidii S. Nicolai jure probare. In hoc nimirum lale duximus consul-
inCarcere Tulliano diaconi.cardinalis, tv Idus Ju- laiioni veslrae dare responsum, quod cmn uliquis
nii, indictione xi, Incarnalionis Dominicaj anno judicem se suspectum habere proponit suspicionis
H95, ponlificaius vero domni Cceleslini papa? III caiisani coram eodem judice allegare tenetur, ne
amio terliflp possil alias quodlibel pro suaevoluntalis arbilrio,
CXXVII. g quorumlibel judicium frustralorie declinarc; seJ
Wtilterii archiepiscopi Roihomagensis,quattianibut paries, ul in aliquem jtidicem, vel aliqtios non val-
respondet de appellaiionibus, etc dc remotos conveniani per eumdem judiccm, qui
(Laterani, Jun. 17.) uoininaiur suspccins debent cogi, coram quo licet
[MASSI,Concil., XXI, 650.] quibns si causa suspicionis intra coinpelentein ter-
Prudeiitiam tuam (debila laudum prosequimur minum probaia non fuerii, tunc demum attciorii&te
nclione pro co quod more prudenlis viri in arlicu- sua utetnr, quod si corain ipsis, in quo convenitiir
lis juris super quibus aliquando dubilas sedem ducis evidens fuerit suspicionis causa probaia, judex re-
npostolicam consuleiidam, ad quam ulique omnes cusatus a causx cogniiione supersedere tencbitur.
(hfficiles quaestiones, el causas amiqui Patres sla- Ipsa namque ralio diclat.et plurimi probaiur exent-
itierunl decere referri.)Sane consuluisti nos, uirum \U<, quod suspecii, et inimici jtidicos esse non de-
cum.eausa appellalionis cessanle, commiltitur, et bcam,cum sicul decretale prohibet instiltiltim nibil
r<us sub eodem judice aciorem reconveneril, vel gr.itiuset amabilius quis dare valeal iuimico, quaui
eisdem, quod quidem ex conslitiitione lam cano- si ea ad impetenduin commisit, quem Ixdcre et
nica.quani Forensts juris licite fieri polesl), et actor tlainnificare inlendit.
C (lllam praeterea quaestionem uliimo loco proponis
siiper reconventione appellalionis re inierponit,
appellationi sil bujiismodi defereudum. Nos vero iilrum jtidex cognoscere possit, au frusiratorie sii,
ita senlimus, quod cum in lioc actoris, et rei uua an causa rationabili appellalum, et si appellnns ra-
sit causa, et eadem eoilcm jure circa reiiiedimn lionabilem nppellntionis catisam non opposuerit,
appellationis uii debel uterque. (Unde nec appella- aut non probaverit qtiaiilum opponil, an judex hu-
tioni taliter interpositae deferendum esse credimus, jus appellnlionis oblentu tciieatura causa? coguitio-
ctenim ipso Chrisio aliestante, qui est Yeritas, di- necessare : hicnon placet nobisaliud difiiiiiie.qiiaui
dicimus, quod omnia qutecunque volunl aliqui, ut ab autecessoribiis noslris, et jurispcriiis utrius-
eis homines facianl, eadetnei ipsi fucere debeant, que ftieril difliuiiuui, caiiium eienim csl iu lege,
nec jurisperilus ab hac sciilenlia discrepat; qua- quod appellatione interposita, sive recepta sit, sive
piopter aulhentica, qua? incipil, et consequitur in non, tempore medio niliil immutari oporiet. Ca-
quo id dc faciendn reconventione expresse babetur, nonica nihllominus conlinenl inslituta ui ijui vo-
el alibi statuilur, ul eodem jure quis utalur quod liiul, \el quibus necesse fueril nd Romanam Eccle-
duxeril in alitun staluendum) : ideo, sicut deside- siam, quasi ad caput suum sullragari possinl.et siue
rant ut sibi juxta respondennl mandaloris juslitia rj impedimeiilo quolibcl appellalione, ad quam nimi-
flat, appellalione remota ; ita debei, el eadein ra- rum sine ulla cuslodia, vel tilla excoramuiiicaiioiie.
lione se reconvenienti in sua justilia respondere. vel damnatioue, seu spoliaiione ire libere conceda-
Secundo requiris cum pluribus articulis in una tur, qui utique sacrorum canonum sanctiones pas-
commissione posiiis in uno tantum coutingii, ap- siin appellare permittiiur : ideo judex cum caiisaiu
pellalione remola, expresse velari, uirum appellalio anie se tractaverit, quam sic pcr appellalionem stis-
leueat si super aliis fuerit appellalum. In hoc ta- peusain esse perspexeril, a cognilione causae qiiatn
liter respoudemus, quod cuui secunduin beatum ciiius abslinebit.)
Gregorium verba intentioni deserviunt,el sil noslra Quinto igitur loco supplicas ioformari utriini
inienlio.ul de omniliiis ariiculis.qui in commissione cuin tribus, vel pluribus causa committitur, ila tit
noslra ponunlur jusliiia non opposita, appellalio si omnes inleresse nequiverinl, duo niliiloiiiiniis
sutim soMiatur effecium, in omnibus intelligilur ap- exsequunlur; si a duobus reus lanluin fueiii convo-
jnillaiio inlerdicia. Nihil enim inlerest utrtiin primo catus, venire neccssario teneatur, et si ciiatus fue-
an medio, licet eiiam in fine inhibeamr appellalio, ril (a duohus tanlum), seu pluribus coram duobus
cum sicul nos doccnt utriusque juris argumenla apparueril, terlio autem ulleriori nec venire, ne se
 1003 EP1STOL.E ET PRIVILEGIA.— AN. 1195. 10lO
per litteras excusante, ut solet fieri, au duo prae- A conimitnicatoribns super illa catisa pro qua excom-
senles in causam possinl procedere, el eam diDinire inunicnltis fuit siare debeat, el eorum servare mau-
cl fine canonico tcrminare. Noslra in hoc casu la- dattim, nisi specialiier illud negolium a sede apo-
lis existit responsio, qtiod cum aliquis delegalorum slolica fuerit alii delegalum qui excommunicatores
judicum per certum nuntium, vel excusationem si maliiiose distulerint, lunc delegati eawtdem ju-
lilieralorie destinaiam non ostendit, se interesse risdictionem qtiam in principali el in accessorio
non posse, licel alias de eodem' canouice constare exercebunt.
nequiverit, residtii ad causae cognitionem proce- Daium Lalerani, xv Kal. Julii, pontificatus nostri
dere non debenl, et qui sic proccsserint nihil egissc anuo III.
repulabunlur ; illa quippe fuil anliqua sedis apo- CXXVIII.
slolicae provisio, ut hujtismodi cognitiones, et deci- hospitaltt ante majorem ecelestam Senensit jura
Mones duohus qtiam uni, tribtis quam duobtis liben- xconfirmat.
lius delegarel, cum sicut sacri canones alleslanitir '(Laterani, Jun. 17.)
inlegrum sil judicium, quod pltirimorum sententiis [MURATORI, Aniiq. ltal., IV, 585.]
<onfirmaiur; mandati siquidem fines excedere pro- COELESTINUS episcopus, servus servorum Dci,
baretur, si quis cilraformam accepti rescripti praesu- B dileciis liliis INCONTRATO , ct fralribus hospilalis
meret judicare. anle majorem Senarum ecclesiam posili, salutem
Adjicimiis quod ubi fueril in commissione appo- et apostolicam benedictioneiu.
situm, ul si omnes interesse nequiverint, duo in. ex, In eo sumus loco , licet immeriii constiluli, ut
et si aliquis ex ipsis cum possit, nolueril inleresse, devotionem fidelium de bono debeamus in melius
duo nihilomintis in causa procedanl, licet ille ler- mouilis et horlationibus in Domino roborare, et
tius gravissime sit arguendus pro eo quod manda- eoruni juslis desideriis et pctilionibus nostri apo-
tum apostolicum exsequi sublerfugil aut contem- stolalus favorem benignius imperliri. Sane quiu
psil. ldem per omnia dicemus cum causa commit- Senenses canonici possessiones ipsius hospitalis
tiiur duobus, eo apposito; quod si omnes inleresse ex majori parte pro suae voluniatis arbiirio, sicui
uon possint, aller nihilominus exsequalur. diciiur, inuiililer alienarunt, et ad hoc zelo cupi-
Sexia nobis proposita cx parle tua quaestioconline- ditatis inducli ipsuin opus pietatis a vobis et aliis
bal quod cum aliquibus judicibus causa committi- in Domino laudabiliter et moderale confeclum in
lur, et quandoque eoiitingit, quod reus actori obji- eleemosynis el aliis beneficiis, qtiae illic, largiente
cit, quod slare non potest judicio, ulpote vinrulo Domino, conferiiiittir, molestare el iiislruineiiluiu
excommunicationis astrictus, si reus non velit cnni' C composilionis de utriusque partis consensu editum
statim excommunicatum probare, si non possit an el approbalum infringere, et vos nitunlur eorum
actor nihilominus debeal audiri, donec supcreo obedientiae subjugare : vestri, el ipsius hospilalis
quod ei objicilur, rei veritas fuerll denudala. Ilanc iiidemnitati volentes nunc el in posterum provi-
dubitationem taliter amovemus, quod si iile qui lale dere, praesenti vobis pagiua duxiinus indulgendum,
quod objicil slalim vel inlra terininum compelen- qtiatenus canonicis ipsis vel eortnn successoribus »
tem nou probaverit legitime quod inlendii, actori vos vel sticcessores vestri, salvo tenore instru-
r.ermilli debet utsine offendiculo quolibei audialur. menli per nianus Raymundi judicis, et notaiii
Cielerum si velle ex confessione acloris, vel alio Senensis confecti, et ab utraque parte recepti et
qtioiibet legititno modo constiierit actorem esse approbali, in nullo teneamini quomodolibet re-
vinculo excommunieationis aslriclum, a judicibus spondere. Qiiod ulique, sicut rationabililer faclum
delegaiis secundum formam Ecclesiae valet absolvi est, et ab utraque parte approbatum atque re-
ila tamen, ut si propler aliam justam causam, ct cepttim , ratum et firmum habentes, vobis et suc-
evidenter ab ordinario judice, vel delegnto fuerit cessoribus veslris, decedente ipsius hospilalis
excommunicatus, ad excnmmunicalorem milti dc- D rectore, idoneam ibi personam eligendi et insti-
beat absolvendus; qui si maliiiamadhibuerii,delega- liieudi, sublato appellationis et contradictionis ob-
li judices id rilu ecclesiaslico libere prosequunlur ; staculo, plenam concedimus poteslalem, qui se-
dummodo non tale genus sii illius excommunica- cundum Deum fratribus praeesse debeat, et re-
lionis cujus absolulio sedi aposlolicas reservatnr. ceptioni et sustentationi peregrinorum et pauperum,
Explorali juris quidem exislil ul delegatis judicibtis, et commissae sibi domus meliorationi inlendeie
quibus principale, et accessorium commillitur. Si noverit, el ipsam piis sludiis et bonis actibus am-
veroab eis judicibus fueiit ahsoltitus praestilo sci- pliare. Nulli ergo omnino hominmn liceat hauc
licet jur.imcnio quod slabit mandato Ecclesiae. paginam iiidulgeutiaenoslra? infringere, vel ei austt
Rursus inlerrogas an coram illis delegalis judi- lemerario conlraire. Si quis autem hoc altenlare
cibus, vel corain ordinario, a quo cst excommuni- praesumpserit, indignalionem omnipotenlis Dei,
calus, teneatur super eadem causa, pro qua fuit el beatorum Peli i et Pauli apostolbrum ejus se
vinculo excommunicalionis innodalus respondere, noverit incursuruin.
et qtiorum debeat slare mandato. In quo quidem Dalum Lateraui, xv Kalendas Jtilii., pontificatu»
eatu laliter respondemus, quod coratn ipsis ex- nostri anno tertio.
1011 . COELESTTNIIII PAPiE 1012
CXXIX. A liceat praedictam bccicsiam (cmere pcrturliare, aut
Bole-,lai eptscopt Vaceiisis constitutionem, appra* ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere,
banle Jobo archiepiscopp Slrigoniensi faclam , minnere, seu quibuslibet vexationibus fatigare,
de tynotto quolamiis die Nalivilalis B. Maria; sed iltibata omnia, et irttegra conservenlur eorum,
(8 Sepl.) celebranda confirmat. pro quorum gubernatione, el sustentaiione con-
(Romse, Jun. 20.) cessa sunt, usibusomnimodis profutura, salva sedis
[FEJER, Cod. diplom. Hung , II, 290.} aposlolicae auctoritate. Si qua igilur in fultirum
CXXX. ecclesiasiica saeeularisve persona banc nostrain
Ecclesiam Melphiensem, petenle Guillelmo episcopo, conslitutionis paginam sciens, contra eam lemere
luendam suscipit et ejus bonajuraque confirmat. venire tentaveril, secundo tertiove commoniia .
(Laterani, Jun. 29.) nisi realiim suum digna salisfaclione emendarit,
[UGIIELLI , Italia sacra, 1, 925.] poteslalis honorisque sui dignilale careat, reamqne
CUELESTINUS episcopus, servus servoruni Dei, se divino judicio exislere de perpetrata iniquitate
venerabili fratri GUILLELHO Melphien. episcopo, cognoscat, et a sanctissimo corpore ct snnguine
ejusque successoiibus canonice subsliiuendis in Dci et Domini Redemplorisnostri Jesu Chrislialienz
perpetuum. B fial, atque iu extremo examine dislrictae ultioni
In apostolicae sedis specula , disponente Qeinino, subjaceal. Cunclis aulem eidem Ioco sua jura scr-
conslituius, fratres noslros episcopos tam vicinos, vanlibus srt pax Domini nosiri Jesu Chrisli, quate-
quam longe positos fralerna dehemus cbaritate nus et hic fructum bonae acliouis percipiaut, et
diligere, et eorum quieti el traiiquillilati salu- apud dislriclum jndicem praeinia aeternaepacis in-
briler, auxiliahle Domino, providere. Eapropier, vcniant. Amen, amen.
vener. in Cbrislo fraler, luis justis poslulationibus D.itum Lalerani, pcr manum ^Egidii S. Nicnlni
clementius annuenles Melpliien. Ecclesiam , cui, in Carcere Tulliano diac. card , m Kulendas Julii,
auctore Domino', praeesse dignosceris sub B. Petri, iud. xii, Incarn. Doin. anno 1193 , pmlificatus vero
et nostra protectione suscipimus, et praesenti D. Ccelestini papaeIII anno ui.
scrip:o privilegio communimns, statuentes, ut CXXXI.
quascunqtte possessiones, qusecunque bonn eadein Ecclesios Balneensis possessiones et privilegia
Ecclesia impraesenliarum jusle et canouice possi- confirmat.
det.atit in futurum concessioue ponli.iciiir., lar- (Laterani, Jul. 25.)
gilioue regum vel principum, oblatione fidelium, [MITTARELLI, Annal. Camaldut., IY , App., p. 187.]
seu aliis justis modis, prsestante Domino, poteril COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei,
adipisci, firma (ibi tuisque successoribiis et illibala dilectis filiis AUGUSTINO archipresbytero ecclesiae
permaneant. Ad exemplar quoque pracdecessorum Balneensis ejttsque fratribus, lam praeseniibus
noslrorum Pasclialis, el Alexandri Romanorum qtiam fuluris, religiosam vitam professis in per-
ponlificum apostolica aucloritaie sancimus, ne in peiuum.
Lavellano oppido, quod Melphia? proximum est, Officii noslri nos admonet et invilat auctori-
ullo deinceps tempore episcbpalis catliedra sia- tas, etc. Confirmat Cmleslinus Balneensi ecclesim
luatur, sicut est hactenus observatum , ipsum vero ea quos praidecessores sui Innocenlius anno 1156,
oppidum cum periinentiis suis, et finibus, tibi Adrianus IV 1156, el Alexander III circa aniium
itiisque cathedraticis sticcessoribus pcrpetiio re- 1181, eidem ecdesitv concesseranl, ut in bullis jam
gendum, et episcopali jure tenendum, disponen- relalit (32).
duinque firmamus. Praeterea villam Salsul*, Gau- Ego Coelestinus, calholicae Ecclesiae episcopus.
dianam ct possessiones S. Joannis dc Iliceto ila EgoAlbinus, Albanensis episcopus.
scmper in propria Mclpbien. Ecclesiae possessione Ego Oclavianus, Ostiensis et Velletrensis epi-
permanere censemus, sicut a bon. mem. duce p scopus.
ltogerio suis lemporibus traditae, et cbirograpbo Ego Joannes, Praeneslinus episcopus.
suo confirmatac sunt, hoc ipsttm de Judaeorum cen- • Ego Petrus , Poriuensis cl S. Rufinae episcopus.
su , balnearum redditu villanorum , vectigalibus , Ego Pandulfus, basilica?XII Apostolorum presb.
molendinis, vineis , agris,' caelerisvc rebus, qtias card.
iutra, vel extra civitatem Mclphien. idcm dux Ego Peirus, lil. S. C:eciliaepresb. card.
Ecclesiae vestrae conlulit praesentisprivilegii pagina Ego Joanues, lii. S. Clemenlis Tuscan. episcopus.
consiituimus. Porro in legitimum sempiternum san- Ego Romaiius, tit. S. Anaslasiae prcsb. card.
cimus, ul quicunque deinceps episcopi in Melpliien. EgoG'iido, presb. card. S. MariaeIransTiheriiit
Ecclesiam, Deo auclore successerint, ab aposto- lit. Calisli.
licae sedis ponllfice consecrationis gratiain sor- Ego Htigo, presb. canl. S. Mariiui tit. Equitii.
tianlur. Ego Joannes, lit. ^. Sicphani in inonle Coelio
Dccernimtis ergo , til' iuilli omnino botniiiuin ptesb. card.

(32) Vide Vatroloyiai toni. CLXXIX, CLXXXVIII e! CC.

«13 EPIST0LJ5 ET PRIVffiEGIA. — AN 1193. 1014
Ego Cynthius, til. S. Laurentii in Luciua presb. A.4 jore, el ipsa rigago niillil in fltimiiie de Gavigliano ;
card. a quario lalere esl idetn fluvius, et aqua, quae diei-
Ego Bernardus, S. Pelri ad Vincula presb. card. lur Branla, et vadil in Silicum, deinde pergil in
lil. Eudoxiae. ' furcam S. Martini, et exin-le vndil per ipsos moii-
Ego Joannes, presb. card. lit. S. Priscae. les, et descendit per vallem de Almagno in sitpra-
Ego Gregorius, S. Mariaein Porlicu diac. card. dicta aqtia de Sexlo, inlra qtios fines Theaiicnsis
Ego Gregorius , S. Mariae in Aquiro diac. card. civitas, et caslella continenttir ha?c, Petra Mola-
Ego Lotharius, SS. Scrgii et Bacchi diac. ria, Rocca Romana, Riardus, eastrutn S. Felicis
card. Sajanum, castrum quod noininalur Pelra Marzana,
Ego Bobo, S. Theodori diac. card. Bairauum, Pensinae, Pracsenlianum, Miniantiin, Cn-
Ego Pelius, S. Mariaein Via Lata diac. card. mitium, Casalc Caspuli, Rocca Banterani, Cucurti-
Ego Ceucius, S. Luciae in Horthea diac. card. zium, Merlula, Gullucium, llocca S. Crucis....
Datum Lnterani, pcr mnnum JEgidii S. Nicolai terra Marzanelluni, Cajaiiiiin, Colonia S. Joaniiis,
in Carcere Tulltano diac. cardiualis, vm Kuletid- inclusas seu alia nonnulla, inouasteiia quoque, sett
Augtisti, indiciioue xi, Incarnationis Domiiiica? ecclesiae cleiicorum seu monachorum. Praeterea
anno 1193, poiitificatus vero domiiii Coelesiiui *>quascunque possessiones, quaecunque bona ipsa
papae 111 anuo lertio. Theanensis Ecclesia impraesenliaium jusle et ca-
CXXXII. nonice possidel, aut in ftiturum concessione ponti-
DicecesisTheanensis fines, episcoporum possessionet ficuih, largitione regum vel principum, oblatione
et privilegia, pelenie Theodino episcopo, con- lidelium, seu aliis juslis modis, praestante Domino,
firmat. poleril adipisci, firnia libi, tuisque successoribus,
(Lalerani, Sept. 29.) et illibala permaneaht. Porro cjusdem episcopatus
[UGUELLI, Italia sacra, VI, 557.] clericos ciijuscunque ordiuis sinl, el laicorum po-
COF.LESTINUS episcopus, scrvus servorum Dei, ve- lestate sublractos sub luo jure praecipimus perma-
nerabili fralri TIIEODINO Theanensi episcopo, ejus- nere adhuc, cuin jampridem inier bon. inetn. Pe-
que successoribus canonice subsiilueudis in per- Irum praedecessorem luuin, ct clcricos Minianen-
petuum. ses super solulionem catbedralici quaeslio mola,
In eminenti aposlolicae sedis specula, disponente fuissei, tandem fel. rec. Lucius papa pradecessor
Doniiiio, Iicet immerili constituii, fraires nosiros nosier lunc lil.. S. Praxedis presb. et Joannes SS,
episcopos lam vicinos quam longe positos fraterna Q ^ Sergii et Baccbi diaconi cnrdinales ex. delega.-;
debemus charitate diligere, eteorum quieli el Iran- lione Romani ponlificis recoguoverunl .de .causa,
quillilati salubriier, auxiliante Domino, providere. el recepiis idoneis tcsiibus , quoj praedecessorcs
Eapropter, venerabilis in Cbristo Ir. Theodine epi- ejusdem episcopi a singuJis presbyteris Miiiiaiien.
scope, luis juslis postulationibus annuentes ad in- duodecim denarios per. quadiNigititaannos noniine
slar praedecessorum nostroruui fel. record. Pascha- calbedratici pcrcepissel, et pltiriuin asserlione
lis, Adriani, Alexandri, Lucii et Clementis Roma- comperto, quod hujusmodi consuetudoih Capuanu?
noruin pontifictim praeseniis scripti auctorilale san- et Beneventanae, et aliis circumadjncentibus pro-
ciinus, iil universi parochiae fines, sicul a Joannis vinciis servaretur calhedraticum ipsum sibi, et
rccol. n>e.XVIU papae privilegio, quod Sandrario successoribus suis a sacerdbtibus praescripti casttj
episcopo indultum est, deteiminali esse uoscuiilur, secundum consueludinem solvendum, quam utique
ila oinnino inlegri laiu tibi quain luis succcssori- senientiam, sicut ab eodem Lucio praediclo cariii-
bus perpetuo conserventur, scilicel a prinio latere, nale prolala, et sanctae lncui. Adriano, et dicio
sicul ingredilur aqua de Sexlo fltivium Vulmr-num, Lucio, atqtie Clemenle pnedecessoribus nostris
el sicul ipse lluvius desccndil usque ad moniem Romanis poulilicibus noscilur coulirmula futuris
Auezone, el quomodo ascendit terra ipsius moiilis, D I censemus nianere lemporibus illibala. Praelerea..
elexil iu fineui deMelanico; asecundo latere, quo- liberlaies, et iinmuniiates a dilecto filio nobili vm>.,
modo vadit terra de monie, qui dicilur Petra Mo- Gimundo de Rocca Romana Theanensis Eecleskc
laria, et de monte Majone, et descendit in Decem- ratiouabiliter concessas, sicut in scripto aulhentico,
pondera, el vaait in slufiluin, et desccndit.... de coufecio plenius coiilinelur, raias et eas futuris
scabello, et in ipsa rigazo iuiltil in Sagonem, sicul leniporibus illibatas, ad niajorem vero iirmita-
idem Sagon vadil in locum, qui dicittir Balurum, teni scriptum illud de verbo ad vcrbuni huic prae-
ubi se conjuiigere videtur Riri, qui dicilur Porii; a senti paginx. jussimus insereiiduui, quod sic se
terlio Jutere, quando ascendilur sursuin per ipsum babcl:
rivtiin usijue in poniem de Censauo, el.revolvit < Iu noinine Domini noslri Jesu Christi. Amen.
per solium invailit in Pontem fractum, elascendit Iucarn. ejus 1189, el 23 anno regni doinirii nosiri
iir vulloncm et progredilur in Curtelern, et exil in secundi Guillelmi Dei gratia maguifici regis, niensi:
vadum, qui dicitur Area, el asceudil in Castellti- Fcbruarii,iiidici..vu, honoiiS. liialrisEcclesiae.ejiis-
cum, et ex inde pergii in rigagiuein, quae ducit que juri quisque Chrislianus lanto piopeusiiis de-
juMa ecclesiam S. M.ni.c, qna? csl in Baloneo ma- bel insislere, quanlo in ipsius utero reuascendi.
1015 COELESTINIIII PAP^ 1016
sumit iniiium, et per eam vitae perpetuae praestola- A halivi nostii in jtidiciis, seu coercitionibus clerico-
iur eventum , id esl quod nos Guimiiiidus de Rocca rum, aut sacerdolum nitilaienus nos intcriuitte-
Uomana nolum ficri voltimus tam praesenlibus quam miis. Clericos vcro et sacerdotes lerrae nosirae
absentibus, quod cum multiplices et variaequsestio- cum processione solemni in festo S. Joannis antc
nes et super distinclis capitulis inler dominum portam Lalinam non solum accedcre ad majorem
Petrum venerabilem in Chrislo Patrem noslrum ecclesiam permiltemus ; verum etiam venirc no-
Theanensem episcopum pro parle Ecclesiae sua? lentes districlione plenissima compellemus. Prae-
el.... verterenltir, landem per communium ami- terea iaicos homines, et fideles Theanensis Eccle-
corum colloquia nd pacis unitalem, et concordiam siae in casali Anguillari, et Scarpato seu in aliis
sltiduimus perveuire : assercbai enim idem vene- adjacenlibus locis habitantes, nullis oppressioni-
rabilis episcopus presbyleros et rlericos iu terra bus, nullis gravaminibus, nullis exactionibus aliquo
uostra habitaiiies a nobis et balivis nostris freqtien- modo fatigabimus, aul fatigare faciemns secundtim
tcr gravari ct opprimi in illicilis et injustis exa- dominiutn eorum coercebo, et judicabo , libera sit
ctionibus, et in tollagiis animalium suorum : de Thcanensis Ecclesiae ejtis rectorum; et si intestati
leriia quoque parte decimaede dcmanii noslri quae- decesserinl, possessioneset bonaeoium libereelabs-
stionem movebat idem dnminus episcoptis, quod non que conditionc ad Theaiiensem Ecclesiam devolvan-
permitlebamus eum habcre iniegre et quiele tur. Anirnalia quoque etbonn eoriim non eapieunis,
siciit Paler nosler doininns Andreas bon. mera. non capi facienius, neque nos, neque halivi nostri de
«ilim Roccae Rnmanae dominus Ecclesia?suaecon- eis, vel de rcbus eorum aliquatenus nos intermitte-
t-fsseral. Querebatur insitper quod nou pennillere- mus, hoc exccpto, quod in Pascha et in Nativitate Do-
intis euin uti ecclcsia S. Joannis in Clusas, secun- mini in Vexeniis sectindum qtiodfacere antecessori-
ilum tenorem privilegii sui, quod remissum est bus nostris consueverunl, visilabunt, pro eo quod ipsi
Tbeanensi Ecclesiae per praenominaiuin dominum etecclesiaeeorum securitalem habetilin terra uosira,
Andream Patretn tiosirum. Nos ilaque ad bonuni ei eomnioduininderecipiunt in pascuis,lignis el aquis
pacis et concordiae plenitudinem reformari cupien- sicui alii homines de terra nostra; si vero in ullima
les, habilo air.iccrum ct quorumdam fidelium no- volnntate affeclu supremaevoluntaiis de rebus mobi-
strorum consilio, simulque pro animaruui avi el libusnos amplecti aliquis eorum voluerit, nobis ali-
genitoris noslri salule, alque pro redemplione pec- quid relinquendo, liberum eis sil nobis sicut cuilibet
caiornm noslrorum in pnescntia Nicolai Tlieancn- alio extraneo relinquere secundiim coactionem cau-
sis judicis, el Petii nolarii, aliorumque subsciiplo- Q saiu nostrain, vel balivorum noslrorum; lerliam vero
IIIIII lesiium, ad hatic super pra?dictis capitulis parlem decimacdemanii nostri libere et absolute coti-
coucordiam et pactionem studuimus pervenire. cedimus Theanensi Ecclesia? habendam, secundum
Cvncedimus namque et perpetua slabilitaie firma- quod dominus Andreaspater noster eidem Ecclesia?
mus, ul presbyteri et clerici in lerra nostra habi- concessil. Poslremo ecclesiaeS. Joannis ad cltisas se-
tanies, qui putrimonium, vei leniineniura laicale a duin lenorem privilegii a Palre nostro eidem Eccle-
nolJs.non habent, a uobis, vel a balivis nostris nul- siaecollati libere, et absolute dimitiimus, salvo quod
lam in petsonis, vel rehus suis niolesliam palian- Bonus homo canonicus, qui ex concessione meino-
lur, sed ab eis adjulorium exigatur; sed si forle rali episcopi eamdein ecclesiam est adeplus in vita
nobis ex gralia aliquid largiri volueriiil, libere sua pacificeetquiele possideat, el anniversarja so-
riabsque inquielalioiie aniuii Deo et Ecchsiac ser- cundttm lenorem privilegii noslri a caiionicis pne-
vire perm llnnlur. Si vero aliqui sint, qui patri- dicla? Ecclesiae lianl. Praedicloaulem Bono bomiiie
inoniuni aul tenimeiilum a nobis habeam, secun- defuncto, episcopus in demanio ecclcsiam ipsam
dum quod exigimus a fratribus eorum, vel pro jtt- habeal, eumque libere, et sine cohtradictione
ribus pairimonii seu tenimenti ab eis adjutorium possideal. Hanc aulem nostram conccssionem el
cxigatur. Si quis vero clericorum vel sacerdotum D super praediclis capitulis , seu constilulionibus,
criniinaliter vel civiliier, seu de rebus ecclesiasticis ordinatione, et compositione in manibus luis , do-
amissarum, vel conveulus ab episcopo, vel ab aiiu mine venerabilis Paler, doraine Tbeanensis epis-
apud episcopum fuerint, episcopi el capituli Tbea- copc, pro parte %t vice Ecclesia? tuaein praesentia
ncnsis omnis examinalio, judicium et casligalio. meinorali judicis, et nolarii, el subscriplorum tes-
Si vero tkrxus aliquis, vel laicus aliquem sacer- lium per tradilionem confirmamus, obliganies uos
dotum, vel clericorum de lerra nostra apud archi- el nostros haeredes vobis qui supra venerabili epis-
episcopuin, qui in terra nostra per episcopum erit copo pro parle, et vice jain dicta? Ecclesiaecomra
constituius vel amicabiliter apud syndicum congre- hanc noslram concordiain , paclionem atque con-
gationis nostrae lerrae convenire volueril, si ibi cessionem nullo leuipore venire. Nam si uos.qni
poluerit difliuiri, libere. erii, si autein per eos ler- supra Guimundus, vel nostri haeredes, vel aliquis
minari ncquiverit, et per aitertnram parlem ad pro parie et vice noslra hoc scriplum de boc quod
majorem ecclesiain fuerit appellatum, sive senieniia conlinel per qualecunque incendium dirum-
fuerit relracianda ad cognitionem majoris ecclesiae pere, vel removere, seu refonnare consenseri-
referaiur, in ;is autein omnibus, neque nos, neque inus, aul in quavis parle refuiare tentarerimus,
1017 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA.^- AN. 1195. 1018
ceuluin bizantios aureos pcenae nos et haere- &i Ego Gregorius, S. Georgii ad Veluin aureum diac.
des noslros vobis qui supra venerabili Tbea- card.
oensi episcopo, ejusqwe successoribus et parte Ego Lolharius, SS. Sergii et Bacchi diac. card.
jam dicta?Ecclesiaecomponere obligavimus, el om- Ego Nicolaus, S. Mariae in Cosmedin diac. card.
nia supradicta complere: ct haec charta de hoc Datum Latcrani, per manum ^Egidii S. Nicolai in
quod continet firrr.a et stabilis permaneal semper, Carcere Tnlliano diac. card., iu Kal. Octobris, ind.
et de his omnibus complendis . . . noslro vobis xn, Incarn. Domiuicaeanno 1193, ponlificatus vero
qui stipra venerabili Tbeanensi episcopo dedimus, rfoininiCcelesiini papae III nnno lertio.
et fidejussores imie posuimus per convenientiam, CXXXHI.
nos ipsos unde, si necesse fuerit, ad pignorandum Abbati et conventui Vallumbrosano significat, Joan-
nem Galbertum, congregationit Vallumbrosana
obligavimttsnos el nostros haeredesvobis, vestrisque insiilutorem, petenle abbate et convemu Pattinia'
siicccssoribus, et partem dictae Ecclesiae de rebus nensi in sanclorum numero relatum etse.
noslris mobilibus, et immobilibus pignorari licita (Laterani, Oct. 6.)
et illicila usque ad legem, ct taliler nos qui supra [Acla Sanctorum, Jul. l. III, 338.]
Giiimuiidusdc Rocca Romana, qualilcr nobis aclum CCELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
et congruttm fuit qui supra venerahili Palri Petro IBciis filiis abbati et convenlui Vallis-Umbrosae,salu-
Theanensi episcopo pro parte et vice memoratae tein el aposiolicam bcnediciionem.
EcclesiaeTheanensis nolificemus, et te Petruin no- Gloriosus Deus in sanciis suis , el in majestatc
tariitm, qui interfuisti scribere rogavimus. Scripsi mirubilis ministros suos qui sibi veraciier et sin-
ego Petrus notnrius, el iuterftii in lerritorio Thea- cere ministrant, non soliim immarcescihili bravio
nensi, ubi dicitur Verclanicum. > et aeterno remunerat, verum eiiam in praesemi vita
Decernimus ergo, ul nulli omnino hominiim per exbibiliouein plurium miraculorum commenda-
Kceal praefalam Ecclesiam temere perlitrbare, vel biles reddit, el, secundum propheticum verbttm,
ejus possessiones auferre, vel ablatas relinere, eos facil in aucrna esse memoria, et ab omttibus
miniiere seu quibuslihet vexationibus fuiignre , cclcbriter vcnerari. Nec enim qtiisquam calbolicus
sed omnia illibaia el iulegra conserventur eoriiin, ambigit, cum cl boc Scriptura sacra leslcttir, quod
pro quoruin gubeniatione et suslentalione con- in sanclis latidalur Dominus, et qui honorat eos
cessa sunt usibus oiiiuimodo profulura, salva sedis ipsum Dominuin prorsus honorat, ipso aliesiante
apostolicae aucioritate. Si qua igilur in fuluruin qui dicit: i Qui vos honoral me honoral, et qui
ecclesiastica , saecularisve persona hanc noslrae vos recipil me recipit (Matth. x, 40). > Ei ilem:
consiiiutionis paginain scieus, conlra eain len.ere l* i Quod uui cx meis miuimis fecistis, mibi fecistis
venire leniaverii, secundo lertiove mouita, nisi prac- (Matth. xxv, 40).» Et quidein ralioni consenlaneuin
sumpiionem suani congrua saiisfaciione correxerit, csse probatur, ul quandoqiiidem omnipoiens Paier
potesiatis honorisve sui dignitate careat, reamque Filii sui cohaeredes eo quo ipsum honorc voluit in-
se divino judicio cxsislere, de perpetrata iniquitate signiri, ipso oranle el dicente : i Volo, Paler, ul
cognoscat, a sanctissimo corpore et sanguine Dei ei ubi ego sum, illic sil et miuisler meus (Joan. xn,
Domini Redemploris nostri Jesu Christi aliena fiat, 26). i Et rursum : i Si quis milii uiinislraveril,
aique in extremo examine dislrictae tiltioni subja- hononficahil euni Paler meus, qui in ccelis esl
ceal. Cuuctis autem eidem loco sua jura servunlibus (Joaii. xu, 20) ;> hoiiiines qui ex iulea maieiiu
sit pax Domininosiri Jesu Cbrisli, quatenus el hic stiul, ipsius nieinoriam cclebrenl et venerentiir in
fructus bonaeuctionis percipiani, et apud dislricium terris, cujus iioiueii creditur scriptum esse in coelis.
judicem praeinia aeternae pacis invenianl. Amen. Ilac nimirnm considcralione inducti, cuin preces
Ego Coelestinus, calholicseEcclesiaeepiscopus. dilectorum filiorum nostrorum Georgii abbatis et
Ego Octavianus, Osiien. et Velilrensis episcopus. convenius Passinianensis monasteiii, vestrumquo
Ego Petrus Porluensis et S. Rufinaeepiscopus. -. testimonium recepissemus et lilleras, ul inclylaj
Ego Pandulphus, basilicae XII Aposioloruiii presb. recordationis Joannem, quondam abbatcm, Vallis-
cardinalis. Umbrosanae congregationis instilutorem, qui Crea-
Ego Joannes, tit. S. Clemenlis card. Tusculanus toris sui servus prudens exstilil et fidelis, et faini-
episcopus. lia? sibi cointnissa?in tempore trilici mensiiram iin-
Ego Jo. Felix, presb. card. lit. S. Sitsanna?. pendit; el quem, quia fuil super pauca fidelis, post
Ego Rotiianus, lii. S. Anaslasiaepresb. card. obiium suum stiper nitilla Dominus ipse conslituit,
Ego Guido, presb. card. tit. S. Mariae trans et mullis miraeulorum privilegiis insignivil, islis
Tiber in. etiam lemporibus, ut dicilur, incessanler illuslral,
Ego Uugoprcsb. card. lit. SS. Silvestri et Martini sanclorum cntalogo annumerare el consociare vel-
tii. E piitii. lemus. Visum ilaque esl nobis, et coinmuni con-
Ego Gregorius, lit. S. Marix in Porticu diaco- silio fratrum insedil, et vicinorum episcoporum c\
IMI'. alioriun prjelatorum Eccleshp, deberemus de con-
Ego Gregoiius, S. Maria?iu Aquiro diac. cardi- versatione ejusdem boni viri et miraculis testimouia
r.alis. praistolari.;
 1019 COELESTINIIII PAPJ5 020
rjemum v. ro cum episcoporum, abbatum, prio- 1A decessorumnoslrorum pra^fntamecdesiam, cui Deo
rum, archidiacoiiorum, plebanorum praepositorum, auclore praeessedignosceiis, sub beati Pelri cl nostra
ecclesiasticoruin et inonasticorum convenluum at- prolectione suscipiutus, et pracseniisscripti privilegio
qtie aliorum super ejusdem minislri Jesu Chrisli coinmunimps, stntucnles ul quascunque possessio-
vita et conversalione aique miraculis rccepissemus nes, qiiaecuuque bona eadem ecclesia impraeseutia-
leslimonia el preces super c.inonizando eodem, runi jusie et canonice possidei, aut in fuiurum con-
fralrum nostrorum convenientia reqttisiia et ha- cessione pontificuin, largitione regum vel princi-
bita, referentcs gratias Creatori, qui Ecclesiam pum , oblatione fidelium, seu aliis juslis modis,
suain semper nova prole niultiplical, et tam rosa- prasstanle Doinino, poterit adipisci, firma libi luis-
rtim quam lilioruni flore dccoral, pranominalum que succcssoribtis et illibala pennaneant. In qttibus
beatum Joannem caiionizaviuuis, et numero con- haecpropnis duximtis expiimenda vocabulis:
fessorum Christi decrevinius adjiingendiiiii. Con- Ecclesias Sunclae Mariae, et Sancti Michaclis de
fessorum omnitim Regem prcce htiuiili dcposcentes Monleclo, ecclesiam Sancti Leonardi dc Cerbarin
ut ejusdem confessoris, qui sibi propter lucidas el et ccclcsiam Saucli Prospcri in Blctiiina, ecclesiam
conspicuas placuil aciiones, precibus el merilis SancliTelri de Curle et Sancti Jusli, ccclesiam
recolendis, ab instnnlibus periculis eruamur, el in B Saucli Andreaede S,al.i,et parocbiam de B.issiliairo:
nostris necessilatibus ipsius patrimonium sen- ccclesiam Sancti Fridiani de loco qui Tredeciin
tiamus. dicitttr : in villa qttae vocatur Rapida, ecclcsiam
«Vesirae ilaque devolioni per apostolica scripta Sancti Laureniii, el Sancti Chrislofori , ecclesiam
mandainus aique pra?cipimtis, qualentis de lanti Saucli Marlini de Ponle-Era , ecclesam Sancti
patroni suflVagio,qtiem genuit el nuirivit ipsa Italia, Micbaclis de Travalda, ct Sancli Tliomae: in villa
spiiitualiler gratuleniiiii, et ejus memorinin cerlo qtiaeCalcinaria dicittir, ecclesiam Sancti Qtiirici,
die inter alios confessores vcneralione celebri re- Saucii Georgii, Sancti Fridiani, Sancli Andreae,Sancii
«olalis, ipsius restivilalcin colere sludeatis, in eo Laurentii, Sancti Slephani, cl ecclesiam Sattcii Mi-
divinam omnipotcnliam exalianies. Si enini, atte- chaelis. Praetcrea seiilentiam, qtiam bonaememoriae
slanle voce Dominica, Denm diligere compiobalur Villantis quondam Pisaniis arcbiepiscoptis iuler le
qui mandala ejus observai, a fruciibus prsenomi- et vicedomiutiin Pisana? Ecclesia? ac plebaiimn de
nali sancli viri cognoscitur, quod npud Deiim possit VUo canonice tulit, sicul in ejus aiilhentico con-
ei debenl elflcaciter exatnliri; qui evangelira? prae- linctiir, auctorilale apostolica conDrinaiiitis. Ad
dicationis non surdtis auditor, mtindi gaudia, lan- majorem auleiu biijus rei firmitalem, eamdem seu-
quam stercora reputans, dereliqtiil , 11 sequens C I leniinin huic noslrae pagina? de verbo ad veibmn
Chrisli vcstigia non solutn in vcslro monasterio duximus inscrendain.
monasiicam religionem insliuiil, veriun eliain se- Cum vigilami antmo diligenlique tliidio omnibus,
ptem monasteria fabricavit, et ad ultimum Passi- et hit maxime quibus episcopalis esl cura injuncla,
nianense monasterium reparans, in eo ptaeseniem conveniatea, quai sunt ditcordioi, quiela el pucifica
vilam Inudabili decessu finivit. llluil lumen inter reddere, et amicabilem finem inter liiiganles impo-
ejus miracula primuiii et praicipuiiiii inveniiur, nere, prwcipue inler ecclesiasticot virot el tervot Dei,
quod pro quodam opcre misericordia? cuidain in se quot liligare non oporlel, quibus quidem nutla fere
delinquenli, anle ipsum in modiiin crucis prosiralo, ratione concedilur, ut iu faro sarcularis magislralus
provide el cleinenler exhibilo, imago Crucifixi ei disceplare prwsumant, ego Villanus, Dei gralia Pi-
adhuc lu saeculari niililia exisienli, caput dicitur saitw Ecclesia; archiepitcoput, cum diligenter audis-
inclinasse. sem quKsliones liiis et controvenice qua) verlebalur
Datum Laterani, n Nouas Oclobris, ponlificaius inter Homicium venerabilem vicedominum Pitamv
noslri anuo lerlio. Eccletia;, plebanum de Vico, el plebanum de Calci-
CXXXIV. naria, nomineGerardum, de quadam capella etejus
Ecclesia; S.Joannis Calcinaiensisprotectionemsusci- D parochia in honore sancli Fridiani contlructa in loco
pii el possessionesjuraque confirmat. qui dicitur Tredecim, quat praifnius vicedominus
(Laierani, Nov. 13.) plebanut de Vico tui juris este conlendebal, et jant
[MURATORI, Auliq. Ital., III, 1179.] dicim plebis plebanus deCalcinaria ex adverso sui
COELESTINUS episcopus, servus servortim Dei, juris nihilominus asserebal, causa hinc inde in
dileclo filio GUIDONI,ecclesia? Sancli Joannis de praisenlia noslra diu mullumque prolracta, et tan-
Calcinaja plebano, cjusque successoiibus cnnouicc dem in laudatione vesira consentu ulrarumque par-
instilucndis in perpetiiuni. tium posita, consilio disenissimorum assessorum
Quolies illud a nobis petilur quod religioni et noslrorum magisiri Benencate, et Manfredi judicis,
koncstali convenire dignoscitur, animo nos decet atque Carpini, taliler nostro arbilrio seu laudatione
libenti concedcre, et peleiiiiumdesideris congruiim diffinivimut,videlicel, ul bapiismatit eccletia de Vico
impertiri cousensum. Eapropler, dilecle in Domino pacifice et quiete habeat parochiali jure tret domot
fili Guido plebaue, luis jusiis poslulationibtis cle- prmcipuat, quat de Tredecim illuc habilare veneruni,
menier aniiuimus, el ad exemplar felicis memoiiae el lioc nullo modo minuenl lerritorium praidicla; ec-
Adriani et Alexandri Uouianoruin pontificum pia?- clesia;. llis ila prwcipuis, perpelnojnre habitis, con-
 1021 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA.— AN. 1193." 10*23
ceiimut intuper eidem plebxde Vico iniegram medie- \ Ego Joaunes, litulo Sancli Clementis Tuscanus
talem toliut territorii tupradictm capella;: ecctetiam episcopus.
tero tiberam omnino el abtolutam perpetuo jure Ego JoannesFelix, tiiulo SanctaeSusanna? prcshy-
concedimut et confirmanius plebi de Calcinaria, et ter cardinalis.
aliam medietaiem totius territorii ejusdem ccdesice Ego Romanus, lilulo SanctaeAnaslasia? presbyier
Sancti Fridiani cum medietate masiariiiarum prmter cardinalis.
tret tupradiclas. Ad sedandqm igitur discordiam Ego Guido, presbyler cardinalis Sanclae Maria?
ulriutque partit, et ul pax inter eas amodo sit atque transTiberim, titulo Calixli.
concordia, consilium habuimus ,-ul latiter causam Ego Joannes titulo Saucti Stephani in Coeliomonte
parochiarum, relul dictumest, distinguamus, et hanc presbyter cardinalis.
diffinilionemslaluimut tervari illibatam, et ut nutla Ego Centius, liiulo Sancti Laurentii in Luciua
pertona sacularis vel ecclesiastica licentiam habeat presbyier cardinalis.
conlra eam veniendi. Si qua vero partium, sciens Ego SofTredus,tiiulo Sanctaj Praxedis presbyler
hanc nosiri arbiirii, teu laudalionis paginam, conlra cardinalis.
eam temere venire Xenlaverit, tecundo terliove com- Ego Bernardus, Sancli Pelri ad Vincula preshyter
monita, si non satisfecerit, a corpore et sangnine B cardinalis titulo SanctaeEudoxiae.
Domini aliena fial. Servanti eam sit salus, pax et Ego Gratianus, Sancloruin Costnat et Damiani
benediclio Chrisii. Vt autem firmum hoc nottrum diaconus cardinalis.
arbitrium seu laudatia in perpeluum permaneai, no- Ego Gregorius, SanclaeMariaein Porlicu diaconus
ttri tigilli adnotaiione impressimus. Sepullurain cardinalis..
quoque ipsius loci liheram esse concedimus , ui EgoGregorius, Sanct3eMariae in Aquiro diaconus
eorum devotioni et extremae voluntati qui se illic cnrdinalis.
sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicali Ego Gregotius, Sancti Georgii ad Velum aureuin
vel inlerdicli sint, nullus obsislat, salva. tamen diai onns cardinalis.
canonica juslitia illarura ecclesiarum, a quibus as- EgoLotarius, Sanclorum Sergii el Bacchi diaconus
sumpli fueiinl. cardinalis.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum Ego Nicolaus,SanctaeMariaeinCosmedin diaconus
liceal supradiclam Ecclesiam temere perturbare, cardinalis.
atit ejus possessiones auferre, vel ablalas reti- Ego Bobo, Saucii Tbeodoridiaconus cardinalis.
nere, minuere , seu quibuslibel vexationibus fa- Q Ego Petrus, Sancloc Maria? in Via Lata diacoinis
ligare , sed illibata omnia et integra conscr- canlinalis.
ventur eorum, pro quorum gubernatione ac stis- Ego Cencius, Sunct% Luciae in Orchea diaconus
tentatione roocessa sunl, usibus omnirnodis pre- cardiiialis.
fulnra, salva sedis aposlolica? aucloritate, et Pisani Daluin Laterani, permanum jEgidii, Sancli Nico-
archiepiscopi juslitia et debita reverenlia. Si qua lai in Carcere Tulliano diaconi cardinalis, Idus
igiur in fuiurum ecclesiasiica saecularisve persona, Novembris , indiclione duodecima , lncarnalionis
hanc nostra? conslitutionis paginam sciens, contra Dominicx anno 1195, pontificalus vero doiuni Cce-
eam lemere venire lentaverit, secundo teriiove lestini papaeterlii anno tertio.
commonila, nisi realum sutun congrua saiisfaclione CXXXV.
correxerit, polestalis honorisque careat dignilate, Guiltelmo
archiepiscopo Kavennati concedil, ul bona
reamque se divino judicio exislere de perpelraia quxdam Aryenianis jure emphyleutiio tradal.
iniquitate coguoscat, et a sacratissimo corpore ac (Laterani, Dec. 3.)
sangniiie Dei et Doinini Redemptoris noslri Jesu [RUBEI,Hist. Rav., p. 561.]
Chrisli aliena fiat, atque in exlreino examiue di-
CXXXVI.
striciae ultioni subjaceat. Cunctis aulem eidem loco D
de monte S. Walburgit, G. cantori S. Ge-
sua jura servanlibus sit pax Dominijioslri Jesu Prmjosilo reonis el scholasiico S. Mariai ad Gradus Cotonien-
Chrisli, qtialenus et hic fruclum bonae.actionis per- sis inandat ul mouaslerioDuilienti ab habitaloribus
ripiant, et apud dislrictum judicem praemia aeternae Wiusw vitla; dccimam quamdam prasiari jubeunt.
pacis invenianl. Amen, araen. (Lalerani, Dec.25.)
Ego Cocleslintis, catholicaeEcclesia? episcopus. [LEDEBUR, Allg. Archiv., XV,-285.]
Ego Albinus, Albanensis episcopus. -- - CXXXVII.
Ego Octavianus, OsiiensiselVelleirensisepiscopus. [Guillelmo], Ravennali archiepiscopo.
Ego Joaunes, Praeneslinus episcopus. (Lalernni.)
Ego Pandulfus, basilicae XII Apostolorum pres- [MANSI, fonci/., XXII, 634.]
byier cardinalis. (53) Ut sitper aliqua , etc., et infra quaesi visti
EgoPelrus, titulo Sanctae Ca?ciliaepresbyter car- etiam, quomodo inielligalur qtiodin loinia iradetnla
d nalis. pallii relinetur, videlicel tradimus tibi pallium, ut

(53) Ex his liiteiisdesuinpluni estcap. Vl m, er aliqua, 8, Dc reb. Eecl. non alicn.

40^5 COELESTINIIII PAP.4J 1024
utaris eo in Ecclesia lua, et intra qualibet ec- \ ad quos baeredilatcs eorum dcveniunt, dount suatn
clesia tna? provincia?. Si vero le vestibus sacris ec- cum dotalilio suo repetunt, eis audientiam dcnegani,
clesiam processionaliter, vel alio modo exire con- et nolunt restituere, ob eam causam quia eo ipso
tigeiit, lunc pallio minime uli debes. se indignas fecissc putantur, quod a viris suis causa
Datum Lalerani, anno m. fornicalionis duxerinl recedendum. (Praeterea in
CXXXVIH. tuo petilorio adjecisli, quod ctim causaelibi a sede
Cremonemi aposlolica delegantur, in lilierisciiaioriis rescripium
[Sicardo], episcopo.
(Lalerani.) aposlolicum inseris, ul eo viso deliberare valeat,
[Ibid.] qui ah allero convertittir coram non ad primnm, el
secundnm canouicam cilationem, sed aj terliam
Licet appellalionis reniedium, et infra : Nos igilur peremptoriam tnntummodo veniat, actorc ad omnes
lanta? cleiicorum incominoditati paslorali voleiiles citaliones veniente, et
ipse actor inientionem sunm
solliciludiiie praecavere, et laicis ipsis auferre ma- in
vcl eos sub eodem jure proponat, reus vexalioni ejus inlendens.tunc
lcriam clericos suggillandi, judi-
(io coercendi, libi taliler duxiimts super hoc respon- eidcm primo deliberatorias inquiral inducias, cum actor
aiitlieniicum oflerat, ut conferat cinn rescri-
(lenduni, ut si cujiislibcl clerici tibi subjecti qnaeslio "
plo, quod tn priina cilaiione recepit. Asserens eiiam
ad luani fueril fraternilatetii et in
dclata, quod quae- lain longo ciiaiionum spalio, si voluit, plenae
slione veriilur quadraginta solidortim valeiitiaui quod deliberalionis tempus poluil habere. Qtiia igiiur
non atiiugul, clcrico qui ex hoc el sedem apostoli- quid agendum in ulroque aposiolico responso desi-
cnm duxeiit appellare iiecessilaiein libi non impo- deras edoceri in taliter respondetnus) quod,
si causain primo
iiimus differendi qiiominus, malueris, si mulier sna?fornicationis causa per judicitim Ec-
sine srppellulionis ol staculo valcas termiuare, nisi
clesiae, aut levitate a virorecedit, necpostea
uianifesla contra te suspicionis et rulionabiiis causa reconcilieturprnpria eidem, eo defunclo, dotem vel doia-
fuerit osteusa. litium stium repeterc jure non potest. In secundo
Datum Laterani, anno m. vero ca«u dicitnus quod prasdicto modo reo ad judi-
CXXXIX. citiin convocato, si ex rcscripto sibi transmisso
.Biterenti epitcopo, de decimi*.
plene potttit iuslrui super eodcra qtio coiiveniebalur,
(Lalerani.) induciaedeliberaloria?non sutit ulterius indulgendae,
[Il>id. , col. 655.] sed procedendum est potius ad causa?examinatio-
(34) Ex parlc dilectorum nostrnrum filiorum ca- r, nem, et finem ei debilum imponciidtim.
nonicorum Ecclesiaetuaenobis esl querela proposila,' Datmn Laierani, anno m.
quod quidain agricullores, cum simul, vel in diver- CXLI.
sis temporibus anni iu eodem agro vcl horlo diversa Ad quemdam de excommunicatione.
seiiiina sumpserint, non tamen de illoruiii semiiium [Ibid. , col. 636.]
fructibus decinias ei>exsoIvuut; quidam etiam de- A nobis fuit ex parle lua quaesitum, si quis ita
cimas de agrorum proventibus non curant exsolvere pronuntiaverit, quisqtiis furtum fecerii excommuni-
nisi quibusdam prius dcduciis expcnsis, -|uas faciunt catus sit, hxc generalis sciilenlia ad ipsius excom-
pro illis ad aream ad borrea deportandis. Q ia igi- municaloris subditos resiringaiur, an generalitcr
lur per hoc canonicis, ipsi et Ecclesia? Dei non exiendatur ad omnes, qui non sunt de jurisdicliune
modica injuria irrogatur, cum levi.is absque im- ipsius. Ad quod uliqne dicimus, quod hac senlentia
pensis decimas sit iiijuncliiiii persolvi; fralerniiaii nonnisi subdditi obligantur, nisi forte pliis ei con-
luae per aposlolicum scriptum inandamus qualiter luleiii major, ct largior aucloril is delegantis. (Prae-
inquisila diligentius verilate, si rem noveris laliicr lerea requisili fuimus, si quis judex ila protulerit,
se habere, agricullores illos, ut de omnibus fructi- nisi Serapronio inira decein dies satisfeceris, le ex-
bus piaediorum, nullis subtractis expensis, sed inle- D cominunicatuin aut suspensum, aut interdiclum
gras potius decimas, et absque diminuiione persol- esse cognoscas, et ille in qttem senlenlia lalisferlur
vaul, per ccnsiiram ecclesiaslicam, oinni contra di- mcdio tempore appcllans, ad dictum slatutum mi-
ciione el appellatione remota, compellas, et auciori- nimc satisfacil utrum lali senleutia ille ligetur, an
tate nostra districte iuhibcas, nc talia de ca?lero inlerposiiione appellalionis tulus exislau Videtur
aliqua cupiditate.seu prxsumplioiie altentenl. autem nohis quod bujusmodi sentenliae obslaculum
Daluni Laierani, anno m. appellalionis debeal impedire.
CXL- Datum Lateruni, aimo III.
Abbali Viziliacensidedivortiit. CXLII.
(Lalerani.) Anconituno epitcopo. — De sententia excemmunica
[Ibid.] twiiis.
Plerumque accidit, ul proponis, in parochia lua [Ibid., col. 657.]
mulieres a viris suis Ibrnicalionis causa recedunt, Significavit nobis, elc, et infra : Verum clerico?
cl sic usque ad morlem ipsorum permanere no- illos, quiscientci, et sponte pariicipaveruul exctnu-
scuntur. Ipsis vero defunclis, cum a consanguineis nuinicalis a nobis, ei ipsos in ofliciis receperunt-
(34) Cap. Exparle, 21, De decijnis.
 1025 EPISTOL.E ET PWVILEGIA,—AN. 1193. 1025
eadem cum ipsis senlentia non dubitamus involvi A legationis libi injttnclae, a dileclis filiis ahbatc ei
quos eliam pro beneficio suae absolutionis habendo convenlu Sancti Aiigiislini Cant., qui ad nos niillo
ad nos volumus cuin litleraruin tuarum iusinuatiom medianie periiueiit, cum instantia posliilasti ut tibi
Iransmilti. obcdieniiam exhiberenl; quod ulique, si veriint csi,
CXLIII. lanlo nos gravnl amplius et moleslal, quanto magis
Priori et capitulo Dehum. id videlur conlra nos et Romanam Ecclesiam nticr.-
[Ibid., col. 657.J tatum. Nam lcgati quos a nostro lalcre ad diversas
Bonaememoria?,cic., elinfra: Ab bacitaque priini provincias aliqiiando destinavimtis luiiiquaiii id ab
confirinaiione quasi suboria exhibitn esl in audiloric aliquibus ecclesiis audivimus exegisse.
nostro secunda, quat ila se babel: Siinililer eisdeu Nolentes igitur praedictaeecclesia?gravamen clau-
videlicet posieiioribus litlcris haec clausula ponere sis oculis perlransire, fralernilati ttiae pcr aposio-
lur; non obslaniibus aliquibuslitlerisconfirmationii lica scripta maiidamus, quaienus lotaliter ab htijus-
lalaesenlentia? audialur catisa, et line debno ternii modi desistas proposito, et ab aliarum ccclesiaruuv
neiur. Ulrum sic prime rcvocari deberent. Ad lici eidcm ecclesia? pertinentibtis gravaminibus cotiquie-
•licimus quod pcr ullimas primae forenl penitu: scas, quod de te nullam queriinoiiiam audianius,
irritandae. Veruin si dicerelur, sicut freqiientiiis ii ^ quia quanluiiiciinque personam ttiain siucera in Do-
rescriplis apostolicis constievil apponi: nullis lilteri; inino charilate diligamus, id non possemus in pa-
veritati et juslitiae praejudicantibus, vel sub ali. lientia sustinere.
forma verborum, dummodo non.dicerelur de litleri: CXLVII.
coiifirmalionis, expresse dicimus qubd taudiu suuiti R[ogero]- abbati S. Augustini Canlnaritnti de supe-
vigorem haberet, donec de iniqua, vel falsa senten riore epistola significai. Inierdicit ei ne Huberio
lia cognitio plenior habealur. archiepiscopo i obedieniiam exhibeal.t
CXLIV-XLV. [Ibid.]
Monatttrio S. Augustini Cantuarieasi concedil, m COELESTINUS episcopus, scrvus scrvorum Dci, di-
qttisqitam abbaiem vel monachot ejusdein tnona- leclo lilio R. abbali S. Augustini, elc.
steriiatiqua senientia gravare praisumal, nisi fucril Cum ecclesia luaecurae commissa, et infra : Super
a Romaiii pontificis talere detlinatus. (Fragmen- eo autetn quod a le el fralribus tuis Iltihertus frater
ium.
[TWYSDEN, ll.A^Scr., II, 1840.] noster, Canluatiensis archiepiscoptis, aposiolicic
COELESTl.NUS CpisCGpUS, ClC sedis legatus, proul accepimus, exigebat, eidem
Quanto monasterium vestrum, el infra : Paci ei scripia apostolica desiinavjmus, ut a vcslris grava-
Iranqiiiililati vcslra? palerna solliciludine previdere G minibiis conquiescat. Volumus autein el aucloriiale
voleules, auclotitaieapostolica prohibeiiius, ne Can- apostolica liiiniler inliiheiuus, ul si aliquandoa vo-
liiaiiensis archiepiscopus vel arcbidiacouus, seti bis duxerit exigendam, ei niillain praesumalis
oflicialis ejtrs, vel aliquis legntus obieniu legationis obedientiam exhibere.
moiiasteriuiii ingredi, ve) abhatem vel. monachos ANNO 1195-
ejus, aliqua gravare senieutia, vel sumplibus mo-
lesiare, ecdesias, cleiicos aul homines vestros in- CXLVIII.
lerdicere vel excomniuuicare altenlet, uisi fueril a Ad Canutum Danoium regem. (Fragmentum.)
Roinani pontifi»is lalere deslinutiis, vel mandaluiii [PERTZ,Archiv., VII, 884.]
ab eo suscepcrit speciale ad vos liomina.im dire- .. . Ex parie siquidcm ven. fratris nostri Wal
cium. demari, Slesvicensis episcopi, nostris esl auribtis
CXLM. iiilimatum quod cuin W. dux, fr.ter luus, ipsi et
Huberlo, archUpiscopo Cantuarienti, apostolic&tedis Ecclesia? sua? castra, posscssiones ac boua plurima
legato inierdicii, ne ab abbale monachisque-Sanc.i per violenliam ahslulisset...
Augustini c obedientiam t exigai. CXLIX.
[Ibid., 184I.J D
Ha- Buila in graiiam S. Jacobi Pruvinensis.
COELESTINUS cpiscopus, servus servoruui Dei,
Caiittiaricnsi archiepiscopo, ctc. (Laterani.)
BERTO
Si diligenter velis atlendere quantum graiiae et [Gall. Chritl., XII, Instr., 61.]
houoris sactosancla Romana Ecclesia nialer tua tibt
COELESTINUS episcopus, servus servoruin Dei, ve-
ucrabili fratri Aurelianeusi episcopo et dilectis fi-
contuleril his dicbus, credimus (irmiter ct spera-
Evurtii et decano Parisiensi, sal.itcin
mus quod ad ea dirigeres actus luos, quas illi me- liis abbali S.
riio debeant complacere. Non enini fratemitaiis et aposlolicam benedictioneui.
luae prudenliatn crediimis ignorare, quod praedeces- Gravem dilectorum lilioruni noslrorum , abbaiis
soiibus luis nuiiquam fuil gratia illa cxbibita quam et fratrum S. Jacobi Pnivinensis, qnerclam accepi-
nos tibi noslris leiiiporibus curavimus exhihere, ct iuus quodcura ccclesia Sancti Quiriaci Piuvinensis
ideo stiimua esl tibi sollic tudine praccavendum, til canonicis ipsis concessa fuisset, ut ordo secuudum
rioiiea eflicias pcr qttae nos in aliquo offendere vi- B. Atiguslini Regulam pcrpeltiis ibiileui lemponbus
dearis. Ad noslram siquidem audieuliam noveris servaietur. Etfelicis recordalionis liinocenliiis papa
pervenisse, quod uostquam exercere curasii otDcium, praidecessor noster sub protectione sua personas
4027 COELESTINIIII PAP^E 1028
et bona ipsorum recipicns ordinis observantium in A aciem nostra? considcrattonis exlendcre, el m his,
eadem ecclesia privilegii sui munimine perpetuo quae Dei sunl, quanlum nobis divina gralia mini-
roborasset... Procedente lamen tempore laicali, ex- strare voluerit providere, ciim universi, proul ex-
pulsi violentia locum ipsum deserere el ii> quoddam pediret, nostram nequeanl adire praesenliam, ue-
xenodochium se recipere sunl coacti. Et cum in cesse liabemus qtiibusdam dc fratribus et coepisco-
sacris sit canonibus suh excommunicatione inbibi- pis noslris, de quorum fide et indtislria plenarie
lum, ne loca quae religiosis semel observantiis depu- confidamus, onus tantae solliciludinis impertir. Inde
tata noscunlur, ad saecularium clericorum cultiun siquidem est, venerabilis in Clirisio fraier, quod
et dissoluiiores consueludines reducanlur; unde taxaiis viarum periculis, et lam muliiplicibus im-
canonici regulaiiter vivenles ejecti sunt, ibidein pedimentis, qua? provenire possiint, praeserlim in
saeculnrium clericorum conventus per laicalem est hujus malilia temporis, illis qui de tam remolis par-
poieuliam inlroduciiis. Cumqtie inemorati regulares tibus necesse habent ad sedem aposiolicam labo-
coram pia? recordalionis Alexandro papa praedeces- rare tibi per universam provinciam tuam de frairum
sore nosiro sttam quondam querelam proposuissenl noslrorum consilio, legalionis officiumde prudenlia
et ab ipso restitutionis liueras impetrassent, tam ttia, fideiqtie sinceritate quam erga nos, et Eccle
iitterae restilutionis, quain universa quae habebanl B siam Romanam geris, plurimum confidentes impen-
muniinenta charlarum el privilegiorum quibus ali- dimus, praeseiitium auctoriiale mandanies, nt vi-
qtio tempore poluissent innili, illis ablata fuerimt, ce noslra , quae corrigenda vidcris , auctorilate
et ul niinqunm rccuperari valerenl igne consumpta, apostolica corrigas, el etnendes el quae bene dispo-
cumqtie tanta eis injuria irrogata fuissel persequen- sita sunl foveas et conserves, quae vero prava, vel
titimmittis vnlde conlerriti inlra se gementcs et do- a rcctiludinis tramite deviare cognoveris, ad statuui
lentes nullam fueruut ausi super lantis violeniiis et satagas reducere meliorem; sentcntias eliam quas
injuriis baclenus proponere quaestionera. Vestrae in conlumaces rationabiliicr tuleris, aul rebelies,
ilaqtte discretioni et constaniia? de qua pltirimum usque ad emendationem debitam firniilatcin volu-
conlidinnis, hoc totitm negouum commitlentes per mus omnimodam obtinere.
aposlolica scripla praecipiendo mandamus, quatenus Dalum Laterani, Januarii 21, pontificatus noslri,
accedentes ad lociiin vel personas ad hoc necessa* anno in.
rias ad vesiram prarsentiam sine dilalionis dispendio CLI.
evocanles, iuquiratis diligentius de tolius proccssu Monatlerio asteril bona a Welfone duce
solum habentes Steingadensi
negolii , veritatem et Deum prte Q collala.
oculis; omni quoque graiia personarum postpo- (Laieruni, Jan. 28 )
sita , qttod caiionicum fueril super his auclorilaie
iiostrn, sublato appellationis obstaculo statucre non [Mon. Boic, VI, 503.]
tardelis, hujus ita controversiae litigium lermi- CUELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
nanles, quod ad nos deinceps non debeat stipcr lcctis (iliis-praeposilo et fralribus monaslerii de
hoc querimonia reporlari. Si qui vero se temere Sieingademe , salulemet aposhilicam benedictioiiein.
duxerint opponcndos , quo minus secundum Dctim Juslis pelenlium desideriis dignuin esl nos aci-
et mandalum aposlolicum in hoc negotio proceda- lcui prmljere consensum, et vola quaea rnlionis
lis, ipsos auctoritite nostra sine appellalionis ob- trninitc non discordanleffectu proseqiieiitecom^leie.
staculo pcr severilalcm ecclesiasticam a tanta? prae- Enpropicr, diiecli in Domino filii, vcsiris justis po-
trlulalionibus anmietites, monasteriuui el personas
siimplionis attdacia compescalis; quod si omncs bis
exsequcndis nequiverilis interesse, duo vcstruin ca vesiras, cum omnibus quae impraeseiitiarum ralio-
nihiloniinus exsequantur. nabiliter possidelis aut in futurum juslis modis, Deo
Datum Latcrani...,poniificalus nostri anno lertio. propilio, po'.eritis ndipisci, sub beali Pelri et noslra
D proleclione suscipimus, specialitcr autem ea qua- bo-
naememoriaeWelfo, quondam dux.qui monasieritini
ANNO 1194.
ipsum construxisse dignoscitur, et dolasse pluribus
douis, ei pia devolione concessii cl tradidii, vobisel
CL.
per vos ipsi monasterio auctoritate apostol ca con-
Adulberto archiepiscopoSalzburgensi, munut aposto- finnamus el praesentis scripli patrocinio coniinu-
licat tegalionis Iribuil. nimus.
(Lalerani, Jan. 21.) Nulli ergo omnino boniinum liceat hanc pagiuam
[HANSIZIUS, Germania sacra, l. II, p. 306.] noslrae protectionis el confirmalionis infringere, vel
aiilem boc al-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, ve- ei ausu lemerario conlraire. Si quis
ncrabili fratri ADAI.BERTO Salzburgensi arcbiepi- tentare prassumpseril, indignationein oninipoleiiiis
scdis legaio, salulcm et aposloli- Dei et bealorum Pelri et Puuli apostolorum ejus se
scopo, apostolicae
cam benedicliotiem. noverilincursuruin.
Qitoniam ex injuncto nobis servilutis oflicio tene- Daium Lalerani, v Knl. Februaiii, ponlilicatus
imir ad univcrsos tam vicinos, quam longc posiios nostri anno terlio.
 1029 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA.—AN.1194. 1050
CLII. i successoribus indulgemus. Clericos etiam sive lai-
A
cos liberos cl absolutos, qui conversionis causa ad
Monaslerium S. Laurenlii Averianum luemliimsu-
roonaslerium veslrum sive in vita sive in inorie
teipil ejutque bona ae privilegia confirmat.
venire volueril.liceal vobisvesirisque successoribus
(Laterani, Marl. 8.) absque alicitjtis contradiciione recipere. Scpuliurani
[MARGARINI, Bullar. Casin., II, 220.] quoqiic ipsius loci liberam esse decernimus, ut eo-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- rum devoiioni et extrenia? voluniati, qui se illic se-
lectis filiis MATTH/EO abbaii monasterii Sancii Lati- pcliri deliberaveriiii, nisi exconimiinicati vel inter-
renlii de Aversa ejusque fraliibus lani praesenlibiis dicli sint, niillus obsislat, salva lamen justitia illa-
qiiam fuiuris reguiarem vilam professis, in per- ruiii ecclesiarum a quibus mortiiorum torpora as-
peliiiiin. smmiultir. Obeuiiie vero le, vel luoruin quolibcl
EOecium justa posluianlihus indnlgere et vignr successorum, nullus ibi qualibel stibreptioiiis astutia
aequilaiis et ordo cxigil rationis, pncseriim qttnnilo si II violentia pia?poiiaiur,nisi quein fralrescommuiii
peieiiliiun voluiitatcs et pielas adjuvat ei verilas non consensii aul frairum inajor pars cousilii sanioris
rdinquit. Quapropler, dilecli in Dominifilii, vestris seciindiim Dei liinoiein ei beati Benedicti Regulam
juslis posiulationibus clementer aunuiinus el prae- B provideiint eligendum; eleclusautem ad Roinanuiu
laliini moiiasteritim quod exislil juris bcali Petri ponlificem benedicendus accedal.
specialiler, in quo Dominoestis obscquio manciputi Decerninius ergo ut ni.lli oinnino hominiim liceat
ad exeiuplar prasdecessoruin Losirorum felicis me- idein inonasleriiiiii teinere perlurbare, aul ejus pos-
moriu?Uibaiii, Alexandri cl Lucii Romanoruin pou- sessiones nufcrre, vel ablalas relinere, seu quibus-
lificum, sub beali Petii el noslra proieclioiie stis i- libet vexaiiouibus faligare, sed oinuia iiitejjra cou-
pimtis et praesenlis scripli privilegio conimuniiniis; scrveniur eoruin pro quoruiii guboinalione ct su-
in primis siqitidcm slaltieiiles ut ordo monasiicus slenlniioue concessa sunl, usibtis omnimodis pro-
(pii seciiiidum Deuni el beaii Beuedieti R'giilaiu in ftititra, salva sedis aposiolica? aucioiiiate. Si qua
eodeih inonasterio insiitulusesscdignosciiur, perpc- igiiiiiii fulurum ccclesiastica, saecularisvcpersona
luis ibidem temporibus inviolabiliter observciur. Prae- li.nic uoslru?consliliiiioiiis pagiiiam scieus, conlra
lerca qiiascuiiquepossessiones,qiiacciiiiqucbona idem eum lemere venire lentavciit, sccundo teilio\e
inonasierium iiiipraeseiiliariimjusie el canonice pos- commonita, nisi reaium suum digna snlisfaclioiie
sidet, aul in fuluriim concessione pontificum, lar- correxil, poleslalis hOiiorisi|iiesui dignilale cureai,
giiione regum vcl principum, oblalione fidelium, seu . reainque se divino judicio existere de pcrpeirata
aliis juslis niodis, Deo propiiio, poierit adipisci, iniquiiate cognoscai, el a sacraiissimo corpore et
firma vobis vesirisque successoribus el illibata per- sanguine Dei el Doinini Redetnploris noslri Jesu
maneaut. Universas qttoque ecclesias, villas et op- Chrisli aliena ftat, aique in exlivino examine di-
pida, quae monasleiium ipsiim raiionabililer possi- slrictac ullioni subjuceat. Cuuclis aulem eidein locu
del, vobis el eidem monasierio auctoritate aposlo- jura sua servantibus, sit pax Doinini nostii Jesu
lica confirmainus. Mi.-sasaiiiem absque abbatis vel Cluisii, qualenus el hic frucium bonaeac ionis per-
frairum volunlale oinni modis prohibcmtis.; ne in cipiaul, el apud distiiclum judicciu pnemia acieriia?
servorum Dei rccessibus, stecularibus occasio prae- pacis iiivenianl. Auieii.
beulur ulla conveiitibus. Sane novalitim vesirorum Ego Ccelestinus, catholica?Eccle^iaecpiscopus. ,
qua?propriis manibus aut stiuiplibus colilis, sive de Ego OcluviuuusOsticnsisel Vel ilrensisepiscopus.
nulrimenlis veslrorum animaliuin nullus a vobis de- Ego Petrus Pozzillus, lil. S. Ruiiiiiuepiscopus.
cimas exigere vel exlorquere praesumal. Nec liceat Ego Joaunes , Praeucsliuus episcopus.
alicui episcopp ipsum monusieriiim vel cellas cjus Ego Albiuus, Albanensis episcopus.
inlerdicere, aut exconimunicare. Chrisma vero, Ego Pandulphus, pre-b. card. tit. basilicae XII
oleum sanctum, consecraliones allarium sive hasi- D Apostolorum.
licariini, ordinaiiones monachorum, seu clericorum Ego Petrus, lil. S. Caeciliaepresb. cardinalis.
moiiaslerio perlioeiitium qui ad sacros sunl ordi- Ego Jordanus, til. S. .Pudenlianae tit. Pm>toris
nes promovetidi, a quocunque muliierilis catholico picsb. card.
episcopo suscipieiis, qui no.-lra fullus auclorilate, Ego Joam.es til. S. Clementis cardinalis Viler-
quod postulalur indulgeat. Cupellanos vel clericos bieusis el Tiiscanensis episopus.
qui ipsi inonaslcrio vel ejus ccllis dcserviunl ex- Ego Romanus, tit. Sancta?Anaslasiae presbyiei
communicari vel ab oflicio stispendi, sive ad syno- cardinalis.
dtini vocari ab aliquo episcopo probibemus. Ad baec Ego llugo, prcsbyier cardinalis tii. S. Mariini tit
eliam pro speciali ipsius mouasicrii libcrtate, qua Equiiii.
RoiuauaeEcclesia?,nullo medianle, adhaerere digno- Ego Joannes, lil. S. Siephani presbyter cardinal s
scilur, ad honorein ac reverenliam gloriosissinii Ego Ilurutius, litS. Lauremii inLucina presbytei
martyris Laurenlii, cujtis ibidcm rcliquiaesunt re- cardinalis.
coiidita?, usum milra? ubilibcl in celebrationibtis Ego Soffredus,tii.S. Praxedispieshyierrardinalis.
diviuorum el quotidianum usum annuli, libi luisquc. Ego Joaiines, tit. S. Prisca? presbyter cardinalis.
1031 COELESTINIIII PAP.E 1032
Ego Graliniius, tit. Sanciorutn Cosma?et Damiaui X Cum teneamur de singiin,.um profectibus cogi-
card. tare, commodis tamen eorum praeciptiequi se reli-
EgoGregorius, til. S MariaeinPoriicu diac. card. gionimanciparunl nos oporiet iniendere, et ipsorura
Ego Gregorius, S. Maria?in Aquiro diaconuscar- onera, quanlum cum Deo possumus, supportare.
dinnlis. Audiviinus siquidem quod, cum amecessores tui
Ego Lotliarius, tit. S. Georgii ad Velum aurctiin domum quamdam in funilo suo apud Bromholm in-
diacontts cardinnlis. tuitu divinae pietaiis fundassent, el eam possessio-
Ego Lotharius, diac. card. lil. Saiiclorum Sergii nibus quibus fratres ibidein Domino sub habitu re-
cl Baccbi. ligionis servirc possenl suslciitari, ditassent, mo-
Ego Nicolatis, S. Mariaein Cosincdindiacoii.c.rd. nachi de Acra quia rogali duos de comiiinnachis
E30 Robertus, S. Tbeodori diacontis eardinaHs.' suis ad ipsaui domum desiinaveruni, ut Iratres ejus-
Daliim Lalerani, per manum Moysi sancla: Ro- dem ordinis sui obscrvaniiam plcuiiis edocerenl,
manae Ecclesiae subdiaconi, vm Idus Mariii, iudiet. ipsam domiun uionachis suis caecis,claudis, debili-
xn, liicarnationis Doininiea?anno 1193, ponlificaiiis bus el viribus corporis destiiutis onerare el fraires
vero domni Caelestiiii papa?III, anno 111. obscrvanliaeordinis et ipsi dom.uiaccommodos ab
Signum Ccelestinipapm 111. B ca exlrahere el elongare 11011 vercnlur.
PERFICE GRESSUS MEOS INSEMITIS TUIS. Nos vero indemnilali supradicti prieralus paterna
CLIII. volentes solliciiudine providere, et quaecirca eum
Ad cnpiluhtm Mulineiise. perperam attenianlur, falce correctionis aposluiica?
(Romae,ap. S. Peiruni, April. 27.) resecarc, aiictoiitate tibi praeseniiuinet per te pra?-
[TIRABOSCIII, Mem. sioriche Moden., IV, p. 15.] libnlaedomui duximus indulgenduin, ul sttpradicla
COELESTINUS cpiscopus, servus servorntn Dei, di- domus de Bromholin ab iudebiia ineiuoratoruiii
leciis liliis praeposiioet capitulo Mutinensi, salutcin iiioiiacliorunide Aera jurisdiciione el inoleslaiioue,
et apostolicam benediclionein. sineappcllalioiiisel conlradiclionis obstaculo perpe-
Fervens et sincera devotio quam circa nos cl Ro- luo ntaneai absoluta. Adjicimus ctiain, ut obeuute
nianam Ecclesiam geritis monet nos propensius, et co qui nunc temporis praefalaedointii prior praeest,
borlatur, ut in his qtiae jusle requiritis (aeile no- uullus ibi qualibel subreptionis aslutia vel violentia
strtim vobis debeamus praeslare favorem, pracsertim pracponatur, nisi quem lua discrelio cl fralres coni-
cum a nobis ea requirere vos conlingat qna?ad pa- iiiuiii consilio, vel pars consilii sauioris, secundum
cem veslraeecclesiaeperlineanl ct profeclutn. Inno- tiiuorein Dei et beati Benedicti Regulam piiorem
ttiil siquidem uobis cx rescriplo feiicis menioiia?C providerint eligendura.
Alexandri papaepraedecessorisnosiri, quod vos olim Nulli ergo oiiiniiiohorainum liceal hanc paginam
consideratis facultatibus Mutinensis Ecclesia?dili- nosirae indulgeiilia?infringere, vcl ei ausu lemerario
geuter deliberato consilio statuisiis, ul eadem ccclc- contraire. Si quis autem hoc alienlare praesunipse-
siu plures qualjiordccim canonicis vel paticiorcs ha- rit, indignaiionem omiiipoieiilisDeiel bealorum Pe-
bere non deheat, nisi facultales ipsius ecclesiae, iri et Pauli aposloloriim ejus se noveril incursurum.
Domino largiente, excrescerent, quod plures possel Data Romae, apud Sanetum Pelrum, Nonas Maii,
dccenter habcre. Nosauiem vestris postulaiionibus pontificalus noslri anuo quarto.
annuenies, pr:cscriptam consiiliilioiicm ratam hahc- CLV.
mus el firmam eani quae ad instar ejusdem praedc- Bulla pro reformatione monatterii S. Cwtarii
cessmis uostri auclorilate apostolicn confirmunles Aretalensis.
piaesemis scripti patrociuio coniinnniinus, stalttcii- (Romae,ap. S. Pelruin, Maii 10.)
les, ut utilli oinniuo hominuiu liccat hanc paginum [Gall. Chritt. nov., I, lustr. p. , 100. |
nostrae confirinaiionis infiingere vel ei ausu leme- CILESTINUS ciiscopus, servus servorura Dei, ve-
rurio conlraire. Si quis auteni boc attentare prae- D ucrabili fralri * ** Arelatensi archiepiscopo, salu-
sumpserit, iiidignalionem omuipotentis Dei ct bea- leui, etc.
lorum Petri et Pauli aposlolorum ejus se noverit Noslris est aurihus renuntiattim quod cuma B.
incursiiriim. Caesarioquondam Arelatensi anlistite, monasterium
Daium Romae,apud S. Pelrum, v Kal. Mai, ponli- quoddam, scilicel monialium, infra niuros civilatis
ficatus uoslri anuo quaiio. tuae, iu allodio quodam inslitulum sil el fundatuin,
CLIV. ita quod successoribus ejus revereniiam et obe-
Prioralum Bromholmensemex ditione monachorum dieniiam impendere leneaniur, de bonis ecclesia?
Acrensium eximit. tua?, sicut in antiquis et aliis privilegiis conlinetur,
(Romae,ap. S. Petrum, Maii 7.) monasierio earuin ditalo, tempore iniqiiitaiein ex
[Mon.Angl., 1, 635] adipe prolrahentes, praedicl» Eeclesiae niatris di-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, dile- gnilatem antiquain, ct reverenliam depravare.et
clo filio nobili viro WILLIELMO de Glanvili advocato ab ipsius obedienlia declinare praesumunt, ut di-
prioratus de Bromliolm, salutem ct aposlolicamhe- scurrendi per civitatem el burgum, et alia plurima
Hcdiclioiiem. uonestaii suae conlraria prausuiueHdi.faculias Uii»
1053 EPISTOCE ET PRIVILEGIA.— AN. 1194. 103*
libera cOuccduttir. Eligunl enim secuudum con- t Lsc ardcns per opera cliaritatis, aliis lucens per
scienliam suam, ul attdivimus, abbalissas, el alias excmplum, fraternitalem vestrarfl monemus et hor-
personas in ecclesia sua, creant sororcs, qttolquot tamur in Doinino,'peraposlolicascripta mandanies,
volunt recipiunt, infirmos per villant publice visi- qiiatenus a praedictoabbate el fratribus ejtts fueri-
lare, et mulieres per se ipsas velare praesumunl; lis reqttisiti, ad jam dicltim monaslcrium pariter
quac omnia et religionis earum facicm dccolorant accedatis, et cum honore et reverenlia, quain in
el Ecclesia? luae dignitntem videntur plurimum de- lalibus adbiberi oporicl, corpus sancii viri ab eo
rogare. Ne igilur archiepiscopalis auctoritas , et Ioco, in quo posilum fuerai, sicut decet sanciuin,
Ecclesia? tua? dignilas dispendium iuilius in bac solemniler erigenies, devoiionem fidelium ad ve-
parie sui juris iiicurrat, et sanclimonialcs ipsaedo neralipncm ipsius salubriter excitelis, ipsiimquc
inobedicnlia valeant notabiles invcniri, abbatissa? feslivitatc solemni prominlictis conslittilo die an-
el sanctimonialibuspra?dicli monaslerii per aposlo- nis singulis specialiter cxcolendum.
lica scripta piaecipicndo mandavinius, ul libi el Datuin Romac,ap. S. Petrum, x Kal. Junii, pon.
Ecclesia?lna? tam debitam qtiam dcvolam obcdien- tificatus noslri anno quarlo.
linm impeudentcs, niliil horum quaepraumissa sunt CLVII.
ulierius altcniare praesumanl; idcoque frateriiilali Ad decanumel archidiaconosLinculnientis Ecclesiir.
tua?pcrapostolica scripla mandamus, ulcas a temeri- — Conira Gaufridum Eboracensem
archiepisco-
pum.
laiesuaaddevotionemanliquam,el reverentiam ec-
clesiac(ua?, aucloritale nostra, suiilato appellationis (Roma?, ap. S. Pelrum, Maii 31.)
obstacttlo, revocare non differas, et a pracinisso- [ MANSI, Concd., XXII, 601. ]
COELESTINUS episcopus , servus servornm Dei,
ruin penittts atienlalione arcere.
Dalum Romae,apud S. Pelrtiiii,vi Idus Maii, pon- dilectis filiisHAIHE(35) decanoLincolnia?,et ROGRRO
de Leicestric, et WINEMERO de Nortbampiun , ar-
lificatus noslri anno quarlo.
chidiaconis in Lincolniensi dtcecesi constitulis, sa •
CLVI. lutem el apostolicam benediclionem.
Pistoriensi
[Francisco] Arelino, [Bono] Senensi, elmonachis Exposuerunt nobis, dileciissimi filii noslri, Simon
episcopis.mandat, ul ab abbale et el et capitulum ecclesia? Sancti Petri Ebo-
Passinianensibus rogali corpus S. Joannis Gat- decanus,
berti i ab co loco in quo posilum sil erigenles, raci, quod post appcllaiionem ad nos imerpositam,
devoiionemfitlelium ad venerationcm ipsius salu- cleiici dc capclla vcneraidlis fralris nostri ejusdem
briler excilent. > _ ccclesia?archiepiscopi, et qtiidam alii ejusdem ci-
(Itomae, ap. S. Pelrum, Maii 23.) vitalis in calhedrali ecclesia, in grave praejtidiciuui
[Acta SS., Jul. t. III, 359.] ipsorum canonicorum inlrusi, exclusis vicariis ct
CCELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, ve- clericis ejusdem ccclesiae, in ea minislrare, et con-
nerabiiibus fratribus Aretino, Senensi el Pisloricnsi tra approbatam el antiquam consueiudinem loca ct
rpiscopis, salulemei apostolicam bencdiciioiiem. stalla personarum in cboro et capitulo usurpantcs,
Saluti -nostra? plurimum credimus expedire, si ordinem ecclesia? pervcriere praestimpserunl. Vo-
eoruin in terris cclcbrcm habeamus mcmoriam, eo- lenles vero btijusmodi prxsumptionibus, protu
rum-merila solemnibus recolcndo pracconiis, quo- convenit, obviari, discrelioni veslrae per aposlolica
rum in ccelis spcramus intercessionibus assiduis scripla praecipiendo mandainus, qualenus, si veiu
adjtivaii.'Hinc'est igilur, quod cum dileclus filius siinl qua? pracmisimus, pnesumplores illos, ul ijisi
nostcr Grcgorius abbas monaslerii de Passiniano ecclesia?S. Pelri et canonicissuperhis in praesenl :\
ad sedem aposlolicam acccssisscl, el dc sancia con- vesirn debiiam salisfaclionem exhibeanl, per ccu-
versalione, viia ct meritis beati Joannis confesso- suram ccclesiasiicam, appellalionepostposila,coin -
ris, cujus venerabile corpus in ejus ecclesia rcquie- pcllatis. Damna ctiam, qua? per eosdem clericos
scii, plurima ccria indicia coram nobis cl fratribus D praediclo cnpitulo constilit irrogata, sicut jusium
obiulisset; nos audilis vinulum ejus et miraculo- fuetil, resarciri facialis, quod si omnes his exse-
rum insigniis, et quod inler carnales spiritualem, qucndis intcro*sc nequiverilis, duo vestrum ea
inler homines eliam conversalionem angelicam ha- nibilominus exsequantur.
buisset, ipsum, qui corporaliter dissolutus cum Datum Roma?apud Sanctum Petrum, u Kalendas
Chrislo jam esse meruit, ne debilo ipsius houori el Junii, poniificatus nostii anno quarlo.
gloriaequodammododetrabere videiemur,si sancti- CLVIII.
ficatum a Deo permilleremus ulierius devolionis Arpino Polymniacensiet WillelmoCupersanoepisco-
bumanaecarere veneratione; de fratruin nostrorum pis mandal ut in Cupersanum S. Renedicti.moiitt-
consilio sancloruin catalogo censuiraus ascriben- slerium, quondam copiosum, nunc prwlaiorum
vitio egenlissiniumconveniant atque idoneum ub-
dum. balem etigendumcurent.
Cura igilur lucerna ejus sic arserit hactenus in (Romae,ap. S. Pcirum, Jun. 2.)
hoc mundo, quod per Dei graliam jam non sub mo- [UGIIELLI , llalia sacra, VII,70,).]
dio, sedsuper candelabrum meruerit collocari, in COELESTINUS episcopus, seivus servoruin Dci, ve-'
(35) Forte HAIHONI. HARD.
PATROL.CCVI. 33
 1055 COELESTINIIII PAP.E 1030
nerabilibiis fratribus A. Polimnian. et W. Cupersan. A fauloribus suis qtii sunt de vcslra provincia niiuiii
episcbpis, salutem et aposiolicam bencdictionem. de scrvieniibus snpradiclis sciliccl Gilebertum per
Cum omnitinl Ecclesiaium curain debeamus ge- violenliam ccpit, et lam ipsiim qnain alios de bonis
rcre pastoralem, illarum tanieii provisioni specia- et rebtis ouiiiibus sine juris ordine spol avit. Cum
lius convenil providere, q'JX ad Romanam Ecclc- autem posl tnulta gravainina super hoc clericis me-
siam nullo perliiient medianlc. Pervenit siquidcin moratis illalu fuissent, ex titraque parte iu arbitros
ad audienliain noslrahi quod mohaslcrium S. Bene- comproiuissum, nulla lamcn ex parle clericorum
dicli de Cupersano, quod possessionibus et factil- posiia cautionc, iidem arbilri partibtis in sua prae-
talibtis multis ditatum fttcril, et in eo quadraginta seniia constitulis plenum d.ire arbilrium iioltierunt,
inonachi sub Rcgulu B. Benedicti qiiondam in eo asseicntcs sc non deberc super cnruni cousuetudi-
inoiantcs suttm impendebanl Doinino famulatuin, nibtts vcl ribcriaiibus arbilrari, ncc csse ad boc ex
ad lanlnm dicitur peituiiam devcnisse pcr inciiriain forina compromissioiiis nstiictos. Islnd lanien pro
praelalorum, quod vix ibi tres vel quuluor n.onachi, sua voliiuiute dixerttnl, ut pnelali servicntcs usquc
qui divina ibi iniiiisterin cclebrent tam assidnc ad instaus lcliim Nalivitalis bcai Joaunis ncc niu-
quam devote possiiul al qualcnus invcniri. Cunique plius sine ipsorum Iicenlia in eoniindem clerico-
pcr Mulcinen. episcopuui, cui adininislralio ipsius " rum servilio cl protcclione Ecclesin: liberius pcr-
lisoiiaslerii de apostolica fueral aticiorilate coin- manercnt, inlcgra stibslraloium rcstitiilione gau-
missa, crederetnus idetn uionasterium sublevaiiduni, dcnies.Qitiaigitnrclerici sa-pedicii'jdconsuetiidiiiiiin
eveiiettinl in contrariuin universa, quod ablatis ac lilieila.iiin Ecc.lesi.cstiae obscrvantins se f.iie-
bonis oiunibus uionasieiii anledicti fiigaiu petiii rcntur jUrntnenloteneri, el idcirco caruiii non posse
cl inonasierium rebus suis uiiinibus (otullter dese- pali lula conscieniia lxsionem, peiieruul sibi in
rait spo iatum. Volentes igiiur ut inonasteiium casu isto per commissionis noslrx lillcras pro-
ipsuai, quod ad Ronianam Ecclesiamnullo perlinet vidcri.
iiicdianle, amplius propter pastoris abseniiam in- Ideoquc discrclioni vcslrae per apostolica scripla
currere valeat detriiuenlum, fraternitali veslraeper mandnintts, qnalcnus arbilros memoraios monere
aposlolica scripta prxcipiendo maiidamus, qtialilcr allenlitis, el iuducerc sliidentis, til iutcr paries
ad praefaium moiiasterium patiler accedenles, mo- prxtnissns perfcclx concordix viam studeanl in-
nacliis auoloiitale noslra eligendi abbalem de cor venire. Quod el si nrbiui meir.orati facere forlc no-
pore monasteiii, si in codein fticril idonea persona lnerint, vel eassuper quxsiione jam dicia,secundum
iiivenia, el licenliam iribuaiis-, alioquin laleni sibi Q quod rationi consenlnneuin fueril cxpcdire, vos
nliunde ctireul eiigere praelaium, per quem idem aucioritnle nostra partes ad vesiram prxsenlia»)
iiioiiasieriuin tam in spiriiualibiis, qtiuin in lcmpo- convocelis : el iis qtia?fucrint hinc inde proposiia,
ralibus grala suscipere valeat iiicretueuiu. Ut ati- diligcnler audilis ct coguiiis, causam supcr his
lera eidem monasterio auclorilate nosira cititis appellaiione remota, mediante juslilia, terminetis ;
consutnlur, quod volumusnihilominus,et mandamns, non permissuri clericos lnemoralos , dum corani
atque pra-cipimu.ssine dilatiouis dispendio exseqtii arbiltis velsub examine veslro juslilia? pnrcre vo-
procuretis. luerint, prxmissoruin scrvientitim privari posses-
Datuni Roma? apud S. Pelrtim, tv Non. Julii, sione, ct indebile vcl conlra libertates seu consue-
ponlif. nosiri nn. iv. ludincs approbalas Ecclcsix stiae' aliqttid tctnere
CLIX. aitentnri, millis litieris veritatis justitix prxjudi-
et M. archidincono Seno- canlibus, si quie nppariierinl a sede aposiolica im-
M\icluteli] archiepiscopo
ne.nsimundul, judkenl iner cupitulumCctrnolense petralae.
et comilissam Carnoiensem. Datttm Romx apud S.inclnm Peirum, vni Idtis
(Roma?,np. S. Peirum, Jun. 6.) Juuii, pontilicatus nostii anno quarto.
[Theodori Pceniteniiale,11, 567.] 9 CLX.
CUELESTINUS episcopus, servus.servorum Dei,
vcuerubili fratri M. archiepiscopo et dilecto lilio [Adelardo], episcopo Veronensi, mandat ul tt duc«
Austrim jurameniuin recipiat.
M. archidiaconoSenoiiens., saluleni el aposiolicam
Lciiediclionem. (Roma?,ap. S. Peirum, Jun. 6.)
Sicul Ileiiricus archidinconus, Raginaldiis de Ma- [TWVSDEN, H. A. Scr.,\, 675.]
sengeio pra?posilus, Simon dc Berou , Radulfus de COELESTINUS papa Vcronensi episcopo.
Rcllovidere, el Gemiundus de Levesvilla, el ca- Volumus et per apostolica scripta maiidainus at-
pilulum Carnotcnse transmissa nobis insinuatione quc prxcipiinus, quatenus a duce Auslriaejuramen-
nionsiraninl, cum jiixta consueiam Carnotensis . lum recipias, cum alia caulione quam expcdire
Ecclesia? liberlalem Gilcberlum, Laurentium, Wil- noveris, quod mandaiis nostris qux sibi per te, vel
lelmum, Rohertum et Andream laicos Camot. sub htlera3, aut nuntium, vel nunlios nosiros fecerimus,
cura ejusdem ecclesia? pariierque protectione re- pei omnia sine fratide parebil. Quo recepto, in ejus
ceptos ad serviiiuja suum domcsticum revocassent, virtute sibi praecipius, ul obsides regis Anglorutn
voiuitissa Carnotensis sinc defeclu justitix, cum universos absolvat; coudiiiones oinues quas exegit
1037 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. — AN. 1194. 1058
ab ipso, relaxet, et oblatn sibi per eum et sun.s, et At ct cxconuntinicandum , lingiiam consuereril juxta
qnac de ipsius regis iniqtta redemplione percepit nioiiim propiiinn indiscretc relaxare. Libertatcs
sibi per universa rcsikuens, eosdem obsides faciat ecclesix sux ac constietudines approhatas evacuat
cum sccurilaie ad propria rcmearc, et ul amodo et subverlil; appellationes, qnae solent csse ad
talia non altcntel. Nihiloinimis ctiain de injuria remedium (ippressortim , ad Romanx scdis iuju-
et damnis congrue satisfaciat irrogalis. Ilis demuin rinm rednxit in conteiiipluin; plures, pro eo
rite completiset peraclis, ei el suis nbsolnlioiiis quod ad nos appcllutioncs emisernnt, vinculis
nitinus impendas, et iiilerdicluin cui erat ipsius fecit carccralibtts vehetnenlcr aslringi; personas
tcrra subjecta relnxes. Illud eiiam eidcm duci el Ecclcsia? sux, post appcllationem ad nos faclam,
suis nihilominus, prxslila sibi absoluiionc, sub dc- honoribus ct beueficiis spoliavil; qiiosdam cano-
bilo prxdieli jiiramenli prxcipias quod, qiiain ci- iiicorum, appellationc conlenipla, excoiiuniini-
lius polerunt, ad parles Jerosolytniianas accedanl. cationi subjecil, privilegia Romauoriim poniificum
el lanlo lempore morain in serviiio Christi fucianl, in ejus prxsenlia omnino auclorilate frtislrantur;
quauto prxfatus rex in capiionc dignoscitur exsti- cl qui forte alias tutus esset in ostensione privi-
tisse. Quod si non obscrvaveiiul ipsuin ct suos in legii noslri, optali coram eo beiieficium prxsidii
eamdein excoinmtinicaiionis sentenliam nppellalione I3 detneretur. Cum contingil aliqtiem ad stibtraclatn
reinola reducas. sibj ccclesiam., vcl pnssessionem, per judices de-
Datiini Romx, apud Sanctum Petrum, vm Idus lcgatos auctotilale noslra restitui, eum , perqucm
Jtiitii, potilifieattis nostri annn qtiarto. dcbuerat jtidicium cxseculioui mandari , sialim
sentiel inituicum. Plurcs enim taliter restituios
CLXI,
Ad episcopnm Tincolniensem. — Jubet iih/uisitio- desiituit, et ecclesias per ininislros suos aggre-
nem fieri de excessibus Eboracensis archiepi- diens, fores ccclesiarum fregisse, et eos propo-
tcopi.. nilur per violenliam expulisse. Qiiampltires etiani
(itomae, ap. S. Petrtim, Jtin. 8.) reatum perjurii fecit p rnieiose incurrere, ipsos ab
[MAMSI.COHCIV., XXII, 599.] olieJieniia, quam archidiaconis suis canonice ser-
COELESTINUS episcopus, servusscrvorum Dei, vene- vandaiu juraiiiento proiniseranl, quadam necessi-
rabili frairi Lincolnicnsi episcopo, el dileciis fiiiis lalis violeniia, retrabendo. Prxterea majorem
arcbidiaconis de Norihampluit, el priori de Ponte ecclesiam multitudine armalormn aggrediens ,
sanclo, saluteni. fores capiluli per violentiam confringi el aspor-
Mediator Dei el hominum Domintis Jesus Chri- lari fecil, el bona canonicoruui, el aliorum plu-
slus, cujus providcntia in sui disposilioite non '" rium , qui rcs suas tam in ccclesia quam in the-
fallilur, lolius Ecclesix disciplina? caput et ma- sattraria deposucrant, fecit per violeniiam detine-
gislcrium sacrosanclx Romanx Ecclesix voltiit re- ri : pro quibus oninibus Eboracense capitulum ad
servari, el omnes alias ipsius ordinaiioui et cor- nosiram audicniiam appellavil. Coniperiiiitis etiaiu
rectioiii subesse : ila quod conccssa ei specialitcr cx lcsiimonio prxdictorum , quod ecclesiis quun-
plenitudinc pnteslnlis, ejus elinm sil [al. proprium] doque vncanlibus, prxsenlatas sibi ab his ad quos
cxterarum excessus corrigere , et quod Iaudabiliter prxsenlalio pertinet, personas idoneas non ad-
pgif.ir, aiictoritalc apostolici cnlminis approbare. iniiiii; sed eas aut pueris aul minus boneslis per-
Unde nos, qui ad cjus rcgimcn diviua sumus souis assignal, usus pariter prxsenlanlis et insti-
dispositione assumpli, ea volumus fralrcs et coepi- tuentis oflicio; aut facit eas ex sola voluntalo
scopos nosiros cautela et discretione diligere, ne vacare, ut earum fruclus ipsius usibus appliccn-
videamur affeclum el famiiiaritatcm coruni, voca- lur, el quod sustentaiioni alicujtis clerici bonesli
tionis noslrx officio anlcfcrre; prxseriim cum debebalur, sibi non mctuit relinere. Adjecerunt
babeal suns fines dilcclio, qna qiiisque lenetur eliain, qttod cum spiritualia dona gralis debeant
ad homincm , non ad hominis errorem diligendum. ]Q el sine pravitale dislribui, frequenier cum donat
Sane ad audicntiam nostram ex personarum, el ecclesiam, aut eam sciudil per partcs contra sta-
capiluli Eboracensis ecclesiae insinualione pcrve- tuta ecclesix canonica, aut in ea novam et iude-
nii, et id ipsttm dilectorum filiorum noslrorum bitam retinet pensibnem, et quamplures excom-
Roberli Eboracensis, et Rogeri de Selebi, et raunicaios vei suspensos non nisi pecunia inicr-
aliorum undecim abbatum Prxmonslratensis ordi- venienle absolvil. Religiosi vero viri et bonesli in
nis lesiimenia nianifesie dcclarare vidcntur, quod conspeclu ejus dcspccii et conlemptibiles sunt,
vencrabilis fraler Gaufridus Eboracensis archiepi- viles et suspectx personx de facili fuiiiiliaritatetu
scopus, sacramenta injuncii sibi officiivilipendens, ejus el gratiam assequuntur. Unde, si sic vivitur
venatione, aucupio ct aliis mililaribus curis inu- et in talibus fuerit conversatio sua limendum est
liliier occupalus, ordinationi clericorum, cccle- ne gregi sjbi commisso potitis sit lapis offeiisionis
siaruui dedicatioiiilnis, el synodis ceiebrandis, nec el scandali petra , quam ertidilionis exempiuin ,
inanuiii uec opcram post sui promoiioncm adhi- vel conlra spirituales nequitius solatiuin aut m-
buit, nec abbalcm aliquein bcnedixit : licet tam tela. Qtiia igltur qux prxmissa sunt, solliciiu ti-
conira clencos quani abbates ad malcdiccndum neni inquisiiionis cxposcunl, discrelioni vestf&V-
 1059 COELESTINI111PAPJE 1010
de qu> plene conlidimus, inquisitionem horum A prxesse dignosceris, sub beali Pclri et noslra pro-
duxiiiius commilleiidam : per aposlolica scripla leclione suscipiinus, et prxscntis scripli privilcgio
prxcipiendo mandantcs, qualcntis ad Eboracen- commtinimtn, stalue.-ilesul quascunqtie posscssio-
sem ecclesiatn accedatis, el convocaiis abbaiibus, nes, quxciinqite bona, cadem NidrosiensisEcclcsia
et prioiibus, el aliis ecclesiasiicis personis Ebo- impracseiiliaruni juste et cnnoiiice possidet, attt iu
raceusis dicecesis, diligemius inqiiiralis, utrum futurum conccssione ponlificuiii, largitionc regitni
Eboraccnsem ecclesiam et pvovincinm tam inu- vcl priiicipum, oblalione fideliuui, scu aliisjusiis
tililer el peruiciose traclavit : et si supcr prxmis- modis, prxslanle Doriiino, poterit adipisci, firma
sis lcgiliini accusalores appartieiint, audiatis quae libi tuisqtie succcssoribtis et illibala pertnaiieant.
conlra prxfutuin nrcbiepiscopitm duxcrint propo- Libertatcs atitem et iinrniinilates, (|tias de conces-
nenda : et, eis diligeulcr audilis et cognitis, at- sionilius regttm, prxcipue regis magni Norvagien-
tesfaliones sub sigillis veslris inclusas nobis irans- sis, Ecclcsia tuosubjecta regimini hac.eniis obli-
niittere procuretis, assignanles partibus leriniiitiin ituisse dignosciltir, libi el Ecclesix ipsi aticlorilate
coinpeleitlein, qtio sufUcienter insiruclx ad apo- aposlolica confirniainus, et pcrpctuani babere de-
slolicam sedem accedaut, qtiod caiionicuni esi, n cernitr.ns firniilatem. Liciltim quoque sil libi ct
ibi, danle Doinino, rcceplurx. Si vcro accusntorcs successoribus tuis in capellis, a rcgia libertate
defeceriiit, et faina pttblica fucrit contra ipsum, fmidalis vcl dolalis, sictil in aliis ecclesiis vel ca-
ei purgationem cum tribus episcopis,et lotidem peilis provincix lux, idoneas instiiuere sinc ipsormn
abbatibus', auctorilate noslra, sublalo appella- assensu vcl prxscniatione personas, secunduni re-
lionis obsiaculo, indicalis : in qua si forle dcfc- niinlinlioncm, qtiam dc jtirc patronaltis per publiia
eeril, ipstiin ab archiepiscopali oflicioet admiiii- instrumcnla et per ptivilegia sua conslal eosdem
siralione sospensum apostolico couspcclui faciatis regcs fecissc.
prxsenlari, utjauctore Domino , ibi plenius docea- Slatuinuis insuper ut in electionibus cpiscopo
tur, qtialiter eum el sibi consiiiilles in donio Dei rutn et abbalum provincix lox imlln vis, nulla
oporteal ininisiraie. Si vero idcm arcbiepiscopus poleutia, nulla auctoritas vel consensus regis seu
aliquid contra eos 'duxcrit proponendiiin, illtid principi? iulerveniat, nec favore ipsorutn quisquam
nihiloiiiiiius audiaiis, et aQ nos sub sigillis veslris officiiiiii ccclesiasticx prxlationis oblineat, nisi
traiisinillatis inclusum, ul super his qnod canoui- quetn cor.coidi clcciione illi ad quos eleclio pcrtinet
cuin fiieril, slaluutur. Sanc si di<tus arcbiepisco- vacanti ccclesix scieniia cl inoribus judicav riul
pus iu elusioiietu inandaii noslri, aiiteqtiam citatio Z aptiorein. Cleiicos ctiam regni Norvagix debila
vestra ad eutn pcrvenial, appellationeiu inierpo- volenlcs liberlaie gauderc, prxscnti pagiua di-
suerii.vel iter airiptieril ad. scdem aposiolicam sliiclius prohibeinus, ne aliqtiis episcoptts, abbas
venieiidi : vos ei lerminum triuin mensium sla- seu clerictts, ciim ipsi regdia non hnbcnnt, arma
lualis, infra qiicm se debeat in propria persona sumerc vcl in expcditionetn irc, vcl ad hoc quid-
nostio conspccliii prxsenlare. Quod si nou feceril, qiiam de suo impendere compellantur; nisi forte
vos euin exitinc ab oiiini poutilicaii officiocl arclii- iiccej.siias tain gravis iininiiieal, quod id a dioe-
episcopatus adiiiinistraiionc denuiiticlis aucioritate ccsano episcopo et sapieulioribus el discrelioribus
nostia, reiuoiu appeilatione , siispcnsum. Quod si viris ecclesiasticis cominunicato consilio licri per-
onines his exsequendis iuieresse nequivcriiis, dtto mitiatnr. Si vero aliquis cleiicus, qui nec prx-
veslruui iiihiloiiiiiius ea exsequanlur. Intioncnrobtineal ccclesix nec ejus sit miiiis.lerio
Dutum Itouix upud Saucluiii Petrum , vt Idus vel (ifficio,quod absque dispendio Ecclesix dese-
Junii, poiiliticalus nostri auno quarto. rcre non possil, specialiicr deptilalus, expeditio-
GLXIl. uein sequi a suo episcopo periuillaltir in co ilii
officio scrviat, qtiod professioni sux vcl ordini
EcclesiwNiHrosrensisprotedionem snscipii, posses
shnesque ac privitegiaeonfirmut. conipetcre dignoscalur. Specialiter aitlem prcsby-
S. Jim. leros vel clerieos et laicos beati Ola\i inurtyris
(Uoiiix, ap. Pciruni, 15.)
servilio depuiatos, el sacerdotes alios otnncs, lain
[THORKELIN, Diplom. Arn. Magn., II, 13.] in rure qtium civiuie moranles, juxta regix pic-
COELESTINUS episropus, servus servortim Det, lalis piivilegiinn suiii cxcmpli, ab illis augaiiis im-
Tenerabih fralri UEIRJCO, Nidrosiensiaichiepiscopo, nitines essc oninino censeintis,qirelingiia Norvngca
ejusque successoribus canonice stibstiiucndis, in cerio el appropriato vocabulo nuucupatur Lxi-
perpelnuni. dangir.
Ea cura el diligenlia vobunus frutrum el coepisco- Prxierca vobis cnncedimns triginla mensuras
pornm nostroriiui diguilntes el jtira servari ut iti farinx qttx Lesi vocabulo appropriaio dictinlur,
iis, iu quibiis favoreiii aposiolicuiit, prxvin ralionc pro emciidis vcslilnis ad opus iiiinisliorum Lcati
deposcuitt, iHiiinsibi sentinnl henigiuiis snffrnguri. Olnvi, niiticre in Isluudiani, illis pixseiiim tem-
Eapropter, vencrabilis iu Clirislo frater, tuis juslis porihtis, quibtis id palrix patietur ubcrins. Et
posttilationibiis cleineiiler anntiimus, el personnm veciigalia qux de nna navi, ab Islandia vcnienli,
tuara aiqueNidrosiensein Ecclesiamcui, auclore Dco, annis singulis ecclesix beati Olavi doLeutur, eidem
1011 EPISTOLJ: ET PRIVILEGIA.—AN. 1194. 4042
aucioritate.npostolica coiifiiniamus; omnes etiam I^" Ego Octavianus Ostiensis et Velletrensis epi-
ad ejiis-ccclesiani dcvotionis causa el peregrina- scoptis.
tionis iiiliiitu accedentes, tntn advenas qtiam indi- Ego Joannes PixnesiJniis episcopus.'
genas, sive guerrx tempus sit, sive pacis, iu Ego Petrtis Porluensis el Sanciae Rufinae cpi-
cundo cl redeundo firma volmnus et slaluimus scopus.
sccnriiaie gnndcre potioii, cl cos qui Tei de la- KgoPandulfus basilicx XII Apostolorum presby-
linm molestatione invcnli fucrinl, poenx canonicae, ter cardinalis.
in eos generali deliberalioue statulx, decernimus Ego Pelrus tit. Sancix Cxciliab prcsbyter car-
stibjacerc. Illis quos interlici, tali conflictu a pere- dinnlis.
grinis pro defcnsionesna contigerit sepulluram cen- Ego Joanncs lil. Snncii Clcmemis cnrdinnlis
scnlcs ecclesiasticamdenegari ; dericis vero in cnu- Vilcrbiensis el Tusciilanciisis ep.iscopus. .
s:s, canoriico jurc probibitis inlerdicimns pcnitus Ego Guidox presb. card. Sanctx Maria? Trans-
sxculare jttdicinm, ct illos qui conira probibilionem liberim lil. Culisli.
communcm cl nostram specialiter stiper hoc vcnirc Ego Iluguiio presli. card. Sa.ncti Martini lit.
(enlaverinl, cl stibire judiciuin sxcularc secundum Equilii:.
nrbitritiin diceccsaniepiscopi censemus canouice pu- rj Ego Joanncs lit. Sancti Stcphani in Coeliomonte
nicndos. Ecclesias eliam dedicalas, sinepermissione prcsb. cnrd.
diceccsnnicpiscopi nulliomninofassildesiruere, sive Ego Cynihius lit. Ssmcti Laurentii in Lncina
de loco ad locum aliq-uaorcaslone transfcrrc. NuIK prcsb. card.
cliam rcgi vcl prittcipi liccal approbatas palrix lcgcs Ego Soflrediislit. Sancta; Praxedis prcsb. card.
ctscripias, absque conseusu episcopoium cl sapiea- Ego Bcrnardus Sancii Pelri ad Viticuhi cardi-
lum consilio, et pecuniarias pcenas, tam in clericis nalis lil. Eudoxix.
quam in laicis conlra anliqttam consueUidirieni, 'w Ego Joannes lit. Sanclx Priscx presb. card.
rcclcsiarum scu cleticorum dispendium immutarc Ego Gralianus Sauclorum Cosuiae et Dainiani
vcl ab aliquo episcopo seu abbale, regnlia non ht- diac. card.
bcnie, an:e consecraiionein seu benedictionem, aut Ego Gregoiius Sanctx Marix iu Porlicu di.ic.
posi, fideliiaiis exigcre sacramenlum. Sed el in card.
dandis dccimis de icrris ct inansionibus suis rcgcs Ego Gregoritts Sanctx Marix'in Aquiro diac. card.
omuirio scquaiiiur caiionicas sanctiones. NUiilonw- Ego Gregorius Sancti Georgii ad Velum aurcntu
nus prxseBlimn libi aucloritale concedimus, ul se- diac. card.
ctiiidtimquod pwdecessoiesiui obtiniiissenoscunltir C Ego Lotarius Sanclorum Sergii et fincclii dj«c.
liceat tibi cl 'sticccssoribus tuis, nou ad voluptalem card.
scd a I luum ct Ecclcsix comuiodum, aves, falcones Ego Nicolaus Sancla?Marix in Cosuudia itiac.
sci.licct et aslnres, ct griseos eniere, pioul a prx- card.
decessonbus tuis esl hacteniis observaiuni. Ego BoboSancti Tbcodori diac. card.
Pecernimtts crgo ul ntllli omnino Iioininumliccat Ego Petrtts Sunclx Marix inVia Lala diae.«ard.
pr.xfalam Ecclesiam tcincre perlurbare , aul ejus Ego Ceiicbis Sunclx Lucix in Orcbea diac. card.
possessiones auferre, vel ablalas retincre, mi- Dalum Romx, apu,dSancluin Pelrum, per ma-
ntiere, seu quibuslibet vexationibtis taiigarc ; sed nIIm j^gidii, Sancii Nicolai in Carccre Tiilliano
omuia iulegra consejvenlur. eoruin, pro qtiorum dinconi cardiualis, xvn Kalendas Julii, Inearnalio-
gubernaiione ac susteiitalionc concessa suul, tisibtis nis Dominicx anno 1194 , poniificatus vero domini
omnimodis profutura, salva in omnibus aposlolicx Coelestiui p:ipx 111anno qtiarlo.
sc.lis nncloiitaie. Siqtiaigitur in fuliiriini ecclesia- CLXIH.
siica sxcularisve persona hanc nostrx consliiu-
Ecclesim S. Pelri Eboracensisproleciianemsuscipil,
lionis paginaiti sciens conlra cam lemerc venire rj possessionesqueac prtvilegiuconfirmat.
tentaverii, secundo tertiove commonila, nisi reatum (Bomx, apud S. Pelrtnn, Jiin. 16.)
suum congrua satisfactione correxeril, poleslatis [WILKINS, Cencil. ,1, 5«3.]
honorisque sui dignilaie careat, reamque se divino COELESXINUS cpiscopus servus servorum Dei, dile-
jiidicio existerc de perpelrala iniquitate cognoscat, ctis filiis SIMONI,dccauo cl capitttlo ecclesix Suncii
cl a sacratissimo corpore elsanguine Dei el Doinini Petri Eborum, eornnique successuribus canonice
Uelemploris n.ostri Jesu Chrisii alicna fiat, atque siihslilucndis in perpetuum.
in extremo examii.e divinx ullioni subjaceat. Cuiu RoiiiniiaEcclesia, cui dante Domino prxsi-
Cunctis auictn eideui loco sua jura servanlibus deuius, justis posiuluiiiiuin votis pia semper con-
sil pnx Doniini nostri Jesu Clnisti, qualeuus et hic sueveril benigniiaic adesse, diguum est ei conso-
fructiim bonxaclionis |iercipiaiit el apud districtum imin. ul illi de speciali ejus praesidioet proiectione
jud cem prxraia aelernx pacis inveniant. Amen. CunGdanl,et ut possinl ea contra inalignoruiti iu-
Atnen. Amen. cursus, lauquain oplaix defensionis clypeo, prxinu-
Ego Coeleslinus calhoticx Ecclesix episcopus. niri, quorum fides el devolio in honore ipsius et,
Ego AlbinusAlbanensis episcopus. leverelitia certo rcium cxoeaimeiilopiobaUir. Ea-
1043 COELESTINIIII PAP^ 1041
propler, dilecti in Domino fili', justis poslulationi- A iicm aliquam incnrrniis, eleciionem liberam ma-
bus veslris cleraenier annuimus, ecclcsiam veslram, gistri domus hospilalis Sancti Petri Eborttm, sicttt
in qua divino mancipali estis ohsequio sub beali eam cx antiqua et approbata consuetudine hacle-
Pelri et noslra prolectione suscipimus, el prxsentis nus ecclesia vestra obtiniiil, vobis veslrisque
scripti privilegio cominunitnus. Proplcrea quas- successoribus confirmnmus; ita qtiodquiid pro lem-
cunqiie possessioncs, qtixcuuquc bona eadem cccle- pnre fnerit assumcndus, noiinisi per eleclionem
sia iinprxsenliariim jnste et canonice possidei, aut veslram consuelam assumaltir. El uc slaius ec-
iu fiitiiriim concessione pontificum, largitione rc- clesix veslrx tcmeritate quulibet circa obscrvan-
gum vel principum, oblalionc fidelium, seu aliis lias ralionabiles muiationis seu lurbalionis iucur-
justis modis, prxstante Domino, poleril adipisci, rat, dignilatcs, liberlales, immtinilates qux a
firma vobis vestrisqu? successoribus et illibala rcgibns el principibus seu arcbiepiscopis vestri.
permaneant. ln quibus hxc propriis duximus expri- vobis cl ecclesia?veslrx rationabililersttnt coiicessae
inen la vocabulrs: el Romanis pontificibus approbalx, seueiiam regum
Scilicct villam de Dallon cum perlinenliis; villam seu principum vel archiepiscoporum, necnon episco-
de Colom cum pertineutiis ; villam de Brolhlon porum, Romanorum poiilificum aulhenticis conti-
cum ecclesia, molendino et omnibus aliis perli- ncnlur, ratas esse •censemus et eas perpetuam
neniiis; villam de Helperby cum periinenliis ; oblinere firmitalem.
lerram de Ulfrikby cum pertinenliis ; terram de Probibemus insuperne archiepiscopus vel nliquis
Cisppesmare ciim pertinentiii; lerramde Lcdesham alius contra aniiquam et approbalam Eborum
rum pertinenliis; terrain de Ilolon cum perlinen- ccclesix libertatem, personas seu canonicos, atit
tiis; ecclesiamde Burgo cum capella et oinnihus clciicos vel homines vestros in debitis et cou-
aiiis pertineniiis ; ecclesiam de Lanum cum capella suetis excommunicationibus prxgravare eos pe-
cl decimis molendiuorum archiepiscopi et oiiiuibiis cuniaiia pcena mulclare prxsumat, necsine satisfa-
nliis perliiieitliis ; ecclesiam de Burlon cuin perli- clione dcbila relaxare senientias quas capititliim
nenliis ; ecclesiam de Lesyngion cum perlinenliis : vestrum, secundum anliquam et approbatam ec-
ecclesiam de Quetungkebtir cum pertineniiis; cccle- clesix vestrx consiieliidiiiem, in invasiones rcruin
siain Sancli Joannisad pontem Eborum; ecclesiam scu possessiontiin suartim illicilos, aut lemcrarie
Sancli Joannis in Murisco; ecclesiam Saucli Lau- dcteutos, el in vestrosiiomincs graviter delinquen-
renlii in Walmegnt cum pcriincniiis irifra civiia- lcs, rniiohabililer duxeiil profcreudns. Ordinnlioiiem
leni et exlra ; ccclesiam Sancti Andrex in llecnian- r quoqtie cnnonicoruin seu personnrtitn, sicul ab
gergal; ecclesiam Sancli Marci in Conyngslreie; ipsa fitndalione loci haclcnus est bhservatum, li-
ccclcsiam Sanctx Marix ultra Usam; sexagiuta bcrain esse decernimus : ut videlicel honesta idon.ea
solidos de maneria de Patringion ; duas marcas persona.cui arcbiepiscopusvesler vacanlcni in ec-
argenli de nnndinis Sancii Pulri ad Vinctilain Ebo- clesia vcstra prxbendam vel dignitaiem dttxeril con-
ruiri; dc syiiodalibus xi solidos ad canlariam, et fcrendam, secundtim aiuiqtiatn ecclesix vestrx
ccntum solidos ad cantariam, et cenium soli- consueludinem,' decano ct capitulo prxsentelur.
dos ad magis'.rum scholnrtim speclantes. Anti- Recepius uulem per capiliilum in caiioiiicuin per
quas qtioque et ralionabiles ecclesix vesirx con- librutn et panem pcr mniiumdecani et capituli de-
Kiieiiidinesel hactenui observatas vobis et veslris beat investiii : poslinoduiiivero in osculo fialnnn
successotihus confirmamus, el decerniinus eas in recentus, de conservanda lidelitate ecclesix vestra?
ecelesia veslra ftiluris temporibus absque contra- et liberlatibus et cousueludiuibus juri consentaueis
diclione cujuslibel firmiier observandas. Auctori- pro viribus defeitdendis; secrelis capituli iion de-
tate apostolica iiihilominusprohibemus,ne archiepi- legendis jtiramciiluin constieium et dehiium inter-
scopus vester, qui pro lenipore fuerii, in decanum ponat: et lunc de inandalo decani et capittili pcr
vel aliquain persouam, canonicos vel eoritm niini- D mantiin canloris, prout moris esl, insiallettir. Si
slros, sive clerici sinl sive laici, aliquam excoin- quis vero conlia consucludiiieiii unliqunm el np-
municationis, inlerdicti, seu suspensionis seulcn- probatam iti ecclcsia veslra per aliquein ftterit iu-
linm, conlra immunitalem qnam prxdecessorcs troducius, nec pro persona nec pro canouico ba-
veslri et vos hacienus habuisiis , sine assensu bealtir. Si vero arcliiepiscopus vester vacantem in
decani et capituli audcat promulgare, vel eos a ccclesia veslra prxbeiidani vel persoiiatum iufra
choro arccre vel ah ecclesiarum ingressu; qtiod Luteranensis concilii seciindtim formam prxscri-
si prxsnmpserit, eam decernimus non lencre. piam idonex personx, canonica adinonitione prx-
Slatuiintis insuper ne decanus, qni sccundum missa , non contuleiii, liceat vobis auclnritale
Deum in ecclesia veslra fueril insiiiutus, contra aposloliea, ntillius conlradictione vel appellalione
ecclesiaevestraesolilam libcrtaiem et consiietudi- obstanle, illam conlra ejusdera concilii statuta con-
nem haclenus observatam, homagium obientu ferre.
beneficiiecclesiastici arcbicpiscopo facere leneatur. Dccrevimusergo ut nulli omnino horiiinumliceat
Prxlerea paterno inluilu providcre volentcs prxfatam ecclcsiam temere perlurbare, aut ejus
ne iu bis qux ad vos speclare noscuniur, Ixsio- possessionesauferre, vel ablaias retinere, minuere,
 1045 EPI3TOL,E ET PRIVILEGIA.— AN. 1194. 1046
seu quibaslibel vcxalionibii.s faligare; sed omnia A neravil, el de rnulo cui insedebat proslravit in terr
imegra conserveiittir eorum pro quoruin gnuerna- ram. 0 immanc scelus et omni deiesiatione dignis-
lioue ac sustentalione concessa siint, usibiis otnni- siiniim! Quo pacis el refigionis Cbristianx jura lx-
modis profiitina, salva scdis aposlolicx uttqtoritaie. duntur, et arma filii exacuiintiir in Palrem! Expc-
Si igilnr iu ftiluriiui ecclesiaslica sxcularisve per- diebal potius ul, juxta prophetam gladius illc in
sona banc nostra? coustituiionis paginain sciens vomerem, seti lancea converierelur in falccm (Isa,\
contra eam lemere venire lentavcrit, secundo ler- n). Ut autem iuiquitns illius nequntn hoininis pro-
liove commonila, nisi realum suum congrua sa- direl ex ndipe non fuit.coiilentns ei. lethale vulntis
tisfaclione correxeril, poleslatis . Iionorisqne sui infligere, sed post ipsum ictu teitio repetitiim, cum
digniiate careat, reamque se diviuo judicio exislete arcbicpiscopi capellano qui aderat, inciperet con-
de perpelrala iniquitatc cogaoscal, ct a sacralis- fiteri, lanquam vir sangtiinum confcssionem ejus,
sitno corpore et sangiiiite D^i ct Dpiiiini Redem- qui et habitu Cislerciensis ordinis erat indulus, nec
ptoris noslri Jesu Cbrisli ajiena fin.l, alque ili ex- Deinn limens, nec boinini defercns, jam extilus hu-
tremo examine divjnx ultioni subjaceal; ctincti inana pietate, et diabolica ferilale vestilus, lolis
atiiem ejusdem loci jura serfantes, frnclum bona? conabaiur viribus impedire. Vcrumiamen auclor
nctiouis percipianl, el npud disltictum jndicem siiiumx pieialis, qui neminem vult perire (7/ Pett.
prsenii.i aiternx pacis inveniant. in), taudem eidem archiepiscopo coiiltilit gratiatn
Deccrnimus crgo ut nulli omnino boiiiiirum liceat confilcndi, quod in ipsa confessione, duni in etin.i
banc paginam noslrac prolcclionis, conlirmalionis, pcrsccutoris gladio insanirel, juxta consi)iiim sacer-
prohihitionis, alquc concessionis infriiigerc, vel ei dotis, inierfeclpri suo pcpcrcit, Deum ad imita.-
ausu tenicrnrio contraire. Si quis atiieui boc atlen- liotieru gloriosi prolomarlytis pro eo incessanlcr
tare prxsumpserit, indignalionem omuipoieniis Dei exorans. Denique ille iusuliabilis homicida, cum
el bcatorum Petii el Pauli aposiolorum ej'.is se cum prima vice semivivtim rcli.quisselin lcrrn, et
novcril inctirsurum. tanluin disteiisset ab illo, quantiim duo aul tros
Dalum Ilomx, apttd S. Pelrum, xvi Kalcndas.Julii, jacltis balistx posscnl, tit puiabatiir, emitli, morc
pontificalus nostii anno quarto, lorluosi serpentis, vel eancri potius, relroverstvs
CLXIV. toi vutiicra eidem iuflixjt, quod vix locus vnlneii-
Rai- bus poierat inveniri; et ut tiibil de malitia sua
Capiiulo Tarraconensi pracipit ut Willelmnm
mundi, qui Bereitgaiium arehiepis^opumin urbe oniitlerct, quin polius ut toltim virus eniillerel,
Gerunda crudeliier interfeceril, anatliematizaium (] qtiod ore coiubiberat tnictilciilo, a superbia?suae in
denunlienl lerramque ejus inlerdiclo afficiant; prm- quo cral cquo desceiulit, ei
terea regem el reqinam Aragonum sub excomnm- post lol et tain nlrocia
nicalionit el inlerdicli pcena honenlur ut Willel- vulnera, cerchrum ejtts cuspide mucrone cffudit.
mum tociotque de lolo regno proscribant, ecclesiw- Pioli dolor! til quid morlalia cogis pcctora, irx <Ie-
que Tarraconcnsi et ablala reddant et de injuriis tcsiabile uioiistruin ! Ecce qiiam lurpiter paslorcm
tatitfaciant. Ecclesix trucidare fecisti, ecce cadii coliiiinia Ec-
(Romx, ap. S. Pelritm, Jun. 17.) clesix! Sed quid inde? ipso apponente inniiiiin ctijiis
[MANI, Concil. XXII, 613.] doxtarn facit viriutem, conciilcabitur filitts BelitiJ;
COELESTINUS episcopus, scrvus servorum Dei, di- mcntielur iniquiias sibi, el maleficium non diciiints
leclis filiis capiiulo. Tarracanensi, snlulem cl apo- hominis, sed non hominis dcdila poena ltictiir. Con-
slolicam benedictionein. .-.. surgite igilur boni xmulatorcs Ecclesiae Dci et fii.it,
riangciidum essel polius quam sciibendiim supcr debitum veslri oflicii viiiliter exercele. Doleai de
tam nefario scelere qu;d (ilius iniquilalis Willelmus lanlo scclere coiisummato non solum Tarraconoii-
Raymundi obstinala et pcrlinaci atidacia perpelrare sis provincia, scd eiiam lota llispanin, qiiininio
prxsumpsil non liinens in Palieni siiuin el domi- Cltristiaiiitas universa, cl eo vehenrenliori in ipso
num, ct cujus neptem in uxorem liabebat, videlicet dolore ndmiralione stupescat, quod non laniiiin ipso
bonx et pix memorixBerengariura arcliiepiscopum arcbiepiscoptis, sed etiain lertius ab isto sub tem-
vestrum sceleratas manus iinmiiicre, etipsuin cru- pore unius et ejusdem principjs per gladiiim mubo
deli gladio mortaliler trucidare. Cum enim.sicut inlerfecli fucrunl, quodqtte dolendi iiinieiiuin non
audivimus, Willejmus ipse proprius honio fuisset minuit, sed aiigiuentat, non solutn rex Arugouiim el
archiepiscopi, ac plttra beneftcia percepisset ab eo, regina illuslres huic malo non condolerc diciiiiiur,
ncpolem etiam, ul diximus, ejusdem haberet uxo- venim etiam addcre attlioiioneniafDictis,ciEcclcsiam
rem peroiciosa simtilaiionc confinxii ct per nuntium vc&lrnmconlercre mulliplici jam contrilione con-
sux conceptx iniquitatis interpreicin eldem iuaiula- trilam. Cuin enim, dequo si verura est valdc mira-
vit anlisliti, quod uxor sua, videlicel uepiis ejus, mur, stipcr his queriinoniam slatim ad conspcclum
vellet cum eo super quodam negotio cotisilium et eorum transinissa fuisset jusiiliam exinde facere
tractalum habere. Prxsenlix igiiur quod ob hoc IIOIIcuraveruni, iilius Isaix non memores qtio di-
deberet veuire Gerundam, venitobviam quasi paci- citur : Injustilia regnabit,rex el principetin judicio
ficus, ut secundum propheticum oraculum, sicut prwerunl (Isai. xxxn); et illius Sapienlis qito ita
(laudulentus vas.t pessiina poitans, eum impie vul- prxcipiiur: Diligiie juttitiam qui judixatis '«roJUi
|047 COELESTINI111PAP^ 1048
(Sap. l). Unde accidit ul rigorem juslitia? nequissi- jA manere. Quod si bxc pro comniptiitipnc vcstra non
iuus ille rion trepidans, ila liberis qtiocitnque vult fecerint, omni gratia et timore poslposiio, sublaio
gressibus evagalur, ac si pecudcm aul vilulum occi- ctijuslibct coiitradictionis vel appellntionis obsla
dissel, et facta est res mali et perniciosi exempli, culo, BB. aposlolorum Petri el Patili, et nostra
usque adeo quod niilla ecclesiastica persona per auetoiiiale suffulti, in personas regis el reginx
lnilliaiiiim Ionge a prppria sede sine periculi metu alque aliorum.el in tcrras lam exconiniunicationis
progreditur, et revcreniia debila Ecclesix vestrx, qiiam interdicli sehtentiam promttlgetis, et faciatis
ac minislris ipsius jam fere elanguit, et emersit in irrefragabililer observari. Volumus igitur et per
veriltim. iEsiimaii stmt quippe clerici, qui genus aposlolica vobis scripta prxcipiendo mandamtts;
electum et rcgale, populus eliam acquisilionis ct quatenus in aliquam personam idoneain concordi-
grex peculiaris Christi censeiur, tanquam oves ter, el canonice convenire curetis, el sludeatis
«ccisionis, facli vicinis snis opprobrittin, subsanna- illum eligendo in arcliiepiscopumnoniinare.perqiieni
lio et deiisus. Prxdicli quoque rex ct rcgina, cttin Slalus Ecclesix ditigatiir, el inm in- spiriiualihus
per seipsos et suos, ium per hospiialarios et reli- qitatn lctriporalibus commodtvmpbssit omnimoduTti
giosos, ipsam Ecrlesiatn vestram lam in civitate cxperiri. Ita vero in perseculione eorum qrix prx-
qnam e?tra damnis plurimis et gravibus injuriis B 1 dicta sunt coadjutorcs el cooperaiores pcr omnia
affecerunl, el cuin fcre ad nihilum sit rcdncin, et cxisiatis, ul de coiiculcalione niatiis vesirx, cx oc
fcic in occisionc suoruin pnsibrum per malitiam cisione palris, tanquain veraccs filii oslcndalis cx
filiornni bonviiium laceretur, jam npn invenitiir iulimo vos dolcre.
aliqtris qui in eadem cervicem sttam audeat ponti- Datum Romx apnd S.Petrum, xv Kal. Julii, pon-
ficali supppnerc scrvittiti. Qtiia igilttr tam ncfariuni lificaitis rioslri anno iv.
scelus incorreclum seu inipuniium relinqni non CLXV.
debcl, sed adeo sttnl lanta maleficia punienda,qtiotl Ecclesim llaltensis,
qum dicilur itil Novum Opus,
qui audierint siniilia facerenon allcnlcnl,uiiiversi- protectionem suscipil, possessionesqueac privilegia
tali vestrx per apostolica scripta mandamus, cl in confirmat.
virtute pbedientix sub pcena officiorutn ot bencfi- (Romoc, apud S. Petrum, Jun. 17.)
cioruiri, et interminalionc anatbcmalis distiicte [LUDEWIG, Reli, V, 63.]
prxcipimus, quatenus prxdiclum Willelraum perdi- COEI.ESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
tionis cl prodiiionis filium, el coniplices ejus tam lcctis filiis DUDONI Hallensi prxposito, ejusque fra-
clcricps qtiam laicos, omiii occasione, dilalione et (ribus lani prxsentibus qtiam futuris rcgularem vi-
appellalione scppsila, pulsaiis campanis et candelis ' t-auiprofessis in perpeiuum.
accensis soleniniler annlhcriializalos denunliare Ad boc univcrsalis Ecclesia? cura nobis a provi-
Ctlrclis, et ibtam terram eorum, nlque aliam in qtta (orc omnium boriorum commissa, ut rcligiosns di-
prss?criles fuerint, interdicto subdatis. Nec senten- ligamus personas, el bene Deo placemes sludeann.s
lias quas dederitis rclaxeiis, donec ipse Willelmus inodis omnibus propagare; nec enim Deo gralus
nnaihemaiiaatus cum complicibus stiis ad apostoli- aposlolicus impcndiltir famulaius, nisi excbaritatis
cam sedcm accedat. Verutn illos clericos decerni- radicc pt-ocedens, a puritate religionis fnerii con-
mus beneficiis ecciesiasticis perpetuo esseprivatos, servnlus. Eapropler, dilecli iu Domino filii, vestris
qui pTaebuere consilium sive consensum, tii prxdi- justis poslulationibus clementer annuimus, et II.il-
clUs ponlifex inlerirel. Prxcipialis autem sine ali- lensem ecclesiam qux dicilur ad Novum-Opus, in
qua excepiione onvnibusillis miliiibus eialiis laicis, qua jam diu divino mancipali csiis obsequio, sub
qui sunt in terra Ecclesix veslrx meiropouiico jure beati Pclri et noslra pretectioue suscipiinus et pra>
stibjecla, ut ipsum ne^uam el sequaces ejus tnn- sciilis scripti privilegio comniiiiiimus; in priinis
qtiain Saracenqs dcsperatissimps persequantur, ejqs - siquidem slaluenles ul ordo cnnonicus, qui secun-
qtie interdicio igne ei aqua non communicenl quo- ip duin Dtum el beali Augtislini Regulain ibideni insli-
quo riiodp. Sed neque eum in vcnditione vel em- luttis esse dignoscilur, perpeluis temporibus invio-
ptione a!iijnii seu traditione viclualiiini, aul rcce- laLiliier observelur. Pixlerca quascunqtie ppsses-
ptione hospiiiorum pariicipare prapsiimani, donec sloncs, quxcunque bona eadem ccclesia imprxsen-
iiudis pedibus super lerrani iu miilta ubstinentia et tiarum juste el canonice possidct, aul in futurum
asperitate vcsiium ad apostolicatn sedem accedal» conccssione poiitificum, largitione regurn vel prin-
Cxterum regem et reginam et a(ios principes et ciprim, oblalipne fulelium, seu aliis justis modis,
barones oninimoda diligentia moneatis ex parte Deo propitio, polerit adipi^ci, firma vobis vesifisque
riostra, forliier iftjnngenies ui sxpediclum Willel- succcsspribus el illibata permaneant. In qnibuB
inutn et complices ejus de loto regpo proscribant, ha?c pi-ppiiis dnximus exprimenda vpcabnlis :
et Ecclesix veslrx oniversa reslituenies ablata, ct Locum ipsum in qnp prxfuia ecclesia siia est,
confiscaiites bona illorum qui scelus commiserejani cmn omnibus pertineniiis suis; jiarochiain inllallo,
diclum, de damuis et injuriis irrogaiis Ecctesix ecclesiam Sanclx Gerlrudis et Sancti Georgii, ca-
fafisfaciant, «X permiiiiini eam lam in bonis suis, pellan) Sancti Pauli, Sancti Lamberli, Sancti Nico-
nqa|i( jn liberlaie electionis habenda pacifice per- lai et Sancti Egidii; capellam in Gcvekeostevn ^
1049 EPISTOL^E ET PRIVILEGIA.-AN. 1194; . 1050
(c.iesinm Trote et Molzelilz , ccclesiam Diigaw e A Oberinle vero le, nunc rjasdem loci prxpositot
Co.mbecke, ecclesiam Sttivene cuin pmnibus sttis vel luorum qtiolibel successornni, ntillus ibi qita-
pertineniiis el omnibus utilitalibus ad prxfntas libel subreplioiris aslutia seu tiolenna prjcponatur,
eciiesias seu capellas periinenlibus, el cum archi- nisi quem fratres communi consensn, Vel fralrum
diaconain Hnllensi, qui prolendilur usqne ad bos pars cpiisilii sanioris, seetmdiim Dei limorem et
fines, sci.icel: a fluvio Sala usqne ad Scltrisize, a beati AugusiiniRegulam providerinl eligeiidiiin.
fluvio Elslra usque ad Vonam. Prancrca hovan) Decernimus ergo, ul nulli omnino hominum ticeal
villam eidesix veslrx adjacenlem, cnni omnibus prxfatam ecclesiam lemcre pcrtiirbare, aul ejus
liberlatibus el possessionibns suis. Molendinaeliam posscssiones auferre, v.el ablatas retinere, minuere,
et piscationes in fluvio Sale siias ciini horiis e't seti qnibuslibet vexatiotiibus fatigare; sed omnia
pratis ipsi fluvio cireuinposilis; IX maiisos in Ilal- inlegra fconservcritur corum pro (nioritm guberria-
lensi marchia; decimain datam pro villa Honstede ; lioitc ac susienlatione coacessa sunl, usibi.s nm-
ix maiisos el IV jugera niolendini in Wizcke; c liiiiiodisprofutiira; salva sedis apostoiicx anctoritale
inansps in Swhize, quos bonx memoria? Fredericus etdkccesani episeopi caiyenica jrisiiiia. Si qua igi-
iinperatorecclesia? veslrx concessit, cl xxx riiansos lnr in fuluriuu occiesiaslica 'sxciilarisve persona
in Juterboek, qiios bonx recordalionis Wichman- D hanc rioslfae corisiitiiiioiiis.paginain scieiis cprtira
iitis, M.igdebiirgensis arcliiepiscopus, ipsi ecclesix Cam iemere venire lentaVevit, secundo tertiove
contulil, el omnes vineas, silvas, lerras cullas el commonita, nlsi reatum suum congrua satisfactione
incullas el prala el dccursus aquarum, qux ad ec- correxetil, poieslatis hoiiorisqne stti dignitate cn-
clesiam vestram spectare, e.l infra fines superius rcat, reamque se divinp judicio «xisiere <\e perpe-
a Snotaios eonlineii lioscutitttr, vobis ct per vos trala iiiiqtiitntc cognoscni, ei a saeralissiiiio Cor-
ccdesix veslrx auctorilalc aposlolica confiraia- pore ac snngtiine Dei et Domini Itedempioris uosiri
iiius. Jesu Cbristi alicna fiat, alque in extremo examine
Licealqiioque vobis clericos vel laicos, liberos el districix ultioni sribjaceai.Cuiictis autem eidetii ioco
absolutos e sxcnlo "ngienies ad conversionchi sna jura servanlibus sit pax Domiui noslri Jcsu
recipere, et eos absque conlradiciione aliqtta Clnisti, qttalenus ct hic frueluin bonx actionis per-
retincre. Prohibemiis insupcr ul nulli fralriim "vc- cipianl, et npud districlum jiuliceni prxmia xter-
slrorun), post faclam in ecdesia veslra professio- nx pacis inveniant. Amen.
iieni, uisi arclioris religionis ouieiilu, ahsque prx- Daium Ronix, npud Sanctum «'etrtim, permanum
positi sui liceniia, liceal de eodem locp discedere; £ ^lgidii Sancti Nicolai in Carccre Tulliano diaconi
discedenlem vero absqtic coinnuiniiim litterarirm cardinalis, xv Kaleudas Jtilii, iiidiciione xu, In-
cauiione nulltis audcal relinere. Iiilerdicimus etiam cnrnationis Dominicx aimo 1191 , potitificatus
ne cni liceat in vos vel ecclesias vcstras sine ma- veio doiiini Cceleslini pnpx III aimo quarto.
nifesta el rationabili causa excommunicaiionis scn
interdicii senteitliam ferre, seu vos novis et indebi- CLXVL
tis exactionibus fatigare; libertales quoque cl im- Purlhenonis S. Marim Hinsbergensis proleclionem
iuunilales anliquas et ralionabiles consuctudines, suscipil possessionesquecoufirmat.
ecclesix veslrx concessas el haclenus observalas
ratas habemus et eas perpetuis lemporibus illibatas [IIUGO,Annales Prwmotfsl., I, Prpb., p. 651.]
permanere saricimus. Inbibemus insupcr, ul infra CCELESTINUS episcopus, servus servtfrum Dei, di-
fines paroehix veslrx riullus sine assensu diccesani Iectis in Cbristo, officio magislrx Ct sororibus ec-
episcopi et veslfo capellam seti pratorium de novp clesia?S. Marix in Heincsberg tawi prxsentibus
consiruere audeal, salvis tanien privilegiis. Roma- quam fuiuris, regtilarem vilam professts in fierpe-
norum ponlificum. Ctun niilein gencraleinicrdiclurii luum.
lerrx fueril, liceat vobis, clausis januis, exclusis D ...Vestris juslisposlulalionibusclementer annucn-
cxcomniunicaiis ei interdictis, non pulsatis cam- les el prxfaium monaslerium S. Mariae, in quo di-
panis, suppressa voce divina officia celebrare. Cbri- vino mancipati cstis obsequio, sub B. Pelri el trosira
siua vero, oleum sancituri.consecratipiiem allarium proiectione suscipimus et prxsentis scripti >privile»
seu basili arum, ordinalioncs canonicortini seii clc- g:o eommuniinus. In primis siquidetn staluentes ul
ricoruui veslroruin, qui ad sacros ordines fuerint ordo mouasiicus, qtii secundum Deum et B. Augu-
promovendi, a dioecesano episcopo, si calholicus sliiii Regulam in eodem loco instiluius esse digno-
fuerii, et gratiam aique communionem aposlolica? sciiur, perpetuis ibidem lcmporibus iiiviolabililer
sedis habuerit, vobis gratis el sine pravilale aliqua pbservetur....
votuirius adhiberi. Sepufturam quoque loci ipsius Lpcum ipsum in qtio prxfala ecclesia sila est,
Iiberam esse deccrnimus, uteorum devotioni etex- cii'ii omnibus suis periiiieniiis, possessiones quas
treinx voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, habelis in lleinesberg et bona qttaebabelis influm-
uisi forfe excommunicali vel inlcrdicti fuerint, nul- lierse et in Hoenge et alia qtix a bonae memoriae
lus obsisiat; salva lamen juslitia illarum eccle- Pbilippo Coloniensi arcbiepiscopo el a RadulpliP
siarum, a quibus morluorum corpora assumunlur. quondam Lcodiensi episcopo inoiiasterip ycstvij
1051 COELESTINIIII PAPJE 1052
confirmata sunl, vobis aucloritate aposlolica con- A qiinin fuluris, regiilarem vitam professls, in perpe-
firmamus... liiu,in.
Dalum Lalerani per manum MgtilVi,S. NicolaJ in Rcligiosam viiam cligen.iibus, apostolicum con-
Carcere Tnllianodiacoiii cardinalis, vi Nonas Julii, venit adesse prxsidium, ne forte cnjtislibet lemeri-
indiciione XII, anno Dominicx lucaniaiionis 119.4, laiis incursus aut eos a proposito revocet, aut
poniificatus vero domini Caieslini pnpae III an- robur, quod absit! sacrx religionis iiifringal. Ei-
no tv. propter, dilecti in Domino filii, ycslris justis po-
CLXVII Siiilutionibus clementer aiiiiiiimus, et prxratam
divino
1. Joanni, abbali monasierii SS. Facundi el Primi- ecclcsiam beatx Marix deBona-Spe, inqtia recor-
tivi Sahagunensis, ejusque successoribus concedit, eslis obsequio mancipati, ad exemplar felicis
i ut iit liceat, dummntlo presbyleri sinl, in ipso dalionis Alexandri papx prxdecessoris nostri, sub
monaslerio el irt aliis ecclesiis-ejusdem solemnem bcati
et ponlificalemdnre benediclionemel tam clericos, Pelri, et noslra. prolectione suscipimus, et
quttm ttticosin burgo el in.caulo aliisque exemplis prxsentis scripli privilegio communimus. ln primis
ecclesiis cojmmoranies, appellatione reinoia ligare siqtiidem slatuentes ulordo canonicus, qtii secun-
vel solvere. » Alia privilegiaaddit. dum Deum, etbeali Angustini Regulam atque insti-
2. Joanni abbaii et convenlui monasterii SS. Fa- B
cundi et Primitivi Sahagitiientit concedit, i ul non luiionem Prxmoiistratensiutn fralrum, in eadem
liceal alicui omiuno perspnm prwter Rpmanum ccclesia insiiliitus esse dignoscitur, perpetuisibidem
poiuificemaul legalum cardinatem aposlolicasedis, inviolabiliter observetur. Prxierea
in monachoseorum ub.Lbelhabitantes excommu- lemporibus
nicatiows, suspensionis aul interdicli sentenliam quascunqtie possessiones, quxctinque bonn endem
ptomujgure. > Alia privilegia adjungit. ecclesin imprxseitiiarum jusle et canonice possidet,
3. litdem asseril mouattertum a Berengario de Me- aut in fulurum coiicessione ponlificum, largiiione
diua condtlum.
regum vel principum, pblalione fidelium, seu aliis
(Lalerani, Jul. 14.) justis niodis, prxstunte Domino, poleril adipisci,
[ESCALONA, Hisl. de Saliagun, p. CGJcl seq.] lirma vobis vestrisque successoribus et illibata per-
CLXVIII. niaueaui. In quibus hxc propriis duximus expri-
Rogerio abbati monasterii S. Severini Neapolilani niciida vocabulis :
annuli usum concedU, Locum ipsum, in quo prxfata ecclesia sita esl,
(Laterani, Julii £0.) cum omnibus terris, silvis, pralis, aquis, pascuis,
[M.vRGAniNi, Bull. Cas., II, 225. | eiomnibus appendiciis suis. Teriam de Bergesiis,
COELESTINUS cpiscopus, servus scrvoruin Dei, di- p et adjacentes possessioues in lciritorio liruile, cum
lecto filio ROGEHIO ubbati S. Severiui Neapolilani, annuis redilibus, quos in eisdsm villis babctis. Par-
salutem el aposlolicatn benediclionem. lein decimx in Lestinis, quam sub aiiiuio.censuocio
Aposlolicx sedis aucloritas, eos quos sibi, fideles librarura Valencenensium a canonicis Walecurix
el devotos esse cognoscit, semper diligere consue- leneiis, et molendinum, qnod >in eadem villa ab
vii, el ipsos insigni aliquo bonore ecclesiaslico ecclesia Sanptx Marix Cameracensis, sub aiiniio
decorare, ad indicium grniix specinlis. Quapropler, censu sex modiorum annonx, ad minoreiii iiien-
devolionum quam erga bealum Pclrum et nos ha- suram solvendx possidelis. Molendinum de Vallibus.
bere dignosceris atlemlenies, ut in ea ergn nos et Terras et redilus, quos in lerrilorio Vellerellx
Romanam Ecclesiam devotior semper existas, et siccx habclis. Curiam de Rivcriolis, quain llcnriciis
cxtcri qui viderinl ad ejus devoiio.iiem ampiitis miles, una cum uxore sua Mathilde, el Iiberis suis,
aniineniur, persouam et ecclesiam tuain speciali ab oniiii terrngio quod juri suo compeiebai, per
beneficio duximus honorandam. Cum igilur u.<.us iriuniiin Balduini coinilis Aiiionensis, iniuitu clee-
annuli personalilcr fuerit libi eoncessiis ad prcccs mosynx, liberam esse fecit; elquidquid aliudliltilu
et insianiiam dilecii filii Alberli subdiaconi et ci- eleeinosynx vobis douavil. Partem terrx, qux futt
pellani noslri, qui nobis charus pliiriinuin ei acce- D Suncli Salvatoiis. Aliam pailcnt terrx, qux dicitur
plus cxislil, tibi el per tc et successoribus luis regtt- Lemeis. AlloJium de Ramelgiis. Terram, quain a
iuriier substituendis, de aposlolica beniguiinie, Templariis, respectu aiuuii ceusus viginli triuni nio-
iisiiin ejusdcm annuli duximus perpetuo conce- diorutn annoiix, et lotidem avenx, ad mitiorein
dendtim. meiisuram solveudx, possideiis. Quindecitn binaria
DatiimLaterani, xm Kalendas Augtisli, ponlifica- allodii, qux dux conversx sorores in eleeinosynain
tus noslri anno iv. vohis dederunt. Totatn decimam terrartun veslra-
CLXIX. rum, el pecorum in Ramclgiis. Etqtixdaiii dotalitia
Monasterii Bonw-Spei proieciionemsusci;,it bonaque de Merbiolis, pro quibus quiiideciin solidos Valen-
ac privilegia confirmai. cenenses canonicis S.incti Ursinari annualim per-
(Lalerani, Nov. 10.) solviiis. Boscimi, qtti dicilur Roseria, et qtiidqtiid
[HUGO, Annaies Pmmonst. t. I, Prob., p. 504.j adcttrtem de Riveriolis peninere diguosciiur. Ciiriaiu
CoELESTiNus episcopus , setvus servorum Dei, di- de Dxgnies salvo annuo ceusu decem modiorum
lcclis filiis ROBEBTO abbali ecclesix Beatx Mnrixde annonx, quem hxredibus Badouis persolvitis. Par-
Bo.ia-Spe, cjiisque fratrihus, lam prxoenlibus, lem decima?ejusdcm villx, quain censualiter habe-
 4,.53 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA.— AN. 1194. 1034
. cnmmunium litlerartim cauiione, nullus andeat
lis. Molendinum,el quidquid illic in terris, pralis A
et aquis de jure possiilelis. Curiam de Gays, cum rclinere. Cum aulem genernle inlerdicttim lerrx
oinnibus nppendiciissuis, el decimarum animalium fueril, liceat vobis, clausis januis, exclusis excom-
ejusdem rurix, qtiam sub censu qtiinque solidorum municalis et interdictis, non pulsntis campanis,
Valencenensitimab ecclcsia Sancli Humberli de suppressa vpce, divina officia celebrare. In paro-
Marigolispossidetis. Cntiam de Marleri, cum omni- chialibus vcro ecclesiis, quas habeiis, liceat vobis
biis appendiciis suis. Parlem terrx, quam babelis quatuor, aul tres ad minus de canonicis vestris
nb ecclesia Sancti Joannis de Valencenis, salvo poncre, quorum itntis dioecesanoepiscopoprxsen-
censn qtiinque modiorumavenx et duorum modio- telur,-ut ei cumm animarum commiltat; ita qui-
runi boni frumenii el dimidii, duorum modiorura dem, quod ei de spirilualibus, vobis atitem de lem-
bonx*siliginis et dimidii, trcdecim nummorum, el poralibus, ct de ordinis observanlia debeat respon-
loiidem cnponum, qucm annis shigulis eis debelis. dere. Licilum prxterea sii vobis in causis propriis,
Tolamdecimam anuonx curix de Morleri, et peco- sive civilem, siye crimiualem conlineant quxstio-
riitn, pro qtta deeemmodios annonx, el Ires solidos nem, fralrum veslrorum leslimoniis uli, ne pro
Vulencenensescnnonicis Cameracensibus aiinuatim B , dcfeclu lcsiiiim jus veslrum in aliqtio valcat depe-
persolviiis. Quidquid possidelis in Burgo de Valen- rire. Pro chrismate vero, oleo sanclo, consecratio-
cenis, el in loco qui diciiur Cortanna. Curiam de nibus ecclesiarum, ordinaiionibus cieiicorum, qui
Regeniis, cum omnibus appendiciis suis, lerris vi- ad sacros ordincs fuerint promovendi,stveabbale de-
delicel, pratis, aqitis, silvis, pascttis. Terram de ducendo ad sedem, vel quibuslibetaliis ecclesiasticis
Corriel. Curinm Sancti Nicolaicum appcndiciissuis. sacramenlis, nulltis a vobis, aut sub ohtcntu con-
Ctiriam de Courriercs, cum appcndiciis suis, salvo suetudinis, aut qunlibel alio modo, quidpiam au-
censu quinque solidorum Nivellcusiiim,quem dc- dcat postulare. Inlerdiciinus eiiam, ne ctii liceat
beiis abbaiissx Nivellensi et loliilem hxredibtis in vos, vel monasterium vestrum, sine manifesla et
Gillardi. Curiam de Bostelcn, cum appendiliis suis, ratioiiabili causa, excommunicationis, vel inter-
et decimam animaliuin, ejtisdem cuiix, sub an- dicli senlenliam promulgnre, seu vos itoviset inde-
liiiocensu (|iiinqtiesolidorum Valencenensium,quos bitis exaciionibus faligare. Scpultttram prxlerea
persolvitis sttper altare de Theozics. Dccimam ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum de-
aiiimalium curix infra abbatiam, sub annuo censu yolioni, el exlrema? voliinlati, qui se illic sepeliri
sex denariortim Valenccnensium, quos canonicis deliberaverinl, nisi forte cxcommuuicali, vel intcr-
Cameracciisibus persolvitis. Altare de Lcugnies, et < C di.clisint, nullus obsislat, salva tanien justitia illa-
ipsam viliam cum oinnibtis suisperiineiitiis. Altare rum ecclesiarttm, a qttibtis mortuorum corpora ns-
de Curcellis, et allodiumSancii Foillani, sub aniiuo sumiintur. Obeunle vero te nunc ejusdem loci
censu sexnginta solidorum iNamurceusitim, quem nhbntc, vel iitorum quolibcl successorum, nulltis
canonicis Sancti Foillani de fossis annuatiiii per- ibi qtialibet subreplionis astutia, seu violentin,
solvitis. Majoremdecimam, cl omnia, qux in eadem prxponniur, nisi quem fralres commtini consensn,
villa habelis. Altare de Genneiiues, ct oinnem vel fralriini pars consilii snnioris, secundiiiii Dei
decimam, eldotalilia ejusdein villx. Allare de Or- timorem, cl bcnli Augiislini Regtilnm, atque ordi-
hais, CIIIIIappendiciissuis. Allare de Carnerjis, ctun ncm Prxmoiistratensitim fralrum, providerinl eli-
appendiciissuis. Altarede Motiangueis, cutnappeii- gendum. Paci qtioqtie ac tranquillitnli veslrx pa-
diciissuis. Allare de llaitta Sancli Pauli. Allure de terna in posterum solliciludine providere volentes,
Fcllny. Allare de cruce. Altare de Ressais. Aliarede aticiorilale aposlolica proliibeinus, ul infra clnusu-
monte Sancix Aldegundis, cum appctuliciissuis. Al- MSlocorum, seu grangiarum vcstraruin nitlltts vio-
lare de nionte Sanctx Genovefx, ctiin appendiciis lcntiam, velrapinam, seu furlum committere, iguem
suis. Altarede Ilerchelina, cura appendiciis. Altare . apponere, sanguinem fundcre, hoininem capcre,
de Senessia, eldolalilia, et omnem decimam ejus- vel interficerc audeat. Prxierea omnes liberlaies,
dem villx, ciim omnibus appendiciis suis. Allare de et immunitales, a prxdecessoribus nostris Romanis
Rues fanielico.Molendiiiumde Berkcllies, et terras, pontificibusordini vestro concessas, nec non liber-
et omnia qux ibi possidetis. Decimasel molendinum laics, et exemptiones sxcularitim exaclionum a re-
ct redditus, quos in villa de Merbiis pessidelis. gibus, et principibus raiionabiliter pia vobis devo-
Sanenbvalium restrerum, qua?proprlis manibus, lione indullas, aucloritnle apostolica confirmatnus,
aut sumptibuscolitis, sive de nuirimenlisaiiimnlium el prxsenlis scripli patrnciuio comniiinimus.
veslrorum, nulltis a vobis decimas exjgerc, vel ex- Decernimuscrgo, ut uulli oninino lioniinuniliceat
lorquere prxsuinat. Liceat qtioque yobis elericos, prxfutam ecclesiam lemere perturbare, aut ejus
vel laicos, liberos et absolulos, e sxcttlo fugientes, possessiones auferre, vel ablalas relinere, inince-
ad conversioncm recipere et eos ahsque contradi- re, seu quibuslibet vexalionibtis faligare; sed 0111-
ctione aliqua retinere. Prohibcmus insuper, ut nulli nia integia censervenlur coruni, prp quoruni gu-
fratrum vestrorum, posl factum in Jocovestro pro- bernatione ac suslcntatione conecssa siinl, usibus
Xessionemfas sit, absque abbalis sui licenlia, de omnimodisprofutura, salva sedis aposlolicx aueto,-
eodem loco discedere : disccucntem vero, absque rilale, et dicccesani episcopi cauonica jtistitht. Si
1053 COELESTINIIII PAP^i 1056
qtia igilur it) fuiurum ecclesiastica, sxcularisve A CLXX.
persona hanc noslrx conslitutioiiis pajjinaiu sciens, Monaslerir S. Crucit Donaverdenst* protectionem
coulra cain lemere veni.rc lcntaverii, secundoler- suscipil, pusscssionesqueac prieilegia confirmal.
liove coiniiioniln, iiisi-rcaliun siiuni congrun salis- (Roriix, ap. S. Pelnim, Nov. 16.)
faUione (oirexetil, polcslalis honorisque sui digai- [Mon. Buic.XVI, 17.]
iaie[eareal,ieaiiiqtie se divino judicio cxistcre de per- COELESTINUS episcopus, servtis scrvorum Dci,
petiala iniqiiiiaiecoguoscnl.clasacraiissiinocorporc dileclis liliis EVEIURDO ubbali iiionasterii Sanctx
ct sangiiinc Dei, ct Domii.i Rcdeinploiis uostri Jesu Crticis in Woerda, cjusdeinqtic fratribus tam prx-
Cbristi uliena fial, atque in extremo cxaininc divi- sentibiis qn.im litluris regularem vitum profcssis in
na? ullioni subjaceal. Cuiiclisaulein eidein loco stia perpeittnin iiieniori.im.
jura servatil bus, sil pax Doniininostri JestiChri-li, Suscepti rcginiiiiis adminislralione coTnpcllimur
qi.a enus ct hic fiiielum honx nciionis percipiant, pro ecclesiaruin statii salagerc;et ne possint ali-
et apud distrlclum judiccm prxinia xtcrnie pacis quorum indebitis iiiolestaiiouibiis faiigari , eas
iiivenianl. Aincn, nnicn, ainen. apostolicx sedis patrocinio coiiuiurniic. Eapropter,
Ego Ccelc liilis cntbolicx Eeclesix qiiscopus. dilecii in Domino tilii, vesiris juslis poslulationibus
Ego Albiiius Albnnensis episcopus. B clenienlcr atimiiimis, el pva-falum nionasleriiiiu
I''go Oclaiianus Oslicnsis el Vtileircnsis epi- Snnctx Crncis, in quo divino maucipati estis obse-
scopus. qtiio, qtiod ad jtts cl proprielatem beati Pelri
Ego Joannes Prarne: liniis rpiscapus. leiiincre dignosciltir, ad exemplar felicis recor-
Ego Pclrus Porluensis ct Sancla? Ruliiix cpi- dalionis liiiioccnlii pnpx prxdeccssoris nostri, sub
sropus. rjusdem aposlolortiiii prineipis ct noslra prolectione
EgoPaii. basiiicxXll Aposlolorum pres-byier car- suscipiinus, cl prxscntis scripti privilegio commu-
dinalis. iiimiis. In prinis siquiileni slatiicnlcs ul oiio IIID-
Ego Peirus tiltilo S. Cxcilix preihyicr caidi- iinsticns qui scciiiuluiii Deiim ct hcnti B?ncdicii
nalis. llegnlam in moinslcrio. veslro inslilunis esse di-
Ego Joanncs liuilo S. Clemeniis card. Yitcr- gnosciitir, peipeiuis ibidein tcinporibus inviolabi-
liicnsis. liler observeiur. Prxierea qH»scun:iuopossessianes,
Ego Guid:) Sancl.c Marix Trnusiibcriiti, liiulo quxcuimitc bona cadein ccclesia iniprxseniiariitn
C.lixti piesbyter cnrdinnlis. jnsic et canonice possidct, aul in fuiuruin conces-
Ego llugo presbyler cardinalis Sancli Mariini ti- sionc iionlificiim, largilione reguai vel priiicipuiii,
I-JI.IEquitii. ^ ohlatiuuc iidciiiiin, scu aliis jtistis modis, Deo pro-
Ego Joannes titulo 8. Stcphani in Coelio monie pitio, poleril adipisci, firma vobis vcstiisque suc-
presbyter cardinnlis. cessorihus et illibata perinaneanl. In quibus hxc
Ego Ciiilliiiis litulo Sancli Laurcntii in Luciiia propriis diixinuis cxpiimcnda vocabulis :
presbyler cardinalis. Lociim ipsutn in quo prxfalum luoiiaslerium
I'go Soffrcdus litulo S, Praxcdis presbyler siliun esl, cuin horlis, pratis, nemoiibus, mansis
card. el omnibus aliis perlinenliis suis. Decimationes
Ego Bernardus Sancii Pelii ad Vincula prcsbyter Ccnovialis curix veslrx , cl decimationcs novalis
cardiualis, tilttlo Etidoxia?. quod dicitnr Wicbaifiuth, sicut ea juste ac sine
Ego Fid. tilulo S. Matcelli prcsbylcr cardinais. controversia possidetis, vobis et pcr vos ccclesix
Ego Joaniies tiliilo S. Pi isc:»'prcsby.er c irdiualis. vestrx nucioritaie aposlolica contirmamus. Sarie
Egu Graiianus Saiiclorutii Cosmx cl Daiiiinnidia- novalium veslrorum qux propriis manibus ac
coiuis cardinals. suiiiplibtis colilis, sive de nuliimcntis a.iiiiialiuiu
Ego Giegoiius ^S. Maiix in Porticu diaconus vestrorum nulltis a vobis decimas exigere vel ex-
card. ry torquere prxsumat. Liceal quoqtie vobis clericos ct
Ego Gregoiiits Sancii Georgii ad Vehini aureuiii laicos, liberos el absolutos e sxculo fitgienles ad
dincouiis cardinalis. coiiversionem reciperc, ct cos absqtie conlradi-
E-o Lotnrius Sanctorum Sergii et Bacchi diaco- clione aliqu.a relinerc. Prohibemtis insuperut iutlli
nus cardiualis. fralrum veslrornm post fuctam in vesiro monaste-
Ego Gregorius Sancti Aiigeli dincomis cardi- rio profcssioncm fas sit de eodem loco absque ab-
palis. batis sui liceulia, nisi arctioris religionis obieiilu,
Ego Pclrus Slae.,... in Via Lala dinconus car- discedcre; discedeniem vero absque communium.
din lis. iilicrarum liceuiia et cautione nnllus audeal reli-
Datum Laierani, per manumCcniii, SaicixLucix ncre. Ciim auteui gencrale inierdicium lerrx fuerit,
in Orlhea diaconi cardinalis, iloniini papx came- licent vobis.clausis januis,cxclusis excommunicaiis
raiii, iv Ll. Novembris, iudict. xui, lncarnaiionis et interdictis, non pulsalis caurpanis, suppressa
Do.ninicx anno 1194, pontificatus vcro domni Coe- voce divina olficia cclebrare. liihibemus ad hxc
[esiini jiapx Il( aiiiio qtiarlp. ut infra lines terrilorii nionasterii vesiri nullus
siiie asscnsu dioiccsani episcopi ct vesiro, capcl-
 1057 EPISTOL.E ET PRIMLEGIA. — AN. 1194, 1058
lain seu oralorium de novo consiruere audeal; A linl,aique in exireinoexnmine dislriclx uliioiiisubj -
salvis privilegiis Romanoruin ponlificiim. Ad hxc ccal. Cunclis aulcni eidcm loio sua jura servantibus,
novas el indebiias exacliones ab archiepiscopis , sil pnx Doinini noslri Jcsu Chrisli, qualeims el hic
episeopis, arcbidiacoiiis seu decanis aliisquc oin- fiiiclum bonx actionis pcrcipiunl, ct apud dislri-
nibus ccelesiaslicis sxcularibusve personis, omnino ciuu) judicem prannia xterux pacis invciiianl.
fieri prohibemus. Chrisma vero, olettia sanctiim, Anien, ntncii.
consecrationes allarium scu basilicarum, ordina- Ego Ccelcsliiuis cntholicx Ecclesix episcopns.
lioncm monaclioriini, seu clericoriini vcslrorum, Ego Pandulphus basilicx XII Apostoloruui presb.
qui ad sacros ordines ftieiinl proniovendi, n diccce- card.
sano suscipietis episcopo , siquidcm catbolicus Ego Petrus S. Cxcilix presb. card.
fuerit, et gralinm aiqne coiniiiuiiionein apostolica? Ego Joannes lit. S, Clemeiitis carJ., Yilerbieuws
sedis habueril, et en grniis el ahsque pravitale <T cl Tiisciilaniis cpiscopus.
exactione aliqua vobis voluerit exhibere; alioqnin Ego llugo prcsbytcr cardiualis S. Martini lil.
Iiceat vobis qiieincunqiic nialticritis adire anlisti- Eiitiitii.
leni, gratiam et eomniiinioneni apostolicx sc.iis Ego Joannes lit. S. Stephaui in Cceliompnle
babcntcm, qui nostra fultus aiictorifaie vobis quod picsb. card.
poslttlattir inipendat. Ego Soffiedus lil. S. Praxedis prosb. cara.
Prxierea libcrlates ct imaiuniiaics aniiqiias et Ego Bernardus S. Peiri ad Viucuhi presb. cord.
raiionnhiles consuetudines ecclesia; vcstra? concc»- lit. Etidoxix.
sas ct liaclenus observalas, ratas habemiis el cas Ego Fidnntitis lit. S< Marcelti prcsb. eard.
perpetuis temporibus illibatas permanere sancimns. Ego Joannes ecclesix S. Priscx presh. card.
Sepuliurain quoqtie loci ipsitts liberain esse deccr- Ego Albinns Albanensis cpiscopus.
nimiis, ut eorum devotioni et exircmx volunlnti, Ego Jonnnes Prxnestiiius episcnpus.
qui se illic sepeliri deliberaverint, iusi forle cx- Ego Pelrus Porltiensis S. Rufinx episcopus,
coinmunicati vel interdicii fuerinl, nullus obsistnl, Ego Grcgorius Saneix Maiix in Porlicu diac.
salva tamen justitia illariini ccclcsiaium a qtiibus cnrd.
iiiortuoruin corpora assiimiiiilur. Obeunte veroie, Ego Petrus Saiictx Mnrix in Via Lata diacou.is
nuiic cjusdcm loci abbaie, vel Itioruni qnolibel card. .
successorum, nulltis ibi qualibct subrcptioiiis astti- Dnltitr. Ronix.apud Sanclum Petrum, permanum
lia seu violeutia prxponnlur, nisi quein fratres Q ( Ceniii Sanclx Lucix in ilorfea dinconi cardinalis,
communi assensu, vel frairuin pars consilii sn- doniui pnpx camerarii, xvi Kalendas Deeeinbris,
irroris sccundiim Dei liniorein ct benti Bencdicli indictione xm, anno Dominicx IncarnaUoiiis 1194,
Regulum providerinl eligenduni. Paci quoqtic et ponlificatus vero doniini Coelestini papx 111anno
Iranqnillitati vcsirx palerna iti poslcruni sollici- quarto.
(iidine providcre volenies, stib inlcrminutione ana- CLXXI.
llicmalis , aiiciorilate nposlolica inhibemus , ut
Lincolniensi praxipit, ne S. Noti monarlws
imra clattstiras locorum vcstrorum nullus rapinam Episcopo in posscssione Esnebiriensis et Torneiensiseccle-
facere scu furluai comniiltere , ignem apponcre, siarum impediat.
hoiniites capcrc vel inlerficerc, seu aliquam vio- (Romx, np. S. Petrtim, Nov. 19.)
hiilian) audcal exercerc. [Monast. Angl., 1,570.]
Dccerni.iiiis ergo , ul nulli omnino hominiiin COELESTINUS cpiscoptis, servus servortim Dei ,
liceal praTatuin iiionasicrium teniere pertttrbare, •venerabili fralri Liiuoliiicnsi episcopo, sahiicm et
aut ejus possessiones atiferrc, vel ablnlas rclinere, aposlolicam bencdiclioncm.
niinuere, seu quibiisJibel vexalionibus fatigare; sed Sacrosancln Romnna Ecclesia devplos el bumiles
oiiniia iutegra conservenlur conini, pro quorut» 1D filios cx assuela? pielaiis officiopropenshis dijigere
.giiberiiatioue nc susicntatione piu liberalitate con- consuevii, et ne pravorum lioiiiiiiuin illiciiis gra-
cessa suul, usibus oihniinodis profutura; salva vamiuibus moleslemur, eos proieclionis sux mu-
seilis' apostolicx auclorilate. Ad iiidiciuui aulein liiiniiie, lanqiiam pia maler snliia est coufovere.
htijtis a sede apostolica percepix liberlalis, unuin Linle quia singulis ad nos clnmnntibus aposlol ciim
atueuni nobis nostrisqtie siicccssoribus annis sin- teneniur prasidimn imperiiii, initiitii pieUiis et
gulis persolvelis. Si qtta igitur in fulurum eccle- niisciieordiae priori et conventui Snncli Neoti, ec-
siastica sxcularisve persona, hanc nostrx consli- clcsiam de Esnebiria el Torneia, de quibus jaiu
ttitionis paginam sciens, conlra eani temere vcnire aiinuam pensioiicm acceperunl, prxsenti pagina
lentaverit, secutido leitiovecoiiiiiiotiila.iiisi reatum «oiifirinamus. Siquidem prxdicii prior ct conveutus
stnim congrua salisfactione correxerit, polestalis in transitii viaruin et strata celeberr-ima cpnst tuti,
hoiiorisque sui careal digniiale, reamqiic se divino onmibus transeuutibus cibuin et potum peleniibus
judicio exislere de perpelrata iiiiqtiiiaiccoguo- pro Dei misericordia largiantur ; et reddiuitn pra?-
scal; et a sacratissimo corporeet sanguinc Dei et diciariim ecclesiaruin propvio usui hospituin se
bomiiii Itedcmptoris noslri. Jcsu Cbiisli aliena expeudere profilenlur.
 1059 COELESTINIIII PAP;E 10C0
Eapropter fraternitati vestrx per apostolica A lati lux per apostolicn scripla mandamus, qiiuieniis
scripta prxcipiendo mandnmus quatenus, pro rc- si veruin est quod asscrilur, molestntores jnm ilictos
verenlia beaiorum nposlolorum Pelri et Pnuli et moueas ardeniius, et inducns, ul a molesiniione
nosirn, prxnominalis priori et conventui prxdictas prioris ct ecclesix Port. omnino desistnni; alietinin
ecciesias, sicut eas juste ct ralionabiliter possi- eos ad hnc ecclesinstica censura sicul jusliim fue-
dent, et prxsenlis scripti lcslimonio sunt cominu- rit, appellatione cessnnle, compellas.
nili, appellatione reniota el nullis lilteris obstan- Daium Lalerani, iv Idus Dccembris,ponliOcatus
libus, in pace possideri pcrmitlalis, et a decanis, nostri anno. quario.
ab archidiaconis et ab omnibus hominum officia- CLXXIV.
lium insolenliis, auclorilatc beali Petri el nostra Ecclesiam S. Reparalw Lncensem luendam suscipit
prxmunilos defensclis, ct si quis hujtisinodi con- ejusque bona ac priciletjia confirmat.
firmationi et prxdictis priori ct convcntui in hoc (Lnleraiii, Dec. 17.)
prxsumpserit conlradicerc, auctoritale noslra ex- [MuRAToni,Antiq. Ilal., VI, 443.]
commiinicalum publice dcniintielis. COELESTINUS c|>iscopus, servus STvoriim Dei, di-
Dalum Romae apud Sanctuin Petrum, xm Ka- Iuclis filiis MARTINO priori cccies'x Saucix Repa-
lendas Dccembris, pontificatus nostii autio qnarto " raue, ejusqtie fratribus latn prxsenlibus quam fu-
tnris, canonice siibsiiliieudis in perpeluum.
CLXXII. Pix poslulaiio vi.luntaiis effeciudcbet prrse ,uente
Monaslerii Scotorum S. Jacobi Ralisponensis pro- compleri, ut el devolionis sii ceritas lamlaljililer
teclionem suscipil el possessiones juraque con- eniiescal et
firmat. tililiiaspostitlala vires indubiianier as-
sumal. Eapropter, dilecti in Doinino filii, vcstris
(Rontx, np. S. Pelruni, Nov. 22.) . jitstis poslulationibus clementer annuimus, cl pra?
[RIED, Cod. diplom. Ralispon., I, 279.] decessorum noslrorum fidelis recordationis Eugc-
COELESTINUS episcopus, scrvus servorum Dei, nii, Ana.slasii , Adriani , Alexandri, Urbani , et
dilectis filiis PATRICIO nbbnti nionastciii Bcaii Jacobi Clemenlis Romanorum poniificuin, vesiigiis inbx-
Ralispon. ejusque fralribus tam prxscntibns qtiam renies, prxfaiam Ecclesiam Saiidx Reparatx, qux
fuluris regularcm vitam professis in perpeluuni. in Lucana civitate Plebis vocabulo fungiiur, i:i qua
estis obsequio, sub beali Petri et
(Reliquut tenor verbolenut concordat cum Protec:o- divino manci[inli
YIOLucii papw III eidem cwnobioan. 1185, 10 nosira proiectione stiscipimus, et prxscntis scripli
Apriiit concesso. Vide Pulrologix l. CCI.) _ privilegio comtntininius; stnluentes ut quascunque
Lgo Ccelcsiinus, cnlholicx Ecclesix episcopus. possessiones, qiixcunqne bona eadem Ecclesia iin-
Sequilur dein subscriplio xvi cardinalium. prxsentiarum juste et canonice possidet, auf*iii
Datum Romx apud Sanctum Peirum, per mantim fulurum concessione ponlificuin , largitione rcguin
Ccncii Sanclx Lticix in Orlhea diaconi card., (!o- vel principum, oblatione fidelium, seu aliisjuslis
niiiii papx camerarii, x Kal. Decembris, indiclioue modis, prxslaiilc Domino, poterit adipisci, firma
xin, anho Doininicx Incariialionis 1194, pontifica- vobis veslrisque successoribus et illibata perma-
tus domini Coeleslini papx III anno quarto. neanl. In quibus hxc propriis duximus exprimenda
Plumbum : COELESTINUS PP. III. vocabulis:
CLXXUI. Oinne jus qtiod babelis in ecclesia Sancti Cas-
ul siani et in ccclesia Snncti Justi ad Arcuni; uni-
Episcopo Foropopuliensi inandal, curel, ecclesia
S.,Mariw de Portu permaneat in possessioneec- vcrsam etiam parocbiam vestrani ct parochianos
ctesiw S. Joannis in Marmoralo, a canonicis /.'«- atque decimas quas juslc hahelis, vobis aurloritale
vennaiibus donaim. scdis apostolicx confirmanius. Prxlerea omne jns,
(Lalcrani, Dec. 10.) quod hahelis in ecClesiaSancti Laurenlii de Pic-
[FANTUZZI, Monumenli Ravennaii, t. VJ, p. 58.] ]p ciorann, sicut per senlcntiam RolamJi prxposili
COELESTINUS episeopus, servus servorum Dei, Sancli Georgii, et Guidouis prioris Sancli Donnli,
venerabili fralri Foroponipilien. episcopo, salutem judicum a sede aposlolica delegatorum, vobis ad-
et aposiolicam benediclionem. jtidicatum esse dignoscilur , et itt eortitn scripto
Constilutus in prxscnlia nostra dileclus filius authenlico conliueiilur, el vos sine controversia
G.... prior Ecclesix S. Marix dc Potlii sua nobis possidelis : cclebraiioncin quoque missx majoris
insinuationc monstravil qtiod cuiii dilecli filii in festo Sancli Lanre.lii, el alia qux in prxdicl.i
archid. Raven. ecclesix ac fratres ejus ecclesiani ecclesia raiionabiliter haclenus habuislis , vpbis
S. Joannis in Marmorato cum suis pcrlinemiis sibi nihilominus coiifirmamus. Probihcmus etiain ut
cl ccclesia? de Portu archiepiscopo conseniiente nemini liceat parochiunis vestris, vobis inconsuliis,
concesserint, et exinde ptiblictim fecerinl insiru- poeiiitenlias dare, nisi forte in tanla nccessilate
menlum, sacerdotes, et' parochiani cjusdem cccle- fuerini, quod ad vos nequeant habere recursum.
siaecontra donationem ipsam eximere venientcs , Nulli tjuoque fas sil parochianorum vestrorum
priorein ipsum et ecclesiain suam stiper donalioiie aliqucm ad sepulluram recipere , nisi salva eccle-
illa niolcstare non cessant. Inde esi qiiod fraterni- six vcstrx canouica justitia. Nec eiiam episcopo,
 1061 EP1STOL.E ET PRIVILEGIA. — AN. 1194. 1002
nec alicui facultns sit novas et minus canonicas \ rarii.xviKal. Januarii, indiciionexui, Iticarnalious
consuctudines contra voluntalem vestram in ec- Dominicx 1194, ponlificalus vero dorani Coelestini
clesinm ipsnm inducere, vcl exactiones indebilas papx terlii anno iv.
exercere. Celcbrationem baptismi, qux ab episcopo Desideratur bulla plumbea.
et canonicis Sancli Marlini in vestra consticvil
ecclesia in die Sabhati sancti fieri, aiitiquas etiam CLXXV.
processiones ac slaiiones, et missas majores, qiix Monastcrium S. Prosperi Reginum s»b S. Romanm
in cadem ecclesia prxfixis diebus ab eisdem caho- Ecclesim proteciione recipit , ejusque bona ac
nicis celebrari solenl, vobis el per vos ecclesix jura confirmat.
vesirx niliiloiniiius cohfirmamiis. Prxlerea capcl- (Lalcrani, Decemb. 24.)
lani civiiatis vestrx, qttos ad bnptiznndos pueros [MARGARIM, Bull. Casin., II, 223.]
in bapiismo solemni vocavcrilis, sicul hncteiius est COELESTINUS cpiscopus, scrvus servorum Dci, di-
servalum, si per conlumaciam venire iioluerint, leclis filiis fralribtis ccenpbii Snncii Prosperi sitbttis
per ceusuram ecclcsias'.icatn a vesiro episcopo sine civilalcm Rcgii consliiutis, (am prxsenlibiis quatn
appellationis ohstaculo conipcllaniur. Consliluimiis fuiuris, regularem viiam professis, in perpcliittm.
atitcm ut illis Domiuieis diehus el prxcipuis festi- B Quotics a nobis petilur quod
religioni el ho-
vitatibus, in quibiis canoniei majoris ecclesix ad nestaii convcnire dignoscitnr , animo nos decet
jam diclam ccclesiam cum processione venire con- libenti concedere, ac petcniium dcsideriis congruiim
sueverunl, si forle aliqun pravitale vel malitia ducti sufJfragiumimpertiri. Eapropler, diiccli in Domino
ad lociiin ipsum, prout aniiqua consuetudo esl, ve- filii, veslris justis poslulaiionihtis clementer annui-
nire noluerint, majorcs missas , ac vesperas, el alia mus el prxfatum monasicrium Saucti Prosperi,
divina officia, qttxipsi celebrare debuerant, per vos quod ad Romaiiam Ecclesiam noscilur perlinere,
ipsos aucloriiaie aposiolica solemniter celebretis. in quo divino csiis obsequio mancipali, ad exem-
Liccat prxterea vohis clerices lillcratos et ho-
plar felicis rccordalionis Alexnndri, scilicet prae-
ncstos, undecunque sint, ciim episcopoi um suorum dccessoris nostri, sub beali Peiri et nostra pro-
commendatiiiis lilicris , si forle ignoli fueriiit , tectionc suscipinuis, et prxsenti» scrfpti privilegio
absque alicujtis coniradiciione in fralres ciun as- coinmiininuis. In priinis siqtiidem statuentes, ut
Fensu episcopi veslri suscipero. Quod si episcopus ordo monasticus , qui sectindiim Deum ct benti
ipse contra vos malignari voluerit, et rationabilem Beiiedicti Reguiam in eodem monaslerio insiilutus
noluerit occusionem prxlendere , clericos ipsos esse dignoscitur, perpctttis ibidem lemporibus invio-
iiiiiilomiiius siiscipiatis. Adjicimus quoque ut ncc labilitcr observelur. Prxterea quascunqiie pos-
episcopo, nec cnnonicis faculias sit locum veslruio sessiones, quxcunqiie bona idem monaslei iuiii iin-
vel clericos inibi commoranles absque rationa- prxseniiarum justc et canonice possidct, aul in
bili el manifesla cansa inlerdiciioni vel excommu- fuiurum concessione ponlificum , largitione regum
nicatioui subjicere. Septilturam insuper ecclesi» vel principum, oblatione Udellum, seu aliis justis
veslrx liberam esse dccernimus, ut eorum dcvolion! modis, prxstni.lc Domino, poleril adipisci, firtna
el extrcmx voluntali qui se illic sepeliri delibera- vobis veslrisque successoribus, et illihata permn-
verinl, nisi forle excotnniunicaii vel interdicli sint, neatil. In quibus hxc propriis duximus expriiiienda
nulhis obsistat, salva lamen jttsiiiia matricis ec- vocabulis :
clesix. Obcunle vero lc nunc cjusdem loci priorc, Locum ipsum, in quo prxfalum monaslcrium
vcl luorum quolibet successorum , nullus ibi qua- sitiiin cst, cuin omnibus lcnimeniis et pertinenliis
libet subreplionis asttilia seu violentia prxponalur, sttis el ctim ccemelerio suo ; iioveni jugera lerrx
nisi quem fralres communi" consensu, vcl fratrum ciim capella Sancli Nazarii, qiiam a supiascripla
pars major consilii snnioris, secundum Dei titno- ccclesia Sancti Prosperi inlra caslrum ejusdem »
rem , providerint eligendum. Electtts nulcm de fj civilaiis sila per comiiuitalioiicm jusle faclam ,
niore reprxscntelur episcopo et canonicis mnjoris abbas qui tunc leinpoiis, eral, accepil; necnoii et
ecclesix conlirmandus. tolam illam terram de Corticella, in circuilu ipsius
Decernimus ergo ul nulli omnino liominiim liccnt nionastcrii qnx ab episcopis, vel canonicis, vel a
prxfalam ecclesiam temcre perlurbare, eic. quibuscunqiie fidelibiis jani diclo monasterio duta
Ego Coelesiinus caibolicx Ecclesix episcopus, est; insuper duodecim mansos in Fossulx, qualuor
Ego Albinus Albanensis episcopus. in Paltide, quatuor in Campagnola, ires in Quin-
Ego Octavianus Osliensis et Velletrensis epi- genla , unum in Curte nova, uuuin in Gurgo,
scopus. unum in Fossudunde, quinque in Bagnolo, ct ca-
Ego Joannes Prxnesiiniis episcopus. pella Sanctx Mustiolx cum suis pertinentiis, unum
Ego Pandulfus presbyicr cnrdinnlis basilicx XII mansum in Crustulo veieri , unum in 'vieo de
Aposlolorum. Sbragalo, unum in Magno Casali, el capella Sancli
Ego, ctc. Sylvestri, cum dominicato de cadem villa de Magno
Dalum Latcrani per mannin Ceucii SuiictxLncix Casali, trcs mansos in Regio el ducalu Regii, brai-
iu Orthcn diaconi cardinalis, domni papx caine- daw regis et omnem tcrram prxdicli mouastcrii
 10(,3 COELESTINIIII PAPA 10G4
eirca eamdem civtiaiem sitam; trcs mansos in \ vissimam, sinc volunlate abbatis cl fralrum agcre,
Rodano, trcs in Marmirolo, unuii) in Aliano, ununi aut excommunicntionem conira eos facere, vd
in Bibiano, limim in Riano, uuum iu Miilnznno, aliquod ofilcium contrndicere, sed neqnc aliqunm
unum in Planzo, uirum in castrp Oleriani, el cttr- polestaiem, vel jui isilictionen) conlra ipsum vcne-
lcin de Vasselo cum Lama fraularia, el campo, et rabilc ccenobium exerccre prxstimal. Sepullurain
rivum de Vasseto, qux a Carolo piissimo fegc pcr prxtcrea ipsius loci libefam esse deccrnimtts, ut
prxceptnm, jiixia fines ibidem designatos Rcgiensi eoriim devotioni et exircmx volunlaii, qui se illc
Ecclesix .dala esso dignoscilur; et terram quam sepeliri deliberaverini, nisi forle excomniunicali vel
dedit Rolandus filius Eriberli. In Motilena quatuor inlcrdicli sint, iittlltis obsislal, salva lamen jusii-
niansos ciini capellu et quadam parte caslri. In lia illarum ecclesiarum a qtiibus inorluarum cor-
Albinea qualuor niansos et capellam SaticurMarix pora assumuntur.
in Pisignam cum Olivcto sibi adjnccntc. In Ver- Dccernimtis crgo ut nulli omnino liomiiuimlicc.nl
giiiano diios mansos, ct octo mansos quos dedit prxfaltim monasterium lenierc pertttrbarc, ant
Adicio filius Alhonis filii Gandulphi, cl cnpellatn ejus possessiones auferre, atil ablaias retiiicre,
Sancii Dulmatii in Mcdulc qtiam dedit Aiberius niinueie, scu aliquibus vexalionibus fatigare, sed
conies cuni omn bus suis pertinentiis. In Speciano " omnia intcgra cqnserventiir eorum, pro quonini
niaiisum iiiuim, uiiiuli in Floriano, unum in niontc sustentaiioiie concessa sunt, usibus omnimodis
Baranzonis, qtiaindam parlem in capella Sancli profulura, salva sedis apostolicx aucioritale. Ad
Mnrtini in Reverc, duas in ccclcsia Sanctx Marix, indicium autem btijus a sede aposlolica perceptx
unam in Sancto Florcntino, unam in Sanclo Lau- liherlatis, bisaniium unum :,nbis nostrisque suc-
rcniio, ducs mansos in Pulianello, et quidquid cessoribus annis siigulis exsolvelis. Si qua igiltir
i>Uraltaliaum regnum juste possidei, seu possidere in fulurui)), clc.
dejuredebel. Ego Coeleslinuscatbolicx Ecclesix episcopus.
Sane iievalium vestrorum, qux propriis manibus Ego Petrus Portuensis lit. S. Riilinx episcopus.
aut sumplibus coliiis , sive de nutriiiicntis ani- Ego Joannes Prxncslinns episcopus.
malium veslrorura, ntilius a vobis dccimas cxigcrc, Ego Albintis Albanensis episcopus.
vel exlorqucre prxsumat. Liceat qitoquc vobis Ego Pnndulfus presbylcr cardinalis (it. hasilicx
cleiicos, vel laicos lihcros el absolntos, a sxculo XII Aposlolorum.
fugientes in monaslerio vestro ad convcrsionem Ego Cinthius tit. S. Laurentii in Lucina prefcb.
reciperc, el eos sine conlrndictione aliqua retincre. („ card.
Prohibemus insuper, ut ntilli frnlrum vestrorutn, Ego Fredericus lit. S. Marcelli presb. card.
posl faciatti in eodem monasterio professioncm , Ego Joannes til. S. Priscx presb. card.
fas sit dc codem loco, nisi arclioris religionis ob- Ego Nicolaus diaconus cardinalis lit. S, Marix
lenlti, disccdere; discedenlcm vero absquc co.n- in Cpsmedin.
niuiiium lillerarum caulione, nullus audcat reti- Ego Grcgorius diaconus cardinalis lii. Snncli
iiere.Obeuiile vero abbate.qni pro tempore fncril , Angeli.
sive siiorum quolibct suceessortim, nullus ibi qua- Ego B. lil. S. Tlt,eodoridinc. card.
libet subrcpiionis aslutia, seu violcntia praepona- Ego Petrus lil. SariClxMarix in Via Lala.
tur, nisi qtieni frnlrcs communi consensu , vcl Dalum Lalerani per niaiuim Cencii S. Lucix in
fralrum major pars consilii sanioris scciinduui Onhea diaconi cardinalis, doniini papx camerarii,
Deum el bcati Bencdicli Regtilam providerinl eli- ix Kal. Januarii , indictione xiu , Incariialionis
gendum. Ob revereniiam etiam bcati Prosperi con- Dominicx anno 1194, ponlificaius vero doiiini
fessoris Domiui, prxsenli aticloritaie slatiiiinus, ut Ccelestini papx III anno iv.
liccat abbaii el fralribus ipsius monasierii, qtiibus CLXXVI.
idem nbbas injuuxcrit, dummodo sacerdotis fuii- jD Gilberto episcopoClaromontanoretpondet t ui inler-
gantur oQicio, populis tindccunqiie ejusdcm snn- diclum inaliqua ecclesia per aliquemvel aliquos ex
ctissimi confessoris iiinina visilaniibus, vel ipsius canonicis sine ejut assensu positam, nullaienutt
debeal observare.
terrx incolis ad eamdem ecclesiam convenienlibiis,
sacras missarum soleinnia (Augustini Tarracon. Opp., IV, 587.)
super ipsius reliquias
soiemniter celebrare, el congrtic ipsos pane verhi
Dei reficere, et oraiiontuu vcstrarum, aliorumque ANNO 1193.
bonorum opcrtun qux in nionaslerio ipso jugiier
fmiii per tempus, conslituere, Praccipiuiusqtioque, CLXXVII.
«eqttis ejusdem civitalis episcopus, sed nec quidciii Rernardo episcopoFaventino permittit ut monasle-
rium Gamundiensein jussu ejits a priore subje-
aliquis primas, vel melropolilanus, aui quai bet cium monasierio Aceretensi, in priorem staium
magna parvaquc ecclesiastica sxcularisve persona, restiiuat.
qiiidquam eorum, quaesupra taxaviuius, perverterc (Lnicrani, J.ui. 3.)
audeal, quavis occiisione inibi roissas publice ce- [TONBUZZI , Hitt. di Faenza, p. 230.]
Tebrare, aut ordinalionem aliquam quamvis par- COELESTISUS episcopus, servus seworuin Dei, v«-
- 10C3 EP1ST0L.E ET PRIVILEGIA. .-- AN. H9S. 1066
nerabili fratriBERKARDP Favenlinoepiscopo salutem A , prxbere consensum et vola qux a' ralionis iratniie
et aposiolicam beneJiciionem. non discordant, effectu prosequenlecomplere. Cum
, Sicut unire episcopatus, atque poleslati subjicere auleni inlerle, fili abhas, acdilecium filium noslrum
alienx.ad summtim ponlificemperlinere dignosciltir, Martinum abbalem S. Marix Vallisumbrosx, nomi-
fta episcoporum inlerest et ecclesiarum sux dice- ne monasterii veslri, super jure et inslilutione cce-
cesis unio et subjectio earumdem. Cum itaque, sicut nobii S. Jacobi Taurinensis conlroversia fuissci
nobis innotuit, prior Gamundien. monaslerium suum exorta, tandem qtixsiio ipsa fuit amicabili composi-
quod est in lua dioecesi el de luo debct ordinari lione sopila,' cujus utique romposiiionis tenor in
consensti, monaslerio de Acerela, luo assensu minime ptiblicoscripto exinde faclo plenius explicatur. Ul
requisiio, subjecerit, sive univerit, fraternilati (ux igitur compositio debercl de cxtero inconcusse scr-
prxseuli pagiua indulgemus, ul quod fecit supcr vaii, ne per nliquorum maliiiam possit infring:,
hoc, le inconsuito, tibiliceat aucloriiate apostolica, eam sicut provide, ac sine pravilate facla est, et
sicut jiistuiii fuerit, infirmare, non obstante assen- recepta et h;:c:enus observam, et in eodem scripio
tu, vel coiifirmaiione , quam meiropoliianus inlcr- plenarie contineiur, auctoritate apostol.ca confii--
posuisset cum in diceccsisui sufjfraganei absque mamus ct prxsentis scripiipalrocinio communirnus.
ipsius assensu non dcbcal aliquid hujusmodi contra B I Nulli ergo omnino homii.uin liceat fianc paginain
constiiuliones canouicas altenlare. Nos quoque de- npslrx conlirmalionis et constituiionis iiifringero
cernimus id, proul dictum est, irritandum, stniuen- vel ci ausu lcmerario contraire. Si quis autem boc
les ul nulli omnino hominum liceat, elc. Si quis atlcntare prxsumpserii, indignationem omnipolen-
autein, etc. lis Dei et heatorum Pelri et Pauli apostplorum ejus
Daium Laierani, III Nonas Januarii, poniiflcatus ie noverit incursurum.
noslri amio iv. Datuin Latcrani, xn Kal.Febr., poniificatus nostti
CLXXMII. anno iv.
Canonicorum Maurianensium possessiones quatdam CLXXX.
confirmat. Caslellano (Venctti) prwcipil, ut ecdesitnu
Episcopo
(Romx, apud S. Pelrum, Jan. 6.) S. Bartholommi canonicis S. Salvaloris tribuat.
[CIBRARIO et PROMIS , Docum., p. 103.]
COELESTINUS (Lalerani, Jan. 27.)'
episcopus, servus scrvortim Dei,
dilectis filiis cauonicis majoris ecclesix Matiriancn- [CORNELII, Ecclesim Venelm,XIV, 121.]
sis, salutem cl aposiolicam benediclionem. COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, vc-
Justis peieniiuin desideriis dignum est nos facilem C nerabili fratri cpiscopo Castellano, saluiein ct apu-
pixbere conseitsum el vola quas a ralionis tramite stolicam bertediclionem.
nou discordant, effeciu prosequenie complerc. Ea- Rciigiosis locis pacem et tranquilliialcm prospi-
propter, dilecti in Doinino filii, vesiris jusiis poslula- cerc, el jura sua inlegra conservare cura suscepti
tiouibtis gralo concurrentes assensu , possessiones regimiiiis snggerit, ei debitum postulat cbariials.
illas quas nobilis vir Thomas comcs Maurianensis Cum igilur inler dib?clos filios.... priorem elcano-
et antecessorcs illius vobis ct ecclesix vesirx con- nicos Saiicti Salvaioris dc Rivoallo et.... plcbanuni
tuiisse noscunttir, sicut vos eas juste ac sine contro- S. Barlholomxi nonnunquam scandalum sit exor-
versia possideiis, vobis et per vos ecclesix vestra? tum pro eo videlicet, quod viciui prxfalx ecclesim
auctorilnle npostolica confirmaraus et prxsentis S. Salvaloris el ecclesix S. Bartholomxi pnrochialia
scripti pairocinio commtiniinus. Nulli ergo otunino jurn persnlvunt, prxdicli canonici jani pridem ad
bominum liceat hanc paginam nostrx confirmaiio- lei.velprxdecessorem iiium litieras i.npeirarunt, ut
nis inlringere, vci ei ausu lemerario contraire. Si ecclesiam ipsam, salvis oinnibus jusiliis Caslellanx
quis autem hoc atlentafe prxsumpserit, indignatio- ecclesix, de episcopali nniiiificeiitia obtinerent quo.l
nem oranipolehlis Dei et beatorum Petri et Patili T)quia impletum usque modo uon e.vslitil. Nosque de
apostoloruni ejus se noverit incursurum. tua devotione spem gerimus, quod commodum ipsp-
Datum Romae,apud S. Petrum, vm ld. Jan., pon- rum fralrum libenler, eliam nobis tacentibus, exse-
tificatus nostti antio IV. ueris, fiatcrnitaiem luam boriamur jn Dpmino,
CLXXIX. ct per apostolica sciipla mandamus, quatenus prx-
fuiani ccclesiam S. Bartholomxi divino intuitu, et
Composilionem inter ubbalem S. Benedicii Placenii-
num el Marlimtm, abbalem S.Marim Valluinbro- pro reverenlia beati Pelriet postra memoratis canoni -
tanum, de jure et inslilutione coenobiiS. Jacobi cis pia liberalilaie concedas pacifice possidendam,
Tauritunsis (aetam confirmat, salvis libi et successoribus iqis jure ppniificali, ct
(Lalerani, Jan. 21.) aliis justitiis, quas inde consuevisiis babere. Iia
[LAHI,Delicimeruditorum, 1737, p. 226 ] . quod iidem canpnicj propier hoc libi ppssint devo-
CGELESTIHCS episcopus, servus servorum Dei, di- liores exjslere, gi nps devolionem tuarn de divinis
leclis llliis abbali, et conventui S. Benedicli Pla- operihus dcbearnus in Domino commendare.
ccntino, salulem el apostolicam benediclionem. Datum Laterani, II Kal. Februarii, ponliflcatus
Juslis petenlium desideriis dignuin est nos facilem noslrianno uuarto. "
PATROL.CCVI. 34
 1367. COELESTIISIIII PAP^ 1068
CLXXXI. ' \ culum detinerc neqnaqnam verenlrrr. In qnornm
lanlo aniplius siiuin Creatorem
Petrc<archiepitcopoComposteltano concedit t ul cum ulique delentione
in lege conlinealur humana qupd in tribulit el pu- oflendunl, quaulo illis utilrus adesse pessunl el
blicisfunclionibus nutlaprmtcriptio locum obtineal, cotilra qtiorumlihct violenltam magis tenenlurauxi-
et illa vota trnt quasi fribula quw Deo el B. Jacobo lium et praasidittni fortius iniperiii i. Cnde nos ei»
in Hitpania statueril annis tingulis exsolvenda rex
Itanimirus, itla quw in eis prwscriptio ebjiciatur, dedimus inmandatis, ac sub inlcrminatione ana-
locum non hubeat aul vigorem. > ihemalis districte injunxinius, ul rediius et bona>
(Laterani, Jan. 31.) illa eidem arcbiepiscopo et Ecclesix sux sine dila-
IFERRER,Hitl. del apostol. de Jesu Critlo San tione vcl diflicultaie restiluanl el permiiianl siuc-
lago, MadridlGlO, foL.p. 279*.] perturbaiione percipere ac tenere. Quocirca dis-
CLXXXIl. crelioni vestrx per upostolica scripla iiiandamiiset
districte injuiigimus, quatenus, fsi] bi prxiioiiiiuati
Capilulo Bremensi licr.nliam permittit ul fralret be- uiinisicriales maiidaiuin noslruni disiulerint vtl nea
neficiariosqui debitot capitulo canonesttatulo.tem-
pore non prwsliierint, beneficiisprivenl. gleserint adimplcre, vos ad Breniensem civiiateni
accedenles, ipsos, nullius contradictione vel appcl-
* (Lalerani, Febr. 8.) latione obstanle, aualhematis vinculo innodare ini-
Hamb. Vrkund., I, 266.] j>
[LAPPENBEHG, riinie differatis et terraseorujn subdatis inienlico
COELESTINUS episcopus, servus servorura Dei, di- et uiramque seuieiiiiain usque ad congriiam salis-
leclis filiis F[REDERICO] majori prxposito, R[ODULFO]faciioneni uuctoritate nostra publice nunlictis ac
decano, el capiiulo Bremensi, saluiem et apostoli- nuntiari faciatis inviolabiliter observandam, poeua
cam benedictionctn. dcbita percellentes, si qui alterutruin leiuere prx-
Ad audientiam noslram pervenisse noscalis quod siimpserini violare : nullis litteris obsiamibus, sl
quidam ex vobis debiios cauones fratrum stipendiis qux apparuerint a sede aposlolica, istarum uienlio-
deputalos aliqiiando subirahuut, aliquando solulio- ne non habita, impelratx. Quod si omnes bis exse-
uem illorunt diulius differenles, congruo lempore quendis nequiveritis inleresse , duo vcsirum ea
uoii impcndunl, per quod saepius prxbelur oecasio liihilominus exsequantur.
iVatribus conquqrendi ,et subtrabendi se a divinis Data Laterani, x Februarii, poutificalus nostri
(ibsequiis., el recalciirandi eliani discjplinis inajo- anno quarlo.
)uin, cuin de lepiditate vel negligenlia seu aliis
cxcessibus arguuniur. Ut igilur taliuin prxstiinptio CLXXXIV.
inodo debito corrigatur, prxsentis vobis scripli pa- (G Capitulo Bremensiconcedil ut cautio de indemnitae
gina duxinius iiidulgcnduii), ul si aliqui decxtero ecctesiw, ab Hartwigo arcl.iep.tcopo t lempore
tensum seu canonem communibus stipendiis dc- concordimi prmtiiia, permaneat tnviolata.
hiluii) jnaliliose ultra constilutuui tcrininuin deli- (Lalcrani, Fcbr. 15.)
nuerini, et posl irinam cominonitionein hoc ad
jiiundaluin vestrum corrigere prxtenniserint, hene- llbid., p. 267.]
iicia, de quibus cahbries ipsi debent eisolvi, de COELESTIKUS episcopus, servus servorum Dei, di-
coinmunicoiisilio vcl majoris et sanioris partis, lcctis filiis, FRIDERICO, ina;ori prxposito, ei RODCLTO
auferendi eis, absquC appellaiioiiis obslaculo, li- decano et capilulo Breraensi, salulem et apostoli-
fierajn babealis auclorilate apostolica faculia- cain benediclionem.
tem. * Justis peieniium desideriis dignum esl nos faci-
Dalum Latcrani, vi Idus Jebruarii, pontificalus lem prxbere consensuni, et voia, qux a ratiouis
nosiri anno quarto. Iratiiiie non discordaul, effectu prosequenle coin-
plere. Eapropler, dilecti in Doniino filii, vesins
CLXXXIIL
juslis postulalionibus grato concurrentes asscnsu,
[llermanno] Monatleriensi et [Gerhardo] -Otnabru- D caulionem, quam vcnerabilis frater noster Ilarl-
genii episcppis mandul ul quotdam EcclesiwBre- wicus, Ecclesix veslrx archiepiscopus, tempote
mentii minitterialet anaihematizeni, ti bona eitlem
eccletim injutle ublala non reiiiiuerinl. concordix inler ipsuin el vos cclebrala?.super in-
demnilale Ecclesix ipsius Ecclesix praestitil, sicul
(Lateraui, Febr.)
provide ac sine pravilate facla est et receptn, ut
[Ibid.] incouvulsa debeat pennanere, auclorilate apostb-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, \e- lica confirmamus el prxicntis scripli palrocinio
iierabilibtis fratribus; Monasteriensi et Osnahru- communimus. Nulli ergo omniuo bominum liceat
gensi episcopis, et diieclo fllio, Raderstadensi ab- lianc paginam nostrx confinrialionis iufiingere vcl
bati, salutem et aposlolicam benedictiotieni. ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc
Sicut in audienlia est nostra propositum, dilecti altenlare prxsumpserit, indignationem oiiinipoien-
filii, Alardus, Heinricus, Olto, Fredericus, niini- lis Dei et beaiorura Petri et Pauli apostolorum ejus
steriales Breinensis Ecclesix, quamplures reditus, se noveril iucursurum.
alia bona ipsius Ecclesix ac venerabilis fralris Datum Lalerani, xv Jial. Martii, pontificams no*
/lostri, llarlwici arcbiepiscopi, in salulis sux peri- slri anno quarto.
«0C3 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. — AN. 1195. 1070
CLXXXV. A caulius, ne ad extremam exinanilionem deducta
Ecctetim S. Donatiani Brugensi asserit legalum in cogerclur, oinnimodis exspedare. Tuis igitur in-
testamenio Margaretm, quondam Flandrim comi- slantissimis poslulationibus, prout debuimus ,
liisw, constilutum. annuenles, per fralresnoslros ad ecclesiam supra-
(Laterani, Febr. 15.) dictam descendimus el contra nimium defectiiin,
[Mm£i, Opera dipl., II, 1551.] quo labnrare dicebnlur, necessariiun cngnoscentes
el fraires S. Marix de Rheno per
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- prxdiclos priorem
lerlis filiis GERARDO el canonicis Sancti Donaliani lilleras nosiras comiiioniiiniusut accederent ad prx-
senliain noslram, de his qux prxdiximus responsuri.
Bnigeiisis, saliiiemel aposiolicam benedictionem.
Ctiiu a nobis petitur quod jusium est ethonestum Qtiia igittir perannum circilcr exspectuti, in bis quae
lam vigor xquilatis quam ordo exigil raiionis , ut per suos enorniiier acla fueraiit, niilluiii ciuave-
riinl cmendaiionis remediuin adhibere, nos, sicut
id per solliciliidincm ofiiiii nostri ad debilmn per-
et debuinuis , nolcntes ul sxpe dicta ecclesia tani
(lucalur effecium. Eapropter, dilecli in Domino filii,
in spiritualibiis, quam iu lemporulibiis, prorsus
vestris justis postulationibus annuenlcs, centum
exlenunlx deficeret, ipsam de coiumuni consilio
solidos quos Margarela, quondam comitissa Flan- „B
oinniuiniralrum.noslroruin ab oniui cttra, ordina-
drix, distribucndos in die anniversarii sui Ecclesix
veslrx in teslamenlo legnvil, cum xv libris, quoli- lione, suhjectione et obedieiilia sxpe diclorum
dianx disirihuiioni canoiiicorum sine dimiiiuiioue fralrum et ecclesix sanctx Marix de Rheno sub-
traximus, tam privilegia quain scripla oiiinia qux
qualibel assignandis, et xxx libras ad optis triuin de
prxhendarum qux nonnisi presbjieris ibidein assi- Romaiia ipsa ecclesia S. Praxedis eisdem ab Ecclesia
indulia fuerant et oninem ordinaiioiiein,
due servientibiis debenl in Ecclesia veslra conferri,
in ea fuetant, decernenles in posterum juribus
sicul illajusle et pacifice possidetis, vobis etEcclc- qux
omuino carere, ipam libi et successoribds tnis
siae vestrx auctoritale aposlolica confirmanius, et
dispunendi el ordinandi, lum in lemporalibus quain
prxsenlis scripli palrocinio coirimunimus.' in spiritualibus, liberam concedimus auctoritate
Deccrnimusergo, ut nulli omiiino hominumliceat
.
lianc paginam nestrx confirmalionis infringere, vel aposiolica facullalem.
Decerniinus ergo, ut nulli hominum liceat hanc
ci ausu tenierario contraire. Si quis vero hoc atten-
larc prxsumpserit, indignalionem oinnipotenlis Dei paginam nostrx conslitutionis et concessioiis in-
el bealoruin Peiri ct Pauli aposiolorum cjus se no- fringere, vel ei atisu leraerario coutraire. Si quis
auiem hoc altcnlare prxsumpseril, indignaiioiieni
verit incursurum. Q
Daium Laterani, xv Kal. Martii, ponliOcatus omnipolenlis Dei el bealofum Peiri et Pauli apot i-
noslri anno quarto. Iorum ejus se noverit incursurum.
CLXXXVI. Dalum Laterani.ii Ka). Martii, ponlificalus nostri
anno iv.
Petenle Siphredo tiluli S. Praxedit presbytcro cardi-
CLXXXVH.
nali, ecctesiteS. Praxedit privilegia conced.l.
[Adolfo] archiepitcopo, et decano caihedralis eccle-
(Laterani, Febr. 28.) sim ac prwposiioS. Amtrem ColoniensibuiscriOil
[ LAJII,Delicimerudit., 1737, p. 227.] de discordia inler Adolfum comitem Scltauenbur-
geniem el lluriwigum , arcitiepiscopum llambur-
COCLESTIKUS episcopiis , servus scrvorum Dei,, gensem,quorum atler, Stadio cattro comituluque
dileclo ftlio SirnnEDOtituli S. Praxedis preshytero3 Stadiensi occupaiis, magno Eccletim Hamburgen-
sis incommodocastrum Harburgente consiru.ierit,
cardiriali, sahilein et nposlolicam bencdiclionem. alier jam antea comiiis , Hierosalymamprofecii,
Ciitn ex injunclo, quod , licet indigni, geritiius,> fines invasisse dicaiur. Monusieriensiet Otnabru-
apostolaltis officio, nobis intmiiteal omnium Eccle- gensi episcopisdatum maudalum eme, ut comilem,
siarmn sbllicitudinem gerere, ad eas leneniur spe- nisi illata archiepiscopo dumna sarcisset, excom-
municarenl. Qui si audienles prwcepto non fuerint,
cialiier oculos paternx provisionis extendere, qux c ipsi et comilem excomirunicatum el episcopot di-
in urbc posilx ad nos specialius spectare noscun- - I
D gnitaiibus submolot declarent.
lur, et ad uullum alium, sicut condecet, habentcsi (Lalcrani, Murt. 3.)
respectum providentix nostraa el curam, specialii [LAPPENBERG, lltnnb. Vrkund., I, 268 ]
quadaiu prxrogaliva exspectaverit, et exspeclantt COELESTINUS episcopus, servus servoium Dei, ve-
favorabilis subventionis auxiiium. Cum igiturr nerabili fratri archiepiscopo et dilectis filiis, decario
ecclesia S. Praxedis priori et fralribus S. Marixe majoris ecch-six el prxposilo Sancti Andrex Colo-
dc Rlteno per bonae memoria? Anaslasium ante- niensis salttlem et aposlolicam benedictionem.
cessorein nostrum olira ordinanda el disponenda a Cum venissenl ad uposlolicani sedem dilecti Olii
commissa fuissel, ut ordo canonicus in ea perpetuiss nostri, R|udoIfus]decaiiusetB[urcbardus}canonicus
teniporibus servarctur illxsus, deficiente tandemn Bremensis Ecclesix, ipsius Eccle^ix ac venerabilis
in ipsa rtiigionis vigore el per injuriam fratrum,i, fralris nostri, II. archiepiscopi ejus, nohis lilteias
qui in eadem deservierant, usurariis debitis enor- prxsenlarunt, in quihus quam niulla gravanilna
niiter excrescemibus, instantins a nohis et sxpiuss continebanlur expressa, qux uobilis vir Adulfus,
posiulastis ut reparationi ejusiletn Ecclesix paternaa comes de ScowenbiucU (tic), sua ipsis violentia
sollicitudine debefemus intendere et provideree irrogaral. Idcm enim cotnes, sicut ipsi et assertione
rltfll COELESTINTIIIPAPJ: ff072
propria et litterarnm quas detulerunt coniinenlia A filio, abbati Ilersiiitliehuseiisi, seciindum juris for-
• denoiarunl, quoddam caslrum cjusdem archiepi- inam proponat. Nos enim ipsis judicibus in obe-
scopi el ecclesix suae, Stadium nomine, ac comi- dentix virtute disiricie praecepimusui, si pi.rfams
viam Stadiensem injusle detinuit aliquandiuet ad- comes prxceplnm nostruin ncgiexerit adituplerc,
liuc illicite in proprix salutis periculum detinere ipsi ad Bremensem civitalem pariter acccdentcs
contendit. Conslruxit etiam castrum novum in eumdem comilem ac suos in hiijusmotli prxsum-
proprielaie ipsius ecclesiae apud locum qui dicitur ptione fautores, nullius conlradiciionc vcl ajipel-
, llorebruch, in magnum ejusdem ecclesix delrimen- latione obstante, vinculo excomniunicaiionis asirin-
tiiui, cum nuntii archiepiscopi et ipsius Ecclesix gnnt et iinivers.ini lerram sux polestati siibjcclam
, pro gravaminibus qux ipsis jam dictus comes assi- suljiciant ccclesiustico inlerdiclo. Ei utramque
_ due tnferebat, ad sedem cssent aposlolicam desti- senlentiam singulis Dominicis cl fcstivis diebus
nati. Prxlerea comes ipse clericos ejusdem arcbi- tandiu publice niinlictu cl nunliari facinnt iuvinlabi-
episropi ad ejus synodiun sxpius velal accedere ac liler observandam, donec, ad mandatum pne.licti
ministeriales ejus debitum ei non pefmittit servi- archiepiscopi el Ecclcsix sux htitnililcr reverlniur
. liuiii exhibere, et alias quammulias injurias ei et ac qux prxdiximus impleat universa, et firmam
. Ecclesix sux uon nicluit irrogare. Pro Darte vero " prsestei etiam cautionem, quod eiinidem archiepi-
, prxscripti comitis dileclus lilius noster, magister scopiim ctim sua Ecclesia in his vel aliis eiiormiter
Bruno, prxfatis decano et sorio suo, cuin ipsius nori gravabil. Qttod si prxfalus comes, faCa, ut
romiiis litlerisad noslrani atidientiain illitis nomine diximus, restitutione plenarin el de damuis ac in-
; deslinaljs, e contrario se opposuit, asserens quod Jtiriis irrogatis congrue salisfaclo, contru ipsutii
diun comes ipse in Jerosolyinilana pereg-rinatione archiepiscopum et Ecclcsiam ejus proponerc qitid-
uauerel, idem archiepiscopus invasit terras illius quam voluerit, ipsi audianl causam el cam, justilia
: elei ac bominibus suis damna gravia irrogavit. Qua medianle, decidant, facienles auctorilate nostra per
de causa idem ccmes post redilum situm coram ecclesiasticam ccnsuram qtiod decreveiint inviola-
. dileclo filio nostro Cenlio, tilulo Sancti Laurcnlii biliier observari. Quocirca discreiioni vcslrx pcr
in Lucina presbyteio cardinali, tunc aposlolicx apostolica scripta mandamus et dislricte prxcipi-
, sedis legalo, dum a parlibus Dacix reinearet, supcr mus, qtialcnus, si memorati judices super horum
his proposuil quxslionem, Qui ulrique parli judices exseciitione tepidi, quod non credimus, fuerintvel
dcleguvit, a quibus cun) archiepiscopus cilntus remissi, vos ca quxprxdiximus, omni conlradictionc
fuissel, prpmisit comppsitionem cutn coniite se p nc appellalione postposila, cxseculioni inaudare
. factttrum et de his oniii bus salisfuctionem ei con- curetis. El si jam dicti jud.ices iisqtie ad feglufn
gruam intpensurum. El sic lalia prouiitlendo nec sancli Micbaelis nienseSeptembiisproxime futiiruin '
. ad judicium eorum accessit, nec qux promisit cu- salisfacturi dc apostolici prxccpti coiitemplu ad
ravil ullutenus adimplere. r Roinanam Ecclesiain uon accesserint, vos eos a
Cxteruni ctitn sxpediclus archiepiscopuseumdem suis ofliciis, aucibritale suffulii nposloliea, suspCn-
cqmitera super quibusdain aliis vellel qttxslionibus datis, nullis lilleris obslaniibus, si qiix appartte-
. conveuire et euni inlenderet exeoiiimunicaiioiii rinl a sede apostolica, islarum ineiitionenon habitn,
suppone.re, comesipsesuper hiijusmodi eum habens impetratx. Quod si omncs his exsequendis nequi-
'
suspectiun, ad sedem apostolicam appellnvit, festum veritis intercsse, dtio vestrum ea nihilonHnusexse-
bcali Thomae apostoli proxime prxieritum ternii- . quatittir.
iinni appellalioni praefigens. Pro ctijusuiique prPse- DatttinLaterani, v Nonas Martii, poatificatus nostri
' culibne
pncfalitm ad rios curavit sttutii riunliuin anno quarlo.
desiinare. Quia vero ejusdem arcbiepiscopi el Ec- CLXXXVIIL
clesix sua?gravamina, quibus assidue depriraUniur, llonaslerio Maiienhasetaeensicapellam Ceidtarn as-
- nostra eliain reputare debemus, prxfato comiti sub D serit.
inierminaliohe divini judicii dislricte prxcepiinus (Lnternni, Id. Mnrtii.)
ut prxdicta omnia quse in prxjudiciutn ipsius ar- [Mon. Boic, VI, 360.]
chiepiscopi et eccle.six sux deljnere. proponilur, COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, dj-
. proui eis de jure compelunl, sine difliculiaie seu lcctis filiis RICCEBICO abbati et conveutui dc Ret-
dilalione resiilual.et, de dainnis jllaiis e.t injuriis dcnhasla, salulem et apostolicam benedictiunem.;
.satisfaciat compeienter et ab eoruin de cxterp pe- Sacrpsancta Rpmana Ecclesia devotos et hiimiles
nitus g^ravahiLiioac mplestaiioiie desislat. Facfa .filios ex assuelx pietatis efficio propensHis difigene
vero resiituiione et congrue satisfacio, ut dixinius, consuevil, et ne pravotani. beininuuj mplesiii» ngi-
de injttrits et daiunjs; ab eo ipsi archieprscopo et , tentur,eos tanquam pia mater suaeprottctieiiisisn-
comuuss^ sjhi E^esix irrogaiif, si super nie^io- niminc coijfpvere.. Eapropter, dilecti -io Doniino
r«is articujis yel aliis conira ipspm archiepiscp- filii, devptionem, quam erga bealum Pelrum et nos
puniveliecplesiam sitam quidquani duxerit prppo- . ipsos habere cogtioscimiui,aiieiidetiies,persoiias ac
JjWndujn, epratn veueraJjjlibus fratribus nostris, , nionasieriuin veslrunj ctun omnibus qux imprae-
-^[OriaSteri«nsiel OsnaLburgensiepiscopjs, el oilecio . sentiarujn raiionabUiter possidetjs, au( in fulurum
 JB73 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA.—AN. 1195. 1074
justis modis, Dco propmo, poteritis adipisci, sub A audeal, salvis privilegiis Romanoroin poniificum.
beati Petri ct nostra protectione suscipimus. Spe- Curii aulem generale iuterdictum terraefuefil.Iiceat
cinliter capcllam de Cidelnre ciini onuiibus perli- vobis, clausis jainiis, exchisis excommiinicatis et
nentiis suis, sicul dileclns filius Friderictis advoca- inierdictis, non pulsatis campanis, suppressa voce
tus de Berge, de assensu et volunlale vcnerabilis divina oflicia celebrare. Chrisma vero, oleuin san-
fratris nostri Alberli Salzburgensis archiepiscopi ctum, consecrationes allarium seu hasilicarum. or-
noscitur concessisse, et vos juste el sine contro- dinationes clericorum vestrornm, qui ad sacros ordi-
versia possidelis, vobis e( per vos vestro inonaste- nes fuerint promovcndi a dicecesano snscipiaiisepi-
rio cnnftrmamns, et prxsentis scrtpli palrocinio scopo, si calhellcns fuerit, etgraliam alque cbmmiN'
communfmns. Staltientcs auiem, ut si vos in aliquo nionem apostolicx sedis babuerit, ea vohis gratis ct'
gravari prxsenserilis, liccal vobis sedem apostoli- sine pravitale aliqua volumus exhiberi. Septilturam
cam appellnre. prxlerea ipsius loci, elc. Oheunte vero te, nunC"'
Nulli ergo oitinino homiiium fns sit pefsonas ve- ejusdem loci prxposilo, elc. Paci quoque et trari-'
stras vel tuonasierium vobis couuiiissiim temere quillitali veslrx palerna imposlerum sollicitudine'
perttirbare, seu hancpaginam noslrx proteclionis et providere volentes, auctoritate aposlolica prohibe-"-
confirniaiioitis infringere, vel ei ausn lemerario B mus, titinfra fines locorum vesirorum, nullus rapi-
coniraire. Si quis aulem hoc aueniare prxsumpse- nnm vel furtuni facere, ignem dpponere, snngiiinera
rii, inilignalionem omnipoteniis Dei el heaiorum fundere, hoiiiineni lemere copcre et inierficere, seu
Petri el Pauli aposlolorum ejus se noveril iucnr- violcntinm aliqnam lemcre audeat excrccre.
Decerniniiisergo, e'.c. *
soriini.
Datuin Laterani, ldtis Mariii, poniificatus uoslri Si qua igilur, eic.
auno quarto. Datitm Lntcraid, permanum Ccnlii Sanctx Lnclic
CLXXXIX. in Ilonhea dinconi cardinalis, Romanx curixcnme-
xvu Kalcndas Aprilis, iiidiclione IIII, anno
Monastetii S. Zenonis Reiclienhallensis patracinium rarii,
suscitit, et possessionesjuraqite confirmal. Dominicx Incarnaiio:iis 1194, ponlificatus vero do-r
mini Ccelcslini papx III anno qitarlo.
(I.atfrani, MniT.16.)
[Mon. Boica, III, 552 ] CXC.
COELESTINUS cpiscoptis, servus servorum Dei, di- Ad llubertum arcliiepiscopum Cantuariensem. —
lcctis filiis WICHMANNO, Ei legationem aposiolicmsedis commitiit.
prxposito ecclesix S. Ze-
lonis llallensis, ejtisque fratribtts tam prxsentibus C , (Laterani, Mart. 18.)
ac futuris feligiosam viiam professis in perpelutim. [MANSI,COHCIV., XXII, 601.]
Quolics a nobis pelilur quod religioni et hone CoELESTmus episcopus, scrvus servorum Dei, ve-
slaii convenire dignoscitur, animo nos decet libenli ncrabili fralri IIUBERTO, Cantuariensi arcliiepiscopo,
concedere, cl peientium desidetiis congruuii) suf- nposiolicx sedis legnlo, salutem el nposlolicam be-
fragiiiin imperliri. Eaproplcr, dilecli in Domino nedictionem.
Glii, veslris juslis poslulatio.iibus clemenler annui- Sincerilas devolionis el fidei consuclx, qtiam
iiiits , et pixfataui ecclesiain S. Zenonis iu qua Anglicana scmper Ecclesia circa sacrosanctaiit
diviuo mancipali eslis obsequio, sub beati Pelri et Romanam Ecclcsiam conscrvavit, in Itia, sicut
lioslra prolectioitc suscipimtis, el pr.esenlis scripli hene confidinius, providenlia et viriule refloruit et
privilegio communimiis, in primis siqttide n sia- placidi fervoris accepil accrptabile incremenliim-
luenles ut, etc. Prxterea qnascunque possessioncs, [al. sacramentiim ]. Talis enini ad Romnnam Eccle-
elc. siain lux fralernitaiis cmnnnvil opinio, qux in tuse
Sane novalium vestrorum, etc. boneslalis odore nos recreal, el constanlix quain
I.iccat i|uoque vobis clericos et laicos, liheros el babes vigore confnrtat; iia ul confidcntiam, quani
absoluios e sxculo fugienles ad conversioncm re- r, de lua prohilaie conccpimus, in noslro jam aper-
ripere et eos absque conlradiclione aliqua reti- tius opere declarcmus. Supplicanie iiaqtte cbaiis-
nere. Prohihemus insuper, ut milli fralrum veslro- simo in Chrislo lilio noslro Richardo illuslri rege
rum post factam in veslra ecclesia professionem, Anglorum, el universis suffraganeis Caiituariensis.
nisi nrctioris religionis obtentu, absque prxposili Ecclesix, ul Anglicnna Ecclesia legalum aposio--
stti liceniia liceat ab codem loco discedere; disce- licx sedis pro suis et regni profeciibus oblinerel :
dentem vero absque communiiim lilterarum cau- tum pro devotione, qtiam ad Caiiluariensem eccle-
lione nullns audeal relinere. Liherintes quoque et siam pro merilis iiiius gJoriosi martyris habemus;
<
iminunilaies anliquaset rationabilesconsueludines, pro ttix probitaiis et liouesiaiis inluilii, eorum prc-:
ccclesix vesirx coucessas ei in capellis in parocbia cibus assenstim prxsiitimus et favorein, maxiniA
veslra siiis hactenus observalas, ralas habeiiius et quia iiiultiim credimus ecclesix etregni utilitaiibti».
cns perpeinis lemporibus illibalns permanere san- expedire, si Ulem in minislerio supradiclo regio
Ciinus. Inhibemns insnper ut infra fincs parochiae illa rccipial, qualem prxdicti fegis, et eorum iiw
vestrx nulliis sine asscnsu diceesani episcopi et Stnniia, de conversalionis nierito et fidei dcvotion»
testro capellam scu oratorium de novo consliucre conimchdaftt. Idcoqiie nos ad honbrom "Dnit c/
 1075 COELESTINIIII PAP^ 1076
Cantuariensis Ecclesix salutem, et pacem per lo - A fralrtim noslrorttm decernimiis, ut venerabilis fra-
luni regnum Anglix, non obstante exceptione vel ter uoster Hubertus Cunluarietisis arcbiepiscopus
privilegio venerabili fralri noslro Gaufrido Ehora- de cujus meritis et viriute, sapientia pariter et
censi archiepiscopo, aut ecclesix suaevel alii facio, doctrina, Ecclesia uuiversalis congatidel, minisle-
ufficiuni tibi legaiionis concediiuus, per aposlolica rio Icgationis accepto, vices noslras ad honorem
scripta niandanies, quaientis illam ciim fraternx Ecclesix, et totius regni salutem ct paceni, per
obedieulix humilitale suscipias, el secunduiu da- loltim regnum Anglix, non obslante exceplione vel
lam libi coeliius facultntem ad emendanda ea qux privilegio libi aulecclesixtux, frater arcbiepiscopc,
iieeesse est emendari, et ad staluenda qux Iherint vel alii facto, libere exsequalur. Prxsentium ilaque
statueuda , debitx diligeniix mauiim aucloritate auctoritale universilati vesirae per apostolica seri-
Ipsius legationis apponas : ita nimirum in omnibus pia mandamus, quatenus eidein tanquam aposlolicaa
revereniiam malris lux Romanat Ecclesia?prompla sedis legalo revereutiam exibeatis debitam et bo-
devoiione cnsiodiens, ut eara de profeclu minisle- norcm ; atque ejus salubria monita el mandata re-
rii, quod libi Ixta commillil, luis eiiain facias ope- cipialis bumiliter et servetis, qux aucloritaielega-
ribuslxtiorein. tionis, qua fungitur secundum Dominum, duxcrit
Daiiiti) Laterani, xv Kalendas Apr., pontificatus B staluenda, lirmilcr observantes.
noslri anno IV. Daliini Laterani, xv Kalendas Aprilis, ponlifica-
CXCI. IMSnostri anno quarto.
Ad omnes Anglim epiicopos. — De reverentia exhi- CXCIL
benda Hubetto Cantuarienti arcltiepiscopo, sedis [Ansetmo]episcopoFulginaiensi mandat, ut abbalem
apostolicmlegato. S. Sitves',ri Otpetlensis ad prioris Camaldulettsis
obedientiam revocel.
(Laterani, Mart. 18.)
[ Ibid., 602. ] (Lalerani, Mart. 20.)
COELESTINUS episcopus, servus scrvorum Dei, [MITTARELLI, Aniiat. Camatdul., IV, App., p. 193/j
venerabilibus fratribtis in Cluislo, Eboracensi ar- COELESTINUS episcopus, servus servoruni Dei, ve
chiepiscopo, et uuivcrsis episcopis, cl dilcctis liliis ncrabili frairi Fulginatensi episcopo, salutem el
abbalibus et prioribus, el aliis ecclesinrum prxla- apostolicam bencdictionem.
tis per regnum Anglix constituiis, salutem etapo- Dilectus filius prior Camaldiilensis sua nohis con-
stolicam benediciionem. questione monsirnvil, quod abbas Sancti Silveslri
Divinx sapientix inscrulabilis altitiido sacrosan- de Ospello obedienliain et reveientiam, qiiain ante-
ctani Ecclesiam in hujus mundi lalilmline slabilivil, cessores sui jam dicto priori et suis anlecessoribus
et ita regimen el gubernationeni in ipsius inimila- cxbibuisse noscuntiir, pro sux voliinlaiis aibitrio
Jhli provisione esse voluit, ul ail eam saltibriier denegat exbibere. Volemes itaque ejusdera prioris
guberuandum plures assumereniur in parlcm solli- ct Ecclesix sux itideinniiaii paterna solliciludine
ciliidinis, qtiamvis pro iinilalis eeclesiasticx firtiia- pfovidere, fraternitnli tux per apostolica scripla
inento Roniana Ecciesia acceperil pleiiiliidiiicin lnaiidamus, quateuus inquiras super prxmissis dili-
potestatis. Voltiil enini, ut secundtim quod Eccle- genlius verilalem, et si ila libi consliieril, jam di-
siam alloqitilur in Propheta , pro palribus ejus Dlii citim nbbalem ad obedienliain et revcreniiaiii debi-
nascerenliir, qui super oinneni terram piincipes lain jain dicio priori exhibendam per ectiesiasticain
consliluii, viriuium meritis et verbo doclrinx, ru- censiiram compellas.
des, ad fidera proveclos, ad jusliliam ertidireiii. Daiiim Laterani,-xiii Kalcndas Aprilis.poniificatus
Vnde sacrosancla Romana Ecclesia, cui Dominus nostri anno qttarlo.
super cxleras contulil ecclesix magislraiiim ; pium CXCIII.
ad alias maierna provisione respectum providit ab Adalberlum archiepiscopumSalzburgensem, laudibus
initio, et laudabiii haclcniisconsueltidineciisiodivit, I) eflerl < qued in morie Leopoldi, quomiam ducis
nl de diversis niuudi partibus ad earum minisle- Auslriw, ad satis\acientlum de excessibus, et ea
riuin implenduiii viros prudenies assumeret: quprtini qumpro redetiiiilione iltuslris regit Angtiw mate
accepisset, cum tniegriiate reddenda, fiitum ejitt
auctorilas etdoctrina sub Roinani pontificis niode- jurare cum majoribus lerrw coegeril. >
ramine consliluta, quod ipse non poterat procul (Laternni, Marl. 22.)
dislantibus ecclesiis minisirarei. Unde nos qui, [IIANSIZIUS,Germania sacra, l. II, p. 955.]
licet insuuicienlibiis meritis in siibliini sumus ejus- COELESTINUS episcopiis, serVus servoruin Dei, ve-
dem specula constiiuii, pairum noslrorum vestigiis nerabili-A. SaUburgeusi arcbiepiscopo, salutem et
inhxienies, iia iiitendimus ciim Dei adjittorio in- apostolicam beiiedictionein. .
juiiciutii nobis iniiiisleiiuiii circa proxiinus ecdesias . Qiiaulo nobis et libi major cst ab omiiiutn Crea-
gerere, ul his, a quibus etiam positione distamus, tore collala polesidS, et pluribtis, aitctore Deo,
oppoiTitnadebeai providemia non deesse.Specialiier praesiJemus, qui ex aclibus nostris siiiniini exein-
auiein ad prxsens , Auglicauam Ecclesiam paieriix pluin, tanto nohis est potius prxcavendum ul lales
considerationis acie intuentes, ad salutem ipsius, et nos cxbibeainus in suscepix admiuistfationis ofli-
epecjalcs iu Cbris'.o prpfectus, conimuni cousilio cio qnod subditos nobis populos verbo pariter ei
1077 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA.— AN. 1195. 1078
cxemplo inslnianuis el lulenta nobis credita dnpli- A scripla mandanles quatenus, invocala Spiriius
rare et triplicare possimtis. Sacrx siquidem Scri- sancii gratin, lalem personam vobis studeatis juxt.i
plurx lestimonio cnututn habelur foriins et expres- sacros canones prxlicere in paslorem per quam
sum, quod cum augentur dona, rationes eliam crc- spirilualia et temporalia Eectestx gralura suscipiant
scanl donorum, cui plus commillilur, ab co plura incremenlum. Quod si forie, quo.d absit! super-'
legimus exigenda. Caeterumcum personatn tuam ei seminanle inimico homine zizania, concors et ca-
arcbiepiscopalis dignilas et litterarum profundilas nonica electio inter vos non potuerit celebrari, no-
potius reddat insignem, ut in eis fidelis inventiis veritis nos venerabilibus fralribus nostris Tarr.ico-
«upra mulia conslitui merearis a Domiuo, tolis vt- nensi archiepiscopo el episcopo Hilerdensi praeci-
ribus clabores, et devotos erclesix filios tux po- piendo mandare, ul ambo vel aller eorum, uullius
lestati subjeclos tuliler protegas et defendas, ut conlradiciione vel appellatione obstanle, vohis
conlumsces et rebelles sedi apostolicx el eccle- prxficiant aliquam personam idoneam. in pasto-
siaslicx disciplinx potenler iinpugnes. Fraternila- reiri.
tem siquidem tuam plurimura commendamus, quod Dalum Laterani, vi Kalend. Aprilis, pontificalus
in morte L. quondam ducis Austrix, cujtis exces- nosiri anno quarlo.
sus el contumacia aures oranium lidelitim Christia- B CXCVl.
no noniini subjeclorura offendit, lc juxta pontifica- Archipresbyleroel primicerio Lucenti de libera te-
lis oflicii debilum laliter exhihuisli, quod ad satis- puliura monaslerio S. Pelri Puieotenti concetsa
faci«nduin de suis excessibus, et ea qux pro re- significat
dempiione illustris regis Anglix inale acceperat, ciim (Laterani, Mart. 27.)
integritale reddenda filiura ejus, quia de vita patris [MITTARELLI, Annal. Camuldul.,\N, App., p. 191.]
desperubatur, jurare cum majoribus lerrx sux co- COELESTINUS eplscopus, servus servorum Dei, di-
gercs, pntri denegans ecclesiaslicain sepulttiram, lectis liliis, archlpresbytero et... primicerio Lu-
nisi se de praedictis salisfaciurum ad plenuin jura- eeusi, salutera et apostolicam benediclionem.
toriu firmaret cautione. Quia ergo, quod ralioun- Allendentes devolionem,*quam erga nos el Ro>
bililer a tc factum esl, nohis et fratrihtis graltim manam Ecclesiam dilecti fitii abbas, el inonaclii
f«t pluriinum et acceptum, nec illud volumus ra- S. Pelri de Puleolis Lticensis dicecesis habere no-
tione qu.dibel revocari, fraterniiali lux per aposto- scuntur, ipsoruin Ecclesix liberam esse concessi-
lica scripia mandamus, quatenus dictum F. quon- mus, juxta quod esl moris ecclesiastici, scpultu-
dani ipsius filium sacramentum servare, ac si qux Q ram. Quapropter per apostolica vohis scriptn prx-
de illis retiuuit, qux cautione jura:oria resignare cipiendo mandanius, quatenus, nec vos conlru
teuciiir, ut sine diiniuuiione resiitiiat, moneas dili- concessioiiis npstrx paginam ennulem ecclesiam
gettlius el inducas, et si necesse fuerit, per censu- infestetis, nec permittatis ab aliis moleslari; cou-
rain ecclesiasiicam cessante appellaiione compcl- tradiclores, si qui apparuerinl, a praesumptiouo
las. per cen urani ecclesiasticam appellatioue poslpo-
• Data Latcrani, xi Kal. April., poniificalus no>lri sila couipescentes.
an.o iv Datum Laterani, vi Kal. Aprilis, ponlificalus
CXCIV. noslri anno quarlo.
Eccletim S. Marim in Cznam piuiecthnem mscipil CXCVIl.
possessioitesqueac piiiilegia confirtnal. P. abbaii S. Pelri et mcgistro Rudotpho, decano
(Laterani, Mart. 23.) Sulzburgensi, mandai, ut Rapolonem de Steine
[HASSELBACH, Cod. Pomeran. dipl., I, 175.] el Eberhardum comitemde Dornbach, qui tub duce
Auslrim militantes monaslerium Baumburgense
CXCV. incendio ac rapina vexaverinl, ad sarcienduni
Ad canonicos Urgellenses.— De facieuda electione damnum coqunt.
episcoii. D
(Laleiani, April. 1.)
(Lalerani, Mart. 27.)
[MANSI,Concil., XXII, 615.] [Mon. Boica, II, 194.]
COELESTINUS episcopus, servus servortim Dei, COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
dilectis filiiscanonicis Urgcllensibus, snlutemet npo- iectis liliis p. abbali Sancti Pelri, el magisiro Ru-
siolicain benediclionem. DOLPUO, decano Salzburgensi, salutem et apostoli-
Per litteras... qtiondam episcopi veslri, dilecti cam benedictionem.
filii ncsiri nobtlis viri comitis Urgellensis; et vc- Dilecti filii... 0... prxpositus el fratres ecclesia?
s:ras accepimus quod ipse episcoptts propter mul- Baunibcrgensis ad nos querimoniani deslinaverunt,
um sui ilebililateni aique seneclulem renunlia.vit quod Rapolo de Sleiue, cum olitti duci Austrix iu
episcopatui el iniendit in aliquo religionis loco qtiodam bello suuni iuipertirelur auxiliura el favo-
Cieaiori suo residuum teinporis dedicare. Nos igi- rem, claustrum ecclesix sux incendio devastavit;
lur compaiienles citlein, et Ecelesix vestrx ut li- cujus incendii dainnum prxdictus dux emendatti-
lati providere volenles, renuiitiationem ejus admil- rtnn se promiserat, nisi tam subito decessissel. Prx-
liuiiis ct rataiii Itabeuuts, vobis per aposiolica tcrca coincs Eberbardtis de Doruberch men.otaiu
1079 COELESTINI III PAPJI 1080
dtici favendo eoruni homines est deprxdatus, et A vobis clericos et Jaicos, liberos cl absplutos e sxculo
quosdam Kominum captivalos abduccns redeinplio- fugientes ad cenvefsionem recipere, el eos sine
nem intolerabilem extorsit ab eis. Contradiclicne aliqua retinere.
Nolenles igiiur bujusmodi excessus, sicut nec Decerninius ergo, eic.
debemus, sub dissimulalione transire, prxsentium Datuin Laleraiii, Nonis Aprilis, ponlificatus noslri
vobis auctoritale mandamus, quaientis, si vera sunt aririb quarlo.
qux dicunlur, malefaclores illos landiu faciatis ex- CC.
commuriicalionis vinculo subjacere, donec super Monasteiii Scolqrum Wirzeburgensit protectwtum
prxdictis omnibus Ecclesix mandalo parebunt. suscipitpussessioiiesque ac jura eonfirmat.
Dalufn Laterani, Kalendas Apfilis, ponlificalus (Laiefani, Apiil. 7.)
liostri aiino quarlo. [LUDEWIG, GeschichtschveibervonWirlzbourg, 997.]
CXCVIII. CCI, ,.
Ad Galterium Auguslotlun. et Garnerium Treeensein
Nonasterio Baumburgensi atserit prmdium Anegat- episcopos.— Ue dirimendo matrimoiiioGatcheride
terperg ab Elisnbeiha de Ottenberg el Rapotone ac Satiniset M. dominwde Butboitio. " ' '
Ueinrico, filiit ejus, donatum.
(Laierani, April. 5.) B (Lalerani, April. 14.)
[Ibid.] [Gailta Christiana nova, lV, Instr., 93.j
CoELESTiNUS episcopus, sefvus servorum Dei, di- COELESTINCS episcopus, servus servorum Dei, vene»
lectis filiis prxposilo et capitulo Sanctx Margaretx rabilibus frattibus G. Eduensi, G. Trecensi episco-
in Baumburch, saluleni el apostolicam benedictio- pis, ct dilecto filio .... abbati mouasierii in Argona,
nem. salutcm et apostolicam beuediciionem.
Juslis pelentium desidcriis dignum est nes faci- Cum ex assuniplo regiminis universalis officio,
lem prxbere coiisenstim, et vola qux a ralionis de saltite gregis solliciluiliui nostrx commissi cti-
iramile non discerdanj,, effectu prosequenie com- ram omnimodam gerere leneamur, circa niatiinio-
plere. Eapropier, dilecli in Domino filii, vestris nia tanlo magis cautos et sollicitos nos esse conve-
justis postulaiiouibus grato concurretites assensu, nit, qtianlo ex ipsis, si indiscrele aganlur, majora
prxdium quod dicitur Anegaiierperge, et vineas, pericula proveniunt animabus, si vel illi videlicet,
quxdilecla in Christo filia Elisabethde Orlemperch, qttos Deus conjunxii, per hominem minus raliona-
iiliis Rapotone et Heinrico in hac parte asseiisura biliier separentur, vel invicem cohabitare sinantur,
ei prxbentibus el favorem, pro remedio animx sux quos contra Deum constat esse ab homine copu-
vobis libere noseitur contulisse, sicul ea juste ac lalos. Significanlibus autem consanguiueis dilccine
pacifice possidelis, vobis et per vos ecclesix ve- in Chrislo filix nohilis mulieris M. dominx deBor-
sirx auctorilaie apostolica confirmamus, et prx- honio ad noslram noverilis audienliam pervenisse,
senlis scripli palrocinio commuiiimtis. quod nohilis vir Galcherus de Salinis dictus vir
Ntilli ergo omnino hominum liceat, elc. ejus, ipsam in ea lhiea consaiiguiniiniis atiingit,
Daium Laierani, Nonas Aprilis, pontificatus infra quam nec malrinipiiium conlraiii potesl, nec
hoslii anno quarlo. contraclum subsistere secundum sacrorum cano-
CXCIX. niiin inslitula. Quoniam igilur nobis non constilit
Monatterio S. Pelri Puteolensi«liberamsepulturam » da subslanlia vetilatis, discrctioui vestrx per
concedil, » ut eorum devoiioni et exiremw volun- aposlolica scripta prxcipiendo niaridainus, quate-
lali, qvi se iltic sepeliri deliberaverint, nisi forte niis evocatis ad veslram prxsenliam , qui fuerint
excommunicati velinlerdicli sinl, nultus obsislai. >
evocandi, el inqtiisita super prxmissis diligentiiis
(Laterani, April. 5.) verilnle, quod canonicum fuerit, non obstante su-
[MITTARELLI, Atinal. Camaldul., IV, App , p. 191.] per principali seu etinm incidenti quxslione conlra-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- D dictionis vel appellaiionis obstaculo, staluulis ct
lectis filiis abbali el monachis S. Petri UoPuieolis f.tciaiis quidquid exinde duxerilis slaluendiim per
iu Lucensi.dioecesi constitutis, saluiem et apostoli- censuram ecclesiasiicain firniiter observari, provi-
cam benediclionem. suri atlenlius ul sic eidem muiieri favprubililer
Inctimbit riohis ex debilo poniificalis officii, ut nssistatis, ne in jure suo aliquod sustineal detri-
jusla pclentibiis audienliain ctni) efficacia prxbea- nienium. Veruni quia ipsa, sicut accepinuis, quon-
iiuis, maxiiiie ubi eorum vota etpielns adjuval, etex- dam fuit ab eodein G. nrcix cuslodia? depittula, et
ploraia juris veritas non reliriquil. Eapropler, di- ob hoc dc pcriculo prbprii corporis sibi tiniens , ad
lecii in Dominofilii, vestris jusiis precibus annuen- suos de riovo consanguineos liberata confugii, vo-
tcs, sepuiiuram monasterii veslri liberam esse lumus el prxsentium vobis auclorilate maiidumus,
concediirius, ut eorum devotioni et exlreinx volun- firmiterque prxcipimus, ul ne rurstis lite pendcnle
talT, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi fortc periculum idem incUrral, eain ortmi coniradiclionu
excommuriicati vel iiiterdicii sint, nulliis obsisiat, el appellaiJorie remota, tutelx venerabilis frniris
salva lamen juslilia illarurii ecclcsiartini, a quibus nostii Willelmi Remehsis arcbiepiscopi, S. Sabiuae
niortucrum corpora assumuntur. Liceat quoqiie cardinalis, apostolicx sedis legati, sinc dilalione aui
1081 EPISTOLJE ET PRIVILEGLV.— AN. 1195. 108*
jifucullale aliqua, auctoritrte apostolica committa- A liilra civilalcm Parmctiscin ccclesianvBeali Bar-
tis, nec prxdicto viro aliqualcnus rcsliiui permit- tholomxi cum suis omnibiis perlinenliis ; in Fa-
latis, do:iec causa ipsa fueril fine canonico lermi- brorio ecclesinm Suncti Andreic cum omnibus ad
nala. Si qua vero parliuin legitUne cilala , prxsen- cam pcrtiiieniibtis, el cnm dominicaiu; lcrras seu
linmvestram adire,vel judkio vestro parere. nolueril, possessioncs qtias in Faligaria hahctis; in Fodico
vusiiieademcausa niliilominUs,flpiieIlatibnecessanic, ecclesiatn B. Jacobi cum pertincntiis suis; in Be- i
proul ratio diciaverit procedatis. Cxterutn quia lcna ecclesiam Benti Lnitrenlii cum suis omnibus ;
sicut nobis est inlimaium, venerabilis frater noster periinemiis, quidquid etiam in (erris, vineis el do-
Henricus Bituric. arcbiepiscopus in ipsam excoin- inibus npud Melajaiuira et Coloniium pnssidelis:
lutinicjlionis seiiientiani promulgavit, volumus ul prope eamdem civitatem Parmensem quxcunqtie
ab ea juxta formani Ecclesix siiuicieiiii cautione apud Meletaltim, Baganzolam, Valeriara, et Vico-
recepta.quod corain vobisdebeal juri parere, ipsatn gibuli, in terris, viueis, doinibus el douiinicalibus
atictoritate nostra sublalo appellalioiiis reniedio possidetis. Apud Vigorcounh clausuraui unam vi-
nbsolvatis. Quod si posl iler ab hujus negolii pro- neafitm cum lerris aliis et Villauis; qiixctinque
curaloribus ad nos arrepiura , qiiidquain contra prxterca in Jiiliniano etin Pitrpurano lam in leriis
prxdiclam mulierera allentatum teinere fucrit aul B el vineis, quam in villanis domibiis et aliis rebus
inutalum anle litis ingressiira , in statuin prisiii.um possidetis; ea vero qux apud Vigaltuii, Morttirani,
appellatione posiposiia reducntis, eos-ij.ui nomiiinti vel in hasilica Nola, in Moliole, in Castello novo,
fuerint ul tesiimonium perhibeatit verilaii, si se in Feline, in Vigodemeri, in Traversedula, in Pti-
uralia, odio, vel Timore sublraxerint, ad id pcr vilio, in Beroito, in Cadecoinazi, in Noceto, in
distnciionem ecelesiaslicani appellalione remola terris, vineis et aliis rebus possidelis, prxscnti vo-
cogeutes, nullis litteris obstantibus, si qux appa- bis scripto fiiinaliius.:
ruerint, haruin tenorc non babilo, a sedc apostolica Decimam eliam laboritm vcslrorum quos propriis
impelralx. Quod si onines bis exsequendis nequive- excolilis sulnptibus, niillus a vobis exigere prxsti-
riiis iuleresse, duo vcsirum ea iiihilominus cxse- niat. Chrisina sane, olettm sancluni, consecraiiones
quanlur. ullarium seu ecclesiiirum, ordinntiones cleiicorum
Daiuni Latefani, xvni Kal. Maii, poulificalmj qui ad sacros ordines fueriiii promovendi a dicece-
nostri unno v. sano suscipialis episcopo, siqtiidcm calludicus fuerit,
CCII. elgraiiamsedisaposlolicx babueril, atque ea gtatis
Monaslerii S. Atexaudri Parmensis proleclionemC et absque pravilatc aliqua volueril exhihere. Aiio-
suscipit bonaque Confirmal. quin catholicum qtiein malueritis adeatis aiilisliteni,
(Laterani, April. 17.) qui nimirum noslra fiiltus auctorilate, quod poslu-
[AFFO,Sloria di Parma, III, 305.] latur indiilgeat. Obeunte vero te nuiic ejusdeiii loci
COELESTINUS cpiscopus, servus sefvoruin D.ei,di- abbatissn, vel qiiacunqtic sororum qux libi in regi-
leclis iii Christo filiabusGUII.L.£
abbatissx inunasterii nniie abbalix successeiinl, nulla ibi persona qua-
Sancti Alexandri, quod in civitate Parmeiisi situin libel subrepliouis aslulia seti violentin prxpena-
e*t, ejusque sororibus lam prxsenlibtts qtiatii fu- tur, nisi quain sorores ejusJein loei aul pars ea-
turis regularem viiam professis, in perpeluuin, sa- rumdem consilii sauioris secundum Dei limorem ct
luiein el apostolicam benedictioneni. RegUlam beali Benedicii elegerint. Porro sepultu-
Cum pro omnibus ecclesiis ct rcligiosis locis ex ram ipsius loci liberain esse decerniintis, ut eoriim
injunclo nobis ofljcio debeamus sollicitudiiiein ge- qui se illic sepeliri deliheraverint, devotioni el cx-
rere, pro illis tamenniagis sltiiliosos nos esse con- iremx voliintaii, nisi fefto excomniunjcaii fuerint,
venil qui healo Peiru specialiier iithxrere cl ad nullus obsislat.
fjiis jus pertinere noscunlur. Proiude, dilecta in Nulli ergooinuino hoiiiiniiin faSsil prxfatum mo-
DominofiliaGuilla abbaiissa, luis et sororuin luarum D nasteiiiim lemere penurbare, aut ejus possessiones
r.ilionabilibiis postulaiionibus clementer annttimtis, aufcrre, vei ublulas relinere , miiiiiere, atti, aliqui-
el Beaii Alcxnndri monaslerium, in quo divino eslis bus vexationibus faligare, sed oniiiia iiitegreconser-
obscquio muncipnlx, quod uliqtie beati Pelri juiis exi- ventur eOrum, pro quoruin gubcfiialiotieac susten-
slit, sub aposiolicx sedis lutelam proieclioneuique laiione concessa stint, usihtis nniniinodis profultira,
suscipimtis el aposlolicx sedis patrocinio coimnti- Ad indicium autem perceptx linjns a Roniana Ec-
ninius, slatuenies ut quascunque possessiones, clesia libertatis, cl qubd idem monasleriiini beati
qnxcunque bona idem coeuobium imprxseiilinrum Pelri juris existnl bisantium uniim nobis uestrisque
jusie el canouice possidet, aut in fulurum conces- sticcessoribus annis singulis persolvetis.
sione poniifiCutn, lurgilione regum vel principum, Si qua igitur in fuluruin, etc.
olilatione fideliura , seu aliis juslis modis poterit Ego CoRlesiinus,catholica? EcclesiiCepiscopiis.
edipisci, firina vobiS Vobisque succedentibus, el Ego Oclavianus, Ostiensis episcopus.
pcr vos eidem (cenobio in perpctuum et iilibata per- Ego Albinus, Albanus episcopus.
inancant. In quibus bxc propriis duxiraus expri- Ego Joannes, Prxnestinus episcopus.
nienda vocabulis : Ego Petrus, Portuensis et S. Rufiua; eptscopus.
 COELESTINI.111PAP.« , IWUi
1033
CCIV.
Ego Pandulfus, basil.XII Aposlolorum presh. car- A
dinnlis. Monasterio S. Alexandri Parmenst eccletiam
Ego Pelrus, lit. Sanctse Caecilixpresh. card. S. Cwciliwasserit. '
Ego Jonnnes, tit. S. Cleincnlis card. Vilerhiensis
et Tusculanus episcopus. (Laterani, April. 19.)
Ego Guido, S. Marix Transtibcrim lit. Calisti [AFFO,Storia di Parma,"l|I, 505.]
presb. card. servus seTvorttm Dei, di-
card. S. Martini lil COELESTINUS episcopus,
Ego lltigo, presb.
(il. S. in Goelio inontc lecia?in Christo filix abbatissx S. Alexandri Par-
Ego Joannes, Stephani
card. inensis, salutem et aposiolicam benediclionem. .
presb. a venerabilibus fratribus noslris geren-
til. S. Laurentii in Lucina presb. Ea qux
Ego Ciittbirjs,
card. libus legationis officium, ratione prxvia slaitiunlur,
til. S. Praxedis card. ne pfocessu lemporis in dubium valeant lemeriiate
Ego Soflredus, presb.
revocari, volumus sollicitudine
Ego Bernardus, Saticli Petri ad Vinciua presb. quorumlibel el eorum paterna inslilutiones aposiolicae con-
carJ. lit. Euxodix. prxcavere,
Sanclorum Costnx cl Damiani JJ firmaiionis lilleris communire. Eapropter, dilecu
Ego Gralianus, in Christo fllia , tuis justis poslulalionibus grato
diac. card.
diac. card. concurrentes assensu conslilutioneni quam dilectos
Ego Gerardus, Sancli Adriani
S. Marix in diac. card. filius noster Petrus S. Cxcilix in fundo monasterii
Ego Gregorius, Aquiro
vestri constructam fecisse dicitur, sicutea raiiona-
Ego Loiarius, Saiictoruiu Scrgii el Baccbi diac.
card. biliter et sine pravilale qualibel facla est, et ul
in Cosmedin diac. ejusdem cardinalis aulhentico conlinetur, devotioni
Ego Nicolaus, Saiiclx Marix
lux auctoritalc aposiolica coiifirniaiiuis, et prxsentis
card.
Sancti diac. card. scripti patrocinio coinmunimus. Ad majoreni auleiu
Ego Gregorins, Angeli
lutjus conlirmalionis aposlolicx firniilaiem, auihen-
Ego Bobo, Sancli Theodori diac. card. ticum ipsius cardinalis de verbo ad verbum prxsen-
Ego Peirtis, Sanclx Marix in Yia Lata diac. card.
libus diiximus lilteris inserendum, quod taleest:
DaluinLalernni, periTiaiiumCenlhiiSanclx Lucix
in Orlhea diac. card., domini papa? camerarii, xv iPetfus, Dei gratia tilulo S. Cxcilix presbyler
sedis legaius, universis in
Kulend. Maii, indiclionc xtit, lncai nnlionis Donii- cardinalis, apostolicx
Cbrislo lidelihus, salutein in perpcluum. Cnm es-
nicx anno 1195, ponlificaius vero douini Coelesiini
semus Parmx et legaiionis oflicio funge.reiuur, co-
pitpae III anno quiiito.
gnovimus parochiam ecclesix S. Gervasii iu laniutn
ccw. crevisse quod necesse ernt, ul nova ecclesia sur-
concedit monachot gerel, in qua pars ipsius populi divina posset per-
Abhali monasterii S. Dionysii ut,
el convertos suos, appellatione eorum non obslanle, cipere sacraineiila, tinile in proprio fundo inoiasterii
corngat. -, S. Alexaiidri a venerabili fralie noslro Bernardo
Parmeusi episcopo crucein poni fecjuius. siuiiil et
(Laiernni, April. 18.)
lapidem heuedictuin ad ecciesiara iu honoreni Dei
[DOUBLET, Ilist. de Saint-Denys, p. 526.] et meraoriain Bcatx Cxciliae virginis el tnartyris in
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- capiie Poulis construeiidain, et ipsi monaslerio S.
lec(o fijioabb/jti monasierii S. Dionysii, in dioeccsi Alexandii siibjiciendam, sed ne de finibus parochix
Parisiensi cousiiluli, salulem el apostolicaii) bene- possel iu posteruin inier velerem.el novam eccie-
dictionem. siam discordia oiiri, sic pnrocbiam termiiiaraus, ut
Nobis intiraare curnsti, quod cum correclioni omnes, qui hubilani stiper terram ipsius abbatissae,
velis iutendere subditorum, et inoiiaclios luos re- Q et dotnos illorum de Cistelle, et scx alias, et si.qux
gularibus inslruere disciplinis, ipsi vocem ad nos novx versus iiionlana surrexerint ipsius novxec-
. appellalionis emilluni, et sic ad defensionem iuiqui- clesix sint parochiani, statuentes ul sacerdotes et
. latis usurpant quod ad prxsidium iiinoceiilium di- clerici qui in ipsa nova ecclesia pro lempore fue-
. gnoscilur iusliluium. Ui igitur hujiisniodi maleficiis rint, exlra ipsos terininos , nulluin de parochianis
occuratur tibi aucloritaie apostolica duximusindul- prxdiclx ecciesix vetcris ad pertinenliam ad pe-
geiidiini, ut tibi liceai, non obsiautibus hujusmodi ras vel baculos dandos, nec ad oblalionesln prae-
. frustratoriis appelialionibus, secundum Regulam cipuis festivilatibus, nec mulieres de parlu surgen-
corrigere luoruin nionachorum excessus, et quos les recipiant, uisi forte de lieentia fuerit sacerdo-
videris se minus religiose gerentes, ad vitamcom- tuin ecclesix memoratx, et ut inierdicla episcopi,
ppllere regularcui. vel capituli, si sedes episcopalis vacarel, generalia
I Decerniuius ergo, ut nulli oiniiino hominum li- el spiritualia servent, et ad capitulum sicutaliica-
teat, etc. pellani veuiant, et quod in eo stalulum fuerit eb-
Datuni Lalcrani, xiv Kuiendas Maii, po;itificalus . seuvent.» ... .'.-.
i;ostri aiino qiiinto. Nulli crgo oinuiiio lioiniiium Itccal hanc paginauj
 ms EPISTOL^E ET PRIVILEGIA. — AN. 1195. 1086
I
noslra? confirmationis infritigere, vel eiausu tcmera- A ciiin periincntiis snis, in quihus duabus per eos qui
riocontraire. Si quis auicm hoc aiieniareprxsnmpse- ibi fiierint per noslratn provideniiam onlinali divina
rit, indigiialionem oiiinipotenlis Dei, et beatortun scmper oificia celcbrenlur, el quidqnid jttris haheiis
Peiri el Pauli aposlolorum ejus se noveril iiicur- in eadem ecclesia S. Marix per ecclesiam Saucix
suruin. Chrislinx, item ecclesiam S. Barlholomai cuin per-
Datiun Lalerani, xitt Kal. Maii, pontificatus no- lineniiis suis, ecclcsiani S. Blasii, ecclesinm S. Sie-
slri annn quinlo. phani, ecclesiani S. Laurentii de Nocida, ecclesiam
S. Petri supra Fonieni, ecclesiam S. Andrea- juxia
CCV caslrum Ciculum, ecclesiam S. Michnelis infia nui-
ros, ecclesiam S. Jacobi cl S. Lucix, ecclesiain S.
Prieilegium pro ecclesia S. Genesii. Donali de Faiiguana, ecclesiam S. Martiui de Casti-
'
lione, ccclesiara S. Ilippolyli de Murzana, ecclesiam
(Lalerani, April. 24.) S. Marix de Caleiizauo, ecclesiam S. Quiulini, ec-
[BALUZ.,Miscell. ed. Mansi, III, 426.] clesiam de Colle, ecclesiam dc Cnpriauo, ecclesiam
de Cauneto, ecclesiam S. Marix de Mpntarso, eccle-
COELESTINUS epitfcbpns ... dileclis filiis GREGORIPB siam de Monterotuudo, ecclesiam dc Planalole, ec-
prxposilo S. Genesii, ejusque fratribiis lam prxsen- clesiamdeBiusciano.eeclesiam S. SiephanideTiiric,
lilitts quam fuluris canonice consiituendis in per- ecclesiam S. Petri de
Marcignana, ecclesiuin S. Do-
peiumn. nati de Insula, ecclesiam S. Angeli de Rophi.i, ec-
Pix posfulatio voluntatis effeclti debet prose- clesiam S. Philippi de Pinu , ei cle-iam S. Prosjieii
quente coutpleri, ut el devolionis sinceritas lauda- de Montalpraudi cum oninibiis periineniiis eariim,
hiliter enilescal, et ulililas poslnlata vires indubi- et si quis iiftposterum infra unius plehis spat.uni xdi-
tanier assumal. Quia igitur, o filii in Chrisio cha- ficnre contigerii. Quidquid eliatn juris babeiis in
rissimi, vos per divinam graliam aspiraii mores curie Sancliminiaiis de Euipulo de Monleruppoli, et
veslros cohxrere el sub vitx canonicx disciplina in curie du Marrignana.
et commuiiiter secundtim sanciormn Patrura insti- Ego Coelesiiniis, catbobcx Ecciesix episcopus.
tuiioneni disposuistis oinnipotenli Domiiio servire, Ego Petrus, lil. S. Cxcilix presb. card.
iios votis veslris paterno coiigralulanitir affectu; Ego Lnde, S. Prudenl. presh. card.
unde etiam prxdecessortiui iioslroruin felicis me- Ego Joannes, lit. S Cleuienlis card. Viierhiens.
morix Alexandri II, Pasi halis, Eugenii, Anastasii, el Tuscan. episcopus.
Q
Alexandri, Lucii et Clemenlis Roinnnorum pomifi- Ego Guido, S. Marix in Transliberira lit. Calisli
cum instiiuta seqtieiiies, vitx caiionicx ordinem, presb. card.
quem estis professi, prxsentis privilegii auclorilate Ego lliigus, til. S. Mariini presb. card.
flrinamus, et ecelesiam vesiram sub beati Peiri, et Ego Juanncs, lil. S. Slephahi presb. card.
, nostra prniectiotie suscipimus; statiteutes ut qiias- Ego Ciitliiis, lil. S. Lnureiiiii in Liicina presb. card.
ciinqiie possessioncs, qtiaecunquebona eadem E( cle- Ego Soffredus, til. S. Praxedis presb. card.
sia iiii|irxseiiiiarnni jusie et canonice possidet largi- Ego Bernnrdiis, S. Pelri ad Vinctila presb. card.
lioue regtim vcl principiitn, oblalione fiddium, seu Ego Fidus, lil. S. M.ircelli presb. card.
uliis juslis modis, prxstaiile Doniino, poierit Ego Joannes, lit. S. Priscx presb. card.
adipisci, lirma vohis vesirisqiie successoribus et iU Ego Albinus, Alban. episc.
iibata permancant. In quibus hxc propriis duxiinus Ego Ociavianus, Bellelrcnsis episc.
vocabulis exprimenda : Ego Joannes, Prxuestinus episc.
Locum ipsiim in qno plebs ipsa sila esl cura om- Ego Peirus, Poriuensis S. Rtilinx episc.
nibus pcrlineiitiis suis, qtiurlam partem decimarmn Ego Grulianus, SS. Costtixei Diiiniuiiidiac. card.
loiius vcslrx plebis, et oiiinia qtix felicis niemorix j) Ego Gerardus, lil. S. Adriniii tlinc. card.
Joannes episcopus canouicus vcstrx concessil ec- Ego Gtegoritis, S. Marix iu PoiTicudiuc. cnrd.
tlesix, doiniim, el leprosorum cum ecclesia S. Lazari Ego Gregorius, S. Marix in Agro diac. card.
juxta eamdem plebem citm peiiiiieniiis suis, uni- EgoGregorius, lii. S. Georgii ad Vellaureiitis(sic)
versa eliam qux a Langobardis de S. Miuiato vobis diac. card.
legitiine data sunt ac cbirograpbis coiifirinala, Egp Lolarius, SS. Sergii ct Bacchi diac. fard.
cleeiiiosyuariira etiam qtia? pro defunctis alicubi in- Ego Nicolaus, S. Marixin Caruield. (sic) diac. card.
fra plebis spalia sepultis offeruniur leriiam parlem, Ego Gregorius, S.Angeli diaccard.
queiiiaditiodiini a bona ineiiioria Pascbalis prxde- Ego Bobo, S Theodori dinc. card.
ccssoris uostri vobis coiicessum est et scripio suo Ego Pelrus, S. Marix iu Via Laia diac. cnrd.
firniutuni. In burgo qiioque ecclesia S. jEgidii cuni Actuni Lalcrani, per nianuin Cirini [Cinihii] S.
' pcriineiiiiis suis, eci lesia S. Cbrisiophori el S. Jusli Lucix in Hortea (sic) diac. cardinalis, doinini pa|>ae
et S. Angeli supra burgum cura omuibus perlinen- camerarii, vm Kal. Maii, iiidiclione xin, Incarnat.
tiis suis. lu eodem etiam burgo ecclesiam S. Pelri, Dominicx 1194, ponlificatus vero domiii Coelestini
ei in castio Sancii Miniatis ecdesiam S. Maiia? papx 111aniio IV.
1087 COELESTINT111PAP.E 108%
CCVI. A parochiau: vestiam, qu.e ctlrtem Ganaceti retinei,
AJ prwpostlum et canov.icosSancli Georgii de Ga- sine dioecesani episcopi ct vestro assensu, eccle-
nactio in diwcesi Mutinenti,—Omnia iilorum bona siam vel oraloiium de novo xdificare prxsumal,
ac privilegia confirmal. salvis tamen privilegiis Romnnorum ponlifieuni.
(Lateraiti, April. 25.) Ciiin aulem generaleinlerdictum lerrx fiierit, liceat
[MURATORI, Antiq. Ital., V, 20».] vobis, clausis jatiuis, exclusis cxcommuiiicaiis ct
COEI.ESTINUS cpiscopus, servns servoriim Dei, di- inlerdictis, non pulsatis cauipanis, suj-.pressavocc
leciis filiis PETROpnrposilo ecctcsix Sancti Geofgii divina officia celebrare.
dc Ganaceln, ejusque fralribus caiionice snbslilucii- L;berlnles qiioquc et immunilntes, necnon nnti-
dis, in peipeiiitini. quas cl rationabiles consucliidines a Muiinensibus
Pix posiulaiio volunlaiis effcctti debcl prosc- episeopls et aliis persouis ecclesix vesirx juste
quente compleii, ul et devotionis siiicciitas Inuda- roncessas et haclenus observntas , raias habeinus,
bililer enilescal, el iuililer posiulalu vires iiidubi- el eas ftiluris temporihus illibalas inanere sanci-
tanler nssiiinanl. Enpropter, dilccll in Doinino filii, inus. Catisas etiam malriinoitiortim agendi parocbia-
vcstris jtislis postulalionibus cleiiienlef aiintiitniis, nis veslris, privatas et publicas peenitenlias daudi,
et prxfatain ecclesinm Sancti Georgii de Ganaceto, ^ eligendi etiam prxlatuin et fratres, sicul a quadra-
in qua divino eslis obsequio niancipati, ad cxcm- ginia aniiis in vestra ecclesia rationabiliicr et pa-
plar prxdecessorum nostroriim felicis recordalioiiis cifice noscilur obscrvalum, vobis liberam concedi-
Lucii, Urbani, Gregorii, el Cleiiicnlis Roiiianorum mtts factillalem. Sane el insiruniento sitpradiclorutii
pontificum, sub beaii Petri el nostra proteciione prxdceessorum nostroruiu Lucii, Urbani, Gregorii
stiscipimtis, ct prxsentis scripti privilegib comniu- cl Clementis, acccpitnus quod tle vobintale bonx
ninitis ; stuliienics ut quasciinqiie possessiones, nienioriie Gerardi quondam arcbiepiscopi Raven-
quxcunque bona eadem ecclcsia imprxsentiarum natis, deliheratione provida statuisiis ul ccclesi.t
jusle et canonice possidct, aut in fuiurum conces- vestra oclo tanlum canonicis sil contCiila, cum ipsis
sione pontificum, largitione regum vel principutn, facullates non suppclnnl qttibiis plures valeanl con-
oblalione fidelium, scu aliis juslis modis, prxstanle grue siistenlaii. Nos vero, qtti bene acta ctinclorum
Domino, poierit adipisci, firma vobis vestrisque ex injuncto nohis officio debemus et volumus ap-
successoribus et illibata permaneant. In quibus hxc probare, adinstarjam dictorum anlecessortiin no-
propriis duxiinus exprimenda vocabulis : slroruin, conslilulioncm ipsam , sicul a vobis cano-
Locttni ipstiti), in quo prxfata ecclesia sita est, „ nice facia est, el in aiiiheniico ejnsdem archiepi-
fiiiii omuibus pertineniiis suis,et aliis qux in cune scopi continctur , ratam esse deceruimus, ct prx-
Gnnaceti et parochia vesira habetis. Qiixcutiqitc sentis scripti pagina coiiiiiiiiiiiiiuis, nisi facultates
babclis in Villanova, Sulicelo, Soleria, in curtc ejusdem Ecclesix contigerit ex processu temporis
Laniine, campo Gulliani, Albareli, CitanOvn, Ba- ampliari , qtiod pluribtts necessaria possenl con-
joaria, Pirradellc, Cuiii, Ctignenti, Rainini, Fretli, grua suflicientia minislrare. Ad hxc aucloriiale-
Mallingalli, in Nirano , Monte Uis', Casale, Cugno- aposlolica constiiuimus ut nullus in ecclesiam ve-
ne, el Montegibio. Ecdesiam Saucli Zenonis de strain inierilictum, autin vosexc.omiTuinicationisvin-
Lamma : ecclesiam Saixti Malthxi, qux est juxta ciilutn, siispensionis senlentiani sine tnanifesta elra-
fluvium Situle, cum omnibits eorum pciiineiitiis. In liouabili cnusa proniulgare prxsiiinal. Senlenlias
episcopalti Bononiensi possessiones quas habclis in qiioqiie a bonx memorix Mtttinensi episcopo
curlibus Sancti Marci, Rcstalini, Manzolini, el sub causa , quxverlebalur inler vosel preshyteruin
Montebelii. In episcopalu Regino possessiohes quas Stephanum, pro ecclcsiu Suncli Jacubi dc Aqua-
hahetis in ioco qui dicilur Sanclus Fabianus, Fon- jouga seper jure parochiali, el a bonx memorix
Inna, Substiliolo, Casale Montalln, et Querzole. In Theobnldo Ferrariensi cpiscopo, ex dclegaiione
episcopatu Ferrnriensi possessiones quas hahetis in p Liicii papx, super quxslione qux inter vos et Isaac
comitatu Ficaroli, et in Sadriano, el in ciiilibus qiiondau) abbatem de Vangaditio agebattir, cano-
Mnnegii, el Trecente, et in villa Snncli Anastasii el nice lalas, sicui in eortini scriptis authcnticis ra-
lacuui qui diciltir Dampnarolo. tionabiliter contineiur, qux exsccuiioiii niaitJatx
Sane novalitim vesirorum qux propriis manibus sunl, ralas habemus, et auctoiitaie apostolica con-
aui sumplibus colitis, sive de iiuiiimentis anima- ' firmamus. Sipiilturam praelerca illitis loci liberam
litim veslrorum, nullus a vobis decimas exigere, cssc dCcemimus, nl eoruii) devotioni et exlreinx
vel exloniuere pracstuiinl. Liceal quoquc vobis cle- 1volnntali, qui se illic sepeliri delibeiaverinl, nisi
ricos vel laicos e sxculo CiigienJcs,liberos et nbso- forle sint exeomiirunicaii vel inteidicti, iiulliis
lutcs, ad coiiversioiiein recipere, el eos absquc con- obsislal.
Iradictione aliqua retinere. Ad hxc, quia decimx Decernimus ergo, etc.
niinisliis Ecclesiaruni latn veteri quatn nova lege Ego Coelestinus, caibolicx Ecclesix episcupus.
tioscuntur esse iudult* vos decimarum cxactionc Ego Albiniis, Albanensis episcopits.
per laicos vcxari sub interpositionc anuibeniatis Ego Oclavianus, Osliettsis et Velletrensisepisco-
prohibcraus. Interdicimus insupcr ui nullus infia pus.
 tm EPlSTOLiE ET PRiyiLEGIA. — AN. 1195. 1090
Ego Joannes, Praeneslinns episcopus. ^ nd ciim vins tuns cx lolo dirigcre, in cujtis ditioue
Ego Pelrus, Poriueiisis episcoptts. stinl omnium ]>otesTnleset jtira' rcgnorum, pcr
Ego Pand., basilicx XII Apostolbruin prcsbyter qucm reges regnanl, dominnntur piincipos, qui re-
cardinnlis. gibus dat salutem et imperatores viarcgia incede-
Ego Peirus, tiluli Sanctx Cxcillx presbylcr car- re, quos facit feliciter imperarc. Sedes niiniruiu si
dinalis. apostolica sublimilati imperalorix ttsqne -ad IKCC
Ego Jordanus, prcsbylcr cardinalis Sanctx Pur- tempora scribei e prxtermisii, non hoc feeit cx dc-
* demiaux Past. liltili. dignxlione seu faslu superbix, sed quia medullittis
Ego Ilugo, presbytcr cardiualis Sancti Marlini ,affectahnt, ut ad sniisfaciendiim Ecclesix, qux of-
liluli. fensa gravissime videhatur, quasi excilarcris a soni-
Ego Sofridus, liluli Sanctx Praxedis presbyter no ct inair.cin tiiam in his lanquam pius filius coin-
cardinalis. pla.cares.Non enim oporluil nos aliter agerc, qtti
Ego Bernardus, Sancli Petri ad Vincula presby- ulios longe positos ad Ecclcsix devotiouem cuin
ler cardinalis. effeclu neqiiaqtiam invitare possemus, nec aliortiru
Ego Gra Sanctormn Cosmx ct Damiani dia- scandala evilarc, nisi le, qui filius et defensor dc-
coiius cardinalis. B beSesse Rotnanx Ecclesix speii.ilis, et quo nullus
Dla Laierani, per manum Cenlii Snnclx..... in sxculariuin priuciptim ci est propinquior, alloquio
Orihea diaconi curdiualis, doinni pnpx cnincrnrii, aposlolicx salutationis aliquandiu inierinisso, ad
vii Knl. Muii, indiciionc vni, Incarnalioei.s Domi- hoc ipsuin iuducere curaremus. Quonium igiturse-
uicx aitno 1195, pontificalus vero domni Ccclestini cundutn doclrinam apostoli raonemun, quos charos
papx teriii aiino quinlo. habemus, imperialem magnitudinein qiianlum pos-
CCVH. sumiis exhortainur, ut illuil alteiidentcsj quod iu
suo Redemplor humani gencris asseve-
Heinrici Romanorum reqis intentionem laudal de Evangelio
puce procuranda, de Hieiosolymitaiiw terrw sub- rat : c Nil prodest homini, si lucratur universiini
tidio tnhlendo el in melius promuvendo communi mundtim.aninix vero sux detrimeiiium paiiaiur.i
bono populi Christiani. Legatos suos contmendat. ita sludcas lemporalia bona iransire el exercere
(Laterani, April. 27.) imperii potesla'em in lcrris, ut non amitias sed
[JAFFI5 , Regesta Rom. pont., p. 900, cx coj. poiius lucreris xterna, ab c.o in ccelis indeficiens
Rcichersbergensi ] braviuin consequnris, cujus itnperium pennanel in
Cbarissiino in Cbiislo filio II [ENRICO]illtistri xiernum, qui revera non corrttpiibilihus atifo vcl
Roniaiioriim impcraiori et seinper Augusto, salu- argenlo, sed efftiso sanguine |)roprio genus redcmit
lem et aposlolicun benediciionem. humaniim. IIoc siquidein ab ipso Doinino indtibi-
Licel ex communi debilo Romanus pontifex im- lanler itiipclrabis, si sempcr in conspectti luo ciini
pcratorem Roiuaiium in visccribus charilntis lia- provideas, sj ejus Ecclesix illibata jnra conserves et
bere nc diligere tencatur. nos lumcn ex speciafi quae in divinas majeslatis offensam aique ipsius Ec-
[dileclione], qui iuiperiulem coronam nostris nta- clesix manifestain injuriam prxsuinpta fiicriin' ,
hibus in capile luo posuinius, exceltcnliam tnain ctim acceleralione onininioda eineiides et facias
amplcxari debemus. Quain ulique quoad Deum in- emeudari. Spem uliqtie bonain circa hujiisinodi de
dcsinenlcr fuimus ainplexali, qui salutetn anitnx imperiali provi.lenlia concipientes ad plenuih, licct
lux iiiliir.is desidcriis optavimus et oplainus. Vertim tres mitlere dccrevimus, venerabili lainen fratru
quod aliquandiu slylurii tibi scrihCndi suspendimits, Prxnestino cpiscopb [Joannc] detiilitale corporis
tuoritm honiiiium excessus causa fueriiut; qiiortim impediio, dileclos filios nostros, P[elrum] S. Cx
temeritali quia potenlia tua nou restitit, veritl fui- cilix prcsbyterum , el G[ratianuinj Sanciprum Co-
mus ne nialefactis eortim conscnsiiS impcrialis smx et Damiani diaeonum cardiiialem, viros uli-
favorabilis accessisset, et ea de tuo mandato fecis- ]D que providos el discrelos, in Ecclesia Roinan»
sent. Sed qnia cor principis in manu Dei est, qrii prxcipuos, qui boniim Ecclesixac impcrii setuper
quocunque volucril verlit ilhul, grales simt Regi affectant, ad liiani praesenlinmduximus defrairuu»
regum copiosius exhibendx. Sed devofionis since- consilio desiinandos, in eorum sludiosius ore po-
ritatem, quaiti erga malrem luani Romanam Eccle- nentes, qux ex parle nostra principali excellen-
siain constanler exhibere leneris, lam per lilteras tix diiigenlios intiinabunt. Quorum : verbis eaiu
tuas, frairibus nostris nuilta plcnas devoiione di- fidem volumus adhiberi, ac si de ore noslro prx-
rectas, quam pcr legatos niiillx magniludiiiis le sentinliter.elala fuissent. Tu vero.fili cbarissime,
plenius babere ostendisti. Etenim de pace procu- quaiiJoqiiideni vides nostrum silentinm iiilerruptiini
randa, Jerosolyiuitanx lerrx subsidio [uiiliendo], et ad scribendum libi nostne vocis organa relaxata,
ct in melius promovendo communi bono universi sic aposlolicx salutalionis ac benedictionis fruaris
populi Chrisiiaui, verbum humililcr ailulerunt, et eloquio, ut in le fructttm desidcraimn iuvenial et
visuin est nobis ex conjectura multiplici, qtiod lua pro lui felici statu imperii atque incoiumitale per-
sil finalis inlenlio, quidquid a luis actum est enor- sonx apud Deuin univcrsalis^Ecclesia jugiter i.i-
mitcr, correctinnis studio pfopensius emendare, et lcrpellet, cceli eliam imperator tuos gressus Cid
 1031 CCELESTINJIII PAPJE 1092
preces Ecclesix dirigal in viam snlulis xlern.e. A tatis incursus atit eos a proposilo revocet, aut rabur,
Daia Laieruni, v Kal. Maii, ponlificatus nostri quod absit! sacrx religionis infringnt. Ea| ropt.-i,
anno qiiinto. dilecii in Domino filii, veslris juslis posttilai milms
CCVIII. aniiuimus, el prxf.ttam ecclesiam B. P.<ncra|ii mnr-
Piivilegium pro monaslerio Lucensi (ditec. Olomu- lyris, in qua divino inancipali esiis ohsequio, sub
censit). beati Petri el nostra proleciione suscipinius, et
(Latefani, April. 47.)
Annal Pnvmontt.. t. prxsenlis scripti privilegio coiiinuininius; in pritnis.
[Iluto, II, Prob., p. 47.]
COEI.ESTINUS servus servorum di- siquidem sialuenles, ul ordo canotiicus, qui secun-
episcopus, Dei, diim Deum, et Regulam beati Augusliiii in e:i('e;n
lcrlis liliis abhali et coiivenitii Lticensis coenobii, ecclesa iiisiiiuius
esse dignosciiur, perpetuis ihi-
saluieiii et aposloliraiii benediciioiiem. deni temporibus inviolahililer ohservetur. Prxlcrea
Sacrosniicia Rotiianu Ecelesin devotns el humiles
filos ex nssueix pielutis olficio propetisius diligere qiiascunque possessioues, qii.Tcunqtte houa eadem
ecclesia imprxsciiiianini jusleel cnnonice possdct,
cnnstievit el ne pravoriiin houiinum molestiis agi-
atit in ftilnrum concessione pontiliiuiii, largiiione
lcii ur, lanqiiam pia uialer, proteciionis sux mii-
vel principttm, oblationc fidelium, seu aliis
niiiiiiie i-oiifoverc. Eapropter, dilecti in Doramofilii, regum
devoiionem qitu n erga bentum Petrutn ct nos ipsos jusiis moilis, pra-stante Domino, poterit adipisci,
ffrma vobis vesliisquc successoribus et illibata
nuhere dignosf imiiii, atieiidentes, personas el ino-
nas:eriutii vesirum, cuiti omnibus bonis qux itnprx- permaiteunt. In quihus hxc propriis duximus ex-
:
sentiiirum ralionabiliter possidel, aut in futurum priinenda vocabulis
Ecclesiam Beali Pancratij mariyris cum
justis iiimlis, Deo propiiio, polerit adipisci, sub deciina et ijisam
beati Petri el iioslra protectione suscipimus ; spe- jure parochiali. Capellain S. Michaelis
in eodc.n loco silam; capellas Neuchirchen, llx-
culiler autem possessiones et alia bona qux bonx
et capellam iu Mome S.
nieinorix Otto dux quondam Bohemix et Maria tenpcrig, Gerolizbcrig,
et capellam S. Slephani prclomartyris iu
maier ipsitts moiiaslerio vestro, piae devotionis in- Egidii,
cum peninentiis earuin. Capellam lloch-
tuitu, conliilerunl, vobis, et per vos ipsi cccnobio, Praunawe, wericb cum pertincnliis stiis, in ea liberiale in qtia
sicnt ea juste ac sine controversia possideiis, au-
bonx memorix Ebenhardtis Salzburgensis archie-
ctoritate nposlolica confirmamus et prasentis scri- -
ho- piscopus vobis scripto proprio rationabiliter confir
pli pairocinio coinmuniinus. Nulli ergo omnino ut viJelicet nulliis, praeter ipstiin archepi-
ininum fas sit personas et monasterium vestrum mavit;
vel bona temere pertiirbare seu banc paginam no- 'Z scopum et dioecesanum episcopum et ecclesiaevestrx
debeal ordinare. Quilquid ju-
sirae prolectionis et coufirmaiionis infringere vcl prxpositum, aliquid
ei ausu lemerario contraire. Si quis auieni hoc at- ris in capcllis per quascunque regiones a ministe-
lentare prxsumpserit, indignationem oinnipolentis rialihus ecclesix vestrx concessum esl; Ror vidc-
Dei el beatortini Petri et Pattli aposlolorum ejus, se licel in confinio Chremsraunsier in rapclhi No.is-
novcril incursiirum. pach, in parochia Althaim et Ileincbirclien, iu
Dalum Lalerani, v Kal. Maii, pontificalus nostri parochia Zeidlarn, el in aliis in vicino vel iu leit-
anno quiulo. ginquo a jure parochiali liberis. sicul est Itactentis
CCIX. observatum, prxscnli vobis pagina confirmainiis.
Qomposiiionem inter Heinricum prwposilum Had- Terminum qnoque ejusdem ecclesix S. Pancralii
tnerttebentem< et nobilemvirum Garditlfumtuper quciiiadmodum recolendx memorix Heiuricus II,
ttlu eccletxwS. Siephani per inlerventum Cionradij Romani imperii cum episcopis su's, sci-
Moguuttni archiepiscopi, Sabinentit epiicopi, [a- imperator
. ctam, i confirmut. licet Dietraaro archiepiscopo Salzburgensis Eccle-
(Laterani, April. 27.) six, el Pcrngero Pataviensis Ecclesix episcopo, et
[isFF&,llegesta, 901,qni ail boc privilegium exstare I' Niceno Laodicensis Ecclesix episcopociim aliis xiu
iu leigo luillx Engenii III, ilaiae an. 1145, <lie2(i episcopis, duxiiprovideslalueiiduni, etCliuniadusll,
iiiensis Oclobris. (Vide Patr. t. CLXXIX sub Romanorum rex, scripto suo autheniico eidetn ec-
iiiini, 42), qttx usservalur Berolini ap. D. G. B. clesix
Friealaiider.j. conliriiiavii, incipienlem videlicet de Elt-
CCX. nawc usque Gruzetisewen, et Grewen, et Bibeupach.
Jfohaslcrii Ranshovemit tutelam tutcipil, bonctqiie Rantwinsbrimen, quoinde ad Iden; Rapercb quo-
el jura coufirmal. que et Wiwersengen el Berchsteig; Rechingeii uti-
(Lateraui, April. 29.) que et Huolvowen, et Langeh quoque perferiiiani
[Mon. Boica, II, 525.] semiiaui. Capcllain S. Georgii ntar.yris, deinde
COELESTINUS episcopus, servus servorttm Dei, di- Swarzegrebeu et usque Auwerbnch; deinde per
lertis liliis ETICUOM pnrposilo Ranshovensis eccle- Adelbrechtzbercb, deinde per Pucbcliirchen; dei.nie
six Beali Paiuratii uiariyris, ejusque frairibus tam in flttmine Mxticha, sicul in aniiqiiis viitris piivi-
praseniibusquam fuluris, regularem vilain profes- legiis coiilinelur, el usque ud hxc tempora nos.i ur
sis in jierpeiuuiu. observuluiii, vobis et eidein ecclesix voliiuiu^, ei
It.iig osain vjtam eligentihus aposlolicum con- aposiolica auctoritate prxeipiuius iuviolabiliier ob-
vetiil adesse prxsidiura, ne forle cujuslibci leaieii- servnri.
 10b5 EPISTOLyE ET PRIVILEGIA. — AN. 119S. 1094
Snne novalium veslrorum qux propriis manibus .A dileclis in Christo filiabus, abbalissx Vilek.nsis
atil smiiplibiis colitis, sive de nulrimeiiiis aniina- monaslerii ejiisque sororibus lam pr.TSentihtisqtiain
liiim vestroruin nnlltts a Vobisdecimns exigere, vel fuiiiris regiilarem vilani professis in perpetniini.
extnrquere prxsuinat. Chrisma vero, oleum sa- Prudeniihus virginihiis qux stth habitti religiouis
cruiu, cunsccrniiones ulinritiin, ordinaiiones cleri- accensis lampadiiius per opera sanciitaiis jugiter
coruni, qui ad sncros ordines fuerinl proiiiovendi, se prxparant ire ohviam Sponso, scdcs aposiolica
a dicecesano suscipietis episcojip,siqiiidem calholi- debel palrociniuin imperiiri Staiuciites
cus fueril, el grniiam aique coiiiiiiiiiiioncni aposlo- ut ordo monasiicus qui secundimi Deutti et bcati
licx sedis hubueril, el ea vobis graiis, el absque Benedicti Regulani in endeiu nionaslerio iiisiiiitius
aliqua pravitaievolucrit exhibcre; aliuquinadqueiii- esse dignoscitur, perpetuis ibidcin teniporibiis iu-
ciii.queinuliieritis aiiiislilcin, gratium et coinuiiinio- violabiliter observettir. Prxlerea qiiascunque pos-
ncin nposlolicx sedis Iiabei.lem libere leciiri-atis, Ecssiones, qux'cuiii|iie bona eadein ecclcsia imprx-
qui, noslia fuitus aucloritale, vobisqux postuluniur sctttiaruin juste el cunotiice pnssidel, lirma vobis
impeudal. Obeunle veto ic, niinc ejusdein loci veslrisque successoribtis et illibatn perinaiieaiu.
pra-posilo, vel ad alleiius loci rcgiincn .raiiseiinle, In quibtis hxc propriis duxinius expriineiidn voca-
sive quolibel luoruiii siiccessortiiu, niilliis ibi qua- B btilis.
i.het siibreplionis asiuliu scu viuleniiu jn-x|)oiia!ur, .....Liceal quoque vobis porsonas e sxculo fu-
uisi queni fralies coiiiiniiiii consensu, vel fialium gienies libernset absolulas ad coiivcrsioiiein reci-
pars irajor, seu consilii sanioris, sccuudtiin Dei pere, et eas ahsque conirndkTione aliqua reiinere.
timorem ct beaii Aiigusiiui Regulam providerinl 1'robibeinus insuper' ut iiulli soroiiuii veslrariun
cligeiidttm. Ad hxe quoniaiii locus vester sic esl post faclaii) in eodciu monasterio professioneiu las
inslilulus, ul advocutus bonoium ducis Buwnnx iu sit, de eodcm loco nisi arclioris religionis oblenin,
pariijius illis ejtisdem qiioque loci sii advocaius, discedere; discedcniein vero absque coiiiiiiuiiiuin
piohibeinus ul nec ipsi, nec alicui subiiiinistro ejus lillerartim caulione iiullus audeat relinere. Ciim
ljceal euiudeui locuui injuslis gravauiinibiis infe- antem generale itttcrdictuin lerrx fiierit, liceal vo-
stare; sed eum, vice jam dicti ducis, sicut ipse in- bis, clausis januis, cxclusis excommunicaiis el in-
stilitit ei scriplo suo firmavil, ctiin inancipiis et lcrdictis, non pulsaiis campanis, suppressa vocc
possessionihus ejus, idem advocaius defenderc ac divina ollicia celebrare. Benedictiones vero nionii-
tueri debel, eo tenorc, ul qtierimonias tam vesiras liiun, ordinatioiies capcllanoium vcslrorum qui ad
quain uiancipiorum vcstroruin audial, et congruam sacros ordiues ftierint promoven i, a dioecesauo
justiiiain faciai; dummodo tales suitt causx, qux 'C episcopo sine pravitale vobis voltimiis exhiliei.
foruin ecelesiaslicuin non requirant: paralam vero Sepultiiram prxierea monaslerii vcstri liberain esse
nullauj a vobis proplcr boc exigat, sed lanium de decernimus, ui eoriun devotioni ei extreiux vo-
borreo ducis, qtti pro lempore fuit, secundum luntali qui se illic sepeliri delibcravcrint, nisi forle
antiqiiam iiisiiiutionein tempore suo accipiat. Super excommunicati vel interdicli siul, nullus obsistat,
lioc idein advocatus in clausiro, vel mancipiis aul salva tamen juslilia illarum ecclesiarum a quibtts
possessionibus veslris iiullain disponendi haheal morluorum corpora assumunlur. Obetinte vero le
poleslateni: exaclior.es quoque indebitas supervos, ntinc ejusdein loci abbatissa, vel earum aliqua qu.c
vcl super mancipia vestra a quoquam fieri peuilus tibi succcsserint, nulla ibi qualibet subreplionis as-
inliibemus. Sepulturatn quoquc ipsius loci liberam tulia seu violentia prxponatur, nisi quain sorores
esse deccrnimus, ul eoium devotioni et extreinx coinmuni consensu, vel sororum pars consilii sa-
voluntali qui se illic sepeliri deljbcraverint, nisi nioris , secundum Dei limorera, ct beati Bcnedicli
fortc excoiuinunicali vel interdicii siiit, nullus ob- Regulara prouderint eligendam.
sistnt; salva lamen jiistiiia illarutn ecclesiarum a Decernimus ergo ul nulli omnino hominumliccal
quibus corjiora assumunlur. ]D prxfalum nionasieriiim lemere perluroare, etc.
Decemiinus ergo, ut nulli omnino bominum Ego Coelestinus, catbolicx Ecclesix episcopus.
liceat, etc. Ego Albinus, Albanensis episcopus.
Datum Laterani, per iiianiinr Cencii Sancta? Lu- Egb Octavianus, Osliensis el Velletrensis episc.
cix in Orthea diaconi eardinulis, doinini papx Ego Joannes, Prxnestinus episcopus.
camerarii, 111Kalendas Maii, indiciione xm, ln- Ego Petrus, Porluensis et Sancla? Rulinx episc.
carnationis Dominica?auno 1193, pontificatus vero Ego Pandulphus, hasilicx XII Apostolorum pre-
doinini Ceelestini papx III anuo qtiiuio. sbytcr cardinalis.
CCXI. Ego Petrus, lit. S. Cxcilix preshyter cardinalis.
Ego Jordauus, Sanctx Pudeuliunx
' lit. Pastoris
Parlhenonem VUichentem luendum tutcipit et presbyler cardiualis.
ejat potseuionet ac jura confirmal.
Ego Joannes, lit. S. Clementis cardinalis, Viler-
(Laterani, April. 29.) biensis el Tuscanensis episeopus.
[LACOUBLET Vrk. fur die Getch., t. I, p. 380.] Ego Guido, S. Mariae Transtiberim lil. Calisli
COEIXSTINUS episcopus, servus servofum Dei, presbyler cardinalis.
 1005 COELESTINIIII PAP^ 10C6
Ego Hugo, prcsbyier cardinalis S. Martini tit. A fuisse prxstimplum audivinuis, de quo et propler
Equilii. iujuriam Deo cl propter infamiam consuleniibus et
Egn Soffredus.lil.S.Praxedis preshytereardinalis. eoiisentienlibiis irrogaiam, non modicnm contrista-
Eg<»Bernnrdus, S. Petri ad Vincula preshyter inur: ct quidcm si magnitudo rcgia considerasset
cardiualis lit. Eudoxix. ailenlius, attendissenl et secmn nibilominns qui
Egn Gralianus, SS. Cosmaeet Damiani diaconus hujus prxsumplionis coopcratores ftiertint quantuni
cardiunlis. sit mairimonii sncramenltim, iton fuisset ut crc-
Ego Gcrardus, S. Adriani diaconus cardinalis. dimus hoc modo proccssum. Conslat enim ciiiqr.C)
Egn Gregorius, S. Marix in Aquiro diaconus divinam paginam revolvenli, qtiod ipse Doniims
cardinalis. matrimonium insliliiil, cl in paradiso ante pccca-
EgoGrejrorius, S. Georgii ad Velum aurcuin din- tuiu ad officiiitn proplcr sobolem propagandnm,
COIIIIScardinalis. dicens : Crescileel multiplicamini el reptete terram
Ego Nicolaus, S. Mari.-ein Cosmedin diaeeims (Gen. i); et exlra paradisum ad rcmcditim post
Cardinalis. pcccatum propter fornicalionem vitaiid.uii. Unde
Ego Boho, S. Theodori diaconus cardinalis. ipsc primus hoino Spirilu sancio afllalus inqnil :
Ego Pelrus, S. Marix in Via Lata diaconus eardi- B Propier hoc relinquet homo patrem et matrem ct
nalis. adltwrebit uxori, el erunt duo in carne una (Gen. n).
. Dnta Laierani, pcr manuin Centii S. Lucixin Or- Quanta sit etiam matrimonii digniias et quam cif-
Ihca diaconi cardinalis, domni papx eamerarii, iu eumspccta debeat ad tractanilum de eo proccdcre
Kal. Muii, iiidiclione tcrlia deeima, Incarnationis gravitas, Dominus innuit. Qui cum interrogatus
Domiiiicx anno 1195, pomificalus vcro domni Cce- fuisset si licitum esset uxorem diinitlere, et qux-
lestini papx lertii anno quiitio. situra esset ab eo super hxreditate duoruin fru-
CCXII. trtim comiiuiniter dividenda, in uno tacens el in
allero sic respondens: Quicunque dintiierit uxorcm
\M'tchneli\archiepitcopo Senonensi tcribit dotere te suam prwter causam fomicalions mcechatur(Mattli.
quod [PhMvpus] rex,incontulla tede Roinana, cum
l[ngeburgit], Rauuli Danorum regis torore divor- v). Per hoc nimirum osiendil quod Ecclesia in co-
tittm feceril, et Cenl. stibdiaconum, nolarium gnitione malrimoniorum qtiasi cxteris diflicilioii,
suum , lillerasque sutts parum verecundesusce- cuui
perit. Senienliam illam ctivortii cntsat. Mandat ul Et cuiii majori quam in aliis proccdere debeat gravilale.
ti i rex, ea vivente, aliam superducerevoluent, id ipse alibi dical: Quod Deus conjunxit, homo
eidem inltibere firmiier procuret. i non separet (Matth. xix), adverli potest qtiam gra-
(Lalcrani, Maii 13.) viter ille deliuquat, et quantuin sit ei ab ira ven-
[Radulfi de Diceto Imag. Ilist., ap. TWYSOEN, llist. tura tiniendum, per quem lanli sacramcnti Chrisli
Angl. Scr., I, 081.] et Ecclesix religio perturbatur. Prxterea non e.-l
CPELESTINUS papa, Seiioiiensi afchiepiscppo, ea- a tenicritaiis viiio alienum, quod in lam arduo cl
Jiitetn. difficili uegotio non fuit ceusura sedis apostolba?
Cum in rcgno Galliaecalholici semper acqtiilalis requisiia, per quam vel ipsum canonice finirelnr,
cultores divina fuerinl principes inslitittioue ptp- vcl comniittcrelur aliquibus qui idem, seivalo juris
rooii a sacrosancta Roniana Ecclesia, ciijtis fidein ordine, sectindum statuta canonica terminareni.
cl unilatem servarunt, quadam sunl prxrogativa <HiC revera contra sanctorum Patrum veneranda
privilegiuni benediclionis et gratix conseculi. Quo- concilia proccssum est munifesle, qui majores ct
runi qiiidem exaliaiioncin et gloriam nos eiiam diffieiliores quxstiones ab universis ad sedem apo-
adbuc in tuinori oflicio consliluli, ei libenler pro- stolicam censiierunt dcliere perferri, quod usqiie
tnovinius et libenlins consiiluimtis promovendam. in hodiernum diem non solum a Gallieana Ec-
Nutic auiem in aposlolalus culmine provocati, cha- clesia prxterquam in prxsenti articulo, vertun
rissiinum in Christo filium nostrum Philijipuin il- D DCliflin a longe remotioribus devolissime obsef-
Iiisirem regeni Francix, recolendx raemorix prx- valur.
dccessorum suoruin lam bonitate quara prudenlia llt autem inde aiiquantulum ordiamur, nonue
successoiem, palemx sumus chnritatis brachiis hoc negotiuni de prxcipuis et mngis ardnis tinuni
amplexali, dignis eum litulis honorare, el quanium esse dignoseilnr; ulpoie qnpd laro inler eximins
ciiin Deo possumus exallare propensjus cupicutes. regales persoiuis, el a progenilorum regali prosapa
Cxlerum eum fama bilnris el jucunda de mairi- descendenles, super cunsa tam diflicili vcrtitur, tit
inonio iuter charissimos filios noslros in Chrislo secundum slatuta Palrum deberel audiiorio. Ro-
prxdicium illuslrem Francix regein et I. reginam manx Ecclesix reservari. Si hnc cl aiia privilegia
illustiein sororem charissimi in Christo fijii nostii hujtis scdis beali Pgtri cui nos, licet immeiiii,
K. [Kanuti,] regis Danbrum illusfris soleniniter ct prxsideinus, quique remolissimi etiam barbari
rite eontracto prius ad noiitianj sedis apostolicx cuslodipnt illibala, quanto diligenlius ea servare
pervenisset; et postmodiim de ipso matrimonio ad lenenlur constituti propius et Lalini, el qui de be-
pravam suggestionem quorumdara tale quid ordihe neficiis prxdiclx sedis copiosius el frequenlius
turhalo non sino honeslatis ecclesiasticx Ixsione sustenlantur ? Non utique mediocriter errat qui
 1097 EPISTOL.« ET PRIVILEGIA. — AN. 1195. 1998
|irivilegio beati Petri obviaie non limel, el enno- A pnblicain atlendentes, sentetit'atn lllani divoili
nicis saiictiouibus coittrnire. Verum prxlnfi Ec- conlra ordiuem juris proluiani, de fralrum nostro-
clesix qui huic rei fayorcm aut cousiliuin prxbtie- ruin consilio cassautes el penitus irriianles, fra-
ruiit, elsi non ob aliud sallein inetu pocnx debuc- (ernitati vcstrx per apostolica scripta inaiidauiiis
iunt ab hujusmoui abstinere, ct illud speciatiter aique prxcipimus, qualentis, sisupradictus rex suts
sollicita nienle revolvere quod in sacris eailonibus condilionis oblitus ea vivenlc aliqtiain superducere
de Theugaldo Treverensi et Gunlaro Coloniensi forie voluerii, vos aucloriiate frcti apostolica id
archiepiscopis legitttr, qui dcposilionis senienlia eidem inbibere firmiter procuretis.
iiietiierepcrcelli, proeoquodin malrimoniali causa Dat. Laierani, ut Jdus Mailii (36), ponlificaliis
Lolharii regis et Tebergx uxoris ejiis nonnam noslri aniio v.
xquitatis nequiicr lcinerantes sanctioites canonicas CCXIil.
cxcesseruiit. Quod vero hic fuerit xque vel magis Willelmo archiepiscopo Remensi, S. Sabinm cardi-
excessuin ex ipsa rei evideiilta deinoiisiraiiir. Nam naii, aposlotiew sedis tegato, et ejus su/fruguiieis
eadem mamlai qum tuperiore ad qfchiep. SenoiL.
cum regiiia per verba prxseulis temporis expresso epislola.
iiii-inque conseiisti, hinc iude primo prxstilis ju- [MANSI,Concil., XXII, 621,]
ratiieiiiis, sacerdoinli benediclione sicut est con- CCXIV.
suetudinis ncccdcnte, postquam fttit in legiiiam Philippo Francorum regi i senlcntiam illam divorlli
liiiincla el honoiificc corotiala, prxfalo rcgi nia- {ciiinlntjeburga facli) a sese irritglam et cassaltimt
triiiioiiiiililcr copulala et.eliain cognila, sicul fer- iiiintial. Ilorlaiur ul « uxgrem recipiat et maritati
affecliunepertrtictet. »
tnr, nibil dcbuil coiura ipsam iiidefeiisani el igno-
lattiem qttid pcitilus ageretur, iiipoic lingux Fran- (MARTEN., Ampl. Collect., 1,1007.)
CoELEsTlNUS, CtC
coFuiit igaaraiii, tam iiiordinabiliier a quolibet
Cum in regiio Galljae, e/c, ul supra, episl. 212,
allentari. Nos vero qui ipsum regetn calholicum
modum usque, discordiam semiuare.
cl Ecclesia? Romurix valde devolum ab inclylae fereitn enmdem
auiciii pnhlicum inslrunieniuiir super ipsa ge-
nieinorix progeniloiibiis suis specialilcr in visce- Nps
ribtts cbaritaiis habemus, volenles aiiinue su;e sa- Lundensis nealogia ex parle venerabiliuin frniruin nosiroi-uiii
luli et inlegrilali famx magis consulere qtiara ei archiepiscopi et suffraganeorum ejus
lian missuin el fainani publicani atiendciiles,
niale suadeiiliniii satisfaccre volunlati, per dilecluin npbis
illam divortii, conira ordiiiein jttris
filiuin Cent., subdiaconum, notariuin iiostriitn, seiitenliam
prolatam, de fratruiri nostrorum consilio peniius
apostolicx sedis Icgalum, adhoc spccialiicr mis- j ' irritainus alquc cassamus. Ilogainus igitnr regiam
sum et litieras hostras rogaviinus exccllcntiani
excellentiain, moneniiis, consuliinus, ctinremis-
rjus, moiiuiimis et aiientiits fuimus cxhorlaii, ac sionein libi
ci in remissioncm iiijiinxiiiius peccalorum, ui illud injungiinus pcccalprum, qualcuus
alicnla consideralione revolvens quo di- prxdictam uxorcm tuam pro Deo el salute aniiike
EVungelii liix et mariiali affeclione perlractes. Nos
cjiur niltil prodesse homini si mundum uhiversum ciiinirecipias, si qiiam proptcr hoc qnod catn taliter dinti-
. lucrelur, animw vero sum delrimenlum paliatur
videiis ii)ai,iilain peccati coutraxisse, id de
(Mailh. xvi), diiin lemptis Iiaberel de animx sffas sisli,
saluie esset sollicitus, ct prxdiciain uxorem suam beatoruni.Pciri ct Pauli auctoritalc libi misuricor-
a se consilio anioveral, di,ter coiulonamus.
qiiani iniquo quamque
Snnc regiam celsitudincm volumus non latcre
gcueroskalis egregix ac iimlia? dccus bonesialis eam circa personain tuam in Domjnogeriiniis
adotual, marilali affectiohe iracluret, nec illis au- qtiod
rcs contra hoc accominodare ctiraret, qui qux stia voluulaicm : quod si faciiim istud cum honesiate
aniinx lux posseinus aliqtiauutis
sunt iion quae Jesu Chrisli quxrentes, ad imitutio- nostra el salute
neii) honiinisiiiimici qtii in agro bene seininato zi- sustinere, ncquaquani per nos in eo tanlum fuis^et
zania respcrsit, pro lucro rcputant si possint, rjt processmn; sed licet tu ipse, prottt cre.linuis, no.i
inier aliquos oditim cl discordiam seminare. Sed ignpj-as,id, salva conscieniia, et absquc iiniinx ttia?
idem rex legalttui prxdicluui et lilleras nosirns peiiculo iionpoiuinius clausis oculis pcrii-ausii-e
devotioue qua decuit, sicttl acccjiiinus, non rcccpil. ccxv.
Nos autenjf sicul novit, Douiiinis, licet proptcr boc
siirius conlurbali, pro 'saluie tainen aiiimx ejus Cgvfirniqlio sententiqrumexcommunicatioiiis,el tn-
lerdicli latdriim auctorituie Wulleri archiepiscopi
de qua nos opprtei prppeusius, .cogitare amplius Coiiiracives Rolhomagenses.
coutristamur, volentes ipsum ca semper efflcere, (Laterani, Maii 15.)
qux et Creatori suo placere debeaul, et sux anima? [Pelri Blesensis Opp., p. 793.]
disjieudiuin non incurral. Inde.est qtiod publituii) C0EI.ESTINOS episcopus, servus. servonun Dei,
inslruiiieutiim sriper gencalogia ex parle veucriibi- veuerabilibus fi-aliibtis WAITERO Rplbpiiingeusi ar-,
I:iiii) fratrum noslrorum Lunden..aich episcopi el chiepiscopo, et stifftnganeis suis.
suiTiagaDeoruniejus nobis liaiismissuni et famain Cuni universx Ilci. Ecclcslx per toiius aiiiphiudi»'

(36) Leg^nduin videtur Mnii. Jxrrt.;.

PiTaoL. CCVl 33
 10S9 COELESTINIIII PAP^ 1100
nem orhls Ionge luleqtte diffusx unam catholicam, A postmodum persequeiites, quosdam ex ministrls
id est univcrsalem, efljciani pretio sanguinis sponsi ipsis crudcliter inlerimere, quosdam membris ge-
sui redemptam, quam sicut divcrsa ihembra iiniim nilalibus mulilare, alios graviter cxdere, et coniu-
constiluunl corpus, uniforniilas fidei et doctrinx meliis quampluribus aflicere prxsumpserunt, dirue-
conneciif, si aliquam carum laedi contigerit, illius runt canonicorum domos, quasdam igne apposito
offensio sine aliarum fieri Ixsione non poiesf, in combusserunt, el in diebtis pascbalibus eorum pe-
quam tanto prx nliis mngis cnpnl offcnditur, qitnnio ctiaria et virgulta exstirparunt. Licet autera post
singularum affectu, nmplius langilur et firniiori eis aliqua leinporum iulervalla de tui super his man-
connexione inhxrei. Qua decattsa conligit ul, cnni dati observalionc et snlisfaciione prxstanda, iidem
Romana Ecclesia omnium capul sit cl magislra, malefaclores exhibuerint juramentum, quod firma-
nos, qui ei licel immerili prxsidemus, cujuslibel verunt sacramento, coniempseruiit contumacitcr
oppressio conculiat gravius ct flagellet, ct eo forlius poslmodum adimplere. Tot igitur ipsius Ecclesix
ad couipassionem inducnl, quo a nobis specialius gravaniinibus ac subjcclortim ejtis patcrno contpa-
speralur in adversitate siibsidium, el qtialibel eon- lientes affeciu, et volenles lantis opprcssionibus
suevit Ecclesia contra violentinm hominum perver- apostolici prxsidii remedium adhibcre, prxscriplam
soruiii, devolius el securius sedis aposioliex pairo- 1 senlentinin, sicut rnlioiiabiliicr ac pro jure lata
ciniiim invocare. Siculautem qiiorumdam vcstrorum esl, ralam decrevimus et firmam hahcndam , fra-
el aliorum quanipluriuni nobis esl litleris intinia- lernilali vcstrx per aposlolica scripla districle
lum, et mullorum jara relaiione percepimus, iia prxcipiendo, mandantes quateniis senieniiam illani
universorum refriguit charitas, excrescenie malitia nttlliiis contradiciione vel. appellalione obslante,
iniquorum, ut nulla jam fere Dei ecclesiis, vel hii- singulis Dominicis feslivisque diebus per lotas dioo-
nisiris earum reverentia impendalur; sancluarium ceses veslras, pulsatis campanis el candelis exsijn-
Domini vi conculcelur, fidei documenta spernantur, ciis, landiu iiunlielis et nunliare facialispubliceob-
elVix valeant aliqui reperiri qni, post eiiormiiates servandam, donec ablata reddiderinl de dainnis
quamplurjinas, adjiciant ut resurganl, sed polius in lam crudeliter irrogatis, el illatis injuriis : ii, qtii
ultionem prxf.edenlium ciiminiim, cominissis enor- eidem senlenlix sunt obligati satisfaciant compe-
niiter haclenus acciiniuleni graviora, Ixlentur cuni tenter, et eam ad minus fralris archiepiscopi le-
malefecerint, superbiant impii duin pauper incen- slimonio litierartim pro absolutione el pcenitenlia
dilur, cl in perpelraiione operum iniquoruin exsul- super lantis excessibus nosiro se conspeclui reprx-
tent. Vcriini quia perversorum neqtiilia tanlum in- Q sentent. Si quas eliain senteniias propter ejusniodi
valuit, ut in hominibus non possil remedium vel gravamina canonice vos vel aliqui vestrum duxeri-
subsidiuin inveniri, rccurrendum esl ad prxsidium lis promiilgandas, usque ad debitam saiisfaciioiietn
Creatoris, el oralionibus, et quibuslibel piis operi- prxcipimus pttblicari. Cxlerum quia prxdiclis gra-
bus propensius insislendum , ul clementix supernx vamiuibus de occullo Dei judicio alia supervenire
nos dignatio benigne respiciat, el homincm tillerius gravnmiha qux per exercitum Francix tuis cano-
super nos prxvalere non sinat, et in Ecclesiairum nicis, fraier archiepiscopc, et clerieis aliis niinls
oppressionibus non permittal diulius delectari. eiftrmiter fuerinl illala, el ad frequenteiii admoni-
Quia tuncdeinum secure possu.mussuperum sperare tioiieni pcr le atque alios faclam de rebus ablutis,
ac exspeclare prxsidium, cuni ea diligenier quw ad el damnis illatis, non fuit aliqualenus satisfnctio
noslruin ofiicium perlinueruui, fuerimus cxsecuti ; prxsliia, terra qux de lua dioecesi specinliier cst
explicemus summatim qux nobis sunl de Rotbo- subjecla, comnuinicalo presbylerorum virorum con-
magensi Ecclesia intitnata, et remedia curemus silio, inlerdicli sentciilix subjecisii,'quosdam et
qux potucrimus adhibere. clcricos in illa lerra manenlcs, qui luam contein-
Cuin auiem oportuerit le oIiin,"frater archiepi- ' pscrunt servare senteiitiam, excommuiiicaiioiiis et
scope, charissimo iu Cbrislo filio nostro Ricbardo, D senieniiis inierdicii inviolabiliter observcntur, do-
illustri Anglorum regi, iu peregrinalione scti-ca- nec libi el ecclesiis el clero quibus suul illatx iu-
ptione nianenie, regni uegoliis eccupari.populus lux jurix, congrue fueril satisfactum.
civitatis diabolica instigalione conimotus in luara Datum Laleran., Id. Maii, ponlif. nosln aun. v.
caibedralera ecclesiam et in aiias libi subdiias atque CCXVL
io niinislros eaium erupil hoslililer et crudeliier ,
CcenobiarchisS. Chrysogoni facitllalem a decettori-
debacchari, bona eorura diripere, el nioleslias eis but tuit obieniam utendi pontificatibut intignibut
ac coiitumelias Himiuin grave» inferre; unde com- coitcedttet confirmat.
niunicato consilio prxlatoiuni el atiorum religioso- (Laierani, Maii 18.)
rtim el peritorum virorum, in malefaclores illos, [FARLATI, lllyricum sacrum, V, 65. |
•quia commoriiti resipiscere contemnebanl, analfae- COELESTINUS cpiscopus, servtis servonim Dei, di-
matisseiilenlia promulgat; illi vero qux ad ipso- lecto filio VINCEN.TIO abbati Sancti Chrysogoni Ja-
ruiu correclionetnet salubrem erubcsceniiam fuerai dcrtiui, salulem el npostolicam bcnediciioiiein.
proinulgaium, in foineniiim nequiliae assunientes, Cuin le devotum ct fidelcm Ecclesix fiiiiun esse
fuilius el perlinacius ecclesias et earum niinistros. credaniuSj huuori luoIiLente;-iiucsidinius,etpcrso-
1101 EPISTOLdL ET PRIVILEGIA.— AN. 1195. 1102
nam tuam aliquo speciali privilegio duximus hono- A stra sit aucloriiate probihilum ul nullum iu eccle-
randamrel ut ferventids in noslra el Roinanx Ec- sia sua per vos, in canonicum reciperent, el in fra-
clesix devotione persistat, quo le noveris per nos (rem, donec prxbenda ipsius ecclesix, jtixia anii-
lionore ac dignilaie eeclesiasiica decoraium. Ea- quam et approbalam consueludiiiem fuerint ad oc-
propier, dilecie in Domino fili, devotionem tuam et lavumprxbendaruin iiumenim revocata?. Yos, quod
prudentiam atlendenies, usum mitrx, annuli, ba- grave ferimus et molestum, apcrte videmini contra
culi ac sandaliiim, sicut prxdecessorcs tui hacle- ipsam inhjbilionem noslram eniti: ct quosdam in
nus habuisse noscuntur dc benignitate scdis apo- ea, ne ipsx prxbendx ad prxdictum nunierum re-
stolicx tibi diixinuis coiicedendtim, ul ipsis eccle- diganuir, prxsumilis ordinare. Cnde prxsentium
siasiicis insignibus soleiniiibiis processionibus el vobis auctoritale prxcipiendo mandamus, ut eidem
prxcipttis festiviiatibus Ecclesix lux dc auclorilale inhibiiioni in nullo prxsumMis aliquatentis deio-
sedis aposlolicx lam iufra monasterium tutitn quatn gare, scd ipsam in suo robore conservctis penitus
ecclesias periinentes ad ipsiini libere poiiaris. iUibatam; alioquin noveritis nos venerabili fratii
Nulli ergo oinnino hoiuinum liceal hanc paginara nostro Atrcbatensi episcopd dedissc firmiler iu man-
noslrx coticessionis infringere, vel ei ausu lemera- dalis, ul vos a prxsumplione veslra, nostra fretus
rio coniraire. Si quis aiilem hoc atlenlareprxsum- " auciorilate, per censuram ecclesiaslicam, sttbialo
pserii, indigiialioneii)omnipolcnfis Dei et beatorum appellalionis impedimenlo, compescat.
.ipostolorum ejus Petri ei Patili se uovcrit incursu- Datum Lalerani, xvn Kalcnd. Julii, ponlificatus
rtim. • tiostri anno v.
Daium Lalerani, xv Kal. Junii, poiitificatus an- CCXIX.
no v. [Michaeli] archiepiscopo et archidiaeono Senoneusi
• CCXVH. mandal ne quwdam capiluti Carnolensis privilegia
Capituli Camolensis privilegia inftingi velat. infringi paitantur.
(Laierani, Jun. 2.) (Lalerani, Juii. 19.)
[Theodori Pwnitenliale, II, 307.] [Theodori Pwniienliate, II, p. 564.]
CoEtESTiNOS episcopus, servus servorum Dei, ihi- COELESTINUS episcopus, servus servoruin Dei, ve-
lcctis liliis.... decano cl capilulo Carnotensi, salu- nerabili fralri archiepiscopo el dilecto filio... ar-
tem et aposiolicam benedictiouem. chidiacono Senonerisi, saluiein ct apostolicani be-
Curam debemus sollicitam et studiuin modis om- uedifiionein.
nij)iis adhibere, ut privilegia el liberlales qux a Q Cum pro dilectis filiis... decano et capitulo Car-
nobis el prxdeccssoribus nostris ralionabililer Dei noteusis Ecclesix senieiiiia super consueludinibus
ecclesiis concedtiiitur, in sua semper consistere ct liberlalibus Ecclesix de biirgcnsibus Carnoti ad
valeant firmilatc : el ne cujuslibel lcinerilntis in- corumdein canonicorum servitium |-ecipiendis et
cursu possinl infringi, attciorilale nobis concessa deferendis a nobis legilime lala fuerit, et antiqux
studiosius iinmiiiet prxcavendum. Quociica prx- et ralionabiles coiisuetudines ejusdem Ecclesiar,
sentiuin auclorilate dislriciius iidiibeniils, ne nli- ad quas observandas venernbilis frater nosier
quis archiepiscopus, cpiscopus, vel aiia qiixlibel Cnrnolensis episcopus juramenlo lenelur nppro-
baia ipsius jtirainenti fprnia, a nobis fuerinl pic-
persona conlra privilegia vobis ab apostolica sede
indulia prxsumat aliquid auenlare, per quod vobis nitis confirmaix et eisdem ab apostolica sede be-
vel Ecclesix veslrx prxjudicium in aliquo genere- nigne fuerit indulium, ul ntilli liceai conlra pri-
tur. Quod si forte prxsumpserit, illud deceiniiuus vilegia ipsius Ecclesix, nisi supcr hoc speciale
foie vacuum penitus et manere, etc. liabuerii apostolicx sedis mandalum, aliqua teine-
Nulli ergo oninino hominum liceat nanc nostrx ritate venire, libera ipsis facullate concessa servos
paginain inhibiiioiiis el consiilulioiiis infringere, 0 cl ancillas suas qui atil qtix conlra eos occasioua
vel ei ausu temerario conirnire. Si quis aulem hoc coiiununix vel cujuscunque lebellioiiis venire prx-
aitenlare praesutiipserit, indignalionein oniiiipoten- sunipseiint ad scrvitiutn proprium revocandi ac
lis Dei, el hcaloiuiu Petri el Pauli aposlolorum ejus composiiione qux inier ipsos episcopum elcapiiu-
se noverit incursuritin. lum Ecclesia* Caruol. super precariis de Norinun-
Dalum Laterani, iv Nonas Junii, pontificalus nia, de Masengeio, de Uugreio, et de Alversio, et
noslri auuo quiulo. super prxposiluris de Nongento, de Fontaneto, de
CCXYIII. Aiuilliaco el de Belsia amicabiliter iiiteiveiierat et
Canonicit S. Quintini prmcipil, ne tmdanl prisile- fuerat redacta in scriptis, aucloritaiis aposiolicx
gium canontcit S. Pectnnw asese coueessum. munimine confirmata et eidem indulla, nesub sx-
(Laterani, Jun. 15.) culari judice, nisi.in causa possessionum qux sx-
[COLLIETTE, Mitn. du Vermandois,l. II, p. 525.]. culnriler possideiitui-, vel ctun reus exceptioncs
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- stias conlra eos sub eis coram quibus conveniiur
leclis filiis decano et capitulo Sancti Quinlini, sa- legitime volueril comprobare, ipsi vel eoruui ali-
luletu et apostolicam. benedictionein. quis respondere cogalur; ad insiaiuiani dilecli fihi
Cuui dileclis fiiiis canonicis sauctx Pecinnx, no- nosiri R. Cainnleusis caiipnici, qni in promcTcu-
 Ii03 COELESTINIIII VAVJE U04
t!is negotiis Ecclesix sux opporlune el imporlune \ Cttm a nobis petiltir, qtiod juslum cst ct hone-
noii desiitit laborare, ne qux a nobis ipsis indulta stiiiii, tam vigor xqiiitaiis.-quani ordo exigii rntio-
sunt vel noslrariim litterarum munimine roborata uis, ut id.per solliciiudineinoflicii nosiri ad dVbiium
tcmcritaie cujuslibet in irrilum valeaiit revocari, perducalur effeclum. Eapropter, dilecli in Dmniiio
pcr vestrx discretionis sludiuin ipsi Ecclesix vo- filii, vcslris juslis poslulaiioiiibus grato coticiirren-
1itinuis palerna sollicitudiiie prxcavcre. ldeoque les assensu arbilrium a dileciis filiis Sinibnhlo
discrelioni veslrx peraposlolica scripta niandainiis, plebano de Yilliano, et presbytero p.ifix ecclesix
quntenus qua? prxuiissa siint facientes aucloriiaie S. Salvatoris rectore inler vos, ei Massnriiiin de
nostra irrcvocahiliter observaii conlradicipres, si Moniecucco Supcr ecclesiis de Singiauo et S. Si-
qtti forsilan appnrtterint, nisi ad adnioiiitioneinvc- nieonis dc Slngiuno et de Podio Moiitiscticcoli ra-
slram a sua ncquiti9 duxerinl desistendum, ccclc- tionabililer proiiiulgaruiil, sicut ab- uiraqtic par;e
sinsiiea districtione appellationepostposiia feriatis; prxcepluin esl, el in scriplo exinde.confecto plc-
et facialis donec resipuerint ab Omr.ibnsarclius nius coiitiuelur, aticloniaie aposlolica coiiliiina-
cvitari, nullis liileris obsluiilibus, haiuui tenorc uitis, ei prxsenlis scripti patrocinio comiiitniiniiis.
tacito, si qux npparuerint a sede aposlolica impe- Ad majorem vcro firniilniem scriptutn illitd de
tratx. B verbo ad verhum huic pncsenli pagiux jussiuius
Daiinii Lalerani, xiliKalendas Julii, pnntificntus iiiscreudiim, quod sic se liabel :
noslii aiino quittio. In nomine Domini noslri Jesu Chrisli Dei wlerni,
CCXX. anno ab ejtts Nalititate 1192 domnoHenrico impe-
Slaluit ul uulliis canonicus Iraltrttur ud jtidicium tanle, iv flon. Maii, indic. decima. Cum lit et con-
tmculare, nisi ralione feodi. Iroversia verlerelur inter TttonemabbalemtleFoiituna
{ Lntcruni, Juii.? ) Taonis litiganlem pro se vice el nomiitesuwecclcsiw
[Ibid., p. 437.] ex una parte, el plebanum Massa.rittmliligaiitem pro
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- se vice ct numine plebis de Moniecuccoli, utiile is
lectis filiis.decanp et capitulo Carnoleusi,' salutein cusloi el rector esse videlur, ex attera, pro eceletia
el nposlolicam beiicdictioneni. vldelicel de Slagiano, et S. Simonis de Periino, ei
Justis peleniiuiii desideriis dignum esl nos facilem de Podio Montis Cuccoli, ih quo ipsa plebs est cou-
prxbere consensum clvota qux a ralionis tramite structa el wdificuta, placuil utriqtte parti hanc lilem
non discordant effeciu proseqiienie complere. Ea- el conlroversiamnobis Sinibaldo plebauode Vitjlitnw,
propier, dilecli in Doniino filii, vestris jusiis po- „. ei presbtjlero papw rectori ecclesiw S. Sulvtttoris
slulatioJiibus graio concurrentes assensu, nuctcri- commiilere, ul eam libero el proprio nostro arbitrio
tate vobis prxsenlium indu!g"enuis,ut nulliis vos finiremus, quomodocttnquenobis plucerel. Nos ilttque
vel aliquem vestrum ad jiidicium perlrnhai s.ccu- jiim tlicli arbilri httic coittroversiwfinem imponere,
lare, nisi raiione feodi vel nlterius sxcularis cujus- eamque per oinnia sopite votentes,hubito prndcntitm
libel posscssionis super aliquo qtiod ad eam per- virorum consilio, et specialiler domini Roni veuera-
litieat aliqua cattsa verlaiur, vel aliquis a vobis bitis Pisloriensis episcopi, visis eliam el petieclis
coram judice sxculari ccnvenlus, in ejusdem pra> privileglis, el charlulis, quw ab ulraque parte exinde
senlia cxcepliones quas cohtra vos proposticrit fiebant, statuintus alque decernimu<,et per taudum
voluerit coinprobare. Statuenles ut si aliqtiis con et arbiirium dicimus, quod de cwlero prwdiclu eccle-
tra hanc ajioslolicx scdis indulgeniiain venire prx- sia S. Miniatis de Slayiano sit in poieslale plebani
sumpseril, liciium vobis sil in ipsam ec<lesiasiieus Montis Cuccoli, videlicel, quod liceat ei el tenealur
disiriclionis scnteiitiaiii appellalioiie poslpos ta pro- illuc tlirigere sacerdotem, qui divina celebrel, reci-
mulgnre. piens inde plebanus, quitlquid intttilu populi de Sla-
Nulli ergo omnino hominum liccal hanc pagiuuin giiino eidem provenil ecctesiw, sive pro feudo, site
nostrx concessionis infringere, velci ausu teineia- rQpro obtulionibtts Itim vivorum qiiam moititoruui.
rio cpntraire. Si quis autem hoc aiieniare prxsum- Si veroptebanus ibi ponere voluerit proprium sacer-
pserit, iiidignniionem Pmnipoleiuis Dei ei beatoruui dolem, ponat, dum lumen de consensu abbulis fial,
Petri el Puuli apostolorum cjus se nbveril iucur- el eidem ubbtismtililiosenon contratlical. De cnpelta
sunitti. vero Sancli Simonit de Periano ila orclinamusnlque
Duiuni Laierani,... Kalcndas Jtilii, poiitificuius sancimus, ut ab hac hora in anlea lic.eatabbttli po-
notttri anno quiiito. nere sacerdo:em in eadcm ecclesia, quemcunquevo-
CCXXI. luerit, irrequisilo ptebttno, presbyler vero ibi posiius
Seiitcntiam lalam inter Taonemabbalemde Fonlana infra (ictodies proximos ad piebentvadal, et y.opuum
Tttonis et plebaiiitmMassartum coitfirintil. ad ipsam plebem perlinentem de manu pebuni su-
(Liilcrani, Jal. 3.) scipinl, ct plebanus eum de ea investitii; pte. btjter
[ZACIIARIA, Anecdolatnetlii wvi, p. 517.] aulem pro eodem populo obedienliant plcbano pro-
COELESTINUS cpiscopus, servtts servorutn'Dei, di- miliat, lioc tnotlo, quod quatncunque sentenliamp'.e-
leclis filiis, TAONIabbuti el fratribus de Fouiuiul banus in poputum, xel in aliquem <!epopulo tuletit
Taoni', saiuteni et apostolicam hencdictionem. ipsepresbyter obtervet, el obscrcuri fucial, el tcucului
 ilt>5 , EPISTOL^E ETPRIVILEGIA. —"AN. 1195. 1100
presbyter irPad plebem, lilanias, fesiivitalet, ad ba- A
j et inviolata habere promitlentes per omnia eis con-
plismum et-mortuos se0iendos. De feslo S. Simonis senserunt. Ex parte aulem plebis presbyteri Bonus
ila laudamns, et arbilrio confirmamus quidquid et Armisius Calittcione
tubdiaconus, Bernardus ca-
abbtts de Furcutis, el magisler Minias slaluerunl, nonicns, Leonardus clericut
plebis, assensum omnibus
scilicel ul plebanus annualim vadal ad feslum S. Si- prwdictis. prwbuerunt.
Ego Avianus domni Frederici
monis, sociatus lanlttm duobus clericis, el lanquam divm memorim Romanorum imperatoris judex, et
Massarius plebanus in divinis officiis,el in mensalam sacri palalii noiarius omnibus
prmdictis interfiti, et
spiriluali qitam corporali honorelur, populus vero eadem a prwdiclis arbitris proferri audiens, el videns
ejusdem capellw qnolidiana officiaaudial in prwscri- de mandaio eorum nihil addens, vel minuens, fideliier
pta capella^Ad liianias vero, el festivilates plebis, scripsifjet in publicum redegi.
et baptisma ad plebem vadat. De ptebe vero Montit Nulli ergo omnino bpininum liceal hanc paginam
Cttccoli dicimits, alque decernimus quod abbas de npstra? confirmationis infringere, vel ei austi tenie-
cwtero nihil juris, vel actionis in plebe, vel in podio ' rario conlraire. Si quis autem lioc allentare
prae-
habeal, vel requirai, nisi hoc tanlum, ut plebanm suuipserit, iiidignaiionem onmipoleiitis Dei et bea-
vel reclor, qui pro tempore fnerit in eadem plebe, torum Pctri ct Pattli apostolorum ejus se noverit
amiitutim de modo in anleain mensejanuarii abbali, B 1 incursuruin.
tel ejus cerlo nuntio quatuor libras boni oiei nomine Datiim Laierani, v Nonas Julii, ponlificatusnostrl
pensionispersolvat, vel persolvi facial ad rectam li- aniio quinto.
bram renalem mercati civilatis Pistorieitsis, el nihil
CCXXII.
ajnpliut. Quod si slalttto lempore non persolveril, Ecclesiw S. Mariw el S. Tlteobaldi Melenti indul-
tenealur in duptum restiiuere. Statuimus etiam,.ul gentiarum privilegia concedit.
non liceat abbali, vel alicni suo monacho alicui de (Lalerani, Jul. 4.)
populo suprascriptw plebis pcenitentiamdare sine li- [tlisloire deMetz, 111,160.]
ceittia plebani. Quicunqne tamen de lolo corpore, COELESTINOS episcopus, servus servorum Dei, di-
tel dislriclu plebis sepulturam apnd abbaliam eligere leciis liliis Sanclx Marix Sanctique Theobaldi ca-
voluerit a plebano, vel cjus clericis non veletur, dum nonicis, saluiem et nposlolicam benedictioneni. '
lanien quartam parlem de eo quod judicaveril, de Cum omniuiit Ecclesiarum mililantibus pia solli-
rebtts mobilibus piebano Iribuat, vel Iribui faciat. citudine lencamiir intendere, maxrme tamen cas
Prwlerea prtxfatw plebis plebanus semel in anno le- fovere arctiusqtie debemus amplecti, quarum no-
neatur cttm 1010populo plebis abbatiam strpe diclatn vella plantaiio est, et tcneris adhuc ratlicihus in-
cum titaniis visilare. Adjicientes' insuper et firmiter n<Tiui!ur;el quoniam subsidia non habent Deoin cis
slaltienles \ quod si aliquo lempore aliqua parlium servientibus siifiidcntia, pleniori indigenl noslrae.
conlra aliquid vel aliqua prwdiclorum lemerario austt cousolaiionis itbere laclari. Inde, dilecti iu Christo
venire leitlaveril, el oinnia ea, qum a nobis superius filii, Inudnhile propositum vestrum ailendentes, ac
italttla, el per laudum el arbitrium pronunliala sunl, ferveoiem in divino culiu devotionem, porro qui
non observaverit, inobedienspars viginli libras bg- novellam de patrinioniis vestris. plantaslis canoni-
noriim denariorum Pisauorum nomine pcena altlri cam, quique novani a fundumenlis erigilis eccle-
parii persolval laudum servanli. Qua pmna dala siam,quamvis proprix vobis non suppetaiil faculla-
alqtte solula, omnia prwdicla semper firma, el in suo tes, quod venerabilis frater nosier BerlranniisMe-
robore'permaneant duralura. Acla sunt autem hwc lensis episcoptts, de pieiaic Domini confisiis vobis
omniu in civilate Pistorii in paialio domini episcopi induxil, rnlum babeintis, el nuctoritale aposlolica
nr.rsentia jam. dicli dominiBoni Pisloriensis episcopi, conlirinaiiiiis. Qiiiciiuqiie igilui- bis in anno, sc-
el Nivaldi prwposili, el Bosonis arcltipresbyteri, et ciinda scilicel ferin Paschx, et die dedicationis
presbyleri Metioris Basilii, et presbyteri Accompa- ecclesix veslrx, qnx celebratur in natali beati
gnati concanonicorum S.Zenonis, prwsenlia quoque jj \ Laurentii inaiiyris, nomine peregrinalionis, eccle-
Corsi'judicis ordinarii, Daliotli Pedronis Monpeslicri siam veslrnm visilabtint, n peccatis palrttm cl nm-
quondiimMarlini, Jacobi Daliolli, Marseppiquondam triiin, qtiie siue Ixsione fuerunl, de partc Dei el
Guidatocti, Actisquondam nigri, Jacobi Pistojesis, nosira se noveriul absolntos, poenitentias et peccala
Averardi Melani, Vgolini el Cacciaquerrw quondnm qux ab eorum nienioria recesserunt remillinius,
Gtterrieri, et aliorum quamplurium rogalorum le- et de pcenilcnliis sibi injunctis quadraginla dies.
stium, dominus Gregorius monachus ac sacerdos, et Prxlerca si qui sanclomm limina adire proposue-
Camarlinghus prwdiciw abbatim, omnibus prwdiciis rini, el de expensis vix necessariis juxta consen-
consensil, et parabolam dedii. Gerardus item mona- stiin episcojii sui, vel Pjus qucm episcopus loco ejus
chtts omnibns prwdtclis assensum prmbuit. Ruffus, delegaverit, ccclesix yestrx in remissioneiH pecca-
qui dicilur Riiyiterius, clericus ejusdem abbaliw, tortim suorum conferre voluerint, viam ei peregri-
omnia prwdicta semper firma et rata habere promi- nalioncm auctorilnte Dei et' nostra, eis indul-
sil. Item Parisius, Burdus, Geoardtts, Bellinus, Pic- _ gemus.
ciolins, Maganutus conversiejustlem abbalim, omnia, Dalum La^erani, iv Nonas Jiiiii, pontificalus nostri
QUWmperius suni slatula ei laudata, temper firma anno quituo.
 H07 COELESTiNIJU PAPJE 1108
CCXXIII. A ciorum iu escas tradita volatilibus cceji, ct snngui-
Ecclesim Siponlinm archidiacono , archipresbytero nem eorura in polum besliis lerrx. Audienies pa-
el primicerio mitrw, podii et annuli usum con- riler abomiiiationem desolationis factx in loco
cedit. sancio, cum ibi sicut dicitur ab Agarenit faclum
(Lalerani, Jul. 11.) sit proslibulum meretricuni ubi qttondam mcnsa
[UGnELLi,Ilalia socru, VII, 828.] panum fuerat et proposilio sancta, el ibi sit usque
CCELESTINUS cpiscopus, servus. servorum Dei, hodie stabulum jumentorum ubi corpus Christi et
ven. fr. HUGONI archiepiscopo, et dilecto filio ca- septiltum exstilil et a fidelibus' percipi consuevit.
pitulo Sipontino salulem et apostolicam benedi- Signum etiam salutare, videlicet sacraiissimum
ctionem. lignum crucis in quo Apouolus lypice gloriabatur
Cum tu, frater episcope, a longe relroactis tem- cuni diceret: Not autem gloriari oporlet itx cruce
poribus in servitio noslro fueris laudabiliter con- Domini noslri Jesu Chrisli (Galal. vi), in quo esT
versams, dignum duximus ad inslauiian) luam, cou- salus, vita el resurrectio noslra, per qneni salvi et
cessam libi Sipontinam Eeelcsiunihonorare. lndcest Uberi sumiis; in exterminio lerrse illius peccatis
qund pagina prxsenli concedimus ul ejusdem Ec- Cliiistiani populi exigeulibus in illortun poieslalcm
clesia? archidiaconus, archipresbyter et primicerii, B devenit, qui criicifixum cum cruce pariter dele-
el successores eorum , mitris deinceps, podiis, et slanlur et filios Ecclesix toiis coiinlibus persc-
annulis decorenlur. Decernimus ergo ulnullioninino quunlur. Jerusalem prxlerea qtiondain pacis vitio,
hominum Iiceat hanc paginam noslrx concessUuis et lerra veteribus patribus repromissa, in qua Do-
infringere, vel ei ausu temerario conlraire. Si quis minus nosler pro nobis pati voluit, el ccrtu stiatt
aulem hoc atlenlare prxsuuipserii, indignalioiieni diviuiiutis argumenla nionslrare, qux eliam qiion-
emnipotentis Dei et beaiorum Pctri et Pauli apo- dam a Cbristianx fidei professoribits consueverat
sloloruin ejus se noverit incursiiruni. devolissime ac freqtienlissime visiiari, calcalur
Datum Lalerani, v Idus Julii, pontif. noslri , pedibus iniqttorum el illorura spurcilia iiiquinaliir*
anno v. quibus olim el timori fuerat et horrbri, ut solita
CCXXIV. gloria el divitiis spoliala, el- religiosis viduala et
Hu[berto] archiep. Cantuar., ap. sedis legato, et ejut deserla culloribus ad seipsam conversa deploret :
suffraganeis maititnt ul hvmines ad tubsidium Quomodo tedet sola civitas plena populo, fttcta ett
terrm Hierosolymilanwferendum adhorlenlur. Ri-
chardum regem admoneri vnlt ut i mililes et pe- quasi vidua domina gtniium (Thren. i). Quis igilttr
dilos beneinttructot i eo trantmitlat. („ Cbrislicola taiilx desolationis tton immemor laciy-
mas teneal?Quis, linjus calauiitalis audila miseria,
(Laleraui, Jul. 25.)
[Radulf. de Diceto Imag. Hist., np. TWYSDEN, Hist. noii condoleat columbx gemenli? Quis-hujus im-
Angl.Script.,l, 684.] moderali doloris consolaliouein recipiat? ctiiti non
COELESTINUS episcopns... ven. frair. Cantuariensi sit qui consoleiur Ecclcsiam laciymanlein ex om-
archiepiscopo, up. scdis lcgalo, HUB., et suffraga- nilius chaiis ejus. Acciiigimini ergo, fratres, a.l
neis, el dileclis filiis Ecclesiarum pixlalis in pro- verbutn Dei populis evangelizandiini et gloiiam ;
vincia Canluar. constilutis, salulem et apostolicam accinganlur quibus licet iuaiei-ialcm gladitun iji
bcnediclioncm. |iersecutores fidei exercerc, ut injuriuin crucis
Misericors et misernlor Dominus qui ul htimani viudicta ccleri ulciscattttir; accingantur quibus
generis lapstim sua misericordin reslauraret,de nlero dalum est solis oraliouibus et coniemplalionibus
virgineo canieai sumere ar. morlis non dubitavit vacare, ul Dominuin possinl assidua oralione pla-
subire discrimen, nolens tios quos de lenebris et care. Ecce cuim expeliit nos Satanas ut in hac
uinbra iiioriis sua niorte redeir.it, noslrorutn me- turbatibne cribraret sicut triticum (Luc. xxn). Ecce
ritorum exigcnlia .iterum manjbus tradi inimici, qui nunc cuin Christo uon ftierii, juxta evangelicx
onuiem (ilium quem recipit miscrando casligal.I D aueloritatis doctiiiiani ipse eril aversus. El qiiem
monilis nos aliquando, qiiandoque fl.igellis corri- ad praeseus crucifixi noti titovebit injuria, insigno
piens, el ciini meriiis et peccnlis noslris talia et ma- uon confidal alterius salulari. Nec aliquoruin vo-
jora deberi conspiciinus, ad nieliorem viiain facilius lmnus priidenliam admirari, si diversi mundi prin-
et libentius inclinemtis,.Yeriim cum diebus nostris cipcs*(|ui ad' expugttandam genlem Saraceuicam
in lantiim excreverit malitia tnodernorum, ut ncc hacieiiiis iu hasla el gladio stinl profecli, quasi
sacrx Scripturx monilis nec infirmitatis nostrx itihil peitilus profeceruni, quia non hasta el gladio
corripiainur flagellis,' nianum suam super nos in salvos facil Dominus de sua misericordia confi-
tanlum voluil nggravare, ac tenaitt nalivitatis sux, denles, sed in mulliludine iiiiseralioniiin stinruin
quod sinc cordis amariltidine non possumus ex- salvabit eos. Nec nosira inevita hacicuiis usijiie
plrcare, in mauibus tradere paganoruin, ut cura adeo profecerunt ul iraium Dominutu ad miseri-
propheta merilb deplnrantes, Deus, venerUntgenlet cordiam provocaverimus et inedelam :' licet enira
in hwreditatem (Psal. LXXVIII), clc, auribus noslris * quondam lilii Israel ad vindicandatn mortein uxoris
audierimus, quod quibusdain eliain ad majorem levilx de monle Ephraim contra Iribum Beiijamim
compunctionem dalum esl intucii morticina san- asccnderunt, Doroino prxcipiente, armati; n.ui
 "
1109 EPISTOLJ! ET PRIVILEGIA. — AN. 1195. 1110
tamen prius eos poluerunl aliqualenus superare A moderamina prxlaioruru. Vcrum libi, frater archi-
quatn ab illis semel el secundo fugali excessus snos episcope, cui solliciiudo legaiiouis rcgui Anglornm
et iniquiiaiem propriam purgnvissenl. Ascendite esl ab apostoiica sede commissa, honoris liiijtis
igilur spe ad cor alluni, charissinii, ut in mirahi- laborem duximiis injungenduin, niandantes ul apud
libus suis exalletur Dominus. Effundilc coratn illo charissimum in Christo filiinn noslrum Richardum,
corda vcstra ut adjiciat misereri Deus, et servel in Anglorum regem illustrem, ut ad defensionem terrx
ira inisericordiam suam.ctpost leinpcslatein et Jcrosolytnilanx milites ct pediles bene inslructos
fletittii exsultalionem inducat. Sumant crucis si- transmittal, assiduis exhorlationibus elabores, et
gnaciilum qui hactenus arma militaria inter Chri- provinciam circuiens Anglicanam opporlunis et
stianos populos assumpserunl, nec desperent de iinporiunis prxdicationibus insies, ul pro defen-
paucilale, nec in mulliitidine glorientur. Si enim sioue Chrislianitalis asstimpto crucis signaculo
ac defensionem terrx nativilalis Christi, passionis, lerrnm visiienl iransmafinam. Vobis autcm, fralres
resitrrectionis et ascensionis hpsius ciun humiliiaie episcopi et dilccti filii ccclesiarum prxlali, prx-
debita volueriul feslinare, Domintisconterens bellu seiitiuni aucloritale iiiaudainus, ut dielum arcbi-
qui currus el exercitus Pharaonis projeCil in niare, episcopuin veslrtun, lanquam aposlolicx sedis le-
docebil nianus eorutn ad prxlium et digilos ipsorura gatum, benigne recipere ac bonorilice perlractare
ab bella , et iiiuliiludinein paganorum ut paleam euretis, et nionitis ejus cl mandalis salubribtis
ante faciem veiili proiinus exsulflabit, el ul liituin obedire. ,
platearuui delebil eos. Dal. Lalerani, vm Kalcnd. Aiigusli, ponlificalus
Vos aulem, fratres, archiepiscope el cpiscfpi, nostri anno qtiinto.
quibus posl sumuix sedis poniificeii) cura esl uni- ccxxv.
versbruui et aniinariim solliciludo commissa, pre- Ecclesim Pennensi duo castella asserit petente
cibus instaiiiibiis ad Dominum incessanler sub- Oddone episcopo.
jecios vobis populos ul, ussugipto crticis signaculo, (Lateraui, Jtil. 31.)
ad confundendosel confulandos persccutbi-es Chri- [1'GHELLI, Italiasacra, 1,1125.]
slianx fidei accingantur, prxdicalionibus assiduis COELESTINUS.... ven. fralri ODDONI Pennensi epi-
raborelis. Spcranius siquidein, el vos ipsi spware scopo, saltiiem...
debetis, quod Dominus in. verbo prxdicalionis et Cum a nobis pelitur quod juslum.... Eapropter,
oralionis vestrx rete laxabit, el tales ad defensit- ven. in Christofraler... duo castella, videlic.etPti-
iicm orienlalis proviucix propiiius excilabil, qtiorwa C liano el Colle Allo cum omnibus perlinenliis suis,
poiius exigentia meriiorum qiiam armortnii liducia qux tub sludlo et diligeniia Pennensi Ecclesix
exsuigei Dcus et inimici dissipabtinlur ipsius, et acquisivisli confirmamus et prxsenlis scripti
fugieut a facie ejus qui oderunt etiin. Nos aulem palroeinio commuuiinus. Nulli ergo...
illis qui pro diviniiaiis amore laborem hujits pro- Datum Laterani, u Kal. Atigusli, ponlificatus
fec-tionisassumere et quaiilum in se fuerit implere tiosiri anno v.
siudtieriiil, de indullo nobis a Deo auctoritatis CCXXVI.
(..flicioitlain-retnissionetn iinpositx pcenitcntix per Archiepiscopis,episcopis, et aliis Ecclesiarum prm-
sacerdolale minislerium facimus, qiiam prxdeces- lalisper lulam Alemanniam el Teuloniam conslt-
sores nosiri noscunlur suis temporibus slatuisse, lulis mandttt inducaut pOpuluni< ut in personis et
rebus secunttum juslam disposilionem P[etri]
ut videlicet qui corde coulrilo el hutnilialo spirilu Sanctw Cwcitimet J\oannis]til. Sancli Stepltam
luboretn hujus ilineris assuinpserint, el in pceni- in Cwlio moae presbylerorum cardinalium ipti
letiiia peccaiorum et fide recta decesserinl, plenam Hierosolymitunwregioni succurrant. t
subruin criiniiuim iiidulgenliani, et viiam prepler (Lnteraiti, Aug. I.)
hoc coiisequaniur xiernai». Sive auiem supervixe- [SUDENDORF, Reyislrum, 1, 82,]
riui sivc morlui fuerinl, dc omnibus peccalis suis D CCXXVII.
de quibus fuerint recte coufessi impositx satisfa- Litteris ad capiiulum Beati Mgrlini Turonensis
ctionis rclaxalioncm de oiiiitipotenlis Dei niiseri- prokibet ne pensio vel modialio rerum Ecclesiw
utira decem tibros sine cautione concedalur; tum
cordia, et nposiolorum Pctri et Pnuli aucloritnle et siaittit ut canottici ab offtciis absenles privemur
nostra se noverint habituros. Boua quoque ipsorutu sex denariis ,'qttos de cummunipercipiebant sinnu-
ex qtio crucem acceperint cum familiis suis sub lis diebus.
snnclx Romanx Ecclesix, nec non et arcliiepisco- (Laiernni, Aug. 30.)
porum aique aliorum prxlalorum Ecclesix Dei [Defensede SaiiU-Martin dg Tourtj 27.]
proteclione consistanl, et n-jllani de his qux in CPELESTINUS episcopus, servus servoruin Dei,
susceptione crucis quiete possederint, donec de dilectis liliis capilulo Beali Martitti Turonensis,
ipsorum reditu vci obilu certissitne cognoscalur, salulem et aposlolicam bcnedictionem
sustineanl quxstionem, sed bona ipsorum integra Aposlolicx sedis cui, divina disponente ctenien-
inleiim remaneant et qtiieta. llli aulem qtii in lia, licet immerili prxsidemus, «uclorilas nos
subsidium lerrx illius de bonis suis transmiserinl, inducit, ut Ecclesiarum ulilitalibus debeainu~9t
de peccalis suis veniam consequantur juxta suorum quanlum largitio divina permiseril, palerna solli-
 IHI COELESTINTIII PAPAf H12
riludlne providcrc, et si qtta fbrtc in cis qua? ipsis A cbaritate diligerc, cl ecclesiis sihi a Deo commis-
videaiiluf dispendiuni imporlnre, sub oblenlii sis" pnterna sollicittrdine providere. Quocirca ,
prnvx constietudinis bhscrvanlur, decel nos'ea ex venerabilis in Christo frater Bernarde, archicpi-*
debito ofCcii noslri soIlicitiuS resecare.' Sane ad scopc, luisjusiis- postulationibus clementer annui-
audientiam apostolatus noslri pervenif e/jiod vos mus , el prxfatam Anxilanam Ecclesiam, cui,
sxpe perisionein vel inodiaiionem redditus ecclesix auclore Domino, prxesse digaosceris, sub beaii
vestrie fidejtissbiibtis; vel pignoribus exinde nori Petri et nostra prolectione suscipimus, ct prxsentis
receptis, ad certiim pretium magis offerenli al) co scripti privilegio comraunimus, sialueutes ut
-jnraloria tantum caulioiie recepta concedilis, «t ca quaseunque possessiones , quxcunque bona eadcm
o'ccasionecrebro cbntingit, qiiod ipse de pretio ecclcsia imprxsenliaruni juste el canonice pos-
non solnto, perjiirium et Ecclcsix daiiinum et ja- sidet, aut in fulurum- concessiPne pontificutn,
ciuram incurrit. Volenles igiuir ut h.-eede cxiero Inrgiliotie regum vel principum , oblatione fidelium,
caveantur, aucioritate prxsentiiim sub unntheiunie vel aliis justis ui*dis, prxsiante Domino, poterit
probibcinus, ne de cxtero pensioucm vel modia- adipisci , .firma tibi tuisqtie succissoribus, et
lioitcm rerum Ecclesix qti* dcceni librnnim siim- illibata permaneant. Adjicimus etiaai, ut eadent
mam excedat, alicui sine suflicieiitc fidejussoria B Auxilanensis Ecclesia , qux soli sacrosnncta? Ro-
vel pignoratitia caulione, concedere prxsumaiis, ' manx Ecclesix noscitur subjecta fuissc, niilli pror-
nec uni personx tillra tres modiationes, qux ma- sus alicui debeat subjici polestali, sed in ca
joris qttam decem librartim valoris existaut, con- libertale consislal, quam ipsam recolendx me-
ierre, lemeritale qualibcl atlcnletis. Prxterea quia moiix Clodovxusquondam Francorum rex de
relalum est nobis quod in ecclcsia ve:Tra sxpe Saracenoriim manibus' liberatam pia dcvotione
conlingit, qnod quando divina celebranlur officia donavit et tuultis ac variis donis, nec non ct
quidam canoniconim vel in claustro residenl.vcl possessionibus ampliavil; addens quod quidquid
uulla ralionabili causa compulsi lanquam gyrovagi jniis in ecclesia illa vel civitate habebat to-
circuroqiiaqtie voluniaie propria discurrentes, cum tum iu usits ejusdem loci jirchiepiscopi ncynine
sliisqui celebralioni divinonim assistunl, ipsis of- perpetui et successorum suorurn cx tunc et in
ficiis non iiilersiint, unde ecclesin ipsa sxpc a divi- perpctimm proveniret, sicul memoratus rex as-
norum obscquiorum solenuiiiate fraudaiur, et aliis cbiepiscepo, qui Ecclcsiam prxscriptam lum
caftonieis inateria provenit delinquendi. Prxsen- temporis prxsidebal, noscilur iudulsisse , el prx-
tiiitn slatiiiiiitis auctorilalc, ut quolies divina Q decessores tui hactenus possederunt. Ad hxc
celebrariittir olficia, si canonicoriim aliquis , nisi quidquid in corpore civitatis vel extra,' ciira
forie rationabili cansa nt a capilulo accepla flumen Ercii vel nlira jure parochiali, sive jure
licenlia se duxerit absetiiandum, sex denarii quos ftiudi, memorala Auxitanensis Ecclcsia in vineis,
Hiiusquisque canoilicus de coinmtiiii percipere culttiris et aliis lerris , ac molcndinis hiicusque
diebus singulis consuevit et debet, et, omni con- posscdit, infra illos videlicel lerminos , qtti.a!)
tradiclionc et appellalionc cessante, penitus de- antiquioribtis veridica sunt terminalione dislincti
negcntur, ut qtios divinus amor ad servitiuin atque culcati :
nequaquam Salvaloris inddcit, debiti saltehi sub- Ecclesiam Sattcli Laurentii exlra nutros, eccle-
traclione slipendii compellanlttr. siam Sancti Marlini ctun appendiciis suis , eccle-
Niilli ergo omnino hominum liceal hntic pnginam siam Sancti Pctri ; quarlas ctinm omnittin ec-
nostrx probibilionis et conslitulionis iiifringere, ciesiaruin, de quibti; eas habere et sub cusiode
vel ei ausii lemerario conlraire. Si qnis autein sno prxdecessores lui percipere consueverunt,
hoc atlentare prxsumpserit, indignaiionem oiiini- sicut ipsas a tempore bonx memorix Attslindi
jmtentis Dei et bealorum Peiri et Pauli aposto- qiiondam Atixilanensis nrcbiepiscepi, qtti easdem
lorum ejus sc noverit iiicursuriiui. r> quarias dicilur acqttisivisse, eL anlecessores lui
Dalum Lalerani, iu Kalendas Seplembris, pouli- habtiissc noscuntui-, ttbi el successoribus tttis
fiealusiioslri .inno quinto. prxscntis privilegii pngina communimus. In
CCXXVIll. Attnaniacho ecclesiam de Nugarol cuiii tota pa-
jteciesim Ausciensis proteclionem'suscipit, bonaque rochia sua, sicut Bernardus comes cuni nxore
et jura confirmat. sua Nuupasia, cl filiis suis Geraldo et Ottone
(Laieraui , Sept. 12.) quondam ipsi Aiuitanensi Ecclesix vendiderunl,
[Cl. db BnuGELEs,it'/iron.de CEgt. d'Auch„ &0.] nihil juris in ea vel perliiicntiis ejus sibi vel
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, posteris suis rcscrvantcs , et eanidem venditioncin
vencrabili fratri BERNARDO Auxilancnsis Ecclesix ciiin rerum sunrittn nddilameniis super Evangelin
nrchiepiscopo, ejusque successoribus canonicc sancta firmatiles ; ecclesiam castclli de Corne-
stibstituendis, in perpetuam mcmoriam. liano, cuni domibus, possessoribus, dccimis, obia-
In euiinenti sedis apostolicx specula , ilisponenie lionibus et parochianorum suorum ccenielerio;
Domino, constituli, fratres noslros episcojios laln ecclesiam Sancti Saturnini Soliensis, cimi ipso
propinqum quairi longe positos fraterna debemtts castro et appcndiciis suis; ecdesiam Sancti
 1113 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA.-- AN. 1195. UU
Petri dc Vico cum ipso castro el appendiciis sivis, A nica in Ramis Pnlmarum, Caena Domini, Sabbato
riim deciinis et cceinelcriis suis; ecclesiam de sanclo, Pascba, feria n post Pascha, A3censione,
Lugajano. In Pardiaco ecclesiam Sancli Christo- Penlecosie, iribus feslivitatibus healx Marix,
pbori et SanctaeMarix de Marceliano cum decimrs in nalalilio beati_ Jonttnis Baptistx, commemo-
ct cblalionibus suis. In Asleriaco ecclcsinm de ratione Omnittm Saiictorum, soleinnitatibus om-
Idrag, ciiin ipso castro et appendiciis suis ; castrum nium apostoloruln, dedicalionilms ecclesUruin,
qtioquc de Laroaguera cum ipsa ecclcsia, decimis, consecralionibiis episcoporum, ordinalionibtis cle-
lcriis el hoininibiis ; ecclesiain Sauclx Venaiiliae ricorum , ecclesix tttx principalibus fesiivitaiibtis,
ci;m toia villa , et qitod habet in ecclesia de ct aniiiversaiio lux consecraiionis die. Cottvenit
Dttroforli; ecclesiam de Arbeissauo, ecclesiain de igitur le diligentius, providenlius providerc , quo-
Vignati, ecciesiam de Gaubissano, ecclesiam de modo sit lionor. hiijns indumeiiti, modestia,
Artigtia, ecclesiam de Caslcllo novo , ecclesiam actuum vivacitate servandus , et ut ei nioriim
de Sajano , el censum qucin habel in grangin tuorum ontamenla conveniant , el lu valeas esse
de Artigties , videlicet xxx mensuras tritici de utrobique, auctore Domino, conspicnus el qtieni
J. Pala; ecclesiam de Barrads, ecclesiam de pasioralis curx conslringil oflicium , dileclio-
Pi|>ios, ecclesiam de Orbessano. In Magnoaco ec- " ncm lialribits exhibere, el ipsi etiam adver-
clesiam Sancti Mammelis. In civilale Elizana sarii serpinris cuin omnibus , piis vuces ope-
ecclesiam Sanclx Mariae cum decimis, oblatio- ribus, viriuiibus polleas, ftilgeal in pectore luo
nihus el parocliianoriiin suoruin cccmetcrio. In ralionale judicium cum superluimerali uctione
ipso burgo possessiones el proprias domos quas conjuiicliiu). Ita j-rocedas in conspeclu Dei, et
ibi habes. In Atisano ecclesiani de Agrnulcl ciiin hoiiiiiiuiii oculis, qiialeniis comniisso libi gregi
vineis et aliis appeudiciis suis; ecclesiam de virlitlis prxstes exeiupluin , el ipsi adversarii
Frempsens el Sancii Petri de Geuens, et ecclesiam videntis opera ttta bona glofificent Pairem luuni
Snncti Joanttis de Hispanis, cum possessionibus qtti in coelis est. Sil in lingua ma xdiftealionis
et aliis pertineniiis suis; ecclesiaui de Lafita, setnio, sit zeli fervor in animo ; et prxtcr bxc
ecclesiam de Casliliono ciim decimis et oblalio- . cuncia qtix oflicio tuo conveniutii, cuni ea tem-
nilitis, et aliis periiuenliis suis; ecclesiain dei jjcraitlia agns ut qiix pallii dignitas expctil, vidca-
Priucipnnio, ecclesiam de Brelos, ecclesiam Sanct ris frequcnter amplccti; el giorinm sempiternain
lEgidii de Peyrusse. In Juliacensi archidiaconali acqttii-ere tibi possis in coelis. Ad exeiuplar felicis
niedieiatem proventiium ecclesix de Laviniaco: f, recordiiiionis prxdecessoruin hoslrorum Calixti ,
in Corrensaqtieis ecclesiam Sancli Joannis , ei Innoceniii, Lucii , Eugenii, Anastasii, Adriani
Sancli Bibiatti, et Sancti Al.irtiui dc Rerdale , ctun el Alexandri Roiiianorum ponlificuin , slattiiinus
appetidiciis, decimis ct ccetnelefiis stiis; ecclesiam ut iiiortuoi-uin corpora deinceps apud caiiidein
de Cabiesolas, lolaiu villam Sanclx Clirislinx, niatricciii Auxitanatn Ecclesinm sepelianlur, tit
ciim lerris, vineis et vilhtriis. In Angles ccclesiam videlicel eoruni , qui illic sepeliri deliberaverint,
de Iiisula, el jus quod babes in eadem villa; ec- devotibni ct cxlremx volunlali, nisi foiTo excom-
clcsiam Sancli Michaelis de Croteia , lertiam niiinicaii vcl inlerdicti fucrinl, nullus obsistat,
pnrlem ecclesix Sancii J.iannis de Ordesano , de- salva jtisiitia illurtun ecclesiurum, a quibus iiior-
ciu-.as deBarser, ecclesiam de Villa nova, el ipsam ttiorum corpora assuriiuniur. Ccemeteria qtioqtie
ecclesiain Despeirolii, ecclesiam de Basiano, eccle- ecclesiarum, et ecclesiasiica beneficia niillus in
siaai de Despesos, el quod habes in ecclesia de Auxilaiia provincia bxreditalis jttre dcittceps
Ruiissano, el in ecclesia Sancti Joannis, ecclcsiam audent possidere. Qtiod Si qiiis hoc fucere cou-
de Arcaiag. Iu liispania, ecclesiam de Pedroln , el lenderit, censura caiionicn percclliilur. Auctoriuile
Azocr, ciini lerris , deciinis et oblationibus suis; quoque npostolic:) iiiiei'dicimtis ttt nec clerici, nec
dotnos et possessiones quas , Iwbes Tudelac. It D monachi seu quilibel rcligiosi, interdiclos vel
Sarreria ecclcsiam Sancti Ferreoli, et Sauci i excommuiiicatos luos vel iiiinislroruiii ttiornui
Frajolfi. Episcopatus quoqtte iiiferius aduotaiof in ecclesiis scienler recipiant , vel illis praesen-
Ecclesix Auxilanensi ineiropolitanb jure subjcclos, libus divina oflitia celebrenl, nec ad religionis
tibi luisque successoribus aiictorilale nposlolic;{ hnbiium eosdem excoiiitiitiuicalos suscipianl, ncc
nibilominus cOiiUTiiiamtn,videlicel Bigorrilanutn si inortui fuerint, eos sepeliaul. Nec conlra sen-
Lascurreiisein, Olorenseti) , Aquensem, Bayo tcnliaiii tuam canonicc pi-omulgaiain aliquis venire
iieiisem , Adiircnseii), Yasaienseui, Coiivcnarum , prxsumal, uisi forie pericufurii1ihortis iniinineat^
Coiiscraneiisem ci Lactorensein. Usuin insupei ut duiri prxsenliam ttiniti habere nequiverit, per
salis-
pullii, pleniludine videficei pontilicnlis olficii ttm alium seciindum forinaiii' eeciesiaslicaUi An-
fraiernilati apostolicx s"edis liberalilaie lafgimtir; laclionc prxntissa oporieat ligniuiii absolvi.
el regulares
quo utiqtie illis diebiis ularis, qtiibUSariteccssore!i liquas et rationabiles coiisiteiiidines
tuos usos esse cognbscis, videlicet in Nativiinli: observantias circa ordinem caiioniciim et insli-
Doniini, in feslo prolomartyris Stepbani, Cir- tuiiones , sett destituliones personaruin quas pra?T
ciuncisioiiisDbiniui, Epipdalira, llv-papaiiti, Dpirii- decessores uii hactenus tenqerunt, libi nihii-
HIS COELESTINIID PAPiE 1116
ominus confirmamus. Adjicimus eliam ut liceat, A Ego Ocinviaiuis, Osliensis el Velleiicusis ep'r
libi, frater archiepiscope, auclorilale uoslra, scopus.
habiio consilio canonicorura regtilarium, iu Au- Ego Petrus, Sanctx Rufinx episcoptts.
xilana Ecclesia subslituere regulares, disponendi u Ego Guido, presbyter cardinalii Sanctx MariaE
qnoque el libere ordinandi honores , et hene- Traiisiiberiiii tit. Calixli.
ficia , digniiates el oflicia ipsius ecctcsix , in ca- Ego Gregotius, Sanctx Marix in Porticu diaco--
piiulo canonicoruin regularium, in pcrsonis re- nus curdinulis.
gulnribus lanlum, el non in aliis, liheraut habeas Ego liiigo, Sancli Marlini presbyler cardinalis
facultatem. Nou liceat libi seu alii cuilibet pet- til. Equilii.
sonx in eamdem ecclesiam canonicos inlrotnil- . Ego Leniinuus, tituli S. Laurentii in Lucina
tere sxculares. Slatuimus insuper, ul beneficia presbyier cardinalis.
Ecclesix ac dignilntes qux ipsa Ecclesia, vel Ego Fid.j liluli 'Sancli Marcelli prcsbyler cardi-
canonici lui imprxsenliarum jusle el cauonice nalis.
possidenl,de ipsis canonicis regularibus et nou Ego Joannes, lit. Sanctx Priscx presbyler car-
de aliis personis, prxler consensum majoiis dinnlis.
et sanioris panis capiltili ordinenlur. 1
B Ego Geraldus, Sancli Adriani diaconus cardi-
Slatuimus quoque, el a le, frater archiepiscopc, nalis.
inviolabililer observari prxcepimus, ut quicunqitc Ego Gregorius, Sanctx Marix in Aquiro diaco-
in prxlibatis ecclesiis Sancii Martini extra civi- nus cnrdinalis.
taiein, Sancii Nicolai de Nugarol, Sancli Salur- Ego Gregorius, Sancli Georgii ad Yeluin aureum
tiitti de Solio, Sancli Petri de Vico , Saticlx diacoiius cardiualis.
Candidx de Jeguno, Sancti Jacobi de Idrag, Ego Lotbarius, SS. Sergii el Bacchi diaconus,
canonicari voluerint, capitulo Aiixiianx Ecclesix cardinalis.
prius se prxsenienl, ct in ejus prxseniia assensu Ego Gregorius , Sancli Angeli diacouus cardi-
ct aucloritale in nominatis ecclesiis divinis nalis.
obsequiis mancipandi canonicam suscipianl, et Dalum Lalcrani, pcr manum Cencii Sanctx Lucix
eidcm matrici ecclesix, lanquam spiriluali matri in Ortliea diaconi cardinalis, doiiini papx caine-
sux dehitam semper obedientiam et reverentiam rarii, ii Idus Septerabris, indictione XIII, Incar-
humiliter exhibeani , prout consuetum esU hacie- nationis Dominicx anno 1195, ponlilicalus vero
nus el scrvalum. Sancimus etiam juxta decrelura domui Cceleslini papx III anno v.
bealafcrecordalionis IJrbaiti papx, in parochialibus CCXXIX.
ecclesiis quos infra cpiscopalum luum monachi Ad Bajocensem, Abrincensem, et Con-
Sagiensem,
tenetii, luo consilio presbyleros collocenl, qui siantiensem episcopos. — De seditione in canoni-
presbyteri a le parochix curam cum abbatum cos a civibus Rothomayensibusmoia, et de satis-
consensu suscipiaul, et de plebis cura tibi ra- faciione ipsis facienda.
lionem reddant, abbali vero pro rebus lempora- (Lalerani, Oct. II.)
libus ad motiasterium perlinenlibus debiiam sub- [MARTEN., Anecdol., 1, 659.]
jcftionein exhibeant. Obeunte vero le, ejusdem COELESTINUS episcopus, Servus servorum Dei, ve-
Erclesix archiepiscopo, vel tuoriim quolibet nerabilibus lialribus, Bajocensi, Abrincensi, Sa-
successorum, nulliis ibi qualibei subreptionis as- gicnsiet Constantieiisi episcopis, salulem et aposio-
luiia seu violeulia prxponalur, nisi quem cano- licain beiiedictioneni.
niji regulares ejusdem Ecclesix comiiiuni consensu, Ex conquestione filiorura dileclorum, decani ct
vel pars consilii sattioris , secundum Dei limorem capituli Rolhomagensis, ad audientiam apostolntus
et sanctorum Patrmn insliluliuticm providerint eli- uostri pervenii, quod populus Rotliomagensis mu-
gendiim; el eidem electioni nulla de cxtero Q ruin atrii Rolboinngensis ecclesix, cum quibusdam
sxcularis personn seu polestns se aliqua occasioue ejdem ajipendeniibus xdificiis, (emerario ausu
ingerere, seu immiscere, eamque iinpedire, seu deslruxit. Ciimque vos ad civilatem. accederelis,
perlurbare aliqyo modo prxsttraat. prxdicltim pop.ulumipsum et communiain in spirilu
Decernimtis ergo ut nulli oiniiinolioininumlice.it lenilalis diligeiilius nionuistis, ul super lam euor-
prxfatam Ecclesiam lemerc perturbarc, aut ejtts mi excessu Deo ct sauclx Ecciesix satisfactiuncm
possessiones auferre, vel ablutns retinere, niinuere, curnrent congruam exhibere. Sed cuin , luni a
seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata nobis quam a dilcclo filio prxdiclo Roihomagensi
omnia et iniegra conserveniur eorum , pro quorum decano, sxpe cl sxpius fuisseiil admoniti, id einen-
gubernalione et sustentatione concessa siuii, usi- dare pcnitus conlempserunt. Vos autcin , sicut cx
bus omnimodis profulura, salva nimirum aposto- lilieris veslris agnoviiiiiis, auctoritate et assensu
lic.e sedis auctorilate. veuerabilis fralris nostri Rolhomagcnsis archiepi-
Si qua igitur, etc. Cunctis aulem, eic. scopi, in eos excommunicaiionis senleiiiianj protu-
ggo Ccelestinus, catliolicx Ecclcsia? episcopus. lisiis ; sed ipsi, iniqiiitaiis spirilu suadente, in
Ego Albinus, Albanensis episcoptts. mnjorem insoleniiaui prorumpenles, in sacra na-
 1117 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. — AN. 1195. 1118
jori hebdoroada ante feslum Resurreclionis Domi->A ecclcsix xdificiis , ausu temerario deslrnxisiis.
nicx, inanns profanas in sacerdotes Domini immil- Cumque venerabiles frafres nostri, Rnjocensis,
lentes, qtiosdnm ex lis occiderunl, et quosdami Abrincensis, Sagiensis cl Conslanliensis episcopi,
contiimelia affecios, membris genitalibus turpiter ad civilatem Rothomagenseni acccderent, vos et
el nefutie detruncarunt, ac in ipso die Rcsurrcciio- commmiiura in spiritu lenitatis diligenlius moniie-
riis Domiriicx domos canonicorum Rolliomagensisi ' runt ut supcr tam enormi excessu, Deo el sanclx
Ecclesiaeex "parle diruerunt, el ex parte incetnlioi Ecclesix satisf.ictionem curaretis congruam exhi-
consuiiipserunt, virgulla eorum nihilominus radi- bere : sed cum, tam ab eisdem episcopis quam a
cilus ampulantes; (andem posi mullas admoni- prxdiclo lilio Rolhomagensi decano sxpe el sxpius
tiones, et charissimi in Chrislo filii noslii Richar- fttisseiis diligcnter admonili, vos id emendarc pe-
di ilhislris regis Anglia? sxpius ilerala maiidata, nitiis contenipsistis. Ipsi vern, sicut ex lilleris eo*
tactis sanciis Evangeliis , omnes pariler jttrave- rum cognovimiis, aucloriiate el assensit venerahilis
runl sc fore super oiniiibus qux superscripta fralris nostri Galleri Rothomagensis archiepiscopi,
sunt super judicio Ecclcsix, absque oiiini diffu- in vos sentcnliam excoiiimunicaiionis protuleruiil.
gio pariluros. Cxterum cum vos vocaii postmodumi Sed vos, iniquitalis spiritu suadcnle, in mnjorem
ad civitatem venissetis prxdiclam , et judicitim B insolenliam prortimpentcs, in sacra mnjori heb-
jitxta prxstiltim ab eis jurumeiilum veslra discrclio> domnda ante festum Resurreclionis Douiinicx ,
injtiiigeret observanJum; ascitis vobiscuin viris pru- mantis profanas ifi sacerdotes Doiniiii iinniiltcii-
ueniibus et discreiis, de assensu ct auctoiitate prx- tes, quosduin ex eis occidislisf, et qttosdairi con-
fati arclii>'piscopi,firiniier decrevistis, ul couiniiinia luinclia nflecios mcnibris genilnlibiis turpiicr et tic-
civitalis ejiisdeiu ad dumuoruin resliluiioiieiii inte- farie delriincaslis, ac in ipso die Restirrcclionis Do-
grain leiicretur, el ut iiiuriini atrii ipsius ecclesia? niinicx doiiioscanonicorum Rothomagensis ecclesiae
a couiniuiiia ipsa deslruciuiii cum nppendiciis cl c« parte maxima dirttisiis, et ex punc incendio
perlineniiis suis, siue d.fficullule aliqua resiaururet, consHinpsisiis,virgtilm eorum nibiloiiiiitus radiciins
domos quoque caiionicortim el clericorum Roiho- aiiipulauics. Taudcm post niiillas coiniiiouiiionc.i,
inageitsiiimpereamdem dirulas el combuslas resli- cl eharissimi in Cbrislo filii Riclinrdi, illustris rcg:s
tuere non differret; illi vero de coiiiinunia, qui in Atigloriim, sxpius ilerata niaudata, lactis sacro-
canonicos vei clericos inanus violcnias ausu teme- sanciis Evangcliis, oinnes pariler jurasiis super om-
ratio injecerunt, pussis injuriatn congnie saiisfu- nibus (jiix prxscripla siinl judicio Ecclesix, absque
-clis, ad sedem apostolicam pi-operareni pro absolu- omni diffugin paritiiros. Cxlcriim ciiin prxdicli
tionis heneficio oblinendo. Qttoiiiam igilur non est " episcopi ad civitatem ipsam vocati jiostea accessis-
liciliim aliqtiibus teinere contra prxsliltim jtiramen- sent, ut judiciuu)jitxta prxsuTtim a vobis jiirniuen-
luin veuire, cisdem civibus per scripta noslru man- liiin iiijuiigerenl observandtim, ascilis sibi viris
dauitis, el districte prxcipimus, tit jtixta auod pro- prtidciiiibus el -discreiis, de assensti el aiietoritale
miseruni, et exinde tenenliir, juraiiicnlo asuicii prxfati arcbicpiscopi, firmiler decreverunt, ut cotti-
curenl laliier satisfacere, quod Deo et Ecclesix, inuiiia civilalis vcslrx ad damiiorum et ablaloiuin
qtios offeoderunl, sil plenarie satisfactum, el eoruin reslituiipjiem integram teneretur, el ,ul iniiruiii
exinde devolio possit merilo cominendari. Quod si airii ipsius ccclesix a coiniiiunia ipsa deslftt-
forte prxcepium veslrum adimplere dislulerint, cliiin, cuin appcndiciis el perlinciiliis suis sine diffi-
fraternitati veslrx prxsenlium lenore el auclorilate cullale aliqua reslauraret, doinos qtioqtte canoni-
prxcipiendo inaiidaiiius, qualeuus seuleniiam a vo- corum et clericorum Rothomngensium per e.im
bis in ciiradein [jopulum proinulgalani, qiiam uos dirulas el combustas restiltterc non differrel. Illi
raluin huhenius, appellalioue postpnsilu, faciutis vero de coiiimunia qui in canouicos vel clericos nia-
exsecutioni maiidari. nus vioIentus,ausu leuierario iiijeceruul, passis injti-
Datum Latcraiii, v ldus Oclobris, ponlificatus ry rinm congrue salisfaciis,ad sedem apostolicain pro-
nostri auno v. perarem pro hencficio absolutioni.s obliiiendo.
CCXXX. Quoniam igitur non esl liciium aliiiuibtis conirn
\d civesRoihomagenses.— Ejusdem argumenli. prxsiiiiiin jurameiiiuii) tcniere vcnire, iiuiversiiati
(Luic-rani, Ocl. 11.) - vcslrx perapostolica scripta iiiaiiilainus cidislricte
[Ibid.] prxcipinius, qiiaientis juxla quod promisislis,
COEI.ESTINUS episcopus.servus servoriiin Dei,.po et exinde tenemini juramento astricii, laliicr satis-
pulo Rothomagensi. facere percurelis quond Deoet Erclcsix, quosoffeu-
Quod vobis salulationis alloquium non impen- distis, sit plenaric salisfuclum, et veslrn exindi;
dimus, non ex noslra duritia, sed vestra potius devoiio possit merito cotn nendari. Alioqiiin nove-
noverilis contumacia provenisse. Ex coii(pie"slione ritis nos sententiam, quam iideni episcopi perlule-
sanc dilecloruin filiorum decani et capituli Ro- runt, ralam babere et ipsam faciemus per eosdem
lltoii-agensis, ad audieiitiam aposlolalus noslri per- exseculioni deinandari.
venil, quod vos murum atrii Rolhomageiisis eccle- Dalura Latcranis, v Idus Oclobris , ponlifieatus
six, cuiu (luibiisdam cidera muro appendenlibus noslri amio quiolo.
 1119 COELESTINIIII PAP^E 1120
CCXXX bis. A et ralionabiles consnetudines vobis el ecclesia; vc-
Ecclesim S. Marim de Novo-Castro proleclionem slrx confcssas el hacleniis obseivalas, raias habc-
suscipii, donationet, bona, ac possessiones ejus iniis,cl eas fuluris lemporibus illtbatas matieie san-
confirmat. . cinitis.
(Laterani, Oct. 20.) Decemiinus ergo ul nulli omnino boininiini iiceat
[MATILE,Monttm. de rilist. de Neucltdlel, I, 35.] prxralam ecclesiam temerc perliirliare, out ejus
COELF.STINUS episcopus, servus servorum Dei, di- possessiones nuferrc, vcl ablaias retiiiere, ininuere,
leclis filiis PETBOprxposilo et canonicis ecclcsix scti quihuslibel vexalionibus fatignre , sed omnia
Snnciic Marix de Novo-Caslro, iaiii prxseulibus iirtcgra coiiservenlur coriim, pro qiioriiin guber.ia-
quam ftiluris, canonice in tione ei susleiijulione concessa suiil, usibtts omni-
perpeluum. modis proTiiiura.salva sedis aposiolicx uucioiiiute,
Infra poslulaniibus indulgcre et vigor cl diceccsani cpiscopi canonica jttstiiia.
xquil tis el ordo exigil ralionis, prxsoiTiin quando Si qua igitttr in futitrum, etc.
peicntitini voluntatem et veri- EgoCcelestiniis, catholicx Ecclesix episcopus.
las non relinquit. Eapropler, dilecti in Doniino (ilii, Ego Paudiilpbiis, basilicx XII Apostoloriim pre-
vestris jusiis postululionibus ciemenler anniiimiis, sbyter cardinalis.
el. . . ecclesiam Sanctx Mn- Ego Joaimes, littilo Sancti Clementis cardinalis
rix de Novo Casiro in qna' divino»maiici|)ati estis Vileiiiiensis clConstaiitiiiensis episcopus. . '
obsequio, sub beaii Petri etnosira proiectione sus- Ego Guido, presbyler cardinalis Sunclx Mnrix
cipimus et prxsenlis scripti privilegio commtmi- Transiiberhn lilulo Calixti.
mus, staluenles ut quasciinque posscssioncs , qux- Ego Ilugo, presbyier cardinalis Snncti Mariini
ciinque bona eadem ecclesia imprxscniiariiin jusie litulo
, el canonice possidet, aut in futuruiri concessione Ego Cenlhius, lilulo Sancli Laureulii in Lti%tia
ponilficum, largilione regum vel principum , vel presbyter cardinalis.
oblatione fidelium, seu aliis justis inodis , prxstnnle Ego Goffredus, litulo Sanclx Praxcdis presbyter
Domitio, polerit adipisci, firma vobis veslrisque cardinalis.
succcssoribiis, et iltibnta remaneant. In quibus hxc Ego Fidiis, litulo Sancii Marcelli presbylcr car-
pfopriis diiximus exprimenda vpeabulis : dinalis.
Locuiii ipsum in quo prxlnla ecclesia sila est ciun Ego Joanncs, litulo Sanctx Prxnestx |iresbyter
omnibtis pcri.inentiis suis, vineasct alia qttx ibidem C cnrdinalis.
habetis, ccclesiam de Haris ctim omnibus pertincn- Ego Bernardus, Snncli Adriani diaconus cardi-
liissuis; ecclesiam de Fiirnis cum omnibus np-- nalis.
pendicfis cipertincnliis stiis, vinens et alia qux h.t- Ego Gregorins, Siuiclx Marix in Porlicu diaco-
belis apud Sarrieres, terrnm et alia qtix liabclis iius cardinalis.
apud Pusoz, lerr.im quani babelis nptid Murcns, Ego Gregorius, Sanclx Marix in Aquiro diaco-
lerram et nlia qux habclis apud Finis, Icrram et utis cardinalis.
'alia qtix babelis apud Boudeviler, el en quae-habclis Ego Gregorius, Sancii Georgii ad Velitin auretiin
alibi. Cbrisnia vero, oleuth sanctum, consnci-alioncs diaconus cardinalis.
altarium seu basilicnpum vcsirarum , ordiiiaiiones Ego Nicolaus, Sanclx Marix in Cosmcdin diaco-
canonicoi-um et clericorttra vestrorum qui ad or- nus cnrdinalis.
dines fuerint proniovendi, el alia ecclesiasliea sa- Ego Gregorius, Saticti Angeli diacontts cnrdi-
cianienia per dicecesatiiim episcopuin, siquidcm ca- nnlis.
iholictis fuerii, ct gratiam ntqtte comuiuuionein Ego Bobo, Sancti Tbeodori diaconus cardi-
sedis-aposiolicx habtieril, vobis gratis el absque nnlis.
exaclione aliqua voltimus exliilicii. Ad bxc aucio- 0 Ego Albinus, Albaneusis episcopus.
rilnle apostolica districte iiihibemus, ne quis in vos Ego Ociavianus, Ostiensis el Vellclreusis epi-
et ecclesias veslras excominiinicaiioiiis- vel inter- sropus.
dicli seiiletiliani absque tnniiifesla el rationnbili Ego Pelrtts, Portuensis el Sanctae Rtifinx ept-
cattsa proniulgai-e, seu vos novis ct iudebitis exn- scopus.
ctionibus fatignre prxsiimal. Iu paroeliialibusnulem Daiiiin Lnterani, permnnum Cenlii SancixLncix
eccle.siisquas habetis , liberum sit vobis sacerdotes in Orthca diaconi cnrdinalis domni papx cnmera-
cligere, ei cos dicecesano cpiscopo prxsenlare, qtti- rii, XIIIlvnlendas Novembris, indictionexiii, Incar-
btis, si itlonei fuerinl, curaiii aiiiinariiiiicomniiltal, nalionls Dominicx anno 1195, poniifiealus vero
ut ei de spiritualilius, vobis vero de lemporalibtts donini Cceleslini pnjix III anuo qttiiilo.
respmidcre debeam. Guni auiem gencrale inlerdi- ccxxxi.
eiuui terrx fuerii, liceal vobis clansis januU.-exchi- Privilegium pro monaslerio Beccensi.
sjs exconuiiu-iicaiis vel inicrdictis, non pnlsatis (Laierani, Nov. 17.)
campnnis, snppressn vocc divina oflicia cclebrare. [Lanfraiici Ojip., p. 553.]
pKEtcrea libcrialcs ctjroniuniiiilcs, ticciion antiqu.is COELESTINUS episcopus.. ., dtieclis filiis GALTJBO
 IHJ EPISTOI^E ET PMVILEGIA. - AN. 1195. 1123
abbaii ei conventut Beccensi salutem el ap. be- A liintuli, qui se ibi sepelira deliberavecnnt, niillus
ncd. obsistat. •
Sacrosancla Romana Ecclesia devotos et humiles Cxlerum si qtiemlibet palronum, vel parochin-
filios ex assuela? pietalis oflicio diligere propensius ntim ccclesix vcstrx contigeril pro speciall delicto
coiisiievil.et ne pravorum bomiiium molestiis agi- siro, iiiterdicto supponi, illis non iiiiniis exclusis, ut
teiilur, ens tanquam pia nuiler sux proleclionis alios paroehianos yesiros, qni complices eoru on
niuiiitiiiiie confovere. Enpropter, dilccii in Doniino fiieruiit, licenl vohis.ad divina recipere, ei eis intn
filii, jtistis vestris poslulatiouibtis atiiiiieiites , pcr- in morte qtmiu in viln seciiiiduni iitnieiti Ecrl.v-ia:
sonas veslras et monaslcrium vcslrum ciini oiniii- siihvenire, aucloritale aposJolica iiidiilgetiins Piie-
bus pcrtinciiiiis suis, el oimiibtis qux iniprxseii- missis (|iiOi|in;diixiniiis adjiiugenilitii), ul a priora-
tiariiin possidetis, aul in fuluriim jtislis nioilis, prx- lilius luis, lili nbhas, priorcs seciiiidiini heaii B,;-
slante Dotuiiin, poterilis adipisci, sfib beati Pelri iie.dicli Regiilnm, et aiiliqiiam iiKinasteiii tui con-
ct noslra prolcciione suscipimus , et prxsentis sncliiiliiiem hacieniis «bservnlatu, certis et siatuiis
scripli paliocinio comiiuiuiiuus ; staliicntesttl nullus de ciiusis ainovendi, el alios, quos videris expedire,
archiepiscopus, episcopds, archidiaconus, decaniis, subrogandi liberam habeas, niillo cogenle, tti el
seu ulla ecclesiastica superior, inferiorve persona, B successores lui, ex indulgcniia sedis upostolicx
iicc eiium legatus sedis aposlolicx, nisi speciale faciiltateni. Obeutile; aiilein le, vcl quolihei suc-
inandaiuii) babtierit, vos, monasteriiun vesliuin, cessoruni, vel ad-inajoris ciiniiiltini digintniis divi-
sive speciales ecclcsins, vcl alins possessiones ve- nilus evocalo, nulla saecularis ecclesiustica, luicave
slras.vel earum cusloies, sive adiniiiislrnlorcs sus- jiersona electioni veslrx iiilcrcssc pr.-csuin.tl, nisi
peusionis, iiilcrdicti, sive excoinnuinicaiionis sen- forie de coiiiiniini, vel mnjoris , vel. sanioris p.trtis
lenlix subjicere, vel a vobis, vcl possessoribus fi-alriun conseiisti ad boc luerit precibus cvocata.
veslris qtiidqtiam., qttod vobis molestiam iuferat, Cuin aiiletn secun.luin Dcitin, et ordinis veslri
vel gravamen, vebpriscis moiiastciii vesiri consue- regulain, eli.geritis aliqiiem in abbateni, ipsiim
ludiiiibus derogel, ullo ausu exigere vcl extorqtiere dicecesano veslro prxseutelis, ctijus electioiicm, si
prxsumal, cl si prxsunipltim fueril, viribus careal, idcm dioecesanus cnufirmare, vel ipsi cleclo sine
et peniliis evanescat. Inltibeiiius etinm , ue nliqua niora, cl not.i pravilnlis, benoilictioiiis inani.s dis-
ecclesiasiica persona aliquam ecclesiariim vcslra- luleiii iiiiperliri; qiienilibel aliiitn adealis antisti-
riim gralia vcl faniiliarilate qualibel alieni conferrc teTii, qtti, diimtiiodo calliolicussit, eTgnitiatn Ko-
prxsumal, vel sibiipsi relineai, vel vobis su-i Q inani potitificis habeal, quo.l poslulalur salagal in-
per hoc niolesliam iuferat, vel grayamen.; dulgeie.
vel a laicali persona aliqtieni sibi suscipiat prx- lnlerdiciituis eliam, ne quis inlia fincs paroehin-
setiiniiim , sed illutn solum rccipial, quein sibi littin ecclcsinruin veslrnruni (iratoiitim,. sive eccle-
chariiatis iiiluilu-duxerilis prxseiilandum, qitnm . siuiii sine ussensii vestro coiisiiitiere, sive de nov.i--
si foile rccipcre, vel instituere dislulerit; landiu Jibtis, qtix de. propriis manibus, uut smnpiibiis
ex iiululgeiiiia noslra vestrns vacanlcs eccJesias in colitis , de fnictibus lioitoniiii.sive de iiiiiiinienlis
dcporlalione habcatis, donec ad prxsenlationein auimulium veslrorum decimns a vobis exigere , vel
veslrani per dicecesanos episcopos ordinetiii'. Ava- exlorquere pra;sumal.
riliam quoque quorumdam rudicittis cxstirpure vo- Ad hxc prxsenti pagina diixiiniis inliibciiilum ne
leutes nihiloiuinus inhibemus, ue qttis in domibus quis archiepiscopus, ppiscppiis,.arcliidiaconus, de- .
vestris, quas sine dispendio, in propiio potestatis canus, sive etiuni legatus sedis aposiolicxproeura-
doininio retitiere poieslis, nioiiuchos iiislilucre vos lioiiein,aliquaui, seu uliquid iioinine pioiurationis
conipellal. a vobis, sive a doino vcstra extra ambitum nuiro-
Prxtcrea vobis aucto»rilate apostolic.i iudulge- rttm cxigere vei exlorquere nilatur. In adhibila
iniis, ul ecclesias veslras ctim perliiicntiis ear-um, D 1 tcnipcranlia, qiiani conveitit, prxcipinuisobservari;
in qiiarumcunquc proviucia sive dicecesi cssc no- in niinoiibus aiiteiu, quoruin ad hoc non siippeiuiit
scantur, refectioni patiperum, el susceptiotii ho- facultutes, id oiiiiiino ficii pioliibeiiius. Pari quoqtje
spiliiiu libere jiossiiis commuui asscnsu provide .el liaiiquillitali veslrx volenles itt posleruin |uo-
dcpuiarc. lta qttod nulli liceat easdem ecdesias ab videre, ne quibuslibct.-.archiepiscojiis., cpiscoiis,,
usu el tililitale pauperum et hospittini, vi vcl po- archidiacoiiis, decanis, veLoflicialiims..eoruiu , vos
tciitia, vet leuieritnte qunlibel revocare. Liceat super aliqnilnis (jucrclis in catisniii traiiere liceal,
quoque vobis cleticos et laicos ex"sxculo fiigienles nisi de spceinli iiiandato sedisnpostolicx, districtius
ad coiiveisioiiem recipere, clabsque conlradictione iiihibemtis. Verutn siqui coiiira vos iu jure vo'ue-
qttalibet relinere. Ciiin auLem generale imerdictuni IMIIexperiii, iu citi-aiiiaijnis partibus corani dite-
lcrra? fueril, liceal vobis, clausis januis, non puisa- ctis filiis S.iiicli Vicioris, Sanctx Genovcfx abba-
lis cainpaiiis, exclusis lamen illis , quos excoinniu- libus, et canlore Parisietisi; in tratisinnriiiis vero
nicalos vel iiiierdiclos esse iio*ciiiis , divina oflicin coram Wcslmotmstcnciisi S.incti Albani et Snucti
celebtarc. Sepuliurani quoqtie ipsius loci libcrain Ed:i<undi abliuiibiis, quibtis snper hoc scribimus,
essc decerninius, ul eoruui devotioni et ultimx vo- causani suam ordine judiciario prosequantur.
1,23 COELESTINI III PAPiE 1124
Decernimus ergo ul nttUi oinnino hominuni fas A chen, Gozenwhiden, Wolslen, llolslen, Holtzhusen,
sit haiic itoslrx prolerlionis , permisjjionis seu Hasla, Tense Tiintberch, Hunlzenrodl, Hassbach,
iuhibilionis jiuginam infiingere, vel ei atisu lemera- Mulherodl, Hempetirodi, Tuniiefell, Basscndrot,
rio contraire. Si quis autem Iioc allenlare prx- Hermensassen, Johendorpp, Rinerichdorpp, V/isse-
sumpseril, indignalioiiem omnipolcniis Dei ct bea- nec, Theffer, Elkenhagen. Sane novalium veslrorum,
torum Pclri et Pauli apostolorum cjtts se noverit qux propriis manibus aul sumplibus colilis sive de
iiiciirsiiriim. vcslris novalium nutrimenlis nulltts a vohis deci-
Dnlttm Lnlerani deeiino, quinlo Kalendas De- mas prxsumat exigcre. Liceal quoque vobis cle-
cembris, ponlificalus nostri anno qtiiiilo. ricos et laicos el sororcs, liheros cl ahsolulos e
CCXXXII. sxculo fugientes ad conversionem recipere e( eos
Monaslerii S. Marim Germerotlensis proleclionem sinc conlradictione aliqua relinerc. Cum auiein
sttscipil.possessioiiesque ac privilegia conjirmut. gencrale inlerdictum fueril, liceat vobis, cluusis
(Laterani, Dec. 20.) junuis, exclusis excomniunicaiis et inlerdictis, snp-
[KUCIIENBECKER, Anal. llass.,W, 148.] pressn voce , non pulsalis campanis, divina oflicia
COELESTINUS episcoptis, servus servorum Dei, di- celebrare. Obeunie vero..., nunc ejusdem loci prx-
leclis liliis LUDOVICO prxposiio Sanclx Maria? iu posiio, vei suorum quolibet successorum, nullus ibi
Gcrmenrode ejusque fratribus et sororibtts lam qualihel suhreptinnc, astulia seu violemia prxpo-
prxseniibus quam fultirisregularem yitam professis. nalur, nisi quein fralrcs el sorores coinmuni con-
Qttolies a nobis pelittir quod juri et religioni sensu vel fialruni vel sororum pars consilii sanioris
cotiveuire dignoscitur animo nos decet lihenli con- secundum Dei tiraorem et beati Auguslini Regu-
cedere et petenliuin desideriiscongrrium stiffragium lain providerint eligendi. Sed neque advocatiam
JiiipeiTiri. Eapropler, dilecii in Doniino filii, ve- sibi quisquam usurpet nisi major naiu dc progenie
sirisjusiis postulationibus clementcr arinuiintis et fundaioris, qui sine omni violenlia el injuria offi-
pt-xfatatit ecelesiatn Sanctx Marix da Gcrmenrode cium gerat et a malignorum decursibus lenealur,
in qtia diviiio rnancipati esiis obseqtiio ad instar qnandiu jtis atrvocalix sibi voluerit conservari.
felicis recordationis Lucii papa? prxdecessoris Sepulturain qtioque ,Ioci illius liheram esse decer-
noslri sub bcati Petri et nnslra protectione susci- nimus. ui eorum devolioni et exlrem* voluntati,
piinus et prxsentis seripti privilegio commtinimus, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi foite excoin-
in piiniis «iqtiideiu slutuentes ul ordo canonictis intinicali vel inlerdicii sinl, nullus ohsistal, salva
qtti secuiidtuii Deutn et beali Augtisiini Regulam C lanien juslilia illarum ecclesiarum, a quibus mor-
aique iiisiiliitioiieui Prxiiionslralensiuin fralrum luorum corpora assumuntur.
iustiuilus esse dignoscilur, iiidomo vcstraperpcluis Decernimus ergo ul nulli oinnino boniiniim liceat
teiujinrihus inviolabiliter observettir. Prxtcrea prxfulam ecclcsium tenicreperlurhare, aul ejuspos-
qiinscitnque possessiones, quxcunque bona eadem sessiones auferre, vel ablalas rctiuere, minuere, scu
ecelesia iinprxscniiarun) jtiste et canonice possidet, aliquibus vexationibus faiigare, sed oinnia inlegra
aul in fiitiirum concessione poiilificum , largilione conserventur eorum, pro quprum gubernalione ac
rcgiini vel principuiii, oblaiione fideliuin , vcl aliis suslenlniioneconcessa siinl, usibus omnimodis pio-
jusiis modis, prxslante Doiuino, poleril adipisci, ftilura, salva sedis aposlolicx aucioniate ct dioece-
firina vobis veslrisqtie succcssoribus et illibata sani episcopi canonica juslitia. Si qua igilur in fu-
peiiiianeanl. In quibus hxc propriis duximus ex- lurum ecclesuslicasaecularisve persona hanc nostrae
primeiida vocabulis: conslilulionis pagiiiam sciens, conlra eain teinere
Locuni ipsum in qtto prxfata ecclesia sita est, venire lenlaverit, secundo leriiove cotiimoniia,
qiiam Riirkerus comes de Biisleynn pro remedio nisi realum suum digna satisfaclione correxerii,
animx sux Dco ct beatx Marix ciim curle adja- poleslaiis houorisqiie sui dignilate careal reamque
ceiue contulil, et oitmibus appendiciis suis, villis, sedivino judicio exislcre de perpetrnla iiitquruic
Curlibus, mansibus, lerris , cullis el inculiis, viis cognoscal et a sacraiissimo corpore et sanguine
aique inviis, silvis, neraoribus , pratis , pascuis, Dei et Doinini Redemptoris nostri Jesu Chrisii
rivis, aquis, aquarumque decnrsibus ciun omnibiis aliena fiai, aique in extremo examine districlx
sibi altinenlibus sive ex fideliura oblaiiouibus vel tillioiii subveniat. Cunciis autem eidein loco sua
propriislaboribus juslc et lcgaliler acquisitis. Curlcs jura servantibus sil pax Domininostri Jesu Cbristi
etiatn Wolffartrodt, Arnolffrodi, Luprestadt, Rey- quaienus el bic fruclum bonx actionis percipiant
melshussenn , Sigersslmsen, Voothmanrodt, Fri- el apud discretiiii) judicein prxmia xiemx pacis
dcricdorpp, Rudolffshiisen, Honedhe , Welssbeeh, inveniant. Amen.
Riichellinge, cl Sal qui annualim ecclesix solvitur Daium Lalerani, pennanum Centii Sanctx Lucix
in Sollie, Berbarssdorp lotam villam. Prxterea pos- in Orthca diaconi carditialis domini jiapx camc-
scssioncs sitas in his villis Grucinge, Ilerboltsshu- rariijXiii Kalendas Januarii.iiidiciioiiexiii, Iiicsriia-
scnn, Francqiinrtsshusscnn, Vorwerch, Bolesicdde tionis Dominicx anno 1114 [leg. 1195], po.ililicatus
Cvera , Ilosnolre , Luderbech , Rudansshuseii , vero doiuni Coeiestini papx anuo quiuto.
lletrc, Berihen', Heppeurodi, Ilasla , Rodenkir-
 1525 EPISTOLJE ET PRIV1LEGIA.— AN. 1195. 1126
CCXXXIU. jA hus, et aliis in Eboracensi provincia constitiitis,
Ad Simonem decanum Eboracensem. — De admi- salulcm el aposlolicam benedictionein.
nislratione ejusdem diacesis. Quam misericorditcr Romana Ecclesia super
(Lalerani, Dec. 23.) faclo Eboracensis arcbiepiscopi processerit videre
[ MANSI,Concil., XXII, 604. ] licct, si liiierarum nostrarum leuorem, quas ulra-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- que partium a scde apostolica diversis lenipoiibcs
leclo filio SIIIONI,decnno Eboracensi, salutem et impelrnvit, diligenter attendaiis. Ctim eiiiiu, signi-
aposlolicam benedictioneiii. licanlibus dileclis filiis dccano et capitulo Ebora-
Cinn universalis Ecclesix regimen nobis, licet censi, cl non paucis abbatibus, |iriorilius, et aliis
insuflicicnlibiis, diviua fnvente gratin sil coinmis- Ecclesix pradalis in rcgno Anglix coiisliluiis, ud
snin, el singttlarum ex cis cnsibus prxcaverc tenca- aposlolalus noslri audieiiiinm pci-venissci, dictum
mur ei uiiliialibtisprovidere :illud*nobis esl siimmo arcbiepiscopum , pnstorulis oflicii dcbito prnTer-
opere prxcnvendum, ne inde Ecclesix in lemporn- misso, sxculuribus negoiiis implicari, et non divinis
libus vel spirituulibus delrimenlum iiicurrant, tinde obscquiis, non tleiicis ordinnndis, non ccclcsii3
ipsarum honorem ct contmoduni credimtis procu- dedicandis, noti synodis celebrandis, non benedi-
rare. Cum eniiii pensatis personarum merilis, et cendis abbntibus, sed vcnationihus et auctijiio totitis
diligenier inspcctis, aliquis jiixta siiorum exigen- aiiimi sui studium applicare, et exercere ulia qua?
lium ineriloruni per nos fueril sux dignitatis po- cemmisso sihi oflicio ponlificuli el hotiori norj
leslate suspensus, et ah ecclesiarum prxlaiioue ad modicuin dcroganl : non slniitn foriiiuviinus ;udi-
temptis amntus : ne subdilis pasloriscura privalis ciuin Conlra euni, sed inquisilioneni fniux ipsius
maliguandi rnaleria tribuatur el occasio litigandi, vencrabili fratri nostro Liiicoliiicnsi episcopo, ct
eis lali debemus providere personn, qux elliligan- dilectis filiis nrcbidiacono de Norihnmltiii el priori
tium dirimere quxslioucs, el subditorum excessus de Ponte fruclo [al. sancln] (luxintus coiiiiiiitten-
corrigere noveril; et, qiianlum sui officii dcbilum dain ; citpieutes ipsum archiepiscopum per iuler-
palilur, el diligat, cl affeclet. IndC est, quod cmn miiiaiioneiii suspensionis, si de his qiix uobis lue-
Eboracensis atcbiepiscopiis, ejus actibus exigenli- raui siguificuta consluret, vcl si en lcgilinie coin-
bus, el conliimacia faciente, qui abusus paiienliu probnri nou possenl, per cxhibiiioiieui canonicx
-noslra, ncque a sttis iniqtiituiibus deslitil, nec piirgationis, qtiam ci cuni iribuscpiseopis et tolidcm
noslro' se conspeclui, indullo sibi misericordiler abbutibus feceiainus.iiiditi; a suis excessibus dc-
terntino, prxsenlavil, ab tisu pnllii, et episcopnlis ( lerrerc, et nd vcrilalis tramiieiii revoearc. Veruin
officii exsectifione, a niiuislraiione quoque lani quoniaiii idcm nrchiepiscopus, anieqiiam citatio
spiiilualium quam tctnporulium, et beneficioruui coruiudem judicuni pervciiissel, ad sedem aiipclluvil
percepiione, nostra sil auctoriiate suspensus discre- aposiolicam : dicli judiccsjuxlu lilleiariun nostra-
tioni lux auctorilaie prxsenlium duxituws indul- ruui leiiorem, spaiio ci trium iiicnsium indnlto,
gendiini, tit cum consilio canonicorum in Eboiaccusi ' Kalendas Junii, quo apjiellniioiieti) iiilerpositnin
Ecilesia rcsidentium, clericorum Ehoracensis dioe- prosequi non differret, ipsi procuraverunl pro ter»
cesis cxcessus corrigcre valeas, cl querelaiiliiiin inino assignarc. Deiude vero cum archie|iiscopus
taui clcricorutn quam laicoiuiii Eb«raceusis dioece- ipseiter ariipuisset ad sedein apostolicam vcnieiidi,
sis conlroversias, qux jttdicio exiguni ecclesiustico liineiis ue proplcr iiicleiiientiain aeris aliquod per-
termiuari, canonice definire, canonica severita4e, sonx ipsius periculum cveiiiret, a nobis lilieris et
appellatione reinola, percellens eutn qui super hoc nuniiispnslulavil, ul slaiiiltini sibi lerniiiiuin debe-
coiilumaciter duxertl resistcndum, dunec eideni ec- renms misciicorditer prorogare. Nosvero precibtts
clesix altler fucrit sollicitudine nostra provisum. ipsius aniuieuies, ct ciedentes qnod eo citius do
Nulli ergo omnino hoininum liceat hanc paginam suis exccssibus pccniieiel, quod uos ud nudicudas
*
nostra? concessionis infringere, vel ei ausu teiue- D pelilioncs suas inagis propilios et fucilcs inveniiel,
rario conlrairc : si quis auiein hpc atlenlare pix- termiiium ttsqite ad oclavus B. Mariini pioximo
sumpserit, indignaiionem pmnipoientis Dei et prxieriiuras prosequendx appellatiuuis ad ipsuiii
bealoruro Peiri el Pauli aposloloruin ejus se uove- purgaiiduin staluimus, niemoralis judicibus daules
rtt inciirsuriim. nibiloiniiius iu mandatis, ul si itinc inde arcbiepi-
Daluin Laterani, x Kalendas Jannarii, pontifica- scopus nostro aspedui neglexerii se prasentare,
tus noslri anho quinlo exindejuxia priorum lilieraruin lenoreni in causa
CCXXXIV. procedereut; cl qux ipsis per easdera lilleras
Ad clericos Eboracentet. — Ejutdem urgumenti. inandala fuerant, exsequi procurarenl. Cxlerum
memoruto termino jam transaclo, cuui ad Roina-
(Laternni, Dee. 23.) nam Ecclesiam nec accesserit, nec aliquem niiseril
[ lbid., 605.] respoiisnlein, qui absenliain suam quolibet' inodo
COELESTINUS episcopus, servus scrvoruin Dei, di- excusnret : ipsius inobedienliani cl conuiinaciani
leciis filiis universis abbaiibus, prioribus, archi- attendeiiies, ipsiim ab usu pallii ct ponlificulis ollicii
diaconis, el aliis clericis, comilibus, et baroni- exseculione, adniinislratioiie etiaili tam tenqio-
 1127 COELESTPNlinPAPiE 1128
raliuin quam spiriiiialium, ac perccpiione beneli- A illud Evnngelii, prxeeperit succideudam, ne terram
ciorum duximus suspcndenilum : mcmoralis judici- fettilem occuparei, prxmisit, dicetis : Ecce tres
bus per apostolica scripla mandanles, uletiin per to- auni sunt, ex quo venio qumreits fruclum in ficulnea
tam Eboracensem dioccesiin, elprov'iiciain, suspen- hac, et non invenio , succideergo illatn (Lttc. XIII).
stim a nobis publice sialuaiu nuiiiiare. Idcoque iini- lloc siqttidein nos, licet iniiiiiiii, et numaiix fragi-
versitali vestrx pcr aposlolica scripta mandainus. lilatis subjacentes defeclibus, intra nos ipsos ussi-
qiialenuseidcin arcbiepiscopo, vcl uflicialibns ejus, duu nieditatione pensantes, auditis excessibus
nec in spiritualibus nec in leinporalibus prxsumalis Eboracensis archiepiscopi, et <leinhonesii vita, et
aliqtiaienus rcspondeie; scd si quas inier aliquos de inulili coiiversione ejus rumoribtis in nosira el
vestruin inEboracensi dicecesi posilorum quxstio- frnlruin jiosiroruiii audienlia recilalis, noii slalim
nes oriri conlingal, qux judicio ecclesiastico de- foi-maviinus judiciuin conlra euin ; sed exemplo
hcaiit lermiiiari : ad audi.cntiam dilecti filii nosiri illius, ciijns iiirseraiioncs super caeteraOpera ejus,
Sinionis Eboracensis decani easdem coiitroversias ut sidilis arbor pullularel- in fruclus, etvigoretu
dcferalis, ipsius 'judiciuin rcccpturi liumililer, cl reciperet jam amissum, non.ihodico temporis spatio
firiniler servatiiri : scietilcs nos cidem decano de ad correctionein ipsius, muliiplicatis litleris et
solita sedis spo-uolicx iinseiicordia indulsisse, ul B inandatis non deslilimus laborare : Jiunc ctiin ad
ciun consilio canonicoruni siioriiin in Eboracensi viam salutis nosliis nionitjs revocantes , nunc per
Ecclesia resideiilitiiii, excessus corrigat cleiicortitn, iiitermiuaiionem suspensionis pflieii et beiieiicji
et eoiitm ac laicorum qui ecclesiasiicam audiciiliam deterrentes ab iniquiialis sux seuiitis el erroiis,
exigiint, in Eboracensi dioecesideliniul quxstiones. sicut vobis, qui tpiani rei seriera et prpcessuni
Daliim Laierani, x Ralcndas Januarii, ponlifica- , uegotii quoad ordinein agnovisiis, credimus niani-
tus anno quinlo. fesiuin. Saue ad audientiamnostram ex personaruui
CCXXXV. de capiluli Eboracensis Ecclesix iiisinuuiione |>er-
Ad Lincolniensemepiscopum.— Ejusdem vrgu* veniu.et id ipsum dileclprum noslrorum lloberli
mciui. de Eboraco et Rogcri de Selebj, elalioruin undccim
(Lateruiii,Doc.!23.) abbaiuni Prxmonstraiensis ordinis lestimonia ma-
[Ibid.,m.] nifuste declarare videniiir : quod Gnufiidus Ebora-
GOELESTINUS cpiscopus, servus servorum Dei, censisarchiepisqopus sacramenla iiijiinctisibi olDcJi
- venerabili fralri Lincolniensi episcopo, ct dileclis vilipendens, venalione, aucupio, et aliis militaribus
filiis arch'ufiaeono de 'Norlliaitipiuii, el ptiori de Q cuiis inuiiliter occupatus, ordinaiioni clcricorum,
Ponte fraeto [ al. sanclo], sf.ltiiein et ajiostolicam , e«clesiarum dedicationibus, aut syuodis celebran-
benediclipiiem. dis, nec iiiaiiuni nec opcrain posl sui proiiioiipnera
- Cuiu sacrosancla Romaiia Ecclesia stiper iinmo- udhibuit, nec abbatein aliquein beiietlixil, licel laui
bile luiidaiiiciiliiin, lapidom scilicel angularcm et conira clericos quam abbates ad nialediceudiim et
vcium, pcrpetua siabifilaie fundata,. dc se ipsa cxcoiniiiunicaiiduiriiiiiguaiiicoiispevci-if.juxianiptutii
Veritate dicente :Superhanc petram wdificabo Ec- proprium indiscjeielaxare.LiberlatesEcclesixsux,
cleiiammeam (Malih. xvi), per beali Pelri nierila . ac cousueiudiiies approbatas evacuat ac subvcrlit:
ccclesiariiin oinnium iiiagisierinm cepil et prima- ajipellatioiies, .qua?splcut csse ad reinediuin.pppres-
liiin, ad priiicipeni apostoloruin Dominoproleslaiile: sortim, ud Rpmanx scdis injurjam reduxit in con-
Si dtliijisme, pasce oves meus (Joan.. xin); eliion leiiip,tum :.el plures, prp eo qupd ad.nos appella-
soluiu eoipotuiii, sed eliani aiiiinarum judiciariam tionein eniisei-ant, vinculis fecil carceralibus vche-
accejiil potesiatein , eodein aposioluruin principe liicnler aslringi. Persofias Ecclesia; sua? jipst appei-
audieiile-a< Doniino : Quodcungue ligaveris super lationem ad nos factan) bonoribus et bcueliciis
terram, evil ligatum in ccelts(Malih. xvi); nos, sjioliayit : quoscluiiicaiionicpruin.appellatioiie cou-
quos IIOIIpropria nieiila, sed sola diviiia niisera- -D lempta- excoiniiiuiiicaiiuiii subjecil : prlvilegia
lio, ad sumnii ponlificaius apicemeyocavit.si judi- Uoiiiaiioriiin jiojitilicuiii , in cjtis pr.xsciilia sua,
cia-iiostia-recla vpluttius et providu deliberalioue oiiiniiio aticipiitute, frustruiitur ; et qui forlc alias
ftmnarc, cl potestate nobis tradila non ,abuti, littus essel, in oslensione priyilcgii nosiri, optali
illius dcbeuuis, qtiaitiitin uuiuaua pern.iliit frugilj- coraui eo pfxsidii beneficium detncrciur. Cum con-
las, exeiiiplu' seciuti, in qtto scdes apustolica fun- liugil nliqueui ad sublraclain sibi ecclesiam vcl
daia cousistil, el .a. quo cayeiaiuin ecclesiaium posscssionein per judices delegnlps auclorilalu
ciiram suscepil, et.Jigaudi atque.sulycjidi.preniiu- noslra leslitui, eiiiu, fjier quem judiciuin debueral
diiiein 4-ioLestutis..Wijabifiseiijiii.siijier oiiin.ij.Deus, exsecutioui iiiundari , staiim senliet inimicuin.
el iiiscnilabilis.diviiii consilii allitudo, licet,iiiconi- Phircs eniiu taliier resiitulos destiuiil, et ccclesias
pTcbcnsibilia sint judicia cjus, el iuvesligabiles vix suas per iniiiislros suos violenier-aggrediens, fores
ipsius, aliquid iamcn cx his , qtix in iiifcrioiibus earuin fregisse, el eos proponilur per violeiiliam
operaltir, ,si reciej eouspiciiiius, nobis. et aiiis cc- cxpuljsse : quaniplures realum perj'urii fccit per-
clesinrum praclatis. in foriua judicii innuit iniiian- nicipseincurieie, ipsos ab.obedieiilia, qitam arcbi-
duin, i|tiLcuiii.sl.CiiIc:!iarboiein de vinca sua, juxia piatouis suis canonicc servandam juiameuto pro-
 11x9 EPISTOLiE ET PRIVILEGIA. — AN. 1195. 1150
miserant, quadam necessitatis violentia relrahendo. A citareiur ad causam, sicut npbis suis ITteris et
Prxlerea majorem ecclesiam cum mulliiudine ar- nunliis iniimavit, sedem curavit apostolicam ap-
matorum aggrediens , forcs capituli per violeniiam pellare : el vps ei ad prosequendam appellatipnem
confringi el asporiari fecii, et bona canonicorum et Kalendas Januarii pro lermiup assignastis : ipsitis
clericorum plurium, qui res suas lam in ecelesia luboribus et expensis parcere disponenles, ac li-
quam in thesnuraria ibi deposuerant, fecit per menles, si [/". ne si ] xslivo lempore ad Urbem
potentiam detineri. Pro qtiibus omnibus Ebora- accederet, aliquod personx ipsius ex neris iutie-
cense capitulum ad nostratn prxsenliam appellnvil. mcnlin periculum proveniret, cuin, sicut nobis
Comperimus elinm ex testimonio prxdictorura , iniimatum ftierat, iler arripuisset ad scdem apo-
quod ecclesiis quandoque vacanlibus, prxsentatas stolicam veniendi, el paratus exisierel de objcetis
sibi ah his ad quos prxsenlatio perlinet personas sibi criniinibtis respondere, de soliia sedis aposto-
idoneas non admittil; sed cas aul pueris et minus Iicx bcnigniiale prosequendx appellationis ab ipso
Iionesiis personis assignat, tisus pariter et prx- usque ad Ociavas Beaii Mutiini proximo praiier-
sentanlis et instiiuenlis oflicio, aul facit eas de ituras leriiiinuinduximusprorogandum ; omnia qux
sola voltiniale vacare, ut earum frucitis usibus fueruiil comra cum impeirala, usque ad etimdein
ipsius applicenlur, el quod stisteniaiioni alicnjus B (erininum siispendenles, et revocantcs iu statuin
honesliclerici dcbebalur, sibi non mettiil reiinere. pristinum quidquid conlra eum posl nppellatioiieni
Adjecerunl eliam, qtiodcum spiritualia dona gratis ad nos interjiosilam priorum litlcrartim oblentu
debeant et sine pravilale distribui, frequenler cum fuisset a nobis vel aliis iiniiuilaiuin. Vobis eiiam
donat ecclesiam, aut eam scindil perpartes conlra per aposlolica scrijiia distincte mandavimus, ut,
slatula canonica, vel in ea sibi novam et indebitam nisi in Octavis Sancii MaiTini nostro ccnspectui se
reiinel possessionem [ f. pensionem], et quamplures prxsentaret, juxla foniiain primx cotnmissionis,
exconiinuiiicatos, vel suspensos, non nisi pecunia sublato cujuslibel contrndiclionis et uppcllulionis
iniervcnienle absolvit : religiosi vero et honesti obstaculo, procedere nullaleiius differeiis. Veruin
viri in conspcclti ejtis despecii et conlemptihiles qiipiiiairi tiieiiioraiiis arcbiepiscopus, abustis patien-
fiuni; viles et suspectx personx de facili familia- tia noslra, nec ad Romanain Ecclcsiam aeccssit,
ritatem ejtts et gratiam assequunlur. Nos vero de nec responsaleni aliqueiii destinavit, qui vel ejus
rumoribus tam profanis atiditis non semcl, sed ahsentiam excusarci, cum eum non modicum uitra
sxpius, ct lam prxdicterum qtinm alioiutn prxla- prxfixuiii sibi lei-iiiinum iiiiscricordiicr curaveri-
toriim, in regno Anglia?,el in Eborncensi proviticia mus exspeclare, licet eo ipso videatur cunfessus
C
positorum litleris, iioslris auribus frcqtientius ia- de criinine, qttod nuslrb se cbnspeclui prxsentare
culcalis, volentes eum a suis excessibus delerrere, neglexcrit, ipsuni nb usu pallii, et omnis episcops-
et ad cxseqtiendum pasloralis oflicii debiium revo- lis officii exsecuiione, a iiiinislralione quoque tnm
care : inqitisilionein fnmx ipsius vobis duximus spiritualium quain tcniporaliuiii, et beneOcioruiii
commitlendam, ul convocatis abbaiibus, el priori- pcrceptione ipsius Eboracensis Ecclesix, el provin-
bits, ct aliis ecclesiaslicis personis Eboracensis cia?, duximus suspendeuduni : ut sicsallem a sux
dicecesis, inquireretis de prxmissis diligenlius veri- iiiiquiialis perlinacia resipisccns , canonicx seve-
talem, et si accusniores legitimi procederent contra riiatiscensuram in se non cxigal fortius exerceri.
eum, audiiis qnae proponereiitur hinc et inde, et Ideoqiiediscreiioni vestrxperaposlolicascriplauian-
deposilionibus leslium redactis in scripiis, eas si- damtis, atqueprxcipimus.quatenus eum, peromnes
gillorum vestroruni signalas niiininiine ad sedem ecclesias Ebotacensis dicecesiset provincia?suspen-
aposiolicain transmittere deberetis ; assignalo par- suni a nobispublice nuntieiis : ouinibus eiericis et
tibus leriuiiio compeienti, quo ad atuliendam sen- laicis ejusdem provincix ex parte nostrn firniius
tentiaui nostro se conspecliii prxsenlarenl. Hoc injungentes, ne ipsi archiepiscopo vel oflicialibus
eiium iisdem litleris inemiiiimus fuisse iiiseiTuni, _ ejus in leinporalibus vel spiriliialibiis respoudere
ut deficienlihus nccusaloribus, si fama publicu face- pnesumaiil, doncc de ijnp archiepiscopo uliud
ret conira eum, purgationcm ipsius cum tribus duxerinius statuenduiii. Maiidaintis auiem et per
episcopis et lolidcm abbaiibus, sublato appellationis vos volunuis in Ebornccnsi dicecesi iiuiili.iri, ut si
obstaculo, indicere ctiraretis.ln qtia si forte defice- forsilan inler nliquos qiixstiones nioveri conling.it,
rel, ipsum ab archicpiscopali ollicio et adminislra- quas ecclesiaslico judicio convenial terminari, ad
lione suspenstim, nostio feceretis conspectui pra- audienliam dilecii filii noslri Siinouis Eboracensis
sentari; si vero archiepiscopus niemoraliis , ante- decani, cui cuin consilio canoiiicoruii) in eudem
qttani ciiatio veslrn pcivenirct ad ipsum, ad sedem ecclesia residentium, el clericoruui excessus com-
apostolicam appellnrel, indttciis ei Iriuin niensiuii) niiuiunis corrigendos, el liiiganlium lain clerico-
induliis, si infra eos inierposiiam nppellaiionem rum qnam laicorum conlroversias decidendus,
prosequi negligeret vel difiyirct, ipsuni ab omni referani, ipsius judiciuin susce|)iuri humiliter et
ponlificali officio el archiepiscopalus adiuinislra- firniilcr servaturi. Ad bxc, oninia, qux auctoritate
tione nostra nuiiliareiis auctoritale suspensuin. lillerarumnoslraruiii, aulequam ad vos secuiidaruiii
Quia vero ideiu arcbiepiscopus, anicqiiam per vos notitia pervenissel, super negotiis eumdeui archi-
PATROL. CCVI. 3«
1151 COELESTINIIII PAP^E 1132
piscopum contingentibtis, tam resiilulionibiis abla- ,\ fralri nostro M. archiepiscopo el dileclo filio
lorum, quam de aliis provide et raiionabiliter M. archidiacono Scnonensi ah aposiolicn sede com-
slatuisiis, rala decrevimus pcrmanerc : maiulantes missa, qui cum pnKes legitime citavissent, ct intcl-
ut auctorilate noslra suffulli, ad Eboracenseni lexisscniearum plcniiis ratioues, pro vobis difliniti-
Ecclesiam nccedenles , juxta prioruiu littcrarum vam seiitenliaiii promulgaruiil. Cxlcram cuni
tenorem, tam in inquisitione famx, quam restilu- eadein causa fuisscl ad nos, iransmissis procuralo-
tione ablatorum canonicis facienila, iiihilomiuus ribtts utriiisqncpartis ciiin lilleris de ratiliabilaiione
procedalis, non impedienle appellaiionc vel absen- palenlibus, per appeliationem delaia, nos ipsain cum
lia archiepiscopi mcinoraii, nec obstanlibiis lilleris cmcrgenti super quadam indiilgeiitia qiixstione di-
in priinarutn litlcrarum prxjudiciiini baclenus im- leclis liliis nosltis Ilugoni litulo Sancti Martini pre-
pelrntis. Ad hxc, prxscntiuin vobis niictoritalc slyiero el P. Snncix Marix in Via Lnta diaconis
iiijiingiinus, quatenus sentejiliam excomnuinicaiio- curdinalibus coiinnisiimis audiendani. In quoruin
uis in quosdam canonicos, vicarios, clericos et prxsentia ulriusquc pariis procuralorihus consti-
servienies canonicorum Eboracensis ecclesix, ab lulis, prncuraior Ecclesia? vestrx sentenliain pra?-
codem archiepiscopo posl appellntionem nd nos diclorum judicum induciis rslionibus coiifinnari
interpositam, proniulgalam, irritam judicetis pe- 'B hurniliier posiulavit. Vcruin cum pars adversa
niltis el inar.cni : ita tamen, ul dictos cnnonicoset muliipliciter allegarel diclam seiitenliam non esse
aiios iti cadcm senlcnlia nominntos ad majofem auclorilale apostolica roborandani, postul iiis poiius
caiitelain auctpi-ilale aposlolicx sedis absolvatis. pro ipsa cbinilissa quainduin cbnlru cousiieludincs
Or.ines atiicra iilos, qui in Beneilicluii) clcricum veslras iadulgeniiaiii quam vcster comcndebat niin-
suprudicii decani, Gualterum prcsbyteruin, Richar- lius suis ralionibus lepeliendam : inctnorali au-
duni de Scmare, ct quinque de Cavel clericos, et ditores facluiu cum allegationibus ulriusque partis
alios' cleiicos Eboraccnsis Ecclesix, nianus leme- super utraque qtixstione quibusdam fralribus no-
rarias injeccrunl, vel qui cis violeiiiiani prxcepe- slris de ninndalo iiostroscriplis mediantibus exhi-
runt inferri, landiu nuiilieiis, appcllalione reinota, benles, de ipsoriim consilio lesles ex abundanli a
excoiiiinuiiicalionis vinculo delineri, donec passis jiatle vcstra supcr quibttsdam aniculis reieperun'..
injuriani congrue saiisfecerinl, cl cum vesirarum Qux cum ad noslrani fralrumqtie nosiroruiti coin-
testinionio litteraruin ad sedem veniant apostoli- iniiiiem discussionem otiinia referrentur, discussis
cair. absolvendi. Quoil si omnes his exsequendis partiuiu nieiilis, communi fralrum consilio, iudul-
nequivcritis inleresse, duo vcstrum ea nibiloiniiius (n gciiliani ipsam qux conlra constictudines vestras
exsequaiuur. in gravamen Carnoiensis Ecclesix peicbalur pror-
Datuni Laterani, x Kalendas Januarii, ponlifica- sus duximus irritandani. Auendemes eiiam ipsius
ttts nosiii aiinp quinto. scnieiitix a prxmissis judicibus nuclorilate noslra
CCXXXVI. pro vobis latx justit am, eamdem senlentiam, sicut
Senteniiam a Michaete archieptscopoet M. archidia- in ipsorum judicum aulhentico coniinebatur, nu-
cono Senonensi lalam inter capilulutn Carnotense cioriiaie prxsentium coiifirmainus et prxscmis
el AdeticiamcomitissumBtesensemconfirmat.
scripii palrocinio communimus. Ad majorem aiitem
(Laterani.) caulelam, ipsum auihenticum in nostra lectuni
[Theodori Pwniieniiale, II, p. 505.] prxsentia, de verbe ad verbum duximus litteris
COELESTINUS episcopus, servus servoriiin Dci, iusereiuluin, quod tale est : Exceilentissimo Palri
dileciis filiisG. decano et capiiulo Carnotensi, salu- el dominosuo Cwlestinodivina electionesummopon'
lem ct aposlolicam benedictioncm. tifici, M. Senunensis Ecclesimminitier humdlimus
Si liligantibus revocandi ca qua? judicio vel con- et M. ejusdemEcctesiw archidiaconus, saluiem ettam
cordia staiuuniitr audacia prxberetur, fruslrn iin- debitam quam el devolam in omnibus obedientiatn.
ponereiur lilibus fiuis et judiciaria polestas esset :D Noveril sanctitas veslra, reverendissimePaler, quod
pro nihilo reputanda. Verum approbala prioruin cum conlroversiainier dilectos filios capitnlum Car-
Patrum institulio Iiligaiitium cupiens malitiain re- nolense et Adelatn ttobilem comitissam Btesentem
frcnare conslitutiones jtidicum auctoritaie firmalas verleretur super libertatibus et consueludinibusCar-
ad ir.ajorem caulelam et perpeluam frmilalem re- molensis Ecclesiw de servientibus recipiendis et
digi recepit ih scriptis, et Ecclesia Roinana, qux luendis el super quibusdam eorumdem canonicorum
de mandalo ipsius recle fuerint defiuiia, litteris servientibus ad eorum servilittm domesiicum juxla
consticvit apostoliciscoiifirmarc. Sane cum inlervos easdem consuetudinessub Ecclesiw tuitione receptis,
et dileclamfiliam in Cbristo nobilein muIieremAde- nec non et super compromissionea parlibus facla in
liciam comilissam Blesenseni, supcr libcrlalibus el excelleniem dominam noslram Adelam Francorum
coiisiieiudinibus Carnotensis Ecclesixquxsiio ver- reginam el venerabitem Patrcm Willermuin Retnen-
teretiir; post arbilriuin vcncrabilis Iratris nostri scm archiepiscupum, ad nos emunavii mandalunx
Wiielini Bemeivsis arcbiepiscopi , Sancix Sabinx noslrum sub Itac forma :
cardinalis, aposlolicx sedis legali, el Adelx i;iustr's t Cmlestinuscpiscopus,servusservorum Dei, vene-
rcgir.x Francorum. inde perlala ea fuit venerabili rabili fralri M. archiepiscopoet dilecio HlioM. arclii-
m3 EPISTOL^: ET PRIVILEGIA. - AN. 1195. 1154
diaconoSenonensi, salulem el aposlolicam benedicto-, ^Dauleio.in quo divino mancipnli cstis obsequio,
nem. Sicul Henricus archidiaconus, t etc. vide cpist. sub beaii Petricl noslra prolec.lionc suscipiinus, ct
159, stipra. prxsentis scripti privilegio communimus ; in primis
Nos igilnr jnxta tcnorem rescripli veslri, Pater siquidem slalticnles ul ordo monaslicus.qui sectin-
sanctissime, partes ad noslrum prwsenliam convo- dum Domini ci beali Benedidi Rcgulam in eodem
eavimus, attditisque atlegalionibus; et atleslationibus monaslerio insiitutus esse dignoscitur, perpeluis
hinc inde ptoductis el diligenler discussis, landcm ibidcm temporibus inviolabiliter observelur. Prx-
prtidenlum virorum el jurisperitorum freli consilio, lerea quascuniuc possessiones, quxcunqiie bona
ct cano-
negolium ipsum ad senlentiam diffinilivam in liunc idetn monaslcrittm iniprxsenliaruni juslc
tnodum produximus; siquidem compromissum \a- nice possidel, aut in fiuiirum coucessione poati-
clum in dominatn re.ginamet dominum Remensem et ftcum, Iargitione reguni vcl principum, oblalipne
arbitrium ab eisdem prolalum, prorsus irritum du- fidelium seu aliis justis modis, prxstanle Domino,
ximus, el cassum, lum qttia in arbilrio nulla fuerat poterit adipisci, firma vobis veslrisqtie successori-
paita conslilula, lum quod nobis liquido conslilil ar- bus ct illibata pcnnaneant. In quibus hxc propriis
biirium contra formam compromissi juisse promul- duximus cxprimenda vocabulis :
gnlum. Libirtatcs el consuetudines de lcgilimorum J3 Locum ipsum in quo prxfalum monasteritim
viroittm leslimonio comprobatas el infra subnoiatas sitnm esl, cum omnihus pcriinenliis suis, elc.
adjudicavimus Ecclesiw Carnolensi, decernentes ut Liceat qtioque vobis clericos vel laicos, liberos
canonicis ejusdem Ecclesiw tibere liceat, burgenses et absolulos e sxculo ftigicntos ad conversioneiii
Carnol. qui ad eorum domeslicum servitium transie- recipcre, ct cos absqtie contradiciione aliqua re-
rinl, prwler servos principis Camolensis recipere, ac linere. Proliibeniiis insuper ut nulli fralriim vc-
ttteri, eadem libertale el immunilnle cum ipsis cauo- strorum post faciam in mcnasterio veslro profes-
r.icis gaudenles una cum rebus el [amiliis suis,relicla sienem, fas sit absqtie prioris sni licenlia, nisi
lamen omni negolialione el usura; Itoc excepto, quod arctioris relgionis obtentu, de eodem loco disce-
in lempore messis annonas , el in lempore tindemia- dere; discedenles vero absque communi litlerarum
ruin vinum pro volunlate sua emere possunt el ven- catitione, nullus andeal retinerc. Ciini autem ge-
dere, sicul el canonici, el de velleribus ovium tuarum ncrale inierdiclum terrx fucril, liceat vobis, clau-
pannot facere el eos sine consuetudine taicali ven- sisjanuis, exclusis excommunicaiis et inlerdiclis,
dere; ad querum peifeclionem, si quid defneril, el non pulsalis catnpanis, supprcssa voce, divina
aliunde fueril comparalum, eis sine solutione lelonei officia cclebrare. In parocbialibus autem ecclesiis
id facere licebii. De omnibus nutrituris suis et '** quas habetis, liccat vohis sacerdoics cligere et
carum proventibus faeere possunt sub eadem liber- diceccsano episcopn prxsentare. Quihiis, si idonei
tate. Majeslatis igitur veslrm genibus provoluli de- rcpcrti fuerint, episcopus curnm animarum conir
votius supplicamus, ul nostrw definitioni aucloritate niitlat, tit ei de spiritualibus, vobis vero de lein*
vestra promulgala robur aposlolicw confirmalionis poraiibus dcbeant respondcre.
opponenles, eam observari inviolabiliter faciutis. Prxlerea liberlates et iuimunitnies vobis et mo-
Nuili ergo omuino hoininum liceai hanc uoslrx nasterio vestro concessas , nec non anliquas et ra-
pnginam confirinaiionis inliingere, vel ei atisu te- lionabiles consueludines haclenns observatas, ratas
nicrario conlraire. Si quis auiem hoc atlenlare habcmiis et eas fttluris letnperibiis illibalas manere
prxsumpseril, iiidigitaiionem omnipolenlis Dci, ei sancimus. Sepuliuram quoque ejusdem loci liberam
beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se no- esse deccrnimus, ut eorum devoiioni et exlremx
veril incursurum. volunlati, qtii se illic scpeliri dellberaverinl, nisi
Daium Laterani, iv Non..., ponlificalus nostri forle excommunicati vel inlerdicli sint, nullus ob-
anno quinto. sistat, salva lamen jusiitia illarum ecclesiarum a
CCXXXVII. jj quibtts mortuoruin corpora assumunlur.
Monaslerii S. Mariw Dauteiensis proleciionem Deceriiimus crgo ut nnlli omnino hominum licent
suscipil, bonaque ac privilegia confirmat. prxfatura inonasierium lemcre perturbare, aut
[Dom CALHET , Histoire de Lorraine, II, Pr., ejus possessiones auferre, vel ablalas retinere, im-
p. 408.] minnere seu qiiibuslibet vexaiionibus
faligare , s-d
CoELESTiNusepiscopus.servusservorum Dei, dile- omnia integra conservenlur corum, pro
clis filiisWABNEiuo,priorimonasteiii SanclxMnrix quortim
gubernalione ac suslentaiiciie concessa suut, usibus
dcDauleio, ejusque fralribus tain prxsentibtis quam omnimodis profutura, salva scdis aposlolicx aucto-
futuris, regularem vilam professis in perjietuum. ritaie.et dicecesani episcopi canoiiica
justitia et
Quoties a nobis pelitur quod religioni et bonesiati monasterii Sancti Apri debita reverenlia. Si
convenire dignoscilur, animo nos decet libenti igilurin futurum ecclesiastica qua
sxcularisve persona
concedere et justis petentiura desideriis apostolicura hanc nostrx consliluiionis
paginam sciens contra
patrociniiim impertiri.Eapropler, dilecti in Domino eam temere venire lenlaverit, secundo tertiovo
filii, vestris justis poslulationibus clemenler an- commonila , nisi reatum suum congrua satisfar
nuitnus, et prxfalum monasterium S. Maria? de clione correxerit, potestatis honorisque sui careat
4153 CCELESTINlIII PAP.E 1135
dignliafe, reaniqiie se divlnp judicip cxislerc de A CCXXXIX.
perpetraia iniquilaie cognbscat, ct a sacratissimo Ad Wttlterttm Rothomaqensemarcliiepiscopum.— L'J
corpore et sanguiiie Dei et Domiiii Rcdemploris eoscuercetttqiti Ecctesiwcensurnscontemnebant
nosiri Jesu Cbrisii aliena (iat, atque in exlreino (Laicr.tui, Jan. 13.)
cxamine divinx ultioni subjaeeat. Cunctis auiem [MANSI, Conc.il.,XXII, 017.]
eidein loco sua jura scrvanlibiis sit pax Domini COELESTINUS Cjiiscopus, scrvtts servorum Dei,
nostii Jesu Cbiisli, qiialenus et hic friiclum bonx vcnerabili fratri Rotiiomngensiarchiepiscopo snlu-
actiouis percipianl, el apud dislriclutn jiidicem lem et nposlolicam bcnedictionein.
prxinia xiernx pacis iitvcniant. Aincn. Eosqui contra prxlatos suos supeicilium electio-
Data anno 1103. nis assiimunt, ct in contuniacia pcrduranies, nec
cortitu senlcnliam servani, nec moniiis deferunl
ANNO 1196. vel mandatis, non miiiiis crcdimus debere puniri,
quain devotoruii) ei bnmiliiim obedienlia rcmiine-
CCXXXVIII. rari debet, et nb oninibus inerilo commendari. Nisi
Ad Huberlum Canluariensem arcliiepiscopum.— De cnini superbin fueril coiilumaciuin edomala, et
negotiis Tcrrm Stinclm. B apostolicx sedis aucloiiiate depressa, ordo cccle-
(Laierani, Jan. 12.) siaslicus dcperibii, et quibuslibet incentivum ac-
[MANSI, Concil., XXII, 010.] crcscit , el matei ia diiinquendi. Ad audienliain
CtELESTiNus cpisccptis, servus servorum Dei. vc- siquidcni aposiolaius nostri, te significanle, perve-
ncrabili fralri HCBERTO Caiiluariensi archiepiscopo, nil, quod ctim quosdam propler sttos exeesstis ex-
et npostolicx sedis legato, saluiem el aposlolicam commiinicalioiiis vinctilo innodaris cl ab omnilms
hetiedictiouem. dccrevcris cviiandos, rcligiosi et nlii qitidam in tua
Ex parte lua in nudienlia fuil noslra proposi- diceccsi consiiitiii, ipsos ad coiiiiiiiiiiioiienisuam
liiin, quod iiuilti siint in Anglia, qui, ul sepulcrmn recipcre atistt tenicrario prxsiinipseriinl et ad ce-
Domini visitnrent, ct illi Terrx Sanctx in qua ste- Iebrationem aduiittcre divinorum. Licel auleiii lales
tcrunt pcdes Domini subsiditiiii opporiuntini con- ipso jure iiiinori siinl cxcomiminicatione astrieti,
ferrent, cucem Doiniiiicani assunipserunl; et licct el ex'hoc a corporis el sanguinis Cbrisii pr.rlicij>a-
votiim possinl perficcre , tamcn ab cxsecuiione tione ainoli, til tanicn cilins pccnilcant, et a
cjiisdein se sublrabuiil in stinrum |>ei'ictilumanima- suis iniqiiilalibus resipiscant, nisi ad coininonilio-
ruin. Sunl eiiam ([iiidam qui, licet cruccin susce- nem ttiam sua volueriiit prxsumpiione desislere,
perinl, pro pauperinte lamen el corporis debilitnle, et de hoc quod hactenus nllenlaruut saiisfaclioiicui
vci alin jusln c.ausa, emissuni voliiin non possunl, congruam exbibcre;ul eos vinculo excoiiimutiica-
siciil convenit, adimplcre. Veruni quia quid super lionis ii.nodes , ct coniiiiunionem ecclesinslicbm
bis agcndtim sil circa eos, nos duxii fraternitns iulerdicas, I herum libi liibtiiinus nuctorilaie prx-
tua consulendos : auctoritale libi prxsenliuni re- seiiiiuni, fjcullateiii. Nulli crgo, ctc.
spondemtis, per aposlolica scripta mandantes, qua- Daluiii Lateraiii, ldibus Januarii, pontifuatus no-
tenus omnes illos, qui votum lale emiserunl, sictit slti aiuio v.
diclum est, eladillud explendum proprix snppetunl CCXL.
laculinles, nisi ex justa causa omittendum, cos Alberio episcepo Verccllensi, el obbati Locediensi
ad cxseqiiendum quod gratis vovisse dicuntur, per manilal, sub anttlhcmalis poeuainlerdicttnl moiui-
censtiram eeclesinsticam, nppellntione remota, com- c.liisS. Justi ne eotitra cnnoniciiritmVlciensium
pellas. Cxteriim de bis qui pauperlate ei corporis privilegium burgensibus Secusiensibussacrttmenia
ecclesiasticairibitunl.
dcbililnte, vel nlio jitsto inipedinieulo, volum quod
eniisisse itoscunlur, non possunl, sicut convenil, (Laierani, Jan. 20.)
volumus ut, cum super his veritas libi [VlciensisEcciesim Chariarium, p. 10G.1
ndimplere; t)
fuerii der.laraia, pcenilentia congriia eis injuncta, CCXLI.
liccnliam eis tribuas leinaiiendi : eisdcm fiiniilor Gerardo, episcopoBononiensi,concedil, si saceriloles
ecclesiaium tum nvitatis lum dimcesisBoiwuieiisis
injungens, ul, quam cito exscquendi votum suiim decesseriut, ul muneiis eorum uliis muudttitdiha-
libera eis fucrit atiribuia facultas, id exsequi sir.c bettl potet,lalem.
dil.tlione aliqtta non poslponanl. His vero, quos (Latcrani, Jan. 27.)
pro infirmilatc corporis libi cbiislilcril niillaleiius [SAVIOLI, Ann. Bol., 11,n, 183]
posse in propria jiersona volum suum proscqui, COEI.ESTINUS cpiscopus, scivus scrvonuii Dei, ve-
unam peisnnain idoiicam, vel plures, sccutidiiin nerabili Iralii GKRARDO Bononiciisi cpiscopo, salu-
quod factiltnles eoruin suppeiieriiit, uttra niare icm et apostolicain bciiediciionein.
transniiltanl in suis cxpcnsis, pcr •aiuiuni, vcl am- Cum in Dei Ecclcsiis personx debcant idonex
plius juxla liitim nTbilriun), ibidem in Jesu Chrisii or.linaii, et loco dccedentium alix infra cerluin
obscquio moiaturas. lemptis, secuiiduin staltita concilii Lateranensis
D.iium Lateiani, n Idus Januafii, poniificatus instilui, si quando aliler fial graviter feritnus ci, ul
nos )i anuo v. ciiius corrigattir, aucloriialein aposiolicam libcnlius
1137 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. — AN. 1196. 1158
imperlimur. Eapropler, venerabilis in Chrislo fra- \ fecit fieri venerabilis fraler noster Conradus Argen-
ter, petiiionihtis tuis gratum impendentes assen- tinensis episcopus ; terram de Salemberch; gran-
stint, aucioritate libi prxsentiitm indtilgemus, ut in giam de Howartb, lerram Tecelini et Iliimbcrti, et
ecclesiis lam civilalis quam dioec.esisBononiensis quidquid habelis in eadeii) grangia; grangiam de
qux libi sunt Iege dicecesana subject.-c et in quibus Anesseim cum omnibtis pertinentiis suis, eleemosy-
duo vel plures consuevcriint presbyleri ntinisirare, nam Walfridi de Bissoffbeimin vineis, lerris, pra-
juxta facultates earum Ioco decedenlium persona- lis, curiis, domibus et molendino apttd Ergesseym ;
rum aliasauclorilale concilii Laleranensis insiiliias, grangiam dc Baldenem ciim omnibus nppendiciis
nullius super hoc contradictione vel appellatione suis; grangiam de Ilanso cum decimatione etomni-
obslanle. hus pertineniiis suis ; granginm de Fossa cum om-
Nutli ergo omnino hominttm liceat hanc pnginani nibus appendiciis suis. Usuaria eliam nemorum et
nostrx concessionis iufringere, vel ei ausu leme- jnisluras auimalium ad omnes vestros per lotam
rario conlraire. Si quis autetii hoc altcnlare prx- lcrram usus,casiri quod dicilnr Spicemberg; terras
sumpserit, indignatioT.emomnipotentis Dei et bea- arabiles et vineas de Tambach, vineas de Blines-
lortim Petri et PauK aposlolorutn ejus se novcrit wilre et de Nolbehall, et de Cella. Sane laborum
incursiiriun. " veslroriim, quos propriis manibus et sumplihus
Datiim Laterani, anno Domini 1195, vi Kal. Fe- colitis, tatn de lerris culiis qtiam incullis, sive de
bruarii, pontificalus noslri anno v. nrvis et virgullis vesiris, vel de Rtilrimenlis anima-
CCXLII. Iiu:n veslrorum nulltis a vobis dccimas exigere, vcl
Monaslerii Sanclw Mariw Batimqarlensis protectio- exlorqttere prxsumat. Liceal quoque vobis clericos
nem suscipil, bontique ac priviiegia confirmat. vel lnicos liberos ct absolulos e sxculo fugicntes
(Laterani, Fcbr. 9.) ad conversionem recipere, ci eos absque conlradi-
[\\ ORDTWEIN, Nova Subsidia dipl., I. X, p. 170.] clione aliqua retinere. Prohibeinus insuper, ut nulli
COELESTWUS cpiscopus, servtis servoriun Dei, di- fratrum veslrorum posl factam in monaslerib veslro
letlis filiis, MAXIMIANO abbali nionasterii Sauclx professionem fas sii absque ahbalis sui licentia dc
Marix de Bongarth ejtisque fralribus lam prxsen- eodem Ioco disccdere. Discedentem vero absqti<j
libus quam fuluiis legul.trem vitam professis, in communi litlerarum caulione nuilus attdeat retine-
perpctuum. re : quod si quis forte relinerc prxsumpseril, lici-
Religiosam vilam eligentibus aposloticum eonve- lum sit vohis in ipsos monacbos, sive conversos
nit adesse prxsidium, ne forte cujuslibet lemcrila- senlenliarit regularem proferre. lllud dislrictitts
lis iiicursus aut eos a proposito revocel, aut robur, inbihenies, ne terras, seu qtiodlibel beneficiutu ec-
quod absit! sacrx religionis enervel. Eapropter, clesix vestrx collaliiin liceat alicui pcrsonaliler
diiecli in Domino fiiii, veslris justis poslulalionibus daii sive nlio modo alienari, absque coiiscnsu lo-
clementer annuiinus et prxfaium rnonasterium lius capituli, vel majoris partis et snnioris. Si qua?
Sancix Dei genilricis et virgiuis Marix de Bon- vero donaliones, vel alienaliones aliter quain di-
gnrili, in quo divino mancipali eslis obsequio, sub ctum est facix fuerinl, eas irrilas esse censenius.
bcati Petri et nostra proteciioncsuscipimus, el prx- Ad hxc ctiam probibetnus, ue aliquis monachus
senlis scripti prtvilegio conununimus, in piiniis sive conversus sub professione vestrx domus aslri-
siqiiidein staluciites, ul ordo monasiicus qui secun- ctus sine conscnsu el licenlia abbalis et majoris
dum Deum ct benli Benedicti Regulam atque insti- parlis capiluli vesiri pro aliqtio fidejubeat, vel ab
tutionem Cisierciensium fralrum in eodem mona- aliquo peciiniatn iiiuluo accipiat ullra preiium, ca-
sterib iiistilutus esse diguoscitur perpeluis ibideni pituli vestri providentia conslilulum, nisi propler
teinporibus inviolabililer observetttr. Prxterea manifesiam doinus vestrx utilitatem : qttod si fa-
quascunque possessiones, quxcunque bona idem cere prxstimpserit, non tenealur conventus pro bis
nionasierium imprxsenliarum jusle et canonice j) aliqualenus respondere ; liciltun prxterea sit vobis
possidet, aut in fulurum concessione pontificum, in causis propriis, sive civilem, sive criminalcm
largitione regum vel principum, oblatione fidelium conlineant quxsiionem, fratrum vestrorum tesli-
seu aliis juslis modis, prxsiante Domino, poteril nioniis uti, ne pro defeclu lestium jus vestrum in
adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus et aliquo valeat depcrire. Insuper auctoritate aposto-
illibata permaneant. In quibus hxc propriis duxi- lica inhibenius, ne iiiilliis episcopus vel quxiibet
mus exprimenda vocabulis : alia persona ad synodos vel convenlus forenses vos
Locum ipsum, in quo prxfalum monasterium silum ire, vel judieio sxculari de vestra propria subslan-
eslciiniomnibusperlineiiliissuis,elad.jacenligraiigia lia, vel possessionibus veslris subjacere compeilat,
de Bongarlh lerram de Cilkenberth cultam et incul- 11.c ad domos veslrns causa ordines celebrandi,
lam; molendinum de Heisco cum vineis adjacentibus causus tractandi, vel aliquos pnblicns ccnveutus
eipratis; quidquid etiara babetis in vineis, terris ara- convocandi venirc prxsumat, nec regitlarein ele-
bilibus, et pratis et silvis et cxleris rebus apud villam ciionera abbatis vesiri impediat, aut de instituendo
d.; Epbekeb, et in adjacenliisejiis; vineam de Bors- vel removendo co, qui pro lemjiore fuerit, conlra
perch et de Birkereth, nec non et molendinum quod statula Cisierciensis ordinis se aliqualenus intro-
1139 COELESTINIIII PAP^S H£f)
millal. Si vero episcopus, iu ctijus parochia donuis \ a prxdecessoribus nostris Romanis ponlificibus or
veslra 'fitndala est, cura humililate nc devotione dini vesiro cpncessas, nec non liberlales el exein.
qua coiiYeiiii, rcquisilus subslituium abbatetn be- ptiones sxctilariura exaclionum a regibus ct prin-
nedicere, el alia qux ad oflicium cpiscopale perii- cipibus, vel aliis fidelibus ralionabiliter vobis in-
nent, vobis conferre renueiii, licilum sit eidem dullas anclorilale apostolica coufirmamus et prse-
nbbati, si lamen sacerdos ftieril, proprios novitios sentis scripli privilcgio coiiuiuiiiiintis.
benedicere, et alia qux ad ofliciuin suura periinent Decernimus ergo.ut nulli omnino hominum liceat
exercere, et vobis omnia ab alio episcopoperripere, prxfalum monasierium temere perlurhare, aul ejus
qux a veslro (uerini indebitc denegata, illud a.lji- possessiones auferre, vel ablalas retinere, minuerc,
tientes, ut iu recipiendis professionihus, qux a be- seu quibuslibet vexalionibus faligare; sed oiniiia
nediclis vel benedicendis abbatibus exhibentur, ea inlegra conserveniur eerum, pio quorum gubcrna-
sint episcopi forniaet exprcssione contenti, qux ab lione ac susienlatione concessa suni, usibtis omni-
origine ordinis noscitur inslitttta, ut scilicet abba- niodis profulura, salva sedis nposiolicx auctorilale.
tes ipsi salvo ordine sno profiteri debcani, et coulra Si qua igilur in fulurum ecclesiaslica sxcularisve
statuta ordinis sui niillam professionem facere persona,hanc nostrx consiitmiouis paginam sciens,
compellaniur; pro cousecrationibus vero ultnrium B contra eain temere venire prxsumpserii, secundo.
et ecclesiarum, sive pro oleo sanclo, vel quolibet terliove commonila, nisi prxsumplionem suain con-
ecclesiafiin) sacrameuio luillus a vobis sub oblentu grua s.ttisfactione correxerit, poteslalis lionorisque
consueludinis, vel alio modo qtiidquart? audeat ex- sui careat digniiate, reamque se divino judicio
lorqtiere, sed hxc oninia graiis vobis episcopns exislere de perpetraia iniquilale coguoscal, el a
dioecesaiius impeudal, alioquiu liceat vobis quem-< sncratissimo corpore ac saiigtiine Dei et Domiui
cunque nuluerilis catliolic.timndire atilisiitem gra- Redeniploiis nosiri Jesti Chrisli aliena (iat, aiqtte
tiam el coinmuiiionein sacrnsaucix Rotiiana; sedis in cxireino exatninu diviux ullioni subjaccat. Cou-
hahenlein, (|tii noslra frctus nuclorilate vobis, quod ctis aiiteni ciilem loco sua jura servantibus sil pax
posluhttui-, impendal ; quod si scdcs iliceeesani Domini noslri Jesu Cbristi, quatenus el hic frucium
episcopi forle vacavcrit, inteiini oniiiia cccbsia- bonx aclionis pcrcipiaul, cl apud dislricium judi-
stica sacrnnicniu a viciuis cpscopis accipcre iibere cem pixmia xiernx pacis iiiveiiiant. Anicn, ameii,
et a.bsque conlradiciione possitis; sic lanieii ut ex auien.
hoc in pasiei-iiiiipropriis episcopis iiullum pra;ju- Ego Coelestinus, catholicx Ecclesix episcoptis.
dicium gt-oereiur. Quia vero iuterdum propriorum Ego Alhiutis, Albanensis episcoptts.
"
cpiscoporuin copiam IIPII si
huheiis, qtieui episco- F.go Octavianus, Ostieiisis ct Ycllelreiisis episco-
porum Roinanx sedis, ut dixinitis, coinmiinionem pus.
babenlom, et dc quo plenam noiitiam haheaiis, per Ego Joanncs, Prxneslinus.
vos transire contigerit, ab co benedietioiies vaso- Ego Petiits, Portuensis el Sanclx Rufiux episco-
rum et vestiuin, consecralioncs aliariura, ordin.t- pus.
lienes monachoruin aucioriiaie ap siolicx sedis Ego Pandulfiis, basilicx XII Apostolortiin pre-
recipere valeatis. Porro si episcopi, vel alii eccle- sbytcr cnrdinnlis.
siai-uii) rectores in monasteria vestia, vel personas Ego Molior, Saiictcrum Joannis et Pauli presby-
iuibi constilulns suspeiisiouis, cxcoiiiniiinicatioiiis, ter car.iinalis litulo Parainacliii.
vei interdicti seiileiuiam proinulgaverinl.sive etiam Ego Jordautis, Sancix Pudentiaux lilulo Pasloris
in merceuaiios vestros pro eo, quod decimas non presbyter curdinalis..
solvilis, vet aliqua occasione eorum, qux ab apo- Ego Joannes, Dei gratin ccclesix Sancli Clemen-
stolica benignitaie vobis indulla sun.l.seu bene- tis cardinalis presbylcr.
factores veslros, pro eo quod aliqtta vobis bencficia . Ego Guido, p.resbytei- cardinalis Sanclx Marix
vei obsequia ex cbariiale prxstiteriul, vel ad labo- Q Trnnsiiberim, litulo Calixli.
randum juverint in illis diebus, in quibus vos labo- EgoIIugo.presbyiercardiiialisSauciiMarfi, titulo
ratis, et alii feiianlur, eaiiidciu seiileiitiam prolule- Equilii.
riut, ipsam l.tnquam conlra seilis aposlolicx indul- Ego Ceuiius, tittilo Sancti Laureutii tn Lucina
ta prolaiam duximus irriiandam, ncc lilteix iilaj presbyler cardinalis.
firmilalcm habeant, qtias laeilo noniine Cisler- Ego Soffrcdus, tiiulo Sanclx Praxedis presbyter
ciensis ordinis et conira tenoi-em aposlolicoruni cardiualis.
privilegioruin consliterii impelrari. Paci quoqtie et Ego Fidanlius, tittilo Sancti Marcelli presbyter
traiiquillilali vestrx palertia in poslernm sollicilu- cardinulis.
dine providere volentes, auetnritaie apostolica pro- Ego Joannes, littilo Sauclx Prisca? jiresbyler car-
hibemus, ut infra clausuras locoiuni seu grangia- dinalis,
rtim veslrariim nullus rapinam seu furlum facere, Ego Graliantis, Sanclorum Cosmx ct Daniiani
igneni apponere, sangiiinem fuiulerc, hominein te- diucotiiis cardinalis.
mere capere, vel inierficere, seu violeiuiam audeat Ego Gerardus, Sancli Adriani diaconus cardi-
exercere.Prxierea omnes lihenates et immuiiitates nalis.
1141 EPISTOL^EET PRIVILEGIA.— AN. 1196. 1U2
Ego Gregoiius, Sanclx Marix in Porticu diaco- & \ D-.lum Laterani, vin Idns Februarii, ponlificaltis
iius car.Jinalis. noslri anno quinlo.
Ego Gregorius, Sanclx Marix in Aquiro diacp- CCXLIV.
nus cardinalis.
Sancti ad Yeluiii aureiun [sEgidio] episcopoMulinensi asserit jus canoniecrum
Ego Gregorius, Georgii in episcopalussui ecclesiisinsliluendorum.
diaconus cardinalis.
Sanclorum et Bacchi diaco- (Latcrani, Febr. 12.)
Ego Lolarius, Sergii
iins car.Iinalis. [ TIRABOSCHI, Memor. Moden., IV, 18. ]
Ego Nicolaus, S.tncix Marix in Via Lala diaco- CGELESTINUS episcopus , servus servorum Dei,
nus cardinalis. vcnerabili fratri [ /EGIDIO ] Mulinensi episcopo,
Ego Gregoritis, Saucii Angeli dincomis cardi.na- salutein et aposlolicam bencdictionem.
lis. Cum ad universalis Ecclesix rcgitnen non noslris
Ego Bobo, Sancti Theodori diaconus caniiiia- meriiis, scd, Domino disponenle, vocali sinius, sie
iis. ad eas nostrx considerationis aciem dilalare debe-
Dalum Laterani, per manum Cenlii Sancla?Lucix mus, ut qux in eis contra jtis caiionicuni et appro-
in Orlhe.t diaconi cardinalis, doniini papx caine- B 1 baiant consueUidinem in fralrum et coepiscoponim
rarii, v ldus Februarii, indictione xiv, Incarna- nostrorum prxjiidiciiun atlenlanlur, corrigere de-
lionis Dorainicx aiino 1195, ponlificatus domini beamns el in melius commiilarc. Pervenit siquidem
Ccelesiini papx 111amio quinto. .td nos ex (enore iitlerarum quas ad sedem aposio-
CCXLIII. licam desuiiasti, quod licct instittitio clcricoruni
Abbali Longi-Ponlis concedil t ne qnis in grangiis in ecclesiis tux dicecesis ad to jure ei consiielu-
ad niottaiterium perlinenlibus procura:iones po- dine periineat approbala, dilecti filii Sancti Viti et
stKlet aut homagium a setviloribus expelal. t de Baisoria archipresbyteri, post eleciionem lua-.n,
(Laterani, Febr. (5.) lc inscio et penilus inconsulto, magisirnm Marti-
[Abbal. Longi pontis Chronic, 105.] iiiim ecclesix lux prxpositum, ct quosdam alios,
COELESTINUS episcoptis, servus servoruni Dii, di- sictil dicilur, in canonicos rcceperunt, eis spreiis
lecio filio abbati Longi Ponlis. salulem et aposlo- el penilus reprobaiis, pro quibns lu.t fraterr.ilns
licam beuedi lionem. intcrvenire curaverai.et rogare. Eapropter, vene-
Licet cunctariini Ecclcsiarum nobis cura imnu- rabilisin Cbrislo frater, tuis pelitionibus annuenlcs,
neat generalis, el earuni nos oporieat opporlunitaii- ordinationis hujusmodi in prxdictis ecclcsiis el aliis
"' in quibus jus instiiueiidi habcredignosccris. prxler
bus, quantum cum Domino possumtis prxcavere,
religiosis tamen qui Doniino disposuerunt in clau- tuam conscientiam attenlalas omnino cassamus, ct
slri silentio mililare el ab allercationuni Iitigiis suas decernimus non tenere. Slatuenles ut, sicut in iua
ainovere penittts volunlates, propensiori sollicilu- dicecesi haclenus esi servatum , nullus in eccksis
dine assisiere voluiuus el debemus, et cos a prn- qtix libi sunt dicecesana lege subjectx , prxter
vorum boiiiiium n-.olesliisdefensare. Ad audientiam aucioritalcni luam in clericum adraitlatur, vcl si
siqtiidein nosliain, (c rcferenle, pervenit quod adtnissus fuerit, lalis insliiulio nullam ubiincat
quidam potentes in grangiis ad tuum monasterium firmiiaiem. Ad hxc fraternilali tux auelontnto
perlincntibus sumptuosas sibi procurationes postu- prxsenlium ittdulgenius ut eos, qtii posscssioiies
laui exhiberi, quas cum habere velinl, res vestras ccclesinruni ttix diceceseos temere turbareprxsuiii-
per violeniiam auferuni ad soluiionetn hujusmodi pserint, vel auferre, nisi post Irinam admonitioiieiti
expensorum. Alii quosdam mercenarios ad servi- luain a sux prxsumptionis audacia duxcrint desi-
liuin monasterii lui commoranles et advenas, qui stendum, exconintunicalioni subjicias, et ab oi.n,:-
tutlla eis siint ratione subjecti capiunt et exspo- lius, appellaiione remota, prxcipias evitari.
liant, ei ad faciendutn eis bomagium iudebita prx- ]p Daluni Laleraui, n Idus Februaiii, pontilicatus
sumptione compellunt. Nolentes igilur quod niona- noslri anno quinlP.
slerium luuiri hujusmodi de cxlero vuxalionibus CCXLV.
fatigetur, prxsenli pagina sub interminalione ana- Privilegium pro ecciesia S. Sepulcr\ Hierosolyiui-
tbemalis inhibemus, ne aliquis in grangiis nioiia- lana.
slerii lui prxsutnat hujusmodi procurationes iiule- Febr. 13.)
vel homines ad servilium mona- (Laterani,
bilas exlbrquere,
sterii tui commorantes ad prxstandum homagium [Eug. de.RosiERE,Cariulaire duSaint-Sipulcre^Z.]
aliqua ralione compellere, vel ab eis sua injuste COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei,
auferre. Niilli ergo hoininum liccat hanc paginam dileetis filiis GAUFRIDO, priori ecclesix Sancti S«-
nostrx inhibitioiiis infringere vel ei ausu teme- pulcri, ejusque fralrihus, lam prxscnlibus quani
rario contraire. Si quis autem lioc altenlare pra?- fuliuis, religiosaui vilam professis in pcrpeluuiu.
sumpserit, indignationem oninipotenlis Dei ct bea- . Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et
loium Pelri et Pauli aposioloriini ejus se noverit honestati noscitur convenire, animo nos decel
ihcursuruin. Ubenii concedere ei pelenlium dcsideriis congruuin
 11« COELESTINIIII PAP/E Hii
tuffrnguim impcrtin. Eapropler, dilccii in Domiiio A onines decimas civitatis Jerusalem et tolius episco-
filii, veslris jtislis ppslulalionibus clemciiler annui- palus, exceplis decimis fiinde, n bonx menioriae
mus, et prasfatam ecclesiam, in qua divinp inaiici- Arnulplio, quondnm Jerosolymilano palriarcha ,
pati eslis obsequio, ad exemplar prxdecessortun raiionabiliter vobisconcessas,sicul easimprxseniia-
noslroriiii) pix memorix Honorii, lnnocenlii, Cce- rum pacifice possidetis, et aliasetiam decimas
quas
lestini el Lticii, Eugeuii et Alcxandri, Romanorum in eadem civitate el episcopattt
lcgitime poterilis
poniificuni, stih beuti Pelri et nostra prpteclione in posteruni adipisci, vobis el ecclesix veslrx au-
suscipiiiius, eiprxsenlis scripti privilegio commu- ctoritale aposlolica confirmamus. ln Neapoli ter-
nimus ; in primis siquidem statuenies ut ordo ram, quam Amalricus, illuslris
Jerosolytiiorum rex,
canonicus, qui secundum Deum et beati Auguslini in novo burgo vobis donavii, el ccclesiam, quani
Regulain in ipsa ecclcsia inslitntusesse dignoscitur, ibidem cum ccemeterio ex concessione feticis recor-
jicrpetuis ibidem lemporibus inviolabiliier obser- dalionis Amalrici, Jerosolymitani patriarcbx xdi-
vetur. Prxlerea quascunque possessiones, quxcun- ficare ccepistis , el quidquid jmis habctis apud
que bona eadem ecctesia imprxscntiarum juste ct Neapolira ei in conliuibus ejus; viginti et unuin
ranonice possidel , aut in futurum concessiune casalia, qux dux Godifridus cutn periinentiis suis
poniiflctim, largilione regiiin vel principum, obla- " ecclesix vestrx dedii; villns ciiam, quas aedificastis,
lione fidelitim, seu aliis juslis inodis, prxslanle Maclioinariam videlicet inngiiatii et parvuui et
Domino, poterit adipisci, firma vobis veslrisque Belhtsiirit, et alias omnes, quas xdificaturi cslis,
successoribus ct illibata permaneant. In quibus uhi Latini hnbilabunl, cum ccclesiis et omni iule-
hajc propriis dtiximus exprimenda vocabulis : grilale juslitix et juris parochialis; itcm Thecue
Mediclaiemobialionuinoiniiiiim,qiixadSepu!crum ciim omuibus periinenliis suis, ct ccclesiam Qua-
Domini pcriinebunl vel defereniur, sed de ccra duas renlene cuin pertineiitiis suis ; Geladiam et lerram,
ecclesixparles, iinam pro luminaribus ecclcsix, alte- quam emisiis a Joanne Goinagiio, et omuia casalia
ramvero adservitium canonicorumsemper habcbil, ciim perlinenliis corum, qux emistis ab Hiigone de
tertia vero tanlum venerabilis frairis noslri mona- Ybelino; ecclesiam Sancii Peiri in Joppen cuiu
thi, patriarchx veslri, el successoruni cjus usibus honoris et dignitntis sux iritcgniale, qucniadinoduiD
cedet,vivificxniliilominuscriicis,quxquideni ctisto- eani quiete nttnc possidetis, et decimam, qiiaui
dia? vesirx deputaiur, oblaliones omnes, excepta recepistis in tolo comilalu illo a rege et religiosis
sola die Parasceve, aut cum cumdein pairiarcham boniinibiis el ab omnibus •Cbrisliaiiis ; quidquM
vel successores suos necessitas compulerit eam in juris habetis nptid Ascalonani el in confinio ejus ;
expedilionem porlare; necnon el magnum atlare, C quidquidjtiris babelis sub potestate et dominio do-
quod eslin choro veslro, cum oblalionibus onmibus inini de Arsurii, apud Cxsarcam ei in loto episco-
eidein proveiiientibiis; carcerem quoque et altare palu ejus; . caslrum Fe[n]ieuli , doiniiin jttxt.t
cum omntbus, qux ibidem offerunltir ; altare Sancli Cayfas, Gehul, Lo Cara ; cuncta ctiam, qux in loto
Pelri el Sancli Slephani el inveniionera cum altari- aichiepiscopaiu Nazareno et in Acconensi episco-
bus et oblationibus cunciis; allare, qucd esl nd patu alque in loio Tyreusi archiepiscopatu, et om-
caput Sancli Sepulcri, parochiale ciini oblalionibus nia nihilomiiius, qux in universo palriarchutu et
suis ; calhedram, qux esl post magnuin allare, et in regno Jercsolymitnno rutiunabiliier possidelis
omnia, qux ibidem, vel in qiiocunque prxscriplo- vel possessuri csiis; itein quidquid juris npud
rura altariuin liiissam palriarcha celcbraveril, ad montem Peregriniim et in lolo cpisiopatu Tripoli-
suam nianum sive ad pedem offerentur; omnes tano habctis, eiiit Antiochia ei in toto pairiarchutu
etiam ohlationes comjiassi, quod in medio choti cl principalu ejus, vel in fulururn, Deo donante,
vestri est; plaieam, qux est inter portam ecclesix legitime acquirere poleriiis; prxierea omnes pos-
ct columnas, ct aliam pl.Tean) inter easdein coliim- sessiones, quas citra mare babeiis in regno Sici-
nas el llospitale Sancli Joanuis, sicul in tongum et r. ] lix, videlicet iu ipsa Sicilia, in Calahria et in tota
latiim proienditur; doinps insupcr, staliones, ter- Apulia, prinium ecclesiam Sancli Sepulcri el San-
rasel quidquid in quarterio ecclesix et patriarchx cii Laurenlii apud Brundusium cum omiiibus perti-
habelis, et de cxiero jusle acquirere poteriiis ; et neutiis suis, apud Barolum ecclesiam Sancii Se-
omnes domos, stnliones et terras, qua? infra Jeru- pulcri cutii oinnibus pertinentiis suis, ecclesiara
salem vel exlra possidelis; ilem omr.es furnos, Troix cum omnibus peitineiiiiis suis, apud Benc-
Jerusaleni, exceplis duobus, unum Ilospitalis et< venlum ecciesiam Sancti Tbeodori cuni omuibus
•inum de Latina, et specialiier illum quem vobisi perlinenliis suis; quidquid jtiris Romx et in omni-
p.itriarcba reddidit lestimouio Petri, Tyrensis ar- hus finibus ejus, in Tuscia et in lota Iialia habelis
t biepiscopi, quem a vobis conimodattiii) lenucrat. vel hahiluii estis ; otnnia insuper, qux in loto reguo
Prxierea ecctcsiam ei ccemeleiitini exira porlami Francix el universis eidem subjacentibus jure
David, juxta viam qua ilur Betlilebein ; dimidiami provinciis, necnon ct in cunetis regnis et coiniia-
t-liam partetn illius possessionis, qiiam primus rcx; tibus Hispaniarum, seu ubique locorum in parlibus
Balduinus pro excambio cpiscopatus Bethlehenii-. ullramontanis sxpedicta Dominici Sepulcri ecclesia
lici pra?fatx Dominiti Sepulcri ecclosix dedit; ; legitime possidere dignoscilur, vcl in fuliiruin,
 1145 EPISTOL^ ET PRIYILEGIA. — AN.U96. 1146
lnrgiente Dumino , acquirere poteril; omnes nihi- A Deccrtiimus ergo ul nulli hominura Iiceat prxfa-
ioiniiius anliquas et i-ationabiles ecclesix consue- i.tin ecclesiam lemere perlurhare, aut ejusposses-
ludines vobis vestrisque sucressoribus pcrpelualiier sioncs auferre, vel ahlntas retinere, uiiiuiere, seu
conlirmanuis. Sane de his et aliis possessiouibtis et qiiibuslibet vexaiionlbus lalig ire; sed illibaia omnia
honis veslris liberam disponendi, coiniuuni tanien el iniegra conserventtir eoium, pro quoriim guber-
consilio, ad lionorcin Dci cl ecclesix vcslrx pro- uationeel stislenialione concessa siiul, usihuscom-
feclum babeatis facultalem. modis profulura, salva setlis apuslolicx auctorilate
Transfretante autein patrinrcha Jerosolymitano, cl Jerosolymilani palriarchx canonica justitia et re-
prior etcanonici, qui pro tempere in eadem ecclcsia vercntia. Si qua igitur in fiiturum ecclesiaslica
fuerint, doniuin, ut jusliun csl, et faniiliani pa- siecularisve persuna, hanc noslrx consiitutionis
Iriarcbx et omnia, qux ad jns spectnut intus el paginam sciens, contra eam temere venire tenla-
extra custodient et regent, donec ipse redieril. vcril, secundo tertiove coinmonita, nisi prxsuinplio-
Obeunle ejusdem loci palriarcha, nullus ibi qualibet nem suain digna satisfaclionc correxerii, potesiatis
subrepliunis aslulin seu violcntia praeponaliir,nisi lionorisque sui diguilale caieal, reamque se divino
quem canonici ipsius loci communi asscnsu vel R judicio exislcre de perpelrala iniquilalc cognoscat,
canonicorum pars consilii sanioris sccundum Dei et a sacralissinio corpore ac sanguine Dei et Do-
limorctn el sanctorum Patrum insuTula canonice inini Redempluris nostii Jesti Christi aliena fiat,
providerinl eligeiiduui. Nibilominus quoque vobis uique in extremo examine dislriclx tillioni subja-
uttctoritaie apostolica confirmainus stntiones Tem- ceal. Cunctis auiem eidem loco sua jura servanti-
pli Doinini, Montis Sion, Monlis Oliveli et Ynllis hus sit pax Domiui nosiri Jesu Christi, qualenus
Jusaphat in feslivTaiibus eorum , sicul ecclesia ci hic fi-iicltini bonx aclionis percipiant, et apud
Dotniiiicx Resitrreclioiiis easdem semper consttevit disiricium judiceni prxmia xlernx pacis invenianl.
hubere, ila quod, abscnte patriarctia, liceal priori, Amen.
qui pro lempore fueril, niissain in eis solemniier Ego Ccelestiiuis, catholicx Ecclesix cpiscnpus.
celebrare et processionem cum canonicis. Addici- Ego Albinus, Albaiiensis episcopus.
mus etiatn ut liciium sit vobis malefactores vestros Ego Oclavianus, O^liensis el Vclletrciisis episco-
cl specialiter vobis dccitnas auferemes, qui de pns.
vestra parochia fuerint, iufra Jerusalem vel cxtra, Ego Petrus, Portuensis et Sauclx Rulinx cpiscc-
nisi legitime coninioiiili satisfecciiiil, interdicti cl ptis.
excommuiiicaliouis senlcntia in patriarchx veslrx Egc Pandulfus, basilicx XII Apostblorumpresby-
abseiiliacondeinnare. Staluiinus quoque ul non liceat J ler et cardinalis.
pali i.uclia? sive priori res ecclesix, nisi dc com- Ego MeliorSanclorui» Joannis ct Pauli urcsbvler
itiitni aul sanioris partis caiionicoruin consilio , cardinalis tituli Pumiiiacbii.
dislrahere autquomodolibei alienarescu possessio- Ego Jordanus, Sunclx Ptidcnliunx liltili Pastoris
nes impignorare; ea vero, qux ab ecclesia vestra prcsbyter cardiualis.
iu daraiium el delriinenluin ipsius jani alienaia Ego Jouunes, lituli Sancli Clemeiilis cardiualis,
noscuntur, liciium sit vobis raliouabiliier revocare. Vilcrbinus et Tuscunus episcopus.
Sancinius etiam ut non sit fas pniriurchx sive Ego Hugo presbyter cardinnlis Saticii Mariini
priori aliquent de vobis sine consilio el assensti liluli Equitii.
capituli vel sanioris parlis cjusdem ad aliquiim Ego Ciulius, liluli Sancti. Laurcntii iu Luciia
obedietiliam cisinarinam dirigcre seu ab ollicio suo prcsbyter cardinalis.
stispendere el a consortio caiioiiicoriui) reniovere, Egu Sofredus, tiluli Sanetx Praxedis presbyter
nisi ob manifeslam culpam sunm, qux publica fue- catdinalis.
ril, aut nnde confessus sive cunvicius exisiat; prae- Ego Fidaiilius, tituli Saucli Marcelli prcsbytcr
terea confralribus vestris, nisi excomiiiunicati uut ]) cardiualis.
noininaiini fuerint interdicti, corptis Doniiiii et Egu Giutianus, Sanclorum Cosinx et Damiani
ecciesiaslica sepultttra non ncgelur. Ad hxc supra- di.icoiius cardinalis.
diclis adjunginiiis ul patriarcha iui de rehus ecclc- Ego Giiurdus, Suncli Adriani diaconus cardi-
six veslrx, quod sihi de jure non competit a ca- nulis.
nonicis vel confrairibus per obedieiiiiam exigere Ego Crcgorius, Sanclx Marix iu Pprlicu diacc-
audeat. Sane novaliuin vesiroruni, qux propriis nus curdinulis.
macibus aut sumptihus colilis, sive de nutrimenlis Ego Grcgorius, Sancli Gcorgii ad Velum aureura
animalium vesirorum decimns a vobis niillus prx- dincuniis cardiiialis.
sutnat exigere. Porro medietatem possessionuin, Ego Lotarius, Saucloiuiii Sergii ei Bucehi diaco-
quas inler vos comintiiies siinl, ut iu Auglia, in nus eaidinalis.
Dacia, in Aleiiiamiia, Polonia, Ruleiia, Avagia, Ego Gregorius, Sancli Ang.eli diacouus cardi-
lliuigaria, Constaiitinopolim el in ouinibus finibus nalis.
ejus, in quibus medielatem expcnsarum facere de- Ego Bobo, Sancti Thcodori diaconus cardiualis.
bctis, vobis cuiilirmaiiius. Dala Lalcrani, jicr maiiuui Ccnlii, Sanclx Lticia-
 1147 COELESTINTIII PAP^l 1U8
fnOrtheadiaconicardinalis, domini papx camerarii, \ suscipiant regulas magislerii ubi tolius ecclesic
Idtis Februarias, indueiione xiv, Iitcarnalionis Do- Chi-Hlus posuit principalum, ut, que uniusciijiisque
ininicx anno 1195, pontificalus vero dotiiini Coe- sacerdolalis dignitalis maler esse dinoscilur, sit
lesiini papx III anno qiiinlo. etiam ellaclandis filiis magistra ccclesiaslice ralio-
CCXLVI. nis; quia el Dei priviiegio possidetur ct sanctorum
Patrum sanctionibus cvidcnlius declaratur ab nui-
« i
Permulationem possessionis Bocharn a pra-posito tate fidei
ei capilulo ecclcsiw Augiensis factam cum C[on- prorsus exorbilare probanlur qui secus
rado] episcopo ei canonicis Raiisponensibus, con- aliquando senlienles, divinis obviare inslilutionibtis
frmat. moliunlur, vendicanles sibi magisterium non a Deo,
(Lalernni, Febr. 15.) anrienles scienliam non a fonie, ac proprie volnn-
[Mon. Boica, I, 223] tatis vestigia prosecuti in oberrare deviis pericu-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- lese nilunlur.
lectis filiis prxposilo et cnpitulo Augensis Ecclesix Sane, qnia, sicut ex tenore lilteraruin dilecti filii
snluiem et apostolieam bcnediclionem. nobilis viri A. domini Cipri, perpendimus evidenler,
Justis pelentiurn desideriis dignum cst nos faci- Dei scieniiam, ejus inspiratione dumlaxat, in
ipse
lem prxbere consensum, et vola qux a raiionis tra- .B
singularitale fidei passidet, et Romanam ecclesiam,
niite non discordant cffcciu prosequentc complere. capud ct magislram ecclesiarum omnium
in Dominb vestris recogno-
Eapropler, dilecli filii, jusiis scens, Cipri insulam, cujus dominiiim divina potius
posiulalioiiibus grato concurreules assensu permu- credimus quam humana ei poteslaie collatum, a
tationem possessionis Bocharn, quam cuin venera- suis landem erroribus suo
diligenti sludio revocatam
hili fratre nostro C. episcopo ct dilectis filiis cano- a heluato fermenlalorum scismaie ad unitaiein or-
nicis Ralisponensibus conlraxislis, sicut ratiouabi- todoxe malris ecclesie reducere sludio se
coniendit,
liter et sine qualibel pravitate facla est, et ex utra- sicut per dilectum filium
magisirum B. archidiaco-
que parte recepla, et ejusdem episcopi nutheiitico num Laodicensem, nuntium suum, virum ulique
conlinetiu-, vobis et per vos ecclesix veslrx nucto- providum et discrelttm, nobis est manifestius inti-
ritate apostolica confirinainus, el prxsenlis scripti maium; omnipoienli Deo
grates referimus copibsas,
palrocinio communiiniis. et sue devolionis fervorem plurimum in Domino
Nulli ergo oinnino hoininum liceal hanc paginam comcndanius. Certa
utiqiie nobis est de sua probi-
nosirxcoiifirmationis tnfrjtigere, eteinusulcnierario lale fiducia, cum illud inler alia summamus inte-
coiilraire. Si quis aulem hoc atientarc pra;sum- rius argumenlum quod, recolende memorie, Jero-
pserit, indignalioncm omnipolemis Dei et bcaiorum ' ' solitttilanus quondam rex fialer suus (37), se pro
Pelri et Pauli aposiolorum ejus se noverit incur- ccclesia murum defensionis opposuil, et siiam in
surum. pluribus experlus est constautiain probitalis. Cele-
Datum Laterani, xv Kalendas Martii, pontificalus rum, audilis devoiionis ct sincere
fideisuepelitioni-
nostri anno quinlp. bus, nposiolalui noslro affectuoseporrectis, cum gralo
CCXLVlbis. ascensu votum suum ac desiderium promovere vol-
Ad clerum, magnates et plebem Cypriemein. — Si- tenies, dicio magistro B. et dileciofilioA [lqno(38)]
gnificat se, petente Amatrico rege, Laodieensem cancellario Cipri, vices noslras in hac parle duxi-
urchidiaconum, et Atanum Cypri cancellarium de- mtis comiiiiliendas, ul quicquid exinde, tain super
legaste ut in hac insula, hucusque schismalica , decimis quam dotibus ecclesie conferrendis, digne
quiiiquid ad doles licclesiw cottferendtit speclaret,
nonobslanle appellaiionis obstaculo, ordiitarenl. cum Deo viderinl slatuendiiin nostra aulhoriiatc
(Lalerani, Febr. 20.) fieri, sine appellaiionis obstaculo, non differanl or-
[DE MAS-LATSIE, Histoire de 1'ile de Cltypre. Paris, dinare, quod ralttni nos faciemus et firmum invio-
1854, in-8°, i" pnrtie. Dociimenls, p. f>99, ex labililer observari. Ideoque universitali veslre per
chartulario Sanctx Sophix Veuetx, charla n.2.] ID aposlolica scripta precipiendo mandamus quatcnus
CELESTINUS, episcopus, scrvus servoruni Dei, di- ipsis, ut sttper hiijttsiuodi liberum possint et opta-
ieclis filiis, clero, magnatibus et populo Cypri, sa- tum in Domino habere processum, diligeiileni ope-
lutem et apostolicam benediciioneni. r.ni), favorem, consilium el auxilium, appellaiioue
Fundavit Deusin unilale fideisupra pctram ecclesie seposita, exbibere et conferre curetis.
firmamenluin, cujus a sui nascentis cxordio, collnta Datum Laterani, x Kal. Martii, pontiftcalus no-
bealo Peiro ejusque vicariis polestate, Romane sedi slti anno quiiilo.
primalium conlulil, ct iiululsit locius niagislcrii CCXLVII.
principalum; ex qua si quideui per parles orbis Ecclesiam S. Albani Basileensem tuendam tuscipil^
pluriinas et diversas in iinius doclrine spirilu ec- el ejus bona juraque confirmat.
clesie, velut a inatre filie procreate ab cjusdem (Laterani, Febr. 21.)
uberibtis in edificacionem fideliura lac nuiriaiilur, [SCHOEPJ-LIN, Als. dipl., I, 302.]
necessaria suggerere docuinenla, ut inde omnes COELESTIMJS episcopus, servus servorum Dei, di-
(57) Le roi Guy de Lusignan. (38) Alain, qui devinl archeveque de Nicosie.
 1149 EP1ST0L.E ET PRIVILEGIA.— AN. 1196. 1150
Iceiis filiis TMEODERICP, prxposilo ecclesix Sanciii A ligionis ohtenlu.de eodera loco discedeie; disce-
Albani in lerritorio Basilicnsi constriiGtx, ejusque: dentem vero absque communium lillerarum cnulio-
frairibus tara prxsenlibus quam futuris, regularemi nc nullus atideat retinere. Ad hxc aucloritale apo-
viiam professis in perpeiuum. siolica dislrictius inhibetiius, ne quis in vos vel
Quoties a nobis pelitur qtiodreligioni et honestatii ecclesias vestras excommunicalionis vel interdicti
convenire dignoscilur, animo nos decet libetilii senieniiam, ahsque manifesla et ralionahili causa
concedere el justa petenlium desideriis aposlolicuni promulgare, seu vos novis et indebilis exaclionibus
patrocinium impertiri. Eapropter, dilecli in Doniino, faligare prxsunial.Cum aiitem generale interdiclum
filii, vestris jttslis posiulaiionibus clementer annui- terrx fuerit, licilum vobis sit, clausis januis, ex-
intis, et prxfatatn ecclesiam Sancli Albani in qua, clusis excommiinicatis et interdictis, non pulsalis
divino estis mancipati obsequio, sub beati Petrii campanis, submissa voce divina oQicia celebrare.
et nostra prolcclione suscipimus, el prxsenlis Sepuluiram prxterea ejusdem loci liberam esse de-
scripli privilegio communiinus; in primis siquidemi cerniraiis, ul corum devoiioui et exiremx voluntaii,
staluentes, ut ordo monaslicus, qui secttndum Deum, qui se iliic sepeliri deliberaverint, nisi forle ex-
el beali Bcnedicli Regulam in eudcm ecclesia insti- communicaii vel inierdicti sint, nullus obsislat ;
tutus esse dignoscitur, perpeluis ibidein tempuribus B salva lamen juslitia illarura ecclesiarum a quibus
inviulabiliier observetur. Prxterea quascuuque pos- inortuorum corpora assuiiiunlur.Prxterea libertales
sessiones, quxcunque bona eadem ecclesi.t imprx- ct iiiununitaies nec non antiquas et ralionabiles
scntiarum juste et canonice possidet, aul in futurum consuctudines vobis et ecclesia? vestrx conccssas,
concessione pomificum,I.irgilione reguni vel princi- et haclenus approbatas, vobis auctoritale apostolica
pum, oblalione lidelium, seu aliis justis raodis, Deo coiifiniiaimis.
propitio, poleril adipisci, firma vobis veslrisqtie Decerniniuscrgo, ut nulli omnino hominum liccat
euccessorihus el illibata perrauncant. In quihus hxc prxfatara ccclesiain vestrain temere perturbare,
propriis ditximiis exprimcnda vocabulis : aut ejus posscssibncs aufeire, vel ablalas relinere,
Locuui ipsum, in qtto prxfala ecclesia sita est, minuere, seu quibuslibet vexaiienibus fatigare ; sed
cum omnibus perlinentiis suis. In ciriiate ipsa Ba- emnia integra conserventiir ceruni, pro quorum
siliensi ecclesias Sancli Albani et Sancli Muitini, gubcrnaiione ac suslcnlalione concessa sunt, usibus
sicut fluvius Birsicus detcrminat; ccclesiam Bussis- omnimodis profutura, salva sedis aposlolicx auclo-
senbeim cum appendiciis suis et onini jtire suo. Jus riiaie ct dioecesani episcopi canonica jtislitia, ct
quad habeiis in ecclesinde villa qux dicitur Ketnps, (Q Cltuiiacensis monasterii debiia revereniia. Si qua
et medietatem villx cum suis appendiciis. Eccle- igilur in ftilurum, elc.
siam de Hxgendorf in villa qux diciturlnferior Ba- Dalum Luterani, per manum Centii Sanclx Luciaj
silea; ecclcsiam et villam de Appenwilre cum in Ortlica diuconi cardinalis, domini papx camera-
earura periiucniiis; Loerrach cum ecclesia ct om- rii, ix Kalendas Martii, indiciione ix, Incarnationis
nibus suis appendiciis, lam in vineis quain in agris, Dominicx anno 1195, pontificatus vero domini
pratis etsilvis; ecclesiam de Howingcn cttm suis Ccelestinipapx 111anno quinto.
nppendiciis; ecclesiam de Caudro cuin suis appen- CCXLVHI.
diciis; ecclesiam de Aciiscbossingen cum suis ap-
Monasterii S. Petri Aldenburgensisproleclionem
pcndiciis; silvam qux sila esl juxla Sanclum Alba- suscipit bonaque ac privilegia confirmal.
num; raolendina in ripa Bi.rse cum pratis adjncen-
tihus; tres parles deciinarum in villa qux dicilur (Romx, ap. S. Petrum, Febr. 25.)
Hiiningen, ita lamen qttod sacerdos ejusdetn villx [Chronicon monaslerii Aldenburgensis,ed. Van de
el Sancti Martini debet recipere qunrlam partem. Pulte, p. 100.]
Rinwilr, Leidinchoven, Habenclieslieini, Guzwilre, CPELESTINUS episcopus, servus scrvorum Dei, dile-
Sierenize; in villn qux dicilur Weslhulda cttrteni D 1 ctis filiis HERMANNO abbati Sancti Petri AJdenbor-
unam cum vineis; Ufheim, Mnrswilre, Ramspach, gcnsis ejusque frnlribus lam prxsentibus quam
Michelenbach, Oberwilr, Braiello, Gelierchingeu, fiiluris, regularcm viiam professis in pcrpetuum.
Durmin, Ilollnsiein, Metten, Bladolsbeim, Binin- Effcctuni justa poslulaniibus indulgere et vigor
gen, Magsiai, Ulingcn cutn omuibtis suis appemli- aequiiatis el ordo exigil rationis, prxserlira quando
ciis. Possessiones el bona illa quse bonx meniorix peientiuin volunlates et pielns adjuvat et veritas
Buikardus Busiliensisepiscopusecclesix veslrx con- noii relinquit. Eapropler, dilccii in Dotnino filii,
cessit ct scripli sui munimine confirmavit, vobis vcstrisjustis postulationibus clementer annuiraus et
iiihiloniraus prxsenlis privilegii pagina eonlirma- prxfatuin monasierium in quo divino mancipati
nius. Liceat quoquevobis clericosvel laicos, libcroset estis obscquio, sub beati Pelri et nostra proteclione
absolutos e sxculo fugientes ad convcrsionem re- suscipiiutis el prxsentis scripti privile-giocomrauni-
cipcre el eos absque conlradiclione aliqua relinere. mu.s; in primissiquidem slaluenies ut ordo mona-
Prohibenitts insuper, ut nulli fralrum veslrorum siictts, qui secundumDeumet beali BenedicliRegu-
post factam in motiaslerio vestro professiouem fas Inmin codem inonaslerio inslilutusessedignoscitur,
sjt absqtte prxpositi sui licentia, nisi arclioris re- perpetuis ibidem lemporihus inviolabiliter obser-
 1151 CGELESTINIIII PAP^E H32
vetur. Prxlerca qtiasctinque possessiones, quxcun- A . conserventnr eorum, pro qtiorum gubernalioiie aut
quebonaidem monasterium, impraesenliarum juste siisieniaiioiie coixessasunl, usibus omnimodis profu-
et canonice possidel, aut in fulurum, coiicessionc lura, salva sedis aposlolicxaucioiiutle el dicecesani
poniificum, largilione regum vel prirtcipum, obla- episcopi canonica jttstitia. Si qua igilur in fulurum
tione fidelium, seu aliis justis modis, prxstante Do- eccle^instica sxcularisve persona, haiic noslrx con-
niino, poterit ndipisci, firma vobis vestrisque suc- stilutionis pnginaiiisciens, fonlraeam venire lenia-
cessoribus el illibata pcruianennl. In qiiibus hxc vcril, secundo lertiove commoniin, nisi reatuni suitm
propriis duximus exprimenda vocabulis : congriia satisfnctione correxerii, pieintis honoris-
Locum ipsum in quo prxfatum monastcrium si- qtte sui carcat dignitatc, reamqiic se divino judicio
tuiii est cum omnibus periinenliis stiis ; lertiam exisiere de perpelrata iniqttitate agnoscat et a sa-
partem decimx loiius parocbix de Aldenborgb, cratissitnp corpore et sanguine Dei et Domini Re-
lertiam partem prxteiea decimx et oblaUones om- deiiiploris noslri Jesu Christi ulieua fim, alque iu
nes et quxcunque de altari Sanctx Marix prove- cxtremo exnmine divinx ultioni subjnceat. Cuncli*
niunl, cxceplis Dencficiis qux ad presbyleraium atitein eidem loco sua jura servantibus sit pax Do-
perliiienl, qux omnia sub anniio censu oeto libra- mini noslri Jesu Cbristi qtialcniis ei bic friiclum
rIIm et undeciin solidorum, quos aunuatim debelis bonx actionis percipiant ct npud districtum ju-
persoJvere, qiieniadiuoduin in privilegiis Tornacen- ditem prxmia xter)ix pncis iitveniant. Amen.
Fis Ecclesix coiilineiur, vohis attclorilnte npostolica Datum Ronix, apudS. Pclruin, per manuin Centii
confii'iiiamiis; dcciniam de Eenvghem, lerram Sauclx Lucix in Orlhea diaconi cardinalis, doinni.
qttam hnbetis apud Aldenborgh. Sane novnLuni ve- papx camerarii, v Kal. Marlii, indiciioiie xiv, In-
strorum quxpropriis nianibusaulsuiiipiibuicolilis, cai-nationis Domiuicx anno 1195, ponlificatus vcro
sive de nulriiueiitis animnlium veslrortiin, nullus domiiii Ccclestini papx III anuo quinio.
a vobis decimas exigere, vel exlorqueie prxsumul. CCXLIX.
Liceal quoque vobis clericos vcl laicos, libcros vel Parthenonis S. Mariw
Kluaynardensis protectionem
absplutbs e sxculo fugientes ad curaiionein reci- suscipil, bonaque ac privilegia confirmal.
pere el eos absquc conlradiciione aliqua retinerc. (Laterani, Febr. 26.)
Prohibcnuis insuper ut nulli fralruni vesTrorum [Monastic. Angl., II, 1045.]
posl faciam in raonasterio vestro professioneni fas COELESTINUS episcopus, servus servormn
sit absque abhalis sui liccnlia, nisi arclioiis reli- dilectis iu Christo filiabus ACNETIabbaiissx Dei, mo-
gionis oblenlu, ah eodem loco discedere; discedcu- Q nasterii S. Marix de Kluaynard, ejusdem sororibtts
lem vero ahsque comrouni frairuin cauiioiie uullus tam
prxsentibtts quatn fultiris religiosam vilaiu
audeat rctinere. Niliiloininus eliani arclius inhibe- professis, in
perpciuum.
nius ne episcopo, arcliidiacono, vel eorum ministe- Prudenlihus virginibus qux snb habilu religiouis,
riulihus, canonicis scu clericis aliis, pro coiifirma- acceusis lampadibus per opera sanclilatis, jugiter
tione, iiillironizalioiie, vel bencdictione abbatis sc pracparaul ire obviara sponso, sedes apostoiica
cappam sericam aut qttidquid alitul faculias vel debet prxsidium impertire, ne forte cujuslihet
liccntia pateal a nobis obtenttt cujtislibel cousueiu- lemcrilaiis iii.ciirsus nul eas a proposilo revocet,
dinis cxigendi, si vero pro iis a vobis quidquid aul rohur, quod absii! sacrx religionis infriugat.
exegerint, cum deieslubile sil el obvium r.tiioni, Eapropler, dileclx in Cbrisio lilix, vesiris justis
libere vohis liceaut eis quod poslulaverinl deuegari. liosliilaiionibus clemeiiter aiiiiiiinius, et ptiiialiiiii
Inlerdicta si lerra fuerit, Iiceat vobis, cbiusis ja- moiiasteriuiiideKluaynard, in quo divinoeslis obse-
nuis, exclusis excomniunicatis el inlerdiclis, noti quio niancipatx, stib beati Peiti el nostrn protc-
pulsalis campanis, suppressa voce, divina officia ctione suscipimus, et prxsenlis scripii privilegio
celehrare. Sepulturam prxlerea ejusdem loci libe- cuinmuninius, in priuiis siquideni slatuenles ut
rara esse decernimus, cl eorura devolioni ei extrenix D ordo canoniciis, qui secundutu Doinini et beati Ati-
volunlali, qui se illic sepeliri deliheraverunt, nisi gustini Regulam ntque iiislitutioiiem Froeiisiiiin fra-
forle excommunicali vel inlerdicti fuerint, nullus trum in eodem monnsierio inslitiiius esse diguosci-
obsistat, salva tamen juslili.t iilartim ecclesi.trura lur, pcrpcluis ibidetn temporibiis immuiabiliier
a quibus mortuorum corpora assumunlur.Obeunle observetur. Prxlerea qtiascuiique possessiones ,
vcro le, nunc cjusdem loci abhate, vel tuorum quo- qiixcunque bona idcm monnslerium imprxseniinriiin
libet successorum, millus ibi subreplionis qualibet jiisle et canonice possidel, aut in fuiurum conces-
aslulia seu violentia prxponalur nisi qucm fratres sione pontificiini, largilione regura vel principuin,
communi consensu vel fratrum pars consitii sanioris oblatione fidelitim, seu aliis jtislis modis, prxstante
secundtim Dei liinorem et bcati Benedicli Regulam, Domiuo, jiolerit adipisci, firma vobis el eis qux
providerint cligendum. vobis successerint, et illibuia permaiicanl. In qui-
Decernimus ergo ut nulli omnino honiini liceat prx- bus hsec propriis duximus expriuienda vocabu-
falura monasleriuin temeie perturbare, aul ejus pos-. lis :
sessiones auferre, vcl ablaias retinere, minuere.seii i Locum ipsutn in quo prxfnium monasterium
quibuslihet vcxationibns faiigure, sed oninia inicgrai silii.n cst, (-.11111omnibus pertinentiis suis; Lesna-
 1153 EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. — AN. 1196. 1134
betiny, Grhlem, Balinchuleman, Rosinbardan, cuiii A time liberandi de manibus eoruni, el ad ecclesias
eariiin pertiiienliis; ecclcsiam Sanctx Marix de ad quas periinent revocandi, libera sit vobis de
Liischa. ctun dccem aggeribus de eleemosyiia Joan- aiieioniate nostra factilias. Eas eiiam decimas quas
nis Dubliiiensis archiepiscopi in adjacenli canipo; monaslcriiim veslrum a qtiadrnginta annis incon-
Ciiodinua, Arrd, Grenog, Lcsaiiiiilin, Kelbilhlechly cusse possedil, el imprxscnliartim raiioniibiliier
cum earum periinentiis; ecdesiam Saiicta: Marix possidei, vobis, el per vos eidein monasierio nibi-
dc Dublinia cuin villis Balinsgcilan, Kclmactalma- lominus coutirmamiis. Liberlates prxterei et niu-
nais, Kclbrigi, Glenduah ciini eariiin pcrtineniiis ; niliones vestras antiqtias, el rntionabiles consuetu-
ecclesiatn Sanclx Marix de Damliay cum villa dincs monasterio vestro concessas, hactenus ob-
Balimleochid cum suis perlinentiis; ecclesiam servatas, et eas fuiuris lempoiibus illihalas manere
Sanclx Marix de Thermunkechin cum villa Acha- sancimus. Sepulturam quoque ipsius loci liberani
dersamid, cum suis pcrtincnliis; ecclesinm Snnclx esse decerniuius, ttt eortim devotioni et exirema?
Marix de Scriu cum adjncenti campo Duindonniiill, voluntaii qui se illic scpeliri deliberaverinl, nisi
cum pertinenliis suis ; ecclesiam S. Odrn cttin ipsa forte excommunicati vel interdicti sini, nullus
villa et omnibus suisperlinenliis; ecclesiam Sanclx obsislat; salva lamen juslitia illarum ecclesiarum
Brigidix dc Athlrim, cum pertinenliis suis; ecele- B a quibtis morluorum corpora assumtintur.
siam Snncix Mnrix de Kenenus, ciim mansionc sua Obeunte vero le, i:unc ejusdem loci abbatissa,
in eadem civiiaie et villa Disnerthicechan ; eccle- vel earum qualibel, qux bi successerint, nulla ibi
siam Sanclx Marix de Favor cum villa Kellaribal- qualibel subreplionis asluilia seu violenlia prxpo-
g.tch r.um perlinentiis suis ; ecclesinin Sanclx Marix iialur, nisi quain sorores coniinuni consensu, vel
de Duriuaig, cum suis possessionibus; ecclesiam soioriiiiipaiscoiisiliisanioris.secnnduniDeitiinorem
S.-.nclx Marix de Kluaynniaciiuis ud Orienlcm, cum et beati Augustini Regtilam providerinl eligendain.
villa de Kellogainechan cutn suis pertineniiis; ec- Paci quoqueaclranquilliinii vesitx palernainiposie-
ticsiam Sancix Marix ad Occidenlem cum villa rum sollicitudine providere volenles, auctorilale a|io-
Driiiiialgachciimsnisperlinentiis; ecclesiam Sanctx slolica prohibeiiius ut infra clausuras Jo.orura
Murix de Evachdun, cuin villa Kelgei cura suis vcstrorum nullus rapinain seu furtum cominitiere,
perlinentiis. saiiguinem fundcre, honiinem teiuere capere, vel
Sane novaliuni vestrorum qux propriis manibus inlerlicere, seu violenliam audeal excreere.
aut sumplibus coiilis, sive de niilrimeiilis aninia- Deceriiimus ergo, eic.
liura vesliorum nullus a vobis dccimas exigerevei Dalum Laterani, etc, IV Kalcndas Martii, indi-
'
cxlorqucre prxsumnt. Liceat quoque vobis perso- clione iv, Incarnationis Dominicx anao 1195, pouli-
nas liberas el absolutas, a sxculo fugienics ad ficatus vero douiiui Ccelestini
papx III anno quinlo.
conversionem recipere, et eas absque conlradi-
clione aliqua relinere. Proliibeinus insttperui nulli CCL.
sororum vestrartiin, posl factam iu loco vestro pro- Ad magislrum et fratres militim Templi. — De
fessioncm, fas sit, absque abbalissx sux liccnlia, liecintis.
de eodem lo.o, nisi arclioris religionis obleniu, (Laterani, Febr. 20.)
thscedere; discedeiitetn vero, absque coramuniiim Carittl. du Snint-Seputcre, 273 ]
lilterarum cnulione nullus audeal relinere. Cum [ ROSIERE,
auteni generale inlerdiclum terrx fuerii, liceal COELESTINUS episcopus , servus servortini Dei,
vobis, cluusis jantiib, exclusis excommunicatis et dileciis filiis magisiro et niiliiix fratribus Templi
interdiciis, non pulsatis campanis, suppressa voce salutem ct apo lolicain henedictionciii.
diviua ofiicia celebrnre. Iiiliibeiiiiis eliam ne ullus Conquesti sunl aposlolalui noslro dilecii filii
arehiepiscopus, episcopus, vei alia quxlibet per- prior etcaiionici Doniinici Sepulcri quod conveniio-
sona, nisi a vobis fueril requisilus, in vestro mo- n iiciu inler vos et ipsos super decimis, qnas in locis
nastcrio convenius publicos convocare, causas seu ad cos vel eoriim ecclesiam peiTineniibiispossideiis,
nlia uegoiia periractare prxsumat, nisi a Rumano vel esiis iinposieiiiui posscssuri, fuclain et in scri-
puulilice vel ejiis Iegalo super hoc mandaluin re- ptis redaclum contrn juris otdinem prxsumiiis in
ceperit. Novas eiiani et indebitas exaciiones ab irritum revocare. Ctiin enim inter vos convenisset
ut niedielaiem oniniiim deciiiiartiiii de locis prx-
arcbiepiscopis, episcopis, archidiaconis scu deca-
nis, aliisque onmibus ecclesiasiicis sxcularibtisquc diclis aiiniialiiii tam eis qtiain eorum successoribus
jicrsonis vobis omnino fieri prohibemus. sine coiilradiclione qualibel fideliler redderilis,
Ad bxc eiiam duximus inhibendiiiii, ne ulli ar- vos proniissioiiem non servanles eaindem debilnra
chiepiscopo, vel episcopo seu alix personx a vobis de jam dictis deciinis diminuere porlionein nulla-
tenus forinidaiis. Quapropter universitati vestrae
pro decimis vestris, injuslc aliud pelere, et reci
mandamus et in obedienlia?
pere liceal quam fuerit a prxdecessoribus eorum per aposlolica scripla
sicut vobis privilegia
usqtte ad hxc lempora requisilum. Decimas el virtute prxcipimus quatenus,
possessiones ad jus ecclesiarum vcstrarum spe- veslra vultis a nobis iutegra ct illibala servari,
clantes, qux a laicis detincntur, redimcndi cl legi- ita, sicui leneinini eisdcm, inviolabiliter observetis.
 HS5 COELESTINIIII PA.PAZ. 1156
ne ad qnos qnerela super hoc veniens ilerala nos A , nulla eisdem ahbati el conver.tui de le rcuar.eat
debeal contra vos merito pruvocare. inaleria conquerendi , ipsumque monasicrium in
Data Laierani, iv Kalendas Marlii, pontificatus otiini jure.suo conscrves indemne ; alioquin noveris
noslri anno quinio. nos venerabilibus fralribus nosltis Biluricensi ,
CCLI. Narboncnsi, Arelnlcnsi , cl Aquensi nrchiepiscopis,
ComilemTclotanum horlalur, ul damna monaslerio et eurum sufffagnncis distiicte prxcipiendo man-
S.AZgidii iilata resarcial ; alioqtiin eum oslendil a dasse, ut te el omnes bajulos cl fautorcs luos, aucto-
Bituricensi , Narbonensi, Arelalensi el Aquensi
rilaie noslra, omni coniradiclione , dilalione et
archiepiscopis excommnnicalum iri.
(Romx, apud S. Pelrum, Mart. 1.) sppellationc cessanle , vinculo excommiinicalionis
[Hist. de Languedoc, III, Pr., p.181.] innudenl,el lolam lerram lunin siibjiciant inter-
COELESTINUS episcopus, scrvus servorum Dei, dile- diclo, et Inndiu senlcnlias ipsas singulisDominicis
clo filio nobili viro comili Tolosano , saltttem, elc. diebtts, publice, accensis candelis , pulsatis campa-
; Cum recolcndx memorix patrem liium, olim mi- nis non difforant innovare , facianique per univer-
nori fungentes officio, sincerx drlexerimus cbari- sasecclesiassuariim diceccstim solcmniter innovare,
latis affectu, poslquam nps, licel immerilos, in sede "B cl in universis aliis lerris ad quas le venire conli-
gerit, aiim lti eis prxsens fueris, divina probiheant
aposlolica volunlati divinx placuit coltocare, illius oflicia celehrari , donec satisfaciioiiem exhibiic-
antiqux dileclionis neqiiaquam immemores , ad ris
super prxmissis oiiinibuscompelentcin ; sciturus
personam luam ejusdem cbaritatis insignia irans-
fundere disposuiinus, nisi actus tui volunt :iis no- pro cerlo, qttod si in inccepta malitia duxcris per-
strx proposilum retardarent. Verum ea de ttiis ad nos sistendtun, nos a jurameniofidelitniis.quolibi leneii-
aclionibus referunlur, pcr qux animus noster ab lurastiicti, universos luos honiines absolvimus.
Daltini Romxapud S. Peirnm, Kalendas Marlii,
ipsius dilectionis ardore, qitanquain invitus, cogiiur
nostri anno quinto.
revocari, nec poiesl ille verus amor cl inieger sttntu pontificatus
erga lc conservare vigorcm, nisi forte de letncrariis CCLII.
exccssibus, quibus jam libi, sicut audivimus, prx- Privilegium pro monasterio S. Laurentii
cipilium prxparasli, debila fuerit satisfaciin stibse- Wedinghusensi.
cuta. Audiviinus siquidcm, el non modicum dolo- (Lalerani, Mart. 7.)
rein concepimus , audientes quod ad ecclesiarum [IIUGO,Annales Prwmonst., i. I, Probnt., p. 117.]
et religiosorura locoruin justiiiam nulluii) habcns COELESTINUS episcopus , servtts servorum Dei, di-
divinx pielaiis considcratione respeclum , eccle- Q i lectis filiis CHMSTIANO abbali monaslerii Saucli
siara de Asperano et xdificia qux ibi erant, em- Laurenlii in Wediiukusen , ejusque fralribus lam
niaque ad earndem ecclcsiam periinenlia, in qui- prxseniibus quam futuris , prxclara vita professis
bus xdificiis dilectus filius nosler abhns Sancii in perpclutiin.
^Egidii plnsquaniLX.millia solidor. se asserit expen- Religiosam vitam eligcnlihus spostolictim con-
disse, et ecclesiam de Scieura boslilitcr dcslruxisse, venit adesse prxsidium, ne forle cujuslihet temeri-
messes earum de Cassanicis , de Siagello, pre tua laiis incursus , aut eos a proposilo revocet , aut
diripicns volunlate, ec.clesiam quoque Sancli Gene- robur, quod absit ! religipnis infringat. Eaproplcr,
sii violenter honisomnihus spoliasti; domoetiam San- dilecti in Domino filii, vcstris jusiis posluialio-
cti Amantii honis omnibus destitula, quoddam etiam nibus clemenier annuiniiis, et prasfalum niona-
inolendiiiuii), et messes ejusdem domus per violen- sterium Sancii Laurenlii iti Wediiukhuscn, in quo
liam pccupasli, et in animx lux perniciem detinere divino mancipati esiis obsequio , sub beati Pelri et
illicile prxsumpsisii , nec in iis luus fuit furor nostra proteclione suscipimus, et prxsenlis scripti
aversus; sed ut magis tux mnlitix perversus nota- privilegio communimus ; in primis siquidem sta-
retur, in suggitationem inonnstcrii Sancli iEgidii, tticnles, ul ordo canonicus qtti secunduin Deum et
quod ad nos ntillo periinet niedianle, quoddam D beali Augtisiini Regulam atque iiisLiiutionemPrx-
etiam castrum in ejusdem allodio construere temere monslraiensiiim frairnm in eodem loco insiiltilus
prxsumpsisii; in quo nimiruin excessu, prxteralias dignoscilur, perpeluis ibidem lemporibus inviolabi-
injurias, qux ipsi ccenobib per le contra juramen- liter observetnr. Prxierea quascunque posscssioncs,
lum tuum , sicul in inslrumenlo bulta lua muniio quxcunque bona , idem monaslerium imprxsen-
evidenier apparct, irrogata dictinttir, abbas et liarum j"ustepossidet, aut in futiirum concessione
conventus ejusdem loci grave admodtim et damno- ponliticum, Iargiiione regum vel principum, obla-
sum requirunturprxjudicium sustinere. Quia igitur lione fidcliura , seu aliis justis modis , prxsiante
eo inodo illud amplectimur, ut jacturain ipsius, tan- Doraino , poterit adipisci , firma vobis vestrisque
quam nobis illatam, nos ipsi graviter patiamur, no- successoribus el illibata permaneant. In quibus hxc
biliiali lux per aposlolica scripla mandamus, el sttb propriis duximtis esprimenda vocabulis:
anaihemalis iiiierniinatioiic districte pi-xcipimus, Locum ipsum in quo prxfalum monasterium
quatenus prxdiclum castrum dirui fncias sine nio- siltiin cst, ctitiTomnibiis peninenliis; ciiriam in
ra; super aliis injuriis et damnis prxfnlo nionnstc- Marselde qnod Henricus comes de Arncsbery, qui
rio irrogatis, ita salisfacturus ad plciuim , quod monasteriura veslruin pia consideralionc induclus
 ,.„, EPISTOLJE ET PRIVILEGIA. - AN. 1196. M58
concedentibus llenrico cl Godefridc filiis \ ad ccclesias ad quas pertinenl, revocandi, libera sit
fttndavit, vobis de noslra aucloritatc facutlas. Paci quoque
sttis, eidem monasterio tradidit perpeluo possiden-
~; citriam qux
., el tranquilliiali veslrx paterna in poslerum solli-
dum ' ', cum ommbus ~... ..., , ,
u dieitiir Echols, el mon- ciludine providere volentes, auctoritate apostolica
ur
etns, mansum unum Weltere, man- coiilirtuamus ut infia clausuras locorum vel gran-
sum nmiiii Eenole, mansttm unum Bttren , mansura ginrum veslrarum, iiulliis rapinam velfttrtum facere,
tmum Ilagenen, niansum uniini Hollhauscn, Grinele, ignem apponere, sangninem fundere, homincin le-
Hagenbole, Mollensclea, Wige , dccimam Wanden mere capere vel inlerficere, seu violentiam audeat
quam habetis ex dono Everhardi de Arthei, et fra- cxercere. Prxterea oiniies libertales et immuni-
ltis ejus Jonathx, Eoolbem in.Wirte quain snpra- lates a prxdecessoribtis noslris Romanis poniifi-
dicli fralres Henricus el Godefridus monasterio cibus ordini vestro concejsas, nec no» et libertaics
vesiro cum omnibus pertinentiis sttis, delibeialione et excmptiones sxculariura cxaciiontim a regibus
provida, concessertinl; jtis qtiod habctur in mona- et principibtis et fidelibus ralionabiliier indullas,
slerio monialium Rumbecke. Sane novalium ve- auctorilale apostolica confirmamus, ef prxscnlis
slrorum qux propriis mnnibus aul sumpiibus scripti privilcgio communimus.
coliiis, de hortis et virgultis , et piscaiionibus B '. Decerniinus ergo itt nulii oniuino hominum liceat
vesiris , de nulrimentis animalium veslroruni , nul- prxfaium monasteritim lemere perturbare, aul cjus
lus a vobis decimas exigere.vel extorquere prxsumai. possessiones auferre, vel ablalas relinere, minuere,
Liceal (juoqtie vobis clericos vel laicos habere , et seu quibuslibet vexationihiis fatigare ; seJ oui-
absolulos e sxculo fugienies nd monnslerium reci- nia intcgra coiiserveiilur eorurn, pro quaruiii guber-
pere, et eos absque contradictione aliqua retinere. nalione ac sustenlnlioiie concessa sunt, usibus ct
Probibeinus insuper ul nulli fralruin veslrorum post commodis profulura , snlva sedis aposloticx auclo-
faclam in monasteriis vestris professionem, fas sit ritale, et dicecesani cpiscopi canoiiicn juslitia.Si qua
ahsque abbatissui licenlia,de codem loco discedere : igilur in fiitiiruin ecclesiasticn sxcularisve pcrsona,
discedcntem vero nbsque commuui litterarutn ve- hanc nostrx confirmntionis paginani sciens, comra
strarum cnuiione nullus audeat retinere. Ad hxc eam teniere venire lenlaverit, secundo lertiove
inhibemus nemini episcopo vel alii pltts a vobis pro commonila, nisi rcalttm suuin congrua saiisfactione
vestris decimis petere, aut recipere iiceal quam fue- correxeiit, poleslaiis honorisqiie sui dignitate ca-
rit a prxdecessoribus concessum et usque ad lixc reat, reamqtie se divino judicio exislere de pcrpe-
lempora requisilum. Cum aulcm generale inlcrdi- trata iniquiiaie eagnoscat, el a saciaiissimo cor-
cium tcrrx fuerit, liceat vobis, clnusis j'nnuis, ex- " pore etsanguine Dei et Domini Redeniptoris nostri
clttsis excommuuicnlis et interdictis , non pulsnlis Jestt Clnisli aliena fiai, atque in extretno cxamine
campanis, suppressa voce, divina officia celebrare; dislrictx ullioni subjuceal. Cunclis aulem eidem
chrismavero, oleunisacrum,consccraliones allarium loco sua jura scrvantibus , sit pax Domiiii nostri
seu basilicariim , ordinationes clericorum qui ad JesuChristi,qui ct hic fruclum bonx aclionisperci-
sacrum ordineni fuerint promovendi, a dioecesano piant, et apttd dislriclum judiccm prxraia ictcrnx
suscipietis episcopo , siquidem calholicus fuerit, el pacis hiveniant. Amen, amen.
comniiiiiionem sanctx Roinana' sedis habuerit, et Ego Cceleslinus, catholicx Ecclesix cpiscopus.
nisi vobis volueril sine pravitate qundam exhibere; Ego Otloiiianus , Osliensis et Velletrensis cpi-
alioquin liccal vobis qiicnicunque voluerilis catho- scopus.
licum adire aniislitem , gratiam el conimunio- Ego Petrus , Poriuensis cl Sancix Rufinac epi-
nein sedis aposioiicx habentem , qui nostra frc- scopus.
lus aticloritate, vobis quod postulalis impen- Ego Petrus, lil. Sanctx Cxcilix prcsbyler card.
dat. Prohibeinits insupei ut infra fines parochix Ego Joannes, Sanctx Pudeniianx (it. Paslor
vesirx iuillus sine asscnsu dioecesani episcopi el ry presb. cardinnlis.
vesiro eapellam vel oraiorium de novo construere Ego Jonnnes, ecclesix Sancti Clcmentis cardi-
niideal , salvis privilegiis Romanorum puntificum. nalis Viterhiensis el Tusculanus episcopus.
Ad hxc nuvas et indebitas exacliones ab arcbiepi- Ego Hugo.presb. cardinalis til.Equilii.
scupis , archidinconis , decanis , aliisque oninibus Ego Joaiines, tit. Sancti Stephani in Ceeliomonte
ecclesiaslicis sxcularibusve personis oiiuiino lieri presb. card.
prohibemus. Sepuliuram quoque ipsius loci liberam Ego Cintiiis , tit. Sancti Laurenlii in Lucina
esse decernimus nt eorum devotioni et extreinx presb. cnrd.
voluntati qui se illic sepeliri deliberaverinl, nisi Ego Loffricius, tit. Sanclx 1'radexis presb. card
fortc excommunicati, vel inlerdicti sint, littllus Ego Bernardus , Sancli Pctri presb. card. tit.
obsistat, salva tamcn justitia illarum ccclesiaruin a Eudoxix.
qttibtis morluoruin corpora assumuniur. Decimas Ego Gratianns, SS. Cosmx et Damiani diac. card
praTerea et possessiones et jus ecclesiarmn ve- Ego Gerardus, Sancti Adriani diac. card.
strarum spectanles qux a laicis deliiienlur, redi- Ego Gregorius , Sanc.laeMarix in Porticu diac
mendi el legitime liberandi de manibus eoruin ct card.
 COELESTINIIH PAPJE ,,.„
-V- /1^.., :..- Cnn^l! . r,.,„,-....» _,_i« . .. iICO
i^nnrrrii «wlV olmn
o Gfegorius, Sancti Gcorgii ad Velum aureum K stolicam specialis privilegii prxrog.iCva
et lirielur, ul
a€ card. Hherlas co noscatur ex muiicrc , cl tlignitas na-
SS. et Bacchi diac. card. teat ex> ., . _ *
Ego Lotharius Sergii . ""•' „Ecclcsix . - decie in Doiiiiuo fili,*
Marix in Cosmedin diac. ..
dcvoiionem ,
Ego Nicolaus, Sanclx lu.., n,lm
card. Ecclesiam sen per exhibuit, ateadcnlco,
Ejjo Bobo, Sancli Theodori dtac. card les etiam rcligionis conslanliam, quam te muliomm
Datnni Lntcrani per manum Centii, Sancl. Lncix tcslimonio didicinuis oblinere, tibi ci successoribtis
in Orthea diac. cardinalis domini papx camerarii, luis de bciiigniiaie apostolicx scdis ustim mitrx et
Non. Marlii, indictione xiv, Incarnalionis Domi- annuli duxiuius coiicedeniluii), qitibits infra Ec.cle-
nicx 1196, poniificaius nostri domini Ccelesiini siam tiiam ad inissariim sflleuinia in fesiivis diebus
paux III anno quinto. utaris. Ntilli ergo hcminum liceat h.tnc p.igiii:nn
' CCLIIL nostrx concessionis infringerc, vel ei ausu leme-
Ad capiluium Nidrosiense. — Prohibet ne qtiis laicus rario contravenire. Si quis aulem hxc prxsum-
indicecesiNidrosiensi jurisdiclionem ecclesiaslicam pseril, iram Dci omnipotentis, et indigiiationeiii
cxerceut. SS. Petri et Pauli apnsiolorum noverit se iucursu-
(Laterani, Mart. 17.) B riiiu.
[TIIORKELIN, Diplom. Arna-Magn., II, 17.J Daliim Lalerani, vui Idus Aprilis, pcniificatus
CeELESTtNiis episcoptts, servus servoriiiu Dei ,di- noslri annn ctiinio.
leclis filiis Nidrosiensi capilulo, salulcm el aposlo- CCLVL
licam bencdiciionein. Berardo , eleclo arcliiepiscopo Messanensi, t deci-
Ctim ecclesiasiicx dignitates et spiriltialis juris- mam inlegram fluminis Diongsii > asseril
dictio a laicorum personis debeant esse alicnse ,
(Laierani, April. 10.)
mirari non sufficiinus, qnod post canonicas iusii-
Adriani [PiriRi, Sicilia sacra, l. f, p. 400.]
lutiones felicis tecordationis papx prxde- Datum Lateraiii, IV Idus Aprilis, ponlificaius
ccssoris nosiri, quibus ires archidiaconauis in
atiiio v.
Ecclcsia vestra distinxit, el decaniiiii dttxit uni-
CCLVII.
cum ordinandum, per laicos jiirisdicliones couque-
remini, ecclcsiasticas exerccri, ct eis in spiritua- Decernit ut Verardo archiepisco;:o Messanensi, pa-
rochiam lustranti a, Grwcis el Latinis abbalibus
libus indebitam potestatcm conccdi. Volcnles igitur necessaria procurentur.
lam delestabile viiitim a Nidroniensi Ecclesia re-
distinctius inhi- Q (Lalerani, 15 April.)
movere, auetorilatc prxscntiuin
[Ibid.]
bemus, ne aliquis luicus in dicccesi vesir.t cccle- Bcrnardtts, quem Bemardum Lellus, Bcrliiun
siasticam jurisdiclionem exercenl, vcl c.tusns audiut vocal nioiiacbtis S. Benedicii, Messa-
aut delinial, qux judicio exipuitt ecclesiastico nensis Boiifiglins, fuit anlisles : ei facultatein fecit Cce-
lerminar!.
hominnni liceai hanc lesfinus pnpa III, dato diplomate Lalcrnni, Idibtis
Nulli crgo omnino pnginani nnno v, sul. 1196, ul ctitn pnrochiam
noslra? inhibilionis et conslitutiouis infringerc, vel Aprilis, poul. ahbates
suam visitarel, Grxcos et Lminos ad pro-
ei ausu lemerario conlraire. Si quis autcm hoc
curntioiieiii sibi debilam et constielam couipellerc
altenlare prxsumpserit, indignmionem oinnipo-
tenlis Dei et beatoruin Petri et Pauli anostolorum posset.
CCLYIII.
ejus se noverit incursurum.
Datum Laternni, xvi Kalendas Aprilis, ponlifi- Ad [Wilieltnum] Magalonensem episcopttm
calus nnstri anno quinlo. (Laterani, April. 22.)
CCLIV. [GARIEL , Series prwsulum , elc., t. II, p. 215.]
Monaslerii S. MaurilH Agattnensis possessiones et D COEI.ESTINUS episcopus, servus servorum Dei, ve-
privilegia confiimat. nerabili fralri Magalonensi episcopo, s. et ap. h.
(Laterani, April. 2.) Ad culmen licct immerili suiiinii poutilicatiis
[Vide GUICIIENON , Bibl. Sebus., p. 202.] assiin.pli , justas petiliones nos admitlcre cotivenit
CCLV. singuloruti) et jura fralrum el coe|)iscoporum nosiro-
Wiltelmo abbati S. Maurilii Agatniensis usum milrw rum specinlitts in Domino confovere, quia dum
el annuli tnbuit. l>rxIattoni ecclcsiartim honor debilus conserva.ur
(Lalerani, April. 6.) iltxsus, vigor ecclesiasticus suscipil firtnitaiein cl
[Gallia Chriil., XII, 451, Prob.] discipliua ecclesiasiica niiiiqtiam potest deperirc.
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- Pervenit siquidem ad aposlolalus noslri noliliain ,
lecto filio WII.I.ELMO abbati S. Manritii Agauncusis qttod cura pleruinque in ecclesia .tua, arcliidiaco-
salutcm el apostolicam bcnedictioncni. iiatttm el saerisliam vacare contingat illi quorttm
Cum inouasleriuin S. Maurilii S. Roinanx Eccle- asscosuni leneiis requirere digniiatihus conferen-
six sti.bsil el sub luilione S. Petri existnt, digntini dis iiibil raiionabile vel caiionicuiii noniinalis a le
credimus el cunvciiicns rationi ut per sodcni npo- persotiis objicienles, institulionem luam niali-
 1161 EPlSTOLyE ET PRIVILEGIA. — AN. 1196. H64
liose impedire nituntur, el ordinalioni ipsi volun- A gna(ionem omnipotcnlis Dei, et beatorum Petri
tate ducii propria conlradicunt. Nolentes igitur el Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.
quod malevola lcrgiversatione quorumlibet in ec- Datum Laterani, x Kal. Maii, ponlificalus no-
clesiis consiietx dignitatis inslilutio prorogetur, slri anno sexto.
fralcrnilali tux prxsenti pagina indulgemus. QuodI CCLX.
si illi, quorum in prxdictarum dignitalum ordina- Priori et monachis S. Pancralti de Leves interdicil
tione leneris postulare assensum, aliquid ratio- ne pensionesquasdamsolvanl, neve < eccletiat an-
nabile vel canonicum conlra personas a te nomi- tequam vacenlalicui promittanl. >
nalas non ohjecerint, el requisiti legitime, non (Laterani, April. 27.)
probaverint; lieeal tihi , eorum contradictione vel [RVMER,Fcedera, 1,93.]
appellaiione penitus 11011 obstante , personara ido- COELESTINUS episcopus, servus servorura Dei,
ne.tin ipsius ecclesix ad prxdicias dignitates va- dilectis filiis.... priori el monachis S. Pancratii de
catiies infra tempus a Lnteranensi concilio con- Leves, saluiem el apostolicam benedictionem.
stiiutuui aucioriiaie aposlolica ordinare. Qux in prxjudicium ecclesiarum, prxler j'uri_
Decernimus ergo ut nttlli hoininum liceat hanc ordiuem, perperam ailentanlur, aucioriiate sunt
paginati: noslrx concessionis iufiingere, vel ei B aposlolica corrigenda, et ctim nobis imniineat,
ausn lcmerario coniraire. Si quis hoc atteniare ex iitjuncix serviimis oflicio, de singulis ecclesiis
|irn'suinpsei'it, indignationem oninipotenlis Dei per universum orbem diffusis paterna sollicitudine
ei beaioruin Peiri el Pauli ap ,sio!orum ejus se cogitare, ipsarum dehemus utiliiati consulere, et
iioverii iiicursurtiui. onera sublevare lenemur.
Dulum Lulerani, x Kal. Maii, pontificatus nostr 1 Accepiuius siquidem quod ad inslanliam quo-
auno sexlo. rumdam nobilium, quibus favorem vestrum non
CCLIX. poteratis de facili denegare, primas, secundas et
Ad [Witletmum]episcopumet capitulum Ecctesiw tertias vacanles ecclesias quibusdam clericis pro-
Magalotiensis. misistis, quibus interim certas solvistis pensiones,
(Laterani, Apiil. 22.) ex quarum soluiiune ecclesia vesira nen niodicum
[tbid., p. 247.] aggravalur. Eaprupter veslris pbstulatioitibus f:t-
COELESTINUS episcopus, servus servufum Dei, vorein apostolicum impendentes, vos et ecclesiam
venerabili fratri episcopo Magalonensi et dilectis vestrani nb Imjusinodi promissionibus, nposlolicae
filiis capitulo Magaloneiisi,s. el ap. b. sedis aucloritate absolvimus, et ad lalium pen-
Ad hoc sumus, licet iimneriii, ad apicem suiiinii sioiium solutiouem decernimus non leneri; di-
pontificatus assumpti, ul bonis digna iiieriloiiim striciius inhibenles ne ecclesias, aniequain vacenl,
prxmia in Domiiio largiamur , el malitiosis ohvie- alicui proinillere prxsuinalis, vel de ipsis aliquem
nius, quantun) possumus, aclibus singulormn. inveslire.
Quoniara igilur, sicut veridica relalioue rece- Nulli ergo omnino hoininuin liceat hanc pngiiiam
pimus, tam lu, frater episcope, quain bonxme- nostrx ubsolulioiiis el inhibilionis infringere, vcl
raorix prxdecessor luus, cum ad Romanam Ec- ei ausu lemerario conlraire. Si quis aulein hoc
clesiaui veuiretis capli fuislis et rebus omnibus aileniare prxsumpserit, iiidignatiouein Dei et bea-
spoliaii, et socii vestri ad redemptionem coacti, et torum Petri et Pauli aposlolorura ejus se nuverit
nunc etiara superabundante in parlibus vestris iiicursurum.
malitia plurimorum mulii canonici et homines Ma- Dalum Lalerani, v Kalendas Maii, ponlificaltis
galonensis Ecclesix a parochianis el a vicinis ve- nostri anno sexto.
slris sxpius capiuntur. Volenles vestris et ecclesix CCLXl.
vestrx, qiianluni possumus, indemnilalibus prx- Pontem Liliw cum capella capitulo Parmensi
cavere, aucioriiaie vobis prxsentium indulgemus, D confirmat.
ut qtiicunque de dicecesi veslra episcopum, cano- (Romx, ap. S. Petrum, April. 29.)
nicos vet homiiies Magalonensis Ecclesix ceperit, [AFFO,Storiadi Parma, III, 309.]
aut boua eoruni absiuleril violenter, commonilus COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei,
canonice reatum suura digua non curaveril emen- dileclis filiis GIRARDO arcbidiacono el capiiulo Ec-
datioue corrigere, et vobis et ecclesix vestra?sa- clesix Parmensis, salutem el aposlolicam benedi-
tisfacere comjietenler, malefacloripseextunc, sicut ctionem.
evcommunicaiiis ab oninibus arctius evilelur, et Cum a nobis pelilur, quod jusluin et honestum
terra ejus et locus in quo idem malefactor com- est, tam rigor xquilalis quam ordo exigit ratio
niorabiiur, et persona capta, vcl res delinebuntur nis ut id per sollicitudinem ofiicii nostri ad debi-
ablntx, usque nd condignain salisfactionera, eccle- tum perducatur effeclum. Eapropter, dilecli in
siastico subjicialur interdicio. Domino filii, vestris justis ppslulationibus grato
Nulli crgo hominnm liccal hanc paginam nostrx concurrentes assensu, Pontem Lilix cum capella,
concessionis infringere, vel ausu lemerario con- sicut ea juste et sine coi-.troversiapossidejis, dc-
Iraire. Si quis noc attenlare prxsuinpserit, indi- volioni vcsirx auctorilate apestol;"a confirraamus,
PATBOL.CCVl. 37
1165 COELESTINIIII PAP.E _«6_
el praeseniis scripli pairocinio communimus; sta- A nulartim decimarum , el de Malliacocasiello deci-
tuentes, ut nulli omnino hominum liceal lianc mam de Roan. Ilerum apud Antissiodorum duos
paginam nostra? confirmatipnis infringere , aul ei fumos ad portam Feschel, et furnum de S. Eusebio,
nnsu lemcrario conlraire. Si quis aulem boc at- et vineas quamplurcs; molendina de Cren. Apud
tcntare prxsumpserit, indignalionem omnipotenlis Rippam tria sexiaria bladi, et quinque solidos cen-
Dei et beatornm Petri elPauIi aposlolorum ejus se suales; apud Noersunum modium bladi in molen-
noverit incursurum. dinode Montet; apud Ultenatum furnum; in campis
Datum Romx, apud S. Petrum, 111Kal. Maii, de Mondefeis pariem decimx; apud Malliacum dc-
pontificalus nostri anno sexto. cem libras in venditionibus; usuariura morlui ne-
moris in bosco dc Arsiaco; apud Marriacum sufiicien-
CCLXII. tem usum terrx, pelrse et nemorum ad opus molen -
Bulla pro parthenone Crisenonis. dinorum de Cren ; apud Pratum-Gilberli grangiam
cum territorio suo et censura cum costumis et con-
/Rpmae, ap. Sanclum Pelrum, Maii 1.)
Chrisl. sueludinibus; ecclesiam de Lucbiaco cum reprxsen-
{Gall. XII, Inslr., 140.] latione sacerdotis ; villara de Lissi cum nppendiciis
TCoELESTWnsepiscopus, servus servorum Dei.dilectis B suis, el ecclesiam ejusdem villx cum repraesenia-
in Chrisio filiabus SARR__ abbatis.x de Crisenone, lione sacerdolis; grangiara de Charmei cum terri-
ejusque sororibus tam prxsenlibus quara futuris tnrio SUP; molendina de Arsiaco, et decimatn bladi
regularem viiam professis, in perpelunm. el vini, et duos solidos censuales , el quartam par-
Prudentibus virginibus qnx sub babiln religionis tem oblationura per tria fesla, grangiam de Verien-
accensis lampadibus per opera sanctitatis jugiter se naco cum terri,lorio suo, vincas el domos Varziaci
prxparant ire obviam Sponso , sedes aposlolica de- cum appendiciis suis, grangiam de Chalmes cura
bet palrocinium imperliri, ne forte cujuslibel leme- terrilorio suo, apud Truciacum censum el costumas,
ritatis incursus au teas a propositorevocet.aulrobur, apud Semenleron terliam partem decimx, el tolam
quod absil! sacrx religionis enervel. Eapropter, minutam decimam, mcdietatem decimx de Chassi,
dileclx in Cbristo filix , vestris justis postulationi- censum apud Crevent et consuetudines, apud Jtissi
bus clemenler annuimus , et prxfalum locum de eensum , ad Cclunins censtim et costumas, apud
Crisenone, in quo divino eslis mancipatx obsequio, Caslrum-Censerium annualia (irxbendarum cano-
-felicis recordalionis Eugenii papx prxdecessoris nicoruin, apud Nuiliacum in Campania medieta-
nostri vcstigiis inhxrcntes, sub B. Petri et nostra pro- tem in decimis, apud Lisigni decem solidos cen-
teclione suscipimus, et prxseniis scripli privilegio Q suates, apud Fonroone nvidietatem fumi, jus quod
commuiiimiis. Slaluenles ut quascunque possessio- babetis in monasierio de Firmitate vobis nihif-
nes, quxcunque bona imprxseiuiarum jusle el ca- ominus confirmanies. Sepulluram prxterea ejusdeni
nonice possidelis, aut in futurum concessione pon- loci veslri liberam esse decernimus, ut eorum devo-
tificum , largitione reguin vel principum, oblatione lioni et extremx voluntali qui se illic sepeliri delibe-
fideliura , scu aliis jiisiis modis, prxstanle Domiuo raverint, nisi forte excomraunicati vel interdicti
poleritis adipisci, firma vobis, vestrisque succeden- sinl, ntillus obsistat, salva tamen jusiiiia illarum
libus, et illibata permaneant. In quibus hxc propriis ecclesiarum a quibus mortuorum corpora assumun-
duximtis exprimenda vocabulis: tur. Obeiinte vero te, nunc ejusdem ioci abbatissa,
Lpt-um ipsum in quo ccenobium vestrum situra vel earum aliqua qux libi successerint, nulia ibi
est, eiiin omnibus perlinenliis suis; furnum de foro qualibel subreptionis astulia seu violenlia prapo-
Antissiodori; furnum de S. Gervasio cum usuario de natur, nisi quam sorores commuiii consensu, vel
bosco de Bar ; molendina de pratis; clausum vinea- sororum pars consilii sanioris, secundum Dei limo-
rnm; etagnum de Sanctolivis.octoginta brunellos salis, rera, el B. BenedicliRegulam providerinl eligendam.
usuarium de bosco de Fretai. ApudBasern.tmduos mo- D Becernimus ergo ut nulli omnine hominuni liceat
dios bladi; in molendinis filii nobilis viri Naripudi prxfatum coenobiura vestrum lemere perlurbare ,
unum, et alium in reddentibus Galfridi; et lertiam atil ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere,
partem allodii in bosco et plano, et aquis el omnibus minuere, seu quibuslibet vexalionibus fatigare, scd
costumis et censueiudinibus et duos modios vini in omnia integra conserventur eorura, pro quoruni
clausp Narioudi domini Baserne ; et apud Baserne gubernalione ac suslentatione concessa sunt usibus
unum sexlarium frunienti. Apud Chistri decem so- omnimodis profnliira, salva sedis aposlolica?aucto-
lidos censuales; apud Valan censum et bladum; apud rilate, et dicecesani episcopi canouica justilia. Si
monaslerellum ecclesiam cura reprxsentalione sa- qua igilur in futtirum, etc.
cerdotis, viginti solidos et decem libras cerx , et Dalum Romx, apud S. Petrum.per manura Ceneii
quinquaginta solidos de leloneo villa? Liniaci, et S. Lucix in Orchea diaconi cardinalis, domni papx
dimidiam partem rainutarum decimarum; in Campis camerarii, Kalendis Maii, indiciione xtv, Incania-
decimam vini et bladi; apud Apoignis decem solidos tionis Dominicx 1196, pontificalus vero doinui Coe-
censuales ; ad Sanclum-Cirum decimam blndi el lestini III anno scxto.
cseterorum; apud Malliacum-villam niedieiaiem mi-
IICS EPISTOL/E ET PRIVILEGIA. — AN. 1196. 1166
CCLXltl. .
Ajuxla podia S. Severi «sque ad rnare; qtiidquid
Iluberlo, arcltitpiscopo Cantuariew.i mandai, copiam juris habetis in pariibus Ravennali lam in civiiale
facint monachis Tornevntibus ni iit locnm dejecli qtiam extra, aquimolum cum redimine, el ndjacen-
abbalis successoremsubstiluanl. tiis suis exlra porram S. Laurentii Raven. ubi mo-
(Laternni, Maii 6.) lcndinum constrnxistis j'uxta ponlem in superiori
[TWYSDEN, H.A. Scr.,\, 696.] et exteriori parte ejtisdem pontis, quem vos tenetis
CCELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, a jure B. Petri sub censu unius denarii Lucensis
HUDERTO Cantuariensi archiepiscopc. monelae EcclesiaeRomanx annualiter pcrsolvenda;
Cum de agro Domiiii lolium messera (riticeam op- quidquid juris hnbetis in episcopatu Cervia? sali-
pressuriim fnlce sit aposlolica resecanduin, fraterni- nas, el tumbas, et domos, cum terris et vineis,
imi liix per apostolica scripta niandamus, quatenus qtix sunt positx in loco qui dicitur Bovaredo, et
abbate de Torneie, tani ab ndminislratione quam ab locum Sancli Pelegrini cum ler-is, vineis, campis et
ollicio abbalix amoto, monachis auctoritate nostra, pratis; el quidquid jiiris habetis in cpiscepatu Cx-
sublato appellalionis obstaculo, licenliam tribuas senx cum ecclesia Sanctx Crucis, qux est de jiire
in abhatem personam idoneara cligendi. Ad hxc ne B. Petri, cuin omnibus qux habetis in eodem vica-
prxdicii abbatis excessus remaneal iinpunilus, vo- IBrialu; quidquid habeiis in comilatu Auximano,
lumus et praesemium libi auctoritate mandamtis, qiiidqnid habetis in comilalu Senogagl. el locum
qualenus auctorilate noslra ipsum capi facias, et qui dicitur Mons Crucis cum capella ibidem xdifi-
tnm diu carcerali cuslodix ruancipari, donee super c.tta ; quidqtiid juris habetis in episcopatu Fanensi
boc nostrx receperis beneplacilum voluntnlis. cum c.tpella, cui vocabulum est, Sancta Maria de
Datum Lalerani, pridie Nortas Maii, ponlificaius Mari; quidquid juris habetis in episcopalu Pesau-
nostii anno quinlo. ricnsi el Ariminensi; quidqtiid habetis in cpiscnpalti
CCLXIV. Pojuilicnsi et episcopalu Liviensi cuni capella Sancli
Ecclesiam Sanctm Marim de Porlu Ravennalem tuen- Augustini; quidquid jutis habelis in episcopatti
dam suscipil, et ejus bona ac jura confirmat. Fnvenlino cum capella S. Marix, qux dicilur in
(Laterani, Maii 11.) Stratella; quidquid habeiis in episcopalu Imolensi
[FANTCZZI, Mon. Ravenn., II, 167.] et Bononiensi, sive in partibus Medcinxet in plebe
COELESTINUS episcopus, serviis servorum Dei>di- tle Veterana; quidquid juris hahelis iu comitalu
leclis filiis VAUDO priori ecclesix S. Marix in Portu Manttix cum ecclesia Suncti Bariholomxi, et ecclc-
Ravennalx, ejusque fratribus tam prxsenlibus quami ,_ sia S. Maria?de Vcnetia cuin omnibiis pertinenlii.
fuluris regularem vitam professis in perpelutim. snis; quidqnid habetis in episcopalu Padovani ct
Commissae uobis apostolica? sedis nos hortatur Tarvisinensi, et in episcopaiu Clodiensi; quidqiiid
auctorilas ul locis et personis ejiis auxilium devo- hnhetis in episcopatu Comaclcnsi, et in loco qui di«
tione debita imploranlibus tuitiunis prxsiditlm ira- cilur Galula, et Vincareta, et Fossa-Bovaria cum
pcndere debearaus. Quia, sicut injusla pelcntibus, oranibus vallibus et paludibus eisdem suis pertinen-
nullus est tribuendus assensus, ila legitima et justai tiis; quidquid habelis in saltu Ferraria? cum ca-
postulantium non est differenda petitio, eorum, pella Sanctx Margaretx, et quidquid bonx meraorix
prxsertiin qui cum honestale vilx et laudabili mo-. Gualterius, Moyses,Anselmus,Gerardus,Ravennates
rum composilione gaudent omnipoleiili Domino de- arcuiepiscopi in massa de Costancingo,et in Sandolo,
servire. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris; el iu Argenta, seu in aliis locis et fiindis vobis
jiistis posiiHalionibus clementer aniuiimiis, el prx- concesserunl intuitu pie.atis. Quxcunquc eiiam a
fatara ecclesiam Beatx Dei genitricis Marix cuni, Firman., Ariminen., Cesenat., Cervien., Livien.,
omnibus ad eam pertinentibus, al cxemplar felicis; Comaclen., et Manttian. episcopis eidem ecclesix
memorix Innoccntii et Adriani Itoinnnoriira ponli-. sunt concessa; quxcunque ab Aliponto abbate S.
ficum prxdecessornm nostrorum, suh B. Petri ell p. Andrex de Cerelo ex partibus Isiriae per Enpbit.
nostra protectione suscipimus, el prxsemis scriptii veslri prxdecessores acquisiverunl, seu ab aliis ah-
privilegio commnniinus; statucnics, ut qii.tscunque> balibus aliorum monasleriorum concessa sunt. Pras-
possessiones, quxcunque bona, eadem ecclesia im- terea quidquid vobis concesserunt abbales S. Apol-
pixsenliaruin jiisie et canonice possidel, nut iui Jinaris in Classe, et S. Joannis evangelisix, et
futtiriim concessione poiitifictim, largilione regumi canlores S. Ravennalis ecclesiae, sicut in eorum
vel principiim, oblatione fidcliiiii), seu aliis jtisliss scriplis aulbenticis continetur. Liceat eliam vobis
niodis, Deo propitio, polcrit adipisci, firtna vobiss clericos e sxculo fugientes ad conversionem in cou-
veslrisque successoribus, el illibala permaneant. gregaiione vestra suscipere absqtie alicujus episcopi
In quibus hxc propriis duximus expriinenda voca- vel prxposili cotilradiciione vel molesiia, sed et
bulis: laicos de quibuslibel paruchiis vesirx societati ad
Lociim ipsum in quo prxfala ccclesin sita esl ett disciplinx videlicet reguluris coiivcrsionem pcr vos
ciim tola insula; loctim qtti dicilur Corrizolo c.itni ipsos adjungi, nisi forte aliquibui sc legalibus co:i-
pnlude sua juxia Bidenlem, et Badarenum posimi diclionibus tcneantur obnoxii, et nullus episcoptts
usquc ad porlmn Gaii Cxsaris, ct ad viam qux vadill ve! prxpositus vobis intcrdicere valeat. Nulli qtioque
 1167 COELESTINl III PAP.E U68
fralrum ejusdem ecclesix licenlia pateat post fa- A Egp Ocfavianus, Osliensis et VeHeirensis episco-
clam ajmd vos professionem de ckmsiro vel domc pus.
veslra aliqua occasione discedere sine prioris ec- Ego Petrus, Portuensis et Sanclx Rufioe episco-
clesix vestra? aul ahsque coininunis congregalionis pus.
licentiu. Quod si quis ex clericis vel laici. professis Ego Melior, SS. Joannis et Pauli presb. card. lit.
de clnusiro, vel de domo vestra discesserii, et com- Pammnchii.
nioniltis redire conlempseril, priori ejusdcm eccle- Ego Jordanus, S. Pudentianx presb. card. tit.
six, qui pro tenipore fueril, ex aposiolica auclori- Pastoris.
tate sit factiltas ejusmodi e suis ofTieiissiispendere Ego Joannes, lit. S. Ciementis card. Vilerbiensis
el excoiiiinunicare; suspensum vero vel excoiiiniu- et Tuscan. episcopus.
nicatiim nullus episcoporum abbalumve suscipere Ego Guido, presb. card. S. Marix Transiiheriin,
vel relmere prxsumat. Qux omnia aposlolica aticlo- tii. Calixli.
lilate concedimus, quanditi apud vos canonici ordi- Ego Iltigo, presb. card. S. Mariini, tit. Eqttiiii.
nis tener, Deo pixslanle, viguerit. Prxterea cleri- Ego Joannes, lit. S. Stephani iu Coejio-Moute.
coriiin tonsiiram in veslro loco regulariter per pro- prcsb. card.
fessionem volentiura vivere noslra aiictoriiale vobis Ego Cimhius, tit. S. Laurentii in Lucina presb.
facere liceat. Porro clericorum vestrorum ordina- card.
lioneni a quocunque malueritis catholico episcopo Ego Soffredus, presb. card. tit. S. Praxedis.
suscipiendi licentiam habeaiis, si quando Ravennas Ego Gratianus, SS. Cosma. et Dainiani diac.card.
Ecclesia ferleatitislitem non habuerii, vel si is, qui Ego Gerardus, S. Adriani diacoiius card.
in ea fuerit, runstiieritnon esse calholicum, aul si Ego Gregorius, S. Marix in Porlicu diaconu*
ea gratis vobis concedere noluerit. Sane frticliiuin card.
vesirorum decimas ubHibct veslris Inboribus, stim- Ego Lolharius, SS. Sergii el Bacchi diac. card.
plibusque colligiiis nullus episcoporura vel episco- Ego Nicolaus, S. Marix in Cosniedin diac. car.L
paliiim niiiiistrorum a vobis exigere nudeat. Sepul- Dalum Laterani, per inanura Cencii S. Lucix in
turam qtioque sucrortim locorum vestrorum liberam Orlhea diaconi cardinalis, domni papa? camcrarii.
omnino esse decernimiis, sicut eorum qui se illic v Idtis Maii, indiciione xiv, Incarnat. Dominice
sepeliri deliberaverinl, devotioni et exlren)x voltin- anno 1196, poniificatus vero domui Cceleslinipapat
tati, nisi forie sinl excomrauniculi vel interdicli, 111aiino vi.
nullus obsislal. Ad bxc adjicienles siutuimus au- CCLXV.
ctorilate prxsenlis privilegii, ut prxfala ecclesia Ecclesim Parisiensis possessiones ac privilegia cen-
veslra cuni ouinibus ubilihel nd se periinentihus ah firmat.
omni sit extraordinnriu fuiictione immunis, ul vide- (Laterani, Maii 14.)
licel si aliqtiando archiepiscopiirn Raveitnatis, vel [Cartulaire de Notre-Dame de Paris, I, 26.]
quemlibet alium episcopum in cujus parochia ali- COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, ve-
quam ecclesiam vel possessiones habetis, vel dece- nerahili fratri MAUHITIO Purisiensi episcopo, ejus-
dente archiepiscopo, clericcs vel laicos ejusdein que successoribus canonice subslituendis in per-
ecclesix ad Romanum poiiiilicem vel ad imperiutn peluum.
cujtislibel rei gratia proficisci conligeiit, ntillam Qitanto nobilis el gloriosa Paris;ensisEcclesiapr<>
vobis exactioncin in argento, aol equiiaturis, aut sede regis Francorutri existil famosior, el iitamore-
aliquibiis aliis slipeudiis de ejusdem ecclesix rcbus et revereutia beati Petri et saucix Rftn.tnx Eccle-
faeere audeaitl, seu ibidera bospiiando uliquod 1111- six, vcnerabilis frater, Mauriti episcope, elc, u(
quam gruvniiien iiifcrrc. Prxterea si, ingruenie in privilegio Innocentii II, usque ad : Spcctare no-
bello, cives Ravennates vel aliaruin rivitatiim, vel sctintur.
locorum homiiies pro inilitibus, vel pro luenda ci- rj Jus eiiam episcopale in subscr iplis ahbatiis el ea-
vitate, vel oaslro colleetaiii fecetinl, jam diclaitt rum parochiis seu parocbianis omnihus, videlicet in
ecclesiam vesiram ab onuii exaclione iiiliiloiiiinus abbalia de Laiiuiaceiisi, in abbatia Fossatensi, in
immiinem esse prxcipimus. abbulia Sancli Maglorii, in abbalia Sancli Victoris.
Deeernimus ergo ut nulli oninino lioniinum liceat iu abbalia vnllis Sauctx Marix, in abbalia de Sat-
prxfatatn ecclesiara leinere perlurbare, aul ejus neia, in abbalia Herivallis, in abbatia lleriiienia-
possessiones uuferre, minuere, aut aliqtiibus vexa- riim, in abhatia Mouiis Estivi, in abbatia saucti-
tionibits fatigare, sed omnia integra conserventur iiionialiuiu de Monle Marlyrum, in ahbatia de lie-
eorum, pro quoruni gubernatione et sustenlaiiune dera, in abbalia de Kala, in abbalia de Gif, in ab-
concessu sunt, usibus omnimodis profuiura, salva baiia Sancii Ciriaci el iu ahbatia vallis Profuu.lx,
sedis aposlolicx auclorilate. et in ecclesia super Argenteolis.
Si qua igitur in fulurum,clc. Cunctis autem eidem Paci quoque el tranquilliiati Parisiensis Ecclesi;e
Joco, elc. providere.volenles, etc, ul in privilegiisJnnoceiitiiII
Ego Cceleslinus, catholicx Ecclesix episcoptts. el Lucii II.
Ego Albinus, Albaiieii. episcppus. Datum Laleraui, per niauuin Cencii, SanctxLu-
 1169 EPISTOL_E ET PRIVILEGIA.— AN. 1196. 1170
L-icix in Orthea diaroni cardinalis, domni papx tl\ tabit, el exinde in choro setlium siiarum eis dabil
catnerarr, n Idus Maii, indiclibiie xiv, anno Domi- investituram.Si de corpore ecclesim eligatur episco-
nicx lncarnationis 1196, poiitificatus vero doitiui pus, quascunqtte deltneal ab ea possessiones, statim
Cu.lesliiii papx 111anno sexio. ad ipsum (corpus) revertuntur. In communi tamen
CCLXVI. remanent, quousque consecralus sit; aut si forte re-
Capituli Malisconensisconsueiudines confirmat. probalus fuerit, possessionessuas recuperabit. Epi-
(Lalcrani, Maii 15.) tcopus tres procnrationes (refeclioncs)generalesckbet
[SEVERTII Chronol. hist., II, 146.] singutis annis in refeclorio, in Naiali Doniini
COELESTINUS episcopus , servus servorum Dei, primam, in passione B. Vincentii secundam, in
dilectis filiis Malisconensi capitulo, salutcm et apo- Pascha lertiam; el iriapigmenla, in Adventu Domint
slolicam bcnedictionein. primum pro abbalia, secundum pro sacristana, ter-
Eaquxafralribtis nostris gerenlibiislegalionisofft- lium pro episeopatu. Episcopus in capellanos qui ad
cium deliberationeprovida slatuunlur el confirman- capitulum perlinent, nullas habel exaeliones, exceplo
lur, miininiueroborari debenl. Eapropter , dilecli in eo quod pro modo suo et lempore hospilium, si forle
Dominofilii, vesirisjttsiis poslulaliotiibusgrato consii- necesse fuerit, negare nun debei. Episcopus, quia
]. ntes assensu, rationabiles consuetudines ecclesix "' sacrisla est, debet dirula templi tecta reficere, signa
vestrx haclenus approbatas, quasdilectus fllius Mel- fracla refundere (et capitulum relicta cuncla wdificia
chior lil. BB. Joannis el Pauli presbyter cardinalis, letnpli, lurrium, pavimenti, elc), et qum necessaria
in partibusipsis luiicapostolicxsedis Iegatus,appro- sunt ad divina officia,tttm in luminaribus, quam in
bavil et confirmavil, prout in ejus scripio authen- aliis provitlere, eliamque candelam in refectorio ho-
tico conlinenlur, quodad majorem Grmitatem in po- spilibus ecclesim. Hwc omnia quie hactenus sine con-
. lerum de verbo ad verbum prxsentibus litteris tradiclioneobservalasunt in ecclesiaveslra,rata firma-
i seri fecimus et franscribi. Cujus lenorest lalis : que habemus, et aucloritale legalionis qua fungimur,
Metchior Dei graiia tituli SS. Joannis et Pauli confirmamus, sub inlerminalione anatliemalis inhi-
presb. eardinalis, aposlolicwsedis legatus, diteclitfiliit benlesne quis eis prwsumal ausu temerario contruire.
decano et capilulo Matitconenti, salutem in Domino. Qux nimirum ul inviolabililer observenlur (Itic
Piarum desideria volunialum majoribus convenit et deinceps papa Cceleslinusresumit sermonem), im-
ttudiis adjuvari, ut _i quid eisdefuerit firmitalit, su- pressionc sigilli nostri prxseniem fecitntis pagiiium
periorum favore adhibilo, tuum effeclum consequan- roborari, quam prxsenti pagina cnnfii-inainus, ct
lur. Sane cum tu, dilecle decane, ad prwseniiam(_ jtts scripli patrocinio comintiniinus. Slatuiiiius eliam
noitram accederes,pro ecctesiw tum negoiiispromo- ul conslilutio ill.i, qttain idem cardinatis dc con-
vendis, inter cmlera ipsius ecclesim censuetudines silio venerabiJis fratris episcopi vestri et nostri, de
npprobatai confinnari a nobit tuppliciler postulasti, clericis illis qui erant in ofliciis divinis Malisconensis
quat etiam bonm memorim[Stephani] Matisconemis Ecclesix uegligentes constiluil, firtna penitus et ii-
quondam episcopi oslenditti tcripto authenlico ro- libata consislat, ne aliqttis vestrun»velsuccessonim
boratat. Not ergo tuit justis posiulationibut annuen- veslrorum eam prxsumat temerilaie qualibei vio-
les, auctoritale duximus prwtenlium tiatuendum; ut lare.
cum Matisconensisepiscopus rile fueril per tempora Deceriiimusergo ut nulli omnino lioniiiuim liceat
consecratut, inprimis promiltat se cum omni vigi- hanc paginain noslrx confirtnationis infringcre, aut
lantia et cura consuetudines et jura ecclesim,alque ei ausu temerurio coniraire prxsumal. Si quis au-
capiluli aut clericorum quibus prwficitur, observalu- tem hoc attenlare prxsumpserit, imlignationem
rum. Hwc autem sunt qumhucusque de consuetudine omnipoleutis Dei et beatorum Pelri el Pauli aposlo-
etjure ecclesiaoblinuil. Episcopusde canonicovel de lorum ejtis se novcrit incursurum.
quoiibetalio e cltoroecclesimet e ctero, dum in com- Datum L-ieiani, Idibus Maii, ponlificatus noslri
muni captlulo respeudere voluerit, injustitiam facere I) anuo sexlo.
velalios compelterenon debet. Quotiescunquevero re- CCLXVII.
quhitut fuerit tuper injuria vel damno illato canoni- Decernit, adqiios spectare debeat in clero Mutinensi
cis veiclericit ejutdem eccletim,maxime de possessio- onus e.vpensarumin adeentu aul iransitu legalo-
uibus el rebus ad Ccclesiamperlinenlibut; statim de rutn sanctm sedis, et metropoliiani.
maief.ictoribuscondignam juslitiam facere debet.In ( Lalerani, Maii 21. )
cunonicit eligendit velprmbendisdandis episcopusin- [MURATORI, Anliq. Ilal., V, 1055.]
teresse non debet; exceptoquod canonici elecii in ca- COELESTINUS episcopus, servus servorum Dci, ve-
pilulo libritm pro investilura de manti ejus accipiunl. nerabili fralri Muiinensiepiscopo, salutcm el „posto-
Item vacante decania vel cantoria, liberam habel licani bcnedictionem.
capitulum, tine episcopoeligendifacultatem. Deinde, Per lilleras fraternitatis tux nuper noslro apo-
ex communiconsensuelecto,vocutns ad hoc episcopus stolaltii destiuatas nobis significare curasli, quod
uscendendoin choro honoris, confirmal dignilatem. ciim incivitale tua talis consucludo fueril ab nuti-
Episcopusde ecclesia quos volueril el nbi volueril,ar- quo, ut priin.t dic episcopus, secundo canonici,
chi liaconoseliaet. eleclos tameit in caviltilo vrwsen- lertio abbas Sancti Pelri, quarto clerici civilalis
 1171 COELESTINIIII PAP.E 1172
cjtisdem legatos debeants.dis apostolicx procurare, A venerabili fralri arcbiepiscopo, et dileclis filiis
in hoc lu solus pluritnum aggravaris; quia, cum canonicis Spalalensibus, salutcm et apostolicam
aliquando tegalus Romanx Ecclesix, vel metropo- benedictionera.
litanus lutis in civilate ijisa per unum diem lan- Cum inler te, fraterarchiepiscope, et tua?civitatis
tummodo commoraiur, tu solus ei procuralioncm clericos super variis articulis quxstio verteretur,
cxhihes, ncc alii, qui tenentur, libi alicujus sub- eara nostro conspectui prxsentasiis, ut sub noslro
venlionis subsidia subminisirant. Noleutes igitur, examine venlilata fine debito clauderetur, a quibus
quod tu, sicut non convenit, in reeepiione aggra- ulique clericis tu, frater archiepiscope, postulabas
veris ipsorum, prxsenti duximus pagina slatuendum ul quartam partem decimationis et oblationura de
quod si aliquando legalus Romaiix Ecclesix, vel corpore civitatis libi debilam exhiherent. Petebas
inetropolitanus in Mminensi civitate per tot dies etiam ut eo lempore, quo ad Romanam Ecclesiam
nioram non feceril, quod singulas procuraliones accederes, tu vel successores lui, idem cleriei tibi
per ordinem recipial memoratas, illi, qui adexhi- adjutprium impenderent opportunuin. Ipsi vero
bendas procurationes tcnenlur, lihi sludeant de libi ad hxc laliler respondebaul, quod prxdeces-
ipsa procuraiione proponionaliter respondere, ut spres lui quinque bebdomarios, presbyterum sci-
nec lu possis in exhibendis procuralionihus inde- R licet, lcviiam, subdiaconum, acolylhumelsacrisiam
bite aggravari, et Romanx Ecclesix ab iis, qui per lolam lcncrentur hebdomadam procurare, et
tenentur, debitus bonor et servilium impendatur. hoc eis imjiortabile viderctur, ita convenerunt
Datuin Laterani, xu Kalendas Junii, poiilificalus cuin canouicis, ul pro recompeiisalioiie procura-
nostrj anno sexto. tionum supradictaruin hahereul ipsi qtiarlam par-
CCLXVTII. tem deciinalioniseioblalionura dc cprpore civitatis,
S[icardo], episcopo Cremonemimandat ne ecclesiam sicul in scriptis bonx memoriae Gaudii, Gerardi
S. Crucis Cremonemema patronis et vicinis ejus- el Petri prxdecessorura tuorum conlinelur expres-
dem administrationi in monaslerii Nonanlulani
injuriam patiatur. sum. Petebaut iusuper duodecim prandia constitutis
et certis festivitalibus anni percipienda, polationes
(Lalerani, Jun. 4.)
Storia di Nonanlola, II, 324.] Sabhalorum ct procurationes tribus bebdomariis
[TiRABOScm,
COELESTINBS episcopus, servus servorum Dei, ve- singulis diebus Dominicis exbibenda. Cunj igitur
nerabili fratri S. Cremonensi episcopo, saluiem et nos nuiliis et variis negptiis oecupaii, ad hxc in-
apostolicara benedictionein. icndere non possemus, venerabilein fratrem no-
Conquerentibus dilectis filiis abbate et conventu r, sirum J[oannem] Vilerbiensera episcopum Sancti
Nonanlulano ad nostrara audieniiain est delatum, Cleinentis, et dileclum filiuin C. de Sanclo Aposiolo
(|tiod ecclesia Sanctx Crucisde Cremona ad eos S»nctx Marix in Porlicu diacon. cardinajeiii vnbis
speciuliier ct dejure pertiieal, et priorem el ino concessimus auditores ; in quorura siquidem vos
nachos el capelluiiuni usque ad hxc lciupora insti- prxseutia consiituti posl multas disceptaiiones
luere nc dcslittiire coiisuevcrint iu eadein, patroni et allegationes hinc inde saniori nsi consilio tali-
el vicini ejusdem ecelesix, reverentia ecclesiaslica ter convenistis.quod quartam partein decimalionis
prxiermissa, in eorum praejudiciumip>a.n ecclesiam el oblalionum civitatis vos clerici ipsi archiepi-
deiiuerepro sua voluutaie cunnnluc; el priorem et scopo consliluetis, et tu, fraler archiepiscope, dahis
capellanum in ea conira juris ordinem ordinarc. clericis memoratis de ipsa quarta parte deciraa-
Adjcctum esl eliam quod qiianidain vineaii) ejitsdem tienis el oblatienum per tuum prociiralorent nnnua-
iccleslx conra voliintalein ibi niaiiciitiuni pignori tim viginli perperos pro recorapensaiione supradic-
obligarunt. Quia igilur isla, si vcra sunt, non tarum procuralionura, et quod residuum fueril de
debent cluusis octilis pcrlrausiri, fraiernitati lux ipsa quarta in usus luos et commodum converlal. r.
pcr apostolica scripta niandaraus, qualcuusdicies Prxterea sex tanlum prandia dabis eisdem sla-
prxsumplores, ut eeclesiain ipsam iuemoratis ab- Litutis feslivitaiibus anni, scilicet sancli Doiunii,
bali et conventui Nonaiiiulano iu ea liberiale di- Penlecostes, in translatione sancli Domnii, sancti
niitlanl, qua cotisueveruni, siue coutradiclione cu- Anasiasii, sanctorum Cosmx ct Daraiani, et sancti
juslibct (irdinandam, et de bonis propriis vineam Vincentii; potationes Sabbatorum, et tribus hebdo-
rediniaiil supradiclam, motieas eflicaciier el inducas; niariis singulis Dominicis diebus procurationcs.
et, si opus fuerit, ecclesiaslica ccnsura, cessante Ab omnibus cl aliis adjittoriis, qux a tolius
appellatione compellas. civilatis clericis debito expetebas lam pro le quam
Datum Laterani, u Nonas Junii, ponlificalus pro successoribus luis, prxdictos clericos perjie-
nostii anno sexto. luo reddes immunes. Quam uiiquc conventionum
CCLXIX. amicabilem de assensu et voluuiate titriusqiie
non
Confirmafio compositionis inier archiepiscopum el partis faclam, nos ratam habenlcs el firmam,
clericos Spnlalenset. obstanlibus scriplis supradiclis, vel aliis in prx-
(Laierani, Jun. 15.) jtidiciuin ipsius archiepiscopi apparcnlibus, eam
[FARLATI, lllyricum sacr., III, 226.] aueloiilalo aposlolica conlirinamiis cl prxsculis
CCELESTINUS episcopus, servus scrvorum Dci, scripti patrocinio comtnuninuis.
 117". EPISTOE/E ET PRIVILEGIA. — AN. 1190. 1174
Deceriiimus ergo ut nulli omnino lioinintim li- A aliquo diminui valeat vel lurbari. oinnes dignilales,
ceat haniqtaghinm tiosira?confirmntionis inlringere, liheiiales et beneficia nionasteiio veslro a Romanis
icl ei ausu icnierarioconiraire. Si qnis auleni hoc ponlilicibus, prxdecessoribus nostris, indiilia, prx-
allentare prxsuinpseril, indignatibnera omnipo- senlis auihentici pagiua confirmanles, prxfaltitn
lentis Dei el beatcrum Pelii el Pauli aposlotorum monaslerium, in quo divino mancipati eslis obse-
ejus se noverit iiicursiiruni. quio, cum omnibus Ecclesiis infra uominamlis, sub
Dalum Laterani, xvn Kalend. Julii, ppiitificalus B. Petri et nostra prolectione stiscipimus, et prx-
lostri anno sexlo. senlis scripli privilegio commutiimus, slaluentes,
CCLXX. ut quascunque possessiones, quxcunqtie botia, ideia
monasleriuin imprxsentiarura juste el canonice
Ad Scardonensemet Tininensem episcopos.
possidet, aut in futurum concessione pontificum,
(Laieraui, Jiiu. 15.)
largiiione regum vel principum, oblalioue fidelium,
[FARLATI, Illyr. sacr , 111,p. 227.] seu aliis justis modis, Deo propitio, poteril adi-
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, pisci, firma vobis vestrisque successoribus et 111 i—
venerabitibus fratribus Scardonerisi el Tininensi bala pcrmaneant. In quibus hxc propriis duximus
episcopis, salulerh et aposloticam beiiediclionein. " exprimenda vecabulis:
Cum venerabilis frater noster archiepiscopus Ecclesias videlicet totius parochix Fiscanensis;
vester, et ejus canonici in nostra csseni prxsentia ecclesiam de Eslcelol, ecclesiam de Limpivilla, ec-
constituti, super deciraa parle deciraalionum, qux clesiam de Turmovilla , ecclesiam de YVile flou,
de toto arcbiepiscopalu exlrn civilatem proveniuni, ecclesiam de Palluel, ecclesiam S. Richarii, eccle-
ipsi canoiiici adversus eumdem arcliiepiscopum siam de lngovilta, ecclesiam de S. Walerico, eccle-
coeperunt proponere quaeaionem, et eam ab ipso siaui de Magna-villa, ecclesiara de Wellis el duns
ctim iustaniia postutare. Veruin quia non venerant ccclesias, qux sunt apud Duntim. Apud Rolhoma-
ad hoc sufjicienter instructi, vestro duxinuis exa- guin, ecclesiam S. Gcrvasii, ecclesiam S. Maria?
niiiii commitiendam el fine dehito lerminandam. de Wasto, ecclesiam S. Albini super Sedan ei ec-
Idcoqtte fraternilali vestrai per aposlplica scripta clesiam de Torvilla. In episcopatu Lexovisnsi ec-
tnandnmtis qtiatentis parlibus convocatis audiatis, clesiam de Dudecberavilla; in episcopatu B.jo-
qux hinc inde duxerint proponenda, ct cansam censi omnes ecclesias de Argentiis, cutn perliueti-
inter eos justiiia vel concordia lermineiis. tiis el omnes de Dimendevilla, el ecclcsiam S, G?.-
. Daium Laterani, xvn Kal. Julii, ponlificatus C brielis- In Anglia, ecclesiam dc Slaninges eiiii),
nostri anno sexio. capellis suis. (In monastico Anglico tom, 11habe-
CCLXXI. tur Cogesensis prieralus in agro Oxpniensi). lo
Monasterii S. Trinitatis Fiscanemis, Romano tan- Francia, ecclesiam de Avisco-roonle, abbatiain quo-
tttm ponlifici subjecii, privilegia possessionesque que deRernayo, abbatiam S. Tauiini Ebroicensis,
auget. abbatiau) S. Beriha? de Tornesio. El ordinationcs
(Lalcrnni, Jun. 25.) earum vobis et jier vos Fiscannensi.Ecclesia. con_
[Neustria pia, 242.] firraamus.
Licet ex iiquncto nobis a Deo aposlolafus oflicio, Obcunle vero te, nunc ejusdemloci abbule, vel
viros religiosos cpirimuniter bonorare el diligere luorum quolibel successoruin, nullus ibi qualibet
debeamus, ac ecclcsiis sibi ccnuuissis suam justi- subreplionis astutia seu violentia prxponalur, nisi
liain conservarc ; illis lamen propensiori cura nos quein fratres comniuiii consensn, vel fratrum pars,
convenit providere, qui B. Pelro specialiori prxro- consilii sanioris, de suo vcl dc alieno, si oportuer
gativa noscunlur pcctiliai iler adhxrere. Fiscanense rit, collegio, secunduin Dei timcrem, elB.Bcne^
siquidem monasterium S. Trinitatis, ulpote in dicti Regulatn, providerint eligendum. Electus.ait-
religione fundatum, ac longe retro lemporibus D tera ad sedem apostolicam, aut quem maluerit ca-
nobile exsiiiit ac famosurii, nec alicui, uisi tanium tlioliciim episcopuin, Romaui poiilificis liceniia et
Romano pontifici subjectum : pro qiiibus omnibus mandalo, benedicendus accedat. Sane iiovalittm
tocum ipstiin ampliore gralia et beiicvolentia di- vestrorum qux propriis maiiibus vel sumpiibus
gnum fore ccr.semus, et famitiarilcr sub pio apo- colilis, sive de nutrimeulis animalium veslrorum,
stolicx scdisgremio volumus confoverc. Verum.cttra nullus a vobis deciraas expelere vel exlorquere prx-
sicut nobis exponi fecislis , quemdam iiionacbiiin stiniat. Liceat quoque vobis clcricos vel laicos,
vestrum i.n Angliam pro luenda liberlale monaste- liberos et absolulbs, e sxculb fttgientes, ad convei -
rii Fiscancnsis, cuni prxdecessorum nostrorum, sioneu. rccipere, et eos absque cotitradictioue ali-
Ronianorum ponlificum privilegiis milterelis, diim qun retincre. Prohibemus irisuper ul nulli fralrum
mare inte.r lerram vestram el Angliara iiiterposilum vestrorum, jiost f.iciam in eodera loco profcssio-
transmearet, contigil ut lempestate ferina mona- uein, fas sit, nisi arctioris religionis obicnla lieen-
chus illc quassatus piivilcgia pcrderel, cum rebtts lia, de eodera loco discedere; discedenlein vern
aliis quas habebat. Nos igitur providcre volentes, absque (•ommiinium litterarum vestrarum cau-
ue quia illa privilegia non habeiis, jtis vestruin in lione, ntillus audeat retinerc ; chrisnw vero, oleuiu
 «75 COELESTINIIII PAP_E 1176
sanclum, ordinationes monachorum, seu clerico- A . Datum Laterani, per manum Cciilii S. Lucix in
rum veslrorum, consecrationes altarium seu basili- Orchea iliaconi cardinal , domini papx camerarii,
carum prxdiclarum, a quocunqtie malueritis ca- vii Kalend, Julii, indictione xiv, Incarnationis Do-
tholico recipialis episcopo, qui noslra fultus au- iiiinicx ann. 1196, ponlilicatus vero doniini Ccele-
ctoriiale, quod poslulaiur, Jmpendat. Ad hxc ad-> slini papx III anno sexto.
jicicntes siatuimus, ut ad nullius concilium, abbas Ego Cceleslinus, catholicx Ecclesix episcopus.
ipsius loci accedere compellalur, nisi a Romano Ego Albinus, Albanens. episcopus.
poniifice vel ab cjits legato ftierit evocatus. Nec Ego Octavianns, Osliens. et Yellitrens. episcopus.
vestra Ecclesia, vel abbas, vel monachi aut clerici Ego Petrus Fornerius, S. Rufiiix rpiscopus.
veslri servienles in ecclesiis a jtirisdiclione episco- Ego Joannes lilul. S. Cleiueutis card. Viterbiens.
porum prorsus exemptis, prxter Romauum poniifi- el Tiiscanell. episcopus.
cem vel ejus legalum, a divinis interdicauiur olTiciis, Ego Guido, presbyter card. S. Marix, et S. Ca-
vel excoinmunicaiioni subdantur. Cum autem ge- lixli.
nerale inlerdiclum terrx fueril, liceat vobis clausis Ego Joannes, tilul. S. Slephani iu Coeliomoute
januis, exclttsis excommunicatis et interdiclis, non preshyter. card.
ptilsatis campanis, suppressa voce, divina oflicia Ego Centitis, lilul. S. Lauremii in Lticina pre-
celebrare. Sepullurain prxterea ipsius loci liberam slyter card.
esse decernimus, el eoriiin dcvolioni el exiremx Ego Joffredus, tilul. S. Praxedis presbyler c.rd.
volunlati, qui se illic sepeliri deliberaverinl, nisi Ego Fcdericus, lilul. S. Marcclli , presbyier
excommunicati vel inlerdicli sint, nullus obsistat, card.
salva lanien justilia illartun ccclcsiarum, a quibus Ego Gratiantis, SS. Cosmx el Damiani, diacontis
moriuortini corpora asstimuiiiur. ln parochinlibus cardinnl.
vero ecclesiis, quas habetis, liceat vobis sacerdotes Ego Gerardus, S. Adriani, diaconus card.
eligere, et dioecesanoepiscopo prxsentarn : quibus, Ego Gregorius,. S. Marix in Porticu diaconus
si idonei fuerint, episcopus curam animarum coin- card.
miliat, utei de spiritualibus, vobis vero dc lempo- Ego Gregorius S. Marix in Aquiro, diaconus
ralihus deheant respondere. card.
Quidquid prxterca dignitalis, liberlatis vel benc- Ego Nicolaus, S. Marix in Cosmedin, diaconus
ficii ab apostolica sede, Fiscannense monaslerium card.
obtincre cognoscitur, nos quoque vobis et ecclesix C Q Ego Bobo, S. Theodori, diaconus card.
veslrx itidem concedimus et firmamus. Ncc episco- CCLXXII.
pis vel episcoporum ministris, nec personis qui- Monasterii Sanctw Mariw Vandagiiiensispossessio-
buslibet, Jiceat exactiones aliquas aut moleslias nes et privilegia confirmtil.
Fiscannensi coenobio, vel ecclesiis supradiclis, vel (Laterani, Jun. 26.)
ciericis eisdem deservientibtis irrogare; sed liberi [MITTARELLI, Ann. Cam., IV, App., p. 202.]
et quieli persislant, quaienus omnipolcnti Dco COELESTINUS episcopus, servus servortun Dei,
liberius valeanl vpta persolvere. dilecto filioALICUO abbati monaslerii Sanclx Marix
Dcccrnimus ergo ut imlli oninino hominum liceat Vaiidagtliensis, etc.
prxfaium monasterium tcmere perturbare, aut Apostolicx sedis, cui auclore Domino prxside-
ejus possessionesauferre, vel ablatas retinere, mi- mus, nos horiatur auctorilas pro ecclesiaruin staitt
nuere, sen quibnslibel vexaiionibus faligare ; sed satagere, et qtix ad earnm sunl qiiietem disposit.t
oinnia inlegra conserventur eoruin, pro qiiorum propensiore diligenlia stabilire. Enptopter, dilecti
gubernatione ac susteniationc coucessa stint, tisibus in Doinino filii, reslris Jiislis posiulalionibus ele-
omnimodis profutura, salva sedis aposlolicx au- meiiler annuimus , et prxdiclum Vnndagiliense
ctorilaie. Si qua igilur in futurum ecclesiastica f) j) monasleriuin, in q.uo divino estis obsequio nranci-
sxcularisve perscnn, hanc nostrx constituiionis pali, quod uli recolendx memorix ab liiigone
paginam sciens, contra eam leinere venire tenlave- quoiidam murchione eonstat esse conslruclum, at-
rit, secundo lerliove commonila, nisi reatum siiiim que n pnedccessoribus nosiris snnclx recordaiie-
digna salisfactione correxerit, potestalis honorisqne uis Silveslro, Cnlisib , Innocentio et Alexandro
sui carcal digniiate , rcamque se divino jtidicio Romanis ponlificibiis liberiati donatum est, atqtie
cxislere de perpelrata iniquilate cognoscat, et a ad j'us benti Petri sanclxque Romnnx Ecclesix
sacraiissimo corpore et snnguine Dei et Dotnini speciali prxrogali.va pertinens, aposlolicx sedis
Redcmpioris nostri Jesu Chrisli aliena fiat, atque privilegio coiiimtiiiimiis, statucntes ul, quascunque
in exlremo exarnine districtx subjaceat uliioni. possessiones, quxcnnqiie bona idem monasterium
Cunciis ainera cidem loco sua jura servantibus, sil iinprxsenliarum juste, etc, finna vobis vestrisqtie
pax Domini noslri Jesu Chrisli, qti.ttenus et hic successoribus et illibata perinancani. In qtiibus
fruclum boux aclionis percipiant, et apud di- hxc propriis duxiinus cxprimciida vocabulis :
slrictum judicem prxmia xternx pacis inveniant. Yiilam abhatix in qua monasleriutn est, cum
Amen. plcbe Sancti Juannis; Vatigadiiiara cuni ecclesia
fIT7 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA.— AN. 1196. 1178
Sancti Michaelis; \illam qux dicitttr Salvaterra A ditix, Salvalerrx ei Cavazzanx , seu eiiam Raml
cum ecclesia Sancti Antonini; Cavazanam cura pali, ac de terrilorio Proselte, Saguedi et Venezze
ecclesia Sancti Laurentii; ecclesiam Sancli An- pielatis inluittt ex inlegro vobis habendas conce-
drex de Ramo de Palo cum pertinentiis suis dimus. In aliis autem locis prxdiorum, qux propriis
Infra civitatem Veronensem ccclesiam Snncti a vobis exculta sumpiibus fueriut, ac reddiiuum
Sulvaloris, cum omnibtis suis perlinenliis. Quas- veslrorum dccimaliones noslra vobis auctoritate
cunque etiam possessiones habelis in Ilasi, et ir vindicabitis.sicut ea inconcussea quadraginta retro
Bardulino, et in quibuscunque locis Veronettsis annis habuistis, el Iixc fucere consuevislis. Obeunle
episcopalus. Infra episcopaium Vicenlinum lerram vero te, nunc ejusdem loci abbale, vel tuorum
de Albarelo. In episcopalu Patavino ecclesiam quotibet successorum niillus ibi qualibel subreptio-
Sancti Pelri sitam in Montesilice cum suis omnibus nis aslulia prxponatur, nisi quem fratres communi
pertinentiis, parlem vallis Almerici cum ecclesia consensu, vel fratrum pars consilii sanioris de suo
Snncti Andrex; in Esle ecclesiam Sancti Firmi, el vel aliorum religiosorum collcgio, si, quod absil!
ccclesiam Sancti Pelri cum suis periiiienliis; in idoneiis ibi reperlus non fueril, secundum De1
Pnlso ecclesiam Sancti Michaelis, pcssessiones in tiuiorem, ct beati Beneilicli Begtilam clegei-inl;
curia Yitle el in aliis ejusdem episcopalus. In ejii- B eleclus autem ad Roniaiium poulificem coufirman-
scopalu Adriensi Yenezza cuin ecclesia Sancii dus accedal.
Marlini ; Prosettam cum ecclesia Sancli Li-ouis; Deceniimus ergo, quod r.uHi omniiio homintim
in Conlina ecclesiam Sancti Sixti; in Goviano ec- liceal, etc, salva sedis apostolicx auctorilate. Si
clesiam Sancli Bartholomxi; iu villa Comedneccle- qua igiiur in futurum ecclesiaslica , sxcularisve
siam Sancli Petri, et quusctinqiie possess.ones persona.elc
alias in eodem episcopalu habeiis vel in corailatu. Dalum Laterani, permanum Cenlii Sanela? Lucix
Posscssioues in episcopatu Ferrariensi; et in in Orlliea diaconi cardinalis, domni papx came-
episcopam Bononieiisi ecclesiara Sanclorura Si- rarii, vi Kalendas Julii, indictione xiv, lncarnatio-
inoiiis el Judx de Urbisano cura perlinenliis suis. nis Doininicx anno 1196, pontificatus vero domni
Prxdictorum denique nostrorum staiuia prxdeces- Ccelesiiui arnto sexlo.
sorum sine ulla volentes servare refragalione mo- CCLXXIII.
nuslerium ipstim sub Roinanoiiim dimtixal pontili-
Alberlo episcopo Vercellensi et Peiro abbaii Loce-
cuiii tuitione posilttm a reliquorum domiiiio episco- diensi mandat ut pacem inler Bonifacium archi-
[lorum cuiiiuuiversis quasnuncposaidere dignoscilur episcopumet canonicos Januenses componanl.
i-cclcsiis, seu quas imposleruin jttste acquisiverit, G (Lateraiii, Jul. 11.)
oiiiuiiio liberiim sil, et a syuodalibus quibuslibet [UGHELLI, Iialia sacra , IV, 881.]
cxactionibus absoluluni peruiutierc decernimus. COELESTINUS episcopus, servus servorura Dei, ve-
Tibi ilaque, lili ubbas, tuisque oinnibus successo- nerabili fratri ALBERTO Vercellensi episcopo, el di-
ribus liccul veslras qttaslibei ecclesias ciiin coeiiie- lecto filio PETROabbati de Locedio, saluicin et ajio-
leriis, bnptisseriis, capilulis et synodis qiiietc slolicam beiiediciioneni.
jiossidere, ensque.per proprios ordinare sacerdoles, Lnudabile proposilum bonilalis et immobilis fidei
iiullius episcopi obstattte contradiciimie. Reliquo- piiritaiem, quntti in bonis actibus exercetis, provida
riira vero vestrorum promoliones, el conseeraiiones medilatioiie pensaiitcs ad niulioruin serviliiiin vos
basiiicarum, sed ct iiifanluin in villis vestiis posito- sxpius incitamus, el plura negolia, quae vobis fidu-
rtitii cousignationes, nt a calholicis, quos inviinie cialltis cuiniiiiiiiinus cxseqnemla. Sane ad vestram
volueritis, episcopis pro revereutia sedis npostolicx, vuliiiuus noiiliaiu pervcnire, qnod cum Ecclesiam
iitillius interveniente inorbo venntilalis peraganlur, el civitatem Jaiiuensein in quocuiique fuerimus
jierpelua stabililule saticinitis. Presbyteris instiper offieioconsliiuli, quadam semper dilexerimus sin-
itt parochialihus, monnsleriique ecclesiis quocuti- 9 cerilatisprxrogaiiva jiersonas eliaui arcliori fueri-
que lempore constilulis vulgatorum pariler et nius cbaritatis vinctilo amplexati, de unaniini con-
secrelorura criminuin sihi coiumissis populis injun- cordia.et vera pacis tranquillitate , qux, Doinino
gendi pcenitentias prxsentis aucloritate privilcgii coopcratite, hactenus in eadem viguit civitalc , de
sit iudulta licentia. Ad eosdein eiiam spectabit soltt- qua, et ipsis primum, el postmoduin universx
tioncs quxsliontim , qux de conjugiis emerserinl, Chrislianitati mulla conunoda pervenerunt, sicut
ac dilficiliora quoque negolia , ul juxla sanctorum ex manifesiis rerum indiciis potest perpendi,
Patrum terminentur insliluia ad le, fili abbas, gaudio magno sumus el exsultalione gavisi, vo-
tuosquc referre successores. Studii prxterea vestri lunlate promptissima exoptantcs, quod a tam lau-
sit sacrosanctum chrisma singulisannis per veslros dabili proposijo, el opera coiiiineiulabili, ullo tem-
a calholico quocunque malueritis episcopo legatos pore non cessarent; verum huniani gcneris inimi-
accipere, acceptum vero baptismalibus ex more cus, qui unaniuies non diligit voliinlaies , sed et in
ecclesiis distribuere, sicut oinniinode bactenus cordibus dissidenlium habitat, et ad scissuras fa-
fecisse ncscimini. ciendas nequiler ctaborat, zizania inter venerabilem
Sane cunctis ahbalix deciuiis, siraulqtie Vanga- fratrem HOSlrumBouifaciuniJanuensem archiepisco-
1179 COELESTLMIII PAP_E 1180
pum, ct ejus ci.nonicos semii.avii, et qui fucraiii A j CCLXXV,
pcr coiicorJiain filii, a palerna grati.i fucti sunt [Mieh.teli],archiepiscopoSenonensi,et abbali Sancla:
alieui, et.paiernus amor more solito non hlandilur. Columbmmandat, coganl comilem Nivernentem ul
Discr.-iioiiivestrx perapostolica scriptu niaiidaiiius, domunide Colengesprioratui de Charitaterestituat.
qualentts ad supradiclam civitaiem personaliter ac- (Lalerani, Atig. 6.)
icdentes ad rclormandum inter eos pacem ctcon- [Ibid.]
cordiam propensins laboretis, ipsuiuarchiepiscopum COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, vc-
diligenlius indticentes, ut a corde suo concepliim nerabili fralri Senonensi archiepiscopo, et dilccto
rancorem amoveat, etcanonicbs suos palerna beui- filioahhati Sanclx Columbx in Senonensi dioecesi
gnitnte diligens, siquam, eumtlem offendcndo, cul- constilulo, salulem et apostolicam benedictionem.
pam contraxisse vidcnlur, non ad animum revocet Ex insiniialione dilectoriim (ilioruiu abbalis ct
icd ea ex cordis affectu ouinhw rclaxet, el lanquain convenlus Cluniacensis nos accepisse novcriiis, qtio I
bouus pater suis filiis conpaii et misereri addiscal. ctim prioratus coruin de Charitalc lempore quo cha-
Postmodura vero coinmonitioiieiii vestram ad ipsos rissimus iu Christo filius nosler Philippus illnstris
canonicos converlentcs eosdem inducere sludeatis, Fraiicorum rcx Hierosolymam profectus esl, in pee-
ul archiepiscopum lanquaui Patrem , et animarum R nileiilia et pcccatis hahilaiitium exigentibus, nimio
suaruin rectorem diligant propeusius, et honorent fuissei debilorum oncrc gravatus, et Petrus de
et ejus correctionibus inhxrendo salubribtis inoni- Croyon servicns nobilis viri comitis Nivernensis,
tis obedire procurent, et a sua nou dissenliant vo- nimiura ipsos affligerel el gravaret, prior et fratre3
lunlate. Demum vero (quod Deus averlal!) si parles ejusdem loci domura de Colcnges ad ipsnm priorein
commoniiionibusveslris acquiescere fortenolucrint, spectanlem , pro trcdccim tnille solidis inveuiciidis
sed in sua duxerinl duriiia persistendum, audiatis ipsi priori venditioni exponere sunt coacli; unde
quaehinc inde proposita fueiiiit, el secuudum quod prioratus de Charilate daranificatus cst pluriinuiu
Deus veslris cordibus inspiravcrit, ct noverilis et gravatus. Et licel ip_e comcs ad iiistantiam prx-
expedire, qttxstiones inter illos exortas sine appcl- dicli abbalis Cluniacensis poslmodum in prxsenlia
lationis obstaculo, raediante justitia, lerminelis. venerabilis fratris nostri W. Reraensisarchiepiscopi
Dalum Laterani, v Idus Julii, ponlificatus nostri Sanctx Sabinx cardinnlis, nposiolicx sedis legnli,
anno sexto. luiic curam et solliciiudinein regui Francia?, siinut
CCLXXIV. cuin charissima in Christo filiauosira iilustri regir.a
Francorum, malre regis ipsius gereniis, tactis sa-
Hugoni, abbati Cluniacensi, permittil t ut in abbaliis C
ad monasterium Cluniacense pertinentibus, quw crosanctis Evangeliis jtiramenlo firmavit, quod
secundumDeum et beaii Benedicti Regulam et sta- priori et frntribus dc Charilale reipsa pccuniu sua
tula ordinit viderit corrigenda, comgat.t dontuiii prxlaxatam cuiii ouinibus pertinentiis red-
(Laleraiii, Aug. 5.) derct pacilice pnssidendnm, iiunquam postmodum,
[Buttar. Cluniac, 95.] quamvis ipsi fratres, ut diciiur, pecuniara illam ei
CQELESTINUS episcopus, servus servoruni Dci, di- vellcul reslituere, illud quoil juraveral voluit adim-
leclo filio HUGONI , abbali Cltiniaccnsi, salutem et plere.
apostolicam benediclioneiu. Ciiinigitttr cura ei sollicitudouniniumccclesiarum
Ciinia nobis pelittir, quod.jiislunicst el honeslum, sil nobis comniissa, volenlcs indcmnilali ipsius
lam vigor xquitalis quam ordo exigit rationis ut |iiioraiiis de Chariiate, proul debemus palerno af-
id per solliciludinem oflicii noslri ad debituin pcr- feclti sollicilo providerc, discrelioni veslrx pcr ap_-
diicatur eflccltim. Eapropter, dilecle in Domino fili, siolica sciipta niaiidaniiis firmiler iiijungciilcs, qua-
tuis justis precihus incli.-iali, ul in abbatiis ad Clu- lenus siipradictuni coinilem Nivcrnensem qui cam-
niacense iiionasieriuinpertineiuibus Iiceat libi, qux: dcni domum de Cobenges servientis nomine, sicut
secundum Deum el beali Benedicti Regulam ei sta-. Q dicitur, occiqinvit, el in proprios usus ronvcrtit, i.l
luta ordinis videris corngenda, corrigere, el ibiderai ipsuiii servieiitetn, si prxdicta domus el fuii resii-
statuere slntueiida, liberam libi, coniradiciione etL luta, aticiorjtntt: noslra inonerc et iiiducere eflica-
appellalioue ccssaniibtts, nueloritaie prxseiiliunii citer laborelis, ul (loniuiu ipsam prioratui supra-
concedimus facullalcm. Sciilentiam qitoque, qtinmi dicto, recepla nh ipsis pccuiiia reslitula, sine difli-
in contumaces et rcbelles duxeris canonice pro- cultaie qualibel resiiluere non omiilni : ct si quid
iniilgnndara, ralam habentcs el firmam|, ipsam fa- iu ipsa domo ab ipso cotuite vel prxdiclo scrvieule
ciemus, auctore Domino, inviolabilileroliservari. siipcrxdificatura est non conipuieiiii-ipsis f.uir.bus,
Nulli ergo oinnino hominuin liceal banc pnginaiiit scd de reddilibus dotmis receplis ilbid fiat. Si non
nosirx concessionisitifringere, vel ei ausii lemcrario_ idcin comes aul ipseserviens duxerit rcsiiliienduin,
contraire. Si quis autein hoc ailcniareprxsumpse- vos noslra ficti aucloriiaie lam ipsnincoiititeuiqiiani
rit, indignationem omnipoicutis Deict benloiiini Pc- quoslibel alios dointim ipsam tenciiles. ad camdeiii
tri el Pauli apostoloruni ejus sc novcril iiicursiiruiiii donitim cuiu perlinciiliis pixfalis fialiibns per ex-
Datum Lalerani, NonisAugusihponlifi.alus nostr'i coiiiniunicalioiiis et inlerdicti senienlias, sublalu
anno sexto. contradiciionis et appellalionis obstaculo, compei-
1181 £PISTOL_E E5 PRIVILEGIA. — AN. 1196. 1182
laiis, fnciciiles ulramquc scntenliam iisquc ad con- \ Specialiterauiem dilecti fitii noslri fratres Cluiiia-
dignaiiisaiisfaclionem inviolabililcr observnri, nullis censes, lam de frcquentibus injuiiis suis, quain de
litleris ohstanlibus a sede aposlolica iuipeiraiis. ipsp quolidiatto defectu justilix conqtierenlcs, uni-
Quod si ambo eis exsequendis nequiveritis iitle- versitatem vestrain pcr Iitleras pelierunl apostolicas
rcsse, tu fraler archiepiscope, ea iiiliilominus ex- excit.uri, ut ita vidclicei eis in iribulationibus suis
sequaris. coulra malefactores eorum proinpta debeatis ma-
Dalum Lalcrani, vm Idus Augusti, pontilicalus guanimitate consurgere, quod ab angusliis quas
nostri anno sexlo. sustinent, et presstiris noslro possint prxsidio
CCLXXVL respirare.
CdnonicisecclesitvS. Salvatoris Venelmasseril eccte- Ideoque universilali veslrx per apostolica scripla
siam S.Barlholommi a Marco episcopo tribulam. districte mandamus, quatenus illos qui in aliquem
(Laicrani, Aug. 8.) dc fratrihus ijisis, vel convcrsis insligante diaboto
[CORNELII, Ecclet. Venet., XIV, 124.] ninnus violentas injecerint, vel res seu domos eorum,
COELESTINUS episcopus, servus servorura Dei, di- vel hominuiii suorutn irreverenler invaseiint, vcl
leclis filiis .... priori et canonicis S. Salvaloris de decimas lahorum seu nuiritiientorun; suoruin sprelis
Rivoalto, salulem el apostolicam b; nediciiouein. g privilegiis apostolicx sedis exlorserint, aul ea, quae
Cum a nobis petitur quod justum cslei honeslum, prxdictis fratribus ex teslnmento decedentium re-
lam vigor xquilalis quarn ordo exigit ralionis, ut id linquentur, contra juslitiam detinuerint, si laici
pcr sollicitudinem oDQciinostri ad dehitura perdu- fiierint, eos candelis accensis, sublala appellatione
catur cffeclum. Eapropler, dilecii in Domino filii, cxcommunicalionis sentenlia percellatis; clericos
vcstris juslis precibus gralo concurrenles assensu, atttein appellalione remota ab ofiicio et beneficio
ecdesiam S. Bartbolomai pro evitatione scaudali, suspendmis, neutram relaxaturi sentenliam, donec
- prxdictis fratribus satisfaciant plenarie, et hi prx-
quod sxpe inter vos el .... plebanum ipsius orie
halur, a venerabili fratre noslro Marco Caslellano cipue qui pro yiolenta manuum injeetione vinculo
cpiscopo cuin thcsauro, libris, ornamentis, doiuibus fuerint aiialhematis innodati, cum dioecesani epi-
el aliis possessionibus, ac pertineniiis suis pia vobis scopi lilleris ad sedcm aposlolicam venienles, ab
etsuccessoribus vestris deliheratione concessam,sic- eodem vincuto mereantur ahsolvi. Villas autem, in
ul eam juste ac pacifice possidetis, et in scriplo qtiibus bona prxdictorum fralrum, seu homiiiuni
ejusdeniepiscopiplenarie coiiiinelurvobis ctper vos snuruiu per violenliara detenla fuerini, quandiu sunt
ccclesix vestrx auclorilate apostolica confirmamus, ibi isterdicli senlenlix supponaiis.
et prxsentis scripti palrochuo comtniiniiniis. Nulli C Datum Laterani, vi Idus Augtisti, pontificatus
crgo omnino hominura liceal hanc nostrx confir- nostri anno sexio.
iualionis paginam infringere, vel ei ausu tenierario CCLXXVUI.
contraire. Si quis autera hoc atleniare prxsumpse- Magislro Leoni, procuratori Conslanlinopolitano,
ril, indiguaiionem omnipoieiiiis Deiet bealorum Pe- mandai, ut episcopo Castellano (Venelo) decimat
tri et Pauli aposlolorum cjus se noverit incursurum. de bonis Joannis Canalo-Lupi exhiberi ab hwre-
Datum Laterani, vi Idtis Augusli, ponlificalus no- dibus cogat.
slri anno scxto. (Laterani, Ang. 12.)
CCLXXYH. [CORNELIUS, Eccles. Venel., I. XIII, p. 223.]
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
Archiepiscopis,cpiscopis, abbalibus, decanis, aliisque lecto filio magistro LEONIprocuratori Conslantino-
ecclesiarum prmlalis mandat, ut direptores et vexa-
lores frairum Cluniacensium laicos excomtnuni- politauo, saluiem et apostolicara benedictionem.
cent, clericos a muneribus submoveant. Venerabilis frater nosler Caslellanus episcopus
(Laterani, Aug. 8.) transnhssa nobis querela proposuil, quod decima-
[Dullar. Cluniac, 96.] Q liones qux ipsum el ejus ecclesiam de bonis, quae
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, ve- fuerunt olini Joatinis Canalo-Lnpi de jure conlin-
nerabilibus fralribus archiepiscopis, episcopis et gtint, eideiu detinentur injusto el ipsis minus liciie
dileclis filiis abbatibus, decanis, aliisque ccriesia- defraudaulur. Nclentes igilur ul dictus episcopus
rura prxlatis ad qucs lilterx istx pervenerint, salu- suijuris Ixsionera incurral.per apostolica tibiscripta
lem et apostnlicam benedictionem. raandamus qualenus hxredesel coinmissarios ejtis-
Non absque dulore cordis el plurima turbalionc dera defuncti ad debitam solutionem dccimationuin
didicimus, quod ita in plerisque partibus ecelesin- ipsorum nunlio prxfati episcopi, cum requisitus
siica censiira dissolvitur, el canonicx sentenlix fucris.facieiidamper.censurara ecclesiaslicam, sicut
sevcritss enervaltir, ul viri religiosi et hi maximc jusium fuerit, appellalionc cessante, compellas.
qui per scdis aposlolicx privilegia niajori donali Volumus eliam ei mandamus ul memorali episcopi
sunl liberlaie, passim a malefactoribus suis inju- in omuibus jusliliis suis, ct prxcipue in decimis,
riam stisjineanl et rapinas, dum vix invenilur qui quas sui prxdecessores haclenus habueiunt, et qux
cougrua eis protectione subvenial, et pro fovenda ad ipsum et ejus ecclesiam rationabililer perti-
paupeium iniioccntia niurum defciisioiiis oppoii;;!. nere noscuntur, auctcritaie npslra cpnservcs ia-
 M8S COELESTINTIII PAPyE 1181
dcmnem, nullis lilteris verilatls cl justitix prx-- A consueiudinem , sublato obstaculo appeuationis
judicantibus a sede apostolica irapetralis. disponere valeas, et proul jtistum fuerii, ordinare.
Daitiin Lateraiii n Mus Augusli, poulificaius Nulli ergo oinnino hominum liceal hanc pagi-
nostri anno vi. nam nostrx conccssionis infringere, vel ei ausu te-
CCLXXIX. rnerario contraire. Si qnis autem hoc alientare
Joachimi abbalis de Flore i constiluiiones de vita prxsumpserit, indignationem omnipolenlis Dei et
tnonachorum et monasteriorum cmnobio ejus sub- beatorum Pelri et Pauli aposlolorum ejus se no-
jeciorum et de rebus ab ipsis fratribus possessis verit incursurum.
et eorum numero t confirmat. Dattiin Laterani, vi Idus Novembris, pontificatus
(Romx, Aug. 2S.) nosiri anno sexlo.
[Acla SS. Maii, t. VII, 125.] CCLXXXI.
COELESTINUS episcopus, scrvus servorum Dei, di-
leciis filiis JOACIIIMO, abbati el conventui de Flore, ArchiepiscopoRavennatiet ejussujfraganeis mandat,
sub excommunicalionis pcena cives Mutinenses
salulem et apostolicam henedictioiiein. commoneant,monasterio Nonanlulano qum abslu-
Ctun in noslra esses, fili abbas, prxscntia consti- lerint reddant.
lutus, tuis nobis relalionibus cxposuisli quasdam B (Laterani, Nov. 14.)
constitutiones de vita monachorum tuorum et mo- [TIRABOSCHI, Sloria di Nonantota, II, 324.]
nasterioriira luo coenobiosiilijectonmi, et de rebus COELICSTINUS episcopus , servus servorum Dei,
ab ipsis fratribus possidendis et coruni numero te venerabilibus fratribus Ravennati archiepiscopo et
fecisse; quas, ut in eisdem monasteriis ei ab ipsis suffraganeis ejus, salulem et aposlolicam benedi-
fratribus observenlur, confirmnri a uobis cum in- ctionem.
slantia posiulasii. Nos igitur luis precibus inclinati Ad audientinm apostolalus nostri, dilcctis filiis
prxdictas constiiutiones, sictit a le provide factx B. abbale et convenlu monasterii Nonantolani
suni, auclorilate apostolica cbnfirmamus, firmiter conquerentibus, esl delalum, quod cives Mutinen-
inhibentes , ne ipsarum constiiutionum forma in ses nullura ad ecclesiaruin culiiun respeclum ha-
monasteriis supradiclis temerilate cujuslibet ener- bentes eorum ecclesias libris et paramentis aliis,
vetur. et eorum homities bobus et universa supelleclili
Nulli ergo, etc. cujusdam occasione colleclx per violentiam spo-
Datum Romx, vm K.ilendas Sepierabris, ponti- liarunl. Yolenies igitur ab ecclesiarum molestatio-
ficatus nostri anno sexto. nibiis et miriistroruui carum ex debilo administra-
" tionis nobis
CCLXXX. injunclx laicalem violenliain fortius
[ASgidio] episcopo Mutinensi permitlil ttt clericorum propulsare, fraternitati veslrx per aposiolica scri-
quorumdam inobedieniiam vindicet. pta prxcipiendo mandamus , quatenus prxfatos
(Laterani, Nov. 8.) cives Mutinenses , ut qux nequiter diclis ecclcsiis
[TIRABOSCHI, Mem. Moden., IV, 18.] abstulerunt prxfalis abbali et conventui sine diffi-
COELESTINUS episcopus , servus servoriun Dei, cultaie restiluant, moneatis et eflicaciter inducatis.
venerabili fratri Mutinensi episcojio, salitlcm et Quod si forle in conlumacia duxerini persistendura,
aposlolicam benedictionein. principales ipsius iniquitatis auclores, omni appei-
Cum praHcr coinmune dcbitum charilalis tc lan- latione cessanle , anatheraatis senlenlia ferialis, et
quam charissimum fratrain noslrum prxcipue di- terram ipsam interdicto ecclesiasiico supponentes,
lectionis vinculo ampleximur, ut debiltis libi honor singulis Dominicis et festivis diebus, accensis can-
ei obedicnlia consueta sine diminulione qualibel a delis et pulsalis campanis, per universas ecclesias
l_is subdilis iinpendalur, gralum nobis est adnio- veslrarum diceccsiim ipsas sententias innovari pu-
dum et acceptum , et quanium cum noslra possu- ldice faciatis, et tandiu ab omnibus observari, donec
iiiushonestate, adhocstudium inlendimuset operara D de prxdiclis omnibus salisfactionem prxsliterint
impendere diligentem. Audiviinus saue, et audien- competenlem.
les nequaquatn potuimus non inirari quod clerici Datum Laterani, xix Kalendas Decembris, pon-
plebis de Baioaria et quidam alii dioecesana tibi lificatus nostri anno sexto.
lege subjecti, occasione archiepiscopalis proleclio- CCLXXXII.
nis, contra te elationis cornua conturaaciier assu-
Epitcopo Atirebalensi el abbati S. Vicloris ac priori
menies, debilam tibi obedientiam subtrahere i.tnia S. Marlini de Campis Parisiensit mandal, ttt Ec-
prxsumptione conanltir, quod eorum excessus tlesiam Calensem Ecclesim Parisiensi subjiciant .
nequaqtiain praevalct emendare , nec eortim pravis (Laterani, Nov. 25.)
actibus, proutconvenil, coulrairc. Ne igitur prxfati [ Colleclion des Carlulaires, IV, 65.]
clerici diuiius sua temerilale gaudeani, et inobe- COELESTINUS episcopus, servus scrvdrum Dei,
dientix vitio prosua voluntale laboient,prxsentiu-m venerahili fralri Altrebatensi episcopo, el dileciis
libi aucloiilute liberara tribuimus facultatem, ul filiis nbbati S.Yictoris, etprioriS. Martiiii deCam-
tam de supradictx plebis quatn de aliis inx dioe- pis Parisiensis, salutera el aposlolicam benedictio-
cesis clericis, sccunduui anliquam et ralionabilem ncin.
iiaR EPISTOL.E ET PRIVILEGIA.— AN. 1196. 1186
Gum bomines simus el humanimtis lege delciili, \ ad audienliara charissimi in Christo filii illuslr.s
iion debet nobis vidcri mirabile si quera aliqtiando regis Francorum ab ahbatissa appellalum fuissei,
scrupulum contingnt in nostris nclibus, secundum idei» appellatipni miiiime deferenles, eo quod jura
dquod humaiium est, apparere. Cum enitn olira non sinunt ab arbitris appellare, pronuiitiaveriiut
ililectns lilitis Marlinus, presbyter Calensis Eccle- ipsam Calensem Ecclesiain nulla ah aliis abbatiis
six, ntintius ad prxsentiam nostram accessissel, liberlatisprxrogativa differre, qttx, auc.loritate pri-
et qtioildam nobis, ex parle ejusdein Ecclesix exhi- vilegioruni aposiolica? sedis, Parisiensi Ecclesi.u
buisset authenticiim qiiorunidnm prudentum viro- suut subjeclx. Quia vero abbaiissa sxpe dicta rcli-
rttm sigillis ct lesiitnonio consignaitira, quo Culen- gionem juramenti contemnere non formidans, ci-
sis Ecctesia a jtirisdiclione Parisiensis Ecclesix se dem senieniix parere contemnii, discretioni vesirx
asserebat exeinplam , nos eidem scriplo oiniiiiiio- per apostolica scripta mandamus quatenus, si prx-
(lani lidem adhibenles eidera iiiintio , super ex- missis veritas suffragalur, litteris exemptionis sive
einplione jam dicla , muniiionis noslrx litieras exsecutoriis vel indulgenliis a prxdiclis abbaiissa
diiximus concedendas. Procedenie vero tempore, et convcntu a nobis obtcnlis, appellatione quoqtte
cum nuntius memoratus super eodem negotio co- ad inenioratuiii regeui interposita ncquaquam ob-
nareiur a nobis privilegiuni itupetrare, Ecclesia B slantibus, sublalo cujuslibel coittradictionis et ap-
Paiisicnsis id iu suum prarjudicium attcnlaium agno- pellaiionis obsiacute, per censuram ecclesiusticain
scens, dilecium filium, magistrum Thomain ad ineiiioratam Calensem Ecclesiam Parisiensi, lan-
ageitduio pro se ad seilem aposlolicam destiuavit. quuin mairici Ecclesix, faciatis esse subjectam. Si
Niinliis'igiiur utriusque Ecclesix in nostra prxsen- vero aliler res se habuerit, partibus ad vestratti
lia constitutis, dilectos filios B. littili SunctxM.trix prxsenliain convocalis, audialis qux hinc inde
Tiaiisiiberiin prcsbylerum, et G. Sancix Marix in duxerinl proponenda,et causaiii ipsam.appellatione
Porticu diacoiium , cardinales coucessiinus audilo- remota, line canonico terminetis, et faci.tlis quod
res. In quortim prxseniia, cum inter ipsos fuissel decrcverilis per ceusuram ecclesinsticam a partibus
aliquandiu disceplaium, iiieiiioraius magisler Tho- inviolahililer-ohservari.
inas per felicis recordalionis liinoceiiiii, Eugenii, Quod si oinnes his exseqtiendis uequiveritis in-
Alexandri et aliorura pluriuiiiRoiuunoriiin pouiifi- tcresse, duo ,vestriini nihilominus ea exsequunlur.
CUIIIprivilegia, per benediclioneiii insuper abbalis- Dnluiii Lnterani, ix Kaleudas Deceinbris, pontifi-
sx ei virginuin consecraliones a Purisiensi episcopo catus noslri .aiino scxto.
faclas, Calensem Ecclcsiam Parisiensi Ecclesix CCLXXXIII.
c
subjectionein debere coiistanter a nobis proponens, Lilteris ad [Oddenem] episcopum Pennensetnt sen-
et a Iriginta annis vel quadragintn couliuue eidem tentiam deposilionis in ctericosde Arsila latam »
episcopo et archidiaconis el prxdecessoribus ejus confirmat.
in ohedientia et procurationibus tempore visilatio- (Laterani, Nov. 30.)
nis et aliis temporalibus respondisse, qtioddam [UGHELLI, Itatia tacra, I, 1125.]
nobis attulit insiriimentum, dilecturuin filiorura COELESTINUS episcopus , servus servorum Dei,
U[ugoiiis V] Dionysii et Rfoberti IV] Sancti Ger- venerabili frulri Pennen. episcopo, saluiein et apo-
mani Parisiensis abbalum sigillis et tsimonio stolicam benediciionem.
roboratuin; cujus tenore didicimus quod, cum ve- yEquum esl et consetilaneum rationi, ul e_ qua.
nerabiles fralrcs nostri Ainbianensis et Tornacensis a delegatis a nobis ralione prxvia statuuniur, firma
episcopi et iidem abbates causx supradicix qux debeant et illibata consislere, et confirinaiionts
inter Parisiensein et Calensem Ecclesias vertebatur nostra? muuimine roborari, ut nullaienus in posle-
ex coinpromisso cognitores existerenl, receptis rum prxsumptione quorumlibet violcntur. Sa::e
utritisque Ecclesia? litteris, el poena quingeiitaruiii cuin olim clerici de Arsita, Ecclesix lux, sicut
librarura de observatione arbitrii hinc inde impo- asscris, juramenlo fidelilalis asiricti inierdictum
sila, prxslila etiam super hoc eliam ab eadera ab- D eis a tc imposiium non servantes , et postmodum
batissa lidei cautione, tam ipsa quara conventu suo (am per le quam per ven. fratiem noslituii Yal-
proclamantibus , iit exempliouera et libertalem , vensem episcopum de auetoritate nostra excoin-
quorumdam privilegiorum oblenlu sibi a quibusdum muuicationis fuissenl sententiu involiili. Quia neu-
episcopis Parisiensibus indullorum; iidem episcopi et tram sentenliam servaverunt, de mandaio i.imeii
abbales, audilis allegalionibus, authenticis'diligen- nostro in eos jier te, el memoraium cpiscopum
ler inspectis , audita etiam abbatissae confessioue deposilionis fuit senlenlia promulgnta , sicul lua
in jure, videlicet quod benedktionis tnunus a Pa- p.obisrelalio patcfecil. Volenies igiur, ut quod per
risiensi episcopo recepisset, professione etiam eos facium est, robur fuluris lemporibiis debiix
manu propria scripta etsuper aJtare posila, Pari- obiineal firinitatis, ut isli nullaientts de sua valeaut
siensi Ecclesix subjeclionem et obedientiam pro- nequitia gloriari, quia conlra pra-Iutos suos erigere
misisset, habilo de pace traclalu, cum non posset calcancuin non vercnliir, senleiiiiam depositionis
modus composilionisoccurrere, communicato pru- a te, et memoralp episcppo in clericos de Arsila
dentura virbrum cousilio super quxstione jatn di- latam, sicul ralionabiliier lata esl, nec legitimx
cia, Calensem Ecclesiam condeimiarunt.Et cutn hoc appellationis remedio sublevala, auctorilate aposto-
 «87 GOELESTINIIII PAP.E 1188
lica conlirmamus, et prxsemis scripti palrocink A lernitali veslra? per apostolica scripia niaiulanius,
communimus. quaienus si prxdicius episcopus ea quaeprxdiximus
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum li- celeriter emendare noluerit, vos ipsum ab indebita
ceat, elc. Si quis autem, etc. nioleslatione monasterii antedxii, abbaiissae el mo-
Datum Laterani n Kal. Decembris, pontificatm nialium, prout expedire viderilis , sublato appella-
nostri anno sexlo. tionis obstaculo, compescalis; et lam monasterium
CCLXXXIV. ipsum quam moniales, de auctoritate apostolica in
Bulla pro monialibus S. Juliani Antistiod. omnibus quxslionibus protegere et defcndere pro-
(Laierani, Dec 5.) curetis quod si ambo his exse-
[Gatl. Christ. XII, Instr., U2.] quendis nequiverilis interesse, tu frater archiepi-
COELESTINDS episcopus, servus servorum Dei, ve- scope, eis nihilominus
nerabilibus fratribus Senonensi archiepiscopo , ei Dalum Laterani, terlio Nonas Decerabris, pontifi-
Nivernensi episcopo , salutem et apostolicam bene- caius uoslri anno sexlo.
dictionem. CCLXXXV.
Transmissa nobis dileclarum in Christo filiaruir Abbalibut S. Pelri Salzburgensi et Ebersbergemi, ac
"bbaiissa- cl monialium S. Juliani Anlissiodorensi! g prwpotito S. Andrew Frisingensi mandal ut fra-
tres Garzenses contra C. comiiem Medelingentem
coiujueslinne accepimus, quod cum venerabilis tueantur.
frater noster Anlissiodorensis episcopus eis tanquani
honus pater deherel in benediclionihus confovere, (Laterani.Dec. 11.)
et sux rcligionis otium, quod suscepisse vidcnlur, [LANG,Regesta, I, 566.]
CCLXXXYI.
aliquibus quxstionum iumullibiis non lurbare,
Abbati Hemmerodensiet scholastico majoris ecclesiw
ipse (quod vix credere pessiimus) occasione indul- Trevirensis mandat ut judicent ittter frntre* S.
gentix a sede apostolica impelralx, eas aggraval Pelri Moguntinieteorum prmpositum Sifiittum de
multipliciler el infcstat. El cum indulgeniia ipsa Eppentlein.
pro melioratione monaslerii a nohis eidem epi- (Laterani, Dec. 1-2.)
scopo fticril de benignitate sedis iiposloliex con- [JOANNIS, Rer. Mogunt. Script., II, _88.]
cessa, ipse, sicut dicilur, non ad ejitsdem mona. CCLXXXVII.
stcrii utilitalem permissa sihi iilitur polestaie, sed
Privilegium pro monaslerio S. Dionysii
potius lticrum tcmpnrale altendens, quam snlutcm ( Lalerani, Dec. 13.)
(onsiderans animarum, ipsas assiduis quxsiio- [D. F_LIBIEN,Hist. de Vabbaye de Saint-Denys,
nibus proptilsaudo faiigal, el carura j'ura laedil « Preuves, p. cxiv.]
multipticiler et perlurbal. El ciim eunideiii episco< COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di
pum deherent habere in suis juslitiis (lcfensorem, lectofilio JOANNI eleemesynario S. Dionysii, salulcm
ipsum adversnrium sentiunl el cogiioscuut: et ciim et aposiolicarn benedictionem.
per officiales suos de iiialefucloribus ipsius nioii.t- Juslis pelentium desideriis dignum cst nos
slerii justitiam requirunt cousequi vcl habere, lol facilcm prxbere consensum et vola qux a rationis
et lania ab ipso et suis cidem mona.-lerio giavamiiia tramite non discordanl effeclu proseqnente eom-
inferuutur, quod nisi eis per sedis nposiolica? clc- plere. Quapropter, dilecte in Domino fili, luis pre-
incnliam ciio succurraliir , oportet ipsas (proul cibus inclinnti doinum et nemus Berengerii et nlins
aiunl) el habilum susceplx r.ligionis desercre, et ab jiossessiones quas tuo sludio ad opns domus elee-
ipso nionasteiio exsulare mosynnrix nci|iiisisti, atictoriiate lihi aposiolicn
abbalissa ecclesiam de Colangiis, in qua confirinanitis, slaluentes ul possessiones illas ct
jus prxscntalionis W. de S. Prisco clericum quidquid ihi vcl alihi in fnturum, Domino conce-
prxscntarunl illius instilulioncm recu- denle, poteris adipisci, Iibere et quiete duin vixeri*
sans , nihil canonicum objiciens in personam , el r. adminisires. Ila lamen quod post obilum iiiuin
prxsenlationem eidem abbatissx adatiitere recusa- omnes possessiones itlx addotmim eleemosynarinui
vit volumus nec debe- plenojurepervenire debeanl et devolvi, sicut a di-
uius quod sicijt ipsum non convenit, ul occasione lectis filiis II. abbate et convenlu S. Dionysii tibi
iiidulgeniix nostrx molestet monaslerium anle di- propler bonain el piara inlentionem quam ad do-
ctum, cum eliam de conversa- mum eleemosynariam babere dignosceris esl con-
tione laudabili, el administratione honesla, plurium cessum el ineorum scripto atilhenlico conlineltir.
leslimonia de illis parlibus recepimus prxlatprum, NuIIi ergo omnino hominum liceaf banc pag.inani
eidem episcopo per scripturam noslram nestrx confirmationis et conslitutionis infringcre,
firmiterque prxcipimus ul raonasterium ipsiini. . . vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem haiic
. . . molestalione indebila non fatiget, ct abba- attenlare prxsumpserit, indignationera oranipo-
tissam et moniales penmllal in sanclo liabitu Do- lentis Dei el heatorum Petri et Pauli apostoloruin
niino pacifice deservire : et si eas in aliquo usquc ejus se uovcril incursurum.
nunc irrationabililer offendisse dignoscilur, per Dat. Lat., Idib. Decemb., pontificatus noslri anno
seipsum celeri emeiidalione castiget. Ideoque fra- sexto.
1189 EPISTOL/E ET PRIVILEGIA. — AN. 1196. 1190
CCLXXXVIIbis. _ luisque succcssoribus statuimus esse de celero me-
A
Ecclesiw Nicosiensis possetsiones et privilegia con- tropoliiico jnre siibjei tos. -
firmat. Usum insuper palei tibi iuisqtie successoribus
(Laterani, Dec 13.) caritatis inluitu concedimus, ut lu eo hiis diebus
[DEMAS-LATRiE.fli.ioire de 1'ile de C/it/pre,premiere tilaris qui inferius exprimuntur, videlicet: InNati-
jiartie, Docunieiils, p. 601, exchariulario SaneUe vilale Domini , in fesliviiaie prothomartiris Ste-
Sophix Venctx, chartan.8, Cf. n.9 (39).] pbani; Circuracisione Domini, Epiphania, Ypo-
CELESTINUS episcopus , servus servorum Dei, ve- pami (58), dominicain Rnmispalmarura (59-60),Cena
ncrabili fratri ALANO , Nicosiensi archiepiscopo, Domini, Sabbato Sancio, Pascha, secunda feria
cjusque successonhus canonice subsliluendis, in postPascha, Ascensione,Pentecesle,"n nalaliciobeati
perpcluum. Johannis Bapiisle, trihus festivitalibus beate Marie,
In eminemi Aposiolice Sedis specula, disponente comniemoratione Omnium Sanctorura, solemni-
Domino, constiluli, frnlres noslros episcopos tam talibus omnium aposlolorum, dedicationibus eccle-
propinquos quam longe posilos fraterna deberaus siarum, consecrationihus episcoporum, et ordina-
caritate diligerc, et ecclcsiis sibi a Deo comissis lionibus clericorum, rcclesie lue principalibus
palerna solicitudine providere. Ea propter, vene- B festivilatibus et anniversario tuo lue consecra-
rabitis in Christo frater archiepiscope, luis juslis tionis die. Convenil igitur te diligcntius pruvidere
posiiilatioiiibiis clementer aiiiiuiiuus c-l prefaclam quomodo sil honor hujus indumeiili modesta ac-
Nicosiensem ecclesiain, cui, auctoreDoraino, prees- tuum vivacitate servandus, et ut ei morum liiorum
se dignosceris, sub beati Petri el nostra prote- ornamenta conveniant et lu esse valeas
iiirohique,
ctione suscipimus , et presentis scripti privilegio auctore Domino , conspicuum el quera pnsloralis
communimus; siatiientes ut qtiascuinque posses- cure conslringit officium dilectionc proberis fra-
siones, quecumque bona eadein ecclesia inprcseu- tribus exhihcre, et ipsi cliain adversarii propter
liarum juste et canonice possidct, anl in fultirum, niandaium dominicum luo circa te copulentur af-
ccncessione pontificuiii, largilione regum vel prin- fcclu, pacem sequaris cumoninibus, piis vaces ope-
cipum, obtalione fidelium, seu aliis justis inodis, ribus, virtuiibus poleas, fulgeat in pectore luo
prestante Doraino, poterit adipisci, firraa libi tuis- raiionnle judirii, cum stiperliumerali aciione con-
que successoribus el illibaia permaneaiil; in quibus junctum, ila procedas in conspeclu Dei el oculis
bec propriis duxiinusexprimenda vocabulis: hoiniiiuni, quatinus commisso libi gregi virluis
Locum ipsum in quo prefata Nicosiensis ecclesia prestes exemplum, et ipsi adversarii videntes opcra
sita est, cuin cmnibus pertinemiis suis, dotem etiam C ttia bona, glorificcnt Patrem tuum qui in relis est.
ejusdem ecclesie, videliccl duo casalia a karissimoin Sit in lingna lua edificationis sermo, sit zeli fervor
Chrislo filioAymerico, illustre rege Cypri, ipsi ec- in animo, et preter hec cuncta que officiotuo con-
clesie dala el assignala, scilicet Ornilhia (40) el As- veiiiuntcum temperantia agis, ul que pallei digni-
cendia (41); decimas insuper istarum regionum Cy- tns exjieiit videaris frequenter aniplecli, el glo-
pri que, ex consliluiione Sedis Aposlolice, ad ip- riam scnipiternnin acquirere libi possis in eelis.
sam Nicosiensem ecclesiam pcrtinent, Nicosie vi- Presenti eiiam decreto disiriclius iuhibemus ut
delicet, cum pcrtineutiis suis, lu Solie (-12), la Tho- eiiiiitciia ecclesiarum et ecclesiastica beneficia
masie (43), laTremelossie (44), le Quil(45), laQuer- niillus herediiario jure possideal. Quod si quis fa-
cherie (46), Cherin (47), Lapiion (48), Melyas (49), cere forle ccnlenderii, ccnsura ecclesiastica cera-
Maratha(50), Syvorie(51),Cainhi (52), Xindas (55) pcscalur. Ne autem in poslerum lua vel succcsso-
el feodum , Briem (54), et Asquia(55), et Pigui (56) rum (uorum jura valcant quomodolibet deperire,
et Prastrove (57), aticioritaie aposlolica lihi et tuis prohibemus nc monnchi in provincia lua capelln-
successoribus confirniamus. nias leneant, sacerdoiis seu capellanis officium vel
Episcopaius qtioque infeiius annotalos, videlicet .., heneficitim sine aucioritute ponlificali usurpent;
Papheiisem,LiinichoniensenelFamaiigustai)um,iibi sed presbiteris capellanis iniegre conservcnlur

(39) Le n° 9 est une confirmalion de la bulle de de Famagouste.

Celestin 111par lnnocent III, du 1" fevrier 1201.
(40) Ornilhi.aii sud-est deN>cosie.
(41) Second texte: Ayf.ndia.Cest Apbendia, pres
<2'Orniihi.
(42) Solia, dnns la valleede ce notn.
(43) Siluation incoiiiiue.
(44) Tremcihoussia, dans la Messoree.
(45; Chiii, pres de Lamaka.
(46) Mienxdans le second texle : la Qniirie, Ky-
thren, a 1'est de Nicosie.
(47) Xeri, au sud de Nicosie.
(48) Sccoiul texle: Lttpizon, Lapithos.
(49) Petit-etreMilia, a rextreiiiite de la Messo-
rce, vers le Karpas.
(50) M-nraiha, dans la Messoree , au nord-ouest
(51) Sygouri ou Sivoii, dansla Messoree.
(52) Secoiid texie: Cambyn. Siluaiion iitccrtaiiie.
(53) Synia, dans la Messoice.
(54) liiconiiii.
(55) Aschia ou Pncha-Keui, au centre de la Mes-
sorec.
(56) Pighi, au nord est de le Messoree.
(57) Prasione ou Prastove scmhlerait etre PeriS'
lerona, pres de Pighi , dans laMessoree; mais
peut-elre faut-il lire Prasiione, qui serail pluio
Prasiio ou Prastion tou Sygouri, egalement dans 1
Mcssorcc.
(58) La Purificatirn) de h Vierge.
(59-60) Le dimauche des Rameaux.
 1191 COELESTINIIII PAP_E 1192
quecumque ad jus perliuenl capcllanie. Staluiraus A Ego Melior, sanclorum Jobannis ei Pauli presbiter
preierea ut nultus cujuscumque ordinis clericus cardinalis, liluli Pamachi, subscripsi.
ecclesias in vila sua lantum sibi concess.ts, ad jns Ego Jordanus, sancte Pudentiane, lituli Pastoris
arcbiepiscopi perlinenles, sine conscienlia velcon- (62), presbiter cardinalis, subscripsi.
setisii luo et successorum luorum fuciai censualcs Ego Johaunes, liluli Clemenlis, sancti Inlluensis
(61), vel in cujusquam transferat poiestalem; et (63) ct Titscancnsis episcopus, subscripsi.
si factum fuerit, irritum habealtir. Piohibeiiius iu- EgoGuido, sancle Marie Transtiberin, liluli Ca-
super ne intcrdictos vcl excommunicaios luos ad lisli, presbilcr cardinalis, subscripsi.
divinum officium vel conimunionci))ecclesiasticam EgoHugo, preshiter cardinalia sancti Martini, ti-
sine conscientia vel consensu tuo aut successorura luil Eqtticii, suhscripsi.
tupfum quisquara admittat, aul contra senteniiara Ego Joliannes , tituli sancti Slephani in Celio
tuam canonice promulgalam aliquis venire presu- monte presbiter cardinalis, subscripsi.
mat, nisi forte periculum immineat, ut, dum pre- Ego Soffredus, sancte Praxcdis preshiler cardi-
sentiam tuam habere nequiverit, per alium secun- nalis, subscripsi.
dum formam ecclesie, satisfaclione preraissa, opor- Ego Johannes, lituli sanctePrisce preshiler cardi-
leat ligatum absolvi.Tprro crucem, vexillum scili- I^ nalis, subscripsi.
cet Doniinicum, per luam diocesem el episcopatus Ego Gracianus, sanctorum Cosme et Damiani
superitis noniinatos, ante le deferendi licentiam diaconus cardinalis, subscripsi.
iniperlimnr. Aucloril.tle iusupcr aposiolica prohi- Ego Berrardus.sancti Adriaiiidiaconus cardinalis,
bemus ne quis, infra fines lue diocesis, sine luo vel subscripsi.
successorutn luorum assensu, ecclesiam vel orato- Ego Gregorius, sancte Marie in Portu diacontts
viumconslrueredenovo presumnl, snlvis privilegiis cardinalis, subscripsi.
pontificum Romanorum. Obeunte vero lc, nuuc EgoGregorius, snncte Marie iu Aquiro diacomis
ejusdeiu loci archiepiscopo, vel luorum quolibel cardinalis, subscripsi.
successorum, iiullusibi qualibel subreplionisaslutia Ego Gregorhis, sami Georgii ad Vclum aureum
seu violenlia preponalur, nisi quem canonici ipsius diacontis cardiualis, subscripsi.
loci cuui suffraganeoruni consilio canonice provide- Ego Nicola, sancle Mure in Cosmidiu diaconus
rinl eligendum. cardinalis, subscripsi.
Decernimus ergoul nulli hominum omnino liceat Egu Bubo, sancti Theodori diaconus cardinalis',
prcfatam Nicosiensemecclesiam lemere perlurbare, P | subscripsi.
aut ejus possessiones auferre, vel ablalas retinere, Datum Laterani, per mantim Censii, sancIeLuciu
uiinuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed in Orthea diaconi cardinalis.doniini papecaiiierniii,
omnia integra conservenlur eorum, pro quorum gu- idusDecembris, indictione xv, Incaruaiionis Domi-
bernatione ac sustenlatione concessa suut, usibus nice anno 1196, ponlificatus vero domini Celes-
omnimodis profutura, satva Sedis Apostolice au- tini pape anno vi.
cioritatc. Si qua igilur in fiituruni ecciesiastica se-
cularisve persona hanc noslre constituiionis pngi- ANNO1196 1197.
nam sciens, conlra eam temere venire tempiavcrit,
secundo lerciove coramonitus, nisi realuin suum CCLXXXVIII.
congrua salisfactione correxeril, potestalis bono- Ad decanum et capiiutum Rothomagense.— Super
risque sui careal dignilate, reumque se diviiio ju- annalibus prwbendarum.
dicio existere de perpetrata iniquilate cognoscat, (Lalerani, Nov. 27.)
et a sacralissimo corpore ac sanguine Dei cl Do- [MANSI, Concii.,XXII, 619.]
mini redempioris nostri Jesu Chrisli aliena fiai, COELESTINUS, etc, dileelis filiis deca»o et capi-
atque in extremo examine divine ultioni subjaceat. 1D tulo Rplhomagensi, salutem el aposiolicam heue-
Cunctis aulera eidem loco sua jura servanlibtis, sit dciionen).
pax Domini nostri Jesu Cbristi, qualinus et hic Cum a nobis petilur quod religioni el honestmi
fruclum bone aciionis percipiant, el apud dislric- convcnire dignoscitur, animo nos debemus iu-
tum judicem premia eterne pacis invenianl. Auien. benti concedere, et petenlium desideriis ccngiuum
Ego Celestinus, catholice Ecclesie episcopus. suffragium impertiri. Eapropier, dilecti in Doniiuo,
Ego Octavianus, Hosliensis et Velelrensis epi- vestris justis precibus inclinali, antiquain vestrx
scopus. Ecclesix consuetudinem super annalibus prxben-
Ego Petrus, Portucnsis et S. Rufine episcopus. darum decedentium canonicorum, consensu archi •
(61) On ne voulaitpasquelesclercs a qtiiauraient souscrit ainsi d'aulres bulles : « Ego Johannesepi
&l6accordesles egtises ou beneiices dependaut de scopus Tuscanensis et Vilerbicnsis, S. Clenientis
rufcheveche pussent les redef ou en affermer les preshyiercardinaiis, subscripsi. » (Paoli, Cod.dipl.
bieus a qtii que ce l'ui,sans la connaissance et 1'aulo- l. I, p. 514.) i Ego Johannes, lituli sancti Clenientis
iisalion expresse du nielropolilaiu. cardinulis , Tuscaueusis episcopus, subscripsi. i
(62) Att Ms. Palforis. (Paris, Archives de 1'Empire, Seciiou hislorique,
(63) Le Ms. est ici fauiif. Le cardinal Jeau a L. 235, 1»
11£3 . EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. — AN. 1197. ,1191
rpiscopi cl lolius capituii roboratam, sicut in au- A archiepiscopi quxstio verlerctur, ipsc arcbiepisco-
thenticis eorum inslrumenli. apparet; scilicet ut pus post cognitionem causx in pfolalione sententix
quolibet decedente canonico fruclus omnes prae- his verbis non fuit usus:Talem partem condemnn,
bendx iliius anni, in quo obierii, in usus pios vel talem absolvo; sed pronunliavil ita : Siatuo, ei
secnndumraiionabilem defunctt dispositionem, aut, prxcipio. Et infra : Altendentes igitur quod hoc
cessante dispositione, secundum capituli arbitrium verhum, Statuo, rem perfectam significai, et cum
erogarentur, aucloritate apostolica confirmamus, cffectu non verbofenus accipitur. Itera secundum
et prxsenlis scripli patrocinio munimus. Nulli ergo Grcgnrium, quod prxcipilur imperatur, et quod
hominuin, etc. imperatur, necesse esl fieri; et aliquando si non
Dalum Turonis [leg. Laleranis], v Kal. Dec. 1196. fiat, poenam habel. Considerantes nihilominus quod
non debel aliquis considerare verba.sed voluntatem,
4NNO 1196-1197. ciini non inlenlio verbis, sed verba inlenlioni de-
beanl deservire, inlerprelamiir procuralorihus
CCLXXXIX. et dilfinimus, quod
Abbaliet conventttiS. Joannis in Vineit prwseribit Mriusque parlis pra-sentibus,
n« in ipsorum ecclesia fratres recipiantur ulira prxfati archiepiscopi verba tali forma prolala, per-
nonaginta, vel atiquis qui decimum quintum an- " peluo valimrx sentcnlix oblineanl firuiitatem.
uum non alligerit.
(Laterani.) ANNO1197.
de
[Hist. 1'abbaye de Saint-Jean des Vignet, Preuv.,
305.]
COTXCSTINCS eprscopus, servtts servorttni Dei, CCXCMi.
abliati et convenlui Sancli Joannis in Yineis, sa- Afano eleclo Nicosienti archiepitcopo, petenle ejut-
litlem ct apostolicam benedictionem. dem Ecctetim capiluto, paltium mitlit.
Significalum est siquidem.nobisper litleras noslro (Laterani, Jan. 3.)
apostolalui prxsentalas quod cum prxdecessores Hittoire de l'ile de Chypre, !•
vesiri magnis potcntibus personis nimium favora- [De MAS-LATIUE,
partie, Docuinents, p. b05, ex chartulario Sau-
iiiles se exhibendo, tot consueverint sxpe in fralres ctx Sopbix Veneix, cb.nin n. 1. Cf. n. 3, 4,
rccipcre, ut ecclesix vestrx dormilorium, vel re- S,6,(64).]
feclorium commode nullatenus caperel, nec red- CELESTINUS episcopus, servus servorum Dci. ve-
ditus ecclesix suflicere posscnt ad viclui necessaria nerabllibus frairibus Paphensi, Liiniconiensi t-t
adminislranda ; ita quod aliquando pro eorumdem C Famauguslano episcopis, et dileclis flliis universis
poteniium magnalum instantia, quidam cum essent ecctesiarum prelatis et aliis clericis per Nicosien-
in aeiate leneriores, nec posscnt observare regularis sem diocesim constitutis, salulem et apostolicatn
ordinis disciplinam, in ecclesia vestra ponerenlitr, benediclionem.
ad aposlolicx sedis consiiium el auxilium duxistis Inscrutabilis profunditas divini consilii, cujiis
super his omnibus recurrendum, humiliter et cum nutti tcrrena et celeslia disponuntur, stipra petram
dcvolione oranimoda poslulantes, ut attcloritaie esse st.ttuii (65) ecclesie fundamentum, et beatum
aposlolica stalueretur in posterum, ullra nona- Pelrum , queiii ipsius ecclesie vicarium institult et
gesiinum nunierum persoiiaruni, et aliquis puer mngistriim, cum Simon anlea vocareiur, Pciruin
infra deciniuui quinlum aniiuin in consortium vc- voluit, muiato riomine, appellare, ut ille qui eccle-
sirum recipi, ncc debcal admilti. Nos igilur veslris si:e , ctijtts fundamenium supra pelram, que Cliri-
ptccibus aiinuenlcs, pixsenliuin auclorilate, slatui- sttis est, diuoscitur ordinnium, debebnt per pr-
ittus ullra nonaginta fralres in ecclesia vestra noti ceplttni doniinicum , niagisieri.ini oblinere, Petnis
admilli debeanl, vel nliquis puer recipiulur in noiiiiiie vocaretur, qui ct populos in fiiiiduraenl.i
ecclesia vestra quera nondum conslilerit quintuin D fidei soUdurct, ct ligandi atqtie solveiuli hnheret
dccitnum anntira attigisse. plenariam polcsiatem. Verttin Domintis ac redeni-
Datum Laterani, ponlificatus noslr. anno scxto. ptor nosler qui, quando vult et quoinodo vult,
CCXC. inspirat de oninibus et disponit, dignalus esl insu-
Sentenliam ab 0[berto] arcltieptscopo Mediolanenti lainCypri, qtie a longis retro temporibiis a ma-
latam inier Malllt. magisirum et convertot hotpi- gislra Sedis Apostolicefacia fuerat aliena, ad eccle-
talit S. Simplicianiconfirmat. sieRonianegremium,que,disposi!ionediviiia,maier
(Decret.Greg., 1. v, tit. 40, c. 15.) cunclaruni esse dinoscitur gcneralis, nostris tem-
In his, qux ambiguilalem conlinent. Et infra : poribus revocure, inspirans charissimo in Chrislo
Innotuil apostolalui nostro, quod cum . inter nia- filio noslro A., illuslri regi Cypri, ui a nobis, pc-
gistrum M. el conversos hospilalis Sancli Simpli- nes quem, licct immeritis, pleniludo residet po-
ciani supcr eodem bospitali in prxsenlia Mediolan. leslalis, nuncio ct Iitlcris postularet quod in eadein

(64) Les pieces n°* 3,4, 5 el 6 sont des repeti- nies pour ameliorcr la copie du lexle n» 1, qui esl
lions ou coiilirinaiions de ccttc bulle. Nous avoiis la prcnuere piecu iranscrite dans le carltilaire.
mis a profit diverses corrections qu'elk-s onl fonr- (05) Au M$.*(a.'iini; dans In pieccn'' _ , HutuXt,
PATBOL.CCVI. 38
 H93* COELESTINlm PAP_E . 1196
insula una ecc.esia que esset mctropolis el tress A gratara conniventiam impendenles, liberlates et
cedes episcopales, de Sedis Apostolice auctorilale> immtinitates a charissimo in Chrislo filio Kantito.
siatuerentur; quibus ipse se dotes assignattirumi illuslri rege Danorum .el inclytx memorix Walde-
proposuit cpmpetentes el in eisdem tales insli- maro quondam patre ipsius, in colonos monaslerii
tuerentur prelali, qui populiiin Domini verbo sa- veslri et coenobioves.ro concessas, videlicel ul ah
liilis pascerentel predicatione assidua cdocerenl. omni regio servilio sint liberi et immunes, sicut in
Cujus ulique pium in Domino proposilum com- eorumdem regtim et venerabilis fratris nostri A.
inendantes, de comuni fratrum noslrorum con- Lundensis archiepiscopi, apostolicx scdis legali,
silio, ejus pelitioni annuimus, et Aflatio], tunc; scriplis authcnlicis coiilineiur, vobis el per vos mo-
cancellario prefali regis, nunc Nicosiensi archi- nasierio veslro aucloritale aposlolica cotilirmamus,
cpiscopo, et libi, fraler Paphcnsis episcope, lunc: et prxsentis scripli patrocinio communimus.
archidiaceneLaudicensls (66), in ipsa insula lega- Decernimus ut nulli omnino hominum liceathanc
tionis ofuiium exercentibus, plenarn vobis secun- noslrx paginam coufirmalionis infringere, vel ei
(liini Deum ordinandi ecclesias et accipiendi doles; ausu temerario. contraire. Si.quis aulcm lioc alten-
a predicto rege eisdem ecclesiis assignandas Iri- lare prxsumpserii, indignationem oranipotentis Dei
buimus potestatem. Celerum Nicosiense capilulum,, B el beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se no-
ad celebrandam eflectionem archiepiscopi canonicei verit incursurum.
proccdentes, eundem caiicellarium in ipsorum ar- Dat. Laterani, xiv Kal. Februarii.
chiepiscopum, volo unanimi, postulartint, et post- CCXCIl.
inoduin, de authorilale legalionis qua ipse tecum, Monasterii Capellensis tutelam sutcipit bonaque et
Iraier -Paphensis episcope , ipse fungebalur, sicttt jura confirmat.
vobis fueral ab Apostolica Sede indultuin, per ve- (Laterani, Jan. 26.)
ncrabiles fratres noslros Nazarenum archicpisco- [WENCK, HessischeLandesgetchichte,lom.III,p. 125.]
jnim , Betlehemilanum et Acconensem episcopos, COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
rnuiiusei fueril consecrationis impensum. El quia lectis filiis NICOLAO abhati de Capella ejtisque fra-
idem Nicosiense capitulum palleum (67) ab Aposlo- tribtis tam prxsenlibus quara fuiuiis rcgularem
lica Sede jam dicto archiepiscopo Nicosiensi con- vilam professis in pp. m.
cedi patiter et transmilti humiliter posiiilarent, Religiosam vitam eligenlibus apostolicum convc-
ipsorum pelitiouibus inclinati, palleum per le, fra- nit adesse prxsidium, neforte cujuslibet lemeriiatU
t.r Paphensis episcppe, pfincipaliier, sccundarip incursus aut eos a proposilorevocet, aul robur.quod
vero per dilecios filiosnostros Lcouardura el Radul- absit! sacrx religionis infringat. Eapropler, dilecii
liiiiin, cauonicos Nicosienses, eidem archiepiscopo in Domino filii, veslris juslis postulaiionibus cle-
(iiiximus lrausinillendum. Quocirca, universitaii menter annuimus et ecclesiam de Capclla prxfata,
veslre per apostolica scripta mandamus qualenus ci in qua divino mancipati estis ohsequio, sub bcati
debitam in omnibus obedienliam el reverentiam ex- Pelri et noslra prolectione suscipiinus, et prxsentis
hibeiites, salubria ejus monita el precepla, omni scripti privitegio communimus ; in prirais siquidem
contradiclione postposita, suscipiatis et firiniler sialuentes, u".ordo canonictis, qui seciindiini Detim
ebservelis. et beaii Auguslini Regulam atque iiisiituiionein
Dalinn Lalerani, nii Nonas Januani, pontifi- Prxmonslralensium fratrum in eodem loco insli-
calus riostri amio sexto. lultis esse dignoscitnr, perpeltiis ibidem temporibus
CCXCI. inviolabiliter observetur. Prxterea quascunqtte pos-
Monatlerii Soroensis libetiaies immunilalesque sessiones, quxcunque bona eadem ecclesia imprx-
confirmat. seniiariim jusie el canonice possidet, aut in fulu-
(Lalerani, Jan. 19.) riiiii concessione pontificiun , largiiione reguin vel
[SUUM,Hist. a[ Danmurk, VIII, 706.] ] principum.oblalione fidelium.sett aliis jusiis modis,
D
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di- prxsiante Domino, poierit adipisci, lirina vobis ve-
lectis filiis.... abbali etconventui de Sorvc, saluiera slrisquc successorihus et illihata permaneant. In
ct apostolicam benediftionem. quibus lixc propriis duximus exprimcnda vocabulis:
lticumbit nobis ex debito pastoralis ofiicii, ut Locum ipsum, in quo prxfata ecclesia sila est,
justa petentibus audicntiam cum elficientia prx- ciini omnibus perlinentiis suis; ctiriain in Evers-
beanius, maxime ubi eorum vota el pieias adjuvat, lorff cum toto prxdio Albrechteroih, et lloitgereii
etexplorali juris veritas non rclinqtiil. Enpropter, cum oiiiiiibuspertinenliis suis, Buchholz, Egendorf,
dilectiin Domino fitii, vestris juslis poslulutionibiis et Liiniincsvelt cum omnibus periinentiis suis,
(66) On ne sait rien decepreial, qui, apres avoir Cesl lesigne lepluseievedela dignite .piscojiale. Le
cte archidiacre de Laodicee, en Syrie, eiait ators pape ne 1'accordaii que ires-excepiioniielleiiienluux
evequede Paphos. cveques; il eiail rcserve aux patriarches et uux
(67) Le pallittm etait une bande d'eioffe de laine archevdques, et nese meitnit qn'a certaiues grandes
bbnclie, ornee de croix, que le preiat porlait au- feles deiermhiees. Le pape seul pouvait el pcut en-
"t»>ur du cou el sur les epaules, en laissaut retomber corc, car 1'usage n'eu cst pas eniierenieut perdu,
ses cxlreniilcs, 1'tine devaut, ratitrc par derrierc. _'en revctir quand il le jugc convenable.
 H.7 EPISTOL_EET PRIVILEGIA. — AN. 1197. 1193
Lm.-tirol,Wictitep,Weldesberc, Solnbusen,elaliud,,, A culo fngicn.es ad convcrsionem rccipere.et eos ahs-
Solnbusen et Laiider. husen cnm otnnibus perlincn- quc contrad cl'oite aliqua relinerc. Prohibcmus i.t-
liis suis, Alboldesberc et Bezingen cum pra-diis stiis; sujjor, ut nulli frntruin vcslrortinf postfactnin iu ec-
curiam in Wirne cum tolo prxdio suo, ctiriam in clesia vesira professionem fas sil ,nisi forle arctioris
Crimeldesdorf, curiam in Engilgis et cnriani in rcligionis oiucntu, absque abbatis sui licentia de
Utershusen, cnm omnibus pertinentiis suis. In Lei- eodem loco discedere, discedentem vero nbsque
genbach redditus qtialuordecim selidorum; in Wolrs- commiinium lltlerarum cautione nullus audeal rc-
husen quinqnaginta solidos, in Wirahin decem tiuere. Chrisina vero, oleum sanctum, consecratio-
el octo solidos, in Rikerslmsen triginta quatuor ncs altariuin seu basilicnrura, ordinnliones cleri-
solidos. in Bidenbach qnnluordeciin solidos.iin Gri- coruni, qui ad sacros ordiues fuerint promovendi,
melderoth qualuor solidos el dimidium, in Gerla- a dioRcesntiosuscipietis episcopo, siquidcm cath.)-
hesdorf deccm solidos, in Btibenhusem decemet licus fueril, -et commiinioiieiii sacrosnnclx Romanas
octo solidos, in Geifridcsdorf deccm et novem soli- sedis babticril, alioquiit liceat vobis qtiemciinque
dos, in Ilermannesdorf tres solidns, in Egendorf voluerilis eaihoiicum adire aiilistiiein, gratiam ct
quinque solidos, in Deidenhusen triginta qiiaiuor commonionem apostolicx sedis liabenlein, qui no-
sorktos, i» Grimoldesdorf cl Frilngendorf duo la- JJ ] stra freius auaorilaie vobis quidcui posiulata titi-
lenta el deeem et septem solidos, in Solnbtiscn duo pcndat. SepiiUurain quoque ipsius ioci liberam csse
lalcnta «t octo solidos, in Rohenrotli duodecira so- decernimus, ut eorum devotioni el exlremne volun-
lidos 61 diinidium, in Wegebach duos solidos, in Inti, qui se illic sepeliri deliberaverinl, nisi forte
Hulzmauneshusen viginti septcm solidos, in Aldeu- excommunicati vel inlerdicii sint, nulliis Obsistat,
•dorf qualuor solidos, in Sigozeshusen sex Widos, salva lamen justilia illurum ecclcsinruni a quibu»
in Bisopheshitsen duodeciin solidos, in Limpach nioriuorum corpora assumiintur. Decimas prxterea
quinque solidos, in Eicheti duos solidos el diini- et possessiones ad jus ecclesix vestrx spectantcs,
diui», in Lenlerscheil sexdecim solidos, in Malznel- qux a laicis detineiitur, redimendi et legiiiuie li-
tem qtinluor solidos et ditnidium, in Slachtersroih berandi de manibus eorum, et ad vcstfara ecele-
sex solidos ct dimidiuin, in Iltistedcn triginla so- siam revocandi, libera sil- vobis de upstra auclo-
lidos, in Bucliolz qualuor solidos, in Satzbuden lilate faculias. Obcunte vero le, nunc ejusdem Uici
scptem solidos, in Virue qtttiiqtie selidos, in Al- abbale, vel tuorum quolibet succcssorum, nufias
detidorf viginti quatuor solidos, in Megenharderoih ibi qu.tlibei siihreptiohis aslulia seu violenlia pr«-
octo solidos, in Engilgis quindeciin solidoS el di- ponatiir, nisi queui irntres communi eonsensu, vel
. itiidiiini, in Urfa tres solidos, molendinum in Virnc, 'C fratrum pars major et sanioris consilii, secuiiduiti
in Hol.huseu duodecim solidosColoniensis nionel.T, Deumel B. Aiigustini Reguiam provideat eligendum.
in Eppehagen unum solidiim, in Heiwigeshagen qua- Decerniinus ergo, ut nulli omnino hominuni liceat
luor solidos, in Rukershusen deceui solidos, in prxfatam ecclesiain teniere perturbare, aul ejus
Bunebach novem solidos, in Belfp-rolh duodeciui possessioues nuferre, vcl a! latas deiinere, iiiiiiuer<,f
solidos, in Wildiiigen tres solidos, in Wikardesdorf seu qiiibuslibet Vexalionibus faiigare, sed oinnia
duos solidos, in VVichle duo tulenla et qnaliior- inlrgra conservciitur eorttin, pro quoruin giibcrna-
decim snlidos, in Paleblaz Ilomzelar, Ilcidelbach, tiunc ac stisteutatioue conccssa sunt, usibus omiii-
Elliacb, Hegenebach , trigintn trcs solidos et dlirii- modis profutura, sulva sedis aposiolicx auctofiiaio
dium; in Seilpach triginta solidos, in Milsungcn el dioecesani episcopi canouica jusliiia. Si qua igi-
ociosolidos, in Holzliusenocio solidos, in Unshusen tur in fulurtim ecclcsiastica sxctilarisve pcrsona,
quatuor solidos, iu Sachseuhusen septcm solidos, hniic uosirx constitiiiionis paginain sciens, contra
in Diclichen seplem solidos, in Scastehach septem cam temere venire teutavcrit, secundo lertiove coin-
solidos, in Riidolve_hngenescplem solidos, in Ger- monita, nisi reaium suiiin coiigrua satisfaclione
stefe sex solidos, in Eichagene qiiatuordeciin solidos £n cbrrexeril, poieslntis honorisqiie sui diguiinle ca>
et dimiditim , in Jaibach octo soiidos et dimidium, rcal, reamqtie se divino judicio exisiere de perpe-
in Mouusehachduos solidos, in Scbnegelbiz tres so- trala iniquilalc cognoscai, et a sacralissiuio corpo.o
lidos, in Drumershusen ct Steincilcprxditim unum, et Sanguine Dei et Doniini Redemptoris noslri Jesu
in Bettenbusen viginli duos solidos, in Munstre Christi aliena flai.atque In extrCinoexainiiie diviua.
qiiaiuordecim solidos, in Frowenroth sex solidos et ullioiii subjaceat. CtinCtis auie.n eidem loco Sua
Vurte quinque solidos. jtir.i servaniihus sit pax DoinininOslriJesn Chrbti,
Sane novalium vestrorum quod propriis manibtis quatenus el hic fritcluin bonx actionis percipiant,
ant sumjrtibuscolilur sive de nulriinentis animalium cl ajitul dislricluni juilicCti)prxmiu aelernaepaci»
veslrurum, nullus a vobis decimas exigere vel ex- iiiveiiiaiit. Auien, amen.
torquereprxSumat.Cnm aulem generale inlerdictuni Ego Cadestinus, caiholicx Eccleslaeepiscopus.
lerrae fuerit, licent vobis, clausis jauuis.exchisis ex- Ego Ociaviaiius,Ostien.et Velletrensis episcopus.
communicatis et interdictis, non ptilsatis caropams, Ego Petfus, Portuensis et Sanet,x Riifinx.
suppressa voce, divina officiacelebrare. Liceat ijtio- Ego Mclior, SS. Joaijnis. Ct Pauli presbyief car-
qnevobisclericos etlaicos.liberos et absulntos e sae- dinalis tittili Pammacbii.
1199 COELESTINIIII PAP_E 1209
Ego Jonnnes, Sancti Clemenlis cardin.Viterbien- A^incultis/hospiles cum lcrrts cullis cl incul.is quos
sis el Tiiscaneiisis cpiscopus. bahetis apud Chevan.es; hospites ctni) lcrris cullis
Ego Hugo, presbyler cardinalis Sancti Martini el incultis quos habetis apud Soisiacum; villam cum
tiitili Eqnilii. lerris, pratis et nemoribus dc Yilladudone; omno
Ego Joannes, tiltili S.tncli Stephani in Coelio qtioil babelis apud Euriaciim, et qtiod habelis apu.l
moiile pxesbyler eardinalis. Vilarcel, et ea qux hahelis apud Castras, raolendina,
Ego Soffrcdus, lijuli S.tnclx Praxedis preshyier prnta , vinens cl omnia nlin qux habetis in Corbo-
c.trdinalis. liensi lerritorio, ct aliis lerritoriis, et moditim
Ego Bernardus, Sancli«Petri ad Vincula presby- bladi qiiem habelis in nmjori decima de Soisiaco,
ter cardinalis liltili S. Eudoxix, - de donatione Pagani el M. uxoris ejus; nmidiiias
Ego Joannes, tiiuli Saoctx Prisc» presbyter car- quas hnbelis apud Corbolimn in solemnitatibus
(liualis. beali Exuperii el bcmi .Egidii, et prxbendam iu
Ego Gratiantis, Sanctorum Cosmae et Dnminni IISIISecclesix vestrx, a le, fili abbas, cum assensu
dinconus cardinnlis. charissimx in Chrislo fitix A. illuslris Fraucoruiu
EgoGerardtis, Suncti Adriaui dincontis cardinalis. reginx, pietalis iiiliiilu ac pia deliberalione cun-
Ego Gregorins.Sanclx Marix in Porticu diacouus B cessam. Compositioiiem insuper quae inler vos et
cnrdinalis. bonx memorix Mauritium Parisiensem episcopum,
Ega.Gxegprius, Sanctx Marix in Aquiro diaconus super procorationibus de cxtero episcopis, qtii in
cardinaiis Ecclesia Parisiensi pro tempore fuerint exsolvendi,
Ego Gregoiius.Siucli Gregorii ad Yclum aurcura amicabiliter intercessil, sicut provide facta esl et
diaconus cardinalis. ab ulra^que parle recepla ct haclenus observala. et
Daium Lalcraui,per manum Censii SanclxJLucix in scripto eiinde ronfeclo plenarie continetnr, prx-
iii Ortbea diaconi cardinalis, dorani papx camcra- senli privilegio confirniamtis. Prxlcrea liburtates
rii.yti Kal. JFebruaiii, indictione xv, Incarnalionis ct immunitates ab ecclesiarura prxlaiis, regibtts et
Dorainica. anno 1196, ponlilicatus vero domini Coe- principibus' ecclesiaeveslrx conccssns, nec uon an-
lesiini papx III anno scxlo. liquas et raiionabiles consueludines bactenus ob
CCXCIIL servalas, ratas habcmus, et eas futuris temporibus.
Eeclesiw Sancti Exuperii Corboliensii prolectionem illibalas deccrnimus pcrmanere.
stttcipit postessionesqueconoborai, confirmala in- Decernimus ergout nulli omnino hominuin licenl
super compositione inter abbatem et Mauricium prxfatam ecclesiam leniere perturbare, aut ejus
Parisiensem episcopum< df procuratione episcopis ,"
ia Ecctesia Ptnis. exsolvenda. i possessiones auferre, vel ablaias reiinere, iiiiniicre,
seu quibuslibet vexalionibus fatigare, sed omnia
(Lalerani, Febr. 1.)
IJean BocQ-ET, Vie de S. Spire el S. Leu, p. 52. integra coiiserveiuur eorum, pro quorum guber-
Paris, 1627, in-8".] nalionc ac sustematione .concessa sunt, usibus
COELESTINUS episcopus, servus scrvorum Dei, omnimodis profutura, salva apostolicx sedis nu-
dileclis iiliis IluGONiabbali et canonicis ecclesiae ctorilate, el dioeccsani episcopi canonica juslilia.
S.mcti ExuperiiCorboliensis, tam prxsenlihus quam Si qua igitur in fuiurum, eic.
fiitmis, canonice subslituendis, in perpeluuiu. Ego Ccelestinus, caiholicx Ecclcsix episcopus.
Effeclum jusla poslulanlibus indulgcre, et vi- Ego Conradus, Moguniinensis archiepiscopus.
gor xquitatis ct ordo exigit rationis, prxsertim Ego Octavianus, Osticnsis cl Velletrensis cpi-
qtiando petentium volunlatem et pielas adjuvat, et scppus.
veritas.non relinquit. Eapropler, dilecti in Domino Ego Petrus, Porltieusis ct Sanctx Rufinx epi-
filii, veslris jjisiis postulationibus clcmenter anuiii- 6Copus.
itins; el ptxfalaui ecclesiam Sancli Exuperji Cor- Ego Joannes, tiluli S. Clemenlis cardinalis Vi-
boliensis, iu qua diviuo mancipati eslis obsequio, r> terhiensis et Tusculan. episcopus.
sub beali Petri el uoslra proleclione suscipimus el Ego Melior, Sanctoruiu Joannis et Pauli cardin.
prxsentis scripli privilegio communjmus, slatuen- tituli Pammacbii.
tes ut qiiasciinque possessiones, qua?cunque boua, Ego Pelrus, liluJi Sanclx Cxcilix preso. card.
eadcm ecctesia iinprxseniiarutii jusle et cauoiiice Ego Jordauus , prcsbyter card. Sanclx Puden-
possidet, aut in futurum coucessione poniificuui, liiiiix lituli Pasloris.
largilioue regum vel principum, oblalione fideliuni, Ego Guido, Sanctx Marix Transiibcrim liluli
scu aliis juslis mcdis, prxslanie Doniino, poteril Calixti presbyter card,
adipisci, liriua vobis vestrisque successcribus, el Ego llugo, presbyter card. S. Martini, liluli
illihata peruiaiieanl. ln quibus lixc propriis duximus Equitii.
cxprimenda vocabulis : . Ego Joannes. til. S. Slepbani in Coeiio nioiile
Locum ipsum in quo prxfata ecclesiasita est, cum presbyler card
ouiuibus perliiieniiis suis; clauslruin cum hospiii- Ego Cinlhius, liluli S. Latirenlii in Lucina pre-
bus iu eodem dauslro maneniibus; villam Bale- sbyter card
curiis, hospites de Fpntenete ctim tcrris culiis ct Ego Soffredus, tit. S. Praxedis prcsbyler card.
 1201 EPISTOL/E ET PRIYILEGIA.— AN. 119?. »1209
Ego Bernardus, S. Petri ad Vincula presbyler \ CCXCV-VI.
card. tit. S. Eudoxix. \Otloni], episcopoBobieitsi,matidal, hbrtelur LUn-
francum], epitcopumPapiensem, necanonicos 1'lti-
Ego Joannes , lituli Sanctx Priscx preshyter
cnrdinalis. centiiiot privet decimisde leriiiorio Portut Albariv.
Ego Gratianus, Sanctorum Cosmx et Damiani (Laleruiii, Febr. 10.)
diaconus card. [CAMPI,Ilist. di Piac, II, 375.]
Ego Gerardus, Saucti Adriani diac. card. CoELissriNuscpiscopus, servus servorum Dci,
Ego Gregorius, Sanclx Marix iu Porticu diac. venerabili fratri Bobicnsi cpiscopo salutem ct
card. apostolicam benediclionem..
Ego Gregorius, Sanctx Marix in Aquiro diac. Signilicarunt nobis dilecii filii canonici Placen-
card. tini quod, cum h. lerritorio Porlus-Albara?'a longo
Ego Gregorius, Sancti Georgii ad Verum atirenm lempore dcc-iniasbubuissenl, inler Alfanura qtioti-
diac. card. daiii Papiensem episcoptim et ipsos super illis oliui
Ego Lotharius, Sanctorum Sergii et Bacchi diac. quxslio est suhoria, quam uiiqun conlro^ersiain
eard. bonx mcmorix V., quondam Roinaux Ecclesix cai-
Ego Nicolaus, Sanctx Marix in Cosmedindiac. dinalis, tunc apostolicx sedis legaius diligeulei-
,car.l. cognoscens , pro jam dictis canonicis senlentiam
Ego Bobo, Sancli Theodori dinc. rard. proraulgavil, qux senieiiiia posimodum per sedeni
Duin Laterani, per manum Ceniit Sanctac Ltnix aposlolicam fuil confirmata. Cumque iidem eano-
irr Onhea diaceni cardinalis domni papx camerarii, nici easdcm decimas illius aucioriiate senleiiiix
Kal. Fcbruarii, indiclione xv, Iticarnalioiiis Dotui- possiderent, dentio supef quibusdam ejusdeui loci
uicaeanno 1196, ponlilicatus vcro domiii Cceles-ini deciinationibus inter archipresbyierum ejusdcni
papx III anno sexlo. loci et dictos canonicos Placenlinos fuit quxstio
CCXCIV. stiscitata. Et cum ex delegatione apostolica veue-
Geraldo epitcopo Cadurcensi cohcedii ut percipiat rabiti frtiri episcopo et eliam prxposilo Laudensi
in eccletia S. Amatorit sumplus necessarios pro eadem controvcrsia coniniissa
iiinete ad sedem dpottolicam el pro aliis ad Eccle- fuissel; ipsi utrius-
tiam ttiam speciantibus. que parlis rmionessiudiositis inspcxcrunl, et habito
(Lalerani, Feb. 1.) prudentum virorum consilio decimas illas memo-
[ Seriet episcop.Cadurcent., 76.] ratis canonicis adjudicare curarunt. Processu vero
COELESTINUS episcopus, servus servorura Dei, ve- <Q temporis venerabilis frater iiosler L., nunc Papieu-
uerabili fratri GEBALDO Cadurcensi episcopo, salu- sis cpiscopus, quod illx decimx ad eosdem canoni-
icui et aposlolicara benediciionem. cos perlinerent non faciens aliquam mentionem, a ,
Fralrum coepiscoporura noslroruiri jnslis petitio- sede appslolica inipelravit, ul de taboribus propriis
nibus digoum esl nos facilem prxbere assensuin, neinini tcneretur decimas exhihere, et sic iti pra-
cl eorura pia desideria tn Doiuino promovere. dicio loco vel lerritorio propriis sumplibus laborem
Eaprupter, venerabilis in Christo frater, tuis justis exercens sub tali occasione canonicos illos decimis
poslnlationibus annuenles ea qux iu ccclesia B. Ma- illis, Ct suo jure nitilur spoliare.
rix Rupis Amaicris, lesliinonio multoruin episco- Quocirca fraternitati lux per aposlolica scripta
poruin et abbalmn, el aliorum didicinuis te habere niaiidamus, quaienus prxdiclum episcopuiu, ut
vidclicel sumplus necessarios libi, el familix tux, occasione illius indulgenlix prxfatos canonicos
el bospitibus luis, te prxseuie vel ahsente, siitn- illis decirais nun destituat, cum ex ipsa illuruui
Miis et equilaluras in itinere nd sedein apostolicam juri nullum prxjudicium afferre velimus, seu de.i-
accedendi, et in aliis pro tua ccclesia faciendis, maiioues sibi solilns minorari, si rem ita se liaberc
sicut ea hactenus in pace te didicimus possidere, itiveneris, auctorilate nostra, cessante appellatione,
libi et successoribus luis donnmus, concedimus, I9 proui justiiiti fueril, cogere non oinillas.
auclorilale aposlolica confiruaiiiiis, ct prxsenlis Dalum Lalcrani, iv Idus"Februarii, potitilicatiis
sciipii patrocinio communiinus. Coucedimus insu- nostri anno sexto.
per ut hxc omnia prxdicta libi et succcssoribtis CCXCVII.
tuis liceat per vos vel niinisiros vestros ab eadem Capitulo Quoldsbacensi archidiaconalum Rangove
ecclesia accipere cum ii qui in eadeiu prx.unt confirmat
ccclesia, miuistrare disliilerini. (Lalerani, Febr. 27.)
Decernimus crgo ut niilli hominum liceat bane [UssEittiANN, Episcopalus Wirzeburg., Prob., 54.]
paginain nostrx conccssiunis et confirmationis in- COELESTINUS episcoptis,,servus servorum Dei, di-
ftiugere, aut ei ausu temerario prxsiiniatcouiruire. lectis filiis capitulo de Onoldesbach saluiem et
Si quis aulem lioc allcnlare prxsunipserit, indigna- apostolicam benedietiotiein.
tioneni oinnipoienlis Dei et beatorum Pelri et Justis petcnlium desideriis dignura esl uos faci-
P.mli apnstolorum ejus se noverit incursurum. lem prxbere consetisum, et vota, qux a ratioais
Datum Laterani, Kal. Fcbruarii,. pontificatus no- tramile non discordant, cffeclu ur.sequenie co.n-
siri anno vi. plcrc. Eapropler, dilccli in Doniinofilii,veslris j:tsiis_
 «03 COELESTINIIU PAP.fi 1204
postuiaiiontuus grato concnrrentes asseusu archi- A aulem hoe atteniare prsesumpserii, indignaiioneiu
dtjcenaluni Rangowe cum omnibus perlinetitiis suis, omnipolentis Dei et beatorum Pelri et Patili apo-
sicul ipsum eeciesia veslra a quinquagitila annisi siolorum ejus sc noverit incursurum.
jusle ac sine controversia noscitur possedisse , Datura Laterani, Kalend. Martii, pontificaius no-
ecclesix ipsi auctoritaie aposloliea coiifirinamus,cl stri aiino vt.
prxseniis scripti patrocinio communimus. CCXCVIHbis.
Decernimus ergo ut nulli omniuo hominum ticeat Eccletim 5. Marimtt S. Joannit
evangetittmCappen-
banc paginam nostrae confirmationis infringere, vel bergentit protectionemtutcipit, bona posiettionet-
ci ausu temerario contraire. Si quis aulem boc que confirmat.
aiietuare prxsuinpserit, indignationem oiunipo- (Laterani, MarL 7,)
lentis Dei et beatorum Petri et Pauli aposloloruin [NIESERT, Mututeritclte Vrkund., III, 294.J
ejus se noverit incursurum. COELESTI.NUS episcopus, servus servorum Dci, dt-
Datttiu Lateran., m Kal. Martii, pontificatus lectis liliis HEIU».-NNO abbali ecclesix Sanctx Ma-
uosiri anno sexto, rix et S. Joannis apostoli in Capenberg, ejusque
CCXCVIU. fralribus lam prxsetilibus quam futurLs regulareui
*
Sororibut S. Matim Suetsionensibvt coneedit, ut, non vitam prolessis, in perpetuum.
obtiants juramento quondam faclo, de attentu Religiosam vitam eligenlibus apostolicura conve-
abbaiittarum tive prxtatarum, iit liceal quuslibet nit adesse prxsidiura.ne forte cujuslibet leraeritatis
idoneat recipete mouiales, iocursus aut eos a proposilo revocel, aut robur, quo-f
(Lateraui, Mart. 1.) absii I sacrx religionis infringat. Eapropter, ditecii
[D, GEKHAI», Uiit. dt Notre-Dame de Soistont, pag. in Domino filii, vestris justis postulationibus clenieu-
445.] ter annuimus, et prxfaiam ecclesiam Sancix Ma-
Coti.ESTiNusepiseopus, servus servorum Dei, di- rix et Sancti Joannis aposloli, in qua diviuo mait-
lectis in Cluislo filiabus abbatissx et conventui cipali eslis obsequio, ad exemplar felicis recorda-
monasterii Sancfcc Marix Suession., saluleiu et tienis Eugenii papse prxdecessoris nostri, sub beati
iipustolicain beuedielioneni. Peiri elnostra proieclione suscipimus.el prxsentir
Apostolic» digiiit-itis offleio provoeamnr el com- seripti privilegio conimunimus; in primis siquiden)
iitune dehituui charilalis rcquirit ul loeis Dei dicalis slnlucnles ut ordo canonicus, qni secnndum Deum
noslrx provisionis nianuiu laliler apponamus, qttod et beati Augustini Reguiam alque instituiionen)
jier aliquorum violeutiam aliqualenus non turben- Q ( Prxmoiistraieiisiiiii) fratrttin in eadeni ecclesin in-
lur, sed ad taudem el ad gloriam riomiiiis Jesu slilutus esse dignoscitur, perpcrttis im*demtempo-
Cliristitaa» temporaliter quam spiritualiler oplatura ribns Inviolabiliter observetttr. PrXlerea qnascuu-
cuni ipsius adjutorio recipiant tncrementum.. Sane que possessiones, quxcunque bona eadem ecclesia
ad aposlolalus nostri audicntiaiu perveuk quod re- iiiiprxsenlianim jnsle et canoniee possidet, aui iu
troactis temparibus plures ad abbaliam vestram fiilurum couecs-ione pontificum, fargiliohe regiim
confluerent a viciuis locis inouiales. Cum tntideiu vel principum, obtatione fidelium, set» aliis Justis
propter niullitudiiicin earum de facultatibus nio- niodis, prxslant. Domino, poterit adipisci, firma
lnstetii, proiit necesse eral, victum non polerant vobis vestrisipie successoribus, el illibata perma-
obiinere, praedeeessores vestro jurainento inter se ueant. In qitibus bxc prepriis duxiuius exprimend.-.
lii tnavemnl quod a tempore illo iu atuea uullani ab vocabulis ?
alia eeclesia reciperent monialem, sed modo, cuin Locun: ijjsuni i» qno prxfata ecelesia siia esf
l>auex sint qux jurameulura Grmaverunt el ecclesia CHIIIoinnibus pertincntiis stiis, ecctesiain in Alen el
veslrasuo defraudetur officio, lumquia paticx sunt ecclesiam in Werne, quas vetbena? memorixVVer-
resideities, tum quta senes et decrepitx , quxdam nerus Menasteriensis episcopus cnni decaniis ei
vero in aelale teiierrima sint, nce valeant regularis 'I* parochiis earuni eccleshc vestra? conttiJii. vel ejus-
oidinis disciptinaii) observure, ad aposlolicx sedis deni episcopi successores vobis poslea confirma-
consilrtun et auxilinm thicilis super his oinnibtis Fimt; eccleslain in Burk, qnam venerabilrs frater
recurreiiduni, buiniliiei- el ciun devolione omni- no.ler lleriniaiiniis Monasteriensis episcopus eccle-
tnoda postulanles, ut atictoritate apostolica siaiue- six vesirx provida deliberalione concessit; curiitu
fetof iu pOsterum ut a viciuis ecclesiis UCeretvobis in Lohuseii, quam Fridericus, comes de Altena,
idoncas recipere moniales. Nos igitur vestris posiu- vobis tradidit' litdlo venditionis, et agros eidem
lationibus annuentes prxseiiiiuin aiiciorilalc vobis curii adjaeenies, qtios vobis nobiles de Erperodo
diiximits indulgendum, ttt non obstaiite prxdielo veiidiileniiit. Satie Jaborum vesirorum quos propriis
juramenlo de asseusu nhbalissarum sive prxlnlaruiu iiianibus aut snniptibus colitis, sivu de horiis et
snartini vohis liceat quaslibet idoueas recipere virgultis el piscationibtis vestrrs, vel de nuirimen-
inoniales. lis animatium veslroriini, iinllus a vobis decimas
Dccerniinus ergo ut ntilli lioiiiiiiiun lieeat hanc exigcre vel extorqtiere pioesuinat. Seputturam quo-
nostix coiuessionis paginam ct indulgcnliain in- que ipsius loci libefam esse decerniinus, nt eurutu
iriiiceie. Vel ei ausu temcraiTo conlruire. Si quis dcvotibni cl cxireiuas voluntaii, qui s^ illic scpeliri
1205 EPISTOL_E ET PRIVILEGIA. — AIJ. 1191 1206
delibcr.tveriitt, nisi forte excommuiiicaii vel inter- \j nicacanno 1196, pontificalus vero domni Coelestltil
dicli sint, nullus obsistal, salva lanien justilia illa- papx 111anno sexio.
rtini ecclesiarum a quibus mortuorum corpora asstl- (L.Si)
uiiiniiir. Decimas prxlerea el possessiones ad jus Plumbeum sigitlmn appendel ex filis sericis fiavf
ecclesiarura vestrarum speclanles, qux a laicis de- ae rubri coloris.
lineiiiur, redimendi et legilime liberandi de mani- CCXCIX.
bus eorum, et ad ecclesias ad quas pertinent revo- Ad capitulum
Lingoneme. — De residentia canonx-
candi, libera sit vobis de nosira aucloritate facul- corum.
tns. (Laterani, Mart. 12.)
Dccernimus ergo ut nulli omnino liominuni licent [MANSI,Concil., XXII, 623.)
prxfalam ecclesiam temere perturbare, aut ejus COELESTINUS cpiscopus, servus servorum Dei, di-
l>osse_sionesauferre, vet ablatas retiuere, minuere, lectis filiis dccano et capiiulo Lingonensi, salutera
scti quibiisUbet vexalionibtis fatigare, sed- omnia et apostolicara benedictionem.
iniegra conservenlur corum, pro quoriim guberna- Cuin a nobis peiilur quod justum est et hone-
lioue ac sustenlalione concessa sunt, usibus omni- stiiui, tam vigor xqtiitalis, quam ordp exigit ralio-
modis piofulura, salva sedis aposlolicx aticloritnte " nis, ut id per solliciiudinem ofiicii nosiri ad debi-
ul dicccesani episcopi canonicn juslilia. tum perducalur effectum. Eapropter, dilecti in Do-
Si ijtta tgitur in fulurum, cic. Cunciis nutem ei- niino filii, veslris juslis poslulationibus inclinati,
dem loco, eic. instilutionem a bonx nicinorix P. qiiondam Tuscu-
Ego Ccelesiinus, cnlholicx Ecclcsix cplscopus. lano cpiscopo in Ecclesia Lingonensi faciam , el
Ego Ociaviauus, Ostiensis et Velletrensis episco- per delegatos poslmodum judicesClarxvallis.etLoti-
pus. givadi abbales iiinovalaiu, el eommuni omnium ca-
Ego Petrus, Porttietisis el Sanctx Rufinx episco- iiotiicorum juramenlo firmalam; Videlieet ne quis
pus. prxbendxfi-iiclum prxsunialaccipere,nisi annuaiiiti
Ego llugo, pfesbyter cardinalis S. Martini lit. sedecira septimanns.in Ecclesia moratn fecerit con-
Equitii. linue, vel interpolaliin; if.t quod uni principaliuni
E.o Joannes, lit. S. Siephani in Ccelio monle horarura maiutini vel mnjoris niissx, sive vespera-
presb. cardinalis. rum intersit officio; salva lamen Ecclesix consueiu-
Ego Caflb., tit. S. Laurenlii in Lucina presbyler dine de scholaribus, vel collaleralibus cpiscopi et
cardinaiis P decani ad sedem aposlolicam accedenlibus, auctori-
Ego Solfredus, tit. S. Praxedis.presb. cardina- lale apostolica confirmamus, et prxsenlis scripti pa-
l:s. trocinio conimuiiimiis.Decernimus ergo ut tuilli, etc.
Ego Bernardus, Sancli Pelri ad Vincula presb. Dalum Laterani, iv Idus Martii, poniificalus no-
*
cardiuaiis til. Eudoxix. stri anno sexio.
Ego Petrus, lit. S. Cxcilix presb. cardinaf. CCCV
Ego Jordamis, Sancix Pudenliaux lil. Pasloris 1 Prmpotito Brandenburgensi usum milrm, annnti,
presb. cardinalis. chirotecarum, sandaliorum concedil, petenle Si-
Ego Joannes, lii. S. Clementis cardinal. Viler- frido comiteet castellano Brandenburgensi.
bieus. et Tuscanus episcopus. (Laterani, Mart. 18.)
Ego Guido, presbyter cardinalis Sanclx Mariae ' [RIEDEL,Codex diplomalicus Brandenburgensis, l. I
Traiisliberim lit. Calixli pars VIII,p. 122.]
Ego Gratianus, Sancioruin Cosmx el Damianii COELESTINUS episcopus, servus servoruin Dei, di-
diacontis card. \etip filio, prxposilo de Brandeburc, saluieni et
Ego Gerardus, Suncii Adriani diaconus cardi- aposlolicam benedictionein.
nalis. * 1) Licelsemenveibidivinia quocunqueprolalumpre-
E3'0 Georgius, S. Marix in Porlicu diaconus car- tiosum existat, nec quo habilu prxdicalor ulalur, sed
dinaiis. quid prxdicet, sit politis allendeiidum.qiiiaiainen in
Ego Gregorius, Sanclx Marix in Aquiro diacon. oculis hoiuinum orualus altenditur veslium el senno-
c.trd. nuiii, inslitula sttni in DeiEcclesia insignia dignilatum
Ego Gregorius, Sancli Georgii ad Vetum aureumi quibus in Dei officiis el verbi propagatione divini
diacon. card. illi tantura uinnlur, quibus de aposlolica fuerit
Ego Loiltai ius, Sanclorum Sergii el Bacchi diac. benignilaie indultum. Eapropter, dilecte iu Doiniuo
card. fili, luis postulalionibus amiuenles, qui in niedio
et
Ego Nicolaus, S. Marix in CosmeJitt diacon. car- nationis pravx et penersx, scilicct inler Sluvos
d itnl. iniinicos Chiisliniii nominis conslilutus, aliquibus
Ego Bobo, Saucli Theodori diac. card. postulas insigniis decorari, ul doclrinx pabuliitii
Datum Lalerani, per manum Cenlii Sanclx Lucixi salniaris et verbum fidei, quod eorum cordibus
in Ortliea diacoui cardinalis, doinni papx caitiera-. assidua prxdicalione infundis, ab eis tanto gratitis
rii, N.n. Marlii, indiclionexv, Iiicarnaiioiiis Doini-- el facilius admillatur, quanlo pluribus le viJciint
 1207 COELESTINIIII VAPJE. 1208
iiisigntlum, usum mitrx, anntill, chirotbecarum et A a fidelibus depromenda, vel qux aliqno lempore
sandaliorum iufra ecclesiam tttain solemnibus lan- reiiceuda dispositione mirabili slabilivit. Verum in
tum diebus, cum verbum prxdicationis duxeris pro- hoe devolioTiemveslram in Domino multipliciter
piuiendtim, in missarum solemniis ad preces nobi- comiiiendamus, quod ab apostolica sede, penes
1 s viri, Sifredi, comiliset casielluni »n Brandebure, quam, disponente Domino, plenitudo residet pole-
personae tux auelorilale prxseniium indulgemus. slalis, concedere vobis humiliter poslulasiis, ut in
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc noslrae Annunliationeel Purificationebeatx Virginiset festo
paginam concessionis infringere vel ei ausu (eme- S. Blasii vobis Iiceat, cum infra Septiiagesiuiam
rario contraire. Si quis hoc atteniareprxsumpserit, evenerint, Gforia in excelsis Deo et Sequentiam ad
indignationem oinnipotentis Dei et bealorum Pe- missam canlare. Nos igilur veslris poslulalionibus
iri et Pauli aposiolorum ejus . e novetil incurstirum. annuentes, auctoritate vobis praesentium indnl-
Dniuin Laternni, xvKalendas Aprilis, pontilicalus
geinus ut liceat vobis in feslivilatibus aniediciis
iiosiii auno sexio. Gloria in excelsis Deo et Sequentiam in missarum
CCCI. solemniis decanlare, devolionem vestrara aiieniius
Ecclcsiw de Allavilta donationem capilulo S. Pelri j commonentes, ul sicul yoce cupitis angelici cantici
Mognniini confirmat. esse participes, sic vos lales exhibenlis iu opcre-
(Laieiani, Mari. 29.) quod in xlerna palria angelorum possilis, facienle-
[W»R»-WEINDimees. Mogunt., II, 54*.] Doinino, consortia adipisci.
COELESTIN«S episcopus, servus servorum Dei, Dalum Laterani, vi Ldus Aprilis, ponlificalus no-
dilectis filiis capituli S. Peiri Mogtinlini, salulem et slri anno vu.
apostolicatu benedrciione.ii. CCClIt.
Justs pelentium desideriis drgnum est nos faci- Monasterii Wadegozingensisjura et possetsiones
lem prxbere conseiisuiii et vota qua a rationis confirmal.
Iramiie non discordant, effectu prosequenle, com- (Laterani, Apfil. 18.)
plere. Eapropter, diiecli in Domino filii, veslris [HUGO, Annales Prwmonstr.T t. II, Prob., p. 623.j
justis poslulutionibus gralo conctirrentes assensu COELESTINUS episcopus, servus servorum Dci.dile-
ecclesiam in Altnvilla, qunm Sifridus de Eppinslein ctis filiis GODE.RIDO abbati de Wadegozen ejusque
prxposilus vesler de assensu venerabilis fralris frstribus tam prxsenlibus quam futuris, regularetti
nosiri Moguntinr archiepiscopi, Sabinensisepiscopi Viiamprofessis in perpeluutir.
vobis ad stipeudiorum coniulii supplemenluin, sci- Q ( Religiosam vitam eligenlihus, apostolicum con-
licet ul in eadem ecclesia insiituatis sacerdotem venit adesse prxsidium, ue forle cujuslibet
et de provenlibus ipsius competenlem prxbendam - temeritatis incursus aut eos a proposiio re-
assigneiis eidem, et quod residuuni ftierit, vestris voeet, aut robur, quod absil! sacrx- religionis
nlililatibus devolvatur, aucloiilu e vobis apostoHca inSringal. Eapropter, dilecti in Domino filii. veslri»
confirinamus et prxscniis scripli pntrociuio. couv- justis postulalionibus clementer annuimus et prx-
nuinimus. # latani ecclesiam iu qua divino mancipnii estis obse-
Nulli ergo omnino honiinum liceitt hasrcnostram qnio, sttb beuti Pelri et nostra proleciione suscipi-
paginam confirmationis infringere, vel ei ausu te- BHISet prxseutis scripti ppivilegio commtiniraus,
iuerario contraire. Si quis autem hoc atlentare sf.ttiienles ut quascunque possessiones, quxcunquo
prxsmnpseril, indigiiatioiiem oiiinipoteniis Dei ct bona eadem ecclesia imprxsenlia.um jtisie ei ca-
bentoruin Pelri et Pauli apostolorum ejus se nove- nonice possidel aut in futurum concessione pottii-
ril iiicti.siirtim. ficum, largitione regHiuvvel principuin, oblatione
Daiiim Laterani, iv Kulend. Aprilis, pontificafcis fidelium, seu aliis justis modis, prxslanle Domino,
i.oslri aniio septimo. poteril adipisei, firma vobis veslrisque successori-
D btis et iHibala permaneant In quibus hxc
CCCII. propriis
Vonachis S Blasii in Nigra Sitva permillil, ut qui- ditxiinns cxpi-iineuda vocabulis:
lutsdam diebtts feslis canlent : t Gloriu iu excetsit Jus palroiialus el curam aiiimaruin ecciesiio
Deo, el Sequentium. > Siincti Michaelis in Biickenheiin; jus patronalus
(Lalerani, April. &,) ccclesix Sancti Martini, in eadem villa cum oiuni-
IGERBERT, Ilistoria Nigrw Sitvw, I. III, p. 113.] hns appendit-.iissuis; ecelesiara Sanctx Marix iu
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, Ramspacb cum decimis, oblalionihus et aliis ap-
d leclis filiis ahbati el conveiiiui S. Blasii in Con- petuliciis suis; cellaui in Marcelo cumagris, pratis,
siaiuiensi direccsi couslitutis, sakitem et aposloli- vincis, molendiiiis, decimis, oblationihus et aliis
c.ioi bcueilictionein. appendiciis suis : ecclesiara de Willuri cuin oinni
Li el siugtilis diebus Domino debeaiiiiis canli- iiitegrilate, ecclesiam de Raldingen cum decimis
ctim jtihiiali(>i]isexso.veie,sanctorumPniiunitanien et aliis pertinenliis suis; in Marcelo piscariam ct
itisiituiio deliheraliune .provida ordinavil, ut jn iiiolcndinura. Itein in Marceto, in llardinge, in
d cbus festivis rum majoribus debeanius iiiodul::- Bute, in Freinestorf ccnlum viginti diuiiinles,
tionibus decantare, el qux in soJjtnhiiatibus cssent praxlium in llustad. tcrrnm doiniiikaJetu dc.Ci.-u-
 1209 EPISTOLyE ET PRIYILEGIA. — AN. 1191 1210
penberg et qitod apud Beslenie possidebai; allo- \, niiini consensu, vel fratrum pars consilii Sanioris,
diu.il in Burgalben, ccclesiam Saucti Adolfi in seciindiim Dei liniorem et beati AiigusiiniRegul.ini
eadem villa cum deciiuis advocntia et aliis perii— providerint eligendum.
itentiis suis, el aliam quartam panem quam a Deecrnimusergo ut nulli omnino hominum liccnt
Templariis acquisistis, allodium in Singescheit, prxfalam ecclesiam lemere pcrturbare, aut ejus
allodium in Borbach et dimiditim mnnsiim Nove, possessiouesauferre, vel ablatas reiinere, minuere,
quarlam partem mansi, octavam pariein nemoris, seu aliquibus vexationibus futigare; sed inccnciissa
quod dicilur Putzernualt, maiisuin unum apud el illibala perseverent eoruni, pro quorum gubor-
Pize, bona oninia qux habelis in Siswilre. Sane natione ac sttsteiitniione concessa sunt, usibus om-
uovaliura vestrorum quos propriis nianibiis aul niinodis profuliira, salva dio?cesani episcopi cano-
suniptibus eoliiis, sive de ntitrimeniis aiiimalium nicn jusiiiia. Si qua igitur iu fulurum ecclcsiaslica
vcstrorum niillus a vobis decimas exigere vel ex- sxcularisve persona, hanc noslra? consliiulionis
lorquere prxsumat. Liceat quoqtie vobisclericos vet paginam sciens, contra eam venire tenlaveril,
tuicos, liberos ct absolutos e sxculo fugientes, ad secuiulo terliove commonila, uisi prxsumptioneiii
conversioncm recipere, el eos absque contradictione soam congrua salisfactione corrcxerit, poleslatis
aliqua reiinere. P.ohibeinus insuper ut nulli fra- B 1 honorisqiie sui diguitate careat, reamque se divino
irtim vesiroriim, post factam in eadem ccclesia judicio exislere, de perpelrata iiiiquilate cognoscat
proressioneui, f.is sil de coilcm toco, nisi arctioris et a saneiissiivio corpore el sangiiiue Dei et Do-
religionis obleniu, discedere; discedcnlem vero niini nesiii Jesu Cbrisii aliena fint, atque in extrcmo
absque communiuin litternrum cnmione nullus examine distiiclx ultioni subjaccat. Cunctis aiiieni
audeal reiinere. Ad hxc eiiam inhibemus ne cui eidem loco sua jtira servantibiis, sit pax Doiniui
episcopo, vel aliis plus a vobis pro vestris derimis tioslri Jesu Christi, quulcuus el tiic fructiiin bouse
peiere et recipcre li eal quam fueril a prxdecesso- actionis percipiuut et apud stipreiiiuiii juiliceiu
ribus eoruni, usque ad hxc lempora requisitum; prxmia xternx jiacis iuveniaut. Amen.
btim autem gcnerale interdictum terrx fueril, liceal Daltiiii Laterani,pcr maniiniCeucii Sanclx Lticix
vobis, clattsis jnnuis, exciusis excommunicatis et in Orchea diaconi cardinalis, domni papx cnuie-
imerdictis, non pulsalis camj^iis, suppressa voce, rarii, xiv Kalendas Maii, indiclione xv, lucarnalio-
divina officia celebr.ire; chrisma vero, olcum sa- nis Dominica-nnno 1197, ponlificalus veroCoslestiui
crum, conscerationes nltarium scu hasilicarunr, ordi- paj)X III auuo sepliino.
natioiies eanonicorum seu clericorum veslrorum qui . CCCIV.
ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesauo e
Vniversis fiaetibtti IH regno Dttcitv conxtitulit, qni
suscipietisepiscopo.siquidemC.iholictisfuerit.etgra- nd ecclesiam Aiusieusem saxeo mitro conslruen-
tiam atquecomraunioneniaposiolicx sedis habiieni, dain pecuititimdederint, de injiinctit pro sttis ex-
etea gratisvobis etabsque pravitatc aliqua volueiil cessibus pwnilenliit XLdies indulgel.
exhibere, aiioquiu liceat vobis quemctinqiie maliie- (Laterani, April. 23 )
riiis adire aniisiilem graliam ct coniinunioiieni [LANGEBEK, Script. rerum Dan., l. VI, p. 587.[
apostolicx sedis habenleni qui noslra fullus aucU- COELESTINUS episcopus, servtts servoiiiin Dei,
ritate, vobis quod poslulatis impendal. Prohibeinus titiiversis Christi fidelibus in rt-gno Dacix coiisiilu-
insuper ut infra fines parochix vcstrx, nullus sitte tis, el accedentibus seu transiiiira Imbentibus per
nssensu dioeccsani episcopi et noslro, eapellam seu Arusiciisein Ecclesiam saliilem et apostolicani ben.e-
oralorium de novo. construere audeal, salvis privi- Jiclionem.
Icgiis Romanorum poiiliflcura; ad hoc novas el Cum inler varips humanx frngililalis evenlus
iudebiias exactiones ab archiepiscopis, episcopis, non csl facite habilanlibus super tcrram incursus
archidiaconis seu decanis, al.isque omuihus eccle- evadere deliclorum, proposita sunl ad salulis noslrx
siaslicis sxcnhiribiisve personis omnino fieri pro- j) I reinedium opera pielalis, quibus lanto amplius Do-
hibemus. Sepitlluraiii prxlerea ipsius loci liberain iiiiiiiiui valeamiis habere propitium, quanio ea de-
esse ilcceruimus, ut eorura devotioni ct exlremx votius in necessitalibus exercuerimus proximorum.
vuluntati qui se illic scpcliri delibcraverint, nisi Cum auiem venerahilis frater nosler Petrus Arn-
forlc exconununicali vcl interdicti sinl, nullus siensis episcopus acternx retribulionis inluitu a.l
obsistnt, salva tanien jusiitia illarum ecclesiarum a honoreni Dei el lnudabile commodumcleri et populi
quibus niortuoriim corpora nssnniiintur. Decimas sux curx eommissi, cnlhcdralem ecclesiam qux
prxterea et possessiones ad jtts ccclesiarum veslra- lemporibus anleccssorum suorum de lignea soluni-
rtiiti spectanles quxa laicis detinentur, redimendi modo materia construcla fuit, lapidibus construere
et Iegilime libernndi de manibus coruni ei ad ecclc- disposueril, quod in terra vestra fieri sine grnvi
sias ad quas perlinenl revocandi, libere sil vobis labore ac suinplu non potcst, universitatem vestram
de aucioritate nostra facullas. Obeunie vero le, rogamus, moncmns, exhorlamur atientius el per
nunc ejusdcm loci nbbale, vel lnoruin qttolibet suc- aposlolica scripla maudamus, ao in remissioiiein
«essoruui, nullus ibi qualibet subreplionis, aslutia peecaniinitm injungimus, quatenus divini amoris
seu violeulia pr.Tponalur, nisi quem f) ilres coin- inluitu clcominunis ulil-itaiis obienlii dc bonis vubi«
1211 COELESTLMIII PAP.E 1212
a Deo collntis ad tam piurneilaiidabile optis explen- A Sicul phialx aurex odofamenlornm, plenx ora-
iluiu, grata et niiinifica impendaiis subsidia clia- lionibus sanclorum in conspectu Allissimi, ad ex-
ritalis, ut vobis adminiculantibus cilius el melius piandain criininum nostrorum corruptelam odorem
ecclesia ipsa construi valeat, et vos per hxc et sitavitaiis emiltuut, iia saluli noslrx plurimnni
alia bona, qux, Domino inspirante, feceritis, ad credimus expedire, si eorum in lerris celebrem
xternitalis possitis gloriam. pervenire. His autetn, habeamus niemoriam, ipsoruiu merila solemnibtis
qui operi ntemorato juxla sibi a Doraino facullatem recolendo prxconiis, quorum in ccelo speramus
iiidultain, maniiiii porrexerint charitatis, de iujun- iniercessioiiibus assiduis adjuvari. Sane cum di-
ctis prosuis excessibus poeniientiis XLdies de ini- lccti filii G. el P. monachi Silvx-Majoris ad sedeui
scricordi cotifidenles Creatoris cleiue.iiia indul- aposloltcara accessissenl , et de sancta conversa-
gemus. tiune, viia et meritis beali Geraldi, ipsius mona-
Daium Lalerani, tx Kal. Maii, pontificalus noslrj sierii fiindnioris, lam per lilleras venerabiliiiin
auno septimo. , frntrura iioslroriiin Burdigalensis archiepiscopi et
CCCV. stiffragancorura cjus, quam aliorum , ubbalum vi-
deliccl et nobiliuiii, nos plenarie iusti-uxissent,
Canonieit Arusiehsibusasserit prwbetulassex, a Pelro f et
epitcopo cottatas. pliniina ccrle indicia eoruni nobis et fiatribus
obluli suut; ct per venerubilcs fratres nostros
i,i_a:craiii, April. 23.)
[Ibid.] Roihoinageiiseni aichiepiscopura, Calaluutienseiu
et qtiosdam atios, (qui mirtcula qux
COELESTINCS episcopus, servus servorum Dei, ve- episcopum,
nerabili fratri PETROArusiensi episcopo, saluteni Duiiiiniis per illius sancti viri merita operatur pte-
et npostolicam benediclionein nius cognoverunt) certiores fuisscmus effecti;
Ofliciinostri debituni et cltariias ordinata reqtii- auditiselium virlulis ejus et miraculoruin insiguiis,
inler carnales spirilualem, inter houiines
rii, ui qux a fratrihus et cocpiscopis noslris acla et quod
lauduhiliier fuerini, aucloritalis nostrx prxsidio ctiam angclicara conscrvationeui habuisset, ipsuin,
iuconvulsam obliiieant firtniintem, ct plenain in fti- qui corporuliter dissolutus ctini Christo essc nieroil,
turo agendi liduciara tribuant potiora. Sicut auiein (ue debilo ipsius lionori et glorix qtiodaiumodo
cx parte ttia, venerabilis in Christo frater, iiostris vidercmur delrahere. si saiiclificatiiin a Duiuiuo
esl atiribus iiitiiiiatum, de bonis palrimoniatibus et permiiieremus ullerius devutiouis huniaiix venc-
aliis, qux ralionabililer acquisisti ac de iis qux com- ralioue curere) de lYalruni noslruruiu consilio
missa tibi ecclesia prius habuerat, sex prxbendas ., cationizaviiniis, ct decrevimus ipsum iu sanctorum
nuiiierandurn. Ciim ergo lucerna ejus
provide stuluisli canonicis assignuudus, qui eidcm calalogo
ecclesix debeant tleservire. Nos igilttr slatiiiura sic arseril in hoc mundo, quod per Dei gratiam jam
candelabruin meruerit
ipsura dignis in Doniino laudibus comraenduiites, ul iioii sub modio, sed super
lirniiter oiiinibiis fuluris leniporibus observetur, collucari, ul iu se ardens per opera charilaiis, lu-
ccat aliis per exemptiiin : uiiive.siiatem vestraiu
proul circumsp-cie ac provide factura est, sicut iu
iiuthenii.u venerabilis frutris nosiri Asgeri, Luii- rogaiuus, nioucinus, el aiicloritatc qua fuuginiur
dcnsis archiepiscopi, aposiolicx sedis legali, ex- prxcipicndo iiiandainus, quatcnus ad veneratioueiu
pressius conuiieiur, auclorilate aposlolica conlir- ipsius devute ac salubriier exciiali, ipsum festivi-
iuauius et prxsciiiis scripli jiairociuio couimti- taie solemni, constiiula dic, annis singulis excola-
iiimus. tis, ul idein oralioiiibus volivis ptilsatus, pro nobis
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc pngiiiaiu npud Doiuiiiiiiu iniercedal.
nostrx coiilirniaiionis infi ingere, vel ei ausu leme- Daliiin Luteruni, v Kulendus Maii, ponlificatus
fario Conliaire. Si quis autein hoc altenlare prx- nostri anuo vu.
suinpsciit, indigiialioneni omnipoienlis Dci el bca- CCCVII.
loniiii Pelii el Puttli aposlolorun) ejtis se noveril D [Gerardo], episcopo Bononiensi permillil ul excom~
liicursuruni. municel eos, qui bonu Ecclesiw occupaveriitl.
Datiiui Lateraui, ix Kal. Maii, poiilificatiis nostri (Laicrani, Mnii 2 j
atuio septimo. [SAVIOLI,Ann. BoL, II, u, 200.]
CCCVI. COELESTINUS episcopus, servus servoruin Dei,
snlutetn el apo-
Vniversisfidelibttspir Burdiqalensempruvinciam con- venerabili fralri Boiion. episcopo
slitulis Geraltlnm, monaslerii Sitvm-Majorit /UA- stolicatu beiiediciiouein.
dtUuiem, tn Sanctot relalum uunliul. Pelilionibus luis favorein nos aposlolicutn cxhi-
(Laterani, Apiil. 27.) bere ufficii noslri dehiluin exigil, et tux devoiionis
'MABILLON, Acta SS. ord. S. Beited., Sxc. VI, p. u, sincerilas borlatur fortiiis et inducil. Eapropier,
p. 871.] veuerabilis in Chrislo frater, petilionibus ttiisgraio
CCKLESTINUS cpiscopus, servus scrvoruiu Dei, coiicurrenics assensu, iuvasores possessionum Bo-
uuivcrsis Clirisli fidelibus per proviiiciam Bufdiga- nonieiisis Ecclesix et illicitos deienlores excoinmu-
lensem coitsiitulis, saluteni et ajjostolicaiu benedi- nicationis senlentia percellendi et absclvendi cos,
etionetu saiisfatlione recepia qui ob prxdiclam catisaii)
 «13 EPISTOL-E ET PRIYILEGIA. -r- AN. 1197. 1214
lnveueris excommuuicatione teneri, Iiberara tibi A Lupo, * de Castclleto, * d'Avaron, de Croi^non el
concediinus sine appellationis obstaculo auctoriiale de ' Foneanbalada, de Madiraco, de Lotipiac , dc
aposiolica facullalem. Berabal, du Baignaus, de Benalgia vetcri, de G. i-
Nulli ergo omnino hominum liceal banc nostraepa- bun el Aguillaco, de ArdeiAs,' de Daignaco , ciiin
ginam concessionis iufringere, vel ei ausu temerarto onmibus perlinentiis eorumdem prioraltiiim ; ecelo-
conlraire. Siquis aulem boc attentare ptxsumpserit sias etiam ' de Epielo, de Caniac, de Sanclo Leono,
indigiiaiionem omnipotenlis Dei et bcatorum Petri de Montinac, de Corbillae, * de Sancto Sidonio, dc
et Patili aposlotorura ejus se noverit incursurmn. Dlassaco, de Saucto Germano de Campet; prioi ntus
Patum Laier_iii, anno Incarnalionis Dominicae quoque * S. Andrcx de noiiiinc Doniini, " de Podi»
1197, vi Nonas Maii, ponlificatus uoslri anno se- Dodoniscttii) ccclesiis suis S. Christopliori ei S. Se-
piiiuo. verini; ptioratuii) S. Mnlini el S. Saliirnini de
CCCVTII. Koens, ct " S. Vincenlii de Porlelo, etS. Laurentii
cum omiiibus pertinentiis coruin; quid-
CeenobiiSilvw-Majorit prwdia et privilegia recenset d'Escttres,
et confirmat. qi.id habetis apttd Brojas et Jalam.
In Xanlonensi dioecesi priorutuin S. Nicoini de
(Laterani, Maii 10.; Royano, cuiu ecclesia sua S. Marix de lnsula qnx
[Galt. Christ. w...,ll, Inslrttin., 316 ] esl in Arverlo et possessiouibus suis de Oleron ei
COELESTINUS episcopus, servus servoi tiin Dei, Praiforuel. In_ Vasatensi dioecesi ecclesiam " de
dilectis filiis PETHO,abbaii inoiia-lerii Sauela?Marix Brana, cum aliis posscssionibus vestris; prioratus
Silvx-Majoris, ejusque frairibiis tam praesentibus S. Joannis de Blaiguac, el S. Petri de Castel, cuiu
quam futuris regiilaiein vitniu professis in perpe- ecclcsia sua de Siurac; prioratus de Huftio, de "
tuum. Soisico, de Coiraco, de Fistals, de la Gardera, di
Qtioties a nobis petiiur qtiod religioni et bo- Niaco,l* de Liugone, cum omnibus pertinenliis eo-
uesiati convenire dignoscitur, animo nos decet rum et " de Belio Fouie cum periinentiis suis. In
Litietuiconccdere, et peleniiiim desideriis coiigriiiiin Pelragoricensi dioecesipricraius S. Marlini "Campi-
suffragiuut imperliri. Eapropter, dilecti in Doniiiio Marlini, el " de Scaurniaco, de Pi.one, el S. Ulrici
(ilii, veslris juslis postulalionibus clementer annui- el S. Nieolui de Gorson, " de Loupehaco, cum ec-
wus, el pnrfatum monaslerium, in qtio divino man- clesia sua de Miuzac; prioratus S. Salurniiii " de
cipati estis obsequio, ad exemplar felicis recorda- Putco, cum ecclesiis suis S. Mnria?de Belpojel et
lionis Lucii papae praedccessoris nostri sub beati £ deLouasio; prioralum "* de la Vernia, cum eccle-
Pelri et nostra proleciione suscipimus, et prxsetiiis siis suis S. Martini do Conibis et " dc Crossia;
scripti privilegio commimimus; in priinis qtiideiti priornlum " S. Pastoris, cuin ecclesiis sibi perti-
siaitietues, ut ordo monasticus, qui secundtini Deurrt neniibus, et prioratum de " Atenaco et '* de Nausis,
et beati Benedicti Regulam in eodem monasterio cura oninibiis pertineniiis eorum, et de Sioruco,
nosciiiir inslituliis, perpetiiis ibideru temporibus eum pertinentiis suis. In Agennensi dioeeesi priora-
inviolabiliier observelnr. Prseierea quascunque pos- lum S. Antonii, et de Runauld, cmu ecclcsia S. Ru-
sessiones, quxcunque bona idem inonasteritini itn. finx el de Maureliaco, et S. Maria? de Cultuiis,
prxsentiaruui juste et canonice possidet, aul in piioralus S. Sylvcstri dePena, " S. Petri dcGon-
fiitnruiii concessione poiuificuin, largitione regttm laldo de Escassefort, cum ecclesiis el aliis peitineu-
vel principum, ohlatione fidetium, seu aliis juslis liis suis; prioratus etiam de Moiuliurt, de Culezun,
ntodis, prxstante Domino, polerit adipisci, lirma S. Caprasii de Lavardac, S. Murix " de la Fila,,T
vobis vestrisque suceessoribus et illibnia perina- de Caubeosa cinii ecclesia ejus S. Andrex, cum om-
neant. Iu quibus hxc propriis duximus exprimenda uibus pertiuentiis eorura. In Caturcensi dioecesi
vocubtilis: uiouasterium raonialium, scilicel ,s Pomaretum,
Lociiin ipsiim, in quo prxfutum monasierium D cum prioratibus, ecclesiis et aliis possessionibus
siltiin cst, cum omiiibiis periinenliis suis; ineadem suis, salvitalem de Blunquefort. In Auxiiauensi
villa eeclesias S. Petri el.S. Joainiis : grangias ad dioecesi prioralura " Gavarreti, cuin decima et
istutii mouasterium periiiicnles , scilicet Malforat, ceustt lolius villx, furnis el aliis posscssionibus
ciim lerra de Bunasse : grangiam dc Duignac et de
suis; prioratus de Lucader, de Mauvaisin, de "*
Carensac, cum ecclesia de Nerigean : grangia de Gilo, de " Perquerio, de " Boga del-mont de Ca-
Fonigravosa et S. Nicolai dc Genisaco, etdcMnnl- iteits. In Aragonensi dioecesi prioratus de " Rosta,
fniioi cum pertinenliis earura : decimas, mulendina, de Piiilano, '* de Unocastello, de " Exea, de Pra-
coloiios, qux specialiler ad iiioiiasieiiuin vestrum tella, de Alcala, cum ecclesiis, decimis el aliispos-
spedani; prioralus quoque de ' Senoii, * de Sanclo sessionihus eofum... In Lincolniensi dicecesi iu An-
^enori. » S. Lotihez. • de Castellen. * de Daron. • Fonc.tmhalns. « l.t Daux ftenaugo vieille.
fcsjnel. • S. Sidoin. » S. Andr.ts. i0 Puy Dodon. " Portets. " de Branc. Rucli. " Soursac. Ses-
cas uLatigou. "Belfont. " Camp-Mnriin. " Escatiinac. '" de Vlilefrauche. " de
Inch. "deVerdhs. " Crcisse. " S. Pasionr. " Loupehac " les Nauses. " de Gou-
" de Cadetes et Tenac.
tntlt de Nogaret. la flife. "Cabeouse. "laPumarede. » de Bavarrel. " du Gel. »' Perqucier.
." Bougue. " Retista. •» un Caslille. " Exac.
1215 COELESTINIIII PAP.E 1215
glra, priornlura de " Proella, cum pertinentiis .\ sive ab archiepiscopis el ducibusAquitanix. neciioti
suis. In Cameracensi dioecesiabbaliam S. " Diony- et aliis illius terrx baronibus monasterio et liomi-
sii de Brocares, cuin ecclesiis, deciniis el aliis per- nibus vestris pietatis el religionis consideratione
tiuenliis suis. ln Suessi_lieiisi dioecesi priorattis " indullas ratas hahentes, auciorilate apostolica con-
S. Leodegarii el " S. Pauli de nemore. et Bcllx- firuiamus , slatuentes ut, sicut" ab eodem prxde-
vallis. In Laudtincnsi dioecesi, prioratus deGcsy et cessore nostro statulum fuisse dignoscitur, ntilla
S. Probx et de Lapion. In Remensi dioecesi prio- ecclesiastica sxcularisve persona habilatores ve-
ratuin *• Noveii. lu Cnlalaiitiensi dioecesiprioratuni stros ad arma compeuere, vel indebitas exactiories
de Clientry. In Senoiicnsi dicccesi prioratum Neronis- ah eis exlorquereprxsumat... Sepulluram prxterea
viltx. In Auieliaiien i diuecesi prioratura S. Bar- illitis loci libcram esse decernimus, ut eorum devo-
ibolomxi *l de Sede Meri, cum ccclcsiis S. Joan- lioni et exlremx volunlati, qui se illic sepeliri deli-
nis de *• Curcy , ct S. Simphoriani de Complens. beraverint, nisi forte cxcommuiiicali vel interdicii
*' Sane novalititi) veslron qux propriis manihus sint, iiullus obsislat; salvatamen justitia illarum ec-'
iiut sumplibus coliiis , sive de iiuirimenlis anim.t- clesiarum a quibus mortuorum corpora assumun-
liuin veslrorum, iiullus a vobis decimas exigere vel _ lur.
exiorquere prxsumai. Liceat quoque vobis clericos Decernimus ergo, ut nutli homhuiti) fas sil prx-
vel laicos liberos et ah.oluios ct e sxculo fugicntcs falam ecclesiam teraere perlurbare, aul ejus pos-
ad coiiversioiieni recipere, ei eos absque contradi- sessiones auferre, ahlatas retiuere, minuere, seu-
ciione aliqua retiuere. Cura autem generale interdi- quibiislibei vcxalionibns faligare; sed oihnia inlc-
ciuin lerrx fucrit, liceat vobis,clausisjanuis, expul- gra conservcnlur eoruin, pro quorum gubernalionc
sis cxcommiiuicatis el inicrdiclis, non ptnsatis ac susieiitalione concessa suui, usibus omniinodis
t-ampanis, suppressa voce divina ofiicia celebrare. profuiura, salva sedis aposiolicx aiiciorilale, el dioc-
Iti p.trochialibtis aiilem ecclesiis, quas babelis, cesuni episcopi canonicu jiistitia.... Si qu_ igitur
liceai vobis sacerdotes eligere, et dieecesano cpi- in fulurum ecclesiaslica sxculurisve persoua hanc
siopo prxserilare, quibus, si idonei fuerint, episco- noslrx conslilulionis paginam sciens, contra cam le-
I us aiiiniarum curani (onimiltai, ttl ei de spiriluali- ntere venire lentaveril, secundo terliovecoinuioiiila,
htis, vobisautem de temporalibus debeant respondere. nisi reatum suum congrua salisfactione correxerit,
Cbrisma vero, oleum sanctum, consecrationcs poieslalis honorisque sui digniiale careal, reamqiie
iilinrium seu hasiiicartiin, ordinaliones monaclio- sedivinojudicioexistere de perpetrata iniquitateco-
riim vel clcrkorum, qtti ad sacros ordines fuerint ,[_ gnoscat, et a sacratissimo corpore el sanguine Dei
liroinovendi, a dioecesano accipietis episcopo, si el Domini Redemploris nostri Jesu Christi aliena
quidem calholicus fueril, elgratiara atque coniinu- fiat, atque in extremo examine dislrictx ullioni
nionem apostolicae sedis hubiierit, ct ea vobis gratis, subjaceat. Cunclis aulem eidem loco jura sua ser-
el ahsque pravitale aliqua voluerit exhiberc : ano- vautibus sit pax Domim nostri JesuChrisli.quaienus
quiii iiceat vobis qiieinciinrjuemaluerilis calliolicuni el hic frucium honx actionis percipiant, et apud
udire aitlisiiiem, qui, nostra fiiltus atictorilaie, quod disiricium judicem prxinia xtemx pacis inveniant.
poslulatur iudulgeai. Atnen.
Ad hoc, prxscuii decreloslaiuimus, ut obcunlete, Ego Cceleslinus, calholicx Ecctesix episcopus.
niiiic ipsius loci ubb.ite, vcl luoruni quolibcl suc- Ego Pclrus, iKuli S. Cxcilix presb. cardinalis.
cessoriun, nullus ibi qualibel subreptionis astulia, Ego Joi-danuspresbyiercardinalisS. Puden., liluli
seu violentia prxpoiiatur, iiisi qtiera fratres coin- Pustoris.
iiiiini consensu, vel fralruui pars consilii sanioris, Ego Joannes, litttli S. Clemenlis card. Viterhien-
sccunduni Dei limorcm el heati Bcnudicli Regulnm sis, ei Tusculunus cpiscopus.
provideiit eligchdum. A luicis nutcm decimns cxig', Ego Guido, presbyter cardinalis S. MariaeTrans-
sub iiiiermiii.tioiie anailiemniis prohibenuts. luhi- D tiherinx, liluli Cnlixli.
bemus quoque ne infra lcrminos parochiariim ve- Ego Hugo, pteslyier curdinulis S. Mailini liiuli
slraruni ecclesiam vel oratorium siiie assensu dio?- Equicii.
cesani episcopi ct vcsu-o quisquani xdificare Ego Joannes, lituli S. Stcphani in Cceliomonte
prxsumat, sulvis tanicii privilegiis Roiiianx eccle- prcsbyler «-ardinalis.
sise Libertnies prxlciea et imiiitiuiiates a fclicis Ego Sosfredus, liiuli sanclx Praxedis presbytcr
leiordutiouis Alexandro papa prxdecessore noslio, cardinalis.

" Beroelle. " S. Denys cn Broguerayc les Mons en Hainnult. " S. Leger. " S. Pnul attx hois.
*• Nauvy. *' Semois. • *' Curevs. *' His beneficiisadde, prioratus S. Atinx dfe Artoleia; S. Calhariiix
ite deserio; S. Joannis de Canipania ; S. Laurentii de obsetitis : in diwcesi Burdigalenst. In dtmcestVa-
talensi, prioratus S. Mailini de.Coyraco. Ecclesias parochiales in dimcesi Burdigal. S. Romani de Tar-
gon cum sua annexa. S. Genesii de Toiigac. S. Diouysii de Cliniat vulgo S. Denys. S. Marix de Cre-
doniovulgo Creon. S. Petri de Bal. ln dioecesi Vasatensi, eccles. parochiales B. Slarix de Boleson. Iu
dipecesi Aginnensi, priratusS. Antonii de Aginno. eccles. parochial. S. llilaiii de Verdegas. S. Purdul-
ylii. S. Geuinia?, S. Alhitii ct S. Siephani de Preignac.
1217 EP1ST0L.E ET PRIVILEGIA.— AN. 1197. 1218
Ego Joanues, lituli S. Priscx preshyier cardina- A nis ; ecciesiam Sancti Cleincntis ciim omnibus qttio
lis. in ejus parochia habetis; ecclesiam Sancii Nicolai
Ego Oclaviantis, O.licnsis et Vellelreusis epi- juxta portam Maris iuin parochia et omnibiu
scoptts. suis pertinenliis ; ecclesiam Sancti Angeli de Gni-
Ego Pelrus, Porluensis ct S. Rufinx episc. inllo cum omnibus qux in ipsius parochin habelis;
Ego Gran... Sanctoruro Cosmx ct Damiani epi- ecclesiam Sanctx Colomhx cuin parochia et posses-
scopus. sionibusquas in ea hahetis ; ecclesiam Sancii Mar-
Ego Gerardus, S. Adriani diaconus cardin. tini dc Ruibale ctim parochja et perlineniiis suis;
Ego Gregorius, S. Maria?in Porticu diaconus rar- ccclcsiam Sancti Bartholomxi de Monle cum paro-
dinalis. cliin el aliis pertineniiis suis; ecclesiam Saictae
Ego Gregorius, S. Marix in Aigro diacnnus car- Marinx, et ofalorium j'uxla inoiiletn Conspejaii
dinalis. ctini paroclila et oninibus pcriinciiiiis suis ; eccle-
Ego Grcgorius, S. Georgii ad Velumauretim dia- siam SancliZenoniseiim parochi.i elperlinei:tiissui.s;
conus cardinalis. parochiain qux fuit olim Saucli Andrex dc Bcr-
Ego Lotarius, Sanclorum Sergii el Bacclii diaco- itard cum oinuibiis qiixibidcm habetis; plebem Sau-
nus cardinalis. cti Christophori el Sancti Quirici ctiiit ouinibus sn<s
Ego Nicolaus, S. M.trix in Cosmidin diaconus perlincntiis, ecclesinm Snncti Apollinaris cl eccle-
cardinalis, siam Sancii Hermelis cum parochiis cl omnibtis
Ego Bobo, S. Theodori diaconus card. earum periincntiis; campiim el vincnra exlra por-
Datum Laterani, |ier manns Ccnsii S. Lucix in lara Collinam, vineam juxia pontein Folix, et
Orthea diaconi cardinalis, domini papx eanierarii, qttidqitid habetis in suburbio Gutluli, et vineam
sexlo ldus Maii, ii.dictione xv, Incarnalionis Doini- Scopetuli, et quidquid bubeiis in curia Gallione,
nicaeanno 1197, poniificatus vero domini Cccles- et in curia Granarolc, seu in ecclcsia ejus, et in
lini papx terlii anuo scptiuio. curia Bonci tnm in terris quaui vineis et olivelis,
el quidquid habetis iu ecclesia Sancti Casciaui
CCCIX. et parochia, et possessionibus ejus, ea qux juste
Cfljionicflm Sanctm Marim Pisaurensem tuendam habctis in ecclesia Sancti Heracliani, el quidqui.l
sttscipit et ejus bona confirmat. babelis in tota diceccsi Pensaurien. ctini deciinis,
(Laterani, Maii 12.) prirailiis vivorum reddiiibus, terris, vineis, hortis,
Q olivelis, silyis, pratis, pascuis et panleriis aucto-
[COLLUCI, Antichita Picene, tom. IV.App., p. xxxn.] ritnte aposlolica coufirmamus,
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, Decernimus ergo ul nulli omnino hominum liceat
dileciis filirs RASBALDO prxposito beatae Marix prxfalam canonicam iemere perturbare, aul ejus
Pansanrien., ejusque fratribus lam prxsentibus. possessiones auferre, vcl ablalas rclinere, minucre,
quam futuris canonicis subslituendis, in pcrjic- seu quibuslibel vcxationibus faligarc, sed omnin
tuiim. integra conservcntur corum, pro quorum gubernn-
Iu apostolicx sedis regimine, disponenleDomino, tione ac sustcntatioiie concessa sunt, usibus omni-
consiituli nccesse hnbemus oninibus ecclesiis salu- modis prufutura, salva sedis aposlolicx potesiate,
briier, auxiliaute Doinino, providere ct justis pe- el dioecesani episc. cauouica jusiitia. Si qua igitur
lenlium volis clementer annuere. Eapropter, di- in futurum ecclesiaslica sxcularisve persona, hauc
lecli in Domino filii, vestris justis postulnlionibus nostrx constituiionis paginain sciens, contra eam
benignum impartientes assensum pixdictam cano- leinere venire lentaverit, secundo, terliove cout-
uicam Sanclx Marix, in qua divino mancipati estis monita, nisi rcatuui suum congrua salisfaciione
obsequio, ad cxeraplar prxdecessorum nostrorum conexeril, poleslatis honorisque sui careal digni-
sanctx meuiorix Alexandri II, Nicolui HetEugc- D late, rearaque se divino jiidicio existere de perpe-
nii III Rpmanorum poiitificuin sub beali Petri, ct irata iniquiiute cognoscai, cl a sacraiissimo cor-
uoslra proteciione suscipimus, cl prxscntis scripii pore ac sangiiiiic Dei acDomini Redcmptoris nosni
jirivilegio communiinus; sialitenles utquascuuque Jesu Christi aliena fial, atque in cxlrcrao examin.
posscssiones, quxcunque bona eadera cauonica iin- dislrictx ullioni subjaceat. Cunctis autem eidein
praesenliarum lationabililcr possidel, aut in fulu- loco suu jura servanlibus sit p.ix Domini noslri
rutti concessione poniificiim, largiiione regum vet Jcsu Chrisli, quatenus el bic fructtim bonx actionis
principura, oblatione fidcfiuin, seu aliisjttslis ino- percipianl, el apud dislriclura judicetn prxmiuni
dis, Deo propilio, polerit adipisci, firma vobis, ve- xiernx pacis inveniant. Amen, amen.
sirisque successoribus el illibata permaneant. In Ego CoelestinuS, catbolicx Ecclesix episc.
quibus bxc propriis duximus exprimenda voca- Ego Oetavianus, Oslien. el Vellitren. cpisc.
bttlis : E0o Petrus, Porluensis el Sanctx Rufin. epis..
Domnicalara domum, quaro inhahilaiiiiui juxta Ego Petrus, lit. Sancix Cxcilix presb. card.
Peusaurien. ecclesiam silam, alias etiam doinos et Ego Jordanus, Sanctx Puden. tit. Pasloiis prer.b
hort.s circa einidein silos ciun capella Sancli Joan- card.
«19 COELESTINTm PAP/E 1829
Ego Joannes, tit. Saneti Clemenlis, Viterbiensis \j Dnltim Laterani, v Kai-cndas Junii, pontificalus
cpisc. presb. card. noslri anno leptimo.
Ego Guido, presb. eard. Sanct» M.tri» Transii- CCCXL
Derim. Monatlerio S. Diomjsii asterit patronctum ecclesiw
EgoIIugo, presb. card. Sancti Marlini tit.Equilii. B. Mariw 4e Medonla, a PhUiovo Francorum rege
Ego Joannes, tit. Sanctse Slephani in Ccelio concestum.
monle presb. card. (Lmerani, Maii 28.)
Ego Cinlli. lit. Sancli Laurentii iu Lucina presb. [DODBLET, Hisl. de Saint-Demjs, p. 527.]
card. CoEf.ESTiMus episcopus, servus servorum Dei, di-
Ego Joanncs, lit. SanctaePriscx presb. card. leclis filiis HU«OMabbati Sancti Dionysii, ejusque
Ego Fra...., Cosmx et Damiani diac. card. fratribus lam prxsentibus qiiam fuiuris, regularem
Ego Gregorius, Sanctx Mariae in Porlicu diac. vitam professis in pcrpeiuum, salutem et aposte-
card. licam benediclionem.
Ego Gregorius, Sanctx Marix in Aqttiro diac. Quoties a uobis pelilur quod religioni el boneslnlt
card. convenire dignoscitur, animo uos' decet libenli eon»
Ego Gregorius, Sancli Petri ad Velum aiireum '^cedere, et petentiuin desideriis congrnuni suffra-
diac. card. gium imperiiri. Eapropier, diiecii in Dohiiuo filii.
Ego Lolarius, Sanclorum Sergii et Bacchi diac. veslris justis poslulaiionibus ciementius annuenles,
card. concessionem patrotiatus ecclesiac Bealx Marix de
Ego Nicolaus, Sancta? Maria? inCosmedin diac. Medonla, a charissimo in Cbrislo filio nostro Pb -
card. lippo illuslri rege Francorum vohis faciam. ratam
Ego Bobo, Sancti Theodori diac. card. Inbenleset firmam, eamdem auctoriiate ajiostolxa
Datum Latcrani, per manura confirmamus et prsesentis scripti privilegio coininu-
Centii Sancla? Lucia? in Orthaca diaconi cardinalis, nimus; slatuentes ut in prxfata ccclesia Sancuc
doraini papae camerarii iv Idus Muii, indictione xv Marix cum omnibus appcndiciis suis vobisconcessn,
anno Doininicx incarnationis 1197, ponlificnius deccdenlibuscanonicis ejusdem erclesix.locoeoruui
vero doraini Ccelesiini papx III auno vu. monachi vestri ordinenlttr, per quos gratius ifl ca-
dem ecclesia Deo servitium assidue impendatur.
CCCX. Prxlerea quascuiique possessioues. qiixciinque bona
Convemiones faclat inier abbatiitam S. Alexandri eadem ccclesia imprxsentiarum ratioiiabiliicr
et Hugonem Parmensis Eccletim canonicum et Q ' pos-
sidet aul in futurum concessione pontificnm, lar-
plcbit S. Pancratii archipretbyterum confirinat.
gilione regum vel principum , oblalione fideliuni,
(Laterani, Maii 28.) seu aliis justis modis, prxslante Doinino, polerii
[AFFO,Sloria di Parma, III, 311.j adipisci, (irma vobis vestrisque successoribus el il-
COELESTIM-S episcoptis , servus servorum Dei, libata permaneant.
dilcclis in Christo filiabus GVU.LJEabbalissx ac Decernimus ergo, ut iiulli omnino hominum 1i-
sororibus Sancti Alexandri Parmensis, salulem et oeat pra-fatam ccclesiam temere periurbarc, aui
aposlolicam benedictionem. ejus possessiones auferre, vel ablntas relinere,
Ea qux concordiler vel judicio rationabiliter sta- minuere, seu qttibtislibet vexaiionibtis fuligare;
uiuntur firma debenl el illibata consisiere, et ne sed omnia integra conserventur eorum, pro quormn
processu teinporis in recidivx conleulionis scru- gubernalione ac suslentatione concessa sunl, usi-
pulum relabantur, apostolico sunt niunimine roho- bus omnimodis profnlura, salva sedis npostolic»
randa. Eapropler, dileclx in Christo filise, vestris aiicloritate, et dioeccsani episcopi canonica juslitia.
postulationis gralo concurrentes assensu composi- Si qua igilur in futuruin ecclesiustica sxcularisvo
lionem qux inter vos et magislriim Hugonein t> persona , banc noslrx constitntionis paginam
Parinensem canonicura et plebis Sancli Pancrulii sciens, contra eam lemere venire tentaveril, secundo
archipresbyteruui super ecclcsia Saricti Andrex de lertiove coinmonita, nisi re.tium suum congrua
Fabrore ratiouabiliter mterccssit sicut sine pravi- satisfactione corrcxerit , poteslalis honorisque
tale facta esl et ab ulraque parle recepla, et hac- sui careal dignitate, reamqtie se divino judicio
tenus observata et in inslrumenlo exinde confecto exislere de perpetrala iniquilate cognoscat , et
ooscilur conlineri, auctorilaie aposlolica confir- a sacratissimo corpore ac sauguine Dei et Do-
nuimus et prxsentis scripli patrocinio commu- inini Redemploris nostri Jesu Christi aliena fiat, at-
tiitnus. . que in extremo examine divinx ultioni subj"aceni.
Nulli ergo omnino hominum fas sit hanc nostrae Cunctis autem eidem loco sna jura scrvantibus
conlirmaiionis paginam infringerc, vel ei ausu sil pat Domini noslri Jesu Chrisli, qtiatentis et
tetnerario couliaire. Si quis autem hoc atteninre hic fruclum bona? actionis percipiant, et apud di-
prxstimpserit, indignationem omnipolentis Dei el slrictuin judiceni prxmia xternx pacis inveniant.
beatorum Pelri et Pauli aposlolorum ejus se uove- Amen.
ril iucursuruir. Ego Coclcslinus, calholira? F.cclcsix episcopus.
1221 EPISTOL/E ET PRIVILEGIA. — AN. 1197. 1222
Lgo# Oclavianus, Ostiensis el Velletrensis epi- \ uosirx paginx duximus iuserendam; ctijus lenor
scopus. lalis est:
Ego Petrus, Porluensis et Sanctx Rufinx epi- i In nomine sancix el individux Trinilatis
scopus. < Ego Rurchardus, Ebersbergensis abbas, et ego
Ego Petrus, til. S. Cxcilix presb. ctrd. Conradus ecclesix S. Andrex Frisingcnsis prxpo-
Ego Jonnnes, tit. S. Clemenlis cardinalis Viler- siius, acccplo mandalo a domino aposlolico super
biensis et Tiiscnn. episc. lile qux verlerialtir inter Garzcnses et Ovenses
^go Guido, S. Marix Translibcrim lit. Calixti fralres de ecclesia Ptirtim ; utnos eam auctoritate
presb. rard. ipsius determinaremus : partem ulramque aucio-
Ego Hugo, presh. cnrd. S. Mnrtini lit. Equilii. riiate apostolica in loco melropolitano Salzbur-
Ego Joannes, lil. S. Slephniii in Coelio moiile pensi convenimus dantes eis inducias ul parati ex
prcsb. card. ulraque parte venirent. Ccnsedimus igitur in ec-
clesia baptismali ejusdem audituri causam partis
Ego Cinthius, til. S. Laurcnlii in Lucina prcsb.
card. ulriusque.
i Procedenles ergo.... praepositus Gafzensis ei
Ego Soffredus, lit. S. Praxedis prcsb. card. B fratres sui promiserunl se probaturos juslam pos-
Ego Joanncs, lil. S. Priscx presb. card.
Ego Gratianus, SS. Cosmx el Damiani diac. sessionem hnbuisse in ecclesiam Puriim quadra-
card. ginla annis et amplius; et violenlani ejusdein
Ego Gerardus, S. Adriani diac. card. possessionis spoliationem, qux facta fuil lempore
Ego Gregorius, S. Marix in Porlicu diac. card. schisraalis, qtiando Egeloifus impcrnloiis capclln-
Ego Gregorius, S. Marix iu Aquiro diac. card. ,iius intrusus fuit in eamdem prxposituram ab ipso
Ego Gregorius S. Georgii ad Velum aureura imperalore, oh odium Alberti Salzburgensis archi-
diac. card. episcopi qui lunc eidem prxsedit Ecclesix. idem
vero Albertus ob odium ejusdem inirusi ecclesiam
Ego Lolarius, SS. Sergii el Bacchi diac. card.
S. Pttrten alienare vclens a prxdicto invasore permit-
Ego Nicolaus, Marix in Cosmedin diac.
card. til enm ad temptis Ovensi prxposito. Conradus
Datum Laterani, pcr manum Centii Sanctx vero nunc Mogunlinensis archiepisropus, qui lunc
JLncix in Orthca diaconi card. domiii papx ca- Salzburgensi prxsedil Ecclesix, in primo capitulo
suo sxpedictain ccclesiam Garzensi restituit eccle-
inerarii, v Kalendas Junii, indictione xv, anno
Dominicx Incarnationis 1197, poniificalus vcro Q six in cujus quieta possessione luerunt donec ab
doinui Coeleslini papa? III anno seplimo. Ovensibus occasione apostolicarura lillerarum nnu
ciiati nec cnnvicti rursum viclenler sunt cjecti.
CCCXII. <Nos igitur, audita probalione superiusprxinissa,
Senlentiam a Burchardo, abbate Ebertbergenti, et qua probala fuit justa eorum possessio et per
Conrado prwposilo S. Andrew Frisingensi, latam Ovenses violenla ejeclio; cum delegata nobis ab
inler Garzenset et prmpotiium Oveusem con- apostolica auctoritate praedictam ecclesiain Purten-
firmat. sem ecclesiae Garzensi resliluirous, et Garzensem
(Laterani, Jun. 2.) prxpositttm et fratres ejus in possessionem ejusdcm
[Monum. Boica, I, 64.] cnpellx cum perlinentiis suis remitlimus. Henrictis
COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei , Salzbtirgensis ecclesix sacerdos plebanus curaitis
dileclis filiis.. .. prxposilo el fratribus Garzensis dixit, quod ecclcsia Garzensis ecclesiam Purieui
ccclesix, salulem et apostolicam benediclioneni. cum pertinentiis suis bona Qdcet juslo liitilo pos-
Ea qux de auclorilate sedis aposlolicx ralione sedit lempore Ilugonis el Ilenrici, praepositoruni
prxvia slatuunlur, ne in recidivx contentionis Garzensis ecclcsix, pliisquam XL annis usque ad
scrupulum relabantur, aposlolicp cpnvenit prxsidip D leinpiis scbisnintis, iu quo lempore violenter cjecti
communiri. Eaprepter, dilecli in Dpmino filii, ve- sunl. Ulscaletis Salzburgensis ecclesix custos ju-
stris juslis postulationibtis gralo concurrenles as- ratns dixit : Garzensem ccclesiatn prxdictam Ptir-
scnsu , sententiam quam dilecli filii Burchardus tetiscra jtisle possedisse XLannis, donec Ovenses
Ebersbergensis abbas etConradus ecclesix S. An- violenler intravenint. Conradus decanus de Pli-
drex Frisingensis prxpositus, a scde apostolica delvescliircbcn juratus dixil, notam sibi esse justam
jmtices delegati stiper conlroversia ecclesix Purti- possessionem Garzensium in ecclcsia Purlcnsi
nensis, qux verlebalur inter vos et dilectos lilios... sexagenariam. Bertholdus sacerdos de Sewen ju-
prxpositum et capitutum Oven, canonlce proiute- ralus dixit, notam sibi esse justam possessionem
runt, vobis el ecclesix vestrx prxfalam adjudi- Garzensium in praedicta ecclesia usque ad tetnpiis
canies ccelesiam, sicut ab cis ralionabiliier laia Egelolfi, qui tempore schismatis in eamdem prx-
csi, nec legitima appellatione suspensa, auctoritate posituram violentcr intriisus fuil ab imjieratore
apos-tolicaconfirmanius el prxsentis scripli patro- ob ciijus odium dominus Aibertus archiepiscopus
eini_ communimus, ad cujus facti majorem eviden- permisit eam Ovensi prxposilo, quam poslea do-
tiuiu scnieiiiiam ipsnm de verbo ad verbum huic minus Conradus modo Mogunlinus archiepiscopus
 !__.. COELESTINTIII PAP_E 1221
Joanni prxposiio cuin omni intcgrilatc restituit. « A devolvi, pcr suei essionera ad alios transcunt, eisi
Deceriiiniiis ergo, ut nulli omnino hominum liceal dictiiin iiipnasleiium maxiinum inde patitur detri-
hauc nostrx psginara confirmationis infringere, vel menlum, cum lam sanctorum Palrum auctorilali-
ci atisu lenierario conlraire. Si quis aulem, etc. btts qu.tra spcciali mandalo felicis recordaliouis
Datum Lnlcrani, iv Nonas Junii, ponlificatus Urbani jiapx, pixdecessoris noslri, vobis bnjus-
no.tri anno seplimo. modi fuerit adempta facullas. Volenles igittir ho-
ncsiati vesirx consulere et indciiiiiitati veslri ino-
CCCXIII.
Abbati monaehisque Fiscanenstous tnierdicil ne ar- nasierii prxcaverc, uiiiversiiati veslrx per apo-
chidiacono Caleli annuam procurationem tribuant. slolica scripln mnndamus alqtie prxcipimus, qua-
(Laterani, Jtin. 5.) icnus ab hujusniodi locniioiiibus et alienalionibus
[Neusiria pia, 215.| penilus abstinciiles, sxpe dictum monaslcrium
COELESTIMUS episcopus, servus scrvorum Dci, di- oncrc dcbilorinn de cxtero nullalenus aggravetis.
lcclis filiis, abbali et conventui inoiiasterii Fiscun- Vobis etiam el prioribus obedienliaruin vestrarum
nensis, saltitem et apostolicam bcncdictioncni. arctius inhibcmiis, ne pensiones sen possessioucs
Cuni ex injtiricto nobis apostolnttts officio, eccle- nd ipsum inon.tsterium vel ad ejus obedicnlias per-
siarum omnium cur.tm gerere icneainur, illanim B liiienles vendcre seu alietiare quomodolibet prx-
tamen indemnituli elgrnvaniini speci.tlius iniendure suniaiis. Si vero contra prohibiliones tam dicli
nosoporiet, qux ad nos nullo pcrtinent inedio. Ad prxdecessoris noslri quain nostras fuerit aliquid
atidieniiam siquidem nostram, cx veslra conqne- allenlatuni, tam prxdictas localiones, quam pos-
stione pervenil, quod arcliidiaconus Caleti, occa- scssioniim alien.ttiones, in irritum penitus revoca-
sione hospitii, quod Ilenricus bonx memoria?abba» mus, et nullas vires deccrniinus oblinere.
rester, charilutive et liberaliter eidera archidiacono Dnlum Lalerani, n Nonas Junii, ponlificatus
ac prxdecessorihus ejus aliquoiies conferebat, an- nostri nmio septimo.
nuam a monasterio vestro procurationem contra cccxv.
privilegia Romanx Ecclesix exigcre non verctur. Hugoni abbali (ralribnsque S. Dionysii concedit, ne
Nos ergo nolentes lanlum-prxdicti tnoiiasterii susli- quis in eos excommunicationissentenliam audeat
nere gravamen , universilaii veslrx , auctorilate protnulgare.
prxsentium, inhibemus ne eidera archidiacono stiper (Latcrani, Jun. 13.)
procuratione ipsa debeatis in aliquo respondere ; [Carlulaire de N.-D. de Paris, I, 157.]
statuentes ut nulli oninino hominura liceal hauc COELESTINUS episcopus , servns servortim Dci ,
" dilcctis filiis HUGONIabbati et convenlui Sancti
paginam nostra? prohibilionis infringere, vel ci ausu
leinerario conlraire. Si quis attieni hoc attenlare Dionysii salutem et aposlolicam benediciionem.
prxsumpserit, indignalionem omnipotenlis Dei cl Nobis in nicir.oriaoccurrente quod in monaslcrio
BB. Petri et P.tuli apostolorum ejus se noverit in- vestro , quod univcrsis circumpositis prxminere
cursurum. dignoscilur, puritas ordini. ct observautix rcguln-
Dalura Laterani, iu Nonas Junii, pontificatus res adeo semper viguerint, ut ipsa famx vesirx 11
noslri auno seplinio. hoiicsiatis auctoritus, iu divcrsas mundi panes
bona? transfundens convcrsaliouis odorem, domum
CCCXIV.
vcstram ct nominis sui revereniiam celebrem rcd-
Monachot Nonanlulanos monet, ne pravum moretn deret, et lerrenis etiain fnculiaiibus
in attignalionepbttettionuin monailerii retineant. locuplelem ;
illud vobis et ecclesix vcstra? munimen indulgeutix
(Latcrani, Jun. 4.) duximus concedendum, quod a vobis incursanlium
[TIRABOSCIII, Storia di Nouantola, II, 325.] injurias et exccssus excludal, ri grex veslerin in-
COELESTINUS episcopus , servus servorum Dei, noccntia vitx degeos, a luniultu cxemptum se g.tu-
dileclis filiis abb.ti el conveittui Nonanliilaitis, sa- D ; deat sxculari. Noslro siquidcm aposlolatui huiiii-
lutem el apostolicam benedictionem. iiler inlimastis in partibus vesiris sxpe contin-
Sicut ea qux ad commodum et ecclesiaruin gere quod, cum vubis sil aposiolicx sedis auctori-
profectum deliberatione provida siaiuunlur firmn tale indultum, ne ccclesiarum prxlali , nisi de
debent et illibata manere, ita ea qttx ad ipsaruni niandalo sumini poniificis vel lega(i Romaux Ec-
diuiinulioriem vergunlur vel dispendiuin , per ali- clesix, in vos e-xcomiiiunicaiioiiisvaleanl senlenliam
quorum insolentiaui attcnlata, abolenda sunt ct promulgare, prxlnli ecclesiarum in odium Itujiis
penitus exslirpanda. Pervenit siquidem ad audien- Jiberlatis, sicut accepiuius, cui non invidere sed
tiam nostram quod vos cuidam pravx consueiudini potius coiigratulari deberenl, pro monachoruin de-
satis cnormiter inbxrenies conduclore viveuie Iiclis ecclesias veslrus passim pro sua voluntalea
possessiones monasterii qux ipsius conduclori prius divinorura celebratione suspendunt, iu homiiies
locaix fuerant, alii locationis litulo neqiiaqtiam veslros et vobis coniiiiiinieantes exeomiiiiinicalioiiis
tradere dubitatis, ita quod si primus locator nhsque senienliam promtilgando.
hierede discesserit, possessiones, qua? ad ipsuni Volenics igiiur vobis et ccclesix veslrx in hoc
monasieriuiii post illitis obittim deherenl de jure palcrna solliciiudittc providetc, auctorilate prx-
1223 EPISTOL/E ET PRIVILEGIA. — AN. 1197. .„ Jfefl
sculium disfriciius inUibemus, ne aliquis pro mo-. A CCCXYTL
iiachcrum deliclis, dummodo abbatis sui, lanquam Monaslerium Ametungetborneme tuendum tutcipit,
jrdinarii judicis, voluerint slare mandato, in ec- ac bona,jura alque privilegiaconfirmal.
ciesias vel homines vestros, vel in eos qui vobis (Latcrani, Jul. 27.)
jeciu.as vel alios redditus tenenlur exsolvere, sus-* [FALKE,Codex tradit. Corbeiens., 831.]
pensionis seu excommunicaiionis audeat scnten- COELESTINLS episcopus, servus servorum Dei, di-
liam promulgare , sive aliquid hac occasione in lectis filiis HOIKONI abbati monasterii in Amelunges-
ve.trum prxjudicium atlentare; in f(uo si teme- borne, ejusque fralribus, tara prxsentibus quam
ritate propria duxeril procedendum, nos senlen- fuluris, regutarcm viiain prufessis in pcrpeiumn
tiam ipsam aucioritaie apostolica irrilam decerni- memoriam.
mus p.iiilus et inancm. Religiosam vilam eligenlibus aposlolicum conve-
Dccernimus igitur tit nulli omnino hominum nit adesse prxsidium, ne forte cujuslibet temeri-
Jiccat hanc paginam nostrx prohibitionis et con- tatis incursus, aut eos a proposilo revpcet, aut ro->
siitutionis infringere, vei ei ausu lemerario con- bur, quodabsitl sncra? religionisenervet. Eapropter,
irairc. Si quis aulem boc attenlare prxsumpserit, dilecli in Doinino filii, resiris justis postulationibus
iiidignalionem omnipoleutis Dei et bealoruin Petri ]3 elemcnter annuimus, et prxfaliim monasterium in
et Pauli aposlolorum ejus se noveril incursu- Amelungeshorne, in quo divino mancipaii estis ob-
rum sequio, stib B. Petri ei nostra proleetione suscipimus
Datum Laterani, Idus Junii, pontificatus noslri ct prxseniis scripti privilegio eommunimus; in pri-
anno sepiiino. iuis siquidem siatuefiles >.ilordo monaslicus, qui
CCCXVl. secunduuiDeumetB.BenediciiRegulam atque insti-
tutionem Cisiciciensiuin fratruni in eodem mona-
Ad arcltiepitcopum Rothomagentem.—Quid tit ani- sterio inslituius esse dignoscitur,
madvertendumin pradalorei, iuvatores, aut com- pcrpetuis ibidem
butlores ecclesiarum, temporihus inviolabiliter observeiur. Prxterea quas-
cunque possessiones, quxcunque bona Idem inona*
, (Laterani, Jul, 2.) sterium iroprxsentiartim jusle et canonice possidet,
[MAMSI, Concil.XXII, 620.] aut in futurum concessione pontificum, lurgiiiono
CCELESTIMIS episcopus,.... archiepiscopo Ro- j-eguii) vel principum, oblatione fldelium, scualiis
Ibomagensi, elc. jusiis lUodis, Deo propilio, poierit adipisci, firraa
Cum a nobis pelitur quod justum esl et lionc- vobis veslrisquc succissoribus et lllibala perma-
stuin, tam vigor xquitali. quairi ordo cxigit ra- C ncaui. In quibus liccc propriis duximus cxpriinenda
tionis, ul id pcr solliciludinem ofliiii noslri ad dc- vpcabulis:
bitum perducalur eflecluiii. Eapropler, venerubilis Loctira ipsum in quo prxfaturn monaslerium sltum
in Chrislo frater, tuis posluhitionibus annuentes, rst cum pmnibus perlinentiis suis, funduin vel do-
auctoritate iibi prxsentium indulgemits, tit si tem monaslerii vestri in Elersen (68), in Adololdes-
quando aliqui ecclesias provincix vel earum jus se (69), in Oderkese (70) in Erdeshuse (71), in Greue,
aut possessiones de prxdaiione, vel incendio, aut ad longam iudaginem in Suihe, in Gese, in Lutler-
alio qupcunque modo invadere prxsumpserinl, si- desse, in.Aldenlheib, in Waltenslide, in Oudeiihu-
quidem ipsi mvasores de provincia toa sinl, licilum sen, in Swalenbuse, in Salinis, in ilacheiii, in Vo-
libi sit, sublato appcllalionis ohslaculo, in.perso- lcnberge,"in Nienhachem, in Osterse, iu lleiuleves-
nas eorura, exceplis cliarissimis in Christo- tiliis sen, iu Reinwardesse, iu Guddingen, cuin pratis,
Francix el Anglix rcgibus illustrihus, et corum vineis, tcrris, nemoribus et virgullis, usuagiis ct
familiis, el excornmunicationis, el in lcrras eorura pascuis, in bosco et plano, in aquis et niolendinis,
interdicti scntentiam promulgare. Sane si hujus- in viis et .cmiiis, et cnniihus aliis liberlalibus et
modi malefuctores de aliena provincia fuerint, ct p, immuiiilatibus suis.
eorum episcopis, cum a le siiper hoc fuerint requi- Sane laborum vestrorum quos propriis manibus
sili, passis injuriam non fueril satisfactum, liceat aul sumplibus colilis, lam de tqrrjs cultis quam
fraternilati lux, appellalione remota, in ipsos cx- inculiis, sive de hortiset virguliis, et piscaiionibus
coniniunicationis, et in lerras eorum, quas intra Vesiris, vel ile nulrimenl s ajiiiualiuin vestrorura,
provincix tux fines Jiabuerinl, proferre seulentiam nullus a vobis decimas exigere vel eslorquere prx-
iuterdicli. Nulli crgo, etc. sumat. Liceat quoque vobis clericos vcl laicos libe-
Dalum Laterani, sexlo Nonas Julii, ponttficatus ros el absplutps e sxculo fugiemes, ad conversioiiem
nostri anno sepiimo. recipere, el eos absqtie coniradiciione aliqua reli-
nere. PrQbibemusinsuper ul nulli fratrum veslroruin
post factam in vestro monaslerio prpfessioiieh) fas
sit absque abbatis sui licentia de eodem loco disce-
(68) Alterseni ad Holtesminnamet Visurgun. principatum Wolfcrbiilte1.
(6!»)Arolzen prxfectiira Altersen vilfi. (71) Erzhusen villaad Luinam in prxfectura
(70) Oclkassen in prxfeclura Wickensem inlra Grene.
PATROL.CCVI. 39
1227 COELESTLNlIII PAP.E 1228
dere; discedenlem vcro absque ccmmuni lillerarum A contradiciione possitis, sic lamen ul cx hoc in pcste-
cauliene nullus audeal relinere ; quod si qnis forte rum propriis episcopis iiiilliiin prxjiidiciuin gcncre-
reiincre prxsumpseril, licituin sil vobis in ipsos tur. Quia vcro intcrJutn episeopoi-um copiam non
monachos sive conversos senlcniinm regularcm pro- babclis, si qiicm CpiscopumItomanx sedis, ul dixi-.
ferrc; illud districtius inhibenles, ne lerras scu "IIIIIS, (oinniiiiiiencni hnbentcm, et de quo plen.tm
quodlibel bei»eficiiimecclesix veslrx. collalum liccat iioiiiiam hnlieali-, |>ir vos iraiisi^cre rp.:tijerit, ab
alicuipersonaliierdari, sivealio modoalienari absque co beiiediciinncsv.tsoruin etve lium, consccrationes
consensu tniiuscapituli velmajefis pnrtiselsanioris. nllnriiim, ordinalioncs inoiinchortimaucicriale apo-
Si qux vet-edouaiiones vc! alienaiioncs aliier quam siolicx sedis acciprrc valeaiis. Porro si cpiscopi vel
dictiim est factx fuerini, eas irrilas esse censemus. alii ecclesiarumrectores in monasieria velra velper-
Ad hxceliam prohibeinus.iic aliqtiis monachus sivc sonasiiiibiconsliitil.isexc-mmtinicniionisvel interdi-
convcrsus sub professione dotnus vesirx asirictus cliseiuetili.ini promulgaveriiil, sivc eiiam in niene-
sine consensu et licentia abbaiis et inajoris pariis i:arios vcsi.os.prp cpquod decimas non solvitis, vel
capiluli vestri pro aliqiio fidejubeat, vel ub aliquo nliqua occasiotifecorum qux ab aposlulica bcn'gni-
pcciiiiiam niuluo accipiat, ultra preiiiim capituli ve- lale vobis indulta sunt, seu .benefaclores vesiros
slri providcnlia consiilulum, nisi proptcr maiiife- B pro eo quod aliqna vobis bencficia vel obse piia ex
si.tin domus vcslrx ulilitatem. Quod si quis facere charitaie prxstiterini, vel ad hiborandum adjuverint
praesumpserii, non lenei-.tur coiivcntus pro his ali- in illis diebus iu quibus vos labor-t's, et alii ferian-
qtiaicmis respondcre. Licitum prxtcrea sil vobis in lur, eamdca) senientiam protulerint, ipsam lanquam
causis propriis, sive civileiir, sive criminalem con- conlra apostolicx sedis indtilia prolatam dtixiniusir-
lineanl quxstipuem, fiatruin Vestroriim leslimoniis liiandara, ncc iitlerx i lx fiiiiiii.te.n habe nl,'quas
uii, ne pro defectu tesliuni jus vestruni in aliquo tacilo noniiue Cisierciensis ordinis et conlra leno-
valeat depcrire. Insuper auclorilale aposlolica in- rem aposlolicornm priviicgioruin coiisliterit iinpc-
hibeiuus, ne ullus episcopus vel quxlibel alia per- frari. Paci quoque ac tranquillilati veslrx paleina
sona, ad synodos vel convenlus forenses vos ire, inpostcrum solliciludineproviJcrc volentes, au t ri-
vel judicio sxculari de vestra propria subslantia vel tiile apos.olica prohibemus, ul infra clausuras loco-
possessiouibus veslris snbjacere comjiellat; nec ad rtim seu grangiarum veiiiarum nulliis rapiuam sea
domos veslias causa ordincs cclebrandi, causas furtutn facere, igneni apponcr.', s?nguinem fundere,
iractandi, vet aliquos publicos coiiventus convo- hoinineiii temere capere, vel iiiterficei-p,seu vioien-
candi veuire prxsumat: ncc regulnrem clectionem Q tinm nudenl exercere. Prxlerea omncs libcrtulcs
abhalis vestri impedial, aul de iusiituentlo vel rc- cl imniuiiitalcs :. prxdecessoribus itosliis Romanis
liiovendo co, qui pro lempore fuciit, contra stuluia ponlificihus ordini vestro conccssas, ncc non l.ber-
Cisterciensis ordinis sc nliquaicnus iniromillal. Si (nles ct cxempiiones sxculniiuin exnclioiium a re-
vcro episcopus in ciijus parocliia domus vcslra fiui- gitius et princijiibns Tel aliis fidelibus ralionabililCr
dnla esi, cuui humiliiaie nc devotione qua convenit vobis indulias, auctoritaie apostolica confirmamus,
requisiius, siibsiituluin abbateiu bcnedicere, el et prxsenlis sciipii privicgie coiiimuiiimus.
alia qnx ad olficum suujn pertincnl^ vobis confeire Deccrnitiuis ergo ut iiulli oninino bomintimliceat
lenuerii, licilum sil eidem ubbuii, si tainen sacerdos pfxfatum monasleriiim lemere perturhare, aul ejus
fiieril, projirips novitios benedicerc et alia qux ad jiossessiones auferre, vel ablatas relinere, niiiiuere,
otriciuinsuiim pertinenl excrccrc, et vobis oninin ab scti qpibtislihet vexationibus falignre, sed oniiiia
aljo cpiscopo percipere, qux a vesiio fuei-iulinde- iniegra conservenluf norum, pro qnorum gitberna-
bite denegala. Ultid adjicicnles, ut iu recipicndis tione ac suslcntationc concessa siint usibiis onni-
professioiiibiis, qttx a bcned ctis vel benediceudis iiiodis profiilnt-n; salva _edis ajiosiolicx autliritate.
,abbaiibusexhibentur,easintepiscopiforinaet cxpres- Si qua igitur in fiilurnm, clc.
siotie coiiienli, qux ab erigine ordiuis nosciiur i;i- D Ego CoelestLius,catholicx Ecclesiic episcoptis.
stilula, iit sciticel abbaies ipsi salvo ordine suo pro- EgoOclavianus.Osliensis et Yelhiircnsiscpiscoptis.
(ileii dehcant, et contra statuta ordinis sui nullam Egp Tcirus, Poriuensis cpiscopus.
professionein facere coinpcllantur. Pro consecratio- E«o Jo.tnnes, lit. S. Clcuieniis cardinalis Viiir-
nibus vcro allai-ium vel ecclesiurnm, sive pro olco bieiisis el Tuscanensis episcopus.
sanclo, vel alio ccclesiastiro sacramcnto nulLis a Egn... (hic uni c.irdinaHum relictui locus).
vobis sub oblcnlu consiieludinis vel alio mpdo, qui- Ego Joaimes, lii. S. S:e,Tiani in Coelio inonie
ctinque audeai cxlorquerc; scd omtiia gratis vobis presbylcr c.ni-ilinulis.
episcppus diO-cesanusimpendal; alicquin liccat vo- (llic iterum cardinali absenti reHctni locus).
bis qtiemcunque iiialucritis caiholieum adirc anti- Ego Suffiedus, tit. S. Pr.txedis presb. card.
stitcra, gratiam ct coiiimtinioiiemsanctx sedisRo- Ego Bernardus, S. Petri ad Vinrula presb. card:
niaiia?liabcnlein, qui noslra fretus auctorilate, vubis lii. Eudoxix.
(jiioJ poslulalui- indtflgeat. Quod si scdes dioeccsani Egn Geaidus, S.tncti Adiiani diac. card.
cpiscopi fofte vacaverit, iriteriirioiuninccclesiastica Egn-Grcgorius, S. Mnrix in Porticu diac. carj.
sueraaietiia a vicinis episcopis- acripere ac sine (tlic reliclnmobsentispaiium )
1229 EPISTOL.E ET PRIVILEGIA. — AN. 1197. 1230
Ego Grcgorius, Saneli Ceorgii ad Yclum atireitm A appcndiciis suis, qna? vobis vir Ibrnzn.tla nohilis
diac. card. comes Bohcmix tnonasterii vestri futidalor provida
Ego Loiharius, Sanclorum Sergii cl Bacchi diac. . <'elbcrnlioneconccssit. Libcrlatem eiiarn hoininuin
card. vcstrorum super collectis el terrara qux esl inler
(Ilic absenli diaconodalus locus.) Sandow et icrminum' Bobemix quam bonx memo-
Ego Gregorius, S. Angeli. diac. card. rix llenricus Pragensis episeopus, dum curain du-
Ego Bobo, S. Theodbri diac. card. calus Bohciiiix gererel, ccclcsix veslrx diriiir con-
Dalum Lalerani, per nianum Ccniii Sanctx lulisse, sicul ea omnia juste ct pacifice jjossidetis
Lucia?in Orthea diac. cardin , domni papx caiue- et in confeclis exinde auihenlicis coniiiieiitiir, vo-
rarii, vi Kal. Atigusti, iudiciioiie xv, lncarnalioiiis his et pervos ecclesix vcsirac aucloritate aposlolica
Doininicx anno 1197, poiuificatus vero domni C(c- confirmamiis et prxsentis scripli pairocinio com-
lestini papx 111anno sepiimo. nittnimus, slntuenles tit, si vos in aliquo prxsense-
. ritis aggravari, Iibere vobis liceat sedera apostoli-
CCCXVUI.
cam nppellarc.
Monaslerio Sleingadeusi ecclesiam Widergeltingen-
sem asseril. Nulli ergo omnino honiinum liceal banc nosirae
" pagin.tm protectionis, conlirinalionis et concessio-
(Laterani, Atig. 1.) nis infringere, vel ei ausu temcrario contraire.
[Mon. Boic, VI, 503.] Si qttis autem hoc atleniare jirxsuinpscril, indigna-
COELESTI.NUS episcopus, servus scrvorum Dei, di- tionem omnipolenlis Dei cl beaioriini Pelri et Patili
lectp filio prxposilo ecclesix de Staingaden, salulem apostoloi-iiniejiis se noveril iucursurtim.
et apostolicam henedictionem. Dalum Laterani, vu ldus Augusti , pontificalus
Jtisiis pelenlium desideriis dignum esl nos faci- nosiri anno seplimo.
lcm prxbcre conscnsum, el voia qux a rationis Ira- cccxx.
mile non discordant, effeclu proscqucnte complere. Eccletim S. Marim de Arzilla Fanensit
protectio-
Eapropler, dilecie in Domino fili, tuis jiislis posiu- nem tuscipit, bonaque et privilegiaconfirmat.
Iniionibus grnlo concurrentes assensu, parocliialem (Lnlerani , Sept. 10.)
ecclcsiam de Wildrikeliingen libi, el per te mona- [MITTARELLI, Annal. Camaldul., t. IV, p. 208.]
slerio luo, sicul monasierium ipsiun eam jttste ac CCELESTINUS cpiscopus , scrvus servoruin Dei,
sine controvcrsia possidct, aucioritale apostoiica dileciis filiis BERARDO priori ecclesix Sanclx Ma-
confirmamus, et prxscntis scripti patrocinio com- Q rix de Arzilla ejusque fratribus tam prxseniibus
muninius. quara futuris rcligiosam vilam professis, in perpc-
Nulli ergo oimiino liominum liceat hanc paginnra lutim.
noslrx confirmationis infringcre, vel ei austi tetnc- Bcligiosam vitam eligentibus apostolicum con-
rario contraire. Si quis aulem hoc altcnia.c prx- venit adessc prxsidium, ne forle cujtistihet leme-
suinpscrii, indignationem oiniiipolentis Dei ct bca- riialis incursus, aul eos a proposilo rcvocet, nut
torum Pelri et Pauii aposlolorum ejus se noverit robur, quod absit 1 sacrx religionis infiingal. En-
incursurum. propier, dilecli in Domino lilii, vestris justis po-
Daiuni Lalcrani, vn Idus Augusti, pontificatus' stuiationibus clemenier aniiuimus, et prxfatam
nosui anno scpiimo. ecclesiani Sanctx Marix, qnx specialis juris et
CCCXIX. proprietatis bcati Petri existil, in qua divino man-
Piii'i/ej7iK»ipro monuslerio Teplensi. cipati estis ohscquio, sub beati Petri et noslra
(Laterani, Aug. 7.) _ protectionc suscipimus, el prxscnlis scripli privi-
[HUGO,Annatet Prwmontt., t. II., Probal., p. 372.] legio conimuniinus; in primis siquidem slalueiitcs
COEI.ESTI.NUS cpiscopus, servus servorutn Dei.di- ttl ordo canoniciis qui secuudum Deiim et beati
leciis filiis abbati et canonicis de Tepla salulcui el D Atigiislini Regitiamin eadcm ecclesia inslilulus esse
aposloticambeiicdictionein. dignoscitur, perpetuis ibidem temporibiis inviotabi-
Sacrosancta Romana Ecclesia devoios el humiles litcrobservetiir. Prxierenquascunqiie possessiones,
filios cx assuetx pietatisofficio propensius diligere quxcunquc bona eadem ecclcsia imprxseiiiiaruiii
consuevit, et ne pravorum homiiium molestiis agi- jitste et canonice possidet, aut in fulurum conces-
lentiireos lanquara pia mnlcr sux prol.clionis sione poittificiiin, largitione regum vel piin ipuni,
iiuinii:.;iie confovere. Eaproplcr, dilecli iu Doinino oblalione fidelium scu aliis jusiis modis, pTxslaute
filii, devotioneni quam erga bealum Petrum et nos Doinino, lioterii udipisci, finna vobis vestrisquc
ipsos dignoscimini babere atteiidenles, personas succes.oribus el illihala perinaneaiit. In quibus hxe
vestras el ccclesiam in qu.t eslis divino obsequio propriis duxiuius exprimenda vocahulis :
niaiiciputi,cuin omnibus bonisqtix imprxsentiarum Locum ipsum in quoprxfala ecdesia sita esl, quam
rulionabiiiter possidel, aut in futurum jusiis modis, nobilis vir Valerus con.esFauensis jirovida delibera-
pra-stante Doinino, polcrit adipisci, sub B. Pelri et lione construxit, et ei subscriptas possessiones COQ-
nosira protcclione suscipimus, specialitcr autetn cessil, cum omnibus pertinentiis suis. Hospitale
villaiii qux diciiur Tcpla, cum leluneo et onuiibus qnod csl prope ooclesiam supradiclain, el cajiella;»
 4*U COELESTINIIII PAP.E 1232
. Saneii Jatobi tvm hospital., qux coines pra-dicwsi A soribus iiniuii bisanziuin annis singiilis pcrsolrcti .
propriis expensis conslrnxit, et otnnibus pertincn- Si qua igitur; etc.
Itit-suift; domum unam in eivrlate Fanensi; novem Ego Coelesliniis, caihnlicx Eccresix episcopns.
hofto», qnr suol pfope ecclesiam memoratam; Egc Oclavianus, Osiicnsis cl Velleireusis epi
viuenm imam iw plano borgi cnm suis pertin.ntiis; scopus.
«iiincs vineas, qnx fucrunt de dole Adjuix. ln EgoPelrus, Poiinensis et Saneix Riiffinx cpi-
Malliarco vincas, quars Jdeo. coiiies aequisrvit' abl scopus.
Hrigone doce; campum nniim in loco, qtii dicitnr Ego Guido, Sanclae Marix Traitsfiberim tit. C_-
P.ludis; earofi_rr.unumjuxi» littusmaris; eampumi lixii presb.
unum in rivo de Arcu; eampun. onum juxta ghrg. Ego Huge, presbyt. card. Sancti Martini lii.
Volte; cninpnm tinnm qiii fttit qtiondam Honeslii Equitii.
Albertr; et caiwpumBriunijuxla Sarrcinm Maururn,, Ego Bernardtis, Saucti Pelfi ad tincnla prcsb.
01 teium olivelum , qobtl fail Burcehatallc. Sanc! card. lit. Eudoxix.
iiovalium vestrorum, qux propriis manibns attlI Ego Joannes, tii. Sanclae Prisrx pfesb. card.
suiripiibus colitis , sive d« hortis el piscationibus: Ego Bernardus, Soncli Adriani diac. card.
vestri», vel rto nnlrimentis auimalium veslfornmi B Ego Gregorius , Sanclx Mariae in Porlicu diac.
iuilJiisa vobis deciiViascxigere vel e.vlefquofeprx- card.
suniai. Liceat qttoqiie vobis clerkos vel laicos, Ego Gregorius, Sanc.x. Marix in A.juiro uiac.
libcros et. absolutos, e sxcuto fugienfes ad convcr- cafd.
sionem recipere et eos absqne contradicliofie aliqua EgoGfegorius, Sancii Georgii ad Velum auretiia
retinere. Prehibemns insupef, ul nalfi fratrom ve- diac. card.
-troruin, pest fnclam in ccclesia vestra professio- Ego Grcgorius, Sancli Angeli diac. card.
nero, fas sit absque prioris sui licentia , nisi nr- Dalitm Laterani, per m.tnum Cencii Sanctx Lu-
ctioris religionis obteiiiu, de codem toeOdiscedere;; cix iu Orlhea diaconi cardinalis domni, papx ca-
discedcntem vero absqtte cptYiffltiHiurii liltcf.irumi nicrarii, IV Idus Seplembris, indictione xv, lncar-
vcslrarum cautione nuflus audcat relinere. Cuni nationis Dominicx anno 1197.
auicni genefale intefdictuni terr» fuerit, liceal vo- CCCXXl.
bis, clausis januis, exclusis excommuiikalis el in- Canonicis S. Marim Runcensis deeimas notalitm
terdiclis, IIOITpirlsatis campanis* snppressa voce, Runcensitim ei Siampliensium asseril.
divina ofiicia celebrare. Chrisma vero, ofeuttisan» „ (Lalerani, Sepl. 27.)
ctuiii, cpnsecraliones allariam et basilic.tfum, Or- [Yide BIANCOI.INI, Serie chronol. dei vescovie gcrer-
diiiaiiones clericortnn, qui ad sacros ordines ftierint nalori di Verona; Veron.t, 1719, •_•, p. 8a.]
proinovendi, a diacesuno suscipieiis episcopn, si- CCCXXlI.
qtiidem catholictis iucril, et coniinunionem $»ero- Donationes, instilntiones el dotaliones factas a Gtti-
sanctx Romanx sedis habuei-il,ei ea vobis totuerit i done dotnino Salionis, pro instiiuiione dir.or.korum
in ecclesiu B. Mariw Salionit eonfirmal.
.iii-pravilatequaiibciexhibcre. Alioquitilic.at vobi.
qucinciinquc vuluefitis raihoticunt adire antisti- (Luierani, Oct. 22.)
lein, graiiam et commiinionem «postuliex seilis. [Gatl. Clirist. nov., IV, lirstrum., 23.]
habcnieui, qui nostra fretus auctoritaie vobis quodI COELESTINUS episcopus, servus servoriiin Dci, di •
lectis filiis decano el canohicis B. Marix dc S..ux
jiostulatis iropeudaf. Ad hx-c novas et indcbitas, •
exactioiies ab arcbtepiscopis, cpiscopis, archidiaco- s.iltilem cl aposiolicnii)benedictioncm,
iis seu deeanis, aiiisquc ecclesiastiis sasciil.-iri- Cum a vobis pctilurquod Jusiuiu est el honestum,
busve personis oniiiino ficri prohihemus. Sc/iulut- t.im vigorxquilalis qttani ordo oxigit ratidnis ut id
inin quoque ipslus focHibwam csse decernimus,ut , pcr sollicitudinem officiinoslri ad debitum perdu-
cortim d-VOlioniet eslremx voluiilatl, qui _« illie; r. catur effectuin. Sane sicut ox tenore lillerarnm ve-
.sepetiri delibcraverini, nbi forte excommunloaliI ncrabitis fratris nostri Lugdiinensis arfctiiepistopr
vel iutcrdieti sint, niillus obsistat; salva lainenju- cogttovimus evidenter, qu.d dileclus filius nobilis
slitia iUarum ecclesktrum, a quibut nioituotumr vir Guido doniiuiis de Saux pro anima?suaeremcdh
vos in eeelesia B, Mariseipsius eastri canunicos de
corpora nssuiiiuiitur.
novo insiituit, elvobis et ipsi ecclesix possessioncs
D.eci-nimus crgo, ut nulll omnino hominum li-
pluriraas, et reddilus d« mcra liheralitate donavit cl
ccat jiTxfatani eectesiam lemere perturbare , aut alias coiiccssioncs ct libertales
iiidulsit, cl idem
ejtis posscssionis aufcrfe, vel abblas rctiiiere, rai- archiepiseopus, ipsius nobilis piotalis opus scfipti
nuere, seu quihuslibel vexationibus faligare; sed' sui pagina roboravit. Nos ergo faclum ejiisdein no-
oinniu. iiiiegra coiiservcntur eoruin , pro quorum1 bilis laudabile atiendciilcs, iiistluilioneiil vcstram et
giibeniationc ac siisleutatioiie concessa siinl,usihus1 concessiones ac liberaliiates vohis, et eidem ecclesia.•
oiiinimodis profutura, salva sedis aposlolicx auclo- faclas sieul raiiouabiliter factxsunt, itt supradicti
ritate. Ad indicium aiileni hujusmodi perceptx ai nobilis autliciiiico coiUineiiinr, vbbis ei per VPJ tpsl
sede apo-loiisa liberlaiis nobis noslrisque succcs- cccle.ix auctoriialc apostolica coiiiiniiairius, e,'
1233 EPISTOLJi £T PRIYILEGIA. — AN. 1197. 1234
prxscnlis scripfi palnjjinio conmiininius. Ntilli \ sila, compellalis. Quod si omncs hls exse^Honiis
crgo omniuo hopiiniiu) liceal hanc pnginam noslrx nequiveritis interesse, duo vealrum ea nHiilotnuius
(oiifirmalionis inftingcre vel ei ausu leiiieiario con- exsequanttir.
iraire. Si quis atiiem hpc attcntare prxsumpserit Datum Laterani, vu Kalendas DeceHibiis, ponti-
jiidigiiaiioiiemomnipotcntis Dei et B. Pclii cl Pauli flcalus noslri anno vu.
aposlolorum ejus se iioverit iuoursurum. /» pltmbo: Caefj-STiNcsPAPAIIL
Datum Lalcrani, xi Kal. ftavc_:iib„ poetificalus CCCXXV.
noslri anno VII. • . Episr&pum Laudensem inter cphcopum Papiensem
CCCXX.ll. el canonicos Placeutinos jutlicem couslUuii,
Ftalribu* Majorit-Monaslerii de rcparanda capella (Laterani, Dec. II.)
quadam scribil. V [CAMPI, Hitt. di Piac, II, 576.]
(Lateratii, Nov. 8.) COELESTINUS episcopus, servws servorum Dei,
[MonicE, Mtm. pour icrv. $ 1'hiii. de Bi*t., I, 728.] vcnerabili frairi Lnudcnsi cpisoopo satulcni et
CoELESTiNus cpiseoptis, servus -ervoruul "D.ei, aposlolicam benedictionem.
abhaii ct conveuiui Majoris-Monasleiii, ete. Siguificanle iiobis vcnerabili fralre uostro Pa-
Oblata uobis eic parte vostra petjlio <o oniitiebat, ;S piensi episcopo ad audicnliam nostrnm noveris
qiiod Joanues Gruel et R. iniliies uuamdam olii» pervenisse, quod cum causam , qux vortilur inler
cnpellain conslruxeranl, ei eideia tanlos reddilus ipsiim et canonicos Placcnlinos supor quihusdara
assignarant, quod ad susiontalioneni duorum sufii- decimis, venerabili f.alii nostro Robiensi cpiscopo
ccre poterant monachorum , cic. Curoque jiroccsstj commiserimtis atidieiidam; ipse Papiensis epi-
lemporis propter guerras el hpiribiles leinpestaies scepus prppler gucrr.tm, quu? erta «st inter quod -
bcllorttnj iti panibus iltis mala nijilta el incornmoda dam caslrura ipsius, el uiarcbioiieui Malaspinain ,
stipervenisseftl, et prxfata capella per annos ad prapseaiiain dicti Bobiensis episcopi non poiest
aliqnol sice cerviloj-ibus reuianserit desliluia, accedcre sine gravi tcrrnrun)' suaiuin , nc personx
clcrici Delensis Eccles:x reparaiioni ip^ius. e.ccle.- pericjjloel timore. Volcntes itaqtie uirique parti
siae eonlradieunt, etc. Nos, clc, ut liceat vobis paterna solliciludine providere, et eidera causx
ad reparalipnem istius capella»intendere, etc per tux discreiionis sludium debilum imponcre
Datum Lateraiii, vj Idus Novembris, ooiitilicatus finem , per nposlolica libi scripia maudaimis,
uosirj nniio sepiimo. quatenus, iTiemoratis litteris nequaquatn ohsinn-
ccexxiv. tibus, si pcr eas notiduin esl legitime in causa
ad tuam prxsemiam convoces,
ffifl.iifflM»]Maiitconemi et >[Roberto] Cabilanensi ^'processum, parlcs
episcopit el decano Ledonemi mnndal , contpellant et quod justiim fueril inler cas, appetlatione
Itainaldum, dominum Castri Baiuatdi (diac, Ca- reiuota statuas, et facias quod slatueris, invio-
- biton.), et Gitonem de Belfort (dimc Vesonlioh.),
ut prioralui de Louinco, <td mouaslerium Tre- Jabilil.erobservari.
norcUme perlinenti, ablala bpna tetliiuanl. Daiiiin Lalcrani, tu Idus Deceinbr.is, p.iuili-
(Lateraui, Nov. 25.) caius HOfitrianr.(. septimo.
[JiU-Nttf,Nouv. Mit. de Taurnus, Pr., p. 180.] CCCXXVI.
COEIXSTIKUS episcopus, sorvus servorum Dej, Leontio monaslerii S. Salvatoris Messanensis ejns-
venerabilibus fraliibus Matigcouensi ct CabiUp- qite monachis asseril decimas a Guilletmo archi-
iicnsi cpKcopis, et dilecto Glio decano Ledonensi episcopolUtegiensidonalas. (Fragmentum.)
in Bisunlinensi dioecesi consiituto, salulem el (Laterani, Dec. 29.)
ajjostolicam henedictiotiem. [BjitM, Sicilia sacra, t. II, p. '981.]
Querclam dilcctoruro filiorum luonacboium ,.. Dccimas, possessionum vcstrartini in tenimeniu
Trcnorckiensiura ad nos delalam acccpiinus , qupd Mesx, quas fraler nostcr Rbcginus archiepiscopus
Rainaldus, donviuu» Caslii-Rainaldi, C.ibilioncnsis •^Guillelmusdeconsensucapituli sui, ecclesix vestrx
dio&ccsig,cl Gilot de Belfort, Bisuntinae dio__e&is, remisit, super quibus qtiocsiio vcrtebaiur, sictit
priprauii eorum fe Louinco clecmosynas quas pacifice possideiis, auclorilale^aposlolica confir-
anteoessorcs ipsorum eis -pro aniniabus sttis con- mainus.
iulerajji ultima votuniate, *ct quxdam alia hona Nulii ergo hominum liceal, eic.
auferunt violcnler e,t dctinent in ipsius prioralus Datura Laterani, IV Kalend. Januar. , ponlif.
prxjudiciura et grayamen. Quia igitur sustinere Ceelestini papie III anno vn.
jiou debemns ot prxdiclunj monaslerium sui juris
CCCXXVII.
suslineat Ixsipncra , discreaoni yestra? pcr aposlo-
Jica scripla mandamus, quatenus, si prxinissa Ad archiepiscopumCantuariensem. — Pro monachis
in Coventrensiecclesia resliluendts.
yera esse vobis eonslilciii, metnoralos R. et G.
tit ablaia restiluaiit universa et de daranis et (Laierani ?)
[MANSI, Concil., XXII, 612.]
injuriis priori ejusdem dpmus salisfaeiant compe-
icnicr, per excomniijiiicalionis senlentiam et COELESTINUS episcopus, servus servofum Dei, di-
Nilerdiclurp lernc ipsorum, nppcllulione poslpo- Jeclis liliis arcbiepiscupo Cantuaritnsi, episcopo
.255 COELESTINIHI PAP_£ *&&
Lincolniensl, et abbati Sancli Ednuinii, salutem et /L CCCX»ilI.
aposlolicam bencdiclionem. Monasterii Cisoniensis prolectionem suscipit et di-
Sicttt ea qux a prxdecessoribus nostris provida tciplinain pottessionesque confirmat.
fuerunt del beraiione staltil.t, nullatenus irritari (BUZELIM,Gallo-Flandria, 361.)
vnlimius vel infiingi; sic qtix per suhieplionem ab COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, di-
eis ohtenta sunl, in lioneslalis ecctesiasiicx detri- lectis liliis abbali Cysoniensis Ecclesix, ejusque
menlnm corrigi volumus, cl in statum redigi me- frntribns lam prxsentibus qtiam futuris, regularera
liorem. Cum enim, sicut accepimus, imo sicul bene vilam professis, in perpeluum.
novimus in Covcnirensi Ecclcsia, fere a prima Cum silis regularem vitam, Domino inspirante,
fidei Chrislianae fundalione in Anglia ordo fuerit prcfessi, paci yeslrx paterna consideratione pro-
monasticus liisiitutus, ct iiilnntum in ca observan- spicimus.el ne possilis malignorum vexalionibus
lia servierint rcgtilari, ul ab npostotica scde privi- faiigari, apostolicum vobis pairocinium cxhibe-
legiari, el ab inclylx'recordaiionis regibus Anglix mns. Eapropler, dilecli in Domino filii, veslris
dolarl meruerint et dilari; dolemus plurimum qtiod justis postulationibiis clementcr annuimus, el prx-
vcnerabilis frater noster Cestrensis episcopus, oc- falam ecclesiam Sancti Calixli, in qua divino cslis
casione quarumdam littcrarum, quas a bonx me- " obsequio mancipati, ad exemplar felicis rccordatio-
mnrix papa Clemente prxdecessore noslro, ad nisAlexnndripapxprxdecessorisnostri, sub B. Petri
falsam suggestionem sine conscientia noslra, ei fr.t- ct nostra protcctione suscipimus, el prxsentisscripli
triim i.csiroruri), sicul dicilur, et qnod vfx credere privilcgio coinmunimiis; in primis siquidcm sta-
possumus, impetravit, dileclos filios, priorem, et lucnies ul ordo canoniciis, qui in ccclesia vcstra
coiiventum, de eodcm monnstcrin violcnier cjecit, pcr bonx meniorix Raynaldtmi quondara Remen-
et canonicos in eo insliliiit sxcnlarcs. Cum igilur sem archiepiscopum, secundum Regulaih B. Augu-
id in monasticx religionis et totius ecclcsiasticx stini et instiitiiioiiem fralrum ecclesix B. Dionysii
disciplinx redundet o*pprobrium; ncc nostrx in- Remerisisinslitutusesse dignoscitur,perpctuis ihidem
tentonis sit, quod prxdictus prxdeccssor. noster (emporibus invioluhililcr obscrvelur. Prxterea
tantae irregularitali, iiisi circuinvenlus, aucloriln- quasciinqiie possossiones , quxcuiique bona cadem
tem prxstiterit aut favorem; fratcruilaii vestrx ecctesia imprxsentiarum juste et canonice possi-
per apostolica scriptn mandamus, el in virtute det, atil in futurum concessione pontificum , largi-
obedienlix dislricte prxcipimus, qtiatenus, prxdi- tioue regum , vel principum , oblatione fidctium,
ctis litteris, vel aliis privilegjis confirmationis vel Q seu aliis justis modis, Deo propiiio, polerit adi-
indulgciilix nequaquam obstanlibtis, amotis ab eo- pisci, firma vobis, vestris quoqne successoribus, et
dem niotiasierii) sxciilnribus clcricis qui in eo illibata permaneant. ln quibus hxc propriis dnxi-
fuerunl per giipradiciuiii cpiscopiim insiituii, siue mus cxprinieiida vocabulis :
iilicujus qua;stionjs iinpediineiito, monasiicuiii ibi- Locum in qtio vestra ecclesia sila est, cum
dem ordincm reformeiis, monachos ejeclos cxinde decimis et liberis hospitibus, iia qupd super eos
redcuDles in illttd, ct talcs in eo inslilueiiles [(. re- nullus advocationcm habcat; ecclesiam, grangiam
ducentes] personas, qux beati Benedicli Regulam et terram du Lovilio cinn integritate decima?, et
phservare debeani et desiderenl. Meu.oratum verp hospitiuin loiius villx; nemus prxbendarum, Ma-
episcopum, et universps dcicutores bonorum cjtis- lum-Alnelutn, nemus quod dicitur Salengrelum, e(
dem ecclesix ad corum restilutionem per censuram possessinnem ejnsdem villx, et Cysonii in lerra,
ccclesiasifcam, nppellalioiiepostposiila,compellatis. arabili, pfatis, silvis, m.tresco*el aquis, sicul ab
Vobimiis eii.tm iiiliiloi|iiiius el mandarous ul do- antiquo possidcbat; curstim quoque fonlis de Bur-
natinnes ejusdcm episcopi, iiifeudniiones, locaiioties gela , qiiem ccclesia potest ducere per nccessaria
et alienaiiones, possessipnes ejusdcm ecclesix ah sua absque alicujtis protrbilione; ecclesiam de
eo tempore facias, nostra freli auctoriiaie casselis; ^ Asli cuni integrilate decimx, lerra arabili, el (72)
cos qui cpntraveuire pracsunipseriiit, suhlalp appcl- nianso presbyteri; ecclesiam de Bosni cum intc-
jationis obslaculo,'ccnsnra canonicn pcrciilentcs ; gritate deciinx, grangia et hospitibus, ecclesiara
illos qui inaiitis violenlas in prxdiclos monacbos dc Camphain ctuii imegritate decimxei hospitibus,
injecerunt, denuniietis exconimunicnips, <;l cum ecclesiatn de Bouvines cum integritate decimx, et
litternrum vpslrnrum leslimonio vciiiaiil ad seJeui inanso, grangia , tum in lerra ci curle (73) Beali
apostol.cam absolvendi. Amandi, quam in aliis terris; ecclesiam de Gru-
paiuin, etp. son ciini intcgritnle decimx; ecclesiam de Gc-
nech cum iniegritaic dccimx, el uianso elgrangia;
ecclesiam de Cobrin, ccclesinm de Siiimniiiio ctini
integritatc decimx, el tcrragio lolitts villa., hospj-
tibus el lihcro manso; capeltain de Ilonicn cura
(72) Hic et in sequcntibus locis videtur mansi ne- tur. Apud Flndoarduni : Quidampresbyier dc Bovo*
Fliinedoiiius indicari. nis curie, sic enim i-ii/a vocatur,
*"*'•-^^--, • .. - *
(7"»jUxc vox til hic, ita sxpe alibi pro villa poni-
1237 EPISTOL-E ET PRIVILEGIA. - AN. 1191-1198. 1S38
integritate d-fciinx e.t lerrngio, curiera de Beaure- A ullus violentiam, vel rapinam, scn furtum r.cere,
paire cum nemoribiis , aquis, mnrisco , viv.trio, sive lioinincs tenere,. "capere, vel interficere au-
lcrra arabili; cttr em de "Viliicuin terra, hospilibus, deat. :•
et eo jure quod habelis in rcdditibus el decimis Decernimiis crgo til nulli ornnino homintim liceat
ejusdem vitlx ecclcsiam de Clieren, ecclesinm dc jirxfalatn ecclesiam tentere perlurbare, aul ejtts
Fys(Lys), ecclesiam de Toufles, capeliam de Hest- possessiones auferre, vel ablaias relinere, minuere,
bcrga, curlein de Crespelan, cuin lerragio , hospi- seu quibuslibet vexalionibus faligare; sed omriia
tibusct lota villa, ita qeo*in ipsa nullus nisi solns iulcgra conserventiir eorum, pro quorum guberna-
abbas jiislilinm vel advocationein exerceat; doinum tione ac suslcnlatione concessa sunl, usibus omni-
lapidcara in' monticulo Tornacensi; ul reddilus modis prufiuura, salva sedis npostolicx aiicloril.tie
ipsius usibus infirmorum ecclcsix perpeluo depu- el dicecesani episcopi canonica jusiilia.
lcnlur; domos de Messincs; quinque solidos, quos Si (jiia igitur in futurum, ctc.
conies Flandrensis solvit pro arhoreto. Sic signatum :
Sane novalium vesirornm qua?propriis manihtis, Ego Co-lesliuus, catholicx Ecclesix episco-
vel sumptibiis colitis, sive de nulfimenlis vestrorum j)us, etc.
aninialium nullus a vobis decimns exigcre vel B _
cx'orquere prxsiimni.Cum auiem generale inler- ANNO 1191-1198.
dicium tcrrae fuerif, licc.it vobis, clutisis jniiuis,
excommunicaiis vel interdiciis exclusis, non pul- cccxxix.
salis canipanis, suppressa voce, divina ofiicia ccle-
brare. Septiltitram quoque ipsius loci liberam esse Ecclesiw S. Thomm de Paraclilo (Ebteholtensis\
prolectionem suscipit, possessionetqueac jura con-
decernimus, ut corum devolioni et exlreinx vo- firmat.
lunlati* qui sc illic scpcliri detiberaverint, nisi
( LANCEBEK , Sr.tiptores rerum Danicarum ,
excommunicali vel iiUcrdicli sint, nulliis obsislat, l. VI, p. 142.)
salva tamen juslilia illarum ccclesinriuii, a quibus COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei,
mortuorum corpora assumunlur. Prohibemus insu- dileclis filiis WILLELHOabbali ecclesix Sancti
1
pcr, ul nullis fralrum veslroriim, post factam in Tbomx de Paraclito, ejusque frairibus tam prx-
eodem loco professioncro, nisi arctioris religionis sentibus quam fuluris, fegtilarera vitam professis.
oblcntu, absqueabbatissui Jicentia fas sil de clau- in pcrpeluum.
strc discedere; discedentem vcre absqtte cemmunium C ¥ Ad lipc universalis eccl.esix cura nebis a prpvi-
litleraruin cautioiie imllus audcal rcliucre. Ljceal sore omnitim bonorum Deo commissa est, ul reli-
vobis ticricos vel laicos, libcros et absofutos e giosas diligamtis personas, et heneplacentes Deo,
sxctito fugicntes ad conversionem rccipere, et eos et religioncm sludeamus modis omnibus propugare.
ahsqttc conlradiciione aliqua rciinere. Inlertlicimus Nec enim Deo gratus aliqiiando famulatus impen-
etiam ne episcopo vel archidiacono liccat iu vos, dilur, nisi de cliaiilatis radice procedens a puri-
vel ccclcsias vcstras sine manifesta et ralionabili ' tale religibnis fuerit conservalus. Opeitel igiltir
causn, escomniiiiiicationis. vel interdicli scntcn- omnes Cbrislianx fidei aniatorcs religionera dili-
liani ferre, seu vos novis ct indebitis cxaciionibus gcre et loca venerabilia ciiin ipsis personis divino
faligare. Obeunle vcro lc, ejusdem loci abbate, vel servitio mnncipaiis aiteniiiis confovere, ut nullis
ttiorum quolibet successorum, nullus ibi qtialibet pravorum hominum inquietcntur molesliis vel im-
subrcptioiiis astutia; seu violeiilia pixjionatur, porlunis angariis fatigenlur. Eapropler, dilecti in
nisi quem fraires eomiiiuni consensit, vel fialrum Domino (ilii, vestris juslis postujationibus clementep
inajor pars consilii sanioris, secundum Dei liino- annuimtis et prxfatam ecclesiam, in qtia divinof
rem et beaii Augusiini Regulatn, providerinl eli- estis obscquio mancipali, sub heati Petri et nosira
gendtim. Pfxierea nihilominiis arclius interdicimus pioleclione suscipimus ct prxsentis scripli privi-
ne cpiscopo, archidiacono vel eoruni miiiisterialibus logio comiiuininnis; in primis siquidem slaluenies
canonicis.seu clericis aliis pro conli. maiione, inlbro- ui ordo c.tnonictis, qui secundtiin Deum et beatl
Sancli
nizalione, velbenedictionu abb.tiisvestri palefridum Aiigiistini Bcgulnm et insliluiioncra fialrum
cappam sericam, vel quidquam aliud facultas Yicioris Parisiensis inccclcsia'vestrainsiiiutus essa
(74),
velliccntia patcai a vobis obieniu ciijuslibet coiisue- dignoscilur, j)erpctuis ihidem temporihus inviola-
tudinis exigendi. Si vcro pro his a vobis exegerinl, biliter observelur. Prxterea qnascunqtie posses-
cum dciesiabile sit, el obviuin (cffntrarium) ralioni, siones, quxcunquc bona eadem ccclesia iinprxscn-
libere vobis liceat cis, quod postulavsrini denegare. liarini) juste el canonice possidel, aut in fulurura
Ad hxc paci et tranquiilitaii yeslrx paterna solli- concessione poniilicum, largitione regum vel pfin-
citmliiie providere volentes, auctorilate aposiolica cipum, oblatione fideJium, seu aliis juslis modis,
firma vobis
prohibemiis ne infra clausuram locorum vestrorum prxstante Domino, pntcrit adipisci,
(7.) Ea consulas, qux snpra diximus circa privi- advocatos liujus abbalix dicta videnlur, qui clim
WjgiaEccl. Marlian. Cxlerum hxc adversus eliam palefridum sibi vindicare conabantur.
|S59 COELESTINI111PAP.E 12-0
veslrisque successoribus ct iUibala peniianeant. j\ sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apo-
(n quibus hsec propriis duximus exprimenda vp- stolicx auctoriiaie ct dioecesani episcopi cnnonica
cabulis : juslitia. Si qtia igittir in futtiriim ccclesiastica sae-
Locum-ipsum in quo prxfata ecclesia conslructa cnlarisve persona, hanc nostrx constitutionis pa-
est cum oiivnibus pertihenljis suis; ecclesiam de ginam sciens, ccntra eam temere venire tenlaverit,
Therby cum decimis; lertiam partem decimarum secundb tenieve commoniia, nisi reaium suuin
ecclcsix in ecclesia de Alsentorp; lertiam partem congrua satisfactione correxeril, polcstatis hono-
ilecira.trutu ecclcsix Anr.essx; lcrtinm partem de- risque suicareal dignilafte, reamque se divino ji>
cimarum de Ilxlsinghe; terlinm partcra decimarum dicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat,
ecclesix Crxkom, Esfeilso; mansionem in Synderby et a sacralisslmo cprpore ac sanguineRedeinptoris
cum silva, agris et pralis; terram in Saerfloux; Domini noslri Jesu Christi aliena fiat atque in ex-
mansionem in Joliglie cum ejusdem villx el pratis tremo examine disirictae uliioni subjaceat. Cunciis
Ct agris, et molendino sito jiixla Yxrebro; mnn- atitem eidem loco sua jura servanlibus sit pax Do-
sioncm in Haihelpsx cum silvis, pratis el agris; niini noslri Jesu Ghrisli, quatenus el hic fructum
totain villam.Naetveih, cum silvis, pratis et agris bonx actionis percipiantet apud dislriclum judicem
ei piscatiOnibus; villara de Tiacrxby cum cccjesia, B '. prxmia xternx pacis inveniant. Amen.
silvis, pratis et agris; lerram in Ilalt cum partj- cccxxx.
pula silvae; terfam in Tollelorp cuin silva, lerram Monasterii Loci-Dei
in Frilhtpph; mansionem in Hxlsingx cura silva, proieeiionent sutcipil, potses-
sionesqueconfirmat.
agris ct pralis. Sane grangiaruin veslrarum qux (LANGEBEK, Scriplores rerum Danicarum, V, p. 189).
propriis manibus aul Suinpiibus colilis, siye dc
imlrimentis yeslrorum animaliutii, nulliis oninino COELESTINUS cpiscopus, servus servorum Dei,
p vobis decimas exigere vel extorqiierc praesumr.t. dileciis filiis abbali et convenlui de Loco-D^i salu-
Liceat vobis quqque clericos vel taicos liberos ct lem et appstpllcam benedictionein.
absoluios e sxculo fugientes ad convcrsionem re- Cum a nobis petitur quod juslura est et hone-
slum , (am vigor xquiialis, quam ordo exigil ratio-
cipere et in vestra ecclesia absque contradiclioiie
ul id per sollicitudinem officii noslri ad debilum
aliqua retinere. Prohjbemus insuper, ut niilli fra- iiis,
trum vestroruni post faclant in loco vostro profes- perducatur effectum. Eapropler, dilecti in Domino
sionem fas sit de eodem loco absque licenlia ali- filii, vcstris juslis precibus grnlum imperiieiiles
hatis sui nisi obtenlii acrioris rctigionis discedere; assensum, personas vestras cum omnibus bonis,
discedenlem vero sine communium liiteraruni.ve- C qua? imprsesentiarum rationabiliter possidetis, ar.t
slrarum caulione nullus audeal rctiuere. (n paro- in fulurum justis modis, Deo propitio, polcriiis
chialibus aulem ecclesiis, quas lenelis, liccat vobis adipisci, sub bcaii Petri et noslra protectione sus-
clcricos eligere, el diceccsano episcopo prxsentare, cipimus. Specialiter autem illa bona, qux venera-
quibus, si idonei fuerint, episcopus curam aninia- bilis frater noster Omerus Ripeusis episcopus a.d
rum committat, ut ei de spirjlualibus, vobis vero exemplar prxdecessprum suorum, pia deliberaiione
de temporalibus debeant respondcre. Sepulluram vobis noscitur contulisse, sicut ea jusle ac sinc
quoquq ipsius loci liberam cssc concedimus, ul conlroversia possidelis el in ejusdem cpiscopi et
corum deyotioni el exlremx volunlali, qui se iHic venerabilis fralris nostri Absalonis Luiulensis ar-
sepeliri deliberaverint, nisi forle excominunicali chiepisccpi aposlolicx sedis legati el bpnx me-
vel inlerdicti sinl, imllus obsistat, salva (amen morix Escheli anlecessoris sui srriplis atiiheniicis
justitia illarura ecclesiaruni, a quibus morluorum conlinetur, vohis et per vos monaslerio vestro au-
corpora assumuntur. Cum aiilem gcncralc inler- ciorilatc apostolica confirmamus,el prxseniisscripii
dicium lerrx fuerit, liccat vobis, clausis jnnuis, palrucinio cominunimus.
non pulsalis liniinnabulis, exclusis excouimuni- n Nulli ergo onuiiuo honiinum fns sit personas seu
catis et interdiclis, suppressa voce, divina officia hpna vestru icincre penurbare, aut hanc paginam
celebrare. Qbeunie verp te, nunc ejusdem loci noslrx prbtcclionis et coiifirmalionis infriitgerc vel
abbate, vel luorum qtiolihei successorum, luillus ibi ci ausu temeraijp contrairc. Si quis uulctit hoc at-
qualibct subreplionis astuiia seu violemia prxpo- tentare prxsumpseril,* indignalioncm omnipolentis
natur, nisi quem fralres communi, consensti vel Dei qc healorum Petri ct Pauli auosiotorum ejus se
fratrum pars consilii sanioris secundum Dci timo- noveril inctirsurum.
fem et beati Augtistini Regulam prpviderit cli- CCCXXXI.
gcndiim. Domumleprosorum a\e valle Bugnenti lueudam tus-
Decernimus ergo, ut nulli omninc liominum cipit, iisque < parlem foreslw de Canlastra iminu-
liceat prxfatam ecclesiam temere perturbnre, attt nem ab omni exactione t asseril.
ojtts possessiones auferre, vel ablatas retinere, (IHstoireeccUs.d'Abbeville,p. 387, lesle BREQCIGXT,
minttere, seu quibuslibet vexationihus fatigare, sed Tabte chron., IV, 47.)
oninia inicgra et Hlibhta sefventur (Borum,'pro
^ lorum guberiia:ione el -ost-niaiione cPncessa
 1241 EPISTOL/E ET PRiV_LEGIA.— SPURIA. 124

SPURIA

i. A Itidini ecclesiaslicx inlimetur, qualiler rcligio mo-

Prhilegium -promonatterio Morbacemi. naslica regulari hahitu dirigalur, concordiaque
(Laterani, Maii 22, anno 1190.) convenienli ecclesiaslicemancipetur, ne forte, quod
[MARTEN., Thes. Anecdol.; I, 053.] absii! sub hujus privilegii oblcntu, animus congres-
COM-ESTIJIUS episcopus , servus servorum Dei, di-- susqiie rectiludinis vestrae a norma justitix aliquo
lectis filiis , SINTKERTO abbali monasterii Sancto- modo retorqueatur. Nullam sane polestalem in
ruin Petri et Pauli, aique Leodegarii raartyris dei eodem loco Basiliensi episcopo ciijuslibet Vel mini-
Morhac, ejusque fralribus, lam prxscnlibus qu.mi mx rei gerenJx, aut ordinandx, nisi pro commnni
ftiitiris, regularem vitam professis, in perpetuum. fratrum el abbatis voluntate conccdimus; nec a
Convenil apostolico nioderaniiiii pia religione» quolibet episcopo vel arcbiepiscopo, nisi a solo
pollentibus benevola cpmpassipne succurrere, etl aposlolicx sedis prxsule in ipsum abbalem, vel ejns
poscentibus jusia et religiosa, alacri devotione> monaslerium , cxcommunicaiionis sententiam pro
asseiisura impcrtiri. Ex boc lucri polissimurn prx- qttacunqtie causa darl permittiiiius. IIoc quoque
niiuiii a Conditore omniuin Deo procul dubio pro- spccialim subjicientes, ut idem ccenobium cum
meremur, si venerabilia loca oppoftune ordinala , atrio suo, cum omnibus sibi pcrlinenlibtis, ab omni
ad nieliorem fiieiint sine dubio slatiua perducla., P quorunilibet hominum incursione sit liberum, nec
Proplerea quascunque pcssessiones , quxcunques non ab episcopi Basileensis , seu episcoporum om-
bona idem monasterium, quod situm est juxla ri- nium , sive episcopalium ministrorum , regumque
pam qux vocatur Morbach, imprxsentiurum jusle ett iinperaloriim, ducum, coraiiuin, omniumque lioni:-
canonice possidet, aul in fulurum conccssione ponti- num omnimodis serviliis et gravaminibus sit
licum, largitione reguni velprincipum, bhlalione fide- alienum. De advocatix vero conslitutione ila deeer-
Iium,seualiisjuslismodis,prxstante Domiuo.poteritL nimus , ut nullus hanc velut jure haereditario sibi
adipisci, firma vobis veslrisque successoribus et ilii-- debitam sortialur, nisi qui communi vel sanioii
batu permaneant. Sane novalitinivestrorum quxpro- fratrum eleclionc consliluatur; qui lamen advoca-
priisnianibus,aul$umptibuscolilis,sivedenuirimen- lus locumillum.vel possessiones ibidcmDeoservien-
ti_ animalium vestrorum ntillus a vobis decimas cxi- tium nunquam injuste , vel violentcr allingat, nec
gere aut extorquere prxsumal. Liceal vobis cleri- liceat ei, invito abbale , monaslerium ipstim, aut
cos vel laicos, a sxculo fugientes, liberos et abso- monaslerii ruslicos vel familiam frequentiis, hospi-
lutos ad conversionem recipere, el eos absrjue liis aggravare , nec quaslihel exacliones ab eis
contradictione aliqua retinere. Prohibcmus insupcr r extorquerc, sed nec aliqtia in eis judieiorum plucila,
ut nulli frutrum vcsirorura, post factam ineodemlocO nisi ah abbaleinviiatus exerceat, nec deplacitoruin
possessionem , fas sit, absquc abbalis sui licenlia, niullis quas vocauljusliiias supra lerliam parlem qux
nisi arctioris religionis obtenlu , de codera loco i111ex consueludine debetur, accipiat; illorum vide-
discedere ; discedeniem vero ahsque conimuniuni licel lantum placitprum, ad qux ah abbale invitftlus
Jillerarum cautione nullus aude.it rclincre. Cuin fuerit; quod si horum transgressor fueril, inutili3
autem gcnerale iuterdicluni terrx fuerit, Iiceat monasterio repcrtus, et secundo terliove commo-
vobis, ciausis januis, exclusis excommunicatis ct nitus, cttlpam non correxeril, amolo eo , alius qui
inierdictis, non pulsatis campanis, supprcssa voce, placuerit, aul nullus, si placnefit, subsiiiuatur.
divina officia celebrare. Scpulturam ipsius loci Locimi illuni omnimoda liberiate donatuin , tam
prxlerea liberam esse decernimus, ut eoruin devo- ab omnium mortalium jure quani al; Omniniolestia-
lioni et cxirem» voluntati, qui se illic sepelirii ruiu lemeraria inquieludine lulum seniper el abso-
deliheraverinl, nisi forte cxcommunicati, vei inier- lulum forc deceruimus, el abhaliam illic pcrpeliium
dicti sint, nullus obsislat, salva lamen jusliiiai haberi, el sub aposlplicx scdis lulela semper prp-
illurum ecclesiartim , a quibus morluoruin corporai tcgi, aurcumque ex boc biziiitiuin apostolicopala-
assumuntur. Obcunte vero te, nunc ejusJem loci D tio anntialiler persolvendum in signum perpetux
abbalc, vcl luoriini quolibel successorum , nullus libertalis , ac prxter ejusdem cc.isus debitum nihil
ibi qualibet subreplionis aslutia, seu violentia urx- serviliis Romanx Ecclesix amplins ab eo quotihet
ponatur, nisi quem fratres coiiimiini omniuin con- modo requirendum. Hsum quoqne datniaticx Ct
sensu, vel fralrura pars consilii sanioris, sccunduin sandaliorura in missarum solemniis Iicentia nostrx
Dei limorem et beati Renedicli Regnlampervi Jerint aposlPlicx auctoritalis concedimus, lam libi quam
cligendum. Cxterum vcro hoc dclibcrantcs deccr- successoribus luis, secundtim qttod in privilegiisprx-
nimus , ul congruis hoc lcmporihus noslra?sollici- decessorum npslrprum habclur. Abhasvcro noiiui-'
 1245 CCELESTINI III PAP.E 1244
a noslra apostolica sedc benedicalur a qua bene- A statu tenemur ex oDJeioaposiolatiis nosiri solliciie
dici debet; et si in aliquo crimine a.cusalus fuerii, cogitare, plus tamen sollicilius volumus, el debe-
dc eadem noslra apostoliea sede lanlura judiciiini mus intenderc locis illis in qiiibus fervor religionis
cxspectet. Illud etiam generaliter addendtim d.iixiimis et ortiinis observatur, et nd Romanain Ecclesiam,
ut qui Iquid auctoritaie aiiiecessorum qtioruinlibct nnllo mediante, subjectn. Eaproptcr, dilecle lili in
noslrorutn rfegumcl imperatoruin , ipsi Morbacensi Christo Richarde, vcslris jusiis precibus cleinenler
monasterio constat esse conccssum ; sil eliam no- annuimiis, et* prxfattim Sancti Modesli monaste-
strn apostolica atclorilaie per lioc noslrtim pt-ivi- riuin quod adjus et proprioiaicm Romnnx Eccle-
legiiini confirmaliim aique conoboralutn, staiucnics six perlinere dignoscilur, specialiler sub heati Petri
sub aposlulba censura , et sub di-viuijudicii oble- cl nostra protectione siiscipimus, et prxseniis
siaiio: e, ne quis tinquam noslioruiit successorum privilegii scripto communiinus; in primis siquidem
poniificiiin Romaiiorum, reguin , dticum , marchio- staluentcs, ul. ordo monastictts, qhi secundiim
num, CQiuilum,et prxterea archiepiscoporu.it, ac Deum el B. Bcnedicli Regulam in eodem mona-
rujuslijel djguilatis vel condiliouis hominum, con- sterio iustitulus csse dignosciiur, perpcluis ihidem
tra hoc privilegium quidqtiara audeat atlenlare. icmporibus inviolnbiliter observelur; slatuenies.
Quod si qttis prxsumpscrit , sciat se noslri anathc- ulquascunqiiepossessiones, quxcunque hpna idem
inatis vinculo usque ad condignam salisfaclionera inonasterium jiisle ct canonice possidel, aul in
insolubiliter innodaium. Qui autem pro iiiluilii fuiurum concessione ponlificum, iargilionc regum
Custo lieril.el nc in aliquo infripgnlur, in seobserva- vel principum, oblalione fidelium, seu aliis justis
verii bcnediciioiiis graiiam, et peccaloruui suoriim modis, pri-Slaiiie Doniino , poleril adipisci, lirma
absolutioneni a relributore omnium bonorum Deo tlbi luisque successoribus et illibala periiianeanl.
consequi mereatur, ut in coelcsii sede glotieiur. I.i qttibus hxc duximus adnolanda ;
^nien, an.en. Locum in qtto monasterium ijistim situm est
Ego Coelestinus, cathnlicx Ecclesix episcopus, Cum iiniversis ad eum lam in civiiate Beueveiiiana ,
Ego Leo, tituli Sanctx Crucis in Jertisalcni pre- quam exlra spectuntibus, videliccl ecclesiam S.
Rlytcr cardinalis. Nazarii, juxta pratscripium uiouasteriura sitam,
Ego Guala Sancli Martini preshyter cnrainalis ecclesiam Sancti Angcli a porta Rufin.t, el eccle-
lititli Equitii. siam S. Nicolai posilam in suburbio cjusdem porix,
Ego Stephaniis, basilica? XII Apo^toloruin prc- uecnon et alias ecclesias quas cxlra civitaieiupos-
cardinnlis. '
ebyter ,Q sideni noiiiiiialain, ciun casis, apothecis, h.thieo,
Ego Gregorius, tituli Sanclx Anaslasix prcsbyler olivelis, vineis , iiiolendinis, tcrris, horlis, pr.ttis,
cardinalis. jȣ_l silvis el ischis. Vulumus quoque ul lam lu-, fili
Ego Thomas, lituli Sanclx Sabinx presbytcr charissiine, quam eliam successores lui, queifi-
cardinalis. cunque episcopum voiueriiis vocare ad consccra-
Ego Pclagius ,-Albanensis episcopus. "^ lionem ecclesiarum vestrarum, aut crdiiiaiiortcm
Ego Nicolaus, Tuscoiaiius cpiscoptis. clericorum vesirorum, sine conlradittione alicujus
Ego Otto , SaiiCiorum Sergii el Bacchi diacoiius cpiscopi, id vestra auctorilntc agere valcalis, nec
carJinalis. quispiam mrssaruin solemnilates celebrare prxsu-
Ego Gregorius, Sancti Angeli diaconus cardi. mal, nisi ab abbaleipsitts monasierii fueril inviiattis,
Ego Roinanus, Sancti Thcodori diaconus card. aposlolica censura omniuipde slatuentcs , et prohi-
Egb Slephanus , Sancti Adi iani diaconus cardi- bentes emriem ecclcsiasiicam sxcularemque digni-
nalis'. latcm in prxfatp venerabili monasterio comlitio-
Ego Pclrus, S.tncti Georgii ad Ycluin aureiim 'neui quamlibet, attt novam consueludinem iuducere.
dinconus cardinulis. Liceat quoque vobis clericos, vel laicos e sxculo
Datum Lateruni, pcr manum mngistri Gunt|iefi D fugienles, liberos et absolutos rccipere, et eos sino
doniiii pajix notarii, xi Kalendas Junii , iiulkiioue coiitradiciione aliqua retinere^ et non liceat tatn
vitl, Iiiiarualionis Daminicx atuio 119.,pontificatus ai-cliiepiscopisqiiam episcopis ecclesias monasterio
vero dpmni Ccelestini papx 111anno i. veslro suhjeclas , el sacerdoics vel clericos eartim
II. inlcrdiccrc, atil parochianos excommunicarc, et
Pritiilegium pro monasterio S. Modesti Benevenlano. si qtiis homiiiiini hnhens palrocinitim alicujus ec-
(Komx, ap. S. Petrum, April. 3, 3nno 1195.) clesix illud volttciil dare veslro monasierio , liceal
[UGHELLI , Jlalia sacra, VHI, 127.] boc ei facere de nostrx conccssionis licenlia. An-
COELESTINUS episcopus, sei vus servormn Dei, dile- liquas quoque et rationabiles consuetudines, ct
cto filio RICARDOabbuli iiionasterii Sancti Mo- itnmunitates , scu cliain tibcrtatcs vobis et mona-
desli, quod constructuui esl in Bcnevenlana civitaie; sierio vestro concessas cl liactenus ohservatas
-cjusque successoribus canouice eligendis, in perpe- 'ralas habemus, et eas futuris (cmporibus integrns
iuum. '
cl illibatas mancre sanciinus. Mitrara qin.que ac
ln eminenti aposlolicx scdis spccula , tlisppnenic attiiulttm, laiii libi.dileele fili Uicli:irde,.'juaiiisucces^
Poiuiuo, constiiuii, de iiiiive;sarum Ecclesiaiuiii soribus luis in codem vamobio poiuino scrviiuri^'
1245 EPISTOIJE ET PRIVILEGIA.— SPURIA. IM
perpeiualiicr liabere conccdimns. Obeuntc lc vero, A IU.
iiunc ejusdem loci abbate, vel luoruin qiiolihei suc- Phiiippo, episcppo Belkvaceim retponael, vterito
cessoruni.nuUusibi qualibetsiibrcpiionis asluiia seu eum in malis versari, qitod < prwsulem pacificnm
violenlia prxponatur, nisi quem frnlres de couimuni exuens miliiem bellicosum induerit, » eoque ad-
jiitore « rex Gallim'; qui rtgt Anglorum tacramento
consensti, vel major pars snnioris consllii seciin- corporatiter prwsltlo ienebalut aslriclus tuper
dum Dei limorem et B. Benedicti Rcgulara provi- indemifiiate lam oppidorum quam lerratum ob-
deriul eligendum. Eleclus autem ad Romnnum tervanda, contra fidem et tacramentum impydenter
benedicendus accedal. vehiens oppida regts viotenter pecupaverit, terrum
poiiiiiiceni. Sepullurum prx- hostili manu ctudetiter vastaveritl t — < Ab erga-
lerca ipsitts loci Hberam esse dcccrnimiis, ut eo- slulo landem redienlem regi Francorum regem
um devplioni cxtrcmx voluttiatis qui se illic Angliw viriliter occutrisse ; pro quq conira tuyer-
nisi vel biatn humiliialem, conlra injuriam jus el mqutta-
sepcliri deliberayerinl, excommuiiica.ti, tein, contra arrogantiam et intemperahtiam modum
inlerdicii fuerint, nulliis obsislat, salya tanien Ju- el modes,licimdimicasse. > Addit, « se regi Anglo-
stitia illarum ecclesiarum a quibus mpriuoruni rum pro eo.Utteras direxisse stippticatorias. »
corpora assu:iuiiiliir. (MANSI, Coiicif., XXII, eil.)
Decernimus ergout null.i omninobominum liceal COELESTINUS episcopus, servus servprum Dei,
pcxfntum monasterium lemere perturbare, aul ejus dilecto fratri PIIILIPPO Belvacensi episcopo, satutem
possessones auferre, aul ablalas relinere, minuere, ct uh exorbilalipne reditqm maturare.
seti quibuslibeivexaiionibus fuiig;ire,scdoinniainle- Sinistre licet libi eveneril, nec mirum : cunclo-
graet illibalapermaneanleorum, pro qiiorum guber- ruin enim mereluj- odium, qui omniiim se in com-
natione ct siislcnialiouc concessa sunt usibus omni- inune approhat iiiiniicum. Prxsnlem namque
modisprofutur.t, snlva scdis n)>ostolicxaucloriuse. pacificuni exuens , niilileni bellicosuiu induisli ;
Si qua igilur in fiilurum ccclcsiaslica sxcularisvc clypctira prn infitia, gladiuin pro slola, Joricani pro
persona banc nostram consltiulionem sciens, contra alba, galeam pro milra , lanceam pro baculo paslo-
eam venire tenlaveril, se.cu.ndo.eriiove commo- rali, ordincm reruin el seriemp.erverlens, teme-
nila, nisi reatum suum congrua satisfnctione cor- rarius bajulasli; non vim, sic.ui.all.gas, sed virtu-
rexeril, potestatis honorisqie sui dignitate careal, tem vi rcpellere volens ; non pro patria, sed coinra
reamque se divino judicio existeie de perpctr.tta patriatu pugnans. DeGallia namque veslra jain
iniquitaie cognoscat, e{ a sacralissimo corpore publice declamare possumus : Vw terrm cujus rex
el snnguine Dei etDomini npslri Jesu Chrisii aliena • puer esl (Eccle, x). Rcx namque vester regi Auglo-
fial, alque in extremo examine divinx ultioni sub- 2 rum sacramento corporalilcr prxstito lenebatur
jaceat. Cunclis autem cidem loco sua jtira servan- astrictus super.indemnilate tam oppidorum, quam
libus sit pax Domini, qitaicnus ab eo fruclura tcrrarum suarum, sibi fideliler observanda, salleni
boiiaeactionis percipiant, et apud dislrictum judir usque ad reditum ab itincre peregrinalionis sux.
cem prxmia xlernae pacis inveuianl. Amen. Sed contra fidcm et sacramentum iinpudenter ve-
Ego Coelesiinus, caih. Eccl. episc. niens oppidn prxdicti regis violenter occupavit,
Ego Octavianus, Qslien. et Vcllel.en. episcopus. terram hoslili manu crudeliter vaslavil : ab erga-
Ego Albinus, Albaiien. episc. stulo landein rediens regi veslro rex ille virilitcr
Ego Joanncs, episc. Prxncst. occurril, non de nuilliludine, sed in Doraino Deo
Ego Petrus , Porluen. et S. Rufinx episc. spem pouens. Non enim virorum vel virium , scd
Ego Pandutphus, presb. card. basilicx XII Apo- virtuluni copia hella vincunlur. Pro rege quidem
slolortini. . . Anglix contra superbiain hmnililas, contra injuriain
Ego Pelrtis, presb. card. lil. S. Cxcilix. jus cl xqnitas, contra arroganiiam et inlemperan-
EgP Petrus, presb. cardin. S. Petri ad Vinc. lit. liam modus cl modeslia hucusqne dimicaverunt.
Eiidcxix. Nunierosis enim viriutibiis nnn, viribus iminunes
Ego Jordanus, presb. card. S. Piideniianx lil. D viri victoriam consequiintur. hijuriam armis irro-
Pnstcris. galam armprum propulsare remcdio leges et jura
Ego Gratianus, SS. Cbsmx el Dam. diac. card. permitiunl. Nunc vero tandem, licel sero, rex
Ego JolTredus, Sanctx Mariae in Via Lata. diac. Anglix se suamque manifestavit animosilatem;
card. quoniani vix est, ut virtus clMisa celari, ut animo-
Ego Joannes, S. Theodori diac. card. silalis ardor exstingui, ut probitatis sciulilla coin-
Dattun Romae, apud Sancium Pelrum, per nianus priiui valealet concludi. Virlus enim claudi nescit^
.Egidii S. Nicolai in Carcere Tulliano diaconi car- el ignis oppressus in flammam crumpit. EfJreneni
dinalis, leriio Nonas Aprilis, indiclione x:n, Incar- siquidemdomini lui vesauixnon soluin consiliarium,
rationis Dom. anno 1195, ponlif. vcro D. Coelestini sed et complicem te tara insipientein quam inso-
pajtaeIII anno v. lcnlem exhibuisli; quxsisti, et invenisli; pulsasii,
et pulsalus procubuisti; in foveam quam fecisli,
merito incidisli; ubi auleiii iiivenltis, ibi judicalus.
Sicut igitiir ex litteraruni tuaiuiii nobis directarum
tenore perpciidirrjus, cxcessus patrios nobis impu^
1.47 COELESTINlIII PAP.E 12-18
lans, culpam luam in nos relorquere iiiboras, nos>A quix requiescunl, maxiine vero corpora marlyruin
tepidos asserens et -dissimulaieres. Quid ergo sii Vitaliset Agricolx, Floriamicum qtmdragiflta sociis,
ovis in pastorem, in palrem filius insiirgal? nec; quinque corporn Innocenlum, cl S. Juli:mx vidux;
pastor, quein nori pavisse, nec paier cril, quemi ac mysteria fere cnncia Salvalnris nostri Jesu
iion po_aiieat educasse. Nooens ergo in Jiomine. Chrisli ibidem devotissime dcsignanttir ac demon-
telum est, simplicilatis imagine mali«.>amastutiaiui stranlur; ubi nmlta miractiln Dctis opiitnus maxi-
palliare. Regi tamen Anglorum pro (e litteras diri- mus, ipsorum snnctorum interve:iientibus meritis,
giuius supplicalorias. Qualitale eauxjue captionis( operalur; universilatcm vestr.tm rogmmis et horla-
lux me.UiUitu-inspecla, in tali casu non possumtts^ Timr in Domino, in remissioncm vobis peccaniinum
nec debemus imperare, sed lanfum supplicare. iiijiingentes, quatenus ad prxfalum tcmplum, im-
Yiclor ergo sapienter vincendHS cst, quia sic ploraluri a Domino delictorum vcniam , in hnmili-
lcgitw : Sapientia vincit ntaliliam (Eccle. vn). Nos; tate spirilus accedalis. Nos enim, tit Christi fideles
aulem pro le supplicamus, non imporlune, sed, qtiasi pcr praemia saltthriier ad mefiia invitemus,
opporlune. Argiimentum enira diflideutix est im- de omiiipoieniis Dei n;isericordia el bealoriun Pctri
poftnBa precum insianiia. Dehilum quoque facilinsi " et Pauli apostolorum ejus atieiorilale confisi, omni-
cxseqtiitii-r paliens exspeclatio, quam exlorqiiet bus vere peeniteniibus cl confessis, qni iri diclo
imporiuna pelitio. Inlerim vero vincnlis et lameniis. leuiplo aliare S. Marix Virginis devolionis grnlin
mancipattts, viuciila lua el Jameuia leniler patien- quotics visitnverinl, cl manus pro ipsiits ccclesiie
lcrque sustincas juxta illud .poelx (OVIB.,Her , slnlu et conservntionc porrexeriiit adjntrices, niinos
v. 7): ducemos; et allare S. Petri, Innoeetitum scxcen-
Leniter £x meriio quidquid patiare, ferendum esl. los; el S. Jacobi ccnliim ; S. Cailiarinx cenltim et
Quw venil indigne pmna, dotenda venit. qiiinquagiula; S. M.trix Magdnlenx cenUiiii et
Et illud meriio lamctili- e_jiiariiduuic_i, quodI quinquaginta; S. Joannis Baptisix, ccnluin ct
cum piidoris dispendio venlcr acquiril. sexaginla; S. Slephani, trcccntos; S. Agnciis,
Dutuui, etc. ducentos; et Sancix Triiiilalis, trccentos; colum-
IV. Jiam vero ad simililudineni illius, in qtia P.cdemjilnr
Alkite S. Marim ecclesim S. Stephani Bonouieniit nosier flagellaius exsiitil, dticcntos; ucc non
qui t visimvermtei manus pro ipsius ecclesiwstatu S. Juliana?cciittiin; el Sanclortim marlyriim Yiiatis
et conservaiioneporrexerint atljnlrices , > iis pec- ct Agricolx, ducenloscl qninquagiiita; ac BB. Flo-
cata condonai.
f riaui et sociorum ejus septrlcra in dicia ccclesia
<Late_ani, Maii 8.) consisleniia, quadringentos; cl locuiii qtti appella-
[Aciu SS., Febr. l. II, iS.] iur Calvarix, treceulos et sexaginla; similiier ct
Co-i.ESTiNUS/cpiscopus, servusscrvoi uni Dei, uui- qui in Nalivitalis Domini, Circtinicisionis, Ejhplia-
versjs Cbrisli iideJibus, saltilcm ct apostoJicaui be- nix, Ascensionis, et Pentecosies, ct S. Stephani
liaJictioneni. , feslivitalihus el celebriiale Oninitim S.inclorum
Viue.pcrennis gloria, qua mira bcnignilas Gon- dicluin lemplum annuaiim visitaveriiit, seplitigen-
diioris onuiium beatam corenat aciem civiu.n su tps; scpulcrum vcro ad inslar sejnilcfi Domiui fa-
(peruorum, a rcdemptis preiio sanguiuis fusi dei biicaiiim. scxla feria majoris Jiebdomadx, el in
.preiioso corporc Redcmploris meriiorum debet Pascha.e Resurreciionis Doniininostri Jestt Clirisii,
-a<quiri viriute : inter qux illud esse prxgrande : v cl duObus sequenlibus diebus amiualim dcvotioms
-digtiosciUir-quod ubique, sed prxcipue in sanclo- catisa inlranlibiis.el inaiiusporrigeiitibus adjulrices,
riijii ecclesiis uiajestus Altissinii collaudelur. Ciitni omiiiuni pccratorum rcmisstonem pleiiaiiaui <le
jiaque in (emplo gloriosi prulomanyris Stephani, injniiclis cis poDuileniiis niisericordiler rclaxanius,
<uiod dciiur llicrusalem de Bononia, quod servus ei coiiccdinius perpeluain (75) valiluram.
Dei Pelronius ejusdem civitatis episcopus, insiar D Datum Lalerancnse, vui Idtrs Maii, ponlificatus
fit-pulcriHomini nusUi Josu Christi in Jertisalem nosiri auuo quiuto.
crexil «t consiriixtt, qutm plurium sanciorum reii-

(15) Erat vaJeluditicm.

CCELESTINI III DE€RETA

\. E,piuojio Ambuleh.[nl. Abuleii.] respoudet,t Tcm- Opp., IY, 417.)

plai-iis, Hospitalariis et aliis, oraioria haheriirhus II. Eptscopo Abien. [al. Ambianemi] prwcipit, til I.
iu doniibus Btiis, iiou licere caHipanas in eistleitt preibyiera abtala resliiutil. (AUUUSTINI
Tarr. Opp.t
^«i»ei'5 publicoqne pulsarc. » (ACGUSTINI Tair, IV, 582,)
 1219 BECRETA. 1250
III. Rodulpho, episcopo Andegavemi, concedit, ulI \ XIV. Qutbxisdammandat, coganl archiepticopuin, ut
eos, < qui propicr iiiipedimcnttim xtalis_ prcsby- ablaia monasierio Dolemi restitual. (AUGUSTIM
lerii honorem adipisci non possunt, si id solum, Tnrr. App. IV. 370.)
obslare co-inoverii, nd illurf temjius loleret, qubi XV. Quibustlam mandat, cogant militem quemdam,
ens ad siiscipieniliminnns sacerdolii idoneos coui- nt B. de Le.un. [Dolensi] archidiacono < de ino-
probaverit. » (MANSI XXII, 65i, 550.) lcudini obvenlionibus decimas cxsolval... > (Au-
I\. Patriarcham Aqtiileiensemhorlatur, videat, ne, GUSTim Tnrr. Opp. IV, 391.)
« prxposiii, et nlii, qtiihus secundum morem XVI. Qitibusdam mandal, ul B. orchidiacono Do-
Jerra. noscatur atiribtila pote*(as in loco decedcn- lensi feni decimas persolvi de terris quibusdam
tiuni persnnis aliquibus assignandi prxbendns, jttbeat. (Iliid.) •
proprios filios, quos in sacris conslituli ordinibus XVII. ArchiepiscopoEboracenti de malrimonio qtio-
gcniierinl.subsliiuanldccedentibus.» (MANSIXXH, dam respondet. (Decr. Greg. L. iv, U 17, c. 10.)
619, 627.) Referenle nobis: et infra : Fraternitati tuae taliter
V. Vnhersis }udicibus Beneventanis interdicit, « ne rcspondemtis, quod publicx bonesiatis jitstitia pro-
quis eorum.advocaius esse nrxsuniat nisi in pro- <hibcnte mnlrimpniuni inler eos conlrahi non
pria eausa, vel hrtasse si alicui ecclesix, vel ppluit,
pro aliettjtis muniftcentix debiio ad imperiden- el conlracliim debuil separnri; ac per hoc ctim ftlii
iltim patrocinium fuerit obligatus.» (MANSI XXII, nec per Ecclesix permissionem, nec per paternani
C26.)
VI. Capilulo Bisiuco retpondet, ti laicus « ad Jtis- " ignoraniiam excusentur, ad succcssionem hoiiorura
sioncm abbalis, in cujus serviiio commor.tiur, in patcrnorum non videnlur aliquatcnus adtnillcndi.
clerictrm vel mounchnm vel coirversum maiiiis XVIII. Episcopo Exonie.nsi mandat, ut locationes
(eiuerari.is prxsumpsil miilcre, > ct abbaiem el prwdiorum ecclesiaslicorum a cunonicis factas
laicmi), doncc ad sedeur aposlolicain veniani, pro rescindai. (AUGUSTINI Tarr. Opp. IV, 387.)
cxcominunicnlohnbendum esse. (AUGUSTINI Tarr. XIX. Abbati S. Facundi concedil,tu <qiiaixlocunqiio
Opp., IV, 421.) ftieril requisiltis privilegiiim sttttra seu qiininciMi-
VII. Epittopa Brttgna [Brugnatenti] retpoitdei, que indtilgentiain exhibere, instrumentiun ab i|»so
t° < eum, qui asseraliiicaiiiioneni latxscnlentix judice, audienle parie coiitratia, lantummodn
incidisse, non nisi pcr sedem aposlolicam abso- recitetur, iln quod privilegium nd transcriheinliiiii
futionis possc beneficitim promcrcri; » 2° « pre- nullo modo tradatur. > (ALGUSTINI Tarr. Oji-p.IV,
slyterosbigamos et tiduamin mariios, nee viven- 374.)
tihus ttxoribiis, nec defunctis, nd tlivim.t-umdebere XX. Episcopo Vamensi [Fanemi?] respondet, t mo-
cclebralioneni admitti. » (MANSI XXII, 637.) iioiiiachias nec sttper ecclesiaruni pra_scn alimii-
VIII. [Archi]episcopo Brttndisino respondel de iis, hus nec iu aliis casihtis loleraudas esse. » (Deer.
qni t sacrniiicntuin invili pro vita el iebus scr- Greg. L. v, i. 53, c. I.)
vandis fecerinl. » (Decr. Greg. L. n, t. 24, c. 13.) XX). Episcopo Faveniino concedil, ut monaslerinm
Verum in ea quacslionc qux quinio Ioco ponitur, Granden.,quod injussuejus prior monasterioCerat.
snbjecerit, itiprislinum restiluat. (AUGUSTINI Tair.
an a sacramemi vinculo absolvantuf qui iHud Opp. IV, 417.)
f' XXII. Oblatis universis monaslerii S. Petri de Fct'
inviii pro vila et rehus servandis feeeiunl, nibil
alind arbilramur quam quod autecessores noslri Ro- tttm prwcipit, ul abbati obedianl. (MAN.JXXII,
627.)
mani poriUftcesarbitrali fuisse noscuntur qui lales XXIII. ArchiepiscopdIlydrttntino scribil de Jo.,qui
n jurnineiiti ncxibus absolveruiil. a Grwco episcopo non * in quuttior icmpofibtis »
Cxierum ut agatur consullius, et nnferaiiir mn- ordinalus sacerdos sii; « iiiiliinins, jnquil, de.
cxlcro cominisliones ct consiieiudines riiuuin in
teria dejerarrdi, non eis il.t cxpresse dicntur ttt ju- ordiuihus ohservari. » (AUCU-TINI Tarr. O.ip. IV.
ramenta non Scrvcnt; sed si non ca aflendcrint, 358.)
hon obhoc sunl laiiquam pro mortali crimiiie pu- XXIV. Efitcopo Lincolnienti et abbaiibns de Thanias
el de.Labrire mundat, coganl G. Bochis, ut pretby-
nicndi. lero cuidaln ecclesiamresliluut. (ALGUSTINI TUIT.
IX. EpisCopOCwtarangtiitaiio teipondet, « quando, Opp. IV, 376.)
prxbcittla vncante, €OI)iplnrese.x his, qui nume- XXV. EpiscopoLincolnienit et abbati T. tnandat, ut
rali sinl UH,in vocem appellalionis eriimjiant, si Luciatn viduam liiiam G. ei A. « legilimaiii iiiin-
-ppellationcni intra qundrnginta dies prosecuti lienl [at. judicciii). » (Decr. Greg. L. iv, I. 17,
iion fueriut, procedeiidtim esse ad canonieam c. H.)
eleclioneiii. >(MANSI XXII, S7I.) XXVI. EpiscopoLincolniensiet priori tle Ftactoponte
X. ArchiepitcopoCaninariensi respondet, t defcr.n- _" et arcliidiacono de Marin. mandat, cogr.nl G[aU
(Iiim non esse sppellationi illins, qnem advCrsn fridttm], archiepiscopuin Eboracensem, ut pecu-
rins de spolimioiie pust appellatlonciii legilimc nitim a R. prwposito acceptam resiiiuat. (.U'GU-
inlerposilam sihi facla paratus sil in contiiieiiii XXVII. STINJTurr. Opp. IV, 412.) ,.
convincere. > (MASSIXXII, 641.) Capituto Luceiisi [Luceriensi?] respondet,
XI. Archiepitcopo Cantuarienti respondel, < si in clerico- Barensesi qtti,per Vigilem[Vig liensem?]
causa riiittrimoiiialicriminalilcr quxstio agitelur, episcopum suspcnsi, beneftcia ecclesiasiica adt-pti
nOn per interpositara peisonauT, scd per ipsam Sinl, beneficiis esse privaiidos. (MANSIXXII,
principalem causam malrimonii terminari opor- XXVIII. 570.)
terc. » (ACCUSTINI Tarr. Opp. IV, 365.) Capituio Magdeburgenti rtspondei, cum N.
XII. Cuidam per W. decanum..;Cathalaven. comu- arcbidiaconus Cenoinanensis, < licetsil Ecclesix
lenli respondet, < iiiulierem, qux credens mor- eorum decnnus, lamen qiiod iri parlibiis Galliba-
tuiim inaritum, babiluin religionis assumpseril ei, nis sibi jioiiiis habitaliouein elegerit, j.tin per an-i
co reverso, de monaslerio educia fueril, post noruin decem spatiura eoriim Ecclesia ijfms prx-
obilum viri ad observanliam regulx invilam noti scnliain habere iieqniveiil, » ht, ni i' vo a us
esse comjicllandam. > (AUGLSTINI Tarr. Opp. IV, redierii, novtiin decanuin 'eligaiit. (_)etr. Gieg:,-
39_.) L. iii, t. 4,c,8) , ... , .'...-,;_
XIII. Episcopo Cenomanensieleclum abbaiem de Pe- XXIX. Quibusdtimrespondet, fiiium C mtliiis;qwem
licea"a sese confirmalumnuntiat. (Decr. Greg. L i, pater < discrclionis annos nullalenus agentem.
[1.6, c. 13.) bubiuin feceril siiscijicre IIIOIIclialem (in proiin-
1831 COELESTINIIII VAVJE 1232
cise Mogunlinacmonasterip), si liabilum retinere A , prxsentium, propnsita nobis assertione monslravit,
nolueril, ad lioc non essu coinpellendutn. > (AUGU* quod cum matutina oflicia celebraret, quxd.iin
STINITarr. Opp. IV, 395.)
XXX. ArchiepiscopoVidrosiensi [Sidrosiemi] prce- inonialis ecclesiam ipsain ingrcdiens cum alio cle-
cipil, ut« a communione ejus, (|iii per sacrilegam rlco ludendo, impedimentum parabal qiiominus
iiianuiim extensionem in edictum cxcommunica- Dco posset debilum obscquium exhibere. Undc nie-
lionis incidil, lircl denunliatus non sil,abslineal.> moratus sacerdos commoliis, ut liherius possel circa
(MANSI XXII, 653.)
XXXI. [Canonicis Piclaviensibui,] prmcipil nl Hu^. divinoriim celcbralionem vacare, manibus in cam
Lem. subdiaconum, a Jordano lil. S. Pudeniianu! appositis ul cxlra ecclesiam poncrei, cum nollet
presb. cardinali canonicmn ccclesiaceorum insli- exire, in trahendo ipsam coegil eamdem inlra
tutum, (infraliemclcanoiiicum iniegreadiniilant
ct eidem in choro slalluin ,cl in capitulo locuin Ecclesiam residere; sed lu illuin propter hoc tan-
assignenl. i (AUGUSTIM Tarr. Opp. IV, 365.) quam excommur.icatum vitasti, et facis ab aliis
XXXII. Priori et canonicis S. Ranerii scribii,nedu- cvilari. ldeoque p. a. libi man. quod si res ila se
bileut juramcnlum de ccrto canonicorum numero
prxstilum auctorilate. aposlolicse sedis inigiare. liabet, euni dc cxlero non eviles, cuirfex boc ipsum
(MANSI XXII, 635.) excommunicaiu.ii videamus aliqualcnus non teneri.
XXXIII. Quibusdam mandat, ut I. de Malafrcua ct XXXVII. Decano Rolhomagensivariis de rebus con-
1. (ilium Cavalca eoruntque socios, qui ecclcsiam B ; sulenii respondet. (Decr. Greg. L. n, t.'4, c. 2.)
de Milialon. et alias episeopatus ttegiui eeclesias
violeulcr freeerint, cxcomiiiunicenl. (AUGUSTI.NI Prudenliam Et infra: Sane consuluisli nos
Tarr. Opp. IV, 4-21.) nlrum cum causa appellatione rcmota coinmiililur,
XXXIV. [Walterio] archiepiscopoRothomagemi re- et reus coram eodem judice actorem reconvenerit,
tpondet, t eos esse pro absolutis liabeudos, qui et aclor super reconventione
pru injeclione inaruium in clericos vel alias rcli- appcllationis obstacu-
giosas personas excommunicalioiiem incurrerinl, lum inlerponil, an sil hujusmodi appellalioni defe-
ct a legalis cardiiialibus, qtii a laleie Itomaiii rcndum. Nos vero ita sensimus, quod cum actoris
pontificis destinanltir, sint pro tempore absoluli, el rci cadem sit conditio, et uno eodomquejure c'rca
CIIIIIid legali mandalum sibi super liis nou osten-
danl expressum. i ( AUGUSTINI Tarr. Opp. IV, appcllalionis remeJium debcat ulerqiiecei.scri, s.cut
420.) dcsideral aclor ul sibi juxta mandaloris rescriplum
J.WS .[Walterio] arehiepiscopoRothomagentrscribit
de cotlegiorumjure praaentandi pralaios. (BALUZU justiiia (ial appellaiione renvita, eodem modo reou-
Misc. 111,569.) veuieuti debeat in sua jusihia rcspondcre.
Agnoscltur sedis aposiolicae diguilas, eidcm ab XXXVIII. Su/fraganeis et decano Rolhomagensisen-
ipso Domino in bealo Pelro concessa, ut ubi emcr- bit hccc:« Per*falsarios, qui nuper sunt iu Urlie
gil alicujus dubilationis articulus ad ipsius oraculum r reperli, quxdam sunl liuerx dcsiinai;e, quas li-
menius lanqiiam veras ab aliqiiibus adinitti; iJco-
referalur, cl quod ipsa slatueril respondcndum sitie niandauius, si quos tales valueriiis reperire,
ab omnibus el qiie
u!!&deiiel liucsitalionerecipi scrvari, quas cognoscere poicriiis ex coiiiparalione hullae
Es lua siquidem nobis est parte proposilum quoj el qualitaie styli, (aciatiscapi et tandiu sub arcta
in provincia tua sajpe conlingit, ui ad Ecclesias, in cuslodia d tiueri, donec id nobis fiierii iniiina-
lum. > (AUGUSTINI Tarr. Opp. IV, 415.) 4'
quibus collegia jus pr%sentandi noscuntur habere, XXXIX. Quibusdam mandat ut, « cuin Jud.ei paro-
coruin abbatcs aut pcr sc, aut per litleras suas pcr- chiam S. Laudi pro parle magna occupavcrint,
sonas idoncas dicecesanis episcopis reprxseiilanl, nisi Judaei, qui in civiiate lloihoinageiisi nioren-
tur, decimas el omnos provenlus alios, quos tle
quibus piusentatis, poslmodum, el receplis, ali-
parochiauis fidetihus, si ibi habitarenl, conscque-
quando anle iiistilulionem, aliquando posl conlra- rentur, S. Laudi ecclesiseet aliis, quarum paio-
dicunl monaclii, seu alterius ordinis collegia, el chias detineaiit occupatas, annis singulis recom-
reclamant, super quibus apcrto libi quasris cerlifl- pcnsare curaverint : omnes Christi charactcre
insiguitos, qui Judaeis ohsequium exliihere, aut
cari responso, ulrum insliuuio jam facta, vel adhuc inuluo aliquid ab eis accipere, aul restitucre jaui
facienda proplcrhujusmodi debeat impediri. Ad quse acceptum, venditiones aui localioues cum eis
libi duxiinus boc modo respondenduin, quod vide- conlrahere,seu queiiihbet aliuin conlractum iuire,
vel eis ave dicere, scti habere colloquiuin tunta-
licet in pra>sentationibus talium praelalorum intel- D veriul, aiiathcmalis viuculo aslringanl. > (AUGU-
ligi debciil quod de collegiorum suortim fianl as- STiNiTarr. Opp. IV.59I.)
seiisu, sinc quo firmilalem non valent aliqiiaienus1 XL. Episcopo benogiUtiensiconcedit, <ul, cumab
oblinere. Unde cum consliteiil couvenlus, vel nia- ejus subdiiis ad sedein apOslohcain fuent appelia-
tum, cogal appellantem, ut iiilia 20 dies post ap-
joris, et sanioris partis non affuisse consensum, pellatioiiein inu rposiiam Ker arnpi.it ad sedtmi
iusliluliones hujusniodi convenit vacuari, nisi ex aposlolicam veiiiemii. > (MAN.-I XXii, 627.)
XLl. Episcopo 'leruiino \ 1 eauno '/] respoudet, diri-
anliqua, et approbata consueludine vel concessa meiidum uon esse iuairiiiioiiiuiu C, qui < post-
liberlate aliqui eorum probaverint commissi sibi qtiam jurassel, quoJ liliam V. duceret iu iixorem,
voluiitate inulata > aiiam duxerit. (M.V.NSI XXU,
cullcgii non debcre in ecclesiaruin, scu beuelicio-
nim collationibus rcquiri consensmn. 655.)
XL.I. Abbati el conventui VerteUensiconcedit, ut si
Daliim Lalerani. archiepiscopi, archidiaconi, archipresbyteri ei
« iuiincrum cvectionis el personaruin, in
XXXVI. [Wallerio archiepiscepo Rolkomagensi?] , decani concilio Laleranensi consiitulum, cum eoruin
scribit de Jacobo saetrdole pro excommunicuionon
huhendo. (Ibid.) ccclesias visilant, excedcre furte pr.esuinpsenul,
et pro illis procuiaiioneiH cxfgennt, dciiegeul. >
Ycniens ad aposlolicaiu scdcm Jacobu» lator (MANSI XXll, 050.;
 1S53 DECRETA. 1834
XLHI. Fidelibut ia Vianenst [Vtenneiisi?] provmciti A qiiod G. uxore sua defuncta, filiam ejtis, privignanv
constiiutis prareipit, ul < aiiicquam dedticani de videlicet propriam, copula carnali cognovit : posi-
miictis houis colleclis cxpensas, salvis privilegiis iiioduin aliam
Kcelesix Komanx, deciinas ecclesiis ciiui inlcgri- accipiens in uxorem, cum privigua
late debita persolvant. > (MAXSIXXII, 571.) priblicc lanqiiam canis a.d vomiium rediens, illiei-
XLIV. llane [ecclesiarum quarumdatn] consueludi- tain rem coimiuueie non expavii. Quia vero super
nem rescindil : < ul cum alicujus prxlali debeat bis consilium reqnisisti, prxsenli
eleclio conlirmari, convcnliis duas personas no- pagina respondc-
ininct, auribus latenier palriarchx vel principis iiius quod lcgiiiuix uxori cohabitans, el necessaria
exprimendas, ut sic illarum vel alteriii3 eligendx, siihminisirans, non cugnoscal eam, quandiu vixeril,
vel totius eleciiohis penilus irriiandx babeanl fa- nisi ab ea fuerit requisitus : el tunc ad ipsam non
ciiltalem. > (Decr. Greg. L. i, t. 6, e. 14.)
XLV. Archiepiscopocuidum respondel, « non videri sine gravi cordis dolore arcedat, qui eliam proin-
esse conveniens, ut pallium suiim alii commodet, cestu et adulterio, douec cuin ea pcrmanserit, juxta
ctun pallium personani non transeat. >(Decr. Greg. moderamen lui arhitrii pceniientiam agens, post-
L. i, t. 8, c. 2.) modum si stipervixeril ei, perpetuo sine spe conju-
XLVI. Archiepiscopo cuidam de .pramentaiwttibut
respondet. (Decr. Greg. L. m, t. 10, c. 6.) gii permanebil.
L. Episcopd cuidam respondei, Ilenricum presbyie-
Ea noscitur. Et infra: Cum in provincia tua sxpe _ ruin, <licet noii ipse, sed aliquis pru eo iudueilo
D piignavcrit, non debere iu sacris ordiniuus miiii-.
contingat quod ad ecclesias, in quibus collegia jus strare. > (Decr. Greg. L. v, t. 14, c. 2.)
prxseulandi habere noscunlur, eorum abbales aut Ll. hpiscopo cuidam mandal, ut V. diacopum frui
per se, aul per liltcras personas idoneas episcopis benelicio quoJam pataiur. (AUGUSTINI Tarr. Oi>i>.
dioeces. prxsenlant, et eis prxsenlaiis, et receptis IV, 361.)
Lll-. Episcopo cttiJam respondel dc B. clerico, qul
aliquando anle, aliquando post monachi conlradi- cum < puellam qiiamdam desponsasset, caiiouicus
cunl. Respondemus quod in prxsentalionibus prx- s!t pioiuolus. > (AUCUSTINITarr. Opp. IV,
lalorum iulclligi debet, quod Qant de collegiorum 585.)
suorum asseusu, sine quo non obtinenl firmiiatem. LIH. Episcopo cuidam concedit, ut nothus niililis
Unde si consiiierii, couvenius, vel majoris el sa- ciijusdam filius «ad sairos ordines promoveatur.i
(Ibid., p. 560.)
nioris parlis non affuisse consensum, iiislilutioncs LIV. Episcopo ciiidum mandal, ut W. subdiaconum
< land:u lanqiiam excoiuiiiunicatuni fauat ab
liUjiismodi convenit evacuari, nisi ex anliqua ct omiiibiis cviiari, donec niuliercm a coifsoruo suo
approbala consueludine, vel concessa libcrlate ali- dimittat. > (AUGUSTINI Tarr. Opp. IV, 405.)
qui eorum probaveriut commissi sibi collegii non LV. MagistroColuiubo de causis delegalis respondet.
debere in ecclesiarum scu beneficiorum collalionibus (Decr. Greg. L. i, t. 30, c. 2.)
requiri consensum. Sluduisti a uobis quxrere utrum de causa qaam
XLVll. Episcopo cuidam respondet de iis, qui per alicui dclegamus, alius qui sil generalis in pro-
judices remotiorcs : excoiniiiuiiicaiione absoluti vincia legatus, ante cognitionem vel postea cogno-
i in illieiia consaiiguiuilaiis copula remaiient. > scere
valeat, yel commissiouis noslne processum,
(Dscr. Greg.L. i, t. 31, c*.6.)
quem judici delegato traiisiuitliiiius, laliler iinpe-
Significavil nobis lua fraterniias quod quidamde
cum illicita dire. •.»
parochianis. tuis, pro consanguiiiilatis
el aQiiiiiatis copula.cxcoiiiiiiuiiicaiioiie nolantur, ad Kcspondemus quod cum mandatum speciale de«
rogat generali, legatus commissioneiu alii faclam
judices remotiores ab nposlolica sede iilleras impe-
trani, per quas, cum ab excommunicalione fuerint specialiter, impedire non potest; et si secundum
formam mandati nostri senteniia jam fuerit pro-
absuluti, quia dicli delegati, ad locum, ubi lestes non polcrit ipse legatus, nisi super boc
non uec eo- mulgala,
proJuci valeanl, acccJuui, atiquos pro.
iiim receptionc Iraiismittiiut, in pvxnominatu uefa- mandatum specialc receperit, eam quomodolibet
irritare : ipsain lamen, si ralionabiliter lata fuerit,
rix coiijuiictionis copula rcmanenl, el causa debittim
valcbii el exsecutioni mandare.
non sortilur ellecluiii. Et iufra: Cum ilaque pro coulinnare
nialiiia vcl desidia judicis delegali non debeat quis LVI. Cuidam respondet, < de qua impotentia illud
ad remanemluin in copula coujunctionis iniqux suf- r. intclligatur, quod in litieris sxpe cousueverit
appoui : videiicet ul si duo, vet ires, vel eiiam
fragium invenirc, lale damtrs lux fraterniiali re- plures, qtiihus litiera: dirigautur, ipsis exse-
sponsum qtiod quolies ca qux prxdiximus in lua quendis inlcresse simul itequivcrinl, UIIIISaut
ilicecesi evcr.ire conligerit, licite potcs laliler abso- plurcs eorum nihiloiuiiius exsequantur. > (Decr.
Greg. L. l, 1.3, c. 13:)
lutos in pristinam excommuuicatioiiis sentenliain LVII. Cuidam retpondet, « si contra R. coram Dul-
revocarc, ipsosquc tandiu eadem sentcutia teneie men. episcopo et cjus conjiidicibus nihil proba-
ligatos, donec ca.usa iu receptione lestiiim cl iu vissel, slandum tamen sentenlix fuisse, nisi K.
eam oslcnderei iiritaiidam. > (Decr. * Ureg. L. i,
aliis lcgilimum incipiat habcre piogressum. t.»,c.6.) o
LVlll. Cuidam mandai, ut D* presbytero ecclesiam
XLVIll. Episcopo euidam retcribii, ne occasione < reslitui jubeat. (Decr. Greg. L. v, 1.1,
quamdam
juraiuenti, «ierebtis ecclesise non alienaiidis prx- c. 12.)
sliii, prxiermillai, quin populo indigenti super LIX. Cuidam respondet de < imlulgenlia fel. mem.
basilicaium instnictiouc studeat suliibiiler provi- Adriani papx, lunc Albanensis episcopi in Nor-
dere. > (Decr. Greg. L. m, l 48, c. 6.) vagiam legaii, q«a peimissum cst omuibus itlius
XLIX. Epiicopu cuiJam respvmlel de G. niatrimonio. lerra; hoiiiiiiihus in sexio gradu coiijimgi.) (Djcr.
(Decr, Greg. L. iv, l. 1-2,c. 4.) Greg. L. iv, l. 14, c. 5.)
Transmissx uob.s tu.e litterx demoustraruiit
1285 COELESTINl III PAPJJ 1256
LX. Adquarstionet cujusdam respondel de cognatione A lione sibi super boc silentium non aniDigilur in-
spirituili. dulsisse.
(MANSI, Concil., XX, 658.) Rursus quidam, ut dicis, volum castilatis cinit-
Laiidabilem pontificalis ofliciicuram prosequeris, lens, juravit se quamdam ducturum poslea in uxo-
quia in his de quibus dubilas malrem tuam Koma- rem. Unde a fraternitate lua requisiii, consultis
Bam Ecclesiam consulis, et ab ea*poslulas edoceri, viris prudentibus, arbilramur quod cum simplex
asserisque imprimis quod quidam quamdam iu uxo- votum apud Denm non minus obliget quam solemne
rem duxit, cujiis pater ipsum dum esset puer de pro co quod temere juravit, pceniteuliain agat,
sacro fonle levaverat, qui ambo conjuges xx annis qtiod Dco volum fecil, studeat observare. Quod si
pariter simul manserunt, et filios procreaverunt, postqnani iiiijusmodi juramcntum prxslilit, ad nu-
licet a deeimo quinto anno eorum conscientia lxsa plias jam motii proprio convolasset, cum votum
fuisset, postmodum vero conlra cOnviclione ac- simplex matrimonium conlrahendum iinpediai,
tione (76) e jure prxposila facta cst fides Ecclesix contraclum lamen non dirimat, niliil ambiguitatis
per testes omiii exceptione majores, ipsum virum tua qHXslio continet. Verum quod interrogasii de
a palre cjus cum qua contraxerat de baplismaiis- Saracenis qui cum in captivftate essent, quarum-
unda fuisse susceptum. Hujusmodi atitem cuni Za- dam Chrislianarum viros in&idiisel machinationibus
charias, et Deusdedil, Romani pontifices, lalcm occiderunt, ulrum quia postea ad lidem Christia-
copulam decrcverinl separandam, utpole ubi co- nam conversi fticrint, easdein dejure possintducere
gnatio spirituatis csse minime- dubilatur, maxime in uxorem, vel si duxerint, ipsum conjugium va-
inter eos per quos compaternilas ipsa conlrahiiur, leal. Hic Triburiensis concilii regulx consentimus,
qui in lege diviua germani csse dicuntur, licet taulo asserenles quod si mortem virorura malitiose fue-
temporc sibi invicem cohabilavcrinl; quia lamcn riul macliinatx, licet eartim sludio ad ecclesiasii-
diuturuitas teinporis non minuil pcccata, scd au- cam fiJcm accesserint, lamen nec eis adhxrere
get, et specialius potest hoc nota super hac causa debent, nec si adbxserint tolerandi; non eni:n
proprio decurrenle Ecclesia contractum illum co- iixc dispensatio sine periculo posset admilti, cum
gnovit illicilum, dicens malrimonium illud fore damnura lantum lali lucro Ecclesia compcnsarc non
secundum*slaluta canonica dirimendum. Monendus velit.
csl lamcti jilerque ut in neccssariis provideal alteri Ad bxc Saraceni quidam in belto sliat Chrislia-
juxta vircs. Prolem autem susreplam anle separa- nos interfecisse notali, Christiani similiter Sara-
lionem hujusmodi, si aliud non obsislit, legitimam C cenos. Postea Saraceni ad Christianam fidem
csse censemus. conversi, uxorcs eorum quos cerlamine bellico neci
Quxiis ilcrum quando malrimonium accusari tradiderant, sibi matrimonialiler copularunt; iJ-
conlingil, an sil carnaie commcrcium suspenden- ipsum el Christiani de Saracenis mulieribus con-
dum, aut quandiu dissimulari possit, vel potiits versis ad fidem fcciss*e noscuntur; qtix tameii
suslineri. Ad quod habetdr responstim, quod Ale- poslquam de priorum virorum morte veritaiem
xander 11 aperte prohibeat, ne ab invicem, donec comperierint, divorliuirt inslanter exposcunt. Re-
causx jusla fial examinalio, separentur, et Syin- spondeo quxslioni in bis quod cum nec Christiani,
maciii papx conlineat insiilulum ul prxlalus ali- nec Saraceni inorlem alterutrorum procurasse no-
quis accusalus antequam ea qttx ohjiciuntur luce scunlur, matrimonia liujusmodi inler prxdicins
clarescant, relinqui non debeanl a subjectis ante personas licitc contrahi possunt, el laliter coptilati,
probalam actionem jure suo, quod hjbet in altero ctijiiscunque sexus existant, divortium propier
piivari non opus sil prxserlim articulo coujugii mortem conjugum jure obtinere vel etiam postu-
alteruler accusalus. lare non possuitt.
Item superadjecisti quod aliquis conlraxit cum Itcin si quid juris erit in sequenti casu, quem
quadam puclla innubili, qux landem xlalis metam D proponcndo voluisti, cuin scilicet Chrisliano viro
attingens, et ab illo cognila pluries, posl qualiior propter odium Cbrislum negante, et sibi copulaule
atil quinque annos peifccla xlale digressos conlra paganam,-et ex ca filios procreanlc, Chrisiiana in
malrimonium allegavii, assevcrans se ab initio Christi opprobrium relicta, cum consensu sui ar-
dissensisse seinper ab illo, cl quod dicil pcr testes chidiaconi ad sccundas nuptias convolasset, el fi-
probat fama, et convcrsalione prxclara. In Iioc lios ex ipsa suscepissei, non videtur nobis qnoJ
itaque casu senlimiis quod adversus malrimoriSaau- licet prior maritus redeat ad ecclcsiasticam uni-
ilici non debeaut, qux ante cognilionem, sive anle versilaiem, eadem a sccundo dcbeat recedere, et
legitimum altiiigeus cuin potuit miiiime reclamavit rcsignari priori, maxime cum ab ea visa fuerit
sicul enim ante consensuin, qui in anno xu spe- Ecclesix judicio discessisse, el lesle Gregorio con-
ratur, secendum jus canonicum potuit dissculjre, luinelia Creatoris solvat jus malrimonii conlra eum
sic posiquam legilimo tempore accedenlo scmel qui relinquit odio lidei Christianx.
cliam copulx niarilali conscntil, ex ratihabi- Quod an possit priori viro reverso ad fulem, et
(76; Locus cormplus, ul alii bciie inulti infia.
1257 DECRETA. 1258
nolenlc ad vitam monaslicam commearc, vcl ulrum A taclis sacrosanctis Evangelils, nterque Jurcjurando
ille revcrsus eam quam rilu genlili sibi copulavit, dicai quod nunquam per carnis copulam una caro
el qux proplcr eum ad fidem nostram cum suis cffecti sint, el tunc videtur quod mulier valeat ad
libcris csl reversa, morlua prima possil babere in secundas nuplias convolare. Verum si illc aliani
trxorem, el au filii ante conversionem genili ob- duxcrit, (unc illi qtii juraverant rei perjurii te-
lentu nnpliarum, qux post conversionem rilu ec- neantur, ct per.tcla pecna coganlur ad connubia
clesiasiico celebratx fuerini, et similiter filii illius, priora redirc.
qux cum licenlia arcbidiaconi sui a marilo priori Denique quiJ indicia, ct persona (cslhini, qui*-
venientes, sed secundo infideli ntipsit viro catho- bus anle juramentum vel depositioncs nullibi
lico, legiiimi sinl tenendi. Jam gloriosx doclrinx objectum fuit posl attesiationes publicatas possit
Apostoli qua dicitur si nialrimonio fidelis discedil, opponi. Hxc in Ecclesia Romana de longa ccn-
discedat non frater aut soror suhjecli hiijusmodi siiciudine obtinuissc cognoscas, ul ante juramen-
servituti, quam illud decreluin memorati Gregorii tum vel deposiliones, ct prxjudicia, et ipsas te-
non est pcccaiiim dimisso propter Deum si ali-is sc siium Icgitima excepiio in jure possit proponi,
copulavcril; infidclis enim discedcns. el in Deum cl si crimina tcstibus objiciuntur, de quibus non
pcccal cl in mairiinoniuin. Et nihilominus qnod R fucrinl bactenus accusati, scd tanlum ad sotam
prxdecessor nnsler honx meinorix Alexander Ul cxccptioncm a quolibcl opponuntur, prohatio.
iia dixil; tanla esl vis malriir.onii, m qui :iute uliqtie illorum criminum exhibenda cst, anle-
snnl geniti posl conlracluin iiialrimotiium iegilimi quam causa pcr sciilcnliam termiuetur, cum sictit
liabeanliir, uos in hujtismodi dubilare non siuuut, canonica constiluia Jdebeant essc] tcstes absque
quia in his cl. lihcr aditus palcat ad rcligioiiein ulla infamia, vcl suspicione, vel manifesta macula,
migrare volenti, et illc.qui ad lidem reveriitur, cain in ferendo leslimonio, requirilur quod si sola illa
qux conversa est dcfuncta prima, sihi possit licite criuiina, de quibus alio lempore convicli, vel con-
copulare, filii etiam in supradicto casu lcgitimi fessi fttcrint, tcstibus objiciuniur, a lestimonio re-
habcantur. pelli possunl, quia sicul Stcphanus et alii papx
Prxterca cum quis cognovissc aliquam accusa- ponlilices Romaui mulli lcstaiitur,*non cst crcdeu-
liir, an sinl lcsles inlerrogandi de visu, aul sola dum eonira alios eorum confcssioni, nisi prius se
Vicinix fama sufiiciat; vel si juralis lcslibus sit ^probaverint innocentes. Cxlerum si de criminibus
crcdcndum, qui sc illius copulx conscios csse fa- ad soiam exceptionem objectis lestes convicli fuc-
lenitir, sed de visu nil affirmant, nos inler alia „ rini, sive confessi, poena ordinaria mulclaii nou
consulere decrevisli; ad hxc itaque rcspondemus possunt, cum aclio conlra ipsos s^cuiHlumjus, et
quoJ si lcstimonium convcniens de visu rcddatur ordine non procedal. Suflicil crgo si a perhihcndo
vel auditn, viotenlem prxsumplioucm fama con- lcslimonio repcllantur, prasertim ubi crimen quod
sentiens subminisircl, ct adminicula lcgilima in cis oljicitur catisam de qua agilur coulingcre non
hoc impertiatur, eidcm standum est icstiinouio videalur.
juratoniiii; cteiiiiu circumspectus jmlcx atqne Cum virum lc prudentcm noverimuscl discretum,
iliscrelus juxta id quod jurc civili caiiltiin cxislil, si in quibiisdam dubiias, a nobis solliciludinc pa-
inoluiii aniini sui ex argumenlis ct tcslimoiiiis slorali rcquiris, lihi libcutcr de jurc canonico quod
qux rci apiiora esse comperit, in Iiujusmodi con- possumus rcspondcinus, el prudeuliam ttiam digirs
iirmabil. in Deo laudibus commcndamus. Ctirasti lua nubis
Sollicilc quoque.ad ttllimum rcquisivisti qiiantum insinuatione propoucre titrum ct qux inlra discrc-
lenipus indulgendum sil naluraliicr frigidls a I cx- lionis annos a pnrcnlibus monaslerio IraJila csi,
perientiam copulx nuplialis, in qua si defcccrint cl liabiiiim rcligionis inducns benedietioncm acce-
scparentur. Nos vero, [cumj in nniiquis tam ca- pii, cl cxiens postmodum cuidam se milili copila-
nonibiis quam legihtis super lixc diversa lempora D vit, cliam cx quo prolem suscepit, ad moiiasteriiim
conccdaniur, id tamen in prxscnti consultaiione redire cngatur, cum illa sc asscrat postquam con-
BCniiinus,ut si uaitiraliler frigidus non polcst illam scnticndi habuit facultaiein discessisse, et bcnedi-
quam duxit uii pro conjuge a tcmporc celebrali ctionis munus iuvitam se suscepisse commcmorel,
conlractus, si frigidilas prius probari non possil, supcr quo consultaiioni lux laliler duximus re-
usque ad trienniiiiii secundiiin auiheiilicum lcgalc spondendum, qtiod ctim visa concilii collecla cen-
cohabitei; quo elapso, si nec lunc coirc polticiii, suram monachum, attt palerna devotio, aut propria
juxta decretum Gregorii, si mulier per jiistuin ju- professio faciat, et quod horum fuerit allegaium
dicium dc viro probare polueril quod cuin ca coire tenebit revertcndi ad sxculum aditu penilus inter-
non possit, alium accipiat; si autem iile aliam ac- dicio, non videlur illa monaslicx a se professionis
ceperil, separenlur. Quodsi ainboconsenlianl simul posse jngiiin cxcutcre, cuin cam non constct c.i-
esse, vir eam ctsi non uxorem, saltem babeat ul denlcr coiuradixisse ctim bencdiclonem accenit;
sororeni. Aut si qtiod nunquam se invicem conjun- quam quidem non nisi a:tate discreta recipiuni qux
gant ainbo fatenlur, septinia propinquorum manu velantur: prxsertim si ratihabilione scqukur, et si
aul vicinoriim bonx famx, si propinqui delucrint, cam quando conlradixissc constiicrit, quod aniea
PATBOL. CCVI. 4(J
 1«59 VARIORUMAD COELESTINUM 1£60
gesitim est roboratttm, ncc ohloquilur quod de A LXVL Cuidam ae judicibut deptiiatit respondet.
s.sncti viri prxdecessoris nostii Leouis propria con- (Decr. Greg., I. n, l. 12, c. 2.)
sliiulione per contrarium scnsiim admiititur, ut Ad ultimum wtcrro^ati fuimus si Judices depu-
puellx, qux parcnttim coactx imperio virginilaiis tali, ul de possessione cl proprieialu cognoscani,
habilum snsceperunt, ipsum possiini sine prxvari- gravibus partium suniplibus parcerc ctipientes, de
caiione deserere, cum hxc"de ea constei intelligi, ulraque commistim audiant allegaiiones, pariler
qux in xlate nubili constiluia noscitur, liini quia et tesles admittant: deindc prius atidiant ai:esl.i -
liberum habel arhilrium in electione posila pareu- liones de possessione, et pronuniient secunJnm
lum seqni non cogitur voluntalcm. tcnorcm iltnrum, iiliuiii liciie l.oc agatur. Nos
LXI. Cu.dam scribil « virum mercatorem, qui ad autem, ciim hoc sit in jure civili exoressum , qnod
religionis hahiluin transieril, ncc habitiim posse ticiie possit lieri re.-.pondemus.
abjicere, nec aliquam sibi mairimonio copularo
(Decr. Greg., L. m, t. 52, c. 10.) LXVll. Cuidam de appettaiionibusretpondet.
LXU. Qmbusdfim vtandai, ul, «si quas causas sx- (Decrel. Greg., 1. », t. 28, c. 40.)
ctrlares clerici Parisius commoranies liabuerini, Prxlerea requisiti fuimus, si quisjudex ila pro-
jurecanonicodecidani.nee > periuillani juri sciiplo
consuetudiiiem prxvalere. (Decr. Greg., L. n, n luleril senlenliam : « Nisi Sempronio inlra viginti
t. 2, c. 9.) dies saii^feceris, te excomiininicatum vctsuspensum,
LXIII. Cuidam respondet, ne.B. iinilierem ab A. aul iiilerdiclum esse cogeoscas, > ille iu qnem
rclicta Pelri mijitis vexari de domo <iuadainpa- fcrtur
iialtir..(flecr. Greg., L m, t. 17, c. 4.) scnieiiiia, inedio tempore appellans, ad dicm
LXIV. Citidam respondel de clericis sive in furto siatulum iiiinime satisfeceril, utrum ille senientia
sive in homicidio vel perjurio deprehensis. tali ligelttr, aul inlerposilione nppellationis Inius
(Decret. Greg., I. n , t. 1, c. 10.) exislat ? Yidelur airiem nobis quod hiijusmoJi
Ciimnon ab homine. Et infra: A nobis fuit ex sonteiiliam appellationis obstaciiluiu debeal impe-
parte lua qnxsitum, ulrum liceat regi, vel alicui dirc.
sxctflari personx judicare clericos cujitsctinquc LXVIII. Cuidam de testimoniis respondet.
ordiuis, sive in furlo sive in tiomicidio, vel per-
fuerini criminibus (Decr. Greg. , 1. n, t. 20, c. 27.)
jurio seu quibuscunque depre-
hcnsi. Consullaiioni lux laliler respojidemus, Pra.jrea cumqnisaccusatur aliquam cognovisse:
an sinl testes interrogandi de visu, aul sola vicini.e
quod si Clericus in quocunque ordine consiituius,.
in furlo, vel homicidio, vel perjurio seu alio cri- fa-na sufiiciat, vcl si juralis lcstibus sit credendiim,
m'ne fuerit deprehensus legilime, atqtie conviclus , (^J qtti sc carualis copulx conscios esse fateniur,
ab ecclesiastico^fndice deponendus est. Qui, si de- sed de visu nibil affirmant ? Respondemus, quod
si tesliuionium conveniens de visu redJatur, vel
jwsiius iucorrigibilis fuerit, excoinmunicari dcbel; ciiam de auditu et prxsumptioncm violeutam fa-
dcinde, coniumacia cresccnle, anaibematis mu- ma
conscntiens submiuisirei, ac alia lcgiiima ad.ni
croue feriri; postmodum vcro, si in profundtim
nicula siiffragentur, slanduai est lesliinonio ju-
maloruin veniens coiitempseiii, cum Ecclesia non
raioiiim. Etenim circuinspectus JuJex atque Jiscre-
habeal ullra quid faciat, ne possil esse ultra per-
motiim animi sni, cx argumenlis el le timo-
ditio plurimorum, per sxcularem coniprinieudus lus,
rei aptiora esse compererii, cunflruitbii.
est poteslalem , ita quod deputetur ei exsilium vel niis, qux
alia legitima pcena inferaiur. LXIX. Cuirfamde leslibus publicisrespondet. <
LXY. Cuidam resy.ondct de quadam cellula qtias (Decr. Greg , 1. n, t. 21, c_.7.)
eximi voluerit a subjeciione quw mairici ecclestar Prxterea si testes publici, quos lua civiias nun-
debebatitr. cupat synodales, super causa inalrimoiiii corain tc,
(Decr. Greg., 1. irl. 8, c. 10.) vel tuo capiltilo semel leslimouium rcd^i lerini,
Prxlerea quarto loco quxstio talis accessil, iion debeul compelli, ul in pr.escnila alicujns
quod quxdam cclla eximi voluil a subjeclione, qua j) delegali judicis, super eailem causa iteralo pr.e-
iiialiici domui lenebalur. Et infra : Fratres illius beanl jiiratnenlum, dummo lo aliter fiat fiJes ju-
cellx se confitenles in jurc illi doniui quondam d.ci delegato : nisi forte aiiiculus novx quxstio..is
fuisse subjectos, referebant quxslionem oF.m de eiiiergai.
hac subjectione fuisse motam el transactione sopi- Ilujusinodi verotestes publico jure possunl pro-
tam, eatenus ul qttemdam annuum ceusuui Eccle- pier iufamiam a perhibendo lestiuionio removeri,
six malrici reddendo, esseol a subjecliotie principa- si eam postqiiaui iti cominnni recepli fuerinl.co.i-
lis domus exempli. Et infra : Prior consequenler tigerit contraxisse. Quorum leslimonia si-quando-
pro majori ecclesia proponebat, quod de spiriiuali que non studiose, sed in proferendo erravcriiit,
subjeclione transigere non licerel. Respondemus et seincoiitineiiticorrexeriiit, reprobari nondel.ent:
igiltir quod ex prxdicla fratrum confessione, contra secus auiem eril si correctioni sux iiiierposucrini
cossententia procedere debeal, prxsertim curn illa intervallum.
transaclio (licet.nobis de illo, quod cella dctermi-
nalc reddere tenebatur, constare nequivcril) ini-
tiu.talem Siitioniacain continuiss' ptitelttr.
 «261 EPISTOLiE. 1262
LXX. Quibiitdam respondet de P. arohjlha qui cum A ab aliis vtilnerati atl morlem, ita (amen qnod il-Iae
ijiiihusdam hnminibut ad resislendun piardoitibus homicidia neque facto ejus,
arma stiuipserit. neqne consilio perpe-
trata fueriinl. Kt infra : Consultationi (ux Iflliter
(Decr. Greg., 1. v, l. 25, c. 4. ) respondemiis, quod cum prxdiclum acolyllium aJ
CoiUinenlia lilterarum.... Et infra : Cum P. frugem melioris vitx transivissedicatis, pnleritinse
scnlyihus r.um qnibusdam ad rcsislendum prxdo- ad subdiaconatus ordinem promoveri, cl allaris
nihus arma stimpsisset, in couflicluillo tresfuerunt miuisterium exercere.

VARIORUM AD CCELESTINUM III

EPISTOL^

i. iB proximo imminet finem, divina propitianle ctemeri-

Vuarini abbatis S. Victoris ad Cmlesiinum.—Gra- tia, non finicndnm accipintis mercedem. Cxlcris
tnlatnr ei de ejus promolione, comntendaiqueilli quidcm Deum limentihus in patcrnilalis vcstrse
S Vicioris ecclesiam. promoiione communis est gaudioriim malerin. Sed
(MARTEN.. Ampl. CollecK,1, 266.) in hnc parle Ixtilix B. Vicloris ecclcsia gloriatur
Sanctissimodominoet Patri COELESTINO Dei gratia speciali privilegio, qux pielalis dignalionc ccclosiis
.sitninn poniifici, fraler CUVRINUS pnupcrtim Eccle- vos hacleiitis bcnignissimiim Palrcm in suis neces-
six S. Vicioris Parisie.isis minisler humilts, cum sitatibus el incxpugnabilem cognoscilur invenisse
carierise]iisdem loci fratribus, debitum lanlo Palri patronum.CcIsitudinis igitur vestrx pedihus provo-
ohedieniix ebsequinm, el reverentix plcnimJinem. luli, supplicamus allcntius, qualciiiis pro aiiiina;
Omnipotcnii Deo, Pater sancte, referimiis gratias, vcstrx remedio sacram apostolicx sedis interprcta-
qui sacrosanclam, qnam unici Filii sui prelioso tionern super illud verhum ex iutegro auclorilale
sanguine redcmit Ecclesiam, fidei veslrx sinccrilali vcstra impelratam servis vcstris -rcstiiuere digne-
commisit, summnm vos cerlumqtie paslorem con- iniui, et causam nostram juxta priorem commis-
stiluens. qucm dc ovium pridem satule cngnoverat sionem in integriim fonnare.
csse sollicitum, ut palernnin omnibus affec.uin iin- G ...
pendcret, qui vigilavcrat ante pro omnibtis. Sane Aleonorar reginar Anglorum ad Catlestinum.—Pon'i-
siiiim ainicum vos confidebat existere, qui vobis ficis opem imploral pro liberatioue Richardi reyit
direre voltiil': Amice, ascende superins (Luc. \iv),' Angtorum,filii sui.
-ollcs mundi ef altiliidinem quamlibel pedibus ve- (Anno 1.92.)
slris inclinans, cum de parte solliciludinis vos traus- [Petri BlesennisOpera,ed.GtLEs,l. II, p. 58,ep. 144.]
feire | lacuil iu plcniludincm polcsfcHis. Credimus Revcrendo Palri el domino CoELESTtNO, Dei gratia
quod idcm pluries olim contigisset de vobis, si ita sunimo poulifici A. in ira Dei regina Anglorum, du-
ord nasset Omnipotens, el vcstro beneplacilo con- cissa Normannix ct comilissa Andegaven., miserx
cordarcl. Nunc aiilein diulurna mullorum dicrum niatri exhibere se palrem.
experiemia de his qux ad bonorem et utilitaletii Sileredecrevcram.ne inSolenlixelprxsumplionis
sanctx Ecclcsix sunt necessaria vobis indulla cce- arguerer, si forle ndversus principem sacerdoium
liius cognitione mtiltiplici, ad hoc in einincntiore vcrbum aliquod minus cniiliim abundanlia cordis ,
Chrislianx religionis loco veslram voluil Omnipo- el veliemciilia doloris clicercl. Snne non niulliim ab
lens celsiludinem collocare, ut iudustrix vestrx Q insauia difJerl dolor, dtim iu impelu sux acccnsionis
caulela pervigili jamdudum in lol et tantis expe* . esl, dominos nou agnoscil, sociitm non veretur, uec
rienlissima cradicaremur de agro pleno, cui b. tie- defert, nec parcil alicui, sed nec sibi. Nemo ergo
dixil Dominus, qux noxiasunt, acdiligcnlius planta- mirelur, si verboruin modestiam vis doloris cxaspe-
reniur salubria. IJlinam cordi vcstro viva recordatio ret, jacluram enim plango publicam : sed et faini-
et perscvera:isiiihx'reat,quam bieviienipore de hao liaris dolor in spirilus mei prxcordiis incousolahi-
luce migraruni, quilius nunc siifcessislis (77) in ca- liter radicavil. Sagitlx enim Doinini in mc suul,
thedram, ul sniiciorum aposiolortim, quorum gcri- quaruin indignatio ebibit spirilum meum.Gentes di-
l's vicem , imilando dum licel exempla, eorumdem vulsx, populi lacerati, provincix desolalx, et gcnc-
pervenire valeatis ad pwniia, et per etim qui in raliter tota occidenialis Ecclesia confecta lameutis
(77) Nimirum L>citis III, qui laittim antJs 4, nicn- lantiim mensibns, et Cleniens III, qui 3 annis, S
jjbos 2, <t <li.hiis 18 scilil; Urli nos 111,qtii annoi, mensibus, 10 dieb. pontilicalum tcnueiunt.
uiensihus 2, cl dii-bus 25; Gregorius VIII, qui 2
1263 VARIORUMAD COELEST.NUM 126*
in spiritu contrilo et htimilinto supplicat vobis, A . luet, quar fecil omnia, nec lamen consumetur (Jcb
qticm consl-ituil Dcus super gcntcs el rcgna in omni xvm). Quod si ad lempus huinaniiui evadunl jtiui-
pleuitudine polcstatis. Affficlorum, quxso, clamor cium , diviuum (erribilitts esl, quod imrainet eis :
introeat in aures vestras : calamilnics eniin noslrx quortim gaudium prxsens ad inslar puucii, intermi-
muliiplicatx sunt super numerum (Psal.xxxtx). Nec nabilis vero poena ignis et vermis. Quis cnim un-
ista dissimulare poteslis citra criminis et infamix quam perseculor innocenlix ullrieem illius liuiiium,
nolam, cum silis vicarius crucifixi, succcssorPeiri, qui aufert s.piritum principum (Psat. LXXV),poleu-
sacerdos ChYisti,Christus Domiui, Deus etiam Pba- lcsque potenter punit, legitur evasisse? Ut de poena
rnonis. Devultuiuo, Palcr, judicium prodeat, oculi taceam gehennali, sxpe legimus., qnomodo digilus
tui videanl wquilatem (Psal. xvi). Dei pro arbitrio suo regna et imperia transferi;
Dc arbitrio vestro el dc clemenlia yestrx sedis quas etiam, sictit vull, crigit, et sicut vult dejicit
pendent votapopuli, et nisi inaluriiis arripiat manus poiestates. Non deterreai, quxso, vos sxcularis ela-
vestra judicium, tola redundabit in vos tragoedia tio. Superbus esl Moab, et inajor esl superbia cjus,
hujus mali : cuni silis paler orphanorum, et judex quam fortitudo illius ; ccoutrario aulein liomcn Do-
viduarum, mcerciuium et dolentium consolalor, ct mini plurima foiiiludo. lllud vero publice coulristai
omnibus civitas rcfugii. Iu lanto cumtilp miseriarum R . Ecclcsiam , poputique inurmur excilat, ncc medio-
unicum et commtine omuibiis exspectatur de vcstrx crilcr mililat in tlispcndium vestrx opinionis, quod
poteslatis auctoritatc solalium. Filii Israel Moyseu, in tanlo discrimine, iu (ol lacrymis, in tol provin-
rujus agitis vices, consultabant in duris,ret ad ta- ciarum supplicaiinnibus, nec iinuin nunlium ad prin-
befnaculum fccdcris confiigiebant in angustiis suis. ^cipcs illos a vcstro laterc destinasiis. Sxpe pro
Rex nostcr in arclo cst, et tnidiquc augustix pre- causis mediocribus vcstri cardinales in magna po-
munt eum. Vidcte stattim, aul potius casum rcgni, lestalc, cliam nd parles harbaras legatione fiingiin-
malitiam temporis, tyranni sxvitiam, qni de fornace tur; in causa vcro lam ardua, tam lamentabili, tam
avaritix arma iniqttitatis incessauter fabriqalconlra comniuni, nec untim adlnic subdiaconum, attl aco-
regem , quem in suucla pcregrinalionc, in prote- lythiim destinastis. Legatos enim hodie facit qux-
ctione Dei cceli, cl tiiitione Romanx Ecclesix ca- slus, non respectus Christi, non lionor Ecclesix,
ptuni, et vinculis carceralibtts coarctalum tenet,oc- non regnorum pax, aul populi salus. Quis quxstus
«iditque tenenJo. Contemnit enim Dcum, et lerri- vobis, aut provenlus gloriosior possel esse, quam
bilia jtidicia ejus, prxdx incubai, et non est qui in hac liberalione regis suinmi ponlificatus apicem,
de raanu ejus possit eruerp. Si Ecclesia Romana, sive sacerdotium Aaron, el Phinees oxaltare? Sanc
complosis manibiis, ad lanias injurias Cliristi silet; " non mullum humiliasses scdis apostolicx diguita-
cxsurgat Deus (Psal. LXVH),ct judiccl causam no- lem,si in propria pcrsotia ad tanti liberaliotiem prin-
slrain, respiciat in faciem Chrisii sui (Psat. LXXXIII). cipis in Germaniam dcscendisses. Quem eni-.n tain
Ubi esl zelusElix in Achab?zelus Joannis in Hero- ofiiciose colebal in prosperis, lam dcsidiose desererc
dem? zelus Ambrosii in Valcntcm? zelus Alexandri non debuit in adversis.
lerlii, qui, sicul audivimiis et viJinuis palrem istius Quarc non appcudilis in libra juslitix beneficia ,
principis Fredeiicum plena auctoritalc npostoliex qux bonx mcmorix Ilcuricus palcr istius rcgis
sedis solemniter et terribiliter a fidelium commu- vobis, sicul vidiinus, in aiiiculosummx necessitatis
nione prxscidil? Porro tyrannus aposlolicas claves exhibuit, ut e.divcrso lyrannidem Frcderici, quam
habet ludibrio, nec nlsi verba repulal legem Dci. in vos et Ecclesix Romanx possessiones, el in
Sed tanto constanlius deberclis arripere gladiitm oinnes, qui vubis Ddoliler adbxrebanl, excrcuil?
spirilus, quod esl verbumDei (Ephes. vi). Scripium Cum enim prxuominalus Fredericus fautor schi-
esl enim : Qui vos speriiit, me spernit (Luc. x). Ueo itnaticx dissensionis et auctor conira AlexandrumIII
si vestram non vullis aul Eeelesix Romanx injuriam canonice, siculscitis, eleclum , in partemnposlatx
persequi, vobis tamen dissimulare non licel Petri D \ Octaviani conjttrasset, aiquc sub illa schismatis
opprobrium, el "mjuriamChrisli. concussione gcneraliler ubique lerrarum Ecclesia
Non sil ergo alligalum in orc vcstro verbum Do- laboraret, reges Francix el Anglix variis ex utraque
mini, nec in vobis limor huinanus ohrual spirilum parle legationibus tenlabantur : cumque senlentia
hhertatis. Tolerabilius est inciJcrcin manus homi- regis Francix coi.siliorum varielate, cui faverei
ntim, qnam derelinqticre Kgein Dei. Confidunt in parli, flucluans duhia vacillaret, rex Henricus do-
virtule sua, el in multiludine diviiiarumsuarum g'.o- lens Christi tunicam diutius scindi, prinius Alex.in-
riantur (Psal. XLVIII.)inimici crueis,Christi, quorum dro papx conscnsii, multaque cautela trahens regem
finisinleritut, eigloria eorum in confusione(Pliilip.m). Francorum pariter ad consensum aposlolicum et
Quidquid ecclesiarum ct patiperura neccssilati sub- suis munivil consiiiis , et firmavit auxiliis , el sic
traliilur, insatiabilis avarilix devoral ingluvies. Sed navem Petri jam siib cerlo discrimine ntuifragan-
prope cst, ut iu eos manus Domini tempestivam tem in secura littoris. siatione locavil. Hxc npud
cxcrceal ultionem, el cveniet, quod 13.Job ile prx- caslrum Radttlplii vidimus, ubi ctiam Rniiiaiioruiii
done impio proteslalur: Divilias, quas deioratit, votis, sicut ipsi pro miraculo publice prxJicnbani,
evotnet,el de venlrc cjus cxlraltet eas Deus (Job xx); plcuioribus xcniis auri cl argcnii regia muuificeulia
«265- EPISTOL/E. 1268
tatisfccit. Notabiliter igilurdeboneslatgloriam scdis A cordis in spirilu contrito et huniiliato frcquenter
apostolicx, quod aliqua unquam ingraliludo tanti obtuli (Psal. L). Quia lainen semel carpi, loquar
hcneficii memoriam potuit abotere. Quandoque adhuc ad Dominum meum, cum tim pulvit et
poterit ex causa consimili, quod Deus averlat! cinis (Gen. xvui). Dimille me, Domine, ut plangam
schismatis pullulare fermentum, veslrxque prx- paiilulum dolorem ineuin (Judic. xi). Nescioenim,
sentis desidix et defeclus recordatio poterit nunc quo paclo impelus anxietalis ex ipso planclu et
nliquibus cedere in singultum. Licet enim libera- lacrymarum profusione lenlescit. Diu cxspeclavi
lionem regis ille veterator serpens, ilfe cotuber cgo pcrdita, si cssct, qui leniret dolorem malris,
tortuosus machinationibus prxsiigiosis impedial, qui diceret : Joseph filius tuus vivit (Gen. XLV),ct
coufidiinus tamcn in Domino, quod lcmpestive re- educttis cst de cistema, nec eum fera pessima
spiciet in faciem Christi sui (Psal. LXXXIH),et dabit devoravit (Gen. xxxvn). 0 fera pessima, tigribus
impefium regi suo (I Reg. u), Exspeclalio siquidem ct lamiis, omnique fera crudelior, qui filium meum
nostra in spe certa, et Dde firma convaluil. Fit mililem Chrisli, chrisltim Doniini, peregrinum
enim incessanler oratio ab ecclesia ad Deum pro crucilixi, vinculis alligatum impcralori vendidit
eo. Deus auiem qui in tempore acceplo exaudit, et tradidit I Sic ei durior adversarius constilultis
et adjuvat in die salutis, respiciel in orationes B I est, alque de ergaslulo in labyrinihum, et do
humilium, et non spernet preces corum(Psal. ci). Scylla translalus est in Charybdim. A diebus Judx
Multum enim valet deprecatio justi assidua (Jac. v). Iscariotis non est inventus similis illi , qui sic
So. ad preccs Josue stelit, et luna contra vallein violarct lcgcin Excelsi; qui ita maliliosc tradcret
Acbialon non esl mola (Josue x). Quia jusli precibus justum. Et hxc in occulto, el in tenebris facta
obtinelur, ut a cordc peccatoris sol juslilix non siint: eranl enim opcra lenebrarum.
recedat, et mens hominis, quamvis in defcctmn Memoriamabunduntiaisuavitatis luai (Psal.cxivt),
prona sit, virtutum tamen stabililate firmatur. Non Paier misericordix, precor, ut de ore leonis, cl
euim lantum remittitur oralione pcccattim, scd de manit bestix, libercs innoccnlem. Et qux libi
poena, peccati declinatur bencficio precum. ldco uliliias in sahguine cjus (Psal. xxix), qui dc
konum est regi prarstolari cum silentio salulare Do- manu tua cxactissime requiretur? Quia credcba-
mini (Thren. m). !Namsi nunc in fornacc tribula- mus aliquando, quod disposuisset Dominus per
lionis purgalur a Deo, qui circa cuni ndversa ct vos (ilio meo facerc misericordiam, facti sumus
prospera saluberrima moderalione disponit, vexatio< lartantes (Psal. cxxv). Nunc auiem res in con-
trnusibit in gloriam , alque pro confusione duplici Irarium vcrsa esl: tritiinphat enim longe laleque
et rubore, in terra sua duplicia possidebil. Zientus1" t diabolus,
sapientia vincii maliliam (Sap. vn), et
ii que vir, qtti confidit in Domino, et erit Dominus audita in gentibtis filii mei captione personat in
fiducia ejus(Jer. xvn). Sane, sicut nunc ei publici triviis Gclli, et in compilis Ascalonis incircnm-
gemilus, et generales impenduntur lacrymx, sic cisorum solenuiis applatisus. Ileu, heu , percussit
(<sideratus genlibus tempestive communibus exci- nos Dominus plaga gravi et casligalione cru-
pieitir volis in exsultatione universx lerrx. Domine, dcli I A m'e visccra mea tyrannus avulsit, et ec-
in tiriute tua Iwtabitur rex (Psal. xx), el Ecclesiai clesias spolians in terra sanctorum iniqua gessit
Romana, qux nunc nimis culpabiliter in ejus libe- (Isa. xxvi), plebes innumeras amaritudine et
raiione tentescit, non sine lacrymiserubescet.quod 1 moerorc confecit (Thren. i). lu his omnibus non
in tautis angustiis lanlum filium non adjuvit. cst avcrsus furor ejus, scd adliuc manus ejus
cxtcnla. Non parcil monachis, nou reclusis, non
III.
ercmilis, non monialibus, non Icprosis. Perie-
Ejusdem epislola allera— Similit argumenti. runt cuim jtis et fas, limor Dei, fides, religio ct
(Anno 1192.) honcslas. Exsurge , quare vbdorjnis, Domine;
[Opp. Petri Blesensis. ed. GILES, 1.1., p. 65, , exsurge , el ne repellas in fnieni (Psal. xnn).
JJ
ep. 145.] Movcal te, summc ponlifcx, ctsi non liujus pecca-
Sanclissimo Palri, ac domino*C. Dei gratia, , tricis infelicissimx dolor, sallcni clamor pauperum,
S. pontifici, A. eadem gralia rcgina Anglix, du- compeditorum gemilus, inlerfectorum sanguis, ec-
cissa Normanuix, et comitissa Andegavix, salulcini clesiarum spolialio, et generalis deniquc pressura
ct miseiicordix visceribus abundare. sanclorum. ViJe, quanta maHgnatus est inimicus in
Txdet animam meam vilx mcx. Quidquid enim1 stincin (Psal. Lxxili). Invaliicrunl hosies Ecclesix,
verebar, accidil; et adhtic exspectatio durioriss prolougaverunt iniquitatem suam (Psal. cxxvm),
eventus omnem graliam consolationis absciJit. ronfortati sunt addenles prxvaricationera, iniqui-
Quando ego non limui graviora pericula veris ? latem apponunl iniquilali (Psal. LXVIII) , ul san-
Laborein itaque et dolorem meum considcrans,, guis sanguinem langai, ul sUperbia eorum ascendal
a pusillanimitate spiritus et tempestate (Psal. LIV)) semper (Psal. LXXIII), el impielas modernoru.n
tubvertor. Ego vero jam delibor, et doloribus fesli- mensuram patrum suorum non solum impleat, sed
nala senectus paucit.ilem dierum mecrum nuiiliall Iransccudnt. Certe horrcndo anathemate fcFicmli
iuihi, Mulioiies vobis scripsi, atquc sacrificiiim i erant , aul polius fiilminandi. Exstirgat igiiur orbis
»267 VAIUORUMAD COELESTINUM . 1268
episcopus, et anipial quasi fulgur juQiciuin ifianus A utiiiaui eos fccisse pudeat, lyrauuus eos lubuii
tua, sicut Petrus uno ictu Ananiam ct Saphiram malitix fautorcs, cujus SJ debueraul exhibuisse ul-
(Aci. v)-,et uno iclu Simonem Magum potuit delere lores.
de medio (Act. xm), sic spiritu labiorum luorum Dilexi vos, non lingua et verbo, sed opere el vert-
imerficias hnpios (Isa. xi). Alioquin videberis lale (I Joan., m). Nunqiiid redditur pro bono nia-
dcclinare in obligalionem malitix per coiisensuin. Iiim, el odium pro dileclione mea? (Psal. cviii.) Ul
Declinanles autem in obligaiionem, adducet Do- salva pace_domini mei uuum loquar, dico ei, quod
minut cuin operanlibus iniquilatem \Psal. cxxiv). quandoquc Joab exprobras.se legiiur David regi:
Accingere gladio tuo super femur luum, poteniis- Diligiseos, qui te oderunl, et eos odio nabes qui le
time (Psal. XLIV); gladio scilicet spirit s, quod esl diliguiit.(11 Reg. xix). Heii, quomodo exarmalur
verbum Dei (Ephes. vi). Arripial judicium inaiiiis scelus Juslitix! quam miserabiliter claves Ecclesix
lua, el'in poteslale collata tihi eceLius lol.e vir- siiiim perdidemut officiiiin, et ubi gloriosus Pelri
gam peccaiorum desuper sorlem jusii, et tcnio principaliis eniinere debueral, ibi couliimeliositis
bona! voltintaiis liiat (Psul. v) proiege lilium nieuin, (ippriiiiitur et vilescil poiilificalis ancloritas! Liipns
ei filius iniquitaiis non apponat nocere (Psal. LXXXVIII) irruil in ovile, leo in Ecclesiam Dei, et singularis
ultcrius innocenli. Cum innocenlia regis fiiii mci B ferus depascitur eam (Psal. LXXIX),nec csi qui pro
teslimoniiim babeat ab his qui prope sunt, et ab doino Domini ex adverso nscemlnt: quodque fami-
iis quijonge, non habclis excusulionem de pcc- liaritis el inioleralnlitis doleo, filiiim meum tyran-
«nlo. Qux ciiim excusatio possil vestram desi- niis crticinl; dissiuiulal lioc siimiiiiispontifex; necesl,
diam et incuriam palliare, cum om;iibiis liqinat, qni redimal, nequequi salvum facial (Psal.vii). Si qna
qttod libcrandi lilium uieiim haheiis polcslaiem, crgo consolatio in vobis, si qua virlus charilalis in
et subtrahitis voluniatem? Nonnc Peiro aposiolo, Chrisio, si qua miseralio, si qua compnssionis visccia,
ct in eo vobis a Deo oinne regninii, omnisque si quiddenique quod affeclum Patris, et ponlificalem
potcslas regenda coinmitliitir? (Maiih. xvi.) Benc- sapial tinctionem, audial oninis popultis sapiiemiam
diclus aiilein Dominus, qui tulem polestalem dedil esse in vobis ad faciendum Jmliciiiin. Sed» quid
hominibus (Malih. IX). Non rcx, nou imperator, aut lalilius immoror? curro in incerttim, et aera ver-
diix a jugo vesirx jurisdiciionis Cximiltir. Uhi est bero (/ Cor. ix), atquc in venlos nnstri geniilus
ergo zelus Phinees? ubi esl aucloritas Petri? uhi cvauescunt. Obstinaiio tyrauni durior ndamanle
csl qui dicat : Zelus domustum comedit me?(Psat. cst;et scio, quoJ qtiem Deus negligii, nemo pote-
rvvm.) Appareat, quod non in vaiiiim dati siinl „ ril corrigere. Scrmo meus in terram cecidil, el re-
vohis, et coepiscopis vestris gladii ancipites in ma- verlilur ad me vacuus (Sap. i), nec in his, nd qua
mbiis veslrii (Psal. CXLIX).Dici.e iniquis: Nolile missus esl, prosperntur. Me igitur iribiilaiionum
inique agere; el detinquenlibus : Nolile exaliare cornu icmpestas horrenda demergii, me profundum absor-
(Psal. LXXIV).Non degcneret iu hxredc Pelri di- bel ahyssi tcrribilis, et urget super me puteiis
giiilatis aposlolicx reverenda succcssio. Veslrum desperalionis os suum (Psat. l.xvm). Populi noslri
agnoscile principalum, probate zelum, accingimini omnes dant maiiHSsuns niorli, aique cum infrno
a J optisforlituJinis, el honoraleministei ium vestriun percutiunt ftedtis tabescentes el nrcscentes prx
(II Tim. iv); gloria veslra derivelur ad posteros, limore et exspeclntioue, qux stiperveniiint universo
et cognotcat generatio altera (Psal. LXXVII),qtiam orlii occidenlali (Luc. xxi). Tu autem, bnmine-Deus
inaniler lyrannus ilte prxsumpseril, et qiinm po- Sabaoih , qui judicas Juste, vide, quia vim patior
tenler prxsumptioncm ejus sedes Komana punieril. (Isa. xxxvni), judica cntisam meam. Et quiain
Vohiseiiuidem convertetur in discriiuenel ciimen, terris judicem non inveuio; ego miscra, et niilli
si remissas habeatis nianus, et addat impunilas miserabilis terrenum Juilicem ad liium terribile tri-
comun peccatori. Si enim in viridi hwc facia sunt, buiial appello. Infelix cgo, quare doloris mei vehe-
in arido quid fiel ? (Luc. xxul.) D inciiiis inipelunt sequor, ct os meum in cceliiin
Recolal, quxso, veslra paternilas, qtiatitus pono? sed xquaniniiier, quxso, Patcr, stisiiueal
iimicus vir meus rex, pater islius regis, el quaiu bciiiguilas veslra, qttod cx dolore, non ex dclihera-
lidclis vobis fuerit; atiendite quam henignus iste lione processil. Pcccavi ego; et, ut verbo beati Job
succcssor palernx devolionis exstiterit. Nec a utar, quw dixi, ulinum non dixissem, ideo non ad-
corde vestro excidat, quanla ego solliciludine per daiit ultra (Job xxxix), cl supponaui digilum ori
ipsutn vestiorum negotia Iegalorum, imo vestra meo (Job xxi). Valc
promoverim. Si etiaui in vcstris uecessiiaiibiis IV.
niea unquam circa vos affeclio lorpuit, dectdam lerlia. — Similit argumenti.
Ejusdem epistula
merito ab inimicis meis inanit (Psal. vn). Ego au-
tem nunc experiar vestrorum promissa cnrdi- (AnnoH92.)
nalium verba csse ct folia; arbores auiem non Llbid., p. 68,]
;> loliis, aut floribus, sed a 'fruciibus coguoscun- Reverendo Palri, et domino COELESTINO Dei gia-
tur (Maith. vn). El nos quide.m a frurtihus tta su . mo pontifici A. misera , el titinain miscra-
i>uuiu cogaoviuius eos iibid.). Diccre pudct.quod Lilis Anglorum rcgina, ducissa Normaniiix, comi-
 12*9 EPISTOL^;. 1270
Ii3sa Aiiilcgavix, niUerx matri exhibere se n.iseri- A Quid facio? cur subsislo? quare moror miscra, et
cordix paircm. non vado, ut videnm quem Ailigitanima mea (Cunt.
Iiividenie locerum dlstantia proliiheor, beatissime m), vinclum in mendicilale et ferro ? (Psal. cvi.)
pjpa, vobis prxsentialiter loqui; necesse tamen esi, utqiiid enim tnnto icmpore maler potuit oblivisci
ut plangam panluliim dolorem meum. El quis mihi filii uteri sui ? Tigrides erga fetussuos, et lamias
iribtial ut scribanlur sermones mei? Tola interius etiam sxviores cmollii affcciio. Fluctuo tamen in
ct exterins airxior : tinde et verbji tnea dolore siinl dubio. S: enim abiero, deserens (ilii mei regnum,
plcna. ForU sunl timores. intus pugnm(II Cor. vn); . quod umliqiie gravi hoslililate vastatur, eril in ab-
nec ad momenium mihi respirare liberum est a iri- sentia mea omni consilio el solatio destiluium. Si
tulalione tnatorum e.t dolore (Psal cvi), a tribttla- nutein stibsiitero, desideratissimam inilii faciem
lionibut, ifitminvenerunl nos nimis (Psal. XLV)To'a filii mei non videho. Non eril.qui liberalioneiii
«loloreconlabui, pellique mex consiimplis carnibtis filii mei studiose procurel, ei, quod magis vereor,
a !hxsii os meiim (Psal. ci). Defecerunt anni mei in ad impossibilem pecunix quaiitilalem dclicatissi-
gemilibus (Ptal. xxx), ct lUiiiam omnitio d Ticianl. mus adolescens lormeutis urgebilur, lanlxquo
Utiiiain lolus sangnis corporis mei jam emorlui, affliciionis impaliens facilein mortem suppticiis
cerebrum capitis, ossiutnque medullx ila dissolvan- B aJigetur. 0 impie, cruJelis el dire lyranne , qtti
(iii- in lacrymas, ut in fleius lota percffluam. Avulsa iion es veritus mantis sacrilegas immittee iu cliri-
MIIIIa me viscera mea , bactiltim senectulis mex, stimi Doiuiiii, nec lc regalis unciio, neesanclx vi.e
el lumen oculorum meorum perdidi (Psal. xxxvu), revereniia, nec Dei limor a lanta inliumanit.tu
meisqiie votis accederet, si Dcus infcliccs oculos cobibuit! Porro princeps aposto.oruin adhuc iu
nicos ue mala genlis mex ullcrius viJeanl, pcrpclua apostolica sede rtgnat et imperal, et in medio
cxcilale damnarcl. Qais del mihi ut pro le morinr, joiistiliitus est judiciarius rigor; illudque reslal,
(ili mii (II Reg.sviu.) M.urem tanlx miseiix rcspi» ut excratis in malclicos, Pater, gladium Pelri,
ce' misericordix maier, aul si (ilius luus loiis mise- quem ad hoc consiiluit super gentes et regna.
ricordix inexhausius , peccata nialris re<;uiiii a Christi crux anlccessit Cxsaris aquilas , gladius
filio, ab ea qux sola deliquil, totiiin cxigat, puuiat Petrigladio Constanlini, el aposlolica sedes pianju-
iinpiam, el <le pcenis inuoceiitis nou rideat. Qui dicat imperalorix polcstati. Veslra polestas a Dco
cmpit,ipse me conteral, lollut manum suam, el suc- est.an ab bominibtis? Nonne Deus deorum locuius
cidut me: el hme sil consolaiio mea, ul alfligensme cst vobis in Pelro aposlolo dicens : Quodcunque
dnlore, Honparcat (Job vi). . ligaveris super lerram, erii tigalum el in ccelis; ct
Ego niisera, et milli miserabilis, cur iu liiijus de- C quodcunque sulveris super lerram, trit solutum et in
leslandx senectutis igtiOininiamveni, duorum re- carlis? (Mallh. xvi.) Quare crgo taiilo leinpore tani
gnoruin domina.-duoniinqiie rcgiini mater cxstilc- ncgligenier, imo tam crudeliter filium mcur.i sol-
ram: avulsa sunl a me visccra mea ; qeneralio vcre differtis, aul potius non audetis? Sed dicetis
mea ablala est, et revolula est a me (Isa. xxxvm). hanc polestalem vohis in animabus, non in corpo-
Kex junior et comes Britannix in pitlvcredormiunt, rihus fuisse commissam. Esto : certe sufficil nobis,
cl corum mater infelicissima vivere cogitur, ut ir- si eorum ligaverilis nniinas , qui filium meum li-
r<'mediahililcr de mortuorum memoria lorqueaiiir. gatuin iu caicere lcneiit; filium inetini solvere, Vo-
Duo filii mihi sitpereranl ad solalium.qni hodie milii his in expedito est, duminodo bumaniim liinoreui
iniscrx el damualx supersunt ad supplicium. Rcx Dci timor evacuet,
Ricardus tenelur iu vinculis. Joaunes fratcr ipsius Kedde igitur mihi filium meum, vir Dei, si tamen
regntim caplivi dcpopulalur fcrro, el vastal inceti- vir Dei es, et non poiius vir snngiiiiium, si in lilii
<liis. /n omnibusversus est mihi Dominus in crude- mei liberatione torpeas, ut sanguiiiem tjus de manti
lem, et adversatur mihi in duriliq manus sum (Job uia reqiiirat Altissimus (Gen. ix). Ileu , beu, si
xxx). Vere pugnal ira cjus coutra me; idco el filii {) siiinniiis paslor in merceiiarium |ier\ciiatur, si a
mei pugnanl inier se; si lainen pugna est, ubi facie lupi ftigial, si coinmissnm sibi oviculani imo
IIIIIISvinculis arctalus afHigiliir; alius addens do- arietem electtcn, ducein Dominici gregis, in fau-
loreni super dolorem ipsius crudeli tyrannidc sihi cibus cruenlx bcslix dcreliuquai IBuiiu^pastor alios
regnum exsulis usurpare inolitur. Bjne Jesu , qtiis paslores i:istruit, ct iuforinat, non ut fugiant, si
iuihi tribuat, ut in inferno protegas me, et abscou- vidcrinl lupum venieuicm, scd animas suas |iro
«fes me, donec pciiranseal furor luus (Isa. xxvi), ovibus siiisponanl [Jutai. x). Aniina tualibi, qux'so,
donec cesscnt sagittx, qux in me sunt.quarum in- salva sit, dummodo non dicam ovis lux sed fili.
dignatione spiritus meus lotus ebibitur. Mors in tui liberaiionem crebris legatiouibus, salutaiibus
voto mihi est, el vita in txdio , et cuin sic moriar moiiitis, comminationum tonitruis, gcneralibus in-
incessanier, in desideriis lamen haheo mori plc- tcrdielis, sentenliis lcrribilibtis sludeas procurare.
nitis ; vivere compellor iuvita „ ul vita milii sit pa- Sanevero vestram proeo animampoiieretis,qni pro
buliiHimorlis et materia crucialus. 0 felioes , qui codem adlnic iinum verbum dicerc, aut scriberc
rhexperti ludihria viix biijus,el inopinatos evenlus noluislis. Dci Filius, leslimouio prophelx, de ccelo
comliiionis incertx be;ito prxvcneruiu aborsu! dcscendii, ut eJucercl vinclos di lacu, in quo non
1271 VARIORUMAD COELESTINUM 1272
erat aqua. Nunquid quod dec.tiil Deum, dedeccl A qnod, propier negligenliam Heti sacerdotis mini-
Dei servum? Filius mcus torquciur in vinculis , stramis iti Silo, gloria Domini de Isrnel trans.ata
nec ad eum descendis, ncc mitiis, nee moveris sttpcr cst (/ Reg. i) ; nec jam parabola lemporis prxleriti
coiitritione Joseph. Chrislus hoc videi, et silcl; est, sed prxsenlis; quia repulil Dominus taberna-
sed opus Dei hegligenler ageniibus abttndanter in cultim Silo, labernaculum itiufti, ubi habitavit <n
summa districlione retribuet (Jer. XLVIII).Legati hominibus, et tradidil in capliviiaiem vinutem ea-
nobis jam tcrlio promissi sunt, ncc stint missi: rum, et pulchriludinem eorum in manus inimici!
titque vertiro falear, ligali potius quam legati. Si (Psat. LXXVII.)Iniputalur eorum pusillanimilati,
iilius meus in prospcris agerel, ad simplicem ejus qttod Ecclesia conculcatur, periclilatur fides, oppri-
vocatioueni festinantius accessissent, quia de ma- iiiitnr libertas, dolus, palientia el iniquiias impu-
gnificacjus munificentia, et de publico rcgni quxstu nitate nutrilur. Ubi'est, quod Dominus Ecclesix
sux legalionis ubcres maniputos cxspeclarent. El sux <iuaiHloqiiepromisil: Suget lac genlium, el ma-
cjuisquxstus eis gloviosior esse possct, quam re- mil-la ^regum laclaberis; ponam te in superbiam
gem liberarc caplivum, rcddere paccm populis, swculorum,gauiliumin generationemetgenerationem?
rcligiosis quietein, et gnudium universis? Nunc (Isa. LX.) Ecctesia olim superborum ct sul limiitm
aulem filii Ephrem inlendenles et miitentes arcum " colla propriu virtulc calcabal, legesque imperato-
in die betli conversisunt (Psal. LXXVII),et in lcm- riim sacros canones sequcbantur. Nunc aulem
pore- angustix, dum lupus prxdx incubal, canes oriline turbato, non dicam canones, sed caiionum
nmti latrare ant non possunt, aut noltint. Hxccine condilores pravis lcgibDs, et consuetiidinibus exse-
promissio illacsl, quam nobisapud castrum Radulphi crandisarctantur. Detestanda potenttimfl.igilia tole-
cum tanta dilcctionis ct fidci protesialionc fecistis? rautiir; uec esl, qui mulirc audeal et inpaupcrum pcc-
Qtiid profuit vobis simplicibus dare Verha, ct illu- cata duutaxai rigor canonicus exercciur. Idco 110.1
dcre vola innocentium inani fiducia? Sic olim re* immerito Anacharsis pliilosophus lelis aranearum
Ac.hab fcedus amiciiix conlraxissc cum Benadab leges ct cauoncs comparabat, qux animalia dcbi-
perhibetttr, illoriinique muluam dilcctionem even- liora retincnt, fortia autem Iransmittunl. Astiierunt
los habuisse infattslos audivimus; pugnas Jtidx, reges lerrm et principes conveneruntin unum adver-
Joannis, Simonis Macliabxortim fralriim coelestis susChristum Domini'(Psal. 11),fiiium meum. Unus
«Mspensaliofelicibus prosperabat auspiciis; missa eum torquet in vinculis; alter terras illius crudcli
vcro legatione sibi firmantes amicitiam Romano- boslilitate devastal. Et, ul verbo vulgari utar,
rtim, Dei perdiderunt auxilium, nec cis semcl, sed P unus tpndet, aller expilal; unus pedem tenet, aller
sxpius venalis eorum familiarilas vcrsa est in sin- excoriat. Hxc viJet summus ponlifex, et gladium
gulttim. Solus desperare me cogilis, qui solus post Petri supprimit in vagina reposittim. Sic addit
Deinn spes mea, populique nostri liditcia fucralis. cornua peccalori, ipsaque tacilurnitas ejus prxsu-
Malediclus qui confidil in hemine [Jer. xvu). Ubi miltir ad conscnsuin. Vidctur enim consentire, qui
csl crgo nunc prxstolalio mea ? tu cs , Domine , cum possil ct deheret non corripit, et dissimulalrix
Dcus mcus. Ad te, Domine,qui laborem considcras, palientia socictatis occultx scrupulo 11011 carebit.
sunl oculi ancillx lux. Tu rex regum et Dominus Imminet.sicul prxdixit apOstolus, tcmpus dissen-
dominantium (I Tim. vi), respice in faciem Christi sionis, ul pcrdilionis (ilius reveletur, inslantqiie
lui (Psal. LXXXIU), da imperium puero tuo, et sal- lempora periculosa (// Tim. m), m scindatur
vumfac filium ancillm lum (Psal. LXXXV) , nec iii tunica Chrisli inconsuiilis, ut rumpaiur reie Petri,
eo punias delicta siji patris , aut ir.aljiiam matris el catholicx uniialis solidilas dissolvntur. Iuitia
sux. Ex cerla et publica relatione cognovi- malorum sunt hxc (ilatth. vm) : sentinius gravia,
niiis, quod imperator posl Lcgiensis episcopi graviora limemus. Nec prophelissa, nec filia smn
mortem, quem funeslo gladio, longa lanien ma- prophclx; plura lamen de ftiluris lurbaiionibus
iiu dicilur occidisse , Oslunensem episcopum, ct D dotor dicere suggetohal : sed ipsa verha, qtix sug-
quatuor episcopos comprovinciales ejus , Sa- gerit, subripit. Spirilum enim singultus inlercipil,
lernitanum cliam„ct Tranensera arcbiepiscopos el animx vires mceror absorbens vocales meaius
coarctat miseria carcerali, el quod auclorilas anxielate prxcludit. Vale.
apostolicanullalenusdissimularedebuerai.Siciliam, V.
quam a temporibus Constaniini consial essepatri- Chartula refulationis Petri Lalronis, alque Nepolis
monium S. Petri, post Icgaliones, post supplica- domno Cxleslino papai III facta.
liones, post comminationes apostolicx scdis, in (Anno. 1193.) *
pcrpetuum Romaiix Eeclesix prxjudieium, usur- (MURATORI, Anliquil. Ilal., V, 841.]
patione tyrannica occupavit. In omnibus his non In nouiiiie Domini, annoDominicx lncarnatiouis
est avcrsus furor ejus, sed adliuc manus cjus ex- millesimo cenlesimo nonagcsirao tcriio, et anno iu
tenta. Gravia qtiidem intulit, sed ccrtissime poteslis poniificatus domini Coelestini 111papx, indiclione
cxspectare in prox-imograviora. Hi eniin, qui de- xi, mcuse Julii.
bueraut essc coluinnx Ecclesix, in omnes ventos Nos quidcm Pcirus Lalro filius quondam Petri
vtrundinca lcvilalc movenlu-r. Utinam rccolereiil Lalronis, pro mediclalc subscifplx rci,cl egoJoaa-
1275 EPISTOLJE. 1274
ncs NicolaiMarix Joannls, adjunctus curator Od- A curalor cslis, et cx ejiis pccuuia pro omni jurc
doni filiodudiim Oddouis Petri Latroiiis, cujus do- nosiro mihi Peiro Latroni centum uncias bonl auri
mina Luciua avia et lulrix est, a manibus Joannis de rcge solviiis causa transaclionis, et milii Joanni
Donadei judicis dalus ad agendum, ct solutionem Nicolai pro dicto miuore prxdicto Jurc iransactio-
debilorum faciendum, et ad credila recipienda, sic- *nis, et dccreto prxdiclorum judicum alias centnm
IIt pcr inslrumentum invenlarii, manu Leonis scri- auri uncias dalis ct solvitis, quas omnes pro ipso
niarii conscriplum, apparel; pro ipso minore, et minore, el eorumdem Judicum decreto, pro palerno
pro altera medietate inferioris rei, ambo simul ct dcbilo ipsius minoris solvo filiis qtiondam domini
pariter in prxscnlia. dominorum judicum, Joannis Slephani Normanni, qui partem ejusdem jninoris
Saxohis Archarii, el Henrici dativi, et per eorum castri Ccreris inlus et de foris nunc usque sub usu-
auclorilatem atque decretum, quantura ad dictum ris pignori habueruni, sicut per instrumenlum, ma-
niinoreiii pertinel, propria noslra voluntale remin- nII Joannis Kalo scriniarii scriptum, usque modo
tiamus, el jure transactionis in omnibus cl per om- apparuit, quod mihi incisum reddideruut. Propterea
nia generaliler refutamus vobis domino Centio, Dei ego Joanncs Nicolai pro diclo minore, cl cgo Peirtts
gralia, Sanctx Lucix in Silice diacono cardinali, Lalro, ex ipsis ducentis auri unciis, ct cx omni
et domini papx camerario, mandalo qnoque, et jure nostro, ct ipsius minoris, quielos bcne voca-
procuralori in hac causa specialiter constituto prx- miis, et non solutx pecunix exceplionem rcftila-
fati domini Coelestini, Dci gratia summi cl univei- imis.
s.tlis III papx, et a*dopus et utilitatem ejusque suc- El qnia diu inler nos, el dictum dominttm papam
ccssorum perpeluo, id esl omnes illas duccntas Ii- Ccelcslinum et prxdecessores ejus non solum ex
bras denariorum Papiensium, quas quondam do- pi-xtliclo bencficio castrorum, verum eliam cx uui-
minus lnnocenlius papa Petro Lalroni, avo mei vcrsa prxlibata pecunia nomine impcnsarum con-
Pelri Latronis, et proavo dicti minoris debuisse ccssa lis vel aliercntio exstilit nonnullis .quxstio-
dignoscitur ; pro quibtts et castrum Saxi, civiiatt-in nihus innodata, lalem nobis diclus domintis papa
Vcierem, Gobilam et casale, quod dicitur Vulgaiv, exceplioiieniproponebat, dicens : Beneficiumdanlis
in pignus coucessil, cl in beneficium dedit, si.cut vcl accipientis morte liniri.ct diclam pccuniam
per privilegium prxdicti domini papx lnnoceutii lolam vel partem esse nobis solutam, multis alle-
apparet; quod cliam pariterper privilegium, quod gntionibus asserenles; nos tamen non atiis proba-
milii Petro el OJiloni fralri meo, Patri olfm dicti tionibus, sed per prxdicla privilegia noslram iu-
minoris, dominus papa Alexander 111ad ejus iu- C lcntionem fundare nitebamur. Tandem dominorum
star, el in eumdein modtim, innovandi animo fecit, cardinalium, el aliorum prudcntum virorum parti-
nihilominus comparct: in quo nobis pro eisdcm bus iniervenienlibus, placabili pactoad hane trans-
ducentis libris dcnarium Papiensium dicta casua aclionem pervenimus, cum lam majori qiiani minori
obligavit, cl in l.eiielicium dedit, prxter civitalem de re duhia et lite incerla transigere a legibus pcr-
Vtierem, quain tunc refutavimus. Qnx vero privi- mitialur. Ideoquc amodo prxdiclus dominus papa
legia amodo in omnibtis infiingimus et cassamus, el successores ejus ex hac causa quieti sempcr et
ita qtiod nullius penitus inomcnli habeantur. Nec pacifici maneanl. Insuper etiam promitiiinus, hoc
iion refiilamus vobis, ut diclum est, omnes ilas nosirum jus, scilicet mei Petri, et dicti minoris
qiiinquaginta libras proveniensium, quas in alia loiiim vel partem nemiui concessiim, vel aliicr
manu prxlibatus dominus papa Alexander nobis nlienatum habere. Et specialiier ego Petrus pro-
debuil, prout in suo privilegio nunc usque compa- milto, si prxdiclus ImpubesVel a.ler ejus respeclu,
ravit, quod pariler infringimus et cassamus, et vel eo aliquo in tempore contra hanc rcfutalionem
prxdictum bcneficiuhicaslrorum penilus refutamus. venire prxsumpserit,' eum qniescere faciam. Si
Quodcimque itaque jus, et quamcunque actioncin iielucro, vel non poluero, et tlainnum aliquod ejus
pcrsonalem et in retn, sive hypoihccariam adver^us D occasioue dictus dominus papa et ejus siiccessores
przslibatum doiiiinum papam Ccelestiiium,cl in cjus passi fuerinl, lam ex boc quam ex concessione vcl
posscssiouibus el bouis, et specialilcr in dictis ca- alienatione prxdicli juris noslri facla, si apparuc-
stris el casali nobis obligatis, ct in beneficiis datis ril, quod absil ! quanti utriusque causx damui
nm jure vel occasione beneficii, quam etiam respc- exstiteril.lantum auctoritale propria,el sine offensa
clu obligationis, el tolius prxfixx pecunix, el ejus juris, et alicujus curix proclamatione, in meis rc-
fruciuuin vel accessionum hahemiis, vel habere quo- bus et pnssessionibus ruslicis et urbanis cis pla-
quo modo possemus, eliam undecunque et quomo- cenlibus jtire pignoris vindicent, et cis plenario
doeunque usque modo cujuslibei^ausx vet. rei oc- satisfaciant. Et si contradicere vobcro a jure, quod
casione, advcrsus dominum papam Ccelestinuni, Ct in eisdem bonis habeo, cadam, et lantumdeui pro
in diclis caslris, et aliis bonis suis quxrere vel li- pcena prxslare tcnear. Et huic promissioni sciens
minore inlercedo,
ligare posscmiis,vobis pro eo et suis successoribus, nic legibus.adjuvari,coquod pro
ul dictum est, procuratorio nomine, in omnibus et illud scilicet juris vel legum auxilium, ct omno
inirodu»
per omnia gcneraliter jure transaclionis rcfutamus. aliud, quod pro me in hac causa omnino
Pro co quod vos pro diclo domino papa, cujus pro- ctum csl, omnino refulo.
 1275 VAR.ORUMAD COELESTINUM 4276
J.'i»terea cgo diclus Petrns Latro. et prxfalus A suis consorlibus olim doninus Adnanus papa IV
Jonnncs Nicolnipro diclo minore in omnibus prx- dehuit. Pro quihus ei civitatcm CasteUanam ct
dictis capitulis refuiamus omne jus et omnem>x- itniversumcomilaluin ejus, ac Monlcm-Alttimohli-
cepiioncin, qua uli possemns quoquo modo ad in, gavit, el jnre pignoris tradidil, sicut per privilc-
fringemla, qux dicta sunt omnia. Novissime nfl- giiim ipsitis domni pnpx Adrinni appsret; quotl,
lem ego Peirus Lalro pro me et meis hxredibus qunnlum nd porlionem.ipsius olim Petri de Atlegia
<i successorilms, el cgo Joanncs Nicolai pro ilicto perlinet, innne desistnl el vacutim, et nitllius mo-
iuinnre, et ejus hxrcdibus et sticccssoribus, oflicio, inenli penittis Iinbcntiir. Qux portio nohis compelit
quo fungor, vobis pro dicto domiiio papa, et ejus vel cotnpeierc videlur laiu ex successione prxtlicli
succcssorihus, ut diclinri est, proctiraiorio nomine, AiiJrcx de Baldoino, quam ex concessioneel man-
lianc rcfulaiionem , el omnia qux ilenoiantiir su- tlaio mihi specialiler Jacquinlo pro medielate
perius observare, dcfcndcre el ndimplercpromitti- fa.io, et mihi Conslanlix pro altera medieiaie, vi-
inus, stib poena supradiclarum duccniariim uncia- <l.I cel a Kiera uxorc Pntri Latronis, ei filia quon-
iuin nuii diiplnrum, et solula pccnn lix-cchaiiula ilain Farulfi de Monaslerio ; sicut per publictim,
lihilominus in sua maieat firmilaie. Qnam scrihcrc quoJ vobis iradimus, insirumcnlum apparet; ei
rogavi Joanncm Leonis scriniarium in meii.se et B ipsi quoque domir.o Andrex dc Baldoino pcrlinuil
iudiciione supradicla. cx successione olim Marix filix sux, quani cx do-
Dominus Joannes Guidonis dc papa, tcstis. mina Alhascia uxore sua, ei filin prxfaii domini
Domintis Tosttis Pelri Deusvossalvel, tcstis. Pctri de Attegio procrcaverat, sieut per lesta-
Pclrus de Centio, domini papx uscerius, leslis. mcntum ipsius tloin.iie Albascix apparel, quod vu-
Paulus Malagromus, domini papx usccrius, te- bis paritcrpro ipso domno papa damus. Quodcunqiie
stis. ilaqttc jtis el quaincunqtie actionem persona.em et
Pcirus Robcrti, simititer uscerius, teslis. in rem sive hypothecariam, lam etiam ad agendiim
Clemens usceritis, teslis, qiiam excipicndum, quod qiiamve advcrsus dictuin
Ego Joannes Leonis, sancix Romnnx EccLesix domniim pnpam, et universam Ecclesiam Roniaaam,
s riniarius, habens poleslalem dandi (utores et et specialiter in omnihus prxdictis rehus atque
turatores, emancipaudi ctiam, decrelum interpo- piguoribus, scilicet civitaiis Caslellanx intus ot
nendf, ct alimenla decernendi, complevi et absolvi. foris, ac totius comitatus et Montis-Alli, ei ger.e-
VI. raliter in omni palrimonio Roinaux Ecclesix , et
Charla reftilalionis faclw Carlestino III papm de adversus aliam qiianiciinque personam habere pos-
civilate Cnslellanaa Camlantia el Sibilia sorori- p semus
bits, el Hyaciniho Petri Deusvossalvet, el Nicotao jure vel occasione , seu respcclu lotius
el Octavianofrairibus. porlionis prxdictarum inille marcarum argenti
(AnnolI95.) ipsi oliin doinino Pctro deAltcgio coinpetentis,
Anliq. llal., II, lij.j
[MIIRATORI, et frucluum , iisiirarum, vel accessiouuin earum,
In nomine Doinini, anno Dominicx lncarnatio- pccux, ct omuiscausx; vouis, ut dictum cst,
nis 119S,el anno iv poiitificaius doinniCcelcsliniIII procuraiorio iiomiiie pro ipso domno papa et suis
papx, indictione xin, meiise Fehruarii, die prima, succcssoribus generaliter refiilamiis,' cedimus et
nos qiiidein Constantia uxor quoudum Audrcollx, mandamus. Ita ttt quidquid nos usque modo quoad
cl Sibilia uxor Ilyaciiilhi Potri Deusvcssalvel, ger- posscssionem el proprietalem nostro jure et no-
manx sorores, filix quondam Andrex de Baldoino. mine respectu omnium prxdictarum rerum adver-
Nec iion et nos priucipaliler llyacinthus Petri stis quamcunqtie personam ngere vel e.xcipcre
Deusvossalvct, alque Nicoluuset Oclobiaiius fratres possciiius, ipsc amodo doinnus papa ei succcssores
lilii dtidtim prxfali Andrcotlx; omiies simul pro ejiissuo jure el nomine nganl el excipiant; ct tit
porlioue unicuique noslrum cOiupeienti, anle prx- titili possint ct tlirecla actione inicudere, vos iu
sentiam doiiiinorum judicum, Saissonis primiccrii, D rc prxdicla domni papxprocuralorein consliltiimiis.
et Joannis Saissonis arcarii, alquc Petri Pauli Ilauc autem rcfulationem, concessionem ct inan-
liubci dalivortim ; el in prxsentia domiii Pctri dc daiiim vobis, ul dicliim esl, pro ipso domno papa
jmlice causidici, el suhs riploriiin testium, propria fatimiis, pro sexaginla duabus marchis argenti et
noslra volunlate renunliamus, el gcneraliler refu- diniiJia, quas nobis omnibtis pro porlioue uuictii-
tamtis vobis domno Pctro Saraceno domni papx que iiosirum couipeicnti, pro dicto tlomnojiapa cl
senescalco, mamlalo et procnratori domni papse ex sua pecuuia, ut dicium csl, procuratorio iioiiiine
Ccelestini ad lioc^specialiter coram dictis sapicnti- datis atque persolvitis. De quibus omiiibus, el >le
btis constituto, ad opus et utilitatem ipsius domni onini noslro, quantum ad diclnm potiionem Peiri
papx elsiiccessorumcjus,aclotiusEcclesixRomanx deAliegia peiiinet, prxdiclarum miile marcharum
)icrpeliin, id eslomnem lilem et pelilionem, quam argenti, nos bene quielos vocamus, et nousoluix
ipsi domno papx et Romaux Ecclesix feciinus , pe- pecunix vel argenti exceptionem, et omncm nliam
liviuius, pilere vel laccre poiuimus , videlicet de exccplionem, si qua conlra prxfalum domnum
univcrsa portionc quonJam Petri de Aticgia, scili- papam et Roinauam Ecclesiam ad infiingenda, qux
cct illarum niillc marcarum argcnli, qttas ei el dicla sunl, et inferius appaiebunl, in omuibus ut
*277 EPISTOL.E. 1273
posseniiis, pcr ornhia generalilcr refutanius. ln- A apostolalui mca gravamiiia flebilitcr enarrarc. Jam
snper promitiimus suh poena prxdictx stnnmx cniin trieuuiiiin est elapsum quoJ rex Franiix' mo
argenii duplx, hoc nosirum jus, lotiim vel paiicm in xtalc nnliili dcsponsnvit et mihi, prout naliiralis
nemiiii coucessisse, obligasse, ncc aliler nlienasse. ordo reqiiiril, dehilum reddiilit maritale. Postmo-
Et si nliqiiid tle rehus et possessionibtis diclx civi- ihnn vcro insligntione diabolicn etquorumdam ma-
lalis Caslellinx iutiis ct de foris , et lolo comitatu litiosprum principitm persuasione seducius filiam
ejus p<-r nos.aul per ipsuni quondam doininum tlucis S. siiperiiiduxit el rciinet prouxorc; mc vero
Petrum de Atlegin,vel per snos hxredes ct suc- ' in qtiodani castello incarcerari prxcepil, tibi si<:
ccs-ores mole limrit tlebili obligatttm, illttd ex proscripla dego quod ad coeluni levare oculos non
prxdicta summa nrgenii recolligere el cxohligafe audeo ncque possum. Nullam allegat prxtcrea pa-
s<ih inferiori poena prnmillimus. Et si aliquanjo rcntelam nullnmve caiisnm alicnjtis excessus pro
pcr alien.-itioiicmvel ohligationein a uobis factam, quo ab illo debeam separnri; scd facit de voltmtaic
vel a prxdicio doinino Peiro de Aitegia et suis hx- decretMin, de pertinacia legem et de volttplaie fu •
redibus el successoribus, tlictiis domuus papa ct rorem. Dulco quidcm , et non trislari non possum,
succcssores ejus, vcl Ecclesia Romana damniim qui panem cnmedo cum dolorc cl potum cum la-
aliquo.l paliculur, qmriiti eril dainnum , lanttim iu " crymis assitlue permiscere compellor (Psal. cijj,
uosti is honis ipsi doinuo pnpn ct successoribus cjus etnon pro me inntuiii.sed ctiain pro rege, qui......
plarentibus, sinc juris offensa, et alicujus curix orlhodoxx fiJci.Christiaiiisetunivcrsis dcregno suu
proclamalioiie, aiitiuritale propria Jure pignoris exeniplum Irihuit malignaiidi. Proh dolor I spernere
viiitliceul, quanliim ad diclam sununam argenti veslrx sanclitalis litleras non lormidal, audirc car-
pcniiiel. Et si aliquo motlo contradicerc volttcri- dinaliuin Jnssa recusat, archiepisc-oporum et prx-
nius, cadcuius a jure, quod in eisJein bonis habui- sIIIuin dicta contemnit, el admouiiioues religiose-
iniis, et ipsum damiium duplum ipsi Romanx Ec- riiin quorumlibel aspernalur. Ego autcm quiil tlicam
clesix solvere teiieaiuur. Pro quo vcro damno, si, ct quid faciam ex lolo ignoro, qiiouiam innumera-
quod absit! accidercl, nos speci.Jiier Jacquiulus ct bilibus angusiiis circumvuiiioi'. Unde nisi vestra
Micolaus AuJrcoltx insolidum nostra boua qiian- misericordia tuihi misercri dignetur, morti succum-
tum ad illud pcrlinet, obligaintis, et a Rumana bam in proximo lemporali.
Ecclesia pro r.obis ct noslris hxrcdibtts prccario
VIII.
possidemus, i-cuiiiitiaiilcs omnc Juris vcl leguui
auxiliitm, quod pro nobis in hac causa inlrodiictiim C Philippi Belvacentis episeopisua. ad Cmlcstinum. — De
cst, eo quod cx parle pro aliis iiilerccilimtts. El capiione
amoilo dictits ilomnus papa et successores ejus, ac [MANSI, COMCH-., XXII, 611.]
tota Romaiia Ecclcsia qtiiete semper et pacifice Vcncrabili domino el Palri COELESTINO sumino
maneani. El pro nobis ci noslris hxrcdibus ct pomilici PIIILIPPUSItelvaccnsis episcopus salule.n
sin cessoiiiius nos omues prxJicti masculi el femiiix ct obedientix cauonicx devoiionem.
vobis pro dicio tlomno papa el suis successoribus ct Supernx dignilulis favor felicitatem veslram et
to;a Itomaua Ecclesia, qux ditia sunt, oiiiuia ob- niulliplicessiicccssits cvcxil in allum, ad mtnnoriam
seivare, defendcre , et ailiniplere proniiliimus sub reducens illuJ legale : Insoniex invilal ad culpam,
pcetta toiius pnc.liclx sunmix argcnii duplx. El qtti scnies prmlerit intpunilos. Universis Ecclesiis
soluia pcei a, bxc tharlula lirina periiiane.il. Qtiam jam quasi noloiiiim habcliir, quam irrcverenler,
stribere rogavjmijs JoaiiiKin Lcpnis scriuiarium iu qiiamqiie inhumaniter in dominum siium regem
mense et jiiiliciione-suprasciipla xtu. Fraiicortiin rex Anglia; jampritlem insurrcxerit ,
Petrus Sai raceutis Joanuis Kinardi, lcstis. siinilis homini qui inoiilem mngiium fune ctrctim-
Paulus Malagroaats iloinui papx userius, lcslis. ligatum lenlat dejicere. Affcrcus igitur secuin ig-
Grcgorius Joaunis Bibenlisaquam, lestis. D ue.ii et gladit suhnixus eliam aposlalicis Brai-
Joamies O.ltlouis, leslis. banceiioruin cohortihus, patriam noslram irruerat,
Laiireiilius Barbuccia, icslis. ciicumqtiaqiie depopulanjo. Quod ctitn vidissem,
Ego Joaniies Leonis sanclx Romanx Ecclesix illitts legalis non imiiiemor : Vim vi repeltere licel,
scii. i.-.rius,hahcns polcslatem JauJi iuloics ei cura- el illius : Pugna pro palria, mitilum etciviuin cuneis,
lores, emaiicipautli ctiam, tlccretum inierponcnJi, et aciei procerum immistus, hostiliis irriieiilibus^
et alimenta decernendi complcw el absolvi. obviam cxivi. Sed huiiianis noverea forluna consi-
VII. liis, proposilum rei sinistro mancipavil effeclMi*
Francorum Capius quidcm ibisiitn, el viuctilis gravibus el
Ingeburgisregin.r adCmlesiinum —Quod Dei re-
tpsa neglecia, filim ducis de Merania rex udhm- calenis addicius ; nec ordinis digniias, uec
teril. vcrcntia , remcdii aliquid vel mitigationis inihi con-
(AnnoU96.) tuleriint. Taliter ergo rex Anglix in christum Do-
MiscelL, ed. Mausi, lom.lll, p. 21.] niini more lupino sxvire non forniidavil ; nec
[BALIZ.
Iuopinaii doloris anxietas me compellil exordiuin veslris auribus incogniltim cxistimamus. Quid ergo
vobis proponcre dolorosum, ingeiniln cordis vcstro dissimulatis ? Quis pater vidercl filiuni.errare, et
 1279 INDEX IN THOMAMCISTEnC. 1280
tacerel ? Qttis virga filium non percuteret, 111gla- A siqiiidem suhjeciorum pctilionem ad vos dircciam,
dium non inciirrerel? Desperat paler de filio, cum vacitam rcverti ct innnem, qtias ct bumilitaiem rc-
coniminatione noncorripit velflagello.Luce quidem dolel, el raiionis subnixa est prxsitlio. Nec imniti-
'.hu-ius elucescil quod rex Anglix, cxterique com- nis esl a culpa.qui ciun potest corrigere, dissiinulal
plices sui, qui violcnter manus in nos injecerunt, eincndare ; nec caret scrupulo societatis occultx,
diclx senlenlix canonem inciderunt. Injurias.nobis qui mauifeslo facinori desinil obviare. Licel igilur
el moleslias enormiler illalas vestrx palernilali vcrba Joloris toties multiplicaverim, Paler sancte,
lacrymabililer insinuamus lacrymis nostris : et ne mircmini. Nescit, imo nequil, pecloris claustro
petilioni clementer condescendatis. In.lignum est dolor assiduus sepcliri. Valeat palernitas vestra.

TABUIA RERUM ET VERBORUM

ln Commentariis in Cantica canticorum venerandi Patris Thomse monachi Cisterciensis

adnotandorum. De commentariis enim reverendi Patris et theologi M. Joan. Algrini
cardinalis quiain marginibus propter brevitatem nihil adnotatum est, seorsum post hunc
apponetur tabella

Animaliumquatuoriuter se compa- Ave, vale, salve, 26.

A ratio, 158. AversioDei seu dilecti, 154.
• Aaronornatus, 51. Anni imperii Christitres, 137.
Aperit Deus in nobis varia, 104. B
Accubitus regis, 21. Accubitus Apertio triplex, .49. Aperliones
sponsaetriplex, tbid. 69. Chrisliquatuor, 104. Aperlionescon-
57.
Actio trium virorum, scientiaequatuor,ibid. Apertio cordis Babylonisonus,
Adolescenlulaesunt animse,4. Ado- nostri ad contemplationemest qua- Bsptisma, 148.
Ieseenlula pariens, 132.Adolescensa druplex, ibid. Baptismuset ejns unctio, 41.
Dominosuscitatus,31. Apostolorumvestitus, 179. Basis templi sculpturae, 31. Basei
.tres
' columnarum,122.Basiumet sua-
Adventus Salvatoris triplex, 45, ApparitioDei quadruplex,16. Ap- vium, 1.
63. paritio triplex, 161. Beatitudo quadruplex, 154.Beali-
jEdificare,33. Aqua et fluteus, 8. Aquaecharita- ludo, 140.
jEdificatiotriplex, 15. lem exslinguentes,41. Aquarum de-
jEdificiumtriplex pectorum, 33. ductio, 57. Aqua multiplex,96. Aquae Bellumfiliorum Israel, 13. Bellum
jEdificiain montibus, 178./Edilicium miraculosemotae,149.Aqua et vinum gerenti necessaria, 15. Bellum seu
ecclesiae,ibid. in nuptiis,173. praeliumtriplex, 118.
iEquinoctium,111. AquilaEzechielis,31. Benedicti Patris benedictiones,3.
jEslus triplex, 39. Aquiloventus, 96. Ejus cum austro Benedictioa tribus gentibus, ilid.
Affectiouesaiiimorum, 8. Affectlo conflictus,ibid. Aquilotria facit, ibid. Dei Beneficiumtriplex, 90. Beneficia
triplex, 39. / Aquilonisincommoda,174. tria, 99.
AffliciioniscausiB,57 Arabiseonus quod, est 64. Bibunturvaria, 145.
Ager triplex, 135. Arborestres in paradiso,57. Arbo- Bos, leo, homo,aquila, 147.
Alaeseraphinlduodecim,6. res bonae ulilitatis, 39. Arbor sub • Bolri tres, 153.
Albedoquadruplex, 116. qua sponsasedil, 38. Arbor iusliliae,
AllocutioiiisChristiutilitates, 172 168. C
AHoquisororem, 172. Arcae moralis constructio, 65. Arca
Altare, mensa, eandelabrum, 5 . Al- 42.
lestamenti, Arca,oslium,fenestrx, Calamitatuminferni species tres,
tare triplex, 81. 101. . . I
10.
Amana, id est diabolicaput tripiex, Arcus quidnolet, 88. Arcus trcs, ' Candorquadraplex, 116.
87. 136.Arcus iris, 134, Candelabrum,50, 35,163.
Amandi Deum causx qualuor, G. Ardenset lucens, 170. Candidatiobonaet mala,87.
Amaripossunttria, 39. Areolse,120, 127. Canalespurpuroe,151.
Amictus Christi quadruplex, 90. ArmaGoliae quid signent, 66. Cantaremystice,142.
Amicuscustodit nos in tribus, 125. Aromataet eorumodor,1J0. Capillidiversorum,78. Capillispon-
Amoris.Dei proprietates sex, 5. Aromatumtria genera, 120.178. s533,131.
AmorDei in nos triplex, 4. AniorDei Artificisvarielas, I4t. Caprampro peccatis immolarisoli-
in tribus, 32.Amor suavis in tribus, Ascendendigradus, 70,169.Ascen- ttani,131.
53.Amorsapiensin tribus,ibid. Amor dendi modide lavacro,80. Caprea, 43, 78. Capreaegemelli,
fortis in quibus, 7. Amoris lauguor Ascensusanimaetriplex,23. Ascen- 1146.
triplex, 41. 164.
sushoministriplex e'tquodasceuden- CaptivilasIriplex, 71.
Amplexussponsoeordo, Am- dum supra propriamvoiuntatem sit, Caputtriplex, 27. Diaboli,87. ta-
plexus spoqsae, ibid. 128. Ascensus Mariae virginis qnadru ruit Christi aureum, 121. Caput in
•'
" Amvgdala,7.12, 38. p!ex,167 (jrincipe,143.
Amygdalus, 27. Assumpliomultiplex, 159. Carcerrooraliter, 141.
Angeli quatuor, in
Astuliadaemonis tribus, 41. Carmelo caput sponsaecomparatur
AnimacuriosarequirittriadeDeo.17. Auditus visui praeponitur, 4 5. Firopter tria, 150.
Animaett-iaconsideranda,18. Animae Auroratriplex, 135. CaroChristitribusfloruit,12. Carnis
truatuorprofectus, 30. Anima ponitur Aurumpurum, 1. Aurum quid si- vroluptatesqualuor,31. Caro triplici-
in
pro ovibus tribus, 67. Anima quid gnilicet,5.Aurumsapientisetria facit, t,er immolalur,55. Caro Christipre-
'sit, 169. Animx putcbritudo, 77.Ani- 76. tiosissima,75. Caroapposita,101.
ma ignorantis qualitur triplici turs Auster ventus,96. Ejus cum aqui- Castitatemsex conservantia, 36.Ca-
bine, 179. Aiiimae perfectio e qufbus, lone conflictus,ibid. Auster tria facit, sititatis domus, 110.
151. Animaerigatio triplex, 175. 97. Caslrorumtria genera, 82,142.
Auiroiimpugnatiotriplici acie, 16. Avaritioerotac,currus, aurigae,20. . CausscDei advcrsumnos 83.
1281 INDEXIN THOMAMCISTERC. 1282
Cetterelicet in tribus, 168. a Deo aperitur, ifcio. Cordis effusio < causae,6. DiligcndiDeummodi ircs,
r.ellarium,cubiculum,bortus, 8. quadrupiex, 105.Cornostrum aperi- I36.
Cerviel eorumnatura, 43. mus quatuor modisad conlemplalio- Disciplinae domus,110.
Cliaritalisordines,39Gradus,59,70. nem, 104. Cor est piscina quarta, Discretionisquinque, gradus, ibid.
Eidem ascripla, 170.Charitatemex- 149. Dispensalionisonera, 111.
slinguentesaquae,41. Cornu et lenticula, 4. Disiinctiopastorum,85.
Christusniger et pulcher, 11. Eius Coronaequaluor, 59.CoronaeChrisli Divinitatisgloria,139.
augmentatio,17. Tenlatio,|6. Simili- et bonorumtres, 75. ' IMvitiarumcontemplus,131. Divi-
luilocummalo arbore,38, Corviproprietates,117. I
tiarumususvarius, 174.
Christuscsl hedera, ficus, etc, 39. Crater triplex, 145. ' Docemur a Christo pro quatuor,
Ejusdolor, 42. Pauperlas,51.Nativi- Creaturaomnis loquilur nobis mo- 162. .
tas, 50, Apportata,52. Chrisli clari- dis tribus, 105 Dolortriplex, 50,40,42, 58.
tas, 68.Lacrymae,83 Comparatiocmn Crinesrasi Samsonis,88. Dominuset Adonaiinterpretantur,
rore, pluvia luedo, pane, eic, 77, Crurumofllcium,22. 10, 5.
Cbristusquomodovisitat lerram, 82. et
Grux Doniini e;us significatio, iJomiisDeietanimajusti,53.Domus
Quomodohabitatiu nobis, 101.Chri- 152. Crucestres, 142. Crucis virlus Itriplex, 110,162, 171. Domo ejiciunL
sli aperitioues quatuor, 104. Cbrisli tripi.ex,168. Ihominemtria, 178.
remedia contralanguoreni mundi ct Cupiditasin tribus, 66. DonaDeiseptemSpiritussancti.175.
quod descendit sicut pluvia, ros, et Currere in odoreunguentorum,7. Dormitiotriplex. 52.
stillicidium,106. Christidoisum, ma- Currere, stare, ire, 146. DorsumChristi aureum, 121.
nus, et cipul aurcum, 121. Christus Currus Deiet pudicitia?et rotae,20, Duplicitastriplex, 34.
frater noster est, 159. Christus fuit CurrusPharaoiiistres, 20. Duritia triplex, 26.
nobis datus, natus,damnalus, 16'. Cusloiiescivilalis,in tribus, 67. Cu- Duxin praelio,etc, 5.
Chrislusnosper quatuor docet, 162 stodes qcinque, 68. Custodes Siot
Christus tria pro nobis dedit, 171. tres, 115.
Christifaciestriplex, 172. CusloJiendas^mtimitatoribusChri- E
Chordaetres cilharae,121. sli pvaecipuetria, 67.' Ebronin Sichem,137.
Cibumsumendo servenl religiosi Ebur, 27.
praesertimtria, 101. Kburna,147.
Cingendispecies,107. D Ecclesiae
Cinnamomum, 94. ornalus, 31,145. Despon-
• satio, 76. Anguli,77. Collectio,176.
Circumcisio,25,150. Damonisastutia,41 EffectusSpirKussancti et nequani,
Circumspectip,165,175. bamasciouera, 60. (37.Effectus pietatis triplex, 161.
Circumslaulisaggrsyanles,32. Debitoresquibussimus, 159. 165.
Citharaeversio et chordae,121. C.i- Dcdicaliotriplex trium labernacu- Egressioanimae, et ejuscausa,75, 155.
vitates in quibus dilectus quaeritur, lorum,dcdicareet dedicationistriplex Egrcssus
66. Civitates'tres quarum theologia utilftas, 12. Dedicatio ecclesiae,179. Eleclio Electrum
triplex, 133.
unde fiat, 22.
meminit,113.Civitaspropugnaculum, Deliciaetriplices, 166. Deliciaespi- Electusex millibusdilectus, 116.
175. rituales, 1G6. Elementae quibushomoconstat,75.
Clavesqnatuor,48. Dcnleset dcntiumgcnera, 78.Den- Elementisquomodo
ClimatamuniJi,30. tes, lahra, palatum,1^3. abulimur, 152
Clypeiquatuor,83. DeprecalioDei triplex, 169. Emmanuel,127.
Coelumtriplex, 48. Descendere et desceusus dilccli Emissiones et
quatuor, 9i. Tres, 111.
Equi aurigae, currus Pharaonis,
Cconacutum, 16. tres, 127. 20. Equorum vocabulosiguilicantur
Cogilatioqualissit, ibid. DescensusChristi in Mariamvirgi- jtria hominum genera, 158.
Cogilationumeflectus, 26. Cogila- uemsicutdescenditpluvia,ros, slilli- Esauoppositaetres turmae,53.
lionumtria genera, 78. cidium,106.Descensusdilectitriplex, Eucharis"lia, 148.
CognitioDei triplex, 4. 128.Descensustriplex, 156.Descen- Euntium diversigradus, 115.
Colligationisdispersio triplex, 15. sus Chrislitres, ibid'.Descensuscul- Evaetres lilii, 13.
Collestres, 86. Collis, mous, elc., ibid. Descensus compassionlset Evangelistarumfigurae,146.
177. Eaj,
cnevolentiae,137. Exactio, 177.
Colloquiumsponsae,86. Colloquium Dcsertumquadruplex,71. Excellentia triplex, 139.
et osculum,164. Dcsiderabilis homo,121. ExinanilioChristi,5.
Collum sponsae, 21, 147. Collum DesponsalioEcclesi;utriplex, 76, Exploratioapostolorum,85.
corporismysiici,83. et animsetriplex, ibid.
Colortripiex, 146. Deo insultantes,praesullantes,ex- Exploraloresvarii, 165.
Exsultare Dco el modi exsultan-
Colubriinnovalio,47 sultantcs, et sibi sallanles,8. Deus (di, 9.
Columbaeproprielates, 27. Cojum- esl tribus modis, 16. Deus apparuit
baetriplex consideralioct columbe quadrupliciter,17. Deusoccurrit tri-
tres, 53. Columbae Ires de quibus lit bus, 26.Deumderelinquentitria sunt •F
mentioin sacraScriptura,152. incommoda,19.Deusestnobiscumtri-
Columnaectcli et earum gcncra, pliciter, 128. Deus comparalursoli, FaciesDei, 16, 76. Facies Christl,
122. 135. Deus avertitur tripliciter, 154. 59, 171. Facies qualuor,59, 78.'Fa-
I
Commerciurntriplex, exsccrabilc, Deusprecaturtriplices,169. <ciesad Deum convertenda,61. Facies
miserabile,admirabile,1. Dextcra et lasvact laevaDei tribus Itripliciter se habens, 147.
Compaliendum proxiino,8i- supponitur, 42. Dextera sponsi, 164. Favuset mel,91, 92.
Conceplusliberalio,160. Diaboliniachinatip,149. Femina pariens, 132. Feminarum
Concubinaparieus, 152.Concubimo Dies malus, 52. Dies triplex, 53. ornatus, 144.<
pioles triplex, ibid. Dies Ires, tcmporalis, spiritualis et Feneslra et paries, 49. Fenestras
Confessiopura, integra, apcrla, et coelestis,62. : quinque aperiri, 50. Fenestra,
ad
fidelisin tribtis,4. Coiilessioncin
qua- Digitimultiplices,109. iostium,arca, 104.
luor impediunt,32. Confessorumve- Dileclio praelatitriplex, 137.Dile- Fenum, lignum, stipula,84.
stitus, 179. clio triplex, 159. Dilectionisonera, Fcrcula convivii spiritualis, 24,
Confusiotriplex, 51. 11. Dilectuse.x dilecto, dileelusex Fercula tria, 75.
Congralulaudum, proximo,85. dilecta, etdilectus in dileclo, 116. Fervor iriplex, 25.
Congregatiotriplex, 49. Dileclinomentriplex, 4. Dilectispon- Ficas qualuor, 56.
Conscientia,15, 24, 33,40, 101 et si laus, 62. Dilcctuminvenire impe- Fides triplex, ibid..
104, diunt tria, 63.Dileclustenetur modis Figura ovis tripiex, 131.
Consideratiotriplex, 65 quatuor, 69.Dilectus (iliabusHieru- I Filii Evaetres, 13.Filii multipliccs,
Consolatiotriplex, 99. salem, 125. Dilectus unde dicatur, 37.
Contemplaliotrium, 23. Contem- ibid.Dileclijugum triplex, ibid. Di- Fines terrae,27, 42.
plationisexcessusdw, 39. lecti habituset decliualio, 126. Di- Fistula, 94.
Conversatiotriplex, 32. leclus ubi quaerendus,ibid. Dilecti Flamma fornacis mundi triplex,
- Conviviomin monte, 100. Convi- invenlio triplex, 160. Invenitur in 106.
viumnuplialetriplex, 179. tribus, 161. .Dilecli apprehendendi Florere germen,138.
CopiosusDeusin tribus, 121. ordo, ibid. Dilecti colloqiiium,164. Flores carnisChristitrcs, 12. V
Coi-Jisvarielas,45. Cgrtribus ape- Dilecti fugoeIres; 177.«D'iligitnos Florum uLilitates,29. Fioris v.iria
rilur, ibid. Cor nostrum triplicitcr Deus tripliciter, 5. Diligendi trcs acceplio,34.Flosubi reperiatur, ibi4.'
 1283 I.XDEXIN TIIO.MAM CISTERC, 1234
FIosmaliarboris, 57. Flos triahabet IIsedus,.8.HiEdusIriplex, 77.Hae- Labormultiplexfn diversis,58 I.a-
bnna,41. Flores, hiems, imber, 53. dusrid est peccalumtriplex,99. * bor triplex in tenebris primis, se-
Florisprocessus,5i. Flos triplex^64, Hiemis pigri nalura, 54. Hiems, cundiset lerliis, 61.
155. imber, flores, 53. Hiems triplex, 100. Lac et vinum 50 Lac trip!cx,
Fluenla gratiaetria, 22. ibid.
Fluidi liiplices, 169. Hinnuliagiles, 146. Lacrymae;120. Lacrvmaetiiplices,
Fontes Ires, 28. Homotrlplex,42.Hominisformatio, 142.
Fonlisnomcntriplex,96.Fonsmul- deformalioet reformalio,47. Homo Laetaride qnibusdeceat,8.
lip!ex, ibid. desiderabilis,124.Hominescur sper- I.aetiliatriplex,76.
Foramen triplex, petrae, aspidis, nanlur, 161. Laeva Dei supponitur tribus, 42.
acus, 108: HonorDominiIriplex, ibid.Horti Lacvamanustria 1'acit,164.
Fomacisfiammaet incendium,106. qualuor, 92.Hortus quadruplex,98. Lampas,candelabrum,luccrna,50
Fortes triplices,66. Hortusi:i quem descendit dilectus, Lampasardeiis,luccns, 170.
Forlitudo est doclori necessaria, 112.Videortus. Lanceaelixaein cor Absalonis,56.
137.Fortitudotripiex, 127. Hosteslripiices, 13. Languor amoris Lriplex,41. Lan-
Fossaduplex,9. HumiliationisChrisli causae, 115. guor mundiante Clirisliadventumiri-
Fqveaegradustriplex, 70. Humililas 4, 163.Humilitas plex, 106.Languor animaein variis,
Fratres conlra nos pugnantes, 13 Domiui, 2. Lriplex, Humilitasin quibus sit
Frater nosler Chrislus,153. Fralres DPUSunde nobis 'amandus, 31.Hu- Lapidumsignificatio,22; Lapis se-
tres habemusomnes,ibid. militalis trcs gradus, 21. Humililalis pulturaeDominicae, 26. Lapis in fun-
Fructus terrae,7. Fructus mullipli- ' domus,110.Humilitatis gradus, 129. damenloquemcapitJacobin litulum,
ces, 49, 123, 176.Fruclus perceplio, Hydriaesex, 172. 33. Lapidis locus triplex, 47. Lapis
175 triplex, 57.
Frumentnm,vinum,oleum,8. Fru- LapsumfaciuntLria,lt3.
menlumvarium,145. I Laqueorum- triplicilaset tensio, 10.
Fuga quadruplex,103.Fugaedilecli Lalenditres causae,77.
tres, 177; Idolacarnis,90 Laus Dei, 142
in
Fundimentumfidei, et supra quod Ignis rubo, Ignistriplex, 12, 5. Lavacrumseptiforme.79. Lavacro
a'ii aedilicantligua, alii fenum. etc, 91. Ignis propriclalPStres, 35. Ignis rum genera,itnd., et 131.
33. Fuiidamentummulliplex,171. multiplex,91. Igniseffectus,93. Iguis Lectuliqualuor. 29. Lectulus tri-
Funiculuscocr.ineus,81. Funiculus usus multiplex,171. plex, 64. Leclnli ad quem invilalur
triplex, 81,166. . Igfloranliaanimae, 139. sponsusapparalus,72.Lecttilisponsa
Furnus ex quibus,71. Imago Christi Iriplex, 112. Imago tres, 165.
Dei, 135. ImagoIriplex, 169. Imago LeclusChristitriplex, 49.
G cordisIriplex,ibid. Lenliculaolei, 4.
53.
Imber,hiems,flores, Imber.lri- Lex triplex,bumana,Mosaica,evan-
Gallus quatuor facit, 52. Gallus plex. 5t. gelica,5. Leges latae,128.
quandocaniet, 141. Jmitaloribus Chrisli custodienda LiberalitasDei,99.
Gaudiumtriplex,28, 163, Gaudium sniil Iria, 67. Lignum,fenum,slipula, 81. Ligni
triplex, et. quodlibet mulliplex,43, ImperiiChristi anni tres, 179. nomiue quid appellaiidum'veniat,
11, 56. Gaudia plena in LnbiiS,57. Imploratoresvarii, 85. 168.
Gaudii;in tribus sequunlurjusti ve- IncommodumIriplex, 50. Incom- Liliuminquotria consideranda,34,
sligiaChrisli,ibiri. mndaquatuor, 162. Liliumiu locistribus inveniri,55.Li-
GemiLustriplex, 50. Incredulitastriplex, 112. lii torma,36.Liliavjrtutum et liiium
Gemmagrata, gratior et gratissi- Indigehtiafratrum tribus, ia 40. triplex, 62. Rursus lilium triplex,
ma, 6,130. Inferni calamitas triplex, 10. Infer- ibid. l.iliairia in ventre virginis,121.
Genarumnolae, 123. nus et ejus crucialus, 7i. Infernus I.iliatria, 127.Liliumel eius ornalus,•
Generaliones quatuor sapientiae, triplex, 48. Inferni fluminaquatuor, 146.
52. 114.Infernusmultiplex,140. Linguasponsae,91, Linguaquadru-
Germentriplex, 138. Inlirmilasvaria, 1"8. ibid. Linghaeigneaequaluor,
Germinantium qualuor genera, Ingressussponsi,69. Flex,
12.
ibid. Iiiimicushoministriplex, 118. Liquefactiotriplcx, 112.
Gladiisex, 73. Gladius super fe- Iniquitalistres species,10. Livorquidsil, 115.
in in
mur, corde, ore, manti, in ibid. Insinuatio, 177. Locatria, doctrina?,pugnae,et mp-
Gladiiusus et quis pertransivit ani- Insulaepericulumtriplex, 163 lieinaein diversis,49. Locus glori.e
mam Mariae,99. InsullantesDeo sibi sallanl.es,8. triplex, 51.Locuslapidis triplex, 47
Gloria triplex, 44, 84.Gloriaelocus Intelleclualium rerum divisin, 16. Locustripiex, 57, 110.Locusquadru-
triplex, 51.Gloria diflerenter oritur, Inventioet osculatio, 1 60.lnveulio plex, 148.
57.Gloriaunigenilitriplex, 101.Glo- dilecli triplex,ibid. Lociitio triplex creaturarum, om-
ria omnium sanctorum, 116. Gloria Ira triplex, 56. nium-adnos, 105.
veslium, 137.Gloria Uiviniiatis,139. Ire, currere, volare,146. l.ucenset ardens, 170.
Gloriaribonopolest homoin tribus, lris arcuscceleslis, 1 34. Lucerna3quatuor, 49. Lucerna,
57. el
Isaac ejusprandium, 8 Iampas,candelabrum,50
Gloriosorumquatuor proprietates, Lucifericonalus,3.
21.GloriosusDeusin tribus, 116. Luminariaqualuorfecit Deus,6
Goliaearmaquidsignent,66. J Lunaeclarilasa sole, 135,'Lunaein-
Gradusascensus octo, 75. Gradus Joannis 15. terprelatio,ibid.
videndiDeumLres,85. Gradusdiscre- Jucundilas Bapiistae l audes, Lux triplex, 19.Lux quadruplexet
tionisquinque, 110.Graduseuntium Judicium supernatriplex, 31.
triplex el 4. tripiex, 52.
quadruplex,
diversi, 113. Gradibus Iribusprove- JudiciumdatumFilio, ibid.Judicium Luxuriajrotseet currus, 20.Luxu-
hit Deussanctossuos.ibid. I£lgradus 50. Judicium riaeimmundities.97.
triplex, 46,
qoaluorquibusprovehituranima,127. 50, 108. Judiciumcumdiaboloin tri- exlremmn,
Gradushumilitatis,129.Gradusmaii- M
tiae et juslitiae, 118. Gradis ascen- bus, 82. dilecti
dendi, 159. Gradus tres 'charitatis,
' Jugum triplex, 125. Magnanimos in orationefaciunttria,
170. . Jumenlorum generaquatuor, 67. 135.
Gratia triplex, 52,95,101. Gratiae Justitia hominis triplex, 9. Ju«ti-
tiaegradus, 118. Magnumdicitur quid tripliciter,
aguntur Deo in tribus, 9. Gratiae•era- Juslus 27.
dus, 51. triplex,l9.Justus mulliplex, Malitfae gradus,118.
Gressusjustorum,114. 52. Justi seqminlurvesligia Chrisli Malusariior el ejus flores,38. Ma-
Guttur triplex, 12i. . tribusgaudiis,57.Justorum gressus, lum
143 granalum,162.
Mandragorael #ius forroa,157.
H Mansionestres, 16.
L ManusDei ad tria patet, 43. Manns
Habitatio Cbristl in nobis rursos sponsi,108.ManusDei bis mitlitur
Inplex describitur,101. Labla sponsae,91. Labia, ad nos, ibid. Manusdilectilornaliles.
Habitavit Christusin nobis modis vp.stimenta,virginis quae el llngua, qualia, 120.ManusChristiaurea, 121.Manus
tribui, 101 92. Labia,denlos,palatiim,153 triplex, 140,
 1285 INDEXIINTHOMAMCISCERC. 1280
Mareesl niundus, 20. Marc signi- Nominumsponsaeratio, 152.Nomen anhelitum et oris approximalionem,
ficatpcrsecutores,62. Chrislitriplex, 162. 50.Osculum,tsculansetoscul»tumct
Mariaesl leiiticula,4.Mariacollum, Novissimahominis considerandum quidoscuhim,basiumet suaviuindif-
21.Mariaslella, luua,aurora,22, Ma- habent corporiset animaedivortium, ferunt, ibid. Osculumtriplex, rccon-
riaeortus et ascensus,71. Mariapfferl 59. ciiialoriuin,remuneraloriiim.COIIIPIII-
Chrislnm, 8 9. Maria iridi camparatur, Novitastriplex, 47. ptorium, ibid. Osculumiriplcx. 161.
154.Mariaep'.euitudo,155.Maria pst Nox quadruplex,67. Nox triplex, Oseiilumet colloquium,164.
luna,ibid.Marisemiraculum,98. Ma- 133. Oslium,arca,fenestrae,104.Ostiuin
ria est aurora, 135. Mariaeprivilegia, Nubestriplex,130, 156. triplex, ill Oslium, murus, etc,
116.Mariaeascensu*,etc, 167.Maria Nuci•comparatur recte justorum 173.OstiummoraK",ibid.
pst mater noslra, 159. vita, 136.Nuciinsuntquatuor, 157. Ovistriplexsierilitas, 80. Ovis fi-
Marsupiumdiaboli,1. Nuptiaein EvangelioLres,172.Nu- gufa Iriplex, 131.
Martyrumtriplex gradus,156.Mar- pliaemoraliteribia.
tyrumveslitus,179. P
Matrimoniiim, 29. o
Mairestres, 168.
Melet lac sub lingua, 91. Mel et Pacis elTectus triplex, 45. Pacis
favus, 100. Obedientiatriplex, 101,115. Obe- commoda,140.
Membraquibustangitur et tangit dienlia in trihus consislil,129. . Palalum, denles, labia, 153
130. OblatioMarise, 89. Palliatioviliorum,17.
•Deus,
Monsatriplex, 123.Mensaetres in Obstinationisduritia triplex, 15. Pallium Joscph, 51. Pallium tri-
monle quibus nos relicit Dominus, Oculus vere simplex, 26. Oculus plex. 113.
ibid.Menvarumalia consideratio,123. mulliplcx1 -27. Oculi slullorumet Palmain quibussit nobis imitanda,
Meusamfaciamuspuero, 49. columbae,ibid. Oculosvarie habcn- 117. Palmie 151. Palmaetres
Mensurairiplex, 3. Mensuraova- tcs, 63.Oculi animaetluo 88. Oculos fruclus, 152.forma,
rietas, 102. ne cudumvideanl.tria impediunt,127. Panis IriplexhorJpaceus, snbcine-
Meridiestriplex, 17. Oculorumaversiotriplex, 130. ricius,similagineus,2. Panis Iriplex,
Melallorumtypi, 15. Odorex qiiibuscausisfiat, 21.Odor 77. Panis triplex, 99, 154.Panis ap-
Migrare, emigrare, transmigraro, tripiex, 153.Odoremubi det vita ista, positus,101.PanPStres, 162. Panis
«juibtisconvpniant,69. 157. multip'ex, 145.Panestres in BeLble-
Millenarius,175. Oleum effusum et mulliplex, 4. hem, 155.
Miraculumtriplex, 58. Miraculum Oleum,vinum,frumentum,8. Oleum Paraboae in Evangeliotres Chri-
in Mariatriplex, 98. devo;ionis, 25. Olei amoris triplex sto assignalie.150.
Misericor.iaDpi triplex, 2. Miseri- snavilas,40. Olei elleclus, 40. Paradisusin qua Lriplexfactadivi-
cordia tripliciter interpretatiir.ibid. Oneraoncrumsunt Lria,10. Onera sio. 144.
MisericcrdiahominisIriplex,ibid.Mi- npgoliorumvaria, ibid.Onera praedi- ParipnliumdilTerenliae, 132.
sericordiaeLveritasobvianlsibi, ibid. clis Jissimilia,II. Onera dispcusalio Paries lempliSalomonis,52. Parics
MisericordiaDeus et Dei, 3. Miseri- nis, reljgionis,dilectioniset alia qua- et feneslra,49. Parieles visuminipe-
rordia triplex, 31. MisericordiaDci druplicia, II. Onus seducliouis tri- dienlps, 50.
et hoTinis, 66. Misericordiaeoppra plex, 58. Otius invidiaetriplex, 58. 1*3SCU3 triu 1^7
sex, 160. Onera undecim ex ordine notanda. Passio <:hrisli,"87,164,169. Passio-
Missaequare tres legunlurin Nati- OiuisBahyioiiis,Phiiis;liiim,Moab,etc, nes diversi lemporis,84.
vilate Domini,50. 57, 58. Onus Moab, i d est de patre ac- Passionum Iria genera, 25
M"iiiliasponsaeelquid monile,21. ceptum in generalione triplex, 58. Pasloralis vila qualisesse debeat,
MonilicomparalurCliristus,144.Mo- Onera qiiatuor Damasci, 60. Onus 138.
r.i.is interpretalio, ibid. sexlumvhlplicetdeserliMaris, id est Pastorumdistinctio,85. •
Monsel campusmyrrhae,87. Mon- persectrorum, 62. Onus seplimum Pater quomodofilium recipit, 90.
te-itres in quosascendil Dominuset diuna. 63. Onusoclavumjn Ar^bia, Palriarchip,12, 50.Et omnes for-
uinlededit lestimoniiim,78. Monles 64. Onus nonumvallis visionis, 61. maetriplices,ibid. •
qualuor, 123. Monliumtria genera, Onus decimum quod est T.vri, 65. Pauperes censuel spiritu, 160.
177. in
Consideralur iribus, ibid. Onus PaupnrtasChristi,51.
Moriendivarius mcdus,31. perfeclorumquod csl tertium, 66. Pax Dei triplex, 9. Pax et Juslilia
MorshominisLriplex,18. Morsre- Onus undecimumjumenlorumauslri se invicem osculantur,10. Pax tri-
proboruraLriplex,110.Simililerp.c- el jumenlorum genera, 67. Onus plcx, 52, 70, 155. Pax mulliplex,
nitenlium et justorum, ibid. Morlis Jamnaloriimtriplex, 115.Onus ma- 174.
Ircs nunlii,145. ' lnrumLriplex,ibid.Onerum gravilas, Peccata in Spiritu sanctotria. 55..
Molusaniniorumquatuor, 13. Mo- 165. Peccatorumtria genera, 55.Peccatum
tus-terrteiriplex, 109. Opera misericordiae sex, 160. hominisrequirilur a qualuorab ho-
Mnlierni;ra el formosaet mulieres Opprobriumtriplex, 162. mine, a diabolo,a proximoet a prae-
triplicesll. Mutieresseplem, 162. . Oraculumet id triplex,38. lato, 68. Peccalumul hrt-dusLrip'px,
Milsi pt ejus ellec.ius,153. Oratioulilis et inutilis, 60. Oralio- 99.Peccaliderelinquendigradustrts,
MundiInmjuoranleChristiadventum nis magnanimilasproceditex tribus, 168.
triplex, 106. 133.Oraliotriplex, 176. Oratio pura Pedes spirituales,107.
Mundumet immmidiim,124. - et insinualio,177. Pellium qualuorgpnera, 12.
Murus,ostium,etc.,173. Ordiiies chaiitatis duo, 59. Ordn Peregrinanles a tribus aflliguntui
Myrrhievirlus,21. Myrrhatriplex, islorum verborum: quaesivi,inveni, 10. ICorumdem onera, ibid.
76, 86,167. Myrrhaecampus,cnllis,et. temii.introducam,69 Ordo pinnilen- Peregriui sumuset servi, 72.
mons,86.Myrrhaeprobalio,109.Mvr-' ti*, 81.Ordo charilatis135. OrdoEc- Perfectioquadruplex, 127. Perfe-
rha ter Chrislooblata, 163. clesiip,ibiiC.Ordines trps, 142. O.do ctio triplex, 172.
apprphendendidilecli, 161.Ordoquo Personae Perseculorumiria genera, 62.
N veiiilad amplexumsponsa,165. quatuorad Salvalorisobla-
Ornameiuum et vesles sponsrp, lionem venienles,98.
Nabuchodonosoris arbor, 37. 32. OrnamentaEcclesiaetria, 143. releiUitimgradus tres, 69.
Nardusmystica,91. Ornaniciitaprincipum,ibid.Ornamenla Petrae triplex reperilur nobis Iti-
Nariumtria genera, 149 prselatorum,ibid. Ornamcntareiigio- commodum. videlicet peira offcnsio-
. NasciChrislum,50. . sorum.ibid. nis, siandali el conlraclionis,75. Pe-
NativilatesChrislitres, 23. Nalivi- Ornatus Aaronet moralis, 31,32. trsecommodumtriplex, ibid.
tas noslratriplex, 28.NativitatisChri- Ornalus domus, thalamiel lecti, 52. Philislhiimonusiu tribus,58.
sli fruclus,72. Nativitalismoralispro- OrnalusEcclesiae,179. Pietalis efiecttistriplex, 156.
fectus, ibid. Orlusseu hortus, 8. Orlusin quem Pigmcnlarii, 120. Pigmentum vi-
Natura variatio,50. descendit dilectus, 127.. Vide hor- nunicondilum,163.
NavesSalomonis,163. tus. Piscesvarii, 102.Piscesnobisiml-
Nazarethinterpretatio,155. Oscitationesseplem,4. landi, 158.
Nidustriplex, 55. Osculaiioel a conceptuliberatioel Piscinae,quatuor,138.
Nigraet formosamulicr, 11. Niger inventio, 160. Planctusperfectio,142.
el pnlcheruiristus, ibid. Osculumet osculumquadruplexvi- Plenitudo triplex, 101. Plcniludo
Nomendilecli triplex,4. Nominnm delicet carnis,da?monis,bominis. di- Mariip,135.
«ponsae ratio, 52. Nomiuumralip, 53. lecti. lit tria esse in csculo. labia. Ponitentia triplex. 32. PtBmleuUa
1287 INDEX 1N THOMAMCISTERC. 1288
triplex, 56. PoenitentiaBbona, 165. cura Religionis onera, 10, 11. In cibo Solitudotriplex, 104,113.
PamitentiaBordo,S4. et rigor, 129. Quadriga, 140. Solium triplex et quodlibet corum
Poma nova et.vetera, 158. Poma Ornamentaet gradus, 143. Profectus multiplex, 44.
nova quatuor, ibid. Pomavetera tria, in tribus gradibus, 155. Solliciludotriplex, 43.
159.Pomatriplicia, 137. Remedium triplex Chrisli contra Solomonlicet rectius scribalnr; ta-
PortarrtesChristumvarie, .25. triplicemlanguoremmundi, 106. men qitia miuus consuete vidcaturiu
Portaequatuor,157. Portarum va- Remissio.triplex,99. dictione-Salomon.
ria?divisiones,ibid. Portae Hierusa- Repere, dre, pectore, venlre, cau- Sonitres tubae,109. Sonorumtrcs
lem, ibid.Portarum moralizatio,158. da, 52. species, 142.
Portarum alia divisio,ibid. Resurrectio triplex, 25. Resnrre- Soportriplex, 29.
duplex, 166. clio quadruplex,98. Sordes tres, 91.
• Potenlia
Praedicalio,141. RelributioDei triplex,:176. Sorores hominis tres, 100. Soror
Praedicatorihabenda,51. Reversionesquatuor, 141-. parva, 172.
Praelatusper tria proficit, 73.Prae- Rigalio animae triplex, 175. Species muitarum,27.
lati dilectio triplex, 137. Praelalis Rigorreligiosiquadruplex,129. Speculum debemustcnere,lergere,
animadvertenda,ibid. Vita ejus qualis Rivi quatuor e corporeChristi, 83. ct inspicere, 85.
sit, 138.Praelatdrumsollicitudo circa Rivi tres unius fontis,158. Spes triplex, 34.
quae esse debeat, ibid. Praelatorum Rosetejus effectns, lOB.Rbsibid. tri- Speculaet speculum, 1.14.
ornamenta,143. plex a Chiistoadducitur, varia, Spernendi hominiscausa, 101.
Prae.iumtriplex, 118. ftos quadruplex,68. Roris fecunditas Spinaeid esf ubi sint, 55. SpinaHcn-
Prandium Isaac,8. triplex, 106. tationum: et pungentes Iilium,36.Vo-
Princeps triplex, 142. Rota, 146. Spiritus sanctus loquitur Iribus
Pnncipumornamenta,143. Rubor causae,131. Rubor triplex, cibus, 16. Spirilumsanctumexpelluiit
Probalio triplex, 23. 116 tria, 34. Spiritns sancti apparilio35. in
Profectustres gradus, 68. Rubuset ejus asperitas,b. tribus, ibid. Peccala in ipsum, ter
Profectus arnmae,174. Ruinatriplex, 98. Spiritus vires, 51. Spiritussanclus
Proles concubinaetriplex, 132. Ruth quamfigurabat,132. datus, 94. Spiritus quadruplex, 97.
Promissum triplex. 50. Promissa Spiritus sancli effeclus,ibid. Spiritus
sponsaetria, 176. • inendax,97. Spiritusnequameffectus,
s jWd.-Spirilussanctusopponitsespiri-
Propngnasulum,civitas,173.
Proximocompaliendumin quatuor, Sabbatumanimae 70.
lui immundoetquomodorcpleal SUQS,
in
81. Congratulandum mullis, 85. triplex, elc, 97. Spiritus sanctusut yinumtria lae-
Pudicitiaecurrus et rolae,20. Sacramentorum tria genera, 55. tificat, 100.. Spiritns sanctus ad
Pueri in camino"posili,109. Sacrificium multiplex,'. 8 1. Sacrifi- datur, 161. Spiritustriplex, 147 Spi-
Pulchriludo sponsae, 26, 27. Pul- cium.lriplex,25, 34. Sagitta quadru- rilns sanctidona, 175.
plex^ 89.
chritudlnes sponsi, ibid.Pulchritudo Salomonislectuli Sponsalium quatuor genera, 11.
aniinae,77. Pulchriludoin tribus ex- Ires, 73. Sponsae ornamenta et vestes, 22.
lcrius, ibid. Saltus 45.
myslicus, Diabolicus, 6 1. Sponsaevox auditur a tribus, 60.Spon-
Purificationistria animalia,23. Pu- Salutalio triplex, 26. sae colloquium,86. Sponsaenomina,
rilicalioniMariaeconcurrenlesin lem- Samson, 9. 132.Sponsaelaude.s,.129,134.Spoijsa
plo,.98. Sanclificalio triplex, 15,0. in Canlicis,145.Anle venlef. Sponsae
Puritas animae, 1 51. . Sanctissuis dat Deus triplicia, 116. tria promissa,176. Sponsaeet sponsi
Putalionis tcmpus, 84.Putalio tri- et
Sanguisuga ejus filiae, 6 0. pulchritudo videalur in vocabulopul-
plex et .protria lit, 55. Sanguis triplex, 60, 79. Sanguis chritudb.
Puleus ct aqaa, 8. P"' s triplex, muiliplex,81. 48. Sponsusquidloquatur, 51. Spohsus
96. Sapientia quadruplex, .Sapicn- adnuid venerit, 86. Et quibusvenit
liajgenerationes,59, 81 ibia.
Sapor triplex, 30. Stacten et storax, 7.
SapphiriIres, 121. . ire.currere, volarc quid ia-
Scieriliaquaeritur-obquinquc cau- lerSlare, se differant,146.
Qnadragesitnaetres, 23. sas, 159. Slellarumtria genera, 135.
Quadransnovissimus,-73. Scorpiusquidsonet, 94. Sterilitas triplex ovium,80.
Quadrigaequatuor, 110. Scriptura estcella vinaria,39.Scru- Stercorumqualiiorgenera, 80.
Quaereiidimodus, 130. Quaerenlcs puli cordistres, 86.
Deum, 16. Quaerentes tria frustrati- 145. Sterquilinium,158. '
Scyphustriplex, Stolamulliplex, 22.
lur, 61. Quaerentosveniam,85. Sedere in umbracur Optemus, 59.
Quies animae triplex, 70. Quieiis Sedct Chrislus,sedet Spiritussanctus Suaviumet basium, 1.
Substantiamnlliplcx, 171.
investigationiquae sint necessaria,, diversimode,92.
165. Semen 29. Seminis Abrahae Supplicatiotriplex, 176.
triplex, Superbia in tribus, 123.
Quinquagenaepsalmorum,94. utilitas, 71. Semen verbum Dei, 155. SusciUredileclam,165.
Semen spargilur, 127.
R Semita.triplex,19.
Senariusnumerus,v, 73.
Radix mala est diligenter evel- SermoDei ost gladius,51.
ienJa, lS.UadixJesse eto.radix Jesse, Serpentiumtria genera, 71,156. Tabernaculorum genera,' 11, 142.
80. Radix quadruplex, ibid. Radix Sessionesquatuor, 52. Gradusascendendiea, i-2.
terliae profeclus,ioid. Radicis Jcsse Siccitastriplex, 106. . Tactusmultiplex, 134.
quatuor.signa, ibid. Sicera quid sit, 28. TemplumDominitriplex, 156.Tem-
Ranaet ejusnatura, 97. Signaculumtriplex, 58,169. Signa- pla qualuor, 59.
Reclinatoriumtriplex, 75. Reclina- culum et sigillum,ibid. SignaCulum Tempusmalummultiplex,43.Tem-
lorium dilecti, 126. quadruplex, ibid. pora tria, lehtationis, luclationis, pu-
r.os
Recognoscimus ipsos triplici- • Signorumgenera, 50, 56,99. tationis, 5i.
ter, 18. .. Silenlii onus et silentium confes- Tcncbraetres, 61, 64.
Rfectiludoet ejus observatio,9. Re- sionistriplex, 63. Tenlatio et processus culpae,46.
In
clitudoin quibussit, iliid. pondere, Similaesacrificium,162. Tenlatioquadruplex.73
nurneroet mensura, ibid. Ascensus Simplicitatem tria impediunt, 55. Terebinlhus,7.
ad eam, 10. i-indbncstres, 128. Terra Iripiex est, 54, 82. Tcrram
Redimetnos Deusa mutlis, 46. .Sinistra sponsi, 164. visitavitChristus,ibid.
Rcges tres, primus laborantium, Sitientes ires, 96. Terraemotustriplex, 109.
secundus morientium, tertius gen- SodalesChrislitriplices, 17. Teslamentum formalur, firmalur,
lium, 47. RexgenliumChristus,ioid. Solis malitiaeeffeclus,18.Sol tri- confirmatur,4.
Regesquadruplices, 1 63. Rex.regina, bulationumfacit tria, 18.Solis ortus, Tlialamustriplex, 23.
concubina, adoiescentula moraliter, et Sol justitiae, ibid. Solis effectus, Thamaramaritudo,73.
132. Regum magorumoblatio, 163. 12. Occasus,36. Obscuritas,51.Orlus Thus et ejuspraeparalio.164.
Regina pariens, 132. RegnumDei et occasus,63.Soli comparaiurDeus, Tigna tria, 51.
commissumtribus vjrtutibus,3. Re- 135. Timor triplex,56, 58,73, 75.
guum Dei attingitur per qualuor,16. Solemnitastriplex, 42. Et via? nd Tormentumconscienlia?,110.Tor
ltrgnum;ltiplex/91. eam perducentes, ibid. menlumpcenitentiaeet maliliM,ibid.
 1289
Transgressoresdiversi, 170.
Traosildilectus per varios, 111.
Transmigrationisvasa, 69.
Tremorex quibus, 108.
Tribulalinnpsseptem, 53.
Tribuli et spinx, 2.
Tuba triplex et lubae,7, 81. Tuba
triplex, 82. Tuba habet tres sonos,
109.
Tunicaequinque, 107.
Turb.-etres Esan oppositae,53.
Turbine triplici anima ignorantis
qualitur, 159.
TurmaeEsau oppositae.53. Turma
opposilaevasis,elc, 69.
Turris civilalismvstice,83. Turre>
tres, ibid, 148.Turris tria habet, 147.
Turris spirituais, 174.
Turttiris consuetudo, 21. Quatuoi
lauriahiiia,55.
Tyri ouus in tribus consideralur
55.
u Dominiin cruce, 152.
Uberaet vinum.Etduo ubera spon-
si "Xsponsae,2, 9. Ubera el mamma,
89. Ubera mvstica,146 160.Uberael
eorum effeclus, 156. Ubera non ha-
bens, 172.
Umbilicusetejns figura,144.
Umbrarefrigerii,37. Umhratriplex,
59, 63.
Unantmessumusin tribus, 133.
Unguenta, et unguenta bona, me-
lioraet oplima,3. Unguentumtriplex,
ibid.Yiri illo ungunlurtriplices, ibid.
Unguentumviriirreprehensibitis,ibid.
Unguenlasponsaepropria,7. Unguen-
tum rursus iriplex, ibid. Unguentum
mullipiex,90.
Ungulaequatunr, 90.
UnioLriplex,47.
V Vigiliaequatuor,103.
Vaetriplex, 7.
Vagationisexitus, 17.
Vallis porta, 157. Vallis planilies, sapienli quae sit, 61. Vinea quintu-
177.
INDEX IN JOAN ALGRIN. 150»
Vanitatistres species, 54. Yanitas plex, 61. vlneae quatuor, 90. Yinea»
mundi, 109. insunt tria, 138. Viuea esl religio,
Vasatransmigrationis,69. Vasorum 155.
genera,2l, 22. Vinitorestriplices, 173.
• Vcliempnsdicitur mullipliciter, 35. Vinumet lac, I. Vinumet ubera, 2.
• Velle Dei triplex, 49. Vinum, frumentiim, oleum, 8. Vini
Veniamquasrentes,85. nalura, 24. Vinum Lriplex, album,
Venti quatuor,27, .35, 77. Vento- subrufumquod claretumdicunlet ru-
rum ratio, 97. Ventorum effectus, brum, 49. Vinum modice sumptum
145. tria bona hominifacit,99. Vinumtria
Ventris nomine quid significatur, facit, 100.Vinume tribnsbotris,153.Vi-
108.Venter triplex, 121. Venter tri- num triplex,77,163.Vinuminnupliis,
plicis sponsae,145. Ventres varii et 173.
179.
Yinum triplex de triplici vinea,
de quibus menlioin Evang.,146. Viresanimaetres, 3. Vires "animali-
Verbumtriplex quodprolatumest, tatis, 31. Vires spiritus, 51.
quod factumest et quod caro factum, Virgaeprofectus,71.
2. Verbum Dei, 16. Verbumgeneris Yirginis labia, lingua, vesliments
activi, passivi, deponentis, neutri, qualiasint, 92.
communis,21.Verborumistorumquse- Virginilasest liliuminterspinas,33.
sivi, inveni, tenui, aptus ordo, 69. Virginitas,140.
Verbumtriplex, 100.Verftumcarofa- Virgulaetres, 71.
ctum est tribtisde causis,ibid. Yerba Viri tres Galilaens,empyreus, et
vir homoel Deus, 69. Virorum trium
Vesperatriplex, 65, 64. act:o, 69.
Vestes sponsae,22, Veslislaus in Virluies cardinales,36.
Visionumtria genera, 65. Visionum
quatiior,92. Vesies Christi, 107. Ve- onus el consideratioalia, ibid
slium gloria, 137. Vesles Aaron qui-
bus sint habendae,138. Vestis iri- VisilatDeus terram malam, bonam
plex, 162. meliorem,et optimam,66.
VesligiaChrisliin tribus sequimur, Visilalioues qualuor, 45.
41, 57. Visitalio1'erraea Christo,82. Visita-
Vestilus apostolorum, martyrum, tio Eccleshe,85. VisllatioDei mu.ti-
confessorum,virginum,179. plex, 176.
Vetustashominis triplex, 24.Vetu- Viliorumgenera, 10, 21.
slas Lriplex,46. ViLisflorestres, 155.
Viarum quatuor difficultates, 10. Vituiustriplex, 89.
Viarumdiflicullates,143. Viacin Hie- VocatDominusIriplices,99.
rusalem coelestem, 41. Viae perdu- Vocem Dei colli'gimusex quatuor
cenlesad solemnitatem,42. causis, et tria impediunt vocis ejus
VidenliDeumquae sint necessaria, auditum, 45. Vocis effectus iriplex,
8. VidentiDeum gradus tres, 85. Vi- ibid. 56.Vox dilecli triplex, ibid. Voces
dendi effectusvarius, 155. Ircs, Voxsponsaeaudilura tiibun.
60. i
Vigilescommendantur,67.
Volare,curre.., ire, 147.
Villaetripiices, 153. Voluntatis friplex bonum, 43. Vo-
Vinculum Lriplex, 166. lunlas triplex, 129. Voluntatis huma-
Vineaequatuor,13, 14. Vinea viro naequatuorgeuera, 151.
Voluptatesquatuor carnis, 31.

Finis Tabellae cornpendiosae adnotandorum in commentariis outimis doctissimi et re-

ligiosi admodum Patris 'Fhomsa Cisterciensis monacbi Deo gratia?. — Sequitur Tabella
non minus compendiosa ac succincta in emunctissimam explanationem magni theologi
magistri Joanms Algrini ab Abbatisvilla cardinalis collecta serie litteraria ad numerum
cbartarum in tres parles : quarum prima de materia , secunda de Christo, tertia de diva
Virgine Maria est.

Aqjiiloet auster, 98. et opera,121.Matremvocatad gloriam 172.Ecclesia est hortus nucum, 189.
Aromala,72. •jt provocetad misericodiam,52, 55. Fons signatus, 95. Fructus perlectio-
Bouaspirilualiain via, 43. Malremde passione alloquilur, 153. nis, 42. Genliumcustodia,15. Haere-
Chariiasfbnis ut mors, 172. Adminislratricemin ccelisfacil,177. tici sunt vulpescomprehendendae, 62.
Christi et Christus,etc Caput est Misericorspermatremfactns,15lOculi Hyems esl praesensvila, 56. Hierusa-
deitas aut mens, 119. Cogilaliones, e}uscolumbini,119. Pulchritudo,28, lem vici et plateae,67.Hortusconclu-
120. Conceptioperaurem, 111.Crura, 124.Ruber et candor,115,et seq. Sol- sns et fijus fecundiUs,95. Humililas
122. Daemonescraculcat,45, 47. De- licitudinemmatrisostendil,71.Tenta- duplex, 35. Judaorum perlidia, 14.
scensusin borljm, 128.Diademadu- tiones evanescere facit, 50. Ventris Caecitas,66. Lectulus,30, 70,74. Lilia
plcx, 76. Ecclesiamquanltimdiligat, ejusmunditia, 122.Videtaslutiasdia- adusiismedenlur, 65.
176. Festinalioin adjutorium,45,47. boli, 49. Mariaeet Maria,etc. Actus nullus
Genae,120. Generatio,156. Guttur m Finis notandorumde Christo. ginepraemio,8l.Affectnselintellectus
quo verba vitae, 1*5.Hortum matris unitas, 89. Annuuliatio,112. Ascen-
quomodoornavit, 101. liicamari cur Concubinae sunt animae,
praelat.orum susad dignitates,168.Assumptio,7, 8.
volueril, 157. IncoinparabiliUsinter 135.Cruxestarbormalusdicta,169. Dia- Castitas, 144. Chnrilas, 41. Ciborum
Dlioshominum,58. Invilatdilectosad boii fijga,98.Diesaspirans,64. Domus lemperantia,12. Cogitalio, 79. Com-
bortum,103 Labiamyrrhamdistillan- est anima, 31. Dilectus super cor et mendatioa filio,13(1,131.Compassio,
U»,120!.audatmalrem,78,144.Manus brachium,170.Dilectiofortisutmors, 25. Conceptioftlii,105. CoiiHiludjtde
PATBOL. CCVI. kt
1291 ORDO RERTJM i292
filii decore sermonem, 126. Conlem- 184.Nasus id est discretio,150, 154. larcs,23, 24.Umbilicnscastitatls,145.
platio,105, 158. Deprecatio,153.De- Nomen,6. Obedientia,111.Odorme- Vocaturad coronamtriumphalem,87
siderium filiiet fideliumsalutis, 161. ritorum, 92.sParva per humilitatem, \*ocatfilium ad horlum operum, 99.
Cognitionisdeitatis, 174. Dispensatio 175. Perseverantiain bonis operibus, Vulneribus (ilil faciem raepreseulat,
omniumin coelis,177.Dolorin passio- 159.Precespronobis,82.Privilegia,75.
ne Filii, 13,113. Eminentia altitudi- Protectio, 20. Pulchra lota, 87. Ut Finis adnotatorumde tlaria.
nis, 168. Fecunditas,93. Fonssigna- luna, 156. Puteus aquarum gratiae,
lus, 95. Gaudiumde resurrectione 96. Quaestioni non respondet, 126. KurmurconlraMariam,41.Mustum,
Filii et salutefidelium,26, 87. Gene- Requiritfiliumin templo,113.RevcrLi 164.Naturarumduarumconjunclio,2
ratio, 136.Gralia,96. Hortus conclu- lerdicitur, 141.Rogatfilium ulrever- Opcrumbonorum inilia, 42. Pluvi»
sus, 93. Humilitas,24. lncomparabili- tatur, 74. Simplicilas et innocentia, praesentismiseriae,56. Praelatorum
tas inter filiashominum,37. Innocen- 27. Singularis cum filio unitio, 129. aurea et aureola, 176. Quadrigaetur-
19, 105. Soror bantes Mariam,141. Reginaepr*lato-
tia, 83. Intcntio bona, 152.Inventaa Sollicilapro suis, 18,89.
magislratibusnoninvenit fiiiuminter est et sponsaChrisli, Spiritussan- rum sunl anima?,135.Sunamiliscui
illos,62.Lacrymae, 149.LausafiIio,78. cli in ea implelio, 41. Sublimitatis dicilur revertere, 141. Tnrtur, 56.
MajestatemFilii nonvidit, iol.Mentis eminentia, 84. Turbatio per quadri- Turris David,74. Vinea, 175.Viiium,
circumcisio,151.Misericordiaet pie- gas, 141 Vas estcastrum,142.Ubera, 164. Virgula(umi,27. Virtus Allissi-
tas, 86, 91, 173. Morlificatiocarnis, cjus, 6, 89. Ventor, 146. Verborum mi, 59. Unguentorumpolenlia, 91.
112. Mulieresadsepulcrumalioquitur, modcstia,22. Verecundia,21,83. Vir- Vulpessunt naeretici,62.
115. Murus est defensionis noslrae, ginitatem,vovit, 108.Virtutes singu-

ORDO RERUM

QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR.

THOMASCISTERCIENSISET JOANNESALGRI- LubecensisprotectionemsuscipiL, bonaque conOrmat.

NUS CARDINALIS. 872
Notitiae. 9 Vll.l— MonasteriiS. Mariaeet S. Joannisevangelista;
Senlenlia diffmitivain forma publica reverendissimi in Cismarprotectionemsuscipit, et privilegiacontirmat.
873
Patris magistriPalatii qua difiinitivepronuntiavitlibrum VIII.— Reginaldo,episcopoBalhoniensi,et abbalibus
super Canticacanticorum fuisseet esse compositum,con^ de Radingeset de VVallham mandat,ut quaeBalduinusar-
fectumet ediluma Palre reverendoTbomaCisterciensi. chiepiscopusmonachisCantuariensibusabstuierit, resti-
13 tuant. 874
Epistoladedicatoria. 15 IX.—Prioris et conventus ecclesiae ChristiCantuarien-
PrasfalioThomaead PontiumClaromontensemepisco- _
sis a
17 privilegia Balduino quondam archiepiscopoabiata
pum. resliiuil. 873
ProoemiumJoannisAlgrini. 19 —
X. EcclesiamS. Laurentii Florentinara tuendam
COMMENTABIIIN CANTICACANTICORUM suscipit e.jusquebonaacjura confirmat. 876
' XI. — MonasteriiNonantulanipatrociniumsuscipit et
Liber primus. 21 privilegia ac possessionesconfirmat. 878
Liber secundus. 85 —
XII. OpizonisubdiaconoParmensiet magistroJoanni
Liber terlius. 157 Bergomati mandat ut controversiaminter canonicosca-
Liber quartus. 207 thedralisecclesiaeReginaeet S. Prospericlericoscompo-
Liber quinlus. 289 nant. 878
Libersextus. 351 XIII.—EcclesiaeS. Sigismundiproteclionemsuscipit,
Liher septimus 437 bonaque— ac possessionesconfirmat. 879
Liber octavus. 539 XIV. MonasteriumS. Pelri Piscariense tuendura
Liber nonns. 609 suscipit
— ejusquebonaacprivilegiaconfirmat. 881
Liber tlecimus 655 XV. Prioriet conventuiCantuariensiprivilegiavaria
l.iber undecimu» 723 concedit. 884
—
XVI. Priori et fratribusCamaldulensibus jus paro-
Liber duodecimus. 793 chialeecclesiaeSanctaeMargarilae a sserit. 885
COELESIINUSIII PONTIFEXROMANUS. XVII.— MonasteriumS. AnastasliapudAquasSalvias
tuendumsuscipitet ejus possessionesac bonaconfirmat.
Nolitiahistorica. 863 886
Notitiadjplomatica 865 XVIII.—AdcapilulumNarbonense.—Confirmattrans-
EPISTOL/EET PKIVIXEGIAordine chronologicodi- lationemBerengarii episcopi Ilerdensis ad metropolim
gesta. Narbonensem. 886
XIX..—MonasteriiS. Gislcni protectionem suscipit,
ANNO1191. possessionesque ac jura confirmat. 887
XX. — Monaslerio -CluniacensimonasteriumBalmense
I. — EcclesiaePortuensi asserit concessionemab ab- asserit. 890
bale S. JoannisRavennalefaclam. 867 XXI.— Privilegiumpro EsnrieoLeone et filiisejus,
II. — EcclesiaeS. Joannis Rastorfensisprolectionem ne qua excommunicaripossintpersona, nisi a sumtno
suscipit,possessioncsque ac privilegiaconfirmat.. 8G7 pontilice— vel legatoejus a lalere. 892
III'.— Archiepiscopis,episcopis,abbalibusprioribusel XXII. MonasteriiS. RagnibertiJurensis proteclio-
caeterisecclesiarumpraelalisPetrum qnondamarcbippi- nem suscipu,disciplinamqueac possessionesconDrmat
scopum Tarentasiensem,sanctorum ordinibus • ascriptum 893
niintiat. ggg —
XXIII. Praeposiliet fratrumecclesiasS. NicolaiSton-
IV. — Abbatemet conventumBellaeVallis de Petro dalensisprivilegiumconfirmat,ut sacramentaeccleslas-
quondamarchiepiscopoTarentasiensi,in sanctorumnu- tica,si dicecesanusepiscopusrecusaverittribuere, a quo-
toerum relato, certioremfacit. 871 hbel cpiscopoaccipiant. 895
V. — Gaufridoelecto Eboracensipromiltit, Hugonem —
XXIV. in ecclesiaS. Jficolai Stendalensis,invilis
episcopuraDunelmensem,ei post acceplamconsecratio- fratribus,synodumDerieanffijieinterdictoafficivetat. —
nem subjcclumiri. . §72 Praepositoet fratribusS. Nico,'-iStendalensisasserit pri-
VI. — MobasteriiS. Marifflet S. Joannis evangelista) vilegiumde animarumcura, a LucioIII datum. 893
 1203 QVJE LN HOC TOMOCONTINESTLR. 1294
XXV.—tcc.lesiaeS. Mcoiaisienuaiensisproiecuoncm I.III. — Monasierunaioiicensisoonaac pnviieglacon
susripit. — 895 firniat. 911
XXV!. EcclesiaeS. Mariaeel S. Joannisevangciisiaa LIV. —Mon.isterii VallisS. MariaeHclmstadiensispro-
ac
Sueriiiensisproteclionemsuscipit,bonaque priviiegia teclioneni suscipit,possessionesqueconlinnal. 912
confirmat. 896 LV. — CapiluloJanuensi asserit capellaein urbe Tyro
XXVII.— Umberto archiepiscopoArelatensiconcedit condendae,facullatema JocioarchiepiscopoTyrcnsi con-
uLper censtirasecclesiasLicas inordinationesin Provincia cessam.— 915
exorlascompcscat 897 LVl. Ubaldoarchii piscopo Pisano primatumSarrfi-
XXVIII.—Composiiionem inler ccclesiasS. Mariaecl nia?asserit. 913
S. CrucisStampenspsfaclamconlirmat. 898 LVII.— MonasteriiGoldbacensisprotectionemsuscipit
XXIX.— Bulla,qua inprirnis statuit ut in monte Cru- bonaque— ac jura confirmat. 913
cenbergcrdo S. Benedicliperpetuoobserveiur, deinde chidani LVill. Palriarclioe GradensidecimasecclesiaeS. Ar-
utliona pjusdempcrpcluoillibatapprmaiieant,etinspe- Constaiilinopolilan;o conccdit,ulque in ejusdcm
cie, Erctcstedt,Saveihaiisen,Dslhaimb,Bollhaimb.Heit- ecclesiae capellis jure convenluali utatur, perniin.it.
ZPIIP,Ingclmarstadt,Uapuldis,domusejusdcm,etalia in — 913
Hersfphl,redililus salis in Salzungpn. Insuperconcedit LIX. Joanni,arcliiepiscopoLugdunensi,et ejus suf-
generali ediclojus celebrandidivinaofficiacumallegalis sisse fraganeissignilicat,se monachisCluniacensibusconces-
conrlilionibus,ilem jus eligeudi abbaLemjuxla Regulam « ut univcrsosmalefacloressuos et hominumsuo-
D. Benedicti. 893 ruin, qui de provinciafuerint Lugdunensi,si eorum epi-
—
XXX. MonacbisClusaiiissubexcommunicalionis ptrna scopi et ecclesiarumprailaliab eisdemfuerint fratribus
pra?cip;tnl monachorumSavilianensiumdiplomata,,iam leriio rcquisiLi,el eos ad salisfaclionemillis congruam
diu reienta, iis redrbnt. 898 exhibendamnon duxerinl compellendos,licilumsil eis
XXM.— Ad praelaiosAngliae."—Pro WillelmoEliensi illos, candeiisaccensis,exconimuniclionis senleiiliaeat-
episcopo. 899 que interdicli
— subjicere.» 916
XXXII.—MonasleriiS. Petri Savilianensisprotectio- LX. EcclesiaeEugubinaepossessionesrogalu Benii-
uem suscipit,posscssionesquecoiilirmal. 900 voli episcopiconfirmat. 917
XXXIII.— rlugoni ppiscopoCovenlrensipossessioncs I.XI.—MonastcrioCluniacensiecclcsiasquasdamasse-
quasdamasserit. 9(12 ril. 918
—
XXXIV. ClericisCardonensibus ccclcsiamdc Liemon LXII.—Ad Benlivolumepiscopumet clerumEugubi-
assprit. 905 num. — DesanctiUbaldicanonizalione. 918
XXXV.— ArchippiscopoSlrigoniensiasserit jus regis LXIII.— EcclesiamScalensemluendam suscipit,bo-
Hungariaecoronandi,et « regiaedomusofliriaiiumprapo- naque ejus confirmat. 919
sitos vinculoanathematisalligandicl in causisspiriluali- I.XIV.— Ad GuillelmumScotorum regem. — Eccle-
bus judicandi.» 905 sia;Scoticae liberlalesconfirmat. 921
—
XXXVI. EcclesiaeTeutonicorumTransilvanorum, —
LXV. Abbali moiiasleriiS. Sixli Placentiui annuli
pra?positurae factae,libcrtatemconfirmallitlcris ad Slri- usumconcedit. — 922
gouiensemarchiepiscopum dalis. 903 LXVl Parthenonem S. Pelri Florentinuratuendum
XXXVII.— Guiilelini, domini Montispcssulani,bona suscipit,bonaqueejus confirmat. 923
privilegiaque confirmal. 903 I.XVII. — Aynardo ardiiepiscopo Viennensl ejusqne
XXXVIII—ThcobaldoppiscopoClusinopjtisque Ec- sulTraganeis pr.-ocipit,ne parodiianossuos, quominusor-
clcsispomuiabona et jura confirmat. 904 dini Carlhusiensi
—
bona largiantur,impedirisinant. 921
XXXIX* — Slcnaro, episcupoWexionensi,pnocipit,no LXVIII. MonasteriiS. Jiistine proteclionemsusci-
in Colonis ep;scopiLincopiensispossessionesinvadat. pil, possessionesque ae jura conlirmat,impositomouachis
906 bi/anliiuiiiuscciisu
—
annuo. 924
—
XL. C[intliio]lit. S. Laurentii in Lucinapresbytero LXIX. WillelmoepiscopoLucensi conceditut con-
cardinali,apostolica? sedis legalo, etPetro, archiepiscopo fcrat beneficiaeliam juris patronatuslaici, si intra cer-
Upsaliensi,et Jerpulpho[ppiseopo]Scarensimandat,ut tumterminnmnonfueritab
—
illis alius praesentatus. 927
C[oionisLincopiensiselStenari]Wexionensisepiscoporum L-XX. MonasteriumS. MariaeLocediense tuendum
de dioccesiumconfiniolitemdiscernant. 906 siiscipil,ejusque bonaac privilcgiaconfirmat. 927
—
XLI. MonachisS. AugusliniCantuaricnsibusconce- —
LXXI. Ad decauumel capitulumRolhomagensc.—
dil i ulpossintcelebrare divina in generali inlerdicto.» lndulge.L, ut tempore interdiclidivina ofliciaabsque so-
907 leinnitatecelebrenl. 930
XLII.— MonasteriiS. Augustini Cantuariensissuper I.XXII.— EcclesiamLucensem,pctenle Guillelmoepi-
benediclioneabbalispriviiegiumconfirmal. 907 scopo,tuendamsuscipit,ejusquebonaet privilegiacorro-
—
XLIII. MonasterioS. AugustiniCantuariensiconlir- borat. 931
mat ecclesiamde Nortlibornecum capellisad opuselee- LXXIII.— Conventui LTciensicapellam S. Crucisin
mosynariae. 907 Alvernia,sitam —
in territorio Camaleriae,asserit. 934
—
XLIV. MonasterioS. AugusliniC.antuariensiconfir- LXXIV. Castellanum et Clugiensemepiscoposjudi-
mat praebendamde Gustonead veslitum monachorum. cesconstituitintor Wolcancum,eleclum Tergestiuum,et
907 patriarcham — Aquileiensem. 934
XLV.—R[ngero] abbatiS. Augustini Cantuariensi m an- LXXV. Privilegium pro abbatia Boscheti s eu Vallis
dal, videat, «ne aliquisclericorumcommissam sibi eccle- Lucidap,quo summusponlifex sub B. Petri et sua pro-
siarncuiquamad firmamassignet. > (Fragmentum.) 907 teclionesuscipitpralatum monasterium,staluens ut ordo
XLVI.— Rogero, abbati S. Auguslini Cantuariensi monaslicus,qui secundumDeumet B lienedicliBegu-
permittit, t utsi quis, beneficiumecclesiasticumamona- iamet institulionemCislerciensisordinisin eodemmo-
sterio adeptus, solitumfidelitatisjuramenlum ptaeslare nasterio inslitututusesse dignoscitur,perpetuis ibidem
coutempserit,eum a beneficii perceptione suspendat.» temporibus inviolabiliterobservelur.(Fragm.) 934
(Fragmentum.) 907 LXXVI. — Monasierii S. Arnulii M etensis
XLVII.— MonasteriiS. AugusliniCantuariensispvivi- suscipit,bonaque ac possessionesconfirmat.protectionem 935
Ieciaconlirmat. - 908 LXXVil. — MonasLerium S. VincentiiMetensistuen-
—
XLVIII. Supnoni episcopo Arusiensi significat,se dum suscipitbonaque ac privilcgiaconfirmat 938
AbsaloniarehiepiscopoL undeusipermisisseut ei cedendi LXXVIll. — [Seifrido]episcopoCicestrcnsi et abbatibus
episcopatui liccntiamtribuat. 908 de Radinges et de Waltham mandat, ut « clericos de
—
XLIX. AbsaloniarchiepiscopoLundensicongruenter Lamheea juramonlodeobscrvationenovaecapellae[Bal-
epistolaesuperioriscribiL 908 duino]quondamarchiepiscopoCanluariensi,prasstitoab-
solvant.> gil
ANNO1191-1192. LXXIX.— AbbatimonasteriiS. Dionysiiconceditiut,
L. — Episcopisquibnsdammandatde nxore R. Kanuti appeilatione frivolanon obstante,circa monachorumet
Suevorumregis, conlinentiaBvoto, ob valetudinemsus- conversorum i
correctionemlibere officiisui debitumex-
cepio, solvenda. 909 scquatur. 943
. LXXX. — Monasterium S. Mariae in Fluminetuendum
ANNO1192. suscipit, —et ejus bonaac privilegiaconfirmat. 943
LXXXI. EcclesiaeSS. Andreaeet NicolalEmpulcn-
LI. — LiberianaebasilicaePraenestinaebonaconfirmat. sis proteclionemsnscipit,canonicorumquepossessione»
910 et privilegia confirmat. 944
Lll. —Ecclesia?S. Tdoir i Halberstadensis,a Theo- LXXXII. — Canonicis ecclesiae SS. Petri et Andreas
doricoepiscopoconditae,ir>.lachisquePraemonslralensi- Paderbornensispraidium Helmgeldereet privilegiade
bcs tradiUe,protectionemStscipit. 911 praepositisac episcopiseligendisasserit. 9i7
 1295 ORDO RERUM 1296
LXtXIIL—1Albertum,eeetuin I.efidiensem,«Sabbato bitum iuris regiiquod rurensesQucrset appellant,urbani
«olemiisjejunii QnaluorTomponim,'qiiodin Pentccoste vero Skot et Querspnt v>ciiit, rt dimidium eiruslibet
celebratur,»diacoiiumordinat—2.Brunoiii.archiepiseopo juris rpgii quod in civiiale ltip. ascriplum cst regia»po-
Coloniensi,mandat,nt Alberto, eleclo l.eodiensi, »mu- teslali, Iribusliis excrplis : Fnrbau,Strandwcrrel causis
nusconferalconsecrationis»—3.Willelmo,archiepiscopo quadraginlaniarcarumquod RwrnoGrallierex Danorum
omuibusEcclcsiaecolonis, lam urbicoiisquam ruricolis,
Remensi, scrihiL,« uli, si Coloniensisrefugiat exsequi dimisit.»
praecepuimapostolicum(de consecrandoAlberlo electo 975
t.eo iiiiisi) metu imperalorise potestatis,idipsumRemen- tiouem — S.
CIX. Monasterii BcnedicliRingstadensisprolec-
—
«isiihVominusexsequaturi «4.Omnicleroct populoet suscipit,posscssionesqueac privilegia contirmat.
omniun dignitalumet ofiiciorumeccesiasiicis l.icisqtie 975
episcopatusmandalel dislricte liceat —
CX. Ad abbalempt conventumFiscannenspm. Ut —
personis totius Leo iensis ul omnes eos a beneficiosuo removcre,qui ecclesiisstiis in
praecipilsub periculo honoiisctuniuscujusque, nontleserviiini.
obediant Aiberto Lovaniensi omuesabsolulia fideet propriapersona —
977
juramento, quod fecerant Honnensi CXl. MonaslcriuinS. Mariaede Ferraria(diirc. The-
p aeposito,quem in- ancnsis)
iruseral imperalor,faciantlidemct juramentum sub.je- tuendum suscipit, ejusque bona ac privilegia
etioniset obedientiaeAlberto,cujuselectionemapprobat.» confirmat. 978
918 CXII.—MonasteriiSanctaeMariaeEsromensisprolec-
LXXXIV.— ParthenonisS, CosmaeTaliacotiensispro- tioiiemsuscipit, —
el possessioucsjuraque coulirmat. 980
tPclionemsuseipil,possessionesqueel privilpgia conlir- CXIIt. Absaloui,ardiiepiscopol.undensi,asseril ca-
mat. 9t8 slrum Hafnense,posLouilum ejus Roscliildensiecclesiae
—
LXXXV. MonasleriiAltorfensisin Alsatia tutelam evenlurum. 985
suscipiL,possessionesqueel privilegia confirinal. 950 —
(XIV. Episcopi Lucensis et prioris Camaldulensis
LXXXVI.—^ilridumelecum praeposilumS. Marlini jura de S. Jucund* ecclosiaconservarijubet. 985
Wormalipnsemsaiicit,slaluilque ul i eadempraepositura —
CXV. Bulla pro monasLerioI iscaiinensi. Velalne —
nunquamde caeteroWormaliensiepiscopoassignetur,sed inlcrdiclo subjiciaiilurecciesiaemonasLerloFiscaimeiisi
curamel adminislralionemipsius per proprium semper sulijeclae. 985
» 952 —
CXVI. SubslitiilionemPracmonslralensiiim in locum
pra-posilumexercealur.
LXXXVll.— Universisprioribus el fralribus Carlhu- monachorum —
S. Vini-eiilii\ralisla\ictisis conlinnat. 986
siensibusconcedil,« ne a.icui de prioribusaut fraLiibus . CXVU. Bulla pro conlirmalioneb nnrum concesso-
eorumsine consensuel voluiitaleeapUulirlomussuaevel rummouaslfrio —
SancliViuceiiiiiVralislaviensis 987
majoris el sanioris parlis liceulia pateat appellandi. » CXVIII. CiviumPisauoruin priviegia, a Guilone
932 quoiidamrege Hip.rosolvmiLano, eL Mby ia, uxnre ejus,
LXXXVIII— CanonicorumecciesiaeS. MariaeSavo- ac KicanloAnglorumrege, et (ourado quonUainMonlis-
ncnsis possessinneset jura conlinnat. 955 ferrali marchione.consliiulacoulirniat. 9a8
—
LXXXiX. DomusCarlhusiensisproteclionemsusci- —
CXIX. MonasteriiS. Bcnigni Divionensisproleclio-
pit, possessionesque ac pnvilegia conlirmal. 954 nem suscipil, possessionesqueac piiviiegia coiinrinat.
XC. — Prioris et fratrum Carthusiensiumprivilegia —
9b9
qnaedam conlirmat. 937 CXX. Privilegiumpro occlesiaJanuensis. 992
XCI.— MonasteriiS. Marite 1'omposianiprolectionem —
CXXI MeinariioLivoni;egeuLrsepiscopo,de incep-
suscipil,possessionesque ac privi egia conlirmat. 958 tas praedicalionis
— proleclugraluialur. 995
—
XCII. Ahbati et convenlui Cisterciensi ecclesiam CXX.I. Joanuidecanoel capiluloRolhomagensicon-
Schardeburgeusemasserita RichardoAnglorumrege tlo- cedil, i ul cum generale interdiclumtrrra? fueril, iceat
nalam. 961 iis, ciausis.januis,exciusisexcoinmunicatiseLinlerdiclis,
XCIII.— EcclesiarumRomanarumS. MariaeDominae non pulsalis campauis,supressavoceoiiiciaceiebrare. »
Rosaeet BealiLaurenlii in castello Aureositarum, bona 996
confirmal. 962 —
CXXIII. EcclesiamB. Pelri Guastallensemtuendam
XCIV.— EcolesiaeVenet* libertatem, privilegia,pos- suscipit,ejusqi.e —
bonaet jura conlirmal. 997
sessiones, pelente Marcoepiscono,conlirmal 965 CXXIV. Monasterium S. Mariae et S. BumoniTavis-
—
XCV. (onrado episcopoRatisponensiallribuil au- tociense tuenuum el
suscipit, ejus bouaac jura coulirmat.
cloritalemabsoheiidieos qui pro ecciesiaRalisponensi di- 999
jnicaulesincendiafeceruiit. 965 —
CXXV. ParthenonisSixenensisprotectionemsusci-
XCVI.— EcclesiaeS. PeLriMarchtallensisfundationera pit, el possessiones —
ac privilegialonfirmal. 1001
approbat.— 966 CXXVI. Monasteriumde MonteS. Petri Heisterba-
Xt.Vll. Priori et fratribusho«pitalisHierosolymilani cense luendumsuscipit, et ejus bonajuraque coutirmat.
ecclesiamReicliartsrodensemassrrit. 968 1003
—
XCVlil.— Ad universosepiscopnset abbalespraeposi- CXXVIL Walterii archiep. Rothomag.quaestionibus
tos, et aliumclernmper universumregnumUaciaeconsti- respondetde appellaiionibus. 1007
tutum, litterasmittil. 968 CXXVIH.—hospitaiis anle majoremecclesiamSenen-
—
XCIX AdLincolniensemet RofTensemepiscopos.— sis jura —confirmal. 1010
De irrilati ne sentenliaein Dunelmensemepiscopumper CXXiX Boleslai episcopi Vacensis consLilulionem,
Eboracensem nulliLerprolatse. 969 approbanle Jobo archiepiscopoSlrigouiensi faclain,de
— —
C. Abbaliet convenluiLirum. De sepulturis 969 syuodoquotannisdie NalivilaiisB. Mariae(8Sept.) cele-
branda confirmat. 1011
ANNO1193. —
CXXX. EcclesiamMelpMensem,petente Guilleimo
—
CI. Bulla pro canonizationeS. Bernwardi episcopi episcopo,tuendamsuscipiL, elejus bonajuraquecontirmal.
Hildesheimensis. 970 1011
—
CIL Archiepiscopiset episcopisper Angliamconsti- C.XXXI. — EcclesiaeBalneensis e t
possessiones privile-
tulis scribitexercilus in Orientem profectospropler dis- gia cnnfirmat. 1012
sensionesnon explevisseexspectationem.Principesmo- —
CXXXH. DirecesisTheanensis fines, episcoporum
neri vult ut, sedala discordia, terraesancLae opemferanl. possessionesel privilegia,pelente Theodino episcono,
' CIII.—Benioni 970 confirmat. — 1013
episcopoet capituloHildesheimensiiri- CXXXIII. Abbatiet conventuiYallumbrosano signi-
terdicit ite cnrpus S. Bernwardiiujussuabbatis li-atrum- ficat, Joannem Guaibertum,congregationis Yaliumbrosa-
que S. Michaelisaut i
ipsi temere minuant, > aut minui nae inslitutorem,petenle abbaLeet convenlu Passinia-
ab aliispaliaiilur, neve oblalionesiideliumperturbari si- nensi in sanciorumnumero relaluroesse. 1018
nant. 973 —
CXXXIV. EcclesiaeS. Joannis Caicinaiensisprotec-
—
CIV. McnasteriiS. MichaelisHildesheimiensis prc^ tionemsuscipitet possessionesjuraque cnnfirmat. 1019
tectionemsuscipit,posSessioiiesqueac privilegia conlir- CXXX-V.—Guilleimo archiepiscopoRavennaliconcedit,
mat. 973 ut bona quaedamArgPnLauisjure emphyleulicoLradat.
CV.— EcclesiaeRipensis possessionesquasdamconfir- 1022
mat, peleule Omernepiscopo. 973 —
CXXXVI. PraepositodemonteS. Walburgis,G. can-
CVT.—CastrumHafuense,post Absalonisarchiepiscopi tori S. Gereoniset scholas.icoS Mariaesd GradusColo-
Lundensismortem ecciesiaeRoschildensiobvenlurum,a niensismandalul monasterioDuitiensiab babitaloribus
Fetri episcopiRoscbiidensissuccessoribusalienari vetat. Winsaevillaedecimamquamdampraestarijubeanl. 1022
974 CXXXVIl. — GuilielmoRavennatiarchiepiscopo.;1022
—
CVII. Privilegium abbati monachisqueFiscanensi- CXXXVIII. — SicardoCremonensiepiscopo. 1025
bus concessum. 974 —
C.XXXIX. Biterensi episcopo,de decimis: 1023
CVIJI.— Omero episcopoRipensi asserit <omne de- CXL.— AbbaliVmliacenside divortiis. 1025
1237 QUiE IN HOC TOMOCONTINENTUR. 1208
CXLI.—Adquemdamde excommunicalione. 1024 pit bonaqueac privilegiaconflrmat. 1051
CXLil.— Auconiioepiscopo.—De seuteutia excom- CIXX.— MouasteriiS. CrucisDonaverdensisprote-
municaliouis. 1024 ctiouem suscipit,possessionesqueac privilegiaconlirmat.
—
CXLIII. Priori et capituloDehum. 1025 1056
CXI4V-XLV. —MonaslerioS. Argustini Cantuariensi —
CLXXI. EpiscopoLincolniensipraecipit,ne S. Noli
concedil,ne quisquamabbalem vel nionachos ejusdem monacbos in possessioneEsnebiriensiset Torneie.nsisec-
mouasieriialiquaseutenlia gravarepraesuinal,nisi fuerit clesiarumimpediat. 1058
a Romaui poiilificislalere desliuaLus.(FragmenLum) CLXXII.—MniiasleriiScotorumS. JacobiRatispoiien-
1025 sis proleclionemsuscipil et possessiouesjuraquecontir-
—
CXLVL Huberlo, archiepiscopoCanluariensi,apo- mai. 1059
stolicaesedislegati inlerdicit, ne ab abbale inoiiachisque CLXXIII.— EpiscopoForopopuliensimandat,curet ut
SanctiAiiguslmiobedienliamexigaL. 1025 ecclesiaS, Mariaede Porlu permaneatin possessioneec-
—
CXLVll. KogeroabbaliSancliAugusliniCanluarien- clesiaeS. Joannisin Marmoralo,a canonicisRavennaLibus
si de supprioreepislola signilical; interdicti ei ne Hu- donaiae. 1059
berto arehiepiseopoobedienliamexhibeal. 1026 —
CI.XXIV. EcclesiamS. ReparalaeI.ucensemtiien-
ANN01I93? dam suscipite.iusquebonaac conlirmat. 1060
CXI.VUI.— AdCanulumDanorumregem. 1P.26 CI.XXV.—MonasteriumS.priwiegiaProsperi Regimiinsub S.
CXLIX.— Bulla in graliam S. Jacobi Pruvinensis. RomaiiieEcclesijeproleclionerecipil, ejus^ue bnna ac
10^6 jura confirmal. 1062
ANNO1194. —
CLXXVI. Giibertoepiscopo Claromonlanorespon-
det « ut inlerdiclumin aliqua ecc esia per a.iquemvel
CL. — Adalberto archiepiscopoSalzburgensimunus aliquosex canonicissine ejus asseiisuposilum,nuliatenus
aposlolic* legalionis Lribuit. 1027 debeat observare, 1064
CLI — MouasterioSleingadensiasserit boua a Wel-
fone ducecoilala. 1028 ANNO1195.
CLII.— MonasleriumS. Laurenlii Aversanumtuen- CLXXVII. — BernardoepiscopoFaventinopermittit ut
dum suscipil,ejusquebona ac privilegiacoulirmat 1029 monasleriumGamundiensein.ussu ejus a priore subje-
CLIII.—Ad capilulumMuliiieuse. 1031 ctum monasterioAcereieiisi.inpriorumslalumresLiLuat.
—
CLIV. 1'rioralumBromliolmensem ex dilionemona- 1064
chorum— Acrensiumeximil. 1051 CLXXVIII.—CanonicoruraMaurianensiumpossessio-
CLV. Bulla pro relormatlonemonasleriiS. Caesarii nes quasdamconfinnat. I0o5
Areialensis. 1032 —
CLXXlX. Compnsitioneminler abbatem S. Bene-
—
Cl.VI. [Francisco]Arctino, [Bono]Senensi, et Pis- dicli Placenliuumel Marlinum,abbatemS MariaeVal-
toriensi episcopis mandat, ut ab abbale el monachis lumbrosauuni,de jure eL insLiLulioneCa'nobiiS. J*acobi
Passinianensibusrogali corpus S. JoaunisGualberti«ab Taurinensisfaclamcnnlirmat. 1065
eo lo.o in quoposiiuinsil engentes, devolioneiulideliuin —
CI.XXX. Epicipo i aslellano (Veneto)praecipit,ut
ad venerationemipsiussalubrilerexcilent. > 1053 ecclesiamS. BariholomsicaiiouicisS. SalvaloiisLribuat
CL\ 11.— Ad decanuuiel archhliaconos Lincolni"iHis 1068
—
ecciesiae. Conlra GaufriduraEboraceusemarcliieui- —
CLXXXI. Petro arcliiepiscopoCompostellanocon-
«copum. 1U.J4 cedit < ul cuiniu lcgp conLiieaturhuuiaiu quoil in iri-
CL\III.— ArpinoPo'ymniacensiel Wil elmo Cuper- bulis el pub.icis fuiic.ionibusuulia priesciiptto locum
sanoepiscopismandal ul in CupersanumS BeueOicli oblineat, >l iila vola r.inl qu.si iributa quaeUeo et 11.
mouasleriuiii,qtiondamcopiosum,nunc praelaloruinvitio Jacobo in llispania slalueriLaiiuissingu.is exsoheuda
egeulis iuiumcoiiveiiianL aLquei.ioueuiiiabbaleiueligen- rex Haiiimirus,il.a quaei.i eis pransciiplioobjciatur, lo-
dumcurent. 10ji cum uonliabealaut vigorem.» 1067
— —
t.LIX. Micbaeliarchippiscopoet M. archidiacnno CLXXXil. CapituloBreineiisilicentiampermittit tit
Senonensimandat,utjudieeiii inier capilulumCaruoten.se fratresbenefieiariosqui debiLoscapilu.o cauouesslalulo
el coinilissiinam Cariiolensem. 1035 tempore.uon pr.eslilerinl,lieneiiciisprivent. 1067
—
CLX. Adeiardo episc po Veronensi, mandal ul a CLXXXill.—[HeriuaniioJMonasLeriensi et [Gerhardo]
duceAuslriaejuraiueiiluiiiretip:at. IU06 Osnabrugeusiepiscopis mautiat ul quosdamEcc.esije
—
CLXI. Ad episcopumLuico.niensem.—Jubel in- Bremeusis niinisleriales auathenializeu.,si houa eiuein
quisiiionemlieride excessibusEboracensisarchiepiscopi. Ecc.esia?injusie —
abiatanmireslilueiinl. 'Ic67
1057 V.
CI.XXXI Capituio Br<mensi coucedit u t cautio de
—
CLXII. EcclesiieNidrosiensisproleclionemsuscipit. indeiniiiLaLe archiepiscopo• tem-
ecc!esia>,ab Harlvvisjo
possessionesque ac privilegiacoiiiinnat, 10.9 pore concordiae>pr*sLila,permaiiealiuvioiala. 1068
—
Cl.XIil. EcclesijbS. Pelri Eboracensisproleclionpiii Cl.XXXV.— Ecc.esiaeS. UoiialianiRriigensi asserit
suscipit,possessionesque ac pri>i:egiacon.irniat. 1042 legalum iu leslamenlo Margarelaa,quoudam Flan.jrhe
CLXiV.—Lapiulo Tarraicuensi pracipil ut Winel- comiliss.e,cousiilulum. —
I069
mum Kaimiindi,qui BereugariuiiiarchiepisLopum in urbe CLXXXVI 1'eienleSiphredotituTS. Praxedispre-
Gerundacrudei.er iuteriei-eril,auallieinatr/aiuiii tienun- sbylerocardinali,ecc.esiteS. Praxedis priviligia conce-
ticnt Lerramqiieejus iulerdictoatii ianL;praeleiearegeni dit. 1D69
el regiuaraAragonumsub excommtiuicaiioiiis ct i..ler- CLXXXVII.—[Adolfo] archiepiscopo,fet riecanoca-
dicti piena horteutur ut Willeimumsocinsquede tolo thedra is ecc!esia;ac pra-positoS. AmireaeColniiiensiiius
regno proscribaiit,ecclesiaequeTarraconeiisiet ablata scriliitde discor.iiainier AdoifumcoinitpmSchauenbur-
reudanlel de iujuriissalisiaciauL. 1015 gensem et Hartwigum, archiepiscopuinHamburgen-
—
CI.XT. EcclesiaeHaheusis, quaedicitur ad Novum sem, quorumalter, S aidocastro cumilaluque Suuieiisi
Opus,protecliouemsuscipit,possessiouesqueac privile- occupa.is, magno EcclesiaeHambi.rgensisincomn.odo
gia confinual. 1048 caslrumliarburgense.consLruxeril,ailerjam anLea co-
—
CLXVl. ParthenonisS. Maris Hinsbergensisprotec- milis, Hieroso.ymamprofecLi,iines invasisscdicatur.
tionenisuscipilpossessionesque confirmal. 1050 MonasLeri: nsiel Usnabrugensippiscopisdalum manda-
—
CLX\II. 1. JoanniabbalimonasleriiSS. Facundiet tum esse, ut comitem, ni i illata archiepiscopodamna
Pnniilivi Sahaguuensis,ejusque successoribusconcedit, sarcissel, excommuincarent.Qni si audieiues praecepto
< ut iis liceal, tiummodopresbyteri sint, in ipso mona- non fuerint, ipsi ei comilempxtomiuunicatumel episco-
sterioetiu aliisecclesiisejusdim soleiiinemel ponlilica- pos diguitalibussubrnotosdeclartnt. 1070
lem dare beneiliclionemel lam clericos,quam laicosin —
CLXXXVIII. MouasterioRaiteuhaselacensicape.lam
burgoel in cauloaliisqueexenipLis ecclesiiscommoran- Ceidlaruasserit. 1072
tes, appellalioneremola ligare vel »
solvere. Alia privi- — S .
CLXXXIX. Monasterii Zenonis Reichenhallensis
legia atldil.— 2.JoanuiabbaliPI conveylui m onasteni SS. patrociuiumsuscipit,et possessionesjuraque conlirmat.
FacundielPrimiliviSahagunensisconcedil,«uLnonliceat
alicuiomninopersonaepraeler ItomaiiunipouliUceniaul CXC.— Ad Hubertumarchiep. Cantuar.— Ellegalio-
legalumcartiiuaiem aposLodcae set.is,in inoiiachoseorum nem aposlo.icae sediscommillil.
—
1074
ubilibet habilantes excoinmuiiicalionis, suspeusionisaut CXCI. — Adomnes Angliaeepiscopos. De reveren-
inlerdiclisenlentiamprouudgare.»Alia privilegiaadjun- tia exhibendaHuherto Caiiluariensiarchiepiscopo,sedis
gil. — 5. listteinasserit mouasLeriuiua Beiengariode aposlolicaalegalo. 1075
Medinaconditum. 1051 CXCIl.—AnselmoepiscopoFulginatensi tnandal,ut•
—
CLXYTILltogerioabbalimonasleriiS.Severini Nea- abbalemS. SilvestriOspelleusisad prioris Camaldulen
poiilaniannu.iusumconcedit. 1051 sis obcdieuliamrevocet. 1076
CI.XIX.— MouasleriiBonae-Speiprolcctiouenisusci- CXCIll.— Ad?lberiura archiepiscopumSalzburgen-
 1299 ORDO RERUM 1500
sem, laudibuseffert « quod in morte Leopoldi,quondam de Fontana Taonis et plebauum Massariuraconfirmat
ducis Austriae,ad satisfaciendtimde excessitus, cL ea 1105
quaepro redemptione illusLris regis Angliae nule acce- CCXXII. — EeclesiteS. Mariaeet S. TheobaldiMeleusi
pissel, cum integritate reddenda, tilium ejus jurare cum indulgenliarum priviiegia concedit. 1106
majorihus— terraecnegerit. » 1076 —
CCXXIII. EcclesiieSiponliuaearchidiacono archipre-
CXCIV. EcclesiaiS. Mariaein Uznamprotcctionein sbyteroel primicerioniilraj, poJii et aniiuliusum conce-
suscipitpossessionesque ac privilegiaconlirmat. 1077 dit. 1107
—
CXCV. Ad cauonicos Urgeilenses. De facienda — CCXXlV. —Hu[berto]archiep.Cantuar.,ap.
electione episcopi. 1077 to, et ejus sulfraganeismandatut hominesad sedislega-
subsidium
CXCVl.—Archipresbytero et primicerio Lucensi de terrae Hierosolymitanae ferendum adliortentur.Richardum
libera sepultura mouasterioS. PeLri Puleolensiconcessa regem admonerivult ut « miliLeset peditosbene iustru-
1078 ctos» eo transmittat.
significat. —
CXCVII. P. abbati S. Petri et magistroRudolpho, CCXXV. — EcclesiaePennensi duo castellaasserit,1107 pe-
decanoSalzburgensi,mandat,ut Rapolonemde Steiue et tente Oddoueepiscopo. 11tO
Kberhardumcomitemde Dornbach,qui sub duceAustriae CCXXVI.—Arcliiepiscopis,episcopis,et aliis Ecclesia-
inilitantesmonasleriumBaumburgenseincendioacrapina rum praelalisper totam Alernanuiamet Teutoniamcon-
vexaveriut,ad —
sarciendumdamnumcogant. 1078 slitutis mandatinducant populum« ul in personiset re-
CXCVIII. Mnuasterio Baumburgensiasserit prae- bus secundumjustam dispositionemP[etri] SanclaeCseci-
diurn Anegallerpergab Elisabelhade Ortenberg et Ra- liaeet J[oannis]tit. Sancti Stephauiin Ceeliomonte pre-
palone ac Heinrico.Dliis ejus, donatum. 1079 sbyterorum cardinalium ipsi Hierosolyraitanaeregioni
—
CXCIX. MonasterioS. Pelri Puteolensi liberamse- succurrant.» lltO
pulturam se concedit ut eorura devotioni et eitremaevo- —
CCXXVII. Litteris ad capitulumBeati MarliniTuro-
luiilali, qui iilicsepcliri deliberaverinl, nisi forle ex- neusis prohibet ne peusio vel modiatiorerum Ecclesiae
eommunicalivel interdictisint, nullusobsistat. 1079 ultra decem librossine cautione concedatur;lum statuit
—
CC. MonasleriiScotorumWirzeburgensisproteclio- utcanonici ab ofiiciisabseutes privenlur sex denariis,
nem suscipit,possessionesqueac jura confirmat. 1080 quosidecommuni percipiebantsingulisdiebus. lilO
—
CCI. Ad GalteriumAugusloduii.el GarneriumTre- CCXXVIII. Ecclesia3Ausciensisprotectionem suscipit,
censemepiscopos.— De dirimendomalrirnonioGalcheri bonaqueet jura confirmal. 1111
de Saliniset M.dominaede Borbonio. 1080 CCXXIX. — Ad Bajocensem,Abrincensem,Sagiensem,
CCII.— MonasteriiS. AlexandriParmensis protectio- eL Consiaiiliensem episcopos. — DesediLionein canoni-
nem suscipilbonaqueconfirmat. 1081 cos a civibusRolhomagensibusmota, et de salisfacliona
—
CCIII. Abbatimonasterii S. Dionysii concedit ut, ipsis facieuda. 1116
monachoset conversossuos, appellaLioneeorumnonob- —
CCXXX. Adcives Rothomagenses. Ejusdem ar- —
stante, corrigat. 1083 gumenti. un
CCIV.— MonasterioS. AlexandriParmensi ecclesiam CCXXX bis. — EcclesiaeS. Mariaede NovoCastrcpro-
S. Caeciliae asserit. 108i tectionemsuscipit,donationes,bona, ac possessionesejus
—
CCV. Privilegiumpro ecclesiaS. Genesii. 1085 confirmat. 1119
—
CCVI. Ad praepositum el canonicos S . Georgii de Ga- —
CCXXXI. Privilegium pro monasLeno Beccensi.
nacetoin ditEcesiMulinensi.—Omnia illorumbonaac pri- 1120
vilegia —conllrmat. 1087 CCXXXII. — MonasLerii S. Mariae Germerodensispro-
UCVII. Heinrici Romanorumregis inlenlionemlau- tectionemsuscipit possessionesqueac privilegia confir-
dat de paceprocuranila,de Hierosolymitanae terraesubsi- mat. 1123
dio mittendoet iu melius promovendocommuni boni po- —
CCXXXIII. Ad SimonemdecanumEboracensem.—
puli Christiani. L egatos suoscommendat. 1089 De administrationeejusdemdioecesis. 1125
CCVIIi.— Privilegiumpro monasterioLucensi(dioeces. CCXXXtV. — AdclericosEboraccnses.— Ejusdemar-
OlomuceDsis). 1091 gumenti. 1125
—
CCIX. Compositionem inter Heinricum praepositum CCXXXV. — Ad Lincolniensemepiscopum.— Ejusdem
Hadmerslebensem«etnobilem virum Gardulphumsuper argumenli. 1127
situ ecclesiaeS. Slephani per interventum C[onradi] —
CCXXXVL Sententiama Michaele.archiepiscopoet
Mog-untiniarchiepiscopi, Sabinensis episcopi,factam, » M. arcbidiaconoSeuonensilatam inter capitulum Car-
confirmat. 1091 notense et AdeliciamcomitissamBlesensem confirmal.
CCX.— MonasteriiRanshovensistutelam suscipit,bo- 1131
naque — et jura confirmat. 1091 CCXXXVIL — Monaslerii S . Mariae Dauleiensis prole-
CCXl. PartheuonemVilichensomtucndumsuscipit, ctionem suscipit,bonaqueac privilegiaconlirmat. 1133
et eius possessionesac jura confirmaL. 1093 ANNO1196.
CCXIl.—[Michaeli]archiepiscopoSenonensiscribildo- — AdHubertum Cantuariensemarchiepi-
lere se quod[Phi.ippus] rex, iticonsultasede Romana, CCXXXVIII.
cum l[ngelmrga],Kanuli Danorumrcgis sororedivorlium scopum.— De negoliisLerraesanctae. 1135
fecerit, eLCent.'subdiaconuin,notariumsuuin, litLerasque CCX5XIX. —Ad Walterum Ilolhomagensemarehiepi-
suas parum verecundesusceperil. Sentcntiam illamdi- scopum iit eos coerceat qui Ecclesiaecensuras con-
vortii cassat.Mandatut si « rex, ea viventc, aliamsu- temnobant. — 1136
perducerevoluerit, id eideminhiberefirmiterprocuret.» cediensi CCXL. Alberto episcopo Vercellensi,et abbati Lo-
1093 mandat,subanathematispcunaiulerdicant mo-
—
CCXIII. Willelmo archiepiscopoRemensi, S. Sabi- nacliisS. JusLine contra canonicorumUlciensiumprivi-
nae cardinali, apostolicaesedislegaio, el ejussutlraganeis legiiiinburgensibus Sccusiensibussacraineula ecclesia-
eadcmmaudatquas superiore ad archiep. Seuon. epi- SLicaLribiiant. —
\ 156
stola. 1098 CXLI. Gerardo, episcopo Bononiensi,concedit, si
—
CCXIV. PhilippoFrancorumregi « sentenliamiliam sacerdolcs ecclesiarumlum civilalistumditr:cesisBono-
divnrtii (cum Ingeburgafacti) a sese irritiitamet cassa- niensisdecesserint,ut muneriseorumaliismandaiidiha-
tam < nuntiat.Hortatur ut «uxorem recipiat el maritali beat poleslatem. —
1130
alfeclionepertractet.» 1098 CCXLII. MonasteriiS. MariaeBaumgartensispro-
CC.XV. — Confirrtialio senlentiarumexcommtimeationis leclionemsuscipit,bonaque ac privilegiacoiifirmat.1137
p.t inlerdicli latarum auclorilate W-ilteri archiepiscopi —
CCXLlll. AbbatiLongi Pontisconcedit« ne quis in
contracives Rolhomagenses. 1098 grangiisad monasleriumperlinenlibusprocuraLionespo-
CCXVI.— Cicnobiarcliis S. ChrysogonifacultaLema de- slulel aul homagiom a serviloribusexpelal. » 1141
cessoribussuisoblentam uLendiponlificalibusinsignibus —
CCXLIV. .EgidioepiscopoMulinensiasserit.jus ca-
conceditet conlirmat. 1ttiO nonicorumin episcopalusstii ecclesiisinsliLueiidorum.
—
CCXVII CapituliCarnotensisprivilegia iulringi ve- Mb
tat. 1101 —
CCXLV. Privilegiumpro ecclesiaS. SepulcriHiero-
CCXVHI.— CanonicisS. Quintini praeeipitne laedant soiymitana.— 114.8
privilegium
° canoiiicisS. Pecinnaea sese concessum. CCXLVL Permulalionem< possessionisBocharn»a
1101 praeposiloet capituloecclesiaeAugieusisfaclamcura C[on-
CCXIX.—Micbaeliarchiepiscopoet archidiaconoSe- rado] episcopo eL canouicisRalispouensibus,confirm.it.
nonensimandalne quaedamcapituliCarnotcnsisprivile- 1147
gia inlringipatiantur. 1102 CCXLVI his.—Adclprnm,magnaleset plebcmCyprieu-
CCXX.— Statuit ut nullus canonicustrahatur adjudi- sem. Significatse,— peLenteAmalricorege, Laodicenscm
ciimis&culare,nisi ratione fp.odi. 1103 arcbidiacoiiuni,el AlanumC.V.pri cancellariumdelrgass"
i CCXil.— Sententlam latam inter Taouemahbatem ut in hacinsula,hucusquescoisaiiiica,quidquidad d lcs
 1301 QUM IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1308
Eccleslaeconferendasspectaret,nonobstanleappellationis CCLXXIX. — JoachimiabbalisdeFlore t constitutiones
obstaculo,ordinarent. 1147 de vitamonachorumet monasteriorumcoenobioejus sub-
—
CCXLVH. EcclesiamS. Albani Basileensemluen- jectorum et de rebus ab ipsis fratribuspossessiset eorum
damsuscipit,— et ejusbona juraque confirmat. 1148 numero» confirmat. 1483
CCXLVIII. MonasteriiS. Petri Aldenburgensispro- —
CCLXXX. ^Egidioepiscopo Mulinensipermitlit ut
tecfionem suscipit, bonaque ac privilegia confirmat. clericorumquornmdaminobedienliamvindicet. 1183
1150 —
CCLXXXl. ArchicpiscopoRavennatiet pjussuffraga-
CCXLIX. — Parlhenonis S. Mariae Kluaynardensis neis mandat,sub excommunicationis pocnacivesMulinen-
ac
proteclionemsuseipit, bonaque privilegia confirmat. ses monaslerio Nonantulanoquse abstule-
1152 rint commoneant,
reddant. 1184
—
C'"L. Ad magistrumet fratresmilitiaeTempli. De — —
CCLXXXII. EpiscopoAttrebatensiet abbaliS. Victo-
1154 _
decimis. ris ac priori S. Marlini de Campis Parisiensis mandal,
CCLI.—Comitem Tolosanum horlatur, ul damnamo- ut Ecnlesiam Calensem EcclesiaeParisiensi subiiciant.
nasterioS. iEgidii illata resarciat; alioquineumoslendit 1184
a Biluricensi,Narbonensi, Arelatensiet Aquensi archi- —
CCLXXXHI. Litteris ad Oddonemepiscopum Pen-
episropis—excommunicatum iri. 1155 nensem< sententiamdepositionis in clericos de Arsita
CCLIL Privilegiumpro monasterioS. LaurentiiWe- latam» conlirmat. 1186
diughusensi. 1156 —
• CCLXXXIV. Bullapro monialibusS.JulianiAntissio-
CCLIII. — Ad capitulum Nidrosiense.— Prohibet ne dorensis. 1187
quis laicusin diuccesi N idrosieusi jurisdiclioneraecclesia- CCLXXXV. —Abbatibus S. Petri et Eber-
slicamexerceal. 1159 sbergensi,ac praepositoS. AndreaiSalzburgensi
Frisingensimandatut
—
CCLIV. MouasleriiS. MauritiiAgaunensispossessio- fratres Garzensescontra C. comitem Medclingeiisein
nes et privilegiaconlirmat. 1159 lusantur. 1188
CCLV. — Willelmo abbatiS. MauritiiAgaunensis usum —
CCLXXXVI. Abbati Hemmerodensiet scholastico
milrseet annuli tribuit. 1159 majoris ecclesia?Trevirensis mandat ut judieent intet
CCLVI.— Berardo, electo archiepiscopoMessanensi, fratresS. Pelri Mogunliniet eorumpraeposilumSitridum
decimaminlegramfluminisDionysiiasserit. 1160 de Eppenstein 1188
—
CCLVH. Decernit ut BerardoarchiepiscopoMessa- —
CCLXXXVII. PrivilegiumpromonasterioS. Dionysii.
nensi, parocbiamluslranti,a Graeciset Latinis abbatibus 1188
necessariaprocurentur. 1160 CCLXXXVII —
bis. EcclesiaeNicosiensispossessioneset
CCLVIH.— Ad WillelmumMagalonensemepiscopum. privilegiaconfirmat. 1189
1160 ANNO1191-1197.
CCLIX.—Ad Willelmnmepiscopumet capitulumEc- — Ad decanum et capitulum Rothoma-
clesiaeM3galonensis. 1161 CCXXXVIII.
—
CCLX.— Priori et monachisS. Pancraliide Levesin- gense. Super annalibusprsehendarum. 1193
terdicitne pensionesquasdamsolvant,neve ecclesias an- ANNO1196-1197.
tequamvacent alicui proraitlant. 1162 — Abbatiet conventuiS. Joannisin Vineis
CCLXl.— PonlemLiliaecum capellacapitulo Parmen- CCLXXXIX.
«iconfirmat. II §2 praescribitne in ipsorumecclesiafratres recipianturultra
CCLXII.— Bulla pro parlhenone Crisenonis. 1163 nonaginla,vel aliquisqui decimum quintumannura non
CCLXIII. — Huberto,archiepiscopoCantuariensi man- attigerit. 1193
dat, copiamfaciatmonachisTorneiensibusut in locumde- lanensilatam —
CCXC. Sentenliamab Oberto archiepiscopoMedio-
jecli abbatissuccessorem substituant. 1165 inler Matlh.rnagistrumet conversosbospi-
CCI.XIV. —EcclesiamSanctaeMariaede Poitu Ravenna- talis S. Siinplicianiconfirmat. 1193
tem luendam suscipil, et ejus bona ac jura confinnat. ANNO1197.
1165
CCLXV.— EcclesiaeParisiensispossessionesac privi- CCXCbis. — Alano electo Nicosiensi archiepiscopo,
1168 pelenle ejusdera Ecclesiaecapilulo,palliumroiltit. 1194
legia confirmat.
— Capituli Malisconensisconsueludinescon- —
CCXCI. MonasteriiSoroensislibertatesimmunitates-
CCLXVT.
fiiinat. 1169 que confirmat.
—
1193
CCLXVII. —Decernit, ad quosspectare debeat in cle- naque CCXCIl. Monasterii Capellensis tutelam suscipit,bo-
ro Mutinensionus expensarum in advenLuaut transilu etjura confirmat. 1196
1170 —
CCXCIII. EcclesiaeSancti Exuperii Corboliensispro-
legatorumsanctae sedis, el melropolitani.
— Spcardo], episcopoCremonensi mandat tectionemsuscipitpossessionesque corroborat,confirmata
CCL-XVIII inler abbatem et MauriciumPari-
ne ecclesiamS. CrucisCremonensema patronis et vicinis insupercompositione
e.iusdemadministralioniin monasteriiNonanlulaniiiiiu- siensem episcopum<de procurationeepiscopisin Eccle-
riampaliatur. Paris. exsolvenda.J
1171 siaCCXCIV. 1199
— Geraldo episcopo Carducensiconceditut
CCLXIX.— Confirmatiocompositionisinler archiepi-
seopumel — clericosSpalatenses. percipiatin ecclesiaS. Amalorissumplusnecessariospro
1171 itinere
CCLXX. Ad Scardouensemet Tiniuensemepiscopos. suamspectanlibus. ad sedem apostolicamet pro aliis ad ecclesiam
1173 1201
—
CCXCV-VI. Ottoni, episcopoBobiensi,mandat,hor-
CCLXXI.— MonasteriiS. Trinitalis Fiscanensis,Ro- letur
inanotantumpontificisubjecli,privilegiapossessionesque Placentinos Lanfrancum, episcopumPapiensem, ne canonicos
augel. 1173 privet decimis de territcrio Portus Albarae.
CCLXXII.— MonasteriiS. MariaeVandagitiensispos- 1202
sessionesel priviltgia confirmat. 1176 CCXCVTI. — CapituloOnoldsbacensiarchidiaconatum
CCLXXllI.— Alberlo episcopo Vercellcnsi et Pelro Rangoveconfirmat. 1202
ahbatiLocediensimandatul paceminler Bonifaciumar- —
CCXCVIII. SororibusS. MariaeSuessionpnsibns con-
cbiepiscopum et canonicosJanuetisescomponant. 1178 cedit, ut, nonobslantejuramento quondam facto, as- de
—
CCLXXIV, Hugorii,abbatiCluniacensi,permittit « ut sensuabbatissarumsive praelatarum.iis liceat quaslibet
in ahbaliisadmonasteriumCluniaceiisepcrlinentibus,quae idoneasreciperemoniales. 1203
secuudumDeum el beali Benedicli Regulam et slatula CCXCVIII —
bis. EcclesiaeS. Mariaeet S. .Toannisevan-
ordinisvidericorrigendacorrigal. > 1179 gelislaeCoppenbergensisprotectionemsuscijit, bona pos-
—
CCLXXV. [Michaeii], arcbiepiscopoSenonensi, et sessionesque confirmat. 1204
abbaliSancta?Columbaemandat, cogant comilem Niver- CCXCIX. —
— Ad capitulumLingonense. De residen-
nensemut domumde Colengespricratui de Charilalere- tia.canonicorum. 1206
stitua' < 1180 CCC.—•PraepositoBrandenburgensinsum mitras,an-
'.CLXXVi.— CanonicisecclesiaeS. SalvatorisYenelae nuli, chirotecarum,sandalioramconcedit,petente Sifrsdo
asserilecclesiamS. Bartbolomaei a MarcoepiscopoLribu- comileel castellanoBrandenbnrgensi. 1206
lam. 1181 CCCI.— Ecclesisede Altavilladonationemcapilulo S.
CCLXXVII.— Archiepiscopis,episcopis, abbatibus, Pelri Mogunlini confirmat. 1207
decanis,aliisque ecclesiarumpraelalismandat, ut dire- —
CCCH. MonatliisS. Blasiiin NigraSilva permittit ut
ptores et vexaloresfratrumCluniacensiumlaicos excom- qiiibusdnmdiebusfestiscantent: Gloriain excethisI>eo, et
inuniccnt,clericosa niuueribussubmoveant. 1181 Sequenliam. 1207
CCLXXVTU.—Magislro Leoni,procuratoriConstantino- —
CCCIII. MonasteriiWadegozingensis jura et posses-
politano,mandat,ut episcopo Caslellano (Vcneto) deci- sionesconfirmat. 1208
masde bonisJoannisCanaioLupi exhiberiab hsoredihus CCCIV.— Uni*ersisfidelibntin regno Daci» constiiu-
eogat, 1182 tis, qni ad ecclpsiamArusicnseinsaxeo muro conslrwen-'
1505 ORBO RERLM 1304
dampecuniamdederint, de injunctis pro suis excessibns < rex Galtise,qui regi Anglorumsacramentoeorporaliter
pcenitentiisxLdies indulget. 1210 praestitoteuebaturaslrictus super indemnilate.famoppi-
—
CCCV. CanouicisArusiensibusasseritpraebendassex, dorumquamterrarum observanda,contra fidemet sacra-
a Pelro episcopocollatas. 1211 mentum impudenterveniensoppidaregis violenteroccu-
•CCCVI.— Universisfidelibusper Burdigalensempro- paverit, terram hostili manu crudeliler vastaverit. > —
vinciamconslitutis Ceraldum,monasterii SilvaeMajoris « Ab ergastulotandemredientemregi Francorumregem
fundatorem, in sanctosrelatumnuntiat. 1211 Angliaeviriliter occurrisse; pro quo contra superbiam
—
CCCVII. Gerardo episcopo Bononiensipermittit ut Iiumilitalem, contra injuriam jus et aequilalem,contra
cxcommunicet eos, qui bona Ecclesiae occupaverint. arroganliamrt intemperantiammodumet modesliamdi-
1212 micasse. » Addit, < se regi Anglorumpro eo litteras di-
CCCYIII.— CccnobiiSilvaeMajorisprsediaet privilegia rexisse supplicatorias.» 1246
recenset et confirmal. 1213 IV. — Altare S. Mariae ecclesiaeS.Stephani Bonouien-
CCCIX. —Canonicam Sanctae MariaeP isaurensemtuen- sis qui visilaverint et manus pro ipsius ecclesia?slalu et
dam suscipitet ejus bona confirmat. 1217 conservationeporrexerinl adjutrices, iis peccala condo-
—
CCCX. Conventionesfactas inter abbatissara S. nat. 1247
Alexandri et HugonemParmensis ecclesiaecanonicum COELESTINIIII DECRETA.
el plebis S. Pancratii archipresbyterumconfirmat. 1219
CCCXf. — MonasterioS. Dioiiysii asserit patronatum I. — EpiscopoAmbulen.respoudet,Templariis,Hospi-
ecclesiaeB. Mariaede Medonta,a Philippo Francorum talariisel aliis, oratoriahabentibusiu domibussi is, non
rege concessum. 1220 licere— campanaseisdemponerepublicequepulsare 1247
CCOXH. — Sententiama Burchardo,abbate Ebersber- II. EpiscopoAbien.prcecipit,ut I. presbyteroablata
gensi, etConrado praepositoS. AndreaeFrisingensi,la- reslituat. 1218
tam inler Garzensesel praepositumOvensem,confirmat. III. — Rodulpho,episcopoAndegavensi, coucedit ut
1221 eos qui propter impedimeiitumaetatispresbyleriihono-
CCCXIII.— Abbati monachisqueFiscanensibusinter- rem adipiscinon possnnt,si id solumobstare cognoverit,
dicit ne archidiaconoCaleti annuam procuralionemtri- ad illud tempus toleret, quo eos ad suscipiendumonus
buanl. 1223 sarerdotii idoneoscomprobaverit. 1249
—
CCCXIV. MonachosNonantulanosmonet, ne pravum IV. — Patriarcham Aquileiensemhortatur, videat, ne
mcrem in assignationepossessionum monasterii reti- praepositi,el alii, quibus secundummorem lerraeursca-
neant. 1223 lur attributa potestas in locodecedenLiumpi rsouisali-
CCCXV. — Hugoni abbati fralribnsqueS. Dionysiicon- quibusassignandipnebendas,propriosfilios,quos in sa-
cedit, ne quis in eos excommunicationissententiam au- cris constituli ordinibusgeuuerint, subsliluant deceden-
deat promulgare. 1224 libus. 1249
CCCXVI. Ad archiepiscopumRolhomagensem.—
— V. — UniversisjudicibusBenevenlanis interdieit, ne
Quid sit animadvertendumin praedatores,invasores,aut quis eorum advocatus esse praesumal nisi in propria
combustoresecclesiarum. 1225 causa, vel forl:;ssesi alicui ecclesiae,vel pro alicujusniu-
—
CCCXVII. MonasteriumAmelungesbornenseluen- nificentiasdebito ad impendendumpalrociniunifuerit
dum suscipit, ac bona, jura atque priviiegia eonfirmat. obiigalus. 1249
VI. — CapituloBisiuco respondet, si laictisad j'ussio-
CCCXVIII. — MonasterioSleingadensi ecclesiam Wi- nem abbatis, in cujus serviiio commoralur,in clericum
dergeltingensem asserit. 1229 vcl monachumvel conversum mamis leinerarias pr.e-
—
UCCXIX. Privilegium pro monasterio Teplecsi. sumpsitmiLlere,et abbatemet laicum, donecad sedem
1229 aposiolicamveniant,pro excommunicatohabendumesse.
—
CCCXX. EcclesiaeS. Mariaede ArzillaFanensis pro- 1249
tectionemsuscipit, bonaqueet privilegiaconfirmat.1230 VII. — Episcopo Brugna [Brugnatensi] respnndet,
CCCXXI. — CanonicisS. MariaeRuncensisdecimasno- 1° eum, qui asserat in cautionemlat:esenLcnliae inciiiisse,
valinmRuncensiumet Slampbensiumasserit. 1232 non nisi per sedem aposLolicam absoluiionisposscbene-
CCCXXII.— Donaliones, insliluliones et dotaliones ficium promereri; 2° presbyleros bigamoset vidiiarum
fectas a Guidone domino Salionis, pro institulioneca- maritos, nec vivenlibusuxoribus,nec deiunclis,ad divi-
nonicorum in ecclesia B. Mariae Salionis, confirmat. iiarumtlebere celebralionemadmiili. 1219
1232 VIII. — [Archi]episcopolirundisinorespondel de iis,
CCCXXIIT. — Fratribus MajorisMonaSteriide reparanda qui sacramentumiuviii pro viia et rebus servandis fet-e
capella quadamscribit. 1233 riut. 1243
. CCCXXIV. — [Rainaldo]Malisconensiet [Roberto]Ca- IX. — EpiscopoCaesaraugustanorespondet, quainlo.
bilouensi episcopiset decano Ledoneusi raandat,cnm- praebendavacante, complures ex his, qui numerali sint
pellant Rainaldum,dominumCasfri Rainaldi(dicec.Ca- ibi, in vocem appellalionis erumpanl, si appellalione.-si
bilon.), et Gilonem de Belfort (diopc.Vesontion.),ut intra quadragintadies prosecuti non fuerint, proceden-
prioraluide Louinco,ad monasteriumTrcnoreiense per- dumesse X. —
ad canonicamelectionem.
Cantuariensi
1249
tinenti, ablalabona reslituant. 1233 Archiepiscopo re«pondct. deferen-
— EpiscopumLaudensem inler episcopum dum non esse appellationi illius, quem adversariusdo
CCCXXV. appellalionemlegitime inlprposilamsibi
Papieosemet canouicosPlaceolinos judicem constituit. spolialionepost
facta paratus sitiu con.inenti convincere. 1219
1234 XI. —
CCCXXVI. ArchiepiscopoCaiiliiariensi respondet, si iu
— Leontio manasteriiS. Salvaloris Messa- causa matrinioniali
nensis ejusque monachisasserit decimasa Guillelmoar- interposilampersonam, criminaliterquaestioagitelur, ISUII ptr
donatas. sed
1251 sam matrimoniiterminari oporlere.per ipsam principalem cau-
chiepiscopoRhegiensi 1249
CC*XXVII.— Ad archiepiscopumCantuariensem.— —
XII. Ciiidamper W. decanum Cathalaven.consu-
Pro mouachis in Conveiurensi ecclesia resliluendis. lenli mulierem, qiiae credensmorluum mari-
1234 tum, respondel,
habitum
CCCXXVIII. — Monaslerii Ciaoniensis protectionem monaslerioeducta religionis assumpseiit et, eo reverso, de
suscipitet disciplinampossessionesqueconfirmat. 1236 liam regulaeinvilam fueril, posl obitumviri ad ohscrvan-
non esse compellendam. 1219
ANNO1191-1198. XIII — Episcopo Cenomanensielectum abbatem <ie
CCCXXIX. — EcclesiaeS. Thomaede Paraclito Eble- Pelicea a sese conlirmalumnunliat. 1243
boltensis protectionemsuscipit, possessionesqueac jura —
XIV. Quibtisdammandat,cogantarchicpiscopum,nt
confirroat. 1238 ablatamonaslerioDolensi
—
restituat. 12.'0
CCCXXX. — MonasteriiLociDei protectionemsusci- XV. Quibusdammandat,togant miliiem quemdam,
pit, possessionesqueconfirmat. 1240 ut B. de Leun. archidiaconode molendihi obvenlionibis
• CCCXXXl.—Domum leprosorum de valle Bngnensi decimasexsolvat.
XVI. — ut B. archidiacono
1250
tucndam suscipit,iisque « parlem forestasde Cautastra Quibusdammandat, Do-
immunemab omniexactione> asserit. 1210 lensi feni decimas persolvi de terris quibusdaittjubpa'.
12--0
SPURIA. —
XVII. ArchiepiscopoEboracenside matrimonioquo-
I. — Privilegiumpro monasterioMorbacensi. 1241 dam respondet. 1250
—
II. Privilegium pro monasterioS. ModesLiBeneven- XVIII. — Episcopo Exoniensi mandat, ut loeationes
tano. 1243 praediorumecclesiaslicoruma canonicisfactas rescindat.
III. — Philippo,episcopoBellovacensirespondet, me- 12K0
rito eum ii. malis versari, quod « praesulempacificum —
XIX. AbbatiS. Facnndi concedit,ut quandocunqii«
exnehs mllitembellicosuminduerit. » eoque adjutore fuerit reqiiisiluspriviicgiuin siiumseu quamtunqu» ic-
 1505 QUM 1N HOC TOMO CONTLNENTLR. 1506
dulgenliamexhibere, inslriimentumab ipso judice, au- alum contractuminire, vel eis ave dicere, scu habere
diente parle conlraria, tantummodoreciietur; ita quod colloquium tentaverint, anathematisvinculo astringant
privilegium ad irahscribendum nullo niodo tradati.r. 1259
1250 XL. — Episcnpo Senogailiensiconcedit, ut, cum ah
XX.— EpiscopoVamensirespondet, monomachias nec ejus subdilis ad sedem apostolicamfuerit appelalum,
snpferecclesiarumpraesentatioiiibus,necin aliiscasibus cogal appellaniem,ut infra 20 dies posl appeilalionem
loierandasesse. 1250 inlerpositamiter arripiat ad sedem apostolicamveiibndi.
—
TCXI. EpiscopoFaventino concedit,ut monasterium 1253
Granden., qtiod infussu ejus prior monasterioCerat. XLI. — EpiscopoTeratino respondet, dirimendumnor,
sibjecprit, in prislinumresliiuat. 1250 esse mntrimoniumC, qui poslquamjurasset, quod fi.iam
—
XXII. Oblatisunirersis inonasleriiS. Petri de Fer- V. duceret in uxorem, volunlate mulala aliam duxeriL;
tum praecipit,ut abbatiobediant. 1250 1258
—
XXIil. ArcbiepiscopoHydruntinoscribit de Jo., qui XLIL—-Abbatiet convenluiVercellensi concedil.ui
a Grjpcoppiscoponon in qualuor temporibns ordinattis si archiepiscopi.archidiaroni, archipresbyleriet decauf
sacerdossit; «nolumus,inquit, decaelerocommistioiieset numerumevectionis et personarura,in concilioLaler»
cunsiieludiiiesriluumin ordinibusobservari. » 1250 nensi consliluLum,cum eorum ecclesias visilanl, exce-
—
XXIV. LpiseopoLincolniensiel abbaLibusde Thaniae dere forte praesumpserint,et pro illis procurationein
«•ide Labrire maiidal,cogant G. Bochis,ut presbylero exegerinl, denegenl. 1252
cuidamecclesiamresiilual. 1230 XLIII.— Fide.ibusin Vianensi [Viennensi?]provincia
XXV.— Episcopo Lincolniensiet abbati T. mandat, conslilulispraecipil,ul anlequamdeducantde cunclisbo-
ut Luciamviduam filiamG. et A. legilimamnunlienl. nis collectisexpensas,salvis privilegiisEcclesiaeRoma-
1230 nae,decimasecc.esiiscuminlegritate debita persolvant.
XXVI.— Episcopo Lincolniensi et priori de Fraclo- 1253
ponle el archidiaconode Marin. niandat, cogantG[alfri- XLIV.— Hanc [ecclesiarum quarumdam] consuetudi-
dum], arcliiepiscopuraEboracensem,ut pecuniama R. nem rescindit : ut cum alicujus praelati debeat eleclio
pra-positoacceplam restittial. 1250 confirmari,conventusduas personas nominet,auribusla-
—
XXVII. Capilulo Lucensi respondet, clericos Ba- Lenlerpatriarchaevel principisexprimendas,ut sic illa-
renses, qui, per Vigilcmepiscopumsuspensi, beneficia rum vel alterius eligendae,vel lotius electionis peniius
ecclcsiasticaadepLisint, beneliciisesse privantlos. 1250 irritandaebabeantfacultatem. 12^3
XXVIII.— CapiLuio Magdeburgen3irespondel,cumN. XLV. — Archiepiscopocuidamrespondet, non videri
.irchidiacoiiusCeiiomaiK nsis, licet sit Ecclesko eorum esse conveniens,utpallium suum alii commodet, cum
ilecaiitis,tamenquod in parfibus Gallicanissibi potius paljiumpersonamnon transeat. 1253
habilalionenieiegcril, jam per annorumdecem spatium XL\I. — Archiepiscopocuidam de praesentationibus
eorum ccelesia illius pracsculiamhahere nequiveril,ut, respondet. 1235
n.si vocaLusredieril, novumdecanumeliganl. 1230 XLVII.—Episcopo cuidam de
respondet iis, qui per
XXIX.— Quibusdamrespcndet.fiiiumC. ndlilis, quem judices remotioresexcommunicatione absolutiin iilicita
palcr discrclionisannos nullnlcniis agenlem, habilum consanguinitatiscopularemanent. 1255
IPcerit suscipere monaclialein(in provinciaeMoguntinae XLVIII.—Episcopo cuidam rescribit, ne occasioneju-
moiiasterio),si habilum retinere noluerit, ad lioc non ramenli, de rebus ecclesiaenou alienandispraestiti, prae-
esse coinpcllciidum. 1250 lermillal, quin populoindigentisuper basilicaruminstru-
—
XXX. ArcliiepiscopoVidrosiensi[Nidrosiensi]prae- ctione studeat salubriierprovidere.
XLIX.— Episcopo cuidamrespondet de G. matrimo- 1253.
cipit, ut a conimtinioncejus, qui per sacrilegammanuum
oiensionem in eclictumexcornmunicaliouis incidit, licet nio. — 1253
denunlialusnon sii, abslineat. 1231 L. Episcopo cuidam
XXXI.— [CanonicisPictaviensibns]praecipitut Hug. terum, licet non ipse, sedrespondet,Henricum
aliquis pro
presby-
eo in duello pu-
Lcni. subdiaconum,a JordanoLit.S. 1'udentianaepresb. gnaverit,non debere in.sacrisordinihusministrare. 1254
cirdinali canouirum ecclesiseeornm inslilulum,in fra- LI. — Episcopocuidam mandat,ut V. diaconumfrui
trera et canoiiiciiininlegre admiliaiitet eidem iii choro beneficioquodampatiatur. 1254
slaluimel in capilulolocumassignent. 1231 LII. —Episcopumcuidam respondetde B. clerico,qui
XXXII.—Priori et canonicisS. Ranerii scribit, ne cumpuellamquamdamdesponsasset,canonicussit promc-
diibilenljuranienltiiiide cerlo canonicorumuumero praa- lus.
stitum aucloritaleapostolicaosedis migrare. 1251 LIH. — Episcopo cuidam concedit, ut nothusJ234. mi-
XXXIII.— Quilmsdammandat, ut I. de Malafrenaet litis cujusdam filius ad sacros ordiues promoveatiir.
I. liliumCavalcaeortiinquesocios,qui ecclesiamde Mi-
lialon, el alias episcopalusRegini ecclesiasviolenter fre- LIV. — Episcopocuidam"mandat,ut W. subdiaconum
gcriut, excommuniceul. 1251 tandiu tanquamexcommunicalumfaciatab omnibusevi-
XXXIV.— [WaUerio]archiepiscopoRolhomagensire- tari, donec mulierenTaconsortiosuo dimittat. 1254
spoudet, eos esse pro absolulis habendos,qui pro inje- LV. — MagistroColumbode causisdelegalisrespondet.
cLionemanuumiu clerieosvel alias religiosas personas
excoiiiiminicafionem incurrerint, et a legatis cardinali- LVI.— Cuidamrespondet, de qua impotentiaillud1254 in-
bus, qui a lalcre Romani ponlificisdeslinantur, sint pro telligatur,quod in litteris savpeconsueverit apponi: vi-
temporeabsoluti,cumid legati mandatumsibi super his delicetut si duo, vel tres, vel etiauiplures, quibuslitierae
nonostendantexpressum. 1251 dirigantur,ipsis exsequendisinteressesimul nequiverint,
—
XXXV. [Walterio]archiepiscopoRotbomagensiscri- uifusaut plures eoruni nihilominusexsequantur. 1254
bit de collegiorumjure praesentandipraelatos. 1251 LVII.— Cuidam respondel,si contra R. coramDul-
XXXVI.— TWaiterio archiepiscopoRothomagensi?] mens. epi.scopoele.ius conjudicibusnihil probavisset,slan-
scribilde Jacohbsacerdote pro excommunicalononha- dum tameusententiaeiuisse, nisi R. eam ostcndereLim-
bendo. 1251 tandam. 1234
XXXVII.—DecanoRothomagensivariisde rebus con- LVIII.— Cuidammandat,ut D. presbytero ecclesiam
sulcnti respondet. 1252 quamdararestitui jubeal. I25i
—
XXXVHl. Suffraganeiset decanoRothomagensiscri- LIX. — Cuidam respondet de indulgenlia fel. mem.
bithaec «Per falsarios,qui nuper suntiu Urbe reperti, Adrianipapae,tunc Albanensisepiscopiin Norvagiamle-
quaedamsunt litterae deslinatae,quas timemus tanquam gati, qua permissumest omnibusillius lerrae hominibu.s
verasab aliquibus admilli; ideoquemandamus,si quos in sexlo gradu conjungi. 1254
tales valueritis reperire, quas cognoscerepoteritis ex •• LX.— Ad quaestionescujusdamrespondet de cogna-
comparationebullae el qualilale styli, facialis capi et tione spiritnali. 1255
landiu sub arcta custodiadelineri, donec id nobis fuerit LXI — Cuidamscribitvirum mercatqrem,qui ad reli-
intimatum. 1252 gionishabilum.transierit,nec habitumposseabjicere,nec
—
XXXIX. Quibusdammandat ut, cum Judaei paro- aliquamsibi matrimoniocopularc. 1259
chiamS. Laudipro parfemigna occupaverint,nisi Judaei, LXII. — Quibusdammandalut si quas causassaecula-
qui in tivitateKothomagensimorentur, decimasetomnes res clerici Parisiuscommoranteshabuerint,jure canonico
proventusalios, quos de parochianisfidelibus,si ibi ha- decidant,nec permittantjuri scriptoconsuetudiuempr<-
bitarent, consequerentur, S. Laudi ecrlesiae et aliis, valere. 1259
quarumparochiasdetineant occupatas,annis singulis re- LXIIL— Cuidamrespondet, neB. mulieremab A. re-
compensarecuraverinl: omnes Christi characlere insi- lictam, Petri railitis vexari de domo quadam patiatur.
gnilos,qtii Judaeis obsequiumexhibere, ant rautiroali- 1259
quid ab eis accipere, aut restiluere jam acceptum,'vendi- LXIV. — Cuidamrespondet, de clericis sive in furto,,
tionesaut locationescum eis coufrahere,seu quemlibet sivein homicidiovel per,uriodeprehcnsis. li.9
1507 ORDORERUM QUJE IN HOC TOMO CONTINENTLR. 4508
LXV.— Cuidamrespondetde quadamcellula cmaeexi- Anglorum, filiisui. 1263
tnivoluerita subjectionequaemalriciecclesisdebebatur. —
IJL Ejusdemepistola altera,— Similis argnmenti.
1259 1265
LXVI. — Cuidam de judicibus deputalis respondet. —
IV. Ejusdemepistola tertia.— Similis argumenti.
1260 1268
—
LXVII. Cuidamde appellationibusrespondet. 1260 —
V. ChartularefutationisPetri Latronis,atque Nepo-
—
LXYIII. Cuidamde teslimoniisrespondet. 1260 tis domnoCoelestino111papaefacta. >272
—
I.XIX. Cuidamde testibus publicisrespondet. 1260 VI.—Charla refutationisfactae III
Ccclestino pipae de
LXX.— Quibusdararespondetde P. acolyto qui cum civitateCaslellanaa Constantiaet Sibilia soronbus, et
quibusdamhorainibusad resislendum praedonibusarma HyacinthoPetri Deusvos salvet, et Nicolaoet Octaviano
sumpserit. . 1261 fratribus. 1275
EPISTOL;EVARIORUMAD COELESTINUM III. VII.—IngeburgisreginaeFrancorumad Ccclestinum.—
fihaeducisde Meraniarex adhaeserit.
I. — Guarini abbalis S. Victoris ad Cocleslinum.— Quodipsaneglecta, 1277
Gralulalurei de ejus promolione,commendatqueilli S. —
VIII. Philippi Belvacensisepiscopiad Ceolestinum.
Victorisecclesiam. 1261 — De caplionesua. 1278
II. — AleonoraereginaeAnglorumad Coclestinum.— INDEX m TUOMAM CISTEHCIEKSEU. 1279
PonLificis
opemimplorat pro liberatione Richardi regis INDEX INJOANMU ALSIUXIM. 1289

FINIS TOMI DUCENTESIMISEXTl.

Et typis L. MIGNE,au Petit-Montrongc