Migne. Patrologia Latina Tomus CCXI.

Étienne de Tournai. Stephani,... episcopi tornacensis, Epistolae... accurante J.-P. Migne,.... 1855.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS
SIVB
MBLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
QMMJM SS. PATRUM, DOCTOMI SGRMOMMQUE ECGMIASTICORUM

. QUl
AB MYQ APOSTOLICO AD INNOCENTIl III TEMPORA
FLORUERUi\T{
RECUSIO CHRONOLOGICA
©MNIUMQVM EXSTITERE MONUMENTORUM CATIIOLKLE TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECGLESLE SiECULA,
JUXTA,EDITIONES ACCURATISSIMAS,INTERSE CCMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRirTlS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA; "^"
DlSSERTATIONlBUSjCOMMENTARIIS"LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
osimiius OPERIBUSTOSTAMPLISSIMAS EBITIONES QUÊTRIBUSNOVISSIMIS S<ECU;LISDEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA ;
1NDIC1BUS TARTICULARIBUSANALYTICIS,SINGUL0S SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTl
SUBSEQllENTIBUS, DONATA-,
CAPITULIS 1NTRAIPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARCINESI
SUPERIOREM DISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
OPERIBUS T,UM
CUM-DUBIIS APOCRYPlllS, ALIQUA VEROAUCTORITATE IN ORDINE A DTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTJBUS, AMPLIFICATA;
BUOBUS 1NDIC1BUSGENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
PATRUM
•UNXJSQUISQUE IN.QUODIJBET THEMA SCRIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO
SCRlPTURiE SACRJE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT ORVIUM QUINAM PATRES
ET 1NQUIBUS OPERUM SUORUM' LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCRIPTURvETEXTUS COMMENTATI SINT.
KDITIOACCURATISSIMA, CÎTERISQUEOMNJBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR t CIIARACTERUM NITIDITAS
CIUIIT-EQUALITAS, 1NTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERDM RECUSORUM TUJL_V*iyETAS
TIIMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE1NTOTOOPEBIS DECURSU COi^STA^jWjftv
S1MIL1S,PRET1IEXIGUITAS,PR/ESERT1MQUEISTACOLLECTIO, UNA,METIIODICA ET ClIRON^LOGieAî^V
SEXCENTORCM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS IIIC ILLIC SPARS*I»M^^N^jJ>\
PRIMUM ADTEMIN",-'NOSTRABIBLIOTIIECA , EX OPERIBUS AD OMNES jETATEI, I <£ \~S~\
LOCOSj LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.\ V ^- \V<
SERIES SECUNDA,
IN QUA PRODEUNTPATRES, DOCTORES SCIUPTORESQUE ECCLESIJi;LATI»-«^\
A GltEGOKIO MAGNOAD 1NNOCENTIUMIII. \^
Stccuranfe %ty. SDitgne, Vx
BIBLIOTHECS CLEII UHITIIIX, \
. SIVK
CCRSUUM COMPLETORUM IN.SINGULOS SCIEHTI2EECCLESIASTICEBAMOSEDITORE
PATROLOGIABINAEDITIONETYPISMANDATA VENEUNT
EST,ALIANEMPELATINA,ALIAGR.3ECO-LATINA.—
MILLEETTBECENTISFRANCISSEXAGINTA ET DUCENTAVOLCMINA EDITIONISLATINJE;OCTINGENTIS
ET MILLETRECENTAGRfiCO-LATINiE.— MERELATINAUNIVERSOS AUCTORESTCM OCCIDENTALES,
t/UMORIENTALKSEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA,SOLAVERSIONELATINADONANTURi
. PATROLOGIJl TOMUS CCXL

STEPHANUS TORNACENSIS. ABSALOABBAS SRRINCKIRSBACENSIS.ADAMUS.ABBAS PERSE-
NIvE. PETRUS PICTAVIENSIS. GUIBERTUS GEMBLACENSISABBAS.
EXCUDEBATUR Et VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VL\ DICTAWAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMVULGOÊiVFErt NOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1855
S.ECULUM XIII
STEPHANI
ABBATIS s. mmm PARISIEMS
TUM
EPISCOPI TORNACENSIS
EPISTOLiE
QVM AUCTIOEES, EMENDATIORESET NOTIS ILLUSTRATJEDENUO PRODEUNT
ACCEDCNT
ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS, ADAMI ABBATIS PERSENLE, PETRl

PICTAVIENSIS, PARTSIENSIS ACADEMLE CANCELLARII, GUIBERTI GEMBLA-
CENSIS ABBATIS
SCRIPTA QVM SUPERSUNT
ACCURANTE J.-P. MIGNE

BIBLIOTHECiE CLERI UNIVEBSflS
SIVE
pUBSUUMCOMPLETOBUM
IN SINGULOSSCIENTIJi ECCLESIASTIC*RAKOS EDITORB
TOMUS UNICUS
VENIT 8 FRANCISGALLICIS
EXCUDEBATDR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOUEM

IN VIADICTAVAMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUMVULGO0'ENFER NOMHNATAM
SEU PETIT MONTUOUGE
1855
ELENCHUS
AUCTORU VI ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CCXI COHTINENTUR,
ABSALON ABBAS SPRINCKIRSBACENSIS.
Sermones. Col. 13
STEPHANUS TORNACENSIS ABBAS S. GENOVEFiE PARISIENSIS.
Epistolse, ex editione Claudii Du Molinet. 309

Supplementum. 543.
Fragmenta ex sermonibus Stephani. - 567
Ejusdem Summa3 de decretis procemium. 575.
ADAMUS PERSENLE ABBAS,.
Epistola3. 579-
Mariale. 69T
Fragmenta Mariana. 743
PETRUS PICTAVIENSIS PARISIENSIS ACADEMLE CANCELLARIUS.

Sententiarum libri quinque. 783
GUIBERTUS GEMBLACENSIS ABBAS.
Epistolee. 1288
Pe comiustione monasterii Gemblacensis. 13W
Ex lypisL, MIGNE,au Petil-Monlrougc.

JLNNO HCCIII
DOMINI
ABSALON
ABBAS SPRINCKIRSBACENSIS
NOTITIA
(OGDIN,Commentarii de Scriptoribus eccles., 1. II, p. 1173)
Absalon Sprinchirsbacensis abbns, ordinis Canonicornm Reguiarinm divi Augustini, in archiepiscopatu

TrCvirensi, canonicus primum regularis in abbatia S. Victoris Parisiensis, unde evocatus ad prsefatie ab-
balias regimen, anno circiier 1510 floruil, ex Caesario Heislerbacensi, qui in opere De miracutis suorum
temporum,. illum velut sibi synchronum aut selale proximum allegat. Scripsil Sermones doctos et elegantes,
quos Daniel Schillingus, ejusdem Ecclesise Sprinckirsbacensis abbas, procuravit in-folio imprimi Colonise
a. 1534, sub hoc lilulo, Sermones feslivales quinquaginla Absatonis abbatis Sprinckirbacensis, quorum ali-
quos iierum recudi curavil PetiusAbsaionde Alva et Astorga in sno Mariali, ubi de bac impressione agit (1).
Alius aulem fuit eodem lempore abbas S. Victoris Purisiensis (2), qui obiit a. 1203, die 17 Sep-
lembris, sub cujus noinine exCalalogo veleri Bibliolhecse S. Vicioris, a. 1S13 confecto, exstant Sermones
XXXI V De Diversis argumentis in bibliotheca S. Vicloris, littcra JJ. 10, quorum primus in Ascensione
Domini ab his verbis incipit: Ponis nubem ascensum luum, Domine, qui ambulas snper pennas ventorum.
Verba quw audisiis (ralres dilectissimi, muttam nobis prmbenl materiam gaudiorum, etc;Sedplurimumain-
bign, imo jam scio istos sermones esse1'uerit ex illis quinquaginia qui impressi exslanl sub noinine Absalonis
Abbalis Sprinchirsbacensis, quippe qui abbatice hujus S. Vicloris Parisiensis canonicus. 2. Hie codex
aniiquus anonymus est, cui Absalonis nomen anno lanliim 1513 appositum esl, dum conscriplus est bi-
biioihecse S. Virtoris primus calalogus. 3. Denique iidem seruiones hubentur omnes verboienus, inter
sermones Joannis abbatis S. Vicloris, qui Absaloni in praelalura successit, mss. in bibliolheca S. Victo-
ris, littera JJ. 13. fol. 29 ad folium 261, ubi litulus sub nomine Joannis aniiquus est, et ejusdem lempo-
ris cum scriplura ms. codicis. Nullatenus autem hi XXXI V sermones videiilur spectare ad Absalanem S.
(1) Rccusi postea anno 1605, Mediolani, in-4°, cum hoc lilulo : Sermones in prwcipuas Chmliani cui-
lus solemnitales, auclore D. Absalone, abbale Springkirbacensi, cunonico regulari, jam inde ab annis ferme
quingmtif edili, recens aulem casligati scholiisque el indicibus aucli in gratiam R. P. DD. Cetsi Dugnani,
Canonicorum Regularium Salvaloris Laleranensium abbalis generalis, opera'D. Basilii Serenii, ejusdem con-
gregalionis canonici, Mediolanensis presbyleri, verbi Dei prwdicatoris.
(2) Duplicem Absalonem, Viciorinum scilicet ei Spri.-.ckirsbacensem, cx nomine pari, ex temporisquo
floruisse narrantur convenienlia, ex ulriusque apud Viclorinos profos-ione, ex scriptis tandeni qusc eadem
mrique vindicanlur, unum el eumdem habendum censet D. Brial in Ilist. litl. de ta France (i. XVI, p.
4S2). -Teslimonio nilitur Gsesarii Heislerbacensis, auctoris coa;vi, cujus en verba :
« Magister Absalon, vir honeslus et litleratus, in ecclesia Sancii Victoris Parisiensis canonicus, anle
hos annos in Sprenkirisbach abbas esl electus. Esl euim idem mouasterium in episcopatu Trevirensi.
Antequam idem Absalon in locum electionis suae veniret, unus ex fratribus in visu noclis vidit quod can-
di:la ardens praefalum monaslerium intraret, quse suo lumine omiiiuin fratrum candelas exstincias, quas
manu tenebaiil, reaccenderel. liuerpreiatio visus talis erat quod is adveniret qui disciplinam dissulutani
repararet. Faclus vero abbas, honesias consueiudines, quas in suo monasterio didicerat, induxit: inter
caeiera praecipiens ut tam suse congregationis fratres, quam subjeclae sorores, nccnon et praeposiii ea-
rum, ab escis carnium omnes abslinerenl. »
Post reformatum ergo monasterium Sprinkirsbacense, Absalo, Parisios revocalus, anno 1198 abbatis
S. Victoris infulas, Bernardo abbate, die 28 Maii ejusdem anni defuncio, suscepit, in quo S. Vicloris coe-
nobio post quinquenniumv, id esl anno 1203, Sepi. 17, mortuus esi. Si ergo abbas Sprinkirsbacensis egit
(quod concedilurj, certe anle aunum 1198 agebat, nainin codiee ms. bibiioihecae S. Vicloris legitur ejus
epitaphium his verbis :
Absalon mc... /inem suscepii amwnum,
Ad solium rapius ceterna luce serenum :
Illusiris senior, cui mundi gloria vilis,
Seplimus a primo paslor fuit hujus oviiis.
Haecvir doclissimus, sed paululuui ex conjectura. EDIT.
PATROL. CCXI. \
«!,, ,, --^BSALONiS ABBATIS SPRINCKII1SBACENSI5 13
Vietoris Parisiensis abbatem, vel ad Joannem Victorimimquoque abbalem, licet snffrageliir ms. cndcx de
qno stalim agemus ; sed certo ad AbsnlonemSprinkirisbachensemabbalem. Vidi cnjm in biblioiheca Vicio-
rina et lerlium -ms. eodicem, ubi isii serniones ila inscribiiiiiiir : Sermones venerabilis Absatonis canonici
regnlaris apud S. Viciorem «d muros Parisienses el postmodum abbatis in Germanin. Et hscc ad caulclam
adversus inscripliones mss. Victorinorum variantes. De illo Auberius Mirseiisin Auctuario De tcripioribut
tcctesiaslicis, cap. 357, p. 242, ubi male eum ad an.1120 ufligii, quo nondttni naliis erat; Antonius Posse-
viinis parce admodiim. tom. 1 Apparatus sacri, p. 5. Joannes a Tolosa in Mss. Amiqnitaiibus abbutia S.
Vicioris, lil>. v, c. 20 ialliiur, duin sermones Absalonis Spriiikirbatensis abuaiis aitribiiit Absaloni abhati
S. Vicloris Parisiensis, qui.eodem tempore vivebal; Carolus Dufrenius Du-Cange in lndice Scriniorum
quem praemisil Glossario metiimel irifimai latiniiatis, col. 79, ubi euindem de Absalonis lempore cum
Auberto Mira>oerrorem admiltil.
D. ABSALaNIS
ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS
SERMONES FESTIVALES
ET CUMPBIMISUTILESET EIUJDITI
Jamrenens cura D.Danielis Schillinckii, ejusdem ceenobii abbatis, editi.
(Colonix, JoannemGymniciun,anno 1K54,mense Julio, cum privilegioCaasareoad qu3drierifiium,in-fol. p»rm

—apud
Edimusjuxta exemplarin bibliolhecapublicaDuacensiasservalum 'fonttsde 1'abbayed'Anchin)
quod nbbiscumperhumanilercommunicavitD. DCTHILLCECL, ejusdembibliolhecaecustos.)
IN CHRISTOPATRIDOMINO
REYERENDO
D4NIELI SCHILLINCKIO
v
INCLYTISPRINCKjrRSBACENSlS
COENOBIIABBATIMERITISSIMO
JOANNESGYMNICCS
TYPOGRAPHUS
S. D.
Si piisca geniiiilas adeo grala benigoaque exiilit, Reverende Pater, iit.iis qui vel gernniarum vet
frugiim, vel herbaruiri quanimdam usum poteniiamque primiius morlalibus indicasseni, pariim divinos
lionores exhiberet, parlim mcmoriam eortinv posiciitaii consecrando nunqiinm lielendam gloriam con-
ciliaret : qiiid de le fieri a Chrisiinnis par essel quod liunc lam incomparabilcm scriptorem paucissiuiis
notum ex biblioiheeaBvestrae tencbris situ.squaloreque obsiium orbi per lypographiam commiiniearisV
Ego sane lanlo msjbre beneficio te sacrae theologiaevere sludiosos devinxisse exislimarim, quanto animi
Lona corporis commoda praecellunt, quanloque caduca ct paulo post qiiantiinivis prauclara ad inieriluin
tanien vcrgentia, immorialibus jninquam edacis veiusialis injuriae opporliinis cedunt. Non saiis atilem
habiiislipro magno singularique de proxiino bene merendi smdio, hunc auihorem ex densissima caligine
siinpliciter niihi excudendiim tradidisse, veruni etiam, ne forle ab eo impriineirdo cum authoiis obscuii-
taie, liiin el exeniplaris difliciillate qu;c ex characleriim exiliiaie scripluraeque ralione, ut qii;e iiifmiiis
b.ievialnris inlricaiisque litieris ceu Gordius qiiidain nodus conslabat, colligebatur, abslerieri posse
videref, pecuniam ,m'ihi, quo promplius in ipso cum casligando, luin iiiipriinendo operam sunierein
pr;csio fulurum prajlulisii. Quo ego vocis liue classico excilams, licel miniuie a proviucia liac suscipienda
abliorrcreni, nt qui una alternquelibri pagina, accuratius perlecla, laiiquam leoneni (ul aitiiit) ci un-
guibus agnoscens, meoperae preiium bicfaciuruni indicabai, tameii iia aiiimoconliriiiaiiis sunr, uimiliius
liequesiiiupiusnequetuiioiisexaiiilaiidilaborisrntioiiedeicirilus,hoc olliciumsiisciperu decreveriin, q::oet
libi gralilicar.r, ct veteruin aulliorum siudiosis. Duabusaulein potissimuin Ue causis id iacieiiiiuin co"i-
lavi. Una quod leslaiuin orbi forct esse eliamiium liac nosira leinpeslate abbaies quibus idipsiiui qiiod'
M. Anioniiius imp., ciii Philosophi cogiionieiiiiiiii fuit, de sese iu lilieras reiulit, usn vei/ire egregia
c.nin laude conspiciiiius. In hiinc vero is d e se uiodiini scripsit : "A^Xoifih "nzKav,ailoi Ss apysw-j,cilloi
fiiqfiav,ipSxrt. 'E.p.01Ss pifiXiwv xrrirewc ex n-atSaftou.isivif EVTITM,!? 71060;. yuaiilus auiciu iiLronim
et praeseniiii kacroruiu,- iiulluo exisias, si liic depra-dicare inagiia --'verburum' pompa peircxero
valiie iiieiuo ne iii adulaiionis speciem incuiram. Illudduiiiaxat praeteriresilentio nilniuie possuin, si plenque
omiies a.:bates luuin islud exeinpbi.ii sequi; siisciperent, ac pro bellis cavallis, pro'veiiaiione, pro
aiiciipiis, proalea, proconiessalioiiibus alqtie i.dgcnus, siudiis ad oiiiioUoxos fc.cclesia:scriploies iioctuma
diuruaque luanii vcrsandos aiiiinuin aiijicereiil, brevi liiiurum Ui.si 11011oinni, sahein ijoiia iuvidiie,-qua
nonapud soluin vtilgus laboranl, parte se exoiiciureiil :
AA/«T«0T«6EWV IVyrjvvuatxsiTat.
AHera qua ad liunc scriplorem cxcudcnduui adductus sujn caiissa iuil quod iion lantum oflkii noslri est
13 SERMONES. - SERTILI. IN ADVENTU DOMINI. 11
niilioris nolac aiiihores scilulo ab inteiilus injuria vinriicare..., (3) qnisqnis libnim nosiiu n succincie
ctiam evolverit, diibium mihi noh est qiiin Absalonem in eorum aibum nobiscum sii inscriplums: adeo
"erernditain pieiaiem et juxia piam erudiiionem praese feii. Prailerquam enim quod divina mysleiia pio
dilucideque explical, allegorias el similia felicissime tractai, Scriplurarum tesiimonia saepe apleque
citai, ui vita noslra professioni respondeal egregie adhonatur, sceleratos atque Dei beneficiis abuleiiies
graviter magnaque severiiate persiringil; pranler haec, inquam, ejusmodi elocutioiiis genere usus cst
quod doclissimo lmic seculo etiain salisfacturuni videri queat. Nisi si qui fnturi sunt adeo et morosi et
lauti, ut ob unam alteramve voculam quam in Cicerdniana oflicina expolitam non arbiirentur, loluiu
solidum iibrum noii dubiient elevare. Quos lioc Marlialis disticho facile, ul spero, reiundemus :
Triginta toio mala sunt epigrammala librc '
Si lotidem bonasunt, Lause, liber bonus esl. ',
Qtiineliam iidem in omni re iniproba.m ac reprehendendam csse praeleritisnielioribus malorum scleclio-
nejn, vel ipso Cicerone tesiame, velim cogitent. Jam si vetustas etiam veluli vina scrptores com-
mendai, commendationis graliam Ahsaloni non defuturam esse conlido : nempe qui ante quadriiigenios
annos floruerit.quo lempore yv>jo-£«v theoldgiam lioiidum a Uomani seiinonispiirilaie, ad barbariei caslra,
ac sophislicas argutationes penitiis defecisse, ipse nostri,authoris" siilus lOcupIeiissimiis est leslis. Quae
cinn ita se habereijt, Reverende pater, in hoc tuo Absalone cum casligandi, tum inipriniendi, laborcs
subire haudquaquam delrectavi. El quanqiiam eum sua tum pietate lum erudilione saiis laudalum
Moinoriini peuilanlia defeiisum iri conlidain : lanicn quia summis aulhoiibus lam sacris quam piofanis
in publicum alisqtie lutelari quopiam patrono non saiis secure egiedi comperlum sii, Absaloncm eliain
siniili praesidio muniendum puiavi. Nec longe cui id negocii daretur peiendus fuit, quiim luam paterni-
lateiu qua es erga hunc scriptorem benevolenlia haud gravatim id esse facuirum, et qua es autoiiiate
haud difficuller esse praesiilurum non ignorem. Quare tibi, observaiide pater, simul nostros qiialescunque
labores consecratos habe, simul ipsuin Absaloneni a caluiuniis ac sycophantiis tui noniiuis autoriuite
viiidicandum suscipe. Sed hoc ne te,.lateal, esse etiamnum in sernionibus hisce paucos locos qui vitio
carere non videautur, quiqne melioris exemplaris subsidio ad reslituendiim in integrum opus habeant.
Mobistemere aliquid inulare fuil religio. Vale, et ul Absalon luus amicitiae inier nos sil felix auspicium
perniilte. ColoniaeAgrippinae ex ofliciiia noslra ld. Julii. Anno MDXXXIV.
(5)Ilic chaita in exemplari mulila est.
ABSALONIS ABBATIS
SERMONES.
SERMO PRIMUS. A nere, vagitus ilii infantia3, aniplexus niaterni, at-

DE A-DVENTUDOMISl. ireclaliones uberum, crppundia novi partus, et
Hodie, fratrcs dilcctissimi, senno polilus el plc- caetera lmjuscemodi quaemajeslas Verbi dignata est
nus devotionis suave niurmnraret in cordibus vc- in se suscipere. Adhuc tainen soniim magis humi-
Etris, qui adveiiluin Salvatorisdigua laude altollerel, lem cilliara isla reddidil, et usque adeo humiiein,
sed ab hac expectaiione persona loqucnlis vos re- qiiod nec eiiain discipuli eum capere potueruni,
irahit, quam neque sensus copia, nec ulla conimen- quando judaica eam langens peiTidia, maiiiis cl
dat imago sanclilalis. Yeruntumen quia solenni- pcdes clavis, lahcea lalus ejus aperuit, quae ad uh\
las lemporis communem nobis praebel maleriam inum cruci appensa, sonum illum flebilem reddidit:
gaudioruin, licet incircunCisus verbo et sensu, eo In manus tuas, Domine, commendo spiritum mcuiii
tameu quo possum pracconio occurram domino ve- (Psal. xxx; Luc. xxm). De hoc sono per prop!.etam
niciiti, et gaudiis vestris vel imporiunum me inse- ex persona salvatoris dicilur:Laboravi ciamans rau-
ram, quibus specialiter praesenlia data esl salvalo- caefaclae sunl fauces meac, defeccrtinl oc.nli niei,
ris. Et quis filios sponsi ab affeclu lactitia;cohibeai, diiin speio in Deum ineiini (Psal. LXVIII).Hau ;C,
quam diucuni ipsis est sponsus? (Matth. ix.) Ecce inquil, factae sunt fauces meae, hoc csl, inutiles
Christus vos invital ad gaudium, Salomon in dia- ° reputatae sunl voces meae, us.que adeo quod efam
deinate quo coronavil eum maler sua, decoratus octili mei, hoc est, discipuli mei, defeterunt dun
incedit, ioseph iiidiitus est talarem tunicam, ct spero in Deum meum. Suavis auteni sonus fuit
David in ciiliara diem fcstum agil vobis. Psallit, novitas miraculorum, operalio sanilatum, quaudu
inqiiam, David noster, Chiistus videlicet homo fa- sanavit infirmos, et liberavil omnes oppressoi a
cius, in ciihara humanitatis assumpiae, de qua scri- diabolo: scd adhuc suavior fuit vox illa ejus pra:-
puiin esl.: Exurge gloria mea, exurge psalleritini et dicaiionis, per quam legem vjuc scr^psit in cordi-
cithara (Psal. LVI): per quain iriplicem sonum in- bus flliorum hoininum, docendo eos vivere: eos in-
lundit cordibus uoslris, videlicel liumilem, suave.m, quam, qui immanilate sccieruin involuti non scie-
ei 'ocundum. Et videntur ad sonum humilem perti- bant vivere, sed potins vitam confuni.lere. Jociii.dus
*S ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 16
yero sonus in resurreciipne est inchoalus,sed inLA sublato parieleTniiriicitiafitm, qiii eral inieripstlm
futuro consummabitur, qnando filii adopiipnis au- el Deiim, Deo est feconcdiaius (Ephes. ii). Veniens
dient vocemFilii Dei diceniis: Venile, benedicli Pa- ergo redemplor noster infirmitates noslras sanare,
iris mci (Mdtth. xxv). Hujus ciiharae sohum Volue- tria secum medicinalia detulil, scllicel urigueiilum;
.-ruiil audirc omncs jusii, qui expeclabantredcin- cauleriuin, et anlidolum. Fuit enirii quasi ungueii-
ptionem Israel. Unde Daniel propheta computal tum superposittim vulneri verbum unicum noslrse
annos et menses usque in id tempdris quo consum- 'mortalilati.
inetur prsevaricatio, el deleatur iniquiias, et veniat Atlende hiijus ungiienli arliflcem, aitende apothe-
juslitia sempiterna, et nngatur sarictus sanclOrum cam, attende inateriam. Arlifex enim ejus fuit
(Dan; ix); Balaam quoqueseipsum ednsplatuf, ih spe Spiritus sanctus : apolheca, beaia Dei Genitrix:
Christi nascituri diceiis:Videbosed nOniiiodOjintuebor matefia vero, flos assumplae naturae el adeps divi-
sed non propc, orietur siella cx jaeob^ el cdnsurgel nilatis. Nonne videtur tibi artifex iste in apotbccain
virga de lsraeI(iV«ni. xxiv). El Esaias prae niniio hanc descendisse, quando dictiim esl Mariaeab an •
seipsum iion capieiis desiderio loquens ad filium geIo:"Spiritus sancius superveniei in te, et virlus
dicit: Utinam diruiliperCs ccelos el venires [Isa. fi Altissimi obumbrabit libi (Luc. i). Ibi artifex isle
1'xi'V). David quoque longa fracitis expectalione hoC unguenium confccit, quando Filius Dei loium
vocem cJamoris extolleiis in coelum, Eniitte, inrjiut, suscepii qubd erat hoiiiinis, el assuriiptae naturae
maiium tuam de alto (Psal. CXLIII),hoc est, lilium plenitudo divinitalis corporaliier se infudil. Miror
luumde paieiiiitatis luae gremio. Et ecce desideriai ego si non et-\va''miifaris in istouiiguento tfia haec,
prophelarum completa suni, nqbis datn est suinma odoreni, dulcorcm, et liqiiOfem. Oilore cnim hujiis
gaudiorum, ad quos C.hrisliis venit: imo {nl verius unguenli homines na:uni!is legis recrcati snnl, quia
dixeriin) venii propter nos, propter nos, inquam, a Christo iiasciiuro adhuc longe posili, sola fidei
utiiostra sanaret vulnera, et peccatum lolleretipse devotione, quasi oilore quodam de longe venienle,
pretiiim redemplionis el hoslia factus pro peccato. ipsum expeclabanl. Dulcore vero hujtis unguenii
Sed atteiide, honio qualem te invenit, quam durae bomines scriplae legis delectati suni, qui quasi in
addictuni serviluli, qiiam ingratura collatis benefi- limine nascentis Christi posili, suavilatem promis-
ciis, et vix niirari siijTicies, quod tam vilis res, et sionis in lege et proplieiis acceperanl, et in sacri-
taiii abjecta, talem actantuin meruit redemptorein. ficiis-Chfislum figurantibus spiritalem dulcedinem
Quis enim luam considerans perfidiam vel dignum rei significatae inlelligebant. Liquore vcro hujus uu-
venia le judicarel, qui abjeclus Ddmino tuo, alienae C guenli sanati sunt homines gratiae, quibus non so-
servituti le subdidisli,-et in spontaneam te dejiciens luni Christus corporaliter est exhibitus, sed etiam
miseriam, collata libi beneficia abjecisti? Volens sacramentis quac de latere ejus eflluxerunt, salubr'-
ciiim redemptor luus le feliciler vivere, tria bona ter perfusi sunt, utpole baptismate ad sanctificatio-
tibiproposuerat: nem.cacteris ad conrirniatioiieni. Hocest illuil un-
Priinum, innocentiam condilionis. Secundum, guentum quod in alabaslro repositum mnlier pecca-
locum voluplatis. Tertiuinj beatitiidiiiein aeternitalis. trix elTudit super caput Jesu recumbeniis, et donnis
Duo prima conlulerat in re, ne aliqiio egens a Deo impleia est odore unguenli (Matth. xxvi). Siquidem
tuo recederes. Tertiuni vero coiiliilerai ih spe, ut ungucntum in alabastro reposilum, Verbum carni
per inaghitudiiiein rei proniisspe firmius ei adhsere- uniium fuit, Sed fraclo alabaslro,. id est, Chrisii
res. Sed ecce: Adam iibi es?ppmine, inquii, audivi liumanitate per passionem consummata, mulier
vocem iuaiii et abscdndi me, eo quod hudus esseiri peccatrix unguenlum super-caput Jesu effudit, quando
(Gen, n). Vere nudus, id est, ab illa iiinoceniiaB Ecclesia prius peccaiorum sordibus fcedata, sed in
veste spoliatus in taiilam iniquitalis feceni le iiu- sanguine Chiisti mundata, fidem Verbi incarnati
mersisti, ut vix raeminisse possis quain benigna _ Deo Patii obtulil. Caput eiiim Chfisti Deus est, sicut
circa te exliiit liberalitas tui creatoris. Locus qiio- dicit Aposlolus (/ Cor. n). Domus vero Ecclesiae
que voluptalis in exilium commutatus est: quod repleta esl ex odore iinguenti, quaiido Chrisitis Deus
teslanlur quotidianaj Calamilaies, videlicet angu- dona gratiarum filiis Ecclesise divisit, Ungueiitiiui
stiae menlis, corporis infirmitales, pericula foris, Snper omnia necessarium, sine quo nec vulnera
pestileniiae irrueiiles desupei^ defectus iinmoriali- ndslra crirari, nec prima: piajvaricaiiohis delictum
tatis, et ad uiiimiim expcclatio riiorlis. Post iiaec expiafi poterat. Neque enim qualitas morbi qui pcf
omnia, ipsa beatitudo promissa jn supplicium erat primiim honiinem super nos veneral (Geii.u), aliaia .
commularida', nisi quia roisericordia et veiilas ob- Viam medicinae videtur potuisse admillere, quain
viaverunt sibi, el temporepropiiiaitionis immineiite per In.carnationem Vefbi: Quia si debiiae satisfa-
justitia cl pax osculatae sunl (Psal. txxxiv). Iii na- ctionis ad culpam fiat collatio, congruum fuisse
tivitate enjm Ghrisli verrtate apparenle secundum iestimabitur ab aliquo, ut sicul liomo usque ad
promissum Dei, subsecula est misericordia delibe- Deuni supetbierido est elalus (voluit enim esse sicut
Vatiouis pcccaioris ; sicque justitia et pax bsculatse Deus) ita in [condigna satisfactiorie criminis Deus
sunt, quando homb per gratiaiii Dei justificalus, usqiie ad liomiueni. fierel liumiliaius. Qui ergo forte
17 SERMONES. — SERM. I. IN ADVENTU DOMINI. IS
aliler redimere non potuil, potuil tamen liberare X amor seculi? Oculus etiam cliafilatis csccuiieris
aliter, ut solp jussu, vel eo quo voluisset modo ca- eflicitur, quando affeclus dileclionis, qui Deum con-
ptivitatem tolleret, et r.epelleret invasorem (fuit templari debuerat, crassa quadam nube obduciuir %
enim alius modus Deo possibilis, sicut scriptuca est avafiliae et cupiditalis. Tale genus hominum iliis
(Matih. xix), scd boocpossibililas ad potentiam libe- Helisei irrisofibus recle comparatur, qui dum as-
raioris magis respicil, quam ad aequitatem redem- cenderet in domum Domini, palvilium ejns irride-
ptionis: ul in redemptione inlelligas et justam sa- bant, unde et ursis ad devorandum iraditi surit
lisfao.tioiiem delicti, et prelium captivitatis. Redi- (IV Reg. n). Calvilium quippe Helisei, est amari-
mere enim est rei alienatae sub aestimaiione aequi- tudo tribulalionum, paurJertas elhumililas Salvalo-
pollentiae preiium dare. Sunt adhuc alia duo medi- ris.quae pueri.hocesl.stulti amatores hujus mundi,
cinalia a redemplore noslro nobis exhibiia, yidelicet irridentjvel quando hoc realiter faciunt, vel quan-
caulerium, et aniidoium. Caulerium quo nociva do ea imilari nolunt. Unde et nrsis, id est, demo-
resecantur, amaritudo esl iribulalionura. Antido- nibus ad devorandum tradunlur, ul in poenis
tum vero quod epiitra venena dalur, est illud sin- .aguoscant potentem, quem in lerris despexerurit
gulare vilio>iim remedium, scilicet virlus hufnili- humilem. Vere irrisores sunt, non imilaiorcs. Irri-
latis. Isla duo in formain yilae nobis proposuit, quia B defent enim, ni fallor, relia Petri, scenofacloriaih
non saiis erat liberlatem reddere, nisi per viiae sancti- Pauli, zonam pelliceam Joaiinis Baplislae, panem
tatem cuslodirelur : sed nec aliunde ad patriam subcinericium Heliae.nudilateniMarlini, sedetinsa-
pater reditus, nisi in conversatione humiliet pa- niam repularent ipsum asellum Salvatoris. 0 si
licnlia liibulalionmn. familiare nobis dccssel exemplum, et nos qui fa-
Sed videmus mullos Verbum incarnatum fide am- cti sumns rebus pauperes eliam spirilu pauperes
plectentes, qui formam vilae ejus imiiari nplunt, essemus et quod suscepit professio executio operis
(juiius si ostendas loca ciavorum, si mittanl nianus teslaretur. Sed frequenter vasa flguli, quibus ma-
in latus ejus, dicunt cuni Thoma : Dpminus meiis joremadhibel diligenliam.inconlumeliam prodeunt,
et Deus meus (Joan. xx): si autem ad passipnes eos et ea quibus minus curae impcnditur, fiunt in ho-
invilaveris el humilitaiem, dicunl Domino Deo : norem et in meliores usus. Sic virgulia in desertis
recede a nobis, scientiam viarum tuaruni nplumus locis siia si ad radices habeat humorem, si ramus-
(Sap. m). Comprobanl hoc plurimi sludentes divi- culi ejus libertatem aeris et caloris assequantur,
tiis et lionoribus, sivc siienliac ppiius quam con- quandoque arborem speciosam, ramos, baculos,
scientise, non ul abjecli et hurailes, sed potiusine folia condensa, flores vernantes, et ffuclum utilem
tales repulenlur : ul honorati videanlur esse in se- ^ ex se producit. E contrario vero novella plantatio
culo, et faciant sibi nomen juxla nomen magnorum in locis amcenis et vireritibus posila, si perfundas
qui stint in lerra. Htijus rei argumenia sunt labores eam amaritudine, si pungas eam spinis, dum debes
innumeri, iransmelatio terrarum, pbsequia princi- apponere cophinum stercoris, si ramusculos erum-
pum, stndia in longum protelata, el caetera hujus- penles recurvos in terram teneas, si palis undique
nrodi in quibus homines consumunt dies suos. Sed coarcles eos,neinlibertalem aeris exurgant.aesiimo
esto, pro voto libi omnia respondeant, sis affliiens ego quod planla isia cum in robur cvaserit, trun-
divitiis, praeclarus scientia, praedilus bonoribiis, cum incompositum, ramos retorlos, folia rara,
in his omnibus quaeso quid finaliier yis apprchen- flores imperleclos, fructum fatuum producet, ct
dere, an salulcm? an siiblimitatcm? Sed salus me- minus suavem ad vescenduin. Nonne legisti, quia
lius qiiaeritnr pauperlale quam diviliis, subjeetione non genlem propler locum, sed Iocum propter gen-
quam eminentia : el vcruni est illud Augustini ver- lem elegil Dominus? (// Mach. v.) Certe mulier
bum, quia frequenler indocli ccelum rapiunt, et in paradiso facta est, vir extra paradisum, tameh
verba legis ponderanles cum litteris suis ad inferos citius el amplius peccavit mulier quam yir. Phari-
descendunl. Forte sublimis et magnus vis apparere, D saeus quoque superbus plus peccavil in templo,
sed in omni labore tuo quo laboras sub sole; hoc quam Mailbsetis publicanus in teloneo; el Judas
assequi non poteris, quia semper meliores et subli- plus in ccena Domini, quam puella sallalrix in con-
miores supra te aspicies, quorum comparalione vivio Herodis. Quare hoc? Rebus enim necessariis
quasi nanus inter giganles reputaberis, et videberis occasiones periculi solent adjacefe, et ex his quae
in vanum deduxisse dies luos, cum tamen nulla in se bona sunl causis emergenlibus conlrarii pro-
jacturagravior sil quam temporis. Ut quid o aiiima deunt evenlus. Sic tranquillo mari et ventis flanti-
misera caplas inanes auras, rumnm vaporantem» bus prosperis naturae malum et antennas erigum,
quem si apprehenderis, vesiem habebis infeclam, appendunl vela , casteraque inslaurant per quae
palatum amarum, oculum caeculieniem. Quo enim facilius porlum consequanlur. Sed ventis irruenli-
roagis sancias conversationis vestis inficitur, quarii bus conlrariis ipsa vela el eaeiera navis ornamenta
labore inulili, cum homo lotum sludium diviiiis et quae ad portum duceredebueranl, fiunl causa naufra-
honpribus inipendit, virluti autem niliil? Vel quo gii, nisi provida hoc caveat diligeniia gubernanlis.
magis palaium ralidnis amarescit, quam voluplaii- Eodem modo el qui navem ingrediunlur monaslcrii
bus vitae, cum nihil sapii rationi nisi quod condivil suos secum gubernationis apparatus assumcnt,
:'ld ABSALOMS ABBATIS SPUIiNCKlRSBACENSiS 10
scilicct vilem habiiiini, victum lenueni, conlcm-- A iiualio culpas : quia adeo violenla est ientatip, quod
ptum scculi, formam pauperlaiis, et canera disci-- iion suppelunt vires resistendi : ul forie in edulio
pljnae inslilula assuniu.nl, per qijse facilius altiii-- lentis Esau (Gen. xxv), el Jn lenlatione inulie.fis
.gaiil poiiuni salutis. Sed memoria pristinae convef-- iilius fatuae, quae apprehenso pallio Joseph dixil:
.sationis redeunle quandoque incipiuntesse amatoress Dormi mecuni (Gen. xxxix). Quanto enim major est
seculi, appetere yoluptates, honores ambire, con- violentia teniatidhis, tanto' minor est voluntas
jemnerepauperiatem : et dum pauperes el despeciii pcccati : et e contrario, quanto minof est lenlaiio-
(QiimCliristo yideri meluunt, viam humilitatis cumi nis viclenlia, tanlo major cst volunlas peccali. Prd-
Christo, qui est dux viae,pariter abjiciunt, Sic olimi pler violeiiliam autem lentaiionis ipse suggeslor
..Pprpliyrijus infestissimus ille Chrislianorum perse-. inali apro comparalur, ut ibi : Extermiuavil eatn
ctilor, audilis Chrisli yirtntihus quacsivit ab illoj aper de silva, et siiigularis ferus depasiusest eam
familiari suodaemone, siChristus bonus et si dignusj (Psal. LXXIX).Ergo qui snsccpta paupertaie et liu-
esset imilatione? Cui illc : Chrislus quidein bonusi mililate iinagiiiein Chrisli iuduit, qnid diciurus esl
„cst, sed oiiines qui sequunlur emri niiseri sunl. SedI si melallo regis iniprimit imaginem Herodis? Iloc
jniserias impius ille nplens suslinere, ex illahora i judicium non esl servi, sed imperatoiis. Unicuin
ccepit detesiari el jurafe quod non novissel lio-. ergo superest consilium, reformare in nobis inia-
.luinom: Yera est procul dubio falsarii illius senten- giiiem Christi, restaurare regis pecuniam ut ve-
lia, quia teste Aposlolo, Omnes qui volunt pie vivere iiiens ponere ralioneni cumservis suis, cum usuris
in Chrislo, persecutiones patiunlur (UTinu 111). exigal illam. Pi'aeveniant judicem lerribilem planctus
.Quid ergo Porphyrianiis vis esse,,el aflluens omni- pcenitenliae, misericordiaeopera, munditia vitae, quae
;hus bonis, an Christiaiius et miseriis subjacebis? iiebetent aciem gladii illius versatilis, quamdiu
Meiius enim est ad lempus cum Chrislo miserias et suspenditur manus ferienlis. Quis eiiim non limeat
pressuras sustinere ; quia tristilia isia verlelur'' ictum illum insanabilem, ubi materia fragilis, gla-
.in gaudiuin, et taie gaudium quod nemo tollel a le dius penelrabilis, percussor foriis? Oblineant crgo
(Joan. xvi). Itadico si proinpla mcnie particeps fue- preces el lacrymae, ut gladius aetern:e damnaiio-
ris tribulatiouurn. Et quis esuriens Iiabuii piscem iiis coiivertaiur in virganj correclionis, qnaesic in
apppsilum, et: comedil scdrpioneni? quis porium pracsenti corfipial fralfes, ut in futuro liicial hae-
lenens affectavit naufragiuniJ.Affeciatum plane redes illius haeredilatis, quam iiiimarcessibilem et
liaufragium dixerim, si is qui sanclae conversationis iiiconlaminalam saiiclis suis conservavil iii ceelis
liabilu iniaginem Chrisli induit, et quasi uno jiede C ( Jcsus Christus Dominus noster, cujus regiium el
inirayii. in gaudiuin Domini sui, respiciens retro, iinperium permanel in secula seculoruui. Amen.
yoluplaitibus vila?,el curis secularibus velit impli- SERMO II.
cari. In religiosis auleni haec ideo affeclata yiden- DEADVENTU DOMINI.
.1iir,,quia iacile haec cavere possunl : quippc status Sol slelit iii medio cwli, et non feslinavit occum-
et babilus el professip his contradicit : et suffl- bere spatio diei unius (Josue x). Et si antiqua p.ro-
cicns reriim leniporaliuin administrali6 omnem ne- digia ad mejnoriam revocemus, yidelicel magnalia
cessilalem lalia affectundi excludil. Propterea re- quae fecil Deijs in iEgypto, mirabilia quae operattis
Kpice ad caetera malorum genera, videlicet ad ea est in lerra Cham, tcrfibilia quse ostenditin fnari
qu.e fiiint per impotenliam et e contrario ad illa Rubro (Psal. cv), inajora lameii pracseniis tem-
quae fiunt per dcliberalioncm,- et videbis quod affe- poris videmus mirabilia. Ecce enini juxta Hieremiae
ctatamala.id est, quxex delibcrationefiunl, sum- vaticinium, No.vum fecit dominus super terram
jroam malorum aliigerunt, Quaeeniniper subreplio- (Jer. m). Quod novum? res rriira, res inaudita,
neni fiunt niala ex hpc levioia sunt, quod subito faclum esl in Virgine solstitium. Nec loqnor modo
iirgenle motu aniiiii praeveniunl judicium rationis : j> T solslilium naluraê, cum sol iste vis.ibilis gradu
vl si molu iracundiap fralri meo dicam racha sive reciproco a nobis ayeriitur, vel ad nos conver-
fatue: Unde ipse inccnipr ma]i. diabolus propter liiur; non illud solstitium miraculi, quod ad Ga-
velocilatem hiijus suggeslionis avi comparatur in baon factum est, ubi filiis Israel pugnantibus sole
»ali lentatione, ut ibi ; Posuerunt morticina servo- defixo in medio cceli, dies duplicata est ul conse-
rum tiiorum escas volalilibus cccli (Psal, LXXXVIIJ). querenlur victoriam de hoslibus. Sed ill.ud loqnpr
Ea quoque qnaj per iiidiscreiionem fiunt, ex hoc splstitium ineffabile, quando Dei Filius, sol jusliiias
quodammoilo excusaiitur, quod f.ilhint judicium interminus et incompreliensibiIisquoJammodo.se
ruiionis; videniur enim esse bona sed non sunt: ut coinpreliensibilem fecit, et divinilaiis suaemajestate
si forte aliquis velitjejunare aliis comedentibus,veI quasi in' linum globum collecta, in ulerum virginis
psallere aliis dormieiitibus et hujusmodi. Unde ct cprporaliter se infudit. Et est primum solstiiium
propler fraudem suggeslionis in talibus vulpi coni- naturale. Secundum, miraculi. Quod vero factum
pafatur, ntibi : Capite npbis yulpes parvulas, quae pst i.nvirgine, solslitiiim es.t salulis. Congrua au-
ilemoliiinlurvjneam nicam (Cani.n). Similiier el in teni fortassis simililudine incarnalipiieni Yerbi
3iis p 8? {>?rinippientiam fiunt, alicjua cst »He- solslilium appellaverim : qua sicul sol iste yisibUi»
,«91 SE&MONES. — SERM; II. 1N ADYENTU DOMINL 33
: dicitiir solstitium facere, quandonobis e viciriopo-rAA hosles suos expugnanlibus, mystice lamen adgenus
sitiis ad nos amplius accedere non potest, sic Dei humanum pertiiiet, quod ab inimicis spifilalibiis
. Filius sol juslitiac, solsliiiuni fecil, quando nostram modo violenler, modo fiaudulenter, modo occulte,
.naiurani assiimendo usque adeo sibi conjnnxit, modo aperie impugnabatur. Cujus pririius liostis
.. quod facla unione Dei et hominis ad ipsam am- fuit affecius pravae conscicntiac. Seeundus vanitas
ivplius appropinquare npn poiuit. Quomodp enim inumlaiKe gloriae. Tertius, tiiiior mortis. Quartus,
, ainplius appropinquaret, qui et Deum homihem, et dcsperalio salutis. Quintus, spiritalia neqiiitiae vn
hominem Deum fecit? Ista ergo unio Dei et hoihinis cceleslibus. Sexlus, subtus inhians infernus. Pri-
', nobis significala est illo verbo Josuae quod propo- nius hostis agebat ul tolleret cordis mundiciam.
sui : Solsleiil iu medio cceli, elc. Cum cceli noinen Secundus, ne aspirarcmus ad patriam. Terlius mi-
,in sacra p.igina multis niodis accipialur, hoc in nabatur supplicium poenae.Qnarlus negabat spem
-locpaccipiliir prp praescnli Ecclesia, hac simililu- niisericordiai. Quintus agebat ut a Dco separaret.
.dine :quia sicul coelum aethereum fulget el orna- Sextus, ut captivos incarcerarel. Et quis tam forles
tur varia distinctione planetariim et sideriim, iia advcrsarios una die expugriaret? accrevit ergo
.. praesens Ecclesia ornatur el fulget diversis virluti- spalium diei unius, ut facilior vicloria mora tem-
busei meritis sanclorum. Unde in Apocalypsi lio- ^ poris proveniret.El fuit spatium primsc diei, tcm-
iniiie cceli praesens Ecclesia, nomine slcllafum pns legis : spatium secundae diei fuit, lempus gra-
yfci sancti designanlur, cum dicitur de serpente tiae sive novse legis. Lex siquidem dies fuit qnae
iilo antiquo, videlicei diabolo : quia cauda sua fugalis ignoranlias tenebris cultum unius Deidocuit
-trahebat tertiam partem steilarum cceli In terram ostendens quid Deo, quid proximo deberemus : quoa
{Apoc.-kw). El alibi : Factuni est silcntium incoelo pcena peccatis, quae remuncratio virluiibus rcpo-
liora quasi dimidia (Apoc. vin). Inccelo, hoc est, -..nereiur. Haecaiuem dies non fuil suflicicns ad ex-
in praesenti Ecclesia. Quia enim in ea hora iiitegra pugnaiionem hostiuin spiritalium : quia lex habe-
; id est continue non potest haberi sileniium con- bat vocem praecipieiilem non gratiam adjuvanlem,
, templ3tioiiis propler varias lenlationes, quse animi Undedicit Aposlolus : Quia lex neminein ad per-
quielem impediunt. Inde dicilur : Faclum silentium fectum produxit (Hebr. vn). Et; alibi : Si ex Icge
in ccelo quasi hora diinidia : quia et si non sem- jiislilia.Chrislusergo gratis morluus est (Gatat.ii).
per, interdum lamen sancta Ecclesia per cceleste De Judaeis quoque in psalino dicitur: Filii Effrcm
ilesiderium sursnm elevainr. Medium aulem liujusi -intcndentes et mittentes arcum, conversi sunt in
•cceli fuit beata Yirgo Maria, quoe inter legem ett C die bclli. (Psal. LXXVII). Quasi dicerel, Filii Effrem,
gratiam quasi limes quidam medius conslitula, hoc est, ipsi Judsei, tit pars pro tolo accipiatur,
solein justiiiae, videlicet Dei filium in seconcepit, . inlendenles el liiitlenies arcuin, boc esl, pracpara-
cpiia cognilionis suae radios ad utrunque popnlum, lionem quandam ad pugiiam spiritalein, contra
id est, Judacos et genliles emitterel. Est igitursol, vilia facientes, dicentes ; oniuia quac jusserit nobis
Chrisius : ccelum, praesens Ecclesia : mediuni cceli, Dominus, facienius. Ipsi convcrsi sunt in die belli,
beata virgo Maria : solstitium, Verbuin iiicarnatum. lioc est aversi stint in tempore teiilalionis. Sic
Hiijus autem solis justili;e duo signa solslilialia( olim baculus Helisei filium mulieris moiinum susci-
possnmus assignare. Primum Evam : securidum, tare non potuil, quousque in advenlu Helisei caro
beatam Virginem Mariam. Eva peccatrix, perquam x pneri calefaclaspiritum vitalemrecepil (,/rBej.iv).
mors inlravit in mundum, quae fuit janua pefdi- Baculus Helisei, hoc est, lex a Deo propter corre-
lionis, signum fuit solstitii hyemalis : quia perr ctionem transgfessoriim positav genus humanum in
ipsam nocie peccati prolongata, sol juslilia; a iiobiss peccalis mortuum vivificare non potuit, quousque
lougius recessit. Beata Virgo Maria sigmnh fuit[ in adveniu Hclisei id est mediatoris Dei et homi-
solslitii aestivalis : quia in ipsa redivivo quodam^ . num Jesu Christi, per gratiam adjuvaiitem inflain-
calore gratiae soljustitiae ad nos appropinquavil.. niatum ad viam salutis rediit. Prima ergo die non
Inierhaee aulem duo signa, videlicet Evam el bca- sufliciente ad vicloriam de hoslibus spatiumdiei
tam Virginem Mariam, sol jusiilise, quem diximus,. duplicalum esl, quando, ad legem accessit gratia,
per niundi liujus cursum paulatim radios susc co- ut per medialorein Dei et hominum Jesuiii Chri-
gnilionis effudit, dum aliis per inspiralionem, aliiss stum hostes humatii generis, hoc est, peccala cum
per visiones, aliis per subjeclam crealuram,"aliis s suo autore diabolp vinceremus. Ecce, fralres dile-
Aiodis aliis seipsum notum fucere voluit, quousquee clissimi, jam Heliseus yenit, jam Cliristus huma-
homo iiatus ex Yirgine, super terram visus est, et!t naius nobiscum stal in acie. Si D.eus pro nobis, quis
cum hominibus conversalus est (Baruch. ni). Sol d contra nos? Ergo o anima fidelisel devola fortiier
ergo stetilin medio cceli. Sed quid est quod sequi-i- prasliare bella Dei tui. J.am non est quod timeas,
lur : Non festinavit occumbere spalio diei unius.;. non est quod expavescas : non enim. solus ad hauc
fjuod licet ad hisioriam supra memoralam qiian-i- pugnam venit, quin potius. slat niullo milite co-
•tum ad literam, respiciat, ubi ad.Gabaon solc de- :- niitalus. Nam leclulum ejus id est Incarnationis
. Jixo in ccelo accrevit spalium diei unius filjis Isracl;l iuysterium, sexaginla fortes ambiu.nl! ex forlissi-
., 2p: ABSAIJDNISABBATIS SPRINCRIRSBAGLNSIS U
rnis Israel, omnes tenenles gladios et ad hella do- .A-d.es in opere, ,in yigilils pigfi, in disciplina inprdi-
ctiss.imi (Cant. in),utpote proplielae, qui eum nati. Timeo yeheroenler ne prp nobis dicatur illud
vcnturum praedixerunl, apostoli eJ mariyres, qoi Ezechielis, quod subjungiiur : Yidi, inquit, et ecce
constaniia passionis lestimonium ei perhibuerunt: in oslio templi inler vestibulum el altare viginli
.alii .nii.ranu.iis corusci, alii prsedicaiione clari, quinque viri habenles dorsa contra teiupltnn, ct
omnes tenenles gtadium spiritus, quod esl verbum facies ad orienteni, et adorabaut ad ortum solis
Dei (Ephes. vm). Atteiule aniiiia Deo digna, quibus (Ezech. yiii), Per.hos xxvviros, recte pusillanimes
armis rex tuus induilur, ut el tu siuiilibus indua- et ignavi figurantur, qui dumnequein lemplo cor-
ris. Vis yjdere quibus? Ecce stat nosirae carnis dis tliimiaina sanclae devolionis, neque in altari
lectus cilicio, huniilis, paliens, despectus, man-. . .corpôris-sacrificium boni operis offeranl, quasi
siietus, plenus doloribus, pauper, peregrinus. Tu inler templuin el allare posili oliosos se ostendunt.
ergo indue arrnalurara regis si yis censeri nomine Unde cOngrue de his dicilur, quod habeant dorsa
inilitis, Eslp.ergp patiens in injuriis, in obediendo contra lemplum, et facies ad oiientem : qnia el di-
lmmilis, jn advefsitaie securus, An prosperiiate sciplinam humiliala menle suscipere nolunl, et la-
lnodeslus: : jpcundus in pauperlale, mansuetus in men conspJalionis, quae per orientem significatur,
cenversalione, in ahstineniia severus, in cliarilale participes esse yplunt, Inde est quod adorant ad
feiyidus. TaHs enim esl dilectus luus, el ipse est orlum splis adprare est in beneficiis. et conso.lalio-
ainicus tiius. Non sinl libi Iioecinfirina Dei lui oc- iiihus Deo gralias agefe, Unde dicitur: Confilebiiur
casio scandali, quae debenl esse causa salutis, sieut libi cum henefeceris ei (Psal. XLVIII).El haec de
olim in illis inipiis facturii esl, qui ejus mortalia formidolosis. Nam per eps qui » bello domini sepa-
eoniemnentes in iaciem ejus inspuerunl, lanceis rentur eo quod uxores ducant, aignillcanlur luxu.r
piipugerunt, qui exclamaverunt dicentes : Non ha- riae dediti, quse eljam sapientes infaluat, fortef
bemusregem nisi Cajsareni (Joan, xix): quin potius prosternil,, erectos incurvat, sublimes dejicit. Quis
adora humanalum,amplexare infirchum, paiienli ergo iantae pestis non caveal insidias? Quis ejus
et despecto coiidole, paupefi Bt egenp sludia huma- dolis npii timcal seduci ? Ecce, inquii beatus Job,
nitalis impendei: oniiiia eniin isla prp lesuscepil, hi/jiii.seryiunt ei, hoc esl viri sancli, sunl insta-
iipnpfo se, Prpptcr te ad hanc pugnam venil : biles ,et in .angelis suis reperit pravitatem, quanlo
imopro lein hac.pugna ocpubuit. Quare occubuit? magis nps jtjiii iiihabilaniiis domos luteas et lerre-,
quia divino. oraculo sicpraeordinaUimfuerat, ul ille nuni geriraus fundamentuin. (Job ly), Hostis ista
.exercilus vinceret cujus dux in bello primp pccum- Q i e vicino positus est, quod el si npn sempcr prjeva-
berel. Tanven sicut dicit Scriptura :-Non festinavit leatdum suggeril, inlerdum lamen io.ci et lemporis,
occumbere spatio xiiei uriius : qui non prius susce- cpportunitate seducit. Sic olim Skhem filius Hemar
pit morlis suppliciuni, quam nostrae reparalionis in Dina (Gen. xxxiv),DavidinBersabeje(//B.e(/.xi),
sacramenta consuinmaret. Uride in cruce posi.lus, senes Babylonis in Susanna (Dan. xiu), Hulofernes
«lixit : consumniatum est(Joan. six). Ut auteni in Judilh captus occubuil (Judith. 3a.11),quorum
hanc pugnamspiritalem latius pro.sequamur, mul- nullus in cpncupiscenliain exarsissel nisi concupi-
tos ad eam vocari yidemus : qui bell.i iriipelu iinmi- scendi occasioc vicino posita se pblulisset. Attende
iiciite lanquam desideset ignaviab exerciiu Domini ergo quam sit fllia Babylonis, id est, carnis condi-
.scparaiilur. tio, misera, ulpote necessarip morilura, viclura
Sic cnim in%ge: Moysi praeeipjtur, ul pugna iiri- breyi, custos sepulchri, spcianda yermibus, judicia
triiheiite" fiiiiii^srael 'formidplosi, uxores ducentes, addicta : el hisi misericordiler liberata fiierii in
adiflcanies dbjnps ad propria. revertantur. Et surit aHerixuroperilufa. Ut ergo liberemur ab hac sei'^.
formidolosi,quidum vcniunl pugnaluri conlra vilia, viiute misera, sacrje ScriplufaJ regamur magiste-
per vigilias, per. jejunia, per ofai\ones, incipiuiit rio, qu.seamalpfem suum a terrenjs contagiis sur-
formidare ppiidus lahbris, gravamen cOrppris, op- D sum «leyat, dum eum primp per disciplinam in-
casiones inlirmilatis, el sic evenil ut dum molestias struit, in hahilu et gestu corporjs, secundo per
corporales effugere eupiurit, a srio. propos.ito defi- scien.tiam in rebus agendis, terlio per prudentiam
cientes flihil virtuos.iim alientare praesumunt. Sed. in mpribus, quario per sapientiam in cceleslibus,
de jumeiitp quod iu opus domiui s.ui condiixerunt, siyein conleroplatione ccelestium. pum enim primo
quod denario ditirno appreciaverunt, s.ip eis dispen-? averlil oculfis suos homo ne videant vaiiilaiem,
sare non Hcet, ut mercedehi diyini, operis accipiant, npn exaliat in ri.su vocem suaiii, 11011 loquilur scur-
elbpus diei non perficiaiit. Quis. eniiiimercenarius rilia, quaead rem npn pertinenl, neque fert pedem
htfvem vel asinum paififamilias despojideat, et non qu.o ripn licel: jam per dispiplinam bphae vitse ini-
desiida.hle aniinali praelaxatam. mercedem expectet?. tium, yidelicet formam religionis OSt asseculus.
Ecce hos. misefi rriarium ad a.ratrum niisimijis : re- Postmodiiin cuni in operibus sive relius agendis
ficimus ju.meritum nosirum, lioc est, corpus-de invenitur sbllicitus, iinpiger, circuirispectus, caulus,
eleeniosynis paup.eriim, de peccalis mortuorum, -providus, jam magislrante scienlia ipso exercitio
ui nbslris spiritalibus cariialia eofum recompense- boni operis occasionem peccandi prajscindit. Terlio,
•tii.u.s,ciiin lam?n simus tepeiiles in oratioiiey desi- cum jam placent ea quac dixi, paulalim ihcipii ton-
23 SERMONES. — SERM. III. IN ADVETU DOMINI. 23
siientia pnrgari a vitiis, et subinlfanle prudenlia .V visus tuus fallilur, riiccs quia humiljlalem, mansuc-
omari incipil virlutibus ct bonis moribus. Quartp, tudinem, charilatem, patienliam ad oiuiies. Flccte
cum jam virtules est adeptus, parum estei abslinere oculum ad le ipsum, in le quid vidcs? Nisi te ipsnni
a vitiis, sed per suavitatem divinae sapientiae incipit accusare erubcscis, dices quia superbiam, impa-
sapereeaquae Dei suut, utjocundum sil ei fabulari tienliam, insuavilaiein, diflidenliam ad omnes.
cum Deo, rimari ccelestia, dicendo cum propheta: Reclo ergo usus consilio, te ipsum primo loco re-
Jlihi autem adhaerere Deo bonum est, ponere in prehendis, Imo si justus es, in principio accusator
domino Deo spem meam (Psal. LXXIJ).Hae sunt es lui (Prov. xvm), sicut quondam Job ille juslus,
quatuor rolae, quibus sacra pagina amalorcm suurii cum Deum oculo contemplationis respicerel," sua
informat, et sursum evehit, docens eiim offerre infirma inluens el accusans exclamavit dicens :
corpus smini hostiam sanctam, vivenlem, Deo Auditu auris audivi te~,nunc auteni oculus meus
placentem (Rom, xn), el immaculatum se cusio- vidit le, idcirco me reprehendo (Job XLII). Quasi
dire ab hoc seculo (Jac. i). De quibus ,in prophela • dicerel, primo audivi le per luae voluntalis cogni-
dicilur :quia cum clevareiitur animalia, elevabanltir iionem, nunc autem oculus meus videt le per men-
el rotae pariter juxla ea (Ezech. i). Quippesancli viri tis conlemplalionem : et quia video le.idcireo ipse
non aliter per codestia desideriaad Deum respiciunt, ^ me reprehendo. Me inquit, non le. Sic enim omnis
nisi hic virtulum quadriga eos fuerit persecula. vir spirilalis quanlo magis ad Deuin accedit, lanio
Per tertium genus hominum qni a bello domise- magis quid sil cx se ante oculos staluil, quo am-
parantur, eo quod domos aidilicent, significanlur plius se per gratiain illuminalum recognoscil. His
curiosi, plusquam oportet curis exterioribus in- tamen omnibus qnae dixi, noii damno zclum rcli-
tenti, quales sunt homines hujus seculi, qui faciunt gionis, qui ab omnibus bonis et amaiiriiis et tcnen?
in mari viam, circumeunt lerras, faciuut diviiias et dus cst, sed arguo et rcprehendo livorem detra-
non in judicio, terminum copulant ad lerminum, ctionis. Quia ergo, fratres dilectissimi, npn corona
tanquam ipsi soli habilaluri sint super terram (/sa.v). tur nisi qui legiiime cerlaveril (// Tim. n), assu^
Sed quid nobis de h:s qui foris sunt judicare, qiii mal formidolosus virlulem, camalis pudiciliam,
boc curipsilalis malum in nobismetipsis inveniiiuis, curiosus animi quielem : et cpnversalionem bonam
et tanto periculosius quo amplius aliorum facta vcl habentes in charilale Dei, et patientia Chrisli ini-
dicla magis quam nostra discutimus. Quis enim micis nostris spirilalibus obviemus, quos non slrc-.
noslrum de seipso adeo sollicitus, qui non curel ex- piiu armorum sed. virlulibus et hpnis operibus
lcriores administrationes el judicel ofllcia inordi- fj oportet repugnari. Forlis quidem pugna sed magna
nata ? Hic dicat plus rigoris esse quam oporlel, ibi victoriae reponunlur praemia ubi luclus in gaudium,
plus dispensalionis, imo (ul plenius dicam quam sen- labor iri quielem, pauperlas in afflueniiam, miseria
lio) dum plenius imlagaie volumus quae ab aliis injocundilalem, moiialitas in aeternitatciii conver-
iiant, fingendo ea quae non eveniunt, in detraclio.r lilur : ubi sancti regnant cuni Deo, et agnus Dei
Iiis vilium praecipilamur. Inquit enim aller alteri : cum illis. Pari ergo desiderio, volo unanimi slu*
nunquid novisli quid ille loquilur in silenlio? quid deamus regi nostro mililare, qui quamvis in ad-
agil in occulto? qualisest in incessu ? qualis in ha- venlii suo humili, tribulalionis nos facial paiiicipes,
bilu! yeruntamen occullum teneas, donec res mein secundo adventu cum venerit in majeslate sua.
lius innolescat. Quid lu radix peccatrix occultum cum angelis suis regni sempilerni nos faciet haere-,
yis fieri, qui sanguinem fratris tui jam effudisli? . des, quod nos perducere dignelur ipse rex nosier
Ecce sanguis ejus clamat ad dominum de terra Jesus Christiis doniinus uosler, cujus rcgnum et
(Gen.n). lam causa ejtis in aeterni regis palalio impcfium permanct in secula seculorum. Amen,
pmnibus innoluit, plangunt eum Cherubin et Sera- SERMO III.
phin : cui iunocenti delraxisli, quem sanum vul- IN ADVENTU DOSIINI.
uerasti, cujus sanguinem injuste effudisti. Quid libi D Jn illa die erit germen Domini in magnificenlia et
polest esse animi recta sapienti, quando frater qloria, el fruclus lerra sublimis (Isai. iv). Diem,
luus hoc medilatur in oralione, hoc in leclione, advenlus Clnisti diu mulluroque desideraiam, quam,
boc in opere, inio ubique locorum gemil cruenlus proplieta non poterat demonslrare digito, ardenti
vulncre quod lu injuste ei inflixisli? 0 consuiiimala desiderio deroonslral dicens : In illa die, etc. Ac si,
religio quae summain suae perfectionis constiluit in diceret : Non loqupr diem illam anûsliae,et Iribu
detraclione alienae virtutis. Dicis forte, quia vir lationis, cum erunt signa in sole el luna et stellis,
spiritalises qui omnia judicas el a nemine judicar arescentibus hominibus prae timore el expectation^
ris. Et ego tibi sine lui judicio iilius ethnici versi- quae supervenient universo orbi (Luc. xxi). Noii
culo respondebo : Quia omne animi vicium lanlo denique diem illam desplalionis, quando. rup.ti suu$
• conspectius in se crimen hahel, quanto major, qui fontes abyssi magnae et cataractae coeli aperlae sunt^
peccat habetur. Demum si spiritalis es et coniem- ul inundalione facta delerenl omnem animam vi-
plalivus. Si coutemplalivus es, Deum vides. Non venlem. lllara polius loquor diero* quando roranli^
indigneris ergo si te inlerrogo, cum sim pulvis et bus ccelis desuper illuxerunt coruscaliones graliae
cims. QûandoPeum yides, in inso qûidvides?.Nisi orbi terra?, ei Da Fi.lius in_caniis trabea apparena
S7 ABSALONIS ABBAIUS SPKINCKIRSBACENSiS • 2S
roprlis fceilefe'suhlato paccm munilo intiilit, iioh A siihstipCTabijndariliaHsiisientavit, Saricta quippeiEc-
q|uaiemciiiique dico, scd eam ut (iriirabile dictu) ciesia; jairi olim Vidua, uipoie -inijiia Deiis per in-
liabitafel lupus cum agiio, et delectafetur iiifans fidelitatem extiriclus fuefai Heii.seo,hoc est, Deo
supef fofaniiiie aspidis, et iiiaiiinri ablaclalus riiil- patreberiediceiiteleCythuiri oleo^plenUm(IVReg. jy),
terei in cavernaiii rcguli (/sa, xi), In illa die larii Clifisiuiii yidelicet sepliforriii peifiisum gfatia sus-
soleinrii iaiitum expeclala erit geiiiien Doinini iri (epil quo diSLillarile gfaliam in filios Eccjesiae,
iiiagiiificeniia, eic. Quod geruicn? Illud plane eosdeni noii solumab cxactorediabblo liberavil, sed
cujus seriien Spiritus saiicius .ejecii, aiigeltis flofem etiam his; qui in Dei filids adoptaii fiierant, quo
prolulif, Maiia friictuni eiidii, iiiaier Ecclesia sa- pie viyei-ent de sua picnitudiiie copiosuiii graliae
porem suscepit. El recte iii angclo floruisse hoc. inuiius iiifiidit. 0 felix illa aiiiina quae^de tania ple-
gerinen dixeiim, qui inysieiium abscondiiuiii a se- nitudine: giisiayii ad modicuiri, et; in die adyenius
colis Vifgiiii denuiicians in ipsp saliiiaiionis yerbo Christi arram suae visilalionis accepit, vne; cum
nionstravil, et qiiod iri arcano divini cohsilii Jatiie- popiilo illd perfidp audife mefealur;: Cognovit hi-
fal; qiiasi in flore fructum, ila el in salutatioiie riindp nidiim suum, et ciconia leinpusadvenlus sui,
yifgiiiis Chrisliiin proriiisit nasciturum, Ave; (iri- Jsrael: aulem riie nori cbgnovji (Jer.:.vui). 0 munda
quit) Maiia gratia plena {Luc. i),. Quis in flofe B * coriscientia quae ad piaesentiam regis suiadeo est
tam suavis colldquii gerinen desperet proveuiu- ii.undata et pfnata, ut seeura videat euni in illa
rumi quod dispensavil boiiitas,- projnisil vefiias, subliirtitate glofiae, cum.treniehiirit angeli in corispe-
ev:;ii;;o'izavil lorliludo? Sed hoc digniiiii ailiiiira- clu ejus, et viriuies ccelorum nioyebuntiii' (Luc-.xxi).
tione videbiluf, quia non herbam, non plantam,hon Ips.uni eiiim germen quod ntinc in inagnificentia, in
ramuiii denique vel arborem dicil-fore inmagiiifi- . Juluro apparebil i|i gioria.
ccnlia, sed gefmen, quod noii solum inagniim iion Qiiairi sublimitatem gloriae proplieta prosequiiiir
esse solet, sed nioil.ii seminis vix crumpensgerrnen -..dicens•;:Ei erit fructus: terrw sublimis. Qusmvk
iiiodiciim futuri fructus iiidieium. VeriiiUameri per eniiri siibliniitas islareferri possit ad riiagriaiiii qnae
quaniiialem seniinis germinis liujus magnificeniiam fecil in lerra, qiialisfuil cui-alio.iiiDfiniialiim, sus-
perisare possumus. Quippe sicut ih 'germine. Yerbi cilaiio mortuorum, quod denium ambulavit super
incainali coiiceplionem, ita ci seineii Spiiitiis sancli' ' mare, et horum siniilia, aplius tanien ad gloriam
operationem recle pnssunius inlelligere, Quid eriim resurreciioiiis respicit, qua exaltatus est siiper
maghificChtius essepotest illo germine quod perfu- omnia benedictus in secuIa.Quam sublimitatem
sum. ett giatia Spir.lus sancli? Unde et de Spiritu alibi prOphela Ioquitur dicens : Erit radix Jesse
sanelo conceplus esse diciiur ChristiiSi Sicuf enim C ' quae slaliri signum populofum, ipsum
gentcs depre-
quod d« carue nasciiur, caro est : ita quod de Spi- caburitur(Isa. xi). Qupmodo enirii sigrium esse polest
rilu sanclo nalus est, lolurn (dico) spiiiluaje cst omiiium populorum nisi sil subliine? Quapropter
(Joan. m) ; lolum dico non seeundum naturam hujus signisiibliiiiitas, gloria est resnrrectidiiis qiiae
spiritiialem la.ntum : imo etiam secunduin naliiram praecessitin capiie i'proptei'ea signiim popuiorum,
cariiis. Ut elim dicam quod veruin esse creilo,, ul ei ipse spe.resurreciibnis ejusdeiii gloriae vivant
Christus secundum affectiones carnis adeo fuit, in evpeCialione quani "ih auiore>uo videnl pfaices-
spirilalis quantum Paulus, ea virliitis celsiliidine. sisse. Quod signum PrOpheta sibi imprecatur, cuhi
qua\ non poluit separari a. cliaritate Chiisli. di.cit : Fac inecum sigiuim in bpno (Psal. LXXXV).
Proplerca gefmem istud alil>i npn soluro roonti,p Sed sibi vull quod ille lam sublimis radix appella-
sed coagulalo et piiigui comparaUir, coagulaloi lur, cum radix inter omnes famos afboris magis sit
pfopier bijmanitaiis et Yerbi uiiioiiem',.- pinguii bum.iiis? erit, inquit, radix Jesse et caetera. Sed
propter cbarismalum plcnitudiiieii]. In hoc siquidem Christus in hpcradici comparalur, quia sicut radix
gcfmen sepliformis graiiae non ianquam gutta mo- . arborero, ila Clirisuis alios suslentavit, non abipsis
dica.sed lanquam fluvius ingenscorporaliter descen-. „ snsicntalus'est* Yel potius in radice, Christi humi-
dit, a qno ad viios spiiitales tanquara rivulus, et abi Jilas flgurata est : quia prius Chrislus fuit humilis,
illis adinfiina Ecclesiaero.enibra lanqtiamsijllicidium , postea sublimis. Cujus humilitalis irianifesta indicia
'; cinanavit. Quid deinuin aliuil significat Salomonisi sunt, si .recoliinus ea quae prophefae, evangelia et
illud sollum, cui in universis. regnis aliud nalura vel[ caeleraeScriplurai de ipso loquuntur, Sed ecce si-
. artificio non poterat comparari, quam illius germi-. gnum nobis e.sl iri stiblimitate, iitiiiam eiiaro signuin
iiis inagnificeiitiam? Natura quippe assumpli ho- sit in suahumililaie. Onmis entm Christi aclio (ut
-itiiuls, in qiiosumma majestas tahquam iri solio re-. dicit Scriptura) nPslra est instructio. Yos, inquit
sedit, omnibiis caeteris fuit siipereriiinens propler Chrislus, vocalis me roagister el Doniine, et bene
puritalem humanilatis, ct graiiarum plenitudineni: dicitis. Siuri elenim (/oan.xni), Certe si ipse magi-
-quasi quodiim Spirilus sancii artificio pfae caeterisi ster el nos discjpuli sumus, in nostro sludio.ejus
filiis honiinum iiisignila exlitit. Quam eliam,-dono- -disciplinamdebenius imitari.
runi pleniludiiiem figurabal lecythus. olei ille, qui Attendat ergo quilibel verumqui discipulum ejus
repleiis omnia viduae vasa ipsenon esl imminuliis : se esse dicil, si forie invilalus fuerit ad ejus Iiumilila-
îiin potius filiosillius Iibefalos a crediloribus de temjpatieniiani, mansuetudinem :.ad paupertates et
29 SLRMONES. — SERM. III. IN ADVENTU DOMINl. 50
iiijnriaspronominecjus suslinenrias, iiunquid in hacBA rexerunt Indere. Et certe disciplinam Chrisii,
pafte erit. discipulus liomii.is istius ? Tiineo yehe-- quam summis labiis profiiemur, ulrum in re ipsa
nieiiter ne voce illa Petri respondeai: horrionescioi iencamus, ex ipso fine ad quem lendere dcbemus,
quid dicis (Luc. xx). Quiri potius maiedicat ei rjui se3 potesl colligi : hahcnt certe cursoria et pugillalo-
ijjviiavil dicens : tu discipuliis illius sis, ego autctnl ria finem suum videlicet coronam v.icloriae,habent
discipuIusMoysi(Joan. IX).Quomodoeniin disc.ipiilus s mech.inicse aries suum. finem, quaead vitae subsi-
cjus sum, cum ipse praecipial liumjlitaiem, ego se- diumfinaliter invenloesunt. Sicoratorisstudiiim fina-
qiior superbiam: ilie patieniiam jubet, ego tenediro- lilerpersiiaderenitiiur, quodvidealurjustumvel lilile
paiienliam ; ille monei injurias susiiriere, ego noni sivc hoiiestuiii. Nostri aulem sludii finisChristus esse
soluin- non snslineo injuiias, imo eliaiii aliis siiic! dcbcl.qiiiest finisadjustitiamomiiicredenti(/Joii!.x).
causa injurias iiifcro. Audi si placet, Psalniisianii Vcl saltem mundi philosopho minus non habca-
qualem opbrteal discipulu.n esse Chrisli :'Myrr'ia,, mns, ciiin oratore finaliter quacrenles quod jusluin
inquit, el gulta et cassia a vestiir.eniis(Ptul. XLIV), , vel ulile vel horieslumvideatur. Sed quomodo fiiiein
hoc est, a sanclis luis. In myfrha, quae amafa est,, ulilis conscqiiitur,, qui nulli prolicil? quomodo
patienlia tribulationurii : in gutta,qu;e dolores lcnil. finem honesii ntii non snam taniuiri, sed ctiam al-
ct iiiflaluras scdat, virltis liumililatis : in cassia,, B lerius opinionem semper hiedit? Neque etiam finem
quse in aquosis crescit locis el in alium surgit; de- justi habere dicclur,qiii praeceptajustitiaeconiemnil.
sideria sanclae devotionis liguranlur. Ista "debentt Finis enim uiilis in provenlu, finis hohesli in opi-
manare a domibus eburneis, hoc esl, a conscieiuiisi nione bonae famae, finis jusli 'in radice chariiaiis
virtulibiis et casiilate dealbaiis, ex qiiibus dele- consistil, ulreddatur homini quod hominis est, et
• ctantur filiae reguni,hoc est aniinae bene se regen-
quod Dei Deo. lmo '(ut expressius loquar) finem
lium in timore luo. iiijusti lc scqui dixerini, ci virie quomodo clam.it
Certe dicunt scholastici el vehemcnler id verum ipse Dominns: Vse homiiii per quein scandalum
osl, quoniam iri omni studio qualuor sunt necessa- vcnit. (Maith. xvm.) Inlonat tuba evangelica : Qui
lia, videlicet mens liumilis, vita quieta, exercitata scandalizaveril unum dc liis roiiiimis, expedii ei ut
piedilatio, et amor mediocritalis. Exigitur mens Siispendatur mola asinaria ad collmn ejns, eto.
huniilis, iie per superbiam faciat conlra mandata ,(lbid.) Vocife'raiur Apostolus : hulli malum pro
liiagislri, qnam habebal ille qui dicebat: Doiriine malo rcddentes, patienies estole ad omnes. (Rom.
I.pii estexaltatum cor meuni, neque elati sunt oculi xn.)Quomodo ergo flnem jusli altingit, qui seip-
ii.ei, neque ambulavi in niagnis, neque in mifabi- C ( sum praevaricatorein maiidatoriim Deiiion arguit,et
Jibus super me (Psal. cxxx). Exigitur eiiaro viia in cum qui processiorii non interfuil (ola menlis
quieta, ne tumultibus variis in diversa distracta, commoiione insurgit. Vaevobis scribae et pharisa-i
luinus intente proscquaiur finem sui studii quod culicein colanleset camelum transglutieriles. (Mallh.
. hene inchoavii. Sicut de quibusdam inquietis:dici- xxv.) Propter Deum le atteslor cum audis nomcn
tur : Turbali suut et moii sunl sicul ebfiils, et scandali quid sonat in auribus t-uisj?Cerle Jicet
. «mnis sapienlia eorum devorala est (Psal. cvi). scandalizarequandoqiieproconlrislareaccipialnr, ut
Tertium est exercitata medilalio quatienus njiedi- Dominus ail ad Petrum : Yade retro Satana, scan-
tetur mens semper in eo quod concepit in studiis, dalum lu mihi es(JI/a/t/i.xvi),hoc esl contrisias ine.
ne forle vacans oiio per illicila desideria eflliiat. " lamensecundum quodin evangelioprohibelur nomen
Hanc meditatibnem babebat Prophet.aciim diceret: scandali imporlal itiortein fratris. Est enim scanda-
, Et meditalus sum nocte, id est, in defectu hujus vitae, lizare, diclo vel faclo fralri suo occasionem mortalis
cum corde meo, et • exercitabor
» sic meditaiido su- pcccati praestare. 0 munda coiiscienlia quae diclo
per his quae recta sunt, el scopebam (Psal. LXXVI); vel opere suo gaudel in sanguinc fratris sui. Attriii
hoc est ab illicilis dcsideriis purgabain spirilum forle aliquis qni libenier scanriala facil, el excusa-
nietiin. Quartum vero corum quaebona exigunt siu- "* tiones quaerit iri illius Scripturae lesiimonio quae di-
dia, esl aroor mediocriiaiis, ne animus in delicias cil: Si scandalum pro verilale--nasritur, melins
dissolutus ambitionc rerum temporalium a propo- scandakm admillilur, qnam verilas relinquaiiir.
sito sno desistal. Qua mediocriiate conlenliis eral Vis ergo audire ubi scandala sunt admiltenda el ubi
qui dixit : divilias et pauperlatesiie dederis niihi, fugienda? Si in malo opere rocoscanrializalur fraler
sed tanturo victui meoiribue neccssaria (Prov. xxx), ineus, cessare debeo et pro nie el pro illo. Si au-
Isla omnia in Christo magistrp noslra fuisse sci- tcm in boiio opere meo scanrializatur, est ulii
mus, dtim legimus eum huniilem et quieliim scandalum admiltere debeo, est ubi non. Si enim
(Malth. xi), ccelo semper nieditatione inlentum, et ad bonuin quod facio, teneor de mandalo Dei, vel
iion solum mediocritate contenlum, sed ncc eliani de professione ordinis mei, et inde scandalizalur
h.ibeniem ubi reclinarel eaput juufti (Luc. JX). fraler meus, non propter hoc cessare debeo: quia
Clamat nobis Apostolus : qiioniam qui dicit se hic lulius scandalum admiliilur quam verilas relin«
in Christo manere, debet siciit ilie ambnlavit et : quatur, Si vero ad bonuin quod facio, non teneor
ijwc ambulare (/ Joan ii). Nos qnomodo eum imi- de mandato vel volo, quin potius bonum illud volun-
tamur? Sedii populti? mandqcare et bibere, ct siir- tariuin esi, ct de libcro arbitfio.el inde scandali-
3i ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 32
»alur frater raeus, eliamsi maximum bonum illud A . (Thren.m), intelfige vellusculpaa. In Canlicisquoque
sit, iitpote jejiiiiafe biduanas vel triduaiias, secrelae Spiritus sanclus signilicans' vellus riovitalis ail:
vigiiiae.priyata! orationes, propier scandaium ab Nigra sum sed formosa, filiacJerusailem, sicut laber-
iltis debep abstinere. Egp, inquam, qni in eoiigrega- nacula Cedar (Cant. I), sicut pellis SalomOnis. Ta-
tipne coiisiitutiis unaiiiinis .dcbep habilare in doino, hernaculis Cedaf se comparal propier nigredinena
.ct quaniurri in riiepst a .scandalp cvyere animac fra- vilioriim;pellibus Salomonis se comparat propler
lris fnei. L!eo aiileiri dixi, qiii jn cpngregatione sum prnatum viftuium. Descendet, inqiiit, sicut pluvia
positus, quia aiiquis privaiam ducens viiaiii, eiiam in vellus, et sicut stillicidia stillantia super terram.
hona vpluntaria iipn tenetur omittefe propter scan- Pluvia' in vellere primo lanain irrigat, secundo eara
daluro alierius. Utide etiani ad cantelam scandalo- purgafj. terlio super naturae beneficium ipsarii deal-
r.uro Ariselirtps Cariiuafiensis scienfja el religione bal. Deiscendil igitur Dei Filius sicul pluvia in vellus,
perfectus dicit: Sj qiiiscoenpbitarum forle pfoposi- quaiidonaiuram nostram per graiiam visilans, mun-
tuni aggrediiufy cxpedil ut quodcurique iiionasle- dat nos a macula velustalis, et profectu virlulum
riiim ingrcissus luerit ibi radicibus charltaiis radi- indiiil veslimentis novitalis. Descendit, inquit, sic-
cetur: uisi forle lalesit moiiasteiium in qno invitiis , ut pluvia in vellus etc. Pluvia aquarum inipelu
niaium fac.ere cogaliir, iiec alioruiii rnorfis, etiatji iiiunilat, ros malutinus temperat,, stiliicidiuni vero
si ii:uiilcs yidiiantiir, jiidicet, dummodo corilra prae- quasi gultis inlcrcisis lerram hiimeclat. Dei itaque
«epia diyiiia non videaiiltir.Hajc est forma disci- Filins quasi stillicidia slillantia super terram des-
pjinae Jesu qnam ipse teniiit, et npbis mandavit reti- cendii, duiii secundum yarietatem temporis cl mo-
fiendaro, ad qnaiii npsinviiavit opere, el informavit duro lentaiioriis menlibus nOstris gratiam coiisola-
pra?ceptis, rie, alicujiis ignorantiae nebnla eulpam' ' tionis infundit. Unde etprophcta Davidincipienlium
jioslram possi.i.nus palliare, Si ergp discipuli ejus consolationes explicans ait: In slillicidiis ejus Ioela-
suinus, re.vereaniur eum lanquam magistriiiii: si bitur germinaris (Psal. LXIV). Desceridet, inqiiit
filii, ameinus laiiquam palrero; si servi, tanqiiain sicul pluvia in vellus. '':--;..
domiiiun; timeamus:: ne ejns praesentiam non soluin QuatuoT riescensus Dei ad liomineiri. principales
nobisiiiutilemvyeium etiam nobis Jaciainus damiip- sacrie Sciiptufae leslimonio astruere possumus, quo-
saiii. Ojiis, .iuijuain, yidjt piscein et aeeepil scof- riini prjnius est liberaiionis, secundus eruditioiiis,
pjonciri? quis errayil in invio el cogiipvit viatri? leriius consplaiionis, quaitus examinationis. Primo
quis ambiilavit jn lenebris et a.dycriil lucem? Ecce libefamiar ab jEgyplb, scciindo^fudiinur in deserto,
lux raundi corain hob;» posiia est, a cujus radip C f te.rlip con.foriamuf inpugna, quaro judicantur unius-
xieroo privatiir hisi is, qui oculjs clausis ab illa vp- cujusqiie merita. Si sit in nobis, fratres charissimi,
luerit averti. Ainbiilemus ergo, fiatres:charissimi, in qui cor viyum habeal elspiiitum Dei non hominis
hac Juce duro icmpus habemus, sequenies vestigia imit.ari sindeat, profecto in his meris provida inye-
htimililalis cjns ,et palientiae cdocumenta, quateous riiei unde maieriam limoris cliciat, unde eliam spei
in praeseniiyita adformam ejus humiliiaiis eru.liti, crecta solalio lempus miserendi et dicm visitatioriis
in fii.iuro traiisferamur ad regiiuin claiita.tis ej.tis,ipso suae:recpgrioscal. Quis enini advertens Dcuro ad
praesianie Dpiriiiioiiosiro JesuCJnist.o, cujus regnum terras descendere pro salute hominum desperare
et imperiuin periiia.net in secula seculoruin, potuit? Aut quis expectans judicem tam lerribilem
Am.en, secrirus unquam fuil?0 quam caule quain curiose
SERMOIV. arobuJandum, ubi uilus et idcm Doniinus forlis pro-
iN iDVENTU DOIIINI. pugnator ad salvandum, el lam distiiclus judex ad
Descendel sicujtpluvia in vellus, el sicut ttillicidia un uscujusque opus quale sit discutienduni! Cum
siillantia super terram (Psal. LXXI).Viriens propheta igilur niiserationum tuarum Domine, quae a seculo
Dei in spiritu nostrae dejeclionis consolalionem im- , Sunl (Psal. xxiv), in meiiielipso recordor, dico:
niinere, consolationem iis qui sedebanl in tenebfisei Mihi adhierefe Deo bOnura est, ponere in Doinino
iniibra niariis,voluitpromittere: ne liiiiiium diuturna Deo spem meam (Psal. LXX.II).' Cum autem ad judi-
captiyiias in desperationem roillerel, si spes fulurae ciuin respicio, libet abscondi jam i.riinferno dohec
Jiberaiionis iuisBiiaecumulum non temperaret. Mo- pertranseaf furor tuus (Job iv). Si lamen coiistituas
dum iiaque nostrae yisilaiipnis aperiens in vpcem niihi tempus in quo mei recorderis, quia laincn
exullalioiiis pliaetiiiae erumpil dicCns: misericordia superexaltal judiciuin. Fugiamus ad
Descendei sicul pluyia in yellus, PriniO igimr vi- dpminum servi, ad redemptorein captlvi, ad couso-
deamjis yellerum dis.crimina qupniain esl vellus na- lalorem miseri dicentes curn prpphela: Recordare,
livitatis, et est veljus yclustatis, esl etiain et vellus Domine, quid accideril nobis, wluere et respice op-
|iovitaiis. Yellus nativitatis liabeinus a natura, vel- probrium npstrum (Thren. y), liberasti hos de Êgy^
lus Vetusiatis a cuipa, et vellus novitalis a gratia. pto, el murmurayimus dicentes: (Jtiiiam inoiiui
Ubi diciuni esl: Et.rursum circuinrialior pelle niea essemus in jEgypto cura sedebanius super oIIasca>
(Job xix) inlellige vellus naturae; et in Hieremia : iiium (Exqd. xvi),Hedisti notis legem et diximus :
Vclustam fecit pellem meam et caruem meam Recedu a nobis, scitiiiiam viarum luaruin nolunus
35 SERMONES. — SERM. IV. JN ADVENTU DOMINl, 51
(Sap. ni), venis ad nos per gratiam ut solvas a pec- j^ nec diroittet nos nisi in angelo percuticnti, nisi in
calis, sed nos ingrati beneliciis dicimus: Qiifs cst manu forti. Volens itaque nos eripere de manii
hic qui etiam peccata dimilial? (Luc. v.) ISil sihe te pessimorum, miltit angelum suum, qui pefcutiat
possumus, et lamen le sequi lecum esse recusa- primogenila jEgypli, id est limorem, qui accnsanle
liius. conscientia mineiur pcenam aeleini supplicii. Et
Piiosequamur igitur, si placet, qualuor ilJos de- quis vcslrum (inquil liriior) habitare poleiit cum
•cerisus Dei ad homiiiem, quos superius iiotavirnus, flamma devoranie? (Isa. xxx.) Qiiispermanebil cura
et Dei beneficia, et noslfas iuiquitates in sinu ardofibus seinpilernis? (Isa. xxxm.) Dum'igilur
menioria» alirus feponamus. Videns, inquity vidi timor pcense aeternae anirox peccanli vias suas ma-
affiiclionein populi inei qui esl in jEgyplo, descendi las ad memoriam reducit, profecto primogenita, iil
liberare eum (Exod. nfl. Si ad moralem intelligen liam est prava opera in priori lempore perpetrata, in
vclimus recurrere, jEgyplus ista est viia homiiiiim gladio coniritionis occidit. Istc foiiassis est angelus
carnalis facienlium curam carnisin desideriis. Cum qui pcfcusso latere Pclri excilavit eum dicens :
enim corpus qnod corrumpilur aggravet ahimanl, Surge velociter (Acl. xn), Ad Pclrum namque, qui
et deprimat terrena inhabitatio sensum niulta cogi- agnoscens interprelatiir, angelus ingrediluf, dum
taniem (Sap. ix), qui viliis el concupiscenliis quarn- B quilibet peccata sua recogrioscens formidirie pcense
diu est iu hoc morlali corpore superaiur, profeclo conculilur : quem a latere pcrciitil, dum prseleritas
jEgyptiis in luto et lalere et palea servire compelli- delectalioncs, in quibus sibi quiescere videbatur,
lur. Yenil eniin ex Êgyplo bellalrix qunsdam quae relinqucre compellit. Surge , inqiiil, homo, quasi
diciliir carnis concupisceniia el dicil: bonuni est dicerel, hora esl jam te de somno surgere. Surge
frui deliciis el uti bonis. Quis enim unquam naturae qui dormis, ne forle danineris cum impiis in ari-
fnil iiiimicus? quis unquam carnem suam odio ha- ventu judicis.
buit ? el respondet anima misera: ecce adsum,recle Quaclibet igilur fiuciis ariima angelo percutienle
indicasli. Eia.iiin.iiii avaritia, congrega argenlets, ab Êgypio liberala, secundo descensu Dei opns
amplifica loculos,. parce vivas, mulia possideas, habet, quo legem.Domini immaculalam el convcr-
lentem animas in corde ejus scribat, et viam inan-
quanlum enim habes tanlum vales: et respondet
infelix anima : Haec omnia servavi ab adolescentia datorum Domini ipsum currere doceat, ne per. va-
mea (Luc. xvni). Et superbia inquil: Ascende in rios circuitus erroris itertim reverlalur in Êgy-
nioniem liunc excelsum valde, apprehende arma et ptum, hoe esl, in mare el fluctus vitiorum. Unde
etiam et Moysi, qui sumptus vel salyalus ex aquis
sculum, el exurge in arijutorium mihi (Psal. xxxiv); "
studeamus minores conlemnere, pares opprimere, interprelatur, lex Domini dala fuisse prohibetur.
Ei profecto ir.andata Dei et disciplina sunt ulilia,
majoribus derogare, non advertenl simplices, non
qni conversus a yia sua pessima vitia deteslalur, et
insurgunt paiientes, dissimulant sapienles, non prae- Pliaraoni
valebuni rebelles, cl respondens dicis:.ecce.fesiino, servire contemnens carnalia desideria iu
se exlinguere conalur. Ulautemlex isla ab inqnie-
propero, sequar le quocunque ieris (Matth. vm).
Ecce quain miserabilis servitus. Veniunt jEgyplii ct latione sii libcra, datrir iion in Êgypto, sed in
(licuntaninioc nostrae, incurvarc ut transeainus, el eremo, id esl in clauslro, in sanctae religionis loco,
nos exhibentes obedientiam sine roora, contradicere ubi crepli ab hoc seculo psallunt spirilu, psallunt
aut nolumus aut non valemus. Forsan isiae sunl tres et mente, et scrutantes lestimonia ejus (1 Cor. xiv)
civitales quas filii Israel aedificaverUnt Pharaoni; in iege Dei meditantuf die ac iiocte (Psal. cxvjn).
Iste aulem descensus Dei ad hominem' ubi legem
quarum una dicla esl Ramesse, secunda Philonaj
tertia vero Heliopolis (Exod. i). Ramesse commotio accipit, fil in caligine, in tonitruo, in fulgure, et
in In caligine peccaloriitn rceordalio, in loni-
tinem, Phithona os siveprofundum abyssi, Heliopolis truoigne.
vero interpretalur chitas solis. Per Ramesse igitur peccatorum affliclio, in fulgure terror riiscor-
diae et seditionis, in igne Vero affectus fralernae di-
avariliam inlellige, quae prohibelur in illo loeo ubi p
leclionis. In caligine ilaquc nos dpcel ex recorda-
dicitur: nolitevobis thesaurizare thesauros in terra,-
lione peccalorum huiniliari; in lonitruo pro eisdcm
uhi linea et erugo demolilur, el fures effodiunl et
in fame et siti, vigiliis ei jejuuiis aflligi; in fulgure
furanlur (Malth. vt). Per Phiihonam vero, quae os
viam religionis et disciplinam in timore et man-
siveprofundum dicitur, carnalia desideria elcaelerae siieludine
suscipere ; in igne vero studio charilalis
passiones pTohibenlur, de quibus Scriptura' riicil: eadem opere implcre. In his profeclo qualuor om-
Quia iropius cnm venerit in profundum vitiorum nis via reiigionis coniinetur : in interiori contfiiio-
conlemnit (Prov. xvm). Per Heliopolim vero qiiie
ne, in extcriori afflictione, in mansueliidinc con-
civitas solis dicitur, superbiam accipe, quae comi-
versalionis, et in vinculo fratcrnte cbarilaiis. Hinc
tante varia gloria vult longe laleque radiare, et deest
quod Abrahani immolaturus filium, iertur secuni
trahendo, eommovendo alios incessanter urere. Et tulisse ignem et gladium {Gen.xxu):per gladium qui
quis nos ab liac servilute liberabil ? Si filius, inquit incidii ex ulraque parle, pceniteniiam inleriorero
nos liheraverit, tuncvefe liberi eriuiiis (Joan. et pcehilentiara exleriorem possumus intelligere.
viii);
êd induratum est cor Phafapnis (Ex&d. y\i), lnterior eniro pteniteiitia incidil per contriiionei»
53 ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 36
cprdis, cxleriof per casligaiionem cprppris. Siiiii- A J maiisnctudine ieyigatrim, Fecit enim, inqnil, ostia
liler ct in igne dtio inveiiiiiiilur, scilicei splendpr duo de lignis abiegnis : et nIf umqiie diiplex erat,;et
etcalpr, ln splcnrioie polest inlelligi maiisiielurip se inVicem'leneiis apefiehattir (ibld.ji Abies, iit dici-
coriversalioiiis, de qua diciliir : Luceal lux vestfa lur, arhor est iriiSiiperficiepulcIira, proceiitaiealla,
coram homiriibus (Matth. v). In calore vero nrilor raihis dilfllatis circiimquaqiie diffusa; Haec igiliir
snpernae dilectioiiis. Qiii ergo vult seipsiim offerre ostia debeni esse de lignis abiegnis, hocesi, pulchra
Deo, sacrificiiiiri scciim ferat, scilicet ighem et in spiriius hi]arilateir alta lOnganiinitate, Jata pic-
glariium, ul pef gladium seipsum corrjpiat, et pcr late, sive proximi compassione; Sed jam lege Do-
ignem pacem proxiini ctislodial el niitriat. niitii in sancta prpfessipin! accepta,:ierlius Dei de-
Isti siinl ctislpdes supcr Jerusalero conslimii, scensus ad fhoiiiinem, quem consolationis dixliiius,
q.ui tola dic ac nocte non cessarit; laudare noiiieh esi:necessarius,:cujus:eo roagis cgemus praesidio,
Doniini. Huic siquidem noslrac ciyjtati' quiiluof- isti quahtpforlior esijpugna cum adersario. Cum eniin
custodes sunt depiitali, scilicel dolor in COrde,'la?- npvus Christi piiles securuin esse se credit, et
jam
hor in corpofe, niaiisueludoin conversatione, amor in proposiii sui vla: virililer incedit, ecce ex ad-
in stiperuorum dilectione. Cuslodit igitur dolcr yeiso: impetris foftiuiii insurgunt in circailii ejus;
fideliter, labor viriliter, roaiisuetudo suavilef, cha- 1 ivndique fugiendi viam obstruurit et a.-utis'sinia teja
ritas confidenter. jaciunl, qnas non sOlum corpus, verutn eiiam ani-
In liac nosira Jerusalerii duae sunt turi-es miini- mam afficiiint. Ingerit se illa nimiuin aniabilis spfs
tissimsc-quailris lapidibus ab imis el deinceps=edi- sive copia divitiarnrii, pccufrit cfelira et veliemeiiter
licatan, quarum uiia dicitiir'. tufris forliludini.s, fe- imppriuiia riiemoria liilerarum, seciilares illae rt
liqua vefo ddnitis pacis. Prima est curiosa, secunda jocundae fecreatioues, sed el carpales infesiaiit
pacifica. Priiiiani lenet Maftha, secundam Maria. tentationes. In hpc tcmpeslatis periculo vcnil ad
Unde Doroinus: Marlha, Marlha, sollicila es, el lur- hns Dei sapienlia conforlando per gratiam conso-
baris erga plurinia (Iuc.x)' SoHiciia es iaborC, tur- lationis, et illuiniriandp per cognitionem veritatis.
baxis dolore, si ergo cuslodia iiujus tnrris est Mar- In lioc teiiipeslaiis articulo; confortaf pusillanimem,
ihae, procuidubio cusioditur dolore ellabore: dplore coiisolatur desperanlem, faliscentem recreat, profi-
pcr coiitriiionem cordis, labore pef cxliibiiiPiieni cieritiopemfideimiriislrat, sicut de co conscfipitim
- boni .operis. Scd Mariaeiion esl cur* qiiod reliriqiiit est : Quia calamiim
quassaiurii non conleret.et
sororem snam solaiii minislrare. Aiidi quid dicat liiium fumigans non exiirigiiei (Isa. XLII).AuiJi ergo
Scriplura : Maria, inquii, doriii sedebal, sedebat Q ( lu quia jaro segregatus es a saeculo, qiii iiovisii
qiiieta, sedebal secura : quieta per virluterii niaii- votuiii Deo Jacob, qui tentalionibus in diversnm
siieiudinis, secura per virtulem charilaiis. Secura -tralicris, qiiero delectat vitaepraclerilae, ul aestimas,
qiiidem, quoniam pcrfecia charitas foras railiitiimo- felicilas, quem terret sanctae rcligionis aspeiilas,
rem (I Joan.' iv). H«c sunl illa quatuor osiiola, de audi, inquaro , quid loqualur in tc Dominus Deus :
quibns iu' ingres.su' templi positis Regtim Ioquitur quia, ul aeslimo, loqueiur pacein in plcbem suam
htstofia.qiiae hoc modo craut disposita (IlJReg.mf. (Psal. LXXXIV). Prinium volo te argentum , aurum,
Ut uniini (luplcx ostiiiin cdiistituerehl duo el duo ad brnatum veslium, el caeicra quibtis dcleclalur hu-
se iriviceiri; conjuiicia, iil si fofte placerel ea ape- mana curiositas, ante faciem inam poncre, et oculo
iiri quddam moriOsese celariiia, alleriiiri post aiie- intellectuali non carnali diligenter cxaminare :
ruiri possct duplicafi. Uriiim igiuif; dupleX ostium, quod si feceris non consolaliones, imo polius ma-
dolor et laibor cPnstit.uUiil, qiii adcp"cdriiiexl siini:, ximas desolaliones invenire pnteris. Quac enim in
qupd vel rarb Vel riunqiiam sesedereliriqueivt. Reli- eo felicilas esse polest, quod cum laborc acquiriiur,
qunm vero duplpx ostium ex cliaritate el mansiie- cuin limore possidelur, cum dolore amitiitur? Unde
tudine corislfuiiiif, qiiae eliam adeo cpnriexa sunl, quidam irridens lalein felicilalem ironice exila-
ut cx charilale mansucludo genereiur. lllud aulem D mavil dicens : Opraeclaras opum divitias, quas cum
duplex osliuin, quod esi 'exiabore et doipre, per adeptus fueris, seciirus esse desistis, Meniento illius
vinculum forliltidiiiis , cpnjiingiiur : quia nisi adsit diviiis quiiii Evarigelip aniplificare liorfea suaprae-
foriiludo aniini, labor quaridoque ab interiori con- parabal, cui dicliini est: Siulte, inhae nocte ani-
trilioiie separaiur' Reliquuiii vefo quod est ex roan- mam tuam tbllenl a te, el haec qriae congregiisli
sueludine et chaiilate, viriculum palienliae con- cujiis erurit? (Luc^xii.) Et ita factum esi. Et pro-
neclil : quia si nori adsil palichlia , mansuetudo pheta David de liis qui glofiam hujus inunrii dile-
quandoque a ciiaritate recedit. Voivuniur auleui xeruiit, ail ; Et doijiiiiabuntur eoruiii jusli in ma-
ista ostia in cardine bumilitalis, claudurilur rCpa- tulino, el auxiliuiri eorum veterascel in infemo a
gulo discr.eiipiiis,"u.t per hiiinililatcin jactanliam glprist eprum (Psal. XLviii). Secundum niensurain
caveant, et per discretionem inlemperantiam sive enini glorite, qui usi sunl gloria hujus munrii, jiisi*
slultiliam non ariiniltant. Est igilur ostium islud Dei judicio cum niorluis dcpulali, suscipient in in-
htimilitale voliibile , fdftitudine durahile, discfe- fefno angusiias tormenti. Unde el duo philosppho-
lion-e mensurabile, palientia lamlabile, dolore cir- rum periiissimi, cuiri hujus mundi gloriam et san-
cunispectom, Iabore suliduni, chafilate splendidum, clara convcrsalionem^ quae est in Christo Jesu Vel-
57 SERMONES.—SERMi V. IN ADVENTU DOMJNI 53
lenl typice figurare, alier eorum inferni ingressu A . dine semitas Dei nosiri, ct currentes viam manda-
arbprem habentem ramum aureum descripsil: allcr lorum ejus, in roansuetudine disciplinae, et obseqiiio
. vero calenam aureaui de ccelo in terras depcn- obedienliae in anieriora semper extendamus, ingre-
, denlem somniavit. Quid aliud, quscso, per ramum dientes de virlule in virtuiem mereamiir videre
illuni aureum, quam mundi liujus decor ct gloria Deum Deorum in Sion (Psnl. LXXXJU).NOIJsimus
significatiir ? qnae el in introitu inferni ideo esse ei ingrati qui libcravitde jEgyplo, hoc est, dc prac-
dicitur, qnia per amorem hujiis mundi ejus ama- senli sccrilo, leneamus Iegem quam nos doctiit in
tores ad infcmum transmillunlur. Tiroeat ergo deserlo, id esl in hoc lerrestri paradiso, scilicet
;Oinne semeii.Israel han.c arborem contingere, quia monasterio. Vencremur adveiitiiro nostrae visiiaiio-
. facilis descensus Averni. Sed revocare graduin, sii- nis, ubi in se stiscipit nostra infirma, hoc esl, con-
perasque evadcre ad auras, hic labor, hic geniitus. solatur nos in onini tribulatione el angusiia nostra,
, Sed et alier pcr catenam aurenm viiam saiictofum .iit illum ultimum advenliiiii exaininalonis secure
, voluit significare, quae in lerris consliluta ccelesti- possimus expectare, quanrio filius liominis veniel in
, biis tantum jiingitur saiicla meditaiione, pia rievo- virtule magna et inajesiate (Maiih. xix). Quod no-
lione, sicut dicil Aposlolus : Nostra aulem conver- bis praesiare dignelur idem judex nosier crealor et
salio in ccelisesl (Philipp., 111).Et si enini viri reli- B redemplor noster Jesus Christup, cnjus regnum et
giosi in lerra sint posili, viiiutum lamen grariibus imperium permanci in secula scc.ilorum. Amen.
et bonis operibus quasi per cateiiam siinl con- SERMO V.
nexi. IN ADVENTU OOHINI.'
Quod si amor lilleranim le lentavcril, illud primum Descendere faciam ad vos imbrem matutinum et
recole, qnoniam iiidocliplerunquecoelum rapiuni, et serotinum, et reddam vobis annos quos .comedit. lo-
viri periti eum litierarum notilia multolics ad pro- cutta el brucus, rubigo, el eruca (Joel n). Vefbnm
fundiim inferni descendunt. Sed ipse qui in le loqui- quod auriisiis, fratres diiectissimi, promissum lenet
lur.alescire desiderat.an inhociuo ilesitlcrio lincin nosirac liberationis el affeclum paiernae consolaiio-
conslituas vanitaiis, an cogiiiiionem verilaiis? Sed nis, ntpote transmissum nobis a Deo paire orpha-
quid si vanitaiem libi linein ponis, erras et te ipstim norum, ei judice viduarum.-
dccipis, cnm illis depulandus, qui cuni cognovis.sent Pater etcnim niisericorriiarum anniini benignita-
Deum, non sicut Deum gloriflcaverunt, et idco s.ulli tis, diem rcmissionis, lempus iniscreiidi annuncians,
facti siiiil et defecernnl in vanitaiibus suis (Rom. i). imbrem matulinumel serolinum promillil in aburi-
Si autein per scientiam veritatem investigare cona- danlia, ul in slillicidiis ejus fcccunriata apcfiatur
vis, in lioc eliam erras el leipsum decipis, et ciim lerra et germinet saivalorem. Desceridere, inquit,
Pilalo quaerens quid est veritas (Joan. XVJII),ipse faciam ad vos iiubrem maiiitintim et seroiinuiii :
tamcn vcrilalem depreliendisti. Ego, inqiiit, siim imbrem intellige non corporaiem sed spiritalein, de
vja, veritas, et vila; via in diiione, veritas in coquo Prophcla : Desccndct sicul pluvia in vcllus
gniiione, vita iri fruitione. Via in meiilo, veritas in (Psal. LXIV).Et Isaias : Sicut iniber descendil de
promisso, vita in procmio. Ego, inquil, suni via, cceloet inebiiai tcrram, et infniidii eam, sic erit
. verilas, et vila. Et Propheta : Beaitis quem lu eru^ verbum quod egreditur de ore rneo (Isa. LV). Im-
dicris, Domine, et de Iege liia docueris euin (Jooin. brem Verbum Dei,' Fiiiuin Virginis significaic vo-
xiv). Ipse enim quippe est qiiiJocet homiiiem scien- luit, qui inslar pluviae criminosos Javal, novellas
liam (Psal. XLIII), non per iiianem philosophiam plantaiiones in domo Dei educat, sitientes justitiaro
aul in doclis huinanae sapienliae verbis, sed in spi- (viros perfeclos loquor) potat. Lavat igitur in corri-
ritu Dei {/ Cor. i), legem divinam scribit in libro puiiclione, educat in provectionc, polat in consum-
cordis. Sed et si veram sapienliam, hoc est, sapieii- matione. Vis videre hunc imbrem lavanlem? Aceipe
tiam sanctam quaeris, meliiis hanc tibi revelabit lacrymas Mariaepeccatricis, pcenitciilia Pauli per-
exercitium orationis quam studiuro iectionis. Sed j) sequentis, confessionem Pelri negaritis, deprccalio-
delectabit fortassis te facundia Tnllii,! sapienlia . nem.Iatronis supplicantis. Si ablueril, inquil pro-
Platonis, ingeniuro Arisiotelis, qui sapientes rie- pheta, sordes filiarum Sion, et sangiiinem Jerusa-
scios, el slullos pcrilos reddil. Sed quae est conlem laverit de medio ejiis in spiritu jmllcii et spiritu
veuiio Christi ad Belial? Auferte isla hinc, et no- ardoris (Isa. iv), qtiasi dicat, tunc sancius vocabitur
lile facere riommit Palris vestri donium negocia- oninis qui reliclus fuerit in Jerusalem. Aitenrie, si
tionis (Joan. n); non enim regnal spiritus Cliristi, placet, conseqnenler educanlem, et adjuvabit, in-
nbi damnatiir spiritus Aristotelis. His et hujusniodi quit, eos Domimis, et liberabil eos, el erriet eos, a
consolalionibus conforlatos, Christus, qui nos eri- peccatoribus et salvabit eos, quia speraverunt in eo
pnil niuiido, non paiielur nos supra id quod pos- (Marc. %i\). Quos adjuvabit? Eos utique qiios scgrc-
sumus teniari, ne curo scmel miserimus maniiin gavit a seculo, et vocavil per gratiam suam, qui
ad arairuni, respicienles relro indigni eflicianiur cmn ipso ferventes spirilu slani in acie dicenles
regno Dei (Luc. IX). Muniti ergo, fralres dileciissimi, cuni Petro : cliamsi oportiieril me niori leciiin, iion
per epera jusiitiae a dextris et a sinislris praepare- le negabo : forles quidem proposilo sanciilaiis, in-
mus viara Doniini, re.clas faciamus in hac solilu- (ir.mi tamen conslaniia virtmis. llos, iiiquam, ad-
juval Dominus In pugiia Iiostium, liberal a servitute A fidcl ler annuriciav'.t : Ave, inqnil, Maria, gralia
vitioruin, eruit a peccatoribtis, hoc esl, a scandalo plena, boininus lecum (Ltic. u). Dominus tecum per
proximorum -:tandem salvabit eos, quia sperave^ proteclionem, Dominus in te per iiihabitationein,
riint in eo. 0 quam suayis est ediiealio haeCj quoe Dpminus ex te per Incainalionein. Ecce ingfcsstis
ducit a flpre pririiaeVaccchVersalipnis iisque ad frii- paulo ante cum patre in ccelis, modo iiicarn.tus in
clum extremae remunefationis \ Yis huric -imbrein ulero virginis : Ave Maria, inqiiit, gratia piena,
yidere potanlem ? Recordare qiianlum ad histdriam Dominus lecum. Quid esl ave? Forsitan hoc est,
foiilem Agaf a faci« doroinae suae fugienlis (Gen. sine vac. Eva mater pracvaricatioriis, vae rnulliplex
xxi), Vas aquse Heliam reficientis {/// Reg. xvu)-, in posnani inobedientiae exccpil. Et piimuni quidcm
aquas murmurantis populi in deseflo (Exod-, tv), vae.':. Multiplicabo aeruiiinas luas : secunduin, in
aut denium nuplias archiiriclini (Joan.n). Siccerte dolore paries filios : teitium, sub viii poteslale
spiriialitcr alios potal magniludine revelalioimiii, eris (Gen. n). El quid horom in beata Virgine re-
alios profiindiiate Sciiplurariim, quosdam cxercitio peries? Neque acruninaiii iri cpiiceplu, nec doloiem
sanciae meditationis, alios suavitale devotionis, Et in parlu, seJ nec viro subdita perpetuae virgiiiitalis
imber quidem lalis esl, sed ubi esl ejus descensiis? obtcnlu.
Sic enini dictum esl: descendere laciam. Parvura I) IIoc est ergo quod dicit angems : Avc Maria, hoc
ne desceiisum exislimas Filium Dei pannis invoivi, csl, sine vae, quaegratia plena, id esl Spiritu saric.o
pendere ad ubera mnlris, incarnari, demum cruci- fcecuuda fuit: Plenam siqujdem gratia esse expedi-
figi? Audi descensum : Similis, inqiiit, factus sum vit pcr quam quasi per carnale qiipddaro fons di-
pellicano soliludinis, factiissum sicul nycticorax in vinae gratiae ad universitatem IiUmani genciis rc-
domicilio (Pfal. ci)» Pellicaiius avis esl roacilenla, dundavit. Ipsa eleiiim est lerra de qua fons ille
el^rpore lenuis : nyClicorax avis est nocturna, et scalurivit, de quo in Genesi sciiptum est: Non-
colore defofmis. Et ipse quidero siniilis factus pel- durii eriim Dominus pluefat super lerram, nec erat
licaiio, quando riostrae"riaturae assiiiripsil niaticm : horoo qui opefareiur lerraro, sed fons asceiiriebat
facius est sicul nyclicofax, qriando pependit ih de terra qui irfigavit superficiem terrae (Gen. n).
cruce liBi) habens speciem nec decorein. El alibi : Fofis equiiiem de terra asceiidit, quanrio splendor
Tradilus sura et non egrediebaf, oculi mei langue- gloriaeel fohs vitaeDei Filius de beaia Yirgiiie nasci
runl prae inopia [Psal. LXXXVU) S Traditus sum, id voltiil. 'Superficiem lerrae irrigavit, quando ipsos
est, exposilus passioni, secundum infirmitalem cor- .peccatofes el abundantes in seculo, tani Judacos
poris, non egrediebar demonstrando potentiam di- quam gentiles ad fidei gratiam cdnvertit, et non
viriitalis. ^ soluni coiivertit, yerum etiam a laqueo inortis re-
Magnus esl iste descensus, magna humiliaiio, deroit, sicut scriptum est de ipso : Quia veiiil filius
magiia deimiin dignaiio medici inirafe ifllirmariam homiriis qu33iefe et salyum facere quod perierat: et
segroli. El mulii quidem irifirmi in ea jacebant, ul- aniinani suam dare in. rederiiplionem pro niiihis
pote socrus Pelri (Luc. iv), filius feguli (Joan. IV), (Luc. xix). Et forlassis expressius pro omnibus di-
puer centnrionis (Malth. vin), sed el multitudo xerim : quia peccaveranl omnes et egebant glpria
iingna langiieniium, coscoriini, claudorum, arido- Dei (Rom. ni), ideoque clamaverunl ad Dominuin
r.iin (Joari. iv),. desidefantium salutaris medici ad- rium tribularentur, et de necessitaiibus eorum libe-
Ventum. Ah non vere caecus qui ail : Cor nieiini ravit eos (Psal. cvi). Quid aliud quaeso signilicanl
coiitufbaiuiii est, dereliquii me virlus niea, el lu- quatiior vefsus illi in nocturnis lauriibus, pfimp
nieu oculprum riieortim, et ipsum non est meciiiii responsoiio accantaii, nisi commune omiiiuui de-
1/PsdL Xxxvii)' Simililer el aridus qui dixil: Dies siderium pro cominuni lilieratipne? Priinus si-
liiei sicul urrtbra declinaverunt, ei ego slcut fcenum quidein vcrsus, Quisque terrigenae et lilii hominum,
ariii (Psal. ci). Et alibi de claudis dicltur : Filii (Psal. XVIIJ)pertinel ad bpmiiies lerrenos qui fu-
alicni mentili sunt inihi, filii alieni inveterati sunl, Tj erunt ante iegeni. Secundus, Qui regis Israel in-
el claudiCaverunl a semiiis sriis (Psat. xvn). Ei lende (Psal. LXXIX), ad IsraelitLS qui legis acceperant
cicci qriidem ignorando Deum, claudi per dcfectum Cpgnitionem.Terlius, Excita poteniiam luam (ibid.)
bonorum operuro, aridi sine hrimore virtulum. In- ari homines gratiae in secundo advenlu quscrentcs
IraVit ilaque Dei Filius Tianc infirmarian), id est, lnortalilalis. liberaiionem. Quarlus id est Gloria
rioslrae morlaliialis rniseriam, quando languores patri, comunem oinnium in aeteriiitaie jocundani fe-
noslros ipse suscepit, et noslrae nalurae parli.cipiuni licitatem.Et inibrem quidem el cjus descetisiun jam
Iri heala Yifginesibi univit. TJnde hujus infirmariae charilas veslra audivit, sed quoiuodo malulinum cl
januam recte dixerim beatam virginem Mariam : sefolinum?
ipsa etenim est pofla de qua propheta dicit: Porta Ut autein ad nostram acdificaiionem liaecrefera-
haec clausa erit et non aperietur, et vir non trans- uius, dies noslra estclarilas piae conversationis, de
ibit per eam, quia Dominus cxercituum ingressus est quadiciiur:Iiiceal lux veslra corani honiinibus(3/«n/i.
per eam (Execli. XLIV).Sed quando,yel ubi introivit y). Mane hujus diei bonae vilae incho.itio, sero
per hanc poiiam ? Jiiterrogemus archangelum Ga- ejusdem coiisummatio. Quid ergo aliud dixerim
hrielemcjni et ingressum diligenier obscrvavit, ct inihrcm maiutinum, nisi quod cum se infundit Deus
U SERMQNES. _ SERM. V. 1N ADVENTU DOMIM. 42
}»eccaioriper compunctionero : vel imbrcm scroli- ^\ stitati, in illicitis desideriis: gula sobrielati, in
num, nisi cum bene inchoalum ducil in virum per- cibis el potibns superflue appelenriis : impalieniia
feclimi consummalione virlulis? Quasi enijn imber roansiietudini, i.ndetractionibus et conlumcliis. Scd
tempestiyus de lerra semen prodticir, quando cor lu, vir bone, qui vovisti votum Deo Jacob (Psal.
terrenum el auiroaie per spiritum compunclionis cxxxi), ne adquiescas eis. Attende miseriam hujus
Deus in lacbrymas resolvh. Imbrero serolinum carceris, brevitatem lcmporum, quam sit niors r.e-
effundit, cum jamtotwsliomo conversus in spiritum pentina.quam silptena peccaii diutina. An nescis
dolet habitare «tiui habitantibus Cedar, cupiens quia fnr ille evangelicus quolidie perfpdit domum
dissolvi el «sse cum Chrislo. Vis vidcrc iiiibrem luain? Frequenler corpus febre corripiuir, caput
«lalulinum? Exims aquarum deduxciiint oculi mei, dolore vexalur, caligant oculi, Jangupr se ingerit
quia non cuslodicrunl legem tuam. Et Jeremias : frequenler incurabilis, mors fesiinata, sepiilchrum
Ocuius meus deducens aqtiam, quia Ionge factns in evidenti. Cur ergo hon vigilas? Quis palerfami-
est a me consolator converiens .animaro lucam lias videns pariclcs ruinosos, ligna pulrefacla, la-
(Rom. vm). Andi et imbrem serolinum : Quis me qucaria diruta, riebile fiinriamentum, tecliim undi-
liberabit de corpore mortis hujus? Jam cnim desi- que perforatum, non limeat latrones, non fugiat
deriovvilai aeternaeperfusus, non corpus morlale, 13hostes? Fugiamus ergo, fralres dileclissimi, bosies
sed mortis appellal. Quia omne id moriem aeslimat animae Iinroanum sanguinem sitientcs, lenrienles in
quiilqnid a vita seterna, quae est Christus, retardat insidiis laqueos, plurimos capientes. Fugiainus
vel separat. Hunc imbrem serotinum in animabeati (dico)orantes secundum consilium Domini, ne fiat
lob dislillasse arbitror cum liiccret: Elegit suspen- fuga noslra Iiyeme vel Sabbaio (Malth. xxiv). In
riiiim anima mea el murtem ossa mea (Job vn). hyeme fuga est laboriosa propler inlemperiem fri-
Suspendium significare volens- celsitudinem con- goris, in Sabliaio illicila propter transgressionem
templationis : mortem ossiuro, mortificatiouem car- legis. Est auiem hyems obstinalio nienlis : fuga,
nis. pcenitciiiia : Sabbaiuni, requies aeternitalis.
Et certe dulce esl suspenditini oratione coclum Non cst differcnda pcenitenlia usque in hyemem,
puisare, sancta meditatione penelrare, mirari an- quia lunc obslai pcccali dominium : ueque in Sah-
gcioi-Hinfclicitatem, venerari justorum bealitudi- batum, quia in futitro poeniieiilia non habel locum.
Jiem, devolione Deum quaerere, dileclione appre- Quoniodo ergo fugiendum ?
hendere. Uiinam spiritus assumat mc cum propheta Principiis obsla, sero medicina paralur,
inler cceluin et lerram, ul qui assurgere neqtieo ad Cum mata per longas invaluere moras.
celsiiudinem coutemplatioiiis, saltem a lcrra pau- G ' Occirienda sunt priinogenita Jigypti, resislendum
lisper elevalus, non appropinquem ad portas mor- est in principio illicitae suggestioni. Percussisli
lis. Expergiscere, anima inca, et quae no;i potesad (inquit) capiit rie domo impii, deimdasli fuiida-
alta Dei assurgere, infirma ejus (incarnalionein lo- mentiim cjus usqiie ad collum, maledixisli sceptris
quor et passionem) vjrtule qua vales amplexare: cjtis (llabac. 111).Capul impii, id est origo impiela-
quae ad Dei subliroia cum viris perfectis non potes lis, recordaiio est noslrae pravae conversationis :
assurgere, dirige mentis aciem ad fixuram clavo- finidaiiieniiiiii, occultum est illicitae cogitationis:
rum, ad ckatrices vulncrum, depone dc cruce sccptrum, quod est insigne regiai potestalis, peccati
inorluum, qucin non poles iulueri regnaiilem super est dominiiiin. Perctilienduni ergo esl capnl"de
choros angeloram. Yade el tu, peccator, qucm ac- domo iinpii, ne recordalio pravneconversaiionis nos
cusat tesUmoiiiuiri conscienliae, praepara cor luum afiiciat : dcnudandum est fundanienlum, ut confi-
ad imbrem maiutinuro, ut reddal libi annos quos leamur occulla cogitalionis : maledicendiim sce-
comedit locusla, el brncus, rubigo el eruca. Haec ptris, per deleslaionein prava3 operaiionis. Ergo,
sunt qualuor vitia quae Jerusalein et Jtidam venti- si placct, fugam Helioe nobis proponamus. Yidca-
lant in omnem vcntuiii, quae nec le nec alium in- j. j mus qualiter ipse fugerii, ul el nos ita faciamus.
lentalum relinquunt, quae omnes in via Dei ambu- Scriptum esl de Helia, quia fugit a facie Jezabel in
lantes quanluin valent impediiinl. Locusla saltus solitiidine, ibi projecil se sub umbra juniperi et ob-
dans et cito cadens, superbiaui signal: brucus qui dormivit, posiniodum refeclus pane subcinericio et
totus est in gullnre, gastrimai-giam sivc gulain : potu aquae, in fortiludine cibi illius ambulavit
rubigo, impacientiam ; eruca quae est verinis fceii- usque ad montem Dei Orcb (/// Reg. xix). Jeza-
dus, luxuriam. Surgit enini primo superbia et dicit bel quae sterquilinium vocalur, lleliam perseqnitiir,
intra se : Cum eras in seculo, cingebas le et am- quando quilibet amator castitalis, a carnis concii-
btilabas ubi volebas, libere currebas ad exitus via- piscentia Impugnalur. Fugiendum est ergo in so-
rnm, ad convenlicula chorearum, et poslremo ubi liludinem, id est solitariae vilae habitaculum, sive in
crat impetus spiritus, illuc gradiebaris, nec rever- claustralis vitae conversalionem, ubi ne.c oculus vi-
tebaris curo arobulares. Durum est in siaium par- dealquod concnpiscal, et ipsa solitudo inanis glo-
vuli reduci,increpationes sustinere, flagellis dorsum riae occasionem praecidal. Sed nec ibi lulus eris,
exponere, semper porlare formam servi, per omnia nisi projicias le sub umbra juniperi, id est nisi
obedire aliense voluntati. Sic cafo machinalur ca- conformeris huroilitali el passioni Jesu Ciiristi. Ju-
- 2
PATnoi. CGKL
43 ARSALONIS ARBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 44
niperus arbor est humilis, contempiibilis, hispida A ab initio, ul familiaritate colloquii cfeatufa Cfealo^
el infrucluosa, et Chrislum desigriat. Ipse enim fuit rem agiioscefet,"et omhisnbiraCla silentii occasidrie f
.coriiemplibilis, incariialus. Unde prPpheia: Yidimus riuriquani cessaret a laude Dei sui. Tria igitur verba •
iiec reputaviriTus eum (lia, LIII). Hispidus, id cst principalia loculus est Deus, qtiibus hoirip iristriie- \
: irifrucluosus relur ad vitam. Primum fuit '
spiriis ?.pmnaius secundum multofum verbum mundi crea-
existimaiionem cruci appetisus. Unde dixerunt: lipnis, secundum fuil verbuin prophelalis praehUri-
Nos aulem sperabamus quod . ipse esset redem- ciationis, tertiuin fuit vCrbum huroanae recoiicilia-
pturus Israel (Luc. xxiv). Sub umbra hiijus juni- lionis.Pfiniuni verburii, id est: immcnsiias creatu-
pefi deheinus nos projicere, ejus conversationi nos rarum praedicabat invisibiiem Dei virtutem{Rdrit. ~i)'i
coriformafe, in laboribus el acrumiiis, in vigiliis et quatenus tam potenterii fimeret liomo ofTendereper
ofafione. Sed dejunipero quid dicitpoeta? culpam. Secundum yefbum, id esi vatiCiniUm pfo-
Surgqmus: solel esse gravisresideniibus[caniaritibus] pheiiae veriluri Salvatpris bpriitatem pra?nunciabat,
[umbra ut peccator sperafet veriiam. Tertium verhum tiupd
Jliniperi. caro facium est et habiiavit in nobis promittebat
Umbra jnniperi gravis et infirriia est corpori, sic iiomini bealiliidinem, tit juste et pie vivendo fesii-
eerle laboriosum cst et grave e vestigio Chrislum R naret ad gloriaro. '-
imitari, corpus macerare, oraiipnibus e.l vigiliis His tribus verbis tria successefunt silerilia. Pri-
insistere, . aiquaiiimiter ferre silcntiiim clauslri, r»um silentium fuit defeclus buhianae ralionis :
duritiam lecluli, diulurnilalem vigiliarum, iractus. medium silehtium fuit desiderium adimplendie
et dispendia borariiiu, et propterea plefique ctim promissionis : lertium; silentitim fuit secretum'fn-
Jona fuginius a facie Dotnini in Tharsis, quod sonat ternse contemplaiioiiis. Post pfimuriiienim verbuiu
explorationem gaudii. Declinamus ab umbra juni- liomo siluit, quia suecumbeivte humaria tatione in-
peri, ne gravem feramus corporis laborem. Ideoque visibilia Dei per creaiuras cognoscere non poierat,
terrenas et transilorias consolationes quaerimus di- et ideo longe projectus est a Deo, non laudans ne-
centes: quia boniini est uti deliliis et frui bonis. que invocans iiomen ejus. Post sccundum verbum
Hacc lamen est via, haic cst arcta illa scinita, quae siniilitcrhoroo conticuit, quia accepta repermtssioiia
dueil ad yilaro (lHaiih. VJI) : quia nonnisi per mul- illum solum dcsiderabat, cujus eral teposilum, in
tas tribulationes inlraiur in regnum ccelorum. Quid quo finem acciperet peccalum et tolleretiir praevari-
rienique magnum sinelaboreconquirilur? Sic certe catio, et veniret justiiiasempiterria, Cbristo veroih
inlcr pericula navis ad portum dirigilur, acs multis _ carne apparenle. Tertium 'Siibrniravit silentium, id
tonsionibiis in aurichalcum verliltir. "Bissusmulta est pax et tranquillilas cordis, in -quo silentio vifi
attrilione in candotem mulaltir, elvasa figuli pro- sancli requiesctint a slrepilu hujiis mnndi: qui a
bal fornax, et virum juslum probaTtio Iribulalionis vana convcrsalione sua el operibus niortiiis ad
(Eccli. xxyii). Projiciamus ergo nos siih umbra Deum conversi sunl: el illi serviunt in jocnndiiaie
jiiniperj, reficiamur polu aquse et subcineficio pane. spirims elaffectu boriae voluntaiis. Dum ergo nier
Panis stibciivericitis esl memoria moriis :yas aquae, dium silentiuin teriefeiit oninia. Qu;e oronia ? Ceiie
lachrymse devolas coufessionis. In hujus cibi formi- elementa mundi liujus Chrisii adventuni desidera^-
dine ambuiabirous usque ad montem Dei Oreb, id bant, uiCreaiorJ-suo iiripenderent servituteri). Horrio
est usque ad ccelestem Jerusalem, propter indefi- Christi adveiitum desiderabat, ut captlvus acciperet
cieiueiii sancloruin chariialem. Memoria etenim libertaiem. Augelus Ghrisli adventum dcside.fabat,
mortis custodit nbs ne peccerons in via, sicuidicit propier angelicae ruiiise reparatioriem : et; si dici
sapiens : Fili, memorare noyissima lua el in aeter- liceat,; ipse Deus ^Christi adventUm desiderabat,
mim non peccabis (Eccli. vii),'; Lachfymae confes- proplcr adimplendae promissionis yerital«m. Dum
sioiiis.ad viam reducuiil post delicta.Ergo, fratres- ergo mcdiuni silenl-ium tenereut omiiia, el nox ili
dileclissimi, dum lcmpus habeinus, aiiibuleiiius hac D suo cu.rsu hvedium tter haberei, nbx peccati pfimum
via, qnia brevis est via, et transiloria vita. Sup- iler in ccelo habiiit, qtiando merito suae superbiae,
plieemus Medialori nostro*Jesu "Christo ut ipse sil dejectus est pracvaricatPr arigelus. Medium iter ha-
dux viae el largitor.gratiae, dohec perveniamus ad buit in mundo, quanrio aiite advefilum Christi oni-
irionlem Dei Oreb, id est ad cceiesiem Jerusalcm, nia crant cOnclusa Sub'peccaio, nec erant-qui de
ipsO piaeeunie et conducente Jesu Christo Domino merilis suis posserit gloriari. Terlinm iter iiabuit
nostro, eujus regnum et imperium permanel in se- iii iriferno, ubi filii Adain ratione delicti pcenali sub-
cula seculorum, Amen. debantuf siippiiciol Vides quaiitus <cufsus Mioclis
'"
','' SERMO"'YI. ''-' hujus efatj quae cticiirrii a suinnio' ceeli usqiie ad
profunriuii) iiifefrii. DUIDergo nox ista niediuni iier
IISNATALI Douim.
haberet, oiiijiipolenslserriioiiius, Douiine, a Tegalibus
Dum medium silentium lenerent oninia, el nox in sedibus veriit. SedeS Christi nalura est divina, in
tuo cursu medium iter haberet, omnipoiens sefm.o qiia sedetper stabiliiaioin aeterniialis: Uiidedictum
tuus, Domine, aregalibus sedibus venit (Sap. xviii), esl'': Sedes:tiia,DeuS, iriseculum secrili (fsB/.xLiv).,
'
MiiHifariemiiltisquemodisloculusestliomifiiDeus SedcsjDsi suhl «t angelici spiritus iiiquibus sedet
43 RERMONES. — 5ERM. VI. IN NATALl DOMINI. 46
per quietem conlempiaiionis. Unde dictum est : Qui A "
forte aliquod ex verbis istis murmurel in illa. Si
sedes super cherubin manifeslare (Psal. LXXJX). planxisti scelera lua, si vera confessionc et digna
Sedes Deisunl animae justorum in qnibus sedel per satisfaclione il-la diluisti, priinum veibum, quod cst
gratiam jnslificationis. Unde diclum esl: Anima ablulio culpae, sonat in corde luo. Si jam juslifica-
justi sedes esi Dei (Sap. vn). A regalibus ergo se- tus anibtilas in mandiilis Domini el facis opera ju-
dibus veuil ad nos Christtis, quando praesenliam stiliae, secundum verbum, quod esl restiuuio gra-
snam qucm beatis spiriiibus exhibebal per divini- ti;e, pervenit ad aures cordis tui. Caetera verba
latem, homini eliam ostendit per assumptae humani- Cjuaeseqiiunlur, in Iiac vita loquunlur tibi lanlum
tatis dignalionero. Duni ergo niediuni silenlium le- ari consolationem, ne forle deficias in tribulationi-
nerenl omnia, per desiderium adimplendae promis- bus htijtis secnli, quia in ftilura vila melius illa co-
sionis, et nox in sno cursu medium iler haberel, id gnosces, quando audiens ea vives in eis. Hjs verbis
est dum peccatum omnia suo subdidisset imperio, sermo Dei diclanle divinasapieiuia tibi loquilur, et
omnipoleiis sermo luus a regalibus sedibus venil. verbis qiiibusdam fallacibus repellis ea a corde luo,
Bum Chrislus angelicis spiritibus coguitus secun- ut eo ipso gravius jiidicitini porles, qui andieiis
dum naluram diyinam, hominibus se maiiifesinm verba Dei nolueris ea opere adimplere.
praebuil secundiiBi naluramhumanam.Sernio autem B I Sunt enim hunianae sapienliae tres species, qtia?
iste ideo omnipotens, quia Dei sermo esl. Serroo sermoni huic penitus conlradicunt. Prima est sa-
aiitem Dei, Deus est, id esl Christus. pientia mundialis, de qna dictum est : Sapientia
Nuncergo diligenler audi sernionem islum eleum lnijus mundi, slullitia esl apud Denm (/ Cor. i).
iu corde luo quasi in libro scribe : quia non in va- Secunda esl sapienlia carnalis, de qua dicitur: Sa-
tviiale mulliloquii, non in verborum sublimilate, pientia carnis inimica esl Deo (liom. VIII). Tenia
sed in via humililaiis el iufiimiialis conscieiiria, et sapientia animalis, pro qua dictum esl: Animalis
pauperlalis exemplo docet le viam salutis. Proponit liomo non percipit ea quae Dei sunt (/ Cor. i). Sa-
tibi sermo isle Cliristi Inmniilatem, ut cum ipsum pienlia nmndi pertinel ad superbiam quoe iacilho-
huinilem et despectum videris, despicias et lu quid- mineni iiigeniosum ad anibieiiriuni honores, ad se-
quid hoc inundo videlur superbum et sublime. Pro- ciandiim lucra, ad riilatandas possessiones, et cae-
poiiit tibi infirma Chrisli, ul cum videris eum la«- tera hujusroodi, ul aniimis occupatus rebus lransi-
lis vallatum iiifirriiiiatibiis et niiseriis, conleninas loriis, dum nimis concupisceret teniporalia, obli-
omnia mundi hujusfortia, quae promittunl aliquam viscatur aetema. Sapienlia carnis ad concupiscen-
in se firniitalem. Proponit libi serino iste pauper- liam pertinet, ipsa est qnae docet honiinem facere
lalem Chrisli, ul cum videris eum vilibus pannis "l carnis euram in dcsiileriis, in comessaiionibus et
involvi, iion Iialieniem ubi reclinet caputsuiini, iiec ehrietaiibus, in cubilibus e). impudiciiiis, cl caeieiis
etiam dignum aesiimalione judices quidquid in hac hiijusiiiorii, quoe ad carnis perliueni volnplaies, du
viia amabiie el jocundum possidetur. Yerumlanien quibus scriptiini esl: Quoniam qui talia agnnt, re-
hancvivendi viam ipsa nalura te docuil ab initio, giium Dei non conseqiienlur (Gal, v). Sapientia
quap mullis circumdaium rioloribus iiuduni inlrodu- aniinalis ad superbiam videlur perlinere, ipsa
xit in banc lucem. Scd semiiis qiiibusdani erroneis est magistra eorum, qui dictis et exemplis sancio-
seducluses, et ad tempus ab ea dcviasii. Accessit runi Patrum dedigiianlur inniti, et ideo doguiati-
eiiim intus ad le qu.xdam praesumptio spirilus, ut zant perversa, el lidei conlraria : cl dum singulaii
altum de le sapiens infirma lua non cognosceres. pracsuniptioDespiriius sui giadiunlur mysteria Dci
Accessil foris ad le rerum visibilium species, qui- penetrare non possunl, quac mcjius vivendo pio
bus et iierum illectus es, ul nalivae pauperlalis luae quani ratiocinando subtiliter inlelligunlur. 0 quanli
oblitus in illis felicilatem aesliniares : el propterea veibasapientiae hitjiis, Iibenler aiiriiunl, ei, conlem-
sermo Dei ad lc directus est, ul reducat te ad viam pta sapienlia Dei quae de ccelo loquitur, oinnem sen-
quam perdidisti, qualenus dum in via morlaliialis Q siini et siudiiiin cordis sni ad hoc inclinare uiiiin^
hujus nihil appelendum docueril, et libenlius au- lur, ttt in perficieniiis voluplatibus, in supplaiila,.
dias, et firmius commendes menioriae verba salutis, lione proxiroorum, el ciiris seculi sapieules esse
Yis audire quae verba? Paucasunt verba sermonis videantur. Vere comparandi sunt hujiiscemo.(li ho-.
hujus : qtiia brevis el compendiosus esl, in lantum mines ei qtii piscatur in hamo aureo, quem duui in
ut sex verboruin numero consuniinaius sit. aqnani ttirbiriam iiiiseril aliqua re vili et infiucluosa
Primum verbum scrmonis hujus, esl ablnlio detineiiirin piofunduni, nec poteril jaclura illitis
culpas, secundum reslilutio graliae, lerliiim evasio aliqua prtccedenli caplura piscinni insiaiirari. Quiil
sxilii, quaiium coiisecnlio regni, quinlum consor- enim aliud csl acicm ingeuii sui ari studia prava
liuni divinitatis, sextum adepiio a;iernil.ilis. 0 i convertcre, quam baniiim aiirenin in aquani luihi-
iuinaii) lu qui multum discis, vel uiitim ex verliis; dam iniitere? Scd cum imago incorruptiliilis Dei,
istis relincns, cl non in doctis liuiiianae sapientiae: id esl hunianus aninius, qni recte pcr niirum signi-
verbis, sed in verbis quse jusiificanl impinm, etl flcatur, in profundiim vilioinm deicntus fuciit, noii
jusiuni bealificant disceres gloriari. Scrutare modoi poteril dainnum hoc aliquo lemporali couimodo
angulos tordis lui, etToquere cutn conscientia tua sii sestinuvri. Quid enim prodcst homini sl mundum
47 ABSALOMS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 4S
•universum lucrelur, aiiimaevero suse detrimehlum Alia et infirma nalivitaiis ejus : cavemac stini.ioca
.patiatur? (Liic. ix.) Nihil prorsus. Elforlassis hunc clavorum et aperturae viilnerum ejus, de quibus
haiiium aureum mittunlin aquam lurbidam hi, qui sanguis npsirae redemptionis eroanavit. Ascende
iigmenta poeiica, et caitera scripta elhnicorum li- ergo in montes virlutum ejus, si magnus es. Deli-
ibenter discunt et docent, el legem Domini imma- tesce in vallibus liumiliiatis et infirniiiatis ejus,-si
*ulatam et converlenlem animas (Psal. xvui)surda parvus es. Abscondere in cavernrs, id esl respice ad
aure praelereunt. Frequentem serinonem habent de meriicinam vulnerum ejus, si formidolosus es. In
nuptiis Mercurii et philologiae,rarum vel nullum de Chrislo cnim ubiqtie salus, uhkjtie proleclio inveni-
copula Chrisli el fidelis aniniurt.Diligenter scruian- iur, El ecce terra ista pio oculis cst. Cliristus enii»
lurunde macula in ltina, sed advertere nolunl si hddierna die nobis esl iiatus, hodie a rcgalibus se-
macula sil in conscienlia. Cefte meuieiidu») esteis, dibus ad nos venit. Respiciamns crgo in 'ipstim
ne cum illis in suppliciis ardeani, quofum stiidia oculis cordis noslri, ut limcamus ipsum judicem,
tarila veneraiioiie et diligcniia voluerunt imi- ct ililigamus redempiorem. Suscipiamus 'illnnvma-
tari. nibus, ut opCribiis jusliciae et misericordiie studiis-
Ecce sapientia Dei clamat, oicens : Plange, serviarous illi. Suscipiamus inquam euin, riec di-
plange, resipisce, resipisce.et dicunl omnes : Durus niiltainus, donec inlroducal nos in doinum inatris
esl hic sermo, et quis potesl eum audire?.i(Joan. vi.) iiostrje,-et in cubiciilum genilricis nostrae (Cant. in),
Vociferaiur sapientia huniana: Fruere voluptaiibus, scilicel supernae Jerusalcm, ubi pax et securitas et
sequere desideiia cordis tui; el dicunl omries, quo- laetitia sempiterna, in qua vivit cum Patre in uni-
niani hcnc. Comedamus et bibamus, cras eiiiroino- tate Spiritus sancti Deus, pcr omnia secula secuio-
riemur (Isa. xxn). Quid libi, o roisera aniina, in tum. Amen.
fltictibus vitac hujus, vel ipsa vexatio non dat inlel- SERMO VII.
lectum (ha. xxvni), ubi non pax, nOn securitss, IN KATALI DOUIM
noii ulla vilae cerlitudp? Quis unqtiam iri niari
consiiiulus, venlis et procellis jactaius undique Bulyrum ei mel comedet, ttt sciat reprobare malum
fracto gubernaculo de vita securus fuil? Cefie lu in et eligere bonum (Esdr. vn).
fliiclibns niaris hujus posilus es, et ignorasti Desideratani natiSahalorisnaialisdicm devolione
usqne adbuc, vel forte potius dissimulasti. Nara potius qiiam sermone loqui oporlei, ubi profundilas
quid aliud esl vita humana quaro navis quae- reriini iiiagniiiidiiiis roolcnon soluni linguae, sed et
dam, quac bonisoperibus veiut quibusdam mercibus <fj «ensusnosiri premil offioium.Sicul inlibro Job scrip-
onusta, ad diero futuri judicii tendefe debet? luin est: Excelsior esl cceloet quid faciam? Profuu-
Hujus gubernaculum sermo Dei est, qui in mari dior inferno, et uude cognoscam? (Job xi). Longior
viiae liujus intef prospera et-adversa, et varias len- est terramensura ejuset latitudo mari. Hinc estqnod
tationes, conducere eam debet ad portum sahuis. non loquitur ei Moyses nisi in caligine (Exod. xvi).
Sed cum anima peccatrix verbum Doi repulerit a Yidit Helias lamen posteriora transeunlis (Isa. LIII),
corde suo, tunc veniis et procellis irrueiitibus un- nescit Isaias generationem ejus lexere, non Joannes
dique, quasi fraclo gubernaculo periclilalur teni- calcianienli ejus corrigiam solvere (Joan. 1), hoc
peeiate viciorum. esl, mysteriuiii incarnationis ejus cxplicare. Quia
Ab ofierile concnlit eain venlus proprioe voliinia- tamen hodie carnis teclus cilicio nobisciim clignaliis
lis, pef inobedientiain. A roeridic eam concuiit est discunibere, nobiscum Cpulari, accedam et ego
venlus sccularis conversationis, per inanem glo- ciim inviiatis ad regis nali convivium, rccumbens
riam. Ab occidenle conculil eam ventusalienae ve- vel in -novissimoloco, ulcum calellis de inensa ejus
xationis per iropacienliam. Ab aquilone conctilii aliquid accipianl, quod et vestrae proporiam cliari-
eam ventus diabolicae suggestionis, per malitiam. lati, et propri* subminislrem devotioni. Libel crgo
Yides, iii fallor, quam periculosum sit libi his illud Isaiaj valicinium aticntare, in quo Veibi !n-
jactari fluciibus. Sed una salulis via superesl, quia carnali roysteria continentur, ubi ait: Bnlyrum et
terra cenlinens prae oculis est. Tunica ergo prae- riiel coniedel, elc. Scd quis isle esl lam tenelliis,
cinclus mitte le in mare, ct lianc lerram si potes tam delicatus filius, qui pane non pascitur, vinuiii
apprebende. fastidit, sed et caelcra omnia quae lerra marique
In ea ciiim sunt montes excelsi, quibus-conscen- nutriuiilur, tamen btiiyruin et inel comedei, qiio-
dere expedit propter impetum procellarum. In ea rum alteruni saginat, alterum riclectal? Ipse, ni fal-
sunt valles humiles, in quibus delitescefe potes lor, magni est rcgis filius, qnem Deus Paier consti-
propter violenliam ventorum. ln ea sunt caVernae, luit haeredem universorum, per quem lecit el secula
in quibus abscondi potes propter meium hostium. (Hebr. i). Yerumlamcn quamdiu hicres parvulus esi,
Terra ista homo Chrislus esl, qtti terra de lerra, niliil riiffert a servo, - cum sil Dominus omniuiii
homo de Yirgirie est gcnitus. lpse esl terra coiili- (Galat. >v), ideoqne lautioribus ferculis pascitur :
nens, quia contra oinnein viciorum alluvionem fir- ne soliriis cibis lenera indignala infanlia poiius ea -
nius et stabilis permansil. Iliijus lorrae inonles suht, vertal in faslidiuni quam in iiulrimeiiliim. Inierim
ciiiirientiae virluturo et miraculorum : valles, lmniH ergo bulyrum et mel comedcl, ut scial reprobare
49 SERMOINES. —' SERM. VII, IN NATALl DOMINI. 50
miilum ei eiigere iionum. Sed quod consequentiac A que populo Glirisliis secundum humaiiam naturam
liabere vidctur, ut si butyrum el mel comedal,- ideo descendit factus lapis angularis, qui' fecit utraque
ttiat reprobare maliim et eligere bonun) ? Quod ideo unum, solvens medium parietem infmrciliarum in
riicliiminlellige, qnia, juxla sententiam philosophi, carne sua (Ephes. n). Neque enim lamendesemirie
iriem est sensus contrariorum, id esl eo seneii qno David descendit secundum repromissionem,- sed
tinum conlrariorum discernitur el reliqiiuin, nl si etiam niissus est de pelra dese.rti ad niontem fife
laclti stiave, laeiu et asperum : si guslu dulce, guslu SioiuDe petra deserti, id est de duricia et inlFdeii-
et amarum discernilur. Butyrum auteni snave cst,- tale gcntilitalis. De his uberibus in Canlicis spon--
cui opponitur asperuiii : mel dulce, cui contrariuni sns ad sponsam Ioquilur dicens : Duo ubera lua-;.-
esl amaruni. Ergo Emmanuel noster buty.runi el sicut duo hinnuli capreoe gemelli, qui pascuiilur iir
liiel conieriel, ul in his appelendo suave et dulee liliis rionec aspiret dies, et inclinenlur umbrae
sciat eligere bonum, eorumdemque sensiium judicio (Cant. n). De ubere etiam Synagogae, in lege Moysi
tlamnet asperum el amarurn, quod est reprobare scripluin est: Pecus cum genitum fuerit, seplein
inalum. Quia tamen Emmanuclis noslri cibus spiri- diebns eril sub ubere matris, ab oclavo auleni die
lalis esl, , videamus quid significent isla fercula, el dciuceps poteril offerri Domino (Letit. xxn). Ubi
quoriim nlterum, id est bulyrum, de uberibus, reper seplem dies, vila carnalis, per octavum diein;
liqnuii1. id cst, mel, de floribus elicitur. Sicul ergo viia spiritalis designalur. Filii eleoim Synagogse
iii melle Cliristi diviniias, ita et in butyro ejus hu- quandiu carnalibus serviebant' cefimoiiiis, taii.-
maiiitas significata est. Et cpngrua loiiassis siinili- quam parvuli erant sub ubere synagogae, doiiee
luiline, per bulyriuii hiimana nalura in Christo figu- Clirislus in carne apparens, fecit sacrificium Domincv.
ratur. Esl eniui bulyrum pingiie, suave, liquefacli- per vitae spirilalis novilatem. Unde et Paultis dicit:
vuuni et iiuiriiivuni. Pinguedo itaque bulyri refer- Ppslquam placuit ei ijui nie segregavit ab ulero, el
lur.ad myslerium concepiipnis, suavitas ad huniili- vocavitper graliam suani,ut revclaret in meFHiuiiv
laleni nativilatis, liquefactio ari amaiitudinein suuni, conlinuo non acquievi carni et sanguini
passioiifs, refectio ad sacramenta noslrae redemplio- (Galat. I). Dehis uberibus non solmn bulyrum,sed.
:iis. Nonne in conceptione quamriam butyri pingue- et sanguis cxpressus esl. Nam sicut dicit SaloniOn :
dinem Christus bomo virietur libiaccepisse, quando Qui fortiter premit ubera a.d eliciendum lac, expri-
unclione charisiualum unctus est pras participibus liiit buiyiiini, el qui iiimis einungit,'sanguinem eli-
suis, quando vitulus ille saginalus in ulero Virginis cil (Prov. xxx). Sanguis isle cruenli fuerunt Chrisli
est praeparatus, ul filio prodigo redeunti rie lerra C persecutoies, quidixerunl: Insidiemur ejus sanguini,
ilissiniiliiudinis pingue conviviuin inslauraret, et abscondamusleiidiculasconlrainsonleii), frustra de-
usque adeo pingue, ut omnes electos ad illud con- glutiamus eum sicuthifernus viventem (Prov. 1): ad
vivium invitatos sna pinguedine saginaret? Suavi- ultimum vociferati sunl: Sanguisejus super nos el
tatem eiiam hujus buiyri advertere poteris, si reco- super filios nostros (Malih. xxvn). Unde et de san-
gites humililaiem nalivitalis, praesepis diversoritim, guine fornicantis Jerusalcm Ezechiel propheta di-
paunorum vilitaiem, pastum mulierculae, et quod cit : Sanguis ejus in medio ejus, super limpidissi-
demum is, qui est super omnia Deus benedicius, mam petram effudil eum (Ezech. xxiv). Non est.
erat subdiius illi. 0 necessaria suavitas, quae et effusus super lerram ut posset operiri pulvere:
remedium pariter nobis allulil et exempluni! Quis- Sanguis enim ejus snper limpidissimam petraiu
quis ergo doloribus anxiaris, spinis peccaloriim effusus est, quando viri sanguinum in Chrisluro,,
pungeris, si vis doloris miligalionem, appone bulyri qui est limpidissima petra, suae crudelitalis mali-
islius suavilatem. Si nobililas te exloltit, nibil tiaro exercuerunl. Non est, inquit, effusus super
Chrislo poienlius. Si seienlia infl.il, nibil ipso sa- terram, id est, super terrenum aliquem et peccato-
pieniius. Si divitiis inlumescis, niliil eo ditius. Et rem, ut posset operiri pulvere, hoc est, ul ratione
tairien adeo suavis el bumilialus in niuiido apparuit, p delicti aliquam haberet imaginem excusalionis. Vi-
quod in propria venieniem sui non solum non redes in bulyro suavilatem, quae lanquam bonum eli-
ceperunt, sed eliaui spreverunt eum. Tandem lioc genda, et in sar.guine asperilalem quae veluti ma-
bulyrHni igne passionis liquefaciuni, quaedain slilli- lum inerito reprobanda fuit. Jdeoque Emmanuel no-
cidia graliarum in Ecclesiam Iransfudil : alios fecit sler butyrum comedit, ul sciret reprobare inalum
charilate piugues, alios humllilate suaves : quos- et eligere bonum. Nec tanlum bulyrum comedit Eni-
dam fories constantia passionis, quosdam sacra- manuel nosler, sed eliam el mel. Mel divinac na-
menli refectione sanctilicavit. Accepit Maria Ma- lurse compai-atur propter tria. Est enim mel purga-
gdalensc ab hoc buiyro tinctionem pinguedine devo- livum, conservaliviim, et dulce. Siquidan Ct iri guslu
lionis, David siiavitatem virtute lnuiiiltiatis, Pelrus dulcedinem habet, el corrnpliones purgat, et ea quae
sensil ejus liqtiefaclionem cruci appensus per ama- in se suscipil, a corruptione iltesa custodit. Est
rituriinem passionis, el qiiotquol in Chrislo renaii ergo divina natura, mel purgativuni, diim reinissis
.sunl, sacraineiilorum cjus participalioiie sunl re- peccatis justilical inipiuni. Me! couservaiivuui,
fecti-. Hoc buiyiuni ric duobus uberibus, Juriaea vi- qiiando augeudo graliam dirigit jiistuin. Esl. et mel
delicet et geniiliiute exprcssuin est; quia de uiro- dulce, dum in perennis illius viteeiocunditale largi-
ti ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS Si
tur pracmium. Eo ipse intelligere poles quod Emma- A pulis aperuit. Mel vero dulcoratum partim comedit
nuel nosler roel comedendo reprobavlt niaJum et pariim reprobavit.
clegit bonuro : qtiia divinitaiis suae nalura et nior- Si vis eum videre mel isfud comedenlem, reduc
tem nosiram moriendo deslruxil, et vitam resur- ad mcmoriain problema illtid Sampsonis : De co-
gcndo reparavit. Florcs vero de quibus mcl islud medcnie exivil cibus, el deforli. egressa est dul-
cxlraclum est fucrunt opera Dci, qux opcratus est cedo. Sampson etenim de terra Philistliiim volens
ah inilio, ut nolum faccrel potenliam suaro : senv- uxoreni dncere, dHm essel in itinere occurrentem
pilenia siquidem Dci virtus ei riivinitas, quae iu se sibi Iconem interfccil, ct posl modicum tempns ad
•cClerna est, roiindo qnodammodo gerniinavit sub cadavcrrevertens invcnil in ore ejus examen apum
lege nalurali, dum velut aurora qtiadani consur- et favum mellis, et extractum gradiens per viam
genlc, tantum in creaturis vestigia Deitatis inoriica comedebal enm (Jnd. xiv). Sampsom isle. ducens
apparebant. Flornit vero mel islnd tempore scripias uxorcm dc lerra Philisihlim , Christus est conjim*-
legis, quando data lege riiultitiidine praceeptorum gens sibi Ecclesiam de perfidia genlilitalis. lpse
cbgiiilid Dei ariiplioriinioruii. Friictus vero htijus eienim dum esset in via hujus nostrae peregrina-
fiieUis proveiiil duin eminente pienitudine teiiippiis lionis leonem interfecit, dum Yerbum caro faclum
tefra rioslra dedilfructuro sunm : ct Clirislus faclus B est, huinanrgeneris ininiicum videliceldiaboliimpro-
est Ehimanuel, idesl nobiscum Deus, "Deiim pariter stravil, inquodiinjappetiit|iste~|esCamcarnis trans-
el hbfriiiiem se demonslrans;, ut in eo quod Deus bu- lixiis est aculep.Siyinitatis, sicril dicit bealus Gre-
tyrurii comederel riatuf am Iiunianam assumendo, et gprius. Examen apum genlilium philosophorum
iii.eo quod boirio liiel comerieret y divinitalis dulce- est mulliliido, qiii:ideo'in Preleonis fuisse dicun-
diriem in sesuscipieiirib. tur, quia cum cognovissent Deum.non siciil Deu::v
'~Nec te
pfailereai quod est mel dulcedo et eiiam glorilicaverunf; et ideo reprohi facti sunt et eva-
'mel "diilcediiiis.Esi" met dulce ei esl hiel quod dul- nuerunt in cogitatiohibus suis (Rom. i). Favus
«praturii polest appellari. ifel duTcedddivinitas est mellis suavitas est phiiosepliieae inquisiiionis. Hiinc
verbi. Mei duicedini?, suavitas est eVangelicaepfapdi- exlractum de pre leonis EnimariiieTnoster comedil ^
«atioiiis. Ideo aulem in.el istud dulcedinis dicitur, qiioniam quae in senteriliis philosophorum hene dis-
quia ievangeliCa pisedicaiio a Chfisto --dulcedine puiata fiierunl, quae peiiinebant ad bonesiaieiti,
sedita est v.el"alias iiispirata, Mel dulce est Scriptu- vel ad moruin aeriificalionem, ad iitilitatein Ecclesiaei,
rarumTutelTigen.ua spifilalis. MeJ dulcoratum sub- quae esl cof pus Cliristi, convertit.
liiilas c«l pbiIosopliica3inquisitioiiis. De primomelle Unde et in lcge Domini dicilur, quod virgiiienr
dicilur : Comedi favniii cum melle meo (Cant. v). ^ captain iri praelio, rasis unguibus el capiliis Judaeus
Favtis cum iilelle , liumanilas esf" ciim diviiiitate. poierat uxorerii dueere (Dent. xxi), quia seculafein
De securido melle Dominus ad Ezechielem dicil : scieiiliam, quae^per virginem lalem designatur,.
Accipe' Tibrum T&tuin-et devora eum, et fiel in ore Cbrisiiaiius vere Deum coniltens, potest ad erudi-
tuo dulcis tanqiiarii inel (Esech.Ui). Joanncs eliani tionem suam assumefe, fasis tamen unguibus ct
in deserto riiel silvesireêdebal (Marc: s), quanrio capillis, hoc est praecisis figmentis et superflriiiati-
evangelicae proeiiicalioiiis dulcedinem incredulis nii- bus, quse in.melle dulcorato ab Eirimanuele nostro
nistrabat. Tariien sicut dicit liistoriographus, non reprobala sunt, utpote qusesubversioiii andieiitiuni
fevera mel fuit quo Joannesiiiebatur, sed sicut riiagis proficiurit qnam lilililali. Quid enim Iiabet in
asserit, creseit in deserto Judaeaeaihor qiiacdam - se utile de ideis Plaionis dispiilare, Somnium Sci-
hirmilis-albeinihus foliis, quae confricata si gusten- pipiiis reVolvere, aut certe illa popularis sophisma-
;tuf, sapofeni habenl itiellis, et 'hoc-ait esse roel tnm iinplicatio et cognitio refnm subtiliutii, in
sylvestfe, quod Joaiines in deserlo comedebat. Nihil qiiibus multi finem in debilum slatuenles pcrieruut
: tariien fefert dummodo per lale mel eyangelica et exiclniiriati siiftl? et omnia palato non sauo licet
praedicatio liguretiir. De tertio nielle, quod csl spi- jv.airiara s.inl, dulcia videntur, usque adeo quod am-
ritalis intelligetttia Scripturafum, Salomon dicit : plius re.riditibns, spaiioso patrimpfiio, et demum
Fijij inel invenisii, comede qripd;'"siifflcil, ne fofie vilaediscriniine veTintea comparare. OGraeci! Graeci»
satiauis evonias iilud (Prov. xxv). Comede, inquii, sempef pueri estis, nec ulla in vobis cana scieniia
quod sufficit, hoc est, ad aedificationeiii non ad cu- est. An nescitis qiiia sttiliaiii fecii Deus hujns miindi
fiositaiera arcana Scfiplurafum perscruteris. Sicut sapienliam (/ Cor. i), in qiia pueris tanium radiccs
enim alibi dicit Salomon : Qui scrutator est iuaje- proponiinlur discendi, non proveclis forma bene vi-
slatis, Ppprimelur a glpria (Prov. xxv). De quarto vendi? Mel elenim dulcoratum permitiiiiir parvulis,
meTle quod dulcoratum dixi, in iege fil menlio, cum mel dulcedinis datuf infirmis, roel dulce apppniiur
inellis priiiiitiae prohibenlur poni super allare Do- pueris, mel dulcedo reservatur bealis, qui in fuiuro
invnii Emmanuel ilaque noster comedit mel dulco- oculis carnis videbunt eum ad gloriam, etspjrita-
ralrira, quando diyinam ei • huinanam naturam in libus oculis yidebunienm ad lacticiam, quam nobis
Tniam personam uniyil. Mel dulcedinis comedit, pivestare digfielur Jesu Christus Dominus nostcr
cuni praedicando vias vilas mundo nolas fecit, Mel qui vivit el regnat, etc.
duke comedit cum Scripturarum mysteria disci-
53 SERMONES. — SERM. VIII. IN NATAIJ DO.MiNI. 84
SERMO VIII. A in). Omnes denique Filii Dei. hodierna, die cantant
IS MATALI DOMlNl. hoc canlicum, qui spiritaliter gaudenl de Christi
'
Verbtim caro faclum esl el habitavil in nobis nativitate. Nam qui gaudent iuepla Iaiticia mundi
(Joan. i). liiijus, ulpole ric voluptaiibus carnis, de coinmes-
Satis est pro maleria gaudiorum quod ccelestis salionibus, rie faslucl superbia vitae hujiis, canlant'
Ucgis iinicusFilius, hodierna die, desimi Patris egres- veltis caiilicuin, non novuin , in quo iion Filio Dei
sus, homo faclus venil in liunc mundutn quacrere nato, sed iniinico liumani generis obsequium per-
et salvum facere quod perierat : et quod liuinaRum solvunt.
gcnusde meritis suis apud Deum invenire non po- Hoe igilur Verbum de quo dixiinus caro facluin
luit, ilie hoc in thesauro iiideficienti inisericordiae cst. Nomine carnis, non solum homo sed infirmus
suoeciemenler invenil. Vere ad reformandam pa- liomo signilicatur, ratione similitudinis. Caro
rcm interDeum el liominem Chrislus Jesus nicdialor enim res fragilis esl, de facili subjacens corru-
idoneus, qui divinam naluram el liunianani in unam ptioni, uipote quae modo inciditur, modo crema-
pefsonam sociaus, tanquam inter duo extrema sibi tur, niorio atlerilur, vel quacunque alia deficit
advcrsantia, meriium se interposuit, in quo medio passione. Sic et Verbum Dei caro', id est homo
dum ipsa extrema, virielicel Deus el homo, per B iitfirinus, faclum est nobis , iiifimiis consimilis,
iiiiioncui coucorriiier conveiierunl, Deus Pater hu- quod formam nostrae fiagilitalis assumpsit. Nec
mano generi quasi quodilam reconciliationis por- aliam formain decebat eum assumere : qnia ad
rexil osculum. Nam ui loqiiamiir juxta rerum simi- visilandiim infirmos in bunc munduni venerat,
liiuriines, verbum Dei os Patris esl, in quo loculus Sicitt perilus medicus qui adj visiiandum acgrotum
est mundo : homo assumpius, os est huniani gene- iKgcedilur, formam assumil compalieiilis ut segetv
ris, qui sccunduni naturam hnmanam advocalus est relevetur. Nam si cum risu, ciim plausu nianuiun,
honiinis, et intcrpeilat pro nobis. Os ergo ori con- cuin inepta laeticia ad infirmum ingrediatur, npu.
jungiiiif, et eificilur oscutum : quia natura humana cural eum sed aggraval. Alia eliaui ratjone ad ha-
verbo person3liter unilur, el consuniinalur Incar- minetii langiiidum venit, magisiii forma compatieiir
naiionis mvsierium. Propter hanc medialionem tisquam in forma majestatis. Forma siquidem. ma-
etiam Filius Dei recle Yerbum appellatns esl: quia jestatis terribilis est, et signuni.exigeiidse ultionis..
sicul in febus gerendisel incausis difliniendis ver- Forma vero humiliiatis sigiiuin esl piae compassio-
buin Iinmanum inlercurril medium, sic in causa Dci nis. Sed compassio de fonte niisericordix Dei natu-
et homiiiis Dei Filius mediator fuit : quia, solutis raliler proccdit: ultirt vero de,justilia Dei tanqtiain
iniroicitiis, Deum Patrem et hominem ad concordiam a rcmoto provenit. El ideo Filius qui n.on ad exer-
reduxit. Vel alia ratione Filius DeiYerbum appella- cendam vindiclajn,. sed ad cxbibendam. conipa.ssio-'
tus est. Yerbum enira in sua natura non visu, sed nem in cainc apparuil, magis formani huniilen»
audilu percipitur. quam terribilcm nobis voluii exhibcre. Cognosce
Yideamus ergo qualiter Verbum islud mullipli- persimile quod diximus : maler modo laclat cl nu-
«'iter sonuil, et per audiium usque ad cor liuma- trit el fovel filium suum, modo flagellal et incrc-
iium pervenit. Sonuit enini quandoqtie in secret) pateundem, roagis lamen de pielale malcrui pectc-
snsurrio in roentibus Palrum per spirilalem reveta- r.is procedit nutriro el pascere,. quam flageilare et
tioneni, quibus mysterium Incarnalionis Chrisli re- increpare. IIoc enim natunili pictale facit, illud a
vclatum est, quod caeteii carnales andire non po- fllio provocaia. Sic el Filius Dei naiuraliter nobis
tuerunt. Sonuit verbum islud quandoque in jubilo, exiiihet pietalpm, provocatus per scclera nostra
nipolc in illis angelicis spirilibus, qui ab initio gau- inferi uUioncm. Unrie in Isaia ciim plauctu riicit se
dio iirenanabili in Verbo Dei exullaverunt. Nam criminosis boiiiinihiis illatiiruin ultioncm, ubi ait,:
et jubilus sonus est spiritalis laclicise, qui. prae ma.- lTeu consolabor de Iioslibus meis, viiiriicabof, rie
giiitudine verbis explicari non polesl. Utule Domi-.D inimicis meis. (Isa. i.)
nns iu Job : Ubi eras, inqtiit, ciiro me oiiincs filii Dicitur eliam Verbumcaro faclnm, quja nulril et
Dei laudarent, et jiibilarenl astra malutina? (Job pascit bumanilas Chrisii ari simililuriiiiem carnis :
xxxnn.) Sonat hoJierna die in cantico. cum sancla et sunt niorsiis quiriam istius carnisconccplio, nati-
Ecclesia exultal et canlat spiritale caulicum, de vitas, passio, resurrectio ct ascensio, quibus anima
generaiioneVerbi Dei non solum selerna, sed etiam spirilaliler pascilur, dum fides nativilaiis passionis
temporali. Siquidem de aclerna ejus generatione vi- el cacteroruni, quae diximus, mente retineiur. Ista
giliis noclurnis cantiCuui Ecclesiae atidivimiis cum caro, videlicel buinaniias Christi, duin spirilaliler
psallcbal : Dominus riixil ad me, Filius nicus es lu coniediltir, carnium diversi generis nobis saporem
(Psal, n). El alibi : Tecuro priucipi.um in die viret esum praetendil. Si enirnad simililudinemChrisli
lulis luae iHsplendoribussancloriim (Psal. crx). Si- innocenler et mansuele conversaris inler homines,
militer et de humana ejus generalione canticum carnes Agni comedisti. Si in praelalione conslilutus
audivimnsEccIesiaedicenlis : Puer natusest nobis, ad Christi siiniliiudiiiem habes diligenlem curam
ct filius datus esl nobis (Isa, ix). Et ibi : Apparuit gregis lui, spiritalia et lemporalia solicitc eis lar-
bcnigniias ct humauilas Salvatoris nostri Dci (Tii. gicns, carnes arieiis coincdiÛ- Si iujurias ct tri-
£5 ABSALONiS AfiBATIS SPRINeKlRSBAGENSIS 56
hiil.iiiOnes proGhrislo pateris, si cafriem luara cru- A vivatin le, sic cnim Chrisliis habilat in te. Naiii si
cifigis cuiri viliis et concupisceiiiiis, siciiieiChrisius flricslua siive charilale est, firics tua mortua esi, et
crucifixiis est, carnes vituli comedisii.- Si Sahcta sie Christus in le mortuus est. Nemo ergo sibi blaii-
devotione in ccelum defers peccaia poptili inierpel- diatiir de bona spe exteriorisconversationisformam
laris prd eis, carries hirci emissarii comedisli. Si-- pieiatis foris praetendens in bonis operilms, si cOn-
cohlemplaiione coelestia" penelras , iiiler arigefos scientia criminosa est, si desideriis carnalibus intus
ednvef saris, etDeo adhieres quasi tinus spirilus cum sestuat, si Odio vel invidia caeterisque vitiis spirita-
eo eflectus, carnes cohimbae comedisii. Si suspiras lilius inlus obsessus est, qnia~ honis exterioribus
pfKsenlis vitac taedioet amofe fuiufaequam deside- Gbristus non pascilur, qtiaj charitalis pinguedine
ras sicut ille qui dixit : Heu uiihi, quia incolatus iion jnformantiir. Et sicul hoirio niortiiiis cibos de-
liieus prolongatus est (Psal:, cxix), carnes turluris licatos si ei ofTerantur, non suscipil ad Hutrbnentum,
coinedisti. Sic ergo iri cafhe Clirisii, id est in ejus sic et Dei Filius opera bona respnit,vquae facta per
humanitate, el compassionem
' parilef et fefectionem malos ad bonum finero noii tendimi.
iiiveriiiiius. - : , Suiitauiem tria quae lioiniiieni a donio sua maije-
Ppssunius et aliter inlelligere quod dicilur, Yer- riali expelltint, scilicel fumus, stillicidiiiiu,et nnilief
liim caro factuin est. Siquidem Yefbuni Dei roora- Jiiigiosa : et eadeni tria spiritaliter intcllecta Chri-
liter Iiabel ossa, similitef et cafneiii. Ossa vefbi Vir- stiiiii cxpellunt de cordibus nostris. Fumus ergo
ttites siiiii, et spifiialia chafismata, quibus aiiima vanitas eslfertim lem|)oralium, quac niuiatibiiitaie,
roboratur adjiistificationem. Caro verbi sunt boria mortalitate vel omiiiinodo defectu tanquam fomus.
corporalia, quibtis corpus feficilur ad corisolatio- evaiiescunt.iiipolediviiiae, i)onores,iiobiliias,forma,
inein. ln spifitalibus-efgo' viris vef-bum:spifitiis est, etpotenlia bujtis seculi, el caetcra lalia, qiiaeama-
qrii Filium Dei propier seipsum riiliguni, et conteinp- tores mundi lariquam perpeiuasine iiiensura super
iisbonis teiiiporalibus ei adhaerenl iri jtistitia et omnia diligunt: quae dum sicut fumus pertrahseunt,
sanctiiate. liiamatofibus hujus rouridi verbumlcaro replenies cor boininis amariliidiiie, Cliiistum ha-
fii, qui Filium Dei non propter se diligurit, sed pro- bitatorern de conscientia expeilunt. Cerle quicqnid
ptef boiia lemporalia , • quae ab eo accipiiiniuf : et in mundo isto utile, forniDSiin),vel delectaliile ap-
oriiisSa oriinium spiritali dulcedine, bohis leinppra- paret, possumns hislrioui comparare, qui gestus
Hbtis adhacfeiit summa inteniione. Nonne tibi vide- modo laeiantis, modo doleniis in se suseipit, ila
fuf Yerbuihcaro factum ih his qui lantumChristiani Ut Videatur alrquando suinma Lcficia , aliquando
nominis participes, omiii studiovacant voluplalibus (Q summa tristitia aflectus. Sed qui perfecte euni
yitae linj.us, coniessationibus et ebrietaiibiis, carnis cognoverit, in utroque gestu stultum el quasi
fllecebris, diviiiis coiigregaiidis? Nonne libi.vide- dementem reputabit. Eodem modoetbona istateiii-
tur Yerbuin carb faclum in his, qui de patri.monio poralia speciem nobis ostendunt hislrionis, duin
Crucilixi vivenies, exinde pascunt non pauperes sed sua pulchritudiiie pariler el utililaie ad ineptairi
canes, accipitres, liistriones, et erogant iflud in nos trahuni laeficiam, et iu defeclu suo menles rio-
jVravos ustis et sacrilegos, quos vefbis explicare stras ad mcestiliam inducunt. Qui ergO sanuro nien-
jiilionesluni et audienlibus forle scaridalumihfer- tis habet oculum, sic ad ista temporalia visumdi-
rel? 6 anima niisera, quae bonis isiis tempoialibus rigal ut contemnere ea potiiis velit quain aroare.
pef amorem tam perlinaciter iiisedisti; disce quid Nam si quis diligii liiundum istum, non est dileclio
fiieefe debeas ab hpiiiine qui aecipilfeiii porfat in Dei in ep (1 Joan. ii). Persiillicidiunj; qupd expel-
laeva ut jaclet eiimad dextefam et sic prsedam ca- lit liominem de domosua, verba discordiae et-de-
piat, cni insidias teteiidit. Nam si evolafeeum faciat traclionum iiilelligunlur. Sicut enim guliae stillici-
adi sinistram, liihil -pfoficil sed pefdiipperam et dii cuiri tectum penetrant non sinnnt esse quielos
iniperisam. Sic et lu honio secularis, cujus cpf i • illos supef qnos ceciilerint, sic et verha hujuscemodi
loeva, id est, in bpnis temporalibus per ai»0fem re- B a quiele roentis hominem ejiciunt, ciuii a malevolis
quiescit, lac evolare aCcipitrem luuiii, id est, ani- boiniiiibus, in aliosjaciuniur. Inde eniiu nutriunlur
nium liiuro, ad dexteram, id esl, ad capicndain vi- discofdiae, commovenlur stmpTices, turbantur dis-
lam seiefiiam, ut sic a laeva ad dextrani transeat creti, impaiienles litigant, ct malitiosi fomitein
dum boila teinporalia in pias causas erogat : et sie malitiae suae inde assumunt, sicque hujusmodi
adipiscitursiiniinaiii illambeatitudinem quaeper dcx- slillicidium pax illa menlis, qriae Deus esl, ab ho-
terani sigiiificatur. Nam et isto etiam modo, Veibum mine expellitur : quia non nisi in pace habilat
caro facium est et liybilal in nobis, dum sic diligi- Deus, sicut scriptiim est : El factus cst in pace lp-
liius hoiisi tempofalia ut iri illis erogai)dis conemuf ens ejus (Psal. txxiv). QuicunqueergovultYerbum
ad ccelestia pefveuife. Per virtutem siquidem Vef- Dei in se habere habitatorem, domum suanv oporlet
hum iiahiiat in nobis, siciilPaulus dicil: Christurii tecto pacienliae prolegere, ut slillicidium istud a
perfideiri habitare in cordibus noslris. (Ephe. vn.) tectodeflual in terram, ila ut per virtulem pacientiai
Sed iii, liomO, qiii Christiim vis in le habere babila» protecta quies, cum verbis malevolis non perlur-
tofeni, et domuni Vonscieniioi tuac per fidem ei betur. MulierTiligiosa quae expellit Iiominem de
]ira?parasti, vide diligenlcr an fulcs per charitatcm •domo sua, caro npslra est, per carnalia desideria'
57 SERMONES. — SERM. IX. IN EPIPIIANIA DOMINT. 53
semper adversus aniinam militans. Caro enim con- .A paupcrlatissuo regi velil miliUre, eo quori ignominio-
cupiscil arfversus spiritnm, el spirilus adversus . sum quivis aesliroet cuin Chrisio pannis involvi, et
carncm. (Gal. v.) Isla ergo mulier liligiosa, id esl, urgente inopia reclinari in pracsepe Doinini Dci sui.
caro iiostra, Cliiislum expellit de cordibus noslfis, Ntinc saltein invcniaiur aliquis aniaior infirmiialis,
qutiirio rarnaies cogilationes, delectaiioncs rerum quam Chrislus pro nobis voluil suscipere, qui pro
temporalinmet amor voluplatum liujiis scculi domi- iioinine ejus riolores ct angnslias libenter snslineat,
iiantnr in nobis. Si ergo experinientum vis capcre faineui el siiim, labores el pericula, qui contumeliis
an Chris.us in te habilct, considera si prsevaleiil in aflectus maleriiciioni non respondeat, et quibusli-
te afleciiones pravae, si facis curani carnis in desi- bct injuriis scntiim patientiic opponal, quia in his
ricriis. Quia si hnjiismodi passionihus subjectus es, omiiibus streiiuilas apparet servi dominum sutitn
Christnm quein hospitem suscepcras, in lui ipsius qui liiecoinuia fccil fitleliler iinilanlis. Elccrtc om-
onliisioiiem de domo tua expulisti. Econtra Cliri- ncs nianiis suas ab hoc niunere excutiunt, quia plus
stus habitans in doiuo tua, id est, in corde luo, videtur aflcrre oncris quam Iionoris. Al prxcipuum
coniiles suos habet, qui siinl pax, pacienlia, chari- illud Iitiniiliiatis donum, quod tcriiiim in numero
las, longaniniilas, beuignilas, bonitas, continentia, dixiiuus, aliquis devotus susci|iiet, eoque per illud
castitas, et caeteraevirlntes quae testante Paulo ad fiel honio charus Deo et tiominibus, rium scilicct
fructuin spiritus periineul : quas si habueris, Cliri- liumiliatur sub potemi manu Dei (/ Petri n), sub-
slus in te habet mansionem, el cuiii islis , tectiin jccius oiimi humauic crcalura propter Clirisluin,
persevcral usque ad cousumniationein viUi, ul cui diini vnli uiiiiisirare oninibiis (/ Pelr. v), a millo
in praesenii vila lu parasli minsioneiri, ipse iu fu» liiiiiisleiiuin accipcre, eligensabjcclus esse in doino
lura libi largiatur ailernaiu bealitudinem, qnam no- Dei iuei niagis qiiam regnare iu labeinaculis pec-
his pracslaie dignetur Jesus Chrisius, Doininus 110- caioruni (Psul. LXXXIII). Sed nec hujus muneris ali-
.sier, qui vivit ct regnai, et ccetcra. quis apparctcupidus, eo quod liumanae fecis habeat
SERMO IX. in se miseriam, elaliouis politis quam subjcctionis
1NEPIPUANIA DOMINi. aniorein, nec sil aliquis qui cuni Chrislo ininislrare
Hodicrnsc solenniiaiis jubcmiir emiuentia festivis vclit duiumiido major caeteris possit aestimari. Liqtiet,
occurrere g.uidiis regi nostro a.lliuc parvuio el de- iilarbiifor, iuultosesse hujus regis mnisiros, si ad
licato, sed el magnifica praeparare miinera^quae de- diviiias et honcres, muiiriique liujus delectationes in-
ceant a:t:teiii ipsius parvulain. ac etiani divinam in vilenlur, sed paucos adinodum si [ad] miserias el dolo-
ipso inancnlein majesiaiem : equidero debilores su- C res el ad quaequeabjcctapro noniine ipsius sustinenda
nius tale ci servitutis ubsequiuiu impenderc. Quo- fuerini invitati, iiiinjrum si sit qui aculointtiilu defe-
niam ipse praivenil nos in benedictionibiis dulcedi- ctus huirianos velil rcspicere. Qnia sicul fundamenlo
nls.(Psal. xx), prior ipse nobis offerens el laigiens existenle infirmo tola ruit fahrica, sic conscientia
iniiuera, ul tali lil.eralitale piis meutibtis stium affe- langiiente exlerioris convcrsaiionis opera prava ad-
ctuin conimei)dai'et. Quod evidentcr ostenditur, si modum sunt vel oinniuo infruciuosa. Respiciamus
diei istius, quoe Epiphania dicitur, aliarumque so- iiunc ad radicem arboris, qua viridi et iinolumi
leiuiiiatum, quas jam praeteritas rccolimus id cst cxistenle slipcs ipsius robiislus, rami extensi, densa
nalalis et circuncisionis benelicia vclimiis intueri, fnl'a apparenl: sed et florcs et fruclus idonei ex ipsa
Die siquidcm suie nativilatis muniis pauperlalis 110- provcniuul lcmpore opporiiino. Quod si radicem
his coniulil Christus, quia pauper et roodicus huic aridam habiicrit. irunciis arboris slal inutilis, rami
mundo natus non habuit ubi caput stiiini reclinaret. sine toiiis, et exsiccati sine spe floruin e.l frucius
Die circimci.-ionis suac,munus infirmiiatissuaeuobis proveuturi.
coululit, diim ipse signaculo circuucisionis pracce- Ut aulem simile, quori indiixinius, nobis adapte-
ptum Icgis impliiis (Luc. ix) per expcricittiam do- D nms, bona radix, bona esl conscieniia : iufirma ra-
lores et angustias humanae infirroilatis in carne dix, infiruia conscicntia: haec Deum super onuiia,
sustinuil. Die hodierna iniiniis liiimilit ilis nobis ex- illi muiidum snpcr oninia diligii. Iufirnuc conscien-
liibuit.quandoipseRexcoeloiuniet doiiiinusseivostio tiae ofler paiipertalcm, sed eam non suscipil, quia
joanni in tauluni lnnniliattis csl, ut sacrameiilum amor miinrii ct p.iupcrias non conveiiiunt: nec do-
baptismi :ib eo suscipeie riignatus sil (Joan. m). lores et miserias ainpleclitur, quia amalores miinrii
Vidcamus jam tria dona, quibus Chrislus ad nos ista iioi) appciiint. Rursus iufirina conscientia hunii-
veniens suae ariscriplos militioe voluit loctipfilare, litatcin ahjicil, qnia in miiiido vult apparere subli-
videlicet pauperlateiu, infirmitatem, liumililalem. iiiis: econira bona conscieiiliapaiipeiiaieni appetii,
Ecceparaia sunt slipendia, scd jam prodcal in rae- quia ejus ricsi 'oriuni non in diviliis, sed in Deo esi.
dium bomis Chrisli imilalor et aroator paupertatis, Auiat laborcs et nioleslias fcrre propler Deuni, quia
qui non vult habeie praecepta vel mancipia, non ad- iion reqiiiem quasrit liomiiium, seil eam qtiae iu Dco
ministrationes vel dignilales: qtii divilias habilas est. Ainat eiiam hiiniilitalein, quia Incc esl via qu;u
alijicil, oblalas conlemuil: proccdat, inquam, in ari Dciiin riucit ct quac ex Deo est. Ergo ad hoc ul
nndiuni et suscip'al muuus illud gluiiosum pauper- diliganiiis dona illa, quae Rcdcmplor noster nobis
tatis oblalutn sibi a Domino. Sed nou esl qui titulo prajsiiilavii, iiecessariuin est ut purani habeainus
K» ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 80
cnnseienlkmrQuia qualis csf radix, lalis est et fru- A adidi]tiod dicitur, quaridoqueeslitiDep qudil dicitur,
iitns: et qualis coilscientia. lale est opiis ejns. Mun- quandoque est cOnifa id quodesl. Ttiric autem cogi-
da coiiscienlia nunquam pravum opris faclt, iiilirina lalio est in ep quod dicitur, quandO inlenlio ofantis
conscieniia iiuriqiiatii upus maghuim facit. Quia et in viriute psalini vel alterius oralionis, et niliil
si inagria videaiur facere, magiia tainen iiori suiil,' aliiid directe fespicil: quae oratioanimata esl et Deo
eo qiiod iion bono aniiivo nec boiia iritentione fiaht. accepla, njerilurii habenS jjixta menSurani deVOlip-
Dens autein pcnsat potiiis atTeclumqiiam censufri, his. Quandoqiie cogiiatio ferlur non in id qiiod
sicnt scripluni esl. Ilinc est quod in vinea Domini ore profeftur, sed ad aliud taritae vel majoris aesti-
(qiiae est Ecclesia) muhi niultum laborant, miillas mationis utpole ad pascendum paiipefem, ad ves-
faciunt elcembsynas. pefegrinatiohes, oraiiories et liciidum nudum, ad riiinistrandum irifirmp, quae co-
jejiinia, et tamcn parum pfoliciunt. Alii pafum la- gitatio est ad id qiiori ore dicitur, qtiia id ipsiim
boraril, paiica fofis facitint, el tamen, quia niundi obtiriefe coiiiendit: et qiiohia:n per SpifIturii Dei pro-
cprde siiril, niuliuni peificiunl, et (ul expfessihs movetur, non minuit, sed aiiget frequenler mefilum'
dicam quod scniio) nvtilli glorianles in opefilius stiis ofationis. Siih eo vero qtiOd dre dicilur estcogita-
inagis iii profiiridurri iiiferni demersi siint. eo quod lio, duiri sefvo Dei branie, cogilaiiPlpsins ad ali^
operurii appareuliam inagis qnam munditinm cons- " quam necessitatem corppralem felabiiur: nt si p&st
cieniiaefucrinl seculi. Ipsa enini puritas conscieniiae multum jejunium orahs cogilet de fefeciione^ post
apotlieca est virtuium ci bonoruin operum, de qua roullas vigilias de somno, in infifmitate de propfio
oinnis qui Deo vull placere, doria debet prOfefre ad dolOre. Et haec cogil.itio quiu necessilate quariam
obsequiuiii illius, absque peccatoingeritur, non ipllit oinnino viriu-
De qua eiiain hodie tres magi sive reges, qui na- tehi orationis: quia tamen ad naturalia respicit, ef
to Doriiino primiiias spiritiif acceperunt, venienles supra riaitiram rion mefetur, ex parteminUit riieri-
ab Orienle, aurum, thiis et myrrham oblulerunt, tiim oratiiis. Isla cpgilatio est stib eo qiipdofedi-
nObisque eadein offerenda Ded docuerunl: qiioiiiam citur, qubniam liaecdespiritu bominis, isiud,idfistiii-
iioi) esf igndbile exeinplniii, quia rcgia autoritate cturii oris, de spirilu Dei proeedii. Cohlra id vero
liobis est commehdaliim. Obtiilefuni,~ inquam, au- giiod diciiur est cogitatio cordis, riiim labiis Deum
fiim preciosae volnniatis, tlius devoiae oralioriis/ oranlibus corad illicita el turpia cpgiiariila dejici-
inyrrham laboriosae actionis. Haecenim iriaper tur, qualia sunt oriia, perjoria, carnales illecebrae,
tria dona quae diximiis hac Taiioiie' inleTtiguniur.' mendacia, simiilationes. Neque,tunc vox, quae ore
Aiifum eniro fulget, ihus fedolel, niyfrha est amara. profeflur, oralio bona,sed. siniulatio debet appel-
Ergo per aufriin recta vuluntas significatuf, propter; C lari : .quia simulala aequilas est duplex.iniquitas,
ignem in ea lucentis charitaiis. Per ilnisoratip,' sic enim pef simile videamus qiialiter aflecius cordis
propter odorem sive affectiim devotionis. Per myr-' cuni voce convenire debet, sic se habeni adinviceiii
rhani bonuni opus propter amaritudinem laboris.. cogitatio et 'oratio, sicut vigil seryans noclis vigilias
Tres feges irinnera ista pfferunl, quoriiiii primus ad eos qui sunl in cas tro. Si eiiim, liostili nianii ir-
esl vigor falionis, secundus est praeceptum sacrae rueiilejvigilillesolicitevpcifereiuradepsquiiricaslro
erudilionis, leiiius radius divinae aspiratioiiis. Islis suni, claniaiis.ut sufganfi in evigileritj ui afmentur,
fegibus in hac vita mprtali nos regi et gubernari ex- et.se defendani et illi qui deiulus siini nihil hortim
pcdil. Si quaeras araiione quae Deo oflerre debemus, lacianl, ideoque ab inimicis fuerint. coniprehensji
fespondet libi, puram volunfaiem, sanctam oratio- npnne peri.t opCra loia yigilantis? :,-Tota pforsus.
iiero, honam aclionem. Idipsiim mandatum Dei et Eodem inodo vox exteripr quasi vigil ei cusios est
gratia aspiratrix acclamabunt. Rcg'S isti veninntab hOminisTnlerioris. Duin eiiimvpsalmos vei alias
Orienle, quia in ralione ofilur nobis sol per judi- ofaliones ore proferimus, ad hoc utique lioc faci-
tirim discretionis, in praecepio Deiorilurnobis sol mus, ul interiorem hominem a/d devoiipiiem, iad
per illuminatione.ro verllaiis, in gratia aspiranle p. charitatem,: ad sefvieridum Deo excitemus, ac si
orilur iiobis sol per infusiohem yifiutis. Qnod si diceremus ei: Siifge qni dorniis, iniende libi, ct
aliquis reges islos a inagiiiiudiiie sciciiliae ihagos illuiiiinabit le Chfislns. Ad quam vpcem si cpr iii
velit appellare, non dssonat a praediciis; quoniani vitiis obdprmieril, nilijl onininp prpfuit spnus ofa-
qtioecunqucin noiiliam noslram veniuntproecipuead- tionis : liee aliud forte censendiimesl inTiisqiiae
hiiniculo rationis mandato Dei, et gratia aspiratio- zclo jiislili* virieritur dici, ulpoie peryersos corri-
nis innotescunt.- pere, yitia inipugn;ife, malo fesistere, et hujusnipdi,
: Nos ergp prajdicta doiia, scilicet aurum, ilius et Quia el inhis eliaiii exigitur puriias cpnseientise,
myiiTiam^Cliristosic offerinms, iit corde, ore, et uljnlendal his qui ipqtiiiur prpdesse poiiusquam
ppere DetiS: glprificefur: a nobis : el juxta,'dictum obesse, ei coiicofdiiB pptius quam dissensipnis Tp-
bpaliAtigustiiii.: Psalmis et hyninis, cuni pramus ..ni.it_ein miiiislrare, Sic enim el hoc loqiiendi gentis
Deuin, hoc teiieamiis voitintale et cofrie quod orc Deoacceptiiniesi, adep, ul a pusillis el roagnis„jus-
prpferirous, ne dissliiiilituap iiiaffe.ctu cordis, tpllat titiam zelari yelilj.et yerbp riefeiisioiiismalitiae re-
yTtuiem eralipiiis.. Veruiiilaiiiencogiiatio cprdis -sislendo, maxime ciim oppfCssa yeriiaie pfaeyalet
a,:andoquees.t ineo quod orc dicitnr, quandoque est falsitas, el injustitia oppriinit requilatem. Unde de
Cl SERMONES. — SERM. IX. 1N EPIPHANTADOMINL 65
limpliclbus qnamvis sanctis scriplurii cst, qnoniam A unus (Amos v). Ibi per millcnarium perfeclio ex-
quantnm exemplo bonae conversaiionis prosnnt, empli, per ceiitenarinm peifeciio consilii, pcr.de-
tanlum silcnlio obsnnl. Resislere enim malo, ini- iiarinm perfcclio mandat-i, per unum, superna nni-
quos corrigere, cleemosyna esl singtilaris, quae tas significala est. Qui ergo non potest pcrfectio-
exlinguit peccalum, sicut aqua ignem : quippe et nem exempli habcrc qiiam habuerunt apostcli et
eleemosyiia, aqua Dei inierprelatiir. El cuiii suiit marlyres, qui prseccplis et consiliis aliqnid in
tres species principales eleemosynae, videlicet lar- cxempltim aliis addiderunt, teneal unilalcm, el in
giiio leniporaliiim, erudilio ignorantium, el correc- ipsa Deum possiriebit. Si non potest habere perrec-
lio delinquentitim. Ultima, de qua diximiis, cae- tionem consilii quam habueruni hi, qui praeceplis
teris potior judicatur. Frequenter tainen accidit consilia arididerunt, lcneai uniiatem; si non po-
ui cor liunianuin sibi roentiens cogitata, dicta vel tesl assequi perfeclionem maiidati, ut omnia Dei
facla liona repulet, quaetanien bona non sunl: quod mandata ad ungueni cuslodiat, teneat uniiaiem:
exemplo quodam simplici ad praesens libuit demon- qiiam si non lehuerit, cum illa eiiam.cxlera perdi-
strare. Audivimus in annis puerilibus regem prae- dit, qute ad vitam illam conducere videbantur. Quia
poientem concilium Iioininuni et bestiarum ariti- uno exeiinle rie civitale, rcmanel vastilas et deso-
nasse, in quo cognoscerel, quod animal parlurisset ^ lalio. Ex jam diclis, ni fallor, liquei, quori in divino
venusiiorem cacleris geniluram. Quo facto siinia obsequio cordis el oris, et eadcm ratione cordis et
in medium prodiit trahens natuni suura cacteris de- operis concordia requiralur, et penes ctistodiani
formiorero, et dixil illtini speciosum prae liliis lio- conscienliae nieriluro omne consislere : quoniam ex
ininum judicandum. Quid reclius per siniiam quam ipsa vita procedit, et proplerea huic custodiae om-
pravum cor accipilur ? Cujus nati cum sinl cogita- nes opcram dare debenl.
liones malae, stulliloquia et opera pcrversa, lamen Sencs qui niundi cursu pcnc finilo, qnasi pedem
quandoque recte se senlire judicat, ubi vero juriicio uimni jam extra poiiaro hujiis secnli posuerunt, ut
prohaiur desipuisse. Probandi ergo sunt spiriius purificaia nienle iu gaiulium Dnmini sui inlreut
lilruni ex Deo sinl (7 Joan., iv), hoc modo, ut (Matth. vn). Hoc media aelale gradienies facere de-
quandoque ad principium, qitandoque ad fiuem rei, bcnt, qui huic portaejam appropinquavcrunl, ne du-
quam proponimus, respiciarous. Principium enini cantur pcr viam illamspatiOsam, quae ducit ad per-
nosirae cogitalionis qiiamloque adco honcsluin cst, ditioiiem. Iioc cliam juniores facerc debenl, qui
ul stalim ex ipso id quod intendimus approbari pos- velul medium suae peregrinationis iter peregeruni,
sit, ut dum cogilamus dicere vel facere, ad quori ue supplanlali ab hosiibus rcliquiim lcmpus vilse
praeceptoriivino compellimur, qualeesl, Deum cre- ^* suae in vanum ducere videantur. Scruteiur unus-
dere, palrem et mairem lionorare. Quaiirioqiie quisi]tie vitam suam, si responsum habel bonae
priiicipium nostric cogitationis adeo vitiosum esi, coiiscicutiaj, erumpat iu confcssionem iaudis : si
ut in ipso principio nierilo sil cum fine suo pungiiur verme pravae couscieutiac, plangal com-
abjiciendum, ul dum r.ogitainus ea dicere vel facere inissuin criinen, accedal ad.medictim, ostendal sua
quae lege Domini proinbenlur, ut honiiciriia, ariul- vuiiiera quauidiu prope esi, qui ad lioc venil ut sa-
leria et his similia. Quandoque vero principia co- narel noslros dolores cl diinilieret peccata. Nerao
gilationum nostrarum dubia siuil, ul vcl bona roala, confidat in juveniuie vel in foiiudiue sua, post
vel mala bona appareanl: in his judicinii) cx line diuliiiiiilalcin lemporis promitlens sibi dies pojni-
Itccipiendtim esl. Sicut eniin Sapiens dicit: Pru- tenliic, el gratiam reconciliationis: quoniam qui
deniia rerum exitus ineiilur. Quori si finis intiioalic lioriie csl, forsan non erit cras: el mulii longa ar-
deliberationis libi honestus, proximo irtilis, Deo ripienles ilinera, roeriia via siibstiierunl. El quiri est
acceptus esl, progredi expediens puta, sed cum ipsc magis a nalura iiuniana ulienum, quani in inlirmi-
fiuis rei, libi eliam honestum, proximo scandalum, tale non qnacrere saiiiialein, iu dolore non appeiere
Deo offensani paral, ccssare in principio roagis ne- D gatiriiuni, maxime cum sanilas offerlur etgauriium
cessarium. Et ul proscquarea quaezelocorreclionis proiuiitilur? Et gauriium qiiiriein illud gaudiuni cst
dici videnlur, ct si amariliiriiuem foris sapiaul, li- qiiodiiilristiiiain nonconyciiitiirf/sn.LivJ.singiil.ire,
naliter tamen ad concoriliam el unitaiei» lendere siipercmiiicns, summa omnium gaudiorum quod ncc
debent, ut exptignatis viiiorum et riiseorriiaeliiniul- oculus viriit nec auris audivil (1 Cor. ii), eic. Non
tibus, oinnes servenl unilateai spirilus in vinculo dical aliquis in corde suo imnieiisilalein liiijus
pacis. Uniias elcnim cuslos esl corriium, quce gaudii ari se nun rcspiccre, quod sui defeclus mi-
amicos Dei facil etiam illos, qiti ad perfeclam con- seria non mcrctur, a quo pcr liiijns vilac roorta-
versationem altingere non possunl. Prima in re- lilatcm lanla dislaulia separatus esi. llli cniin soli
conciliatione cor humanum inhabitans, et ultima hoc gaiiriium non provcnit, cui clausil iiitroitum
deferens, juslilicatuin. Porro superna unitas per macula pravav volunlatis. Sunl siquiriem qui Imc
iinum illiiin significaiur, de quo scriplum est: gau.iiuni violcnlcr rapiunt, et sunt qui illuri mcr-
Urbs de qua egrediebanlur mille, egreriientur cen- canliir, el sunlqui hoc gauriimn fiiianlur, cl siiul
lum, cl de qua egrediebantur centum, egredieutur qui ad illud compcllimtur. Violenter hoc gaiidimii
dccero, et dc qna egrediebanlur decein, egrcdielur rnpitmt viri spiiiiales, qui conleroplis Iiujus iiiuinii
f,3 ABSALONIS ABBATIS SPRINCKMSBACENSiS U
deiiiiis soli Deo coniehduni placefe ct faroulari. A nem c.apjivHii),poiesiaie hosleni spoliarel ayaruin,
Qni iiiercanluf ilitid sunl-,.diviles rebus, el paupe- clafiiaie-glorificarel miseriini. llii:nilil:ite igitur le
rcs viriiiiibos qiii gaiidiiim illud cceleste, quod docuit, chafilate..sanavii, poleslale protexii, clari-
celsiiiidine vitae ;nori possuril allingere, largiiale tate iu fultiro glorificabit. Terlia in Jordane fuit
eleeiiiosynariiliisibi acquirunt. Qni vero gaudiiiiii apparilio, quaivdobapiizandus venit rex ari militem,
istud furaiiiiir, siiivi hi, qui posl commissa pec- vefbuin ad praeconem, dOminus ad seryum, spon-
cata occullo pceiiileniiaefruclu volunl acceriere ad sus ad paraiiimphiim. Et lioc quare ? Ut Vim rege-
'
Doiiiinuii). Irt Pmnibus bonis quae agunlunam glo- neratiyam aquis coiiferens homini perriito redderet
riairi et aspeclus hominHiii declinantes, qtii recle innoccntiam per peccaloriim remissionem, con-
significati suht pcr iiiuTierero illain evangelicam, ferret jusiiliam per graliaeinfusionem, sanctificaret
«juaesianSiretro tetigitfiihbriam vesiimenii Domini per Spiriiu.s «aiicli iiihabitaijonem : etsi haec omnia
et sariata est (Mrctttli.vk)i Qui vero adboc gau- largitivs esi npbis beneficio sacranieriii, quid; nobis
diHnjcompeiliiiiliir.suntcPntemptibileshujusriiundi, coiitulil ifinropho passiouis? lbi iler iad ccelumpa-
qul urgeiitibus raiseriis ab omnj humaiio solati.o ravit, i.bijariuam: regni apertiit. Quia forlassis. non
dcstitnii suni, necessiiaie .compelleiile ari Deum, est hoc ex viiiule sacrameiili, ,sed ex sola virlnte
qui iiemirierii abjicit, coiivcftuhtiir. Acceriamus passionis, qiiaeret fo.rle aliquis qilare in aquishu-
igituf oiiiries ad regerii islum, qui proplerea ad nos jus sacramenli virtuieni ppnere voluil ? Hoc inle-
vciiit hiimilis, ut nobis daret hocgandium, et iii eo ri-m si placet, omissis aliis, pro ratione assignarc
lios facerel subliuies. Nec nuiltum pensaiidum, est possumus: quia aqua huinida, frigida, vaga in.ve.-
si ift vita ista pfaeseiili suae paupertatis, infirmilalis niiur. Iii.eo quod humida peccalum carnalilalis,
et hiimililatis facil nos esse parlicipes. Qnia prp in co qupd vaga peccaium vanitatis, in eo quod
paiipcftate.divitias inaesiimabiles, pro infirmitaie frigiria peccalum maliciae sive iniquilalis figuravit.
sanitatenv, prohuiiiiliiate: largielur gloriam, ipse El hoc tfiplici geiierepeccati, si velil quis •atlerif
splehdor gloriae et figura subslantiae Jesus Christus dere, oiiine genus actualis peccali invenilur inclu-
Dpniiniisiiosier (Ilebr. i), cujus regiium et impe- .suhi".Yides igilu.r.squam fatiohabiliter hocfactum
riiinii elei est, ut aqua quae in suis proprietalibus oinncgeiius
.-,;SERMO-X.::: peccali figufaret, tactu Doininici corporis Sancti-
IN EPIPHANjiDOMINI.>.:.. .ficataper Spifitum sanciurii, pmne peccati geiius
Noiutii fecii<Dfimitiussulutare suum, in conspeclu eiiiundafet. ';
geiilinm revelor.itjuslitiamsuam (Psal. xcvn.) Habes igituf quomodo notnni fecit Dominus salu-
Hpdiefnifidiei sPlcnnllalem, ffaires charissimi, C ' tare srium. Primo stellae indicio, secundo cum a
'apparilioiiis fesiuni vocat mater Ecclesia, tiim quia magis adpraliis est ih dOmo, terlio ciim in JOrdane
hodie stella duce Detis Pater saltilare suuin, id est baptizatus est a servo. Notum ergo fecit Doniiiius
Filiiim suiun roagis nolum facere Voluit, lum qtiia salulare stitim. Primus tanien Deus P.iter notiim
ipse FiliuS se humilem et pannis involniiini eis magisi feceral seipsum, postiiioduni notum feeit salulare
arioraridiim praebuii: vcl quia in Jordane columha suum. Prius enimDeus Pater scverus liimis, et ter-
super euh) desceriderisDeiFiliumesse manifestavit. roribus se iiinotescere yoluii, poslinodum iiotuni
]n prima igitrir apparilione traxil exemplo novitalis, .faciens Filium mirias et lerrores dulcedine graliae
-in:secUoda irifofmavil exemplo humilitalis, in ler- lemperavit. Notus enirii factus estDeus Pater pri-
tia, id est in haptismo sanctificavit sacramento ne-. lriis parentibusin gravi increpalione dicens uiifc
cessitatis. Yis videre quo prima traxit apparitio? 1 Maledicta lerra in opefe luo (Genes. 111), Alleri:
Siella nova excilavii adiriirationem, adiiiiratio de- In dolore parieS. illios, (ibid.). Notus etiam faclus
votionem devoiio ohsequium, obsequium praepara- . .filiis Israelis per signa eiproiligla, ciim.in datione
vil ad cliltiim. Secunda apparitio, qtiae faciaest ini ,Jegisyisasnrit!fulgufa,et:iiidiUirtorijtriia (Exod, xix).
domoV riiensufaril bonain, et cohfeftam, et coagl-^ • vj Propheiis quoque npius factiis est per visiones el
lalain, ct superefflueiiium in sinum noslriim con- soninia : ubique terror ubique coniniinatio. Primo
tiilit (Luc vi): quia is qui prius vivere: de.derat,, in Ariamet Eva, Seveiaesenientiae prolatio: secundo
ibi recte vivere edocuit. Qnantam enim hnmililalis i flliis Israel sine gratia arijuvanle praeceplio. Lex
formairi.tibi cxhibuit, quando rex et regis lilins; eiiim nemijiein ad perfecluiii duxit (Ilebr. vn), quia
formam servi accipieiis seniepiisiim exinanivil ?' pncccptum graiiam adjuvanlem non habiiit. Tenio
Quantam acsiinias chafiiateiri, quando pro impiisi ih propheiis obsciira Salvatoris piomissio. Unde de
el peccaloribus larii vilem, taiii ricspectiini se ex-. proplielarum obscufiiate riictum esl: Operuit nion-
liibcre voluif ? les unibra ejiis, et 'arbusla ejus ceriros Dei (Psal.
Atteiirie sirigiila. SiCiit enim in ortu novi sydefisi LXxix).Moiites, suni prophetae,; prppler revelationis
potestas el ciaritas dcnioiistral» est" diviuilatis, sic: magiiitudinein : Umbra, velamen-litlerae, propicr
i-um pafvtilus inagoiiini ociilis se exliibuit huriiililasi olisCiiritaleiii. Jgiluf montes Dei umbra operiiit,
cl cliaritas monslfaia cst liuniaiiilatis. IIoc opusi qiiando ir.tellecium propheliae obscuritalis -involu-
piofcctoiioslfae saluiis ordo depoposccrat, ut liumi- cruin pailiavit. Sequitur: Et arbusla ejus cedros
litate vinceret supeibum, cliarilatc liheraret-homi- Dei.: Arbusta pfopter inuiililaiem sunt legales ob-
65 SERMONES. — SERM.- X. 1N EPIPIIANIA DOMIM. (i6
servanliae : ccdri, alliluriines promissioiiuro palri- A qiiomodo Ahraham pugnaverit, quomorio Patilus in
bus fact*. Arbusia ergo cedrosDei opcruerunl, lenlatione forlis extilil. Non soluni eniin ad im-
dum varitatein promissionis Dei unibrae legalis ob- perfeclos, sed eliam ad pcifectos usquc iujuria isla
servaiitia? euelaverunl. Yides ergo qiiantiini iibique pervenil. Quidnam esse putas quod scripluro est:
ininae, lerrores, obscurilales. Sic jEgyptiis apparuit quia diuii Abrabam fruitur angelorum colloquio,
Deus Pater iu sanguine, Jacob inluciamine (Genes. Sara ridclin laberiiaculo (Genes. xvm): quae tanicn
XXXJI),Moysi in igne (Exod. 111),Hc.liaein turbine riinn ab angelo corripitur, rcpromissionem filii
(IV Reg. 11). mereiur.
Tauriem in fiue teniporiim noiiim fccil Domiiiiis Abraham igiiur fruitur angelorum colloquio,
salniare suum, 11011 in virga furoris, sed iu spiritu quoiicns pius aiiiiuus iniendil orationi, vacal sanclo
maiisueludiiiis. Quomodo? Ut sanarcl conlrilos desiderio. Sed inlerim Sara ridet post osiium ta-
corde, capiivis praedicaret indujgenliam ct remissio- bernaculi, qtiando illicitas suggeril dcleclationcs
nem peccatoruin. Unde dictum esl : Ju conspeciu caro repiigiians spiritui, quae poslmodum correpla
gtniium revelavit jusliliam stiam (Isa. LXI). Cujus reproiiiissioneni accepil de filio : quia carne refre-
suain ? Snam Paliis, vcl suam salutaris, iri esl Filii. nata per spirituin eiiam corpus suam niercedem
Ipse enim iu coiispeclu genlium revclavit jtisiitiam B accipiet in fuiuro. Sicut et prophela dicil: Cor
siiam, habendo innocenliam quantttm ad seipsum, meuiu et caro mea exuliaverunt in Deum vivuui
pacem ad proximum, devolionem sive dileclionem (Psal. LXXXIII).Sic etiam Paulus duni a periculo
ad Deiim. Yis videre innoceiilem ? Ecce ego in in- maris eripittir, a scrpente in lerra invadilur, sed
nocentia niea ingressus suui (Psal. xxv). Vis vi- citius avcrtens perictiliim roaiium a bcslia ex-
dere pacificum ad proxiroum? Pacem relinquo vo- cussit, quo facto veneiium cvasit. Quis putas cst
bis, paccm meam do vobis (Joan. xiv). Vis videre Paulus qui de mari liberalur (Act. xxvni), nisi
devoluro? Et factus in agonia prolixius orabal, bonus clauslralis qui rie malicia seculi eripilur, qui
(Luc. xxii). Hoeeomnia ccepit Jesus primum facefe dum vull ligna iu igneni millere, ab ipsis lignis
ei postea docere, quando in conspectu gentium justi- serpens cgreditur ? Qui riuro priora mala flanima
liamsuaui voluil revclare. Seri lioininis qua? potesl charitatis vult coiisuineie, ex ipsa nialijruin recor-
esse innoceiiiia cum sit pulvis et cinis? Mihi ipsi datione leiitationis origo generatur. Quid ergo fa-
loquorde me ipso. Quomodo custoriiain innocen- cienduin? cilius riebet niaiiuin cxculere, id est pra-
liam et viriebo aequilaiem qui loliens jaculis con- v* suggesiioni coiiseiisum operis denegare. QuiJ
cupisceniiae vulneratus, inviriia distractus, inani plura? si vis innitens Clirisli vestigio lenere inno-
gloria sum perdilus? Quoliens frairero roeuni signo cenliani jiigcni, non soliun curo carnc, sed etiam
scaiidalizavi , verbo delraxi, opere contristavi ? cum caeteris vitiis oporiet le habcre discordiam.
Mihi lamen sicul el caeteris diclum est: Custodi De pace auiem ei concordia quid dixcrim: Pax
iiinocentiam et vide aeqiiiiaieni (Psal. xxxvi). umlia diligcntibus legem tuain, el uon est illis
Igilur, fralres dileclissimi, noslra debet esse in- scandalum (Psal. cxvm). Duo OCCUITUIII praicipue
noccnlia, non quidem peccato carere, sed peccato qttie ad paccm cl comorriiaii) debenl uos inviiarc,
non servire. Qui eniro appelil peccalum, servus esl id est magnilurio rcinuneratioiiis, ct consirieraiio
peccati: omne auiem mortale peccatum, advcrsarii rei inferioris.
noslri esl obsequium. Uude, vir bone, qui posuisti Dc maguitudine remuneralionis dicitur: Beali
manum ad aratrum, et jugum Domini suave et onus pacifici, quoniam filii Dei vocabuijlur. (Matlh. v).
leve suscepisti, libi, inquam, opus; esl pugna, si vis Quid majus boc promisso? Si enim filii, el baeredes
gaudere de iniiocentia. Si forle camalis concupis- (Rom. vni). Consideratio etiam rei inferioris d.ebet
centia anitiiam luam invaserit, rocmento Scripturae ios trahere, ut qui ad exciiiplum noslri Redonploris
qnae riicil: Quia mors secus inlroitum delectationis pacifici esse volumus, saltem a bestiis irraiionabili-
posita csl. Quippe cum hoslis antiquus jilicilae de- ]3 bus loiiiiaui vivenrii .sumamus. Ciim e.iiin caelera
Jectationi aperueril jauuam cordis, jam securus est otnnia quadam lege ualurot! teneant concordiaii),
de fruelu lotius arboris, cujiis radicem veneno pravae solus hoino supcrbieiido paci contrarius suo iufcrt
delectatioiiis sauciavit. Sicnl enim voce prophelica Crealori conluincliain. 0 superbia, peccatuui 111axi-
dicilur: Qnia sanguis sanguinem leligit (Ose. iv), niiim, pcstis i)K>)°lifera,[iiiaiuni singularelA le omnis
sic iinum peccatum reliquum atlrahil et iuducit. peccali esl iuiliuni (Eccle. x), in le eliam CiiiiSll
Cum enim primuin quasi de foris praya cogilalio sanguiiic redenipii, aut pceiuc oinnes paciunlur le-
tniinum pulsal, deleclatio sequitur, quae in liiinine cidivum. Quaelibct enim alia iniquitas, cxerceuir
posifa etiam virilem animuni quandoque relaxat: in malis opcribus ut fianl, lu veio in bonis insi-
ierlio conseiisus enervat, quario operatio maculat, diaris operibus ul el pcreant. Sicul eniin raniuscu-
quinto consuelurio ligal, sexlo contemplus praeci- lusTrunco siiperplaiiialu.s omnein lerrae huniorem,
pilat. Isli sunt gradusquibus facilidesccnsu perveni- oiiinem virtuteni arborisad sc altruhens, tolius ar-
lur usque ad portas niorlis. Quippe t facilis dc- bpris fr.uclum ari suam naturam reriucil: sic qtiae-
sccnsusaverni. i Ergo in sensu delcciaiionis siste cunque bona opcra facias, si planla superbiae ad-
gradum,si visevadere periculum. Diligculcr altcude fuerii, totaiii massam cornnnpit. Priinuin igitur
67 ABSALONISABBAT.S SPHlNCKIRSB.VCENSIS 68
pacis et conCordix vivtim exemplum formica reli- A qui quasi allior seculo cffcclus ralcatis terrenls
qtii!, quae siiam coniparcin forte plus jus.lo onera- omnibus tantum-ad ca quas Dei snnl tolo meuiis
lariiViiaturali quadain charitate allevial, ne siipra dcsiricrio sc convcrtil. Sed non omnes capiunt ver-
vires grandi pressum oriere modicum corpus de- bum hoc. Tota aninia Deuni diligit, qui in sancta
liciat. Sic gfues in aere disposilo ordiue literalo conversalione pcrseverat quamdiu vivit. Anima
praccedeiilciii.et qiiKsiv.enii porlanlem impeluin, cnim vivimus, siculjam dixi. Haecqiiatuorsunt gra-
socjali quariain benigiiilale rcliciunl, duin illa.injam . dus quidam quibns in ccelum ascenriiltir: cordis
lassalani ponenles in locum posleriorei», cl a vio- enim coniritio a peocalo liberal, operalio virlulis
leiitia vcntorimi, quasi siib alis suis prptegunl. offensam Dei placat, elevatio meniis sive coutem-
Sicut cervofum miilliliido duni loca luulare appetit, platio gustu suavitatis conforfat, perseveraiitia boni
quilibet dorso alterius caput suuni superponit, ut confirmal, ut ncqtie angeli, neque principalus, ne-
antecedens onines sustineat, postrcmtts ab omnihus que polestalcs, neque fames, neque gladius, neque
videaltir sustenlari, et iu hunc niudum sibi invicem iiistantia, ncque profundum, neque crealura »liqua
succedenles allerius porlantes onera suo modo possit separare a charitale Dei "(Aoin.ix), qtiousqtio
mpleiitlegemChristi, Gonformeiiiur in hoc aniculo coroprehendamiis ciiin omnibus sanclis ubi regnat
hestiis tefrae,Vut quod. cor lioslrum impcenitens 0 cum Patre etSpirilu sanclo, per omnia sxculasajcu-
cx beneficio sui Creaioris non vult aCcipere, loruin, Aineu.
saltem in suam confusionem , \a re inferiori SERMOXI,
possit iiivenire. Yis lamnn exemplo lui Salvatoris 1NEPIrllANlADOUINI.
adiiioneri. Audi eura diccnlem: Quod perierat re- Habemits cx Scripluris sanctis (/ Cor. u), quod
quirain, quod alijecliini fueral feducain, quod c»n- adulli solido cibo, sed parvuli lacte ntilrieridi sunt,
fraclura alligabo, quod infirmum sanabo (Euch. ftl inde iiobissignificalur, quoniam siinpliciuin cor-
xxxiv). Et Isaias de ipso : Ecce Salvator tuns venil da simplici sermone, qui yero siibiiliuin sunt inge-
etmerces ejus cum eo (Isa. LXU).Ergo, fratresdi- iiiorum el magnis erudili scientiis, altiori quadani
leclissiroi, tot exemplis admonili taiita mercede in- verbi Dei virlute suiil erudiendi. El quoriiam multi
viiati noii hlaiidialuf cousideratio propriae viiiuts, ex vobis per iiiiiltani Scripiiirarum scieiitiam parvu-
nori exlollal nota alienae iiifirmiiaiis, noii disirahat lorum iniellectum abunde excessistis, libet ad pr*-
stiiriiiim iiiiiiiici£ detractioiiis. Consideralio enim sens huiiiili loquendi modo parvulis verbi Dei pa-
propriae virluiis non vult habere socium, nola alie- ncm frangcre: qiioniain sicut non inriigeniihus dare
nae iiiflrmitaiis paril conleinptuin, virus detractio. supervacuiiii) csl, ita ct indigeiilihus sublrahera
liispullulat ih odium. Discamus pro Dei bencficiis G avariim. Ncc ruslicitas cloquii cuiqiiam coiilein-
liuiiiiliari, alienis infirinilalibus niisereri, despc- piiiiri pariai, vel prurienlem iiidignalione auditum:
rantes in Doiniuo consolari, ul sichaliilare possinms siquidcm scrinia cOntemplibilia thesaufum quando-
unius iiioris in doroo. Ecce babenius aliquid de que picciosum coniineni, et vasa lictilia cibos deli-
sefvanria iiinoceniia siniiliter de pace et concor- catos, ct serino incoinpositus niulla aedificationi»
dia; < suaviiate el spirilali dulcedine quandoque repletus
Teftium dicendoruiii fuit dileciio Dei, in qua est. Sed neque praemlaloris summi donativa potest
oriiilis viiiulis esl consummalip. Uiide volenii vitam mintiere defeclus eloquii, si rioiisit in affeclii syn-
aclernani possirieie, primuiri iiiaiidalum dilcctiOnis cerac voluniatisdefecius, qui triuni magoruni pareni
lrisiiiuatuiii esl a Doiiiiiio, cuni riivil: Diliges Domi- devotionem pari coronavit praemio, ciim lameii iiiii-
niim Detiin tuuiu ex loto corde tuo, et tola anima nefa quae obluleriiiit videlicel aiirum, thiis et myr-
triaj iola viriute lua, et tola inenle itia (Deul. vi). rham inaequalisessenl aestiniaiionis, et in hisquidem
Haec iiiquii Doniiiius, fac et vives (Luc. x). Vide muneribus si loquendi siiiiiainus initiuni, inultam
quoiriodo irihis.viia, cor, aninia, virius, inens qua- nobis pfacbent materiam laxanili retia incapturam,
tuorsiinl: El corde quiderii de peccatis conteriniiir, rj eoquori plena sinl roysleriis divinis. Nain aurorex,
aniiiia vivificaiiiur, virlute cxcrCemtir,menle sur- thure Deus, riiypiTia homo morlalis, ipse qui de
suin eievamur. Et qui tiulo cofde Deum diligit, qui Virgine naius est Christus Jcsus, myslice designa-
omni cordis affectu peccata sua deflet et plangit tur. Intuere modo, oanima.inuni Salvatorem,qtiaiii
nihiliiiconcussuni secundum prophelae coiisilium: subliinis est, qtiam humilis, qui, in se rcx oninipo-
Effuiiriesicul aqnani cor tituni coram Doroiiio(Tltren. . lens et Deus aeternus, pfote liorao mortalis lieri di-
III). Sicut eniin aipia cuin effuiiriitur, iiihil reroanet gnatus est. Certe si purjficaiaemeiuis oculo velisad
in vase, sic ubi vera conirilio, nihil remanere de- ipsuin respicere, videbis qiioniam in eo quod rcx,
bet iii occiilio conscientiae. Simililer iota virtule roiuatur el perculil: iii eo quod Dens, juslifictft et
Dcuiu diligil, qni lolis viribus bonis operibus insi- coronal: in co quod roortalis, adiiionet et iustriiit.
stit, noii iinprovidus inchoaiido, non tepidus agenifo, Tu quoqne redde quae sunl houiiiiis hoinini, quac
noii liegligeiis omillendo, ne forte rum spiriiu insunl Ca-saris Cacsari,et qnae stiulDei Dep ; hoc est,
choaverii, carrie consumniatur. Ex qiialiiim per- regi tiniorcin elspirilalem iniiitiani, Deo amoreni et
soiia dicituf: Ascendunt usque ad ccelos et descen- veneraiioneiii,hoiiiini vefo nioriali, qui propler te
.duiit usque ad abyssos. Tola m.ente Deum dlliglt, mortem experiii voluit, gralias el redhibitionein. 1
69 SERMONES. — SEI\M. XI. 1N EPIPHANIA DOMINI. 70
Longe admodum profcctus est.a Dco et sui ipsins A bns Noe faclum esl quori honiinibus comcrieniibiis
immemor, qui regem islum lam poienlem non nie et bibeiiiibns el uxores riiiceutibiis suliitis aquis
tuit, iroo qui non conlremiscit ad menioriam illius: diiuvii absorpli sunt : el sicnt dicbiis Lotli factiiin
eo qnod terreal minis intplerabilibus, el plagas incst, quod lioiiiinibiis aedifiraulibus el planlantibus
sanabiles sine misericordia imponat, non parcens (Matlli. xxiv), et voluptatibus hujus vila; iiitcnlis
aetali v.elconditioni, gladio semper extenso trans- repeute supervenit eis suiphur el ignis de ccelo, etj
gressores pniiiens juxia scelera suff. Respiciant er- perierunl omnes qui crant in civilalibus Sodoino-
go amatores hujus seculi regem isluni venientem ad runi: sic cl de bis qui curis et delitiis scculi hujug
se cum ira inagna, ei paveant indignalionero tam sprelo Dci limore se involvuni, quasi improvidi ex
crudelilercoinniinantis, lamaspeie ferienlis. Respi- ipsis voluplalibus suis ubslrabiinlur murlis riiscri-
ciant orones volupiaiibiis et carnalibus siiffocati rniiic, dcscenilemes ad iuferos nihil secuni ]ii:cier
desideiiis ad regem islum, el pavcanl aspecinm peccata porlantes. 0 quanti iruclibus bujus arboris
lam cradeliier comniinanlis. Respiciant ad regem himis inlenli obliti suiil Deum, qui salvavit eos, de-
istum omr.es ilii, quiomnium fiiiquilaliim genere steitrieiites in profitndum qtiasi lapis! Et ecce excm-
lalam perditionis viam ingressi sunl, el paveant pla in evidenti snnt. Ctim euim liomo dives et af-
eum lam erudeliter comroinanlem, lam aspere fe- '.B flnens bonis hnjus vitae factus fiieril, rrequenter
rienlem. Neque enim commiiiaiiir lanlum, sed sine lianc solam silii partem reputal, si diebus quos con-
misericordia, sine mitigalione eos snbdil suppliciis, cessit ci Deus ad pceiiilentiam.uutur, facieus camis
testante Prophela, qui ail: Quia non esl respeclus, curam in dcsideriis. Si nobilis et potens fuerit no-
jd esl, misericordia, morti eortim, et firmamenluin men habens juxla nonien inagnoriiii) qui siinl in
id esl firmilas el slabililas.est in plaga eorum (Psql. lerra, tunc ei cura praecipua luilere iu avibus coeli,
Lxxii).Elmcrito:quoiiiamenimiiivita sua cumviris curiuliuni sequi iuciiriam, canibus grassari in be-
sanctis Jaboribus etaerunniis propter Deumsesubdere stiaruni libertalem. Si siiblilioris forle fticrit iuge-
noluerunt. lrieo cum ipsis temporaliter punili non nii ad Scripiuras invesliganrias, lunc prselcrnassa
sunt, sed poiius dacmoniorum cruciatui in fuluro frequenler lege Domiiii iinmaciilaia el converlenle
reservanlur. El hoc eslquod subjungilur. lu labore aninias (Psal. xvm), omuibus ari id sludiis nililur,
honiinum, id est justorum, nou suiu in hac vila, el ut scial quadrarc cireiiliui), et probare quod nou
ideo cum hominibus, id est cum jusiis, in vila prae- coniingit sladium peiirausire. Aut ccrie fingil ani-
scnli, non flagellabunlur. ninni quaui noncreavit Deusallissinuis sludiis clvi-
Yolumus vobis exemplum proponere, si forle giliis mitllis, ex dividua et individua subslaiiiia, ex
persuadeat memoria simililudinis quod non polest eadem et divcrsa natura illsm coiiipiugens, ei suam
virtus imbecillis oralionis. Fuit vir quidam qui ipsitis, animam, quae ad iiiiagiiiem Dei facia est, ca-
planlavit arborem secus decursum fluminis cum ini- paccui suiiiiiiaecl bealac illius riiviniiatis ncque rcgil,
petu magno et velocitate decurrentis, qiise crevil nequc iinuiaculatam cusloriil propler hiijiisuiorii cu-
ct sublimis facta est muilis decorata ramuscuiis, ras el inqiiisilionesiuuliles, quaiad vilam perennem
cujus eiiam fructus puicher el ad vescendum suavis iieiniuem perriucere possmit. Vere non est timcr
eral. Advenit viator quidam transilum per eani fa- ca-ie tis rcgis iu hujusinodi, non suiil hsec arma
ciens, qui fructus illius suavitate alleclus ascendit qitibtis spiritalis militia sumnio iniperatori persolva-
in illam, etdum ramis ejusdem arboris innixus fiur lur : qiiin polius baec et his siniilia arma sunl ini-
ctu illius avidissiroe deiectarelur, venerunl volucres quitalis, quibus melitis daemoniis aiiam Dco milita-
iroporfunae et pertinaciler ramum cui ille incumbe- lur.
bat corrodentes, el dum carpendis fructibus iniser Revocemus, si placet, ad memoriam quibus.arniis
ille tolus iuhiai, ramus quo siistcnlabaltir corrosus David milkiaui ccelestis regis agens contra Goliani,
ab avibus evulsus esl, el homo ille iu flunien cor- id esl diaiiolum, diinicaverit (/ Reg. xvu). Le-
ruens impeiu ejusdem fluminis in profundum absor- D ginius quoiiiam David conlra Goliani diinicaiiirus
ptus esl. Homo isle qui planlavit arborcm, Deus ciiin esscl iiiduius armis Saul, qvi;u;riiiliiiae liujns
est: arbor, inundus: cujus ramusculi, leropora qua- seculi coinpeleba.iil, rieposuil illa quouiam onerosa
runilibel creatiiraruni in genere suo accipiuutur : eranl, et accepta fiuida ciini lapiric pncvaluii Plii-
fruclus, quaelibcl cur;e et voluplates liujus secu.li, listeo, et ciiin interfecit. Cerle per Saulem honio
quibus mundi Inijns auialores libenter occupantur: quiliiiei scciilaris, qui jtidicio eornm qui lerrcna
viator, honio qui quasi funius cito pnelerit: fltinien sapiunt iiionicnli aliciijus videlnr, sigi.iificalus esl,
vero, mortis impetus accipiendus est: aves, sunl ulpnle si riivcs, si potens, si nobilis fiicrit aul sa-
auni el dies qtiibus vita humana semper corroditur, picnliai» iminrii liujus pra; aliissit assectilus. Arma
elad defeclum leiidit. Dum ergo homouni exrain.is ver.o Saul, curae et occupationes vilae.htijus et deli-
istis iimixus, longiora sibi vilae promittens lempora, tiaruni appetiius quucoimiia gentes inquiruiil. Sel
deliliasmundihujus carpit et colligit, in oblivioiiem David, id esl quilihei vir spiritalis, coiitra Goliain,
salutis suaedeductus ex improviso ab hac viia prx- id esl diaholuin, pugnaturus, arma Saul, quaepon-
cidilur, et in fliimen mortis decideiis cursu yeloci, derusa suui, dcponil, id est, omuia quibus seciilo
lamlem in infcrnum dcmergilur. Sicut cnim in die- huic militaiur abiiciens limorc Regis ajlcfui el as-
1i ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 72
'siiriipia iiihda ciim lapide Philisleiiiii prostciriit. A fluferl homiiii Deum. Sic etiam scrmo pravus igiie
Lapiis Dei priecepliiiii esl : fiinda vero, sancia ine- jsiOcoiriburatur nccesseesl.: qupniam aulcst super-
diiaiio, quae Deimandaium sempcrmemorjler leiiel: vacuiis carcns utilitafe ct ralione, aut est deiracto-
iiiaiius vero, qiia funda wrtitur, hoiia operalio in- rius in proxiinoruiii corrosione, aut est adulaiorius
tclligiinf: quoniam qui benc Regi cuelesli niilitiire inin falsi illilis olei elTusione, de quo scriptum esl:
tciidit, oportet rit In lcge Dei mediteinr die ac ivoeie Oleiim aiiiein peccaloris non impinguci caput
(P*.i/. i), ei quod in sancla niedilaliotie coriceperit iiieiini (Psiil. CXL). Inordinaias similitcr cogitalio-
berie opefando, lioc pie vivCndd exequatur. His igi- nes quicuiiique Deurn ptiro amore diligil extermi-
liir afriiis, praeceptis scilicet divinis, sancia iiiedi- jnafe debet, eo qiiod sepafent hominem a Deo, nec
l.itione, boiia operalione Regi ccelesti militare debe- Spifitui sancto possit esse domicilitiin iu coiiscientia
riius. Sicut Scfiplufa alibi loquiluf dicens : Sol ei qfiSbviilnerata esl per iiiordiiiaiae cogitationis aflec-
'
luna stetciiiiit in habitaciilp siioi iii luce sagitiarum . tU.lli..':''- "' :' '•_.,
fiiafiiiii ibuiii, in spleiidofe fiilgiiraiiiis hastse Itiae Siinl aiilciu iriagenera cogiiaiioniiiii quaepraeciptie
(Watflciii), hoc est, in splendore bonaeoperalibhis adversus animas noslras militanl. Aulenini sorili-
de loiige cdruscaniis. Sol el luna, id est, Christus dae et turpes suiit cogiialiones cordis noslri, et ha-
el Kcclesia steieruiit in habitaculo suo : ibiini, lioc B bent originem a luxuria, aul res Ifansitoriae niitiis
esi pfoljcicnij electi in Ecclesia : in ince sagittafum appetiiinur vel reiineniur, el habcnt originem ab
tiiaiiim, id est in juslilia maiidatoriiiii luOrum : in avaricia, aut corda humaiia contra pruximos in-
spleiidore ftilguraiilis hasue tuae, lioc eslyiri splen- flaiitur vel siipra eoserigtinliir, et habent origincm
dore hbna2 operalionis de Iongecoruscaiiiis. Nec le a siiperbia. BeaTus oinnino qui in nulla istarum co-
tcrfeat qui Regem cffllcsteni tiiiies, labor iiujus mi- gilaiipnum scanrializatus fueril : quia ipsae sunt
litiae : quia larga suril litijus regis donaiiva, larga quai omnes aut pene omnes liujus peregrinaiionisiii-
SIIIIIpioemia. Si quaeris quae? ld iu proniplii esl di- Colas a viajusliliae exorbilare faciuiit. El quoniam
cere : qtiia siiigulis niililibuSsuis dal singulos de- islae cogilaiiones nvagis infestae suril cordi humano
narios. Vel si hoc parvuni iiiunus aistimas, divilias -quam aJiati idcirco propheta jiissus a Doniino scru-
gloriae sttaeomues libi proponit : inio rionat secun- tafi conscienliain hnminis, magis istariiin menlio-
dum desidcria cordis lui, ut eas in deliliis itiis nem facit, i]nae frequeulius coidi htimanp se inge-
possidc.as, dtimmodo timorejiis seroper inarieatapud riiiit et difliciliushomiiiem relinqutint. Cum enim
te, uec desistas juste ct pie vivenilo illi militare. Poniinus Ezechicli dixisset : Fode parietem, post
Neque lainen in limore Regis liujus finis poneiidus ^ paiiliiluin siibjungit idem propheta : Yidi et ecce
est noslrae spei, ep qiiod ipse rex Deus sit, cui de- oninis sihiililudo animalium el repiilium, et idola
liemusamoreii), ulique ut ipsum diligainus super domus Israel depicta eranl in pariele (Ezech. \i\i).
omnia, et pfopter ipsuni caetera charilatis aiTcciu Pariesisle quein Dominus fodi jussit, obscurilas
aiiiplectainur. est conscienliae quam sensus homiiiis hebelatus pe-
Et qiiidem amor isle chariiatis igiiis spiritaiis est nelrare quandoque non praevalel, eo quod pondere
sicut ipse Dpminiis dicit :Tgnem veni niittere in peccalorum a hice veritatis longe relegatus nescit
lerrain (Luc. xn). Et Propheta : Concaluit cor meura mala-sua cogiioscere, intelligere peccata sua, plan-
iutra me, et iri nieditaiione mea exardescil ignis gere infirnlitaies quibus opprimiiur, ul •reverlatur
(Pia/,-x.\xviii).Ignis atitcm inaterialis, sicul no- ari Pomiiium et ignoscal ei. Iste profecio cst-paries
stis.Vtriii liabet ii) se : videlice t ardorem, calorem, i]up pitirimi putaiites se rejigiosos et justos a via
et spleiidoieui. Ardel enim ea q>uc in se sunt, cale- salulis exclusi siinl: quia seipsps non cognoscentes,
facit: qriaepfopesiint, et illuniinal qiiae longe simi. et Cajci effecti erravcruiit iu invio, cl non iii via
Siriiililftf et iste ignis spifiialis facil. Ardet eiiini (Psal. cyi). perfosso efgp*hoc paiicle similitudo
igriis cljariiatis vitia, qiise sunt in hoiiiine per pceni- anim.ilium el reptiliuni,e.t iriola depicla inveniu)iiur
lieiiiiarii efyerani cpriifitipnero : calefacii eus, qui ]) in ep : quoniamdum subtilius lioino corriis sui la-
pfope siiiit per, verbnm vitse el spiritalem cousola- tebras riuiari salagil, abomiiiaiiones Cogiiaiioiiuu),
iiorieui;: illiiminal eos, qtii longe suiit a via justiiiae, qijae a Dep separaut invenii, ibidem muhjplici affec-
pcr bonam opcfatioriem. Aiiiina ergo illa qna3Deuni tione depiclas, videlicct cogilatipnes luxnriie, quae
diligii,' primo iiecesse esl ut igiie charilaiis consii- desigiiaiilur per similitudines animalium, cpgitatio-
irial viiiaquas iit se invenit diyinse voluntati coutia- nes avariliae, quae designantur per simiiiiudiiies
rja, qtiae jiixta dictuni Apostoii Iria esse dicimus, reptilium, eo quod oiiinino lerrae iiicnnibiint: cogi-
yidelicetligiiun), foeiium, cl slipulam (/ Cor. 111). talipnes...et.iainsuperbiae, quas per idola recte iniel-
Ligiiuin perversae operalionis, fOBnuinpravie locu- ligunliir. Sicut cnim humilitas proprie viiius Chri-
tiohis, stipulam inordinaUe cogitatipiiis. Ignc ergo sii, ila :supei;.biaviliuin diaboli. In .purgandis ergo
charilalis perversa ppcraxonsumenda stint, eo qnod yiijis cogilalionuni nccesse est ul aninia vigilet, to
geheniiani «dificent aniinae pcreunli : quoniam opus quod in puritate conscientias vita et friictus exte-
perVefsum aut esl iniqiiuni,:id est, conira ajquiiaiem fioris operis cpnsistat: quia sicul-a radice proce-
;et aufefl liomiiii proximum, aut est impudicuin, et ,dit virltis lotius arboris, sic a cogitatione virtus boii
jarifeftTipniihi seipsum, aul certe simulatorium, 01 pperis. Yiderous cerie frequenler, accidere, tjuoJ
73 SERM0NE5. - SERM. XI. IN EPIPHANIA DOMINI. 71
diim rariix arboris mala, el fructus cjus roalus pro- X riiligil de discorrila, cum carnali de luxtiria : neque
venil: si radix bona, el fruclus bonus : si radix cum guloso de mensaeoelitiis confabuleris. Hoc enim
arida et sicca, fruelus ejus aut nulliis esl, aut non est calorem charitatis in eo fovcre, sed potius
oninino iiiffucluosus. Eodem niodo cogiialioni con- extinguere. De bac acdificalione superna et spiritali
formatur opus cxlerius, ul roalac cogilalioni opus in lcge Moysi scriptum cst: Quod si unus e dnobti3
nialnm, bohae cogitalioni opus boiiuni, arida; vcro fratribus sine prole moritur, aller ducet uxorem
cogitalioni opus infructuosum supersedificetur. Ari- illius, el suscitabit semen fralris sui: quoe si nolue-
das appello cogitaliones vanas, quae non ex pro- rit facere, mulier expuet in faciem illius.ct discal-
posito vel studio, sea ex levitate, instabilitale cordis ciabit illum, etvocabilttr domus illius in Israel do-
Immani frequenies elnunierosae insurgunl: quae linius discalciali (Deut. xxv). Homo qui mortuus cst
cet damnabiles in se non sunl: fruclum lanien boni sine liberis, Jesus Christus esl: quia dum in carno
operis aul lollunt aut minuunl. Sicul enimPsalmisia est passus, nondiini discipuli ejiis credebant in
dicii : Cogitatio hominis confitebilur tibi.el reliquiae eiiin. Unde vox illa : Nos autem sperabamus quod
cogilatiouisdiemfcstumagenllibi (Psal. LXXv).Quare ipse essct reriemplurus Isracl (Luc. xxiv). Fratcr
polius cogitatio confitetur Deoqiiam sermo vclopus? illius quilibct noslrum est, qui cum ipso idenlilaieni
non quin ct opere el sermone Deo confiteamur, sed B illius nalurst! habeniiis quam ipse as-sumpsil do
quia in cogitalione virtus utriusque illoruro consi- beata Yirgine. Debemus ergo fralri nosiro defunclo
stit. Reliquiaeverocogitationis sunl opera bona, quac id est Christo, fiJios generare seminando verbum
diein festum Deo agunt, co quod ei placeant et gau- vitae in cordibus proximorum noslrorum, el exci-
deatde profeciibus nostris. Consuoiplis ergo cogita- tando in cis charitalis affectura spiritali cxhortatio-
tionibus noslris inordinatis per ardorem charitatis, ne. Quod qui noluerit facere, mulier, id eslEcdesia,
oportet ut is qui Deum vere diligit, ad eos qui circa expuel iu faciem illius : quia ppprobrium in Eccle
se sunt, calorem hujus ignis, qui esl charitas, emit- sia susliucbit. Scd et mulicr discalciabil illtim. Cal-
tat, ut doclrina et consolatione spiritali ab amore cenmcnla quae fructus morlui animalis sunt, fru-
mundi bujus eos revocet et inflaminct dulcediue Spi- ctum bealae illius vitae significare possuni, quam
rilus sancli. Christus sanguine suo nobis acquisivjt, de qua di-
Quia sicul terra fructificat secundum naturam ctumest: Vivificabit nospost duos dies, in die terlia
jacli seminis," et sicul navis dirigitur secunduin pro- suscilabit nos (Osem. vi). Qui ergo seineii fratri.s
speritatem venti qui earo ducit, sic certe homo mo^ stti verbuin veritatis seminando, spiiiialiier exhor-
ribus informattir seCundum modum magistcrii quo tando susciiare negligil, discalciabitur id est fructu
foris eruditur. Exempli causa, modo ad navem rc- " vilie aetcrnaepiivatus in facie Ecclesiaeel sanclorum
spiciamus, quae si prospero vento ducitur, inccepto angelorum apparebil, eo qtiod liatrem suuiri, quem
itinere prolicit, et velociler ad porlum perducitur, spirilali doctrina lucrari poluit, pervcrsa doclrin.i
quem gubernalor disposuit expectandum. Si vero a via salutis separavit.
venlus fuerilconlrarius, cilo ad terram, de qua sol- Sed dum ignis chariiatis ardel intus per fervorem
verat gubernator, illam repercutit, vcl quod detc- devolionis, et dat foris calorem in doctrina et ex-
rius esl, in mediis procellis lam diucolliditurquoiis- horiaiione spiritali, consequenler oporiel ut det
que in profundum maris sine spe salutis absorbea- splendorem honestale conversalionis el exemplo
tnr. Eodem modo anima illa quae bona doctrina re- bonoruin operum, ul his qui bona faciunt bono ex-
gilur et consolalione spiritali gaudet, ct proficit rie emplo perseveranliam nutriant, et qui male agunt
die in diem, elquasi vento flante prospero perve- deluce bonorum operum illuminati mala sua dere-
nit ad porlum saltitis. Si vcro perversis maculeltir linquant. Lux autem ista bonorum operuin quan-
colloquiis, quac etiam bonos roores corrumpuni doque radiat desuper candelabrum , quandoquu
(/ Cor. xv), et homincm a Deo separant, quasi ltimine hebelato per viiream egreditur, quando-
Vcnlo existenle conlrario, aut ad lerram, id est, Q ] que vero lucel sub modio, ubi iu se ipsa deficit
terrena et carnalia opera reverlilur, aut si pravi nulli prxstans coromodi alicujus eniolumcnluin.
operis deest opportunilas, lam diu procellis lenla- Candelabrum autem non hoc loco appcllamus lega-
lationum inlerius colliditur, quousque demer- lem obscuritatem, quaesignificalur per illud cahde-
gatur in barathrum desperaiionis, ut postremo in labrum Moysi, iii quo describuntur spherulae et
profundiim damnationisabsorbeatur. Si ergo in ipso lilia (Exod. xxv), sed neque piophetaruni subtilila-
charitatem liabes, eain si poles in proximo luo tem, quse significaiur percandelabrura illud de quo
accende, doce illum qualilcr debeal esse custos conin Zacharia legitur, in cujus cacumine duae olivre
scieutiae, amaior disciplinae, sedulus in ministerio describuntur (Zach. iv). Non' etiam evangelicam
aliorum, patiensin injuriis, paratus ad obediendum, veritalem, quae significatur per randelabrum illud
huroilis ad perficienda qtiae a majoribus suis sibi de quo Dominus in Evangelio dicit: Nemo accendit
fuerint imperala. Non sillibi germo communiscum lucernam et in abscondito ponil, neque sub modio
infirrao dc infirmitale spirilali, ulpote cum avaro sed super candelabrum, ulomncsqui in doniosunt
de divitiis, cum ambitioso de dignitale el honori- lumen videanl (Luc. vin) : Sed potius candelabrum
bus, cum superbo de excellentia, cum eo qui rixas hic dicimus sanctam Ecclesiam, sicul Joaiincs in
PATBOL.GCXI. 3
75 . ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS TO
Apocalypsi ait: Sepleiii stellae, angeli sepleiii suril: A tiouem honiini mortali exsolvemus Jesu Chrislo Do-
etcaiidelabra seplem,Ecclesiaeseptem suiit(A»oc. 1). /liino nostro, cujus regnum ct imperiuin perroanet
Lux ergo bonorum operum super candclabrum lucel; in saecula s33Culorum,Amen,
dnni hi qui quodammodo stiper capita aliorum po- SERMOXII.
sili sunt, sive praelatioiie sive aliqua cura admini- 1NEPIPHANIA DOJUNI.
siraiioiiis pracsunt caeteris iii soliciludine, et pro Dissipa gentes quw bellavolunl, venienl legali ex
'
ipsis laborant eisque praevident majori sludio et JE-gypio: JElhiopia prwveniet manus ejus Deo (Psal.
alacritaie quain sibi propria operareniur. Siiniliter Lxvii). Aitdistis, fralres djlectissimi, Paulo nos eru-
clillorumopera super candelabrum lucent, qiii ope- dienle, quod Christus esi pax noslra (Ephes. u)>
ribus misericordiae insistenics de aliis curam aguni, pacilic.aiis ea quae iri ccelis stiiit el quse in terris. ln
qui. sibi in suis necessitatibus 11011 possunt ariesse: ccelis pacem, dedil, quando illum superbum et in-
Et generaliterbi omnes stipei' candelabrum lucent, quietum inde expulit : in terris, quando exstillavit
qtii proxiiiiorum onera in quacunque opporuinilale ui gigasad currendam viain, et lorica nostrae carnis
porlant : quia haec esl vera illa charitas de qua indutus nobiscum slans in acie de inimicis, pace
scriptum esl'':' Quod non quaerit quae sua suiu (7 mundo reddita, triuinphavil, Si enim velerum cre-
Cor. xv), quia coniiviunia prdpriis.non propria cbm- B dimushistofiis, anteClirisli Inearnaiionem.bclla et
niunibtis anlepoiiit. Lticet etiam lux bonorum per opiniones bellorum mundum universum occupave-
vitream non adeo radianti luinine, ut illa quos desu- raiit, quod probayerunt immuiaiiones reguorum,
per canrielabrum coruscat. Vitreae vefo suiilquoe- Judaeorum dispersiones, lerrarum exterminia, popu-
dam spiritales, ulpote virlus cliariiatis, per quam lorum morles, quae in serie Scripturarum vos exem-
se infuridil lux remissionis peccatorum. Humiiitatis plariter didicistis. Sed haec omnia sub silenlio prae-
quoque puritas vilrea dicilur, per quam se infundit lereo,T)ellavitiorum locuturus, quaepacem cordium,
iux securilatis, et removet tenebras diffidciniac. Si- in quibus Deus habilat, usque adeo turbaverant, ut
militer vitrea dicilur inlelleclus subtililas, per quam illis undique irrueniibus nemo posset de tranquHli-
seinfuiidil lux divinae cognilionis et repellil tene- late animi velde-puritaie conscientiaegloriari. Inliis
bras igiioranliae. bellis Samson ille fortissimusoccubuit (Judi. xvi).
Suiit eiiam vitreae corporales, de quibus modo Hic Salomon sapiens, suggerenlefiliaPbaraonis, ad
loqui volumus, corpora vitlclicet humaiia aelate vel idololatriam ductus est (111 Reg. n). Hic Davidsan-
infirniiiatibusdebililala.quaesicut vitrum durealicui ctissiuius prophctarum prostratus est, cum adul-
allisum inodo fraiigituf, ila laboribus vidclicet, jeju- lerium pariter et hoiiiicidium perpetravit (II Reg.
C n), sed et oriinibus viris juslis auteChristi Incarna-
iiiis, vigiliis caelerisque Operibus ad macerationem
camis pertineuiibus deficiunlel resolvuntur.Per bas lionem hosles viiiorura plagas intuleruiil. Quoniam
eigo vitreas illorum operasunl et luceni, qui imbe- autem in Christo pax eral mundo repromissa, ideo
cillitaie corporis ad slreimue pro aliis operandum prophela David cum desiderio ejus auxilium invocat
idonei non sunt, sed tamen in ipsa sua iufirniitate dicens: Dissipa gentes quae bella volunt. Isaias
id niodicum quod sunf, in hurailiiale operanlur: propheta pacem in ejus advenlu nunciaverat cum
quales sunt senes illi virlutis qtii longis libenter dixit: Multiplicabit.urejus imperium, el pacis non
inlersunl vigiliis, qui baculo subhixi divinis gau- eril finis (Isa. IX). Et alibi : Dabis nobis Domine
denl inicresse mysleriis, el 11IIinfirmi qui prae va- pacem,quia in te speravimus (Isa. xxvi). EtDavid:
letudine corporis lecluli spo^dam non valeiites egredi, Auferens bella usque ad flnes lerrae, arcum cpn-
ibidem quo possuril modo Deumlaudantet confitentur, leret et confringet arma, etscutum coraburel igni
reputantes beatos illos qui crucem Domini labori- (Psal. XLV).Usquc ad fines terraebella absiulit Chri-
bus mullis porlare possunt, el se tanquam criminale stus, qui bominem 'intus et exlerius pacificavit.
aliquid fecerint juriicantes quod pondus dieietaeslus Confregit arma et arcum, destruendo omnes ver.--
in yirieaDomiiiinequeunt sustinere (Maith., xx). Hi Q sutias inimici. Scuta eombussil igni, cum dura corda
suiit. qui vere inter filios Dei computati sunt, et et pene impenetrahilia accendit flamma Spiritus
bona aliorum quaeipsi facere nequeunt, venerando sancti. Si vis scire qualiter Cliristus gentem vitio-
ct diligendo sua faciunt. Ex quarum persona pro- rum dissipavit, altende quomodo natus, quompdo
pheta David verbnm illud consolaforium dicit":
Par- conversatus, qnaliler demum passus est. Dum enim
involvitur pan-
ticeps ego sum omnium limeniium te, et custodien- nascitur in diversorio, dtim vilibus
tiuiii iiiaiidata tua (Psal. cxviu). Ecce jam habemus nis, formam dal pauperlalis, per quam deslruilur
iiiniidi hujus cupidilas. Postinodum vero cumselale
qualiief Regi noslro liinorem.Deo amoreni reddere
debeanius. Sed in eo quod honiO morlalis effectus proficiensfuitsubditus Joseph, cum tributum solv.it
exem-
est, deberiius et nos ei redhibitionem. Nec aliam Caesari, cum a servo Joanrie est baptizalus,
est vana
magis competere video, quam ul moriar pro illo, plum dedit humililatis per quam dissipaia et mise-
sicutei ipse pro nobis mori dignatus est. Et si forte hujus riiundi gloria. Per hoc quod dolores
torineniis viiam finire nolumus, sallem moriamur rias sustinuit, voluptas hujus saeculi debellata est,
viliis el concupiscentiis, ut jusliliaevivamus. Nam Dicit ergoPi'opl)eta:Dissipagenies, quae bellavTunl
hoc ipso timorem regi, amorem Deo, recpropensa- (Psal. LXYD). Putasne cupiditas gentem modicam pu-
77 SERMONES. — SERM. XII. IN EPIPHANIA DOMINL 78
gnaturam secumadduxitquainsequebanlurviolentiae /A roilitamus obsequiis, stipendia conferrei. Esto quod
et rapinsc, usuraeel simoniaemendacia et perjuria.doli libi qtii haec ioqueris Clirislus dignitates plures, pra>
et injusta judiGia?iSecimpari comilatu irruil in omnes bendas quatuor, Ecclesias forte septem indulserit,
Viifiagloria sequentibus illam elatione, superbia, ar- quas tamen contra staluta canonum, conlra legem
rogaiitia, insolentia, contentione, conlemptu, conlu- chariiatis in tuam ipsius perniliem obtines. Nun-
macia, protervitate, indignatione, irreverentia et quid concessit tibi sellas picturatas, calcaria deau^
niajorum inobedienlia.Geniemquoquepravamalque rala, freua sericis loris dependentia, et Ibalamos
pervcrsam secum traxit vpluplas, sicut impudici- variis coloribus depictos ? Nunquid mutaloriis ve-
tiaic, iuhonestatem, inverecundiau), imraodestiam, siiirientorum perticam fullonis voluil le veslire et
iiitcmperanliam, prodigaliiateni, gulosiiatem, ebrie- imdum pauperem in asperitate frigoris non ope-
taiem, scurrilitales et vaniloquia, quae oiiinia Chri- riie ? Nunquid indulsit libi in avibus cceli ludere,
stus forma pauperlatis, exeniplo humililatis, pa- pascere iuimos et joculalores, nutiire fiiios vel
cienlia iribulationum in eleclis stiis desiruxit. filias et concubinas, quarum non est nuinerus ?
Sed respiciamus modoad sialum nostri teraporis, Miiiinie. Duplicis ergo sacrilegii necesse est reuni
ulrum aliqui inveniaiitur qui cum Christo proce- te constituas. Primo, quia beneficia Dei male ac-
" cipis. Secundo, quia in malos usus illa
danl, amore paupertatisconlra cupiditatem dimica- expendis.
itiri: quia et ipse ad paupertatem vos inviial cuin Quam ergo portionem in vicloria Chrisli habere
dicil: Vaevobis qui in praesenti habelis consolatio- pulas, quatn viriute pauperlatis, liumilitaiis et pu-
nem veslram (Luc. vi). Et Paulus ad TimotheuMi cienliac acquisivil eleetis suis ? Ridiculum plane
scribens: praecipe, inquit, divitlbus hujus saeculi esl si iu ea aliquid libi vendicare praesumas, sicut
non superbe sapere, nec sperare in incerlo divi- ridiculosum esl simulier, qiiae doriii coluniba julat,
liarum (/ Tim. vi). Procedal ergo in medium bo- velit spoliacum milite dividere qui in bello fortitcr
nus Christi imitator, qui honores coiitemnat, non expugnavit ariversarium suuni. 0 utinam exempla
amhiat dignilaies : qui reiinquat divilias, nec slu- istcrum justorurti irahant le ad Christi iuiitationem,
Ueat illas adipisci, omnia lanquarii stercora repu- quo se vcstigio olympi novum sydus imitaturos iu
tans ut Christum lucrifaciat (Phitip. m): sed non exemplum amatoribus hujus saeculi prophela pro-
estqui hic illum imitari velil, vilibus paniiis indui, roitlebat dieens : Venient legaii ex JEgyplo. Istos
rcclinari in praesepio domihi sui. Si vero humilem legatos primitias genlium, videlicet tres reges in-
quaerimus qui eJigat esse abjectus in domo Domini teliigimus, qui hodierna clie venerunt cum mulic-
Dei sui (Psal. LXXXIII),omnium fieri peripsehia, ( ribus adorare Domiiiuni. Legati fuerunt, qui a Spi-
niinislrare et non ministrari, et extreuia vilitate ritu sancto missi et ab eo inspirati : missi, inquam,
conlenius glorietur ab onuiibus se conlemni, res- iion solum propter Christum, sed etiam proptcr
pondel unusquisque: Fiant novissima mea lalium nos, ut nobis praedicarent Christum nalum, invi-
similia : neque enim possum iiuilari islorum prin- larent ad obsequium, suaderent cultum. Quod et
cipium vel progressum, cum lamen ipse Dominus fecerunt. Cum enim dicunl: Ubi est qui uatus cst
dicat: Si quis vult inler vos lieri primus, sit ve- rex Judxorum (Malth. n) , Cbristi iiativitatem
ster servus (jl/ar. IX). Et Isaias : Ingredere, in- evangelizant : cum oflerunt ei munera, suadent ob-
quit, in pelram, abscondere in fossa a facie furoris sequium : cum procidunt et adorant, invitant ad
Doraini (Isa. n) : per fossam virtutem humilitalis culium. Exeuntes de Êgypto, ubi sunt, ollae caiv
volens sigiiificare. Si ad pacientiara tribulalionum niuro, pepones [et cucuineres, projiciurit volupta-
Christus irivitat, ubi modo invenitur qui dolores et lem : offerentes aurum, thus et myrrham, quae in-
miserias, faiuero et siiiin, injurias el persecutiones ter praecipua monales desiderant, damnant cupidi-
velit suslinere ? Nusquam plaiie, cum tamen iiiullae laiein. Dum humiliati procidunt, spiritum extin-
sinl tribulationes justorum, et Filii Dei voce beali guunt elationis et inanis gloriae, amplecientes Chri-
prscdiceiilur, qui paliunlur perseculiones propter D sti humililaiem. Yenient, inquit, Jegati ex Êgypio,
justiliam (Matth. v). In libro etiain Regum dicitur hoc esl, de lenebris Infidelilalis ad lucem divinae
(111 Reg.\i), quod lapides templi anlequam in aedi- cognitionis. Pe tenebris inquit : Yeneriint quidani
flcium poncrentur caesi sunt et malleali, ita quod de tenebris ad Chrislum, venerunt alii de Itice ad
neque faber, rieque securis audita sit cum in fa- Christum, alii venerunt de Iuce iljuminati, alii de
brica templi ponerentur. Tloc significante Spirilu tenebris lenebrosi, filii de ienebris illuminati. Qui
sanclo, quod qui in pace leriipli illius spiiitalis, venerunl de luce illuminati, fuerunt jusli viri sub
quod in ccelestibus est regnis ,' vult componi, lege qui cognoverant sibi per lucem legis et pro-
liic prius lunsionibus et pressuris debeat.expolifi. phetarum repromissum, el ipsum venieiitem lideli;.
Dicunt enim delicati noslri lemporis : Chrislus devolione susceperunt, ut Simeon JUSHJS,Anna et
factus ut nos divites humilis multi alii. De luce venerunt ad 1
paupef est, faceret; Chrislura tenebro-
factus est, ut nos exaltarel : tribulationes passus, si,qui Scripturarum noveranl mysleria, ipsuinque
ut nos ab illis liberaret. Sed et patriindnium Eccle- esse Messiam quem prdpheiae praeîxerant, el tauien
siaequod suo sanguine acquisivit, divisit perdigni- iniquitaie sua excxcati per invidiam iradideftint
tates el alia beneficia, ut nobis, qui iu divinis ei eum,sicut quidam SctjbaeetPharJsa;i.Qiiivenefuiit'
'
79 ARSALONIS ABBATIS SPRlNCKIRSBACEiSSIS 80
de lenebfis, lcncbrosi 'gentiles. fuefiiiif, qui nullf A tibus. In hac Judtea, hoc est, in vera confessions,
liice scieniiae illiimiiiati, maiientes in suis teucbris .iiiveiJ.ithom.otria funnera, quae nato Doniino offe-
Clirislumcrucifixeriiiit, videlicct Herodes et Pila- rat, scilicet confessioneni buniilem, confessionem
tuE.-Qui yeiiefuiil de lenebris illuminali fueruut siroplicem, confessionem fldelem. Qui enim naio
tres magi, quiTnins doeli Spirilus sancli magisie- Domino per confessioncm vuJt appropinquare,
-rio cx stelke indicio, fidefiter in Christum credi- primo oportel quod confessio ejus sit huniilis, nullo
.dcriuii : propler quod dicitur : venient legali ex elationis vel jactantiae nevo polluia, quales ali-
jEgyplo, Aiuiiaiil amator.es saeculi hujus qui leue- qiiando audiuntur : ul cum scholaris coiifitetur sa
hraspeccaloruni suorum adhuc diligunt, el deler sublilitersociumsuumduxisseadfiiiemredargiUkOiiis,
clanlur sceleribus suis inquinari; audiant, inquam, advocatus in causa injusla se docte obtiimisse,
ct Christi mirenlur clcmeniiam. Dum enim cuin duni -clauslralis se plangit lcnlatum vana gioiia
legatis iisiis: noltint exire jEgyptum et Chiislum quod plus orct, plus vigilel, aul psallat quam
sobrie et. pie vivendo suscipere, miitil eis legalos cicteri, in quibi:s oinnibus, quia aliquid elalio-
in JEgyptum tres, quos non incongrue limoreiii genis adinixlum esl, non vera confessio, sed con-
hennoe , pudorein culpae, prsesumptionein veniae fessionis simulatio dici polesl. Similiier ve-.
ppssumus inlelligcre. Peceator enim in profundo " ram confessionem oportel esse simplicem , hoc
vitioiiini positns, duin recogitat supplieia, videlicet cst , sine excusatione vel attenuatione peccali.
carc.erem illum lenebrosum, flelus et-stridorem rien- Neque euiin illum vere confiteri dixerim , qui
tiuni, c.atenas ferreas, vincula indissolubilia, declinal cpr suom in verba maliliae ad excusan-
qiaibus.,i.inpii membris omnibus sunt alligandi , das excusalioncs in peccatis : ul dum quis plangit
veiiiiem qui non morilur, ignem qui non extin- se deceplum, se cqrrui.sso in peec.atum luxuriae :
guitur, te.rram illam oblivionis, in qua prae angu- gul.a deliquisse propter familiaritalem et graliam so-
stia siippliciorum damnali non possunt Dei remi- ciorum, superfluisuti ind.uirientis propter exigentiam
nisci, eo quod (juxta Prophetam) non sit in morte temporum. Noivenim in his omnibus est vera cou-
qui memot sil lui (Psal. vi); dum, inqiiam, oivinia fcssio, ubi simplicilateni confessionis excusatio de-
ista peccalor in jEgypto vitiorum posiius anle ocu- linquenlis excludit. Oportet etiam confessionein
lo.s suos Biatuit, limore compungilur, et ipsa sce- csse lidelem, ut veiiiam, quam postulant planctus
lera sua abhorrere incipit, pro quibus obnoxiu3 et lachrymae, peccator impelrare non diffidat ad
tenelur tanlis generibus suppliciorum. Istum nun- exemplum filii illius prodigi, qui de loco borroris
cium (quero tiniorem diximus) alius in vesiigio.se- _ altritis periibus ari palrem veniens, dum peccata sua
quilur, videlicet purior culpae. Duni enim impius plangit, accipit slolain primam, annulum in manu et
quilibet recolit Dei erga se beneficia, quod eum in in convivio viliilum saginaluni (Luc xv). Sic ergo,
vjtani islam perduxit, qu.od.eum sanguine sup de ut diximus, tribus legatis peccater in jEgypto visi-
niorle redeinil, quod eum habuit in periculis defen- lalus Iransit in Judajam, tria Cliristo iLi offerens
sorem, iu paupeitate largiiorem, quod tot bene- munera, id est, liiimililatein, simplicilalem, fldeii-
ficiis lemporalibus eum consolaiur, quod aeierna la.tem veraeconfessionis.
praeroia repromitiit.; dum, iiiquam, ista recolit, Salis praedictis consonat, quod sequitur JSthiopia
pudet eumculpx, per quaiu oJIendil Doininum Deum prwveniel manus ejus Deo. Manus ejus nianiis Dei
suuiii, quem sibi lam propiciura, lani beneficum, sunt, una, severilas divinae ultionis, de qua dicit
lam plenum pietatis visceribus iueniinit erga se Job : manuni luam longefac a me (Job. xiu).AIlera
exstilisse. Ex ipsa autem recordalione divinae cle- bonitas divinse relribulionis, de qua scripium est :
meniise, post pudorem tertius ad peccaioreiii mii- Aperis tu maiium luam, el imples omne animal
lilur nuncius, id est, praesuroplio veniae. Quis eniin benedictione (Psal. CXLIV).Tanien in eo quod dlci-
peccalPruni non sperel veniam, quando nieroinit lurprarveniet, aliquid valdenecessarium adjungitur,
latronjs illiu.s conlitenlis, Mariaelacrymanlis, publi- 9 scilicel. quod cum feslinalione de iEthiopia exeuu.
cani pectus suura tundentis, mulieris Cananaeae dum, el maiius illaevelociter anlicipandae sunt. Gum
peccata suaTugentis, Petri deniquc negaiitis, Pauli enim per i/Elhiopiam iriem quod per iEgyptum si-
persequenlis , qui oniiies in pleniludine riivinae gnificeliir, videjicet nigredo et obscuritas iniijiias
misericotdiae post tanta scelera non solum ve- conversalionis, quis inde exire non festinel?
uiam, sed et gloriam consecuti sunt. liis lcga- ^thinpia isla terra admodum arenosa est carens
tis peccator in Êgypto aJiiioniius transit de jEgy- onini bumore charitatis, et ideo ad fructum bono?
pio in Judaeam, ut ad magoruni iraitaiionem ibi cum. rum operum non proficil, habitatores ejus olore
niuneiibus adoret Doniinum. adusti, delerrimi facie, aspeclu horribiles, conver-
Per Judaeam siguiilem transitus est illis, qui ad satione dissoluti, el omnino peccatorum nigredine
ipstuii teriduiit *•quia in ea nascitur, et in ea iuve- deformati suni, el propterea non modico passu, non
nitiir. Judaea confcssio inierpretatur, in qua Chri- incessu Ienlo, sed celeri cursu inrie exeundum esl.
stus invenitiir : quia per veriiatem .confessionis Multi enira passu paivo de Êthiopia exire voleutes
exit homo de tenebris viliorum, et altingit ad Chri- defecerunl, et in ea roorlui suni : quales iili fue-
stSiUji^qui'est verum lumen omnibus iu se speran- rvmi, qui repleti omni iniquitate, sola cogitatioco
81 SERMONES. — SERM. Xlil. IN EPIPHANIA DOMINI. 62
vix aliquando Dei memineruni et interim a vitiis \j sciniilial. Coruscalio slella?'istius esi, splendor di"
suis absorpli sunl. lncessu vero lenlo inde exire vinitatis, Iux inaccessibilis, quae illuniinat omnem
macliinali sunl, qui post cogitationem bonam for- hominem venientem in hunc rouiidum (Joan. i).
mam induerunt rcligionis, sed per commoda carnis De quo splendore Abacuc prophela riicii : Splendor
et iliicita desideria disiracli, desides effecti. sunl: ejus ui lux erit, cornua in manibns ejus (Abacuc 111).
el quanlo amplius aetate profecerunt, lanlo plus et Isaias : Propler Sion nontacebo.donecegrediainr
defecerunt religione. Restal ergo ut cursu veloci, ul splendor juslus ejus (Isa. LXII).Et Paulus : Qui
lioc est, ferventi desiderio et muiio studio bbnae cum sil splendor gloriae et figura subslanllae, sedet
operaiionis de iEthiopia exeamus et sic praevenia- ad dexteram majeslatis in excelsis (Heb. i). Hoc
mus nllrices roanus Dei, scilicel pcenas supplicio- ergo splendore eoruscavit slella haec quanrio totum
rtim : quia et lempus breve esl et hora incerta el divinitatis suae lumen Christus assumptae humani-
via periculosa per quam aiiibulandum est: terapus tati corporaliter, id est, inlegraliter infuilii. Yis
brcve est, quoiiiani vita quotidie nos deserit : bora vidcre stellam istam radianlem? Prinio considcra
incerta, qnia nescinius quando venturus sil Doini- quoniam raditis non est imniensilas luminis, sed
nus, ut exlendal manuiii suam in retribuendo (Psal. pars. Neque enim radium solis vel lunaevidere di-
LIV): via periculosa, propter mulliplices lentationes B ' cimnr, quando lucent nobis in virtute sua : sed
etEeriitctiones inimici. Exeundum, inquam, est ve- lunc, cum partem luininis sui per fenestram vel
lociter, ut in.de egressi, slella, hoc est, purilale con- riinam usqtie ad nos dirigunt. Radiavil igitur slella
sciealix nos praecedeme, per angustam viam man- isla in assumpla Iiumana veritate, ubi infirmitate
datorum Dei veniamus ad domum iliam non manu- nostrae carnis divinilas obumbrala, per virlutes et
faclam in ccelis, in qua esl puer, hoc est, In qua opera lanquam radios quosdam suae majestalis
impassibilis el invariabilis permanet gloriosus in Chrislus foris nobis ostendil, vel radiavit de heala
sua Iiumanitate el in diviuitate perfeclus, in quam Yirgine nascendo. Quia sicul radius non minuit in-
nos pei'ducat Jesus Christus Deus el Dominus no- legritatem sirieris, ita nec Christus nascendo minuit
ster, cujus regnum et imperium permanet in secula integritalem Yirginismatris. Yelideo radiavit, quo-
secuJorum. Amen. niam sicut radius materialiter non esl subslaniia
SERMO XIH. sideris, ila Verbum Dei de Virgine nascens in eo
IN EPIPHANJA DOMINI. quod Verbnm non fuil de subslantia Virginis.
Vidimut stellam cjus in orienle et venimus ado- , Scintillavit eliam stella linec.dum Chrislus prae-
rare eum (Matih. n). Non jam verbum istud tan- f, . cepta justitiac, verba vitie aeternae nos docuit. Quae
quam ab ore magorum prolatum accipio, sed vox ideo sciniillae dicuntur, quia sicut scintillae igniue
csl gralulanlis Ecclesioe, quaenato Salvatori laela- suiil, et niateriam sibi proximarii exurunl, iia et
bunda occurril, el videiilisslellamnovi Iuminis, qusc verba Dci Corda audientium igne divini amoris ac-
praecedcnlis noctis lerminum et sequentis diei lu- cendunt. Unde Propheta : Ignitum eloquium itnnti
cem nunciat imminere. Qnicunque in Chrisio sperii vehemertler, etservus tuus dilexitillud (Psal.
cxvin).
salutis adepli suiit, videntes hanc stellaiii gaudeant El discipuli eunles in Eraraaus : Nonne, inquiuni,
givudiomagno vabie ; slcllam loquor spirilalem, id cor nosirum ardens erat in nobis de Jesu, dum lo-
est Cbristum, quae magofuiii mentibus invisibiliter qseretur nobis in via? (Luc xxiv). Ideo cuni loqne-
per fidem illnxil. Nec mirum si Chrislum nomine retur corda ipsorum ardebant, Qnia verba illius ad
slelhe appello, cum eliam quilibet sanctornmiri amorcin eos inflaromabanl. Propier has sciiilillas
Scripluris sanclis voeelur hoc nomine. De quibus Ezechiel propheta de ipso dicit : Quia aspeclus ejus
scriptum est in Daniele : Qui autem docli fuerint, lanquain scinliilae aeris candentis (Ezech. i). Et alibi
fulgebunl quasi splendor firmamenli : et qui ad de sanctis scriplum est: Fulgebunl justi, et lan-
justitiam crudiunl multos, quasi stelloein perpetuas quam seintillae in arundineto discurrent (Sap. III).
ailernilales (Daniel. xn). .]D Sicul enim scintillae si arundines qiiaein altum
El in Genesi Josepb patriarcha fratres suos stel- consurgunt apprehenderint, eas in cinprem redi-
Jas nominat cum dicil: Yidebam quasi solem et gnnt, ita verba sanclorum per proedicationis instan-
lunam et stellas undecim adorare me (Gen. xxxvn). tiam, quiriquid sublime fuii in hoc seculo quasi in
lu Evangelio eliam Dominus dicit : Sol obscurabi- nihilo redegerunt : Sciniillal ergo stella haec, dicii,
lur, et luna non dabit iumen suum, el erunt slellae ni fallor, mundi philosophus, quoniani stclla si
decirientes, el virtutes ccelorum movebuiitur (Matth. scinlillal non est planela. Scinlillatio eienim stellae,
xxiv). Sic etiam ipse Dominus in Apocalypsi stella siguurn est quod remotior a lerris, caHeris stellis
matutina vocatus esl (Apoc. u) : et in Job luciferi altior et ccelo vicinior est. Vere stella de qtia Jo-
riomine appellatur, ubi de ipso dicitur : Kunquid quimur planeta non fuit, quia non erravit per lalas
adducis luciferum, aut vesperum snper filios terrae hnjus seculi vias, eo quod peccalum non fccerit,
producere poteris (Job. xxxvm). Et alibi ue ipso : nec inventus sit dolus in ore ejus (1 Pelr. n) : quin
, Qrietur stella ex Jacob, et consurget virga de poliusa summoccelo egressio ejus. Qui de ccelo venit
Israel (Num. xxiv). Slella igilur Christus esl, stella super omnes est, Paulo atlestante qui dicit: Qui est
utique singularis, quoniam coruscat, radiat, et super omnia Deus benediclus in secula (Rom. n).
83 ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 8i
'J)e liac ergo slella filii EccJesisein voce exultalioriis A immerserunl viliorum tcncbris': et isti argiiculc
pfoimnciant ; Yidimus slellam ejus. Hoc ita dictum eos coriscientia pro iiigralitud-ine beneficiorum Dei,
inlelligamus sicul dicitur, personam ejus, divini- cunv servo illo nequam omne debitum praecedcn-
latera ejus, Jumehl ejus, ita siellam ejus, hoc esi, tium delictorurn a Deo exiguntnr. Obslinaii ad
slcllam quaeipse est. aquilonem posili suftt, qui atlrili frigore malitiie ct
Quori scquitiir (in oriente) duobus modis deter- neqiiitiae, nullum calorem divinaegratiae senliuni:
minari potest. Vel ut dicamus positam in oriente, el concussi limore divinoe uliionis nullam Dci-mi-
vel positi in orienie. Slella siquidem ista, qua» est sericordiam, sed potestatem irae ipsius in futuro
Chrislus, quandoque posita fuit in orieute, quan- expeclanl. Sicut cnim noriien misericordia) Dei
«loque in occideiite, quandoque ad aquilonem, suave eijucundumesl justis, ita et nomen potesla-
quandoque ad meridiem. Jn oriente posita fuit na- lisnon solum sanctum, imo lerribile his.-qui pec- '
scendo : in occidenle, morienrio : ad aquilonem, ad cando a Deo se elorigaveruni. Perfecti ad nieridiem
iufcros descendeiido : ad meridiem, resnrgcndo. Ad posili, qui inlus ardent amoreet foris lucenl bona
orienlem posilam vident slellam, qui humilitalem operatione, exemplo bonae viiae caeteros illmninaii-
jvalivitaiis ejus imitantur, qui cum ipso vilibus pau- les (Joan. xn). Unde el filii lucis dicuntur ubi dr-
nis iiivolvuiilur reclinati in praesepio,qui omnequod B ; citur : Ut filii lucis ambulale. El Domiiius in Evair-
,despeclum est et vile liumiliter faciunt propter gelio : Filii luijiis seculi pvudentiores sunt filiis
eum, qui sein tanium bumiliavit, ul semetipsum lucis in generationibus suis (Luc. xvi). Hic interim
exirianircl et forriiam servi acciperel (Philip. n). considerare libet, quo visu stella ista intuenda sil:
Ex quorum persona David dieit :• Factus sum tan- neque enim visus isle corporalis esi, seri spiritalis.
quam yas perdiium, qnoniani audivi vituperatioriem Esl igilur visus isle, qiio Chrisliim videmus, ii.vi-
niultorum commoraiui-um in cifcuilu (Psa/. xxx). sibilis illustralio menlis per gratiam, qua ainando
Sicut enim vas abjectiim usibus quantumcunque vcl cogiioscendo ipsiim conlemplamur. Triplici au-
vilibus adaptatur, ita servus Cbristi vere bumilis tem consideratione visus iste exei-celur, videlicet
dum aliis coiiteninilur et judicalur inutilis, exem- consideralione spiritalis naturae, consideratione
plo humilitalis et paiienliae omnibus utilis inveni- corporeae crealurae, 'consideratione sacrae Scri-
tiir. Ad occidentem positam vident steilam hanc pturae. .'
imiiatorcs passionis Dominicae, qui nibrtificant Cpnsideralione spirilalis natnrae, quia in ea lucct
mcmbra sua super lerram cum vitiis el concupi- vestigium divinitalis, eo quod ieapaxsit cognitionis ct
scentiis, ne serviant pecealo (Coloss. m) : et velut dilectionis. Per cogniiionem euim »d imaginein facta
'Chrislum in cruce pendeniem inter ulnas suas su- ^ est, per dileclionem ad simililudinem ejus. Similiter
scipiunt, duni in hac vila cuslodiendo vias duras consideratione corporeae crealurae visus isle exerc:-
iion recedunt a vesligio passionis ejus. De quorum tur:qiioniam in eo quam immeDsa esl Dei majestas,
immeroPaulus erat qu-idixil :-In laboribusplurimis, in eoquarii pulchra eslDei sapienlia, in eo quamuiilis
in carceribusabundantius, in plagis supramodum, in Dei bonilas invenilur. Et haee sunl illa invisibilia
morlibus frequenler (// Cor< xi). Et in Psalmo : Dei, quae (sicul Paulus dicit) a creatura mundi per
Quoniam propter te moiiificamur lola die, sesti- iea. quae facla sunt intellecla conspicitnitur (Rom. i).
maii suniHSsicut oves occisionis (Psal. XLU).Ad Consideralione sacrae Scriplurae exercelur visus
.nquiloriera pbsilam vident slpllam illi, qui fortes iste, in qua nou soliim ejus divinilas, sed ciiam
sunt contra ienialionem diaboii, qui non superan- humanilas inlelligilur, quam si.cul per prophclas
lur a carne, quos non allicit mundi Vanita», quos repromissam, ita et pcr legem Evangclii nobis ex-
spirilales nequiliae non seducunt, sed viriliter stant hibilam viriemus. Christus ergo Deiis et homo ipse
in praelio Domini fortes ad conlerendam poteslatem est stella, in quani visus.mentis.: nostrae dirigi rie-
inimici. Ad meridiem videnl slellam hanc positam bet, imo in quaro velul horizonle quod3in termi-
•conlemptores muiidi hujus, qui a lerrenis affecli- D nalur, siquidem in liumanilate ejus opus riostra?
htis per virttitem animi cum Chrislo surrexerunt- : salutis videraus. Hahet ergo visus spiritalis hori-
et seculp altiores per conlemplationem Chrislum zontem suum, sicut et corporalis. Horizon visus
:Vident, ubi sedet in dextera Dei Patris. -corporalis est, cireularis illa conferentia, uhi ex
• Possumus etiam dicere quod videntium stellam dcfectu visus coelum lerrae quodammodo conjniigi
hancalii positi sunl iiv oriente, alii in occidente, videtur. El.borizon visus spiritalisest,.iibi celsiludo
-alii ad aqnilonem, alii ad meridiem. Ad orientem diviiiitalis ad suscipienriam hiimanam naluram in-
positi sunt, noviter conversi: ad occidenlem, reci- clinalur, si dicas quomodo visus ibi deficit. Simi-
divi :ad aquilonem, obstinali : ad meridiem, per- liter et hie mens humaiia capere non polesl quo-
fecti. Nuper conversi ad orientem posili sunt, qui, modo deitas el humanilas in unam personam uni-
relictis lenebris peccatorum, lumen gratiae velut '•antur. Ghrisiusergo fin.is est desiderii noslri, quia,
ortum cujusdam soJis susceperunt : el istr dum per Tpso habilo, nihil ultra quaerendum est. Nec iufra
• bona
opefa Deoireconciliari student, velut per de- 'fiiiemistum visus mentis noslrae consistere dcbet,
siderium justitise ad slellam respiciunf. Recidivi ad ne mnndanis afleclibus, vel quibuscunque illiciiig
-occiriei)tem posili stint, qui, relieto Solejusliliae, se : desideriis Tepcllaiur a cbnlemplalione sui Greaio-
85 SERMONES — SERM. XIII. IN EPIPIIANIA DOMINL 86
ris. Sunt autcm multa impedimenta visus istius.. A quoniam non omnes bene operando veniunl, dica-
Quaiirioque cnim impeditur de superius, qiiandoqnei nius qnia alii veniunt, el slellam respiciunt: alii
de inferius, quandoque de exlerius. Desuperius per iion veniunt, et stellaiu respiciunt. Primi sunt qui
superliiam, de inferius per avaritiam, de interius vitam suam tam sancle instituerunl, ut incedenles
per coitcupiscenliam, dc cxterius per lelalem tri- in omnibus mandatis Domini sine qnerela a via
slitiam impedilur. Et ul de superbia primo dica- justitiae non exorbilcnt et in dies seipsis meliorcs
inus, qnaluor sunt principaliter qnae horoinem effccti per bona opera Deo appropinquant. Undect
superbire faciunt, videlicet culmcu poiestatis, no- vcnire dicuntur, non venisse : quia oblili eorum
bilitas gcncris, uiagniiudo scienliac ct eleg;=,nlia qtiae relro sunt in anteriora se extendunl. Secundi
formae. Cum ergo aniina misera istis lanquam qui- id est illi qui non veniunt el stellam respiciunl,
htisdam fioiibus liujus seculi se cseleris prxminore sunt qui multa vident et non ciistodiuut, qui di-
videt, siaiiin intus per elationem meniis quasi pro- cunl el non faciunl, videntcs Cbristum iu lilsris et
pria viiiute considerata iniumescii, et foris per in conscientiis suis nihil invenienles. De quibus
jaclanliam proximum suum despicit. Et sic dum Prophela dicit:Fiat mensa eoruin, id esl Scriplura,
supcrbia velut nubes quaedam inter ipsum el Deum coram ipsis in laqueum, et in scandalum (Psal.
poniiur ad iiluni videnduni visus menlis praepcdi- B LXVIII).Isti sunl ficulnea illa sterilis, in qua cum Do-
lur. Ideo autetn superbiam nube comparavimus, minus fructum quaereret, non nisi folia invenit.
quia sicut nubcs de monlibus, ita superbia de tu- Ilabent enim folia verborum lanium sine fructu
midis cordibus provenit. Sed hoc superbis atten- bonoruro operum. Scd vereor ne tnnc sero frucluni
dendum esl : quia ctfulminaTnoiites ferinnt, el su- facerevelinl cum sententia eril prolala a Domino :
perbi potenter lormenla paiiuntur (Eccle. x). Per Jani non nascatur ex te fruclus (Marc. xi). Dic,
avariliam visus isie de inferius impedilur, quoniam anima misera quae cognoscis Deum, ct non sicut
avarus, quo uihil esl scelestius, brulo animali .Deum glorificas, ubi est fons ille horlorum ct pu-
coiuparaliis, sicul illud per gulae desiderium sem- leusaquarumquaefluunli!iipetudeLibaiio?(C'aH(. iv.)
per oculos in lerram defigit, iia et iste pro lucris Aqtioesiquidem sacrae Scripluroe, quae fons diciiur,
lerrenis, pro bonis hujus vilae transiloriis oculos ubi esl plana, et puteus ubi est profunda? Fluero
menlis semper ad terrena convertit. Qui htijusmodi de Libano, hoc esl, de candore bonae coiiscientiae,
esi, non solum Dei, imo eliam sui ipsius oblitus non de imrnundiiia vitae : quod Joannes iu Apoca-
csl. Nec enim homo brutum animal, sed raiionale lypsi confirmat dicens : El vox quam andivi lan-
niorlale diflinitur. Animal dicitur, ut animam "se Q quam cilharedorum ciiharizaniiuin iii citliaris suis
habere cognoscat: raiio;.ale, ut recolens ccelestis (Apo. xiv). Cujtis eiiim vox docendo vel praeriieanrio
stiae dignilalissursum ad Dcum respiciat: mortale, . audilur, ciiliarizarc debet in cilbara corporis sui,
ut in brevi se moriturum inlelligens, bona hujus ut sonum vocis sequatur testiinonium boni operis :
seculi iioii concupiscat. De inierius per concupi- sic eiiim veniet in comitatu fidelium adorare enm.
sceniiam visus menlis iniperiitur quia ipsa in ho- . Si dixerimus, quod adorare esl Deo spiritaliter
miiie habital, et in ipso nascilur, sicul Ratilus dicit: propter semelipsum servire, non errabimus. Qtiia
Video aliam legem in membiis meis repugnanlem tanien finem verbi siniplicioribus fratribus volumus
legi Deij capiivantcm mein Iegem peccati (Rom.xu). pwipoucre, quid sii ariorare, vel qnomorio ariorari
Dum ergo anima intus per pravas cogilaliones, per debeal simplicilcr dicemus : ariorare igiiur est
.illicila desideria aestuat, vclulglutino quodam pra- orando salulem, vel ea quae ad salulem 'pertiuent,
vaj deleelalionis inlercipitur visus nientis, ne per devote a Deo postulare. Tu ergo, vir bone, ctnn
sanclum desideriuin in Deum dirigatur. Unde David vis adorare Deuni tria deb.es consirierare, virielicel
propheta conqueritur dicens : Quoniam huniiliala . quis pelal, quem petat et qnid petat. Circa eum qui
est in pulvere anima noslra, conglutinatus esl in petit duo consideranda sunl, idest culpa et iniseria.
terra venler nosler (Psal. XLIU).Prius enim anima D ' Cuipa, ut pro peccalis suis is qui pctil, ante ocu-
per pulverciB roalarum cogilalionum humiliatur, . los divinae maj.estatis semper se reum staiuat, sicnt
postea sensualitas conglutinatur in terra, hoc est scripliim est: Justus in principio accusator csl sui
-in camalibus desideriis, ne ad spiritalem devolio- (Prov. xvm); el in psabno : Cogilavi vias et con-
nem possit assurgere. De exterius per lclalein tri- yerli pedes mcos in lestimonia lua (Psal. cxvm).
slitiam visus mentis impedilur, quando pro adver- Debet etiam is qui petit anie oculos ponere roiss-
sitate liujus seculi ila anima roisera absorhelur riam suam, ut defeclu virium suarum consideraiio
. tristilia, ut gaudiorum fiituiac vitae imineroor ad de se ipso iiihil praesumal, et sic his duobtts id
Deum.respirare non possit. Sed purgato mentis est culpa et miseria anle pculos positis, adorabit
oculo filii malris Ecclesiae, tanquam nullo obsta- huroiliter. Similiter circa eum quem pelii, is qui
culo imperiiente, visum spiritalem libere in Chri- adorat duo attendere debet, id est Bonilatem
-slunv diiigunt. . . el poteslaiem. Bonitatem, quia justis precibus.sem-
Vidimus stellamejus in oriente el venimus adorare per promptus est ad exaudiendum :• poteslalcm,
cum. Sicut visus pertinet ad exercitiuro menlis, quia polens est ad tribuetidum. Et haec duo, id est
ita venire peiijjicl ad corporis operalionem. Et Jjonitas Dei et polesias, faciunt nos orare fuiuciali-
$7 ABSALONIS AB3AT1S SPRINCKIRSBACENSIS 88
lcr. Girca id quori pelilur simililer duo conside- A . Est enim per Chrislum facta reconciliatio inlcr car-
lanila suiil, quid sit bonuni, el quid sit necessa- nein et spiriluro, inter Jiomiiiem et angelum, inier
liiim, et haec duo faciuni orare perseveraiiier. geriiilem el 'Xudaeum, inter Iioniinero el Deiiro.
Jnxta i.enorem. ergo praeiiicloruro, fratres charis- Discordabant caro el spiritus, quia caro carnalia,
iirni, nos qui Christo in car,.e apparente gaude- spiritus coeleslia approbabal. Diseofdabant homo
iuiis, menlfi illusirata videamus slellam ejtis, et in el angelus, quia homo qui pririiaEapostasiaeruinam,
oriente ve.eremur ipsitjs nativitatem, yeniamns per quae in angelis facta est, reparare debueral, ipse
I pnam pperationem, ailoremus huniiliter, fiducia- quoque coiiiiens ctini tertia parte stellarnm coeli
liler, perseverantcr ab ipso peiendo saluiem, ut is in teffam tractus est. Discordabaiil gentilis el Jti-
qui operatus est.saluiem in medio tefrae, operetiir daeus, quia isle idoiis, iJIe Deo serviebnl. Discor-
saluieni nostram in sua aeterniiate Jesus Christiis dabarif lioriio et Deus, qtioniam libino a servitia
JJoininns iiosler, cujus regnuni et imperium perriia- "Doinini sui recedetis alieriae se subjecerat pote-
lietiii secula seciiloruhii Amen. stati. Sed orones islae discordiae in Christo pa-
SERMO XIV, cilicand;e su.rii, quaiirio omnes creaturae ratio-
11«rClilFiCATIONE BEAT.E MARI.B. nales per chariiaiem uniia?, factae sunt unius spi-
Gaude et laiiare Sion occur. ens Deo luo. Qui majo- "Brilusparticipes et uriitis regni cohaeredes. Propler
ris gratiae donum acceperunl a Doniino, hodie cum hoc ergo, gaude et Jaelaie Sion, occurrens Deo
sancto Sineone pucrum Jesura porlant iu manibus, tuo.
vcl cum ipso ad icmplum sanctum suum venienies Libet modo inliieri qua via, quibus modis, quali
offcruil par turliiruui, aut duOs puilos columbarum. devolione ei occiirrendum sil. Viarum enini qnibus
Ego vero adbuc longe a Deo posilus, et vetusta occurriiur Doroino, alia est irrigua, alia est ina-
peccaioiiim rubigine adnstus, e vicino ad ipsura quosa, alia regia, alia lucida. Yia irrigua est, pce-
acccdere non praesumo: noii dico ul accipiam eum nileiilia : via inaquosa esi, sanctimoiiia : via regia
in ulnas meas, sed neque ut tangam fimbriam ve- est, niisericordia : via lucida esl, sacra Scriptura.
kliiienli ejus. Per viam irrigtiaui -gradiuntur illi, qui, post liiultos
Unum reperi mihi consillura, ut cum cacleris fi- lapsus criminum et circuitus errorumin se reversi,
dclibus, vel imporlunum me ferain obvium Domino considerant in qiiaiitum profundum miseriae devo-
veiiiciili, et sic celebrando hypapaiili Domini prae- lulisunt, et lachryinis peccala sua ablueiiles, cuin
sentem qualenicunque affeclum meae devolionis. filio prodigo revertuntur ad Deum dicenics : Pater,
Obviabo, inquani, securus in spe, quia neroinem pcccavi in ccelum et coraro le, et non, sum dignus
devota iiiente sibi obviantem a hiisericordia sua " vocari filius tuus : fac me sicut unum de jnerce-
excludii. Illos potius qui terga vertunt premit ho- nariis tuis (Luc. xv). Via inaquosa gradiuntur
stiliter, vel iilos qui resistenies ci in facieui con- illi, qui iion aca.uisscenles sarni et sanguiui scr-
tradicuut mandatis ejus. Ut autem Gra:cuin voca- vaverunl vestimenia sua :andiria, ne nudi appa-
hulum quod cst hypapaiiti, Lalino nomine obviatio- reunt, et innnaculatos se cusiodientes ab hoc sae-
iiciii inierpreieniur, obviatioiiuro alia esl reconci- culo, puero Jesu castilalem offerunl, illud Apostoli
liationis, ali.i coiitradictionis, alia examinatioiiis. uiandaturo implenies : llabete sauciirooiiiam, sine
Obviatio rcconciliaiionis hodierna die facta esl, qua nemp videbit Deum (Heb. xn). Via regia gra-
quando sancta mater Ecclesia puerum Jesum diu diuulur illi, qui pleni sunt opcribus bonisetelee-
desideraluni devota suscepit, et sublato fcedeie, lnosynis, el limorati in mandalis Domini Dei, pedes
quod pcpigerat cum morte in Chfisio, paiiem re- suni claudprum, oculi caecoruro, manus debilium,
coiiciliaiionis invenit. Obviatio coiilradiclionis fuit, patres orphanorum illud promissum expeclantes :
qiiando popiilus ille gravis iniquitaie filii alieui Beali liiiserieordes, quoniam ipsi misericordiam
iiieiiii.i sunt ei, el expuenies in faciem cblapbis consequeniur (Mailh. v). Via lucida gradiuntursa-
cum cccidcrunl, et plecleiites coronam de spinis D crae Scriptura; iiivesligatores, legentes librum Dci
supcr caput ejus genu ilexo illudebant ei. Hoc enim legis intus et foris : intus per cognitionem veritatis,
cl a juslo Simeone prophetaium fuerat cum dice- foris per exercitiura bpni operis. Tntus in hoc libro
rel: Ecce hic positus esl in ruinam et iu resurre- scripta sunt mulliplicia illa verba legis et prophe-
ctioiiein mullorum in Israel, el in signunv cui con- laruni, mandata evangelica, dicta sanctorum Pa-
tradicelur (Luc. u). Obvialio examinalionis erit in trum, quje oinnia via sunt eundi ad Dominuin.
die magno judieii, quando separabiiur argenturn a Foris in hoc libro scripia sunt in vita san-
scoria, granum a palea, agni ab hcedis, reprobi ah clorum bona opera, videlicet agonia maiiyrum,
eleciis.Dequa obviatioiiein Evaagelio dictum: Me- coiislantia confessoruin, omniuin juslorum pia
dia nocie clanior factus est, ecce sponsus venit conversatio, quibus venitur ad coelum Dei altis-
exite obviam ei (Matth. xxv). si.iii. '
Inviiaiur ergo sancta Ecclesia ad gaudium pro Qui per viam Tucidam recle vult incedere.legat
pace reconciliatiouis inveiita cum dicitur: Gaude librum Dei legis intus per-scientiam, forisperex-
et laeiare Slbn: et multipTicabilur verbum exsultatio- perientiaro, ui probet quod sapiat maceratio cor-
iiis bro iisVenta muliiplici pace reconciliatlonis. poiis, pallcr vigiiiarum, paiicntia tribulatiouum,
S9 SERMONES. — SERM. XIV, IN PURIFICATIONE BEAT^ MARLE. 90
eicchrs jejuniorum, quorsum lendant pcenileiilium A minus, primo modo, id esi, asperitale flagelli vio-
l&chrymarumque suspiria , asperitas disciplinav: Icnier , reliquis tribus roodis roiiius atirahun-
discant cum sancto David in vili habitu saltare lur.
anie arcam fcederis (// Reg. vi), et cum P.-.uIoapo- Sunl alii qui porlantur in occursum Dei, quales
stolo iioii solum abundare, sed eliam penui iam sunt itli qui renuntiaverunt opcribus roortuis, et
pati (Philip. IV).Qui enim lcgunt librum Icg;s Dei quodam fervore spiritus seculum desercntes Doinino
inlus et non foris, hoc est, qtii dicunt et non fa- adliaeserunt, seil lurbine carnalium desideriorura
ciunt, magis incubalores sacrae Scriplurae qnam. et secularis viiac retardati in via, qua ambulabant,
investigatores debent appellari. Triplki siquidem procedere non sinunlur. Isti ergo exhortatione verbi
lumine perhanc viain incedenles debenl irradiari, Dei ct consolaiione spirilali porlandi suni; quibus
quorum prinium esl testimonium bonse conscientiae, rienuo renovati, affeclu menlis discant lerrena
secundum claritas intelligenliae, teiiium honestas despicere et amare cccleslia. Quiri enim conferl
disclplinae. Teslimonio bonae conscientiae debeiit flos qui cilo riecidit, et gaudium quod in momenio
iilus illuminari per virtutem, claiiiale intelligen- transit .' Ecce quicquid in hoc roundo specio-
tiae per veiifaleni, foiis radiare debent honestate sum est, vilescit, nec aliquid deleclabile in co
disciplinie per bonaro conversationeni. Sic ergp di- B permanet : quia juvenlus practerit , foriiia c.a-
recte ccciirrunt Dumino qui per has vias gradiun- dit, fortiludo debililatur, potenlia descendit, di-
tur, non onineslamen uno niodo occurrunt ei. Alii gnitas evacuaiur, sanilas languescil, divitiae non
enim allrahunlur, alii porlantur, alii gradiuntur, possunt permanere : gaudiitm verlitur in dolorem,
alii vero currunl sibi obviaro. Sunl multi criiniiiosi et jocunda omnia fine amarituilinis consuroniantur.
in hoc seculo qui lerrena quoerunl, carnalia sa- Respiciamus qui fucrunl ante nos, quid profuil illis
piunt, ustjue adeo sepulti in vitiis, quod ncc etiani superbia eoruin el jactatioriiviliarum? Nihil omnino,
oculos possiini ad ccelum levare : et squalore pec- imovelut fumus perlransierunt. Oquam miseri suiii,
catoiuni confecli obliviscuntur palriam ccelestein, qui ad modicum nolunt servire utsemper sint liberi,
ad quam deb.ereni proficisci. Yirieres eos in volu- qui ntodictim laborcm stiblcrfugiuni ut semper sint
ptatibus vilain ducere, Iuxu hujus saxuli lascivire, quieti, qui in hac v.ila plorare renuunt ut in aeter-
cubilibus et iiupudicitiis operam dare, modo scaii- luim sint jocundi. Nec aesiimari debenl passiones
dala, moilo turpia operanles : et sanclum Isracl hujus temporis ad futuram gloriam quae revelebi-
blaspheinaiiles statuunt idolum Yeneris, ubi ado- lur in nobis (// Cor. in): quoniam et negocialores
randa est sacrosancla passio Salvatoris. Quoruin liujus seculi mullo suroptu el labore mercimonia
confusionem pariler et supplicium Propbeta coro- '^ lemporalia comparanl, in quibus lucri super abun-
iueniorai dicens : Coi.laininaverunl teslamentuiu dantiain in fuluro se spcrant adipisci. Tendamus
ejus, divisi siint ab ira vultus ejus, et appropi-n- igitur ad pondus gloria?.quod vile esl cum eniitur,
quavil cor iliius (Psal. LIV),Contaminaveruni, inet preciosum cum possideiur, quo mcnibra cuin
quii, lcslainentum ejtis, id esl, promissioncra vilae capite Christo felicitale perpetua perfruuntur.
ancrnae polluerunt, quanlum in ipsis est, male vi- Sunt alii plerique in seculo qui in occursuni Do-
vendo. Ideo, quia divisi sunt a justis et eleclis prae roini gradiuniur passu leroperato : quia adlitie
ira vullusejus, et appropiuquavil cor illius, id est, amanles commoda vilae hujus ad virtulum euiincn-
manifesia eslde illis volunlas ipsius, ul manifeslum tiam nequeiint ascenriere, sed tamen, quaniuni va-
hat bic, qui iuorio Iateiil occulli, quam justo Dei leni, deciinant peccata gravia, et profundum vilio-
judicio in futuro suscipiant seiiienliam aeternae rum. Perplana ergo cainpi ilofirii iiiter duas aquas
damiiationis. Hos lamen non deseritDei misericor- positi suaviter iiicedunl, ubi socielas carnis et spi-
dia, quoiiiam quod faccre non cupiunt liberlate rilus inuluo se foveanl solatio. Ycrbi gratia, quando
spontanea , quandoque flagelli asperitate facere spiritusqui promplus esl,festinantius in obsequium
compelluulur : el modo paupertate, modo infirmi.., rj Dei graditur, afflictione carnis cohibeatur et caro
tate, modo alia tribiilatione exlrinseca, modo con- infirma, dum nimis commoda appetil, vivacitate
fusione quain pro sceleribus suis sustinent, yiolen- spiritus ad anieriora' promoveatur. Ambulanl ergo-
tcr atlracti ad DeUm reverlunlur (Psal. LXXXII). percampum floridum mundi hiijus amanlcsdivitias, '
Sic enim scriptum est: Imple facies eorum igno- aurum el argentum possidentes, vesiiuniur disco-
minia,etqna3rentnoroen tuum, Domine. Aliis lamen Joribus, caeierasque dclitias vitae hujus non asper-
modis eosdem criminosos altrahil Doniinus, vide- jianlur, et sic etint inlcr duas aquas virtuluiu et
licet exhibitione praecepli , ostensione exempli , viliorum in occursum ejus. Non tamen usque-ad
inspirationeccclesii. Exbibilione praecepti eosattra- ipsum perveuirepossunl, nisi amnetransiiiisso(/uft.
hit, quando doclrina verbi Dei a jnalis suis revo- xxviu) : quoniam ille noii iiiveniliii' in terra suavi-
canlur : oslensione exempli attrahuntur, dum per ter viventium,sicutScriptura diiit. Tenenda est ergo
bona opera justorum ad meliora provocanlur : virga Moysi, qua percr.sso flumine et diviso (Exod.
iuspiratione ccelesti altrahuulur, dum invisibili iv), sicco pede possunt perlransire : quoniain ama-
gratia intus illustrati gralis jusiificantur. Cum ergo tores vilK 'iiujus virtutem discretionis.quae est virga
quatuor prscdiCiis roodis peccatores ailrahat Do- Moysi, ita ishere debent, ut fluclus hujus secul: et
gj ABSALONIS ABBATIS SPRIINCKIRSBACENSIS 82
carnalia desideria, quac viiiis et concupisceniiisad^ A riani quoe libi in ccelis prseparata esl, largiente Do-
niixta siint, ita scindunt per rocdium, uf qnod ibi mlno noslro Jesu Cliristo, cui est honor et glyria
viliosum est, deorsnm sinarit fluere in mare, .ita in secnla seculoruni. Amen.
qiiod apud eos non maiieat: reliqua vero quae SERMOXV.
iialurae siinl neeessaria, et corpori utilia, ex parle INPCRIPICAflOKE BEATdiMARIjE.
altera pro mnniiriine teneanlur. Sic enim, scisso Poslqnam ablaclaveral Annapuerum, additxil eum
flumine, sicco vesligio transiri polesl ad Do.ininum, ad domum Domini in Silo (I Reg. i). Verba quaepro-
etiaiii ab his qni bona ista temporalia non spreve- postii sunipla de lihro Samuelis, Annae loquunlnr
ftint. bistoriam, quae diu infoscunriaei sterilis mullo de-
a
Restant adhuc alii, qui cursu rapido ferunlur in sirierio etprecum instantia filinm petivit Domino,
occursiim Doinini, qtii videlicet viam perfeclionis quem susceplum el ablactatum adduxil eum in Silo
sunt seculo in oinnibus ad doroum Domini, ut manerel ibi jugiter.
ingressi fenunciaiiles pom-
pis ejus, cl fervore spirilus altiores seculo effecti, Spiritaliler tamen inlellecla hodiernffi festivilati
nihil haber cupiunl, praeter ea quae ad beatam vilam possunl adaplari, eo quod adduclio Samuelis ad
conducunt. Videres cos raorio gaudere in Domino, " doninm Domini .oblaiipnem Jesu Christi in templo
sed el Anna, quse gralia inter-
quia segregavit eos a seculo, modb plangere iem- congrne riesignet,
pora, quae nioraiii facienics in seculari conversa- priclalur, sanctahi Ecclesiain. Samuel vero, qui
lione inutilia sibi reddiderunt, morio ricvota pre- poslulatio Dei dicilnr, Ghristum signat, sicul dili-
cum inslantia paradisi porlas apcrire, roodo Suri- gcnii Patrum explanatipiie manifestum est. Sicut
ila et Ecclesia, quoe a primo Abel
pmrae invesiigalicne voliinialem Dei cognoseere : enini Annafilium,
ari hoc solum sttidiosi, ut stndiini) vitse hnjiis sine justo inehoata est, ante Cluisii Incarnationem, fer-
Dei offensa possint pcrtransire. Currenlium autem ventissiroo desiderio petivil a Domino dari sibi San-
rilii ciirruiit cito, alii cititis, alii citissime. Cilo cur- ctuni sanclorum, virura unicae felicitalis, singularis
runt, qui to!a diligeniia scrvarit mandata cvangelicae sanclilatis, in quo lollerelur praevaricatio, el aufer-
doc.liinae : ciiius currunt, qui illis supcradriideruht relur peccatum, et venirel justitia sempiterna. Jam
cnstodiam rcgularis riiscipliriu; : cilissime ciirrunt, enira omnes voces prophelarum obmufueranl: quia
qui privato ducuntur spirilu, et* quasi iiihil saiis diiiuirnis clamoribus jamraucae factS3,non poleraiit
sihi acstimanles adjecernnt onns singularis vitae. exbibere eum quem promiserant: et ideo omnium
Modo rinn est praetcrmiitenrium quali devotione vota, universorum desideria in Glirisium inhiabanl,
Doniino occurrehdum sil. Non enirii debemus cbraiw Q cui repositum erat, qui el ipseerat expectalio gen-
DOminovacui apparere, sed obsequio muileris prO- tium (Isa. LXIII).Non lamen adhuc videre cupiejiant
tostavl affectum iiostr.B devolionis. Ei qui inbabitat in ea forma qua estspeciosus prae filiis bominum,
liicem inaccessibilcm satis congriiere videtur cae- non formosumTn slbla sua ascendentem in cceluin
reornm bajulatio, quos hodie porlat in manibns in mullitudine viftutif susc, non proficiscentem ad
sancla Ecclesia, tum qiiia coereus SalvalOreni no- illa speciosa deserli, ari flores rosarum et lilia con-
slrum significat, tiim quia in cxreo staliis humani vallium, sed poiiusdesiderabanleum accipere, ciim
condilio nObis ad merooriam revocalur. Quomorio Isaia, despcctum et iiovissimum virorum (Jsa. Liu),et
cacreus figiirai)) Salvatoris nostri leneat, lanquara scieniem infirmitates, cum Zacharia, sordiriis indn-
iioliim breviler perlranseo : quoniaiii Cxra ad hu- tum vestibus (Zach,jiii) : qualenv propheta David
maiiitateiri, stupeuiii ad mnrlalitaiein , flamnia ad eum praenunciat (Psql. LXVIII),u.bi ex persona ejus
divinitatem.Tux qnaecirciimquaqiie diffiindilur, ad dicil: Ego sum pauper et dolens, salus tua Deus
vifttitum illuminaiionem, quae ab ipso est, cogivo- suscepit me. Qualerii denique vir jusius ex persona
sciiur pertinere. Tllud magis inniendum qualiterin EcClesiaeinlibro Sapientiae sibi dari postulat cuin
cacreovitae iiostrae proccssus significalus sit. Caera dicit: Milleillam deisede tuagnitudinis tuae, utme-
vifgiheaet munda primum slatum humanae condi- D.cumsif etiiiecum laboret (Sap.ix)iMecum sii,iiiqui.(,
tionisnobisrcpraesenlaf, in quo homoper innocen- per simililtidinem hdmaiiilatis, et mecum laboret,
tiam similis Deo factus est. Sitipeum quod fragile pef experieiitiam passipnis.
esi, morlalitalem nostrarii significat, per quam 1 Ecce lantis motus'precibus Dei Filius inclinavii
liomo propter Traiisgressionem punitiis est : Lux coelos et riescendit, el in camemortali mundo ap-
quae deflaiiinia procedit, reparalionem nostram fi- parens nobis, imo universis datusesl, si tamen diu
gurat, quae per Jesnm Clirisliim facta est: Flamma desideralus cum desideriO suscipiatur. An non recte
quiB naturaliiei' sursum lendil, gloriam futilram si- illum nobis daium dixerim, qui pro nobis est iialus,
gnificat.quaesanclis praepaiala esl, Ciiin eigo, homo, pro nobis horiie in templo oblatus, pro nobis lau-
vides caeiam vifgiiieam, recoleiriignilalemiuaroin -dem mortuiis? vis videre quomodo haec omnia pro
qua creatus es : cum viries stupeum inciherari, nobis? Cerle -nativitas noslra erai immunda, vita
plange pcccala luapropler quaj in Condîiinaiioiiera perversa, mors periculosa. Nalusest ergopro nobis,
inortis projectus es. Quando luce irfadiaris, lauda ul per suam naijviiatem nostrae nativilalis immun-
et gralias age Deo, per qiiemiiiiseiicorditerrepara- ,diciani purgaret : oblatus est in lemplo pro nobis,
ttts es. Cum flaromam iutueris, festina ad illaiii-glo- ut legi suJijeclus vitam nostram obediendo infor-
93 SERMONES. — SERM. XV. IN PURIFICATIONE BEATJl MARLE. 94
iv.aret: morluusest pro nobis,ut sua morle mortem A nes adulti ablaclandi sunt, ut secularia documeiiia
nostraro destrueret. 0 anima misera, quae tanlum relinqiienles, spiritalibus praeceptis lanquam solirio
Dei gratiam in vacimm recipis, et Salvatorem tuum cibo nulriantur. Quae enim in lacte islo potest esse
libioblatum male vivendo a le repellis, erubesce el suavitas spiritus, si Plalonem, si Tufliuro intelligis,
confundere in lemelipsa. Nam et si sanctorum de- eum isla scienlia ainaritudine mulla rcspersa sil,
sideria duritiam cordis lui flectere non possunt, qnae plerunque suis studiosis aufert spacium pceni-
saltem ipsa dignatio Filii Dci le monere debuii, sed lentiae, fructum bonae vitae, coronaro vilae aHernae?
et inosstimabilis illa Palris dileclio, qua, utservum Aul quis finis uliiis el honesti, si Aristolelis falla-
rediinerct, Filium unigenitum exposuit passioni. cias subtililer rimaris?Nisi forle finem tihi slaluas,
Resipisce ergo, resipisce, el cum parvulo eflicere alium redarguere falso inoprnabili, caeicrisque nu-
paivulus, cum oblato subdilus, el morluo coninio- garum ineptiis proxiiiiuni circiimvehire, et sic sta-
viaris ut carnein tuani crucifigas cum vitiis et con- tuas fineni sliidii alligisse metam falsitalis. Non est
cupiscentiis, ul cum Paulo dicere possis : Mortui isle finis consiimmans, sed consumens; non per-
sumus cum Cbrislo, cl vita nostra abscondita est ficiens, sed deficiens, hoc esl trahens ad riefeclmn
cum ipso in Deo (Coles. :n), El ut siiperiicienvcapi- virlntuin. Ille ergo finis magis nobis qmcrendus
tuli quori propositum est ab iniiio prosequanmr, pro B esl, de quo David dicil : Omnis consunimalionis
nobs eliam Cbristus ablaciaius est, hoc est, a lacle vidi fineiii, latum nian-dalum luum nimis (Psal.
scparatus. A quo lacte? Tesiimonio Sciiplurarum CXVMI). Et Paulus : Finis legis Christus est ad justi-
lac triplex distinguere possitmus. Lac humana? na- liani omni credenti (Rom. x). Non est finis iste a
iurrc, de quo Sponsusadsponsain in Canlicis:.Mel el nobislongepositiis, qtioniam Chrislus in seinfinitus,
lac sublingua tua (Cunt..iv), boc est, diviuitaset hti- pro nobis fiuitus factus est, el prope positus. Siqui-
manilas subcarnetna. Lac simplicisdoclrina?,deq.uo dcm inaccessibilis, jam aditur , inconipreheiisibilis
Paulus : Tanqiiam parvulis hicpotum dedi vobis, non liiajiibus justi Simeonis siiscipitur: et qtiero cceli
escam (lCor. in). Lac mundanae oblectationis, de quo ccelorum non capiunt, hodie parvulus in leiuplo
carnaliJudaeorumpopuloper Dominuraflt repromissio praesenlalur.
cuni dicitur(Deul.xi):Dabo vobisterram lactcet melle Congaudeamus parvulo, qui nobis seciim altulit
nianantcni. Ut autem de lactc humanae naturae gaudia aetcrnae salulis : osleiidamus ei faciem hila-
piiino loquamur, ante Ghristi advcntum sancta rem, exhibeamus debilum obsequium, referamus
niaier Ecclesia duo ubera habuit, videlicet legem pro beueficiis graliarum actiones. Primo loco jo-
et prophetas, in quihus lac humanitatis Christi per r cunda facies in hoc spirilali gaudio exhibenda est,
repromiss;onem conlinebatur. Siqtvidem lex figuris ut tamen faciem cordis sive conscieniiae, non cor-
ct sacrificiis boniinem Chrislum signiflcabat, pro- poris significari intelligas; ista facies, id esl con-
pbelae vero manifestis oracnlis ipsuin in carrie scientia lua, liilaris et pulclira esse debel, a vitiis
vcninrum praenuneiabanl. Ab bis ubcribus verbuin et concupisceiiliis purgata, cl virtulibus ornala :
Dci lac exlraxil, quando ipsum Yerbum caro fa- qiiia non placet servilulis obsequiuro, nisi videaiur
cium nalurain humanam sibi univit. (Jnde lacie cordis facies spiritali jocnuditate decorala. Et qni-
isto expresso eadem ubera aruerunl : quia in came dem geminus esl decor animae, quem homo Dco suo
Gbristo apparente, illa suavitas spirilus, ille rievo- offcrre debel, videlicel innocenlia a viiiis, el virtus
lionLs affectus, quem sancti Patrcs ex rcpromis- liuuiililatis. Primum decorein animaea Deo habuit,
slone legis et prophelarum de Chrislo habebant, sed eum peccando perdidit, quando in Adam omnes
oiiiiiino defeci:. Ecclesia vero Cbrislum alriaclavil, ita peccaverunt, ut nemo unquani fiierit vcl esse
quando ipsum conlra carnis jura genilum supra possit, qui de innocentiae purilate possit gloriari.
iialuram humanam Deum credidil. Unde Evange- Propterea ad secundtim animae decorem, qtiac est
gelisla : Quod enim nascetur ex le sanctum, voca- liiiinililas, necesse habet bomo confugere, ut pul-
bitur FiliUs Dei (Luc. i). Ei Isaias de ipso : Yere D cliritudo conscientiae pcccalis denigrata.per ma-
iu es Deus absconditus, et absque te non est Deus irem virtuium, id est humilitatein, repareltir»
(Isa. XLV).Et alibi: Vidiinus stellain ejus in oriente, Ad hoc aiilem triplex humilitas necessaria est,
et venimns adorare eum (Mattli. u). Esl etiam Chri- videlicel confessionis, subjcclionis el propriai abje-
stus tblactatus a lacle simplicis doclrinae, quando ctinnis. Ut prima huiniliias ctilpam diluat, secunda
literalem legis superficicm spirilaliier liitelligendam virtutes nutrial, tertia vcro custodiat. lslae tres
esse docuit. Possumus lamen et siniplicem doclri- humililalis species in avibus, quae prae Domino
uam largius accipere, ul simplex doclrina appelle- oblatoesunt, hoc esl turlure et coltimbai significari
tur, oninis illa quae spirilali iutelligenlia foecunda videntur. Ilabent ciiim gemitum pro canlu, in quo
non esl: secundum qtiod lac dici debct philosophica exprimitur lniinililas el dolor confessionis. Cedunt
doctrina, et qusecunque alia secularis scientiae no- ' si ab alio aniinali impetaniiir, et in hoc figuratur
mine oensetur. Unde etiam illi qui lac islud su- humililas subjectionis.' Turtur vero, quae, amisso
gnnt, parvuli a quodam sapicnte vocaniur qui dicit: compare, ntmquam virenlibus ramis, sedaridis insi-
. Gracci seniper pueri estis, nec ulla in vobis cana del, bumilitatem significal propriae abjectionis. Hoec
sciciilia, ctc. Ab isto crgo lacle cum Christo om- ''poslrema, pnecipua bumililalis species, omiiibus
95 ABSALONIS ABBATIS SPRINGKIRSBACEINSIS 36
admodtim necessaria est, ul. sine ea non re.linquatur X sanctoruni siint signifi.catae Congrua similitudiiie.
eliam saiiclis viris ulla spes salufis. Dccoieiii hujus Qtiando lliuS accenditur, tria concurruni, fnmiis,
yirtulis Paulus habiiil ctun dicerel (1 Tim. l): Venit pdor, ignis.qiiiE tria elTn oraliorie moraliter ihveiiiii
Christus in Iiunc muiiduui peccatores salvos facere, possunl. Qni eniin fruciuosam orationem Deo of-
qiiorum primiis ego stim. Similiter et Pelrus cum fefre inlendit, prinio miserias et iniqiiitales stias
ait: Exi a me, Domine, quia liomo peccatpr sum arite ocuios staTiefe debel, imde orilnr funnis com-
(Luc. v). El mulier illa evangelica : Si tetigero, piinciionis; scctindb inisericOfdiam Dei, quae niagna
Juquit, fimbriairi veslimenti ejus, salva ero (Marc. est, quiiahi facilis esl ad igiioscendnm, promis ad
yi), Qiiicunqiie igitur in conspectu Dei pulcher vis parccnrium."beuigiius ad piaemiaiidum; quibns con-
apparere, le ipsum vilem et despeclum reputes, ita oideralis, fervor accendiiur charitatis, ul homo
iil, consideratis proprjis infirmilatibus.seinper alium ardenier eum diligai, sirie qiio hec evadere suas
sesTi.in.este mcliorem, Debes enim peccata lua, quse miserias, nec apprehendere bona illa potest quae
inagna et niulla sunt, ante oculos tuos ponere: praeparavil Detis diligentibus se. Devote ergo Deuni
vifiutes vero si qua? in le esse videntur, eo quori oraiis ex 'consideratione suoe infirmitalis emittit
101 pcccatis permixtae sint, judicare iiifrucliiosas, fumum compiinctioni.s. Coiisirierala Dei misericor-
ATioruin vero bona, quae manifesta libi sunt, debes B dia"'dat odorem sanciae devotionis; ex quibus con-
venerari et magna aestimare; et eorum mala, quae sirieratis fervor dilectionis sive ignis accenditur, «t
tibi occulta sunt, non riebes judicare, yel, si nota jani dicTuniesl.
tibi fuerint, excusare charitalis affectu : ut sic ex Ad baec oronia hecessarium esl accendi olcum
consirieraiione luae tnfirmilatis, quam majiifesle piirissimum in lampadibus. Si lampades corda no-
iiitelligis, le judices despeeiiim et vilem",proximum stra vclira appcllare, oleurti lampadarum uon in-
vero luuni, propter manifesta bona quae ineo vides, congfne dixerim cordis dulcedinein, sive pietatis
semper judices te meliorem ; haec est jocundi illa affectum. Sicul enim olbiim olivarum ad usum tri-
facies ethilaris, qnam Cliristo debemus ostenderc. plicem se extendil, quia dolores mitigat, corpora
Pfosequaiiiur modo debituin obsequium, quo ei pascit, et ardel in femplo Dei: sic et spirilalitor
servire tenemur. Sed de obsequio exliibendo legis virtus pielalis ad tria se habet. Ipsa eiiim dolores
mandata servanda' siiuT, quae satis distinguiinl mitigat, quoniam subvenit miseris, Consolatur pu-
.quale obsequiuiii Deo in templo mnxirae exhiben- sillaninies, tristes Conforlat, ignoranles erudit, eor-
dum sit, quae eliam illi ad templum oblato debeanl "rigil delihquentes. Pascit eliaiii.aniinam refeelione
hodie exhibevi. _ spiritalis gaudii, quoniam congaudeLalienis pro-
Jubentur. sinuidem per legcm animalia super al- fectibus. applaudil proximoruni virtuii, eosque di-
lare maciari, thtis creniari, oleum purissiinum ar- gnitatibus subliroari, ampliari bonoribus, crescera
deri in hoiiorem Dei. Primo ergo qiii Christuin ad in religione desiderat, et quidquid gratiosum aliis
lempliim venientera digne voluiil suscipere, debent accesserit, tanquam sibi proprium gaudet accre-
in altari cordis sui aiiimalia, id est motiis carnales, visse. Ex his duobus, velutoleo purissiino iiutritur,
<lcsideria concupiscentiarum, deleclationes pravas ignis charilalis, qui magis plerumque accendilur
occidere, jugulare eas cultro compiinciionis, et cre- ex his pietalis affeclibus quae ad proximum perti-
mare ea igne pcenitenliac, ut sicexhibeant.corpora nent, quam spiritalibus exercitiis, quae immediate
sua Dco hostiam vivam, sanclam, viventem, Deo ad Deum respiciunt, quoniam leclio siae inicllectu,
placenlem (Rom. XII). Non enim simul convcn.iu.iit oraiio sine affectu est, quae virtule pielatis IKII
deleclalio carnalis, et jocnnditas splritalis,' quje conditur. Reslal ullirao, Christo nobis praesentato,
Dco exhibenda est: sicut non potesl de eodem gralias agere.
fpnte emanafe dulcis et amara aqua; nec ea- Et sunt duo pro quibus maxime illi graliae agendx
dem persona simul tristis et gaudens, ridens et snnt, videlicet niorius iiostra) visitationis , el ma-
plOrans, nec contrariis passionibus uno inomenlo 0j gnilurio remunerationis. Quis enim pii pecloris iu
esse subjecla. Animalia igitur, sicut diximus, in laudes et graliarum acliones nun prorumpat, cum
.templo Dei mactanda sunt. Nam qui besiias in fe- Dominum dominanlium pro se faclum fuissc servum,
riiate sua voluut aspicerc, hi procul a templo Dei eum, Cujus et orbis terra? et plenitudu ejus, faclum
ad mundi hujus soliiudinem recedant, in qua ursi, egenum, incomprehensibilem, parvulum, et iriunor-
leones, aquilae, quae de rapto vivunl, reperiuntur. lalem necessitati mOrtis addicluni? Sic et magniludo
Ursi, inquaui, hoc csl foelidihomines, qui Iuxuria, praemii ad gratiaruni actiones nos invilai. Quid
immiindilia seipsos inquinaverunl; leones, id est enim majus dare potuit nobis, quam potestatem
cupidi et ayari, qui rapina, furlo, ainbitione, simo- suam, gaudium suum, e'l regnum? Potestalein suam
nia, ca;lerisque generibus avariiiae tam Deo quam illi liabebunt, qui ipso largiente de hoc mundo
proximo suo injuriam inlulerunt; aqjiilae, quae in jiidicabunt :.gaudium habebuiit, qui cum servo illo
altum volant el de rapto vivunl, ipsi sunt superbi, fideli el evangelico inlrabunt in g.iudium Doroini
qui seipsos super se elevantes in oppressionibus et sui : regnum, qui vocem illam audiluri sunt : Ye-
dejeclione aliorum glpriantur. Tluis eliaro in obse- nite benedicli Patris mei, percipite regnum. quod
quium Dei cremari prarcipitur, in quo oratioiics vobis .paralum est a constitutione mundi (Mauh.
»7 SERMONES. — SERM. XVI. IN PURIFICATIONE BEATJE MARLE VIRGINIS. 93
xxv). A quo regno longe relegata sunl dolor el ge-- x. gfilati. Qua enim egeret purificationo quam Pater
milus, infirmilas et miseria, peccalum et omnis3 sanelificavil, quam Spiritus sanctus olmnibravit, qua»
malicia spiritalis, quod nuiiquam hoste concmitur, , solo verbo Fiiium Dei concepit, absqueriolore pepe-
yel discordia lurbatur, ubi tranquilla ancrnitas ctt rit ? Nulla profecto opus est purificaiione, ubi non
jocunda tranqnillitas : Ad quani nos perriucere di-- pracccssil aliqua macula culpac. Debuit tamen, licct
gnetur Jesus Ghristus' Doininus nosler, cujus re- iion purilicari, taraen dies purificaiioriis observare:
giiuin el Inipeiiuui perroanet in secula seculorum. qnia et ipsa nata sub lege paritura eral masctiltun,
Amen. qui venit non sotvereleêm, sed adiniplere (Matth.
SERMO XVI. v). lpsa etenini est mulier, qtiae conceplo seroine
• IN PURIFICATIONE BEAT.EMARljEVIRGlNIS. peperit masculum: Mulier riico conditione, non fra-
Muiier, si tuscepto semine peperii masculum, dte- gilitale : nalura non mollilie. Mulier dicitur, qnasi
bus purificabililr septeni triginla tribus (Lev. xn). molliiir fmollior] a mollicie, ergononmollis fuil sed
Qtiid esl, fralres el doniini mei charissimi ? quid, in- fortis ; foiiis, inquam, illa quarii Salomon quaerebat
qiiam, est, quod sermo iucircumcisuscrudilis sensi- dicens : Mulierero fortem quis iiiveniei? (Proti. xxx.)
bus perfectae sapienliae possit apponere. Quid est• . Fortis siquidem debuit esse quae paritura crat
quod homo peccator el magnus peccator sanctitati B masculum , principem liujus mundi foras ejecil:
vestrsr possit proficere ? Nihil plane. Siquidem bo- eripiensque iuopem de manu forliorum ejus, pro-.
norum meorum non indigelis, qui ab eo, qui dat pria virtute gloriosos terrae bumiliavil. Igitur mu-
afflueiiter el non improperal, lum legendo lum lief ista peperit maseuium, couceptum lamen se-
oranijo copiose lenipore opporluno accipiatis mine et quo semine ? Illo plane de quo diclnm est
Vos enim estis illi veri adoratores, qui ador.itis Abrahae : Quia in semine luo benedicenluf omnes
Patrem in spiritu cl veritate (Joan. iv): qui conse- cognationes lerrae (Gen. xxiu). Hoc etiam semen si~
pulli-Christo,el mortui peccato passionem Jesu Ciiri- gniflcavil nobis Isaias, cum dixit : Nisi Dominus
sli ppiialis jugitcr in corpore vestro. Odistis eniin exerciiuum reliquisset nobis semen, qtiasi SodOma
animas vestras in hoc muiido,ei voce illius beatis^- fuissemus, ei quasi Gomorra similes essemus (lsn.
simi Tbomse Didynii vociferati estis ardenli riesi- i). Semen deniqne non camale seri spiritale, non
derio : Eamus et nos, ut moriainur cuni iilo (Joan. ctilpaj sed gratise, non viri sed Yerbi Dei, non cor?
viu). Mori mundo, el vivere Deo. Morlui igitnr estis ruptionis sed credulitatis. Seinen quo Dominus
inundo, qui regnum bujusiiiundiet oniiiem ornatum dedit benignilatem el lerra noslra dabit frtictum
seculi propter ainorem Dei contempsistis : Vivitis suum (Psal. LXXXIV), ipsum esl semen quod
'
Deo, quem menle geritis, opere quaeritis.verbo praa- cecidit in terram bonam, virginem dico Mariam :
diwtis. Mihi vero in peccatis nalo res versa est in elattulitin aliisquiriem friictum tricesimum, in aliis
coiilrarium : quippe quotidie revjvisco peccato uf sexagesimum, et in aliis cenicsiiimin (Matih. xv) :
qiiotidie inoriar Deo. Yivo siquidem.mundo per suin ipsa vero singulari privilegio siinul iricesimum,
pcrbiam, per vanara gioriam : vivo carni pergulam, sexagesimum et centesimum.
per concupiscentiam, vivo pec'cato per peccaiidi fre- Tricesimum siquidem fructum semen hoc attulit,
quenliam el pceuileiiliae negligenliam. Quid ergo erit quando Christus sua praesentia nuplias consecravit
de me, Domine Jesu, responde pro roe. (Joan.n) : sexagesimum fructumâtlulit, cum,iem.
0 ulinam quseratur et •niihi speciosa illa David pore suae praedicationis, continenliam praedicavit
adolesceiitula, Dei dico sapientia, quae artus meos et docuit : centesimum, quando matrem Yirgineni'
peccati frigore torpentes inspiratione divini amoris Joarini virgini in cruce comnienriayit (Joan. xix).
calefaclat : el quod lantae soleiinilali sil idoiieum, Sed, quia nobis illa virgo Israel futura erat matcr
et vesiraa congruum exhorlationi, illuminatione ve- Dei, thalamus sponsi, dilecta dilecli, unica unici,
riiaiis erioceal. Ipsa enim sola est, quaepreslat lo- ideo Dei Filiussingulariter, imo mirabiliter in ipsa
quenli fidnliam :quia sola praestai loquen.tiperitiam. .rj voluit operari : ut qua3 precium nniversitatis de-
Quoniam igicur ex me non suflicio, ipsa loquatuf beat parere, cum statu quolibet universitalis haberet
in me, ipsa imperfeclum meum peificial, quae aliquid coinmune. Et cum conjugalis quidem habuit
osCaiphae peecatoris in verba propbeliae aperujt partum prolis, cum conlinenlibus votum castitatis,
(Joan. xvui), et sermone diserta est per os bruti cum virginibus perseveraniiam virginitalis, ut dum
animalis (A'MIH.xxn). continentes el conjugatas et virgines pariendore-
Mulier, inquit, si concepto semine peperit mascu- dimerct, siraul ei fructus tricesimus, sexagesimus,
lum. Auditis fratres charissimi, qno veteris legis et centesimus provenirel. Sed, o tu vir religiose,
praecepto mulieri parienli masculum, lempus pur- qui sentis de beata Virgine in bonitate-, non mino-
gationis quadraginta diernm iiijungilur, ut tandem rem in ea fructum tricesimum quam sexagesimum,
die quadragesimo cum placatione hostiarum ad lem- .vel centesimuui intellige. Secure asseras, quoniam
plum veniens legaii rilu plene et perfecte purifice- non plus meruit paricndo, quam virginitatem con-
lur. Yeruniiamen lex ista data est purificandae, servando : pro varia ergo in ipsa comparatione Dei
non puri.ficatae: peccatrici, non ab utero sanctifi- fructus ei debilus varia sortilur, qiiantiim ad ipsam
calae: mulieri, nou virgini :-corruplioni, non inte- appeliatiouem. In aliis lamen nonsic : quia Beque '
fl9 : ABSALONIS ABBATTS SPRINCKIRSBACENSIS 100
cpntinenl sine diiTicullaie,Jieque paiiunt sinecor- A riae, quibusaniroa debet purificari, quibusDeo debet
fiipiione. Iliiic expOsiiiOiii,ralip riunferi quem prae- recoiiciliari, necessaria esl.
rrijsimus :coiicordare alicui videbiiur, qui continet Hisloria siquidem per roandaliiro boiniues fofis
dies septem, triginta, ires,; Triginta elenim ad insiruit: tropolpgia per morum informationem ani-
coiijiigatos, tcrnarius, qtii parem in sui divisioiie niam intiis regit; allegoria, qua: esl in conterapla-
noii recipit, ad conlinenles ; septenarius vero qtii lione cceleslium, ad pcrfeclum perducil: hislorja
sacratus est numerus-propter septiformem;graliaro, viam benc operaridi denionstrat : tropologia volun-
ri'ferluf ad yirgines. Dies igitur purgalionis. beata taieii) iiiforniat: allegoria per fidem cor mundal:
Yirgo observayil, riori lam pro iiecessitate purifi- anagoge interiorciii hominem sola ea quae Dei sunl,
.catipiiis, quam pro sacraiuento, ul dixirous, niy- coiifeniplaiido purificat. In historia, propter prac-
slicae sigiiificationis. Non solura aulern Marite, sed cepliim iiiveiiitur oberiientia : in tropologia, disci-
etiani cuilibet fideli animse verba pracmissa morali plina : in allegpria, firiei sinceiitas : in anagoge in-
exppsilione possunl adaptari. . yenitur chariias. Docel le historia quuliter per
pberiienliam ad supc.riorem vivas humiliter : tropo-
Quaelibet enim anima Deo devota, est illa roulier,
logia, quoniodo ad parein vcl ad iiiferior.em socia-
quae, concepfo semiiie gratiae spiriialis, parit ma- •" ] liter : docet le crederc fideliler; anagoge
allegoria
sciiliiro bonse operatibnis. Haec est molier illa de
docet le aniare perseveranter. Et duo prima, os-
qtia in ApOcalypsi legitur quod draco stabat anle
inulierem qnaeparitura erat masculum, ul cum pe- teiiduiit viam jusiitiae ad proximum : reliqua duo
perissel, devoraret filiuin cjus (Apoc. xjij. Ipia est culium pielatis ad Deum. Haecsurit quatuor alae
iiiulier Cananaea egressa de finibus Tyri et Sydunis, cberubin, quaruiri duabus volant, el duabus legiint
id esl de profundo seeularis conversationis, quae corpora sua (Ezech. i). Sancti eniin viri qui sunt
clainat ad Deum pro filia, id esi pro peccatrice cherubin, id esipleiiiludine divinae scientiae illumi-
coriscientia dicens,.:'FiIi David.miserere raei (Matih. liali, duabus alis'-tegurit corpora, quando per bis-
xv). 1'p'saest mulier, quae paiiebaturfluxurn sangui- loriam et tropologiaili, pfaeseiileni inforraaiil con-
iiis, id' esi'effusa erat sicul aqtia per illicita de- versalioricii): duabus alis volanf, quando aliegorla
sideria carnis; landem fimbriam vestimenli ejus; el aiiagoge per fidem el charitalem sursum erignu-
letigii et saiiata esl (Marc.v). Yeslimentum Christi, tiir ad coiiteiiiplalioiieni. Istse sunl illae quatuor ro-
habilus esl virtulis : fimbria vestimeiiti, fructus lae, quibus arca Dei rie terra Philistiim ad labcr-
est bonae operalionis. Sicut eiiim fiinbria exOrnat naculum fcerierisreducilur;el haecstinl jlla quatuor
f" - .
veslem, sic bona operalio exornal virtuiero. Mulier quibus aiiima a regione dissiniifituiliiiis ad greminm
efgo illa finvbriam vestimenli letigil, quando aninia malris Ecclesiae revocatur. Hoc etiam per teiupus
peccatrix exemplo bononim operum provocata, purificationis ostendiliir, Ubi iiominanlur dies sep-
beiie operando pristinps errores rierelir.quil. Haec tem et irigiiita tfes : et inpriniis quidera septem
inuliCf lempiis purgationis observare debel septem diebus adroittilur ad consortiuni boiiiinum, postmo-
diebus, et triginla tribus, quae in siinima quadra- dum expletis iriginia tribus diebus adduciiur ad
ginla coiistituunt. In quadraginia vero cst denarius leiiiplum. Per seplem iiaque dies, quibus univcr-
per quaternariuin liiultiplicalus : quippe quater dc- sum tempus volviiur, universilatem lemporis intel-
cem qiiadragirila ellieiUiil. Per deiiarium efgo pro- lige,quibus debeiiiusad conimunionem hominum ad-
pter legis raandata accipimus legeni, per quater- miiti, hoc esl, fraternae charitali sludere. Vide
nafium qiiadfipartitam legis observationem, id cst qiioiuodo, si non babes quod tribuas, saltem quod
hisioriae, tropologiae, anagoges, et allegorise. potes, affectum pietaiis omnibusjbeuignc impendas.
Siquidcm legis mandata neminera ad perfectum, Esto misericorsad miseros, compaticns ad irifirmos,
perdiixefunt sine spiritali-lntel.ligentia (Hebr. vn) : consolalor ad desperalos. Nemiiieni injusia opera-
uamlitera occidil, spiritus atilem vivifical (// Cor. <Qtione concusseris, nulli detiahendo calumniam in-
iii). Hinc esl quod Moysl qui iiguram legis gerit, tcrrat tuleris, non alicui malum pro roalo reddas.inju-
pfomissionis ostendilur' (Deut. xxiv), sed in ipsamL riain libi illalani in tribulaliorie gaudens patienler
non iniroduciitir : quia lex oslcndebat per qiiam,- sustineas, benedic maledicemibus, ora pro perse-
vianl Iibniiiies legis ad veram el ccelestem tefram! queiitibus ei caluiiiiiiaiilibus, ut sis filius Patris tui
promissionis debereril inceriere, sed lamen in ipsam,' ijui in coelis cst. Semper in corde tuo habeio illam
ebs roinime poiiiit inifoducere. Alibi quoque ma- veritatis sententiam: Jn patienlia vestra possidc-
liis Moysi graves leguniur fuisse, scd auxilio Aa- bilis animas vesiras (Luc. xxi). His et bis siniiT-
iroi) susteniaiifur et eriguntur (Exod. xvn), quiat bus mOdis in hoc prssenli teinpore purificaberis,
cafnalia legis opera, quae per manus Moysi si- si fraternae chafilaii operaru derieris per affeclum
griificala suiit, gravia erant et iinporlabilia, nisii liiisericordiae et pietatis. Per dies triginta tres illud
etiin Aaron riosler sacerdos, tamen secundum or--''. beatae purificationis leinpus intclligendum
puio,
dihem Meleliisodecli,'illa lemperabat et erigeball quando quasi trigiiilaTriurii annorum occurremns
spirifali iiitelligenlia. Ergo isldruih quatuof obsefva-- onines in Viruni perfeclum juxta mensuram aetatis
lio, id cst bisldriie, iropologiae, ariagoges, allego- pleiiiludinis Cliristi, quando ingrediemuf iu Saucta
101 SERMONES. — SERM. XVJI. IN QUADRAGESIMA. 102
sanclorum, id eslin teropluin non manufactum incce- A inveniiur preciosa niargarita, quam qili invenit,
leslibus, quando,'sicul scriptum est, piirificabimur vendidilomniaquaehabuiielcomparavil(.Mafi7i.xiii).
ab omni inquinameniocarnis etspirilus (// Cor.vn). Ipse cst ager, in quo crescil flos campi el lilium
lbi fratres, plene cognoscentes et cogniti, lux veslra coiivallium. FloselliliumipseChrislusiist: in caropo
non lucebit in lenehris, sed manifesta luce operum invenitur, quoniam bmnis sacra pagina ei teslimo-
elcordium poriabitis lucernas ardenles in manibus iiiuin perbibel : et flos quidcm propter decorem,
vestris: Lucernas dico non solum glorificati cor- lilium proptcr odorem. Et decor quidem exlerius
poris, sed conscicnliae lumine divini amoris radian- visu dinbscilur: odor non scnsu, sed affeclu inte-
tis. Quod forlassis pracfiguranl luminaria quae rius percipiiur. Chrislus igilur flos est, per raani-
bodie offerlis ad mensam Domini, hoc cst ad al- festa opera justitiae : lilium cst, per occultum desi-
tare, non sine lumine sed ardentia. derium ccelestis patriae. Vel forle flos esl in vita
lilium vero in contemplaliva. In hoc igitur
Atlende, si placel, cerae operalricem apiculam aciiva,
noslra apicula flores quanrit diversarum
qualiter operatur, quomodo negociatur. Yolat per campo
a succum dulcem cxtrahit:
plana camporum, per compila horlorum, et conden- sciiientiarum, quibus
sa uemorum, flores habentes in se scmcnlem dul- r, quia intelleclum spirilalem ore menioriae exlrahens
B in alveariocordis reporlalet deponit. Posiea favum
cedinis quaeril: postmodum inventis floribus ore
mordaci virlutem saporis ex flore sugendo extrahit, operalur sua industria in quo (sicul diximus) inve-
nilur melle cera adinixta. Per ceram humanae na-
et reverlens ad alvearia mirabili artificio favum id
lurae fiagilitatem inlelligiinus : quia si.cui cera
est ceram cum roelle perducit, sed operalione alie-
facile in se suscipit, sic et nos
na posl moduin melle a cera sejuncto, in cereum quamlibet imaginem
cera formatur, qui accensus igne ad allare Christi varietate imagincm modo veteris, modo novi hominis pro
lempQris in ))obis portamus. Uude Apo-
pracsenlaiur. Omniahaec, o anima fidelis, in leinve- slolus : Sicul porlastis, inquil, imagincm lerreni
uies.omnia libi possunt assignari. Per apiculam enim liominis, sic portetis imaginem coslcstis (/ Cor. xv).
in le sanclam accipe meditalionem, quae volando Favum id esl, mel in c.cra operaiiiur, quando
igitur,
huc illucque discurrit, dum misericordias Domini in
sapore virtulum el gustu quodam divinae dulcedi-
praesenli seculo, praemia juslorum et supplicia nis, quam in Scripluris divinis iiivenimus, fragili-
malorum in fuluro studiosa cogitatione retractat latem nostram Dei cooperanle gratia iiifcrmamus.
et revolvil. Haec igitur apicula, id esl, sancta roe-
Quid Tandcm suffocata matre apicula, mel
dilatio duas alas habet, id esl investigalionem, el - a ceraplura? et vitae noslrae iiriminenle ler-
< sejungitur,
adrairationem. Sunt eriim quacdam noscibilia Dei, mino omni meditalionis cessante
officio, aiiiina, in
quae a nobisin hac valle miseriae conslitutis legen- qua sedes virlutum est, a corppre separaiuf. Cera
do, meditando, invesligari el sciri possunt. Alia in cereum aliena operatione perducitur, et natura
sunl profunda et inscruiabilia, qualia sunt quaencc nostra in die
glorilicalionis in verum corpus refor-
oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor homini.s mabitur : cereus
igne accenditur, et corpus per in-
ascenderuni (/ Cor. n), quae cmnia admirari qui- fusionem animae iterum yivificabilur.
Stupa et cera
dein possumus, non scrutari. ab igne consuraitur, quia el mortalitas, quac per
Uoc enim est quod sponsus a sponsa in Cauticis ceram
intclligitur, virtute penilus exurelur. Modo
perTcnesiias el cancellos quasi laquealus ainore as- ciiim corpus nostrura animale, ,tunc eril spiritale :
picitur (Cant. n): quippe per fenestras sive canceilos tandem cereus ardens ad niensam Domini offertur
alium inluetur, nec totum se nianifcstal, nec to- ubi
pane henediclioiiis reficimur, el nos ad ulti-
itim se abscondit. Sic et Chrisius in hac vila mam ccenanvillara vitae
cceleslis, quae est tam in-
sponsae suae, hoc est, fideli auiroae, paiiiro se oc-
terminabilisquam incoraprehensibilis, adraiilemur.
cultaf, ul habeat quo per dcsiderium se exlendat: Ad quam nos perducere dignetur, quero cum beata
parlim se manifcslal, ut ex gustu divinae suavita- .Tj maire et Yirgine Maria hodierna die veneramur
tis amplius in aniorcm ejus inardcscat. Si eniin1 Jesus Chrislus Deus
noslcr, judex et salvator nostcr,
tolum sponsaecomplexibus praeberet, ex sui prae-
•cujus rcgnum el imperiuin pernianet in secula se-
scnlia forlassis faslidium facerel. Sic et in Isaia,1 culorum. Amen.
seraphiu alis suis pedes et faciem Dei velare di- SERMO XVII.
cuntur, mediis laiitum patenlibus (Isa. VJ) : quia1 IKQUADRAGESIMA.
sublimia quaedam rie Deo nobis incognita sunt et1
AdliucquadragiiitadiesêlNinivesubverletur^Jona.'.
velata, aliis ad nostram noticiam pervenienlibus. m). Muliifarie niuliisque raodis, fratres dilectissimi,
Nostfa igitur apicula duabus alis, id est investi- loqnitiir nobis Deus, modo scripluris, modo sermo-
galione et admiratione in campum pergit. In quemi nibus el excinplis erudiens nos, ut abneganles iin-
canipum? In campum Scripturarum, de quo Domi- pielatem et secularia dcsideria sobrie, juste, et pie
nus ad Ezechielem : Egredere in campum et ibii vivamus in hoc seculo
(Tii. n).
loquar lecura (Ezech. ni). In Scripturis enim nobiss Ecce enim per vocem Doraini salutarem jam oin-
Deus loquitur, cum pcr ipsas nobis ostendit quidd nes viam salulis.audivimus
qualiter arobulandiim
agere debeamus. Isle carapus est ager ille, ubii sitin ea, quae praeniia sint reposila gradientibus
105 ABSALON13ABBATIS SPRINGKIRSBACENÎS .104
per illaii): *ed his omnibus niinus quam oporterel A per hanc portain wilranl, sed pliifes per eam, quam
.affecli seiiiper parvuli sensibus invepimur, recte dr.ximus corporalerti voluplaleii); eo quod iiigressus
comparati his qui audienles non; intelligunt, vcl pateiitior, via ptaiiipr et siiavior quse ducit ad illairi :
caeeiitientes siiperveiiiente lumine fuiiii magis tene- qupd probant biqui in cohiessationibus et ebrieta-
hfosi. Naiii, etsi monita salutaria.exemplaviriuliim, libus, in cubilibtis; ef iinpudiciiiis consuniunt dies
viam perfectionis quandoque libenler aUdimus, sed siips : qui iHriutiiiljir purpura et bysso et epulaiitiir
non amore virluiis, sed non studioTmitaiionis, sed quoiidie splehdide slernenles lcctps suos el triTi-
in sUperficie lanitim, more puerorum, qui,beIli|Tro- liia lapeiibus ex Êgypto : qui varia oblectamerila
-jani piclurf.s in parielibtis libCnter aspiciunl:. in. foris sensibus jfigerunt, et intus per illicila desirieria
qua si aliquem piciuralum hominem videaiit viribiis disirahtintiir. Videhius alios siii et cupiditaie ha-
et arniis.premeiitem adversarios, mortibns et pla- bendi aesiuaiifes quaesium repuiare pielatem, et
gis homiiium sibi nomeii comparaiilcm, laudant il- nuflam acquirendi averlere juslitiam, dummodo
lum.et magnificant dicentes: quia remfortem forli- quaesita pqssiul".adipisci (/ Tit. vi), furaivles idola
ter operaius est; verumsi ad aliquid siniile fuerint Laba.ii, id esl Satanae, quae sunl cupidilas et ava-
inyiiali dum steterinl in acie, el viderint fundi san- ricia : non ut more Rachelis sedeant desupcr ope-
gtiinem, solo liniore resoluli deficiunt, et sine com- g rientes ea per humilem confessioiiem (G««. xxxi),
jiiissione pugnaeiirfiigamcoiivertunlur. Simili modo sed ul adorent ca el venerentur, et faciant inrie
circa nos agituf, si defectus liostros perspicaciter deos suos : el hi sunt qui intrant per terliam por-
velirous intueri, Nam ut omiilens foftes agoncs lam, quam habendi cupidilatem appellavimus. Suc-
miUlum Chfisli transeain ad minofa, laudamus recessu quoque terrenae prosperitatis nonnulli radices
fectionem panis et aquae, non in mensa propiia sed altius figunt in seciilo, dum cuncla prospera et sa-
alieha, placet asperitas cilicii, virga correclionis, lubiia illis proveniunt: eo ipso projecli a Domiuo,
sed iioii:indorso nostro: jejunia et vigilias bona quod rion visiiatitur flagellis infirmilalum, nec fori.g
esse diciraus, dummodo boni istius cohaeredes nori aliquibus vexalionibus pulsantur, arridet mundus,
elHciamur. Non delectairios aeternae illius promis- impendit soJalia, gaudia mulliplicat, ut iraivsiloria
sionisjocundifas, non susiincnius iribulationes vi- prosperitaie sepulti, obliviscantur maculas suas
tae prajsenlis, perquas oportet in vilaminirare, sed lergcfe, niiindare conscientiam, componere mores,
in utroqne deliciCntes, illud imprpperium puerofitm ordinare opera, regere vitam, disciplinam ser-
ludenlium in foro suscipimus, qui dicuiil: Cantavi- vare.
nius vobislibiis, et non sahastis : lanieiiiavimus, Ecce quatuor portae Ninivse, sed adhuc muru»
et iioniploraslis (Luc. vn). Videns lamen propheta G in circuitu ejus undique esi, nealiquis potens viri-
jri spirilu per dies pacnitentiae reparandam esse pec^ bus in magnitudine virlulis sti3a illam expugnare
catoribus viam salutis, repromissionem solatii secu- possil. Prinitim laius muri erigit corrupta-sensua-
Tissupervenientibus conlidenter denunciabal dicens: 1 tas, quae lantum vana.et. transiloria seusibus ex-
Adhuc quadraginta et catera. Quasi diceret; Ducal terioribus percepta appeiit. Secundum latus muri
jaiiiih bpnis dies suos, alflual «elitiis, sequaiur construit excaecala ratip, quoe teriebris ignorauliae
voliiplates: adhtic lainen venieht quadraginta dies et pondere peccatorum depressa, miseriam suatu
iii quibus Niiiive sUbvertetur: Ninive, inqiiam, illa npn vaiet discernere. Tertium perniciosa securilas,
ampla ei spaciosa -itinere diertini trium, portis el quae in profundum vitiorum veniens impunilatem
riuifis similiier extriicta, inclyla |in regiiis, caput sibi promillit, Quartum indurala perversitas, qnae
imperii, doinina populorum, talis, inqUam, el tania lantis stipata periculis cofreciioiiem non admii-
qUadraginta dieruiri nuniero subverieiida est. Vi- lil.
deanius primo, si piacet, qualiter civitas ista sil El haec civitas spaciosa itinere dierum triuro.
extructa, postea quibtis modis subvcrtenda. Iter priraae diei est, mundi lascivia, qua? per dele-
Cum ergo per Niniven, quae speciosa cst inter- -. ctationem homines sibi atlrahit: iter secundae diei
pretata, mtindus iste accipiatur, quatuor suiit por- facii insidiosa fallacia, quae attracios -falsa felici-
13» per quas oranes in amorem huius mundi ingre- lale decipil: iter lertiae diei facit finalis malicia,
diuntur. Priroa est, secularis sublimilas: sccunda, qtiae consummatos in malis sine misericordia ad
corporalis voluplas: lenia, habendi cupiditas: quar- lormenta transroitiit, Habemus jam civitatem illam
ta, transitoria prosperitas. Nonrie vides quomodo refrigii, Niniyeri loquor, ad quam oronesreiet cit;
haec quatuor omnia trahanl ad se, qualiter currant minosi confugiunt, non ut saLenlurin ea, sed po>
et festineiit omnes ingferii per portas has? lius ul perrianl animas suas. Et ecce adsunt qua-
Utenim de pTiraa pofia loquar, quae est secula- draginta dies illi, in quibus subvertenda est, bona
ris sublimitas, jam nori datur sanclitali reverentia, taroen subversione : ut deslruatur in ea regnum
nbri honof defeiTuf scientiae atit vifiuti: quin stu- peccati, et convertatur ad Duminum Deum suum.
diis et obsequiis unusquisque honorem sibi velil as- Accedant ergo viri fortes, el prjelieniur heJIa
sumere, ne vilis et abjectus esse videalur : pa- Dei sui, porlas effringaiit, destfuant muros, habi-
fumque est Deo Deri contemptibilem, dummodo su- latores ducant in captivilalem, ne ullra gloriari
hlimis in gloria nrundi appareat. Et multi quidem possit iri veneficiis et impielatibus suis. I» priroa
105 SEftMONES. — SERM. XVlI. IN QUADRAGESiMA/ 40@
acie slare debent viri religiosi, tanquam primi cer-. A dit, quando aiiqui ideo nolunt confiteri, quia timent
tamiuis potenles, corrigendo vitia exemplo irino- se gravilateni Satisfactionis sustinere non posse :
cehtiae et sanciitatis : ut ipsi qui in specula bujus quoruro personam gerebat Adam ille lerrenus cuiri
mundi sunt positi, coram Deo aiiibiilem in justitia dicerel: AudiVivocem tuani in paradiso et timui, ed
et sanctiiale omnibus diebus suis : quatenus etiam quod nudus cssem, el abscondi me (Gen. u). Spes
ipsi peccatores elabundaliies in seculoeorum bona etiam imperfectionem pcenitentise opefatur, quando
conversatione aedificali glorificenl Deum Palrem aliqni sperant se aliquid einolinieiiti adepturos in
q«i in ccalis est, dicentes, quoniam vere Deus est , seculo, quod limerent perdere, si hominibus quales
qui habitat in illis. Ad hoc horlalur eos religiosus sunt interius noturo fieret, qtiibus dicitur: Divitiae
habitus, secrcium solitariae conversaiionis, lociis si aflluant, nolite cor apponefe, hocest, in ipsis spe-
ipse Deo sanclificatus, in quo lanquatn ad spiritales rare (Psal. LXI). Desperatio etiam imperfeclam fa^
iiuptiasinvilalus roansionem sibi praeelegil.Visvidefe cit pGeniieuliam, quando aliqui peccandi coiisuetti-
ijuomodo manet curo illis? In oralOrio per deyotio- diiie Iigati, desperant se a viliis abslinere posse»
iiem oratioiiis, in claustip per studium lectionis, de quibus dicitur ab Apostolo: Quiavenit ira Dei'
in capitulo per humilem confessionero, in rcfecto- in filios diflideiiiia)(Ep/ies. v).
rio per abstinentiae parcilatem, in xenodochio per B Frusiratoria est illoruro pceniientia, qrii quadaiti
hospitalilatem, in iulirmaria per fraternam com- consuetudine temporis tracti ari liorani dicuiit,
passioneiii, in eleemosyna peiiiiiseiicordiam, intus sed iioli deflent peccala sua : quippe statim de-
ei foris per regularem disciplinam. Attende ergo ponunt onus saiisfactionis, revertuntur ad vilia,
vir bone, et circunspeclus esto si operaris ad quod bibunt calicem confusionis usque ad fecem, et flunt
vcnisti: pouejuxta sancli vifi illius consilium, fa- novissima talium pejora prioribus. Yideres hujus-
lionem cuui operibus tuis, et vide si vitam uiani, cemodi homines, bblilos mandatorum Dei, etiam
imo diem transigis sine invidia, siue superbia, sir.e ipsos dies jejuniorum in derisuni sibi potius, quam
inurrauralione vel detractione, si. cibo vel potu, ih fruclum convertere : quia» etsi quaudoque jeju-
sonino velolio es resolulus, si rainUs legis, iuiiius nent, neque integre, ueque pie, neque sobrie jeju-
oras, minus plangis quam oportet, si incipienteiu nant. Non inlegre, quia semel aut bisin hebdoniada
aliquo exeroplo tuo destruxisli, si roajori luo fiiis.li jejunanles, caelefis diebus vacant comessationibus
inobediens, si ira, vel gula; vel quocunque alio vilio et calicibus epotandis : cum tanven oiuiies a quinto
superatus es. Hoc eiiiro non esl Niniven subverlere, declmo anno et supra ad universitm leneanlur jeju-
scd aedilicare. f. iiiunij nisi ihfirmitate vel alia certa et ralionabili
Assislunl ex parte gllera fortes auxiliarii, sciHcet causa excusantur. Non pie jejunaril, .juia etsi absti-
pcenilentes, exsecrandovitia pef lamenla pcenitati- neant a cibis, scd a viliis nunquam, cum lamen in-
liae et conlcssionis, recogitantes annos suosiiiaroa- frucluosa sit ciborum abslinentia :ui comesnon est
riiudine aniinae suae, confilentes adversum se injur abstineiilia vitiorum. Eo eliam pie non jejuiiant,
slitiam suam Domino, abluentes planctu et lachrimis quia quod corpori jejunando subtrahunt, in arca re-
peccala sua, subjicientes sfirvituii membra, quae exponunt, iterum ventri offerendiim :.quod jejuniuro,
hibuerunl arma iniquilalis ad iniquitalem. Istis teste bealo Gregorio, non Dei, sed ventris debet ap^
diinicanlibus vilia Ninivilarum subverlunlur, dum pellafi : eo qtiod alienae paupeflati imperidi debeat,
qui furabatur jam non furatur (Epltes. iv): super- quod per abstineiitiam cibi nobis possumus defrau-
hus cfficilur huinilis, luxuriosus appreheudit casti- dafe. Non sobrie jcjunant, qtiia aut avidius, aut
tatem, impatiens roiiis, iracundus suavis efficiliir, splendidius, aut ciiius.aut abundaniiore cibo etpotu,
invidus et avarus caeterique operarii iuiquitatis mo- quam oporlet, jejunium solvunt. A.vide enim co-
dum ponunl iniquilalibus stiis. Sed in hac poaniien- mcdere reprehendilur in Esan, qui proptsr avidam
tium acie alii pugnant fallaciler, alii inuliliter, alii comestionem lenlicuke primae genilurae perdidit di-
viriliter: quia pcenitenlia alia siraulaloria, alia fru- D gnitaiem (Gen. xxv). Sic etiam splendide riimium
stratoria, alia fructuosa invenilur. Simulaloiia esl comedere reprehenditur in divite evangelico, dc quo-
illorum pceuilenlia, qtii ex parle confitentur peccala dicitur : quia epulabalur quotidie splendide (Luc.
sua, et cx paiie nolunt ea confiieri: magis volentes xvi). Citius eiiam, quamoportet, jejunium solvere,
ferre maculam conscieiiiise in conspectu Doniini, ecclesiasticasanctio probaiesse vitiOsum,quae stabi--
qiiain in facie hominum de peccalis suis crube- livil jejunandum esse usque ad horam iiouam. Undc
scere. bealus Hieronymus dicit : Tertiam et* sextam ef
Sunt lamen qualuor quae hanc ifiiperfeclioneni nonani, vesperum quoque et diluculum nemb est qni
pcenilentix praecipue operaiitur, scilicet pudor, li- nesciat, nec cibus anle sumatuf, quam islae oratio--
inor, spes, et desperalio. Pudor imperfectionein iies Deo solvantur. Quodutique de teiiiporejejnnio-
posniteniiae pperalur, quando aliqui vident peccala rum recte inlelligi poiest.Abundanliore eliam cibo
sua ignominiosa, et praeter communera peccandi le- vel potu, quam decetj jejunium solvere, pfobal ipsa
gem enorinia, ideoque erubescunt ea. confiteri, dc ratio esse vitiosum : quandoquidemhoc non esi
quibus dicilur: Confusi suiil, quoniam Deus sprevif abstinere sed voluplati operam dare.
eos (Psal. xxxu). Timor etiam pceuitenliam impe- Fructuosa vero esl illofura poenilei)iia,_" qui e't
PATROL. GGXL ' *. " .
107 ABSALONISABBATIS SPRLNCKIRSBACENSIS 108
odlo vitiornin et amore virlutis plangunt et confl-- A bis : eo quod lanquam abjecios el viJes nomiues-
tentur delicta stia, qui ffuctuni pcenitentiae seeuini indignos nos violenla leiitaiione judicet,
quos pei
deferunl, jejuniis et eleemosynis aliisque bonisope- superbiam et inanem gloriam , vel quibnscuiiqiiu
ribus, praelerilae vilae delectaiioriem luctu et doloree aliis etiam levibus"yiliis a culmine virlutum videt
coinmutaiitcs : probalur hoc altis peccatorum su-'- praecipUari. Ul ergo planclu et geinitu Niniven pos-
spiriis , uberlale fleluum, lonsionibus pectorum , simus subvertere formam pcenitentiae, nobis, prae.
voce lachrymosa, quihus his diebus resonat aula\ ostensam a Dbmino leneamus, abstinenies non so-
Del, diiin cessant chori et lurii theairales, magnuss lum a cibis sed eliaro a peceatis, qiiatenus carnem
laqueus diaboli projicilur alea, Deo et hominibusi iioslram crucifigenles cum vitiis per auslerilaiem
detestanda procul fiunl joculares illi gestus, quibuss pceiiitentiae, perveniamus ad delicias patriaj ccele-
ciiam viriles animi resolvuniu£, silerit cantilenai> stis, prajstanle Domitio nostro Jesp Christo, cujus
Yeneris, et obscena carmina quoddam idololairiae. rcgntiui et impefium permanet in secula seculorum.
genus repracsenlanles. Ut tanieii haec pcenilentiai Aincn.
perfecta sit, quinque debel habere comites, quae! SERMO XVTIL
siinl : Contrilio cordis, confessio ofis, niaceratioI . IN QIIADIIAGESJMA, LiETARE.
carnis, correctio in opere, perseverantia in virluie., B Initium vilm hominis aqua et panis ct veslimenlum
§piriiualis enim languoris cufa simile quiddam et dOtnus prolegens lurpiindinem ejus (Eccl. xxv;.
liabel cuni Operibus curandis, quibus niedici primo Quid est liOCj fratres et donini mei charissimi f
apponunl purgativa : secundo, miligativa : lerlio, quid, inquam, est quod facere voluislis ? Quare ho-
sanaliva : quarto, conservativa. Conlritio cordis ct minero incircumcisum corde et auribus, in inju-
coiifessio purgativa sunt, quia cOntritio pcccatum riam vestri dispensatoremverbi Dei conslituistis ?
aLluit, ne animae adhaereat per pravam affectionem, Non sura ego medicus animarum el panis verbi Dci
<yuodpostmodujn cohfessio purgat et expellit, ne iion est in domo mea (Isa. m), maxiroe vobis ap -
intus remaiieat ad pcenae obligationem : sicul in ponendus, qui pane suavi, pane spiritali solcli»
vase sordibus affeclo videmus accidere, cui aqua refici : praeterea sacri lemporis observantia, in qn»
iafutiilitur ut abluantur sordes, ne vasi adhacreant noii soluiii calaroilatis noslrae, sed eliam libefa-
per viscosilaieni : quae taroen .postiriodum ejiciendse lionis el laeticisc fit recordalio, serroonem vivuim
•sunl, ne intus reniancaiit ad vasi inipnritalein. Ma- ei eflicacem exigefet pertiiigeiiteiri usque ad divi-
ceralio vero carnis dolorera; raitigat, ne per camis sionem aniinae el spirilus (Hebr. vn). In eo eniiu
curani vilia reviviscant in nobis : quin bacccoiisue- quod facies Ecclesiaeimmulatur liim in cullu, luni
"f
itidp familiaris ilTiusinitiiici.queni scriiper nohiscuro in divini obscquii varietate, tum in fiequentia plan-
ducimus, sciiicet nostri corporis, ut qiianto am- gcndi et jejunii universilale, noslrae roiserine,quia
pliora beneficia ei iropeiiriinius, tanio acriorero in per primuin pafenlem incidimUs, quasi capliviialu
siiggestione vitiorum illtim sentiaraus. Correctio stispirantes, recordamur. In eo vcro quod vox ho-
vero in opere sanilatem' operatur, dum ea tanfum die proruropil in voccin exullaiionis, el laeticiac,
facit liomo,quae sibi salubria, proxiroo utilia, et Dco quasi liberala de exilio dicens : L.ctarc, Jerusalem,
scit esse accepta : cujus sanitaiis conservaliva est et conventum facite omnes qui diligitis eam.
persevcrantia virlutis, sine qua oninis pcemlentia Memoria esl illius jocunriiiatis, quam posl hujiis
imperfecia debet judicari. pefegriiialionis labores expectamus, transfercndi
llaec esl vera illa pcenitentia per quam Ninivita- iii libeiialem gloiiic filioruin Dei. Licet ergo ad lioc
rum vitiasubverluntur, cujus verbum pervenit us- non sim idoneus, dicam tanicii aliquid pro lcmpore,
qne ad regeiii, propter quam parcitur universae ci- cxcusatus obedienlia, etvestris adjulus orationibus.
vitali. Ecce enim i-ex Ninivae, iinoRex cpelorum et Et ul de nostrae calamilalis iniiio loquendi sumam
Domiiius descendens de solio patemae majestatis in- principium : Et quare o Adam, homo perdite, indu-
duitur carnis cilicio, jejunat in deserio quadraginta pD xisli super tei et stiper filios tuos peccatum grande ?
diebus et quadraginta noctibus, ut formam pcenilen- Quare a deliciis paradisi in has exilii sedes deve-
tiae suo exemplo ipse demonslraret. Quis eniin au- nisti ? Yere cuin in honore esses, non iniellexisti:
diensFilium Dei indutum cilicio.non metual molli ha-. quia cum in horlo voluptalis ouinia optata libi suc-
bitu el discoloribus indui ? Quis audiens cum usque cederent, ecce labor te crucial, inedia macerai,
ad esuriem jejunasse, non erubescat his diebus deli- servitus premil, dolor uril, periculum anguslat,
tias el mensae voluptates ? ln deseito etiani jejunat, rovjrs ad ultimum exterminat. Audi ergo, o fiii ho-
non in civitate, non in conspeclu honiinum, rit do-, . niinis consilium, qualilcr ad vitam redeas, qui in
ceal nos in bonis operibus inanem gloriaro el lau- Adam n.ortis senientiaro excepisti. Jnitium vilai
des hominum declihare. Neque eriim ideo lentalio- hominis, aqua et panis et veslimenlum. Cibus per
ncs desunt nobis, quia teniator ipse iiivisibili specie omnia jejunio et pcenitcntiaecongruus, aqua ,et pa-
uori apparel nohis, quia verberibus et contumeliis nis. Sed sunt aquoe quaedam nocturiix valde con-
nos iion alficil, sicut anliquos Christi agonistas trariae his, qui volunt inchoare bonam vitam, de
impiignarc solebat : imo idipsuin in confusionem quibus sponsus in Canticis cunquerilur dicens : Ca-
j.ostram respicit, tjuud visibilcm sc non exhibct no- put meura plenum est rore, et ciciimi mei guttis
»09 SERMONS5. — SERM. XYIII. 1N QUADRAGES1M&. 110
iioctium (Cant. v) : signai ros isle sive guttae no- \\ videlicel Iiorain jejunii, sobrielatem abstinentiae,
ctium affecliones cafnalium desideriorum. Est alia mediocrilatem apparatus, et appelilus mensuram.
aqua maris salsa et impolabilis, quae non vivificat; Considerare ergo debet jejunans lilruni aliquod
dequa Propheia : ln mari via tua, ct seroilae luae istorum sibi desit; qupd si hpc est, non esl hoc je-
in aquis multis (PsaL txvn): El haec est araaritudo jiinium quod elegil Domiiius; quin polius sinislra
iniquaeoperationis. dexterae commiscetur, polius jejunando veniri quam
Sed videmus alias aquas salubres, ulpote quaea spbrietatii Jam babemus aliquid de aqua, quac est
venis lerrae ab imo sursum scaturiunt. Ilem alias initimn vitae honiiiiis, sed ubi est panis? Initium,
quaedesursum, id esl a nubibus coeli ad lerram us- iiiquii.vitsehominis, aqua etpanis, etc. (Ecc/i.xxix.)
que desccndunt. Terlias quae super ccelos suis sedU Quatuor panum genera in sacra Scriplura invehimus
bus conslitutae usque ad nos non perveniunt. In autentica: primopanemsubcinericium.quem legitur
primis aquis, quae de ierra sursum ebulliunt, si- Helias comedisse in deserto (/// Reg^ xix). lteni
gnificanlur Iachrymaepceuiientiae: quia,dum pecca- alios tres quod distinguil Moyses in LeviiicOj vide-
tor quiiibet malorum suorum reminiscitur, qualiter licet panein coclum in clibaup, panem assatuin in
terrenis operibus semper inlenius fuerit, nil Deoj cfatictila, el lerlium frixum oleo in saiiagine (Lev.
lotum se vixisse mundo, quandoque gratia Dei pra- B ° u). Panisergo subcinericius proptercinefeiri signir
ventus compungitur: el sic evehit ut dum practeriia ficat niemoriara mortis; panis cocius in clibano si-
peccata lachrymis abluit, quasi ab imo terrae aquae guificat tolerantiam tribulationis; ignis enim iribu-
foiilem producil: Et istae aquae sunt initium vitae lationis signum esl. Panis in cralicula, ubi crati-
horainis. Per secundas aquas quac a nubibus ad ler- cula inter ignem et panem media poiiitur^ affecttiin
ras distillanl, accipimus exempla sanctae conversa- nolat coropassionis, quia dum aliorum calamilaii-
lionis, quae a viris justis ad nos usque perveniunt : bus viscera compassionis adhibemus, quasi craticula
quia dum eorum vitaepeccatores bene agendo sludent . interposiia , ignem tribulationis eorum tenipera-
conforroes fieri.quasi abaltitudine nubium usque ad inus. Panis vero quartus defrixus in oleo, dulcediV
terram aqua descenriii. Per leflias vero aquas qu:e nein noiat divinse consolationis. Yere ilaque poeni-
super coelos suut, affluenliam futurae gloriaeinieiligi- tenti panis subcinericius admodum necessarius
rous, de qua dicil Psalmisla: Saliabor cum apparuerit est, hoc est memoria morlis* ut in omni opere suo
gloria tua (P*al. xvi): lslae elenim lerris suni inco- liiemorelur novissima sua, quam sil inleriius festi-
gnilae: quippe quaenec pculus vidit, nec auris audivit, nus et dubitis, quam mutabilis vitaj quam sit hora
nec iii cor hominis ascendit,quaepr3eparavilDeus di-, Q incerla, ut semper memoria mortis praecidat voiu-
ligenlibus se (/ Cor. 11).Potesl tamen alicui historia- ptales, quas mundus administravefiV. Secundus
iiter videri, quod firmainentum aquas illas conii- simililer panis qui cocttis est in clibanoj et tertius
nens porosum sit, el perporos ejus gutiae roris ad assalus in craticula^ ad hene vivendum pefiinent,
terras usque perveniunt, in quo rore devolio men- id esl toleranlia tribulalionis et compassionis affe'
tis, quae est futurae vita3 praelibalio, non incongrue r.lus. Omnis enim volens bene vivere ad hoc slu-
figuralur. Sicut enim fos quandoque figura est dere debet, ne in illalis injuriis per impatieniiam
peccatijSicut supfa diximus, sic et in bona significa- stalum suae menlis immutet, et ut eliani proximo-
iione accipitur, ut ibi : Del libi Deus de rore coeli, ruin injuriis compassionis affectu condescendat.
et de pinguedine lerrae abundantiain (Gen. xxvu)., Ergo si verbum increpationis, si correctionis fla-
De hac aqua tripaftila prima huniectat, secundai gellum, si detractionis Vel opprobrii jaculum pef
lavat, tertia inebriat. Sed viderotis mullos aquisi le transierit, palienter suslineas, quia quod iti
poenilenliae per contritionem corriis ad modictimi• praesenli esl momentaneum cl leve Iribulationis
humectari, qui secundis aquis non lavanlur per nostrse, snpra modum in subliroiiate aeternaeglorise
sludium boni operis : ideoque nec tertiis ,quaei pondus operatur in nobis (// Cor. iv). Yae, inquit
super ccelos sunt ihebriantur per adeptionem glo-"D J Scriptufa, his qui perdiderunt sustinentiam (Eccli.
Tilicationis. Ecce enim mundi amaiores hoc sa- n). Qui enim malos patienter ferre non potuit, ipse
cro teropore observantiae quodammodo tracli, , sibi perTmpatientiam suara lestis est, quia bonus
stalu tcniporis ad modicum compunguntur, sed,, iion est. Yis audire affeciurn compassionis? QuiS
dum peccata sua debent redimere jejuniis, oratio-. iniirmalur, dicit Apostolus, et ego non infirmor?
bibus el eleenio yiiis, victi sua.prava consuetudinei quis scandalizatur, et ego non uror? (// Cpr. m.)
ad piistina peccata revertunlur. Toto enim tempore> Disce,homo, in membris corporis lui, quae sibi in-
jejunii animus eoruni est in palinis, et si jejunantt vicem subveniunt, qualiter compassionis visceribus
seincl in die, comedendo fecompensant vicesCome- necessitate proximi tui debeas subvenire. Nunquid
stionum, tuin praeveniehdo horam ccenae,tuin iniinp-- enim si aiiquod de membris tuis infirmitate laborei,
derate sumendo, tum lautioris cibi aftificio, ttinii in mihisterium hTius oculus negabit visum, auris
supra modum appelendo. Isli sUnt quatuor satellitess auditom, pes gfessum, roatius obsequiuro? (/ Cor",
gastrimargiae sive ûlae, quibus jejtinii merittiml xn.) Neqiiaquam. Yade ergo, et lu fac similitef
minuii, aul ccrte onihino iuulile facit. Cofporalei erga proxinmni tuum. Siiraus euim, sicut dicil
siquidero jeiunium quatuof hxc observare debet,, Apostolus, alier altcrius membra (Rom. xn). Quar^
iil ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBAGENSIS H?.
lus panis, qui oleo est deff ixus, suavitRSest diviiiaei A ed ipso qiiod homo sui Coiiteroploresl, habet reve-
corisoIaTionis,qiii non solum ad bOnaeviise iniiiiim, reritiam proximi, ut paratus sit adobsequium pm-
verum eliam ad cdrisummationem est necessarius ; iiiiirrt, qui oniues se puiat antecedefe meritorum
quod vos caeteriqtie yiri sancti bene nostis, qui dignitate, et sic inlemperies frigoris lolljtufde me-
giistatis qiiam suiivis est DominUs.0 p.inis delicate, dio, dum per revcrcntiam proximi studioso pbse-
o pahis dulcissime, quis riiiiii det ut anima mea esu quio subjicil se omnium voluntali. Quia, ul dixit:
tuo relicialur, ut iriteriOris horiiinis esuries le ci- quidain, obsequitim amicos^ verilas odiiiin parlt.
hante satielur? Tu es efiim ille panis, qui cor ho- Nutrit etiam hoc vestimentum calorem per limorem
minis confirmas (Psal. cm). Altendamus roodo in Dei. Sictit eilim Scripttira dicil: Bohariim incntium
qtiibus consistai panis hic Spiritalis, videlicel sua- est ibi culpas agnoscerej hoc est timere: ubi non
vitas diviriseconsolationis. " sunt. l!t homo in conspaclu Dei semper sit pavi-
Cdrisistil plane in devoiiotie sancTaeorationis, in dus, ne ipsum aliqua interveniente culpa offendai,
meditatione divinae ieclionis, in promisso aeierriae cui sociari lolo menlis desiderio feslinal; sic.que Dt
felicitatis. Qriid enini suavius esse potest lioniiiii, ut dum meluit eum offendere quem diligit, semper.
qiiam oralibiiis affectu ccclos pulsare, medilatione _ magis et magis iii ejus fervore dileclionis meiis
saricta secreta ccelestia penetrare, et in promis- solideiur et crescai. Ilabel-igilnr veslimenlum hoc,
siorie bealiltidinis exullare? Pfimus Subciuericius videlicet Custodia hiimilitatis, Iria haec,coiitempliini
est sirie oleo, quia lotus cst in liictu; seciinriiis, qui sui, reverenliam proximi, limorem Dei. Videbilur
cpquitur in clibario, et leriius qui ponitur in crati- forte durum alicui, scilicet htiuiilem el despectuivi
cula, partim habeiit oleum, quia, sicut dicit legisla-.,. exhibefe se omnibus, sed in hoc est consolaiio,
tof, debent esse dleo lili. Nam loleraniia tribula- quia, ut dicit Apostolus : Disciplina in praeseiili non
lionis partem habet gaudii, parlem mceroiis, sicut cst gaudii, sed mceroris, quae in iiituro fructum re-
de apostolis scribilur': QUia ibant gaudenles a cipiet pacalissimum (Hebr. xu). Certe Rachel CHIII
conspeclu concilii, qriia digni habiii sunt pro no- parturirel, egredienie anima, prae dolore, ut dicit,
mine Jesu conluriieliam pati (Act. v). Similiter et Scriptura, vocavit filium siiurii Bennoni, hoc est
compassio proximi oleum hiibel consolaiiohis; non fiiium doloris mei; pater vocavit: eum Benjaiuin,
cnim verecompatiiur, qui*,si potest, 11011 consola- hoc est filium dexterie (Gen. xxxv). Rachel quippe,
ttir; Ultimus vero panis et intus et exterius oleo hoc est anima quaelibet videris Detini per sancliim
est perfusus, quia loturii palatojocunduui e9t, quod desideriiirii, non sine dolpre parit frucluin bpnorum
infiindit dulcedo divinae consolaiioniSi Et Ecclesia C ( operumi quae opera a Deo Paire vocaniur lilius dc-
quidem adhuc mililaiis iri terris, inierim oratione, xterae, quia propter ipsam consolationcm recipient
meditalione, etspe promissionis, quaro nondiini in aetemitate, quaeper dexleram consignificatur.
consecuta est^ se consolalur, Sed Jerusalem casle- Est ergo ad bonae vitae initiuiii valde expediens
stis, videlieet sancti qui regnanl cum Deo,jam roan- non soluin aqua el panis, sed eiiam vesiimentum,
ducat hunc panem adepta aeterniiaiis jocunclitate. et prajterea quartum, scilicet domus protegens lur-
In cujus memoriara hodiema die exultat decantans piludiiiem hoininis. Magna videtur h;ec lurpiludo,
canlicum laeiilia» vox Ecclesiae ctim dicit: Laetare quam nec aqua omnino delel, necyestimeiitnm ex
Jerusalem, et conventum facite onines-q.nidiligitis toto cooperire potest, ut aropliiudine domus sit opus
eam. Ac si diceret filiis! suis : Consolamini, popule qua isla turpitudp possit cooperiri. Nou est isla turT.
iiieus, quia adhuc iiiouicum, et cpulahiinini cum pitudo in.una parte humani corporis, quam iinuni
fratribus vestris, et satiabimini ab nberibus conso- iiidumentum non suflicit celare, quin polius usque
laiior.is veslrae. Jam habemus aquam et panem. adeo diffusa esl, ul a planla pedis usque ad verti-
Terlium vero esl vestimentum, quia initium vil;e cem capitis non reliquerit sanitatem ; ipsa est cor-
hominis aqua el panis et veslimentum. Veslimeniun) ruptio peccati. De hac lurpiluriine bealusJob la-
hoc, ni fallor, est custodia humililalis. Veslimen- iP lnentatur dicens : Induta "
est caro mea putredine,
tum per omnia necessarium quod nuditatem operit, et• sortlibus pulvcris (Job vn). Qtiomodo indula?
arcet frigoris intemperiem, et nutrit calorem. Vis Oninino circuiidalaiOffendit enim pes eundo, auris
videre quomodo nuditatem nostram operit? Certe auditu, niaims opere, lingua in verbo, visus in
inler omnia malorum genera nihil niagis infirmiia- aspectu vaiiitaluro, usque adeo, ul possimus cum
tem noslram detegii, quam venlus ininiorierat& e!a- illo gentili dicere: Non habet in nobis jairt nova
tionis. Sed hanc nudilatem custoriia huinililatis plaga locum. Hoc: quidcra jugum grave csl snpcr
tcgii, eum operalur in ho.mine contempluii) sui, ut filios Adanva die naiivitatis suse usqtie in diem se-
non altuni de se sapiat (Rom, xn), ut oiiinibus se pultura. Sub cujus onere gemit.vir ille sanctus di-
inferiofem judicel, et non solum voce, sed habilu, cens: Quare excepjus genibus et cur abiaciatus
yultu, geslu semper. sit accusalor sui diceiis et uberibus? Nunc enim. dormieivs silerem, et soinno
v.erbo el opCre : Ego sum vermis et 11011 horop, op- nieo quiescereni cum regibus et consulibus terrae :
probrium liominum, el.abjecti.o plebis (Psnl. xxi). ant qnasi aboifivuoi abscondiiuin rion subsisterem,
Aixet eliam hoc veslliiieiituiii interoperiem frigoris, aiit qui coiiccpii non viderunt lucem [job.nij. Sed
id est seroiiiarium aemulaiipnis el riiscordix, quia quiddicam,? leiicmus morbum, necessarium est
113 SERMONES. — SERSj, XIX: IN QUADRAGESIMA. H;
quarrere remeriiura, Videmus ergo quae sit dorous A sive peccatricis conversalionis procedanl. Necessa-
illa tam necessaria, ut lianc tiirpiiudinem possit ria est admodum aqua isla, si tamen habeat co-
protegere. Ipsa est, ni fallor, disciplina elauslralis miles qui fructupse poaiiilenleiii debeiu comitari,
conversatio.uis, quae npn solum conscientiam cor- videlicet suspirium, planctum, et plausum : Suspi-
dis, veriun eliani oiimia opera exleripris Iiominis rium de cordibus, planctus de ore, plausus de nia-
jiioderalur et regit. Ye.rbi gratia : Silenliuni lin- uibus procedit: ul suspirium sil pro peccato cogi-
guam, claustruin pedein, obedienlia manum, spli- taiionis, planctus pro peccato locuiionis, plausus
tudo visum, divinus sermo infonnat audilum, ul pro peccalo operis : quae oninia in recordatione
in viris sanctis omnia foris fianl disciplinate, et in- peccatoriim delenda snnt.
tus pacifice. Quod eiiiin est splendor in igne, sere- Ycrunlamen, tu vir boive, qui ad Deum conversus
nitas i.u aere, tranquillitas in mari, amcenitas iu es, scire debes, quoniam frequens peccatoruni re-
lerra, hoc est disciplina in congregalione, pax in eordatio quibusdamperniciosa est, quibusdambona.
corde. Hujus domus fundamenlum sunt incipientes, H.is siquidem, qui spiritu fervenles sunt, et fortes
parictes Iaborantes, tectum Vero"conteniplaiites. An in opere, frequens recordatio peccatprum es.t uti-
non vere funriamenium ponunt, qui a mala conlis : quoniam ex eorum delestatipne ad araorem Dei
versatione conversi fprmam religionis suscipiunt? n magis accendunlur. Sed sunt alii, qui infirmam
Similiter laborantes parieles sunl, qui ppstqiiam - habent conscientiam, et ad resistendum viliis imbe-
iiichoaverini fprtiler agendo non soluni in spiritali- cilles sunt, quibus frequenter recordari peccata
bus, sed etiam corporalibus administratione, prp- sua iion expedit.. Qiioniam sicut corpus ex fcetore
videntia, execuliune operis Ecclesjae suoeviriliter alicujns cadaveris aiiquando corrumpilur : ita aegra
subveniun.t. Conlemplativi vero tcclum consum- conscientia per frequentem recordationem peccalo-
mant, qui laverunt pedes suos cum sponsa, nec vp- rum, contaniiiiatur. Solentdicere physici, quoniam
lunt surgere ut coinquinenl illos (Cant. v). Quippe reliquiae infirmitalum, quae siinl in corporibus,
a terrenis occupaiiouibus liberi coram Deoasiani, subversiones faciunl, quod similifer cvenit in reli-
et ei serviunt spiritu el mcnte, meditantes in lcge quiis spiritualinm infirmitalum. Nam sicul is, qui
ejus die acnocte (Psal. i),Ecce, fralres dilectissiini, de infirmitale gravi convalescere incipit, si ulatur
jiasser.id estquilibet infirmus, iiiveiiitsibidoiuum, et cibo sibi contrario, quandoque recidivat, et in
lurtur nidum sibi, ubi reppnat pullos suos (Psal. iiifiriiiitalem relabitur: ita et anima infirina per
Lxxxiii),ideslspii'iialisnidum.Iii liac siqu.idem dorao recordalionem peccati affecla, plurimum ad peccali
el infirmus [sanat] iuorbiim, el incolumis sanilalein consensum trahilur.
custodit, quae in praesenli mortalibus conceditur ad Q i P.inis ctiam Scriplurarum ad vilam necessaritis
remediura donec ingrediamur in domunvnon manu- est, de quo dicilur: Parvuli petierunt pancro, et
factaro,quae in ccelisest, in fuluro ad gaudiuni, non erat qui frangeret eis (Thren. iv). Et alibi de
cum abscondet nps in abscondilo faciei suae a con- eodero : Qtiia cognoverunt Dominum in fraclioue
turbaiione hominum, proteget nos in tabemaculo panis (Luc. xxiv): de quo eliam pane in Evangelio
suo in conlradiclipiie lingiiaruin [Psal. xxx); quo Dpminus multa millia lioininum satiasse perhibetur.
uos perducat Jesus Chrislus, rex noster, honio hu- Sacra siquidem Scriplura volunlalem liorninis in-
milis, etDeus sublimis, cujus regiuini et imperium format, lum per cognitionem veritatis, luni per
permanet in secula seculorum, Ameu. amorem virtulis. Iste lamen panis non omnibus
SERMO XIX. uniformiler apponendus est, sed pro modo legen-
IN QUADRAGES1MA.' tiiim et capacitale sensuum variandus. Sunt enim
Initium vitw hominis aqua el panis, ct veslimen- aliqui, qui nmlla sciunt, et parum diligunt: alii,
lum, et domus prolegens turpitudinem ejus (Eccl. qui multum diligunt, ct pauca sciunl: alii, qui
xxv). Sicut.. gradus sunt descendendi in moriem, multa cognoscunt etmultum diliguni: alii, qui et
sicet gradus ascen.dendi ad vilam iiiveniuntur. Ei pauca cognoscunt, et parum diliguui. Qui mulla
sunt tres gradus quibus in mpriero descendiiur, D ^ cognoscunt et paruni diligunt, debent legere scri-
quorum primus est, roandala Dei negligere: se- pturas morales, quae purganl affectum, charitalem
cundus, vpluplalibti.s carnisyacare: tcrtius, ad o.nj- accendunt: qualcs sunt scripta beati Gregorii, pa-
nia vitia spiritalia pfpnum se exhibere. Similiter rabolae Salomonis, liber Sapienliae, et ccetcrae ta-
et ires gradus suni ascendendi ad yjiam , quprum les, quae peiiinent ari morum aedificalionem. Qui
primus est, devoia conyersio: sccundus, bpiiacon- vero mullum diligunl et parum cognoscunt, legere
versatio : tertius, sancta coiisummatio. dcbent scripturas pro capacitatc sensus sui, quaead .
Cum ergo i.Jiiliumyitae horainis-.sit conversio a.d cognitionem verilalis inlelleclura illuminant, utGe-
Deunij dicuntnr tamen panis et aqua iiiitiuni yijae ncsim, Exodum, librum Regum, Paralypomenon, et
Iiominis : guia cpnverso ad Dfeu.mnecessaria sunt caeleras laJes quae pertinent ad scientiaro verilatis.
aqua, videlicet poeniientiaj, et panis sacrae Scri- Qui roulluni cognoscunt et mullum diligunt, legere
plurae. Primp aqua lachry.marum necessaria ;est : jdebenl scripturas senlenliosas pariter et affectuo-
qnia sicut pjirgatoculum, ila et lachrym.a.\purgant sas, quibus inlcllectus el affeclus simul nulriatur.
liientis affectum : si tamen in modum foiitis de imo Qui ai|tem paruni cognosc.unt el parum diligunt,
lefrai scaluriantj id est si ex rccordalione lerrenae quaravis simplices scripturas licile possinl legere,
515 ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 11(5
lamen magis eis cxpedit audire vCrbum exliortatio- , Videmus siqiiidCm mtiltos, qni quanrio irigressi mo
nis ab eo qtii scit exhortari in doctrina. Quoniam naslerium debent sibi assumere plaiigendi ofliciurtij,
viva vox docet, et elBcacior esl ad eruditionem, praeterilse Culpaejam iirimemores adeo securi fiuni,
quam serialis lilerae susccptio. ut videantur non pcfinilenliaefruclum, sed quoddam
Hanc autem exliorlatioiiein facere debent illi, qui securilatis otium exhibere iii sua conversatione.
rioii splum per scientiani illuminati, sed eiiam per Disce, o claustralis, qui lalis es, disce, iuquam, in
chariialch) accerisi suiit : quoniam praedicator iiiilitia seculari quid le oporteaT facere. Siquidem
primo debet filios parturire in visceribus chariiatis, lerreui irnperatofis mllites qtrando stant in acie,
postmodum parere vefbo praedicationis. UndePau- si agricolas, vinilores, si quicunque inepta laetilia
ltis : Filioli, quos iterum parlurio, donec formettir exiiltantes videant, non eos movent haec omnia, ad
iu vobis Chrisliis (Gal. iv). Criminosus vero , etsi hoc solum solicili, ut forlitef prefnani adversarios,
hiuTlam llabeal scientiam, silentium tanien ei inrii- el vicloriapotiantur.Quanto lnagistn, claustralis, sol-
cilur. Sicut scriptum esl : Sepulchrum patens est licitus esse debeset non securus, cui non est collucta-
gulluf eorum, linguis suis dolose agebant (Psal. v). lioadversus carnem et sanguinein, sedpotiusadvef*
Quia elsi sciant recta loqui pef cogiiiilqnem veri- sus principaius cl poteslales, adversus liujusiiiuridi
tatis, tamen tprluosa et nociva frequentef loquun- B reclores tenebrarum harum, contra spiritalia uc-
lur, impellente affectu pravae voluntatis. quitiac in cuelestibus.
Et attende, claustralis, quia alio lempore leclione, , Docel le Jacob, cujus figufam tenere debes In
alio lcmpore oralione, alio leropore meditatione supplanlalione vitiorum, in conversatione tua te
nteridum est. Tempore tribulalipnis, quando vir non debere esse securum. Luctatus est siquidem
bonus in angustia, et persecuiione, ct quacunque Jacob cum Esau in tilero, luctatus esl cum Laban
tribulatione positus est, oralione uti debet, ut ab in Slesopotamia, luctatus est in Bethel cuni Domino.
his libereteum Dominus. Unde Daniel in cajplivitate Cum Esari luctalur Jacob in utero, quando clau-
pravii, et Judith conlra Holofernem dimicalufa : seri stralis pugnal contra affeclum carnaJem, quasi
et Jacob fratreui suum Esau metuens, oratione con- sccum genitum in utefo pravae voluntalis : cum
tra periculum diiriicavit. ln lentatione veropeccali, Laban piignat in Mesopotamia, qriando in.Iioc se-
id esl quaiido aliquis in peccatum criminalc lapsus ciilo puguat ctira diabolo conlra incentivain mali-
est, tunc lectione titi debet: quae oslendit homini tiae, et secularis vanilatis : pugnat in Belhel cum
yiarii justitiae, roores inslruit, aperit tentaliones Doinino, qiiando vir religiosus in domo Deij hoc
diaboli, el quomodo ei sit resistcndiiin, quibus esl, in clauslro, ili vigiliis et oralionibus, in fame
omnibus hoilio peccalor ad graliani Dei suscipien- C et siti, aliisque laburibtis plurimis a Doniino re-
dam humilior eflicilnr. Tempore vero tranquillitalis gnum ccelorum, quasi per violenliam nilitiir obti-
meditalione uleiidum est, quae tolam mentem ho- liere. Sicul eniin scripium csl : Regnuin coBlorumj
iihinis sibl Vcndicare dcbet, ut neque exleriori tri- Vim patitur, et violenti diripiunt illud (Mqtih. xi).
bulalione, neque teiitalione interiori ab eo quod Seculidum vitium, de quo dixiraus, id esl tcpor
liienie cogitat retardetur. Simililer advilam profi- aniroi. in bonis a.gendis profeciui claustralium
cienti vesiimeniUiii nece^sarium esl, ne nudus am- maxinid conlrarium est: quoniam fervorem spifi-
hulet et appareat turpiludo ejus.TSecundum autori- tus exliiiguit, lollit frucfum boni pperis, omneuique
taiesScripturarum triplex vesiimeniiini' disliiigiiefe diligenliam, spiritalis studii desidioso quodam lor-
jpossnriius, videiicel vestimehium cilicinum,"dequo pore el negligeiiliam divini bbsequii corrumpit.
legitur : qilia rex. Ninivaeindulus est sacco (fonw Hiinc torporem auiiui etiani ipse Domimis aboroi-.
iii): Vestimehftini uuptiale, sicut in Evangelio de natur, his qui tales sunl, exprobrans ubi ait :
quodam dicilur : QuOmodp hup intrasij npn babens Ulinaro esses calidus aut frigidtis ; sed quia lepirius
ycsteiiinupiialeni?(Jl/aH/i.xxii.)Vestiro0ritura jocuii- es, incipiani le evomere ex ore meo 1(Apoc. iu). Re-
ditaiis, sicut de Jndiih iegituf • quia exuit se yeslir P, spipe ad aqiiam tepidam, quae gustanti nauseam
hus yiduitalis suae, elinduit sese vestimenils jopun- proyocal, el fumura de.se emittit dehsiorem, quam
ditatis stiae[Judith. x). Est ergo vcsiinieniuni cilici- iiqua calore fervens iion facit :lta et illi,qiii tepidi
iiiim,dolorconlrilionis: vesiiinentunimiptiale,virtus sunt in sua couversationc, duro opcribus reinissi,
cbaritatis : vesiiroenlum jocunditatis, gfavitas exte- et aniino pusillanimes, gestu inordinati sunt, velut
rioris conversatioriis. Hoc iriplex yesiiinentuin omni fumiim quendam teterriiiniin de se eniiltunt, quo
claustrali dccenlissimij congruii, videlicet ut dolore iulucnliiira oculos velut caligine quadaro obnuhi-
"coniiiiionis peccala sua riefieal; per charitatem ea. laut, dtini exeinpliim dcsiriiae praebenl aliis, quo
quie bOnasunt affecluosediligat, pef gravitatem con- retardantuf a coiiversalione spirilali. O quani mi-
versationis aliis ari exeinpliiin bene yivenrioproficial. sefahjlis est vita illius clausiralis, qui fratrihus
Tria quaj dixihipsy id est aqua, panis et vesti- secum degentibus npti luceni, sed lenebras infun-
liienluiii, tria vitia eliminant a claustralibus; per dit! Tertium vitium, qupd est.Teviias gesttis exte-
quae maxime rclafdantuf iii via jerfeclioiiis, quae ripris, claustrali admodum fugiendum esi, non
sunt: securilasdepraeieritis coramissis, lepidilas in solum propter pcccalum, sed etiam pfopter scanda-
Jiptiis agei)dis,lev|tas in gestu exterioris hominis. lum. Gum eninv gestus et liaLitus illius quasi spe-
4!7 BERMONES.— SERM. XX. 1NANNUNTIATIONEB. MARLfi. 113
culinii esse debeal eorum qui foris sunl, si sit ad A sedem judicialem hujus riomus, til a prxlalis eccle-
risuni fadlis, in verhis jocularis, vullu iiuraaitirus, siaslicis suscipias virgam disciplinae. Et ut de prae-
geslu incoinpositus, haec omnia contra ipsum pro- Iaiis Ecclesiarum dicam aliquid, ipsos lales csse
iiuiiciaut, minus in eo esse virlulis, in quo foris oporlet, ut dum alios judicant, per enormilatem
npparent lot argumenta dissolutioms. Siquidem vitae non appareant judicandi. Sicut enim beatus
religiosam vitam professus, in fronte poriare debet Gregorius dicit: Nemo est qui in Ecclesia Dei magis
Thau, id est fbrmam Crucifixi : quoniam qui dicit noceat, quam qui perverse vivens solum nomen
se in ipso nianere, debet sicut ille ambulavit et sanclitalis porlat.
ipse amhulare (/ Joan. u). Sed quicunque ille cst, Quatuor ergo sunt quacpraelaluni Ecclesiaeliabere
qui foris habitu imroaturum se exhibel, non Thau, oporiet : mundam vitam, sanam doctrinam, zelum
ced lepram in fronte portal : et propierea sicut juslitiae, amorem disciplinae. Munda vita prselato
leprosus in facie de consortio hominuro ejicituf, necessaria est, ut sancle vivat : quoniam cujus vita
ita et claustralis, qui talis esl, ne alios pravo suo conlemnilur, necesse est ut et doctrina contemna-
exemplo corrumpat, de collegio justorum esl eji- tur. Sed et sana doclrina ei necessaria est, sicut
clendus. Tria ergo quae ab inilio diximus, id est dicitur de praelatis: Erudiraini, qui judicatis terram
aqua poeniteniiae,panis sacrae Scriplurae, vestimen- B (Psal. n); ulsive loqualur subditis ad exhorta-
tum malurae conversationis, quasi tria remedia tionem, sive doceat ad erudilionem, orania secun-
contra tria vitia (de quibus loculi siimus, videlicet dum regulam catholicae religionis faciat, ne in alir.
securilatem, tepiditatem, levilatem exterioris ha- quo verilali videatur obviare, qui prseco debel esse-
hitus) clauslralibus data stint, ulsit dolor pceniten- juslitiae et veritalis. Debet ieliam praelatus haberc
liae, contra securitatem : Iectio sacrae Scripturae, zelum juslitiae, utbis quiinordinateambulanl, libera
quae illuminat et accendit animum, conlra tepidita- voce constanter contradicat, gladio verbi Dei de-
tcm : vestimentum maiuritatis, contra exlerioris fendens juslos, et corripiens inquietos. Iste zelus
habitus levitatem. JMStiliaesi praelato desit, omnino indignus est ho-
Sed neque abs reest, quod tendenli ad vitam domus nore praelationis. Quartura eorum quae ad praela-
necessaria esse dicilur, quae protegit Turpitudinem tum perlinent, est amor diseiplinae, ut ipse forma
ejus. Nam si domum istam velimus inlerpretari sui gregis effeclus disciplinamlibens habeat, el ad
Ecclcsiam sive congregalionem fidelium, de qua oiimia, quaevitae regularis ordo exigit, se exhibeat
dicitur : Sapientia aidifieavil sibi domum (Prov. ix); caeteris proniorem, ut quae docet sermone eliam
el alibi : In domo Palris mei mansioncs mullae impleat operis exhibilione ; ne forte audiat in se
gunt (Joan. xxiv), in tali donio manere valde directum illud evangelicum verbum : Quae dicunt
necessarium esl, valrie fructuosum. In ea siqui- facile, opera autem ipsornm nolile facere (Matth.
dem palerfamilias, id est, Chrislus, habet ccena- xxiu). His omnibus rile obeervalis, clauslralis tam
culum, in quo pascitur : habel Ihalaraura suum, in subdilus quam praelalus, invenil quid eum oporlct
quo requiescil: habet secretarium suum, in quo dis- facere, quaiiter de sancta conversione roigret ad
ponit consilia sua : habet el sedem judicialem, in bouani conVersationem, et inde ad perfectic vitaj
qua discernit judicia. Ccenaculum istius domus, sunt consuinmalionem, quousque perveniat in lociim la-
viri misericordes, qui eleemosynis caeterisque ope- bernaculi admirabiiis usque ad domiiin Dei : ubi
libus misericordiae, quibus Christus libenler vesci- servis bonis el fidelibusgaudium Domini sui daiur,
tur, studiose insislunt. Thalamus ejusdem domus, et in hac vila Iegitime cerlantibus coronam jusiitiae
sunt viri conlemplalivi, in quibus a curis et volup- largitur Dominus nosler Jesus Christus, qui cuui,
tatibus hujus seculi revocatis, Christus pei»iran- Patre et Spiritu sanclo vivil et regnal Deus, per
quillitatero et amorem cceleslium requicscil. Se- omnia secula seculorum. Amen.
crelarium vero domus hujus, viri perfecti sunl, qui SERMO XX.
divina sapienlia illuroinali, dant aliis monita el INASNDNTIATIONE BEAT*HAIilil!.
consiliaquomodo ad vilam debeantproficisci. Sedes D j Virgam virtulis tuw emitlel Dominus ex Sion :
judicialis in hac domo, sunt praelati Ecclesiarum, dominare in medio inimicorum luorum (Psal. cix).
in quibus Cbristus. sedel ad discernendum justa Vellem, fralres charissimi, si benignus Jesus gra-
judicia, vcl ad correptipnem delinquentium, vcl ad tiam inspirasset, factis polius qnain vcrbis serroo-
pacem justorum. Tu ergo quicunque lnaculani in te nem vobis facere. Quippe plus aedificalioneprofi-
vides lurpiludinis, id est peccati, in hacdomo potes ciunl facta quam verba : cum hcecsuavitate qiiadam
protcgere illam. Si es immisericors, et proximi eloquii virtulis cOntineant exhorlalioneni, illa vero
iui compassione non tangeris, transi ad ccenaculum exeroplo bonae conversationis trahant ad imitalio-
domiis istius, nt discas misericordiler operari. Si nem. Et ego quidem virtulis omnimodo vacuus, duui
cnris liujiis secnli dctraheris, transi ad llialamum vestrae charitali qualecunque compellor exhorta-
riomus htijiis, ut discas vacare contempialioni. Si lionis ministerium impendere, prudenlis illins dicle
niiiniis esl libi consilii vel scientiae, ul nescias vi- me excusabo:Quia fungorvice cotis aculumRedriero
tam tuatii regere, transi ad secrelarium domus quae ferruro valet, exors ipsa secandi (llor. Art. poet.
istius, nt a viris perfeClis accipias monita vilx. Si v, 504). Sed nunqiiid, quia peccator sum solus, rion
iii peccaluro aliquod gravius corruisli, iransi ad acccriauiari Dominummeum,solus ncsciamuhi posue-
«3 ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 120
fiint euirii. Tu saJtem vir boiic, vir religiose, qiii A tam praeclari, yirga beala I)ei Genitrix fuif, xiijus
spiritali- susurrio cum Deo luo yerbosaris die ac sementein jangelus.Gabrielhodierna die jetit, quando
iiocte, qui ad riiensani consolaiionis ejus cOnside- Christum Dei virtulem., Spiritus sancti opcralione
Tasti; lu, inquam, iiidica milii ubi pascat, ubi de ipsa nascilurum annunciavit. Unde Propheta
cubet in meridie, et lu ciim eum inveneris, renuii- virgam virttilis ejus eamappellat (Psal. cix): quia
!cia mihi, ulet ego veniens adoreni eum (Maii/i.xi). ipse Fjlius, qui esf Dei virlus eli)ei sapienlia, sicut
. Aiilcerte,juxlaSa"vatorismeieonsitiiiro, neverbi flos de virga, sic de heatae Virgiriis natura securi^
Dei dispensationero inermis aggrcdiar, vendam tiini- dum carnem processil. Vel virga virtutis appellala
cani hieam, et emani gladiuhi (Luc, XXII): tunicam est, quia in huroanitale, quaro assuinpsit de illa,
peccaii.tuiiicaniveiiistaiis.Hancproiiieliori.hocesi, hoslem illum anliquum potenter prostravit: sicui
pro vitae novitale eommulabo, in qua accipiam arma et Abacuc propheta lestatur dicens : Cornua in ma-
juslitiae, el gladiuni spivilus, quod est verbum Dei nibiis ojiis (crucis subinlellige), ibi absrondita est
(Galal. vi). El a yerbo quidem, quod proposui se- forli-tiido e'i»s'{Hqbqc.m). Dicil ergo propheta : Q
curidum coiigruentiam splennitaiis, congrtium niilii Christe Dominus eniitlet ex Sion, hoc est, de
Videhor sumpsisse exordium. A prophelico illo elo- gente Judaeonim, virgam virtutissuaj, videlicet bear
e,uio Yefbi dicitur : Virgam virluiis tum emittel Do- B tam yirginem Mariam : lla>c est virga illa Moysi,
minus ex Siqn,, elc. Quaenam putas alia est virga, quaedraconesiEgyptiorumdevoravil, Quippe beata
iiisi heata Dei Genitrix, de qua processit flos.ille Dei Geniirix qnae prffinunciata cst a Moyse et prp-
campi, flos (dico) Irnclu, oriore, pulchrittidine sin- plietis, vcnena peccatpruro et lenebras lmjiis mundi
gularis? De eujus fiuctu amica sponsi in Canlico per solem juslitiae de se procedenlem illuminav«t.
amoris saliata.grattilabiinda proclaniat dicens: Sub Unde ei in laudem ejus dicitur : quia cunclas. h.a~-
umbra illius quem desideraham sedi, el fructus ejus reses sola intereinisti in uiiiverso inundo. Ipsa est
dulcis guliuri meo (Cant, u) : fructum appellans virga Aaron, quaj in laheriiaculo posila, inter^se-
chafismatum dona. 0fructus dulcis, o fruclussua? teras tribuum Israel virgas floruit, e.t gerniinavit
yis, qiiem appelit esuries sine lornienlo, nianducal amygdala. Floruit plane pariendo Christum : ger-
sinc faslidio, qup satiauir sipe superfluo, sanatur minavit amygdala, quando mulfa justpriim niJHia
sine recidivo'! 0 fructusTjone, fruclus sapidissime, suo excmplo ad vilae novitatem convertil. Quod sj
omne babens deleclamentum, omnem saporem sua- diligenli oculo veliriius advertere, ijuare Maria virga
'
yiiatis, his lamen qui gustaverunt, qunm smvis sit appellata, in hoc virgae similitudinem videuius
pproinus 1In aliis siquidem est manna propter dul- ei convenire, quia virga est flexibilis, gracilis, recta,
ce.dinem, in aliis lignum vitae propier aeterniialem, eminens, stalura uniformis : uniformis dico, non
in aliis panis propter fortiiiidiiiem, in aliis viniim ramis vel foiiis circunquaque dilTnsa. Cerle sicul
propler cpmpunctionem, in plerisqiie autem oleum scriplum est: Iniquitas seriet snper lalenlum plumbi:
propler Spiritus consolationem. De odore aniem ponderosa enim esl, non gracilis, noii subtilis. QUOT
islius floris in Canticis scriptum est, ubi fidelis niam ergo beala Dpi Genitrix ab hac ponderosilalc
anima loquitur ^td.Deum dicens : Trahe me posf te, peccati Spiriius sancli vifiute liberala est, recte
curreinus in odbre ungueiiiorum tuoruin (Cant, i). per gracilitatem virgae puiitas innoccntiae ejus in-
El alibi : Ecce odor fiiji mei sicutodor agri pleni, lelligiluf : cujus caro sic purificata per prppbetam
cui beiiedixit Deiis (Gen. xxvii). Odor supef oronia nubes levis appellatur, cum dicit : Ecce Doiniim.s
uecessarius, utp.ole jnfirniis purgatiyus, prpficienti- ascendit super nubero Tevem (Isa. ix). In virgae
hus coiiforlalivus, perfeclis vero sanatiyus. Ecce, autem flcxilulilale, .yirlus obedientiae accipitur,
inquit, odor filii mei siCut odor agri pleuii.' Nonne quam in Maria invenies uhi dicit :' Ecce ancilla
yides agrum istius miindi hoc odore plenum, cum Domini, fiat mihi secundiinv verbum tuum (Luc. i),
videas alios juslitia fortes., chariiale fervenies, alios Disce, o radix peccalrix., favilla ignis aelerni,
promplos ad obedienduro el humililatis obseqiiium, n disce, -iiiquani, exemplo Mariae Deo humiliari, et
hos lachrymis irrigups, et ad eleemosynas profusos, esse subjecla omni humanae crealurae proptei'
jilerosque in laudem prortimpere, non solum pro eo Deuml An nescis quid .Esaias clamat de superbis,
•quod veniam coriseculi sunt, sed etiam pro ep quod qui ambnlant in mirabilibus super se : Pro eo, in*
^ratiam pro gratia receperunl? De pulchriludine quit, quia elevatae sunt filiae Sibp, et arobulaverunl
vero floris illitis sancla Ecclesia sibi applaudit in exiento KOJJO,decalcabil Dpminus yerticem earum,
Gaiuicis diccns: Dilectus meiis carididus est el ru- el crinem;;nudab,it (Jsd. III). Digne sic punilur su-
hicundtis.(Cant. y) : yere pulchefi vere speciosus, perhia, quia, sicut dicit Clarae illius vallis magisler
<jui, licet rubicuhdus ifueril Tn passipne, candidus JBernardus, Nec eliam yirginiias Mariae sine huini-
laroeii in essentia d.iviriitalispermaiisii. Cujus etiam liiate Deo placuisset. In virgae :.auTemreclitudine
pulclifiludinem Daniel prophetacommemorans ail: opera justitiae, i.n longitudine virltnis perscvcrantia,
Yesiimeiita ejuscandida, sicul nix, capilli albi sieut iu ep qupd uniformis, morum concprdia figiiratur.
\ana nmiida, corpus ejussicut cl)rysolillius,llupnus Ecce virga, qnse oiimi pelenti palriain proponilur
'
sicvit flamma ignis (Dan. vii), iiiiilaiida, videaf unusquisqiie an velit eam imilari:
IIujus ergo flpris -(ructij, odofe. pulchfitujine quoniam in virga furoris flagellabit Doniinus eos^
121 SEHMOiSES.— SERM. XX. 1N ANNUNTIATiONEB. MARLE. 12?
qtii illam contempseli!),. Suiii euim et alia.virgae A grua, sed est alia quam docet siipernus ille fimsiT
Domini, quaedam ad juslificalionem bonorum, -qiiae- ciis, ct iila nostrae saluii magis esl necessaria. Sed
dani ad vindiclaiii roaiorum. Est euim alia virtiilis qtiaeest illa musica. qua.m docet Deus? Ipsa pro-
virga, alia virga hsereditaiis, alia virga difeclioriis, feclo iriplici speei.e subdislinguitur : alia est cnira
ali-i virga Tnroiis. ianiinalis., alia spiiilalls, alia ccelestis. Animalis esl
Virga Iiaeredilalis est, generalio rectoriim, qui musica, quando seusus exleriores nihil superfluum
sunt haeredcs regni, et partieipes firtura! beatitudi- appetunt, el a du.etu fatipivis nequaquani discofr
nis, de qna Psajmisia dicit: Redemisli -Virgam hac- daut, ut visus.iion aspiciat vana, non aiiris audiai
reditatis luae (Psal. LXXIIJ"). llaec virga slgnificala .detracliones vel jndicium sanguinis, non odofjjtus,
est in illo facto Jacob, quando sumpsit virgas po- qiKerat suavia, non giistns siiperfliia, non liianus
piileas et amygdalinas et ex platariis, pariimque eas exlendatur ad illicila. Istae s.uiit quinque vocales
decoTticaVit, et qnasdam unhis coloris retinuit, ut aniroalis nuisicae facientes liarmoniaro, quae dicilur
oves in aspectii earum, modo varios, modo tiiii* diapente, quod sonal de qujnque. Consliluitur eniin
formes conciperent fceliis (Gen. xxx). In his quaj de quinque corporis sensibus ordinate conslitiitis,
partim decorticatae fuerant, sanctos illos figurans, •sicut jam dicmm est. Spiritalis nuisica consistit in
"
qui pcllem pro pelle dederunt, passiones, lorrnenia, profectu yirtutum, in gaudio spiritali et niQfum
injurias sustinendo. In his vero qiiae erant iinius suavitale, in iimore Dseiet aiuore fralernilatis ; ,per
coloris, exprimens qui sine tormentis, oribodoxa quain barmonia eiriciiur, quae dialessaron, hoc est,
fide, et dpclrjna, et morum pietate Ecclesiae Dei de quaiuor, est appellata. Quatuor ergo virtiiies
Inmen dederunt, quas virgas oves, id est simplices principales illam efliciunl., videlicel forlitudo, jusli-;
riebent inspicere, ut Tn earum aspeclu concipiant. lia, leinpeianlia, pnudentia, ut sil in omiiiLusbene
Quia illoruni exemplis debent addiscere modo in- agendis fortiludo ad auxiliuro, justilia ad dircclio-'
jurias, contumelias, malorum vexationes libenter •nem siye ad judiciuin, leroperantia ad splatiuin,
ac palienter suslinere, aut cerle in aliis, modo liu- prudentia ad consiliiuu. Ccelesiis vero musica con-
miliiatem, modo ohedientiam, modo iiiansiieliuTieni sisiit in contemplaiione Dei, in adeptioiie aej.erni.ta-
creterasque virlutes saluli liecessarias. Yirga autem tis, in meniis jocmidiiaic et imniortalitate corporis;
, directionis, rigor disciplinaeaccip'ilur,>utyoce, vtillu, et facit haecmusica ;harmoiii.am.quaediapasondicir
gestu, habitu, verbo etepere, sancte, jtiste et pie con- tur, quod sonat.de oclo. Siquidem octobeatituriines
versemur. De hac virgj dicit ;Propheia : Sedes iua eam efflcitint, cum paupertali regnum coelor.um,
Deiisin secujum^seculi.yirga «lireciionis, virga fegni mansuetudini terta viveniium, liigciilibtis consola^
lo\ (Psa!. XLIV).Yirga furoiis*st diabolus etangcli •tio, esurientibus.saiielas,do.natur, et;si.c d.e caeieris
ejus, per quos punit" Deus cos, qui demersi simt in secundum quod inEyangeliod.escribitur, Hjsgeiie-
lacu inferiori, et in umbra morlis.dequa virga rii- ribus musicas, frater mi dilectissime:, exercefe.qua
ctum est: Yirga furoris mei Assur, perAssur ai> docet supernjus jlle. mus.icusimagis in jconcordia 111»-
gelos Satanae significando. JSrgovirga virtulis, quae rum,.quam vo.cumdc.cahtafe,,;magis eligens fortitu-
in tcntatione defendit.infirmos (l&a, x): vifga hae- iiinem mcntis prae •.fpriifiid.i.ne,.cprppris,sicui dicit
redjialis, quae diiigil justos: virga directionis est, virille sanclus : Non j.nfo.riitiidine equi ypluntaicivi
quae corrigit tortuosos : virga furdris est, .qiiaefla- habebit, riec iii libiis viri ben.ep.laciium erit Do-
gelial impios. Elige ergo tibi inler has Virgasquairi -niinp. Quid-ergo beiieplacjtum est pouijnp ? S.upe?
teneas, an velis inter amicos, an inter inimicos Dei timenles eum, et in eis qu.i jsperant s.uper joiiscri-
computari? Pro quibus dicitur, dominare, id est, cordia ejus (Psal. CXLVJ).
dominaberis in medio iiiimicoruni tuorum. Aiit Poslrenio, luqui iniliias in castris Isracl el foitis
enim dominabilur eis convertendo eos ad juslitiam', es in hello Domini,. quaero ego a te pq.ua parle
aut puniendo eos ad vindiclam. cnstoriis lahernaculum Dpinjni; ulrum ad Ofientcm,
Sed siiit lionnulli, qui in domo Dei iion virga ]D an ad meridiem, an :ad aqiiiloneiii, aji ad occiden-
sed colutnna immobilis volunt apparere. Si eniiri -leni:? Gerte, sicul scribit ^Moyses, ad prierttalc.ni
moneas eos, negligunt; si argnas, contenniuiit; si plagam tahennaculi excubantilsacharjj.tidas, ;et Za-
obsecras, non exaudiunt : quin potius miiiiiuiraiit huioii : ad meridiaiiiaro, Riil.i.en,Gad, jst; Siroeou :
adversus Pairemfarailias diccnles : Hi novissimi una ad aquilonis plagam, Dan, JNeplalim,el Aser : ad
bora feceruni, et pares illos fecisti nobis, qui por- occidenlalem, Iiiffrainv, .Manasses, pt JBenjamiu
lavimus pondus diei et aeslus (Matth. xx). Kos in -(Nium.u). flsec omuia adnpslram dpctrinani scrf:-
vigiliis, inquiiint, nocliiruis, nos in -lioris riiiuiiis, ipta^sunt.
nos in silentio claustri, nos in hymnis et canticis Per orientalem plagam taberiiaculi significaiur
clamainus in ccelum, ut raisefealuriiostri Deusno- orius, sive inchoalio religioii.isjTbi cxcubai I*a-
ster. 0 utinam, fralres cbarissimi, psallamus non echar,:qui inler.pretalur memoria Dpmini; el.Judas,
solum voce, sed et spiritu et menle ! Sicut enim qui confitens., ei Zabulpn, qui habitac.uliiiiiforiiui-
quidam ait: Cum vox vitam iioiv reliiordel, dulcis :dinis interpreiatur. Omiiis ergp qui vitae.noyifatem
est syniphpnia. aggreditur, debet hab.ere meinoriam Doniiiii pcr
Planie niusica ista vocalis ad laudem saiis con* cordis conlfilionem pro commissis : s'iinili,ter e.t
' iik ARSALbNiS ABRATlS SPRLNCKTRSBACENSIS 121
oris confessioncm in accusatione sui : debct eliam A Prxdicavit Jonas subversionem civiialis, et omnes
e»se habitaciilum forliludinis, lolerando fortiter conversi suiita viis suis malis ad Doinintim. Mina-
asperilalem satisfactionis. tur Christus damnationem aelernaemortis, et non
Per plagam'vero meridianam inlelligilur pro- cst qui exaudiat. Ergo, fratres dileclissimi, ne in
fectus-sive incrementum virlutis, ubi excubant isli illo tremendo judicio Christus Dpminus loqualur
tres, videlicet Ruben, qtii videns filius, Gad, qui nobis dure, sumamus de optimis lerrae fructibus,
accinctus, Simeoii, qui exaudilio Domini inlerpre- et feramus ei munera, videlicet, mpdicum resinae,
talur. Qui enim in domo Doiniiii proficere vult in mellis, ct stiracis, stactes, et terebinti, hoc esf, vir-
Viruitibus, debet esse videns filius, id est, circuii- lutes etopera virtutum quae perisla significantur :
spectus, ut diligenter videat quae sit voluntas Do- quia forsitan ignoscet et relinquet posl se benedi-
fuiiii bbna, beneplaccris et perfecta : debet esse ac- clionem. Deus aulem meus faciat eum placabilem
cinclus cingulo castilatis, per mundiciam carnis : et remitlat, et hunc fratrem veslrum qui loquitur,
debel eliam esse cxauditio Doiriiui, obediendo suo et eum queni lenct in.vinculis, id est illos qui ad
superiori secundtiiu mandatum Dei. obediendum Deo vinculis disciplinae seaslriuxerunt,
Per plagam aqtiilonis sigmficaiur agonia lentatio- remittat, inquam, ad Patrem suum, ad summi et
nis, ih qiia exctibanl, Dan qni judicium, Aser qui R aHerrii illius Palris visionem, uhi yita sine lerniino,
beatiludo , Neplalim , qui dilatatio interpfetatiir. et gauriitim sine riubilo : quo nos perducere riignc-
Quicunqiie enirn in tentationibus vult esse fortis, tur ipse Jesus, rex et SaWalor noster, cujus re-
debet arite oculos stauiere judicium illud sine mise- gnum et iinperiuni permanet in secula secplorum,
ficordia, Ubi separabuntiir oves ab hcedis : futuram Ainen.
eliam beatitudinem quae debetur justis, sed et yiairi SERMO XXL
quae coiiducit ad illam, scilicci hliludinem chari* I.NANNUNTIATIONE BEklX MARliE.
tatis, iit et timor judicii ab illicitis abstineat, et pro- Spiriius sanctus superveniet in ie, et virtut Allii-
lnissaheatitudo in laiitudiiieii) charitatis inducai. timi obumbrabittibi (Luc. i). Hodiernae diei soleu-
viPerplagain occideritalem, non ab occasu, sed ab liitas, ffaires dilectissiini, DomlnicaeAiinuiitiatioiiis
occisione riioraliier sic' dicta*n, tranqiiillitas menlis yocabulo honoratur , quia saltitis noslrae exordia
accipituf, quarido occisis viliis per mortificaiioiiem JipdiehealaJ Yirgini credunfur denunliala. Sapien-
carriis, carp et spirittis stibjiciunlur divinae voTiin- lia enim, quae;iri arcano Divinitatis ab oeterno luser.
tati. ln qua parte excubanl Effralm qui jrugifer, rat coram Patre, diadema camis assuiiiendp mundo
*
iManasses, qui vblhiosus, Benjamin, qui filius dex- etiam speclaculuin facere oltiit, sic attingendo a
leroe interprelatur, Quicunque enim raente tran- ^ line usque in finem fortiter, aifirie, inquani, maje-
qiiilla, iriierfectis jam viliis vult Deo famulari, de- statis siimmoeusqtie ad finem exlremae luimilitatis,
hct esse frrigifer in opefibus jusliciae, obliviosus per Quippe non satis erat ad restauralioncm conditioT
(leleiionem vitae pfaeterilae, sed et filius dexterae nis attigisse finem illuin majestalis el gloriae, quo
iper desiderium felicitatis aelernae. Ipsa enim est erat angelicae nalurae ad gauriium, nisi eiiani (iiieiii
iquaeiil Scripluris sanclis per dexterani nobis signi- liiiriiiliialis allingeret, quopeccatpribus fieret re-
• - , ,
^JicatUr. Sicergo, o homo, qui dc nuroero pughato- roediiim.
riiin Israel leexistiinas, sis, inquam, Isachar, id est, "A-dIiujus spcclaculi novilatem, yidelicet incarna-
jrrieroor Doiuini per contritioiieni corriis : Judas per tionis Yerbi, onuiis i.ila palriarcharum et prpplieta^
jcorifessionem brls i-Zahulon, per laborem salis- rnm turba, per quos Spiritus sanctus miindo inlo-
factionis. Sis Ruben, percircunspeclionem : Gad, uuii, venluram generatioJiem invitavit, ut in carne
Ipef castitatem : Sihieoii, per obedienliam : Dan, Sanctum sanctoruro agnosceret, quem sanclorum
ipef divini judiciifOrmidinem : Neptalim, per dila- multitUdo prsciiunciasset. Quid enim Abraham facto
lalidneni cliarilalis : Aser vero, in spe promissae illo significavit ctim dixit : Pone iiiaiiuin tuam sub.
jbeatitiidiiiis ,: Effraim, per studium boni operis : r. ler feraur meiini, ut adjurem. le per Deuhi coeli et
'Manasses, per oblivioliem praeieritae cOnversatio- lerrae, ne accipias uxorein filio meo de filiabus iCa^
nis : Benjaniin, per desiderium futufae jocuudiiatis, iiaan (Gen. xxiv). MaiiniTi quippe, quae in firma-
Tiiles eiviin debent esse qui tahernaculo Dei de- mentumfidei solet pprrigi, subler femur ponere, est
serviuiiti ;'- Clirisli liunianitateiii rie.Abraliam descensuraro firio
vQuid CfgOerit de illis, qiii labefnaciiliim Dei de- lenere ; Jurare per Deum coeli et lerrae, eundem
struunt per scismala et scandala, per contunielias esse Deum ore prpnunciare, ac.si diceret : Tange
et delracliones? Timeo ne cum Dathan et Abyron feinur meuin, et Jura per-DeUm meum. Eandeni
descenriant in iiifeniuiu yivenies,:hoc: est, iniqui- Christi lnunaniialem lumbareillud Hieremiae-signili-
tatem Suairi iritelligentes ei cogrioscentes ; quomodp cabat, quod ad Aumeii Euphratem in petrae fora-
ciiini igriOrare pbssohf quod perScripturas divinas, :niine abscpiidi tum computrtiit, iita qupd nulli. apluro
per leetipnes nOclurnas per psalriies el cantica.au- vsui yideretuf (Jer. xiu). Lumbare siquidein as-
diurit et iiilelligiirit? ldeo viri Ninivitaj exurgenl in sumpue ca-nis a Yerbo ad flumen Euphraien, ad
judicio coiitra gcneralioncni talem, qui adpraedica^ fluxum videlicet noslra3 morlajilatis coropiitruit,
tidi;cm ônae -egerUiit" pcenitentiam (M.atih, xn). cum homo ille saluralus opprpbriisv coiifpssus pia-
123 SERMONES. — SERM. XXI. IN ANNUNTIATIONEB. MARLE. 19.6
gis, abjeclio plebis factus est. lnde beatus Job ex A . pediens ftieril tali morbo tali obviare medica-
personna Filii Dei dicit: Induta est caro mea pu- fnenio
tredine el sordibus pulveris (Job vn). Erant quippe du;c infirmitates in nostra natura
Nec hoc praelereundum puto, quod in foramine sanandae, quarum una procedebat ex superabun-
petrae lumbare hoc computruisse dicitur : Foramen dantia humoris, reliqua ex vehementia frigidilatis.
siquidem munimentum solet csse eorum, qtiae in Superabundantia humoris, ipsa est inundatio car-
ipso reponuntur, ne impetu aurae, vel quacunquc nalium desideriorum : frigidilas, desperalio ccele-
veniorum violentia dissipentur. Iri petra ergo Chrb- slium promissorum. His duobus duo contraria Spi-
sttis, in foramine Ghristi accipilur obedientia, quae ritussancti medicina in sc h.ibuil, virielicet caliduin
ipsum ab omni forinseca perturbalionc el tentalione et siccuiii, quatenus conlraria contrariis possent
custodivit: in quo lamen foramine lumbare con- curari. Et calidum siquidem fuit, ardor sive desi-
putruit, quia factus esl obediens Deo Patri usque ad derium ccelesiium : siccum vero fuitvirtus castita-
mortem. Dominus quoque sumtno illi patriarchae tis, sive virginilatis propositum. Apposuil ergo
proroiltit dicens : In semine luo benedicentur oinv- Spiritus sanctus in beala Yirgine caliduro conlra
nes cognationes lerrae (Gen.xxm): mysterium Incar- frigidum, ul ardore cceleslium lerrena despicerei.
jmtionis de semine Abrahaeventurum esse praeniin- B Siccum qnoque humido apposuit, ul proposito
tians. Yeruntaroen qtiod desemineAbrahamsiveDa- virginitatis et continentiac carnalia desideria in ea
vid.Chflsltis nasciturus essedicitur.piamens catho^ prorsus extingiieret. Onde etiam subjungitur : Et
lice debet accipefe, non secuiidum seminis tradu- virlus Mlittimi obumbrabit tibi. Quod esl, ab a-slu
ctionem, neque enim Christus sic natus esl ex virili carnalium desideriorum pnestahit refrigerium. Sed
cemine, sed potius ex semine Abrahae natum esse si virtutem Altissimi Chfislum (qui, juxta Apostolum,
dicat secundum generis successionem. est Dei virtus et Dei sapientia) appellamus, cum
Ipse enim angelus non de viro, sed de Spiritu ipse Dei Filius lux inaccessibilis, sol justitiae, luci-
sanclo iiaseituruiii esse Mariaepraedicit, uhi dicit : fer sive stella maiutina appelletur, videiur polius
Spiritus sancius superyeniel in te, et caelera. Sus- debuisse dixisse: Virlus Allissi.nii illucebit tibi,
cipe ergo virgo Maria vcrbum, qupd tibi a Domino quam obumbrabil: cum ea quaesunl lucida, magis
per angelum tranSmissum est. Non enim te allo- claritatem quam umhram praeslafe soleant. Qttod
qujtur ut exlerreat pavidam, ut circumveniat im- forle verum esset, ubi juxta formam rerum natu^
provisam, ul concutiat infirmam. Quae enim nosti raliura etiam Dei miracula . pensare possumus,
in secfeto ctibiculi tui fabujari cum Domino, oratione r, Oinne siquidem nmbrosum corpus in natura rerum,
penetrare ccelos, visiones angelorum videre, quid suam umbraiii jacil in illud quod oppositum esl »i,
timeas iu eorum colloquiis, vel dubites de pro- n quo claritas procedit. A simili atlende qualiter
missis? Plane Spiritus sanctus superveniet in te, ut virtus Allissiroi obumbravit bealac Virgiui. Res
execuiio promissionis nuncii fidelitalem possil com- siquidem, a qua splendor processit, fuit divinilas
pfobare. Superveniet, inquit; venit certe Spiritus Yerbi; oppositum huic splendofi, fragiliias noslra:
adVirgiuem per eleclionem, festinavitper sanctifi- mdrtalitalis ; Clirisli vero humanilas in : concep-
cationem, appropiavit per allocutionem, superve- lion unita Verbo suscepit in se splendorem Divini-
niens landem, hoc est, superveniens per illarii inef- talis : sicque Divinitati et nostrae fragililati iuler-
fabilem incarnationis operationem. Interrogcrous posita non solum Mariae, sed ct universo orbi
prones filias Evae, quae illarum ab illo triplici vae obumbravii, ut obuinbrationeni intelligas assum-
nniversae carnis libera fuerat, quod Adam trans- ptae carnis mediatioiiem.i
misit posleris suis : quOruni primumfuit in corrup- Et sicul radius solarisjubaris uinbram opposito-
tione carnis : secundum, in praevaricalione animi : rum sibi corporum ad dive.rsa loca transniiitit,
teriium, in pcena damnationis. Ntilli prorsus, doiiec quod lesiimonio quotidianae experieniiac compro-
Spiritus sanclus supervenieris, super vae, inquam, D balur : sic Chrislus sol justiiiae suae Iiumanitaiis
iens a heala Yirgine, totum illtid vaeabstulit, usqtie obumbralionero extendit ad diyersas parles Eccle-
adeo, ut nec corruplio carnis impufam; nec prae- siac, diversis temporibus. Ad orientem cteninrum-
yariealio menlis ream, uec damriatio miseram cori- hram fecit, cum in suae conceptionis orlu sive
slitueret. 0 quain efficax Spirilus sancti medicina, principio forraam seryi assumens, dedit humililatis
quae adeo sanam, adeo innocentem fecil illaih! Puto exempluro : ad occasum fecit urobram, cum in pas-
Ijuod in terra suaviter vivenliuni inveniri non po- sione coiitulit peccali remedium : ad aquilonem
terat, nec in nostrae convallis habitatione exordium fecit umbram, cum descendens adinferos rooroordit
suinpsit.et ideo supervenii; id esl, desuper venil de infemuro : ad meridiem jecit umbram, cum ascen-
sunimis ad infirroa, ut natura noslra, quaeper cau- dendo testes gloriae suae traiisvexit in coeluin, 0 si
sas infcriores lulari non poteral (omnis qtiippe et nohis,' fratfes dilectissimi, velit Christus indi-
paro corruperat viam suam), saltera in sui languo- care ubi pascal, ubi cubet in meridie, quaicnus et
ris remedium de supemis acciperet nieriicinam. nos, non riico modo ut montes, sed, tanquain ar-
Placel adhuc mcdicinae hujus effectum intueri, et busta illius umbra opcriat. Quis cniiii in ea quievit,
mpdum iangupris cum illo comparare, si forte cx- ct esl adustus? qiiis sedit sub illa, et non est prp-
r "
12? .*- ALONIS ABBATIS SPR1NCKIRSBACENS1S 123
leciiis? Hic calof coricilpisceniiaerefiigeriiim; vcnlus A qui quidem criiiiina aliprurii non referimi, sed
elalionis obsiaculum, gaslrimargiae lcinperamen- lamen libenter rcfefentes audiunl. Quod genus de-
lum ; quaecuiiqiiealia iiifirinilas reinedium inyenjl; tractionis notat Propheta cum dicit : Et op-
sed est quaodamobumbralio, quarfacit propier in-r probriufri .non accepii adversus prpximos sups :
temperiem frigoris lorpiduni : alia contra vehemen- (Psal. xiy): et hos omnes, qups unum genus monalis
liam caloris piaeslat refrigerium, Qui eriim in hye- peccati jnvolyit, expeclat una poena dainnalionis,
roe, longe a nobis sole posilo, urivbram quaeral, praesertim cum : facienles et. conseniienies pari
nianifestum est qtioniam eoforliiisfrigore arctattir; poena plectcndi suiil.:§ed npji ideo, inqnie.s, cpnr
8i vero indiehusaistatis, ciim sol nobis vicinius senlip, qupni.am au.dio Ipqnentes, quos np.n possum
Jucet in virtnte sua, ad umbraro quis transeat, prohibere, liligarc non yolo, npn aurem avefiere,
obiiiiibrationis habet solafium. Aii rion similiter in ne eo ipso contiistem rralrera meum. Imo conseiiT
illa obumbratione, quam facit virlus Altissimi ut liis iis plene el peccalum d.etfaclipnis omnino tii cpn-
occisio sit periculi,'aliis causa salutis? Est utique summas, quianisi esset auditpr, npn essel.delractor.
Chrislus, etenim quibusdani remolus per fervorem Yis conscnsiiin intelligere? sicut certe io aliis, iia
charitatis, quibus tameri ohumbrat per sacramerila hoc peccandi geiiere, consensus quatupr inodis
fidei, sub alis Ecclesiae fovens eos, de qua ipsi fi admittitiir; yideli.cel instigandp, cum quis alii sug-
sunt Iiiera non spirilu, titulo iion siudio. Haecau- gerit ut ©ppfobriiifli fralri suo objicial; coope-
tem saeramentorum obumbratio, quia non adest rando, cum defendit eum ut hoc dicendo impuniius
fervor dilectionis, torpidos magis quam refrigeratos maneat; tacendo, cum npn adiuonct u.l desistat
facil. Quia melius est viam veritatis non agnoscere, praeslando aulorilalem, duro praclal.us,qui riebel
quam agnitse yeritati studiis et operibus pravis corrigere erranies, deiractorem non castigat: et
contraire (// Petr.u). fjluos enini significanl alios ipse tanto gravius delin.qui.t,quaiilo /acili.ns possel
iiisi fratres Joseph, qui ab eo frumenio accepto, eorrigere, si pperara fraierno prpfe.clui vcllel ad-
pecuiiiani, quam dare debuerant, el praelefea scy- hibere. ;Es lamen vif sine deiraclipnis.noia, ciiui
phurii -argenteum, in quo domlnus terfse au- .retfaclare pptes cfini.en fratris ttii* Quandpque
•gurari solehat, in saccis suis inclusos retiilenint ? eniro retracialur causa .correctionis, quandoque
\Gett. XLIV.) Nomine quippe frumenti, eucliarisiiac causa coiniuuiiis ulilitatis, quandoque causa dejec-
caelerorumqne sacrPmenloriim virtns accipilur, iit .tipnis.
ibi : Cibavit eos ex adipe fruroenli, et de petra Sj ergp, le sciente, peccavit fralertutis,etiam pc-
melle saluravil eos iPsal. LXXX). Pecunia yero ipsa, _ culfo cxistente crimine, cum luam forte correplio-
suhi Dei dona, quibus ipsius berieficia, quae in vini- ncin npivadmiscril, aul ei qui lenet locum praclalio-
taie percipiunt Ecclesiae, recoropensare debent; et nis, aut alicui bpno et sanclo viro iiabenti tcsTimo-
scyphus argemeus in: quo augurarj soiei, Joseph, nium r.eligionis,yel cefi.e ei qui pbljet autoritate
nitor esl divini cloquii, in quo praemia juslonini, scientiae, secfeto pofes hpc indicare, dp .quibus.ta-
pcenas malorum futuras praedicit. Sed non soluin men firma opinioiie leneas quod et secfetum custo-
pecuniam, sed et scyplium argeineum in saccis dianl, el cbarilatis viscerjbus cprreplioni fratris ope-
abscounduni, cum ct dona f)ei accepla; et sacrae lc- ram.ye.lini adliibere. Pronis enim,^qiicro admiiiis ad
sliinonia Scripturae, quae intelljgunt, executione _Conscienliam,occti.lti,criniinis,talis esse debel, utyel
bonoriim operuni fofis ;non ostenduht. Undc etiam autoritatc ptiTes.ia.tis coercere, yelautorit.ate corrigere,
et PrPpheta stispirans conqucritiir dicens : In sali- yel autprjlale scientine in bis ,qnseagenda sunt, yel
cibus in medio ejus {Babylonem loquens) suspendi- cavenda, 'nstruere possit. Polest eliam causa cpm-
iiius organa nostra(Psat.cxxxvi).J>ef salices quippe, .inuiiis u.lililalis sine crimine crimen alterius refra-
qnae infiiiciiiosae sunt arbores, homiiies peccalorcs -Clari, u.t si fprle velin.t aliqui yi.ruin l.ioraicidam Ec-
ci infiuctuosos accipimus, in quibus organa sacri clesiae.Dei.pfacficefe, vel ali.quempublicp nolalum
eloquii, quasi inulilia suspendunlur, cuin leges el D Cfiniiiie in fra.lernum .iiiducere c.onspriium, Iicet
prOphelas auriitu percipiunt, sed tamen modiila- his qui contfadicere ypluiit in suae coiitradiclionis
•inine sanctae deVotionis-elharmpnia bouorum '
ppe- palrocinium ciimen jllius quod opinione publica
'fum niiriime fesonarit. celebral.um est, ,in medium proferre. Si yerp causa
"Nuiiquid-in laudem Dei resonare possuivl, quos nocendi, ut,sciiic.et vilior et dejectipr Iiabealur, quis
llngua, conscienlia, facta qiioquesinnil condemnanl? cjimen illiussivepublicui.il sive.priyatii.irirelraclet,
Qui non offenriitiii iingiia (diCitScriptura) hic per- iile-qui Tipc facil, eo ipso .filius gelieniue effeefus
fectusest vir(/ac. in), iino (ut dicam quod sentio) esl, quod cpiitra fraternani egil chariiaiepi, et hoc
Tnier omhia quae lege iDei .prohibentur, non est ,de locutipne, •-
aliud frequeivliiis a Deo separaiis, quam peccalum Ut aiiteiii ad testimoiiium transeam conscienliae,
• loculioriis. ¥is 'Vklere
guam ifrequenter? Inter eos quis rieinum est adeo securns, qui npn pungalur
«iqiiidero, qui dicuiitur susurrones in populis.SBiit gladio cpiiscientiac, audiens illud liuiiiilitaiis praeco-
- quidam, qui mala ex sc ipsis
.concipiunt.et ,ppslea jnlum in Evangclio : Si quis vull inter -vos major
. ialii referendo parturiunt. Alji vero: iib aliis mala .esse,-sil yesler miiiistcr : et jqui yult, priinus esse,
accipiuiityiel aliiseadcm referurit. Tciiii vero .sunt, . si.tyesrer seryus (Mailh. \\):. Sic.uUjFiliusIipminis.
*
129 SERMONES. — SERM. XXII.TN ANNUNTIATIONEB. MARI^. 13,0
non venil ininistrari, sed minislrare. 0 beaiailla" A maieriam emollire volens, in ignem eam ponit, et
saiictoriirii tempora, in quibus declrina huiiiilitatis carbonibus ignilis aquam aspergil, non lamen ut
floruil iri opefe, ut quidquid proprke excelleiitiae igiiem extinguat, sed ut amplius f.icial reviviscere,
amof, sive vestitiis yanae gloriae adminislrarei", 10- donec lanriciu fervore ignis concepto, ferruni mal-
linri pnriias coriscienli.fitaiiqtiain lnalum abjiceret! leaiionibns ad voluntalem artificis dirigatur. Crerio
Yiriulem quoqiie patientiae ad salutem esse necCs- qtiod non dissimiliier is,. qui mcniis suae faber cu-
safiaro, nulli dubium esse debel, qtiam non soliuri . riosus esse desirierat, debet negotiari in igne et
per seipsum, sed el per sefvos suos prophetas nobis aqua, duram nientis obstiiiatioiiem eiiiolliciirio, ut
felinendam mandavit Dominus. Unde el David di- aqua conlritionis et lachryroae pcenilentiaepraeterita
cit: In die niaiidavit Doniimis misericofdiam suam, peccala abluant, et ardor charitatis aiiimum ad
et nocte canlicum ejus. (Psal. XLI) )n die,inquain, amorcm virtuiis accendat. Quid aliud sonaiil in Ec-
prosperitatis niandavit Doniiims ferre miscricor- clesia gemitus conliili corriis, lachrymae con/ilen-
riiiim suain, liOc esi, paiieiiler tolerare injlirias, lium, tiinsioncs peclorisj virga disciplinae, aspcrilas
vexatioiies, iiicominoda, quoe etiam in bealp Job ciiicii, crebra denique proslratio peccaioris?Om-
nomine misericordise appellaniur, tit ibi (Jobm): nia enira ista lachrymai plangentium pcccala sua
Noiine dissimulavi?uonhe siliii et jara qiiievi?et ve- n secum trahunt, ut tunsionihus hujusmodi, Iioirio
nit supcr iue misericofdia iua,Dominc. In nocte vefo peccalor elimatus, tandem viiiulis aroalor incipiat
advcrsilatis msiiriavit cahticum ejus, hoc est, coii- existere, quousquc ignis ille moriicus, qni praeve-
solationem iciernae beaiiiudiuis, ne deficiamus irt niendo laiigiiescciucm affectum animi excilavit ad
IribuJalionibus. Consulal crgo uniisquisque arcana coiiipunciioiieni, profectibusqiiotidianis inarriescens
coiiiis sui, el invenire poleril quod defleal. Si enirii caminus fiat in zelo justiliae el amore yirtulis. Et
viudicare proprias iujurias, in .dura verba pro- quoniam hoc non cst curreniis neque volciuis, seil
rumpere, pracceptis majorum contradicere, debent roiserenlis Dei qui operatur veiie et perlicere in
censeri noroine iropatientiae, putasne patieniiain omnibus, conemur id prcce qua possumus ab eo
iuvcriies super terram? Quandoquidem hsec rara oblinere, quatenus peccati frigore exierminato, ct
avis esl in terris, nigrOque simillima cycno. Quis igne charilatis in cordibus noslris accenso, suae
nostrum denique illam comniinationem Evangelii obumbfationis seniiarousrefrigeriiiin, donec tandenl
timet : Qui irascilur fra.tri suo, reus efil judicin : abscondat nos in abscoiidilp faciei sine a conturba-
qui dixerit, racha, reus eril concilio : Qui dixerit, tione hominuin, ubi est vita sine termino, elgau-
fatne, reus crit gehennae ignis (Matth. v). Ubique dium sine nubilo, ipso donanle Dominp nostro
subintellige, sine causa. Sed hoc semper sine causa 'C Jesu Chrislo, citjus regnum el iinperium permanet
fil, qtiando causa correctionis non intervenit, sive iii secula seculoriiin, Amen.
communis uiililatis. El quoiiiam Doniini legem ac- SERMO XXII
ceptam opere non impleinus, videtur illud Joanhis 1NANNDN6UTI0KE BEAT^MARlyE. -
in Apocalypsi jam in nohis iropleri, ubi dicittif : Ave llnria gratia plena, Dominui tectim. Sp.irit.ns
Et factus esl sol niger quasi saccus cilicinus (Apoc. sanctus superveniet in te et virius Allissimi obumbra-
vi). Quippe Scriptura sancta, quaetanquam sol lucet bil libi(Luc. i). Verbtim quod audistis, fratres cha-
i)obis,oslendei)doeaquae ad saluteni conducuhi, abje- lissiini, Douiinicae annunciatioiiis conliiiel hislo-
tla et vilis, dum nou est qui cani opere impleat, riani, in qtia Vefbum, qnod erat in principio apiid
Teputatur. Ecce enim claraat lex naturaB,quaro Deus Deuin, vcnttirum in carne aiiiiiiucialur, sic.ut joau-
in cordc hominis scripsit: Quod libi non vis fieii, iiis dicil : Verbuni cafo factiini est et habitavil iu
alii nefeceris, et non advertimus : legem Moysi - nobis (Joan. i). Ipsum est illud verbura abbrevia-
"abjicimus, Evangelii mandata non ciislodini5s.Su- tum, quod fecit Dominus super lerram, imo vere
per quo ergo perculiet ulira addenles praevaricatio- brevissimum. NaroTicel in naiura suae divinila,lis
nein super praevaricationerii? Non liabel in iiobis •I) incomprehensibile sit et infiuiium, in nostra taiiicn
jam nova plaga loctiro. 0 si redirent aurea illa se- naiurn adeo bfeye laetuni cst, ut. icgerelur yela-
cula, et sicut in primiliva Ecclesia, niitleret Domi- "inine modici cofpofis, paniiisinvolverciur, et cape-
rius ignem illum Spiritus in lerraro, qui haiic vitio- retur ab utero virginis, quod a diebus selefnilatis
"rum rubiginem consumcfet, et ferrum induratae Toius ronndus capere non poiuit. Nec iroriieriio
meulis nostrae posset emollire, ut saltem iiinsioiii- Verbum, quod Ciiiislus esl, annnnciiitur cnm verbo
hus et pressuris, quas quotidie expcfimuri ad tisum salutationis, quia ipse Christus autor est nosirae
Doininici operis posseleliinari. ' ' salulis. Quod poteris inlclligcre, cpnsiderata. cjus
Tn rebus matei-iatis videriins, quoniam ea quae nativiiate, vita, moiie, el resurrectione.. Naiivitas
duriora sunt in duobus, videlicel aqua et igiie, lein- eiiiro ejus nalura iiosiram purgavit, vita ejus vitani ,
perautur, sic cciie eisriein duobus spifitaliter ac- iiosiram iristruxit» mors ejus; mortem noslram
ceptis, inentis duritia in suavilaleiu quaudain spi- tlesiruxil, resufrcclio ejus saltiiem nobis con-
filalis dulcedinis emollitur, per igneni, inqiiam, lulit.
charilalis, et per aquam compiinciionis. Aiiiniad- Proplerea ctiro voce salntationis angelus V rgi;-
"vertile et videtc, quoniam faber ferraiius Jeni nem alloquitur dicens : Aye, Maria, tres saluiatio-
iSl ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 133
iies ceiebres iri evangelica scrie iiiveniuiiis. Salntat A miuni : niiiiidi siellani, propter juslorum solatium ;
enim Chrislus discipulos suos ctiiii riicit : Pax vo- maris stellam, propier niiserorum refngiuni. Stella
bis (Luc. xxiv). Salulal angelus Marlani cum dicil: cpeli est, quae sua claritate caeteros sanctos illumi-
Ave, Maria, gralia plena (Luc.-i), Saluiat Mariai nal : mundi vero, id esl.Tusiorum, qui propter
Elisabetli sicut legimus : quia asceiidil Maria in mundiliam cordis fecte roimdus vocanlur : slella
monlana cuin fcslinatione in domum Zacliariae, el est, qtiiajpsi affeciu devolionis ad illam rcspiciun',
salutavit Elisabelb. Hac triplici salutaliOiie tfiplex contra presstiras hujus inuiidi consolationis bene-
concordia nobis significata esl, videlicel Dei ad ho- ficia consequuntur : inaris vcro stella esl, quoniam
hiinem, angeli ad hominem, horiiinis ad lioniinem. omnes miseri, omnes in amariludine criniiiium
Discordabatenim Detis ab boinine propier peccaiinn fluctuantes ab ipsa opem refugii exposcunt. Omnes
priinx praevaricalionis. Discprdabal augelus ab bo- ergo animae Virgini nialri devoiaelaelabundaedicant:
mine, quia.cufri conservi in ohsequio Dei esse de-r Ave cceli stella, ave mundi stella, ave maris stella,
buissent, horiio se subdiderat doniiiiio diaboli. ave Maria. Vel ut modo video recle stella rjiaris
Discordabal liomo ab homiiie, JudaeuS a gentili, eo vocataest. Tempore enim Inijus salutaiionis nulii
quOdisic Deum, illc vero idola coleret. In prima eranl in ccelo beali, in niunrio nulli justi? vel ad-
ergp saluiaiipne signifvcatur concordia Dei ad hg,nii*jj modum pauci, sed omiies erant in mari, hoc est,
nem, quia Deus erat in Chrisio mundum recorici- in ainaritudinc peccalorum involuti. El ideo juste
Tians sibi. In secunda significatur coiicofdia aiigeli maris stella, id iesf niiserprum siella nuncupata
adhomincm, qui per Christum cohaeredes vitoe est. Sicut enirii stejla haec iiaviganlibus iri mari
seternae facli sunl. ln terlia sigriilicatur coiiccfdia rectae viae inditium cst, sic ct Maria in hoc inundr
honiinis ad liominem, quia Juriieus el geniilis me- ttrluosc yiventibus, aliis rectam viaro bonae operii
diaiite lapide angulari, qui Chiistiis est, iu uria tide tlonis, aliis reclarn viam huniiliiaiis, aliis reciain
sociati suiit. Et quoniam haec triplex concordia pcr viam castitatis ostendit. Ob hanc miseriam lollcn-
heaiam Yirgiiiem facla csl, dicalDeus, dicat angc- dam Gabriel ad Virgihem missiis est, qui fortiludo
lus, dical homo: Ave,Maria. Haecconcordia, Ut ptito, Dci inierprctattir. Siquidem opus eral fortilu-
in hoc etiarii significaia cst, quod noroen priniae dine, Ut gcniis humanum a tanta niiseria Iibera-
iiiatris,id esl Eva, mutalur in veibuivi SaTutatioriis. relur,
Siquideiii hoc noincii Eva duas vOces geininani ini- Eiattende quia nuhiiaris fortiludo, nuniius fosii-
seriain huroaiiaj naturae pfaetendenies iii se liahel, l.uao, nuniialus fortitudo, sed nuntians fortitudo
Videlicei, etc. Curii duplici cnim misefia liohio in Deus, niinlitis fpfliiiido Dei, nuriliatiis forlitudo
Tiiinc riiuriduin iiasciiuf, id est culpa et pcena.!C deificata poiesl appellafi. Nuiicialiim dicirous ho-
Quandp ergo nomine illo converso Mariaedicitur: roiiiem assuniptum a Yerbo, qui deificatus est, iii
Ave, per hoc datur intclligi quoniani, per beatam csl Deus faclus. Sictit eiiim niagims iile Hiigo san^
Yifgirteiri, et culpa in veiiiam, et poena in gforiam cti Victoris dixil : Qui uegal liomineui assumpluii)
commulalaesl. El attendesi placetquod,avequando- esse Deum, negat eu.ni assumptum essc in Dcuiu.
que est Voxpptanlis, quandoque vpx orantis,quan- Ncc obviat autorilas illa Hieronymi quae dicit:
doqiie congraiulautis. Vox oplanlis est, cum dico Legimiis Deum lmiiianatum, non boroiueni deifica-
pfoximo niep : Ave, quia oplo ei salutem: vpx lum: quoesic iriielligejida est, quia non prins homo,
orantis esl, curtvdico: Avc, crux preciosa.Noh enini et postea Deus est facius, sed ex quo fuit, simul
lignp salutem opto, quam habere iion polest, sed etTiomoet Deus fuit, Nuntiusergo fuil fortis, ul
ofo ut virlus. crticis mlhi saluteni operelur. Vox mandattim Dei foftiler inipleret: nunciaius fortis,
congratulantis est, cum nnodo dlcil Ecclesia :Ave, ul in carne assumpta diabolum fortiler vinceret ;
Maria, vel cuin dicit : Salve, sancta parens. Ac si jjuiiciiiiis fortis, ut devictum diaboluin fortiteralli--
dicerei: Congratulor, vel congaurieo luae saluti. garet.
Dicat ergo Ecclesia congraiulando, dicat ange- ,jy Ut autem ad stellam noslram fevertaniur, qui in
lus optando : Ave, Maria, quod inlerpretatur, maiis inari suiii videnl cam a remolo ; qui in mundo,
slclla. 0 si dctur iilius copia, qui eam vocavjf slel- yidenl eam e vicino : qui in toelo, vidcnt eam e
lam maris : o si conseiie cum eo loqui liceat : proxihio. Qiii aliquid yidel a. renioto, rem quideni
quoniani quisquis fuil ille rieerum, qui eam sic videt, sed neque genus neque personam rei discer-
vpcavit, npu; soluin verbosura, sed el conientiosum nit : qui e vicioo videt aliquid, rem el genus rei
nie ei iiiipendam. Quare 11011 iiiagis eam cceli stel- discemil, sed noiTperspnam : qni e proximo videt
lain, quare npn magis eain niundi siellam vocayif:? aliquid, et reiiiet genusrei et perspiiain cogiioscit.
Certe nomen niaris aiiiariludinis signilicativuni cst, Qui ergo-in inari sunt, slellam nostram a remolo
Nuliquid deeodem fonie liauriunt diilcem etama- respiciuiil: quia homi/ies in magnis criininibiis vel-
raro aqtiam? riunquid ipso, quje mater est miseii- titin in-iri fluctiiaiites, quanivis limore supplicii,
cordiaj ef pieiatis, mater est aroariiudinis? Absit I affectu tenui qtiandpque ad De.um, vel ad ea qum
Propterea ergo non immcrito et cocli slellani, et Dei sunt respiciuiit, laineii caligine peccaloruni.iiw
mundi siellam, et deniuni stellam liiaris appellaho voluli, a coiuemplaiiorie ccelcstium rcpelluiuur,
cain. Caii stcllam, prpplcr cmineiiiis gloriac pi-oc- sicque nihij sjiifitalis graliae in se cxperienies,
155 SERMONES. — SEfiM. XXll. IN ANNUNTIATIONEB. MARUE. 454
ccsleslia quodarouiodo a longe videnl, sed non sia- A tis matri singularilcr experiendam indulsit, Unrie
lum nec prxsentiam eorniii possunt adyertere. subjunxit : Dominus lecum. Dominus Pater tecum,
Jusii vero qui in mundo, id est in mundicia cordis quia tu sponsa ejus : DominusFilius tecum, quia lu
posili sunt, stellam Iianc virient e vicino, quia dum niatcr ejus : Doniinus Spiritus sanctus lecuni, quia
saucle vi"endo in cdelis habent conversalioneiii, lu amica ejus. Ncque eniiii ipse qui anior est, af-
per stillicidia gratioe futuram vitam praegustantes, fecluro amoris libi ostenderel, nisi lu vicetn dile-
etiam statum sanctorum pro modo hujus vitae con- ctionis ei exhiberes. Paler ergo tecum, cnjus Filium
cipiunt. Qui vero in ceelo sunt, slellaro istam vi- couceplura : Filius lecum, quem conceplura : Spi-
denteproximo, qnia iinmediate Deo frucntes, oculo ritus sanclus tecum, de quo conceplura es. Quia
contemplationis serenalo, perspicaciter sanctoriim Spiritus sanctus supervenielin te. Primo venict per
praesentia paritcr et visione delectantur. sanciiliealioneni virginis, poslea siiperveniet per
Et hoc, pro eo quod dictum esi, ave Maria. Sed sanctificalionem conceplus virginei. Superveniel in
quid magnum, quid siiperemineiis Virgini mairi al- 1e, fluia de Spiriln sanclo concipies. Tu qui hOc
tribuitur, cum dicitur graiia plena? Nam et Chri- audis, quomodo Maria de Spiritu sancto conccjic-
stus plenus gratiae et veiilatis) Stephanus plenus rit, fideliter sic intellige : Sicut verbumDei imago
gratia (Act. vi), et apostoli pleni gratia Spirilns B Patris cst, sic anima Cluisli imago est Spiriius
sancli fnisse legunlur (Jcl. ij). Idcirco hacc distin- saucti : Nec lpquor modo dc illa iinaginc, pro qua
ctio adhibenda est, quod cst plenitudo sequa, esl hoino ad iroagiiiem Dei faclus esse dicitur. In rc-
pleniiudo apta, esl plenitudo superflue;is sive ef- hus corporalibus iinago alicujus esse dicitur, quod
fusa. Pleniiudo aequaesl, cum in re impleta niliil expresse formam illius, cujtis est imago, habel.
vacuuin relinquilur, ul in mensura vini vel olei. Sicutautem corporalia formas suas habent, ila et
Plenitudo vero apla est, quaf r.cplet secunrium rei spiritalia. Fornia autem Spifilus saneli gralia sep-
coiigruentiam, ut cum dicitur : Giviias vel Eccle- liformis est, non forma quae sitin Spirilu, sed quas
sia plena poptilo, non quod ibi nullus locus vacutis de Spiritu sanclo : sicul clarilas, quaeest.in pariete,
reliuquatur, sed qtiia secundum congruenliain ibi dicilur claritas solis, non quae sit in sole, scd qtue
existentes loco sufliciunt. Pleriitudo superfluens est, est de sole. Homo ergo Chrislus de Spiritu sancio
quando res quae implci, mensurae capacitalem ex- conceplus esl, quia [ormam Spiritus sancti exccW
cedii. ln beaia virgine Maria plenitudo aequa fuit, lenter accepit, hoc cst, sepiiformem graliam. Ut
qiioniam spirilali gralia in lanium repleia est, ergo de, iion sil roaieriale sed formale, Cliristns
quod in ea nibil vacuum, id est nuliuspeccandi lo- (_ de Spiritu sancto couceplus cst, non cui Spiritus
cus remansit. Unde Hieronyinus dicit : Cuin de sanclus maieriara seroinis attulit, seri ctii lormam
peccatis agitur, nullam de beala Maria volo fleri sanctitatis inter onines crealuras elegaiitiiis iin-
iiieniionem. Ex quo enim Chrisium concepil, adeo pressil. Sequilur : Et virlus Allissimi obnmbrabil
est confirmala, quod peccare non potuit. In caete- iibi. Virtulein hoc in loco accipe, de qua Psalinis a
iis sanctis plenitudo apta fuit, non quod peccare dicil : Nolam fecisti in populis yjrtiitem tuaro, re-
non potuerint, quia et apostoli excuterc pulverem demisti in brachio tuo populum tuiim, filios Jacob
pedum jussi sunl (Matth. x), seJ quoiiiam gratite et Joseph (Ptal. LXXVI).Et de qua ApostOlusdicit :
plcniiudineni sufiicientem ad salu.lem acceperuiit. Chrisius esl Dei virlus, el Dei sapientia (/ Cor. i).
ln Christo pleniludo superfluens fuil, quia ipse ac- Haecergo virlus Altissimi, quo Clirislus est,"obum-
ccpit gratiam sine mensura, ita ut de pleniiudiiie hravil quondam filiis illis nequam, populum loqnor
ejus nos omnes acciperemus. Excellenter ergo Ma- Judaeorum, obumbravit beatae Yirgini, obumbravit
liaedictum est, gratia pleria. Est autem gratia na- etiainnobis. Umbra quae obuinbravit genli Jtidaica?,
turalium bonorum, est gratia spirilualium charis- lileralis sensus velamen fuit, quo spiritalis iniel-
matum, et est gralia ccclestium donorum. Plena ligeniia de Christo, et sacramenlis ejus iii lege"v'e-
gralia fuit naiuraliuin honoruro, quoniam Spiritti ,Q labalur, ne eam inlclligereut. Unde cum Moyses
sancto ei superveniente, integrilatem naluralium loquerctur filiis Israel, velanien ponebat super fa-
secundumdignitatero primae conditionis sola inter ciem suam : quia nou polefant iu etim aspicere prp-
filias Evaeacccpil : Plena fuit graiia spiriialium pter gloriam vultus ejus, quaeevacuaiur. Haecunilira,
charisraalum, quoniam Christo incarnato amplius significata esl per unibram hederae, sub qua seriebat
peccare non poluit. Coelestium donorum gratia Jouas juxta Niniven, ul videret quid acciderel civi-
plcna fu.it, quia virlule contemplandi quodammodo lali. Umbra qua pbumbravii bealae Virgini, infirmi-
patriae donata est. Quantum enim dislal inter odo- tas fuit assumplae caiiiis, qua splendor divinilaiis
rem et guslum speciei aromalicae, tanta inter con- ita temperatus pariter el obumbratus est, ul in hac
leinplaiionem Mariae, el aliorum sanclorum distan- obscuriiaie caperet eum ulerus Virgihis,' qtiem in
tia est. Sicut enim singularem activam a Chrislo sua clarilate omnium rcrum amplitudo capere nou
accepit, videlicet hunianam ejus naluram portare, potuit. De hac umbrU ex persona bealae Virginis iu
Tactare, et rnvolvere pannis, caeteraque bunianila- Cantico amoris scriplum est: Sub umbra illius queni
lisoflicia ei exhibere, sic (ut dicara quod minisirat desiderabam sedi'(Cnnl. n). Umbra vero qua obum-
cordis mei deyoiio) eiiam dulcedinem suae divinila- bravit uobis. sicul ignominia passionis. qtiandp
158 ABSALOMS ABBATIS:SPRLNCRIRSBACENSIS 136
speciostis ille fofina prae filiis honiiniim. defofniis Cl.A servum coDlumaceroiiutfivisli delicate, quando car-
uinbfosus faClus est, ita lil esset lividus piagis, iiciii luaiu coinessationibus, et ebrietatibus, caete-
pallidus iriofte, et oinnimodis opprobriis satura- risqiie voliiptatibus vitae hujus delectasli. Pfopterea
tus. •' le porrigenie manum auxilii caro insurrexit in spi-
Haeccirca ipsuiiimulaiio, noslra oluimbraiioftiit, riiuin, cum vitiis carnis, hoc est luxuriae et im-
et ctirii nuillaecirca ipsum inutationes luerinl, haec iiiuiidiciae, eum servire coegit. Et o uiinam tibi sufli-
sola oburiibravit nobis. Mutala est eriim ejus subli- ceicl occidissc tantuin viruroetnon illuderes roor-
niiias iri liuiiiilitaieiii, quando formain servi assum- luo, rion saevires in extinclura, non infligeres vul-
psit: riiutata est infirmiias ejus in niajesiatem, nera vulrieribus, quod fnciunt omnes qui peccatum
quando assumpsit Pelrum, et Jacobum, ct Joan- peccato adjiciunl. Rcvoca ad niemoriam famOsOs
riem, et duxit eos in monlem excelsUm, et Iransfi- peccatores hujiis seculi, qui monstruosis vitiis,
guratus est ame eos : muiata esl ejus mutahilitas contumejiis natura*, passionibus ignoniini.-rspiritum
iriTeiefniiateih, qtiando a roorluis resurrexit:mw- alfligunl: Simnniacos Spifitus sancli praedones, qui
tata est ejus speciositas in deforniiialciii, quando paliinioiiiiiiii Crucifixi duplici sacrilegio, id est male
- iii
passione pro nohis in crrice siispensus est. Et acquirendo et male viveiido, possideul: lales ora-
Ii'aecesl uriibra qtiu nos obiiinbravit, pcr quani nos J nes grassantur in aiiimam exlinctain, in Crealoris
a servitule jEgyptiaca et potcstalc riiaboli liberavil. injiiriani.
Sub hac sedebat Helias in soliludiue, quia et de eo Resipisce ergo, p anima uiisera, scde sub unibra
scTiptum est : Sedebat, inqiiil, stib unvbfa iuniperi, Clirisli, canforniare dcforiuitaii ejus, macera ear-
e't pelivil ahimse suae ut rooferetur (/// Reg. xix): nein luam jejuniis ei abstineniia voluplalum : quo-
Juniperus enini arbof cst liumilis et hispida, et sU niam per isla spiritus etiam exliuclus reviviscit. 8i
gilat Cliiistiini liuiniliatiinict despecluiii in passioiic. cnim umbra Petri potiiit suscitare mortnos (Acu
Ad lianc uiribram iiiviiamur Pnlries hoc sacro teni- y), non poterit hoc ipsum facere umbra Chrisli ?
pore Dominicae passionis, ut: sedeamus sub ea iacli Cerle si laborares infirmitate aliqua corporali, el
iinitalores ipsius : iiam qui dicit se in ipsoniancre, Iiiandaret libi Hippocrates vel, Galeuus per clieiilu-
debet eliain,post ipsum ambulare (Joan. n). Hac luni suum absiinere a vino el saginatis, inodi.as
umbra modo obuoibrala est tancta Ecclesia, dum oblaliones suiiicre, libenter obedires pro conse-
cessant ab ore ejtis cantus isetiiite, ccssat ornatus quenda sanjiaie corporis. Mandat tibi eadem Deus
iiijiiislroruni, apparatus altaritim, sed et aniutae Paier per Chrislum suura, ut saneris in anima, et
compiinctae super peccalis suis, quod laclirymae ct.|r non exaudis :. At niagis opoiiebat Deo obedire4
suspiia paenileniiuin coiiflicntiir. quairt boniinilius, siculPclius djcil (Act.y), Ncdi-
Nunc ergOj o aniina Christiana qtioe characiere cas : volo sericre subuiiibraCliiisti, sed non coropa-
Christi insigiiila* es, rcsirie sub iunbra ista, con- ret deformitas vel ignominia passionis ejus.ltespice
verlc gaiuliuin liiuiii in lucliini, et plange Dominum onines tribulatos, infirmos , incarceraios, pauperes
iuuiii : velsiTion vis cum plangere, piange saltein fanieet sili horridos, i.n his omnibus Christum vi-
inoiiuiiin futiiri.Mortuus tuus spirilus tuiis est, iiinl- des uinbrosum el repletum despeclione. Sede ergo
iiiudiiie scelerum tanquam plagis iuuilis exiincius : sub unibra Cluisti per proximi compassiouem, t.t
Moiituis, inquani, noii quia subiio easu coniparuil, ycstias nuduni, frangas esuiiemi panem luiuiii Da
sed cui tu causam roortis iiiiulisii. Nec est hic elcemosynam necessitaiero paiienti, da, Tnqiiain,
moiiuiis qUatridiianus in sepulchro, qui a meriioria jiatieiui : imo polius reserva libi, quia in futuro
iua jiim excirierit :-lioii cst niorliius in porla qui pentuplum accipies, et vitam seieruam possidebis<
jain cvanescat ab oculis tuis, sed esl in domo tua Si potens aliquis diyitias mullas tibi couiulisset, ci
pra: oculis tuis, ut seiiiper euro videas, et horrore insurgercni in le iuimici, qui propler tollendaiu
cpMCUliaris,et inriesiiienlcr plangas roortutiro, cui pcctinian) etiani vilam velJent auferre, et diceret
yiventi parcereiioluisii.- Judiciuiu acquiim a tepo- jrj libi is, qui te dilavit: Comroenda milii peciiniani
siulo, lu ne delraxeris veritaii.Qiiidain vir nobilis, luaiii, liberabo te ab hostibus, conservabo libi vi-
et cjus servus coiifiiniax in custoriia, libi daii sunt tain iiiam, el pecuiiiam ad iiitegrum iesignabo,
Tiaclege, uf sefvuin pane ct aqua niore servi, npbi- iionne niultas gralias ageus acq.uiesceies illi? Ecce
Teiii aiilem secundutrt dignitaiem iialaliuin suoruui hona temporalia accepisli a Christo, insurgat in le
splendide pfocurafes. Tu vero in contrarium ope- Irixtiria, parteni illoiiiin sibi yuli vendicare, cl v'.-
falus es, qui nobilem vjrtim fauie el siti multisque lam tihi auferre : hoc ipsum facit gula, coniessa*
aliis injuriis confeeluiii subegisli : serviim vero lionesel ehrietates appetendo : facit hoc superbia,
-omni deliciaf uiri genere fecisli insoleniem et superr- luxum vestium e.t pompain secularero ambiendo. I)a
buiii, qiii iiisufgens iii DPmihiim suum coiifossiiin ergo pauperi bona temporalia, imo Christo in pati-
vulneiibus muliis occidit euni. Quid respondebis pereea coromenda,quofaclo vitamconscrvasti lilii,
ei, qui utrunque tibi coinmeiitlavii? Tuhoc crude"- t-t rccipies ea in die iieccssitatis. Et ne forte grave
Tis fecisli, lu, inquani, nobilem viium occidisti, Videatur din sub umbra Chrisii residere, et coufor-
qui spiritiuii tuum nullis virtulibus, nulla pingue- inari passioiiibus ejus, scito quia non soluin in um-
'diiic devpiiPiiis, vel boiioruiii, opefum rcfceisti.-Tu bra, sed ctiam in speculo, et qnandoque iu Jacie se
157 SERMONES. — SERM. XXIII. IN PASSIONE DOMINI. 138
cxhibet cefnendum. Speculum sacra Scriptura esl, A , cunda, filialis, quam Deo Palri debehal, ohedientia:
in qua imagiiieni suam speciosam valde ostendit tertia, singularis de hosle vicloria. Piimam cau-
nobis ad consolalionem.lnspeculoisto videt ariima, sam, hoc esl, communem omnium miseriaro, pro-
<]uanisit pura Chrisli diviuitas, qnam dulcis cjiis pheta David commemorat dicens: Propler mise-
honii.is, quam diitiurna cjus aelcrnilas, quain inae- riam inopum, et gemitunipauperum nunc exurgam,
stimahile giitidiuin, quod pro se palieulibus repro- ei roanifesiabor, dicil Doniinus (Psat. xi). Ponam
miilit. Nonriuiniu speculo isio videlur species cjtis causam humani gcneris in salutari, Iioc cst, in
sicuti est : cxparle eiiim eognoscimus, et ex parie Chrislo, ct non tepide, imo liriticialilcragam ineo,
prophetamus, sicut dicit Apostolus. Rcs si;mideiii, quod in liora passionis factum est. Isla rniseria
•ciijusiniaginem iu speculo videmus, retro nos est tripartita fuit, qnia pondciosa, quia generalis, quia
{/ Cor. xiv). Sic et Chrisiiis cujus speciem in sa- pcreniiis. Ponderosa fuil, quia hominem mole
cra Scriplura videmus, adhuc in magna gloria ven- peccatorum adeo presserai, ul nec ccelum, nec coeli
lurus esi, quando videbirous eum facie ad faciem. numina posset respicere. Uiide Psalmista :. Filii
Sed canius ergo morii<:otempore sub umbra passio- horainum, usquequo gravi corde ? (Psal. IV.) Et
nis cjus per imilaiioneiii, videamus lormam ejus bealus Job de hac gravitate dicil: Utinam appende-
in speculo ad coii.solaliouem: ut tandera videamiis B ; rentur peccata raea, quibus iram inertii : et cala-
enm III decore suo gaudium percipienies, quod nec milas.quam palior in stalera, quasi arena maris
voce exprinii, nec corrie excogitari potest, quod haec gravior apparefet J (Job. vi.) Et alibi; Grave
nec luclu obumbrabitur, nec dcfectu finem accipict, , jugum super omnes filios Adam a die nativitatis
prseslanle Domino nostro Jcsu Clnislo, cujus re- stiac, usque in diem sepullurae (Eccle. XL). llla
gnum cl imuerium permanel in secula seculoruni. etiam miseria generalis fuit, quia mors quae per
Aiiien. uiium liominem in niundum inlraverat, adeo late
SERMO XXIII. petvagata erat, quod omues justps et injusips, bonos
I!i PASSIO-NE DOMINI. et jualos pariter involverel: ut uiuversos puuiret
Chrislus passus est pro nobis, vobis relinquens unum supplicium, quos uiiuiu involvebat paterna;
exempium, ut sequamini vesligia ejus (I Petr. u). praevaricationis delietuin. Fuit eliain ilia raiseria
Ecce , fratres d.lectissimi, Ghrislianae religionis perennis, quia homo sine termirio, et sine remedio
vexillifer Ghristus Jesus pro salute hominum dimi- . illam miseriam sustinuissel, nisi medialor Dei et
calurus procedil : fprtis ulique propugnator ad hoininuni Chrislus Jestis, morle sua iiiterveniente,
salvandum, qui foiiem illum armatum cuslodien illi miseriae finem imposuisset. Secunda causa
tein airiuni suum, fortior ipse superveniens de coetu ^ quare crucem subire voluil, fuit filialis, quam Deo
sanciorum ejicil, iia ut uon sit amplius in co in- Palri debebat, obedientia, de qua Apostolus dicit:
ventus locus. Hujus autem signum vicloriae in li- Chrislus factus esi Deo Patri obediens usque ad
gno crucis constituere voluit, quia et juxta dictum morlem, mortem auterii crucis (Philipp. n). Et ipse
prophetae, ibi abscondita erat fortitudo ejus (Habac. Filius ad Palrem : Ego manifcsiavi te super ter-
iii) : in qua dum hoslis anliquus appeiiit escam ram : opus consuinmavi, quod dedisli mihi ut
carnis, iransfixus est aculeo divinitatis. El si vultis facerem (Joan. xvn). Pro isia obedienlia crucero
scire, quibus armis diviuae potentiae Christus dia- subire voluil, ut per earo priinae inobedientioe pia-
LoJumviceiit, ipsa fueruul sapientiae ejus pleniludo, . culum solveretur : et Ciuislus usque ad crucem hu-
charilalis auiplitudo, huroililatis foiTiludo, raiseri- milialus pro homine satisfaceret, qui superbienrio
cofdiae inagiiiiudo. usque ad aequalitaiein Creatoris sui per inobedien-,
Sapieuiiae plenitudo superavit fraudiilentum, qui tiam se extulisset. Teiiia causa, quare cruccm
dolosa suggesiione lioniiiiem iunocenlein creaturo snbire voluit, fnil singularis de boste vicloria, ut
seduxerat, sicut ex hisloria libri Genesis manifestum ipse moriendo mortis autorem evinceret : et viclo-
est : Charitalis ampliludine devicit invidum, qui D ria poiitus non soliini ipse esset victor, sed eiiam
homincui fraiidulenter seductum ab aelernilalis fe- suos imilatores faceret viclores. De qua victoria
licilate per invidiam dejecerat : Humililalis fortilu- Joanncs dicil in Apocalypsi : Yicil leo de tribu
diue devicit superbura, qui homineni nihil sibi de- Juda, radix David (Apoc. v). El Isaias : Quomodo
bcntei» iu injuriam Crealoris sui conlumaciler pos- cecidisii Lucifcr, qui niane orieharis ? corruisli
sidebat: Misericordiaemagniludine devicil crude- in terrain qui vulnerabas gcntes (Isa. xiv).
lem, qui liominem iiijusie possessum sine miseri- "Siinc crgo o anima Chrisiiaiia, quae vexillum
(.or.diavexabat. Sed jam verlamus consideralionis lencs'hujus victoriae, sic portes cruceui Domini, ut
oculum, id diligenlius alteurieiites, qua dispensa- eiiam crucilixum imiteris : quia vera crucis baju-
tipuis ralione, Christus crucem subire voluerit, et latio, crucifixi iraitatio esl. Quatuor cornua crucis,
tam ignoininiosam morlein siislinere, quaa utique quae sunl longiludo, latitudo, subliinitas, et pro-
et Judseis scandalum, et Graecis stullitia reputala rundum, quatuor nobis passionum genera deinon-
csi. Tres interim raiionabiles causae videnlur posse strant, quibus Chrisium debemus imitari, quoruin
assignari, quare Christus crucem subire volueril, primuni esl, passio corporalis angusiiae : secuii-
quariim piinla est, coinrounis omiiium miseria : se- «'um, conliiiua hiPrlificalio carnalis concupiscen-
PATEOL. CCXl.
iS0 ABSALONISABBATIS SiPRINCIflRSBACENSlS 140
tijfe: lcrtium, patientia illafae conlunieliae: quar- A Domini porlal pondus diciet aeslus : pcs Chrisii
liiin , renuricialio volunlatis propriae. Primo est, qui satagil cifca freqtiens ministcrium ad
Tiassionum genere cruclfixum imiiati sunt forles illi subveniendum necessilaiibus aliorum, el sic de
vitae.Iiujustriuniphatores, quos neque mors, neque caeteris. Per haec igitur ineiubra sanguis Christl
viia, iiec periculun), nec gladius, nec creatura , decurrit, dum filii Ecclesiae modo per aquam san-
alia separare potuit a charitate: Ghristi, iradentes ctilicationis, modo per corpus et sangiiineni ejus,
cprpora sua ad supplicia propier Detim, de quibus modo percipiendo alia Eecl.csiae sacranventa, re-
dicltim est :Tsli suiit,.qui yenerunl ex magna iri- dcmplionis illius fianl participes, quam in passicne
bulalibne, el lavefunt stolas suas, el dealbaVerunt sua operalus esl Doajnus in medio lerroe. .
cas in sangiiineAgni (Apoc.vu). Secundo genere Sed occurrit yerbuiii plenum doloris et angiH
passioimm iroiiantur illHiii,qui voluntaria altrilione stioe, quia sicul quidam jnsle ct p:e vivendo corpus
riiortificaril membra sua super lerram : et ne pec- Chrisli
construunt, ila alii per viiae enPrmitatem
catiiin doftiirieliir in morlali ipsorum corpore, car-
iieni suani crucifiguiil ctim vitiis et conctipiscenliis. deslruunl illud, eo Utique Judaicani superanles per-
Terlio genere passionurii imilanlnr illum, qui prO firiiam. Qnoniam illi' suspender.iini Jesum iu pali-
causa justiiiaj suSlineiit injiirias, oppfobria et g bulo, isii vero nieiiibratiin ilhim dilaniaiii, ei-de-
vexatioii.es. alienae hvaliliae, patieiitiae virtute illum jeclum interram conculcanl pedibus suis. Manum
iroitanles, qui taUqiiam ovis Sd occisionem duclus siquidein in corpore Christi prseciduiit fiires, prae-
est, et coraro lonricnte se Obmutuil, e~lrion aperuit dones, scelerati, conlamiiiali, fornicarii, homi-
os suum. Quarto geriere passionum imi.tauitir cidae, ignominiosi, quidam bonis operibus seipsos
Christum, qni cum miindp, et Tiis quai in niuiido snhtrahunt, qnasi manum a corpore Christi praeci-
stiiit, eliahi propriaereiuiiicianl volunlati, el nihil dunt. Siint alii mendaces, perjiiri, blaspbemi, de-
sibi de seipsis feservanl : sed propicr Dcum alieno tractores, verba lurpia ei scurrilia proferenies : et
se subjicientes impcrio, illius teuerti vestigia, qui non isli duni sanclis exhorlationibus, ef verbis aeuifica-
yenit niiiiistrari, sed miiiistrare, et aiiimam suam lionis pfoximum riori seililicant, procul dubio lin-
dare in redenipiionem pro nmliis. Undealibi ipseSal- guam a corpore Chrisli amputaiit. Aurem Clirislo
valor dicit : Non veni facere voiuiitatcm iiieam, sed opilat, qui obedientiae mandatis audituin non incli-
•N-oluiitaiemejiis qui inisiiiue (./ofln.v). Qui his pas- nal, et de caeleris in huric modum. Qnid est anima
sionum generibus iiiiilanluf Chrisium, ipsi illius niiscra qubd agis?lpse Pilalus verelur Clirislum
saiiguiiiem yeiieranttir quasi loco vulneris : cum crucifigere diceiis : Regem vestrum crucifigaro,
lameii sirit alii, qui venerantur Chfisli sanguinctri " (Joan. xix), e.l tu non times illuni meiubratim dila-
distiilaniero in inembris ejiis. Nonnulli eiiam suiit, iiiare?Cerle si yideres hoininem propete assisiere
qui venCranlur ipsurri Chrisii saiiguiriem, pulveru- orbalura oculis, labiis praecisis, Trniicatis auribus,
lenluni el dilapsum in lerram. Sed Chrisii, sanguis capulatum lingua, yel cruore suOperfusUiiiundique,
in loco vulneris iriumphaTis est: in merobris ejus aestimo quia-abhorrefes aspeclum illiiis, ei detesla-
disiillans, medicinalis : lapsus in terrarii, conso- 1'erisauiorem scelcfis, qui haec facere prsesunipsis-
latofius et subsidialis esl. sel. Quare siroililer el tu non abhorres inanum
Qui ergp minus fprles cnro Christo crticem as- niitlere in Christuni Dohiinum, et cum Juda liadi-
cendere riequeunt, ipsi veneranlurillius sanguincin tore coiispirare in iiecem ejus?Certe vel hoc exter-
disiillantem in metnbris ejus: quod fit cum in sa- rere le delnierar, quod ipsa ariiia tria, quibus cor-
cranieiiiis Ecclesiae, quae de lalere ejtis efiliixerunf, pus Chfisii lanias, i.rite ipsum convcriunlur, lelis
peccaiorum quaerunt veniam et causam salutis. luis confoderis, sagiuis luis viilneraris et ipsa sce-
Nain qriod de latere ipsius sacramenta Ecclcsias lera tua, quibus te a CorporeChristi praecidis, ahi-
emanaverutit, ipseEvarigelisia teslatur ciini dicit : mam luam miseram inenibraiim laceraiit, et iiifli-
Unus milituiiiTancea latus cjus aperuit, et cominuo p. ctis vuliieiibus cruenlant illain. IVonnepuias mcm«
exivit sanguis et aqua (Joan. xix). Quod verbum bra quaedamspiritalia animae csse sensum, meran-
exposilor manifestarisait: non dicit percussii, non riam, voiunlateni, ratioheii), et intcliectuiii? Istis
dicil vulrie.ravit,sed apeniit, ut in lalereipsiusosliuni roembris anima ir.ntilatur, quaiido nec sensiis
panderetur unde sacfamenla Ecclesiae"eroanareni, Deum quaerit, nec iiienioria fecolil, nec vpluiiias
sine qiiibus ad vitam non inlraiur. Meuibj-a vero appelit, nec ratio'eligit, riec iniellcctus coroprelieii-
illius sunt fideles quilibet, qui eodem spirilu cum dit, 61 sic anima riiisera, quam Detis libi dedil so-
capite suo vegetaulur, et per charitatem in corpore ci.im, nbiciirique Iccorum ftieris, si dormis, si vi-
Cliristi firmiter radicali, cofporis illius, id esi, giLs, si ambulas, si sedes, coiitra te clamat volutata
Ecclesiae, diversa gerurit ofliciasecunduli) divisioiies in suo sanguine quein tu effudisli. Revertere homo
gratiarurii. Oculus enim Clirisli est, qui locum re'- roiserabilis ad Domirium Detira Tiiuiii. "Sunquid
giniinis bene admiiiislral: lingua Chrisli est, quae cunctis filiis lsrael iri sanguine agni de JEgyplo IibC-
divinis alflueiis eloquiis, alios efudil et informai : ratis, tu" solus Pharaoni servies? Nurtquid pelfa
iiufis, qui praJcepiis diviriis et niaiidalis obedienliae produccnte aqtias lafgissiirias, ita ut bibaiil populus
liheniei- auditum incliiiai: iiuiiierus, qui in vinea el jumetita, tu solus shj aresces? Nuriquid patre-
141 SERMONES. - SERM. XXIII. 1N PASSIONE DOMINL US
faiiiiiias vitulum saginatum occidente, tu solus ex- A i percipere : sanguinein vero illius bibere est, tribu-
pers liujus convirii fame peris? lationibus illius el passioni coromunicare. 0 quanli
Ecce vidua de Sarcpta colligit duo ligna, ul de fari- in ecclcsia Dei per characlerem clericalem in sor-
nula, qnam habet penes serecondiiam, faciat panem tem vocati Domini libenter cnmedunt, qui sangui-
subcinericium (/// Reg. 17). Pete ab ca buccellara ncm ejus summopere dejestantur, qtiaestu divitia-
panis iuijiis, ne forte inedia consumaris. Pauis iste rum clericos, habilu milites, conversstione neu-
subcinericius Chrislus cst mortalis, vel potius pro tros exhibentes, ct duni ipsi corporalia beneficia ad
nobis niorti addiclus : duo ligna quibus isle panis voluptatem percipiuni.pro salutc animarum sempcr
coquiiur, crux Domini est, in aqua ipse passionis bencfacere cessanl. Frequeniius enim cos in foro,
igne torretur. Islum panem vidua de Sarepta de quam in choro virieas, et saepius carmina dccan-
subtili farinula conficil, cum despiritali inleliigen- lare, quam peccala sua plangere, soli Samaritano
lia legis et prophetarum Chrislum nascilurum el custodiainanimarum, sibi verosummam volnplaium
moriturum comprehendit. Panis vero istius buc- reservanlcs. Huc accedil, quotl ecclesiastica bene-
cellae sunt Chrisli incarnatio, nativitas, passio, ficia, quae non ad proprielalem, sed commodala
resurreciio, et asccnsio. De his ergo buccellis vel pauperibus, pupillis et viduis eroganda acceperunl,
unam postula, id esi, Chnsti passionen), et eam in "] non indigenles, sed polius canes, accipilres, para-
ore luo rumina, el in venire memoriae diligemer siti, joculatores accipiunt, et in patrimonium Chri-
rcccndc, si forle vel ipse Chrisli sanguis dnrilian) sli admiltuiilur non solum lilise et filii, sed eliam
cordis mi possil emollire. consorles thoii.Videres illos de eleemosynis paupe-
Scd ctiam ipse Moyses in deserto erigittibi scr- rum comparare frena deaurata, calcaria nilentia,
penlein aeneuiii(Num. xxi), quem si visaspicere, re- sellas picturatas, in quibus efllgiatae virgines ge -
cipies sanUatein, el ablulionem criniinum tuortim, sliuniinlasciviam,vesies piclas variis coloribus, non
inediciiiam vulnerum, augmenlum virlulum : et compatienles Chrislo, qui pro ipsis in cruce suspeii-
perfeclae sanitati reslilueris, si fideli mentis oculo ditur.
velis illum iniueri. In eo invenies fidei proesidium, O amici Dei, qui pcr varia tormcnla vilam fini-
spei solatium, charitatis solium, gratiae liliilum, slis quare el iios per hanc viam delitiosam ad cru-
picialis augmciilum.misericordiaj vehiculum, pacis cem Domini non accessistis? Sed isle modus adoran-
vexillum. Hunc ergo serpenlem aeneum in pertica dae crucis nondum propalatus fuerat, Spiritu sancto
erectum respice, hoc csl, Chrislum crucifixum fidei temporibus isliseum reservame. Quid lu honio per-
devotione recognosce. Respice iilum oculo cogni- IQ dite iion consideras, quoniam crucifixus tc videl?
lioiiis, ul cognoscas cuni veruni Dcum qui pro Videt cerie modo, et in futuro arguet, et slatuet
salute liominum missus est. Respice eum oculp conlra laciem luam, u't vel in tormeiuis agno-
dilcclionis, ul cbaritate ampleclaris ciiro qui pro le scas te non fuisse Chrisli haeredem sed violentum
passus est : el sic sanguis illius supcr te qiioque patriiiionii ejus invasorcm. Ubi exemplum, ubi
diffluel, si per charilaiem roembris illius unitus vesligia, quac nobis imitanda reliquil, vobis, inquit.
fueris. relinquens exeinplum, ut scqttamini vestigia ejus
Siint alii qui vencranlur Chrisii sanguinem non (/ Peir. n). Furte cl adhuc aliqua inveniemus ve-
in loco vulneris, non distillantem in raenibiis cjus, stigia, si veiiinus ea imitari. Ut grossius loqiiamnr
sed potius dilapsum in terram. Chrisli vero san- nos, qui subtilia videre non possumus, vestigium
guincm liinc iu lerram dislillassc riixcrim, quanrio esl locus in quo pes viatoris ponilur, indicativus
lcrrena ista et transitoria, qiiae Christi palrimo- quodam modo praeiereuntis. Et quis alius fuit isie
nium appellamus, >idelicct aroplas possessiones, vialor, nisi Chrislus de quo scribilur : Exultavit ul
staluta deciiiiarum, oblaiionum provenlus, el caelera gigas adcurrendam viam (Psal. xviu). Et alibi : Dc
stipeiidia Ecclesiae,sanguine suo acquisivit, quae ad lorrenie in via bibil, propterea exaitavit capui
consolaiionem illis dari volttit, qui essenl cnm ipso D (Psal. ctx). Pes ejus viatoris est.sanctum animi
tribnlalionuin parlicipes, et imilalores passioniiin desiderium, equo iraluinliir viri jusii ad bene ope-
ejus. Illis eteuini beneficia ista vull conferri, qui randum, de quo pede scriplum est: Pes nieus stelit
sic eis uluntur ut spiritalia non oniiliaiit: sicque in direcio, in ecclesiis beuedicam te Doinine (Psal. >
comeriunt peccata populi, ut obscquia morluorum, xxv). Vestigia igilur Christi sunl, virl sancti, qui
celebria missarum, orationum, stalnta solvendo per sanctuiii dcsidcrium duciuilur ad militanduin
pro animabus fidei inlercessores inveniantur. Si, in- Deo viventi. Vestigiuni Chrislifuit Petrus peramo-
quii Paiilus, spiritalia vobis seminavimus, rnagnum rem voluiilariae paupertatis ciini dixil: Ecce nos rp-
est si carnalia vestra mctainus(/ Cor. ix). £t pro» liqiiimus oiimia, etsecuti sumus ie(itfa<"/i.ix).Pau-
phela David : Sumiie, inquil, psalmum, ct date lus fuit vesiigium Christi per fortiiudinem exercilii .
lynipaiiiim,psalteriumjocunduro cuni cithara (Psal. corporalis,quinealiquemgravarel,piopriismanibus
LXXX).El ipse Doroinus : Qui roanducat, inqtiil, victum quaesivit. Joannes Baptista fuit vesiigium
earneni incam, ct bibit sanguiiiem meum, habel Cbristi per ahjeclionem preciosi lwbitus, qui halicbat
viiain aeternam (Joan. vi). Christi carnem comedere vestimenlum de pilis cameloruro, et nonam jjelli-
cst, cprporalui Ecclesiot!beneficia ad consolalionem • ceam ad lumbos suos.Helias fuil Chiisii vcsiigtutn
143 ABSALONISABBATlS SPRINCKIRSBACEMSIS 114
per austerilalem abstiiienliac,David peiconleiiipium A populuin siium in exuliaiipne, cl cleclos suos in lae-
iiiundanm vitae, Job per virlulem palienli* : sancli titia (Psal. civ).
quoque martyres Chrisli fueriint vestigia, quibus Sic et mulier Sunaroitis npn gaudet dc filio suo
usqtie ad tolerantiam passionis pedemimpressit. resusciiaio,quousque Heltsaeusmagnusillepropheta
Talibus ergo vestigiis nos Christus ad viam revb-s contrahitur ad mensurani pueri morlui, quo in-
cat, ut si forle per aniorem niundi, vel alias quas- curobente super pueriiin ille viialem spirilum rece-
cunque voluplalcs illicilas aberrayinuis, islorum pil. (IVReg. iv) Helisacus etcnim roagnus ille pro-
exemplo ad viam redeamus, quae Christus est: in plie.la, hoc esi, Christus, innalura susediviniiatis im-
quo el laboris nostri lerininum, et perennis vilae mensus et infinitus, ad mensurani pueri liiorlui con^
praemium accipiemus. Ipsp praestante Domino no- traclus est, quando pronobis niorlalis fieri, imo pro
slro Jesu Christo, cujiis regnum et imperium per- nobis in natura liuroanamofi voluil: ipsoqiieincuiii-
manet in secula seculorum. Ariien. hente super puerum, ho.cest, passionibus humaiiige-
SERMO XXIV. neriscommunicante, ipsepuer, videlicel genus liu--
1NDIEPALMAMJM. manum, vilalem spiritum recepit: oscitavitque se-
Mihi autem absii gtoriari, nisi in cruce Domini ptiesquando in multiplices Deilaudesprorupit, Unde
nostri Jesu Chrisli, per quem mihi mundus cruci- B elmulier Sunamitis, hoc est, uialer Ecclesiu gavisa
fixus est, etegomundo (Galat.yi). est. Sympboiiia quoque et cliorus non audiunlur in
Yos fratres charissinii, quos ipsa unciio riocct domo palrisfamilias, donec, redeunte filio prpdigo,
de omnibus, sed ei universi vos, qui scripluras me- vilulus saginatus occisus est (Luc. xvu) : quia
rooriter reiinetis, ct hoc eliam bene recolilis, quo- Deus Pater gentili populo nonnisi in morie unige-
iiiam est tenipus fleiuli.ei lempus ridendi, el haecipsa niti Filii sui reconciliatur. Hislgitur exemplis quae-
tempora spaciis quibusdam medianlibus a se invi- libetanimaad laelandum in crucc Deura invitata
cem solent distingui. Veriim hodie ratipnabili qua- dicat :
riaiii discordia-leiripus flendi et tempus ridendi pa- Mihi qutem abtit gloriari, nisi in cruce Dotnini
riter conveiiiunt, diim facies Ecclesiae mpdp dilata- nostri Jesu Christi, lbi enim ancora spei noulrae,
tnr gaudio, nunc contrahilur dolore, ipso autore preiium redemptionis, cataplasina vuliieris, meiliciiia
temporum per ea quae circa ipsum gesla sunt,hujus sauitaiis. Quisdeinuminfiiiiius uon gaudet de praeseii-
yarietatis causam npbis exhibenle. Quia enim hac lia roedici,aut vulneratusde mcdicinasanilaiis? Vere
die Domino ingiedieille in sanclam civilateiri, pueri ijisaDoiiiinipassio mediciiiafuitnoii soliim sanaliva,
HebroeorumCxierunt obviam clamahtcs: llosannafilio sed eliani penetrativa, el purgativa, Penelrativa,
David.aliiscaedenlibusramos dearboribus.aliissler- " quia in morie ejus yelum lempli scissum est, lerra
neiiTibusyesliroenta sua in via (Matlli. xxi): inde mpta est, et petrae scissae sunt, el inoiiinienia
gaudium feslivaeprocessionis. Et recordatione vero aperta. Pcnetraiiva, qiiia porUe niorlis perillai»
Domiiiicae.passionis, in qua nobis revocalur ad me- confractae sunt, et calhen* ferreoe, el viiicula ilia
moriam quando is, qui peccaturo nec fccil, neque durissima, quibus caplivi in inferuo lenebaulur,
inventus es.l dolus in ore ejus, saluratus esi oppro- rtiptasunl.El carcer tenebrosus aperius est,quando
hriis : et ipse aulor vitae.qui morti nihil dcbcbat, dictiiin csl his, qui in yincnlis erant, exile, ethis
pro nobis guSiavit morlem : iiide causa doloris. qui iii leiiebris eraiil, revelamiiii. Mirof ego si et
Quamvis eniin Chrislus bodicrna die historialiter tu aliquando viin peneirativain hujus niedicina^ noii
passus lipii sil, lanien hodie passio ipsius mcrito es experlus : lu, iiiquam, bomo peccator, qui ja-
recolilur, eo 1 quod ipse voluhtarius hac die yenil cebas sepultus in sepulchro mordacis conscientiae,
inler maiins peccalorum, ipso Palre illuni expo- et eras ligalus institis peccatorum, faciem - habcns
uenie passioiii, qui proprio Filip non pepercil, sed velalam sudario illo pessinio oblivionis Dei, cum
pro nobis omnibus tradidil illiim. Non incongrue Lazaro jam feeiens in nionimeiito (JoanKxTJ. Haec
lainen dicere possumus iinani rerri, scilicet passi»- Q siquidem medicina penelrativa eflbdil te de sepul-
nem Doroini, diyersis de causis simul esse mate- chro turpis conscientiae per coiifriiioncm cordis,
riain doloris elbelitiae. Doloris, quia nos illi fiiimus rupit vincula peccatorum quibtis ligaius eras per
causa niP.riis : laeliiiae,quia ejus passip fuit nobis remissionem peccati : Sudarium vero abstuiit,
causa salutis. An non eliam ad gaudcnritim in quando velamen iniquitatis, quod taiiquaiu chaos
passione Domiiii nos inviiat lypica illa el le- iiiagnum inter Deum e.t.te positum fuerai, miseri-
galis historia, quae narral agno paschali imo- cprdiler reroovit, ut revelala facie ad Dcum respj-
lato populrim Tsrael liberatum fuisse de jEgyplo? ceres, qui aliquaridooblilus fueras Doinini creato-
P.harao.siquidem ipse est d.iabolus, decem plagis, ris lui. Omiiis ergo aninia Deo devota, qui passio-
hpc est, decem mandatis divinae legis perCussus, ad nein Dortiiiii fide tenet, et pio afieclu verieratur,
pleunm superatus non est, sed adhtic populu^mDei dicat:
in caplivltale lenuit, quousque agno paschali imo- Mihi aulem absit gioriari, nisi, etc. El qiianiy.is.
lalo, hoc esl, Christi sanguine ..effu.sp,.ppptilus Dei ohines gloriari debeainus iu ciuce Domin.i, lanien
cum gaudjo egredilur de domb servitutis in lerram sunl aliqui qui speciaiiier glorianiur in Domino,
promissionis, sicut David propheta dicit;: el eduxit alii qui specialiler gloriainur iu cruce Doisiini. Qui
m SERMONES. — SERM. XXIV. 1N DIE PALMARML 146
specialiler in Domino glorianlur, sunt viri saricti A , dclicali nosiri lemporis, qui iii adeptione bencfi-
et perfccli, qiiibus familiaritas ausum accedendi ad cioruin voluiil esse clerici : in vestilu, principes :
Deum conlemplus rerum temporarmm praebuil, in lonsura, miliies : in vita, nec bi nec illi votunt
otium et aspiratio divinae graliae dulcoravil affe- apparere. Neque enim pugnant ut mililes, neque
cltiiiv.Qiti coiitemplantur nafuram divinitaljs, tan- suhditos suos regunt ut boni principes, et si rie vila
guniur spirifali dulcedine, oralione loquunlur cum quaeritur frequentius in choreis saltanliiun, quam
Deo",devotione pulsant ccelos, et inlersunt secrelis in chnro Deo psallenliuni^ inveniuntur. Quaerat
coeleslibus, et cum Paulo dicere possunt: Nosira modo ab istis Chrislus, sicul olini a filiis Zebedsei,.
auleraconversalio in ccelis est (Philipp. m). Suul Poteslis bibere calicera, quem ego bibiturus sum
alii, qui rubigine peccalorum adhuc obscuratain (Maith. xx) : Quid respondebunt ei, nunquid cli-
habent conscieniiam, et illicitis desideriis tracli a cent, possumus ? Videamus ergo : Bibil Chrisltis
contemplatione Dei repelluntur, quos tanlis rielitiis calicem palientiae et laboris, bibit calicem angustiac
iridignos judicat Dominus, ul suavitate contempla- et doloris, bibit calicem hetitiae el consolalionis,
•lionis fulurae vila; gaudia possint praeguslare. Primum bibit quando maledicia, injurias, oppro-
Isti ergo lanquam infirmi devole respicii.ini Chri- . bria, el labores plurimos anle passionem in nostra
sii hiiinanilateiii, in qua suaesalutis causam reco- : natura patienter suslinuil: ad cujus calicis potatio-
gnoscunt : slanl juxia crucem Domini, et cum nem si invitenlur illi de quibus jam diximus, pror-
Thoma miltuni manum suam in Ioca clavorum, et sus illum fastidiunt : eo quod hanc partem suam
devotissime snscipiunt sangiiinem, qui effusus est repuient, uti delitiis, et frui bonis. Bibit Christus
in abliitionem peccaiorum. Accedal igitur ad cfn- calicem dploris et angusti*, quando sputa et vin-
cem Domini omnis, qui conscienlia pavidus coram cula, spineam coronam el nioriem crucis expeiius
Deo reus assislil. Quo enim sccurius confugere po- est. Sed hunc calicem nequaquam bibere polerunt,
terit, quam ad refugium crucis? Ubi demum miles eo quod in illo sit exlerminalio omnis temporalis
Christi tulior esse polest, quam sub vexillo sui im- gaudii, quod illi summo studio seclaudum decreve-
peratoris ? Ilic robur f oelestis mililiae, hic vtilne- runt. Sed nunquid poleninl bibere calicem laetitiae
rali in prima acie, et cfiminibus dcjecli receperunt et consolalionis, quem bibil Christus in resurre-
prisiinam virlutem. Hic siquidem est justitia pa- clione? Dicunl omnes, possunms. Sed lioc non es-
iriarcharum, bic constantia marlyrum, hicomnium set calicem Domini hibere, iroo potius confnndere :
justorum innoceniia, qui laverunl slolas suas et qiiiajuxla dicltim sancli viri, leropora regnandi
dealbaverunt eas in sanguine Agni : llic etiam ma- (C non possunt praevenire tempora paliendi.
gni illi peccatores, qui prophetas occiderunt, qui Sunt alii a cruce Doroini remotiores, ulpoie Hli
Christum pupugerunt, qui Ecclesiam Dei sunt per-. qui disciplinaro regularis vitac rievoli suscipiunt,
seciui : et omnes consecuti criroinum suorum ve- sed eam obedienter non proseqiiuntur. Discipiina
niam, tibi quoqtie dant fidutiaro veniie consequen- regularis recte cruci comparalur, quia sicul crux.
dae, Quid ergo inoraris ? cur venire trepidas? nulla mundum reparavit ad vitam, ila.vila regularis ho-
esl enim peccali enormitas, quam Chrisli sanguis roinein reparat ad iiinocenliani : et sicul Christus
expiare non possil. Si terrel te magniludo supplicii, in cruce obedivit usque a.d morlein, ita et homo
apprehende crucis profundum : si delectal le celsi- disciplinae regulari debel obedire usque ad carnis
ludo prajmii, apprehende crucis sublimilatera : si roorlificationem. Sed ab hac obedienlia videmus
anima lua arida est, el indiges beneficio virlulum, «juosdam remoliores fieri, quibus si injunguntur
apprehende crucis lalitudinem ; si lentalionibus aliqua, ubi sint vestigia Doniinicae passioiiis, ha-
pulsaris, apprehende crucis longitudinem. In pro- benlia gusturo amariludinis el laboris, iiuditaiis et
fundo enim crucis exlerminalio supplicii, in suhli- pauperlatis, el obedire renuunt, murmurantes cum
initate celsiludo pracmii, in latitudine amplitudo Jona fugiunt a facie Domini, dicentes : Non est hic
beneficii, in longitudiue robur auxilii. 1 homo a Deo qui talia maudata decernit. Si vero
D
Cum ergo onines ad cruceni Doroiui invilenlur, injungatur eis obedientia, in qua sit secularc gau-
iamen sunt aliqui qui a cruce Domiui se elongant, diuni, et locus quidam dominationis, illam non so-
sunt alii qui eidem appropinquanl. Qui autem se lum humiliter, sed et libenter cl velociter susci-
elongant alii sunt remoti, alii remoliores, alii re- piunl. Obedientiam illain loquor, ubi horrea mes-
molssimi : et qui appropiiiquanl alii prope, alii sibus, torcularia vino abundant, ubicnria frequens
propiores, ulii proximi. Remoti sunl a cruee DQ- esl famulis el fabulis, ubi raensa plena poculis et
ji.iui, qui dediti vanilalibus hujus seculi, velul e ferculis, ubi phase cum fermcntato celebrani, et
dorso crucifixum respiciunt, in passione ipsius pa- agnum paschalem comedunl sine lactucis agresti-
sceiues oculos magis, qua;ii illam imitantes. Dum bus. Isti ergo, quia per discipli.nam rcgularem ad
cniin ad vitae hujus delitias per secularera conver- roorum perfeclionein non corriguntur, rech 1 crucem
sationem se extendunt, quasi a cruce Domini elon- Domini quam assunipseruut projicere dicuniur.
gautur. Sed quando in bcneficiis ecclesiaruui con- Disciplina tua, inquit David, corrcxit me in fmem
scqtieiiriis characlere crucifixi insigniri voluni, ve- et disciplina tua ipsa roe docebit (Psal. xvij). Ha«
lut e doieso crucem Domiui fespiciunt. Talcs sunt b;t cene malum fiiiem suum, consum.intuioncm
«7 ABSALONlSABBATIS SPlUNCKiRSBACENSlS ii%
virtuturo. Disciplina ergo regularis corrigere debet A crux, Chrisli crux. ajipellafi deliet. Est enim crux
In finem, quia hominem a profundo viliorum per- latronis qui pendebal a sinistris : cst crux latronis
ducere debel ad consiiminatioiiein virlutum. qui pendebat a dextris : est crux Salvaloris qii.i
Remotissimi vero sunt a cruce Domini qui velut pendebat in niedio illorum, Crux Iaironis qui fuit
in profundo vitiofum absorpli sunt, et atrocitaie a sinistris, pcena esl iinaliter peccantium : crux la-
seelerum, fcediiale, immundicie, flamriiis cupidita- nonis qui fuit a dexteris, poena esl post Iapsum
fuin longius caeteris a Clirislo rccesserunt, et sicut posnitentium : crnx Salvaloris cst pcena innocen-
enormitef vivenrio sunt magis peccatores caeieris, ter viventium. Illi ergo hajulanl crucem Dohiini,
ila etiarn a crucifixo remotiores. Sed veniat Baby- qui cum vilae innocentiam leneant, et injustitia et
lon illa magna quandoque in memoria anle Deum, sanctilate amb»lent coram Deo, taincn ac si om-
quae veneficiis ct foriiicalionibus suis inebriavit ter- niuni criroiiium rei sinl, tribiilationibus mullis el
ranVj ut bibal de calice irae Dei et fiat habitatio miseriis voluntarie propter Deum seipsos subji-
daemoniorum, ef omnis iiiiniundiciae plangatque ciunt, aut vexatione aJienai roalitiaemodo detraclio-
laiiriem in suppliciis, quod hic vestigia Dominicae nibus liiiguarum, modo injuslis Oppressionibus:
passionis noluit iniiiaii. aut etiani a perseculoribus perfusionem sanguinis
Srint alii prope criicifixum, ulpote illi qui stant " cum Chrislo mortificaiilur gloriaiiles in cruce Do-
jiixta crucem Domini : alii propiores ul illi qui mini, per qucm cis mundus cfucifixus est et ipsi
membra supplicii niyrrha et aloe condiunt. Proximi mundo. Mundi crucifixio canlemptus est rertim
vcro sunt qui baj ulant crucem ejus. Juxta crucem lemporaliura : sicut crucifixio sanctorum tolerau-
igilur slant" qui affeetu deyotionis el desiderio pa- lia tfibulationum. Saitclis ergp viris qui portaut
licndi ad Chrisium veriiuiit cupientes pro iiomine cruccm Domini inundus crucifixus esi, quia onineiai.
Ipsius injurias et tribulationes stistinere : Sed, con- terrenam gloriam propler jpsuin despiciunt, pmnia,
siderata inlirmilate pfopria, quodsuril infirrai el de- lanqtiam slercora reputanies, ut Chrislum lucrifa-
biles ct impatientes laborum, hoc quod per desi- ciant (Philipp, m). Sed et ipsi mundo crucifixi sunt,
lieiitini affectaverant., per experieiitiam aggredi hoc est, amatoribus mundia qtiibus sustinenl ama-
noii praostiiiiuiit.Isti ergo ab effectu Dominicac pas- ritudines passioniiin. Et quoiiiani de rcliquo repo-
sionis omniiio alieni non sunl, quoniam ctsi per sila est eis corona juslitiae, gaudent evestigio con-
experienliam tribulationum illam non iraitantur, fornies fieri Oominicae passioni, scientes. quod per
tainen bonis quibusdam aflcctibus ad ipsum venien- palieniiam tribulationiiui perveuiunt ad gloriain
ics desiderio juxla crucein stare videntur. Qua- Q DoniinicDeresurrectionis, ipso praeslante Domino
iti»r atitem affeclionibus hi, qui dura pro Clirislo noslro Jesti Christo, cujtis reginim et iroperiiun
pati non possunt, cruci approximare debent, vide- pernianel in s.pcula seculorum. Aroen.
licel recordatione peccalorum, memoria supplicio- SERMO XXY. .,
'
liim, consideratiorie hujus percgriiiaiionis quod Ts PASSIONE DOMINI.
iioii h.ibent Iiic liianentciii civiiatem, spe futuraj Expandit librum coram me, qui erat scriptus m
rotribulioriis. Recordalio siquidem peccatorum iii tus el foris, et in eo scriplm erunt lamenialiones el
coiispectu Dei facit eos huniiles, meinoria suppli- carmen et vm (Ezech. n). Yos fratres dilectissimi
ciorum facit eos solicitos a.d bene agendum et in qni spiiitum adoptionis filiorum accepislis, et san-
mandatis Dei obedienles. Consideratio luijuspere- cia conversatione induislis Dominumnoslrum Jesum
grinationis qiiori non babenl hic nianentein civita- Christum, merooria et moribns pariter relinetis,
ieni, revocat eos a iiimio appetitti reruni tehipora- qriod omnis Chrisli actio noslra leclio esl, et pro-
iium. Spe vero retribulionis quandoque suspenduii- ptereaTose reete libri censetur noroine, quia in
turin amore ccelestium boiior.um,Etisti stantjuxta ipso forroam vilae nostrae legere debeamus.
crucem Domini. Alii lartquam propiores membra se- Sed Iuijus libri seriem, qui Tofam reparationis
pnlti coiidiuiil myrrlia et aloe, ul Josejih abAriiua- nOstrae continct historiaro, aliquis sanctus vir et
thia fecisse le.gilur (Matik. XXVJJ).Meiubfa scpiibi pauper spiritu, ciijiis cor ardens essel de Jesu, nve-
fecie vocantiir miseri, et conlemptibiles hujiis se- lius exponeret : quia melius illam iinelligit qui
culi, qui suis calatriilalibus opprcssi, quasi inler sauciius vivit : el lectione istius libri digni suiit,
inorluos computantur : et sicut unione cbarilatis non hi qui piuni noinen Domini Jesu surorois la-
uniunlur meinbris Christi, ila et per anguslias tribiis pronunciant, sed qui pietatem ejus vila et mo-
bulalionura illi corisepulti suiit. Myrrha veroel aloe rihus assequuntur^ Quia tamen silcre non licet, ct
suiit affeclus coinpatiendi, etsolicitudo subveniendi. loqui nescio, loquatur in me Dominus Deus, et cla-
Qui ergo compatiunlur et subveniiint ncccssitalibiis vis David aperiat mysleria, quae potesl aperireli-
pauperum, anxictalilius oppressorum, perturbatio- briim et solvere signacula ejris. Liber ergo cujus
nibus tristiuiii, doIoribUs infiiinantium, caelerisque habita est mcniio Chrisius est, de quo ii» Apoca-
riiiserorum calairiiiatibus, Christi merabra cruci- lypsi dicitur : Yidi in dextera sedentis super tliro-
flxi niyfrha,et aloe recteeondire dicunlur. num librum qu.i eral scriplus inlus el foris, signa-
Qui vero sunt proxiuii, ipst bajulanl crucera lum sigillis septem (Apoc. v), ,de quo ciiam in Da-
ejtis. Ideo autem dixi crucem ejus, quia non onuiis uiele dicitur : In tempore illo salvus crit populus
UD SERMO.NES. — SERM. XXV. IM PASSIONE DOMIM. 150
liius, omnis qui invenlus fuerit scriptus in libro: A , viri ptitabant adscribendum. (Si enim cegnovisseiu.,
el mulli ex his, qui iii terroe pulveredorniiunl, evi- niinquain Dorainum gloriae.cr.uciJixissent Cor.
(/ u).
gilabunl (Dan. xn). Ipse est liber de qtio Eze- Tanriem iu passione Iiber iste aperlus est, et sem-
chiel dicil: Expandil Jibrum corani me et caetera ]>itenia virtus et divinitas,
quae latebat in homine,
(Ezech. u). Liber nlique sulficiens omnibus qtii foras erumpere coepil, qtiando crealurae Creatoris
et quaultim delicatis ad deleclationem proponit, et sui se.nserunt imperium, et
petrae scisste siinl,
sludiosis ad exercitium iectionem. Quanlus libri lerra coutremuit, velum lempli scissuin esl a
siimmp
istius ineffabilis illa unio Dei el boniinis, ubi lan- usque rieorsum. Rejecto siq.uideni sa.cco cilicino,
quam per septem reales voces ab imo itsque ad quo sol veri Iuminis claud.cbaiur, id.eiii sojlucere
summum ascenditur, ila ut huniilitas homines us- ccepit in virtuie sua, iia ut radios suos circtimq.uar
quein Deum sublimeiur.et econlrario descendenrio, que effunderet, el illiiminaret non solum illos,qui
celsitudo Dei usque ad humililalem hominis incli- sedebant in tenebris el umbra
moriis, sed aiiam
iielur. Yis audife seplem sonos canlus isiius? Re- cordibus multoriim infidelium fidei lunien
infunde.i
cole quam bumilis, qusm despecius Chrislus nas- ret. Unde centurio ille evangelicus videns mi-_
eendo apparuit, et reddit tibi canlus isle sonum rabilia
quoe fiebani, clamavit, dicens : Yerc Filius
'
humilem. Becole quam mansuef.iiiii, quam pium Dei erat iste,
verbo et opere se exhibuil, et reddit tibi sonuhi
dulcem. Ad memoriam revoca quanlis signis el vir- Apetio ergo libro islo ,in passioue, Scriptura ejus
tutibus elaruit, et audis sonum subtilem : ad me- legi ccepit, eral autem scriptus intus ct foris. Et
nioriam revoca, quod litimanam et angelicam na- fuil scriptura inlerior, verbtim Dei quod in .carne
tiiram in una charitaie conjunxii, quod hominem Christi scriplum fuit operatione Spiriliis sancti :
Dco recoucifiavit, et audis sonum concordem. Si exlerior vero scriptura fuit, qtiam iropii persecuto»
fecolis qualiter conlumcliis aflectus, vulneribus res injuriis et plagis, sanguinis elfusione et crucis
confossus, coronatus spinis, et landeincruci aflixus, ignoininia, non aui-eis sed lelris literis corpori
rcddil libi caritus isie sonum gravem. Quandovero ejus indiderunt. lsla ergo scriptura extunc lecla,
scd iioii ab oronibus imellecla est. Haliel siquidem
per diviniialis potentiam devicia 11101 te resurrexit a
sicut aliae scriplurae tria, liierain,
morlujs, reddidil cantus isle sonum acutum : scriptura haec,
senstim et senleniiam. Et ut primo Joquar de ex-
Quando vero vicloriosus ascendii, in ccelum, reddi-
dilsoiium superacutum. Etquidein cantusiste non leriori scriptura, Iilera ipsius est historialis pas-
delicalis liiijus seculi, scd delicatis Dei proponitur, ^< sio Domini : sensus vero, qiii ex illa litera coiici.^,
imitatio esl Doniinicac passinuis : senleiilia,
qui lalia meriitando dcleclaniur sicul in omnibus pitur,
divitiis. Lectio aulem libri islius IIODininus ne- quaejuxta sensum perpendilur, fruclus est noslrax
cessaria : Neque eni.n docel decreta Gratiani cou- redenipiionis. Qui passionem Doroini sola lide, et
non operando lenet, puer esl, et quod legit nou
cordare, non ponderare Icges Jusliiiiaui, argutias
: qui aulem passionem Doinini palienlia.
sophisiiiaium exsufflare, non semper discere et ni- inielligilet laboribus propler nomen Jesu custodiendo vias
hil proficere, sed poiius docel culpas agnoscere,
duras iinitaiur, legif.scrjpturam banc, elintelli-
suspirarp ad veniarn, componere mores, ordinare
vilam, saluiem quairere, Dcum invenire. gendo proficil : qui vero usque in fincm pefsevo-
ral bajulando crucero Domiiii, bic esl qui senptu-
Eslque Jeclio ista modo in Cvidenti, sed non iia
ram isiam perfecte- cognoscjl. Similiter scriptura
seniper. Fuiteniro liber isle quandoque signatus,.
inierior tria hacc habei, cujus litera est, purilas
quandoqiie ciausus, sed mcdo 3pertus est. Anie
Christi incarnalionem liber iste septem sigillis si- fidei de verbo Dei: sensus est, affectus piac devo-t.
tionis : senlenlia, gaudiuro divinae contcinplalionis.
giiniiiserat, quia ejus repromissio quibusdam ob-
scurilaiibus adeo involuta erat, quod yel nulli, vel Hujus scriplurai leclio maxiine perfeclis conven.it,
admodum pauci mysterium Incarnationis cognosce- j) ' quorum conversatio in ccelis est, qui contempta
rent. Quid enim aliqd, nisi sigilla quaedam fuerant lerrena consolatione amore ccelesiium bonorum
personales illae patriarcliarum exhihiliones, appa- aceeiiduntur. Et videmus quiddanv mirabile circa
ritiones angelicae, oblationes hostiarum, iniagines, banc scripturain coiilingere, quoniam hic docet
revelaiionuiii, quse omnia Chrisiuiii vel actu vel.si- puer seneui, insipiens prudeniem, balbutiens. di-
niUiiudine praefigurabant : quibus.si adjicias pbscu- serlnm, liiagistium discipulus, idiota literatuiru
riiates Scripttirarum, dilaiionem promissionis, de- Ecce aiiquis vilis honiuiiiio, pauper muliercula,
speralionem adimplendae veritalis, in summa seplem carnein suam cilicio domanl, vigiliis et jejnniis
sigilla invenies, quibus Iiber isle anle Incarnatio- roorlificaniur tota die, panein, queiii manu et aiio
nem signatus fuit. Christo vero iiicarnato liber iste quairiiant, pauperihus disliibuunt, et omnino non
spparuii,sed clausus tenebaiur : qiioiiiani polentia recediint a vestigio Dominicae passionis , cuia
divinitatis ejus per iiifirmiiatem Iiumanre naturae econlrario nobiles et prudentes liujus seculi
pbumbrata foras non prodiit. Quoniam el si proin luxu diviiiarura, in voltiptatum aflltieiilia, et iu
pheta potens in opere et sermcne diceretur, non desideriis hominum consumant dies suas, in tan^
lioc divinae potenliae, sed merilis virtutum sancli tum elongait a cruce Domini, ut iitos solfi?aii;
m A-BI5AL0NISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS > 152
seros reputent, qui Dominicae passionis miseriam A . spirilali accendiiur : slulla vigilia, quam nulla se-
fideliter iinitantiir. . quitnr Ulilitas: cura snperflua, quam nulla cpmita-
Qui puiaS ex isiis Sefipturanv, ile ffiiaToeUtisri- liif securilas. Dic anima misera, quod in his omni-
rous, meliiis iriieTliguiit?-JEstiinp qiiotf illi qui me- biis splatium spiritus,' quod boui adminiculum, qtiae
lius afficiiintiir, utpole qui melius affectu, qiiaiu in- causa salulist Nulla prorsus. JEtprppterea conscicn-
tellectti cpropfeTiendtiiit. Scd jani utilius efit consi- liam tuam repara, libruni yilae irituefe, rit quod in
rier.ire, iilfum aliquis librofuiii, quos legiinus, ad lup mirius iiivenis pef iilum docearis. lbi siquidem
excniplar libri vilae scriptus sil: quoniam qtiod scri- verba qiiKdam consolaloria, verba yilae aelernaein-
plo cpmmendatur, el ffequeiilius quandoque irispi- veriies, qtiae te ad yiam saliiiisreducant, a qua aro-
citur, et memoriae rocliiis commendaiur. Nec incon- hulando peflatas. liujvs seculi vias deviasti.
gfun omnes justorum conscieiilias, quae virtulibus Kt cui» in libro illoscripta sint lamentationesi
Chrisii bene institulae suhl, libros' dixerim, eo quod carinen et vae, habet singulurii islorum verha sua,
irt illis imago: quaedam virtuium Doinirii jesu reprae- qiiibus tibi ioquilur, vel ad lerrorem, vel ad corre-
sentetuf, de qriibus libris in Daniele dicitur: Sedil ctiPnem, vel ad cpnsolationem. Lamenlationes \g\-
jtidicitim et aperli sunt libri (Dqn. vii). Etalibi: Tuf pertineni ad iiiiitatioiiem Dominicae;passionis :
Audi. lsfael mandala Dei Ttii, el ea iri cpfde tue,. B carmen, ad'glo.riam resurrectionis: yx, ad judicium
quasi iolibro scfibe. Et Propheta dieit: Lex Dei extreniae ujtwiiis. In lamentatiPriibus invenies yerba
ejtis in eorde ipsius(Psal. xxxvi). Isti libfi ad exem- aspera, perlineniia ad labores pceiiiieniia?, utpote:
plar Iibfi vitae scripli sunt : quia de plenitudine In sudore vulius tui vesci pane tup (Gen. 1). Effun-
ejus oinnes accepifnus, et quidquid boni, quidquid de sicut aquam cor luum coram Dortiino, plaiiclu et
gratise in nohis aspicimus, totuin ab ipso, lanquam gemitii te ipsum afQigere, et iir maceratione cor-
riyulus afonte, iri nos iisque defivaliMii est. Yideat porali corpus tuurii redigere in seryiiutehi, et cac-
ergp uriusquisque silibef Gbnscieriliaeejusrecte scrir lera hiijusmodi, qujbus cruceni Dpmini; imitaiur
ptus, beuc viitutibus distiuclus sit: ne falsariusille liomo in Iipc moftali corppre, Jn Va?aulemrepe-
q;ii mendax fuil ab initio, aliquam maculam criminis riuntur verba quaedam terribilia^ qnae sun.l fletus efc
supeiduxerit scriplurae veritalis. Si enira odio vel stridpr dentiuro, acefbitasflaniroarurii,. lenebrarura
livore lorqueris, liber luus niendosus est: si aestuas densitas, crudelitas tortoruro, el caetera lormenio-
ambitione vel avaritia, liber luus mendosus est: si rum genera, quae parata sunl diabolo et angelis
quacunque inimundilia corporis pollutus es, libcr ejus. Carnien vero ioquiiur yerba eonsolatoria, vef-
tuus mendosiis est: imp quidquid irt le inveneris C i ha jocunda, qiiac sunt plena abspliilio ciijpac, resti-
Christo contrariiiin, hoc iri libfo ttio rejiuta vitio- luljo gratiac, eyasip exilii, collatip regni, coiisor.iinnv
suin. Tu ergo Clirisiiaiie, diligenter iuspice lihrurii Diyiniiatisvadeptip aeternilafis. Si ergo adhuc pec-,
conscicntiae uiae, et illum viitulibus Salvaioris lui catpr es, el in seprilchfo mordacis cbnscienli.-eCHIII
inscribe: ul illum praesentem semper in corrie te- Lazaro adhuc fetidus jaces, lege verha illa terrihi-
neas, cujus innocenliae similitudiiieni per conscienlia, quae ad vae perlinent: ul saltem ferrore stippli-
tiam iiiunriani sluries relinerc. Nam quiri prodest li- cioruni concuss», a sceleribus tuis fesipiscas. Si ye-
hros, quos in afea repon.imu.', larn studiose ornare, ro super peCcatis luis conlritione fruciuosa compiin-
laritp labore cdfrlgere et librnra conscienliae»a qua ctus es, respice ad verba aspera, quse in lameuta-
vita pipcedil, reliriqiiere incor.reclum? Videmus tioiiibus repefies: ut per opera pcenitentiie DP.O,
mullos in psalinis- David preciosis cplorihus ci- quem offendisiii salisfacias. Qupd si boiiis operibus
tharoediini depiiigefe, in prophelis seties.qupsdam jiiin juslilicalus es, intende vefbis cprisolaioriis, quae
canicie yetiefandos, et spafsiiii„cpdices literis.au- ad carriieii perlinerit, in praeseniT vila proposita ad,
rcis facere preciosps, el libruni conscientiae adeo corisplalioiiem,in ftitiira, ad plenani joeuiiditateiii..
neglectum, adeo fuedum reliiiquere, *]upd: Imnine Oinnis ergo Christi imilalor, cui adhaerere Dco bo-
gfatiae su* 11011dignctur illani inlialtilare Spiritus p, imm est, sic in libro Vilae exercea.tur, ut evitaiis
sahciiis. gchenna? suppliciis, pef tribulationes multas, el an-
Suhl et ahi, qui, ahjecla vitali sciciiiia Chrisli, gusiani viam lendal ad vitam, in qua oinnes saricti
tolp studio seculafi philosophiae se tradidc'uut, ef cvacuaio qupd ex parte esl, libruro vilae perfecle
ne qniddesit pflicii, iiiiposuerunt eaiiipprlandam in iiilelligeiitesv, cognoscenl Christurii sicul ab eo co-
humeros hpminiim festino'qiiod.im couiiiatu earii gniti siini: ad cujus cOgriitionero nps perducaf ipse
proseqiienles. Rccole yehiculuin iJIud pliiluspjihiie, Jesus ChristUs, cujus regnum el imperium permanet
qupd dupbusptieris, qui siinl labor et. amor, toti- in secula seculortiih, Ameii.
deinque puellulisj quac snnl vigilia, ct cura, portari- SERMO XXVL
dum comiriiserunt, hoe signiUcanlej, qnpd ad philp- 1« BESURRECTIONE npiiiNi,
sophia; cognilioiicni non nisi perlaboreiii elarooreni, De torrente iii via bibil, pvopterea exaltavii caput
per vigiljam et curam polest perveiiiri. 0 labbf in- (PsaL cix). inler lot ChrisTi iriumphanlis praecoiics
frtictuosus, p;ampr errpiieu.s, o vigiiia stulta, o cura lande impari, quasi voce quadam discordi, metuo
superfliia, Yere labof iiifiuctuosiis est, qui nulla dissiiiiilis apparere': el dnm Hosarina filio David
rcquie feleyaiur;: unvor erroneus, qui milld ignp digne caiiTare ripn vajeo, ab Ivis qiii praccedunt iu-
153 SERMONES. — SERM. XXVI. IN RESURRECTIONE DOMINI. 154
crepari poiius "ut taceam, quam ad cpnfcssionem A tionem cordis relaxentur.Eccequamlimostis, quam
latidis invilari. Yeruntamen eseci illius informalus aiiiarus, quam frigidus lorrens isle est, el quis un-
exemplo, vel verecundus, vel importumis sedebo et quam bibit de illo? Chrislus uliqtie, sed de lorrente
ego jiixla viaro el clamabo, el coelesli lurba Jesum non de fluvio. Torrens eniro respicit cursum natu-
re. urgentem suscipiente cum gaudiosequar afleclu, rae, fluvius vero praevaricalioiicni culpae. Bibit, iu-
scquar desiderio, dieens: FiliDavid miserere mei. quam, de torrente hoc Chrislus, dum inflruia huma-
JVequeenim aliter sequi possum, quousque torrens nae naluras assumpsit, dum gustavit amarituriinem
isie, de quo et Ghristus bibit, separal me ab illo, passionis: Bibit, inquam, el perlransiit, et invi-
qui in lanltini praeceps, iniaiilum profundus est, ut tal tc ul sequaris ipsum.
qui volunthinc transire ad Jesum non possunl, ne- Si crgo vis expedilus transire, ne forle demergat
que inde huc transmeare. te tcmpestas hujus aquae, vel absorbeat te profun-
Est aulera torrens iste, decursus hujus vitae mor- dum, fac libi ponlem de Iignis levigatis, columnas
talis, qui decurrit a propagine conceptionis, in car- in eo eriges, et ulrinque impones illis latera, tabu-
cerem morlalilalis, et inde in roiseriam nativitaiis, lata sternens desuper, et firinabis clavis, sicque
unde rursum progreditur in anguslias moitis. Ad consuromabis eum. Sunt autem coluronae istae, viri
ultimum vcro terminanlur, nisi subvenial miseri- sancti, viri perfecti, quos in torrenle hiijus vitae
cordia supplicio aelernae damnalionis. Periculosus sursum erigere, id est anle meniis noslrae aciem
est lorrens iste plane, el ideo niagis pcriculosus staluerc debemus : ut quicquid laboris, quicqnid
est, quonism aquis quibusdam accessoriis excrescit tentationis in hac vita nobis provenerit, feqiianimi-
iti fliivium magnum. Unde et heatus Job hunc tor- ter lolerantes exemplo virtutis eoruni in bono
rentem nomiue fluvii appellat, cum de serpenle opere non deficiamus. Et recle columnis tales com-
illo antiquo loquilur dicens: Absorbebit fluvium, et parantur: Sicul enim coluinnae non violemia ven-
non mirabilur: et spem habet, quod Jordanis fluat torum, non alluvione imbrium, non procellarum
in os ejus (Job XL)/Quasi diccret, non magnmn, impetu, a slabililate sua moveri possunt : sic islos
DOIImirum reputat hoslis humani generis si flu- non tribulatio, non angustia, nou periculum, non
vium, hoc est, humanam naiuram, peccatis et cri- gladius, non deroum calaroilns aliqua separare po-
minibus irictilaiii absorbeat- secum in parlem suae luit a charitate Cbrisli. Islae, ni fallor, sunl coluni-
damnatioiiis: sedetiam spem habet quod Joidanis, nae, quas Dei sapienlia in domo, id est in massa
id est, populus in Christo renatus, influat in os humani generis, septem numero excidil: quia per
ejus. < septem mundiaetalesiiunqiiam defueruntvirisancli,
Ascendunt itaque, ut dixi, aquae quaeriam insipi- qui exemplo bonae conversalionis infirmiores quos-
dx ad hunc torrentem, quse intnmescere faciunt que ad ccelestia desideria provocarent, de quibus
fluctus ejus. Hinc aquae paluslres, quae ipsum limo- columnis in Apocalypsi scriptnm est: Qui vicerit,
sum el lurbuleiitum faciunt: illinc aqiiaj marinae, faciam illum coltimnam in temploDei mei (Apoc.ni).
quae illum f.iciunt amarum : inde aquacnivium, quae Islis columnis superponi debent latera, ut ab ip-
prae nimio frigore eunidcni impotabilero reddunt. sis porlenlur, el labulata desuper porlent. Haecsunt
Sunt autera aquae paluslrcs, carnalia desideria, quae duo latera candelabri illius aurei, hoc esl duo les-
hunc lorrenlera, id est, hujus vitae decursum, Iimo- tamenta in Christo fundata, de quorum ulroque
suinquodainmodo el turbulentum faciunl: quia quo- tres calaroi egrediunlnr, idest hisloriae, tropologiac,
tiens anima a conlemplalione sui crealoris carnis allegoriae, trinusinlelleclus.Haecsunlduolatera sca-
delectatione replelur, totiens quasi liroosis quibus- lae Jacob, quae inferiusierramtangeredicunlur, sur-
dam aquis corporeae paludis ingiirgitalur. Aquae sumvero ccelos (Gen, xxvni). Eloquia enim Deiquask
vero marinae, sunl curac et occupaliones hujus se- inferius terranitangunt,quando percommiiiationeni
euli, quibus anima vacans inqtiietudine quadam pcenaeterrenos homines in limorem concilant: ccelos.
dislracia, in se ipsa amarescit velulabsinthitim, dum ^ verotangere videntur, dum per reprpmissiones Dei.
amor hnjus impellit, ut cupiat: lahor, ut acquirat: justorum corda ad amorem coilestium iiiilainmaiil.
tinior anxiat, ne perdat: dolor si vel affectata non Porlant autem pracdiclae columnas haec lalera quasv
oblineat, vel acquisita derelinquai. Aquae vero ni- sinislra parle, dum viri sancli lcstiroonio Scriptu-
viura suni affeciaiae malitiaj cordis liumaiii, ulpole rarum ostendunt impiis qux sit ira venienlis judi-
invidiae, seclae, haereses, odia, et fraternae unilalis cis, lenebroe carceris, crudelilas torloris, immanilas
discordia: quae ideo magis frigidae eaeleris dicun- supplicii, diutumitas aelernae illius damnaiionis.
lur, quoniaro aniphus a fervore charitaiis recedunl. Quasi a dextera vero parte coliininae istae haec Ia-
Vides quodaquae niviuui desursum in lerram des- tera portanl, duin secundnm promissa.Dei de-
cendunt, eamque diulius occupant, nisi caloris be- nuncianl eiectis quae sit vita illa interminabilis,
neficio resolvanlur. Spiritalia eieniin vilia sursiim, beatoruro socielas, immensitas praemii, jocundilas
id est, in angelica natura, priusnalasiiggerenteau- rcgni, quod paraluro est sanclis a constilutione
tore ipsorum diabolo in lerram, id esl, in terrenos, n)i'iidi. Quibus columiiis et lateribus sic ordinaiis,
ct peccatores homines descenduut, eosque diutius tabulata dcbeni poni desuper : quia bona oper.r,
detine.nl, uisi flante clcmen'iore spiriiu per conlri- qux pcr lal.mlala accipiunttir,. praceptis divinis rie-
I5S •'" ABSALONISABBATIS SPmNGKlRSR^GENSl^ ; ;' 15«
bcnt iniiiti, ut ea studeal facei-e stfeniiitas fnilitis,-i.Afisque yitibfuin tiimultibus dislracii.quasi e trans-
qiiaeyqce praecbnaria manilari sibi noVerifiussu im- Verso:gfadieiiles in proecipilium fuunt, de qiiibus
peratofis. Maridata siqiiidem Deidecrela quaedarti in psajmo scripfurii est : Yeriiiitairien propter dolos
stinl sumihi regis,;qu3e;pfsecones vferbi Dei muridb pOsuisti eisj ;dejecisti;eos:diim alievarentiir (Psat.
htiic intonuerurttjUtfacienles ea viyant ih eis; con- Lxxii)! -Proptef'jti.plios,inqtiit,' hoc est, quod doliisi
lempiores yero puniaiiliir: quia quaiitufncuiique stint el ii) veiilate nOn pefsistuhi, posuisti eis de-
r.ecii speciero teneant .opera, sj formam evangelicae leclatipnes istas Tejviporales, ul in ipsis fallantur :
doctrince non leneiil, a summo judice reproba judi- dejecisli eos in ipsis sriis delcclaiioivibus,: dura alle-
canlur. viarenlur, id est riuni sibi allevia.li videreninr. Qui
Sunt cerle nonnulli singularis vitae , qui jejtiniis, vero obliqiieper huiic ponlem incedunT sunt hi,
vigiliis, oralionibiis cxlraordiiiaiiis imilta sibi facere qiii mulla devotior.e bona. opera incipiimt, el assi-
hplia yidentur, quae tamen bona iion sunt: qtiia duiiate bonae coiivefsatipnis Deo serviunt :; nec
occasione scaiidali conlra diyina praecepta invc- recederiies a tenvplo ej us die ac nocfe, sed Tempore
liiunfur : alius immoderalum habens zelura jusliliae, tcnlaiionis iiiimiiiente, dtim yultus incipit patlere
coritra voluntaieni Apostoli (Rom.xiv) judieat ser- vigiiiis, corpus,jejuniis raarcessere, rium hinc asina
vum alieiiiim, alius specie niaiisiieiudiiiis zelum B gemlt sub onere, iHinc quanrioque pungit vexalio
«ubterlit justitiaeet aequiialis. Quaeom.nia inala snnl; alienae roaliciaj, retardariincipiiiiii, et in leiilalipne,
licet bona virieainiir , qtiia contra diyina praecepta ubi forles essedebueraiit, ibi a bono opere desi-
ihveniuutur.- Hpc est quodin templo Salomoiiis stunt, de qiiibus scripiuni est: Filii Ephrem ,in-
rnare aencuni dicitur poni, in qiiO sacerdotes obla- tendentes et roittentes arcuni, coiiyersi suni in ~die
turi hoslias, irianus suasTavabantiUbi per inare helli \Psal. ixxvii). Fifii Ephrem, id cst fructifica-
serieuiii lex divifta, pe.r manus operatioiies acci- tionis, qiii ffuctum facer.e debuerant, iritendeiites
piendae sunt. iQuicunque ergo sacrificium ,dignum etmiuerites arctiin, hoc cst, pugnam fortiier aggre-
Deo vull oflerre, debet maniis suas lavare.in hoc dientcs, couversi sunt -rctrorsuni ;in die belli, boc
inafi aeney, id est operatipiies suas secundum prae-* est, iri leiiippre, ieiitalionis. Qui vero directe; per.
cepta divina diiigere : hoc marealibi c.rystallo coro- ipsum gradiuiilur siiiit hi, qui in terra hujus roor-
paralur, ut in Apocalypsi : Et in coiispeclUsedis, lalis yil-.aeadhuc. posililorrente inierposilo ter.ram
Jnqiiit, efat tanqiiam mare vitreum' simile cry»: vivenlium vptp el desiderio respiciunt: et exem-
stallo.Sicut eniin crysta.IluS lapis clarissimtis, ob-i plis SanCtPruin accensi, mandalis divinis eruditi,
jectu solis sciiitillulas igiiis ex se emitfit, siclex virluies et opera, quae menle conceperunt, student
diyina opereadimpleia , exemplobonprnm opertim hene viverido ariimplere, bibentes cumCIirislo de
in cordibtisfideliuin ignem oharitaiis accendil, torrente passioiiis, ut cuni ipso inebrientur gauriio
Sunt etiain el clavi necessarii, ut firrailercohae- fiiluraercsurrectioivis. livhoc enim.CUristus de lor-
TeatniaChiiia tolius operis, qui sunl quatuoryirtutes rente in via bibit, iii hoc exaltavit c.ipuT, ulhi qui
principales : justitia, fortitudo, pfudenlia, lempe- per hujus seculi agones,. p.er amariludines passio-
fantia, in quibus viia bonorum operum consistit, nuni.in praesenli vjla liuiiiiiiaiitiir, in jocuriditate
ut in his qiiae berie agenda snhl, justilia praeheat futiirae gloriaRcuro ipso capite suo exalteuiur. Est
rectum judicium : fortiiurio, auxiliura : prudeniia,- autero caput istud Chrisius, de quo dicit AposloJus,
consilium ;-.leiiiperaiitia.solalium. Ponte igilnrhoc quod'consiitu.il eiiro capuiEcclesiae.quae corpus ip-
src coiisiininiato, torrcniis hujtispaiet- transiliis : siiis est (Ephes. v). ,'Capui Ecclesiae autoritaie crea»
nec es.t jam cur dcsperel pusillanimis, ciir desistat tipiiis, capulEcclesisepleniluriine gratiaeel veiiiatis,
debilis, cur deviai ignarus, cur paveat formidolosus captil Ecclesiae principio Cliristianae religioiiis. IIQC
cur non incipiai parvulus, cur npii perveiiiat adul- caputquatuor modis a nobis exallatur : prirao.hn-
itis, Chrislus eniin dux viae faclus est fonis, ut mensilaie suae n13jesi.1i.is; secundo,. velamine no-
custodiat : sapiens, ut dirigat : potens, ut per- D slrae infirniiialis; Teiiip, cruce voluntariae passio*
ducat.:, nis; quaflo,"per gloriamTiodiernEe-.resurrectionis.
Si ergo vis hunc torrentem pertranSire, si Cliri- Immensitate suaeniajestalis a Dobis exallatur, qtio-
sitiiii cupis imitari, per liujtis ponlis mediuni iter iiiam in siii naturaJirimeiisus el infinitus oinneui
tiuim riirige ; el si vis caverepraecipiliuni, non de- cteattiraro excellit, undeJob: Excelsior esl cojlo,
ciiries ad riextefam vel ad siiiislram. Suiit eiiini ali- el quld faciain? profundior iiiferiio, ,et upde co-
qni, qui per hunc ponlem e iransverso gradiuntur, gnoscam ? Longipf' esl terra merisura ejus, el; la-
elideo coffuunf: alii peripsuro obliquegradiumur, titudo iiiari (Jo&xi). Velaiiiiiie ripstrae iiifirniiiatis
etdeficiunt: alii directe,- et pertranseunt. Qui e a nobis exaltalur, quoniam anima hiiiuana uiibe
lfansverso super huiic ponteni gradiuniur,.sunl illi corporeae infirmitalis a nobis obscuvaia, non nisi
qui per lamenta eoiifessionis et pceniteiiliae vias per speculum et in enigmate ip.sum centemplarl
suas mala deserentes, iter bonae viisequod adCbri- prsvalet, unde David: Accedet homo ad cor al-
sluro ducil, arripiunt: sed in ipsis priiicipiisad vitia, tum, et exaltabilur Deus (Psal. LII)). Hoc est quod
qiiaereliqucraiii, reyerleiites, inodo luxuria disso- sponsa sponsuniin Caiilicis per fenesuas et can-
lutiy,nio.do supcrbia elati, niodo anibilionibus caete- cellosj quasi stanienv retrp,; parielem, intuetur
157 SERMONES. - SERM. XXVIL 1N GENERALl CAPITULO. 158
(Cflnr. n). Per feneslras quippe el cancellos, hoc iL creaturis, comparalio similior quandoque invcnitur.
est, ex parte eum respicit, quein pariete sive muro Quamvis ergo Clirislum solem appellem, (Quia sicut.
suse infirmitatis inlerposilo ad plenum non compre- sol mundum, ila ipsc illumiiiat omnem hoininem
liendit. Hoc etiam esl, quod iranseunle Doinino venieutem in 'hunc' riiundum) apiius secundum
Helias pallio suo vullum operuit. Iste Iransilus aspi- aliquid cum Propheta illum verraem appellabo, qui
raiio quaedam divinae gratiae, qua a-nima ad lioram ex persona ipsius dicil : Ego surii vermis, et non
visitatur, accipiendus est. In quo transitu Helias, homo (Psal. xxi) : quia sicut vermis de lerra slne
id est vir qnilibet conlemplalivus, pallio vuliura patre nascitur, ita Cbrislus de beala Virgine sine
suum cooperil (HIReg. xix), quando velamine hu- viriii operatione progenitus esl. Eodem inorio et
nianae infirmilalis inlerposito, cognilionem, quae causa simiii, rectores ecclesiarum coiivenientius
pef vultum accipitur, ad Deum plcnarie non ex- plerunque per inriigniores creaturas figtiranliir.
tcndii. Licel euirn eos boves recleappellare possimus.quia
De exaltaiione volunlarioe passionis in Evangelio pra3dicanrio, operando, roinisterium iroplendo, ler-
scriplum esl : Ego si exalialus fuero a lerra, om- ram Domiui, hoc esi, corda fideliura foniier exco-
nia lraham ad meipsum (Joan. xn). El de hac cxaU lanl, expressius tameu illos canes appellabo : quia
latione sponsus in Canlicis dicil: Ascendam in !" canuin ad illos major siitiilituilo inveiiituf. Unde
palmam, et appreheiidam fructus ejus (Cant. vn). ipse Dominus in Evangelio cancs eos appellat, ubi
De exallalione vero hodiernae resurreclionis proe- deLazaro dicit: Sed cancs veniebanl, et lingebant
scns solemniias mnlla profert teslimonia, quae non nlcera ejus (Luc. xvi). Ei Propheta : Lingua, inquit,
solum scienlia.sed etiani firmiter tenent hi, qui canuin luorum ex inimicis ab ipso. Quod esl riicere,
a vana sua conversatione abslracii, justitia el san- ex inimicis luis liant canes lui, et hoc a le ipsoet
ctilale Christum induerunl : et in rnoriali corpore non ab alio. Tobiam quoque eiiniem iu Rages, civi-
adliuc posili, profeclu virtulum el bonorum operum taiem Medorum, canis proseqnilur (Tob. vi) : quia
cum ipso capite suo spirilali quadam resurreclione Christum in hunc imuiduin veiiicntero, doclorum
exallanlur. Si enim solum capul exaltatur.ubi pedes roultitudo coiuilatur. El virieie simililuriiiiem ani-
ei niauus? ubi caeiera Ecclesiae membra, quae capiii malis. Canis enim animal blanditiis doniesiicum,
suo dcsiderant copulari? latratu exlraneum, niorsti lupuiii inseqniiur, lin-
Exaltantur igitur cl electi qnaluor modis: gua sanat, et cura diligenli uociis excubias obser-
primo , cum per conleroplum mundi a ler- vat. Ut aiiiem ista omnia praelaiis et subditis assi-
renis affeclibus abslraliuniur : secundo , dux gnemus, siculi per canes ecclesiarum reetores, ita
ad invisibilia Dei per fidcin et cognilionem eri- per doniesticos boni orriinis observalores, per ex-
guniur: tertio, duro ad Deum quem super omuia traneos infirmi ordinis transgressores, per lupos
diligunt, affectu devotionis sublevanlur : quarlo ex- eontumaces ordinis invasorcs inielliguntur. Lingua
aUabuntur, cum utriusque slolae, corporis videlicet caivis, niedicina pcenitenlialis : cura excubiaruni,
et animaejocunditaie cum capile suo fruentur. Istte soliciludo pastoraiis esl. Usiialiler domestieum so-
sunl exaltationes, quas sanctus ille vir in psalmo lemus appellare eum, qui per affeclum pra;cordia-
nobis significavit, dicens : Bealus vir, cujus est lem, liabilalioneni communem, vilam socialem
auxilium abs le, ascensiones in corde suo disposuit coiijunctus es.1. Sic et in Ecclesia domesiicum recte
in valle lachrymarum, in loco quem posuil (Psal. vocamus illtim, qui cliaritate oronvbus est devotus,
LXXXIII).lsiae etenim exallationes siinl gradus quiin congrcgatione assiduus, bona operaiione qnasi
dam, quibus a vita isla mortali ad Deura ascendi- vita sociali omnibus acceptus. Talis ergorioinesiieus
tur, duma contemplu raundi transilur ad Dei cogni- caiium, hoc est, praelalorumblaiidiiiis foveri debel,
lioiiem.a cognitione ad amoreni, ab amore ad Irui- videlicel dulci affeclu animi, impensa corporalis
lionem. Tres priroae exaliationes habenlur in valfe bcneficii, exhibitione siiirilalis solalii. Non enim
ista Iachrymarum, in loco videlicet Iiujiis noslrae D dcbent praehiii sanclos viros opprimeie tcrrore po-
peregiinaliiiuis. Quarta vero reservalur in loco illo testatis, sed polius amicos et socios seiliis exhibere.
quem posnit, id esl, in loco qnem ad fruenduni Deo Quia sicul lex non est juslo posila (/ 2'ini. i), ita
sanctis suis praeparavit, in quo modo regnat Cliri- lieepotesias^qiiaamagisad vinriictairi malefactoiiim,
slus cum angelis, et iu futuro regnabit cum omni- laudem vero bonorum orriinala esl. Unde bealus
bas sanciis, cnjus regni cohaeredes nos faciat ipse Gregorius dicil, quod coRditione nalurx omnes bo-
Jesus Christus, cujus regnum ct imperium perma- mines teqiiales siuit, seilquia slatu mcriiomm siml
ncl in secula seculorum. Amen. dispares, necesse est quod ad vitia comprimenria
SERMO XXVII. alii abaliisregantur. Anliqui eliam patres nos:ri
JNGESEnALI CAPITULO. non reges geiuium, sed pastores ovium dicti stint.
Lingua canum luorum ex inimicis ab ipso (Psal. Noe etiam el filiisejus a Domino dicitur: Sit lerror
LXVII).Quaudo per rerum similitudines deChrislo el tremor vesler super cuncta aniniantia et bcstias
loqui volumus, convenientius id faciimis per infir- ferrae (Gen. lx). Non dicit super homines, ul ex lioc
mascreaturas, quampereas quaesunt excellenlioris detur inlelligi, quia non saneii viri el jnsti, sed
dignitalis : quoniam in his hoc est abjeclioribus polius bestialesel criminositerrofe poteslaiis pre-
.459 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS tGO
mendi sunt. Inler ipsoslanien sanctos viros quidani ji. luni oriainr, (lisiiiigiiei)riiiiiiesL Si enim dc lalibus
siinl parvuli, qtiidam adulti, quidain provecli. Par- oriauir scaudaluii) universilati :, vel magnae parti
vuli vocantur siniplices ijli, qui mullan) iiabeiit universilatis, lunc ab hirjusmorii eliaiii bonis ces-
sanctilatem, et modicam discretionein : adulli, qui sandum esl. Quod si proiiobis indiflcreniibus, qu.c
siinctilatem habenl pariter et discreiionem : pro- facio uni alicui, orialur iiiateria scanriali, non pro-
vccti yero.qui cum his diuturnam liabenl bonoruni ptef Iioc cessabo satisfacerc propriaedevoiioni.
operum exereiiatipnem. Qui multam liabenf sancti- . Corripiertdi suiit efgo talesextraiiei, diversista-
talero ct parvam discretionem, dileclione quidem men nioriis scciinduin diversiiaicni dcliiiqneiiiium.
ct beneficiis. fovendi sunl, sed in his quaeininus Sunt eniin alii qui peccantes, ijui Tiinore Dei posl-
discrete dicuiit vel faciunl cum severitate quadani posito, peccaium non meiuuiit: sunt alii, qui co»-
sunt rcpriinendi, ul ex lali repulsa vel correptione cupiscCntiis illecli, nimisardenler peccare diligunt:
prudentiores et niagis discreli fiani: Sicut niagister sunl alii, qui ita peccant, quod peccala sua non in-
schplarium parvulum innocenteni postulaniem ne tclligunt. Illuiri, qui limore Dei postposito peccare
vapulet,non exaudil, scd poiiusflageijal eiinictcor- lion metiiit, lu qiii soliisctiampeccaium illius nosti^
rigit, ui asperiiale verborum et verberum ad meliora _ corripe : non lainen per le, iino per aliuro, iit si
posirooduro enutriaiur. Q_uivero saiiclitatero habent privaiiis es, intimcs illud praelaio Ecclesiae, ut ah eo
cuni multa discrciione,. illos esse arbiiror, qui de correplus coercealur tiinore poleslatis. lllum, qui
prpfunda seculi coiiversatione ad vilam clauslralem peccare nimis, ardciiter diligii, tu qui soltis nosii
veneruui, in qua seculari conversaiione scculLp.ru-" peccalum illius, inlimafe poles alicui saricio virb,
deniiam, ct astufiam rerum gereiidariim didiceruhl. Hl abeo cofreplus trahalur in odiurii pccCali excm-
Seri poslquani vpcati snnl a Doroino el justificati
plo sauclitatis. Hlum, qui peccalum siiiiin non in-
relicla-scciili vanitale,:prudeiiliaiii seculi retiiiue-
telligil, etiam si sdlus nosii peccalum iHitis, pcr
lunl, de quibus dicliirii csl a Do.niuo : Quoniam viruin aliquem sapieiilem ei lilefaium corripere po-
liliihujits scciili..prudcnliofes siinifiliis lucis in gc- les, ul ab eo correptuset iiistniCtus veriiat ad co,-
neratipnibus suis (Luc, xvi). Et isti -non solum dili-i gniiionem delicii siii.
(pend.iysed etiaro iiiagis faniiliares caetcris haberi; Lupi vero niofsu caiium irisequendi siint. Lupi
debciil eo quori Ecclesiae inagis utiles simt. Qui au- saiit contiirtiaces, jusiitiae invasores, qui noii tracti
ti-iii longa exefcitalione bpiioroni pperuin sunt pro-
iufiiiiiitale praecepta Dei transgrediuntur: sed poliiis
vecii, ipsi sunt specularia quaedarosanciaeEcclesiae, el cohiumaciam, quasi hostes ea
per rebellionem
in quaeliiniihe divinaegraliaeexccllciiliuscoruscanle, C
aestiinaiiies se ipsos a jusiitia ca-
nl i se mirari debentct respicere : utex lali spccu- diripiurtl, parum
iiiiuilu in s:e et re- dere, nisi staliiro iustitise videant secum pariler
lpruro corrigant quod viiiosum, duo comparaiidi sur.t:
corruisse. Qui lupis propler
sefvenl quod virtuosuin est. Et istihonore el reve-
liipiis eniro non solurii lacerando lanial, sed cfia.in
rentia niagis digni suiil. Extranei aulem sunl illi,
iiomiriem, queiii prius aspexerit, visu Veiieriaiorau-
quos neqne unio charilalis, ncque unilas conimu-
cu.irifacilj ita quod iion uisi voce obscura et iiiiper-
iiioiTis,ricquc uniformilas aciionis nobis conjungit. fecta loqtii
Exlraneum ab unione charitalis faciuul odia, in- possit. Siniililer confuriiac.es, justiliae
invasores, nori solum vivendo cOrpiis Ecclesiai la-
vidiae, irae,rixoe, dissensiones, e 1scissurae menlium, sed etiam malis colloqiiiis semine discordia-
: niaut,
i.hqiiibus npn habilat Deus Exlraneum ab iinilale caMcfosadep elingues
lautiora slranienla rum, jaculis deiraclionuni,
coiiiniiinionis faciunl cibaria,
vestes lonsurae redriuni, ut in causa Dei pro libertale jnsliliat* loqui
molliora, inordinaiae, irregulares, non possint. Tales ergo lupi morsu canuui, id esl
qtioruin contraria ad comnmnionem periinenl: Ex- severitale
iraneumab uiiiforniilale aclionis Jaciunl singularia disciplinae ecclesiasiicsp appcleridi. sunt,
et ul motlo perexconimunieatioiiem, niodo per suspeii-
jcju.nia, iniempeslivaj vigiliae, insojilac oraliones,
cte.era bujusropdi, quae in libertate Spiriius jusle n sioiiem, aliquaiido disciplina corporali, aliquando
dentibus quibusdam fracti et
yiriehlur posse fieri. Tales ergo latiatu canum, hoc lacdio silentii, quasi
est, dttris praclatorum iiicfepalipnibus corripiendi conimiiiuii correpliores iu corpusEcclesiae trajician-
scindutii iur. Sic eiiim cera durior ad ignem liquefacta, in
siint.primi propter peccaluni, qnia regnum sic rubigo de
charitalis : secundi propterpericuliim, ne illorum quamlibet iiiiaginem facile verliiur,
caeieri trahanlur : teriii sunt ferro exculilur, sic vasa Domini inier malleuiii et
exemplo cofripiendi
sic byssus attfiiione mulia in
propter scandalum.quia vaehomini per quem scanda- iiicudeni fabricanlur,
)iiiiivonit(il/«///i.xvni).Oriturtaii)eiiscainJaluiiiquaii- candorem veiiitur : el vinea quae longo astricla
rie gelugemmasemiiterc non potuit, adveniente calore
rioqite roalis, quaiidoquedcnecessariis.quandoque
ric indiffercntibns.Si de nialo scaiirialuinoiiiUr,$laliin postmodum fructum faciiiiberrimum : el peccalor
iiialum-fesccanduni esl: si de.necessariis,hoc est, qui Tortgopeccalortim gelu induratus est, accedente
de his quoe ad vitain aclernam sunl iiecessaria,scan- asstu liibulaiioiiis, el cum illo caiore gratiae,poslea
daluiii oriltir, ibi nielius adniiltitur scandalum, quam emendatior cflicitur. Lingua canis liicdiciiia poeni-
yeritas rclinquatur.-Sedsi de indilTerentibus, id est lentialis est,qua sananlur illi, qui post^raves lapsus
dc bis, qnae licitc fieri vcl omilli possunl, scanda- peccalorum et criminum fortiores rcsurgunl. Dum
181 SERMONES.— SERM. XXVII. IN GENERALI CAPITULO. W*
enim a praelalis ecclesiarum fructuosae poenitenliaeA , iguis inexlinguibilis, ut niale coriversanies limore
visilanlur.consiliis.puasi liiignatn canis prisiinae re- supplicii a sceleribus suis coerceantur.
siituiititur sanitali. Ad hanc sanitaiem consequeivdami Debenteliam pabulo reficere, id est doctrina sana
duo praecipuehecessaria sunl.vera scilicet humilia- el spiritali exhorlalione conforlare
pusillaiiimes, qui
liq del.nqueniis, et pia compassio pasioris : ut dumi minus ferventes in divinis obsequiis
iiiveniuiitur,
is qui deliquit, plaricm el gemitu, confessione et laut sic in praelato Ecclesiaefacia et
dicta, viia el do-
chrymis se ostendil correctuni,-bonus praelatus sic: clrina convenianl : ne si forte dical et non faciat,
huniiJialum et coiiipuncluni pia compassione berii- audiat illud verbum Domini conlra se direclum :
gne suscipiat, et eonsolatione paterna mulceat justi- Super cathedram Moysi sederunt scribse et pharisaei,
ficalum, quem prius amiserat criminosum. Sic bonus; quae dicunt facite,opera autem illorum nolitefacere
ille pasior overo perdiiam rcportavit in humeris., (Mattli. xxi). Dic qu*so quid mihi proderit si lu
suis gaudens, sic paier filio suo prodigo ad se re-i hibas aquam puraro, mihi vero porrigas illam tur-
vertenli occidil viliilum saginaluin (Luc.
xv), sic bidam, ct pedibus conturbatam ? Hoc 11011 cst roe
Pelrum lachrymantem Dominus misericorditer re- reficere, sed magis potum morlis propinare. Cum
spexil, et Mariae Magdalenae dimissa sunt peccata ipsi, inquit propheta, aquahi lympidissiiham hibe-
multa, quoniam dilexil mubum (Luc. vn). El si. per 1B retis, reliquam turbabatis pedibus veslrisi et oves
similiiudinem reruni loqiiimur, bonus agricola ler- ineac qua; conculcala cranl, vescebaniur, et qtue
rara,quae spinis extirpatis copiosuin fructum portal, peries vestri turbaverant, hoc bibebant (Ezeck.
magis diligil, quam iUam, quae nunquaro spinas ha- xxxxv). Pastores siquidem aquam lynipiriissiinaiii
buii, et nunquam uberem frucium fecit. Solet etiam . bibere est,reclores ecclesiarum praecepta Dci, viam
dici, quoniam corvi pullos suos dum videnl eos ni- veritatis mente retinere. Eandem verO aquam pe-
grescere, et sui similes eflici, diligenli soliciiudine dibus conlurbare est, ipsos Ecclesiae reclores quae
provident illis et pascunt eos, sed quairi diu videnl recta dicunt vel sapiunt malis operibus confundere.
cos albesccre et recedere a fdrma palerui coloris, in Oves vero aquam pedibus conturbatam bibuut,
prOvidendoiilisalinioniam non sunt solicili. Eodem quando subditi non ex his qtiae praelati recle sa-
modo praelaius Ecclesiae dum -videt subditum suum piunt, sed ex his quae male faciunl, formam vivendi
coiitritioncm el operibus pcenitentiae nigrescere, ct accipiunt. Sunl ergo in vesiimento Aaron malogra-
oonfundi iu peccatis suis, debet illum consolatiuiie nata inserta lintihiiabulis, id est virtuium et boiio-
spiriiali, et consilio salubri pascere, et in melius rum operuin adunalio cum sono praedicalionis,
ciiuirire. Si vero criroinosuro subditom praelaius ne forle alios volens instruere, seipsum judicare vi-
vidcat albescere, hoc esi, seipsuro justiilcare, aliis " deatur. ''.•.'.
se anieferre, et tanquam ie benegesta caeterosju- Vis ergo scire qualis doctrina praelati esse riebel?
dicaie, liuiic uon blauditiis, sed potius flageJlis el Necesse est ut cura usiiali moneta habeat aliquid
scorpionibus cacdi juslum est. Quia cum laudalur comnmne. Moneta iisualis tria habere dcbet, mate-
peccator in desideriis aniniae suae, et iniquus bene- riain, pondus, et formam : Ut sil materia probata,
dicilur, cxacerbat Dominuni peccalor. pondus acquale, forroa autenlica. Siroiliter riocirina
- Super haec omnia
soliciludp pastoralis necessaria pastoris hacc tria debel habere, ul sit probata, id
esl; Ul auiem de hac soliciltidine paslorum colliga- esl, justa ut non doceat nisi eaquae jnsta el bona
nvusaliqua ex rerum similium collalione Pperaepre- sunt: utsit ctiam ponderosa, id est, ul ipse cuin
linm esl: Bonus bubnlcus, qui terram suam bene pondere doclrinam proponat, hoc esl, utsludeal ea
vult colere, diligenter aratruni suum sequitur, mi- facere quae veihis vull dogmatizare. Simililer ne-
nai boves ul perficiat opus diei : rie forle torpens cesseesi, nl doctrina praelati sit autentica, id est,
sunuio vel otio non recipiat fruclum laboris sui, autorilati saiictoruin Palrum in nullo contraria, sed
provida soliciliidine boves aliquando cantu recreal, ca doceal quae autoritas sancfortim protulit, vel
aliquando pungit aculeo, aliquando pabulo feiicil, jj j quaeChrisli veridica seiileiilia promulgavit. Propler
ut his omnibus adjuii, lerram bene excolantreddi- quodiii rationali, quod ponlifex legalis gestabat in
iuram fructiini suum in tempOre opportuno. Eodeni' peclore, duodeciin rioroina filiorum Israel inscripta
iiiodo bonus pastor sive praclatus gregi •suo cufa efarit, cum his duobus nominibus doclrina el veri-
pasidrali debet assistere, ul forina gregis sui pcr tas, uteo ipso significaretur doctriiiam praelali san-
axeniplUm bonae conversaiioiiis eflicialur. Sic cum ciorum Patrum vestigiis dehere iimiti. Sic ergo
fralribus iri claustro ad leciionem, in ofatofio ad rectores ecclesiarum exeniplo bonae operationis sub-
ofalioiiem, in refectorio adciboscommunes, inddr- ditos trahere et sana eruditiprie inforniare debent,
milorio ad duriciam leciuli, i» capilulo ad correctio- ut bene vivendo et recla"docendo sibi ipsis praemium,
neirt ciilparum, et ca quae ipse jubel alios lacCre, subditis vero proveclum acquiraiit, et pro bona ad-
operepriuius adimplcre : baheat in ore suo caiifum, miiiislratione teniporalis oflicii in die retributionis
id est prouiissionem futurae bealitudinis, societalis una cum subdilis mereaulurinlrare iu gaudium
nostro Jcsu Christo,
aiigelieae.iitexlaliproHiissioceilliqui justeel sancle Donvinisui, praestante Doinino
se-
vivuht, in laboribus suis recreenlur. Teneat etiara cujus regnum et imperium permanei in secula
aciileuin hoc esl coinminatipiiem aeterni supplicii culorum. Amen. -,
m ABSALONIS ABBAT1S SPRINCKIRSBACENSIS Mi
SERMOXXVHI. A belli forte oberraverit,milites ir.fugam convcrluntur:
.' ~ 1NGENERALI CAPITULO. lta etianipraelaiis et subdifis ctini stclerint in praelio
Facies vectes de ligiiis selim, quos operies duropu- Domini conlra spiriiales ncquitias pugnaiuri. Hinc
rissimo, inducesque eos per anulos aureos, jqtii sunl DomiiiusinEvaiigeliodicif: Qui scandalizaveritunum
in laleribus arcw ul porlelur in eis (Exod. xxv). Quae ex his pusillis, expedil ei utmola asinaria suspenda-
iiv lege Moysi hislorialiter scripla siinl et niaiidala, tur in coIlOejus, et.deinergatur in profunduni inari*
nos qui filii graiiae sumiis, spiritaliter debeinus (Matiii. xviu): tesiaiite bealo Gregorio.per roolam
opere sdimplere :;ut facientes iuandaia Dei non sc- asinariam pircuilus--..yilaesccularis',. per profundum
cunduin literam occidentem, sed seciiiidum spiri- lttaris, extreriia daiiniaiio inlelligilur: el est sensus,
iuiri viviflc.aiilcin ambiilemus. Quid eniiii ulilitatis proelaio qui prava conversaiione scandalizat ali-
conferl npbis dc arca fcederis, deveclibus quibus quem de pusiHis, id esl subdilis suis, expedirel ei
portaluf, de anulis aureis, quibus vec.les Tnscrti magis in seculo soluirt petirc, quam sihi subditos
sunt, rie laleiibns ar.cavquibus adhxrent ariuliaurei, , secmn in perniliem trahere.
hisiprialem habere iioiiciani, nisi et spiritaliler in- Ad vectciri etiamfacienduni humanum excrcilinm
lelligaiitur.Per vecles igitur praelalos, per qualuof e.xigilur, per quod exeropla priorum Palrum debcnt
anulus aureos quatuor exercilia praelaiorui», per• B ] accipi. Moderni cnim praelati qui illis successej-unl,
arcara Ecelesiam, pef quatuor angnlos arcae qua- vilain el docirinam illortim debcnl imitari, iil po-
tuor virtiues priiicipal.es, id esl piudeniiam, teni-, lius imitalorcs illorum, quam in dignilate succes-
peraiiliani, foiiiuidjncni, jusiiliam, per quas Eccle- sofes esse glorientur. llli enim lucernse siinl non
sia fortius rabora.lur, debeinus accipere. Facies, , sub modio, sed super caiidelabrum positae, ul 0111-
jnquit, veeies, clc. Ad vectein faciendum tria neccs- iies qui ingreiliiintur, Itimei) videanl. Mandat etiain
saria sunt,, ligiium.ferfiim elliuroanum exercitiuii). Moyses, ut vir frattis sui defuncti uxorem duccns
I.n.Scripturis per Ijgnuro vir jusiiis.frequenier signi-.. suscilel semen fralris defiincii, ita nt liberi defiincll
ficatur, sicul iu libro Job : Lignum si praecisumi nomine nascaiiliir: perquod sigriificaiur, quia pra>
fueiit, rurstim vireseit, et piillulaiii rami cjus (Jbb> Tati pioderni lales filios nulrire debcnt, qni anii-
xiv). Et in EvangelioChristiis dicit : Si haecfaciunt[ quorum Patrum vjtam cl mores iinitenf.ur, iacies,
iii viridi,~subaudiiur ligno, in arido quid fiat ? (Lwc. inquii, vectes de ligiiis setim, quos operics auro
XXJII.) Et in Psalroo: Eril; tanquam lignunij quod] piirissinio,
plaiitalilm esl secus dccursus aqnarum (Psal. 1).. _. . Per aurumpurissimum, divina sapienlia dcsigna-
Ad veciem ergo facienduniligiiuni necessariuin est, lur, per quam in .praeseiili viia erudimur ad san-
L ctilalem, cl ad fuiuraj vilae amores) accendiniur,
quia iii praclatum vir juslus et bonus est eligendus.
"Veciis i.ste iion de quolibet ligno fit, sed de lignoj «.uain contiiiel lex el prophelae etEvangcIia et coe-
seiiin. Ligniiui setiin impulribile est et leve, albae. lcrae sacrae Scripliirae, de qna scriptum es.t: Sapicn-
spinae, ul dicitur.Tiabens siroiliiudinero : sic.prac- lia quae desursiim est, prinio quiilem pudica,
latiis iropulribilis esse dcbet per roundiciam nieniis,f dcinrie pacifica (Jac. 111). Hac sciemia pracia-
idest a corrnpiioneviliorum immunis. Debct eliam! lus quodamiiiodo opcriri debel, ut sciens mandata
esse leyis, ut a ponriere peccaiorumTiberalus, sur- D.ei, faciat e.a : quia iiitellectus est bontis facien-
sum feratur desiderip cceleslis beatitudinis. Prae- tibus cuin. Hoc esl, quod sacerdos legalis iu pe-
laius eliam albae spinae comparaiur : sic.ut enim11 clore portabat rationale, in quo erat scriptiim dor
spiua piingil, iia et ille severilate disciplinae yitiaa cirina el yeritas. In SiiperhUmerali quod et super hu-
pungere debct zelo jiisiitiae, non liyofe inalici;»,; ,: iiveres pprfabal, scripta erant Tluodeciin noniina
qiiod nolalur in ,eo quod npn cuilibet spinae scdi filiorum Isfae.l: quia praelatusdoctriiiani et veritatein
albae coinparatur. .Fcrruni etiam ad yeciem facien-:- debetportare iri peclore, etnomiua filiorura Isracl
duui necessariiiin est, qupd raini superflui praeci-, in humeris, id esi cxemplo eorura benefaciendo vi-
daiilur. Tloc ferrura judicium discretloiiis accipicn-- r, vere. Estel a.Iia sapientia, quae dieitur industri^
dum csl, qup prarlaius delitias et voluptales hujuss in. gereudis ncgoiiis, de qua Paulus dicil : Quod
seculi a se praecidcre debet, puta luxum, superflui-- oportet episcppiim esse prndenleii), ef domus suas
talera ciboiuni, verba et facla seculafiuin horoiiiumi bene praeposituin (/ .Tim. 111): el ista sapientia
vitam redoleiiiia : ne in isfisTanquam iii raroiss praelalo necessaria est, ut possi.t clauslralihus, qui
~
quibusdani a sua conversatione procedentibus sub- conieiuplationi vacanl, neccssaria miiiislrare.
dili ipsius offendant. Nam sj quis in via ab honii-- Dicitur etia.m sapientia cognitio de causis crealura-
nibus frequcntata lignum rsmosum ex transversoo rum, quam Saloroon balmisse legitur, ubi deeo
ponerct, traiiseuutes in.jllo pedibus oflendereni ett scriptiun est: Quia disputavii de oniiiibus abhys-:
plernnque lapsum paterentur. Sic etiam pnclatuss soppusquead ceil.rurii(III Reg. iv), id esl de riii-
qui alios in via Dei praecedere debet, si volunlalee nimisei maxirois. Aristoteles eliam Iiauc habuil sa-
seculari lanquaro ramis quibusdam yila ejus pul- pientiam, qui dum causas rerum omnium sapientcr
Julaverit, ofleiisionem pracslalhis qui dehent eumn irivestigasset, ad cansani supremam quai causa
iinitari. Ponamus exercituin cum dnce suo cousti-- eral oiiinium causarum, inquirendo pcrvcuiens,
lutos ip acie, el cum hosiibus congressuros, si duxx dura causam illius causae suprcmae non itiveiiTei
165 SERMONES. — SERM. XXVIII. 1N GENERALI CAPITULO. 1C«
dixit: 0 causa causarum fac me libi acceplabilem. A 1 contrita reddunt odorem , quando Iionio viriutibus
Paslor ergo ecclesiaslicus licet habcal induslriarii acceptis seipsum parvulum elhumilem computat, et
rerum secuiaiium, vel cognitionem de causiscrealu- propria acsliinatione in pulvereni se redigil, ut
rariim, non lamen in istis summam suae religioriis Paulus : Veuil, inquit, J;sus in liiinc niuiiduiu
poncre debet, scd operire potius auro purissimo, peccalores salvos facere, quorura primus ego sum
hoc est divina sapientia, ut in omnibus quac agit (/ Tim. i). El Proplmta : Ego sum vermis et non
sive iutiissive forissit, semper in eo reluceat forma liomo (Psal. xxi). Tcrlium praelati olliciuin est,
sahctilalis. orare-pro populo, ulsit niediator Dei et hoininuui
Ul aulem praelalum Ecclcsiae ralione simililuriinis et orando averlat inriigiiaiioncm illius ab eis. Talem
auro purissimo comparemus, allcnde qnod aurum ergo se exhibere debet is, qni pracesl uf delectelur
lii solepositum lucet, flainmascit, et scintillat : sic Deus iu orationihus. ejus, el posluiata lanqiiam
pastor ecclesiasticus in sole, hoc esl, in evidenti filio delicato Iibenter tribual, sive pro se, sive-pro
snpra Ecclesiam Dei constiluius, lucere debet popnlooranii. Nam scriptiiro est : Si is qui displicet
exemplo bonae operationis, sicnt scriplum esl:. ad interrerieiidum iiiilliiiir, irali animus ad deie-
Lnceai lux veslra coram Iiominibus, etc. (Mailli. riora provocatur. Quarluni proelali exercilium est,
1
v). Fkmniascere debet inlus igne cfianlaiis, ut sil " cum sanguiite inlrare in Sancla sanctorum, qnod
hiceiiia non soliim lucens sed eliam ardens, sicul est sanguine fuso pro Chrislo regnitm ccelornni
Propliela dicit : Qui facit angelos suos spiriuis, et obtinere. Sicul eniin scriplum esl : Bonus pastor
niinislros suosflammam ignis (Psal. cm). Sic etiam aniroam suam ponit pro ovibns suis (Joan. x), rit
ct prselalus scinlillare debei, ui sicul fomes ignis tempore lentationis imminenle ipse magis velit
scintillas ex se eniiliit curo langilur, sic cl ille de mori in corpore quam perniiiiat aliquem desubditis
igne ehariiatis scintillas sanclse devotionis, et me-. suis anima perire. Unde Bealus Gregorius exponens
ditationis eniiltere dcbet, cuni a Deo per gratiam illum locum Apostoli, qui cpisco]ialum desiderat,
visiiatur. Operies, inquii, eos auro purissiino, npn bonum opus desiderat (/ Tim. m), dicit pcr honum
dicit argenlo, sed auro. opus ibi niarlyrium designari. In primitiva enim
Sicuienim perauruni sapientia, ita perargenlum Ecclesia lantae perfectionis eranl praelali, ut in
elorjuentia designatur. Non enim debenl reclores ecclesiasiicis dignilatibus niagis coronam mariyrii
ecclesiarum vacare eloquentiae, allegationibus quam culmen honoris affectarenl. Praedictis ergo
sturiere, lumultus causarum procurare, litibus a anulis aureis vectes inseri juhenlur,-nt minquam
mane usqitead vesperum inleresse, toluin se aliis r, abstrahantur ab eis : quia praelato non suflicit vila
impendere nil sibi, quae onuiia magis Justiniani interrasilis, id est, vila intercisa, ut nvodo bonus,
quam Augustini decent iinilalorem. Jubenlur aulem modo malus sil, sed semper formara sanctitaiis et
vectes per quatuor anulos aureos induci. bonorum operum dcbet habere, in quibtis subdtli
Quatuor anuli aurei, qualuor sunl exercitia etiiii imitentur.
praelatorum in Ecclesia Dei : lcgimus enim in Levitico Per quatiior angulos arcae peifeclos viros, qni
qualuor fuisse oflicia sacerdolum, scilicet imolare in corpore sunl Ecclesiae, per quos firmius consistil,
carnes auinialium, aromata accendere, orare pro iulelligere debcmus, qtii eiiam et ipsi quaiuor spi-
populo, semel in anno cum sanguine intrare in ritalibus vacant exercitiis quos superius praelaiis
Sancla sanctoium. Is ergo qui praeesl prinio debel assignaviuius. Vel per quatuor angulos, quatuor
carnes imolareper macerationein carnis, utofferat principales virltites accipienda; sunt, scilicet pru-
corpus suum hosliam sanctam viventem, Deo dcntia, temperantia, forliludo, juslicia. Islae eniin
placenlem,ut castigel corpns siium ct in servilutcm roborant Ecdesiam contra quatuor vitia, quae illam
reriigat, nc cum aliis prariicaverit ipse reprobus imptignanl, qtios sunt ignoranlia boni, iiiiiiiodciata
efliciaiur. Ad hoc valet expcriri diielam refeclorii, delectatio seculi, timor adversilatis, affectus inor-
duriiiam lectuli in dormitorio, longos traclus ma- D 1 dinalae dilectionis. Sunt enim aliqui, qui tenebris
luiinoruro, assiduiiaiem clausui, vestium asperi- ignorantiae caecati, viam vitae ignoranl, et ideo nec
lateiii, cl caelera liujusiiiodi quibus doniatur corpus, diligunt, nec sequunluream : quibus prudeulia nc-
et aniniae subjicitur iniperio. Debet eliam praelatus cessaria cst, qiuc illis depulsa ignoraniia viam
aromala accendere, bocest, virtutes animi igiie salulis el cognitionem verilatis, oslendit. Alii surit,
charitalis inflammare, ut diiro orones viiiutes animi qui rebus hujus scculi ad usum sibi concessis im-
charitale moventur inlerius, reddant odorem sua- rooderata deleclalione abutentes in voluptales noxias
vissiiiium quo delectetur Deiis. Et atiende quoniam dejiciuntur, quibus temperanlia necessaria esl, per
aromala quandoque acccnsa in altari, qu.andoque quam rebus licilis titendo ad sobrietatem revo-
in mauu geslata, quandoque pilo contrita in pnl- cantur. Sunt etiara plerique, qui fracti adversila-
verem, odofem reddunt. Igne accensa rcddunt tibus hujus seculi, scilicel infinnitalc corporis, sine
oriorem in allari, quaudo charitatc cooperante, danino rerum lemporalium, vel quacunque alia
virtules in nieiite moventur affectu devotionis : iri tribulatione quae in mundo sunt, intus virlutibus
iiiaiiti gestala reddunl odorem, quando foris mo-~ animi deficiuni: et istis fortiludo necessaria esi,
ventur ad frucium bonae operaiionis : pilo yero o.naead loleranda advcrsa conslantiam aninii in eis
167 ABSALONIS ABBATIS SPRlNCIylRSBACENSIS «8
operaiur. Trahniitur alii dileclione iiiordiriala il- A"Lconslaiilia.qiii iiitus per gratiam Dei consolali lfii-
lorum qni naluia sive aflinrtate, vel qupcunqiie Ta- dideriirit corpbra sua propier Deuro ad supplicia.
niiliaritaiis vinculo ip.sis conjuncli surit, et ideo a lsie est cibus religiosorum, qui propria voluntale
via recliiudinis deyiant: quibus jiistiiia necessaria ad susiinendam fainem el sitiin, frigus el nudita-
est, quae jn neutram partem declinans unieuique lem, vigilias aliosque labofes plurimos in claustrali
quod siium est iribuil, ei illiliatum cuslodit. carcere seipsos sepelieiuiit, Qiiaeertiin virtus Iionii-
Nec prxierire debemiis, qiiod iiOn sohim vecles, nis ad haec toleranda sufliceret, nisi gralia diviuae
sed et ipsa arca erat de lignis selim, quod non consolalionis rpboraret hoiiiinero inlcriorcui ? Dcus
soluiii pfaclali, imo lola Ecclesia subdiloriim im- efgo in praeseiiti Eccltsiri ciectos subs roburat per
inuiies a vil.iis, et Tinpuiribiles virtutibus esse graliam, quibus riaturus esl in fuluro vitain aeier-
debent. Lcgirous aulera (Hebr. IX) quod Tn arca iiam, quac nullo riplore luibalur.nec aliqtio terroiiio
fcederis iria haec reposila erant, videlicel tabulae finiiur, pncstantc Doiiiino npstfo Jesu Chfislo, cu-
testamenli, virga Aaron quae floruit, roaiina quod jus regritirti et iirtperium pcrmauel in secula secu-
de coelpdescendii. Curo aulem perarcam, quauiiiin lnrum. Aiueii.
ad tedificalionem nostrani, Ecclesiam , quae nos SERMOXXIX.
sumus, possuiiius intelligere, non iucongrue per 1NGEtiERALl CAIMTULO.
tabulas ieslamenli duplex statutum ordinis acci- Eslpuer unus hic qui luibei quinqiie panes hordea-
piemus, qupruro unum velut labula. una praccepta ceosi et duospisces (Joan. vi). Non inviiannis vos,
coivtinet, quae sunl ad solatium : alterura vero, ffafres dilectissiini, ari incnsaro illius diviiis, qui
velut alia labtila secunda, conlinci praecepta ordinis cpulabaliir quotidie splendide, noii ad ollas car-
ad aedilicalioiiero nientis. Qui carnales sunt, in nium, yel ad vilulum saginaium, quia b.cc Cibide-
priina tabula legurif viclus, vestitus, aliofiimqtie licaionini sunt, sed poiius ad cibuth teniieni spiri-
quae ad solaliiini. corporis pertinent, scilicet lo- lalibus viris idoneuiii:' lioh.pfpcuraiiun a multitu-
quendi, spaciandi quaerunt abuiidanliani, sacpc dine servuloruiii, sed quem puer riniis secuiii at-
fabulis magis quam canlicis, fefculis quam jejuniis lulit, habens quinque paiies hordeaceos et duos
operam iinpendentes. Nam qnod iii secunda labula pisces.
est : spiritale, vel in inodico vel in nullo re- Pueiuni istiim virtim religiusuro sive claustralem
spiciunt, in qua studiosissime Tcgunt viri spi- sive praelalum intelligi volumus, qui per vilaeiniio-
rilales, qui cuiain corporis posipoiientes, in centiain pueri debet imitator existefe. Tfia siqtii-
jejuniis, vigiliis et oratioiiibus serviunt Deo die et C ( dem puero necessaria sunt, iiutriinciiltini naturae,
iiocte. Claustralibus tainen utriusque tabula; lo- purilas iniiocenliae, ciistodia discipliiise. Primo er-
eutio necessaria, ut ct lemporalia habeanl in prae- go claustralis dehet liabere iiuiriineiiiuni naiurae, ut
senti vita ad subsidium, et spiritalia exerceant viclum et vestitum hahens bis coiiienttis sit, quate-
opera ad viiam obtinendam. Per virgam quae nus is;qui in vestigio crucifixi pedem pOsui', volun-
hiarra posila erat," disciplina regularls severitatis taria paupertale leneat formani crucifixi. Sed debet
accipienda est, congrua salis simililudine. Virga etiam puritalem habere iiinoceiitiae, quia eipuer
siquidem rcria cst, gracilis, et flexibilis, sic et dis- a puritate est dictus, ul iiicnte et corpore purus
ciplina seu vapulationis, seu clamoris, sive increpa- immaculatum se custodial ahhoc seculo, et sic
tionis, vel quaecunque alia ad correctioncm fratris iiiiiocenter vivendo se ipsum oflcrailiosiiaiti sau-
in medium venerit, recla, id est, jusla csse riebei, ctaro, viventerii, Deo placenlem. Debet etiam ha-
ut noii ex malignilate cordis prodeat, sed potius ex hefe cuslodiam disciplinx, ut regnlaria praccepta
radice charitalis. Sic et disciplina graciiis esse de- diligeiiler custodiens ab islis excessibus aiisiineat,
bet, id est, liumilis quaiitum ad susiinenlem, ul hu- et sancta coiiversalione aliis cxenipJum prollcieiidi
niiliter pcenani suslineat, quae ipsius diluit culpai» exhibeat, Isla r.ucritia clausiralis tiia bona ha-
-
nc si forle rebellis el impatiens lueiit, ctiain profc- D bet sibi adminiCuIarilia, spiritum liberiatis, gau-
rendo disciplinam magis provocet irani Dei quaro dium securilatis, forlittidinem diieclionis. Spiri-
inisericordiani. Sicut aulero virga flexihilis esl, ul tum libertatis, ut spiritus liber ab iiiteriofibus
ad voluntalem tenenlis hinc inrie ilecii el curvari -viliis, niente non sefviat legi peccati: gaudiuin
possit, sic et riisciplina clausiralis flexihilis, id csi, securitalis, ul per bona Opera exleriora securus,
iion niriiig rigida esse debel : ne immoderafa seve- 11011pertimescat maliciam alienae iniquitatis : for
ritas deteriorem facial euiu qui corripitiir, el vul- titudinem dilectionis, ut Dco forliter ariliacreat per
nus fial de medicina: Marina in arca repositum, aflecluro charitatis. Sicut enini scriptum est,
qtiod in ore coinedentis dulcc erat tanquaiii jnel, forlis ut Triors est dilectio (Can. vni): quia sictit
consolatio divinae gratiae esl in Ecclesia, per quam aniinam sepafat a consoiiio carnis, ita dileciio
inler labores vitae praesemis viri justi spiritaliter Dei separat aniroam a carnalibus desiderHs. ~
reficiuntur, ut mundi hiijus tribulationes patienter Sed surii tria vitia, quae tribus supradictae pceni-
sustiiieaiit, quousque ad bona aeterna et invisibilia tentiae bortis adversanlur, avaricia, qua>adversatur
finito vitae liujiis stadio perveniant. Hoc cibo (quera necessilati riaiurae :-coiicupisceiitia, qn.-eadveisatiir
liianna diximus) nulriu csl omnis illa sanctoruiii pufilali ".iiihoceiitixincgligeniia quaeadversaiur cu-
169 SERMONES.— SERM. XXIX. IN GENERALICAPITULO. 170
stodise disciplinae. Avaricia corrunipil necessitatem jA coiTipiendoinquielos: consolatione, consolanrio pu-
nalurap, qnando clauslrales supeiflua appelunt, el sillanimes: oralione, ut pro suis subdilis jugiler de-
conlempla forma panpertatis honorcs, praialione?, precentur Dominum^ ne a lentalionibus inimici
,et divitias liaberevolunt, quando praclafi de usuris seducantur. Quod eliam per prophetam. reclenobis
et rapinis nmnera accipiunt, qtiaudo pro susceplioue dcmonstralur, ubi dicit: Suscitabo super cam se-
novitiorum proycntus quxriinl, quando de re coni- plem paslores et octo primates, et in gladio depa-
muni, de thesauro Dei indeficieules loculos sibi fa- sceiu lerrani Assur (Mich.y). Per seplem pasiorcs
ciunt: ojuipotius mercenarii quam pastpres debent et octo primales universi praelali ecclesiaeintelli-
appcllari, eo quod quacrunlqune sua sunl, nou quas giintur, qui giadium verbi ex. utraque parte inciden-
Jesu Chrisli ; de talihus scriptum esl: Nihil esl ini- lem habere dehent,'hinc per increpationem, indc
quius, qiiam aniare pecuniam et hi venalem habe,nt per consol.ilioneni, et sic depascere lerrarii Assur,
animam siiam, quoniam in vita sua projecerunl in- id esl, terrenos diabolo servientes, per verbnm prae-
tima sua (Eccle. x). Qui etiaro comparantttr recte dicalionis eos ad viam veritatis convcrtendo. Pra;^
idolo bagon,quodjuxia arcam fcedeiis positum, truii- diciis ergp vitiis, id esl, avaricia, concupiseentia,
catiim nianus ct pedes in terrara projeclum est et negligentia remolis a clauslrali, recte potesf de
{/ Reg. v). Quid eniin per arcam fcederis, nisi san- jj eo dici: Esl puer unus.hic,- etc.
ctorum collegium inlelligilur? Et quiri per idoluiu Attende quod clauslralis unus debet esse unilate,
Dagon, nisi qnilibet avarus designatur? Unde et uiius uniformiiale, unus unaiiiroitale. Uuitate unus
avaritia,. idolorum. servilus dicta est (Coloss. 111). esse debet, ut mens et vita, coiiscientia et opera
Jdohnn ergo Dagonjuxta arcam fcederis collocatur, convenian!, ne per hypocfisim vel jier simulatiouem
quando quilibet avarus saiictorum collegio sociattii'. alius sit iniiis, alius exierius speciem religionis os«
Quod iruncalum manus el pedes in lerram projici- lendendo hominibus ut vide.ilur abcis, magis homi-
lur, qnia avaro lemporalia hona, quaeper ayaritiam nibus quain Deo placere desiderans.De illis enim,
appetit, praeciduiitur, etin terram morluorum, ubi qui sna opera in facie hoininum pef hypocrisim
inlernusiiiteritusest, in fine praecipitaiur. faciunl, dicil Dominus in Evangelio : Quia recepe-
Conctipiscentia vero adversatur purilati innocen- Tunt mercedein suani:(ji/aii/i.. vi). Et contra hyjio-
tise, duiii claustralis a concupiscentia sua abslracttis critas prophela David de justis dicit: Doniinc, inlu-
et illectus, desideria carnis sequitur, el miserabili iiiine vulttis lui ambulabuni, ei in nomine luo ex6ul-
comroercio puritatem innoceiitiaein macularo luxu- tabunl tola die, et in jusiiiia lua exallabunlur (Psal.
riao commiilat. Talis recte. significalur per ipstim LXXXVJII). Sicut stulti in lumine vultustni ambulant,
Moysen,qui a niatre Hebraeagenitus, et contra pcr- " dum errore vel ignoraniia decepii secundum suam
sccutionem Pharaonis in alveo fluminis positus, a seslimationem mala pro bonis eligunt, sic liypocritae
filia Pharaonis invciiilur, a qua adoptatus in filiuni . ambulant in lumine vultiis lioniinum, dum bona quae
nialri Hchraeaedenuo traditur nutriendus (Exod. n). faciunt foris, pro laude huraana commutant. Sed
Puera matre-Hebracagenitus, claustralis est ab ec- jusii iti luniine vulttis Dei ambulaiit, quando per
ciesia iii noviiate vitae instilutus: nomine fluuiinis, hona opera quae faciunl, soli Deo placere volunt,
aflliieniia disciplinae regularis intelligenda est:al- cum Paulo dicentes : Si hominibus placeremuj,
vens fluroinis, carceralis custodia claustri. Perse- servi Christi IIOHessemus (Gal. i).
quente eTgo Plisraoue puer iste in alveo fluniinis Debet eliam claustralis esse unus uniformitate,
ponitur, quando conlra teutaliones diaboli nianci- ul iiiorum gravitate êquaiem conversationem sem-
palorearceralis custodiaeclaustri. Qui evadens per- per habeai, nesecutus Tevitatem animi sui in nullo
secuiionem Pharaonis ibidem a filia ejus, quae est certo domicilio couversalioiiis fundalus esse videa-
concupiscenlia carnis iiivenilur. Quoniam frequen- lur. Taleseniro multos videmus, qui in claustro vere-
ter accidit, ut qui non supcralur a tentationibus cuiirii,in plaieisdissolulisunl: inierdericosappareii-
diaboli, enorniitcr succumbal tenlationibus carnis. D tes.inierniilitesseculares, interpueros pueriles, inier
. Adoptatnr ergo a filia Pharaonis in filium, et tameu siultos insipienles: qui per hanc forniam conversandi
matri Hebraeseiiutriendus dalur: quia talis claustra- magis histriones, quarii clauslrales imitantur.
lis honis lemporalibus foris ab Ecclesia nutritur, Debel eliam clauslralis esse unus unaniinitatc,
cl tamen intus ei concupiscenlia caruis domi- ut ctiin caeleris cbncordiam habens sollicitus sit
natur. servare unitalem spiritus in vincujp pacis, ad quam
Negligenlia vcro cuslodiae disciplinae adversatur, uiiilaieiii ipse pater Augnstinus nos invitat ubi di-
dum claustrales inordinate viventes regularia prae- cit : Primo propter quod in ununi congregati eslis,
cepta non ciisloiliuiit, dum praelali negligenies in ut unanimes habitetis in domo, et sil vobis cor
custodia subdiioruro, pro excessibus suis illos non unum, et anima una iri Deo. Et in Actibus aiposio-
corripiunt: ef qni se ipsos omnibus formain vilae lorum : Multitudinis aulem crerieiitiam eral cor
exhibere debtierant, potius exenipluni dissolutionis, unuin et aniroa una (Act. 1), ubi etiarii scriptum
qiiain exemplum religionis praetendunt. Triplici est: Erajit ororiesunanisiiiter perseveranles in ora-
siquidem soloTia gfegi suo inlendcre dehuerant, lionibus curo roulieribus, el parvulis, el Maria ma-
correptipne, consolatione, oratione. Corfpptione, tre Jesu. Isla unanimitas bonorum, fundameiiluiu
PATROL.CCXI. 6
171 ABSALONISARBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 172
est-religionis, nnlriiiicnluiii virtuluro, consummatio A suo abscoudit, dum timet ea manifesla fieri: Fre-
bouoiiun operum, in qua- orones religiosi pacifice quenter enim acciilil nt pcccata aliciijus signis vcl
-vivonlcs, filii Dei appellantur. iniliciis aliorum manifcsta fiant, scd-dum i» cou-
•Egt ali.a unariiroitasroalorum, qua mali in perse- fessione sua a.praelalo suo super illis convenitur,
eutione jiiSlorum coiifoederantur, quae csiTunda- ille se tolum excusando, imo celando, quasi in
menlum dissolulionis, nutrix sceleruni, nialleus .uniim angulum Conscienliacse conlrahit, et qni
jusloriini. Per. haiicunanimilalein mtilli jusli usque prius erat manifcslus per cerla inriicia criminis cal-
ad mortem vexali sunt, per h.anc religio claustralis liria lergiversaiione lolus ab oculis ev.anescii. Con-
frequenler destructa esl, cl (quod siue gemitu dici fessip etiam debet csse ordinata, ut claustralis sno
non dehel) per hanc niulta liionasleria acervus la- prailaio, cl npn alii culpas suas notas faciat: quia
pirium facla sunt. Unde sicut concprdia bonoruni, il.Jiuspraccipue est adhibcre remedium, qui in cura
ita et discofdia inler malos oplanda cst: discorriia suscepit aegioium. Si enim princeps lerrenus in
iiialorum, pax bonorum esse debet. Quod egregius singulis civilaiibus suis singtilos judices ordinarei,
praedicalor Paulus scieris, cum a Pharisaeisel Sadu- qui ibidcm causas emergentes decidant, peccata
eaeis unanimiler impeteretuf, nisus est inter cos puniant, iioiine ille, qui praetermissojndice suae ci-
discordiam facefe dicens: EgoPharisaeus sum filius yitalis ad; alium tran.siret, apud principem pariter
Pharisaeorum, de spe et resurreclione judicor ho- et suum judicem rcum se conslitueret? Sic ccre
die (Act. xV) fquod audientes Pharisaei,.qui crede- suinmus ille iiiiperalor el Dominus, dum in singulis
banl resurrectioncm, cuni saducaeis qui eani non Ecclesiis praelatos ordinat, quibus curam.ariimaruui
«redebanl, facli sunt discPrdes, el solutum esl con- commitlit, Dei ofdinalioni resistunt, qui'alios ju-
ciliuiri : sicque facluni esl ut Paulus qui in unani- dices conscienliae suae quaercndo, suis pastoribus
initate illorum impetebatur ad moi tem, per discor- peccala sua abscondunl. Sed est aliquis clauslralis,
diaro illoruni illaesusevaderel. llle ergo clausiralis qui in diversis monasteriis frater effectus licite pu-
vereunusest, qui unitatem, conformitalera, el una- lal se cpnfiteri praelato cuilibet, qui iri consoriium
nimilalcra bonorum lenet, de quo dicilur ; Esl puer suac fraternitatis eum admisit: quod oinniiio csse
uniis hic, etc. . ijliciium el conlrariuin veritali, raiio evidcns de-
Dcmonstrativa riileclione ad locum discipliiiac, monslral. I.n illa enim Ecclesia clauslralTs tenelnr
qui csl capituluiii, fil demonstratio,in quo puericia ad dehilum cpnfessionis, in qua habet titulum pro-
clauslralis tribus modis reformatur et custoditur, fessionis : quia in aliis Ecclesiis, in quibus canoni-
videlicet confessione, correcliqne, vapulatione. |fj catus est,'tantum liahel fraternitalis consorlium ,
Confessione, duin claustralis pure, inlegre, ordinaie nec Tenelur in illis ad alicujus subjeclionis yel con-
ibi peccaia sua confiieiur Domino : pure, id est fessionjs debilum.
sine admixiione falsitatis, simulalionis, et excusa- Reformalur eliam iu capitulo pcenitentia elau-
tionis : integre, id csl sine truncatione veritatis, stralis correclione, qnae fit tribus modis, arguen-
ne sil dimidiala confessio, nec ibi conscienliac do, denunciando, proclamando. Arguendo, ciu.n
quxral angulum, ubi omne deliclum suum Deo fa- quis corrijiit fratrem suuin inter se et ipsuni so-
cere dcbet manifeslum, Nemo enim, sicut in Evan- lum : denunciando, cum aliquis frati is sui deliclum
gelio Dominus aiuniillilcommissuram panni rudis praelato occuite dcnunciat, qucm per se inlelligit
in vesiiroenlum veltis : alioquin yeslinieiiliiin velus corrigi non posse; hoc eniro non est perditio cri-
rumpitur, et pejor scissura fit (Matth, ix). Vetus hiinis, sed cdrrectio, dummodo bona inientione
vcslimcntum, peccairix conscientia est : novus fiat: proclamando correclio fil, dum quis pro ex-
panntis, lamenlum exterioiis poeniieniiaeest. Si ergo cessu suo proclamalur in capitulo coram univer-
exicriori pceriilenlia, quae novo vestimento compa- sis, qui yoluiitaria confessiorie noluit confiteri per
ratur, videlicet confessione oris, ubertale lachry- se. Sed ba?c proclamatio de venialibus lantum fa-
inarum, gemilu el tuiisione pecloris peccaia sua D ] cienda esl : quia de criminibus in capitulo non de-
quis pjangat, et inlerius conscientiam criminosam het meiilio fieri, nisi frater confessus, vel a duobus,
occuliando-peccala sua retineal, quasi novum pan- yel a tribus lestibusprius convictus fuerit.
iirirti veteri vesliroenlo conjuugit, et vetus vesli- Sunt alii in claustris, qui paci suae potius, quain
raetilum Tumpiiur : pejor scissura fit, cum deterior aliorum utiliiati studentes, clamores facere subter-
fil niacula coriscieniiae per occulfalionem veleris fugiunl, dicenles illum non debcre clamorc.rofa-
culpaj. De;lali"consc.ienlia proplieta dicil : Ibi fo- cere, qui seipsum videt culpa simili, yel majori
vearo habef ericius (Isa. xxxiv). Ericius qui ple- esse obligatum, in sui erroris patrocinitim profe-
jiiis esi spinosis aculeis, peccaiori qui callide oc- rentes in medium Scripturas, quae, hoc videiitur
culiai peccata sua, coroparalur. Siquidem ericius astrucre. Primoillam evangeiicam aulorilatem quae
cum cfimprehehditur, caput, pedes el caelera mem- dicit : Ejice pfinio trabero de oculo tuo, etTunc
hra qnasi"in unum globum conlrahii, el cum prius videbis ejicere fesiucam de oculo frairis lui (Matlli.
disliucle viderentiif omnia, qiiarido compreheridilur vn). Et alibi: QuL sine peccato est veslrum, pri-
al oc.cul.lisevanescunt universa. In hdc ergo ericius mus ineam lapidem mitlat(Joan. vni). Et Paulus :
recie peccalori »ijnilis*s|, qui peccatauu* in eorde ln quo alium judicas, teipsum condemiias (Rum. u).
173 SERMONES. — SERM. XXIX. IN GENERALI CAPITULO. 174
'
Sed islae aiicloritaics conlra illos sunl, qui non A - Secundus panis esl renunciatio 'proprietaiis.
zelo jusiitiae ahos corripiunt, sed niagis ea inten- Claustrali proprietas est, quidquid habet conlra
.tione, ut cuiii iniqui sunt, justi appareanl ex alio- praeccptum regulae vel ordinis institiitum, nisi per
riim reprehensione. Licet ergo clausfrali etiam indulgentiam praelaliexcuselur : claustralium au-
occulle criminoso fralrcm suum iri manifeslo pro- lein alii sunl ofliciales, alii simplices clauslrales.
clamare, dummodo suam juslitiam staluere nolit, Ofliciales,qui bonaEcclesiserecipiunl et custodiunt,
sed principali intenlione fratris sui quajrat corre- ct non habciit ca lanqiiam propria, scd lanquam
ctionem. Yeruin nianifesie criminosi proclamatio la- deposita_.Quia sictit de deposito aliquid fiaudare
lis interdicilur, quia [qtiando] in eo non esl correctio aperlissimi sceleris, ita si oflieialis de rebns Ecclc-
fralris.sedscandalum iiniversilaiis. Vapulando etiam siae, praclerquam oflicii necessilas, vel fofma sibi
•in capiiulo poenilentia claustralisTeformaiur, cunf dala ab Ecclesia requiril,' quid expcndal, insiar
pro deliclo suo quis punitur pcena corporali. Hoc sacrilegii est, Sunl tamen oflicialcs, ex quoruni of-
tamen diligeuter omnes nolare debent, quod vapu- ficio non pendet receplio vel custodia lemjioraliiim,
ialio hic non passive, sed aciive inlelligenda esl: qnibus praeter fofniam presrriplam ab ordine babcre
nl dicatur vapulationepuriialem innocentiac refor- nihil Iiciluro est. Simplices igitur clauslrales nihil,
inari, non qnia pcena claustrali infligitur, sed quia practcrquani Tiecessitas ordinata rcquiril, habere
patienter sustinet ipsam pceiiam corporalem. Qui debenl, nisi foite aliquid spirilalis ojieris eis trijnn-
eniro pro excessu suo punilur,*"si non lamen pa- gatur, ut scribendi, libros ligandi, vcl aliquid lale.
tienler sustinel, non tanlum non meretur, sed Tunc enim eliam licenlia non aeccpia, licet eis ha-
uiuriiiiirando et se defendendo pcenam murmu- bcre ad usiiin ea sine quibus quod iniuncium esl non
raniium incurrens, etiam deterior efficilur. His cf g» perficitur, ut cullclliim, pergamenum, incausturo,
secundum formam praedictam scrvalis dicamus : ctc. quae ad hujusmodi oflicium peiiinent. Sicut
Est unus puer hic, qui habef quinque panes hor- aiitem proprietas iiummi oinnibus inbibetur, ita ct
deaceos el duos pisces. Pcr quinque panes horriea- proprietas vestiinenti. Macula proprieialis a vesti-
ceos, quinque principalia vola .intelligimus, quac menlo multipliciler cofilrahitur, aliquando a sub-
ciaustrales in inilio suae conversionisfaciunt, quac : slaiilia rei, aliquando a colofe, aliquando asubti-
sunl renuncialio seculi, rcnuncialio proprjelaiis, lilale, aliquando a forma. A siibstaiiiia rei contra-
vblum castilalis, volum obedientiae, votum cons- hitur proprietas, ul si quis per agnina •pellicia vt:I-
aiunis vilae. Quaepanibus liordeaceis bene compa- pinam yel leporinam induil : a colore vesliroenii
ranliir, quia sJcUtde hordeo, quod ffigidae nalurae (r proprietas contrahitur, si clauslralis vestem alitcr
esse digitur, fit potus et esca febricitanlibus ad coloiatam habeat, quam ordo vel usus Ecclesiaeor-
caloris refrigerium, sic prsedicta vota observantur dinaverit : a subliliiale macula proprietatis contra-
contra inccntiva "yitiorum. Vel idco, quia siculbor- hilur, si claustralis subiilioribus inriumenlis quam
deum foris paleam habet tenacem et intus.granum caeleri uli velit. Yerbi gratia,'si camisia, si lunica,
uiile, sic vola pracdicla foris austeritatem conti- .si cappa pluvialis rie subtiliori vel meliori maleria
nenl, sed observata intus fruclum habenl suavissi- fuerintquam coiisueludo requirat : A forma .vcsii-
muni, sicut Paulus dicit: Omnis disciplina in prae- . menli maculapropiielalisconirahitur quanrio clau-
• eenli videtur esse mceroris, sed in fuluro fruclum slra*Iisaliam formam vestimenlis suis prae caeiefis
habct pacalissimum (Hebr. xu). iropingi facit, ul si caicianientis, caligis, anl eiiam
Prirous panis hordeaceus est renunciatio secnli. manicis slrictioribus quam caeleri siiigulariier uii
Multi hoc votiim facienles, seipsos non intelligunt, velit. In quibusdaro istoruin dispens.atio noii debct
co quod nescianl quid seculi nomine debeant inlel- adroitti, ulpole vel in subslanlia vel in colorc, quia
ligcrc. Si enim secuTum machina mundi inlclliga- . iuilla hoc exigit utililas vel ncccssitas, cum ct ibi
tur, si non renunciamus seculo, quo cum caeteris eliam sil materia scandali. In subtili vero aut forma
hominibus fruimiir : vel si seculi nomine peccata 1D honesla.diini subesletjusta causa, potesl dispcnsafi.
sccularia inleliigantur, illis non solum nos, scd et Sunt et aliae proprietales, videlicet propriae vo-
oinnes boni jam renunciaverunl. Dicimus crgo qtiod • luntatis, et privatae familiariiatis. Iiiveniunlur
seculum ibi appellatur. secularilas, id esl forma siquidcm claustralcs, qui rium propriara volunialem
vivendi scculariter. Renunciamus ergo seculo, cum in oinnibus relinere volunl, praiatis inobedientes,
propter Deuui abjicimus formam viiae sectilaris. et fralrum suorura contradiclorcs non metuunt fieri.
Forma autem vitae secularis est, quod homo vivit Ex hac propriclale irae, rixae.Tlissensiones, et con-
pro arbitrio suo : indumenla, cibos, leciualia, som- tumelioe frequenier emergu.nl, dum eam habcre
iium, vigilias, iter, et actus, serhyet otia, et omnia volentes suam jiisliiiani statnere volunt, et ide.>
quae ad ipsum pertinenl, pro arbilrip suo disponit. justiliae Dci non sunl subjecti. De quibus Paulus di-
Huic formae vilae secularis clauslrafis ex volo re- cit, quod obscuralum esl insipiens cor eorum, c;
nunciat, dum isla abjecta certam formam vivendi evanuerunt in cogitalionibus suis, et pulantes se
'
propler Deura assumil, in omnibus quae ad ipsum esse sajpienles, stulti facti sunt (Rom. i). Proprieta-
perlinenl certam el determinatam lenens regulam, tem privatae familiaritalis retinent claustrales, qui
cl hoc non pro suo arbilrio, sed pro alieno. familiaritates cognalorum, sociorum quos habeliant
475 ABSALONTSABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 176
;in lioc seculo, vel principum secularium segfegati a A i converilu autem si in cibis vel vestimenlis aliqui
seculo habere ciipiuiil. Ista proprielas admodum delicaiius quamcaeleri traclanlur, lioc nbn est viia
perniciosa est, qnoniam ex ea proveniunt.peccata eommnnis, sed vitae commuhis dispensatio: Atlen-
multiioquii, negligentia divini serviiii, fastidium dilur auiem praecipue vita communis in his tribus,
clausiri.dissidiinri fiaternitalis.ei quando |tie iiffeclus vidclicet cibariis, vCslimentis, lcclualibus. In qui-
jiiorriitialae charitatis. Debct ergb clausiralis ,rebus communem servare debent, nisi indiilgeniia
nunciare non solui)) proprietali rei, sed etiam pro- dispensaiionis excuscntur. Secundiim praedicia vi-
.prielati propriae voiunlalis et proprieialj privaiac debitur praevaricaTor voli, qui aliis hibentibus
fariiiliari.ialis. , .. vinum ipse aquam biberit, qui aliis comedentibus
• "Tertiiis
panis eslNVOtnm casiitatis, id est conti- pisces iiiitnr berhis, qui aliis camisias indueniibiis
nenliae. Vovit autem eiauslraliscdiiiineniiam actus, ipse indniitir cilicio : quoniam huiic vivendi modum
tipn.affeclus corpofis, hsn mentis. U.ndesi per co- non lenoii caeteri. Sed non potest. dici voti Trans-
gitaliones, vel quaecunque desideria carnis usque gressio, quod voti est inelioraiio. Non ergo ille
ad consensum carnaiis operis perducatur absque qui lalia facit, reus csl voli, cum homini proficere
opere, peccat quidem roorialiter, sed votum non ", in mclius licilnm sil, nisi propter scandaJimipro-
trarisgredilur : Sicut Virgo,quoe vovit virginiialem, xifni desistere cogalur, Si- enim propler vitam au-
non est rea voti-si conseBtiat in animo nubere vel 'sleriorem aliquis fralribus scandalum facit, ad
Torriicari, dummodo in actu sefvet integritaiem comriiunerovitamTedire debet de necessiiaie, non
^corporis. Siciit aulem vir religiosns vovet conti- propter transgressionem voti, sed propter vitalio-
nentiam distincle, ita et iis volo quintO, qiiod est nem scandali. QiioiTsi absque infirmitate vel alia
CPmriuinisvilae, vovel abstincntiam non distincie, jusla causa aliquis dclicalius vivat.quam caeleri, ut
1sed implicile :'per quaeduo vola, scilicet continen- dum alii vinum positivum ipse siiperlativurii bibat:
tiae et ahslinenlise, digiiifas corporis.reformatur, dum alii fabain, ipse gallinam comcdal: et dum
sicnt per duo vilia illis conlfaria, videlicet appeli- gohiorie alii, ipse psalroorie ulaluiyille praevarica-
4um gulae et fluxtim Iuxiiriae, corporalis dignitas lor voti est, quia sine justa causa-a rigore commu-
coffumpiiur. Continentia siqnidem refrenal fluxum ~riis vilae disccdit. Vere vota praedicfa dc substantia
luxnfiab, ahslinentia appetitbm gulae. ordinis sunl,personisin statu suo permanentibus
Obedienlia quae ad quarlum pcrtinet voturo, ~sine peccato moriali relinqui non possunt, nisi
larittim de bonis est; Quia si praelatus subdito pr.-e- qiiantuni iri voto, uliinio, quod est communis vitae,
cipiat aliquid, qiioil ad peccalurii perlinet, eo ipso Q ( p.ro nccessifate ehiergehtc ' dispensativc lole-
'
quOdiri praecepto errorem suum exprimii, nullain ralur. m•
vim hahet ejus jussio, et ideo nulla obedieniia debel Iri primis siqniricrii qnatuor yotis, videlicet re-
coniitari. Sicut si praelatus excprrimunicetsubditum iiuhciationc seculi, fcnnnciatione proprietaiis, volo
suuni pro eo quod faciat pielatis opera, quodcre- castilatis, voto ohedieniiae, personis clausiralibus
dat in Deum, eo ipso quod sttihiciam suam expri- insuo stalu permaneiitibus rion adniittitur dispen-
tnil, non ligal ejus excommunicalio. Sed ncque in satio, qtiia circa illa nou eniergit jusla causa di-
iionis omuibussubdilus lenctur obedircpraelatosuo. spcnsatioiiis. In qiunte, quod esl communis vitae,
Si enim ei praecipiat, quod ponat se in eardcrem Regula beati Auguslini dispcnsal, iia quod piaflatns
pro aliquo ibi captivo, quod ad yitani arcliorem non sil dispeiisator, sed execulor dispensalionis.
iranseat, qiiod eal in Hispanias pra;dicare yerbum Circa communem vilam ipsa regula dispensat cum
Dci, et si isla omnia sinl bona, non tanicn tenelnr dicil: Si liisqui verieruntex moribusdelicalioribus,
siibriilus obediroT qiiia ohedieiitiam tantum secun- aliquid alimentorum, veslimenlonim dalur, quod
diim instiluia ordinis et consueludines Ecclcsiae aliis forlioribns el ideo felicioribus non dalur, co-
promiitii. Unde cum Vovet obedieiitiain et eommu- giiare debenl quibus non datur, quaiiinni illi a sua
nem yiiam, i.n fine yotorum istorum addilur, sc- J) ] seculari vita ad istam descenderint, quamvisusque
cundum iiisliluta Ecclesiae, vcl quae jam inslituU ad aliorum frugalitalem, qni sunt corpore firmiores
sunt, vel quae in futuro de consensu Ecclesiaeinsti- pervenire non poluerint. Et alibi: Qui infirmi sunt
tuehtur, qtiae lcrminatio non solum ad communem ex prislina consuetudine, si.aliter traclantur in
vitam, scd eiiam.obedientlam referenda est. Quin- viclu, non debet aliis molestum esse : quia non
tuiri VOtum esl commtinis vitae,,et appellaluf ibi - aequaliier omnibus dandum, cum non aequaliler va-
vita, non vila <]uaViViinUs,sed modus vivendi se- Icant omnes. Sicul Augustinus dicit: Yide quoniam
cutidum queiri vivimus, ul dicatur ibi vita commu- In his omnibus dispensat Regula, sed sic ut praela-
iiis llle viveridi modus, secundum quem oriihes vi- lus pro qualitate personarum executor sit dispen-
vimus Tmt. ViVefi''possumus sine justa reprehen- sationis.
sienc. lloc ideo adjunxi, quia alium niodum vivcndi Omnes: reliquae traditiones conventualis obser-
habeiit iii cibis, in lectualibus infirmi in inlirroaria, vantiae scriplae vel non scriplae, non suntvota vet
quam sani in congregatione. Infirmi lanien com- prsecepla vivendiy sed' demonslrafiones : quia de-
miiileiii vitam leiient, quia sani pro simili causa monslranl claustralibus formam honeslae conver
vivere possunt sicut illi, sine reprehensione. In saiionis : el licel in omissione illarum non sit trans-
i77 SERMQNES. — SERM. XXX. IN GENERALI CAPITULO. 178
gressio, quae est praecepli aul voli, tamen inearum .\ candelabrum luccma accendilur, qiianrio Ecclesia
omissione delinquent 1111,qui secundum tales tra- praesens, quse in imo ppsita est Itice evangelicaeprae-
diliones vivere insliluerunt. ln omissione lamen dicationis ad ccelcstia dcsideria acceiiditur.Con-
aliarum lraditienum non m.ortaliier, sed venialiier grua autem siiniliinriinc Ecclesia canrielabri nomine
peccant claustrales, nisi ex conleniptu omitiaiiinr. vocatur :" sicut eiiim candclabriini ex se non lucet,
Coi.lemplus vero est, qnatido claustralis cx propo- sed lucernam sibi superimposiiam porlal, sic et
silo noii vuit eas servare. Ul si dicat in corde Suo : Ecclesia ex iiatura liumanac fragilitatis qnodam-
Nolo servare silenlium, nolo inleresse processioni, mpdo tenebrosa'radio diviii.aegraliae coelilus-irra--
nolo sedere, stare, arobulare sicut caeferi; uinc si- diante, luce viftulum splendida reddilur et illunii-
quidem in lalibus omis.sionibus peccatum mor.fale nata. Sicut ergo per candclabrum Ecclesia, sic et
facil contemplus pravae voTunlalis. Cum qiiinque per hastile candelabri Christus liomo, per calamos
panibus hordeaceis habcntur, el duo pisces. Pisces,' praelati, per scyphos literati viri capaces verbi Dei,
sicul nolura est, milriunlur in aqnis, sed noii onuii- per sphacrulas simpliciores in Ecclcsia, per lilia
bus vesci licitum est secundum Tegem, sed iljis tan- aelernae vitae remuneraiio recte figuraiitur^ quae
lum qui saltum dant super aquas. Pcr aquas vero omnia dicuntur esse ex aurp purissimo.
Scripluram sacrara intelligiraus, ^sicut ibi : Invple g Primo videndum esl qiiare praelali Ecclesiae auro
hydrias aqua (Joan. n). Et alibi : Fons boriorum, comparantur, ut eandem raiioncm simililudinis ad
pulcus viveiuhmi quae fluunt in Libano. caetera coapiemus. Et quidem illi auruni dicunlur
In liis aquis Scriplurarum duojiisces nutrinntnr, id "-'propter splendorein sanclilalis, si.cut in Hieremia
est, allegoricusetmoralis intelleclus. Quiriuo pisces scripliim est: Quomodo obscuraium est aiirum, rou-
sectinriuiii inandatum Ipgis sakum dant superaquas, tatus esl.color opiinius (Thren. Tv). Et ali.bi de coe-
quia inspectorem Scriplurarum exlra lileralem lesti Jeiiisalem dicilur : Plaleae ejus sleinenlur ex
sensum ad alliora provocant. Allegoricus siquidem auro mundo (Apoc. xxi). Prophela etiam Davi.d auri
inielleclus Scriptiirarum clatistralem divinae Paginae iiomiiie sanctos viros per Araliicain geutilitalein de-
vacantem, per mysteria Christi .el Ecclesi.aepasclt ,signa.ns dixil: Dabilnr ei de auro Arabiae (Psal,.
ad roborandam fidem, quia juslus ex fide vivit. Mo- LXXI).In tribus ergo comparaiioneiii auri adpraTa-
ralis veroTntelleclus, qui al morum informationem los Ecclesiarum intelligc, tum quia puruiii, luno
pertinet, pascit eum ad bonam operalionem. Sic quia fulgidum, Uim -quia preciosum. Purnm est
ergo vir religiosus cum qiiiiique panibus hordea- aurum, quoniaro in terra deppsituiii, neque rubigi-
ceis debet habere duos pisces, ut fide et operatione nem, neque maculara a lerra conirahil, sed s.uant
iii Deum lendens, tandem cuisii consumiviaio in fiue 'iôinniinodo servat pnrilatem : sic etiam praelatus
apprehendat, cui se probavit, Duroinura nosfcruni Ecclesiae in terra, id est irilcr.lerrenos et peccato-
Jesum Chrislum, cujus regnum et imperium .per- res conversaris, uullam maculain peccali ab illis-
manet in secula seculorum. Amcn. coiitraherc dehet, sed otnn.i diligentia servans cor
SERMO XXX. suum, muirdiciam mcnlis, el piirilalem conscientige
1NGESERALI CAPITULO. reiinere. Si enim maniis, quac sordes ab aliqua re
Facies candetabrumduclile ex auro purissimo, ca- extergere debet, mnnda non fueril, sed inquinala,
lamos et scyphos et spltarulas, et lilia ex ipso proce- in eadem re potius sordes auget quam roinuit. Sic
dentia(Exod.xxv). Vobis.fralres riileclissimi, quibiis et jile qui aliis pradalus est, si iroroundam geiat
datum esl nosse mysteriuin- regni Dei, qui mcl de conscieniiam, a suhjeclis immttndicias toliere ido-
petra, spirituin de litera, lucem evangelicae veri- neus non est, . - ,,
latis de uinbra legis novislis elicere, vobis,'inqiiam, Est enim aurum fulgiduni usque arieo, quori radio
notuin pulamus qiiod omnia fere prKcepta legis solis reverberalum res sibi vicinas fnlgentes facil:
Mosaycae ftieruiit umbra fulurorum, et Ecclesianv» Sic et praelalus fulgere debet exleiius hona opera-
vcl ea quae gerunlur in Ecclesia, niyslice significa- JJ lione, ila lartien ul rariio divinae gralioe opera ipsius
"'
banl. luceant, el iali luce illuminala caeleros ad bene
Ex qnibus unum est quod, jubenteDomino, in agendum illuminenl et acccndant, Lux siquidenv
figuram Ecclcsiae, caiirielabruin aureum praecipilur, divinae gratiae ipsa est, quae opera liominuni vere
.quae etiam canrieiabri noroiue in pluribus Scriptu- liicida facit, quod propler quandaro falsani lucem
rarum locis designala est. Unde Joannes in Apo- bypocrisis el simulalionis adjecimus, quae fucala et
calypsi ad angelum Ephesi scribens ilicit: Veniain adullerina specie quorundamopera videri facitbona
cilo, el movebo candelabrum lutim de loco suo cum sint mala, longedislantia in veritale ab operi-
, (Apoc. u). Ubi per candelabrum Ecclesiam spirita- bus quae praelendunt in simulatione. Doiium siqiii-,
Jiter vull inlelligi. Et Dominus in Evangelio : Nemo, dem divinse gratiae facilvideriopera justorum^qua-
inquit, accendil lticernam, et in abscondilo ponii, lia siirit, bypocrisis vero facit videri operia malo-
neqiiesuh modjo, sed super candelabrum, ut omncs rum qualia non sunl. Nam si quaeras ab hypocrila
qui ingrediunlur, luraen videant (Matlh.y). Ubi pei- qualis ipse sit, vel opera cjus, tesle consciemia sua
Jucernam lumen evangelicae praedicalionis, per can- dicere compelleltir qitoniam el ipse nialus, et opcra
delabrum Ecclesia riesignalur.' Siquidem supef ejus mala sunl. Non ergo opera simulaloruin fuL'
gida suiit, sed esse videnlur adulteriuo quodaro jA cians, modo graveiri, niorio dulcem, modo subiilem,
religionis colore depicta. Nonsil.ergo praelalushy- modo acutuni sonum reddere debet. Gravero, aspera
pocrita, cavens sibi de fermenlo Pharisaeorum el voce increpatioiiis corripiendo impios; duleem, lcni
hypocrisi, lalem se gerehs foiis in corpore, qualis exhortatibne consolando justos; subtilem, diligenti
est inins in nienle. invesligatione pefscrutans angulos conscieiiliariim;
Caeteris etiaro metallis aurum preciosius esl, per acutum, re|)romiltens gaudia coelestium praemio-
quam prcciositatem sapienlia divina, qnae in prae- rum. Et altende quod usum calamorum pastores
latis esse debet', recte inlelligitur : no» illa sapien-' non in urbibus, et frequenlia hominum, sed in de-
tia, quae esl iniutiltitudine lilerarunr, sed ea quae senis locis adinvenerunt, ul carenles solatio secu-
est in sapore virtutum, de qua dicilur, quia is qui larium hominum, inusico moriulamine sibi ipsi so-
pliis diligit. Et alibi: Sapieiitia quae tle sursum est, lalium facerent, quo levius ferrent deserti loci
primo qiiiriem piidica esl, deinda pacifiea (Jdc. . soliludinem. Eodem.modo vox pastbrum Ecclesiae
III). Isla sapieritia est quac riocel horoineni noii-* nonin conteniionibus causarum, non iii curiis prin-
riocle perorare, non gramraaiiceToqiii, noii solvere cipum, non in civitalibus vel plaleis quaiitum eis
problemata Arislotelis, se.l polius deteslari vitia, possibile est audiri debei, "sed iu desenis, id est
nuindarc conscieniiam, regere mores, ordinare vi- **in claustris, vocem suara debent emiltere, quae et
lam, servare discipliriam. Vere sapientia isla pre- sibi ipsi sil solatiuin, cl subditis ad profectum.
ciosa esl, imo', sieuf Sapicns dieit, preciosior est Consequeiitef videanius, quoniam per scyplios
cunclis opibus, et oniiiia quae desideranlur in lerra, aufeos qui.sunt in candelabro, viri lilerali capaces
iion valenl ei comparari (Prov. m). Bicet forte verbi Dei, qui aliis Scriptufas disserendo polum
aliquis horioris hujus seculi cupidus, multam sa- vilae propinare lenenlur, inielligendi siinl. Quod
pientiam literarum sapientia virluluni roagis esse utique faciunt, quando per mandata Dei accendmit
preciosam. Naro si in pfaesenti vir doctus et vir caeteros ad cliariiateni, per praecepta-erudiunt ad
sanctus nobis super.veniat, magis honoris et reve- jusiificalionero, per consilia promovent ad perfeciio-
renliae exhibemus ei multa noyit, quam ei qui iiero, per teslimonia, quae sunl de fulura vita, ex-"
' sancte vivil. Sed haecqul distinctio Tiabenda est in vo- lollunl ad ccelcstium contemplalionein; et sic csete-
cabulo prcciositalis, quia scientia literarura pfe- ros vino spiritalis doclrinae inebriantc operanlnrin
ciosior est in pfaesenti Ecclesia, id est honprabilior, eispbiiyioiienihujus mundi. Quicunque ergo scyphus
sed sapienlia virtulum preciosior esl, id est siraplU: aureus esse cupis, et verbum vilae coutiiie.s, semina
ciier inelior, sicut miles slrennuus qui qjiotidie Q verbum Dei, porrige polum fratri tuo silienli, et
inaPtal et perdit, inler seculares homines magis sine invidia. conirouiiica quod graiis accepisti.
bonoratiir, quain vir sanctus, cura lameii ille isto Scienlia eiiiai nobiiis possessio esi, ut quidam di-
incomparabiliter sit melior. Ergo, sicul dixiinus, xit, qtiae avaruui dediguala possessorero, nisi publi-
pnclati tepentur csse puri in nieiiie, lucenles in cetur, elabiiur. Ncc decet scyphuro aureum aquani
opere, et sapieiiles per saporeiii affeetus spirita- vcl musiiim fece mixtum, sed vinum meracissimum
lis. contineie. Ad virum siquidem religiosurii non perli-
Et vide quoniam calaini quos praelalos siguilicare nel vacarc lileris secuJaris scienliae, quaeper aqu.mi
diximus, de haslili ipsius candelabri procedunl et inielligitur. Sicul quibusdam per iinproperiuin rii-
illi inhaerent; sic el iili qui praesunl, ct caeteri jusli citur : Yinum tuuni mixturo est aqua.- Non sit ergo
per fidera catholicam Christo inserti cssc debenl, claustraiis solicilus, quoroodo Tullius perorat in cau-
sine qua impossihile est placere Deo, quia juslus ex sis, quid Plato scruletur in aslris, quid Euclirics
fide yiyH (Rom. i). Sicut enim pes truncatiis pes melialur in lineis, quid Boetius concbfrict in niusi-
quidem est, sed inutijis, et manus praecisa de cor- cis, qualiter disliiiguat Donatus partes orationis,
pbre mantis quidera cst, sed nulluui habel usum sed polius in cellam viriariain-sacrae Scripturae iii-
operis; sip etjlle qtii spiriluni Clirisli noii habet ct ^. gressus inde hauriat quod spifitalibus spirilalia
iidem, in eo iuortiiiis esl, et omnino infrucluosus. possit comparare. Sed neque vinum fcce niixtum in
Haslili ergo calami iiihaprenles sursum erigunlur, srypho aureo decet contineii, quia vir religiosus
<;t luccrnas porlant, id est donis Spiritus sancli oiniic.il arohitionem, vanam gloriam, et laudem
accendtiiifUr, in quibuslucerriis oleum,'flaminae hitm.anam, cum verbum Dci praedicat el docei, dcbel
fomeritum apppnitur, dum pcr opera miseiicordiac, cxsuUIare, iie similis efficiaiiir illis qui yiderunl Fi-
quae per oleUm iiiielligunlur, ignis eharifalis iri liuiii Dei (quia verbuiii Dei Filius Dei est) el audiat
praelaiis nutrilur. NeC praetereunduin puto, quod hoc jmpiopeiiiini a Doroino; Recepisli mercedem
ciilamus niusicum insliiunentiiiii esf, et ideo pra?- tuam (Malth. v). Ilac fece infecli. fncrunt illi, dc
hitorum figuram tenet, qiioniain voce praedicalionis " quibus Appsiolus diciL:Qui cum,cognovissenl Deuin,
resonare debet, sicul de his dicilur: Super monr lion sicut Deum glpriflcavertiiil, ei ideo slulti facti
tem excelsuni ascendp lu qui eyangelizas Sion (Isa, sunt, et eyaiiueruDt in cogiiationibus suis (Rom. i).
XL). Et alibi : Ciama, ne cesses, quasi luba exalta Quoniam potius viiiuni-purum scyphi isti aurei de-
yoccm tiiani (/sn.Tvni). bent cpnlinere, ul illi qui literati sunt iu claustris,
(Jiilis crgo paslor Eeclesiaevcibum vilas deimn- siinplici cculo et pufa iiiieiitione doccanl ct pra?di.>
i8i SERMONES. — SERM. XXXI. IN ASCENSIOINEDOMLM. 182
cent verba vitae, illuin solum fructum praestolantes, A anreum duclile esse perhibetur, id nsl malleationi,-
quem proniisit Deus diligentibus se. bus el crebris percussionibus formauun, pftr qiioif
ln candelabro eliam, dc quo diximus, scyphi in nobis recte ostensum est, quia sicut Ghristus- pcr
nucis modum facli esse describunlur, ac s"idicere- anguslias passioiiis et moiiis aeternae-vitae beatitii-
tiir, quia operculum habere debet, quod scypho diiiem adeptus esi, ila et onuies: eos qui Christi
riiodo superponi, modoauferri possit. ln quo signi- imitatores sunt, per angusiam viam. tribulaiionuin
. ficatur literatos viros quaiidoque clausaro habere : ambulare oporlet. Neque enim leropofa rcgnandi
scientiam suam sibi ipsis ad consolalionem, quan- pracvenire possnnt tempora patiendi, sedin hae'
doque raanifeslare aliis ad asdificaiionenr. Sphaerulae vila jusios angustias et miserias tolerare- necesse
quaesunl in candelabro volubiles sunl, el roluudam esl; quibus debelur corona juslitiae, quam redriat
ifofraam habent, el significant simplices clauslrales- nobis Dominus noster Jesus Christus, cujus re»
qiii pradatorum suorum regunlur iiiiperio, salubre gnum et imperium.permaiiet in secula seculorum,
sibi aestimantes quicquid virtus obedientiae-jusserii, Aiiien.
faciendum. Vere volubilessunlsphaeiufae islae, neque SERMO XXXI.
ad dexteram neque adsinrslram relorlae, sed anle IN ASCENSIONE DOMINI.
se.directac voivuiitur, quia boni clauslrales, qui in Ponis nubem ascensum luum, qui ambulas super
simplicilate sua confidcnter arabulant obliti corum pennas venlorum (Psal. ciu). Vcrba quae audislis,
quae relro sunt, ad anteriofa sempcr se exten- fratres' dilectissiini, multam nobis pracbcut male-
dunl. riain spirilalium gaudiorura, quibus vox prophetici
Sed sphxrula cuai volvitur, triplcx iinpedimen- eloquii Christi ascendenlis vicloriam mentibus uo-
ium habcre potest ne bene currat, iiianum remi.s- stris ingerit, quaiidp huinanilas unila verbo Dci
sain quae negligenter irapellit, viani. aspefam qnae stola jocundiiatis inriuta, super soliinu David in '
cam retardal et impedil; obslaculutn quodeam coelesti Jerusalera consedit. Ipsius etenira gloriftca-
proceilereomnino non permittit. Hacctria sunt quae. tio per nubeiri iilara significata est nobis, cujus pru-
proreclum claustralis relardanl, et quandoque om- phcla mcmiuit dicens : Ponis riubcro asccnsuui
iiino exlinguuni. Manus remissa est, polestas ne- litum.
gligcns, qua claustralis regendus esl. Manus enlm Si enim illam myslice velimus interpretari nu-
nomiiie poleslas designaiur, ul ibi: In cnjus manii beii), nihit aliud convenienlius per eam accipere
esl aniroa oninis' viventis (Job. xu). El alihi : ln debcmus, quam assumptac Iiumanitalis naliirai»,
manu tua sunt omnes fines lerrae (Psal. xciv). Ma- ri quacjuxta coiigruam rerum similitudincm, et aqua
• nus ergb remissa cursum sphaerulueimpedil, quando ante passionem, el nubes in passione potuii appel-
praelalus polestale rcginiinis circa subditos minus lari. Ideo autem anle passioncni aqua, quia Christus
solicite, roinus provide utitiir, propler quam causam adhuc mortalis "el passibilis liqiiescere ,ct solvi po-
subdiii a sancto proposilo suo, aut omiiino desi- tuii, esurire et sitire, pavere et moestus.esse, tradi
sluht.aut retardantur. Asperilas via3, quae eos iro- . in condemnaiionem morlis, cl afligi patibulo. Iu
pedit, singularilas vitx> est, qtiando ipsi metara ascensione vero ideo Christi liujuaiiitas nubi coin-
coiiiniunis vitae excedentes, austeriores quasdara .parala est, quoniam sicut aqua ab imo lerrse vapo-
observanlias singularitersibi eligunt, qnas duui raliier allracta, postmoduni condensaia in nuhem
nequeurit portare succumbentes oneri rieiiciunt in ventis sublevanlibus in aere suspendilur, sic Chrisli
'
via, per quairi in regionem suam, id esl in ccelu.m liiihianitasperSplrilum sancium, qui est vupor pa~
lendere debuerunt. Obslacula vero quibus impe- lernae raajestatis, ab imo terrae, id est a fece noslrae
diunfur sphaerulse, id esl globi, Teulonice kloitzer, corruptioiiis separala esi,- Postmodum vcrO resur-
ne currant, scandala sunt falsorum fralrum, per gendp mortis occasu superato per immortalitalcm
quae siroplicitas, honorum usque adeo plerumque ct impassibiliialeni quodammodo roborata eteilecta.
detrimenium accipil, ut tanquam a dura maferia D deusior, venlis spiritalibus sublevanfibus, id est
repercussi, desinant benefacere, et obliti finis, quo agilitale et subtililate iialiine super ccelum, irooc
ieudere debuerant, malevolis hominibus similes super coelos ascendit.
effecii, amplius quam prius deteriores fianl. Ad. hoc Sunl elenim tres cceli, quos Christum seeundom
valcnt venenatae detractiones, lurpitudo, slultilo- humanam naturara asceiulisse fideli rievoiione le-
qiiiiim, et scuri-ilitas quae ad rcni non pertinent, nendum est. Primum cceluiu esl digniiasê-cclesia-
dissolulioconversatiouis, qua; oninia iropedimenluui slicae puritatis, secunriuni cceluni-est subliliias an-
Draestanisimpjici viro recle couversaiiti. gelicre conditionis : teriium cccltnn esl majestas
.Per lilia vero, quae sunl in candelabro, futurae incoroprehensibilis riivinitaiis. De cceloecclesiasticae
vitae remuneralio significalur, quae et praelatis sub- piiritalis iu Apocalypsi scriplum esl: Facluni est
ditos suos bene regenlibus, et literatis verbUm Dci silenlium in ccelo horaquasi dimidia, et inler est
recie dissereniibus, et siroplicioribus qur saiicte quod dfaco ille inagnus cauda sua Irahehat-secuiu
viviiut repromissa est, qoain nec oculusyidit, nec lertiam partein cceliin terram (Apoc. vin). De ccelo
auris audivit' nec in cor lioininis ascendii. llis prae- iingelicac sttbtilitatis in libro Job scriptum esl:
aiissis adjiciendum est,. quod candelahrum i.stud Suscipe ccelum cl inlucre, et contemplare acra,
J83 ABSALONIS ABBATIS SPRiNCKIRSBACENSIS 184
quam altior le est (Job. xxxv). lb.i enim, sicut dicit J\A est,. eniinentia cognilionis; ad eoelum divinUatis
bealus Gregorius, per cceluni angelica natnra.acci- raptus est, singulari quadam specie revelalionis.
pitur, De ccelo et comprehensibi.lis diviniiatis, per Super primuni ccelum pnsitus est, quando Eccle-
aposfatani angelum in Isaia diclum est: Conscen- siam Dei regendam suscepit: super ccelum secun-
dairi iri eqelum, super astra cceli, exalfabo solium dum elevatus est, cuiri edpclus est de ordinibus
meum, ascendam super altitudinem nubiiHii, et ero angclorum, de npmiiiibus et .minisleriis eorum,
siroilis Altissimo. (Isa. xiv). Christus ergo super sicut in. texlu Epislolar.uni ejus perpendi polest.
priroum cceJum aasumplus. esl, quando capnt Ec- Ad lerlium verd ccelum fapfus est, quando audivit
clesiae secundtim honiiiiem factus.-est; unde dicit arcana verba quae hoii llcet homini loqui.
Aposlolus.: Quoniam. ipse est caput corporis sui, Yides, ni fallor, quomodo Chrislus nosler formo-
quod est Ecclesia (Coloss. i). Et Psalmista ex per- siis in scliola sua gradiens, in miiltiludine virtutis
sona hominis assumpti dicit: Ego autcm constitu- suae coelos ascenderil. Sed difflcilis admodum as-
lus stim rex ab eo super Sion montera snnctuni ejns, census, qui de terr.a ad coelum usque dirigitur, et
praedicans praecepturo ejus (Psqt. n). Super ccelum tu quid facies, qui adhuc leneris corpore moriis -
angelicse conditionis videbal eum; Isaias ascenriisse, " hiijus? Si ascendere yolueris, desidia spirilns, ino-
cmn dicerel : Vidi Domi.num sedeniem super so- ™ les corporea, anior vitse hujus fetardant le, et
liuin excelsuin et elevatum (Isa. vi). Cum enim postreroo divinae sentcritiae animadversio, qua dic-
per solium excelsum angelica natura, per spliuin luro est : Terra es, et in lerrara ibis" (Gen. m).
elevaturti liuniana natura accipialur, recle. ulii- Flebilis adniOdum senlenlia siiper filips Adam, qua
que praesidere dicilur : quoniam coeluro ascen- orones lcrrae addicti sunt. Sed iiliiiam si terra?.tri-
dendoielsuper angelicam';et stiper humanam natii- bu.nnl quod suumesl, etiaui el ccelo redderenl spi-
ram exaltaius est. Unde Paulus ii) Epistpla ad He- rituin qiii coelesleni habet origiiiem, quam de ccelo
hraeos: Scdet, inqiiit, ad dextra.m niajestatis i« acceperunt. Spiritus enim rationalis depdsitum
excelsis, tanto melior angelis eflectus, quanlo dif- quoddaiij est coslilus nobis coininissiini, qnod oniiii
ferenlius prae iliis nomen haeredilavit (Hebr. i). diligeniia servanduin, et iirieinviolata reslituendurii
; Ad ccelum divime majeslatis Chrisli liumaniias ei qui comroisit: quoniaro in hoc deposito commit-
eievaia est, quando verlio Dei ita uiiiia est, ut as- lere fraudem, fidem. utiqiie negasse csl. Qnid ergo
sumptum assuinens, et assumens assumptum fiercl, dicturae stintmiser;e illae aiiiina;, quanrio is qui de-
iit quae tam ineffabilem haberent inter se unionem, posuit, ponet rationem curri eis, qni deposilum lam
' nullam in niajesiale vel poleslate reciperenl diyi- ^p nobile coeleslis regis signaculo insignilum taniis
sionein. Wam quod humana nalura caiufeni habeat criiiiinibus et en.ormiiaiibus' subdiderunt. Imminet
'
potesfatein curo Vefbo, evaiijgelica veritas leslalur ceiTe, iroininel, et jam prope esl ut repetal quptl
dicens : Data est roihi omnis potestas in ccelo et in commisit, ut ccelo resiiiuat quod de ccelo nobis est
Herra ,(Jlf(it//i. xxviii). Quod venerabilis Beda expo- cominissuii), et ccce in pra;,ccps pene ferunlur
iriens dicit, non hoc essedictum ,de cosetefna Paifis oicnia quatssursum asccntlere debueruiil,
divinilale, sed de a.ssunipla humanitaie. Leo etiasi Currunl eniiii lria Bahylonis flumiiu intcr cceltim
papa assumpiam huinanitatein eaiidem habere pu- et terram, quajdeorsuin rapiunt ascendere cupien-
tesfatem cmn Verboluculerilissiriieprosequitur.cuiii tcs, qubruni primum esl inundalio carrialium cu-
*de trluro niagprum muneribus loqu.eretur dicens : 'piriilalum : sectindum, cursus spiritalium lentatio-
Thtis Deo, niyrrham honiini, auruni regi pife.runt, iiiim : tcrtiitm, vexatiO iiiiiiiincnliiini molestiarum.
scjehtes divinam humanamque naturam in unitate Primo fliimiue rapiuntur carnalesliomiucs, qui, ex-
v.enerandam, quia qupd erat in siibslanliis propriur», terminata omni purilate el mundicia. vitae, vitiis el
jioiferatin potesiaie diversuni. Hugo eliam npsler concupiscenliis se su.bdiderunt^ et voluplatibus et
])enes. .qiicjii iiiter nioderuos sacrae Scripturae est iianmiiclicia vilin suffocati animaw geheiinae praepa-
singularis aiitoritas, vocilefalur etclamat, dicens: D ] ranl, quain ccelo reddore debuerunl. J\Tonmiiius
Ilumanitalem Verbi in anima rationali a prima con- isto periculosus est.seciibdus fluviits, videlicel cur-
tentione sui ex ineffabili unione divitiilatis pleivain sus spirilaliuiii lentaiioiuirii, quav sunt odium,
et.peffectam polenliam, bonilaieni el virlutem ha- -invidia, irae, rixae, dissensiones, anibitio, superbia,
htiisse credimus, quia, sicut idem alibi dicit, sicut el his similia, qtiibus infelices illae animae rieorsum
Fiiitis Dei hominein assumpsit, ui qui assumpsit, el rapiunlur,quibusonerosa alicna prosperitas, scmper
quod assumpsit nna essenl in Trinitatc persona. Et niaehinantes maluin et inVidentes alienae virluli,
propterea. personain asstimenlein ncgant habere • suspiciosi, dolosi, fallaces, invenlores scelerum,
verltalpm. divinitalis, qui naturam luimanam assum- sine affeclione, absque fcedere, cuni bonis etnio-
ptam in personani,.el irieo personam negaiit liabere destis discoli, cum pcrversis honiinibus fcederali,
, jilciiitudincm poteslalis. Tertio _flumine iralrontur deorsum pusillanimes el
Ili treseceli quosdistinximus.suni lii ad qiiorum ter- inconslanles corde, qui-illalas sibi foris injurjas
tiuii seesse fapluro Paulus Qonimcmorat(/J Cor. xn). ,prae pusillaniroitate spiritps ferre non possunl, et
SiqiiidemsuperccelunvEcclesiaeposiluscst, auliiriiaie ideo quolibel venlodelraciionis et niolestise ah iti-
- praelationis; supcr coeliim angelicac Katiiracclevatiis u6rc .'rectoeconvcrsatipriis excJtjdunlur.
185 SERMONES. — SERM. XXXI.. 1N ASCENSIONEDOMINI. 186
Ut ergo hic paleat Iransitus, ut flumina hsec A conversalione est consuniniandiis. Unde et nfSgnus
sicco pede possint pcrlransiri, tria subsidia neces- ille scrutator. superôelesiium Paultis cum gloria-
saria sunt, videlicel virga Moysi, arca leslamenti, tur se non esse imperitum seienl.iae, hoc quoque
pallium Heliae,His enim tribus divisiones aqiiaium adjunxit : Nostra auieni conversatio in ccelis est
factaelegunlur. Primo, pcr virgam Moysi mare Ru- (Philip. 111). Qui enini esl sal lerrae per scientia.ni
brum' divisiim est in divisiones : secundo arca el doclrinam, dehet. csse lux niundi per bonam vi-
lcstaiiienli praecedente Jordanis conversus est re- tam-, sicutPropheta dicit: A mandalis luis inlellexi,
irorsum, prsehens transitum filiis Israel : lerlip, proptereapdivi omnem viam iniquitatis (Psdl. cxvm).
Ilclisaeus pallio Heliac flumen teligit, et divisis Dehisenim qui mandala Dei corde retinent,-eLea
aquissicco vesligio similiter pertransiit. Per yirgam opefe non custodiunl, in Ezechiele scriplum esl:
ergo Moysi, discretio rationis, per arcain teslamen- Ciiiu ipsi lympidissimam aquam hiberetis, reliquam
li, conlinentia divinoe legis, per palliuin Ileliae, pedibus vestris coniurbahatis, et oves meae his quae
virtutero Dominicas passionis accipcre debemus. concu'cata erani pedibus vestris, pascebanliir, et'
Per virgam ergo Moysi priiims fluvius scinriendiis quaepetles vestri lurbaiveraiit, haechibebant (Ezech.
esl, qniaper discreiionem rationis carnalia deside- xxxiv). Quid enim aliud est lympidissimam aquam
ria siint compritnenria. Ad hoc enim spirilus carni bibere, quam mandala Dei corde retinere? Vel
prsesidet, ut pcr ipsiun illiciti inotiis sensualila.ljs eandem aqu.im pedibus conlurbare quid aliud est,
comprimantur, et sic per medium iterfaciat ut quam inandaia Dei pravis operibus confundere?
motus sensualitalis ex una parte slent ad appeti- Unde aqua ha?e tnrbala ovibtis polanda porrigilur,
tirm necessiiaiis, cx aJiera paiie fluanf ad proba- quando simpliciores quiqne npn a bonis quae au-
Tionem virlulis. Secuiirius fluvius arca testamenli diuiii, sed a pravis operibus quae videnl, exemplum
praecedenle scindeivdus . esl, .quia conlra spirilalia vivendi assumunt. Scienlia ergo ccelesli.um bona
vitia sacra: Scriplurae.dimicandum erndilione, iit est, scd coaleslis vila niagis necessafia.
iiicdiialione divinae lcgis, exhorlalioiiibus sanclis, Ducfu. vero admiralionisascendunt hi, qui fitr
pfaecepiis jusliiiae, exemplis justorum, animus lali ttirae vitaegaudia, magnitudiuem pr.oniissprum ca-
peste infectus ad nieljora.proyoceiur. Et quoniam perenon sufliciunl, sed dmri viris sanctis haec au-
fluviiis iste per iniqiiiialem currii in damnatio- (iiinit repromitti, ad ea qua inlelleclu neqneunt
ntm, sic pcr inediurailcy fieri debct, ut ex una :compreIiei)dere per stuporera ariroiralionis assiir-
parte qui graditur, evitel iniquilalero, ex altera igintt. Hoc, ascendendi genere .Paulus ascendebat
parie eyadat rianinaliorieiii. Terlius vero fluvius per U cum dicerct; 0 altitudo diviliarum sapicntiae et
pallium Heiiae sijndendiis est. quia in omnibus scientiae Dei, quam iiicomprebensibilia sunt judicia
icjuriis ei niolestiis, quas in vita morlali palimur, ejus, etjnvcstigabiles viae ejus (Rom. n). EtPro-
scmper dcbcnius opponere exemplum Doinirii.cae pliela : Qiiam in.igna multiltido dulcedinis tua3, Do-
passionis : qitiadum menlc retinemus quam i. jiisla, ntine, quain abscondisli timenlibus le ! (Paaf. xxx.)
^piam indigna,Salvalor nostef pro nobissusiiuu.it, Desiderio dileclionis sursuni- asceiidunl hi, qufliu-
scquanimiter 'iilalasinjurias et^ vexalioncs lolera- jus vitae miseriain et oiiinia quoe sub sole «unt
mus. Attende tarocn quoniam fliivius prima vice transiloria, ante oculos suos statuunl, el dum nil
percussus non div-iditiir, scd secunda vice, quoniairt in illis slabile vel niansurum, nil nisi labof.em ct
invocalur spiritus Ilcliaj.-libi cst, inqnit Htiisaeus, dolorem consideranl, eo ferveniius ad Deuro, in quo.
spiritusHcli;c etiam nunc (IV Reg. u). Siini cnini est pax et requies spirituum, per desiderium amoris
multi qui moleslias sibi illatas, labores, incomronda ascenriuni. Quo ascendendi genere propheia ascen-
multa sustinenl, scd quouiam spirilum Ileliic non di.i qni dicit : Anima mea dcsideravil le in nocle
babcnt, et spiiiluChristi non: reguntur, ipsis labo- (lsa. xxvi). El alius : TJueroarimodum desideral
-ribus suis nil proficiunl : ct aquis manenlibus in- cervus ad Coiilesaquaruni, iia desiderat aniraa niea
divisis scejeribus suis indurali, in praeoipitium fe- D ad le Deus (Psal. xn).
ruiilur, Excrcilalio enim corporalis ad modicum Guslu contempTationis sursum as.cendunl viri
nlills e»t, piclss vc.ro ad oninia valel,'sicut Paulus perfecli, qui a curis et desirieriis vitae hujus abs-
dicit (/ Tim: iv). .iracli, lerreiiis affectibus in se mitigaiis, supernac
Sic evasis quihusdam pericubs facilior est ascon- graliae languntur dulcedine, etex cursu rerum lem-
sus, sed diverei sunt ascendendi- modi. Alii eniro poraliiim nullam foris amariiudineni sentiunf, qui
ascendunt sludio inquisiliouis, alii duclii arimira- aeterni regis delitiis. intus per giisiiini contcnipla-
lionis, alii desiderio dileclionis, alii guslu conlem- tionis assislunl. Nec alios\p.uto ventos proplictain
plationis. Sturiio iiiqnisilioiiis ascenduiil pervigiles superius significasse in verbo quod proposui, quam
illi -lndagatores- secreloriim ccelestium, qnibus in honiines subtilitate ingenii, et ccelesfi meditatione
Scripturis sarictis Chrisius nola facil quacctinque sive affcctione ventis comparandos, quia a quaiuor
audivit a Patrc suo, videlicel mysterium Triniialis, plagis cceli id est praeseniis Ecclesiae,flaius«quos-
- ;
incarnationem Verbi, slatum futuwepatriae, diffc- dam spiritales eniittiint, , .
reniias beatarum maiisionum. Et ûideni jocundus Venli enim flantes ab oriehte sunt hi qui Scri-
iste ascensus, scd ad isoc ul fiiicinostis sii, ccclesii ptiiris sanclis invigilant, et inlege Dei meditaniur
die ac-nocte, Dum eniin his ijui in tenebris sunt'.A ihesaurus indeficiens, suinnia gaudiorum, consiim-
ignorantiac, ortliodoxa-efudiiione lunieri divinaeco- matio omnis coiisuiiim.itionis.
gniiionis infiindiiDl, quasi ab orienle flaluin spiri- Non ergo accipiendae nuptiae illae homiriis regis,
-lalehi emiiiunt. Yeiili flantes ab occidente sunt hi quas fecitfilio suo, quia ad illas caeci ei claudi, et
adniiralores secrelorum cceleslium, qui pondus quiqiie.debiles cOinpelluritur intrare (Matth. xxu);
seternae gloriae non sufficiunl capere, et ideo irilel- non illae quae faciae siinl in Cana Galilaea)(Joan: n),
lectu veltii solequodarii inlelligibili iii eis occidente, ad quas yocalus esl Jesus cum" discipulis suis, quo-
conversi in aihiiiratioiiem lanquam ab occasullaliini riiam-ibi deficiente Vino, aliquid minus inyentum
miflunt: vcnli flantes abaquilone sunt, qui inlCr est, sed polius riuptiaeAgni, sunt aeterni Regis deli-
lribuiationes et mala" praesentis vilac siispiranles, tiaej ad quiis Christus cuni vkTOrioso bealorum
desiderio ftilurae palriae ad Deum respiciunt : venti spiriluuiri agmine bo.lierna die assumpius cst. Mul-
flantes-a meri.iie suntTii qni, remoto omnilurba- tum ergo dislanf riuptiae islae a pffcdiciis, quia ad
tione et iiubilo, mente tranqnilla velut ccelo sereno primas vocanlur miseri, ad secundas justi, ad ler-
flaitim sanctie devotioiiis tanqiiam a iiieridie emit- lias vero beati.-;Quod si et liOniiric.el nuriiero nu~-
tuiit. plias rclimus distinguere, diceiiiustria essegenera
Habeiit aiifeni venti "isli pCnna~ssiias, videlicet B 1 nuptiafuni : primas desponsaiionis, sectindas pro-
invcstigationes Sciipluraruiii, adinifalioiieni cceles- pagationis , tertias consumniaiioiiis. Nupti.as de-
liiun; dcsidefiuin dileciiOnis, cohfemplalioriis gu- Kponsalionis appellare posstimus ,- primam recoiici-
slurii, qiiibus spiritali quodam volatu ad ccelum liatioriis" gratiahi, qua aninia peccatrix ad Deuiri
ascendunt. Sed bis •peiiriisaltioresl, qui ponil nu- revcrtituf, tit jnin legi peccati. rionr serviat: mipiias
bem ascensumsiiuin, qui anibulat superpennas ven- propagaiionis, yitse iiinocenliam, quandb jam jusli-
toium. Videbitur fOrsariaiiCui, quod Salvator nostcr ficata ffucfiim bonorum facere contendit: nuptias
iion uno roodo stiper has pennas asceivdii: qiioniani ; consumhiaTioriis, futurae vitae gaudia , curii jam hi-
quandoque gcdet, quandoque ainbulat, qiianrioqiie travcrit ad praesentiam Domiiii sui.
volatsuper pennas ventorum. Sessio autem Chrisii Ut auiem de primis nupliis pririio Toquar, qtiae
ia naiura huinanitaiis, ambulatio in sacramenlis, suitt despoiisaTionis.jam riuiiCjO anima misera.quae
- volatus in naliira divihiiaiis consideraTuf. Ciini sola ad has
nupiias vocata es, jam, inqiiam, ingre-
enim iiitellectus, sive quiiibet affceius corriis nostii dere secretum cordis tui,. et cpnsidera qualisfuisti
circa humanaro Cliristi naiuram, aut caquae gessit aiilequam ad nuptias istas vocaia esscs, quaride
iri corpore versalur,quibusseinclinans iiostraecogni- ; in rota htijus nitirtdi movebaris sine stabililate, la-
tioni se voluit nianifestare, lunc seriet super pciinas borabas siiie requie, currebas sinc pervenlione, vi-
Venloruni.QiiandovefocifcasacramenTa ejus corrie vebas Sine ordirie, usque arieo criminum luorum
versamur, in quilius sensiis noster iufirmus est, fqualore,'confecla, ul nec etiam ulla imago Dei lui
ubi ex pane coguosciriiits, el ex parle prppheiainus, iii le reliiceiel. Vilis utique tiinc eras cl foeria, et
tunc ambiihil super pennas ventorum. Pef celsitu-. longe projecla a f*cie Dci lui, nec iinriiefiio. L"t
dineiri vero diyiiiitaiis, qtia oinnei» buniani generis ciiiui sialuara :c aple faciemituam, lu es quaesuper
capacitalemsupergreditur.iiecad hoiiciamnostraiii capui Spousi tiii posuisti coronam spijjeani, et dala
peryenili volat super peiuias venforuni. Tu ergo si. iiiniaiiu cjus aiundine, fiexo genu illudebas ei.
volanTeiiiseqiii rion potes, lene sedeiilein.sequcie QuOd niclius inteljiges, si coroiiaro' spinearo, acu-
ariibulanlero. Qiionianv el si siip*erle esl riivinitale, leos peccaloriirti et circuilus erroris tui, caput vero
sed ccrlejuxta te esf humaniiaie. Juxta te, in- - Christi bohae vilie prirtcipium velis accipere. Sicut
quam, est, tit si ie osiendas niiseruni, si plangas eniiii in corpore maleriali iiiiiiuiii corporis caput
lua peccata, faciat tecuiii Uiiisericofdiani. Super te est, sic et in corpore spiriiali; quod est vita bona,
•est ul facial teciini jtidicitiih siiie niisericprdia; si priiicipium bonae vitae captit Christi nonTncongrue
inveniai conliiiiiaccm ct a Viai.justilia>'alieniim. Et; D appcllaliir.Tunc ergo spirieam coronam posuisti siiper
. propterea fugiamus omnes ad iiiisericordem,;'qui caputcjus,: qiiaiido bonae vine iprincipium-, qnod
prope ivos esti~ut in ipso coiisblati. et cohfpriati iii pCr sacraroeiituiii" regeiieralionis sive per lamenla
fuliiro nori metuaiiius judicem, 'scd expectemus poenilcfitiae Dcus in te operaius fuerat, feversus
bealitudinis, qiiam fepioniisit nobis, coliaeredem ad vomituni hiale vivendo destruxisti. Siiniliier
Jesum Christtim DorointinTriOSlfuiii, ciijus regiiuin virgamTlla.ro feffeam iuflexibilis -justitiae Dei, in
et imperiuiri pcrniariet jn secnla setiilor.iin. Ariieii. arundiiieni quae intus vacua est, coin.miilasti, duui
"-''„ TSERMO XXXII. jusliim Dei judicium. quod iniqiiis pro sceleribus
1N-ASCENSTOKE DOMINI. suis reposiluiiiest, lcmeraria praesuniptione veniae
Beati qiii ad caindm nupliarum Agni vocati sunt evacuandum existiinasli. Quid deniuin aliud esl
{Apoc, xix).;Videiitiir iiuptiae istae inaiiditis qui- genuflexio quarii biiniiliatio corporis, vel illusio,
busdani deliliis ciniiieie In quibiis iion vinuin ele- qiiam coiiluniacia inentis? Ergp genuflexio .Deo il-
Clum, liou fercula liujiis cieationis, non sacietas ludere fuil, corpdre laboribus pcenitentiae huroi-
corporis, noii icnipoialis laelitia, sed healitudo re- lialo, per fediviva vitia mente contumaci Deo ingra-
proiivillHuf, el lalis bealiliido, quac est pax.tclerna, tum exisicre. El ecce tam honoiabilis facta es in
189 SERMONES. —SEML XXXILIN ASCENSIONE DOMlNl. 190
conspectu Dei, ul non solnm te tam vilem redi- A'in illo oninia se possiriere aestimal, nuein in omiii-
mere, sed etiarti iu sponsam sibi sociarevoluefit, bus et super omnia pfaceTegit.ln his ergo nupiiis
ii.isi forteTam perlinacis sis impudicitiae quod iiu- similiier apponuiilur tria fercula sponsae-delieala
piiis ejus el ferculis libi pracparalis nolis delectari. valde, quorum priinum esr, sacra; diseiplinse eru-
Inipsa ergo desponsationis luae die libi Iria fer- ditio : secundum, oralionum supplicalio : lerliitm,
cula appoiiit Spotisus luus , quoruni' primuro cst - siipernx vilae proolibatio, Istis ferciilis anima per
ablutio criroinum , secundum aemulaiio virtutum, amorem Deo firmiier adhaefens, pascitiif ad fru-
tertium reparalio bonorum naturalium. His epulis clum boiiorum operum faciendum, quia sacrae disci-
pasci te oportet, ut Sponso luo placeas, cui le pro- plinae erudiiio docel eam bonapognoscere, oratio-
hasli. Prinio ul per ablulionera criniiiium munria nuni supplicalio boiia custodire, supernac vilae
el immnculala appareas in conspectu ejus, quia praelibatio bona amare docet.' ul, sic in via manda-
•non ad hoc tam deformein redemit ul talis reroa- torum Dei usquequaque perfecla, jani non sterilis
neres, sed ut lolam aquis poehiteiiiiac sine pmni sed foecunda in Israel iioniiueiur. Videres hic inul-
naevo feeditatis sponsam sibi possideret. Nec solum lipliceiii propagari sobolem, scilicet aestiniationem
niundaiii a viliis, sed eiiam virtutum aero-ulatiohe propriae iiifiriniialis, humilital^m subjeclioiiis, com-
.opoiiel*le esse ornalam : quia lolus pulcher totam parationem melioris, reverentiam Creatoris.Isenim
pulchram desideral. EtTpse speriosus forma pfao qui vere Deum diligil, prlmo iiifirraa sua ante Ocu-
filiis hominum, ail hoc jil-et lu speciosa sis te con- los poiiit, utnihil de se altura, nihil sublime sa-
cupivii, el ne aliqua forte excuseris inopia jubel pial: quiu polius veretur oniiiia opera sua, serop'er
Sponsus de thesauris suis tibi proferri ornamenla, porians secum conscientiarairifirriiilalis suae, et
diccns : Cito proferte stolam priraam el induite il- cum orania benefecerit, dicel se esseservuni inti-
lam, el dale anulum in manuro ejus, et calciametita lilem.êt pigrum operarium in miiiislefio Dei sui.
in pcdes ejus (Luc. xv). Hic per amilum signacu- Posl hanc nascilur huiiiililas subjectionis, ul is qui
lum fidei, per calciaiiieiita iiioiiifieatioiieni carnis, parvus est iri oculis suis; lmmiliet seipsUm'subditus
per stplara priniam , coiisolalionero futurae: repro- pfopler Deum sublimiori polestati, et ibiunv se
niissioiiis debeiiius accipere. Tuncergo anuluin in alieiio-imperio commitlat, nibil propriae reservet
maiiu lua dalSponsus luus, quando fides, quae pcr voluhlati. Terlio nascilur compafatio melioris, ut
defectum bonorum operuni in te fuerat mortificata, in oriinibus bene agendis scmper aestimet alinni se
sludio boiioe pperalionis reformalur. Calciamenla iiielioreni, alioruro boua, stia mala ante oculos po-
vero daf in pedes tuos, riuin per roorlificationero -i nat, ut, pcrspectis bonis alioruni, ametet venerelur
carriis castigas corpus luum et in servitulera redi- prox.iihu)ii : propriis vero malis consideralis, in
gis, ut niembra; quae exhibuisti arroa iniquiialis ad censpeclu divini Judicis accusel seipsurii. In hoc
iniqtiiiaiem, servianl justitiae iu sanclificaiioneni. eiiim vere riifferuiit isli, el illi qui falsam sectaiitur
Slola priina iiiriueris, duni in pressuris etlaboribus iusiitiam, quod isti paryi in oculis suis seipsos hu-
Iiujus mundi fulurae vitae rcpromissioue coiisolaris. miliant, illi magnificanlcs seipsos, cum nihil sinl,
El, ut nieJius te ipsain cognoscer.c possis, vultum, ceieros omnes sc aestiinaiit inferiores. Reverentia
gestum, liabitum, in speculo sacrj eloquii vull le vero Creatoris esl, ut oniriia quae bene fecerit
faciem: tuam comporierc, el admirar-i : quia sicut bomo, Deo et non propfiae vinuti altribuat.Tlluiii
in speculo materiali forma et deformitas coguosci- fectorera via? suae el auxilialorem ponat : et si
tur, sic et iu speculo verbiDei virtutes et vitia co- quid dubium vel suspectum, si quid laboriosum
guoscuntur. Ibi ergo oportet le ornatuin qtiaerere, vel periculosum proveneril, illtim prinio ,loco aesti-
ul iii maudatis Dei cognoscas qualilervivendum, lnel consulendum.
vcl in via Dei ambulandum sit, quid tibi, quid Dco; El quidem ad hasnupiias invilali justi sunt, sed
quid proximo debeas,' et omnino ea quae ad ele- beati, qui ad ccenam Agni vocati suut. Forte ideo
ctionem et Tugani periinerili id esl sive ad ampfem ' beati, quia non esufient neque silient amplius : eo
vifiuiuin, sive ad odium viiiorum. Posiea tertiura qitod Agnus, quiin iriedio ipsofum esl, reget illos,
apponitur ferculurii, qtiod esl reparatio bonorum na- ipse praecinget s'e el facietillos riiscumbefe, el
turaliuiii; ipsa suiil iiieinoria, volunlas, ralioet intel- irarisiens ministrabitillis. Et in his ergo iiuplns
lectus : ut videlicet roerooria Deum recolai, volunias tria fercula sponsaj appoiiuntur, quurum priiuum
appelat, ratio inquirat, iiiicllecluscoiuprehenriat. est nalurae incorrupiio : secundum, cofporis glori-
Jam nunc ad secundas transitur nuplias, scilicet ficalio : teiiium, percnnis Dei visio. Quid liac
propagationis, in quibns uihil airiarum, uihil injo- heatitudiiie beatius esse potest; in quai incorru-
cuiidiim, nihil iniionesiniii repeiimr: quippesponsa ptio viliuro, glorificalio inconinioduiii, Dei visio
in secrelarium Sp.onsi sui admissa, illuin cogilat, luclum et dolorem lollit? Beati ergo qui ad cpeuam
illum atnal, el castis ejus inhoerel ample.xibus di- nuptiaruii) Agui vocati suiit, in qua plena satietas,
cens:Dilectus meus iiiihi, el ego illi (Canl. u). Jam consuininata voluptas, el.bcatajocunditas iiiyeniuir,
loifge sit-antiqua peccatoruin deleclalio, cessat ut convivae illius cienaeexlra illara nihil possinl r,p-
aiuor nuiridi, non traliil illam affectus sanguinis, -pclere; qui Deum,qui estoinnia in oiiuiiLus {/ Cvr.
\el quicijuid dcsideraripotesl super terraiii : quia xxvm), peifccle ibi noscuiiiur possidere. Beaticrgo
*9i ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 192
in spe, qui ad ccenam nuptiarum Agni vocati, id A.quisque id magis diligil, quod moribus suis magis
esl prajdeslinali sunt: vel beati in re, qni ad cce- apium esse cogndscit.
nam illani vocati, id est -admissi sunt. Ideo .aulem Qui vero per viamoccideiilis gradiuntnr, hisimi,
fiiturae viiae gloria cnenae comparalur, quia sicut qui mala sua non videni, el ideo iion pcenitent,
ccenam alia iion sequilnr refectio, iia et fulurac vi- riequt bona cognoscunt : el idco non diligunl illi,
taealia non succedit. Ecce,fralres dilectissimi, nup- .qui periculosius errautquaraeaeieri, eoqupd nesciant
liae istae praeparalaesunt, ad quas Christus hodierua quaerere viani salutis : sicut in aegro videmus acci-
dle ciimi beatis spirilibus hominiim el angelorum" dere, quod hi qui riiorburo suuin non seiiliunt.et
recedii, nps similiter ad illas invitans, dumiiiodo irieo non quaerurit rcniedium sanilatis, periculosius
evestigio viam, per quam ad illas ascendil, teucre lahorant quam illi qui gravilcr quideiii.infiiiuauiiii',
velimus. '-''_ scd morbo cognito subvenire sludcnt cpnsilio ine.ii-
Etquidem via, qua exallaiusesi, via fuit piienlis, ciuae. De lioc.gcnefe horoinuin sunl hi qui crrantes
sietii deeo Ecriplum est : Qui ascendU siiper cce- intenebris itnplos justificarc, et pios oppiiinere
liimcoeli ad oiientem (Psal. LVU). Unde el omnes sludent, mortificanles animas quac non moriuntur,
qui ad riuplias illas cum ipso discumbere volunt, vivificanlcs animas qiue noii vivunt. Inler celeras
per viam orieniis oporiet eum imilaii. Consideret R vero iguorantias illa delerior est, diiin horoo vult
ergo unusquisqueyiam suamper qiiam ambulat, no igiiorare quod potest et debel scire : ut si ayerlat
forte gradialur in invio, et non in .*ia: quia sicut quis aureni a roandaiis Dei, ne,-cum inlellexerii,
.diversa sunl hominum genera, ila et. diversae vi- olinoxiiis sit ea ailimpjere : vel ciini vult' ignorare
.yendi viae reperiuntiir. Alii enim teiienlyiamprien- riclictum proximi sui,quia [nonj vult illiim corrigere :
fis, alii viam meridiei, alii vi.im pccidentis, alii vel gratiam ipsius itegligil, quia iipii vultillum com-
a]uiloriis. Yia orienlis hona est, eo quod securior, «sendare.
rectior, et brevior fit caeleris.: yia meridiei pericu- Qui vero ad aquilpnem vadnnt, hi sunt, qui mali-
losa est, quia nimio calore vialorem suuiii exurit, tia cordis, id esl, pdip, invidia, rancore animi,adco
iet debilitatum .deficere facil iri via : via pccidentis iudurati suni, quod prPximuin siiiinij sicut Deus
periculosior, quia lenehrae ah o.cciaente eir.ergenies 'spraecipit, araare non possunl, lota inleniior.e iji id
claritaiem diei lollunt, ul is qui pcr iilaiK grariitur, seropcr leiideiites, ut aliis noceaut, et illos supplan-
pedibus offendat : via aquilonis pcriculosissinia, lent : quod si.forte non possunlin operc, lamen id
ûoniain frigiis niminm ab illa cari.i plaga vcniens, fasiunt. studio perversa: voTuntatis, de quibus dicit
adeo induralum et pigrum reJtlit gradieiilci.ti ,- ut bealus Augustihus : Videnius iu quibusdain vitia
nec eliam aspirare velit ad viam illara reclam, (C cess.are, noii deesse. Cess.uit iu eis, dum 11011ini-
quae respicit ad orieiilem. Est autem via orientis, plent ea opere, quia non Valent : nec tainen in eis
via Salvaloris, quia de eo scriplum est: Ecce vir dcsiiiu, quia pervcrsae volunlatis s.iudioilla-aroant^
oriens noiucii illi (Zqch. vi).Via irieridici, dclecta- et cupiiiiit. Talcs crgo recte ab aqiiiloue veriiiinl,
iio":carnis, -ut in Canlicis dicilur : Indica mibi qmppe ab illa cceli plaga qnandoque el ver sc-renus,
ubi paseas in ro.efidie (Cant. i). Via occideiuis et ventus frigidus perpendilur. Sic el hujus viae
caecitas esl Tgnorantiae, ut per Salomonem dicitur : a<aatores extefius plerunque speciem bonse con-
Orittir soTel occidil, el ad lpcum suuni .revcnitur versalionis proleiidunt, scd inlus frigore iniquita-
(Eccl. i). Via aqtuTonis frigus est roaliliae, sicul in lis astricli adeo projecti suni, u.t nihil horum accep-
Ezechtele dicitur; Vidi, et eccc veiitus turbinis tumVhabeant, quaehona.videnlur in exteriori con-
Veniebai ab aquilone (E»ech, i). versatione. Sicul enim potens homo obscquiuni
Qui ergo per viam meridiei gradiuriftir sunl hi, cxteritis el sludidsum minislri sui coiitemnii, quem
i]ui amaiit caifnis suaedesideria et voluptates hnjus - erga se habere cogiioscil ouii affectum, ita et Deus
vilae, vacantes comessaiionibus et ebrietaiibus, illos jiidicat, qui foris obsequium se ei praeslare si-
omiiibus hujus niunrii deliliis, quae ad rielectalioiiem n mulanl et per corriis malitiam longe abeo sunt se-
'
corporis j>eniivent, se tplos offcfeiites, ex qua vo- parati. Ecce tres vias habemus distinctas, quavdti-
luptate calor immoderatus accenditur, videlicel af- ctmi liomincm ad perditioncm. Nec volo utaliqnis
fecliones malae, carnales voluptates, luxuriac et , ,me auslerilalis argUat, eo quod illas distiuguendo
immundiciae, quae itaexurunt aniniain miserani, ut asperius forle quam dcbui sum loculus. Sicut eiiim
Mullaconsolalione vel delectatione spiritali recrear' iHe qui virgam tortuosam vult dirigere, quaiulo.
possit. Nam sicut spiritus et caro in.ter se cpiitra- que in alteramplusjusto eam reducit,quia reflcxum
ria sunt, sic delectatio carnalis et delectatio spiri- metuit : et ita illi qui vitia persequunlur, quando-
talis, in taiilum, ut quanlum augelur in anima spi- que plusjuslo invehurilurTiiilla, quia liment reci-
ritalis delcclalio, roinuaiur in illa delectalio carna- divuni.
lis, et quantum crescil in illa delectatio carrialis, Reslat iii viain teneainus orienlis, id esl, viiaro
ininualiir deleclalio spirilalis. Hinc esl qupd liuUis iinilemur "Salvatorisnoslri.. 'Vita aulera ipsius fnii,
viaeseciatores roagis carnales hoinines quamspiri- seipsum abjicereet alios exallafe. Quomodo auiem
tales diligum, jocos magis quam seria, turpia verba se ipsum abjecerit, cogiiosces si in qua pauperlate
quam honesta magis accepla habeul; quia umis- naius, si qiiale.s persccutioues et cohtfadictiones
193 SERMONES. — SERM. XXXIII. 1N ASCENSIONEDOMINL 191
susiinuit, si deinde iinproperium crncis velis alten- \ cujus amatpres quoiidie appetunt, et quetidie fasti-
dere. Similiter quomodo alios exaltavit liquidum ,'diunf, uipole qui egestati praeparaius est, non satie-
est, si et vitam justor.um in hoc seculo, el gloiiam tali. Omnia siquideraiquaein regnohujusmiindidul-
in futurb perpendere velis. Ut ergo vilani imitemur cia videntur, fine claudnnliir amarissiroo," usque
Salvaioris nostri, \iles el abjeclosiios esse oportet, adco ul nec guslanli sapiant, nec reficiaul esurien-
quia lalem vivendi modum ipse nobis praefixil. tem, suajqite amarittidinis sccum ferenlia tesiimo-
Mortuieslis, inquit Apostolus, cl vita veslra ab- niiim, modo rioxia sunt,modo injocunda, vel si quid
scondita esi cum Cbritlo in Deo (CotoSs. iu). invenitur in eis quod delcctet, quia moroentaneum
Si morlui sumus, el roorloi imaginero tericre debe- estet cilo transit, inler fugieiula rcpulandtim.Uiide
nius, qui contumeliis affectus 11011 exasperalur, non Paulus apostolus ab amore talium nos revocans, et
provocatur itijuriis, nulla demiim vexaiione atire- ipsc eliam ad delitias acternilalis nos invilal di-
ctalus immilem se oslendit, qgin potius orania cens,: Si consurrcxislis cu.m Christo, qtise sursum
suffert, eo ipso nobis' vivendi modum repraeseh- suiil sapile, non quae supc.r terraui (Coloss..m).
tans, ut el rios abjectos et-viles reputemiis in con- Sicui enim Chrislus mprtuns pro pcccatis nosjlris,
lumeliis el pressuris, et i.n omni demum adversi- et resurrcxit propler jusiificationem noslram, ila
tate patientes, magis parali minislrare quara mi- B quoque ascendit, ul nos ascendere faccret de his
nisirari, et injurias ferre quam inferre : quia haec lenebris in admirabile lunien suum ad iilas beattn-
esfvia illa orientalis, quae ad nuptias cceleslis re- dinis dplilias»,quas prac.paraviTelectis suis a coivsti-
gni perducil. Legitis de quodara philosopho, quod tmione muiidi. •
dura iretper viani slipalUs lateribus coniiluni, niu- Quia lamcn duruni est et diflicile.valde homitii
lierem fatuam panem in manii sua lenenlem ob- adhuc mole corporea praegravato sequis passibus
viam habuil, a qua duro iiistanler paneni peierel imilari Deum, qui ponit nubem ascensuni suuiii et
repiilsiis est, el adhuc perscverans in pelilione ambulal siiper pennas ventorum (Psai. cui), diio ari-
multis verbornm eonluroeliis ab illa objurgalus est. liuc alia convivia praeparavit ei Deus, ne deficrel in
Cumque a sociis inierrogareiur, cur hoc fa- via.ntsiclriplici edulio tandemconsummaretiir. Fuit
ceret? respondit: Disco repnlsam ferre, in virtuie auteiii primura convivium in paradiso voluptatis, se-
patientiae viam considerans esseperfeciionis. • cundum esl in hac valle peregrinaliuiis, teriium
Nec soluni debemus nOs abjicere, sed etiam et erit in heatiludine fulurae felicilalis. Primuiu fuit ad
alios exaliare, proximoruro mala corrigenles, et auxilium, secuiidu.m cst ad remediura, leriium erit
illorum bonis cortgaudenles, docere eos qui nead gaudium. Ad primum convivium invilali sunt
"
sciunt, supportare eos in Domino qui minus pos- primi parenles nostri inter quos serperis ille anti-
sunt, ut sentper veiimus aliis facere, quae abipsis quus, quasi architriclimis medins cpiiscdil, qui li-
nobis fieri poslulamus. Respicite fundameniuui gniim fcetiduni male eis ministrando seduxit eosper.
aedificii, quod in loco viliori, id esl lerra fundatiim oblivionem Dei, nnde prarvaricalorcs coiisiiiuti lu-
esl, ct tairien toiam fabricam parielum, et ipsum nicam immortalitatis perdiderunt et veslem riuplia-
lecium portat et cxallat, vento aulem velierocnti lem. Et fructus quidem ejus, o Adam, dulcis gutturi
irruente frequenier accidit, ut teclo et parieie tuo, sed timco ne fasiat amaricare ventrem tuum.
ruentibns, fuiidaraentum immobile perseveret. Si- De prima enim eadem arbore subsecutns esl alius
militer esl de itlis, qui seipsos viles aestiraantes, fruclus amarus valde, iriioamarissirous. Visyidere
caelerospropter Deuni exallanlet siistinent, quanrio qualis? Languor nalurae, aflliclio spirifus, appetiiiis
venlo tenlalioiiis irrucnte caeteris succumbeniibtis mali, calaiiiilas supplicii, ut sil languor sine remc-
illi immobiles confirmati a Domirio perscveraiil. dio, afiliclio spifilus sine solalio, appelilus niali siie
Stat incpncussa illa seiilenlia Domini qna riicii : moilo, pcena suppTiciisine termino. Jam ipsa vexa-
Qui se huniiliat, exaltabitur (Luc. xiv). Exaltat lio polesl lihi dedisse intclleclum, ut pcr expeiien-
enim vere liumiles illa exsullationis via, qua per jj tiam senlias ficus malas, malas valrie, quas con-
orientem convivas cceleslis regni ad ccenam impiia- viva tuus hoslis huniani generis lihi apposuit, qua-
rum Agni perducit [Jesus Chrislus Dominus nosler, rum gusiu malum pefversilatis expertus es in enlpa,
cnjus regnum et imperium pcrmanel in secula se- postmodum vero mainra adversitalis in pccria.Ecce
culoruin. Amen. mors in olla tibi oblaia est, el non cognovisii. Co-
SERMO XXIII. medisti enim el morluus es. Qiianto priidcniiiis
IN ASCENSIONS IIOMIM. filii prophetarum olim convivaii suut, qui dtim
Comedite,amicimei, et bibite, el inebriamini, charis- sylveslres lierbas amariludinc plenas iu ollam cnn-
timHCant. v). Hudie, fralres dilecl!ssimi,Redcmplor cidisseul, consilio Ilelis;ci m.orlem, quam in oib
.nosier superccelos exallatus, etin locurnaelerniillius ' inveuerunl, admixlione farinae. dulcorayeninl,
convivii ingressus, eleclos etiam suos ad divitias usque adeo ut nihil amariludinis apposita fiirina re-
gloriaesuae invitat, ul el ipsi edant ct bibanl super maneret (IV Reg. iv). An non etiani tibi^mors in
mensam ejus in regno Dei. olla apposita esl.quando snggestio venenalascrpeiw
Non eniin tanlae beatitudinis convivium capere tis pracmedilalione, quasi in olla decocia, praeccptum
peterat lociis iste horroris et vastae soliludinis, Dei lui praevaficari te fecit" (Gen.ii) ? Sedconsilia
J95 ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 196
Helisaci, videlicet Pei prohibentis ne de fructu li- A J gna in agone periculosa est dnm coniniinifur, et
gni comederes, debueras hanc moriem admixlione' lamert hiiic adeptio sanitatis, illinc mitigatio dplo-
farinae, id est suLtili rationis examine lemperassei ris, inde vero jociindus vicloriae finis consequilur.
vt quodain modo dulcis libi fieret dum vielrix con- Sed non onines capiuhl verbum hoc, Quippedi-
scicniia de hoste triumphalo teniationi non conversi diversis rooriis fruclum ligui, quem praedixi-
sentiendo gauderel. iuus, comedunt. Alii enim comedunt et amplius
Sed jam Tardum est consilium posiquam cor- appelunl, alii comedunt el fastidiuni, alii vero non
rnisti, sed nec lamen adhuc obliyi»:citurtui mise- coroedunt sed contemnunt. "Comeduntet appelunt
rcri Deus, qiioniam el in praescnli niiseria, sectm- vcri imilalores Chrisii, quos deleclat silcniium
dum tibi convivium pracparavit, el pro ligno vilae, clauslri, labor corpoiis, parcitas ciborum, diulur-
quo in paradiso yoluptalis conservare debueras vi- nitas vigiliarum, rigor disciplinae, libertas inopiae,
lam temporalem, aliud quodriam lignum vit.e libi non acstiroantes condignas passiones hujus lemporis
pflert, cujiis fruclus longe melior,;excellenief efli- adfuturam gloriam, quac reyelahitur iti eis. Com-
cacior cst, ulpole.cujns esu aelcrnam beaiiTudincm edunt cl fastiditint illi, qui ponrius diei et aeslus
assequeris. De h.oc ligno Joannes in Apocalypsi porlant, sed tamen quasi rola plaiislri mufmuranl
scribil dicens : Qui vicerif dabo ei edere de ligno U ] suh onere, piaelaiis inobedientes, cum sequalibus
Virae,quod esljuparadiso Dei mei (Apoc. 11).Hoc discordes, ad riiinores conluniaces, iropatienlcs
lignum vitae, ni fallor, crux Ghrisii est siveimiia- disciplinae,amalofcs discordiae. Et ul de clborum
tio passionis ejus. Hoc lignum planiaiiiiii est in pa- loquar fasliriio, si apponas eis fabam, non placel,
radiso Dei, vitlelicel in Ecclesia ut de ejus fruciu quia nutrit melanclioliam : si pofros, faslidiunt pro-
pmnes laboraiUes et onerati reficianlur : et qui in pter cholOram; caseiis obesl peclori, indigeslionem
Adam morliii simt, exteridant manum ad hoc li- pariunt fructus arboruin, el ut hrevi verbp cactera
gnum el vivant in aelernuni. De hoc ligno beams Job coniprehendam, hoc solum diligunl, quod sederit
dicil (Job. xiv): Quia si prrecisum fuerit, rursum arbilrio proprhc volunlalis.
virescit, et ptillulant amplius rami ejus: quippcqui- Tertii vero, qui de hoc convivio non comedunt
libet gerens crticem Domini incorpore suo, ct sed conteroiiuiil, sunl reges gentium, principes pro-
exislens iniilator passionis ejus, dum percorpora- vinciarum, paslores Eeclesiarum, imo deserlpres
les molcslias alleritur, spe futurae remuneraiionis caMeri quoque amalores lirijus seculi, qui mollibus
revirescit fprtior effectus, el sic pullulant amplius vesliuntur, el epulanlur quotidie splendide, quibus
rami ejus, dum propler ipsum, ctii se probavii, ad ._ parum est vestigia passioiiis Christi non imitari,
aroplipr.a el majora suslinenJa, anirous per palien- . nisi vita et conversalione crucem Cbristi quanlum
tiaci roboraiur, in ipsis est persequantur ; borum plane conviviura
Est igilur fruclus islius ligni, qtio seciindum hor x figuraiur recle in ijlo Herodis faclo, de quo in
niinis.coiivivium iiislauralur, opprobria suslincre, Evaiigelista legitur : Ciim adessel enini dies natalis
paupertatcm aroare, laboribus el aerumnis corpus ejiis, fecit convivium principibus, el tribunis suis,
inacerare, pro fratrihus in necessilale aniinam poet primis Galilaeac,quibus convivanlibus, Herodias
•nere (LHC.XIX)..Comedit de fructu hujus arboris - sallavit coram re'ge,eiplacuilsiinul discumbeniibus,
Zachajus, quando facjus amalor paupertatis, dimi- cui dum rex offerref munus pro arbilrio, illa pe-
- dium bonorum suorum dedit pauperibus, et in quo liit caput Joannis Baplistae (Maith.
xiv}. Herodes
aliquem defraudavit, reslituit qiiadruplura. Simili- pelliceus, Herodias gloriosa, Joannes Dei gralia
ler el illi rie hoc fruclu comedcrunt suslinendo inteipretaliir. Natalis Herodis successus est |er-
opprobria, de quibus Aposlolus scribit, dicens : renae prosperitalis : principes el tribuni el priroi
Sustinetis, inquil, si quis in servitulem redigit, si Galilxae,praeeiiiincules snnt animi viritues, per quas
quis devoral, si quis accipit, si quis Vos in faciem de viiiis ad virtutes riebeat iransmigrare : Galikca
caedil (11 Cor. xi). Joannes quoque Baplisla , vesli: D enini transniigraiio dicitur, Igilrir Herodes esf qui-
tus pilis camelorum, et pastus melle silveslri, ad libet homo vitae ycltiptatibus et desidcriis carnis
hoc convivium resederat per riiacefalionem carnis. involulus, uride et peliiceus congrue dicitur: pel-
Sic el autor vitae eodem convivio reiectus esi, lem, inquit Job, pro pelle, et omnia quae possidet
quando pro frairibus animam posuit. Plura stint homo dahit pro anima sua : pellem vocans divitias
exempla laliiim, scd nnnc tibi Joquor, Iioiun, qui et voliiptatcs, quibus voluptuosi quique iii hac vita
vovisti volutii Deo Jacob: dnm contunieliis alliceris, fovenlur. Isle Herodcs rjatali suo primatibus suis
dum viljbns pannis te iiidutiim aspicis, dtini pallet convivium facit, quanrip in successu terrcnae pro-
vigiliis vullus, diim jejmiiis corpus atleritur, placet speritalis aninvus carnalis virtutes animae, vidc-
ne conviviuin lio£ ad quod Chiisius le iiivitavii? 0i' licel ralioiiem, meinoriani, volunlatem, ad dele-
iuinam placeat, "et rion fastidias in -praesenli sic ciationes rerum lenporalium inducit Herodias.qiisc
- convivari, ut in futuro fru.cmrii fecipias pacatissi- inleprelalur
gloriosa, ipsa esl superbia : saltat
niurii: quia licet giistus hujus refectionis aiuarusi coram discumbentibus, qnando menles pravoruni
sit, est lameii fruclus dulcis. Sic certe potioamara i eo ipso quori voluplatibus et illicilis desideriis
dum sumilur, cautcriuro pungit cum incirieril, ptt-> cfQuunt, venlum inanis gloriaequaerunt cl fayorem
'
197 SERMONES. — SERM. XXXIll. 1N ASCENSIONE DOMLM. 198
humanae laudis : sicque evenit; ul ad peiitionem A quoniam filii Dei sumus, sed nondum apparuit quid
illius, Joannes decollelur.-Joannes Dei gralia dici- erimus. Pliilosophiis etiam mundi tuam libi deniiii-
lur. Capui ergo Joannis est recla inieniio virtmis. cians originem de le tuisque similibus d cil : .
Joannes ergo, ad pelitioucm Ilerodiadis, decollalur,
iiileulio - Jgnea vis itlius est et ceetesiisorigo,
dum piilsanie superbia nientes secularium, Seminibus (hoc esl aniroabus). qitanium non noxia
- '
pperis ipsorum in nullo viriuiis corpore solidalur. [corpora lardanl (-4),
Ergo de couvivid Jesu sancli viri comedunl et Defessique gravant artus moribundaque membra.
•ippetunt, falsi fralres comedunl et fasiiriiunt: se- Altende ergo, o aniina niisera, el vide, si dolor si-
culares vero uon coroedunt, sed coniciiiuuiit. Ideo- inilis sicul dolor tims. Ouincs eniin creaturae lcgi
que tion perveniuiil ad leiiium illud aeierni Regis nalurae obediunl : quippe oritur sol el occidii, et ad
convivium, cujus in principio niciilionem fecimus", locum suuro revertitur naturalitcr : iiilrantfluroiua
quod hodie capul nosirum principiunvqiie pracccssil, in mare, el ad fonteni suum reyertunlur, ulilerum
in quo proecingcl se Jesus, el facict illos discuni- fluani. Omnia gaudenl in suis siiuilibus, tu sola
bere, ct Iransiens, rainislrabil illis. Cujus beali coiir facia ignobilis, a condiiionts tuae dignitaie te deje-
vivii Salomon roeminil dicens : Exnliabimns et cisti, quia terrena in habitalione pracgravata, pas-
delectabimur. in le, memores uberuni liiorum super ' sioriibus camis compelleris deservire. Quod et poeta
vinum (Canl. 1). Et Daviri prophela : Satiabor cum iKcManluanus oslendil, diccns :
apparueril gloria ttia (PsaL.xvi). JNe.auiein aliquis llinc meiuunl, cupiunt, gaudentque , delentque, nee
ab hoc conviyio esset exctisaius, niisitPaierfami.lias' [duras
servos suos prophelas, qni anniinciarent in populis, Aspiciunl, clausm tenebrisque et carcere emco (S).
et notiim facerenl. Vehit demum arcliilriiTiiius 0 utinam ,vcl in hoc carcere conslitnla sapercs
hora ccenaedicere invilalis ut yeuirenl, quia lauri ct iiitelligeres, quia eo ipso quod in miseriis hon
et altilia occisa suiit, el paratasuiiloronia (Matth. sabsistis, quod labore el dolore fatigaris, eo
ixn). Vere parala sunl omnia, nisi illi qui invitaii ipso, inquam, aduioneris'non tibi slatuereTiic roa-
sunt fuerint iniparati. Quid enini deesse polest illi itenlem civitatem, sed futuram inquirere. Et ul do
convivio, in qtio charitas salial, jocundilasinebrial, visibilibus ad invisibilia fiat collalio, sicul dicit qui-
prudenlia dispensal.jiistilia roiuislral, imuiorlaliias dam :
vestit, iropassibililas cuslodit, sanilas appetit, seler- Serum fcuro] bene sk ctausm cavea Pandione rialm
nius iinpendit, verilas iliuminal, concordia paci- [hoc est Pliiloiiiclae
ficat. Ecce, fratres dilectissimi, ad hoc convivium (n Nititur in silvas itla redire suas.
vocavitnos Dei Filius et venire tardamus, cpmpellif _ (Ovid. De Porilo, I. ni, v. 39 -iO.)
inlrare et renilimur, praecessil ascendendo in cce- Sume quamvis aviculam et include eam in caveam,
lum et iion iinilamur. largire polum, minisira cibum in abundantia, noii
Cerle si exisset edictum a Caesare Augusto ad. his omnibus mansuescil : quin dilectas sibi solitu-
priiuipes el tyrannos, ad quosque lerrigenas, et dines repctal, si habeat locum effugicndi. Quarc
filios liominum, ut se praesentiae suae praesenlarciil, hoc ? quia suae naturae magis yidet compefcre de-
urgerent, feslinarent, concurrereul omnes regio serta quam urbana. Et tu, -o anima Christiana, non
ediclo pariluri, ubi forle laboribus cssenl pericli- - dico modo in cavea, sed in hofrendo ergaslulo cor-
taiidi, vel morituri in bello, vel pro crimine lacsae" poris captivata, non feslinas redire ad tutim prin-
majestatis, rei familiaris yel honoris discrimen es- cipium a quo processisti ? Sed quid dixLlestinas,
seni perpessuri. Simililer si decretum concilii a serie imo nec sursum respicis, confecta squalore carccris
Romana processissel, videres reclores Ecciesiarum el pulredine pulveris, quem induisii. Vellem ego
non jam asinas sternere.sicul in diebus antiquis, exemplo luae siecariae, hoc esl carnis quam inlia-
sed equos et niulos quibus non esl intelleclus, de bilas, disceres qualiler le oporlet conversari. Nam
thesauris Ecclcsiae roarsupia iropracgnare, qnalenus D de ea dicil Arisloteles in Melaphysicis , qtiod fali-
honorati apparerenl, in cpnspectu sui judicis, tri- galo corpore, conlraria posiiione solvitur. Q.uod est
slem forie sentenliam audituri.El tu, o anima Cliri- dicere, quod faiigalio corporis rontraria posiliune
stiaua, ad delilias Regis aelerni invilala, quare non recreatur, ul si corpus tuerit fatigatum sedendo,
festinas ingre.di in illam requiem, uhi mors non recreatur stan.lo : si jaceado, recreaiur surgendo :
erit, neque luctus, neque clamor, neque ullus dosi ambulanrio, recreatur quiesceudo. Oporlebat si-
lor, quae priora lransiertint ? An nescis quoniam . militer, le, o.aniroajnisera, hacc cusioriire, nt lu fa-
quo vocat le Redemploris tui gratia, eliam hatura ligala, contraria positione recreareris , quapr. ns
coeleslis leadducit ? CcelesTenienim habes originem, in labore requiem, in limore securitalem, afflueii-
• qnaa imagirtem summi Regis porlas, scilicel ratio- liam in penuria, feliciiaiem in. miseria, in infifini-
iieiii et iiitelleclum. Cnde Paulus : Scimus, inquit, lale remedium, in dolore gaudium.
(4) Jgneus est ollis vigor et cceleslis origo (5) Hittc metuunt cupiuntque, dolent, gandenlqtie,
Seminibus, quantum non noxia corpora tardani, [riecauras
Terrenique hebelaniartus moribundaque membra. Dispiciunt, clausm tenebris et carcere cwco.
(Virgil. j£neid.; I. vi, v. 731-33.) (lbid., v. 73435.)-
199. ABSALONIS ABBATlS"i5PRlNCKlRSBACENSIS 200
'• Vade ergo, o piger homo, noft dico modo ad for- ,«Lcaloris beneficio in pluviam resolvilur, quia proplcl
micam, quas lamcn in exeroplum vitaeTiomini prq- nimiam charilalem, qua dilexit nos, charismatum
ponilur, sed ad phceiiic.em avem Arabiae, qiiaena- donis mentes fidelium uberes fecit, ut non germi-
tura mirabilis esl, i.d.est essentia singularis, hacc iient spinas et tribulos peccalorum sictil in diebus
dicet tibi quid te oporieal facere. Nam cum qniii- antiquis.
gentis et eo amplius annis vixerit, videns se scnio Vefe cessayit exaclor, quievit tribuium, cnm ho-
deficere, colleclis lignis aromatum struem ex- iiio libertati restitutus et reconciliatus Deo, signum
truit, el conversa.ad radium solis exagilalis alis fcederis, pignus haereditatls, arram propitiationis
ignem voluntarium sibi facit, et in ignein se proji- accepit, quaeco ipso.significata est, quod iris in ca-
ciens lota exuritur, etredacta in pulverem, de ipso pilc angeli esse peihibelur. Iris arcus cceli est ap-
cinere postmodum vivificalur,sicque mulio periculo parens ih die pluviae, de qno Dominus dicil: Ponam
et discrimine merealur vitae novilatem, Nos ergo, arcum meum in nubibnsj e't erit signum foederis in-
- ler me et terrarii
fralres charissimi, qui defectu. vilae hiijus conupii- (Gen. ix). Certe cum radius sola-
hilis quotidie ad similitudinem phcenicis in interi- ris ad elemenia hitjus niundi pervenit, idem radius
tum teiidimus, colligaftius el nos ligna aromatum, in iiubem reperciissus talem Colorem nubi impr;-
hoc-esl odorem viftutum et boiiorum Ppefum et 15 mit, qualem in obslaculo a qnp repercnssus esl in-
cooperaiores Dei effecli accendamus in nobis ignem Venil, iilpote a terra lerreum, ah aqua cerulenm,
spirilusDei, qno exuranlur mala r.oslra quae mili- ab aere hyaciiilhinum, ab igne vcro igncuni. Quae
tant adyersus animam.jUl, veteri honiine accineraio, qualuor varietaies iri arcu illo gloriae reperiuutiir.
rcsurgamus in illam vitae novilalein, .ubi Chiislus Cum igitur arcus ille signuii) sii propiiialionis, non-
sedel in dextcra Dei Palris, quo nos perdueere dine colorem terrae divini consilii propitiaiio sumps.s-
gneiiir Jesus Christus, qui nos inyitavit, Domiiius se libi virielur, cum terram nosirae carriis et defe-
nosler, ctijus regniim et iroperjum pcrmaiiet in se- Clus morialitatis iioslrae induit, ut participa.tioue
cula seculorum. Amcn. miseriae nosirae iniseriani iiOslrani sanaret ? Nonne
SERMO XXXIV. etiairi quasi aquae colorem traxit, quarido diluvium
1NDlEPENTECOSTES. illud Tiosiraesanclificationis, aquam videlicet bapti--
Vidiangelum fortem descendenlem de cotto-,ami- smi, de laiere suo super terram inliabitare fecii,
clumnube, etiris in capite ejus,e! facies ejus ul sol, ut ctilpamTiostram ^tollcret et iiinoceiitiam repara-
et pedes sicut colmnna ignis\Apoc. x). Hodie, fralres ret ?Similiier ei aeris coloreiri, qui et ipse color
charissiini, malediclum lerrae anliquum immulalum cieli esf, induit, quando terrenis affeclibus mitiga-
est, cum lempore propiliationis irominente pluvia tis fide, spe, et charitale animos Ddelium erexit ad
vPlunlaria, quam segrcgavit Deushairediiaii siiae, ajipetenda ccelestia, cum Aposlolo diceiiliui.n : No-
descendil super tcrram : et bonus ille cullor cor- stra autem conyersatio in coelis esl (Philip. iu).
diiim Spiritus sanclus, rore quodam spiriialis gra- Color vero ignis divinae propitiationis non defuit,
fiae lerrcnam graliam in babiludineni fcecundavil, cum liodierna die corpus suum, id esl Ecclesiain
ne tanquam silientem et afidain agricola in ffn- igne Spifilus sancli accciidit, tisque a.ieo, ul hi qu;
cium noii posstt eam excolere. piimilias Spiritus acccperant, coufortali nihii tre-
Ilaiic pluviam saluiareni Joannes apostolus in pidantes portarenl iioincn ejus coram gentibus et
nube illa sciebat coniineri, de qna dixit: Vidi An- regibus, et coram filiis Israel. Quare enim pedes
geltim forlcm descendentem de coeloamicluni nube, dicii sunt apostoli, nisi quia portaverHnt?Eorum
Aiigcluni magni consilii de sinu Patris descenden- quippe roinisterio facies ejus, hoc est, cognitio, sic-
lem, el indutum carne. Ilaec nubes a solevapofaliter ul sol facta csl : quia cum prius lantum in Judaea
altracla et ventorum collisionibus diu multumque nplus csset Dcus, pracdicalione apostolorum non so-
propiilsala, tandera caloris beneficio in pluviam re- liint Judaeis, sed etiani genlibiis Iumen fidei, .et
soluta est. Vis videre quoinodo ? Altraxii certe sol D Evangelii veritas illuiit. Attende si placcl quod iris
ihvisihilis nubem istam, cuui Spirilus sancti radio non irt nube, sed in capite angeli esse perhibetur
utero Virginis se infuiidente sub niibe carnis latens, Cuni enini cajiut Cbristi sil Deus (7 Cor. xi), iris
visibilem se exhibuii.iie oculis aegris odiosa lux fie- recte In captte angeli esse dicitur : quia propilia-
ret, cuin aspicererit Filium Dei snb c.irne, solem tionem noslram operalus est Deus secundum natu-
sub nube, radium in unibra, lunieii in lalcrua. Quo- ram divinilalis medianle, tanqiiain instruiiienio,
inodo aiueui niibes isia venibrmri tiirbine concussa naiuia humanilaiis. Unde Aposiolus : Deus eral iu
sil manifestum esl, si ad meniniiam revocemns Christo mundiihi feconcilians sibi (11 Cor. v),
venium Herodianae persccuTiouis, qno urgenic Do- Pedes ejus, inquil, sicul flamma ignis. Ignium in-
miniis in jEgyptum fugalus est (Maitli. u): veiitum lerim tres species occurnuil, iria Spiritus sancti
diabolica: stiasionis, quo in dcserlo est tenlatus, dona figurantos. Est enim ignisardens,ignisTovens,
cuin audivii: Si Eilius Dei es, dic ut lapides isti panes ignis luceris. Ignis ardens est,- qui subjectam roa-
liaiil (Matth. IV). Nonne etiani validissimi venli fue- -leriam consuinil, sicut in quPlidiaiiis incendiis vi-
runt scanrialuin crucis, lancea militis, lingua pro deroiis fiefi: ignis fovens est, calor ingenilus, qni
ditoris ? Sed jam lempeslate sedala, nubes ista corpora subjecla muketet nutrit Tgnis lucens est,
20J SERMONES. — SERM. XXXIV. TMDIE PENTECOSTES. £02
splendor Iucidorum corporum qui expellit leuebras A / quam,qui in cubilibus etimpudiciiiis consilmuiit riies
et inducit clarilaiem. Nonne hoc igne triplici tria suos, siiidentes ferculis, el saporibus, et calicibus
dona Spiiitus sanoii recte figuranlur? Per eum epoiandis, ac perficere curam carnis in desideriis.
eriiin ignem, qui dicilur ardens, accipitur spirilus Yis audire quomodo menlitur iniquiias sibi ? Veni,
aniftris : per emn (jsii appellatus est fovens, spiritus inqiiil, alter alteri, satiemur nberibus, fruamur cu-
consolationis : per leiiium vero qui dicilur splen- pitis amplexibus, doncc illucescal dies (Prov. vit).
dens, spirilus vcrilalis. Primi spirilus calore urc- Quis enim novit si spiritus filiorum Adam ascendat
Lanlur, qui dicebanl : Nonne cor noslrum ardens sursiiiii.eispirilusjumenloriimdescendat deorsum?
erai in nobis de Jesu, dum nobis loquereitir" in (Eccl. III ) Nostrum, inquiunf, lotum est quod vi-
via (Luc. xxiy). Spirilum consolationis habebat vimtis. Quid ergo ? pone iiierum et talos, pereat qui
propbeta David, cum"dicerel: Secundum multitu- crastina cural. Yellem ego nieruni quod libi apponi •
.dinem dolorum nieorum in corde meo, consolatio- praccipis non esset de vinea JEgypti, sed de vinea
nes tuie.laetificaverusil animain meam (Psal. xcm). Sorech , vcl ceiie de vinea Engaddi. Vinea enim
De spirilti aiitem veritatis dicit Dominus : Cum au- iEg.ypti generat vinum confiisionis., quod operatur
teiri veiieril ille Spiritus veritatis docehil vos oni- oblivionem Dei in hominibus, vinea
" Engaddi vinum
ncm verilatem, el quae ventura sunl annuntiabil compunctionis, vinea Sorecli vinum exsultiiilpnis.
vobis (Joan. xvi). Primus spirilus operatur in dosi- An-experimenlum quaerilis qtiomodo vinuni
JEgypti
derio coeleslium, secundus in patienlia tribulatio- operatnr oblivionem Dei ? Tradidit eos, inquitApo-
mim, lerlius in cruditione sive iliuminaiione praidi- slolus, in reprobum sensuin, ut faciaritea quae non
canliimi. Quae tria figurala sunt per hoc quod Spi- xonveniunt, repletos omni iniquilale, maliiia, fomi-
litus sanctus in linguis igneis super apostolos de- cationc, avaritia, nequitia, invidia, horoicidiis, con-
scendit (Act. n). Lingua enim doctrinam praedica- tentioiie, dolo, malignitate/susijrrones, detraclores,
lionis notat.; ignis in eo quod ardet, fervorem san- Deo odibiles, contumeliosos, superbos, elatos, in-
<cli desiderii; in eo quod lucet, suavitatem divina) venlores maloruin, parentibus non
obedientes, insi-
consolaiionis. 0 quani dulcis Paraclelus, quam bo- pienles, incompositos: sine affectione,
ahsque miseri-
nus eonsolator, qui calefacit et confortatquod cprdia (Rom. i).
roeldit, illuminat quod lenebrescil! Unde vobis tluousque, anima misera, vino islo iEgypii ebri.i
ialis nuneius ? a quo luitlitur ? cui infunditur ? Certe eris ? Quin polius transfer te ad vinum,
quod pro-
Christus Dominus eum de coelo mittil, et servo in- pinat Engaddi vinea, vinum scilicel
lacrymarum ct
ftnidit, utper eumdeiu Spirilum illuc pervenial hu- Q { compunctionis. De hoc genimine vitis bibit Pelrus,
iniJitas servi, ubi sedet majeslas imperanlis. Esto cum recordatus est verbi, quod dixerat
Jesus, et
.ergo circiimspecla, o fidelis anima, et sic curre ut egressus foras flevil amare (Maith. xxvi). De hoc
eoiivpreliendas, qualenus in eo luum fiiiem eonsli- bihit e) ille publicanus, qui percutiebat peclus suum
iuas, a quoParacIetus ttius, dux viae tuae et gubcr- dicens: Deus, propitius esto niihi peccatori (Lnc.
nalor, processit. xviii). Tunde simifiler et tu pectus luum, funde la-
Finis autein luse peregriiiationis debet esse Chri- crymam per diem et nociera, qnia irritasti iram'
stus finiens vero lu vel quilibet alius justus, fiiiiior Dei et malum fecisti in conspectu ejus. Kunquid in
Spirilus sanctus. Putasne finilor iste parum esl nc- vaiium fundis illas ? Ncquaijuain. A maxilla cniiii
«essarius ? nequaquaiii. Ipse siqnidem visum mcntis ascendunt usque ad ccelum, nec est alia hostia ma-
conducit ut in eum finiatur cui se hoino probavii, gis acceptabilis in conspecui Dei. Trislicia vestra,
infra quein nihil opiimum, supra qiieiii nihil appe- inquit Dominus, vertetur in gauriium, et gaudium
tendum, ad quem Propheta disiricrans pervenire veslrum nemo lcUel a vobis (Joun. xvi). 0 dolor
dicil,: Nolum fac. mibi, Domine, fincm meura (Psal. necessarius, tristicia frucluosa, quae vertitur in
sxxvm). Seri siiiil honnulli qui ad fiiieni dcbilum gaiidium, cl lale gaudium in quo recumbenlibus
noii teiidunt, quia non habenl finilorem qui eos I.i propinatur de vinea Sorech vinuni laeliliae el exsul-
•conducai Spiriium sanclum, sine quo nesciunt q»o talionis» Sorech eiiiin inlerprelalur elecla vel opti-
vadunt,sine quo non posstini viam scire. Sicut cnim ma. Ipsa est vinea quae germinat illud vinum bo-
liumo spiritualis Chiistum sibi ponit finein ila et. niim , de quo arcliilriclinus ad sponsum dicit.: Tu
«rnaiis fiiiem sibi constiluit volupiateiii.saecularis, aulem servasti vinum bonum usque adhuc. (Joan
vaniiatem. Malus est iste finis qni nou consumma- u). Ecce ih futuro gaudium expectat te vinum hoc
lur, sed potius consumil, de quo dicilur, quia fi- jocunditaiis, expeclat te panis ille angelorum, et
«is eorum iuteriius et gloria in confusionetn (Phi- vilulus saginatus, in cujus crassitudine delectetur ani-
lip. m). Obomo iiisensate, radix amariludinis, vas ma tua,ita lamen si ejusdem vituli sauguine in prae-
coutiiiiieliaa, inimica honeslaiis, ul quid libi cordi senti fuerilexpiatus[expiata].Nam, sicutcivesccelestis
est relinquere finem omnis cousumroalionis, vide- patriac hujus vituli saginaiiiuradipe, sic et in prseseiili
licet Christuro, et lorqueri ambiiione, inlumescere dam expiantur cjus sanguine. Alii nuiriunlur carui-
honoribus, negligere disciplinam, perdere castita- bus, alii veiililaulur cornibus. Expianiur ejus san-
tem?cum novissima eorum araara sinl quasi absiiv- giiine qui sligmala passionis ejus porlant in corport
lliium, el acula quasi gladius biceos ; eorttm, ia- suo in vigiliisel abslinenlia, et aliis bonis operibiu
PATROL. CCXI. 1
503 ABSALONIS ABBATIS SPRLNCKIRSBACENSIS 201
parali ad emnes irijurias pro nomine Jesu stistinen- A dere, Dominum nostrum Jcsum Christum, eujus re
das : carnibus ejus nulriuiiiur, qui viam peregrina- gnum et imperium permanet in secula seculovum.
lionis suae.munitint lida perceplione sacramentonim Amen. ~
ejus in remissioneni criminum, et incremeniuni vir- SERMO XXXV.
tutuni. Comibus ejus venlilantur, qui passionem 1NDIEPENTECOSTES.
Chrisli scandalum sive stultitiam repulanles, crucis Emitlet verbum suum et liquefaciet ea, ftabit spi-
ejus perseculionem patiuniur, dejecli in tenebras ritus ejus, et fluent aqum (Psal. GXLVIJ).
.cxteriores, ubi esl.fletns et stridor deriiiura. Iniel- Scio, fralres dileclissinii, quoniam hodiernse so-
lexistis, fratresdileclissimi, jocundairi illam mansip- leninilalis sublimitas et reverenlia veslrae sanctita-
ncm, qtiaro Deus vobis pracparavit, misit Spirilura lis sirennum dispensatorem yerbi Dei exigerei, ut
•-.-uiclumvobis qni vos conducat ad illum, et vix qui lesiimoniiim resurreclionis Jesu Cbrisli, et ari-
ost qui sequatuf illum. Veuil alius nuncius, de po- vcnius Spiriuis sancti virlute magna perhiberct.
lestate lencbrarum, videlicct spiritus . carnis, quae Oporteretenim, ipsodocenle Spiritu, a viro spiri-
trahit ad supplicium, et omnes sequunlur illum. tali hocfieri, qui gustasset quani suavis esl Domi-
Transi, hpmo, ad jnsulas Cedar, ad regna Celhim, niis, qualera insinual Aposlolus riicens : Ipse spiiilus
cliiri -barbaras naiiones, nunquid aliquem invenies B lesiimoninro pefhibet conscienliae nostra; quoniam
a.deo liostem nalurae, conleniptorem feliciialis, riolo- in ipso manemus (Rom. vm). Utinam ergo obmu-
ris cupidum, el amalorem panpertaiis, ul si pro- tuissem et non aperuissem os meum, praserlim cum
veniant gaudia, abnnal : si divitia% contemnat: si ribn sit speciosa laus Dei in ore peccaloris, ipso
fclicitas, iion snscipiat illam. Ecce quod in nullo Spiriiu sancto dicenle peccatori : Quare tu enarras
aliquo alio quod in te ipso, o Chrisliane, invenis, qui jiisiiiiara nicam, et assuniis lestainentum nieum per
in filium Dei adoptatus regni haeredilatem non qiiae- os luuin ? (Psal. XLIX.)Quia tanien annus Jubilaeus
ris a Deo libi prxparatam, a Dep et rcpromissam, nunc est, id est, remissionis, spero el ego, secun-
quin poliiis libi ipsifaclus adversarius hosiem luum diim proeceptumDei, libef reverli adDomintim roeuia,
fpves et pascis, ipsum amas, illuro sequcris, nec suae'innilens promissioni quae dicit: Gratis venun-
cst aliquis tibi familiaris super illum. Qucm lio- dati estis, gralis rediineinini (Isa. LII). Verc annus
sicni ? Garnem luam, siccariam pessimani, cui im- remissionis iste, et lempus ^raiiae, quanrio ag-T
pcnriis curain supcr omnia, non solum necessaria hujus mundi diu infriicluosus Spiritiun sauctiim
sed etiam superflua offerendo. Unde enim ira Dei cultorem suscipit.etviolenlo posscssore exierininato
venit in filios perditionis, vermis qui non moritur, in liberlatem spiritus corda iidcliuni ad Dcminiiiii
ignis qui nonexslinguitur, nisi propter opera carnis? suum reveriuntur. Emisil enim, id esl de ccelo roi-
Cum enim niollibiis induta fuerit, lectulum ejus sit in lerras Deus Pater Yerbum suum el Filimn
straveris tapetibus ex Êgyplo, et omnihus delicia- suum et liquefecil ea, id esl liquida fecit, cum per
lunv gcneribus enuirita fnerii, slaiim insurgit in vcrbum Unigeniti sui el operalionem Spirilus san-
spirilum, suadel desidiani, volupiatcs ingerit, per- cti, corda prius dura el lapidea ad obedieiidum
iicil carnis desideria, finemque suaeconslituit viclo- Deo emollivit, Unde siibjungituf : Flabil spiritns
riaecum, qui benefecit sibi,praecipitasse. Osi solus luus, ei flueni aquw. Uliim accipe Spiritum, rie
civis Babylonis hunc hostetn seniiret, et non David, quo per Apostolufri dicitur :• Charilas enim diffusa
jieque alicui religioso quandoque praevaleret? est in cordibus nostris per Spiritum saiicluin, qui
. Legiiur David tres hosies habuisse, videlicel Go- datus esl nobis (Rom. v). El alihi: Effiindam de
ljaiii Pliilislhacum, Sau.l regem, et proprium filiiiin. Spifilumeo supef omnem carnem. Isle spirituslla-
Golias hoslis fuit extraneus, Sauf civilis, filius do- vit flatu niultiplici. Pfimus flalus fuit, in crealioiie
ineslicus. Per Goliam, maiiifestae intelliguniur in- niundi: secundus, in Incarnaiione Verbi: lerttus,
sidiae eorum, qui foris suht : per Saul, familiares in renovatione homiuis. De primo (laiu dictum est,
vexaliones falsorum fratrum : per lilium, ingeniiae D quia Spifilus Domini ferebatur super aquas(Gc«.
affecliones carnalium desideriorum. Quis isiorum l), quo spiranle fluxeruiit, hoc esi, confluxenint,
hostium plus noctiit ?Certe David Goliam occidit, id esl in unum locum fluxcrunt. Quia congregate
Saul patienter suslinuit, sed a filio de sede regni ad sunl aqtiae, quae sub ccelo erant, in locum uniim,
iempusejectusest..Qiiaiidoqueeiiimcoi)tingiiul, dum ui appareal arida. Eleinenta siquidem hujtis mundi
aliquis vir religiosus exterioruniinsidias vicil, inju- naturali quadara -confusione sibi erant adversanti.i.
slas vexaiionesffaTriim palienter sustinuit, de sede Quippe frigida piigiiabanl calidis, huroentia siccK
regni per filium expellitur, quoniam per innata ?ibi donec landem Spiritus sancli magislerio siabili
desideria illicita a culmine virtutnm praecipitalur. fceriere pacis consed.efunf,'sollicilasuo morio servaie
Quoniain igilur, fralres dilectissimi, spiritus carnis uniiatem spiritus in viriculo pacis. Quippe lerra
Spiritui sancto semper resisiit, mundenius nos ab aquaniin gremio stib suscepit inslabilemper se et
omni inquinamenlocarnis elspiritus.elei qui hodie vagam. Aqna ierfam rigatper se siiientem el ari-
replel orbem lerrarum praeparemus secreta cordiura dani, ignis caloris beneficio fructus terrae educit,
noslforuro, nl eo ducenle et docente, velirous quas- aer sua teniperie inviolala conscrvat.
rcre et amare fincm illum, queiii cupimus appreheii- Sccundus flalus Spiriius sancli fuit, cum Veibum
J05 SERMONES. — SEIIM. XXXV. 1N DIE PENfECOSTES. 206
Dei Filius Patris hoininem assumpsil, et assumplae A J quas hodicrna die biberunt aposloli, ciim accepe^
naiura^ Spirilus sancti operatione plenitudinem ruiit virlulem supervenienlis spiritus, qui eos inspi-
graliae infudil. Nec solum flavil lunc iste spiritus, rationedivini ainoris inflammavit, cognitione veri-
sed et conflavil. Quippe duas naturas, lam diversas lalis illuminavit, ceititudine praemii roboravit. Hicc
Dei et hominis sua spiratione in unam personam tria videntur fuisse significata per • hoc quod in
redegit. Hujus autein fabricae arlifex fuit persona igne, quod in linguis, quod tali dierum iiumero id
Palris : ofiicina, iiterus Virginis : folliculus, ange- esl quinquagesimo Spiritus sanctus apparuit. Ignis
lus annuntians : Dalus, Spirilus sanclus operans, cnim, signum esl divinae dilectionis : lingiia, co-
natura humanitatis, massa ignis rubiginem purgans gnitionis : numero quinqiiagetiarii, quo sccundiim
flamma divinilatis. Hoc auteni flanle Spiritu fliixe- Jegem fiebal remissio, signum est liberlatis sive'
runt aquae, id est emanaverunt tcstimonia Scri- remuneralionis. Haectria sunt quse visum interioris
ptursc. Aiiieincarnationem enim Verbi liortus fuit oculi semper in Deum dirigunl, nec ullis interve-
conclusus, el fons signalus. Horlus fuit conclusus, nientibus tenebris ipsiim aberrare permiltunt. Vi-
quia sacramenta Ecclesiaenondum manifestaia fue- rieinus ad cxteriorem visum Iria esse necessaria,
rant: sed el fons signatns, quia spirilales inlelli- scilicet lunicn interius, quod pcr fenestras oculo-
genliae Scripiuraruro nondum emanavermit. ] rum emitiitur : lumen exlerius, scilicet clarilas
B
TeiTius flatus sancti Spiiilus esl, suavitas quac- quaeinteriori, de qua diximus, sociatur : res aliqua
dam divinae inspirationis, quae cordibus virorum corpulenla, in quam visns ipse dirigiiur. Lumen
spirilualium se infundil, el secuiidum divisiones siquidem inlerius non proficit ad videndum sine
graliarum alium sic, alium autein sic in via roan- exteriori, quod probatur in lenebris, sed ncqnn
datorum Dei deducil. Hoc autem flanle Spiritn exierius sine interiori, quod manifesluni est iu
quasi per septem rivulos fltiunt aquae, quia secun- caeco. Sed neque isla duo conjuncla aliquid vale-
dnm mensuram donalionis Chrisli unicuique con- rent, nisi aliquid videndum obtutui noslro obvia-
fertur donum gratiae. De primo rivulo bibunt pau- ret. Simililcr ad illuminalionem interioris honiinis
peres Spirilu, qul eligunt abjecii esse in dmrio tria oportet convenire, scilicel lumen inlerius quod
Dci magis quaro habitare in labernaculis peccaio. esl radius divini amoris : lumen exterius, hocest,
rtim (Psal. LXXXUI) : et ipsi parati ad obediendiiro, «[iiodexlra nos debet dirigere cognilio vcrilatis.
studiosi ad ministrandum, honore alios praeveiiien- Sed el res, in qiiam spiritalis visus debet dirigi,
les, honoris ct gloriae ipsi contemptorcs. De se- cerliludo esl reniuneralioiiis. Tolle luroen inlcriu•;,
rundo rivulo hauriunt miles, de quibus dicilur : boc est, flaniraam charitatis, et lucerna tua: cito
Mansueli aulem haereditabuiil terram , et inhabiia- " extinguitur, et cum virginibus faluis audire mere-
bunlin saeculumsaeculi super eam(A/a«i/i.v),qui stinl beris : Amen dico tibi, nesciote. Adsit lumen extc-
in verbo temperati, in aspeclu pudici, in gestu ccm- rins, scilicet cognitio verilalis, sine charitale quid
posili, in operalione tranquilli. De lerlio bibunt proficil? Nihil. Ubi est, inquit Esaias, verba Icgis
lugenles, de quibus Job : Antequam comedaiu ponderans? (Isa. xxxiu.) Et Apostulns: Si habuero
suspiro, et tanquam inundanlis aqux sic rugiius omnem scientiam etoriroem fidem, iia ut montes
mcus (Job ni) : el lales snnt ex conscientia pec- iransferam, sine charitale nihil sum (I Cor xiv).
caiorum pavirii, suspiriis anxii, lacrymis perflui Desit cerlitudo remimerationis, existimo quia cito
flagcllis et verbcribus attriti. De qu.arto misericor- deficit luraen.charitatis. Atiendal ergo quilihet apo-
des bibuiil. de quibus dicilur : Beati misericordes, stolorum filius, si igne divini amoris intus arrieat.:
quoniam ipsi nusericordiam consequenlur (Mailli. Isieenim in altari cordis noslri dcbei esse perpc-
v). Et isti ad ignoscendiim faciles, ad subvenien- luus, nec unquaro extingui, quandiu in hac vita
dum bilares : compatientes miseris, congandeiites niilitamus.
liisqui prosperantur in via viiiutis. I)e quinlo rivo Aiiriistis qnia filii Aaron offerentes ignem alie-
liauriunt esurientes justiliam, ex quorum persoua D iimn coram Doniino, morlui sunt (Levit. x). Qtiis
propheta dicil: Domine, memorabor justiliae luse est iste ignis alienus? Ignis alienus est luxuria, qui
solius. Et isti sunl spifilu fervenles, el operalicne eslin ctibilibtis el impudicitiis : ignis alienus est
fortes, aeniulaloies justitiae, cuslodes, imo cullores iraciindia, qui esl in disseusionibus et conlumeliis:
disciplinse. De sexlo rivo, scilicet munditia cordis, ignis alicnus esl invidia, qui csl in dclraelione
bibnnl muiidi corde, Cx quorum persona beatusJob alienaevirtulis. De boc igne per Piophctam dicilur,
dicit: P~oi)reprehendil me cor roeum in omni vita quia incensa igui et suffossa ab increpalione vul-
mea (Job xxiv), el isti sunt mundis cogitalionibus tus tui peribuni (Psal. LXXIX).Disculial quilibet
puri, meriitatione erecti, operalione discreti, ora- vcsiruin cor suum, si cognitione. veriiatis diriguii-
lione devoli. De septimo inebrianlur pacifici, de iur opera sua ad debitum finein, id est ad bra-
quibus Propheta : Pax multa diligenlibus legem vium ailernae icmuneraiionis, ut nulla interveniat
liiaro (Psal. cxvm). Isli sunl in prosperis quicii, ruga duplicilatis, nullus dolus siroulalionis. Balaam
in adversis securi, et carne nori repugnante spiriiui; ; ille qui cadens apertos oculos babebai, et vidit
ab omni tcnlalione viliorum abslracti. Istae suut revelationes Doroini, dixit : Non esl idoluro in
aqua; spiritales, de quibus bibunl viri spiritales, Jacob, nec siiuulacruni in lirael (A'iii«. xxin).Pei
207 ABSALONIS AUBATIS SPRINCKIHSIUCENSIS. SfS
Jacob qui tupplantator dicitur, supplantalorcs vi- A banlur (Exech. i). Et cerle iropefus besli* spiritus
liorunv; perlsrael, qui vir vidensDeum inlerpretalur, carnis est, qni ad illiciia qureque el lurpia uiiseriim
conleuiplativos voltns significare. Esl autem idolnm hominem in desideriis animae suae abducit. Sed
prop.rie staiua, quae propter foniiarum djversitaiem unde libi, homo insensate, radix peccatrix, haecin-
nulliuscreatiira3tenet'SimiIi.tudinem,uiforle Humano faluala sapicnlia, ut.rei rationalis ductu postposilo,
capili cervinem pictor equinam Jtingere si velil. (Ilo- bestiam imiteris? quis inde non stupeat? quis
IUT. Art. poet.y. 1-2), Unrie eliaui dicil Apostolus inde noii expavescat? Statue libi horoinem exsulcm
quia idolumnihil est (1Cor. vui),hoc esl nullius crea a palria, viamignoranlem, nonne libi abusivum vi-
turac similiiudinem lenei. Siinulacrum ivero, quod debil, si reliclo tramite, quem vir sapiens ei in-
asimulando dicitur, staiua est ad alicujus crea- dicaverit, pecudum el bestiarum iuvia coniiletur?
uira' siroililudinera facta. Per idoluui ergo inteili- Invia plane, quia relicla via verilatis abriucunl ad
gtintur opera praya, qui nullorum bonorum ope- invia aeternac damnalionis. Unde in libro Maclia-
runi simililudinem habenl: per simulacruni opera baeorum de hestia scribitur, quaeab Eleazaro Ma-
iuala, qui leneivl bononiiii operuro siroilitiidinero, lhat.hias filio perfossa oecubuit, qnod suo casu lur-
iioi) etiam vcriialem. Npnest crgo idoliini in Jacob, rim et arniatos, quos ipsa ferebat, secum praecipi-
B
quia vcri suppiaiiltriores vitiorum criminalia non lavil (Mach. i, vi). Sic el spirilus carnis cum mor-
ariiiiiilunlur : INecsimulacrum in lsrael, quia veri te pracveriius fueiii, sibi insidiaiiles, id esl quos-
conteniplalivi simullutes opeium nonrecipiunl. Quia cunque carnalcs carnis suae impeiu:)) sedueiiles, ad
Spiri.lus sanclus disciplinas effugit ficliim, nec ha- inferni profimda demergil.
bilal in corpore subdilo peccato, cl hoc de spiritu Assnmuiil aulem et hi duo spiritus, tertitim sci-
libertatis dixerim. Sunt enim alii spirilus errorum, licel diaboli secum n.equioremse, el ingrcssi habiiant
qui Spirilui sanotp seiiiper resisiiuit, el iiiimici li- ibi. Fitint quoque iiovissima homiuis illius pejora
berlalis iniscia servilute hominem sibi subjiciunt. prioribus. Pejoraqup? lnsidiaiur euim adversarius,
Piinius est spirilus Iiujus mundi, qui captivat ul in fine rapiat cum peccalorem reddit, aut de-
in servilulem vanitaiis; secundus, Spiriius carnis speratiotie induratum, aut praesiinipiione securum.
qui trahil in serviiutem voluptatis ; leriius esl Spi- Horum damnatioiiein.prophela intelligens, in spi-
ritus adversarii, qui facit servum iniquitalis. Quam ritu dixit : Pro iniquilaie virii tenloria jEiliiopiae,
inulii sunt in saeculo, qui Spirilum mundi prona turbabunlur pelles terrae Madian. Y'idi, inqiiil, hoe
nienie sequuntur, iu hoc se liberos sesiiiiiantes, si est spiiituiiiicllexi tenloria jEthiopiae (Habac. m),
dies suos in vaniiatibus hujus vilaeconsumanl, non „ id esl corda iiiiquoruro, quae sunt receptacula dae-
reducenics ad mcmoriam, quoniani exirema gaudii monum. jElhiopes enim dacraones significant. Et
Tuctiis oceupat, el novissiroa talium in interitum quid ainplius vidisti, propheiarum sanctissime? pro
vadunt, Tnduuntur siquidero sericis, palatia ex- iniquitalc turbabuiifur pclles terrae Madian. Quae
siiuunl, conviyia inslauranl, munera largitintur. Et sunt isiae pelles, et quod est terra Madian? Ma-
islaquare?UlfaciantHbi nomen,juxta nonien magno- dian interprelatur judicium. Terra ergo Madiaii,
ntm.qni suntinterra (Proii.xiv).Noroen dico inane, quilibet terrcni ih judicio aeternae daniiiaiioiiis ad-
quodcsl, vapor.idmodicum parens,fumusdeficiens, dicti : pelles, quas abslraliunlur de animalibus
nebula perlransrens. Ubi enim sunl illi famosi a morluis, opera sunt moiTua sine virtule chariiatis.
sreeuip el potentes viribus, qui hunc spirUum va- Ergo pro iniquitale turbabuntur, id esl punienlur
uilatis secuti sunt? Periit memoria eorum, et si ali- pelles lerrae Madian, id est opera iniquorum, qni
qua forte adhuc superest non in benedictione, jam per juriicium seutenliam aeterna; riaronalions
sed in nialediciione relicta est. De lalibusrecleper acceperunt. Hoc eiiim, id. esl praesuroere de niise-
Prophetam dicilur : Erraverunt In soliludine in ricordia vel desperare de venia, peccatum est,
inaquoso, viam civilatis habilaculi non invenerunl quod scribilur stilo fcrreo et ungue adanianiino
(Psat. cvi). Erraverunt in soliludine quia soli, id j[) quodneque diinittilur hic, neque in fuluro, nisi
esl a Deo derelicti : in inaquoso, id est in arido, id in sonitu spiritus vehementis, id est voeariimcn-
cst corde rore Spiritus sancti non irrigalo. Undeet lis, qui solus illuslrat cor peccaioris ad pceniicn-
viani civilatis babitaculi non iuvenerunt. Invene- tiaro. lpse enira ubi vnlt spirat, et a meriio Bal.yio-
runt quidem viam civitalis tabernaculi, id est viam nis peccatis servientem ad libertate.m gratiae revo-
bujus mundi, quae est inslabilis et transiloria, si- cal. Revertaraur ergo, fralres dileclissimi, ad cor, '
cut olim labernaculum mutabiliter ferebatur de quaeramus hunc spirilum dum inveniri polesl, in-
loco ad locum, sed non invenerunt viam civilaiis vocerous eum dum prope esl. Quaeramus euni per
habitaculi, id esl viam perpetuae habilaiionis, de humililalem poenileiitiaeet confessionis, invocemus
qua Aposlolus : Non habeinus hic maneulem civi- eum per instauiiam devotae oraiionis. Ecce eniiu
tatem (Hebr. xm). Et utinam hoc spirilu vanila- prope esl. Jam Spirilus Dominireplel orbero lerrarum,
lis contenli essent, et non sequerenlur spiritum replet bodierna die corda firielium. Supplicemus
tar.iis, qui eos distrahit per illiciia desideria car- huic Spiritui veritatis, ut qui orbcm lerrarum re-
nis, voluptatis. De eis etenim per Ezecbielem di- plct per sui praBseiitiam, corda nostra visitet per
utum est : Ubi eral impetus spirilus, illuc gradie- iuhabilantem graliam, donec euni quem videmus
500 SERMONES. — SERM. XXXVI. IN DIE PENTECOSTES. 2!0
per fidem, in fuluro cognoscamus per speciem, Do- A jam se nil scire juriicans, nisi Dominiim Jesum, et
minuro nostruro Jesum Chrislum, ciijus regnnm et cumdem crucifixnm (1 Cor. JI), quem pracsentem
iiiiperiuni perroanet in secula seculorum. Ainen. haberenon potesi in corpore, praeseniem iu spiritu
SERMO XXXVI. vult habere cum dieit: Veni, auster. Austri noroine,
IN FESTOPENTECOSTES. si ejus proprietates adverlantur, Spirilus sanctus
Surge, aquilo, et veni, auster, perjla hortum mtuni, recte intelligilur. Esl enim ventus humidus, lcnis
tt fluenl aromata illius (Cant. iv). lnter caetera el calirius. Haec tria sunt quse emiiem terrae fru-
amoris cantica hoc magis videtur congruerc solem- ctum. enulriunt: calore siquidem et humore omnia
liitati hodiernae ubi sponsa dilecti sui desiderio fa- procreantur, lenitate sive temperie conservantur.
tigaia, iion jam qnaerit sicut a principio, ut ipse Foriienlum enini est cx liumore, increnientum ex
osculetur eani osculo oris su!, sed ne absenlia ejus calore, firmamentum vero habent ex teroperie. His
parial divortium. Pignus ainoris postulat spiritum tribus, triplex Spirilus sancti donum accipitur.
oris sui, parvum ne pignus cxislimas spiritum oris Primum purgans, quod significatttr per caloretn :
ejus? Des aurum, des argeulum, quidquid huniano secuudum inflaminaris, quod significatur per Iiunvo-
satis esl desiderio, parumesl. Uiiumest qiio.l amanii rein : teiiium pacificans, quod significatur per le-
suflieit, duin sponsus veniai, spiriius orisejus. Sed B nitalem sive pcr temperiem. El primum qtiidem
quid sibi vult quod lam aspera increpatione contra peccala abluil, secundum per sancla desideria sur-
aquilonero erigitur, cuni dicit: Surge, aqtiilo! quasi sum rapii, terlium per quielem animi cor hominis
dicerel, recede, luuinfugio coiisoriium,detesiorprae- in pace dispotiit. Et ut de primo gratiae dono lo-
scnliaro, pavescoriiiritiam.laboravisustineiis. Crcrio quar, quod purgans appellalur, daluinesl illud aliis
qiiodinaliqiiomolesitisei fuit, queni tanto conamine iu effusione proprii sanguinis, aliis iu fonte ba-
a se repellere conlendit. Qnid mirum si molestus? piisinatis, aliis in sola conlrilione cordis. In priroi-
Sieut enim auslii nomine Spiritus satictus, ita no- tiva Ecclcsia, aposlolis el martyribus per effusio-
mine aquilonis, si ejus propriefates vcliiiuis adver- neiii proprii sanguinis sui: et si quid maculae fra-
lere, spiritus malignus intelligitur. Est enim aquilo gilitas bumanae condilionis intulit, lotum pii cruo-
vcntus frigiilus, violenlus, el siccus. In frigorc vero ris effusio delersit, emundavil. Et apostolorum et
geiu infideliiatis, in violentia 8351115 peisecutionis, niaiiyrum filiis collatum esl hoc donum in fonie
in siccilale defectus gratia; spirilalis intelligitnr. baplismatis, qui ex aqua et Spiritu sanclo renati,
Quis eiii.m alius vcntus fuil de quo in bealo Job le- reraissionen) peccatorura conseculi sunt, et vestem
giiur : Quia ventus irruit regione deserti, et con- r iiinocentiac sancta conversalione immaculatam ser-
cussit qualuor arigulos domus, et oppressil fiiios vaverunt. Nobis vero qui post regeneratione>n ba-
Job elmortui sunt (Job 1). Quatiior profecto angu- piismi, rccidivuin passi sunius, daiur hoc munus
los domus scilicet Ecclesia-, quibus Ecclesia contra gratiae in contritione cordis. Non enim noslri tem-
spiritalia nequitiae roboratur, sttntincarnatio Verbi, poris csl palma martyrii, non iteratur reroedium
passio, resurrcetio, ascensio : qui anguli per im- sacrarooui. Unicum igilur nobis superest reme-
pietalem infidelitatis Ilanle aquilone, id est sugge- dium, poenitenliae et conipunclioiiis.
rente diabolo corruerunt, quando filii Job, id est Secuhdum eliam Spiritus sancti donum, quod in-
hi, quos Deus in filios adoptavcrat, fidem Verbi in- flammans appellaviuius, triplici specie subdividi-
camali non receperuiil. Irieoque sub ruina snffo- tur. Iii aliis enira Spirilus sanctus est flamma, in
cali sunt, qui in infidclitate sua morienles secnm aliis lux, in aliis scintilla. Unde Ezecbiel dicil :
nihil praeter peccata portaveruni. Vis videre violcn- Quoniam in medio quatuor aniinalium erat ignis, et
u-jm iiiibinis? Et vidi, inquii Ezechiel, et ecce de igue fulguregrediens, et scintillae quasi aspecttis
vcniusturbinisvenit abaquilone(£zec/i. i). Quandu? aeris candentis (Ezech. i). Per ignem flamroa intel-
Qiando alii ludibria et verbera experti, alii ecuieo ligilur, naiuraliter sursum tendens : per fulgur,
suspensi, alii ignibus trariiti, alii in occisione gla- D 1 lux in latum se diffundens : per scintillas, ignei
riii morlui sunt. De siccilate vero aquilonis dicit quidani carbunculi, qui levi aliquo impulsu sur-
Saiomon : Quia ventus aquilo dissipat nuhes sum feruntur, sed in se eilo deficienles ad iraa
(Prov. xxi). Et quae sunl istae nubes, nisi spiritalis ilerum relabuntur. His ergo qui primilias Spiritus
inielligentia legis, et prophetarum? Certe islae nu- acceperunl, quasi flaninia datus fuit, quia deside-
bcs per aquilonem dissipalae sunt, quando, sicut rio cceleslium praemiorum sursum erecli, toti ten-
dicil Scriptura, tenenles legem nescierunt (Jer. debant ad coronam : postmochim Ecclesiae doclori-
n)i ct ea quae secundum spiritum de Christo prae- btis spiritus quasi lux fuit, dum verbo doctrinse, ct
nuntiala fueranl, omnino evacuanles, ab omni pin- semine fidei in latum se extenderunt, usque adeo,
guedine spiritali, quae in lege continebalur, sicci ut per quatuor mundi parles novos Deo filios gene-
et vacui remanserunt. Intellexil charitas vestra rarcnt. Nostro vero lemporespiritus scinlillulaficom-
qualiter ventus aquilonis Ecclesiae adhuc infideli paranlur, quia, elsi suntqui bona affectione animi
conirarius extitit, sed postea pisedicatione aposio- quandoque ad Deum respiciunt, lamen conlinuum
lorum edocta, miraculis excilala, promissione ere- anrtuni fervorem non habentes, a suo proposito cito
cta, clamat ad Dominum a facic iribulatipnis, et tepescunl. TeiTium sirailiterSpirilus fsancti donum.,
SH ABSALONIS ABBATJS SPRJNCKIRSBACENSIS 212
quod pacificans dieilitr, "aiiis datur ad paeem re- A j et iu Iiis aqnis quandoque csl via Dei sive scmita per
concilialionis, aliis ad pacem mutnae dilectionis, collalionem donorum, sed vestigia ejus non cogno-
aliis ad pncem aelernaj felicitatis. Ad pacem recon- scunlur, quia per ipsa dona Deus non sicut
oporle-
ciliationis.aposlolis, de quibus canitur : Quia erant ret glorilicalur. Quis dubital dona Spiritus sancli
poiiantes pacem. Deus enim erat in ipsis iriundum esse peritlam Scripturarum, facundiam verborum,
reconcilians sibi. U"iversis aulem daium esl ad legere distincle, canlare acutc? Et tamen, cum his
pacem muiuae dileclionis, quibus damr servare donis multi sunt sermone iropudici, aspectu ia-
nniialem spiritus in vinculo pacis. Uiide dicitur : scivi, dissoluti in opere, incompositi habitu el con-
Pacem relinquo vbbis, pacem meam-do vobis (Joan. versatione. Quid ergo prosunt ista? imo magis ob-
xiv). Solisaulem electis in fuluro dabitur ad pacem suiil. Quod ex verbis Ezechielis eliam conjici po-
.-etcrnae felicitatis. Ilabemus jam donaria illa, quae lesi, qui dicit se vidisse librum, in quo scripium
a Sponso suo in. dolem accepit Ecclesia. Quid erat, lamentationes et carmen et vae : Expandit,
restat ? Ut probet seipsum homo, qui filium Eccle- inquil, librum coram me, qui eral scriptus intus et
siae se nominat, si ipsa donaria jure haereditario foris, et in ipso scriplum erat lamentationes, ct
suscepil, quibus dotala est Ecclesia in die despon- carmen, et vae. Certe lamentaiiones spectant ad
sationis suae, utrum videlicet per donum purgans ]n veniam, carmen ad glpriam, vae ad gehennam. His
fleal quod commjsii, ulrum per donum infiammans itaque Scripturae sunl lamentaliones, qni i» ipsis
desideret quod perdidit, utrum per donum pacifi- sive legendo, sive canlando, sive orando materiam
cans, qtiodin se discordat pacificat et componit. plangendi peccala sua inveniunt. Illis sunl carnien,
Sed quomodo probabimus nos habere haec dona ? qui cum atieslaiione bonorum operum, per pro-
.Respiciendum est ad ipsa.opera. Siquidem ipsa niissiones Scripturarum spem fulurac gloriae con-
opera fencslrae quaedam suivl Spiritus sancti, per cipiunl. Illis atitem s.uni vae, qui dum lcgendi sivc
quasforas erumpil, et iu hoinine esse cognoscittir. psalleudi graliam accipiunt, co ipso vanilalem
El ul mihi videtur, lux isla visibilis habet simili- sectantes in cogitationibus suis evanescunt. Yis
tudiiiem aliquam cum Ince spiritali, id esl, gralia ergo bene psallere? ad psalmum necesse habes
Spiritus sancli. Cum enim lux ista, qtiam videmus adjungerc psalterium. Quod ergo psalmus sonat in
domiim hanc oralionis, vel aliam quameunque ore, psalteriura consonat jn corde. Nec loquor
radiis suis percutit, saiis videtis quia rion solum niodo psallcrium decem cIiordaruro,quo olim psalmi
foris, sed eliam intus viam sibi facit, per ostia decantabanlur in Veleri Tesiamento, imo aliud
inlrat, fenestras penetrat, foramina circuit, et quoddam psallerium seplem chorriarum, psalleriuro
iibicunque invenil aditum, lumen suae claritatis in- C ' spirilale, quo psalmi in Novo Testamento decan-
fundil. Eodem roodo, fratres dilectissimi, fenestrae lanliir, scilicel spirilum sepliformis graiiac. Ipse
quacdam Spirilus sancti sunl in nobis, per quas ergo Spiritus sauctus est psalteriuin : septem
lux ejus foras egreditur, scilicel bona opera, ma- chordqe ipsius, septem dona Spiritus sancti, scilicet
jius, pedes, oculi, liugua, quae in minislerium Dei spiritus timoris Domini, spirilus pietatis, spiri-
sanctificata sempcr habere debemus : ut lingua tus scientiae, spirilus fortiludinis, spiritus consilii,
loquatur ad exiiorlaiionem, manus operelur ad spiritus intelleclus, spirilus sapientiae. Primum
jedificalionem, oculi videatil adcirciimspeclionem, doiium speclat ad humililatcm, secundtim ad man-
pedes ambulent ad utilitaiem. Quid demum aliud sueluriinein, teiTium ad cordis conirilionem, quar-
jn viris religiosis sunl signa ista exteriora, nisi tuin ad desiderium juslitiae, quinlum ad affeclum
fciiestr.ae quacdam Spiritus sancti? Utpole expansio misericordise, sexlum ad munditiam cordis, sepli-
manuum, llexio genuum, tnnsio pecloris,.inclinalio mum ad quietem conlemplationis, Ergo prima
capitis. Expansio manuiim eniin desiderium signi- chorda reddil sonum gravem, secunda suavem, ler-
fical coclestis gratiae : flexio genuum signum csl lia lugiibrem, quarta sOnorum, quinta concordem,
reverentiae : tunsio pecioris, pceniieiiliae: inclina- jv sexta acuium, seplima vero superaculum. Tange
tio capitis, obediGntiae. Verumiameii multos vide- crgo priuiam chordam psnllerii, et psalles humili-
jnus dona Spiritus sancti accipere, quae quia ad ler ; secuiidam , et psalles suaviler : lertiam, el
debilum finem non referunt, occasione gratiae qua canes prudenier : quarlam, el canes viriliter: quin-
honi esse debuerant, deleriores fiunl. Quod et lanr, et psalles concorditer : sextam, et psalles
Prophela nobis significat cum dicit: In mari via sinceriler: tauge septiroam et sic psallessapienter.
tua, et semilae lux in aquis roultis, el vestigia tua Concordenl ergo necesse est psalnius et psalle-
jion cognoscentur (Psal. LXXVI).In mari quod sal- rium, verba ad animum. Si euim verbis lantum (iiam
siim esl et amarum, peccala illa significanlur, quae el virlutibus el factis honoranius) linieo ne forte
secum amaritudinem aiTeiitnl, ulpole irae, rixac, dicalur nobis: YoxqiiidemvoxJacobest.sed raanus,
dissensiones, invidiae, cohtentiones, aemulationes. manus sunl Esau (Gen.xxvij), quasi diceret: Verba
Per alias aquas quae dulces sunt, caeterae passiones quae profertis , verba quidem Dei , sed opera ,
nnimi, quae secum afferre videntur delectaliones : opera sunl carnis. Manus enim pertinet ad opera-
tit fornicalio yimmuiidiiia , luxuria , coniessalio- lionem. De manu quidem dicilur : Manus, inquii,
ues, cbriclatss ct csclcra talia. In hoc ergo mari Esau pilossc sunl; pili sunt pravae cogilaiiones,
«43 SER.MONE». — SERM. XXXVII. IN DIE PENTECOSTES. iU
illicila desideria ; nec rcprelicnduntur maniis Esau, A J vocis.Sicul Joannes Evartgelisla iiosdocel: In hoc sci-
quia in ipsis pili oriebanlur, sed quia non praeci- mus quoniam in ( brislo niaiicmus, quia de spiritu
debanlur. Erant enim pilosae, id est plenaepilis; ejus accepiinus. Et utiiiain mihi pars silin scr-
possnnius enim facere, ne pravae cogilationes in mone hoc, ul ego in Christo liianens, de spirilu
nobis prxvaleant, sed non possumus facere ut non acceperim, praesertim de Spiritu sancto locnturus
surgant. Unde Levitis praecipilur (Nr,m. vm), pilos. qnia neiuo nisi in Spirilu Dei loquens dignus lati-
carnis stiae radere, non evellere. Quomodo ergo dalor illius potesl inveniri. Tangat igilur idem Spi-
curo illicitis dcsideriis dimicandum? Ccrle bonus rilus cor meum dulcedine praesentiae suae, imo
campi doclor.dum adversarius ejus jacula intendit, sicut ariipe et pinguedine repleatur aniiiia mca, el
manum objicit, ul declinet vulnus cordis. Simililer unclio spiritalis doceal omnia, quae et laniae solem-
homo quilibel qui spirilu Dei agitur, ne jacula ini- nitali congruant, cl nostrae proficianl devotioni.
roici suscipiatin corde, nianiim objicere debei, hoc El quidcni isla unctio spiritus muliifarie proniissa
est, boni operis evercitatioiiem ; circumeal altaria est, vidclicet singulari, spiritali, et generali promis-
uon tantiim pede, sed devotione, pulsel prccibus sione. Singularis promissio Chrislo facla est,
aures Dei, suffragia sanctorum interpellel, fralri- qui singulariter Spirilum sanclum accepil, ubi
hus suis benignum, praelalis promplum, Deo vero JJ ] dicitur : Requiescet snper eum Spirilus Doroini,
pium exhibeal obsequium ; et cum tali opere secu- spiritus sapientiac et iclcllectus, spirilus consilii et
rus invocet Spiritum sanclum, cultorem horlus sui fortitudinis, spiritus scientiae et pielatis : et reple-
diccns: Veni, ausier, perfla horlum meum. Quis est bit eum spiritus timoris Domini (Isa. xi). Specialis
isiehorlus? hortus Ecclesiae, congregatio firielium ; promissio facla cst apostolis, qui primitias Spirittis
honi siiigulorum secrela sunl cordiuni. Dical ergo acceperunt sicut in Aciibus aposlolorum legitnr,
Ecclesia, dicat qu&Tibel fidelis anima, perfla hor- ubi riictum est de illis : Et accipietis virtuiem Spi-
tum ineum. Prinio infla per inspirationem, eiBa ritus sancti supervenienlis in vos, et eritis mihi
pcr sanctara conversaiionem , perfla per viiiuium lestes in Judaea, et Jerusalemj el usquead ultimum
consiimmationem; perfla dico, et fluenl aromaia terrac (Act. i). Generalis promissio oronibus in Gliri-
liorti. stum crediluris facta est, ubi dicitur : Effuiidam
Et quae simt aromala horli, quae Spiritus sancttis de Spiritu meo super ornnem carnem, et propheta-
excolit ? lnterrogemus apostoluin Pauluro: Frucius i bunt filii vestri et Dliae vestrae (Joel. n). His au-
autem Spiritus est, inquit, gaudiiim, charuas, pax, tem gradibus promissionis ordo donationis figura-
patienlia, Tougaiiiinitas, benignitas, boniias, fides, tus es(, quia a Cbristo in aposlolos, el per illos in
niodestia, coniinentia, castilas (Gal. v). Quoroodo (C omncs filios Ecclesiae Spirilus saiiclus eral descen-
fluunt aromata, in quibusest fructus spiritus? Gau- surus.
dium in Spirilu sancto facil hilarem, charitas fer- Contiiiei aulem capiiiilum quodpraemisimus gene-
ventem, pax quielum, paticntia probaluro, longani- ralem Spirilus promis.sionenn : et non solum gene-
mitas perseveranlem, ljciiigi.it.is graliosum, boniiasi ralem, imo et gfiiieralissimam, ila ut per orbem
sanctum, fides securmn, modestia discipiinafum, lerraruni vcl Ecclesiarum universilas, vel universi-
contincnlia pururo, castilas pudicum. Hacc csl, , las creaturaruro inlclligatur. Secunrium ei'go ge-
fratres. dilectissimi, praalibaiio quacdam spirilus, ncralein proinissionem per orbem lerraruro, Eccle-
qnae in praesenli vita daiur ad coiisolaiionem, ini siarum universitas accipienda est et replelio spirilus.
fuliirocumapparuerilCliristus, vita noslra, dabitur Illa spiritalium charisroaliim est abunriaiuia quae
ail salielalem. Sicut enim dfcil Salomon in Pro- tenipore gratiae in filios-Ecclesiae facla est. Hanc
verbiis : Vir non est in riomo sua, se.d abiil viai vero repletionem triformis spiritus operalur in Ec-
longissima, sacculum pecuniae sccum lulil, in die clesia, qui taineii in se uniis est, id est, spiritus
plenae lunae reversunis (Prov. vn). Yir id est Chri- compuiiclionis, spiiitus compassionis, spiritus ado-
stus, non esl in domo sua id esl in Ecclesia per• rj plionis. Terra peccatoruni.quae inculta est, spinas
corporalem praesenliam, sed abiit via longissima, et Iribulos germinans, repletur spiritu compunctio-
quanrio in ccelo aseendil; sacculum pecnniaesecumt nis: lerra miscriaruro quae arida et lenuis esi, re-
tulit, quia in ipso sunl ouines thesauri sapienliae,, pletur spirilu compassionis : lerra perfectorum quae
etscientiae, quaesecum referel in die plenac lunae, idI pinguis et fecunda esi, repletur spiritu adoptionis.
cst in dicjudicii, iclesl in consiiroroalione EccLsiae,, Ad spiriium coinpunctionis periinent suspiria et
quanrio esl reversuius, ut qui in praesenti sponsaes gemiius, afflictio corporalis, ubeiias lacrymarum,
suae conlulit graliam, in futuro largiatur gloriam,i labores poeiiitenliae, et Iucttis illi, pro quibus bea-
j|uam nobis proesiare dignetur Jesus Chrisius Deusi liludo et consolatio repromiliitur, ubi dicilur :
st Dei Filius, cujus regiium et imperium permanetl Beali qtti ltigent, quouiam ipsi consolabuntur
';» secula seculoruro. Amen. (Matth. v). Ad spiriliim compassionis perlinet sub.-
SERMO XXXVII. venire anxietalibus infirmanlium, calainitaiibus
IMFESTOPENTECOSTES. oppressorum, necessitatibus pauperum, sed et om-
Spirilut Domini replevit orbem terrarum, et( r.ia opera misericordis quae misericordes impen-
kgc^quod conlinei omnia, scientiam habet (Sap. I)) dunl miscris. quibus et ipsi misericordiam conse-
515 ABSALONIS.ABBATIS SPIiiNCRlRSBACENSIS 2f6
quenlur. Spintus vero adoptionis peffeclorum est, jK.facttim e*t unguentum, sicque adomniamenlis con-
et specialiler filios Dei facif sictit Apostolus dicit : finia decncurrii [decnrrii]. Mons siquidera Chrislus
' Non
accepistis ilerum spiriturn servittitis in limore, erat; roohs, inquam, i.llecoagulalus et piuguis, in qno
sed spirilum adoptionis filiorttm, hoc est, per quem misericordia el veritas obviaverunt sibi, justilia et
adopfalieslisin filibs, et arfam aeternae haereditatis pax osculatae siinl :'in quo unclio spirilalium cha-
accepistis. Habet isle spiriliis opera sua, quaesunt rismalura posila fuit cum omni pleniludine. Acce-
gaudere laetilia spiritali, fervere spiritu, devote dente aulem igne Spiriius sancti unguenluni hoc a
orare, Vigilanter insisiere lectioni, ef sancla me- verlice montis in plana descenriit, quia pro opera-
ditaiione rimarl ccelcstia et alia hujusmodi, quihus tioneni sancti Spirilus a Christo in omnes Ecclesiae
iu tantnm duTcoratur anima, ut vilescat ei mundtis filios Spiritus sancli gralia cffusa est. Hoc
rieniqua
ctim delectalionibus snis. Si spiritalia cnro corpo- est unguentmn nnclionis,
qtio labcrnaculuni et om-
ralibus yelimus. comparare, dicemus quia spiritus nia vasa ejus inuncturo esi
(Exod. xxx), hoc est uii-
corapunctionis fciramcnturo esl : spiritus coropas- giientum quod a capite in barbam Aaron, ct inde iiv
sionis, unguenium : spiiilus adoptionis, eleclua- oram vcslimenli ejus dcscendil (Psal. cxxxu).
rium. Spiritus compunclionis ferramenlo compara- Merito ulique dcscendit a barba in oram vesti-
tiir, quia sicuf medicinale ferrum morbum corporis " menti, quia unguentum non erat barbae sed cr.pilis.
pungit et praeciriii, ita et spiritus compiinciionis Capul auleni non lanlum barbae, sed omiiiiim
Tjiorbum aniinac piingit per dolorem et qnodani nienibroriim erat : ideoque ungiienluin recte a ca-
modo expellif per huniilem coufossioneni. Spiritus pite iu barbam, et a bar!'a in caiicra membra rie-
«ompassionis unguenlocoinparalur, quoniain, sicnt buii effiitcre.
unguentum ad mitigandos dolores corporis foria Videtis, ut opinor.quomorioSpiriiiis Dominircple-
apponiiur, ita ad sublevandas necessitates misero- vit orbcni terraruin spiriialium charismatuni ple-
rum opera misericordiae exlerins apponuntur. Spi- niludine, qui sive dicatur spiiitiis Domini, hoc esl,
ritus adoptionis recle dicitur eleciuariura, quod ex Dei Palris, vel Domini, id csl, Christi, una venias
speciebus aromaiicis conficilur el dulce est palalo, est. Si verba pradicla gcneralissimam contincanl
e.t conservativum sanitatis; quia prae cneleris spi- promissionem, lunc pcr orbem terrarum universi-
ritalium- graiiarum habet abundantiam, quibus las crealuraruni est intelligenda, et sic illa univei-
ianima drilcoratur, et vigorem accipil internae sani- sitas distiiiguenda esl, ut dicamus : quia est lerra
tatis, siicut Paulus dicil: Fructus autem spiritus est rniiudanx fabricae, esl terra praisenlis Ecclesiae, est
jcharitas, gaudium, pax, patientia, longanimilas, ^ terra cccleslis palriae. De prima dicitur : In prin-
honilas, roansueiurio, fides, roodestia, conlinentia, cipio crcavit Deus ccelum el lerram etc. (Gen. i).
.castitas (Gal. v). Et, quoniam banc multifariam De secunda dicitur : Visitasti terram, et inebriasti
jpleniludinem unus SpirituS operatur in Ecclesiis cam, multiplicasti locupleiare eam (Psal. LXIV).Et
;Dei, dicium esl: hi Job : Qui extcndit aquiloneni snper vacuum et
Spirilus Domini replevit orbem lerrarum. Hoc est appendil terram super nihili (Job. xxvi). Terram
JEccIesiaruiii universilatem. Quod dicitur replevil, siquiriem super nihili appendcre, est Ecclesiam su-
prxterittim pro futuro positum iniellige, propter per gentcs dilatare, qua? uihilum in Isaia appel-
.cerlitudinem adimplendae promissionis, sicut alibi lantur ubi dicitur : Omnes genles quasi nou sinl
legitur : Omnia quaecunque audivi a Palre raeo, sic sunl in conspecln Dei, el tanqnam nihilum et
iiota feci vobis (Joan.x), el ii) mullis aliislocis simile inane repnlalx sunl (Isa. XL). De terra cceleslis
hivenitur.- Aitende quia spiritus ab initio non or- patriae scripiura est in psalroo : Credo videre bona
heni terrarum, sed angulos quosdam hujus mundi Doiiiini in terra vivenlium (Psal. xxvi). Si vis scire
iroplevit. Angulos auteni' lerraruro mundi dixerim quomodo baec lerrarum universitas replela sit, con-
viros justos, patiiarchas videlicet et alios, qni fue- sidera opera Dei : quia sunt opera condilionis,
funl in antiquis seculis paucilate rari, et obscuri jx opera restaurationis, opera reparationis. Opera
prae mullitudine malorum inler quos conversaban- condiiionis sunt; ccelum el terra el quaecunque
i.ur. In quibus spirittis Dei'manens dum neque pro- '-: coiilinentur in iliis; opera resiaurationis sunt, per
pheiali voce, neqtie miraculorum signis foras prodi- qtiachomoin sanclilaiem vitae rcformatur, ad quae
bat, fiiiibus inlerioris conscientiae contenlus, pertinenl Christi incarnalio, passio, resurrectio, et
veliit angulos quosdam rcplebat. Antiquis ergo omnia opera interiora, qnaeelecii faciunt a lemp^re
teniporibus Spirilus sanclus parcus quodammodo iiicarnalionisGhrisli, usque ad finem seculi; opera
fuit, ne dicam avarus, quia lunc nobis thesauri- reparalionis sunt, quaj louim innovanthominein in
zavit ct congregavil divitias, ut tempore gratiac fuluravita,adquae pertinenl giorificaiiocorporis, jo-
illas exponeret, et fons divinae bonitatis per gra- cunditasmenlis,elfeliciiasgaudiorum, qua;nec ocu-
tiam abundantius einanarei : et unctio spirilalium lusvidil, necaurisaudivil, nec incorbominisascen-
charismaluro cum omni plenitudine in filios Eccle- dit. Inter opera restauralioniset opera reparatioriis
siae descenderet. Qnomodo enim non descenderet? haicdistaniia est.quiahaecfaciuniutquaeperriita fue
Jn vertice moiilis positum erat, ad cujus radicem rant perdiia non sint, illa utqua? restaurala sunt,
eampi e.t valles.undiquc, accessit ignis, el lique- bcata sint. Spirilus ergoDominireplevil ferrammun-
217 SERMONES. — SERM. XXXVII. liN DIE PENTECOSTES. 21«
('aiisefabficae peropera condiliotiis, terram pra-semisi A quod erai sttper facieni Moysi dum loqnercliir filiis
Ecclesiae per opera restaitrationis, terraro coeleslis Israel (Exod. xxxiv), iino usqne bodie velamen su-
palriae per opera reparalionis.Noi) mireris quod per corda ipsorum positum est, duin filius ille se-
opera condiliouis Spiritui sancto allribiiiinus, cuni nior foris stans audil syiiiphoniani et chorum , iri
Palri polius ascribenda videaniur secunrium Au- cst, spiriialem laelitiaro Ecclesiae in Scripturis re-
giisiinum, qui dicit : Si quaeris per quem? per promissam, quam non intelligens intrare contemnit.
Yerbiim : si quaeris quare? quia bonus est, quasi Tenipore gratiae vcrbum sonat, quia filiis Ec-
dieerei propler Spiritum sanclum, el sic idem spi- clesiac mysleria legis et pfO|ilielarum palefacta suni,
lus nonvidetur esse auctor, sed causa crealurarum. ul jain noii carnaliler, sed spirilalitcr ea intelli-
Absque dubitatione tamen verum est, quod Paler et gant. Hoc est crgo quod dicilur : Quod conlinet
Filius et Spirilus sanctus sicut sunt in subslanlia omnia, scientiam habet vocis. Hoc est verbuiii vocis,
unum, ita nihil habeni in operatione divisum. Unde id esl, spirilalcm iiitelligenliam lcgis et piophela-
Dominus in Evangelio : Palcr meus usque modo rum , sacranieiiioriiinque Chrisli el Ecclesiae, quae
operalur et ego operor (Joan. v). El in Ecclesia per Spiritum sanclum in Scripturis sjinl rcvelata.
canitur : Te laudenl, le glorificcnt oniiies creaiurac Vel cuin diciiur : Hoc quod conlinet omnia, per hoc
tuac, o beala Trinilas. Recte ergo dicilttr, quod spi- rj denioiisiratio fu ad cor hiimanum, quod hac ratione
ritus Domini replevil orbem lcrrarum, et boc quod continet omnia. Primo Spiritum sanclum continet,
contiiietomnia scienliam Iiabel vocis. Per hoc ge- qui ei invisibiliter illabitur, angelicam naluram
neralis sil demonslratio, non personalis, id. cst, continet per simililudincm crealionis, quia ralio-
ad mnlla, noii ad uniim, sicul iii Ecclesiastc, ubi nem el intellecium, c.ognitioncm Dei el dileclionein
dicitur : Deum time el mandata ejus observa, hoc acccpil in sua crealione. Conlinet eliara omncm
est omnis liomo (Eccl. xu). lbi cnim ad onnieiii corpoream creaturam per cognitionem causarum ,
iiominem fit dcmoiislratio, non ad iinuni solum, eo quod causas omuium scrutetur el inlelligat. Se-
quasi diceret Saloroon : Non quaeras cui loquar, .cunduin hoc ergo cor huraanum continens Spiritum
cum dico : Deum lime el mandala ejus observa. sanclum, conientura diccre possuinus. Esl ergo cor
Non enim loquor uni, sed omni. Eodem modo in- humanum quasi vas quoddam gratiae Dei, et ne-
telligendum est hoc, id esl, universalis Ecclesia, cesse ut* vas purum et poliium sit auod lanlum
c.uaeconlinel omnia, id esi, oninem spirituspleni- thesaururo debet continere.
tadinem. Scientiam habet vocis. Cujus vocis? Tria Respicial ergo unusquisque ad vas stiuin ulrum
sunt hic : sonus, vox ct verbum. Sonus esi stre- sinccrurii sit, el utriiin facliiin sil in honorem au in
'
pilus ille qui sine instrumento Iinguae et admini- C contumeliam. Vasorum enini hujus modi aliud est
culo oris efiicitur ut collisio lapidum vel aliquid piirura el politum, aliud puruni cl non politum,
tale. Vox autem est souus, qui instrumeiiio liuguae aliud poliium et non purum, aliud nec poliimii neque
et oris formalur. Verbum vero est significalio vo- pmuni. Vas purum el politum habet, qui inlus
cis, quae in ejus prolalione cOncipitur in mente ra- inundus est mvnle, et foris huneslus rcligiosi con-
tionali. A principio raundi usqtie ad Moysen soniis versatione, ut in ipso quodammodo luccal gratia
fuit, a Moyse usque ad Christum sonuit vox, ab divina, ila ut cum videris cum, dicere possis qtiia
incamaiioiie Christi usque ad fineirtsecuii sonal ver- • Deus habital in illo. Vas purum ct uon poiitura ha-
buni. Vis scire quomodo sub lege nalurali sonus bet, qui virluiibtis animi bene instilultis est, sed,
sine adininiculo linguae et oris fuit? Lingua Dei duin sacculari quadara conversaiione in viclu et
Spiritus sanctus esl, de qua dicilur : Liugtla me.i vcsiilu, et ratiiidauis uegoliis se egcrit inler homincs
calamus scribae velociler scribenlis (Psal. XLIV).OS foris, quodainroodo est iropolitus. Vas politum cl
vero est sapienlia Dei, id esl, Christus, de quo di- non purum habetfalsus religiosus, qui, virtute aniroi.
citur : Oseuietur roe osculo oris sni (Canl. i). Et in vacuus, siiiiulataniqiiaindamspeciem rcligionis por-
prophelis saepelegiiur quod os Domini locutum esl. ,_ lal in corpore, gestu humiliialem, verbo benigni-
Quia ergo loqucla, qua utebantur homines ante talcni, vullu siniplicitalero, roeniiensque, co usque
Icgero, nullam Dei sapientiaro, nihil spirilalis gratiae apparens religiosus, quotisque nacta opportunilaie
contiiiebat, quasi ad tumultum sacculi, tanluin so- vere iniquus esse possit. Effunde eniro vas illins,
inini sine adminiculo linguae et oris faciebant. Sub el invenies invidias, detracliones, dolosas raachina-
lcge scripla nox sonuit, et fuit ista, Iex el propheiae, liones, exquisiias malilias, absque eo quori intrin-
quae velut oris et linguacadminiculo, id est sapien- secus latet, et ila spiriiali riilectionc alicnuro inve-
tia Dei dictante el Spirilu sanclo docentc, cdita siiiil. nies, ut nec etiam riiligentes se possit diligerc. Vas
Ulis aulem. qui Jegem acceperunt, vox tantum so- neque politum neque purum habet, qui iiuus per
iiuit, quia mysteria legis, etspiritalem intelligeii- vitia , et foris per scandala deforroalur, et isle ma-
tiam non accipiebant. Hoc est quod Urias Elhams nifesle malus est.
epistolam morlis suae signalam secum tulit, quia Cor ergo humamim quod conlinei omnia, scien-
populus Judaicus accepit sacram Scripluram, el liam habel vocis. Altende quod Deus ab initio do-
spiriiali intelligenlia sibi clausam ad cumulum dam- cuit creaturas duas voces : unain vocalcm, alterani
«ationis suae(// Reg. u). Hoc significabat velamcn realem. Vox vocalis fuit, qua oroncs homincs ah
Si9 ABSALONIS ABBATIS SPRlNCKIRSB.VCE.NSlS S20
iiiitio nsqne ad diVisiourm linguarum usi sunl. Vox j\ A breviias lempofis, non sinebal diligentius procu-
reTlis fuit dignitas conditionis creaiiirarum, per rare quod dicerero, eo quod hodiemae diei exhorta-
qiiam Deus ostensus esl lauriabilis. Omnis aufem. lio lorrenti linguoe, et fcecundo pcctori coromissa
crealnra habuil iu sua condilione unde Deus vere fnerit. De cujus pleuiludine sperabimus nos oinncs
lauriari possel. Unrie s<riptum est : Laudanl illum accepturos.
cceliim ct lerra et niare , et omnia replilia in eis. Ne lainen lantae solemnitati, vel polius chariiati
Hnjus realis vocis sciemia soli homini ad exem- vestrae videatur iiijuriosum, si secundum moreni
plum vivendi dala est : Ut intclligens qnaliicr alioe diei verbum Dei non procedat, riicam aliquid, et in
crealurac servala dignitatc suae conditionis Deiim Tabernaculo Dei, non quod volo, sed quodvaleo,
loquereniur, ipse quoque in sua dignilaie perseve- sumens io hoc loquendi fiduciam, quia Detts raunus
rans, Deum reali voce praedicaret. Sed ecce roira- quaniuralibel parvum 11011desprcit, quod obiatum
bile qnid, imo inise.rabile facluni : quia, caclcris fuerit bonaevolunlatis affeclu.
crcaiuris servala nalurali condilione Deiim loqtien- Ei, ut a soleinniis liodiernae riiei loqucndi siimam
lilius, in solo hoiiiine labiiimuniiersapcrealurac con- principiuro, videtur feslivitas Dedicalionis aliquid
fusum esi, ita quotl iiulluin nalurae doiiuin sit in eo, habere caeieriseminentius. In qnibus omaio san-
quori diccre possit Deo, tale me fecisti. Virie cri- B * ctuario pcr cullum allaris, apparatu ministroruni,
minosos honiiiies, in qtiibus iniqiiilas monstrifero laudibus divinis in ccelum resonantibus satis est
qiiodam tiiiiiiillu cnnfuuriil omnia. Nonnc inquam- riicm festum agere. Sed in hac tota lempli supcr-
daro confusioneni linguarum videnlur incidisse, cum, ficies lumineillustrala nobis exhibelur jucundior,
spirilalibus viliis conlra carnalia, el carnalibus unde "et universalis Ecclesiae gaudia nobis liodie
conira spiiitafa tiimulliianlihns, imagiiiem Dci pror- repraesenlari videnlur. Habel euim in ea anima pec-
susrieformaiam, eliaro ari quid facli sunlnon possint calrix unde gaudeat, cui contra saevitiaroiriiroico-
:ignoscer,e?0 quanti slnporis, inio quanti pudoris, rum persequeiilium constiluitur civitas refugii.
imo quanii sceleris esi, imaginem Dei, hoc est, ani- Habet anima proficiens el justificata unde gaudeal,
roam Chrislianam sic deformare, ut species ejus cui conlra tentaliones varias in auxiliuro defensio-
eiiaiu histrionem non deceat, quaesummi Regis for- nis conslruitur lurris fortitudinis. Habet anima
main debueral exhibcre. Quis deniquesummi Regis perfccta uiide gaudeat, cui in secretarium contem-
liiian , rcgalil.us dignam nupliis, prostiluit meretri- plationis dedicalur domus orationis. Sive enim Ec-
cari, ct fuil impunilus? Anima Chrisliana summi clesiam, civitaiem, sive lurrim, sine domum ora-
Hegisest filia.quia etipsa eumPatrem nominaicura p( lionisappelles, non errabis, ul lamen diclorum causa
dicil : Pater noster qui es in ccelis.(]l/a/i7/.vi).Hanc ex rerum siiniliiudirie colligattir. Nomine civilalis
revcra honio nefarius venundaius sub peccato prc- appellalur Ecclcsia prophetae lesiimonio ubi dicit:
stituit oiniii spirilui iroiniindo, dum alius polluitur Fundalur exullatione universx lerrae mons Sion,
luxuria, alius superbia, alius avaritia, et poslremo lalcra aquilonis et civitasRegismagni(PsflI. XLVII).
iri tantum bar.iilnuni viliorum demergitur, ut ho- Et alibi : Convertenfur ad vesperum, el famem
nesla vilia dedignantur ei dominari, sed horrendis patientur, ul canes circuibunl civitatem (Psat.
et ignoniiniosisciimiiiibus subjaceat, quaevcl nomi- LVUI).Unde et in lege veieri Ecclesia per tres ci-
nareaiidientium esset injuria. Tu ergp, horoo, [quij vitates refugii recle significala est. Tres, inquam,
per culpam sicdeforroalus es, et a voccilla, qua omnis plurali numero, quia eiiaro una esl Ecclesia, et
(reatura laudat Deuni, obrouluisti, frange silentium, plures Ecclesiae, unde dicitur in Canticis : Una cs
disce loqui, et usum vocis recnpera, civjus scien- columba mea, formosa mea (Canf. n). El alibi : In
tiaiii rctinuisti. Doceant te loqui crealurae insensi- Ecclesiis benedicile Deo Domino, de fontibus Israel
hiles, et brula animalia, qnae in stalu suaecondi- (Psal. LXvii).Est ergo una unione charilaiis, plures
lionis mancnlia Deum laudant: cl si parum est propter diversas fidelium coiigrcgationes.
magis'erii, doccatle Spiritus sanclus, qui per gra- . D Possunius lamen dicere quod Ecclesia per tres
tiae infusionein auclor esl noslra; rcgenerationis. civilales refugii significata estpropter tria remedia
Praepara cor luum ad vitae novitaiem, ul accepla quae in-ea peccatoribus conferunlur, videlicet re-
Spiritus Sancli graiia reparaiis in le bouis nalura- gcneralionis, confessionis, et cOnversationis. Ista
Tibus cum caeleris creaturis in praesenli vila lauries! tria remedia contra VECtriplex instituta sunt, vide-
Deuin : ul, siadio praesenlis vitaedecurso, operanle, Iicet vae originale, vae actuale, vae pcenale. Remc-
eodeui Spiritu in fulura vita cum saiiclis omnibusi dium regeneralionis contra vae originale inslituliim
Deum glorifices, proestantc Domino nostro Jesu, est, ut culpa nativiiatis, per quam natura filivirae
Christo, cujus regnum el imperium perroanel in, omnes efficiunlur, non noceat illis qui per sacra-
secula sectiloruin. Amen. . mentum baptismi Chrisluni induerunl: remediura
SERMO XXXVHI. cortfcssionis contra vae actuale instilulum esl, in
1H1)EI)ICA.I10NEECCLESI.E. qua peccata actualia relaxantur et resiituuntur me-
Domus mea domus oraiionisvocabitur (Matth.xxi). rita priora, ue remaneat macula criminis, quam
Verbum abbrcviatuni, fralrc.s dileclissimi, vobis5 humilitas lacrymosae confessionis detersit. Reme-
proponere disposui, quoniam feslinata obedicnlia ett dium conversalionis conlra vae pcenale inslilutum
S5I SERMONES. — SERM. XXXVIH. IN DEDICATIONE ECCLESLE. S22
csl, vae, inquam, ignis gehennalis, vel ignispurga- • A vox sine sensu , cibus sine appctitti, oraiio sine
torij, ut hi qui, abjecla saeculari conversalione , la- affcctu? Nam si spiriialium ad corpofalia fial coin-
fiboribus pcenitentiae et bonorum operum exerciliis paratio, sicut cibus corporalis refeciio est corporis,
peccalasua in seipsis puniunt, et posl excessuro viiae ila et oralio cibus esl aniinae. Certe, si absqne ap-
liujus nihil puniendum in se relinquenles, sine im- pelitu cibtim corporalem accipias, roagis dctrimen-
periimenlo diriganlspirilum adDeum qui fecit illuni. luni quam nutriroenlum tibi acquiris , eo qnod su-
Est eliam Ecclesia lurris appellata in Canlicis perflue infusum aut noxium fiet aul injucundum.
ubi coniparalur turri, qnae aedificata esl cnro propu- Sirnili morio oratio sine affectu, quae cibus debet
gnaculis (Cant. iv). Et alibi: Vos qui in lurribus es- es&eaniniae , illam non reficit, quia sine fructu est
lis, aperiieporlas, quia nobiscum Detis (Juditli. xm). oralio, quae immundis fcedata cogitationibus, et
Coinparalur autem lurri propler tria, quia munila, spiritalibus plagis odii, invidiae, elaiionis, et csele-
quia sublimis, quia fortis. Munila esl Ecclesia, non rorum talium sauciala, caret devotione. Tibi ergo
solum quia super moniem constructa, sed quia flu- loquar nunc, o anima mea misera, quae in domo
mine et muro vallata esl; supra montem , inquam, orationis, imo interoranduin, lot lurpia, lolcuriosa,
construcla esl coagulatum el pinguem, coagtilatum lot vana cogiiasti, quid rcspondcbis Deo luo cum
passione, pinguem charilale : de quo monfeEsaias tecum ponet ralioiiem, quod opus suum feceris
dicit: Yenite, ascendamus ad montem Domini et ad fraudulenler? quiri respondebis piis auimabus,
domum Dei Jacoli, ei docebil nos vias suas, etam-. quarum peccata porlare debueras, quarum bona
bulabinius in seniitis ejns (Isa.i). Mons iste Chri- percepisti in vila lua, ul averteres inriigiiaiioneia
slusesl, in quo lanquam in fuiidanienlo Ecclesia fun- Dei ab illis? quid demuin angelicis spirilibus respon-
data est, unde scriptum csl: Fundamentum aliud dere poteris, quorum non es reverita proeseiuiana,
neuio potest ponere praeter id quod positumcst, coiilempsisti auxilia, officia negkxtsti ? solent enim
quod cst Christus Jesus (/ Cor. m). Flumen quod spiritus angelici oranlibus assistere, non soluai ut
Ecclesiam circuil, est spirilalium donorum abun- defendanl eos ab infestaiionibus iniiuici, sed elianv
danlia, qua firieles irrigantur secundum mensuram uioraiiones illorum ante ihronuin Dei repraesenient,
donalionis Chrisli, de quo fliiiniiic Prophcta dicit : sicut Prophela dicil : Praeveneruiil priiicipes con-
Fluminis impetus laclificat civitaiem Dei (Psat. juncti psallenlibus in rnedio jiiveucularuin lympa-
XLV).Murus.quo civitas isla ambilur, fortitudo esl nisiriarum (Psal. LXVU).Principes siquidem isti;
coiiiiiicmiae, qua in Ecclesia Dei sancti viri contra qui suiit angelici spirilus', psallcntes praeveniuni
desideria carnis muniuntur. Sublimilas aulem tur- C ( niodo auxiliando, modo suggereudo quac poslulenf,
ris, qtiam Ecclesiam diximus, alliludo est cccle- el hoc in medio juvencularum tyinpanislriarum,
siesticae dignitalis : forliludo esl rigor ecclesia- ld cst, Ecclesiarum, caiiiem suam per absiincnliae
sticae severitalis. Tu ergo, anima proficiens, qnae in viiiutcm, et labores plufimos morlificanlium. Et
hac lurri vis defendi, sic in Ecclesia Dei conservare, alihi in id ipsum Propheta consonal, dicens : Prin-
ul his qui in dignitale suprate positi sunl humi- cipes Juda duces eorum, principes Zabulon, prin-
lieris per obedicntiam, in exeessibus luis corrigen- cipes Neptalim (Psal. LXVII).Angelici siquidem spi-
dis disciplinae te subjicias per paiientiaro , iasuper ritus, qui aliisjusteet pie viventibus principessunt,
viriulibus rauiiiia vitae leneas innocenliam. regendoeoselauxiliumpraebendo.oraiitibusetiamdu-
Est etiam Ecclesia domiis orationis his, qui.re- ces dicuntur, eo quod in hoc aniplius veris oratoribus
licto saeculari lumultu, soli Deo vacare desideranl, [vereoraniibus]sini propitii, quod illoruin devotio-
ct, purgala conscienlia ab omni inquinamento car- liempaiiteretprecesanle Deumdirigantetdeducant.
iiis et spiritus, uori solumvoce, sed sancla devo- UndediciturquiaprincipesJuda duceseoruni, idest,
lione, pio nieiitis affectu psallunl Deo in cordibus confileuliiim ; principes Zabulon, hoc est, coiilincn-
suis. Illis eienira Ecclesia spirilaliter est doraus tium ; priiitipes Nephtaliro, hoc esl, conleniplaiiiium
oralionis, qui linguam, aftecturo , sludiuin oralioni D I sunt duces eortim, hoc esl psallenliuin. Judas enim,
iropendunl, quos ipse Dominus in Evangelio (joan. qui iiiierprelaiur confitens, significat confitentes :
HJ) veros adoralores appellat, qui adorant Palrem Zabulon,qui iiilerpretatur habilacuhim fortitudinis,
in spirilu et veritate. Tale profecto orationis genus significalconlinentes : Neptalim, qtii inlerpielalur
propheta David poslulabat, cum dicerel : Sicut cervus eniissus, significat conleniplanles. lsloruro
adipe et pinguedine replealur aiiima mea , el labiis ergo principes sunl duces devote (irantium in his
exultalionis laudabit os nieuiii (Psal. LXII). Et ' quac Deo placita sunl cos dirigenles. Tiineo vehc-
alibi: Dirigalur oratio mea sicut inceiisuro in con- menter ne animas pias pro quibus fideliternon
spectu luo (Psal. CXL). Quare sicut incensum? intercessisti, invenias accusatrices lui aiue Dciiro,
lucensum cum accenditur, furoum, flaniinam, odorem angelos tesies, ipsuni Deum juriicein experiaris, qui
ex se eroiiiit: sic et oratio Deo graia, modofumum indivinis obsequiis tam negligenslam indevotacon-
compuiictiohis per recordaiionem peccalorum,inodo vinceris exlitisse.
flammam chariialis per amorem cceleslium, modo Resipisce ergo tandem, animamea, elquaecunque
oilorem devotionis per bonuro menlis affeclum in es mei similis auima peccalrix, ul in divinis officiis
Deum emiltit, Quid enim valet Htiera sinc spiritu, seduh psallas spiriiu, psaibs et menie, et, relictrs
225 ABSALONiSABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 524
his quae ariversus te liiilitanl, subdila esto Doroino, A. Jiabtieruntsocios tribulationum, regnieliam qnanilo-
el o'ra eum, ora, ariora, exora. Ora sinceriler, ariora qtie Iiabeaiit cohaeredes, largienle Domino nosiro
fideliler, exora perscveraiuer. Si in domo orationis Jesu Christo, ciijtts regmim et imperium permanet
es, ora : si meritis luis exigentibus foris cs, pulsa in secula seculpriiro. Amcn.
ari portas doinus hnjtis, et aperieniur libi. Sicul SERMO XXXIX.
autem in doiiio orationis diversae sunt mansiones, INDEDICXTIONE ECCLESI^.
ita et porlarum diversilales. Donius siqiiiriero Dei, Zachwe, feslinansdescende, quia hodiein domotua
'
quae est Ecclesia, tribus mansionibus distinguiliir. oportel me manere (Luc. xix). Festivo quodam gan-
Priina est intraiiiium, secunda pugiianlium, tertia dib, et, ut ila dicam, gatidio gaudiorum hodienue
. rc£iiaiitium. Primae ergo roansiot.is poitae sunt sa- dici solemnitas suscipienda est, quia diebus caeleris,
| cramcnta Ecclesiac, pcr qnac crimuvosi quiciinque in etsi ciijuslibet sanctorura digne pro inerilo recolitur
"' greniium Ecclesiae recipiunlur, de qurbus portis di- gloria, sed ccrle in hac loiius Ecclesiae gaudia sunt
citur : Diligit Domiiius porlas Sion , super omnia nobis repraesentata.
taliernacula Jjcob (Psal. Lxxxyi). Porlae secunda) Ipse enim templi maierialis dccor, qui oculis no-
mansionis sunl doclrinae et veritatis, scilicet Ev.*n- stris foris ingerilur, templi spirilalis, quod est Ec-
gelii, legis et prophelarum, per quas erudiuniur clesia, nobis figurat sanclilicationero, quani iioinini
justi ad opera justitia?, et pie vivendum in hoc se- suo per sanjiinem rerieniptionis consecratam, quasi
culo, de quibus dicilur: Aperite mihiportas justilia; quOddam salutis refiigium, animae cui henedixit
ct ingressus in eas, confitebor Domino (Psal.cxvii). Deus, in medio lerroe collocavii. Hoc est quod ipsa
Torlae lerliae roansicnis siinl viiliiles, videlicel clia- TScclcsia,in Scripluiis,inorio domns refugii, modo
rilas, pax, boniias, el caeterae quae permancnt hic lurris, modo doinus orationis appcllaia est. An non
el in futuro, Et istae sunt poriae aeternales, cle qui- ipsa est domus refugii, ad quam de polsstale ty-
Lus diclumest : Attollile porias, principes, vcsras; ranni, de carcere morlis, de peccatoruin vinculis
clelevamini, porla» seiernales, el inlroibit rex glo- rei confugiunt et liberantur? H.ec est quae in lego
rlae (Psal. xxv). Ingressi ergo has porlas ari man- veteri (Deut. iv,) per tres illas civitates rcfugii
sioues omnes adoranl, sed non uno morio. In prima significala est, ad quas rei confugienles lam diu
enim mansione oranles proslernuntur pedibus Do- niorabaiiiur, quousqiic in morle summi ponlificis
mini, in secunria adoranles quasi elevati inbiant Vcl anno jubilceo ad possessiones pristinas redirent.
manibus ipsius, in lertia exorantes erecii respiciunt Ipsm quippe tres civilales refugii Ecclesiam figura-
faciero ejus semper. ,r bant propter tria remedia, videlicet regerierationis,
Qui in prima mansione adorant prostrati, surit confessionis, el conversionis , quoe peccaloribus in
r.uper conversi qui adhuc malorum suorum conscii, Ecclesia conferusitur contra triplex vae quo mundus
carnalibus obnoxii desideriis, vallati lenlationibus, corruil. Quorum primuni, videlicet regenerationis,
lacrymosas preces pro peccatis fundunl ad Domi- contra vac originale; secunduin, id esl confessionis,
Dum. Nec enim illi qui recentes adhuc cicalrices coiilra vae actuale; lerlium, id esl convcrsionis,
criminum suorum aspiciunl, praesumere debenl po- corilra vaepoenale iiistilutum esl. In bis civitalibus,
stulare a Deo puritalem angeiicam, viiam illam quaesniit in Ecclesia Dei, rei commorantes ad posses-
heatam, quam nec oculus vidit, nec auris audivil; siones prisiinas, quae sunt praesentis vitae innocen-
sed potius Cum lacryrois veniani peccatorum, spatia et gaudia fuluraD, tandero reveriunlur, qnia et
ciuin pcenilenliae.lacrymarum imbrem.quibus Iavent hic per niorlem suinmi pontiiicis, id est Chiisii
peccala sua, debcnt pcslulare. Hanc orandi forroain ad innocenliam, et in auno jubileo, qui resurrectio-
docuit nos propheta David, cum diceret: Amplius nis gloriam praefigurat, ad felicilalem hcaliiudinis
lava me, Domine,-abiniqiiitafe mea, et a peccaio mco reforinabnnlur. Est eliani Ecclesia lurris vocala pro-
munda me (Psal. 1). Siinililer etbeala illa peccalrix, pter tria, videlicet propicr altiiudineni, fortiiudinem,
quae prostrata in faciea suaii), lacfymis lavif peries n et pulcliriluriinem. Et spectal alliludo Ecclesiae ad
Douiini, el capill.s siiis exlersil. In secunda vero subliiiiitalein dignilatis, foiiitudo ad saevcrilalem
mansione aiior.iiites justificaii manibtis inhianl Do- polestalis, pulchritudo ad venustalem virtulis. Unde
mini, manum defcnsionis et auxilii ab eo postulan- per Salomonem lurri comparalur, quae aeriificata
les. Dum eniiii viri jusii adhuc in praisenti vita roi- est cum propugnaculis. Mille, inquit, clypci pendenl
liianies a Dco postulanl cpntra carnis desideria for- ex ea^ omnis armatura forlium (Cant, iv). Propu-
- litudiiiein conlinentiae, conlra injcrias sibi illatasi gnacula hujus lurris, sunl perfecti viri et Ecclesiae
viriulriii palientiae, velut manibus Dei inlendunt, doclores, qui in sublirai constituli exemplo bonae
per quas sibi beneficium ab ipso donari cupiunt, , vitse caeteros regunt et defendunt: clypei vero de-
uiide scriptum est : Aperis lu manum tuam, ett pendenles sunt quique inferiores, qui scuto humi-
ironles omne animal benedictione (Psal. CXLIV). Ado- litatis et palientiae ab incursu hostium seipsos cu-
ranles in terlia Hiansioiu:,qux esl Iriuinphans Eccle- slodittnt. Doiiius eliam oralionis ecclesia. dicitur,
sia,respiciunl in faciem ejus semper.affeclu laudatio- pTopter eos qui vel pro conscientia delicli, vel de-
riis el exultationis, Deo semper adhaerenies, pro nobiss siderio praemii obsecrationibtis et orationibus va*
cliamvoto ct dcsideriosupplicanl, clquosaliquando o canles, non receduni a templo Dei die ac nocte. De
2-25 SERMONES. — SERM. XXXiX. IN DEDICATIONEECCLESIJE. 22«
•qua dorao scriplitm esl:Eicnim passer invcnil sibiii A eura colorem quem prius habcbat obscitrum exhibet
domum, el luiiiu- nirium siiii ubi ponal pullos suoss clarisshnum: significans eos qui parati sunt ad
(Psal. LXXXIU). Ubi per passercin volatus contem- oinnia pro nomine Jesu suslinenda, tempore tran-
plalivi viri, per lurlurein gcinitus peccaloris desi- quillitalis obscuri, sed si acslus pcrsecuiionis eos
gnunlur. pupugeril, lunc quales inlus laiuerint, palieniia ct
nxcesl donius illa, iu qtia Chrisius cum Zaihaco 5 pugna manifestum faciunl. Quartits sinaragdusfim-.-
vnlt nianere dieens: Zachwe, feslinuns descendc, etc. danienlum perficil, qtii colore usque adeo esl viri-f
Sed quae est arbor de qua jubelur descenderee dis, qnod cireumjaceiiles herbas el folia viriditate
Zachxiis antequam recipial Christum in doimun^ sua aGQeii: significans sanctos Ecclesiae doctores,'
su.-un? Ipsa est sycohiorus, ficus videlicet falnaa qui fidei vigore perfecte vireules, verbo praedicatio-
•esuherans, conice et foliis frucium ferens iniiii- nis et exhorlalioiiis caeteros afficiunl, ct ad vianij.
!em. El significat hujus vitae delectationeni feren- veritatis convertiinl. Quinliis sardoiiyxhujus dbmtis
lem ficus malas valde, ficus, iiiquaro, voluptaiis,, parictes crigere incipit, qni colore candidus, ct
corticein vanitaiiset folia levilalis. Fruclus arboriss qtiodammodo vergens in colorem rabeuui, figurat
hnjiis plenius noverunl, qni implicucriinl se volu- sanclos viros in Ecclesia, qui licel innoccmia et
pialibus hujus vitac, duccntcs in bonis dies suos, ctt ° puvitate vitae sinl candidi, lamen vigilando, jeju-
liiinc sibiparteni sialuerunt uii deliciis ei frui hnnis. nando, caeterisque tribulalionibus voluniariura silii
Sed.oZachaee, quis te docuit de hac arbore descen- martyrium, quod per rubcuin colorem exprimilur,
dere? quis fugere a venlura ira. Jpse certe, qui te3 propter Dcuui iniposueruiil. Huie superponitur Sar-
liislilicavit. Zschaeiis eniin juslus vel jiistificalus in- dius, qui lolus rubcus, significat sanctos marlyres,
terprelatur. Justificatus plane, et hoc justicia tri- qni jier miillas persccutioncs et injurias, landem
plici, scilicet juslicia pra-cepli, justicia excmpli,( hosiiam viv.iiii sanguine suo perfusos seipsos Deo
jiisticia consilii. Justicia praseepti cst, secundumi obluleruiit. Sepiinius cbrvsolitus lotus esl aureus,
iiiandala Dei vias suas dirigere, quod Zacliccus fecil,p in auro vero ccelestis douum sapieutiae expriinitur,
sicut de seipso dicil : El si quid aliquem defiau- cl significat iste lapis eos qui hoc douuin riiuiiitus
davi, reddo quadruplum. Justicia exempli esl prai.er perêperunl, ul Joanncs in ApocalypT, et Paulus qui
iiiandala Dei ad exemplum virlutis imiiandae relin- per revelaiionem, et prophelae qui per inspirationeni
quere .lesiimonium boni operis, ut ibb Ecce riimi- Christi el Eccesiae roysleiia ordinaveruut. Oclavtis
diiun bonorura meornm do pauperibus. Justicia veroi est beryllus exiroiae clarilatiscolorem ccerulcuin ba-
cousilii cst, spretis rebus transiloriis Deo fiuniier • /p bens admistiim , viros significat claustrales et rch-
per coiilemplationeni adhaerere, sicul de Zachaeoi giosos, qui sancia conversatione puri, lamen ne
scripium esl: El descendit festinanler, et excepil aliqua seculi contagione roaculenlur, se ipsos a
illum gaudens. Et certe prsediciis verbis nobis qui; lerrenis occupaiionibus, soli Deo vacantes, seqne-
per Zachaeum signati surous, in Zachaeo loquitur straveriint. Parielibus vero consummatis, leclum
Christus, jubens nos praedictis passibus jusiiciac de. domus iuchoat. Topazius, qui aerio et aureo colore
arbore sycomoro descendere, ne aliqua reinaneant iiilermistus, eos designat, qui in utraque viia per-
in nobis vestigia voluptatis, vanitaiis, sive levitatis, fecti, ab acliva ad contemplativam iransierunl. Co-
quibus domus noslra, id esl ecclesia sordidala ad- lor enim aerius, qui et cccleslis, designal contcni-
venientis offendat reverentiam majestatis. plationem. Color vero aureus eo quod ad rubeum
Oportel ergo doraum hanc in qua Christus vult accedat colorem vita? aclivae trihulaiiones, ut
manere triplici apparalu praeparari', ut sit doinus in isto loco : ct quandoque fulgorem niiraculo-
pulchra, roensa locuples, idonei ininislrantes. Ad rum ut in sequentibus dicctur, designai. Deci-
domus hujus pulchriludinem sufficit proponere, mus aul chrysoprasus viridi aurcoque colore di-
quod universus lapis preeiosus in slruclura ejus slinguitur, virttiLein habens (aiunt pliysici) mcdi-
locatur, jaspis, saphyrus, chalcedonius, sroaragdus, D I cinaleni, et signiiical eos, qui praeter fidei viriuteni,
sardonyx, sardius, chrysolitus, beryllus, lopazius, eliam operalionem roiraculoruiii acceperunt, ut illi
chrysoprasus, byacinthus et aroethyslus. Jaspis qui sanare infirmilaies, suscitare morluos, fiigare
qui colore esl mediocriter viridis, el in funriamenlo dacmones meruerunt. Undecimus est hyacinilius qui
httjus domus primo ponilur, imperfectos quosque totus cceleslis sive aerii colorisesl.elsigiiificat viros
significsU in Ecclesia, qui sumraam viiiulum viain sttmniae conlemplaiioni dedilos, solum Deum et ca
nondum altingentes, sola fidei virent simplicitate, quae Dei sunl meditantes, totique absorpti in spiri-
quibus scriptum est: Juslus aiitero meiis ex fide vi- lum, corpore sunt in terris el coiiversatione in
\\i(Habac. u). Huicsuperponitursaphyrus, qui colo- ccelis. Duodecimus auiethysius lectum consummat,
rcro habens aerium maculis quibusdam dislingui- purpureum habens colorem ; purpura vero regum
tur, signilicans eos qui plerumque rapiuntur deside- ornamenlura esse solel, et proplerea per ametliy-
rio cosleslium, sed lerrena sollicitudine el ncgotiis slum apostoli recle riesignantur, qui verbo etmariy-
hujus seculi, quasi quibusdam maculis afliciuniur. rio Chrislum per universum mundiim circuniferen-
Teriium locuro obtinet chalcedonius colorcm ha- tes pr* ca-lcris singularitermuiidoeuiii innolucrui.l.
bens rubeum, sed obscurum, qui si cavatus fuerit, Et htec de dorous pulcliriludiue.
S27 ABSALONIS iBBATIS 5PR1NCKIR5BACENSIS »28
-Men.saycro liujns riomus est sacra Scriptura, de A J\ virlutuni utcbatur: quaj erant fceroinalla, tunica
.qtta Salomon ait : Scdisti ad niensain divilis, dili- byssina, baliheus, tunica hyacintliina, superhume-
gcnler atlende.quae apponuhlur libi, ut el tu simi- rale, rationale, cidaris, et lamina aurea (Exod.
lia praepares (Ecc/i. xxxi). Hacc esl mensa veieris xxvm). In fceminalibiis ergo sigiiificaia esl roundilia
taberuaculi supcr quam duodecim panes proposi- carnis, in lunica byssina niunditia mentis, in bal»
lionis poiiebantur, quibus sacerdotes et corum theo quo vestcs stringunltir, ulriusque custodia,
filii reficiebaiitur (Lev. xxiv). Dnodecini illi panes io lunica hyac.inlhiiia virlus coniemplationis, in-
humerali fortiludo honi operis, in rationali,
aposloli -fiierunt- et cacleri viri apostolici, qni in siiper
mensa divinae Scriplurae roedilati sunt die ac nocte, quod crat ornamenlum pectoris, discrelio scien-
caeterisque Ecclesiae filiis yeibum vitae iiiinisirave- liae, in cidari, qua caput legehatur, reginien quiiique
runt, cibantes illos pane vitse et inlellectus, etaqna sensuuii), qui praecipue in capile sedem habent,
sapientiaesalularispotanlesillos. Dequaaqua elcilio iiiTamina aurea, quae imniiuebal frouti memoria
alibi Proplieta dicit.: FluBvenDei replclum est aquis, sive crux Dominicae passionis, ul sacerdos nihil
pKTasticibiimillOrum,quoniam iia estpraeparaiia ejus agat per coiiteniipnem vel inanem gloriam, sed
omnia ejus opera in nomine Domini fiant. His or-
(Psal. Lxiv).Tlujusinelisaequattior fercula dislingueie
possuiiius, videlicet sensum hisiorialem, qui in- B I iiaroeniorum generibus ad niensam Cbristi debet
struil ad vefilateiii, nioralem, qui informal volnn- quisque accedere, his signis ei armis regi suo mili-
lalenv; allegoricum, qui robofat firiem ; anagogi- tare, ul et ex ipso ccelesli habitu militise manife-
enm, qui sursum lrahii per coniemplationem. Vcl slum sil quo tendal finis vicloriae.
possunius seciindum Apostolum hujus roensaefcrcula Cerle hi, qni terreno iniperatori inilitant, signa
aliierdistinguere.Divisiones, inquit, gratiarum sunt. quaedaniportant singulafis roilitiae,iitputa alii aqui-
Alii ciiim datur sermo sapienliae, alii sermo scieu- las, alii leones, quidam rosas vel lilia, qtiidam
tiae, alii inierprelalio sermonum, alii mysteriorum lunulas, et cactera in liiinc moriiim, ut cum aliquid
slrennue gesserunl, cujusnoniini ascribi debeat per
reyclalio, alii prophetiae, quac omnia fcrcula apps-
uit uiuis atque idem Spiritus, dividens singulis pro- lucc indicia cognoscalur. Tu quoque, qui ccelesli
ut vult (1 Cor. xiv). Posstinius cl alilcr mensain regi inililas, tua signa lecnm poriare debes, ut sit
hanc iiitelligefe, videlicct sacramentiim alfaris, de tibi pro aquila emineniia chafitalis, pro leone for-
ipia scriptum est: Poham in conspectu meo inen- litudo operis, pro rosa palieniia tribulalionis, pro
S3B), adversiis eos qui tribulaiit me (Psut. xxn). lilio candor castitalis, pro Iiinnla perseverantia pcr-
El de qiia Aposlolus : Non potcstis coininiiiii- fectionis. Qui anlem virlutibus hujusmodi ornatus
care mensae Christi, et roeiisae daenioniorum (I C * non est, ille idoneus minister Christi esse iion po-
Cor. x). tesl: quippe maculam habct, el irieo a ministciio
Domini lepellendus cst. Unde ct in lege Doniini a
ln hac roeiisa diligenler atlendenli qualuor pa-
sacerdolio lalis prohibelur, ut scriptum cst : Sa-
niini genera sunt quae apponunlur. Piinms esl
cerdos de semine Aaron roaculam habens non roi-
sacramentalis, de quo Apostolus : Panis quem fran-
riistrel in tabemaculo, neque offerat panes Domino
ginuis, nonne coromunicatio corporis Domini est?
de Dep suo : ut, si fueril caecus, si cJaudus, si grandi
(1 Cor. x.) Secundus corporalis, quo propheta sel parvovel lorlo naso, si fracio pede vel niaiiu, si
dicil : Mitiarous lignuro in pauem ejus (Jer. u).
Teiiius spiril.ilis, ipse est Verbum Dci, de quo di-r7 si gibbosus, silippus, si albuginem habens in oculo,
cilur: Ego sum panis vivus qui de ccelo descendi jugem scabiem, si impetiginem, si poiiderosus
est (Leu. xxiL Non cnim debei sacerdos ministrare ad
(Joan. vi).Quarlus inlelleclnalis, ipse vinculum
mensam Domini, si fnerit caecus per ignorantiam
ecclesiasticac uniiatis, de quo dicitur : Crede et
divihae legis ; si claudus, per dissimilitudiucm con-
iiiaiiducasti. Primus panis foris per spcciem nutrit
secnndus nalurae liumaiiijc exhibet veriia- vefsationis, ul quod verbis dicit, contradic.il fa-
fidcm,
ctis; si parvo naso per indiscrctionem boni el
tero, lertius inlus operatur justificalionein, quar-I j. si graiirii vel toiio naso, per niiiiaro prurien-
lus ecclesiasticae charilatis fovet unioiiem. Sic mali;
tiam seculareiri ; si fracto perie, id est sine affe-
ei vini diversitates scrutator diligens polerit in-
clionibus misericordiae, el veritaiis; si fr.icia mami,
venire. id esl sine exefcitio boni operis; si gibbosus, iri
Domo igitur et mensa prreparatis, reslat dispo- csl oneraUts vitio curiositalis ; si
lippus, id est
nere ut hujus iuensae ministri sint idonei ad exhi- mente lurbalus carnalibus riesideriis; si albuginem
licndum obseqnium, Chrislo discumbenle. Yere om- habens in oculo rationis; si jugem scabiem per
ninp idonei esse debent, qui astant ante Dominum scandala luxuria; ; si inipetigineni, per aeslum ava-
lerra, qui gesiant pueriiro Jesum, qui poiiuninr riliai; si ponderosus, occultarum cOgilationum pon-
medialores ihter Deum el homines, ul propilielur dere depressus. Hiiic est quod in lege komo pollu-
iniquilali eorum. Quanlo autera viiiulum decore tus noctufno semine id est occulla niaculatus cogi-
minister altafis ornalus esse debeat, veieris sa- tatione, jub.etur immundus esse usque ad
vesperani
cerdotii cullus mystice figurat. Sacerdos siquiriem (Lev. i). Nam, si alicujus talium sibi conscius
quls
legalis-oc|o oriiameiiloiiiiit goncribu,'» in figiirahr nipnsaiii Domini frequcnlare pracsumit, benedicllo-
229 SERMONES. — SERM. XL.iN DEDICATIONEECCLESIiE. 250
nes ejus in nialediciiones sibi converlunlur, quiai A . cnin adttlti fuerinl, non secunritim carnem, scdse-
non dijudical corpus Doroini. ciindui)) Spiritum ambulare incipitinl, et viassuas
Quicunque ergp offers landes Deo sive missarumi ifpalas relinquentes, ad lilios Israel, id est ad viden-
solemuia, sive diurnas horas, sive nocluruas, inirna- les Deum redire cupiunl: altendenles enim in quos
culato corpore et raunrio corrie imple ministerium i fines seculorum, hoc cst, fines seculariiatis deve-
tuiun, ne si alterum defucril, illa Pharisaeornm, niunl, quasi in se ipsos invectiva facicnles, voce
comiiiinatio inlonct adversum le : Vae vobis, Scribae. prophetica exclamanl, diccnlcs : FiliaTBabylonis
et Phaiisaei, qui mundalis quod foris esl calicis, niisera, bealus qni retrihuel tibi retiibutioncm
iultis aulero immundilia plcnum est (Matlh. xxm). luam quam retribuisli nobis, [Psal. cxxxvr), de;filia
Psallas ergo voce, psallas opere, psallas e.t mente. Babylonis, hoc esl, de volupiaie carnis, conqtieru. -
Sicul enim debes Doroino boras vocales, sic debes. lur dicenles ei: Beatus est qui dignam recompeii-
horas reales, et spiritales. Hor* vocales sunt se- sationem tibi exhibuerit, ul sicut lu spiritum in
ptem, quae in Ecclesiis Dei singulis diebus decan- , carne morlificasli, sic el lu per spiritum in came
laniur, de quibtis dicitur : Seplies in die laudera moiiificeris. Ahjiciunt ergo gregem porcorum, quero
dixi libi (Psal. cxvm). Horaj reales sunt, quae bonis pascebaut in regione dissimiiiludinis, et in domiini
operibus -non verbis decantanlur, ut largitio elee-, B ' Patris sni, ubi m.insioiies uiuliae sunt redetint, e'
mosynae, peregrinoriiro susceptio, veslire nudiiro, conveniione facfa ex denario diurno.idest pro visa-
visilare iiifirmum, sepelire monuuro, el his similia. acternx praemio, operarii fuiiriamenii in domo Dc»
Horae spirilales sunl virlules animae, quae ipsam coiistiluuntur. Primo ergo terram effodinnt, postes
ropyent ad benc agendom, ul humilitas, chaiitas, ordine tripartilo lapidum fnnrianientum disponun',
pax, palienlia, longanimitas, honitas, beiiignitas, Terram cfforiiunl, dum qnidquid lerrenilalis latet in
modestia, contineutia, castitas, ct caelerae in hunc corde, per confessionem oris roanifestum facium.
modura. In his virtutibus in praesenii jugiler exer- Fundaroentum iripartila distinctione lapidum or-
ceri, et in fuiuro earmn fructum feliciier appre- nant, dnm primo per coiupunctionem animi,
hendere nobis concedat Condilor noster Jesus Chri- sccundo per deteslationem niali, lertio per cau-
sius, Doininus nosler, cnjus regnum ei iuiperjiim lelam mali fuluri se in proposito bono confir-
pernianet in secula seculoruni. Anien. mant. Camientuin rie lacryrnis el fervore ilevo-
SERMO XL. lionis coiificiunt, ne Tnimineiite tentatione ct
m DEDICATJONE ECCLESIJE. spiritu procellarum sibi disjtmgi possit lanti operis
iiapientia wdificavit sibi domum, excidit columnas - artificiuin. Ailenrie lamen quiaelhoc fundameiiiiiiii
teptein (Prov. ix). Kon esl, fratres dileclissiini, lerrae profundius infixnm, a terra liinc inde colli i-
domus ista nialerialis sed spiritalis, in qua sponsus tnr: qnam isqui a consueturiine prava in noviiaiem
sponsam, dilectus dilectam, speciosus speciosam, vitae evariere niiilnr, exterins per raundi oblecia-
spiriiali sibi nectit lnatrimonio, despondens eam mema, intcrius per illiciia desideria frequeriiissiine
uni viro virgiiieni castam exhibefe Christo. pulsatur. Istte sunl aqiiac exteriores et interioies,
Ne igilur per vicos et plateas qunererel eam quam quae noslrae doroui frequeiiler alliriiint, quae tamen
anima sua diligil, praecepil doniuro sibi fieri in qua ad spiritalem ingressnm Dei ad cor hominis ine-
solemnia nupliarum fiant, ubi filiaeJerusalem regem tutiriiei recedtiDl. Viderunt, inquit, te aquae, Detis,
Saloinoiiem in decore suo conspiciant, ubi deniqne viderunl te aquae el timuerunt, el turbali sunl abys-
laudenl eum in choro, in lyropano _et psalterio si (Psal. LXXVI). Esl abyssus interior, ct est aliyssus
psallant ei. Nec ad hoc opus coiisuinmaiidiiin sa- • exterior. Interior abyssus est, abyssuscordis: exie-
pienlem aliquem, sed ipsaro sapienliaro, qnae esl' rior abyssus est, abyssus mundi. Aquae abyssi in-
Verbum Patris, virlus et fortitudo, direxil, ut vcr- lerioris, vante cogitationes, pravae delectatioiies ;
bumopereturvelociler, fortiludn, sapienlia elegan- aquac abyssi exterioris, vana gloria, coricuplsceiHia
ler. Sapientia igftur aedificavit sibi rionium..D'o- D E octilorum et superbia.Istae ergo aquaeprinio vident
jnum istam sapientia sibi aedificavit, qtioniam Deum, qiianrio judicium meiuunt, el hoc est: V>
quidquid proprietati Sponsi aceedil a possessione derunl te aquae, Deus, viderunl le aquae et liinue-
suae sapientix Jicquequani recedit: quia cuni ipso runt. Turbantiir abyssi, dum pace vanilatis inter-
genita cjtisdcm esseiiiiae, pari voluntale et potenlia rupta, cor retrahi incipil ab ainore mundi.
scinper ei assistil. Donius haec triplici mansione Suiit et de alio genere Iaboranlium, qui, elsi non
distinguitur. Prima est laboraiitiiim, secunda desi- gradiuntur per viam universaBcarnis (Gen. vi), hoe
deraniium, terlia vero fruentium. Ul aulein rie esl, universw carnaliiatis ( quippe oinnis caro viam
prinia mansione prirao dicamus, laboranlium alii suam corruuipil), per sensum lamen cxteriorem
sum inferiores, alii superiores (Exod. m). Primi delectationes hauriunt, qnae inter sensum exterio-
sunl qiti ad siiiiilitudineii) Moysi a filia Pharaonis rem et sensum interiorem posilae, aniinam us pie
adoplali, et in flumine jEgypti reposili, poslmodum ad invisibilia Dei ascendere non permillant: Audi
arioptioncm ejusdem deiestantur, et jEgyptios re- Hieremiam conquerentem de illa sensus delectatio-
linqucnles ad filios Israel reveruinlur. Per carnis ne : Oculus meus, inquit, deprasdatus cst aniroam
enlm concupisceritiam in flumine vitioruiii enutriii, meam in cunctis filiabus urbis mese (Thren. iu), w»
331 ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSiS 232
soltim yisus, verum cliaiii quilibet alius sensus in Ai et incensum devptibnis super aram cordis sui, igrie
his delectatiir. Siquidem visus feTvciiu.rin cursu charitaiis accendunt. Omrii qupque crealurae prepier
fluminum, risu camporum, condensis neroorum.et Deum sesuhjic-iunl, et in luiiuilitate spirilus auibu-
CTteris liujusiiiodi quac ad nostfae morlalitatis spe- lantes, alieno iroperio seniper addicti propriae volim-
ctant solaliuin. Audiius in hyninis et canticis, in tafi nibil reTirtquunt. Ea itaque, quaj sursum stint
verbis quandoque oliosis, in lyris et lympanis, et sapientes, tahqiiara forles arinati atrium suum cu-
caet.erismiKi.cis insirumenlis. Giistus in olla car- •stodiunf, •et in equis suis ascendentes in arCu et sa-
riiuro cuin ^gypliis, in numero volatilium cuni He- gilta, in fiiiida'iei lapide ininiicis suis prsevalue-
braeis. Cum Esau in edtilio "eiilieiilac, eiinj Lo.lh in run l.
siipore vinete raro, ctini Elia appetitconvivium panis iQuorura viclofiani et forlitiidiiiciii Joanncs in
subciii.ericii, iiuiiqiiam cum filiispropheiarun) ollam Apocalypsi descripsii;, cum diceret: Et ecce, inquit,
EliseiSiroilitcr elalii sensus, ulpoteodofatu redolen- equus albus, et qui Sedebal supcr eum habebat ar-
tia, lactu suavia el lenia. Secunduni autem vanitates cum, et dalaest ei Cofona, et exivit vincens ul vin-
sensuum effectus dirigatur operatiomim. Vult enim cefet (Apoc. v). In equo sensualilatem, in sessova
opefari visus quod fecreat, auditus qudd deleclet, gu- rationem aciipe : quae ralio super equtim sedere
sTus qnod sapiai, orioratus quodaffieiat, lactusquod B I dicitur, quoiies nep caro adversus spiritum, nec
liiulceaf. Hujusinodi delcclalio sensuum quandoque spiritus adversus carnem concupiscil. Sed cuidquid
ariimam oiiiiiino dejicil, quandoa gfadu peffeciionis aiiimale est in horoine, imperio ralionis usquequa-
ex parte retrahit. De primo haheiiius exempluni in , que subjicilur. Et qui sedebat super illuni habebat
Dalida[sic] illa.de lerra Philisibiim, qHaeSamsonifpr- arcuiii, In arcti dnp, lignum scilicel el chorda invc-
tissimc crinem forlitudiiiis abscidil, qui supervcnien- niunlur. In Tigno ergo, qiiod per se non flecliiur,
tibus iniinicis captivatus.et privatusestopvMs(Judic. propriam accipe volunlalem: in cborda, obedientiae
JVI). Dalida etiim interpretata paupercula, hoc csi, necessitatem. Per chbrdam lignum inlendiltir, dtim
delectatiobrevis et transiioria, Samsoni, hoc esl cx praeceplo pbedienliae, libertas volunlalis a fini-
cuilibcl viro Ibrti crinem forlitudinis abscidil, dum bus suis recurvatur. Huic arcui tres sagitlae SURI
quoslibet viriles aniiiii motus ad exsecutionem per- necessarias; prima est, obedirehumiliter: secunda,
fecti operis ascendere non permiliil. Unde et su- obedire velociler; iertia, obediresapienter. Obedien-
pervcnieiitibus iiiiroicisprivaiur oculis : priroooculo tia enim humilis vulnerat superbiam, velox desi-
ralionis ne pussit verura cognoscere, pGstmodum diaro, sapiens nialiciam. Hoc arcu non quilibel obe-
oculo contemplationis, ne possit Deum diligere. De dieris iitilur, scd tanluni llje qui in hoe obediendo
seciindo habemus exemplum in Genesis historia de "* Simonem Petruni iiniiaiur.
Juda (Gen. xxxviu), quia, cuin vellel in Thamnas Tria eiiim obedicntium genera Simonis noroine,
asceridcre ad..tondendas oves, Thamarei in via oc- qui obediens irilerpretaiur, nobis in Evangelio de-
cuffit, el dcpositis viduilatis vestibus, bonis ornata sigiiaiilur. Legitur '[cniro de Simone Cyrenaeo.de
indumenlis ipsum in amorem suuiii. traxit. Judas quodicilur: quoniam Iiuiic angariaverunt ut tollerel
confiteiis, Thamar amariludo, Thaiiinas siginun 'vd crucem ejus(Matth.-xxvn). Legilur etiam de Smotie
opciiiim interprelatur. Dum ergo quilibei cordc et leproso, iii cujus domo Jesns discubuii, cui d.csum
opcre confitens vult in Thamnas ascendere id csi, est: Oleo caput meum non unxisti, aquara psdibus
prpfectu virtutum pfiores excessus operirc, hona meis non dedisti (Mailh. xxvi). Legitur etiam de
CPnvefsati.oiie signuni cl exeinplum se aliis praebe- Sinione, qui cognominalus cst Pelrus, qui propria
xe, moliiciem T.erum teropdralium ab operibus inno- passione passionem Chrisii est imitaius. De primo
ceiiliae separare, Thamar in bivio occurrcns in ebedieniium geiicre suiit, qui porlant quidem cru-
amoremsuura traliit, quia deleclatio rerum tempo- cein Domini jejuiviis, vigiliis et caeteiis disciplinae
raliuiu, quaevere estamariludo artimoe,inter sensiim jnstilulis, sed ad ontne id qitod lieri oporlet nihil
exlefiPrem et sensum iiiTeribrehi media inierve- y faciunlyoliinlarie, sed quasi serv entcs ad oculum,
nieiis, a gradu pcrfeciionis retraliil. lli tamen, ctsi non spirittis Tibertate, sed sola feruntur ordinis
vanilate rerum lemporalium deleclaiittir, per opera districlionev Unde et dicitur: El hunc angariave-
taroen pielaiis el niisericofdiae de his quac citrai runl, id esl, coegerunt, ul tolleret crucerii ejus.
perfeclionem egerint, Deo rcconciliauiur. De secumlo obedieutiuiii genere stint, in quorum
Secunda verO iiiamsio mirabili quodam dispo- domo diseubuit Jesus, per inspirationeiu conveibi,:-
nilur artificio, secundum Ezechielis disertjoneni, , nis, sed adhuc leprosi appafent exeniplo pravaj con-
quanio prima maiisio est altiof, tanto eadein estt versationis, minus habenl devollonis ad Deum, pa-
humiliof. Vifi enini corilemplalivi quanlo caeieris5 rnm, imo niliil dilectionis ad proxiiiium, et quod
surit charilate excelleriiiores, taiilopauperlaie spiri- apud Deum et honiines est detestabile, lucem in-
tus oriiiiibus sunt Tiumiliores. Fxcelsi siquiderai tenebr.is, bouuni in rnaltim, bonis etiam insidianles
ciiafitaii vaCant, sarictaR meditaiioiii sludent, imoi operibus sludeiit cpnverlere. De quibus Psalinjsta
desiderant etim qui salvos se fccit a pusillaniniitate2 loqiiitur : Qupniaiii peccalores intenrieiiles arcuin,
spiritiisel tempestate. Hi suut qui phiolas odoraiiicn- paravertint sagittas. suas in pharetra, ul sagilient
lorum plenas arite corispeclum Dei seropef offerunt,, in obscufo rectos corde (Psdl: \), De phareifa
233 SERMONES. — SERM. XL. IN DEDICATIONEECCLESIiE.' Sot
eienim iniqui cordis sagitlas millunt mordacis de- j^ m runt. Secundam habent, qul seipsos regunt, sc ju-
tractionis. Audi qualiter: Utsagillent, inquil, in ob- dicant, sibi impcrant, ne aliqua causa vel occa-
scuris rectos. Recte dicit in obscuris, quia dum adi- sione inimicus possit de cordibus corum paccm
lumverae reprehensionis non inveniunt, filsaiamen lollere. Et exiit, inquil, vincens ut vinceret.
inurmura quasi palpilaudo componunl. Gaveat ergo* Primo siquidem cgrediunlur vincendo inimicos,
unusquiique ne cfficiatur similis viris Sodomoruin pestroodo egrediuntur et vincendo seipsos.
pessimis, qui Lolh habitantem in domo subvertere Tertia vero mansio, quam fruenlium diximtis,
cupiunt, sed percussi caftciiale fores labernaculi in- eortim esl qui repjenlur in bonis dorous ejus, et
venire non possunt. Viri siquidem iniqui dum Loth, servo IIIi bono etTideli annumerali jam inlraverunt
•hoc esl declinantcm a roalo expugnare moliunlnr in gaudiuro doniiiii sui. Ul autero gaudium corum
(Gen. xix), fores labernaculi, hoc esl adiluin re- sit plenum, agnus qui in medio eorum est, duplicl
preheiisioiiis non inveniuni: quia cujuslibel honesti eos veslimenlo induil, quorum primum cst splendor
bona conversalione excaecati ad ipsuro introire non ceternaeclarilatis, secundum jocundilas divinaecon-
possunt. Tiroeat uiiusquisque nostrum el caveal templationis. Si illuiiiinareiiliir sine jocunditate,
illam Isaiav senteiuiam, quac dicit: Quia dilatavil bonum essel imperfectum, si jocundarentur sine
infernus animam suam et aperuit os suum absque B ] illuminatione, el hoc quoque bonum minus plenum
ullo lermino, et detractores dcscendenl ad ipsum, esset : el ideo ulrunqiie datur, alierum ad gloriam
et siiblimiuni oculi depriroentur (Isa. v). corporis, allerum ad jocunditatem mcntis.
De talibusenim dicitur: Oleo caput raeum non De refectione eorum Psalmisla loquitur, dicens ;..
unxislis, id est desiderio devotionis ad dulcedinem Inebriabunlur ab uberlale domus tuac, et torrente
divinitatis nieaenon ascendislis. Oleo capul meum voluptatis luae potabis eos (Psal. xxxv). In pra>
non unxisiis, est oleum quo nos Cbrislus, et est senti quidem vila sancli reficiuntur, sed non ine-
oleum.quo nos Chrisluin inungimus (Malth. xxvi). briantur : in futura et reficiuiuur, el inebriantur.
Oleum quo nos Christus inungit, dulcedo est divinas Hic refectio parlicularis, ibi refeclio universalis,
inspiralionis, qua aniioa per se sicca et arida sagi- cum praecinget se et faciet illos diseumbere, et
nalur, dum gralia, qua prius carebal, sola Dei bo- transiens minislrahit illis (Luc. xu). Esl una re-
nitate ei infundilur. Sicut adipe, inquam, et pin- feclio aiiimae in sacramentis, secunda in Scripturis,
guedine repleatur aniraa mea. Duplex est oleum, tertia in virlute oralionis, quarta in beatitudine
quo nos Chrislum inungimus. Primmn est oleum glorificationis. In priroa retectione vilulus sagina-
exultatioiiis, dum quslibet anima jara percepta gralus occiditur, in secunda liher signatus septetn si-
tia, in spe fulurae gioriae exullat et laetatur. Secun- "l gillis apcritur, in tertia scala Jacob erigitur, in
dum est oleum devotionis, duro tolo nienlis deside- quarta ccena iiupliarum agni instauralur. In prima
rio oratio nostra, sicul incensum in conspectu Dei refectione aninia in sacramenta passionis deponit
dirigilur. De quo maximedicilur: Oleo capul meum veluslalem, in secunda per consolationem Scriptu-
non unxisti, quasi orationis devolione ad celsitudi- rarum spes accipit fortitudinem, in lertia quasi
nem divinitalis mese non ascendisli, etsubjurigitur : per scalam gradilur de virtule in virtutem, in
Aquaro pedibus nieis non dedisli (Ibid.). Sicut ca- quarta aeterni illius convivii conscquitur bealitu-
put inuiigere speclat ad desideriura coutemplativi, dinem. Beatitudinem dico in corpore, et beatiiu-
sic pedes lavare ad reconcilialionem peccatoris: dinem in mente, utraque enira subslanlia, scilicet
Duobus siquidem pedibus Deus ad peccalores venit, corporea et incorporea, sua ibi habet boua. Duo
scilicet pede inisericordiaj, el pede justiciae. Pede snnt autem ibi hona praecipua, videlicet cognitio
misericordiae venit, riiun gratis iraineritum iinpium vcritalis, et perfeclio charitalis. Similiter et duo
juslificat: pede justiciae venit dura umiroquenque corporis, quorum unum esl decor pulchriiudinis,
pro raerito jusliciae damnal aut coronal: quos pedes reliqnum esl integritas sanitatis,: prinium est in
aqua illi non perfundunt, qui nec pro coramissis ^j glorificalione corporis, secuiiduni est in abjectiono
suis Dei misericordiam implorant, nec futurae exa- corruptionis. lslae aulem virlules, elsi ibi inler se
niinationis judiciuin reformidant. , sint diversae, iu usibus tamen. fortassis. millae suut
Delertioveroobedienliumgenere sunt qui incorde dlfferentiae. Quia singulae virlutes ustim omiiium,
bono ct optiroo verbum obedienliae audiunt, et quae et omnes usiim singularum habebunt, ut implcatur
de his, quaesecundum Deuro sunt, iroperala fuerint, illud propheticum : Omnia ossa, id est omnes vir-
solo amore justitiae inipleiu et perficiunt. De tali luiesiiosiraedicent : Doniine, quissimilis tni?(Pi«i.
autem obedienti recte subjungilur : Et dala esl ei xxxiv.) Isli forlassis significati sunl per mulierent
corona, et exivil vincens ut vinceret (Apo. vi). illani amictani sole, habentera lunam sub pedibu*
Tres sunt coronse, quae vero obedienti donantur. suis, et coronam de stellis duodecim (Apo. xit).
Prima esl corona victoriae, secunda est dignitatis Circumamicli siquidem sole justiciae lumeq inhabi-
et potentiae, terlia est gloriaecorona. Prima habelur lant inaccessibilero, et nuUam sui partem exlra
de triumphalo hoste, secunda pro imperii adep- ipsum relinquenies. Lunaro sub pedibus calcani, id
tione, terlia pro beatitudinis conseculione. Primam est vilaehnjus mortalitalem, sive rerum mundialium
habem, qui pugnaverunt contra hostem et vice- vanitatero : unde et coronam de siellis duodecim
PATROL. CCXI. 8
S33 ABSAL0NI5 ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 836
liahere dicuniur. In corpna neque principium nc A apprehendere, utqui sublililatem ingenii, profuniliia-
que finis, per quam potesl gaudium inlelligi intcr- teinseiilcnliaiiini.pnlcbriuidinemeloqiiii desirieraiii,
iiiinabilis aeternitatis. In slellis vita el doctrina accelerato fine orationis fninus fasliriire Incipiant.
apostolicse prjedicalionis; Recie ergo rororiairi de i Facla sutil, inquit evangelisia, ericeniain Jeroso-
siellis. diiodeciro habere dicunlur, quia quorum vi- lymis. Encenia quantum ad eiymologiam iioininis,
lain et doclrinamin hac vila sunf imitati, ad eorum qnasi cncenia diciinliir, quod sonal innovationem
similiiudineni coronali sunl in ccelis. Haecde li i- sive dedicationem. Hacc autero solennitas a Juda
plici illa niansionc secundum seriem propositi dixi- Machabeo inslilula est (17 Macha, yni) quantum ad
ipus. Multa alia adhuc dici possent de seplem co- yeritatem liisloriae, quando ejectis idolis et cotum
luinnis, de ornalu sponsae et sponsi, de apparaiu cultibus de templo Domini, divino cultui illud ite-.
eonviyii, si esset qui aururo de lerra; cduceret, et rum mancipavil. Scitis, fratres cbarissimi, quae-
inslanlia solennilatis pro reverenlia debili officii cunque scripta sunt, ad nosirarri doclrinam scripia
iion urgeret. Inlerim igiuir his oniissis in illam cce- sunt (Jlom. xv), ul per patientiam et consolalionem
lcsterii mansi-onem,in labefiiaculuiii nen manufac- Scripturarum spero habeainus. Vos maximo qui no-
luro, totainroenlis nostrae inteiilionero, dirigamus, ut vislis vitulum Libani corominuefe, el quinqnede
tandcm ab hac scrvitule corruptionis iransferainiir B panibus hordeaceis multa roillia hominum saliare ;
in libertatem gloriae,filiorum Dei. ller noslra! pere- in bujus templi visibilis structura alicujus invisibi-
grinalionis, fralrcs dileclissimi, in timore Dei el lis lempli invcstigalio, ni fallor, fiobis propoiiiiur.
dilectione proximi pfoficiamus, ut in illa coslesti Quod aedificanduin et ppst suhversioneni mundan-
palria mereamur lieri haeredes Dei,- cohoefedesaUr duiri nohis insinuatur, ut si- omiiisaedificaiio con-
tem Chrisli, praeslanle Doininp nostro Jesu ChristOi slructa crescalin lemplum sanctuin in Domino.
cujus regnum el imperium permanel in secula secti- Non incOnvenienter ergo teroplnm Dei animain jus'.i
lofum. Amen. dicimus, quae imago etsiiniliiudo Dei esl, et sa-
SERMOXLI. crarium Spirilus sancli. Piimo ergo videamus quo-
1N DEDICATIONE ECCLESliE. modo leroplum islud tribus modis ardificaliir. In
Facta suitl enceniain Jerosolymis(Jban.\). Mul- allum surgil el consummatur, scilicet dileciione cl.
*os ex vobis, fratres dilectissimi, clavem scienliae bona operatioue : cognilio in fuudainenlum jacitur,
«ccepisse, et lcgem.Domini iminaculalam el^con- dilcctio in parietes erigitur, bona Vero opcraiio
verlentem animas digito Dei scriptam in cordibus quasi tectum, paricles in siiniiuilate amplectiiur.
vcslris jahidudum agnovi. Siquidem ilia clavis-Da- Sicul enim dicit Augttstinus i Quanlum cognoscis,
vid quae claudil et nemo aperit, aperil et nemo " tanlum diligis, taniuiii operaris : non enim potesl
claudit, profunda Dei et mysleria Scripturarumvo- quis diligere quod non cognoscit, yel operari quod
bis aperire voluit, vobis, inquain, quibus datum est non diligit.
nosse myslcrium regni Dei, caeteris autem in para- Tribus aulem mo.dis ad perfeclaro cognitionem
hohsiMeilaquesequenlem ut pafvulum,sapienlem perveniinus, scilicel meditatione, exercitatione,
ul parvulurii, lacle adhuc, non SOlidocibo riutrienr erudilione..Est autein niedilalip frequens Cpgitatio
dum, limor dissolvit, ignorantia arguit, verecundia animi in dubiis ad invesligatipnem yeritaiis. Exer-
denique confundit. lnter perfectos enim loqui sa- cilatio frequens ususinquisitionis sive pei seipsura,
picnliam, ci-spiritalibus spirilalia compararc opor- sive ad alleruni. Ecuriitio aulem est stutliosa auimi
tebat, qui eorum quai retro sunt obliii, toto serisu infpnnatio, vel-ad agendum quod oporteat, vel ad
cogitanl circuhspeclioiiem Dei, el in lege ejus me- scicndum quod ignorat. Cogniiio aulemalia est sub
ditanlur die ac nocte. Quoniam ergo tantorum vi- lioniine, alia est de hoinine, alia vero supra Jio-
rorum praesenliam eliam verbo offendere summa liiinero. Ea quae est sub homiiie, esl de rebus cieatis
injuria est.ih vocem Tamenlatioiiis polius quam propter honiinem, per quani cognoscil homp di-
seniionis libel erumpere, paralus quanluin valeo ;rj| gniiatem suasconditionis. Per eam vero quae est de.
lonte lachrymarum salisfacere his, quos necessilaie hoinine, cognoscit homo vilium propriae infirmita-
obedienliae licet invilus cogor Offendere.Verunla- lis. Per eam quae supra hominein, graliani bonila-,
mcn quia viri eslis niiseiicordiae, gcns sancla, tis. Per primaiii cognoscisquidacceperis, per secun-
populus acquisilionis (Osem.vi), scientes quid est, dani quid perdideris, per tertiam quid accepturus sis..
iiiisericordiam vOlo el uon sacrificium, misericor- Posl cognitioneni dilectip quasi sapiens archi-
diam vesiram potius quaro juriicium fespicio, roa- tectus, .fundameiilum erigit, in ingressu poneus
gis sccurus de vcnia, quarii formidolosus dc offensa. discrelionciii, in capite devolionem, in sinistro la-
Libciiter enim suffertis insiplentcs, cum sitis.ipsi lere coinpassioiiero, in dexlro vero mansueludiiiem.
lapientes, quia v.estraevirtutis est parcere, non pu- Priino ponitur discretio, ut sciamus discernere
nire, excusare non judicare, in his maxinie quoruni iuunduin ab immundo, sancluni a prophano, inalum
eventuro urget necessilas, ct fincm exequeudi pro- a bono, ne cx conjunclione yirtulis et vilii propha-
hibct rei iniparatae difficulias. Sed ne luro per ser- netur Ju terra saiictuarium Dei. Nam mala sunt vi-
uionis incuriam, lum prolixitatis vitium, usqiie in ciiiahpiiis errore sub ipso. Pro yitio yirtus crimina
fuslidiuiiidecurraioraiio, studeamusfinembievilalo gaepetulit...(Ovip'.) .
•» SERMONES. -SERM. XLL IN DEDICATIONEECCLKSI.fi. 238
In omni ergo sacrificio tuo sal offeras, hoc est A A Quae vcro sunt ad cusTodiamvirtulis, debent cssa
et coutemplti
disc.retionem habeas, sicul prsecipit libi Dominus simplicia, casta cum dejeclione sui,
sioncra impoiiabilia alligaveris citius seculi. Simplicia el casta qnantum ad custodiara
(Lsvit.n),ne
oneri succumbas: aut si inuliles collegeris lenliscas, hominis interioris ciira dejeclione sui, et contemptu
Ea
et desidiosus fias sicut in Apocalypsilegilur : Uli- seculi, quantum ad cautelam hominisexterioris.
nam calidus esses, aul frigidus : sed quia neque quaeprimo loco diximus, rcferuntur ad sacrificium
calidus es neque frigidus, incipiam te evomere ex de armentis, qnae sunt laboriosa el foriia : qu;e
ore meo (Apoc. iu). Posl discretionem sequilur sccundo loeo dicia sunt, ad, sacrificium de peco-
devotioin oralione, compassio in proximi infirmilate, ribus, quae sunl mansueta et innocenlia : quaevcro
devotio quantum ad Deura, coinpassio quantum ad terlio loco ad sacrificium de avibus, quod esl in
ct casla.
proximum, mansuetudo quantuin ad te ipsum. His turture el cclumba, quia sunt simplicia
jEdificata est domus Domini pront poluimus,
qualuor parictibus oronis aedificalioconslructa con-
crescii in tcmplum sanctum in Domino, quoniam consequenter ejus dedicaliouem Jneviier perslrin-
discrclio aedificat sapienter, devotio diligenler, gamus. In materiali templo tres legimus faclas de-
sub Salomone, secundam post
compassio misericorditer, mansueludo decenler. »B dicationes. Unam
Fructum vero mansueludinis Prophela nobis aperit, captivitatis reditum de Babylone, terliam vero per
dicens : Dirigct mansuetos in judicio, docebit inites Judam Machabeum in templi desolalione. In hune
vias suas (Psal. xxxiv). El in Evangelio : Beati modum teroplum nostrum spiritale habet tres dc-
miles, quoniaroipsi possidebunl terram (Matih. v). dicaliones. Unam in baptismaie, secundam in re-
Et alibi : Super quem requiescel Spirilus incus, nunciatione sacculi, lerliaro in .deposilione caruis.
nisi superniitero et huroilem el caetera (Isa. LXVI). In baptismate siquidem Deo dicala esl aniina ra-
Isti sunt quatuor annuli aurei, qui erant in angulis tionalis.diiiii perdeposiiioiicm veltistatis ir.undaiur,
arcac teslamcnli, quibus elevabatur cum caslra per inhabitaniem graiiam Spirilussancti sanctifica-
essent roovenda, et deponebalur cuui essenl figenda tur, per confessionem fidei armatur, per unctioncm
lcntoria. Sancla enim anima, quae arca leslamenli olci corroboratur. Dc secunda lempli dedicatioue
dicitur, quia legein Dei retinei corde, el implel Paulus gloriatur, cum dicit : Mihi absil gloriari,
hona operalione, his qnaluor snpradiclis virlutibus nisi in cruce Domini noslri Jesu Ghristi, pcr quetn
a terrenis affectibus stirsum erigitur, et rieviclis mihi mundus crucifixus csl, et ego mundo (Gal. vi).
tenlaiionum motibus, iu tranquillitalcmeiitis quieta Videmus quosdam Ii3bere contemplum mundi, quos
cusloditur. Ad dcvolioncm nos cxhorlatur sponsus Q i non contcmj)itmunrius,qiiosdam conlcmni a raundo,
in Canlico amoris, diccns : Comedite ct hibite, qui liou coniemnunt roundum, quosdam el con-
amici mei, cl incbriamini charissinii (Cant. v). temnere muiiduin, ct conlemni a mundo, quosdam
Coiiiedite de fructu bona) operationis, bibite dc nec conlcmnere mundum nec conteroni a mundo.
vino coinpuiiclioiiis, inebriamini in gaudio sanctae Hi qui coniemnuiii muiidum et non coiilemnuiiiur a
devotionis. Compassionis cxemplum dedit nobis, mundo, sunt qui ct si corpore sunl in mundo, con-
Samaritaims ille misericors, qui practereuntibus sa- versatione tamen sunt in ccelo, quorum vitam
cerdole et levita, fecit roisericordiam in illum, et[ .admiratur niuiidus propter dilliculiatem, et vene-
accuratis plagis ejus infudil oleum el vinum (Luc. ralur propter sanciilatem. Qui vero conlcinnuniur
x). El quid aliud obsletrices Hebraeorum nobis con-. a mundo el non contemnuiit muiidum, sunt qnos
tulcrunl, nisi compassionis exeraplum, quae uon, abjicii miindus proplcr rerum paupenaiein, pan-
inetucbaiit mandato Pharaouis conlrairc, ul filios, norum viliiatem, personae dcjectioncra, et vitae
Hcbraeorumde morte possenl eriperc (Exod. i)? enormitateni : qui et si relinquanl muiidum neces-
silale, omnia possident voluntate. Sunl-ci ulii qtii
Sequitur de ulliina parle spirilalis aedificii, hoc: conlemnunt niunduin et contemiiuntur a inundo,
csl, de bona opcralione, legitur in hisloria. vcterii D quales fuerunt sancii, qui. ludibria ct verhera cx-
(Levit.1) tria animaliuui genera in sacriiicio Doinini i perti, iusuper et viucula el carcercs, lapidati suiit,
offerenda, de aiiiroalibus, de pecoribus, ct de) secli suiii, tentati sunt, in occisioue gladii moriui
avibus. In his tribus animalium gcncribus, triat sunt pro Christo, per quem mundus cis crucifixus
genera operum insinuaniur. Quaedameniin agimus> erat: quia propter ipsum liiundum contemnebaiil,
ad mortificationem carnis, quaedam ad custodiain» et ipsi niundo, quia propler Christum mundus eos
\irlulis, quaedam ad ofiicium charilatis. Priraa cll abjiciebal. De his vero qui non conteranuiit mun-
uiiima agimus propter nos, media vero propteri" dum, nec conteranuniur a mundo noiv
oportet
proxiinos. Ea quaesunt ad morlificalioncro vitioruro,, exempla subjicere , quorum et in misericordia est
dcbcnt~esse laboriosa, et aspera in forlilnriiiie" niultitudo, et manifesta conversatio. Hane seciin-
aniini, et humiliatione corporis, in fame el siti, ini dam spiritus innovationero tribus roodis
oporlet
frigore et nuditale, injejuniis roultis, in charilatei comparari, scilicet abjectione propriae voluniatis,
non iicta. Quae vero sunl ad officium charilalis,,
patienlia tribulalionis, el desiderio patriae cceleslis,
debciit esse pia, raaiisuela, plena miseiicordia,, ouae tria et
ipse Salvator praescripsit, dicens : Qui
facta in hilaritate, studiose et absquc dilatione. vult venire post me.
abnegct semeiipsum et tolla.1
339 ABSALONISABBATISSPfilNCKIRSBACENSIS «10
•fTiicem sunm , el sequatur me (Luc. ix). Ahrieget J\ A mus, qnam nohis praestare dignctur Jesus Cliristns
semeiipsniii, deponemlo pfopriam vpluntalem : Deuset Domimis noster cteaior et rerieinptor, cujus
toilat crucein suam, palientiam liabendo tribulalio- regnum el iniperium pernianel in secula scculoruni.
nis: et .'seqnalur ine, dCsiderio palriae el operis Amen.
. iinilatione. Qui enim dicit se in Clirislo manere, SERMO XLIL
debet sicul ille ambulavit et ipse ambulare (/ IN FESTOSANCTI VICTOKIS.
Joan. n). Isti tttnt qui icnerunt ex magna tribulatione, et
Uliiuia innovatlo spiritus esl in carnis deposi- laverunl stolas suas, et dealbaverunt eqs in tauguine
lione, cum inebriabuniur ah uhertate domus suae, Agni (Apoc. vn). Ab inilio nascenlis Ecclesiae, quae
et torrente voluplatis suae polabit eos, cum ingrc- in sanguine justorum fundata esl et plantala, sancti
dientur in liimine luo ad videnduiii Deum deorum marlyres speclaculum facli sunt mundo, el angelis,
"in Siori. Isla spifituum iniiovatjo quaiito est excel- el hominibus. El quidem spectaculum facti sunt
leniior caeteris, tanto est coeteris magis admirabi- mundo, quando tyranni et persecutores Christi in
lis : Tuncenim superveniel quod perfectum esl, el effusipne sanguinis eorum delectati sunt: homini-
-evaciiabitur quod ex parle est. Sive enim sensus biis, cnm Jusli et fideles in pafientia eorum aedificaii
desiruetur, sive infelleclus purilicabiiur, sive dona B I siint: angelis, cum spirilus angelici de eorum vi-
gratuita perficientur et confirmabuiitur, deposilo ctoria pariler el gloria gavisi sunt: Ad hoc specla-
siquidem corpore mortis hujus sensuum alij* de- culum, fratres dilectissimi, nos invilal angelus,
struentur, et qiianlum ad usurii, et quanluiir ad Iia- qui Joaiini loquilur, et in Joaiine omnihus conser-
biluni, ut laclus qui spirilali creaturae non conve- vis, et fratribus ejus liabentibus lestimoniuin Jesu.
iiit, curii tantum in febus corpdreis ipsum oporteat Invitaf, inquam; ctim dicil :
exerccri. Alii destrueiitur quantum ad usuni, qucm i*"fisunt qui venerunt. Vos ergo qui ad spectacu-
nunc habeiil, non quaiiliuii ad habilum, ut guslus lum hoc invitali eslis.intueamini agones marly-
et odoratus. Guslus eteniiu tunc erit, illa aeterna ruin, virlutes eorum, et gloriam eofum. Iuluea-
.bealiludine saliari^ odoratus erit oflicium, in ea mini agones eorum et admiramini, quod in carne
vdelectari : "vlsus vero et auditus desiruentur quan- fragili, in yase fictili, in corpore moriis hujus, lanta
lum ad inslrumenlum, non quaiitum ad usura yel poluerunt pati supplicia. liitueamini virtuies eo-
quanltim ad habiium. Animse siquiriem beatorum rum, signa et prodigia, et mirabilia quae Deus ope-
Tlepbsiio corpore mortis, et viderit opera hominum, ratus est per eos, et in sanclis maiiyribus laudaie
: et audiuiit voces Deum laudanlium. Ad hoc ut vi- Dei beneficia. Inlueamini gloriarii eorum, qua in
deanius •quoiiiodopnrgelur inteltectus, iiecessarium C coslis perfrunntur, et imploraie eoruro subsidia.
«sl sumi de lignis Lybani ad aedificationemlempli. Nec eslis ad hoc spectaculum de longe invitali,
In ThiniaeoPlatonis scriptum asserunt, quoniam qupd prope vos demonslrafur, cum dicitur : Isti
intcllcclus solius Dei est, et admodum paucorum sunt, vere prope nos esse'dicuntur, quos oculo
honiiiium : sed si paucorum hominum est intelle- spirilali videtis, crebris ofalioliibus alloquimini,
ctus., cum multi sint horhines, consequens est ut nianibus per iiniiationem boni opcris quoquo modo
aliqui si.nl sine intelleclu. Sed inlellecluum alius atlrectatis, cordis devotione firmiter retineiis. Me-
«stex creaturis, alius ex Scripturis, alitis ex infu- rU6 prope vos, quia spiritales estis, deinonsiran-
«ione supernae verilatis. Prirous cst vulgi, secundus tur : quia spiritales viri ea quaj spifitalia suiu de
philosophi, lertius viri religiosi. Prirous omnium, prope videnl, ulpote quae diligunt, quae affeclant et
secundus mullorum, terliusesl admodum paucorum hahere concupiscunt. Temporalia vero de Ionge
hominuin. Tunc ergo inlellectus hoster piirificabi- vident, utpote quie non conCupiscunt, el qnibus
tur, cuin non per crealuras inielligemns, sed cx frui in hoe mundo rion ctipiunl, tanquam siercora
sola infusione illius sumrose verilatis, in quam et ea reputantes, ut ChristumTucrifaciam.
per quam omnia inlelligenles erimus, sicut scri- -. Hoc est qupd quando spirilalibus viris Joquilur
pitiro ost in prophetis : El erunt omnes docibiles Deus sive angelus, separat eos, et seorsum ducit a
Dei (Joan. yi). Sed et charitas lunc perficielur, Turoultu, et voliiplate sectili. Sicut Dominus Jesus
quia ncc aliud nec aliler quam debeat tunc dili-. Cbrislus, Petrum, et Jacobum, et Joannera duxit in
getiir. raontem excclsnm solos, quando fransfigurattis est
Est auiem duplex perfectio cliaritatis, una iri; coram eis (Matth. xvii), ita Dominus, qnando
constanlia diligendi, alterain intenlione dilcclionis. Moysi legein dedit, separavii eum a lurba, et in
Prima perfeclio, ul forlis sit cOntra adversaria to- caligine moniis locutus'"est"ei (Exod. xix). Eodem
: lcranda.ut paralusquissilprOCIiristo in carceromi modo locutus cst Deus cum Abrahani, lsaac, el
el in mof lem ire, et pro proxifno animan) pPnere. Jacob, et angelus cuin Helia in solitudine, quibus
Secunda, ul tanlum incensa sit, ul amplius inflam- omnibns docetur, quod lii qui spiritalia prope in-
mari non possit. Prima perfeciio est viae, secunda,, luehinr, Ipnge fieri debent a tempofalibus. Et cou-
•
patriae, Habemus Tres iiiiiovaiioiieis spiiituiun di-• fra, carnales homincs, qtii carnalia affectaiit et
stiiictas, primairi jam accepiraus", in secunda per habere cupiunt, ea oculo cordis vicino; iniueiilur.
jfratiain ambulamus, teniam vero adhuc expecia-• Sed spirilalia vident de lorige, quia si cnm carnali
2ii SERMONES. -^ SERM. XLII. IN FESTO SANCTI VICTORIS. 242
homine de sanctilale, de religione, de vila futuri /A niuut, sed funihiis peccatoruro suorum vel invili
seculi conferas, viderisei qnasi in sonvnis loqui, et • perlraliuntnr. Primo vide in luxuriosis vefum esse
oculum cordis ad ista non dirigunt, quia amore ta- quod dico, etaltende in eis ardorem libidinis, inglu-
lium non afficiunlur. Legilur de Heli sacerdote, viem ventris, luxuriam vesiium, resolulionem otio-
cujus caligaverant oculi quod non poterat videre runi, quae vincula quaedam sunt, quibus ad tor-
lucernam Dei antequam extinguerelur.(I Reg. n). roenla moriis aelernae pertrahuntur. ldem invenies
Qnod ad Iilteram sic accipiendum esl.: Quia natura in avaris, si attendas rapacitalem eortim, inliuma-
caeculieuliunvoculorum est, quod flammam lucernac niiatem, contemptum Dei, oblivionem mortis, qui-
propler niniiam clarilalem iulueri non possunl, sed bus quasi viuculis quibusdam ad pcenas geliennae-
exiiucta flarama luccrna» carbouem nieliusiiuuen- pertraliuulur. Siroiliter et in aliis peccaloribus,
lur. In ffamma vero spirilales viri inlelliguntur, quia cum dixerint, pax el securilas, lunc repen-
qui inttis arrient charitate, el foris Iucenl bona tinus eis superveniet inlcritus (/ Thess. v). Ut
operatione. Per carbonem vero qui non lucet, qui- auiem exemplo vos doceam, quoniam marlyres
que carnales accipienrii sunt. Heli ergo per quem sponle ad lormciiia venerunt, allendite iuvicii
carnales dcsigiiaotur,. non lucernam, sed carhonem marlyris nostri Vicloris roiraro victoriam, flagellis
lucernae videre potest: quia earnales homines ma- •* Bcaeditur, suspenditur eculeo, equorum rahie per
• gis aruium liabenl visnm cordis ad videndum car- rocdiam traliiiur civitateni, et in.mola pLstorali loto
nalia.quam spiritalia, proplerea quae diximus, confractus corpore, ad ullirouro gladio consiimuia-
sancti martyres spirilalibus viris prope demonstran- lus esl. Sed h;cc omnia sponte suslinuit, et est pro-
lur, cum diciuir : Isli sunl qui venerunt. batio in evirienti, quia manu angelica eductus de
Sed atlende qnod spirilalis visus cordis duas horrore carceris, sponte rediit ad locum passionis.
exigit claritates, ad hoc ut spiritaliter sanclos Sic Laurenlius insultat carnificibus, Vincenlius
Dei possit intueri. Unam exteriorem, in qua sancli invilal lorlores. Hoc Dionysius et. alii martyres
sunl cum Chrislo in palria : alteram interiorcm,. fccerunl, qui per immaiiilatem lormenlorum per-
quia justi viri per virtules inlus illuminanlur in venerunt ad socictatcm angelorum. Venerunteiiain
anima. liii enim soli qui inlus per graliam illumi- ex tribulaiione, quando superatis tortoribus pariter
liali sunt, illara claritatem per contemplalionem et tormeiitis, viclores et gloriosi arl ccelestia regrot
inluenlur, iu qua sancti manyres,et alii justi gloriosi migraveruiil. Victores plane fuerunl, et lortoribus
pariler et illuminati cum angelicis spirilibus in suis superiores effecti, quando ipsis ad gloriam
Christo vivunt. Qui ergo in tenebris est peccato- Iranslatis, illi in aelernis suppliciis demersi sunt.
rum, sanctos maftyres in claritate positos non vi- C Ubi vero et Maxiinianus, ubi Datianus, Feceniiinus,
det. Pertenebras siquidein nemo claritatem videre et alii marlyrum persecutores certe vicli sunt, et
pptest: imo per tenehras nec ipsas tenebras aliquis exlerminati usque adeo, quod nec inter morluos
videl, eo quodpcrsolam clarilatem non solura cla- memoria eorum remansit.
riias, sed et tenebrse videantur. lllumiiialuin ergo Venerunt ergo sancti martyres ad tribulationem,.
necesse esl ut habeal oculum, qui ad speciaculum venerunt ex tribulaiione, ulrunque islorum memo-
istud admiitiiur, ad quod invitali sunl illi quibus riler retinendum est, Quta pro titroque soleiinizat;
dictum est: Isli. sunt qui veneruntex magna tribu- Ecclesia. In vigiliis sanclorum martyrum recolit
latione et caetera. Ubi el recte appositum est, sunt, Ecclesia, quod sancli martyres venerunt ad iribula--
quj ad verum esse pervener.unt,.quod nec lahoiibus lioneni, quando vigiliis, jejuniis, el aliis maceratio--
frangitur, nec infirmitale cornimpilur, nec niuta- nibus carnis passiones sanctorum . quodammodo
fiilitaie transit, nec aliquo fine deficit, sed immu- imitatur. In diebus vero nataliliis eorura in gaudio
labililate semper idem, aeternitale sine fine subsi- spiritali recolit Ecclesia, quod venerunt ex magna
siit: Isii ergo sunl, qui venerunl ex magna tribula- tribulatione, dum solenniter decantat ea quae spe-
tione. Piius lanien venerunt ad tribulaiionein, 0j clant ad gloriam, sicut hodie facimus in laudem
postea ex tribulalione. Ad iribulalioneni venerunt, beati Vicloris martyris, quando dicimus : In vir-
quando tormenta passisunt.Congrue d.icitur vene-. lule lua,.Domine, laelabilur justus, posuisli super
runi, quia non. aitracii,. non coacti, sed voluntate caput ejus coronam de lapide precioso, etalia hu-
sjionianea vei)erunt ad suppjicia passionis. Sancli. jusmodi quae in laudem et veneralionem ipsius ho-
euini mariyres a,d hoc sponte nitehantur, ut in hac dierna die decantantur. Terlio videlicet in octavis
v.ta pro Christo palieiido. cilo ab hoc seculo efue- eprum solennizal Ecclesia pro futura glorificatione
renlur. Sic.tit,e, contrario carnales homines ad boc. corporum, in quibus lormenta pertulerunl. Tripli-
nituiilur, ul. fagiendo tribulalipnes hujus.vitae, riiu citer ergo pro. saticiis-mariyjibus solennizat Eccle-
in hoc seciilo i adicenlur. sia. Iu vigilia, in nalali, in oclavis eorum pro cau-
Venernnl ergp sancti viri ad tribulationem vita>; sis qtias diximus. Veneriint,ergo ex magna IribQ-
istius, fiigiiuit carnales homines tribulaliones vitae. latione.
Tiujns, nec tamen effugiunl', quia et si evadaul tri- Magna iribulatio martyrum appellatur, respectu
hulaliones magnas liujus seculi, lamen ad maxiroas aliarum tribulalioiium hujus secuii, quae respectu
ijl.as iribulalioiies xlerui supplicii,. non. dico ve- njariyrii omiies parvse non immerito essedicunttir.,.
S43 ABSALONISABBATIS SPRLNCKIRSBACENSIS SU
Dicitur aiitem pcena niariyrii magna iribulalio, A cliariialis dilualur, sed ut per. fervorem spiriins
npn propler diufiir.nitatem lemporis, quia multae sincerior et purior.elhciaiur. Stolam vero trjiim-
aliae poonteiemppre lo.iigio.rcssuni, sed riicitur hia- phalcm sancli roartyres sangiiine laverunl, quando
gna, Him propier acerhitalem, qiiia: iuhac vila passionis Chrisli imitatofes. effectLpro ipso sari-
ntilla pcena acerpior est marlyrio, lum propter. guiivem suuin furierunu Et attenrie, qnia sicut di-
effecliim, quia nulla alia poena seculr hiijiis lam cilur : quod Judas TavJt in. vino stolain snam, ita
cllicax est ad pcccatornm piirgaiionemV-Quanium-: dici potest.quod Jurias lavit in aqna stolam suani :
cunque eniiii criminosus quis -fueril, si conlritus similitcr et qnod Jurias lavit in sangninc stolani
corric et in fide Jcsu Chrisii uiartyriuiri pertulcrit, suani. Cum eniin Jurias confilcns intcrpretalur, tri-
sialiin resecato per gladimn marlyrii qtiicqnid in pliccin corifessionem disiinguere possumus, confesT
co purgaiidiim fuit, transil ad gloriam aetema! bea- sioueiii criniinis, cpnfcssionem laudis, el confessio-
iitudinis, qiiori innullo alio gencre snpplicii gcnc- iiciii fiilei. Jurias crgo qui cst confessor criniinis
rare iiiyenituf. : ' lavit in aqua stolani sinin, Jurias, qui esl confessOr
Scil quid causa?.esse potest, qiiod in pcen.a ignis lauriis el pro acceptis viiiiiiibns Dcuin lauilat ct
purgatorii, quae Tncomparabililer major: est quo-; gralias agit,Taval in vino stolaiu suam. Judas vcro
libet maiiyrio, eliam illi qui miiius peccaverunl B qui est confessor lidci uipoie bcatus Vicior et alii
noii tam ti:o pufganlur, sicut qui plus peceaverunt, nianyres, quiante reges et praesides Gdeni Christi
ef lanien per "pceriaromartyrii quse multo minor confessi suiit, lavcrunl in sanguine slolas suas,
esl purgatorio, sfalim Iiberaiitur. Sed alteiidendum Utrumque notandiirri est, quia dicittir laverunl
quod pccna maftyrii purgaloria cst, et meritoria, slolas stias etdealbaveruut eas, lavalio eiiini specla t
pteiia purgalorii ignis purgatoria, ctnon rneiTto- ad peccaioruiii.Temissionem. Siqnidem lunc remis-
ria : poeiia gcheriuae nec ptirgatoiia nec rocriioria. sioiiem peccaTortiiii cohseculi smit, cum in passio-
Poena roariyrii ptirgatoria cst proplerpassionein, nibus suis corpora sua in saiiguirie stto abluerun!,
qiiain uiartyr palitur : ineriloria est prOpter aclio- Dealbatio vero spectatad glorificatioiiero co7porum,
neni, qua sustinet mariyrium. Sustinere eniiii agjre quam sancti martyres cxpeciant in Tutitfo. Ilanc
cst. iNec csl alia aclio lam efTicax ad mefendur», eleniro gloiificalionem saiiguiiiem suiim fundcndo-
quam lionin stalim iu ipso marlyrio nverelur purga- meruerunl, et propterea dealbaveruuf slolas suas
j'i, et consuroniatp roariyrio ad gloriam trahsferri. in saiiguine Agni. Illnd forte mdvere poiest aliqucin
Scd ignis ptirgalbria purgalbrij quidehi est, quia quod riicitur : Laveruni stoliis suasin sanguiue
piirgatur quis caro paiiemlo, sed non esl rtieritoria, A^rii, cum potius in proprio' sangiiine laverunt ct
' dcalbaveriuit eas sed non
qnianiliilniereiiirquis, qiiisustiiietcam ageiido.cum ; imineriiosangiiissaiicio-
post hanc vitam nori sit locus merendi : et ideo ali- - rum martyrtiiiirsangiiis Agni, sive Christi esse di-
qiicm lilierari de pcena purgatorii, non est rie mc- citur, qui siint inembra Christi. Sicnt enim sanguis
rito JiOminis, setl de sola orriinaiione divinae vo- qni fluil de hiaiiu tua vel de latere, vel quocnnque
liiniatis/Quoil vefo pcena gelicnnne nec purgatorh alio merabrp, vere sanguis uitis dicitur esse, ita
nec meriioria estj constat, qtiia ncrao qiii pcenae et sanguis ille qtii fluxh de merobiis Cliristi, sci-
illi adilicitis fiierll~ ab ea polest ultra liberari. Hce.tbeato Vjctore, et aliis roariyribus vere sanguis
Sicul ergo praediximus : Venefuntex magHaTri- Agni esse perhibetur. Vel ideo sanguis saiictofum-
hulatibne, eiTavemnt stolas suas. Slola genus ves- niarlynim, sanguis Agni esse riicilnr, qnia iu mar-
liinenti, et possumus triplicem stolara distinguere. tyrio euni Christo obtulerunt. Potcsteiiain per san-
Quia cst sioJa peenitenlialis, stoia mipiialis, stola giiinemAghi inlelligi virtus passionis Ghristi cum
iritiiiiphalis. Slola pccniientialis cst satisfactio dicitur : Laverunl stolas suas in sanguineAgni. Me-
peccali, de qua -dicitur : Ciio pfoferle stolaro pri- rilo etenini passionis Chiisli ahluii simt sancti
iiiairi, cl inritiite illuin (Luc. xv). Slola nuptialis est martyres, id est, a peccatis suis riiundaii. Ejusdera
dileclio Dei ef prOximi, de qtia slola scripturo est JJ eliam passionis merito dealbati suni, quii per eam
de Juria : Lavabit in yino slolam stiam,' et iri san- glorificatioiiem corporum in futura yiia consequen-
giiifte Uv;c palliuhi suurii (Gene. XLIX).Stola vero tur. Et hoc est quod dicitur, laverunt stolas suas et
tritiniplialis iiiqua sancli marlyres Triumpliaveruht, dealbaveruht eas Tn sanguine Agni, id est iri vir-
intliimenliim est cbrporis, de qua hic dicitur : La- tule passionis Chrisii, cujus meritoet in praesenli
verunt siolas suas in sangninc Agiii. Stola pceni- peccatortim remissionem, ct in futuro glorificalio-
icntialis lavaiur Jaqiia, qiiaiido peccaipr peccata sua nero corporum asseculi suril.
plangit, et ubertaie lachryroaruirt prxveriit fulu-' Nemo enim quanlumcunqiiejustus futuram glo-
nim fleliim el slridorem deiitium. Stolariuplialis riam polest promereri,, et ideo totuni illtid boniim
lavatur in Vino, ctiui sancius vir diligens Deuin el quod in alia vita sancti expeclant, totum est de
proxinitini, per fervorem spiriius devotiof ct magis gralia, el de nierito passionis Ghristi. Ncmo qnic-
afdens efficiiur Fervor enim spiritus vinnm illud quid boni faciat, quicquid snpplicii patiatuf, mereri
est, de quo cliitricliiius iri Evangelio dicit : Tu poiest fuluram gloriam, ita quod ei qiiasi dc jure'
autcin servasu viniiin boiitim usqiie adlmc {Joau. u). deheatur, velquasi Dcus ei injufiam facial, si iion
Dicitur autem ciiarilas lavari vitio, npnul liiaciila dederit. Quod hac ralione osteudi potest : Omnia
513 SERMONES. —' SERM. XLIH. IN ASSUMPTIONE B. VIRGINIS MARLE. 5*6
houa quae facimus, dona Dei sunt, et ideo per ea A . missain esse inteliigebant. Primani liujus noctis
non obligatur nobis Deus, sed nos magis Deo. Naro vigilam servabant Noe el cxieri illius lemporis, qui
cnm aliquis doiia tribuil alicni.certum est non illum occulla inspiratione fuerunl illuminali: secundam
qui dat, sed illuin qui accipit obligari. Recle ergo Moyses ct alii sancti patres, qui per legem spiri-
lavationem el dealbationem sancti manyres expec- laliier fuerurit eruditi : tertiam prophelae, qui bea-
lant de nierilo passionis, quam de propriis merilis tain Virginem nascituram prxdixerunt : quartam
liabere iion possunl sicut pvaediximus.Sed quid spe- sancti illi, qui velut in puncto jam crumpcnlis au-
ciale roanyribus aUribuilur, cum dicitur : Iavertint rorae consiiluli, non solum ipsam, sed el Christum
• siolas suas, et dealbaveruni eas in sanguine Agni, de ea nascilurum videre ardentissime geslieruiir,
ciini non soliini ipsi, veruni etiam virgines, confes- sicul Anna, Elizabet, Simeon ille juslus, et caetcri
sores, et casleri jnsli merilo passionis Ghtisli-sint qui expeclabant reriemplionem Israci. Et ut illam
loti a peccalis, el glorificati. Sed aliud est dicere, figuris fuisse praesignaiara per exempla oslenda-
Christus lavil slolas eoruni in sanguine sno, et roiis, quaenam alia fuit columbailla, quae dc arca
aliud, ipsi laverunt slolas suas in sanguiiie Christi. Noe teinpore diluvii cgressa ramum virenlis olivas
Omnes enim justos virlute passionis suae Chrislus in illam detulii? (Gene. vui.j Colutnba ctenim da
lavit et dealbavit, sed soli iuartyrcs se ipsos lave- j. arca Noe, Maria est de Ecclesia oiia, quae rainuin
runt, el dealbaveruul iu sanguine Agni : quia san- olivae leropore diluvii in illam rclulit, q-uia aquis
guineni suum quodammorio sangtiini Chrisli coro- viliorum niuiidum involveutitms, Christum de so
miscuerunt, et in lide passionis ejus ad ipsius simi- incarnaltira iiiEcelesia effiidil. Qui ramus bene vi-
liluriinem corpora sua sanguine perfuderunt. Prius rcntis olivaej qnae siguum pacis et concordiae esse
autem dicitur laverunt, posiea dealbaverunt, qtiia dicilur, quia Christus pacificavil ea quse in ccel»
sicut scriptum est : Tempora rcgnandi non possunt suntetin lerra, solvens iiiedium parielero inirolci-
pratvenire tempora paticndi. Et propterea sancti liarum in earne sua. De ipsa quoquc Job oraculunv
mariyres per anguslam viam marlyrii incesserunt, lextiil, dicens : Habet argeiilum venarum stiarum
ul co ipso nobis osienderenl quoniam per riiultas principia, et auro locus est in quo conflatur (Job.
tribulationes, iler nobis esl ad cwluin. Quo itincre xxvm). Argenlum quippe fuit Chrisii humaiiitas,
gradientes si in hac vita eorum fuerinvus imilato- quae a sanctis patribus tanqiiam a venis qtiibusdani
re^, in futura viia erimus gloriae consortes, prae- secundum carnem successive descendit. Aurtiiu
slanlc Domino noslro Jesu Christo.cujus regnuro et vero, Verbi fuil divinitas : et ejus conflationis lo-
iinperium permanel in secula seculorum. Anien. cus, beala DeiGenilrix in qua Spirilus sanclus inef-
SERMO XLIII. ' fabili operatione divinam el humaiiain iiaturaui, iu
C
•Hl ASSUMP.TlOSE GLORIOS^ VJliGlNlS
MAIU.E. unam pcrsonam conflavit.
Qum est ista quw progreditur, quasi aurora con- Virga quoque Moysi per quara fecit sjgna iu
tnrgens, pulchra ut luna, electa ut sol ? (Canti. vi.) iEgypto (Exod. iv), Maria est, perquaro Deus
Ordinein rcparationis nosirae diligenler advertenii, fecit niirabilia in rouiido, e quibus unum de
videntur quaedam saluiis nostrae radiasse principia, uiaximis est quod versa in coluhrtim dracones
cum beala Dei Genilrix velut aurora diei jam emi- jEgypiioiiiin devoravit : quia cum de se Cliristura
nentis praenuncia, ortu suo mundo illnxit, et noctis in simililudine carnis pcccati genuit, omnia cri-
praecedcnlis facla terniinns, primitias quasdam spi- Tnina, onincs haercses iropiorum qnae yEgypto liuju*
rilus, et donagratiarum singularitcr accepit. Ipsa mundi illudebant, turo virtute prolis, lum exeinplo
elenim mejio quodam noclis et diei exorla csl suaesanclitatis delevit. Nec aliara puto per amygda-
eonfinio cuni letra mortis et peccati caligine, mun- lum illam significari, de qua Salomon loquitnr di-
dum involvenle ante solis ortum, id cst Ghrisli cens: Florebit amygdalus,et impinguabitur locusta,
adventum, mundo apparuil, ut paulaiini cresceme riissipabitur caparis (Eccl. xu). Amygrialus ciiim
himine, nox auroram, aurora vero solem produce- quae ante caeleras floret arbores, Mariam significal,
"
rel, qui exortus non soluro ea quae in ccelo siml, quaeprae caeteris sanctis, floribus virlutuin emicuit,
sed et qu.T. in terra lumine clarilatis illustiaret. imo et ante cajtcros flofem illuni specie el odoro
Cerie nox adroodum longa ab Eva usquead Ma- excellcnleiii, Chrisluro videlicet de se prolulit qui
riam decucurrit, quae lieet peccatoruin lenebris dicil: Ego sum flos campi, et lilium convallium
esset obscura, suis lamen vigiliis quasi fulgoribus (Cant. u). In hujus orlu irapinguata cst loctista,
quibusdam disiinguebaiur : quarum prima fuil il- quia instabilis gentilitar, foecunda est per gratiaiu :
luminatio occullae inspiralionis : secunda, sanctio et dissipalus est caparis, quia Judaea aculeis pecca-
legalis eruditionis : tertia, ceiiitudo proplictic;e lorum spinosa, a piugueriine spiritali vacua perroan-
pra?nunciatioiiis : qttaria vchemens desiderium jam sit. Sic in arca icstamenli, quae operiebalur auro
adimplenriae promissionis. Has noctis vigilias ob- purissiii.o significala est, ul ila loquar, Maria et
servabaut sancli ab initio, non dico super gregem ejus virginitas. In rubo ardente et non adusto, Ma-
stiiiiii, sed quando hanc auroram aspiccreni, sicubi ria et ejus fcecundilas. In throno Salomonis, cul
parcret, si usquam sui proferrel judicia, quia hanc alius in universis regnis comparari nori poteiat,.
et rebus mystjcis piacfiguralain, et prophetis pro- significala esl Marise regalis sublimitas. Tot ergpr.
"
317 ABSALONIS ABBATIS SpRINCilRSBACENSIS , 248
rebui niysticls, cl yaticiniis desigiialarii Saloroon ~ A Miria inatrejuxla crucem, el per labores pceniteii-
yidens iit Spiiitu, iii vocem arimiraiionis erumpit, liat!passionein Chfisti quantuiu vales imitare, a te
dicens: Qum est islaqum progredilur, etc. Possunt ipso crucialibns exigens, quod inale vivendo cruci-
iria ista, aurora, liuia, sol, MarUe,sic adaplari, iit fixum denegasti. Tntuere delicta lua, et meniento
.aurofa ejus nalivilaleni, luna illain Spirilus sancli, unrie excideris, sic laroen ea rcspice, ne tristicia
quse in ipsa fuit pbumbratioiieni, sol verp gloriosam yel difiidenlia absorbearis; sic porta crucera latro-
ejus assnmptionein respiciai, Ideo autem aurora iiis, ut paradisum expectes de promisso Salvaloris.
nalivilaii cjus congruit, quia illa surgente iiuodam- Sunl eniin noiinulli, quipeccaia sua nimia lucein-
inodo, el nox luchla, et djes virietiir obscura, Et luenlur, et hi prae ina,giiiludinc scelcruin desperant
«olet plerunque per noclem mprtalis vilae fragilitas de veiiia.
designari, sicut scriplum esl: Aiiima inea desiriera- Alii sunt qui miniina ca luce respiciunt, et duni,
vit te in nocte (Psal. xu). Et per diein divinae gra prava vel nulla ea reputant, seroper duranl in cul-
tiae ilitiininaiio, leste Paulp, qui dicit: Nox praeces- pa. Sed vere pce.niieiiies temperala luce debent
sil, dies a.iitem appropiiiqiiayii(jTom.xni).-Nasceiile peccala sua iutucri, ut sic per laincnta ea dcfleant,
ergo Maria quasi aurora qnaedam su.rrexil, quiaei iit spem coiicipjendp pceiiiteiuiae priiiiiuin se asse-
iioxhiiinanaefragilitaiisirt eafuitiucidapergratian), M culuro^ coufidant.
et dies ilivinae graiiae qupdaiiiraodo pbscuralus fuil Ilanc prjeHilenliaeformaro pracsignavit nobis pa-
.per.fragilera na.tuiaiii, Pulcbra quoqucut luna pro- iriarcha Jacob, qui bencriictioneni patris volens liae-
jiter hoc esse dicitur, quouiain sicut luna in se na- rediiare, tulil de grege duos hoedos opiimos, pelli-
turaliter obscura suscepio in se solis radio, alieno culasque eoniii" circuindcdii manibus, et colli uuda
lumiiieacceriditui'; sic Maria in morlali adhuc cpr- prolcxit, indulusque vestibiis Esau valde bonis, ad
pore cpnstiluta, snjic.eplaiii se Spirtiu sancto, tan- patrem ingressus est; a qup aiirectatiis, ettaudem
quam sumniiB il.lius majesiaiis radio, vero lumine beneilicttone est confirraatus (Gen. xxvu). Hced.i
JJei FiliofoaciindaHir; luna lucel de nocle, et tene- quippe opera sunt poenitcntise, quibxis Deus Paief
bras ejus iuiiniiiuU, et Maria Spjritu sancto foeciin- libenter vescitur, qui debeiit decoqui aqua lachry-;
data leitebras peccatoiiim abslergit. Sicul antem marum et igiie trihtilaiLonis. Pelliculae hoe.dofuro
luna lucct de npcte, ita et sol lucet de die. Per stinl nioriificaiio carnis, et abjeclio propria? yoliin-
iliem aiiieui quandoque cliiriias fulurae vitaedesigna- tafis, quas Jacoh debel circundare nianibus: quia
tur, iit ihi: Quoiiiani meliordies una in atriis luis verus supplaniator vitiofuin nihil debel habcre in
super lriilUa (Psql. LXXJIII):. Recte ergo elecfa iit s«I „ operibus pcenitcntiae, quod canii placeat, vel quod
esse dicilur be.ata virgo Maiia, quia sicut sol clari- propriani deleplat voluntaiem. Proteclio colli, caur
Tale lumiiiis et majOriiate caeteiis syderibus aiite- tela cstfuluri. Vesles verp Esau id esl peccatoris,
ferlur,sic in cpulesti.sviiie.g.vudio illa sanclis omni- vitiis criminir.ii hispidi etpilnsi, quibus Jacoh debet
hus jocuiiditate et gloria suprapoiiiiur. Ftiil ergo indui, stint honeslas vitie, el niaturilas riiscipiina'.
quusi aurota coiisufgeiis in naliviiale, pulclira rit Qui eniiri vere vull supplantare yiiia, opoiiet ui per
luna in illa, Spirilus sancii pbiiriibraiionc, elecla ut lioiiestatem viUe, quod carnale esl in se occidat, et
sol in sua assiiiuptione. matura conversatioue proxiinorum oculos forisnou
Sed adhuc moriicum auroram istam iii.spiciainus. offendai. Quibus gestis adI patrem ingrediiur affe-
Iiiveniiiius in ea tria quaedam qux nostrae aerillica- ctu devoiionis, allrectatui' a patrc iiisliiictu secrci;t
tioui proficiant, scilicet terminum soporis, princi- inspiralionis, landem henedicitur ab illopraeuiio
pium oneris, et indicium sereni. Solent eriim fortes acternaeremuneralipnis.
operarii, surgente aufora, desoirinosurgere, et quasi Hahes nunc in aufora noslra, lefiniiiiiin soporis,
eereuo illuc.escente: exire ad opus suum, ne forte vide nunc principiuin operis. Esl autem prlncipiuiii
veniens Palerfaiiiilias inveniat eos siantes iu, (prp. opcris in aurora exemplum viiae aclivae in Maria,
ociosos. Unrie rcx Salomon bac aurora ponitfinem 0 idon.eum yalde hujus rei exempluni. In illa esl quas
sopori, et exif ad opiis sutim, intuelur speciosam, niplici activae vitoe genere iiiveiiilur eiiituisse, quo-
iniratur iniiiiaCulalani, laudal Mariaro, dicens: Quae ruin priiiuiin jocundiim, seciindum euriosiim, ter-
est ista quae progreditur et caelera. Ut auiem mo- lium iachrymosuni potesi appellari. Ad priHiuin per-
raliler tria ista intelligamus, polesl referrl terininus lineni operailla quae heala Virgo infanlioe Salyaio-
soporis ad pceiiiieiiliam, priiicipiuni operis ad acti- fis exhibuit, qualiafuerunl, illuri) geslare brachiis,
vain, iiidiciuiu sereni ad conteroplativani. Si vis ha- laciareet pascere; paqhis inyolvefe, quaeomnia et
bere formaiii pceriitenlis inMaria, lege eam sianlem suavia el dulcia ac plena jocundiiaiis extiternui.
juxta crticem. Si vis habere formain activi, lege Ad secunduiii genus activ;« pcifiiient purificaiio in
illara Elizabeth visitanlcra. Si vis habere formain teii)plo,T)OSliaruni oblafio, yisiiatio Elizabeth, pe-
contciiiplalivi, lcge eain cum apostolis oraulem in regrinatio in iJigypto, et hujusroorii quaeplena fuisse
coeiiaculo, cuin Gabriele colloqueiiteni in cubiculo. curae et laboris ncmo est qui ainbigal. AdTeriiuiii
Quicunque ergo criminum sopore jaces depressus, pertinent Opera illa Mariae, qua? plena fueruiit do-
exeroploregis Israel poneetiu finem sopori, exper- loris et miseriae, ul puta astare cfucifixo, plangere
giicere et huc usijue dormisse sufiiciat, sta ctini; mortuum, declinatio persecutiouum, et caetera his
249 SERMONES. — SERM. XLIV. 1N ASSUMPTIONE B. VIRGINIS MARLE. 2S0
similia. Tu crgo qai vis essc activus, sed non potes» A futura. Prima est in erealuris, secunda in Seri-
primum genus aclivae Vitaeallingei-e, quia supra te pturis, terlia in secrelis divinis. Prima esl investi-
es", neque leiiium, quia ainarum esl, saltem me- galionis, secnnda illuminationis, tertia admiratio-
diiiro, quod ciiriostim diximus, velis altenlare, et nis. Priroa est quando per creaturas Crealor inqui-
cmn heato Job eslo oculus caeco, pcs claudo, pater ritur, et invisibilia Dei per ea quae facla sunt in-
paiiperum, consolalor pupillorum (Job xxm). Yide tellecta conspiciuiilur. Quem modum contemplandi
si Chiistum peregrinum coinpulisti inlrare, si cae- etiam philosophi gentium habuerunt, sicut Arislo-
cum iiiendicaiileni juxta viam misericorditer respe- tcles qui in theologia sua causas rerum, imo cau-
xisti, si vulneratum qui incidil in lalrones cnm sa- . sarum causas investigans, unam causam supremam
cerdote ei levita non praeteristi, si in ciirara illitis repcril, cujus nulla alia causa, sed ipsa omiihiin
erogasti denarios: quia btec sunt inlirnia Chrisli causarum causa fuerat, de qua idem dixit: 0 causa
rocrabra per quae Deus viill libi operari salulem, ct causariim, fac rae tibi acceplabilem. Secunda qusc
illis per te impendi consolationem. Certe pTeronqtie est in Scripturis, fit, quando animus vel legendo ad
solel accidere ut membro quod vulnere, fraclura cognilioneii), vel orando ad devolioncm illuminatur.
ailustiohe, vellivore ailreclalura fuerit, molliofa Tcrlia vero fn dum ineffabilia Dei mysteria, quaj
B
fomenta, et curam medicinalem majorem adhibea- animus humanus ralione non valet comprehendere,
mus: Similiter csl in Cbristo et Ecclesia, quia iulir- snpra se facta inluetur et retractal devota admira-
ma membra sua raajori obsequio vult foveri. Unde tione, quale esl quod manens Virgo filium peperit,
iii vanura jactat silentiura clauslri, ponrius diei et quod Verbum Dei carnem assumpsit, quod iminor-
;csius, oratioues, obsecrationes, qui affeclu com- lalis est mortuus, quod lemporalis factus est aeier-
passionis necessitatibus aliorum nescit inclinari. nus, et liujusmodi qme ratioiii magis sunl admiranda
Keqiic eniiii dedignalur esse Anna cum Phenenna, quam perspicua. Hunc conteroplandi niodmn beata
non Raehel cum Lia, non Joaunes cuin Cepha, non Maria habuisse legiiur, ctim ipsa dixit ad angelnm :
Maria cum M.irtha, non dextera cum laeva, non con-r Quomodo fial istud, angelc,quoiiiam virum non co-
teniplaiiva cum activa, quarum ulraque iu beala gnosco (Luc. i). Keque enim hoc dubilando dixit,
sed rei maguitudinem admirando. Quem etiam con-
virgineSIaria aurorae npstrae excellenter fuil.
teraplandi inodiim fbrie Job habuit cuni dicerct :
Conlemplaiiva siquiderii esl sereniias illa, quae
Elegil suspendium aniraa mea, et roortem ossa mea
cuui aurpra nostra apparuii, idep serenocomparata,
(Job vu). Suspendium quippe eligere est, secretis
qtiia tranquilla est el qnieta, quia habilat in silen- ccelestibus per admiraiionem inhaerere. Ihec est
lio a perlurbalionihus seculi leuge est remota. Unde
pars Maria quae nec in fulura vila auferetur
cl diclum est, quod Maria opiimam panem elegit,' C opliina ab ea, ubi quanto faniiliarius secretis divinis ad-
quae non auferelur ab ea. Oplimam dixit, npn fcli-
bo.iium niillitur, lanto ferventius ea adroiratur. Prima quae
ciorem forle, sed suaviprem: quia quando- est in
el secundum hoc nomen com- crealuris, auferelur, quia est imperfeclionis,
que suave appellalur, id csl, ex parte : terlia est perfectionis, quae in hac
paiationis electi ve, 11011comparative accipiendum esl.
vita iiichoatur, et in futura perficilur, ubi erit ad-
Sic enim conlempialiva eslsuavis qupd non acliva, niiralio
jocunda, et jocunditas admiranda, praepa-
cum poiiuslahoriosaetgravissit.lllud poiiusropvere rata cohacredibus Christi, qui in sanclorum
non aufcrelur ab ea, regno
potest, quod subjungitur, quae sunt ascripti, quod nobis praeslare dignetur ipse
Sicuteniro alia est affeclio animirciuriesirieranlis, ct Jesus Chfislus, el iroperiuro perroanet
cujus regnum
alia affeciioaniiiiiipsarc ppiientis, sicalius est sensus in secula seculoruin. Amen.
poiiiiduniodo,ratiir,etaliusdumgus.iatur. Sioutaliaest SERMO XLIV.
visio imaginaria dormienlis et alia visio praesenlaria GI.0R10S/E
1NA.SSUMFT10NE VIRGINIS MARl/E.
vigiiaulis, sic alia est contemplalip btijiis viiaequae fil
Revertere, revertere, Sunamitis, revettere, reverlere,
in cnigmale, et alia fulurae quae erit in spe. Sicut ut intueariiur te
(Cant, vi). Hodie, fralres dilectis-
ergo fides evacuahifur, sic et spes in fuluro non D simi, ad commune gaudium ea quae in cceloel quae
erit: sicut scientia destruelur, ita el contemplalio in lerra
iiivenitur, cum beata Dei Genitiix mundi
hujus vilae auferetur. Quod ergo dicilur quod 110.11 agone consuromato, ad consessum Dei Patris assu-
aufcrclur ab ea , ad staiuin piaeseiitis viiae re- milur, cl fcstivus.
angelorum chorus ei occurrit,
spicit, non futurae. Cum euiiu coiilcuiplativa ad maire Ecclesia cuni laudibus eam prosequente.
Deura, activa ad proximuro. pertineai, potest in liac M.igua nimirum Iacliciacmaleria ubi Filius Dei,
vita auferri activa, quia rieesse poicst facultas et Verbtiui Patris, illam
reginam inter choros virgi-
possibilitas bene operandi ad proxiniuni. Sed in num speciosam, in cmictis tribubus Israel pr;r-
hac vita non potest auferri conieniplaiiva, quia in eleclain, in cellain suam vinariam iiitroduxit, divi-
quocuuque slalu hujus vilae sil homo, habet facul- lias ccelestis Jeiusalem ei commuiiicaus, in qua re-
tatem contemplaiidi Deum. gnal Rex regum et Doniiiius domiiiantiura. Meque
Vel si velimus referre ad stalum fulurae vilae, tauieii iilura irapari praeconio exlollendum dixeriro,
quoddictum esl non auferetur ab ea, ponamus tres ulpote divitiis copiostim, bouilate beiiignum, sa-
species coiitemplationis, quarum dute primae au- pientia disertum, potestaie ctinclis vivenlibus tre-
Jieruniur in hac vita, terlia vero niaaet in hac et iu niendum, gencre illusueni, forraa desiderabileitt
2»1 I ABSALONJS ABBATIS SPRINCKmSBACENSIS S52
immensitate incompreliensibilem, jeternitaie inde-i A Seciinda sessioest inmenleraiionali, Deibabitatio,
ficlenlem, cujus imperium aitiiigit a mafi usqiie ail de<juain Ganiicis : Cum esset rex in accubitusno,
mare, et a fjqmine usque ad lerminos orbis teira- hardus rnea odorem dedit (Canl. n). Rex qijippc in
Tiim. talis ilaqiic talem alloqnittir, ul venial bor- acctibiiu suo est, cum menti insidet per quietem
taltir, rogfit: nt no» differat iniroire in cubictilum conleiriplationis : .nardus dat otlorem, eurn ex sua-
suiim.ut reverlaliir de terra ad cceli curiam, de vitate boni operis proximus proyocalur ad aeniula-
cxilio ad patriam, de niorlc ad vilam, de miseria tionem viriutis. .Tcrlia vero sessio est Verbi Incar-
ad gloriani. Sed quoeest liaecyirgo singirlaris ii: q.ua rialio, de qua dicitur : Tu cognovisli sessionem
stiiiimitmajestaiiaiiep complaciiitj utadaeterni Regis niearn, et resurrectionem meam (Psal, cxxxviii)..
,coiisessuiii lipdieassiimaUir, et diademafegni.vimo rc* Primai ergo sessioiiis spliiiin est fabrica bujus
gnoriim diadeinalaaccipiat, ne soliim regiiia mundi, niundi.seciindai sessioiiisvsoliuin cst anima jusij,
sed etiam 'ctelprum: regiha meriio debeat appel- -terti8e;iessipnrs soliumesl uleius yirgiiiis. Pfirhum
jariv* v; vL-^.y -:;.._,: >'..':.;. "'"< ' solitiivivpst exceisum, prppter dignitatem conililio-
'- Ipsa est Maria uiriqiie regno admodum necessa- nis': seciindtini esl elevalum, propler prserogalivam
; ria. Et:lefris qimlem regiiia ha;c omniiio appeicnda, viriiiiis : lertium, lioc esi bealae Virginis ilialamns,
.qiia; in yialiiijus seculi, imo viloe liujiis disperidio B ! siiperexallaliim propter unionem Verbi el liuinaui-
tiiplici seinita poenileiites ad Deiim convertil, vide- laiis. IIujus terlii solii aliitudinem propbeta yidens
:licet inierveniu reconeiliationis.exemplo imitatio- in spifitu,. dicebai : Vidi Dominum sedentem snper
jiis, ct airxilio proteeiionis : qiialeniis peccaioii in- solium exceisiiin et devalum (Isri. n). Subintellige
• lercedeiido iiiipeiret veniarri,
ignoranti exemplo bene eiiani superexaltainm, et assigna beaiaa Virgini tria
vivendi oslendatdisoiplinani, fortiter ageiidr opem lioec.vNon euim dcfuit eidigniias conditioiiis, pro
impendendp praslel flcliiciani. 0 Maria, o marrs qua solium ejus fuil excelsum : non piserogativa
: slplla, <iti33recle vianies dirigis, erraiites virluiisjprp qna fuit per gratiam elevattim : lionFilii
feducis,
•periclitaotes ad porlnm saluiis rcstiltiis. Jtiste m:i- .Dei in se susceptio, pro qua stiperexaliaium et
ris; sielia appeHala e.s, 'qiise rationc qnadain simili- plena eratdomus, hoc est Ecclesia majestale.ejus
tuiliiiis, sicut jiia mari rta et tu rriuiido profuiura quia de pleniludine ejus omnes accipimus, et ea
eras.Plaiieipsa,quam dixiriius, niaris Stellaitribus qiia; sub ipso sedenie vel so|io erant, iio.cesi, an-
-iiiodis stellis CKiefis praeminere inveiiitiirv videlicel geiica etliuifiana naliirav replebahl lempluin, boc
iumiriis comiriunibne. :est cohsumrnabant, tepipluin illud loquor fuinain
:-jiltitudiiieV iminobiliiaieêl
Altrtu.dine;"qiiia in yciiice iriundi posila, sicut ca- . p.assumi qupd primo faclum csl ex iiovem ordinibus
pul membris, ita et illa coeteris slellis super exioi- V angeloruin.
lilur. Unde et poeta dicit : Hic veflex nobis; Vis eliam videre immobilem maris slellani, lo-
semper sublimis, at illum (lioc esl ejus oppositum). qupr bealam virginem Mariam? Verte ergo visuih
Sub pedibus styx atra videl mancsque profnndi. liri- ad caeieros lilios bomintim, qni spa mobilitate cor-
- mobililale.quoniam
quasi in cenlro tirmamenli toiir Tuernnt, et sic videre poleris qualiter immobilis
sli ula cxleris vario motu modoadoccasunilenden- illa immulata permansit. Qiiadripaf iito qnippe motu
"
libns, ipsa iirimobilis persislit. Coniniunione lumi- lionro a sua stabililate motus esl per superbiam,
nis, quia caelcris vicissim lumen sutim praebenllbus, per inconstantiam, per impeenilentiani, pef impa-
lisec sine vicissiludine, sempcr aeqirali radio, qnari-. lieniiaip. Pt-r superbiam motus est, quandO prse-
liim in se esl, cnnclis vivenlibns claritatem effndil. ceptum, Dei praivaricalof contempsit : per incoii-
Ilaec de stclla, sed illa eadem diligens invesiigalor slanliam, quando tentalioni:se.rpeiitis succiilrui1: pcr
invcnics in Maria. iinpojnitentiam, qiiando peccaltiiii suiim obstinaiifs-
Universis quippe crealuris quae in coelo sunt ett excusavit..': per iiiipalieniiain, q.uando inter flagella
quac in terra, illa esl altior : quia caeieri saiictii diyinae ultionis rebellis niurmuravjt. Nonne ab bis.
ntigrantcs secundum meriti rnoduin recipiuhiur in- U omhibus iiiimunis tibi yidcBiiiir Maria?'Si proposi-
ler clioros angelorurn, Maria vero excellerili qua-..; /lum, si actum vel animani ejus consitleres, ijisa
dam majestate gloriae cxallatur stipef cboros ange-. deiiiiihi est iinriiobile illud caslellurn quod intravit
ioiuni. Yis viderc Mariam caeleris sanclis allioreni? > Jesus, cTim mulier quoedam Martlia nomine exceplt
'
Vnli, inquit isaias, Dominum scdentem super so- illum iri doniiim suam (Luc. x). Quadriparlilo plane
liuni excelsum cl elevatum, et plena erat domtisi robore eastellum hoc stat imiiiobile, videiicel fossa,
'
lnajesl-.ile ejus,-et quas sub ipso erant replebant 1 flumine, iiiuro, et colle. Hxc ertim sunl qua; omnem
teinpliiiii (Jsa. nj. Certe hoc solium excelsum ett hiunilionem insuperalam reddiint et iiiimobilein,
elevatiiin fecievidebor inlerpretafi Virginisuterum, inullo magis caslellum illiid quod intravit Jesus,
sessiOneni sedeiitis, iiiysteiitim Incariiationis: Vidi, priiicipem luijus mundi et arniatiim forlem debella-
inquit, Doiniiiuni sedeiitem super soliuiii excelsuiii.. luriis. In fossa ergo nbi ejecta htinio in unuin ten-
Adverte si placei tres Doniini sessiones, et tfiai ditur, virlus figuralur bumilitalis, sicut per Isaisai
solia pro niimero sessionum. Pfiina ejus sessio> dieiiiir ilngredere pelram, abscondere in fossa afacie
f.featuraS peffectio, de qini dicitur : quia requieviil fufpfis Doniini:, et a gforia: inajeslatisûs (ha.
Detis dfe septinia ab opere qtioJ patrarat (G«ii. i). ji). lii fluhiiiie, qnod in laliim se diffundst,
255 .SERMONES.— SERM. XLIV. IN ASSUMPTIONE B. VIRGINIS MARLE. 254-
latiltido studiosaebonocoperationisintelligitur, sicut 4 Et mens qttidem sana recle pronuntiare videbitur, -
Joh dicit :Quj scrutatui profunda fluviprum, et ab- quia in poenalilalis exilio habel aliquid de lio-
s;-oudiia in lucein producit (Job xxvm). Muri lirmilas, inine jumentum amplius. Dum eniin jumenlum
inlegrilas virginitalis.sicul in Ezechjele: Vidi.inqnil, primo vitas suoe capit inilium, seipsum quodam-
el eccemiirusin circuilti doiiiusuiiu'ique(Ezef/). XL), modo regit, calcal tcrram , el super eani gradiiur,
ctijns doimis, nisi illitis quatii supra casirum ap- naturali vestitur babitu, sine adniiniculo alierius
pellavimus: sicut enim Dei virtus virginalem au- accipit snflicientiam natuia;. Cum e converso
jam inlroivil quo murum caslitalis ejus non cffre- liomo naius de muliere, impolens stii, nudus cor-
git. ln collis celsiiudine, sublimilas stiperni desi- pore , alieno indigcns auxilio , peccalis onustus ,
derii ac devolionis, sicul per Isaiam dicitur : Super viitutis vacutis, et omni plenus miseria efftindatur
inontcm excelsum ascende tu, qtii evangeljzas super tenam. Scd uiinam buic exilio siifliccret
Sion (Isa. XL). 0 castrum forte, castrum immo- maliiia sua, ne adbuc miserabilius dejicereiur in
bilc, ubi humilitas superbiani, operatio desidiam exilium voluptatis , lantis enim primi exilii val-
expugnat, jntegritas corruplionem , saneti desi- lalus miseriis voluptate quaerit redimere quod pa-
derii devolio vanilatem. Multo magis tamen fiet libi litiir, ul dttm volupiale inulcetur corpus, tolera-
niiialdle, si bujus caslelli incolas vclis adTertere, 6' bilior flal sarcina pcenalitalis quam porlat. Vult
Mariham scilicet el Mariam. Marlba igitur civis iiaque preliosa indui, molli slrato (juiescere , fer-
Imjus easielli, sollicimdo esl boni operis : Maria , culaiiabcre exquisiia.eifluereillicitisdesidcriis, loqui
dulcedo divinse inspirationis. Domus Marthae pnra scurrilia, operari turpia.ac si dicerel cum pagano :
conscientia, ut nulla se ingerat simullas in opere : Jupitcr esse pium siaiuil, qiioilcumque juvaici.
donms Mariaj, iranijnillitas inentis, ne amarescat Sed, o tu sceleratissime, qui in lege Jovis sie
aliqua exlrinseca perturbatione. Inlravit Jesus hoc meditaris die ac nocle, quid dicis de mandatis Je-
casiellum , qtiando iu Virgine carnem assunipsit, su, quae probibeni omne dicliim , factum, vel con- K
excipilur a Manha in domum suam, dum confor- cnpituni conlra lcgein Dei ? Haec est perverso pu-
matur conscientia Virginis studio bonse opera- ctore cura ininor.
limiis. Sed.ecce scquitur lertium cxiliunr ^ quod adlmc
Videamus modo tertium illud maris stellaa privi- longius a Deo projicil homineni, videlicet exilitim
lcgiuro, quonlodo caeleras sleilas proecellil luiuinis vaiiitatis , quando videlicel incipit extra se in va-
communioue. Et hoc qiiidcm primo ad id perlinere. nitatibiis liujus niiindi (juaerere qtiibus salisfaciat
videtur, qtiod caUeri sancii differeini modo iinpen- ip sua) volupiali. Accedunt ergo nioriis.pioeambnli,
dunt mortaliiius suffragia , qtiippe plus illis possunt îdelicet possidere superflua, aniare iransitoria,
prodesse.qui ipsisjurequoil.ini patronalus specia- impelli aura populari, honores ainbire, pauperta-
Ller siint coiiimissi, utpole Petrus Uomai, Thoinas lenr CQfitemnere, regiinr forlunas laudare , cuin ta-
nrariyr Caiiiuariiu, Massiliae Victor, Turoni Mar- men Salomon dicii: Quia melior est puer pauper
tJiius, et dc sniilibus similiter. Nam prorege suo ei sapiens rege slullo (Eccl. iv),eo quod bic de
quilibet sanclorum plus potest in curia Altissimi, carcere et cathenis quandoquead regnumprogredi-
quain pro alieno. Maria vero sicut est omnium re- lt:r, et qui in regno natus est quandoqtie consiir
gina.sic el palrona, et quanlum in se est, seque inalur inopia. Altende ergo, homo ambitiose, homo
exorabilem se praebcl ommbus, quoe super oimies superbe, quam digne Salomonis tibi praejudicct
pleiiiludinrm accepit dignitatis. Ergo ionge posi- sentenlia, ut videlicet pner pauper et sapiens, id
tos illuminat radio misericordi;e, eos qui prope esl quilibet innocens pauper spirilu etpacificus,
sunt, boc esl viros religiosos consolaiioiiis sua- de carcere subjectiouisei cathenis obedieruiae egre-
vilaie, c;cierosqui secum sunl in pairia excellentia dialur ad reg.ium prxlationis, vel potius ad regutiin
gloriae. Sive enim jusli, sive peccatores exoraut consummatoe virlulis, cum tu in regno virtuiuni
Marianr, sive angeli , sive arcbangeli respiciiint iDnalusper regeuerationem, sponle dejeclus consu-
in Mariain. Talis ergo est d.Iecla iila dilecli, quam maris inopia vilioruin. Nunqtiid enini si spiritu
vocal in amplexus suos summi regis Filius dicens : pauper, non ideo dignus regno? Cerie sicut ideur
Reverlere, reverlere sunamilis el coelera. Sed cur dicit Salomon: Stellio nilitur manibus, el moratur
totiens repeiito reversionis verbo vocat, aul unde in domibus regum (Prov. xxx). Est aulem Stellio
vocat ? Videtur eniin vis verbo sonare longe in vermis, qui pennarum adminiculo iion potest iu
exilio relegatam, quae lanquam.ad palriam .redi- altiim extolli, sed lamen reptat pedibus in altum ,
lura, constdalionem accipiat caplivilatis pariter et ut in regum lurribus. faciat sibi mansionem. Sic
finem. linde Sunamitis ibidem dicitur, quod inlcr- quilibet humilis el parvus iir oculis suis dum non
preiatur captiva. pennis superbia;, ambiliortis.veletiamscientiajsecu-
N'e incongrtie dicetur illam ab exilio revocari, laris in altunr extollitur, reptando lamen manibus
cum liumana nalnra, quam diu peregrinalur a Do- humiliter operando in domibus regum est, id cst
mino, quadripartito exi|io sit danrnaia. Et primum in consortio sanclorum.
quidem video exilium pcenalitatis, seeundum Quartum et ulliiuiim animoe exilium est, malum
voltiptaiis, tcrtium vanilalis, quartum curiosilatis. curiusitatis, quippe multis vanitatibus animo affecto
655 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 256
sequiiur cura gupefuua, ct quod apud Saloroonem jA.sahcti reliquiae in tefris iiraxinia veneratione voluit
dillkilliiiium invehiiuf, invesligat modo viam aqui- baberi, sed beatse Virginis cofpus nec in lerris vene-
13!Volaniis in coelo, modo viam cplubri super ratione.nec in coelislionore digiium voluilaestiinari.
terrain, modo viam navis in mari, inodo viarn Propterea nonne Dei Filius dedit hoc pr3eceptum?
'viri in ailolesceniia sua (Ibid.). Circa ista quatuor Honora patrem el malrem, el magis de patre ct
praecipue curiosilalis yitium videlur occupari, per malre qnam de caeleris, quia major honof quam
aquilaiii vcro volanlem in ccelo, viriiin contempla- casteris debet illis cxhibeii. Sed ecce secundnni
tivuni : per colubrum super terram, quemlibet lu- eos qul aestimant eam n.oh migrasse curii corpore ,
bricum et criminosum : per navem.in iriari, nego<- jpse suo praecipue prsecepto videlur obviasse, qui
ciatores seculi : per adolescentiam viri, bonae ntajofem lionorem Vpluit in terris exhiberi rc-
conversationis inititim. Quaerunt ergo hi qui se- liquiis martyris, quam sacrosanclo corpori su;c
quunlur curas superfluas, simultales in religiosis Matris. Longe aliter sonare videtur illa univer-
ut cos indicent, exciisationes in criminosis ut illos salis. E.cclesiaj Oralio, in qua de ipSa dicitur:
justilicent, iuilitales ih secularibus negotiis Ut si- Nec lairicn mortis jiexibus deprimi .potuit, quoa
rnilia faciant, iiisiabiliiaieiri in noviter conversis, Domiiium.nOstrum Jesum Cliristuin de se genuit in-
iit everiant, sicque flt ut dum se lotos impendurii ^ carnatum ^ qupd si verum est, cpnsequitur quod
cufis superfluis, circa ea quae foris sunt nibit sol- devicta liiorte, cum corpoie Bloriricala ascenderit.
liciludinis sibi ipsis vel Providentiav impendunt. Et, ul brevi verbp Ipquendi fiiiem faciam, cum so-
. Proptef hoecigitiir quatuor animoe exilia quadri- lulo nioftis debilo tefras coiistel cuin corpore coui-
part£la vocatione feverti: jiibetur beata Dei Geni- nierrdatam aut sepultam reddanl, aut resurgentem,
trix, cum dicilur :_Revertere, revertere sulamilis .imo sublimatam cum corpore venereniur nobiscnm
el caetera. Sed nunquid ipsa supradictis modis, prantes, ul ejusinlerventu mereamurilransferri ad
lnaxime voluptate, vanilate, curiosilate, adeOcre- eandem glorix felicitalern, quam.ipsa. hodierna die
denda est exulala ? absil. Nam ab his vocatur ingressa est, proestaiile Dominonostro Jesu Chrisio,
exiliis rioii propler coinqttinationem, sed proptef cujus regnum et imperium perm.aiieliii.secula.se.cu^
cuhabllaiiohem quoc quasi linus spiritus per coe- loruin. Amen.
ieste desideritim cum Deo effecta, captivilalem SERMO XLV.
icpulabal, habitare curn habilanlibus Cedar, et IS ASSUMPTIONE GLORIOSS VinGlmSMARliE.
differri ab illa corOna glorioe quam sibi repositam Pltintaveral Dominus Deus paractisum voluptutis a,
cognoscebat. ,C principio, in quo posuit hominem quem formaverat.
Yel qiiater iteratur verbum revocalionis, quia si De hodief nnesolennilalis prseconio multa jam olim,
diligentef altendimus beatse Virgijri conveniunl fratres charissimi, diligentef peilraclala cognovi-
quatuorgenera assumptionis, Primo enirn assumpla slis, quie el foris verborum ilore vernantia, et inlus
est per elcciionem, secundo pcr purificationem, spirilaii dulccdinc pleira sunt.
leriio per conirrmaiionem, quarto per sublimatio Tantis ergo laudibus aliquid minus idOneum ad-
iiem. Per eleclionem assumpla esl, quando mulie- jicere, videbltur forsitan quibusdam derogatio po-.
rem fortein, diu a Salomone quocsilain Gabriel irilius quam cumulus laudis, ul si quis ciriibalis cpn-
venit et elegii prae caHeris orirnibus dicens : Berie- COfditefsonaniibus fracli tintinnabuli soniim adji-
dicia tu iriter mulieres (Luei). Assumpta est per cial, melodiaesuavilaspolius colliditur quain juvetur.
purificatioiiem, dum a caneris filiis hominum se- Quia tamen aliorum divilias nostra pauperlaie sci-
questrata, ab originali el acluali peeeaio Spiritus mus feedari non posse, prsesertim cum in taberna-
saricti mundaiione est purificata : per confirmalio- culo Domini quidam aurum et argentum, alii hya-
neniassunipia est.dum eandem viriutum confirmalio- cinlhum, purpuram, el byssum, nonnulli etiam.
neni accepil in via, quani arigelus bohus possidet pilds caprarum, quae res abjecue sunl el vilesj obtu-
in patria : per subliniationem assumpta est hodier- lisse leguntur, nos pro vili porlione offerimus Do~.
nam, dum super ornnem crealuram exaltata esl mino quaj possumus, el contenli hostia pauperum
in tegno coelorum. salis nobis arbitramur cessisse muneris, si quantu-
Cum corpore dicam exaltalam, an sine illo? lacunque devolione inveniamur occupali iniaudibus
Vere dicam cuin corpore, quoniam et si hac parle Viiginis matris.
erravero, ipse error est iiiilri gratissinius, qui fonti 'Ot auienr reveriamur ad verbuai quod proeinisi-
pietatis Malri miseiicordia} incumbil excusandus. mus, tres paradisos voluptalis propter hoiiiiuein
Niinquid enim dicain Dei Filium honorein matri factos sacroe Scriptura: meminit diligeulia. Primus
denegasse, quem servo noluil impendere ?' Elias est paradisus terfestris, de quO scriplunr esl: Do-
in ccelum curru levalur igneo, et Maler Dei com- mirre, audivi vocern tuam in paradiso, el abscondi
putruit in luinuio ? Prailerca si spiritu migranle nie (Gen. 111). Secundus est paradisus praiseniis
sacro sancliim ejus corpiis terra deiinuit, cur Filius Ecclesioe, de quo in Canlicis dicitur: Eiiiissioncs
veneralioiiem illam denegavir in terris reliquiis tiiae paradisus malorum Puiiicorum (Caril. iv). Ter-
nialris, qitara cuilibet niarlyri vel ronlessori voluit tius paradisus esi fuiurae gloriae, cujus*-meminit
cxhiberi?Piaiie capiit Joarihis vol cujuslibet alterius Paulus cuni dicit se rapHiin in paradisum Dei,_'t\
237 SERMONES. — SERM. XLV. IN ASSUMPTIONEB. VIKGINIS MARI^. 258
ibi audisse arcana verba, qux non liccl homini lo- A dum secnta esl fugientem in iEgyptum, dum per-
qui (7J Cor. xn). secutiones susiiniiil cinn cseteris qui fuerunt imiia-
In primo paradiso posilus est homo crcalus, in tores viarmn ejus. In his omnibus fruclum aniarum
sectindo posilus esl homo reparatus, in lerlio po- - protulit, quando per has et alias multas trihulatio-
nendus esl hoino glorificatus. Sunlautem tres para- nes secuia esl prsesentiam Creaioris sui. De hoc
disi quasi tres quidam horli deliliarum, in quibus fruclu arnaro guslaverunl omnes sancii, qui modo
divinaeplantationis fiuctus crescunl, maturescunl, regnanl cum Christo, quorum vila fuit mundUm
et colliguntur. Nam si humani gcneris primordia, contemnere, lolerare adversa, crucifigcre carnem
primos scilicet pareutes ad mcmoriam revocemus, snam cum viliis et concupiscentiis, opprobriis sa-
ipsr fuerunt quaedam divinae plantationis virgulla in lurari, quse omnia licet plena essent amariludine,
paradiso lerreslri, ad hoc posita ut ibi crescerent, lamen in his expectabanl fructum pacatissimum, id
el bene operando fructum facerenl in obsequium est visionem Dei sui. Sed jam via haec cerumnosa
Creatoris sui. Sed posiquam virgulla hsec primoe videndi Deum per amariiudines vilae hujus in so-
praevaricationis merilo aruerunt; et fructum fece- Iitudinem redacta est, quia nunc fugiunt homines
runl noxium, transplaniaia sunt in paradisum Ec- a facie Domini, ut amara effugiant, ne inveniant
clesioe, ut igne charilalis quasi sestivo quodam sole B iribnlationes, ut deleclationes et hujus vitse dulcia
desuper radianle crescercnl, et fructum suum pro- consequanliir, parumque reputanl videre bona Do-
ducerenl ad maturilatem, et sic tandem permanum mini in lerra vivenlium, dum consolalionibns vilae
summi horlulani, qui Chrislus est, in tertitim para- bujus perfruantur. Annon vere est a facie Domini
disum qui esl glorioe, cum fructibus suis transfe- fugere, repcllere mandala Dei, seqni concupiscen-
rentur. In hoc eienim paradiso Deus a principiopo- tias, laxare frena pudicilise, et a nulla prohihere
suit hominem, id est disposuit ponere eo loquendi animum voluptale? Et in his quidem omnibus gu-
modo quo dicilur, fecil quoe fulura sunt ct agnus slus in principio dulcis cst, sed novissima eorunr
qui occisus esl ab origine mundi. amara sunt tanqtiam absyulhium, quia mullas de-
Quia tamen sine humore virguha hoec crescere lectationes, multse sequunlur miseria>, et exlrema
non palerant,accesserunl quatuor paradisi flumina, gaudiorum Iirclu et dolore commutantur.
quibus irrigaia forlins invalescerent, ut sic firmiter Tunc enim homo primo vinum bonum posuerit
radicata nullo lentaiionis vento deinceps commo- et eo inebrialus fuerit, tunc demum sequilur qnod
veri possent. Primum paradisi flumcn, accipe mun- delerius est. Vinum bonum quod homo, id est
dationem sacrameniorum : secundum, seriem divi- r quilibet carnalis ponit, principittm loelicia? suse,
narum Scripturarum : lerlium, slillicidium spirila- concupiscenlia carnis est concupiscentia oculorum,
litim donorum lachrymarum : quarlum, gratiarum ct superbia vila?, et eseteroehujus vitoe delecialiones,
dona in bonis confirmantia. Natiira siquidem hu- sed cum istis inebriatus fuerit, hoc est cuin bibefil
rnana viliis infecla, primo opus habebal, ut per calicem confusionis et ignominioe usque ad feceni,
sacrainenla Ecelesisea peccatis purgaretur. Secundo lunc sequitur vinum quod deterius est. Quodvi-
quia viam ignorabat juslitisp, nccesse erat ut per nuni? slimulus pravoe conscientiae, limor gehennoe,
mandala Dei illuminareiur. Terlio expediebat ut horror dislricli Judicis, obduraiio mentis, despcraiio
accepta verilalis nolicia, planctu et lachrymis bo- salutis. Ecce dulcia vitoe hujus, ecce amara, for-
nis operibus exercereiur. Qnarto, ut per dona gra- mida ergo contingere dulcia, si vis vitare amara.
tiarum in bonis confirmarelur. lnter virgtilta autem Sic enim pisces, sic volucres, sic bestiae capiuntur,
paradisi illius nobilis quoedam virga exorta est, vi- quia modicus cibus qui delectal hamo aul vinculo
deiicet virgo Maria, ad quam fluvius spirilalium imponitur, ul cum illum apprehenderint, poslmo-
charismatum abundaiitius quam ad cselera deriva- dum ferri, aut vinculi amaritudine teneantur. Cave
vit, uipote quoe fructum meliorem el sublimiorem ergo ne tu fallaci cibo hujus viiaeinescaltis captivus
coeleris erat productura, quo in lerris homincs, et p. tenearis ; quod si ita esi, solve vincula colli lui,
in ccelo spiritus angelici pascerenlur. Quid eniin plange miseriani tu.-.ni, curre ad niedicina:n. Quis
aliud fuerunl Spiritus sancti obumbralio, plenitudo demum lam degenerantis naluroe insipicntiam in-
gratise, fervor fidei, caslilas virginalis, quam stilli- currit, ut si e duobus conredalur optio, melius non
cidia quoedam gratiarum in ipsam descendentium oeslimel eligendum? Proponantur modo dtio hoec,
nt cresceret el facerel fruclum ? Crevit itaque et videlicet amariludo hujus vitae, el delectatio ejus-
fruclum fecit, el in tanlum crevit, ut jam hon dem, docel le mundi philosophus, utrum istorum
vifga humilis, sed arbor sublimis ct fructifera 110- melius debeat aestimari. Juxla doeiimentum eniin
minelnr. Sublimis, quia super ccelos ascendit; fru- Arislotelis, si dubitetur ulrum melius, respiciendum
ciifera, quia frueium fccit multiplicem, scilicet est ad consequens utriusque, el ciijus consequcns
fruclum amarum, fructum dulcem, frnctiim deli- fuerit melius, illud ciiam et melius aestimandmn.
tiosum. Vide efgo quid sequilur ad delectationem hujus
Si vis scire ubi arbor isla fructum amarum, pro- viise. Cerlum esl quia luctus sempilernus, unde
tulil, recole amaritudines illas amarissimas quas scriplum esl: Extrema gaudii lucius occ\ipat (Proi'.
suslinuit, dum aslitit crucilixo, dunr vidit morimim, xiv). Ad amariludiuein verp hujus viias, sequiUir
259 ABSALONISABBATIS SPRINGKIRSRACENSIS 200
gaudiUm asternum, unde dicitur : Tristicia vestra A rum esse quod dicimus. Aliqui enim ex ipsis post
vcfletur in gaudlum (Joan. xvi). Melius est gau- mulia forte scelera commissa in seculo ad Deuin
diuin luclu sempiierno, quare aniariliido hujus convefsi s.unl, alii vero cum ipsa vitse innoceniia
viiaj potius quam delectatio eligenda. Omnimodo quam lenueriinl, seipsos Deo sacrificium obliilerunt.
ergo dulcia vilse hujris fngienda sunt, quorum (inis El videmus accidere quod hi qui iuerunt in seculo
tam amarus est, aul si duleia deleciant, mittant peccatores et magni peccatores, frequenter sunt in
manum suain hi qui talia desidCrant ad fructum vigiliis promptiores, in absiinenlia parciprcs, in
illum,qui ad edendum dulcis est, cl ad reficienduin oratione magis devoti, in bono opcre magissoli-
necessarius. "-'-.-' ciii, et in omni fruclu vitse spiritalis magis circun-
Ecce enim arbor nostra fructifera, scilicet virgo specti, qiiam illi qui de purilale cotiscienlise suae
Maria rainos suos exlemlit, in quibus frucllim dul- gloriahtes a tfamite justiciae nunquam cecideruiit.
cem copiosissime invenire possint, nisi forte,.lan- Nulius ergo timeat ad fructum dulcem spiritalis viise
giierite appetitii lanquam oegroti quae suavia suiil et nvanum mittcre, qiioniain boniim quod tardius ap-
dulcia faslidiant. Sic enim plerunque solet accidefej pfehehdilur, quandOque ferventius acquisitum le-
quod palirto hoh sano poena sil panis, et segris ocu- R neiur.
lis odiosa lux «st, quoe puris est aniabilis. Tria si- : Est el tertius fructtis hujus arboris quemi supra
quidem beiielicia beala Dei genitrix nobis coniulii, deliliOsuiri appellaviinus, el ideo forte deliiiosus
de quihus velut ramis quibusdain oiirnia respiciunt quia farus, quia pretiosus esl, ct quoniani ffuctus
opera justicioe,et deperideii l friiciiis totius spiritalis isle in suniiiiitate raniorum colligitur, oportetenm
exercilaiionis. Piimum aulcin beneficiiim esi, quod qui fructu isto vescilur surSuiii ascendere, m quod
jiiguni antiquae captivitatis a nobis abstulit : scin eo niortale eslj absorbeatur a vila, quod biiiiiile
cuiidilm, quod irairl divinae iiidignatioriis nObis rein gloriam,' quod trisie est inlaeliciam cominuielur.
nrisit: tertium, quod nolamhumanae iniquilaiis de- Csteri etenini fructus, id est ainarus el dulcis,
levit.-Ecce capiivus teiiebaris o hpnio, el per Ma- quos supra disliuximiis, finitimi lerris sunt, iitpote
fiam liberatus es ioffeiisaiiivDei lui incurrebas, et quibus vescuiitur hi, qui adhiic indiiuniur corpore
per Mariam recOnciliatiis es : iiiiquus et peccator moflis hujus. Sed fructusdeliliosus, qtto suli fniuutuf
fuisti, et per illam;juslificaius es. Quitl esl dulcius beati, sufsum est iir adeptione'siipernoe feiicilatis,
liberlate post caplivitateiii.-et reconciliatione post quem rtec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor
iinpietaiehi? Huc ergo Pmnis vita jiisiorum,sancta hominis ascendil. Et quidem his qui in vita isla
desideria,: inedilaiiones, bonae operaliones, gratiar (Q mortali adhuc percgriiiaiiiur a Domino, fruclus
rum actiones respiciiiiit, ul in liis omnibns prseci- iste futiirae beaiudinis in spe repromissus est.
pue hoiioreiur beala Dei Gertitrix, quoeprae coeleris His vero qui vitse hiijus cursu consummato vicerunl
sanclis nobis operata est catisam salulis. NiiiiCergo seculum, jam in fe apposiius, ut secunduin repfo-
age lu qui in Vanlisbeala: Virginis f espiras bcnc- niissionem faclam a Doiriinoin cceiesli paradiso sint
ficiis, ad ipsam vola iua et desideria converte, et hoeredes qiiiilem' Dei, cohonredes autem Christi,
dulce sit libi.i;'sub ufnbra illius arboris quiescere, Chrisii, iriquam, qui esl fruclus beiiedicliis, fruf.tiis
quia hacteiius lOngOitinere prav.Teconvcrsalionis la- siiigulaiiier deliliosus, in quo sunt omnes deiiiioe
borasli. sanciorum qui cum beata vi:gine Maria ad paiaili-
Tria suiit qiioe viatores ad arboris proteelioncrri suriVcceli assunipti sunt, cujus et nos panicipes
fugere coinpellunl, videlicet oesius, turbo, et plnvia. facial ipse Jesiis Chrislus Dominus noster, cujus
Similiter tria sunt quoe aiiibulaiilibus in yia Dei, .regiium-el impcriiun pernianel in secula seculortun.
quicienl aniini aulcrtint, videlicet-concupisceniia, Ariien. .'.
superbia, et discordia. Et respicit aeslus ad fervo- SERMO XLVI.
rem coiicupisceiitise, lilrbb ad iiiriibfem sriperbioe, 1)E SANCTO AUGDSTrSO.
piiivia ad jurgia discordia;. Protegit ergo beala Dei; D Boves arabant et asinm piiscebantur juxta illbs
Geniirix ab aesiu coucupiscentiaeexemplocasiiiaiis, (Job i). In re familiari provide giibcrnanda, quae
protegit a tuinore sup"erbi;cexeinplo humilitatis/ agrictiliirrae necessaria sunt, pater/amifias solelief
prolegit a pluvia discordise exemplo mansuCtudiriis.' acquirit, iil gleba siuilio et labore ad fruclum cx-
Cerie mala iioslfa quse fecinrus docere nos possunt, culia, futufi lernporis inopiam annua fenililaie
quam jucuridum sil sub faniis liujus arboris quie- possit dcclinare.
scere, quam ignominiosum sit pfemi servitute dia- Huic aulehi negotio boves et aratra proecipiielie-
: cessaria
boli, «t quam dulce sit ObsequiUmpiaastare Deo. suni, in quibus cuni lerram operalnsfiieril
Quoniaiir nauta mullis jaclalus fluctibus in re- exeat qni semirial seminare semen suuni, lit" tein-
genda navi sapiehtiof eflicitur, iniles post niulia pore opporIUIIOaliud ;refcrat fruClum iricesimum,
susieplae Vuliierain corigressu lielli caulior reddi- aliud Sexagcsiinum, aliud cenlesimum (Matt. xm).
liif : gratior serenitas posl imbreni; quies posl labo- QuOd si juxia -veriiateni evangelicam senieii cst
rem, el per experinrcnta malorum crescit amof verbuni Bei, salor auiem Clirislus, non incongiue
;
yinuiiim; Rcspiciairius ad eos qui ad Irugeiu dulceiu lcrratn corda Iiominuiri, dispeiisatorcs vcrbi Dei
spiritalis vitje-juauiini miscrunii et yidcbimus vc- accipienius, ui Augusiiuum cl cxterOs Ecciesiocdoc-
561 SERMONES. — SERM. XLYI. DE SANCTO AUGCSTINO., 2(52
tores. Qnaluor enim sunl in bove per quoe doeiori- A Iioc vinculum siiingit fortiter. Terlium quod esl
bus Ecclesiserectc coinparatur. Carnibus eiiim pa-, humililas in prospeiis, in lranquillilale facit gra-
scil, pelle munit, cornu pugnat, flmo lerram steri- liosum, et boc vinculum stringil duleiter. Qiiarliim
lem impingoat. Et est caro exhibilio debiloe hu- quod est conslanlia iu adversis, in lcntatione facit
manilatis, peliis custodia disciplinatoe conversalio- probatuin, et hoc vinculum slringit flrniiter. Rebus
nis, cornu rigor ecclesiaslicae severitatis, iimus islis ad arairum Domini sic conjttnciis, seqiiitnr
ver.bum justse inerepalionis. Haec qualuor doclori Palerfamilias, id esl Clirislus qui regit illos, habens
Ecclesise necessaria sunt. Primo ut affectu humani- in ore suo canium, cuin dexlerasua leneus aculeum,
lalis inferioribus condescendens, studeat eos pa- quatenus per suavitalem canltis, promiticndo bona
scere non premere, rcgere non diripere, et quor: oelerna, vitam inrmorialem, gloriain inlerminabi-
dammodo carnalis affeclus parvus ctini parvulis, lem, laborem illorum minual, hsec esl suavitas illa
infirmus cum infirmis, omnibus omnia sil ul omnes cantus. Et per aculei punctionem, id esl per com-
Chrislo lticrifacial. Custodia eliani disciplinalae con- ininaiioiieni ajterni supplicii, gelienn;e inexiiiiguibi-
versationis necessaria est, per quani et seipsum relis, pigrilautes magis laboriosos efficiat. Vidcres bo-
gere el aliorum mores bono exemplo informarepos- ves isios ad aratrum Domiui sic copulatos lerram
sil: ut sit grayitas in vultu, mediocriias in babilu, R incultam, infrucluosaui fortiter excolere, nec retar-
maluritas in incessu : in verbo veritas, in opcre dal eos aliqna teriw species, non flos.non viridi-
ulililas eluceat, nihilque flat in omnibus quae ad ip- tas, non quaecunqiie alia amccnitas quin oninia
snm pertinent, qtiod cujusqnam offendai aspecluin, scindanl, onrnia evertant, utfrucium faciant, imo
sed qtiod ipsius deceal sanclitaiem. Nam el beaius quanto amplius jocunda apparent eo validius ea
Gregoiius de ipsis docloribus dicil : Qtiia nosse exiirpare machinanlur.
debcnt ex suscepto officio, nec peccandi licenliam, Tu ergo terra infruetuosa el sleiilis, bomo, in-,
sed benevivendi necessilalem se esse assecutos. qnain, peccator, vel sero ad fructuni te prsepara,
Sunt aulem duo cornua quibusdoctor Ecclesise pu- boves islos aiaules libeuier suscipere, et auili vo-;
gnare debet. Primum est autoritas divinoe legis.se- cem spcculuiorum luoruin diceiitiuin libi : Omiiis
ciindrim atislerilas vindiclsc poenalis. Primo cornu, caro fcenum, et on-.nis gloria ejus lanquain flos
itl est autoriiale divinoe legis, hserelici extra Ec- foeni (Isa. XL). Non jam deleclet te flos, teirenne
clesiam feriendi suni, qui a nobis exierunl, se;! non prosperitaiis, noii viriditas fallacis juventulis, non
erant de nobis. Secundo comu, id csl ausleritaie amcenitas digniialis hujus seculi, quse oninia frc-
pcenali, contumaces el rebelles qui nobiscum sunl, quenier accedunt potius ad eunnihiin dainnaiionis
in Ecclesia debent puniri. quam ad fructum salutis. Si quis eiiim ,in lalibus
Verbuin etiam jusloe increpationis necessarinm color felicilatis apparet, fallax esl, fucatus esl ,•
est, per quod vitia et excessus inordinale ambulan- artiiicialis est, el eiio praeierii, imo non praelcrit,
lium corrigiinlur, ul lerra peccalrix verbo increpa- nisi prius immanitate scelcrum el veneno uiorlifuro,
tionis quasi fimo quodam fcecundata ad faciendum affleiat dilectorem suum. Recogita, quseso, et reduc
friicluin boni operis inagis idonea fial. Dc hoc enim ad iiienioriam qiioe frequenter audisii et vidisti,
scriptuin est: Siercore boum lapidandus est piger quia loca florida et amoena frequeuter ad fiuctum
(Eccie. xxn). Neque enim aliud esl slercore boum minus idonea sunl : imo sub specie florum qiiaii-
pigrum lapidare, quam per doctores Ecclesioe pec- doquclatcnt scorpioues, lacetioe, et serpenles, et
catricein ^nimani coniumeliis aflicere, vitia ejus ad duni volueris capere flurem , calcabis serpeniem.
memoriam revocare, coniraire moribus, vitam re- Si ergo delectat le recrealio floris, lerreat suspitio
darguere, ul sic confusione plena a lali vexatione. veneni : quia admodum fugienda est delcctatio
accipial intellecttim et formani pariler sancloc con- quoe pcfieulo veneni compaianda est. Quod si sub
versaiionis. lsti ergo ad aratrum doctrinoe evange- floie islo venentim quaiidoque experius es, cave
licae vinculis sapiemiae suui ligandi, quibus astricti rj tibi, el.sollicitus esto ne quid delerius cotiiingai,
forina gregis sui effecti, neque ad dextram neqne quia et pisciculi curiosius escas declinant, in qui-
ad sinistram deciinare possunl. Sunt autem qua- bus qtiandoque fallacis haini caulerium deprehen-
tuor vincula sapientiae, quibus doctores Ecclesioe dcrunl. bi vero in deliliis hujus mundi adhuc in-
debent ligari, videlicet amor sanctitalis, zelusju- nocenler vivis, doceani te exempla mullorum, qui
sticioe, hiimiliias in prosperis, constanlia in adver- per lalia abierunl iu exicrminiuii), doceant, inquam
sis. De istis vinculis in libro Jesu fllii Syrach SCHT exempla, quoniam peslilenie flagellato semper
ptum est : Fili, injice pedes luos in compedes sapieus corrigilur, et verbera minus seniiunlur in
Domini, et non accidieris- vinculis illius, el poslea dprso alieno.
de vinculis sapienlioe subjungit : Decor enim vilae Credisne ila esse ut dico? an adhuc vis cxemplo
in illa est,el in vinculis illius alligatura salulis dpceri quam umbratilis sit feliciias hujus miindi",
(Eccle. vij. Primum vincuitim, quod est amor san- elquam miserabilis consummatio illius? Respice
ctiiaiis, doclores Ecclesiaecum bonis facil pacificos, navem onerariam in mulla superbia mare trans-
et hoc vinculum slringil suaviter. Secundum, quod volantem, vides eam mercibus ct deliciis opuien-
est zelus jusiicise, cum pcrversis facit severos, 8t tam, velo el remigtis diligenter munitain , nauta-.
263 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBAGENSIS §04
rum studio prudenler gubernaiam," nec aliquod \ alia speculativa, alia discipiinalis, potesl appeilari.
periculummciuentem sibi iinminere. El ecce vcnto Naturalis ad arles liberales perlinet, quse onrncs
irryente lurbatum est mare, ei procellae insurgen- excepta grammatica el rhetorica naturales stiiit, co
tes allisoesunt navi illi, et absOrbuil illam mare in quod naturali qiiadani rerum cohnexione sibi cohoe-
profundiim, usque adeo quod nulla navis illius in- reant. Juridicialis esl fheiorica, quse ad legem fori,
dicla super faciem maris inspectaniibus appaferel; et controversias causariim pertinet, pro qua de
JSonne recle navi Iiuic videnlur tibi comparari, qui Augusiino diclum est, quia discipulos siios sine dolo
in vpluptaiibus liujus vitae consummati sunt, et banc docebal dolos. Speculaliva cst per quam scholares
partem suam ocslimaverunt uli delitiis, et frui docuil divirtaelegis veritalem. Disciplinalis esl, per
bonis.non cogitantes indicium mortis et adven- quam claustrales dOcuil religionis virlulem. Duae
lum gloriae magni Dei? Ideoque absque sui nominis priores sunt ancilise, sequenles vero duoe siint do-
mempria in profundum inferni dcscenderunt. Quod niinsej eo quod iilse doceant hominem scire, istse
si aliqua illorum superest mcmoria, cefle non in vero vivere.
benedictione, sed in maiedictione remansit. Quo- Ex his aulem sludiis tam diversis, diversa imita-
niam ergo speciosa istiiis mundi ad fruciuin vitse toribus suis studia Auguslinus reliquil. Suntenim
rion proficiiuit, exciride iila et furidiius evelle, ul B alii qui discunt bene vivere et non scire, alii semper
terra tua fruclum laciat, ui segetes mulias afferat, discunt scire et nunquam bene yivere, alii et scire
et in le cluceat foniiudo bovis laborantis, quia, ut et vivere disciinl. Qui discunt vivereetnon scira,
dicil Salomnn : llbi pliirimoesegetcs, ibi manifesia sunt saucti et simplices viri, magissanctitali-; quam
forliludo bovis (Prov, xiv). scientise cupidi, co quod in riiulia scientia iiiulia sit
Veruntamen et cuui in terra tua fruclum vis fa- indignatio. Ideoque discunt ab alio hiimiliiaiem, ab
cere, considera quem in ea fructum faci.is : quia alio paliemiam, ab alio mansuetui inem. Hle docet
non omnis lerra uni el eidem fructui contenil, sed eos silenlium, ille gravilatem, aliuu frequcns riiini-
hsec fructum unum, el illa alium melius facit : Est sterium, sicque in schola virtutum exerciiali, ie-
enim terra aspera ct inculta, conyeniens hordeo gem Domini imiiuiculatam et converteniem aniinas,
quo pascuntur servi : est et terra delicala conve- viflutibus non literis scribuut in cordibus suis.
niens frumento quo pascuntur domini : est terra Istse ni fallor sunt asinse de quibus diclum esl: Bo-
mediocris, conveniens semilritico, quo pascuntur ves arabant, et asince pascebanlur juxta illos. Asinae
illi qui neque ad delitias dominorum ascenderurit, siquidem sunt tales, quia priuio mane iiitrantes vi-
neque ad conditionem servorum dejecti sunt. Sunt neara Domini portant pondus diei el avstus sine
autem lerra aspera et inculta, peccalores sero ad C murmure et simulaiione. Asinse suut, quia paiien-
pceniteriiiam vocali : lerra delicata, sunt viri con- les in injuriis sustineiil oinnia proeocui sepnib.-
templaiivi : terra mediocris, sunt activi. ltem hor- verunt. Asini sunl, quia exlrema viiitate conteiui
deiim , labores accipe pcenilenlioe: frumeiitum , gaudent abjecli esse in donio Dei, imo in hoc acci-
fruclus Vilae contempialiyse : semilrilicum , opera piunt responsum conscienlise, si omnibus iuleiiores
miscricordise. Tcfra ergo aspera fruclificare debet videantur.
liofdeum, quoniam peccalores iaboribus pceniien- Qui vero semper scire el" b.ene viverc (liscuni,
lioe, scilicet vigiliis, jejuniis, et aliis casligalio- sunt illi qui tunienies inani philosophia, gau .enl se
nibus onerandi suni: onus enim el palea asino, riiulta subliiiter inyestigasse, scilicet gencra pro-
virga et Opus servo debenlur. Terra delicata fruc- blemalum, angulos syllogismorum, dispositioncm
tificare debet frumentum, qtioniam viri contempla- orbis terrse, verlicem elenienioriim, iuilium et
tivi fructus debent facere vitae conteniplaiivae, cOnsummalionem temporuin, vicissitudinuin pcr-
scilicel orare, legerej, medilari, et his similia, mulalioiies, anni cursus, dispOsitiones stellartnu,
terramediocrisferre debet semitrilicum, quia activi naturas animaiium, iras bestiarum, vim venioriini,
debenl facere opera miseiicordioe , scilicel pascere r. differenlias virgullafum, virlutem radicum, el his
egenos, veslire nudos etc, quae in Evangelio descri- similia : flnem sludiorum suorurn in hoc consli-
buntur (Matth. xxv). tuenies, ul reruin causas pefspicaci mentis oculo
Liquet, ni fallor, quomodo ea quae de proprietate videantur alligisse. Verum causam illam causarum,
bovis dicta sunt, venerabili Palri Angustino cbnve- quse est principium et finis omnium, lippo, iino
niaiil. Esl adhuc aliud inbove quod eideniAugustino coecooculo poiius respiciuul, utpote quam nonphi-
specialius ass'gnari possit. Bos eiiam escas devora- losophando, sed bene vivendo oportet invesligare :
la.s iterum in os revocat, etruminando subtiliuseas quod genus slu;iii solis justis repositiim uondum
coimiiimiii, ui eas magls nulritivas efficiat. llavc isti apprehenderuiii, iiisi forte bcne vivere dica-
aulem mulliplex runiinalio multa et sublilis esl Scri- iuus, Oo modo quo perditi liomines dicunl in se-
pturarurii disquisilio. Iii qua Auguslinus CaelerisEc- culo, quoniam.bene vivit qui bene se pascit: vei eo
clesise doctoribus pfoeemiiiuil. Quadripartila enini loquendi modo, quo illi dicuntur habere bonuin
Scriplurafum, serie tanquam qnaiuOr paradisi flu- saeculuni, qui de voluplaiibus hujus vitae in quan-
lninibus faciem teirae irrigavit, quas sihomiiiibus tum valeiit nihil omiltuiH- 0 uiinani lii' qui imilta
vclis dislinguefe, alia naiuialis, alia juridicialis. discis, quandoque te ipsuin doceas, nec a sumnio
2C5 SERMONES. — SERM. XLVH. IN NATIV. B. MARIJE VIRGINIS. «66
cceli, sed poiitis a lcipso philosophari incipias, ut A ricalionis deliclum ablueret, repararet innocentiam,
videas quid es, quid esse debueras, et quid fulurns placarel iram districli Judicis, aperirel portam cceli,
es. Neque cnim modica scientia est seipsum co- Cl eaptivis conferret liberlalem. 'In ipsa enim omni3
gnoseeie, eo quodde ccelo descenderilyvwOitriavTov,- gralia vioe et veritatis, el in ipsa omnis spes vilje
quod est: Coguosce teipsum. Forte si quscralur a te et virtuiis. Non lalis 'maler illa quse super taciem
qtiid sis, philosopbice respondebis animal morlale universse lerroe decrclum maledictionis et vsc qua-
ralionale, quia haec vera hominis diflinilio est. Et drifarium induxit, quo premuntur omnes fil.i Adani a
cece animal dat tibi peccati veluslatem, morlale die orlus sui usque in diem sepulliirae suae.
poeneenecessitalem, rationale ccelestem dignitalem, Si non recolis primiini voe, quod per Evam dam-
Cum crgo audis animal, plangemiseriam luam, quia naia esl bumana posteriia?, suggeril libi illud lan-
animal el peccalor es. Cum audis morlale, formida guor corruplionis corporea.1. Secundum, icmpora-
ignem scternum, quia in brevi morilurus es. Cum liiim prcssurarum molesliae. Tertium, occulti hosiis
audis ralionale, recole dignilatem luam, quia ad insidiae. Quarluin,'cxiremsc ullionis anguslia'. 0
iniaginem Dci faclus cs. Audi liomo el inielligp, Eva mater impia, quoe fllias tuasante necas quam
quod ralionalis el mortalis appellaris, siquidem ra- parias, ul quid hoefecisti? Quare induxisti siipcr
lionale ad viiam, mortale ad mortem perlinel. Ergo B te et siipcr illas peccalum grande? Sed ad te beala
si luam i.isius diffiuilionem inlclligis, inors et viia Virgo Maria respiciunt ruinoe istius lcvainina, quse'
circa le dimicanl, ciijus iilariim potius fiilurus sis. jani oliin in lege et prophelis repromissa, signis
Nuuc ergo sapienier philosophare et ciicunspectus imiiiiplicibus proeostensa es, ut in luo ortu spem ve-
esto, utrum potius eligas, an filius mortis, an filius nioepeccatores ponerenl el ex promissione jam facla
vil;e esse et nominari ? Quod si magis vilam quam de le paiientius suoe miseriae ciimiiliim tolerarent.
mortem eligis, cave ne male vivendo ab illo, qui Vis ergo, o pcecalor, audireMariamiibi repromis-
vera vila est, discedat, ipso diceule : Ego sum via sam? Kecole virgam Jesse de qua Esaias loquilur
veriias ci vita (Joan. x). Quoniam ergo et boc opor- (Iso.n), ctecce in eapromittiturtibi nalivitas Maiiae.
tuii facere, cl iilud non omittcre, sic discas ut etiam Recolearcam tcsiamenii, quae operiebatur auro pu-
bene vivas, sic ama sapienliainneperdasjusliliam. rissimo (Exod. xxxvn), et in ea figuratur tibi
Nam etsi discere bomiftiesl.sed ceiie bene vivere ma- Mariaevirginitas. Recole florenlem aniygdaluin, de
gis nccessarium. Ll ergo tiiiemloquendi pariler au- qua Salonion loquilur, et ibi libi signilicatur Marioe
diamus, Deum limere, cl mandata cjus observare, fcccunditas. Recole ferculum Salomonis, cujus co-
boc esl, omnis honio. IJeoque studii nostri piopo- lumnae argenteae, reclinalorium aureum, asccnsus
silum et vitae progrcssum in boc conemur consum- purpureus (Canl. 111),et ibi ostenditur tibi Marioe
marc, ut scicntia viiam noslram regat.elvita scien- regalis dignitas. Unde etiam et olivae comparaia
liam cuslodial, ul sic in ulroque proficientes recla esl propler plenitutiinem gratiarum, in capilula
via gradiamur ad illam beatiludinem geiernam, in quod prsemisiinus in lioocverba : Qiiasi oliva spc-
qua esl plenitudo scieniioe el imeslimabiiis jccun- ciosa in cainpis el cactera. Si enim olivoeproprie-
ditas vitse, quam ucque oculus vidil nec auris audi- lalem iuspiciamus, in boc primo eleganier salis
vil, neqiie in cor hominis ascendil, ut Deus pr;i?pa- beaise Mariae congruit, quia viret hyeme el aeslate,
ravit diligentibus se. Quam nobis pioesiare digm Uir necaliqua fiigoiis sive teinpestalis, aut eliani oestivi
ipse Dominns nosier Jesus Cbrisius, cujus rcgnum caloiis iiilemperaniia speciem suse viridiiatis amit-
el imperiiim permanct in secula seculorum. Amen. tii. Êstaie aulem futurae vilse claritas accipienda
SERMO XLVH. esi, sicul in Evangelio Dominus dicilde aiboribus:
IN .NATIVIT.VTE 1SEAT.EVlItGlMSMAIU.E. Cum produciint ex se fructum, scitis quouiam prope
Quasi oliva speciosa in campis, et quasi plutunus cst aistas, quoeideo oestali comparalur, quia ea ad-
exnllala $um juxla aquam in plateis (Eccli. xxvn). vcnienie, et mairoris nostri nubila iranseuni, et"
liodiernoe diei feslivilas divinis laiidibos ei obsc- D viiae dies xlerni solis claritale fulgescnr.t. Hycmis
quiis nos moitel esso intentos, in qua aulor inira- vero liomiiie pioesens vila accipienda est, qune ct
bilium Deus oeiernae prsedeslinai.ionis arcanum, cl moi lalilalis asliingilur fiigore, et diversis tenurtio-
promissionis suos verilatem per bealam Yirginem nuni venlis inipellitur, dc qua in Caniicis scriplum
niundo voluit reserare. Omnilms ergo animi votis esl: Jam enirn hyems transiit, imber abiil ct re-
amplectenda s-iint gaudia, quse Marise naiivilalem cessii. Oliva ergo nostra et ccstale et liyeme viro-
festivam faciunl, ul non solum poriemus ea in cor- rem suum rctiuei, quia beala Virgo Maria bumore
pore, sed et mentis affectu interius, ac foris aile- spiritaliuni gratiarum perfusa piwseniis viioe tor-'
statione bonorum operum prosequamur, ne similes pore non arnil, el aiternoe viioe amoeiiiiaiem inler
iliis inveniamiir quiludos el geslus thealrales libcn- omnes filias Evoegloriosa suscepil. ln hac oliva ra-
ler aspiciunt : quos lanien judicio rationis irnpro- mos, folia, fruclum, et oleum paiiter considera.
banles eo quod merilo in reprehensionem veniunl, Rami siquidem ejus sunl viri jiisii, quns Dominus
minime cupiunl imilari. Et quae polest major esse in Evangelio rarnos vocat, ubi dicil de grano sina-
spiritaliuni gaudiorum malejia quam nostroe re- pis, quod faclum esl in arborem magnani, ct volii-
demplionis arram susccpisse, qtise palernrc prseva- cres cceli requicverunl in raniis cjus (MatUi. xm)v
KTROL. CCXI. 9
m_ _ AiiSALONIS ABBATIS SPRINCK1RSB\CENS!S 2(58
RaiAi, inquamj sunt sancli viri, qiii imilationc vir- A i respicias, et sine nubilo possis inlucri Maiiaivs,
luliset sanclilatis proposilo beatse Virgini quodam- Campi siquidem menlcs liuniiles, el a tumore se-
n»pdoinserli sunl, longilmJine spei el lalitudine cha- cularis conv.ersaiionis melu divini judicii adoeqnaise
ritalis circunquaque diffusi. Folia vcro verba sunl inlelliguntiir, Ut ibi : Ascemluni mor.les et descen-
evangeiicoe verilalis, quocipsa aposlolos cl alios na- dunt campi, in iocum quem fundasti eis (Psai. cm).
scentis Ecclesise lilios docuit. Iloecenim sunt folia li-.• Sed forle iu campo isio noiiduni appamisti, eo quod
gni viloe,de quibus in Apocalypsi dicilur, quia sun: adI in tenebris pcccatorum sis usque adbuc, el liiiiien
saniiaiem langueniium (Apoc.xxu) : quia in verbis> jiisucise non illuxii tibi. In ipsis lamen lenebris luis
evaiigeiicse prsedicatiouis medicina esl, ct salnsi eo quo poles respectu beaiam Mariam intuere, in
langiientium .aniinari.ini. Fruclus aulem olivae isliusi leciulo luo iliani cogita, et tene iu memoria cordis
siini opera activoe et contemplativae, uipole aurcs liii : quoiiiam et res in quam direcle raditis" solis»
D.ei orationibus inclinare, secretis divinis intsresse») nbn dirigitur, ex repercussione luminis quandoqufe
pueruin Jesiim lacte pascere, etiiis siinilia. irradialur, el infirma conscienlia quse radio aspi-
Dehac oliva oleuni diversi generis emanavit, oleurai rantis grati;e non tangitur, per vitam jusloruin ct
videlicet effusionis, oleuin purilalis, oleuni laeticiae, . exemplo bonrrum operum quandoque mulatur in
oleum unclionis. Oleum effusionis (de qtio sciipiuni' B inelius. Quid enim aliud sunt jusli cum impiis co:i-
esi: Oleum effusum nomen luum [Cant. i"])innocen-' versanles, quam fubjur quidem luccns in lenebris?
lia esl eilerioris conversationis,|qua coc-leriad vilam1 Fulgebunt, inqait Scripiura, jusli, el tafiquam
bonam invilanlur. Oleum puritalis de quo proecipi- scimillse in ariindinclo discurrcnt (Sap. m), Fulgor
tur in Etodo, quod purissimum de arhoribus oliva- isle, id est clarilas sanclilatis cum ati iujUsios di-
rum ardeal in laberiiaculo Domini (Exod. xxvn), ett rigitur, quandoque in eis exeitnl funiumj quando-
cst puritas bonornm opcruni. Oleum laeticise(de quo) que ignem, quandoque caliginem, Fuifium, cnm
scriplum est: Unxil eum Deus oleo [aeliciseproecon- cxemiilo in se ipsis confunduntur, et scelera
Boriibus suis [Psal. XLIV]) fervor esl charilalis. Oleum1 sua eiubescere incipiunt -, el sic in laclnymo-
urictionis quo jubetur inungi labrnm illud seiieum,, sam compuiiclionem resolvUntur (Ca»Mn). Fuimia
in qiio lavabant se sacerdotes ingressuri taberna- enim sanciaium meniium compunclio designa-
euliiin, affectus est iniscricordise ei pietatis (Exod.. lur, nt ibi : Quse esl isia quae ascendit. per
XL). Labrnm eniin oenenm cum aqua, pceiiiienliaml desertum, sicut virgula fumi cx aromaiibus myr-
lacbryniis irrigalam significal. Oliva igitur nostra,. rliacei tburis? Quandoque verofulgor isteignemex-
id est, beata Dei Genilrix, dislillavit oleum effusumi ___ cilaiinpeccaloribus, ul quando atidila vita illa beaia
^
simpliciter vivenlibus : oleuin pnrissinium, fortiterr invisibilium bonorum amofe, velul igne quodani
operanlibus : oleum laeiiciae, ardenter amanlibus : accendunlur, de quo igne Moysi proccipitur (Le-
oleuni"unclionis, id esl misericordise Crimlnosis s vit. vi.), ul in allari Domini jugis sil a'c pcrpetuus.
post lapsum redeuntibus. Aliquando eliam fulgor iste in reprobis excital ca-
Vides igilur quoniam oliva ista spcciosa est ini liginem, ut dum visa justoruni ardua convcrsalione,
raiiiis, speciofa in foliis, speciosa in germine, spe- se ad illam ascendere posse diffidmit, el sic caligine
ciosa in liqnore. Sed quare polius speciosa est inl desperaiionis excaecaniur. De hac caligine in Psal-
campis, quam iii sylvis? Idcirco quoniam sylvaespi- nio dictum esl: Inclinavil ccclos, el desceiidet et
naSetvepres nulriuut, et frondium densilate iim-- caligo sub pedibus ejus (Psal. xvn). Ex inetu eniiu
brani faciunl, qua radius solis excluditur, el omni- extrcnise ultionis (quseper pedes Domini recle acci-
modo sylvestres arbores ulilitati hominum minuss pilur) in reproborura nientibus orilur csccilas de-
'
idonese reperiumuf. Quid ergo per sylvas, nisi men- speraiiouis.
tes sylvestres peccatorum debeinus accipere, qusee Fulgebunl igiiur justi, ut diximus , el lanquam
caligine vitiorum tenebrosae solem justieiae a see scintilloe in arundineto disciuieiit. Scintilla; vero
vxcluduni, eia fruciu bonoruin operum oninino ste-- D viros sanctossignificani, qui foris lncenl bono opere,
riles, vepres et spinas niilriunl? Pravoeconscienliae s el inlus ardent chafitate. Arundo vcro peccatores
mctuenles in se immanitatcin crimiiium, super se; designal, qui omni virltituin humore siccatij-mei-ilu
potestaiem Juiiicis, subtiis se crudelitalem tortoris. suae iniquitalis ignibus seiernis sunt praeparati. Sed
In hujnsiilodi sylvis prsedones et sicarii et serpenless in ariindineio viri sancti, sicut scintilise discurrant,
et scorpiones, id est viiiorum muhitudo magna ni- quia sicul scinlillse ignis arundines consumunt, et
niis iiivenilur, ul nullus possit ibi locus esse justicise,, redigimt in favillani, sic viri sancti exemplo bonse
aul accessus sanclitali. Ne ergo in loco islo horro-- vitae.quod animale et vetiistum est in peccatoribus
ris el v;isl;e solitudiuis inveniaris adscqua sylvama desiruunt, ct slipulani viliorum adhibila flamma
Istaw in cainpum, el proccide proceras illas vitio-- charitaiis exurunl. Sic ergo mali inter bonos, sicut
runi arbpres quae surrexerunl, faslum videlicet:t arundines juxta scintillas, et plateae afenies juxta
iiiuiidanse elationis, ambitioiiis malum, flamraamn aquas ppsiti sunt. Jmpii enim homines platese illse
luxririce, iiividiai Uibcm, et cselefa genera viliorum,, sunl de quibus in planclu Hieremioe scriptum est:
iit excisis viliis campi oeqnalis facies , id est con- Qiiomodo obscuratum esl auruin, mulatus est color
scicntia pura appareat, et sic libere olivam isfamn optimus, lapides sanctuarii dispersi sunt-in capiie
" 270
2B9 SERMONES. - SERM. XLVlil. IN FESTO OMNIUMSANCTORUM.
omniuni piatearum (Jer. iv). Ex his plaleis qusedam A , stinet ad umbram protectionls ejus qni longc est,
juxla aqiiam posif.e sunl. Sunt enim pleriqtie cii- ierieat nec diinillal qui jax apprehendil: quia ipsa
tninosi latas bujus seculi vias tenentes, qui aliquando esi dux secliritatis peregrinanlibus, el pervenienli-
per verba sanctae exhoriationis, aliquando per vir- biis ad viam portus salul:s, quam nobis ejus inler-
i tutum dona quoc in aliis aspictunl, aliquando ad la- venlulargialur JcsiisChrislusDominus noster, cujus
chrymas et gemilus vere poenilenlium corde com- regnum el imperium permartel in secula seculo-
pungunlur. Qui ergo verba sacrse Scripturae exhor- rum. Amen.
talionis devolus suscipit* etiam vilam proelerilam SERMO XLVIII.
non deserens, juxta aquam sacri eloquii posilus esl, K FESTOOHNirjU SANCTOnUM.
de qua dicilur : Cihavit illuni pane vilae el intel- Fiant luminaria in firmamenlocmli,etdividantdiem
lectus, el aqua sapienlioe salutaris polavit illum et noctem, el lueeanl in firmamento cwli,el illuminenl
(Ecclt. xv). Qui vcro ilona gratiarum qux in se non terram (Gen. i).
habet, in aliis veneraiur ct diligil, juxia aquam gra- Sicul ex Scripluris sanciis cognovimus, om-
tiae spirilalis posilus est, de qua dicitur: Effundam nia opcra Comini fenediiunt ei, quoniam niilla
snper vos aquam mundam el mundabimini ab om- " crealura tam despecta est quse non aliquo sin-
nibus inquinamentis veslris (Ezecti. xxxvi.). Qui ad gulari beneficio laudem Dei videatur conlinere,
lacbrymas pcenitenliuni in seipso erubescil et con- Excellenlius tamen benediclus cst in firmamento
funditur, juxla pcenitenlioe aquam positus csl, de coeli, non solum quia cacteris crcaiuris superemimM,
qua scriptum-est: Antequam comedam suspiro, et verum etiam quoniam stellarum aliortimque lumi-"
tanquam inundanlis aquoe, sic rugitusmeus(Jo6.in). num ornatu muliiplici, niifam Dei potenliam mira-
Sic igitur el plaleae sunt, et tamen quodammodo biiiier oslendit: quoein eoposila stint, non lantum
juxla aquas ponunlur, quoniam etsi latas hujusvllae ut ibi luccant, scd eliam ut dislinguant intcr dicni
vias teneant, eo quod Dei dona venerantur in aliis ei noclein, et illiiminenl lerram, Licel crgo in hoc.
el diligunl, suscipiendse gfatise habiliores et prom- lirinamcnto visibili et ornalu ejus nobis occurrnt
piiores fiunl. multa materia laudis, tamen vcrba quoc proeini.si-
Videre jam poles qualiler Virgo maler, quaeprius mus ad firmamentum spirilale, et Itiminaria spiri»
comparala est olivae speciosae in campis,- sit quasi talia, in quibus magis elucet Dei virtns el Dei sa-
plaianus cxaliata juxta aquam in plaleis, subinlel- pientia, libet eonvertefe, ut et festivitaii hodierna!
iige consiilulis. Platanus siqirdom arbor lata est, magis congruant et profieiant devoiione. Firma-
expansis ramis, umbram faciens uberiorem, quse („ mentum ergo de quo loqui volumus, homo Chrisius
idoneum est umbracnfum his qui calore solis iniem- Jesus est qui sicut fifmamenlum aliis operibus con-
peralo fuerinl faligati. Umbra illius platani nihil ditionis specie, magnitudiiie, sublimiiale praeniinet:
aliud confidentius accipilur, quam incarnalio Verbi ilaipse coeierissanctis pfseininelspecie.quiaipse est.
dequa dicilur: Et virlus Altissimi obumbrabil libi speciosiisformaproefiliis honiinum; in magniludine,
(Luc.i.). Sienim tunbrae naturam enuclealius in- quia magnitudinis ejus ipse est finis; sublimitaie,
spiciamus, ex lumine et corpore eilicitur. TunG quia ipseesisuper omniaDeusbenediclusin secula.
ergo plalanus hsec umbrara copiosissimam reddidit, Meo eiiam Chrislus firmamentum appellatus esl,
quando lumen incorporeae divinitatis in beala Vir- quoniam siCut firmamentum naturam aquae tenei,
gine assuinpsit corpus nostrae bumaniiaiis. ln pla- secundum beatum Gregorium quoe gelu conslficla iu
teis aulein umbra platani biijus diffusa est, qunniam glaciem, et postniodum in crystallum solidala esi,
omnibus criminosis, -et sub peccati onere gementi- ita Christus homo anle resurrectioneni velut aqua
JKIS,opem suoe proteclionis porrigit, omnibus, in- fuit, qui fame, sifi, muitisque aliis infirmitatibus,
quam, posl lapsuin redeunlibus et desideranlibus videiicel nascendo, paliendo, moriendo, velut aqua
viam salutis. Considerate modo omncs planlas, quae defluxii. UndePsalmista ex persona ejus: Siculaqua
de radice malrisEvsc prodierunt, si aliqua lam sub- D ] effusus sum, ct dispersa sunt omnia ossa mca
limis sit, ulMaria, quoe.el si pro condilionc nalurse (Psal. xxi). Posl resurreclionem vero lanqiiam cry-
scqualis sil coeteris, tamen donis et meritis supra stallus firmatus et solidatus fuit, coquod impassibi-
omnes exaltala est. Tribus plane inodis eam snper lis el immortalis, sicul David uropliela dicit: Fial
oinnes filias Evae videmus exaliari, videlicel per nianus tua snper virum dexierac luse, et supcr fiHuin
sanclificationem, qua exallata est ab omni affeciu hoininis quem confirmasti libi (Psal. LXXIX).Undc
terrense corruptionis: per cognitionis plenitudinem, Ezechiel propheta ipsiira appellat firmamenlum, et
qua exaltata est ab omni nubilo errofis: per sum-., ,. crystalli speciem dicii habere, ubi sic loquitur:
inam conlemplationeni, qua exaltata est ab omni Super capita quatuor animalium similiiudo (inna-
lumnllu mundana; aclionis. Nobis igilur, fratres meiiti, quasi aspectus cryslallj horribilis exlendit
charissimi, qui ad banc virtuUun eminentiam assur- super capila ipsorum quatuor (Eze.ch. i.)
gerehon possumus, subumbra ejuspausandum esl, Luminaria vero iiujus firmamenii omiies sancti
ubi in aeslu vitiorum refrigerium, in pressuris se- sunt, qui in eo sunt fun4.ali. Primo in hac vita
Odc,
culi umbraculum, et in oinnibus laboribus qiioe buic spe, eharitale, caoJerisqu.evirttitibus, quas ab ipso
vitae fasiidium ingerunl, quieteni assequaniqr. Fe- acceperunt, et in illa ccelesti gloria sunt in eo ra-
571 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 2?2
dicati beala illa friiitione visionis cjus, unde ipse A quia illorum docirina fulguri comparaia est, qnod
Dominus: -Qui manel in nie, ei ego in eo, hic fert omnia eirciniqiiaque illuminal, sicut de sanclis laui-
fructum mullum (Joun. xv.) El Joannes: In hoc malibus dicitur : lbant el reveiiebantur in similitu-
sciinus, quoniam in ipso manemus,quia de Spiritu dinem fulguris coruscantis (Ezecli. i).
cjus accepimus (1 Joan. iv.): Et Aposlolus: Pcr Slellae vero ardenliorcs et igne charitath magis
ipsum.et cum ipso, etin ipsosunl oninia (Ziom.M.). inflammaisc, sunt aposloli el maiiyres, qui taiuo
Sancli ergo omnes luminaria sive stellae dicuniur, fervore dileclionis Dei aceensi sunl, ut sicui flamma
sicut Paulus dicil de eis: Inter quos Iticens lan- maleiialis subjecium simni consumil ei redigil in
qiiam luniinaria jn boc mundo, verbum viiae conli- cinerem ila el eos flamnia charitalis consumerel,
nenies (Pliilip. n). Et alibi: Siella diiTerl a siella qiio;I ulique factum esl qnando tradiderunt corpora
in elaritale (/ Cor. xv.). Et in Job Dominus loquens, sua propler Deum ad supplicia. Poslmodum vero
ait: Ubi eras cum me jubilarenl omncs filii Dei, el eadein flamnia accinerati simt, dum morlc gloriosa
laiidarent aslra nialiuina? (Job xxxvm.) Qui idco viice liiijus corrupliliilis leniiiaiim, cum Chrbl) cu-
stellae appcllantur, quia sicul slella aliam motio picnles vivere consecuii sunt: fervor autem cbarl-
pulchritudine, modo clarilale, modo rubore, modo lalis, qui in sanclis mnnvribus eminuit, ralioue
puriiale anlecedit, ita el inier electos Dei. Virgines " simililudinis flammae comparalur. Flamma etenim
enim commendat species/confessores ciaritas, ru- quandoque ufil ardore, q;iandoque iniueules se ex-
Jjor sive fiamma charitatis aposlolos ci marlyres, oaecat iiimia clarilale, quandoque e vicino posilos,
puritas vero naturse spiritus, facit excelleniiores. et illnstral lumine, et calefacit calore. Siniili modo
Virgines ideo decoie commendanlur, quoninm a'd ilammam cbarilatis, quia ardebanl apostoli et
in hac vita pudiciliam carnis et casiilalem serva- inaiiyres, usii sunl persecutores et lyranni, qui eis
verunt, retinentes vesiimenla sua caniiida, niilla pconas cl tormcnla inuilerunl: quia diim eos viia
corruptioiie concupiscenlioe carnalis ea inqui- privari conali sunt, primo in aiiima malitire ardore
nantes. Unde et sine macula suni ante tliro- sunt adusii, poslnicdnm vcro justo Dei judicio go-
num-Dei et sequimtur Agnum quocunque icril hennae incendjis mirabililer sine remedio cruciaLi
(Apo. xiv). Ipse enim spcciosus esl, et speciosas Siint. Alii ad aspecluni flammseillius caecifacli sun',
libemius aspicit, alloquilur, langit, oscnlaliir, et qui dum viderent sanctos Dei reserare carceres,
ainplexibus stringii, el illaespeuosi desiiierio seqnun- solvere caienas, sanare iiifisinos, moriuos susciare,
lur eum quocunque ierit. Videt eas in hac vila octilo non hoc divinocvirtmi sed magicis arilbus ascribe-
electionis, alloquitur promissione ftilnrae bealiiu- _, barit, ei sic occasione luminis, quo iiluminari de-
J
dinis, tangit eas taclu divinsc aspiraiionis, osculalur bucraut, lumen perdiderunl. Cseteii vero qui devote
oscnlo internse dileciionis, aniplcxaiur largitione illorum f:\cta et dicta yenerati sunij per eos illunii-
'supernae contemplationis. nali sunt ad fidem, et iosoruni exemplo accensi
Confessores vero siellse sunt cscteris clariores.qui siinl ad dileciionem.
ddctrina sana ei clariiale verbi Dei illuminave- Sancios auiem angclos slellas puriores rerie
riiiit et eos qui erant in lenebris |ierfidi;ie,ad Iunien (iixerim, qui eo quoi spirilalis naiurse sini, snlui-
ecclesiaslicae fitiei perduxcruni. Illumiiiavcriinl sur- iilate csctcrissaneiis praeponuntur. Unde elapostaia
sum docendo quoe essent in ccelojustis.pifcmia re- angelus, quia prima puritate el subtiiilale Deo eral
posiia, deorsnni osieitdcudo quse in infeino impios sirniiior, in superbiain elaius, aliam similitudiuem
expectarent supplicia : a dextris monslrando vir- qu:e Deo eral inimica, hahere coneupivit cum dicii:
inles el bona opera, per qiise ad vitam leniilur : a Ascendani in ccelum, poiiain sedem meani ad aqui-
sinisiris quando docueriml viiare scclcra, per qusc lonem, et ero similis Aitissimo (Isa. xiv). In hoc
ad stippliciuin descendilur. Reuo illuniiuaverunt, Deo similis esse volens, ut sicut ille super se non
doeendo cavere versulias et fraudes diabohvfjiiiie, habebal alicujus potesiaiis doiiiinium, iia el ipseab
c.iHii(locuerunt nos spernerc niundum ctim delecta- 3 omni emancipatus doininio, ad Deum noluit babere
tii.nihus suis. Isli sunl niontes illi, de quibus Pro- alicujus obedienlia; respeclum. Propler eam anlem
pbela dicit: liluminans tti niirabililcr, a montibus «tmilitiidineiii, qnain cum DeoIiabent angeii si:i, qui
aelernis lurbati sunl oinnes iiisipientes corde (Psal. majorem puritaiem asseeutisiint,'diviuae contenipla-
LXXV).Sicnl enimniontes priiis solis clarilatem ex- lioni semper assislunt. Alii vero qui inconditione
cipiunl, et.ab ipsis mpnlibiis in vallenidescendil.-ila suajmiiiussubliritaiisacceperiinl, quandoque od ler-
et moiiies isti aelerni, id cst viiam oetcfnam auras ad coiisumnianda Dei opera transmitlunlur: s cul
iiuncianlcs, niirabiliier, hoc est liiiraciilis comilan- legiinus de aiigelo, qoi revolvit lapidem ab ostio
libus, illnxeruiit, du.m ipsi velut altiores caeteris viia monumciiti"(JI/fl///i,xxvm), de angelo, qui desceu-
ei merilo iidei lumen susceperunt, et suo postino- dit in piscinam, dum niovereturiiqua (Joan. v), de
dum niinisterio inftrmis et iguorantibiis id ipsuin angelis, qui operoti stiiit incendinni Sodomorum
liiinen coinniiinicaverunl. Quo respersi lumine tur- (Gen. xix), et in aliis mullis locis. Alii ad nos desli--
baii sunl insipienles corde, viiani aeternam, de qua naiittir, ut gerantciirani salutis nostrae, suggeiani.
noji audierani, 'slupebant anniniliaii. ISec soliim in nobis bona quajagere debeuius, prsesenienl Orationes
valiib.us, imo ubique locor.umIumen ii-tud radiabat: nostras ante Deum. lsti sunt principes qui aslant
273 5ERM0NES. — SERM. XLVIIl. IN FESTO OMMDM SANCTORUtf. i!74
oiauilbus levnnlibiis puras manus ad Deum, de qui- A j dit affeciuni, qualis est scientia de Deo habita, <;t
bus per Psalmistam diciiur : Prsevenerunt principes de slalu ccelastis vilae, quse sola iiileliectu sanciorum
conjuncti psalleniibus in medio juvencularum tym- lenetur ct coniprehendinir qnanlum ad usum. Om-
panislriariiin (Psal. LXVII).Sic ergo propter diversa nisaliascientia, secundum dictum Aposloli, ibi de-
eorumofficia.aliosconleniplalorios.aliosoperalorios, struetur, quoniam seculares scientioe et si in cogni-
alios admin.islratorios spiritus possumus appellafe. lione ibi foiie habendae sunt, nullnm tamen in scien-
Ilis slcllis spiritalibus quas in firmanento, quod tibus habebunt eiTecltim. Vokintas etiam in Deo
Christus est, positas diximus, duas alias mirae pul- pacificata eril ab omni pciturbaiione aliena, quia
chriiudinis libel adjicere, quaruni una slella niaris, nec prosperilas secularis turbabit eam per ineplam
allcra stella inaiuiina nuncupatur. Stella maris est loeticiam,nec adversitas per ingruentem molesliam,
beata virgo Maria, quae in mari liujus seculi nos neccupidiias affectando habere quoddeesl,nec liinor
regitel protegil, et nieritis snis cum precibus dueit metuendo perdere quod babel. De quibus qualuor
ad poriumsaluiis. Stella maiuiina Chrislus est, quia passionibus philosophus dicil : Gaudia peile,
pelle
sicutslella liiatutina mane oritur, el sequentis diei limorem, spemque fugalo, nec dolor adsil. Ntibila
signum est, ila Christus mane orlus est,dum ipse mens est, vinclaquc frenis, hseo ubi regnani. Et
primus resurrexit a moiiuis, et sequenlem diem,.*B poela :
hoc est nostram resurrectionem, ipse resurgendo Hinc metLunt, cupientque, dolenl, gaxuicnlque, i:ec
praesignavil. Neque eidem lirmamento de quo locu- [auras
lus sum, lunam et solem deesse crediderim, quae Dispiciunl, clausce tenebris el carcere cceco.
sunt luminnria illa magna, facta ul praesint diei el Sed et memoria ibi seniper in Dei recordu-
nocti. El iuna quidem ipsa est Ecclesia, de qua ditione erit continua, ut quse in hac vita longe a Deo
citur :Solet!una steteruni inhabitacuio suo (Habaa, relegaia,percreaiurashujusmundi,quseinfiiiitsesuiit,
m). Et alibi : Fecit lunam in tempore, sdl cognovit cogitaiionibus infinilis distrabiiur, lunc omnibus qu;c
occasumsuum (Psal. cni). Hsec luna in iirmamcni* liujusmundi sunlin oblivionem tradilis, solum Deuni
posita esi, quia in Clirislo constructa et fundata. diligat, ideoque Jesum solum medilelur. Tunc ergo
Recieautem sancta Eeclesia luna appellata esl, quia ndimplebilur quod dictum esl, quia Deus eril omnla
sicut luna non nisi a so!e lumen accipit, iia Ecclesia in omnibus (Coloss. m). Eril enim Deus in raiione
non nisi a Clnislo liabere potest luinen virlutis. Sa- darilas, in voliinlate charilas, in memoria perennilas.
lem etiam, hocesl virlutem diviniialis, in firmamenio Unde salis evidenler colligilur quod sancti Dei
jam dicto positam esse non auibigiinus, quoniam C (
non solum stellis similes, sed eiiam slellis omnibtis
in Christo homine, secundum verbuin Aposloli, ha- sunt clariares. Habemus ergo luminaria quse posnit
bitat plenitudo diviniialis corporaliler (Coloss. n). Dens in firmamenlo cceli, ul dividanl diem et no-
Sed licelsancios cum Christo regnantes slellas dixe- ctem.sicul in rerum nalura videmus quod sol diem,
rim, sublilins eos inluens possuni vere dicere stellis luna et slellae noctem illuminant. Nox aulem viia
omnibus eos clariores : quoniam sicut lux eos illu- prsesens, dies autem fulura vila intelligitur. Sol
ininans, quseDetisest, omni alia luce est clarior, ergo diem illuminal, quia Deus qui est verus sol,
itaei per illam illumiiiala cseleris Iuminibus clariora vilani illam beatam supra prxsentia clarilicat, ct
sunt. sicuti ipse lolus lux est, ita ei iiia yita tota est dies
Siquidem in rcgno illo superno implelum eslquod sine omni nube obscuriialis. Noctem vero illam
dixit, qui sedebat in throno cum ait: Ecce nova luna et stelte iiluminant, quum in vita prsesenii
focio omnia (Isa. XL!ii).Sancti etcnini Dei ibi reno- sancta Ecclesia, ei saiicli Dei in ea militantes sive
vali sunt in ralionc, quia perfecie Denm cogno- triumplianies miraeulis , eruditione, conversatione
scuiii, ideoquesiintsineouiiii errore. Reuovaii sunt eam illuminant, longe tamen aliier, quani dies illu-
in voluntale, quia pacem plenam, quse ex Deo esl, minata sit. Cum enim nox illuminaiur, et clarilas
asseculi sunt, ideoque Deumdiligunt sineomni per- Q I videlur quodammodo obscura et obscuritas clara :
turbalione. Renovati sunt in memoria, ut aflecium quoniam in vita preesenti, nec bona sine- maiis, ncs
suum semper in Deum dirigant, ideoque Deuiii cogi- viiia sine viriutibus oinnino esse possunl, ita ul
tant siue inlermissione. Raiio, iiiquam, rcncvata eiiam jusii qtiodammodo claii, et quodamniodo to-
est, quse solam illam scienliam ibi tenel per qnain nebrosi esse videantur. Sicut eiiim inacula seinper
inlellectus ad cognoscendum illumiiialur, et affe- est in luna, ita el in Ecclesia. Inde est quod propter
ctusad diligendum accenditur. Videmus in bacviia nubem peccati, ccelum, et cteli lumina perspicaciler
quod siculi quaedam claiiias esl sine calore, et illa non possumus intuefi, imo quod plangendum est,
illuminal et non calefack, alia est cunt calore, qu:e quandoque nec oculos ad ccelum leyare possumus,
et illuminat et calefacit, ila est in scientiis. Su: t . ubi noslra spes reposita esse debuerat, peccaloruni
euim quaedam scienlise quoe illuminanl intelleclum, imbilo praepedili.
et non accendunt affeclum, quales sunt arles libe- Ecce mulii dum oculis corporalibus iccelum et
rnles,dogmata philosophorum, ethis similia : et is:a slellas corporales volunt respicere, non valent, vcl
scieniein faciuul,jion sapientem. Est alia scienLia quia conlracti, vel quia obstacuio praepediii, ve.l
quse illuminal inieliecluin, ct ad diiigenduin aeecu- qi;ia luniiiie privali sunl. Contractos ilios esse
2"5 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS • ••''* ^G
dixerim, qui cupidilale lerrena curvati sola trans- A fetur, el doceat formam sanclae conversalionis.
iloria cupiunl, et ideo oculos cordis semper in ler- Clerici eiiim noslri temporis qui cum ecclesiaslicis
. rain figentes, nos ad ccelestia elevare non possunl : beneiiciis curas animarum suscipiunt, solo quocsiu
plane sicut amor ad faeiem , timor ad mamim, ita clericos, habilu mililes, sed vivendo,et praedicando
cupiditas ad lerram semper oculuin dirigil, yerbi nentros se exhibent, quod opera ipsorum ioquun-
graiia : Fiiius semper intcmlit in faciem pairisquem tur. Cum de eleemosynis pauperum regales equos,
•liligit, servus ad manuin domini sni respicit, ne veslimenta secularia, calcaria et frena deaurata,
flogelletiir pro excessibus quos commisit, avarus stellas picturatas comparare non crubescunl, mensa
. \ero cor semper apponit diviliis , quoniani ubi est ferculis, thalamus jocis impudicis jocundus est: in
thesaurus liius, ibi est et cor. luiim (Maith. yi). palatio ubique resonal. cantus de gestis Hecloris, et
Ipse ctiam Doiiiinus in Evangelio, ubi loquitur de in sancla Ecclesia silentio damnantur verba Salva-
semiue quod in spinis cecidit, ayaros sigrdficaiis loris. Sic ergo evenit ut infirma Ecclesiae mcmbra,
ail : lli sunt qui audiunl verbum et a solliciludini- quaepastorum anlecedente Iumine ad Deum couduci
Jjiis et a voliijitaiibtis vilse euntes suffocaiilur nec debuerant, subtracla eis prsedicatione verilalis, in
-rcfcriinl frucium (Mallli. xin). Qui vero obstaculo tenpbiis persevereni.
impediuiilur ne ccelum videanl, superbl sunt, et 8 ToIIanlur igiiur uecesse est de niedio conlractio
«jlaii spiritu , qui superbiam menlis operimcnlum avaritise, superbiae operimentum, caecitas ignoran-
quoddam inlcr se ct Deiini slatuerunt, sicut David tise, ut Deum Deique sanctos. nientis oculis possi-
propheia dicit: In labore hominum non suul, ei nuis intueri, el tendere ad ccelestem illam gloriam,
cuni honiiuibiis non flagellabunlur (Psal. xxxxti). qiiani conslat nobis esse repromissam. Ut tamen,
. ldeo tenuit eos superbia, operli sunt iniquitaie et frucluose valeamus visum ad ccelum dirigere, opor-
impieiale sua, hoc est duplici superbia, ul impic- tet ncs npn retrorsuni vel a Ialere, sed polius anie
tas dicitur superbia, qua honio non humiliaiur Deo: nos direcle oculos ad cqelum levare : quoniam a
iniquilas, superbia qna homo cupit anteferri dorso vel a laiere ccelum respicienles aul offendunt
proxinio. Supcrbia ergo operimentum est, quo ira- pcdibus, aul errant in via. A dorso yero cceluni
pedilur hoino ne Deum videat, in quo et sc habere respiciunt illi, qni in vita sua prseteriia et bonis
vidclur illa beneficia, qusc a Deo per huiiiiliiatein operibus quae fecerunt, niinis confidunt, cum ma-
erani impetranda. Dum enim elali cordis hamo de gis ea quse relro sunt deberent oblivisci, et se in
virluiibns cogiial, diclantc superbia, illas sc habcre anieriora extendere. Statuentes enim anie oculos,
pracsumit; cum de scienlia iIlam,arroganter sibi proe suos quomodo vitia reliqtierinl, pugnaverint coutra
caeicris ascribil; cum de honoribus, aliis se seslhual leiilitlioiies, majoribus fuerinl sociales^ quomodo
omnibus digniorem; el infirrailatis susc defcctus non deinum disciplinam teiiuetint, ei porlaverint pon-
nspiciens, bona eliam qusenon habet in se ponderans, dus diei et seslus, co ipsp se dignos aeslimantes in
semper coulemptor est aut aemulus aliense virtutis. cliariiate tcpere incipiunt, et dissoluti esse in disci-
Quare hoc? Quoniam impediente superbia ad Chri- plina et circa vitae terminum cum fervenliores spi-
stuin respicere non polest, Ut in ipso videai quam ritu esse debuerant pene frigidi el sine virtute in-
hiiiuilis, quam paiiens,quaiii suav s, quam bonus est veniunlur. Non sic cerie exul qui tendit ad pairiam,
Doniinus : ul sicadsuas infirmilates respiciens, de- qui semper forliiis iler agit donec perveniat : non
plorct humiliter quod sibi.iniellexer.it deesse, sicul operarius diurnus, qui continue laborat donec opus
iieatus Job fecisse legitur cum dicerel: Audiiu au- diei perflcial: non sic siliens, qui fonlem aquae de-.
ris audivi le, nunc aulcm oculus meus videl le, sideral, quousque pervcnial ad iilum. Sed neque
idcirco ipse irie reprehendo, et ago poenilenliam anima peum siiicns cessare debet a cursu boni
(Jab XLII). Superbia igitur quoniam ad Deum non operis, quousque ad eum peryeniat, quo frui con-
respicit, ut in liimine ejus lenebras suas agnoscai, cupivil. Alatereyero ccelum respiciunl, quipropler
ideo inter omnia peccata diflicilius ad poenitentiam D bona lcmporalia et yoluplates vitoe islius, in quibus
inclinatur. Siquidein priraa est in recedenlibus a quietem sibi habere yidentur, Deum veneranlur,
Deo el uliima in redeuntibus ad praeassumpias vir- largiuntur cleemosynas, et ecclesias frequentani,
luies, sicut Scriptura dicil. Imle est eiiam quod inagis devoii Deo pro eo quod acceperunt, quam
iliabolus principaliler superbis impcrare dicitur, pro spe vitae seternaequam mintis diligunl. De quo-
:
Sciiptura atteslanie quse dicit: Omne sublime vi-r runi numero Satan bealum Job exislimans dixii
del, el ipse rex est super omnes filios superbiae. Nnnquid Job fruslra timet Deum? Operibus manuum
Snnt alii qui deliciente lumiue oculoriim icne- ejus benedixisli, et possessa ejus crevit in terra
brosi coeluni videre non passunt, quales sunt sim- (Job i); quasi diceret: Qui lol bona a Domino in
innocenter
piiees et idiotae, omnes habiles quiiiem de ratione ul lerra a.ccepit, non esl miruni si pro eis
Deuni cognoscantel diligant, el anibulent in man- se geril. Qui crgp sic a lalerc Deuni respiciunt,
datisejus, sed delicienlc lumine exleiiori, hoc. csi, nequaquam visum menlis per viam dirigunl quoead
doclrina et piaedicatione, quse pasiorum minisierio Deum conducit. Via enim reela esl, ut per illos
eis exhibcri debuerani, remancnt in peocalorum (c- labores, incomiuoda, perscciiiioues, ct injurias sti-
fter
ncbris, eo quod non sii qui salutem animarum ope- sliucamus : quia a deliciis ad dclicias ;cndere
277 SERMOXES. - SERM. XLIX. IN FESTO OMNIUMSANCTORUM. 278
nmnrno tortiiosum esl, nec viatorem aliquando du- .\. Danlnr itaqiie ei duse aloein hac vila sua, qtiibus
cit ad metani saluUs. imda sua possil legcre, videlicet iiilellecms Scrip-
Dirgete ergo anle faciem noslram ccclum nos rp- turaruni, qtio se munial per cogrii.tiohein vefitatis,
spicere oporiel, ui faciem, oculos, aurcs, os, ma- et speculalio creaiurariini qua se immiat per vincu-
niis, el pedes ad Deuiii convertamus : facieni ipsam, liini cbarilalis. Sub his pennis niaiius habere de-
cognoscendo, oculos; meniis inlentione in ipsum di- bet, ui et cognitionem Scriptnrse, et dilectionem
rigendo, aures obcdiendo, os recta et bona lo- creaturae approbel semper lestimonio boni operis,
qtiendo, manus jusla operando, pedes bona cogi- prius exercilio et labore ambulet, poslmodum vo-
lando : nec aliquod membrum noslri corporis desit let: quia prius laborandtnn, postmodtim vero bra-
in minisleiium sui Creatoris. Ut quid enim recla viuni accipiendum est. Sic prius occurrit Domino
yia non ambulemus? Siquidem et laboris praemium, Marlha, quam Maria : sic prius dalur lex servilu-
el contra pericala subsidiuin a sanclis Dei nobis lis, quam lex liberlalis: sic prius habitatur in Sion,
proposita sunl. De ipsis enim dicitur : quia iuccnt quam in Jerusalem : sic prius nubit Lia qua:n Ra-
in firniameiilo cosli, et illuminanl terram : luccie chel : sic prius Pelrus, quam Joannes a Domino vo-
respeciu luminis, illuminare rcspeclu illuminati &-. catusesl: sic deinuni a iseva transitur ad dexle-
ciiur. Lucent eigo sancli Dei, quia claritalem vi- ^ rain : quibus omnilius demonstratur per exercita-
sionis Dei jaiii assccuti sunt. Illuminanl terram , lioiiem pr^s.enlis yitoe ad fuluroe glorise quietem
dum miraculis, crnditione, conversalione, in lerra esse trauscuiidum. Proponilur itaque honiini divina
peregrinantes tnformarit, ut tic eornm exemplo ct lex, ut juxia illam informei vilam suam, et ambu -
ccelesle speremus prseinium , et ab ipsis liubcainns let in ea.pennoeduplici raiione comparata. Duo et-
sanclae yiise documentum. Quis ergo tam inops ost enim in pcnna consideraniur, venuslas et titilitas :
recii consilii, ul a paupenale non fesiinet ad suffi- ' venuslas, quia ornal : uiilitas, quia protegit. Eodem
cientiam.a iristicia ad lseiiciain, ab angustiis ad modo lnandala Dei venuslalem habeniin luce scien-
voluptates? Hsec enim Iria sanctis in praemium re- liso, utililatem in iiiandatorum adimplelione.
posila sunl, videlicet aeterna saeietas de qua dici- Dlligens ergo scruialor mandalorum Deipriinoin
lur : Saciabor cum appanieril gloria lua (Psal. xvi), Iege Doiuini debel illumi.nare intellcctum suum ,
Inierna jocundiias, de qua seriptuni esl: Exultcnt ul sdatqualis sii, quid desit sibi, quanta infirmilas
justi in conspeclu Dei (Psal. LXVH). Jocunda vo- propria, quis defeclus virtutum, quam longa misc-
Inplas, de qua dicilur : Delectaiiones in dexlera ria, qtiani brevis consolatio.quot debet Dominosuo,
Dei usque in finem (Psal. xv). Ut qui in hae v"ita p, cl qiiam pauca potest restituere. Isloe enim sunt
pro Chrislo fuerunt miseri, in iila vila recipiuul divilise fiiioruin Adam a die nativitatis suoe usquead
oinninni bonoriim sufficientiani, qui pro eoluxerunl diem sepulturse suse. 0 quam vilis ibesaurus iste,
perfectam consequantur lseticiam, el qui proeo ca- quam reprobata pecunia ei qui decein milium la-
laniiiates passi sunl, ibi delilias possident sempi- lenlorum debitor est, nihil nisi Iram et indignalio-
lernas, prseslaute Doinino noslro Jesu Christo, cujus nem sibi oninibus diebus thesaurizasse! Quid fa-
regiium el impeiium rermanet in tecula seculo- ctura, o misera anima, qtiando re;!des ralionem ne-
rutii. Amen. gocialionis luae?Respice adhuc ad thcsaurum scien-
SEUMOXLIX. tice luae, si forte aliquid ibi invenias quo possis hoc
lJi FF.bTOOM.NIUM >ANCTORL'H. debitum redimere. Est ibi forsilan aliquid libi ad--
Ducr pennm tiugulvrnm juwjebantur, et du« tege- modum ulile, quoniam scriptum est: Qui appoiiit
banl corpora eorum (Ezech. i). scieniiam, apponit dolorem (Eccl. i). Uoc probaloe
Verbum quod au.listi», Iralres.ei Iscticiaem ileriam moiielae denario filius ille prodigiis.qni dissipaverat
in se continct, et doloris, Quod eiiiin animalium bona sua vivendo luxuriose, defraudaiam pecuniam
iilormncoipora pennis legi dicnnlur, indicium est patri suo reslauravil, dicens: Paler, peccavi in cce-
iiilimiiiaiis : quotl autem reliquoe jungebantur,' si- D lum et coratn le, et non sum dignus vocari filius
gnum est fulurae glorificalionis, Quoniam ergo in tuus, fac me sicul umim ex inercenaiiis tuis (Luc.
vila praesenli tnens peccati conscia opus habet pro- xv). Ilunc denarium doloris repone in marsupio
lcciione, raonemur universi per verbum islud in- conscientire luse, bunc foris ostcnde per studimn,
lirma noslra legere,, ne nudi appareamus, til in fuinius peiaffecluni,ela leipsoiorineniiseicrucialibus
lurae illius viiaegloiia expediti, pennas assumamus cxigc, quod de commissa pecunia Domino tuo de-
praiparatas non infirmilali, sed consumniatae sani- frandasii. Certe si rogas ignoscii.si doles misorelur,
t ili. Aninia igitur adhuc infirma pennis opus habel, si plangis el ipse parcil, si aperis ipse tccuni
non quibus volel, sed quibus se legat el muiiial, ut commorabilur: quia ejus delitioe sunl csse cum
adhuc fragiiis corpore, mcnie lubrica, dissidens filiis hominum. El in hoc praecipue divinse legis lib".
moribus, crrore implicila, ad studia iners, ad vo- commendalur ulilitas, ul ipsum qui docet illum te-
luptates prona, larda ad sapienliam, velox ad im- cum habeas commorantem.
pietaiem : de prseteritis nuda, de prsesenlibus cxi- Quod si diligenler velis intueri, triplici via tibi.di-
gua, de fuiuris incerta, de nalivilale rea,dc vila la- vinsc legis commcndalur utilitas, scilicel per zeliim,
beriet dolori addiota. sludium cl affectum. Zcitun iniellige compunciionis,
279 ABSALONIS ABBATIS SPniNCKlRSBACENSlS 280
siudium operalipnis, affeeluni devolionis : ui per j\ duni legem Dei, quamcoide, quasi iuarca clausam
zeluni coinpunclionis, quasi gladio, veierem homi lenet, foris operc non vult ad.i.mplere.
iiem in le oecidas, per sludium boni salisfacias, per Suiii alii quibus mandaia Dei poiius ad uliliialem
affectum vefo ei sempCr adhscreas , quem expccias li.bet intueii, recle comparatt columbse residenli
in prsemiuni, ul nulla reriim temporalium ambi- juxia fluenia plenissima : quia sicui illa in aspeclu
tione retar.iefis quo lninus fesiines, quo minus iin- fluminis proecavel accipiifis insidias, sic et isti in-
petfcs, quo niiiius denique curras ui comprclicnilas. sidias diiiboli, delicias mnndi, carnis illecebras, per
Sed hanc divinse legis pennam quitlani babeni tan- mandata Dei praecavere ulunlur, sludiosi semper
iiun ad yenUslatem, alii vero habenl eam ad utiliia- ad prosequenda illa quoe lege Domini vident sibi
tcm. Ad venustalem illos habcfe earn dixerim, qui- imperari, et ne liostis domesticus in aliquo eos re-
biis mysieiia Scripliirarum sunt pervia, iron lalenl lardare possit, coipus suum servimti subiiciuiit,
eps praecepta viiiiiinm, non prohibitiones viiioiuni. carnem stiam crucifigenles cum viiiis et concupi-
Sci in his omni.bus magis voliiut illuininaie intel- scenliis. Vis ergo videre exempla, praesto sunt.
lecium, quam affeclum mundare, non se Jegi incli- Juxia hac fluenla sedebanl illi, de quibus dicilur :
nantes, sed poliiis Icgem sibi : non cor in lege, scd qnod eranl incedenles in omnibus mandaiis Domini
legeiii in corde reiineutcs : de iuandatis Doinini fa- " ct jiislificalionibus sine querela. Juxla haec flue.nia
cientes non medicinam, sed pecuniam. Ul qnid, o eiiam sedebal Daniel piopbela , cui Babylonii oc-
anima mLera, mensa divinse lcgis coram te in la- casionem invenire non poieiant, nisi lanlum in
qsieum facw esl? Ui quid foiilem scaunire aspicis, lege Dei sui. Sic ei ille qui dixii: !n corde meo abs-
el nquam non bibis? Ut quiil favum in ore lenens, conii eioquia iu.a, ul non pecceni tibi (Psnl. cxvm).
ceram conleriSj abjiciei.s iiiellis dulcedinem? Uiile lsii comparaniura Joanne ligno afferenli frticlum,
libi eral, ut juxia niandalum Domini sumeres li- ctijiis folia simt ad sanilaieni geniium : Oslendit,
lifum islum et devoiares illum , ut faceret amari- inquit, mihi flunien aquse vivse splendidum lan-
care venlrem tuum, ei in ore luo fierel dulcis lanquam crystallum, procedeniein de sede Dei et Agni.
quam mel (Apoc, x). Sumcre certe debsieras librum ei ex iiiraqtie parte fliiminis lignum afferens fru-
divinse legis, et saneta mediiatiouc devorare illuin, cluin, el folia iHius ad sanitatem gciitium (Apoc.
lil in ore memorise dulcis fierel diai) ventrem in- xxn). Ligna quippe ex ulraque parte fluminis po-
lirnise conscientise ad amaritudineiri compunctionis siia, sanclos viros designant meitilaiiles in utraqne
proyocarel. Sicul enim speculum iniueri el non pagina Veteris et Novi Teslamenti. Flumen enim
componij sicut ignem respicere et non caleficr:, aut mandaia divinse legis significai, frucius ligni
certe escani prscparare el non refic.i, nihil habet in exempla bonorum operum, folia verba exliorta-
sc ulile : sic et in lege Domini nisi his solis , qui lionum accipiunlur. Qnae liinc sunt ad sanita-
ineinores sunt niandaloruiii ipsiusad facieudum ea. lem genliurn, ciim ea quae per verba exhor-
(Psal. cx). lntelleclus enim bonus est facicniihus lationis aliis proppnimus in nobis ipsis exemplis bo-
euin. Sed o uiiiiam hi tales velint riicminisse Sa- norum operum ailestanuir.
inaritaiii illius misericordiam, diligenliani stabuiarii, Speculationeverocrealurarum,quamsecundamdi-
nsuiii duorum denariorum (Luc. x)! ^slima quia el ximusalam, quiaopeiiendse infirniiialinoslrae neces-
ipsi duos vcieris el novae legis denarios non repo- saiiam.til lamen creatnrsc iioniinelionioinlclligaiur,
nerenl in peCiiniam, sed poiius segrolo apponerent quasi cujusdam alsc expansiono duobus modis uuila
niedicinam* Nonne prpfanum valde asslimares, si nostraproieginius.videliceivinculocbaritaiis.exhibi-
videres aliquem affeclum veneno secum porianlem lione reverentiie et timoris, quoruuipriniuni esl ad
aniidottiui, si non uiatur illp? Clamat Aposiolus subsidium necessiialis.alierum ad custodiam lniinili -
omnem legem Doniini eruditus nihil se scire nisi latis. Viiiculuni siquidem chariialis ad subsiiiinu ne-
flDiiiinnm jesuni et eundem crucilixum (I Cor. n). cessilatisideoessedixi^qiiianullusadeosibisufliciens,
Et Ezecliiel de spirilali lemplo spiriialiter loquens : D I a.!eo nulliu.s indigens esl, qui bic cliarilalisvinculis
Quanto, inquit, eranl aliiora, tanto erant humi- coeieris nonegeat cop.tilari. Nam quamvis prinio loco
iiora, hoc spirilu significante, qiipd quanto qnis al- diiigendus sit Deus per affectum dileclionis, magis
liora percepit dona gratiarum, lamo huitiilior esse tanien proximus diligendus in nmliis secundum ex-
debel conversatipne : ne inde orianlur vuluera, hibiiionem operii. Adeo quippe charilas nobis erga
unde pfovenire debuii medicina» proximum servaiida esl per exhibitionem operis ut
Sicul enim qui bene vivil el bene docet, aliuni etiam ab oratione, a sancta lnedilalione, ab hymnis
instruit quomodo vivere debeal : sic bcne docens et canlicis spirilalibus cessare debeamus inimineiile
el male viveus, l)enm Inslruit quomodo se condein* proximi necessitaie. Ecce ante mensam Domini
nare debeal.. Sicolim Urias Eibseiis a David desti- oculis ac manibus iu cceluni le inieiiium consiilue,
nalus in prselium, epi<-to)asmorlis suse sectim fe- si vjiieiis Chrisium in paupere fame raori, nunqnid
rens, ubi forlior erat belii irepelus, occubuit : quia nou panem dabis illi ? si fratrem luuni lecto decuni-
quilibet in Ecclesia Dei qui lucem divinse cognitio- benscm, in agone posiium, non visitabis illum, vci
nis accepil (sic enira inlerpretaiiif Urias, lux mea euin cadenlem in foveam non sustinebis illiim? Fa-
Dcus) sententiam suae damnatioriis spcumpoiiat, cies utiqne, quia libi alligatus est charilalis yjn-
2 1 SERMONES — SERM. XLIX. IN FESTO OMNIUMSANCTORUM 232
culo :nec, te praesente, corruere potesi, nisi lu cuni A aqiiilse magnse, ul volaret in deserlum locum : per
eo corruas, maxime si poles eum susiinere. Hiijus aquilani Christum, permulierem fidelem animam,
exempla pluiiina sunl in sanciis martyribus, vivuiii per deserlum cceliim volens significare. Hrccauiem
nobischariiatis rclinquenlibus exemplar. Cum eiiim nalurae innovalioquse eril in corpofe.si ad naliiram
securi divinis colioquiis cl oralione srbi soli vivere corporum respicimus, seeumliim elemenla biijus
possent, elegerunl lamen prodes.se aliis, exliortari, niiindi probatnr aticndeiida. Videmus enim quod
docere, sanguinein suiin fnndere, ut vilam illam lerra in praesenti ponderosiiale sua corpus aggra-
bealam quam sibi solis inpace polerant quaeiere.vin- val, aqua litimorum insequalitale inlirinal, aer spi-
culo charilatis aslricli, per tormenla passionis aliis randi necessilate affligii, ignis caloris iinmodcraii-
commnnicareni. lia consuiiiit. Ista ergo innovaii neccsse erit, non
Ex hac radice charilatis emanare debelexhibiiio loili de inedio, ui nou infiiniitas qnse aggraval, sed
reverenlise et timoris, ut eos qnos tanlo cbaritaiis nalurse veritas integra reforinetur, sicui Doininits
affectti arnplecti lenemur exhibilione reverenlioe el ail : Capillus de capiie veslro uon pefibit (Lnc:
timoris offendereiinieamns. Quod etiani in illo bcalo- xxi). Habebuiil ergo ninc. corpora niortis linjus,
rum spirituum priiicipatu docemur facere, ad qno- inio vere morlua abelementis hujus niundi, naliirse
riim normam praesens Ecclcsia disposiia esi, qni se B veiilalem, non corriiptioiietn, videjicel ul sinl a
ipsos secundum sunimse illius poleslalis disposilio- lerra palpabilia, abai|iia mobilia, ab aere levia, ab
iiem honore praeveniuni, inferiores singuli superio- igne vero splendida. Magis lamen ab aere el igne
ribus suis obedientes, id sibi a summo ilio impera- accipieni qnam de reliquis, quia lsvitas eoriim le-
tore iiiiperatum repuianies, quod a prjesidenie po- vitali cogitaiionum, el spleudor ipsorum spleudori
tcslate angelica sibi fueiil imperatum. Nam si an- siellaruin comparabiuir : dicente Aposlolo : Stella
geli dicereut archangelis, ibroni dominationibiis, diffeii a stolla iu clariiale, sic et resurrectio uior-
autcerte cherubin ad seraphin : Non tibi obedienius, tuornni (ICor.xv).
nolumus te prseesse nobis, puiasne placerel siimmsc Sicui e contra reprobi, qui dilexernnt lerrena
illi iuajeslaii ? nequaquam. Propter lioc eiiim prscci- super oinub, ei passinnibus concupiscentiarum se
piiaius esl rex ille superbise, quia voluit esse similis subdideruiit, de his inferioribus elementis, lerra
Allissimo (Isn. xiv), non parucipalioae deitatis, sed scilicet, ei aqua, magis accipiunl ut in his quae pas-
similis, hoc est sine domiuio sicut ille, ne aiicui sionibus magis suiu accommoda corporuin recipiaui
sii|)eriori exhiberet reverenliam debiiresubjectionis. • passinnes. 0 quam infelix illa aninia qiise liiplici
Nunquamne Icgisti quouiam David Sauli diver- carcere.viilelicet conscieiiticc, corporis, el gelieiiiia;
lenii inspeluncam,pra;ciilil oramclilamydis? Unde lorqiiebilur, ul nec iutus sil siue augustia, ncc
el postea seipsum vehenienlissinie reprehendit: foris sine jioena : cui imniorialilsis iu esscnlia ct
cinri enim in Saule gradus superior, in David vero possibiliias semper durabil in pcena : nec aliquo J
infcrior, el in chlamyde potestas iutclligatur, oram illius muneris accipiat, quod sanctis in impassibi-
chlamydis prsecidere est debilae reverenliae sui su- lilate conferet superni graiiam largiloris. El erit
perioris aliquid detrahere (II Beg. xxiv). Quai» impassibililas el immorlalilas supra naiuram mira-
David Sauli abstulisse se doluit, quando in cum cui bilis, quibus vita et esseniia, inio totus naliirsc
reverentisc honorem debebat aliquid proesunipsisse cursus erit naluralis, ul ipsa natiira de sua inlegri-
pcenituil. Sic olim dum arca Domini a Gabaa de~ late gaudeat, el in eo quod amplius accepit, in
ferretur in Jerusalem, dum arca inclinatur, Oza amoreni largitoris ampiius inardescat.
Levites manum apposuit, et ideo a Doniino percus- Sed liuic reforiiialioiii noslrsc nalurae acccdel
sns inleriit. Ubi per arcam praelati, per Ozam sub- consessus dexlerre, qui consistit in plenitudine co-
dili accipiunlur. Arcae vero incliuaiae Oza manum gnitionis, dileciionis, ei joGiindilalis : utneccogni-
adhibet, dum praelatis aliorum aelati sive infirmi- lio erronea, nec dileclio illicita, vel jocundiias tristia
tali condescendenlibus subdilus obviare prsesumit. j) j admiitere possil. Ibi enim scientiam •informabii
ideoque a Domino percuiilur,' vel in praesenti ad justicia, ne sit elaia : ibi cbaritatem diriget scien-
correclioneni.velinfuluro ad damnationem.Expedil lia, ut silordinata : ibi jocundilalemprndueet inde-
ergo magis ul penna charilalis velemus infirma ficiens seternilas, nealiquodoloris nubiloquaniioqiic
propria, sustineamus aliena, ne nudi appareamus possil obfuscari. Omnia ergo bona animse in se nuiic
cuni id, qnnd moriale csi, in nobis absorplum fuerit divcrsa in Deo tunc erunl unila, uicognitio diligat
a vita : et pennae illse assumenda? sunt, quibus non ct charitas ccgnoscal, et uno affeclu in Deo finiaii-
protegi, sed sublevari necesse erit. lur omnia, quse unum finem Chiislnm sibi consti-
Et videnlur islae pennse ipsum caput nostrum ad tueruni. lloc est quod mundi philosophus animam
ccelos exlulisse, quas si cognoscere desideras, ipsse conslare dixil ex dividua et individua snbsianlia,
sunt innovatio naturse, et consessus dexteiae. Ipse ex eadem et diversa natura, quia et nuric divisos
eleuini Redemplornoster has alas primusassnmpsit affectus habet, ad diversa se applicans : sed indi-
nobis in fuluro eas collalurus, quanijo similes ei visse sive ejusdem nalurse crii, dum cognilionc et
eriinus. Undeel in Apncalypsialoeaquilsomagnn: di- amore in Deutn lota inlcinlcns, uno virtutuinaffeclu
cunlur, ubi scripium est: Dataesunt mulieii duocalse in ilto cril uuiia.
*85 ABSALONIS ADBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 284
Unde etiam et Dominiis omnes virliilcs aninirc, A runl usquc ad morlem, qua eiiam sancti omnes qni
quibiis Deo fruendum est, propter ideiiiitatem affe- icgnant cum ipso prsemiali sunt. Vos ergo qui intus
ctus sub uno cognilionis nomine comprehenilit di- vobiseum aliquid boni agitis, et propter verba la-
icens : Est auiem, inquit, viia seteriva,ut cognoscant biorum ejus custodilis vias duras, non vos poeni-
te verum Deum, el quem misisli Jesum Chrisiuni tealjaboris lnijiis: quia vila brevisesl, laboris yenit
(Joan. xvii). 0 si quando illius scienlise veniai copia, fiiiis, supremtis ille Judex iinriiinel ut reddat mer-
cujus usus non ad investigalionem, sed poiitis ad cedeni laborum sanclorum suoruni.
beaiitudinem speclal: non cnim illa scientia qnae- Mercedem, inquit, laborum. Laborant in scculo
stionesinvolvit, non regulas proponit, non causas quibus vita ista dulcis est.Iaborani et illi quibus viia
rerum naiural|um, vel obscura manifestafacit, quia ista amara est. Quibus vila isla dulcis esl labnraivt
id solura ibi lenetscienlia, quod facii ad fruitionem agendo, licila operaiione providentes quid coms-
jocundae illius bealiludinls. Triplex perfectio scienliae dant, quid bibant, et cOrpori quo induantur, et
ib| est, scilicel Crealoris, ut per erealuioe diguiia- haec orania ut seculo islo diu poiianiur. Sed labon
iem laudemus Dei sapientiani : rcslauraiimiis, ut istorum reprehcnditur Domino ubi dicit: Nolite so-
per assumptae hunianitatis opera laudemus D.fcibo- liciti esse qriid iiianducetis vel quid bibatis, aut
riitatem :deiiaiis quoque perfecta crit ibi coguUio, " quo indiiamiiii (Matlh. xv). Scit enim Paler, v.ester
Ut in illa veneremur Dei majestaiem. Ecceandivistis, quoniam his oiniiibus indigelis. Quibus auleni viia
fralres charissimi, qualis sit illecousessusdexlerse, isla amara esl laboraiit patiendo, sicul kiborave-
qui sanciis omnibus repromiliitur, qnem accepit runt sancli illi, qui fucrunl eculeo disteivi, rigoii-
Chrisius, accepit el beala virgo Maria, accipiet et bus algidi, carceribtis squaljdi, sanguiire perfusi,
tiniversalis sartclorum Eec!esia,sejdifferenli modo. plagis lividi, inedia macerati, ad tillimum morie
Sedet cnim Chrislus a dexlris Patris, sed ipse. so- coiisummali: el hsec omnia ut ab hoc seculo cilius
]iis sedet etiam in dexlris Filii beala Virgo, sed ipsa exciperenlur.
sola. Geteri vero sancti erunt omnes quideni a de- Reddel ergo Dcus mercedem labornm sanciorum
xiris cjus, sed non sedebunt a dexiris cjus. Sedere suorum, illis qui in voluntaria sui aflliciion.e, aut i»i
eiiim a dcxtrisPairis, hoc esl esse sequalcmvelesse vinleiila perseculione impiorum paiienliam Doniini
in potioribiisejus bonis, quod soius Filius ejus acce- Jes:i imiiali sunl. Non blandiantur igittir sibi lioini-
pit. Sedcre in dexlrisFilii est prae cocteris, affluere., nes criminosi, lanquam ipsi mercedem suam rece-
chaiismalum donis, quae singularileraccepit beata t pluri iion sinl, quia sicut Deus. reddet mercedenj
Dei GiMiilrix.Esse vero a dextiis Dei, est parlic:pem i (- justis, iia et injusiis. Imosccundura quatuor genera
esse illius gloriae, sicut scriplum est: Tuncdicet rexL hominum, qualuor mcrceslum genera inveniunlur.
illis qui a dextrisejuserunl(Jlfa/l/j.xxv). Hocaulein i Esl cnim merces immoderate bona hujus seculi
eril commiineomnibus eis qui ad ccenamRegis sciernii amaniium , esrnierccs enprmiicr mala hujus se-
vocaii Sunt, Eriinl efgo omnes beati a dexiris Filii, culi coinmilientiuin, esl nierces jusle el pie in hop
imo setlebuntomnes addexleram ejus.non adexiris, secuio viveiiiiuni, esl el mcrces cum Deo regnau,-
nilestante qUi dicit: Sedere ipso Filio ad dexleram, lium. Prima merces esl lemporalis beneficii, de
meam vel ad sinislram ineam non est menin dare» qua dicitiir: Receperunt mereedem suam. Secunda
vobis, sed qinims paratum esl a Patre meo (Matth. eslaelernisupplicii, de qnadiciiur: Secundum opeia.
x). Sederc ertim ad dexteram, ad gloriam spectat: . manuum eorum tribue illis, redde relribulioueni
sedere a dcxlris, ad glorise proeininentiaHi, quam, corum ipsis. Tertia est spiritalis graliae, de qna ipse
Cbrisms hodie Matri suae conliilit, dum eam exiu- Dominus dicit: Qui reliquerit doirium, ^vel agros,
' Rt
siiper potestates angelicas. Ubi illa sedet regina, filios, aut paremes prnpter me , nuilio. plura.acci-
beatorum spirituum, el mediatrix peccalorum seni- piet in prsesenti seculo, etvitam anernam in fuluro.
per iiitefpellahs pro nobis, iit el nps accipiamnss (Matlh. xix): per ninllo plrira, dona graliarum quse
ciindert) consessum dexterae, qtiem ipsa a,ccepit Iio-_ n1 sanctis in hac viia coiiferuntur, volens significare.
dierna die migrans a corporc, qiiem nobis prsesiareB Quarta vero merces esl selernae glorise, de qua dici-
dignetnr Dominus nosfer Jesus Christus. Anieii.. lur: Ecce enini merces vestra mulla esl in ccelis
SERMOCOMMIJNISL. (Matth, v). Quam mulii homines sunt in lioc se-
1NDIEOMNItlM SANCTORtlM. Cnlo vigilias-mullas, orationes et eleemosynas , ei
BeddctDens mercedemlaborum sanclorum suorum, alia pietalis opera facienies, qni dum pulchfilmli-
el iledttcet illos in via mirabili (Sap. x.), Audianl, nem crealuraruin hnjus tnundi et earum delecla-
vcrbum hoc omnes qui volunlarie prcssuras muiidii; tioncs ailendiinl, staiim cpncupiscentia oculorum
litijus sustinent, qu| participes snnl pcemieniise ett suoium capiuniur in eis, et velul pairiam de exilio
tribuiaiionis Jesiu Audianl, iuquam, verbum hoc ett facientes, temppralia bona super omnia appeitini. el
consoleiiiur, qiiia finis laborum pariter et mercess diiigunl, quse ianium ad necessitatem in obsequiuru
eis repioiiiiiiitur iion qualiscunque, sed qtiam prae- ,_ divinuin illis collala sunt. Quare hoc? quia imagi-
paravit Deus diligcntibus se. Quid preciosius , quidd nem Dei.-qui summe pulcher esl, in seipsis n;m.
-oppetihilius,- quid majtis hac mercede promiili po- ,- videnl, el decorem amainis suo oculo cxcoecalo in-
tuii, pro ,qiia snricii mariyrcs , C-talii jusii certave-s- lueri non'possunS: qucin si aspiccreni, uiique oia-
'
285 SERMONES, — SERM. h. IN DIE OMSlUM SANCTORUM. _gg
nia lsta exteriora contemnerent, quse el-iam cx sno A gratiarum pro mercede ad
consolationem, ne in
defeclu cilo praclereunl, aut novis supervenieniibus Iribulationibus deficianl, quod fil quando accen-
illorum comparaiione vilescunl. His ergo homini- dniilitr charitate, quando languiilur dulcedine de-
bus dat Deus mercedem bona temporalia, quse sum- votionis, qiiando sursum rapiunlur ad eminentia
mo sludio appetuni, ut in ipsis bona quae faciunt, contemplationis, muliisque aliis modis quibus ro-
remunerenlur. Sedvaeilli infelicianima?, quae infirie borantur, ul pressuras hirjus mundi
possint susli-
mundi, sanclis. omnibus regnum pcrcipientibus, pro nere. Quomodo enim nisi graiia Dei confirmali
consolalione audilura esl: Recepisti mercedem sancli martyres , et alii justi in causa Dei tam
tnam. Sed el illorum qui mala hujus mundi enor- conslanles esse
potuissenl,' ut gladio iinniinente
miter commiuunt, infinitus est numerus, quofum cervices fleclerenl, aperfo earcere nollent evadere,
exempla sunt fures, praedones, fornicatores, im- morlem uliro appelerent, perseciitores provoca-
mundi, Simoniaci, ambitiosi, et mulla hujuscemodi rent ? Illud interius uiilius erit considerare, qui
monslra hominum, qui toio exlincti spirilu festinant
gratia Dei in hac [via] prsevenli sunt.quibus moilis
in inierilum, ut sepulti in viliis suis 11011adjiciant vitam suani regere debeant, ui ad mercedem
ultra ut resurgant. Quomodo enim resurgerent, qui aeternsc :
glorise possinl pervenire.
scelera stta non abhorrent et quodanimodo iiisen- I Omnis ergo vir bonus recte Dco niilitans circa
sibiles effecli, etiam seipsos non sentiiint: propter- vilam Jiiam quatuor circunspectiones habere debel.
ea nec compiinclione scinduntur, nec confessione
Primo, ut in expectalione finis sui sit suspensus :
lavantur, nec pielale molliunlur, non movenlur pre- secundo, ut pro salisfactione peccalorum suornm
cibus, non cedunt minis : imo si aliquando eos cor- sit limoralus : lertio, ul in
opere Dei sit devotus:
ripias, deteriores efficiuniur. Quae creatura propter ut in mulliplicalione talenti sit solicilus.
lioc non miretur? Ecc.e homo ad imaginem Dei quarlo, esse in expectatione finis sui sus-
faclus Palrem suum in ccelis non agnoscit, et filii Debet, inquam,
pensus, et quia hora morlis nil est incertius, dicere
indignus nomine, cceleslem palriam jure haeredila-
in cordesuo : Ecce dies mei praslereunl, hotlie vel
rio sibi debilam contemnit quaerere el possidere:
cras moriar, venil jam Judex ille supremus. Vigi-
et lolo sludio in inferniim dcmergitur, ut parlem
labo ergo, vigilabo, prseparabo me in occursum
cum illis habeat, de quibus scriplum est: Domina-
buniur eorum jnsti in malulino, el auxilium eorum ejus, ne cum venerit inveniai me iinparalum. Vigi-
labo prima iroctis vigilia , ul prscierila peccaniina
velerascet, in inferno a gloria eorum (Psal. XLVIH). dolore el
omnes et vos aniniae pcenitentia diluam : vigilabo sepunda no-
Plangile ergo, angeli Dei,
concives veslros in C clis vigilia, ul perbona operaDeo meb satisfaciain:
jusiorum perditos, qui regno leriia noclisvigilia, ulcaule in fulurosimilia
Dei domestici vestri, et cohaeredes Chrisli esse de- vigilabo
buerant: quoniam, relicta lerra promissionis, Pha- noncoramittam.Quod si veneril inprima vigilia, elsi
in secunda vel terlia veneril, el ilu invcnerit, bea-
raoni in luio el laiere et palea servire decreverunl,
isie. Debet eliam vir juslus pro sa-
et tanquam Inier mortuos compulali, deleli suni de tus esl servus
tisfactione criminum suorum esse limoratus, tli-
libro viveniium, el cum jusiis non scribeniur. Re-
ad cens intra se : 0 quolies Derini offendi, quol cri-
sipisce, anima misera, el vel sero convertere
niina commisi, credo quia nondum plene confessus
Dominum Deum tuum, quia sicut materniis afieclus
sum. nondura salis planxi, adhuc projiciam me »d
sordes infantuli sui non abhorret, ila Christi pielas
et cum Publicano percuiiam pectus
non abhorret scelera tua dummodo ab illis velis pedes Domini,
Trahat le snrsum meuin, cum Pelro neganle flebo amare, ut nber-
mundari. signaculum nalursc,
: lrahat te sursum tale flcluum abluam maculam peccati mei. Sit
quia ad imaginem Dei factus es
in opere Dei devolus, ul in omiii
commissum fidei, quoe in specie bona invisibilia etiam vir bonus
facere [debei],
tibi repromiltil. Quod si clanstralis es, trahat te actione sua, quam propler Deum
ne opus Dci
sursum litiilps tusc professionis, cujus vinculis ad | affectu devotionis ad ipsum respiciat,
serviiium Dci mancipatus es. Si lia?comnia le non macuient prava desideria, curiositas el vana gloria
vas lu- confundant, sed potius ad illum dirigaiur operis in-
movent, respice ad corpus tuum fragile,
leum, dicet enim tibi qnid le oponeai facere. tentio, a quo expeclat operis retributioiiem.
Ecce enim corpus luum dignitaiem conditionis Sane affectus devotionis oculus animse esl, quo
: Melius
suse servans sursum erigimr, oculos ad co?lum lead Deum respiceie dcbel, de quo dicitur
ad vitam, quam
. vat, inaiius ulrasque extendil ad Doniinum, ut his esl libi curii uno oculo inlrare
duos oculos habentem'milti in gebennam ignis
Omnibus le nioneat riesiderio ?d ccelum aspirare.
cceli el omncs habilalis in eis, (Matlh. v). lmo poiius duo sunt animse oculi, vide-
Obslupescite, qui
caro infinna licel iiitelieclus, et affeclus, quorum allero, id est
quoniam quodamniodo dedignalur
consorliura sui spirilus, quem lania ignobilitale a inielleclu Deum videre debet per cognilionem,
sua digniiale videt degenerasse. Transeamus niodo altero, id est affeclu, per devolionem. Primus eij?o
ad pie vivenles in hoc secnlo, qui et ipsi geiuiua animse ocnlus illos scandalizal, qui cuin mnlla de
mercede donanlur, una in prsesenli, allcra in fu- Deo cognoscani, prava coiiveisa'ione ab ipso rece-
ttiro. Accipiunt cuiin yiri jusli in hac vila dona duni, do qualibus scriplum cst: Qui cum cogno-
187 A.BSAL0.N1SABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 28S
vissent Deum, non sicui Deum glorificaverunl, et A . non usque in finein : quia oranis deleclatio viirc
idco stiilli facti sunl et evanueriint in cogiiationibus istius amaritudine lerniinalur. Sed in dextera
siiis (Rom.i) : qnibus uliqiic meliut esset uno oculo. Dei deleclatioiies sunt usque in finem, amariludi-
hoc cst simplici affeclu devolionis jd vUam '«trare, neni consummanlem, non deficieniem, eo quod
quam duos oculos hahcntes milli in gehcnnam ignis. nulla amaiiludiiie siibsequente finianlur. Est enim
Miiliiplicalio etiam talenli necessaria esl his, qui finis sub fine el finis exira finem, sicut scholares
volunt ad vitani inirare. T:\lentum est omne Dei dicere solenl. Habent eiiam sancti jnlernam sacie-
(loiuim, sive corporale sive spi.ritale, quo liomo iaiem, quia replenlur in bonis donis Dei, et omn?
«altuem suam poiest operari, qnod tanqi.iam pe- desiderium suuin in seipsis liabcntem nnllius rei
cuniam suain Dominus nobis committit, ul exinde defectu angustiantur. De hac socielate Propheia
a. nobis usnras bonoriiin operum recipial : sicivt de dicit : Saliabor cuin apparueril gloria tua (Psal.
Bervis fidelibus in Evangelio legilur (Mattli. xxv), xvi). Et in Canlicis : Comedite, amici, et inebria-
quoniam alius quinque lalenta, alius duo siiperlu- mini charissimi (Cani. v). Laelanlur eiiam scterna
cratus esl. Sed sicut pecunia est a Domino, iia jocundilate, quoe nullo dolore vel irislitia minui
et nsura bonorum csse a nobis dehet. Qui ergo vel auferri possit, de qua Dominus in Evangelio
accepit divilias liujus muiiili, sit solicilus in sub- B dicil: Tristilia vestra verlelnr in gaudium, et
venicndo egenis : qui polenliam, in siibvcnieudo gaudium vesirum nemo lollel a vobis (Joan. xvi).
oppressis ; qui accepii jusiiliam, in causa Dei det Eril auiem voluptas in dulcediue meniis, satietas
reclum judicium : qui pnideniiam, del bonuni conin visione Dei, jocundilas in plenitudine divini
siliuni : qui cliarilaiem, ostendat eam per exhibi- amoris. Una tamcn merces omniiim Chrisius erii,
lionemboni operis : ne si in aliquo Dei dono mulli- qui erit volupias in mentis dulcedine, salielas in
plicando miiius sit solicitus, improperium servi visione Dei, jocunditas in pleniiudine divini amo-
illius nequani audiat a Domino : Quare non deris, iit sic implealur quod scripium est: Erit Deus
disti pecuniam nieam ad inensam, ut cum usuris omnia in omnibus (Eplies. iv). Et quia Deus miia-
uiique exegissem illani (ibid.). Quoniani ergo con- bilis iu sanciis suis, tunc deducet illos in via mi-
tinualio bonorum operuin necessaria est, nemo in rabili.
prselerita viia sua confidat, dicens : Foriher opera- Via ista Chrislusesl dcqna dicitur : Viara pacis
lus sum, modo quiescam. Forlis enim David, qui non cogiioverunt (Rom. m). El alibi-: Ego sum
tirsuni el leonem nianu propria inierfecerat: blan- via, verilas et viia (Jonn. xiv). Si enim opera re-
diliis mulieris dejectus est Sampson.qui in manili- |„ paralionis nostrse allendamus, Chrisius in omivbus
bula asini mille viros stravit, ocnlis orbaius, pri- mirabilis appaniit. Qnod enim Deus incarnaltis
valus virlute ad molam ductus est. Filius mu- esl, mirabile fuil: quod inipassibilis passus, mira-
lieris vidusc, quem Helias suscitavii, in mulia biie fuil: qnod morluus resurrexil, mirabile fuii :
sanctii.ate nulrilus, in sinu muliciis defunctus ergo deducet illos in via mirabili, quia a fide in-
esi. Qnibus omnibus significatur quoniam multi canialionis ad imilationem suoe passionis, el ab
bene inchoantes miserabiliter consumantur, el imitatione passionis deducei illos ad prsemium
propterea mulliplicatio talenii usque in fiiicin exi- resurreciionis. Possiimus lamen per banc viam,
giliir Salomone dicente : Quicquid potesl nianus transilum sanctorum ab bac vita in requiem inteili-
tua, incessanler operare (Eccie. ix), el maxime Do- gcre. Si enim ingressus in hanc vitam recte dici-
miiio proecipienie : Negotiamini, dnm yenio (Matili. lur via miserabilis, dum ad labores et miserias
xxv). Qni islis circunspeclionibus viiam suam liiijus mundi nascimur, et progressus in hac vita
inunierit, sicut a laboribus sanclorum alienus 11011 recte dicitur via difiicilis, in qua Deo reconciliamur
esl, ita el mercedis illorura parliceps er.il. Sed (arcta enim esl via quac ducil ad vitam [Mattli. vn]),
quid eslillud glorioe, quod in inercede sancloriim non incongrne via hiirabilis dicilur egressus ab
jusli in hac vila lanlum desideranl, quo in futura D '. hac vita. Mirabilis ideo, quia insolila el nova, et
lanto cumulo felicitatis beaiificanlur. omni mortali homini in hac vila incomparata, quia
Tiia plane sunime bona in illa mercede elccli demum egressus ille fil miris et invisibilibus modis.
proestolanlur, videHcel summam voluplatem, in- Deducet ergo illos-in via mirabili, qua a niundicia'
lernam sacietaiem, aelernam jocunditatem. Tria ecclesiasticoe pnritatis ad consorlium angelicoe sub-
dico summe bona, propler iriplicem fruitionis ex- lilitalis, et inde dedueei illos ad visionem incir-
perieiiliam, non proptcr rei essenliam, secundum cuiiscripisc deitatis, in qua sancli omnes requie-
quam iiniini solum summe bonum esi, secundum scenl a laboribus siiis, regnant cum Deo et Agnus
quein iiiodum septem dicuniur beatitudines, cum Dei cum illis, ipso proeslante, cujus regnum et
noii nisi una bealitudo sil. Habent enim sancli in imperitim pcnnanel in secula seculorum. Amen.
cceiesii patria summain voluplatem, ut deliciis Dci SERMO Ll.
fruenies nuila amplius amaritudine cxasperenliir. IN NONFESTO.
Sicut scriplum est: Delectationes in dexiera Dei Fovit pcrdix quai non peperit, fecit dipitias ct non
usque in finem (Psal. xv). lirsinistra Dei, hoc est in judicio (Jer. xvn).
in.prajsenti vila, sunt qiijedam dclectationes, sed Sicut iiivisibilia Dei atfeatura niti.-idi,per ea qure
289 SERMONES. — SERM. LI. IN NON FESTO 2!>0
facia sunt intellecla conspiciunlur (Rom. i), s:c et A lionibus Pauli senlenliam, qua dicil: Qnoniam si
suasin crealuris figuras, elsimilitudines filiuspenli- vcius homo noster eorriimpiiur, lamen novus de
lionis habere dinoscilur, in quibus et pcr qna.s die in diem renovalur (77 Cor. lv). Qnaiito magis
exeniplum malilise ejus de aliis ad imiiaiioni-.m, enini lahoribus el aeruntnis, fame el siii exterius
aliis vcro ad cautelam Dei sic disponente judicio, caro ailerilur, tanlo niagis pcr consolationem spi-
proponiiur. Quod in uno perdicis nomine satis da- riius el augmentuin viiiutum anirna saginala in
lur inlelligi, qui nalurara cjus et aclus morali sedi- Dei amore solidaiur. Unde Propheia non vetusla-
ficalione velil inlerpretari. Sicut enim aiiint hi leui, sed poiius juvenlutem renovandam animse
quos agilal lalis labor, perdix ova aliena furatur, suae proniillit dicens : Renovabitur ul aquilae ju-
fovet, cum riiligenlia nulril pullos, et educal lan- veiitus tua (Psal. cn). Vetustas est qiiicquid ex
qnam suos, non meliiit consciculiam sceleris : quin cariie conlraliimus, juvcnlus est quicquid a Deo per
polius gloiialiir cum male feceril, el exullat in infiisioncm graiise act-ipimus. Ex quo nobis cvi-
rebus pessimis. Sed cum usque in animam vivcn- denler signiticare voluit, quia non secundum car-
tem ea prorJuxeril, parvulique aclalis benefieio nem, qnse de lerra et in terram ibit, sed poiius
in robur evaserinl, consilio naluroe doluni furlivse secmiduin spiiilum, qui de sursum esi, ambulare
illius mairis deprcheiidunl, eaque derelicia, na- B nos expedil. Ut ergo, o homo, ab his lenialiouibus
lurales quaerunt parenles et inveniunl el agnoscunt, possis eripi, ad ipsum recurre qui non periniitit te
quos ainplectantes amore ingeniio, jam ultra vo- lentari snpra id quod poteris, et dicas : Sub umhra
eari filii sub nomine adoplionis detesiantur et alarum luaruni protege me (Psal. xvi) : piius tege,
conlemnunt. ln perdice iiaque fiiius ille perditionis, iil inimicum laleam : postea protcge, ne stittineam
aulor mortis, invenlor fraudis, caput toiius mali- violeniiani, Tege quanlum ad meam iniquitaiein,
liliae nobis significalur. Qui ova aliena furalur, el pvotege qiianiiim ad luam pieialeni. Si enim non
fovet, nuirit, et possidel, duin homine a Deo fa- subvenis, fovct perdix quse non pepetit.
c.ium, nihil sibi debenlem fraudulenter seducil len- Primo fovei, secundo educil, terlio. nulrit. Dum
laiione , fovei dclectaiioiic, r.ulril malo opcre, fovei, partus adhuc laiet: dum educit, jam appa-
libere possidet desperatione. rclidum eJilos nutrii, fceius nianifcsius est. In
Fovit, inquit, perdix quce non peperit. Duse sunt his si sitqui attendat, tria lentaiionum genera no-
slae ejns quibus non soluin impios, verum etiam bis sunt significata. Prima enim esl occulla, se-
sibi adunare niliiur eieclos. Priina esl delectalio cunda apparens, leriia manifesia. Priina csl, ctiui
peecati, secunda desperaiio pccnilcndi : prima a n offendinius el nescirnus : secuinla , cnni parliui
dextiis, secunda a sinisiris. Prima ad lovendnm ctilpam cognosciuius, partim ignoramus : tertia esl,
uiiiur, duiii voluptalis deleclaiioue aninia intra se- ciiin culpain cognoscenies libere peccamus, el ta-
ipsani quodammodo delectatur : secunda, cum difli- men resisiere non possiiiniis. Prima igitur iculniioue
culiaie laboris el asperitale pcenileiuise, quasi <le- circiinivcniiintur illi, qui zelum Dei liabeni, seil
speralione vicla quoevis anima Icrrelur, ut juxta noii secundum sciemiam, qui dum nimio zel i olise-
veibum Apostoli : Ira Dei venial in filios dilfiden- quium se Deo prseslare credunl, vineani in labru-
ti;e iRom. i). Et alibi Scripiura dicil : Malediclus scam , argentum stium in scoriaui conveiiuni.
hoino qui peccal in spe. Piiuio per deleclalio- Dum enim omnes homines sibi similes secuiiduiii
nem afieciu iiliciio inlus comiinpiliir , poslea Paiiluni csse volunl, infirmos corripiurit, debiles
sensualiias ad appetendtini illiciia excitalur, impellunt, ea quae charilaie siislineiida essenl, per
ad liliiiiinm ratio pcr concupisceiiliam devi^ inipatieuliam fratiibus suis objiciunt. Audi quid
cla voltiutaii carnis subjiciiiir. Unde Jeremias libi proecipitur (Exod. xxm) : Si videiis bovem aut
conqueritur diceus : Veiu-siam fecil, inqiiam, asiiium fratris lui cecidisse in via, non despicies,
peliem nieani ei carnem meam, conlrivit oniiiia sed sublevabis cuin eo. In casu asini infir.iuilas cor-
ossa mea (Thren. m). Pellem siquidem vetu- D poris, et in ruina bovis delecius boiise operaiionis
siani facere est, veleris hominis desiderio, sive potesl iniclligi. Ne crgo despicias, se.d subleves
prava delectatione affectum aniinse corrumpere: cuni eo, quia corporali infirmiiaii fralris lui obse-
carnein velustani facere csl, sensiialitatein qu;e ex quio et solaiio debes sulivenire, et iiifirmilatent.
came inesl, seciimlum voluntatem carnis dirigere: aiiimae exhoriando, conforiando qualiier potes, ct
OiSavero conleri, virtutes animi sive viriles molus verbo et opere cufare. Sed nec aliier lu offerie
rationis per desideria prava ad nibilum redigere. potes sacrificium Deo graluilum, cum eliam alio
Eam vero quse a sinislris est dlam filius perditionis loco (Deul. xvn) prsccipialur libi : Non offeres Do-
cxtcndit, cum primo poenileiitise asperiialcm, se- hiino Deo bovem, el ovem habentcm maculam, aut
cuitdo carnis limorem, lerlio viiinni imbecillilalem, quippiam altefius vilii: esl enim abominatio Do-
quarlo consuminationis desperalionem anle oculos niini. ln bove igitur operalio sludiosa, in ove vero
ponii. Primo excitat negiigentiam, secundo ingerit puri cordis innocentia inlelligilur. Si ergo dum libi
carnis curam, tenio desidiam, quarlo pravi operis innocens in oculis luis videris, alienum servuiu in
perscveranliam. Staluere ergo debet homo anle auima tua judicare prscsnmis, jam oveiiihabenlem
aciem meiitis qtti hujusmodi circumvenilur lema- niaculam, id esl iniioceiiliam luam offers Domino
291 ABSALONIS ABBATIS SPRiNCKlRSBACENSIS 202
in sacrifictuin', ei ie reum trangressionis consti- A j Est alius lentalioriis modiis, qui fil quasi a la-
luens, in ipsa lua oblalione facis le pcense obli- lere : quod a lalere nobis est partim videmus, par-
gatum. Simililei Si dum te aliquid rorliler agere lim non videmus simili sunl quaedam lentationes
seslimas alios pfovocare, inio scandalizare volueris, diaboli, quas qtlidem adverlimus, quoniam vilium
jam obscufatuf aurtim liulni, mutalur coloroptiintis: est talia agefe, sed quoniani non esse morlalia
quiajaih tuo sacrificio habente maculam, Non est arbilrariiuf, riegligimus ea corrigere: politis respi-
tale sacrificium quod elegi, dicil Dominus. Ut si cienles Dei !iiisericordiam qnoe remillit, qnam cjus
forle aliquis veslruih jiigiiin Doraiiii ab adolescen- jusiiciam qiisc pro offensis jnsle piinil. Ul si forle
lia sua porlaveril, Tortis robore, potens el pondus homini abjiieieiiti seculnm in furore mentis suae
diei el 'scslus sustinerc, consiliatur in locuiorio, gralia inlelligendi Sciipiriram dala fuerit, si aeu-
litigat in clauslro, claniat in capilulo : htinc que- men ingehii in divisione graliarum acceperit, fre-
riliir viiiinis psallere, illum pliis quam oporict quiiiter pliis appetit revolvere numeriim. quaesiio-
clauslfo abesse, alium horse non inlerfuissc : et niim quam librum confessiohum : plns versutias
tanquam criminale aliquid commiseril, subverso- sopliisnialum inquifere, quam ruinas nienlis cir-
remvocal ofdinis, si forte processioni non inlerfuit, cuire: frequenlius disputarc, qnam orare : plus ie-
sicque evenil dum magister ordinis videri appetii, B gere quam canere, et (ul bfevitef dicam) legem
cflicilur lurbo etauctor murmiirationis. vuli habere in corde, non cor in lege : verba ejus
Meminisse igilrir debet qui talis est illius pairis- besliali more ruminans, saporem spirilus intus ne-
familias, qui peregre profeclus divisit suis servis quaquam seniiens. Cui rede diciiur : Ilic hoino la-
bona sua, uiiicuique secundum pfopriam Viriuiem: biis mc honorat, cor auiem ejus ionge est a me
lini; dans quiilque ialenla, alii diio, alii vefo uniim. (Matlh. xv). Et alibi: El cor cjus non erat reclum
Sunl itaque quinque talehta quse Palerfainilins ciim eo, nec fideles habiti suiil in testamenlo ejus
scrvis suis distribuil (Matih. xxv): Pfimum est ut (Psal. ixxvii). Nolile ergo cfrare, fratres, Deus
possis, secuiidum ut vclis, leflimn ut diligas, quar- non irridetur, sicul scripium esl: Scrutans corda
liim nt facias, tillimuin ul pCrseveres. Quoeomnia et renes Deus (Jer. xvii).
iini tiibiiii, dum voluniaie ei possibililate bene Loqui eniin aliud in cofde, cl aliud ore promere,
operandi concessa bene operatur quis c\ tlilo- falsitaiis esl, lantum Deo loqui devoliouis esi,
ciione, et in bono perseverans, in virum pp.rfeclu:» idem vero loqui corde quod ofe, verilalis est. De
cousumnialiir sine boni operis intermissione. Duo eoieni exeinpluni snbjiciam : Est aliud genus ho-
vero tribuit, dum quis habila bona volunlate bona ihinum qui dum benignilalis favorem quaerunt, Vi-
quidem opera facit, sed dum pnssibililate virinm lium dissoluiionis incurrunt, plus amantes gaudere
deslituitur, ad pcrfectioneni consiimmalionis nequam plangere, ridere quam lugere , loqui qnam
quaquam pervenit. Is vcro qui poiest el non vnll, lacere, plus vagari quam conteinplari : eausanlur
est ille qui acceplo iino lalehio abscondil pecuniam asperitalem vestimenti, duritiam lecluli, laedium
Domilii sui, quarii quia ad tisuram r.on exposuil, clausiri, diiinirnilalem sileniii, pfolixilaleni vi-
ligaiis maiiibus cl pedibus in tenebras exleriores giliartim. Aiunl Loth e SodOmis ereptum in Segor,
relrudi ineruit (Matth. xxv). quse inlerprelalur parvula, salvatum, sic el se li-
Quilibet crgo acceplam pecuiiiani studeal niulti- beratos de mari magno liujus seculi, mediocri
plicare, nec ei qui miniis accepit velil onerosus convcrsatione posse salvafi. Ergo, fralres dilectis-
esse : ne si ninvium curiose alienum servum judi- simi, cum lalia nObis in mente veniiint, debemus
care prsesumat, sui ipsius immemor, de talentis iliarii Pauli sententiam ponere ante oculos mentis,
acceplis in rediitt Domini sui Tationem reddere qua dicilur'": Quoniani nOn sunt coiidignacpassiones
non valeal. Sed el hoc potesl conlingere, quia si ille liujus lempofis ad fiitiiram gloriam, quse revela-
esl forlior cbrpore, ille quem causalur sii sanitr biitir in nobis (Rom. viii). Audiamus Propheiam
iuciite : si hic claniosior in choro, ille devoiior in D diccnlem : Quoniam propter le mortificamiir lota
cordis cubiculo : hic per iinpalicnliam in divcrsa die, restimati suriius sicul oves occisionis (Psal.
scimlilur, ille habens patieniiam in infirmilaiibus XLIII). Si ergo iniinicus noster percusseril iu nna
suis glorialur : hicpcr siiperbiam omuibus se an- maxilla, praebeamus ei ei alteram : si percusseril
teponit, ille per huinilitatem omnibus se subjicit. in sinislfa, objiciamus dexleram. ln sinislra profe-
Probemusigitur, fralres, spiriius ulruniex Deo sint clo maxilla nps perculil, cum teritalionum mole-
an non. Si videamus nos babere aemulatiouem Dei, slias,vel perrecordaiionem prseieriiafum delectatio-
advertamus an sit secundum scientiam, si surgit nnm, vel suggeslionein praesenlium incOmhlodorum
caluinniandi molus in animo, considerenius origi- iiiducit, cui debemus dextfam praebere, id esi con-
nem unde surgat, attendamus iineni ad qiiem len- tra adversas tentaiioncs, scilicet delectaiioues
dat. Iiivcstigemiis in nobis an si in statu illius trarisitorias, glpfiam sanctoruji^ aetefna illa doiia
quera arguimus consiiluli essemus, nos de siraili- quae legliiine cerlantibus pfomisit Deus (II Tim. u),
bus jusle caluraniari possemus : et sic proprio ju- - constanii inente objicere, ut quantitas praeraiprtim
dicio animi possumus dicere, quam fraudulenla sit jj vincat angusiias prsesenlium dolor-um.
*"* Revocemus ad memoriam
isia iiiiinici lcnlatio,qua nos inipugnai tam occulte. quod in lege veleri
295 SERMOXES. — SERM. L!.. IN NON FESTO. 201
(Sum. vm) prsecipilur Lcviiis in ininisiciio donium A liir. Conlra hanc lcnlatioriem hsec sunl prsecipue
consecrandis. Jubenlur enim purgari aqua lusira- nccessaria, scilicel exercitiuni operis, et solitudo
tionis, radere omnes pilos carnis, vesiimenta sua conversaiionis ; per exerciiiiim custoditur animus,
iavare, cl postea duos boves, aiterum pro peccato, ne ad praierila per recordalionem recurrat el per
alternm in holoeaiislum offerre. Qui enim se ipsos soliiariam coiiversalionem ne sensus exterior va-
saerificium Deo in odorcm suavitaiis offerre volunl, iiitatem haurint. Si enim David cum coeieris conira
primo debenl veheinenli cordis conlriiione el fluvio hostes in bello dimicassel, non in amorem Bersabcse
iacrymarura imbre priores excessus corrigere, et per incendium libidiuis exarsisset (77 Beg. xi).
sic per aquas hisiralionis diluent el Iavabunt ma- El si senes Babylonis vismn a vanitate cohibuis-
culas, quas peccando conlraxeriiiil in menle. De- seni, non specie Susannae deceplos concupisceuiia
inde debcnt pilos carnis radere, hoc est omnes cor eorum subveriisset (Dan. xin). Quouiam ergo
cogitationcs superfluas et illicifas a facie mentis liosiis ille humani generis suggestione sive lenla-
pro viribus amovere. Teiiio vesliincnta lavare de- tione iiiiqua auimas inullorum suo subjicil imperio,
bcmus, id esl bohse opinionis lestinioniuin inlris ct rccle de eo prophela dicit: Fecit divitias et non in
foris honesia conversalione comparare, ut luceaut judicio. Divitias dico non pectiniarum sed anima-
bona opera noslra coram homiiiibtis, el glorilicent B rum, non possessionum, sed possessoruin.el non sibi.
Pairem nostrum qui in ccelis est (Matth. vi). Per QuahJoque cieiiiin libi diviiias facis, o homo,
duos boves quoruin aller pro peccalo, aller vero in qiiandoque sibi. Et libi quidem divitias facis,
holocausiura offerlur, duo operationum genera no- qnandoque cupiditate sive avarilia dominante per
bis significanlur, quortini primuin spectet ad mor- oiiiiiiaillicita lcdisirahit, utvcl si gloria domus IUSB
lificationem carnis, alterum vero ad devoiioncm co stimulaule mulliplicari possil, ul animam indivi-
mentis. Cum eniin corpus nostrum casiigamus, et tiarum vaniiate, quasi incarnatam, tolam possideat,
in serviuilem redigiinus, Deoque dignos fruciuspo?- quam absque diviliis forsilan ad suum Creatorem
niieuiise offerinius, bovem pro peccato maciainiis. quandoque respirare exislimat. Has divitias libi
Cum vero igne cbariiaiis iiiflanimati per conieii)- cougregas, ul tuae deleclationi in illis per omnia
plationis affectum sursuni elevaniur, lunc bovem ia salisfacias. Siquidem luxurianl animi rebus ple-
Iiolocatistiiin Doniino sacrificainus. Si ergo Le- rumqiie secnndis, ncc facile est aequa commoda
viiis quibus nondiim via sanclorum nola fneral, menie paii. Et hscc omnia ad hunc finem lenduui,
qnos adhuc veritas sub umbra iigurarum lalebat, ut cnm inierieiis non sumas omnia, neque desceu-
isla praecipiuniur, quanlo magis minislri Novi Te- dat lecum gloria tua : quin potius omni virluluni
stamenli ista servare lenenlur, quibtis illud sacra- C fiuctu destiuium, portionem libi destinet cum
mentum angelis el archangelis tremeiiduin, oculis descendenlibus in lacnm, ubi absque spe libc-
videre, manibus tractare, ore coniingere peimilti- rationis possideat, absque remedio suppliciis affi-
inr? Casiigemus igitur viiium securilaiis per fla- ciat: sicque fial, ul jam (ibi noii facial divitias ad
gellum liraoris, quia nescit homo in hac vila an cortsolalioneiii, sed sibi ad malicisc suae qualem-
amore an odio dignus sit (Eccle. ix). cunque execiitioiiem. Quod lamen ad niajorein
Terlia est lentalio, quam manifestam diximus, eo damnationis cumulum ci accidil, quia has divilias
quod manifesle cognoscamus unde surgal, et ad iniquilale el dolo, iion in judicio sibi facit. Fecii,
quem finein quasi ad consumnialionem tendal. Tales inquit, divilias el uon in judicio. Judicium profe-
sunt dclectaiiones carnis, sive cujuslibel alterius clo tenet electionem justi, et abjeclionem conirarii,
impieialis, cuni ex recordatione peccali, quod gessi- id esi injusii. Qui ergo autor est iniquiialis ct in-
mus, vel eiiam illicito affectu rei, quam sensu exle- justicise, qtiomodo polcst juslo judicio quicquaui
riori compreheiidiruiis, misera anima aflicilur, usque vcndicare? Facil ergo divitias, et non in judicio,
adeo, ut jocundum sit ei de lalibus cogitare , ct ciiin primo callide raala suggerif, postmodum ani-
tanqiiam delilias voluplatis hscc et similia memo- in liiain delectalioue el conscnsu corrumpit, ex hinc
rise altius inipiimere. Hujusniodi auiem deleclalio consueiudine pravi operis ligai et constringit, ad
si sit absque consensu el cilo pcrlransieril esl ve- ullinium iibere, etsi injuste illam possidens, in
nialis : si aulem diutius immoremur, fil procul du- loco horroiis ct vasloe solitudinis secum trahit.
bio mortalis. Si ergo, fratres dilecli, per deleciatio- llujus doniini lam crudelis juguin, fralres dileclis-
nem pravam inimicus crigilur, quasi in facie ca- simi, sludeamus effugere, et semper vigilanies,
veanius, ne per conseiisum....npbis in capiie. Vide, aniino, ei qui nos elegil in hseredilalera sibi, in
Doinine, inquit. propheta, el considera, quoniam limore Dei et amnre proxiini nosmelipsos com-
erectus esl inimicus meus (Thren. 1). Ecce conquc- mendare: ul in die ullionis impiorum evitantes
lilur quoniam inimicus ejus erigitur, i'd esl per sentenliam, cum benedictis Dei Patris in vitam ad-
deleclationcm prayain in consensum; ideo auxi-. mitiamur seiernani. Ameii.
liiiin Djmini postulai, ne ad consensum perduca-
ANNODOMINl
MCCHI
STEPHANUS
ABBAS S. GENOVEFÊ PARISIENSIS
POSTMODUM
TORNACENSIS EPISCOPUS
NOTITIA HISTORICiv
{Edit. Opp. Slephani Tornacensis, cnranle R. P. Clandio dn MOLI>ET,canonico regulari congregalionis

. Gallise. — Lnieiiae Paiisiorum, sumplibus Ludovici Billaine, bibliopolse Parisiensis, 1679, cnm privi-
lcgio rcgis, in-4°.)
Sicpbaniis Anrelise in Gallia nalus esi (I), anno ,,A gono. Non hic cquidem siieniio prselereunduni e>l
Domini millesimo cenicsimo iricesimoquiiitp. Haud qiianlnm charns fueril Guillclmo a Campania, fi)io,
facile diclu est quanlum a prima aetale propensus Theohaldicomilis:Treceiisissimul etBlesensis, rujus
fuerit ad pietatis cxcrcitia, qtianloque simul slndio soror regi Lmlovico Juiiiori nupserat, ad arciiicpi-
vilse ccclesiasiicse anipleclen(ise cxarserit. lloc lam scnpatum Sennnenseiri el Remensem eveclus ciun
jiiiim propositum parcnies pionioveriini, cum eum fuisset, perspecta sequali virinte ac rara rtostri Sie-
el oplim.iiuni arlium nolilia iuslrui, eloiiininm vir- pliani eruiliiione exploiata, e;nnsibi ab eleemosviiis
luinni prsecepiis iinbui diligenier curarunt. Ac pri- et a secrclis delegii.
irntm elemeuia graiiimaticac a viro seque sapicnii ac Haud sane difficilein spem iirinc adduci poiuissct,
erndiio didicit. Hic auiem monastcritim Cliarilaiis ul pariim suis merilis , pnriim favore sui domini
ad Ligeiiin ingressus, ut ibi Rcgulam sancti Bene- poieniissiini ad ampiissinios Ecclesise honorcsevc-
dicti striele observatam sequeretur, Sieplianum herelur, ni mensub oinni ni.nbilioiicprorsus aiieua,
coegiicursum jam -.sliiilioriiiii iiicceplum, in scholis et avafiliic expers, uni Dco qiiocunque impellerei,
ecclcsise caibedralis Aurclianensis ac deinceps Car-r inhaerere ac inscrvire siaiuissei. Qua de causa cum
iiotcnsis perficere. rescivisset Gruisiiini abliaieiu Sancii Vicioris non-
Aileo ipsius fuii in libris evolveiidis assidniias, millns e snis Aureliain misisse anno Domini miile-
.idcoque in horuni scienlia pramnalurum ac sublile simo centcsimo-qiiinquagesinio octavo, qui «iisci-
iiigemuin excoluii, ut brevi liim suicia liim soluta plinain eeclesiaslicam.iu monaslerio Sancii Eyurtii
oiiilione loqui el s.cribere poliie et elegaiiter didi- penilus collapsani resiiliierenl; quique freli auspiciis
cciii. Non aliud hnjusce veiiiaiis arguuienium af- . Celebcriinii viii Hogerii, prirai hujusce domus ab-
ferain, quam opera tioslri Siepliani, <ie.quibtiS'-" baiis, pium vivendi inorem jani inurbe Baigoniia-
ipscmei eiiam loquiiur in epistoia 277 scripla :.d c.ensietBlesensi slabiliiuni sequereuiur. Tum divino
iiiiuin ahbalein ex ainieis, a quo sibi cnra couiniissa quodaui inslinciu ex anla se subduxii, habiiumque
fucral olliciiad honorein sancli Gerardi coniponeudi. canonicoriim Regulaiium sive in abbaiia Sancii
Tania luiiuanioruni liiteraruiii notitia instfucius, Evurtii, sive Sancii Vicioris assinnpsit. Id porro
ad subliniiora seconmlil, lotumqne se plnlosophise coiuigii annum circa millesimum ceniesimum sexa-
ac-iheologirc siudio dedidii, in quibus nnn minorciii gesiimim quintuni, Vix ac nc vix quidera dici
fariiani erudiius inagistcr aeque ac doclor celebris potesi, quanliini ipsius virtus admiranda eniiuerit,
est conseciuiis. Tiiin perfeclara liis omiiibus conei- cUjUSeliain radios pei spexit sancius Thomas C.m-
lioniin sacf.orumque canoiium coguiiionem suljunxil, luaricnsis arcbiepiscopns, qui luiii apud Gnllos in-
tit Siiniuia coniposila canonuin , editisque in Gra- vidia iiiimicoriim Siioniin compulsus cxsulabat :
liaiinm Comiiieiiuiiiis, hanc scimiiain publice cum huicadeo suiciis amiciiise vinculis btephanus i oster
inagna gloiia ac honiinum plausu edociieril. Quin- devincius fuii, ul 111epistola scripia ad Joanuem
etiara ciedibile esi ctini jus civile in Academia Bo- Piciaviensein episcopuni, qui ejiisiieingloriosi niwr-
iionicnsi didirisse, cuiii iii epistolis suis appareat lyris discipulus fuerai, suuni inagislruin, paiionuni
quampluriinoruin illustiiuin virorum amiciiiam ct ac faiiiiliaiein ainicum appellare non dubitarii.
Javorem bic et alibi sibi conciliasse. Jnler hos prae- Roberio auiein Sancii Evuiiii abbate vita funclo,
cipuc noininaudus esl UrbanuslV sumniuspontifex, Stephanus iu ipsius locum suffecliis csl; eihsecsaiie
ci cardinalis Gralianus, ac Pelrus a Sanclo Chryso- _digniias;iinplissima novam veluli coronara Sfepbano
(1) Vide epist. 191, »d abbaiem Evurlii Aurel, : Civilatis unitas quce nobis et vobis nativUatis com-
tiiumonem, elc.
SB7 STEPHANUS TOIUNACENSISEPISCOPUS. — NOTITIA. gQ|
adjiciens, liunc-omiiibiis commendabat. Invisebanl A lnierea Stephanus non minus apUil snos celebrta
^ ac venerandus exstiiit : btinc elenim ob eximiain
emirfrequenter quotquol viri illuslres Aureliam adi- virttitem
banl, inler quos prancipue episcopns Aniciensis, ju- acsingularem in rebns agentlis prudentiam
cundo Slcphaiii colloquio delinitus, ipsi monasle- ad maxiraos sui ordinis bonores exlulerunt. Morino
riiiui Doense in sua dicecesi siium obiulit,, ut ibi Auberto Sanclsc Genovef* Parisiensis abbale aimo
eum ordinem, quem a suis observari videral, dein- Doinini millesimo cenlesinio sepluagesimo sepiimo,
Slephanus Sancli Evnrtii abbas eleclus est, qui
ceps stabilirei. Ilac re felieiier peracla, piisque Ro- locuin
beni consiliis, cui successerat, ad finem usque per- ipsius in adminisiratione autiquso ei regalis
duciis, aninium iniendii ad ecclesiam Sancti Evui tii, hiijus abbaliae teneret. Haud facile dictu esl quam
jamdiu eversam etcollapsam, peniius reparandam. rcgre a prima sponsa (Ecclesiam Aurelianensem in-
Hocopus equidem lanlo virodignum, sed cui adim- lelligo) fuerit sejuncliis, quanioque cnra dolore e't
plendo ne snppar quidem videbamr; iiiliilominus amcenissinioirisiiiia a suoriim filioium amplexu cliarissimo et
Deo prsepotenti ac immoiiali confidens, rem arduam divulsus. At ipsi beneficioruin ab aman-
el difficilem aggredilur. Nequeo vobis salis expri- lissimo Palre acceptoruin haud inimemorcs, aciis
mere quaniuni pielas in hae occasione ingeniosa propiia nianu consignatis, partem dimidiam redi-
fueril, quot graves poenas snstiniierit, quot labores ttiuni lerrse de Gondrevilla qnoiannis in pensionem
acerbos adierit; modo in lemplis, modo per plaieas concesseiunl.
uriiis Aurelianensis concionando, plebis opem, aut Vix donium Eanctse Genovefse ingressus esl, cum
potius opes implorabat; inodo nonniillos e suis _ omiiiuin animos singularj lsetitia perfudit, ac velnli
urhem Turonensem ac alias vicinas civiiates cum n" quoddani novum sidus ac inusitatum monies illos
reliquiis dimittebat, qui elcemosynas a fidelibushuic sublimes ac arduos illustravil, parlim majori regu-
:edificio absolvendo deslinatas coiligerenl. interim laris observaniiae jara stabilitae incremenlo, paiiim
PeirusepiscopusCIaromonlanuseuin una cum Mau- aediliciorum follabenlium neccssaria reparaiione,
riiio dociissimo Parisiensi episcopoconsuluii, ulrum parlim eiiam bonaruni artium studio inter religiosos
baptisini sacramentura validuin aut irriium haberi excilalo. Quapropter scholas privalim erexil, licet
deberet, quod rusiici honiines ac iinperili in sua in vesiibulo abbalioe publice docereittr, in quibtis
dicecesi lioc niodo conferre consueveranl. Infun- uobilium jiivenum aiiirai auspiciis ipsius Deo se
debanl aquam snpra capul pueri, his verbis utentes : consecrantiuir 1, melius ac opportunius oplimis tum
In nomine Patris, el Filii, et Spirilus sancti; nec scienliarum , lum mullo magis omniiim virtuium
enim adjiciebanl, ecjo le baptizo. Ea fmi Mauritii prscceptts imbuerenlur : nec enim suos extemis
fenieniia, baptisnii sacramenluni non valere; huic scholaslicis iramisceri voluil, ne /ides et pieias
Siephanus obsiiiil, sed lanla cum inodestia, ul se parum honestis moribus ei exeiupiis offensa , et
reiii non lam definire, quam ea qusesentiret, aperire lantisper imminiita , aliquid deliiraenli paterctur.
faieaiur; qute eliam judicio Parisiensis episcopi, Hoc apparei epislola 80, quara ad Absalonern arcliie-
erudiiissiini teque ac sapieniissinii viri, libenler piscopuin Loiulensem in Dania scripsil. Is Sle-
snbinillerel. jihanum ounixc deprecatus fuerat ul nepotein siium
Peridiemporis morscruenta Joaunisdecani triste canonicnm regularein ecclisise Sancise Genovel';e
elluctiiosuniEccIesiaeAurelianeiisivulnusinflixerat. Parisipnsis. qui posiea episcopus et cancellarius
Is bona a nobili viro usurpala, capiiulo suo, cujus rC Daniae exstitil, in Acadeiiiij Pansiejisi studere pei-
crant, rcslituere totis viribus coniiixtis, inimici fu- iiiilleret. Huic autem subjecit id alieuum a suo in^
rorein sensit; si quidem crudelis ille, ini.mcmor stiiulo, minimeque bonis moribus consurvaiidis ac-
vilse prius a decano sibi servatse, huiic ferroaggres- coiumodaiura. Quodautem de ipso nobis per littcrat
siis est, multisqiie vulrieribus in capiie confossum larium intimastis, vel in Monte, vel in Parisiensium scecu-
ititeremit. scholas, et vendilores verborum miiieiiUo,
Tam gravem sibi illalam injuriam Ecclesia Aure- salva gratia veslra, uon admitlimus, quoniam inMlu-
lianensis ulcisci slaluit; qiiapropleromiii clero pro- tioni nostrcs repugnat el consuetudini, ne per ipsuni
vincisc in urbe Senonensi hac de re convocalo, ab- praiseniibus [ralribus novumi.roponereturspectacu!um,
hati Sancti Evuiiii cura commissa esl ut et causam quod juturts perniciosum tiuhatur in exemplum.
iiabet iii cluustris sapienlia regulas suas^ eiigens
sgeret, ei ccetiim amplissiiiium ad viniliclam ad- sibi scliolas imie veritatis, hinc vinuiis.
missi facinoris excitaret.
Nec sane paruni in hoc vis eloquentisc incredi- Stephanus non solnm animis suorura exeolendis,
bilis euituil, si qiiidem Patres luni \erbis, luin atro- scd etiam ecclesiae suse ac doraui exornamlse toius
titate rei ad vivum expressse cominoti siniul vindi- incubuit. Hsecporro frequentibus Normannorum in-
canda, jusioquodara furore ineeiisi, auxilium regis cursiouibus adeo comnioia ei labelactata fuerat, ut
implorare, et causam ad ipsius juslitise iribunal celebeiiinii lempli opere niusivo conslructi, glo-
deferre, uno ore el coiisensu coiiiinuni judicarunt. riosa vestigia vix superessent. Ilaque inuros repa-
Stepbanus eleclus esi, qui liltcras noiuirie oinniura rari, fornicem et culnien, eo modo quo nunc exi-
regi offeremlas scriberel : sed res longe aliter siit firmari, clausua,' capilulura ei donuiioriuiii
evasii ac destinatum esl; si quideni rei, captalo D * erigi, sacellumque beatse Virgini a Misericordia
curise favore, viaquejusiili.se piaeclusa, non nioiio niiiicupalum sedificari curavil. Hefeclorii quoqiie et
nor. scelus inuliuni est, sed eiiam innocentia? defen- locorura huic adjacentiuni fundaiiieuia jecii, el ad
sores ac vindices jn odium regis iiicurrerunt; ac fasligium perduxil, quse deinceps opera sicut alia
prseseriim Stephano offensum scpraestitit ob litieras quampluriiiia, lanlo stiorum applausu, et lania uii-
conscripias, quas laineu omnis cceius in urbe Seuo- lilate perlecil, ut non immerilo post regem CloJo-
neiisi coactus peiiegerat, ac suo judicio conipro- vteura abbalise Saiiclop Genovefse fundator poiius
barat. Htec injiista regis indignatio furorem ac au- quam resiauiator dici queai.
daciani Ecclesioe ininiicoruui confirinavii. ltaque Auspiciis igitur clarissirai hujus ae sapientissimi
Stephano dircpiionem boiiorum, domus eversionem, abbaiis doinus Sanctse Genovefoe restaurala, om-
fenum, faces, ac iiioiiem leterriuiain, nisi ab in- niuni bouorum abundaniia ditata, sequalique viim-
ccepto desisteret, inientarunt. Ad quem opporiunius lum et scieniiarum exercitio decoraia, niirum iu
eo iniseriae et calaniiiaiis redactus confugissel, nisi modum eiiloruii, ut videre esl i.n epislola 148,
ad Guillelmum a Carapania, electuin Carnoteiisera quam scripsit ad Guillelmum abbatem in Dania.his
episcopum, cujus aucioiilaie ei poienliu munilus, verbis : Prospere per Dei gratiam circa nos et fra-
se conua adversariorum iniqtia consilia et nefarios tres agunluromnia, etnonesl
coualus obliriuavii; ejusque dcraum opera se.rursus , cum m summa iriinquillitate etoccursus neqne Saian,
iu araiciiiara regis, eo modo quo diximus imnii- teni indomoDominisola contentioneserviendi pace tinhnimes habi-<
Domino
iiulaui, iiuo potius deperdiiain, insiiiuavii. iese imicem prcccedere, cum mnni huniUitute cet-
PATROL. CCXI. 10
2S9 STRPHANUS TORNACENSIS EPISCOPUS 3C«
lanles, Sinriinalibus occurrunl temporalia, peractis A sed aliorum animus adeo pervicax ae obsiira'us
fernie spmiosis et sveciosis rcgulnribus officitiis, et ohdiifuit, ut ail eos in debiium obsequiiuu redi-
per rillas ruslicis a'dificiis spatio simul el spe.cie c-er- gendos etiam auctoritate regia uli neccsse fu-
tanlibus cum urlmnis, soliicitiidinem curntnr/ue no- erii.
strum ronyertimus in renovnitdis et fulciendis anli- Rex Philippiis Augusins anno Domini millesimo
qitis Ecc'esim farielib.tts velusttite et incendio piitre- cenicsimononagesiino, iiincre iri Terrara Sanciam
faciis dissolutionem minanli.bus el ruiiiam. Compa- siiscepto, fegui ciirara Giiilleliiio a Campania ar-
ravimns novam lignorum waleriem ad sariafecta chiepiscopo Reiiiciisi. dmn abessel, commisil. liie
veficienda. quce et spperponcitur parielibus, et lami- cum "opefa et coiisiliis virinini sapieniissijiiornm
tiis phimbeis supvonatur:. Neque vcro lanii viii virae iidelissimoriim in adiiiinistratione toiius Galliae
liis immensaiam brevibus monaslerii sui terminis difficilliina indigeret, ad sOciCatem el coiiMirliuin
oircumseribi poiuii, neque ardor ille exhnin.s quo iininensi laboris abbalem Sancla Genovcfa; Pari--
nrdi.nem suuin proscquebaliir, diiitius rei.ineri.de- sieiisis vocavii, ulpoie eum ipsius jamdudum essel
buii, quin erumpcrei in canonicos cccle.sisc calhe- "iiiagendis negoliis et privaiis ci puhlieis cxiinia ac
dralis Remcnsi.s, - qui rcgularem disciplinam prius singiilaris prudeutia, et sagacilas cogniia et explo-
«bservatam abjicerc consiilneranl. Hac de re deca- rata. Ncque vero regi ipsi- niinus qliam avuncnlo
num monel, ycfbisque ncribus ailliorlalur, nl tam accepins fui.l, siqiiideiiiejus fldci sa:pius res niaximi
novo nc perrrcioso consilio impigie ac consiiinier monieiiii eredidii, prscsertini ctini ciini Runiani sc-
obsislal. Eadem prorsus* animi magnilndine jiefa- ri.icl' iegatuin ad summum pontilicera mis l, cui
rios adversarioruin conalus repressit, qni aiii.bona .13merita lioslfi abbaiis iiripressa liis illie.iariii» noLis
siioruin divipiebanl, aul. eorulii quieiem perUir- coiisigiinvil : El quonicim maguuni el cordi nostro
•baliant, sicnli.conligisse canonicis ecclesiae de projunde insilum esl"negotinm, millimns ud vos pvw-
Bifrgomedo in nrbe Blescnsi, Sancli Samsonis Aii- clilectumel fcimiiarem iioslium Siephanum abbatem
relhtnensis et aliis comperimus. ScinctceGenovefce,discrelum el fidelem regno, quem
Ciim auteni qiiotidie Slfphani fama mngis incre- loco noslro benigne suscipite. el ei tanquam nobis
.brescerel, negotia maxim.i momenti qtias id (erin his cjuciiex parte nostra vobis dixerit, indubitanier
poris ngeha.nlur, ipsins cnrse sludioque commissa jideni htiLete.
snnl. Coines eienim adjungiiur rardinali Albcrico Idem Pbilippns Auguslus viriuiern Slephani ma-
lejralo' dcstinaio, ad-fugandiim Albigenscs et Coie- jpribiis et' amplioribus glofiiu nioiiuraeniis decora-
w.'I!os,qui loiam Piovinciani ac Tolosaium partes y'u i -eiira Piiiiii inier oinnes Gallise prsesules potissi-
veneno suae. lireresis inficichani-.-Hnc certe pericii- mtiin elegit, qtii sponspris,-seu m aiimi, paiiini
iosa; piciimnopiis a|,eanvidebaiur.Ilinera lairoiies ollicio in baplislilale lilii priiiiogemii fuiigerciur.
pftsi.lcbaiii, parabaiitiir irisidjscv bostes Dei et ho- lluic auieiii Liidoyici iiomeii imiixit, qui 'ociavus
.minuni luanifesiiromnja /erro flattimaqiie devasta- deinccps appellaliis, regni priiicipaium lenuii.
bant. Teslis liujqsce rei verissimus Siephanus in Exsial ailliuc liostri abbalis litiera ad jp,mn inissa,
liitcia 75 missa ad Raimundiim priorcm Sancise irt qua euin filioliiin jiominavil, iriaque pr;ccipue,
Gcnoycfoe Parisiensis. iiiniirum pietateni erga Deum, 'honore-m ac reve-
Eo('em fcre tempore lis dudum exofta inter ar- reiiiiain pairi debitaui, aclilterarum stadiuin com-
chiepisiopuiii Turoncnscm et episcopum Dolensem \Q meiKlavil.
in Briian.nia renovaia est. Ilic iiinlo archiepiscopi Ai alino 1192 Stephanus ad episcopaium Torna-
assuiiipio sese et episcopos Briiannia?.simtil a ju- censem elecius est, eo fere modo quo divus Ara-
risdiclione nielrppoiitani Turoiiiim subtrahere ac brosius olira ad •irchiepiscopaiun Mediolauensem
snbduccre nitebatur; hacdc re.cofam siimmo pon- assumplus fuerat ; iiam post inoiiem Erardi epi-
tifice .acriler '.dispiiiaiura esl : hinc tlux Biilaniiise scopi 'foriiacensis populus ciim oinni cleio ad eli-
paiics cpiscopi Dolensis liicbaitir.; inde Philippus gentiuin successofeui convOcatus, ccetus pars nia-
Angiistiis rex Galliic.perlcgatos eliitieras lolis vi- jor ocrilos conjêitm Petruiii Ecclesis Paiisiensis
ribtis, coniendebai, tii .arcli.iepiscopu.s Tnronensis caniorera, viiuin "liiin riira 'eriiditioiie, luui inno-
aiitiquuni digriitatis; snae JiOiiofeni-retinerei. Nihi- cenlia vite conspiriiuni. Ncque lainen hoc consi-
lofniuiis arbitris diici Brilaniiisc ulcurique faventi- "liuni archiepiscopo Reincnsi arrisil, qui id tempo-
bus rex Gallise taniaira inccnsus est, ul novas ad ris el inelropoliiaiius el Galliae lotius adinimsler
papain per Siephaiiuiii liitefas scriberel, quibus et electioni Petri fortitcr obstiiit, qiiara illicitam ;cque
de injuria sibi iilata quererefur, et beiieficia a suis ac invalidam censebat. lluic iii favorein Petri C.ui-
proavis sedi aposlolicse collocata expiobrarei,'e.t loris sui aniici Stephansis nostcr scripsit adjiciens
iniiias insnper gfavissimas inienlafei, hisi senie;;- insuper res ad eiectioneni canoiiicani validas el re-
tiaiii resciiidi qiianicito iiiiperarel. qiiisitas in prxseriti potissliiiuiii inveniri. Sed ra-
Neque silemio prseiereunduin.esl Siepharium cum liOiiibusaduuciis Giiiiieliiiiis niiiiimc cedeudum ra-
episcopo Paiisiensi el abbalibus Saiicii Gciraani, liiSj abbalem iiosliinn lanlo oneii hiiiid iinpaiem
Saiicii Vicioris, Sancti Dionysii, Cisterciensj, et susiiucndo proposuil; quod slalini ctini ingenii oui-
Clafscvailcrtsi, eleciuni fuisse, qui controyersias in D iiiuin etiaiii «ontbiideiiiiura plausu et Isctitia (si
oidirie GfaiHlismoniis exortas . dirimeret. Fratres Slepliaiiiiin uiiuiii excipias) accepuim est. Idque
eiiiiii convcrsi iiuirieruiii deiicoruni hujusce religio- fetenset iu epistola 177, ad arcliiepiscopum.Tuio-
iiis eXcedenles, "eo.quod sibi cura reruin leihpora- nenseiii bis verbis exaraia : Occuuo Dumini jucli-
liuin coramittereiiir, praetuniidi, superioium jtissls cio vocutus tid Eccle.siam Torkucensem, vestris ora-
niiiiime obteinperabani. Quiiietiani itiin piesbyieris, liombus me commendo, ut ad quod noii suffwio me-
tuni clericis pcr iiin c domo ejcctis, onineiii poteritis propriis, profkiaiii suffrugiis alieuis. El r/no-
statem sibi injuste aUribuebaiit. Stepiianus immi- nium nescio, Paier, ulrum cliynus amore an odio
nenii iiiajo, cuin aliis a sumnio poniificc delegatis ex linita vocaliotie buppliciumexspeclare debeam vel
.eonsuliuiiis, paiiiin prccibus, pariim adhofiati0..i- praanium; ad prinuun liujus rumoris somtum
iiiis, partiin vi auciorilatis sii;t; adhibita, nihil nou
coruin omisil, quae aii pacera ordini Gfaiid.isnion- Obstuput, steleriintque comte, vox faucibus hwsit.
tensi cbiicedendain pertiiierciit. Itaque judices illi Denique tanquam de gravi somno evigilans, toiiim
eonyersos rebelles, nisiquainpfimuiii lesjpiseereni, ncgotiuin conahisi Deo, cujiis tjraiia si beiiepiacilum
ainttiieiuate percutiendos esse ceiisueiiinl, ontni- (ueiit in ejus oculis, lolum perficiet lolidabilque,
bu.sque cleficis iti pfiir.aiii digiiitatem. restituiis, ArcbiepiScopus Tiiroiierfsis iiuic buinaniier rescri-
niiuas excomiuunicaiionis, si deinccps aliqiiid Jni- psil, ob digniiaieiii adeptaiu gratulaiurus, simul-
juseemodi perpetrareiit, iiiieiiiaruni. Ilis fulmiiii- que dono mjsit liiiirani, chiroihecas et samialia.
bus nonntilli perlefrili, penitusque coniriii fueie; , hitcfim papa Ccelesiinus, re coniperia, Stepba-
m\ NOTiTiA. m
mimqtie liunianopotiusfavore quam Dei providentiai A , gens Cameracensem arcbitnaconum, alioqui suuni
ad episcopaium Tornacensem evelii suspicalus, amicum, sibi vehementius obstrcpere el obluctar
hanc eleciioiiem segre liilit; quod senliens Slepha- se purgavil per liltcras, in quihiis prsccliirun) ei cxi
nns, nnn modo aniimim summi pnnlificis exulcera- niiura quoddam vilse episcopalis speculum ocui;«
liim. his verbis obsequii ac revcreiilias nolam prse> exhibuit. Hiijus epislohe "208smnma esi : Civitalem
se fereniilms glpriosam deliuivit, sed etiam amo- raro egrcdior, regulares horas cum aliis qtiaulum i-
rem ac hpnevolciitiam ipsius singularem sibi com- tel frequenlo. Secundum graliam mihi collalam Dei
paravil: Vocatns ud Eccle.siamTornacensemloco el[ verbum parochianis meis annunlio. Contra novatn
animo rematus et ignarus, nihilque minus sperans; hmresim cwleraqne monslra icl genus posse meo cie-
quam caihedram, cnr excessi, si accessi? Quid pec-' clamans, lanquam ad beslias depugno. Sncramenta
cavi, sinon precati? An deliqui, quia tion dereliquii> qua? gratis accepi, gratis imperlior. Mantts meas si
Divinare certe non polui, placerclne an displiceret uon ab omni munere, saltem ab illicito scmper excu-
summo pontiftci? Cujtis placita suntjura, in cujus, tio. Venientibus ad me in confessione consilium, in
dextra igftea lex. Seclquoniam bonarum mentiumesl>. pcenilenlia remedium, in tribuluiione solaiium quan-
ibi culpas nqnoscereubi culpa non est, el periculosumi lum Dominus perinittil exhibeo. lioris vucuis ct a
valtle esl filio separari diutius a conspectu palris, foro ferialis, in loco ad hoc idoneo, sacrce Scripturca
fxceptiones omiilo, veniam pelo, graliam qua'ro, tni- inlendo, legens el ruminans, qutii posi lcclionem de-
sericordiant imploro, elc. coquo, el ad memoricecellulum trajicio. In nietisu
Mirum quaniiimdolorem religiosis Sanctse Geno- nec solitarius nec obscurus esse vo'o, in qua facilius
vefae Paiisiensis jaclura tanli viri atiuleril, qui 3I est ul superfluitatem accusil nalura, qvam curiositcis
lam modcrate ei prndenier quindeciin anuoriim csuriem. Hi&trionlbusel scurris patrimonium Christi
spaiio doiiius curam habueral. Nihilorninus id mali nondispergo. Hcecexlerius, occtiliorum aulem cogni-
ferenduin fuit, siraulque novi abbalis ele.iioni raa- tor est scrulans corda et renes Deus.
ture prpvidendiim. Cecidit sors super Joannem, Cum semper ad Dei lempla decoranda.el ad suas
qui non lam selale quam inorihus provecins vide- sponsas exomandas, inieHigocccIesiain SanciiEmr-
balur. Hniic Sleplianus ail episcopum Mcldensem lii ct Sancloe Genovefoe,aniraum suiun applicuLsci,
duxit benediclionis caerenioniis iniiiamiiim die Do- non rairuin videri debet si in Ecclesia Tor.nacensi
ininica Palraaniin, quera deinde Luletiam rever- lot opera mirabilia confeceiit ; si fornicem fieri,
sum, monasterio Sanciae Genovefse prsefecil, ac altare inajus exslrui, labula argeniea decorari, va-
saluiatis iiliiiiium suis rcligiosis, secumqiie assum- sis sacris et pretiosis ornameiitis abuntie dilari <:u-
piis cluobus, Gernrdo ei Marcello sciiicel, viam raveril. Sacelium quoque in palatio episcopali Tor-
ingressus est ul Tornaci solemnia Paschalis cele- nacensi, Sanclo Evurlio, el Sancise Genovefse110-
braret. niinc consecravit,vilris piclura ei imagiuibiis eorum
Ab archiepiscopo Remensi doniino suo el amico decoralis el reddilibus donaiis,ul ipsorum festum iu
consecratiouis muiitis acce|)it: tum uperi incuni- Ecclesia sua celebraretui'. Cciilum quoque libras
heus, slaliin clero tam regulari quani sseculari repro anniversario suo cum septeindeciin terrsc ju-
formaiiijo t>ilusfuii. His de causis convocala synodo, geriiius, et quaria parle juris sui snper fliiviuih
niultas res discipliuaeecclesiasticse fovendae peruli- ScaliJira legavit : sic bona sua prsesul iiilegerriinux
les iusiituii, prsccipue prohibiium esl canonicis Q fj insuniebat in iis oiiiiiibus quse aclDei lionorcm, ail
duas praebeiiilaspossidere, et feiuinas domibus suis Ecelesia?stiaeeulium, et ad soleinnilatem divini ol-
retinere, ac moiiiichis parochias adnsiiiisirare. (icii adaugvndam peiiinerent.
Ciun abbaiia Sancti Mariini Tornacensis a reclo Quamvis Stephanus Iranquiilo adraodum el Iciu
videndi inodo deflexisset, regnlasisqiie disciplinsc aiiiino prsudilus forel, htinc lanien liibtis liorrciidis
amor exsiiucius in ea fuissci, abbate insuper lur- lurbinibus jaclatum, periculosissimisque tempcsia-
pem ac pcssinii exempli vitam agente, pasior vigi- libus coiiflicialum conspiccre esl. Primos hujtisce
iantissiiims huic malo in dies suecreseenii raalure molus excitarunt minislri suranii poniificis (quibtis
coiisiiliuriis, rcligiosos ad viara viriulis reducere imposilaui peciinise summam non adhuc solverai).
blandis sennoiiibiis ei cxhorlalionibus conlendit; Conceplum exinjuriis sibi injusle illaiis dolorem
qtias cmii inniiles c( vanas esse prorstis scnlirel, in auctorcs non effudil vir prudens, sed clanculum
abbaiein magis ac magis obduiesccniein excominu- amicis suis deiexii, et praccipue cpiscopo Suessio-
nicalionis fuiiiiine percussit. nensi iisdera angusliis implicito, iu cujus diceccsim
Si laiiiani siCYeritaiempaslor vigiiansissiinus ad- scse receperal, scilicet in villara Marisiacain, quse
vcrsus paslores u.alos, ei se ipsos potius quam gre- ad abbaiiani Sancise Genovefas periinebat, ut binos
gem pasceiiies excicuit.iquaniain aiiinii maginiudi- sui episcopalus provenius annuos ad hiijiis dcijiii
i:em in defendendis ac itiemiis bonis exercuil. Abbas solutioiiem diraiiterel. Il.ic sedata et compressa
qiiidani Sancli Ainaudi ac ordinis Sancli Beneiiicli, leinpeslale Tornacum rediil, cuni ccce (ienpeniu
corain archicpiscopo Remensi a suis religiosis ac- nova lempeslas exorilur. B.ilduiiius civis Toriin-
ctisaius fmi, veiuli pariim vcrsatus in ecclesiaslica j.r, censis, fundata in ecclesia cathedrali, quinta prae-
disciplina, paruiiiqiie sui ordinis inslruclus esere- benda, quse sacerdolibus raajoreiii missaai celebran-
inoiiiis videreiur. Arbiter hujusce lilis exortae Ste- libus deslinarelur, eujscopus, regnanle tiiam capi-
phanus eligilnr, qui monasleriuin Sancli Ainandi tulo,uni conlulit ex cauonicis S. G. qnos sc-cuni
iiigressus, atidiiisque uliiusque partis rationibus, adduxerat. Post annum elapsmn in iranquilla bene-
abbaiera judicavitesbe viruin oinni laude dignissi- licii possessione, nescio qtto pacto in odium capituli
muin, lcniperaniia, cliarilale, parciinonia, paiientia incurrit, ita ut eum non raodo bcnelicio privaverii,
et demum cujusiibei virtuiis gloiia conspicuura , sed etiani ingressum ecelesisc piohibucrii. Episco-
zelo laniiini qno in vitiis coercendis el repiimendis pus, id rainiine ferenduin raius, aichiepiscopi Rs-
Ulehalur, suis iiivisiiin, grande ipsi criinen iiuen- mensis auxilium iniploiavil, qni veheiiieiiiibus iii-
riebaiit, quod uesciret digitis exprimere fabas, tcris adeo canonicos comuiovil, ut exclusnm in
casenra, ova ei alia liujuscemodi, qnae signis qui- pristina digniiate resliluerinl. Cumiilnra his angu-
busdam expcli et designari silentii terapore soie- stiis couies FJamlriae Balduimisadjecii; pace eiiiiii
banl. quain cuin Piiilippo Augusto priiis pepigeral, disru-
Licei exiniia pietas el anior singularis quo crga pta anno Domiui millesimo «eniesuiio lionagesiuio
Deum et Ecclesiani Slephatius nosler incendebatui', octavo, cuiii ingenii exercilu provuiciam Caiucra-
sdeiuia et prudenlia, quasi duohus validissimis censeui ferro flammaque vastaluius invaseiai.
propiigiiaculis muuireliir, noiinulli lainen ei>;n ve- Arciiiepiscopus Re.uensis, sedis apostolicse lcyaius,
Iiili jtivciiciii rflervcsceuleiii, m;C cura; episcopalis niaiidaia suiiinii pomilicis siiniilque regis Gallise
t;,j',:cc'iii (.Widcmnabaui.Sicphaiius aiueiii, iutelli- episcopo ;Toj'uacuusi' inisit, ut ctiiu aiiiitlieniaie
503 (STEPHANUS TORNACENSIS EPISCOPUS. 30*
pcfcuteret, lerfasque inlerdicio subjicerei. Res pe- A Ciim igiiiir frequenles morbos veiuii mortis pro-
riculosa «imium videbalur; quapropler episcopus pinqnse iiunlios esse sentirel, Augusiinuin ihmorie
clerum hac de causa convocalumconsuluit ; in co- pariier ac in vitaimilari voluit, anlmam exhalanda
mitiis adfuit Beriiardus Robais, magniis Flandria? inter hostiles inipetus,-et. lacrymas justo poenilen-
ballivus, qui a Senteniia jamjam promulgaiida ad lise moiu elicilas. Ut enim ille doclor celeberrimus
sumraura poniificem appellavit, Vandalis Hippnnem obsidione cingeutibus, rie suo^
Stephanus inlerea Remensem arcliiepiscopnm ca riim ruinam videfel, e vita excessii: iia episcopus
quse gerebanlur, edocuit, ac tantisper ab inter- Tornacensis, post lucluOsa a coraile Flandrisc vul-
dicio pronuniiando supersedendum csse censuit; nera urbisuse ii)flicla,diutius superesse non pmnil;
sed cum in dies principis audaciam increscere sen- et ut idem Augiistinus animain posiiitcniisefJetibus
tiret, fujmina excommunicalionis cum interdicto omnino abluiam Deooffere voluil, ita noster episco-
impigre et conslanter in comitem ipsiiisque fautores pus sttb vitse finem ssepius in villara suam se reci-
libravit. Princeps, hiijus episcopi tara egregio facir 5^* piebal, ul orationi et precibus assiduis vacaret ;
nore offensus, nihil omisit.quominus ab ipso pcena? quod prsecipue apparet in epislola ad episcopum
bonorurii direptione sumeret. Has autem niature Remensem scripta.
Galliam subire decfevil ; sed cum insi- Cum aulem ultimum vitse lempus adesse prospe-
' vitaiurus,
diaruin meiu non licuerit,, se urbe sua iiiclusit, sic- xil, patris ollicio erga suos iungi voluil, moniia
que corilra lnuiiipiiCes insidias, viire sua? paraias, salulis duabtis lilleris iiiterens, quarum uua ad ca-
auxilio divino ac popnli fide invlcta coniniunivit. nonicos Sancue Genovefse scripta esl, allera vero
Quo gloriosius tanti pr;csulis, virtulis enuirila „" ad canonicos Sancti Evurtii Atirelianensis. Tandem
duris laiipribus viia flrraabatur, eo facilius vires Slephanus lara illustris vitsc cursu confecio, niul-
corporis infifmitate senectiilis et numero annorum tisque laboribus perpessis, tum ad ordinis decus el
(jam enini scpluagesiiniim auigeral) exhauslsc dcfi- -oinamenium, mm ad Ecclesise utiliiatem, cum se-
ciebaiit; id archiepiscopp Remensi testatus esl, xagesimura oclavum oelatis ageret annuin, repara-
cuiii se per lilteras excusaret quod adesse non va- tse salutis inillesimo ducenlesiino leriio, nona die
leret iiiaugurationi episcopi Calaiaunensis auno Seplembris, in ccelum, Deo potiturus, migravit;
inillesirao ducentesirao lertio secundum Chronicon corpus vero in ecclesia cathedrali magno cum ap-
Albcrici. paratu sepultura esi.
R. P. DU MOLINET.
PRJEFATIO
1N SUAM STEPHANI TORNAGENSIS OPERUM EDITIONEM.
Majofum siiorum monumenla renovare, Lector C iiovefre et Sancti Vicloris, necnon et Regiae Na-
gralilinlinis quain egre- varrse laudantur; quae quiileni qua oliin faraa flo-
' eruditc, res estnon minofisplenissiina.
gise laudabilisque pielalis Si yero uilus riierint, ex accurata eariim colleciione el eonser-
; vinquam gratitudirii, si pietati nostroe fiiil locus, valione liquido conslat. Nihilominus lamen cum
cerie in renovandis ac recrearidis. Slephani Torna- alia sit seiatis noslrae, alia superioris hujus elegan-
censis Operibus raihi Tisus esi amplissimus et orna- tia, suis ipsse Lecioribus i.ia insipiilabac simplices,
lissimus. ne dicam pueriles inierdnm apparent, ui lucepii
Tanli elenini viri maxiina nostram in donium lilica neqiiaqnaiii d:gn:e visaesinl : quippe quse noii
Sangenovefeain: proinerita, qiiam abbas oraiiiiun, inodo, tiec erudiias sanciorum Pairum liomilias,
si paucos excipias, b.eiie.ficeiitissiinus, non dicani nec eoriiin in exponenda sacra Seriptura lucein el
exornavil, verum de integro resiauravil, cum mihi felicilaiem, nec gravem illani nroralem docirinara
janidudum non sintobscura, adconsecrandaui aeler- purissirais eloqueniise colorihus perpoliiara redo-
niiali tam cliari parenlis nieraoriain , ine non ine- leani. Veriini imo vel ex intricalisdivi>ionihus, vel
diocfiier exciiaruni,. cx insulsis ficlionibus, argutius quain solidius com-
' liaque pluresper annos ejnsopera studiosissime mentatis, vel locis Seripiurarum utcunqiie aceer-
perscrnlaiHs, in triplicis genSris, nimirum in Decre- sitis, >el denique ex allnsiunculis quibiisdam et
tum, Conciones, e\ Epistolas incxili. Pecretum ani- acutiilis verbis, vim lolani et oriiamentuiii han-
pliori voiumine in fblio, ul vocani, complexuui, riani. Quapropler nil mirtim si prae hnmili et obso-
-subniinisiravit bibliotheca Sancti" Yicloris Pari- leta dictione, prae doctrina mofali jejuna et arida,
siensis; qnod ailente perlecluin, et a viris ocula- D nauseam sui el fastidium pariant, cum nec ad pla-
lissirais accuraii:iis perspeclum, Decretalium Gra- cendum , nec ad pcrsuadendum ullius Tere sint
tiani tnerara esse iiiterpreiationem compertuni esi. succi aiu ponderis. Duabus id abunde probabitur, ex
At cum similes idleinporis iiancisci inlerpreles 11011 quibus cseteras dijudicare non erii obscurum. tJnani
sif rarisslnium, veritus quoque nc plus aequo habuil ad canonicosdiePentecosles in huncSapien-
jiisium ypluraen infriicluosis efudiio lectori ejus- liielocura (YA,^.)xSpiritusdiscipHnweffugie!ficlum,
inodi uolis obruerelur, de hoC opere in haC ipsa et non habitabit in corpore subdito peccalis, Iri'!-iuiia
"ediiioiie tacendum satitts ciira aniicis existimavi. Dscmoniscutn Maliiia et Hypocrisl cOnnubiumeflin-
Unictim'Itaque selegi PrOieiiiium, quo qui nolura id git; sponsas vesiibus pro sua dignitaie disiinctas
sibi veliiil fieri, cerio veluii speciniijneiitanltir. amicii et ornat; mensoe nuptiali yarias siiperimpo-
'- yenio iiunc ad Concioiies Slephanl, quarum nit eptilas; proiiberisqite diversa iuunia elargitur.
trigiiiia suininatim in qualiinr mamiscriplis, caihe- Quid delicalis hisce lemporibiis frigidius dici po-
Jralis iientpe Tornaccnsis, abbaiiarum Sanctce Ge- lest? Aileram vero Christi Natalitio diciara inhoc
305 DE STEPHANI EPIST. CODD. MSS. 506
argunientum, Vcrbum abbreviatum, inusilaiis hodie A persequor, raonent amici reverenaiim P. Josephum
bujiiscemodi leporibus exhilarat, quippe qui gram- Ignatium a S. Antonio, Slriclioris Ordinis Carrae-
malice loquendo, Verbodivino conjugaliones, lem- lilain, in duobus nianuscriptis Belgicis nonmillas
pora, el niodos, levius quam vegetius assignafe offcndisse : mox lselabnii liis, ad religiosura virum
non dubiiec. Cscterum graviores licel in illis quae- litieras quas potui siudiosiores ac diligentiores de
dam reperiantur, nnllas lanien quse Lectorera vel meo proposito Tornacuni scripsi; nihil ille cun-
salis erudianl, vel oblecteni, probe inlellectum esl. ctando, opporiune niilii adfuit, et ul libere dicani,
Quodquidem oevipolius ineleganiise, qiiam auctoris officiosioreni in benevolentia, vel in conferenda
imperiiise ascribendum esse consiat. His igitiif gratia proinptiorein reperiri puto lieniinem : suam
concionibus consulio suppressis, unicam in synodo eniin inihi operam in ea re libentissime pollicilus,
pronuniiaiara, qua cseierarum, quas hic sub cal- sexageuas epistolas, quas e duobus Belgii cceuobiis
cem operis indico, delur notitia , prsestat sevo- eruerat, propria manu exscripias, el ita congcneres
care. consentieniesqiie Slephani stylo, ul de illo ipso
In lerlio Sicphani opere, Epistolis nempe, labo- auclore dubiuni omne lollanl, ocissime misil. Ununi
ris summam posui, quae qiiidem in qnario, ut lo- aulem-ex liis Flandrisc inanuscripiis ab illo miniine
qtiuiiiur, una curii scripiis Gerberii, necnon Joannis iliscrepal, quod illuslrissimus archiepiscopuset dux
Salisburiensis, a Joan. Bapt. Massono archidiacono Remensis e biblioiheca abbalioe Sancti Amandi lia-
Baiocensi, fralre Papyrii, cjusdem noniiiiis fanio- buil, cujus quidem, juxia el altcrius el biblioiheca
sissiini, dudum evulgatse, paulp post eiiara in Biblio- Thtiana, non mediocri snbsidio, quo scilicet nsus
tiiecam Palrum, ila deforines ac obscuratae, in- r. fueral Joan. Bapt. Massonus, quodque forsan ipsum
scrioe suni, ul ad germanura auctoris sensum vix doininus du Sausay in Risloria cpiscoporum Aure-
ulla lux sccederet. Insuper cuiii magis magisque lianensium, suo a;vo repertum Carnuli in mona-
rarescerenl, egomet 101lanli viri raerilis pairociua- sieiio Sancii Pelri lestatur, nova veluli macbina
lurus, nomenque clarissimum resiauraloris domus mtinilus, errores in piimam edilionem illapsos fa-
Sancloe GenoYefseParisiensis posteris raandalurus, . ciliori negotio emendavil.
ad receniioreiYiEpistolarum ejus editionem scboliis, Observaium veiiin me a prima Episloiarum serie
pro virili, illusliandam, sluditira, curas et cogila- ne vix quiilem pedein rclulisse; cuni eniui sathelle
liones contuli. Sed quouiam suus cuique honos iriparlitse videreiitur, in eas nempe quas Sancti
plane tribuendus, faleor nie id operis eo libentius Evurtii, quas Sanlse Genovefsc abbas, quas deiniim
suscepisse, quod dominus Baluzius, publicsc utiliia- episcopus Tornacensis scripsil, lametsi recens de-
lis valde providus, partes sibi jam a se propositas leclas, habila temporum ratione, velcribus cora-
inilii peraraanier concesseril. Qiianquam ciiim vir raiscere coactus fuerim, illis laniura ad discriinen
ille omni doctiinse ac laudis genere excellens, -in. asterisco nolatis, eunidem eliam nunc mihi sefvan-
ipso episiolariiin Lnpi Ferrariensis liinine, Stephani duni ordinem operse preliuin duxi; Al quoniara vc-
Tornacensis Opera una ctini noiis luce donaturuiii leruiii nuraerus novorum addilione, et inlerposi-
spopondissel, ex quo inetira idem insiitulum inlel- tione iiiimulatuni reperies, indice, quo ciiationes
lexit, edoclusque plurima mihi esse in inanibus ex olim de iis allatse libi prseslo sinl, omnemque cali-
abbaiiistum Sanuenovefoeacum Sancti Evuiiii Au- ginem coiuraodius discuiias, consultttii) ac provi-
relianeiisis deproinpia, quse ad Episiolas Stephani r sum est.
abhatis illuslrandas pluriinura conferrenl, vir ille " Optimum denique factu censui, si Vitam aucloris
ofliciosissinius confeslim ab incccpto desiiiit, lau- praeponendam ejus operibus fideiiler curarein, qna
demque operis niilii, licel ipsi in ea re longe infe- ineiius lanti prsesulis viriutes ac dignilates inno-
riori, liberalissime delegavit. llujus ergo perraissu tescanl. Tota porro fides sit ejus Epislolis, necnon
el horiaiu faclus audacior, cura in conscribentlis el tabulis abbatiarum Sancise Genovefaeel Sancli
Episiolarura primae editionis scboliisincuinberein, Evuriii, quas summa cum laiide paiique prudeuiia
nullis quoque parcebara curis ut nonduni e.litas, si longos per a.iiuos adininistravil.
quoe esseni, exploratas haberem. Dum id unura
NOTICE
DES MANUSCRITS LATINS DE LA BIBLIOTHilQUE DU ROI,
1N°8630 A, 8566 A, 2923,
Contenant les lettres cTElienne, successivement abbd de Sainl-Euverte d'Orleans, et de

Sainte-Genevieve a Paris, puis foitque de Tournai.
PAR M. J. J. BRIAL (1).
i
!• Le manuscrit 8630 A, Colbert 4367, Begius 4355, est un peiil in-4° de cent fcuillels, ecrilure du
xiv« siecle sur velin, donl on a arrache des feuillets en plusieurs endroiis. Cest ce maiiusciit qui a
servi a la premiere ediiion des letlres (PEiienne de Tournai, publiee par Jean Masson, archidiacre de
Bayeux, a Paris, l*an 1611, in-4°, a la suite des epiues de Gerhert, qui fuf pape sous le nom <le
Silveslre II, et de Jean de Salisbuii, coinnie on peui eu juger par les lactraes qui exislent dans cetle
ediiiou aux memes endroils que dans le mauuscrit. Cclie edition ne coiilienl que deux cent quarante
leilres.
(l*j Nolices acs manuscrits de la BibliotltequeBoyale, tom. X, partie n, p. 66.
'307 STEPHANl tOHNACEiNSIS EPISCOPL 3G8
2» Le numero 8566 A, apparieriaiii origiiiairement a la bibliotheqiie de 1'abhaye de Saiiit-Mariin, de
Tournai, avait passe dans celle de Charles-Maurice Leiellier, archeveque de Reiiiis, el de la dans l'an-
cien fonds de la Bibliotbeque Royale, n°4083, 2. Cesl un in-4* sur veiin, diiue belle ecriiure du
xiii" sieclc, compose de cent vingt-cinq feuillcis ou dcux cenl cinquanlc pages : iiiie coiilieni que deux
cent seize Icltres arrangees dans im ordreloul diflerent dc celui qu'elles occnpent dans Je manuscrit
ptecedenl. Cc n'est propreineiil qu'un choix de lettres, dont on a reiranche lcs snscriplioiis ou adresses,
poury subsiilucr des sonimaires explicalifs des iiiatieres conienucs dans chacune ; mais on y en irouve
plusieurs de celles qui manqiienl au nianiiscrit deja ciie. Cest a Paide de ce inauiiscrit et tle Peditiou de
Jean Masson, corrigee de la inain cPEiienne Baluze, que Charles du Molinet, chanoine regulier de la
congregation de France, eiilrcprit une noiiveile edition des leitres (1'Etieniie de Tournai, avec des noies,
qu'il iiiilau jour jn-8°, Paris, Dillaiiie, 1679, contenanl deux ceul quaiie-vingi-six leitres.
On trouve a ia fiu de ce iiianuscril nn iraiie de Guibert, siirnoiniiie de Tournai, frere mineur, ayanl"
pour titre De reformutione pacis; mais ce n'esl pas de quoi nous voulons nous occuper.
5° Le maniiscrit 2925, apres avoir apparlenti a Franctiis Pelrarque, se irouve cote dans diflerents
fonils de la Bibiolheqiie, 1702, 45S3. C?e'stun volmne in-4» de cenl soixanie neuf feuilleis, sur veiin,
ccrilure du xiv siecle : II coniieni, 1° les letires de Pierre Abelard, 2°Tapologie ilu raeiiie par- Beianger
tle Poiiiers;-5° les leitrcs de Cassiodore; 4°: lcs jeiires d'Eliennc de Touriiai, dcpuisle lolio 94jus-
qu'a 169. Nolrc Kotice u'aiira pour objet que ces dernieres.
Ce tiiiuiiiscrit est en loiil coiifoiiiic au n° 8630 A, nvais ii cst Saln et entier, et peut: scrvir a rempiir les
lacunes qui cxislent dans Je premier : il coiilieiit trois cenis lettres ayant loutes les suscripiions oti
adresses qui inanqueiit dans le niiraero 8S66 A.
Cestd'ap.r;es ce raanuscrit qu'Elienne Daluze, peu conlent deTedition du P. du Molinet, avait concu
3e projel de doiincr rine ilouveile editioli des lelifes d'Liieiine de Tournai donl il coiniaissait riiiiportance
ponr 1'histoire civile ct ecclesiaslique de la fin du xu«siecle. Il-esl a regreuer quiin savanl si verse dans
la lilleraiure du moyen age n'ail pas fail jouir le pubiic de son travail, que l'on conserve a la Biblio-
tlieqne du l«oi parmi se.sinaniiscrils. Une nouvelle edilion elait d'aulaul plus necessaire, que redition du
P. duMPIiiiet foiifmille de faiitcs, suiioiii dans les pieces <ju'il a publiees ponrla preiuierc fois, dout le
jilus grand nonibre manqiiant de litre Jaisseiua tleviner a qui elles sont adressees. Ceiieediliou esi en-
corc iiicoinplelc, soil parce qu'on y trouve, dans les aucieunes lelires aussi bien que dans les iicuvelics.
des lacn.nes consiilerabies, iui grand iionibre de niois el de phrases esseniiels eiiiieremeiil prais ; soii
enr.ofe parce i|u'avec l.e seconis du inanuscril de Petrarque le nonibre des letires pcui-elrc beaucoup
augmeiite. Le P. <IuMoliuct n'en a domie que deux"cent quaire-viiigt-six. Nous avons vu quece mauus-
crit eri conliciit trois cenlSj et Baluze en avait recuciUi plus de trois ceni yingt.
'• Lc P. du Molinet avait adople un plan qui, siJ eflt eie reiopli, aurait jete tui grand jour sur ces leltres.
11devait les distiibuer en trois parties, placaiit daus la premiere celles qu'Eiienne ecrivit, eiam abbe de
Sainl-Euverie d'0fleans, depuis l'an 1167 iusqu'a 1177; dans la seconde, celles quil cciivilsur un plus
giand llieritre, pendaut qu'il fut abbe ue tiaiiite-Genevieve, a Paris, depuis 1177 jusqu'a 1192, et dans la
troisieme celles qu'il cotnposa apres qu'il fiiipouivu de l'eveche de Tournai jusqu'a sa moii arrivee eu
i203. Pour se cpnforiner a ce plan, iedileur a eu raisoii de deplacer quelqites-unes dc ces letirea, qui
visiblement ireiaicnt pas a letir place; mais coinnie dans la pluparl des aiiires, depourvues de la forniule
de siisciipiion, raiueur ne prend pas de qualitey il en a )aiss,e a lenr premiere place un pius graud noni-
bre qui aiiraieiil dri.elre deplacees,
,Ce n'esi pasioul d'avoir deniele a laquelle des trois parlies chacune de ces letircs apparienaii,il auraii
fallu elablir entre eiles tni ordre chronulogiq-ue, el c'esl ce que reiliteur n'a pas fait. Oii pcut diie que,
plus il s'est ccaiie de P.ordre eiabli dans les liianuscfiis, pliisil a rais dc confusion daiis i'arrangemeni
de ces letlrcs relativeinent a la chronologie.Cesl ce qu'oii remarque paiiicuheienienl daiis la ifoisieme
partie, oil rediieur a rcjeie presque touies les nouvelles leitres qu'il doniie;: on cst vraiineni choque de
\oir qu'elles y sonl presque toujours placees dans un ordre letrograde ce sonl ponrlaiu cellus aux-
qnelles il eiait aise de lixer une daie, eiant presque toutes relatives aux evcnemeiits connus de 1'histoire
publiquc.
Ccsi d'aprcstoiiles ces consideralions qu'Eiicnne Baluze avait forme le projet de domier une nouvello
edition dcs lettres d'Eiieiuie de Tonmai, eii ies lelablissani dans le nifinie ordre qu'elles ont dans ies ma-
iiuscriis, parce qu'il serait diflicile d'assigner des dates precises a la plupaiL creiiire ciles, ei absunte de
les dcplacer sans eire assure de Jes reiablir dans unineilleur ordre. Son iravail existe, et il serait possi-
idc, cn iiicttaitl la dcrniere main a ses notcs qui ne sont qu'ebauchee3, d'en faire jouir le public, si le
gout dii siecle eiait favorable a ces sortes d'enireprises. ftc pouvanl lirer de 1'obscuriie"ce nouveau ira-
vail eu eniicr, nous croyons faire une chose utile et agreable aux savauls de publier, par forrae de sup-
plciiieiit aux'editions existaiites, vingt leitres qui n'ontpas encoie ete miprimees.
iNous.aurious aussi beaucoiip de corrcciions a faiie au lexte, soit de rediiion de Masson, soit du P. di|
Molinct, inais ce ininutieux detaii nous nieneiail t.rop.loin : nous notis conienteioiis de reiiupiimer quel-
ques-uncs des letlres les.plus raalliaitees par le P. du Molinel, surioul celles oit il a omis des passa-
gos, ct qiieluuefois des pages eptieres et de retablir les foruiules ou adresses qui raanqucni a son
edilion (2).
ii.
Eiienne Baluze ayant eu commuiiicalion dîn manuscril du chancelier Seguier, conleiiant lcs leilres,
ou une partie des letlres (PEticiine.de Touniai, en a exlrait douze qui n'onl pas encorc vu iejour. Ce ne
sera pas nous ecarter tie 1'objci que IIQUStipus somnies propose den* cctte JNoiiee, de les publier a la
siiiie de ceilesqui n'ont pas eiicore ete rendiies publiques, ci quc nous venons de recueillir.. La pluparl
de ces Jctties eiant sans-adresse, noiis avons lache de decouyrir par des conjeciures le nora despersoiines
aiixqueiles Pauleuf ecrivait, bi l'oii irouvc qifelles i.iesoni pas rangees dans 1'orilreNous clironplogique, c'est
(|ue nous iPayous voiiiu fjeiichiingef a ceiui qu'e|les occiipaierrl daiis Je tnaniiscril. eussioiis desite
ii; relrouver, ce liianuscfil, qiii.ue: Ja bibiioiiieqiie du chaiicelierSegiiief, auraii pu -passef dans ccllc
de Saiiil-Germaiiwdes-Pres , ct de J^ dans la Biblioiiiequc dti Roi; niais nos reeherches a cel egard onl
tjio vaines.
(2) Loca quoc cx inss. coi|i'c]ii«'s rcsiUuii' D. Brial i-iiier uucos ii.i cdjiivuie nosira posuionjs.
m EPISTOL.E. — PARS I. AN II63-1177. VtJ3
STEPHANI
TORNACENSIS EPISCOPI
EPISTOLARUM
PARS PKIMA.
Coatiuens eas quas scripsit cutn esset ebbas S. Evurlii (2*) Aurelianensis, ab anno circi*
ter 1163 ad annum 1177.
1 EPISTOLA PRIMA. ,\ rum vasa mortis, cum niliil minus quain inortem
Planctus Ecclesice Aureliunensis super inlerfectione exspeclabat ab eis. Ipsum ducem scelesise factionis
Joannis (3) decani, qiiem exposuit Senonis in con- illius, qui alicro sese polluerat hoinicidio', de inoriis
cdio episcoporum ac cleri provincite. faucihus et exsilii proscripiione suo redemeral in-
Soror veslra (5*), sancla filia sedis hujus, Aure- lervcniu. Non limuil generatio prava atqtie perversa
lianensis Ecclesia, rorantes sanguiue .Iacrymas, ct semcn Chanaam, et non Juda, progenies vipera-
aspersas amariiraline preces minislerio nostrse vo- riim, non liinuil signuin Dominica; Passionis, qnod
cis eCfuiidii, planclum nnigeuiii niovel, filium uleri' 1 raso dcsupcr vcrtice singsili nosirum geruul, in
sui, quem genuerat, malernis ejulalibiis requiril, sacro Dei levita profundis arare vulneribus, el fa-
ei ecce iion comparet, § et ipsa qno ibil? Posiia esl ciem a<icoelestis pulchriludinis siroiliiudinem fign-
quasi signuin ad sagiiiani, facta est opprobriuui ralain noiis turpibns deformare. Virum egregium
viciiiis suis, el qui eain vident, niovenl capita sua de grege homimim exemerunl carnifices el sicarii;
super eam. Ipsa aiiiem geiuens et conversa re- viruni qui in Ecdesia sua dispersa colligejis, lapsa
Iroistim tiainal in aures Doinini Sabaolh : Vindica, erigens, fatigala rcparans, possessiones Ecclesssj
Domine, scinguinem levilcetui (4), qui effusns eU. Et . sic revocaral perdiias, ul non perderet revocalas.
quis eara, nisi sil (lemeus, in funere nali flere ve- B Joaiinera noslrum mariyrcm simul causa fecit el
let? quis videal lacrymas ejus in maxillis ejus ei pcena; causa, rigor eeclesiasticse jusiitias, pcena,
coniemiiai? quis aiiendal crucnlas ejus exsequias, dolor passionis iiialoe. Quia. dixerat Joannes, imo
laiiieiuabile ferelruin siccis oculis prosequalur? doininus papa per Joannera : Non licet libi habere
Patres niei, factuui esl verbum in diebus nosiris, poriionciii fratris tui derici; infremuil Ilerodes, et
quod qiiicunque audierint, liniiicnt aniba? aures factus ipse spiculator, in capite Joannis crudele
ejus. Exieniiii' in dolo viii saiigiiimim et dolosi, el speciaculum 3 mundo exhibiiit : at si quse in co
de fruiicuin laiebris frutieosse raentis honiines iin- lerreni comagii raaculse iiihsesoriuu, loium delevisse
peium lccenmi unaniiniier in niinislrum altaris, creiliiniis, et abstersisse dolores mortis qui eum
sefvura siinut et flliuui crucis (5). ln iuanibus eo- .-circumdetieruni, Dominici corporis el sanguinis
(2*)Abbitia iiuidaia fuit in honorem sancli Evurlii sts prselaii, a inelropolitana Senonensi segregati,
Aureliiuieiisis ponliiicis sexti, iu eodem loco, ubi Parisieusi archiepiseopo iu suffraganeos couscripti
prius cajieila siib invocalionu R. Marise consocrala Sllllt.
cral, cl de Monlibus dicia, in qna sacrre poulificis (4) Joannes ille, quamvis decanus, erat tanliiui
lnijus reliqiiise eondiloe fueraitl. illius Ecclcsia; Sie- diaconus : quod taraen prohibitum fueral in conci-
phanus cxslilerat ptiiiium canoiiicus saeeiilaris, C iio Cluroniontaiiosiib Uiiiano II, 1093, et in Loudi-
deinde cauouicus regularis elfeclus in abbaienl nensi sub Honorio II, 1127, ut nullus (ial deranus
el.eius esi. In concilio Seuonis congregato hanc in Ecclesia, nisi prcsbyier; nuiltis archidiaconus,
oralioneiu habiiil. nisi ieviia.
(3) Is csi Joaunes de Caiiiena S -Crucis Aurelia- (5) Quia erat deeanus S.-Crucis Atirelianensis,
nensis decamis,- qui sacrilegis sicariorum glariiis quam ut mairem colebat et luebalur. Ha;c aulem
occubuit, cum possessiones et jura Ecclesise suaa ccclesia in haiiorein S. Crucis a beato Evtirtio ejus-
coiura nobiii-ain ac aulicoruiu qiiorumdara iujusias deni urbis antistiie construcia fuerat, ex munili-
depr*ilat ones iiiiareiur, annoli63. ceiitia Gonsiaiiiiiii, vel, ut inagis placel Saussseo,.
(5*j Vocat Aureliuiieusem Ecciesiam suam (iliam lib, ii Aitnal. Eccles. Aurelian., nnni. 22, Conslaiilij
Seiiouetisis, et sororem csetcrarum coraproviucia- iuiperatoris. Qna; ciini posiea incendio constiirii.ita
liuin (qiiarum praiali el digniores clerici IUNCa<l- fnisset, ab Aruulpho hujus sedis episcopo elegan-
crani Ssnoins) quo.i Ecclt-sia Aufelianensis sempcr tioii opere anno circiter millesiraoiesiaiirata est.
arcliiepiscopo Senoiiensi fuerit subjecla usqtse a<i Exarsit iterum sacrilegis Calvinislarum facibussac-
annuiii 1622. Ttiuc eniin episcopaliis Parisiensis in c.ulo pra;teriio, nunc vero in pristinam formani,
archiepUcopaiuui per Gregofiura XV erecius est, el irno venustiorem, regum noslrorum lilisraliiate
EccJesiarum Aurelianensis, Carnoiensis et Melden- exsurgii.
3H STEPRANI TORMCENSIS EPISCOPI 512
saefamentuni, quod ea, qua potuit reverenlia, A nerey non mulium aul a sacrUegio" receail, aut a
suscepit inter profundos gcmiltis, inier alia suspiria cririiine; niajestatis. Hujus culpse simulacrum timens,
coritriii cOrdis el liuiniliati spiritus. Post snsceptam domiiio jneo precura multiludinem corapendio ser-
ciicharistiam, prsesentibus nobis, faii munus exple- inoriis accirigo. liijunctuiii est hiihi, ut noslis, do-
vit; et qui vidil, tesliraonium perhibiui, et lesti- mine mi, a domiiio arcliiepiscopo (9), ut laraentabi-
monium ejus vefum est. \eslra interest, speciilato- Ies Ecclesiae Aurelianensis preces et communem
ics domus Israel, custodes inurorum Hierusaleni, episcoporum querelam super morle Joannis (10)
pastores ovium Christi, vcslra iulcr.csl, et reme- domino regi (11) scriberem, quo et moverelur ad
ilinin adhibefe prseteritis, et providentiam fnluris. misericordiam, el accenderetur ad vindiclara. Scri-
Ei licel sero vobis offuraiur illud, Melius est in psi bresiier, et in aufibus oranium veslrum litteras
tempore occyrrere, qiiam posl exitium vindicari, traiisciirri,wquse inissse 6 suiit regi. Qusesivimus
lainch, Deus iiliionum Dbminus (Psal. xcin); Deus boiiaiet ecce itifbaiio. Moleste tulit, et adversum
gemitibus iheharrqbilibus interpelletur a vobis(Bom. me cariem morluum" el pulicem vivuni commotus
viil). Clamabit vobiscum vox sanguinis fratris vestri est. Cujus indignationem el iramîmmissiones per
Abel de terrd (Gen. iv); clamabit, et commovebilnon angelos, vel per interpre.ies malos, nec animse meas
solumterram,sedeiiamccelitm(Agg.t]).Proiecloemm B pusillaiiimiias, nec Ecclesia; nostrse paupertas po-
quis Joiiis luitis, aut qttse causa poteril esse excu- lerit sustinere. Precor ergo, doraine mi, Chrisle
sata, si veherantli ministri altaris aisiimentur sicut Domini mei, ut quoriiam in litteris illis simplicem
ovcs occisionis? Qiiem' miirum inlegritali aut val- oculura Jiabui, apud doniinmii meum vestro me ex-
liim fidei providemiis, si fcrri rabics cxsccranda cusells jiiiervenlu, Cl impetreiis riiihi graliam quatn
penetralia verieranda cnienlal? Quid denique cau- sine mea culpa doleo perdidisse^
tiiin aut seciiruin esse poleiil, si columnas Ecclesise EPISTOLAIII. *
sacrilegn, martus iinpune confringil? HabeniuS et PO^fll CI.A.KEMONTENSIS EPISCOPIAI) MAURITIDH PX-
Csesarem quivcondolere possit et yelit inhxmilatt- RIS1ENSEM EPISCOPUM ET STEPHANUM S. EVDRTII
* ABI5ATEM.
bus noslris, cujus longas marius non effugient, qui
noii sqlum offenderoiit Coriieliain de sicariis (6), Quarit abipsis an baplismitt cujusdam e suis dimce-
scd Juliani majeSlatis (7). Eduxit gladium diviiiiiiis scmisfuerit validus.
sibi comrivissiim, per.sequelur ei cOiiipreheiidet; el Reverendis iri Chrisio dominis ei Patribus suis
MAURITIO Parisiensi episcopo.et STEPUANO S. Evurtii
non erit qiii eruat eos. Facillirae eniiii in boe
suinmi Numinis speratur ve.nia, per quod salus et abbali, PONTIUSeadein gratia Claremonlensis epi-
iiicolumilas mulloriim prociiraiiir. Insiirgaiii simul scopus, saluiera et lolins dilecfionis obsequium.
Vobis (luobus specialiter iiistram duxirnus quoe-
Jeges ecclesiasiicae, armenlur jura cceleslia ui, con-
ciirreniibus duobus gladiis, quos in iJefeiisione slionera referendiim, quos et spiritalis 7 commen-
Chrisli passuri suffecisse legliiiiis, diiplici confu- dat aflecius dlleclionis , quenf erga vos habemuS, ct
sione 4fc:- cbnteranlur. Moveant vos; Jacryinosa yi- specialis iiitelligcniia Scripturarura famosos reddit,
diiata; cruCis suspiiia, coinmune diseriirten omnium, el coirtiriendabiles apud omue$> Hoiiio.iste prsesen-
civusa propria singuloriim; el sic rehiedilim coli- tium lalor quamdani olim feniinam amabat, quam
iferie noslro dolOfi.ul honestati vestrse siinnl pro- quidem desponsavefai, sicut ipse dicit; sed, prius-
videatis e.t saltili. quam eam acciperet uxorem, fecundavit eara. Cum
igiiur puer natus essei, nec possei sacertlos ad
5 EPISTOLA II. eum congrue reperiri, pater ejus im-
ADGUILLELIUCM CARNOTENSEM ELECTUM bapiizandum
(8). mersil eum aqua, dicens : In nomine Putris, et Fi-
Rogat eum ut grutiam regis infensi sibi conciliet, et Spiritus sancti (Matlk. xxvin), et hsec est
qui episiolam de niorte Joannis decani Aurelianen- lii,
. jtj scriplam, inmalam pariem qceepefal.' ...;."' pessiina consuetudo Jrt tefra fiosira, ut in iaiis ne^
Sacris et majoribus negoliis occupatas aures le- cessitatis articulo dicanl, In nomine Palris, ei Filii,
(6) Lex Cornelia a Lucio Cornelio Snlla dictatoro (8) Hsec epistola scripta fuit circa annum 1164,
lala est in honiicidas, qui ferro csedunt. Sicarii qno Giiiilelirius a Campania praeposiius Trecensis
eniin, tesle Josepho, Antiq. Judaic, lib. ~xx, dice- elecius esi in episcopum Carnoteiisem, postdeces-
liaiitur lalroiies cnltellis utenles niagnitudine siirti- siim Roberii. De eo sciibit Alexander III ad Ludo-
libus acinacibus Persicis recurvis, et siinilibus vicum juiiiorem his verbis : Dilectum filium nostrum
iis qiii a Roraanis sieae dicuntur; unde et qui latro- Guillelmum Carnolensem electtimad nosti am prcvsen-
ciiiantur, nomen siinipserunl. Hujus iegis; 1nieiiiinil tium venientem tiim litce magnificehtice obteniu, lum
Sertcca.iibi i^De Provid. -, '';.; v'.. ;.:,.: totiiis siinauinis siti respeclUietsuce honestatis ac pro-
(7) JLexJulia a Jiilio Ciesare diciatofe lata eslin bittilis tiiiutfu, pdierna bemgnitdiesuscepimus.
eos qui conifa inipcratorem vel reiripublicaiii ali- (9) Hugone scilicet cogiiomiiie De Toussy, Seno-
qiiid moliebaniur; quse quidem Icx varia capila nensi tuiic archiprsesule.
couipreheiidebat, De ea Taeiuis, Jib.i Annal. His (10) Corisuleiida epistola i et quse ad ejus elu-
auiem duabus legibus conlendit auclor probare cidation.em dixinius de inlerfeciione Joannis de Ca-
c;edis hujus conscios duplici tilulo rCos esse, el ra- tliena decani S.>Crucis '.Aureiiauensis, de quo hic
lione personse inteifeclic, quse magistratiis raunerc, seinio,
decanaius.scilicet in Ecclesia fungebaliifj et genere (11) Ludovico ' scilicet septimo, Pio et Juiiiori
moiiis, qtiee ipsi prodilorie a sicariisfuerai illala. dicto,
515 EPISTOLJE. — PARS I. AN. 1165 1177. 314
et Spiritus sancti, nec lotam exprimant verborum A }. in submersione filii sui ego te baplizo siluil, el lan-
forraam quse debet exprimi in baplismo, quod un- tum in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti
deiare vocant. Quserimus ergo ulrum istud baplis- prolulil, baplismus non fuit, el ideo puer ille ba-
mus sit, vel utrura puer postea debeat baptizari ? plizandus esl, quia baptismum nequaquam suscepil.
Cirtirn eliam Iiomo isle mulierem illam accipere Ilaque de rcliquo nulla superest quscstio. Vale.
valeat uxorem, quoniam boni satis esse testimonii EPISTOLA V.
ijf
perhibetur? Et rogamus dignationem veslram ut STEPHANI ADPONTIUM CLAREMONTENSEM EP1SC0PUII.
per litteras vestras de his omnibus certificetis nos. Mentem suam proferl de eodem baptismo.
Valete. Sanclissimo Patri el domino PONTIOClaremon-
EPISTOLA IV. tensi (42) episcopo, fraler STEPBANUS de Sancto
0 11AUR1T1I PARISIENSIS EPISCOPI ADPONTIUM CLAREMON-Evurtio, salulem el cuni onini devotione reverentiam.
TENSEM. Premit, fateor, imperiliam meam el quserenlis
Quwsitis respondet, et aperil senlentiatn de validitale aucioritas et noviias qusestionis. Accedil raoles ve-
hujtis baptistni. recundise meae, Pater, quod in tanta consiiltatione
Reverendissini!) Patri et domino PONTIOClare- R vesira domino Parisiensi (15) me jungitis, camelo
g
moniensi episcopo, MAURITIUS Parisiensis Ecdcsise culicem, cedro carduum, Hylain Herculi coraparan-
humilis minisier, salulem et obsequii plenitudi- les (ii). Scriba doclus in regno coelorum proferens
iiem. de ihesauro suo nova et vetera, qua;siionibus ve-
Super quo celsimdo veslra noslram consuluit stris, in profundilate sensus et subliniitaie scien-
parvitatem, hreviter respondemus, quia in quem liie, respondit, ei cceleste oraculura suura facili vo-
raodiim forma bapiisnii tradi vel recipi debeat Scri- bis absolvit epistola, felix lingua. Divinam ejus
piurarum diviuarum auctoritate, ei sanclorum Pa- responsionem, ut Thebais iEneida (15):
trum lestimonio traditura haberausin huncmodum, ... Longe sequor, et vestigia semper adoro.
scilicet: QEgo le baptizo, in nomine Putris, el Moverer in coulrarium (16), si absque sacris ejus
Filii, el Spirilus scincti, el lanla esl horuin verbo- apicibus tnilii quseslio moverelur. Qui sacramenlura
riiiii vivacilas ul nihii immulari, iiihil inuovari insiituit baplismi, formani tradidil bapiizandi : lte,
oporteai. Nisi vero toia lisec"Verbasiinu! a quocun- inquil, docele omnes Q gentes, baplizanles eos sn
que et quacunque lingua profcrantur, baplismum nomine Palris, el Filii, el Spirilus sancli (Matih.
esse non credimus. Quia ergo, sicut lilierarum ve- xxvm). Qui bapiizandi sibi poteslalem relimiil, in
sirarum lestimonio cognoviraus, prsesentium lator ^J hac forma iuinisteriuin aliis concessit. Nemo dixeril
(12) Corrigenda est anliqiia hiijus episloloe epi- Fuit eniin Hylaspuer, quem peregrinaiionum sua-
Rraphe, el legendum Ponlio, non Pelro. Hic enim runi coniiiera Statius
llercules habuit. . ,»4
Poulius ex abbate V Clarevallensi eleclus esi epi- (!5) Papinius poeta scripsit duoilecim li-
scopus Claroraoniaiius in Arvemia anno 1170. ilen- bris poenia epicuni, ut, oiunes noriini, quod The-
riquez in Fasciculo sanclorum ordiuis Cisterciensis baidein appellavit, Virgiliuin in sua Êueidesecuius,
albo beatorum ipsum ascribit. Per nuniium consu- 11011 uimeii assecutus, aucloris nosiri judicio. Quod
luerat Mauriiium episcopuni Parisiensem, et Sie- eiiam ipse Stalius vpre agnovil his versibus :
phaniim tnnc abbatein S. Evurlii Aurelianensis, an Sed ..Nec tu divinum jEneida lenla,
niinisler bapiisrai nui fundit aquam pipferens tan- longe sequere, el vesligiasemper adora.
tum hsec verba, in nomine Patris, et Fitii, et Spi- (16) ln liac epistola senteiiliani suara circa bapli-
ritus sancii, ei relicens isla, ego le baptizo, valide sma profert Stephanus, dicitque hsec verba, ego te
conierat baplismura, tilcognoscitur per episiolara3. baplizo, 11011 esse de necessitaie sacramemi; quaiit
Episiola auieni i Maiirilius raenteiii suain de hac taraeii opinionein defendere et asserere non inteii-
quiesl. aperil, el prsesenti episiolse5 Stephanus quid dil, sed tantuin eaui proponere : Opiniones, inquit,
senliat exponil. profundo, non asseniones. Iloc auiera arguinento
(15) Fuii is Maurilius LXVIII episcopus Parisien- eam videiur astruere:Ad validiiateni sacrainenli itl
sis, Peiri Lombardi successor, vjriuie et eruditione n' tantuiu requiritur, quod Chiisms prsecepit fieii; sed
-•"clarissimus: scrips t enini Sermones ad populum, et prsecepit soltiin baptizare, seu imiiigerepueiuiu in
iraclaluin De-cura animarum ad presbyteros. Basi- aquam, iu nomine Patris, et Fiiii, et Spiritus suncii:
licara beaise Marioe Paiisieusis fere iniegrani con- ergo qui intingil ptieiuiii in aquain cuiii his verbis,
siruxit, el sub lincin vilse apud S. Victoreiu seees-. in iiomine Patris, et Filii, et Spiritus sancli, facii
sit, ubi lumulalus est. De iilo Rigordus sub auiiuui quod pra;cepii Chrislus, el vere baptizal; uec opus.
1196: Eodem anno iu Idus Septembris, Mauritius e=l ul exprunal verbis, ego le bapiizo, cum expri-r
venerundtemctnoria Pttrisiorum episcopus,paterpau- raai iaciis. SJ Thouias, pariem, Quxsi. 66, ari. 5
perum etorplianorum, feliciier migruoii ad Doininum. ai 1 et2, huic argumeuto respondei. Conjouaiuluiii
Uic inier innumera bona qucefecil, qualuor abbalius 'esl auiem huic auclori, si qiiodaniraodo m hauc
fundavxi, et propriis sumplibus devoltssime dilavit, seiitentiaiu
'• piopciidere videatur ; nonduni euim
videlicet Uerivattem, Hernierius, Hederam ei Gif, et 'clare et distuicte fuerat declaraluin quse verba es-
atia quce habuil pauperibus erogavil. llaues in epi- sciit |haec de necessitate bapiismi: quod quideni circa
siola 262 ejtis epitapuiuui a Siephauo tiostroiu ejus lempora decreium fuit ab Alexaudro 111his
laudera exaraluin. verbis in Decret., lib. 111, lit. ii, De baptisino,
(14) llac coinparatione sanpius ulilur auclor no- 'cap. 1: Si quts puerum ler in aquam immerserit in
i
sier, ut signilicet quania sit dispariias iuier honii- nomine Patris, el Filii, et SptrUus sancti, amen: el
nem debilemet robusium, parvuni et magmiin, igiia- non < dixerit, ego lebaptizo in nomine Patris, et Filii,
i iiiuei doclum, qualis erai iuter Ilyl.ni et Ilerculeiii. el
i Spirifus sancti, amen, non est puer bttplizaUis.
515 STEPHANI TORNACENSISEPISCOPI. 51$
quja quod dicilur, Ite, docete omnes genles, vel sa- A lego: Ego te baplho, in nomme Palris,el Filii, eiS,.iri-
cramenti oblineai subslaniiam, vel cxprimat for- tussancli, sed tanlum BAPTIZANTES in nominePatris et _
mam. Teneamiis quod sequitur: Baplizantes eos in Filii, el Spiritussancli. Sed elZacharias papa Boui-
nomine Palrist el Filii, el Spiritus sancti. Nondum facio episcopo: In synodo Anglorum decretum et fir-
ibi legi, Baplizantes eos, et dicentes: Ego baptizo tc missime prcccepium, et diligenter demonstratum esse
innomine Patris, el Filii, el Spiriius sancti, Si ba- dignoscitur quod, quicunque sine invocatione Trinila-
plizare iniingere, el bapiismus intinciio est, quid tis mersus luissei, sacramemum regeneraiionis non
aliml suut bapiizantes uisi inliiigentes? lntingens haberei, quod omnino verum esl; quia, si merstis in
Crgo cuin inlenlionebaplizaiidi, si proferat quod fonle baplismatis quis ftterit sine invocilione Trinila-
Verilas jubet, id esl, in nomine Patris, et Filii, et tis, perfeclus Chrislianus non est, nisi in nomine
Spiritus sctncli, haptizasse vidutur, el formam a Pairis, el Filii, et Spiritus sandi fuetit mersus. Non
Chrisio Irailitam complevsse. Elksni haereiicos, si ait, wist qui baptizat dixerii : Baptizo ie in nomine
lisec irenienda iiomina proiulerinl, calliolicam for- Patris. Plura posseni colligere, Paler, quse in hac
niam lenuisse diceimi.s. Novatiani, 'inqui.l Iniiocen- parte me lnovenl, ct iuolae qusestionis soltitiouem
tius, iremendisnominibui Patris, et Filii, el Spiriius promovent. "Verum qtiia tinieo et prolixiiatis argui,
sancti bqptizunt. Nec apud eos' de unilate polestalis et procacitalis nolari, parco chartuhe, parco ct fa-
divince, hoc est Palris, el Filii, et Spirilus sancii, rase iiicua. Opiniones profundo, non assertiones,
aliquando quasiio mota est. Sed et Paler Aiigus.iiiitis paralus, ul dixi, sunirai ei calholici viri doniini Pa-
de ecclesiasiicis regtilis: Si qui, inquit, ctpud ilios risiensis sequi vestigia, non lainen addiclus in ali-
hcereticos bapiiztiti sunl, qui in sanctce Trinilcilis cujtis jurare verba. Clausulara iaraen quse a bapii-
eonfeshionebaplizniil, et veniunl ad cuihoiicani fidem, zantibus solet el debei dici, scilicet, ego te baptizo,
recipittnlur qiiidem ul bapiizati, ne sancitv Ttinilaiis sutnma revereniia deosculor, sunimo siudio ample-
invocalio vel confessio annulletur. Si ab hserelicis ctor. Eam mater Ecclesia sic iiiduxil ul esset de
baptizati in coiifessione Trinitaiis ab Ecclesia ic- soleiuiiiiaie niinisleiii, non de subsiantia sacra-
cipiiiniuf, iie Tfiiiiiiitis iiivlicalio vel conlessio an- rnenti. Nain si aliiid dixeriinusj absque medio con-
Diilleiiir; quafe non bapiizaius (liceiur, qni a laico liiebiiuur damnatos, qtios in necessitalis articulo
cailiolico dicenie: In nomiiie -Patris, ei Filii, el 11 a laicis liovimus bapiizatos. Hoc enim solum
Spiritus saticti, leiiio iiiefsus est (17)? Nam si dicere soleiilqui liueras ignoranles parvulos uudai-
Iioc iioiiadinitiitur, cOufessio vel invocalio Triniia- zaut (18), En nome Putres, ei Files, el Esperites
tis, qme ibi facta est, lanquam quse iiihil conlulil, Q ( suntes, iu quibus verbis eamdeni viriutcin inesse
aninilialur. Idein ad .*Orosimn : Jdem bapiisma est quaiii in Latinis syllabis idem signilicaiiiibus, ei
el hmencorurn, scilicei qui in noinine Palris, cl credimus el falemur. Velicmenter lanien aigiiendos
Filii.et Spiriius sancii buplizanl et Ecclesice catho-. el poenileiilia afliclendos dixeriin sacerdoles, qui vel
licce: el ideo eos Ecclesia non rebaplizat; :JQ quia in per negligenliain, vel per iraperitiaui aJiqnid omi-
nomine Trinitutis bapiizctti sunt, el ipsa est profecto serini de veiboruin solemniiim-dignilaie. Qui pia>
forma sacrameuli. Ecce quia forniam sacrauienli missis raiionibus fidem adhibueiii, bapiizaiuiii lali-
hanc esse dicil, iui.mergere scilicet in nomine Pa- ler, i*nnouiiue Pttlris, et Filii, el Spiritus sancli,
tris, el Filii, et Spiritus sancti: non addi.lur,' ego le noii iierum baplizabil. Ilaquequi sic eura bapiiza-
bapiizo, vel iraiiieigo. Idem de unico baptismo: Ne- vil, et spiritalis pueri paler, et malris ejus couipa-
qwiquani dubilarem eos habere baptismum, qui ubi- ler effectus est. Unde et si uxor ejus piius non erat,
cnnque vel a quibuscunqtie illnd evangelicis vsrbis; irapedienle corapaieruiiate, judiciomeo cum-ca nou
consecralum sine siimdetione, cl cuin aliqiia fide acie- couirahei iiiaiiiiiionium, cmn qua, elsi prius con-
piSMit. Vides, Paler,quia solis vernisevangeliciseon- traxisset, secundum quod Deusdedil papa (19j asse-'"
secraiurJiaplisraus.Nusquaiiiauiemirt loioEvangcllo rit, nullo modo sese iu conjiigio cum ea recipiel.
(17) Trina immersio olim in baptismo observaba- ceps in bapiismo una tanlum fierel mersiq. Qnodqui-
trir: legilur eiiini in can. apost. 49 et 50: Si quis deni staluluin-noii slaliiii lecepiuin fuit in ommbus
presbyter aui episcopnsiion trinamiiiersionemunius Ecclesiis; siquidera ex hacepisiola patei hisce tem-
myslerii celebrel, sed semel mergat *«.-baptismate, poiibus riiuiu baplizaudi cuui iuna iinnieisiotie aJ-
qiiqd darj a 'qnibustliim diciiur inmorle Doinini, de- liuc viguisse per Gallias.
poiiiiiur. Postea laiiicn in hxclesia usns fuil indilfe- (18) Ideiii e\l ac qnod Gallice dicinius, Ondoyer,
rens, ul niodo iriiia, tuodo unica imracrsioiie ba- Ciini baplisnia privatiin conferliir absqae cajienio-
piisraa coufefrettif, qiiod aiHS. Giegoi-iusepistolaI niis et iiuctionibus ab Kcclesia pf;escfipi.is.
ad Leaiidiuin iih. i, episl.' A: Repreliensibile esse • (19) Scilicel in epistoJa ad Goidiaiiuiu episcopuin
tiul uleiius poiest infantem in baptismitle vel ter vel! Hispaleiisem, in qua hsec ait ;NuUus Chrisiituius
senul linmercjere. Taiidem inconcilio Tolet. habitoi suuni commairemin conjugem siisc-êre debet: e.t qui
sub Honorio 1 anno 655, can. 6, sublala liiil liinai privsumpserit, analhematis vincuto religetur in perpe-
.::.inersio, ct ad uiiicairi redacta: proplerqu.oU in His-. luum, nisi pceufleuiia.niegerit digne. Mulieres, cum
panm '(yerbav sunl. Concilii)i/Kirfam s/lciirJoics tri-. se,paratai {lieiim pro liac illiciia re, d propriis viris
niim, quidtim, ul dicitur, simplam mersionem fucie- toiam recipient dotcm, quam in die nuptiuli recepe-
bitnt a Monnullis scliisma ..csse conspiciebutur, eii runt, et post expletum antntm recipianialiumviruffii
utii'as fideiscinni videbalur; decretltni fiiit.ut ctchi- similiter ct vir uxorem.
3i7 EPISTOLiE. — PARS L AN. 1165-1177. 518
Nec obloquitur quod Joannes papa Anselmo episcopo A preces noslrae conlincnl, quod affeclus dcsiilerai,
acribil, capiiulo Ad Limina beali Pelri. Ibi namque quod desideiium exspeelat. Charissimum nhbis et
de conjunctis , hic agilur de modo conjungendis. El vobis filium ac fralreui nostrum Gislebeiium niiiti-
certeniulia impediunt malrimoniumcoiilrahendum, mus, til in neeessiiale stta, quoEiet nostra, Pairem
quse non dirimunt contraclum. Nam et idem papa vos senliat et patronum. Morbo tangilur occullo
in eodem capiiulo rationeni subilit, quare (•onjuncti nobis, cui si «on occurrilur iu piimis, metuendiim
ob talein causara non separentur.quodfieri, inquit, esl in extremis. Excitclur affcclus et effecius vcster;
nullaienus debet, dicenie Scriptura, a Domino jun- charitas operetur et pietas, ul ci prisiina salus
ctam esse viro uxorera, et quod Deus conjunxit, ho- veslro ininislerio resiaureiur; el qtiia pusillanirai-
mo non separet (Matth. xixj. Ubi plane loquilur de taiera ejus sciuius, etianisi propere reveiii volueiit,
coujiiiictis, qui forte aliter dicerci de conjuiigendis. rogamus ut euiu lenealis voblscum, donec aut nos,
Valeat sanclilas veslra. aut uuiitiura nosiruin videatis.
12-14 EPISTOLA Vf. 16 EPISTOLA VIII.
ADALDEBERTUM MIMATENSESI EPISCOPUM. ADDECANUM S. MARTINI TURONENSIS.
Puraat se de quibusdam dictis quce ipsi falso fueranl n Qucerit elcemosynuspro ecclesiaSancli Evurlii
--- relata. repuranda.
ALDEBERTO Mimatensi (20) episcopo, in adversis Sollicilare compelliniur amicos noslros, et in
conslantiam, in prosperis sequilaiem. preces assurgere neccssiias nos cnmpellil. Combti-
Connminis fere principum et riobilium morbus slara Palris Evuriii (25) renovanuis ecclesiain, ubi,
est (21) ciio credere el condemnare. Prinium leve, quia noslra non sufficiunl, aliena stipcndia mendi-
secundum crudele est. Ulrumque vobis aiienum caniiis. Eximus in piibliciiin, nec sine rubore rubo-
faciat, qui in advenlu suo fecil utraque iinum. reni abjecinius, per vicos et plateas devolionem
QuoJ de me credidisiis, non facilitati, sed innocen- plebis, ul possuraus, excilantes. Inde esl quod hos
lix, qnse omni verbo credii, vestrse litler.e deputa- fraircs nostros cuni sanclorimi pignoribus niisiiiius,
runl. Propterea qui me vobis delulit, raajtis pecca- quibus, obsecro, pcr aticloriiaiem vestrani ei ope-
luni habel. Yesirae voluntatis judicia plenis deoscu- rain detiir copia in ecclesia S. Maiiini clecniosyuas
lor labiis, plenis visceribus deamplecior. Beueficio- rievoii populi corroiiare. Non iiidignabiiur pius et
rum nieinor, quse milii exhibuislis, depono inemo- misericors confessor, sacerdoli suo vel prasiare
riam querelaium, offero me domino meo, et in obsequiuin, vel hospiiiuin praeparare. Quein enim
ejus obsequium loltis ibo; el quia laboris el studii habet in ceelis concivem et sociura, l.iilus in lerris
mei^priniitias noluisiis, decimas vobis reservo. Non liospitem stiscipiet, et ainplexu gratissittio confo-
diibiiet doiniiius ineus vel jubere quod volueril, vel vebil. Cuiii sanciorum pignoribus misiinus, ut de-
quod jusserit obtinere. De reddita niihi gratia vc- voiionum populi per aliquas ecclesias (iat oblaiio,
stra gratias ago, si locus el lempus occurreril gra- quae offeienlibus in nieriium, accipientibiis in sola-
liam pro graiia reddiiuriis. tiuin convalescat. Grande esl quod petiraiis, sed
15 EPISTOLA YH. hinc noslra compellil necessilas, inde \eslra nos
ADGODEFRIDUM ABBATEM S. SATVRI. *"*' benignilas invitat.
Bogal nl quemdam suum catiunicum apud se reliiteat. 17 EPISTOLA IX.
Charissiino amico suo GODEFRIDO abbali S. Sa- Scribit amico suo de ejusdem ecclesice restauratione.
tyri (22) fraler STEPHANUS niiuister S. Evuriii, ple- Inler fumanles ecclesise noslrse cineres, ei am-
r.iiudinem salulis in obsequio sanilatis. busla renascentium parietum ligna, llenles cl ano-
Auxiliiiiii a potente, consilium quairilur a periio. 'nili, prodire cogiinur in publictim, ct ailriia fronte
llaec duo, si voiunlas adfucril, spei remediuin pol- stipis exterse suffragia raendicare. Eiigilur nova
licenlur. Posse/Scire, et velle vos credimus quod confessori Evurtio fabrica, quse sic nosiris inchoa-
D
(20) Fuil canonicus regnlaris secundum S. Au- episiola et piures alise scriplsc sunt. Aurelianensis esset
gusiini regulam,et prapositus EcclesiseMimatensis, (25) Cum abbatia S.-Evurtii
vulgo Mande, deinde ad sedera lianc episcopalem extra muros urbis sila, belloriim paluii incursibus,a
evectus anno 1151. unde cladem maximain perpessa esl, prseseiiim
(21) Pcr hsec verba innuit hunc episcopura fuisse Normarttiis, qui eam ferro et inface penitus deleve-
nobili gcnere oriuiu, nec immerilo; siquidem ab rant. Cuni Steplianus abbaiis ea officiocirca an-
iiliisiri el anllqua familia de Tornello apiid Gaba- num 1174 fungereiur, zelo doinus Dei reparandie
lilanos ducebai originem. incensus, ui surapius ad laniuni opus neccssarios
(22) Ex canonico S. Evurtii Aurelianensis elc- comparaiel, raisil utquosdani e snis canonicis ad vi-
clns fuil in abbatera S. Satyri jtixia urbem di- cinas tiibes, qui, lunc moris eral, secum dcfcr-
ctam Sacrum-Csesaris, vnlgo Sancerre, in dicecesi rcnt reliquias beaii hujus Ecclesi;e ponlificis el pa-
Riiuriceiisi. Fiindala auteiri fuil haec abbatia anno irotii, quaruni iiiluilu fidelcs eleeinosynas suas
1113 a Mathilde, hujus loci domina in honorem S. largirenlur, tcuipli sui rcslauralioni impendeiidas.
Pelri ei S. Satyri, plurimortimque socioiuin ejus De liiijusmodi reliquiar.um deralione agitur, ran. 12
inariyrum, ad oflicium ciericoriuu iuibi canonice concilii Piclaviensis his vcrbis : Ui sanciorum reli-.
viveittiuiu, ut. Icgilur in charta fiindaiionis. Hi'.c quias cattsa pecumce et qucsslus circunifsrcnl.es,ad.
li.on.s.eiium unitum cst poslea coiigregaliotii Viclo- prcedieatioucmnon admittantur.
riiiiP,cnjiis erai canoiivus Godefridln, ad quem hsec
319 STEPHASl TORSACEJNSISEPISCOPI 520
tur impendiis, 11.1perfi.ci desideret alienis. Misimus A debita, cuui nec aiiipnantur reddilus, liec augeatur
hos fi-aires noslrus cum sancloruin pignoiibtis, ut nunieriis frairura, nec velustate consunipla sedificia
devoiione populi per aliquas Ecclesias vel raodica reslaur.entur.Tsedet audila referre, quse vicini, de
fiat collatio, quse et offerentibus in merilum, et ac- quorum patrimouio monasterium sustineiur, mise-
cipientibus iu solatium convalescat. Grande est rabiliter nobis replicant et frequcmer. Yideat paler-
quod peiimus; sed hinc nostra nos compellit ne- nitas vestra, ut loco in desolationem vergenti pro-
cessilas, inde yeslra benignilas nos invitat. videalis talem priorem, qui et honorem Dei efor-
EPISTOLA X. dinis diligai, et loctiin ipsiim in raeliorera statum
ADCLUNIACENjEM ABBATEM (24). reformet.
Monet «l amoveat priorem (25) monasterii Pontis 19 EPISTOLA XI.
monacliorum,qui ecclesicesucvbona dilapidubal. ADGUILLELMUM (26) SENONENSEM ARCBIEPISCOFUH.
Quse pras oculis habemus facilius iiuioiescunt; CommendalecclesiamS. Samsonis(27) Aurelianensis.
longe aulem posila, quia rarius offerunlur, et lcpi- ln te, Pater, respiciunl oculi totius Israel, ul eri-
dius mer.tem movetil. lride est quod, remotis domi- pias pauperem a potente et cornua peccatorum con-
l)us vestris, Pater, si qua minus idonee fieri con- fringas. Irt hujns consiamia clamat in aures Domini
tingat, tandiu vo.bis excusalionem prsestant, quan- B 1 Sabaoth filia Sion (28), ecclesia Sancti Samsonis,
.tliu nesciatis : ai, rei veriiate comperta, non est el contra mulierem improbam quasi alieram Jezabel
locus excusalioni lg quam excludit cognilio. Esl sub umbra alarum vestrarum quserit requiem et
in territorio nosiro monasteiium quoddain veslruni, solamen. Injuste possessione.mecclesise civilem ct
cujusprior, ut dicitur, non sccundum ea qnse con- juslam non solum lurbat, sed et auferi, cum loiius
veniunt ambulat, nec restauratiOni domus intcn- fere civitatis testimonium ejus miretur improbita-
dcns, nec ulilitati fratrum, aut quieti~.fcrebras a tem, ejus impudentiam delestelur. Senlentiam illam
viciuis, et quibus fides haberi debel, conqiicstioncs quain Ecclesia Sanctse Crucis in eam prolulil, ca-
audivimus, et ipso gestu suo negotia perhibent ve- lionicani credimus alque jusiam, et eam sieut di-
ritalem, ExcrevCfunt in iirim.eriswii brevi lempore gnum paternitati vesirse videtur, coramuni cum eis
(2.4) Cluniaciim celeberrinium tolo oibe monaste- t3na expeditione in Galliam rediens, adduxerit se-
riura in tiiceCesiMaiisconensi, quod caput ainplis- cum quosdam canonicos regulares, qui in ecclesia
sinv.econgfegationis seniper exstitit. Ftindatiira fuit patriarchali Monlis Sion divinis vacabanl, ul noiat
snb Regula S. Beneiiicli a Bernone abbale, faveiile Jacobus d.e Viiriaco Hist. orienlal., cap. 18, quos
Giiilleliiio priiiip coralie Arverniae cl Aquiianoriuii in sedem Sancli Samsonis Aurelianensis, Ioco cano-
4!.uce,aniio 910. de qno Glaiier lib. ni, Yi.sf. Franc, ^„ nicorura ibi sseculariter et singulariler viveiiiium,
Cap. 5, ait : Monasierium cognomento Cluniacum, indiixil, charlamque donalionis liujus auihenlicam
qitcdex situ ejiisdem loci acclivo atqtte huiniii, tale conlici c.uravit, quam- refeii Saussseus, lib. x Hisl.
soriititm esi nomqi, vei elium quod aptiits illi con- ecclcs. Aurei., n. 4.
gruit, u cluendo liictum, qnoniam clttere crescere Hinc est quod iu charla donationis cujusdara loci
dicimus; insigne quippe incrementum diversorum tlicli de Frameer cum omni doininio suo, factte ec^
donorum a siii principio locus idem obtinuil. Constru- clesios Sancti Sanisonis, hujus ecclesiae fralres dU
xii i.iitur priedicium cozndbium primilus Paier tno- cuntur Jeiosolyrailani Saiiclse Marisede Monle Sion:
naclioriim Bulinensis inoricisleriiBerno, jubenle Guil- quaprnpter opene preiium duxi hic earn recensere;
leimo piissimo Aquitanoriim duce,. in pago Malisco- sic igitur habet :
nensi super Graonam fluviolum. A et Q principium et finis. Ea quce sacris Dei ec-
(25) Pons iiionachorum est prioratus ordinis; clesiis pia iiberalilate donatitur, digno debent robore
Cluuiaceusis, duy/Jjjcim circiter milliaribus ab urbei convalescere,ne quies el olium earum ecclesiarum, el
Aurcli.i dislans. personarum quibus conferuntur, ab aliquorum mole-
(26) Fttit iilitis Thetjbaldi Campanisecomilis, pri- stiis seu vexulionibusaliquatenus vuieanl periurbari,
niuni Trecensis Ecclesiie prseposiuis, deinde in1 Ex hoc ergo ego Herveus de Virsione,notum fieri voto
Carnolcnse.ii episcopum tiecius, ul dixiraus, annoi tam prcesenlibusquam fuluris, quod locum de Fra-
1164; inde assumptiis ad nietiopoliiii Seiioneiiscm1 amer, qui situs esl in confiuiode Ctinumel Briennum
\ 169, et a Maurilio Parisiensi cpiscopo coiisecraliis;; ecclesiarumcum appendiciis suis, pro salute progeni-
demuni ad Reiueiiscni archicpiscopatuin vocatus> lorum meorum et mea, Jerosolymitunis Sanctai Ma-
anno 1175, piirpura cardiiialiiia tandem donaiusi D rite de MonteSion et fratribus ecciesimSuncti Satn-
esi. PJures ad eutn hic iiucribunittr episiolic. sonisAurelianensis sub tali lenore duxi conferendum,
(27) lisec ecclesia 111urbe Aureliauensi ab oiiginc; til nec prcediclustocus, vel ejus possessionessine as-
saiuio Syinplioriano raariyri riiit dicala, et abbaiialii sensu meo aut hceredumtneorum qui mea hcerediiate
digniiate decorala. Al, cuii: canonici-Dolenses inetui fuerinl decorati, alienari possinl, distrahi, vendi, vei
Normaiinorum corpus beali Samsonis ex Briiannia1 quomodoiibet obiigari; nct hmc adjiciens : Eisdetn
iiiinori Aurel.ia.sdeportassent sub aniuiin 930, Hugo,, fralribus nihilominus indulgeo, ul his libere possinl
conies Paiisiensis el Aureiiartensis inarchio, dedit1 uli qacede feodo meo ad ipsius loci augmentum po-
lianc abbaiiam cum aliis ccclesiis, prsefatis canoni- tuerinl adipisci, prasentem ulique paginam sigilii mei
pis Dolensibus, annuenle Anselmo Aureliaiiensii aucloritale prcecepi corroborari, assisleniibus lestibus
aiitisiiie. Poslea Philippus I, Francoruni rex, hanc: Acio Ciconio, Bricio prcvfeclo,Bembaudo Combusto,
abbatiani S. Syirtphoiiaiii ac Sancii Samsonis lunc2 et Venando fratre ejus, Mauberlo SanclceCrucis-ca-
nuncupaiani,unacura20rtiedietaiefori,qiiodslatuit t nonico, Haimerico presbytero de Pelraficla. Actuin
iiiloco ipsius.inonasliirii, ascripsil canonicis Sanctii publice, Ludovico rege regnante, anr.o ab Incariia-
Martiiii a Carapis prope Parisios, in die dedicationiss tione Domini 1175.
ojiisdein ecclesisedie 1 Noverabris 1067, iiislrumento) Hic loeus de Fraamcr tilulo priofalus gaudel,
super his confecto. quem hodie possidel unus e canonicis regularibus
(28) Vocal ecclesiam Sancli SHinsoriisfiliairi Sion,, nostrse congregaiionis Gallicanse, qui milii Iianc
eo quod Ludovicus VII, anno 1152, ex Jerosolyrai- chartani suppeditavii.
521 EPISTOIJG.— PARSI. AN. 1163-1177. 522
desiderio snppliciter a vobis rogamus el pelimus, A facullales qusesieril liberales, facultaies amiiiat
confiriiiari. temporales. Placcl vobis', Pater, in hoc arlicnlo
consiliuni et auxilium dare, non huic lanlum cle-
21 EPISTOLA XII.
rico, sed ei oranibus aliis, quoniani et cominnnis
ADALEXANDRUM III PAPAM. causa est oniiiitira, el propria singulorum. Bene
Bogatul se propilium prwbeal' J oanni» clerico valeal saiiclilas vesira.
Aurelianensi (29).
23EPIST0LA XIV.
Sanclissirno domino et Patri ALEXANDRO summo
diclus abbas. ADALBERICUJI BONONIENSEM LEGISPERITUM.
poniifici, STEPHANUS
Parata sedes vestra , Pater, ul de pleniludine ejus Suppiicat pro Hugone Atirelianensi clerico, ul ei
omnes accipiant.; Et profecium parvulis, et slalum prceslo sit.
proveclioribus pollicetur. Hsccde vestra inisericordia Domno ALBERICO Bonoriiensi legisperito.
prxsuniens^juvenis quidam bonro, ul nobis videlur, Abseniiam restrain supplet mihi frequens nonii-
indolis, Joannes in Aurelianensi nutritus Ecclesia, nis vestri memoria, et suavis morum vesirorum
et erudiius, devolc a vobis et cOnsilium expelit, et , recordalio jttciindum aninise mese plausum excital,
auxilium exspeclat. Scimus enra de legilimo raatri- "' joeundam celebrat thealralium aciionem. Inile est
monio el honestis pareiilibus naium, qui, elsi non quod amicis et domesticis meis nomen veslrum frc-
sinl facullatibbs diviies, moribus sunt insignes. quenter insinuo, magnifico et extollo. Hac de causa
Credimus enm idoneum qui vel in Aurelianensi, vel misi securius ad vos eharissimum amicuni meum
in alia Ecelesia, siipendia canonica raereatur. harum prresenlium laiorcm, ut eum causa mei be-
nevole simul et benefice vobiscnm habeaiis. Dignum
EPISTOLA \HI. enini credimus, cui ei honorem exhibealis el fa-
ADGUILLELMUM SENONENSEM ARCHIBPJSCOPUM. vorcm.
Bogal pro quodam clerico schulari ut ei sua possessio EPISTOLA XV.
conservetur. *
Charissimo domino et Patri GUILLELMO AD GUILLELMUM BONONIENSEM.
Senonensi
archiepiscopo, fraler STEPHANUS abbas, salutein et Commendal eumdem clericum Aurelianensem,
cura onini veneralione feverenliam. Domno GUILLELMO Bononiensi.
22 Professioni simul el condilioni proesenlium Ililaris opinio lua relalu comraeantiura, seipsam
latoris compaiiens, et revereor clericum, et paupe- .Q in dies excedens, gralum mihi prsebet spectaculuni,
rem deamplector. Ad besiias depugnal in Jaicorum gratam refeclionem niinistrat. Crescat,-obsecro,
ibro, conlra laicum de paterna ha;redilale Iiligans, el sicul odor agri pleni, cui benedixil Doniiniis,
judices habens eos, qui el non noverunl littefas, ionge lalnque diffusa, in adjuiorium luuni reraoias
et litteraios oderunl. Veslra, Paler, senicntia non excitet nationes. iloc ei conlinnuni de te votum
minus sequa quainjusla, coram yobis agentem cle- roeum, hsec deprecalio jugis, hrec indefcssa volun-
ricum in illius remisit curiam, cujus annua fun- las. Jiiierini dilectioni tnse commendo hiinc amiciim
Ctione censura possessio profitetur. Eo salvo, pro- meum cliarissiraum llugonein, ut eum causa raei
lala est definiiio vesira, ul. causa studiorum, qua benigne suscipias, et ei consilium el auxilium tuum
coniingit eum abfuisse, non debuerit obfuisse. In libenler impendas.
conlrarium nilitur judicare lurba maledica, ne di-
cam maledicta, quse nescit legere. Quarlo conve-, 24 EPISTOLA XVI. #
nerunl litigantes coram judice, el quarlo filii liomi- AI) QUEMDAM PRiOREM NEAPilLITANUM.
ntim, qui judicant lerram, ut vuigariier loquitur, Commendat quentdam canonicttm suum Xeapoli
commorantem.
judicium respeclarunl. Pro ceiio didicimus eos non
liiiniis impudenler quam impriidenter primo con- D 1 Charissimo amico suo loiis prsocordiis aniplo-
sensu judicaturos,rcausam sludiorum non esse ju- ciendo Neapolitano priori, fraicr STEPHANUS, saltf-
stam absentisc causain f ob quam aul ipso jure non lem el tnuluse charilatis obsequitim.
fuerit lsesus, aut rvestiiui mereatur, cujus abscntis Ea jucunditate simul el Isetilia, fraler araaniis-
el studentis hseredilas dislracta esl. Si sic reos sirae, nominis lui recordof, quse animse veran*
proferre coniigerii/ el Juri communi conlrariuny' araiciliara deguslanti non minus affcral dileclionig
el senlenlise quam dedisiis, ut inimicum refraga- comraodura, quam deleclaiiouis condiracnfum. Imte
bilur et iniquum. Sed ad consequenliam irahi pote- cst quod si quos videro, qui te, aul qui lecum snut
rit in causis consimilibus, Pater, ut jam non sii, viderint, frequenter interrogo quis locus habiiaiio-
qui causa scholaruin patrios lares exeat, ne, dum nisvesirse? qui vivendi modus? quse domini car-
(29) Commendai hac episiola quemdam adoJe- stola inferins scripla, ac diplomala pontificia ad id
scentem, Joanuem nomiiie, Alexandro summo pon- obtinnis.se, qttoruni exsecutio Slephano nosiro de-
lifici, ut prabendam in Ecclesia Aurelianensi ipsi manrinla-csl.
iubeat iribui, quod factum fttisse discimus ex epi-
STEPIIANI TORNACE.NSiSEPISCOPl 52*
,8g
ne Iraire» ejus poriio-
dinalis (30) circa vos soilicitudo? qure deniqne fra- AV fuerit, obsecro, assislaiis,
noslroruin voluntas,- aut ibi coiumofandi diu- nem paternse suJistahtisc quse ei coutigerii, vi aul
iriim
citius reverlendi? Hsec auiem diligenlius pravo judicio sibi usiirpenl. Jam inaiurassem redi-
liusâut
non ut adyersis, qnod absit! congaudeam, tum, sed subvCcloria non habebain. Pfovideat mihi
iiHltiiro, meis ad vos geiniiia possim sequi-
sed ui prosperis condelectcr. Inter omnia et super Deus, ul cumiibris
fratrem nostrum R, libi com- tatura reverti. Temeritatis essel, Palcyin hoc ar-
omnia, dilectissime, a vobis aliquid peterej sed pietalis essei, ve-
lneiulo, gratias agens de prjeteritis a le ei exhibiiis liculo
offerre.
beneficiis,. prcces porrigens de fuliiris. Memeiuo, recundise nOn peieiitis
Paler ei fraier, illius filii noslri communis, et ju- 27 EPISTOLA XVIII
veiiliilem ipsius salubribus informa monitis, fove ADCUILLELMUM SENONENSEM ARCBIEPISCOPUB,r
consiliis, robora documeiHis. Quidquid ei boni fe- Bationem reddit cujusdam ne.yoliisibi commissi.
ccris, riiihi cOllaium et in plateis el in angnlis prce- Difficiles, el aut suani, aul regis Anglorum glo-
xiicabo. riam quoerenies, ut credo, Tiironeiisis provincisa
25 EPISTOLA xvn. episcopos invenimus. Primse diei congressu tisque
ADROGERIUM ABBATEM S. EVURTll. ad vesperam profraclo polius quam traclato, sufil-
B cere sibi ad satisfaclionem putabant, si canonici
Scribil se reversurutn in monaslerium, ut abbas
mandaverqt. sese offendisse dicereni, ut veiiiam poslulanlcs,
Domno ROGERIO(51) abbati S. Evurlii Aurelia- prornitterent se tale.aliquid de csetero non faciu-
nensis. ros. Sed quoniam in liis paucis verbis magna mali
Trinis, Pater, edictis et co amplius accingor ad maleiia latebal, ei diguiialem regiii lsedere in pos-
rcdilum, ne coiilnmacise pcenas luara; peremptorio lerum posse videbalur, nec nos prsebiiinr.is consi-
tlemum iiiissoûnum sufliceret pro omiiibus.etiarasi lium, nec iili prafibuerunt asseusum. Seqncnii die
nullum alind pfsecessissel. Ne crgo ideniilaiem 28 jam nihil pfoficienies erant, laboribus atit sumpti-
ipso jure non habeam, vel reslituiionis auxiliuni bus suis parcenlesi aut iiersonx, ut ipsi dixerunt,
noo merear, vel exspcclalioiiis' ope non adjuver, deferenles. Ulraiiique riianus iirtposiiioiiein, ordi-
advolvor pedibiis vestris, ut necessiiaiis inducias, natoriam scilicet el consecraloriara, salvb jure suo,
quas hacteniis ohjcci, conlumaciae non aseribatis, promiserunl.
ne conlrabatur Iieremodiiium super me (52), ne EPISTOLA XIX.
proceilal calculus in absenleni, cirjus absentia no- AD ANICIENSEM (55) EPISCOPUM.
Blrse reipublicsB commotlis elaboral. Moraioriis ex- «_ Rogat eutn ul promissum teneal et compleat.
ceplionibus abjeeiis, doraine Paler, id-pfomitlo, > Benediclus DeuS, qui post tempeslaiem sereuum
quortiam in Pascha, Deo volenle, transituin faciam facit, el posllaerym.itionom etflelum consolatioiiem
ad vos in grege Domini, et si non agnns, saltera ul infundit. Et nunc quoniam reddita voliis iranqnilli-
hsedtis.pascua ejus Ininiililcr ingressurus. Prsemisi tale et pace, in his qusc ad honorem el angmenlum
pueruni htinc ad mecitdrcversurum, cui si necesse Ecclcsise Dei soliicitum vos esse crediinus el dcvo-
(50) Inlelligit Joan. Pinziitnm presbyleriim car- precibns cl suiumi ponlificis Alexamlii inandaiis
ilinalein S. Auasiasia;, nalione Neapolilatiiim. pvo- (ad quein fescripsil cpislolam, qiiam inibi apud
fessioiie vc.ro cannniciiin regularcm apud S. Vi- Quercetaniiin videre esl) misit novos canrii.i.-ns
elorein : qui, ciini ecclcsia S. Petii ad Arani ISeapoli apiid Meapolim, interquos fuil R. can<)i):cusSancia;
resiaurasset, duos e sriis eoneanonicis, Peirum vi- - Genovefse, de quo in hac-cpistola.- Non diu tamen
delicet Peiragoiieiim et Hugonem a S. Germano^_ in lialia permansil, morte euim sublalus esi, umle
a Gniisio iunc S. V/ctoris abbaie obiinuii, uleos. . ejiisl. 29 Slephanus coinniendal euin piecibus ab-
in nnvarii snani ecclesiain induceret. Ai ciiiii alier^- batis S. Bariholorasei iNoviomeiisis.
eorura iaio. fiinclus (uissel, aller veio gravi oppres- (31) Legeiuiuin est Rogcrio non Rolierio u.l in
sus iniirniitaie vix respirarei, his inalis coinmoius- pviori edit., errore' scilicet nolarii, qui liticf.iin R.
Giiaiinns abbas S. Vicioris, Gruisii successnr, epi- Roberluin pro iAogerio peiperaii) inlcrprelaiiis 'es.t.
stolam Joanni cardinaii scripsil, quam ex cddiciiius D I Fuil autera Rogerius caiionicus regiilaris S. Vicio-
Bibliolhecae San-Viciorinre deproniplara Querccla- ris, a Gtiiiiliero e]u-.dem coeuobn" ahbate iuissus
niis insernil lom.- IV Sciiptor. hisl. Francorura, ciini sociis in iiioilasieiiiiin S. Eviirtii AiiroHaneii-
pag. 749, iii qua ha;c leginilur : tandem liumunum sis. ut ibi collapsam regtilareiri disciplinam resiau-
dtcain, secreta infirmitatum cipcriens, morlem vulde tarel, abbalisque in-eo dignilate piiimis insignilus
ft propter lerrie'iiisnelam asperiimem, ei cieris c/»n- esl. Sub eo Siephaiius. noster, tiiuiala vesle, tano
litalem corruptam fratres pttvesctinl,Quoniam si no- llici regularis aniniuiii ei habiliim indiiit.
strtttes. luici cumilliic vtidunl, quive spitliandi, euiidi ' (32) Iriem est quod diciinns Gallicc, defaut, et ne
el redeundi licibent liberltilcm omnimodatn, vix vel ideo calculus procedai in abseiilem.hoc esi, ne nl
mpdicum vivere possuiil isti clausiro conclusi, qim- coniuinax.judiceturac daiiineiiir. V
tnodo•vieerc posseiii, lais cntisas el occusiones fraires (53) Peirus Aiiiciensis episcopiis, vulgo Le Pny
prcetenduni, unde el tjravissimttm duco injiiiigerc; en Velay, cum Ameliis versareiur, donavil Sl<;-
ijuod si fit,.conlr.a votitntalem. suscipitur; si enim pliano abbati: S. Eytuiii lijonaslciiuin de Doa, di
iKiiifit, periculosc valde negatur. Pdrcai igiitir nitnc, Doe,m sua dicecesi situm, ut illud per suos cano-
ilotnine, infirmitatibus nostris veslrai clemenlicema- nicos regulafes in liieliorem siaiinn reformaiel.;
gtiiludo, et Ecclesicciiisltinles allendite necessiictlcs, qnorura ope laiidein Uiiii.uiiiesl coiigregalioni S.
;>:Egoenim iiiquibusCunquepuifiovesiris. sitin paralus Victoris Parisieiisis. Nuiic vero carioiiicoium Prsev
obedire maiidatis. Qu mvis aliqiiaiidiu leslilisset nionstiaifiisiiim Regulajsiibjacet;
aHas.-S.Victor.iS;-, V.kitfs tauitji hujus cariliualis
52S EPISTOL/E. — PARS I. AiN.Ii63-ii:7. 526
lum, rogaraus et pelimus ut donunr quod in capi- A eorum siliquas esurire. Movit nos ejus, pro quo
lulo 2S riosiro, praesentibus quibnsdam clericis supplicamus, snpplicatio, qui ut evadat supplicia,
nostris, Ecelesiae noslrse ei nobis fecistis, sine di- supplet desiderio quod opere minus fecit.
lalione, si lihet et licel, complealis. Proplerea misi EPISTOLA XXII.
ad vos canoniciim noslrum, venlurus el ipse/si ADJOTHONEM TURONENSEM ARCHIEPISCOrUM.
mandaveritis, el obsequiuni meuiii vobis et Eccle- Ipsius graitam deprecatur pro Conseranensi eleclo.
sise' veslrai longe ac prope seniper exhibiiurtis. Yenerabili Patri et domino JIITHONI(5i) Turo-
Mnndel milii doniiims meus, si qua» sunt contradi- nensi archiepiscopo fraier STEPIIANUS littmilis S.
cliones, quse vel auferre nobis duntini veslrum pos- Evurlii tninisler, pleniitidinem saJuiis ct gaiuiii.
sini, ve! differre. Taiilum enini nos laborem frus- Nibil honestitis chariiale, quoe ei incognitos Iigal,
tra suscipere rion nobis expedit, nec vos decet. el concilial separaios. Hsec Sepiciiii-ionem 30
Valete. Orienli, Gades Oceano (35), Laiinis barbaros salu-
EPISTOLA XX. f lis coinraercio foederavit. Hnjiis ofiicio dniiiiiuis
'«? ADB. AN1CENSESI CANONICUH. Conseranensis (56) elecliis nobis acccssit, concor-
Peiil ul benignum erga suos se praislel. dise filius, niansuetiidinis hseres, viiitiiuiii, ut
Menior anliquse Iiberaliiatis ei ainicilise veslrse, B credo, non inquiliniis, sed civisj non sestiniaior,
diera el locura vitlero desidero, quando ei ubi ju- sed judex. ln eo prndeniia; serrao, lenipeianlia; ri-
cuudo aspeciu vestro frui merear el affaiu. Causa sus, slatus fortiiudinis, jusiitiae nioltis, qiiadraium
prscslo esi, si eam promovere vnlnerilis et fovere. ineiiiiniur exeinplum. Non mi;.us rcligiose qnam
CieJo vos ab aliquo atidi.sse, quod dominns epi- studiose inora.ni fecit nobiscum, in altero cpisco-
scopus, conseusii quoriiiiidam canunicoruni vestro- pus, in aliero philosoplius, in utroque niaitirus,
runi, dointim Doe ecclesix nosirse concessil, ut in in nentro dissoluius. Pro tanio voiis viro preces
ea regularis ordo ad liouorein Dei ei profcctuin loci oiferre lum charilali conveuil, lum expedit lione-
feryentius observeiur, el ego, qui vester suiii, pos- slaii. Si quid gratise Sleplianus vester liabet i.nocu-
siui vobisciun frequeniius conversari. Proiude pre- lis vestris, abuntlel in viro piarssenii, et oblalas
cor inclylam benignifalem vestrain, de qua plene coraniiinis amici preces sibi senliat profuisse, iiec
coufido, ut sine diialione rera faciatis ad effecliira solnii) pro eo de fuiuiis preces porrigimus, sed et
perduci, ei si quee contradiciiones 29 ortse fne- de prateritis pleuas graiiarum refeiiraus actiones.
rinl, per vos el per amicos veslros sludculis 31 EPiSTOLA XXUI.
cxsiingui. '_, ADGUILLELMUM SENONENSEM ARCIIIEPISCOPUM.
EPISTOLA XXI. Bogat ut tueatur cantorem et archidiaconitm, nead-
ADHUGONESl ABBATEM S. BARTHOLOM.EI NOVIOMENSIS. versus eos prwvaleat ipsorum inimicus.
Rogal ut quemdam canonicum profugum admital. Solct iiinocentiam astulia supjilanlare, ct vervi-
Qiioniam ovis quse exlra gregcin est, liiporum lali dolus insidians, conscicnlias simplices aggre-
morsibuspaiei, nisi citius rediicauir ad caulas, ti diliir, ul quse noii rapucriiii exsolvant. Ista, Paler,
pccudis siiiiul periculum esl et pasloris.lid at:en- atteiidil et vindicai veritatis ei jusliiiae niinister,
denles iinprsesentiiiin lalore I. quondam canonico quoties aul condcimial subdolos, aut innoienl.s
et fratre vestro, bonam ejus reveiiendi ad ti.iiis- absolvii. Haec me vobis preces fundcre pro canlore
irum suscepiraus et approbavitnus volunlalcm. el archidiacono coinpelliint, quoruin fidein, et ve-
Precamur misericordiam veslram, ul adiius snp- ritatem, et iniegritalem mores prsedicant, faraa
plicanli pandalur, colligalur vagus et profugus clainat, et siticera rcligiosorum commendant le-
super lerram, slolam primam et annulum redonet slimonia,, elfquod non modicum est, magnipatriar-
Patcr, ne diutius aut porcos cogaiur pascere, aul clise prsefert aucloriias (37), cujus consiliis et ob-
(34) Vocalur alias Gotho, vel Jolcius in Chronico ronensis, cum enm onlinarunl in presbyterum et
Tiironensi, vel eliam Gocius apud Malliiseum Paris, in conseciariml in episcopum.
anno 1166. (37) Ex episiola scqnenti satis manifcste apparet
(38}Gadet, inquit Plinius, lib. iv, cap. 22, sunt duce hiiiic patriarcham non esse alium <iuam Peiriun
insiilceulira fines Bwoiicte provittcia:, et in extremo de la Cliastre archicpiseopum el patiiarcliain Biiu-
nostri orbis versus occidaiiem, extra freli anguslias, riceiisem, qui falo funcius cst auno 117! ; cujus
qtiibus Africa ab Europa dirimitur. Harum major di- ohscqtiio addicli fueraiil canlor el archidiaconus
cilur Eriibia, a Pomponio, propler Tyrios ab Ery- Biliiiicenses, in qnoiiim graiiam sciibiiur ha-c
tlirseo maii oiitindos, qui in bac insula urbein con- epislola ad archiepiscopum Scnoueiiscm, ac se-
didefunl; nnde Lncanus Gades Tyrias appellai. qtteiis ad sumiiiiini pontiiiceiii. Atcliipncsulcm an-
Huic adjacel allera insula itiinor Gadis appellaia, lein Biliiiicensein patriarchse liinlo ab antiqnis
unius tanltim siadii Euripo inieriabeiue ab aliera lemporibus decoraiuin legiiuus : saiiclus enim De-
direrapia, pascna habens pinguissiina. lbi lenipluin siderius Cadiircensis cpiscoj.us scrihens ad Seve-
faraosissimuiii' lierculi coitsccraium, ubi coluninas ruin Sulpiliura, euin jara palriarchsc noniine alfecil.
posuisse dicitur, vocatusqiie esl inde Herculcs Ga- Sed his lcinporibus solebant melropolilani omnes
diianus, ut videre est in iiunimo aureo Adriani ini- palriarcha; uoiiiine ilesignaii, ut liqucl de Prisco
pcraloris. et Niceiio Lugdiineiisihiis archiepiscopis apud Gre-
(56) Augnsiinus elecins episcopus Conseranensis, gorium Turouenseui. Nicolaus papa, scribens quo-
de quo liieminil episl. 18 his verbis : Ulramque que a<J Rodtilphuui archiepiscopum Biluricensem
immus imposilionem, ordinaloriam scilicel el conse- anuo circiier 860, agnoscil euni primateiB Aquitar-
iFaioriam, seiiieel feceruiii episcopi proviucisc Tu- nicum, ac-patriarcbse liuih) afficiti'
321 STEPIIAM .TOR3SAGESSI5EPISCOPI 328
sequiisiisque ad exitum vitae ftdeliier astiterunt. A EPISTOLA XXV.
Pro hi.s toto mcntis affectu rogo, lit et vos pro ipsis AD JOANNEM A. S. LECATUV.
domino papae benigiie scribatis, nC adversus eos Graiulaiur de faUsto rediiv.
prsevaleat homo; ne mendacium veritati^ virtuii Sanctissimo el Patri JOANNI (58) Piclaviensi apo-
xilium, dOltis lidei prseferalur. stolicae sedis legato, salutem, ct quam mundus dare
32 EPISTOLA XXIV. nbn potesi pacem. . .
ADDOMINUM PAPAM. Peregrinaiioneiii vestram :abseniia tanli Patris
Preces fundit apud snmmutn pontificern ih gratiam mihi feceral gravem, devolio tanti marlyris (59)
eorumdem canloris el archidiaconi. gratiosam. Redeunii summa graliarum aclione lae-
Insiar sacfilegii credimus esse veslram, Paler, tus occurro, quem summa oraiionum instanlia iri-
velle fallere santliiaiem. Sed liec impunitam sibi sijs fueram iirosccuius. RediiumiJesiderabam cora-
fbfe menliendi licenliain nosse debet, qui murum jnuiii salulbi propace princjpis niinus soIJicitus,
fidei, aul integritalisyestra: vailiim,,suoposse cre- qiiia mSnus sOlitus exorare. Gumulatius accessit
dil niaculare mendacioi. Quisquis ille est', suse ferat volis meis salutationjs officium, ei pacis signura
asiuliae pcerias, et qui innocens estabsblvaiur. Ex- oseulo ofis sui vobis a principe daliim .(40) levis
plorale viros lidei elboni apud nos testimonii, caii- mjlii liuniiaVii chariula, gravis lingua. Grescat in
lorem ei archidiaconum, non viilgari modo rcla- dies, obsecro, gratia; qnse laioen gratiarum non
lione didicimus, sed sagaci inqiiisitioiie percepimus displiceatauctori, nec dulia (41), qnae in quibusdam
et prsesenlia corporali. Nam et in civitate ipsorum nostri' temporis sacerdoiibus ' Jalriam exclusil,
tol accepiinus testimonia pro ipsis, lot indicia vir* veslram atideal opinionem lentarC.
lulis, tot innocenlioe consonas voces, iit de fide 34 EPISTOLA XXVI.
ipsofum maxime circa pecuniam bealoe memorise ADPBIOREM ETFIUTRESCONVENTUS CHARITATIS.
Petri palriarclise sni, vel depositam, ycl reliclam, Supplical pro qnodam monacho fugilivo, qui suus
quasi riefas sit dubilare. Orhnia sul) luce fecit ille prceceplor exstilerat.
prudens tesiamenii sui condilor, et in abscondito Charissiniis dqininis et Palribtis suis priori de
loctitus est iiiliil. Per manus feligiosorurn abbatiim (i2) Charitaie, et sanclae cOngregationi ejusdein
et, clciicofiim bonoc opinionis, qHbruiniiullus iiisi EcClesise, frater SffpiUNus S, Eyuriii iiiinister.
iidelis ei piiideiis circa peciiniarn iipfriliii siiiêt Movetur iisqtie ad lempora nostra cribellura Sa-
cxclnsa stiiit; oiiinia.et ecclesiis, ac moitasieriis, laiioe, driiii exspeciat et expeiit, ut frequenler ex-
ct pauperibiis, sicut ille magnus sacerdos eorum C cuiial filios excussqrura. At nqn deficiei fiiles Pe-
iidci conimiseral, erogata. Si quid dqlo actum esi, tri, qtii in casu suo nostram nieliens infinnilatem,
omnes illOs allaniinat iiccc culpa, nec esi qui se coiiversus
aliquando , fratres confirma.i ,'sanal
aliscondai a dolo islo. Sed cos, Paler, sictit tanto
jEneam, Tliabiiam suscitat (ii5), bases et plantas
scelere involvi religio probibet, sic opinio credi corisolidat elecmosynam posinlanlis. Hunc imiiare
v.eiat. Pioinde aancs.i*;aiivestrrc preces fnndimus, qni prseesi qui subes ainpleciere, ut tu dispersa re-
tit eofuni laboribus et pudofi parcat paterniias tu colloces revocala. Exivil a vobis qui de
voces,
\eslra, et qtii.a fraude sunt extranei, a ptena sint olim noster charissiriius A. et a lanio
nobiserat,
33 '•ieni. Tn.lioc exaihine, Pater, nec severitatem separaliis collegio, minus probanda missicme solu-
sentiat verifas, nec honeslas siicciimbal bneri, nec tus est, nec lamen secutus est viani Balaam el Bo-
igrtoiriiniosa suspicio absorbca! bonum nomen. sor(44), sed.ad gregem ..albi (43) velleiis 35 sese
(38) Joannes dictus de Beliemains, vir magnae defecerarit.ul regis votis, eliam iriiquis, favercrit.
litierainrse el eloqueniiaB, ul vocalur a Roberto de
(42) Charilatis insigne moriasieriura sub Regula
Monle iri Ghionico, in- episcopnm, Piciaviehseni de- Benedictina
^jgnatur ariiio 1162, Qitam qnideiii Ecclesiam sari- -.siirim, incliOatuincongregalionis Cltiiijaceiisis, ad Ligerim
ctissirae rtexit per 20 ferme aniips, narii van. 1181 '" nieOn fuit aiino ;1'056iseciinilnra Chro-
in arcliiepiscopiim Nafbonenisem 5assuriiptjis est. Vizeliaceiise, vel 1069 ex Ghronico MaUea-
certsi, fiindatumqite a Giraudo nobili quodam et pio'
(39) Sciljcet S- Thoma; Cantuariertsis, ad cujus viro.
iuniiitum peregrinaiionem Siiscepefal Joarines isle qiii ibi vitain religiosam amplexus est.
(43) Agil de miracnlis a B. Peiro perpelratis ui
iîciaviensis episcopus, cujus olim araicusexstiieral, , habeiur
siciit el SlephanUs noster. Eralaiitem Anglns na- AcfMumcap.niet ix : htcc repelil epislo-
la96.
iione, el canoiiicns Eboracensis ac thesaiirarius
i"ueraiantequain ad episcopaiuni Pictavjensem vo- secuii (44) Alludil ad id quod dicitur II Pelri, cap, n,
careuir. v' viam Balaamex Bosori ld esl noii declinavit
a via recia etjusta, ut sequefelur Obliquam etper-
Ô) Videlurqnod princepsiile fucrit Henricus II versan).
Aiiglise rex, Joaiini qnondain infensns, quod paries Intelligil monachos Cislcrcienses, ad quos
S, ThomsDtuerelnr, sed hiodo ipsi recoiiciliaius, tit ille(45)
iie quo hic agitiif confiigerai, perfeelio»is stii-
patet ex hae epistola. dio : at c.iihi laboriosuin et duruin nimis vitse ilio-
. (-11)Ciuii dulia sil hortor qui exhibetur regibus jurti genus, qui cullura» agroruiii prapriisinauibus
ei principibus terra;, lalria autem dicalur ciillus vacabaiit, experlus esset, ad primam Chafiiatis do-
qni reddittlf Dco, Regi regiim : argnil qiioruiiidam niuni reverii teniavil, et ul in ea bencvole adiiiii-
sacerdoiiim ignaviain, qtii ciilliini pfincipuiilmundi leretur, iteruin preces Slephani qqondaBi discipuli
I)ei obsequiO prsepoiiebailt. Elnoiat praecipiie cle- sui adhibuit. ;
ricos etpfscsiiles Anglia;, qui a paiiibustS. Tliomse
329 EPISTOL^. -PARSI. AN. 1165-1177. 330
conferens, difficiles etdissimiles viasprioribus ob- A . In praelatis grafiias, in subjeclis humilitas cora-
vias expef lus est. Laudanda in hoc viri devotio, mendalur. Primam lemperat misericordia, sectin-
qui, cum exisset ab Jefusalem, non descendit in dam obedienlia magnam facit. Ulramque vos am-
Jericho, sed in Bethlehem maluit commorari.lbi la- plecti considero, qui grato religionis arlificio et
inen linguani quam non noverat audivil, nec diver- prseesse nOslis, et subesse. Inde est quod tanlo
terunt ab otieribus dorsUm ejus. Occurrit ei novi- confldehiius preces vobis oflero, quanto convenien-
tas ignota, eta pfimse' cmitemplalionis otio, in se- tius intelligo vos et errores corrigere, et infirmila-
cufi ei falce dejecerunt eum ; el qui nulriltis fuerat teraporiare. Amicus isie meus, et aliquando ma-
ift croceis eioquiorum sacrorum, mantis ejus in gisler meus, post 37 exitum suum a vobis dura
cbphino servierunt. Movel et monel eiim conscieri- expertu§, el suavium expers, in spiritii humilitaiis
tia mordax, ut ad sinum redeal Ciiarilalis, et sa- 0t aiiimo conirilo revertitur ad matrem Charilaiem,
tietur ab uberibus ejus, qui cum scandalizalis uri- quse nulli revertenli gremium suum Claudere con-
iur, cum infirmantibus inlirmaiiir. Confiteiur er- suevil. Dolct se collegium Sacrum dbreliquisse, et
rorem, culpam persequitur et abjural, elpurgatu- pcenilentise notas indices lacrymas prodit lam
fus excessum irahi desideral ad viciimam disci- copfusio supplicis quam confessio supplicantis.
plinse. Occurrai pater filio reverlenti, deoscuietur Precor affectione qua possum; effiindite cordsl
rniserum, sloiam primam el annuhim reformet, ne, Veslra super illum, et a lenebris inlerioribus indu-
si adversiim hominem obduraverit homo, Domiriitm ciieeuni in candorerii lucis seternse. Sentiat medei
sibi senliat obdurari. Sed nec in frairibus obmur- vobis, eisi non aliquid meruisse, oblinuisse tamen j
muret revertentis' ab agro senioris frairis crudelilas, me suscipite in illo, cui quidquid impensum fuerit;
quominus praeveniahi ih benediGtionibus dulcedinis, mihi impensum reputabo.
eum qui perierat etest invenlus. Cogit nos in tan-
tas assurgere preces, a primis litlerarum rudimen- EPISTOLA XXViii. /
lis, prisca viri notiiia, muhicipiuni cOmmune (46),
quod ambos edidit, et aluit, et, quod est majus, ma- Amici sui [avorem deprecatur ' pro eodetn mo-
naclio.
gisterium ejus, qupd inlef Jpsa ariis grammaliCse
auspicia sortiius srim. Coricilianl sibi precum in- Inlercedere pro ariiicis et necessitas urgel, et
stantiam mores hominis suaves, litlerariim Cumu^ charilas
persuadet. Ipsam autem cliaritatem dixe-
lus, pcenitenlia quam pirselendil. Si quid sum in rim necessilatem, quse quamvis sit patiens et be-
oculis vestris, preces meas admitiite, ut de collato iC
nigna* fortis tameri ui mors; quse difficilia ad facili-
fratri beneficio vobis in plenam gratiarum aciio- tatem reducere consuevil. Inde esl quodproprae-
iiem totus assurgara. Impendelur mihi quidquid ci seritium lalore. amico quodam et magistro meo sup-;
fecefitis, cujus ei adversis compaiior, et prosperis plicare cogor et scribere, ut qui lapsus cst}iet er-
coexsulto. foris sui veniam poslulaty si non sibi sufficit, pro
36 EPISTOLA XXVII. riobis merealur atidiri. Tottis in preces assurgo,-
A.DSUBPRlOREM totus ih graliarum actiones assurgam; Slale pro
DE CHAR1TATE
me, obsecro, in hoc confliclu ptecum, et,ul matris
Bogat pro eodem fugiiivo, ut denuo admitlatur. reducatur in gremiumj mecum, obsecro, poslulatei
Charissimo domino el amico suo A. subpriori de Meum seslimo quidquid ei pro me beneficiorum el
Charitate, fraler STEPHANUS de S. EvurtiO; oralio- misericordise conferetis
nis muluse commercium.
(46) Iri eadeni urbc, scilicet Aurelianensi, nali, communem palriam scirlili fuerant.
J?At»ot. CCXL 11
S3I STEPIIAM TORNACENSISEPISCOPI 332
STEPHANI
EPISTOLARUM
PARS SECUNDAj
Gonlinens oas quas scripsit cum esset abbas S. Genoveiee Parisiensis, ab anno 11T7 ad
annum 1192.
38 EPISTOLA XXIX. A 40 EPISTOLAXXX.

ADABBATEM S. BARTHOLOM^t. Preces apud ivsitm ftindii pro quodam amico suo qui
Narrdlquid agalur apud canonicos NeapoHlanos. ejus ope indigebat.
Abbaii S. Rarlholomsei, salutem, prosperilaiem AD MAGISTRUM ROBEIITDM.
etpacem. Charissimo amico suo magislro Roberlo, salutis
Ul implealur quod dicitur : Qui audit, dicut pleniludinem, et gaudii perfeciionem.
vehi (Apoc. xxn)'; et audisse nos diciiis, et ut ve- Jucundo fruor speclaculo, quolies aut tui npminis
niam, me rogalis. Volum peregrinalionis iiullum audio sonum, aut luse recordationis ingredior co-
"feci, qtiam tamen rion differrem, si occasio se offer- gilalum. Facil hoc et prisca sludiorum nosirortiM
ret. Occasionem auferuni occupaliqnes, 39 mia- comraunio, et niortim luorum communi gratise con-
fum inalilia diei sufficil, quarum mali strepiius non veniens liabiiudo. lride est quod in negotio prsesen-
solura Mariam meairi irapediunt, sed el Martham tis amici mei secura tibi supplico confidentia, ul ei
•Confunduiii. Iriterim horascapto, momenla consi- pro amore meo consilium et auxilium impendas,
dero, si foite furari possuin negotiis otium, quie- quo et preces meas sibi senliat profuisse, ei in
tem labori, faciera aniici confabulationibus amiu- curia domini mei aliquem me amicum liabere co-
lofum. De Neapolilaho rioslro nihil aljud didici, gwoscat. Causam habet coram domino meo, in qua
nlsi quod inlef abbatem et priorem nescio quod quoniam mei cppiam facere non possum ad eum-
irionstruosum prselalionis genlis expriracns, sic dem, absemia, piecor, mea per tui prsesenliam sup-
iiirunique portenditj ut neulrum exhibeat; sic de- pleaiur. Opiniintur aliqui de me supra me, et alio-
-ciiiiat iii iieulrum, ut. alterulro non ornetur. Dc rum Kslimaiio sic excedil conscienliara meam, ut
donio cardirtalis in niimero, el pondere, et mensura exosam habeam quandoque confidentiam alienam.
dispensatur eis ; unde mercenarii polius quam filii, Talium esl uriusprseseniium iator amicus raeus , et
stipendiarii qriam milltes, pfsebendarit quani cano- in curia domirii mei (48), in qua .iiegoliuriihabet,
nici reputamur. Frater R., quem cum eis niisiinus, me posse aliquid confilensj-el confidens, ul vos et
ultimum apud eos dieni clausil, el eo nos reddidit cseieros araicos nfeos pro ipso solliciiem, sollicile
trisiiores, quo canlicum Doraini iri terra aliena me compellil. Dilectioni veslrse preces fundo, ut'
cantans, fralrum suorum non oblinuit sepulluram. ei pro amore meo, et in agendo dictelis consilium,
Cecidit funiculus sonis, imo morlis hujus super et in postulando palrocinium prsebealis.
nos, el super filium nostrum. "Videat quid fccerit 41 EPISTOLA XXXI.
(47), qui tantis nos impulsionibus adegit, ut de ]C A.DBEMENSEM AUCUIEPISCOPUM, PRO ABBATE SANCTI
sinu nostro lalem juveneni eriperel violenler, quem BARTUOLOM.EI N0V10MENS1S.
in alieno solo solum prseter alios sepeliret. Roga- Bogal ut benignum se prtebeat erga hunc abbalem.
mus, Pater, ut animam ejus coram Domino Jesu et Humiles vobis, Pater, porrexeram pieces pro
commendelis oralionibiis, et oblalionibus adjii- abbate Sancli Bariholomsei, viro simplici etrecto,
velis. et limenle Dominuin, quas paterno,ut consuevistis,
(47) Loqui videturde Guarino abbale S.Viclo- (48) IseratGuillelmus, archiepiscopus Senoncnsis
ris, qui pro ea auclorilate qua poliebat in omnes ac deinde Reraensis, cujus obsequio aliqiiaiido ad-
congregationi Viciorinse ascfiptas domos, R. can. dicius fuerat, ejusque clericura se fuisse profiieiur.
lleg. S. Genovefse, de quo epist. 16, niisil Neapo- Curia anteiu sumitur hic pro foro in quo causae
liiii, coegitque Stephanum abbalein, euni reliiiere agilabaniur, et~jndicia reddebautur.
cupienleiri, uivituni licet, diiniltefc.
533 EPISTOLJE. — PARS. II. AN. H77-U92. 534
animo benevole suscepistis. Homo senex et infirmus A . ac laborum voltintaria patieutia , de ipso prsesumi-
acdebilis, etqueminulta circumveneruni iucoin- musfidei fructum et salutis ac laboris. Capicerins
moda, si viatn adversse peregrinationis fuerit ag- sanctse Crucis (52), cum ad Sanclum-Jacobuut
gressus, viam iiniversse carnis facile est ingressu- iret, in capitulo Legionensi conversionis ejus bo-
rus. Parciie, obsecro , canis ejus , el ne homo Dei num audivit teslimoniuin, quo el ipse illi benefa-
injuste vexetur, aucioriialem vesiram opponiie, ceret, et nos ad beneficium ei devolius invita-
inolesianicm compriinite, molestias cohibele. Con rel. i
iisus de benignitate vestri,responsifvirum reliuui,
43 EPISTOLA XXXIII.'
viam distuli, securitalem promisi. Agiie, Paler,
ADABBATEM SANCTI BARTHOLOlljEI.
obsecro, tit lantus altaris minister allare, dc quo
coiitenditur (49), quiete possideal; episcopum, qui De contemptu lemporalium pie disseril.
conlendil, pacatura senliat; auciori pacis el fun- Grata esl occasio, qua3 ad correclionem vestram
dalori quielis suse gratias agat. Scio enim quia nec dedit mihi maieriam rescribendi. Salulalionis mese
tantie gratise vestrae erit ingralus, nec lanlis be- formam notavit diligcniia veslra, litleraruni
neficiis indevottis. Valele. super-
13ficiem attendens, non medullam. Profiieor me sane
spirilualibus panperem, lemporalibus abnndantein,
42 EPISTOLA XXXII. in utrisque.tamen nihil in nobis lanquam ex nobis.
ADELEEMOSVNARIUM REGIS(50). sed sufficientia nostra ex Deo est. Nunc landem
liber a jngo sollicitudinis et curse, qure cor uiil et
Bogal eum ul regis eteemosynarum beneficio frui sollicilat, oralione delecior et
tacial Judceum ad Mem conversum. lectioue, sciens et
ruminans quia eril lempus quando nihil invenient
Raro accidit, ul de plebis incircumcisae duriiia oranes viri diviiiarum in manibus suis. Ego auteirj
in novam Ecclesiae renatus infanliaiu fideliier ali- videns pauperlalem meain , cura Paulo dicu,quia
quis converseiur.1-Quod si prseier exempla qtisc vi- diviles facii sumus in illo (/ Cor. \),lqui dat
dimus occurrerit, eo carius, quo raiius amplec- omnibns affluenler, et non improperat Nec
de Judseis ortus (Jac. i).
lendum. Pauper isie parciitibus, selalis noslr;c, nec propositi est, ut illos ameiuus
Judseorum scandalum, crucem Cbrisli non erubuit, divitias, quas ajrugo et tinea demolitur, quas fures
etab episcopo Legionensi (51) bapiizatus, de massa cffodiunt el furantur. Idem et de .vobis
Ecclesise suse cano- sesliino,
perditionis inler caiholicos et vestraiu considerans prudenliam et seiaiem.
nicos traiislalus esi, disciplinis ct ininisteriis ec- C
clesiasiicis legendi simul et cantandi plurimwm 44 EPISTOLA XXXIV.
edoclus, in scholasiicos sudores sese dedit, ubi ADREGEM HUNGARIJE (53).
vestris pariter, quoniairi ei, Deo volenie, manum
el aliorum suslenla- Quemdam adolescenlem Huiigaram vita" functum,
semeLaperuislis", eleemosynis pie Parisiis degisse leslatur.
tur. Precamur, Pater, si placet, ul in numero
Nobilissimo R. Hungarise regi, STEPHANUS
pauperum illorum qui pro domino vestro, domiiii de San-
cla Genovefa dictus abbas, loiusque ejusdem eccle-
regis nostri filio, alunlur, eum compulari facia-
sisc humilis convenius.
tis, quoniam et ipsius .verecundia, elpauperiaiis
(49) Haec vox altare non sumilur hic pro mensa catur eleemosynarius a Sigeberto an. 1160. lllum
in qua offertur sacrtim el incriientum missae sacri- aulem ad quem hanc miltit episiolam Siephanus ,
ficiuin, sed, ut usurpalur a veleribus scripioribus, arbitror' esse prselatum aliquem, siquidem etim
pro sacerdolio seu parochia , dc qua eral conlro- patris nomine interpellat, quo episcopos tanttim
versia inier quemdam episcopum et abbatein Sancti etabbales afiicere consueveral, ulin cseteris epis-
Bartholoinsei Noviomcnsis Hugonera, coram archie- TVlolis licet adnotare.
piscopo Remensi metropolitauo. (51) Legio urbs esl celeberriiTia Hispanise, vulgo
(50) Eleemosynarii regis dicuntur illi clerici, Leon, et caput lotius regni Legionensis.
quibus rex utilur in divinis, sacrorum minislerio (52) Munus capicerii, Gallice Chevecier, in ec-
et eleemosynarum iargiiione. Fit auleni meiilio clesiis cathedralibus ac monasleriis est ul res sa-
eleemosynaiii regis in capitularibus Caroli Calvi, cras curet et custodiat, quem quidem alio nomine
apud Carisiacum condilis anno 877, in quibus rex sacrislam nominamus. Dieilur autem eapicefius
sic loquilur : Si nos in Dei sanctorumque ipsius quasi capiens ceram, quod ejus oflicii sit ceros
servilio mors prcedccupaverit, eleemosynarii nostri qui a fiuelibus altari et sanclorum reliquiis pio
secundum quod commendatum habemus, de elee- cullu offeruntur, recipere, el ad usum Ecclesise'
mosyna noslra decerlent. Nominantur auiera illi praeparare. Quidam eumdem fuisse capicerium ac
eleeraosynarii, quofum quidam erant prsesules, ut priniiceriuni arbitrantur, ob parem fere nominis
archiepiscopus , Franco episcopus,
"jincmarusabbas signiiicationem, quibus tamen non assentior ob
"^^nus ; quidam eliam corailes sseculares, officiorum disparem l-ationera.
ul.* g-iohus êt Rernardus. Invenitur eiiam quod (53) in epistolis edilis litulus esl R. Hungarise
Sud eosêûn('ae stirpis, ille clericus,titulo
qui polior regi illuslri, sed male posuil R. pro B. per'quod
deco- Rela Hungarise rex designalur, qui hoc regnura ad-
^baiur. jyevtsifabat, archicapellani
T? .a j^Yeniluf^mosynarii primarii dignitas in- ministravii secnndum Ranzanum in Epilome rerum
niorew ' cujus «vUiliumregis, ante Ludovicum Hungariarum, a 1172 ad H90.
1 ^<i5 Sagiensis episcopus vo-
535 fcTEPHANITORMCENSlS EPISCOPl 336
Maiiifestis ad nos veriienlium indiciis lexperti A Conlrislari, sicul «1 cseleri qui spera non lia-
siimus, quia justiliam diligitis, et colitis verita- lient, super filio vesiro bonse memoriseBethlehein
tem. HSRC est isublimitas regni vestri , lisec vestri nOn debelis, quoniam in sancla confessione, in fide
vgloriaprincipatus. Inde est quod exCelleriliaihves- catholica, in spe comiiiuni, in eharilate non ficla ,
trarii scire volumus, quia bonse memoriae adoles- in manu Domini spiriium suum commendavit. In
cens Belhleherii (54), qiii apud iios in Doiriirio ecclesia noslra coram clericorum el laicoruin raul-
requiescit, in sancla coiifessione el fide calholica , titudine fideli, missis peraciis et oblalo pro eo
coram omnibus,absque conlradictione' seu qtterela vivifico.sacrificio, sepiillus esl. Crediti aut debiti
creditorum aut fidejussoruin, in ecclesia noslra nulla irienlio, nulla46 commemoraiio querclarum.
sepullus est. Sed et curii"riiipef ob hanc.eamdem Occasione ruriioruni quorumdam, quos poslmodum
causam nuntii parentum ipsiiis ad nos yeiiissent, falsos didicimiis, yenertinl ad nos nuniii vestri,
llijigenter inquiri fecimus, -an aliquo debilo, sive cl, sicul tlixiinus, iiihil corum quse dicta fuerant
apud Chrislianum, sive apud Jud.viiin obligatus Pa- invenerunl, diligenler a nobis inquisiiione facla
xisiis45 teneretur.Facia circiierdecem diebus hac pef dece.mcirciterdies»nec Christiarius nec.Judsetis
inquisilione,npn est invenlus, qtii vej priri,cipali- " apparuit, qui sibi prsedictum hiiuni veslrum aliquo
ter, vel secundario prsedicium adoiesceniem sibi debilo dicerel obJigaturii. Haic vidimus , liaeclesta-
/diceret ohligatum. Parati erant proedicii riuniii iiiur. Decselero vobis quotidianas et uberes gralias
solvere, si quis sibi pro eo fateretur deberi. Ve- agiiniis snper beiieficiis yestris, qui primis secunda
rumiamen sicut nori comparuit crediior, sic ef de- imineribus addidistis. Attulerunt nqbis xenia (55)
fuit fidejussor. His inierfuerunt clerici de regno devotiouis Vestra, duas casulas (56) scricas, et
vestro Jacobus, Michael, et Adrianus. Valeal unura vexillum ^(57), et marcani afgerili, cuiu
sanctiias vestra, et regnum vestrum coram Do- nummo aureO, et quinque solidis (5.8)-.adfacien-
vminoroborelur. dum calicem, ct equum album ad convehendos
lapides in opus sedilicii noslri liberaliler obtule-
EPISTOLA XXXV. riiiii.
ADt. ET EJCSUXOREM.
Retribuai vobis Deus in vita seterria, el-pro tan-
Consotalur parentes ajjlicios de filii morle. tis beneficiis vcsiris benefaciat jvobis in seternum.
L. el Christianseejus uxori, salulemetfrequenlem "
"''' Valete. . ;
in oratioriibus memoriam.
(54) Nomen proprium nobilis Hungarise adoles-C liquis. signis ablalis, aquiiam tantum ixomani»
centis, qui e vivis Parisiis sublaius in ecclesise legionibus dicavit; quam qUi gestabat, aqiiilifer
SanciaS Genovefsesepultus est, cujus pbilus noiaiur dicius est. PoSlea lenipore imperatorum eOrum
'in Necrologio ejusdem inEal. pecembris, his ver- noraiiia vexijlis impriraebantiir, ac iraagines signis
bis : Obiit BethteKemclericus quidqm de Hungaria, imponebantur. Sueionius inVespasiano, cap.'6, ail:
prp quo pdter ejus êt mater dederunt ecclesicenos- Notncn ejus sine mqra vexillis omnibusinscripserunt.
irce preiiosadrnanienia. El Tacitiis '.'Quorum imagines pro vexillis sectili
(55) Licei proprie xenia sumaniui prO dOhis qiise foreht:; eos imperalores deligereht. JJnde Constan-
amici sibi mittere «onsueverunt in anni piinior- linus Christianus effecius, nomen Chrisli yexillis
dio, accipiiur tamen ih hoc loco pro munere quo- suis inseripsit, ul noiat Eusebius , ei nuinmi ejus
libel. Legilur in Capitularibus Ludovici Pir, cap.5 : ac (iliorum fiderii faciunt, quod in ConsianlinCuu-
Videam ulrum episcopiin chcnmeundo parochias, si liiismaieex nostro riiuseo depromptp vid.ere est,
indebita xenia a prcesbytem exiqanlur. De his xe- ei iiinc sacroruri. vexiliorum forma manavii, iu
niis seu.-mtiriefiiius mentio habetur in Necrologio qiiibiis piclse acti Clirisli el sanciorum itnagiiies a
Sanctse Genovefse, ut superiiis reluli. Christianis cleleruniur, Ciim ad; supplicaiidum ali-
. (5(j) Casiila es.t yestis illa extefipr qua utitiir ctibi proceduiil, iil nolalPrudeiiiius, iib. n, in
sacerdos dum sacriim missae sacriliciuni pefagit, Syiiiinaeluiiu, vexilluiiique !atiiiqiioTocabulo iaba-
alio nomine planela dicilur,ul legere est in eoii- fuin appellal :
cilio Tolel, sub Honorio I, canl. 27 : Presbyter,
si a gradu suo dejeclus in sancta synodo recipiatur, n Chrislus purpureum gemmato~iexlusin auro
accipidt de mcinu episcopi orarium et ..planetam. Signabal labatum. ,
Legiiur qupd.planeta S. Pelri aposlolorumprincipis,
ab Aniiochia Parisias allata, in ecclesia SanciseGe- (58) Nummi aurei apud:fanliquos Romanos iis
novefse quondatn asservala fuerit, ubi paralyticum plaue erant, qtios eiiain nunc servamus in cime-
sanavii, pravsenle Hugone Cluniacensi, ut referiur liarthiis nosiris nuniisniaiiim duplo Hispaiiico
iti ipsliis Vita apiid Suritini, vdeqiia etiam meiiiio magniiudine et pondefe non miilium dispares,
liabetur sub nomine Casulse S.Peiri, inepistola ncc excediiiit;valore tredecim aut xiv librasTuf ohi-
Suggerii ad Eugenium papam apud Querceiaiium, cas. Solidi vefo aiifei; quales li fuefuritde quibus
ionii. JV. . . ; ' hic serrrio (siqiiidem iiondiiin afgeriiei iniisu erap»""
(57)Vexiilumapud Romanoseratsignum miliiare, per Galliam) humini'nosiri aurei joondusali^r30-"
de quo Vegetius, lib. II, ait: Ciim centeni miiites luluin excedebarit, acceduntque adTsu^™ st'X'
sequerenlur non soiutn vexilluin suuni, sed etiam librarum TurOneiisium"atit circiien*rjasafj t"^*
eenturionem, qtti signum habebal ingalea. Plinlus, ejusdem modi sesiimaniur in legpianisoiitliva^^T«Û1w
.lib. X, iiiter ea "noiat. aquilain'., lupura , eqiiura , rem XLdenafiofum. Servaiu><fyefiea.
apruni, quse singulos o.rdine.sniilitares anteiliaril, antiqui in eodeiri cimeliojJ*»^
hastis aflixa. Caius Marius anno consulatusn,re-
'
557 EPISTOLJE. — PARS II, AN. 1177-1192;: 358
47 EPISTOLA XXXYL A res, iiiide jura sumuntur; Specialilcf eos diligimus,
AD'PORTDENSEM EPISCOPDM et diligimur ab eis, quortim. aniiquse socielatis et
(59).
diiiturni conviclus -reliquias sub honeslse recorda-
ul
Rogal peliiiones decani ei succenloris Ctirnolensis tionis memoria
admiltat, et curet adimpleri. reiinemus. Preces fundimus sancti-
laii veslrse, ui eorum desideria,. peiiiiones, vpta et
Ecclesia Carnolensis (60) inter comprovinciales suscipiaiis benevole, et benefice complealis,.
etlonge positas, sicut eslaucloritaiis praecipuse,sic
et erit opinionis prseclarse. Nara lanio proftindius 50 EPISTOLA xxxvm.
tenemur4S diligere, quanto profusius ab uberibus ADGRATIANDM CARDINALEM...
consolationis ejus et blandinieuta suscepimus,. ei ne quemdam canonicum quinquies ejectunu,
Bocjat,
fomenta. Collidunlur viscera ejus, ct in qtiibus- recipere cogatnr.
dam ftliis suis reperit pravilaiein. Hujus compas-
sionis zelo perinoii dccanus et sticcenior Ecclesise Venerabili domino digno Dei gralia GRATIANO»
cardinali sanctae Roinanse Ecclesiae, STEPHANUS
Carnotensis, domioi papse misericordiam et cxpe- du Sancta(62)
tuntel exspeclani. Amici nostri suiit ex diulurno Genovefa, salulera.
JJ Reliquise cogitalionis mese dicra fcslum agunk.
conviclu, et honeslse conversationis suse lesiimo-
recolo rae fuisse socium veslrum in,
nium prisca nobis eorum socielas reprsesentai. San- milii, quoiies
auditorio Bulgari (65), quem modo lselus suspicio-
ctsc palernitaii vestrse preces fundiraus pro ulri^- doininum nieiiin in minisierio Petri. Ei quoniam.
qiie.Vqtioruin ncuirum juslo desiderio suo fraudari
gratia vestra raerila mtiltorum cxcedii,,. et vota,v
volumus, et alierum in allerulro confidiinus ailju- qiiomvis erga vos aliquid videlicet nieruerunt,
vari. Eorum petitiones sicut noslras suscipite, et
precor ut quem benevoluni videre merui, benefi-
in oculis domini papse commendabiles faciat ees cum merear invenire. Quidam disseiisionis el scan-
gratia vestra, qui de nobis confidenles mendicare dali filius, olim canonictis nosler, qui propier in-
snfiragia nesciunt aliena. tolerabiles et enormes cxcessus suos quinquies de
49EPIST0LA XXXVII. ecclesia noslra ejectus est, dominum papam suo
ADPRSNESTINDM «lendacio circumvenire perienlai..Mandaio domini
EPISCOPUM.
regis, qui perversa illius hominis opera novcrat,
Causam decgni st succentoris Carnolensis ipsiuscurte
commitlit. regni fines abjuravit, verberavil plures e frairibus
noslris, et ad lillimum priorem nostrura virtim re-
Prseneslino episcopo (II) STEPHANDS de Sancia C ligiosum et honestum repelitis ictibus pugno impie
Genovefa percussit. Mihi quoque multas et acerbas contume-
Caniolensem Ecclesiam in regno Francorum lias, postquam a curia reversus csl, irrogavit. Ma-
commendabilem ct cOmmunis opinio prsedicat, et nifestavimus domino papse pcr liileras capituli no-
antiqua digniias repraesenlat. Ejus quietem et pa- slri qualitalem lioniinis, quem ignoiat, 111,agniia
cem lanlo arciius diiigere debemus, quanlo altius verilate, et ipse mandei quid yoluerit, et nos qucd
beneficia ipsius el sensimus.,-et senlimus. Move*- mandaverit faciamus. Malumus enim, si d.oniino.
inr in ea lilii conieniionis et rixse, ct minimas oc- papoe placuerit, peslem illam cum periculo .nostro
casioncs usque in maxima scandala prolendere suscipere quaaa inobedientes apparere. Precorbe-
moliuntur. Compatienles matri suse prse cseleris nigniialem veslram ul, pro Dei ainpre el Ecciesise
dccanus et succenlor, ad dominum papani suppliccs nosiroe 51 conservanda concordia, a tanio incom-.
accedunl. ut inde injuriariim punianiur procsumpto- modo libereiiu ?
. (59) Portuensis anlisles unus esl cx sex cardina- Cnuionis Angliae regis, ut leslalur Malmesburgon-
libus episcopis scdis Romanse sulliagaiieis. Porlus sis lib. HDtigeslis Anglorum : Bex Conut ad irans-
atitem civiias 110:1 longe ab Oslia quse ab Crbe xvni rj marinas ecclesias pecunias tnitlens, maxinie Car-
noium ditavit, ubi lunc fiorebal Fulbertus episcopus
milliaribus distat. llanc olira Claudius impcraior
sedificavil ad naviganlium coiiiiiiuiliiin. Callixius in sanctilate et philosophia nominatissinius.
vero secundus pontifex max., anno 1120 liujiis (61) Est Prseneslinus episcopus unus ex sex papse-
urb.is sedi univil episcopalum SiIv;cCandidse. No- suffraganeis.xxv Prseneste autein utbs est anliquissima
nien aulem. Porluensis poniiiicis, ad qtiein hsec Laiii, quse uiilliaribus abesl Roma. Episcopus.
epislola dirigilur, videlur fuisse Theodiuus, qui auiem ad ex quetn dirigitur lisec epistola, fuit, ut.
eodem Cghello, Bernaredus, quondam.
secundiira Uglielluni hanc sedeni 1eneb.1i terapore cojligitur
Alexandri IIL abbas S. Crispini Suessionensis, ad quem scribit
(<50)Celeberrima. est hsec ecclesia et omnium Pelrus Cellensis epist. 21, lib. vm. .
sacrarura aetliumnon solum per Gallias, sed eiiain (62) Magisler Cratianus Pisanus ex subdiacono
ioio orbe Clirisliaiio antiqiiilate primaria : quippe el sciiplore apostolico faclus est diaconus cardina-
quse in iionordni virgiriis. paritur.aj dicaia fuerii a lis SS. Cosmse el Damiani ab Alexandro Ul, el S.
Druidibus iiujtis gentis sacerdotijjiis, duceniis au- R. E.Cancellarius. ln ejus devenit amiciliara Ste-
iiis aniequam ,JB.Virgo Deipara nasceretur. Ac po- phanus, cum ambo sub eqdera raagistro litlcris ope-
.stea Clirislianis - ritibus, cum fides in Galljas fiiit ram dareni.
invecta, consccrata esi. Fuibertus cpiscopus, iii (65) Fuit Bulgarus celebris jttris doclor in aca-i
eain quam iii.odo cernimus eleganiiam aiinoxirci- deraia Bonouiensi, de quo alibi fusius agetur..
ler 1020 illam reslauravil, largiii.oiiibiisprscserliiH
559 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPIj 540
EPISTOLA XXXIX. A liens, eo relenio/causam absenlisejusli.ssimam do-
-:VVAD iGUILLELMUM REMENSEM ARClIlEPlSCftPiJM
. (t>4). mino papsc, sicut debuit, et eum decuit, inlimavit.
Agii de celebri controversia inler Turonensem archi- Mihi quoqueparvulo fideli suo Chrislianissimus rex
episcopumel Dolensem episcqpum, quod Dolensis nosler dedit in
archiepiscopi el metropolitani titulo et jure frui mandatis, Ul, sicul "oculala fide per-
prmsumebat. ccperam,pro prsedicio archiepiscopo, domino papa:
GDILLELMO Remcnsi archiepiscopo, STEPHANDS de scribefem; quod et feci. Scribo et.iam palernrlali
S. Genovefa, prospefum cum salute, etc. vestroe fidelis ac devotus famiilus vester, obnixe
Absentia vestra, Paler, magis inlerim nobis Cst rogans et snpplicans, ul in sacrO concilio excusa-
lelhalis qtiam fseta, gravis quam grata, formidabilis uim habcalis illum amicumvvestriim, qneni infirmi-
grtam formosa. Quod supefesl, quotidian.is precum las relinei, nOn voiiintas^SDe DqlensiUm aiiteui
pro voliis. el sociis nostris iinniolainus hostias, ut causa (66), quse auclorilale sanctaj Romana; Eccie-
qui de recessu vestro merito Irisles fiiimus, de re- siaesopita est, miratur adinodum dominus rex, et
dilu ycsiro yel subilo gaudeamus.. Dominum et cam moveri sic moveiufi til non lolerel promo-
familiarem veslnim, et qui, ut credimus, intimo . veri. Satagat; obseero.paierriiias vestra, ul Eccle-
yos.diligil aueciu, Turoiiensem archicpiscopum ad j. sia Turonensis, qnseiisqne ad seneclulem sanctis-
âcruin conciliura euntem Parisius vidimus (65), simi regis noslri (67) super hac qaaestione iran-
?Bgritii;diiiechronica; plusquarn credi possit, affli- qnillilalcm liabuit et quietem, qtiasi extrenlis
cium, ct qiiasi in imagine pertranseuntem hbminew, diehus ejus non amitlat, qiiam habuit digniiatera.
sine viribus virum procedere volentem, nec valen- Volunlaiem ipsius et meniem novi; qnia, quicunque
terii. Certabat cnntra haturam suam homo impo- i:i hac causa Turonensi Ecclesiae adversali fue-
ieiis, ceflabat contra suoruin copsiiiuiiii.e.i volim- rint, siios sestimabit adyersarips, quicunqtte pro ea
tatem, tli proficisceretur sine pfofectii, 52 *"ore- sleterinl, sibi asserel aslifisse. In fine loquar ad
retiir sine mora, pareret cutn periculoi ctiro obilti dominum meum, cum sim pulyis et cinis/Sic ergo
obediret. Ejius tam jevidens incommodiim dbminns iiabeal se,precof,sancta discretio vestra ip negoiiis
rex aspexitnec despekit,*ei metropolilano suo corn- qux dominum regem coniinguiit, ui ei.-.ioLaudunensi
phssHîrilirriiitaiem cjus jiire nieliens et rion men^ vos laudet, et nOn dqleat in Dolensi (68)
(64) RogSttriomirie rcgis archiepiseopuiri Remen- mitltas altercttiiones papa dedil senlentiam pro Turo-i
sem, qui- Ramam ad coiicilinm gcnerale Later.ir nensi, et Dolensis sublntus esl archiepiscopatus. Mat-
rieiise anrioili79 pfofecltis fuerat, iitapiiilvsiimriitim ihaeusParis ait arinp 1199 coiiifoversiam lianc fuisse
ponlilicem Alexandf um III exciisel Rariholoiiiseurii <n termiriaiam, quo lempore Raftholomseus episcopa-
nfetiiepiscopurii Tuforiehsem, qiiod Romam prii- tiira Turoneiisern gubernabat. Curiiergo Chrbriicon
ficlsci per irififmitalem ipsi non iiciierii. Agii eiiarri Alberici lbqualrir de causa hac Joannis seu Joscii
.' de ;coriiroversIa ; archiepiscopi
' ejiisdcm cum epi- cpiscopi Tiifoherisis^Hpporiendumesl ab eo fuisse
' ''
scopo liOleriSi.' > V:' :' :: tantum moiain, sed npn iinitani. Haec enim habet
v (65) Poriit Pafisiiis pfOParisiis; quod vocabuhira Maltli. Paris, siib anrium 11.99: Hoc anno dectsu est
efat maxime iii usu apud antiquos, cujns quidem catisa velusihsima inier Ecclesias Turonensem et
infiiiita profefri possent Cxempla, pririio in antiqua Dolensem. Roma a pdpa Innocentiq per sentenliam
jnoiieta fabficala tempofe Caroli Calvi : Parisius cr- definiiivam, archiepiscopo Turohensi ab episcopo Do-.
vis, cujus lypum aecipe. Seeundqde tlulliohlo Leo- lehsi subjectionem exigente, et episcopo Dotensi con-
ilierisi, qiii; ilegebat teiiipofe Roberii fegis, dicilui: iradicenle. Deiiide seriem totius historise pfosequi-
Dum adolesCehiutus e sdwlari disciplina confugisset iur, alque originem el causam istius controversiae
Parisiits. Tertio \n Diplbmale Eugenii 111papse : exponil, lum subjungit: Inier episcoposTuronensem
Qiloni prinio abbati Sancim Genovefcequce secus Pa- ei Dolensem lis conlinua el contetitio perduravU,
risius est.irivenivin anliqna epigraphe sepulcri, quas donec anno prcesenti, ul prmdicium esl, a papa prte-
liiille annos excedit, annus pro annis, Januarins et fato sententia definitiim est,"iii iam Dolensis\ quam
Julius diesproJanuarii ei Jtilii die, talis esl inscri- cceteri Briianniai episcopi, archiepiscopo Turonensi^
plio : Leudelinus hic requiescit in pace, vixil annos subjaceunt, el iii perpeluum prcecepiis ejus canonicis
50, clefunctus esl, nbi ficit Genarius dies 15. Ex dcquiescant. Unde papa memoratus in pronuntiatione
adVersa parle ejus uxoris ecelioiaphium Iegitur his ," sentenlim definiiivm, ul qui scieniia eral magiius, oa»
verbis: Vaidqlina hic requiescit in pace,vixit an- dax ei juris peritus,ila exorsus ait: Doleat Dolensis,
noi 30, defuncla estubi ficit Julius dies 53. Haeduse . ei gaudeal Turonensis. Consule episiolas sequenles,
iiiscriptiones habcntur in labula quadam iapidea (67) Ludovici scilicet VII, qtii erat tunc naius
invenia ili sepulcro Ambiani prope inoiiaslerium 69 annos. Hsec enim episiola.scripia Csl anno 11713,
S. Acheoli effosso, et ad ine traiismissa, cujus clia- quo habiium est cojicilium Lateranense, et sequenli
raetefes perilorum judicio regttm pritnsc slirpis 1180 septuagenarius e viyis exCessit, secundum
sevum prce se feftint. Guillelmura Armoricum , licet Rigordus viiam ejtis
(66) De liac sic loqiiitur Chronicon Aiberici :Hoc ad annum 1181 proroget. Sanclissimum eutn appc.l-
tempore causa Ecclesiceel Joannis episcopi Turonen- lal aucior nosier, siquidem est. Pii cogiiomeii prse cse-
sis (vet reclius Joscii Bartholsmwi decessoris) venti- teris nostris regibus sortitus Pieiaiem ejus erga
labdiur coram papq de episeopis Britannire qui ha- beum et subdiios liis paucis verbis expfiirtit Guii-
bebant aTchiepiscopiimDotetisem,quOsarchiepiscopus lelnnis Neubrigensis lib. ni, Hisl. Aug.i cap; p:
Turo •tnsis dicebat ad se perlitiere de jure, el cnm Homo intrepidm devotionis in Deum^ et eximicelenir
processum essel ad setilentiam definitivdm, procura- liiiis in subditos, sacrorum qudqiie prdinum ptceci-
tor Turonensis Gaufridus archidiaconus obiulit archi- pttus venerator.. '-
- episcopq Dofensi corampapa, causa pacis, nt si vellet (68) Criin Guillelmus Remerisis archiepiscopusvad
antequqth daretur scnteniia tnediunte pace semper coiicilium Lateranensfi pergeret, duO illi prseseitim
esset arcliiepiscopus, ei semper ttnum haberel episco- rex exsequeiida mandaverat, alieruni scilicetj ut
paifini cjuorecusdnte, ventum esi qd judiciitm, eipost Srchiepiscopum Turorienserii contra Doleusem epn
341 EP1ST0L.E. — PARS II. AN. It.77-1192. 342
53-55 EPISTOLA XL. A cjus et quieti; parcite fegno Francorum, quod sa"
ADSOMMUM PONTIFICEM. ciosanctse Romanse Ecclesiae in omni perseculione
sua fulele semper exstitit ac devolurn.
Rogal ttl excusatum habeat BcirlholomceumTuronen-
scm archiepiscopu-m,qnod Romam se conferre non EPISTOLA XLI.
valaerit. ADBARTHOLOMJGUM TURONENSEM ARCHIEPISCOPUM.
Sumino ponlifici (69), STEPHANUS de S. Genovefa, Se excusal iob mgriludinem q concionibus habendis.
salulem ei devotam obedienliain. Post tenues disetas et noctes insomnes, quas in
Domeslicura nobis ac cseieris filiis veslris gau- doloribus nieis oegriltido chronica concepil et pe-
diuni est, Pater, quia bealse paternitatis vestrse perit, modicum quietis ct refrigerii minus instantia
sinus sic exlenditur ad singiilos, ul stiscipial uni- mea quolidiana solliciludo Ecclcsise mese mihi pro-
versos. Ab uberibus consolationis ejus el juvantur niittit ct perniiitit. Hippocratis etGaleni discipulos,
piisillaniraes, et fiebiles refovenlur. In hujus spei ut mihi oonsulanl, consulo, inceiia semper ab eis
virlute devotus Dlius veste.r B. Turonensis archi- oracula veporlans, qtii in vase vilfeo coloris 'et
episeopus, liccl longa aegriludine afflictus, .et supra substantise peccata discernunt (70), 57."ailu 1 eo"
hiinianum characteieni exlenualus, ad sacrum con- g rum opem ct operam expelens exspeclo, dum arleiU'
ciliuni veslrum iier arripiierat, et qnse non poterat arclus attendo, dum ago ut se{;riludiiiis mese nodos
corpore, animo satagebat iraplere. Is cum venissct incidant, ipsi nodosas iiicidunt qusestiones, ;dum
Parisins loculurus iu transilti stio cnm domino inihi quasi sub periculo saluiis inhibent siudiiim ac
rege, recidiva correplus infirrailale, siiie periculo laborem. Hsec sunt qu:c impediunl, ne impendam
raorlis, ul credimus, iler incoeptnm, 56 els' opor- supra posse velle, ne si voluero quod non possum,
ir.il, noii tamen poluil consiiramare. Infirmiis in- sic in allerulro non proficiam, ut deficiam in ulro-
firrao leslimoiiiuni pcrhibeo, de conscienlia mea que. Haec siuilquse in sermonibtis conscribendis(71)
loquensi quia, si abiret, obirel; si proficiscereiur, et desiderio desidiam afferunt, et auferunt voto
non proliceretj si non moraretur, morerelur. De vocem. Parcat, obsecro, mihi paternitas vestra, ei
tselero, Paler sancle, super negotio Turonensis ct usque ad pleniludincm salutis et convalescenfcise
Doiensis Ecclesisevolo vos volunlaiem domini regis perfecise super iis quse poslulalis inclucias indul-.
iiosse, cujus merila et apud vos efiicaciter vivniit, gele. Valele.
ct sui mcmoriani veslris successoribus perpeluo 58 EPISTOLA XLII.
derelinquunt. Qui lseseril Turonensem Ecclesiara, AD SUMMDM PONTIFICEM.
piipillani oculi ejus loedet, et diminutio ejus vel G Bogat ul patrocinelur catismabbatis S. Victoris,
modica,. coronse suse maximum afferenl detrimen- eitmque benigne suscipiat.
ium. Dolel adinoduni de Dolensium dolis, qui lilem Summo ponlifici, STEPHANUS de Sancta Genovefa,
sopilam suscitare coniendiint, el sanctam religio- salulem et devolam obcilientiam.
nem veslram circumvenire perlentant. Parcile, Eam, Paler, ignorantiam facli credimus excusa-
Paler, obsecro, filio vestro regi sanclo; pareile paci bilem, non quse supinse simul el crassse mentis lio-
scoptim defendcrel in cmia Romana ; altcrum vero, in eorum auxilium convenerunl. Apparatis itaque
iil paries suas tuereiur iu con ilio contra episco- hinc inde copiis armatorum, lota illa rusticana mul-
pum Laudiiiienseni, Rogerium de Roseio, qtii cum lituclo, solo nomiite militum qui convenerantl'lerrila,
prsesens illic adesset, conqticrebatur quod rex epi- fiigain cottsuluit. Cmsafttit ibi multiludo non modica,
scopatum per injustam vira descrere cocgissel. sed eorum qui in aquis perierunt, incertus numerns.
Causa aulem regisc in ipsuin offensionis liaec erat, Sequenii vcro mstate, rex Ludovicus ire paral
qua; nolaliir in Clironico Laudunensi, anno 1177 : slrugem illorum de Laudunesw in frctirem epi-
jlamines de Lauduttesio in prcejiidicium episcopi el scopi Bainaldum clominumde Roseio; pervepit ad
Ecclesim Laudunensis, data regi Ludovico mstimci- caslrutn comitis de Roseio, cui notnen Nisi, ubi ami-
lione pecuiiice, communiam ordinaverunt iiabere, et cis dicli domini de Roseio sulisfacienlibiis regi pro
sic perperam cogitantes a jugo servilutis cervicessuas . eo intervenil reconcilialio; ila lamen ut ccistrum
el hmredum suorum excutere, arbitrati suitt. Al Ro- "' suum ab eo deinceps recognosceret tenendum, Vene-
gerus egregius Luudunettsis episcopus , per se el per rabilis vero episcopus iram regis declinans, apuciGal-
amicos regis prmsenliam adiit, el ul Ecclesim sum lerum, lunc Lingonensem episcopum, laluil in Bur-
vmererelar, communiam servorum suorum defiendo, gundia.
tnodis otnnibus exoravil; rex vero, ut dicilur, spon- . (69) Hsec epislola videtur esse ea.de qua sermo
sioni pecunimhmrens, episcopum et suos non audivii; habeiiir in prsecedeiiti ad Guiilelmum archiepisco-
episcopus vero, ut erat magnanimus, videns se apud puni Rcmensem, quam scripsit ad summum ponli-
regem smpe requisitum non proficere, proprium genus liceni regis nomine.
suum sollicilavit, ul per eos de servis sibi ihgralis el (70) Intelligit medicos, qui per inspeciionem urinae
tebellare volentibus ulciscerelur, confiuenlibusad eum in vase vitreo contenlse, raorborum qualitates et
undique sui generis principibus , cum aliis amicis sympioinata cognoscuni, eosdem vocai Hypocralis
necessariis, scilicet domitio de Avennis et comite de el Galeni discipulos. Hnec etiam repeiit alibi.
llosloiio. Pars autem aduersa non ignara eorum (71) Inter concioiiatores sui aevi clarissimos el
advenium cum suis adjuloribus prmslolabalur, ar- lioininaiissimos repuiabatur Siephanus. Unde ejus
tnala venerattl eis in auxilium, el aiiis commujiiis sermones exquisi.le undequaque collecti fuerunl, ut
plurhni, Galfrido Silvanectensi, lunc Laudunensi ab injuria teinpcrum vindicarenlur. Non miruin
pzmpostlovrocuranle. Sex ex regis prmceplo homines ergo. debet videii, si a muliis prselalis ad inunus
S.. Medardi Sttessionensisad eorum auxilium conflu- prscdicatiouis expetit-js fuerii, ut hic ab archiepi-
xcrunl; communia de. Crispeto, conmunia de Veili sqopo Turoiiensi..
343 STEPIlANi TORNACENSIS EPiSCOPi 344
iriiiiibris accidere solet, scd quam perfectis etiam et j± Valeat sancta yesira paiefniMsj et de bono in me-
vere philosopbajiiibus yiris invidia temporum iq- lius proficjens augeatur>
geril, aut locorura. Hujus insidias perpessus.inno- EPISTOLA XLIV.
centise filius^ et biedienlise cusios abbas Sancli ADARCHIEPISCOPDM TOLETANUM.
Victofis (72), sacruhi apostolaltts vestri mandalum Agit de quodam simoniace ordinalo.
nec evitasse cfedendusvesl, nec eliisisse dicendus. Eam praalatis imminere .splHcUudinem decei,
Cnm enira divirias illas Ijtieras vOstfas Kalendis Ja- ut subditorum errqres et dpclrina corrigant, et cor-
nuarii, ritex eariiiii subscripiione conslat, liuntitis ripiant disciplina; nec debet deesse severilali sere-
susceperit, secunda post oclavas PenteCosles feria, nitas, ubi profertsacerdossententiam,Paterpcenam.
prsefato eas innpcenli et simplici viro detulil acpor- Temperel iii vicario Cliristi rigorero dispensaiio, jus
rexit: industria an incuriacnjusquam facluinfuerit striclum sequilas, potestatem judicis sinus pairis.
nesciinus; faciura lamen liullalenus dubitanius. Et Sacrificium ex adipe, siiniia oleo lita, misericordia
quoiiiam vir ille religiosus a.c limens Deuih, ad superexailans judicium commehdalur. H*c sunt,
unius etiarii jussionis veslrsu vocem paratus est,„et Pater, quse circa pauperem spifiiu prsesentem filium
in carcerenv e{.in mprtem ife, excusabilem faciat yestrum nos movent ;
etût ad conipassionem vos
eum apud vos innoeqnlia propria, qqem accusabilem iBvitenms, non invjtos inyiiant. Delictum suum
fofsitan reddil teriieritas potius aliena; Ciamal incognitum nobis fecit, et in suscipieridis sacris or-
terim iniifihitas viri ; clamaiJ,et virtulis corporese dinibus aliquid de labe et 61 nube Simonis, quam-
defeClum prsetendit, ut iri liae yocatione yeslra, si vis simpliciter, sese bibisse confessus est. Munus ab
placet, ei parcalis, nenonpossit proficere, si ccepe- pbsequip quod perseque ac miinus a manu in hoc
rit proficisci.Qriia lamen idplolairiam el inobcdien- sacro conlraclu reprobaliir. Cuidam qui manum
tiam sequis passibus ambulare non ambigit, lam de- fecit ei imponi, et promisil, et exhiliuit, annuum ei
forme simulacrum 59 el enorme abhorrens, spirilu ex pacto seryilium impendens, el quasiiion ingra-r
quidem prpmpto, quamvis carne infirma, ut mai«- tus gralise; quoe tamen si gralis non dalur, gratia
datis veslris mereamuf obedire, non yerebitur rion est. Fidei conlrariam poIlicilaliOnem inipleus,
obirc; I ' ' erravil ex iguoraniia, quse forte in philosbphiim
EPISTpLA XLIII. noii cecidissel, sed excusat simplicilas, qtiein ignp-
ADPETRUM TDSCDLASDM EPISCOPDM. raniiajurisaccusat. Preces fundimus pietati ycslrae,
Postulal ut in suam clienlelam suscipiat abbatem S. utquia polestalem supef e.uriiligandi atque solvendi.
Bartholqmmi Noviomensis. r accepistis, suscipiatis infifraiiin, et ei veniara prse-
SanctissinioDominomagisiro.Pelro Tusculano (75) "" sletis de inisericordia, quem. fortassis de jusiitia
episcopo, STEPHANDS de S. Genovcfa, salutem. . damnare poleslis, Valete,
Injunctum a vobis, Paier, obsequiolumi prout po-: EPISTOLA XLV.
lui coniplevi, quasi in silvatn ligiia fereiis, quasi ADABBATEM SANCTISATVRI (75).
solem cerlans facibus adjuvare, Rogo, ut puerilia
Bogal ul remittat quemdam ex suis cqnonicis decum-
mea quamvis digna sint risu, benevolo tamensusci- benlem.
piatis aspeclu. Jtiges orationum hoslias offerunt p'p Impprlunus esl qui pelit, benefic.tis qui largilur..
Vobis in" ecclesia B.eatse Gehoyefse filii veslri (74), Pfimum excusat necessilas, secuiidum liberalitas
tanquam pro salute vestra labiorum yituJos et cor- commendat. Haiic importuhitateni meam veslra,
dis immolant.es. Memor et ego beneficiorum vestro^ quseso, supportet amicitia, el prsesenlem palrem,
rum, quac supra omnem mortaiem raihi contulit qiiem et yos in Christo genuislis, salubri consiliq.
benignitas Veslfa, memoriam veslri fixam in meis juyet, opere, et opera consolelur. Gausam ignora
visceribus geslo, cum ea confabulans et colludens, mus morbi, etcuram nescimus; acriiam passus (76)
cum ea deleclationis mese primiiias ac decimas diu decubuil, nec poslcrlsira convaluil, qnia prseva-
delibaris ac deguslans. Pro abba|e Sancli Barlholo- L»luit segriludo : lentis adhuc uriiur febribus, pulsii >
jnaei viro honesio et jiislp, paterniiatem vestrariiiBO veloci et febrili; freqAientef Stirgiêt recidityiaCi-
deprecor, u t in iiecessitatibus Ecclesise suae ben.evo- litts tariien segrotare^, quaiii convalescerc videtur.
luinei coiisiliiim, etbeneficUm auxilium prsebeaiis. Si qu*dpotes adjuva illuin, iriisertusnqslri. QiiJ-
(72) Is esl Guarinus, qui fuit V abbas S. Victo- Genovefse Parisiertsis ejus filios; nisi fofie quia, iit'
ris Parisiensis, yir pieiate et doclrii.ia irisignis, in riolaturablJgliello.siibLiiciO 111in Rbraana Ecclesiai
abbateiii assumptus arino 117-2, ad quem episiplaiii adriiinislrarida vices pontificias gessit, idcoque car
graiulatoriam de ejus electione scribere dignaiiis nonici hujus'abbaiise', qui ad sedetii aposiolicain
esi Alexander IHpontifex riiaximus. Sermpnes ele- speeiali lilulo perlinebaiit, eumPairemappellartini,
ganli el polilo satis siylo exaravit, quae adlnic in ejusque filii dici polueruiif. Notaiur siuieni ejus obi-
pibliojieca Victdrina asseryanlur. Falo funclus est tiis in Necrqiogio S. Gerioyefaeliis verbis : Obiitpm
piino 1180. memorim Pelrus Tusculanensis episcopiis; qtti dedtt
(75) Peiruscardiiialis episcopus Tusculanus crea- nobitxxx libras ad emendum lerrtis.
tus ab Alcxandro III aiino 1178; ad eutri scripsit (75) Godefrido scilicet, de qrio superius.
6 lib, ix Petrus Blesensis. Rogerius verO (76) liitelligil febreiia contiriuarii et veheiiieutiQT
loyeden vocat illuni Pelriim Papiensein.
(pisiolam rem. - v- -': : ";..
(74) Non videO cur «uncupet carioiiicos Sarictse
545 EP1ST0L,4S. — PARS II. AN. 1177-1192. 31«
quid ei honum factum fuerit; meum reputabo. Con- A EPISTOLA XLVII
silium veslrum scribile, et millite nobis 62 ipsum. D ARALDDM ABBATEM s. BENEDICTI
Alibi quam apud nos nec morari volumus, nec (78).
Commendat ipsi qudmdam viduam el ejus filium..
inori. Morem nobis geret, si moram non fecerit apud
Instaniia el importuriitate solita comniendo dile-
vos
clioni vestrse viduam nostram et orphanum, quorum
EPISTOLA XLVL res lenuis ct substantiola modica de vestro pendet
AD PETROM S. CFLRVSOGONI PRESBYTERUM CARDI- beneficio, de veslro pairocipio suslenlatur. lnhiat
IKALEM (77). super eos credilorum voracilas, ul de sinu viduse
Gratulalur de ejus'ad cdrdihalalum promotione. pupillum lollant, el absorbeant sciiitillam ejus, cujus
Jucundum mihi, fateor, speclaculum prsebet re- vita in amaritutline est, victus in penuria.in frigore
cordalio veslra, dum quasi per graduum canticum et nuditate vestiius. Rogo, Pater, ut de sequiiale po-
ascendentem suspicio, dum a minoribus ad majora lius quam de jure striclo judicium veslrum prodeal,
Pelrum nosirum hinc virtules sibi rapium, hinc el ejus 64 ifater, qui pro sororis filio orphano sa-
lionores. Gratia graliam invocat, gloria gloriam, ut tisdedil et satisfecit, tanquam poiior in pignore
cortina corlinam irahit, el jara plenelucet omnibus B auctoritale vestra cseteris creditoribus prseferatur.
qui iu domo Domini sunl, quoniam de pleniiudine Is enim et per manum veslram naturalem feudi de-
sua vobis graliam eigloriam deditDeus. Hsec sunt lentionem habet (79), et sacramentum fidelilatis
qiiseamicorum veslrofuiii cxhi'arant faciem in oleo, prsestare paratus est, ut convenit.
corda lseiificant et cohniniant. Hujus fcsti nie par- 65 EPISTOLA XLVIIL
iicipein gratulor, liujiis glorior me consortem. Nara ADALEXANDRDM III PAPAM.
etsi inler vestros modicum oblineain locum, sed non Cerliorem
facit se ejus mandalum , de cujusdam cle-
niodicum lantse dileclionis slraul el delectalionis rici pensione implevisse.
vindico mihi fruclum. Amplecior scholarem, prose^ Sauciissimo doinino el Patri ALEXANDRO summo
quor archidiaconum, deosculor abbatem, assurgo poiuiiici, STEPHANDS de Sancta Genovefa, salulem
episcopo, revereor cardiualem, liis gradatim ascen- et cum oinui devotione et reverentia dcbitamobe-
deiilibuSj.et sibi accedenlibus potius quam succe- dienliain.
dentibus articulis, arrident honores moribus, mores Ad unius jussionis vocem vestrse, Paier, obtem-
lionoribus coexsultant. Vival in aliis illud vulgare perans, filio Laxii de Archerio, sicut prsesens coraiu
proverbium : Honores mutanl mores. In vobis id vobis proiniseram, absens exhibere curavi, quan-
tanlum precor obiineat, ul si mutent aut inoveant, quam sit vobis aliter per ejus viciuos inlimos inli-
eam molus speciem, quae augmcntuin 63 dicilur, niattim. Ffumenlo cl vino slabilivi eum, ut allero
rion exciudant. Interim, Paier, imraolo pro vobis , confirraarelur cor hoininis (80), allero lsetificalio-
quales possum, hosiiasvprecum, columbas geraiiuum, lieni senlirel. Supervenienie nuntio muiatuin est
yitulos Iabiorum. Confido, quia quem dilexistis pri- mandalum,. el aggravatum prsecepto, ul quotidia-
vatus, non dediligelis promolus. Meipsum.siplacel, nuin viclum in menslruam pecunise summam con-
jn holocaustum obsequii veslri suscipiie, quejira.il venerera, et decem solitlos Parisienses per singulos
libitum vesirum lortis ul mqrs dilectio mactet, el menses puero numerarein. Faclttm, tu imperastis/
flamma cbaritatis accendat. cum et hsec et alia quaecunquc jusserilis, ego et
(77) Cardinalis creatus esl ab AlexandroIII, antea qnam in variispraediis eidoniiniis circumjaceniibiis.
episcopus Meldensis, ex abbaie et arcbidiacono : Multos lioraiiies habetdomiiiicoeclientelseet justilise
sed cujus ordinis ei monasierii fueril abbas, aut addictos, de quorura numero ille, in cujus graliaui
cujiis Ecclesise archidiaconus non consial. De ejus scripla esl hsec epislola, censeii debet.
aiitem legatione ad Henricum Angliae regem hiec (79) Feudum quod anliquiliis yocabalur bencfi-
tiabet Rogeriqs Hoveden anuo 1179 : Peirus tituli ciuni secuudum Cujacium ad lib. 1 Feud., lii. 1.
S. Chrysogoni presbyier cardinalis, apostqlicm sedis D' part. x ; Esl jus in prwdio alieno, in perpeluum
legatus, quondam Meldensis Ecclesim electus , venit utendi, fruendi, quod pro beneficio dominus dat ex
in Franciam, el ab Alexandro papa in niqndalis rece- iecje,ut qui accipU, sibi fidem,et militiasmunus aliudve
pit, quod lota Normannia, el omnes lerrm regis Cis- servitium exhibeat. Feudum igilur proprie non est
Karinm et Transmarinm sub inlerdiclo ponerenlur, prsedium, sed jus in prsedio. Feuduui aulein peperit
rtisi ipse perntiserii Bicardum filium suum comitem rei mililaris uecessilas. Laboraiitibus cnini priscis
Pictavimducere in uxorem Alesiam filiam Ludovici sseculis bellis gravissimis, imperaiores, reges aq
regis Francice, quam ipse rex Anglim landiu el ullra principes, ducibusac^ utyocant, capiianeis, regio^
quam inter eos convenerat, in sua custodia retinueratf 11cs inlegras, prsesertiin .hosii finitiinas distribue-;
(78) Hsecepistola dirigitur Araldo abbali Floria- funt, non tameu ut eas soli possiderent, sed ut in
censi seu Sancti Beriedjcli ad Ligerim, in dicecesi idoueas portioncs, singulis miliiibus, babilo perso-
Aurelianensi. illud autem monasierium celeberri- iiaruni respeelu, feudi, id esl siipendii nouiine,
inumfundatum dignoscitur a Leoboldo S, Aniani disiribueient, fide illorum accepta, ul patriam lue^ .,
abbate circa annum 625, in eoque reliquioeS. Bene- rentiif, el raililanli principi, in auxiliuin vocati,
dicti et ccenobio Cassinensi ab Aigulpho mona^ho accurrerent. •
asportatse stintaimo 660:unde postea noineii Sancii (80) Alludil ad id quod scribilur Psai. CIII: Pania
Benedicti sortiluin est, cum Floriacum priinilus vocor hominis confirmel, el vinvn: Imtificet cor hq-.
caretur. Possidcl auleni abbas liujiis loci omnimo- minis.
dam jusliiiam leraporalein laip 111vilia FloriiiuCQSi
547 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI '548
fiatres noslri pafali simus ci libeiiter suscipere, ct, \ acceplorexistam. Cnde scial sancla paternitas Ve-
Jiberaliter adimplere. Sciat inleririi palernitas vcsira, qiioniam in pelilionibus nostris, quse nec
sifa, nps qnibusdam ciericis alendis (81), per ali- mnllse.,-nec magrise domino papse offeruntur, difti-
<]iios dominos nicos cardinales consiiiiilia onera ciles experius sum, lam eos qui petilOria porrigunl,
iriisliisefey/'' . ;... ,';:.-,. quam eos qui admiliere debuissei)F~conimunes lil-
leras illas, quas de juslitia appellant, in quibus ?
66 EPISTOLA XLIX.
AD A. R. E. CASCELLARIUM. Graecus, eiLatinus, ct.Barbarris, et Scylha adje-
Iiogal ti[ negolium siium mquisjudicibus curet com- ciionem ircraola appellaiiqne,»sese consequi graiu-
mitli, ciitnhacclqustild, tremolaappeUalione,} in- Iantur; nos qui speciales filii Romanse Ecclesise di-
serenda. cimur(85), nOn poluimus oblinere. 0 modica adje-
Sauctissimo domino et Patri A. RqmaiiseEcclesise ciio (remoia appellatiohe) quam speciosa facta es,
cancellario, fralef STEPHANOS de Sancta Genovefa, quae sic es difiiciiis iiliis, sic facilis alienis!
salulem et cum omni devoiione sincerain pbedien-
liam. 68 EPISTOLA LI.
_;. AD FRATREM JOANNEM DE SANXTO S ATyRO. ~
Imporlurius esl, el ab improbonon rccedens, qtii _
sermonibus vacuis doriiinuril snurti vel offertdit;B RepeiU ab ipsq muluo datam pecuniam.
Si conimuiiis peregrinationis el gralise, quam. in
Iranquillura, vel impedil occupatum. ld ne mihi
accidal, oro, el iriipclrata vcnia loqtiar, cnni nec ter eundum et conimanendum habuiinus, meminis-
opportuhas temporura voces explofare vaieanij nec ses, cerlegraiiam prp gralia reddere debueras. At
ad explorandum longe posilus exculiarc. 1 Sollicilus vero cum ingraium te exhibueris, ui pace lua lo-
cril in hac parle pro nobis clericus vcster, anvicus quar, aut dissiriiulaiioie facit desidem, aut simu-
ilidem noster Alvardus, quem experii siimus lione- latio decepiorem. Nosli quia cum ab Urbe recesse-;
slo Consonio, et inoribus gravein, Ct suraplibus rim, XLsolidos Parisienses , quos et ego niutuo
iion gravaiiiem. Dlgniiin cum crediiniisianloPalre acceperam , tibi- plurimnm roganli, el,ut dicebas ,
Vel sanguirie jungi, vel fariiiliariiale vinciri. Si quid indigenli.non minus benevole q.uain benefice nu-
ei pro vobis contuJiriius, jucundum fecitlum acci- meravi. Elapsus esi annus, ex quo pro le credito-
ribus saiisfeci. Si compulaveris usuras, ut de cen-
pieniis liuinilitas, lum auctorilas inipcranlis. Peli-
tiones nosiras, obsecro, palerne adraiitaiis, et ad- tesimis taceara, eiiam quinconces sorlem. facile
jeclo, t reinotaappellaiione, > articuhi, faciaiiseas, consequentur. Nondurii super lioc abbatem tuum
si placei, limeniibus Dcum judicibus demandari. conveni, iiOiiduui cxposui causani, iiondum quere-
C lam prpposui, pafcens verecundise luse, parcens.
Valeat sanciilas vestra.
famse. Redde qiiod dcbes, ul quia palicnliara habiii
67 EPISTOLA L. in te, de niea patientia pcenam non paliar aul ja-
A» ALBERTUM, DOMlNl PAPiECANCELLARIUM (82J. clufam. Vale. Fraier Guido repelii a le v sol. sub,
Cerlum facit se ejus ituuitu pensionemcuidqm clerico
qusesiionesimili, sub indignatione pari.
persolvisse.
'"
In consumiiiandis precibus vestris pfo jErn.3udo 69 EPiSTOLA LIL
clcrico veslro niihi quandocunque oblatis, nec dis- ADG0DEFR1DUM ABBATEM S. SATYRI.
sirauiatio me fecil desidem, nec siiisulatip dccepto- . Se excusal quod euminviseren.onpossit.
rcm. In illa aegritudine mea chronica, qux plus Sanctissimo domino et Palri GODEFRIDO abbaii
injnus aniio dimidio me ferriie usque ad extrema Sancti Salyri, fraler STEFHANUS, sajulem et.com-
confecit, seniel eum vidi, ei cum;ui revertereiur,ci munes oralioiics in Domino.
l)lando, nqn blseso,' sermoiie dixisseni, usque ad Feslnm esl mih|, quolies festiva memoria veslra,
Peniecoslen mihi nec comparere voluil, nec pai-ere. vel per nuulium riiihi, yel per epistolam renovatur.
Exlunc per initia singulorurri mensium iiittiilu ve- Si qnis hoe festurii lurbare volueril, vei auferre,
slro v solidos Paiisicnses ei conferri facioj;iiec dif- riiihi, fateor, est infestus. Sane quod ad festum
ferri. El tisec dixerini, lion ut impfbbus mei cbm- marlyrum vestrorum me charitate berievOlainvi-
mendator appaream, sed ne ingraitis beneficiorum tastis, coniinunem Iseliliarii nbn fecuso, sed ab-
(81) Soiebartt siunmi porilificesêt cardinales aposlolica, tit legitur in Vita S: Guillelmi apudSu-
pfaebendas quasdam , quas quaesluarias yocabant, fium ad diem 6 Aprilis', sedique apostolicaeimme-
pauperibus clericis et aliis quibiis placcbat, Jii.'ecW diate fuii subjccta, etiam ante tempora canonico-
desiis ('alhedralibus confeffe,:pensionesque aiinuas T.I1IHrcgiilarium denuo in earii -induclorum anno
in celebfiorlbiis monasiefiisassignafe. : •1148: qiiod qnidein palel ex Diplomate Paschalis
(82) Fuit liatiorie Benevenlanns, de Mora diclus, poiilificis datura Meldis anno 1108, his verbis :
religione vero Cisierciensis, diaCoiius cafdiualis Si: Ejusdem Ecclesite elerici cum palrocinio regis, eiiam
Ailriani; ab Adriaiio IV creatus. Legalns in Aiigliam sedis aposiolicm luilione congaudeanl, claustrum
iviissus esi ad iiHperliertdaui absolutioiiem Henrico qnoqiie ipsorum in ea qucnn liactenus liabiiil liber-.
l 1, pQslquam de nece S. Thonia^ se purgassei. Can-- laletservelur.El inBulla Engeiiii 111, anno 1150,
cellarius S- R. E. instiluliis esl ab Alcxandro 111. bsee habenni.r : Gonsiluimnsquocjue ul nuUi-arcliie-
A-d euindc.ra: plures scripsil epislolas Pelrus Cel- piscopo vel episcopo, nisi Htntum Romano pontifici,
knsis. Ecclesia veslra snbjaceat.
iJKp)Ecclesia S- Genoyefse Parisiensis dicla est
349 EPISTOLiE.— PARS II. AN. 1177-1192. 550
«cniiam excuso singularcm. Illa die Remis coram A fuerat nobis intimarunt, conlra sacramenlum de sc
doraino'archiepiscopopro negotiis Ecclesise nostrse et a toto Corbeiensi conventu coram comile Flati-
siare me oporlet, et conlra quosdam raptores no- driae, qui ex parle domini regis cum oclo abbatibus
siros, et adversarios experiri. Caeterum communis ibidem aderat, super sancla Evangelia prseslilum,
Pater et abbas noster R. (84) me parilcr, et cha- prsedicti notabiles, et non audiendi monacbi in-
rissimom senem bonum abbatem S. Baiiholomoei cemivum schismalis et litigii seminarium, in mo-
paterrio rogavit affeclu, ut in oclavas Purificaiionis nasierio Corbeiensi suscitare contendunl tam ma-
ei nostram exhibeamus prsescnliani. Credo quia et nifesle per viros et promissse fidei corruplores,
vos lanlum filium suum in hac vocalione non omi- qui in/matris susc jacluram, et irreverenliam pa-
sit. Et quia lanto Palri prsesenti, in necessilate sua tris, iliicile discurrunt : sacrosancla Romana Ec-
non obedire nefas est, rogo, consulo, nioneo, qua- clesia nec in patrocinio debet suscipere, nec in ne-
lenus eadem die nobis frairibus vestris occurralis, golio sustinere.
ut funiculo triplici filiorum, qui diflicile rumpitur, 72 EPISTOLA LV.
confirmetur imbecillitas senis Palris, et aiigustia, AD SYLVANECIENSEM EPISCOrUM.
si qua fuerit, relevetur. Valelc. iilteras teslimoniales el dimissorias ca-
R Pro.ferlnonico suo in presbylerum ordinando. pro
70 EPISTOLA LUI
ADEUMDEM. Ad reditum veslrum (88), Paler, in iripudiis ex-
et lsetanlur in jubilo filii veslri fratres
Agil gratias pro cotlatis cuidatn canonico suo bene- sullanl,
ficiis. iiosiri, assumentes sibi coronam pro cinere, gau-
GGDEFRIDO abbali S. Saiyri. diura pro luciu, pallium laudis pro spirilu mceroris,
Prceier alia quse mihi sacpe, Pater, cxliibuisli* Duplicaia consolatio noslra, Paracleti consolaloris
beneficia, annuum et gralissimum in fratre nostro in feslo, et generalc gaudium advenlus Spiritus
(85) Ecclcsiaenostrse solalium coniulislis. Condignas, sancii, speciali Iseiitia veslri ad veslros adventus
in co vobis offerimus gratias, ut qui forte in pc- curaulaiius adimplevit. lnterim sanctsc paternilatj
slularido fuimus iraporluni, in obsequendo non in- veslrse mittimus fralrem noslrum Ricardum diaco-
veiiiamur ingrali. El quia tempus miscrendi ejus num honeslate vilse et inlcgritate famre apud nos
venit, dileclioni veslrse preces porrigimus, ul euin comraendabilem, ut eum pro amore Dei et beatse
ad commune Patris nostri Eeuriii doraiciiium fa- virginis Genovefse, ipsius servilem, in presbylerum
ciatis perduci, quatenus a saerario martyrum (86) oi'diiieiis. Valele.
transeat ad rnoniem virginis, per cameram confes- ,c EPISTOLA LVl.
soris. Valele. ADGUILLELMUM REMENSEM ARCHIEPISCOPUM.
71 EPISTOLA LIV. Cenqueritur de monachis Longiponlis, qui sibi erdnf
.V " ADDOMINUM PAPAM. molesti et infensi.
Ipsius patrocinium pro Ecclesia Corbeicnsi (87) Festum mihi est, quoties sic infeslor, ut ad ju-
impiorat.' dicium vesirum compellari compellar, cui tutius est
Zelum domus Dornini vos liabcre, et disciplinanr 73 ad ipsum appellare quam appellare ab ipso.
in Ecclesia Dei sic observari vos velle crediinus, ut Unus e patribus de Longoponte (89) (nec enim san-
temperata discreiio vestra cl superbos huniiliet, ctnm iliud collegium inde arguo) quasi sub nomine
et humilcs ampleclatur. Proinde sanciilali veslras pielalis, pugno impie non impugnal, et lanquam
complaceal, ut contra quosdara rcbelles et inobe- loro me trahere credens ail judiceni, proverbii vul-
dienles conteiitionis et discofdise (ilios, qui deCor- garis ignarus, securura me reddit, quia visurus
beia exieruni, accendatur fervor vester, moveatur sum Patrcm. Dubiiim me fiicit noinen hominis et
iiidignalio, ullionis gladius educalur. Sicul a reli- opus ejus, Droconem nescio eum reclius dixcrim
giosis, et quibus fides baberi debet, viris aurtivi- an Draconem. Tanta sese praidilura charitate
iiuis, el qui prsesetites aderant, el rera ut gesta praedicat, ut non sulliciat ei su.i paiiperibus errtgare,
(84) Existimo csse Rogerium primiim abbatem Q (87) Corbcia ad ripam SQmo.nae,lcucis IVab Ara-
S. Evurlii Aurelianensis, sub cujus regimine regu- biano, siia, insigne habet inonasteriiini ordiuis D.
larem vilam didicil el duxit cuin Hugone abbaie Benedicti, a beiita Bailiilde Francorum regina, et
S. Bariholomsei Novioraensis, etGodefrido S Saiyii, Cloiario ejus filio in honorein SS. Petri el Pauli
ul patebit ex episiola 285 ad abbatem S. Evuriii, in anno 662 fnndatiiin.
qua ait: Degremio tuo assumpserunt Palres et pa- (88) Mejerus, Annal. Fland., lib. vi, dicit regem
stores Ambrosius Bituricensis, Saiyrus Sancerrensis, Philippiim Augustum conjugem snam dimisisse
Barlhelomceus Noviomensis, et, ul minus sapiens omniuiii episcoporum consensu, praeter quam Hen-
dicam, GenovefmParisiensis. rici-Silvanectensis, ad quem regina coiifiigil. ldeo
(85) Is cst Gislebertus canoniciis SaneloeGenovefoe forte a rege sibi infenso in cxsilium pulsiis est, ac
Parisiensis, quem miserat in monasierium S. Sa- deinde revocatus.
lyri. (89) Ibec abbalia sita esl in dicecesi Suessionensi,
(86) Per-sacrarium maflyrumjnlelligit ecclcsiam fiiudai.a a J^.sieno ejusdem urbis episcopo, anno
S. Saiyii et sociorum; per moiiieni Virginis, abba- 1151, qui e divi Bernardi familia coloniain illuc
liam S. Genovefx, et per caraerain confessoris, nio- induxil. Comitum auiera Veroraaiiduoruin sepulcris
naslerimn S. Evuriii Aureliancnsis , qua iransire pluribus nobilitalur. Charla subsequens ex tabuitv-
debebai, tit a S. Salyro Parisios ac domum S. Ge- rioâiibalise S. Genovefse deprompla huic epislolae
novcfseremearet. lucem procbebit. Ilenricus Dei gratia Silvanectensis
™
551 STEPHANI TORNACENSISEPiSCOPi 552
nisi iet adjifiat aiiena. De riostro. conlendii elee- A i Viiatis. Tlis accedil sancta coriversatio fratrum re-
iDosynanivfacere. Fructum cujus sibl nobisve con- gtilarilcr inibiDeo servienlium, qui vita sic emi-
ccssurum dura non concediriius, iion cedemus. neni inter suos, ul fama excilcnl alienos. Tempore
Credo, Pater, qttia Cislercienses de numero stint ssecularium canonicorum, anle quadraginla jam
eoruni, qui violenti diripiunt cceliini, sed lifriiui aiinos canoiiicus siraul cl canlor ejtisdem Ecelesise
violenier eis lcrram rapere liceai, nondum legi. fui, et mulat') ipsius stalti |h regularem foriiiain,
Die data Remis coram oflicialibus veslris responsu- poslmodum et ipse Augusiini discipulus, habitum
rils auclori copiam mei feci, sed quia palernam in ea pcenitenlise siiscepi. Scio, Pater, et in veri-
faciem yestram tion vldi, limui sub alleritis exa- late leslificor, quoniam, qtiantum exstat in memo-
miiie judicari. Graiias ago sanciie paternitali ve- ria homiinini adhiic viventium, bac libertaie et
strse, quia qui pro vobis sedebant.ad invocaiioncm knmuiiitaie Ecclesia illa, et tres alise clericorum
nominis vestri, mihi -usquead oclavas Nativiiatis abbalise, quae iii eadem clvilate sttni, scilicel San-
beatas Marise yjrginjs inducias indulseruni. Rogo, cli Petrl yiroruii), Sancti Pelri ptieilarum, et San-
Paier, uf lalem mihi puero yeslro diem assigneiis, cti Aviti, usqtie ad diem hahc: gavisse sunt, quod in
qua vos Remis adfuturum non dubiletis el sessu- nulla earum, quicunque fuerit Senonensis arctii-
rum. Si cpram alio liligare me conligerii, flebilitcr 1Bepiscopus, procurationem suscepit. Hoc tota ci-
dicatn me landem experlem gfatise vestraB, quam vilas novit, hoc 76 el clerus simul et populus
jugiier sum experlus. Valete. Commendabilem vo- atlestatur. Et quoniam Senonensis archiepiscopus
bis faciat, pbsecro, Joanneiil tioslrum Aurelianen- conlra consuetudinum el Ecclesise iiberlaiem in
sem et ad serviendum idonea persona sua, el ad exigenda procuralione pra3diclam Ecclesiam fati-
obsequendum devola supplicatio noslra. garc inlendil, sanclse paternilali vestrse preces
74* EPISTOLA LVII. fuudimus, ut alicui personse religios» et discretoe
AD HUGONEM AEBATlS. BARTllOLOM.EI NOVIOMENSIS.cogniiionem causse liujus commitlatis, qiioniam
Excusat se ob varias. occupationes in jure dicendo nOn est facile pauperi Ecclesise illi, testes suos anle
qtiominus dd eum accedat. prsesenliam vestram ducere, et libertatem suam in-
Summa celeritaie accederem ad vos, si desiderio strttmenlorurii, el lestium approbatione confirmare,
necessilas non obstarel. Retinet me mandalum Si <|uoeenim sunf onera, qusc in exigendis procti-
.iposlolicum, cui non parere, perire esl; non obe- rationibus s/uis Senonensis arcliiepiscopus prsediciis
diie, obire. Hac 75 instante Dominica, de man- quatuor abbaliis yelil imponere, Aurelianensis epi-
daio ipsius triplicem liabeO necessitatem sedendi, scopus de COnsueiudine muUis teniporibus appro-
el in Irium cognitione causarum judicis officium C bala, qupniam de mensa ipsius esse dicunlur, pa
exsequendi, Npri recipiunl causse dilaiionem, quse debet suscipere et implere. Vaie-
et per lilis conteslalionem inchoalse sunl, et ad
posiulatioriem panium.y die proxima assignatse. EPISTOLA LIX. (
Expleiis negoliis, quando vobis placueril, tam li- •AD EUMDEM.
lienter veniam ad vos quarn licentcr. ldem perfert testimonium prq eaaem S. Evnriii
EPISTOLA LVIII. eccleiiq.
ADDOMINUM
'' PAPAM, SUBPERSONA ABBATIS S. BARTHQ- i Domino papse, STEPHANUS de Sancta Geiiovefa. /
M£I KOVIOMENSIS. Ih ecclesia Sanctse Cfucis, Aurelianensis a puero
Ecclesiam S. EvuriiiAurelianensisaprocurqtione epi- iuilrilus, et postmodum in ecclesia Beaij Evuriii
scopi liberam esse testalur. confessoris sub regulari diseiplina religiosam yitani
Ecclesiam Sancli Eyuiiil Aurelianensis in con- professus, iilriusque ecclesise memoria dignas con-
speclii angelorum et hominum commendabilem fa- suetudines sic recolo, ut in eis nec me falli sesti-
ciunt el merilun) confessoris, et testimonium ci- mem, nec alios fallere rae propoiiam. Inde esl quod
).--.' ;..,.._
ftictus episeopus, omnibus dd' quos lilterw\istm perve- ;U
' asserebat. Cum:aulem prmdictiDroco el Odq actores,
nerint, in Domino salntem. Cum ex mdndalo domirii laudarent abbatem et monqchqs de Longoponle, el cos
yapce cdghosceremusde causa quadam qna vertebalur die sibi assigniila defensores promittereni, diem aa^
yiter ecclesiamBeatmGenovefm, el Droconem,Ascelini signavimus. Venientibusaulem ad diem, prmdiclo qb-
presbyteri frairem, de firmilctleMilonis, el Qdonem bate et canonicis beatm Genovelai,jam dictus Droco
ctericum ipsius nepolem, super ifrra quam idem el Odo venerunl, sed neque abbas de Langopoqte n<H
Ascelintts ad Carrucam suam colueral, tandem fqcta que monachi, qui eos defenderent, adfuerunl; nos
trahsdctione inter eos, in hunc modum pacis et con- autem aucioriiale mandati dotnini papa, de prmito-
cordice conveneriint, 'elc. Hoc auiem addendum est minata lerra, quunlum scilicet uno tuodio seminari
_,guod aliam terram quamdam, quatilum unq modio potesl, volenlibus id/psitm Odoneet Drocone, inpiuuu,
seminttrj potest,- prmdiclus Ascelinus prcenominatis ubbalis ecclesiam/S. Genovefveinveslhimus , ]c%:ei,
procqni eli.Odoni, ut dicebantysubea condilione lerram utpote suam reddidimus,elc, Nec niiftim-vi-
xeliquerai, ut siiigulis annis xi. sotidjtjdd' arbilrium, dcri dcbet, si Droco; ille , de quo agiiiir in hac
qbbatis de Longoponle minutis pauperibus dislri- charta, et qui diciiur raonachus Cisierciertsis, in
buerent Stephanus aulem abbas Sanclm Genovefai> piu-seiHi epistola prsedia aliqua lucreditario jure
ftl' einon ticuisse asserens, et lerram eccteswbjtalii possederit ; licituni enim et freqiieus erat apud
: "onere premi. non, posse dicens; terram ipsam^vtndi- moiiachos aniiquos palerna haredilale gaudere,
v wbtti,'£( ecc(esiai restituendam esse utpote propriami eahique monaslerii facultalibus ascribere.
395 EPISTOLiE. -- PARS II. AN. 1177-1192. %U
jam secura couscieniia in verilate teslificor, quo- A J SnessionfiHsisin parochiis commorantium, cjtti Hu-
niam, quanlum exstat in memoria, elc. gotti abbali (90) morem gerere deirectabant.
77 EPISTOLA LX. Terribilem , Paier, et compassione mgnam so-
ADREMENSEM ARCHIEPISCOPUM. lemnis olim disciplina regularium sui vnbis offeri
Commendat causam cujusdam Simonis, quw in ejus imaginem, per coniradictionis el inobedieniise filios
curia agitabatur. affectam pariler et affliciam. Gloriosam illam et
In octilis vestris, Pater, nec lionestas mendicat auream Regulam, quam ab apostolis Augustinus
gloriam, nec verilas inlervenluin. Ihi virlus esi pre- quasi rautuo acceperat, et ut fidelis dispcnsator
lium sui; et qui sibi merilo sno sufficit, snffragio tanquam pecuniara domini sui aliis ad usurain de-
noii indigelalienn. Inde esl qtiod magislro Simoiii, derai, furanlur hodie consorles Achan filli
viro inler scholares calhedras egregio, non necesse Charini (91) : cl non timenles anathema Jericho,
est aut verbosas emendicare preces, aut lamlum peeuliare corrogant aurum , ut auram colliganl po-
venalium coram vobis prsceonia corrogare. Gratio- pulareni. Id in canonicis Sancti Joannis Suessio-
sura el commeudabilem faciunl eiim, hinc auciorilas nensis trisli siraul et tui-piprsedicatur exemplo, qui
morum, hinc perilia litteraruni. Tales consuevit il- conira commuiiem, quam professi sunt vitam, con-
lustris clementia veslra vocare, diiigere, promovere. " tra lanii magistri sui doclrinam, contra sacri con-
Clamat hoc quasi ab orttt usque ad occasum tolus cilii Lateranensis decretum (92), in privaiis sarci-
brbis, cumEtruscos et Ligures suos lialia, Britaiinia nulis et scriniis furtiva congregantes peculia, sic
major Anglicos, ulraque Gallia Belgas el Celticos in anlisliti suo placereet eum placare iiitendunl^ ul et
curia vestra videant aut onerari divitiis, atu digni- Deo inobedientes, et abbati sup inveniantur rebelles*
taiibus honorari. Impletur ad cumulum glorise vestrse Armal eos el animai ad inobediendum luin pecnni i
quod veniunt ab Orienie el Occidenle, el recumbunt illiciiis artibus qusesita, quam copiose cffuiiduiii;
in sinum vestrum. Vident et invident, quibus libe- lum eorum aucioritas qui ab cis eam studiose su-
ralilas displicel; quibus oriio simuI:elisedio virlus scipiunl. Obviet Iiuic ignominiosic pesli severitas
esi; quibus el honesti cachinnos provocanl etnau- veslra, Paler, et occasioues ampuiei arabieiuli,
seam litterati. Sed ne peccaioris oleo caput veslrum unde sibi materiam praisumunl ambitiosi. Eo usquo
videarimpinguare, proslratus adpedesvestros, cum morbus invaluit, ut sceleris mereatur pcenani, nisi
sim pulvis et cinis, loquor ad Dominum meum, pro cceleslem inveniat medicinam. 79 Objecil sesu
magislro Simone preces funderts el supplieans, ul in tantis periculis devolus filius vcster, liujus prse-
negoiio quod babet cum episcopo suo, et cum ca- s, dictaeabbas Ecclesisc, vif apud nos boni leslimon'::,
nonicis suis, lam benevole suscipiatis euro, quam et opinionis sanoe : et dum corripere intendil, quod
benefice suslenletis. Causam quam promovit, iia corrigere nequil, operam perdit elinipensam. Eos
promoveatis, si placet, ut si quis promoius esl in maxime sibi experiiur adversarios, quorum ope et
injuriam canonum, canonice simul amoveatur et opcra deberet comprimere conlumeliosos el su-
jure. Cseterum 7$ quid de prfedicto viro sit agen- perbos. Valele.
dum nobis Enimus vesier melius et plenius provi- 80 EPISTOLA LXII.
debit. Valele. ADDOMINUM |VIVIANUM:S. BOMANiE ECCLESliE
EPISTOLA LXI. CARDINALEM (93).
ADDOMINUM PAPAM. Situmipsi devovel obsequium.
Conquerilurde rebellione canonicorum SanctiJoannis Jucundum nnlii tneatrum proposutt epistola vc-
(90) Ceiebre monasterium ordinis canonicorum :bis verbis: NIVELO Dei gralia Suessionensis episcop\ttt
regularium fundalum anno 1076 ab Hugone casifi omnibus iu perpeiuum. Noverit universilas vestra,
Theodorici loparcha, primario vocabalur ecclesia quodnos in prmsentia magistri Stephani Sanclce Ge-
S. Joannis in Monte : at cum inulias vineas circum- novefm abbatisêt magisiri Pelri cantoris, et magistri
jacentes idem Hiigo adcanonicorum susleniationem D Boberti Paujenti, Ambianensis canonici, reddiditnus
erogasset, ab ipsis nomenS. Joannis in Vineis mu- ecclesias suas parorhiales, in eo statu quo canonici
tualum esl anno 118i. Orla esl aulem gravis rixa eas pritis lenuerant, salva dignitale et poleslale nostfa
inter Nivelonem episcopum Suessionensem, el Hn- el salva liberlale ecclesiarum, de assensu nostro quce
•goiiem abbalem S. Joannis, quod hic pro arbilrio prius fuerat lempore antecessorum nostrorum aniisti-
suos canouicos de ruralibus parochiis revocaret ad lum, el antecessorum Hugonis quondatn abbalis.
claustrum, canonici vero qui id segre ferebant, ad Aclum anno Verbi incarnaii 1186. Consule epist. 93*
prsesidium episcopi confugicbant, ul in eis eliam, (91) Vide cap. 7, lib. Josue, id quod diciiur de
reluctanle abbate, remanerenl. Eoque progressum Acban iilio Charmi, qui contra prseceptum Josue fu-
est, ul lis ad summum ponlificem Lucium 111defer- ralus fuerat de spoliis urbis Jericho.
relur. Roraam itaque profecii sunl ulerque, et causa (92) Habilum est hoc concilium anno H79, dici-
in cufia lioniana diutius agitata, tandem elegerunt lurque Lateranense tertium. Parte XXVH,cap. 5»
arbitros quorum slarent judicio. Qui.cum reimo- hsec legunlur : Nultus proprium habeat;siquidac*
menta oninia perpendissent, sententiam tulerunt, quisierit, reclori suo assignet.
qua amoti sunt canonici i.parochiis suis. Postea (93) Yivianus, vei ut Ciaconio.placet, Vibianus
yero intervenit compositio mediante prseseiiim Tomasius presbyter cardinalis liluii S. Siephani in
nosiro Stephano inter Nivelonem episcopum et Hy- Cseliomonte,creatuseslabAlexandroIII, anno 1173.-
gonem abbaiem, per quam ille omoem liberlaleni Vivianum vocat Rogerius Hoveden, dicitque eum
suarum ecclesiaruin paroehialium abbali resiiluit anno 1176 legatum a Laiere niissuiii in Hibeniiani.
355 STEPHANI f ORNACENSiS EPiSCOPl 550
slfa, quae desidiam meam et refecit spectaciiio, et A 83 EPISTOLA LXIV.
excilavit exemplo. Debueram lanlum ilomiriUm et ADEPISCOPUM LIDDENSEM.
araiciim meum lum sollicilasse litleris, ttim imi- Eidem eommendat consanguineum suum, qui ad
nusculis visilassc. Ptirgabil diligentia nioram , de- sanctum sepulcrum properabat.
lebil oblivionem meirioria, ut doniiuo meo nec in- Sanctissimo Dpinino' ei Patri Episcopo Sancli
graliis appaream * ncc iiidevoius cxislam. Eadeni Georgii (96), Slephanus de Sancla Gcnovefa, teiu-
ferme lioira quaMiiieras veslras nunlitis porrexit, poralem salutem et aeteriiam.
quasi qui niofam fecerat, abiil et rccessil,*vix licuit Confidenlius vobis, Pater, pro praesentiiim lalore
liiilii vel sub brevitaic rescribere, vel ad ea quoe scriberem, si de vobis aliquid meruissem. Ai hoc
pOslulaveral a uobis vestfa paterliiias, respqndere. solum supefest abscnli solalium, quia si icpulsam
lnvidebat anguslia leniporis, ne recessuri feslinan- paiiatur incassum, non rubel si non exautlialur.
tiara nuntii aliquo serviiioli prseparaiorio rctar- Epistola verectirtdiam non incurfit. Inipoiiuiius,
darem. In proximo , Deo.volente, per aliquei» de sive cuni muiiere iinerpellaiite jndicem, sive cum
transeiintibus ad vos, non vacuo saluiatorio veslrse aiiiico Irespanes poslulanie, modicum quid forsilan
supplicabo benevoleniise; veslrse graiiseconiplacebo. impeirabo. Prsesenlium lator sanguinc siniul el ser-
Bene valeat, el vivat dominus nieus Vivianus. B viliomihi junctus, sepulcrum Domini gloriosuni vi-
EPISTOLA LXIII. sitalurtis abcessit; rogo, ut, si necesse fuerit, bene-
81-82
ADIIERACLIUM CJESARIENSEM EPISCOPUM. vole simul ac benefice vestrum ei consilium et auxi~
lium iiupendaiis.
(j Commendat consanguineum suvm, qui in Palmslinam
proficiscebdtur. 84 - 85 EriSTOLA LXV.
Sanclissimo dosiino et Patri Heraclio Caesarieiisi ADJOANNEM PAPJEKOTARIUM.
episcopo (94), fraier Sleplianus S. GenovefsePari- Bogal ut petitiones suas ad effectum perditcat.
siensis diclus abbas, ccelestem Jcrusalem babiiare. Dileclo suo Joanni Aurelianensi (97), domini
Jocosas olim confabulationes uoslras fructuosis papso scriplori, STEPHANUS de S. Gerioyefa.
oro ssepius orationibus expiari. TogatOrum advo- Nalis subAurelianeiisi aere,etLigeris aqiiaperfu-
cationes , mercihionia, liiiganliura conflictus, cx- sis,aiSlwtemporeRornsemorarinihilaliudest quam
corum pugnam, Boiioniensiuin auditoria, fabriles morUsalius esl aurea pauperlate frui cum saliiie,
diximus ofiicinas. lnler tiscc diversa scculi studia quam periculosam corrogare pecuriiam, qua? el sol-
sumus, ego quod irriserara caipentariam Bul- licitudiiie' pulset ariimum, el corpus agitet cuin la-
garl (98), vos calvariam Crucifixi. Beala peregri-: bore. lnde csl quOd ad rediluni te hortarer, si tua
natip vestra, quse ei culpas expiat, el ad sublimia " te contentum fortuna crederem, si ad majora quam
vos extoilit. Inierim, Pater, obsecro, meinenioie babeas, successus prisiinos libi prsesumereni non
Stephani vestri, qui sic memofiam veslrain relinel, blaiidiri. Inlerimdileciioiieiri tuam rogb.ut petiiio-
ut quasi jugi speclaculo vcslram pfseseiiiiairi ara- nes rioslras ad cffeCluhiperduci facias.si potueris,
plectatur. Pro prsesentium lalore precesvobisoffero, et maxime super confirtnatiOne excominuiiicaiionis
qui.et sanguine mihi cortjunctus, el in mullo servitio comrauiiiae Meldensis, quoniam episcopura eoriim
noii exstitit indevOtus. Valele. in excomniuiiicatiorte senienlice a bOnse memoriae
(94) Ilefaclius fuisse videtur Gallus natione, olim Dotnine , quem vullisposi mortem veslram doctorem
sodalis ac familiaris gtephani; qui cum in partes nobis constiluere ? Qnibus ille respondil duobus car-
transmarinaspfofeciusliiisset, archiepiscopus Csesa- minibus infrdscriptis :
rierisis eflectus est. Quinqne invenio urbes Csesareas, Bulgarus os aureum, Marlinus eopta legtim,
scilicei PlioertiCiae,Ciliciae, Cappadocise, Ariiieniseel Hugo mens legum, Jacobus eslquod ego.
Palsestinae, deqiia ullima hic agilur. Siia aulem est De eodem Bulgaro subjungit idem auclor quod
nOn procul a niorite Cafmelo, in liitore niaris. Primo cutn FridericusimperalOT equilaret in medio Bulgari
vocabaiur Turris Slratonis : al cuni Herodes illaiii el Marlini, qumsivit ab eis, utrumde jure esset do-
irt ineliusresiaurasset, in honorein Augusii dedicavit, -.n' minus mundi, el respondil Bulgarus, quod non erat
ac Caesareani appellavit, eique niagiiificam domum dotninus qudntum ad proprietalem. Marttnus vero
niarmore undiqiieiiileniem conslruxil; laiidcin ar- respohdil, quod erat dominus. El tunc imperalor,
chiepiscopali sede decoraia est. cum descendisset de palefrido super quo sedebat, fecit
(95) His verbis iiitendit probare quod dixit, sci- eum prmsentari Marlino. Bulgarus hoc audiens, dixit
licel eos diversa seculos esse siudia,eloccupationes hcecludens in verbo: Amisi equum, quia dixi mquuni.
dispares. Heraclius eriim; pietate ductus, iler Jero- Verisiniile esi Sieptianumôperam dedisse siudiis
solymitanura, el adinoiiiem Calvarite peregriua- juris tam civilis quaili canonici in liac celebri ltaliae
lioneni susceperat; ille vero jurisprudcntisc operam acaderaia cum Heraclio; et ibi eliani banc scientiam
dabat, quamolinispreveratei irriseral, cum diceret fuisse professum.
logaiorum advocationes esse foruin seu mercatum, (96) Liddensis episcopus vocatur in edilis epislo-
quod antiquovocabulodiccbaiui' Coua, nunc Cohue; iis.qui hic Sancii Georgii. Est atitera Lidda vel Lyda
litiganliura confiiclus, esse csecorum pugiiam ; iio- secuiidura Ptolomseuni lib. v, cap. 16, urbs Palai-
nPiiiensium academicorum scholas ctaiidiloria csse stiuse Judse, alio nomine Diospolis. dicla ac etiaui
inslar ouicinoe fabrorum iumuliuaniiuin et obstre- Rama, in qua fuit sedes episcopalis.
. pentium; hasque per derisioneni vocabal carpcn- (97) Multi Aurelianenses oiucium scripioris apud
tariam Bulgari. De Bulgaro autem dicil Otho Mofcna summos pOniifices tunc exercebant, praeter hunc
in Chrdnico Laudensi quOdcum Guarneredujt celebris Joanneni inveiiiinus, epist. 85, Roberium ei Guil-
ille academim Bononieiuis iiisiiluior in exiremis la- lelinura ex urbe Aurelia orios papae fuisse scripto-
boraret, accesseruni ad eum sui schotares dicentes': res.
557 EPISTOCE. — PARS II. AN. 1177^1192. 5S8
Xoanne Carnolensi episcopo (98) in prafalam com- A Blesensium, qum ci swcularibus Canonicis iisurpq-
muniam lalse negligenlein^xperti sumus,et mandali baiitur.
aposlolici conleinptorem. Qusere si potes clomini Quoiies vel pro nosliis vel pro alienis iiegoiiis'
papse liiieras ad ipsum, ul, sicul prsedictus Carno- vobis audeo scribere, Pater, limel animus, tremit
tensis episcoptis exconimunicayit auclores commu- manus,*iimor hinc et ireinor veniuni
super me, et
riiie (99), ita ei ipse in Ecclesia sua excommunicalos
ignoraiiiise, nescio, Deus scil, an dubictalis lenebrae
deimnuel, cl facial ab oranibus devilari. Pro lalore contegunt me, ne vel offendam quietum^ vel impe-
pr:csentium faniiliari meo et aniico noslro, tibi sup- diara occupalum. Excusabilem oppono charilalem;
plico, ut in ncgoliis suis quanlum potueris, eum quse sic non quscri! quse sua sunt, ut non minoris
juvcs. Valele., proprium qiiscsluni sestimet quam alienum. Charis-
'86 EPISTOLA LXVI. simus in Doinino fraler nosier et coinniunem nobi-
ADALEXANDRUM 111PAPA. scuniordiucm siih PairisAuguslini regula professus,
Supplical ul tuealur canonieos S. Marim Blesensis. Nicolaus abbas Sauct;e Marise Blcsensis, inter quo-
Sanclissimo domino el Palri ALEXANDRO summo
tidianasangiisiiasordinisinEccIesiasuareforraandiV
poniifici, frater STEPHASUS <!eS. Genovefa, salutem et dilapidatse ferrae usque'ad desperaiibnem doraus
.*t perfeclam in omnibus obedieniiam. B
ruinas per ejus industriam renascentes, novi moe-
frCharilali debilum reddit pcnsura, qui cum scan- roris calieem H inopinalse lrislili;e gustuni haurire
dalizatis urit'.ir,cum infirmantihusinfirmatur. Causa, compellilur, et ad mortem
usque cum tolasibi com-
Paier, movel, et raonct exiguiiaiem nostram, ui missa deproperal Ecclesia, nisi sancta sedes
apo-
fratribus noslris canonicis Sanctse Maria; Blesen- slolica vivas cceleslis aritidoti lanto raalo repercus-
sis (100), in adversitalibus suis conipassionis expo- siones opponat.
Coraniulavera"t88 dexiera Excelsi,
namus affeclum, miseralionis expandainus sinum,. lcmpore sanclse niemorise comiiis Theobaldi, in
opis el operae brachium extenilamus. El quoniam in oppido Blesensi, per seterna; recordatioiiis Iiino-
bac parle minus sufficienles stirans, ad veslram centium papam.l lubricos sseculariunicanonicorum
recurrimus pleniludinem, ul filios nuper orbatos gressus in reguiarium
disciplinam, el singularilaleni
patre ab uberibus consolaiionis vestrae benevole si- illam resirinxerat, ul tanquamaposlolorum disci-
mul ac benefiee salieiis. Biintim sui tesiinionium , puli de comrauni vivereiilin communi.Acutius in-
iiis qui eosnoverunl, illud reddil collegium, ul ct tuentes et intelligenles
aslutius.poniifices ei prin-
amicus inde gaudeat, et invidus confundalur. Ori- cipes lemporis noslri,
planlalionem, quam iicscio
tur juxia eos, el utinam non conlra eos, qusedam (C ulrum Pater ccelesiis approbel,
inducunt, et cleri-
plaiilalio singnlarium seu ssecularium canonico- cos liujus modcrnae vise viros corroganl, qui domos
rum (1), quos uirum Pater coelestis plantaverit, et vineolas suasad iiiformempfoebeiidarum^formam j
necdttm scimus. Placeat oculiS:benevolenlise veslrse, conferant, qui quasi altafe conlfa aliare
crigaut,
Pater, ul jura regularium non miiiuant sseculares", qui sanclis in via Dei gradientibus objicianl el ol- '
ul filiorum panes non comedanl alieni. fendiculuni in verbOj,et iaqucum inexemplo. Dissi-
87 EPISTOLA LXVII. mulari fortassis lisec polerantêt qubqrio riiOdolo-
ADEUMDEM. lerari, nisi ad niajora manus exlendcrent, el in
labores aliorum rapaci pariter et voraci violenlia
Rogalilerumiitjura tueulur canonicorum regularium
lestimonio vixeri- '
(98) Ftiii ille Joannes Salisberiensis, scriplis ce- scripti confirmantes, quod (/nanrfia
lebris.qni fatofunctus esl 1182 : postcujus obitum mus, nec cotnmuniam, nec alicujus fralernilalis vin-
baec epistola fuil conscripta. cttlum, nec aliquod juramentum inter prcediclos cives
fieri permittemus. Belvacenses, diplomala regia ad
(99) Hoc soeciilourbes Gallisecceperunlinsliluere instituendam inter secommnniam irapelrarunlanno
majotcs, praeposilos el scabinos, qui reruni publi- . 1144. lnsuleuses, lesleBuzelino anno 1195 scabinos
carum adrainistraiionem gerereni, el hoc ccepisse']D primum elegerunt, et Tornacenses eodem fernie
in prsejndicium episcoporum, ad quos dominium tempore commuiiiam siiam crearuni. Simile quitl
eliain i.eniporale civitalum suarum spectabal. Quod :altentarunt cives Meldenses, quam ob causani ex-
qiiidem fusius videreestdecommunia Laiidunensi ad coniinuiiicalionis vinculo fuerunt constricti.
epistolam 59. Legimusapud Rigordiim, Pbiiippum '.,'.(100) Abbalia B. MariseBlesis ad Ligerim siia,
Aiigoslrim anno 1190, cum in Palsestinam profici- de Burgo medio vulgo dicta, cauonicse regulae sera-
sceretur, Parisiisscabinosinsliluisse Civitalem, in- In striciiorem aulem observantiani
Parisiewsem muris et 'per subjacuil.
quil, quqm multum, diligebat, ., resliluia est hoc sevo, quse leste Jacobo de Viciriaco
turribus tqpideis per ambitum cingi prmcepit, quod cap. 21 liist. occidentaliSfinaxime in ea viguit.
opus septem viti quibus regimen villm commiserat,
enim S. Salvatoris in casiello
qui scabini-vocabanuir, de substanlia civium, brevi . (1) In Ecclesia comes Theobsildus lundavit coliegiiiui
lemporis elapsqspatio, diligenlissime compieveruttt. Bleseiisi,
Remenses Iilieras'ad communiam crigendam a Lu- ,! sseculaiium canonicorum, ut in ea divina perage-
re-
dovico JuniOfeiiiipetrarunl, vacante sede archiepi- ' ret. Cum his conlroversiam habuerunl canoiiici
scopali, aiirioilSîquibus obstil.it Sansoi) cuinad gulares B. Mafise, pro ecclesia S. Cafiiephi ab ipsis
hanc sedehi pefVenisset: Guillelmusque a Campania pendenlej quse quidem erat pribratus convehiualis
ejus successor promisit capitulo se coni^jiriiam canonieorum regularium intra rriuros ejusderaca-
ejusmodi erigi non ..passiiruiii, his \erbis: Bed et sielli conslitutus, undedixit:;'OW(»r juxlaedshoyella
prmsenti capitulo vovimus in verbo Domini, prmsehlis planlalio. Consule epislolain sequcnicm.
559 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOP 560
non inlrarent. Novum sibi ccemeieririm.Tiovos ma- A lisssede Sancto Cifico (4) dedimus in mandalis, nt
gislratus scholarum, hovas occasibrtes*venandi pa^ prsedictumprodigium a prsenorainaia domo et aliis
rochianos alicnos sibi concedi postulant, ui quod domiJ)iissuis aiooycal, nec ad aliquam suarum do-
aliis detraxerint, improbitati siise gaudeant acces- jiiorum de cselcro rcgressum habere permitial; ne
sisse. PrOvideat, Paier, sancia soTliciludo vestra, siniplices oves feiidus hircus inficiat et iniquitalis
ne quod beati Palres ,et dCcessores veslri pia reii- ililius sancttiaritim Dei sacrilega conversatione pro-
gione regulafibps concesseriinl, sibl snbiepiipne farict. Inde esl quod sicnl dileciissiino filio et
aliqua novi^qui .supefveiiiimV'e.x.iorqu.eantsaecula- simico hoslro; libi hiandariius alque pfsecipimus, ut
res." •'•" auclorilale nostra per dominum archiepiscoputn ct
EPISTOLA LXVIII. per sollicitudinem luam abominabilis ille persecnlor
Ab JOANÊM PICTAVlENSEM EPisCOPUM. _ virginitatis cl liostis, a pfoediclo collegio sponsa-
/ Hortatur ad Conslaniiam ih.-.adversis.^je,*?. y. riim Chfisii separetilf, et, si bpris frierit, per ex-
Sanclissimo domino ''elvPalri JhAMNi|Piclavierisi conirauiiicationcm recedere compellatur.
episcopo, spiriium corisilii et forRlvudiliis.
"'"' Ift afilictiorievestra cceliini ei terra 91 EPISTOLA LXX. fe
(2), Palcr, pa- ADGUILLELMUM SENONENSEM ARCHIEP.
filercOmihoyeri debentjClaitianies in anfibUsbbmini -^
et Arguii ejusdem sacerdotis vilam minime pudicam.
89 Sabaqth :-Beddeul,lionem] hoslibns: tiiis, his
Revereiidissimo doininb et Palri GUILLELMO, Se-
quile oderunt relrfbne{DenU xxxn): jSedet :.nbs noncrtsi
hiinlma porlio Eccle.siseDei, compassioiiis vnbiscum arcliiepiscopo, STEPHANusdeS. Genoyefa
calicem bibiratis e.t nicerorls; in 1igno: viiidi lisec saliilem.
fieri gemerites,: ei,timentPs i"' arido:dcterioracpm- Veslra, Paier, iiileresl, ea quse ad honorem Dei
illi mille aiini et rcligionis augmenlum speciant defendere; et
pleri. Nescio, Pater,an compleii sijn.t aiicloriiale vestra tiirpiludiuis et ignominioe scan-
quibus solvendus erat Salanas ;;ejus satellites ila
solulos yidemus, u.t ligare incipiant servos Dei. At dala de domo Doniini pro viribus amovere. Iude
non deficiet fides Pelri, cujus in ecclesia sedeiis (3), csi quod sanclilati vestrse pro virginibus Chiisti
Sanctum Ciricum Deo servientibus inclusis,
cujus splliciludinem pasceiidi gregem Doinini pt apud
oflicio simul et bcneficio lenuistis. Absil ut qrii preccs^quas possum, secundum charitalem quse
est in Christo, fundo, ut honesialis et pudicitise
.confiripare fralres debuii, quasi adrancillsc voceni
hosleiri Maneriulri non admitlaiis, nec in
iterum negalurus, ad minas tyfanni juvenis infir- ipsarum
rnetur. Absit ut in adversis amitlat conslanliam, i aliqiio credalis ci, qui per dominum Tusculanum
G (5) aposlolicae sedis legatum, propter
qui in prosperis tenuil sequitatem. Consnevit his episcopum intolerabiles
ailrilionibus Ecclesia cresc.ere, cl quanlo magis enormes*et suae iurpiiudinis excessus,
minislri mOrlis infilios vilse"desaeviunl, eo amplius a consonio sanclinionialium remotus est el ejecius.*
fnater Sion filiam Babylonis miseram subjicere di- Creihit nobis sanclilas vestra, credal abbali Satictt
dicit et fugare. Crcscat in dies, obsecro, fortuna Vicioris, credat ffalri R. de Vicena, el aiiis vieinis
yeslra, et ab uberibus consolalionis divinae non so- religiosis viris, qui nec discretionem veslram cir-
lura lacte quo parvuli egent, sed et solidd cibo , cumvenire, riec vpbis falsiiatem asserere volumus
atit debemus. Credite teslimonio noslro, qui ex vi-
pane, qiii cor lioniinis confirmat, longanimilatis et
sumatis cinilale locijie inhonesia conversalione illiussacer-
perseveranlice quotidianum augmenlui». doiis Baal esse possumus cefliOres. Omittat, si pla-
90 EPISTOLA LXIX^
discrelio veslr,a quseslionem de.illo
PETRIS. A/XE6ATIVA:DvR. JDECANUM-RqTHQM..cet, religiosa
Monetut dmqveqtiirsacerdos amonidlibns S. Cirici, recipiendo a vifginibus Chrisii, qui, si receptiis
qudd minus cdsle se-gererel. fuerit, immaculatum gregem Domini lanqiiam hir-
PETRUSdivina dignaiione Tusculanus episcppus, cris fciidus mortaliter 92 inqiiinabil. Quod si
sedis aposlolicse legalus, dileciO;filio R. decaup;ro- Q omnilio supersedere nplueriîs' el ex raaiidato veslro
thoiriagensi, salutem et sincerarii dilectiOnem. ilecesse fuerit abbalissam et sofores ejus inclusas,_
Relalum esl nobis quod quidam Manerius apud catisam cum prsediclo monslro Veneris intrare,
Vilercel. cum sacris virginibus degens, turpi et placeai, obsecro, yobisTia.nc cognitionem coriimit-
Inhonesta conversaliojie sua gregem Domini cpr- tere domino Pvarisiensi episcopo, qui per vicinos
rumpere et maculare intendit^ Et quoniam vitam clericos et lai*cosplenius poierit rei invesligare et
ejusDeoei bom.inibus credimus displicere, abba- quaerere yeriiaieni.'
(2) Persecutionem passusj est Joaiines episcbpus in dicecesi CarnUiensi xv ab urbe Lutelia miiliari-
vPiclaviensispropler Ecclesia? susejiira, quseâcriter bus distat: hujus fundalor exstitit Robertus epi-
-tueri conabatur adversus quosiiain inyasores. Vide Scopus Carnutensis annocirciter 1160 : qusepri-
episL 182 JoaiiriisSajisberierisis» Jibide iiis agitury oratum habuit nomine Villocellum in dioecesi Ko-
asseriturque:in..al|cra ejimMsfieyetiepo infeclum, ihomagensi, ubi aliquot moniales degebanl........
uon lame.ii iiiierempiura. (5)ls erat rPetrusPapiensis, de quo superius ad
''' (3) E^clesia cai;hedra;Us:Picla'viensis,,diyp:Peiro epistolam 45, el adquem alia epistola diricitur. Fit
«licaiaesl. ejus mentio in Necrologio Sanciao Genovefse.
(4) Abbalia monialiiim S/Ciiici, GalliceSainlCyr,.
.301 EPISTOLJl.—PARS II. AN. 1177-1192. 3C2
EPISTOLA LXXI. i salubrius demorenlur. Si priori proposito non prse- •
A
ADROBERTCM PONTINIACENSEMMONACHDM. posuissent uliimuin, nec ego proponerem ut pr-a>
Agital et solvil qumstionem, an liceal noviliis ordi- ferreril. Si slelissent in finibus priofis voti, slafein .'
nis Grandimontensis habitum Cislerciensem su- forsiian el ego, nec ad aliud animarem. Nunc vero
scipere. 94 Q'113meliora et viciniora saltiti qusesierunt et
Diieclo Deo et hominibus ROBERTO Ponliniacensi de Silo in Hierusalem asccndenles, transtulerunt
monacho (6), genere simul et conversaiione illu- tabernacuium suum, quis audeat in eis liberiatem
siri, STEPHANUS de S. Genovefa, consolari pusilla- Spiritus Domini impedire? Nam revera ubi Spirilus
nimes, el unanimes in domo Domini cohortari. Domini, ibi libertas : Spiritum, inquit, nolite ex-
Commendabilem, Roberle, sollicitndinem geris, stinguere. Exslinguuntautem qiiaiiluniin se est, qui
et affectione fraterna novitiorum luorum ut novam ejus operibus contradicunt. Certe Spiritus sanctns
moves quseslionem. Mallem qusesisses ab aiio, qui coiumba est, quia in specie columbse super Domi-
et periiior esset ad disculienduin, et prpmptior ad iium, dum baptizarelur, visus est descendisse. Inler
solvendum. Mihi, faleor, imperilia silentium impe- alias colurobse proprielates, qnas admillit Ecclcsia,
ral, et ab audaci proposito raanum revocat Gran- et myslice reprsesentat, columba meliora grana
dimontcnsium grande nomen (7). Si quseslioni tuse eligii; non spernit bona, quoniam, si meliora non
de consciemia mea respondeam, offendentur; si occurrerent, bonis utique vesceretur; bonis tamen
cos offendero, in communem opinioncm peccavL meliora, melioribus oplima praefert. Iniitantur eam
Horainibus placenl, et servi Chrisli sunl, Roniho- qui ex parte ejus sunlf iEmulamini et vos meliora
mines appellantur. Nam 93 bonilaiis illorum testis cliarisniata. Bealus enim est non tantum qui judi-
est et exclusa cupidilas, et inclusa paupertas. Porro cal inter diem et noclem, sed qui judicat inter om-
ambitio, quse fere omnes impugnalj et plures ex- nem diem. Cislerciensium ordinem,quasi lucernam
pugnat, lam remota est ab eis quam Jonge est ab supra monlem positam quis in Ecciesia Dei maxi-
hominibus qui nunquam se adepturos Cisiercium mum et prsecipuum culmen non dicat allingere?
certi suni. Cumque lerram dederit Deus filiis ho- Evangelium implentes, monaslicam regulam.quam
minnm, ipsi fiiniculum suum et sortem in ccelesti- supererogavil Benediclus^Pater, fidelis Samariiani
bus exlendunt, viros evangelicos exprimunt, nec stabularius, sic observantj ut nec unura ex eo iola
soliicili sunl quid manducent et bibanl^ aut quid prseierire videanlur. Beala pauperlas eorum, quai
induanl, quoniam a Patre suo, qui in cnelis esl, licet eos fame premat el frigore, non lamen aut
pascumur cum volucribus/et cum liliis vesliuntur. (Q mendicare compellitâut divitibus adulari. Suis
Orationes eoriim nec halantes greges impediunl, aut suorum manibus victum exquirunl etveslilum,
nec mugiemia turbant armenla, nec uhiversos fa- non verili sequi Paulum, qui, cum licite posset de
miiise sirepiius inlerrumpum. Fugerunt ssecuium Evangelio vivere, ac^spiritualia seminans, carnalia
beati, si eos sseculum non sequatur. Et quoniam, meterej/maluit lamen manibus suis operari, ne
radix omnium malorum, cupiditas inler eos aruit, quod bffendiculum daret Evangelio Christi. Hono-
recessit ambitio, iitigandi materia sublala esl, rant Doniiniim de sua, non de aliena substaniia.et
soliiudo claudit,* pauperlas premil; humilitas ligat: de primitiis frugum, non allerius, sed suarum dant
iii cum disciplinam quse est in morum ordinata pauperibus : quanquam rectius non sua, sed om-
correptione, apprehenderint, profecto nec irasce- niam dixcrim, quse universis secunduin gradus
lur eis Domintis, nec pcribunt de yia justa. Vide- ordinalse charilaiis quasi in comraune deserviunt.
rinl ipsi quid inlra domeslicos parieies agant et Nec enim buccellam suam comedunt soli et non
lestimonia secretorum intus operum suorum invi- comedit cum eis 95 pnpillus ex ea; non despi-
cem accusanlium, aul defendentium ei publicent, ciunl pralereuntem el absque operimenlo paupe-
cui omne cor patel el qiiera nulluin latet secretum. renitsed benedicunt eis lalera pauperum et de vel-
Nobis ignofare, quibus non licet inlrare. Credimus D * leribus ovium suarum calefaciunt, et eorum qui-
auiem .quia nec labor eorum sine mercede, nec dem lateribus pannos circumdanl sicul despicabiles
certamen erit sine vicloria, nec exerciiium sine pretio, sic inapplicabiles ornamenlo. Conqueritur
iructu, cum inter aiios consolalionis filios habiluri ipsa natura, quse modico solet esse contenta, quod
sint et ipsi coronam pro cinere, gaudium pro lu- legumenla eorum ei non suificianl in bieme, et ofti-
ctu, pallium laudis pro spiritu mceroris. Qusesisti ciant in sestalc. Oslium eorum viatori palet, nec
de fralribus qui exierunl ab eis et ad Cistercienses foris remanet peregrinus. In sudore vullus sui ve-
iransitum fecerunl, ulrnm obligalione voii, quod scuninr pane suo, nec eos lascivire aut rixari fa-
prius fecerani, revcrti debeant ad eos an Ponliniaci ciiini oiiuni el alienus cibus. Tanta in ciboparci-- -
(6) Potitiniacum , Gallice Pontigriy, insignis est dicecesi Lemovicensi a Slephano dicto de Miirelb??
abbatia ordinis Cislerciencis, fundaia in dicecesi Horum vitse sanctiiaiem diserie auclor hic exiollit, -
Anlissiodorensi amio 1114 a Theobaldo magno et fusius ipsa describitur a Jacobo de Viiriaco.cap.
Carapaniseooraiie, in quapost moriem sepullu.sesl. 19 Risloria} occidenialis : Est altera, inquit, retigio
Celebris fuit B. Thoms Canluariensisexsulis hospi- seu regularis inslilulio , qum de Grandimonte nomi-
tio, el S. Edinundi reliquiis. . natnr, quorum capttt et originale mqnaslerium in
•'
'
(7) Ordo Graudimontensium inslilutus fiiit in partibv.sAquitanice, etc,
PATROL. CCXI. 12
363 STEPHANl TORNACENSIS EPISCOPI 564
monia, ut duobus tanlum pulmeriiis uiantur, quse A quid de liostia sua Dominus faclurus sit, cum silen-
smt agef-vex leguminibus, aut ex oleribus borius tio paiieliief exspecla. Quid tibi cum rumoribus,
pffcri. Ipsi pisce lanto rarius utunlur, qtianto fre- quiyauide negotiis principum, aut de promotioni-
queiilius apud eos audiri solet quam videri. Ter- bus clericorum, aul 97<Ie vanis opinionibus vulgi
ram disrumpunt volunlarii, et violeiili diripiunt dicunlur? Quid libi cum otiosis verbis, de quibus
coelum. Si nuineres qrioi ab eis beneficia profluant rationeni reddituri suni hoinines in die judiciiTEt
iri populum, plura conferuni universiiali quam tisecsi in aJIquibus claustfis frequentantur, tu vi-
universilas ipsis* Parya sunt hsec; et quse terrenos deris. Viri illi evangelici el angelici, nori sunt filii
yel alliciaril vel occupenl appeiitus."'Tn eis nec rioctis nec lenebrarum, quoniam sic Iucet lux eorum
feciindilali Lise Racliel inviiiet, nec Rachel pul- Corara hominibns, rit videnles opera eomm, glori-
1cliriludinerti Lia ficeni Patrem siium qui iri ccelis est. Spectaculum
minuitj sed muiiit. Non niunnurat
MarthaadevsiienliovMaiise, el mirum dictu! Maria suntet angelis et hominibus, ut ex eoruin manifesia
sedens ad pbdbs Doiriioi Maftham sojam ininislrare conyersaliorie et aiigeli congratulationis gaudium et
nori reliriqiiit. Iiiler eos juge gaudiuhij commuhis Tibmines sumani jmilafionis exeiiipliiin. Iii iJlo sancto
exsultaiib, ubi nihil exlra disciplinara, niiiil Con- collegio de fermertlo Pharisseorum vel simulatio vei
tra, Mifantiir homines, dclecianliir liis angeli, B dissimulaiio ijiliil periitus intermiscet. Nec enim aut
fugiunt parles adversoe, quoniam sancia illa con- simulare quse non siini, aut qtise sunt dissimuiare
gregatio lerribilis est ut castrOrum acies ordinaia. voliint, scientes quod simulatores ei callidi provo-
illicnecbobus prsefertur aralrum, nec a capiie deor- caiit ifam Dei. Intral qiiilibei quaslibet eorum ofli-
sum pcndet dominus, nec idiola docet clericum, nec ciiias el slnguloruinofficia ceiiis distincia finibus
laicns imperat sacerdoii. Ibi majores minoribus, alirectare inaiiibus, oculis curiosis inspicere, aesti-
prudentiores prsesunt indoclis, qui et vitse sanciitate niare aniino, lingua dijudicare poiesl. Nec enim
prsceniiiieny..;et inielligeniia Scriplurarum. ln arca declinant liumanrim jinliciuin, qui solum limenl di-
illanon esi virga sirte Moysis labulis leslamenli; vinuln! Veriias angulos nou habet, sed angnii sor-
quja, qui pOtestatem habet corripiendi, habet et des liaberit, Meroento, quisquis es, qui juguin Do-;v
scienliani corrigendi. 96 Divina oificia cum tanta liiini prOposuisli poftare ab adolesceniia tua, quid
solemnilate et devolione celcbrant, ut in eorum aliquandp, de quibusdam quos noveras, lu et so-
cbncentu vbces angelorum sonareputes; psalmis et cius iuus sefipsistis et dixisiis.': i Si quis quod
hymniset canticis spirilualibus ad hiudes Dei invi- sedificayerit, destfuere intendii,.prsevai-icaiorcm se
tanl homines el angelbs imitaiitur. Laicprum fabu- _ cOrisliluil. > Esto siniiTis iiegolialori quscreiili bonas
lis iineresse non deleclantuf, etlarilo reraOiiussunl niargariias. Bonani invenisti raargariiam, cni simi-
ab eis, qiianlo Cliristo devotus famulaniur. Exlra Jem non Iiabeiit vel regum diadeinaia, vel monilia
oratorium aul operi manuum dant operam, ut sem- regiiiarum, Vendidisll oinnia qiise habueras et
per eos diabolus iriveniat occupatos; aut legendo • ernisii, eam ;vq(ioniam primo parenles, patriara,
coiicipiunt;,aut sanciis meditationibus ccclos pene- redditus ecclesiasiicos, divitias et delicias, lubricos
trant, ut in paradiso audianl illa arcana verba quoe adolesceiiiiae moius, voluptplem pariler et YOJUII-
non licet homini loqui. Regressi asuperis tanlam tatem reliquisti carualem.* Sêcundoab iis quse pro-
ori suo ponunt cuslodiam, lanlum ostium labiis posueras, ad meliora transilum faciens, consum -
snis, ut cultum justilise silenliurii, ne aniculatis iiiatus in brevi explebis lempora multa. Vide, ne
quidera vocibuSjiinierrumpant. Non bini aut terni niargarilam, quani tanti emisii,.porcis coneulcan-
seorsuin per angulos clausifi fabuiis vacant, qui nec dam exppnas. 93 Nemo initiens manum suam ad
inter se seria serere periniliuiitur,' tenent memo- aratrum et aspiciens relro, aplus eril regno Dei.
riler, quoniam in multiloquio non effugient pecca- Nunquid, inquies, Iioc est retro aspicere, si ad bo-
ium el quasi nalurse belluni indicentes, modicum num quod pfoposueram, el propier quod aliud for-
illud meinbrum, quod magna exaltat, nbn niodica rj sitan majus boinini iiiieriin omiseram, reditum fa-
tliscipiina coercent. Allende, quisquis es bonse in- ciam ? 'vJSpiimitii credere, sed sancio Patri Grego-
dolis adoiesceiis, qui cutn lsaac in liolOcaUsiumDo- rip credb; non le fallet ille docior egregius, qui,
miiio super uiiuin moiuiuin offerri desideras, quia sicut; fallere; ripluil, falii n.oii potuit. t Quisquis,
tani sanclo ei ccelis proximo nionle isio> monlem inqiiil, bpilUmriiajus sribire proposuil, bonum mi-
non viiivenies graridiorem. Vefe mbris iste, mons niisillicitiim silii fecil. NemOeniminillens manum
coagulalus,inoiis pinguis : coaguialus, per uiiioriem siiaui ad arairtini, etc. Qui enim forliori siudio in-
spirltdd in yinculo pacis; pitiguis, per infusionem lendit, rectius respicere convincilur, si reliclis bo-
gratiae ccelestis. Quis grandis iiions gramlior isto nis artiplioribus ad miniraa retorquelur. >Hsec iile
Sribrile? Nubes peiielrat, cceios atliiigit, ]pnge iiife- suecessor Peiri, coluinna Ecclesise, instruraenimn
rius moiites alios .et colles relinquit, de rore coeli Spiriius sancii. Et lu dubiias, ubi lantus vigilator
desuper et de pinguedine terrse plenani accipit be- nionel, consulit, docet?Audi quid etiain dicat idem
nediclionem. Hic enim a disciplinis regularibus Patef sancius super Ezechjelera : < Suut lioniiulli
colligalus, imposilis iibi iignis Domiiiicse crucis, qui boiia quae noverunl, operanlur, alque hsec ope-
sancii feiyoris-ac chariialis afdentisigne succenso, ranies, irteliora deliberani; sed retractantes, me-
SfiK EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1192. 3b6
liora quse deliberavcranl iramulant. Et quidem bona A prseesi cui subessedebueras si habilus imrauleiur,
aguiil quae cceperaiil, sed a melioribus quse deliel insiiluliones aliara forinam receperiiit; si prio-
bcraverani succumbunt. Ili nirairum anie huraana res non observaveris, "eris reus voli quod feceras.
judicia slare videnlur in opere, sed antc oninipo- Vides quoniam ha.« omnia accessoria sunt, ei com-
lenlis Dei oculos ceciderunt in deliberaiione. Si rautaiionera recipere possunl; soia voli subsiaiilia,
adhuc dubiias, adhuc tiines; argue te, et slatue scilicet anima,commulaiionemnon recipil: hic uon
contra facieni luam. Manifesla sunt hsec, et minus habet locum dispensalio , quia non inveriitur re-
cxposilore indigent, quam exseculore. i Coepisti compensalio. Eleeinosyna, jejunium, vigilise, pere-
cuin pennatis animalibus volare subliraius, et grinatio, magna bona suni inter filios hominum.
anie faciem luain aiubiilare, noli reverti, noli aspi- Si quis liorum aliqnid voverit, commendabile , sed
cere retro. Hla eiiim isancla animalia non reveiie- commutabile volum fecit: pro jejunio eleemosy-
bantur cum inccderent, sed unumquodque eorum nam, pro peregrinalione conversionem, pro vigiliis
ante facicm suam gradiebatur. Et cerle oculaia jejuniuui aut lectionem solvere tibi licel. Ununi
erant ante el retro; sed relro, ul quse iransieranl duntaxat attende, ul si majus voveris , niinus non
despicereul; anle, ul ad ca quse noiidum altigcraut solvas; si raiiius pro majori commutaveris , acce-
pervenirent. Similis erai eis pennalis qui, sequeut R B ptum eril acceptori.Prcphela dicil: Maledictus qui
ipsa, itsque ad lertium ccelum volaverat, Paulus. habel ingrege suo masculum , et volum faciens im-
Unde ioquit : Qum relro sunt oblitus, in ea qum molat Domiuo debilem (Malach. i). Quid, si debilera
sianl anle extendens, sequor ad palmcimsupernm vo- voveril, el fortiorem offerat? Audacier dico quia,
cationis (Philip. ui). 99 Ecce oculaluin habesPau- qui posl volum laliter immolat, nec transgressor
lum ante el retro; sed ante ut proficiat, relro ne esi, nec dolosus; el ideo nec malediclus. Vovisti
dcficiat. Poeia geuiilein inslriiens vialorem, ail : prius hostiain , non dico debilem , sed iprtiori mi-
Nec qtiol transieris, sed quot tibi, qumre, supersint nus foiieiii. Ecce nunc pro mediocri quam voveras,
Millia. maximara et fortissimam immolasli. Ovem vovisli,
Ergo in anteriora exlenlus sequere ad palmam su- reddidisti bovem; securus eslo quia liberatus es.
pernae vocaliouis : Instruet te Dominusin via hacqua Benedicta adolescenlia tua a Domiuo, quse maiiuni
suani misil ad forlia , quat sic accinxit fortitudine
gradieris (Psal. xxxi), et profeclo firmabit super le
oculos suos (ibid.).\ Sed voium , inquics, feci; vo- luinbos luos, et roboravit brachium tuum. Lsefafe,
liim vovi Deo Jacob. Nuoquid non compellor red- juvenis, in adolescenlia lua; beatus, quoniam ab
dere vola mea, quse dislinxerunt labia mea? El hoc, „( ea jugum Domini poiiare ccepisii, sedens amodoso-
prsecipue me lerret, quia terribili, el qui auferi spi- litarius, et lacens, et levans te super te. Hsec com-
rilum principum volum vovi; si non reddideroquod [ niutatio voli, coramulatio est dexterse Excelsi. Certa
vovi, limeo ne ille qui auferl spiriium principum ,; fqui pcenileniialem canonem didiceruni, frequenles
auferat el spiriium meum. Sed quid vovisti ? aul''f>'I volorum comriiutaliones circa poenitenles suos fieri
animam luam vovisii, aut aiiud. Si aliutl, commu- permiitunt. Novi ego sacerdolem, qui cum a qua-
taiionem recipit votum luum; si argentum, si au- dam 101 rtobili muliere secundum sseculum coi:-
rum , si vcstem , si quodlibul vovisti siraile, com- sulefetur, quia volum fecisset, quod solvere nou
muiare maxiine potes, si vel melius.vel majtis; poterat, quitl ei faclu opus esset, et si quo modo id
solvas quod vovisti. Sola anima, si eam voveris , coramuiare posset, coiniiiutalioiiem idoneani per-
£ommulationem non recipit: Qnam enim commuta- misisse. Yoverai eiiim mulierilla, nescioan propier
tionem dabil honw pro aninia sua?(Mallh. xvi.)\ doiorem dentiuni, aut ob aliam causam, sesc dein-
Responde, si potes, et cum poiueris, dicas: nullam. ccps in ecclesia sputum non emissurara. < Non
Animam, inquis, nicam vovi, sed in loco certo, subj possum, inquil, observare qttse vovi. Vade, inquii,
inagisiro cerlo, sub forma vivendi ceriis insliiutio- et spue in Ecclesia quando libi necesse esi, sed in ea
nibus ordinata, siabililalein loci, obedientiam prse-. D de cseiero ne loquaris. Nam spuere quidem non est
lali, communionera vivendi propier salutem animsee pcccalum, sed in mulliloquio non deest peccaium.
ineae vovi; commutare non licet. Attende, pucrr (Prov. x). i Sana voii commulatio , quae voventem
limoraie, et noli limere ubi 11011 esiiimor. Voturat liberavit, Deuni placabilem reddidit. Sed quid,in-
quod commuiaiioneni non recipil, quasi subsian- quis , fiiciam de obedienlia quam prwlalo promisi ?
iiiile esl et principale vovere animam stiain Deo. Si prajdicla non sufliciunl, accipe et hoc. Paro-
Csetera, sicul esl locus, pra?i3tus, habitus, formaa chiales presbyieri obedienliam quam proiiiittunt,
vivcndi, lanquam accessoria sunt, sed ab homiui- debent cpiscopis suis , et sacramenlaliter alligali
bus vovenlibus apponunlur, non quia sine his sai- suni Ecclesiisquas regunt, tanquam uxoribus pro-
vari non possit anima quse vovetur, sed quia perr priis. Lcge autem coramuni canonum, sine licentia
hoc expeditior lit ad saluiem via. Quid si Iocus de- ',- episcoporum suorum , quibus obedientes esse de-
struatur, siabhis qui inhabiiant vel penitus desera- »- benl, nec ipsi recedere, nec alii recipere eos de-
tur, vellransferatur» 100 Nunquid non alibi sal-I- benl; lege aiitem privala, quse instinctu Spiritus
vari poles? Si praelaius inoriatur, si recedal, si si sancli in corde sciibilur, si ad uionasterium velca-
nolil praecsse, quid faclurus es? Peribis , quia. non
n nomcaiu regularcm liansieriut, tales etiam cor.tra-
*67 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI S68
dicentibus episcopis recipi pqssunt. Ait enim Ur- jA Mandumus el universaliier inlerdieimus, ne qhis ca-
banus papa : Si quis inEcclesia sua subepiscopopo- nonicus regulariter professus, nisi, quod absil! pu-
pu(um reiinet, si afflalus Spiritu sancio:, in aliquo blice lapstts fuerit, mqnachus efficiatur. Quod si de-
tnqnasterio vetregulari canonica salvare sevotuerit, creto noslro contraire prmsumens agere tenlaverit,
episcepo stto conlradicente, eailiber attctoriiale no- ad ordinem canonicum prmcipimus ul redeat, et
'"'•- stra. Justo enimtionest lexposiia. Sedvbi Spiriius deinceps monachalem cucullam deferat, eiuliimus
Domini, ibi liberlas; et si Spiritu ducimini, non eslis in choro. sedeal. Ilem : Statuimus ne professionis
sub lege (11 Cor. m). Ecce qtioniam nec obedien- canonicm quispiam , poslquam 103 Dei vice super
Ca episcopo promissa , neqne Ecclesia commissa caput sibi hominem imposuit , alicujtis tevitalis in-
presbylero, ad frugem melioris vitse transire voien- slinclu,veidistriclioris religionis obtentu, ex eodctn
:,' tem polerunt impcdire. Forte objicies, el dices claustro audeal sine Patris toiius congregulionis per-
'')'. de clcricisetpresbyieris ssecularilervivcislibus isla missione recedere. Discedentes vero nullus abbatum
dici; de religiosis au!.em et in communi viveniibus vet episcoporum el nullus nionqchorum sine communi
secus esse, Cerlc sacra; virgines in, nronasterio litterarum caulione suscipiat. Ad hsec, impelrata
* i vv'102 degenles religiosae sunt, de his tamen in venia, salva reverenlia majorum etgratia, respon-
\$yconcilio Tribnrieusi (8) sic slalutnm est -.Virgines deinus : Quid cauonicis regularibus et Grandnnon-
sacrm sipro lucro animm sum , et propler districlio- lensibus ereinilis ? lpsi certe nec canonici appel-
rem vilam ad aliud monaslerium pergere disposue- ianliir, nec canoiiici volunl appellari; et quomodo
rint,et ibidem eomnianeredecreverint, synodus con- cum eis paiiicipabunl re, qtiibns participari dedi-'
cedil;. si verd fucjq discipiinm tiliud gucesierint,, ad giiantur et nomine? Nec eos canonicos esse credi-
iocnm redire cogentur. Ecce in firie capiluli causa derim , qnorum et plures numero , et prselatione
exprimilur: Quia qui demonasterio admonaslerium majores , non clerici, sed laici; non litieiati, sed
trqnsierit, redire cogendus esl, fuga scilicet disci- sine litteris exislunt, nisi forie quis dicat clericos
plinae. Tu videiis utrinii pro lucro animse tuse, et eorum esse canonicos, laicos auiem eremiias.Quod
proplcr disiriciiorem vitam transiium islum feceris, si ila est, invenimus ordinein atit cum Jano bicipi-
an fuga disciplinsc; sed , teste consciehtia lua, fu- tem, aut cum Cenlauro biformem. Si ab eis quse-
gisti disciplinam , ul apprehenderes disciplinam. sieris cujus ordinis sunt, respondent : Peccatores
Et quoniam pro lucro animse tuse, et propter di- sumus; si ah aliis, Bonoshomiiies esse dicunl. Nam
Blfitiiorem viiam saltumccclo proxiinuni fecisli, age etin provincia illa unde originem habent, ubi est
quod agis , operafe quotl operaris. Quod aulein de C caput el sedes eoruro, cellulse ipsorum boiihominai
virginibus sacris dictum est, consequenier et de appellanlur. Sed et canonicos regnlares noslri
jiionachis intelligendum esse asserit magnus ille lempoiis sub Regula beati Augustini Christo de-
canonum inlefpres Gratianus. Sed aliter dices de servire scimtis , et sub ea in domo Dornini unius
"-'"' canonicis regularibus observari/.Nam et Edueiise inoris habitare. Ipsi aulem non Augiislinurti, sed
,4y ,.. coricilium (9), et idem Urbanus papa (10), ctijus quemdara, ul dicuni;, bonum hominem Siephanum
S.l'1 snpra mentio facla est, id affirmafe yideinur. Sic de Murelo magislrum suum prolilenliir, Libelltis
i. \ cnim in concilio Eduensi legilur : Nullus abbas , eliam qui eorum constiiulionescantinel, nonReguIa
vel monachus canonicos regulares a proposilo pro- appellatur ab eis, sed Vita. ludc esl qnod, sicul a
fessionis canomcm revocare , atque ad monasiicum Regula quam observanl canonici nosiri, dicumur
habilum suscipere audeal,ul monachi fianl, quandiu regulares; sic eliam ipsi necesse est a vila qnam
ordinis sui Ecclesiam invenire queaiil, in qua cano- profilenlur, dicantur cJerici scn laici viiales. Ur-
nica vivendo Deo servire , et animam suam salvare banus papa de regulariler professis , id est de his
possint. Quodsi temerdrio ausuid qgere tenlaverint, qui subRegula B. Augusiini mililanl Deo, sic ail :•
anathematis vinculoobligeuiur. Idemlirbanus papa: "i Nam et abbali Sancti Rulfi (11), qui procul dubio
' '
(8) Cclebratum fuit hoc coftcilinm Triburise in in Vita S. Hngonis Cluniacensis hsec seribil : Dux
Gerniania ad Mogunliam an. 895 sub Formoso papa, Burgundim Boberlus Aganonem Mduoruin episco-
in quo aciuni est de ecclesiastica disciplina refor- pnm viva infestatione gravabat, eapropter Gaufridus
manda. Cam autem 26 haec habenlur : Si quis mo- Lugdunensis, Hugo Bisuntinensis , Aycardtts Cabil-
nachus pro litcro animm sute vel animarum a suo Ionensis, et Drogo Matisconensis Mducim convene-
monaslerio exire , etin aliud proposuerit inlrare , runl, etc. Exislimo aiitem IIUHC- canoiiem a secun-
consenitentibus episcopo , qbbate el fratribus , con- do polius manasse quam a priino,- cujus aevo non-
sentimus el cohcordamus , quia id fecisse niullos diim menlio canonise fcgtilaris habebatur. lnjuria
sanclos legimus. Si vero fuga regularis disciplinm lanien lemporum deperdila fuerunt acta et canones
elapsus propoSitum sanciilatis calcaveril, omnitnodis ejiisdem secnndi concilii Êduensis , cujus lanlura
coercendtis. Hic adverle in lexiu concilii noiniiiali ineminit prscfalus Ilugo.
monachos, in episioja auiem ista nioniales. (10) Scilicet Urbanus II, cujus canones hic ciiaii
(9) Duo cOucilia habila olim in «fbe JSdua seu referunttir apud Gratianuin in decreio, paii. 11,
Aiiguslodunensi iu Burgnndia leginius; primum qusest. 35, causa 19.
scilicet sub Adeodaio siimiuo poiiiifice anno 670, (11) Monaslerium S. Rufi fundatum fuit primo
saiicto Leodegario ejusdem nrbis.prsesule; altefuni juxia Avenioiieiii circa annuni 1000 per quatuor
vero congregaium aniio 1055, Aganone liujus civi- canoiiicos regulares ecclesise caihedralis ejusdem
talis cathedram lenente , de quo Ilugo monachus miiis, qui, cseleris vilam coininunera el regularem
569 EPISTOLJE. - PARS II. AN. 1177-1192. 570
Regulam beali Auguslini sequunlur, 104 et ca- A / mul in iinura dives el pauper. Hoc solemne thea-
nonicis regularibus el consiinilibus privilegiumhoc irum forsitan erigit libi cogilaiio lua ; et qnoties
indulget.i Credimus quia necdum Iradila erat a do- hsec recogiias, reliquise cogiiaiionis luse diera fe-
mino Siephano de Mnreto Regula istorum; aul.si tra- sium agttnl libi. Delicatse libi sunt et lenerse juve-
diia erai.sanciavRomanseEcclesise incogniiaerat.Et nilesmanus, ei laborem refugiunl; vigitiaj proli-
quomodo poterat summus ponlifex privilegium dare xiores, el noclurna synaxis in liicem usque producia
his qui necdum eranl, vel in noliliam suam non- malutinum soporem non adrailtunt. Rusticanus ci-
dum veneranl ? Qiiaiiquam ipsi canonici rcgulares bus el sale lantura condilus nobile adolescentis
si hodie ad celsiiudinem Cisierciensis ordinis as- palatum offendunl , et ad singulas Oblaliones nau-
cendere vellenl, decretis illis Urbani papoe non seam movent. Regulare silenlium prurienlem inci-
possenl forsilan revocari. Certe ego indignus ca- lat linguara, el ad quemlibet sonum palulas aures
nonicis regularibus prsesum,elcum a dominopapa, inquieiat avidilas audiendi. Obsecro, fili, perme-
non miiltutn temporis transiil, privilegium quserc- dicinam vulnerum noslrorum pendentem in cruce
rem, ul canonicos noslros nobis inviiis nullus reii- Jesum Chrislum, 'non te moveanl ista , non te inr-
nere auderel, addidii in privilegio, ubi causa di- benl; vana sunt hoec, el quse priino qiiidem assultu
slrictioris vitm ad arclioremordinemtransieriht.Ecee currenlem irapediuiit, sed ad solum crucis signacu-
ne longe exempla pelantur, videtur quia privile- lum el invocaiionem Domini Jesu cititis evanescunu
gium Urbani reslringitur privilegio Alexandri.Vere Et qtioniam major, ut audivi, confliclus est libicon-
si aliquis nosirorum ad Cistercienses iransire vel- tra voli memoriam , quasi fidem primam irriiam
lel, anie transitum dissuaderem, posl transitum feccris, constanter responde : Non veni votum sol-
non revocarem. Nollem Spirilui sanclo resistere , vere, sed adimptere (Matth. v). Coegil me, Robeiie
nollem Spirilum exslinguere, nollem libeiiatem charissime, lalum Domini mandalum , longam ia-
Spirilus impedire. Quidpeccali bellator fortis? Si tamque formare epistolam; elcura tihi scribere In—
non ul inplano pugnares, collem ascendisii ulho- ccepissem , raptus noviliorum tuorum charitale et
stem meliusferires. Non transfuga dicendus es, miles limoj-e redilus ipsorum , stylum verii, aesiimans, si
Cbrisii, quia ad hosles non fugtsli; nec deseiior eos direclo vel arguerem vel monerem, fidele 10G
mililise , quoniam a signis non recessisli. Possunt propositum meum in eis facilius oblinerem. Graiius
hsec tibi sufflcere, uec est unde propter volum enim mclit agricola, quod nianu propria serit.quara
dubitare debeas aut timere. Sed adhuc obmurmu- quod aliena. Interim lu, charissime, circa novitios
rat cogilatio lua dicens : Reverlar in domum meam Q ( luos soiliciiuE eslo; perleet peralios doclores ex-
unde exivi (Matth. xn) : proposui enim el dixi : borlare; moiie, argue, increpa, obsecra, quoniam
timc requies mea in swculum smculi : hic habilabo planlse de loco ad iocum Iranslatse faciltime are-
quoniam elegi eam (Psal. cxxxi). Timeo, fraier.quia scunt, nisi sxpius irrigentur. Deus aulem meus im-
ne, sicut serpens depepiiEvam astuiia sua, itacor- pleat omne desiderium meum tuumque, secundum.
riimpantur sensiis tui", el excidant a simpliciiaie , divilias glorise suse, in Chrislo Jesu Domino nostro.
quae esl in Cbrislo Jesu. Transfigurat se nonnun- Amen.
quam Saianas in angelum lucis, ct vesicam pro la- 107 EPISTOLA LXXH.
lerna (12) simplicioribus vendit. Blanditur libi me- ''
iD I'ETRJJMA. S. LEGATUM.
moria pravse quieiis, 105 loquendiiicentia locis
el horis iudulta, somnus prolixior, veslis mollior, Agii de iisdem <dvviliisGrandimonlensibus.
cibus delicaiior. Adolescentiam iuara revocare Benevolo et benefico domino suo et Patri PETRQ
conleiiduni plura ibi fercula , pocula plura , quse Tusculano episcopo, aposlolicse sedis legato, salu-
noiinunquani cilra esuriem silimque capiun- lem cl cuiri omni;"devotioneplenam obedieniiam.
lur, el ultra. lbi fomenta pellium rigoreni frigoris Risura movet iniueniibus, si accesserit ovis ad ca-
expeilunt, Jini aut canabis occulla blandilies lanam D ' pram (15), ut ex ea sibi lanara assumat. Iia, Pater,
lemperal superjeclara, ibi saltilationcs principum, accidil. Placuilv»bis aliquid a me pelere quo ple-
visitaliones regiim , cccursus populorum , dona nius aburidalis; feci quod polui, ne s| ,;xi»liilfecis-
omniura. Ibi dicitur aquiloni : Da ; et austro : Noli sem, ipdevotus exislerem et ingratus.^Misi vobis
prohibere : eis coiiferuni, afferunt, offerunt, infe- epistolain novitis 108 Pominiacensibus nuper-
runt omnes, quique lerrigense et filii bomimim si- scriptam. Qusesierat vobis frater Roberlus de Ga-
abjicere volenlihiis , non consenlientes , peliernnt diruta' fuisset, canonici S. Rufi alio migranles, ad-
sibi donari capellam juxta Avenionem divo Rufo urbem Valeniiam conliigeruiit, ubi novum niona^
sacram , ut ibi pairias ieges et regularia inslituta steriiim exstruxere sub prislino noniine S. htifi.
:>>ervarent. 0_ui quidem viriutis suse odore plu- (l^) Tiiium ac vulgare proverbiura quod non-
riraos ad se allicieutes , brevi in lantum excreve- duni obsolevit.
runt, ut in vicinas provincias ad ordinein canoni- (13) Tritumetvulgare fuitapud illius seyi scri- et
ciim insiaurartdum propagandumque colonias emi- ploces hoc adagium, quo s.ignificarenl divitera
serini. Unde origo et capul congregatioiiis claris- locupleiem ab egenli aliqujd muiuo petere. Sic D.
simae hsec abbaiiaeffecta est. Sed, cuni posiea Albi- Beinard. in quadam cpist. quse est 8,7 ad Ogeruui,
gensium hsereticorura Jurore et impieiate furiuilus aitj: Lanam quwrit ovis a capra.
'71 StFPHANI TORNACENSISEPISCOPI 57?
lardon (14), me pfsesenle, qiiid novitiis Hlis facien- jA num episCopum:(18) per montes et valles, per va-
drtrii eral, qiii iimore prioris yoii ienlabantur ad stas solitndines,;per. praBdoniim rabiemêl morlis •
rcdiluin. Mihi liiiic iiijunxisii safcinam resppivderidi. - iraaginem, per iticendia villariihv». ei ruiiias doino-
Metnores beneficiorum yestrorrim quotidianas pro ruiri, ubi riibil tulum, nihil quietiim, nihil quod non
vobis Deo preciim.hosiias iinmolamus. Angelus Do- minetur salntiy.et nOn irtsidietuf vilac anter hsec
niiiii bonus coiniietur iter vestrum. supplicare supplicp cumv diieciis fralribns nostris
Deo el bealse Virgifli, ui si Ecclesise suse tililis fu-
EPISTOLA LXXlll.
lurus sum, incolumem me feducau Ulifa Tolosam
. ADRAIMUNDUM PRIOREM S. GENOVEFJE. prope Hispanos liominem illum (19) inveniam 109
Narrat varia pericula qum subiit. sicut dicurtt, :Si quid. inler vos circa exleriora ne-
Cliarissimo snoRAiMUNDopriOfi S.Genovefse (13), golia naiuro fiieril qusesiionis, pToposilurii ad B.
S TEiiHANiis abbas, salutem. olim prsepOsiium .referte, ctii dominus Robenus (20)
Leviorem ei minus formidabilem facil suscepium ex parte tlolmifii regis injunxil, ut quidquid hi.ne-
iaborem limor pericttli gravioris :*et laracn inde ti- goliis veslfis posltilaveriiis, ope et opera ejus fiat
in ere debeo, cum et peregrinaiio sitlonga, et peri- vobis. Quare advdominum legalum vado, nescitis;
culis fluminum, perichlis lalrpiium, periculis ex.!B alia causa est qtiam ea qiiam martdaveram vobis :
Colerellis (16), Basculis, Arragonibus (17), via su- de illa lanicn omnino silcte, nc aliquis in eonlra-
specla, raagis sit iethalis quani laila. Seqnor Alba- rium iiiterpreleHir.
(\i) Ex nobili faniilia doniinoriim de Gnlardon >n Albigensitim hisloria , qiiod ciira sandalia tnore
ogro Caniulensi, quoriirii casielli fuinae adlmc spe- apostoloruni pprtafeiit, solitos dicefe, queinlibci
cianlur eminus. ipsorum iii necessilale, dummodo iiabercni saixla-
(15) Prioris officio fiinctus esl Raymiindus in nio- lia, absqiie ordiiiibus ab episcopo suscepiis, posso
riaslerio S. Genovefse, dum iJliiil rcgobal Stcphanus ; coiificeie corpus Chfisii. 'Mulia cjiisinodi jpsoririn
ahhas. Inde vefo translatiis esl a<| monasierium ,.' commeiila narral Giialiefiis in sua Clirouoiogia.
Sancii Joannis Suessionensis, ut diceinns jrtferius. Dainnali sunt in colicilio "Laleraneiisi m, cap. 27,
iu eoqtie abbatis digniiaie potilus est. Ad euradeini his vcrbis : Quia in Ghscohia Albei/esis el purtilnis
scribit epist. 104 et 115. Tolosanis el aliis locis, ita llwrelicortan, quos- niii
(16) Divus Anloninus, lOm II, fit 17, f. 17, do Caiharos, alii Pairiiios, qlii Pnbiiconos, alii aliis tio-
his ait : Anno 1185, in prdrhtciq Bilnricensi sertem minibus vocant; vtilitil clamnala perversitas, ttl-jam
milliq CotereHorum cl amptius inlerfecti sunl ab il- non-in otciiito, sicul aliqui, neqitiliam siiav. cxer-
lins lerrm ineoiis, in tinum conira inimicqs Dei con- ' ceanl, sed suuin errorein pubtice inaiiifeslenl, el ad
. fcetieratis. Isli enim terram rei/is vasiando prwdcis smtm consensum simpiices alirah nl et infirmos :
diicebqnt, horiiincs capios secnm vilisshne-trahebanl. 'C eos el defensores eortitn et rccep.ores cinalhcnmii de-
sricerdotes aittem el viros religiosos capl.os-secuin clu- cernimussubjacere.Pqst patica sulijmigiI: DeBrabuii
cenles, el in ipsis tormenlis irrisdrie.dicenies : < Gan- tionibus el AragdnensibKS, Navarriis, Bascolis, Co-
tores, caniaie, canlaie, » confesliin ipsis alapas dq- tereltis. e.l Triiiverdiiits, qni latitcim in Clnislianos
bant, et grossis virgis e.os canlcbarii, ex qvibus qui: iiiimnnitaiem exerrenl, xil nec ecclesiis rtec monaste-
dum sic flagellali, bcatcis anhtias Deo reddideruni- .."..'riii deferdiii, eic; Voeaii siiiit auietii ejusmotli lioe-
qlii longa carceris Ctislodia seminiortui, clatq prtii rciici Afagoiies, Navafiii, Biiscuii, Albigenses,
redemplione pecunia aii propria reclierunt. Dcntqne, qupd cx Aragoiiia, Navarra, Vascpuia ct lerrilorio
peccutis fiominum exigeniilnis, iidcm Coterelli eccle-; Albigensi prodieiint.;
sias spoliabgnti ct cbrpns Dotnini dcvcisis nureis ett (18) Episcopiis ille cardinalis Albanus fuit Gal-
argetiteis, in qitibus <pro iiecessitate infirmqrurn re- lerif.sdecessor; lipiirici abbaiis Claraevallensis : qui
servqVantiir , extrahentes, ct proh dtilqr ! ihîerrapi [' quidein, cuui adhsefescs, qiiae pef: Toibsauas par-
riliier'irojicieiiles,pcdib)tsc i tps grassabantur^ profligandaS, una cmn Stephano
secuni. irreperenler pnrt.ab'anl, etmcilleis 'et iapidibtisi abbaie S; Geiioyefse et aliis veiiisspt, a Rogeio de
conffingenles idiiiraltefianiy-de-.cor.porfclibus tiero cor,- Bediers coraite S, laSgidiij."eofum fautore, capius,
rnbipa' eor>tm pepla capitibus suis componebant,, irt earcerem ifusus bst. De his hsec scripsit Pcirus
Guillelniiis veio Armoriciis De gcsiis Plillippi An- S. ChrysogPnipfesbylcr; cai-dinaljs legatns, in cpi-
giisti, anno 1183, ait : Eodem ahito inicrfecti sunir siola apiid Rbgeriuiii. HoVeden alinoll88: 6iim
in pago Biiuriceitsi Colerciii, qtti vulgo dicurilur Bu- ilaque prmdicti Bqymundiis el Bernardus alque alii
piariijuno solodie septem millia, qui invaserani finest D venerabili frqtri nosiro Beginaldo Batllioriiensi epi-
regni, hemitii parcentes^ aut propler mlalem autt scopo el nobilibiis viris,vicecomifi deTnrena eiRay-
propier sexum, vel' religiqqem, aiit propter sacrumi tnnntlq <de Cqstrq-Novo, qtii de consilio noslro in
locum, quin otnnes oeciderent, aul diversis tcrmentiss lerram Rogeri devBediers jiro liberjilidne veiterabilis
nd refiindehdiim eismpceuriiam pro redeipplione suat fratris noslri Aibanehsis episcopi venerant, occurris-
compellereiU: qtio atidito, arege riiisso exerciin, ini sent, i!te. v ;j
ctdjittorivm ad domiiinm iliiiis provincim, omnes ai (19) Rogeiiurti coiniienri S. jEgiilii, qiiem qusere-
summo usque ad miiiimum trucidati sunt. Eirores5 balGaliefiJS cuiri shis seqiiacibus; ul ipse reciiat
aiiteiii Coterel.lofuti). haTeiicoriim craiil quod dice- liis vefbis": Ihgredienlibns ergo iwbis rina cum dicto
rent, priirto B. Mariani virginein fuisse aiigehim;; "' Barlhdriensi episcopo illctm regionem perdilissimam,
secnndo, corpns Glirisii non essc gloriosum in coelo;; qiiw velui tolius senlina malitiw lolam in se collu-
teriio, an.im.is saiicioruni anle iJiem judicii in glo- viotiem Jiwresis illuc deflneniis excepit, prmdictus
ria rion futiiras. RogeriuS iri tiliimbs el inaccessibiles lerrm suw fines
(17) Basculi el Valdenses Iirrretici errorem ett mtile despercittis-; odorat e.nim tvcem verilalis attclor
iiomcn siiiim acccperuilt a Valdpne quodaih cive3 matiiim, riec rtislinere poterat noslrm colloculionis
Liigduneiisi, viro divite, qui "dcgebal amio circiterr accessiim, qrii iotits rcccsserat in opera tenebrarnm.
1170. Ilic facnilatibiis suis' iri egCnos dislribulis, , (20) ArbilrOr esse "Rpbcrliiiir Clemeniem regni
pallio paiipertalis errores snos coiilcgcbat. De Val- ' ministriim, de qiioalilji iacii ' nieniioneni.
densibiis ait Pelrus mbnachus Vallis Seriiaii iri suai --
s*3.., : •" ;;; EPISTOL^:. — PARS II. AN. 1177-1192. 571
110-111 EPISTOLA LXXIV. A Contremui, faleor, ei expavi, cum ad ea loca vos
# ADEPISCOPUM ET DECANfjM BAlOCENSEM. invitari audiremjH3 in quibusêtsi contirtgeret
Ayil dequodam negotio archiepiscOpiTuronensis (21) vos praeesse, facile essetnon prodesse. Audito lan-
cum episcopo Dolensi, de quo superius.
dcin quod Rodanusia Sidonii (25) vos vocarel, ga-
Reverendo Patri et domino Bajocensi episcopo visus sum gaudio magno, et primatem nostrum in
et decano, frater STEPHANUS de S. Genovefa, salu- gloria videre desidero, quem prius affectione Pa-
tem et dilectionem. Irem, liberaliiate benevolum simul et beneficium
Risum movet inluentibus si accesseril ovis ad casum expertiif. Nepoii vestro archidiacono.bonse in-
pram ul indc sibi ianam assumat. Sub boc vulgari dolis adolescenli, sicut mihi mandavislis, paratus
proverbio consuluisiis hominera el peritia modicum, sura et consilio et auxilio providere.
ct aucloriiale non magnum. Sed quoniam, ul Hy- 114 EPISTOLA LXXVl.
lam Herculi, non sequis passibus incedentem, so- ADG0DEFR1DBM ABBATEM S. SATVRI.
cium me vobis in negolio Turonensi et Dolensi Bogat ul amico suo prmsto sit.
doininus papa conjunxit, dicam quse sentio, el his Venefabili Patri et domino GODEFBJDO abbali
consentiam quse dicetis, ne forle alterutra parlium S. Salyri.
de nobis juste conqueri possil. Loco et lempore Acceplum debel esse lestimonium, quod pro-
condicio debemus, ut seslimo, convenire, et ulrum ferlur de conscieulia bona.^.et fide non ficia. Is est
in negoiio procedendum sit vel cedendum, commu- thesaiirus, de quo nova profcii et velera quisquis
ni simul consilio conferre. Valetc. scriba docius esse voluerit in regno coelorum. Ex
112 EPISTOLA LXXV. eo bonoe vobis opinionis juvenem filium vesirum
* ADJ0ANNEM A. S. LEGATUM. Th. commendamus, qui, etsi ad lempus a Patre
Graiuiatur de ejus translatione ad Narbonensem recesserit, non tamen aul pavit porcos, aut ven-
Ecclesiam. Irem eorum siliquis sub aliquo civium satiavit.
Reverendo domino et Pairi JOANNIPiclaviensi Egressus a Jerusalera non descendit in Jericho,
episropo, aposiolicse sedis legaio, fraier STEPHANUS scd in Silo figens tabernaculum suum, aut operi
de S. Genovefa, salutem et cum sincera devotione raaouum operara dedit, aut honeslis siudiis occu-
fidele obsequium. pavit animura , quibus decet adoptionis filios edo-
Jucundum mihi lliealrum proponit recordatio ve- ceri. Demoratus apud nos non mir.as honorifice
slra, cujus et reficiar spectaculo, et afficiar blandi- qiiam honeste conscienliam servaviiel famam ; in
menlo. Concerlant in idem capul diversarum pro- G altero, sibi providus : in allero, proximo non
vinciarum poutilicales infulse (22) , et dum Picla- moleslus. Devotas vobis et fratribus veslris pro eo
viensi calhedrse sacerdolem suum Narbonensis co- preces fundimus, ul, sicul Palrem decet et filio
nalur eripere, religioso saltu praearnbula Narbonen- expedit, benevole simul ac bcnefice suscipiatis
sem electum prima sedes Galliaruni silii vindicat reverlenlem , el ei non lam patris verbera quam
Lugduneosis (25). Admirabilis e't amabilis est ec- malris ubera porrigatis.
clesiarum ludus isle, ubi supefior inferiorem spo- H5EPIST0LALXXVII.
liat, etsemulalione sancla, volunlale paresapparent,,. ADFltATRES S. EVURTIIAUREL.
quse sunl impares dignitate. Absil! Paler, a nian- Repetil annuam pensionem quw ei concessa fuerit.
sucludine veslra. ut" ad Gotliorum barbariem, ad Charissimis amicis et fralribus B. priori et S.
levilalem *Wasconum, ad crudelcs el efferos mores collegio B. Evurtii Aurelianensis, fraler STEPHANUS
Septimanise declinetis, ubi supra fidem infideiilas, de Sancla Genovefa, idera operum el verborum.
snpra famam fames, dolus et dolor plusquam va- Odiosuin mihi est odisse quos amaveram. Hujus
leat scslimari. Vidi nuper in.transitu, cum dominus culpse simulacrum ne vel ad horam adorem, rogo
rcx Tolosam me milieret (24), frequenteni et fer- Filium Dei, qui lilios hominum, ut se invicem dili-
vcnlein in illa lerra lerribilem mortis imaginem, D gant, verbo docuit et exeuiplo. Sed ecce cogor
semirulos ecclesiarum muros, ambusta sacrorum indicere invilus bellum visccribus meis, et quasi
seilificiorumloca, fuudamenta efibssa, et.ubi fuerant oculorum meorum orbibus injiccre digilos.eflbs-
babilacula homiiium .inculta domicilia besliarum. sores. Si enira pulsatus lacuero, si non ingelriuero
(21) Negolium illud, quod papa cpiscopo, ac de- eximiam eruditionem, ab eodem in recjno Francim
cauis Bajocensibus, nec non Stcphano abbali S. crealus esl aposlolicw sedis legalus.
Genovefae examinandum commiseral, crat de ere- (25) Eodemtiiuloinsigiiiiur ecclesia Ltigdunensis
ctione episcopatus Dolensis in archiepiscopatum : in mouela Ludovici Pii el Caroli Calvi, cujus lypus
quod quidem Turoiieiisis archiepiscopus lolis viri- exslat in ciracliarchio Sangenovefoco.
bus irapediebal. • (24) Consule epistolam 73.
(22) Joannes episcopus Pictaviensis electus esl in (25) Id est urbs Lugdunum, quam Solius Sidonius
archiepiscopum Narbonensem, deinde in piiinaicm Apolliuaris, epistola 5, vocat Rhodanuslam, Blw- quod
Lugduiiensein, de quo hsec leguniur : Anno 1181, ad Rhodanuni sila sit. Egrcsso mihi, inquit,
usui fuil,
in archiepiscopum Narbonensem eleclas est Joannes danusim nostrm mwnibus, publicus cursus
Piaaviensis; qui, cum Romam percjerel ul a summo ulpote sacris apicibus accilo. Atlrenseus religionem
pbntifice Lucio confirmareliir, ab eodem faclus esl ipsam iraciumque circa Rhodanum pnSa-tonriwap-
urchiepiscoptis el primqs Lncjduncnsis, et ob cjtts pellavit.
373 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI 373
laesus, si maximas injurias miniino qusestu com- ji enim quia, si repiilsam patialtir incassum , non
pensem, paticnliam exhibui, sed non pacem. Mquo rubel; si non exaudiaiiir epislpla; verecundiani non
animo, fratres,'accipite;-si postuloquodestaeqiiunv iiicurrit. Si de relribuiione cogiletis, nos et npslra
(ilbsecro per Ecclesise vestrse , communis inatris vobis offerimus ; et cum in simili casu resporidere
nostrse, quse nos lactaverunt, ubera, per gloriosam suflicientes non simus, in aiiis per Dei gratiam
confessoris Evurtii niemoriam, per fidera qiiain et polerimus compensare. Cumulabilur beneficiura, si
verbis et operibus veslris inesse decet, ut cohces- et dalor hilaiis, et lana moliis, el fories fuerint
sionein vcstram in capilulo veslro niihi a vobis ascensores,
factam, verbo, scriplp, et excommuiiicalioiiis vin- EPISTOLA LXXIX. >
culo subnixam, el conservetis fideliter, et feiiciter ADX. LONDENSEM ARCUIEP.
consummetis. Quid in promissione vestra tain so- Certum facil Petrum nepotem ejtis apud S. Gene-
lemniler et terribiliter mibi facta debeatis agere, vefam professionem canonicam emhisse.
sic consulile conscienliam vcslram el fairiam, ut et Venerabili doniino et Pairi A., Londensi archi-
conscienlise consulaiis ei famse. Mallera inierim cpiscopo (28).
secreiius inler nos agi verbum, et quod mihi de- Placet pariter^liolpcaustunvet pIacal,quod offerlnr
betur sine scandalo recipere, qiiamin publicocoram B de conscienlia bona et fide non licla. Ll in qua--
iribuualibiislegalorum eiprsesuliirnrepelere. Etne libet setate, couditione et sexu Deus non respuit,
forte dicat aliquis, HQine vel nonduriirepeliisse, qui in juvenibus matuiiiiuiii sacrificium approbal,
vcl vos debilum non negasse, per pfseseniium lato- et in scnibus vesperliiium. Circa hunc offerendi
rein niittiie mihi porlionem provenluum lerrse de ritnm sollicitus ^ et sedulus ,bonae indolis adole-
Godrcvilla (26), quae ex promissione veslra me scens Petrus vester, et amodo noster, super mon-
cpntingit, aut per euradem liiinlium quid inde lem vi rginis Genoyefsevinculis obedienliae colligatus,
faciuri estis, certo significale responso. Mitto ypbis qtiid de se placabili ltosiia Dorainus facturus sil,
rescriptum consiitutionis vCstrse, concessione, paiieiiierexspectat". Afctius et, ut credimus, allius
conscriplibne, consignalione, excommunicntione, proposilum (29) aggressus 118 fuerai. Sed, ne
per vos in capilulo vestro confirmatse, ut si fidem labor iiisolituSv-et rigor austerus leneram seiatem
guam aliquis nostrum, quod absit! servare nolueril, reverberaret et dejiceret, satius est ei salvari in
cliarta muta arguat eum, et slatuat contra faciem Segor quam periclilari in Excelso sine sui ac sno-
juam. Vale. ruin iguoiriinia, Licite simul et libere divertit ab
EPISTOLA LXXYIII. ^ Q oneribus dorsum suum, et ne mantis ejus circa
ft. AD ABBATEM CAROLILOCI. - hortos et agros in copliino deservirenl, leclioni
A6 ipso pelit arietes pro grege suo. saepius vacalurus, faclus estnobiscum clericns, ui
Venerabili Patri et dom. abbati Caroliloci (27), Clericis conformetuf. Gaudeal super eo sancta pa-
STErnANusabbas de Sancta Genovefa, salutem et lernitas vestra, el parentes ejus in Domino conso-
dilectioneii). lertlur, qttoiiiam in Eeclesia Dei ex lali flore fru-
Risum movet intueiilibus, si accedai ovis ad ctus tiberes exspectamus. Ego antem et fratres
capram, ut ab ea sibi lanam assumai." Capella id nostri, quidquid insiriiclionis, dileclionis el do-
postulante, lanigeri gregis eril gloria, si exaudicris cirinre poterimus, parali snmus ei inipendere,
mendicanlcin. Sub hac forma^- verbum bttmile^ raaierna ssepius ubera quani paterna verbera por-
rogo, porrigens vobis, ut de fecundis ovium vestra- recturi. v
rum caulis ires aut qualuor arietes nobis commo- EPISTOLALXXX <
darl posttilo vel donari. Imminet lempus asccn- ADEUMDEM.
dendi, ei balantes ovium voces rude malrinioninin Ptlrum nepotem infirmum (30) ad jwtale sotum
iu proxirao sibi cpaptare 117 leslitiant. Absens censelremittendum, ut melius habeat.
scribcre malui, quod prsesens timui poslulare. Scio Ililareii) sui praebet opiriionetii adolescens, cujus
(2fi) Godrevilla- est parochia dicecesis Aurelia- D a Saxone grammatico, hujus genlis hisioiico ele-
nensis, vulgo Gondreville, ubi abbatia S. Eyurtii ganlissimo, pontifex Alaximus. llle autem ad quera
lcrras ei praedia possidet, ex quariim provenlu djrigitur haec.epistola, erat Absalon vifcxiniius, el
capiltiltim liujus nionasierii conslituerat Slepliano apud aticlores laudatissiiiius.
aniiuam pensionem, in suae giatitiKlinis monuinen- (29) Per hsec verba intiuit Pelrum hunc ordinem
tnra, ciim ad ecclesiam S. Genovefoe Parisiensis S. Benedicti yel Cis.lerciensem fnisse ingressum :
regendam vocaius Cst. ciijiis rigorem ferre non potuil, ideo ad canonicos
(27) Cafolilocus,velCarIilocus,vulgo Charly,ms\- S. Genovefac migravit.
gnis est abbatia ordinis Cisierciensis in dioecesi Sjl- (50) Erat nepos Absalonis, qui in Galliam mis-
yaneclensi, juxta quam siia est villa el ierra de sus, apud Saiiciain Genovefarn.carionjcus regujaris
BorrclO, vidgo Bdrrest, dpminio teiiiporali Sanct;e efifectusesi, ubi studiis opefam dedit : deinde in
Genovefieaiidicla. llanc leiram siiis sumptibus Daniam reversus, episcopus Rbschildensis ei iolius
colebat Slephanus luncabbas, iiiimerosissimuniqne regni cancellarius cojistilutns esi, ul discitrtus ex
ibi gregemoviiimalebat, prp quibus arietes qiiae- Necrqtogio Saricl.e Genovefse v Kal. Dccetiibri.s :
rebapa praefato Caiiiloci abbate, A»iiitie('sarii(m piw memorice Petri Bosckildensis
(28) Londonum, vulgo Lundeit, civilas Danise episcopi,: caticetlarii regis Djfcim, canonici nostri
speclatissima, archiepiscopali sede ac piimaliali professi.
Ipliiis regni dignitaie nobilis, cujus prsesul vocatur
577 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1192. 5578
iuter setatis initia^, virtuli» indicia coalescunt.. A-tfoijs meis noto, dominum meiira
rogo, ui qui pro
Respiciunl hsecPetrum noslrum pariter ac vestfum^l ipso me rogaverunl.pro ipso megaudeanl rogasse.
qui,nobiscum regulans professus.obedienter susce- Couquerilur de episcopo suo, qui injusle, ul assc-
pil el doclrinam in sludiisêt in moribus discipli- ril, ecelesiam suam absque ordine judiciario aufert,
iiam. Et quoniara iiieo spirilus quidem promptus ul invilus extra Ecclesiam panem alienum mendi-
est, caro autein infirrna, secttndum niandatum care 120-121 compellalur, qui panes propositio-
veslrum vobis cominendainus 119 eum et com- nis deberel in Ecclesia manducare.
Aperialur super
miitimus, salius sesliinantes et gratius eum apud eum, obsecro, vestrse oculus ; misericordise
vos mOrari qtiam apud nos mori. lofestas quananse pieiaiis
sinns (Expandaiur, ut qtti episcopum suum non
inoleslias crebro seniii, et illius infeslalionis reli- solum mercenaritira expertus est, sed el lupum;
quise diem raoesium agunt sibi. Soli natalis et na- metropolilanum suum Pairem seuiial el patro-
turalis aeris beneficio posse juvari credimus teneros iram.
selatis annos.ei humores matemis uberibus infusos EPISTOLA LXXXII.
paterno simui et nialerno solalio corifoveri. Unurn ADLUCIUM III PAPAM.
est quod ei, sicut filio charissimo consulimus, Commendal Francim cancellarium conlra repulsas
mandamus et proecipimus, ul quandiu in terra illa B canonicorum ipsi natalium defeclus objeclaniium.
moram fecerit, vagarj non incipiat post greges Sanctissimo domino et Palri Lucio siimmo pon-
sodalium suorum ssecularium ; sed aul in claustro tifici, STEPBANUS de S. Gonovefa , salulem el cuin
regularibus disciplinis iniendat,- cum fratribus omni servitule el subjeclione devotara obedientiam.
suis sub venerabili fratre nostro Willelmo Doraino Communis oranium maler Ecclesia Roraana po-
servienlibus, aul>quolics et quando volueriliSjVO- lesiatis ei gratise plenitudinem babens a Domino,
biscum.in curia veslra . religiose, sicut decet et sic extendilur ad singulos , ut suscipiat universos.
expedit, converselur. Quod aulem de ipso nobis per Vasa discretionis in pondere^.et numero.,. et men-
litleras vesiras inlimastis, vel in monle (31), vel sura gerens, pro singulortim meriiis.,, aliis vinum
in Parisiensium ssccularium schoias (52), et vendi- infuudii et oleum, aliis alierutrum ab allero sepa-
lores verborum miilendo, salva gralia vesira.non ratum; frequenlius tamen el tibenlius in affectum
admiilimus, quoniam instiiuiioni nosiroB repugnat filiorum totam s.eeffundens, raaternK. {.ietatis ubera,
et consuetudini, neperipsum prsesemibus fralribus quam paternse verbera severilaiis desidibtts ssepe ,
iiovum proponalur speclaculum , quod ftituris per- desideramibus sempef, et exprimit et exponil. I»
nicicsuui Irahatur in exeinplura. Habel in clauslris htijiis spei reliquiis el odore currenies, ad sacri
sapienlia regulas suas, erigens sibi. scholas, apostolalus vesiri genua procidimus, magnsBindolis
lndeveritaiis, liinc virtutis. Quod si foiie consiliura juvenem , majoris, ul credimus, 122 virlulis vi-
veslrum in hoc declinaverit, ut de regulari ssecu- riiin niox fuiuruni, domini regis Ffancorum cancel»
larem facere contertdalis, aliain quam Parisius • lariuni (31) vestrse gralise commendanles. In Ioco et
civilatem, in qua studeal, eligite, ne in oculis gradu posiius , in quo noninilli magis obesse soliti
noslris pro inaiutino el vesperlino sacrificio quod stmt qiiam prodesse, sic in negoliis ecclesiarum
nobiscum offerre debuerat Domino, verborum stre- sollicitus exislit ac slcenuus.ut eis el iii palalio
pilus et dispulalionum anfraclus offerat, et unde consulal, et eas extra palaiium consolelur. Et quo-
speravimus fruclum, vertalur nobis in opprobrium niani in regno Francoruni aliquse ecclesise quadara
ei coutemptum. iff-, scrupulosa nobililaie gloriosam, ut sesliriiaiit, sibi
, * EPISTOLA LXXiX. u i consueliiilineni assiiinpseruut, ne aliqui uisi ex II,-.
ADQUEMDAM ARCHIEPISCOPUM (33). ..,-, cito complexu geniii proraoveantur, in eis meiiia*'
Rngal propresbytero injuste oppresso. rum et virtutis excellentiamôrigini postponentes^
Pro latore prseseniium presbylero mihi ignoto, prsedicto cancellario supcrbe poiius quani superne
(31) Schohe S. Genovefae in monle loculilio D inlernse, in quibus canonici regulares htijus domus.
fueruiii aniiqiiissimai ei celeberrimse, in quibiis non Iitleris operam navabant, quod patet ex ha.c epi-.
pauci viri doctrina illusires aul doiueruiil, aut slnla.
snidiis operani deilernnt. lnler alios Hulhodes ele- (32) Intelligil scholas cxlernas S. Gcnovefa3, ut
ricus Leodiensis, iompore RobQrti regis, de qno dixinins, vel scholas B. Marise, vel qnas in doinibus
scribitiif, qqfid dum aclotescenlnlus e scholari privaiis sscculares , eliam •conjugaii regebanl, <ia
disciplina confuayssel Parisios, S. Genovefm cano- quihus viile Jacobum de Yilriaco , cap. 7 I.Iist,.
nicis adlnesil, elin brevi multarum scltolartim in- occidentalis, qui ail: ln una el ecidemdomo scholm
slniclor fttit, ubi cutn aliquundiu a domino Nolgero erant superius , et proslibula inferius; in pctrte sn>)e-
Leodiensi episcopo ignoruretur, landem canonica riori magistri legebant, in inferiori merelrices officia
episcopaiissenieniitvexseculione compulsus est redire, tnrpiluciinis exercebant; ex aiiu purle dhpulanies el
eic.
pluribits ibi reliclis sludiorum ac moralittilis insigni- conlenliose agenles clericiproclamabant,Guillelmo
bus. Abailardus eiiam, ut legitur in Vita Gosuini (33) Videlur scripta h;cc epistola Re-
ahbatis Aquicincliensis, multis sibi smcutaribus mensi archiepiscopo, siquidem vocal euni dorainuui
aggre-gaiis in clauslro S. Genovejm schola pubiica suum, ul alibi passiui.
ttiebatur. Ese auiera erant schola; exleruse saecula- (54) Cancellarium illum essc arbilror Hugonem
ribiis depulalae, de quibns hic menlio. Sed prseier de Puleaco, qui boc munere in Gallia funclus est
cas in eodem nionasierio constitulse erant schoJae hisce lcmpoiibus, obiitque anno 1186,
379 STEPIIANI TORNACENSIS EPISCOPI 380
lilulum nativitatis objiciiint, nevel'adeos accedal, A " EPISTOLA LXXXIV.
vel inter eos ascendat. Eorum , Paler, legibus Ro- ADHENR1GUM (57) ANGLORtiM REGE.M.
mana Ecclesia non subdjlnr, poteris si yoltierit vel Petit ut confirmel et exsequi faciat testanientum ne-
eis derogafe in partem, vel eas penittis abrngare. potis summiponlificis, clerid ejus. 0^
Et cum riiagni pro eb viri, ut credimus, preces vo- HENRICO , Dei gralia regi Angloriim, Irater STE-
bis offerant, rogp et ego rainima poriio gregis vcstri, PIIANCS de S. Genoyeia abbas, salutem et cum omni
ut quod humana conslitiilio coriteiidil aiiferre, di- prosperil.ue gloriain sertipitcrnam.
vina vesira consolatio conferre sic inlendat, ne ma- Post liigubres exseqnias (58) et lamentabile fere-
gis possit in eO scverilas quam iibertas (55), mi- tfuin , rcsidimm lacrymariim iiosirarum cOram vo-
iius gratia quara natura. Solyaiur in eo, si placel, bis, inclyte princeps; cffundimus, de copiosa cle-
aposjohca roaiui vinCulum; qiiod eicltisa virtutc na- menlia vestra tristitise no.strsesolatinm exspectan-
liviialem includit, utinpaucis ecclesiisquae idobser- tes. Sanctse recordaiionis Alexandri papse nepos
vanl privilegiuiii niereatur accipefe, pcr querii in pa- idemque clericiis vester Gentilis, ttirbalo quoad pa-
latio rcgis mullneEcclesise privilegia conseaunniur. rcnles supersliies ordine morlalilatis, diem clausit
123 EPISTOLA LXXXHl. " exlremum; bonse indolis adolescens, laudahilem
j
ADREMENSEM ARCHIEP. cprtversalionem suam fideli fiiie concludens, iiiler *x!
Bogat pro prcsbytero, cni ephcopus Suessionensis extrema sanclse confessionis catholicse verba, sana
beneficii pariem sublraxeral. menle sanoque cpnsilio de rebus suislegitime dis-
Sanctissimo Pairi ac domino Remenii archiepi- posuil; testamentum solemne condjdil; in causas
scopo, STEPHANUS de S. GenOvefa, saluiera. - pias disiribuit et legavit. El quoniain 125 n'ni'
Difficile pielas expugnatur, quam hinc gratia est quod magis hominibiis debealur, quam ut ul-
proniovel, liinc natiira. Hoc niroqne beneficio ju- timse voluntalis liber sit siylus,. et Ucitum quod
valur in vobis,- tit ncc deficiat cum imploraiur sin- ilerum noii redit arbilrium, excellenlise veslrse
gulis, et proficiat universis. Eam milii semper pro- preces effundinius, ut auctorilale vestra lestamen-
pitiam.pro G. paupere clerico ialofe prajsenlium luro prsedicii clerici veslri confirmeiis, etresipsitis
sollicilare prsesumo, non liniens a vobls vel repro- quse in regno vCstro de rcddilibus suis, per vos ei-
bari ut impfobus, vel exspni ut expulsor. Sercnila- dem collalis, supersunt, fideli dispensatori et ma-
tem vestram veretur in severiiaiera sibi versam; et gistro suo Alberlo, pef cujus manum dislribuendae
quia dominiim suum sequi, et eiin via obsequi ob- sunt eleemosynse, sine difTicuItale et mora faciatis
stante infirraitaiis incofiimodo iipn esl ausus, nc-( Q assignari, ut ex liberalitate veslra nomen vestrnm
cessitatis suse, non voluniaiis cnlpain coram pedibus clarius respiendealj et defuncti volunlas effectum ob-
veslris liniens e1.iremens, sibi supplicat" uon ad lineat, et lara vobis quam ipsi merces seternse re-
supplicium impulari. Gondonel illi sancla palerni- tribuiionis accrescal. Refundite tanll palrui memo-
tas veslra hanc offcnsam, ul qui vestras ulcisci riam in nepote, et a mortuo neprohibeaiis gratiaro,
parce consiievistis injurias, ex curaulaio clemerttise cui vivenii beiievole simul et benefice regiam Cou;
vcsirse thesauro punialis parcius alienas. Reiiefi- tulisiis et operara et impeiisani.
ciura illud, quod ideni G. pcr Lauduiieiisem archi- 126 EPISTOLA LXXXV.
diaconum Meliorem (36), meiioris inproximo, sic- ADGCILLELMUM K-T.ROBERTUMi NOTAR10S PAPÊ.
ul audivimus , loftuiise fuuiruni ,'a domino Sues- Agit de negoliis suisin Bomana curia promovetidis.
sionensi episcopo obliiiuil, idcin episcopus ex raagna Charissimis snis GCILLELMO el ROBERTO , Dp-
parle delruncai, messem hnjus anni aufercns, ul mini papoe scriploribus, frater STEPHAKDS <le S.
qui de allario manducare debuerat, juxia altarium Genovela.
mendicare compellatur. Rogo, si placet, ego mi- Commune vobis conimoiiitorium offero, congau-
iiima portio 124 ciericoruni vestrorum, ut is qui dens peregre profeclis, si profectio vestraprofectum
per curiarii vestram beneficii titulum obtinere me- D vobis pariler pariat et provectttm. TJtruUique vobis
rueril, pcr curam vestram meiisurani bonam et facile comparabunt duse divini palatii virgines, hu-
coiifcrlam ei coagiialarti et supereillueiitem messis militas cthoneslas; si vei altervel ulerque veslrnm
qttaiii postujat, non minus benevole quam benelice alterllijfam excluserii., quisquis ille fueritêxclude-
fccipefe mereatur. lur. Spleni plerique Aufeliahensium arirei inler alie-
(35) Hoc verbnni erafin tisu apud aiitiquos, ut Henricus NOnis Jutii apud Chihonem, sepullusque
videre est in niimino afgenleo Decii, ex noslra periu apud Fohtem-Ebraudiin abbatia moriialium, cui suc-
nuiiinfaria depfoinpto, iiiferins descriptp. cessii Ricliardus filius ejus. '
. ; (5C) Fofsaii '.iion aberrabo si liunc Meliorein ar- (58) Videtur iririuere Iiis verbis quod itt Iiac
chidiacbnuiri , eura essc dixerim ,;qui posiea S. R. Sancise Genovefie ecclesia sepiillus Jiieril qtiidam
E. cafdirialis creaiiis esi, ad qiieiti epist. 115, ciim Alexandri 111nepos, npinine Genlilis, clericus, seu
praeseriiin addal in proximo inelibris fbrlunse futii- ut vocamus, eleeiiiosynarius regis Anglise, de quo
ruiii, subiiiteiligeiis cardiiialiliam digiiitaiem, adI ag|tur in hac epjstola. Obitusvauicni ejus ineroora-
quairt vocabaliir, ut valde est prpliaDile. tuf in Necrologio ejusdem abjiatise x Kalend. De-
(57) lleiificus II, sub qiio B/Thonias Ciiriiuarien- cembris.Obiit Geniiiis, acolylusS.BpmanmEcclesia;,
siscsesus Cst arirtb 1171; ipse vero; e yivis excessii; nepos bpnw meniorim Aiextindri' pajpmIII.
1185, iit nPtai Clironicon Norrriarinise: Obihiex-
381 EPISTOLJE. -PARSH. AN. H77-h92. «»
nos esse, qul ifcc argentei fueranl inler suos. Me- s- A EPISTOLA LXXXVH.
lalla morum metior, qnamvis non mentiar, si de Ie ADABBATEM S. BARTIIOLOMa;! NOVlOM.
pccunia faciam nieiuionem. Augeal vobis Deus gra- l^ Bogat ut quemdam canonicum fugiiivum benigne su-
liani suam, ut qui in curia sunt, gralos nos ha- ,_ scipiat, et erga ipsum tnisericordem se prmbeai.
beani, et nos de vobis facianl graiulanies. Quasdam n Domino el Patri abbati S. Bariholoma:i Novio- *
pctitiones nostras Herveo de Rochis commisimus,:, mensis seniori, jam senescens, dies bonos el exituro
Ecclesise riostrae negotia conlineiiles. Rogo vos ut it felicem.
per vos et araicos vestros, quanta sedulilate et sol- I- Cniis ex eis, quorum iufinilus est niimerus (40),
liciludinu polerilis, opem el operam impendaiis, , Roberlus aliquaraio vesier, in forraa deformi ve-
quatenus peliliones illse nosirre a riomino papa el ;l niens ad nos, iniserabile siinnlacriim fratribus no-
domiiio cancellario el.exaudianlnr benevoTe,et be-;- slris exhibuii, 129 cujus et afficerelur speclaculo,
nclice compleanlur. Si de rclribuiione cogitetis, pa-i- et crudireliir exeniplo. Operlus amiculo vili ac
ralus sum loco el lempore prseslilo niihi a vobis bc-i- brcvi, quod nec vesiigium vestis iiiiuenii praeferrel,
neficio respondere. ncc opem aul operara operculi conferrel induenli,
crrore suo nobis incussit horrorein , forluna movit
127 EPISTOLA LXXXVI. " forniidinem.miseria miscricordiam inviiavii.
ADLUCIUM 111PAPAM. Aniina-
| Iishomonoiipercipiensea quseDeisuni, cuinecvexa- ,
Bogat eutn ut servet anliqua jura capellani S. Be- lio dat inlelleclum, nec labor fingitur in prseceplo., ((&,
nedicti Parisiensis.
Hanc solam sibi suflicere credit allegatioiicm, si vel
Sanclissimo domino et Patri Lucio summo pon- misericordes gratis invcnerit.vel calamilatem suam
lifici, fraler STEPHAXUS, salulem et cum omni dcvo-
inspicientibus non occullei. Pro eo vobis, Pater
tione •yigileni et sinceram obedieniiam. opiime, compassionis ardenies pi-eces oflerimus, ut
Antiqnas Ecclesiarutn consuelndines, qtise nec: niiserum istum, arborem auiuinnalem, sal infatua- ,
rationi nec legi obviant, sancta Romana Ecclesia' canem mortuum, culicem vivum, levitatis suaj fr,J.
lum,
aut approbare constievit, aut non censuit impro- dolos
experluni, nec dolorura experlem , benevole J
bare. Ea confidcntia ductusjiii miscricordise veslrae
sinum recurrit devoliis filius vesler Simon capella- calamus recipiatis ac reficiatis benefice, ne in eo per vos
nus Sancli Rcnedicli, qui a quibusdam ejusdera Ec- quassatus conteratur, aut liginim fumigaiis
exsiinguatur. Molestum vobis me crederem, si sen-
clesise canoriicisinquielaiur, ut contra consueludi- sissem vos aliqtiando moleslaium. Conlido, quia
nem anliquam, lam suis quam prsedecessornm suo- nec
hiijus, pro quo suppJico, dementia veslram
rtim lemporibns observatam , ab altari, in quo pa- c^ clenieniiani
iiiiiniii, ,nec iinportuniias mea vobis
rochialia divina haclenns populo celebrata siint-of-
iraporlat offensam.
ficia, recedal, cl aliare noyum in aliquo ecclesise
EPISTOLA LXXXVIII.
ipsius angulo" erigere compellalur. Ecclesise illius
forma dissiraiiis (59) el dissidens ab aliis ecclesiis a ADPRIOREM ET FRATRES DECIIARITATE.
Preces fundil pro quoclammonachofugilivo.
' '
parie sancinarii respicit occidenlem, ab iniroilu . sK'
orienterti, non perraillat in alio loco convenienler Priori et S. collegio de Charilate, STDPIIANUS de
officia parochialia celebrari, quam in eo quo priscis ' Sancta Gcnovefa, salulem el spirituaiemcum exsul-
dicbns usquead lempora nosira priofes celebrarunt, talione proventum.
Placeat sanciilati veslrse, si condignum vobis fueril, Jucundam veslfi memoriam dum recolo, frucluo-
ut observelur consuetudo qtise Tiaclcnus invaluit, sam reporlo couscienliam, cuminier veslros 130
sacrificia pro populo offerendi, maxirae cura non numerari me noverim, ela^vobis meruerim munc-
ofiiciat officiis ciericorum , cum aliis boris sua cc- rari. Addit amplissimiis charilaiis veslrse sinus con-
lehreril 128 divina oflicia, aliis capellanus paro- fidcnliani volis meis, ut a vobis audeain petere,
chialia conficiat sacramenta. quod ei impelrare debet pietas, et charitas non nc-
(39) Cum apud Christianos superior pars eccle- D lib. Niim. hom. 5 : Ex omnibus cmli plagis ad solam
- siaruin in qua ponilur ahare respiciat orienteni. oriemis parlem conversi orationem fundimus. Trcs
a-des t). Benediclo sacra, olim in suburhio Luletisc auieni hujiis filiis causas afferl sanclus Athaiiasius,
Parisiorum, nunc vero via Jacobsea, prrcler riiorcni lib. ix, qusest. U : Primo qnia scriptum csl : i Ad-
aliarum conversa erat versus occidenie.ii, liis nl otabimus in Ioco ubi sleterunt pedes ejus (Psal.
reordecausis, utpoita ejusdcm ecclesise secus viam cxxxi); » per Zachariam auiem : i In dieadillaorienlcm
slabunt
puhlicam stalucreiur, qua facilior ad eam , prajter- peiles ejns supra nioiiiem« olivarum
eiiniibus paleret ingressus, et ne slrepiiu oflicia {Zach. xiv). » Secundo : Quia Deus lux esl (i
divina turbareniur. At, tempore Francisci I, cum Joan. ]). t Respicimtis ergo orantes qd hanc partem
bascaedcs silu cl vetuslaie collabereiur, parccliiani unde lux venit. Tertio quod, cum pctradisus unde
eara in inelius reslaufaruiit,. prsecipuo ecclesise putsns esl liomo, sit ad orien:em,eo revertendi tnens
adiiu in partem opposilani constituto, iit in moduin cupida oculos itluc dirigil
caHeraruin ecclesiaruni ista deiuceps vcrsus orieii- (40) Alludit ad id quod dicituf Ecclesiasi. (x):
lcm collocaretur. Mosaiitem fnit seinper apud Chri- Siuttorum infiniius est nttmerus. Agii auicni de quo-
stianos orare ad orienicra conversos : ait enim, Ju- i(lain canonico S. Baiiholoniaei Npyipineiisis, qui
sliinis mariyr, quoest. 118: Orciliouis lcmporead :
aniiiii lcviiaic duclus, clauslrum dcscriieral.
orienlctn vttlliis omnes .convertimus. Et Origeiics ,
gare. Latorprsesenlium canonicus quandoque noster, ,A nus Ecclesise ROmanse sinus 'expandalur, ut qui in
liibrico consilio ducltis, cum ex riobis esset, a nobis suscipiendis ordiiiibus minoribus deliquit, ad nia-
exiit, et post greges sodalium siiorhm vagari inci- jores valealhumiliter promoveri. Valfii
piens ut insipiens, post modicurn ad se reversus, 132 EPISTOLA XC.
sedaio frisciilo (41) venit plorans, veniam implorans. ADLCCIIIM PAPAM.
Aliquos ex riostris pielatis nbii expeiies experius, Bogat ut Hervwum elericum beneficio qagdere fa-
clausum sibi redilum niultoruirt precibus atierttans, '~t -. . ,{'':'; ciat. ^
reverti in doraum unde exivit non potesi; ei a nobis Laudabilis est juyentus.cui teslimonium praelient
ad niisericordioe vestrae viscera riiissus, abuberibus et honestas niorum,;„el peritia lilierarum; Haec in-
tantae consbiationis satiari et cxpeiil et exspeeial. prseseniium latOre Heryseo subdiacono per Dei gra-
Rogo pro eo ego, si recolilis, aiiiicoruni vestrorum tiam, quantuiii intelligiinus, sic Conveniunt et Oc-
qusedam portio, ut eum qui ad arctiorem et aliiorein currunt, til ei sufliciant ad meriluny. et aliis ad
prdiiiem vestrum coiiteiidit aseendere, pro atnore exemplum. Iiideesl qOod pro eo confidentius vobis
Dei et nostio bericvole siiscipialis ac benefice, ne preces offerirous, ul quia nulluni in Ecclesia bene-
preces incassum cffuderimus, qrii de graiia vestra „ ficium habet, benevoluni si.mu.l ac beneficum ape-
raajora speramus. Ne, aulein coiiversaiionem ejus rialis el sinuln, et ab uberibus consolationis vestrse
onerosam vobis et inutilem credatis, divinis eum desiderato spei suse solalio saijelur. ln divinis ofii-
iristruclum cantandi el legendi testamur officiis, ciis idoneum reddil eum usns quem a puero coinbi-
et eruditum regularibus disciplinis. bil; et de sacrario- plene vivere debsi, qui plene
131 EPISTOLA LXXXIX. novit sacrario desefvire. Scripsit pro eo felicis re-
ADDOMINUM PAPAM. cordationis Pater Alexahder 'decaf>ayet Canonicis
Supplicat pro acolylho ab episcopo schismaiico ordi- S. Aniani Aurelianeiisisl Scripsistis ei vos primo et
naio. secundo. Sed neque preces,. neque praeceplura ve-
Excusabilis esl ignoraritia, quara vel infirrailas sirum, quamvis tres prsebendse vacarent, voluerunt
aeialis, vel innocentise siinplicitas inducere consue- audire. Absit I Paier* ut inanes siiil preces vestrse,
vii. Ea sic a malilia recedit, ut ad mansueludineia contemptibilis 133 aucloritas, elusorinm prsece-
accedai; sic accedit ad veniam, ul severitatem non plum, et nunc deraura laiila, si plaeet, virtuie in-
accendat. Eara, Pater, sive de infirmitale procedat tortet super eos majeslas yeslra, ul qui biandiliis
aeialis, sive de innocenlise simplicilale nascatur, juvari iion potiiertini, imperio discant vinci. Peti-
cpmmunis mater Ecclesia Romana levare semper et C tiones «ostras, quas per etim vobis offerimus, et
juvare sic studuit, ut et rigorein dispensatio lempe- implendas, si placei, admitlite, et remiliite perim-
ret, et dispensalionera justiiia non relinquat. Hocc•v pletas. ',..'
sunl quse me niiniriium servunf vesiiuin movent et EPISTOLA XCI. -" . ,&
*^
iiionenl, ut pro Odoue cierico prsesentium Ialore, ADIIENR1CUM SlLVANEGTENSEU EPISCOPUM.
cum aliisqui pro ipso vosrogiint, sanctae paternilali Parqlum se exhibet ejus thandaiis.
veslrse preces offefam, quse ct de chariiate pro- Grata est occasiOi quse aut prsesenliam vestram
'*
deunt, et proderunt charitali. iri puerili setate ab mihi prseslaU aul memoriam reprsesenlat. Eam sem-
lleibefio Bisuiiiiiio schismaticov:(42) gfadum aco- perpt oblaiaradeOscuior, el offereridam amplector.
lyihi qiialiiercunque suscepit, curii prius a Catho- Veruml quiacapitulum Silyaiieclense, el abbas; San-
Tico cTericus factus fuissel: nescieris miser, quaii- cti Vlncertiii (45)iliulla vestii meriiipne facta, inihi
tum periculi raanus illa leprosa sjbi, vel ad prsesens, per Petrurii:de yaTIevmandayeruritvut, oriini.occa-
vel iiiposiefuui iniporiarei. Aperiatur super eiiiri,, sione et dilatipne poslposita, jn! octavis fipiphanise
obsecrb, palernus apbstolicse pielaiis oculus, maler- ad boram capiiuli ad ipsos venirem pro quadam
(41) Frigusculum dicitnr apud Uipianum levis 1) fluxit, quibus inter csetera de praediclo hseretico
dissensio quae oritur aliqiiaraio inter coiijugatos, scilicel Herberto, verba faciens, nec ipsius malitiam
aui eiiain araicos, quod Uallice diciraus, (roideur : verilus, nec prseseiuiam imperatofis per qupia erat
bic aiitem accipitur pro quadaro auiini niorosilate, intensus, oraiionem Piiinibus ihdixit, ut iuaiius du-
qtiasi diceret: rooiosai meniis sedato molu. niiiij acbelerarel, Ecclesiam ab illius iyra.hiii.de.li-
(i~2)Herbertus a Frederico imperaiore, qui ab berare, vel niutaudp hominem, vel raulciando, ut
Alexandri 111legiiinii pontificis paiiibus dcfecerat, coiiveiierelur ad posiiiteniiam, auide medio lolle-
in sedeui Bizuniinaiii jntrusus est, quam per octo relur- Oraium est, et inlia quatuor aut quiiique dies
circitef aiinos occupavit; Legitur in Diplomate quo- miseraro idem schismaiicus animam exhalavii. >
, dairi GuiJlelmi 11ejusdem sedis archiepiscopi, pri- (45) Consirucla est hsec abbatia Silyauecli in
vilegia ab Htiroberio hionasterio S. Vincentii con- hoiiorem S. Viiiceniii ab Aima regina conjnge flen-
ccssa per Jortgum tertiptis mansisse iucognita, pro- rici 1, Francorum regis, anno 1059. c-.tll ibi quieii
pter inliibitionem Herberti scliismaliii, qui tan- et iranquilli viri religiosi Domino servienies, mundo
quam aposuia pro archiepiscopp Bizunlino de facio, reiiuiiiianies, regularem, id est saiictorum aposio-
iton de jufe se gerebat. lnfaustam ejusdem moriem lorum et B. Augustini, quse scripla est, vitam
*ic.describit auclor Vitse S. Petri Taientasiaceiisis: canonice ampiccteilies, vivefe valeanl, J ut legilur
• Cum eo iempore sanctissimtis ille prsesul Veson- in iiisiriimenio ad id coufecto.
tioiiem advenisset, ad eum muliiiudo undique con-
383 EPISTOLiE. — PARS II. AN. 1177-1192. 588
coraposilione, quse,ut aiunl, iriter vos et ipsos ex A promisso tibii-ad preces domini papavbeneficio,
coinpromisso ea die fieri debel? miratus sum pari- ; subsequenter et constanier aucioritaie mandati
ler el moratus. Nec eriim sine mandalo vesiro fesii- mihi iiijundi eiilem prohibui, ne alii,.anleqtiam tibi,
nare debui, ne aul inofficiosus appaream, aul otio- beneficium in Ecclesia Magdunensi conferret; et
sus existam. Quoties aulem veslrse paternilaii pla- canonicis, ne aliiim quam te in cbncanonkum reci-
cuerit, paraius sum, lam in his qnaiii aliis negoiiis p'erent,-aut invesiiri permitlerenl: et si quam epi-
apparere vobis el parere. Si me inviiaveritis, non scspus fecissel/vel facturus esset de nondum vacanle
invenieiis invilum. Absil enim ut lani charissinius prsebenda 135 promissionem, concessionem," vel
Patermeus invilum inveniai, si quaiidb ut veniam invesliluram, loirim aucloritate domini papseirri-
me invilai! t,icentius tainen el libeniius in sequentis lum esse et fore denuntiavi. Ilomo ille obedienler,
hebdomadse quaria vel sexla leria ineain vobis, si utsolei, respondil, et mandalum doraini piipsescse
placuerit, prsesentiain exhibebo. coinpleluruiii promisit, canpnicis raiirmiirantilius et
objicienlibus de quodam pecunioso archipresbytero,
134 EPISTOLA XCII. cui utdicebanlxxx solidos, qiiousque pra'benda va-
AD6UILLELMDM AURELIANENSEM, DOMINI PAPJ5SCRIPTO- carel, nomine
REM. prsebendse assignaverant. In petitio-
nibus nostris per le el per amicos luos, si quid
Bationem reddil de eo quod egit apud Magdunum pro g
£, beneficio illi a papa collato. potes, adjtiva nos.
136EPIST0LAXCIII.
Felices adolescentise successus, cui laborem indi- ADDOMINUM PAPAM»
cit necessitas, el fruclum educit ulilitas de labore. Bogal ut nuntium canonicqrum de Salicosa (46) *m
ln his libi condelector et congaudeo, qui fo.ries et benigne suscipial.
fortunaios animos sequens, et lascivos setalis annos Inconsuiilis Chrisii luiiica desuper lexia per lo-
ad spectacnla non proponens, sed exponens ad pe- tum, univcrsa Christi nieinbra sic conlegil,.ut nec
ricula, qui, quasi cuni prophetis non acreplus in minora rejiciat, et raajora sufflcienter adiiiiiial. Hoc
patria , sanclse sedis aposioticse.,.-in sudore vullus exsullationis et saluiis operculo coniecli quicunque
tui/beneficiura et expeiis et exspeclas. Promoveat sub Auguslino regnlarium Patre (47) communem
Dominus et 'complenl desiderium tuum, ut in au- professi sunt vitam, speciaJi sese charitale lenen-
gtnento gralise luse et amici gaudeant,*- el semuli lur diligere, el in necessilalibus fralernis allerius one-
confundantur. Secunduin raandalum domini papoe ra supporlare. Inde es.t quod sanclse palernilati ve-
pro negolio luo secutus sum usqne Magdunum (44) sirse pro fratribus de Salicosa Deo regulariter ser-
dominum Aurelianensein episcOpum, et iby-coram C vjentibns preces, quas possumus, effundinnis, ut
canonicisillius Ecclesise (45), post sacros ap;ces le- eorura nuu.tium et admittatis benevole, et benefice
clos, reddita prius gratiarum aciione episcopo de reraillalis. Saiiclse conversationis eoruin hilaris fa-
(41) Magdmium, vulgo Meung, urbs adLigerim in slilutioni&us Theodulphi Aurelianensis episcopi.
dioecesi Aurelianensi sita, faraosa natalibus poelae Monachi vero hujus ccenobii jugo regularis discipli-
clarissimi Joannis Clopinel, a qua Joannes de Ma- nse excusso, iu canonicos sseculares miitali sunt,
gdiino dictns est. Seribilur» autem ih Hisi. episcop. eodem plaiie modo quo apud Aurelias monasleria
Anlissiodoreiisium, qtiod Manasses Aurelianensis SS. Aniani, Aviti, Petri virorum et puellaruin. Hsec
S. Liphardi ecclesia cura diruia, et bellurtim
pisesul apud Magdununi casfrum episcopale, ubi auiem
episcopus proprium non habebat quod coinpelens incursibus solo adsequaia fuisset, deniio reslatnaia
esset doniiciiiiiin, magnse iiobilitaiis exstruxit pala- esi, ct solemni ritu inauguraia anno 1104, piscsen-
linm, cum lurribus et prOpugnaculis, nobile prsesidiura iibus lladulpho Turonensi archiepiscopo, Galone
videlicet raunicipii inexpugiiabile, el epi- Parisiensi,JoaiineAurelianensiepiscopis, Chiisilano
scopi, cuni ad castruin illud delegaverit mansio- abbate S. Maximini, et aliis. Siiiit in ea viginli ca-
iiera, ibidem et apud Jargolium supra Ligerim la* nonicisuccenior el quaiuor dignitaies, scilicet decaiius, can-
et capicerius.
pideos ponles 1'ecii. » lor,
(45) Collegialse sciiicel S. Liphardi Magdunensis. esi(46) Moiiasterium de Salicosa, Gallice Sausseuse,
Dicitur autem in Vilctistius san.cti apud Surium, g prioraius oriiinis canonici in dicecesi Rolhoma-
quod i eral in pago Aurelianensi mons, quem in- auiem gensi, iioti longea civitaie Veinonensi; Condiia est
colae regionis Ma^dunum noininaut, in quo antiquis hsec canonica anno 1155 a Riehardo quodam
teinporibus fueral consiructura castri sediftcium. parocho Tilliaci, qui, omnibus suis iaculiati.bus in-
ut neinbribus ibi erogaiis, cuiii quibusilam ejiisdeni voti piis viris,
qnod Wandali sololenus diiueraut, ita esset
liinc "raderudera exciescentibus locus solUudo, caiionicani regulain amplexus est.
ibi Liphardus celliilam sibi ex virgis contexuit. ln- (47) Kegulariiira seu canouicorum in communi
terea Marcus Aurelianensis anlistes, cura viri Dei viveniiuiu Pater e.l patiiarcha dicilur S. Augiistinus
vinuies audisset, illuin in presbyterura ordinavil, duplicera ob causam, vel quia coniniuneni illaui vi-r
exiguum illic leiiipluin exstruens, quod eiiaiiiuuin lani inter clericos Hipponensis Ecclesise, aposiolo-
exslal ad hunc usque diem. » Loquens vero de ruin inore, consiiiuiiei duxii, ifaciatuinque tle coin-
niofie et scpullura S. Liphardi ait: t Marcus epi- raiini vita clericpriini ad eoruin. usum et Regulam
scopus, audita viri morle, celerrirae ad ejus fuiius coiiscripsit; vel quod canonici illi, qui fegulaiesab
accurrit, aique una cuiu irairibus corpus suum re- ipso dicialam in vitse suse noriiiam assuiiipseruiii.
Jigiosre tiadioit sepullursc-r Veriiium ipse sua bene- IJirum autem viiis au iiiulieribus fuerit piimitus
(liclione fulurura conlinnal in moiiasterio Magdu- scripta, utruni sseculis inillesirab prioribus, an
neusi successorein, qui exinde illius siruciuram posierioribus, fuerit apuil eos recepla, non esi ttic
ftcit excelsiorem. > Fuil ergo hsec ecclesia priscis disserendi locus.
teuiporibus moiiasterium, quod etiam legiiur in Coii-
387 STEPIIANl TORNACENSIS EPISCOPI 388
ma tesiiiiioniura pncbcl, cliiiicgri fruclus opiuio sic ALcOnira sacrairt qiiara professi sutit dsciplitiam
aiios invital, ul el amicus gaudeal, el invidus lor- armal eos et aniniat, ne abbali suo reyerentiam
qucaiiir. exliibeartt, quan) ei inlcr priina suse coriversionis
137 EPISTOLA XCIV. auspiciacoram Deoet sanclisejus rcliquiis, lauquam
, APHENRICUM SVLVANECTENSEM EPISCOPUM. ccelesiis rcipublicse juratimililes,139 promise-
Preces fundit pro Huberlo capellano ejus, ut offen- rnnl. Iluic morbo sola riiedicinalis manus vestra
satn eijdignelur remiitere. rcmediiim afferre polest el conferre, quo»iam inter
Non esl anguslus cbaritatis sinns, qui sic exlen- cedros Libani nec unain invenire potest miserabijis
dilur ad singulos, ut suscipial tiniyersos. Aicura- abbas, qusc conlra quercus Rasan ex adverso velit
tius sese ad domesticos extendil, quoruni compas- aut valeat violentos impelus siistinere. Auctoritate
sione el cum scandaliaalis uritur, et cum iiifir- vesira restitulionem meruerat per dominuir. Pari-
inaiitibus infirroalur. Hsec est, Paler, quse affectum siorum episcopum et decanuni Sancti Germaui (49),
niovet et monei, ut pro fraire nostro lluberio sed nec senlentiam eoruni, imo vesiram observare
capcllano vestro (48) juslse apud vos excusationis voluii episcopus, nec canonici conlradiciioiiis filii
peiitoriuin oiTeramus. Iiifirmilatis suse causa veuil mandalis judicium obedirc. Insurgal, Paler, vcslra
ad iios, ut sibi consulens, eos consulerel qui vena- severiias, irao exerai se veritas conlra tanise inso-
libus aphorismis seducunt segros, ei in vase vilreo lenlise beslias conlumaces, el eripiie pauperem a
coloris et subslanlise peccala discemunt. Excusabi- potenle, cui prseter scdero apostolicam i:on est
lis csl lcvilas, quam iniquilas non iiiduxit. Susci- adjutor, ul exemplo istorum discanl alii snb obe-
pial, obsccro, veslrse lcuilatis intiiitus, quem suse dientia praelatoruni disciplinam suscipere parilcr
levilatis iinpeius, et jusise necessitalis -impulsus, el doctrinam.
:td nos venire cocgit. Absil ul graliam vestram EPISTOLA XCVI. /
sibi seuliai ininiiniitani, quam lanto lemporc bene- AD DOMIKUM PAPAM.
licara iiabere meruil et benignam. Si quid culpse Commendal abbaiem S. Suiyri, cujus vitam el vir-
fiierit, vcl in linguaj lubrico, vel negligentisc scan- tutes laudibiis exlollil.
dalo, donaie nobis, ut gaudeamus de veiiia, qni Movelur usqrie in leinpura noslra cribrum Sa-
meluimus de offeusa, lanse,dtim exspeclat elexpelii, ut per conientionis
filios frCquenler excuiiat filios exeussorum. At non
138 EPISTOLA XCV.
ADDOMINUM PAPAM. deliciet fides Pelri, qui conversos confirraat fra-
Bogat ut inobedientiatn reprimat canonicorum S. (] C ires, Thabilam suscital, iEnearn sanai, bases el
Joannis Suessionensis in parochiis commoraniium. planlas 140 coiisolidal elceniosynas postulantis.
Prseier communes Ecclesise Dei pressuras, qui- In hujus spirilu el virtute confidiiiius sanciiiatcui
bus nova moiislra diebus nostri.s Ghristuin iterum vestrani, Pater, scire, velle, posse el conipere
crucifiguni, et de patrimonio ipsius aniinarum inqiiietos, ct pusillauinies consolari. Rece.sseruni a
tiibuta in delicias lascivieules effuiidun!, clanrri venerandO collegio Sancti Satyri cxeuiites ab eis,
regulariuni Pater Augustinus, Regulani aureain qui noii eralil ex eis, duo filii nequam, ei quibus-
fluam ab apostolis muluo acceperat, diripi, frangi dam rebus ecciesise furlini sublaiis iiianus iinpias
iu pedibtis conciilcari. Inier hujiis corruplionis ct sacriiegio pollucnies, ausi sunl, ut audiviirais,
insaiiiai iilips-, lanquam moiiiferoe cohorlis duces sancto veslro compariiisse conspectiii, et religioiicra
criguni capita,,et inalignandi libeiialein sibi raise- vestram circumvenire attenlartics labiis iiiiquis ct
rabililer usurpanl canonici S. Joaiinis Suessionen- lingua dolosa, nec falsilaleni vobis inliniare timidi,
sis, regularera in se prsefcrenlcs habilumêl ssecu- nec tacere veriti veritatem. Cluniur auclore quo-
larem obitum inferenlcs. In patrem armati, raoriali dam Raimuudb excommunjcalo, et a fratribus ob
vulncre malrem conrodiiinl, el euin qnasi signum enormcs excessus et seditiones;inobedienlise filias,
ad sagiitam exponenles, dum fainara suani negli- D I ejeclo, qui, ut plene agiioviirius, sanctani illani'
gunl, eliara in alios ejusdeni professionis cortsocios Ecclesiani, inter filias Sion apud Deu.niet bomines
crudeliores exisluni; per obedientias inobedienler gloriosam, semper pacis irapatiens lurbare con-
vivuni, nec abbali revocanli respondere, nec cor- . suevil, et, ul vulgo diciiur, serpensinter angriillas,
ligenii voluut acquiesceie, nec credere corripienii. niilvus inler coluinbas, veriusinalilise el nequiiiae
Hujus nequitiie suas velameniuin et-excusaiionis suaefermenlo fraiern.-e sinceritatis etverilalis azy-
opponunl causam auclpritalem episcopi sui, qui, ma, quanlum in se esl, auawinat etallentai. Vero
(48) Non est liovum quod episcopi asciscant sibi tundi, nunc Anlissiodorensis dicli, ad RegiantLupa-
canonicos rcgulares in obsequium ad miiiisleria ram, regebantur per abbaies, siqiiidem' abbati:ili
eoclesiastica; eoque lubentius id prsesiititHenricus lilulo gaudebai hsec ecclesia, ullcgitur in bulla
Silvaneclensis, qtti Hiigoiiem cauonicum reguiarem- Alexandri III, relala a Chopino iu lib. De sacra
S. Genovefoesibi capellanum vel clericura elegerai, polilica. Al cum saeculari loga donaii suiil canonici
quo ipse canonicam viiam apud S. Quinliiium Bel- illi, abbalcs eoruin iransierunt in deCanos,ul aliis
yacenseiii professus fuerat. permiiltis Galliarum Ecclesiis regularibus couti-
(49) Canonici S Germani Parisiensis, oliin Ro- gisse ex professo alibi dempiislravi.
389 -EPISTOLJE: — PARS II. AN. 1177-1192. 390
vobis testimonio, Pater, asserimus pcrsonam abba- \ placet, sicul semper consuevislis, serenilas non
lis leiigiosam, honestam ac providam esseet fuisse, adnii.lal.
cl per xxxv el amplius annos lam in ccclcsia illa EPISTOLA XCVIII.
qtiam in ecclesiis sancti Ambrosii (50) el Sancli AD GODEFRIDUM ABBATEM SANCTISATVRl.
Evurtii, in quarum altera prius subprior, in altera
postmoduin abbas, Deo servisse fideliter in oculis Bogal ul benigne suscipiai quemdam canonicum S. **>
honiinuui et, ul credimus,'angeloruni. Exlurbet et Genovefm,qui apud S. Saiyrum degerecupiebat.
exierreat a conspectu suo sanclse pateriiitatis ve- Juvanda sunt desideria, qtiibus et egrcssum de-
Elrae severitas prsedictos iniquilatis filios, ul non volio, et discretio dat progressiim :, eorum nec ob-
apponant nocere homini innocenii, nec praevaleant • siandiim principiis, nec delrahendum niediis, nee
sub aliquo mendacii sui velaraento adversus Eccle- uliimis invideridum. Haec atlendenies in charisjinio
siani illam terribilem, ut caslroruin aciem ordina- fratre concauonico noslro Joanne bonse indolis et
tam, quseusque ad diem isiain prsecipup religionis fructuosse, ul credimus, in posterum spei juvene,
tiiulo quasi speculum et exemplar inler consorores coinmeiidabilem ipsius voliinlatem conimorandi
suas enituit ei divinis obsequiis et regularibus di- apud vos, et exemplo vestro disciplinis regularibus
sciplinis. •B in melius conformandi, 143 gfaio assensn susce-
141 EPISTOLA XCVH. pinitis, el ad tempus eum vestrse mitlimus et
ADDOMIKUM PAPAM. commillimus sanctilali. Preces pro ipsb porrigi-
Commendal monachos Compendienses(51), rogatque mus, uteum becevole simul ei benefice cum fra-
ut eos adversus itnpugnantes lueatur. iribus veslris commoraiilem palerna solliciludine
™
Sanclissimo domino et Palri summo pontifici, conservelis. Si opporlunilas inlerim vobis occurre-
STEPHASUS de Sancta Genovefa, salulem el novam rit.ad eeclesiam Sanctse Genovefaevifginis ad dia-
in oiimibus ohedienliara. concm' ordinandum, archiepiscopo veslro, vel alii
Ad paternse solliciindiiiis veslrae sinum recurri- . calholico episcopo poleriiis prsesentare. Processu
irius, quolies aut nostra uecessitas urgel, aut fra- lemporis, cum setas ipsiiis exegerii, Deo volenle,
te.rna charitas persuailei. Inde esl quod ad insian- per Ecclesiam veslrara in gradura superlorera po-
tiam abbaiis cl rooiiachorum Compendiensium im- lerit proinoveri.
prudentius forsitan el irapudenlius palerniiali ve- EPISTOLA XCIX.
slra: scribere prsesumpsi, ut cum merila inea non
ADMAGISTRUM CAMERACENSEM ARCH1DIACON5JM.
sufikianl, saliero proficianl aliena. Audiviraus quia c .
per operain el induslriam doinini Silvanectcrisis Monel seiler arripuisse ut convenial dominum suum. *»
episcopi, etabbatis Sancti Germani de Pratis,.ei de ln audilu auris obediens domino meo^hac die
Ursicampo sibi a vbbis injuiictam, prxdiciura mo- Sabbati summo mane Parisius veui; cumque adhuc
nasleriumin meliorera slalum reformari incipial, sufliceret dies roililise, quia lantum uon sufiiciebai
et tam apud Deum quarti apud horaines, sicut ex diei roalilia noslra, fatigato corpore subsliti, no-
liileris ipsius episcopi plenius inlelleximus, pro- cturnas vigilias soinno recipiens et reficiens, ne
fecium sibi pariler parial et proveciuni. Inde est deficerem in via, miiiiraum proficiens irt plurimura
quod ego miniraa poriio gregis veslri, fraternis, ex proficiscens. Sequar tamen ne nonobsequar doraiiio
his quse audio,* congaudens meritis, misericordise raeo, el apud Spinogilum (52) modicum somni ca-
vestrae preces fundo, ul prsedictbruni fratrum nun- piens, cras, Domiriovolente, circa horam lerliam
lios et audiatis benevohvel benefice remittalis. Si doraiiio nieo coiuparebo. Renuntiate uiilii per prse-
quis aulem conlra ipsos sanclitaiem veslram mo- senlium lalorem ubi vos venieiis inveniam, venia-
vere tentaverii aui monere, ea quse contra libena- lcm moram mcam sub virga domini mei purgalu-
lera Ecclesise et raonasticam disciplinam ex ad- rus.
versa parte 142 proposila fuerint, vestra, si
falo maiidavit Suggerio S. Dionysii abbale, ut ee-
(50) Abbatia S. Ainbrosii Bituricensis anliqusf D clesias
ftimlationis et canonici ordinis, lesiaurala fuit a S. Genovefai Parisiensiset S. Coruelii Cora-
Gatifrido Vicecoraite Biluricensi anno 1012. Cano pendiensis in meliorem slalum reformarei. Qui
nici aulcni regulares S. Victoris Parisiensis in ean.i quidem ut aposiolicis apicibus parerel, sicul in il-
posimodura iuducli fuertinl. lara canonicos Viclorinos imiuxeral auno 1148, sic
(51) Insiaur.ituin fuil celehre inoiiasierium S. in isiam raonachos suos Sandionysianos invcxit
Mariae, SS. Coruelii el Cypriani in urbe Compen- anno 1150; uec lameii diu apud eos viguit reparaia
diensi a Carolo Calvo impefaiore, ut notatiir in ip- liiijusmodi roonasuca observaulia, siquideni posl
sius Capilularibus, lil. 45, n. 2 : i Monasieriiiin, iriginla circiter annos debuit adhuc reslaurari per
inquil, a uobis Conipendiuin in honore S. Marise episcopum Silvaneclensem el abbates Sancli Ger-
conslruclum a lilio nosiro el fidelibus nostris eo mani Pratcnsis, et Ursicampi, ul disciraus ex hac
lenore quo ccepinius, honoreiur. >At, cura canonici epislola.
in eo resideniesiia a reclo religionis. trami.ie de- (5V2)Spinogilura vel Spinolium, vulgo Epincty,
viassenl, ut Suggcrius ad Eugenium papara rescri- esi villa dioeccsisPaiisiensis iion longe a Corboho,
-
bens dical hanc ecclesiani esse de nobilioribus doininio spirituali el teinpoiali ecclesise S. Genovefte
Galliae,nisi infamis eiiormiias'canoiiicorum obsti- subjecla.
lissel. Idem Summus ponlifex his commolus, prsc-
144 EPISTOLA C. /A et felieem a vobis reditum promeretur. Concurrant
' et respondeant priscis diebus bodierna tempora,
y. ADMANASSEM AURELIAN. EP1SC.
Pater, nl regnumsacefdoiio, nec sacerdotium desit
Hortatur ut quoddam debitum solvere non retardei. regno. Impugnant adoleseenliam nostram (54), et
• MANASSE Dei gratia Aureliaiiensi episcopo (53), auspicia regni nostri perturbare conlendunt poten-
STEPHANUS de S. Genovefa, saluiem et fldele obse- les, et qui muliiplici ex catisa Sdem nobisdebue-
quiurn. v raht, infideles adyersarii, quOrum improbilale com-
Ad petitioriem yeslfahi, quam per ddminum Orio- pelliriiur et consilia riova quserere, ei auxilia cofro-
nem clericum veslrum significasiis mjhU?et ctim gare. Assistit riobis siiper omncs amicos et fideles
esseiri apud vos Ore proprio expressistisj iiiducias nosiroscharissimusavuncuiusiiosiefWillelnius(55),
vobis, in causa magistri Benedicti sanctse Romanse Remensis archiepiscopus, in consiliis nostris oculus
Ecclesise acolythi concessimus, ^perantes de vobis vigilans, innegoiiis dextera roanus. Ctim velad tem-
meliora et viciniora paci. In hujus spei confidenUam pus recedere a nobis, succedere est hostibus nostris,
venil ad vos prsedictus B., cui si; saiisfeceriiis in qui, sicut absque armis, iia et absque amicis nos
debito suo, et consuletis famse vestraeêt verecun- esse voiis infidelibus irreyerenter el expetnntet
dise parcelis. Verbo enim episcppali credujus, sicut B ' cxspectant. Vocaslis emh, Paier, sicut audiviraus,
serraonem vestrum sacrameniura exisiimat, sic et et ut prsesentiam s.uam vobisexbibeat, sacris 143
ipsius serraonis contrarium eyeniUin- sacrilegium vestris apicibus invitaslis. Paralus eral parere, et
reputaf. Satisfacite ei, Pater, vel in ibluiiii vel sal- comparere vobis, peccaio ariolandi simulacrum
lem in partein debiti, ne xompellar, ad martdatuin inobedientise coniparans, et voliintatem non ac-
(lomini papse; in serilenliam vobis ropleslam proce- quiescendi ypbis lanquain scelus idololalrise deie-
dere, quoniam mandatis aposlpJicis nolle acquie- stans : in articulb summse necessitatis noslras, con- i
scere peccalum ariolandi est, et scelus idololalrise fidentes de prsecipua dilectione veslra retinuimus
nolle obedire, Inyiliisoffendam senectutem vestram' eum, clavum in oculis hostium npsiroruni,, el in
sed a domino papa puniri tiraep inobedieiiiiam laleribus eoriim lanccam, sine ipso fieri niliil sesli-
nieam. Si enira ad aures doraini papse pervenerit,- mantes, sive depace^sivede bello cum hostibussit
"vel vos non solvisse, - vel me mihi fecisse, pffensus .igeudum. Suscipile .Pater, preces,. noslras, preces
et indignans sripremam manum apponet, et sic filii vestrJKquerii a cunaliulis semper dilexistis, ut
utrunique noslrum, qiiod vereor, percutiet, ut pcena qui ante naiivitatem nostram nostrum berievole
vestra ineain iiegTigentiam non excuset. rI desideraslis ormm (56), auctoritate vesira benelice^
I' compriroatis iipsirum desideraiites occasum. Gra-
145 EPISTOLA CL; mm sit vobis, Pater, qiiod in tanipdiscrimineregnij.
PHILIPPIREGISFRANCORUM ADSCMMUiil PONTiFICEM. lanium amicuro nbsirum retiriemus; ciijus prasen-
tia iiobis est pernecessaria^,-.el absentia perdam-
Rogdt ut qmnem fidem adhibeat Slephano, quem nosa. El- quoniam magiium et cordi nostro pro-
Bomammitlit ad negqtia, qtim ipsi iracianda man-
ilavit. funde insittim estnegolium, millimusad vos prae-
9». dilectiim el ramiliarehi riostrum Stephanum, abba-
Reverendissimo Patri ac domino;, Dei gralia lem (57) S. Genovefse discreiurii et fidelem regno,
' snnirao pontifici.PiiiLiprus eademgraiia Francorum
debilam sumnia quem Ioco noslro'benigne suscipile, ei ei lanquam
rex, cum devotione reverenliam. nobis, in his quse ex parie noslra vobis dixerit, itir
Fidelis semper Ecclesise Roraanse devotio regni dubitanter fidem habete.
noslri, et facilem supplicandi corain vobis adiium,
(53) Manasses de Gaiianda nepos Stephanl de pus Remensis, cardinalis legatus, filius Tlieobaldi
Garlanda, quondam Aureliancnsis decani, de quo ]J) yeteris Canipanise comi tis, qiii fil|atn suani Adelam
tssepiusS. Berilardus agit in epi.sl. Exinobiii Garlan- dederat in uxorefn regi Ludovico VII, ex qua susee-
'doriiih Gomaciad Malronara prosapiii ibfiundus pit Philippuiri Aiigtisiumv cujns ersro aviuiculus fuit
episcopus Anreliartensis reiiuniiaiuf aririp 1146, erga GuilleTraus, de quo supra eginius,'
«anOnicos regiilares S. Evuiiii berievolus et beiie- (56) Cuni Lndqviciis Vll duas habuisset uxores,
licus, itaul iuler eos taiidem in medio -capituli vo- quse niillani sexus maseulini prolem ediderant,
lueril sepeliri. teriiainque duxisset Adelam, quae jam quatuor an-
(54) Pbiiippns scilicet Flandreiisium conies, cum nis absque liberis permanserai, ac sierilis videba-
<qu<>bella movit aii Viroraaiidise comitatiiin recu- lur : t Rex, > tit ait Rigordus, « cum uxore SUH
perandura, quera Belga usurpaveral. De hoc bello Adela, eiuniversirclero ct oiraii popuio loiius re-
iisec liabet Rigordus : t Ailno igiitir quinlo regni gni ad orationes ciraversus e't eleeinosynas, filium
PhilVppi Augusii, setatis ipsiiis anno vicesiino, a 1'eo petiit, non de meriiis suis jactaus, sed sola
egressus est cum exercitu ail branera lerrara illara, Dei misericordia confidens, Exauditse sunt
et operuertinl faciem lcrrse sicui iocUslre. Videns eoriim in conspectu Doniini, ct datus est eipreces a Deo
auiem coiries Flandriae exercilum regis magiiuiii et fiiitis noirtine Pliilippus, qui jdcirco Adeodalus di-
foiiera, valde contritus esispiriius ejus, et lique- cltis esi. * ;
faciiirii est cor populi stti fugseprsesidium qusereu- (57) Ex hac epistola licel cplligere quantp fuerit
tes, eic. > ; in prelio aptld feges, priiKipcs et inagnalesSie-
(55) Guilleliiius scilicel a Camparii^ archiepisco- phanus nosler, itinc abbas S. Geiibvef<e.
503 EPISTOL/E. — PAKS ll. AN. II77-H91 594
147 EP:STOLA CII. A nos exlra civiiaiera clanslralibus discipliuis. Salu-
STEPHANl ADCARDINALEM OCTAVIANUM (58). lanl vos omnes fraires communi desiderio, de vobis
Narrat quomodo se purgaverint Apuli contra Roma- sperantes prospera, timentes adversa. Valele ut
nos scholares. volumus.
Lingtia terlia coniurbal fralres, et amieam sim- 149 EPISTOLAICIV.
AD RAIMCNDUM PRIOREM.- '
pticitalis concordiaro scandalo dissenrionis involvil.
Id accidisse credimus inier quosdam scholares Ro- Oe sum valetudinis slatu eum certhrem rcddit.
maiios cives, N. domini papsc el G. domini Jachinli Rairaundo priori STEPHANOS dc Sancta Genovefa
nepoles, cum quibusdam,sliis, cl quosdam Apulos, abbas, salutem quam desiderat;
-seilicetB. nepotem bonse ineraorise domini papae G., Post iler arreptum (60) sexla feria fcbrilem lota
el ailerura quemdam B., el Joannem quemdam nocie passus accessionem, stimrao mane Trecas
Neapolilanum, occasione quartimdam liiterarura, veni. Salutato domirio archiepiscopo, ea die Domi-
quas, ut dicebaiur, prsedicli Apuli in detraclioiiem nica in dorno Joannis nosiri quievi. Iutefiin per
et infamiara prsediclorum nobilium Romanorum Dei graiiam accessio non accessii (61). Reliquise
prasumpserani ad curiam Iransmisisse. Gonvene- lantuin caloris et silis niolesiant me spcranlem in
runi uirinque de beneplacilo suo coram noliis eiin B proximo meliora, et viciniora saluti. Secunda feria
prsesenlia nostra prsedicti Apuli, qui famosas litte- mane dominus archiepiscopus Divionem, ego abba-
ras ferebaniur scripsisse, scse frequenter et fer- liam Ripatorium adii (62), Clarcvallem vado (65),
venler excusanics, taciis sacrosanciis Evangeliis, morulam aliquam ibi faclurus, et per Dei miseri-
juraverunt neque litleras illas, neque aiias conlra cordiani el oraliones sanclorum plenam recepturus
eos, quos supra-dixiinus, se tiunqtiam scripsisse, salutem. Salulaleonines fraires noslros, el in uni-
iieque, ul scriberentur, consensum aut consilium versis singulos, et in singulis universos.
prsebuisse, aut aTiquam scienliam iqde habuisse. 150 EPISTOLA CV.
Hac voluniaie iilroruraque vobis scripsimus, 148 ADREMENSEM ARCHIEP1SC0PUM.
Rogal pro magislro Hugoiie ut beiteHciumvaleat *
ul illorum apud vospnrgetur innocenlia, et isiorum
obtinere.
apud eos indig-natio remiitalur.
EPISTOLA Clll. Quantnm vobis debeam, Paier, et memoria mea
iestis est, et conscienlia judex. Csquc in secreta
tj^t; ADALBERTUM CARD1NALEM, S. C. R. CANCELLARICM (59). consiliorum vesirorum
Befert qua ratione pacificarit quosdam inler se suscepistis me gratis, etpa-
rixanles. lernam sollicitudinem sano mihi exhibuisiis et in-
In hac exseculione mandali veslri, Pater, ea qua 'C ilrnia. Credunl aliqui me in oculis veslris compla-
> -potuiraus diligenlia proceiientes, convocaiis ante cere, et preces raeas sibi apud vos prodesse, pro
nos nepotibus veslris B." cl E., inlelleximus eam voluntaie sua meliunlur, nec mihi metiuniur. Umis
eontm esl magisier Hugo de Novaria, non novus N
iiialeriain jurgiorura raagis excitatara animositale
quam nialitia, minus odio quam animi levitate. aniicus ct clericus vesler, pro cujus clerico preces
Audilisconquestioiiibusutriiisque brevis horse mo- vestras domino G. archidiacono verbo pariterpor-
inento, leni pariter et levi suffragip,_et labore uoslfo rexislis et scriplo. Etqtioniam nihil vos inccepisse
conquicvit oranis illa dissensionis causa, el ad pri- memini, quotl imperfecttim reliquerit manusvestra,
mos correplionis el corieclioiiis noslrse inonitus rogo ego ininima portio clericomm vestrorum, ut
docilis araboruni juvenius acquievit; interposito quia preces vesirae nondum oblinucrunt effectum^
coraui nobis fralerno osculo, quod inlellexiuius (i- pondus addatis precibus vcsiris, ul tara fidelis et
delissimum signura pacis: Quod aulem per lilleras honestus ainicus vester per vos conseqiiaiiir dcsi-
vestras nobis significaslis, utde moribus et aclibiis •' deriiim, et clericus Ecclesiam obtincat, quam de
eorum vospleniusinslruaniiis, indulgeal nobis sancla liberalitate vestra se obtenlurum exspectat.
EPiSTOLA CVI. V
paternilas vesira, quoniairi intenlioneni quaniulam U
possumus impendeiites ecdesiis nobis .coirimissis, AD DOJllNUM ALBINUM PRESDVTEBUM CARDINALEM (64).
nec volumus nec dcbeuuis aliortim esse censores, Millil ipsi superpelliceum novum el talare.
niorum vel acluum scruialores : ipsi enim a nobis Pauca vobiscum, Paler, verba conluli, sed nVul-
separaii, in civiiale vacanl docirinis scliolaribiis, tuin retuli friicluin, humiliiatem didici, corubiiii
(58) Inscrijiiioncm hanc suppeditat codex ms. lissiodorensis eleclus fuil.

bibl. Reg. n. 29-25. (65) Abbatia Clarevallensis divi Bernardi vila,
(59) Ex eodera ms. moiie el cineribus toto ofbecelebris est.
! (60) Ad proficiscendum Romain, quo a rege dele- (64) Albintis Mediolanensis canonicus regularis
gaius erat, ni'exv superiori 101 episiola paiet. monasierii Sanclse Marisc de Crcsceniiaco, priinuin
(61) ld esl febris accessus, Gallice, acces de diaconus cardinalis Sanciae Mariae Novse, deinde
fievre. piesbyler cardinalis a Lucio III crealus, denium
(62) Ripatorium monasterium, vulgo La Bivour, episcbpus Albanus a Clemenie III effectus, libruin
ordinis Gislerciensis filia Claraevallis iu dioecesi cdidii, cui lilulus Collectiocanonum. Ad eumauteni
Trecensi. Fuiidaluin esi, "rpgante divo Bernardo, ab scripsit acia cOncilii Remensis Gaufridus Cla-
liallone ejusdeni urbis episcopo anno 1140 : huic revallensis niouacbus. Vilafuncius est anno circi-
pt-iiuuiii prsefuil Alaiius, qui posiea episcopus Au- terltyS.
PATUOL. CCXL 13
595 STEPIIANl TORNACENSIS EPTSr.OPj 598
ii)aii9ueludiiiem ; grayilniis si npn memiiiero, levi-..';
A qiioniam liarjcomnia meiius nosiis, Paler, et lam
laiem 151 incurri.; yeriim mihi prseteridebanl Au- persecnlibiiis aliense, qiiara'v*esir;e in sanctse nie-
gusiini discipulum el exclusa cupidilas el frugalilas niorisevPaire noslro ATexandro consolationis parti-
inclusa; regularem habitum per graliam Dei sic ceps fuisiis,' securiori oonfiiieniia vobis exponimiis
'
prrefeiiis exterius, ut interius conservelis^Hujus/ / ea quse 153 a'l cofonse noslrsc gloriam, vel ejus
habilus indicium principale vobis initlo, superpel- ignorainiam et jacltifani respiciuni, iil de plenitu-
. liceuin noviirii/Jcarididnm etlalare (65), quod re- dine consilii et auxilii vesfri solatiura rcporiemus.
pnesen.iei yobisvvilse noviiaiem, munditise cando Tiironehsem Ecclesiam noslram semper ac Patrum
reni, persevcrahlise: finem. Siiscipite, Paier, ma- noslrorurii fuisseêl proftsefilinmmenioria lenel,,et
iiusculura filii, minus seslimanles parini preliuin priscorum ahnaJia profiieiiliir. Tplius Briiannite
qmiin vel milleniis animiim,, vel niuneris sacra- iniuoris metropolitanus haeieniisexsiiiii, qniTuro-
nicnluiii. El quoniain in. fesio beaise virginis Geiio-' nensi prscfuit Ecclesi;e, et in ipsb partes extremse
vefie rriysiicani siiperpeliicii confectionem-fralribus regni nosiri usque ad 'Oceaiium requiescunt. Ecce,
nostris moraliief exposui (66), cuiri maiefiali sli- Pater, diebiis adolescerili;e nosifse nos impu-
perpelliceo millo vobis etiain morale, nt ex ser- gnanl (68) non soluin qui arraaiam mililiam exer-
mone sit accepluiri niurtus, et «ermo exinunere sii cenl, sed el qui in sorle Domini vocaiiluf/clerici
accepttis. 1 Dolenses (69), forte iipn siiie dolo,, qplprem nobis
B
EPISTOLA CVII" ^ inierre coiiaiitur, in lenerp capite nOslro coronam
1§2
PlllLirPl FRANCORUM REGISAD LUCIU.M III PAPAM. aniiqiiam confringere molienles. Cliarissiroum ac
fidelem noslrum Turonensein archiepiscopiini sug-
Roq.it ut luealur causam orchiepiscopi Turonensis
adversus episcopuni Dolensem, qui tiiulum qrchi- gestione quOrtinidam et favore, ul dicitur, cujus-
episcopalussibivindicabal. dam, infra brevissimi temporis ahgustias vocastis,
Sanciissimo domiuo et Patri Lucio snninio pon- ut de causa, qua? iriagis nostra esl, quam sua rc-
iifici, PniLippus "Deigratia Francorum rex, salutem spoudeat, et stiilum coronse in ancipiti stalcra po-
el cuni omni devolioiic debilam reverenliam. nat,; periculosurti sane et ignoraiiiiosura nobis et.
Si oblivisci poluerii matcr filioruin uteri sui, et posieris qul succedent. Proinde saiictilali vestrae
Ecclesia Romana regiii Francorum oblivionem as- preces ex toio corde prodeuntes fundiraus, ul in-
sumel, ctim ulruraqne de jure sit impossibile, de tujtu Dei'et'pac]s regni Francoruni, quse in hoc ar-
naliira clillicile, de faclo enorme. Qiud enim ultra liculo, si processerii, peritura.esi, a catisa isla pe-
facere debuimus matri npsirse, et noii fecimiis ei? niius desistatis. Sed, sicut lenippribus antecesso-
usqiie in hodiernos dies in parlibus nostris cura ^1 funi noslforum Turonensis Ecclesia metropolita-
gaudente gavisi suriius, ctiin flenie ilevimus, ulrum- num siiura iii tota minori Briiannia oblinuil, ila
quecalicem passionis ei laetiiise, sinc siraultatis diebus nosiris, quos peiiurbare nec debetis nec
sdolo," aut discordioe, corabibcnles ,'/êrseculiones "vultis, obfineai et observel. Quod si forte, quod
ipsiiis (67), qlisefrequentiiis acciderunl, Patres iio- noii credimiis, inexorabilem vos iiivenerimus, tisque
stri/reges Fraiicorumêt rObiisiis porlabant liuine- ad congruiirn lempus quo Dominuspacem el quia-
ris, et extchtis brachiis defendebani. Exempla pro- te"mregno nosiro dare voluerit, archiepiscopo no-
ponere, retraclare esl beneficia, quorum debetis in slro Turoneiisi dilalioncs indulgcat benignilas ve-
queni collata suni, iloti qui coniulii, memimsse. El sti'3, quoniam propter necessarias regno nostro
(65) Superpelliceum dicilurveslisilla lineaquam AisitilphO Lortgobardoruin rege divexatus, a Pip-
siiperiiidiiiuu canonici. Hanc auletn soriita est tio- pino excepitis est, ac in sede sua oinnibusqne do-
iiiericlalionem, qriod anliqiii canonici eam ferrent miniis restilulus. ldein prsesliiit Carolus Magnus
super logaiii ex agnorum pellibus confectani, qiia" -in graiiara Leouis 111a Roraanis qtiibusdam sedi-
liienie frigusareerent, dum divinis in ecclesia va- ditiosis lacessiti, uiide iitufum Ecciesise defeiisoris
cabanl. Snperpelliceum aulein iJIud usque ad talos promeruit. Ludovicus Pius suscepil ac lutaius est
desccndebat, ct siraile erai albse qua iiluuiur sa< Siephanuni IV in Galliain persccuiiunis causa fu-
certlOies cum sacrum missse sacrificiuni celebrant; ^r" gientera. Garolus Calvus benigne fovit Joan-
iinde fuil prohibitum in synodo Suessionensi sub iifiHiVIII prsesiditira apud se qusefeiiteni. Ludovicus
Riculpho congregata anno 889, < ne alba illa ulan- Crassus omnibiis iuodisaijuviiGclasiuni ab HouO-
tur sacerdotcs in sacris mysleriis, qiia iii quoti- rio IV in.peraiore oppressum, prolexilque Inno-
diano cl exleriori usu. > El iri concilio Constan- centium 11 conira Anacleium sedis' ponlificise
liensi, < ut clerici utaniur superpelliceo ullra me- iiivasoreni. Ludovicus deiiique junior Alexandfum
ilias iibiaslongo. » Ejuscemodi oculis iiostris con- 111in haspla'gasadventantem ei profugiim adhiisii,
speximus apinJ antiquos S. Dioiiysii Reraeiisis cano- causamque ejus contra Octavianum ai.tipapam, et
liicos rcgulares. Fredeiicum iniperaiOrein vir.litcr defendil. Quod
(06) Seriuo ille habetur ulliraus inter serinones beneficiuiu LucioponliOci exponit Philippns rex in
Sicpliaiii - nosiri.- Iiabel aittein pro iheraaie haec bac episiola, cuui dicil : < Ei quouiam hsec oiiinia
verba Sapieutiic xxxi : Qumsivit lunatn et linum, et inclius nosli, Paler, et iam perseeiitionis aiiense,
operala est digito manuum suarum. Inducil aulera quam veslnfc in S. uieiuorise Palre nostro (seilitet
S. Genovcfam viigineni qiucrentem iiniim mundi- Alexandro), cousolationis paiiiceps fuisli. >
lia: a.beaia vigine Maiia, quo supcrpeiliceum novis (68) Phiiippus scilicei Flandreiisiuni coines, de
s.uis caiionicis regularibus contcxerel, el laiiain quo supra.
p0e:iiteiui32a bcaia Magdaleua, qua cappas eisdeiu (69) Decoiilroversia archiepiscopi Ttironensis et
coiiiicerci, epijscopi Doleiisis, qui archiepiscopalera digiiitaiem
(67) Scnipcf sumini poutiCiccsoppressi vel ejecti, atnbiebat, vidc qute dixiiiius ail epistoiaiii 51).
.apiid reges Gailisc coufugeruui. Stcphanus 11 ab
397 EPISTOCE. — PARS II. AN. 1177-1192. 193
causaseum feiiiiuinrus: Piirao, propler difficilli- A lionein quandoqiie D i el hbnilmim exspectemus.
niara quam cum comite Flandrise guerrara habe- Neque enim solummodo viilnerabit nos plaga ista,
mus; secuiido, propier molus plusquam civiles qui se I ei oiiines totius regni barunes in compassionem
in provincia Bfiiannise 154 insurgunt inler prin- accendel, ut de manu veslra requirat Dominus
cipes ejusdem provinciae el reg;s Anglorum filios; aliquando sanguinem, qui propierea fundi polest,
terlio, propier proximura colioqiiii ierminum,quod el inler i-egnum, el raajores regni principcs mate-
cuni imperatore post Pascha, Deo volente, sumus riam secessionis et gucrram perpcluara, quae acci-
babituri.-In quibus omnibus ipsitis archiepiscopi indere poteril, eis impuiel qui mcrenlur. Ex proctc-
duslria, prsesenlia, consilio et auxilio indigemus. rilorum enim exemplis colligimus maieriam fulu-
Sciat autem paierniias vesira, quoniara in gene- rorum, et sicut anliquis temporibnsoccasioiic dis-
raliconvenlu (70) norslro, qiiem in initio Quadra- sensionis hujus miillorum sanguis efftisus esl, iia
gcsimse propler hanc causam et alias regui neces- ei diebus noslris, nisi per induslriam vestrain ve-
siiates Parisius convoeaviimis, consilio archiepi- iiienti morbo citius occurratur, clades comiuunis,
scoporura,-et episcopqrum, ac baronum nostrorura elgeneralis slrages inlerFrancos et Brilones pole-
rit suscitari. Meiiusest autem in lemporeoccurrere,
prsedicluni archiepiscopum ab inccepto iiinefe fe- B
linuinius, uipole necessarium nobis ei ulilera re- quain posl exiiura vindieari.
busincceplis, etper Dei gratiam ad honorem rcgni 157 EPISTOLA CIX.
iiostri peragendis. Fideles nosiros prseseiitium AD DOM1NLM OCTAVlANtlM EX PERSONA rilllllTt
laiores abbatem de Sarcocello (71), et inagislruin REGIS.
P. familiarem et clericum Parisiensem vesirum C-onqueritur de curia Romuna sibi minus benevola. *&'
ac iiostruin vobis traiismisimus, ul in his, quoe ex lnviii compellimuf hodie coeluiiiei lerram invo-
parlc nostra vobis dixerinl, fidem eis habeaiis, et cafe, et comraovere iiiiesiiraoiiiura nostrura, quo-
per eosdem voluntatem veslrani nobis, si placuc- _ iiiainirreverenlerimpugiiaiiladolesceniiamiiostram.^
rii, remaiidelis. / iliiic ecclesiaslici Palres, inde principes sseculares «
Etclesiam Romanam, quod nequaquam speravimus,
155 EPISTOLA CVIH,
ADEUMDEM SUEPERSONA PHH.Il-PIREGIS. advcrsariam nobis sentimui^-ei usque ad anini.ini
^ Eamdem Tttronensis archiepiscopi cattsam com- descenditgladius isle, cum in regise coronse nostrse
W-. mettdal. confraciionem maiiiis extendaui, qui eam sailein
Clausa nobis et regno Francorum> quod haclenus Pelri gladio defeudere debuissenl. Conlra Turoneu-
Ecclesise Romanum fidelissimum exstiiii, palerna sem Ecclesiani, qusc nostra est, erigcre conatur
viscera veslra, saltera in dilalione quam pro Ec- apostolica sedes in Britannia minore Dolensera ar-
clesia Turbnensi poslulavimus, sentientes, el in- chiepiscopum, el integritalem regni noslii, qux
exorabilem animura vesirum uon siue confusione leraporibus Pairum nostrorum illscsa persiitil, lx-
noslra nunc expeiii, coelum et terram in testimo- dcre, liiiuueie, deliuiuarc. Hoecsuni bcnelicia uic-
iiium vocamus, ui si quaudo regias aures noslras liiorum regni nostri.*Hseretribuliones et graliaruni
vobis aui frairibus veslris ciauserimus, excusabiies aciiones tlevotionis et fidei, quam Ecclesiai Roraa-
valeamus apud Deum et hoinines apparere. Susti- nse Palres nosiri seniper cxhibueiunt,iii omni pcr-
nuimus pacem vesiram, el ecce turbaiio, et In Ise- secuiione vesira paraii^pro Eeclesia Dei et imperaro
sione Turonensis Ecclesia:, qua? ternpore Patrtim fideliier suis, et resislere viriliier alicnis. Perpe-
nosirorum inlegram meiropolitani jurisdiciionein luse dissensionis ct gucrrse iiialcriam suseilare
in lota minori Briiannia oblinuil, regniim iiosiriiin contendilis iniernos el regni noslri principes occi-
turpiler iminiiiuere ac muiilare cohieiuiit Eclesia dcntales, et ul, abjecla revereniia quani Etclcsiai
Roraana, coronam de 15© capitc noslro dejiccre, Ronianoe hacleniis exhibuiraiis, facie vobs respon-
frangere et pedibus conculcare. Quid enim aliudcst deamus adversa ; suscitalis odiorum incendja, quse,
archiepiscopum in eadera provincia conira rneiro- j, si excreverint in fJainniam, inexsiinguibililer pcr-
polilanum suum et intcgiifalem regni uosiri erigeie venienl in favillam. Exhseredali, spoliali, .ninkti
velie, quam ab hseredilale Palrum nosiroriim nos pcr.Ecclesiam Romanaiu, qiiaiiuun in voLis esi,
tanquam imbecilles el resislere non valcntesejiceNj aut periculose piignare 158 compelliinuiyaul lu'r-
et fiigare? Videat Dominus et judicel quod si pro- '. piler exsulaie. Oppouat se laniis raalis aucioritas
cesseril faclura islud, rainus araodo vos sestiii|abi- • veslra, ncc recidiva' permitiat exempla renasci,
mus Pair.em quam Vilricuin. minus sentielis \nos quibus mullus sangnis iiinoxius effusus est, et ite-
fiiium quam privigniim. Usque ad aniraara nostram rura effuntli poterit, si favore cujusdani, nt dicitur,
pertingel gladius isie, ul exhaeredati clameiiiiis, qui noii sine dolo Dolensis clecius est, regiji nosni
plangamus nudaii, coiilempli el-abjecii a vobis ul- partes nobis occiduas auferalis.
(70) De.hoc conventu loqtiiiur Rigordus srib an- frangendam unanimiier coiivenerani. >
•nuin 1184, his verbis: t Ciirisiianissimus rex Fran* (71) Sacrocelluin vel Sacra cella, Gallice Cercan-
corum Philippus convocayit oiuiies archiepiscopos, ceau, esl abhatia ordinis Cislerciensis dicoeesis Se-
abbales, coiuites cl oiipies barones, qui ad donian- iioncnsis, itindatii ab ipso Philippo Angiisto anno
dan» feiitalein iiiius, Fiandnie coinilis, ti siq.erbiain 1181.
599 STEPlIANl TCRNACENSIS EPISCOPI 4C0
"
EPISTOLA CX; A EPISTOLiCCXC A
ADLONDENSEM ARCIIIEPISCOPIJM,-\- O •
AD MAGISTRUM MELIORF.M CARDINAI.EM (72). EX .PER-
SONADOMINI REMENSIS. Miltit ei eimpntlamtheriacw. #
Verecundiam ineam teiigit llltera vestra, Pater,
Commendql idem negolium archiepiscopi Turonensis. et
casligato rubore frontem peritidit, commemo-
Quae ad utiliiatera ct paceni sanclse Romanse Ec- rans pro ncgoiiis vestris apnd dominum papam nie
clesise speciaiit, oculo vigilanli leneiiiur alleiidere, fuisse sollicittim, et in consiliis nuntii vestriTiia-
el primos discnrdise iiiolus tanqtiam parvhlos ad pe- gislri Thobise niinus desidCm quam devotum. Non
lram allidenles cpmprimere et necare. Occasione niodicus esi obsequiorum fructus,,eos quibus im-
TurPnensisel Dolensis discordisc lantus in animiuii pensa sunl.niaximepotentesei nobiles ,vel in niodico
doraini regis et principuiii ejus amaiiludinis rancor IgO-lglineminisse.Placei niihi serviiiiim iiieiim
desceridit, ul coraiii archiepiscopis, episcripis iet complacuisse vobis, et in veslr.i gratiarum actioue
baronibus regni ab Ecclesia Romana se conquera- loms accingor, el acceiidor ad iriajora, si vel op-
tnr exhseredafi, el dignilalem Ecclesise Turoneiiss, portunilalem occasio non deserat, vcl opporluniias
ipise sua esl, aliler quam iciriporibtis Palrtim suo- occasioni concurrai. Peirum veslriim pariier ac ^
rum fuerit, iromiuui^, el irirpiier mulilari. Ingra- riosirum (75) commendabili morum jiobilila.te inter
tam sibi el Pairibus suis clamal Ecclesiam Roraa- juvenes prsccipuura, sicui mandasiis, quantum i;o-
nara, cl oblilam beneficiorum, qune persecuiiunis et bis. Domiiius perniitiit, el comiiionemus Palrtim
pacis lcmporibus a Francorum rcgibus haclenus verbis, et .promovemus fralrum exemplis. Sacrse
percepit, prO inalrC perhibet se reccpisse no- paginoe sludens (74) scholas veritalis in audilorio,
vercara. Inde csl qnod dilectionem luain, de qua scholas viiiuiis frequental in claustro : cum neque
iion imnierilo specialiter confidiriius, monenius, ro- liic sine verilale virliiiem, neque ibi sine viritne
gaiius ci coiisnlimus, Ut quacunquearle polueris, combibal veril.item. Duo sugens tibera cilo polerit
faciuro istrid impedias, nec propler favofem per- impiiiguari, ut ianquam saginalus vitulus^ vel for-
sonae illiils, quse libi iialionc coiijuiicia est, pacem lis aries, sive filius arietum de grege Domiiii atl
159 bi concordiam, qnse iiilcr Roiiiaiiani Eccle- altare ipsius el ipse immolari possii, el quando
slam ct regnuiii Fraiicofum haclenns inviolabilis vobis placuerit pro aliis immolare (75). Considc- %
exsiitit, lUrbari perniiiias. Credimus eniin, quia si ranii iuilii quid vobis doraiiio meO possem miltere,
dominus papa conlra Turortensem Ecclesiam pro- niliil occiirrit qiio.noii abundeiis el vos, ct ideo in-
cesscrit iii fapto istb, dbminus rcx ei omnes baro- Q ter diyilias et deiicias occidenlales, orieniale niu-
ncs ejus indignalione, ira ct odio plusquam crcdi Husciiluiivirtilto vobis arapiiliara tyriaca (76) pro-
potest aniinaii ei arniati, abjecla paulisper feve- baiisslniapleriaiii, ab archiepiscopoMaraeiiino(77),
renlia quam EcclesiaeRomanse debcnt, novaet pe- Aiiliocheni patriafchse (78) suffragaiieo (79), con-
ricnlosa consilia tractare cogenlur, et non polerit canonico et amico nostro, milii daiam. Humile sa-
leviter exsiingui, quoil prsccipilanter poluil incitari. lis, sed ulile xeriium, magnis et polenlibus viris
Meliiis csl autera in lenipore occurrcrc, quani posi accepium : qiiorum et vitae statiis fructuosus est iit
exiium vihdicari. sseculo, ei exilus a sseculo lucluOsus. Si qiiid al.ud. •
(72) Melior fnil Gallus naiione doctpr, el forte remedium, cotifectuiri ex carne viperina et aliis,
nt
'.ircliitliaconii.s-Xiiudiiiiensis,' vidoreest.jn supe- undc Hiefortyniiis, lib. ii, coritra Joviiiianuin, aii;
lius. Creatiis esi cardinalis SS, Joannis ei Pauli a « Garnes viperse, unde leriaca; conficitur, quanris
Lucio III, aiirio 1185. De cjus iegaiioiie ih Galliam rebus apise sirit, iiorinil.'.medici. > Sic aulem nomi- .
sic lOquitur RigOnlus : '«'Ponlifex Cceleslinils ad natur a7ri Twvieij/jioni,hoc esl a besliis feris, utsuiii
conquesliortcm DartOrum inisit Iegatos suos iu venenalse, sive. ijuod iJlaruin carnes adriiiltal hsee
Fraiiciam, aleliprem scilicet prcsbyieinm. cardina- eompositio, siye quod earura yeiicnis adyerselur,
Tera,ct Censiuiii subiliaconum ; qui Parisios venieii- iit placet PJiiiio, qui.-eliam..qiipdilani yilisvgeiius in
tes, conciliuin convocaveriini oiiiniuni archicpisco- D'Th'cssilp riasccns tlieriaceni appellat, quod venena
pprura, episcoporura, nec non alibaiuin loiius regni, propulset. "''"
in quo tiaclaveriiiil dc reforraando niatrimpnio.iiiier (77) Messana.vulgo Messine, esl clarissima Sicilisc
Philippum rcgem et uxoretn ejus ingelburgem.' > civitas, cujus cives Mameiiiiii djcii suni a Maniei-r
(75) Consule quae diximus-a<l epislolaui 79 iiuis qiiibiisdani barbaris, qui leinppre regis Aga-
el80. ihoclis earo invaserunl, Sic CiVesRoroani Quifiies
(74) Sciemia illaoinnium facile princeps, qnani appellabantur. : .'- r
llieologiain riiincupamiis, aliisolira etiam iiomiiii- (78) Eiai tunc leinporis RtldolphusII, palriarcha
bus appellabaiur, illitisqiie doctores inodo vocaban- Antioclieiius, ut videre esl iri Genebraidi Chrono- .
inr magislri in divinilaie, modo in sacra pagina. v '
logia.
iiieologise etiani nonieii noii erat iiiter eos pere- (79) Episcopus suffraganeus diiplicis est gencfis:
giinuin : ail eiiira Abaelardus, epist. i : « Accidit alter qiii sub arcliigp.isrppp consliiuiiur, ui cpisco-.
ii.tquemdara theologiaeiraclatnra d.e unilaie el iri- pus Melilensis dicitur suifraganeus archiepiscopi
iiiiate divina scholaribus noslris coraponcreni. » Et Parisiensis; aller vero qui vices obii alicujus pon-
Rigordus ulriusque racraiiiit: < Sacrara pagiii.iraet tificis. Sic episeopi principes iraperii, qui nbri sunt
qiiiesiionCs iheologicas docebant. > in sacris, suffiagaiiebs assiiriiuiit episcppos, ul
(75) Id est sacrum inissse sacrilicium peragere. eoruiri uiuiiia exercearii. TalcmfuisseMairiertinum
(76) Tyriaca vel Tcriaca medicameiituin quod- episcopiim, de quo hic'-sermp, fespeciu patriafchaf
dain pricsianiissiiiiuiii, singulare contia vciieiia Aiiiiocheni, suspicainui-i
401 EPISTOLJE. — PARS II. AN. H77-H92. 40-2
placuerii vobis, quod in Francia, quse monslris ca- A Dominus in omnibus his intelleclum. Et quoniani
ret (80), inveniri possii, parali suraus siiie dissi- absenlia mea uon ex yoluntate, sed ex necessitate
mulatione quaerere, sinc dilalione transferre. procedit, apud dominos et coabbates nostros rogo
le habe me excusatum. Saluta ex paiie noslracha-
162 EPISTOLA CXH. ,,
ADRA1MUNDUM rRIOREMS. GENOVEFiB, rissimos et proedileclos fralres nostros omnes, qui
soli sunlcorona mea etgauojum ineum inDomino.
Rogai ut se apud coubbotes excuset, quod capilulo
adesse non possii. Vale, et ora ut valeam.
Castis forluiti qui prsevideri non possunt .liuma- 163-164 EPISTOLA CXllL
no judicio, cum ex insidiis fortunoe pendeant, eo- /0
ADL. CARDINALEM S. ROMAN.* ECCLESI^) (85).
runi pircscieniiam soli sibi Dominus reservavil. Bogal ul dispensalio acl ordines suscipiendos conce- QM
Calore febrium laborans Marisiaci decumbo (81), dalur cuidam judici eomitis Ftandrim.
liraens ne, si duriorem evectionem ascendara, ve- Jucuiidam veslri memoriam diiin recolo, Paier,
hiculi motus accedens,r-incommodum periculi vehe- frticluosam-reporlo consciertliam, quam in brevi
liienlius accendat. Oblatos cibos faslidio, eorum ariiculo tcmporis et lselificastis verbo, ei sediticasiis
oblationes nec appelo nec affeclo. Continua tamen exeinplo. Cuiram et proficiam in bdore viriuiuiu
nondum immoderala, calor et silis; soninus inquie- " vesirarum; si autem perficere 11011 iiivenero, ma-
lus, urina iniensior, dolor capilis et raembrorum, gis imputaiidum erit negligentise meie quam erudi-
et alia qusedam febrilia symplomata, qure propriis lioni vestra?. Inlerira pro prsescnlium Iatore snp-
appeliant vocabulis, qui in vase vitreo coloris et plico, qui ciim me cousuluissel, ad consiliuni ve-
substaniise peccala discernunt. Spero lamen quia, sirum missus a me, de sacro oraculo veslro sapien-
si paucisMiebus quieti corporese indulgeam, per Dei lise simul ac salulis responsum exspectal. Jurisdi-
misericordiam suecedenl meliora el vieiniora sa- ciionem civilcm usque ad rigorem (84), quam impe-
tuii. Interim, charissimc, in instanli coinraunis riuni mislum quidam appellant, sub polesiate
capituli (82) convenlu vices noslras stippleas, ut comitis FIaiidreiisis,*procuratorio nomine diu exer-
audias et inlelligas quid loquatur. Dedil enim tibi cuit (85), ubi ex officio qiialiicrcunqlie suscepts
(80) Alludit ad id quod scripsii B. Ilieronymus Reracnsi archiepiscopo anno i, D. Hilgolo Suessio-
in laiidem regni Franeise in epislnla adversus Vigi- ncnsi episcopo simililer anno,.... »
lanlium : « Sola Gallia monstra non habuil, sed (82)Singulisannis habebalur capilulum generatg
viris semper forlissimis el eloquentissimis abtiri- omnium siiperioriun et abbalum, qui congregalioni
davil, > Victorinos erant ascripii, ut viilere esl in iiislru-
(81) Marisiacum, vulgo Marisy, villa est dicecesis C menlo liic iranscriplo : i TJnlversispoesentes litte-
Suessionensis, dpmj.nio S. Genovefae addicla, ipsi- ras inspecluris. Fr. Joanncs humilis abbas S. GeT
que donata a viro nobilissimo Hermogaldo , cn.jus novofoeParisiensis, abbas S. Evnrtii Aurelianensis,
anniversarium nolatur in ejus Obituaria vi Kalend. S. Marioe Augensis, S. Mafioe Herivallensis,-S.
Decembris, his verbis : « Obiit Hermogaldus, vir MarioeJuliacerisis, S. Marlini Ruiicuriensis. S.Ma-
magnus, qui ad selernam sui memoriam, villa Ma- riai de Cagia Meldensis, S. Joannis.de Jardo et
risiaeo haiic dilavil ecclesiam. » lbi deposila fuil S. Marise de Cantipralo abbaies, omriibus prscsen-
S. Genovefae thcca, cura inuiiinenlem Normanno- les litieras iiispeciuris salutera in Doraino. Noium
rum siragem declinarei. Hujus aniem altare seu fieri volumus, quod si conlingat, sicut plerumque
parochia canonicis S. Geuovefae donata ftiit anno fieri solet, ui canonicus de aliqua abbalia .nps-tri
1085 ab Hilgoto Suessionensi episcopo, quoudara ordinis absque sui abbaiis licenlia vel prseceplo
ejusdera eccleshe S. Genovefse dccano, ul apparet qualibet de causa egrediatur vel etiain pro peceato
ex ipsius charta hic transcripla : « ln noraine suo sicut venerabilis Paier Augustinus (licii iu Re-
saricise et individuse Triniiatis. Ego Hilgolus Dei gula noslra, de nosira societale projiciatur, ne con-
gratia Suessionensis Ecclesise episcopns, oninibus lagione pestifera plurinios perdat, poslmodum laljs
sanciae matris Ecclesise fidelibus lam fuiuris quain frater misericoidiler sil ieceplus, 11011polest de
prsesenlibns cognilum fieri volo, quod Serviuus jure sialluui, neque aliqnid aliud postulare, prseser-
Sanctoe Genovefae decanus cum coeieris fratribus lim cnm in iuatre noslia ecclesia, videlicet S. Vic-
nostrara adiil prsesenliam, piece snpplici orans loris Parisiensis, dc qua omnes ordiuera el habi-
alque postulans, qualeniis procilicise ecclesiae fra- D tum sumpsimus, ista sil approbaia consuetudo,
tribns duo alsaiia in episcopio nostro, unura iii quod cauonicus, sicul diclum est, egressus una
viila Marisiaca siluin, in hoiiore S. Genovefse vir- sola nocle extra moiiaslerium dormial, iu Irans-
ginis dcdicatiiiu; aliud vero beaio Vedasio conse- grcssionis suoc ineiiioriale jierpetuum sialum pris-
craiura juxta Firmilaicm super Urcam fluvium, sub linumde csetero liiuiquain oblineai, Aciiiniiii capi-
praeseiui lesiamenio in perpeiuo concedereraus lulo provinciaii, anno gratiae 1225-, nienseMaio, in
habenda; qnoiura pelitionibus salis volens faccrc; Doraiuica qua caulaltir : » Cantate Domino.
atque utilitaii ecclesiae B. Genovefae, cujus alumnus (85) Per liitcrain L. designalur sane Laborans
et decanus exslileram, solis cliarilaiis visceribus S. R. E. cardinalis, presbyte.r S. Marise in Porticu,
pisevidens, ea allaria B. Gervasii eanonicis quibus creatus anno 1179, qui canonuin colleetionem ela-
pastorali dignitale prseerara, et ejusdem eeriesise boralissimani scripsit aiino 1182, ideoque ad euni
<Iecano, quicunqiie sit, ea personaliier habcnda ex laiiqtiara ad jtifisperiiissirauin, huuc presbyieruni
"•-*--
coiisensu Htigonis prsescripiorura allqrium archi- dimisii.
diaconi, ei Goibeiii eoriimdem archipresbyteri, , (84) Hoc esi usque ad paraam corpori infligen-
lali dedi raiione, ui canonici prseditta» S. Genoveia: daiu, qiiam vbcal. imperiuiii inistura,"quod jiuisdi-
virginis illa duo altaria ab illis in perpeiuuiii ha- ciioneni civilein cl capitalcni siraul conipieeierclur.
beanl, elc. Aclura aniio Incarnalionis Doniinicoe (85) Id csl funcius esi"ofliciO cognitoris ct acto-
1085, iiidiflioneseplirtia,epacta 22, cotieurrcrttc n, ris fisci publici ac piiiicipis, Galliee- promreur
rcguante Phil ppo rege anno xxxi, D, Rainaldo fiscal.
loS STEPIIANI TORNACENSIS EPlSCOPI 404
lenebalur et innoeeiiles absplvere^jei npxips con- A papa doraino Remeiisi archiepiscopo excusaiionem
demnare. Nemiiiem lamen, ui ipse cOnfiielur, ad negoiii cominisil, parvilaiem ineain lanlre poleslati
effusionem sartguinis ore proprio eondemnavU, sed lanquam Hylani Ilerculi, et urlicain lilio jungens,
confessos aut conviclos de criniine, communise qui mandatura apostolicum, si desides apparuerilis,
Arobiaueiisi, ad quam judicium sanguinis specfat, implebil iion niimis celeriter quain potenter. No-
seciindura quOd meiiuisset reus, judicandos expo- veril aulera prudeiilia vcstra, quouiam acceplius
suit et plectendos. ImhJ secula 165 esi capilalis est sponianeuai beueficium quam iiivoluiiiariutn,
pcena mullorura, aliis suspensis, aliis/proul exige- gratuilura quam extoriuro.. '
bat constietudo laliler damnatoruiri, aliter inierfe- EPISTOLA CXV. . -V
«Mis.Nullum lamen odio, sive pecunia,slve aliquo alio
AI) FULCONEM MAUISTRUM SCHOLARUM S. CJtUCIS
contra jusliliam afleciu supradictsecoininuiiisejudi- , AURELiANENSlS (86).
canduin exposuit aut daranaiiduui. Reversus in se
Bogctl ui sinal quemdum clericum publice legere ht
renuniiavil his omnibus et coiidignos fructus pceni- sclwlu Aurelianensi.
icnlioe coucipicns Lu aniino, Deo servire iu sacer- MoTesium roihi est quoiies. aliquero mo'esiare
dotali ordine desiderat ei affectat. Suscipiie desi- compellor, praesertiiii dominos. ineos, quibus vel
deriuin cjus, et salubritcr ei consulite, leinperaio ob nieiitoruin gfaiiam, vel ob rever.entiam digni-.
per dispcnsalioncm rigore, ne absorbeatur a tristi- laiis assurgere ieiieor el servire. Cnum. ex eis.
tia, si ei via divini myslerii claudalur, qui sic vos seslimo, cujus lionofein ininus in causis offcti-
plangit admissa, ul non adraiilat plangeuda. dere quara deferidere suni paralus. Sed quoniam.
EPISTOLA CXIV. niaiidala apostolica tanqiiani inuri suiit-urbis, quos
AD DECANUM KT CAPITULUM S. CRCCIS AURELIASENSIS.trarisilif.e non Ticet :;eo ierrore pefcussus, ne Ro-
Horlalur eos, ut cuidam clerico, in cujus gratiam mulel fralris (87) sorlem siinul 167 ac moiiem.
papa ipsis scripserat, se prmsieut benevolos. capiiis amissionp saltein civiliter incucr.am; sicul
Paternas Domini papse preces, monilus, et man- pritiio vos cominonuerarii, ita et secunda coiiimo-
data, lanla debeiis hilariiate ac diligentia susci- niiione vobis consuio, nl riiagislrum G. secundum
peiv, ut obedientia vestra divinam vobis graiiam mandalum domini papoe licite tegere permitiaiis.
coinparet el humanam. Et quoniam pro Joanne Quod si forie noluefiiis, perempiorio velimiiolini;
laiore 166 pracseniium clerico ycsiro in Ecclcsia vobis ediclo denuniio, rit priraa die lunse iiisiainis.
vcslra cnutrilo pl edticalo suuiimis ponlifex inii- Advenius Dominici Parisius eumdem G. ad tale
nendo, rogando el mandando scripsit vubis; ego C i regimen scholafum minus idoneum pslendatis.
quuque sicul clericus, et aniicus vester, raonco el 168 EPISTOLA C*KVI.
consulo, ut iu peiiiione prsedicli clerici benevolam AD CUILLELMUM REMENSEM ARCUIEPISCOPUM (88).
simul el bcneficam liianuin vestram aperiatis oi,
Ejus 'implorat auxilium pro quodam rusiico aregis.
quon.iam lanlo Pairi non parere perire est, non ntinislrisinjusie oppresso.
obedire obire. Movcal vos paritcr el moncat ejits- Angiistai.it me, ne auguslo. serraone scribara vo-
dem clerici non inhoncsla panperlas, nou iguota bjs., liinc necessiias mensis Aug.usti^ inde festivitas
iiatiyitas, non illiilcrata pubcrlas. Accedil ad cu- Palris Atigustini. Iu priniores iamiliaris ei dome-
inulura et sliraulura peiilionis hujus, quod doininus iricsiica, in secujido cura; pastoralis el canonica
(86) Cuni per concilia staluluni fuerit, ui sa- magistrb, q.ni clericbs ejusdem ecclesise ac schola-
cras diseipli|ias ac eiiam profanas juniores cdoce- res gratis doceat, coinpeiens aliqupd bencficiiim,
lenlur, sicui legilur in canone 10 concilii Tuljen- assigiieiur, quo dpc.enlis necessiias Sublevelur, et.
.•>is,anno 859, sub Caroio Calvo : t Cons.lituanliii' discenlibiis via pateat ad doclfiiiaiii. > Ad eos aiir
uudique scholoe pnblica;, ut uiriusquc erudilioiiis, leni spectabat Coeterjsraagislris docendi Jiceniiain,
divin.c scilicet ei huinanoe in Eccl&.ia Dei fruclus ac facuitatem iribuftre, quod eliain nunc C.incellarii
valcat accrcscere. > Leginras aulem in Capitutari- acadeiuiarum ac uniyersi taluiri praEsiaiil, Arguebat.
bus Theodulplii Aurelianciisis cpiscopi, cap 19 : 1D Alexanderili iii decietali, quosdira ;ex iis qui sor-
• Si quis ex presbyieiis \oIucrit ncpoiem siium aut tlido iiiniis qtiaestu pecuniaS ad hujusuiodi liceiitias.
aliqiiein conuanguineiiiu ad scholam miilefc in ec- cOiiciedeiidas;inagistiis exigebani: < Taiito vehe-
cluaia S. Ciu.is, aui in mouasterio Sancli Aniaui iiientiori, > inquit, « aiiimadversiphe eos dignos'
aui Sancti Liphardi, aul iu coeleris de his coenobiis ceiisemuSj q:ui riomen lnagisifi scholarum ei digriii
quaj uobis ad regeiiiiuni coiicessa suui, ei liceniiani laieni assumuiii, et siiie preliO ecclesiasticis viris.
*.i f.icicudi coiicediiiuis. > Cuiii ergo fuerini ab ai,- docendi alios licenliam non inipendriiil. >
liquis lciiipoiibiis schol.e public.e in ecclesia S. (87) Alludil ad iii quod uafratuf de Reiiio, qui
Cruus Aurolianensis, debuil cliain esse iu ilia, si- peiiit pfopier iraiisgressioiieiii et conienipiura edi-
oul lii coeteris ecclesiia cathodralibus, raagislcr <l cli ffairis sui Roiiiuli ttrbis condiioris.
prseposilus quidani qui eas iiioderaieiur, et peucs (88) Patel hanc episioiara cpnscriptaraesseiiiense
queni esset totius ici lilleran* rcgimcn. Yariam Augusto circa festuui t>. Aiigustini. Cuin loquiiur
aulcin sorliius esl in vaiiis ecclesiis appcllalioiieni. de riecessiiaie uiensis Augusti, et (le cura in eo rei
iNani inodo scholaris el magisier scholarum, iuodo faiiiiliaris, irtlel.ligeiiduiiiest de. inslanii irtesseqiiae
cancellarius el theologus appellatus esl. De his agi- iion mediocre facCssebal abbati. nostio,' rei doiiie-
lur in can. 18 coiicilii 111Latcraneiisis liis vcrbis : sticoe provido, Jiegoiiuiii, quippe qui agros ac viJlas
« Ne pauperibus qui pureniiiui opibus juvari iiou suas pfoprioiaboie et suiiipiu.pei' 'canPiiicpruiuvae ;
possunt, legeiidi el proficieudi opporiuuitasvsuUia- convcrsurum uiiiiister.uiri colcbat.
iiaiuij per uiiaiiiquaiiuiue eccfesiaiii caiiiedraieiii
JOS EPlSTOLyE. - PARS II. AN. 1177-1 (92. W6
uec scribeniem rccipiiuil, nec rejiciuul disponen- A arrogans irfogavil, su;e maniimissioiiis immcraor
tem. Inier hsec malui rudis esse, ul indemnis es- (91) quaiii ab fecclesia nostra gratis accepii ingia-
scra, quaininvoeare mtisas, nl erudilus apparerem. lus, si placel, cerlo die cilari el loco faciaiis, el
Bliilo vobis honiitiem rusiicaiiuni de posl fetanies nobis super lanto respondeat cxcessu, quoniam die
acccptnin in palaliis regiira el proesidura prseioriis quam nobis in quarla feria assignastis Novioini,
eliiiguera ac mutum, cujtis causa sine consilio ve- vos non crediinus tidfulurum. Disteulum est mar-
stro pcribii, sine anxilio vesirovalido non valebil. supium ejns, ct sicut animal illnd plenum esl
Sublimes rapiunt eum et innoceniera condeinnanl venio (92), iia et sacctilus plenus esl argenlo. Pe-
miiiislri domiiii regis, subslantiolara cjus alenilis cuuiariier •puniri polest, qui criminaliler ineruit
uxori ei liliis non sufficicntem diripere volcni.es, nccusari.
diira iion esl qiii redimat, neque qui salvuui 170-171 EPISTOLA CXVIII.
ADR. CARNOTENSEM E1.ECTUM '"'** *
lacial. (63).
169 EPISTOLA CXVIL Ipsi commcndat ecclesiam el canonicos suOs de Soi-
ADEUMDEM. siaco, ne ab ofjicialibus injuste graventur.
Initia sacr;e promoiionis vestrsev et fulnri, Deo
Scribit in graliam cujusdam hospilis Sanctm Ge-
novefm, ut liberelur ab exactione prmpositi Pin- B.volente, sacerdotii vestri meriia, Spiiitus sancti
ciacensis. disciplina suscipiat, qui et lidelein cOnsiliis.veslris
Pfsepositiis Pinciacensis (89) conlra proposilum formam, at felicem negoiiis finem imponat. Ad
quod vobis promiserat, posiposila in hac parle hnjus oblaMonein voli ei desiderii sacrificium nos
liieronria vestri, overa vestram pro diinidia relin- invilaut et conimunis quam omnibus Ecclesiaruiu
quens inlonsam, reliquum non solum tondere, sed prselaiis debenms revereniia, et specialis obedieniia
excoriare contendil. Cenium solidos a paupere no pariicr el fidcs, quam doraino raagnifico el benefteo
slro cxigil, quos sub centesiinis muluabiur, si nobis avunculo vesiro Remensi archiepiseopo (94)
proposiltim proeposili non muieiur. Et quia nibil a multis retro temporibus exhibere teneinur. Et
incoepisse vos inemini, quod iinpeffectuin reliquc- quoniara his graiiarnin vinculis vobis rcspondere,
ril nianus veslra, precor ut hoininem innocenienij. leinporibiis opporlunis, parati sumus, et viiiura iiir
et usque ad lempora isia ab exactione regia libe- gralitudiiiis tatn circa vos quara circa alios iloniinos
ruin, bealse Genovefoe virginis liospiiem ci ser- iiostros peiiiius abhorremus) proecipuani ac proe-
vum (90), consilio et auxilio vestro ita facialis ab- claram iiobililatem vesiram rogamus, ul sicui de-
solvi in soliduni, ue in ceiilura solidis condenine- _ cessores vestri Carn.olen.ses episcopi, praecipue do-
tur. Plenum erit beneficiiim, si absolulionein sc- ininus nosier avuuculus vester, el post eura bonse /0ui>v
cula fnerit pleniludo. Canlorera Silvaneclensem, memorhe J. et P. (95) Carnotenscs episcopi nobis'g-7
canonicis nostris coiitumax el el '"
fjni alroces injurias, benevole deluleruni, vos sequis passibus. et si t,
(89) Pinciacum vel Pisciacum , vulgo Poihsy, cx parte ecclesise noslrse liceniieuiur.
quiudecim milliaribus ab tirbe Lutetia, in dioecesi (91) Canlor ille Silvaneciensis fuerat quoinlani
tamcii Carnoiensi collocaiur. Primas lenet iulcr servtis S. Genovefse,quem abbas libeiiatedonarat.ut
seplem praraosiluras a Casleilelo Parisierisi pen- clericus efficerelur. Cauium eniin eral per concilia,
deuies. Cclehris hoecvilla bapiisrao B. Ludoviei. In scilicelAui'elian.iii,can.26; Tribur.,can.29; Bilur.
ea insigne est monasierium B. Marioe sacrum, per can.9; Piclav.i,cau. 9: «Neservi a<lordines prorao-
Cousiaiuiam uxoreni Roberii exslfuctura, sed postea verenlur, et ail honores ecclesiasiicos adrailteren-
a Philippo Pulchro decentius resiauraluin, ae rao- lur, uisi prius a doniinis snis libertaie doiiarentur. >
iiialibiis Sancli Doniinici traditum. Abbas auiem S. Genovefoe accepii facultaiera per
(90) Ecclesia Sanclse Genovefse niulios possidc- uiploma Cleraenlis III, anno 1289, priraara lon-r
bal hujusinodi servos et ancillas lani Parisiis in suram coiiferei).li suis servis, quos ad hoe raantb
burgo de Monie el S. Medardi, quam in villis suis niillebal.
de Aulolio, Vanvis, Spinolio, Rodoniaco el cajleris; (92) lntelligii caulorem Silvaneciensem, qtjeni
dicebaniurque honiines et feniinoe de eorpore. Qua- J hoc verbo, forte minus coirgruo, designat; parccn,-
druplex cral jus dominorum in ejusmodi servos, duni lamen esl auclori, qui, ad amicum Reiiienscni
proul declaratur in charlai quadani labularii ejus- arcbiepiscopum, cuni quo famjliarius utebaiiir, de
deai abbaiise his verbis : Non possunl filios suos suo quondaui servo rcscribii, el ineinorioe repelen-
ciericos facere nisi de concessione Ecclesise; non dum, quod ail Cicero, t qiiam mulla sunt jocosa iu
.possmit filios suos aut filias raalrimonio conjungere epistolis, quse prolata si sinl, inepla vi.deantur. >
cum hominibus alterius Ballivse vei Domiiiaius; (93) Iloec epistola scripla dignosciiur auiio 1187^
caducum, id esl iiianiiui inorluara debent; in ucces- quo Reginaldiis de Barro electus luii in episcopum.
silalibus Ecclesioe dabunl auxiliura conveiiieiis de Carnoienseni posl decessuin Petri Cellensis, ul, le-
suo juxia consuetudincra regni. > Servi auiein S. Ge-. gitur iu Chronico Roberii de Monle. De illo aiilpiii
novefse maiiuniissioiieni suara pretio eraerunl anno niemiiiii 1'elrus Blescnsis, episi. 13 ct 20; viveiei
circiter 1243, regiiante S. Ludovico, iis scilicet desiit aniio 1217, ul noialur iu Necroloqip Garno-
couditionibus : « Prinio, ul renianereiii hospites seu tciitsi.
vassalli ejusdem ecclesite; secundo, si uxorem ser- (94) Eral enim Reginaldus filins Agnetis a Cain-
vilis condilionis ducereul, etiani servi eoruni liberi pania, filise Theobaldi coinilis, et soibiis Guillcliui
resiarenl; terlio, pro personis ei juribus ecclesise Reinensis archiepiscopi.
defendeiidis, seu pro persecuiione daniiiorura venire (95) Posl Guiilelrauin episcop.atuni Cariiotensem
peisonaliler lenebuntur. Piinio die ad sunipius aiiiiiiiiislraveraiil. Joaiines Saiisbe.rien.sis ei Peirus
suos, coeterisvcro diebus dabiinus unicuiqiie dicto- Cclleusis, upistolaruiu stiaruin scripiis. iio.iissiini.
IIIIII hgin.in.iimsex dcriaiios Parisienscs, ijuousque
iyWl STEPIIANI TORNACENSIS EPISCOPI 408
non majofibus, liberahier deferatis^Tst in episco-: jAiia, de vesira gratia confideiilem. Sicut inlellexi-
p'alu veslro ecclesia qusedam nosira in villula no- niiis, frater est dracoiiura, et socius strulhionum,
sira.qusc Sosiacum dicilur (96), tam obscura no- et inler scorpiones habilans, lnonachorum simul-
mine, quam teriuis facullate,"i.n qua duoCanouici tales et odia eo senlil-proliiiidius, quo propinquius
-
(97) regulares curam parochioe gerenles (98) D<o intuelur. Non est qui consoletur eum, iiisi a Vobis
dcserviunl, quibus officlales veslri occasione cujris- ei ciiius consulatur. Vir esl, qui etsi aptid vos
tlam colleclae, qiiam fecisse vos dicunt,;quadtaginia commendari nort egeat emendicaiis suffragiis, de
solidorum ortus imponunt, quod neque nos, neque . me tamen scslimans
supfa me, juvari se credil prc-
-Palfes nosiri suscipefe consuevimus 172 *ut Por" cibus alienis. Educiie cura, si
placet, de.Cr Chal-
lare. Remiilile nobis hanc angariam, Paler, quoe doeorum, quod
inlerpretatur incendium captivan-
el riobis esl oneri, et vobis fulura non esl honori. tium, ui cuni liberatus fueril a labiis iniquis et a
. ln aliis episcopalibus, Parisiensi scilicet et Suessio-. lingiia doiosa , immolet pro vobis Deo sacrifi.ciurti
nensi (99), liberi sunt ab his oneribus fralres iio- iaudis, et reddai AUissimo vota sua.
slri', jiec a vobis; Deo volerite, grayari inpipient,
qui per vos, sicut confidiinus, specialius defendi 175EPISTOLA CXX. •>,'
deberent. . JJ ADHUGONEM ABBATEM S. VINCENTH SVLVANECTENSIS.
173174 EPISTOLA CXIX. Poshdat m veniam concedal cuidam cationico revet;-
.V AD GUlLLELMIJM REMENSEM ARCHIEPtSCOfUM. tenli insuutn inonasleriuiii.
Peiil Iransialionem cujusdam monachi tn aliud mo- Charissimo fralri et amico HuGONi,abbatiS. Vin-
fe haslerium. centii Sylvanectensis fraler STEPHANUS de S. Gcno-
Capax esl graiiae vestrse sinus, Pater, et sic pa- vefa salulem elsinceram dileclionem.
lehs omnibtis, ul non deficial singnlis, el proficiai Movit nos senectus et suppliealio J. frairis et
iiniversis. Erubescanl el revereanlur ingrati, quos concaiionici ii'orsiri, qui sic a vobis postuial ve-
frequerititis praevenitinl beneficia vestra, quam eod niarii, ut suam non iliflileaiur culpara. Paralus est
runr obsequia subsequanlur. De talium indevoio satisfactioni parere, el misericordiam vestram in
niimcro non esse credimus Th. monachum vestrum confessione reatus sui, ne pereat, prsevenire. Preces;
in tribulatione stia de veslra speranlem benevolen- fundirous et nos pro co ul, consideratione aelalis
(96) Sesiacuro , vulgo Choisy, in dicecesi Carrio- (97) In illa ordinis reformatione quoe sseculo ciiv
lensi, siibjaCet proni dominio ccclesioe Sanclse Ge- citer xn facta est, duo vel tres canouici iii unaqtia-.
novcfiP. Hoec parochia vocabaliir olim S. Pelri ad que parochia morabantur, vel etiam plures. Quod
Boves, et villa ipsa dicilur, Gallice, Choisy aux C seraper observatum fuisse in iis quae a monasieiio
bwufs, ep quod forum inibi babebaiur celeberri- S. Genovefoepcndebanl, discinius ex antiquis ejiis-
iiiuiii, iii qiio boves undequaque adducli cortis heb- dem Regulis el constiiuiioiiibiis in quibus cap. < De
domadoe diebtis diveiidebarttur, quod poslea in villa bis qui ad obedienlias conservaulur, » proecipiiur
Piscijcensi,praeslituiii est. Cuin autera boec ecclesia < ut fratres qui ad obediemias, id est parochias,
in manus alienas devertisset, landein canorticis comnioranlur, in singulis locis Ires si licri poiesi,
Sanctoe Genovefse fesliluta est per Guillejmum, ve) duo ad mintts esse debciii. > Yerum eiiain IITuA
tunc Senonensem archiepiscopiim, qui etiam adnii- ipsura decernilur per diploinata summornra ponii,-
nistfalionein episcopalus Carnolensis gerebai. teste fictitn Ccelestini, Alexandri 111el Clemeniis 111 iu.
Roberto de Monte in Supplemento Sigeberti his baec verba : < Statuiinus, ul liccat vobis in veslris
verbisi i.Afchiepiscopo Scnonensi in faia reccdente, ecclesiis quatuor aut ires ad ininus ex iratribus in-
Guilielmiis elecius Carnoiensis ei successii, con- siituere, ila qtiod unus eoruin a te, fili abbas, dice-.
cesso lainen ei episcopatu Carnotensi p.er bieiinium cesano episcopo reprsesenlctur, qui de manu ejiis
a papa Alexandro, id esl usque ad annuni 1171, > (Uiram recipiat aiiiinarum. Cum aulem resexegerit,
quo lempore parochiam de feoisiaco canonicis S. el fuerit opporiunum, Hberum vobis sii eps,revorare
Genovefae per chaiiam hic apposilani firmavit. ad clausiriun, et alios in eis loco eoruni, quemad-
< Guillelmus Dei gralia Senonensis archiepiscopus, inoiluni dixiiuus, snbsiituere, (iumniodo, qui proe-
el apostolicoe sedis legalus, omiiibus sanctse raairis csse debucrit, a dicecesano episcopo spiritualium.
Ecclesise filiis tam fuluris quam prxsenlibus, ad curam accipial. >
quosiilleraepfocscntes pervenerinl, in Doininos.a- •D (98) Cum.canonici regulares sint vere et propf ie
luieiii. Cum jurisdictio Ca.rnotensis EcclesiiB nobis: clefici, ad eos speclat animarum proxirai saluti ya-
esset commlssa, ITugo abbas el canopici S- G,eno- care, et parochiaruin administrationera gerere..
vefoeParisiensbs ssepe ei muliura queriniOniam de- Sed ssecuto xu quidam episcopi atieiidentes quoii
tiilerunt super Ecclesiara de Soisiaco , qiiam ab ipsi in clauslrisyitam monachis non valde absiiiii-
Ecclesia sua- yidebant alieiiafi, cujusjnris eanidem leiii exteiius ducerent, a parpchiarum regimiiiC yp-
esse'Coiislarci : inquisiia ergo rei vefiiaie ex rela.. lcbaiii eos excludere; quod prsesertim accidit iu
lioite dilecii filii nostfi Odonis praefatse Ecciesiae episcopalu Lemoyiceiisi cifca canonicos Slirpeiises,
quondam abbalis, aliaruihque legiliraa.riiiii perspr.. ei in A.urelianensi circa Balgeritiacenses. Al |vo
uarum. ita se habere pro ceiio. comperimus. Ea-,. Caiiioieijsis, ord.inis. sui vindex acerrimus, cario-.
propter lam intuitu juslilise quam doraini pap;e et iiuraque indQgalor sludipsissimus, binas scripsil
amicorum noslroruin inlerveniu ecclesiaiii illam epistolas, s.cilicet 69 ad Gallerum proeposiium Sieiv
prscdiciis fratribus cbnccdimiis, ita ut iiceat abbaii penseni^ et 215. ad Joainiem episcopum Aurelianeri-
S. Genovefae canonicos suos ibi ponere, saivo jufe sem, quibus evidenier probat canonicos regulares
cpiscopali per omnia, Hsec ut raia in posicruni ad regimen animartim esse aptissimos.
permaneani, scripti linjils allesiatipne, el sigilli, (99) Abbalia S.-'-G.enpyefje iiabel in episcopalu
iioslii impressione conhrmamiis. > Hanc coiicessio- Parisiensi parochias de Vanvis, de NenielhpdOro,
nem ralam habuil Al.exander III suo diplomate dalo. de Rodoniaco.de RoissiacP.de Spinolio; in Sutsiiio-
Tujcuii xu Kaleiid. Mai.i, ueusi vcio, de firmiiaie Mil.oiiis,ct de Marisiaco.
409 EPISTOLJS. — PARS II. AN. 1177-1192. 410
longoevoe, conversalionis anliquoe, miseraiipnis di- ,a 177 EPISTOLA CXXII.
*sinum AURELIAMCSSIS ECCLESI.B
vinoc, aperiaiis paicruuro reveitenti, et ADMAGISTRUM REGINALDUM,
ARCIlIfRESBVTEUUM.
rccipiaiis pcenilentera, queni exclusistis pcccan-
lera (100). Pelil ut in injiiriain fralri sno illatam condigna
EPISTOLA CXXI. salisfaclione curet emendari. ,,,
176 Somnolenta cst amicilia, quse in necessitatibus
0 ADURBANUM SUMMUM PONTIFICEM.
amici lardius exciialur. Hoc vilium ne incurras,
Bogal ul petiiwnes quas funditpro ecclcsiasua S. hilarem le precorexhibe i» causa Slephani fratris
Genovefw,suscipere ei implere dignelur.
mei, ciijus injuriam, quoniam mea esl, lnain esse
Inilia sacri apostolatus vestri (1), Pater, ea de-
debueras aeslimare. El qtioniam nondiim plene sa-
voiione suscipimus, ut ex eo cciia coiicipiamus
Usfacium est apostolico niandalo per dominum Pa-
Jiducia et humilibus dari graliam, et conftisionem
risicnsem episcopum prolato, lu, penes quem non
superbis. llac jusliliae libra (2) singulorum merila minima
vicarius cui Dorainus affluei.- porlio jurisdiciionis (5) ecclesiasticoe, unde
peusabil tantus Pelri,
ter conlulil scienliam, et cum seientia poteslaiem. gaudeo, consislil, snpple vigilanler Cl virililer qiiod
lertia excusaiioni deest, iil exinde libi gralias again, et
Nec deesse poicrit his diiabns gratissima
., injiifiara passus induslria lua rccipiam ullioneni.
comes, volunias bona et bcnepIaceiiSj.ct perfecla,
fiiniculo sancla recla Fiat, obsecro, sine mora, 178 <Iua!oniniiio con-
quo Iriplici desideria, consilia, Iraliet ad se peiicultini, si sine periculo maiefactor
el jnsta opera consuramatius aslringuntiir. Iiiterini
Iransierit Pascha, quod Latinenansilum appella-
glorior inde mcciim cgo rainima filiorum veslrorum
mus.
porlio, quod doniinura nuuc et palrein ineuin quan- EPISTOLA CXXIIl.
,, doque viderim in scholis, ubi lanquam llylas mira-
BERTERUM CAMERACENSEM ARCHIDIACO-
T bar Herculem, magnis virluiuni et prudenlioe pas- ADMAGISTRUM NUM. ^
i'"5sibiis incedenlcni. Exindc veslri noniinis reveren- Bogat ul dominum suum deprecelur pro qtiodam
liani concepi, veslrae auctoritaiis coinbibi ineino- negotio.
liain, fructuosum mihi proponens exemplar, do- Yerecundum nec niinus veruin esl quod loquor;
ctrinam ex verbis, ex moribus disciplinam. Eo.e timeo dominuin meum ac veslrum (4) offendcre vel
ego et Eclesia mihi indigno commissa vestri su- improbis questibus vel precibus imporlunis. Sulficit
HIUS,cum oinni hilaritaie parali oninia riiandala ve- mihi gralia sua, qiinm solam oninibus praefero sola-
stra sine dissiraulationc suscipere, sine dilatione liis, oinnibus anlidoiis aniepono. Sed quoiiiam de
corapiere. Preces fiindiimis sanclitaii veslroe, ul pleniiudiue cjus oiiines accipiunt, preces quas ci
peliliones nostras quas per dominum B. acolyllnnn Parisius obttili, precor, ei porrigite, ut ad conse-^
vesiruni vobis porfigiinus, sicut Ecclesise ycstrae quertduin 179 quod poslulo, per veslram induca-
videritisexpedire, el suscipialis benevole el bene- lur indiislriara, per veslrum mooilum moveatur.
fice comolealis Oppoiiunum se lenipus oblulil, quo cum elecl*
(100) Regtila S. Augiislini jubel ui contnraaoes htimilis neqiic alrocis, scd revereinlie ciijusdam tri-
ejiciaiilnr, ei a cseierorum socielaie excludanlur, slitise digniiale. > En variam justilise imagineni,
bis verbis : t Quod si ferre i-eciisavetit, elianisi qualcm sibi elTiiixernnl Graeci, Romani et Galli.
ipse non abscesseril, de vesira socielale projicialur; (5) Duplicis geueris inveniuninr archipresbyteri,
non enim hoc lit crndeliier, sed liiisericordiier, ne iirliicani scilicei et rurales, jn noiis ad concil. m
conlagione plurimos perdai, > Regula S. Benedi- Tolel. Urbicanus est qui in civitate consiituliis,
cli, cap. 28, ail de religiosis pcrvicacibus : i Quod inuntis cpiscopi, eo absenle, exseqnilur, in ecclesia
si uec isto raodo sanalus fuerit, iiinc jani uiaiui' diviniini olficiura incipil, bencdietioiies dal, ei alia
abbas ferro abcissionis, ut ait Apostolus : Auferte peragil qua; conlinentiir- in til. De officio archi-.
malum a vobis (I Cor. v); el ileruni : Infidelis si presbylcri ex conslii. Leonis papoe. Ruralis auteni
discedit, discedal (1 Cor. vii), nc una ovis morbiila praecsi solinnniodo plebi. De his agiiur in can. 1S,
omiiem gregein conlaminei. > synodi Regiaiicinrc sub Lothario anno 850 congre-
(i) H:ec episiola scripla est anno USG, cum ad D gaise, ulii hoec habeuiur : < Propter assiduam erga
suiiiiiii poniiiicalus apicem eveclus fuerii Urbaiius populiim Dei curam, singulis plebibus arehipresby-
III, die 23 Deccinbfis, aiino 1185. leros prseeste volunius, qui non solura iinperiti vulgi
(2) Quanivis per locuni hunc nobis innotescat non solliciiiidiiieni gcrani, vcrum etiara eoruin preshy-
esr-e recenlein e juslitioe dexira libroe scn bilancis icforuni qui pcr miiiores liiulos babitartt, viiani
pendciiiis declinaliouem, non ea lanien fuit liujus jugi circuraspeciione (yistOdiant, et q'ia industria,
vii-nais apud anliquos Roinanos elligies. Hanc nobis uuusqtiisquc diviiiuni opus exerceal,' episcopo suo
evli.ibenl iiunimi Aririani, Antoniiiii Pii cl Alcxandri lenuiiiiei, nec obicndat episcopus non egere plebera
Severi : sedentis esl liabiiu, sinisira virgara ge- archipreshytero, ipiod ipse eiiain per se gubernare
sians, paieram tlexlra ; quod quideni jusiilise sym- valeal; quia, elsi valde idoneus est, decet lamoii
boliim Anlonius Augiisliiius Diaioga n sic explical : nt pa.liaiur ouera sua, el sictit ipse raalrici proeest,
< Sedel quod sapieritem maiuritas doceat, alque iia archipiesbyieri prxsin! plebeiis, ut in null<>
ideo seiitenliam proiiuniiaiuri judices sedebanl. lilubot ccclesiasiica solliciuulo, euncta taiiieu ad
Sceplnira nolat imperiuni mundi, nique reipnblicoe episcopuin rcfcrani, iiec aliquid contra ejus decrc-
adminisiraiioiiem; palera veio sigiiificat diyiii.iia- tiuii ordinare prresuraant. >
lein. > Aliam auiera jusiiiioc pictuiani proferl Aiiius (i) Inielligii Gnillclmuro Reraensem archicpisco»
Gellius, lib. xiv A*ociiumAiiic<ii-uui,cap; 4, ex pum, cui in ecclesiasticis «iiiiislrabat arcbid.iacOr
Chrysippb : t Forma virginali, aspeclu velieiiicnii iuis ille Camcraccusi;, -
et fortnidabili, luraiuibus octilu.rumacribus, neque
4H STEPHANl TQRNACENSlS EPISCOPI 412
Aurelianensi (3) el fariiiliarius loqui possit, et quod \ EPISTOLA CXXVI.
volueril ab eo facilius impetrafe. Dienl fesirtriv AD ROLANDUM DE DINANO.
acitifiis csi Reriiis, ut audivimus, ubi, coiiciirrcnte Ilorlaiur ul cmptum opusperficiat.
lempdris ei loci o casiorie, nihil negabit doraiiio
nosiro^ queni rion soluiri beiievolum, sed ei roaxiuie Nobili viro ROLANDO de Dinano (6) STEPHANUS
beneficum puper experlus esi iif desiderio stio. S. Genovefie dicius abbas totusque Ecclesioe ipsius
EPISTOLA CXXIV. buinilis conventiis salulcra cl viiara selcrnatn.
ADHENRICUM AURELIANENSEM EPISCOPUM, EX rEllSONA Copiosus cst diviuse gratioc sinus, qui nec deficit
ABRATIS S. EVURTIlAURELIANENSlf. singiilis, et siiliicil uuivcrsis, dispersos colliît, cr-
Conqueritur de regio exartore, a quo opprimebaiiir. rantcs revocal, redeunies aniplectiiur, nolenlcs
^ Dies irihulaiioiiis et auguslise dies liaec. Lilleras Irahii, el invitos compellit inlrare. Htijns dcsiderio
doroini regis solTriiudiive noslra iropelraias, inini- (levoiioiiem veslram gandemus acceiidi, quae ler-
nfo et cxactori regio porrexirous; ct in earuin renoe militioe labores infructtiosos coiilctnueiis, lo-
«iblatlonc suslinuimus pacem, el non veiiit; qusesi- tam se, ul audivimus, ad palmam supcrnrc vocatio-
vimus boriaj et ecce lurbalio. Siiperbe rcspondil, el nis extendil, dum aut in opera misericordiaelibenier
non est aversus furor ejiis, sed adhiic maiitis ejus B eiogai sua, aul in exemplum jusiilia? humiliief bona
exieiita. Dixit sese nec iitleris obedire/ iiec riianda- pfosequiltir aliena. Crescat in dies voluntas hoec
lis, nisi specialia reciperel iiiiersignia sibi el do- bona.el beneplacens el perfecia; ul ecclesia, quatn
nino regio cogiiita 180 ci. comperta. Prfledam aedificatis, regularibus disciplinis (7) per iiiduslfiam
iiosiram rion soluni hon resliluil, scd quod residiuim ycstram possit: inslrui, per abundaniiam suppleii,
crai abslulit iei ahduxii. Moveat paterna visccra per proviilentiam gnbernari. El quoniam secreio
ves'ra dolor rioher, et in liberai'prie riostra promo- Dei judicio carnis vcslroe non relinqnilis hsercdes,
lionis vcslrsc princi|iia consecrate. ne si pnlaiiui novellam illam plantaiinnciii vcstrara in parlc bo-
«alellilcs in consiiuilibus iiivenerint vos lepiilin)', noruin vestrorum bsercdcm constiluiie, nt ruii) >lc-
coinmiine sil pcriciilura vestriun p.iritcr ac vestro- fecerilis, recipiant vos in oelerna tabernaeula : nr,
riim. Domiim Teverti nec andeo nec pr.Tsumo, cum si forte indigenles el orplianns reliqueritis <:os,
Ecclesia nostra in quotidianis deficiat laraenlis, el mendicare cogantur, cl de laboribiis veslris alius
adliuc lacrymie cjus in maxillis ejns. Parisius ruin aLquis coiisequalur gloriam et honorera. Ne auieui
abbate S. Genovefx remansi, exspcc ans ab uberi- 182 beneficia vcstra transiloria vel illusoria post
luis coiisolalioiiis vcsirse rcfici, et in praesenii aii- doriiiilaiioncm veslram appareanl, pro salute veslia
gtislia vcslro cousilio pariter el anxilio liberari. nionemus, constilimus et rogamiis, ut ca firmiiaic
EPISTOLA CXXV. coiifcraiiiur Ecclesioe qiiani conficilis, ne aul ali-
ADG. ABBATESl S. AMBR0SII BITURIC cujus raalilia posiinl aiiferri, aut avarilia niinui,
;£ Commendat quemdam canonicum apud se Parisiis aut poienta periurbari. lia demum fiaircs quos
cominorantem. inibi ad serviiium Dei colligilis, inensurain bonain el
Charissimo 'frjl.rP el ainico G. abbalis S. Am- coiifciiani et ooagiiaiain el siipcrelllueiiiera dabuiit
brosii Biluricensis fraier STEI'HANUS abbas de S. iu siniira vesiruin, si paupcrtas eoriira cx abundan-
Gcnovefa saluiem et dileclionem. lia veslra sufficienler supplcta fuerit, el eleemosynse
In revocalione, seu translalione fra(r's_ Al. cano- vcslne pcrseveranter alticrint servos Dei. Iuleriin
niri vcsiri verbo vobis evangelico respomleinus : coniineiiiJaiims vobis sancioe convcrsalionis et indo-
Modicm fidei, quare dubitasii ? (Matth. xiv.) Fia- lis in Christo proecipiue fralrem W. canoiiicum
icrnam volnit stimferc charitalem, qui verbo iniquo noslrum parilcr ac veslrura, cujus convcrsatio in-
et doloso dixil nos recipere nolle lam idoneuin et ler nos grata Deo et lioininihiis sine onini querela
utilein fratrem, qui fiKos vesiros oeque iniciidimus coinmunero graiiam meruil, singularcm opinionem
ut nostros lionorarc, colere ei araare. Graia est no- j. rcponavit. Suscipilc in eo parlem visc.eriim noslro-
bis socielas ejus, ingrata revocalio, ingralior du- i iiiii, cui sic Ecclesiam iioslram conccssiiiuis, ut
hictas, qiia eiiiii a nobis lingua leiiia voluit sepa- tanquaiii uuus ex nobis leinporalia siiiiul ac spiri-
rare. Placeal vobis ui nobiscuni inaiieal, 181 ne lualia fralcrna communionc percipiat, coiniiiuni
si mandato veslro iransferalur ad alios, alicno fraterniiale persolval. Libcralilatcra veslrain plena
maiidalo nobis ininime dcferaiiir. gratiarum actionc prosequiiuur, qui jialcfii.Juni
(5) Hoecepisiola cum sequenii scripia perhilieiur eral loparcha Rolandus illc, ad qucni Iineeepisiola.
anno cirriicr 1180, quo Henriciis ad rpi.scopatiim (7) Fundavil abbaliain in parochia de Mcgrct, vrl
Aurelianensemelecius, ad Guillelniura archicpisco- Megrest, prope castnira suuiii de Belloloco, unde
pura Reniensein properavil, forte ut ab eo conse- posiea nomen sortila esl, aique oclo canonicos re-
craiioiiis rauiuis acciperet; quod videlur innuere gulares in ea conslituit, quos ampis rcdiiiiibus <Io-
verbis sequeniibus : < Diem fesium aciuriis esl Re- lavil. lla:c abbalia dicebaiur olim 13.M.irisePontis-
rais, ubi, concuirente leinporis el loci occiisione, Pillari, quod sila cssel juxla ponlen liiijus iioininis.
nihil denegabii doinino noslro. > 1ii ea jac nl Rulaiidus ille fuiidaioi', ac Alaniis V'~
(6) Diiiaiiiium seu Dinantum, vuljo Dinan, nrbs iiiaccnsis, inlcr beuclicos hnjiis inonasicfii pri--'
csi Britaniiise Minoris in diteccsi Macloviensi, cujus marii.
413 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-119-2. «14
veslrum (8) sine nicriio nosiro nobis misislis etl A parle vesira inillatis, qni honoiifice c.monicos du-
donaniis affcctum in tara conveiiienti tlono faiuilia- cani, dcducant et inducanl (II). Quia vero propter
ritcr oslendislis. dilaiionem colloquii regii, domiiium Remensem*ar-
183 EPISTOLA CXXVII. chiepiscopum adfulurum non eredinius, diligenler
*^ AD.GCILLELMUM REMENSEM ARCHIEPISCOPUM inquirite quando et ubi couvenieniius ei vobiscum
(9).
Significal regem exemisse eum ab itinere Bomano. possimus occurrere, et de eo quod superest delibe-
Sicut vobis significaveram, Paler, ad dominumi rare et Iraciare. Super his omnibus significale no-
regem die niilti assignata recessurus accessi: para- bis voluntaiem veslrara, ne vel curraraus in inccr-
lns ad viara cujus formidolosa sunt initia, pericnlosai luin, vel pugnantes quasi aerein verberemus.
niedia, novissima fasluosa. Post aliquas delibera- 185 EPISTOLA CXXIX.
tioues Deus, in cujus manu corda sunt regum, con- AD GUILLELMUM REMENSEM ARCHIEPISCOPUM.
silium domini regis mulavii, et a labore futuriI Conqnerilur de episcopo Silvctnecteusi,
qui majorem
itineris absolvit me princeps benevolus, bonani vo- suum de Borrct (12) analhemate percusserat.
luniatein meam in negotiis suis commeHdans; et sii Ordo judiciorum, Paier, mulils cxcogitaiis vigi-
magna liiiuirais comparari debeani, gratiara proi liis, a quibusdam hodie Romaiiae Ecclesioe rectori-
graiia mihi reddens. Vobis inleriro, Pater, ex parle; B ^ bus lurbatur, qtii sacris canonibus aut nec Icctis,
iarouii veslri graliaruni aclio et vox laudis, qui per aul negleciis, non niiniis sunt in seiilenli.a proeci-
litieras veslras suscipiendi laboris exhorlationem i piies quam in exseculione crudeles. Sine vocaiione
ulilem, consolaiionem uberem, compassionem hti- ligant, sine deleciu excommunicaiit, sine coguitione
miiem mihi supra quam meruerim non nega- condemiiaiil. Horuiu de numero contendtl sc esse
stis. Silvaneciensis episcopus, qui servieiilem uostrum
184 EPISTOLA CXXVlil. *-• raajoreni de Borrei, oinni ordinc judiciariQ poslpo-
ADSIVEI.OXEM SUES310XENSEM EPISCOPUM (10). silo, noii lain excorarauiiicavit, qiiani-.illicifam ct
Hortalur ut perficial quod incmperal in ecclesia irregularem qualis qualis cxcommunicaiioiiis sen-
t^, S. Joannis. teniiaro in CIIIIIprinio aspectu juri se offerentem
Fructuosa sunt opera, quoe el charilas inchoal, evomuil, et villam nosliam ex levissima vel nulla
et perseverautia eonsummat. Radicem sequitiir causa siib iulcrdiclo conclusil. Et quoniani, domine,
ramus, rivulus foniem sapit, opus intenlionem, refiigiiim facius estis nobis, paierniiati veslne,
commcndat. Quod sincCre a vobis cl riobis super quam bencvolam simiil experti suinus ac benelicara,
ordinaiione ecclesise Sancti Joannis de Vineis, au- rC preces fundimus, ut servienlem nostrum prsesliio
ciofitale douiini papse inchoalumesl, porfeciiotiem sacramenlo slandi ad manattim vesirum.lgg si
tam super causa ejus qnain
exspeclalyei languenlis Ecclesise deiecius quoii- placet, absolvalis, et
diano ciamore pulsai aures Doniini Sabaoiti, ul qui: siiper inlerdiclo villse, quando efubi vpbis placuc^
habilanl terram auslri eum panibus occurrant si- rii, nobis ei episcopo diem ei locum assignetis.
iienli. Quoe vobis impulentur et nobis, si uon bono, EPISTOLA cxxx.
peragalur exilu, quod bono inchoaium est princi- ADNICOLAUM PRIOREM S, BARTHOLOMÊI NOVIOJlENSiS.
pio. iEelerera ac celebrem opem daie et opcrara, utL Ipsi commendal Pelrum nepotem sunm.
in oclavis Assuniplionis beatse Virginis Parisius ex Ainiciliam noslrara.,, quam chariias cxciiavit,
(8) Palefiidus, Gallice palefroi, dicebalur equus sioriensis

sessorius. Guillelmus Tyrins, iib. xin Belli sacri, (12) Dixinms Borreliini esse villam iv inilliaribus
cap. 27, aii : < Miseral proedicto nobili viro per a Silvaneclo dislaniem, S. Genovefoedominio ascri- '
quemdam familiarem suuiii palefridura albissiiiiuni, piam, rii qua oliin fucriini major el scabini, IIujus
afgento ferratum. > autera viaria-iconcessa est luiic abbaiitc per Gaiilri-
(9) Colligitur ex hac epislola el aliis, quanlus dum 'coinilcsii Andegavcnseiii, ut palet ex charla
fuerit abbas nosler apud regem, qui legationes fre- 0D (lonaiionis scqueiiiis : i ln iiomineDei omnipoteniis,
quentes, et reipublicoe bono perutilcs, ejus curoe el visibilium rerura et invisibiiitiui Creatoris, Gaufr;-
pi.udenlise commitlebat. dus Andegavensiiiin comes. Noium lieri voto fidcli-
(10) Nivelo de Cherisy promotus esl a.d cpisco- biis raeis et oranibus ad quoruiii uotiiiaiii istud ne-.
paium Suession.ensem anno 1175. Mairem habnil goiiuin peitin.ere de.liebai, quod accedeiiies ad
Agnelem dorainam Longiponiis; quoe soror con- praiseniiaiu nieara canonici rongregaiioiiis nioiia-
versa effeciaest in ipsa Longiponlis abbatia a Jos- sterii Parisicusis beatissinise virginis Chrisli Geno-
lei.io Suessionensi proesule anno 1131 fiindata. vefoe, huuiiliier deprecati suut, ut sibi et S. loto.
Tempore auiein Nivelonis ona est grayis illa con- suo ob ainorem divini noii.inis el veneraiionoin
troversia i.nier abbalem et canonicos S, Joannis in ipsius virginis paironoe ipsorum speeialis quippjam
"Viiieis,qui noJebant a sac.erdoli.is suis amoveri, de eleeraosynoer.onferferaus etiiecessarii subleûiims,
qua superiusegimus. Quoiuin posiulalioiiein huiniliier et libeuic.r susci--
(11) Nivelo ad monaslerium S. Joannis vocavit piens, pro aniniabus pareniuin meoriiiri Eulconis
canonicos regulares S. Genovefe Parisiensis, ut' iniiyti comilis ei religiosoe coniilissoB llildegafdisV
regularcm disciplinam aliqualenus in eo immraiH nieorum quoqne ob leiiiission.ejii peccaioiuiii indtiisi
lam reparareni, prout a suraino ponlifice sibi iiieral sacro sanclissiinav Genovefoc iiionaslerio <ie viila
injunctuin. Rayinundusilaque priorejusdem abba- ipsorum quse in Silvaiieclensiuiii. sita couiitaiii,
tise S. Genovefoe, ad quem varise epistolae hic diri- Borreiuraque habci vocabulum, viariam, lotuii.i,ad.
giintur, facius esl abbas octavus S, Joannis Su.es- iiilegfu.;!), ) clc. .-
tfg STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPT 416
occasio non exsliiiguat. Prudciili Joquor, ct ci quem 1__. sisiis, sciat sollicila dileclio vcstra, quoniam de die
licet raro video, cogilo tanicn frcquenter. Usque in diem pcr Dei misericordiam cl in spiritualibus
ad mnriem infirmalus suin,ct longo dolore coiifectus, proficiunt,.el teinporalibus abundaiit, nec esl inter
iicc praesenlia vcstra, ncclilteris, aut niiiilio veslro eos occurstis aut Satan,: ciini in fraterna concordiu
consulalionein suscepi. Rcmiliclur negligentia, si et convciiiant siiiguli ct congaiideaiit universi.
diligeniia compensciur. Communem Pairem 187 189 EPISTOLA CXXXH. *-
nosirum (15), abbalem dico seuem vcslruin, ct cx- ADALRERTUM, S. R. ECCLESLE CANCELLAHIUM.
tremis suis, ul linieo, proxiinum. honoia, obsecro, Ipsi commcndat negotia cujusdam clerici nobiiis, quw
ul sis longsevus super lerram. Pelrum raeiim, si in curia Romuna ayitabanlur.
excesseril, corrige; si opus habucril, tlcfemlc : Rogare, Pater, pro aliis coginmr, qni pro nobis
culpas ejus uou foveo, sed uaturoe favco, qua niihi non sufiicimus impetrare. Priraum charilaiis affe-
ligatus esl. ctus imperat, sccundum impropcrai necessitatis de-
EPISTOLA CXXXl. fecins. Inlcr haecnon minus sequenscam qu;e foras
ADW iuiilii limorcm, quam de benevoleiiiia vcstra proe-
Grates agil dc eqno eteganti sibi ex Dania misso. suincns, paternitali vcstrse comrncndo prtescntium
Ueverendo palri cl ainico W. scniori (14), con-e- ^ lalorem A. subdiaconum, cujus si numercinus anno-
nescens, vivcre el vidcre dies bonos. riiin lempora, juvcnis cst; senex; si niorinti raerila
Digna vox esl bcneficium capieniis obligatum ad coinpuicmus. Adolescenliam siiam sacris exjiosuit
anlidora se crga quCmlibet profiieri. Aliter si qiiis lilteris supra cooetaneos suos, concipiens et conibi-
cgeril, atit indcvoti slaliiara c.olcl, aul ingrati siinii- bcns cl prophetas in Evangelio), cl Evangcliura in
lacrum ailorabil. lnfausla hocc prodigiornin soboles, propliciis. His accedil quod non frequenler accidit,
qiiaruni prima iiiformis, secuinla Infaniis, utraque generis Claritas, quoc etsi sola; npn srifficil, cum
6iiie latlde, neiitra est sine sorde. Indevotiotiis aliis pfOficil ad virlulem.: Dignus esl pro quo et in
Pbscuriias, iiigraliludiriisobsceui/,a\ beueficia prse- sacris auribus fundantur preccs, ct a piis meniibus
terita sepeliuni, pracsentia corrunipuni, fiitura rp- adraitiantur. Rogo cgo dcvoius faraulus vesler, ul
pellnni. Harum contagia fiigimus, liarum consoriia in curia sancta per vos ei iiou solum snpplicaiidi
ileiestainuf. Doiiuin veslrum sic accipimus, ul effe- paiidaiur aditus, sed el in negoliis suis felix ac fa-
clUnidileciiOnis veneremur in inunere, el afieclunr cilis proebcalur cxilus impeirandi.
'iargiiofis iii muneris largitOre. Êquiira est ut pro 190 EPISTOLA CXXXHL
equb tam solemni soleranes referamus gralias, Q AD ABBATEM SANCTlDIONVSII (15).
qiiem sedere deceret aiil pontifices inagnos, aiit prin- Facuitatem concedil cuidam canonico S. Genovefw,
cipes paiaiirtos. AJiorum sessofes yideiit ei ihvi- ut habitum S. Benedicii suscipiat.
dent, riec facile esl apud hos cPnsiriiiterii aut pretio Solus esl cui omnc sccretum palet Dcns,1 et qui
mercafi, aut obseqiiio proroeferi. 188 Si qua fuit judicabil fiues terroe, ipsc jmlicat (ines operum et
in dando roOra, convenienter purgata esi, nec ali- lerminos voluniaium. Inde csl quod desiderium
quod iraxil ad se periculuro, qiise lam plenum rou- fralris II. canonici nosiri cupientis ad monasle-
neris cxhibiiit incremeniuin. Diictor ejus nec.snnii- rium veslrum transiie, nec commendare volumus,
piuipepefcit iii pabiilo,nec vehiciilunisibi usiifpavit nec reprehendere audcmus, illi omnia rcservantes,
in equo : quod lestaiitur et pili jucunda moilities, et qui lcmpore relribuiionis appcndel ineriia singilo-
jiibariini compositiO;difecta, colluin succulentura, riini iu pondere et slalera. Sed ut vcsirse peiiiioui
i:|uhes:pihgues ei oequalbs, ilia noh dernissa, (alefa et ardeiilissimx frairis satisfaciamus voluntati, li-
plana; coior aqrens, iolAis piilclier, et; niacula non bcrum ct absoluium vobis ciim conccdimus (salva
esl iii eoAOood de sialu fratfum nostrorum quse- nobis eleemosyna donius, quain ipsc ct matcr sua
; ;(13) Hiigoncrti sciliccl abbatem S. Bartholomsei rum Danicarum, sub anniim 1207 : « Fuit hic quo
INovipmerisis,siib cujns iJiscipLna in fcligioiiis ob- D que aiiiius falalis Guillelrao abbali Ebclhoitciisis
Bervanliis simul fuerani ediicati. cucnobii quod ad Saiiciiira Paracleinra Latini no-
(1"4) Giiillelinus priiiilini canoniCns soecularis S. ininabaiil ciiin e collegio divoe Genovef.e quod erat
Geiiovefse, notiiiani regulareiii aiiiplexiis est, curo Luteiioe Parisiorura, evocari in D.iiiiain uua ciini
carionlci fegulares S. Victoris in eani<lem ecclesiam aliis ejusdem ccenobii sociis cnravcrai Absalou.
per Eugenium papam el Ltnloyicura Juniorem fue- Hi apud Danns vitam monasiicani ad Regulam divi
runt inductiahno 1148; iude ab Absalone Roscliii- Augiistiui, cujtisinodi Luteiiis ex iustiiuio S. Vi-
ileusi episcopo expeiilus vocaiiisque esi.iii. Daniaui, clnris colueraiit, primuiu sunl auspicali. Gnillti-
illticque per clarissiiinim Saxonem graininaliciiin, iniis vero, cuu) ob vilse sanctiinoniain, tuni quod
geiiiissuse liistpriograpiium elegantissiraiira, tunc facta qusudain miraculosa, iia Iradilur, posi ejus
liosehiTdensem prseposiium, ducius, totus in refor- obiiiim esseiit observata, inter sanctos exiude icla-
niando nibriasterio sui ordiiiis in Escliil insula, ei lus csl, appcllaliisquo sanclus Guillehnus Parisicn-
iii alterp sedilicaiido, noh siue gravibus aeruniiiis sis. > Epilaphium ejus hiijusmodi cir.curafeiiur :
incubuil. Sicque plenus merilis, prope cenlenarius Parisiis ntilus, dictis fuclisque beatus,
liiigravjt adChristiiiii anno 1202 vel 1205. Postea Mttndo sublalus, jucet hic Guiltelmns humatus.
iii liiimerum saiiciorum relalus est. Vita ejus ab (15) Abbalia S. Diouysii in Fraucia secundo ab
aiiciOfe sjnchrono et cortliibernali conscripia ha- IIIbo Luiciialapide oitlinis Benediclini, rcguui no-
iicliir apiid Sitiiuin ct BOllaiidum ad dietn 0 Apri- siioruni bcpulciis illiislrissiuiJ , fimdala esl a l.);t-
,ii.s'. De cjus obilu hsec liabet Pontaniis, lib. vi Re- gobcrto Fiaiuofuiii rcge hiijus iioraitiis primo
417 EPISTOC^P- PARSH. AN. 1177-11,2. 418
Ecclesioe noslrae conlulerunl) ul nohisciun in ha- A eos. Meiiriicaui, cxsulaiit vagi el profugi supMUer-
bilu monaslico Deo deserviai, el ex eo fruciiim rara,-satiiranlur opprobriis, cl ccce panem^^Bni
capial beatus Benediclus, cui sacroe religionis pri- comcdunl canes, eiin labernaculis jusioruniîês
milias sanclus corilulit Augustinus. Tesliinoniiim fovcas habeiil el volucres cceli nidos. Superbiunl in
perliibemus ei, quia per biennium el quadrimesl re cos laici, et in corrnplela pecunioe spem poncuies,
ferme spalium quo nobiscum demoratus esl, reli- aurum in quo confidunt iiomines, sub exsecrabili
giose, raature el honeste sese habuit, et discipiinis soniiu promilluni eis, quorum oculi rauiieribus ex-
reguiaribus intendens, sic omniuro fratrum reccpit csecanlur. Delegali a domino papa (17) judices,
graliara, ut nuliius mererelur offensam. quaiiluro licuit, processerunt^sed "adnovum sacri
191 EPISTOLA CXXXIV. apostolatus niandaluro dupbus sibi conjudicibiis ad-
ADC1*STERCIENSEM ET CLAREVALLENSEM ABBATES. junclis, ut nequaqu-am nisi sub septcnario nume-
Agil de conversis Grandimonlcnsibus in clericos in- ro (18) negotium traclaretnr," maluerunl liumiliter
surgenlibus. subsistere quam inutililcr laborare. Jam aiilea sub-
Vcnerandis Patribus Cisierciensi abbaii et Claroe- diderunt excommunicaiioni Stephanum quemdam,
vallensi spirilu consilii animari, el spirilu forlilu- queni conversi irreverenler et contra sacros cano-
dinis armari. " nes in locum prioris, qui nec cesserat necdecesse-
Neinfirmo peraganiur exilu^quse bono a vobis rat, inlruserantv Oranes illos, qui ei lanquain prioi i
incboaia sunl, vigilct, obsecro, prudenlia veslra, obedirent, sub eadem senlenlia concludenles. 193
iit senlentiam, quam cum suroma deliberatione lu- Assignaverunl eliam vfgihli cellas clericis, in qui -
lisiis, astuta barbaries noii insidiando circunivolel, bus sine iuqiiieialione conversorjjm pacifice Dco
tiou laiendo subripiat, non inficiando corrtimpat. servirent, ex litieris domini papiBiJnielligentes me-
Prudenliores sunl in generalione sua liliis lucis, el lius csse ul in propriis domibus vivereut quani in
in errore stio facile habiluri sunt cousiliarios et alienis inendicarent. Oinnes etiani de Grandimon-
fautores, vel eos qui corrumpuntur pecunia, vel tensi ordine, qui hoc eoruro raaudalum iinpcdirenl,
qui adulalionibus molliunlur. Necdum exseculioni exconiraunicaiioni sirailiier subdiderunl. Conversi,
mandala esi senienlia, necdum transivil in rera ju- el qui eis adhscrcni, nec liroenles Deuin, nec liomi-
dicalam,'et dilalionibus iraprobis delalores super- nero reverentes, utruraque aniculum excomriiuiiir
liiuiit, deluduiiiur jtidices/raendicaiit clerici, Christi cationis incurrcrunt. Inde est, Pater sancte, quod
paupercs exsulant, el adhuc in doraibus, qtias eis ego minima porlio clericornm vestforuro, qui ohi-'
assigiiasiis, vulpes foveas habent el volucres cceli fi nibushis inteifui, sanclilaii vcsifoe preces fundo, ut
nidos, Ferveal in vobis judiciarius ordinisvigor, ncc zelo justiliai quo ferv^tis, Occurralis superbientibiis
niinas principum limciis, nec simulatas hypocrisis laicis; aniino misericordioe quo diligilis, oppreskis ei
laiebras adraitiens, nec prolixis ei polilis sub spe- buniilibtis clericis succiirratis.
cie rcligionis faucibus defereus, et ut judex omnium
194 EPISTOLA CXXXVL
remuneret conscientiam vestram, el favor Iiominum *
ADLUNDENSEM ARCHIEPISCOPJCM. t
commendeifaraam.
192 EPISTOLA CXXXV. Pelrum nepotem, canonicum S. Genovefw commen-
ADA. S. R. ECCL.CANCELLARIUM. dal, ut eum beneficio gaudere curel.
Bogal ul se prwbeal propiiium clericis Grandimon- Juctindam Pelri nostri pariler et veslri conversa-
lensibus adversus conversos. tioneni lanio gravius esi nobis vel ad lempus amit
Lucluosum iu Ecclesia Dei speclacnlum lideli ac tere, quanto gratius esset- ea perpetuo non carere.
llcbili compassione dignuin prosequuntur. Grandi- Si numeremusaiinoriim lempora, juveniseol; senCx,
mortlenses conversi, miscrabilem ccelum clericorum si morura meriia coraputemus. lnlcr scholares sub-
exsulantium, barbas prolixas tanqnam cornibse ven- tilis, inlcr clauslrales liun.:ilis, ibi verecundus, hic
iilantes (16). Prudeniiores sunt filiis lucis in gene- I) vere muiidus,' ubiquc avide laudabilis, quia nun-
raiione sua, el simplicilaiem coiumbse serpeaiis quara avidus crai laudis. In Ecclesia lioslra.simul
asiuiia non lam fraudulenlercircumvenilquam vio- el sua.verbo naluralem, scriplo civilem, re el con-
lenter absorbet. Ex ilio venerabili quondam colie- scnsii cuin uiraque canohicam, ctim beala vif-
gio mihislri allaris posili suut quasi signuni ad sa- giuc (19), cui assistiinus", obligationem conlra-
gittani, etqui eos vident, movent capita sua super xi1(20), cujus sololionem nec prselaius debet con-
(16) Per cornibas iiilelligit hircos qui corraia (17) Episcopus scilicet Carnotensis, el abbas- ^
gestanl ac barbas, quibus comparat el assirailal S. Vicloris ParisiensiSi /
coiiversos ordinis Grandiraontensis. De controversia in
(18) Pioeter hos duosju.dices causa Grandiriionr;
auiein eoruro cum clericis hsec habei Jacob de Vi- lensiuin cuin illis norainati ftierunl abbales, Cisler-
tfiaco iii Hisloria occidenl., cap. 15: < lniuiieus hu- cieiisis, Clarflevallensis, S. Dionysii, S, Germani a
mani generis cl lotius religionis callidus iiiipiigna- Praiis et S. Genovefse. De hac coniroversia copsule
tor, lan) sanclis ct salularibus invidens insiilulis, alias episiolas.
hac occasione murmur valde perniciosum , sediiio- (19) Sancia scilicet Geriovefa;
nein et scandalura snscilavii inicr clericos et laieos, (20) lnielligii professionein canonicam, quam yoce
inoiiarhos eiconversos proedicti inonasierii Grandi- el scriptoin ecclesia S. Genovefse einiserai. Non.iloi
niutiiis, > etc. erat ai.tiquiira tam apud canonicos quaiu apud nio-
4)9 STEPilANi TORN.\CENSIS^!K(.:OPi 420
cedgflkcc subdiJuspostularc. Tanla eum diligenlia A . et liumili sollicilmlinc iieiieiicia veslia prosequi-
cur^^K,iantis iiiipeiiiiiis cxiiriniiis, taiito favore inur, illum ifl vobis flexis genibus adoranies; de
fovimus, ul euin solulum ab oTcdicnlia noslra rc- ciijus plcnitudine accopsiis; ul el chafiias ypslra
initiere nihil alitid qiiani amiilere acslimemiis. Absit nori (lelici.iisingrtlis, ct sufliciai univcrsis. Calamum
iit accphaius exCal a nobis, ct lanquam vcniis cx- qiiassalum coiiierebaiii, afi jiiiuiri furiiigaiis exstin-
posiitis.sine titulo clericus , sirie slipendio iniles, giicbani, et ecce a qualuor vemis insiifilante super
siie soiatio Ipgatus discufral; iiiiraculiim suis, spe- nOs Spirilu 197 De'> beneficiis et oraiionibus ve-
ciaciilum alienis. Ne iameri vestrara --offendamus stris ossa nostra arida reviviscunt. Iu falsis fralri-
..-- vctiiii non bus
gialiam, rie veslramjncurramus oflensam, pcriciila passi, in consilio dolos, praejudicium
tanquam apud nos dcpos';I»m vobis reslituimus, sed in causa, violeniiain in ftiga, ejccli, pulsati, aifiicii
laiiquarii uobis apposiium cum vobis inicrim cora- coiituirieliis, saluraii"opprobriis, sacerJote et levila
iiicifdairtus. Quod si per Dei providcniiani, el opem lfauscuiilibus, seinivivos a sanclo Cislercicnsi or-
siiiiui iic operani vesirara, ab liumiliori ad subli- dinc vcri Saniaritani discipulo susccpii suinns, el
iiiiorem gradura, a seabellO ad callieiirani, a pul- non usqiic in siabiiliim, sed usquc in ctibiculum
veie sifbjeciionii ad speciilaiil rcgiininis (21j cuiri gcniirjcis stiseperducii, pancra filioruni copio e ciiin
voeare Coniigcrii, itiiioc lahdabili profoeiu cl pro- R eis sumpsinius, quibus micse cadentes de niensa
veiiiu pleriam 195 c' abs»!ulioneni indiilgenius, dominoruin rioslforuiii sufficefe dehuisseni. Co]Ie-
pTciiara conecJiirtVisliberiaiem. . gislis exsules, suscepislis ejeclos, juvisiis pusilla-
EFISTOLA CXXXVH. iiiroes,, rcfovisiis flebiles , mendicls stipem qu;c
• ADG*ABDATEMS. SATVRI. siifficerei, imbecillis bpem qnse proficeret, sinl-
Rognl pro quodam ftfyilivo, ttl culpam ipsi con- plicibiis coiisilium, supplicibus ailxilium impendi-
donel. . stis; In liis oinnibus. quid relribuere possiimus
Charissimo doinino et Patri G. abbaii Sancli Sa- (iorainis nosliis pro oninibus quoe rciribiiciuni
lyii,"SiEFiiAK.es-dc Saiicla Genovefa diclus :ibbas, nobis ? Rciribuat vnbis Deus HierceJem jiisli, q .i
conirtiunes oraliones in Doniiiio. lios quainvis injuslos in npinine justi recepisiis.
Aspc.riiaiis et duriti» plefique nos arguunt, quo- Sed quoniam iicgolitini nosirum tanquam in sialeia
lics paulo acrins aui crrautes corrigimns, aut cor- a|)pchsuiii moveiur adhuc el iluciual, et suirimi
ripimus inquietos. Quod si Tapsuro «rclevarc, 196 pontificis examen exspeclat, nos in sola Dei jnise-
p.ereunlcin rceipere, ineiidicaiiiem pro fofibus au- ricordia speraiUes, sanclse paternitaiis veslrae
<i'ne iicgligamus, crudeles ncs dcnuniiant ct proxi- Q ( genibtis advpluii supplicamus, rogamus et obsc-
inos bortiicidis, ln primo si extesscriinus, iion exi- cramus in Domino, ui quod in nobis ccepisiis fidc-
gelnr ut a nobis subditis (22) veniam posiulenuis. liier el benevole, feliciief ac benelice compleaiis.
lii secundo considerariduin est quanta _discret'oiie Orationihus veslns ct consiliis commeridamus
regi debent quiprsesideni, iit circa subdiios percim- causam noslram, limcnles ex bis quse proecesse---
tes misericordia vigilel, cxcilclur pictas, .iuoium nuii, indignationem et iram, immissiones per angc-
pariier ei modum viiidiclse paierrtus yiiicaiafftxiiis, los malos, con'vcrsorum;nostrorum astutiain, po-
Ji-.deest qiiod pro prseseniiura laiore liatre nuper ct tenliam, superbiam, fastum, sumptus, ambituin, ct
canoiiico nOslip preces fundo, ul supplicaiili pan- alia qticc lerrOri pauperibus el divilibus sunl er-
datur aditus, coHigalur yagus ci profugus super rori. Yaleie in Domino sanctissiiiii ac beaiissinil
lerram, lie iii saliii salutem aniittal, iti excessu de- Patres.
cedat,: in mora moftera iricurrat" brevi ad se rever- 198 EPISTOLA CXXXIX.
siisipancosdies, quos foris cuin carnaliiiiatfe pue- ADPETRUM DE DACIA,'•
liliier cgii, iii greraio raalris suai spiiitualis multa Hortalur eum ad perfecliora magis ac magis ample-
yiriliter redimere contendit. , ctencla.
poenilcnlia
EPISTOLA CXXXVIH. D Amanlissimo fralri PETROde.-Dacia*-S, Genoveiae
,
AD ABBATEU ClSTERCIENSEM SUBPERSONA CLER1CORUH caiionico, STEPHANUS de S. Geiiovcfa dictus abbas,
CRANDIMONTENSIUiM. deposito Septenlrioiiis frigorC flatiima cbariiaiis ar-
Grates refcrunt pro beneftciis sibi collatis, dere.
;Et si non condigna gratiarum actioiie, pia lamen Solitam'noH soltiiain fraiemitatis et gratioevtibi
nachos professioiiein religiosain emiilere^ ac vota defensio Contra insidias iniinicorum meoriim. >
publice proferre verbis quibusdam coricepiis et (21) Rogat Lundensem archiepiscoptim, utiiepo-
deicrrtiinatis, sciipioque consigii;iis. Scribitur de leiri sUiim Petrum canonicum S. Genovefa? in pa-
K. Sttpliaiio de Mureto fuiidatorc ordinis Giandi- iiiam remeantera aliqua praelatura cohonesiei, quod
itioiilcuss, aiqtieanlea canonico regulari, quoi cum quidem cffeciura cst cum successit aviinculo sno in
seripsissel professioucm siiam in chana, cara capiii Cpisciipalu Roschildeusi, quem, post abiicaioneni
suo imposuii, dicens: < OmnipoLens et miscricors Lschill!, ciiirt Luridensi priinaiii, cx dispeusalione
Deus, egoifaier Stephanus promillo tihi ine aniodo sunimi pontilicis, lenuerai.
Scrvilurum iu hac ercnio in iide calholica, el pro- (22) Htinc locum desumpsil cx Rcgnla S. Augitsi.
picr-lioc poiio cliartara istani super capiit raeiim, cl cap. 10: <.Qtiod si inoVmii vos cxcessisse seniiiis,
aniiuliiiiiisliiin in diglio raeo, ul in die ohitus mci IIOIIavolvis cxigilurul a vobis subtliiis veiiiatn po-
sil mihi houc proniissio et hoecchaiia sculuin ct sitileiis.
49.1 EPISTOL.E. — PARS II. AN. 1177-1192. 122
rescrvivmus amkitiam iideli memoria, nec luam A 200 pariem viscerum nicorum in sacrilicio Do-
corapensauies absenliain, nee loaga lerrarum spaiia raini offerri, et uiiicuin filium mcuni tanquara col-
facili saltii desiderii iranseunlcs. His affecluuni pas- ligaium cum Isaac iniiifliii super allare, necdmn
sibus occurrunt sibi culiores el iliscipuii chariiatis, tamen palieiitiani sive obcdieiiliani Abrahoe iniitari
sollieiludiiiem suain solanlur, negligentiam negli- possum vel assequi; quia et maternus excludii
gunl, iristiliam fugani, et artilicioso quodam naturse aiiirans, el sexus in me femineus non adiniuit.
colloquio sihi conlnbulanlur absentes. Currant inler Inier hos ileraii paiius dolores el aniiqui puerperii
nos hoec religiosa coinincrcia, el quod invidel cora- renovalas anguslias, nihil csl quod consolaiioni
ineanlium rarilas, communio suppleat voltintaluin. mese sufiiciat, nisi taniuni crucis el passionis Do-
Congaudemus libi quod, deposila veiuslae nativitatis minicoe raemoria, pro cujus exaltaiione et honore
avita barbaric, lolus in Clirislianam moriiui com- lantoe in lcrris glorise filius in hac peregrinalione
positionem niansueveris, el qnod jEthiopes muta- sese proposuil pati, et si necesse fueril, cum Do-
lione nigelloe pellis facere non possunt, candida riiino crucifigi. Peccat in Dei Filium, peccat in
glacialis Danesinarchioc progenies (25) in te paiiler Spirilum sanciuin, qui iu lara devoia el religiosa
et de lc sibi gaudci fuisse collaluni. His accedunl ejus absentia regnum ipsins in aliquo perturbal, ct
rcgularis observamiae disciplina, qua irobutus es in R in aliura slaliim coniemlil involvere, vel perniiltil,
rlauslro^.sacfoe Scfiptursc doclrina, quain in scholis quam in eo quo pacificus ejus egiessus sttb quodam
didicisii. Exulroque malulinum el ycsperiinum sa- solalio populum sibi subditum rcddidit minus flen-
cfificiuiu offcrcmli Deo volunlas lua hona el bene- l.em. Haec idco, Paier, vobis scribo, quoiiiara spe-
placcns et perfecia. Hoecin seiaic lua (eneia tenere .cialiier Cura rcgni niilii injiincia malcrnum tnovet
le voliiiiius.-Juveiiiuicm luam juvat nos iti hoc pro- ct mortcl auirauin meuni, ut provida solllciludino
feciu proficisci. Dies exlremostuos si 199 conii- videain, ne vcl circa ecclesias, vel cii'ra priucipcs
gerit anuis senesccre, non conlingai aniinis sc raajores seu miiiores, civilaies, oppida, vel popu-
nescire. Inierira de slatu tuo solliciii per uutiiiuni lum imroulentur aliqua, quibus devota pcregriuatio
vcl pcr epistolaui cenificari desideramus quid agas, filii mei regis indignari debeal aut lurbari. Proinde
quid agant lui circa le, quid el uos sperare debca- rogo el obsecro, et tauquara devota filia Roniaiise
mus vel de reditu ad uos, vel de redditu apud Ecclesioe fidelilcr consulo, ul negotium Turonensis
tuos (21). Salulanl te onines fratres noslri coin- el Duleusis Ecclesise usque ad redilum regis, quem
mimi desiderio, de le spcranles prospera, tt- desidcraraus et speramus in Doraino, differatur, el
menies adversa. Valevui voIumuSj,velis ut valea- „ Turonensis Eccltsia, quoe unum e prsecipuis mem-
nius. bris coroiiou regise inaximuro iiiler alias obiinet
EPISTOLA CXL. locriro, de palronatu regio gaudeal, ncc Dolensium
# ADDOMINUM PAPAM SUBPERSONA REG1N.4S doleat vcl iinpetu vel incursti. Nec enira patieutcr
FRANCOBUM (25). - ^ suslinere poteril peregriniis nosier per Dei gratiam
Bogal ut diffcrat judiciuni ferre in negotio arcliiepi- fortis adhuc el potens, ncc regni principes oequis
scopi 'furonensis el episcopi Dolensis usque ad oculis aspicient sub aliodiscriraine jura ecclesiarum
redilum regis. suarura currere, quoe lempore bonoe memcrioe
Maierno compellor affeclu, per succcdentes sin- patris sni rcgis 201 Ludovici, vel suo Iiaclenus
gularum lapsus liorarura, in absenlia fiiii raei rcgis piocesseruni, nec aliquo roodo permillent melro-
Francoruin nova quocdam recenliaque perpeli vul- poliiainiiHminoiis Rritaunise subquadaro prodigiosa
uera, et meam ipsitis auimam peiiraiiseiinicin gla- facie superbire, vel cum Jano bicipilem (26), vel
dium conlinuis scntire roomeutis. Viderc niihi vidcor Cenlauio bifrontem (27).
(25) Regnum .Jaiiesniarcliioeseu Dacioeseu D.i D lippns aulu discesstmi suuin eoiulidil : < Volumus
niae, liiseniinoirtiiibusnoriiiiiibusafiiciitir, iu Oceani iuqiiit, el proecipiirtiis, ui cliarissiraa nialer nosira
sepienirioualis peiiinsula, quani oliin. Cyrabri liabi- A. regina sianiat cuiu charissinio avunculo noslro
laiunt, consliiuilur. Illud Saxo giammalicus ejus et "lideli Guillelmo Remensi archiepiscopo singulis
incola cleganler, ut solet, sic describ.i: < Dania qualuor meiisibus untiin diein Parisius, in quo au-
mcdio pelagi fiuctibus intercisa paucas solidi coni- dianl clamores ho.ninuin regni nosiri, el ibi eos
iiuiquc iractus paries habel, quas lanta uudaruui (iuiaiit ad honorein Dei el uiililaiem regni. > De
iuierrupiio, provaria freli obliquitate discriuiiiiai. > hac autem regis peregiinalione agitur in inilio hu-
Vocatur aulcra glacialis quia ejus plaga septeutrio- jus epistohe, etc.
nalis vclienieiiiioii riget frigore. (26) Janum pinxerunl antiqni bifronlem.ejusque
(24) Juvat hic meminisse cortim quue scripserat ligurara apposuerunl Roniaiii in priinis suis nura-
Stephaiius Lundensi archiepiscopo Petri avunculo, mis quos asses vocarunl. Fuil auteni Janus rex
episi. 157, ui ipsi aliquaiu proelaluram procurct Latif aiitiquissiraus, ac in fuluris prsevidendis sa-
apud suos in Daniu: regno. gacissiinus, ideoque ipsi dupiiceni vullum effinxe-
(25) Adeloescilicei uxoris Ludoviei jiiiiioris, ma- runl.
tris Philippi Augusii, cui regui adiniuislrationera- (27) Alibi vocat biformeiii, el reclius : ejus enim
coiiiiuisit, cuin in paries iransmarinas profecliis csl pars.supei'ior crai hominis, inferior vero equi. Oc- .
anuo -1190,quo scripia videlur hsecepisiola. Iloruni casionciii auieui ejusinodi inoiislrura fingendi arri-
ineiiiioneui lacil Rigordus in lesianieuio quod Phi- pueruiil
425 STEPIlANl TORNACENSISEPISCOPI 1U
202 EPISTOIA CXLl. H vcrans ciim aposlolis in commiiiiione panis (34), et
A
ABH.REMENSEM DF.CANUM. 'oraliohe, ei iri sociali"comraiiiiioiie sacfaiiieriialeni
H, rlalur ul vilw coinmunis normntn, cjumhucUsqtie. proefereiis, majoiibus erat speVlhculiini, minorihiis
in Ecclesia Bemetui persevcrabat, ab ea exlorrcm dociimcntum. Ex reliquiis regularium iuslitutio-
fieri non sinat. : :num (35) duo sibi locri delinucraiit, cceiiaciihnn
Vencrabili el disCrclO -'MagislfoR, Reinensi De- refeciiOnis et tlomiim somni, in altero casiigaiam
cano (28) STEPHANUS de S. Genovefa, saluieni el de- sequeiiies absiineritiarti, in altefocamliiiatain ron-
bitani ariliqiiis Palribus fevereniiara! liiieniiaraobservanles. Procedenlibus urtaniiiiiler
Sustinete niodicum quid iiisipieniise riieae, Paiefy/ de rtiissa ad mcrisam, de spiriiuali refectione ad
cl sacerdos roagnus ptisjlli hoiriiiiis (29) eoinmorik cpi poralem j proemissa invocatioiie Dominica (50),
tofiuin lion conlemnai. Exiii serino intef:pluies, el signo benedictiortis snper cibiim exienso (57) re-
qnod anliqtia Palruni vcsligia (50) sacfis inslilul.i ficiebani 203 'cpnvivie DoiiiiiiT.^minus''venfferii
conciliis (51), ei a gloriosa haclenus Remeiisi quain meniciii, sdnaniecis per minisiefium lecto*
Ecclesia diuiius observata quidain cx vijbi.svihimii* ris (58) divino eloquio, nlihc admoriendo pfsecepljs,
tare conlcraJiini, laiiiinamqiie aiirearii (52) religiesse DUnc probibilionibns Cocfcerido, inlerduni adi-
coiisneludinis, qiioein ffonie ccclesiie mctfopoleos gendoininis ct lerforibiis, norinunqualri biaiidicndo
apposita lucct oiiinihiis qiii iri regiio suni, quadairt coiisolalionibiis et proiiiisisis. 0 felices epulse, qi'.;c-
siiigiilafilate (53) stiiileaiii deicfe , dejjccre , coii- non crapiilam provocoiil.sed sobrictali dcscrviuf.i,
culcarc. Sirigiilari qiiodampfivilcgio seileslienicii-. ct posiqiiam sumptoe fiici'iiii, gfafafuiii actione
sis itiieralias Galliaruni ecclesias cmii.ebat, pcisc- claudiiniur (59), dereliriquentes panoefibus alirao-
rimt. Alii aiilem ipsum Noe., yel saliem cjus jilium clesioe Rcinensis omnes regularcs insiiiuiiones,
Japheium fnisse dixeruni, qui duas gcslavii farics, quarum magnamparlem jani dimisefant duabus
quod tliiplicrni viderit iiiuii<lum,illiiin scilicetqui soliim retcniis, scilicet.vita cpmmuni in refeclorio,
iicriii. aquis diluvii, et siltefumpbstea .lenovaiura. el noctiiriiO soinno in dorniilorio.
Janns aiilein quisquis illc fnerit, lempluiri habiiit • . (56/Semper mos fuit apud CliiistianOs Derim
. Ilomm,- quoi.l Icnipore pacis claudebaliir, el belli invocare anle refeclionem. Terinllianus enim di-
aperiebaliir. Iu noslro iiiimiuoruin -cyineliartiiio cit: t Non priusdiscumbilur quaiii oralio adDenm
iimiiii lialienius Ncroiiis, in cujus adversa parte prsegtisietur, > Ilicronymus ex Philone dicil de Es-
ceniiiur lior.leinpliim ciim isia opigraplie : senis seu nriiiiis EcclesioeAlexandrinie Chrisliani» :
PuceterramariquepqrlaJ.uniimclvsit. < In mensis a Dei landibus ausp;cari coiiViviiirti.>
Aliqui liiixerunl eliain Jaiiiun. .qiiadrifroiilem , (37) 1<Ie..t signo crucis, quod 1'uitseraper usita-
existiraariiiaque euindeni cssc cii.msole, cui quatuor C iiini apii'1 Chrislianos anieqiiam cibuni sumerent,
vUlliis assigiiaruiit, ui a qiiatiior vc.itis qiiaiiior teste Origene, in Job, Jib. ii : < Est vidclicel hoe
orbis plagas intiterclur. veniiii, cuui inanilucanius vel bibinius, fidei ine-
mores fiierimus, si (erribi)e riomen ejus invocave-
rimus, si iiosuieiipsoi vel cibiiin vel pottim nosiruin
pucriint poetoc, quod Centanri fiiessalioe populi signo venerabilis crucis Chrisii signaveriraus. >
co-periiilprinii equos doniare, cx iis pugiiare, aiqne Et Gregorius Nazianzenus adversus Jillianum ait:
ila illis odhoerere, et ad arbiiriuui cos movere \i- < Ferunl qiiosdara eoriim qui ad hoc nefas idolola-
debaiittir, quasi ipsimet essent eqiii, ex hoc byp- liioe, errore atque ignoraiiija prolapsi fuerant,
pocenlariri (liclisiirtliidcm populi. Virgilius vi jEnei- posiqtiam eo adrnisso doinuni se recepissent,sodales
dos vocaiCenlalifos biforraes; cpnvicloresqiie suos nierisa!ipariicipes babnisse,
inistumque genvs prolesqnebifqrmis, deinde conviVio ad c<in«uetam frigida: polalionem
qtiod eliam legiiur iu aliera epist. Slepliani noslri. progresso, non secus ac si nihil gravius iis acci-
(28) Capitulura cctiesise 6. MaiioeReiiiensis rege- tlissei, ad aquse pocnliiin sublaiis oculis Cbristuin
baltrr olim per prsepositos, pcnes quos oiiinis incrat cimi criicis signo appellasse. >
nuctorilas, tain in spinliialibus qiiarain lempora- (3S) Rrgula S. Aug. praecipit ut lectio fiat in
libus; noiiiiullos lamen habebaui sub se decanos, mciisa, hisverbis : tljuod voljissecunduni consue-
qui obsciyartiise rcgulari et disciplinoecustodise ili- itidiuein legiuif, sine tuinultu et contentionibus
Mgilabaiil. Iloc maiiifesiuiii esi in fegulis illis quas audiie, nec spToevobis fauces sumant cibuni, sed
liatlitlit Ebbo lieineiisis archiepiscOpiis, niunei iiiii tj-el
r aiires esuriant Dei verbuni. > Et; conciliuni
ccclcsioc si.ise adminisiris, qme ad calceiii "pjieriirii'.;
; Aquisgraiiiiiii sub Ludoyico Pio, can. nliimo, all.
Flodpardi fueriinl apposiloe. de canonicis : < Quibus etiam in refectoiio cpme-
(29);Ex hoc loco ct aliis colligituf: Sleplianuni dentibus.ac. religiose siJenliuin .teiieiiiibus eonti-
nOsirum liiisse pafvse staiurie 1: episiola eiiiri) ;il- iuialini leguttir lectio.'">In Vita Alciiini legltur de
Irra yocal se ptlsilhim lioiiiiiiioionen), Iioiiiinein Egberlo ejus iiiagisiro quod < vespertiiia appfopin-
paivnliim et exiguum. quanie hora,praelei' Quadragesimam inaxinie, oinni
(50) Scilicet th vila commiini , et observanliis teiiiporo ianf oeslatis quaiii hiemis, parcuni; cum
regiilaribiis, quoe-ditf vigiiefaiii in hac ccelesia snis, digne taiiien prxparaluin suniebat cibuin,
caihedrali.' '; ''-liiigiise;iion parcerts lecioiis, ulroque ul rclice-i
(5l|Scilicel MogHiiiino,Turoneiisi, Cabilpnensi, -"feiiiiir paue. >
AiLijlensi,
' Meldeiisicl Aquisgiartensi. (59)Solebaril ctiaiii priniiChrisiiaiii.pia adDciim
(52) Alluditad laniiiiain illara aufeam ,'quara in oratione e.iiain. sua convivia claiidere. lloc ,ait
fionle gerebal sacerdos iiiagnus MPsaicoelegis, ut Tei-iu!liaiiiishis verbis : tMa,ne oraiio couviviuui
babelur Exodi XXVIII. (liriinii, inde discedituf. > Et Philq de Esseiiis,
in
(55) Ui eain inducanl soecularein vilaui, qiiara loq-iens de convivii praesidc dicil : <Tum jlle a.s-
episl. 85 vocat siiiguTjritateim siiigeu.s hynitiuiii iii iaudem Dei priiniis caiiii, .qtiod
<54)lnielligil liiensain coraraunera, quaiii adhuc eiiam Cliiislum observasse iu Ccena discinins ex
fieqiieniabani in refecloiio. -Evangelio-:Hymno diclu cxteiuiil in tnonicmOliveii
(55) Observaranl ergo canonici caihedrales cc- (Mattli. x.wi). >
425 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1192. 42«
riiam corporalem, et convivis suis spirilualem A Parisiensis civilas docliiiiara (43), Remensis Ec-
frusturn servantes! In his et atiis observanliis clesia disciplinam "(44). Jlla ntiumque retinet quotl
regularibus incedebat Remensis Ecclesia, terribilis inceepit; boecsi declinare coeperii, periculo proxiraa
ul caslrorum acies ordinata, amabilis suis, admi- est, etnon longe a lapsn. Occnrrite, Paier, expaii-
rabilis alieuis. Si hsec immuiari cceperint (40), quid sis brachiis el aperiis visceribus perniciosoe novi-
dicet germana" ejus loco et ordine Germania (41), lali (45) resistile , et virilerii animum, qucm de
quae inter alias insiiluiiones ecclesiaslicas refe- vobis opinio proedicabal coinmunis (46), erigile in
ctionis adhuc el quieiis fralernam communionem cerlamen, ne juvenluii singulariler, ul non dicam
sic observat, ut raodernam dissolulionem non ad- sseculariier vivere volenli, decanus seiiescens pbe-
niittal (42)? Ciamabil vel compaliens vel insultans : diat, ne, quod absil! alicujus gloriolae favore vel
Quomodo obscuratum 'esl aurum, mutaius est color affeciu quispiam 204 conculcet in terra famam
oplimus ? (Thren. iv.) Claroabunl et Gallicansc Ec- vestfani, et gloriam vestram in pulverem dedtical.
clesise, dispensalionis levamen libenlius admit- Scio inansuetudinem doiniui mei Reinensis archi-
lenles quam ausleritaiis rigorem : < Ecce Remensis episcopi lanlain esse, ul cuiin charitale, quoe omnia
Ecclesiafactaest qtiasi una ex nobis, consoriio suo suJTeii, omnia suslinel, voiuniaii liliofum cito cedai,
verecundiam iiostram opeiiens," auctorilate sua Biaxinie cum generalis Ecclesioe Gallicanoo consue-
licgligeniiani nostram defendcns. > Uterque cantus ludo singulares portiones canonicis suis disiri-
isie epiiaphium poiius quam epiihalamium est di- buendas concedat, el approbet, el summi pontificis
ceiidum. Usurpabant sibi hactenus, nec immerilo, auclorilas non reclamel. Sed iierum scio lanlam
(40) Scripsil hanc cpistolam Stephanus, qua (45) Liuerre enim mtillum floruerunt hoc ocvoin
tiorlareltir decanum Reraenscm , ut ipse se oppo- academia Parisiensi, ubi iindique lerrarum schota-
nerei quibusdam Ecclesix su:e canonicis, qui ju- res conlliiebanl. HODCliabct Rigordus in Vila Phi-
giitii regularis observanlhe, quani liaclenus serva- Jippi Augusli': < ln diebus illis studium lilteraruni
verant, exculere leniabani, el mensam corarauncm flu.rebat Parisiis; nec legimus fanlam fuisse sclio-
dissolvere volebanl, ul privatam in doinibus suis laruiii frequenliam Alhenis vel jEgypli vel in qua-
agerent vilam. Prseter lianc auteni epislolam tres libet parte mundi, quanlo locum prsedictum stu-
alioeejusdeiii arguraenli iiiveninnlur in chartophy- dendi gralia incolebat, etc. Ciim ilaque in eadem
lacio ejusdera Ecclesioe Reniensis, quse inscribunfur nobilissima civitate non inotio de irivio et qua-
pro refeclorio, quaruin tina est Alexand. III papop, drivio, verum el de quoeslionibus juris canonici et
altera abbalis Saucti 'Vicioris, tertia vefo lnno- civilis, et de ea facullate quse sanandis corporibus
ceniii 111suinni ponlificis, quam hic ex parle de- ct sanitalibus conservandis scripta est, plena et
scribo : < Accepimus, quod in eadem Ecclesia hsec Q ( perfecia inveniretur doclrina , sacram pagiuam et
luit consueludo servaia, quod uuiversis canonicis quoestiones theologicas docebanl. >
eiuntim erat rcfeciorium, el mensa coramuiiis, in (44) Ila religiose observarant semper canonici
quo, etsi iion omnibus diebus singuli, omnibus ta- Remenses regularem disciplinam, ni severiori cal-
uieii diebus cauonicorum aliqui comedebant, eic. culo processerint in delinquentes. Duo exempla
Licet auiem adhuc in eadera Ecclesia salis honesie .commemoral auctor prselaudatus in sua liemensi
procd|cta serveniur, iu frequenlalione tainen mensae Tabula chronologica , nonnuilorum scilicet cano-
communis vos exhibeiis non modicum negligenles, nicorum, qui cura in Regnlam et roajoruro rilus
cum nec oinnibus vobis, uec oinuibus diebus, scd peccassent, publice correpti, in capilulo vapula-
ceriis aliquibus coininuni rcfeclorio niiiiislretur, runt, quorum unus eral Radbolbns seu Rolardus,
factumque sit per iicgiigenliani vesirara inierpola- ex regali genere orlus, et ad episcopatum Caialau-
tura, quod esse coniiiiuuin proedecessorum vesiro- nensem eleclus. Is cum interfuisset exsequiis B. AI-
1'ura leinporibus coiisueverat. > Ex hac epislola berti Leodiensis episcopi in sua Ecclesia Remensi
apparel qua ralione vita coinniunis ab Ecclesia facljs, cum lurba nobilitim el iion in vesie decenti
Reinensi sensini exsulaverit. Prirao enim cuin in cuni concanonicis suis, exsequiis peraclis, decairas,
ea vigeret regularis disciplina, singulis diebus ut refert Canlipratensis, lib. n, cap. 39, < convo-
oranes in refeciorio cibum suraebani. Secundo, re- cavit capiiuluin, et Radboldura objurgans, dixit:
frigescente charitate, eisi unaquaque die adessenl Surgile el salisfacialis Ecclesioc, et dorsuni ad
noniiulli, nuilii lamen aberanl. Terlio neque. omnes disciplinara coram fralribus prseparaie, eo quod
neque aliqui singulis diebus, sed soleranioribus .p. sine veste nupiiali chortim cum canonicis contra
tantum refecloriura ffequenlabant, faciuinque esl Regulam iniroistis. Nec mora surgens et procura-
hoc niodo interpolatum, quod contirtuum esse con- bens electus (Calalaunensis) vestes cxuii, et aiiianu
sueverat. Tandem vitam communem a tot sseculis decani validissimam disciplinam accepit : qua ac-
inler eos obseryalam abjecerunl, quod accidisse cepta elecius vesiibus reindutus erexitse et decano
anno 1201 noiat Peirus Cocquault canonicus et curo maxiina oris gralia coram oronibus dixit :
eflicialis Remensis in Tabula sua chronologica, ubi Gratias ago Deo el palronse Remensis Ecclesioe ejns
dicil ipsos deseruisse < viiam commuiiem aposto- piissirase genitricis, quod le lalcni hic in legiraiiie
licam et angelicain , ul vitara horainum ac ssecula- derelinquo, hinc magis diligam locum istu:n, et iu
ribus curis obnoxiara ducerenl. > sede ista aignam severitatis iiiemoriani vetie.ru-
(41) Ecclesia Remensis dicitur soror Ecclesiarum bor. >
Geniiaiiix loeo, quod esseni propinquoe, el conli- (45) IIoc nomine aflicit ssecularein vilarri, niipci
-nereuiur omnes in Gallia Relgica.Dicitur eiiam inler canonicos caihedrales adraissara.
soror ordine, quod earum pleraeque adiiuc vitam (46) De hoc decano haec scribit Caiitipraleiisis
corarauiie.inagerenl. in loco superius ailegato.: < Solertissinm.ii qiieui-
(42) Uis verbis satis aperle declaral ecclesiarura dam in Reraeusi Ecclesia decanuui, genere Angli-
caihedraliuni soecularisaiionem , ul vocaut, per cuin, ab his qui virum cogiioverunt luisse au.di-
Gailiam esse recenler inductam. Legimus apud viintis qui cauonicos sues pro excessibus virilitei
Caiiiusaium canonicos Tiecenses soeculari loga corrigebal. »
luisse doualos anno 1089, aul circitcr.
PATUOi..CCXI. ,..*'" i!*
K7 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI 4Sg
ipsius honestatera et prudentiam esse, qriod anli- A omni subjcctiorie et devolione plcnam in omnibus
qiiam Remensis Eeclesioedignitalein conservabit in obedienliam.
oranibus; el a conceplo,' nl aiunt, incceptoqne Veterem scissurse Grandimonlensium plagam.sl-
proposito'desistel, si hoc ei cum aliqiiibus de sa- mulala quadam pace sub ulcerosa cieatricelatentem,
ero collegio veslro persuadere vOlueriiis, cl ne de- conversi eorum a verilaie quam promiserani rc-
forracra haiic'novilaiis formam inducat, yel admo- versi, recidiva litigiofumpeslesiiscitareconlerjdunl,
u*r« virililer, vci humiliter supplicare. non; eonfidentes de jusiilia, sed, ut ipsi jactilani,
205-208 EPISTOLA CXLII. ' in corruplela pecunioe et effusione munerum spem
ADGODEFRIDUM ABBATEM S. SATTRl. ponentes. Pcsl dititinos labores, post mullos ad Ec-
Commendal quenidam canonicum.suum. clesiam Romanam ingressus, el inde regressus;
post pnblicaium ordinis eorum, dum per urbes et
$$. Commonilorium misisseur, si de conlempiorio
oppida Jiligapdo •discurrereiil, miserabile specla-
non tiiiierem. Fratefnus lamen urgel affectus, ut
omnibus secreiorum suorum
iioii sileam a bonis, el iicet non invilum invitem, culum ^post denudalaro
dominus rex Francorum
ui suscepium ministerium poliiis onus seslimet qiiam appcllanl cuslodiam,
scipsum hodie Deo sacrificium obtuIil(47), con-
quain lionorem. ln regiiiiine posilis mihi tibique, "j qui vocaiis baronibits suis el ecclesiasticis personis^-
fraier, mulla toleranda sunt, mulla dissimulanda,
cum prudentihus elreligiosis, paries ad concordiam et
pleraque et vindicanda, sed dileclione bomi-
iium et odio viliorum. Quis sa.piens el custodiet pacem-commovit el coromortuil. Comproraissum est
lioc? lnler lisec ouera, so!Iiciludiiies'el pericula ne- ulrinque sub allestaiione -verilaiis, quoe inier rcli-
cesse est nos et praeteriiornin habere memoriam, giosos juramenli vires obtinel, quia formam pacis,
et prseseniiuro gerere curam, et provideiiliam as- qriae coram celsitudine regia concessa fuisset et
stimere fulurorum. Irt hoc ccriaroine posilus ego conscripla, observarent, qui adcrant, et ab eis qui
tccuin ininus de mea snfficientia confido quam de aberar.t inslariler observari facerenlelconsianter ;
itia , plus de mea , quam de Ina perseveranlia 210 concessa est el conscripta, sigilloque regio
«fifiidp. Ofemus interiro Allissimtim, ul qui nos, consignaia, ipso clementissimo rege fidejussorem
licet occuito judicio suo juslo, sive ad coronam, sese cOnslituenle^quod si aliqni deinceps paci lani
sive, quod absit"! ad pcenam in piselaiioriis culiniiie soleraniler celebratoe conlradicere vellent, cis con-
in terra sua recipcrel : qui
consliluil, hobis prsevenienlem gratiam suara contrarius esset, nec eos
feral et sequentem, qua el commissis fralrjbus, vero pacem observarent, eos sub protectione sua
quibns contigil nos prscesse, conlingat et prodesse, C * colligeret, et in lerra sua regio palrocinio coromu-
oi curt) ipsis proficientibus, ad vitam proficiscamur nirel. Recilala suiu hsecin capilulo Grandimontensi,
selernam. Inler hsec preces tibi et universis fralri- e.l apriore, qui quaiitercunque loco iili hodie proe-
bus hoslris dominis meis.affectuosas ftindo, utfra- sidet (48), in manU Biturieensis archiepiscopi, in
et
. ..treni Giibertum canonicum noslrum, qui benevo- verbo veritalis, sub periculo animoesuoefirmata,
ab oraiiibus lam laicis quam clericis sub aliesta-
ieiitiam veslram circa se plurimum coramendat,
lione consiiii firmaniibus hoc proroissum. Ei ecce
-pro amore meo el iractetis benignius,.elplenius subilo ventusab aquilone veniens concussit angulos
diligatis.paralus ad obsequium veslrum ei Ecclesise domus
illius, ut tam prior ille quam conversi cum
vestroe, sicut iotum me offero, sic exhibeo me de-
volum. paucissimis clericis, quos aut blanditiis aut limore
secum deiinent, a iide proraissa non roinus impru-
209 EPIS^TOLACXLIII
S. DlONTSil,S. GEBMANl, S. VJCTORIS ETS. GEN0VEF* denler quam irapudenler .resiJiaiil, el .non verili
ABBATUM ADPAPAMl verilatem corrumpere, sub ijuodani sacrilegio his
MV
Rtddunl rationem de iis quw in negolio Grcmdimon- quae juraverant conlradicant. Fraier Bernardus vir
tensiutn egerunt el stiilueriint. S!mplex./et limens I>eiini,/el recedens a malo/quod
^
"
Sanclissimo dom. et Patri, Dei gralia suinrao laici conceperant, fidei suse seculiis iiilegrilatem,
poniifici, H. S. Dionysii, F. S. Germani, G. S. Vic- cum quingenlis fcrme fralribus, laicorura fraudem
toris, S. S. Genovefoedicii abbates, salulem el cuni non sequitur, promissum serval, aslutiain fugil, per-
(47) Hsec epistola scripla pcrliibeliir anno 1190, bus sanciis se commcndavii; landem cumiacrymis
die S. Joannis BaplisUe, <|ua, ui ait Rigordus : ab oratione surgens, sporiam ei baculnm peregri-
< Philippiis rex ad ecclesiarn beaiissimi maiiyris iialionis de manu GuilleJini Remcnsis archiepiscopi
Dionysii cura maximo coiniiatu venit causa liceniiain avuncnli sui, aposlolicoe sedis legaii, devolissinie
accipiendi. Consueyeraiii eniin anliquilus reges ibidem accepit, deinde super corpora sanctorum duo
Francoruro, quodquandocunque contra hoslesarma slandalia, Galiice Ctendartts, decenler insignita pro
«ipvebartt, vexillum dcsuper allare S. Dionysii pro memoria sanctorttm manyrum cl tulela conlra ini-
luiela secum porlabatil, et in prinia acie pugnalo- micos crucis Chfisii pugnalurus propriis manibus
rum ponebanl *.quod vidcnies adversaiii et cogno- accepil. Demuinoralionibus frairum se commeiidans,
sceiues, leifiii iiiultolies lerga dederuiit. Ideo Cbri- accepia benedictione clayi, el spineoe coronse, et
siianissiiiins rex ante corpora sanclor.um raariyrum sancli Simeonis brachii, recessit. >
Dionysii, Ruslici el Eleiitheiii humiliief super pavi- (48) Prior Grandimoiiiensis tunc lemporis voca-
mentum niarmoreum in oralibne prosiralus, Deo ei baiur Guillelraus Itherii, sulTecius GuiUeimo de
ieatoeVii-glni Marioeei sanctis maiiyribus. el orani- Treynhaco-suflfagiis capiiuli generalis ann» 1188.
429 EPISTOLJE."— PARS II. AN. 1177-1192. 450
fidiam detestatur. Contra ipsum qui fidelis csl in A in confusione clericorum Grandiraoritensium se esse
promisso/et fratres clericos, qui bini vel singuii Isesam el confusam, in protectione et 212 vic.loria
-
per cellnlas lanquain captivi delinenlur, quidarn ipsorum Iseiam sese profitebitur el jucundam. Ro-
conversi fasiu elali, aslu callidi, gloriantes in verbis, gamus sanctam paternilaiem vestram el, quantum
confidentes in muneiibus, ad Ecclesiam Romanam licet filiis, consulimiis patri.ut qui regnum Franco
accesseruui, ui sanctam religionem vestrara, si pos- rum et ecclesias in eo consislentes semper dilexisiis,
sint, circumveuiant, et ccdros quoe in Libano suut, in bac pelitione sua- et exaudialis benevole, et quod
ad vohiniatem suam incutiant el infleclanl. Ad petilur benefice compleatis
commune refugium appellaiionis, in quo dignilas 213 EPISTOLA CXLIV.
EcclesiseRomanoeconsistit, et omiies oppressi refu- AT)DOMIKUM PAPAM. INPERSONA CLERICORUM
giura inveiiiunl, clerici pro se et fratre Bernardo GRANDIMOSTENSIUM.
ante aiiquam senleniise prolaiionem canonice con- Conquerunlur de conversorum sttorum insuliibus. <0;
* Mcerofem filii
volarunt, siculel canonice provocantes, iia et ca- paier aliendal, cujus in facie re-
nonice211 prosequentes, et canonicam senlentiam verenda rcligio mendical gloriam , el verilas intcr-
a vobis vel a delegalis judicibus secundum sacros venium. Gralis offert sancla dileciio veslra quod
cahbnesexspeclanles. Non moveal vos, Paler sancie, debeiur singulis, ut ex eodem tbrono juslitiae, et
confusus Iaicofum clamor conira clericos inclusos, consolationem habeanl hurailes, el confusionem su-
ne conlra sessorem murmurel asina, ne glorieiur pe.rbi. Id experli surous in nobis, Pater, auxilii
serra contra euin qui lenet eam, nec idiola doceat consiliique mullorum experles, quorum gratiam
clericum litieras, nec laicus imperet sacerdotalia conversi nostri (50) venari potius inlendunt pe-
sacerdoli. Ciamat pro clericis el pro fratre B. qui cunia quam innocenlia venerari, confidentes in ho-
pro justilia indesinenter pugnat in auribus Domini mine, et ponenles carnem brachium suum. Male-
Sabaolh; clainal el in sacris auribus vesiris Chri- dicli prophelici veriiatem non verentur, armanl et
siianissimus consanguineus vesler rex Fraiicorura, animanl principes hujus sseculi, plebem sollicilaiii,
qui sanguinem sutiin, cujus paiiiceps eslis, quoli- quosdam eliam ex episcopis attenlani, ril quos ex
die pro Chrislo effundit, ut forinam pacis quoe per ccllulis noslris per violenliam ejecerunt, ne ecs
ipsura concessa, conscripta et confirraala, el posl- monasteria recipianl, ne ecclesioe tueanlur ,,nie ';
modum sacrilcgio perfidorum violala est, facialis quamvis indignum, paslorem (51) lanien siiurii, cum
ohseryari, appellalioncm per clericos faciarn, ulpote niultitudine clericorura fralrum plus quam numero
canonicam recipi, laicos sedilionarios et contra- C ( ducenlorum non lam fraudutenter quam violenler
diclionis filios, Philippum de Bellomonte el com- expulerunt confuso clamore el errore vulgariysub-
plices ejus non admilli, sententiam a priore, cujus siituentes alium (52), qui ncc decedentisuccederei,
pravus ingrossus el pessiroa conversalio dicilur iiec cedenti. In his oranibiis non est aversus luror
prsepostere ei prsepropere iu clcricos Jalam irritari, eorum, sed usque adeo manus eorum exlenta, ut
cellas Grandimonlertses, quoe in lerra ipsius sttnt per poieriliam sseculariuniquos in sui favorem illi-
' ordinalioni frairis B. et episcopi Parisiensis (49), et citis ariibus el pecuniario quoestu cpnciliare nou
aliorum prudentium ei religiosorum virorum com- cessanl, calainum in nobis conterere, el liiiuin f;i-
iiiilli. Si auciorilale veslra hsec acla fuerint, gau- migans exsiinguere per fas et nefas lmmisericor- '
debit super hoc aninia doraiiii regis, qui quolidie diier elaborenl. Unica post Deum spes noslra,
pro . Chfisto pugnal, et quasi a regno pro cruce paler, in proraotione214 êsira (55) consistil, ut
Christi exsulat, gaudebit el gratias vobis agel, cujus in negotio prius exstilil adjaccns voluntas bona
Ecclesiam Rouianam et allollens proeconiis, el se- elbeneplacensel perfecta, quanlum lieet etexpeiit,
cundum vesligia Palrum suoruin in necessilalibus polestas commissa perficere invenial, el facial con-
ejus et recipiens et honorans. Si aliler, quod absii! summare. Computrescat circa vos, si placet, jugum
factuin fuerit, liraendura ne exciietur indignaiio ^' laicoruin a facie olei (54) yestri, ut nec Eliezer do-
ejus, et fidei pro qua mililat rainus deferat, minus niinelur Abrahse (55), nec Saram contemnal Agar,
suam devotionem Ecclesise Romansecxhibeal, niintts ncc idiota conteinnat clericum , nec laicus imperet
obediens existat. Et quoniam tola Gallicana Ecclesia sacerdoti. Dejectum resliluite, juvale pusillaniroem,
(49) Eo tempore Maurilius sedem Parisiensem di- lionisUrbaniad summuraponiificaium.penes qnein,

gnissime occupabat, vir siqnidem pielale, doclrina, cura adhuc essei cardinalis, hoc ipsum Grandiiiioii-
c&terisqne doiibus tiarissimus, ul jam supra adno- lensium negoiiuiu fueralagitaium, paftesqueprioris
tavimus. contra conversoiura injurias sustinuerai.
. (50) Agit de conversis ordinis Grandimonlensis, (54) Esi modus loquemli usiialus in Scriptura
de quibns supcrius disseruit. sacra, lsai;e scilicei x, quo significatur facilitas quse
(Si)-liis verbis coliigitur episiolara istam sc.ripiam incuinbil alicui, ut se a gravi negolio expedial. Me-
esse noiiiine Bernardl prioris monasierii Grantli- lapliora ducia a jugobouui, quod soepius oleosuper-
montensis, a couversis suis rebeliibus ejecii ciira fusum, landero pulrescil, et facile runipitur ac dis-
cicleris suis elericis eorum vi pariier oppressis. solvitur.
(52) Fratrem scilicet Siephaiium de qtio senno (55) Hoc est, servus iraperet domino, alludilquo
liaheiiir epist. 156. -ad id quod iegitur Genesis xv, de Abraliaiu ct vcr-
(53) Videiur scripla hoec epistola lniuo promo- nactilo ejus Eliczer.
451 STEPIIAiNl TORNACUNSISEPISCOPI i>2
refovete flebilem et pasiorem percussum, sananles A nec rccidiva consirailis per.iirbaiion.is indicia falsis
ilespcctas pves gregis, inea pace ad caulas reducile, persiiasionibus adraillas. i.-Super rauneribus a-lo
urqui subesse debcni, dii.cendos sc itUclligaiii et traiismissis giatias ago iil)i,-graiias Irairum sin-
doccndos. gnli, gratias univcrsi. Prospere per Dei gratiam
circa nos ac fralres nostros succedunt omnia , cum
215 EPlSTOLA CXLV.
necessariis abunderaus, cl cx religiosa frairunt
ADPETRUM DE DACIA (56).
sanclaque conversatioiie spirituaiia lemporalibus.
Eum ceriiorem facit de fralrum benevolenliu.
respondeanl et occurraiil. Augeiur fralrum nume-
% Charissimo el amanlissimo fratri el amico PETRO, rus, renovaiiliir oetlificia,
salmera et muliiplicanlurpossessio-
STEPHAXDS S. Genovefae dictus ablias, nes , el, quod majtis est, pax et tranquillilas intcr
sinceram , yelinl nolint invidi, dilectionem. fratres, disciplinoe regularis observaniia, in officiis
Doleo super le, frater mi, amabilis valdc super ecclesiasticis devoia conlentio , et cor.im Deo com-
amorera Jonathoe, quod ad unius falsi rumusculi rociidal eoniiii secrelam conscieiiiiam, ct coram
soniiiii turbatus es^, el loculus, cum ex anicacia homlnibus sccurain fainani. Spcrantcs de Dei
conversaiione lua credarous munlera luara pru- misericordia, qui facit nos abundare supra id quani
denlia discrelam, forlitudine conslantein, juslitia B peiiinus et inlelligiraus, incepimus rcnovare saria
solidam, lemperanlia modeslam. Super htinc qua~ iccta ccclesioenostroe (57) slillicidio proflua, vent-o
ternarium ppsilus tanquam columna immobilis, pervia, veluslale consumpla : novara lignoruni
lioii ianquam artindo venlo agitata, nec adulanlium n.atcfiam comparamus superponendam parietibus ,
fl.itus, nec deirahentium sibilos, ncc delatorum ei 217 tecloplumbeo supponendam. Parieies eliam
comroentiiia snbdolaque verba .'suscipere debuisti. 'nnovamus scclis el politis iapidibus exterius ful-
Ssepenuinerp,psallens et oransfin cubiculo cordis cienies. Polens est Deus providcre operi suraplus
iui dixisti Dominp, ul liberarel animam luam a necessarios, qui mihi el fratribus nostris proposi-
labiis iniquiset a lingua dolpsa. Ecce lingua lerlia|, lum contulit operandi.
qtioe conlurbat fratres, pene movil candelabrum EPISTOLA CXLVI.
Iralernse concordioe luoc de suo ioco, et os quod AD LTJNDENSEM ARCHIEP. ''?*
irienlilum esl non liroens occidcre animairi suam , Sibi
in- gratulalur de Petro canonico suo an episcopa- 0
criinine pessiroo deVractionis aceusavil fralres lumpromoto.
iioceutes et siinplices, qui le sine fraude diligunl, Reverendo Palri et amico A. Lnndensi arclii-
sine simullate recolunl, sine invidia prosequuniur. ' episcopo, Suecioeprimali (58), STEPHANDS de Sancla
J--Cmanla polui ditigenlia et in capitulo el extra ca- Genovefa.
'
pitulum sub aitestaiione obedicnlioe qucesivi.fraler, Dominos el amicos noslros quos videre nou
de verbo illo inalitioso, blasphemo, iniquo ei doloso, possumns, frequenii cogilatione recolimus, fre-
sed nec auclorem inveni, nec cogniloreraauirelaio- quenti dilectione compleciimur, desiderioprosequi-
. lcniicum omnes eladmirantes negarent,elrieganics mur, obsequio veiieramur. Inier ?lios et supra,
mirareiiinr. 216 Prohibui eliam auclorilate, quse singulare nobis erigil iheatruin auctoritas nominis
mihi super eos cpnunissa esl, nelinguas quoe in udo veslri, cujus ci umbraculo consequiinui' refrige-
sur.t, lalibus exponant, ne mansuetudinem tuam riuin.el spectaculo plausura. Fama personatn ve-
rmilliioquio lsedant, ne indignatioiieiri iuam vani- stram praedica!, persona famse vires accomniodat :
luoe illa rccio judicio non menliente de operibus, isla
loquio pfovocent, ne spei noslroe pariier et
fnictus in flore slultiloquio perimant.,, aut exstin- justo medio de nioribus nielienle. Nec hoc dici-
guant. Securus de integritate ipsorum ct dilectione mus ut oleo peccatoris capril veslrum impinguare
securum velimus sacro chrismaie perunctuiii, qui ex pro-
quam erga te sine simtilaiione relijienl,
iefacio quod nec illa quse tibi nialitiose dicta suni, posilo veslro virtuies seraulari debemus, non vir-
dixerunl, nec aliqtia quse le offendcre debeani, D lutibus adulari. Pro fratre nostro charissimo
• facluri sunt aliquando vel diciuri, Rogo cgo qua- clerico, et lilio 218 vestro Pelro preces aliquando
liscUnque praelalus lutis pcr ubcra matris lu;e vobis porreximus, quas in graliarum converlimus
Ecclesioe, i» qua professioncm verbo et scriptp aclionem , quoniaii), ul audivimus, eum sic liono-
fecisli, per merila virginis Genovefst, qnam iiitinic rasiis et onerasiis, ut ei honor non deficiat ex
ililexisli el diligis, per fralrum socialem ac sacra- onere, el onus proficial ex honore. Augeat et Deus
inentalem coraraunioneiii, per ineani qui le sincere gratiam suam, augeat et graliam vestram, ut gra-
diligo : si aliqua penes te est raeiiipria ,ut scrupu- liam pro graiia consecutus , el Deo serviat iri mi-
lus i.sie sic araoveatur a mente lua, a lingua lua, riistris suis, el vobis placeal in niinisleriis vesiris.
a mauu lua, ul nec reliquias cjus in lc relineas , Jocose dixcriin quse sequuntur, et quae non indi-
(56) Videepisl. 139 eH50. (58) Absaloni scilicct, de quo plura siiperius re-
(57) Basilicae scilicelS. GenovefseParisiensis par- lulimus, qui cinii duplici ponlilicalu, infula Ros-
lim a Normannis deslrucia:, parlim velustale colla- childensi scilicet el Lundensi essel insigniius, al-
beniis, quippe qusej-.imper sepiingentos fere annos tcram iiepoli suo Peiro S. Genovefse canonico
duraveral. diinisit.
133 EPlSTOLiE. — PARS II. AN. 1177-1192. 4S4
gnationem provocenl, sed ad misericordiam vos A j bilque, et sumptus piovidebit necessirios qui
invitent. Patres veslri seeundum carnem (59) genr nunquam derelinqtiil in se speranlcs servos- suos.
lili adhuc ritri ac supcrslitione delenli GaUias El quoniam in lanlo opere, sive onere,. siipem
invadenles fortitudine brachii sui, et in rcbore mcndicare compellimur alienam , recurrimus ad
virium suarum urbes, casiella, cseterasque mu- Tiberalitalem veslram, ut qui aliqnando Romanum
nitiones ceperunt; vicos, villas et a£,ros vasta- consuevisiis emere plumbum (63), in coemendo
runt: homines^ alios in praedam et caplivilatem plumbo Anglico el benevolum aperialis-animum,
abduxerunt, alios in ore gladii pcrcusserunl; loca el beneficam exlendalis maiium. IUo plumbo nu-
sancia incendio e| ruina ad solum usque dejece- dantur ecclesise, legunlur islo. Dissimilis nego-
runt. Inter alias, quod sine suspirio et singultu liaiio, cum in illa soepe mcereat.acceplor, in ista
referre non possumus, nec debemus, ecclesiam semper mereatur largitor. Illud liligioso semper
aposlolorum Petri el Pauli, in qua beata virgo Ge- auro rcdimilur, isiud religioso precum preiio
novefa requiescit in corpore (60), regali ope et eomparalur. Fralrem nostrum G.. prsescntiuin la-
opere consiructam musivo (61) inlus et exlra, sicul lorcm misirous, qui et prudenler impleat mantla-
reliquise adhuc testantur, ornalam el depiclaro, tum noslrum , ct fideliter nobisreportet beneficiiini
miserabili concremarunl incendio, nec sacro ioco alienum.
parcentes, nec beaUe virgini, aliisve sanciis qui 220-221 EPISTOLA CXLVIl.
ibi requiescunl, revereiiiiarn exhibentes. Tandera ADVALDEMARUM SLEWJCENSEM EPiscornk
per Dei gratiara barbaries illa anliqua, Chrisliana Plumbum peitl ad ecclesimS. Genovefw reparaiionem
mansueludine mitigata est et mnlata, el seplen- et ornalum-.
lrionaie frigus calore fidei liquefacium, rejeciis Venerabili etilluslri viro-VADELMARO, episcopo do
idolis Creaiorem suum recogr.ovil, parlemque Sclewik (64), fraler STEPHANUS de S. Genovefa,
Gatliarum, quse a Seplenlrioiiis nomir.e JNormahnia. qualiscuuque minisler, saliilem ct curo omui dilu-
dicitur (62), Nores et Daui reiiali in Chrislo sibi ctione fidele obsequium.
et posleris suis reiinenl, inbabiiant el colunt. In Jucundam veslri memoriam reliquil nobis fjisen-
illa persecutione parietes ecclesiee nostroe com- lia veslra, cujus si delectamur reliquiis, iia refici-
bnsli, ei exesi velusiale niinia et corrupiione niur blaadimenlis. Mirabamur senilem maluriialem
lninanlur ruinam, el suspiranl fulciri suslenla- injuvene, episcopalem digiiitatem in futuro an-
culo, et opperiunlur operiri leclo. Comparala est lislile, profundani liumililatcm. in. nobili slirpe,
lignorum materies superponenda refeclis parieti- C ( raunificenliam liberalem,, in scliolastico, socialem-
bus,etIamiiiis219rlumbeissupponenda.Speramus affabiliiatem in sanguine regio, Gallicanam elegau-
in Domino, quia qui ccepil opus ,. perficiet solida- tiam in seplenirionali viro. Non credimns in vobis
(59) Normanni scilicet, populi septentrionales , iii Ffancia , S. Remigii Remensis, el aiiis. '•
qui ex Dania, Suecia cselerisque plagis adjacenti- (62) Posiraulta Normannoruni incendia,coedcsquc
bus, soepius Galliam sub niediura el finem noni perGalliani perpelralas , Carolus dictus Siraplex ,
sseculi iinpeluin fecerunl, omnesque ecclesias et videns se esseimparem ad resislendum geiilis illius
loca pia ferro et face devastaverunt. liiter ea. feritali, pacem cum ea iniit hac potissirauin condi-
maxime nionasleriuiii S. GenovefaeParisiensis. lioiic ut Chrisium coleret. Quamobrem illoiuiii
(60) Haec ecclesia fundala fuit juxta Parisios ; princeps noiiiine Rollo lavacro-.regenerationis in-
a ClodovoeoGaJIiarum rege, circa annuni 608., ut iiiictus, mulaio iiomine in Robertum, accepil in
adimpleret voliiui, quod, suadenie Cloiilde piis- uxoreni Gissam regis iiliam, el ciim ea iu doiem...
sima regina, fuderat, dicens , tesie auclore gesto- Ncuslriam pr.ovinciaiii, .qtise ex hdc Norraanniae
ruin regum Francise : < Fiatur ecclesia bcatoruni nomen sortiia esi._.
aposlolorum",' dinn , auxilianle Deo, reveiiimur, > (63),Alliidit ad pluinbura. buliarura aposloiica-
e bello scilicet conlra Goihos qui Aquiianiam derum, quo dicit nutlari sui terapoiis ecclesias, id est
vastabant. Corpus autera B. Genovcfoe virgiuis ini lanio pretio comparari, ut proelati ecclesiarum ad
ea conditum esl, ul uolat Gregorius Turoneiisis, , r, peiiuriain redigerenlur. ln aniuio aulem hahebat...
sepulcrumque ejus , quod usque hodie in ea inira- piumbo cooperire ecclfisiam S. Genovefoe, sed ad id„
culis undique coruscat, niaiiifestissime conviiicit. iinpares fuereejus factillates..;
, (61) Musiva opera seu mosaiea ,, ea stint qttoei (.61) Fuil Valdeinarus regio apud Danos orltis
lessellata et seclila vocal Suelonius in Jnlip, cap. sanguine, in episcopatura Slewicensem assuinpuis,
4.6 : « In expedilionibus lesselJala el fictilia payir scd cutii regni poriionem sibi assigiiari peterei, iu-
raeiila circumlulit. > Et Seneca.epist. 86 : < Paup.er cidil in regis ininiicilias, ob quas 'epjscopatuiii tli-
sibi videtur ac sordidus,, nisi parietes magnis et raiileie coaclus esi, juramcnioeiiam prsestito (ui o
speciosis orbibus effulserinl, nisi Alexaiidrina carcere se eximeret) niinquam se eo iu loco inaiisti-
marmOra Niimidialis crusiis disiincia sint, iiisi ruin, in quo, regi suspecius forci, Bonoiiiam se ru-
iilis undique operosa et in picturoe nioduni yariata cepit, ubi siudiis operara dedil. Ai cuin anno 1207
circumjiiio prselexilur. > S._ Aug, item , lib. xvi^ Hai-tonicus, Bremensis archiepiscopus, fato.fiincius
De civilate Dei,. cap. 8.: < Caetera. homiuuin vel fuissei, ipse Vadelmarus in ejus locuin a Breiueu-
quasi hominura genera quse in maritidiia platea sibus eligilur, spretis uimen liamburgeiisium votis,
Carlhagiiiisuiusivo picla sunt. > Yiiruvius, cap. 1,. qui iu electione Breraensis archiepiscopi suffrag a
liieraiuit a se visas hujusmodi paviineiilorura reli- ierre coiisueverani, undegravis oiia est contiovei-
<
quias, in qiiibus lessellala marinora, minutilis sia inter eos, de qua igiiur in epistola 158 et 159,
fcibisnon majoia piscium el aliarum rerum efligies lib. i episiolarum liinoccnii III. ilsec fusius eii.uu
variis coloribtis grapbice imiianiur. > Ejusmodi pa- nanal Meursius in Uisl. Danka, Iib, ii, sub lineiu
viraenia cernere adhuc iicei iu basilicisS. Dionysii '"auni 1207.
*>5 STEPIIANI TORNACENSIS EPISCOPI 436
honores mnlasse mofes, quos pcr Dei gfatiam ria- A si]davimiis,'et-sudamus (67),ita pugnantes, rion
tura vobis poiius contulit qiiam forluna. Ex his quasi qui" aerem verberaiis, Ct cufrenles non quasi
confideniiam assumpsiriius scribendi vobis, et at- iu iricerluiii. De slatu vestro incerli, de nostro vos
trita, ui aiunt, frontesirie meiilis nostfis beneficium ceriificamus, scientes quia et gaudere ctim gauden-
aliquod postnlandi. Id solura in pclilione solatium libus, et fiere cum flenlibiis parati cslis. Prospera
superesi, quia, si repulsam patiaiur, non rubet si pef Dei graliam circa nos el fralres aguntur omnia,
non exaudiaiur, epislola verecuiidiara non incurrit. et non cst occursus, lieqne Saian, cum in summa
Aniiqui parenies vcslri cum. adliuc errore gentili iranquillitate et pac.e unaninies habilent in domo
sub idblolalria teneieiilur, e\ juslo Dei judicio Gal-
Doniini, sola contenlione servieudi Doniino sese
lias irtvadentesT.civiiaies,et oppida ceperunl, de invicem proecedere cum humilitate certanies. Spi-
siruxeruiii municipia, ecclesias subverteruni. Inlci
alias ecclesiara bealie Genovefocvirginis regali opc riiualibus224occurruiHlei**poralia,peractisferrae
sjialiosis et speciosis regularibus oflicinis (68), et
et opere conslr.uclam miserabili concremarunt in-
per villas ruslicis oetlificiis, spatio simul el specie
ceniio, cujiis rci lestes existiint 222 parieles ceiianlibns ctim urbanis. Solliciludinera curaraque
exiunc conibusti et exesi, corruptionem suain calcc nostrara converlimus in renovaiidis et fulcieiidis
in ciiieres pulrefacta rnonslraiites, et ruinam mi- g
antiquis ecclesise parietiiras vetustaie et iiioendio
nantcs. Eos reficere inccepimus comparata jam
pulrefaiiis, dissoluiioneni miiianlibus el ruinara.
lignorum materie, quoe et snperponatur innovaiis Coiuparavimus et novam Jignorum maleriem ad
paiietibus, et lecto plumbeo supponatur. Sub quo- saiia tecta reficienda, quoe el superponatur. Hac
tlam rnbore raendicantes rogamus el petimus, ut enim maieria __»Deus penniserii, spcraraus nos
aliquid de beuevola ae benefica tiberalitate vestra operiuros ecclesiani, non aiiendenics siguificatio-
nobis mitialis, qup plumbura eraaraus, non Roraa- nein
pliimbi prophetici, quod supcr iniquitalem
rium, sed Anglicum, quoniani Anglico plumbo tc- sedere dicitur, sed basiiicoenostrse uiilitatein et de-
guntiir ecclesiae, nudanlur Romano. Vivet.jugiter in corem. Hujus melalii matefiam quxrimus, non
Ecclesia nosira felix memoria nominis vesiri, siib liguraiii. E.i quoniam tanio orieri sive operi expien-
testimonio benefieii a vobis beatoe virgini Genovefse do iion sufficimus, slipeni ab araicis nosiris niendi-
liberaliter impensi. Fralrem noslrum G. prsoseniiuuii care corapeUimur aiienam, quorura ope el opera
laiorem misimns, qui el prudenter impleat manda- insuflicieritiam nostram suppleamus. Iiiiporiuiius
tum nostrum, et fideliter nobis reporlet beneficium forie ei imprPbus sermone brcvi prolixilatein epi-
alienuin. C sioloe redinio. Sed quotl poies adjuva nos.
223 EPISTOLA CXLVIII. 225 EPISTOLA CXLIX. 0
.; AD6UILLEL5IUM ARBATEM DE PARACL1T0. ' ADOMERUM ItlPESSEM EPISCOPCM (69).
Plumbum eliam ab eo expeiit. Commendat G. canouicum suum, ijiiem mittii in
Venerabili frairi el amico GUILLELMO abbali de Daniam.
Paraclito (65), STEPHANUS de Sancia Geiiovefa, se- Qualuor suiil qnoe aul novas cOncilianl amicilias,
niori consenescens, in plenitudiiie dierurii pleniiu- ut veteres colunl : Alternoe confabulaliones, obsc-
dinem gaudioruiii. quia muiua, littefarum frequens excursus, viriutis
Laudamus veteres, nostris tamenutimur anim. faraa Conseniieiis veriiati. Ilujus tiltimi beneficio
Poeticum esl, iion propheticuni quod dixiraus, faciem vestram qtiara oculis viJcre non meruimus,
veridicum lainen. Patrcs nostr| sicut lempore, ita iinaginalione cpinpleclimur , applautienies famse
el aucioritate et rcligioiie proecesserunt in via Do- quseel liberalitatem vesiram piaedical^-el reiigio-
niini. Nam sicut Hylas Hercuiem, noii aequis eos nem commendat. Iri scliolis vefiiaiem didicislis, in
passibus consectamuf. Formam vivendi Moyses (66) sacerdolio virtulem; sed nec in illis veriiaiera sine
iradidit Hebrais, Ntima Ponipilius Romanis., Pho- D virtute, nec in isto virtutem sine veritale. Ex his
TOiieus Groecis, Trirocgislus Êgypiiis, Fiiius Dei de benevoleiltia vestra poiius quara de nosinsme-
Chfisiianis. Iliiic subscrviens Auguslinus tanquain ritis cOrtfidenleSi,charissimuni fralrein nostruni el
Saniaritaiii slubulariiis duos denarios, quos ab eo canonicuro G. praesenlium lalorera, qnero pro ne-
:iccep.erat-,.verbum sciiicel doclrinae, et exemplura goliis Ecdesioe noslroe misimus, vestrae benevolen-
vitoe, in c.urani nostri fidelilerexpeiiuiiet prudenler, lise commendainus, ut eum in quibtis necesse ha-
rcccpturus mercedein cum Saraariianus redieiii. In buerit pro ainore Dei et nosiro, el firmeiis consilio,
boc agonCquanquam in diversis Ecclesiis voliscura et pairocinio susienieiis. Retribuel vobis Deus, qni
claustru») eleganli siruciiira
(65) Consule cpist. sup. ad ipsrim scriplain, ct capcllam B. Marix, elhuc
.quse ad cjus. clucidalioneiii posuiiuus. aeilificaveral, quibus usqne utiniiir.
(66) Eniiraeiai prsecipuoSiegislaiores populorura, (69) Ripa urbs est Danke a<i fluviura Nipsiam, a
qin 'ntcr priscos clarucniiil. quo dividilur inires paries. De Onicio autem agit
. (67) StcplianiisenimmoiiasleriisS.GenovefaiC.tS. Saxo graranaliciis ad ealcem lib. xiv Historice
Eviiiiii Aureliaiiensis prajfuii.' Guilleliniis vero suoe, ct .diciiAbsalonem Roschildensem ac Liirtieii-
cleciuin Oiiicruiu reli-
subprior S. GcMOvelic,ac deinde abbas in Dania seni anlistiicm Rippeiisiuraconsecrasse
exstiiii. gioso iiiinis.icrio pontiiicciii
(68) Dorinitoriuii) scilicet, capitiilum,fefectorium,
437 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1195." 438
rc-cipientibus juslum in nomine jnsti mercedem Ai CANUTO, fr. STEriiANusdeS. Genovefa dicius abba»,
jusii reiribtiei, et meiisurani bonam el conferlani loiusque Ecclesioe eonvenlus h.umiiis, saiiitem i«
et coagilalani ei siiperefflueiitein pro misericordias saintis Auctore.
sauclis operibiis dabit in siiiuin vesirura. Viris illustribus, etqui de sanguirie regio ducual
22S EPISTOLA CL. originem, proprie convenil, ut sicut sunt magniflci
ADLDKDEKSEU ARCIIIEPISCOPUM. 228 gcnere, iia sint munifici largitale. Quod li
Sttb nomine Satomonis commendat Petrum ipsius largitas usque ad ccclesias exlendatur, el pro sa-
nepolem. liite propria requieque defunctorum, et niaxiin»
Ltindensi arcliiepiscopo salulem lemporalem pa-
pareiitnii) acpropinquorura, qui faculialibus abun-
riier et seternam.
danlÎoca religiosa visiient, pauperes aiant, elee-
Felix ppera-et impensa, cujus inlentionem fru-
mosynas distribuani, coram Deo gralianv- et coram
ctuosus sinus excipil, desiderium complet exitus, homiiiibus proinereniur favorem. Fraler vestercai-
spei fiducia nec lollitur, nec mentilur. Hoecin Sa- nalis, bonse indoli3 juvenis Waldemarus
lomone vestro vere vcrbi.s et opcribus pacifico, non ineraoria in benedictione (70), cujui
esl, 'regio genen" vestre
Invitum vos inyiiare debent, ut quod in eo benevole
R
" condigna virtule respondens, ei apud nos spirilum
ccepistis, benefice conipleatis, prosequenles bonam redilidil Deo, et inter nos corpus commendavii tp-
juvenis indolem, qui sic litierarum studiis intendil, Oralionum ac beneficiorum spirilualium,
nl a virlulom semitis non recedal. Planta esl, qu;e pulcro.
sicut unus ex nobis, particeps cslêt erit in perpe •
per Dei graiiam et irrigaiioriem "vestram, fecun-
dam coalescei in arborem, cujus el fotium cito HCII luurn, surreclurus in die judicii cum beala virgine
Genovefa, et extremoe benedielionis sententiara
defluel, et fniciiim suum dabil in lempore suo. cum his qui a dexiris eriintêl cum ipsa pariier
Testimonium ei perhibemus comraoranti nobiscum
iii monte, quia in scholis assiduus, honestus in recepturus. Et quoniam parieles ecclesise in qu»
requiescit, parenlum vestrorum, adhucgentiliura
bospitio, nec effusus in superfJuis, nec in necessa-
riis est anguslus. Sociorum benevoieniiam sic me- concrematos incendio, et nimia extunc vettislaie
consumptos renovare inccepimus, et saria lecta ip«
reiur, ut oninium gratiam noii amiltat. Gaudeat sius nova
eo sancla lignorum raalerie, plumbeisque lamiiiis.
super paternitas veslra, el illustrem ve- nobililali vestroe prece».
siri sanguinis celsiiudinera sic exalieiis in ipso, ut contegere proposuinius,
et lionor ejus tanto respondeat geqeri, et genus fundimus, ut ad coemendum plumbum per proeseu-
tium lalorem G. canonicum noslrum aliquod bene-
tanlum consenlaneum sit bonori. Sic glorietur pa- rC
ficium nobis millaiis, unde et a Deo remunereiur
v^lruus in nepoie, ot nepos ex patruo subiimelur.
liberalilas veslra, et ab homiriibus commendeiui'
227 EPISTOLA CLI.
A» QUEMDAM CAKONICUM: generis vestri faraa, et a nobiscelebrior et frequen-
lior habealur frairis vesiri meraoria serapiterna.
Facultatem concedil cuidam suo canonico aiium or-
dinem ingrediendi, ac in eo commorandi. 229 EPISTOLA CLIII
Juvandse sunt volunlates, quibus el devotio proe-
ADECMDEM,
bet iniliiim, el quarum discreiio firmat progres-
sura. Hsec alienderites in dileclo nostro II. latoro .,-Ab eo etiam pelil plumbum ad ecclesia S. Genoveê
lectum operiendum.
proesenlium, concanonico nostro, peiiiionibus ejus
nec obsistere diulius audemusy nec delrahere inlc- illuslrissimo el Clirislianissinio regi Danoruni CA-
grum arbitramur: Iiberaro igitur ei domum religio- MCTO(71), fr. STEPHANUS S. Genovefse.diclus abbas,
iiis expetendi, et inlraudi danuis liceniiam, qua- lolusque ipsius Ecclesioe humilis.conveiil.Us.,saluiero,
teuus apud aliosquam npud nos, Deo juvanle, et vilam et victoriam.
arclius vjval, el dislriciius converselur : preces Gloriosam ac feliceui: regni Danorum polenliatn
ergo prp eo porrigimus, ut apud quos commorari U [ et virtutem, qua aniiqui parentes vestfi pagano er-
gratum habuerii, pro commendabili, iegendi et rore adhuc delenli, in fortitudine brachii sui et in
rantandi scientia quse in eo esi, el benevple susci- robore virium suarum Gallias invaserunl, el Anna- .
piatur, et benefice iracteiur. les historiarum conlincnl,.et communis fama reci-
EPISTOLA CLti. lat, el'urbium oppidorumque niuri semiruii proie-
- ADCANUTUM KEGEM DANI.E. siantiir. Ex eorum vos nobili slirpe descendisse, et
: Agit de nobili adolescente Dano apud S. Genovefam gentilcra illam lyrannidem in Christianam mansuc-
fctlofunclo ac lumulaio. ludinein mulasse (72) gaudel roater Ecclesia, cui
Nobili vifo, elab avisalavisqueregibus procreato assiduum impenditis cultum, devotuai exhibelis oby >
(70) Inscribitur in Necrologio S. Genovefoe his ad annura 1182 :< Morluo Waldemaro primo, re-
yeibis : < Obiii Waldemarus, nepos regis Dacioe, gnum accepit filius Canutus sextus, jam ante (pa-
canonicus uoster ad succurrenduin.) Declaraiautem reniis cura Ringsiadii initiatus anno ,1170, cutn
iii bac epislota qiiid sit cajionicus ad succurrenduiii, Canutus quiulus avus inter divos refefretur. >
cuui subjtuigii, < oraljonum ac beneficiorura spiri- (72) Pfiinus ex Danioe;piincipibiis qui Chrislia-
lualiuin
'" sicut unus ex nobis paiiiceps esi. > i>.amreligionein araplexus est fuii IJaraldus hec
(71) De illo hscc scribii Meursius.iji. tiist-. Danica.. agenle Lutlovico-Pio impcratore, anno HiH, ut nar-
439 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI m
sequium, beneficum erogatis augmenliim, nec re-J A no (71), npbilis iJlius viri pectus licet ferreum pre-
giofa,«lu per Dei graiiam sacerdolium premiiis.nec cibus expugnetis, ul morluo fratri siio gratiam non
debilam reverentiam sacerdolio denegatis. Cu:nque neget, et in lanta necessilale Ecdesise, in qua fra-
jn aliis quibusdaro regnis per lyrannidem principum '
ter ejus et diem clausil iiltimiiraeidiemexspecial
servituti subjecla sit Ecclesia, in veslro per regalem extiemum, pro loia hoerclitale quam possidet,
clemeitiiam vesiram libera est el quieta. Supradictse aliquid miliat, tinde el apud Deum securior sit e]us
perseculionis a viris poleniibus genlilibus lunc il- conscientia, el apud homines hilar.ior fama, ei circa
laloe ealicem bibil, et absinibio doloris inebriaia esi niortuum liberalilas appareat debita, et benevolen-
Ecclesia beaise yirginis Genovefoe, in qua, Deo lilia manifestelur fraiema. Charissiiiium frairem el
eet indigni deserviirms, fracla, dirttla et combusla. canouicum nosirum prsesentium latorem G. cle-
Tcslanlur hoc parietes incendio illo consumpti, el mcntioe veslroe coraiiiendanius, ui eum regali juve-
calce in cinerem commutata, puirefacii, 230 tis patriciiiio, ei, si opus fuerii, auxilio protegalis.
ireirtuli ex exesi. Eos renovare inccepimus, super- Valeal el crescal in dies semper magnificenlia ve-
ponenda riova lignorum maieric, et tecio plumbco stra.
supponentla. Nec hoe dicimus, princrps victorio- 231*232 EPISTOLA CLIV.
B
sissirae, ut querulis aul mendicis vocibus impor- ADNlVELONEM SUESSIONENSEM EPISCOI-UM.
tune aliquid vel improbe poslulemus a ctemCntia B.ogat pro suis canonicis de Firmilale Milonis, ut
veslra , sed ut misericordiler consanguiiieum ve- a quodam oneie curei eos sublevari.
sirum nobilem yirum Canuluni monealis, ne omni- Inler coeteras aiTiictiones, sub quibus bodie ge-
iio sil iramerapr fralris suis Waldemari, qiii in bealo mil Ecclesia, novas et indebilas exacliories prae-
line suo canonicus nosler faclus (73), in celebri slare compellilur : et cuni liberi debcant esse filii,
clauslri nostri lqco sepuTtus, in omnibus beneficiis ifibuta solvnnt ei decimas, tanqiiam penilus alieni.
et orationibus, quse in Ecclesia nostra fiuni, paiii- Veruiii facilius ioleraiur a singiilis qnod ab omni-
ceps, fraier, et socius nec in vita partem aliquam, bus stislinetur, cum tainen geniirus omnium dolo-
tit dicilur, seu fuiiiculum hsereditaiis suoepossedii, rem non minuai singulorum. Tangit nos hoec plaga,
nec post moiiera sive ipse, sive Ecclcsia pro eo ali- commniiis Pater, q-.iaetantum.noii inyilai, sed etiam
quid inde percepit. Vox jusliiise ipsius clamat ad invilum trahit, ut el solvatis decimas, ei decimas
fratrem de lerra : Fraler, da mihi portionem sub- exigatis (75). Successorcs Melcliisedechfilios Aaron
stantim paternw quw me cqnlingit (Luc. xv). Roga- lion excusanl, nec levilarura immuniias ponioiie
mus, supplicanius ac petimus, ul vos qui toties ar- C ( sibi concessa gaudere periiiiitiiur, cum universos
mis snperaiis idoiolalras el jugo subjicilis Christia- fiscus absorbeai, nec tameii Jibercttir Ciiristus uiule
ral Saxo grammaticus in Hisl. Danica, lib. IX : gionem propagavit anno 900 : qui etiam seipsuni
< Ludovicum Magunlise constilulum auxilia pelilu- apud Angliam janipridein Clirisiianismi soleraiiibus
rus acccssit, al Ltntovicus suramo amplilicaiidsei-e- aquis buraecianduin exhibuit. Caeleriira privatam
licfionis ardore confeclus condiiionem barbaro ob- saluiem in publ:cam exuberare cupiens, abAgapiio,
tnlit, opem spondendo si Chrisli culluni exsequi qui lune civiiaiis Roinanae sacrjs praeerai, Daniam
consensisset, qtia senlentia et salutera hospili et divinilus condiri pelivit. Deinde araio 981, defuncio
sibi pietaiis praecoiiium peperil: Haralduni euim Haraldo piissimo rege, successor ejus Sueno rurstis
soleriini lavacro usnm conscquenler Saxoiiicis ro- Ciiristianis infensus fuit, prosperam sibi in divina
lioravil auxiliis, quibiis is fretus in lefritorio Sle- soeviendioccasionem veiiisse gavisus, toiam religio-
viensi dicaridara Deo oedem sollicila moliebatur im- nis siirpem a radice corivnIs.il,-eoiiue auclore Dani*
pensa. Hic itaque sanctissirai tenoris speciracn a suscepium Divinilalis cnltum rcpetila superstitione
Bonianis riiibus mutuatus, profanaia perfidorum mutarunl. At curo ille Sueno Dei vindice dexiera
errore letnpla diruil, vicliniarios proscripsit, fla- regno fuisset spoliatiis, landem resipuii, et hac
liiirtiiini abrogavit, atque incondiise palrioe Christia- foiiunse soeyitia ad araplectendam religionis chari-
liisini sacra primus inlulit, rejecloque docmonum rilaiein adactus, abslrarios ealigine oculos salutari
culiu diviniim oeraulatus est, supremo qnidquid ad Iticis coutertiplatione snfliidit. > Hsec Saxo, qui sub-
i-eligionis cuslotliam ailinuil, scrupulosissiina cttra DI juugit eumdem principem quatuor cpiscopatus iu
scrvavit, sed non jam eflicaciler quam pie rem siio regiiO desigiias.se, Aiiisiensem, Slevisccnsem,
auspifcaius est; SHperveniens eii.imlioguefus, iatlii- Ripenseni ac Roschildensem, quibus vetuli qualiior
ciaque per eurii sacra lcmerans, vera religione pro- eardinibus Chrisiiana religio iri Dania slabiliia ac
scripla, pristino adulieriiiam loco restituit, ac MIO iirmata est anno 993.
Ificremoriias honore donavit. Haraldus vero pro- (75) Canonicus scilicet ad succurrendum, ul cx
fugiis foriunam ad sacrilegium Iraiislulit: iiam ut Necrologio S. Genovefserecensuinius.
prsccipuiim inchpafse religionis specimen , ita pri- (74) De Canuii in religione propaganda zelo, hsec
irtum neglecisespeclaciiiinri fuil, atque exsplcndido scribil Mevisius in Hisi. Dan. ad aniium 1093 :
sanclitaiis aucipre, infamis ejusdem desertor eva- < Inler isla in Livoniam Dani. arma translulere,
sit. Ericusejus fraier cura eo Magunlioe baplizatus, atque fegionis illius infideles ccepto illis proedicari
eiiahi a fide defocii.et in Chrisiianos soeviit. At vcibo Dei per antistitem Menardum ac Reiioidnni
anno circiter 860, suasu Ausgarii, Dremensium an- successoreni rebellanles domuere, et ad fidera Ghii-
listiiis, aiiirorira ad pieiatcm quam exueral, convcr- slianara iiniveysira ampleclendam pepulere. »
lil, idolofiun culluin rursus abolevit, ac sacriiegoc (75) Instiinioe fuerunt decinioeanuo 1188 a Phi-
mentis errore deposilo, quidquid per insolemiam lippo Augiisio cura iter Jerosolyniilanum suscepit,
coiiiiniserat, expiavii; laniunique in excolenda rede qttibus Rigordus lisec habet : < Celebratum esl
ligione se gessil, quanlum egerat in aspernanda. cortciliura a Philippo rege, convocatis oroiiibus ar-
Filius Eiici fr.iier parcntis vesligiis insistens, rcli- chiepiscopis, pp'sc"opis, abbalibus, et tolius regni
Hl EPISTOL/E. — PARS II. AN. 1177-1192. 1*2
aflligkur Chrisiianus. Inter hos lamen singultus el A qni sepnlcra patrum aeilificabant, ne memoria eo-
quolidiana suspiria, sanctoe paterniiali vestrae pre- rum, qui proplietas inlerfeceranl, 235 delerelur.
ces fundimus, ul fratribus nostris apud sanclura Hi vero qui bonis operibus palrum suoriim conlra-
Vedasium (76)demoraniibus, in qiiantum vobis pla- dicere voliinl, qiianlum in ipsis est, lnemoriain oeter-
cueril, parcaiis, ct nobis prsestetis hoc beneficiuin, nam in qua jusii perinaiicnl, et extenuare lenlanl,
quibus consuevisiis seinper exhibere vulluni 233 elexierininare contendunt. Necsunl audi'endi,Paier,
liilarem et jucundum. Tenuis esl eorum sacellus, jiivenculi hac nova volnnlate sua', qui paires suos
nec disiento vivunt marsupio.qui fere perbiennium, el matrera suam exiraiam Parisiensem Ecclesiam
suspensis parochialibus organis (77), vcstro subja- non honoranl, non verenles quod per veriialem
cuerunl, pro culpa coraitis, inlerdicto (78). dicitur : llonora palrem tuttm ei matrem ut sis ion-
234 EPISTOLA CLV. gmvussuper lerram (Exod. xx). Sane proebeiidarum
ADPAPAM. Parisiensium annualia, ecclesioe Sancti Victoris ex
Rogat e:tm pro ecclesia S. Vicloris, ut servel annua- inlegro deberi, et ipsius Ecclesiae Parisiensis lam
iia Ecclesiw Parisiensis ipsis concessa. episcopi quam capiluli auihenticum rescriptum le-
Sanclissiino domiuo et Patri, Dei gratia siimmo slatur, et sanclorum Romanorum ponlificuni privi-
ponlifici, fr. STEPUANUS dc Sancta Genovefa diclus " legia confirmani, et plus quam longissimi temporis
abbas, loiius obedientise devotionis el servituiis proescriplio civili simul et canonico jure claraat.
pleiiiludinem. Sancta eiiam palernitas vesira per discrelionem et
Piiidenies el potenles in general.ione sna viri, scieiiiiain vobis et sanclse Romanoe Ecclesise a Deo
qui lunclemporis in ecclesia Parisiensi lilulali prse- dalam , illius vcrbi quod in privilegio conlinetur,
eranl, ecclesiain Sancti Victoris lanlo dilectioiiis scilicel, ex integro, iiiieiprelaiioiieni scripsistis, et
ac devotionis affectu proseculi sunt, ut in ea sacroe viris prudenlilius Alrebatensi et Ainbianensi epi-
religionisouore tacii pariler ac Iracti.plerique ipso- scopis, el abbali Pruliaeensi no» cognitionem misi-
ruin non solum conferreni sua, sed ei seipsos offer- slis, sed exseculionem : quibus sicul nec raandati
renl (79). In hoe giorioso cerlamine largiendi sua vesiri vel unum iola licet proclermillere, sic nec vo-
bealo regulariiim collegio, sic et universi provoca- bis, si dici liceat, in liis quse canonice statuislis,
bant singiiloSjêt singuli universos, ut ex singulo- convenit aliquid inimulare. Uteniin verbo principis
rum facullalibus prsediclorura inopiae fratrum pos- utamur, qui longe sacro aposlolalu veslro inferior
sessiones et pecuniee provenireni : et ex universo- est, inlerprelalioiicm inier jus eloequiiaiem posiiam
rum benevola siintil ac benefica devotione suarum r vobis solis el oporlet el licet inspicere. Et quoniam
annualia prsebendarum (80). Eorum piam liberla- interpretalio vestra generalis esl, et necessaria :
tem lilii qui pro pairibus suis in Ecclesia Parisiensi rogamus vos,Paler sancte, ego ininima portio filio-
nali sunt, cura imitaii debercnt, immulare conten- rntn vestrorum, el omnes quolquol insiituiioncs
dunt, sequentes in hac parie mores quos non co- ordinis Sancli Victoris pro posse noslro observa-
lucrunt palres eorura, ul quod illi conlulerunl isli raus, ul interpretationem a nobis juste et canonke
auferai.t: quod extulerirat extra, aul quod lunda- prolatam faciatis firmiter observari.et religiosissime'
vcrunl effoJiaul et cflinulant. Dura filioruin cou- ac ordinaiissiriie ecclesioe Sancli Vicloris jura con-
diiio, qui nec eos in opere conlrario sequi voluni, servetis inlegra, ne forie, quod absit I dici possit a
baronibus, in quo iiinumerabilis iiiilitiini multiltido canonici R. M. inler canonicos Sancii Victoris
seu pcdiitim, sanclissima cruce insigniti suiii, el ascripli suni, scilicel Slepliaiius, el ut placet uou-
propier instantem necessiiatein , oppido enim iler nullis, Odo , episcopi, Bernerus decanus Adam proe-
Jerosolymitanum rex affectabai, cnni assensu cleri centor, Theobaldus, Bernardns, ei Mauritius archi-
et populi quasdain decimas ab omnibus esse acci- diac.oni el canonici Parisienses.
piendas eo tanlum anno decrevil, quoe dictse sunt (80) Provenlu annuo prsebendoevacantis in Ec-
decimse Salahadini. > clesia B. MariseParisiensis gaudeut canonici regu-
(76) Ecclesia S. Vedasii apud Firmilalem Milonis D lares S. Yicloris, quo jure friiunlur alise abbalke
donata fuii ecclesioe S. Genovefa: Parisiensis per ejusdem ordinis in variis regni cathedralibus, ut
Uilgoium Suessionensein episcopura ut jam dixi- AureliisCariuiti.Ainbiaiii, e(c. «juse quidem annualia
nras. ad hoc illis concessa polissirauni fuerunt, ut pro
(77) Accipil hic partem pro loto, organa scilicet defuncio canonico preces fundere leiierentur. Ste-
pro omni can.ui et oiiicii divini celebralione. Organa phantis autem Parisiensis episcopus illa atlribuii
aaiem c<eperunt esse in usu in ecclesiis Galtisesub canonicis Viclorinis, ut legilur in eoruin Necrologio
Pippino, anno 757, ut refeii Eginhardus : < Con- iv Kalend. Augusli : < Aiiniversarium piie recorda»
siantius imperaior Pippino mulla raisit munera, in- tionis Siephani Parisiensis episcopi, qui in vila sua
ler quse et organa, qtioe ad eum iu Conipendio viiia lianc noslram ccclesiam raiiabili affectu sincer;«
pervenerunt, ubi tunc populi sui generalem conven- dilcctionis amplectcns, multa et magna ei beneficia
lura habuit. > conferens, dignum et perpeuium siii nominis el
(78) Videtur hoc iniertliclum in tlioecesim Suessio- amoris iiienioriale poslcris dereliquil, siquidera in
neirsem lalum idem csseac illiid dequo iiieininitCaii- oranibus ecclesiis in quibus prsebenilie sunt, prse-
tipratanus, Jib. ii, cap. v : < Vidi Suessionem civi- bendas singulas dedil. In seniori ecclesiii B. Marioe
laieni in Gallia excoiiimuiiicalioiii subjaciiisse diu- prsebendam, unara in ccclesia S. Marcelli, S. Ger-
tius, el nonnisi subsileutio clericos divina mysteria maiii Altissiodorensis. S. Maiiini de CainpeHis prte-
minisirasse. > bendam unam, dedit tiiani nobis in oroiiibus snpra-
(79) Nonnulli prasules Parisicnses, et plcrique diclis ccclesiis annuaiia proebendarum, > etc.
143 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI *i*
"
malevolis, qu.a non 236 Tiberavit paiipcrein a po- A les ordiiiis Cisterciensis, forle iiimis credulos, et
tente, eipaupereiH cui iion eral adjuiqn ut sibi credatur, querentes aut querulos, incrustare
EPISTOLA CLVI. iendit sinceritateni farase prsedicli viri, et sacrosan-
,*.- V- AD DOMINUM A TREBATENSEM clum collegium abbalura veslroruin (S4), ipsis eliani
(81)
'£,£ -- - - falsoe corruplela calumnioe,
Commendal el luudat abbatem de Sarneio (82) temere ' angelis reverendum,
accusatum. conlra virum jusium accendcre, ut iniquitas op-
Maier et fomes deiraciionis invidia velato Capile primat jusliliam , 238 6' mendacium absorbeai
solita murmurare, diebus nostris prOcedil in publi- yeritatem. Slel in hoc confliclu, si necesse fuerit,
com.utjam non sagitiet in obscuro rectos corde, rigor et vigor aucioritatis vestroe, pro viro sanclo
nec sedens in insidiis inierficial innocenlero, sed r etjusto, irao pro totius ordinis evitando scandalo,
vibrato in capnl jusii coram onmibus gladip, lethale ne ii-qui dixeruiil, linguam nostram magnificabimus
vulrius lalssedelationis inflgat. Venerandis eiiam sese (Psal. xi), irapioe,vnluntatis suse desideralam repor-
237 collegiis irtimiscens, non solum carduos agri lent victoriam, et ille nullam sustineat injuriaro,
conciilcat, sed ei cedros Libani, quan tumin se Cst, ve- qui iiullam adraisil offensam.
!ienoinficit,incendiocremat,exlerraiiiioperdit. Magi- 239 EPISTOLA CLVIL
B
strain sevefilatis et seycritatis roinistrani promittii, ADXCNDENSEM ABCHIEP.
dissiiimlat iniquifalcro, innocentiam siniulal, et, rit Excusat se quod non iradiderit pecuniam credilam.
facilius ei credatur, roeridacip perjuriuih addil,per- Reverendo Palri ac domino Lundcnsi archiepisco-
jutio sacrilegium aiiget, falsos lesles subornat, slm- po, Suecise pfiniatij STEPHANUS, diclus abbas S. Ge-
plicitatem judicuin circuinvenil, quoiisque damne- ppvefoe, salutem et debitam laulo Patri reveren-
tur innocens, et vivus absorbeatur, quem motiifi- iiani»
care couicndit. Hujiis monslri pestem niortiferani ; 'Depositum veslrum per raanum Absalon clerki
sacrae et religiosse aures et assibilaiitem non reci- vestri, nobis cOmmissum verecundi suscepirous,
X piunt, et rejiciunt insistenieni. Armatuiii et aniraa ; Cautereposuimus, fideliter conservamus. Is a sancio
( tuiiicorilra lantuni prodigium, Paver, vos esse coti- Jacobo revertens, pbstulavii nobis ul usque Clare-
f- lido, til secundum di.screiioneni vestram, necinsi- .vallemlransferaiur argentum rogalu veslro, com-
V diamlo circumvolet, nec latendo subripiat, nec niealu nostrO, traduciu suo. Tirauiraus, faieor, ve.-
\ inficiendo corrumpat. Hsec adeo dixerim, quia quos- slram prudeniiara offendere, ne, si absque lilteris
pam laicos pCrversos potitis quaiii coiiversos Le- rcddereraus quod aucloriiate lillerarum veslrarum
rriovicensis montis (83), secreio didici conflare et C-accipinius, possel aliquis inscrutare simplicilatem
rnachiriare dolos conlra virum justuni, virura sira- noslram, accusare fidem, vulnerare constantiam,
plicein et recium apud horoines, et, ut credirous, arguere levilatem : quandoplacueritvobis vel efferri
apud Deum, abbalem scilicetile Sarnaio, quera ex depositum, vel transferri, litteras patentes et pen-
humili Ioco sublimitas conscieniioe clarura , et e.x denies veslrse voliirtlaiis indices roitiite, quarum
utroque bilariias faiiioe commendabileni proedicai et teslimonio probare possimus el solutam vobis pe-
accepium. Fomitem rancpris et ihvidise coiiiraxe- cuniam veslram, et noslram a vbbis cuslodiam ab*
rurtt, ex eo quod in causam qiiam colitra clericos solulam. ^-
: siiOs liabuerunt, vir prsedictus zeip Q.ei acCerisus,
240 EPISTOLA CLVI.IL
vquaiHum poiuit oppressis clericis aslitil, nec desli- ADCAPITUMM LAUDONENSE.
V\ til jtivafe pusillaniroes, affliClis cbhsiiierOi vagOs et Canqnicos rogatul libenli ariimq dimittant Michaetem
\ prpfqgos. COnsplari,Generaiipi|la prava alque per- decqhum (tifysuum iit Parisierisem decanum elt-
vcfsa, prudenlior Ifiliis lucis in riegotiis liujus, qui clum.
in maligno posilus esi, mundi, pef quosdam abba- Admifabilis et amabilis esl Ecclesiarum ludus,
(81) Alrebalum, vnlgo Arras, caput^^ Arlesise inler D sis in di.oecesi CafnOtensi juxta Caprosiam, Gallice
Gailiain et Flan<lf'iam,a Ptolomap.oRigiacum dicitur: Les vatix de Sernqy, fuudaia fuit a Sinione de Ne-
per muUa aiuiofiiin curricula subdita fuit hsec ci- plpha, Fraricise conslabulario, et ejus nxore Eva,
vilas episcopo Cairicracensi in spifilualibus; sed aiino 1128, qiii.in eadein ecclesia jacent. Abbas au-
laniteni proprio prassule doiiala est diplpmate Ur- tem ille eral Guido,.qiii cum Simone de Monteforii
Iiani II, aiiiio 1096, iii quo hoec legiinuir : < Atre- conlra Albigenses pfOfectus, landem cpiscopus Car-
baiensis Ecclesia iina ex nobiliofibus ecciesiis tom". cassonensis esl effeclus.
proviiicialibns Remeiisis nieiropolis soleninibus ca> v (85) Designat fraires laicosprdinis Gramiiinonten-
iionum : raOnuinentis frela , olim priiicipalis sedes sis in agro -Lemovicensi coramoraules apud Mure-
episcopaiusfiiii, propritim poiiiificero liabuit, suam tum, iit superius nptavimtis.
dicecesim : volumus ergo utjugo Cameracensis sub- '(84) Iiiteltigit capiliilum generalcabbatum ordinis
jeciipnis ab Ecclesia Aifebaiensi excusso, el recepta Cisiereiensis, cujiis monasterii abbas Juerat epi-
dignitaie prirois iemporibus ralionabili firiniiaie scopus il.le Atrebatensis, ad quem hoec epistola.
possessa, cardiiialeiri episcopum vobis et Ecclesise (85) Miciiael de Corbolio pfimum canoiiicus et
yestfae ulilem eligere, et electum per manuro me- caticellarius Parisiensis, deinde decanus Meldensis,
tropoiitani yesiri consecrare,-et Ecclesiae vestra; ipuslea Lauduiieiisis, in Parisiensem landem elegitur
.iricardinare sludeaiis. > Atrebaiensi auieiri Ecclesioe - aiino 1191, ppst obilura Matthoei de MonleraOien-
luiic prseerai Petrus, qui abbas eisterciensis ex- liac.OiDe eo Albericus inCJirouicp hoec habet: <Mi-
stitefat. '.'.' ;' ' v--v^.' chael decaiius Parisiensis, vir iheoTogus et religio-
(82) ;:ValiesSarnaii abbaiia est ordinis Cislercieri- sus,-in patfiarcham Jerosolymitanum est elecuis,.
4*5 EPISTOLJE. — PARSII. AN. 1177-1192. . ii6
quoiies fraterna charitale snpplel aliera defeclum A , nios, Macariosque ct Ililariones semulalione, qua
alterius, non pecuniarum ratiocinio, sed commercio poles, sequens, et inler Gallicanas delicias ausieri-
personarum. Oua est colnmba Domini, inconsutilis laiem Thebaidis,Nitriseque rigorem proponensaliis,
est timica ejtis, el in tino corpore paries ita sibi imponens libi. Robuslos el forles humeros sarcina
<!eseryien!escoi)sertiiunl,iilquod esl commune om- isla requirii, et expediios in certaraiue spirilaliuia
iiiuin, propritira aestiinent singiilarum. Eodem reli- lacertos alhletarura desitlerat hoecpalsestra.ATcrum-
gioiiis arlificio, eodem spiritu charilalis, eodem taraen qui non consuluissem ul inciperes, non con-
simlio providentse, quo Laudunensis Ecclesia Mel- sulo ul desistas. Diffiientiara victoriae murmurabant
densem sibi decaniun assumpserai, Parisiensis fe- raihi frequentes infirmitales luae, cefebrum debile,
slivo pariler ac feslino saltu sibi prseripuil eum, peclus aridiim el siccum, sloroachus frigidus, et je-
niiii rapinaai sese arbilrala facere, si eura quem juniorum hellonon sufllciens, lotura denique corpu-
«ffcr-prius insti.lucral canonicum, sibi consequenler sculum ttuim, licet laboribus expositum, non lamen
institueret ei decanum. Non movealur iri aliquo 242 dispositum ad labores. Rursum terrori mihi
sancia oemulaiib vesira, quasi Parisiensis Ecctesia erantpariter el timori insolit.ae soliludinis horror,
injuriam vobis fecerit, quse in hoc sibi consuluit$ ferarura non horainum inculla domicilia, lerra arida,
aut persona tanquam levitaie vel ambitione ducta " nec herbarum ferax, nec humoris abundans, adeo
»it, quoein hac eleclione secuta esi. non voluiitatem pt aqua ipsa quoe deforis cellam luam gullalim pro-
propriam, sed violentiam alienam. Rapius est a fliiii, necsaporem apluro guslui, nec visui jucundum
concanonjcissuis, roaxiiue aniliiendus, quia minime colorera, utpole naturoe prorsusaquartim conlraria,
arobitiosus. Congaudeie personse, congaudete et bibenlibus siye intuenlibus, conferre valeal vel of-
Ecclesioe; quia liic et ibi vesler eril, vobis deser- ferre. In ipsa aulem cellula tua asperilas vesliuin,
viens, vobis obediens, vobis iu omnibus ad obse- ariditas ciborum, lectuli durities, somnum carptim
quium vesirum paratus et parens. vix admittens, probibilus proposito luo sine grandi
causa egressus, lalronum limor, qui duos decesso-
241 EPISTOLA CLIX. fcsiuosinterfecerunl (87), ne le successorera eorum
'* ADW. DEBiEKlA(86). icrtiuin eis adderent, ad dissuadendum tanioe per-
Nec suctdel nec dissuadel vitam eremilicam quam feciipnis initium movebant me pariter el raonebanl.
fueral amplexus, sed qutvdam traclit monila ad eam inter hsec mecum recogilans le regtilaribus disci-
rccte. ducendam. pliiiis eruditum, el in sanclo fralrum collegio qua-
- Fratri W. de Bierra, STEPHANUS, S. Genovefoe di-,<Q draginla ferme annis (88) sub obedienlia pradato-
cliis abbas.salutem ulriusque ab eo, qui in adveuni rum Doinino mililasse, tolerassemulta, dissiroulass/»
EUOfacit utraque tmum. nonnulla, sequanimiterperlransisse blanda etaspera
Arduara, fraier, iugressus es viaro, Paulos Anlo- in prioratu el exlra prioraium, liumililer el uulilcr
sed antequam iiluc iter arriperet, factus est -Seno- tem Sancli Evurlii de snis frairibus vel de exlraneis
ncnsis archiepiscopus. > Guitleliims Arinoricus dit.it duo seraper sinl presbyteri, qui pro nobis, et pro
hocaccidisseanno H9-*-,et vocal eumvirum theolo- nosiris, lam vivis qiiam defmiciis, Deo assidue ser-
giim el sancium; Rigordus autem in eoilem anno '/iaiil, utvilse vilairi ibi ercmiticam dticentes, in victu
noiat diem ipsam, scilicet vui Kalend. Maii, adtlil- liiodiim quem praecedens Gtiillelinus ibi lemiii,
que: < qualis et quantus in regendis scholis Pari- leiieani, nisi ibidemtleêre volucrinl vilaarctiori.lloc
siiis,ct laf giendis eleemosynis, el aliis pluribus bonis, aiilenisub hac condilione coiicedi:nus,qrioti fraties
•ante archiepiscopatuirtfloruerit, non est noslrse fa- ibiwanenieslocuro illuro dilalare nonpolcfiinl, sine
ru.liails evolvere. > nosira liceniia ; in foresta noslra iiec bqyes, uec'
(86) Guillelinus quondam canoniciis regulaiis, yaccas, nec ovium greges, nec capras, nec porcos
-qni aseelicam viiam in celia quadara in netnore liabebunl; quicunque iialrcs ibi aut per iratreni
deBjeria, vulgo la forest cle Biere, non longe a villa Guillelraum dum vixit, aut deinceps per ecclesiani
iu dicecesi Senonensi, ducebat. S. Evurlii, el ad maudaium abbatis S. Evtirtii l'a-
"TonbeTlaquensi, fra-
(87) Alier eorum vocabalur Guillelmus, ut colligi- cienles obedienliam. Veruni HOHlicebit abbati
lur ex charla qiiadara Philippi Augusti. jJJ iresprsedictolocoinslilulos quimdiu ben.e ei honesie
(88) In raonasierio sciliceiS.Evuriii Aurelianensis se habuerint, de loco illo nioyere et alias irausfcrre
nbl Guillelmus ilie, vir summae pietaiis ei religionis, nisi velinl; si vefoculpabiles.in aliquogravi deliclo,
oflTciopiioris per!5 annos fuucius fueral. Adhujus qiiotl absillinventi fuerinl , in arbiirio erilabbaiis,
aulenicpisiolsenoiitiam, scienduraeslquod prioraius iit vel ibi vel alibi secunduin ordinis exigeniiaiii
D. Marisede Francliaiio dictus, in neinore de Rieria culpas suas humiliter emendciii. llli autem fratrcs
siuis, fuit quoiidara asceierinra, in quo asceta rein yictu et habitu interiori siiit sicut eremiloe, et in
clusus vitain agebat ereraiticani: quod pefduravit babilu exieriori coiiforniare se siudeant Ifairibus
ad annum 1197, quud PhilipptisAugustus cellara lianc stiis S. Evurlii et S. Vicioiis, quanluin faculias do-
donavil canonicis reguiaiibus S. Evurlii Aurelia- mus suse periniserit, inier quos eos aliquando con-
nensis, ut conslal per hoc insiruincnluin donaiionis veisari oporiebil. Acium Moreii anno 1197, regni
ex chaiiophjiacioejusilem raonaslerii deproraptum: nostri xix, vacante cancellaria. i Quod quidcra iir-
< In nomine sancise el individuse Trinitaiis, Philip^ iiiatuin fuil diploroale Iiinocentii lll pouiilicaius sui
pus, Dei gratia Fraiicorum rex. Noverini universi., artrio n, qui iucidit in annum 1200. iii hoc ascetorio
proesenles, proeterili el fuluri, quoniain Dei intuilu, seu prioralu posiea insiiluii sunt canonici regulares
cl ad pelilionem fratrisGuillelrai,ereuiilse.de Bieiia, ex iarailia S. Evurlii, ul palcl ex charla Gualieri,
locuni illum de Rieria, quera ipsi dedinius in vila . Senoneiisis archiepiscopi, daia anno l®i, quse di-
stia habendura, dediuius et concessinius ecclesise D. riîtur cajionicis in Ecclesia de Fraucharto couiino-
Evuilii Aurelianensis posl decessum ejusdein GuiI-_ raniibus.
itlmi perpeluo obtinenduin, ad hoc ul ibi pcr abba-
Ai7 - RTEPIIANITORNACENSIS EPISCOPI -M8
ciim.bis qui iinanimes habilabant in domoDomini A disiricle, ne aul sine sale sacrificium tuum offeras,
vixisse, n.on levem concepi fiduciam, te et aliiora aut iucauie feslinans oflendas ad lapidem pedem
posse in erCmo susliriere. Expertus es in conveniu tuum; aut si cceperis in via delicere, dicatur dete:
rigorem jejuniofum, vigiliarum fastidia, freiium si- Jfic homo ccepiiwdifitare, et non poluil eonsummare
lenlii, slabililalem loci, iionriuiiquam e.t duriliem (Luc. xiv). Oraliones sinl breves et intercisoe, ne si
lecti.el ariditatem cibi, diulurnum simul eliiOciiir- forle in nimiain extendanlur prolixilatem, aul ver-
iiuiii pensum obsequii divini. ln bis omnibus le co- tantuf in tsedium , aut excipianlur,'ut quandoque
gnovinnis et expertnm regularia, et sseculaiium ex- assolet, sommo, aut ab his qui dicunlur longe sil
pertem. I» illo lirocioio clauslri didiceras qualiier animus orantis, occurrentibus ei phanlasticis cogi-
deberes conlra cominnnem adversarium in ercino tationum nebulis per memoriam eorum qtioe facta
mililare. llsec suui quou niihi proposiinm iiium coni- sunl quandoque, vel quseiieri poluerunt. In orationa
inendabile redduni, ui graianlcr suscipianius.quod lacrymse spontanese nec fejiciantur sponlanee, nec
feceris, et gratttlanler amplcclamuf qnod facis. coganiuf iriviise. Complosse el consiricie palpebrae,
Acquiesco poslmodum, pLicei quod displkuit, ap- frons in rugain contracta, verba slridenlia et anhela
probo quod oderam, viclus consilio luo, victus voio. irt precibus, couvulsa suspiria, et exorli gemiius in
Prscdictas 243 occasiones per Dei gratiain fregisu*, B lacrymarum imbrem, sic proferunt ingralum, sicut
rupisli, sprevisii, saltum facturus de erenio in cce- indevotumofferuhi.PIacideelblandc solent infundi,
liiro, de soliludine in civiiatem habilationis, de de- tacile el caule cffmidi volunl, sine supplicio ploran-
serlo et invio in lerram vivenliuin lacte et melle lis, sine judicio exploranlis. Si fuerinl oraniisla-
manantem. Iudixisti bellum hostibus liiis, diabolo, ccymoespectacula hominuin, erunt offendicula vcl
carni et muntto, qui alrocjores omni beslia sangui- ridicula angelorum. llla gratia si le quandoque com-
nem animse luoe quocrebanl, eiconjurali in tiiorlem pleverit, imiiare peccalricem Magdalenam, quse iri-
luain.paialieraiil rapcre paupercm,dumallraberehi bus ex causis, sivepro iribus personis, trinas effudit
..,.. cum. Olijecisli diabolo humiiilatcin quam specialiler victimas lacrymarunf.Flevil pro se,flevilpro fralre,
liroet, corpori luo cruces el supplicia , mtindo qui flevit pro Doirtino Salvalore. Pro se, quando pedes
in maligno posltus esl, conlemptum et fugam. In- Doinini Jesu lacryrois suis iavit el capillis suis ter-
grediente te ereiniira, inihi illa pafiteruiio ictu con- sit; pro fratre, quaudo, post raorlem Lazari, sedens
fossa sunt monsira roalitise el nequilioe, laqueus et in domo sua, et plorans ad vocem Marthoe, venienti
perdica hOmiiium Deo servife voienliura. Potentis- Domino occurrit, dicenlibus Judaeis, <jnia vadit ad
simi duces in exercilu Pharaonis lerga verierunt monumenlum ulploret (foan. xi); pro Domino,sicul
iibi, el non faciem; facii sunt ut stercus terrse, ja- ^1 dicilur in Evangelio : Maria slabat ad monumentum.
ccnt sub pedibus luis; calca, prerae, contere, vigila foris 245 pfofnns (Joan. xx). Sic el lu inler irri-
DCresurgant. Movebil lioslis insidias, non ab inju- guiim superius el irriguura inferius, quando pla-
riis temperabil, sciens palientiam tuam sic conlem- cuerit Doraino dare polum in lacryniis in mensura,
psisseprospera,iitnon limealadversa, lnsidianti rc- plora pro leipso, plora pro proxirao, plora et pro-
sponde : Vade relro Satana(Marc.\ni).Eiiamsilrans- Doinino. Pro teipso, recogitans anuos luos in ama-
figuraveris te in arigelumlucis(IICor. xi), elsidixeris riludine animoe tuae; pro proximo, pro vivis et mor-
malumbonum, el bonum trialum (Isa. v),nondecipies luis cultoribus fidei Chrislianse; pro Domiiio, ha-
servum Chrisli. Non eniui ignorarrius asiulias luas, bens taedium viise praeseiilis, et desiderium sclernse.
ab iniiio mendax esl, et paler ejus (Joan. vm). Carni In priino fletu, ut delicta juvenlulis tuse et ignorantias
murmuranii responde : < Locuta es quasi una de iuas ne memineril Deus. In secundo, utvivi a malis.
siultismuIieribus.JReverlereAgaraddoininamtuam, . desislsntet iu bonisoperibus perseverent, ei moiiui
el eslo subdiia ei, nienti, ralioni purse el religiosx in pace requiescant et ad vitam ociernahi perveniaiit..
voliintati. > Quod si adlmc improbe superbire vo- •In lertio, cnpiens dissolvi et e.sse cum Chrislo, di-
luerit el gannire, elevato signo crucis de victoria P p ccrt.s : Heu mihi quia incolalus meus prolongalus esl
securus : Dominus mihi. adjutor (Psal.cxxn), non (Psal. cxix). Primae lacrymoe, fraier, compuiiciionis
timebo quid facial mihi caro (Psal. LV). Si mundiis -cl pcenitentioe;secundsc, compassionis et misericor-
movere yoluerit blanditiis, ei delicias oflerre, oc- diae; lertioe, congratulalionis elfiducioe. Ab oratione>
curre dicens : < Omnia quoe sunt in niuiulo repu- salium facias ad lec.iionem, a leclione ad medila-
tavi ut slercora (Pkitip. m) : nam et mttndus traiisit lionem , ul quod legeris salubriter cftneoquas ei
et concttpiscentia ejus (1 Joun. n). Discipulus ejus rumines, trajiciasqtie quod rurainaveris in memoria:
sum qui dixil : Ego de hoc mundo non sum (Joan. thesauros. Ne proJixitate aulem legendi, aul oculos
vin). Pcr Dei graliain non revenar «I canis advomi- oblundas caligine, aut vertigine caput graves; posi
titm (Prov. xxvi), *nec postquam 244'"'"""" m'sl riiodicam leciionem dearobtila per celluiam iuara,
ad arolrum, relro respiciam (Luc. IX). > Si liocctria aul in hortulura cgrediens, virentibus herhnlis, qusa
vicerisy quae te vicisse credimus, oninia monstra iamcn paticae siint et rarse, visuro reliceTanguen-
tubjecisti pedibus tuis. Verumtainenuonnisi in ora- lem; aUt apud alvearia conspice, quse tibi et solalio
t lionecijejuniopolest ejici triplex islud doemonioriim sinl et exeniplo. Inter has varielaies, asperitaleni.
H. genus. Discrele aulcm potius agendum cst quain crcrai pro deliciis habiiuruses paiadisi. Casliga e£
4-10 EPISTOL.E. — PARS II. AN. 1177-1192. 430
jejuniorumrigorem, nt seslivis diebusmodicum cibij,A posiulantes dispensalionis viscera nobis apcriri
posl horam lertiam (89) accipias, post iioiiam rcfe- quserimus et optamus.VoIunlaleni.nqn opus, Dorai-
clionem regularem sumas. Si dies oeslivos hibernis num altenderesanclidoctores scripserunl.dicenles
volueris comparare, ut quanlum in bruraa lanlum pcccaium usqueadeo esse voliuitariura; utînon
in ardore canicutarium dierum velis absiiuere, aut sil voluniarium, non sif peccatnm. Exponunl et ca- i
Deum lentare incipies, aut tui ipsius homicida esse. piliilnm illud : Dominits judicat fines terraHj id est *;
Nec anliquos monachos (90) Nitrioe jejunando assc- inlerilioncs cujusque. Vnde proediclus 249 v'r» fl"'
qui poteris vel consequi, nec Aulissidorensi Ger- neque inicnlionem loedendi, neqiie nocendi, sed cor-
mano (91) similem le oppones. Suflicial 246 "W rigendi potius et corripiendi habuil, excusanrUis esl
mediocriias Anguslini (92), qnam si excedere vo- a pcena, quam non proecesseral culpa,raaxiraecu:n
lueiis, a carnibus abstine, sive solidis, sive, ut mulicr contumeliis el conviciis siiis adversariuni
% aiuiii, liquefaciis. Excessi modurn, indulgeal mihi suuiri provocaril , removenda esset el pleclenda.
charitasiua, quoniam qui consolaturus adveneram, Sed nec mnlieri credertdum est, cnjus et procaci-
•docentis officium usurpavi. Participem me fac ora- lem cupiditas.et cupiditatem provocabal paupenas.
lionum luarura, cbarissime, quoniara in agro re- Causa enim pecunise a proediclo viro extorquenda»,
giroinis posilus , et si quaudoque eis qui in mola "E sicul faciuni est , credilur hoecdixisse , cnm ncc
conjugii laborant, consulentibus me consulo, lamcn eam pra^giianiem conslaret fttisse , nec abortivUni
eorum qui in leclo conlemplationis quiescunl intli- fecisse. Nam quod ab alio presbyiero el muliere
êo.el juvari suffragiis, el admoneri exemplis. Non quadam, terra egesta, quasi infossum inlrospeclum
utvicem rependens dico, inemor lui ubi et filius esl, omiiiiio informe , et lanquani coaguTuni carnis
offerlur patri, el peccaior Salvalori supplicat in el sanguiiiis est repertum. Sed hoc dolose causa cu-
hoslia saluiari. piililalis poluit (ieri , et aiiunde sive ex aliquo aui-
247-24S LPISTOLA CLX. laali, sive ex consueta corruptione muliebii projici /
& ADDOMINDM PAFAM. el lerra poiuil operiri. In dubiis aulem, Paier sancic,
Rogat pro cterico injusle accusaio. benigniorem el humaiiiorem scnleiiliam sequi de-
In ea dignilalis eminenlia sanclam Ecclesiara bere proclainant jura, quoc semper ad absolvendum
"Roinanam Salvalor instiiuil, miscricordise simul proniora sunt quara ad condemnandum. De niani-
ac judicii slaleram manibus ejus commiliens, ut , fesiis aulcm, ei non de occultis dubiis solet Ecclesia
liabila consideratione personartim et tcmporum, judicare. Sed el pro manifesto bomicldiolegiinus
voluntatis et actus, inlenlionis el operis, necoequi- Q „ summos pontiiices , ex dispensalione , clericis ct
laiem rigore superet, nec rigorem subleraperet presbyteris in snis ordinibus minislrantii iudul-
«qniiale. Hsec sunt ubera consolationis ejus.viniiwrn gentiam prsestilisse.
*i lac niananiia. HaecSamaritani sumnii pomificis EPISTOLA CLXI.
'
raedicinalia fomenta, quoruni distincia infusione AD QCESIDAM PRÊLATUM.
agitur, ne vel absorbealur pusillanimis, vel inso- Grales rependit pro auro et getnmis ad crttandum se-
lescat superbus. His respirans, ct de miscriconJia pulcrum seucapsamR. Geuovefwcollatis.
v.-slra sperans devotus filius vesler proesentiimi - Iugraliludinis adoral simulacrum , qui collati
Talor, pedibus veslroe sanctilalis advolvitur, ul in- sibj beneficii memoriam vel cxslinguil improbus ,
tenlionehi ejus , qiise de zelo jusiilise proccssit, vel negligit indevoliis; Hujus imaginem culpoe. re-
pcena non scqualur^quam limet, ne;paterna seve- spuimus, 250 exsufllararaus involucriim, snpei cilia
rilale super eum accensa , conteratur in eo cala- deiestamur, el faciem ct tolutn ipsqrutii idoluin
mus quassaius , aut liniim fumigans exslingualur. cum suis culioribus in peipetiniin c.ondemiiamus.
ipse est srqier cnjus negotio sanctitalem vestraw. Oblala inlerini a vobis beatie virgini nostne Geno-
parvilas nostra coiisuluit, et consulenli dignalies- vefoe muiiiisciila (95) sumraa g;raiiariira\aclione
tis de stinimo prudentioe vestroe sacrario respon- P JJ prosequimur, snmmis deoscularaur labiis , suritmo
dere. Anipleciimur responsuin, sed misericordiam desiderio Iractamus. Affcctus veslcr in moiiliTlHs..
(89) Ilsequidem horse computandse sunt more ec- hic cibus gravior jejuiiiis indiceretur, nunquam nisi
clesiastico, non sicut Jialienlur in die naiurali apud in vcspere, inlerduro lamen in hebdomada mcdia,
nos. Teftia atiiem hora oflicii ecclesiasiici respoiidel pleruniquc <lie7 poiiebatur. »
horse diei nonaepost mediam nociein. (92) Regula S. Auguslini viam docet communem
(90) Idem esl ac si diceret jEgypii inonachns , ctfacilem, non iier stricium ac caelera: regulse, Pa-
accipiens parleiii pro ioto. Nitria eriiraest provincia- comii scilicet,-Basilii, Benedicii, et reliquoiura nio-
Êgypti. nachoruin. Petrus Coraestor in Sermone de S. Augusl.
(91) Legitur in ejus Viia apud Suriuui, cap. 8 : ait : < Ordinavit Auguslinus liegnlani clericorum
t Nunquara pauem frumenli, non vinuin, non ace- canonice degeiiliuin Jiiieam canonicse mediocriiatis
liiin, non oleum, non leguraen , nunquam yel saleni extenderts. > Hanc .mediocritalein lesie Possidonio
ad usum condiendi saporis acceperit. Sane die Re- secuius est ipse Aiiguslinus in viclu, habitu, et ora-
surreciionis vel Naiivitatis Dorainicse poiiones sin- nibus. , .
gulae suraebaniur, in quibus ila vini sapor aqtiis (93) Gratias agit alicni praelato ( siqiiideni Pa-
uiniiis diluebatur, ut aceti austeritas solei largis Ircm euni nuncupat) de nuioct genimis quas nii-
perraisiioiiibiis teraperari. In refeclionibus primuin serat ad ornandum sepulcrum seu capsam sacrain
cinerem proelibavit, deinde panein hordeaceura in qua recotuliiee suiil reliqiiioe S. Genovefoe.v
surapsit, quem lainen ipse excussil el moluii; el cnra
fiST STEPIIANI TORNACENSIS EPiSCOPI 452
nostris dcsirabilis esl super auriim et lapidem pre- A , siiiiilus sub vestro regimine , Pater, exsultat, ro-
iiosum nniltum, cum hoec ultima duo virgiui no- gans Deiim et supplicans, ui in diebus veslris diri-
strse miserilis, el non omiserilis illud primum. Ex galtir 252 S!|lusin liianu veslra, slatus Ecciesise
primo eiiim duo ulliina formam sibi conficinnl, et floreal, superborum cornua confringaniur. Et quia
efficiunl fineni , curo affccius poliosocstimetur ex compassionis affectu ffatrem ct compresbylerum
largilore muneris, qnam ex munere iargitoris. So- nOsirum, abbatem Sancii Joaniiis Suessioriensis
Isnt virgines" ssecu|i hujus in auro et margaritis suscepistis, lolus apud nos regularium ordo in ple-
gloriari , et corruplibilem corporum stiorum spe- nam vobis gratiarum aclionera assurgit. Laboraiet
ciein ex eoruni ornatu vel denionstrare veiialem , niuruiii seopponil conlra filios inobedientioc , qui
vel vendere demonslralam. At virgo nostra , dum exira clauslrura sub oblenlu parochialium curarum
adhric viveret , carnales sprevil illecebras (.94),.et moraridesideranl, alque mori: salagenles ne,per
pro gemmis et atirp iiummum oereuni iilulo.cr.ucis abbatem suiim qiiando excesserint, cofripi valeant
insignem (9S), quem dominus Aulisiodoreiisis Ger- et corrigi, sedad defensiOncraepisCopise verienies,-
iuaiiiis in signum spoiisaliiiarum cum Clirisioioco pef pecuniafiam pceriam , eanoriicam redimunl di-
't?' Errbarum collo ejus suspenderai, omnibns proepo- sciplinam. Si peslis isia convalueril, perit ordo ca-
suil deliciis,"ohiTiibus diyitiis antegessil. Nunc in- ' nonicus, pereunt el sancttji-uni Pairum regulaiia
ler choros yirginiim ,-et"vsijiqn forle prima , inler insiilula , solvuntur firies ei funes obedientioe, et
primas lamen summoe virgiriivdbsequenles .proeci- erunt ih collegiis noslris lot abbates quol presby-
pua , cultores corporis et sepulcri sui-(96), preci- teri parochiales. Verum perhiberons lesliinonium,
bus ac meriiis remuneral, prolcgil et consefvîi et quod ab exordio ordinis nosiri parochialcs cano-
ornatus,,quos sibi vivens imponi iioluit, devoiioni;.-..'.;.liicos(98) noslroslii episcopailbus in qiiibus suut,
lideiiuiri sepulcro suo imponere permiilit, non ut libpre ei absqtie ulla coiilradiclione pro necessiiaie
aliquam gloriolam inde concipiat , sed' ul liberali- vel ufltHate ecclesiarum nostraruro , vel pro sua-
las oflerenlium inde promovealur etcrescatrct rum correpiiprie culparum, fonsuevimusarnovere, et
fV.-qui niiraiiUir oblalionum speclacula , niereantur in clauslrum feducere, ct quoliesies urgebat, ex-
,, ,'7exerapla. Hinc esl, Paler, quod devolionem ve- conimunieare. His laniis malis qiiae ex radice
; strara a beata virgine nostra ceiiissime reraune- omiiium maloruni cupidilaie prOcedunt , per quoe
lahdamcredimus el speramus, ut aurum quod cum bursa ennirtgilur, iicc vilacprrigilur, sancta paltr-*
gemriia sepulcro ejus apponeiidura misistis , relri- hitas vestra feniedium afl'erai.:.iaic. •
buat vobis Deus, in vila oeterna, el Agiiuroquem C , 253 EPlSTOLA-iCT%IL .,''"' g
ipsa sequitur quocttnque ierit, possitis el vos 251 AD ADBATEM DE UnSICAMPO\ife:99 ),
consequi. Pro gratia vobis interim collala , ct iii Bugat tif Noviomensem thesaurariutn%_qui vilaijt
•'; ftteral amplexus monasticam, in hoc •-propostt%.
poslerum conferenda , parlicipem vos faciat om- '"' "-.
niuni limenlium se jDeus , qtiem panicipem ora- confirmet. ^t^
Non paucis Scriplurarum teslimortiis edocemur, \
tionum noslrarum , qualescunquc fueriiil, nos ut
vobis promisiraus, consliiuimus ci opiairius. quam raeriloriuni sit infirmum suspicere , sustcn-
lare debilem , pusillanimera consolaTi'. ld cum ad
EPISTOLA CLXII.
oranes pertineal, qui in lalibus habent graiiam , il-
fe . '. , ADPAPAM (97). lorum proecipue est Pflicii.qui quibuslibetlipmiiiunj
Agil de canonicis S.Joanttis Suessioniensis inpaiO'
chiis commoranlibtts , qui abbati obteiuperare re- filiis proeponnriliir. Ista,. Pater, proferens,non quasi
nuebant. negotiosus in otio, luci lenebrse, nox diei, sapienli
Canonicus ordo regulariter a sanclis Palribus in- riescius proesumo scieniiaro iiidicare ; sed ad mc-
(94) Alludit ad id qtiod canlalur in antiquo ejus Suessionensis , ad quara hoecrelerendS est, et ad
Dflicip: t Genovefavirgo, dum camales spernit ille- Observaiiones quas ad ipsius elucidationeni subje-
cebras, mterni regis promeruit gratissima fieri 'fa- .p. cinius.
rnula. > : (98) Eos scilicel qui ad parochiarnm regimen et
';.• '(95)Viia S.Genovefaeveiustissima ms.haecliabet: adiniiiislrationem desliiianiur, quos raodo priores
< Si 'Germanus iuinunum oereumDei niiiu allaiura , cnralos noniinaimis, qui nunc lilulorum suorum vi
halienleni signum cfucis, a lellure colligens proina- perpetuo suis ecclesiis aslrictos se esse aulumant,
gnp inurtere dedjl, iiiquiens ad eam lilinc tfansfora- cuni olim essent araovibiles , rcvocarenlurque ad
"lura pro raeriioria mei a collo suspeiisum seraper ha- Iiutuin superioris, ut palel ex hac epislpla; velpr»
beas;iuiliiusque nietalli,neqiie aurii iiequeargenil, neeessiiale monasleriorum, qiiseeofiiin ope et opc-
seii cujuslibei liiargariise Ofnaineiito colluni digilos- , ra indigebant; vel pro suaruro correclione culpa- Jg
queitios ornaii patiaris. > raui, quando rite oificid suo non fungebanlur. ^''
: (96)-Per sepuTcrum S. Genovefse hic iiitelligit (99) Abbalia Ursicaropi, vulgo Orcatnp, jn dios-'
'. pretiosain illam ihecam in qua ejiis reliquioe veiie- cesi Noviomeiisi, fundata fuit aiino 1129, a Simone
raiidoe asservanlur. llla auicrafaeta fttefai a S. Eli- Viroraatidensi, episcopo Noyiomensi, cujus Charta
gio Novioraensi episcopo , ut in ejus Vita pOr san- sic incipit: < Simon per Dei gratiam Npvioraensis
cluin Audoenuin conscripla legilui-; sedcuro veiu- ,et Tornacensis B])iscopus,e:c. IVequisiiosdiligeniia
slaie dissolveretuf, renovala cstamio 1242, «tin oraui de.inonasieriis. el sanciis congregaiionibus
eam, ut iiiodo.coiispiciiur, ossa beaia' hujtis virgi- Cistcfcii et Claroevallisfraties apud nos Jocare ,'et
: cis soleinni rilu fueninl iransiata ac dcposita. v ..cj.u.sileinordinis abbaiiara fundare, Deo auxiliaiite,
(97)"-ijrbamiin scilicet III, ad qiieni cniin jam ...dccrevimus. >
jscripserat epislolara pro Hugone abbale S. Joannis
453 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1192. 454
luoriam vobis reduco, qii8e;si audistis,, for.le per oc-_.
JL EPiSTOLA CLXV.
eupaliones, quoese offerunl plures , cslis oblilus ; ADADBATEM CISTEKCIESSEM (1).
vel si non audisiis, sallein nunc in notitiam vobis Commendat abbalem de Sameio , rogalque ne ad re-
dilum eum compellat.
veniani, licet lafde. Intimalum est mihi adolescen-
Eo securius imptirata veniariobis loquimur, quo
temillumNovioriiensemquondam thesaurarium, oc-
casiorie nescio cujus rei lurbalum , ordinis sni zelo secreiins exiguitaiis nostrse consilium velare vos
minus fervere quam solet, secusagere quam incce- credinius et speramus. Prodigiosum nobis viileiur
et osieiilui proxinium, quod filium veslrum abba-
jiil, cor.scieniia lsesiim, eversum propositp, volun-
lau riiulalum : qnoe mutalio, nisi fallor, pef Excelsi leni' de Sarneio de morlis faucibus ereplum, ct lam
dcxleram non est facla. Noverunt noti sui quico periculis in mari quam peficulis in falsis fratribus
nioio non possnnl esse non moli, el, sicul seslimo, alJJicinm, ad inulilem rediluin sub obedientise vin-
culo '(2) compellitis , ut quasi in incerlum currens^
magis dolenti condolcnl quani congaudent gau-
cl lanquam aerem verberans pugnel, nihil secum
denlif nec ejus amplectereniur prospera lam gau-
laborem el ingralitudinein relalurus. Exper-
denter, quam segre susliuerenl adversa. Cognoscile, prseler
qnseso; causatn, el curam ciliiis adhibele, he.ysi iit B . lus est profeclionem suam profeclns experiem, et
humeros pusilli corporis»--pusilIseque mentis oneri
cordeipsitis iiiimici tenlatio invalescat,, se exlen-
dal ad 254 PeJ"s . et ad ollas ^gypliacas , quas susceplo minus sufficientes ; proeseiiira cum saepiiis
:d proplerquod peregrinalionem 256 assumpserat,
prius evomueral, reverlatur.
lentaveritêt soepius repulsussii, ut nec proficeret
EPISTOLA CLXIV. in aliquo, nec sufliceret vel in uno. Parcite vere-
A
cundise viri, parcite dignilali ordinis veslri, ne cum
ADABBATEM CLAB.-EVALLENSEM (100). lsaiam non babeatis qui se miili posttilet, vobis
eiiam Jeremias deficiat^qui se excusel. Opus islud
Purgat se a labe Simonim , quo crimine per delra-
ciores lemere apud ipsum fuerat accusalus. prophetarum est sive aposioloriim, quibns per gra-
liara miraculorum sibi collatam hosies fugare , viii-
Primo aspeclu lilleraruni veslrarum, Paier, ob- cere, proslernere, et incretlulos ad fidem conver-
slnpni, ulpoie qni sermonis i.lliiis deteslabilis, cu- lere concessum esl^Domino sermonem confirmanlo
jus riieniionem per aliquos vobis meniienles feci- seqiientibiis signis. Si mitlendum duxeriiis , pioba-
siis , neqne raaleriain noverira , neque forinara. lissimum in ordiue veslro millile, qui gratus sit iu
Propterea qtii serraonein illum vobis rclulit, nec oculis noslrorum principum, lerribilis in congressu
-veiitali dclulit, roajus peccatura habet. Virum il- hoslium, ofliciosus et prudens in forma consiliortii» ;
Iuni evangeiieum venerabilem quondam Meldensem qui, quolies manus elevaverit, et Israel iriuinphet
archidiaconum, qui novissima sua meinorans, ne in dehostibus, et Ainalech conveiiatur in fugain. Ve-
selerniun perirel , ad angelic.im ordineni vcslfnm rcor et verum esse credo, qnia si remiltaiur qui re-
iransiiiim fecit, nonfacilccrediderim vel incurrisse versus esl, converlalur in ridiculum ipsius rediius,
leprani Giezi.velcouimercium Siraonis conlraxisse. el quibuslibet habebitur ignominiosum nomen ejus.
Nara quoinodo credidissem quod iion audieram? Erunt forsitan in exercitu qui cum Heliab majore
qiiisqiiis illc fueril, qui me„.vel audisse^vel credi- fralre David insnltando, d:cent: Quare venisii,
4lisse^vobis insoniiit, reete meiitiius est in caput quare dereliquisti pauperculas ovesin desertcfV-Utvi-
*uum , non verilus incrusiare verilalero Tabiis ini- deres caslra , in prmlium descendisli? (I Beg. xvn.)
ûis ei liugua dolosa. Quod auiero inlerserunime Revera si recesserit, credita sibi domus iii spirilale
ûdisse per vos.velper fratres veslros, conlraclum discrimen incurret, el dispendium lemporale. Nec
aliquem illicituro , vei conventiouis initium 255 eiiim suis, sed alienis slipendiis militabit, quibus
habuisse, vel consuroinaiionis fincin , lain alicnum sufficere non possit donius exilisêt aere oppicssa
cst a veritate , quam a vestra severiiaie remolum. rn alieno. Absente vero pasiore aul dispergentiif oves
Jnlerim precor vos, Pairem inagnuni, pusiliusho- gregis , aul incipienl evagari. Consiliura islud do-
inuhcio, ut proenominatum virura , qui rclictis om- niini abbaiis Sancli Victoris etcantoris Paiisieusis,
jiibus soculus est Salvalorem , el in vinea Doniini noii ineuni, hoininis exigui, singuiare.
circa iionani operari coepit, prout polnil, ila pater- 257 EPISTOLA CLXYl.
iie docealis, ut malerne foveaiis, proebentes et con- ADGUILLELUUM REHENSEM ARCHlEPISCOPUM.
silio luceinam nedibus e:us, et auxiliuin bactilo se- Bogat ut benigne susciptai, ac iueatnr abbalem S.
jLecmtis. Viticentii Silvanecteiisis.
Nomcn vcslruin ei memoriale veslrum in ueside-
(11)0)Videtur hicabbas esse Garnerin.s de Riijie- que se id unqtiara prolulisse. "V

foiii i qui anno 1190, inonasierio Claroevalli-nsi (1) IJoec episinla coiivenit cuiii aiiera, de .qua
proeepi. Argiimeniiini auiein liujus episioloe illiid jani eginius, pro abbate Valliuin Seinaii Guidoiie,
csi , quoil qiiidain ialso rcluleranl. Stepbanuni di- qtii cuiii coniiLe de Monicforti et rege profectus
,xisse aichidiacoiiuiii Meldeiisem, qui in monasle- fucrat iu Paia-slinam auno jiOO.
vitim Claroevallense secesserai, cbtilracuira civilen.i (2) Legimr ciiain epist. 146 subaitesiairpne.obe- .-:
Siiiioiiiam rcdoleiiicm in eorum cmoluineniiim fe- .'^lieiiiioc.
ciise, <lequibus h.ic purgarc se conlcudil, negai-
455 STEPIIANl TOL:NACENSISEPISCOPI 45G
rjis aninroe meav, laiituni, Pater, obiinel lociim , ut jV latii siiperesse debet, ut ad cpraintinem matreni no-
si contigeril aliqucm, rae proesente, loqiii de vobis, slraiii sanctara Ecclesiairi fiigiamus.exspecianles ab
inieriora raea el ex afleclu gaudeanl, et irlpudient uberibns consolationis ejus eiconsilium in prseseiili
ex autlitu Facit hoc bencvolenlia vestra , quse rae periculo, et auxjlium in lempore opportuno. Descen
graiis ainplexata esl, et in consoriio locans, et a dil iiiiguenlum miseraiionis et prudentise a capite
consilo iion exciudens. Servet mihi Deus hanc gra- sumrai ponlificis Aaron, non solura iii barbam, sed
liain , ut, quod absil! eara non meeream , ne dicam usque ad exircmos tolius cdrporis ariiculos, ut ex
merear amiilerc, qtiani noii niccieani acquisisse. aposlolico ihesauroprofefaniur nova et velera, quo-
Inierini rogo palernain dileclionem veslram, ui riirn collalioiie qui suspiranl respirent, qui deliciunt
pncsenliiim latorem dpminum R. canonicuni Sancii prtificianl, confifraentur qni dubiianl, doceanlur
Vicloris (5), in adniinislrationem abbalioe Sancii qui errant. Interim ego minima porlio cJericoruni
Vincenlii Silvaneclensis concordiler eleclum, pro veslrorum pro snnima consoJatione meirioriam ve-
'ai.npre D.eiet ineo suscipiatis benevole , el benefice siram teiieo , cOlo, relracio, paratus semper vobis
susleiiletis. Familiaiis ei aiuicus est ineiis ab an- litlelibus volis obsequi, quem bonis operibus non
liquo, et muiuis obligalus obsequiis, cl c.ommuni B suflicio sequi. De benevolenlia domini Reincnsis
nalione'coiijunclus. Vir esl quem et morum gruvi- erga vos cerlus, rogo el lanquam fidclis vcsier con -
tas, et litterarum peritia, et honestas coinmendabi- sulo, ul erini reciproce diligaiis, el apertis visceri-
lem reddunt, ui ejus niinislcrium et graium Deo, bus occurratis amicis ejus, quoeprocul dubio proce-
et hoiniiiibus credamus acceptum. Adversamr ei cl dunt de conscientia bona et fide noii ficta. Secre-
EeclesioesnaeSiJvanecteiisis episcopus (4), el contra itim iliud qiiod mihi doniinus T. nepos vesler ex
privilogia Roraarioruni pontificum el Francortim rc- parle vestra dixit, prosccutus stim quantum poiui,
guin (5), subjeclionem, ul dicit, indcbilam ab illa ct apertum oslium inveni, si non defueril qui velil
rcqiiiril Ecclesia nimis prsepropere ct. pfseposlere., inlrare, sicut R. clericus vesler Campellensis cano-
posl appellalionem senteniia excoraiiiunicalioiiis nicus (9) vobis plenius cxjilicabit.
prolala. Susclpite eurii, Paief, obsecro, et quaniuni 260 EPISTOLA CLXVHI.
jusiitia periniti.il, per yos et .doininos rocos fraires ADGCILLELMUM REMENSEM ARCniEPISCOrUM
258 vesiros jtlvaie paifociiiio, foyete splalip^con- Rogat eum ul lueqlur cibbatemS. Germani a Pratis
silio sustinele. injiiste oppressum.
EPISTOLA CLXVII. Inief curioe ciiras (10) el sancluarii sacramenla,
ADSOFREDUH CARDINALEM (G) C felices diefum vestrorum successus occupalos quo-
Rogal ut sunm exliibeal benevolentiamarchiepiscopo tidiansesollicitudini posse suflicere, et utilitaii com-
Remensi, de cujus amiciiia eum reddil certiorem. raiiiii posse proficere peroptamus. Geminati siraul
Luciuosam potius quam fructuosam scribendi honoris et oneris sacerdoiii ac regni vobis sarcinam
inalcriam praebuerant nobis prseseiilium leraporuni iraponunl, disirahendo polius in diversa quam ad-
iacfyraosa discriraina, cuni Ecclesiam Dci videamns vcrsa personaro vestram , magis cxposilam labori-
et a martifestis hoslibus fidei violenler opprimi (7), bus quam disposilam ad labores. Coiifiuuiilad auxi-
ct a falsis fralribus frauduleriier seduci (8). In lium consiliumqtie vesirum ct qui opprirouutur in-
Oriertle moriiur, in Occidenie occidit, ubique ler- jusle^vei qui sese metuunt opprimeiidos. Inier alios
rarum deficienlibus el arcsceniibus fidelibus, proe recurfit ad proleciionis vesirse sinum F. abbas
dolore el persecutione quse supervenit universo Sancti Germani de Pratis (11), ut Ecclesioe sibi
orbi. liiler anguslias 259 lslas id solum nobis so- commissoejura, sicut haclerius ipse c,i dccessoies
(3) Intellige Rogerum vel Roberlum, qui fuit ((5) Sof-redus de Cajelanis Pisanus, creatns dia-
abbas: S. Viticenlii Silvanecteiisis. coiuis cardinalis ReatoeMarioein ViaLala a Lucio III
(4) Gaufridus scilicet, qui anno 1213 episcopa- D aiirto 1182. lnnoceiiliiis 111yocal eura, < viruni ho-
tum diroisil ut fieret monachus apud Carlilocura. noralum, scientia el honestate proeclarura,in opere
(5) Philippus primus diplomaie quo conlirroat ei sernione polenieni. > Nomiiiaiurab aliis Gual-
fuiidaiioiiero ejusdera raoiiasterii a inatre sua factatn, fredus,
ail: <Mater mea Anna, divina inspiranie clementia, (7) Scilicet in Orienie ab infideiibus, conlra
mei praesentiain adiit, rtialeriio aflectu obnixe de- quos exercituni duXcfal Philippus Augiisliis.
precans, qualeiras ecclesiam quaindam in subtirbo (8) Scilicet in Occidente a Valdensibus, Aibigen-
Silva.neclensi, in vico qui dicittir Viclelhis, in ho- sibus, aliisqrie hoerelicis.
uorem S. Viuceiitii diuiius anlea desolatara, sed ab (9) Cainpellis iii villa, vulgo Champeaux, exsiat
ea pie ei benigue pro aniina patris inei suaque de collegium canonicorura ssecularium in ecclesia col-
propiiis suniplibus rcslauralain, ex consuetudiiie Cl legiata divo Marlino sacra.
inore aliarum ecclesiariiiii ad reges periineniiiiin, (10) Tolius regpi adminislrationem penes eum
scilicel S. Frambaldi, S. Marlinl Paiisiensis , el S. deposuerat rex 1'hilippus cum irt Paloestiiiain an.
Geiiovefa: virginis liberam faccrcilt, cujus huiuili- 1190 proliciscerelur, uisupra notaviuius, unde stib-
laiis condeSceiideushuiiianissiine precibus cjus, pro juiigit : < Geminati honoris ct onciis sacerdolii ct
aninia paiiis raei, parentuinque irieoriini iiienioria regni^vobis sarcinam iuiponunl.
aequievi. Ei ul liocinviolabile ct iilconcussuiii per- (11) Abbalioe S. Gennaiii a Pratis lunc procerat
niaiieal, crucis sigiiumdigilo raeoiinpressi, ac cha-, Fulco, qui e vivis cxccssil anno M92ad queiii ulite
raciere nominis mei inipiiinere jussi, nicoque sigillo! epislolae.
coiioboravi* Actuiii aniio 10b'y. > I
A57 EPISTOLiE, — PARS 11. AN. H77-H92. 458
, ct sacerdolii, qui in dcfensionem Clinsii usque
sui leniierunl, et servelis illaesa, cl defendatis ser- A
Vaia. Pcr singulos annos in lerra sria raoderalain hodie paiienlis , tesianle ipsoDomino, satis csse
colleciam habet ei habuit, jure coiisuetudinis ccn- leganiur. Extendit manus improbas juvcnis comes
sum sibi debilum et recipit et recepit. Et eCce qiio- doroni Marlini (15) in direplionem sacerdolalium
dam molu saielliles palalini proliibent honiinibus el rerum, et usque ad sacra vasa allaris acerrimos
hospitibiis Ecclesise prsediclai ne solvanl quod ipsi impieialis ungues raplor avarus impressit, violen-
solverunt et Palres eorum. Ex liac causa insolc- ler abslulil, impudenter asporlavit, irrevereiiter
scunt, et quasi gannire incipiunl servi contra do- dispersii, equos, sarcinulas , necessarios sumplus ,
minos suOs, ul Saram corttemiial-Agar, et fianl fiiii ct quod nefas dictu elacfu fuit, vasa sacris usibus
ancillsesicut filii libcroe. Supplicat vobis prsedictus dicata_,^viri magni fieiiensis episcopi regis Anglo-
abbas cum tola Ecclesia sua, supplico ct cgo minima . rura cancellarii (14). In regno domini regis Fran-
poriioclericorumvestrorum (12) pro eis et cum eis, corum securum reddiderant, et fraterna dtiorum
ut sicut haclenus in hominibus et Iiospiiibus suis reijum peregrinanlium confcedefatio (15) et epi-
corisueverunl percipere, quiete percipiant, et auclo- scopalis dignitas officii, el veslra denique proleclio,
riiate veslra proriibilionem solvendi quoe indicitui', qusa pusillis cum majoribus communis Osse debet,.~
si absque vobis facla est, corfigatis 261 polentcr; ad resistendum improbisêt ad humiles confoven-
vel si.mandaslis fieri, misericordiler revocelis. Se- dos. Quid, Pater, tulum aul sccuruhi essOpolerit,
nein el crebris infirmilalibus laboranlem compelli- si inlcr nianus veslfas opprimaniur Ecclesiae, nu-
lis ad pefegriiianduni, ut lanquam ad beslias depu- dentur pauperes, sacerdoles exponantur injuriis et
gnem, et de manibus Grandimontensium (anquani rapinis, liceal cuilibet quidquid libet, et sicul po- >.
de faucibus ursorum aut leonura proedam eripiam , pulus, sic sacerdos ? Accendalur in vobis zclus
-fct-cumipsi sint. viri bellatores ab adolesceniia sua, Mathathise; cum Siromaste Phinees afniehluf jura
egO aulem sum parvnlus, et oves pauculas cuslo- coeleslia, commoveahtur et terrena potestate quai
dicns in deserlo. Sed quoniam ad mandatum ve- divinoe simul et huroanse iiliioiiis spiritu concepiOj
sirum paralus sura el in carcerem et in moriem ire, rapiori occurrile,*proedam eripile de manu ejus, qui
prcficisci incipiam; sed iitrum proficiam, Deus in tanlo flagilio nec Doniiiuim timet, nec homiiies
novit. reveretur. Elusoria videntur ei mandala vestra, qui
EPISTOLA CLXIX; et nunlios vesfros remisil vacuos", el capeilam
ADEIJMDEM. episcopi, quam sese promiserat reddilurum j nori
Cohquerilur de comiie domni Marlirii sibi infeslo. iC solum retinet inobedienSi sed ei polluil indevoliisj
In magriis negotiis quaiidoqueminores, utsaltera Videat, Pater, el provideat sibi providentia vestra,-
** idiolee locum impleant, admiltunlur. Apes mella quid super hoc facihus facieiTdum
sit, ut mansue-
conficiunl, el in exiguis corporilius laborem pro- ludo quse in vobis induit decorem, iridual 263 fo1'-
prium redimunl ulilitaie comrauiii. Formica,verniis liludineraet prsecingal se.ut qui de spoliato dolent,-
inlcrrauscam el replile medius, exeiripto suo pigros de restilrilo gaudeant, el qui audicrunt rapinam,
invilal, nt penselur oeslale quod hieme dispenseiur. aUdianl subsequenler et rapinoe vindiclam.
Sic el ego minimus inler veslros nunquam merui per EPISTOLA CLXX. #
gratiam vestram ct audire consilia veslra,el in con- ADJUDICES QUOSDAM (16).!
siliisexaudiri. 262'rt articulo dierum prsesentium Agit de causa qum vertebalur inler SeitoHeiisem ar-
quibus sufficil raalitia sua, diri tulneris noviiate chiepiscopum el ecclesiam S. Germani a Pratis.
perculsi turbanlur.et movenlur minislri altaris.et Absurdtim el arrogantioe proximum creditur, si
roagni sacrilegii magnam a vobis exposlulant ultio- qiiis ei consulere velil, quem consulere debet, aut
riem. Utroque gladio accinclus eslis, regni pariter in necessitaiis ariiculo, aut in periculo verilatis.-
(12) Siephanus fuil clericus Guillelmi Remcnsis P Anglioe regum, qui ad expeditionem Jerosolymita-
afchiepiscopi ahiequam ordinem canonicorum re- nnivi crnce signali surtt anno 1190.
gularium amplecieretur : hunc titulum alibi etiain (16) Conlroversia moia fuit inter archiepiscopuni
ssepins sibi tribnit. Senonensem et religiosos S. Germarii a Pratis, quse'
(13) Gallice Dammarlin in episcopatu Meldensi. composita fnit per sequens inslrumcntum :'
Vocabaiur auleni ille comes Reginaldus filius AI- <in noraine sanctse elindividuoeTrinilatis.Guidc»
berli, qni una curo"coraite Fiandi-ensi et fege An- Dei gralia Senonensis archiepiscopus, orauibiis ad
glise belluni gessit adversns Philippnra. quos iilterse prsesentes perveiierinl, in Doinino sa-
(t4)EjusnomeneratEustachius,quianno 1196, ni luiein. Noiuni lieri volumus universis proesentibus
Idus Aiigusti, iit scribiiur, electus fuil episcopus pariter et fuiuris, quod discordia quoe erat inler
Heliensis civitaiis, vulgo Ely, quse sita est secus nos ei Fulcoitein abbatem S. Germani a Pratis ef
fluvium Grant in corafialu Gantabrigensi. Cancel- ipsani ecclesiam , de procuraiionibus quas ab eis
laria aulem dignilas institiila fuit in Anglia a Guil- petebamns in Einanl et Ralneqlp ei S.- Gerinanoj
lelmo ConquOeslore,leste Polydoro Virgilio, Iris juxta AlusterioJuin,-in praeseniiav domini Philippi
verbis : < Scribarum collegium qui diploinata scri- Francoruro regis, ita lefmirtala est. Nos siquidero
berentslatuit, ejusque collegii niagislrum vocavit, quietavirous abbaii et ecclesioe S. Germani iri per-
canceilariuro, qui paulatim efiectus est supremus peiuiiin procurationes, qrias in prtedictis locis pete-
magislratus,-hodieque .habetur. > bamus ab eis tali mbdo, quod abbas, et successore»
(15) Scilicei Phili|»pi Augusii Gallise, el Richardi sui nobis el successoribus noslris, vel nostris ccrti*
PATBOL. f CXI. 15
459 STEPUAM TORNACENSIS EPISCOPI 400
IIujus culpse simulaerum fugiens impelrata vcnia, A liam; quorum si alterutro quilibei prselalus priva-
Joquar dominis meis, non ut ex modico sacello riieo, lus fuerilf in subdilorum deliciosis menlibus aut
magnse sapientise veslroe ihesauros augeam, sed odium suscilat aut contemplum. His inlervenieiiii-
tit commonilorio tentii paralos proeveniam polius bus perit rei domesticse cura, disciplina solvitur,
quarii proecedam. Audivi dominum papam pruden- confundilur ordo,-et incipiunt qui subesse debue-
tioeveslrsecommisisse cogniiiouemcausae, quoeverti- rant, pares esse. Ne id vobis accidat, Paler, provi-
lur inter dominum Senonensem et ecolesiam Sancli dele circa dies nltimos, Ecclesiseveslroe, ne vertatur
Germani de Pratjs, 264 fl1'35non p.arum diflicul- vobis in dispendium morlis, uride vilse siipendium
talis, nec minus discriminis imporiare videiur et exspectalis. Non minus consnlere vobis quam con-
auctorilali judicum, el parlium voluntali. De pro- solari vos desiderans, rogo, moneo et exhortor, ut
curaiionibus agittir corpoiuin, non de salute ani- honoris onus cui jam minus selatis defeclu suffiei-
roarum; de numero quadrupedum el hominiim, tis, per manum domini Remensis humiliter depo-
non de mcrito virtuium aut vicloria vitiorum. ln naiis, qui consilio veslro et noslro et personam vo-
boc lamen conllictu sumrai ponlilices.. Alexaader, bis substiluat idoneam, et yiloe veslroe congrutini
Lucius, Urbarius, Glemens , el qui hodie sedet Cce- B assignet solaiium; polestatem et scienliam hahens
^cstinns privilegiis taxantcs eveclionis numerum, jn utroque horum, et altingendi a fine usquc ad fi-
nera foniier, et omnia suaviter disponendi.
|tirgio super procuralioiie moto fineni imposuisse
creduiilur. Vjdi ei Iegi privilegia ista nec lacita ve- EPISTOLA CLXXII.
ritale, iiec falsa suggesiione impetraia.., sed orani ADD. AnCIIIEPISCOPCM ItEMENSEM. , M
solemnilale stibnixa, et cardinalium subscriptioni- Illud idem postulat.
bus roborala. Quid cautum aut tulum esse poterit, Sunt intiUi qucs ad diflicilia stcpe compellil na-
si super lalibus dubilare, disc.epiare, aut dispulare lura potius quam cura, neccssilas quam voluntas;
aliqui voluerint, cum munimenta apostolica vobis laciuut ex necessitaie virtutem, ut tandem meriio-
et nobis, iino omnibus ecclesiis, et possessiones riuni fiai quod moraloriura prius fuil. Forte unum
earura serveni, ct jura lueanlurct defendanl? Par- cx eis dicerem venerabitem senem noslrum abba-
ciie, Patres, auctoritaii vestroe,'parciie dignitali et tem S. Rartholomsci, 267 virum religiosum el ho-
prudentioe, el examen islud ieservaic sunimo pon- nestura, sedqui jam viribus corporis coepil destitui,
tifici, qui solus poteslalem babei el condendi novos scgriiudine consuriii, senecla et senio consummar.i.
canones, ct exponendi veteres, el inlefpreiandi Ecce in manu veslra renunlial administralioiii »ibi
privilegia sua , et corrigendi atiena. Q coraniissse, in qua usque ad exlre.raos dies, vidiratis
265 EPISTOLA CLXXL eum non lam prsefuisse bumiliier quam uliliicr
ADABBATEM S. "BARTHOLOM/EI. profuisse. Duo sunt quae a vobis poslulai; postulo .
Sutulet ul suain adininisiralioncm ditnittat. el ego, minima poriio clcricorum veslrorum, cum
Reverendo Patri el domino abbati R. Rartbolo- ipso et pro ipso in solatium ei subsidiura brevis-
msei, STEPHAKUS de Sancla Genovefa, vitam jtistam simoevitse suse, de bonis Ecclcsise, cui proefuil, vi-
el exitutn bealum. ctuni suflicienieni provideatis ei, el de succcssoie
Nec praHeritos aunos revocare possumus, nec sic cogitetis, ne liccat fratribus suis in elcciione
fuluris casibus imperare. Recedendum est quan- potius sequi volunlalem propriam, quam uiilitatcm
doque 266 et paluroe debilum persolvendum, nt commiiuem.
ea conditione qua intravimus exeanius. Hsec ideo EPISTOLA CLXXIIL #
dixerim, Pater, na intoierabile-sit vobis vel oegriiu- AD CONVESTUM S. BARTHOLOMÊI N0V10MENSIS
dinis iriconimodum, vel isedium seheclulis. Prxla- \dmonct, ut honorem defcranl abbali, cliamsi abba-
tioiiis cura quam utiliter et virililef hactenus ges- tiam dimiseril.
sisiis, et fobur corporis desideial et animi vigilan- Pfimnra secundoelabuloe proecepium est: Honora
nunliis pro procurationibus illis, reddent singulis D stilutis, scilicet Emanl, Balneolo villoequoedicitur
annis Oclolibras Parisienses apud Einant in octava S. Gerinanus jtixla 'Mtisierioluni, Matriolis, et pres-
Paschoe: Et si nos vel successores nostri veneiimus bylcri diciafnm ccclesiarum aliam medielaiem
semcl in anno ad Emanl, velBalneolura, aut ad vil- ejusdem decimoe habebunt. Nuntii aiitem abbaiis
iara quse dicilur S. Gerraanus, abbas atu successores S. Germani facient fidelitateiu presbyteris, qui in
sui, aut ille qui doinum lenebil, recipient nos et diclis ecclesiis eriint, et presbyteii per nuiuios
siiGcessoresnosiros, ei vivemus ibi nos et succes- suos nuniiis abbalis de dicla decima conirauniler ct
spresnoslri, nocte una sumptibus. nostfis propriis, fideliler quoerenda el inter se dividenda. Quod ne
ila qttod iile qui doinum leitcbit, iion leiiebiuir valeal alicujus oblivione dcleri, vel maliliose per-
aliquid dare nobis vel successoribiis noslris pioeier verli, sigillo noslro fecimus id confirraari, aslanii-
liospitium, nisi hoc de gratia iacere voluerii. Elsi" bus ecclesiai nostroe personis Salpne decano, Ma-
nos vcl successores nostri seinel recepii fuerimus nasse archidiacono, Guillelrao thesaurario, Gaiifriilo
in unp pfeediciorom locorum, non tenebuniur rao- proeceniore. Tesieshujus rei snnt Siephamis abbas
nachi recipe.re nos sive succcssores nostros in ali- Sanctoe Genovefseet canonici illiiis , Hugo , Alma-
quo illorum trium codem anno. Nos auleiii fecim.us ricus, Milo abbas S. Remigii Senonensis , magister
.quieiari jara diclse ecclesioe et abbati ihedietateiri Anselmiis de Caricellaria, Ogerius de Avone. Actnra
decimoe lanse a presbyteris, qui stinl in ecclesiis apud Fontem filaaudi anno ab' lncarn.aiione Domini
;S. Gerraani per aichiepiscopatum Senonenseiri con- niillesimo cerilesirao nonagesimp primo. •>
461 EPISTOL^. _ PARS II. AN. 1177-1192. 462
palrem luutn el malrem (Malth. xv); hujus labulse A Ss Genovela, saluieni ei dcvotionem debitaro ct
priraiiiasj obsecro, lenete raemofiier, gustaie sua- devclam.
viter, fideliter adimplete. Patrem vestrum senem Conceplum diu renuniiandi desiderium smini
G. proecipuoeauclorilatis viniro in ordine noslro, oneri et labori, abbas sibi iiijunclo, filius veslcr
bonorafe ul decet, portate ut eonvenit, ut expedit 269 abbas S. Rartholomsei ad finem usque per-
confoveles Debitor noster hactenus fuit exlerna ducere et expetit et exspeclai. Propiiios in prinia
solliciludine, interna compassione, fraterna sequa- sua peiiliotie invenit filios ct fralrcs suos,,'qui con-
litale, paterna correctioue, materna pietale," et venienlem suflicientemque sibi susteiitalionem be-
ecce liberatus humiliter ab honore, utiliter ab nigna pariter ac concordi connivenlia concesserunt.
oncre; factus esl quasi unus ex vobis, sciens jaro Proinde sanctitati vestrse preces fundo, Ul quod ei
per experientiam et bonum subjectionis et prselatio- fratres sui concessione benevola coneesserunt et
liis malum. Versa vice debilores estis ejus, ut conlulerunt, vos ei per grailam veslram aucloritale
exbibealis viioe ipsius exeraplum, dignitali reve- benefica confirmetisi Quod superest* Pater sancle,
rentiani, grayjtaii.obsequium, solalium senecluli, de subrogando sibi successofe consiliiftn a vobis et
268 oegritudrnTfomentura. Confidimus per gratiam auxiiium petit, ut de Ecclesia sua illa, quam ope
Dei, vos ea quoe dicimus audiluros inlentius, et et opera sua prout poiuit et exlulit et erexit, lem-
/ impensius adjecluros*: superesl ut non solvantur.,,, poraliler simul ac spiritualilcr proveiitum habeat
J quae per eiim a vobis facta sunt; imo veslra inet profecluro; Mandet, obsecro, sancta palernilas
terest, ut serventur. Vineam quaradam H. nepoli vestra Silvaneciensi episcopo, ul ad Ecclesiam illam
suo aptid Aniissiodorum preearioeonccssislis.acujus accedai, el ad concordiam fratres monens,auclo- '
cullura el cufa prohibetuf, ut perhibet, ui quem rilate vestra eos inducat, ut personam idoneam et
constiiuislis in vila sua ffucluarium, alio impc- religiosam iii Patrem sibi eligant el pastofem. Ipse
dienle, concesso a vobis beneficio^ ei non liceat namque insiilulionis ordinis nostfi quo magis
Uli. Absit a sacro collegio esi el non, lollalur oc- experliis est,*minus expers aliarum est, et sediiio-
casio matignandi, verbum iniquum et doiosuiri »em sedare poterit, et ad convenientiam convocare.
longe fiat a vobis, ne inter quos religiosa severilas Valete.
iricludi consueverat, relegaia severilas^coiiqueratur EPISTOLA CLXX.V.
cxc.Judi : sicul enim graluila liberaliter Iargitoris
est gloria, ita et subdita revocaiio donationis op- ADEUMDEM."
_
probrium esl donantis. ConsuJile in bac pafie JiO- C Scribil in graliam Pelri cdnloris Parisiensis in epi-
Tornacensem elecli, ut ejtts eleclioni lan-
et ordini vesiro; veslri scopum
nori, Palris* pasloris parcile quam legilimw el canonicm faveai. *
pudori el nomini veslro : et si per vos impeditur Commune refugium palcns omnibus mansuetudo
donarii veslri possessio, desisiile; si per aliuiu, vestra, Paler, sic exiendittir ad singulos, ut colligac
resistite, objicienies auctoritatem quam poteslis*;: universos. Veiiiunt ab Oriente el Occidente et re-
et quam debelis evinctionem prseslantes. Ignomi- cumbunt in sinum
vestrum, nec facite seracl atl!h|is-
niosuni erii, si quod vestro confiriiialiim est sigillo^ sus efniltiiur, nisi
contigefil ab co cororaitii, quod
sibilo raovealur alieno. noa merealur reraiui. Iisec suut quse railii pluribus-
EPISTOLA CLXXtV. que 270 aliis iiduciam preeslanl, ut pro devolo:
ADGCILLELMUM REMENSEM ARCIHEP. lilio veslro raagistro P. Canlore Parisiensi (17) pan-
Agil de abdicatione abbatis S. Bartholomwi Novio- dalur vobis adilus supplicandi, ne vobis provocet
mensis. indignatioiiera, qui sibi non advocat digniialem, ne
GuiLLELMoRemensiarchiepiscopo STEPHANUS, de cui raeritum sufficit proprium, facium oflicial alie-
(17) De ejus encoraiis hsec scribit Jacobus de et mprum norina iion modico lempore exsliiit, as-
Vilriaco : < Magisler Peirus venerabilis canlor j> ij sumplo Cislerciensi habilu in monasterio Longi-
Parisiensis, vir polens opere et sermone, aurum ponlis sanctilatein vitse beato fine complevii. >
suum et argentum similiter eOnflans, et verbis suis Mulia sci-ipsil, ihter ea Summam, quse diciiur Ver-
siateram faciens, inorum honestaie pondtis et gia- bum abbreviatum, quse quidem habelur inter mss.
vilalemconfefens srioadoClrinoe; ccepitenim facere S. GenovefoePaiisiensis. Nec asseniiri possum au-
et docere velut lueerna ardens et lucens el civitas clori Ilisloria; Tornacensis, neque Buzelino ipsi
supra monlem posita, et candelabrum aureum in adhserenti, qui Petrura canlorempost Slephani mor-
dorao Domini. > Post obilnm Everardi de Avenis lem renuntiatuni fuisse cpiscopum Tornacensem
episcopi Tornacensis in ejus iocum eligitur anno scribunl, quod nullis aslruunt argumenlis; ei cum
1191. At cum lisec electio minus canonica et ob cerlum sit ex Necrologio abbatiee Longiponlis eum
aiiquos defectus irriia a nonnullis censeretur, ei obiisse anno 1197; imo in illuin incidunt errorero,:
obstiiil Guillelraus Remensis archiepiscopus lunc ut hanc episiolam spuriam el supposilam esse libe-j
Gallise prorex. Rogat ergo eum Slephanus ut ami- rius proferant, nec ab auclore nostro conscriplam,
cum suum episcopatu Tornaceusi potiri sinat, igna- quod quidem validis rationibus falsum esse demon-
rus_quid sibi ipsi impenderet. Ejusobitus niliilomi- strare possem, nisi hujus calumnise aucior ipse'
nus nolalur in Necrologio ejusdem Ecctesiae, his Cousinus, titubans, et quasi de sua senlentia dubi-!
verhis : < x Kalend. Ociobrisobiit egregius doclor tans, id proponeret, et nisi stylus ipse epistoloe ge-;
Petrus cantor ParisiensiSj qui in episcopum hujus niiiiHim aucloris nosiri felum esse argueret. Quod
Ecclesise aliquando elecius, vocationera humiliier autem allinet ad officium cantpris, antiquissimum
declinavit. Et postquam auditoribus suis scientia invenilur jn Ecclesia et inier priraosClirisiianos
465 BTEPHANf TORNACENSIS EPISCOPI 464
iium. Vir est cujus per omnes Ecclesias famse sua- jA clionc illa quatuor qusc a Leone 1 dicia snnt (18),
vis diflunditur opinio, qui gemina scientia efiica- vola civium, leslimonia populorura, honoratorum"
cissime clareris, el doClrinam moniiis ornat et arbilrium, electio clericorum..His accedil inlegriias
raoribus disciplinarii, Origeni parem in aliquo sic psrsonse, hilariias famoe, necessilas simul et utili-
eum docere credimus, ut vivere; sic yivere, ut tas Ecclesioe vidualse. Sed el hoc frequenler el so-
docere. Tales in candelabro vesiro lueefnas^ lales Temniter dicitur, quia dominus rex, quem Deus
in diademaie capitis Aaron lapides, tales in sancta servet ac nobis resliluat, pefsonam istam iiomina-
JReniensi Ecclesia suffraganeos csse decel, ul vicinoe lim expressit, nominaiim pro -ea rogatit, nomin?.-
proviricioe sancla semulalionc moveanliir ad promo- lim Ecctesise.Tornacensi proeessevoluit et intendil.
lionem coiisimilium, el sollrciludo vobis commissa Si aliier aclum fuerit, verendum esl el forle ve-
facilius et frequeniius juvetur per religionem et rum, ne indignalionera ct iram el immissiones jicr
pfudeiiliam ipsorum. Si quid minus ordinale in angclos malos concipiat, ct adversus eos, qui pro-*
eleclionc ipsius a Tornacensibus clericis faciuin moiioncm tantoe personse impedierint, regalem ct
est, nec abaentis ignoraniiam langere, nec inno- juveiiilero iracundiam accendat. In bis oronibus,
eenliam jusli loedere debet,. cuin facillime, si vobis . 271 Pater saiicie.jprovidete honori vestro, con-
'
placel, possit emendari, si quid perperam faclura sulite sanoe opinionis vesiroe lestimonio, deferle
«st commissa vobis a Deo et potesiale corripiendi regio mandalo, et correplo prius, sicul decuerit,
errorcsj et scientia corrigendi, Ul eiiim salva graiia errore eligentium, confirmata eleciione, paterno
vestra sine prsejudicio loquor, concurruitl in ele- sinu suscipite elecium et dileclum veslrum.
receplum, ut narrat Philo de Essenis : < Ubi omnes niinisterio deslinati, qni cantum moderarenlur,
coiisiirrexere, duo cbori finiit iii medio ccenaculo, baculuroque, digniiaiis sux insigne, deferrent. Le-
al.ter virprum, aller feininaruni, cuiqiie suus incen- gilur eniin de quodam Tlieobaldo Sanctoe Genoveloe
tor praeficitur honore proeslans, ei canendi perilia : praeceiitore, qui vivebal soeculo xn in Necrologio
deinde canlanl hyrahos ii) laudem Dei compositos ejusdem monasterii: < Obiit ThcoMRdus sacerdos
variis melrorum carmintimque generibus, niiiic ore eiproecenlor, qui lurrira usquc ad primum soliuin
«no, nunc altefnis non siue decoris et religiosis erexit, baculumque proecenioris auro el argento
gestibus et accentibus. > Staiutum fuil in concilio curn lapidibus decoravil. >
Aquisgranensi, canone 157, cifca cos qui canlui in (18) Episiola scilicel 89 ad episcopos provincioe
ec.clesia vacabant, < ut consiiluereniiir inter cos Vieiuiensis adversus Hiturium episcopum Arelalen-
seniores fiatres probabilioris vitoe, qui tempore sia- sem posi ejus ab urbe discessum, num. 5 : < Te-
lulo vicissira cum canlorura scbola sinl. > Fiiernnt iiealur, iixiuit. subscriplio clericornin, lionoralorum
attiem a priscis teinporibus in ecclesijs calbedra- lestirooiiium, ordinis consensus et plebis. >
libus "et "insignioribu.s iiioiiasleriis npnnulli luiic
STEPHANI
EPISTOLARUM
PARS TERTIA,
Continens episto]as quas seripsit ab anno 1192 ad annum 1203.
272-273 EPIST0 L A CLXX VI. iS EcclesioeTornacelisis(20), quamvis minus siifiiciens,

ABABBATEM DE ALTOVILLARI (19). niiims idoneus, minus dignus,. lotum spiriium
Monel nepotem cjus Joannem in abbatem S. Geno- meum effudi circa dispositionem Ecclesisemibi prins
vefmfuisse electum. commissoe, ne labores quibus in ea sudaveram de-
Vocatws occulta Dei permissione ad regimen perirehi ct successoris occasione liirbaretur tran-
(19),Abbalia. de Allovillari, Yiilgo Hauivilliers, cum fralribus suis, ut ibi talem iocelliim eis per-
djoficesis. Bemensis^ ordinis S. Beiiedicti, condiia quirere deberemus in nOstra prOprielate, ut ibi
fuit a S. vNivardopraesule Rcniensi anno circi- seeundum Regulam S. Beuedicii et S. Columbani
ter 6o0.j.cujus fundalionis iiistrumeirlum veluslissi- vivere deberent. Reperlus es.t nobis una cuhi ipsis
iniim sic iegilur in dypticis ejusdem monasierii : locellus qui dicilur Aliivillaris iri fme Remensi
< Ego Niviosen Nivardus, eliamsi peccalor, epi- super ilnvium Maternspj > etc. Abbas auieiri ille
scopusy dmii; oraiies episcopi fratres roei, etiam el AJiiviHarensis vocabatiir Oilo e.v schcda anni
de virisChrislianis ei de bonis honiinibus niona- 1192.
sicria seGunduro regulam sanclorum Pairum xtii- (20) Hoc eveuit anno 1191 veM192, post mor-
flcarc non cessarent; petiil nos Bercliarius abbus lein Eveiardi.
'"*'"'
*65 EPISTOL,E. — PARS III. AN. 1192-1203. 46U
quillitas ccelesti mihi permissione concessa. Tan- jA negoiium commisi Deo, cujus gratia, si beneplaci-
dem post mnlios cogitationis oeslus, 274 «t lum fuerit in oculis ejus, loium perficiet solida-
circumspectos aficclus varios, non sine volunlate, bitque. Inieriro significare volui sanctse palernilati
ut crcdimus, divina, soriemet funiculum electionis vesifae^-quidaccidit, ne in lioc appaream aut bene
noslroe conjecinius in cliarissimum fratrein nostrum ficiis veslris ingfatus, aut obsequiis indevolus. Cirea
Joannem nepotem vestrum (21), juvenein, quantum proximum Pascha, Deo volentej vita comite, irans*
nnbis ex diuiina conversaiione ejus "cognoscere ilum faclurus sum ad Ecclesiarii quse me vocal,
licel, honeslum, lilterarum el disciplinis regularibus cum veris Hebroeis celebralurus phase, el,'Sicul
erudilum; et eum communi frairum omnium as- dominus Uemerisis disposuit, in octavis sancloe lle-
sensii nominavimus abbatem, el in commissa nobis surreciionis riiiinus coiisecraiionis per Dei graliam
solliciludine successoreni. Acla sunl hrec die salu- acceplurus. Rudis in lalibusMionsiliovesiro fifmari
lationis angelicse,Coiicepiionis virgineoe, Incarna- desidero et forraari, ut expertus iiislriialis exper-
lionis divinse. Sequeiiti Domiuica qna reprxsentat tem fidelem doiriinus, sacerdos magnus, magnis
Ecclcsia Dominicuin in Hierosolyrais ingressum, sacerdolibus obseqtienlem. '
ct pnerorura canlantiura, Hosanna, applausum. Me fiPISTOLA CLXXYIII,
'""
proesenle, el proeseiiiai:le, a domino Aiis. Meldensi ADEUMPEM,--
cpiscopo (22) niuiius- benediclionis accepit, et ad Grnlifls agit pro muneribus sibi tnissis.
Ecciesiam sibi comraissam mecuni reversus, gre- Munera niihi, Paler, misistis, quibus decenfer
gem sibi creilitum cuslodire el regere secundum ornare possura no» solum pedes, sed et manus et
graiiam sibi a Deo collaiam humiliier est aggres- eapui. Magna sunt prelio, maxima-sacramenlo. Ex
sns, sperans quia Deus, qui coepii, perficiel soJida- primo swfficere po.osunt concupisceutise oculorum;
biique. Et quoniam juventuiem ejus novitas hono-. es secusJo proficere myslerio minislrorum. Condi-
ris et oneris sibi imposili soliicitat ac premit, re- gnas referre graiias si volticro, nec affectussufliciet
currii ipse nobiscum ad pruilenliani veslram, ut nec ciTectiis. Accessit epistola vestra muneribus,
eum el Ecclesiam sibi coinraissain domino Jordano 277 duplfcem mihi lseliiiara infundens et mulii-
lcgalo (23), charissimo, ut audiviinus, et familiaii plicem graliam manifesians,
yestro, tanquam viscera veslra comraendetis, qui EPISTOLA CLXXIX.
loco veslri eum benigne suscipiat, foveal ac defen- AD C0ELEST1NUJI SUMMUSI PONTIFICEM (26).
dat, dorainoque Oclaviano Osliensi (2i) episcopo, Agil de promolione sua ad Ecclesiam Tornacensem,
tanquam filium suum proprium commiital. Grandis P ( qttam summus ponlifex gratam non.habueral.
enim via restal ei, el iiiexhausla cupiditas faculla- lnter spem et limorem medius?1accedo filius ad
tibns alicnis inhiai, ct pusillus aniinus liincl, et patrem, servus ad dominum, ad sitccessbrem Pelri
sacellus insuHiciens desperal. minirous discipulorumChrisli; forte miiigabitiram
suam pater, remillet indignalionem doroinus, Petri
275 EPISTOLA CLXXYII.
ADTURONENSEM AUCHIEPISCOPUM successor humilem respiciel sacerdotem. Quis scit
(23).
si converlalur et ignoscat, el relinquat super me
Moneiy.se ad episcopatum Tornacensemfttisse .
promolum. henediciionem? Yocalus ad Ecclesiam Tornaeeii-
Oecullo Boiuini judicio vocatus ad Ecclesiam sem, loco et anirao reraolus et ignarus, nihilque
Toriiacensem.vestris oraiionibus nie comniendo, ut riiiiius spirans quam cathedram : cur excessi si ac-
ad quod noii suliicio merilis propriis, proficiarn cessf? quid peccavi si iion proecavi? an deliqui
snffragiis alienis. Ei quoniam nescio, Paier, iiiruin , quia non dereliqui 1 Divinare ccrle non potui, pla-
dignus ainore vcl odio, ex la.nla vocaiione suppln ceretne an displiceret summo ponlilici, cujus pla-
ciuni exspeclare debeam, vel prsemium: sic ctirro cila suntjura, in cujus dextera ignea lex, quseap-
adliuc qua^siin incertum. Concedat Omiiipolens ut pendil merila singulorum in siaiera canonum, et
non quasi aercm verberans incipiaro depugnare..Ad D apprehendit astulias in perpendiCulo leguin,, et.
priniuin 276 liujus rhmoris souilum circino decretonim. Sed quqniam bonarum men-
ObslupuiySteteruntque comm, vox faucibus hmsit: tiura esl ibi culpas cognoscere ubi culpa non est,
Denique; laiiquam de gravi sorono evigilans jlolum et periculosuro valde.esl filio separari diu(ius a
(21) Hunc rooribus poiius quam oelale senem, in (25) Scripta perhibelur hsec epislola cum voca-
abbatem S. Genovefoceligi curavit. tus fuisset Slephanus ad regimen Ecclesise Torna-s
(22) Ansello scilicet, ad quem novum electum censis, cujus gfalia, tiono misil ad ipsum Bartho^
dciliixii, ut ab co henedictionis raunus accipe- lomscus de Yenddme, tunc archiepiscopus Turo-
rei. nensis, ornamenta quaJdam pontificalia, scilicet
(25) Jordanus cardinalis presbyter S. Pudenlianoe mitram, sandalia et cliirolliecas.
creatus a Clemenie 111anno 1188, legalus in Gal- (26) Ccelestirtus III, renuntiatus sumtnusponlifes
liara dirigiiur. •$ aniio 1191, sepluagenario major, gralam non ha-
(24) Octavianus cardinalis episcopus Osticnsisi buit assumplionem Siephani ad sedem Peiri Tornacen-
can-
per CcelesiiiiumIII in Normanniara una cum prsc-i/ sem, forie quod exislimaret eleclionem
falo Jordano legatns raissus esl, ul litem quoever- H toris fuissc canonicam, -eumque debere censeri.
lebalur iuter Holhomagenseiii arehiepiscopum ei; 1 lcgiliinum ejusdem 'Ecclesioepastorera, et S.lcpha-
Clienscra episcopnm, dirimcieni. nura iiilrusum.
467 STEPHANTTORNACENSISEPISCOPI 468
conspeclu patris, exceptiones omilto, yeniam peto, A A Jucundum eloquium tuum deliciosas absenli reli-
graiiam qusero, misericor.diam imploro. Aperiatiir.,-» quias sui facii. in his diemfeslum ago mibi, quo-
obsecro, mihi sinussancloc Romanie Ecclesioe, qui lies et graiiosam socieiaiem tuain deosculor, et
nemini claudi consuevit; pandalur adjlus suppli- frucluosam amiciliam deamplccior. Ofteret se, vo-
candi, porrigantur ubera materna; cum matre pla- lcnte Deo, diesêl locus, quibus recidivis plausibus,
cabileni sese Palcr exhibcai, ut et simpjici consq- etnovos inveniemusconfabulandi modos, etveteres
lat, et simplicem cqnspletur. innovabinuis. El quia
278 EPISTOLA CLXXX. - Priticipibus placuisse viris non ultima laus esi,
AD ARCJIlErjSCOPUM REMENSEM.
rqgo interim, ut quando et ubi dominus Remensis
lnvehilur in quosdam concionatores adulteranies cum cotniie Flandriae
yerbum Dei, el viiqtji ducenies vitiis infectam. (29) loculurus, per proesgn- .
Periculosas et crebras infeslalipnes nobls ac' tium latorcm non solum mihi yerbo denunties, sed
decanis riqsiri"3(27) inferuni quidam verbi Dei ven- scriplo designes. De bospiliolo mihi die coronse
meuro in te jacto, ne quasi
ditores, qui in ecclesiis audacter declamani, in do- providendo, cogilatum
mihus turpiler yivunt.in plaleis litiganl, in laber- in incerttini curram, ne cum. venero, vagari inci-
njs insaniunt, in confingendo miracula biaspiiemi, j> 1 piam post greges inslabilium, et virginum falua-
in rcmittendo, pecuniam cupidi et asinli, ubique rum. Super hoceliam fac mecum signum in bonum,
ut cerlus accedam ad festuni, quo.d sic erit com-
ga.crilegi, nusquani modesii.: Ad suggesiionem
imius eprum qtii Conslantius diciiur, qui et nobis roune omrtiuro, ul 280 sil proprium singulorum,.
ut Siephanus tutts,
aliquandp verbojrum conlumelias intulit, constan- Cerlifica Sleplianuni luiim,
ter placuii yobis citare decanum Gandavensem, quantum potuerit, maguilicei Lambinura suum.
virum revera hqneslum, grayem moribus, infirmi- EPISTOLA CLXXXIL
iate grayaium, ulpote qui el ealculo et iliaca pas- AD PAPAM.
sione incurabiliier laborai. Excusabilem faciant
Scribit in graliam Hugonis Clementis (30*1in deca-
eura, si placel, praedicla aenis incommoda, opera nuni Parisiensem electu
delaloris in praedicando conduclitia, in mendaciis
assueta. Quercla, proqua cilatur, nec acceptabilis Sanclissinio donuno el Palfi, suroroo ponlifici.
nec accepta : etii dicere audeamus, iioslfa prO eo Veslrani, Pater, precibus atlenlare celsitudinem
snpplicalio porr,ecla. Liberate nos, Pater, a pesli- movet me pariteretmonet tam pietas veslra quam
bus istis, ab liominibus iniquis eldolosis, qui fide- charilas aliena. Ecclesiaro Parisiensera, nobilc
liiim eleemosynas infidejiler cprrogantes, objeclu " menibruin rcgni Francorum, in decanum nondum
sacri nominis veslri terrenl pavidos decahos no- convenisse non convenii^ cum de eligendo eo ssepe
stros, et pusillaniines presbyieros circuniYeniunt, jam convenerint.in iinuin potius locum qiiara in
interposilis comminaiionibus eos ad Remensemcu- votum, coram domino Carnolensi (51), et abbale
riam proirahendL Castri-Nanlonis (32j, de mandato vestro, dissiden-,
lium singuli pariium dederunt nomina sua , et
279 EPISTOLA CLXXXL . /
AD LAMBINUM DE BRUGIS. scripserunt, et aliquando,-me prsesente, coram
Rqaqt ut sibi prwpa.rethospitium Ambiatiiin die cq- eisdemjqdicibuspublicatas.untci281reiecla'Juve^
ronationis (28) reginw. nem bonseopinionis,et quanium ad raorura honestaicm
Desideraiissimo amicq suo LAMBINO: de Ilrugis, el periliam litierarura spcclal, hilaris famse, Hu-
quidquid dileclionis et salutis, § gonem filium Roberti Clementis (53) roagna pars
(27) Doo genera decanorum inyertinnlur inler cus rex Balduino permisil ut aliquot arbitfi lege-
Ecclesioeministros, alii scilicet qui collegiis canoni- renlur cum ampliss.ima poleslate Flandriam par-
cOrtiraproesunt,,,'aliiv.erq"qiiisacerdotibus ruralibus tiendi, et snam cuique parleni ex sequo assignandi,
invigilarit, et diciinlur decani rurales, de quibus quortim arbilrio siareiur : hi prseseflim nominali «
hi.c mentio. Hincmarus Remensis archiepiscopus in D Guillelmus Remensis archiepiscopus, Pelrus Alre-
slatutis quse condidit pro suis a.rchidiaconis, ut batum poniifex, Sinioii Aquicinctiensis anlisles,
rite suum proeslarent ofOcitiiii,dicit in 13: < Si de- Daniel a.bbas Camberonensis. >
canus in ministerio vesiro aut negligens aiut imui- (50) Hugo Cleineiis electus esl indecanum Pari-
lis aut incorrigibilis fuerit, aul aliquis coruro obie- siensem post Michaelem de Corbilio, qui ad episco-
rit, non inconsidefate decanum eligite, etst ego in palum Senonensem eveclus fuerat 8000,1194, quo
propinqiio sum, ad me electibnem istam rieferie. > scripta fuit hoecepisloia.
JKxhis patei decanos illos rurales semper snb ar- (31) Reginaldo scilicet, ad qucm scripsit epist.
chidiaconorum regiiriine fuisse consliiulos. alleram.
(28) Videtur hoec epistola direcla Ambjani anno (52) Slephano'sciiicel, quarto posl refotniatio-
1193, ubi Engelberga iixor Philippi Augusti coro- nem hiijns monaslerii abbaie, a summo poniificc
nalionis raunus accepil, rauliis aslanlibus prselaiis, una cum episcopo Carnotensi commissb, ut ades-
ei in primis Slephano Tornacensi, ul videreestiu -seni electioni decani Parisiensis, ortasque inter
Hht. Tornacensi, cap. 58, canOnicoscontentioiies componerenU
(29) Convenil Giiillelmu.sRemensis archiepisco- (55) Robehns Clemens, toparcha, deMUsle
pus regis noniine Atrebali comiiem Flandriae Bal- Mareschal, iii Vaslinelo, regi Philippo Augusio ac^
duinura, ut Flanttrjanr dividerent propter quam ceptissiraus iuit, ab eoque regnj ininislei' consliiu "
bclliim mqyerantfDe his scrigsit Buselinus.iljm. lus cst.'
QaUo-Flandrim, lib. vi,sub aiinum 1198 : < Fran»
469 'EPISTOL^r^PARS III. AN. 1192-1203.! «0
canonicorum, et prsecipue residertlium (34), nec jA silione, vel sententia protulerilis,recepturi.Proinde
inerilo, utcredilur, minor quara altera, nec nume- rogamus sanctiialem veslram, ut pro pace inter
ro, sibi sic proeesscdesiderat, ut considerel el pro- ecclesias reformanda laborem islum assuraatis,
desse.Ulilem ipsnm Ecclesioe fuiurunijjel domini conyenieniem locum et diera nobis assignanles,
regis "familiarilas intima, et fralruni ac propinquo- quando el ubi, cl desideraiam proesentiam vestram
riini (3S), qui plurimum in palalio possunl, quoti- feliciler videre possiraus, et debitam causoe noslroe
diana sedulitas proroitiit; et qui inde plura ex eo justiiiam utililer feporlemus.
Parisiensi clero ac populo, quarn in alio, diebus •>
EPISTOLA CLXXXIV.
islis profutura melilur commoda, profecto non
ADLAMBIWUM MORIKENSEM EPISCOPUM.
menlilur. In fine loqtiar ad doininum meuni, cum
sim pulvis et cinis, til lanti viri niiniiuni, qiiem Conqitertiur cle monachis S. Bertini.
nec propria vol-unlas ingerere, nec aliena poiest
Doinino Lambino Morinensi Episcopo (38)y
intrudere, paiernO affeclu tam suscipiatis benevole, Transieruni dies el menses, cx quo.neque ver-
quani beiiefice reinittalis. bura propter absentiam, neque scriplum forte pro-
282 EPISTOLA CLXXXIII. U pter incuriara. Jocosas coiifabulalioues veslras ex-
ADATREBATENSEM ET AMBIANENSEM EPISCOPOS(56). perti stimus, expenes iiiterira solaiii veslri, qiiain-
vis solili, jam soliili. Doleinus ei conqueriniur aut
Rogal ut cansm inler se et abbalem S. Bertini (37) notarium vesiruni chiragrura, aut veredum clau-
patrocinentur. dnn), £j§& utiiiroqiie pigrum, ueulruin expeditum,
Filii pacis et concordise, quibus conlenliones et Purgabiuir inec raora si morem nobis gerentes et
liies odiosoesujil, qiianiuni in ipsis est, inquirunt scribilis et venilis. Scire voluraus inlerim dileclio-
paceni, ei persequuntiir eara. Ea acceptione perse- nem veslram, quia monachi vestri de SanetoBer-
qucndi, qua per propositionem, per conipositioneiii, tino (59) nobis infesti festinanl ad jtirgia, lites ex-
verbis adjnncia, atit perfectionem exprirail, ant cilant, et per unum de numero eorum qui claudi-
perseveranliam 283 demonslrat. ld attendentes, cat in semitis suis, reciiludinem jusiilioe nostrse
de saucta discrelione vestra et prudentia confiden- lortuosa appellalione perverlere volunt et involvuin.
lcs, in causa qiise vertilur inlef nos et abbatem Ecclesiara habent apud Coclersj in qua per annuos.
Sancli Berlini super Ecclesia de Listrevele elegi- et conducliiios mercenariosque sacerdolcs; sa?pe
raus vos arbilros, quidquid in eadem causa, conipo- eliam per seipsos, quod sacris canonibiis iiibib.itura
(54) Non onines canonici priscis illis sseculis mo- C siodorensem archid, canonicos fuisse S. Genovefoe.
rabantur apud Ecclesiasiquibus erant addicti, ut (3S) Hugo Cleraens fiaires habuil Albericuni et
sno fungereniiir olficio; uiide orta est olira gravis Henricum marescallos Francioe, giiorum priraus
coniroversia inter canonicos soecuiares - S. Genove- cecidit in obsidione urbis Acrensis in Syria anno
foe, quorum nounulli qui foras residebant, obsla- 1191; alter vero dominus de Argeiitan, iia strenue
bant ne ceeleri, qui in Ecclesia semper aderant, in oninibus se gessii, ut rex ejus iniuilu oiiines
absque ftoruin consilio el consensu aliquid in capi- posteros suos marescalliiiiulo nobi.iitar.il.
luki definirenl, quse quidem sedata esl diplomate (56) Ambianensis eral tunc episcopus Theobaldus
ku.do.viciGrossi anno 1118, his verbis. < Iu nonii- consanguineus' Guilleimi Remensis archiepiscopi,
ne uniiiSel indjviduse Triniiatis, ego Ludovicus Dei qui hauc catbedram pcr xxxiv annos lenuit, de-
gratia Francorum rex, inlimari voluraus lara prse- funciusqtie esl anno 1204. Airebaiensis vero Pe-
senlibus quam fuluris, quod domnus Stephanus irus, quondam abbas Cistercii, qtti hanc ecclesiam
SanclseGenovefoedecanus el canonici a nosira se- rexit ab anno 1180 ad 1203.
renitaie verierabililer sunt adepli, quatenus onmi (37) Abbalia S. Beiiiiii ordinis S. Benediclini in
tempore decanus, et illi lanlumraodo canonici qui dicecesi Audoraarensi sila, fundaia fuit anno 650
in praedictoe Ecclesieevill.a ad quoiidianuin servi- ab Adroaldo nobili Franco, in loco qui dicebatur
tium stabiles sunt el assidui, poicstaiem habeant Sithien, unde monasierium illu.d Sillijense nomen
ct liceiiliam noslra aucloritaie confirnialain, in accepit. ln charlaauiein fundaiionis ejusdem enu-
oninibus Ecclesioe aciionibus ordiua.ndi el operandi meranluj'villse quoe htiic Ecclesioe'concessaesunl,
cl irrefragabiJiler definieiidi, inconsuliis vel invilis inier quas legitur Lonsantana, quara suspicor esse
onifiibus exlra nianeniibus canouicis. Dignum est Listrevele, de qua hic sermo. .. ~:
eniin, ut ilti iqui seduli suiil ad Dei servitutera, po- JJ (58) Larobiiius seu Laroberius ex cancellariq Ue-
lioris obliueanl dignilatis virlulem, quam illi qui mensi electus esl Morinensis episcoptis anno 1191.
sine servilio possidenl ecclesiastici beiieficii porlio- Episcopus autem Morinorum olim residebat in urbe.
nein. Yerum hoc ideo siabilivii provida regiaasere- Teroanoe, vuigo Teroiienne; quse cum deleia fuis-
nitaiis disereiio, ne forte inter eos oriretur inquie- seta Carolo Y imperalore,artuo 15."55,sedesepisco-
tudinis dissentio, quod ne posset vioiari, sigillo palis translala fuit Uoloniam prcea parte dicecesis
noslrsemajesialis, et characiere lioiniiiis piocerura- quoe erat sub Gallorum dilione, et iliic abbalia ca-
que noiiiinibus et signis proecepinius confirmari; lioiiicoium regularium B. Mariee sseculari toga do-
bujus vero praecepii lemerarius usurpalor nostro. naia, in ecclesiam caihedralem erecta est Bulla Pii
serario auri libram soival, el ejus usurpaiio irrita V, anno lS66.Ex iis autero quse Artesise coraitatum
Jtai. Aclura publice Parisiis in palatio regisanno penitiebant crealus est episcopalus Audoinarensis,
regni sui x. Signum regis, signum ilugonis consla- etabbatia S. Audomari ecclesia cathedralis effe-
bularii; sigiiura Guilleliui dapiferi, sigiinm Giliberii cla est.
buticularii; ego Slephanus cancellaiius stibbcripsi.> (59) Uieo conqueritui" episcopus Tornacensis de
luveuio autera hae ferrae eelale Gr.egoriumcardi- monachis Beriiiiianis apud episcopmn Moriuciiseu),
nalein, Peirum Silvanecleuseui episcopum, etAliis- quod ejus essenl dioecesis.
471 STEPIIANI TORNACENSISEPISCOPI 472
I ,fcst(40), parochialia minlslrant, cum nps tam ipsis 4, beat, mendacium negotietur sibi fidem, liyor in-
aliis omnibus nionaebi* in vidiae '
yy' qitam synodo noslra religionem corrumpat.
prsesenie abbale ipsorum et prohibueriiiius, ct 286-287 EPISTOLA CLXXXVI.
qtiotidic prohibeamus. Prior ipsius loci quamdam ADFULCONEM ABBATEM SANCTI GERMANl A PRATIS.
parochianam nostram a nqbis exconimuiiicaiam Grates agit de beneficiofrqlri suo cqtlato.
sine conscientia nosira absolvit, et eam nuptui ira- Invenisse rae gaudeo quse quserunt multi, inve-
dens cuidam miliii laiiquam parochiaJiter, illicjle niunt pauci, desideranluniversi; amicum dico in
copuiavil. Cum nos etiam per partes il|as Iransinira necessitate fidelem , in absenlia proesentem, volun-
liabereraus, hospitiurn suum negayit nObis^yolenti-- laie devotutn, opere efficacem. Ilorum lesles sunt
bus sumptibus eorum parcere? et nobis iii Omnibus beiieyoleniia qiiam fratri meo libenler exhibelis, be-
providerejLobsiruxitostia liostis, hospiles nos [non,?J neficium qupd ei liberalius coniullslis, laborelsol-
i adinitlens, incluso nuiririure, cxclusa charilale. ln liciludo quoe pro negolio ipsius (44) jugiter susti-
his corripile eos, si corrigere non polestis. neiis,* Hoec sunt quoe lotum roe rapiunt in ardoreni
285 EPISTQLA CLXXXV. dilectionis vesiroe, totum excilant ad exploran-
«.. .• . ,
ADOCTAVIANUM OSTIENSEM EP1SCOPCM. elc.
S3 B dos,
Excusat abbalem S. Germani a Pratis ab inierfe- EPISTOLACLXXXVII.
ctiqne cujasdam scholastici. ADEUMDEM.
,•-.'Domino Oclayiano Qsiiensi episcopp (41). Bogal ut pqcifice [rui faciat fratrem ' suum beneficia
In limore et tremore vos ei alios dominos meos ipsi collalo.
recogiio el re|racto. Translalus a subsellio ad ca- Yeleres amicitioe novis epislolis revirescunt.
tbedram, a pusilli custodia gregis ail populosocre- Nos aiitem, ne dileciio nostra sopialur aut torpeai,
giriieri*Ecclesiae, ab liumili statu ad ajtiora quaro nec calamo parcimus, ncc -nieiubranae. Tollalur
credidi, quam merui, quam speravi, Ellicet pro fasiidium legentis, et scribentis ofiicium non cessa-
nie rogare non sufliciani, copimenffalitiHSpreces bit, suscilabo amicum, pungam .stimulo charilaiis,
vobis pofrigo pro abuale Sancli Germani (42) yirp ayqcabo 288 a '"*gotiis regularibus, lit recordetur
humili et utili Ecclesioesuse, cujus opera interfra- socictaiis pristinse, jiicundilalis nniluoe,confabulalio-
tres suos et proesentibus proficiunt ad usum, et nia aliemoe. Curra.nl el vigeantinter nos dilecliQiiis
posteris ad exemplum. Si quis .adversus eum in coinmercia, qnae ei sinceriiatem inclusam babeant,
curia domini papse moyerit quseslionem, maxime et suspicionem excludant. In ncgoliis fratris niei
super memoiia rixoe, quoe hpc anno inier horoines graiias ago de proeteritis, preces offero de fulufis.
Sancii Germani el scholares mota cst (45), in qua " Unum satis esl, ut possessionis conimodo fruatur,
et uniis scholarium per infamiam rusticorum ceci- qui per doiiaiibneiii vestram doriiinium cst adeplus.
dil, excusabilem habete prsediciiim virum, qui sicut Sed si vobis placeat, et domino rion displiceat le-
irtimunis est a culpa, ila el alienus debel esse ab gaio, sine jaclura Ecclesioeveslroc,sicut in aliis solet
"
iufamia siye pcena. Innocentiam suam purgavii fieriKel in ista quandoque facium est, rogo ut pfoe-
coram domino Reraensi sufljcienler, et muliitudine sentibus frairibus vestris per archid. episcopo proe-
clericorum, et fugienlibus illis qui homicidium per- senietur. Semota inlerim nientione potiis nostri, ca-
petraverant, accensus in vliidiciam. doinos illorura seps haberaus virides, quorum coiidiineniiim nobis
diruit et vastavit. Occurrile et succurrile, si opus suspiciosum est, nec oculis Parisiensium bluiidiens
fuerit virojnnocenti, ne verilaiem falsilas absor- atit palato.
(40) Legilur in concilio Piciaviensi anno 1109, id ad venerabilis fratris noslri J. abbatis el-cano-
can. xi: < Ul nullus monachorum parochiaie iniui- iiicornm noiiiiara devenisset, ei exinde ostendefent
steriniii presbyterorum, bapiizare, prsedicare, proe- se esse luibaios, diximus eis, prsesenle episcopo,
sumat.i quqd ex hoc iiolebamus ipsi Ecclesiae prsejudicium
(41) Jam de ooegiraus in observalionibus ad ajiquod generari; ac ipse abbas tunc fuit in mensa
epistolam 109. Proefuit aulem concilio Suessionensi D nobiscum, procufaiiouem vero nosirarii die illa nori
annoll98, pro divpnio quod intervenerat inter iib ecclesia S. Genovefoe,sed de Parisieiisi liicecesi
Philippum regcfn et uxoreni ejus Engelbergarii: habebanius. Ad plenani aiilera supradicioruni noli-
tunc autem morabalur legatus il|e apud sanciain tiani prsesentes litleras ilesigillo npslro pendeiiies
Geiiovefam duro esset Paiisiis, ut palet ex ejus di- fecimus in testinionium exliiberi.
plomale iranscriplo ex• tabulariis mqnasierii B. (42) Fuicone sciiicet de quo superius egimus.
Genovefse. < Ociavianus Dei gratia Ostiensis et (43) Saepius evenerunt ejuscemodi rixae inier
Velletrensis episcopus, pmtiibus procsentes lilleras scholasticos studii Parisiensis, qui spaliandi gratiue
lrispeciuris in vero saluiari saluiem. Ne proejudi- pralum, ab ipsis clericorum diclum petebaui, et
ciiim possit EcclesioeS. GenoyefseParisiensis aliquo cives suburbii Sancli Gerraani prope Parisios, ut
tempore generari,ex eo quod apud ipsam Ecclesiam legimus accidisse annis 1531 et 1557.
venerabilis frater nosler Qdo Parisiensis episcopus, (44) Agil de fratre suo in aliis epistolis, et iiinuit
lerapore legationis noslrae semel coroedii liobiscuui, iJlum fuissc monachum ordinis Beiiedictini. Loqui-
prsesentibus lilleris faciraus et fatemur, quod cum tur enira de beneficip quod aceeperal ab abbatc S.
idein episcopus tanquam noster familiaris et amicus Germarii a Pfalis, ei epist. altera de peiisione an-
diceret se gratia familiariiatis et recreationis velle iiua qtiam ipsi coristiliieral Abbas S. liionysii, qua,
jbi prandere nobiscum, peiitioni ejus anriuimus, quidera frui non valuisset, nisi ipse ejusderii Qrdi-
prsedicenles ei quod in ecclesia ipsa ex hoc non nis religiosus exsiilisset.
"posset cohdiiionem aliquam usurpare; verrim cum
473 EPISTOLJE. — PARS III. AN. 1192-1203. 474
EPISTOLA CLXXXVIII. i niatur? Si peicnssus fuerit incanlator, quis mcde-
A
ADSUESSIOSENSEM EP1SCOPUM. bilur ei? Jam jutlex ille cui ssepe dicilur: Ocuti
Pelil facultnlem .jsacramenlum confirmalionis tui videant wquilalem (Psal. xvi), lerram ingrcdi-
Marisiaci minislrandi. tur duabus viis, el claudicat in duas parles, et quae
Suessionensi episcopo injuste damnalo ad debila semel de lahiis suis processerunt, rion dubitat irri-
salvenda, damnalus injusle ad fodienda melalla (45), lare' Quis igilur dabit capiiimeo aquaro, et oculis
Eahitemei communem murmuris inclusi paiieriliam. meis fontem lacrymarum, ul plorem non interfeclos
Miserriraum solalii genus est velle habere socios populimei, sed pastores populi mei, sed principero
in pcena , sive pares sive dispares sint in culpa, ut pasiorum? Salius aulem rcputamus suspensionis
taiiquam ex conjunclione allerius, leviorem pcenam onus, ut a plerisque dicilur, honorem susiinere,
scniiat vulneratus. Hujus culpoe simulacruro non quam occasionem scandali el perpetuse confusionis
adorans, sed abhorrens, sic inforlunium meum seminarium Gallicanoe Ecclesise suscilare. Verum
plango, ut sine ipsius diminutione el veslro doIorU k ne nos ipsos lantum plangere videaniur, decorde non
condolcam,ctvcsirsecompatiarpassioni.CrciIitIeram ficlovobiscompatimur, vobiscondolentes, vobis con-
289rtieinloco terribilium judicioruro posse pontem gaudemus 2911 quoniam inter Syllam el Chary-
facere, per qnem pontifices alii transitum solenl B I bdim necessarionaviganles.quoquomodo ad portum
babere.' Sed ecce tempeslas invaluif, el inlumue- se gandentpervenisse. Nobissane graiissimuni esse
rnnt aquse, el excrevil torrens qui Iransvadari non noveriiis, ul non solura in loco illo secreliori, verum
polest, ut occurrai mihi unde possim dicere: Forsi- etiam in ecclesia calhedrali vices ponlificis veslra,
tan pertransissel insufllcienlia mea aqtiam inlolerar si placet, paternilas exsequalur. lllud ad ullimum
bilem (Psal. cxxm). Secessi interim ad lempus, vblumus habere vos proe oculis, quod proelaii nostri
el in parochia vestra locura qnieiiseisilenlii, raoram non aurum pedibus suis subjiciunl, sed suo capili
aliquam facturus, elegi apud Marisiactim , sedens superponunl.
«olilarins ct lacens, si forle respirare possiin a pu- EPISTOLA CXC,
sillanimitate spiritus et iempeslate. El quoriiam AD MAG1STRUM BEKTERUM CAMERACENSEM ARCHIDIA- <
multi parochianorum vestrorum ad me venitint, ut CONUM. ,
pis manum conGrmatoriaro imponain, de licenlia Qucrilur de gravamine quodpropter debita indebile
vestra, si vobis placel, id faciara, in hoc officio paliebalur, ;
vesier obediens ei famulus et minister. Ruri habi- Considerans abyssum concepli debiti, el voraces
lans soeperelraclo illud dislichon Sollii Sidonii(46): /-,
, improbi fenoris morsus exhorrens, facta colleclionc
Angulus isle placet, paupertinusque recessus, birtorum rediluum non sufficientium solulioni, ti-
Et casd, cui eulmo culmina pressa joretit. more concuiior et lerrore, ne, quod absii! obliviosi
290 EPISTOLACLXXXIX. nosiri prsecipilem sequar exiluro, et relicla sindonn
M, SUESSIOKENSIS EPISCOPI ADEPISCOPUM TORNA- nudus aufugiam. Rursusailendens gratuiiam beni-
4§ • CENSEM (47). gnitatein domini mei, et beneficiorum ipsius circa
Fdcultdiem petiiam libentisstme concedit. me copiosos aggeres suspicicns, leviorem liabeo
Lilteras benigiiiiatis vestroegratanler suscepimus, sarcinam, quoe iraporiabilis videbalur : paralus ob,
in quibus dulcem bonorum raisturam signavimus, hoc, si necesse fuerit, peregrinari, fugere, mendi-
ei in verbis lepidaro eieganiiam, et jucundam in care. Tempcrabit h-oecomnia per graliam Dci li-
senlentiis gravilaiem. Pofro hinc verba legibus gnum in aqua niissum, et Elisei farina colocynlhi-
accommoda , hinc sacro eloquio familiaria , hinc das olloefaciel rriitiores, quoniam in manu doniini
poelis domeslica, cx abundantia cordis ad noslram niei Remensis coramendo negoiiummeurri,ut qui.li-'
ponsolationera vestri gratia iransmisislis, Sane non beravil me de fornace ferrea, coiisulat inihi' darii-
nos adeo perlurbat farailiare incommodura, quam nalo ad fodienda metatla. Nuiic deinde inlelligere
totius Ecclesisescandalum generale. Quis enim sine jj JJ ccepi, quoniam 292 abyssus negoliorum (48) in-
cordis amafiiudinc, sine lacrymarum fonle, sine vocat abyssum expensarum, abyssus expensarum
suspiriorum crebra replicatione videal magislrum inVocal abyssum rapinaruro, abyssus rapinaruro in-
Ecclesioe Peiri, imo Chrisli vicarium, a verilalis vocat abyssum infernalium pcenarum. Siîbgens,
Irainiie deviare, et in ore ipsius est et non inve- calculalor saturabilium prsescivissel pulei Roni,
(45) Argunieritum hujus episloloe, quarttum con- (46) Sollius Apolliiiaris Sidonius Arvernorum.
jicere licet, est quod cancellariaj Roinanoe ministri episcopus florebat anno 475; varias et disertas
liiagnan) pecuniae siiiiiinam cxegerunt; a Slephano scripsit epistolas. Legitur autem in 17 Volusianq
episcopo Toniacensi pro solulione bullaruiii plurobi ffatri inscripla, illud distichon,
Roniani, quo dixeral episl. 147 nudari ecclesias. (47) Hcec epistola Nivelohis episcopi ûessionen-.
Cum nori esset par solvendo, coaclus fuit episco- sis respondet prsecedenti sibi missie a StephaiiO Toi>
patum reliriquere,' ei pei duos annos apud Marisia- nacensi proesule. Videlur autem quod .idem palie-t
cum villaroS.GenovefoeirtSuessionensi dioacesisece- balur gravameu a curioe.'Romanscoiiiciariis.
dere, ut proventus beneficii sui, quibus debiljs erga (48) Alludit ad id quod dicilur psalino xu ,
curiam Komanam satisfaceret", reservarel; quod Abyssus abyssum invoeat.
tara ex bac episiola quam ex sequcnti episcopi
Suessjonensis colligereest,
473 STEPHANI TORNACENSISEPISCOPI 476
aut quinto conJHrtxissel quartiim (49), aut quarlo A.propinquusnoster
. estsecundum carnem, etei com-
prseposuissel quiiUum. patimur sicui carni nostroe, prp aniore Dei et no-
EPISTOLA CXCI. slro revocetis, ei aniiuam ejus ab amariludine eri-
ADABBATEMS. EYURTII AUREL1ANENS1S. pienies assignelis ei stalliim in clioro (51) sicut
CommendatGuillelmum
' ncpotem ejus, ul benignum babere solel, sedem in capitulo, locum in refeclorio,
_. erga ipsum se prcebeat. et 294 n0®cum a^ vos venerimus, offensam suam
Venit ad nos niiserabilis persona, V. riepos ve- el culpara facietrius regiilariler einendari.
ster faclus filius alieuus, claudicans in seinitis stiis, EPISTOLA CXCIII.
iniseria sua ad miscricordiani nos irivitans, pauper- ADEUMDEli.
tate ad pietaieni nos excilans, trijyulalionibus ad Bogat teriio ui ttepotem Guiltelmum benigne susci-
compassionem nos trahens. Moveal yos et aflcctus piut.
sariguinis, quo vobis jungilur, et civitaiis unitas, Igriorare se dicit Salomon penitus viam viri in
quoeriobis el vobis naiivilatis comrounionein s.orii- adoJescentia sua. Facilis est, et nunc buc", nunc
lur, el praelalioiiis veslroe titulus, quoe omnibus illtic sese veriens, in bivio Pyihagoricoseducilur et
afUiciis misericordiam imperidere tenctur. Ne igilur errat. Venialis laroen est error juvenuin, qui per
iliuliits compellaiur, el extra grcgcm, lupoTum correpiionem ad correctioiiem redeunl, et cura prius
morsibus paiere, ct porcqrum siliquas esuriens amblilaveiTint vias non bonas.-dirignni gressus suos
manducare; rogamus, consulirous ct roonemus ui, in semiiis justitioe, peragenles viriliter per pceni-
qui vqs pef naluram meruit habere pairutim, per leiitiani, quod puerililer admiserunl per culpara.
industriam et curara roerealuf habere Palretn et Id aitendentes, in Wilierrao bonae, ut nnnc credi-
patromira. inus, volunialis juvene (32), qui a vobis incauie
293 EPISTOLA CXCII. recessit, el inlente reverti ad vos desiderai, sup-
ADEUMDEJl. plicamus et peiimus, ui pro amore Dei et uoslro, si
_ Scribit iterum in graiiam ejusdent Guillelmi. compunclum videri.Iis el. burailera, saiya discipiina
Si oblivisci pqtuerit raaler filiorum uteri sui' et ordinis benigne suscipile, benevole siinul et berie-
vesler Tornacerisis, ciiarissimse malris suse (50) fice iraclatc, ne si forte, quod absil! crudeles vos
obliviscetur, cum hoc el de nalura videatur diffi- 295 el duros iiiveneiil, calamum quassatuin con-
cile,- ei de facto judicettireiiornie, Hanc aulein teratis in eo, ei linum fumigaus exslingualis.
cnOrmitalem de visceribus vestris exliirbal peiiitus EPISTOLA CXCIV.
el eistirpat fervor chariiatis quam erga vos habui- (Q , ADPAPAM.
mus hacieiius, et habemus et quandiu vixerimus Bogal ul mandalum apostolicnm de qtiibascunque
babiiufi sumus, quam per Dei gratiam lion lurbaie ordinalis ad certos reslringat ordines.
diialiones aliquae, nec exstiriguere poterunt aquse Sicut iiuiros almoe Urbis jurc civili sanclosel in-
inulioe. In ferventi proposito haberous et diiitius lia- violabiles esse didicimus, adeo ul qui eos iransiJje-
buimus visitare vos, sicut illqs quos in visceribus rint, pcena capitali, severitate Romulea (53) puniri
noslris seinper gestaraug; sed bujus propositi com- debeant : ita ct sancioe Romanae Ecclesiaeroandala
•
plemcnlura nobis invident occupaiionum fluctus et intransgressibilia jurc canonicoconfiiemur esse de-
innuroerabilium iicgoliOrum occursus. Qiiam citius bere.eteorum conlempium severitate apostolica
poterimus visiiabimus vos, Deo volente, et iiivicem puiiiendum. Confidiraus autein de benevoleniia pa-
gratulabiiivur,: irivicem consolabimur, charilaie el ternilatis vestrse, quod nobis lanquam obedienlibus
devoiione fraierna. Accessit ad nos fraler et filius filiis iiequaquam iropossibilia et iniolerabilia man-
veslCr Willelinus; angusiia sua ivobis proposita el dare intcnditis; sed quse et proesentibus essc de-
exposila ad miroe corapassionis affeciuni viscera beant accepja et utilia, et posteris profuiura. Acee-
noslra commovil, ciun nobis videaiur vos eumdeni duntad nos frequenler el passini ciiin divinis apici-
secundum juris et ordinis noslri Regulam non tra- P bus vcstris plures numero, pauci inerito, sine orani
ctasse. Rogamus. vos sicut dominos nostros, de exarainatione originis, condilionis, delicti, vel cri-
quibtis plene confidirous, uf eum, qui, si.cut nostis, minis, terribili coromonilorio vcl coimriiiiaiorio no-
(49) Id esl considerans abysûm pcenartim infer- luniiniUcre in slallum decani. > El iijferjusdicitur:
naliuni, deierriius fuissel ne incideret in quartura, < Feceriini canoiiicos inlroduci iii stallos suos, de
scilicel abyssuin rapiiiarum^ quibus archiepiscopus eos desaisieral. >
(5U) Ecclesioe scilicei S. Evuiiii Aurelianeiisis, (52) Hoecepistola scripla quoque esi Beiieio ab-
quae illum diu fovit et aluit. baii S. Evnriii Aurelianensis a Stephano episcopo
(51) Est.stallum, seu stalliis, sedes illa in qua Tornaeensi consahguiiieo suo, pro Guillelmo nepoie
canonici oflicium divinum persolvenl.es sedeni, ei-in ejusdem abbaiis, sibiqne ideo cogiiaiione conjuncio.
qua ponunitir, quando iii possessioncra proebendoe Rogat ut redeuniera beriigne suscipiat ppslquaro ju-
siioeiriduCuntur, et ut vefbo tinde dcrivato tilar, venilis aiiiroi levilate abreptus clauslruin dese-
iiisiailaiiiiir. Ilinc legiraus apud Houeden in Ui- fuisset.
ch^rdo I, pag. 659 : < Cumque Henricus idera Ebo- , (53) Intelligii de pcena in Rernum, mandaii Ro-
facuin veniret cum lilteris regij? ad recipiendtim midei iraiisgressoreni, laia, de qua Tit. Liv., lib. l:
decanalum, non invenil qui euniin siailuin decani < Yulgaiior faraa esl ludibrio frairis Renium novos
inilterel : dicebant enim clerici Jjboraceiisis Ectie- iransilisse niuros,indequp. ab irato Romulo iuter-
iix,j quod imllus proeler archiepiscopiira debuii il- fecluin. >
477 EPISTOLJ*. --PARS III. AN. 1192-1203. 478
stram excitantes obedientiatn, ut quibuscunque ai l EPISTOLA GXCV.
prima lonsura clericali usque ad sacros ordines in- ADDOMINCM REMENSEM . &_
clusive manus impositionem Ordinaloriam conlu- Bogat ut ejus uuctorilale canonicus S. Genovefw a
liraus, vel decessores nostros imposuisse cognovi- capitulo Tornacensi recipiatur ad bcneftcium ad-
mus, eis inlerim provideremus necessaria, 296 ministrandum.
quoadusque beneficia conferamus. Quidara etiam Pndel me toiies vcxare tranquillilalem vestram,
quibus sunt proprioe facullalcs, ut ,nd.e vivere pos- Pater, et sacras occupaliones vestras quasi lot
sinl, ordinari lamen expetunl, ut pro litulo, sectin- obruere fasciculis liiierarum. Excusabilem me
dum dispensaiionem sacrorum canonum, rebus reddil quandoque necessitas mea, quaiidoque cha?
propriis ulantur : nonnulli ut poteslatum ssecula- ritas aliena. Ut aulem rediraere raihi possim pauli-
rium 'urisdictionem devilenc, lonsura lantura vel sper hoe fasiidinm vesirum/parabolico Salomonis
minoribus ordiriibus dolo iuler clcricos sese simu- characlere, Aurelianensis nostri Garnaudi deliciosas
lant aggregari. Salva sancta reverentia Yeslra,- no- vobis nugas appono, Tria sunl murrouranlia siiper
bis novum videlur hoc et insolilum, cum in sacris terram, et quartura quod facile non quiescii, cora-
el anfiquis canonibus circa presbyleros tantum et munia ruslicaram domiiiantium, coelus ferairiarum
diaconos reslringalur hsecobservantia; ct in sancto litiganlium, grex *porcorum ad unius clamorem
Laieranensi eoncilio (54) sub felicis recordationis gruunientium, capiluluro diversa voia seciantium.
beaiissimo papa Aiexandro, cui ptures ex nobis in- Cum prirao pugnarotis, secundum irrideraus, ler- .
lerfueruni, suffragiuin suum omnibus qui aderant tium conlemniraus, quaiium 298 suslinemus : a
proestanlibus, de presbyleris lanlum et diaconibus primo et quartolibera nos, Domine. Goactus ab ul-
staiutum fuerit et decrelum, id libenter amplecti- limo, veslrse correclioiiis manum ullimam et expeio s ,
mur, fideliter approbamus, obedienler, Deo volente, etexspecto. Est quidam socius meus (55) in mensa /
servabiraus et servamus. Impossibilc autem nobis mea simplex et innocens coram Deo el horninibus,
est nomina vel liumerum eorura, quos infra diaco- sinequerela, cui capilulum noslrum vicariam unam
lKitum ordinavimus, memoriier lenere, nec niinus in majori altari contulerat, assignalo ei benelicio a
impossibile est omnibus eis ycl conferre benefieia, quodam burgense (56) unde sullicienli mediocrilale
yel necessaria providere. Safius erit nobis amodo sacerdoialiter vivcre possei. Euiri mihi praeseiitaruiit ;
iion celebrare ordines, quam h.oecimporlabilia su-' canonici ad liluluro majoris altaris ordiiiaiidum, et
scipere onera. Quo si forte cessanlibus nobis con- comniunem cura aliis pariicipalionem icfeclorii
ligerii, quantum periculum futuris temporibus vel -i concesserunt. Cum auiem a nobis ordinaius per
personis imraineat, nemo dubilal vel ignorat. In biennium fere ei altari niiiiistrasset, el beneficiuui
Gallicanis etiam panibus ad hoc taiitum plerique rcfectorii (57) cum aliis recepisset, eurii neque
lilleras addiscunt, siye parvuli, sive adulii, ul i|t citatum, neque in aliquo convictum,, pfeeiefmisso.
Ecclesia Dei gradatira per ordines promoli Dco sef- juris ordine, et ailaris iriiiiisterio et refeetorii be-
'
yiani et minisireni. Quod si ordiuatores defecerint, neficio privaveiuiil, burgense aulem beneficium quod
deiicient prdinandi; et cessabunt roysleria, si nii- conlulerat, quamvis inviius, in nianu sua recepit.
nisleria cessare contigerit. Anendat et pius et Mirantur omnes qui audiunt, sed rairaculura eorum
juslus Pater, quia lex nqva in observaiione sua canonici nosiri aut negligiint, ant conlemnunt.
debetcsse possibilis in consiiltuioiie sua, non proe- Supplicamiis palernitati vesirse, ut pro amoreDei,
terilis dare formam negoiiis, sed futuris. Pro his et humiiiuni precum nosirarum in.ieryenty, decanp
omnibus paternitali vesirse supplicamus, et preces elcapitulo noslro scribalis; rogando, si placel, ul
fundimus, ut maudalum istud arduum, intplerabile socium nostrum,. bonse opinionis et honestoe viioe
297 ei oneiosum, si placel, leuiperclis, cui pos presbyterum, injuste spolialum, pro vobis resti-
oblemperare et ctifJQcultasprohibel, et impossibi- liiant, elsi aliquid deliquit unde damnari meruerit,
litas non permitiit. eum ordine judiciario tractent, ne forie.aut de juris
(34) Sub Alexandro 111anno 1179 congregaliim,; D gregala consliluit quamdam proebendam, quam do-
in quo legiluf cap. 5: Episcopus si aliquein sine lavii, eamque addidil cse.teris qualuor, quas jaui
êrto tiiulo de quo necessaria vitoe pefcipiat in anle condiderat, quae quidem collaiaTuil alieri e
diaconum vel pvesbylerum ordinaveril, landiu ne- duobus canonicis regularibusS. Genovefoe.Legirau.s
cessaria ei subrainislrel. donec in aliqua ecclesia aulem fuisse etiam oliin in ecclesia B. Marise Pari-
conveuieniia ei siipendia inililise clericalis assignel, siensis quiuque similcs prEehendaspresbyierales pro,
nisi forte lalis qui ordinalur exstiteril, qui de stia lotideiri sacerdotibus qui aitari niiii.istrarent, sed. .
yel paterna iioereditate subsidium possit habere. ad per diploma Alexandri 111 harum unaquaque in
(55) Cum Stephanus e monaslerio S. Genoveloe duas divisa, constitiiii suiit deceni canonici, qui
regimeii EcclesiteTornacensisvocaius fuisset, duxit a diiuidialis prabendis, semipVxbeiidaii vocalj
secum duos ex canonicis suis regularibus, Maicet- suni.
lum sciiicet et Girardum, qui sibi pioesio esseril in (57) Vilam igiitir comraunem adhuc ducebant
cousiiiis el minisleriis ecclesiasticis, ul colligiuir canonici Tornacenses, siquidem vigebat inter eos
ex episl. 207, refeclorii usus. Cum lioec autem epislola'videalur
(56) Burgensis ille ex membranis Ecclesioe Tor- scripta biennio post ejusmodi sacerdoiii collalio-
nacensis vocabalur Balduinus filius Hanuidi, qui neiii, sequilur eani fuisse editain annOll95.
ajjnp.1193 corara syuodo ibideui ab episcopo co.u-
479 STEPHANl TORNACENSIS EPISCOPI . 480
igiiorantia possint argni, aut de crudelilale nolari. . A litleras lulisset, cas asseruerunt furlivas. Proinde,
299 EPISTOLA CXCVI. Pater sancte, quia verilatera facti noyimus, preees
ADGUIIXEUIUM REMENSEM ARCHIEPISCOrUM. vobis fnndiraus, utsi forle sediiionariusetiraiisriiga
Grates agil de epistolis capitulo Tornacensi scriplis. iile, sicul quidain suspicaniur, ad vos venerit, et
Gratias vobis, Paier, qui inler alia beneficia pro religionem veslram irtendacio circumvenire lenla-
me clerico vestro liileris vesiris capiiulo noslro yeril, npn credaiis ei; ncc sacras aures vestras
transmissis, el corripuislis i.ncorrigibiJes ei iijdoci- mendacio poiluai, et ficlis corrumpere fallaciis at-
ies docuistis. Quartuin illud gerius murmuranfium lenlel. De statu Ecclesix iili.us scial sancta paierni-
(58) super terram, a qu.o"liheiafimc ssepe depreicor tas vestra, q.u.iasi qiiid in ea corrigendum vel in
et defendi, primo aspeclu Jitterarum veslrafumiu- capite vel in riienibris erat, per Dci graliam dedi-
lit impaiieiiter et moleste, me vel offerre vobis que- muset dabimiis operam, utoronia corriganlur,spem
1'imoniam meam, vel eo.fum conlumeliam non suf- Iiaiienles in Domino quod Ecclesia illa sub regula-
ferre. Incoeperuiit a murmure, et in jurgio lcrmina- ribus disciplinis iiicedat, lerribilis ul caslrorum
runl.Qui cdrrigi debueranf, non tiraiierunt erigi, acies ortlinala. Litlsfas' illas quas abbas et capitu-
qui vifga digni erant, obliilefimt feslucam. Sed lum vobis raiserurit, per Joannem cleficum inspexi-
qnia ctirii his qui oderurii pacem paeificus esse îimis, ei legimns et eis perhibemus lesiiraonium
volo, el remisi injiiriam ; ct injurianies diinisL veritalis.
Aderil lempjs, Deo voleiiie,'quando in proesenlia 30IEPIST0LA CXGVHl.
vestra,.vel erubcscent de irrevereirtia sua, vcl de ADPAPAM.
coiitumelia piinienltir. Scribil de eodem monacho fugitivo, ne ab eo
300 EPISTOLA CXCVIL circumveniri se sinau
ADPAPAM; ,'..... Excellciilior via quam demonstrat Aposlolus, non
'Aglidi monacho S. Martini Tornacensis fugiitvo. gaudet super miquiiaie, congaudet veritati (I Cor.'
Soierit, Paier, in cqtlegiis sacris, aliqiii reperifi 13). Ea, ctii -congaudei, sibi sufliciens in conspeelu
coiiiradictionis et inobedientioe filii, qui liies et vestro, sancte Pater, nec vcnalem mendicat glo-
corileniiones diligiirit, inter fralres jurgia semjnani, riam, nec venialem rcspuil intcrvenlum. In hujus
seaiidalamoveiit.animaii, schismata, betla inieslina fiducia veraciier yobis asseriiiius, quia monachtts
par-a.reet parere peiiculum suis, ridiculum alienis. ille Sancli Martini Torn. (59) gyrovagus et Irans-
Horniri de nomero Nicolaus quidara monachus olim fuga, qui ad sedem vesiram ausu lemerario ve-
Sancli MartiiiiTornacensis, ievitate et incoiislan- C ( nire, el sanelara religionero vestram raendacio suo
lia,iiec sine corriiptela malilise impulsus, iaten- icnlavii circiirtiveiiire, iiec de conscientia fralrum
ier exivit ab eis, cum non esset ex eis, promptus ab eisrecessii, nec de cohsilio eorum ut recederet
poiiiis de clausiro exsiiire et exire, quarii s'o- processil. Sigilluro quod securo detulil, arit furlim
liiariusin ciausiro sedefe. Sigiiificaio nobis clan- suslulil, autfeus Cornelise de falsis (60), psettdosi-
desiino ejus recessu, aecessimus ad ecclesiam, giiluni sacritegus transformavii. Hoec diligenler in
el. conyocatd convenlu, capiiulum iiiiraiites, quse- capitulo a singulis reqiiisivirous, el a singulis com-
sivi a sirigiilis utfiira fugiiivus itle de consilio, muiie responsum accepiinus, quia nec ejus nove-
•aiit;conserisu alicujiis eoriiin; recesserit, litteras- •
'
fani recessum, riec ejds approbabanf excessnm.
ve aliquas sive cum sigitlo, sive absque sigillO Et quoniam nemirii debet palrocinari dotus suus,
scciimtulerit, sictitaliqui exirainpnasteriiim mur- nefalsilas 302 obruat verilatem^ preces fundinius
niurabaiil. Ttesponderunt oniiies unanimiier, qnia paierniiati vesirse, ui daronosuin ijtud chirogfa-
neque de conscientia, neque de consilio, iieque phui)), quo per falsas litieras, el falsum sigillum,
fle consensu eorum recessit : et si aliquas.sectini faisus monachus Ecctesiain obligare voluii, si placet,
(58) Non facile genus illud deprehenderetur, nisi jj j esl habiius; si aiitem monacbi esseiis, posiea de
ipse riobis iintiicafel «pisi. 105, hisveibis Tria sunt vestris iiiillum lentarenl reducere, quoniaii) cuin
Iinifiiiuraniia stiper terram, elquarluin quod facile moiiachornm niger sit habitus, clericoruin vero
jion qtiicscit, coromunia ruslicofuin doraiiiaiitiura, caiididus, lanlo liorrori cleripi habenl habitura
iiceius femiriarurii liliganlium, grex porcorum ad moiiachofum, utqueni seinet viderinl riionachum,
iinius clainqrem grunnientium, capiluluiu diyersa nunquam deinccps'dignenlur habere socium. > Ei
yota seetaiilium. hoc loco patel ciericoset canonicos hac setate albas
(59) Iloc cceiiobium a Normannis dirutum, Rabo vestes deferre consueyisse. .j
episcopus Noyiomensis ac ToriiaCertsis artiio 1191 el
((30)Liicius Corneliiis Sylla dicialpr cpnsul cu(ti
Irjdidil Odoiii cuidam AJtre.lianensi yirb docto ac Q. CoecilioMelello amiorirbis 673 iianc legein pro-
jiioi qui iiluc ciimquaiuof e stiis scholaribus clerieis mulgavii : < Qui uoiiiiiie prseiorislilteras fatsas reddi
religioiiis sludiov secessii; Cumque ecclesiain ac derit, ediclUHiqtiefaJsiiri)proposuerit, de ejus capite
riioiiasiefiun) reparasseni, in eo canonicoruiii regu- qtiserilo. Qui numiiios aureos paflim faserit, parlim
jariuin instiluluin aniplexi sunt, quod deinde reli- tinxeril vcl finxerit, qui in auruiii vitii quiti iiidide-
qucrunl, Ut monasiicam normam: sectarenlur. Hoc ril, qui argenleos niiramos adulterinos Ilaverit, quj
aiitein proposiluiii eis siiaserat Ainiericus abbas cura posset lion proliibuit, qui' nuraraos staniieoi,
Aquicinciieiisis lalibus arguraentis ac verbis : plunibeos emeiji, veudiderii dolo mato, de ejus c^-
jii Ciini juxta urJjera habiteiis, fralres veslri junio- pite quseriioreique dainnalo, aqua et igiii interdi-
ires a soecularibus clericis sociis suis decepii ad citp.-i.
[socculum reducuiilur, iiuiaunus vejStef c.l.-ipsoriim
481 EPISTOL*. — PARS III AN. 1192-1203. 482
damnelis, ne compellalur reddere qiioJ non acce- A Dco voienle, conligerit ul vos capellam vesfrara
pil, soJvere quod non rapuil, approbarc quod nes- pacifice possilis habere, melins videlur vobis csse
civit. Ecclesiam illara nobis et loco et affectu proxi- utper honeslos fralres de collegio vestro eam gu-
mam, ccnversalione el opinione gaudenius, illaesam berneiis, quaro aliquem ibi soecularcm persouam
csse, ncc qnasi in incerium currere, nec quasi iiisliiualis.
verberanlem aera pugnare. Si quid in ea perfectioni 30J>,EPISTOLA CC.
deesi, per Dei graliam speraraus quoiiilie mcliora AD REMENSEM ARCH1EP1SC0PUM.
ci viciniora saluii. Bogal ut ecclesiam de Bredenai (62) tnonachisdenno'
reddi curel, ut ibi divinum persolvanl officium. gj,
303 EPISTOLA CXCiX. Accessimus ad ecclesiam de Brcdenai, causa no-
Al ABBATEti ET CONVENTUM S. GENOVEFiE PARISIENSIS. slrse synodi celebraniloe; el occurril prima facie
Docet qum agenda erant innegolio quod versabalur jrande miraculum nobis, trisic speclactilum noslrs,
inter eos el archidiaconum Pcirisiensem, pro ridiculum alicnis. Didicimus a vicinis quod in ec-
$_ capellano parochiw S. Genovefw in civilate. clesia solcbat raonasticus ordo sub duodenario fra-
Anxiatur in mespirilus meus, quolies aul irsn- Iruin numero convenlualiier observaii, divinum
quillilas vestra concuiiiur, aut uiianimiias impedi- B celebrari regulariter officium; pauperes alimonian),
tur. Seraper enim consucvi, nec :ib hac consuelu- peregrini hospilium, solaiium infirmi reporiabani.
dine, Deo volenle, desisiam, et vobis congaudere Et ecce in conlrarium versa sunt oinnia; diruia
gaudentibus, el fiere cum flenlibus. Quis cnim sepa- sunt scdificia, silent officia divina, dtini non sil ibi
rabii me a charilaie vesira, quoein Christo Jcsu? vel uniis monachtis qni celebret ea. Redacius cst
iribulatio, an anguslia, an persecutio, an faraes, locus in soliludinem, factns sicul umbraculura in
an nuditas, an periculum, an gladius? nam si para- vinea, el sicut lugurium in cucumerario; posses-
tus sum mori pro singulis, paralus sura, si necesse siones amploe, el decimocubercs, quibus alebantur
fuerit, el mori pro universis. In tribulatione quoc monachi, partira dislrietse sunt; sub hypoiheca
circiiindedil vos pro capelia beaioe virginis Geno- doroinio premunlur alieno. Vernmiamcn presbytero
vefoe(61), pro qua eliara pcr charissiuiuin fralrem commissa esl illa misera et ancillaia ecclesia, cuin
nosiruni ac vestruni R. coiisuluislis nos, cerlum ibi deberel prior esse et aliis Hionachis processe.
dare cohsilium vobis non audeo, quoniam volun- Piangunt el dolenl parochiani, de qiiorum donis ct
laiesfralruin nosiroruin semper diversas intelligo, prsedecessorum oblaiionibus ecclesia illa dolaia fuit
el exiiuin rei, qui forle cx insidiis fortunoc pcndet, et ditala; plangunt et claroant in aiiribusDomini
nec ut prophela prsevideo, nec somriio ut poela. Si n Sabaolh, et uliionem a Deo et correclionem a vo-
Ilagranie maleficio, quando juvcnis archidiaconus bis in suspiriis et singiiltibus el expclunt ct exspe-
capcllara veslram violenler ingressusest, elfralrem ctant. Hoec aiiendentes, el lacli dolore cordis in-
vcsirum presbj leruin. audaci inanu ci proxima triiisecus, consitio prudcniium virorum qui nob's-
sacrilegio aggressus, poslappellationem addominiim cum aderanl, ad correptionem el corrcciionera,
papain faciam, ornamcnla sacra diripuit etabslulit, zelo domus Dei comedcnle, nos accingimtir, sulj
el eurodem' fratrem de capella violenler expulit, interdicio concludeiites. illam desolalam el laery-
flebilem conqueslionera islam ante pcdes summi mabilcm ecclesiara, 30S el prohibenles ne divina
pontificis aliquis deposuissel, rccle id actttm fuisse ibi celebrentur officia, et ne parochiani decinias vel
credidissem. Nec vero quia spatio temporis res ob- oblaliones, aul alios aliquos parochiales provenlus
torpuit, ct 304 afchid. in quali possessione scse reddant, quousque consneliis nionachornm iiume-
jaciilal esse, si, ut audivimus, in arbitros compfo- rus deducatur ad locnm, ct prior ibi instiluaiur
mitlere voluerit, quos juris el oequi araatores cre- qui aliis prseesse debcat el prodesse. Verunilaiiien
diderilis, compromissum suscipile, ita tanien quod ad preces V. presbyleri et virorum qui nobiscura
in civiiatcParis. vel in proximo civitali ioco, ne- aderanl, senteniiain datam usqtie ad octavas Epi-
goiiura non iraclelur, ne muliitudinc molis suse, ) phanioe suspendinms et distulirous observari.
lam in advoeaiis quaro in prudemibus el potenlibus EPISTOLA CCI. g
viris, quibus non parum civiias abundai, noslra et ADEVMDEM.
vestra parvitas oppriraalur. Quod si alium locum- Scribit se prabendam cuidam clerico, iriEcclesia
eligere nolueriht, credo melius esse ul lotnm nego- Tornacensi, ejus mandato colialurum,
lium ad summum ponlificem referatur. Si autcm, Absil, Pater, ab anima mea, ul iu aliquo appa-
(61) Sita estiii civilale Parisiensi jtixla ecclesiam gii de Roissiaco, quam in conipensalionem ab ipsis
B. Mariaj. eaque nunc ecclesia parocbialis exisiit, Parisiensibus San-Genovefsei canonici acceperunl.
vulgo Sainte Geneviefve des Ardens, Erat auteni a Yocaiur. autein capella in diplomatibus Alexan-
primseva fundatione capella qusedam B. Mariaepar- dri III, Lucii, Clementis el Ccelesliiii, his verbis ;
v* dicta, quoe ad perennem nieraoriara insignis < Capell;r. veslrse, videlicet capella de monie S. Me-
illius miraculi quo igne sacro laborantes, per ine- dardi, S. Genoveia de civitaie, eaniiiique capiillani,
rita B. Genovefoeanno 1150 sanati suni: sub hnjus in eadein libcrtaie peririaneani, quam lempore cle-
virginis auspiciis a clero et populo Parisieiisi fuit ricoruin habuerunl, el nunchabere noscuntur. >
dicala, el canonicis suoe EccJesioe traditis, quain (62) Bredenay aiias Brandcnay, cst pfioiatus-
rcxerunt usque ad aniium 1202, q.uo eam episcopo conventualis ordiuis Benetiictini, in dioecesi Torna-
etcapiluloParisiensi cesseruni pro eeclcsia S. Eli- censi silus.
483 STEPHANl TORNACENSISEPISCOPI iU
ream vel beneficiis veslris ingratus, vel bertevoleri- A . EPISTOLA CCIV.
liae indevoius. Hsec sunt duo simulacra quse abo- At) BERTERIJM ABBATEM Si EVUnTIIAUREL1ANENSIS.
minor, duo idola quoe deleslor. Si aliqui fone
absit Eum infirmiiale gravatum consolalur. $;
(quod !) aliud vobis sibilaverinl, aut volunlaiis
meoemalevoli sunt interpretes, aut maledici delra- Audita chronica aegriiudine vesira, et cum do-
ctores. Quod enim de confererida vel transferenda lenle dolemns, et eompalimur patienli. Sanei vos
donatione procbendsea' Tornacensis dorainoBcnifacio satulis Aiictorj qtii sanal conlrilos corde, qui sai-
in L. clericum veslrum dubitare visus suin, coegit vat speranies in se, qui operaius est saluiem in
rrie aUClOrilas-primi mandati veslri, novilas se- inetlio lerrie. DesideriO desiderassemus hoc Pascha
ciindi, reverentia promissi fraiigeiidi. Nunc vero manducare vobiscunij et laclucas agresles Iristitioe
plciiiiis inlcllecia yolunlate vestra paratus sum nosine pasehalis agni carhibns apud vos lemperare
facere quod mandastis, sine siinnlaiione libera- ei cohdire. Prohibet hoe necessitas teraporis, causa
liler, sine dissimulalione libenter. Yeniat praediclus necessitatis; iraporlabile jriguni; quotf impositnm
L. qnando voluerit,'volenies nos inveniet, quando esl humeris nosiris. Speramus in Domino, quia
' cilO liberabimur ab liac plaga, quamvis tanlonim
venerii.
B cicatrices vulneriiiii non subilo deleaniur. Redtliia
307 EMSTOLA CClI. nobis prosperitate per Dei gratiam, quantociiius
ADQ.UEMDAM ABBATEM. poluerirnus, visilabimus vos et 309 fratres no •
Respondel qumsiioni de matrimonio cujusdam novitii, slros, ut coramurii simul ifruaiiiurcolloquio, gau-
qui dimisso habilu iliud contraxeralj quod validum deamus consortio, et solalio delectemur. Saluiaie
esse censel.
fraires nostroset in universis singulos, et in singiiiis
Qusesisiis a nqbis quod a vohis quoeri debuerat. univeisos.
Consuetudincm ordinis veslri nescimus, vcrba beati
Benedicli et legiraus et lenemus. < Si quis, inquit, EPISTOLA CCV. -
irifra annum probaiionis exire volueril, liber excat ADJ0ANNEM ABBATEM ET CAPITULUM S. GENOVEFiE
cum rebus suis. > Qui ingredientem liberum dixit, PARISIENSIS.
egresso roalrimonium non inlerdixit., El quoniam Hortatur canonicos S. Genoilefm,itt iil omnibus sese
proesentiuni lalor B. ex probalorio lirocinio peilcm perfeclos exhibeanl. .^.
traxit, ex prohibilorio cauterio a Christiana socie- Posilus in cxtremis finibus lerrae, et cxlremis
tate separari non meruit. Quantum ad solatium in- finibus viloe, cum jucunditate recordor honcsloe
lirmitalis bumanoe, malriraoiiium est quod contra- - conversaiionis vestrae, societatis individuoe, huiiH-
sit; quantum ad fastigium societatis vestrse, a per- litatis devoloe. Aliquos ex vobis iri Christo genui,
feciione deviavit. Credimus el dicimus in lali con- alios adulios inverii, utrosqiie colui et dilexi, neu-
jugali copula malrimonium esse. Videritis vos si iros.sine necessilatis ariiculo offendi. In sudore
ex iali absenlia res ejus debeaiis secura conscicnlia vulius mei et angustioe spiritus per xv et amplius
retinere. in Ecclcsia nOslra pariler et veslra annos fideliier
EPISTOLA CCIII. laboravi, et, si dixerim, feliciler iion peccavi, per
Deigratiam, neqiie aera verberans, neque in in-
ADCOELESTINUM PAPAM. certum currens. Judicate vos ipsi ne forie aliquis
Commendat G.in abbaiem Corbeiensem(63) eleclum, murmuraiis in arigulo dical raihi: TestimoniutriHuuin
ejusqueprudenitam etpietatem exlollit. nort est verum (Joan. vni). Interim, fralres el filii,
Quanquam, Patcr, in conspeciu vestro, inter moneo senex, et horlor et ego senes, ul proepareiit
regalium et poniificalium cpuiaruin afDueniiani, se ad.fiiiem Vitse,juveries ad observamiam regula-
preces nosiroe tanquara slilla situloeraodicum obii- ris disciplinoe, adoiescenles ad cuslodiara sutijeclio-
neat locum, tamen intercederc nos pro aliis et ne- D nis et verccuiidise, omnes ad uniialera dileclionis
cessiias 308ureet> ercbaritas persuadel. Ec.clesia fralernae, ct charissimo filio noslro abbaii vesiro
Corbeiensis mullis et raagnis atlrila e.t aillicta la- per omnia plenam obedieniiam exhibere, Per Dei
boribus, nunc tandem, ut credimus, respirare cce- niisericordiam in omni successu leroporaliumabiin*
pit, si saricta paiernitas vestra ei gratiam suam damtts, provenium et fruclum spirilualium -vestris
exhibeat ei benevoleniiam inipendat. llabeut in ca orationibus exspectaiites. Salulant vos, charissimi
abbalera doininura G. qui in ea posscssiones possit filii mei, fratres veslri, Marcellus et Girardus ju-
revocare perdilas, et non perdere revocaias. Pru- venes honestaie prsecipui, 310 bumilitale prse-
dens est et induslrius, et qtti tauto oneri, sicut clariin servitio meo el veslro' solliciii el_sl.renui,
credimus, et honori. Rogaraus sanciam paterniia- frequentes in consiliis nostris, in negoliis, iii sacra-
tem veslram, si placet, ut prsedicto viro bonoe opi- nientis. Paralus esl animus, si parala fueril manus,
nionis inler suos, et qui uiilis esl Ecclesise suse et negoliis Ecclesieevestroe opportuno leropore et loco
fidelis, vestram plenius graliam impendaiis, occurrere, et succurrere et servire.
(63) Electus esl Girardus abbas S. Cornelii Compendiensis in abbatem Cprbeiensein, anno HS4.
EPISTOL/E. — PARSIII. AN. 1192-1203. '
485 486
EPISTOLA CCYI. j\ rito, qui suo meruerunt excommuiiicai-i deliclo.
ADABBATEM SANCTIBERT1NI. Super his omnibus considerct sancla paierniias
$** Ab eo petil equutn suo usui commodum. vesira qttid expedire debeat sancio monaslerio,
Amiciliarura fcedera nascuntur colloquiis , fir- quid non sanclos monachos impcdire. Honcstum
martlur consiliis, beneficiis convalescunt. Curraiit ac lilteraium, et prseter senectutis debiliiatisque
inler-nos haec ven^ramla commercia, et allernis incommodura, sicut credimiis, irreprehensibilera
obsequiis muluo iuiirianiiir. In hujus spei reliquiis inveniiiiiis abbatem non minus maliiise proprise ex-
dilectionera veslrara rogamus , ut mittalis nobis pertem, quam expertum malitiam alienam.
palefriditm unura, qui visu non paveal, gradu non 312 EPISTOLA CCVIII -f-
csespilet, motti non concutiat senem, aspectn dele- AD MAGISTRUM, BERTERUM CAMERACENSEM
ctct amicum, ascensu deceal sacerdotem. Si de re- ARCniDIA-
CONUM.
tribulionc cogiteiis, oecurrent, Deo volenle, loca Ipsum arguil
quod famw suwtemere delrahat, seriem^
et lempora, quilms lioc beneficium convenienter que vilw suw exponil.
polerinms compensare. Si vera sunt quoe dicunlur, abser.li detrahis, in-
EPISTOLA CCYII. nocentem accusas, episcopum novum eumdemque
| ADREMENSEM ARCHIEPISCOPUM. g veierem amicum siie causa laceras, reprehendis,
Agit de cottlentionibttsittler monachos S.Amandi (64) conderanas. Dicis me, ut coelera taceam, pontificali
et eorum abbaiem, quem commendal. calhedroe nesciie ccnfortiiare. Doce rae, obsecro,
De mandaio vestro, Paler, accessiraus ad San- quoe sil illa caihedralis foriria, quaiii depingis, ut
clnm Amandu.n , ubi invcnimus raonachos r.on ei, si iioii infoiniis fucrit, nie ciraforincra. Civiiaiem
amandos. Sediliosi erant; in sedilione moranliir, raro egredior, regulares 313 boras cum aliis,
el forle in seditione raorienlur. Nihil objicere po- quantum Jicet, frequerilo. Scciindum graiiara roihi
terant abbali311 suo, nisi qttia cum litleralus, collaiam verbura Dei parochianis raeis anriuniio.
sobrius, caslus, quietus ac frugi, magis parcitali Conira novam hoercsim (68), cseleraque monstra id
quam prodigalilati sit proximus, in observantia genus, pro posse raeo declamans, lanquam ad
monaslici ordinis, ul dicunt, minus sit peritus, beslias depugno. Sacramenla quae gralis accepi,
lanquam qui in loquela digiiorum (65) nescial ex- gralis iroperiior. Praviiatein Simonis; Giezi lepram,
primere fabara, caseum^ vel ova; vel in talibnscr- roodis omnibus abborreo, delestor, anaihemaiizo.
ranles corripere, vel corrigere, vel negligal, vel Manus raeas, el si non ab omni muuere, ab illiciio
coniemnai. Quosdam eoruiri, qui toiius erant capila semper excutio. Veniemibus ad rae in confessione
conspiralionis, separare voluiitius a collegio illo C ' coiisiliiira,in pcenitentia remcdinm, in tribulaiione
ad lempus, sub excommiinicaiionis caulerio prohi- solatium, quantum Doiuinus permiltii, exliibeo.
benles ne a monasleriis ad quoe deslinavimus eos, Horis vacuis el a foro feriaiis in ioco ad haecido-
sine licemia nostra et abbalis sui velexsilire praer neo sacroe Scriplurx intendo, Iegens et ruminans,
siimereiit, vel exire. lnobedientes exsiilcnint lio- quoepost leclioJiem ilecoquo, ei ad memo.rioecellu-
bis, sed inobedientioe ejus maculara pnrgavit inter- iam Irajicio. Honestis liospilibus libenler occurro,
venlus abbalis Aquiscinti (66), et doroini Philippi liberaliler accurro. In mcnsa uec solitaritis, nec
vicedoraini vestri (67), ul absolvanlur alieno rae- obscurus esse volo, in qua facilius esl ut superilui-
(61) Insigne monaslerium ac opuJeniissimum S. banl domiiiiura et jusiiiiam lemporalem, quam per
Amandi sub Regula S.Benedicli, silum esl in dicecesi se exercere non poierani, consiituebant quasdam
Tornacensi, ei fnndalum a Dagoberto rege ob me- nobiles laicos, quibus demandabant curam eorum
rila sancii Amandi qui, ul legilur in charla funda- quoejuris sui el dominii soecnlaris eranl, ut vices
tionis, filium siiiim Sigebertura baptizaverat. eorura supplerenl, qups ideo vicedominos vulgo
(65)lta strieiuni observabanl sileniium monacbi, Vidames appellarunl, ul videre cst Remis, Cata-
ut ne quidem necessaria ore proferre licerel, sed launi, Ambiani, Carnuti, et alibi passim. Gregorius
debebaut ninibus et digilorum signis inenleni snam Tur. (lib. ix, episl. 66), ait: < Yolum.us ut menio-
expriraere; quod eliam receplum fuil apud anli- D 1 ratus fratcr nosler Paschasius et vicedominum sibi
quos congrcgralionis Viclorinse canonicos, ul colli- ordiiiet et majorem domus, qualenus possil vel ho-
giliir cx libro coiislittitioniim earuin, qni vocatur spilibus venieniibiis, vel causis quoe eveniUnl itlo-
Liber ordinisj in quo caput est quod inscribiiur De neus ct paralus csse. > El concilium Moguntinum
signis ordinis, quibtis scilicel expriinebanl ea quee (can. 50): < Oinnibus episcopis, abbatibus, cunclo-
alteri nota esse crtpiebanl. que clero oranino prsecipimus, ut vicedominos prse-
(66) Abbaiia Aquiscincliensis , vulgo Anchin, or- posiios bonos habeant. t
dinis Benediclini in dioecesiAlrebatensi, quse con- (68) lnielligit forie hseresim Valdensium, Cola-
diia esl.anno 1079, a duobus militibus, ul legilur relloruin et Albigensium, de qnibus supra disserui-
in charta Gerardi episcopi Cameracensis his verbis: mus, vel eatn de qua hoechabel Genebrardus, post
< Duo mililes parochiani nostri, genere et diviliis Guillelmuui Nangiacum, et Vincenlium Belvacen-
sera, anno 1183.- < Multi hoerelici combusti sunt in
' prseclari, "Waltenis scilieel et Suherus, liiundanse Flandria
inililiae cingulum deponenles, omnem hujusmodi jussu Philippi Flandrensium comitis et
proprietatem coiitemaenles, iheoreticam vitam se- Guillelmi R.emensis archicpiscopi, sedis aposloiicoe
qui spoponderunt, seque el stta Deo dedenies, ipsi legaii. llli dicebant omnia aalerna a Deo, corpus
soluni in perpeluum deservire promiserunt, > elc. auiera hominis et temporalia a Luciabelo crcata
Noininalur autera Aquiscinclus, quod sila cst in esse; bapiismum parvulorum et cucharisiiam re-
insula fluvii Scarpse aquis undique cincla. probabanl. >
(67) lu iis urbibus in quibus olim episcopi habe-
487 STEPJIANI TORNACENSIS EPiSCOPI 488
taiem accuset fialura; quam curiosilas .esuriem. A j EPISTOLA CCX;
Ilislrionibns et scuffis palrimonium Ghrisii non ADD05I1NCM REMENSEM.
dispergo. Hoeeexierius. Occuliofum auiem cngnilof Ejiis expetit grdtiampro decano Tornacensii
cstj scrulans cofda et rencs Deus^ qui aclibus rio- Ruri habitans inler Faunos ficarios (70), Parids-
stris exiiibiiiiriis esi se veruiiijiidiceiii,;vindicem- quo siivanos, sepultis paulisper sacramenlalibus
que severnm. Rogo si bocc a'd cathedralera formam ofliciis, intcrdiim prpcidens ad pedes DOmiftiJcsn,
peftihent, nori ifrideas. Irt aliis qiioe desiirit poiens peccata riiea flebiiiief plarigo', iiilefdum revoians ad
est Detis angcfe mihi gratiarir siiairi, et quidedit capitl ejus,=benelicia Dei recolo fi<Ielitefet rciracio.
jnitium, pro beiieplacito suo daturus esl inCremen- In medio non est locus reraedio, quoniam si do-
tum. Si diligeres sincerius, deberes elnionuisse meslicas sollicitudines aliendam; fedduiii mc con-
Sccretius, el suasisse suavius, et secufius increpasse. fusum; si negligfliiij desolaliim. Inlerini limens
Nunc aulem diieclionis abjecta vefeeondia, posuisli obrui lapidibus increpaiionis veslrse, si.precibtis
aiiiicum quasi signum ad sagitlam, diffamans eum imporlunis pro al-o "bestialiier fusis, rnonlem (71)
inomni JOco, in onini aure, et furno, ut aiunt, et celsitudinis veslrae teiigero; verecunda lamen proe-
rnolendino, spectaculuiri suis, ridiculum alienis. j,. sumpiionis audacia, pro decario Ecclesioe nosirse
Parcej obsecro, verecundiae mese, parce honeslati : innoccnle cl siniplici viro supplico, querii ad sacer-
luoe, parce utriusque famse, til, si conligerit iios dotii graduin cominOiiendo,ut aiiini, et coniniinan 'o
aliquando invicerri videre ct videri, favorabiliiis cilastis. Iniliilgeat; ei benigriilas veslra,- si placet,
aller allcrum 314 ve' nolabilem coridemnel, vel aliquas iiiducias quibus se probel homo, ut sic de
excusabilem comriiendel. paiie illo saltibfiicr Cdat et de calice bibai, e},qui a
EPISTOLA CCIX. vobis uliliter esl proemonittis, humiliier vobis obe-
ADHtiGONEM DECANUH ET PETR. CANTOREM dial praemuniius. Nostis sinipiicitalem hoininis; el,
PARISIENSES (69). ut verum fatear, veTendum esl ne sacerdos eiemen-
tarius iri primis aliquando barbarismum faciens,-
f,: Bogal eos ut causam tueanlur atnici sui.
ibi pro vocali muiam, libi aliquem qui
Fauiores juriset oequilaiis amatores, in Ecclesia profefat barbarie vixerit.^celebrare volentem.magis expe-
Dei csse vcs el Deus novit, et bomines non igno-
dit esse mutom. quaro vocalero. Admiilat pieias
ranl. Si quis aliud de vobis oesti.raaveflt, in comrou-
eortini faclus vesira, pater, jtreces nosiras intfa sacrarium exau-
nempeceat opiriiorieroisocius quibtis ditioiiis, ul is sese feccpisse
rion hostia. pro| quo porrigttritur,-
voliintarie peccarilibus relinquitur In C
Q gaudeat a vobis oleuiri pro ciriere, gaiidinm pro
bujus spei fiducia gaudemus snper negotio Iratris
luctu, palliuni iatidis pro spirilii nireroris.
nostfi pro Ecclesia de Nes. lales ac lantos prome-
ruisse judices, quos riec astulia fallai, nec perverlat 316 EPISTOLA CCXI.
maliiia, nec cupidiias inquinel. Conslat omnibus ADJOANNEM ABBATEM S. GENOVEF^, |
de facto, jus est in expedilos narralionem ptenara Euni invilal ut adsit dedicatiorii capellw quarii
el planam conlinet apostolica pagina, tariien, ut exstruxerali
qui sedent sedeant-, et summi pontificis exsequaii- Inler alia diviiise gratioe beneficia riobis a Deo:
tiir.mandaium ; pro viscefibus nostris diclo fratre concessa plurimura gloriamiir in Domino, quia
noslro supplicamus vobis, ul qnos infideet veritale promolionis luoe, fratcr charissime, cooperatores
expeiii sumus donalpres obliquos, iri justiiia et exsiitii.nus el minislri, et in recessu noslro laleni
sfiquiiate nunciandem exseculores stabiles operia- nobis reliquisse ineruimiis successorem, Hilarera de
mtir, el rectos. Securu.s et confideiis 315iarn <ie le et de fratribus nostris famam frequenter audi-
Justilia sua, quam de benevolentia vcstra accedit- riius,»succrescefe et augerijreferentibus eis qui ad
ad vos prsedicius S. Deus aulem roeus faciat vos ei nos transeunt, quia elpersona tua sit uiitis Eccle-
placabjles, el remiltal eum ad nos cum fructiioso S 2 sioe, el Ecclesia luse sil coaplabilis personse. Gra-
redilu, non curn gemilu lucluoso. Suscipiie veierem, lanter ampleclimur haric pacem, gra.tulanler ambi-
non inveteraium, amicum vestrum, in precibus mushanc concordiam socialem, couiroeiidainus ho-
suis justis; et qui proesenlem dilexistis, noh abji- neslalem mam.Iaudamus sobrietalem, parcimoniani,.
cialjs absenteiri. approbamus et in exlerioribus prudcntiam, et. i»
Hiigpiii scilicet, cqgnomine Ciemeiiii, de

|69)ieleciione ûnt Faurti et Satyri, ûi superioferti partem g'e-
cujus iri decaniiin Pafisieiiseiil egiraus, ac rebant hoininis, inferiOfem vefo 'belluoe. Ejusmodi
eliam de Pfeifo Caniore.- monstrum vidissesancium Antonium,eumque fuisse"
(70) ;Pan et Fauiii dii sunt rurales el silvesires : alloculuin leslaturB. Hieronymus. lsidorus, lib. VIH
dicti sunt aulera Fauni ficarii, qiiod ficis vesci, vcl Eiym., de illis ajl: i Qaem vrjlgp.incubonem vocani,-
quod circa ficiis morari crederenlur. Legitiir Jefe- hiiiie Roniani fauniim ficarium dicunt. >
niise, L : Hdbitqbunt dracOnes cutn faunis ficariis, (71) Alludit ad illum loeiiin ubi Moyse in monie
(tv et hqbitabuiii in eq siruthiqnes. Isaias eliam hoe
^ ' idem Sinai ad accipientlam legeiri.coriiniorante, illud ju-
repeiit licel aliis" vefbis; Beplebuntur ttdmus bebatur : Qnmcunque bestia montem contigerit, lapi-
eorum draconibus, et hnbiiaburil ibi struihiones, et dibus obrualur (Exod-. xxi)<
pilqsi saitabuiU ibi (Jsrii. xinj. Pilcsi hiiteili iili,
439 EPISTOL^. — PARS III. AN. 1192-1205. 490
interioribus disciplinara. El quoniam te nobiscuni A j EPISTOLA CCXIII.
gaudere volumus, sicul el nos libi ac fratribus no- ADJOANNEM ABBATEM S. GENOVEF.U.
stris in prosperis congaudenms, rogamus.êt exhor- Se excusal quod solemnilali hujus dedicalionis inier-
lamur in Domino, ul iti vigilia sancise 317 Penle- esse prw negoliis non valeat.
cosles copiam tui notiis Tornaci facias, quoniam, Ciini ad prccum veslrarum instanliam die consti-
Deovolenle, sequenti a feslo terlia feria proposui- luio consecraiioiii capeilse veslroe nos proposuisse-
nms dedicare capellam nostram novara (72), non mus proesentare, quoniam nulla esl sincera volup-
miiius gloriosani materia quam graliosam forma. ,as. 319 sollicilum aliquid interveniens quod et
Belectabiliier aceurrent libi et aliis lectim inluen- propositum raulavit, el domui nosiroe periculum
tibus pari decore el aemulaiione sancia contenden- imminere significavit. Quia vero mora ad se tra-
tes in singulis feuestris vitreis, Evurlius et Geno- heliat periculum, et eventus rei feslinare jubebai,
vefa (73). Duplicare decet nos lecum paraclysim auxilio Dei freius, el de suffragiis fralrnmconfisus,
noslram (74), lum ex solemnitale et guslu Spiritus tremenii, quantum leirailas noslrse animosiialis
sancli, lum ex jucundilate el fruclu sedificioli no- permissa est, me iolis viribus opposui, et sic Phi-
stri. Desideramus le in liiijus thealri spectaculo nees percutienie, cessavit quassatio. Quapropler
babere el solliciiudinis participem, et gaudioruro B paternitatem veslram imploramus, ne graviter fe-
consorlem. Vale, veni, et vide. ratis, sed palienlcr sustineatis quod ad proefixam
diem venire non poluimus : tanloe enim necessita-
EPISTOLA CCXH. lis occasio sine posinlalione vehiam promerelur. De
AD EPISCOPUM MORINENSf.M.-f nobis aulem scire debetis quod ad id parati sumus
Eiim etiam invitai, ut sum capellw dedicaitoni adesse quod uliliiati vestroe necessarium, et honori ido-
.,, digneiur. neum esse cognoverimus; ipiod quoties vobis expe-
"" Ad honorem Dei el confusionem communioeniur- dierit, exhibitio operis probabit. Yalele in pace.
nmrantis habemus de domo noslra iiberum et se-- EPISTOLA CCXIV.
ctrrera-irrgressum, liberura conlra turbas elturbi- ADGUILLELMUM REMENSEM ARCIHEPlSCOPUM.
nes; securum conlra nociurnos limores. Ereximus Bationem reddit de qitibusdam falsariis qui builas
arcum 318 iriuraphaleni (7S), vicloria nobis de adullerabant.
ccelo coliaia, circumduximus vias palulas Iranseun- Ad vestrum consilium, Pater, in dubiis, ad auxv
libus, supersedificaiiles in aere capellam riovam, lium recurrimus in adversis.' In priroo lertiuni, in
tam gloriosam maleria quam graliosam forina. secnndo quartum (77) sacri seplenarii Spiritum po-
Rogat nos amicus vesier, vetus dicOre debeam an stulamus. De mandalo vestro falsarios quosdain
veiulus, nescio, non lameii dixerira inveteratiis, caulela el arle, non potentia , ad confilenduni in-
ul, si fieri potest, ad dedicandam capellam noslraro .duxiraus, promissa impunitale, quanlum nobis lice-
permanum veslram leriia feria Penlecostes, gratam liit, uni eorum, qui adulierinoe biillte superiorem et
proesentiam veslram nobis cxhibealis, ul pariler iiiferiorem molam (78) nobis in capilulo restiluit.
duplici gaudio paradisi congaudeamus, et feslivo Terribiii atljuratione et devoiione confessus esl sese
advcniu Spirilus sancti, et jucundo inlroitu ora- nutiquaro ea usum fuisse, sed cujusdam presbyleri,
lorii novi. Felix-erit dies, quia parva lugiiria qui falsas lilieras vendebat, socius erat, el partera
nosira hospes iiiagnus iraplebitis. In arcu supra- infausti pretii quandoqiie recipiebat. 320 Volumen
dicto, qui sacris parieiibus cohseret, quidara no- etiam pugillare nobis reddidit, in qtio plurcs lilterse
stnira versiculos depinxerat (76) ne iranseunles subaposlolicoflomineconiinentur. Presbyter ille be-
sordibus inquinent honestura locum, quorum ali- neficium habet a capituio annexum serviiio majoris
quos vobis iransmiltimus , ne sinc risu aut jocoso allaris. Quissil et quatis sil, qualiier etiam se ex-
ludicro claudatur epislola. cusare possii, Iator prsesenlium dieere vobis poiest.
Servamus vobis incutles adullcrinas , quarum aduJ-
(72) Construi fecit capellam novam in palalio D I cem excelsam in similitiidineni arcus triumphalis, 1
cpiscopali in honorem S. Vinccntii anno 119.8, in quse etiam nune exstal. Ad ejus consccrationem
eaque inslituit capellanura, qui raissam singulis vocavit per hanc epistolam episcopum Morinensem,
diebus pro defunciis episcopis Tornacensibus cele- cujus cpibcopatus nrbe dirula Boloniam translatus
brarel, cum collecta pro proesule tuiic in eadein est, ul dixiiuus.
cathedra sedente. (76) Eos duximus liic oraittendos, iilrainusgrayes
(73) Duo ipsius palroni el tutelares, erga quos et honeslos, licet habeanlur in fine epistoJoe219
singulari pietaie alliciebaniur, quod in ipsoruro primse editionis.
nionasteriis abbaiis digniinle poiilus fuisset. Untle (77) Intelligil hoc de seplem donis Spiritus sancli,
ut magis ac magis gratura suum leslaretur animum, de quibus Isaias, cap. n : Spiritus sapienlim el iniel-
eorum solemnia in ipsa calhedrali Tornacensi sub leclus, spiritus consilii et forliludinis, spir.ilus scien-
ritu dupiici 9 ieclionum iu perpeluum celebrari cu- tim et pietalis, spiritus limoris Domini. Petit ergo in
ravit, cerlis reddilibus ad hoc ascriptis. dubiis lertiura donum, quod esl consilium, et in atl-
(74) Surait hoc loco paraclysim pro consolatione, versis quarlum , quoil est fortitudo.
sicui paracleius dicittir consolator. (78) ldem esl ac illud quod dicil inferius incudes
(75) Capellam in pataiio episcopali erexit et ex- adulterinas; sunt auiem inslrumenia ad monelaiu
slruxil Stephanus noster Tornacensis super fomi- velsigilla fabricanda. ... - -
PATBOL.CCXI. 16
m STEPHANI TORNACENSISEPISCOPl 492
lefia ct auclorilalis veslroe conderiinciilur judicio,, A
. curioe curas et jocosas posl laborem sodaliuni con-
cl nialleo consifliiganiiir. fabiilalioues^-sicie volo esse meditim, ut nec illas
''".. EPISTOLA CCXV. gravi onere"te depriniani, nec isloele molli otio dis-
&: A"D ABBATEMXELAUDE (79). solvant. Qui scholaribus amabilis eras, curialibus
Petil ul benignum se yrwbeat ergq queindam fratremi -uilirtirabilis eslo. Curialesiion a cruorc dixerimus,
Guillelmum, qni detiquerat. , se.l.a cnria, tibi nonnunquam iiugoepro seiiis,seria
Cominendanda esl paicrna severiias; quae nia- pro niigis habenliir»(ul)i raro quispiam vult habers
terno tempeiatur affectu, ei post verbera porrigit1 parem, superiorem
nunquara.[Memenlo illiusdisiy-
nbera : quoe, cuni irata fueril, miscricordioe recor- chos quod poeiico potiits quain proplielico, sei la-
datnr. "Lndiiscst animocnon niinus uiilis qiiam homen veridico
spiiilu , in rccessu tuo Bononiensi di-
neslus, cuni in ihealro virtutum ; sub aiigelorum1 cluro csi libi a quodam :
speclaculo, duas ipsitis polentias, concupisceniiam1 Ponlificumcaiisas,rcgutnquenegolialracles,
et irara, inedia ratio sic recto dirigit cursu, ui nec; Qiirt!lidi dhitias, deliciasqueparant.]
ira ferveai in iniinensum, nec desiderium longius3 Salula rtiihi tuuni episcopum, legaium, cancella-
a pietale recedau.Hoec atlendenles, sanclam reli- riura, el freqiienter admone, ut sub hac promoiione
gionein vestram rogamus.ul fiairi Willermo,quem i jji irina^-servum Trinitatis se agnoscal, ei sic proeesse
yobis et Ecclesioevestroe321 credimus ulilcm, pa- discat honiiiiibns, ul Crealori suo sc confiteaiiir
ierriocmansuetiidinis aperiatis simim',el si perculiiiss siihes.se.Dilige eum, quia diligit te, quamv's propter
in virga, spiritum lenitaiis nolile exslinguere. Para- se diligendum et hilarilas famoepraedicet, et sUbli- .
lus est ab his qiiaesunt superflua, ccssare, declinare> uiiias viiae comracnilet.
inhibiia, promissa.seclari, vobis obedire ut Pairi, 323 EPISTQLA CCXVH.
duiii lamen in sacro.coliegio vestro liceat ei vobis- ADABBATEM ET CAP1TULUM CISTERCIENSE..
cum tnorari, vobiscum niori. Suscipitc preces no- Agil de quodttm cterico, qnem purgal a fwnore nsu-
.stras, ne repulsairipaiiamur in hac petiiiunciila no- rarum, &
«tra, qui vobis seroper parati sumus el offerre ob- In eis quoe boiiesle peiunttir, et lurpitcr retincn-
sequium , cl reverentiam deferre. IHI',juvanda esl jiileiiliopostiilantis. lnspecia cj-go*
EPISTOLA CCXVL aulem et cogniia origine conlraclus, qui iiuer Ec-
ADEPISCOPUM LEXOVIENSEM (80). clesiam de Claromar (82) el G. Insulen. clericuin
£ Horlatur amicum 1 ul suw el subdito-.umsaluti con- 'noslrum iniercessit, non videlur' no.bis incurrere
sulat. ciiracn usurarnin, ctun eiiam inier Ecclesias el Jio-
lniranslatione lua de Lexovio ad civilalera He- Q £ «eslas personas , sicut s;epe vidiinus, non fnerit
liopoleos, incertum est Jiiilii^-uirum gaudere de- usurarius''Acceiiil raagis ad einpiionein et vendi-
bearo, autdolere.Si principia diciiorium aiiendas, tienem lanquam qui jactum relis eineril, qi.iamat]
irarislalus esl a planeta Cypri0,(8l) ad solem , ab coiiiagium foerteraiicii lucri, qnodiios vobisciim pa-
obscuris ad lueeiii, a ltibricis molibus.ad spleiidoris riler delestainur. Proindc sanc|am paicrniiatcm vc-
soliditatem. Placerei boecnuitalio , si iiostruni ab/ slrain rogaraus, ut in hacparteprovideaiis indcinni-
invicerii femoiio rion obessel. ld obsecro, ui in boc laii clerici noslri, el tam sacri collegii virortim ve-
transitu luo caveas, ne.siculi aliquando mihi jo- recuiidise parcatis, ne in lioc facio magis de cup'.di-
cose dixisli de quibusdam illaruro partiurii accotis, laie possit argui, qiiani de chaijtaie laudaii.
errare incipias,,. ineompolo, etcirca.Pascba .ve|is 324 EPiSTOLA ccxvni. ^
322 celebrare PcntecoslCnv Cretlo qiiod si ali- ADODONEM PARISIENSEM EPISCOPUSI.
quando in errorem iljum incideris, factus est socius Pro Th. arcltidiacono Tornacemi.
•ilJorum,quibtis dicit Apostolus, sed abluti^stis,sed Coiifidenliaiii nobis prsesiai interpellantli benevo-
'
sanctificali eslis (I Cor. vi). Quid enim aliud de ar- leniiain vestram, et nobilitas generis vesiri, ei ho.
chitliacorto proesumendiim, nisi quod priino de sua, nestas viiee, vel auciorilas digniiaiis. Favorem ho-
.«ccuiido sollicitus sit de salute subditortim ? Inter D uiinum et graliani Dei couciliaiil in vobis tria ha.x.
"(79) Ablmia de Laude B. Mariae primo ab nrbe HcliopoJeos Syrioe episcopns crealus, ibitlem obiit
Insitlensi lapide in dioecesiTomacensi sitaesi,or- anno J2I4.. Aniiiversariiis cjus obitus dies ce'elira-
diui Cislerciensi addicla, qiiani fundavii Theodori- lnr quotannis apnd S. Viciorem Parisiis xix Kal.
cus Flandrioe comes cum Sibilla Andegavensi uxore Febru., vocaiurqne in hujus doraus Necrolojjio. fra-
sua anno 1146. Abbas autera ille ad qnem scribit, ler nosier, uude^ colligijVotesicuin fuisse caiioiiicuni
vocabatiir *Siirion,tertius hiijiis monasterii cceno- regiilareiii..
biarcha, qui in Paloesiiiiani cuiii Philippo Flantliise : (&\) Hoc est.venerio, abanliquis sic dicia, quod
comite profeclus est; obiiique aimo circiier. 1200, in ea insiila polissimiim coleretur.
cujus epigraphen sepiilchralem accipe : . (82) Clarus Maliseus, vulgo Clermarez,; abhiitia -
Abbcissutn Simon , qui gliscehs viserc Sion , cst ordinis Cislerciensis iit Artesia, comiita a Thco-
JerusiilemriigrocmnitifainulancloPhilippo, dorico Flandrioe coraiie in. iionorem B. Marise, sna-
,:Annis prwsedi vigintipastor et uno. denic S.Beriiardo anno 1140. Scribit aiileni abliati
(80) Jordanus du Hommel, anno 1197, ui habelur et CapiiiiJoCisierciensi, qui recusabaiu ratiiin ha-
in Ciirvnico Normannico , in epiScOpuih,Lexovien- bere queradara conlracluili quem nsnrarium arbir
v- sem fuii inaiigiiralus. Ecclesioesuae calhedialis.per- triibaiitiif, asserilque nulluni illicili feuoris pactuni '
feciiiBdlficiuni; eainquediiavii opibus el.proediis.; inierveuisse.
+iun .ad expf-diiiouein•Hicrosolymiianamlpergeiis,
493 EPI.STOL.43.'—PARSIil. AN. 1192-1203. 43i
His iribus compellimur et a vobis quod decel pe- A . ntim. Saiiclitatcro vcstram affecluose rogamus, ut
tere, el quod nobis expedit fposiulare. Familiaris et pro amore Dei, el noslro intiiitu, ei dileciionis ac
amicus nosler bonoeindolis ad proesens , et magnoe devolionis quara proedictus raagister G. erga vos
in poslerum spei, bonesla conversaltone sua reli- habei, procfalum filium sunm recipiatis in consor-
qtiiasnobis significans, Th. Tornacensis archidia- tiura veslrum, ut tain nos qiiam ipse cx admissis
conus liberalitate sociali benevola simul et benefica 326 precibus nostris, ct ejus volo complelo, in
pro quodam socio suo fidejnssor exslilil cuidam pa- graliarum aclione nos pariler.assnrgaraus.
rochiano vesiro, Rcnaldo campsori, in decem libras EPISTOLA CCXX.
Parisiensibus, el in civiles insuper accessiones, ADPETRUM AURELIANENSEM EPISCOPUM.
quas imperilus juris et perittis pariler usuras ap- Conquerilur de monachts S. Bcritiii, qui eum iu fS;
pellanl. Sortem solvit, et qnod sorii accesserat urbilrum elegerant.
usque ad quindecim libras. Proediclus credilor ac- Quorumdara nionachoruin nos infestal iraprobi-
cepio lulil soiutionem, et archidiaconum a fidejus-; las, quibus cura incessanter suflicere debeant sua,
sioue absoivit, promillens ei sese Iibros suos, qui irreverenler invndere cupiunt aliena. Hi sunt abbas
pro praedicto debiio obligali eranl, in conlinenii " ct raonacbi S. Beriini, qui unani Ecclesiam do
reddilnrum. Disiulit reddcre, et in corde ct corde mensa nostra propriain, longo lempore capliviiale
locutus, differre converlere niiitur in auferre. llo- iaicalis serviiuiis deientam el oppressam, sine con-
gamus palcrnilaiem vestram ut tanlam exacloris sensu noslro et Ecclesise noslroe, nobis conlradi-
iinprobilatem auclorilate veslra compriinaiis, cor- cenlibus sese asscrunt redemisse, et anctorilale sua
rigatis. Facite, sicul decet vo-, arcliidiacono resli- garriunt suam esse. Mola super hoeca nobis adver-
. lui libros suos, ne compellaiur solvere quod non sns eos quoesiionefcompromisimus in arbilros cen-
rapuil; quoniam lestes idoneos el sufficierites habet tum marcarum paraa inlerposila, si quis resilire
et accepto iatsea credilore solulionis, ei ab eodera lenlaveril a receptis. Procripuerunl nobis saliu per-
prolalse absciulionis. Rcslilutione librorum facla , ambulo personara vesiram cligentes in arbilruni,
paralus esl archidiaconus in proesentia vesir.i per quam et nos, <leprudeniia veslra confidentcs, prins
se vel per sufficienleraprociiratorem parere juri, et voliiimus nominare. Assignala die el loco apud
rcspoiideresicuijus diclaveritimprobo creditori. Duacuni convenimus, nobiscum adducenles loco ar-
bitri Cameracensem decanum. Doluimus de absen-
325 EPISTOLA CCXIX.
tia vesira, speranies in Domino, quia.si proesens
ADEVOREDUM ABBATEM (83) ET CONVENTUM S. BAVONIS.
aul conseculi fuissemus justiiiaro rioslram,
Commendat quetndam artificem, cujus filius habitum I„ fuisseiis,
monailicttm posttdabat. aut cum adversariis compositionem et pacem. 327
Favorabilis esi petitio ejus, cura ad promolionem Et quoniam negoiium dilatum est usque ad sextam
conveniuni hinc peliloris mcritum, hinc justitia feriam post Cineres, rogamus vos sicut patrem,
doininum el amicum, quanlo possumus affectu et
peiiioruni. Hsec ailendenies, in lalore prsesentiuro
arnico el faroiliari nnslro G. cujus propler hone- annisti, ut pro amore Dei et pace inter Ecclesias
-Stalem el mansueludinero quibus praeeminet, non reforroanda, ea die gralara nobis exhibeatis proj*
. solum apud nos, sed el in Iocis publicis et Ecclesiis seniiam veslram apnd Dnacum; quoniam, si proe-
ex magnificis operibus el insignibus arlificiis me- sens fueritis, coufidirous in Doinino quod auclori-
riia vigent, et in perpetunm sui memoriam derelin- laie veslra terminabiliir negotium iiosirura.
quunt. Ejus favorem desiderii ab ipso nobis expo- EPISTOLA CCXXI.
sili affeciuose suscepimus, ul illud ad effectum per- ADARNULPHUM DECANUM BRUGENSEM. fe
. ducicumipso pariler peroptemus. Exemplo mo- *
Bogal ul sibi hallecia parari curel.
nilus pairiarchoe filiu-n quondam suiim super unum Inipoiiuni sumus in pelendo, sed imporlabiles
.inontium quem monslravil.ei Dominus, Ecclesiam esse nolumus in exigentlo. Vehicnliim ad te miui-
scilicel vestram sanctam prseconcordem voluntatum "I mus, quod forsiian a quadro, d mtitalo in r, propler
el spirituum, et sanciaruni gratlarum abundanlcra, numerum roiartim quarrum (84) appellamns. Bignni
vcre moniem coagulatum et pinguem, et desiderat autem seu birolum miliere noluiraus, quia forlassis
immolari, ut eidem accrescat meritum ex mnla- autoneri non sufficerel, aut in paludibus c-l.voss
tione tanti exeinpii, el universitas vestra lam ipsius, declinando in alteram parlem sese cum sarcina in-
qiiam prsedicti filii in quoiidiano servilio fructum versaret. Nam quod de triga libi jocando dixirous,
colligat hulocaiisli. Audiviraos et probavirous cum - scias quia sicut trigam (85) aboroinamur in velii-
tam ex liiierarum scientia, quse ejus oetali competit, culo, ila eliam abhorremus in opere et in verho.
quam ex lcgendi gralia, et canlandi, salis aplum Volumus autem ut per proesenlium lalores m.ilias
et divinis ofiiciis, et monachalibus disciplinis pronobis caseos nostros, vel partem iiumero et. qnali-
(85) Ecclesia S. Bavonis sita est Gandavi, quoe (84) Vel cnrrum, qiiem Gallice dicirous char aut
lunc erai in dicecesiTornacensi: oliui fuit abbalia chariol, quaiuor rotis subvectum.
irisigjiis ortiinis Beiiediciini, fundata anno circiier (83) Ludit in seqiiivocationeliujrts vocabuli quod
640, cl reslaurata a liOthario anno 9S0; (andeni significat Gallico itlioraate veieriiiricheur, et cur-
erecia est in faihedralem, anno 1557, id agenie rtira tribus equis ducluin.
Carolo Y'j imperaiore apud Paulura III.
M5 STEPliANI TORNACENSISEPISCOPI i9G
tate raajorein, el qiiod de cibo Emmanuel abbas de A'hnmilis ininisier, omnibus monachicain vitam pro»
Etot(86), debel nobis. .Inlerim hajlccia sive gra- fessis, in Doroinosalutem.
tnila sive einpli.iia diligenter nobis pToepararifacias Cura ex officionobis iiijuiicto, paternam s.ollici-
el siccari, ila ul temporc jcjuniorum non auferant iiidinein leneamur Ecclesiis nobis commissis im-
csiiriehlibiis appetitum comedendi, el silientibus pendere, lapsa erigere, raiigaia reparare; illis proe-
non afferant irriiamenium bibendi. cipue providere debeinus, in vquibus ordo monasti-
328 EPJSTOLA CCXXII. cits sive clericorum, qui regulares appellanlur (88)
ADEUMDEM. a SS. PP. inslitiitus, sine macula sordis^ el ruga
Petil ut pisces mitlat, el quwdatn officiaecclesiastica. siniulationis observari debet. Et quia scriptum est,
Sicut nuper tibi iiiandavimus, si iinporiuni su- negligere.cum possis corrigere perversos, nihil
iiius iii petendo, non eriinus importabiles in exi- aliud est quara fovere; nec caret scrnpulo socie-
tatis aliense, qui manifesio facinori desinil obviare.
gendo. Compclcnter coraputabiraus tecum, ut nec
{travamen incurras, nec gratiam nostram amitias. Ssepe ac soepiusaudiiis quibusdam quse noiabilia et
In proximo esl dieruni ariditas, vigilia Nalalis Do- probrosa, si vcra esseni, in monasterio Sancti
Marlini fieri dicebaniur, ne de manu nostra, qai
inirtij feria sexta protoroartyris, Sabbaliiiri Joannis B
piscaloris, quibus qiiia lerra negabil nobis pecofa speculatores in domo Israel dati sumus, sanguis
eampi, et aer votucres cceli, manducare compelli- pereuiitium requiratur, parieiein allerius fodere, et
iriur pisces maris. Inde est quod consuelam bene- si quoe intus aborainabilia, plenius inlelligere stu-
voleniiam luam rogamus, ul de proprio veslro et duimus et videre. Cum autem super liis, quoea cle-
pisces nobis emas, ei suminarium conducas (87) ricis turpia et bonestaii contraria dicebaniur, fra-
mihi in vigilia Nalalis Domini, ut pro praridio coe- Irem nosirum Jo. proedicti monasterii abbatcm cor-
nam possiinus ducere, el in fcsto beati Stephaiii, rigere, et tam ipsum quam Efclesiam commissaro
el beali Joannis, de reliquiis, ne dicamus xn coin meliorem slatiim reducere vellemus, el evange-
lico prsecepio sluduiinus euro primo inler nos et
phinos, saltera xii catinos iiiiplcre. Festina, ne
lardaveris, ut et fesiinus reveriatur niiiiiius noslcr, ipsuin soluiri corripere, secundo adhibitis duobus
el Naialis ccenam"festivam nobis facial, non in- fralribus. Priore et alio, landeni non solum lertio,
feslam. quarto aut quinlo comnioniiorio, frustraque perde-
remus operani consilii amissi el impensum auxilii
329 EPISTOLA CCXXIIl.
AI>liUGONEM ABBATEM S.DIONYSII. promissi. creseenie infamia et in vulgus publice
ut suo solvere non diffusa, lanquam dicluri Ecclesise, et ne (quod
\- Bogql pensionemfralri differat.
;• Beneyolus est qui promitiit, beucficus qui lafgi- absit!) fieret Ecclesia illa, taro in capile quam in
rnembris sicut etlraicus el publicamis, accessimus
ttir. Quod si donatili.sliilaritas comilelur uirumque, ad
lotum qui recipit sese debel effuiidere in graliaruin 331 iocuni, assuiiiptis nobiscum venerabilibus
viris deS. Amandoetde CiSonio (89) abbatibus;
pienissiraam actioncm. Peiisionera annnaiii, tjuara cl cum diligenler inquireremus de slalu ipsius Ec-
fralii nosiro proroisisiis, rogaraus ul ei. sin.e dila-
si eum in euiido et re- clesiae, Oceunit nobis prima- facie, oere alieiio gra-
tione solvaiis, ne, contigerit
• deiindo laborare, cogalur vel-quasi in iiicerium cur- valum monasteriura, et debitum crevisse in im-
raeusum ; ncc cvidetis cral causa quare in summa
rere, vel quasi aerera verberare tania fiiissel coniracium, ciim ainplae sint posses-
330 EPISTOLACCXXIV. siones ct reditiis uberes, el lompore abbatis hujus,
Qitaiiter Dominns.Stephanns Tornacensis episcopus, qui pcr tres aiiiios prsetueral, nec aliquid einpluni,
adhibilis secum Sancti Amandi el SancliCalixti nec aliquid sedificalumsive innovatum, nec frali uni
ubbalibus, inprwsenlia domini Pelri Atrebaietisis numerus
episcopi, accessit ad ccctcsiam Sancti Marlini auclus occurreret, ant <siusainsaltemde-
Tornaceiisis, pro pace et slalu ejusdem monasieni.. biii exc"usarel;-infainiajiivero qua laborabal abba-
in mclitis reformando, ei de ttbbate ipsius mqnasle- D tis persona, et
rii de excessibus suis corripiendo el corrigendo. quidain de juniaribus fratribus.quos
Qualiler eliam idem abbasjuraveritse ab episco,o sicniHeli filios inSolenles coriigere nesciebat aul
sibi proposiia qbservattirum.. nolebai; sive (quod miserrimum "diclu esl) non au- ^
- STEPHANUS Deipermissione ToriiaceivsisEcclcsioe debal, Non intelleximus posse imniiiiiii vel deleti.f
Vel forle melius de Eton, mo- Mododicli sunt canonici canonice inodo.*i_
(86) quod quidem vivenles,
iiastcriuiii siluin esl ad Nigram Silvam non longe a c.lericiregnlariter vivenles, raodo etiam clerici re-,
Uheno, fundalum anno circiler 700, a Vigero mo-. gulares, ut in hoc loco, e.t in concilio Piciavie)isi|
nacho, postea Afgenlineiisi episcopo, renovatuiii anno 1109, can. 1>0. ¥
auiein ab Ethone coraite Haspurgico, a quo liomen (89) Cisouium abbalia esl dioecesis Tornacensis
sumpsit. duabus circiler iencis ab urbe lnsula disians, sub
.(.87) Equus sumraarius vel sagmariiis diciiur ordine caiionicorum" regnl.iriier viveniiiiin, ciica
-qui "fevtsagmain. Est atiiem sagma, teste Casati- . annuin 858 fundala ab liverardo comile cjus do-
bono, quod juineiito imponiiur ut niollius veiiat cl ininii lopareha ac duce Forojulieiisi, qui uxoreiti
-sine noxa sua. Alii pro quolibel onere sagmain ac- duxerat Gislam Ludovici Pii sororem; eamque ec-
cipiiint, inde et sagraarios equos clictosvoliint, quod clesiain sub tilulo S. Calixli cuiavit inangiirari,
ferani onera, Gal|ice, clievalde somnie, quotl hujus sancti ponlificis reliquise illic Tueriut
(88) Canonici rcûlares varia soiiitisunt nomiua. "dcpoEilsc,ubi eliaiii inodo asservaiitur.
m EPIST0L;E. — PARS 111. AN. 1192-1203". _ m
nisi per adussionem caulerii , et incisioncni ferri. A cessilaiis cxire soleni, sine' lesliiiionio e socieiaie
Consilio iiaque venerabilium virorura qui no- raaiuriorum egretli non pcrmillet. Si hsecomnia qnoe
bisctim aderanl, prsediclum abbatemf non odio per- sacramenlo suofirmavii, non observaveril, sciat se
sonse, nec spein ponenles iu corrupleloe pecunia, et inobedieniiee reuin, et 333 iraiisgressoiem prse-
quod Deus novil, sed zelo domus Dei urgenle, ab sliti saciaraenli.
adminisiraiione abbatis, aucloritale Remeiisis ar- EPISTOLA CCXXV. V
chiepiscopi cl nostra suspendiraus. Paucis diebus ADARCUlEPlSCOrUM REMENSEM (90). (
evoluiis5aecedente ipso ad nos, cuin priore et qni- Queriiur de prava adminislralione ejusdem abbalis.
busdam monachis suis^misericordiani bumiliter Diu languens inler morientem;,si quid medium
poslulanle, el emendalioneni promillenle, conslan- cst;et mortuuni, Tornacensis Ecclesia Sancti Mar-
ler ad preces domini Airebalensis, qui prsesens ad unicum refugium pauperum,sinuni
lini, tanquam
eral, lolius eliam capiluli noslri absolviraus eum, veslrum recurrit, ut ci in desolatione sua et aperia-
el in gradum prislinum restituimns, recepto prius tis
palerna visccra, ct materua ubera porrigaiis. Diu
ab ipso juramenlo standi mandaio nostro, quod de in morte.el adliuc lacrymmejusinmsi-
piorans ploravit
consilio prsedicii doniini Atrebaiensis, ei capitiili
p xillisejus(Thren. i).Capul e]uslangttidum, elcor ejus
nostri formavimus in hunc modura :'<EgoJban- a planta pedis usque ad verlicemnon est in ea
m«er<?iis,
nes, Sancti Martini Tornacensis ablias, promitto ine Monaslerium illutlel exicriuscslrc-
sanitas(Isa.u).
ea quoedominus Alrebatensis hic niihi proposuii, in dundans vaciiumdisciplina. Qui
ct ignomini.i,ermlerius
omnibus observalurum. Sic. me Deus arjjuvet liinet subdiios quam asubditis tiiue-
proesidei, magis
sancta Dei Evangelia.i Promisit ergo abbas sub eo lur. Eosel dcsidioso fovet otio, el perrticioso cor-
qnod feceral iuraraenlo, se corporis casiilalem se- rumpil exemplo. Nihil in eo virlute soliduin, nihil
cundum graliam sibi a Deo collalam 332 perpeluo honestale conspicuura, iiihii ejus ab inguine tuuini.
servalurura; horis regularibus inieresse ; inclau- Stcpeniiraero eorripui cum, nec corfexi, quoniam
slrocum aliis, qiiandocunque poterii, solilo fre- insanabilis est plaga ejtis. Juravii in manu mea se
qnentius sedere, in refeclorio de comniuni cibum parcre mandalo334 doniini Alrebatcnsis.etiiostrG.
snmere;. in dorrailorio eadein promissione jacere Mandatum dominus Atrcbatensis expressit; illenee
lenelur; extra refectorium, in caraeris scilicel vel paruil,pejeravit, elfacta sunl novissimukominis illius
infirmariis, sine causa evideniissima, nec ipse co- pejora prioribus (MaH., XII). Per falsas lilteras Tor-
medet, nec dabit aliis liceiitiara comedendi, nisr naci fabricalas, quaruin copiamvobis misinius, mini-
foriepropter aliqnas revereudas pcrsonas, quJbus C slerio. abbaiisAquicinti, se fecil absolvi, cum falsita-
humaniiatis et hospitalitalis obseqiiiura potcrit lem liilerarum illarum puerelemeniarius inielligeie
exhibere : si ctiam de negoliis Ecclesioe adeo larde Timens sibi per quemdara nioiiaclium
poluisset.
veneril, quod in refectorio convenienter comedere farase, quem proeposiuim rao-
non possii, sive propler rigorem hiemis, sive pro- jnvenem ignominiosse
naslerii fecefal, appellavit, el sub obtenlti hiijus
pier inundatioiieni pluvise, polerit in camera refici omnia dissipat el pervertit. Moveant
appellationis
religiose et qtiiete, maxime vero post complelo- vos, Pater, suspiria tani enorraiter an-
rium ; nec ibidem, nec alibi, hora illa vel alia, lacrymosa
cillaii raonasterii, el a pra:diclo monsiro gregem
conventicula consenliei fieri, quee parant maieriam
nioiiachorum pauperum liberale.
liiurmurandi his qui divinis inserviunt olficiis, et
EPISTOLA CCXXVI. #
atiis obserVanliis monaslicoe disciplinoe porlant '
pondus diei et eesius. Si negotia Ecclesioe exlerius De eodent abbale ilerum conquerilur. :
eum traxeriut, quibus sine dispendio rei familia- Serio loquimur, qui quandoque vobiscum jocose
ris abesse non possit, de malurioribus et discrelio- loqui solemus. Ecclesia Sancii Mariini Tornacensis
ribus monachis secum ducet, talesque socios ac et exterius redundal ignominia, el inlerius indiget
servientes habebit secum, quorum coniubernio non D disciplina. Oppressa esl debitis, compressa deliciis.
iiifamelur. NuIIuin omnino monachtim exlra por- Abbas, ullra quain credi possit, soeculariter vivit,
lam sine oequitalnra cgredi palielur, nisi lanium- otnnia vasiat, omnia dissip.il, limet subdiios, el a
raotlo illos, qui propter negotia Ecclesiae solenl el subtliiis non limeiur. Soepceorripui euiri, nec cor-
debent niitii in civilatem, sive ad nos, sive ad no- rexi, quoniam insanabilis cst plaga cjus. Timens
strum capitulum, sive ad justiiiara ssecularem. Qua- amoverijmovet turaulluni cum quibusdam juvcnib.us
luor aulsex monachos, quos episcopus deuialurio- fralribussuis. Seniores elsaiiioresconlrafiisuni ope-
ribus ct honcstioribus ei nominabit, secura debet ribusejus. Appellatum est liinc inde.et nieipsuni invol-
liabere, quorum consiiiolam exteriora quara inle- vilin appellatione sua,quasi ad cuiiam metraciurus.
riora Ecclesiae negolia ordinet et disponat. Juniores - Rogo vos sicut charissimum, ul pro araore Dei ct
roonachos nec ad soecularia spectacula, nec ad min- zelo 335 jtisiiiisc scribalis nobisciim pro monachis
dinas, nec ad feslivitales aliquas, ad qnas causa ne- conlra monstrum nulla virlule redempluin, in quo
(90) Hscc cpisiola, ui mihi videitir, scripta esi falsas lilteras Tornaci fabricalas, de quibus sermo
Guillelrao archicpiscopo Remensi; idque cx hoc habcittr supcrius..
coliigo, qtiod dicai se ad ipsiiin misisse quasdam
m STEPHANI TORNAGENSiS EPISCOPI SOO
niiiil esl solidiim, nihil ordinaliim, ct ,ul diciiur, A ; movcndse,. neqiie aliqua negoiia Iraclanda, neque
nihil ejus ab ingiiirie liiiun). oedificia corisiruerida sunt.neque ecclesioedividendoe
EPISTOLA CCXXVH. sunt usque ad riiensem Augusti, quando omiiia cou-
ADLUDOVICUM REGISPHILIPPIAUGUSTl FILIUM. suramabtinlur Cl consumenlur, Secundum quod qui-
Ilortatur nl imprimis studiis serio_ incumbat; ei dani llligo, qui a morluis resufrexisse dieilur apud
spondel se missuium equitmquem pctieral. vos prophetat, sicut bajulus lilterartim vcsiraruiu
Illust.i el charissimo domino suo, el si auilea- nobis mirabiHler el (efribiiiier nuritiayil-.
mns dieere, de sacro fonte susceplo filiolo (91), 337 EPISTOLA CCXXIX. .- f
LuDOVieo, doinini regis priinogenilo, STEPHANUS ADQUEMDAM PR.ELATUM ECCLESLE ROMAJi^T.
siius, divina permissione Tornacensis Ecclesiae hu- Suppliccit pro privilegio quodcmt renovando.
inilis iiiinlsler, salutera et increincnliim sapienlioe, Preiiosa res.cst amicus, cura inter inille vix in»
oelatis et gral.ioeapud Deum et apud Iiomines. veiiiaiur unus, vix tlimidius. Id riie vobis esse con-
Gr.itanter et laete suscepimtis litteras veslras, fidenter coftfiieor, si eo respeclu dixerimus ainicum
per quas sjgriificastis nobis vojuiitalem veslram de quo diciturj qui ainat;,' quamvis et de teciproca
palefiido vobis niitlendo idoneo et hoiieslo. PJacet . amiciiia vestra nec dubitera, nec diflidam; eara loiis
nol>is quod mandastis, et, Deo volente, millemus brachiis deaniplector, loiis deosculor labiis, lolis
vobis in proximo per proprium nunliiiro veslrurii visceribus compreliendo. Inleriin devotus in obse-
talera qiii vobis.placere debeat, et secundum mo- quioiri vestFuin f.'iriandatis semper vesiris paratns
derna tcmpora latito sessore dignus existai. Contri- ero''par.ere,yoliiniari-usea velte: iiiterim imporiuniu;
vil Dominus Salanain subpedibiis vestris (92),*quo obsecfoiit privilegium noslrum (93), cujus i-escri-
norainc inlelligiiiius adversarios domini npstri ptum sigillo ilomjni Remensis sigllsUun dorainus B.
regis, eivestros. Domine mi chaiissirae, rogamus, subdiaconus iiabet, per '.'Os vel per eumdem B.
•
monemiis, coiisutinius i.n fide quam debemtis vpbis, nobis, si 'placcl renovaTe facialis.
ut per omnia post dileciionera Dei et doniinf regis 33J§ EPISTOLA CCXXX
yestri palris, intendaiis Iiticfis discendis.quia \o- ADQCEMOAM AMlCnM.
bis et regno yesiro utiles eiurii et necessarioe in Miliit mitnrisciita quw morqtiter exponil.
consiliis palaiii, et negoiiis rcgni, el cojicordia 336 Munusculaquae decurfunliiiter airiicos, noii creaut
pacis el in vi.cloria belli. aiiiiciiiam, sed foveni.el reiinent eam crcaiam :
EPISTOLA CCXXVIII. sicut nienle benevola cpncipiturj sic et nianu bene-
•AD.LAaiBlNrjlil; UT VIDETUR, TERVANNENSEMEPISCOPUM. 'C fica solidalur. vMuiiuscuIa (94) mitiimus, qiise et
: De IJitgone q.uoddm qui a moriuis stirrexisse fere- deceaiitvi.su, el expediaril usu, ei erudiant inicl-
("" batur (92*). leclu. Freno cohiberi voluraus sanciilatera tuain,
Accessit ttvis. ad caprani, lanam sibi posiulans sive in dispoiiendo apud alios res luas, sive ab aliis
comuiodari. Expavil capra, niatreiii gregis lanigeri dcponendo. Pectorali le commonenius, ul sis i)i
respoiKlens viliosis vellerib.us abundare. Apologus adversis robusius, iri prosperisprudens; uliumque
esf lippis et tOnsofibus patens, cnjus velamenio eniin fortitudo et prudeniiapeeiofr solet assignari.
insiifficientiam noslram veslris consultationibiis '
Strepas quibns innitunlur pedes, cojiimojiiior|um
possumus vel suspendere vel differre. Et quftniam tibi faciuiit, ut firmus ex,isiasr iri his quoedebes
in proximo, Deo volente, desideratam faciera ye- subditovet in his quoe debespiselaio: si in alier-
stram speraraus videre in colloqttio ad quod vos et utrum peccayeris, cito-cades; siin neutio, firnius
nos doniiiHis «osler Remensis inviiavii apud San- slabis : ei hsec est fOrnia justiiioe, feddere cuique
clum Quinlinuro, si placet, quoestioiies et respon- quod suum esl. Si boc salututOiiiim diligenter at-
siones inuluas interim differamus. lmpliciium esi tendis, qualuor libi viiiuies principales occurrum,;
negoiium de quo qusesisiis eiplenius expoiiertthim. in pectorali foililiido el prudenlia,' in fresio terape-
TJl autem seria claudamus jaco, heque qusesiioiies ^ rantia, in strepibus jusiilia deslgnaiur. Lege et
(91) Ilanc cpistolain scribit Ludoyico regis Pbi- ncpiera Joannis rcgis Anglise. >
Jippi Arigustfiilio, qui posi euroregno polilus e?i, [92*); D'e co egjsse videlur Rigoitliis sub aiiiiuiri
Vill "no!iiini>,:palre snncii Lntloyici. Natns. Inerat 1198 liis veibis:s7)i Veromandesio miles quidqm qui
ariiio"1187, secHiidiim Guillelmuni Arinoricuni, qui mortuusfueral revixil.ElGiriUelmusArraoriciisaimft
ad bunc aniiiim hocehabet : '< Iii Nonis Sepiembris 1197 ait:. ln diebus illi.s tniles quidam in terriivrio
fefja seciiuila, hora diei undecima hatus fuil Lu- Virbmannieomoriuus revixit, eiper multosdies vila
«Jovicus filius Pliilippi Magnanimi ex Elisabelba fruens, nec mandueans, nec bibens, mulla futUra di-
iixore sua caslissinia. > Suscepius auiera iuit de cebal, tiicr«di*ii(io(fl«ien.lieilIo etiainiiieiiiiiiitjijaii-
saeio Jbnte a Siepliaiio lunc abbaie S. Genovefoe, nes a S. V.ictore ii). Meiuoriali historiaruiii. .
ut ex Jiac CpisloJapaiei. (93) Ecclesia S. Geiiovefai Parisiensis, cujiis ab-
(92.) Scilicel regeni Angliie Joannem, vel Pliilip- bas Stophanus exsiiierat, amplissiinis gaudeuat
piiin Flandria: cotniiera; ait eiiiin liigoidus: < An.iio privilegiiS; tara pro iininuuitaie bononira leinpora-
1200, mense Maio in Ascensione pax reforinaia esl lium, quam.spiriiualium, quse quoties novus eiige-
inler regem FraiicOTuin Pliilippura, et Joannem Aii- batnr suniiiius ponlifex, per eu.m ieriovari e£ con-
glioe regeni, iiiter Vernonem et insulani Aiuleiiaci. lirmari curabant abbaies, ul iiic demoiisiialiiiv
Porro, 'seqiieiiiiferia sec,Unda, Ludoviciis duxii uxo- (94), Mittebat araico ireiiuni ei peciorale ad ov-,
reui BJaiicbiam, fiiiain Hildelphonsi fegis Castell<e,
*>I EPTSTOLvE. - PARS IIL AN. 1192-1295. 502
. domini Oxon. qui proplcr Itoc ad nos accesseranl,
inlcllige; iegereeitimelnoninlelligere, negligereesl. A.
339 EPISTOLA CCXXXI. Berriardus de Rohais, ballivus lolius Flandria;, ne
AflDOMINUM BEMEN5EM (95). in lerra comilis ponerelur interdictum, perappel-
W Agil de inlerdicto lato in.lerra comilis Flandriw. lationem ad domintim papam inlerdixit, diem ap-
Iiilcr laicos habilanles clerici,. fratres sunl dra- pellaiionis prosequenda; in oelavas beati Joannis
conum, et soeii slrulhionum. Q_uodsi. jurisdiclione Bapiistseprsefigens.Snper his omnibusconsulile, Pa-
aliqua sseculari liceat cis in ecclesias sayvire^qui ler, consiliis vestris, clericis vestris, ecclesiis vcslris.
dt-buerani servire, sub noniiiie communix, inier 341 EPISTOLA CCXXXII.
oos squama squama; adjungiliir, ut nec spiracuhim Traclit de eodem interdiclo. ~*~
jiiccdat per eas. Ilac verligine rolanles inler nos Discipuli chariialis illn-.Jesse volumus, qui cum t:&
rives «Gslri, cum prius coram doniino Atrebalensi scandalizalis urilur, el cum inflrmanlibus infirma-
et caslellano lnsulx (96). niandalum. domini regis tnr. Hujus ardore vobiscum «rimur, infirmamur
in noslris el eorum qmestionibus conlempsissent, conipassione, aculeo currimus.-solliciludine anlie-
et posimo.dum ad vos reverienles cominunes arbi- l.imus. Teslis est conscicntia nostra, teslis est Deus
lios sul) forma a vobis tradila suscepissenl, nec renum scnilator el cordium, quoniam in adversilale
'
cmtsilio veslro voluerunt acquiescere, nec in arbi- ^ vestra parati sumus vobiscum et ad vhidiciain ac-
iiinni voluit sese popultis obligare. lnde esl quod eingi, el ad perseverantiam roborari. In accessu
lanquam ad consilium lotins Ecelesia; recurrunl ad F. Remensis canonici, inspeclis liileris quas secum
vos canonici nosiri, clerici veslri, el nos cum ipsis deferebal, comiiem Hannonia; et filium ejus Baldui-
el pro ipsis pedibus vestris advolviinur, ut in lam imm excommunicalos habuimus ct habemus. Super
peiieuloso negolio sicut semper consuevistis, et interdicio in lerram ipsius proferendo, stipernum
benevoluni consiliiim, et beneficum auxilium im- auxilium et fraternum consilium habere volentes,
--'* pendatis. Pr*lerea, quod non sine gemitu el suspi- domnio Morinensi per prxscriplum F. canonicuin
"" rio dicere possumus aul debemus, super novo scripsimus, el nobiscum in brevi vel rescriberet vel
inandiilo domini cardinalis el l.gaii mag's'ri Me- conferrel, quod et professionem vestram deceret, el
lioris. (97)- de interdicenda leira comilis Flan- veslra; utilitali expedirel. Pendenie hac exspeeia-
driae (98) consilium a vobis requirimus, et loia tione nostra, nuniium vcslrum vidimus sine liileris,
Flaiidr. Ecclesia gemilibtis inenarrabilibus tolum aliquam senlenliam sive excommunicalionis, sive
eogilatum suum jaclal in vobis, ul quos haefemis. interdicii continentibus a.domino Morinensi vobis
«nuiristis, lantis periculis non permillaiis exponi. r| transniissis, movenlem et nionentein, ut in lerra
Adliuc'receniia prioris in:erilii:li spiranl vtilnera, comilis proferremus sentenliam iulerdicti; et quo-
nec vuineraii respiranl.-El si secundus congemine- niara, sequenti die in promptu eramus venire ad
' tur ictus, niors eril in januis, el sub.lrisli silenlio dominnm Remensem archiepiscopum, cujus in ad-
\ convaiescent.haereses, quaepullularecceperant; 340 vcniu lselilicari el conflrmari debemus, quod rell-
claiideniur ecclesiae, silebuul cantka divina, cor quum esl senlentiic distulimus usque ad divinum
gentur mendicare qiii panes proposiiionis in inensa responsum ipsius,342 non magnum damnum in mora
Domini consueveranl inanducare. Scimus autein modici temporis ajsiimantes. Indulgeat nobisdilatio-
pravum cor hominis illius ila induralum, quoj ex- nem benignissima dileclio vestra, quouiam parati
communicalionem conlemnal, iuterdictum non li- sumus purgare moram, islam, el rigore senienlia;,
iiieat, ssecularia spiriluaiibus anlcpouat. Videlur eicompassionisinlegritale, etperseverantiaveriiatis.
>iobisei mullis prudentibus viris, quia el vulnerare- EPISTOLA CCXXXIII.
tur profundius, elconfunderelur apertius, si el ipse, ABGCILLELMUM ARCHIEPISCOPDM BEMENSEM. '"r
el onines ei communicantes singulis Dominicis die- Scribit de eodem interdicto, el ejus implorat opem: m
bus exeonimunicareniur; et loca ad quse accederet, Doniine, qui dedisli mihi panem adcoiiiedeiidiiiii,
quiiiidiu ibi morareiur, a divinis cessarent. Cunrkxc D' el vestimenlum quo operior, erueme de manu prin-
agtrentur in capilulo noslro prscsentihus nuntiis cipisnosiri(99),quia valde eum limeo, potentia pre-
nandunvequuro, nec non etslrepes quibus equitans t Pontifex Ccelcstinus ad conqucstionem Danbrunt
iiieretur, qusenon irinus eleganter, quam uioruliler niisit legalos suos in Franciam, Meliorem scilicet-
exponit. preshyterum cardinalem, elCensiviiin.subdiacomiiiM .
(95). Prima parte liujus epislolce conquerilur de qtii Parisios venienles conciliuni convocaveiuut
coiiimuniii civium Tornacensiuin , cum quibus oinnium arcbiepiscoporum, episcoporuiii, nec non
diseeptabanl episcopus ac canonici Tornacenses, abbatum tolius regni, in quo traciaverun.l.. de re-
qnoil renuissenl regis et archiepiscopi liemensis formando malriuionio inter Philippum. regein eu
judicio parere, ae arbitios de quibus conveneraiit, uxorem ejus Ingelburgem. i
recipere, (98) Inierdicii ejus causa fuil violata lides reg'(.
(90) Hic vocabalur Joannes, quem Balduinus Francix per Ralduinuin Flahdriae comitem, qui ah;,
coines Flaudria; in Palseslinam proflciscens insli- ejus pariibus desciverai, ul auxi.linni prailjer.et Ri-
tiiituxoris suae.Alaria;fidissimum consiliarium. Eral cardo Anglorum regi; undear.niata maiiu in torri- '«
ciiim vir niaximc sensatus, siquideiu ejus industria loiiuni Toriiacense, Atrebatense et Canieracense
|iax inler comitem ei regem inita cst anno 1200, irruit, omniaque depopula.lus est. Ex auciuario.
lcs:c Buzelinb. :'- Aquicinciiensi.
(97) De ejus Icgatiouc htec scribil Rtgordus : (99) Scilicel coniilui Flandreiisis..,
STEPilANI TORNACENSISEHSCOPI 504
505
comminatiotiibus lerret, immissioiiesper angelos \ exeomniiinicaiionis coram clericis et laicts Torua-
niit, -tolam-
nialos iniendil, bona aliarium nbstroruin praecipil censibus, in coiivilem et coadjuiores suos,.
et a'd ipsum
occupari. Egoenim.semper dbmino papae et vobis que lerram ipsorom prbinblgavimus,
obediens seiiteiiliam excommmiiealionis in etim decanis nostris, ad proeseiHiam noslram vocatis,
et iu terram IiHerdiCli. Abbales au- aiicioritale vestra iiijiiiixiinus facieridum, el firmi-
protuli, ipsius
tem, et decani, et presbyleri riosirk. noluiil senlen- ter observandum.
tiam observare, diceiites se appellasse, cum nos EPISTOLACCXXXV. ^'
significaremus eis appelralioiiem itbnienere. Para- Ejmdem itttefdietiiniseroselfecins deplorat.
lus eram civitalem exire et exsuiare;, sed conclusil Lacrymabifem totius parocbiie noslrae, et inaxi-
vias riieas indigiratio principis, ut nec alicui. ex nie Flaiidrensiiim Ecclesiarum querelam, non sine
parle mea secutmpaieal aditus emigrandi. Consu- singultu el siispirio noslro sacris auribus exjom-
liie mihi, Pater, plasmati vestro, quia diebus istis mus, pedibus vestris accunibenles, itt in tantae ne-
noii quod volo illud ago, sed quod nolo illud facio. cessitaiis arliculo.et benevolum nobis aperiaiis si-
EPISTOLA ccxxxiv. liuni, el mainimbeneflearii porrigaris. Suspendtiiitur
343 iii silicibns organa, claiiduntur ora canentinin te,
B
Agil de munilione nrbia Tornncensis, el ,de trettgis Detis riosier; lugent in triviis, qni sacris allariliKs
seu indueiis datis:
drvina 345 sacramcnVa solebanl cxbibere, et effi-
Bl verbis uiamur Vegetii Renali (100), de re mfli- ciiuf sic et sacerdos. liisnliat nobis
sicuipopuhis
tarl, riihil.rerum. o.nnium tam Cst miserabile quaui laicorum, el oecasione stimpiade silen-
elaiidj: obsidipne. Quod aueudenles eives nosiri, in- tio* prbtervitas
noslio, pravis comminalionibus armati, i»
ter gladium cervicibus iiiiniiiventem, et inevilabilem
pnblicis et privatis colloquiis coiifiant ejecllone»
dedilionis serviiiitem.jCumabUbsiibus cireumfusis,
sacerdoium, direptionein reruni, contunielias per-
undiqne supereniinente exercitu tpiius Flandriae, sonarum. Dictint se solvere quod noh rapuerunl,
Hannonise, Hollandiae, Lovaniae, llurpise, el aliis alterius injusle puniri, saeraiiieiiiris
prb peccalb
barbaris nationibiis clautierentur, defecerat spiritus caiholici paraii sunt parere.
carere, quibus uipoie
eonsilii evadendi, et spirilus foi tiliidinis resisiendi:
In proximo esl trilmlalio nosira, nisiqiiantbcius.
eramus lanquam navis sine reinige, populus sinc
remedium apponal clemens pateriiitas vesira. Ceiti
duce, cohprs sine inilile, experles aiiiioiiim,. et sumus de consiietudine et severitate, quia
gentis
jnexperti bellum. Siliebanl saiigiiinpmriosirum, qui liiinas Flandrensium seqtieiitnr icius percussio^
e-xlerius eraiil, et lanquam leo paraius ad praedam, J
num. Inducere voluiit, sacerdoiibiis nosiris ejeclis;
personas el possessiunculas noslras ihler se divi- filios alierios claudicantes et semitis orihodbxis ]
denles, in caslrisexsuUabant sicut yiciores capta sacerdoles Baal, indecenli barbarie in nostrani
pr.aeda,quando dividurit spolia. Respieienleseramus non mbribus trausferre. Oc-
ad adjutorium hpminum, et non erai; visum est mansueltidinem, loca,
. ciirrile, Paler, lantae calaiiiiiati, tantis vos objicile
bonum eivibus npslris in proximo perituris, vel ca-
periculis, e.t caulcrium sententiac «uae, quoinbn so-
piivahdis, nobisque qui cum ipsis viyere vel mori luni comburit, sed cbnsuiiiit, bleo vestrae pieiaiis-
dscreviinus, ut, quocunque mod.o possenl, ireugas ne gaudeal super nos inimieus, ne per
sive inducias impelr.arent. Facluni est landein exstinguite,
Ecclesias uosiras transeat incircuincistis et itiimun-
non sine magno labore, n«a sine magna summa
dus.
pecunia;, nec sine nostra, notlemus, veliemus, EPISTOLA CCXXXVI.
eonfusione. Daiae sunt treuga} (1) coiiventionibns Joannis Cajneraceiisis episcopi ad dominum
Epistola
isiis, quandiu guerra durabit ioter comi'.ein et .iTbrnaiensem directa pro littens prtecedeniibus ad
T.egem.(2),:* Non firmabunl interiin cives ribstri dominw.n Jiemensem ab eodeni Jornacensi dire-
civitatem pliisquam firmala esl; noii recipient clis.
altquos qui noceant cdniili; treceiHos servienies, D Mirabilis facla est, reverende rnagisler (5),
quos debet donainp regi quando rex mandayeril, Siienlia tua mihi, confoTiala est et nen possum ad
Biiileiit ei, si secure polueriui ire. i Super eain; quis enim cognovii seiisum doniini Tornaceii-
his piTinibus.cprisuliie eis, sicut videtis expedire^ : sis? qua scilicel intenlione dissuaseril. per litleras
344: 4ecbn*Iniipiniaridaluiii v.esirum, sententiain siias, ne dominus [Reriiensis] jiulioaret Legenoet
(100)/V.egetius;Renalus eleganiemi de re iniliiari 1198 de leur lcnir treuve feriiie, jiisquâ ce queune
IraciaUim, compbsiiiii quatiior libi# disiineluiii, paixs*eristiivroit. *
qjueni ValeiiUniaiio Auguslp dicavii. .; (v2) Belltim islnd inier Pbilippum Augustum
(t) De illis tneugis seu induciis liacc- habeniur Gallioe regem, et Bakluiiium Flandriae cbniiien»
apud hlsloriae Toriiacensis auctorem desiimpta cx apud liujus icvi auctores fuil celeberrimtim, inq;iio
Ecclesiae suae fabulariis..: f Les regislres du cha-- cerlamen apud Pontem Bbvinum iniluin esi. Cunv-'
piire, de Tournay recitent que ie cointe de Flandres qtie uuie ieinporis iirbs Tornacensis sub ditione
et de Hainault, a i'occasion de la giierre enlre iuy regis exislerei, a coiiiile fiiil oppiignata.
pi. leroy Philippe de Erance assi^gea Tpurnay; mais (3) Hoe liiulo iiisigiiitur StcpliafltiSj qiiotl sdo-
l;-s jiirez et eschevins enfin apres tine giariPe difli- cior essel iu jure eanonico, liancqiie scieiitiam pu-
cultc firent lin accord avec le conite, en luy fournis- blice fuisset prolessus: voeatur enim ii) quodam
sml quaire mil marcs dc Flandres, et promii l'an diploniate Innoccniii lll juri.^perilus.
505 EPISTOLÊ. — PARS 111.AN. 1192-1203. 588
pnpillo, humllem el pattperem justificarel? Umie, A renlia suscepi, exacta diligentia perlegi , confusa
quamvis transmissarum liiteranim apices ex scnsti verecundia clausi, reposui, signavi. ln ipsis el ex
qitem (aciiml, audientibus displiceant, propter sen- ipsis leiliam quarlamquedifferenliam retribulioiiis,
sum lamen ex quo 346 «uni, eosdem qui iiovenint quanquam id non merui, mcreo ihe sentire. Fle-
te,. mccum reverenter adorant; cum enim nefas sit bam pro vobis , ciim flentibus , ntun scandalizalis
suspicari virum, tantum zelum Dei habenlem et se- urcbar, et ceee ventus urens a regione deserli ve-
ctindum scientiam, scripsisse aliquid contra justi- hememer infians, per episiolam vestram in faciem
liam, facile niihi persuadeo errasse potius legenlis meam exarsil.ut el flenlislacrymas absorbeat.are-
intuitmh quam scribentisjudicium. Cum ilaquesini, , facial compalicntis affeclum : pro labore pcenam
magislerct domine, judicia lua abyssus multa, edls- recipio, pro sedulilatis obsequio certamcn.sitienli
sere iiobis parabolam islam;dic nobis palam tjuid justiiiam reddilur ingraliludo, quaerenli panempnr-
in cattsa noslra, quanlum aJ nos, displiceal pater- rigilur lapis. Quid ullra dcbni facere pro negotio
nitati iuac : tolerabilius eniru mibi essel actioneiri vesiro et Eeclosiae vcstrac, efiion feci ? Piiiicipein
meam igne dignaediscretionis vestra; examinari, etsi lerrse el filium ejus (4), ego ei Ecclesia nostra ge-
iiivenireiur mea iniquilas, justs judicio refelli qtiam nerali interdiclo denuntiari feciiims excommuuica-
post judicium consccutuin jusliliain non conse:pii; los, lerrani eorum lerribili conclusimus interdiclo,
vel si secundum veslraruni eoiiliiienliaui lilierarum divina 348 nbique oflicia celebrari prohibuhniis;
timelis ne alieni insurgant in vos, ir. niesseiu vesiram beneficia, sepulturae, solemnilates matrimoniorum,
falcem iniilere praesuinentcs. Sunl qui dicunt quod, puerperia , purificaiionem , omniaque alia sacra-
salvapace vetira, liinore trepidatis ubi non erat li- menla, praeler baplismum parvulorum, et morien-
inor: incredibile enim est qttod homines timorati, lium poenilentias :el viaticum, liihibeiites in synodo
cl dc salule animarum suarum solliciti, pro qua nosira [magistro A. architriacbiio veP&j, rccilavi-
non pigritaverunt,- venire usque ad nos, fieeienint mus, abbatibus, decaivis,:presbytc)fts|jijricie prac-
genua sua ante Baal, Yerumlamen etsi bacc aliter se cipienles, ut eani obsîvarenl, el abwjk praicipe-
haberent, in virum constantem limor iste cadere non renl observari. Si quis in nosira pa^Kia conlra
debet, qui jurayil et sialuit cuslodire judicia justi- haec agcre prxsumpserit, ai^ctbreiu^B coniem-
tiae suae. Cum cnim, ul magislro syllogismum mil- ptus inobedieiitiae non Iiababit. Ipa^Komiiem ',
tain, reprchensi fuerunt meri:o, qui dixerunt, facia- qui caput esl, et princepsjAHltejjj^Vgii in vos
mus mala ul vcniant bona, ©1favorabiIius'sil facere ' et Ecclesiam vestram y^^^^^^^v saero die
boiium quani dcclinare amalo, viderinl quam bene (C CcenaeTomacum vcnissTÎ^Hj^Hniicaluni ore
perplexos se babeant, qui declinant a bono et aequo, pxoprio corain omnibus deJÛiJPr; bwgensem ,
nialnm sibi iniminens iiievilabile credunt. Verum, qui etim in dbmosua receperat, "excommunieationi
quia discipulo non est tutum coranv suo magistro subjeci; onmiaque divinaoflicia , quandiu in civi-
dispulare, ne si super diviliis ejus sil scrulalor ma- taie esset. fieri prohibui, Ila quod in eadem sacra-
jestulis, opprimatur a gloria respondentis, elegi se- lissima nocie nec maiidaiHm solemne celebratum
nioremobsecrare ut patrem, et pedibus ejus affusus, esl vespere, nec malutrna synaxis (5) celebrata est
cuin lacrymis et gemilibus iiienarrabilibus posttilare, nocte , tit rcclc zelus dohius tmc , qnod decantari
ul igncm senlcnliae vcslrae oleo pecealorunv in ca- solebat voce, noslro complereltir opere et fervore.
Dominus ' Pro his
pul principis non permiilaiis exslingui. omnibus digiia reportojurgiorum stipendia,
enim Remcnsis, nt optime noslis, 347 eJus camino increpalioucs in populis, indignalioneni , eliram,
sua: miserieordiae oleum addidit confirmando. Venil" ct iinmissiones per nunlios malos. Utinam appen-
per mandatumsuumniitlere euiviin terram ves'ram, dcrenlur peccata mea , quibus irairi meiui doriiini
vull ut ardeal, vult vebcmenier accendi, quia spe- Cameracensis, et indignalio ejiis in slaiera ! quasi
ratin Domino quod ignis praidiclus, si corda disci- arena maris , haec gravi.or appareret. Deus bo.ne !
ptilorum invenerit receptacula munda, erit non ^ Quid in illis simplicibns litteris nieis reprehensi-
comburcns sed illuminans, non consuineiis sed lu- biie subtilis astutia , sublimis intclligcntia , inter-
cehs. preialio fidelis deprehendit ? An quia comnniiiem
EPISTOLA CCXXXVII. +" P.tlrem (0) pro filiis nveis rogavi, ut eoruih mede-
^Responsio domini Tornacensis episcopi ad lilteras relur Iaiiguoribus, ul jaceiHibiis niantim porrigeret
prmcedenles tibi a domino Joanne Cameracensi salularem? Nec dissnasi, nec volo,iiec volui, nec
episcopo superius missas. voluisse volo, ul, sictil in epis'ibla vestra, doniinus
Liiteras prudenliae vcslrae, parlim salibus aspcr- Remensis, non judicet egeno el pupillo , humilem
sas, paritm suspecio nielle perfusas , devoia reve- et pauperem non jiislilicct; nec memini mealiquid
(i) Comiiem scilicel Flandrensem Baltluimim. apostolos instiluissc ut fierent synaxes, &\ivalm
(5) Haecvox erat in tisti apud aniiquos ad signi-
licandtimdiviiium officiuni, ullegiliii- passiin in va- ((j) Ai-ehiepiscopinn scilicet Remcivscm cnjus
riis saucloriim gestis.- Est cniin symnis coiivenius sufiraganci ciant episcopi Caineraccnsis cl Tor a-
ccclcsiastictis ad verbuiii Dei audientlum , ad oraii- ccnsis.
dum, et ad sacramcnla rccinienda. Dieit Epipliauius
SC7 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI 50«
scripsisse conira jusliliam , sed ad.riiisericordiam A sem , ut amodo pareat nveaeverccundiae , parcat
349 Quae superexalial judiciuni, [vas tiberrimae auclorilaii suae: clsi fldelifalem obsequii mei com-
piciaiis , salvo negolio vestro -, devole simul el hu- mendare noltierit, salienv non condemnel, he par-
inililer iiiviiasse.J vitaiis meae calamum quassaliiin conlcrai, Iinum-
Hsec cst parabola quarii, ut edisseram vobis, tviihi que fumigans exstinguat.
sni>jocoso maiidnslis elogio. Hoc est quod vpbispa-
iiiin loquor et proverbium' iiii.lluin dico; qimdsi EPISTOLA CCXXXVIIl.
. ADDKCANUM ET CANONICOS DE DltUGIS (8);
yiiiciiieiitius mecuarclare voluerilis, iil niiiiis emun-
gfiites , eliciatis sangiiinem , sinealierius oflensa, Agit de censu duplicato,el explical .quo' sensu»debeal ,
deseendanius incampum Scripuirarum , ludamus inleliuji. .
in arena canonum, salva ca quae aidificat, non quse Miramur discreiioiiem. veslram , si aliqtii velint
inflal.scienliij (quamvisnec ego sim Hieronymus nec aul valcanl circuinvenirc asttitia stta , ut prava in-
dpniinus Cahieiacensis Aiigiislinus [7]),dOeeat scnem terprelaiione exponanl quod in lilteris-domini co-
jiinior, minimiim piesbyteioiiim sacerdo.s niagiius iiiitis conliiielur, scilicet ceusu;n diiplicem , ii;
crudiiii, syllpgisniisarmaiusiipn agredialurinernicm- relevalioiiibiis persolvendis , qiuisi excliidattir ipse
scntentiis; nani jel 'syllogisinuni sive complexionem B I censtis, qni solveiidus esl , et duplum ejus cum eo
1heioricam nviliivos inisisse seribilis,ciijusproposi- solvatur : quod csset triplicarc, npn duplicare„huc
iioi;em non recipio , quia po.siiionenv.non admillo. autem ab.horrcl el bona 351 fi(-'esbunorum viro-
An malum facere est, tcmperare causa cogniia ri- rum et approbata consueludo regni Francorum ,
gorerii, dispensaiionenv adnuliere? Qiiin potius nia- ubi inielligittir dtiplicari census; relevatio ctinvipso
liiin est ob teinporalia lticra, periculo fidelium censu. Absit a discretione veslra ut propier hoc
tiaudi ecckaas,, eessare sacramenta , silere canticu quod diciuir duplicenv censuin , aliquis valeat im-
. divi.na,'pesmtaiiimas el-perdere , ulperdita resii- plicare veslruin siniplieem sensuin; secure eniin
inaiilur ajmilia. Ihee perplexiias syilogismi vcstri: piontinliare poleslis , quod in censu duplicaio dc-
lii sunl q^K;iunt.nial:i iil veniant bona, qui da- beal iiiielligi aggregala censui simplex relevatio.
liinis ani^Hiii ^raeferiinl lucra .aivimaliiim. Sc- EPISTOLA CCXXXiX.
mola pat^^J ebftSu»liitline, cni resistere iion es.l ™
ADPOMLNUM RESIENSEM AitCHIEriSCOPDJI.
lutuin , ll^^mjilJHtfiiv de jure, conferaiiiiis de
xquilalc.^l^^^^^^Hb-ameiilis Ecclesiae , poe:ia ' Queritur quod: rcx eum. ad arma provocet.
spiritnalis l^^^^^HpReni spirituali ncmu pro Ul frequenlius inquielem doininum nieuin (9),
aliis 1'erie.ndi^n^Hgo pro delicio alierius ncino hinc sna benignilas me trahil, inde necessilas mea
a saeramenlisEcclesiavseparaiidusesi. Syllogisnius ine compellil: imbellis ad bella vocor, inermis ad
cst in figura logica theologiciis, in fide recta cath-o- arma, ui qui in sacris Idebueram minislrare, in ca-
Jicus, in veritate perspictia manifeslus; el neali- stris debeam mililare. Maiidavil doininusrex : 1«
quis in aeqiii.vocaiione spiiiiualis posiiaedecipere ut in vigilia Ascensionis , 2° ut iri vigilia Penleco-
possit vel ilecipi, spiritu^lin pocuam non inlclHgi- sles, sibi cum iiiilitibus et armis (10), apud Me-
iinis circa ordines vel honores in.quibus aiius pro cluivlam (11) forle pracslo esse.cuin expers sim
alio quandoque puniiur, sed circa senteniias ex- mililiac, nec miliies sim expertus, A lemporeChil-
conimunicationis sive majoris, sive simplicis, qui- perici regis qui senioris Dagoberli fuil. avus (1-2),
biis spiriiualiter a consortio fidelium percusstis se- tisqiie.ad diesislos, Tornacenses episcopi civitaiem
paratur. Epislolarem niodum excessi,scd 350 P''<>- Tornaecnsem , tanquam propriam a regibus Fran-
vocalus, sed immcritp laesus, sed ad respondendtiin corum teiiueruiil (13), .nec rcges iiiea aliquid sibi,
compulsiis. Precor inlerim dominuhv Cameracen- nisi (ideliiatem et scrvitium episcopi vindicabant.
(.7) Allu.lil ad disceplationeni illam omnibns no- casiris suppierent, subdiiosque eorum ad bellum
lajii , qua- quondaiii inierveiiil inier sanelos Augti- j) j accincios ducerent. Ab hoe tamen onere ex.eii)ptum
sliniiin et Hieronyiniiin. se ailirina.t liosief Siephanus, petitqueab.ep archie-
(8) Explical quoddam edictilm cnmiiis Ilannn- piscbpi Reiiiensis auciorliaic se absolvi.
niie*, qnbjubebaiur oniiiibus ejus siibdiiis ut lioc (il) Urbs est episcopalns Carnotensis ad Sequa-
aiiiio dupliim censnm persolverenl. Unde ejus ex- nam iii Viilcassino, vulgo Mantes^
aeiores diipliiin censmii una ciim primo et solito (12) Is est Chilpericns primus qui regnare ccepit
debere solvi cpiilendebant : qiiod ila non esse inin Gallia anno 567, filium habiiil ClotariiHivpairem
telligeiidunidicit Siephanns, sed laiiium simplicem Dagoberti, cujus ideoavus exslitit. H-uncvocat se-
.ce.iisn.incmn prjmo, cui addilus duplex ideo efficie- niorem ad dislinclionem alierius Dagoberli qui ie-
balnr et dicebaliir. gni habenas suscepii. anno715, el junior dictus est.
(9) Is erai Guillelnius arcliiepiscopus Remensis, (15) Non soliim celebris fuil apud Gnllos aiiti-
aviinciilus regjs, ad quem hanc dirigit episiolam, quos civilas Tornacensis , ut paiet ex Iiinerario
cnjus qupndaiii fueral clericus et doinesiictis ,"ut Anlonini, sed etiam sub monarehias Franciae incu-
sa'pjus dixinitis, cujiisopera ad episcopalum Torna- nabulis, siqiiideni -in ea qnarius ejus rex Cliilderi-
ceiiseiii fuerat evectus, unde noiiest niirum si se ciis scpultus fuii, cujiisiiibnunvenliiiii cum variis or-
ejus creaturain esse lolies faieatur. ; liameiilisaureis iiiveiiiuin fuit anno 1653, lit liber a
(.10) TL-riebainiirolim ,".cum.-rex bellum gererei, Cliiflletio hac de re:cOnscriptus subililulo Anasiasis
non soliini iiobiles , - sed eliam jileiique cpiscopi et Cliilderici iiidicai.IItiius aniiuluinextypiiiii ex regio -
:iliha'es cum mililibus ipsi pracslo esse.ideoque iia- Ciniiiicliarcliio, in quo ciim C;eleris ibidcni reper»
bcbauVepiseopi vicedoniinos, qui cortim viccs in ,.lisasservaiur, aceipe iii calcc operis.
509 EPISTOLJE. — PARSIII. AN. 1192-1205. 510
Nunc auteni dominus rex (14), qui feliciter et 352 | A papa vobis fnctae exhibila fuisset, tanquam plenius
viclorlose, Deo volente, diu vivat, civiialem habett inslrucli, confidcntiiis accingeremur ad responsuin*
in manu sua , trecentos ex ca in qtialibcl expedi- Communi jnre civili (16), cui el eanonicum refra- ;r
lione servientes ducens (15) ;"ila tit nec etiam epi- gari non credimus in liac parle, si is qui possidet"
scopi nomen invocelur super eam. Consulile miliii ante lilem conteslatam (17), conlumax exstite-
crealnrae vestrae , Paler, quia adversus dominumi rit (18,|, actor miileadus est in possessionem causa
regem litigare difficile est, et in expediiionem ire; servandae rei (19); ila tamen quod si infia annum
impossibilc est. Jttvate. ptisillanimem intcr duas> non veneril, ex secundo decreto (20) effieietur pos-
molas superiorem et inferiorem positnm ; allerarai sessor, qui in posscssionem missus crat. Sed quoniam
qtia; conimonel ad indebitum , stipendium erogan- in prasenti negotio fralrem domini Noviomensis pos-
dutn ; alteram qtise cominovet"ad principem offen- sidere crediintis, velut magis proprie dicamus, 354
dendum; in reddenda vobis aclione gratiarum non quasi possitiere, qttoniam jura non possidenlur (21),
sufli-io, super his quae per capeilanum veslrum i noii esl in qiicm possessio transferaltir (22). ldeo-
Atrebaiensiet nobis mandastis. que quoiiiain dolus aut contumacia nemini palro-
353 EPISTOLA CCXL. cinaii debet (25), alia poena snspensionis (24) seu
. **excommiinicalionis credimus afli.cidebere coiiliima-
Respondet quastioni obscurai el intricata; sibi pro-
posita;, ubi nonnulld ad jus pertinenlia exponun- cem, nisi forle quia doniinus papn, non vos cogni-
tur. tores, sed exsecuiores (25) esse consiituit. Aucto-
Salvagratia vestra, Paler, dicimiis, quia obseura;i rilas illius proccdere vos coinpc1I.il: noiidum eniin
qiiaestioni difficile potest reddi responsio manifesla. legimus anle lilem contestatam super proprictaie,
Si conlinenlia lilterarum cominissionis a dominoi pro spla conlumacia, definiiivam seiilenliam deberc
(14) Civilas Tornacensis fuil primum sub domi- res, i ul ail Luoreliiis; siqnidein jura sunt incorpo-
nio temporali episcopi , ul diximus : at anno 1187 ralia, et dicuniur quasi possideri. Vidc Parallit.
sese cives sub ditione regis Galliae conslituerunl, Cujae. ad lit. De acquirenda el retinenda' posses-
m legilur in anliquis Annalibus Flandriae , vol. III, sione. .
cap. 36 : Le roy de France Philippes , le troisihne (22) In specie hujtis epislolae snpponcndu.ni aclo-
joitr des festes de Noel en Vannie 1187 vinl de la rem luisse in possessione vel quasi possessioue,
ville de Valencienne la oii li comte Baudouin de lie-. quia de jure aliquo agebatur/ideo miili non pote-
nanlt le receut en son hostel tres-lionnorablemenl, et rat in possessionem in qua jairi ipse erat. Sed no-
le quatrieme jour s'en alla en la vitle de Tournay, vum quodammodo videlur aik^^^.jpsum ess-; iu
adonc n'avoit oncques esle ouy que nul de ses pr&di- possessionc, cum hac ex<iM^V!tepelli posset
cesseurs y eut esli, el adonc les ciloyens qui paravanl C (quod pelis initis habes). ST^pneiiduiii, inqiiam,
avoienl servy aleur evesque,servirent ala subjeclion cum posl aclionem niotain iilinn adepluin fuisse
du premier roy de France a sa volonU en ses expe- propria auctorilaie possessionem. Sunt eiitm casus
diilons. Mejer dit : Rex Tornacum venii, pri- iion pauci in jtire, inquibus aciio imendi polesl ab
musque omnitim Francorum regum Tornacenses in ipso possessore.
suam lulelnm accepil ac patrocinium, (25) Iu specie proposita qui judicio se sistere ne-
(15) Ex his verbis colligilur, quod ex quo cives glexerat, non poterat ea pojiia mulciari quae solehat
Tornacenses siib diiionem regis deveiieniiit , ad inierponi adversus contumaces, ut scilicel actor
exercituin cjns , quoties bella gererei, trecenlos milterelur iu possessioiiein, cuin jam ipse essel in
miliies expeilitos mitlere lenebaiittir. possessione.
(16) Jus: ciyile ideo commuiie dicilur, quod ab (24) Quae quidcm jure canonico inlrpducla esl,
oninibus nationibiis quae Romanoium diiioui fue- scd moribiis noslris reniignat. Vix eniin, inqiiam,
rant stibdil.-e,servaretur. Quaiidoque eliain jus ca- apud nos toleraliiin est, tit pro pecuiiia, re veljurs
noiiicum diciiim fuit coinmune ei jus scivplum. temporali suspeiisionis iiut excommuni; aiiouis seu-
(17) Lilis coiileslalio tribtis expedittir, acloiis • lentia proferatur.
intcnlioiie, rei comradielione et judicis pronunlia- (25) Aliud--iiamque cognitor qui rei disceplandae
lione. ld esl divnande, difense, appointemenl en ei jiidicandae pnepositus esl, aliuJ merus exsecu-
droit- . . tor, cui [aiiluiii mandaii aul rei judicalse exsecutio
(iS) Conlumax aiitc litem contesialam, eral de- coinmissa est.
serii vadinvonii reus; conlumax posl liiem conie- D E llaec inihi Caesaraei juris iviinus perilo sciscilanii
staiam, erat eremodicii seti deserli judicii reus ; quis esset htijus epislola; seusus, dietavii illieo de
quod dicilur : Defaul,fautedese prdsenter; el defaiu, verbo ad verbum, pro siiiiima sua liiimaniiaie, vir
faule de defendre. illustiissimus, ac omiiiiiiiiscieiiiiaruni et virlutuni
(19) Qui enim missus Csl in possessionem ox dote cuiniilaiissimiis Guilleliims tle 'Lanioignon s«-
priino decrelo, incuinbit possessioni,non ipse pos- nalus Paiisiensis piinceps, qiiem ntiper exsiiiicium
sidet: nempe ex primo decreto actor mitiebaiui- in tneriio plangimus.
possessionem rei servandae causa, ul caveret ue Ex coneilio Latcranensi iv sub lunocenlio III,
verus possessor facerel qtiid in rei deiiiiuciiliim. anno 12i5, can. 45 : < Coutigil iiilcrdum quod cttin
Cicero ait Oralione 1 pro Qiiiritio : c Ita possiileto, aclori ob coiHuinaciani pariis adversae adjudicalur
tit leciim siiinil Qiiiniins possideat; ita possidcio, ut cansa rei servandae possessio, propier rei poientiain,
Quintio visiie alferalur. i sive doliun acior infra aiiiniin reiii cusiodiendain
(20) Ex priuio deereto qtiis mitlebatur tantum in nasicisci non poiesi, vel iiactain amitlit; ei sic cuin
possessioneiii, non autem liebal possessor, ut nit secuiiduni assertionem inultoruin verus npn effice-
Ctijac. Parallil. ad;lit. De re judicaia : nec eiiim relur posl lapstnn anni possessor, reporiat cOniiho-
omnis qui esi iii possessione, possessor est. •tltiin de malitia sua reus. Ne igilur coiiluinax mclio-
(21) Acqnirilur possessio corpore el aniino, idco ris quam obedicns, condilionis existat, de canonica
laniiiiii res corpoinles proprie dicunlur possideri. •tequiiaiesancimtis.ul in casu praemisso, aclor verus
«. Tangere enim et langi iiisi corptts nulla potesl onsiiiualur, clapso anno, possessor, >
811 STEPHANI TORNACENSISEPISCOPI Mi
proferri. Ilaee de modico et anguslo sacculo noslro A . ejus, cum quibus et a quibus in eadem dbmo nutri-
prolerimus eis qui de thesauro suo nova el velera lus esl, gravia nvihi damna, diripiendo res meas,
proferunl, non invidenles, non pratijudicantes eo- intuleruiil, et inferre non desistuni, el adhttc ma-
rum responsis. nus extenla si p"oluerinl ad graviora. Si eum in
355-356 EPISTOLA CCXLI. Ecclesia mea recepero, ardenles in sinu meo in-
ADMACISTRUM BERTERUM CAMERACENiEM ARCUIDIA- clusi carbones, clavum in oculis meis, lanceam in
' CONUM.
$)'' laieribus, in cubiculo seorpionem. Liberale me,
Laudat juvenem quem ei commenaal. obsecro, Pater, ab infeslaiione ejus, parcite sene-
Non fictain in recessu nostro voluntalem tuani, ctuti, parciie infirmanli, parcite periculo, quod
,. vel limide, vel negligenier occullasli, tacuisli, ce- imininere linieo, ne gaudeai de riieiuimicus ineus,
lasti; et quia nemo novil quaesuiit in homine, nisi et insulians dical: Praevalui adversus eum, canos-
Spiritus qui in ipso esl, nobis de voluntate tua, nec qiie meos ciim insulialione trajiciat ad sepul-
prophetare licuit, nec Tihuit divinare. Modieaefidei crum.
qiiaredubilasti? Si de eo nbbis rediicendo cogiu- 358 EPISTOLA CCXLIII.
bas, non id dissimulare debueras, nec aliud simu- ADREMENSEM ARCIIIEPlSCOPCM. '
lare. Oblilus fuerns regulae qua dicilur, amicorum Opem ejus implorat conlra cives Tornacenses tibi +,
*?
, \/ idem est vellc et nolle. Amo juvenem quia litleras infeslos.
y(y nniat, quia lu eum amas; ameriius et nos ailer- Dies tribulalionis et angustix dies hacc. Venerunt
iilnim per modbset lempora primae conjugalionis,* (ilii usque ad partum, el vires non babel parluriens:
curranius diligefiter invicem servienles; adolescens diu cruciamur quasi in iivterilnm, pugnavimus quasi
est opinionis bonae, conversationis hbnesiae, et, aerem verberantes. Cum aulem post naufragium
ut seria risu lerminemus, esl expers nota; libi portus, post aegritudiiiem salus, post laborem re-
1101*. quies sperarelur a nobis, filii dissensionis et super-
EPISTOLA CCXLIL biae, cives noslri, quod .tucloriiale domini regis el
> AD PAPAM. vestra sialulum est, super quaestionibus qnae ver-
nos et ipsos, irritare conleiidunt, in
Rogal eum ne adversarium suunt jura impugnantem tunlur inier
i v tueatur. corruplela pecuniaepolins quam in censura justitiae
Ex quo milii fainulo vestro sancla benignitas ve- confidentes. Scriptas habemus consuetudines et
stra conceplanj/adversus me indigiiaiioriem remisit, capitulo et cominuniaeSilvanectensis, et sigillo epi-
et iii/sintiiii grSâe^ttstrae recepit; slatitn quasi in- scopi et communiae consignatas, qoas nuntii praedi-
fusa luce securitaiis (26) omnes dubietalis tenebrae *~-ctorum burgensium similiter nobiscum altulerunl.
diffiigeriint. Cumulatius accessit mibi quam veilent Eas, Pater, el a donvtnorege el a vobis (28)petimus
aeniuli meii qnem sacro divini rescripli oraculo confirmari ne, quod absil! suscitenlur ;in posterum
consolaiione 357 palema ct ju.yislispusillanimum, recidiva liiigia, iie viilnus lolies inllicluhi in cica-
el flebilem refovislis. Scripsislis enim inihi, quod liicem, et cicatrix in saniem cpmpulrescat. Provl-
jn siipplicationibus ineis facilem snpplicandi pande- dete, Paler, Ecclesiae npslrae liherlati, et clericorum
relis adilum, et exaudiretis benevole et benefice veslrorum quieti, laboranlium sub 'jEgyptiorum
postiilantem.Et quia sollicitavit sanctam.religionem jugo, ne adversus dominani snam insolescal Agar,
veslrani quidam jriimicus meus, ut pro eo mihi pe ministros Ecclesiae Babylonii capiivos ducanl,
scriberetis, quatenus in ecclesia noslrapricbeiidam ne laici opprimant sacerdbfes,.in sola protectione
assignem, pedibus sanctiiatis vestrae supplcxac- vestra conlidimus, qui solus huc usque post Deum
ciiinbo ut, si plucet, non inducalis aninvam nicam posuistis vos murum pro Ecclesia nostra; juvislis
in laqueuin istnm, nec permittatis canos meos de- filios veslros, reslitislis adversariis nostris,Jn manu
duci ad infcros cum mcerore. Hic ab initio dierum poienii.brachio excelso, quja non esl qui nos redi-
necessilatis meae(27), quanlum potuil, nocuii mihi, jj mat,neque qtii salvos faciat, .-'$
ctamicos meos qui in mutuandopro tanta angustia 359 EPISTOLA CCXLIV.
..iriea.jgratis me juvare volebant, pravis suggesiio- Axjiideeadcmcivium Tornacensiumconlroversia (29).
Jiibus impedivit, repnlit el avertit Consanguiiiei Indurala sunt adversus nos corda civiuiu Pha-.
(26) llaec verba desnmpsit ex offieioquod nciia- (29) Colligilur ex hac epislola et ex sequenlilius,
lnr in fesio sancli Augustini, quae ex cjtis Confes- Siephanum gravem conlroversiam babiiisse, tain
tionibus fueriiiit decerpla. sno quam capiiuli nomiue, ciini civibus-Tornacen-
(27) Quando scilicet stih initium episcopalis mu- sibits, cujiis cogiiiiionem et judicinm rex coni-
neris tecessit apiid Marisiacum, ui provenius snos niiseral archiepjscppo R?nieiisi, liiaiidaveraique ul
curiae Romanae oflieiiililHispercipientlos per bicn- sacramento in manibus Slepbani et abhatis.de Ci-
nium dimitlerel, ut videre est epi.-t. 188. sonio prastilo, coram ipso se sistereiil, quod quidem
(28) Ex bis verbis colligitur episiolain isiam -oliitcr delreciabanl, quousque vadem accepissenl se
scriplam fuisse Guillelmo Remensi arcliiepiscopo, liiiUampeciMiamproexcessusolutui'osquibus.assen-
reginae avunculo, regnique admiiiislro. Agit dequo- tiri cuin leiiiierei, regein ailiennit ut ciim
dam oncr.e quod cives Toriiacenses imponere vo- dolis suisepiscoptis
ac cavillalionibus piaevenirent. Al cuin
lebuni. lain episcopo quam clerieis: Tornacciisi- episeopus animadvcrlerei cives siios ni.-indalo rpi-
«u5. scopiR.eiiicnsis.uon siare, ui iiiobedientes ceiuuris;
Ki5 EPISTOLJE. — PARS III. AN. 1192-1203. 514
raonis, saltilaribusque nvouitis Moysis noslri verba, A proslituuiilur in iribuiisDoininica saeramenia. Intcr
virttlenlibus morsibus infecla, in publicis el privatis hos ejus dolorcs ex relatione noslra ad dominum
convenliculis suis evomunl. Litleras domiui regis, Uemensem et regem facla, tinnierunt ambac aures
quas pro sacramenlo nobis faciendo receperunt', ulriiisque, et, concurrenlibus amborum consiliisac
falsitalis arguunt et accusanf, dicenles eas, nec praeceplis, injuncliim est civibus interdictis ut
mandato regio concepias, nec sigillo regio sigillatas. coram se slarent mandato domini Remensis, etsic
Requisiti a me et ab abbate de Cisonio, ut sacra- inlerdietum solvalur. Laboravimus super hoc prae-
mentuiri standi mandalo vestro praestarent.Tespon- cedenti Sabbalo, sequeiHique Dominica, feriaque
derunt se nunquam absolute responsuros, nisi ad- secunda , ci ad besiias depughanles el verberanles
in omnibtis
jecta clausula ista, quod pro excessu suo nihil pe^ aerem,partimfecimus, nihil profecimus;
cuniae solvere tenerentur. Addiderunt etiam, ul in his non aversus est furor eorum, sed adhuc manus
tanlum eis cautionem praestaremus, si pecmiia eorum extenta. Tandem cum multa difficullate et
ab nos exeessu labore promiserunl se in hac insianli feria quarla
qnaereretur eis, pro eorum, quse
non rapnimus, exsolvamus. Inlerim miserunt nun- juraturos. Ilaec sunt quae excusabiles nos reddunt
tios suos ad regem, si forte dignitalem regiam cir- apud vos el charissimos fratres et filios nostros In-
cumvenire valeani, vel corrnptela pecuniae, vel men- B sulenses canonicos, quod die significata nobis non
dacii falsitate. Proinde, Pater sancle, vestris affnsi possumus interesse. Deo autem volenle, quacunqiie
tvolueritis die infra oclavam Pentecosles, ul possimus
genibus nos el lota Tomacensis Ecclesia, suppli-
canius vobis, ut, iam auclorilale vestra, qiiam regia proficere, parati erimus proficlsci. Si aulem vobis
polestale comprehendatis eos in aslulia sua, com- veslra placuerit, rogamus vos quatenus absenliam noslram
pracsentia suppleatis, et nos raium habehimus
primenleseornm superbiam.et malitiam conlinenles.
EPISTOLA CCXLV. qnidquid per vos fueril definilum.
360
g* '— Scribit de eodem negoiio et dissidio. 362 EPISTOLA CCXLVII.
Cominendabilem sollicitudinem veslram. 'circa Gralias agil pro decano Tornacensi, cui obsequium
Tornacensem Ecclesiam summa devolione ample- prwslitum fuerat.
Excusahiles nos reddal apud vos absepliae no-
ciiinur, gratias agenles de praeleritis, spem con-
strae necessaria causa, quoniam, volenle Dco, pro-
cipientes certissimanTde fnluris. Burgenses noslri,
cessu temporis purgabitur niora isla. Interim scire
contradictionis' et inobedientiae filii, contra sanctam
volumus dileclionem vestram quod dominus Ue-
Ecelesiam rehelles, centra regiam dignilalem coii-
P ntensis ad preccs vestras prius porreclas scriplo,
tiimaces, domini regis litteras defalso arguunt et prolatas verbo, revpcavit mandalum,
accusant, dicenles eas nec regio mandalo esse con- postmodtim
nec quo videbalur nrgere decanum noslrum ad susci-
ceplas-, sigillo regio consignalas. Sacrameiilum sacerdotii gradum. Super graluilo miiini
piendiim
quod de vbliiniale rcgis praestare debueraul, scilicet vestri beneficio plenas vobis gratias ngimus, sincero
quod-mandalo domini Remensis starent, se praesli- gralulationis affecluplenioresacluri.quandoquideai,
luros negant, deleslantur, abjuranl; el qnia vos fer-
per Dei gratiam, sereno conipensationis affeclu, si
venti amore diligimus, significamus vobis insolcn- necesse habueriiis, ope el
opera nostra paraii stimtis
liam, snperbiam ct neqtiitiani eorum, quod, tam in nec sumptibus nosiris parcere, pro voluntale vesira
privaiis quam in publicis convenliculig, suis peret ulililate.
sonam vestram lalralibus improbis Jaeeranl et con- EPISTOLACCXLVIII.
demnant, ut dignitalem regiam circtimvenire va-
ADARBATEM S. AMANDI.
leant, vel corruplela pecnniae, vel nvendacii falsitaie;
cl quoniani nielius esl occurrere in tempore quam Eum argutl, quod monachos per atium episcopum
fecisset ad sacros ordjnes promovere.
posi exiium vmdica.fi.-,' supplicanms, rogamus, et Jocosas et splendidas nobis apposuerunl cpislo-
,.- bbsecramus in Doinino, ut quod uiiliicr pro nobis D las fratres veslri die Donvinica, et in laelilia et in
inccepislis, viriliter compleatis; el quod bono esl exsullaiione cum ipsis sumpsimuseas. Sumplo cibo
inclioatum principio, bono exitu peragatur. et peracta gratiarum aclione, primo Deo, secundo
361\EP1ST0LA CCXLVI. vobis el fratribus vestris, micas, rorantes lacrymis
9P"r CfDitimTornacensium infensum sibi describit animum. el
respersas amaritudine, nobis reliquias in exitti
liiler pressiiras atque angustias quas in meinbris reservarunl. Didicimus ab eis
quosdam ex moiiachis
suis Ecclesia Dei suslinel, Tornacensis Ecclesia la- nostris
363 et vestris, in alieno episcopatu, el non a
boral, et gemit afflicta, pressa , omni solalio desti- suo episcopo sacros ordiocs
suscepisse, el duos eoruiii,
tuta, offeniiiciilum suis, spectaculum alienis. A die adhuc nobis indomo vestra maiientibus, niissas
Girciiincisionis Dominicae suspendit in salicibus or-
novas, sacrilegio proximas,"i.n monasterio vestro
gana sua, in civibus infructuosis cantica sua, in celebrasse.
Plangentes et flenles exivimusj quod in
invcieraiis claudicaniibus in semitis suis lamcnla lam periculosum iiicidimusdaqueum, uirieeesse sit
sua. Conlaminaniiir altaria, profaiiantorccenieleriii, nobis aut amicum perdere aui honbrerir. Sienii.n
ccclesiasticis et interdiclo itmlclavit. Qui iandeni
resipiscentes promiserunt se feria quarta pioxima sacramenium, uli rex mandaverat, praeslituros.
dissimulavcrimus, bonore noslro spoliali sumtis; sii A EPISTOLA CCL.
proseqtii vel persequi voluerimus faclnm, offen- ADARBATEM S. GENOVEFJ! PARIS1ENSIS. A
demus amjcum. Compellimur autem, licet inviti,, Eum instruit de iis quce sibi ad pacem habendam
allerutrum faCere, quia simul ulrimique npn pos» agenda eranl.
siiiiiiis relinere; et ne durum et asperum videaturr Audilo qnid inter fratres nostros maliiiosc et fle-
id vobis, scire vos volumus, quia sacris canonibuss bililer agaltir, anxialus est super me spirilus nieus,
terribiliter esl expressum, qiiod ordinalioa propriov in me turbattim est cor meum. Doleo diebus uliimis
episcopb noii suseepla, irrita sit hahenda; ncc ex- canos nieos curo moerore ad inferos dednci, el, jam
sequi debet sacerdotale minisierium, qtii aliuml prope sepulluram meam, non lam funebre quam
quain proprium episcopum ordinationis suae ba- lngiibre spectactilum celebrari. Quis cnim laeiiiise
biierit niinisirum. Videat discrelio vcstra, qualiierr cl jucunditatis locus erit, uhi viscera mea diris in-
Rii.iCdeforniicicalrice sanari possiihaec plaga noslra. cisionibtis 365 laiduntur, fralres el filii mei con-
EPISTOLA CCXLIX. lentionibiis et rixis armaiitur; unilas fralerna scin-
ditur, pax anliqua solvilur el fugatur? Ecce revi-
ADATREBATENSEM EPISCOPUM. viscunl cineres inceiidiortim, sub abbatibus 0. et
Qiierilur quod absque sua licenlia monachis Sancli. B A. (30) saevientitim, et in flammas voraces misera-
Amandi sacros ordines conlulerit. biliter cxcrescnnt, ut oninia in nObis virtiilum ger-
Miramur sanctam discretionem veslram ad lioc mina eradicenl. Ergonc peribunt labores mei, Iribus
poluisse indtici, ul monacnos nostros de Sancto luslris illuslres (51), Ecclesiae utiles, hominihns ac-
Amaridb nuper promoveril in sacros ordines, nobis cepti, et (tuinani!) Deo grati. 0 caeca ambilio, quo
non requisiiis, ignoranlibus, inconsultis; nec eniin feslinas! non insultando, compatiendo dico. 0 su-
per ignoranliam juris aut f.icii vos fecisse credimus, perbia, quantum potes! o invidia, quid insanis!
cum et areana sacrorum canonuni vobis paieant, et Cliarissimo tibi impulare potes, qui alienarum ar-
inoiiaslerium Saiicli Amandi rioslrtim esse ihinime borum radiees ferliles el»maras plcaenoslra^ inserere
dubiielis. Scd nec vestrae cbiisueiinlinis hactenus volisisii.Nunqiiid poteril oleaster, insertus oha» con-
esse audivimns in alienam inessem falcem vos mit- tra naliirain facere fruclus bonos? Quid vobis et
tere, el allerius 364 fraierna jura vel in modico Iraiisftigis Cartliusiae (32)? quid vobis et incolis
iisurpare. Nosiis eiiam quam terribiliter sacri ca- Aroasia;? Imer haec accinge sicnl vir non solum
nones hiinc deiestentur excessum, clainantibus eis • iumbos luos, sed omnes cogitationes, affecius et
quod ordinalio a non propriis episcopis facla, irriia ( aetus. Aniia le fortilinline, patieiilia et virlute,
sit liabenda, el exsequi non debel sacerdotale mi- qiioiiiam per Dei graiiam plures erunl nobiscnm
nislerium, qtii alium quam propriiim cpiscopun.isuae qnam cum illis. Egoaulem in proximo, Deo volente, .
ordinaiionis babuerii,'niliiistruni. Dnniihe meus, qiiid bmissis omnibus negotiis meis, veniurus sum ad vos
fecimiis vobis, aut in quo molesli fiiiniiis, ul laiitae. pro pace el apciorilate vesira conservanda, ctinier
laesionis mala a vobis reporienms? Videat sancla 'fratr.es ct filios vesiros pro posse noslro coneordia
priidentia veslra, quomodo sine defo.rini cicatrice reformanda.
"sanari possil haec plaga noslra. Necdum deferbuit 366 EPISTOLA CCLl.
injiiria qtiam a vestris abbalibus passi sumus, qui ADPAPAM. *"'
in dicecesi noslra, in livonasterio, sicul vobisscrijito Reprehendit nimidm multiludinem decretalium, el
el verbo significaviiiiiis, conlra summuiii ponlificeiii, professores quieis abuiebantur.
contra dominum Remcnsein, cpnlra parvitalcm Iinpelrata veiiia loquamnr ad Domiiiiiin nostrum,
noslrain, superbe et illicite excommunicationis sen- ciijus mansueludo noslram suscital audaciam, pru-
lentiam proferre feceruni: unde, si beneplacitun deniia sustinel imperiliam, patjenlia promitlit im-
vestrum esset, acriler a vpbis el corrigi el corripi ptiiiitatem. Compellit hiric majorum auctorilas, iride
debueranl; el eccenondiinisanatoprimo vulnere, se- ^ niorbus paulatini ^serpehs, cujus-molesliae si nbn
ciindo piigione percutimur, confodimur, vulnera- occ.urritur iri primis, incurabilis est in extreinis.
nuir. Nec boc dicinius, Pater, lanquam velimus esse aui
,,(50)Odone scilicet et Alberto. Odo iile quoiidam canonicos regulares liiijus domiis ad ordinem Car-
prior S. Vicloris, primus caiioiiicorum regulariiim llnisiensiumwtaepei-feciiorissiinlioconvolasse, ut ni
S.Gciiovefacabha8efIecUise.st.Quiciimseriiofractus, Idus Marlii liisverbis: <ObiitPelrus canonicushiijus
ejtis riioiiasterii regiineii diiiiisisset, in ejus lociun Ecclesiaeprofessus, postea monachusCariliusiensis. •
Alherltis siiffeclus est. Qiiae aulem conienlio inier. El iv Nonas Augusli : i Obiit fiater Bernardus sa-
canonieOsS. GenovefaeOdonis lempore exorla ftiei il, Cerdos canonicjis nosler professus, pOstea Carilm-
non apparet; at sub Albertb haii dissidii.causa le- siehsis riionachus.j Qiiidaip eiiain eoaniino ducii se
. gitiiriii Viia S. Guillelmiapii.il Siiriuiri dieviAprilis, reeeperunt in ihoiiasierium Aroasieiise, dicecesis
scilicet circa clectibnem prioris ejusdem monasterii. Atrebaiensis, canonici ordinis, ubi striciissima ser-
(51) Ex his verb.is eoIligiiur.Siephaniim npslrum vabalurdisciplina ; siquidem D. Bernardi consilio ab
pcr xvcircilerannos.abbaiiae S, GenovefseParisiciisis usu carnium et lineariim abslinebanl. Forte horuui
praeluisse, ab aniioscilicet 1176 ad 1192, aut95. a monasierio S. Genovefacrecessus niurniuris el rixae
(32) Legilur in Necrotogio S. Genovefae nonnullos occasionem subminisiravii.
517 EPISTOLJE. -PARS III. AN. 1192-1203. 518
morum eensores, aut doctorum judices, ajit doeiri- A vestra certam retligalur ad formani, ne sermo di-
nariim discussores; fortiorcs humeros sarcina isia viims attrilione vulgari vileseat, ne in angulis dU-
requiril, et robuslos alliletarurn_.,,spiriltialiiim la- calnr: Ecce bic Clnisms, aul ecce illic, ne sancliini
cenos pngna haec exspecial. ld tantnm quod dolet canibus, ct m.irgaritae poreis conciilcandae tra-
significare volumus sarictae palernitati veslrae, ctii. danlur.
Deus conlulit el poteslalem corripiendi'erroresêt EPISTOLA CCLII.
scientiam corrigendi. Lapsa siiiil apud«nos in confu- AD PR/CLATUM QUEMDA5I.
sionis officiham sacraruin sludia lilterariini, diim
Rogal ul a rege obtineal dispensationem, ne atria
ct.discipuli solis tiovitatibus applaudtinl.etmagistri cogatur adesse. %
glorite potius invigilant qiiam doclriuae, iiovns re- Neccssaritisest advocatus hi causa, consolator in
centesque sumniiilas el commentaria firmaniia super lacryniis.iiinaufiagioporius.inaegritiidiiiemediciiia.
Iheologica passim eonscribunt, quibus audilores In his vel his siniilibnsiiiiicuin inveni refiigium.gra-
siios demiilceant, deiineant, 367'decipianl, quasi tiam veslrani.Pater, ut nec minae delerreant, frau-
nondum stifficerint sanctoriini opuscula patrunij des decipianl, nec ociiiulatorescommovea.il, iit.c
quos eodem spiriiu sacram Scripluram leginius delatores convincanl. Snpplicatorium est quod pro-
exposuisse, qtib eam composuisse' credimus apo-' " pono.-non parabola, vel problema. Significavit niihi
stolos et prophcias. Ignola el peregrina couvivis quidam amicus meus depahilio domini regis.quod in
apponunt fercula, cum in nupliis filii regis,,laiiri ct proximo auditurus sum verbum asperum, et man-
aiiilia ejus sini occisa parataque omnia,*ncc restat daliiin accepiurus amaruin eundi ad curiam ; eujiis
venientibiis ad nuptias, nisi quae apposita sunt viae cerla suiit pericula, ineerta remedia, commi-
prendere et prandere. Disputalur publice contra natio moriis, in animis spes nulla redilus, finis
sacras constiliiliones de incompreliensibili deitiite,* ambigiiiis; in palaiio illo pugna sine vicloria, labor
de incarnaiione Verbi verbosa caro et sanguis irre- sine gralia.fructus pcena. Sex.igesimum et ullra, puer
verenler 1 ligai: lndividiia Trinilas in triviis secaltir ego vestrae sanctitatis, aiiiium explevi, qui numertis
et discerpitur, ut loijam sinl errores qtiot doclo- 369 et ex r(,g"i consuelndine nionachis inter-
res, lot scandala quol atidiloiia, lot blaspheniiae dicitpuB'iiam,et ex Evangelio,post carnis illecebras
quol plateae.Rursus si veiitum fuerit ad judicia vidualem nionel continentiam, et ex jure ehili
quae jure canonico sunt traclanda, vel a vobis com- niililibus emeritis ad boneslam sufficil missioneiii.
missa, vel ab ordinariis judicibus cognoscenda, Fr.iclus corpOre, Iaboris impaiiens, moiii proximus,
profertur r. vendiloribus inextricabilis siiva decre- '_ senecliiiis incommoda seniiens et degiisians.sanctas
lajiunuepislolarnm.qiiasi subnomiiie sanciaerec»r- palcrnilali vestrae preces fundo, ul huic pericnlo
dationis Alexaridri papae; et anliquiores saeri cano- veslram, si placel, oppOnalis auctoriialem; et iiiicr-
nes abjiciuntiir, respiiiiiHur, expuunlur. Hoc invo- ventu veslro, qui solus sufficere" potcsl, eripiat.s
luero prolalo in mediurfyea quae in conciliis SS. PP. animam riieam de morle, oculos rneos a laciymis,
salnbriier insiiluia siint, nec formam conciliis, iiec. pedes nieos a lapsu.
finemnegoiiis imponuni, praevalenlibus 'epislolfc>, EPISTOLA CCLlll.
quas forsilan advocati,_ei conduciicii sub nomiiie ADQUEMDAM DECAJiUM
sive in cubiculis $%-
Roiiianorumpoiilificuminapothecis
suis confingiinl et conscribuiit. Novum volunien ex Uogul.ul Petro nepoli suo veniam concedal.
eis conipacluin, et in scbolis solemniter legilur, et Flagellum correctionis veslrae miserabili Petro ,
inforo venaliter exponilur, applaudenle ccetu nota- meo nuper impositiim, movet me veliemenlius, et
riorum, qui in conscribendis opusctrlis suspcclisJ__ei inonct ut pro eo preces dileetioni veslrae funda:n,
laborem siium.gaudenliniminuLeimercedemaugeri. quamvis ipse non niinus in morum semiiis, quam
Vae duo praedicia suiil, et ecce reslal leiiium vae. in pedum vesiigiis ccepil clatidieaie.Pareile, obse-
Factiliaiesquas liherales appellant, amissa libertale .jx ero, tanlillo sanguini riieo, pnrcile reliquiis nieis
prisiina, in lantam serviliitcm devocnnlur, ut co- jf.-mcis,et homini infirmo, ne inler verbera vesira
niaiuli adolescentes eoruin magisleria impiideuier absorbealur a pusillanimitale spirilus et penr.riae
nsiirpent, et in catliedra seniorum sedeant imberbes; tempestate. Nolite conterere, si placet, in eo cala-
el qtii nondum norunt esse discipuli, 368 laborant muin quassalum, neclignum fuinigans exstingtierc.
ut iiomineiilur inagislri. Omissis reguiis artiiiiiij.... In iniuilu precum mearum beneficiiim absolutionis
alijeelisque libris autlienlitisârtificum muscas niereatur accipere, qui mcerel vinculum snspen-
iiianiuiiv verborum/et.sophismaiibus siiis_,lanqiiain- sionis. Absit a benigna liberalitale veslra, ni qui
aranearum lendiculis includuni. Clainat philosophia semper el vobis confisiis sum, inveniar liie confu-
vestes siias scindi,_et disrumpi, nec consulilur ab sus. Quod siTorle cuni in aliquo punire volueritis,
anliqiio," nec anliqiiani consolalur. llaec omnia, parciie, obsecro, saccello (53) panperis, in qno et
Paicr,correctionisaposlolieae raanum desideranl, tit peciinia nulla, elpenuria esl iiu,inensa.
informiias docendi, disccndi.dispuiandi, aucloritate
(53) Agit in hac epistola de quodam consangui- rogalque ne in culpre poeuain, ejus fructibus, qi:i-
neo, qui bcneficiuin ordiuis S.Beuedicii obliiiucral, bus v;'?m suslenlabat, p>iveiur.
"!«.Q : STErilANI TOBNACENSIS EPISCOPl 520
370 EPISTOLA CCLIV, A sit (Zi), ne conl.agione:pestifera caeteros perdat, .
i',.,. Preces [undii pro eodcm nepole siio. $-Jiii.tcvim postiiIahit,:judicem ord'inarium, conflabit
Qui praesentem diligit, absentis saepihs recorda- .excusaiioiies, paJrocinia requirei, et qtiae secretins
lur, Hujtis regiilac te discipnluin esse eredcns, anli- in capilulo corrigi debiieranl, in coiisislorio publi-
quas inter ii.os atnicilias cOnfido te.ei- reiraciare Ce proponentur. Accendentur. alii ad similes jtidi-
frequenlius, ct fiequentius observare. Per hujiis ciorum strepitus, el imphnitas delicli inceniivum
foederis insolubile pignus, obsecro te in Domino, pariet delinquendi. Contraria sunl liaecsaeris cano-
decaiio ardentesel efficaces preces rtindas pro mi- iiihus, el contraria capiiiilo Laieranensis concilii
sei-.abilicbgiiato meo, iiuamvis non moruin niiiius (55), qiidd: sic incipit : Reprehensibilh, coiitraria '%:
quam niitnmor.uiii penuriani paiiatur.Cerius qtio- privilegiis ordini nosirp indiiliis. iQuas si observata
niam facilis libi supplicaiidi pandilur adilus; etsi non fuerini, dissolvelur religio, tuibabitur ordo; ct
volueris insfcire, felix erit exilus impeirandi; per confusis omnibiis, qni subesse debueranl, incipient
le niibi beneficiiiin seniiam qtiem pro me saepe praeesse ; el cauda in capiit, ct captil converleiur
benevolum stirh experlus. Absolvatur ope et opera in caudam. Oramus et obserramus in Domino,
lua, prfcor, s susperisionis vinculp, cui astriclus 372 al lam peiiculosos revoectis, mandalum et
tenelur, e.t debilitisiis-ihcoriimodp, ei vjnculo pau- P : aucioriialem suam resliluaiis praetlieio abbati, viro
perialis, in graiiaruiri pleniliuline debilor ero do- religioso ei honesto, ut sicnl lempore bonae memo-
mir.o decano, t.ibi in reliqiiiis earum.: riae abbatis- R. secundum ordinem nosirum fieri
EPISTGLA eCLV, spleb.nl, ct ailhuc in Ecclesiis observalur, lice.it
Censet non esse audiendos subdilosmale appellanles, pra;lalo el cnlpas regiilariter corrigere, et officia-
- ul correclionem pmlalorum regularittm dclractenl. les stips, qii.tndpr nccesse esse viderit, ponere, per-
Fprma legiUariuiii ijisiilutioiiuiii_»,inullis excogi- nvuiarej iiisiiiuere, aiivovere. .,
lala vigiliis, siciildisr.iplina est buiiiilibns, sic esl EPISTOLA CCLVI. #
rebellibus coniraria; jgjus iiilegriiateni ceriis fini- AD ErlSCOPUM CAMERACENSEM.
bus inclusam^coniradictionis ct iuobedieniiae Tilij>_ Gonsolatur eunt a;gritudine laboranlem.
flunc insidiando circumvolanl, iitinc laiendb.snbii- Eo iniuitu, Pater, respicimus incommodiiiii ve-
piunt, nunc inficiendo corruiiipunl :^raetenduiit struni, qno et amicus debeat affici et prbximtis;",
ieligionis 371 speciem, virlulis ejtis; expertes; et lieeenim peregrini sumus ab illo, qiii rion quaerit
ujûdicum iiuctoijlaieni circumvehiahliveiiiaieHi qiise sua stint, eicuin sea_idalii.alis,iirilur, et c:nn
. subvertere non yereiilur. Suspectum est illud po- Q ( iiifirmaiilibiis iiifirmatiir, .quia flere dehemiis cum .,
ciiluiii, Palerj ctijiis exteiiora lita sunt melle, inle- flenlibus^ Iliiniiiilcr nfflicto compaliiinir,'quia vir-
liora vinum non ., sapiiml, sed veneiium. Hnjiisi tus in infirniilaic perficitur, iilililcr cpiscopiiin
ariilicii niiiiistros audivimus vos audivisse, et ad1 consolamiir. 373 FiageHa Dei, beneficia suni;
eorum snggestionem scripsisse quaedam abbaii S. perciissiones cjus, remedia; caulerium ejiis, niedi-
Saiyri viro religioso et honesto, quae sub quadam chia. Prolieiur iii doiore palientia, longaiiimilas in
forriia probibilionis el praecepli virgam corrpiendi i cruciatu non deftciai, in graliarurri aclioiie
vigilet
afferiinl, non lineam corrigcndi. Mandaio vestro,,,, a.iiior castus. HaecSunt qiiibus placari poterit, qiii
verbtim.asperum, lerribile cauteriuin excommuni- percutit ei saiiat, ocCidit et vivificat, diligitet ca-
calionis addidisiis., -jie aliquis in eeelesia S. Satyrii stigat. Vobiscum parlem calicis htijtis compalienilo
. post faclain professionem, vel post appellaiioneiiii conibibiitiiis, nec expeiies erimus iribuJalionis
ad majurem audicntiam, yiplenter, cjicialur*.. aull aegroli, qiii experti sumus dileciionem sani. Inte-
iiijuste yexeiur^ qhousque causa ejiis: caBOiiicain i rim quaepossumus impendimus, rogarites Dbmiiium
aiidientiaii] accipiat iri praesentia vesira,;inquibus i Jesum.nl qiii socrhni Pelri liberavli a fehribus, .
totius tlissoltitioiiis fames, cl disserisioiiis incen- jacenii faniulo suo nianurh porrigal saltitarem, et.
dium coiitinelur. Quoniain cum aliquis in iila ve-- D - excoclum laiiquam aiirum iii fornace reddai anli-
nerabili liactenus Ecclesia offenderit, unde discipli-- stilcm in miiiisterio sup, reddal populP, reddat
nis regulaiibus sul'jacei.e debeat, slatinv corre- clero. PraelCr h*'c siislinele modicum palienijae
plioiicm correciioiiehiquedeclii>.TBS,ad appellalioniss meae, quia non moilice presbyler vesler S. Brixii
convolabii diffugium, se dicens injnslc et violenterp nie laesit imriierittiin, sagitiavit ignaruni, tetigit
ejici. Cerlu si culpa lalis fucrit pro qua ejicicudus5 iiviprovisum. Sibilavit jn auribus presbyterortiin
(31) Licitum semper (iiil in ordiuc canonico ex- paniur.

tra iiioiiasteriuiii ejicere cos qui aul corrcclioncml (55) Hic canon est 6, qui incipil: Irreprehensi-
subire dclrecliibant, aut correpii se iu melioreml bilis; in isto autem canone haec verba legunlur :
frugem non rccipiebanl, sed aliis scandalo ac per-- i Ne monachi, sive quieuiique religiosi, cuii.i pro
vcrso crant exemplo. Quod qiiidem eiiam in ipsai aliquo cxcessii fuerint corrigeiidi, coiitra regula-
S. Augiislini Regula iubelur liis verbis : « Qi:od sii reih pralaii sui et capiinli tlisciplina-in appellare
forie recusavciii, ciiimisi ipse non abcesserii,iie i praesuiiiant, sed quod humiliier eis fuerit iiijnn-
vesira societa.e piojicialur; non eriim el hoc litt ,cluin,eic. i Coriciiium vero Laleianense, de quo bic
crudeliler, sed niiseiicordiier, ne cpnlagioiie pesti-- agitiii-, congregalum fuit ah Alexandro 111,amio
fera pltiriiiios perdal. > Quae verha hic uaur-.- 1170.
521 EPISTOL.E.--PARS III. AN. 1192-1205. 522
vestrorum, audisse inter vos, et nos, simuliaies et A 375 EPISTOLA CCLIX.
odia vel currere, vel latere ; si odiorum causa cs.t AII I.PISCOPUM ATIIID ATENSKSI.
idonea, sequetur salisfaciio prompla pariier el pa-
el fra- Agil de suo ac civitalisstalu.
,.. iiita. Sin autem, piiniatur lingua terlia, qune
trcs volneril dividcre, el interamicos jurgia semi- Qtiia de sialu nostro placuil vobis inquirere, ni-
nare. hil aliud respondere possumus, nisi qnod stalus
EPISTOLA CCLVil. civiiatis nostrts, casus foriuitos exspectat, cerint
AD QUEMDAM PRJELATUSI ECCEESI/E nOMANÊ. cum incerlitudinc, pcndet ex insidiis forlunae, ce-
Rogat eum ut impediat ne quidam clericus prwben- spitat in invio, palpitat in obscuro. Accingiiuiir in
yf dam in sua Ecclesia oblineal. nniro, et vallo cingimur, similes filiis Israel qui,
Inler inilia promolionis meae, passns indignatio- post iransmigralionem muros civiiaiis dirulae refi-
r.em et iram, immissiones per angelos malos lan- cientes, allera manu gladium, aliera trullain cae-
ti lurbinis impetu dirigui, Pater, iil mihi ipsi laedio mentarii tenebani. In sudore vultus nosiri labora-
essem, amicis calicem tristiiiae miscerem, inimicis mus, terram ejicienles fossorio, et copliino effe-
insultandi nvateriam darem. Pacato landem placa- rentes. Haecesl sollicitudo nosira, duin exspecia-
loque 374 domino papa per Dei misericordiam, B mus qui salvos nos liberel ab hostibus, qui nos
,post multos labores meos, vix respirare cceperam, undique concludunl, ul nec libertim iniroituin, nec
cttm ecce qtiidam inimicus meus, animam meain. libcrum habeamus egressutn.
qii;erens, a suinmo poulifice litteras impeiravit, ut
ciiin in Ecclesia noslra recipiam, el ei praebendam, EPISTOLA CCLX.
qiiando vacaveril, assignem. Liberate me, Pater, a ADP.OBERTUM ABDA1EM S. VICTORIS PARIS.
pesle isla, obsecro, el siipplicale domino papae pro
me famulo vestro, clerico veslro, et si audeam di- Millit epilafihium Maurilii episcopi Parisiensis, quod
cere amico veslro, ne addal iterum afHiciionem iis ftugilanlibus composueral.
afllicto, et reliquias indignationis su;e quas exs'.in- Diettim cst nobis qiioil excilare vcliiis verecun-
xisse me credideram, nieam suscilel in ruinaiio. diam nostram, el rnbori nostro non parcenies,
Exaudile, si placcl, in hujus lenipeslaiis ariicnlo, anliqno me includere ludo. Oniis importabile nobis
e(si non preces meas, sallem preces nepolis vcstri, impoiiilis, cui non snfficerel Virgiliana gravitas, aut
ciii ad voluntalem vestram in Ecclesia noslra prae- levitas Ovidiana, scilicet ut siibseribamns aiiquid
bcndanvel benevole promisi, el bcneficio donavj. sepulcro magni sacerdolis(56) Patris noslii M. Pa-
Benevolus est qui promiltil, beneficus qui largilur. ** risfensis 376_377 episcopi, quod iniucmihus
Quod si donaniis hilaritas comiteiur, iiirttinqueto- memoriam ipsius repraesentet. Si feccrimus etlegen-
tiim qiii recipil, sese debel infundere in gratiaruni tibusludibrioerimus et ridiculum andienli. Delirum
pleuissiiiiam aciioncm. senem clamabunt, arguenl episcopuiin iniprudcn-
EPISTOLA CCLVIIl. ,§. lem, quucum sacramcniis debeat intendere, versi-
AD DECANUU CURTRACENSEMl culis pueriliter occupetur. Rurstis.difficile est Mau-
Conquerilurdequodamqui siuim mandalum spreiieral. rilianas virtutes brevi claudi epigrammate, brevi
Taedelnos loiies scribc-re, cuin lilteriilae noslrae epilaphio comprehendi. Ne tamen vobis apparea-
nec utiiiiatem vobis conferani, nec honorem. Ex- mus ingrali, compYessoinlerim pudore paucosele-
speetans exspeclavi presbyleruni de Lincellis, el gos scribimus (57), ut ex eis uiios aut qualuor, qui
non inteiidil inihi : aut negligii, aul coiilenvnii. Si vobis magis placuerint, excerpatis. llogamus et
uegligit, argiieudus csl ; si conlemnit, puiiiendus obsecramus in Domino, ut auctoris taeito nomine
est* Arguendus per increpalionem, puniendus per recilentur :
suspeiisionein. Utrumqiie libi praecipimus, nisi el Excisus misero lacrymarum vallis in orbe
lu cum eo de negligeniia velis argui, aul de inobe- D jPoni.Mratlerna vivusin urbe lapis (38).
dientia coudemnari. Doctor el anlisles, cathedra condignus utraque (59),
(36) Id est episcopi Parisiensis Mauriiii. Vocan- Clamal Parisius non liabuisse parem.
lur enim episcopi niajores sacerdotes qui praesun.t Virginei mensis quw lerlia praivenil itlns,
aliis, ipsisque munus coiisecralioiiis iiiipertiuuiur, Splendorem sepelil nube sepulla dieSi
sunique dignilale el polesiale majores aliis presby- (58) Hoc litiilo afficil Maurilium episcopum, si-
lctis. Obiit autem Mauritius anno 1196, III Idus i|uidem praesules cxemplo Cliristi Siiui lapides vivi
Sepiembris, quo anno videlur seripta baec epislola. et angulares, facicntes mraque uniiin»Alludil eiiam
Sepelitur antem in chori ecclesi;e S. Victoris nie- ad id quod habelur in Hymno dedicalionis Eccle-
ditullio, ubi legitur hoc epiiapliium, sed reeeniioiis siae, Urbs Jerusalem beata, quae consiruitur in ccelis
nolae: Reverendus Paler Mauritius Parisiensis e,,i- vivis ex lapidibus.
scopus, qui primus basilicam B. Marice inclioavit. (39) Episcopali scilicet Parisiensi, et scholari, in
(57; Versus elegiacos lumtilo inscribendos, sed qua doctor eximius publice iheologiam docebat, de
laiiliim quatuor ex his fuerunt apposili, ul antifl.ua quo ait Chronicon monachi AUissiodorensis :.« Flo-
S. Vkioris inoiiumenia lestantur in hunc moduuv : ruil Mauritius episcopus, qui ob industriam el litie-
Docior el anlistes, catkedra condignus ulraque, rartim eximiam et disertilutlinem linguae pr.*ci-
A prima meruii conlinuare duas. puarn, tle inliino magnie panperlatis, ad pontifical.s
Suna fides, doclrina frequens, eleemosynajugis, eveclus esl apiccm dignilalis.»
PATROL CCXl. . 17
STEPHANI T0I1NACENSIS EPISCOPI Sil
£23
A prima meruit conlinunre ditas (40); : .A ahjiciet, iiiquain, yel a queror qnerentcm, ve» a moj.
Suna fides (41), doctrina frequens, eleemosynn ju- reormcereiiiem, quem exiulitet praetulit, nec a quaero
. . '[»«(«), qriaerenieiDj hec a mereor mercniem. Reqnis la est
Clumal Pnrisiits tion hnbitisse pnrem. -,
struclura domiis (15) , «I fnbrica lem~ non parabpla quam propono, cui et compassionem
Magnijicum
debeat benevoltis aniuius, et consolaiibnein benefira
Mtinificumpertiibent, advena, pni./jer, iiiopi. maiius. Est apud nos preiiosa margarita, qiiae con-
Horiea pauperibus,el scrinia semper aperia. ciilcatur ab homiuibiis, hoiioraiur ab angelis, digna
,Exp:snii,niiserissemperaperlamnmts.
'Pohiifieem ianli meriti, servumqueluum. fidelem, ihesauro regio, digna palatio, digiia ceelo; Reginain
Servu Mauriliitm, virgo Maria, dico (4S), qiiaj apud Cisonium qiiasi crgastulo clau-
378 EPISTOLA GCLXl. dilur, pauperiaie premiinr, exsilio relegatur. Plan^
caiisam
'""" ADHUaONEM CANONIGUM S. GENOVEF* PA1USIENS1S. giriius foiiunaiii personae, Dep reliriquimus
conce- foriuiue et exitom causae. Qtiis enim sil lam fcrrei
Conaliir levare mmrorem <i niorie nepoiis
ptum. cor<ii3i lapidei pecloris, quem non inoveat in tania
adversitale puella' illusiris regiiin uatatibus, imi-
Senex serii, iiilirmus dcbili, rcinotus absenli,
consi- gnis moribus, sermonibus vercciinda; cuni Anibro-
coiisulo, SuadeP, suggero ut, jsicul habucras
siaiia virgine, pulchra facie, sed pnlchrior fide;
liunv in prosperis, liabeas solalium iri adversis.
esl ne aniiis quidem juvencula, sed animo cana, -pene
OJiiSuin iiepoluli tui ne plangas, qui raptus
credimus dixerini Sara irialurior, Rebecca sapieniior, Ra-
niaiiiia niutarel inlellecium ejus, queiii
ei immaculaium cbele gratior, Arina devotior, Suzanna caslior.Ab
iinniaculatuhi eorpore, sic nieiite,
te ad his qtii de formis mulieruin solerit dispiitare, nec de-
iibii tamit le recessisse, qiiarii Dominum pra>
fonniOr Heleiia, n.ec Polixeha abjeclior jiidicaiur,
t essisse. Lacrymae qtiae siiper moiiuos fiiiiduiiltir
officiuiil flenli, ei non Quotidiiinuiiv siuiliuni ejtis vorare, aut legere, aui
iiiaiicssuiilj elquae proficiunl
fieltir. Veileni te jiiecuiri esseê'i-iia'ine operi iiiaiiuum openini dare. Aleam liescil, tcsserain
pro quo oraiioiiesa 380"384 "ianc usque ad
riobis essenl iain igiiorat, ipsas
lecuin, hl coirimiiriia prospera
sexiain pioiensas cum lacrymis el gemitibus cffiin-
qtiani adversavsei ulriqiie solaiio esseisepcciiis si-
one- dil, npii lain pro se quaniprbrdOminpiege. In:oi'ii-
znilis, alierulri d.e.eclabilis el rieuiri alieiiiis
'•• torio niiiiquani sedel, aul cbrpore sempnr erecta,
rosa; Uiin.-iiiiqiiaiidoque videainiis nos invicenv aut flexis geiiibiis semper aeclivis et proha, Credi-
iiivide.imus nulli, et invideai nullus nohis, mus, quia si talem cognoscerei Assiierus nostefj
379 EPISTOLA CCLXII. ; grattirii haberet Esllier suain, el pxlensa virga be-
"•""'. ADGUILLELMUM ARCII1EPISC0PUM REMENSEM. jievolenfine, virga dilecliohis, virga"'regni siii,i-cvo-
Scribit pro Ihgelburge regina, in cujus gratiam ehts caret eam in amplexus regibs, 'cninmutaiis divpr-
||.,'.-fi imploral opem el auxilium. tium consOriio, rancorem iriansueludine niiligans,
I Assumpla paulisper audacia loqtiar ad dominuin exierminans odium veritaie, quia credinihs qtiod
iiieiim, nec tenuiiaie praesunvens.necpusillanimitale auiverboaul vpliihlaie dicereiei : Specie tua et
diffidens. Noiiabjieieinie plasies liituni suum.vascu- pulchritudine tua, intende, prospere procede, et re-
luih suunV.iigulus,arlifex opus nianuum suarum; :ion gna (Psal. XLV).;ei illtid ariiatorium Salomonis :
(40) His verbis innuit Maurilium prinium tlieolo- basilicam B. Mariae, lieet eamforte non irichoave-
giaiii fiiisse professiiiii publice Parisiis.quod rountis rit nec perfecerii. Quodlestatiiiii rel.i.quitniouacbiis
aiilisies creaius npn. dedigiiaius est eiianv Obire. iderivAltissiodorensis bis verbis : t llic iniei prav-
(Al) De ejus fide praeclarum refertiir exemplum Claraopera sua ecclesiani,ciiipraeeral,a Iiindameiitis
a Kigordo, ijui de illo liaee scribil: < Quia resnrre- exslruxii, duosque ponles lapitleos, allerum super
ciionem cOrpornm, de qua imillos peritos lempore Sequanam, altenim super Maironaiii. i
suo liapsiianles yudieiai, firinissime ciedebat, cu- (45) Scilicet Jsemburgem vel lngelbiirgem de
piens illos ab incredulitate stia etiam moiieiis revo- Dania, quain rex Philipptis, .anhui. leviiate, :mi nli-
care, roiiilum scribi inaiidavit hiijusinodi scripium „" qua cognaliorie dijclus, velul nomiullis placel, in-
tiOiitiiieiilenl : Credo quod Redemptor meiis vivii, el ciiiiiaiionibiis fascinaius, reptidiaverai, ui M.iriam
in novissimodie de lerra surreclurus sum, el in carne ducis Turingiae filiain aceiperel. De hoc divortio
mea vittebd Deum Salvalorem meum, quetn visurus haec habentur in Memoriali liisloriarum Jo. a S. Vi-
SBMego ipse, et non alius, el ocnli mei cohspecluri clore sub annuni 1198:« Eodem anno rex Philippus
sunt, repqsita est ha;c spes mea in sinu meo (Job xix). ciini nollel sororeni rcgis Dacoruiii accipereiixorem
Hiinc roiultiiri in exirenvis agens, super pectus suniri suam, adiiionilus a papa per cardiiiiiles, Petrus Ca-
:.':;!exiensuiii'h;fidelibus suis ei fatriiliaribus poiii prae- puaniis eiini excorinauiiiciivit,: cprisilio piius aputl
cepil, ul ojriries viriliiteraii iid ejus seprilturaui iri DiV.ibneinjBonvo'cai.0,ei quia aliaiii iuiluclain lene-
die obllus siii coiivenietties, el hanc sacrain Scri- bai, nec defereiis appellalioni regis, regniiin Fran-
pturain legeiites, firmlssiiiie cpminuneni bmriimn ciae iiiterdicliim esi, et hoc in festp S. JNicolai; sed
porporum resurreciion.em' credereni, et deinceps seiiieiitia non fuil promulgaia usque post Naiale.
Jiullaieiiiis diibilarenl. > , Et Uinc Philippus lnjsit niiniios'ad papam, et re-•
142) Hacc de ilio Uigordiis : i Quidquid in re cessii. Cuin rex misisset ad papam, •iterii,h ntisit
iiiaiiHpi
' habiiil, paujjeribiiserpgavlt.» in Franciiiin Ociaviaiiunv Osiiensem episcopuiii, et
(43) Ipse enim S;ilomonis insiar donihm Deiac do jpaiiiiem Velitrehseiii,,per qnos rex Philippiis Ma-•
.: miim snam, palalmm scilicel episCopale quod etiain rjam abjecil superinductaiii, et priniaiu uxoi-einre-
superesl, coiistruxii, siiltem ejus capellam et aulam cepii siiperficie ienus , non reddens del.iiiiiin, sed
peiampl.iin ac spatiosam. postea itcruin diiiiisii. > Dipltiiiia liinocentji 111pro
(44) Coiislruxit quoqtie clegatnem et insignem hHerditto rpgni, dc qiio luc agiuir, exsial inte/
EP1ST0L.E. — PARS III. AN. 1192-1205. "HA*.i e*<A*M <^"^\if !
5-25
Reverlere, revertere, Sunamilis, revertereut iiilueamur A mitio vobis de parvo lliesatiro parva ivuiniiscula,^^
le (Cant. vi), propter honeslam nvorunveleganliam. r.oii quasiiiveriioria graliae vestrae, sed quasi com- ,V.
Talis ac tania regnm mariyrumque beata proge- moniloria foiiunae meae (49).
nies (46), germen nobile, senien sancium, reculas 3S6 EPISTOLA CCLXIV.
suas, vesies scilicet modicas, el vasa paucula cogi- ADDOMINUH SOFREDUM S.ROMAN/E ECCLKSI/E g-
iur prae inopia victus exponere, dislrahere, sublia- CARDINALEM.
stare. Alimoniam petit, eleemosynam postulat, ma- Quoniam suffragio juslae pceniteniiaejuvari desi-
num porrigil ut accipiat. et supplicat poriigenti. dero, procidens ad pedes vestros, paralus suni
Fleniem saepe vidi, et ego flens cnm ipsa, et pro iam vobis quam nepoli vestro servire, snbesse,
ipsa coniremuit cor metim et expavil. Commonui, obedire. Indulgete mihi, obsecro, juvale pusillani-
qtianltim polui, ul jaclaret cogilatum siium in Do- ineni, et auxilii consiliique manum porrigile, quia
mino, quod el ipsa facere non deslilit ;j;espondebat tempiis miserendi cjus, quia vehit tempus. Absor-
per siugula : Amicimei el proximi mei recesserunt beat iiidignationenH,cleihentia..jreslra , liberalilas
a me; unicuin refugiuin meum, domihus iueus Re- raticorem comprimat, renovet anviciliam gralia,
niensis archiepiscopus, qui me ab inilio adversilaiis noti meritum.
nveae liberaliler fovil, aluil, nulrivit. Moveanl vos, B EPISTOLA CCLXIV (bis).
Pater, tam nobilis et praecipuaeptiellae, avis el ala- ADJOANNEM EILIUM CA.NCELLARII ALMÊ URBIS. gV
vis regibus editae lacrymosa suspiria, flebiles ge- Veleres amicilia. nec conlemplu abjici debent.
uiitus el qui tol et laniis pauperibus erogalis;.ele- nec fasiidio premi, nec oblivione deleri; augeri
emosyiiam, mendicanli, post lantam gloriam, voltint, non rninui; convalescere, non perire. Ha-
icginae pielalis vestraeviscera nonclaudalis. Exces- rum comrnercio sic aliquaiido juncli sumus, ut
sil episiola modum, sed increpabal brevilaiem alter alleri vellel et in adversis compali, el in pro-
niaieria, el pietas accendebat siyliim. Valele. speris congaudere. Hac fiducia monitus et moius,
385 EPISTOLA CCLXIII. obsecro le per illam aniiquam inuluae societatis et,
ty
ADEUMDESI (47) 1NPERSONA EJUSDESIREG1N.E. dileclionis copulam, ut dominoPalri tuo sacrae urbis
Rogat ne palialur sui malrimonii dissolulionem, el cancellario, viro quem diligimus in'Cliristo, preces
tion cogalur ad alias convol.ire nuplias, el in iiislaiHes pro me porrigas, qualeiius iiegolitim quod
alienas manus devenire. ei per litleras significavi, et benevole suscipial, et
Iu ratioue cl excessu cak-uli beneficiorumve-Uro- benefice
perlractet. Consilio suo liberet me ab ho-
luni, Pater, aninia mea.quaniiim ad condignas _ niine iniquo et doloso, qui curi amicis meis nie
graiiainin-acliones, el non suflicil affeciu et dcfieil prosequens et infestans, 387 sanguinem meum
inlelleciii. Veie Doiiiiiius respexil luimiliiaiein an- sitit, et
pacem turbare non desistit.
ciilaesuae, qtii per graliam suain vobis inspiravit,
EPISTOLA CCLXV. /•. f)
iil juvelis pusillaninicm, refovcalis flebilem, cou- /ju.t~fe'*i-i
-"^ /''£
ADQUEMDAM PR.ELATUM REGULAREM. ,/
sulalis exstili, s<ili siiis solatio, ne laniac calamila- Monet ul culpas in decursu sute visitationis depre- J"
lls impetus, in ine famula veslra,.jeahininm quas- liensas diligenler examinel el corrigat.
saiiiui conterat et liguum fumigans perexsiingual. Boni pastoris interest curam gregis sibi a Deo
Beneficiavestra superabuiidaiil el meriia supplicis cominissam lanlo mentis affectu suscipere, nt reli-
excedunt et vota, cttm alium qui vobis relribual giose viventes, non solum possil,in suo slalu con-
non exspectelis,_nisi Deum; el alii^qui vobis dis- servare, verum eliani exemplo suaeconversationis
suadeaV,.)facileninon praebealis audiluin. Non per- ct famaead summum apicem religionis promovere.
iniltal, quaeso,Dominus meus in hoc misericordiae H<ncesl quod miror^nec salis admirari suffieio
sua; cursu, inter alienas manus (48) me rievenire, quae necessilatis occasio, quae vos fesliiiaiiQ*.gradu
ne si forie, quod absil! acciderel, foret mihi ruina, tam cilato per parles nostras compiilil transire, nec
non casus; praecipilium, non dcscensiis. Inlerim D ad domtis nostrae hospiialitalem declinare, ul prae-
ejus Regesla. t Datunv Lalerani, pontificattis anno lel ex serie genealogica regum Daniae.
111.> Incipit : < Qtianlo charissiiniun (a). > (47) Eo fine videtur scripta. ut grales rependat
Infelix iila regina sic dimissa, ad Slephanum no- eadem regina archiepiscopo Remensi de aiixilior
slrum coiilugii, qui ei apud Cisonium monasterium quod sibi in exlremis angusliis posilae prtestileral,
ciinunicorum regularitim suaedioecesis Tornacensis sieut enni per episiolam superius scriplam rogave-
paravil hospilium, ubi a saeculi curis et pompis rat, in qua apparet ipsam eiiam alimenlis ad vilam
curiae semoia, Deo et orationi vacabat. Piam ejus suslenlandam necessariis caruisse.
vilatn, iuopia lanien el aerumnis affliclam, apud (48) Videlur ab ipso expetere, ul non sinal ma-
GuillelinumRemensem archiepiscopum ipsius regis triinonium suunv cum rege iniliim irrilum declarari,
avuiicuhim , diserte hie exponit auclor nosler, ne ad secundas el alienas nuplias convolaie coga-
opemque ejus postulai, ac si fas esl dicere, siipem tur, quod luia fieri posse conscieniia diflideus, ut
cmendical pro regina inope, el in exlreuiis redacta grave inalum formidabat.
angusiiis. (49) Miineia illn exigua quae niiiteb.il, et regi.e.
(48) Erat enim tnia Vadelmari Daniae regis, filii intiiiificeniiacnon congrua, ieaaem ac huiiiilem ejiis
Caiiuti, uepoiis S. Canuli regis et martyris, cujus sortein arguebanl.
feslum recolilur in Ecclesia die 19 Januarii, ui pa-
(c) Vide Opp.InnocentiiIII edilionisnostr» 1.1.EBIT.PATR.
/;'*g2?-'""* '*•>!*-' '*''• STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI feSS
, senlia veslra exhilarati, consiiio roborali, auxilio A duxerat in viam perfeclanl, qiiem disciplinis erndie-
,,,- suffulti, quod ininus ordinate gesium ftiissel corri- rat ecclesiaslicis, assumpsit sibi suflicieus tlegrenvio
geremus, et quod liiinus decentcr ornalum, ad proprio, et capiti suo superponens, de filio fccil
gradum perfeclionis perdiiceremus. Igilnr palerni- Palrem, non ignotum moribiis, non aliennm proviii-
latem vesirain implorainus, ut oiiiiSfquod'relo jus- eia, noi) degerierem naialihus (51), eljustas exsper-
litiae et instinclii tlivini amoris suscepislis, meliori tuin sollicitudines,eliniusiacdissohitionisexspertem.
fine coiicludaiis, ul corigregaiiones frairuni noslri Revera non mililavit alienis siipendiis, dignus ul in
ordinis visilanles, culpas diligenti scrutinio exami- Ecdesla illa praeesse debeal, in qua consuevcrai et
netis, examiiialas eorrigafis, correclas immutciis, prodesse. Gaudeat et electus ipse, cui congaudett-
«t qiiolquol vestrae discretioiii commissi suni, anie nnis et nos, et gaudiiim no&lrumneino lollat a no-
iribunal judicis immulalos iiiveniaiis. bis, vel invidia iiiurmiirans, vel rnalilia persequens,
vel delraciione mordens. Annexum est onus honori;
388 EPISTOLA CCLXVI.
A-tt-AMICUM SUU#t> '• sicul grave laboribus, sic ct gravidum sacrameniis.
Monel ut cayeat nc damnum uliquod a nepolibus suis Intelligai dominus el ainicus nosier qtiod dicimus :
... palialur. Dabil enim ei Dominus inomttibus intetlectum {II
Noveril veslrae dilectionis discrelio, me pro pace B Tim. 11).Commeiidabilem proiestainiir episcopum
pairiae et siabililalc noslrae Ecclesiae, modis om- temporibus nostris, qui el ab illiciio conlactu sese
nibns^ qiiibns polui, laborasse, nec in bono pacis servaverit alieimm. Augeal Vobis Deus gratiam
firmiler adhuc restilui poluisse; siquidem nepoles suam, et altollal virtiilibus qnem exlulit dignitaie.
mei in auxilio doinini H. fiduciain coucipienies, ct Interim, Pater optime, beatum decessorem veslrum
ideo superbo oculo incedenles. et odio insanabili me sanctum Evniiium, et.ipsius Ecclesiam, felix suc-
perseqtienles, terram meam devaslare conjuratione ccssor, honorate, diligite et colite; fiequenier
invidorum relatione cogilantes quia unde assumplus estis ad cathe-
' perfida conjiiraveriint; el.quia
/ el susurrone detraheniiinn lidelilali vestrae innu- dram (52), illic absumendus eritis in sepulcro (55).
Vneram pecuniani apud yos me reposuisse autiimanl, Muriusculuin vobis millimus de remotis paiiibus
u"- timeo ne primuw belli congressuni! quod Doniihus nobis missum, bacultinvpasioialem cypressiiium (54),
ayertat! sentiatis. Quapropter ditectioni vesiraesup- officio vestro et qualitate mysterii congruum, et
^~ plico, qualenus omnia veslra snpellectilia, quibiis quanlilale minislerii condignum.
,a ad praesens non indigelis, in secreliori locp repona-
si ibrte venerit hosiiiini inctirsus, in pau- 390 EPISTOLA CCLXVHI. .. tfÂ
°
:J tis, ne, G ADQUEStDAM ^
ABBATEM.£*i«V~i
corum amissioiij consolationem recipialis.
Arguit ipsum quod equum minus elegantem miseril.
EPISTOLA CCLXVII. Pelieral a vobis doniinus Remensis equtim, el vos
- AD ELECTUM AURELIANENSEM (50). ei misisiis aselluni, unde non tam de munere qiiam
"&"''-> Congratulalurde ejus eleclione. de muneris auclore cogimur admirari. Considerare
Soriuilin auribus nostris jncundus sermp, et oin- debueratis non qualem vos ii.itteretis, sed qualem
ni acceptione dignus; verburo breve roagnam nobis doininum Remensem deceret accipere. Vohis ergo-
infudit laelitiam: Decanus elcclus est in episcopiun. euin retromillimus, vos et equum vestrum aequs
Duodecim syllabae siint, apostolico claiiduiitur nii- pretio. xstiinanles.
mero 389 > saccrdoleni nostrum "computandiiin EPISTOLA CCLXIX. ~v"
significiini inter apostolicos sacerdoles. Gaudeat JU>LAUBINUM MORINENSEil EPISCOI-Mt.
Aurel. Ecclesia, qtiam personarum penuria non Agil de translalione abbalis de Sunebecca (55), in
coegit, ul ab aliis Ecclesiis emendicaluin muluaret ubbaliam S. Barlliolomceide Ekout.
anustilem. Quem nutriverai a puerb, queni pro- Compendiose nobis apud Compendium rcspon-
\ ..-'.''' .
(50) Renunliatus Cst Hugo episcopns aniip 1190, D tlem voeat euin alibi Lamb.de Brugis. Nec erii abs
.quo graiuiaioriain haiic ipsi misii epislolam Ste- re hic referre epislolani abbatisinde Sunebecca ad
plianus Tornaeensis. priorem quemdam Hospitaliuriv Polonia, iii ba-e
(51) Ftiit enim nepos Manassis de Garlanda ex verba :
illiisiri GaTlaiidorum familia progetiitus. i Domino B. hospilalis Hierosolymitani ih Polo-
(52) Episcopi Aureliauenses eiecti, anlequainur- nia alque Pomerania jDei providenlia procuralOii,
bem ingredereiiitir, pro adipiscenda ecclesiae stiae 3o. diclus abbas de Sunebecca cl ejus pusillus grcx,
possessione adibani ecclesiam S. Evuriii olim extra salutem et orationcs in Cluislo.
inuros sitam, a qua solemni pompa ad basilicam i Lillerifivesiris.exquibus hospilalis veslrae vigo-
S. Crucis deducebanlur, qupd nune eliain observa- - rem et honoris profeetiiin accipinius, plenae gram-
tur. latioiiis repleti sumus affeClu: undelicet iii ecilesiae
(53) Elegerat, ut ex his colligitur, septiliuram in nostrx' ruina relevanda, quaccasu flebili iiiiogriiiitis
capilulo S. Evuriii juxia luinuluni ayuneuli stii Ma- su;e dispendinm grave accepit, plurium expeiisaiiiiii
nassis, qui.iii meditullib ejus jacet. pcenas exsoivimiis, peliiioneni lamen vestram lion
'54) Forte eumdem quem sibi miscrat abbas veriti admiitere per fraireiii Almarigum specialiier
Silvae-Majoris. a vobis designatuiii, de Brachio S. Caisarii (iiligeii-
i£5) Haccabbalia sita est prope Ypras, ad cujus iiam vesxrain certificanius. Sciatis igilur quia bra-
dicecesim nunc spectat. Lambiiius liic Morincnsis cbitini ipsum argemeo brachio diligenier imp.Kiiiin,
episcopus erat oriundus ex civiiate Brugensi, siqui- et dcciiiuer aptid nos habelur ornuliiui : niteiini
529 EPISTOLiE. — PARS III. AN. 1192 1205. 550
dislis, s-.ipcr translatibne abbalis de Sunebecca, ul. A licac bealae Virgini a decessoribus veslris indulta et
rcveiiatur in domum suam unde exivil f sed in concessa, ct a tantis auctoribus valiata et munila
dispenditim noslri laboris, sicut audivimus, dicitis firmiter observari faciaiis, ne praevaleal homo ad-
vos liiijus promissi memoriamnoii habere. Absil ut versus divinam et aposlolicam sedem, nec per in-
tam 391 capaceiri tenacemqtie memoriam veslram solentiam adversus filios vestros gaudeal inimicus.*
paueoruin diertim decursus obruerii, cui nondum Tres speciales filias vesiras circa- et prope Paris.
senectus fnvida paril oblivioiieni, nec ignoranlia stu- 393 urbeni sacro Trinilatis numero cbnnexas,
pida negligenliam parat. Rogamus dojninum, sup- scilicet ecclesiam S. Dionysii, S. Germani, Sancla.
,i__plicamus amici», consulimus parem, ul in praesente Genovefae,super quas invocatiir specialiter iiomeii
* negoiio nobis consulal, et rogalus erogei, et sftip- vestrum, dolentes videnl et invident adversarii no-
jilicaniis defectum suppleal, vicem a nobis receptu- slri, et tripliceni funiculum fralernac chariiatis no-
rus nou solimi in consimili casu, sed eliam in his, strae non facile rumpi posse scienles, conaiHiH'im-
si fieri potest, quaependent ex insidiis fortunae, sus- nikiuere, laedere, conculcare, incrustare. Suscipite,
cipial benigne preces nostras. Aitenditenecessilntein Paier, filium veslrum, el exaudile preces ejus;
pauperis Ecclesiae S. Baiiliolomeci (56), juxia quain suscipile el fovete viscera nostra, in eo qui de vobis
maierna suxisti ubera, paterna sumpsisti fomenta, B ex prislina societale seholari et noiitia specialiter
iiaterna suscepisti solatia, et sine dilalione prae- confidit, ne, si forle, quod absil! aliquam a vobis
diclo viro praecipiatis, ut eleclionem de se faciam passus fuerit repulsam, dicalur ab invidis cum /
suscipial, et quasi in venlrein matris suae ileralo cachiimo et risu ; Ecce quomodoatnabal eum (Joau.
iiiiroiens, cogaiur ex ea renasci, ei oflk-ium patris xi). Justum esl quod postulal, ianquam qui pro pa- /
exhibeat, quae sibi beneficium malris exliibuiiel tria pugnat, pro libertate decertat.
foiiienium. Valete. 394 EPISTOLA CCLXXi. „
392 EPISTOLA CCLXX. ADQUEMDAM PRINCIPEM.'<i<«-"-e*"°/^**'
S. ADINNOCENTIUM SUMMUM PONTIFICEM. Al)eo pclil ut non facile fidem adhibeat de se sinistra
Rcgat ut luealur pruilegia ecclesia-S. Genovefai. referenlibus.
Ecclesia B. Genovefae Parisiensis specialis filia Charilas, <]ua nobilitalem vestram ab initio di-
veslra (57), BB. Dionysii el Gerinani soror germana, iexi, iiullatenus in me frigescil, scd subsequcntibus
•coulriiicordis el liumiliali spirilus sacrificium vo- el praecedenlibus in me beneficiis vestris, niagis ac
bis offert, et lacrymae ejus maxillis ejus. Contra li- piagisiiiardcscit:undeexcellei)iiain.vestram rogando
bertatem et dignitalem ipsius, quam a sancia Ro- „ moiieo, et monendo rogo ut, si qiiid si.nistrum me,
iiiana Ecclesia matrc sua priscis tercporibus obli- adversuui vos vel vestros fecisse vel dixisse sng-
nuit, novus Parisiensis episcopus (58) nova prae- gestum fuerit, nullatenus credatis; nec quidquani
leiiiat argumeiiia conflare, quaesiiones scrupuiosas quod, ira dictante, servientes veslri posiulem, ad
intexeie, in capile et in meinbris sub specie prae- •praeseiisslalualis. Cum aulein, Deo postulaiile, ady t
Jationis jurisdictionem, quam ncc oporlet, nec licel, nos veneritis, lunc omnia plenius addiscetis, quia
usiirpare. Piopier haee el alia gravaniina muha, sccundum audila sanius consiiium capietis. Valeat
quae suslinere nec potesl, nec debel, devotus lilius vcstra celsiludo, et non desislat a bono proposito.
vester. ejusdem Ecclesiacabbas accedit et procidit- Valeat et vivat per longa tempora virius et gloria
ad pedes veslros, ut piivilegia sanclae sedis aposto- vestra.
"
quia varius est hujtis viioeeventiis, posset quidem" eoque devenit, ut parochiain de Monleferiret inier^
praediclus frater iu via, quod absii! rapi de iuedio. diclo : exinde, gravi mota conlroversia coranr
Si aliqua nobis miiiiiliceiiiia vesira initiere decre- summo ponlilice.Innocenlio 111,ipse Joannes abbas
verii, quid, .quanlum, et ad quid, ea delegatis litte- S. Genovefae Roniam profeclus est, ut jus' suinn
ris inliis bullatis opiamus nobis significari, quate- tuerelur corain ipso papa, cujus condiscipuliis quon-
nus npbis fralribus el amicis veslris liberalitas ve- dam exsliterat, ipsique hanc episeopi Tornacensis
stra erga nos clarius elucescai. Valete. > detulit epislolain. Episcopus vero Parisiensis ad euni
"
(50) Eral canonicoruni regiilarium in urbe Bur- misit magislrum Pelrum de Corbolio canoniciiin
gensi, in qua abbas ille de Suiiebecca habiium re- Parisiensem, olinvlnnocentii didascalum, ut cau-
ligiosiim susceperat. At civiias Burgensis in dicecesi sam suam defenderet; landeni intervenil illa sen-_
Tornacensi constiluta eral. lentia quae habetur inter decreiales, cap. Olim de
(57) Dicitur specialis filia sedis aposlolicae, quia restitutione spolialorum. Nam cum episcopus con-
ipsi esl immediate subjecta; appelbjlur auteiu soror quesius fuissei se ab abbaie suo jure in parochia de
Germana ecclesiarum Sancti Gerinani el Sancli Mome fuisse spolialum, peiiissetque id sibi reslitui,
Dionysii, quia eodem fiuebaiilur privilegio, el eum- senleiilia declaravit, t qoia non fuil aliquo modo
dem Patrem aguoscebaiit et paslorein, sumiiiuin probaium quod eo lempore quo senleiiliam inler-
scilicet puntificem. dieii episcopus ipse prolulit, possessionein in ipsos
(58) Odo scilicet de Soliaco, Archembaldi Soliaci juris parochialis haberet, vel prius habuissel, re-
loparchae et Malildis Balgentiacensis filius fuit, et sliliiiionem ei de jure adjudicare nciiuivimus, cuin
ad episcopalum Paiisiensem assumpius post deces- noii conslileril ipsiim fuisse aliquatenus spoliatum. >
sum Maurilii anno 1196 : qui cunv vidisset terras Tamen ul pacis fcedusinter se inirent, compositio-
S. GenovefaeSanctique Germani inlra mcenia urbis iiem fecerunl Odo episcopus Parisieiisis el Joannes
recentcr construcia., esse inclusas, non potuit ferre abbas S. Genovefa;super juribus parocliiae de Monte
duos-ubbiiies jurisdictionem cpiscopalem exerccre anno 1202 : quod etiani feceruni postea abbas ci
inpropiia urbe. seque in ea spirilali jure privari. uioiiat-lii, S. Gcrniaiii Parisicnsis,
ll.ique nova quoikiic in eonim paiycbiis inoltlus est,
S&i STEPHANl TORNACENSISEPISCOPl 552
395EP1ST0LACCLXXH. A ejiisdein Ecclesiae caiionicis, iiivestigtiremiis; rnox
ADSUMMUM PONTIFICEM. vero lenorem mandati vestri plenius prosequenies,
' canonicos Seclinienses
coiivocaviuius, et convo^
Agit de conlroversia orta inler canonicos regulares calos cx parle vestra admonuimus, ut de praedicla
.^jH ecciesiarum de Seclinio et Plialempino. conlroveisia 397 "os certificarenl.et ceiiiDcaio?, t.
ft'A Aliissime Pater et domine, penes ctijtis regimen quid vobis reniinliaremus, inslruereiit. Praeoacii//
Dei providentia collocare digiiala est Petri navicur vero caiionici super boc" minus inslrucii, ex re-
liim, lie siib variis flucluarei periculis, aposlolatiis sponsione sua iiiiiinariiilt, jaindudtim quamdam
veslri dignilalem flexis cordiunv. et corporum ge- conlroversiam inter R. ct I. ortam fuisse ; sed quae- '
nibiis hiiiiiililer iinploramus , ut qiiod nostro pise fofet conlroversia, se
peniius ignorare. El quia
devotioiiis geslum esl officio, id irritum ne revo- snper hoc minus suffieienier instrucii
sumus, niinus
celur; si.|tiidem cansam quae vertebaltir inter ca- plene vos instruere posstimus.
r.onieos Seelinienses (59) . el canonicos de Phalem-
pin (00), super quadam decinia, nostroe obedientiae EPISTOLA CCLXXIV. .
coinmisisli lermiiiandam ; nos vero hoiiorem obe- W-
ADGCILLELMUM AHCnlEriSCOPUM REMENSEM.
dieniiae prosequentes, djversis partibtis in liostra
B . Se excusal a sacro Calalaunensis elecli.
praeseiilia ciialis ordinale, allegaiionibiis diligenler
adhibllis, aiteslalionibus examiriatis accurate, or- Mulia.senem circtimveiiiiinl incommoda ; domi-
dine canonico' processimus' ; veritate taiidem iiiiin iiieiim rogo, ne projiciat me in tempore
cognila, snb multimpda matiiriiale consilii, sub senectulis meoe cuin deficit virlus mea. Erexislis
virorum aullienticorurii approbaiione , sub juris biimilem de pulvere, de scabello sublimasiis ad
perllorum audienlia, cahonicis de Phaleinpin deci- caihedrani (01), de grege pusillo (62) lanquam de
,. intvnvpossidendam, sicut ab ariiiqtiislemporibiis post fetanles accepistis .me/ci'.in' nii11in inillium
possederant, adjiidjcavimus. Qila in re palermia- praefecislis. llaec siiiii deambula secreta cogita-
icnvvesiram imploramus, qu.iiehus qiiod conscieiitia tioiiuin iiiearuin, diurni discursus aQeclminv, no-
Jiona a nobls judicalum est, in perpcluiim indisso- cltirna revoliiera soinnioriim vigilami iipplaudunt,
lubiliter teneri faciatis, ne ruborein et inaculani dorniienlcm delectant, trislem deliniuni, pusilla-
ppniraliat noslri sincerilas judicii. nimem consolaiHur. Inter haectiinbr el iremor ve-
nerunl super nie, prope jam ircmulum senem, in
396EPIST0LA CCLXXIH. duabiis citalionibus vestris, et lertia lanquam per-
/ ^,, JL^-'T*^ ADEUMDEM. C empioria a domino rege facta : Prima ad jucun-
, / Scribit dc lile inler duos canonicos Seclinienses. diim festivumque tloniihi mei el amici chaiissimi,
Litleris vestris npbis significaslis, quod diligenti Catalamiensis elecii (65),. sacrum Reinis, Dominica
>- iiiquisllione coniroversiam tsuaejampridem inler qua canlaiur, Oculi; secunda, ad soleiiiiie collo^
R. el I. canonicbs Seclinienses yeniilata est ab qiiiuni doiiiini regis, Dpiiviniea qua caniaiur, Lm-
(59) Sicliiiiunvcollegium !iabel canonicorum sae- jam dicia praoposimra silenlium imponalis, ab
cularium in dieecesi Toiiiacensi, quo I fiiiidalorem iinperiilione ejus Sicliriienseni Ecclesiam absol-
agnoscit D. Eligium episcopiim Novioinensem ac venles, cuin lrinlla per patieiHiam loleraiitiir, quae
Tornacensem, qui ad culluiiv B. Platonis mariyr.s si dedticla fuerinl in judiciuin,exigente jusutia, non
inihi jitcetilis iiisliuiit ciericos, qui divi.nuni persol- deheant lolerari. >
Vi.rent oflicium. Accipe epislolam ab Innocelilioili, (60) Falempintim abbalia ordinis canonicoruni
Stephano noslro scripiam, ubi de hoc collegio men- regularimn fimdaia a Siisuvalone casiellano Chri- Insii-
lio. leusi, in dioecesiTornaeensi, in hoiiorem B.
< INNOCENTIUS cpiscopus servns servorum Dei, siophori niariyiis, t ul ibi siabiliiet pauperuin
Slephauo episcopo el canlori Tornacensi. Ciirisli clerimoiiiam, > sicul legitur in jnsiriimenio
« Vemin quohiamaR. SicliniensicanonicoJoanni ejusdem fiintlationis anni 1051),iinperanle regeglo-
de Beilitinia quaidaro objecta ftierunl, multiludo D riosissimo Henrico.
videlicel lain digniiaium quaui- praebehdarum, ain- (61) His verbis Iiquidp palel epislolam Guillelmo
bitioiiiset avariiias vitium , cui iiondum fiuem im- Remensi arcliiepiscopo fnissc scripiain, ejus siqui-
...ponens, contia defiiiiiionis nostrae lenorem et dem opera Siepiianus nosier ad Toriiacenseni ca-
Lateranehsis concilii stainla aii obtineiidani prsepo- Uieilriiin etepiscopalum eveclusfuit.
siluram Sieliiiieiiseiii seirigeriiel ingessii, el quod (62) De regiiiiiiie scilicel abhaiiac canOnicorimi
die inlrusioiiis suae anle coiilimiaiioheni praesum?- regularium S. Geiiovefae Parisiensis, cujus abbas
pserit niinisirare, sicut et ppst confiriiiaiioiieni cas- per 15 atit amplius aniios exstiteral.
salanvmandanius, qiiatenus si iii.verieritispraediciuin (63) Is eral Gerardus de Diiaco(«), qni sticcessit
3. habere plures alias dignitalcs atqtie praebendas, Rotrodo anno 1205, ulvidere esl apud Albeiici
aul aiiquid aliud praemissorum, quod ad cassalio- Chronicon; quo quideni aniio 1205 Siephaiium no-
jiem ejiis sufliciat, inveneritis esse-verum, et super slruin faio fuiicluin fuisse inde colligitur.
(«) HacnondeGeriirdoduacensi.de.'qu.otacelepislola, cum inunctus est GerardusdeDuaco; Giiillelmumergo

intelligeiida puiai.D.Brial [Hisl. lill.de ia France, XV, jam falofunctumGerardisacronon inlerfnisseialeiidnci
423), sed de liotroco Periicensi, qui, quamvisjam ab est. Hine colligerelicel hocipso anno 109Sscriptamepi- .
anno 1190elecltis, unctioriemtamen iiondumaiino 1195 slolamad Guillelmum;qnde emendandaPatrjs du Moli-
acceperal(Gal/.Christ.IX,883). Conslatenim sedemRe- n.elconiputalio,aimisoclo taitfiorxetaiiuo 1128, febraa-
inensem posl tiuilleliriidecessumvacasse;vacabataduuc riidiei 19,Stephani nalalisascribendus.EDIT.PATR.
533 EPISTOL^. — PARS III. AN. 1192-1205. 531
lare, juxia vallem de Rodolio (64); lerlia Parisius, A EPISTOLA CCLXXVL
Doiiiinica qua canlalur Isli sunl dies, propter cau- ADGUILLELMUM ARClllEPISCOrUMREMENSEM. '*!
sain quae verlitur inler episcopuni Parisiensem (65) Ejus votis oblemperans, scribil se prwdiclo sacro
c-ieeiiesiam t!e Kala (66) ad quani doininus rcx sub mox adfuturum.
ninlla ailestalione el adjuratione me cilavil, Pater, Flagellat me conscieniia limidum, confirmal du-
in Sepluagesima, si bene rccolo 398i.§cPt!lage~ bium, mutat consilium, revoeat exctisaiiones_>_qtiae
si iium annuni biennio minus (67) complevi, qui sollicilabanl iiifirmum, ul, Deo volenle, feslinus
jinmerus annorum a Psalinisia pracfigitur seneciuli. accingar ad feslum, quo graluleniur qui aderunt,
Non erubesco ivobis exponere infirma et infinia el 400 1u' abiciunl, erubeseant. Ingratiludinis
inea.<signa proximaj dissoluiionis pramunlia, de- reus ero, nec minus insipieiitiae possum argui, si
feclus seiisuum el membrorum, compagitm quoque oblltus fuero doiiiini mei Calalauneiisis electi; si
ci iivedullarum, quae quanlo dititius et frequentius expeiiem me fecero lanli gaiulii, qui, nliqiiandn
Misliiiucruul hucusque lahores , lanto rarius iitinc expertiis sum, el lanli graliam viri,. el lanli glo-
appetiinl, el difiicilins adiniliun!. Parcite, Pater, riam sacramenli. Armabil me fiducia contra valc-
obsecro, inilii faniulo veslro; quoniam ad obse- ludinein, animabil me spes conlra seiiiiim ; palria
quiun. veslrum spiiitus quiilem promptusesl, caro labores exeulict; longanimilas franget meliini ; in
aulem infirma. Ceitus sum qtiia sine magno di- ciirsu juvenis ero, in conscensu senex, in uiroquc
spendio corporis niei^siiie detriiiicn'o salulis meae, soilicilus, in neniro indevoius. Movent ad haec et
iaborcm istuin ntinc suscipere non possum, nec liionenl verecundae obedientiae debilum , et conse-
s s.inere. Si currere incipiam, non coniprehendain; crandte personae meritum (08) , videndi consecran-
si iler aggrediar, deficiam in \ia. Significet niihi, lein (69) desiderium, ut haec Iria coopcrentur in
si placei, benevola et benefica gralia vestra super boiium, el unuiii proficiant in auginentiim. Pr;c-
liis voluiitaleiivvestram , qtiam si plene cognovero, terea, Paler sancle, si insiiliiendls in Eeelesia
paratus sum pro mandato veslro et in earcerem et nostra foraneis foris feci, quia sine assensu vestro
in nioriem jre. consensum praebui , supplex veniain pelo lanqiiam
Aaron coram Moysc proslratus ; qiioniam , sicut
399EPIST0LA CCLXXV. . +
ille clamoribus populi coaclus viiulum conflavit
liogal ut se ab eodem sicro excusalum habeat »'J aureum , ita et ego admoriiiionibus capituli coni-
infirmam cetalem. pulsus, meutn non denegavi consensum. Sciat ati-
C lem paternitas vcstia dc sacramcnto a Laureniio
Ex niu.tis incommodisquaecirctimveniiint senem, clerico vesiro
faclo, quia nec ego constilui ul fa-
duo Draecipueme moleslant, debilitas membrorum,
ceret, nec interfui ciiiii jnrarel. Qiiitlquid eniin
el assidniias morborum : accedil lerliiim , ctii suc- el disposiiionem sequi paralus suin.
disposueritis,
cedil et quartiim. Hinc sterililas rerum, inde
etobsequi disponenti.
tentiitas expensarum , sub hac fragili qiiadralnra
401 EPISTOLA CCLXXVH.
iviinnspVoficiensad sacrum domini Catalaunensis, £T CAP1TULUM
ADABBATE.M SYLVÊ-MAJORIS(70).
qtiod in oclava Peniecosles futiirum audivi, non Eorum precibus morem gerens scribit se officium
ero sufficiens, si fuero proficiscens ; proinde dile- proprium in festo S. Geraldi recilandum, scri-
clioni tuse, de qua semper confido, supplico ut vo- pturum.
lunlalem domini mei diligenter explores, ulrum Abbaii et capitulo Silvae-Majoris, coniiiiunes
sine offensione ipsius a lanlo labore remanere po- orationes in Domino.
tero immunis ; et si necesse fuerit, bumiliter im- Accessit ad nos juvenis quidam ex parle vestra,
plores, ut det mihi quiescendi liceiiliam , qui expeditus sermone, et eruditus scientia, niagister
loties experlus sum frequentiam laborandi. Re- A.
rogans ardenli conimoniiorio precum, ul beaio
scribe nvihi niodica.sehedula super hoc voluntalem D Geraldo confessori ei palrono veslro,
qui nuper ab
domini ir.eL Ecclesia Ronv. in nunvero sancloruin canonizatus
(64) Forlc Rueil in Bna, ubi exstat i.isignis prio- Burdegalensi, fuiidalumqne fuit a B. Geraldo seu
ralus ordinis cluniacensis. Gerardo Sancti Arnulphi Suessionensis episcopi
(65) Tiinc lemporis Odo de Soliaco EcclesiaePa- discipulo, aimo 1077, ul legiiur iu Chronico Mal-
risiensi praeerat. leacensi. Cuin autetu propler vit.;csaiictilalem inter
(6(i) Vulgo Chelles, eslqne -abbiHia monialium divos relalus luisset, abbas Silvae-Majoris scripsit
S. Benedieti in territorio Parisiensi a S. Batliilde Slephauo Toinacensi episcopo, rogaus euni ut com-
regina uxore Clodoveisecundi regis fundala. poneret oflicium in die festi ejiisdem heaii decan-
(67) Ex hoc texiu colligere est quod aimo 1155 landtim. llae epistola ab co miiiiere exeusat se
Slephanus priinani hausit liicein : si enim 1205, Stepbani/s, scribitque ad archidiacornim Burdega-
quo nioriuus esl, 68 agebat annum, consequens lensem epistolani sequeniem 278, qua ilii, ui magis
est ipstim annoU55 fuisse naium. edito, et in hoc scribendi genere versato, istam
(68) ScilieetGerardi deDuaco electi Calalaunensis. provinciani coinmittit. Nihiiominus viclus precibus
(69) Guillelmmn archiepiscopum Remeasem, pa- abbalis, officium B. Geraldi landem coniposnil, ut
ironiim ac amicum suuin. . colligiiur ex epistola 279, qua illi grates rependit,
(70) Silvae-Majoris monasterium ordinis Bene- cujiis fragnienta quae ad nos p.erveucrunt, in hujus
dictini, vulgo Selve majour, situm esl in dioecesi operis calce dabiums.
C5? STEPIIAM TORINACEiNSlS EPISCOPI 556
nst, aliqiios labiortini iiosiroriiiri vitulos offeraiiius ,;,A galensis, seciiiiduni graiiani ejus qua^ dala esl vo
quibiis et lanli viii pr;cdicenius ..gloriam.j-el ipsiiis bis,,-in aiiliphonis stiper psalmos,-.et-in responspiiis
giatiani mereanmr. Rein n.ovanip.t.insolilam npbis supei lecli'6'ne'Siet in prpsa et coilecia ad missam
iiijniigitis, quam si forle aggressi fuerimus, el le- officiari, ul';prael.er suffragia EccJesiae quae vobis
genti er.it fasiidiiim, et ridiculiiin aiidie.nii, Seiiem perpbtuo debcbuiHiir, mempria veslra perpetua
argiieiii,.episcppunj cljmabiini latuiiin,qui
<le.lir.iini vigeat et vivai benedictipne. Quamvis auiem in
pmissis iiiieriin sacranieinis ecclesiasiicis, et debiia piiblica commoda videanlur peccare qui manus ve-
parpchiaiioriiin suoruni ctira, liovis inodulis aptaiido straslot aclionibusimplicilas, aures lot dehilas et
yerba i.ncphippsila, videbiiur iiisanire, Qiiaiidoqiie obligatas negotiis avocare coiitenduhl, inctirvamini
liisiiimsriieiio, forsiran et prosa ; nec iuslsse pudel, lamen, pie Pater, sumpio atramenlo el calamo in
sed huiic incipere luduiii. Vcrum quoniahi charitas laiidibtis ei canlicis beaii Gerahli, et in obseqtiium
oninia vincil, seposiiis inlerim ncgoliosis occupa- illius niodicum lempus iiidiilgeie, iii si quid maculae "T7
lionibus alis, fiinile studium susciiare cnrabimus, in sxeiilaribtis carminibus quandoque ludendo ^'\
el, Deo voleiite, veslris oralionibus et praedicli cOniraxistis, niiiic opportiinitale vobis oblala, la- IV/
ioiifessoris precjbus adjuti, slylo balbutieiili lenla- boruni yesirorum dominp et beaio Geraldp offeren- //X.
bimtis implere qnod petislis. Rideat qui voluerit; B J les, devoiitis eniendelis. Bene valealsemper et ubi-
//\
excijsabit nos coiiscieniia bona et fides non ficta. qne reveiehda paierriilas vestra. V'/
, 402 EPISTOLA CCLXXVIII. 404 EPISTOLA CCLXXIX.
ADABCHIDIACONUM BUKDEGALENSEM. ADEMSCOPCM TORNACENSEM.
Invilat eum ad prcediclnm Mchim hymrios com- Grales ei aguiit de officio S. Geraldi, quod ad eorum
poriere. - iH' vislaniiam composneral.
Voncrabilis abbas SilvaeMajoris, atidito quod cunv Dpiniiio Tornaeciisi, abbas ei coiivenltis Si!v;e-
: ;esseiii Parisius in scholis cohsliiutus, quando me Majoris.
aflabiliiale vesrra et lioiitia digrium jiidicasiis, bas Ad enarrandam graiianvei misericordiain vestram
snppIicaiOiias ad inajeslatem vestrani impetravii. super iios qiiai")sil cppja riiiigna dulcedinis veslrae,
Licet aulem praesiimpiiiosiim, iriio ridic.ulosiini vi- doiiiine, quain .revclastis par.viilis.vestris, et perfe-
deatur; si servus domino, Davus OEdipo (71), puer cistis e;iin speraiitibtis iri vobis ; quanlasquedehea-
elemeiHariiis viro sapieiiti loqui audeat , posiuiaia iiius ei giaiiarum actiones, liiigua succumbil et
lainen, atqtie iiliiiaiii impetraia.geniculariier veniayj raiio, et ad lantam niu.nificentiatn vestram obsiu-
(72), ih piidore et iremore factus sicut inulus et •Q pescit alta considoralio nosira; quae tanien non li-
noii aperiens ps suuin, iirpcnna el scliedula vesirae cet taceri, eliam si nequeant explicari, Gratias
balbiiliens supplico inajeslati. Sane beatus Geraldiis igilur agcnles vcslrae dignalioni, per quam rnerui-
d.e.partibiis Gallicanis (75) trahens origiiiei.i, cujus inus suscipere.quaecumque in laudes el praeconia
vila coram hbniinibuslaiidabilis flpriiit et specipsa, saricti Gerardi petierat a vObis , et desideraverat
pretiosaque mors in cpnspectiiDomini signis atte- ariima noslra, composila veibis potenliliiis, el ad
siaiilibus racltat, el iniraculosa refulgel;'J qui ad Deum devoie precandum deceniissiine compositis,
, parj.es Biirdigaieiises accedens, moiiasierium Silvse- • alque ad vestieridas senientias facile oecurreniibiis,
Miijoris et aprimo lapide fundavil, e.l regularibiis exsullamus noii inimerito ltetitia inenarrabili iii
disciplinis.reformay.it ; hoc aiinoa domino 403 taiilamateria gaudiorum, reficimur et deleciajiiuv
papa l{omae,3debitamissarum solemtiiiate auilier,- in Dominosiiper dulcibus lingu_evestrae Piodulis,
licaius, in catalogo sairclpruhi meruii ascribi. Qua- et praeconiorumjubilis, ubi lam velox fuit sermo
liter auieiii per Dei graiiam in praediclomonasierio sapientiae iii iam brevi teiiipoiis spatioj ei Deus
snper coiiimunes legtilas monaclibrum prdo \igeat ipse lain cilo magister, etianv liiigua quain nianus
et ferveal.praeconio faniaifidelius etefficaciiis?quam -cigraii.i. mitteris promissa, faciiie sunt. calannis
styli officip, vesira niagnitudo ppterit edoceri. Ve- I* * Scribac 405 velocitcr scribentis. Qu.e res, quae
riiiiv, qiiia oleurii effusum est iiOinen veslrum, et liiuiiificenlia, quae magniiiido dignatipjniûos effe-
ialeniiim sciehiiaeveslrae abscpndi riOnpotesl, imo cit servos vestros, el constiluii perpeiuos per oniuia
laiiqiiam luminare roajus per loium corpus Ecc'esiae : devotissimosj siipplicaltiros amplitis pro vobis im-
difruiiiiilui', et iri odore labiOruuiel sermonum ve- mcrisain clemeiHianiOiiiiiipolenlis, ut vobis retri-
strprum senes cum juiiloribus currunl : posiulat bual haccomriia iil retributione jusiorum, quibus
abbas praedicii irioriasterii, el totus conyeiiius, proin generali capitulo concessimus fratcrnilalem pls-
clamatpedibus vestrls effusa ioia dipicesis Burde- nariam inonasierii nostri, quia aliud non possuuius
(71) Triinm apud antiquos proverbium : Davus (75) Dicitur iu Chroiiko Malleacensi anno 1077 :
sinii iioiiiOEdipiis,id est ignarus non -erudilus. Da- « Girandus coepit pcdifieare ccenobium S. Mai'i;c
vus enim inducilur in AndFia ad 'significanijuni bo- Silvae-Majoris,>El anno 119 : t Obiil Giraiidus al>
inineih rudein eiigiiariiii),acad enpdanda acnigriiata bas bPriae memoriae : eadein liocte qua defuncius
' impj-em. illa adveibialiter liic csl, visaj sunl stella. cadere de coeloin modum
(73), Vpx usurpalur pro gc- - facis. s -
iiibttsflexis.
! - - --"
..*
-A& .
537 EPiSTOLÊ. — PARS III. AN. 1192 1205. 55ii
dignum, consiiluenles vos parlicipes omnium be- A . excludunlur et exsulanl, juvenes doiiiiuanlur ct
jieliciortim Ecclesiae noslraj tam in vita quain in imperant, indocti inagisteritini nsiirpant. Subslan-
moiie, quibus omnipolens Deus bonam et lougaevam liolam Ecclesiae, qiiibus dispensaiio credila est,
concedat vilam ad salulem et bonorem Ecclesiae inuliliter infundunt, el honiinibiis potius quam Deo
suae, in qua vos confirmavit colurnnani pennaxi- placere conlendenles, venalem majorurn graliam
niam.Mittimus autem vestraecharissimae paterniiaii ambitiosis sumptibus acquirunl. Tolerabile illud
in signum devotionis et pignoris perpeluae serviiutis essc.t si regnlarem observantiam proressionis et
munusculum indiguum digniiale veslra, sed officio 407 ordinis sui cnslodirent; si graviiaiem mo-
congruum, baculum videlicel cypressinum , alten- rum, maturitatem operum, honeslalem personarum,
dentes non quanlum, sed ex quanto proferalur, sicut decet sanclos, in sacrificio Dei consecrarent
praesumentes de illius exemplo, qui plus respexil etolferrenl. Nunc autem el famae suae prodigi, et
:ul Abel qtianv ad munera ejus. Quod sine aliquo tie conscieniia nonsecuri, inlus, et foris, nec Do-
scrupuloso respecln recipere poterilis oblatum, ad niiiium videnlur timere, nec hoinines revereri. Non
exeinplum illius sancti viri, cujiis sanciilalis fama de oninibus dico, novit Dominus quos elegit, me-
** celebris habetur in vitis Palrum, qtii pelleni ignolae riia singnlorum probant opera eorum. Occurrite,
bestia. recipere non recusavit a beslia, quam ei pro B i Paier, tantis roalis, et totis viribus corripile in-
'" niunere oblulit, sicut melius nosiis, de venaiione quietos, comprimile superbos, restringile dissolu-
sna, pro illiiniiiialione catulorum suortim. Nomen/\ los. Tibi, PaierHugo, cui ex injiincto pasloris offi-
i" vero veslriim, quo,i quidem prohibuistis fieii, aiiol- cio sollicitudo haec et labor incunibit, preces affe-
lere decrevimus el praedieare per omnia, juxla il- ctuosas in suspirio et singullii fuivdo, ut assumas
Iud evangelicum : Quanlo eis pru~cipiebal, tanto zeluin, Mathathiae et Phinees, et, abjecto favore
magis prwdicabant, dicenles : Bene omnia fecit hiiroano, conlradiclioiiis cl inobedienliae filios a I
(Marc. vn). Iiidi<.nuin namque censemiis tanlo ver- observanliam ordinis sui, velinl nolini, compellas.
borum cultiii aucloritaiem deesse, el aulheniica re- A te enim requiretur ul cvellas, el destruas, et aedi-
cilare lanquam apoerypha, quaeplus favoris debent) Iiices, et planles; argue, increpa, cum omni impe-
obiinere, quod vos specialiter legimus, de nomine {jrio : non moveant te ea quae excaecanl ocnlos pru-
\J auctoris : vobis auleni secreltim hoc servabilur ft deiiium, ne confidant in corruptela pecuuiae cor-
quantum ad eonscienliani, iiilus quantum ad Deum ; ruptores ordinis, et amalores sui ipsius, carnis
foris veropublicuin erit ad famam quoad 406 P1'0- curam in desideriisfacienles. Visiia sepulcriiin pa-
xiiuuni. Bene valeat semper in omnibus vestia san- p trui tni (75), et in collegio illo tibi comniisso seca
ctaet nobis charissima paternilas in longiludinem pulridas carnes, et ure correctionis caulerio, quas
dierum. sanare non polueris exhortationis fomeiito. Rogo
EPISTOLA CCLXXX. vos, ul lilieras, quas super bon negotio milto (76)
*' ADHUGONEK EP1SCOPUM ET CAPITULUM AURELIANENSE. abbati et capitulo suo, exhiheri facialis per tluos de
Rogttl ul cmendel tn ecclesia S. Evurlii nonnulla canonicis vesiris, ne forle aliqtii eas sepeliant aut
vilia quce ibi pullulaverant. supprimanl, ul ab aliis videri non possinl :
Speeialis filia sauctac sedis (74) ecclesia Saneti 408E1MST0LA CCLXXXI.
Evtiriii, ex antiqua et approbala consuetudine me- ADBERTERUM ABBATEM ETCAPITULUM S. EVURTII.f
ruit liacleinis per vos decessoresque vestros, et
Incrcpal eumdem abbatem, quod ofjicii sui partes
temppralibus foveri berieficiis, eispiiitualibus refici neglignt.
sacramciviis. Tenelur et ipsa vobis lanquam in Duo milii supeiesse credebam solaiia, memoriam
quadam spiriluali ratione dati et accepli, el infir- Genoyefie virginis, et B. Evurlii confessoris, quo-
mantibus exhibere solatium, et decedentibus praestare riiin alterno deleclabar spectaculo, et jnvitabar
sepulcruin. Rependite vices palemae consolaiionis exemplo. Jucundis cbgitalionum gradibus deambu-
infirmanli, quoniam forlissimus est ianguor ejus, U l labam, el in virginis nioiite, et in confessoris pla-
el invaluit morbus ejtis usque ad desperationem et niiie, cum in utroqiie occnrreret mihi sacrum col-
exilum, nisi feslino consilio vestro et auxilio sub- legiiim germen delectabile, casta generatio cuin
levethr. Veslra est Ecclesia, vobis morietur ct charilaie, lerribilis ul castrorum acies ordinata.
vivet, vestra-inlerest ejus consiliis inleresse, caput Nunc aulem funeslis relalionibus iinpulsus, quasi
ejus laoguidum, cor ejus meereus, nienibra slupida fraclo pede, altcro liimine effosso claudicans, ct
ei inCrnia, polius ad defeclum quam ad profeclum caecutiens, a vineis Engaddi (77) relrahor ad mon-
consueia. liegularem disciplinam imprudenier ab- lciri coagulalum et pinguem, tibi quies Iranquilla,
jiciunt, impudenler conteninuni. Inter eos senes el iranquillilas esl quiela. Vae mihi in extremis die-
.> (74) Erat ecclesia S. Evurtii Aurelianensis per (76) Eae lilterae siiiit ipsaemel quae habentur nu-
y-- pontificia diplomata sub lutela et S. se- mero sequenii 281.
dis aposiolicae, qua de causa vocat palrn.cinio
eamS. sedisspe-
ciaiem filiam. (77) Olimabbatia S. Evurtii sita erat exlra muros
ijrbis Aurcliauensis, el vineis cincla. Abbatia vero
(75) Scilicet Manassis de Garlanda, quem dixiinus S. Genovpfa. Parisiensis slat in monlis cacumine'.
in niedio capiluli S. Evurtii fuisse lumula!um.
J65S) iSTEPHANl TQRMCENSIS EIUSCQPI _5iO
Lhs ineis, cura aiidiaih lurbare in vobis viscera A i (jtise viilimus el audiviinus clscimiis, li.Tcfiileii
mea, aemulaii invicem, rixari, ephsurgere ad ap- asseiiioiieiestificari volumus el debemus. Quadra-
pellaliones, lugere uiiltaicm spirilus el. vinculiun ginla ferme etquirique aiini stinl elapsi, ex quo,
pacis ! Quis eniin nbn doleat inter vos exsulare se- Dep toleiite, in eccjesia Beali Eyuriii habiluni reli-
nes, regnarc juvenculos, elemeritarios usurpare do- gionis suscepimus srib ordine regulari. Extunc do-
ctrinam, molles discipliiiani? jpene dixerim quod niini et PatrCs liostri Aurelianenses episeopi lantara
per prophelasii diciuir : Et erunl pueri principeseo- ir.-ihquillitntem, quietem et paceni Eeclesiae praedicii
rum, et e/feminati dgniinabiintiii eis (Isai. jn). Ttia coiifessoris exliibiieruni, quod nec ih capiie, nec in
est culpa, haec sunl, Abba, qiii CUJTIIleli sacerdole membris "ali.qua.ni piociiraiionem, sive, ut viilgariter
filios jridiscipliiialos aiit corripere non ajideas, aut Ipquanviir, Ii.ospiiieiu.in(79) aui gisluni receperunt.
Cprrigere nescis,. aut negligas emeii.dare. Nomeiv Vidirruis etiain aliquaiido bonae'ineinoriac doiniimni
tiiiim, quod iiiterprelatiir filiusioniirui, non lonal Manasseni episcopum , cunvei placeret, ad pran-
siiper eos, sed aul enervat blatid iendo,- atit pal- deiiduin in Ecciesiaiii venire, per servienles suos
pahilp, eriiblllt, aiii :c6nsentiendo ^prruiii])it: Mc- airereiiteni cibaria ei quae necessaria ei essent in
iiiento illud Salomonis : Filite tibrsunt, noli faciem niensa. Proinde paiernitali vestrae/Paires_ejujscopi/
luam hilarem ostendcread eas (Eccli. vn). Accingere B ' supplicainiis, quaieniis praediclam Ecclesiam qua_i
tjlndio 409 tuo supcr jemur luutn, poleniissime vcstra est, cl foveatis consilio, et auxilio defemlatis,
(Psal. XLIV),m timeant le, non contcniiiaiil, quos ncc ab ea vel a inembris ejtis pipcuraliones , 411
cxemplo luo diicere dehueras el docere. 0 glo- oppressiones, veiexaciiones aliqiias conlra salutein
riosa et religiosa ecclesia Beaii Evurtii, quaea lanto animae vestrae ulieriiis exigalis.
ciilmiue dccidisii! Ccdros nulrieras, et inmc usque EPISTrjLA CCLXXXHl.
:id carduosredacta es. De gremio luo sibi assum-
ADCLEMENTEM III PAPAM.
pserunl sancli Palres el pasloics (78), Anibrosiiis Rylionem reddil sunitiio
Iliiiiricensis. Salyrus Sancerrcnsis, BarihuIoiiiiCiis ponlifici ebrum qum gessil in~
episcopum Trecensem , viflute tnanttaii apostolici
jNoviomcnsis ct, ut minus sapiens dicam, Genovefa sibi el Bernero decp.noac Peiro canlori Parisiensi
P.uisiensis. Vere dieere possuiit, fraler Abba, super commissi.
tlomo libi cominissa, quia per agrum hominis trans- Noverit paterniias yestra nos niandalum veslrtun
ivi pigri, el ecce lotum repleverunl spinw ct urtica: sub liac forma recepissi.: f CLEMESS episcopusser-
(Prov. xxiv). Liere consilio nielioriiiii el majorum, vus servorum Dei, dileclis filiis abbali Sanctae Ge-
ne seqnaris vesiigia Roboam, remoiis a fainiliari- novefa;, decano et eantori Parisiensi saluiem e.t
lale lua quoriim coiHubcrnio, ct fama iioiiiinis tui, apostplicam benediciionein. Atl ripiiiiaui vestram
el Ecclcsiae dignilas vulneralur. Ego etiam qui ad- volunius pervenire, quod venerabili frplri noslro
huc cauouicus novitius et fraler exislens Ecclesiae Treebnsi episcopoab;apojSlplica,sede'iiiaridaium fuil
vestiae, nec alieutis essc debco a consiiiis vesiris semcl ilcrtinique pTaJcepiuiii,itt in parpchiali eccie-
inonco, consulo et exboiior, ul aliter ordincs do- sia de Marigniaco (80), siilva Oiririijuslilia sua, ca-
miim tuam, el de scabello non assumas magislros nonicos assumere regijlares, qiji in ea juxia piiirii
ordinis, quos non deceat sedere cnm senioribus ct desiderium fuiidalpruin religipiijs prdinem iiistjliie-
magisiris. llliid vobis qiioquc igiiominiosum est, rent, ct sub regulaiibus discipliriis bmiiipolenli Do-
qnod dcbila vestra siipra modiim exereverunl iu niiiio deservirenl. Prpedictus aiiiem episcopus non
immensum, ciiiii vos noii excnset manifesla causa, aniore rcligionis indiiei, nec aposlolicis jussiouibus
sed polius accuset fcrtililas copiosa friigum. poluit 412 emolliri, ul a durilia quani in maiida-
410 EPiSTOLA CCLXXXII. lis aposlolicis soliius est habeieVse conveiieret ad
ADIIUGONF.M AliUELIANENSEM EPISCOPUM. beiiignilalem chariiatis, cni pjae peliiioiii et volb
Teslimoninm perhibel ecclesiam S. Evurlii non teneri laudabiliposliilantiscbnsensushehevoleniiam ihVli.il-
ad procuraliouem vrwsianilam, Episcopo Auretia- D gerci, iinde discretiorii vestrae per aposlolica scripla
nensi.
mandavimiis, qiiateniis euin adnioiiere propehsiiis,
Vencrabili domiiio ci Patri HUGONI , Dei gralia el indticerc laboretis, ut; seciiridum quoil toties in
Aureliancnsi episcopo, cl charissimis amicis et mandalis aecepit, de ecclesia Sancti Lupi Trecen-
dominis suis decanp et capitulo S. Crucis, nmni- sis canonicos rcgiilares assuihat, etebs in praedicta
busqne ad quos praesentes liiterae pervencrint, STE- ecclesia, salvis jusiitiis oiiinibiis dipecesanac ralio-
PHANUS Dei perinissioiie Tornacensis Ecclesiae niinis, insliliial, perqups et religionii ordo dilaipiur
nisler humiJis, salulcm in Domino. ct crescal, ct iam jussionibus apostolicis quani fuii-
(78) Quatuor abbales desuinpti fueruntc collegio ltim parocbiis cl domibus, alibi egiinus..
s. Evuriii Aureliancnsis, scilicel Gauli-i.lus s. Saiyri (80) Villa cst dioecesis Trecehsis, viilgo Marigny,
Saucerrensis, Hugo s. Baiiholomtei Novioineiisis, nbi caiionici regularea ex fahiilia-S. Lupi desiiriaii
N. s. Ambrosii Biluricciisis, el Slephanuss. Geuo- fijcrani, qui ecclesiae paiochialis.bthiiinisiraiipiitrii
vefaeParisicnsis. habeienl, quou quideni Manasses Trceeiisis hpiscb-
(71»)Dc jiiieprocuralionis seti: hospilii quod epi- pus adiniiiere recusabat.
scopi habebani*in qtiibusdam liionasteriis seu e<t-
!>41 EPISTOL.*.. — PARS III. AN. 1192-1205. 8*2
daloris desiderio saisfacial; quod ~\ infra iriginla A cerla pericula, inceiia reuieilia, 414 cl11sl cVe-
dies posl adroojiiiioi.eiii vestram facere sponie no- ciitionem olficii de rigore lollitis, saliem inter ino-
lueFit, vos enm ad vos ex/equcndum, aucloritale nachos laii(]uam clericum in habitu monachi, qnod
nosira sine appellal.onis oiisiaculo, per censuram seeure potesiis facere, donec veniat lempus niise-
ecclesiasticam conipellalis. Quod si onines his exsfe- rendi ejtis, Deo servire periliittatis.
quendis nequieritis inieresse, duo vestrum ea mhi- EPISTOLA CCLXXXV.
lominus ex^&quanmr. Daiiim Lateram decimo septi- ADARCDIEPISGOPUM REMENSEM.
mo Kaiemias Julii, poiililicaius iioslri anno primo. >
Conqnerilur de conlenlionibus et jnrgiis exortis inter
rNo_Tlgiii;r sancliiatis veslroe mandatum effeclui cnn. reg. S. Evurlii Auretianensis.
Jiiancipare volenles, piaefaium episcopiim tum com- Sanctissimo Palri D. Remensi archiepiscopo.
nioniiioiiibus, iuni precibtis, luni eliam mandato '{' Malrero mcain ecclesiam Beati Evuriii_rS- quorum«
distiictioii ad iioc inducere laboraviuius, ut divinac dain animositate lurbatam inveni, quarfrjro veni,
religionis augnienli obleniu, el sedis apostolicae rc- el in eoruin molibus roolus ego, non miniis alle-
yerentia, el precum nostraruni et commoiiiiioniii» rius partis dolui dolos, qtiam utriusque dolores.
inluitu, mandalum vesliuni ad cffecluin perducere!. ™Rogo vos, Paler, iinicum solalium et subsidiuin
Quoniam autem licel muliolies el nionitus el roga- nieum, nl abbali et conventui scribaiis, ne solilto
liis, niic prceibus, nec cominoiiilioiiibus, nec eliain religionis stiaeformam ad solulae deformiiaiis igno-
ad iiliimiiin niandato nosiro, qui vice vesira in hac iiiiniaiii dejicianl; et impalientes pacis ad jiirgio-
parle fuiigebamur, noluit oblempcrare, coniinuiii- ruin prosiliant arma, qui solis oratioiiibtis el lacry-
cato sapienlum el disereioruni virorum corisilio, niis debiieraiit animari el armari.
jpsum ab omni oflicio episcopali lanquam coniuina- EPISTOLA [CCXXXVI.
iceiii, el niandali a sede tposiolica deslinali con- Declarat abbatiam S. BartliolomoeiNovioniensis nullo
Xenipiorcnisiispendiniiis, metropolilano nostro ar- jure leneri erga episcopum Tornacensem. v
cliicpiscopoque suo Senor.ensi et decano, et capi- Universiiali vestrae significamus, quod ecclesia
lu!o Ecclesiae 413 Trecensis significantes, et au- Sancti Bartboloma;i Noviomensis in fratrem et ca-.
cloritate vcstra mandantes, quatenus ipsum pro iionicum nos receperai, anlequam in abbatiam
suspeiiso haherenl. Abbati aiitem pracdali loci au- Sanciae Gcnovefa. Parisiensis promoti vel etiam
Ttoritale sedis Romanae inandaviinus-, qualeniis in per Dei graliam iranslati essemus atl episcopal^m
piiefalam Ecclesiam canonicos snos aucloritate ve- seilem Ecclesiae Tornacensis. Iude est quod eadem
stra et nostra frelus, indiicenl, non obsiante occa- P Ecclesia rationepraediclaefraiernilaUsetiiitiiitii^lS
sione, vel conlradiclione ipsius episcopi; et ipsos coinmiiiihordinis, non jure alicujus consuetudinis,
eanonicos de eadem Ecclesia, salva lameu oinni ju- nos aliqiiando cum omni devotione et benignilale
stitia episcopali, investivimus. Processum aulem siispiciens, el gratiam nobis exbibuit et honorein..
isf.us negoiii auribus saiiclitalis reslrae significan- Volentes igitur iiidemnitali ejusdem Ecclesiae in
durn duximus, supplicaittes et rogantes quatenus posterum providere, et nolentes ut in quod nobis
inveslituram iioslrani, ati^toriiate vestra factam, exliibuil gratiae el devotionis obleniti, iu jus con-
ralam habenies approbetis el coiifiriueiis : per cen- stietudinis possil aliqualeiius relorqueri , praesenti-
suram eninv ecclesiasticani coinpeili niliil aliud in- bus pariler ei futuris noium facimus, el sub prae-
.lelligimus, quam excommur.icalionis aut suspensio- seuiis scripti teslimonio aflirmamus , quod ratione
nis seuleiitiiiiii. poniificalis jurisdictionis nullam a pr;c('aia Ecelesia
EPISTOLA CCLXXXIV. prociirationem vel aliud aliquid exegiiuus vel exi-
sicut nec anlecessores noslri exc-
Rogat pro quodam clerico, qui gravem culpam com- gere debuimus,
tniserat (8u*). geriinl, salvo eo qtiod abbas ejusdem Ecclesiae
Judex ccclesiasticus scqui debel, et quamvis noslro synodo teneiur interesse, qiiandiii aliare de *
mulia possemus inducere pro reparaiione taliler D Boiiinchora tenueril, vcl aliud aliquitl in episcopatu
lapsi, tamen lion disceptanies, sed depreeanles scri- nostro, quod synodum debeal, suiniiiatas (81) eliam i/
bimns, ui sictil in capilulo comniuiii proniisislis ci nobis solvere tenebitur, sieut aliae vicinae tenentiir
suscepii ordinis exieculionem, senteiitiaro primam Ecclesiae. Ne autem saepedicta Ecclesia sancii
tion muteiis, ne absorbealur pusillaiiiinis a Irislilkt, Baiiholomaei super his in poslerum laesionem ali-
ne desperans dispereal, ne inobedieiis et nioereiis quam incnrrere valeal vel gravamen, id prsesenti
niereaiur obire, Credimtis bauc dispensalionem sine cbariula conscribi, et sigillo nostrb fecimus con-
dispendio posse fieri, per quahi nec confundantur firniari.
leges, nec canones offendaniur. Moveanl siiium pa- _i-AcUun anno Doniini 1194, consecratioiiis nostrae
ternitalis veslr.-efratris afflicli lacrymosa
**suspiria , anno teiiio,
iû>/*_ •
(80*)Irnperfecla est bajc epislola, deest inilium. xe] sattnia apud veteres, qua congregationis el pl£-
(81) Idem sonat. hoc verbum quod sonnia, sunnia cila qiiaedaiu significabant, viilgo sattties.
545 STEIIIANI TORNACENSIS EPISC0P1 Kii
""
SUPPLEMENTUM •'':.
;
i."''":':".:', ''%$:. ''""/ ''.- :!; //;.
EPISTOLAS STEPBAM TORNACENSIS
(NOtices des mss.de la Biblioiheqne Royale, p. 66.—Vide siipra, col. 30G, qtiaead has epislolas anecdotas
pia:faius est D. Brial.)
A vestro coiisislit, tit qui hacleriiis viscera compas-

- dmico :;ut invidorum mdlediceuiiaih sionis et cohsilii berievblus operuisiis ,_.eis /hunc
J|
'* jpomiuo et ' . ' noii ciiret. '",., ,;;
"'''; consolaiionis et auxilil beheficiisubera porrigatis.
Succensere solent aliqui successibus alioriiro, Pleiiariam , si placet, reîtuiionem ihdulgenie
iri qttibus sese defccisse viderilur, atios ihvidenl priori, liomini simplici et modesto, propter di-
prOfecisse. Iiilerhaee inanet inimobilis elecloruiii sciplinani dejecto, propler liuniilitaiem abjecio,
conslanlia, longaniinitas assurgit in gloriam , per- prppter paternam quain clericis exhibebal ililigen-
severa.itia non succumbit, ei, deficiente patilaiVm liatn , lain fraudiilenter qiiairi violenter compiilso
livore detrahenliuiii, crescunt nierila perfeetoruni. el expulso. Conipellat aiiclbriias; aposlolica con-
Ilacc si quaiido vcl inaliis, vel in vobis experlws versos ad obedieiitiam pasioris sui : quo remedio
credinius quosdani niaioiis conspirationis illius
esiis, expcrlcm vos facite consensus et consessts
taliuni, qnia non est novum : Corrumpunt bonos auctores ad alia iransiluros, volentes perire potius . -. "•
mores colloquia prava (I Cor. xv). Inier haee devolus i.nam parerc, abire quam obeJire.
Ilis abeunlibus, reliqui facile conquiescent, qui
ego clericus vester benevolentiac veslrac vcstigia
pronus adoro, tblius iivgraliludinis sirriulacrum nec laiila inlumescunl superbia, riec tantis opilius
fugiens, lotius devoiiohis cirea beneficia vesira B insolescuuU El quoniam errorsiriiiilatiOnis in illo
culpain fiigans. b.vtraordinario ordine iii latiitim cohvaiuit, ui secia
II. ;' poiiiis quam religio dici ppssil, videat sancla pater-
— Pro clericis riitas vesira ul noii per saeculi, rieque pei poteiiies
^, €regorio VIII pontifici maximp.
W -"".'' Gfandimontensibus. laicos (quod conversi summopere lieiipelunl) quasi
(Aniioil8/\) siib specie pacis ci coiiCordiae.defpririis aliqua re-
Irt pronioiione vestra, Paier, cceliiiti et terrani fOrtiiatio fiat inter eos, ne, si.fbrte factuhi fuerii,
gaudere credimus, certa Trducia praesuiiieiites qhoil fiat noyissimus error pejprpilore^ Haric poljus sol-
per Del gratiam tliiigatiii siilus iii tiiaiiu vOstra , lieitiidinein et curairi corieciioriis et eiiiendatlonis;'-;;
resurgat paiipeflas spirilus, peccalortirii corriuai ordiiils illius per vos ipsuin, sj lieet, assumito, aiit
viris religiosis et qui regularibus diseipliiiis eruditi
cbiifringariiiir. Ad priiiiurii riimoris hujiis sonitiim
seder.s super; corruptelanipecuniae coniremuit am- suni id injungiie; inter quos, si placet, [Geraiiiinus]
bilio, iigor delatiOiiis deiuriiuit, expavil avaritia , abbas Sancti Vicloris, virreligiosus et liniensDeum,
invidia pallore suffusa est,* superfliiitas excusalio- ctini iis qiios secum assiiJiipserii, aut praecipuus aut
iieiii. dissolutio fugam, jmniunditia latibuluih qua.- iiiier pnecipuos sit unus, qiibrum ope et opeia
sierunt. Ih suiiinia, cphiractus omnes el coiiiractus iiiordiiiiitis Ijoiiiinibus illis cerla forma ordinis im-
illiciii stiniriiiim tiiiieiit exteriniriiiuhr, quibus taiHiis ponatur. Et qiioniam filii liberi esse debent, cleri--
Petri successor objiciei sb verilin jndicein; viiidi- cbrum liberlas non pareal, subjhgale sii obediens et
'''' ceinqiie severujii.Vlhbiijus spei: deliciis eorigau- : iiiuium, 0?ias sacerdotaiia jipn usurpel. ld bbser-
denies.nos quiedai.i modica poitio fidciium ve- variduiii esi, Paier, et caveridiiUi, ne, si foiie inore
«trorum piio priore ;82) ct clericis GraiidimOiiteiisi- solilo tres aui qualuor clerici duodeeiin seii quin-
Itus grandi yqbis supplieamus affeclu : qui per decim iaicis atljiiiigaiiiurper cellulas, oppriiiialur a
asltitiam, potentiam et superbiain conversoruin, iiiullitiidine paucitas , siiiiplicilas ab astulia snp-
ne perversorum dicaiiius, spectaculum facii stiiit planletur. Bene valete,- Patei.
ct angelis et homlnihus; qui inendici, cxsules, dein. '.':&
liciente jam aliena slipe, in paucis celltitis , a qui- Gtemetiti 111 papai. — Ejitsdem drgitmenti,
bns tle die in diem, expulsioneni exspectant, jugiiei *
(Aiino 11«8.) ."'""'":' ""'
iriacerahmr inedia ; in Jafeie el siti, iri: frigore el Iiiier pressuras, Pater, et angiislias- quas ilic.biis
iiudiiale. Sola efsumihaspes eoi.uihinbeneplaciio istis suSiihei Ecclesia, doleliriaxiiiiejiiclericis suis,
;". (82):Guillclriio (3c'TraIiiiiiaco.
545 EPISTOLJE. — SUPPLEMENTUM. S46
qiiorum gloriosum nomeii cl ordinem el ftindav.erunl
aposioli, et iiiformaverunt dociores, e( principes ex- Frartbus de Carlhusia, pro quodam clerico. rea-
tiiierunt. Deciniantur hodie? filii Levi, solvit Aaron piendo salutem el quam eleqit Maria partem op-
pensiones indebitas, nec immunis est Melchisedech timain.
a tribulo. Tolerari poterat ulcunque plaga baeecom- Sublimem vieinumqne sideribus ordinem Carihn-
limnis, si inde opprimereniur Mgjpln, unde spo-. sienseni, quem imitari non possunnis, admirari de-
liantur Hebraei."Sed quoniam non recipil Allissimus bemiis, illum adorantes in sanctis suis qui et Eliam
sacrificium de rapina, tributa egenlium animaruin, pavit in soliliidine et Danielem in carcere, servans
quae immaniler exiorquentur, permittit inaniter ex- el docens in cellis singulos, in coilegiis universos.
spirare. Accedil ad slimulum et cutnulum singultiis, Felices qui ad lanti culminis viros aspiranl, feli-
ct suspirii nostri, clerieoruiw dico qui in sortem Do^ cipres qui cum eis respiranl, felicissimi qui iiiler
inini vocali siimus, qiiotl in collegio Graiidimonieiisi eos exspirant. Primos et medios ullimorum novissi-
perire videmus unam de tribubus Israel, ubi co.ii- ma confirmant qui beato exilu perseverahiiam
versi, converso, ne dicam perverso ordine, ininistris suam complentes, fralres suos peregrinanles in
doniinaiiltir allaris, ila ut capile deorsum domus corpore et exemplo provocanl et menioria conso-
pendeat, bobus arairtiiii praeferaiur, idiota doceal B I lantur. Inter aspirantes ei sancto consorlio veslro
dericum, laicus imperel sacerdoti. Compiela est desiderantes uniri, religionis ardore fervenlem com-
liodie Scriplura qua diciiur : i Clerici eonim non mendamiis vobis pr_esenlium laiorero Joanneni:
proderunt eis, > cuin ejecti a cellulis suis, aliena cujus si aniios mimeremus, adolescens apparet; se-
mendicaiilcs slipendia, exsulcs, seininudi, abjeeu, nex, si merita computenvus. Credimus eum niolus
saluraii opprohriis, pioponiinwr speclaculuni no- primos allisis.se ad pelram, et quae in saecuio sunt
bis, ridiculum alienis. Moveant cleaiemiani veslrau., repulare ut siercora, triplicem concupiscentiam,
Pater clemens, lot el lantorum exsulum lacrymosa secundum gratiam sibi a Deo collaiam, vel fugere
, suspiria, ceria pericula, incerta consilia; ei, lan- vel fugaic. Jugiim Doinini leve et onus ejus suave
gueniibus filiis ac prope pereuiilibus, sinum paier- sibi imposuit ipse, ciim alio, non sub alio conver-
iium expandiie, ne in prislinam servitutein redeani, satus in eremo : cujus exemplo forraalus et firmalus
qnos liberos esse deeet etdignitate ordinis et ordine lcsiimonio, non parvae spei reliquias nobis oblulit
digniiatis. Comnvunes sunt omnium Gallicanae Ec- iu voluntale concepla et insianter incipiendi et
clesiae clericorum preces istae, ne jn ordine illo ex- perseverandi conslanier. Quanlum ad religionis vel
iraordinario absorbealur a mullitudine paucitas, "^ habilum vel modum, nulli sese obligavil, nulli pro-
pauperias a polcntia, simplicilas ab asiulia sup- fessionem fecit, nulli slabilitatem loci, nulli obe-
planieiur. Benc valeal in longuin sanclitas veslra , dienliam proinisil. Solulus, ul a vobis iigelur, ac-
Paier. cedii, ul cum Isaac vinculis obeliieniiae et disciplinae
vestrae ligalus offeralur in monle sancio vesiro,
IV. quem Domiiius videl, lioslia vera el Deo placens
Doinind Soffredo, sanclw 7to.H_.na?Ecclesix cardi- et perfecta. Gradum diaconalusa domino Senonensi
nali. archiepiscopo suseepit, sepiiinum ordinem qui prae-
Miilium mihi sed et successit cedenies singulariier excedil, si Deo placuerit et
' accessit, plurimum,
quando gratiae vestrae participem me fecistis : de sacruni collegium vestrum per Dei graliam ipse
iiitrare meriieril, inter vos suscipere el expeiens et
qua clsi pleniiudinem nori mereor, plenitudiiiem
[/".poeniiudinem] non mcerebo. Nemo esi, fateor, exspectans. Sanclitali vestrae preces fundimus ut
cujus memoriam vel recolam frequeniius Vel exco- cum panibus occurratis siiienti, pulsanti aperiatis
si forte (quod absit!) duros in hac peiiiioue
lam, cum. ejus reliquiis diem festum milii agenii- ne,
sua vos invenerit, occasione repulsae veslrae calaiuus
bus, et fructuosa semper colligam et abigam lu-
ctuosa. ln colloquio serius, in convivio screnus, iu JJ 1 quassatus coiiteralur in eo, et linum fuiiiigans ex-
neutro severtts, in ulroque socius erat milii domi- stiiigualur.
iius nieus, nec aecedens ad Iasciviam, nec a laniiia VI.
recedens. Joeosa mea sie vide.bal ul non irrideret, Abbali Cislerciensi pro quodam monacho.
seria sic audiebai ut atienderel, plus de me aestimans Excusabilis esl ignorantia quam vei casus ex in-
quani ego qni melius nie noverain, vel aiiderem con- sidiis foriunoe pendens, vel aelalis infirmilas indu-
fidere vel praesumerem confiieri. Haecsunt quae ju- cere consuevil. Ea sic a malitia recedit, ut ad man-
giter exiguiiatem meam movent et moneiil, ut in sueiudinem accedat; sic accedit ad veniatn, ui
arca cordis mei jocuudnm memoriae vestrae thea- severitatem non accendal: sacrificium ex adipe,
.."irum erigam, per quod vobiscuin deainbulaiis solo simila oleo lita, misericordia superexallans judieium
recordationis solatio condeleclor. Rogo; si placei, comiuendaiur. Hiec sunt quae circa pauperern spi-
ut quascunque petitiones noslras, jusiiiiam poslu- ritu praesentem filium vestrum nos niovent,ei,,ut
lanies, domino papa. offeralis, ei judices nobis super ad iniserieordiam vos inoneamus, non invitos invt-
jusiiiia impelreiis. tan.t. Impubes, necdum septennium aiiingens, qua
seliUbdclicta puniri non debeut, dolens el nolens
STEPHANl TORNACENSIS EPISCOPI 5i8
H1
reiiieni qui traiisvadari iion polesl, siibiio conlra.
casuiii Incidil: cujus seriem in liitcris do.iiini Car- .^
ad dominum: Albamn- ritis veniiis flivil in aiirihns meis; ad soniiin cujus
nolensis cpiscopi sni, qnas
aiixiatusest Spiriliis meus, in nie lurbaium est ctf
senv cplscopum.apostolicae sedis iegatum, ilirexc-
el nbstro ciihi "pr;esenti meuin. Spargebant in popuiis nugigeruli , snlores
rat, inspeximiis,' sigillo
lanta vos infirmilale degiavari,quod ad
cliarxnla lecimus consignari. El quoniain lam in fabiiliiruni,
in deiiciis consideratiir a discrciis evirenia acgriltidinis incommodiim pervenissei.
negoiiis quarii
setas, volutila.s, cansa, lOciis, modiis, iie- Expnvi, tlolui, nec sine febre fui, cuin vos ea feiiri»
|ti!.icibtis haherel. Verso in contrarium ruuiore, qiiando da
cessitas, ct aliae circuinsiantia? quae vel rigorcm
salute veslra cerimn nuntiuiii accepi, gratias cgi
exleiiiia.it, vel dispeiisationein admilluni^propoiiat in UIH) sanavit duoS, el in duobiis
sibi pielas veslra nOnduni seplenriem ptierum,11011- Saivalori, qui
ur.uiii.'.-fecit,Et quia ntinc laiidem sereiiior iufirf.r-t
diiin capacein dpli, iioiiduin yel ad coiiiractusido-
dellcta iiialeficiim, levilate sa- dies, et tristiiiae nubem congralulaiioiiis absorbet
neum, vel ad ptn.rili
iii volaiiteni ei a dae- claritas, qiiasi jam de vObis et In vobis respirare
giliai» jCcisse aeia, eainqiie
inonio nicridiarib iriiptilsam, dormieiilem pueiiim, incccpi, miilo ad vos capellanuni meuro, qtii vobis
yiilnerassc. deferal olisequinrii salulalionis, et mihi rcferai so-
(|iiem iiesciebal sagiitariiis iniiocens,
laliuin veslrab!sahilis. Per eum vos consulo ut riiilil
His acccdil quod lahiervulneraliis acutam incidi [\
aniie.o vesirt) consiilaiis, et in negotio quod ex parie
quem chiiurgns, forteper iiiiperiliain (quod frequen-
mea vobis exponet quid liiilii expediat, quidve de-
tcr accidit) peiperaiii incidit: quorirm aiierulrum,
si caiisai.f liiortis intulit, iniiocenieih sagillariBin ceat, quitl prodcsse vel obesse possil; itie et juvetis
utililer et liberaliier iHslrualis.
'libcravit. Itiduliiis afftein clenienliora el quaemagis
IV^pietatis prbxiina judex etclesiastieus seqiii' debet; - ;,..X-',*." *-'; : : «
Petro Atrebalensi episcopo.
I et quaiiivis mnlta possemus indttcere pfo Irepara- Placuil sanciitaii veslrae requirere iiuper a nobis
. lione (taliter Iapsr, tainen) non disccptanies, seil
' deprecantes scrihiinus, ut, sicul in capitulo com- de stalu civilalis noslrte, cuin esseintis iii rola lur-
in fiimpcaligiuis, inicr dies criticos argritu-
<L inuiii permisisiis ei siiscepii oidinis exsecuiioiieiii, binis,
dinis ei Siiliilis. Respomlimus ut lunc erat pro lem-
scnlenliam primani non muteiis , ne absorbeaiiir
a ne ne pore. Periculo postmodiim dediiionis ci excidii
pusillaniinis tiistitia, despcraiis dispereat, salabriier cliiu-i
iiiobediens et liicerciis merealiir bbire. Crediiiuis suinplu peCuiiiaiio ct humanooccurrenles,
undique abhostibiis penilus aiixilio de-
liiinc dispeiisationem sine dispcndioposse fieri, per
neccaiiones offetidan- siiiuti, ncc liberam , sfcut vobis rescripsiinus, ha-
quain nec confundaiitiir legcs, bemtts exeundi licenliam nec inirandi. Eadem n«-
lur. Moveant siniim palcrnilatis vesirai fralris afflicli C biscuii) cbaritale
viilneraii, qua cl iios pro vobis,
lacryinosa suspiria.cerla pericula, inccrla remedia: fraiernae caiicem in illa noslra augiisli.-i
cui si exseculioneni olllcii de rigore lollilis, salleni passionis combibistis, Rcqiiiriiritis a vobis ul et vos de slam
inier monaclios, tanquam clericum in habitii mo-
veslro, de domiiio rege, de civilate vcsira, de do-
iiaclii (quod secure potestis facere), donec ve-
jnino, Reineiisi,. de aggressu el processu comitis,
niat ienipus niiserendi ejus, Deo servire periniita- de ludo foituriae circa vos et veslros, utinain paci-
• tis. "
ficp! sigiiilicetis npbis per claiidestinum latorem
"VII. liilerartiiri veslrarum , charla cbarlulae respbn-
Joanni, filio cincellarii almce Urbis. dcnies '
Veteres amiciiise iiep abjici coiitenipiu debein, " '
X. «
nec fastidio prcmi, nec oblivione deleri.' Augeri vo-
Willelmo Remensi archiepiscopo pro ecclesia Suncli
lunt, non iiiiniii; convalescere, non perirc. Ilaruiii Martini Tornacensis.
connuercio sic aliqtiando juiicli sumus, ut aJier al- Clamal in aures Domini Sabaolh htimilitas nostra
terivellei et in adversis coinpaii et iii prosperis con- contra
impudicam qiioriinidam liioiiaclibium iiiso-
gaudere. Hac fiducia moiiilus et niolus, obsecro ie, D lenliam; el gemilus noslri qui.non soliini ierraiii,
per illam antiquam iuutuae socielatis et dilcctionis sed eiiam cceluni commovere debeant in filios
copulaiii, ut doinino Pairi luo sacrae Urbis cancella- corilradictjonis e.t inobedieniiae, zeluni vestruiii
... rio, viro qtiem di|igiiiius in Christo, preces el frc- animari desiderant el arniari. Aucloritale
vesira,
quenies pro riie porrigas, quatenus negotiuiii meiim Paier, el mandalo accessimus ad monasterium S.
qtiod ci per lilieras ineas significavi, et benevole Martini, assumptis, nobisciim [Galierio] de Sancio
Eiiseipiat el benelice pertraciet; consilio et auxilio Amahdo el [Rogerip] de Cyspnio abbaiibus, accincii
suo iilicret me ab hoiiiine iniquobt dOIoso.qui cum siil correctionehi
turpis infamioe qua vehemenier
amicis suis me perseqiiens et infeslaris et sai.giii- laborabant abbas
|Joaiines] et aliqui de junioribtis
nciri iiiciim silii, ei pacemnieairi turbiire non de- nionachis.
Quanluin licuit nobis processimus, nec
sisiit.
' piofeciiiius, taiiquam laterem lavanles ei seininaiites
"..'; viii. in arena ,.jacienlesque anchoram in abyssuni. -Post
™
Domino Pctro, Alrebatensi episcopo. aliquos dies, abbas coram riobisel domino [Peiro]
Cnm nuper esscmus iu paiiibus aquiipnis, a quo Alrebalensi.praesenle maxima
partecapiiuli nojstri,
panditur onine iiiaiuiD (Jer. i), et irilrast,emus lor- juravijt se stare mandaio lioslro. Formam juraiiieali
54<i EPISTOLiE. — SUPPLEMENTUM. 8t>'«;
dominus Airebalensis disposuit, exposuit et edixit; \4 excusabimus excusatioucs in liis ma.lis? quo veln-
Houeslum fuit mandalum, sed--I.oinini inlionesio mine contegemus faciem impiidiciiioe nostrae? Ilaee
molesium, quod non soluih abbas, sed et quilibel si in abscondio ficrenl, tolerabilis esset plaga,
n-iigionciii piofessus, sine juramenio tenelur ob- quoniaiu aui dissimulari polcrant, atit comprimi,
scrvare, praccipue quod aniodo coniinenter vivet aut celari. Nnnc autem, clsi lacerent homines,
sccttnduiii graiiam sibi a Deo collalam. Paucis posl ligna ioquerentur et lapides clamarenl. Ostendiinur
tliebus elapsis, dicius abbas, nobis ignorantihus, diailo, subsaiinaiiiui' naribus, risu explodiniur et
lres abbates de episcopntu Atrebatensi secum ad- cachinno; laiei coiidemnanl in plaleis, clerici iu-
duxil, scilicel [Simonem] de Aquiscincto, [Sieplia- siiliani in ecclcsiis, pueri vapulajil in scliolis, mu-
num] de Marcenis el [Arniilfum] de Viconia.qui in lierculae fabulanlur in ergaslulis suis. Damna quae
tlicecesi noslra, iu monasterio noslro, sacrilegatri nobis iniiilit detestnbilis liomo ille Servandus,
excoihmuiiicalioiieiii conlra suriimiim poniificeuiil: quamvis enormia sint, quoquoinodo susiinemus :
conlra personam vestram, contra parviiaiem 110- infaniiam sustinere non possiinius. Precamur et
slram, consilio et auclorilale sua, proferri fecerunl, obsecrainiis, cliarissime, ut frairem Marcelhim,
el ipsi cum abbate prottilerunt, scilicel ne aliqui Iionesla.tis ct pudicitiae, sicut certi sumiis, filium,
monaehorum S. Maiiini vobis aul iiobis de sialu B 1 qui landem ullimus nobiscum haec omiiia cognovil
monasterii, vel de iisquae ad eorreciionem ejusdemi sicut ait poela,
pcrlinent, aliquid revelaienl aiit indicarenl/Hoc ; Dedecus ille domus sciel ultiinus,
etiam convenius, praesenle nobiscum abbale, iifi adjuretis per viriuiem obedientice, ul singula vobis
capitnlo coniessus esl, excepto quod dixernni neque exponat, nihil ceiet, nihilexcuset, quia nec favcre
vos, neque nbs in ea excommunicatione specialiler debetis cuilibet celanti, nec credere cuilibel excu-
nominaios fuisse, sed generalitcr per illam senlen- sanli. Recipite gratanter el reficiie viscera iiosna,
tiaitijjrohibitum esse ne alicui juslitiae stalus mo- el sine mora reiniitiie fralrern M. qui (ideliler et
nasterii reveiarettir. Videat sancliias veslra qnan- boneste nobis servit, et cujus absenliam diu non
tmn deliqiieriiil abbates illi, el qualilcr a vohis pti- possumus sustinere.
niri debeant qui taliter auclorilalem vesiram iinmi.; xn.
niiere el liumililaiem nostram laedere pracsumpse- Joanni abbali Sanclce GenovefceParisiensis.
runl. -Tandeiii abbas de Aquiscinclo, oceasionei Taclus dolore cordis intrinsecus, dico, Quod
quarumdam Iitterarum quae falsissiniae et de officinai scripsi, scripsi (Joan. xix); non mtilabo, non mo-
fabrorum qui vobis iiominali sunl, processcrunt, vebo nisi forte ea specie inolus quo aiigmentuni
nobis nescieniHius nec lilleras ipsas vidcnlibus, 9 dicitur, dolor continuus id facere me compellit, 0
praedicluiti abbatem S. Maiiini a sancip.,ei religiosoi sanclitas iucorrupia ! 0 ca.s,iagencralio! 0 sacruni
sacrainento absolvit, ut qui casliiatem sese jura- domicilium pudici monlis, monlis in quo bcnepla-
veral servaturum, quasi jam solunis a sacranieiiio, ciiiim est Deo habilare in eo! quis vos fascinare,
luinbari jam solulo el puleo faclo , securus possitl quis inlatiiare, quis sollicilare vos contendit ut re-
Jupanaria frequeiilare. Ctclera qttae non coniiiieiiliir cipiatis in collegio veslro maiiifcsiae lurpitudinis ct
lioc scripto, familiaris el clericus vesler, abbas de, pubiici criminis idolum , cujus infamia nos usqua
Cysonio supplebil verbo. Interim rogamus sanclita- in inf.Tiiiini tleprimil, ul tain ego quam lola mea
lem vestram, Pater, ut si forle piaediclus abbas,,-"""fauiilia Tornacensis dicamur principes Sodoniortiin
aut alius ctini eo vel pro eo vcneril ad vos, rcligio- et populi Gomorrh»? Re.lorqiietur el in lotam Ec-
iietn veslram persuasionibus el promissiouibus suis; clesiam noslram canlus isie liigubris, non epitliala-
facile non eirciiiiiveniant aul seducanl, sicul iiobisi iiiiuin, sed epilaphium quasi jam pudicitiae nostr;«
aliquando tpromisislis : nc forte (quodabsit!) cu- feiidae el sepullae. Nemo vos seducat, quiasire-
curreriinus qnasi in incertuni, et propiigiiaverinius ; veiialnr iu doniuni de qua ejectus est, qu;c in ejus
quasi aerem verberantes. j exitu lanquam scopis mtindaia esl et ornata, cl
jj
XI. ingressus fueril in ea, erit novissinius error pejor
Joanni, abbali Sanclw GenovefceParisiensis. priore.
•nvili clamamus, decepii conquerimiir, laesige- [XIII.
mimus et dolemus, facli suiinis in derisuni omni . Cuidam canonico Tornaccnsi.
populo vestro, canlicum eorum lota die. lntolera- Repenle inulanlur nubes, el quas horrifer impel-
bilis infamiae nostrae pariler et vestrae funius, lan- lit boreas, poslmodiim madidus auster dissolvii et
quam felor ascendens de cadaveribus noslris, et effiindjt:' Mulaniur (empora, mulantur ct negptia';
hominesad indigiialionem el angelos provocat adI verilas auiem non inulalur. Venil ad nos quidatn
vindietam. Haeccine est, iiiquiunl, iiionlana religioi clericns doniini Aldebrandini, nepoiis doniini papae,
vesira, regulariuin vesirorum inundilia, Genovefa. litteras ipsius domini papae et [Anselli] Meldensis
virginis castitas et honestas, catervatimcoiigregare \ clecti, nobis et capiltilo noslro affereiis, el doniini
pueros impuberes, allicere munusculis, die claudere: praebeiidae quam vobiscum oiniii sbieninilaie' con-
iu cubicnlo, nocte collocarein ctibili? Quid ad haec,, lulimus, irrilare el revocare contendens. Videat
eum verasini, respondebimus? Quo fuco verborumi super boc discretio vestra ouid nobis et vobis es-
551 STEPHANI TORNACENSISEPISCOPI 552
pediat, qtiia nec contra faclinri liPstrum yenire de- A singnlis aniiis pci.so.vcndas a mpiiasl r'o S; Bpiirni
beiiuis aiit volumus, nec contra doiiiinum papam pro censu quem ai.nuilim dehet episcopo -iiifra.vi-.'-
taiiqtiam contra siimulum calcilraie jtiidcmus. ginii dies Dominicae Nati.vilaiis • pro.qccle-ia. de .
XIV. Lislreiielle, quani mullo lahore el sumplu de manu
Domino Remcnsi. laica rctraximiis, cooperanle cl labPianle nobiscum
fr, Sinus benevolentiaevesirae, Pater, cx infusa vo- abbale S. Bertini. Et quia iiolumus quod ocea.ione
' bis islius capellaniac maler nostra ecclesia B. Mariac,
gralia Dei sic palet pusillis cum majoribiis, ul
nec adinillal rebelles, nec obedienles emilial. Jn sive fralres noslri canonici ipsius possinl In aliquo
eo petenles •accipiiint, quaercnies iiiveniunt, et pul- de nobis conqueri, prohibemus nc, absenle exlra
sanlibus aperilur (Matth. vir). In hujus spei forti- civitaleiii episcopo, praediclus capellanus parocbia-
ttidine concurrissem, procidissem ad pedes vestros, nos Torriaceiisiiim ccclesiaruiri adriiitlat vel obla-
'evassem oculos meos ad monlcin celsitudinis ve- liones eorum recipiat. Obeunie vero Gilione,. cni
sirae, nisi rouita quae senem circuniveniunt in- priiiio capcllaniam concessimiis, cpiscopus qui
conimoda me iu iis in cxtremis diebus impedirenl. tunc tcmporibus fueril, alium quem volueritloco
Supplicoi ut possiim, liianti iremula scribens quod, ipsius subslituat.
lingua^proferens liinida vix auderem, sanclitati g Aeltim in capitulo Tornacensi, anno Incaruatio-
veslrae preces ardenles offero pro charissimo filio ct lioiiis Domini 1198.
capellano meo M. [Marcello| quem sexdecim annis ''-' XVI. f ,«»
in oniiii liohesiate et regulari disciplina riuirivi et Abbali et conventui SanctceGenpvefa!virginis.
edocui, iii euni ad pracsenlaiioiie:ii canonicorum Ad laudcrn et gloiiani Dei cl hpiiorein beaiae
'.' Cysoniensium benevole suscipiaiis et confirmelis Virginis noslrae; fraler noster el vesier M. [M;.r-
Leuefice, quoniam canonice ab eis electns esl et celius] elecliis est in abbalem Gysonicnsis Ecclesiac
connriuni assensu omnium el proprio siiiguloriim. et conimuni assen.su- oiiiniuni ,et pi.opiio siiigu-
Si altendanius in eo teinpora, juvenis est; si vir- loriiiii. Congralulamiiii nobis iri.Iioc facto, et orate
tutis meriia, niaiurtis et senex. Saria vobis con- noliiscuin, charisumi, ut quodj voleiiieDeo.bono
scienlia, Deo tesle .loquor, quia coinrocndabilis inclioaium est princjpio, felici exitii peragaiur.
est aiiiiindilia mernbroruin, cl graviiate nioruin et Veiiiunt ad vos canoiiici praediclaeEcclesiae postu-
perilia Iiueraruni, lantes ut.eis lam .concordiier eleclnm In abbaiero-et
'
XV. paslorem emancipalum reddaliscl liberiim. Postnla-
muset nos ciini ipsis utquein liulri vimus in adolescen-
j_ De pmbenda capellunice Tornacensis episcopiprivi- 'C tia
; legium. sua, consoietur nos et consocieiur npbis in se-
; j" Sacris auciorilaiibus Patrnm docemur, et recla iieclute noslra. Addiintis et' lioc precibus nostris,
fide credinvus ac leneiiiiis, quod aiiimaefidelium de- u|, quia tempora periCulosa sunt et subancpite
funcioruiri qiii in confessione sariclae Trinilaiis forluna rerum versantur eventtis, fralernani et--c:t.
/--- decesseruni, el coirimendantur Deo oralioiiibus noiiicani socielatem, quam bncusqne iii Ecclesia
Ecclbsia. ei oblaiione Dominici corporis, requiem noslra pariter et vestra liabuil, lam. spiritualiier
conseqiiuniur aeternam. Nos auteni qui divina por qtiain teinporaliter, ei inlegiam reserveiisetcon-
leniia, non merilis iiostris, in eminentiori gradu cedatis.
posili sunius, quod aliis praedicamus verbo.probare '• XV1L '«
I debenius exemplo. Eapropier notuin fieri volumus, Eisdem.
tam fuiuris qtiam praesentibus, quod, meinores Suscipite viscera noslra, in Christo charissimi,
conditionis noslrae el tle Domlrii misericordia spe- et coininiiiiem fllium nostruro ac veslruni M. | Mar-
rantes, assensu capiluli nosiri iiisliluinnis perpe- cellum],- capellanuni noslruni Ecclesiae Gysoniensis .
tuum capeilainim in bralorio S. Vincenlii mariyris cleclnm; et quidquid vobis ex parle iioslra dixcrit
(quod esl cpiscopalis capella, ei quod inuliis ex- n de revocandis el recolligendis in sinu nlairis ve-
pensis gratiose aedilicavimus,et in eodem liberum strae. fralribus, qui de consilio nosiro [occasione]
iiiiroilum , quem Tornacensis episcopus antea ha- cujusdam puerilis lumultus remoti eraniad tempns,
bere non poierat, in niajorem ecclesiam, non sine benevole pariter ac benelice coinpleatis. JSon enini
iniilla coiitradictione laicorum, aucloritate domini filii siirnus dissensionis aul schisroaiis, sed dile-
regis oblinuimus), qui, lanquam proprius capella- cticnisel pacis. Rogamus autem le, charissiine ct
iius, singulis diebus riiissam celebret in eo pro ani- tlesideraniissime frater, ut cum eleclo noslro venias
mabus Tornacensium episcoporum ct aliortim fidc- ad nosy ui in ipsius benediclione nobiscum congau-
linm defunctorum, et pro vivenie episcopo propriam deas et evsultes. Desideramus eniin te videre et
in eadein jnlssa cOllectam. Elquia dignus est ope- aspeclu tuo frui iu Domino, ' , .
rarius mercede sua, assignavimus praedicto capel- *
XVIII.
lano mehsamepiscopalcm, ut in cavicltim idoiicum DominoTornacensi, abbas de Silva-Majori.
quoiidie percipiat el bonestum, sive praesens sive Vobis, domine pater charissiine, sicut venerahi'i
-;absens fuerit episcopus. Assigriavimus eliam ei et per omnia viro, magnac auCloriiaiis domino et
concessimus sepiein libras Flandrerisis moneix', egregio doclori, duxit liuiriiliiasnostra noiifirandum
555 EPISTOL-f.. — SUPPLEMENTUM. 554
quoiL/. ad hoiiorem Dei et nutum ejus, quo inspi-; i- A igiiur iir bonus et jiisius, imitator Dei, cujus fidelis
ranie cogilamur quae recta sunt et aguntur, giori- piomissio quae procedunl de labiis snis non novit
ficato nuper per relevatioriem ex decreto aposloiiciii irrita facere, semel loquitur evidipsum secundo non
ciiluiiiiis beato Geraldo, speciali patrono et funda- repelit (Job xxxm) (quod salvo dicipius sacramento
iore monaslerii nosiri, pro suorum exigentia meri- sacratiori, quod nobis revelavit perfectius qui reve-
torum atque virtutum quas" fecit per illum Domi- i- Jat mysteria de unica el aeierna generatione Verbi),
nus in medionoslri, mentes omnium excitalae^tamn facial hanc, quaesumus, cum suis servis doriiinus
cleri quam populi atqiie sublimium personarutsfa nostcr misericordiam.ulpervoluntatenf Dei et suam
terrae noslrae, praeter illnm qui in transitu ejuss dignationem cito nohis occurrat qtiod desideramus,
consecralus est, constituerunt ei communibus voliss eo ardentius, quo fecundius et facundius nobis so-
et inlensis studiis diein perpetuo agere solemrienj^ ^, nant verba oris sui. Sonet ergo verbum vestrae spi-
sub eo tempore quo sacrum illius corpus elevabi- ritualis harmoniae tanquam organum Spirilussancti,
tur, auetore Domino, circa Nativitatem beati Joan- ul spiritus vesler qui habiial in liortis, faciat nos
nis Baplistae, sperantes et nos, pariter cuiri eisfvir- audire vocem suam ad dandum in celebralionibu.s
tuiuni ejus magnalia experli, ut tam leinporaliteri- decus et ampljficanduin nomen sanclilatis, ul jn die
quam spiritualiler mereamur de ipsius relevationee B I magno festivitalis de medio pelraium denl voces
divinae propiliationis crebra consolatione relevari.. bcaiissimi viri sancta praeconia, et per vos quem
Quia igilur, lestante Scriptura, de ore prudenlis s praevenit Dominus in benediclionibus dulcedinis, de
procedit riiel, dulcedo mellis est lingua ejus, estt veslra gratiae dulcedine et inexhaustis sapientiai
favus distillaris labia (Prov. xvi), ad percipiendumn ;: thesauris dulces capiainus modulos linguae, gustan-
deorevesiro dulcedinis gustum, de illa diiissimaa ?. ies iii eis quam dulcis est Dominus, el quam dulcia
vena sapienliae et eloquenliae, ciijus faraa replett . faiicibus noslris eloquia vestra super mel ori no-
orbem terrarum, in membria gloriosi confessoriss stro. Sunt eriim praestiiura nobis sedificationem
suppriciier a vobis poslulamus vobis divinae lauda-. plurimam et excilatura devolionem, quae praeemi-
tionis hymnos componi, antiplionas videlicet ett nent aucloritale cl eloquio, fulgent tanti viri et do-
responspria, ul in diebus festis ejus Deum et Do- mini .tanii majestatis verba. Non est autem quod
minum noslrum in sancto suo praedicare mirabilem, , in excusationen: hujus rei burniliter in hac parla
ejusdemqtie sancti rnerila solemiiioribus magnificare& prudeniia veslra senium debeat allegare, cujus sa-
pracconiis, alque in suis laudibus nos et qtii ejuss pientiae imraortalis est apud vos et de vobis niemo-
praesidio specialiter gaudent,' convenientitis siquee ria, et ipsuro seiiium, gicut melius nostis, fideiii
devotius possimus meriio deleclari. Nostrae vero> vobiscomparat et favorem, dicente Scripiura quia
bumilitati pelimus indulgeri, ne istud nobis inipu- in senibus est sapientia, et sapienliam antiquorum
teiur prsesumpiioni. quod tam pie et humiliterf exquirunl sancli (Eccli. 39). Super iis igitur obti-
posttilaiur, veriiam imploranles quod oliurii vestrumi ner.dis spes nos firma conforlat, praesertlm quia
sanc.ium inquielare praesumimus, et sollicitarei sapitis plene, et quae sentitis fari 'potestis, cum.
sciisuininulia cogitantem. : et intellectus .apud vos ipse sit^'
spiritus sapienliae
XIX. i_ dux verbi. Quid aulerh generosam magnaniiiiilalerriS
Domino Tornacensi, abbas de Silvd-Majori et lotuss vel aggredi pigeat, vel coeplum fatiget? ulinam
conventus. mereamur cilo oblinere quod tam devote desidera-
Ignitum eloquium veslrum;-domine, vehemenler ' mus! mereamur utinam quidam ex nobis, quia
ei servi veslri, qtiorum infiammavit corda, diliguntt forte non datur omnibus, videre faciem vestrani,.
illud : auditiii quippe noslro dedit gaudium ei lae- et gaudere in aspeclu veslro et in verbis sapientiie
tiiiam. Afferentibus nripei servis veslris .sacrarumi vestrae,, et de cohtempiatione lanli domini, cujus
'
lilterarum apicibus salutaliorie praemissa, el faclii nos speciales servos atque devoios ad omnia quae ,
suiiius sicut consolali, ei lanquam jam adepta exi D £ possumus nos profitemur, possimus merito delec-
promisso suae pielatis effecium, sicut adipe el pin- tiiri! Conservet Dominus incoluniitatem veslram.ad
guedine replela est anima noslra, vulnerala chari- salulem et honorem totius sanctae Ecclesiae suae,
.'. late; et labiis exsultaliouis laudavit os meum per- Paier sancte et charissime domine, in longitudi-
ccptis beneficiis jam gratum, ut ex perceptiones nerii dierum!
praisentium munerum firma sit exspectatio futuro-" XX.
yum. Gralias dignalioni vestrae quae nostram bumi-
Abbali el sacro collegio Silvw-Majoris, quamvis non
litalem tanto dignatur honore et gralia ut sit illi1 silvesiribus nec mundanis, ih servilio Comihi cau-
cura de nobis el respexerit in orationem humiliumi dam hoslia- et lunicam lalarem.
Bec spreveril precem eorum : siquldem delectantt Indulgeal vobis Deus, fralres charissimi, quocl
nos plurimum nverilo in eisdem lilleris, in quibuss liominem infirnium ad fortia, senem ad juyenilia ,
nobis spem' dedistis, pulcliriludiiiis eloquia, ubii sacrainenlis episcopalibus astriclum ad KO^KKEUIIBITK :
conlemplamur, velut in quodam exemplari, quantat el periodos impulislis. SufBcere deberet ad excusa-
preliosiiale decor et lotius operis desiderati corpusi tionem nostram quod vobis eraro ignotus, loco re-
Jucidum debet splendere pariler el valere. Quiai inolus, riatioiie, lingua et moribus alienus, prrcseriiiu
P^TBOL. CCXI. 18
SSS STEPHANl TOUNAGENSISEPISCOPI 856
cum et peritiores in Francia, facundiores in "Aqui- A vidimus, Pater, el audivimus, ei lestimonlum no-
tania, in Gasconia cantilenis liabiliores el plaiisibus sirum " '"
veruin est. Valeal sanctilas vestra, Pater.
"
proniores habealis. Acula surit vulnera cliarilalis, . i , XXII. , f ,j
cujus magister sermo Dei, vivus et efflcax et pene- jjf' Domino Remensi. f-.
' ^. ~~i'J"j
-
trabilior omni gladio ancipiii pigros excilal, desides l (Anno 1179.)
iicceiidit, rebelles converlit, et imperio suo nolentes Nostis, Pater, infiriiiitaleni mcam ; noslis et se-
criam siibjungit-el invitos. Htijiis sagiilas visceribus uectiilem meam. Haec sunl quac a negotiis etiam
nostris violenier inilixit dileclio vestra, ei quasi Ecclesiae noslrae me revocaiit|Hacc sunt quae impe-
carbones super caput noslrumingcrens intlammavit ditinl el retardant. Iride est quod paierniiaiem
ad ea-rquaein 'os pueritiac salivaniibus syllabis con- vestram in niultis et magnis beneficiis mibi jain
«ucvimusbalbuiire. Laudes patrorii vestri el amodo cognilam summo deprecor afieciu, ul in auribus do-
nostri ,beali Geraldi, charitate vestia cogente, qua niini papae me reddatis excusatum, quoniam labo-
potuimus, non qua debuimus diligentia, aiHiphonis, rem eundi ad coricilium^non possum arripere, qui
i-esponsoriis ei liymnis adnolavimus, fbriasse ridi- vix valeo respirareJiCajierum super negotio nostro,
cnluiri nostris, spectaculum vobis, miraculum alie- qtiod cum Bonefacio (84) archidiacono babeinus,
nis. Si placel, quod scriplum cst, iacito auciore, B benignitali vestrae preces quas possum offero, ul,
suscipiie ; si • displicet, aut scalpello scinditc , aut sicut de vobis specialiier confidimus, speciale be-
ignibtis concremsle. Quocunqne latiien verlilur ju- ; neficium vestrum in boc articulo senliamus. Non
dicium vestrum super approbatione vel reprbbatione enim est qui de manu tam potenlis advcrsari: nos
scripiurae liujus hiiinillimae, mcmores esloie Sie- eriiat, nisi ope el opcra veslra ab ejus pulsationo
'
phani peccaloris, amici vesiri, et.pariicipem facite liberari nos conlingat.
oraiioniim vestrarum quem in revelalione el relc- '".- XXIH. J|— \
vatipne Sancti Geraldi consonem voluistis esse Pelro Tusculano episcopo (85).
gandiorum veslrorunvitLaior praesentium serviens (Anno 1180.)
noster cst et de domo nosira ; votnm stitim quod ad Praevenisti me, Pater, in benediciionibus vestris,
Beattim Jacobum proficisceiidi fecerat, per vos et jairidudum inibi de nienie benevola marium bo-
transiturus, Deo volenie, impjebit; per qiiem fide- neficam extendisli. Ei unde hoc mihi ut super ca-
iius cl securius vobis negotium isittd traiismiiti- riem ii',oriuum et pulicemUinum aperiat dominus
inus, <etvos per eumdem voluntaiem vesirain secti- meus oculos suos, et inlentum divinis occupationi -
rius et amicahilius nobis per litteras veslras pote- bus atiimum vclil in mei memoriam relaxare ? Fa-
rilis intimare. J teor, ribi litieras veslras de mahu porrigenlis ac-
0 XXI. .:/ cepi, slaiim anima mea liquefacta esl,' ardentisque
snmino desiderii aestus indices conceptae laetiiiae lacrymas
\ Sqnctissimo aomino et Patri A. [ALEXANDRO]l'a-
STEPH/_NTJS, Sanclm Genovefm excitavil. Solent enim ei eae, coriira communes
pontifici, (raler
s*risiensis hvmilis minisler, saluteni et cum omni opinionum regulas, vel effundi prac gaudio, vel com-
^(^^tlevoliqneobedientiam. primi prae dolore. Ef ego sub quodaro soJemni ihea-
pj^Dominus meus Senonensis arcliiepiscopus, apo- tro recordationis veslrae quotidianum mihi propor
ftolicae sedis legatus, [Htigoni] viio venerablli ac nebam spectaculuih, et dicebam : t Ecce veniet
, religiosb abbali de Curia-Dei, et nobis pariler cau- dominus meus, dilectus riieus, desideraius meus,
•.. sani quanldain, quac inter R. archidiacoiium et R. quia gaudens gaudebo in animo, et consolabor ab
presbyterum senem super Ecclesia de Convbfbsver- uberibus consolatioriis ejus. Occurram ei, cl reg;,i
lebaiur, ahno praeteriio commisit cognbscendam. fines egrediens usque ad alterius labii et lingtiie
Cumque presbyter ille praedictam Ecclesiam a prae- ignolae populum sequar, consequar, apprehendam.
tiito archidiacono sibi dalam diceret.,' archidiaco- Putas resptiet saliilaiitein, procidenlem ad pedes re-
nhs auieni negarel, a pfesbylero quaesivinius (85) 5 pellet,contemnet advenam, negabil osculum, claudel
si qtias de donaiipne qnain dicebat probatipnes ha- siiitim ? At si bene novi fecundam virluluiii animani
_i-Iieret:-Presbyter sese id probaturum asseruil, die ejus, et inler pontilicales infulas, iiiler Romani
assignala venit, probationes non habuil, appellavil, cuiininis fajces, sic inolilani relinet humililatero, ut
recessiil et decessil. Eo moriuo, nepos ipsius, qni nori opprimaiiir a gloria, nec inglorios opprimat;
iioh donatam, non promissain sibi dicebal Eccle- sic applaudit liumilibtis, ut conieniiosis resisial. »
siam, clemenlianiivesiram adiil cl lilieras quasdam Ilse sunt reliquia. cogitationum mearum dieiri fe-
a vobis subreplas ad dpminum Senoneiisem aliulii, stum agenles de vobis, inio primiliae simul eortim
altero in prxfata ECclesia insiitulo et ordinaio. Ha'c el decimaeqnas frequenler iriimolo, quas prae ocuiis
(83) Non de se loquilur Stephanus, sed in per- inarchionem, naium exAgnete.sorore SimonisNovio-
sona Hugpnis Novioiiiensis, Sancii Baiiholomaei niensis episcopi prout legiiur in fragnienlo genea-
abbatis'; hanc scripsisse cp.islolam censeiidiis est "logicb, ediio l. \iV, Rer. Franc, paig. 5.
ilie.;-. :;r • (85) Peiriis, praesb. caid. Sancii Chrysogoni, et
(134)"Boiiefacium eum crcdimus, Noyiomensero A. S. in Franciain legatus, anno 1178, creatus est
urchiiiiaconiin) de quo loqniiiir Jbaniies Saresb. in Tusculiinus episropus.
ejiist. 234, Cuiiismilisc i:i'Tcgi.>i.e".;Mohiis-Ferrati
557 EPlSTOLvE. — SUPPLEMENTUM. «58
liabeo, quas in conspeclum vestrum nec deferre dif- A spini venitur, a domino jiapa vobis comroissa sol-
'
feram, nec offerre. Quod autem de slalu meo et Ircilum, et fruslraloriis, ui credit, adversa parte
Ecclesiae noslrae vohis placuit inquirere, lanlum dibtionibus elusum, ea qua decel _cquitaie,judices,
sollicitudinis et humilitatis affeclum veneramur sup- respicite, el ne amplius liiibus et sumptibus pro re
pliciter ac veremur.. Per Dei graliam el beneficium ' lam modica faligelur, infirmilati parcile ipsius et
vestrum prospere nobis omnia succedunt, et non actati. Ea qua a vobis recessimus die, sub cerla
esl occursus neque Salan, excepta inliraiitaie do- lonna pacis ab ulraque parte, verbis sacerdota-
niini regis (8G)in qtia pendet et convmune discri- libus tanquam sacramenlo firmala, comproniissuiii
men omnium et proprium singulorum. Unanimes est; a qua si al.erutra pariium resilire volucrit, et
in domo Dei nobiscum habilant patres nostri, et sacrilegio eril proximum et sacerdot<o alicnum.
disciplinis regularibus dum se subjiciunt singuli, Forma autem compositioniseadie anobisconscripla
proficiunt universi. Perseveranliam laniuin in his haecest: De consensu H. [Hugoriis] abbatis S. Bar-
•
qtiaeagunl dcsidero, quoniam in eorum operibus et tholomaei et abbalis [Berneredl| S. Crispini, conces-
charitaii respondet lionestas et cbaritas honestati. sum est ul Petrus el Crispimis inonacbi et Nicolaus
Oro venial hora qua ego veniam ad vos, vel vos in praeppsitus jurent quod veritalem dicent secuadmn
Franciain venialis. Valeat in perpeluum sancl.las B inquisitionem ab eis factam el conscienliaro suani
veslra! /./..{.' " propriaro, bona fide el sine dolo tam de possessione
1" *! ei lempore possessionis qiiam de jure el proprieiaie
XXIV..
decimae de qua coinendilur, tam pro ecclesia S.
Jucundum calicem bibo quoties rapluin atf ppnli- Bartholomaei quam pro monaslerio S. Crispini; et,
ficales infulas in Ecclesia Romana, sedenlem cura secundum
el solium ut quod juraverint, episcopus Suessionensis
principibus gloriaetenentem, dominum, et decanus ulrique parti suum jus assignabunl. Hoc
recolo quem colucram ul amicum (87). In hoc so-
auleiri faclum esl coram vobis et decano Reinensi,
lemni lheatro cogiialionum mearum non tam super-
astanlibus Willelmo abbale S. Leodegarii, et nobis
hus deambulo quam securus. Conhdenliam meam,
et abbate S. Crispini de Cavea, et multis aliis. Inde
Pater, de vobis armal et animat prisca quam indi- est sanclae paternitati vcstrii; preces fundi-
familiarilas suavis et milis quod
guus attigeram vestra,'
iT.us,ut aucloritate judiciaria a domino papa in h"c
confabulaiio, verborum simul et operum eruditio vobis commissa partes cogalis ne apromisso
inoralis : quorum omniiim reliquiae diem festtim negotio
mihi. ut inter mulla et recedant, et ut sine dilatione complealur, mandalo
:iguiil Rogo, Pater, magna veslro obedientes existant. ,
toiius mundi perslrepenlia apud vos negotia, inter c ' i^.
xxvi. v
ferventes et frequentes curaruui ttimnlius; inter di-
Peccatum ariolandi el scelus idololalriae, si vera
vtium clamores et pauperum, eliam Siepliani vestri
sunt quae legunlur, aequis passibus ciim inobedicnte
quandoque memoriam habealis. Ego enim, si eliatn
in excelso llirono vos viderim, reverberanli et quasi didicimus ambulare (/ Reg. xv), el in municipio
reus,in ccenobio schismaliciis esse po-
iinportunitatem ineam alloquendi vos casliganti co- - perduellionis test. Id geniis, uhicunque fuerit, eo dislriclius Ec-
gilalioni iiieceillud Aniani, verbulo paululum immu- clesia Romana
tato, forsitan iniDrudenler polius quam impudenter persequi consuevit, qno et frequen-
tius scissuram Cxperta est,et fainiliarius ampleetilur
respondebo :
At mihi qui quondam semper amicus ens. unitatem. Ea peste morialiter infectuni audivimus
Si forle Joan. (88) Aurelianensis scriptor domiiii B. de Alenac qui priori suo rebellis quasi aiture
cancellarii sollicilaverit vos pro quibusdam petilio- contra altare erigit; et ab aquilone sedem sibi ponens,
nibus noslris vel porrigendis vel impelrandis.dale bicipiteraEcclesiam Benevemani convenlus inconve-
nienter ei nionstruose monstrare contendit.Pairein
operam, obsecro,' ut quod pelimus 'implealur.
- persequitiir filius alienus, pastorem ovis morbida,
': xxv. / o l-fi:.
j) contagio sui caeieros inficiens et efficieiis nequiores.
Reverendit patribus ac dominis N. [NIVELONIJ Dei Insurgat in tales zelus vester (89), armetur justilia,
gtatia Suessionensi episcopoet WU.I_EI.MO ejusdem severitas excandescat, ut qui majorum senienlias
tcctesia!decano, fraler STEPHANCS de Sancla Geno-
vefa, talutem el cum omni ditectione fidele obse- conleiiinuiit, coacti seniiant impunrtam sibi non
quium. - fore liceniiam resistendi. Has prO Simone (90)prioro ,'
Venerabilem senem et omni acceplatione dignum vobispreces offero, hoc invmolo sacrificium, lioc •
H. [Hiigonem] abbatem S. Barlholomaei Noviomen- elogiuin decanio.
sis, suoer causa ouae inler ipsum ei abbalem.S. Cri-
(86) Rex Ludovicus VII, anno 1179, percussus (89) Datam ad episcopum et canonicos Lemovi-
paralysi, aiuio iniegro decubuit aigroius. censis Ecclesiaeeam epistolam inde colligimus, quod
(87) Scripla videiur haec epistola Berneredo San- sub eoruni juridictione cousisterel Benevenlanus
cli-CrisprniSuessioiieiisis abbaiiqui faciusesi aimo ordiriis Sancli Auguslini ptioralus.
1179 Pnfiiiesiinus episcopus cardinalis, obiitque (90) liicomperlus Simoii, decessoresque ejus,.
anno 1181. auctoribus Gallice Christ., qui calalogum prioruin
(88j Joanni, ad qiieiii scripsit Slcphanus epislo-_ , Benevenlani coenobii contexuerunt, 1.11, col. 610.
lain inter editas Molineli 65.
3559 STEPIIANI TORNACENSISEPISCOPl 560
A vertimiir in convenlum, fines mandali, qtiod egredi
^/ Mac insl.anli sexia feria, Pater, diein nbbis.el non licet, bbservantes. Iteruni in medio verborum
/ quibusdam iiiilitibus ass.ignasiis (91). Exponebam conflictus et dissensio voluiilatnm: el quia duae vi-
sarcinulas, el ad procinctum ilineris ciirsumque debanturquac potiusdisseniirentab invicero paiies,
ncgolii;domesilcam supellectilem,praeparabam, cupi placet utrique ut subdecanus Ires, canlor iiidem
snbito el felici miJii semper auspicip liiteras vestras trcs noininarent e fratribus qui munus electionis
accepi, quae non laesomandato Blesimme descen- et susciperenl et explerent. Compromissum est in
dere compulerunt. Ne auiem me desidem el juris eos ut, quod pariter ipsi sex aul eorum quinque
de futuro dccano corisliluereiit, ratum ab omnibns
npstri coiiieiiiptprem propterabsentiam, etgaudeat,
a"c. propier hoc se vicisse suspiceiur adversarius, habereiur; injunclum auteni nobis ei sex illis iu
hunc fralreiii noslrunv misi, qui a nobis in hoc ne- secreiius ilerum nobiscum loqnerentiir, el secun-
dum quod ex confessionibus prius ad nos factis
gotjo procuraipr c-onslitulus viccs nostras suppleal,
lilieras capiiuli npslri de ratihabiiione secum ha- (quaulum nobis permissione toiius capituli mani-
bens. Gestienle prae gaudio et prae,metu labio lilu- fesiare licerel) amlirent, elcclionem suam forma-
bante, ultimum iljud verbum, qupd mibj de redditu rent. Nec enim electione illa aliud suscepimus aut
comparandp, pro perenni mtnioria G,. in Ecclesia B feciinus. Conveniunl qiiinqiie, sexlo susiinenle et
nostra facienda, fecislis, ad ii-empriain vestram tacenle. Revertunlur in capimlum qui elegerant;
reyoco, ul, si placet. fiaiin prpximo verbum ve- et quaesilo iteruin ante omnes ul ratibabiiione
striim in qup iriifiispem dedistis.. Convenimus cum Rtandalum firmarent, qui conlradiceret nemo fuil.
vendiipre, conseiisu faciente conlractum : quidquid Unus expraediclis sex, H. archidiaconus : i Eiegi-
indc bonum vobis visum fuerit, nobis, obsecro, niiis, inquit, et nominanitis in dccanum nobis Hu-,
liuntiaie. Huncpra.senliiimlatorem frairem noslrum goneni stibdecanum. > Acclainatiim est a pluribus,
et^ concanonicuni, procuratorem consiituinius; a nemine coriiradicliiin. ltur ad cpiscopum cum
quidquid per ipsum coram VDbisfactumfuerit, sive plausu. Pracsciitaixs electuS in deeanum, ponitur
iransaclione, sive sententia, raluni: habelhmus el per niaiiiini episcopi^sicul solemnitas consueludinis
babemus. eorumexigit, in sede decani, lam in capitulo quam
XXVIII. in choro. Afferunlur-Evangelia; sacramenlum de
indemniiale bonorum Ecclesiae, de fidelitate quarn
d . ; (Anno 11.68.)
^j O Commissam vobis a domino papa: cognitionem Cpiscopoel capilulodebel, praeslal novus decanus;
ct sic omiila consuiiimantiir. 1» praseiilia nostra
quaeBiiomsaudivimus, quae dominum nosirum [Ma-
snnt bacc : inde el quae vidimus et audivi-
nassem] Aurelianensem episcopum contingere videa- gesta
tur. El qubhiam eidero domino nostro. episcopo in iiius, haec testamur, el lestiiiioiiiiini nostrum ve-
sua juslitia deesse nori debenius.quanluiri nobis.marum esl. .44'
M-r ''.'xxix.: -
nifesta est series facii cui inlerfuimus, simplicitcr
vbbis et proferirnus et testamur. Idem eiiini et Reverendsswi-j dominoet Palri W. [WII.LEI.MO], Dei
gralia Senonensi fraler STEPJUSUS
domino papae nos meminimus scripsisse. de Sanclo Evurtioarchiepiscopo,
, salulem. .
Sicut nec falsiiatem astruere, sic. el ubi exigi- Mulier ista, cujusdam servbntis nostri lilia ,
mtir, veritatem abscondere non debemus* Ea quis turpiler, uldicitur.etinhonesleaviro suo iraciatur,
iii oculis h:ominum./._iobispraesenlibus, facla suni, qui ei nec mensae consoriium , nec tori eoimner-
simplici vobis inieniione el profeririiiis et lesia- ciuin , nec domus. contuberiiium comniunicat aut
mur; non enim possumus quae viiliiims el.aiidivi- indulget. Suppiicat vobisjn hac affliciione sua,
mus non loqui. Exemplo de grege bpminum morte
supplicamus et nos cum ipsa , ut viri viveniis vi^
indigna Joanne; Aurelianehsi decanp (92), die a duam palerno consilio siiniil el auxilio stistentelis.
capilulo commumterindicta, qua eligeretur alius, Jam enini non misericordiain
canonici cbnvenerant. Vocaii siimus et noS. Serun- lat, causae suae meriiuni , sedjudicium postu-
jusiiliae commiiiens et
tur, ut assolet in lalibus-pro diversilale nienliuin,;;' ixsquilalif.omihendans.
diversa et adversa. Placuit taiitlem omnibus utnos, ,„*. /,
XXX. . > -- "> 0
assumpto nobiscum viro bono e.t religioso Rogerip, Reterendissimo aomino el Patri II.
(93) Sancli Bar-
qui nuper curae praelalionis, quam in Ecclesia Beaii- iholomtei Noviomensis abbali, fruUr STEPHASUS,
.- Evertii diu susliiiueral, humi/iter sponle renuniia- spiriiu fortiludinisaccingi.
vit, singulorum voluntates seorsuni ,sub signo con- Ejice deruorem el exibil cum eo jurgium ejus
fessionis audiremus. Secedimus, audimus, scripto (Prov. xxn) : non enim hoc fil crudeliter, sed mi-
inandamus. Dicebat alius sic, alius autem sic. Re- sericorditer, ne contagione pestifera . plurimos
(91) Guillelmuni Sertonenserii archiepiscopunv (92) VergenlC anno 1167 neci tradilus fuit Joan-
siniulquc 'Carribienseni episcopum alloquilur, au- nes, Aureliariensis decanus, de cujus 'fiinen. sernio-
elor, ut nobis quideiri videlur, videbilurque cui- nem liahuilin synodp Senonensi Siephantis Tprna- ;
cumque aucioris verba diligenier coiisideranii. ceiisis, inler ejus epislolas edituin, p.'"l.*"'".
PorrbGuillelhius ambos"siijuil episcopalus
' gessit ab (95) lliigoni, qui Sancii Bailbolomj.i prwfi-ciu-
aniib 1168 usqiie ad aiiHiiiiv1176. _. ramgessil ab anno 1158 usque ad anriuin 1187.
561 EPISTOLiE. ~ SBPPLKMENTUM. 825
pcrdat. Si abscindendisunt qui nos conlurbant(Ga/, A . universo mundo infamia notantur. >Eadem severi-
v), quanlo magis non admittendi? Inobedientiae late voluntatem hujus sceleris qua ellect.um pu—
iiialuni et idololalriae sceltis , sive ariolandi pecca- niri jure voluerunt. Majesialis enim crimen parri?-
lum.aequispassibus ambnlare didicinius(/ Reg.w). cidii culpam habet. Et rie aliquis obmurmurt.i, et
Quorum aulem similis esl culpa, rioii debet esse coiitra misericordiam cujus disclpuli suimis, me
absimilis poena. Et quac portio fidelis cutn infideli ? locuiuin asserat, teiieat Patris Ambrosii senten-
Schismalicos partim absorbuit terra, partim ignis liam , qui in libro T)e Officiis ail (23, q. 4, c.
L. absumpsit. De bis Hieronymus : < Quis , inquit, 33 : i Ul injusta misericordia, et de quodam in
dubiiaverit hoc esse sceleratius commissum, quod lege scriptum est : Non misereberisillius. (Deut.xix.)<^-
-
ffjesx gravius vindicatum ? Idem (24, q. 3, c. 16, Tcneri quam maxime debet forma justiliae^ne quis
t— Retec.) : t Ptitridae secahdae siinl carnes, el sca- • a commuiiionis consorlio absiractus, brevi lacry-
' -'
blosa ovis a caulis repellanda, ne corpus pu- nitila ad lempus parala , vel eiiam uberioribus fle-
irescat, ne pecora intereant. Arius in Alexandria iibus communionem, quam plurlniis debet posiulare
una scintilia fuii; et quoniam non slaiim oppressus temporibuSi a facilitate sacerdotis extorqueat. Fa-
fuit, tolum orbem fama ejus populata est. > Se- cililas enim veniaeincenlivum iribuit delinquendi. >
_- quere et tu,-Pater, lahli viri consilium. Schisma- Aut igitur, si incorrigibilis videlur, nullaienus re-
ticorum sodalitates eviiandas docet Caribaginense cipiendus est; aut si spes correcliohis ejus est,
concilium quaritini, et ciim eis neque orandum, post nniltam conlriiionem, manifestam humilita-
neque psaileudum. Et he ilubites hunc esse schis- lem.sub acerrima et diutina pcenitenlia revocaridus.
inalicum de quo quaeris ei quercris, aridi Pelagium XXXI (94). *
A\.
y
papam (24, q. 1,c. 54, Scitism.): < Schisma, iriquit, Prseseniinm portitor ingens habuit desiderium
scissuram sonal.el in unitate scissura essenon poiest. > vidcndi vos et morandi apud vos. Iinplelum est
Qui crgo uniiali non.cpnimunicat, qui parlem sibi tandem desiderium ejus. Occasione eniin emergerite,
•
facit.schismaiicus est; Sed et conspiratori ne parcas, Consilium ei dedimus ul perliceret qnod optave-
paratus ulcisci omnem inobedieiitiam. Htinc enim rat. Occasionis qualitalem ipse viva vobis voce
eumdem conlra patrem spirilualem corispirasse et reserabit. Si vobis necessarius est, eum retinere
nos audivinius , el vos experii eslis. Quid de coh- polestis. Promisil nobis quoil vobis non eril oneri,
spirationibus faciendum sit, consuleChalcedonense »ed lionori; non damnosa, sed ulilis sua conver-
concilium. Qiiid? Qtiod ad saecularis mililiae simtil satio.
ac potehiiae malitiam coufugit, utriusque legis |c -.'•__
xxxii.
divinaescilicel et humanae icstimonio , sacrilegium */'--yj
lncurril. Legaiur constitutio de episcopis et cle- (An. 1177.)
.^-ricis quae sic incipit (17, q. i, c. 29, Si quis suad.) : Venerabili Palri et amico charissimo W. (95) Dei
< Si qtiis in lioc genus sacriiegii. > Pius etiam gratia Portuensi episcopo,W- [WILLELMUS] Remen-
\\ sis Eccletitv minisler humilis, salulem el sinceras
papa, sicut eum qui Ecclesiam Dei vastat, sic euin k dileclioni<iaffeclum.
qui sacerdotes insequitur sacrilegum judical. Et De vobis specialius coufisi specialem amicum
quoniam lantis excessibus adjecit ui Patrem ma- ac devotissimum sanclae RbmanaeEcclesiae filium ,
lediceret, ct malrem ecclesiani sive fratres infa- niagiitruni Stephanum sanciae Genovefae abbatem
niarct. liineat rigoreih Aureliairîisis concilii (3, vesirae-dilectioni commeridamus, tani suis meritis
q. 1, c. 2, Eos qiti.) quo dicilur «'"eos.quifalsa fra- ..quam noslra gralia diligenduni. Rogaraus itaque
lribus capitula pbjecerint, us-jue*»ajdexitum non "uii nuntium ejus et causam Ecclesiae suae contra
-- cominuiiicare. » Teheat seiilentiam Adriani papae ,qijeihdan>, sicut audivimus, pseudofralrem, no-
(5,'q. 6, c. 5,Delatori.): t Delatori , inquit, aul mfne Ludoycum (96), qui pro suorum excessuum
liiigua capuletur, aiil convicto caput amputelur. > eribrriiitate demum coram doniino rege regni fines
lllud autem quanla amuiadversione dignuni sit, D abjuravit; pBstea vero falsa suggestione domini
quod in Pairem irruens manus in eum injicere vo- papaefauribus ..eircumvenlis,Jitteras, ul reciperelur,
luit, aut dissimulet qui excusat, aut pronuniiel qui inipetravit. Manu tenealis et a lam perniciosa per-
arguii. Aucloritate Slephani papae (3, q. 5, c. 13, soria gregem Domini scandalizari non permil-
Otnnes), t oinnes qui adversus patres annantur, in taiis.
(94) Godefrido abbali Sancli Satyri scripta vi- . Petri ad Vjncula, factus est Poriuensis episcopus
detur liaecepistola; quippe plures exstaiit ejusdem arino 1178, et sequenti anno vivere desiit.
argumenti ad eum litterae inter editas Moliueti, 7, (96) De eodern vide epistolam, inter edilas Mo-
45,63,76,98,137,142.. lineii 38, ad Gralianum Ronianae Ecclesiae cardi-
(95) Willemus Papiensis, pracsb. cardinalis Sancti naleni.
563 STEPHANi TORNACENSISEPISCQPI sc*
STEPHANI TORNACENSIS
STATUTA QUiEDAM SYNODALIA.
(Edit. Opp. curante R. P. Du MOLINET.)
I. Sacris auctoritatibus Patrum docemur, et recta _^

. plena cum aliis percipere stipendia, qui in vinea
fide credimus ac tenemus, quod aniro;v fidelium de- Domini pondus diei portant et seslus. Staluimus
funclorum, qui in confessione sanctaeTriuilatis de- igilur, etc.
cesserunt, et Ecclesiae oralionibus commendaniur IV. Sicut conlra desides et sui juris coniemplores,....
Deo, et oblatione Dominici corporis requiem conse- inductacsunl prsescripliones, ita et conlra imminen-
quuntur aelcrnam. Nos autem qui divina paltenlia, tia pericula seu damna, sagaci occurrendum est
11011 meiitis nostris ih emiiienliori gradu positi su- providentia el cautela. El quia lemppribus nosiris
nius, quod aIiispraedicamusverbo,probare debemus dies malisunt, in quibus abyssus negoliorum invo-
cxemplo. cat abyssum expensarum, nos palerna sollicitudine
II. Paulo apostolo atlestanie, didicimus quia na- quolidiana frairum et canonicorum noslrorum slU-,
turali succcssionis orcline servalo, patresfiliis, non pendia aiigeri desiderainus polius quam minui, cre-
filii palribus Ihesaurizant, id allendeiiles, etc. scere quam perire. Inde est quod communi consilio
III. Instilutionis ecclesiaslicae forma, multis ex- et assensu capituli nostri, etc.
cogitala vigiliis, secundum diversilatem locorum, V. Quia non solum ignominiosum, sed et pericu-
et temppruhi, personarumque et causarum varieta- losum conslat esse stipendia ecclesiastica, quac sunt
lem diversis consuetiidinibus ordinalur et regiiur," B tribula egeniiiim aiiimarum, in turpes et detestabi-
disponitur et servatur: una tamen eslEcclesia, una les usus consummari el consumi, decreyimus com-
Dei coltnriba, una fides catholica, una circumdata muni consilio capiluli nostri domum nnindari a pol-
varielate religio Cliristiana. In boc autcm outnes lutione sordium et iminunditia lupanari. Siquidem
apostoli et evangelici Patres unum praebuerunt con- concubina ejus laqueus et pedica animae ipsius,
sensum, ut qui allari serviunt, de allari vivant; qui luxuriose ei superflue, lam inornaiu vestium quam
gregempascuiit.delactegregisedant; fructum vineae jn ctilttt corporis impudici, et amplexibus, uti dici-
colligant, qui vineam planlani et in vinea Iaborant. tur, alienis enormiler exponens, el expendens, et
Sicut enim non debet alligari os bovis triturantis, et effundens, et egerensecclesiasticos redditus, qui i~\
digmisesloperarius mercede sua, ita etpraecipitur obsequia divina Deo mililanlibus deputati sunt, iu
ut qui non laborat non manducet. Omnia tamen tiirpiludinis oflicio projicit, dcvorat el absorbet.
dicbus nostris infirma sunl lempora, et homines Proiiide fraterniiatem veslram rogamus, nec solum
sejpsos amantes et quaerenles quae sua suht, in iilu- fraterne, sed et pateme prohihemus, ne redditus
ribus Ecclesiis connumerari et intitulari volunt, et praebendaesuae, alipui ex parte ipsius, sive praedictae
jn singulispercipere stipendia, quamvis vel tenuiter quacstuariaesolvalis absque conscienlia nostra; quo-
nori deserviarit in una. Nps multiiudini parcentes,(Q niam omnia, ijuae ad ipsum pcriinent volumus per
elfratrum compalienles infirmilalibus, eQs de col- manus honeslarum et venerabilium personarum
legio. nostro, qui amodo canonici insiituenlur ln tractari el disponi, et in usus hominis corpore et
Ecclesia nostra, si assidue in ea mansionarii non animo langueniis salubriter ac rationabiliier ex^
Juerint, nec omninb privare volumus beneficio, nec pendi.
FRAGMENTUM
Ex Qfficio S, Geraldi a Stephano Tornacensi exarato.
LECTJONES, D emergens ergastuli, ccelestis conscendere meruit

1
I, Sanctorum mortem, semper pretiosam in con- palalia regni: deque sinislra translalus in dexte-
speclu Domini, bealissimi Geraldi, tum Palris pra- ram, jura moriis atrocia perenni iinmorlaliiate
cipui, lum etiam confessoris egregii, natalilia fesla mutavii; et de perituro el labenti saeculo eve-
commendant,: jure enim diem sacri ejus de saeculo clus est ccelo. Vere beatus, vere omnifaria Jaude
Iransitus nalaliliam dixerim, quomundani squalore dignissitnus , cui proposilum fuit ila mililare in
j.03 FRAGMENTUM EX OFFICIO S. GERALDI. S66
sicculo, ul in perpetuum regnaret cum Christo. A VII. Par est enim, ul credimus, iilecebris non
II. Deiiique aeterni imperatoris victricia arma se- acquiescere per rigorem, suppliciis non cedere per
cutus, atque inier alhlelas robuslos dalo nomine , dolorem. Ubi est aequalis aniinus in dileclione, per-
sacramentis mililaribusohligatns, non segnis in di- cussor deest fidei, non confessor. Yoluil iriumphare,
vina militia torpuil, non sibi nolam passnsesideser- qui milital, qui militare non desliiit, dum consum-
loris inuri, quin polins viriliier cum hoste congres- mat. Sed in his sibi nihil sine adjutorio tuo arrogct
sus, disciplinaibilirationeeertaiiiinis, non modo con- humana fragilitas : tuis enim, Domine, muneribus
trnrios iclus, ciypeo fidei circumseptus, eiusil; verum debet imputare, quivicil, quia luis viribus portavit
eliam infeslos inimiei impetus, ingenti pondere vir- ulique, quod perlulit. Hunc-lu, Deus summe, corani
tulis, inclytus praeliaior bppressit. tepro nostris facinoribus intercessorem staiue, qtiem
III. Ita deomnibus victbr emergens, curru evectus donogratiae luae, et vita illuslrem, et morlis inter-
«thereo, ad caeleslecapilolium nohilem duxit Irium- niinatione consiituisii insignem.
pbiiin; palmaque immortalitatis pariter donatus et VIII. Hunc igilur nos talem ac lanluni viruni de-
laurea, sidereos ccetusmeritorum privilegio cumular.: bilae servilulis frequentemus obsequiis; nec lorpeat
vit; ibique feliciter perpeluus ac perpetuo felix, ipse aninius in ofliciis, si non vult esse fruslralus in
conregnans Christo, cohabital angelis, conspatiatur B ; volis : divus enim Geraldus rogalus aderit, inlerpel-
archangelis, poslremo sanctorum omnium miilibus lalus favebit; cimcla incommoda submovens, cuncia
colhctaiur. Inde bodiernac festivitaiis manaveretripu- commoda providebil. Flecletprecibus judicem, pro
îia; inde chrisiianae plebi tantae tamque praeclaraeso- reis et fragilibus inlerpellabil auclorem, obiinebit
ieinnit.His gaudia profluxerunl; hinc clertis concinit, apud Deum veniam criminum, impetralo immor-
inde populus plaudii, pauper tripudiat, ilives exsultat. talilatis munere consorlia dabit pnemiorum. Prae-
. IV. Juvenes el virgines, senes cum junioribus lau- slanle Domino nostro Jesu Christo, cui Jaus et pe-
dant noinen Domini, ctijus munere hic tantus, tam rennis gloria indeficiens vicloria, nunc el in omnia
eelebris lamquc praeclarus emicuit; ul et sanctila- saecula. Amen.
lis apice niagnus, et miraculorum copia maximus, Leclio sancli Evangelii secunduin Joanncm. Iu
cjuibuscunque sanctorum praediceiur merito compa- illo tempore dixil Jesus discipulis suis : Egc lux in
randus el praemio. Cujus enim continentiam sin- mundum veni, m oiniiis ijui credit in me, in tene-
gularis parcimonite sludio non aequavil? eui virlute bris non maneat, elc. Homilia divi Augustiiii epi-
patienliae impar fuil? quo fide inferior, spe minor scopiex traclalu 34, in Joannem ante medium super
exslitil? quem denique summae charitalis provecli- cumdem locum.
bus non lransceiidii?quisua quidem et seabnegavit " Lectionis interseruntur responsoria rhythmica, quo-
pro Chrisio, ut ipsum in cbaritate Dei et proximi, riiffl unum pro aucloris dignitate hic addimus.
cruceni suam lollendo quotidie, gressibus pedum , Deleetare, Silva-Major, in Giraldi nominc :
sequeretur et acluuui; parentes reiinquens el pa- Qiii splendore veri solis et coelesti lumine,
triam, culmen honoris et humanos favores fugiens, Uiiibrain tuam liberavit a moriis caligine.
ct manens in solitudine, ut caslis Deo famularelur Ei mundavil saltus tuos ab efftiso sanguine.
obsequiis ; semetipsum convertendis peccaioribus Hoc primum responsorium est: ccetera ex diversis
tradens, ut liberaret a morte animas eorum, cesque vila~ ejus partibus laudibusque petila , huie
Iucrifaceret et redderet Redemptori fere similia nec ad hisloria~ noliliam conducentia.
V. Quanlum vero spiritualium refulserit splendore Anliphonm ad psalmos singulos, tam Matutini quam
signorum explicare, superfluum judico, quia lanta Vespertini officii,pari varianlur metri ac rhythmi
sunl.ul sui magnitudine mullornm, imo oinnium, venustale : quos tamen brevitalis causa omillimut.
notiiiam facile vindicarint. Si ergo lanla potuil mo- Hijmnos in eodem officiodecantandos hic damut.
ribundus, credimus equidem, nec vana fide, mullo HVMNUS ADVESPERAS ET MATUTINUM,
potiora obtinere poleril immortalis; si pugnans lalia D ] Exaltet Aquilania Patris nosiri pracconia,
praestitii, regnans cum Domino incomparabiliter me- Cujus gaudel pracsentia, senlitque bencficia.
liora praeslabit. Hunc ergo inter justos jusle nume- In hoc solenni gaudio, crescat noslra devolio,
randum, lestanlur facta per saeculum, signa post Fruamur ut propitio Geraldi patrocinio.
transilum; opera, dum vixit, mirabilia; postquam Hic ab aetate tenera, inter virtutis opera,
recessit, mirabiliora. Nec formidavil aspera.nec afTeclavit prospera.
VI. Cum praeserlim ad unum sanctitalis culmen Vir insignis, vir inclylus, vas erat sancli Spiriius,
diversos mutavit ascensus, [quia] non una est lan- Tam praelalus quam subditus, ad labores expo-
lumvia, quae gloriae luae, Christe, ducit ad regnum. [[situs,
Quidenim durius est ciucem ferreper tempora quam Simplex et reclus animo, Deo gratus etproximo,
morlem statim subireper vulnera?Quid inferius est Affeclu promal intimo pree.es noslras Altissimo.
muiidum vincere quam gladium non .timere? Non ADLAUDES.
distai prbpter te mortificatus a mortuo, cum in utro- Uymnuin laudiselgloriae laeti canamus hodie,
que sit gloriosum, et abuti nolle quodplaceal,et uti Ut sit in signum grati.e concepta vox laclitiic.
nblle quod liceal. Geraldus ab illocebris mundus, et mundo ceiebris,
bis7 STEPHANI TORNACENSIS EPISGOPI 368.
; Exit de carnis latebris nec funesiiis nec fune- A Junge nOSiuis precibus concives coeli civibus.
[bris.. Sit laus Palriciim Filio, etin duobus Tertio :
Siib monachali regula ruga carensetmacnla, Quorum simplex comiexio, uriitas, et non unio.
Per signa, permiraeulaj.iOr.is disrupil vincula. Arnen. r
Ciirrens, sed npn in irritum, naturae solvit debi- ORATIO.
..''. [luin :_ Concede nobis, omnipolens Dens, sancli Geraldi,
Cujus c.ommendat exiiiim cursus expleti meri- coiifessoris tui aiqtie abbalis, meritis confoveri, ut
[lum. quem nvullis voluisii miraculis declarare in terris,
Confessor par marlyribns, adeslo confidenlibus : ejus inlercessipnibus coniniendemur in ccelis.
STEPHANI TORNAGENSIS
SERMONES.
(Edit. Opp. Stephani Tomacensis, curante R. P. Du MOLINET.)
SERMO PRIM4IS. B cepto, decimavit; abAaron, cujus virga, cum esset

jfii synodo. arida; floruit, froiiduit et frucihiTi fecil; ab Elea-
Qui habel sponsam sponsus est, amicus aulem zaro , qui terram promissionis cum Jostie filiis
sponsi gaudet gaudio propier sponsum, quia audit Israel sorte diyisir. In sumiiia ab illo magno sacer-
vocein ejus (Joan. m). Saeros et Solemnes in Eccle- dbte, qui in diebus ejus placuil peo, et invenlus
sia coivvenius el amicus amplectitur, et iriimicus est justus, qui assislens pontifex fulurorum bono-
abhorrel: nain el coelesiium castrorum acies corum, introivil semel in sancla aeterna redempiione
arrhaia, sic est amabilis suis, ut sil terribilis alie- inverila, vere nobi.libus orta parenlibus, vere atavis
nis; nihil in ea sibi vindicai scena theatralis, aut edita regibus. Ipsius magnifica opera si relracles,
Circense cerlanien, aul ferarum facinorosa specta- ipsa per inanum Phinees Israelitam cum Madiani-
cula, sed totum convertittir in laudes ejus, cujus lide turpia commitlentem pugione confodil: ejus
laus in Ecclesia sanctorum. In boc Uieatro sacra- enim ministerio factum esl quod slelit Phinees,
inentali concludiiur, nPn illudilur. 0 sacerdos, et placuit et cessavit quassatio. Item per manum
uium esl ;speclaculiim diei hujus; lua interest in- Azariae sacerdotis Oziam regem Juda irreverenter
teresse; leva oculos luos in circuilu el vide ; om- sacerdotalia usurpanlem constanler arguit, et
nes isti tecum cbngregall veneruntiibi I Tibi dico, C lepra perfusum.de lemplo ejecil. Per manum Ma-
sic alloquens siiigulos, ut in singulis universos, thailiiae in civiiate Mtjdim, in Deuhi ritus sacrilegos
altare
iiegoiium est tibi' cpm virgine quadam, et in exercenlem crim nuhlio regis Anliochi super
Haec sunt quae operataesl consilio ma-
negolio sacranientum oiiinium sacerdotum. Mira irucidavit.
iesi qui ccelibatiimprotniii'era'8, mairinioiiium con- huum suaruiii; hiagna opera cjus exquisita in om-
iiaxisti: placuit in cielibalu Joahries, in malrimo- nes voluntates ejus : et ut de inoribus ejusoplima
riio Abraiiam ; iu fructum colligis"in ntroque, sin- fial quacstio, haec est Sara maiurior, Rebecca sa-
Rachele graiior, Anna de-
gularis et praecipua virgo libi despoiisata est, et in pientior, Lia fecundior,
domuni usqiie iraducia. Si de nomine quaeris, ipsa votior, Susanna castior. 0 virgosancia alque glo-
esl digriiias sacerdolii sacerdotum, crim qua indi- riosa, quia Dominus omnium dilexil eam! revera
viduam viiae coriSuetudinem pepigisli: statuit enim mullae filite cnngregaverunl divitias, lu supergressa
tibi Dominus.......... lihi sacerdotii dignitas. esuniversas.
Testamentum pacis, ut est T. S. D. in selernum. Consulamus et gratiam sermonum ejus : libenier
In aelernum tibi a summo patrefamilias haec virgo salutat, benigne respondel, sapienter loquitur; ve-
tradita est et conjuhcla, fuge causas divorlii, noli D recunde tacet.JSimirum libenler salulat quoiies-
quaerere soluiionem. Curraiit etpermaneanl tem- cunque videt dtios aut tres congregatos in noniine
poralia fcedera inler sacerdolem et sacerdolii digni- Domini, blarida eos salutatione praeveriiensdicit:
laiem; nec est plebeia virgo ista, quae nori solum Doniinus vobiscum. 6 salutatio salutaris, quae
clarissimas ac speclabiles personas aitigil, sed nobiscum optai esse Dominum salutis, vere diffusa
etiam usque ad gradura illuslriiim femiiiarum per- est gralia iri labiis iiiis I Benigne respoudet, quoties
veriil; haec esl illustris natalibus, ihsignis operibus, peccatori irijusliiiam suam confilenli, et pectus
fecunda moribus, fecunda serhioriiblis. Si ad nata- suumcum publicano tundenti, cum David dicenli:
lium gloriam recurrasorigiiieiiiduxit a rege Salem, l'eccavi Domino; suavi et mili eloquio sno jiivans
qui omnes filiosAbrahae in lunibis ejus, uno ex- ptisillanimes, refovens flebiles, subjungit: Absolu-
869 SERMONES. 570
lionem el reniissioneni omnium peccatorum tribuatt A misit libi, qui muneribus vnlluin deprecarenlur, et
libi Dominus. Nam quae benignior responsio quam:i te in amorem lanlae virginis ardentius incitareni.
quae tristem demulcet? consolatur dolentem? op- Et primo quidem misit adolescenlein expedilum et
pressnm relevat?. compeditum solvit? Lex cfemen- erudittim, expcrtum opere, eruditum sermone,
tiae in lingua ejus. llac responsione lua, beata;i ordinem dico clericatus : non apparuit in conspectu
virgo, favus ilistillans labia tua, mel etiac stibi Uio vacua roanu, sed idonea munera deferens.
lingiia tua. Sapientcr Joquilur, quia in omni pro- Accipc, inquit, ex parte dominae meae in pignus
loquio suo, invocato prius divino auxilio, commu- et arrham amoris forcipes el mantile, ut altero
nicato cum fralribus consilio pra.millit: Oremus,, superflua quaeque abscindas, allero maculas et
divinum auxilium invocal; at ipse, cum loquiturr sordes absiergas. Sed el amatoria deinceps cantiea
Deo, sermonem rectum et bene sonantem babeatt rhythmulos, et souos amori ejus congruos.de ipsa
in os ejus. Consilium cum fratribus convmunicat,, poleris decantare. Nam et canlorem et psalmistam
quando in congregaliorie jtislorum consistens ett te instiluit hodie : Vide tamen ut quod ore cantas,
confidens, sicarrogantiam vitat, sic humiiitatemi cordecredas; et quod cordeeredis, operibus com-
habere coniendit : lenet enim memoriter, quiai probes. His dictis et dalis recessit nuntius. Tu
saepe est, ut quod non possint singuli, praevaleani'l R quanr. reverentiam datis, quam obedienliam diclis
universi. Haecest quae os suum aperuil sapienti_e, exhibueris, atlende. Si solos amoris ejus combibe-
et labium ejus disseminal scicnliam. Verecunde. ris ignes, ne incccperis deinceps vagari per greges
tacet, quoniam in illo triplici silenlio, qub vivifica, sodalium tuorurri, majora prioribus meruisti. Si
et mirifica tractantur mysteria, quo terrenis cce- quominus econtra misit el allerum secretarium
lestia conjungiinlur, quo Filius Patri offerlur, suum, qui tfiesauros ejus ctistodiat, et cbrisma,
stimmaedevolionis ac reverenlia. graviialem gerCns, ordinem scilicet osliarium. Ipse claves in signum
non in quiete movelur, lion negligenter cursitat t sccretionis, et quasi clausi parlus, et aperiendi
el oscital, non vagatur oculis, non circumspieill amoris dominae suaetibi dedit: Sic age, inquit, sic
assistentes, cullum justitiae, silenlium observans, vive, qnasi redditurus rationem pro his rebus qurn
lempus lacendi discernit a lempore loquendi. Talisi clavibus recluduntur. Adhiic eo loquente ecce et
esl anima lua, et ipsa dilecta tua, tola esi pulchra, , alius ejusdemquc secreli conscius, facundus admo-
et macula non esl in ca : allende etiam quia[ dum, el labii circumcisi, qui te cum domina sua
non est iuculta, neque vili velamine tecta, venit; sine vitio loqui doceret, ordo scilicet lecloris. Co-
in amplexus sacra puella luos. Byssus et purpura P ( dieem eiiam suo ministerio aptum libi dedit : Ac-
indtimentum ejus, de illo thesauro patrisfamilias, • cipe, inquit, el esio zelator verbi divini, habilurus
dequo proferunlur nova et velera ; altulit secuin, parlem cum iis qui verbum Dei ministraverint, si
octo oriiamenla magno prelio, magno sacramenio, fideliter impleveris officium tuum. Necdum verba
tunicam scilicei lineam, lunicam byacinlhinam, compleverat, el ecce alius praediclaevirginis asse-
balleum ralionale, superhumerale, cidariin vel cla, qui carmina ejus, quae Iiabent vires ad effu-
liaram, laminam auream irr fronte, el praeter con- gandam polestatem omnejm inimici, libi diceret,
suetudinem sexus ad majorem pudicitiae cautelam, tc doceret, ordo scilicet exorcistarii, libellum etiam
femoralibus lineis operla cst. ln femoralibus lineis in quo efiicacia carmina sunt dedil, libi dicens :
carnis mundilia, in tunica byssina mundilia mentis, . Accipe et commenda memoria~, et habito potestalem
in tunica byacinthina secretum conlempialionis, ia imponendi manus super energumenum, tive catechu-
balteo rigor disiriclionis, in rationali virlus discre- menum, sive baptizatum. Loquebalur illc, et ecce
tiouis, in superhumerali onus compassionis, in cidari camerarius virginis, qui cubiculo ipsius in ltimina-
vel liara signum perfeclionis, in lamina aurea emi- rihiis deservil, ordo scilicet acolythorum, et in
nentia charilalis : haec est gloria ejus quam pro- iitaiiu ejus candelabrum et cereus quem libi mitte-
lulil filia regis ab intus iu fimbriis aurcis circum- D ] bat, ut omnia lua in luce fierenl: nam et ipsa filia
amicta varielate. Ecce quae el qualis aslilil regina Jucis est, nou noclis neque tenebrarum, addidilque:
a dextris luis, circumdata venustale. Sed est praeci- Accipe hoc gettalorium luminis, ul per hoc valeas
pua causa, quia castis amplexibus ejus inhaerere adversariorum tenebras ejfugare, et verissimum lu-
debeas. Si euim rion quid fiat, sed qui fieri debeat, tnen quod illuminat omnem hominem venientem in
attendamus, ipsa le elegi.t, 11011tu eam elegisti. hunc mundum, fideliier invenire. Vide quanli te
Generalis enim esl regula illa, et quae locum ha- fecerit, quae tanlis muneribus el nuntiis copulam
bel in omni sacerdote, summo, medio, Infimove, luam comparavit. Si honeste, si pudice, sine tanlae
ut quxralur cogendus, rogatus recedat, invitalus virginis altactu digne in prsefatis ordinibus vixisli,
fugiat, sola illi suffragetur necessitas se non ex- gaude et laetare, dignus accipere quae sequunlur.
cusandi: si aliier in aliquo mairimonium faclum Si continentiae frena iaxasti, et secutus es amato-
est, vitiata est regula, et perdidit ofiicium suum; res alienos, zelum sanctae virginis ofTendisti, de-
ipsa namque le praevenil obsequiis, invitavit mu- duc torrenlem lacrymarum per diem et_ noclem,
neribus , saluiaiione coinmonuit, commonitorio et noi) taceat pupilla oculi tui. In omnibus tamen
blandita est, domeslicos el familiares nuniios suos his iion fuit avcrsus amor ejus, ct adhuc dileclio
m STEPHANI TORNAGENSISEPISCOPI 671
cxtenta; niisil tandem ad lc uniim, quo cliariorem A _ nes paiiperiini, preiia peccalorum. Digne est enim
ct fainJliariorem, altero excepto, non babct, qui ut qui allario deserviunt, de altario vivant. Hoc
inter sacros ejus niinislrps computatur, qni secre- est altare , de quo edere non habent potestatem ,
lioribus et sacralioribus consiliis cl operibus cjus qui saeculo deserviunl, quo et indignius el infcritis
assistit, ordinein scilicet subdiaconalus. Is ad col- est.,, vel thymiainatis aureum, vel aereum holocau-
loqiicndum cnin domina sua le inlromillens, inter sii. Hoc doiale pracdium revera.alienari nonpotest,
caciera qua. libi attulil, calicem scilicel.ei urceuin uipote ab omni commercio exemptum humano.
iiquap.iivanlile et maiiuiergium, nt in coiispeclum Duo secum adduxil in ministerium luurri mancipia,
et in amplexuni tanlae virginis mundior venires, non qiixsluaria, sed omni honestate praedita, quia
manipulum libi dedit: Accipe,inquii, manipulum in et ipsaemagnae virgines sunt, potestatem scilicci
tnnnibus luis ad extergendas sordes cordis el corpo- et exsecutionem; potestalem in desponsatione, et
ris tui. exsecutionem. in sui iraduclione. Hanc dotempro-
Iluic te nuntio tam firmiter obligasti, ul de c;e- feclitiam, id est de bonis summi palrisfamilias pro-
tero corporis lui polestatem non haberes, non dico ficiscenieni secum allulit et libi dedit. Tu econlra
tpllendi membra lua , ei faciendi membra meretri- donaiionem propter nuptias, el si non doti compa-
,cis; scd nec eliam conjugalem copulam expeleridi. 1B rem, facultatibus lamen luis congruam conlulisti :
Nam in primis ordinibus si conlrahalur matrimo- non solum enim usum , sed usufruclum , sed et
niitin, quainvis lamen raro lecla nostrorum tempo- etiam proprietatem membrorum luoriim , sensuum
ruiii iil viderint, non separalur; iste lamen sic im- el acliiiiin iii ministeriiim lanlae virginis dedicasti,
pedil conirahendiim.ul diriiriatcoiilracluin.Tandeir. ul de caetcro exhibeas te ei bosliam vivam , Deo
ainoris impalieiis, el quasi tolam se"tibi exponens, placentem, rationabile obsequium tttum. Duas quo-
inisii illiiin sacralissimum et secretissimum consi- que virgines , quarum servitip deleclatur, dedisli,
liarium suum, qui in jnleriorem famiiiarilatem ejus ganctitatem scilicel et boneslalem. His enim curam
admissus , de ore ipsius audit verba, qtiae vix licel et custodiam totiiis rei familiaris commilti mandat
hpininj Ioqui, ipse est prdo diaconatus. Dedil eiiam Apostolus, ul sciat, inquit, nnusqnisque possidere
quod in scriiiiis dominaesuae pretiosius erat clcba- vas suum in sanciificalionem et honorem (I Tiiess.
rius, codicem scilicet, sacraEvangeliacontinehteni. iv). Sanctitas hominem iiiteriorem perficit et con-
Accipe, inquit, hoc volumen sacri Evangelii, lege et summai, bonestas exleriorem dispoiiit ct ordinal;
intellige , et aliit trade , et opere adimple. Ilis te sanctitas serval conscientiam ,1 honestas famam;
praeveiiii.obsequiis, hisce muneribus invitavit. Quid _ sanclitas providet bona coram Deo, huneslas etia;n
nllra tibi debuit facere et non fecit? Tota demiiin coram omnibus bominibus; sanctiias facit qtiod
in ainorem luum proruens, tolam scse votis tuis of- bonum est tenere , honeslas ab oinni specie inala
ferens, ipsa quae per nunlios suos libi loquebalur. abstinere; sanctilas est lumbos praecingere, hone-
Ecce adest; dies sponsalionim tuorum staiuilur ; slas Juccrnas ardentes in manibus lenere. Hasvir-
virgo per piesbyteros arcliiiliaconos lanquam per gi.ii.esvirgo pudiea sic exigit in donationem propier
proxeiietas et paranymphos inlroducilur, contra- nuplias , ut sine ipsis non sit legilimum malrinvo-
benles matrimonium sub hac forma : Poslulal san- niiim, non reclum obtulisti et annulum , fidem sci-
tla maler Ecclesia hunc prwsenlem diaconum ad sa- licet qua sic de caetero tanlae adhaereres uxori~; tit
cerdotii gradnm promoveri. Proxcnitica aulem in ad vola alterius non transires: sedet monile, quo
lioc conlractu non recipimus , quoniam pravitatem peclus clauditur, perpetuae scilicel commemoralio-
Sinionis imporlanl, ctijus haeresim deiestamur. nem seu memoriam caslitalis, in aures quoqueper-
Graiia enim si non gratis datur, non est gratia , feclam obedienliam conlinentes. Inter haec pacta
statiinque labiis ejus stillantibus myrrbam primam, dotalia , inter has solemnilaies conjugales , fil in-
transfusum ab ipsa virgine osculum suscepisti. gressus ad nuplias ; astant pro foribus janitorcs.
Num et in ejus accessu suscepto ab ordinante os- D qui indignos rejiciunt, dignos admiltunt, videlicct
culo audivisii : Pax libi. ltaque desponsala libiest, austeritas legis et rigor canonum. Legis ausieritas
et in domiim usque tradncta; desponsata in conse- baculum , rigor canonum virgam lenet : nam illa
cratione , Iraducta in doniuiii in tituli collatione ; comminalur suppliciiim moftis , ista senlentiam
eam namqne dcspohsationem dicimus , quae per deposilionis. Inhibet et clamal 1egis~auslerilas, ne
coiisensum de praesenli matrimonium facit.Gralum inlret caecus, claudus, parvo, vel grandi, vel lorto
quoque sibi exhibueriinl occursum, inde dos, binc naso; si fracto pede , si manclius , si gibbosus, si
donatio propter nuplias, uberem libi constituit. do- lippus, si albuginem habens in oculo, si jugem sca-
u-m sacra virgOj altare scilicet el accessiones ejus, biem, si In corpore impeliginem,/Si ponderosus aul
nec dicimus acccssiones.civiles aul naiurales , sed herniosus. Caecus lumen veritatis non videns;
sitcramentales, sicut offerre, baptis.arej pcenilentiam claudusper viam juslitiae recte non gradiens; parvo,
dare, ligare el solvere. vel grandi, vel lorlo naso, discretione non uleris ;
Quod si causeris lios agros steriles , qui lempo- fraclo pede, nec etiam in lide vesligium apponens;
ralia non feraiit, altende proveniiitn nupliarum, nianchus , bona non operans; gibbosus , sarcinam
primiiiarum, deciniaiiojium, vota fidelium, oblaiio- peccalorum poiians ; lippus, in iinelligeiiiia sana
573 SERMONES. 571
caligans; albuginein habens in oculo, bonae iuten- A Agni qui tollit peccata mundi, qui coram tondcnte
lioni arroganliam miscens; jugem habens scabiem, obmuluit, in cujus sanguinelavaverunt stolassuas,
fervore libidinis pruriens; impctiginem habens in el dealbaverunt eas omnes elecii. Miscetur et dis-
corpore, lucris avariliae studens; ponderosus, lurpi cumbenlibus vinum germinans virgines,vinuni quoil
cogitaiione ad terram deflexus. laclificat cor hominis, quod expressum esl in prelo
Siat ex allera pane rigor canonum , intrare vo- crucis, de vitevera ctijus vos estis palmites. Iiunc
lentes arcens et clamans : non neophytum, non bi- cfljuni Dominus ipse qui apponii , sic cxponit:
gamum, non viduaemarilum, non iHi.eralum, non Caro mca vere esl cibus , et sanguis meus vere ttl
rorpore tunicatum , non ex sacerdole genilum , potus ( Joan, vi). Haesunl epulae quas qui vere et
non servilis , aul curialis, aut ascriptiliae condilio- dignesusceperint, non esurient, neque sitient am-
nis nexibus astriclum; non eilm qui semel furave- plius. Has celebrasli nuptias, osacerdos; liuic le
Tit, non qui ecclesiaslicis disciplinis eruditus non matrimonio copulasli, proptcr boc reliquisti pairem
fuerit. non qui inaculis iufamiae respersus sil. Inler et malrem, ul adliaereres uxori luae. Nec deerit so-
hsec auditur vox exsultationis el salulis, vox citha- boles in hoc conjugio : nam si forle , quod absit!
rcedorum ciiliarizantium in ciiharis suis : exsullale veneno sterilitatis non procreenlur, multiplicabitur
et cructale de corde pleno verba bona Davidica in " semen tuum sicut slellae cceli.et sicut arena quaeest
psallerio et cithara, Amo§ in pastorali fislula.Pauli in liltore maris. Quidquid enim sacri baptismaiis
in evangelica luba. Anlequam accedatur ad men- unda lavasli, quotquot animas luis praedicalionibus
sam, confessio manibus aquam petil, conlniio per ad poenitenliam converlisti, oronia bona opera
lacrymas fundit, salisfactio linleo mundiliae manus quse fecisti, lui liberi et filii benedictionis sunt.
tergit. Ofiicio trium istarum virginum absolvuntur Aliier potest multiplicari semen tuum, sed damna-
convivia , praecone per atria clamante : Lavamini, biiiter, non lanliini operibus videlicet, sed etiam
mundi estole (Isai. vi); ilem ; Mundamini qui ferlit verbis diversimode, verbi gralia , quae malignilate
vasa Domini (Isai. LII). Debinc ascendilur ad men- nonfiunt aut non dictinlur,-peccata sunt venialia;
sam , non illam proposilionis , in qua per singula sed alia sunl opera et verba faJsa de quibus loqui-
Sabbala panes calidi, veterioribus amotis , pone- lur Psalmisla : Verba iniqua et dolosa adversus pro-
banlnr; sed ad mensam , quam posuit Sapienlia , nimos ( Psal. xiv); el alibi : Perdes omnes qui lo~
quam paravit in conspectu tuo adversus eos qui quuntur mendacium (Psal. v). Alia sunt verba cor-
iribulanl te. Appouunlur panes azymi, quos summi dis, ut sunl mala judicia adversus proximum , de
Regis panificae sinceritas ei veritas conreceriint, r quibus aposloitis : Tu vides feslucam in oculo pro-
liic est panis angelorum, quem manducavit bomo, ximi tui, ct non trabem in tuo (Luc. vi), unde quo-
ne deficiat in via tali recrealus viatico. Inferuntur iviamallerum judicas, quia leipsum condcmnas :
et carnes Agni immaculati, non illius quem Moses caveie ab liisqui sunt filii mortis, ul dislricti Ju-
Immolat, sed quem Joannes digilo deinonslrat, dicis senientiam vitare valeatis. Amen.
ELENCHUS
Sermonum M. Stephani abbatis S. Genovefse Parisiensis ac episcopi Tornacensis.
Sermo I. In synodo. j) VIII. De Spiritu sitncto.

Qui habet sponsam sponsus est. Jesus Cbristus heri, et hodie, et in aeternum.
II. De Nativitale Domini. IX. De AscensioneDomini.
Misericordia et veritas obviavcrnnt sibi. Postulavi Palrem meum, alleluia, dedil mibi gen-
III. De Nativitale Domini. tes, alleluia.
In propria venit. et sui eum non receperunt. X. Deuno confessore.
IV. De Nalivilate Domini. Sint lumbi veslri praecincli.
Natus esl nobis hodie Salvator. XI. In feslo SS. Aposlolorum Petri et PaulU
V. In Sepluagesima. Cum esses junior cingebas le.
Simile est regnum ccelorum homini palri fami- XII. Desancta Genovefa. ±j
lias. '
Sapiens vincil malum
VI. De Returrectione in tynodo. XIII. De Resurrecltone Domini.
Diguus cs, Domine, accipere librum. Maria Magdalene et Maria Jacobi et Salome.
VII. De die Resurrectionit. XIV. ln die Pentecottes.
In diademaie capiiis auiem lapides preliosi fulge- A quatuor venlis veni,.Spiriius, et insiiffla.
bun!.
/..-- XV. De sanclti Genovefa. A XXIII. ln Resurreciioni.
yC/ Bliil'erem fortem quis inveniet. llicc diesqiiamfecil Dominus.
J XVI. Depassione Domini. XXIV. Ih Natdli Domini.
Ohlnlus esi qriiaipse voluii. Et riiulier peperit illiiim qiii reclurus erat
XVII. 1n Parasceve: gcntes.
Praesens hebdomada situi gravis est suppliciis, XXV. In Resurreciiohe.
«ic est gravida-sacramenlis. Comediic, anijci, ei bibite, ei inebrianiini, cha-
XVllI. De Resurrectiohe Domini. rissimi.
Expurgate velus fermenium. XXVL lh Ndtivilaie DomiUi.
XIX. ln die Penlecostes. Vagil infans inter arcla coiidilus pr_esepia.
De excelso misii igneni in ossibus nveis, .'» 'XXVII.'1?)»Naiivilate Domiiii.
* ''. XX. In.die Pentecosles. 0 clavis David et sehipiierna donius Israel. "+•
" *
( Spirilus disciplinaeeffiigiet fictum, el noii habiia- XXVHI. tn Pascha.
biiin cOrpbre Subditb peccaiis. Roseo cruofe Agni hehignissimi enipla. "T
XXI. De sanela Genovefa. XXIX. De S. Trinitate. -|.
Quaesivillanam, et linum ei operata est. B Denm lime.
XXII. In Nativilale Doihini. XXX. l)e Nativitate. f
Verbuin albievialuin faciet Doiniiiiis super ter- Pasiores eranl in regiorie eadem.
rarii. XXXI. In dedicaiioue ecciesite.
POnamle iri stiperbiam sanclorum.
STEPHANI TORNAGENSIS
.SUMMJE DE DECRETiS PROCEMIUM.
Si duos ad caenam cohvivas irivitaveris, idem po- £ ortiO procedit. Civiias Ecclesiae, civitatis rex Chri-
sliilantibus conlraria iioii appories, peierile altero sius; d"o populi, diio iri Ecclesia ordines, clerico-
quod alter fastidiat, non variabis fercula; vel ne riini etlaicoriiiii ; diiaevitae, spirilualis el caniaJis;
corifundasacCtibitum, vel ne accurnbeiHesoffendas. dno princlpatiis, sacerdotium el regnum; duplex
Laiinus azyma, feriiienlum Grtecus amplcctitur; si jurisdiclin, diviimm jus el bumanum. Redde singula
pariler accesserint ad allare, neuter allerius sacri- singulis, el convenient universa. De jure Jiumano
ficium conlemnat. Duos ad convivium vocavi, lheo- varie et diffuse in consiilulionibus principum et iu
logum el legislam, quorum voluniaies varia spar- responsis prudentum mulia Ieguntur. De jtire aulern
giinltir in vola, curii isie delecletur acidis, ille divino dicenduin est, et quidem in primis de pnmo
dulcia concupiscat. Quid demus, quid non demus? ejus progressu. Divini juris originein qnidam a
rcnuis luijnodpelit alter. Opuscula accurreriies in prihcipio niundi coepisse dicurit. Cum enim Adam
praesenti leges-exponere si proponam, jurisperfius de inobedienlia arguerelur a Domino, quasi actioni
aegre ferel, nares contrahet in riigam, caput con- exceplionem olijiciens, relaiionem criminis in con-
cuticl, cxporrigel labellum et quod sibi iiolum re- jugein, imoin conjugis aclorem convertit, dicens :
putat, aliis iioii riecessariiim opihatur. Praeierea si Mulier quam dedisti in sociam, ipsa me decepit, et
Veleris aul Novi Testamenti gesla mysiica narrare D comedi (Gen. ni) : sicqtie liligandi, ve), ul vulga-
coepcro, sicut inutilia reputabil llieologus, et opu- ritcr dicamus, placitandi forma iii paradiso videtur
sciilum noslriim ium prolixitaiis arguet, ttim in- exorla. Alii aulem a veteri legc judiciorum ordincm
graliludinis accusabit. Condescendant invicem, sibi iniiium hahuisse. Aii enim Moyses in Jegc : In ore
sano colludant assensu, compenseni utilitati dis- duorum vel irium leslium stet omne verbum (Deul.
pendia, nec historiarum praetexlu Jeges divinas ab- xvn). In Novo qtioque TestamenloPauJusaposlolus
jiciat, nec legum faslidio jurisperilus amittat quod aii : Smcularia igilur judicia si habueriiis, contem-
in historiis amplexatur. Prolixitaiis veniairi pelo, plibiles qui suiil in Ecclesia, illos conitiluilead judi-
ciim nec horae momento mare transire potuerim, candum (I Cor. vi). Alii compendiosius ordicnles
neclonga lerrarum spatia pauco vestigio circuire. divini juris originem, a primitiva sumunt Eccle-
llis breviter in ablutionem manuum effusis, prae- sia: cum enim, cessante mariyrum persecutione,
niissas accumbentibus epulas apponamus. Ecelcsia rcspirare coepissel sub Cpnstantino impera-
In eadeni civitate sub eodero rege duo populi lore. cceperunl Patres sancti convenire, concilia
sunt, secundum duos populos dtiae viiae, seciindum celebrare, et in eis pr.odiversitate negotiorum c.c-
duas vitas dtro principalus : duplcx jtirisdiclionis clcsiasticorum diversos canones ct ediderunt eC
577 SUMM.E DE DECRETIS PROOEMIUM. S78
scripserunl. Conciliorum. auiem alia siinl genera- A poenam non inlendit, sed praemium promiiiit; per-
lia, alia parlicularia. Generalia dicunliir, quae in missio non promillit praemitim, sed impendit reme-
praesenlia doniini papae vel ejuslegati vicem ipsius dium. Duo exteriora sunt in voltintaie , duo media
gerenlis, convocatis uniycrsaliler episcopis, caeie- in necessitate. Si eniro volueris , nec consilio ac-
risque praelalis Eec'esiae celehraptur. Provincialia qniesces , nec permissioiiem suscipies; praeceplo
sunt, qiiae a primale siye archjepiscopo aliquo, vero et prohib.iiioni non impune resistes. Quae ia-
convocalis ad hoc suffraganeis tamen suis, in proT men volunlaria.diximus, ante susceplionem aut vo-
vincia fiunt. ln generalibus canones ediii ad omnes; liiin iniellige : nam post votum conlineiiliae , quod
ecclesias vim suam universaliler exlendunt, et qui est consilii cogeris observare , el posl iuiplias quap
eos non ohservant pro transgressoribus lialienlur. sunl permissionis , npn potes uxorem dimillere.
Quae atilem canones in provincialibus edili fueruiil Praeceptiones autem et prohibitiones aliae siini mo-
conciliis, provinciam non egrcdiiinlur, nec alios biles, aiiae irnmobiles. Praeceptiones immobiles
coercent, nisi qui jurisdictioni illorum comproviii- siinl , quae servalae salulem conferunl, non obser-
cialiuni episcoporuin subjecti siiiil. lnde esl el quod vatae ailimiint, quae et omni lempore locum babuc-
caiionum alii dicuniur gcnerales, id esl.in generali riinl,.ut: Diliges Dqminum Deum luum (Deut. vii,
coiicilio prodili; alii provinciales, id estiu provin- B etc. Mobiles, quae quandoque observata? sunt, modo
ciali synodo ,'promulgali. Inler generalia vero con- noii observaniur, ul Circumcisionis. vel Sabbati,
cilia qualuor sunt principalia, quae fere Evangeliis vel etiam qna. iuinqtiam lex sanxivit, sed posterio-
comparanlur: Niccenum, Ephesinum, Cbalcedonense rnm diligentia raiione uiiliiatisinvenit, ul : Hwreti-
et Constanlinopohianum. Praeierea ergo dicuniur cuin hominem posl secundam et tertiam correctionem
canones qui in conciliis auctorilale multorum epi- deviltt (77/. m). Iiem prohibiiiones iminobiles sunt
scoporum promulganlur. Decreta sunl, quaedomniis conlra quas nunquam licuit licebitve agere ; sic
aposlolicus super aliquo negotio ecclesiastico prai- enini : Non occides, non mcechabetis (Exod. xx).
senlibus cardinalibus et aucioritalem suampraestan- Mobiles quales sunl q.uaepro persoriarum qualilate
libus consliluil, el in scriplum redigit. Decretalis et lemporum vel cahsarum necessitate variantur,
episloia est, quam domnus aposlolicus alicui epi- ut clericum prius lapsum non reparari , filium sa-
scopo, vel alii judici ecciesiaslico sttper aliqua causa cerdotis non ordinari. Sed el quaedam permissiones
diibitanii, et Ecclesiam Romanam consulenlire- niobiles fuerunt; permissum est enim quandoque
scribit, ct ei transmillit. Indifferenler lameri et filiam patrui in uxorem dnci , consanguineos in
canOnes decreia, el decrela canones appellaniur. qtiarto et quinto gradu copulari, quod hodie noii
Haecsinil quihus negotia ecclesiastica et traclari licel. Quaeautem ad consilium spectant, quandoque
habenl et terminari. Haeclainen in decisioiie cau- aliter se habueriinl : nam cum hodie de consilio
sarinii ecclesiasticarum diligenlia est tenenda , ul perfectionis sit esse virginem, in Veleri Testainenio
primutn quidem Jocuiii oblineant evangelica praece- videbalur prohibilum, ubi legiliir : Maledicla ste-
pla, quibus cessanlibus aposlolorum dicia , deinde rilis quw non parit (Job xxiv), «l ilerum : Maledi-
qualuor praedicla concilia , postea conciiia reliqua , cttts.qui non reliqueril semen super terram. Conside-
landem decreta et decrelales episiolae, nllinioloco randa siint ergo Patrum capitula in boc opere et
succedunl verba sanctorum Patrum, Ambrpsiii.Aiii-. aliis, ut iij eis consiiii, praccepti, prohibiiionis et
guslini, Ilieronyiiii el alioiiim , ul liaec omnia sunt , promissionis raiio liabeatiir. Iiem altendenda suni
communis malcria oniniuni de jure divino iraclan- capitula quae sunt d.ataesentehtiafc, qttae vero dan-
liiim : quae qtioniam iioiiiiuiiquam sibi adversari dae. Daiae sententiae dicuniiir illa quae insinuant
videnlnr, quadrifaria circa haec consideranda esl transgressorem suuni jam excommuuicalum, deinde
inspeciio. quae denunliant excniniiiiiiiieaiuliiiii ad similitudi-
Constiluliones enim ecclesiasticae praediciaesunt nein infamitim , quoriim quidam sunt infames ipso
quaedamsecundum consilium , quacuam seciindiim D jure, quidam per senleniiani. Ita quaedam capilula
praeceplum , quaedam secuiiduiii permissi.oiie.m,vel daia suiit ex rigore., quaedam ex dispensatione vel
indulgentiam , qtiaedam seciihdum probibiiioneiii. aequilale. Iieni quaedam diila pro lempore, quaedam
Qualuor isla, quaiuor hoiniiium genera respiciunt, pro loeo, quaedam pro persona, quaedam pro neces-
quorum quidam stint perfecli , quidam perficiendi, silate, id esl quaedam temporalia, quaedamlocalia,
qtiidam infirmi, quidam tepidi. Qiiaeconsiliuiii.con- qu..edani personalia , quaedam localia. Haecomnia
lineni, daiasunt perfeciis ; quae praeceptum.perfi- qni diligcnter non atiendit, nodos implicationuin
cieridis ; qute promissioiiem, infirmis ; qiiaeprohi- inciirret. Et quidem quae praedicta sunt, ad omnes
hiliqnem, lepldis. COnsiliumest omnia vendere , et de jure divino traclanles spectani. Circa librum
pauperibus dare ; praeceplum , Dominum diligere; auiem qiiem prae manibus gestamus, lisecallenden-
permissio, nubere; proliibilio, non occidere, nOn da stinl, scilicel quai sit coinposiloris maieria,quae
mcecliari. Consilimn est in superiori, pcrmissio in . ipsius inlentio , quis finis inlcntionis , qua; causa
inferiori, praeceptum et probibitio in medio. Et operis, quis mpdus Iractandi, quaedistraclio libri.
praeceptum quidem quasi pcndet a consilio, probi- Composilorem hujns opcris recte dixerim Gratia-
bitio vero quasi refrenat permissionem Consiliuiii num , non aclorcm. Capitula nnmque a sanciis
879 ADAMUSPERSENIJE ABBAS. 880
Patribus edita in lioc voluinine composuit el ordi- ;A dinibus , el quibus lemporum nilervallis sinl lar-
navit, non eorum actor, vel conditor fuit, hisiquis giendi. Qualiter etiam lapsi reparenlur. Tandem
1'oite etim actorem dicere ideo velit, quoniam multa transit ad causas, in quibus oslendit primo de ac-
et ex parte sua disiingiiendo et exponendb sanclo- ctisationibus el tesiibus et ordine judiciario quiset
rum senientias in paragraphis suis ponit : Jiiijus- modus in diversis ecclesiasticis negoliis sit hahen-
modi sunt canones, decreta et decretales epistolae, dus. Tandem ad conjiigum ncgotia veniens , eisuf-
qtiorum differcntiam superius iegisli , auctorilates ficienter tractans , in fine de ecclcsiarum conse-
et sanclorum Palrum, qui, quamvis jus elpotesla- cratione, et de sacramento corporis et sanguinis
lem condendi canones non habuerint, non minimum Doiniivi, de bapiismo et confirmaiione supponit.
tamen in Ecclesia locuin babent. Intentip ejus est Distingiiilur liber isie alias secundum diligenliain
diversas diversorum Patrtim regulas , qui canones lectorum , alias sectindum consuetudinein scripto-
dicuntur, in unum colligere , et contrarianles quae riim. Lectores in trcs parles distinguuiii, quas et
in eis occurruiit, in concordiam revocare : finiset Gralianus voluisse videtur. Prima pars usquead
titiliias, scire ecclesiaslica negotia , dejurecano- causam Simoiiiacorumextendilur, quam Gratianus
nuni tractare, et tractata caiionice delinire. Causa .i. per L divisiones divisit, a priina cansa usque ad
operis haec esl , cum per ignoraniiam jus divinum tractatum De Benedictione procedii, quae per xxxvi
jam in dissuetudinem deveniret, et singulae eccle- causas questionibus siiis decisas dislinguitiir.Terlia
siae consiietudinibus polius , quam canonibus rege- a traclatu locationis usque in linein per quinque
rentur, periculosumrepulansid Gralianus,diversos distinctiones secant. Haritm primam minislcriis,
codices, coiiciliorum et Patrum capilula conlinen- secundam negoliis, lerliam ecclesiaslicis deputanl
lcs collegit, et quae magis necessaria causis dicen- sacramenlis. Scriptorum consuetudo librum isium
dis videbantur, in lioc voluniine comprehendens. in quaiuor parles dislinguit,quarum unamqiiamque
Modits traciamjl talis est, prinmni ponit juris dis- quanlum appeilant, et primam quidem qnao esl a
tinciiones et differenlias , deinde causam constitu- principio usqne ad primam causam, quae esi: De
tionis leginn et canonum,poslea iransit ad ordinem Simoniacis; seciindam a prima causa usque ad
et numeruni conciliorum, et eorum decreta quibns leriiam decimam, quae sic incipit: Diwcesani. Ter-
sinl pracferenda. Postmodum ad dignitales et ordi- (C liam ab ea usque ad xxvn, qtiac est : De malrimo-
nes ecclesiaslicos accedil, doccns quibus sinl coii- tiio; qttarlam a xxvu usque ad finem libii ponunt.
ferenda , et qualiter in eis sil vivenduin. De or- Iiis praelibatis ad liiterain veniamus.
{Sequuntur commentaria 'ejusdem decreli Graliuni; quw hic omitlenda duximus, et quod prolixiorn
stut; et quod ea quw in ipsis habenlur, irila nimium ei vulgaria peritorum judicio visa fuerint.
ANNODOMl.M
MCCIII.
11)1111 S PIRSIII ABBA8
NOTITIA
(OVDIN,Commcnr. de scriploribut et tcriptis ecdes., II, 1682)
Adamus Persenia. abbas, ordinis Cisterciensis in D pestate exstitit quidam abbas {Joachimus)nonlonge
episcopatu Cenomaiieiisi, iloruit amio 1190 et se- ab urbe Roma, ordinis Cisterciensis, sed Cisier-
quentibtis , bujus coenobii primuin monachus , ciensibus iiiiiiime subjectus, qni quamdam Exposi-
deinde successu lciiiporum abbas faclus. Sane ab- lionetn superseptemvisiones Apocalypsis edidit, ac-
baiia Pcrseniae, viilgo Perseigne, lilia Cislercii esl, cepla divinilus, til aiunl, sapienlia, cuni fere esset
a silva tracius Cenomanensis noinen habens, ubi illitteratus, elc. Dicilaulem quod anno 1199 incipiel
anno 11-45 per Giiillelmiim de Talvalio, Pontivi et sexta visio, el sexlasigilli aperlio : sub qua visione
Aleiisonii comiiem, fundaia esl, ul clarior apparcal probal auctorilaie Apoealysis quod coroplebiitir
consignatio aiini per Aiigclnni Manriqiiez, quem omnis Aniiiiiristi persecuiio, et ejusdeiii mors et
confn niat lomus IV Gailiw Clirislianw fralriim Sam- perditio : sed aiile ejus persecuiionetn dicit Evan-
iiiarlhaiioium, verho, Persenia. De Ailaiii ila lo- gelium Chrisli uhique praedicandum, et Ecclesiam
quiitir aiionymus iiuctor ins. in b.bliolheCa Sancli lidelium per oiniies geutes dilaiandam. llicllomae
Vietoiis Parisiensis ad aninim 1190. • llacieni- inlerrogauis a viro.veiierabili et in liei verbo facun-
881 N0T1TIA. B82
disslmo, et seqnereligioso, alibalePersr.ni.-c Adaroo. \ nifam. non veiierunt. > Fallilur aniem Triihemiiis
qtionam .IUSIIlalia pr.rdic.irel. au PX prophciia, an diini illum Benedicliniim monneliiim fi>cil qncin
rx conjecliira seu revelaiione, respondit se ncque ronslal fuisse ahbalem Cislereicnsis or.linis (1).
revelaiionera de his liabere : sed l)..ns.~iiiquit, qui Pr.cterea illuni post Tlieoiloricum monaehuni, f>ni
dcdil olim prophelis spiriinm proplieii.-e, niibi dedil anno 1040 floruil, collocal, ct anie S. Anselmum
spirilum inlelligentiae, itt in Dei Spirilu omnia Lucensem episcopmn quem anno 10S0 claruissn
mysteria sacrae Scripturne clarissime inlelligam, i-onsiai. Unde colligere licel qnid de ejus sci-ne
siciit snncii propbelae olim inlellexenint, qui earo senserit; floruisse niinirum piiiatanno circiier 1040
oliin iu Dei Spiriiu ediderttiil. Rpqnisiliis anlem ab aiilequam ordo Cislerciensis nasceretur : quaie
eodem abhale quid senlirel de Anlichrislo, respon- Adamuin hunc annis cenlttm seniorem qnam vere
dit ipsimi jam esse ndolesccntem: quod respoiisurn fueril, facit, titpole post anniini 1200 morluuin, ut
Ailam confulavit. > Itaque anno 1190Adamiis j.im slatim diciliir.
Pcrseni.Tabbas crat, el clarussciemia ; nam facwm • Scripsil igilur vir doclus Opus Sermonum ad
istud Joaehimi referunl ad annum 1190 Sponda- suos fratres in capitulo congregatos, i>»pressione'
ims in Epilome Annalium Baronii, Angelus Manri- dignissima, quod olini ms. Romtc in manilius cla-
fpiez loino 111Annalium Cisterciensium ad amiuin rissimi viri Hilarionis Rancali ahbatis Sanclse Cru-
1190, cap. 2, innn. 5 et 6. Unde itlem Manriquez cis in Ilierusaleni, ediicinm iix bibliolheca mona-
ad amiiiin Chrisli 1191, cap. 7, ita habet. i Sub slerii Casamarii, quod in dioecesi Vernlana pro-
idem lempus florehat in Persenia Iquam domiiiii in vincije Romanae celebre est, olim quidem Bencdi-
Cenomanensi dicecesi, Cisiercii filiam supra memo- U clinorum, sed ab anno Doroini 1140 a Cisterciensl-
ravinms) abb.is Adam, aeque tloclus el pius, qiiem bus posscssurn, ru in sua abbatiarmn Cislercien-
anno praecedenli cnni abbale Joacliimo dispiiianicm siiim Notitia, inrjnii, G.-ispnr Jongeliiitis. fix boc
reiulimus. Meminii ejns eximia cum lande Thomas codice Senmonuni Adami Persenae abbalis, conti-
Cantipraianus, fere coanvus-ancior, u De apibusi nente Sermones plurimos dc lempore el polissimit
cap. 22, duiii Mariae comilissaeCaii>paiii_eel Ludo- anni festivilalibtts el aliis argumentis, excerpii su:il
vici Fiancoriim regis filiae mortem describit. Hic Sermones de bealissima Virgine Maria, et noiis il-
iile insignis Perseniensis ahbas cst cujus exsianl luslraii siudio Hippolyii Maraccii, presbyteii Lu-
Sermones, quosex Claudio Hoberlo iu fundatione censis, iropivessi(iue Roinae anno 1652,. in 16, lypis
IV.rseniae commen oravimns. Emndem virum re- lgnalii de Lazzaris. Illos inscripsil Mariale Adam-'
censenl inlerdoeioresConradus Gesnerus, Philippus abbalis Pcrseniw, nalione Gatli, viri doctissimi el
Spgiiinus, el Joannes Tritbemius, appellantque in disertissimi, Sacri ordinis Cislerciensis alutnni. H.i-
divinis Scripturis longa exercilatione doclum, san- benltir auiein Sermonum cjusmoili fragineiita in
cloruin Patruin leclione adinodum divilem, sscula- Opere Allegoriarum Veleris et Novi Testamemi, por
rium Jilierarum scienlia sulficienler inslruciuni, Gotfiiduui Tilmaiiniim, Caiihusia; Parisiensis alum-
alquc in declamandis ad populum homiliis celeber- piini, anno 1550 in folio Parisiis impresso, ut icsia-
riinac opinionis. Trilheinius pro more Cislercium tur idem Hilarion Raiicaius in notula hujus Adami
reticct, sed prodit monasterium Perseniae, quod mss. Seirnonibuspi-iefixa. Unde nullus dubilo quin
ncc ipse negal, et omnes alii auctores. iestilicanliir. ins. codicem iilornin haberel iste Gotfridus diini
Potuisset virum Menoiogio suo ascribere Chryso- AUegorias suas scriberet. Audio eliam dictoriiin
slomus Ileririquez, antiquilate, doclrina, et reli- C Seimonuin ms. codicem asservaii in abbatia Perse-
gione, prac aliis quos ascribil, venerandum. > Haec nensi, quem non vidisse faleor. Idem scripsil Epi-
Manriquez. Qiiaiu porfo in praedicalione verbi di- stolas aliquas ad Osmundum Abbatiw Mortuimaris
vini clarus boc lempore esset Adainus Perseniae in Norman:;ia monachum, quas ex mss. codicibus
abbas, testalur Jacobus dc Vitriaco, S. R. E. car- edidil Stephanus Baltizitis tomo 1 Misceltaneorum,
Iinalis, in Hisloria Occidentali, Jib. n, cap. 9, his pag. 425. ldem abbas Adamus adfuil, vel adfiilu-
verbis : < Defuncio igilur praedicio Christi athleta rus accessit inorli Mariae, Campaniae comitissae,
(scilicet Fuleone presbylero Pari.siensi) qui lalrati- quae Ludoyici VII, Francoium regis, et Eleoniua.
bus Siinctis iiiuuduiii quasi evigilare fecerat, et ve- Aquitauicae lilia, anno 1137 nalnrj. debiliiiu sOlvit,
ritaiis liimine ex parte nebulosas illuininaverat re- leste Guillelmo Marloto toino 11Metropotis Eccletiw
giones, inulii zelp charilaiis accensi et ejus exem- Remensis, lib. i, cap. 23, pag. 75. Hoc constare
plo iiicilali, coeperunl praedicare et docere : niultos polesl ex Tlionia Caniiprataiio libro i De apibus,
ciudieiiles ad justitiam , el de faucibus Lcviaihan cap. 9, his verbis. > Prope noslra lempora luit mu-
sanciis exhoriaiionibus peccalorum animas retra- lier nobilissima, Maria, Campaniae comilissa. Ilaec
lienies. lnier quos principales el niajoris noniiiiis nupia uobilissimo Henrieo, Canipania' comiti, lilia
fuerunl abbas de Perseuia, Cislerciensis ordinis, fuit Ludovici VII, FiaiKorum regis, Philippi regis
cuin pluribus aliis, quorum nomina scripta suiil in soror, aeque regis Francoruin. Quaiuor fratrcs re-
lihro vilae : qui in agro Domini fideliler et pru- ges iu Anglia habuii, filiunv regem in Iransiiiaraiis.
deuier laborantes, de cavernis pelrarum et monli- ll;ec mtillis annjs niorluo marilo, cumponiposissima
bus, besiias venabaniur : de lacu miseriae et luto D ambitione circumiens et nioiiens, lali.ni linem sor-
Joccis, retibus et sagenis pisces exiraheiites. > tita est. Laborans baec in exliemis, abbaiem Per-
De iho Joanncs Triibeiiiitis abbas Spaiiheimensis seiiiae, Adainuui scilicet, saiictissimiini ac eloquen-
in libro De scriptoribus ecclesiasticis his verbis: lissiinuin viruin, migratura venire mandavit. Qui,
• Adaii)abbas de Persenia, ordinis divi Benedicii, ut veuil, iiilroiiiissus no.i cst, ac prae foribus exspc-
vir in divinis Scripluris jngi exercilatione doctus, ctavit. Jam eniiii comitissa discesserat, et disna-
aique in saeeularitim liilerariini sciemia suJficienler hebanlur a mnlieribiis el niinisiris el suis oiniiibus,
erudilus, in declamandis hoiniliis celeberrimae iilensilia, vasa aurea et argentea, ve_>iespreiiosa.,
opinionis, nomen suum varios compoiiendo Traela- culciiiaeque purpureae, el landein linleamina ipsa
lus, cum laude iraiismisit ad posieros. Exslaut de- cutn pcplis. Exlremo quidam de gralioribus mora
_ voli el uiiles Sermones ad [ralres, liber l. De sanclis inscia reiardaius, lecium per cornua conipielieu-
•;et diversis tnaleriis, tiber i. Ferlur eliam quosdam dii, et resupiiiaium oorpus cmoritium, eniinus in
sacrae Scripiurae explicuisse iraciatus quibusabuii- siramenia tlivolvit. Moras autein abbate cuui i_e.iio
dantem itigenii sui veniamoslendil, sed ad nolitiam siisiineiite, quidam nui.ilis cx circuiiislaniihus iu-
(1) Adamum canonicmn regularein primum.Be- < Cum aliqiiando canonicae sinccrilalis albedine in-
liciliclinum poslca moiiachiini, Cisiercienseni de- fclici coiniiiercio in liionaclniin deiiigraveiiin, et
jiique fiiisse conlendit D. Briai in Hisl. lilt. de la nunc de plena illa iiigredine ad candorem virgin.s
France (XVI, 442), ex hoe loco epistohe 10, inil: lil.osaereversus sim, > cie.
585 ADAMI ABBATIS PERSENLE 534
iiifregit, et virum vene- A episcopo, qiii Sermones pariter erudiios composnii,
(lignaltis, osiium violenlercnm
rabilern iniromisil. Qui, iniroissei, et nobile de qno nos infra ad anniim 1250 loquemur. Plura
iliud corpus iiiidiim in stramiiie reperisset, volente de illo praeler auclores citatos Angelus Manriquez
quodam ex familia illitd slraminibus operire : abbas AnnaliumCisterciehsium, loino II, ad annum 1145,
exempli providiis non sinebat, sed libera vocecla- cap. 10, num. 6, el tomo III, ad aiinum 1190, cap.
iiiabat : i 0 vos omnes venite et videte nohilissimae II, num. 5 el 6* el ad annum 1191, cap. 7. Carolus
comiiissae Mariae pompam, cernile delicatissimum Vischius in Bibliotheca Scriptorum. ordinis Cister-
illud corptts, quanio dedecore pudoris. devolulum ciensis, pag. 5, elalii. Carolus Dufrenius du Cange
est. Videle qnid ei pro multiplici honoreet gloria, in lndice auctorutn quem praeinisit Glossario roediae
finaliter muiidus «xsolvit. > el- infimae Lalinitalis, columna 79 ubi perperam
' Moiiuus est Adam post annum 1200; lieet illum amio 1100 eiiln assignal, nisi legendum sil 1200,
assignare annuin non possimus, Caule autem di- silqne lypographiae nienduro , qtiod probabile salis
slinguendus esl al) alteio Adamo, abbale Caroliloci, esi. -.
ordinis Cislerciensis, cl postmodum Sylvanectensi
ADAMI ABBATIS PlRSENIiE
EPISTOLiE.
«Atuz. Miscell. ed. Mansi. tom. 11, pag. 236; sequen-

fPriores quinnue ad Osmundum rooriachiim, ediditlom.
lesprodeunt ex D. MARTENiiT/ieiifliir/Anecdo*., 1, col. 669 et seqq., cx ross. Clarsevall.. el Ai«-
vlitt. Collect.A. 1, col. 1013 ell 025.)
EPISTOLA PRIMA. B ore meo, nondum milii abrasa cst vettistas ab ani-
H> OSMBNMJM MONACHUM COENOB1V MORTlilMABISi-lS mo; et IU:me compellis dcnoviiate vitae philoso-
fiOUMAN.MA. phari, quomodo scilicel noviter conversi de sacculo
De itistitulione novitiorUm. ih novunvhoniinem valeant reforriiaTi. Revera nc-
DilectO suo in Chrislo frairi OSMUNDO Mortuima- cesse est ut convertenleS;de s?eculo multa diligen-
ris monacho, frater ADAM,lalisqualis abbasferse- lia novae vitae splcndoribus informenlurj ut secun-
njae, beiie vivere el valere in Domino.- dtim-sui nonvinis ralionem deposito veleri homine,
Solerter prudentis animi coiisideratio pensai ut recle novitii nominenlur. Sed quoniodo a me pos-
vires set hoc doceri, qui nunqtiam in ordinc novitius
quod posiulati animum possit offendere aut
excedere requircre non praesumal. Taedii nimirnm fui, nec per experienliae inagisteriiim boc lnerui
materesl importunitas; quae tarito onerosius peli- percipere vel aliis impendere documentum. Non
tioni snaeinsistere non- desistit quanlo omnequod ncgo cerle me roagisirum noviiiorum aliquando
alTectai opportunius esse credit. Unde:. obsecro, exstiiisse. Sed sufiicienter nonpolui iustituere no-
unde hoc libi ui mnjorem quani sim me^xistimes, vilios de regulis arlis htijus, qui lioc nsuipavi' mi-
ei ila tuo imporltliius faclus es dileclori ? Diligeris nisteriiim inexpertus. Verumtanien ad hoc opus sex
C necessaria esse puto, quibus liabitis et observatis
siquidem, sed non fone ea mensura qua existimas;
qtiia, elsi fortassis digntis es diligi, non eam lamen liiuiare potest jEihiops pellem suani et in bcatam
amoris mensuram impendere possum lioinini quam alhescere novilalein. Primum, est fidei fervor; se-
nec ipsi valeo impendere Conditori. Diligo tamen cundum.Uei limor; lertiuin, sapienliae amor; quar-
ulcunque qiiod esse diligenduni hactenus possum lum, religiosa TJiagistri conversalio; quintum, pia
coghoscere. Sed noii semper effecliis operis stiffi- ejusdem circa nbvitium sollicitudo; sextum, amica
cienter aifecium protestatur amoris.ille facile qtiod el frequens de spirilualibus aut de obscrvanliis re-
peiiiur polest exsequi in quo respondel ex aequo gularibus collocutib. Fides expellit ignoranliam, el
alfecliis ellectui : sed non eo usque mereor divini- inielligeniiam praestat. Unde lsaias : Nisi credide-
lns innovari ut hoc ulrumque borium penes me ritis, non intelligetis (Isa. vn). Qui enim noncredit,
vale.il inveniri. Dilectio est mibi modica, scienlia divinse cogiiilionis lumen non percipit; ac per hoc
tenuis, occupatio mulliplex, dolor animi plurinius, illius limore vel ainore rion afficitur cujus iritelli-
labor nieiiils et corporis ullra vires. Quid igitur genliam non irierelur. Diyiiil timoris duplex esl
solliciiudini Marthae el oiio Marise? Aut quohiodo elTectus; quia et lerminal maliiiani, et sapieiitiam
in Lia, qute laboriosa est et lippis oculis, Rachelis n inchoal. Deprimo effectu scriplum est : Timor Do-
elegantiaintu requiris ? Tua le, fili, fallil opiiiio et mini expellil peccatum (Eccli. i).' Et iierum : Timor
nimisde me lita praesumit dileciio; nec interim libi Domini viala non operalur (Prov.xm), De sancto
conferre poterit supposi tio Liaequod optas de Rachelis tinioris effeclu Psalmista dieit.: Sqnclum et terribile
obiulibus oblinere. Nondum rccesserunt vetera de nomen ejus. lnitium sapienliw timor Domini (Psat.
r_.85 £PIST-DL.£:. gs^
xi). Recie nbi sspieiilia incipit, n.a'lilia facit finem,, A fraieriia charitate, et iiiferioiibus ex huinilitaiis
quia sapieniia vincil maiiiiarii. Quam felixestsa- - virtuie est exbibendum. Jam qui fratres diligit ei
pienti.fi inilium, quod lotius csl negligenliae et in-- charitaie, et seipsum abnegat ex huniilitale, nen
sipienliae expulsivum! quia, sicrit scriplum esl : mulluiiv eurat se illatis opprobriis affici; quin po-
Qui limei Doihinitm, niliil negligil (Eccle. vn), ac; iius crticifigens se Cliristo, gatidet se crucis ejua
per hoc malitiae non segniter se opponit. Amor sa- igiiomiiiiae sociari. Itaqtie iit fervore divini operis
pientiae, qui teriio Ioco poriilur, dum tiis quaesctendai osiendit se diligere Dei culiuni; iti exhibendo obe-
vel facienda shnl ex affeclu diligentiam impendit, dientiani, ostendii se tiiiigere proximtiin ; in-paiiemi
alacriler justiliam cbnsiiminai et peificit. Animii opprobrioriiin perpessione, osieiidii se abuegasse
iiimirum iniioceniiain, quam timor reparal, amorP seipsum. Sexlo loco ponilur ainica et fiequeiis de
conservat : ciii dtim justitiarn addit operum, etiami spiriiualibus aut de observanliis regularibus collo-
. ad coiHeniplationeni provebit aHernorum. De caieio > culio. Noviter conversi dc saecuio; quantalibct de-
amaior sapientiae hujtis recte polesl et debet appel-- votiOne polleant, acediae tameiv vitio saepe laboraiit,
rIari philc-soplms, quia, dtim e> splendor illiiminatt ac per hoc amica el frequeris collocniio inagistri
vcrilalis, eiiam obleciat anior~virtutis. Quarlo locoi fastidio, quod ex acedia nasci solet, debet opponi.
ponilur religiosa magisiri eonversalio, quae quasii (j Interdum de spiritualibus debet csse colloqiiiuui
in speculum est adbibenda novitio; quia, dum eii scilicet aut de mysleriis Scriplurarum, aul de exeni-
exemplum honeslaiis e vicino proponitur, ad imi- plis saiictorum, seu de cceleslibus praemiis, quo-
laiionis studium eflicacius provocatur. In monte: modo acquiruntur operibus bonis, vel certe de tor-
quippe Moysi esl exemplar osleiisiiiii ctijus insiar meiitis gelienn_e, quae divinae justitise himis formi-
^debtiit componere laberriaculum, quia tam sublimis danda severitas his qui immuhditiae et injustiiiaB
debel esse vita praesideniium ut ad exeniplum ip- deserviuni se minalur inferre. De his frequenter
sius formelur [conversalio siibditorum. Quiuto po- colloqui, isla jugiler mediiari, niultuiri movet ani-
rtilur loco pia magistri circa novitium sollicitudo, nium el acceridit, nt et vitiis eipeccaiis
supersedeat,
per quani probel el experiaiur tilruni adopus Dei et virlutum operibus inliianter intendai. Nascitur
ad perfereiidum opprobrium, ad obedientiae bonuiri eliam ex amica frequenti et hohesia coliocuiioi.e
.potens el voluntariiis babeatur. Certe si ad illa tria conniiciidabilis quaedam familiaritas, per quam rtia-
ipsurn magisterparaium invenerit, si in opere Dei gisier e.licilur ad corripiendutn audaeior, correpliis
ipsiini fervere cognoveril, si bono et laeto aniroo ad disciplinam paiientior, uterque ad inlelligemiam
bonum obedienliae siiperioribus, coaequalibus, in- Scripiurarum erudiiior, novitius exercilaiior in
^
ferioribus exbibentem; si ad perferenda opprobria observanlia regulari. Ex hoc jam magisier secun-
paiieniem, poiest intelligere quod vere Deum quae- duin regiilam debet ei, non inferre qnidehv, sed prae-
ril, si tamcn felici perseveraniia felix iniiiiiin clau- dicare dtira ei aspera per quae iiur ad Deum. lloc
•derc non omiliit. Doceai eum inagisler ferventer ei praedicare non est aliud qtiam ex Scripturis aut
insisiere divino operi, tit sibi caveat ab illiu.s senex propriis exeinplis ostendere arciam et 'arduam
tentia maledicti quam Spiritus sanclus omnibus iin- esse viam quae ducit ad vitain, quam viam procui
precaiur qui fraudulenler ei desidiose Dei opera dubio lion incedit qui inirare per angiislam portam
cxsequuntur. Nonne est in Dei opere fraudulentus in juxta prsecepium Dbmini non coniendit. Coniendiie,
qtto a sono lingusc dissonal anirous, et cum videatur ail Doininus, inirare per anguslam portam (Luc. xm).
Deum labiis honorare, non veretur ab ipso oiiosis Ei idem alibi : Ardua et arcta est via quw ditcil ad
aut voltiptuosis scu etiam maliiiosis ccgitaiionibtis vitam (Maith. vn). Ei David sahctus : Propter verba
cloiigare?De hiijushiodi iinprobis laudatoribus con- labiorum inoruin ego custodivi vias duras (Psal. xvi).
queritur Spirilus saiiclusperpropheiain, sic dicens; Qiiid, obsecro, diiritis esse potest in via Domini
Popultts hic labiis me honorat; cor autem eorum quam seipsum abnegare, crucem suam lollere, lo-
longe esi a me. Vnde sine causa colunt me 1) l tam voliiniatem suam voluhiaii subjicere allenao?
(Matth.w). Laudantis Deuin labia debentcsse cym- Quid, inquani, asperius esse polest in via qua iiur
bala bene sonanlia. Sed cymbala iion bene sonant ad Deum quam carneiri suairi cum vitiis et concii-
quando cordis inlentio ei affeclio l.ib.is laudaiitibus piscenliis affligere, quam sibl liuiiiduni el muh:!'o
iioii concordant. Laudator cniin esl desidiosus qui seipsuiii crucifixum exbibere? quod sine dubio
liegiigenter se agit in Dei Iaudibus'. Nec roiruni si cuhcti faciuiit qui esse veraciter Cbristi voluni.
adesl illi torpor desidiae qui a corde moiiuus Dei Qui autein sunl Christi, ail Apostolus, carnem suam
laudes solo prosequilur sono linguae. Qui sic se in crucifixerunt citm vhiis el concupisceniiis (Galai. v).
Dci laudibus agil, promulgaluni a Spirilu sanclo Jgilur magisier novilio' dura\et' aspera pei-qnae itur
nialcdictuin incurrit. Unde el noviiii sunl vehemen- ad Deurn praedicat, cum ei vianv salutis arelam et
lius admonendi, ne qui ad percipieiidam Dei bene- aiduam esse et exemplo operis et verbo praedica-
dielionem-venerunt, recidanl in hujus foveam ma- lionis demoiaslrat. Uaec siquidem saiutis v.ia tam
ledicii. Debel etiam pia magistri soiliciludo insli- arcta, lam ardua, Dominus Christus cst : arcta,'
luere novitios de obedienliae bono, quod et inajori- propter assumpi* carnis bumililatem ; ardua, pro-
bus lanquam Deo de jure regulx 1, et coacqualibtis ex ptcr pcccaii i.imniniialem. Pcccalum quippe uoa
PATHOL. CCXI. -,. M
:S87 ADAMIABBATJS"*>ER5ENI/E £8S
fecii, nee invcnt.is esl dolus in ore ejtis. Hanc viam & A cordis adilum interdicil. Amor sapienliae reparaiam
ipeniius noii incedit qui ad humilitaiis ejus imilalio- per olficium tiriioris innocenliahi-diligenlissime cu-
'jiem parvnlus rion exsliterit; nec poierit ad arduuni stodii, et ipsi innocentiae addere aequitalem officip-
viiae islins ascendere qui se peccatorum oneribus sissimae liberalitatis studio non desislil. Religiosa
aul visibiliiHiv rerum amoribus volueril sarcinarc. magistri coriversalio exemplo'suae probitaiis provo-
Iliuc est quod homioibus subsarcinatis hujusce- cal noviiium ad s;udium a.muland_c viiiulis. Pia
modi Babylonis oneribns inclamat per Prophelam ipsitis circa discipulum sollicitudo diligenter quan-
Spirilus saneliis : Filii hominum, usquequo gravi lum polest inlerioris et exierioris hominis slaiu...
£orde\f Ul quid diligitis vanitatem, et quwriiis men- considerat, ut seciindum quod in eo videril, ap-
dacium? Scitole quia misil Dominus Sanctum suum plaudere vel condescendere iili sciat. Hine cnim
IPial. iv). Recte sanctusest et a Domino mirifi- scriptum esl : Diligenter considera vultum pecoris
calus, qui ab oneribns mundanae miseriae non conv- tui (Prov. xxvij). Amica el spiritualis colioculio
primitur; ut dtinv ei niliil libet in vanis et transi- consulte, ul diclum esl, opponitur acediae morbo;
toriis, cuncia menle transiliens accipial spiritumli- quia, qiianlo amplius anima sanctis colloquiis as-
bertatis. Ubi enim Spiriius Domini, ibi Jibertas; snescit, lanio eani vebeineiitius ignila locuio li-
' miefacii. Unde sponsa divinis eloquiis assueta sie
B
Jiberlas, inqtiam, a peccalo, a necessitnlo, a niiseria.
ail: Anima mea liquefacta est,ut loculut est (Cant.
Spiritus iste a Deo emittiiur, recreaniur niores,
terrae facies renoyaltir; et ut de noviiiis Uiis gair- v). In boc cerle senario tola pene consistit devolae
dere poteris, cum virlus ex allo paiiicipes eos fa- ir.enlis erudiiio, ut in Jiis sex quae nominata su:il
ciet hujus mirabilis novitatis. Tunc recte novitii probationis leilipore se exerceal, et probalione
vocabunlur cum de novilatehac vcsiis eis nuptialis completa, ad illa iria quse in forma professionis
aplabitur; nec de caetero ejieientur de nupiiis Agni, expressa sunl se rfcslringal. Siabililas enim el Con-
cum ad honorem sponsi el sponsa; vesie fulgeant versio mortim el obcdienlia secundum regulam i«
impliali. Vestis bacc nuptialis iiHerna; splendor est votivae professionis formula solemniter promiltiin-
ei gloria novitatis. Conficitur aulem vestis liasc ex lur, et in liis tribus ex saepediclo senario prove*
tribus, scilicet ex corporis castitate, ex cordis di- nienlibus quaedam perfectio conlinelur. Per lorum
ieclione, ex elegantia disciplinae. Jn hac veste casti- quippe promissae slabililalis lanquajn pia jiinienia
las est quasi pannus, qui conficiltir ex lana, quae ad coeleste praesepium reiigamur. Per conveisio-
exprimil caslitatem, eo quod corporis nescial pas- nem mOruni pieiati angelicae simuiamur. Per exhi-
sionem. Dileclio pellibus coinparalur, quae panno, r, , bitionem obedientiae ipsa angelica mmisleria imila-
ul veslis liat calidior, assuiiulur. Ilas pelles conlu- iiiur. Fides ilaque et limor respiciiint ad firman-
lit nobis passibilitas el imiiiorlaliias Agni inimacu- dam slabiliiatem. Viriiilum dileciio ei magisiri imi-
Jati, qui pro dileclione, qiiam erga nos babiiil, pel- tatio ad moruin conversionem. Intenia solliciiiido
lenv pro pelle, et cniicla quae haberc potuit pro magislri el arnica confabulatio spiritualis colloqtiii
anima sua dcdii, id esl pro Ecclesia sua iiberaiiiia, ad exhibenda3 obedientiae periinent informationeu).
ijtiam iit ahimam suam, inio plusquam animani Dum enim per spirituale colloquium acedhe tor-
suani dilexit. Limbus qui. ad ornaliiiii ponilur in por diffugit, mens ad fervoreni obedientiae revivi-
vestc, est splendor et eleganlia discjplinac ; ~[ux, scii.Ca.leruinqu_estlo.hi uliimae, quam lu ipse tibi
ilum .irreprebeuslbfliier observalur cxierins, signi- proposuisti, salis sufficienter, ut arbilror, respondi»
Jicari per boc vidciur el castinioiiiae el diiectionis sii. Saepe enim. a Deo el ab his, qui secuiidum
affeclus. llanc sibi veslem spoiisa apliiveral, cui in Deum aliis praeisident, dispensalorie agilur, ul co-
Ilbro Sapieniise sic spoiisus exclamat: 0 quam pul- ram pestilerile mansueti patienlia flagelletur. Non-
chra esl casla generaiip citm cliaritate! (Snp. i.) Nam ininquam cum id boho animo facium fuerit, duplex
sic in psalmo de disciplina se poslulal edoceri, bo- inde fructus provenit, quia el palienti de corre-
nitati conlinenliae el charilaiis eam desiderans ad- D . plione atigmen.tuin meriii geheratur, et iile lali
augeri : Bonitatem, et disciplinam,-elscienliam doce sanaltir exemplo, qui prius ineorrigibilis videbatur.
me.quia mandqlis luis credidi (Psfl/. cxvui). El as- Sic Aposloliis a .Dp.mino permittilur colapbizari,
secuta aliquando disciplinam quam peiierai, Prw- iion ut modo in eo humililaiem colaphizatio hujus-
rcni, inquil, in maturitate, el clamavi (ibid.). Matu- modi custodirel, sed ul universa Christi Ecclesia ad
riim quippe reddil hominem disciplina quae est conquirendam sibi liumilitaleui exemplo consiinili
iiienibrorum oronium nvoltis ordinatus el composi- (lagella Dei aiquatiimiler loleraret. Sed el ipsuin ca-
tio decens in omni habilu et aciione. Ul igilur bre- put Ecclesiae Chrisius nonne in ocuiis solisflagella,
viter recapilulemus quae dicla suni, necesse est ui opprobria, crucem, mortem, qiiae non meruerai,
liovitius a.Tide incipial, quae vcre liienieiii a lene- loleravil, el ita per exeiuplum su® passionis el pi-e-
bris ignorantiae eruit el Christo Ineorporat. Incor- lium sui sanguinis a morle perpetua perditos re-
poratus Cliristo, credulus eiTiciiur ei fidelis, credu- vocavit? Allende etiam Job innocenlis patieiiliam,
iiis ad liduciam promissorum, fidelis ad cuslodiam qnanlis ailrilioiiibus, Deo dispensanle, suhjicilur,
mandatorum. Timor et de praeieriiis malis poeni- noii 111modo jusli palieniia invincibiiis yaJeat co;ii-
lciiliam coiidigiiam indicit, el malis leniantibus probari, scd ul infeiix mtindus. jusiissiniiS: ejiiS
TSb EPISTOL.-E: 500
exemplis possit ad palientiam in suis adversilalibus A _. amoris. Dum enini Dei linior a viliis evacual habi-
informarj. Caelerum si ad gloriam Dei quandoque laciiltim ir.enlis, cxclus.-iamaritudine viliorum re-
fiagella conliiigunt, stcut Dominus Glirislus iii Evan- siiinit cordi sapientiae appelitum. Extunc incipit ani-
gelio caeconaloasseril eonligisse, iionneinnocens uti- nius esuriie et silirc justitiani-; quam procul dubio
Jiter a Deo vel liomine poenis afficiiur, quando de lantopere nullaleinis csuriref. nisi pr.Tguslalus jant
luce ejus palieiiliae Dei gloria declaralur? Luceat, sapor esuriein provocarel. Qui cdunt tne, ail Sapien-
inqiiit Dominus, lux veslra coram hominibus-,ut vilia, adliuc esurient; el qui bibuul me, adliuc silicnt
deanlopera veslra bona, et glorifieent Patremvestrum (Eccli. xxiv). Qnid esl eniin amor jnsiiliae nisi qu_e-
qiti in cwlis esl (Malth. v). Saepe ila fit ut doctor dam delectalio sapieniiae-, cnm nil sil aliud esse
illuni de cujus confidil palientia dispensatorie ar- juslum qtiam divinis esse conditum saporibus et
gnal durius in perversorum pracsenlia; quia, diim odoribus delibuluin? Annon sunt morcs et opera
Deum in sanciis suis mirabilem per paiienliam justorum quaedani odoramenta viiiiitum, quae nimi-
qttam praeferuut, «l -iiHTOcenl-iamqiiam geruiit, rum ex boc conlralierc cognoscuniur quod intimis
mali homines inUieniur, per pielaiis leiieiitiidiiiein sapienliae ferculis obleclantui? Sapientia siquidem
in virum allernm a perversilale prislina tfansmu- a sapore nomen trahil, quotl sapere faciat quae sunt
lanlur. Ecee, fraler, ad inslantiam luam compnl- Ê sursum, quod morum sil delectabile condinieiiium.
sus aliqua dixi, sed forie exspectalioni luae minimc Quid igilur in viia feJicius quam Deum limere et
satisfeci. Non enim de lemii veua flueiita -possiut per sollieiaim diviui timoris ollicium amoii diviuo
effluere largiora. Verumlamen si, ui habel asscriio mei.tis domicilium pr_eparare? Timot-is Certe solli-
ttia, vere in Christo me diligis, intcrcede, obsecro, ciludo omni cuslodia menleni servat, til jucumla
apud Deiini pro iniqiiiialibus ineis, et illis aitentius amoris festivitas solemncs ferias ibi agal. Fernila
me coininenda qnos seetindum conscientiam lenet et menle opus est ut vaeare et videre possis quanla sit
afficit pielas Christiana. Salula novitios luos ex meo suavilas Dei, el quae sil pii amoris solemnilas expe-
nomine, el cos iiionc ex parle mea sic sanctae in- riri. Sepiem igitur sunt soleiniics ferise, in quibus
tcndere uovitaii iitcortle el anirao mundauae re- Deo vacatur, et in quibtis anima, ui Deo liberins
nuiitieni veluslati. vacet, ab omni servili opere feriatui.. Prima feiia
EPISTOLA II. est spirilus limoris Doroini; quae, duro peccatis et
ADEUMDEM. vitiis finem ponil, quasi servili operi spiriluaie olitim
De septem(criis et seplcm Uquefaclionibus. anteponit. Timor quippe Dei niliil negiigii; et dnm
Dilccto stio iii Cbrislo fratri OSMUNDO Moriuiin;v- luitim et lalcres Pharaonis et Êgypii paleas exse^
ris monacbo, frater ABAM , servus servorum Dei, craitir, jam ad feriandinn et vacanduin Domino
qui ad Perseiiiam Christo serviur.t. saliitcm ct verae pr_eparaiur. Secunda feria e;i spirilns pietalis, in
religionis perseverantiam. qna Deus lanto siiicerius et affectuosius colitur
Ciim aliquid quod honeslum sit abamieo petitui', quanlo longius a mente excludilur laboriosae lu-
et amicus est qui rogatur, non debei bujiisniodi multualio pr..vitai.is. Pietas niinirum esl Dei culius
pcti.io repulsam p.iti, si tamen facullas non defuit et compassio proximi, in qua feria i!Ia quies, illtid
adiinplendi. De pelitionis honesiate ei amica fa- sil.-iiliiim-inclioatiir quod per propi-eiain cullus ju-
iiiiliaritaie confidens, cuni mulia insianiia pe;is ul slitim (Isa. xxxn) appcllatur.
incifari ad viriuiis sludium litleris aliquibus me- Nota quia in lioe silentio quod cultus justiiiae di-
rearis. Si bcne affeclus cs et ad ea quae jusia sunt ckur, quod in ccclo, hoc esl in anima justi cuslodi-
volimtarius, perficienlis studio amica commoiiiiio tur, cuni clracone Micliael pralialur. Qtianlo enim
non nocebit. Si forle ad ea qtitc reeta siint mens cor quietius fuerit ab iiitentione servilis operis,
libi esl tardior quam debcret, nihilomimis exhor- tanlo acrius infesial eum neqtiiiia spiritalis. Unde
latio forie morbo remedium adhibebii. Modis omni- merilo quaerittir quomodo factiim esl silenlium iii
lias audiiori verbum salutis est titile, praesenitn prj ccelo, Ciini pracliiiin cl tantiiiii prseJium exerceatur
cum el ille amal qui loqnilnr, et cui Joquitur non iu illo. Faclum esl, iiiquii, prwtinm in cmlo; Michael
atnbigitur reamare. El quae in amicoruni coiloquiis el avgeii ejns prwliabaniur cum dracone (Apoc. xn).
debcl essc nisi de amore livaierics; deillo, in- Atiende quia coelum est anima justi; in quo Coelo
qiiani, amore quem nuHa nolat suspicio, si dile- silentiiiin agilur cum anima qniela a mundi sue-
ciio vel ehariias nominetur ? Nomen quippe amo- pitu, et a peccaii libera actu, lola in cullu et amore
ris ad diversa comniunc cst; sed ad ca sola quae jiisiitiae delcctalur. Verumlamen proplerislam quie-
veiitaiis vim litibeniel virlulis, vocabulum reslrin- lem, in qua ad Dei se reparat simililudinem, non
giiur charilaiis. Cum igitur Deus ainor, sive cba- omitlitur quin conlra poteslaies aerias eam opor-
riias, sivc dilcctio proprie et specialiier nomine- teathabere cerlamen. Micbael quippe quis ul Deus
lur, quse maieries convenientior, quis sermo in- inlerprelalur; quo iiomine Dei similitudo, quam
ler nos dulcior quam de amore hnjusmodi habere- sola retinet justilia, designatur. Ccrle Patilus in boc
tiir? Sane cuin liinor Domini sit inilitini sapienti.-e, mentis silenlio degebal, in his amoris feriis solem-'
et anvare Deum sit ipsum sapere, constal qnod ab nizabal, ciim de se suisque similibiis sic clicebat :
affecin divini limoris Siimil inilium pancti sapor Non est nobis collaclcitioadvertvs carncm et sangiti"
5&J ADAMIAi.BA.TlS PERSENI^. 532
Jienj, sed advemts recloris iehebninim harum coiilrd \. liae nominatur, lola esi|iii saporc, ut qui ad eam
spiritndlid riequitiw iri cwlestibus (Eplnis. Vi). Tertia pervenire nieruerit, riiliil minus qiiam serapiiini, id
feria est spiiitus scientire, quae videlicet piam men- est ardens vel iriceiideiis existai. Qiiein enim divini
teih-cdgnitioiVe-vefitalis illiimit.at el ad dociritiam amoris ardor iiiceriderit| alios initpie hocardore
proxinio iriipeiideridam iiiformai. llle enirii debet•- liquefaciiis iriceridit. Adjhuiic perverierat ardoreih
bona foris dicere ei docere qui illa inlus meruit di- feriata illa ailitiia qu_c diiiebat: Auinta iriea liquefacta
dicisse. Cui Deoni scire dalurivest et seipsum, nori e't, itt locutus esi (Gahh f); Meriscerte qtiani hujus
debet in docendo negligere profeclus proximoruiii. aiiioris ihceiidium liqueifaeit, incendii alios , dum
Qui scilicet spirilus scient.ac iiori iricbrigvue feria qtianium eos diligai ex jsuis liquefaeiionibtis iniio-
dicilur; quia, qui consecuius eam fueril. ab uhiver- tescil. Surit autem pluijinise:liquefactiones aniiiiaef
sis erroribus et perversis dogniaiibtis feriaiiir. Nec coelesii desiderio' ardentis et ad ardoris littjus desi-
iiitelligendum est lioc scientia illa quae secuiidiim derium alios iiicerideiiiis. Primo resolvilur iii lacry-
Apostolum iiiflut ('/ Cor. vm), quia liaec seinper ex irias conipuiiclionis, per offieiiiui et iiistantiam liliio-
consoitio adjunclae sibi pietaiis aedifical. Quaria ris inilialis. Iluic eiiirii liiiiori, curivsit iniliuriv sa-
feria est spifilus fortitudii.is, in qua jam foH.s pieiiiiae, mistus estanior jtistitiae. Secuiido resOlviiur
iit mors dilecjio esse incipil : qiiae cum in varias « aiiiiha iii lacryiiias devoiioriis, rjiiae nasci solet cx
iiiciderit leiHationes, eliain boc oinne existimare recordatiOrie beheficii spirilalis. Cuui eiiim recorda-
gaudiiiiii consuevii. Islam agebant feiiam qiiibiis tiir Dei beneficia, qiiae iridigna accepil, movetur ad
apostolus Jacobus hoc dicebat : Omne gaudium exi- liicrymas, duni gratias agit. Tenio liquefacta resol-
siimaie, fralres charissimij cum in tenlationes varius vilurin lacryinas ainoris, qiiae prodeuiit de spe ct
incideritis (Jac. 1). Qui enim in spiriui fortiludinis' ardeiili desiderio videndi aliquando faciem Condi-
agit, qnidquid accidcrilei contntrium. aut non sen- loris. Quarlo liquefacia resolvitur in lacrymas pie-
til, aul lacillime indefcssa virlule reVincit. Quiiita talis, quas erga fraterriani miseriam producit affe-
feria est spiritus consilii, cui paruin est mandata cttis cbmpassionis. Quinta liquefactio esl, cuni ar-
Dei perfieere, sed magna animi alacritate ad se- deiiti charitate lolam se expendit el erogat in piis
cianda Dei consilia salagil aspirare. Posiqiiam eninv aciivae viiae exercitiis. Sexta liquelaciio esty ctiin
Dei nvandaia peiieceris, si jiixla exbortalioiieui aniina lola liqtiescit el suiililiatur in delicias^ sti-
Apostoli meliora charismala semnlaris, suvsrim le pernae coiiieniplalionis. Uivdtvde hujusmoili anima
cxiendis ad perficienda consilia quae snrii aemulato- scriplum est : Quw est ista qitw dscendit de deserto,
ribus perfcciionis a Salvatore proposita. Unde illi deticiis affluens ? (Canl. vin.) Sepliina liquefac' io
qui a juventulesua asserebal se Dei roandaia omriia est, cum aninia hiijusinodi loia defluil.ei resolvitur
cuslodisse dicit Doniimis 111Evangelio : Gnum,'m- in fragrantiairi boni iiominis et ad consolaiionein
quit, libi deest. Si vis perfectus essesvade, vende iiiultorum spargit in aromalicam suavitatem odo-
omnia qute habes,et da pauperibuSi et veni, sequere rifer» opiriionis, ut de ipsa dici possit: Vnguen-
me (Maith. xix). Qui itaque in hac feria, hoc est in tum effusum nomen tuum (Gant. )). Unde ct taiis
spirilu consilii.agit, nihil sine. consilio facit, omni aniroa in Caniico canticorum appellatur virgula
necesse habenii. bonum consiliuin dare interidii ; fumi ex aroniatibus myrrhae et iliuris el uiiiversi
quippe qui et spiritum ccnsilii in se ltabel. el quem pulveris pigmentarii. Talis siquitiem anima odo-
jiiagnj. consilil angelus Chrislus docel. Sexia feria ris sui liagrajiiia alios atiraiiit, et ad Def di-
esi spiritus intelligenlia;, in q.ua jani meiis ex ob- leciionem postise currere facit exsuliantes el di-
servaniia praccedentiiim feriatur satis docta est iu ceiites : Post le in odore. unguentorum tuorum cur-
iuvisibiiibus figere eogiialum. Defaecata quippe et remus (iiirf.). Ilujusmodi liquefnciiones sunl ilae
purificata, ut dictum est, ex praecedeniium feriarum emissiones.de quibus sponsa latidaiur, cum ei voce
observaniiis, idonea cst per meditationem ccelesii- sponsi in Canlico dicilui : Emissiones tuw parc.di-
bns inieresse substantiis, el amolis ab animo ima- D sus malorum punicorum cum pomorum fructibtit
ginibiis rerinn visibilium, inferre in invisibilibus (Cant. iv). Veruiii adbona isla, nii dilecie, iiun-
essentiis iniellectum. lntellectus enim est uuiuscu- quaro perveniunt qui a liinore Dei innocenliam noin
jusquerei invisibilis nuda el manifesta noiitia. Se- coiicipiuril. Cerle nec illi possunt gaudere pariu ju-
ptima feria,id est Sabbattiiii, est spiritus sapienlise, sliliae in quibus Dei limor non procrcat coi;ce]iit:m
iibi jam aniina splendoribus illuslra.la divinis.etiam innoceiHise. Sed nec illos coiiceptu bujusniodi liinori
degusiare -jncipit inlerinv quoddam condimentum impugiiat quos splendor reciae fidei non illusiral.
saporis. Hic jam anima quse sursum snut sapere, Crede niihi, ul verba Dei ciim affeclu audias, a..di
quae smsum suni quserere divinitus edocetur, dum ul limeas, lime ut diligas, dilige ut mandala perii-
qiiania sit, quain mirifica sit inlerni suavitas sa- • cias. Nam ex peifectione maiidaiorum sequittir felix
poris experiiur. adeplio praeniiOrum. Deuin igilur time, el mandala
Nola quod feria ill.a, quae dicilur spiritus..iiifcl- cjus obsCrva. Hoc est omnis homo. Vale in Domino
Jeclus, lola esi in splendore, ut qui ad eam pervene- semper, el sic vive ut et conscieniia tuatiLi interius
ril, niliil miiius qtiaui cheriihim, id est plenilude perhibeal testimonium, el exlerius valcas esse fr -
scjeiitix liat. Jlla vero feria, q.uae spirilus sapien- iribus in exe.uplum.
E93 . •EPlSTQLyE. 591
EPISTOLA III. . modiim praecipil sapicntia, cor onini ciislodia ser-
A
AD EUMDEM. vareiur, tice animus ex peccaii deleclaiione iniqui-
Ajjlictum.consolalur. Ut ad vernm medicum Jesumi talem conciperel, nec ex concepio liujusmddi parius
Christum confugiat. lpsi scribere supersedeat:
iiequilia; proveniret! Ceiie si Dei limor solliciias
Dilecio siio in Christo frairi OSMENDO mntiaclio» cxcrceret cxcubias, ad cordis adiitim omni prorsas
Moiiuimaris, fralcr ADAM,servtisscrvoruin Dei, quii neqiiiiiic negarel introiluni, et, sicul ab ingrcssa
apnd Perseniam militani, saliiiein in Spirim saucln., animae per vigilaiHiampeccaium marcerel, ita qtiod
. Importiinitas esl taedii mater, nbi eam ardenlior • per negligeiiltam niale iiitrare poluit, per poeni-
dilcctioiiis sinceritas non exciisai. Yerum nihil estt leniiam ab inlerioribus propttlsarel. Est enim Dei
vera dileclione fideiHiiis, ncc aliqiiid oppoiiuninsi lirnor amaior innoceiiii.c, ei nihilominus justitiae
esse exislimat qiiam imporltiiie illi insisierc tle quoi amiulator, assueius damua innoceiiliaa per justitiae
fidil. Hacscfidticia dilecioribus Dei praslat orandii reciitiidiiiem restaurare. Duni enim anima, qute ad
consianiiain; nec idco ab iuslantia orationis defi- Greatoris injuriani iniioceiiliaiii perdidit.per poe-
ciiint, quia in eo quem aniani confidere se cogno- niienliain de seipsa jusiitiam Deo facil, nonne vide-
sciiiit. Tu videris erga me hanc Iiahere amoris fidu- liir libi per pceniienliain reparare irinocenliam, cui
•ciam. Kl ideo de laedionotari le non nietuis, quia v sane miiito gratius erat illam non descendisse de
tribuil tibi confidenliam inlcrna; conscienlia cliari-._ llicrusalem in" Jericho, non in latrones incidisse,
tatis. Sed quid esl, obsccro, quod laiilum de .cipso qnam vulneraiae a lationibus salutis remedia procu-
milii co.nquereris, et varias meniis Ltisciegriiiidii.es rasse? Beattis tamen est qui pritis amissam Inno-
milii proponis qttasi ad reinedium et exponis? Ant cenliam pcenitendo resurgil ad justitiam. Sed feli-
quid poicsl habere commodi morbum suum osien- cior est qni sic divini limoris custodia communiiur
dereeadem invaliiudine laboranli? Annon quoilam ut contra iniioceiiliam quidquain agere dedignelur.
inodo doloreni tcgrolanli exaggerat .qui de se iiii Nihil igilur est divino limore beatius; ciijus pon-
planctiis etlacrymas exhihel quem polius co.nsolari dere dum aninuis figiiur, non per varia vanjs cogi-
bebeat? Infirmiiates tuas illi polius deliueras reve- lationibiis agilalur. Dum cnini olficii sui slimulo
lare cui prsestita cst virtus sanilas animae, et ciii cor assidue langit et pmigil, aliud idiquid q.uam
cum sauitate auiiiii data est etiam periiia niedi- ipsam puiiclionem vel punctionis causani in memo-
caiidi. Npn enini sialim qui mentis sanitittem, id riam venire vix sinit. Qui dum ad osiium cordis sa-
csl virltilcm obtinel, ideo medendi peritiam habel. lubriier el fcliciter soliicitus cuslos excubal, amori
Sed qui uiriinique a Deo consequilur, felieiler iiiale ^„ ad solemnizandum interitis locum praestai. Timor
liabentibus praesto esl et medetur. Nam ridiculum siquidem sanctus facillime cogiialiones oliosas a
est quemquam niedicinalis arlis exercere ofliciuiii, «onspectibus cordis, dum Deo inlendit, exsttfflal,
el quibus curaui iinpendii exiiibere se languidum. volupluosas desiderio proposilse. honeslatis perse-
El vix eflicaciain polest liabere in exbibendis reme- quilur, malitiosas opposilione simplicitalis et pic-
diis, quein redduut coniemptibilein evideniis signa tatis exlurbat. Pcr piani igitur sancti limoris solli-
languoris. Cum igilur virlus sit animi santtas, cu- ciludinem compressis incursibus viiiorum, sedalis
jus aegritudo est viiium, segritudini tuae remedium cogiiationum lumiiltibiis , sabbalizante jam con-
non exhjbeo, qui in infirmitorio mundanac roiseriae scientia, amor solemnizat inleritis, el lanlo jucun-
hoc oiorbo sauciiis us.qiiequaque decumbo. Sic sic dioies ferias agit quarito nientem liberam ad coelcstia
propler neglectam ctistodiam cordisabundalet super- affcclanda cognoscit. Tu igilur, charissime, cum
abtiiidat vita vitiis, et ex languoribus abundanlium fcstivilas liujusniodiex amoris iiifusi beneficio laeisi-
viiiorum consensu adbibilo viperea soboles nascilur ficaverit libi menlem, habe me solemnitaiis iniernae
peccatorum. Agil siquidem intestina viiiorum in- consorteni; nec bonuni collatunv tjbi lacias. singu-
bapsio ut pene conlinua sit in nobis peccati recor-- lare, sed amici adhtic exterius mendicantis in tnis
datio : quae lamen si delectationeni secum non ha- D E deliciis recordare. Frange, inquam, panem luiim
buerit vel consensum, niJb.ilper lioc agitur in Deum niendicanli el esurienti amico; quia in hoc te vere
limeiitihtis nisi bellum. De beilo auieiii, si mens in amicum probaveris, si amici esuriem refeceris pane
consiainiic virlute persislil, vicloria provenii, et tuo. Panis tuus Cbrislus est, panis tuus chariias
vicioria ad corpnam proyehilur, quam nisi qui legi- lua esl, panis luus oratio Uia est, panis luus est
linie ceiiaverii non nveretur. Salagii iiaque animus compunclio lacrymarum, quibus non modo lua
virtuiis ul quia coniraire non potest molibus pri- sed etiam peccata diluis amicorttm. His utique pa-
mis, sailem usque ad delectationis vel consensionis nibus se die ac nocte refici asseril Propheta sau-
periculum non labatur, ne etiam e vicino quando- ctus : Fuerunt mihi, inquiens, lacrymw tnew panes
que ad perversilatem operis perlrahatur. Verum di.e ac nocte (Psal. XLI). Certe quanlo his panibus
infelix aiiimus meus et ex more priinis moiibus as- avidius reficiebatur, tanto ad porlanda al.orum
siduc quaiitur, et cx cogitalionibus ab eis orieniibus ohera fortior reddebalur. Coeleslis siquidem panis
pericuiose illicilur, el lantum ex morbo hujusmodi refeclio ila confirmal cor hominis ut et ipse in la-
invalesctini deleciaiio et consensus, ut me saepissime boribus possit subsistere et se fortem comportandis
a/J conseiisionis illiciix traliant optis. 0 si, quemad- oncribus fralernis vclii el valeat exhibcre. Cerlfo
S95 ADAMI ABBATIS PERSENLE' BS3
qui panibus hiijusmorii vescitur, lani forlis efficilur, A
, EPISTOLA V.
' tiinto
figilur pondere, ul non dico everiere, sed vix ADECMDEM.
eum vanae cogiiaiiones et inntiles valeant commo- De antore Dei.
vere. Dum enim vel ex Scripiurarum vel ex lacry- Dilecio stio iu Christo fralri OSMUNDO rtionaelio
niaruni panibus dulciier et avide reficilur ani- Mortuimaris lialer ADAM,liumilis servus fralruin
mus in viiica Domini Saljaoili hiboranlis, ncn itn- Persenia;, in Mortuoinari mori vitiis el viiiulibus
pellilur, non agilatur cogiiationum flalibus variis , vivere.
quia ipsae cogitaliones, co ipso quod vanae sunl,, Ulinam, fili mi, sii libi mare morluum quod ftiit
solidaiam consueti cibi fortiittdine nienlem a suac lsraeli mare ;Rubrum, ui, du.m tibi per illud liber
siabiliiatis rectiiudine non infleciiinl. Cum panibus transilus, dtice gralia , datur, in eo cum suo Pba-
liujusmodi saluralus fueris, saltem serva mihi ali- raone persequenles le Jigyptii siibnierganiur I G!o-
quid de reliquiis, ut ex eis refeelus possim ei ipse riose enim sub majni Moysi triumplians de illis,
Iii laboribus meis subsislere, quos supra iiiodum per illud festinas ad solitudinem. Quippe qui didi-
et ullra vires noverisexcrevisse. Cacterum de animae cisli experimento miod divino amori sii amicissima
tttae aegritudiiiibus, de quibus niihi in lilieris luis soliludo. Qui enim amori coelestium vacat, fugit
conquereris, ad illius opem et curam festi.ia confii- B ] lurbam, slrepilus vilat, el frequens Marthae mini-
gere qui, juxla verbunv suum, non sanis sed male slerium Maria faslidil, ul attdire et videre eo se-
liabcnlibus venit remedium exhibere. Ipse enim di- curius quo seerelius Clirisium possii. Nihil certe
ciiur Chrislus, qtii et sauciali vulneribus saluiiferam lani facit ad amoris negotinm quam soliiariumesse,
unciionein apponil. Ipse dicilur Jesus, qui unctos a id esl monachuni. Nam neligiosa et quiela raonaclii
se plenae saluii restituil. Medicimr. ipsius eflicaci.e conversatio ipsa est qtiam sajicius ainor desiderat
volo te conimendaluio esse;; cui tu devote et hn- solitudo. Nec tamen amoris Imjus pietas in iant;e
jvviliier supplica ut meae quoque invalitudini adsii solitudinis olio consiiluilur ul piae solliciludinis li-
ipsius gratiae eflkax medicina. De caelero, fili, noli more privetur. Sed limoraia et limida est semper
mihi inpleslus esse, hec a roe aliquid amplius qnae- atiians anima, ne in amoris siii periculum sit a bono
ras; quia, licet respondere pelitionibus tuis dein- opere per negiigentiani otiosa. Et talis quideni esl
ceps i)Oi)proponani, ie laroeii in veritaie diligere. aiiior divinus. Sed nihiJominus pia plenus est solli-
qttandiu in veritate steleri.s, uou desisiam. Vnle in citudiiie amor fraternus; el; qui sinceriter alterum
Domiiio semper. dijigil, a dilecto respeeius siji oculum vix refleetit.
EPISTOLAIV. , Ecee, lili, dileclionis luae suscepi lilteras, el milii.
( leciae
snnl, et ex earum leclione coguovi aperiius
ADEUMDEM.
quod revera ariior nunquam est oiiosiis. Ubi enim
Arguit quod per inlerposilam personam rcspomitm iiifigit affectuin, illuc dirigil Oculuni, nec insaliabili
ab Adamo obiinere- lentaverit. oculo patilur non videre qiiod affectu lenaci et avido
' Fratri OSMUNDO frater ADAM. deleclat ainare. Videiur hocsapere poeiae seiileniia,
Aslutus es, et callide agis, quid qtiod per te ob- licet loquatur d? dileclione conlraria, in quodam
tinere posse diffidis, pcr personam inlerpositani a versiculo iia inqiiiens :
me quaeris. Et revera lalem personam inierposuisii Res est sollkili plehd Umons amor.
cui, quod per eam poslulabas,. hac vice negare non (OVID.,epist. !.)
potui. Sed forte alias aliud facerem, si taniam ab Quemadjnodtim eiiim iialura ignis non quiescil in-
ea pro te instanliam sustinerem. Nunc igitur habes- sui nulrinierituin sorbere materiam quae ei suppo-
epislolam quam quaesisli. llabes et cor meum in sila fueril, sic mens, nimlrum amanlis desiderio.
visceribus Jesu Clirisli. Et licet me gandeam a amoris igniia, lotam rem quain diligitin sui ailra-
necessitaie scribendi quiescere, lamep nunquam in liit gaudii incremenla, solliciie dc illa cogiiai, lae-
Spiritu sancto desinam te amare. Ulinam humilila- .JJ lauler de illa Ioquitur, et ubicunque llicsauruin.
lis meae litterulas apud le recoiiditas detineres, nec reposueril suae dil'eclionis, ibi niniirum elaffeciuin
tenuitalis nvcaeinopiam ca;ierorum auribus iniima- el asp.eclum deleciabiliter collocat suae nientis. Ubi
res ! Si enim per Seripiuram prohiberis laudare enini amor, ibi ocuius, et juxla evangelicam scn-
liominenv in viia sua, qSomodo enileris efferre lau- tenliam : Ubiestthesaurus tuus, ibiesl et cor luum
dibus meac rusticitalis opuscula, praesenim cum (Matlh.xi). llabet quilibet in aniore suo gaudium
secreti amoris noslri secrela colloquia deberent snurn, et de re circa quam magis afficitur plenius
saeeularibus quibusque celari ? Semp.er consuevit gaudet et deleclabiliusineditatur. Etquid mirum,!fili?
sancta dilectio collocutionibus secrelis gaudere. Eo Cerle.inie!' poteoiiasaniiiiae null.aest amoreliherior,
facilius haecflamma restinguiiur cum ventis expo- nulla liberaiior, niilla dulcior, nnlla esl aeque fortis.
sita inconsultius propoiiatur. Quod igilur libi ex Cu.iamaieriam sibi accommodamflammailla inveneri!,
magiio amore secrelius dico vcl scribo, vidc ne per ignescil vehementer, aestuat dukiler, arde.t suaviler;
te fiat in propatulo. Quia, ut dixi, saepe flalibus et cum fortiter accensa fuerit. vix eam res aliqua
v_enlos_e laudis tepescil autexsiinguitur vis anioris, intcrcidit. Verum libi considerandiim est quae igni
Vale iii Domino semper. tuo fomenla adliibeas. Non fatillime pqtes decipi.
SS* EP1ST0L.€. £98
diim fortiter amas quod amore luo dignuin esse A j bilum reverenliao, nescia necessitaiis dilectio, dum
miniine cerlius comprobasti. Virluti impendendus egredi lerminos vicariae connectionis compellilur,
est amor. Sola animi virtus diligenda est in homi- in aifeclti procul dubio roinoralur. Ex lioc cfficitur
nibtis. Sed sola anima virlus, Cum sil appelenda, ad visitandiim lardior, verecundior ad colloqiiitu»,
specialiter ei inhianter iniilanda est; est eiiam, in ad salulandum timoralior, ad pelendum tiinidior,
qiiocunque fuerit, singulariier diligenda. H.ec id- tenacior ad praeslandum. Cum ego ilaque sim inler
circo dixerim amantissime, quia nimium cilo cape- modicos minimus, lu magnus inler maximos, quae,
ris, et me videris diligere quasi de sanclitate mea obsecro, rerum tam dissideniiitm poiest esse con-
conscitis sis. Sed licet me quamvis indignuui gau- ventio, ut irt rebus lam disparibus amica sibi pari-
deam diligi, nolleni te tanien in amore cujtispiam late dilectio delectelur? Non liaec idcirco, Paier
fraudem paii. Dilige Deum foiitem sapicniiac, ati- venerande, dixerim, quod le desislam aliquando
ctorem virlulis, datorem graliae, promissorem glo- venerari et diligere, dummodo apud te convcrsiiii,
riae, beatiludinis largitorem. Servire illi, regnare virtus et vc-rilas non desislant. Illas enim diligere
esi; diiigere, virtus; inhaerere, sanctitas; penve-. ad quamcunque se ofliciiiam coiilulerinl, mei est
nire ad illum, salus; illum tenere, houor et gloria ; omiiino, Jesu opiiuhnle, proposiii; nec illi potero
cnni illo esse, beaiiiudo et feliciiassempiteriia. Ca-- B' per affecliim deesse, quem gralia volueiit taniis
terum, sicut asseris in lilleris tuis quod nihii a me splendoribus illuslrare. El certe licet amor gratui-
requiras.prohibitioiiem meani bene servare videris.. lus oniueni pene habeat neccssiiaiem reverentiae
Sed qttid esl,. obsecro, inihi scribere, nisi alicujus suspeciam, non polest amaior viriulis isla affe-
rcsponsi rescripluin requirere, ut, dum quasi con;- ctuosenon diligere etiam in episinpis, licet saiagat
pcllor re-pondere lilleris, indirecle Jilleras expetere castigare affecium, iie se per effeclum prodat foris.
videaris. Verumiamcn propter hoc non irascar libi,. Applatisus q.ttippe contemptibilium erga speciabiles
si volueris el potuerissaepiusrcscribere mihl; quia facillime dc convenlu arguilur, unde consuliius
revera ex frequenlibus Jilteris esi amoris quaedam, intra affectum purilas anioris se continel, quam
probalio permaneniis. Ego aulem nihil aliud a le se foris aliquibus indiciis manifeslel. Ego proimle
qujero nisi ul pro peccatis.meis ad Deuro lua per- incola clauslri duicius et securius elegi frequen»
severet oratio, et sic per cjtis gratiam vivas ut dilare Cisterciensis philoscphise lugurium, qiiam
gnus, sis qui quod pelis obtineas; quia nulla miiii amicuin sequi et per urbes invisere, quero me lugeo
de meis meriiis est fiducia, nisi me oratio adjuvet pene in cpiscopo perdidisse. Verumlamen daaini
et sublevel alieria. Vale in Donii.io semper. liujiis in hoc idoneain recoropensalioriero recipio,
^( si
EPISTOLA VI. per vencralionem luain misericordia el verilas
ADODONEM EPISCOPUM PARJS1ENSEM (2). apud alios et maxinic subditos faciunl quid facien-
dum tibi per sacerdolii ministerium iiijunxcrunl.
Arguit ipsum quod suw dicecesis presbyteris lallias
imposuerit Slalua salis cs, paslui et profectui animalium
Palri in Chrislo charissimo 0. Dei gralia Parisien- communem le exbibe, ut qui de niodio ereclus cs
si episcopo, frater A., omnium monaclior.urn iniui- super candelabri eniiiieiiliam, universis ardeas in
mus, saiuleni in spirilu scienliae et pielalis. lucernam. Venit lempus ut, si quae est gloriae tuse
Quotics scribil amicus meus, ainicilia. raiio ct niagis splendor elucescat, dum de firmameiilo Ec-
amoris prislini usus ad mcmoriam redit : non ila, clesiae ille Luciler occidil, qui vitae suae radiis et
faleor, venerabilis Pater, affectio mea le sibi sentit doctrinae splendoribus lum loties hemisphseriuin
accomtnodum, sicut ante consuevit aliquoties ex- illustravit. Te arbitror inlelligere, sapienli enim
periri. Verum non hoc amici viiio, sed affeciioni loquor, quia de piaemem»riae canlore Parisiensi (5)"
potius viliosae ascripserim, licet occurrat niibi ali- id dixerim, et utinam de tauii viri morte doleas,
quid unde non immerito allerari dileciio videatur, qui, secundum quorumdain opinionem, minime de
Pro va.rio sane rerum slalu amoris naiura se va- rv j ejus dolebas absentia, cui lanien rei (ideni non po-
riat, et erga causas dissimiles, dissimilesque maie- lui adhibere! Omiilenda suut inlerim alia qu:e
rias solet dissimililerâesluare. Ciiin igitur in uiio fainae luae.imputal communis vulgi opinio duriori
eodemque bomine aniicu.n attendo et episcopum, quidem invectione dignissima, si esset qui le vere
el altcrum familiari gaudeat diligcnlia, alterum diligerei, et vera esse illa inveniens, le vere ac-
ver.0 pro diguitate sibi et exigal reverenliaro, aiuor cessibilem amicis correclioiiibus invenirel. Sed
reverenlise nescius domiuiique impaiiens, i.aniae forte causaris me irreverenlius loqui, nec omnitio
dissideniiae non conseniit. Ubi nirnirum in anioris. Jitiniiii.iaieui id sapere, quod invebor in episcopum
negotio iniervenit necessiias reverenlise, amor. pa- tam andacler. Sed hoc est revera quod dixeram,
titur de iuaequalilaie dispendium, scque suo jure quia ainor reverentiam nescil; imo, sicul sibi ani-
chariias spoliari conqueritur, ubi exsulai a coniu- Hiiis, sic secttre loquitur cum amico. Oblitus suin,
bcrnio unilatis. Dum igitur lionori. impendilur de- fa.ieor, episcopalis reverentiat;, de anliquo amore
(2) Odo de Snlleio, qui defunclo anno 1196, sein scriptis suis illuslrem, qui fuclus monachiis
Maurieio episcopo P.irisiensi snccessit. Cisteiciensis in Longiponiis inonasterio, non sine.
(5) Iiiiiiicie videtur Petruin caniorenv Parisicn- opiiiione saiictitaiis decessii.
jjgg ADAMIABBATIS PERSENLE. 600'
adluic quid reiji;ons,nce absens polero unqiiam A . rabanl., De caeiero, Pater, aliqtia in cordeTiabeoi
psrccre iib.i.: q.uaiHalibel debeatur revercntia di- qnae longuiii el forieindignum eral-seribere, qtiae
nosier vel nunlii \i\~e vocis niinisierio
giniail, zeliis yitiis, anvor debetur virlutibus, et cuin-nuniius
ulinani aemula.tio noslra in amico iion iiiveniai, yencralioni tuse expresseriiit, si exaudilione digna
iinde viiimi.s feral vel inferat, sed quod poiitis jtidicaveriSj.humiliterelobiiixe postulo adiniplere.
ipsum laeiificet, se delectei! Cseier.um cum.-pater- EPISTOLA VII.
nitalem tiiani videre per roeiiielipsuni niertiero, ADODONEM EPISCOPUM PARlSiENSEM.
exprimam tibi viva voce qua; nunc meliusarbilra- Tola est de amore el Itumililale. Sub finem gratias
tus suin reticere. .Silen.tioian.en praelereuiidtinv non agil de cliarildte duabtts mulieribus impensa Cem-
censeo, quod fere omnium vopinipne vulgalissiirium, pore famis.
le videlicet dioecesis. tuae lalliasse presbytcros, ODONI venerabili episcopo Parisiensi, quemin Spi-
quod ndn modO a perfeclione, .verurn etiam a pie- rim sancto diligit, fraler ADAM. peccaior, salulem.
tate et justiiia vi.deiur esse peniius alienum. In In menlem niihi ssepiusvenit.ul, tibi, amanlissime,
Jioc, venerande *Patcr, grave feeisti scandalum te scribam aliquid, unde et quem affectum habeam.
ainantibus, el qui de lucenva sttper candelabrum „ erga le, libi aliqtiatenus iiiflotescat, et tuae erga me
posita flanvrnam potitis exspeciabant. quam fumum, dilectionis affectio iriealescat. Utinam sermo meus-
ie mirantiir el dolenlin hac parte potius fumare apud ic olei vicem exhibeal, quod dum in amoris
quam flaimnare. Fumus quippe oculis niolestus tui flammam millilur, ex hoc flamma eadem nulriri-
esse solet et riaribus, et qui de te exempla lucis valeal el augeri! riutriri dico et augeri erga me, qui,
viderc, et olfactum bonae spei coneipere se spera- etsi iion srim digniis quem diligas, qusecunque tamen
bant, in utroque de conlrariis molestiam patiun- digivasuiilribjiambigoteamare, Verum alio bono noii;
tiir. Q quid vera diIeeiionefidelius?quid sincerius indiget animae me_emendacitas [;mendicitas?J, nec
cliariiate qiise firma esi? quse duin ex roodico fer- aliud de negoiiis amicitiae emolunienlum desideratj
nienii ioiaiiv nvassam cbrrumpi non dubilat,.aliquo quanitilaiiiare eiaiiiari feliciter riiereatur. Hoc mihi
inaloqijodevitarivalealcauleriai'! conscieritiam non t:tumest ad hmicosriegotium. Haecmihi in scribendo-
perniittii. Utiiiairimalum istud neCiu in cOnsueiiidi- sola materies, nec aliud possiim nieis litleris Iaudare
nem ducas,nec exerivplotuo niiser rouridus ad conse- velililigere,quamquod ita sufficillenaciter nos unire.
cutiam [conseetJliOrie]:trahatur, quin poiius reme- 0 feiix.unio, a crijus compagc sanctus amor praeeidit
(iiismariifeslae pcenllenilaeiion esse faciendoni dedo- et separat quidquid se-a mundananon dividit vani-
ccas,quodexempJotuioperjsmliiusesseculpabiledo-1 C iale! 0 felix- ainor qui, sicut trahit de animi virtule
cuist-i! Tan-tusquippe episcopus.taiiluni desidera- originem, *sic non habet aliunde quarn de veritaiis
liis ab oninibus, lanlis sanctorum omiiium volis a eperibus inceiitivum ! felix, inqtiam, amor, ctii est
Doniiiio expetilus, lanlis Ddelium lac.ryinis ari pro- iuiinica spes saeculi, cui -esl tota ambitio in desiderits:
fcrenda germiiva pe.ifeclionis-iifr-igaius..non debet aelernorum : amor nimiruni sanclus quanlo esl eor-
habere in conscientia, mullOniiiius agere deb.et in rupiioiiis impaiiens, lanlo ei suspecium eslquid-
evideniia, unde sua laedatur opinio,. tinde lain de- qiiid noverit .suhdituin vanitati. Deniqiie sicuinon
vola omiiiunv exspectatio defraiidetiir.Qiiod si, ut deesl ei aeiriulattoaeiiiulortimvehemens, sic non deest
dicitur ab aliquibus, temuliis debitis obligatuin ei appetendorum cognilio, ne fallalur. Ilaque de
necessitas aliquid agere convpbIil,-ubi lanieu lyran- splendOre verilaiis inslruitur, ne eum mulliplex va-
nica non iniervenit extorsio aut potesialiva cx- Jiilas lenebrosaevarietalis obscurel. Satagente autem
aciio, sed humilis acsupplexriecessilalls insinualio, vlriute, ad dcsiderium incorruptionis accenditur et
oliquid benigne iogaverit, cerle non boc tam extcndilur, rie eum concupisceiitia carnis emolliat
lalliaiionem dixerim quam coHectain. Licel enim et enervel. 0 si processibus ejus perseverantia non
et hoC perfeclionem rioii redoleat, satius lamen fuit defuerit, qtiid in perfectione sanclus amor praemii
hoc semel in vita agere, quarii pravpedienie inceriae ' .obiinebil? Quidilli gloriae erit, cum in pleno splen-
mortis articuio, nvulla debila impersoluta diiniltere doreveritas infulgebit? Quid illi suavilatis et dul-
in grave debitoris periculum et damnuni irrepara- cedinis erit, curo perseveraniis viiiuiis desiderio ad
bile creditoris. Saepissime eiiinr, imo fere semper pleni anioris meridieni effervebit? 0 beata exspe-
isiiid solet cvenire episcopis, illis obeiiiiiibus, sic a clatio! o voiis omiiibus remuneralio appeienda ! o
potestate lerrena bona eoruni diripi, nt quod de- felix anima quae, cuin lranc margariiani invenerit,
buerinl vel ordinaverint rion paiiatur exsolvi. In pro coinparaiione ipsius quidquid est aliud distra-
meliorem paiiem cbaritas interpretari solet ambi- here iion cunctaiur! Corporis iiaque et anirivaein»
'
gua, quaiii conscienliam liabueris in facto tu vi- cunctanter esi disirahenda possessio, ul thesaurum
deris, ne forie, quod absii! idolorunv (servitus) in agro abscondjtuiii valeas felicius quaerere, effo-
avaritia, de Clirisiiaiiorum episcopo cultorem fece- dere fortius,: cerlius invehire, reiinere iirnvius, ju-
rit idolorum. Verumlamen elsi le non reprehendat cundius possidere. Abjicienda sunt onera saeculj,
COTiuum, species iamen mala lacla est universis honores cpiii.putaiHli.1nnihiluni, iiequilia oinnis re-
in scandalum, duiii et malis insiiUandi praestatur pellenda ab aiiimo, nt possil. ajiquatenus sancli
Dccasio, et boni se dolerit in tc perderc quod spe- ainoris priniitias praegusiaic. Sieui enlm jniris men-
60f EPIST0L.4S. C02
tibus .dignanter inffuil, sic et Jiberas inveiiire desl-• A irisanabili deqiiassatur. Ilumilitali proinde omnis
derat,qu:_s non exturbet aut occupet terrenae stre- altiltido suspecla est, qiiam esse amicam supcrbise
pims aclionis. Ubi enim Spiritui sanclo solemne' non ignpral. Quidqtiid caro gloriaro repulal, odit
Sabbaiuito agitnr.feriata menle opus est, qu.e ali-' et exseoralur liiiniiliias, lieet in sua siropliciiate iia
qualentis servilis operis deformitaie non obnubilet se coniineat, ul de re nulla veiit vel audeat judi-
spirituaiitim Iietitiani feriaruni. In limoris feria de care. Amans quippesilenlium-, secreli appetens, ila
iriiiio sapienliae amor sumit exordium, peccatoruiii suae mediocrilalis se coarcUl limitibus, tit nihil
lumultibiis finenv ponens. In feria pielatis id agilur, aliud appetat, qtiam se scire. Scire alia esse eredit
ui ctillui divino inlendatur sinceriier el oppressorum sujieifliiuin, sciri ab aliis existimal veritalein. Tam
miseriis- compassione sollicita succurratur. Iii feria siiperfluitatis expers est, quam jactantiae, in allero
quse spiriius scieiitiae nunctipaitir, aiiiiiius ad inie- tcmperantia utens, inalterojustitia;',desiderioinarde-
riora seretrabens, sua; pensal subtiliier raiionisjti- scens.Magnam hic advorlerepol.es Jiumililatispruden-
diciuirij.ne. ipsius caliganle vel frigcscente ignicnlo, tiau],qu_emuiiicipiumirientish.iscommunitobslaculis,
iii his quaeagenda sunl obscurelur. Iii feria spirilns ad omne cerlamen inexpugnabilis e"vest foiiitudo. 0
fortitudinis providetur, ut, cuni (einpus tenlalionis feIix,:overenecessaiiavirtusImiiiiIilas,qu8e,duiiiiiiliiI
adveneril, necessariis munita praesidiis virililer B aliiidqiiamsescireappetil,seminime abejiissciemia
aniina reltictetur. In spiritu consiiii felix fcria cele- sapienlia; cceleslis ibesaurus abscondil! Ignem
brattir, diiiyi animus jvd omne quod intendii, niliil-: quippe secreti amoris sub consideralione propriae
de se fideiis, Spiritus sancli consilinni quarit, se-' viliiatis, quasi sub qtiodain cinere liumilis aninius
que-aliis in eodem Spiriiu consiliariiim per 'omnia- conlegii, unde se devoti cordis cflicina ad illustra-
Ddelemimpendit. In fariaspiritus iiileiligentia. !anlae; liouem el fervorem accendit. O-tpiam libenierliumi-
purilalisfeslivitas agilur,.ut non modo terrcnae af- IJs-Chrislus ad di-versoriinn tale se colligil, ttbi
fectiones-aiiiiiiiini onerent, sed eliam corporiim ima-- amoris ignem ejus semper paralum adventui liuini-
ginaliones rion snbcant, -ul lanlo ciarius ecclesiia. iitalis solliciludo cuslodit! Ul eniiiidieit Psalmisla:
coiilenipIen:ur,'quaiHo felicius quae lerrena sunt in- Ignis ante ipsum prmcedet (Psal. xcvi); el anima
terim in memdria habenUir. Quid de illa extrema et- illa idonea est illuiu reciperp, quein non oporlcl
suprema feria dixerim, quae spirilus sapientiae ap- ignem aui oleum mendicare.-De intus et de ccelo
pellatur? Non mihi datum est experiri quam magna; haec venunit, el qui igiveiu semel accensum in se
esl muliiludo dulcedinis liujus Sabbati; quippe qui volueril perdurare, «mnesisolliciie obtuieat.aditus,
necdtim praecedentcs ferias merui celebrare, sed per quos ventosse vanita lis: levitasad. «xsUnctionem
necduni in spiritu limoris Domini serviluli criminum ignis valeat insuffLare, Veiuni eisi ignis qiii vehe-
et vitiorum lumuliibus valefeci, quo pacto de cseteris iKbnlerefferbuerit venioJlante pon exstijigiiitur, sed
feiiis sapientiae, aut de ipso sapienlia; Sabbato accenditur roagis, adeo lamcn esliormidolosa hu-
audeam coiiinventari? Ex-hac ipsa pra.sumpiionc fa-< riiilitas, iit iiunq.uam de bumili conscienliae diver-
cile esl itilelligere, me nccdum intelligentiae vel sa- sorio progredi luiuin pulet.Jbi .siellam inaris Ma-
pienliaespiriium percepisse, qui de rebus tam -abdiiis- riam libere cogilai, ibi Jeliciter assistit partui Vir-
inexperlus ausus sum dispuiare. Conlido tamen quia ginis, ibi beatae illi infantise delectabiliier adjoca-
apud dilecloris aniniuin amor excusabil excessum. lur, ibi se toiuin Verbi eoapiat cunabulis, inorunt
Id iiiiii.j-uirihabet sanctus amor officii, ul sicul de- iiinocemia feiici colludit infantiae, etin.cordis ju-
lictuni iii dilecto nullateiius dissimulai, ita el con- bilo pueri vagitibus combalbuiii. Pretiosissiinjs lia-
fiienli dare veuiam benigna facililate non negat. bet pro sericis illis adornari panriiculisj qiiJbus
Revera si inesset niilii liuvoris Domiiii spiritus, l<- obvolvilur Verbum iiifans. Deiiiceps ad diyiuuiii
iniiissem aut videri magniloquuin, el me potius sub ijlud pecloris sacrosanctisacrariuiii toia ayiditaie
modio humi-iialis absconderem, quaro in magnis et se convehit, el quanium vacat, plena. de ccelp ubei.a
niirabilibus super me ambularem. Humilitati sanclae iQ sugit. Talibus ini.erim uutrimejitis ienera deljciaiur
omnis fere esl odiosa praesunipiio, et quaiituinlibet infautia, ut, cum in vir.um perfeclum provectiori
in stiblimi excreverit, nihil sibi lutitis essereputat aelale profecerii, portare et peragere possit nogo-
quam latere prudenter; coelo inhial, duin sejuxta tiuro crucis. Gralia sane boc opus, quos yiiiiitis-
sui nominis rationera ab hunio non dividil, el quo provectio exercitalos pro consueludine sensus ha-
se in sui aestimatibne inclinat inferius, eo coelestium bens de sapieniiicstudiis imbarbavit.MeCum opliine
acciinis esl aitiiudo. Nescio tjuo pacio etiam in- agil, si inter, collacianeos suos me Jesus rocus con-
clinare ccelos potens esl spontanea huniililatis «uinerel, si suscepto interduin ad .matris. ubera suse
dcjectio, el mira faciiitate cceleslem exaltalio- deliiiitionis soi-bitiunculas partiatur. Ad hoc qujppe
nem adipiscilur, dum huini laeta resideus, et Pairis Verbum vilae paiiis:.comiiiiiiui voluit in lacie
de humo nihil appelens, de solo coiiscieiHiae te- carnis, ut qui in forma Dei eibus er.at solidus a.nge-
stimoiiio gloriaiur. Non sic iila, non sic nalione loriiiii, .per abbreyiatioiiem .car.iis exinanii:el s.e in
cceleslis superbia, quae dum juxta sui ralionem no- sorbiliuncuiam parvulorum.Obsecro te, cbaiissiine,.
riiinis super se ire, ct seipsarn supergredi nititur, cum libi convivium escse fortioris sapucrii, cum te-
suo ipso pondere praecipiiala iuferius couliacljone graudiuhicibusoblectaverii,indelkiisluisiiCsisii.ea3
6C3 ADAMI ABBATIS PERSENLE 604
Immenior parviialis. Si ad eclebrandum sapienliae A A trali mundi peiiilantia vinculis retineri, quam saecn-
S.-ibbatum, iuterdtim Spiritu sancto le promovcnle, laribus implicari ncgoliis, qnam vitiorum arclari
pervencris, vel id sallem mihi impelra, ut de diver- perplcxiiatibus, quain carnis illecebris relineri!
sorio iio.il ejiciar Verbi infanlis. llic inteiim tota Osancli amoris jiiguni, quain dulciier capis, quam
philosopliite nieaeest ralio, alibi quam hic non pos- gloriose illaqueas, qiiam suaviler premis, quam de-
sem esse s.iavius, hinc tota pendet cxspeciatio spci ieclabililer pivciniis bonoras, qnam feliciter uris,
meae. Parvulus sum, cui lacteo cibo opus esl, non quani fortiier slringis, quaro erudis sapienler! 0 fe-
solido, quanquam in incremenia inea transirc noii lix amor, ex quo eni.lilur strenuiias morum, affe-
dubilem, quidquid amicorum meoriiin be.iia esuries rtuum pmilas, subiiliias inlelleeluui)), desideriorum
de ciho devoral foitiori. Caeierum, amantissiine, sanelitas, clarilas opermn, viiiulum fecuiidiias,
videbo faciem luam, cum vacuum fuerit, quoniam meriioruin diguilas, subliroitas praemiorum! o felix
nondtim vacat. Aiini praesenlis sierilitas, ei toiius nmor, cui esl in niuiidi conleroptum anibiiio, iu viiia
nitiiidi communis interitus me domi reiinent, et zclus, in peccaia odium, in carnem pugna, in pro-
quasi cnidam funeri assislereme compelluni. Egre- speris moderalio, in adversis palienlia, concupiscen-
diar lanien, Deo volente, aliquando desepulcro hu- t"a in promissis aelernis! Hic anior nos unit, hic
jusmodi, el in artvicoruin visitationibus et colloquiis B nostrae unioni le copulal, et qui unius rooris in do-
suscitabor. Tu eos inleiini roep salulabis ex nomiiie,. liio Dei nos eflicit, ad.unum vinese uuius denarium
quos mc cbaritate non ficla diligere coroperisti. Pro de sanctae unaiiimilaiis perseveraniia per Dei gra-
"duabus illis pauperculis niulieiibus, Deum.ut credo, tiam aliquando promovebil. Veruin inierim nutrien-
tiinenlibiis iiheialilati luae grales refero, quibus dus esl amor, pascendus est aliinenlis sapieniiae,
.•tpud Baliieoluni hoc (i) fairris leinpore misericor- raatris graiiaeblandimenlis dulcioribus confovendus.
diter ex paiie ii;axiiiia pro.vidisti. Ne irahal ab j\\\s, Parvuli sumus, lacleis opus babemus sorbiiiuncii-
ohsecro, pietas maiium, a quibus iioiidum famis ne- lis; sed quaenoslrx Virsinis... insumalur. Ideo ad
cessiias se retraxit. Vale. parlum hujtis consulic refugimus, rfe diversoiio pa-
EPJSTOLA VIII. rienlis eligenles non regredi, ut ad sacrosariciuiu
ADSTEP1UNUM CARTHUSIENSEM M0NACHUM, ET PRlOKEM pectoris virginalis sacrariuin plena ubera ebibamus.
DEPOHTIS. Maier noslra est, et maler dulcissima; abesse a
De meditanda Christi infaniia et passione. lanla dulcedine lciicriiudo. lactenlium non valerot.
Fralri el ainico sibl in Christi amore veiiss:m« Alibi inierim non posseraus esse luiius, nulriri dul-
STEPHANO, monacho Carlbusiensi.ctpriori dePortis, _ cius, confoveri suayitis, cuslodiri (irmiiis, insirui
abbales de Caroliloco, ei de Samaio, el iievissiiiins meliiis, saiicliiisrciiovari. Quam juCunduincsl Verbi
jii.nium dePersenia, in Spirilti sancloamare feli- infantis se coaplare cunahulis, praesepi assislcre,
citer et iideliler reamari. locum noii habere alibi qttarn iu diversorio, ubi
Ex iiilcris tuis, amantissime, sumpu est tibi puerperae non est Iocus ! Non erul, inqnii, ei tocus
rescribcndi occasio, in qtiibus poslulas ulperununi indiversorio (Luc. n); idco eiim in pracsepio rccli-
ex nobis libi uni irinae nostrae dileclionis unio se navit. Non coniingal nobis a diversorio illo dive:-
libi iiiiicns, deunico illo bono, aliquid consolationis lere, ab illo averli prscsepio, ubi in hordeum ajania-
rcscribal. Elid quidem ex aiiimo facimus, aiinueii- lium fiumenluin vcrsum esl angeloruin. EKquoenim
tcs pelitioni, el congratuJan.es afluctui, uisi quod graitum frumenii cceleslis ia terra. cecidii, quasi in
parcius laudarc debueras, quos.iuterius non vidisli. se hordei saporeni ei spem piis jumentis exhjbuit,
0 quani liiliun non est eorum insistere laudibus, dum ct Deilatis sua; medullam lunicavil folliculo
quos adhuc conscienlia pcccati cautcriat, nc-sic niortalis corporis, et se neccssitatuni mearuni exa-
laudatuui, quod faciie evenil, lenlet clatio, sicut speravitarislis. Sed et nunc figurisquasiquibtisdani
notare consuevil adulatio laudatorei.n! Yeruin apud pallearum folliculis inedulla involvilur veritatis^
iinpiiras iucnles hoc agitur, quas non eliniat, sancii ID 0 ctiii! ad statum veneril homo iiiorialis angelicum,
iiinoris siiitierilas, qiiemadmoduin tua. elimari et nulla tunc cibo ejus asperiias inerit, quenv mida
liquelieri iu nos felici experienlia cpiiiprobaiiius. Yeritas ex adipe frumenli plenissime saliabit.. Sed
Igiitir quia nosires artilicio sancti Spirilus in funi- quid nos perfrui ei fragiles de jumentorum, oneri-
ciihiin ca.ii amoris Iriplicem inloisisli, qtio se lua bus, aut angelorum hoiioribus dicimus, qui prse
innodaret affectio sicul in se, cuni.lrip.lex.sit,- facile leueriludine infaniise nostrae ma.ernis adhuc deli-
non polerit rumpi, sic a te, cum tenax sit, diflicil- nitionibus indigemus? Satis est nobis, si maieruo
Jiine potcrit denodari. Spiiitus sancli arlificiosa di- iiicumbcre peciori, si permiltaiur inter ubera coin-
gnalin funiculum isium inlexuit, qtii tanto est in se nvorari. Inde fluenta gratitc, inde nutrimenta liumi-
ex gliilino individuaecharilalis tenacior, quanlo ejtis liuin, inde fluenlis fluiniiiis impelus civitatcm Dei
conslruclio stiavior esl colligaiis. Quamfclicius esl laetilicans, inde lac el mel sumuiae suavilatis erum-
his astringi nodis, bis vinciri nexibus, his a thea- puiil, inde in virum perfectuni noster adolcvit par-
(4) Hac de fame loqui vidclqr breve Ciironicon cienle, fit fanies aceibissima,. et clades verie-
Fliionensc ad ariiiuin 1197 : i Yialici copia dcli- nicns. >.
60$ 'EPIiSTbL.r£. 608
vuhis. -iursein puerum de magniludine ccelesli ab- A'Coiisuevit.
j Ergo iu fide passionls et moriificatlone
brevians, nos sibi in coflaclaneos adoplavil. Pu- camis rnyrrham magis suscipimus , quam offeri-
tasne amanlissimus puer collactaiieis suis invidet mus, qtii eisi ad foriia miilere nianiim nonpossu-
viscera matris, aut malris ubera, qui ideo ipsam mus, nos tariien utcunque iiitra Christi diverso-
elegivin mairem, ut esset etiam ipsa humiiibusiri rium a vitiorum vermibus, a peecati puirediiiecu-
nuiriceiii ? Cuoi igiiur asperitate hordei vesci nori siodimus. Jucundum est nobis philosopbari de tali-
soleat leneriludo infantium, et mirius sil ad esum bus, etmerito in his solemnizai festivitas cordium,
frtimenli idonea; inlerim nutrianlur uberibns, et ex quibus habel solemnis laelitia iiiceiitivum. Me-
molliori malris gremio foveanlur; discantse YOrbi rito iritije tinioni nostrae iuum compaginasti bina-
coapiare cunabulis, pia; simplicilali colludere, bal- ritim, dum cantorem ttitim , qui noster est lecum
butienlis commutire vagttibus, adjocari infanlulo afferens augmenlasti multipliciler fcstum noslrurri.
corridenli. Duin eriiin tribus duos in charilalis compagine
Tola liaecesl philosnpliia simplicium, dum inte- coiijiinxisli, fquasi quinqne virgines iiiler 110»fa-
rim defueril aetas virlulis proveciior, quse soliio tiias effecisti. Quinque, ait, ex eis erant fatuw, et
cibo titi idonea, perferendae sitaccommoda passioni. qutnque prudentes (Maith. xxv). 0 si a quinario
Si hujuscemodi ludis Odonem luum adhibere volue- iiostro illa excludalur fatuitas , quae asponsi nu-
ris, non splum non abnuirous, sed eliam cum laeii- ptiis illas quinque faluas dicitur exclusi_.se! Fatuiim
tia suscipimus huic innocentiae colludentem. Est prorsus est de tiltilose virginilatis exlollere, et in
enim ipse amator simplicium, et noslri dileclor ve- virtute animireni nominisnon habere. Osi quinqiie
rissiinus, lieel lu in amorem ipsius privilegium me- prudentes fuerimus , et qiiinqueparlilam senstiuui
rueris oblinere. Assume leeum hominem, et intra conlineiiliam incorrupta fidelilate servemtis! In-
Verbi diversorium, ipsum nobiscum consiilue, i:t corrupta fides, immotumque conlinendi proposiium
de noslra; Yirgihis parlu pari laililia juciindentui. faciiinl mente virginem , facit autem amor justiliae
Si pasiores advenerint inler signa deferentes ange- sapienteni. 0 prudens virginitas ! o prudcmia vir-
lica sine nobis, de tantaerei myslerio non mirenlur; ginalis, qiiae,duin sludio chariiaiis suacactilai.recle
si stella magos adduxerit, advenientium parlicipe.i- virgo, id est fnle nienlis iniegra perseverat! Felix
tur laetilia., et illis mystica deferenlibus, nos qiise cui datum eslhujus gloriae virginitatis jungere lilium
illis signata suiit offeramus. Nec dubitim apud te corporis virginalis! Vernat irilus , verriat et foris
aurum abundare quod offeras, qui prae auro Hicru- virgo carne et spiritu , praeferens rosam amoris ,
salem sterquilinium Babylonise contempsisti. Pro- C ( carrielilium caslitaiis. Prudens virginilas uiiclioni
Videnduiiiesltibi ut de auri lui copia liii suppleas est aniica , oleo non caret laeiitiae, sinC lampade et
canioris inopiam, qui adliuc specietenus huic mundo oleo non procedit, et lampaderii qtiidem habet de
deserviens videlur el ipse ex animo lulum saeculi perspicuilale purilatis vilream , de patiperlalc vb-
calcare. Felicius eril desiderium cbrdis habitu prae- luniaria striclam, deorsum et clausam, de coucupi-
lendere corporis, et Dominicae stigmata p3ssionis scentia aeternorum latam, superius el npertarii. Sed
praeferre in facie actionis. Verum multa osi illi in uiide babebit oleum , nisi se coniineal intra puer-
auro luoliducia, nec polesl nobis la.tilhm suae bo- perae noslrae diversoriuni, nisi se colligal ad Virgi-
naevolunlalis abscondere, quod le qiiasi iliesauruin nis partum. Ipsa quippe est oliva frilclifera ; oliva,
in agro abscondilo nieruerit invenire. Ubi eniin iiiqiiam, speciosa in campis , ut gralia ejus el mi-
coelestis sapienii_e splendor ruiilat, ubi ignilae cba- sericordia oninibus sil coniiiiunis. In campis posita
rilatis fervor, vel fulgor efferbuil, aurea sunl ibi florein carapi protulil, ex cujus aniceiiiiate ptilcber-
saecula, ibrabundal quo regii pueri dignilas bono- rima campeslria sibi huraana; lurpitudiiiis nudiias
retur. 0 si iHcensum divinae orationis Verbi offe- procuravil. Campeslria sunl perizomaia velaiiieiiia
ramus incunabiilis, el ila divinum illud Ihurifice- turpiiuriinis, qnae dum flore isto sibi consumil, qui-
mtts altare, ut totum puerperae Virginis divcrsoriuro D I cunqtte per fidein el amorein virginei partus criini-
boiio iiiipleamus odore I Ibi certe dignum est non nuiii verecunda deponunl. Cavenditm est nobis, he
solum flamnia fervoris devotae oralionis incendere siiiius expertes olci , ne de fatuis virginibus repu-
thura, sed el igne amoris viiiulum concremare aro- leniur. llabenius ptierperam nostram quasi olivain
mata, ul leslimonio aromatizanlis conscienlise non frttcliferain : quae , cuni sit maier inisericordiie,
desit suaveoleniia bonse ffamae. Felix qui aurum et oleumlainpadibusnostris inlundit.ct cum sit regina
liins puero nostro obtulit, felix qui sacrificio lali justiliae , ignem dilectionis accendit. Acceplis jam
myrrham adjungit I Yides quia puer nosier interim et accensis lampadibus , ad nupiiale Simeonis gati-
myrrham uon offert, sed suscipit, et nos qui ei colla- dium occurrainus. Ilonestas cerle sanclae conversa-
cianeisiimus, quomodo passionum amariludinesoffe- tionis gerit in nobis vicem lampadis , curo sitpau-
remus ? Offererous tamen, cum eo nos usque gratia pertate stncta el castitate clausa inferius, perspicua
ejus provexerii, ut dura pati el aspera aetas virtu- puritaie inierius , charitaie superius dilatata, cce-
lis robustior possil. Interim passionis asperilas , lestium coniemplatione aperla. Acceptis itaque, nt
amariludo myniiae lenerae aeiali non congruit, nisi dicium esl, lampadibus noslris, acccplo oleo de vi-
quod niyrrha areere vermes a conditis corporibus sceribus inatris Yirginis , mulualo luniinis radio ~i
f
607 ADAMIABBATIS PEUSENliE 608
stella marjs, i.n.laeiilia cqrdis jungaiiius :iios lactiiise Ai aceli. Miro mqdq liex jiisiitia!:ipiiim se ej.ppu.itin-
Sir.ieoiiis. Nunquid sine nobis paryiilus lioster .in juriae et noceniis lancca -niilijis latus transligiitir
lemplo prseseiitabilur, aut.siiie npbis Simeon de InnocenttSi Nqn aliendis invirgineo Agni corpore
nosir.i .con?oIaiipne..laei,abitur. Noi) e.xpedit nobis aper.iri qninque yirgiriibus forit.es quinque. Quam
parviilum,iliic:abeunlei)i deser.ere , VAISimeonis il- feliciter qpinqtie sumus, si ,ul siipra dictum.:est,
luc prteconia non audjre.Tolunj quippe qnodagitur prudenles virgipes non faluae cx"istamus! Habent
in nostrae fesjivilalis laeiitiam dedicalur. Sed.nun^ enim prudenles virgines duos fonies in Agno pe-
quid qiii pncrq postro aurum , ihus et niyrrliam dibns, in quibus ex spe niisericordise corditim di-
cumiriagis pbiu]iinijs,,pro',eo.denir.e.trahendo colunv^ luanlur ,affcctus. Jlabent ,et .duos iri confixione
barn ..et.turtureinofferem.us.? Non decr.unt eiiam duarum mariniim ,;ex qiiibnsfargiter etmagnifice
hphis.liic cpiiimbina siiiip.ieiias , et.de incolalus prpfluuiil niui)era.:gratiarii.ro.:-F:OJis quinlns exAgni
prolongaiione caslilas , -qtiilitis s-i.pai.ilas-geminae lalereprofluil, qui de profundiori abysso ex partc
clnirilalis infiieril , Jesuiii sib.i noslrn.devolio reli- cordis oriens , profusjo.riis graliae fljivinm mitlit.
iiebit. Ubiaue pueri puertim sequunlur, si eum iit Inde iiimirum effluit ct siipereffjuit , nbi omnes
muiidiiia corporis et cordis .inuocciitia cotiimiila- sapientiae et scieiilipe thesatiros in se abscpndilos
mus. Ipso proficiente aetalc.eisapieniia apud Deum *" Chrisli pleniliido ciistqdit. Ilujiis fluminis impeius
el homines , nos quqque incremeii.la sumamus de lolam Dei civilatcivi laelifical.iolain ierrain ad ger-
consimilibus alimentis. Semelei adhsesimtis, colla- niinandum iiiebrial, iiecesse pqlest jn ea aliquid
claneos suos in pmni iribulaiioiie npn deseret, et boni germiiiis, nisi deirrigante irrigiio hujtis fomis.
inler lentaiionum .moleslias.conforlabit. Quos fecit .Ulinam , fralercbarissiroe , nnionostra inlendat
iii sccreseere , non sinel in se deficere, sed perfi- haec sludiqse mirari,mcdiiariassidue,pie venerari,
cere, el bcciirrere iii viruni perfectum solila largi- ardenler dHigere , con.lciiiplari siibtililer, ftdeJiler
taie praestabit, si in his quae in illo vid.imus,aut de exoplar.e ! Si in cellis corbium jiqslrum huic phi-
illo au.divimtis facta per.ipsum et audila ab-illo se-. Josopjiisc perseyeranler instiierinnis , si htijc uni
dula inienlione vixerimus , qiianliim pulas i.n fide bono indivjdtia meiiljum unione adliaeserini.tiSjVere
ejus et .djlecliorie crescemus? Sic qpus est cer.ead, eriinus monachi, nqslra; iinionis qiiinarium tinien-
crticeni prqperanlibus , qnia nisi sqliriiori cibo et les uni sancta; et individuae Triivjtaii. Ipsa ejiiin
largjori usi fucrint, tiineiidum cst ne passionis beala Trinitas'el Irina Uiiilas est unica sanclorum
pondiis siisliqere. npn possint. Hic jam inlueri libet exspectalio , el labortiin sanciorum felix remuner
juvcnem nostrum .s.uniniam palientiaro in patibulo Q ( ralio in cujus dcsirierJo nos faciat uiiaiijmiler vi-
prxfereiileni , qii.em y.iriimuspuertini in praesepio vere, qiii nos fecit per amoris .c.oiiipagineni ununi
suminam innoceiiiiam deinoiislr.antein.Qiiam dignum esse. Vcrum quia peccaiores el njiseri sumus , et
essel, irt..qiioshabore volui t eqllacianeos in infanlia, prqcellis exposili magrii rnaris ,-.ad.'maris slellam
commiliiones haJTerel in poena ?-Qui ergq astilimus leya qculqs cqrdis, ut quaenobis Solem justitiaepro-
vagicnli in cunis ,.-.c.nrJion paiieiiii assislamus in tulit, injiisliliae npsirae quaerere veuiam ininqiiam'
clavi.s? Curiion ruinnis in qscula et.anipjexus pen^ dcsit, amicos noilros , quqs in Spiritu sanclo dili-
rientis, ci.im nos ad hqc brachiis hiviiet extepsis ? gimus , qraliqnibus' tuis ct luorum comiricndanius
Propter nimiam cjiariialcni , .qua uos imnieritos ailenlius, non soliim eqs quqs meruisii cognoscere,
tliligit, ad clayoruni confixionein nianus et pedes sed quos le conslat in noslris cogniiionibus possi-
exlendil. Capul spiiiis coroiiandum sitie conlradir jdOre.Ilabeal hic epistola iineiii, sed fiiiem ifon ha-
clione exbibuil, quod vix Iremebundus Baptisla beai aroor, et probet effectus qperis quam iutenips
tangere ausus.fuit. ,A sputis et colaphis beaiani sil affeclus amoris. Amen, amen.
illam facienv iioii ayertit, in:.qua insatiubililer su- EPISTQLA IX.
lilimilas angelicae puritatis inlendit..: insaliabililer A» COMITISSAM PEItTICENSEM (S).
dico, qttia , -elsi dum Jes.u visioni plene reficilur, P Prwclaram ei vitte forinam prwscribii.
niillum taroen ex satietale fastidium geiieraiur. Est .Dilec.iaesuae.iii.Glii.islo ilhislri: comiiissae Perti-
eis. in plena satietate plenttm desideriiim , el in censi, fraterA. peccaior, salulem jn Spirilu sancto.
pleniiudine desiderii omniitm satielas est bonorum. D.epnscil a: me tuae ,devoiionis instaiiiia , ut le
I_.ibenl.ius,forie audires nos loqueiHes de talibus , aliquibus litleris de aninii vir.lu.ie comiiioiieam,et
sctl in magiiis et roirabililius supernos anvliuJare iiicitenv ,ad desideriuni .aeternoruni. Feji.xplane el
îmeniiis. Revertarour potitis ad id.quod prq leni- laudanda petitio , ;et uiUiam essel apudvme unde
pqre cbngruil; nobis redeamus ad corisolalionein JTeJicGm sqrtir;(!lur effecliim ! Verum niagna es.l aui-
viciiniaesaiii.laris. .Co.nsider.a quiafls Yerbi ;incar- . mse illius leiiierilas , cui iion se unclio Spiyitus
uaii iiinqxiiim, ex quo sapientia: ccelestis (luaiiiia sancii.infiiderii, nec habere poiest aliunde; unde
prqOiiuni, in sua siii (eljis potatiir- a.iuaritudiiic ett sibi vel âlibi profcclus. nialeriain submii.is.lret, Ad
(5) Mabpt (Mahaui), ut vjdelur, Blesenseni ,, defridi lII.Rotroci filii, conjngem : allerulrain enim
Tbeobaldi Miigrii, Canipaniae comilis , liliam, qua;s vitlenlur Innuerc verba , juxla exigenliam alli san-
•lloiroco, hiijus iioiiiiiiis leriio , hupseral; scui gninis lui, quse infia occurruiil.
Malliildeiu Saxoiiicani, Ilenrici Leonis filiani, Go-
CC9 EPISTOL.-E. 010
Spiritum proinde saiieiuiii corde convertamur et A j dii'. Iter, inquani, impedil, quia snperfluae vanilatis
animo, et lu audiendo illi inhaereas , et ego de illo osteiviatio a veritaie seclanda cor averlit; visum
Iiauriam , quo lu salubriler docearis. 0 quam illi coiifundii, quia, dtirii per iiiluiluriv cffecininalae
opus esl muiida ineiiie el buniili, qni se in Spiritus consrieltidinis lenlalio spectantibus ingerit se, ab
sancti dedicat oflicinam! Officiosa nimirum huini- irituenda ccelesti pulcliriludine 1 oerilos ralionis- ab-
litas , dum omneiirfaslum eloligal superbiae , ete ducit. 0 consiieiudd iiiimiseiicois, ut uhde' debuit
diverso fil iiiiiium sapieniiaetinior Domini; sollieitc contegi ntiditas pauperuin, coniegas et contfalias
providei prudeus humililas, ul illi incomniodohoc pulveres platearuni. Noii erubescunf ferivinae: nosiri
remediuiii opponaihr. Dtim iiaque molibus elali li- leniporis probroste assimilarl vulpeeulse, ut sictii
moris opponil se tiinor linmilis , aniniaiii non pa- besiiolae iliae polleiit loiigioribus caiidis, Sic ist;e
lilitr sordesccre peccatis. Caeterum qui sine timore glorianiur in longis iraclaiibus fluxae vesiis. 0
esl, non juslificabitur ; qiiia,dum riegligituraditus qiiain saepe, quod pejus eslj de pratdis.pauperunij
cordis, a peneiralibus ai)irii_esupeibia lion arcelur. despoliationibus viduarum , de exaciionibus pnpil-
Viiius liuriiililatis et per limoris {spirituin exslin- loruinvestes liujusmotli cOiiqiiiriinlur! Iline haben-
guil superbiaro cordis , et nibilominus carnis lcrit tur mulaloria in perticis, liinc suinunlur iinpensae
superbiam saiiclae reinedio parciialis. Amica sane B ! in siimptuosis beriefieiis', hiric saginantur venlres
esl Spiritui saiiclolitimilitas et miiiidum semper ci in conviviis accuratis, et ah illis habet hobilitas
praeparat liabiiaciilum, cui displicere noii ambigit saeculi cibos iauiiores, et quacque preiiosa, qui
cor imiiiundum. Super qiiem,ail Doiiiirius.i-eâiejcei peiie assidue vivunl in paupertate suprema. Utinam
spiritMSifieiis,jitsi super liumilem et quielum el tre- lu, filia, ista sscpe recogiies, nec juxta exigeiiiiain
mentem verbameaitjsa. Lx'vi.)Ubiceriehumilit.is.ibi alii saiiguinis lam affecles liuic saeculo conforinari,
qnies.ibi linvor, reverenlia maiidalorum.llumililas qiiam placere illi studeas, qui altissiini Pairis
le lilii horoo oslendit qriid sis, quidfueris, quid Filius voliiit liumililer huirianari! Pensa quid illi
poslniodiim sls friturus. Paiilo anie nilvileras ; in- debeas, qui ct le de nihilb fecii, ei sua sigriavit
cipieris esse vile seiiien eras ,• riunCvivis vile vas imagine, siiiiilitiidine irisighivit, visilavit iricariia-
siercoruni, paulo post verriiiuiii esca eris. Quidsu- lione et conversatioiie docuii, redemit passione,
perbis, terra et cinis? Qiiid condillonis propriac glorificavii resurreclione , subliniavit ascensione,
oblivisceris? Qtiid iiou te ciiius moriluraiii esse re- • Spirittis sancli gralia conforlavii ? Toiam te ilii
cordaris? Qiiid iniendis mondo qrii labilur, qtii in delves qui se lotiim libi conlulit, licet te carnali
perciissioriissiiae fragbribirs ruinam sui airiatoribus p. niarilo placcre oporteat-; ille iiihilominiis jussuiiiii
iiiiiiilattir?Fallax plaiieest graiia et vaiia est pul- in le repelere iion desis-til. Cerle licet aniihain et
chtitudo, quae iiori niodo non faciunl longum gau- corpus creaveritv licel uifurnqiie jiiris ipsius sii, jus
diiim, sed evaneseunt ciiius in lameniationis aetei- lamen lui corporis inlerim pro.lege conjugii viro
n~eionnenium. Nori sunt aiuanda quae Iraiiscunt, ccdit; sed aniinain sibi viiulicaris , in jus alterius
iion suiit aiiiplccienda quae fugiuni. Illis potius in- traiisire non sinit. Carrialis inaritiis spbiisris est
sisiendiim quae fcliciter permanenl in aeleriniiri. earnis tuae, Deus inus sporistisesi 'aniinse: neulrum
Obsirirenda est via viliis , peccalis praefigeiidus esi lanien eoruin milla coirimovei zelotypia, dura ubiqiie
termintis; ad lueeni respirandum est gratiae , nt pcrinaneas fidelis el casla. Ccelesli spoiisO debes
nobis infulgeat dies gloriae et lionoris. Fugilivi animae pudicitiam , sicut ramaliuro camem exhi-
inundi abjicieiida e.-i vahiias j inorlificanda est vo- bere pudicam. Ille pudicitiani animae toae dolavit
luplas ltibrici rorporis , resecandum est omne splendoribus angelorum, quam doierii in fidei
superfluum, tit sancla frugalilas in Dei Hliam te mysierio et spei cerliludirie suscepisii. 0 si doiein
adopiel. Sobiius esi spiritiis viise, inieriiperanlia; hanc diligas, si sponsum liunc qiiasi partini libi
nihil. Non diverlit ad aniiiiiim, a quo frng.ilitalem dederil noii asperneris! Nobilibus es oria natalibus,
videril exsulare. Non iiiteresl ludis aleae, lion ei D 1 el secunduni carnem regio procreala et saiigtiine
esl cordi schaccorum oiiosa sedulilas, ipsius puri- vef seiiriiie; sed iiicomparabiliter es ex dote ista
tati iioii congruil scurrilitas IiisiiioHtitii. Son af- ilobilior, qua te spOrisus iiie riobilis iiiveslivit. ln-
feclal divina piirilas longos vesliuin iractus , ad leiiile illi, ilium dilige, ad illmn suspira , quia ipse
nihilum aliud necessarios , quairi ad concilaridos diilcor uiiicus, pnleliriiudo suniina, gaudiuiiVsiiigii-
pulveres, el ad gressus .fesliriarilium rClardaiidos; lare^ ne piopter alihm jus suuni illi hegaveris , et
0 superflua vanilas ! o inulilis ostenlalio non cuiii iste carnalis vilse afliciiur, itf in ilio ccelesti
sufficere jireiioso cullui adornare sierquilinium afiici spirilualiier delecieris. Jusius qtiippe fcsi,'iuio
corporis , nisi eliam longiori tractu concitali pul- ipsa jusiitia, conjugii iegem ipse iiistiiuit, et oum
veres atlrahantur! Ad iiijuriam oculorum et na- feddis uniciiique quod suum esl, iti quoqiie expers
rium hoc perfecit cordium effeminatio , quia ct coelesiis'justitia_i nbn exisiis. Sic ' igitnr ih car-
oculos claudere et nares obstruere, el averiere ne loa jtts suum exbibeas viro, ut Detini noii
faciein solemus, abhujiismodi puiveribus lali aiii- spolies jure suO, quia non cedet libi in prospe
flcio concitaiis. 0 iufclix el prioribus incognit-t ruin, si usurpaiive'jus in alteriiis usuhi transferas
proisus adinveiiiio, qua.-iter inipedii eivisum offen- alienuiii. Alligaia es viro, teneris cx riecessitate
BJl* ADAMIABBATIS PERSENI^ 6.2
illi -obseqtii in qiiantiiirr coiilra lcgem malrimonii A gcntium vota scmper prospicit, et felici persevc-
nihil disponii. llle enim esi jpraefereiidus in omni- ranliae iivpraeniiuiti se exponiU Vale.
bus, qni cl in carne mortali transilorium ordinavit EPISTOLA X.
conjugium, et iinmorlali animse immorlaleni sc AOGUILLELMCM NOBILEH ADOLESCESTEM.
dedit sponsuni. lllam proinrie lui pariem sectindum Tiiitorem Dei in printis et Mariw Virginis citlitimri
qtiam desponsata es Ghristo, pretioso cultu exorna commendat.
virlrilum.ul bonorum opcrtim soliolem concipias de GUILLELMO suo bonae indolis adolescenli, fratef
Spirilu sanclo. Quidquid boni cogisas, j]tiidquid A. peccalor, vanam stibliroilalem alli sanguinis
boni loqueris, quidqnid bonibperis agis, lotiim de riobiliori morum gratia et gloria irar.svolare.
Spiritu sanclo concipis, nec. aiiuiide polest concti^ PostulaSj (ili>el inslanier pelis luis litteris meis
piscenlia aniirise. fecundari, quam de conceptionc aliquam libi viiitiluiii formnlam excidi, cui luae
graliac Spiritus-sancli. Summa itaque vigilanlia inilia imprim.as juvenli.-iis. 0 vere laudabilis, et
opus csl, ulpmni custodia serves cor lutim, si digna onini exauditione pelitio, quaesignum futtirae
lanicn dedicasti illud in Spiritus sancti ]iabilaru*< sit evidens probilatis! Utinain subesset mihi fatiOi
Juin. Quod si non feceris, quid agis ? Qttalis vcl siippeterel ingeniuni , scienlia infulgcret, aflliieret
qupmodo suslines diem morlis-cominus vciiienlis? B 1 eloqucntia, quo le Vere propheticis stnd is iuforma-
Veniel, veniel, el cilOveniet certissimae inorlis in- renil Pueruin sane insignein moribus, geneiis stib-
cer.lissiiria hora, el felix tu si, cum yenerit, invene- limitate conspicuum, no;i decelignobili degene.a-
rit le paratam. Sil igiiur tibi humijis animus, re studio, nec inanis scienliae fallaciis ('eineiHari.
casliim corpus, lorus inimaculalus, babilus modc- Veriiale opus est, non mendacio; cciiitudine, nou
raliis, vicms sobrius, vultus verecundus, sermo fallacia; stabili inbaerendum esl, lion niobili; pleno
pudicus, niunifica inanus, quse pro facultate indi- iiictimbendum esl, non vacuo; solido iniiiiendiiin
genlibiis neccssaria largialur. Alioquin non pole- estj non inani. Qui aliter fecerii. casunis est, et ri-
lil excusari conjugiuin, pr_esert;m cum non dc siim merilo suo faciel spectalori. Filii liominum,
imperio, sed de iiidulgentia concedalur. Nota quia usquequo gravi corde, ul qnid diligiiis tanilaiem, et
indulgenlia dum meliora non eligit, remedium qtti- quwnlis mendacium (Psai. iv)? cum lieiilruni, sive
dera habet, sed praeiiiium non acquirit. Igilurcoii- vanitas, sive niendacium sit mansurum. Ulrumque
jiigiiim quod de indulgentia concessum est, insii- . malum, tilrumqtie vanum, nec aliqua ralione ve-
luiliir ad rcniedium, ct ipsiim inefficax, nisi triutn sira dilcciione esl dignum; quod ulrumque est
bonorum observaniia defendalur. Priiivtim, esl fi- damnabilc et.damnosum. Esl solida veritas, et vera
des; secundum, spes prolis; terliuni diciltir sacra- '' soliditas, quavdiligaiur securius, qii.-eralurjusiius,
ineuliim. Fides est, cuih sic se invicem servant. utilius tcnealur. Ipsa esl aninii virlus,Verbivideiicet
ut ncc allentlruiii a carnis debilo frandeni, ne incarnali dilectio, quem nosse vivere, cui servire re-
.ilum vivunl copulam alienam requiraiil. Spes prolis gnareest.etdiligeresolasaliis.lpsaeslphilosophiabu-
est, ul co sludio ct inlenlione conveniant, ut de iniliiiiii, simplieinm sapienlia, l.eiilia proficienlium,
iiJci sacramentis erudiant et Dei cogniiione infor- pervenieniium plenitudo. Discc, fili, buic pliiloso-
nicnt quod gigiiunt. Sacramenluni esl, cum duo in pbiae iniendere, et luis honorare principiis, ul et
carnc una vivenles ila simililudinem Chrisli et £c- ttt ipsius iiiiiiiiiii conscquaris. Iliijus initium sa-
clesiac sua unaniriiilaie exprimiint, ul nnlla raiione piciitlai liinor csl, qni dum ad liberalium arliuni
tam iivdividuaciinioiiis divorlium.qiiserant. scientiani parvulns nnlrit et emdil, viliis qiiibus-
Si liibtis liis bonis conjugiiiiri a cuJpa defcn.ilen- iibel ferulam suse correctionis opponit. Sub limoris
libus, opera misericordise elpielatis adjunxeris ; si magisterio tcnera parvulorum initia convenit en:-
iri ipso licilo carnis opere inodum inensuramque diri, ut ad diseiplinas, quas diximus liberales, pos-
lenueris; si dies solemnes el jejtinioruni ferias sint liberius poslmodiim promoveri. Timor amico
profepiibus aninse deputatis i'n hujus carnis usiim 0; verbere casiigal animiim, ne aut de generis, aut
non nsurpaveris, nequaquam a salnie longe eris. sciciitise nobililale superbiat, ne de corporis inco-
Ideo maler ejus dies illos insiiluil, ideoque icmpo- liimitate lasciviat, ne de sticeessibus, aut lascivils
ra jejiinioruin observaniiis deputavit, ut qtiidqtiid insolescat. Bonus magisler limor est ubique;
in carnalium transaclionibiis culptc admitiitur, animiim coniimia leclione sollicitat, ne inter-
confessione, oratione, eleemosynis, in bis tempori- r.uplis seriis, ad olia vanitatis- divertal. Peiiique
bus dilualur. His lemporibus convenit aniniam vade parcimonia in conviviis Icgil, in cubilihus de
care et videre qitam snayis est Dominus, .iuse pudiciiia, de frugaliiale in coiloqniis , in aciionibiis
abunde experitur in aiiis lemporibus, quam foeda i'e juslitja, iii moribus de innoceniia, in obsequiis
est caro.quam vilisesi mundus. Ecce, amaniissima de modestia, dc disciplina in cunclis. Fili, ,si liujus
mea, formuiam hanc me tibi depingcre coegisti, inagistri ferultc adolesceiiliae luac mantim non sub-
adquani si viam tuam el vitam correxeris, et tibi duxeris, faciet te Dei docibilem , ac per hoc inor-
gloriam, et mihi laeiitiam adaugebis. llle libi vires talis sapientlae non ignaruiii, Dei quippe agnitio
iiilniat, ille te, sponsunique liiuin, sobolemqiie immorlalis est sapienlia , et si dileclio cogiiilioni
luam, inomnipace el salule cusiodiat, qui se dili- adfuerit, bonum le facienl el bealum ; boiiuin pri-
{.13 LPiSTOL.*.. 614
1110,bcatum jioslea ; quia ad beatiludirieni gradus A 0 felicem violenliam qua regnum ccelorum diripi-
cst bonitas, sicut fructum in naturalibus flos prsc- iur, quia revera maxima opus esl violeniia in carne
cedil. Ubi se bonus in florem non fuderit, inanis fragili el corrupla perseveranlis pudiciliae propo-
esl fructuum eXspcclalio, necilli bealiludo sperauda silum custodire! lllis lameri est facile, quos illexit
cst, cui bonitas non inflorei. 0 si juventus lna floris amor nosirae Virginis, quae cum sit ubique iinpe-
liiijns auiosiiilaic vernaverit, veriianlii|ue pulchri- riosa el praepotens, est eliam ex miseraiione gra-
tudiiii eliam odoris suav.tas socielur! Huic cerie luita, si illam amaveris, tuumque illi dedicaveiis
flori non desinil decoris amcenilas , cl odoris suavi- corpus, libi etiam non deerit amor meus. Alioqnin
las, quia gravitas disciplinae el opinio bonae famae quOmodo potero vel illum fespicere, ctii tanlae sua-
inserviuiit bonitali. Veriim floris hujus genus mtil- vilatis delicias videarn non placere? Vale, vive el
liplici diligentia colitur, et ad hujus pliilosophiac dilige qtiani diligere est, vivere et valere.
mysterium , septem quibusdam gradibus, quasi to- EPISTOLA XI.
tidem disciplinis liberalibus pervehitur. Priina est ADC. MONACHUM PONTINIACENSEM.
ariium istarutn humilitas, per quam et Iiomo ad Formam insiituendorum noviliorum ei prwscribit.
sui cognilionem reducitur, et contcmnenda sseculi Fratri el amico in Chrislo charissimo G. mo-
vanitas edocetur. Secunda est pudicilia carnis, quae B * nacho Poniiiiiaceiisi, fraier A. peccator, s.ilutem in
carnalibiis adversaiur illecebris, ul antidotttm Spiritu sancto.
conliiienlix incenlivis libidinum opponatur. Tertia Iinporluna nimis instanlia me, charissime, com-
est sobrielas, maler contineiitiae, vel pudiciiiae quae pulisii, ut libi de aedificatione animae aliquid scri-
dum recidit omne stiperfluum, insolescere non pa- 'kerem, et maxime quod ad instilotionein riovitio-
tiiur corpus celeriter inorilurum.-Quarla est veriias nini pertineal ei doctrinam. Rem certe posttilasil
quae, dum regulis justiliae linguam erudit, vanila- diflicilem, ut quo modo novilii inslituanlur edo-
lem et mendaciuin labiis inlerdicil. Quinta est be- ceam, qtii nec fui ih inea conversione noviiius, nec
nignitas quae, lam caula circtimspeciione erga oin- adhuc in mea liac conversione [[ conversalione]
liem hominem agit, ut nulli faciat quod jusie pati maneo innovatus. Cuin enim aliquaiido canonic;e
ipsa nnn velit. Sexta est piclas, quae lam larga sincerilalis albedine infelici commercio in mona-
Jiberalitale fraiernis se necessilalibus exponit, chum denigraverim, et nimc, Deb voleiile, de pêna
qtianta sibi subveniri in sua necessilaic requirit. illa et peregrina nigredine ad candorem virginis
Septima est charitas, quae, Deum lanto amore liliosa? reversns siro, licet me pceniienlem miseri-
compleclitur, iu mandaiis-ejus nullalenus relucle- f cors illa susceperit, non tamen in nbviiiiim me
lur.Ex liis sepiem disciplinis liberalibusprovenitbo- " recepil. Et cerle ctiin veleralae deformitatem ni-
nilascui stimme boiiusbeaiiiudinempollicetur. Quae gredinis nondmn a me praesumpiaeinsiituiioiiovi-
disciplinaemerilo liberales dicuntur, qnia quos a'd talis oblilcret, qno pacto pbilosophari me compellis
coelestem philosopliiam insiiluunt expeditosetliberos de sanciae splendorilius novitatis? Noviiius cnini,
et libertatis spirilu plenosreddunt.De limoris autem si rem sui nominis tenei, eo a veleris bominis de-
magisterio, de magislri liujus auditorio artes istac forniitate cxiiilur, quo in novi bominis pnlchrilii-
dicuntur , quia procul dubio , qui limoris renuit dinem per correclioris vilae sludinm reformatiir.
esse discipulus, nec bonus essepolerit, ncc beattis. Ego, cgo nonduin exulus a veteri necessario libi
Scriplum qnippe esl : Qui sine limore est, non cxcidere formam novi. Verureuamen ex debilo spon-
justificabiiur (Eccli. i). Cum igilur limor sil ini- sionis meae teneor dicere aliquid, quia instantia tua
litim sapienliae, si sapere ctipis, Deum lime. De promiilere me coegit. lgilur quia novilii a noviiaie
jpsius amore laceo; quia satis est libi interim per traiissumiiiiliir, quae sil ipsa novitas, quae veiuslas
limoris iniiium vitiis resislere Iubricae juventuiis, illi conlraria inquiralur. Et quia non prins quod
donec processu lemporis ad virtules proficias : spirituale est, sed quod animalc, de veleri hominc
qttod ex studio fil amoris. Cum enim iniiium ino- JJ j prius videiidum esl.
ribus sil animx, cui unitus est, sanitas, salis est Qualtior suiit in quibtis bsec vettislas potissinium
interim morbi causas excidere,ul nor. fomenla vitiis consideratur, scilicet amor inundi, cura superflua
ministrcnlur. Caeterum, fili, in fine epislolae unurn proprii corporis, usus peccandi, defensio peccaii.
libi consulic suadeo, quod sicul esl jucundum Amor mundi triplici animuni velustate corruinpii:
ei facile, ita et bonestum , et ulile, et plenum accendil cnim eiim ex desiderio dignilaiis, inflat
glorite el honoris. Mariam cole et dilige, il- euin appelilu vanae laudis.oneral et aggraval diviliis
lam venerarc et lauda, illi minidis ci mediillatis quaesluosis. Oaec omnia, aul de cordis supcrbia
sludeto placere obsequiis, qtiam sic non dubiles veiiiiinl, aut eidein stiperbiae fomeula suggeruni et
totius dulcoris et odoris praeferre plenitudiiiem suppontint. Ulum vero auimalis corrupiionis riis-
praecellentem. Llam tibi in mairem suscipe, in nu- pemlio necesse esl antiquari ct senescere, et iia
inicem dedica, elige in sponsam, in amicam consti- propinquare ad inlerilum, qnem conslat vencno
tue: quam cum charilatis luae dono inveslieris, et superbiae esse iiifectum. Antiquus enim scrpcivs,
amoris ejus suavissimi prsedttleiaobleclamenta per- diim iiiitium oranis pcccali supcrbiam lniiuanae
«easeris, nullam pTorsus aliam contingere patieri». iiamrse i» suis adhue viliis veneuailssiiue instiila-
515 ADAMIABBATISÊRSE^LE
vjtj dum suse veter;nosac..aiiiiqtiiiatiillam qbnoxiam jy spiritu, hic secundiim hunc gradum ct eju3.coulte|!
fecit, indulla beatae novjlalis glqria.spoliavil. Quem deratio.icm forlius ascendamus. ., „.'.-'
igitur per superbiam lerrcnse dignitaiis inflat am- Forsitan, charissime, dum h_eclegis, irasceriss
bilus Ct exiollil, venlosae laudis anhelalio exsufllat ct qui libipetieras desliiiariutilia, forsitan irrides
el subruit, avarilia cx qusesiu diviiiartiiii in. pul- iiiiims iiecessaria:scri,pt.itaiitem. Sane curii excuâ-
verero spargit ;et perimit; hic lalis ex niulto vilio- lionem iioliierJs, sed uec dilationenv recipere.fa-
runi senio velerascit. El boc quidem solet amor .ctus sum insipiens, tu me coegisti.. V.eriiTniainen
saeeuli in.. suis seclaioribus operari. Gum enim quod seiiiel ccepi, non deînam prosequi; el si
l.imirius in 'iiiaJig.noposilus sil^.el .-ncquissimumsit peiiiioni luac noii sufliciani, meae tamen ulcuncjtie
ipsinn qtiaprefe, cunv vaniias sit el uiiibi.awlalilis, saiisfaciain sponsioni: Tibi enim-,iiion;ju.xta vclle
et insamim sitposi ipsum currere, nou sanaementis Uiiim, sed juxia posse meuniy spopondi me, si re-
est, sed desipienlis hunc amare; Nam quid esl amor .calis, pariturum. Igiturqui, conveiiendi siudio,
nvuiidi, nisi quaedam phrenesis animi quse, dum priiiium innovationis siiacgradum fecit in conteiiiplu
nescil quae sursunv sunl qua>rere v-el sapere, sed mundi, secuiidiini facturus est in ingressu ,inona-
quae suiit super lerrani, quasi a sensu bonae vale- sterii, in poslpotienda scilicel cura proprise carnis,
tudinis meniem efficilalienam? Qui itaque novitiari fi quae _tanveii,,juxia Aposlolum, in jiecessariis non
desideral, a vanissim»; veluslatis ejus insania cor negalur. Carriis, inqnit, curam ne fecerilis in desi-
averial; alioquin non polerit novis. sapientiac in- deriis {Rom. xin). Nalnrae consulendum esi, non
teresse sludiis, nisi; prius,- arnota insani amoris -ciilpae;necessilali prospicicndum esl, non indulr
amenlia, facuis fueiii coropos mentis. Verum lunc gendum voluptati : Voluplas enim habet pccnam, et
priniO ad metitem redire incipit, cum jam stabili necessitas parit coronnm. El ilem illud de Regula
proposilo de saeculq deserendo disponii, .sritageiis ,(c;ip.7); Mors secus introilum delectalionis posita
ut extra .limen proprise donius niundi eu.m. non est. Cum igilur ad porlam monaslerii veneris, el
coroilcluraffeeius; sed in ipso limine quq de.pro- ibi veslem aniinae carnein cxueris, ei quain de
priis rebtts cojpil cgredi, ibi incipiat mundo inori. niuiido luleras, ipsi adhuc reclamanti muiulo.re-
Non,.inqiiiini, debcl eum mundi amor prosequi ad niittis. Tuleras quippe vestem hanc de analbemate,
poiiam nioiiasterii, quia ibi secunduin.facii gradum, de "corriiplioiie ilianv, susceperas, enuiiieras eam
ubieiiani reliclurus csl corptis suum. llinc estquod eum vitiis et conctipiscenliis,-et ideo exira sau-
Deus ad Abrahani sic locuttis est, dicens : Exi de cluariuni debes dimittere quiilquid iu ea minidi
terra lua; el de cognatione lua, ei veni in lerram, impurilas poicst rechmare. Naturam condidit
quam monstravero tibi (Gen. xn). Terram . quippe ^ Deus, aticior culpae non exslilii; nec nos debenras
bonam et opiimain, terram lacie ei melle inanaii- odisseaut persequi quod suo noiv remitliiur Crea»
tem iion yiriere, mullo miiius intrare idonetis. nisi tori. Nalura fqvenda est, et aucloris sui mancir
prius a terra spinas ci tribulos gerriiinaiite, ct a pandaiiegoliis;- cnrrupiionem lamen ct viiia, qnae
cognilionis carnalis affeciti robuf inenlis cffeinr- a Deo non veniuiit, persequamuri Nemo, ail Apo-
liante exisset. lliiic esl quod aniinae quani insifiiil slolus, carnem suam ociiohabuil, sed diligit, el fovet
Spirims sancius per Psalmistaiii, sic dicit ; Andij eam, sicul el Clirislus Ecclesiam (Epkes.\). Verum-
filia^ el vitle, vl inciina aurem tuam (Psal. XLJV). lamen in tanlum. caniem tleseris, in quanttiiii af-
A.udi, ut.crcdas, quia fitles cst ex audiiu; vide; ut fectibus suis emoreris, in quanturo viiiis suis ct
diligas, quia; niuliuni: prolieit dileetio ex affecttr; concupisceniiis suis valefacis. Inlra Spiritus saneli
fnclina aurein iuaiii,' ul obeiiias cl jussa peragas,- audilorium, nibil prorsus carnis est iiifereiidtiin;
quia dilectio coniprobalur cx aciu. In quo autem sed soltim sine carne jniroeaispirilus, ubi solis
obedies, obliviscerc popiilumiuum,; el domum pa- esi spiritualibus iniciidendiini. Non debent sane
ir.s tui; aliOqiiin non eonciipiseel rex decorem caro ct sanguis spiritualibiis interesse negoliis,
luum. Non, inqtiam, eril in le "decor, qui sil in nec ea qure ad regnum Dei el justiiiani ejus perti-
0
coiicupiscenlia regis; nisi de terra lila et de cogna- neiil partieipari digna sunt qiiae reginiin Dei lni-
lionc lua exiveris, nisi doinum patris tui et populum niiiie possidebuiil. Caro, aii Aposlolus, et sanguis
luiiin oblila jftieiis, nisi per oblivioneiii vitiis carnis rcguum: Dei non possidebunt (1 Cor. xv). IIoc est
cl conciipisceniiis inoriarisi liiiic esl quod jier ergo carnem foras relinquere, liibiJ ci piaeler nc-
seipsum Doininus in Evangclio sic ail: Qui tton.re- cessaria quaerere, et sola iila judicare neeessaiia,
liqueril domum, vel fralresj attt sororcs,aul agros, quae.secuiidum discreiioneni Palruni poiesl ordinis
propter noinen meum; nonc&t me dignus (Matih: fornia pati, el loCus tribucre querii petisli. Ne re-
xix). Et ccrte si propter Deum rcliiiquenda siiiit mansefis infr.i., nihil ullra quaesieris, scd rcgia via
licita et necessaria, quarito magis pro eoillicila ct incede per niediuin, quia ei superspaiiosiim est
superflua dcviiaiida? Sed quia fugiiivuni immdi ultra limiies Patrum progredi, ct viiiosiuii esi infra.
perduximus ad porlas nioiiasiciii, ut secundiiin: eorum terminos remorari. Si' niediator vis amici-
innovaiionis sua; faeiat graduro, qui iii exitu de iias jiingere,, si digne vis iniiiisterio inediaiiicis
Êgyplo feccrai priniuin, nos quoque ciiri-eiiiis assistere, vide ne discedas a mcdio, vide iie quid
oralionis hic gradum figimus, ui recepto p.-iululuin liiniis, HCquid facias sine modo. In oculis homi»
617 EPIST0L.4-.. 018
num piis conformare moribus convivenlium, scd! A . iiiinquam sic avertes oculum, quin ex iniegto lc-
iiiliis scicnlia coram Deo, si potes, alios iransgre- gas lolum. Obsecro aulem le, cum legeris, ne me
dere diligendo, hoc solum esl in quo moderaior niinis feslinus damuaveris; sed prius oiniiia
s:cculorum noslra delectatur immoderanlia, cum prospice diligenter, ct lunc de his quae reprehen-
nosiri anioris in ipsum aflectio sine modo inlen- sibilia sunt, opporlunius judicabis. Ceiie cum
diiur el inensura. Ipse anclor omnium omnia con- amicussis, amici turpitudinem non nudabis, sed
didit, el quod crealuris contulisse cognoscilur, boc salages quomodo apud le sit occullum quod pro
requirit. Habe pondus, serva numerum, mensuram vitio suo fore videris occullandum. Ego aulem ne
lene, nec dividi poleris ab auctore.. Falsilas non reprehensionis formidine videar ab inccepiis de-
habet pondus; unde fertur et evolal in inlerituro. sislere, nihilominiis prosequar quod inccepi. Cui
Pondus nescit levitas, cor non sinit esse stahile ccelitus datum esl pro amore pauperlatis, mundi
ucque firmum. Numerum non servat singularitas, amorem coniemnere, et continentise Jaborem car-
cttm sit numerus colleclio unilatum. Ubi regnat nis voluptati praeponere, satagere debet omnimodis
diversilas, non esl colleclio, sed divisio unionum. ut usum peccandi eliminet limor Dei.
Modnm ignorat superfluilas, et nihil ab ea adinit- Sed, dicet aliquis, quomodo polesl babere pec-
lilur mensuralnm. Falsilatem devitel sancla 110-u candi consueluiliiieni, qui jam mundum reliquit
vitas, ne quid in ea sanciitatis specie simulalorie et carncm? Sed certe qui per mundi contempiiim
pallieiur. Singularilatem suspectam habcat, ne et carnis despeclum carnales illecebras devitavit,
divisa ab aliis, non cnm aliis numeretiir. Intem- huic conlra spiritales nequitias cerlamen juge re-
perantiae stiperfltiiialem effugial, ne moderatori per wiansit. Quid , si forie retinuerit in affectu, quod
immoderantiam reluctelur. Stibsistat in pondere effeciu relinquit et actu ? 0 quanti hodie sub re-
gravilatis ad discipiinam, in pondere veritatis ad ligionis babilu vivunt, qui, etsi specietenus mtindo
juslitiam, in pondere stabililatis ad pcrseverantiam, vel carni non serviuni, in corde lamen reversi sunt
ne a proposito suo decidal, ne a loco qnem elegit in iEgyptum , et interna cogitalione relapsi suni iu
abscedat. Bealus plane quem ponderis gravitas peccalum! Speciem qtiidem sanctitatis aciu ct
reddil stabilem, raiio numeri sociaiem, moderatio habilu praeferunt, sanclilatis voto el professione
men.surae frugalem. Slabilem in fidc, socialem in addicti sunt ;se,d nomen babentes quod vivant, in-
charilale, frugalem in conversalionc. Quid hic jam lus ntoiiiii sunl; quia, cum foris pauperes et conli-
carnis rcmansil, giiomiims spiritus Spirilui sanclo nentes appareant, mcnle lamen ad gloriam trans-
intendere lolus possil? Hincjam ad leclionem lanti C itoriae laudis, vel ad gradum cujuslibel dignilatig
magistri, in seerelarium animi de variis animae aspirant. Cum enim per illa duo praeiiominata su-
ofliciis. Oflicia diversa conveniuni, el pro deliciis perius, scilicel mundi contemplum, cl carnis despec-
afilueniis el influenlis sapienliae de corporalimis tum, spirilus immuiidus ab liomine exierit, cum
cogitare rontemnunl. Nam etsi inira monasleriuin perloca arida etinaquosa, scilicel cordasanctoiuin
de inslitultone obedieniiae corporales abundant spiritualia, requiem sibi 11011invenil, ad prioris
obscrvanliae, nihilominus est eoruin Iranslatio spi- domus habitaeulum semper redire intendit, el di-
ritualis, qualenus agenlis iuteivtio sit ccelestis. cil : Reveriar ad domum meam nnde exivi (Litc.
Sicut cnim coriesiia terrena inientione iransaci? xi). Cum itaque viderit domuin illam mundatam
plerumqne agenlibus carnalia fmnt, sic et carnalia quidem a prisiinis sordibus, ornaiam religiosis
spiriluali inlenlione transacla his efliciuntur spiri- tradiiionibus, vacanlem vero a spiritualibus desi-
tualia qui haec agunt. De caelero sibi caveant qui deriis, et cogilaiionibus oliosis intenlam, lunc ad
spiriluales esse conienduni, ne se eis Salanas in illam cumulatior redit, et deinceps sibi caiitius
angelum lucis transfigurel, ne de prahlextu salulis hanc defcndit. Assumit cnim, ut lestattir Dominus,
negotium perditionis obumhret. Provideant, in- septem alios spiritus secuin nequioresse, et in-
D
quam, sibi, ne sicut in leinpore vettislatis suae ha- gressi habilanl ibi. Tunc fiuiit novissima bominis
buerunt usum peccandi, ita in lempore novilatis illius pejora prioribus : quia, qui aute religionis
drcumspeclo careant limore peccati, quia contra hibiluin et votum apparebal quod erat manifesle
peccandi usum solliciti habeanl limoris remeditim malus, deinceps inlcndit quod esse non salagit,
opportunum. Ut enim consuetudo peccandi de in- videlicet dici sanctus. 0 quam infelici commercjo
solenli securitate nascilur, ita et assuelo limorei qui niundum cum iinmundo ejus principe a Spiriiu
repellitur; quia, sicui est securilas iniiium malitiaei sanclo expulerat, spirilumque suum Spiritus sancii
el progressus, ila limor Domini est initiumi magislerio votiva necessilale subdiderat, ileruni
sapientiae et provectus. Hic jam, quia loqui dei cxpellil, el effugat a se Spiritus sancti gratiam, et
lerlio converlenlium gradu aggredimur, opportn- spiriium suum iminuiido remancipat possessori! Ex.
num est, ut receplo paululum spiritu, ad exsecu- hochypoerilapersequitureielfiigatSpiriiumsauciiiiii,
liooem sequenlium reparemur. sicul et Spirittts sanctus disciplinae effugil ficluni.
Quantumlibet, dileclissime, ab hoc opcrc me_e ; Plane Spirilus sancitis non effugeret, nisi perseque
parvitalis dissenlias, quod forte dixerim aliai retur cum aliqnis et fugaret. Persequilur anleiii
el aliier quam sperabas , lamen sicul spero, , ipguin ei effugat, qui eum pietaiis gratia iiHentioiie
PATROL. CCXI. 20
;6J9 ADAMl ABBATJSPEB.SENLE 620
pravae voluntalis almegat, speetem lamen virtulis A viraribus suas in menle niansiones consiiiuit,ofl3cia
hd deceptionem el clusionen. gratise usurpativs re- siiigulortiiii disponit, et niliil tam. in corporeis sen-
ieiilat. Duplici quidem injuria Spiriltim verilatis sibris quanv in. affectibus anima: geritur, quod non
fietiis prosequitur, quod et ipsurn a se violenter humiiitatislimoralae magisteriogubernelur. Denique
!extrudat, et violentius speciem ejus ad usus con- intentioni reciitudinem et siniplicilatem assignat,
trarios raptor crudelis usurpat. 0 delestabile ma- raiionabiliiaii deputat sapieritiain, et ut pfaecipiiani
Jiim! o pene inexpiabile facinus snb praetexlu ibi discretio terieat mansionem, ad irascibililatem
mansuetudinis exacerbare summae mansuelttdinem se colligit avmulatio, et zelus Dei secundum scien-
bonitalis? o surnma infelicitas, sub novi horoinis tiam est exercendus. Concupiscibililalem partilur
formam lotum conformare se veleri, et sub novilii cbaritaSj gerninoque in Deum et proximum banc
itppellalione ct habilu vitiosae vetusfaiis retinere inflainmat affectu. Intellectum irfadiat veriias, quae,
senium in affeclu! 0 si post abrenuntiationeiii dtim splendore suo errores quosque depuJerit, ad
nmiidi, si post abjectionem corporis, ncgala fuisset graliani quoque Contemplationis perducit. Apud
janua cordis, vigilantiae commissa liuioris, non affeciionis puriiatem hospiiaturmiseficordiae pieias,
inlrassel ad cor spirittts iictionis I Solcriissimus et inde sine acceplione persoiiarum miseriis ne-
esl enim janitor iste,et amori lam subservit hu- cesse liabeiiiiurii se exponit. In voluntaiis palatio
miliier, et fideliler niinistral, ut nihil omiiino quo jusiilia sibi iribttnal constiluit, et inde moribus
ainoris festivitas perlurbelur, admittat. Nunc a'u- et operibus, sensibus et affeclibus aequiialis edicla
teni quia el male ostium viatori patuit, immundus imperiosa sevCritate proponil. Pax viro in con-
spirilus, assumptis secum sepienv aliis spiritibus seienliae leslimonio sibi quielis cubiculum ponit,
nequioribus se , ad suaro domum recurril, ut per cui lanlo suavius oseultim juslilia porrigit, quanlo
sepienarium comilantium yilium inteliigas in men- omne peecali cauieriuin a verilatis proposiio tol-
sura; quia enim septem diebus universa tempo- lil.J.<s.i..«,inquit,_./ pax osculaiw sunl(Psal.LXXJIV).
raliias agiitir, per seplenarium nniversiias desi- Tunc niiiiirum pacem jusliiia osculaliir cum sai-
gnaitir. Moneaiitur ergo novitii ut in tertio gradu agente justiiia, sic volunias ad unguem tota corri--
se credanl limori, qtiia fruslra facti sunt continen- gilur, ut de nullo ipsius caulerio conscienlia mor-
tes, si aliqualenus sine timoris custodia dimiserunt deatur. Sed el pax ipsa osculatur jusiitiani, cunv
cordis fores. Beatus plane homo qui semper est pacis aeternac susceplio laboriosain justiiise reuiti-
pavidus; sicut enini limor Domini roahim non ope- nerat actionem. Ecce quse et qnanta eis iiiveiiluiii,
valtir, ita qui fvierit expers timoris, esse poterit Q ( qui novis cor.vers.onis suae gaudiis limorein deesse
expers et salutis. Qui sine limore est, non justifi- uon sinunl. Revera ibi locus peccandi coiisueiu-
cabiiur; non poleril sapere, quaiidiu sine initio dini non habetur, ubi, juxla Psalmislam , bomino
fuerit sapienliae. Timor eriim est iniiium sapientiae, in limore servitnr (Psal. n). Caeterum'illi frequen-
r.ec aliquid insipidum inlus inlrare patilur, ubi ler desipiunl, qui initium sapiemiae Dei ijiriorein
amor in splendoribus sapientiae jucundatur. Splen- jsegligunl, nec tam saepius in peccata corruuut,
dores sapienliae sunt virtutes animae, per qnasin sed eliam , quod gravius est, peccata defendunl.
secretario pii cordis festa coniiiiuanlur amoris. Sicutenimillequijusiitia.lv iimovat, seroper se
0 felix novilas! o nova festivitas, quae noiv iu coeno jn principio -sermonis accusal, sie e conlrario,
ssecuJi, sed in ccelo puri animi celebraiur! Ad fesla qui justus non esse, sed videri appelit, accusauis
hujusmodi invilantur novilii, qui tanto feslivius ab alio se defendit. Quanto nimirum sublilius la-
celebranlur interius', quanio vigilantius serval cor- boriosa arte simulalionis se ficius palliat, lanlo
dis adiluro limor sanclus. 0 quam slrenue se ha- gravius pallialionis suae denudatio hunc molestat.
bent aniiiii de lanto janitore securi! nec melius Diflicileenim qui fictus est, sic in stta praevalel
omni cuslodia cor noslrum servare, quam si hunc simulatione celari, quin valeat signis aliquibus
jaiiilorem habuerinms circiimspectuni. D deprehendi. Sed jam quia de quarto coiiveriemiuin
De caetero humililas comes limoris individua graduloqui incipere volumusjiic ea delerliofiniamus.
lanto seeurius, quanto secretius cordis disponit Cum ab inilio htijus opusculi me prius de velu-
oflicia; et quidquid in luce sapienlise ordinatum state dicturum postea de noviiaie promiserim :
videril, ad amoris arbilfium ordinat el componit. nunc auiem cum de ulroque nimis et permisle lo-
Huniilitas sane nunquam sine contubernio discre- cutus sim, jure lectionis non mereor gratiam, quod
tionis progreditur; sed tanto se caulius ubique et meam nescierim aut neglexerim persequi sponsio-
in oiiinibus agil, quanto ex'limoris familiarilale et nem. Siquidem aclum esl. Sed tu, fraler cbarissime,
consoiiiq semper forroidolosa, sempersibi suspecta nonacquiesGeres.riisi meamprodere meinsipieniiaiii
existil. llumiliias mirum in.modtim quanlo minus coegisses. Tibi ergo, libi impulandum, quidquid
se reputat, tanlo abiindantia graiiarum exuberai; in his lilteratis invenies miiius rectuni. Kgo vero
quia niiiiiruro fons sapieniiae, qui de.medio para- qui prodere insipieiHiaiu meam ccepi, de qtiarto
disi voluptatis egreditur, in illam lanquain in lo- quod promissuin gradu perloqui non desistam.
cuni humiliorein de supernis influere lselatur. Ilinc Quam sii noxium, quam sil vetuslati obnoxium
jam graia ei gratiosa luuiiilitas singulis quibusque peccata defendere, ex hoc salis inielligilur, quod
t}3i EPISTOLJ.. 622
inter omnia salutis remedia nihil confessione salu- A i sane sanctus aufert se a cogitationibus, quse sunt
brius praedicatur. El quid est confessio nisi proprii sine intelleclu. Qui sine iiitelleclu sunl, planesunt
reatus accusatio, cum liuniililer et aperie et in- irralionabiles, ac per hoc sunt etiam bestiales. Si
tegre et fldeliler peccata sua illi confitenjsdicit qui itaque opus tuum sine inielleciu fuerit, hoc est ir-
super eum super bac re potesiaiem accepil: Teneor rationabile, nonne erit ohsequium besliale? Sed
siquidem illi peccata mea ,per confessionem dete- si bestia leligeril monlem , lapidabilur (Exod. xiv),
gere, cui animae meaeclaves a Domino stint com- quia qui bestiali menie, boc est sine intellectu, di-
missae. Divinae insliluiio humililatis remedium vinis inservil ofiiciis, magis cx duritia cordis Japidei
exhibuit, diaboiicae defensionis elalio excusaiionis crucialur quam oblectet eum divinaeprsesentise bo-
latibulum adinvenit. Eadem quippe malignilate, niiastam suavis. Jugiter igitur et assidue de Iiis est
qua vult el facit virtutis avmulus peccala fieri, facienda confessio quae abundantissime semper in-
eadem vult malignitaie celari. 0 si primus parens venil circa penetralia cordis, quod debeat accusare
Iiumani generis excusationem non quaesisset in et plangere in facie sacerdolis. In planctum animae
peccaiis! Gerte si suam culpam hurailiier excusas- veniat quod de praeieritis malis nondum digne poa-
sel [f. accusassetj, non tam crudelem moriis sen- nileat, quod malis inslantibtis provide nimis reslat,
teniiam excepissei. Nunc aulem delinquere et de-*B quod accipiendis Dei beneficiis se indignum exlii-
Jiiescere volnit, qui cor suum in verba malitiae beat, quod tot et tam saepe acceptis ingrata exislat.
deelinavit. Mulier, inquit, quam dedisti mihi so- Non negligat plangere ei exprimere niotus et reso-
ciam, dedii milii de ligno et comedi (Gen. m). Quid hilioiies iminundaecaruis coutra munditiam et gra-
miser agis? Quid culpain tuam in auClorem rcfiin- tiam bonestalis. Sensus accusare non negligat cor-
dis? Nurn proplerea ille peccavit, quia fociam porales ad gravilalis el disciplinae discidium, pro
mulierem tibi concessit? Tibi magis imputa, tu suis diversitatibus, evaganles. Delicta qttis intelli-
magis accusa , cum in tua esset potestatc posilum gil? Quis iiitellecluro ad liquidum comprehendit?
scire et posse vilare peccalum. Igiiur, sicut in re- Quoties accommodamusaures animi suggestionibtis
mediis aliqttid humili confessione salubrius non inimici! Quolies affeclu recurrimus ad oblecta-
habet, sic inier crimina peccati defensione nulliitn nienta mundi ! Quoties eflicimur iransgressores
noceiilitis inveniiur. Qui peccata defendit, et veri- voii! Quolies negligimus praecepta Dei! Quoties iu
taiem abnegal, el perseculor est pietaiis. Qui con- cliviiiis ofliciis somnolenti sumus aut tepidi! Quo-
fitetur ctaccusal, meretur justitiam , et amicus ties ad obedientiam segnes et lardi! QuOties negli-
eflicitur veritatis. Et boc qtiidem agit limor htt- -gimus curam proximi! Quoties ei facimus quod
milis per lioc justificari impelrans a peccatis. "• * nollemus ab ipso paii! Quoties ab
ipso exigimus
Tolum et juge est limoris ofiicium , virlulibus districte, quae ei, si exigeret, minime faceremus *
dare operam, noniiiiis confessioni insislere pec- Saepe adversiiaie dejicimur, prosperilale extolli-
calorura. Mirabiliter coufcrlur industria limoris mur. Saepe de bonis quod per gratiam Dej aul lia-
sanciae negolio innovaliouis, dum el cordis adi- bemus aut agimus, non Dei sed nostram gloriam
luni foris a criiniiiibus quibusque defendit, et qiiaerimus. Saepe dissiniulamus quod multum volu-
incidentes inlus pulveres lavacro confessionis ab- iiius; saepe simulamus iios*aIiud esse quam simus.
stergere satagit. Quac sunl crimina non opus est Saepe de nialis in nobis agnilis minus quam.opor-
lihi ostendere, quihus mundum aspicis plenum teret confundimur, ssepe in malediela alionim in-
esse. Quid? incidentes pulveres dixerim forte, discreia aemulatione invehimur. S;epe contra Dei
praeseiiim cum prae stii subtililate nomiisi forle, justa judicia murmuramus. Saepe cum fralres no-
purgaiioribus oculis videantur. Quid aulem sunt stros a-dificare debemus, his polius corruptionis
incidenles pulreres nisi cogilaius innumerabiles exerapla monslramiis.
oralionis tempore aniime oculis iuvolanles ? Nonne flacc quidem omnia omnibus meis similibus saiis
quasi quosdam infcsiissiinos pulveres pariuiit raillc j;rj communiu sunl, praeter spirilualia quae singulis pro
occursus phantasmaiuni, quibus orantes vel me- casuum. varietate contingiinl. Qui iia sub religionis
dilantes imporlunissime moleslaniur, cum prae- habitu haecin se senliunt et consenliunt, experlcs
sentissimse majesiaii divinse assisliiiihs, et alia procul dubio sanctae novitaiis exisiiint. Qui vero
pro aliis aut cogiiamus, aul dicimus, quae nec sentiunt et dissenliunl, ei ex ipso sensu dolent et
nostri proposili sunt, nec loco, nec lempori con- plangunt, jugiler confitendo accusant, el quantuni
gruunl? Quid aliud quam quosdam pnlveres agi- praevalent corrigunt, sicut propter boc nonien no-
tamus , quibus nobis serenum veri Itimiiiis oc- vitii et viiiulcm non perdunl, sic festivaenovitalis
cnliamus? Cerle etsi pulveres isli oculos non gaudio non carebunl. Perseveraniiae stiideant, desi-
eruuut nobis, confundunt lamen aciem , et derio puriiatis insisiant, et ut facilius suum obti-
ab intuiiu vcrae lucis avertunt tempore oralio- neant desideriuni, liinor cordis non deserat oslium,
nis sectindum praesentiam corporis coram Deo as- quod ubi talis permanseril ostiarius, pereundi nou
sisiere in clioro cum aliis esse, elquasi aul negli- poteritesse meius. Timor esi humiliiaiis nutriiius,
gendo aut contemnendo praesenliam Dei per mundi confessionis seminarium, cusios iniioeciilise.patien-
spatia aul carnis vilia animaliter evagari. Spirilus liaj fuiidaiiieiituiii. Tiinor esl aemuialio (Jisciplinae,
C25 ADAMIABBATISPE-RSENL-E. «21
casiinionlac paranyiripliiis, virga juslitiae, miseri- A laculum quippe lpsius csl sincera caslilas, illa ma-
cordiae consiliarius, iniiium snpientiae, amoris xime quam Christi vcra charitas consecravit. In
praeambulus, cubicularius conscientite, vitae decits. liorlis plane ct liliis vernare flos campi el liliuin
0 felicem animurn, cui vitiomm vias limor obstinii, convallium Chrislus Dominus invenilur. 0 si lilio
ut in his splendoribus snpieniiae devotione Jibera rosa non defuerii, ut castilatis candpr cbarilatis
solemnizel! Ilic i.e conlcmpiu mundi beatapauper- coloie roseo suffundatnr ! Qttam jinlchrae simt genae,
las exbriens siiit adhuc ambiiione noviiia vit;e quibus ad plenuin deccrem anior honestatis se so-
divilias melioris. Hic virtus eoiiiiiieiiliaede inier- cial, charitas caslitali! Speciosum forma prae filiis
dicta camis supcrfluitale exhilarans exutum sua honiiiuiin speciei hujus aiiigat elegantia, quia viilius
vetustale spiritum novis gaudiis vilaesociat spiri- pulchriiudincm moruni simpliciias commendabai.
lalis. Ilic timor Dei consuetndinem peccandi ex- Morum simplicilas, pnrilas affeclionnm, operalio-
terniinans non patiiur inquietari a vitiis inlern.e ' num juslitia, observantiae disciplinae laudabiles di-
solemnia noviiatis. Hic confessio humiiis de indii- gnani faciunl animam osculis et amplexibus Condi-
stria el operationc timoris cordis inleriora cir- toris. 0 contractum venerabilera 1 0 nuptias liono-
cuiens, singnla de peccalo catite arguitet accusat, rabiles, a. quibus omnis excluditur fcediias, in qui-
ne de sccuritale solemnilas insolescal, et mifo modo B bus niilla corruptio locum habel! 0 felicem sobo-
quse facta sunl confercns, faciendis proponit ante lem, quse de lali contractu processerit, quaesicut de
oculos exemplar Dominicx passionis. Dumque Je- Spirilu saiiclo concipitiir, ita etiam sanctse malrrs
sum Chrislum et hunc crucifixum cordi reducil ad Ecclesiac nberibus enutritur! Ubera ista de c.clo
iheniof iarri, iri aesiimatione tanta; rei suam non re- plena siinl, lac spiritalis doctrinae distillantia, quo
pulatactionem.Etreveraquae potesl in nobis sesti- seiisuiiiii simplicitas el ihnoceniia ad virile robur
malio esse virlutis, durn consideratur patientia inorum, divini amoris el perfectionis inlelligentiae
misericordissimi Redemploris ? Non exhorruit spu- provehiinlur. Arbilror qtiod per Dei graliam in
tis et colaphis ilhm faciem gloriosam exponere hanc aetatem perveneris, qnae non jam sicul colla-
jn quam angeJi concupiscunt. Non verilus est ctaneo ChrisloCbristi colludas cunabulis; sed Chri-
dorsum flagellis, caput spiriis, membra clavis con- sto crucifigi idonea cibum possis mandare durio-
figenda supponere vel sulijicere, quaenihil penilus rem. Tu enim propler verba labiorum pjus custo-
merueruiit. Merueruintdico de peena. Nam dum haee dire vias duras et cupis ei praevales,ad Crucifixi
tolerant sine culpa, nos a debito poenoeelculpae per exemplum circa crucis tilulos gloriari. Verum in
iridebitam gratiam absolvcrunt. Nos igitur a'dh_e- lecio tali sponso tuo copulari non horrueris, ad
rcnles illi, iniilemur illum, etquae illi de voluntate < ^ thalami gaudium
quandoque pervenies, qui crucis
nostra pro noslra necessitale promisimus, ad no- expers est penilus el doioris el Jaboris. Obsccro le,
stram gloriam, per ejus graliam pro nostrae facul- dileclissima, ut cum in Jesu tuo bene tibi fuerit,
latis modulo persolvamus. Si durumvisuro fuerit pro meis apud etim excessibus depreceris. Cum so~
itineris arrepli proposilum, ad noslrae Virginis con- Jilo profusius libi splendor ille festiniis arriserit,
fugiamus atixilium, quia cui se mtsericordissima dilectorem tuum dileclo tuo commenda aiteniitis, ul
illa auxiliatricem pracbuerit, in omni tribulatione quem menteadoro et diligo, te satagenle et oraute,
nosira eiangustia lorlis erit. Candorem liliosseejus lecum valeam oblinere. Amen. Vale.
innocenliaetraharousin nospermundiliam conscieu- EPISTOLA XIII.
tiae, nec desit nobis cuii) pudicilia carnis inslanlia ADGUiLLELUUM 11EL1ENSEU EPISCOPUU (G).
fccundi operis, quo ornelur fecundilas virginalis. Dehortatur eum tacite a regit servitio.
Ad noslraesiquidem Virginis parliim totumdebemus GUILLELMO Heliensi episcopo dominique rcgis
liabere respectuin; et si veri essenoviiii, et si vere Angloriiin cancellario, fraler A., salutem in spiriiu
innovari volumus, novi parlus gratiae novis et plenis veiilaiis.
desideriis inieiidainus. Si enim per ipsam jusiifica- ,Q Quod subliniiiali vestrae tam Irequentibus lilleris
lionis graliam possumns oblinere, sic ipsa duce ad vel nuntiis iinportuni sumus, parlim facil fainilia-
gloriaro poterimus pervenire, ipso praesiantequi cx rilas vesira, qua iinmeriti fruimur, parlim neccs-
ipsa nalus est Jesus Chrislus Dominus nosler, qui silas noslra, qua gravamur. Verumiamen neutra
cum Paire et Spiriiu sancio vivit et regnal Deus per res- apud iiberales animos molesle accipiiur, quia
omnia saeculasacculoruui.Amen. et familiarilali ne in contempluin veniat, providei
EPISTOLA XII, congralulanlis amiciliaeverilas, et necessilaii mise-
ADHARGARITAH VlRGINEB. ricordiae compassio non negatur. Ex ulroque igiiur
Ejus precibus se comtnendat suihens audaciam, non.vereor oculis vestrislitte-
MARGARIT-E virgini, fraler A. peccator.de inimar- ras eliam solilo prolixiores ingerere, licet illos sibi
cessibili castitatis lilio sponso virginum complacere. deiineal lam varia, tam muliiplex rerum occupa-
Quoiiiam Chrislum diligere lenemur, lanium lio, quae etiam sibi deesse aniuiimi uon patiiur
ipsius lempla venerari el honorare deberatis. Habi- nec ad Iioram. In tanla igilur tamque coiiirauni
(6) Guillelmum a Longo Campo, Anglisc caiiccllarium, episcopum lleliensem ab anno 1189 usque
ad annum 1197, el regni adniin.isiiuiii.
625 EPISTOLJE. C2fj
rnina rerttm labentium animum liabcre perdidisse i A jEgypto sane Israelilici non permanent, nec luli et
est, qnia ubi per omnia discrimen virtutuni ira- laleris peccata affectanl servilia, mullo minus apud
niinet, vix poterit virtus ulla sttbsistere, quam so- jEgyplios aposlatare aemulanlur. Non delerrel eos
Jum diligimus in amicis; ubi nimirumilla perierit, maris Rubri transitus, nec soliludinis inexperta
amicos habere desinimus, el quae conservata pole- asperitas, quominus ad promissic delicias suavitatis
rat de amico genefare Iaetitiam, amissa trisiitiam aspirent. Quid de Moyse duce Israelis dixerimus,
ingeril et doloiem. Felix amor I cui sola virlus in qui non modo Pharaonis abominalur obsequia, ve-
causa est; et laudabilis esl amicitia, quae sicut; rum eliam popultim ofliciosa persuasiorie sollicilat
aliunde quam de virluie animi non babet summa- ad fluentem lacte el melle maiianiem patriam anhe-
ritun; sic nec aliunde sibi flagiiat iiicentivum. In lare? Non decet ducem populi, Ecclesiae pfaesidem
illa et ad illam veneralionis veslrae personam dili- terreni regis inservire salellitio ; poiius est opus
gimus; eltiiinam mhndana; vanitatis diluvium, cu- cjus de iEgyplo progredi, et ingredi viam quam re-
jus lam periculosse innatatis gurgitibus, hoc nobis; - patrians lsrael imileiur. Crucis Chrisli bajulum
bonum non invideat in amico. Amiciim sane vos lanqitam ductorem ilineris c-onvenit in capite pro-'
dixerim, quandiu nobis animi virlus infuerit, ut cessionis procedere, et ad perferendas pro saluiis
vel ipsam adhuc habilam iiilcriiione servelis sol- B '. adopijone cruces quaslibet exemplis praeeuntibus
licila, vel elapsam quanlo citins maluretis ad inte- aniin.are sequaces. 0 infelicia teinpora noslra! 0
grum reparare. Quam diflicile est incedenlem per dolcndos homiuum mores! 0 plangendos illos,
iubricmn non titubare saepius, aui prolabi! Quam niaxinie quos habere debuimus defensoresIDucto-
dilhcile est eum qui in obscuris graditur, non sae- res populi terrae promissionis oblili sunl, etvolup-
pius pedibus suis offendere, corruere gravius, du- tuosae servilutis illecti dulcedine, se el suos Pha-
riusque elidi! Prauer morem est per crepitlinem raonis dominio pene inevasibilitcr subdiderunt. Uti-
lnonlis gradu fluctuare pendulo, el vento perflante nam aliquando hsec vobis Êgypti servitus prae
et inflante, lorlius de sublimibus ad infima non desiderio verae libertatis displiceat, et quod vobis
exirudi.Facile islisilla eveniunt qtios amor virtirvlis cullata scienlia vos nescire non paliltir, forli aninto
non solidat, nec illuslrat cogniiio veriiatis. Ubi diligalis. Forti quippe animo, et masculinae virlutis
b.-ecduo defuerinl, res est in periculo, nec aliud est substantia in ^gypto non vivere feminam, uhi a
vita laiium, qiiam abyssus : abyssus, iiiqiinm, terra Pharaone decretum esl Hebraeorum masculos jugti-
esl, cujus facies lenebris lota obvolvilur, ubi mi- lari. Feliciusest invirlulibus viverequameffeminari
nime virtutis studio veritalis cognilio suffragalur. in Viliorum mollitiem, cum falsae dulcedinis me •
Quara felix aninia, quas thesauros huj.isi.iodi lia- *C tuenda exlremilas in aeternae amaritudinis absyn-
bere non negligit, quam rerum talium sursum thiumcommutetur. Hocoptime novit veslra discre-
trahit ambiiio, ncc inferiorum et vitiorum fcedilati- lio, et si nvundus vobis imperans vos de rebus
bns palilur implicari! Ejus quippe dignitalis est hujusmodi, philosophari perroiiteret, et pleniorem
aiiimns.ul sit ei proprium sublimiora appetere, si scieuliam et efficaciorem facundiam baberetis, fa-
lanieii suo jtidicio non faliatur. Ad lioc verilatis cerelis et vos aliquando quod faciendum esse co-
splendor est utilis, qui cum de ralionis aere tolius gnoscilis, et quod in bis qtti faciunl approbare vi-
nebulas erroris abduxerit, etiam in fulgeniem sibi demini el laudare. Si laudabiles sunt apud vos qnos
sine fraudc penset et aestimet verilatem. Nttlla vilae venerabilis forma reddit laudabiles, dignum
deinceps ralione splendor ille tam feliciter inful- laude esl ut eis quos laudabiles credilis, vos viiae
gens animo seipsum aesiimanli viluerit; sed agitur laudabilis consorlio coptiletis. Si moriluri regis
in eo-quasi post matulinum roeridies, cum de splen- curia curis plena vos impedil, veslri potius curatn
dorisaspectu etusu in aniorisdesideriuminardescit. cogilate oflicii, in quo vobis tanlo opere dum crc-
Ex hoc amor virlutis splendori veriialis adjungitur, ditis curae veslrae ovibus esl curandum. C_elerum,
elexsullalin rnenledies una quse nola est Domino, nj Pater, sicut vere oplamus vobis quae bona sunt, ita
dies lxliliae, dies feslivus. Ilaec esl dies quam fecil sumus pro vobis or,anies assidue. Ulinam oratio-
Dominus, dics exsull.nionis, diesfeslus et dies iaeti- nibtis nostris nihil obviet, quo sui eflicacia vacuen-
tisp, cujus noii merenlur felices experiri radiostene- lur! Lalorem praesenlium qiiem ad praBceplum ve-
brarum filii infelices. Tenebrarum filios dicimus, strum consensimus transfreiare in Angliam, libera-
qui de sublerraneo miserae caruis non exeunt, qui liiati vestrae commendamus alleiitiiis, ut de ipso
in carceribus corporum tenebrosis desej-vientes sollicitudo vestra provideal, ne (quod absil!) in
operibus, nunquam alil.i quam in sepulcris concu- dispendium gloriae vestrae, et in noslrae filialis ami-
pisceniiaeconimoraniur. 0 misera servitus, et omiii ciiiae laesioiiem.aanii iiineris labor, praesertim cura,
fonie lacryinarum plangenda subjcciio, esse sub dispositione vesira arrepius sit, sine fruCtu renaa-
sensibus puiare delicias, processum et impunitatem neat exspeciaio. Vale.
maliiice credere glpriam, licenliain criminum, vir- EPISTOLA XIV.
iuiuni praeponere liberlaii! Quam longe sunl ista a • Al>AMICUM.
filiis Iucis, a cceli civibus, a conlempioribus saeculi, Excusai se quoi ejus petitioni non possit facere salis.
a justiliae dilecloribus, a seclatoiibus Crucifixi! la Palri et amico rharissiino in Chrislo;fraler A. bu-
G27 ADAMIABBATJS PERSEMM 62S
milis ejtis filius, a desideriis cariris Christi carcere A iniiium sapienr:-3 esi; et amor, cum perfeclus fue-
Coerceri. fit, sapieiilise pleiiiiudo. FeJix anima quanv timor
Toium, Pater, humilitali vesirse debeo: et uiinam initiat ail sapieniiam, amor ii> sapientia perficit et
tania essel yoluntas obsequii, quanta mihi est vo- ad splendorem provebil sempiterrium. Primus limor
lunias obsequendi! Nunc auieni impossibiliias quaes duni dcclinat a malo insipielHeni lenebris se oppo-
volunlali meae facil verecundiam, facit eiiam ami- nil. In ipso saiie lanquam in veri luminis aurora
cum in sua pati petitione repnlsam. lnconsuetani- liiiem soniiur nox criminum, et occipit initium lux
mirum praeser.tis temporis slerililas, et parvulos> salulis. In illo sapientiae matulino nocti malitiae
ineos abbciare me compulit, el ad aliarum domo- praescribilur lerminus, et sapientia etiarii de suis
ruin ubera iransmiliere novissiine magno dolores initiis vincit maMtiamet expellit. 0 sapienliae diem!
cordis mei coegit. Unde interim, absenteconventu, , 0 splendorcm gratiae, qiiae ignoranliae vel maliliae
neminem licet recipere, praeserliin cum sine fra- lcnebras suo eliniinat matulino! 0 lumen amabile
triim nostrorum consilio iiiiiiiine lale quid aliquandpi et admirabile puris interim liauriendum ocnlis, do-
promitiainns vel prscsumaraus. Facile recipiel ex- nec pieni amoris lumen eluccscat el incalescai!
cusalionem djscretio, el inter veros arnicos defec-- Certe cum veneril amor, cum liieridies effefbtierii,
uim quein facil impossibililas, vera dilectio noni cuin aqtiiloni discesstini imperaveril, atisler nihij
causalur. Caelerum de sanctiiatis vesirae statti, nos> deinceps obsettruili aut frigidum In noslrae fationis
inquirere amor hiialis. sollicitat: et utinam quaes aere remanebit. Nihil enim de spirilu iiiielligentiae,
cifca vos aguiilur possem saepiusagnoyisse! felicemi quem per initiuin sapientiae hiatutinus splendor in-
plane nos dixerim, eui Cbristi solitudo lam dulcisi fundit, meridiarius anioris fervor iminiiiuel: qniri
est, ut quidquid in jEgypto est sapidum, nobis fa- polius quaiitO: ardenlius diligeiur illa invisibilis
piat fastidire. Beatus plane cui obleclatio saeculii piilehriltido, tanlo se conspecliorem purgaiio men-
venit in taedium, qui lulura Pharaopis conlempsit et: llbus exhibebit. Sic jam celebrabitur secrelae illius
Jatercs, et prac auro Jerusaiem sierqtiilinium Baby- conlemplalionis solemrie Sabbaium, ad quod per-
Joniaeconculcavil. Quam felix est ejus exspeclalio, ducit et dirigii praecedenlium qbservanlia feriarum.
qui ad studiuni virtutum se traiistulil, cui solus est; Prima siquidcm feria est spirilus limoris Domini,
in desiderio Chrislus, ciijtis anima splendor bealaei qui mentein, resolulis viliorum lenebris, quadam
immorialilalis illuxit! Non diflido de vobis quin novae iucis juctindilale perfundil. Sectinda feria esl
vel lenax Cliristi amor retineal, el quanlaslibet la- spirilus pielalis, qui piaefidci fiindaiiieinum colloc.it
bentium riiinas cognoveriiis, vos stabile mentis; Q el componil, et ad divini cultus amorem nientem
proposilqm in amore pernianenlium solidabit. Arcta emollit. Terlia feria est spirilus scientiae, quae, dum
quidem esl via yirlulis et ardua, sed conlemplori- fluxos molus fluClivagosque discursus Jubricaesen-
Jjus sacculi levigat eam suayis unctio quae de Spiri- sualiiatis sub judicio rationis coarclat, recleque
tus sancli dulcedine cordis influit mansuelis. Facitei inlenlionis firmilalern ab his lubricis motibus aiie-
me, obsecrq, experientise illius veslrae participem, nam separatamque denionstrat, quasi aquas infc-
qui, eisi peiilioni vestrae effecltim prae diflicultaics riores in untim locuni congregat, el aridam recuc
non tribuo, amare lamen yinctum Chrisli sincerilpr iiilenlionis apparere facit, quam pro sua? graviiatis
noij desislam, Yaje. pondere, aul prae spiritualium grarhinum fecundi-
EPISTOLA XV, lale lerram vocat. De hac arida David loquitur,
AOKICOLAUl!. diceris : Anima nostra sicul lerra sitte aqua libi
••
Horlalur ut Christo mente semper.adhwreat, ejusqtte, (Psal. CXLII). Quarta feria spirilus fortitudinis
prwsertim infanliam conlempletur. est, qui dtini nos contra rebelles motus, et itdver-
Nicolao suo, frater A. peccalor, in Spiritu sanctpi sanies incursus zelo discreiionis accendit, et ad
aniare fideliler et amari feliciter. exsecuiioncm bonorum operum fortes et longaui-
Instantiae tuae medebiiorem consiitui, cum peti-. D mes reddit, firiiiamenlum fidei nostrae quasi qui-
tioni iuse hie satisfacturum promisi. Verum, etsii busdain sideribus exornat et pingit. Fides enim
-
pelitioni tuae aliquatenus salisfecerim, devotioni la- sine operibus tnortua esl (Jac. ii); sicut et firmar
men noii arbilrqr salisfactum : avida quippe esll meiilutri, nisi baberelet luminaria, esset obscurum..
sahctse devolionis esuries, et dum farae siiique la- Qtiinla feria esl spiritus consilii, qiii, dura asltila
borai, justitiae mitiinie de inqpia snfliciens, percipiet> hostis maligni consilia menti denudat et relegit,
alimenluin. Eril libi prqinde respectus iii Jesum,, quasi quasdahi bestias et Teplilia super faciem ter^-
ex quo tibi plene salietas eroanabil. Est quippedives> renilatisnoslra; repeniia ad cautelae nostraecircum-
in omnes qui invocani i|!um, el qui uiius cum illo) speclioiiem ostendit. In liac etiam feria, id est spir
eiriciluf spiritus, rion deficiel omni bono. Est niini-- rilus consilii, degiraus quando de his in quibus a
lum fons bonilaiis inisericordiae pelagus, ex quo) Deo nobis consulium est, noslris proximis consuli-
et aflluuiit charismatum dona, flumina 1 mus. Sexla feria est spiritus inlelligentiae,qui du«
profltiunt cer-
graliarum. lnde piis cordibus influit magna mulii- noslr_e fegionis aciem invisibilium cognilione
tudo dileclipnis, quam abseondit limenlibus se ipse; tam el riobilero reddit, quasi lunc priinuni et plene
ani solus tlmendus e§t et amandus. Timqr ipsius3 :foriaatuni Jiomi-jem in paradisum ypluptatis indu-
629 EPISTOL.E.; 630
cit. Septima bujus feria, id esl Sabbatunv, spirittis; A_ slum, actuiii casligat. Denique ab affectu Jonge
requietiOuis, spiritus sapientia. esl, per quem niens facil elalioneni, ab affalu jactantiam, geslui arro-
lanlo cceleslium non modo splendore cogiiitionis, gantiam, aclui oslenlalionem subducil. Dehinc illu-
sed sapore dilectionis aflicilur, ut quidquid ccelesie; slrata hac luce clarius deprehendit cavendum esse
noh sit, et in taedium et amaritudine convertaiur. diabolum, quod boslis salulis sil; conlemneiirium
Tunc animae isla experienli eril ex senlentia animi miindum, quod vaniias sil; despiciendum corpus,
illud prophelictim dicere : Secretum meuin milii, quod corruptio sit; deplorandum spiritum , quod
secrelum meum milti (Isa. xxtv). Tunc sponsa niliil peccaio consenserit; soli Deo serviendum esse, c;ii
aliud qiirerens, nec inferius resilire appetens excla- servire reguare est, quem cognoscere veritas, dili->
iiiat laetabunda el laudans dicil: Dilectus meus mihi, gere virtus, apprelientlere est sumn;um bonum.IIujut)
et ego illi (Cant. xx). Quid putas tunc gaudii erit prophetiae prima, ut dictuni esl, elemenla circa
aniniac, ciim de medio iiliorum, iri qriibus pasciiur Verbi cunabuladiscere convenitparvulos, qui Verb'
Agnus ille, auribus ejus insonueril cantilena omni abbreviaii, id esl incarnali, myslerio innccentis
siiavitate jucundior, omni jucundilate dulcior : animi simplicitale congruunl iufantiae, ccelestis va-
Jam hiems abiil, imber transiit el recessil, flores gilibus pie se humiliiatis sludio coaptanles. Trans-
appartterunl, florentes vinew odorem dederunt ? B I eamus igitur usque Beihlehem, et a saeculi actibus
{Gatu. xx.) Et revera jam non erit in menle hiems diverteiiles, subire nullaienus humile Christi diver-
malitiae, qui temperantiam vernantis amoris exa- sorium dedignemur. Ibi ptter nalus esl nobis , ibi
sperel. Non in carne eril locus miseriae, quam im- filius dalus est nobis , cujus exinanitio nostra fuit
ber lacrymaruin ex vi doloris inundans deplorei. replelio, cujus esl abbrevialioeruditio parvulorum.
Nil aderil, aut ineril, quominus sit, aut plena in 0 felix tugurium! 0 regiim palaliisdiversorium prac-
nienle illuminala de amore Condiioris claritas, aut ferendum '. quod ccelestis magisterii aiiditoriuiii
in carne glorificala de corruptione voluptas. Tunc factum est, ubi Verbum parvulos lanto intelljgi-
veraciler cor el caro exsullabunt in Deuin vivuiw, hilius de praesepio erudit.quanto eis per silentiiim
*t. novitate mirifica immarcessibiliter reflorentes, suse infantiae nova mirac humiliiatis decreia pro-
illud Davidictim decantabunt : Lwlati sumus pro ponit.
diebus quibus nos humiliasti, annis quibus vidimut Unde, fili,si vere prophetare appetis, a Cbrislw
mala (Psal. LXXXJX).Bonum quideiii essel nos hic diversorio ne discedas. lbi Verbum infaus vagit qui-
csse, veruro pra;cedenles ferias, quas prius nonoi- dem in cunis, sed prae Tullii facundia, imo prse elo-
naviimis, agere antea nos oporlel, quam mereamur f quiis angeloruni ille vagitus est eloquens: Iinguas
quid sil vel polius quid sapialis hoc Sabbalum expe- infanlium fecil disenas. Ibi angelorum satielas ino-
riri. dico lacle alitur, sed cujus alimento humilium nti-
His ergo omissis quse supra nos sunl, ad qiiae trita simplicitas in aduliani provehatur aetalem, ibi
non experiendo transvolavimus, ad limoris feriaiM, inaccessibilis splendor obvolutus esl vilibus pannis ;
cujus interdum observanlia pravitali nostrae magis sedqiiibus sordes criminis delergantur. In pracsepi
congritit, redeamus. In hac limoris Domini feria, illo angelorum frumentnm in hordeum verlitur, sed
tanquam in inilio sapientiae, tanquam in aurora cujus pabulo jumenla in eoinporlandis oneribus ro-
diei graliae; tanqttam in ingressu lucis a_iernae, borentur. Et certe Chrisii diversoritim, claustrum
oportet satagere parvuios, m prima coelestis pro- dico inlra inonasleritini, nioiiasierium dixerim ad
pbetiae discere studeanl elemenla. Verbi proinde quod diverlens a malo; ut bonum facias, divertisti.
infaniis magisterio subdenda esl nostra infaulia, si PracsepiuiTiinlra divefsorium, clauslrum dico intra
forlc Deus ex ore infanliiim el lacicnlium dignelur monaslerium, cui le professionis vincuJo, et Joco
perficere laudein suam. Unclio quippe ipsihs magistra disciplinae, lanquam mansueium animal obligasti.
csl, quae docet liominem scicntiam, parvulosque do- Quid auleni hordeum dixerim in praesepio, nisi or-
cet deomnibus,el sicconvalescere facil in viros. Un- D E dinem qui leneiur in claustro, vel intelleclum sacri
de el aderit unctio, cujus disciplinac magisterio se eloquii,qui difficuller eliciturdelitleraeinlegumenio,
siibjiciiini burailes, Spirilus sancli disciplinae... qui vel cerie sacrosaiictuin Christi corpus, quod do
ficltim effugit, et a cogitaiionibiis se elongat: qui- allari sumitur in sacramenio. Aristae quippe el pa-
bus ipsa unciio non iribuit intellectum. Sane limor, leae hordei, asperitates el diflicullales quas tolerart
eo qiiod menteni humiliat, illinniiiat, eoque huini- oportet inlcr observanliasordinis instituti.designant
libus dal gratiam Deus et inlellectum dat parvulis niliilominus figuras et integtimeiila sacri eloquii,
unclione magistra : limor autem ea ralione hiimi- signanl ct sacramentales illas species sub quibus
liai, quo aiit compungendq ut siimulus, autconle- vera sumitur Caro Christi. Quid, inquam, sunt illae
rendo ul malleus timorera anirai detumescere facit. ,. species, color et sapor, forma et pondus, quibus
Detumescit autem animi timor, ctim vanus et veu- laiitum mysterium obumbratur, nisi panni illi qui-
losus niundi amor intra cordis vesicam male colla- bus Verbum infans in angusiia praesepis obvolvitur?
clus ejicilur, et vice ejus locum occnpat amorvo- Horum fide et dilectione, frequentalioiie ct imiia-
Juutariae paupertalis. De caelero t.imorala bumiliias lione, quasi quodam lacte tenera simplicilalis nu-
affecium coxnponit, affalum corrigit, malurat go- •tritur infaiiiia, quousque adulla i'n dies aliinema
m ADAMIABBATIS TERSErSIiE 652
possit capere fortiora. Cibus sane fortior est inimi- A scientia,se celari. 0 felix amoricui est iuimica spes
cosdiligere, sui contemptu gaudere, usque ad crucis saeculi, qui decurrenlis mundi curis non ctirans, nou
ignominiam Cliristum sequi, cum illo cruci afljgi, sumit de carnis voltiptate fomenltim. lncentivuni
pcenam sine culpa palienter amplecti, prae deside- babet aliunde de cceleslium adepiione sollicilus, de
rio et coniemplaiioiie qua;cuiiqiie lerrena sunl obli- terrenorum contcmptu non negligens, ad omne qtiotl
visci. Cibus isie grandium est, et eorum qui pro noii decel impatiens el de acceptis beneficiis non
consuetiidine, juxia Apostoltim, exercitaios liabenl ingraius. Amor igitur sanctus habetin ariimi virtuie
sensus. Uiinam tu sis unus ex eis, qui cibo uii tam seminariuin, cui fundamenttim et lenor est in in-
solido habearis ! Mecuin oplime agilur, si infans corruptae desiderio verilatis. Tola mihi lecum est de
prsesepis incola.amaior divefsorii, leneriiiidini meae amore materies, sed de illo, cui virlus in causa est,
de suis sorbiliunculis aliqcid Jargiaiur. Ulinam in sitnlio veritas, purilas in desiderio, |n operepie-
dettir mihi assislere Genilricis ejus uberibus, par- tas, in vivendi forma institulio disciplinac. Nihil cst
vnli interesse vagiiibus, et ex bis discere quod ainore dulcius, et cum ipse sui ipsius sit prethim,
tutuni sit sapere, et retinere jucundum. De cseiero, esl ctiam ipse pretittm sibi. Conlrariis certe rebus
frater charissime, qtiia epistola modum excessit, riomen amoris commune est, sed ex his quae dicta
ego hic linem loquendi faciam, non amandi. Obsecro B sunl, suspicio lolliliir universa. Quod si proprium
le ut oratioiii insislas eloperi. Adolescentise luae velimus-ei assigitare vocabulum, dilectio in Scri-
tempora veriiati subjiciens et virluti, venerabilem pltiris, sive charita? appellatur; hoc inlerest qttod
Patrem tuum saluiabis ex noniine meo, sed et pri- nomcn amoris naturalein magis sonat potenliam,
ofem quoque et cellerarium, quos sinceriter diligo, efficienfia vero graliae exprimitur nomine charitaiis,
ex me fideliler salutabi-s omries, cum opporluiie Inler poientias iinimaenulla est quae amore sit di-
occorrerinl, quos mihi charitatis glulino noveris gnior, dulcior nulla, nulla estaeque fortis. lndignum
adhaesisse, si schediilam istani pcnes te retinere plane ut quod nostii est melius, ad rei vilioris desi-
volueris omnino, iranscribe epistolam, et fralri dcriuni se inclinei, aut seipso gaudeat amor, aut si
Evrardo de Sarnaio, ipsius iioniine in salulalione Ipse sibi non sufficil felicius qnaerat gaudiura in su-
posiio, ex parie mea transmities.eadem qnippe pro- pemis; in supernis esl gaudium quoil de sunimi
missione petitioni ejns teueor, qua instaniiae tuae boni cultu et amore suscipitur.cum pietale el siudio
fiieram obligatus. Qtiod si, ul fieri solet, minus se- colilur singulari. Hoc bonum qtiod solum et sum-
deriril animo tuo quae scripta sunt,haiic ipsam sche- niuni esl, sicut solo amore quaeriiur, amore solo
diilam, prius nominato ejus, utdicltim est, noiniiie p apprehenditur, sicui apprehensum solo amore tene-
posito, cum opportunum fueril, ex parte niea diii- lur. Amor qtncrit, amor invenit, aiiior tenet et re-
gere non moreris. Epsplicit. linet, nec dimitlit iTenui, inquii, eum, nec dimittam
EPISTOLA XVI. (Cent. m). Amor quippe pie quaerit, feiiciier iuve-
ADABBATEM DE TURPhSlACO (7). iiii, beate perfruitur et impleiur. Non quaerit sine
satielate
Agit prwscrtim de amore, tle pietate erga Dei Genitri- luinine, sine suavitate non invenit, sine
cem el in ejus Filium. non fruiiur, nec finitur. IIoc hoiiuro quod sttnniium
Patri et aniico in Cbristo charissimo venerabili creditur, sic.ul nihil habel ullra se, sic infra quod
abbati de Turpiniaco, frater A. peccator, saluiem sufficiat nihil habet. Sumraum qtiippe bonum Deus
iri Spirilu sancto. Triniias cst.ideo summum quia a se exislens.per se
Sanclus amor, qni nos niutiio menliuni nexu de- siiiiicions, pletia potentia ingens[vigens?], plenamsa-
vinxit arciius, non differl ulterius reddere quod p.eiitiam habens, plena boniiale indeficiens. Inviciae
promillere non neglexit. Bene recolis, amanlissime, est poieniiae, qux existeniiam coiiuriii nniversis. ln-
liec excidisse libi exislimo, quid libi fuerit, te insian- deccplaccslsapien:iac,qua: dedilorditieni formamque
le, promissum. Tua certedileclio.quae. tantopere gt- crealis ; incorrtipt_e bonilalis est, quae utilitalis
visa est de promissione, snspendi exspectationis suae D niensurani pro suae voliiniaiis arbi:rio singulis par-
gaudium 11011passa est vel oblivisci, Sed quid a n>e lila esl crealuris. Hujus boni coguitio te bonum
exspectastitgaudeas, nisi amari fideliter, el id e.vpc» facit, felicem deleciatio, sive dilectio, cujus perse-
riri lideliler [{.feliciter]? Eritquidemmodussaneex- verantia faciet de fruiiione beattim. Verum ad
perientiae lenordulcioris epistolae,si lamendulei pro- splendorem tantse gratitc, ad glorise lanlae delicias,
dierit.de affectu.Affeciusmeidulcedinem meis experire gratlibus quibusdani animus proficiens evolat in
i» lilieris.qiianijuam de affeclu et teslimouio operum sublime : Et primus quidem gradus est ab omnibus
afieclus soleat certiusaestimari, verum in affectu vis prorsus illicitis abstinere; secundus esl, siita eon-
ajnoris intendiiur, nec alium amoris mei tu quaeris temnas illicila, ul nec veniant in affeclum; tertitis
affeciumi quam si in le totus transeam peraflecturo, esl quaeque etiain licila, quanitim necessitas patiiur,
Casti nimirum amoris sanctilalis ad inieriora cordis 1 fasiidire; quarius est jugis et fervens observantia
se colligit, dura suspeclum liabet omiie qriod foris niandaiorum ; quinlus est diligens et assidua auiini
esl, riihil secufius esse existimat, quam, tcsie con- circumspectio ad custodiam puiitatis; sexlus esl vir-
(7) Tiirpiiiiaeum, ordinis Sancti Benedicti moiiasleiium, in dicecesi Turonensi, haud procul ab insula
Burchardi elChinonc,
Co5 EPISTOL^;. 634
tuium amhilio, profecttisqtie esuricns spirilalis ; Acaligo?- Nubes, inquil, el\caligo]in circuituejus
seplimus esl inter ipsas virtuies acmulari cbarismala (Psal. xcvi); quia Vcrbi splendor et purissima; car-
meliora; octavus esl in acceplis charismalibus liu- nis nube obvoluttisesi, el in eadem carne cst iniir-
inilis el devota graiiarum aciio el vox laudis ; no- iniiale circumdatus. Sed in columnam quani prae-
nus est, si, prac stimnii boni desnlerio, nilril de visi- misimus intendamus.
bilibus transeai in affeclum; decimus estcasligare Aliendainus quam firma, qnam fortis, quam re-
niemoriam, el corporeas imaginaiioiies abigere. cta, quam levis, quam porrecta esl, quam subli-
Ne desideratae Rachelis dulcedinem Balse impor- mis, quam firroa est cui ccelum et terra inniliiur;
tunitas mentiatur; solet eniro ssepius contemplanii qtiam recla quae peccali maculam nescil; qnam
accidere, ul cutn Raehelis piilcliritudinem, id esl, levis est qtiae nullara duplicitaiis fugam admillit;
contemplationis puritatem desiderel; Bala ancilla quam erecta est qtiae merilorum allitudine om-
Rachelis, id est corporalis imaginaiio, Jacob deside- nem crealiiram transcendit ; quam sublimis est
riis se ingerat imporlune. De caetero ultimo loco quam Altissimi Filius dignissimam sibi matrem ab
Jacob Rachelem complectilur, Estherque conjungi- aeterno praevidit; quain felix esl quae Dei esl et
turspeciosaeprae amore deficiens Assuerus. Animus mater et sponsa, porta ceeli, amoenilas paradisi,
nimirum, ascensis his gradibtts, dum ad def_ccal_eR angelorum domina, regina mundi, sanclorum lseli-
puiilatis consummalionein, quantum pnra mortali- tia, advocala credentium, fortiludo pugnaniium,
tas p3ti potest, pervenerii, experientia suavitatis erraniitim revocatio, pcenilentium medicina.O certa
niirificae liquefit; liquefaclus clamal, el dicit: De~ saius ! o compcndium viise ! o spes veniae unica I
fecit in talutare luum anima mea, et in verbumtuum o suaviias slngttlaris ! Merilo lu es domina. Penes
supersperavi (Ptal> cxviii). Memoriam abundanti.fi le bonortim omnium est reposila pleniludo. Recon-
suaviiaiis expcrlus eruclat el )audat,miralur et cla- diti sunt aptid le ihesanri verilatis indeficientes et
mat,dicens: Quam magna muLitudo dukedinis tuw, gratise, pacis el misericordise, salulis el sapienliae,
Domine, quam abscondisli limenlibus te! (Psal. xxx.) glorisect honoris.Tu milii es in flucitiationeancbora,
Obsecro, cbarissime, si, te promovente Spiritu san- in naufragio portus, in iribulalione subsidium, in
tio, ad id loci quandoque perveneris, araici lui ine- riolore consolatio. Tu cs in oppressione subventio,
nioiiam in lanlis deliciis non poslponas : meiiicni», iu opporlunitate auxilium, in prosperilate nioderan-
inquam, mci, cum bene tibi fuerit, et licet inlro- lia, in exspeciatione lsetitia, in labore recreatio.
ducere nupliali veste carentem non audeas, ne con- Quiilquid de laudibus luis garrire possum, lua est
fuiidaris, aroicumqii.erere.vel indulgcntiam delicio- laurie minus, omni laude dignissima. Si linguis ho-
rutn. Ego enint infelicissimus Iiomiiuim, qui ciini liiinum et angelorum cloquar; cum me toium effu-
temerc arideam de lalibuscommeniari, nec prinium dero, parum erit. Ad illam polius tui laudem me
adhuc gradum mereor atligisse; totus quippe in illi- transfero, qnae in amoris carmine sic cantaiur :
citis diversor.quicum illicita taui saepe connniseriui, Qttw esl isla quw progreditur quasi aurora coiisur-
meriii etiara licila iuihi noii licere.Quomodo audeo in gens, pulchra ut luna, elecla ut sol, tejribilis ut
ccelum osponere,elde siinimi boui dispuiare natura castrorum acies ordinata?(Canl. vi.) His verbis bre-
velgloria,cum iiialorum meorumme opprimens cu- viter ei subtiliier, veraciter et sublimiler, laus ex-
in.iliis, me peiie reddat boniiatis expertem? Quidad priiiiilur suaegloriae quadriformis. Cum enim nasce-
miserum de rebus beatis agere? Quid ad yiiiosum disse- ris, quasi ruiilans aurora consurgis, orlus nimiriim
iei'edeviriutibus?Quidadcorrueiitem deorsum perli- tuus vicem aurorae lenuit, in quo dies graiiaecce-
nel qtia; sursum sunt dcmonstrare? lleu! miser ct nio- pit; nox vero infidelilatis et ignoranliae flnem
riens, pauperetignobilisjacensin slerquiliniocrimi- fecit. Cuin Solem justitiae concipis, niore lunaeeiiam
niini qua fronle proloquilur et perorat? Novo praesu • fulgenlis solis benelicio illustraris. Luna enim a
mendi genere de studiis philosophiae philosophatur sole lumen muluat, quia ei natura spissioris corporis
insipiens, et inexperlus non confunditur quod non D ] negat, unde quidquid ltabet pulclitilutlinis, habet
didicit edocere. Faclus sum quidem insipiens, sed exbeneficio muluali splendoris. Ciim Soleni jusii-
araor luus me compulit, et mea sponsio cui tenebar: liae paris, soli congrna simililudine compararis.
si excessi, da veniam, quia in mirabilibus el in Sicut enim dum prolalo radio non corrumpilur
magnis super se meae parvitalis lenuitas arabnlaviu aut minuitur solis corpus, sic te parientem non vio-
Amodo ulendum est niilii voce mediocri, et de his ]at prolatio sacri parlus. Et quid, o electa ut sol,
potius quae ad curam vulnerum peiiinent, sermo quid est partus tuus, nisi solis cujusdam spleiidor
lial. Igitur cum infirmis oculis splendor ccelestium aelemus? Splendor bic ubique lucens etiam in.te-
sil dillicilis, ad coluirinamnubisetcaliginislippicn- nebris, eisi tenebrae eum comprebendere non me-
les oculos refleclamus. Columna sane nubis ct ca- rentur. Denique splendor hic illuminal omnem iio-
liginis esl firma sublimilas nostrae Virginis, ex qua minem venientem in hunc niunduiii; sed homines
qiiidem sibi caliginem claritas deitatis obduxit. dilexere magis tenebras quam lucem. Tibi autem,
Diiro cnim Verbi oniiiipoieiHis splendor per con- mater niisericordiac, competit electio solis, quae
cepium Virginis ohvolvilur nubecarnis, quid aliud splendoris aeterni radios exliibes universis.
fuit in illa carne peccati -simililudo nisi in nube Caetenim cum de sieculo ricqiiara assunipta es ad
coelestia, facla es omni neqiiiiiae spirilali lerribilis Aldeo
A nimirum Verbum- cninipotens se abbreviavit
qhas'1castrorum acies ordinaia. Fuisli iiaqne au- in parvulum, ut iiifaiilibiis infans coiigruerel, et se
rora consurgens in ortu, lunae pulchriiiidinem bumilis humilibus coaplaret.
plane liabuisli dum gralia plena facla es. Tu Verbi Tota inierim sit nostra philosophia de Verbi in-
incamali conceptrix soli meriio comparala cs raa- carnali infaiilia, ct qu« ex ea mcliiiilur aliquaienus
nens illibata inparlu, lerribilis ul caslroruin acies erga nos amorem Dei sliideamus pro viribus el fi-
ordinaia in transilu, quo ccelis laelaiilibus, angelis deliier femeliri. Earadein dicere niensuram non
oljseqiienlibiis, sanclis exsultantibtis, vexillis virtu- iiideo, quia Sicul bomiaiis ejus et sapienliae no»
iinn coruscanlibus , terribilis daDmonibus appa- cst niimerus, sic amor ejus immensus esl aeleriius.
ruisli. Se ex tolo amal, qni totns essenlialiter esi amor,
Igiliir, cbarissime, lota cst nobis fiducia in partu cui iion csi aliud amare quani esse. Quani differen-
nostra. Virginis, ct licel inriigiitis cxistam, ejus ler amant, atnor el amans, affectus et afliciens, qui
. laudibus insistere non dcsislam. Si intliges miseri- anior esl el qui particeps est anioris ! Toft se dci-
rordia, apud viscera Virginis copiosior invenilur ; tas effudit in homiiiein, totam se anima exliibuii ad
si veritatis cultor es, age gralias Virgini, quia vir- obedientiam, totum se deposuit corptis ad moriem,
gineae carnis Verilas de lerra orla est, qtiatn lu B ' inorlem aulem crucis, sic tolo se nos amavil OI.I-
colis, si pacis seclaior es : nihiloriiinus age graiias, nipolcns, el parum est si loium quod sumtis, si
qiiia ex ea libi nasciiur pax quae exsuperat omnem lotum nosirum modicuni impendainiis; uos pro illo
sciisum; si es exsecnior jttstitiac, vide ne ingralus mori volumus, ct ipse maluil raori quam nosiro
sis Virgini, quam ipsius ulero mcdianie jusiitia de dce.fsct amori. Sed praciiialuriim esl :am de morie
ccelo prospexit; sifidcs lua aliquo partis conlrariae parvuli agere, cujus paulo anle adjocabamus cuna-
pnisu quatilttr, respice Virgiiiein, el quod erat li- bulis, felici ejus infanliae colludentes. Obsecrolead-
lubans, slabile solide slabililur; si concupiscentia liuc reveiiamus adcunas, adhuc iiifanlizemus, cnm
carniste delectat, respice Virginem et periculum parvulo, nosiraenutriinenluni infanli.e de ejus ser-
caslitalis aufertur : si iiieiitein ptilset clatio, in bjliuuculis insurocntes. Adjuiigamus nos sugenti
Virgineiri verle inluiuim, el de merilo humilitatis iiljcra, si forte de praedulcissimo illo Jacte nobis
virgineae lumor animi deiiimescit; si iracundiae aiiquid insiilletur, niibi de collaclaneis suis cum
accensus es facibus, oeulos leva atl Virgincm, et pecius matris non innudet, dal eis locum ul ei ipsi
de ejtis Iranquillitate miiesces : si dc via viiae le inier ubera coramoreniur. Ubera illa de cuelo plena
ignoranlia aut error abriuxerii, ad slel.am maris . siiiit et indcficieriii suaviiate reficiunt, nec laclen-
JHariam respice, el in lueeejus ad veritaiis semitam tiuin iiuiliitudine vacuantur, sed nec niater illa se
reduceris; si vitium avariiia; idololalriam impera- inisericors negare solet lactentibus, licel lotam iili
verit, recole munificeiitiam Virginis, et cum pau- iinico se conservet. 0 ubertas indeficiens! 0 magna
perlalis amore libi veniet pietas largilaiis. Ad mulliludo dulcedinis, qnam de viscerosa; Virgiitis
omne pcriculuin pietas Virginis subvenil, el potens tiberihus sugit esuriesparvulorum! Si vis, bonum
est subvenire. Age graiias ejus parlui, de cujus esl nos hic esse, bonuni est nos hic immorari diu-
plcniludine cliarisnialiini universitas emanavit. liiis, nusquam alibi raelius interim possttmus quam
Nobis peperit virgo, noster esl partus, nobis natus hic esse. Mira hic noviias solis noia parvulis, ut
esl puer, el filius dalus esl nobis. Quani jucundum angeloruro nulrix Sapieniia lacte Virginis indigcat
es.l"el innocens colludere parvulo, coapiari cuna- enutriri.Quidmirtim si nostrae pauperlalis iufantia
bulis, vagitibus commuiireJ 0 quam felix infantia, edulium laclis hujus desideret, ciim illo lacle se
qtiae lali combalbiilii infanlulo, el ejus panniculis niici Dei Virtus elSapienlia glorieiur? Isto qni-
se involvil. Paiinis quidem, quibus Verbum infans dem lacte malris esuries noslra pascitur, si ex
involvilur, sordes criminum deterguniur, yagiiibus pueri vagientis lacrymulis flarnrnae inferi resiin-
parvuli ploratus comperisaiHur aetcrni, quos irriso-] D gnunliir. In magnis proinde cordium agenles so-
res innocenlise merebanlur. Fascia qua slringilur leinniis, ausculleinus ipsos pasiores quid referant
in cunabulis, sanclae est religionis districtio, cujus nobis de spleiidoribus Orienlis. Orienii nostroiiec
inslitulione religamur in claustris. Fenum in qtio pasioruin tcsliroor.ia nec desunl praeeonia angelo-
jacuit, quod subtus se babuit, indicat carnera quae ruiti: Teslimonia lua, Pomine,credibilia facta sunl
spiritui suJjjicilur. Quid Deus quia repositus est in nimis (Psai. xcn), Mirabilia leslimonia lua, Domine,
praesepio, nisi quia aniraariim posilus est cibus in ideo scrutata est ea anima mea (Psal. cxvin). Quid
altari? Prsesepium quippe illud altare exprimil, enim sanctiiis? Quid senliri. suavius ? Quid salu-
quia in sacro-saucio Chrisli corpore animalia pia brius credi potest ? Quid audiri utilius ? Quid cogi-
pascit, Haecsunl quibuserga iios Dei araor osten- lari sub|iinius? quid verius praedicari?.£l berie
ditur. Ilaec sunt quibus amor nostcr accenditur el quidem in tanta cordis soleinniiale jucttndas a«i-
nutriiur. Hoiuin consideralio limorem incuiit, ad mus fcrias : sed la.vien diei inslans austeritas est
pietatemmovet.erudit ad scienliam,adforlitudiiieni borrori; nec iimncrilo splendoreiri tanise subliini-
roboral, acuitadconsilium.illuslral ad inlelleclum, matis obiiubilal qnod iiicoiilaminat-e carnis leneri-
inflaiiiiiiat ad sapieniiam, praeparat ad coionam. ludincm circuracisionis duritia mariyrizei. Quis
637 •
EPISTOL.E. C38
sine compassione vel audiat carncm teneram itu-idi A iniingeiidiis baptismale,
opoiiet nos fonieni illuc
durius, quae cum culpam omnino nescierit, fineiii proscqui, qui in tolel tantis ab ipso ablui indi-
criminibtis dare venit?Jure in legem iiivehiiniir, gemiis. Ablmi ab ipso, in ipso proficiemus multi-
quae suis putat egere remediis Agnum inuocenliae pliciter, ut apertioue cot!loriiiii paternae vocis
singtilaris. Dura nimis circumcisio, qua; littera ce- leslinionio desccnsus sancli Spirilus in cplumba,
lebrabatur in spiriiu, quae carnem incidit, non vi- ipsius Joannis praeconio ipsum peiTectius agnittim
tium. Ad ilJaii) poiius quae cordis esl Iranscamns. plus amenius. Huc usquc Jesum
proseculi fuinius,
Sine lainen obsecro, sine puerum circumcidi, sine
quomodo deinceps, aut in desertum a spirilu du-
kgislatorem legi dispensatoriae subjici, et quod de- ciiini, atit leiiiaiuiii a diabolo deseremus? alioquiu
dit ipse suscipial, et ihi lex unde cceperat liniatur.
Lex Cbristi amoris est verilas, quae omne viiium qua fronle audebimus nuptiis interesse, attt insi-
in vina transire pro deliciis proba-
circumcidit. Lex est amor, qui ligat el obligal, et pidam aquani aut quomodo poierimus communicarc gau-
cum excidat omne quod malum est, vix unquam biinus, si
diis, nolumus communicare prcssuris? Vos
«xcidere ipse polest. Charitas quippe unquam
hic anior nos inqiiit Dominus, estis qui permansisth mecum in
excidil, unil, hic amcr solemiiiiat lenlationibus meis, el ego dispono vobis, sicut dispo-
in cordibus quae Christi cunabula non dimillunt.
suit mihi Paler meiis regnum (Luc.xxu). Quain felix
liic amor in Magis visilal piieruin triumque iniiiie-
rum mysteriis veneraiur. Ecce interim festivilas est voluntaria tentationum perpessio, cui regni cce-
leslis dispositio praeparalur! Cselerum ad fidei
«osira resplenduii, et mundi oriente splendidior ad
verttm orienlei.i nos fidei slella perduxit: non bene robur, ad augmenium spei, ad incenlivum amoris,
dixi perduxit, trisi forle aliquid- abduxeril nos ab qui de infamis innocentia cOnvaluimus, uecesse est
illo. Penes illum immorari est melius, nusquam jam in virtim perfectum de virlute jtivenis aliquitl
salus esl alibi, nusqtiam securilas sine illo, semper dicere. Jam puer excrevit in juvenem, dicentem
ieneamus quod nostrum est, uostra prolendalur so- mira, mirabilia facientem. Jam curat paralylicos,
lemnitas usque ad gaudium Simeonis. Sine nobis leprosos mundat, caecos illuminat; stirdis audilum,
-sua eum mater non offerat in teniplo. Invenial so- claudis gressum, mulis ofliciuni linguac reforinat;
lemnis ejus prxsentatio nos praesenles. Ulinam casli suscilat morluos, siccis pedibus mare calcal, dae-
amoris purilas unuin par iurturum in illa oblatione monem fugat, ventis et pelago imperat, omnem
nos faciat! Utinam quasi duos pullos coiumbarum inlirmilalein solo imperio curat, peccatores ex
nos sanciae exhibeal simplicitas cbarilalis! Ilis enint iuisericordia suscipil; menlium cogitaiiones intel-
virtulibus, bis avibus liguratis nostrum nobis pote- G ' ligit, de quiuque panibus quinque raillia homiiium
rimus redimere Redemptorem. Noiiduni sane ad reficil, superbiam Pliarisaeoruui et Scribarum scien-
tiam ad omne verbum mira responsione confundit.
mqrtem est hsecipsiusoblalio, necdumcongruit pas-
sio tempori vel aelali; castilaiis amore, simpliciiaiis ISis omuibus roirabilius esl, quod omiiiinodam sat-
desiderio. Si neutri defuerit geminae chariiaiis hi- agit palientiaro ad omnem exbibere injuriain ; ct
naiius, Jesum nobis possumus reiinere. Nulriamr in ciim in summa innoceniia sit, ei sumina potenlia
nobisJesus, proficial apud nos aelate et sapienlia, ut nihilominus servat obedienliam summani : et in his
opportuno intemporesuae silidoneus passioiii.lnie- omnibus noster est, et quos procul dubio ad ubera
rim parvulus est, non cogilat de passione, polius apud n.-ilris collaclaneos babere voluit, a suaeobediemfce
cuiii de uberibus est agendum. Quod si Herodis Irticlibtis noii excludil. Obsecro le, cum pavere et
gladios devitans aufugerit, jEgyplus eum non su- ' tsedere, el racesius esse, instante morte, cceperit,
scipiat sine nobis. Bealius est cum illo fovere laie- manibusque lundi iiocenliuni innocens ipse volue-
braiu, qiiam in oculis bominum praesumendo de rit, ne relicto eo fugerimus; sed venditum, tradi-
viribus grandia devitare. Quod si ipse volueril, aut lum, traclum ad conlumelias corde conjunctissitiio
inaier ejus consuluerit, uos remanere ad gladios, , coniitemur. Etenim sua redemptione nos redimil,
pitim est pro innocenlia trucidari. Cttm de Êgyplo sua tradilione custodit, sua nuditale nosoperit;
redierit, cum eo habitemus in Nazareth, ul veret quia indebite caedi et conspui et deludi non
iianlis vitse floribus valeamus suaviter redolere. respuit, debitam nobis ignominiam sempiternam
Na/.areth quippe flos dicilur, ei eum convenit flo- excludit; quia facies ejus vclatur et caedilur, quia
rere virltttibus, qui Filio Virginis solet familiare genu flexo irrisorie salnlalur, quia spinea ei corona
c-oiitiibcrnium exhibere. Quod si duodennis jam pleclitur, aelernum a nobis opprobrium amputatur ;
faclus, inconsultis parentibus, in Jerusaiem reina- quia sua crux ei ad bajulandum imponiiur, quia
ncre voluerit, felices nos si esse voluerit consocios -extra civilatem ejicitur, quia tolo corpore in ligno
facti hujus. 0 felix triduum I 0 lotius festum lae- crucis extendilur, quia totum corpus lancea cla-
tiiiae 1 loto illo iriduo vacare, illi inlendere, verhis visque configilur, telernae per hoc maledictionis
Rraii;e refici, quae de ejus ore procedunt : alihi sentenlia revocalur. Jam altende de corpore Agni
eum quaeri non eonvenit, in his quae Patris sui quinque pernecessarios fontes perduci. ITabemus
siini semper vult esse, nec nos ab eo utinam divi- geroinosin lolidem pedibus, iolidem in geniinis
.daiinic! Si ad llueiila Jordanis accesserit, Joanuis matiibus; et dum apertione laieris profluil quintus,
C39 ADAMlABBATIS PERSENLE CiO
veni, diilcissime, haurianius aquas in gatiiio dc \A nam reverlens ab inferis, nos Jesus aromaiizantes
fonlibus Salvaioris. invenial, utcorpus ejus, iilest, membra Ecclesiae,
Sed forte dicis : De vtilncrihiis Dnmini mci video maxime electos et pauperes pietatis et miseri-
sangiiinem manare et aquam. Ad quod ego : De cnrdiae aromatibus condiamiis! 0 si quando ille se
latere Christi creduntur fluxisse sanguis ei aqua. dilectrici Magdalenae suae redivivus amor reddi-
Quanqnam Christi sanguis, qui sui pretio sanai, derit, nos illius Iselitiae parlicipes fieri non refutet!
redimit et coronat, in eo aqua esl, quod lavat, 0 felices nos, si cordibus nostris ille splendor re-
reficit et refrigeral. Lavat a peccato, reficit spe, surrectionis infulgeat; si, fermenlo malitiae el ne-
refrigerat ab afstu carnalis coiicnpiscentiae. Verum quitiae expurgato, sinceritalis azyma carnem
aquae de Salvatoris fontibus hauriuiitiir, cum Christi pia aviditate voreintis 1 Cavendum esl tatcen
fluenta graiiae fidei labiis de Cliristi vulneribiis ne buic noslro convivio lactuca desit agreslis, quia
extrahunlur. llaque vulnera pedum fontessunt, sed i111laeliiiae... miiiime, aut amariludo mortis, aut
fontesolei, vulnera manimm fonles balsanii, vulnus meuis peccali sollicilat. Esl de periculo insolenliae
lateris fons csl vini. Quomodo, inquis, ctim de formidanduni. Si igitur in bac nostra fesiivitate
locis hujusmodi non viilealur fluere nisi sanguis ? exsultaverimus cum iremore, el si de fermento
Audi quomodo. Oleum sanat, balsamum flagrat, B ^ superbiae moribus nosiris miscuerii, eliam post
vinum inebriat. Oleuni est misericordia , quara ad peractam ascensionis laelitiam, advenlum quoque
pedes Jesu retis accipil, cum humiliter veiiiam Sancti Spiritus dabilur experiri. Ecce Spiriius
petit. Ecce vides oleum manare de pedibus. Bal- sanclus amor est, et dignnm est, amanlissiuie, nt
sanium, eo quod de fonlibus manuiim profluit, ibi oratio mca desinal unde ccepit. Ab aniore qui-
profuii. Est pretiosa virlutum opinio, quam jostus dem ccepi, ex ainore magno scribere volui, et dixi
ds Chrisii inuiiilicentia sumit. Reo satis est si ve- quod polui dc amore; dulcis esl amoris materies,
niarii consequatur; juslo non sufficil, nisi virtutum diilcis el praedulcis affeclio, el cujus est lam dulce
gloriain ineieatur. lllain praestat misericordia hu- officiutn, praemium quoque dulce eril; nec alind
niiliier pedibus provolulo, hanc iargiiur magnifi- sauctus amor exspectat in praemio, nec ad aliain
ceniia ad manuum munificentiam animi virtule aspirat gloriam, quanv ut valeat sui plenitudinem
ereclo. Cselerum de cella vinaria confossi iateris promereri. Iroplebitur aulem, quando fons amorls
exuberai vinum mirilicae vel vivificae charilatis. Et Jesus de paradiso volnptalis prorupit, ut in suig
certe si Christus est vitis vera, si caro est vitis aromatibus quoddam gloriae diluvium operetur.
uva, quomodo vinum noii erit sanguis qui de came rr. Amemus illuin, et in illo nos amemus invicem,
decurril ? aut quomodo sponsa Ecclesia in suis quia niliil esl in vila felicius, quam amare lideliler
nupliis sponso complacerel, si hoc ab ipso viiium et aniari. Huic amori nullalenus amor muiidi nos
in sacrosanctis mysteriis non haberet ? boc esl vi- subtraliat, quia non est amor, sed amiciiia amor
num quod laetiucat cor liominis, duin sanguis miindi. Amor mundi sensum turbat atit praeripit,
Cliristi in anima geherat sobrielatero amoris. Sed suavilatem cordis evacuat, el dum sapieniiaeChristi
erice quid, dilectissime, facimus ? Cur non fuimus rcniiitur, niliil agit aliud quam insanit. Caput
nd amplexum pendenlis, cum nos ad hoc ipse nosirum.Chrislus esl. Ctijus capiiis serisus est amor
brachiis invilel extensis?Cur non ad deosculandum ccelestium, et aliena velle vel agere, est amentiae,
accedimus, qtii placidissimaro illain faciem nobis non amoris. Desinam te igilur in amore ccelestium,
exponi el coapiari videnius ? Cur non jugiter nec alibi melius te possum dimittere, licet hoc
tibera vuluerum sugimus, pedum maxime ad quos amore non desinam te amare. Amabo, iiiquam,
prostrati jacernus ? Ecce consolator noster ad Pa- quantum aroor mundi me patilur, quia, fateor
irem rediit, et tanquam verus obediens, capiie illud, saepedictaeamicitiae non sum expers. Infelix
inclinato, licenliam redeundi accipit : quasi enim ego saeculi curis sub praelexlu religiouis inhaereo,
iicentiani redeundi accipit, dum, incliiiaio capite, DU et qni mundi conteinplum juraveram, relabor sae-
spirilum iradit. Recedii pastor bonus, magister pius in jEgyptum, corpore manens in Ecclesia,
sapiens, suavis Dominus, amicus dulcis. pater pius; iiienie mundana circumeo; et cum debeo, quia vi-
el nos orphani, quid agemus? Videsquia abcessum deo, cogilare de cceleslibus, in ambilum lempora-
cjus a corpore corporea natura non patitur; sed liuih totus feror. Subveni, quaeso, amico; sub-
lota vertitur in lamentum? Sol obscuralus esl, veni, et cum luae orationis inslantia fac jungi suf-
qtiia occasui veri luminis morem exhibuit lamen- fragia filioruro. Ea esi veri amoris probatio, si pro
lanlis, quia terraemonis agitur, quia pelrae scin- eis quos in Christo diligimus, nostras Chrislo ani-
iluniur, quja lempli velum disruiiipittir, quando mas offeramus. Veruni ibi specialius habeto inei,
ccclorum de morie acloris irapaiienlia demonslra- el fac haberi niemoriam, ubi Agnus sine macula
tr.r. Heul quam incoiisolabilis esset noslra deso- immolaiur, quia oinni esl acceptius holocausto.
: latio, nisi de resurrectionis instanlia fideremus! Cseterum venerabilem priorem meo salula no-
Citq resurgel a morluis. Bonum sepulcrum non mine, qiiem et mei dilectio teligit, et Christi cha-
oportet deserere, scd cum bcalis miilieribus ema- ritas vuhieravil. Saluta fratrem luum milii dileclis-
. JIIUSaromata, ul eorpus moiiui pcrungamus. Uii- simimj, tibi autem flde et dilectione germanior
€41 EPISTOL-E. 6i2
qnam came. Saltila nionachiini illinii, cujus nomeii A , iiicircuincisis labiis garrire polero, pneserlim cum
mihi excidit, noii excidil aulein , volente Domino, non sit speciosa laus in ore peccatoris. Vertim quia
mihi aniraa, quam in sinu meo visus est posuisse. sponsioni meae teneor, et vestrae charitatis innitor
Saluta juvenem illuin qui in lanium sugil mel de suffragiis, ad cellam aromatum, ad apolhecam sa-
pelra, qtiantum est Christus, ut a pelra traherct pientise, ad matrem misericordiae Mariam me con-
nomen, et animi firniitalem. Salula illum in quo fero, ut cujus magnificat anima Doniinum, magnifi-
esl gratia, qui gfaiiae Dei et noniinis appellalione, cari, hoc est Iaudari non refugiat per os nieum.
cl animi devolione conscmil. Salula G. porlaritmi, Magnificat, inquil Maria, anima mea Dominuin ; at-
qui stans in porlis justitiae, mihi aliquid de coele- tende priinitus ubi magnificat Doniinum. Cerle in
siibus reporlabit. Saluta fratrcm hospilalero , qui montaiiis, in civilate Juda, in doino ZachariiB. In
non solum lerrenis devole ministrat hospitibtis.sed monianis niagnificaliir Dominus, qui in campeElii-
et Chrislo hospitium in se fecil. Saluta lolum bus blasphematur; m campestribus oranl qui, se-
sanctae universitatis eollegium , quia sihi sancta cunduni prophelam, blasphemaveruntsanclum Israel,
charitale me colligans, etiain in mea viscera se el abalienali sunl retrorsum (lsai. i). In campeslri-
collegit. Super omnia et ante omnia, saiuta milii bus, inquani, maledictionis el confusionis Adam et
animam illam quam nosli mihi conjunclissiino B Eva, qui, perdita carnis iutegritale, abalienati a
corde unitam et agnitam, agnominatam quidem de veritalis altiludine, fecerunt sibi campestria; quippe
nomine Agui, et ignitam ardoribus Spiritus sancli. qui veritalis montana perdiderant et virtuiis. De
Ad illam totum me deferes, loiiiin me ingeres, illi valle itaque nnindanae vanilalis,, de piofiinditato
et licetme in sancto amore possideat lolum, per humanse corruplionis, de campeslribus communis
recentem lamen memoriam iiinovabis affeclum. iiriquitatis, exsurgens Maria, abiil in niontana ciiin
De perfeclo amore Dei et coniemptu mundi com- festinatione. Montana sunl perfeciionis fastigia ;
mone eairi, de fugiendis hominum laudibus, de fastigia ipsa sunl veritas illuminatissimae meiiiis,
vitanda familiaritate saecularium, ut tacilo con- virginilas integerrima; carnis, virtus Altissimi ob-
vinctiori corde sponso inbateat, quanto nil sibi do umbrans ad gravidationem moniis. Haeestinl inon-
ipso mundus usurpat. Slet el instet apud Deum lana, in quae Maria conscendit; liic el domiis Za-
pro excessihus meis, qitia loluni me ccepit in Do- chariae, hicciviias Juda. Civiias est hominum coi-
mino ejus amabililas charitatis. Salutel el ipsa ex Jectio numerosa sub una lege viventiuni. Populuin
nomine meo omnes animas illas quas nosse poterit bunc facianl ralionabiles Mariae cogitatioues, san-
nos< amare, qui boiiorum omnium indigemus ctae virlutes, ordinalissiraae acliones, quas in con-
amore. Noiv poleril autem de me ilia duicissima fessione laudis divinae lex ordinat charilalis: Juda
aiiima fructuosius commoveri, quam si haec ei quippe cpn/essio riicitur; Zacbarias, memor Domini;
permittatis epistola ostendatur. Valeal cl dtiret, et doinus Zacharise es.l peclus virgineum inandatorum
perficialur in Domino sanclilas ejus, el vos omnes Dei memorise retentivum. In his montanis posita
iu Domino valeatis. Dei maler, dum audit Elisabelb propbetanlem quid
EPISTOLA XVII. fulura sit, dum commemorat quid de Doinino,
ADB. CANONlCtJM TUKONENSEM. angelo nunliante, audierit, dum conscienlise pu-
Exponil quomodo Maria Dominum magiiijicaveril. ritalem allendit, dum carncm stiani ab oiiini
Doniino et amico suo magistro B. canonico Tu- exiraneam corruptione perpendit, dum se tolaui
ronensi, frater ADAHpeccalor, charitalem de corde in sublime agi diviniius conspicit, jam saeculo al-
pnro. lior, jam oinncm crealurara nierilb jure, praeroga-
Dilectionis vestrae parabam quidem parere impe- liva singularis gratiac, imraensilale laelitisetrans-
rip, sed dum me peiiiius imparem iinperalis expe- ceiidens, canlicura novum cantat Doinino, dicens:
rior, hoc onus pene rejicio quod suscepi: non cnim Magnifical anima mea Dominum. Magnificat aniina
respondei ingenii lenuilas subiimiiali maierise, quaiii jQ Mariae Dominum, quac el ipsa iiiagnificalur a Do-
injuiigilis, nec conscicnlia culpae caulerio vulnerala, iiiino; nisi eiiim prius inagiiilieareinr a Doniino, non
de magnificis magnificae matris Dei laudibus loqui poierai magnificare Dqraiuiim aiiima Marise, magni-
secure pracsumit. Aiiimuiii qttippe meum terrenae licat ergo eum a quo maguificatur, magnifical non
inteniionis pondere vergentem in infima terrel ma- soltim laude oris, non sol.mi sanitaie corporis, sed
jestaiiva quaedammagiiiliceutia, quani licet lippien- singulariiale ainoris. Multi magiiificanl Jingua, sed
libus oc.ulis, tamen uicunque in excellentissima Dei blasphemantfactis.el persequuntur supeibia eordis;
matre considero, quaejam ab angelo salulata, jam de quibus scriptum est: Confilenlur verbis se nosst
de Spirilu sanclo impracgnaia, jaro in monlaua Deum, factis autem tteganl (Tit. i). Isli non magnifi-
virtuiuin quarumlibet elevaia, Joanuis nondum naii cant, sed quanlum in eis est iiomeii Domini niinori-
inoiibus honorala, propheiicis Elisaheth vocibus ficant. Hi sunl quibus apostolus : Blasphemaiur prr
coiiiinendata, prae niraia cordis exsullalione clamai, vos, inquil, nomen bonum inler gentes(Jac, n). At
et dicil: Magnificat anima mea Dominum (Luc. i). in Maria inagiiificat lingua, magnificat vita; magn -
Unum veheraeuler limeo, neoinni laudedigiiissima ficat aiiiroa niea Doiiiinuni lingua, niagiiificeiiiiam
Dei inaier diiiiiuutioiie suse laudis repuiel quidquid gloriie sanclitalis lu* loqueiilur divihis laudibus
643 ADAMIABBATIS PERSENLE CU
eloquendo, vila e.iTidem gloriam operibus prome- A periiim ct potcstas in omnia ssecula sseculorum.
rendo, anima singulariler diligendo,contemplalionis Amen.
volalibus aitingendo, ineiile et venire iiieomprehen- EPJSTOLA XVIII.
sibilem magnifrcentiam comprehendeiido. Uagnifical, ADFRATRES SCOS.
inqiiit, anima mea Dominum. Qtioniodo magnificas? Gommeudat eis humilitalem et tnansueiudinem, hor-
Nunquid majofem facis eum ctijus magnitudinis non taturque ad porlandum Domini jugum.
esi fmis? Mtignus Dominus, ail Psalmisla, el lauda- Fralribus et aniicis in Christo dilectissimis, quos
bilis liimi» (Psal. xcv). Magnus esi et lain magnus, et Christi amor fecil unanimes, el Dei gratia nomi-
ut iiiagniiudo ejus nec comparalionem liabeat nec nis unius eonsortes, Irater ADAM peccator, in re sui
qiiaitlilaicm; quoraodo ergo magnifical eum qucm iioniiiiis perinaiiere.
necduin de iniiiimo facis magnurii, nec de magno Alterius vestrtim devota me compellit inslantia
iitajorem? sed magnificas quia laudas, magnificas vos aliquibus de virtule anjmi comiiiouere, et certe
quia inler mundi lenebras sole lucidior, luiia pul- citm iitrumque veslrum siucerilaie diligam, ei nos
chrior, rosa fragrantior, iiive candidior, divinaecog- in multa siueeiiiale diligatis alleruirtim, ego aiiiein
niiionis splendorem dilaiat. Magnificas ergo non refundi in me plcnius veslrae bonum sinceritalis
inagiiitudini primae augmentum conferendo, sed lu- B experiar; qriid aliud vobis loqui poterorquam quod
inen vcrae Deilaiis incognilum mundanis tenebiis ainorem sapial el virlulem ? Veruni de puleo aqua-
iiiferendo; Domiuus quippe, quem magnificas, sicul rum vivenlium milii hatiriendum est quidqtiid per
ignoral defeetum, cum sit aeternns; sic proJeclum me silis veslra sibi meruil pfopinari. Puleus aqua-
Don recipii, curo sil pcrfectus. ^-Eternus esi, quia rum viventiiim Chrisltis est. Ahyssus inaccessibilis
nec initiuiti habet nec fiiiem. Perfectus est, cui luminis, inaltingibilis gratiac plcniludo. Altus est
niliil deest ad pleiiiludineni. Uiinc tamen tu magnili- puieus, nec huniililas mea in hoc in quo hauiiat
cas, dum in lanluin le meritis exeedenlibus elevas, liabel, riisi vicem funis oratio jngis exhibeat et pro
iil gratiae recipjas pleniludinem, ut merearis saucti bydria sit desiderium me ininiergeiis. 0 felicem
Spiritus superunciionein, ut matef Dei effecta, virgo illuiri qui liiuc cxlrahere poluil fluenla sapientia;
persevcians, intacia, pereuiiti saeculoparias Salva- saluiaris! Arida est aiiima quam putei liujus
lorem. Sed el hoc quando Domiiius lectim, qui sua fluenla non irrigaut. Non virtuttim est idonca
tlona fecil merita lua: uiirie el lanto piis magnifi- ubertati. Fons iste convallibus Jnfluil et emis-
care diceris, quaitlo amplius in Christo ab ipso siones sui mellifluas consuevit bumilibus elargiri.
inagnificaris. Quid crgo est quia inagnificat anima Experitur aiiirous humilis quantae sil suavilatis in-
lua Dominum, nisiquia ipsa magnificarisper ipstiiii, fusio, quanla ubertaie corria lali rore respersa
tit et pleniludiiicm gratise nvagnifice consequaris, pingiiescant. Qiiaii) familiaris cst Sapienliae coe-
et a<l niagnificeiitiam gloriae singularis gloriosis ct lesti bumilitas, quam ferax virlutum , quani lo-
supercxaltatis viriutibus extendaris? extendaris, euples meritis, qiiain capax est coelesliuin secreto-
dico, qnia Spirilus sancli rore lota coniplueris, luta rum! Tota quippc accliuis est aciio, tota aviditate
coelesti unclione perfunrieris, ut iii nioduin pcllis aquis incuinbii viveniibus, nec aliquo paclo respi-
unclae aninia lua tanium exleridaiur per amoris de- cere palilur quidquid sibi vitae desideriuiii non
siderium, ut ad ipsiiin perveniat Dei Verbum. Ttt accendit. Viveiiles saue aqua; putei sunt, dona
cnim es liscella Moysi, iti vas Verbi, tu cellariuni niulliformis gratiae Chrisii, aqu* sunt quia lavanl,
novi musti, quo credeiilium debrielas debriatur. qma refrjgerani, quia refocillanl; viventes suni,
Tu MalerDei, niciapeccali, qna elde profundo emer- quia negolium moriis exlerminant; in puieosiini,
gilnr Viiiortini, et pcrliugilur ad delicias angeloriiin. quia secretum diviriscelaiioniset causaslam secre-
Quain magnificaia sunt opera lua, doniina noslra, lae ordinatioiiis oninibus non "rev.elaiu. Ilae quippe
sed per illuiii qticm inagnificalaiiinia lua! Ilic plaiie abscondilse a sapientibus el prudeutibus, et par-
deficil parvitas inea dum loqui nitiniur de iiiagniri- D vulis reyelantur, solis niinirum liuniilibus eoruiti
cenlia tua. Duui euim lu in montana niagiiilicentiae coguiiio vera datur et perceplio, quam praesuiuens
viituium consceiidis, ul ibi niagnificel anima lua de se superbia non merelur. Felix itaque csl liiinri-
Dominuhi, ego infelix in pfofiinda miseriae el vitio- litas, quae in his aquis ineretur babere lavacrum,
ruiu praecipitor, nec tenet anima niea misera in ne quid in ea contaraiiiaiionis appareal ve! rema-
inundanis cohcupisceiiliis uioduni. Ai lu, maier mi- neal. Meretiir refocillaiionem ut in omni certamiiie
seiicordiae.quiasum siciit lapis iii aCervo Mercurii, fortis exisiat. Nec enim verus humilis sine certa-
et qttasi pliimbum iri aquis veheineritibusj.el pon- minibus lentationum esse potuit: prsesertim cuni
derosus sum, quia ine inbvere non posstim: irahe superbia semper cniiirarise sibi humilitatis et si
ine post ie, ul currefe post le valearo in odore tin- lioii speciem lanien gloriam semulelur. Nil quidem
giienlorum luoruiii, in luarum exemplis resp.irare humiliiale gloriosius, cuj4ts gloriae subliniilatciii
viriuliim, pennis oratioiiuin juvari ut, le suffiagaiiie, licet superbia usurpalive appetai, humilitaiis ta-
prius discat anima inea Deum liineiido a raalo rece- men speciera, quia abjeclior esi, vix usurpai. Usur-
riere, ct poslca tecuin amando et justiliam operando pal tamen aliquamlo, cum sine illa vane gloriari
ningnificare Domiiiuin, cui csl hoiior el gtoi ia, im- iion pr;.;vajel, a quo, aslutius humiJilaiis prxiextu
Ci5 EPISTQLÊ. 618
se palliat secretius, ad cujus expletionem elationis A quippe lerra?, tcritur et conteritur, et contritionis
prorumpat intentio. Discitefilii esse humiles, et ab ulilitas conculcalam laeiificat, ul in vocem exsulla-
illo discile, qui hujus m.igisier esl elficax discipli- lionis erumpal, et dical : Cor conlrilum el liumi-
n;i. Christus, siquidem disciplinae hujus tnagister lialum, Deiis, non despicies (Psat. t). 0 me iniserum!
est, quam non modo verbo et lingua praedocuit, o me infelicem ! hujus artis expertera, hujiis felicis
sed opere et veriiate lenenda esse monslravit. proplietiae ignarum faciuni nie cordis impurilas et
Tollite, ail uiagisterbonus, tollilejugum meum super iuiquitas aclionum, adhuc perfecte cum iliis me
voi, quia milis sum et humilis corde (Maiih, xi), etc. habere senlio, quibus inclamat Dei Sjiiritus terri-
Qtialuor libi, lionio, discenda esse proposuit, si benei bililer iu Prophela : Filii hominum, usquequo gravi
iiitelligis, et rclines quae mandavit. Proposuit libii corde ? ttt quid diligitis vaniiaiem, el quwrilis rr.en-
qiiid discere, a quo discere, quomodo discere de- dacium (Psai. IV)? Plumbei cordis gravitas, et liiul-
beas, et quo fruclu. Discere de.bes esse iiiiiis etiiu- livola; vanitatis dileciio fdlsse jucuiidilalis apud rae
niilis cortle, et ab illo discere qui est milis et hu- mendacio delectaiilur. Specie lenus veriiati deservio,
miliscorde; discendi modtis e-U lollere jugum cjjusi sed tiineo ne revera virlutem non habeam pielalis.
snper te, disccndi fructus esl animae tuae requieui Oraie instaniius, vigilate iuslaiuius et sollicilius,
invenire; el invenietis, inquit, requiem animabus " ne nostra charitas suae exisliinaiionis damiiuin sen-
vestris (ibid.). Ars igitur qnam discere debet Cbri- liat in amico. Sed jam ad magislrum a quo discen-
stiauus et Chrisli discipulus, iino quae facit Chrisli dum est, sicut Jingua , ila et aniuio revertamur.
discijitiluni mitis humilitas sive mansueludo. huini- Isle magisler est Dei ipsa Sapienlia oiiinium arlfex,
lis appellatur. Peritia hujns artis non in muliitu- quse essenliain dedil universis et formani. ljise est
tline vcrbortim, non in sennonis elegantia, non in Verbuin omnipolens, qui docel homiiiem scieuiiiiiit.
quaeslioniim perplexilatibus, non in conflietibus lpse est Patris unigenilus, primogenitus nosirae Vir-
tlisputationuni, sed in morum expefientia et in pu- ginis, qui sacrificio praeferlmisericordiaui: esteniin
rioris conscienliae icslimoiiio retinelur. Mansuetudoi plentis graiiae et veritatis, a quo omne animal ac-
enim tranquillai mores, animumque compouil, ue- cipit beiiediciioiiein, sicui scriplum esl: Et imples
minem laedit, iieiniiiem concutii, nemini paiitur ca- omne animal benediciione (Psal. CXLIV).De magistrp
lumniam irrqgare, conlemptum sseculi delieias re- lioc considerandum esl, unde vcnerit, quid passus
pntat, terrenae strepitum faslidiens aclionis, pecca- sit, quo abierit, quiri promiserit, qujri niinatns sit.
lorum occasioneni prapstrtiit, intercludens aditus; Ex cordc Palris venit, sicut Paler ipse loquilur,
vitiorum, corporaliuin sensuum janu.is sollicitudini pQ dicens : Eructavit cor meum verbum bonum (Psal.
disciplinaecominittens, intiis agit S.;bbalum innocen- xxxiv). In cor Virginis venii, sicul eidem Virgini
liae in pacis aeternaeferiis solemuizans. Mansuetudoi dicitur : Dominus lecum (Luc. i). Cor suum nobis
quippe diini suspectum Jiabet orane quod foris esl, aperuil, cum semeiipsuni exinauivit, ut nos liunii-
ad sui largitoris manum consuelo more se colligit litaiis doceret cxenipluni. Cor nosirum sibi quse-
desufsum, ut de inlus inde reficiatur exspecians. sivit, cuui se aniiiloieitiet habitulorem cordium esse
Mansueludo quaeinanus sueludodiciiur, quia sic ad oslendit, dicens : Deliciw mew sunt, esse cum filiis
Cbristi manum facta est, ul ad aliud quam ad ejus;• hominum (Prov.\iu). Constat igitur quod qui ex
gratiam non aspiret. llumilitas vero comes individua . corde nascilur, in corde malris Virginis conversattir,
mansueludinis, etipsa piaetranquillilatis ejus ferias , . ex cordc loquilii!', se mausioucin cordiuni diligere
aemiilalur. Hinc est qnod inier injuriarum moleslias prolesiatur, sicut iioiinisi inundo corde videiur, ita
quas plerumqiie pali nccesse est, satagil non irasci. uomiisi muiido corde seii.tiiur. Si igitur viri cordali
Parum dixi, satagit non irasci; quin potius in tri- . estis, si Iiabi.aioreni cordium Jesuin inlra vos senlire
bulaiionibus vera huniilitas gloriaiur. Humiiilas diligitis, necesse est ut oinni cuslodia corda vestra
Pauli libenieriniiifiruiitaiibusglorialur, nec repulat servetis, sicut scripiuiii est : OHHIIcnstodia terva
gloriiim, nisi quod redoleat Chrisli crucem. Absit, D J) cpr tuum (Prov. iv). Hanc cuslodiam cordis habuerat,
inquit, miiii gloriari, nisi in cruce Domini noslri et in cor siium cordium dileelorem aitraxerai qiii
Jesu Chrisli (Galat. vi). Sicut mansueludo applaudit diccbat: Deus cordis mei, el pars mea Deus in wter-
innocenlise, sic paiieiilise fidil huniiliias, per quam num [Psal. LXMI).Ecce unde venit, unile processit
omne gaudium existimat cum in leiilaiiones varias . vila cordiura, niagisler cordalus, scilicet a corde.
contigerit incidisse. Igitur et ipsa humilitas pressa Ejieienda est proinde de corde nosiro oinnis impii-
pondere sui nominis, linmi laela residet : cui omnis riias, ui seniiri possit dulcor, unicuin gaudium siu-
fere suspecla esl altitudo : humi siqiiidem residere gulare. Coiicupisceniiam carnis. eliminel veritas
fion confundilur, lioii eruhescil lerram se faicri et castilatis; concupisceiiiiam pculoruin Ionge facianl
cirierem, ul cum elegeril abjeciiorem locum, ad di- disciplinae graviias et iniernse desideriuni purilaiis.
gniorem quandoque cum gloria provehaiur. Scri- , Elidanl supeibiam vita;, paupertatis aniorem, con-
pium esl enim : Qui se humilial exaltabilur (Mallh. leiiiplus boiiori.s. Ideo Verbum pereariieni venil,
XXIII). HiMni residens scandalorum spinas, lenta- ideo liuiic veniendi. modiiiii elegjt, ul in carne qutini
lionum iribulos non vefelur : quae ad ipsam coin- accepil inlra Virginem, dediscat caro vitse carnalis
pungeiidam de Iiuino saepius proferunlur; adh_erens amorem, nec debuil Verbi diviuitas se sine caine
047 ADAMl ABBATJSPERSENLE C48
offerre carnalibus, nec melius poluitin Jiominibus j.A jnciiridam .-pielate amabilem, amiclu jiistitia; deto-
amor rerum carnaliuro emori, qnam si eos de ccele- ratam, Verbo Dei quodam conlraclu fidei desponsa-
stibns instrueret Verbi praesentia incarnaii. Jam tam? 0 ciim ad id loci pervencrit anima, cum in
quid de tanti negolii doctrina dicemus? Doctrinam cellam banc vinariam inlroducla fuerit, qiiitl uon
ipsius commeiidant indnhitala verilas, eicceleslis dcinceps poterit de sponso cognoscere, atit in qtio
alliiudo Sapientiae. Vilam, cui doclfina leslimonium dileclac suaese potefit ille celare ? Hic jam requiem
perhibel, praedicanl coiisummatae jusliliae opefa, et sibi aiiima felix invenil, etjam disciplinae suaeper-
siiinriia viscera roisericordiae. Honorant passionis cipilfrucius, cum jani discendi remanet labornullus.
obedienliam summaetuiiocentiae puritas et humilitas Ilic locus speciosus ad videndum, spaiiosns ad ma-
palienlise singularis. neiidum, et ad pausandum quielus, curo ttsque per-
Decacleroilluc rediit undevenil, naturam vestram venerit anima, el hanc sibi requiem beaiam inve-
moiiislriunipbaiione, in qua paulo minus ab angelis nerii, luiic lactabunda et laudans clamabit: Hwc
minorari voluit, ullra onincs angelorum aititudines requies mea in sazculum swculi (Psal. cxxxi), etc.
in consessu paternae dexlerae sublimavit. Ecce ibi Tunc innixa super dileclum suum, tolaque illi ad-
sumus, ibi vivimus, ibi regnamus. Regnamus planc baerens, sicul non polerit aliud qttam illnni diligere,
tibi substantiamiioslramregnaregaudemus. Minime "' sic nec polerit, nec oportebit aliunde gaudere. Tunc
illinc abesse possumus, ubi jam potiorem noslri speciosa et suavis et loia deliciis aflluens, suave
partem capit homiuis. 0 felices nos, htijus capiiis illud epithalamium jucundilaie mirifica decaniabil:
menibra sunius, si huic capiti uniiate fidei et amoris Dilectut meus mihi, el ego illi (Cant. i). Ipse illi
compagine colia;remus! In boc jam promissionis plcna Jaetiiia, ipse integra gloria illi erit, cum ad
arrliam accepimus, quia ipsum dixisse in Evangelio quietis hujtis feiicitatem perveneritis, sive interim,
minime dubilamus : Volo, Pater, ut ubi sum ego, sive raplim, et Iranseunles per desidcrium, sive fc-
illic sit et minisler meus (Joan.xn). Cum promisissei licius per mentis excessum, sive beatius per vil;e
se snis graliam daturum et gloriam, el interim gra- Wixiinum', rogale, quaeso, me glorise vestrae fieri
liam tribuat confidiie, cl gratia bene uientibus participem, quem hic babetis in amore consorlem.
gloriaro parai. Taiiicn ncc in tcmpore graliaisancti Esloie inleriin de aniini virlute servanda solliciii,
sine gloria vivunl, sed de testiuionio conscicntiae fltiiaper virlutis indeficiens exercilium, ad praeniinin
cum Paulo gloriantiir, el dicunl : Gloria nostrd pcrvenilnr aelerniim. Nunc igilur quia vesler smii,
Itwcest testimonium 'conscientiw twstrw (11 Cor. i). ijuidqiiid boni esl in vobis reputans meum, nimc de
Veruiii, "ne quis de promissione gloriae nimis con- me in Christo estote spllicili, qui in ipso csse uon
"
lirial, aut de gratiae successibus insolescal, memor psssum ininiemor vestri. Valeie.
seiiiper diviiiaecomminaiionis cxisiat. Vw, ait, his EPISTOLA XIX.
qui perdiderunt subsisteniiam (Eccli. u). Et in Evan- AD QUEMDAH AHICCM.
gelio : Vm vobit, divites, qui habetis consolalionem 'Hortatur ad mundi contemptum.
vestram. Vw qui ridelis nunc, quia florabilis el fle- Rogasii me saepius,fraler charissime, ut-tibi sc»>
bitis (Luc. vi). Igitnr a virtute deficienlibus el de berein aliquid tmde libi.ei fidei fervor accresceret,
prajseniis vilae solaliis coiifideniihus, fletum ocu- et inoriini sedificalio proveniret. Placuit mihi pe-
lorum ei siridorem deulium comminalur, qtii miies tentis devotio; et quia me aniiucndo debitorem
et hiimiles inlerim dc leslimonio conscienlise, et conslilui, aliquando leneor solvere quod proinisi.
pro niodo de pcrfruilione gloriae consolatur. Hacc Eril igilur inihi maleries animi virlus, quam haud
suiit, filii, qusediscenda et scienda suiHde magistro, parum promovet mundi conteniptus. Cerie qiianitim
a quo disceiidunieslqnidquid uliliteresl scienduro; appetilur animi virtus, tanlum devitandus est ainor
verum ab ipso niinime discil, qui discendi niodum niuiidi; amor quippe mundi inimicum Deo cousii-
tcnere contemnii. Discendi inodum magister ipse liiil; econtrario virtns desiderium parit aeiernorum.
describit, dicens :Tollite jugum meum super vos Q Nisi aelerna fiieiini in desiderio, nullalenus ex corde
(Maiih. xt): jiigu.ii enini ejus lollere snper se, est quaeriinlur. ln desiderio atiiein esse non possunt,
discendi mOdum teiiere. Et quid jtigum ejus, nisi nisi virtus ad videnduni illuminei, et ad diligeriduiii
amor ejus? Jtiguin , iiiqiiain, ejus est amor perma- inflammei. Neutrius istorum, scilicet Juminis ct
nens, fidelis, el sanclus, el suavis, reclus el dulcis. amoris, capax esl aninvus, quein inundanae cupidi-
Jugum, inquit, rneum ttiave ett, el onus meum leve talis lerrenilas iiiquinal el obscurat: ista niinirura
(ibid.). Oamoris jiiguni, quam delectabililer oneras! terrenitas el lulosam in sehabet fcelulentiam, ciijns
qiiain riulciler capis! quam suaviter ligas! qiiam contactus mentem commacuI.U; et obtusam grossi-
leiiiter premis! Hic amor, Iioc jugum idcirco jugum, ludinem, cujus objectus lucem snpernse majesiaiis
dicitur. quia, Yerbi et animsc suave conjugium et claritatisiie possit penelrare retardat. Abjicienda
juiigens, ilullo divorlio palitur separari. Non seniis esl igiltir terrena cujridilas de appetitu aiiiini, ut
aiiimani ttiam novitate fidei adolescenlulam, con- cxaliaius animus de lerra, ccelivicemexbibeat-ccelo-
fessione lolam, imvoceiuia candidam, casii limoris riim habitatori. Cerle ciim oniniiim sil Comlilor
pudore verecundam, lnimiliiate maluram, custodia Deus, cum cceli el terrae.sit Domiiius, nonnisi in
riisciplinaecompositain, paiientia roseam, cliarilale ccclis habitaiioriero habere dicilur : cum procul
649 EPISTOL.E. 050'
dnbio coslorum nomine corda ccelestia designantiir.. A snspecla enini habet vcrba et nnliis poHiIaniiae,
Corda coeleslia suiit, qiiorum esl in conlis convcr- loca et opportuniiates subterfiigil, et quaslibet sat-
saiio, quornra ornatus et caelatura est ex virlutura agil occasiones praescindere, ex quibus splendor
sideribus, qui tanluin se a lerrenis faecilms mente honeslalis conscienliae vel infamiae discrimen in-
separanl, qiiamiun coeli a terra Iocorum posiiione, ciirrat; oporlet enira sanctos Iiabere lestimonitimab
et i-eriim ordine distanl. 0 appelenda sublimiias! liis qui foris sunt, cl providere bona, non lanttim
o splendor virlulunt mirabilis, nbi Iocum non habet coram Deo, sed eiiam coram homlnibus. Caeleruin tibi
amor labenlium, sed feliciier aniimis figitur in man- Virtus esl in desiderio, sed adhuc coram hqminibns
snris, diim respuilur vanitas,- dum iniquitas dqvi- de.speeie virtutis confundilur. Non arbitror eum vir-
taliir, dum spiritui corpus snlijitiuir, dum pro sqla -_ luiem habere ad meritum, de cnjus ostensione dis-
vitae fragilis necessilale, usns lemporalium qnaeri- plicere formidat oculis pessimorum. Sunt plerique
liir! Sic amor mundi ad cor accessum non invcnil, quos deleclat virlus, sed videri erubescunt, quia
dtitn veiiialis amor et virtnlis sluditim in corde so- esse appetunt, aut faciunt, aut facere se
fingunt
brio fajivem ge_vert.nl aetej--norum. 0 felix esuries, plerumque in conlrarium, pluris habenles morem
eaini refeciionejticnndior, qimm in fine saiiat infi- ssecularibns gerere quam ad interni sui peetoris
niiae bealiludinis pleniludo! Ad banc plenitudinern arbitrium, juxta conscienlise lestimoiiium, se ha-
Jiominem condidil ainor omnipotens; sed dtim noltiit bere. Crudelis est sane qui famanv negligit, et cui
intelligere ut bene agerel, devenit ad inopiani nii- crudelilas propriam vulnerat famam, non est mise-
serrimae panperiaiis. Facltis est itaque miser liomo, ricordia quae eonseientiam facil sanam. In omnibus,
de pleno vacuus, de locuplete indigens , de stabili fili charissime, erit tibi respectus in Jesum, quem
profugus , exsul de cive , de.glorioso ignobilis, de nosse est vivere; diligere, salus, sequi, gloria, con-
honorabili ignominiosiis; quippe qui de simililu- seqtii summunt bonum. Qtiod si non siifficit ipsum
dine Creatoris.et dc paritaie 3iigelicae dignilatis, attendere Verbum in sinu Patris, tibi est solidtis
infelici ccmmercio comparalus csl jumenlis cibus gaudium ; vel mecum altende ipsum in partu
insipientibiis, el similis factiis est illis. 0 uiinanv, Virginis breviatum, in lacte virgineae carnis coin-
liorao, solum tibi accessisset humana mortalilas, minuium, ut sorbiciuneulas habeat infanlia parvu-
ut perdita benignissimi Condiioris simililudine lorum. Yerbum quippe omnipotens, sicut sua po-
insensato pecudi corapareris, et non majori leslale nos condidit; sic sua miseratione nos refecil;
infelicilaie pene in omnibus pecude infcrior ba- el quemadmodum innocentia sute liiunilialionis nos
bearis! Cum enim sis carne covruplior, viia pec- „. erudit, ita innoceniiae passione redeinit. Facti ergo
cati turpior, insit;c rationis abusione insipientior, ab ipso, rcfecti per ipsuni.convivamus ipsi, conver-
corporis quoque sensibus invalidior, obligatione semur in ipso, quia ipsum sentire et sapere exhila-
morlis aptertiae infelicior, ,rium in his omnibus ral conseientiam; ipsnm laudare et honorare com-
libi jumeiitum praecellit, unde in le capiivala na- mendat famam, ipso frui et perfrtii praestat gloriam
lura superbil? praecellis lamen pecudibus insitae sempiternanv. Amen.
rationis beneficio, secunduni quam tibi irnpressa est EPISTOLA XX.
nobilissima Conditoris imago. Ralione uti, ut eon- AD A. DE VIT8EI0.
venit, est impressam servarc iuiagiiiem; iliiim cujus Piis eum informal sermonibus
iinago diligere, est ejus retinere simililudinem. 0 Doinino et amico suo magislro A. de VJTIIEIO,
quantse esl felicilatis el glorise crealuram suo si- frater ADAM dictus abbas Perscnise, sapere qriaesuf-
-milera fieri Crealori! Hanc vobis praeslal gloriam sinii suiit, non quse stiper terram.
amoris sineeritas, quo, dum Deo conformes eflici- Ut quae devolio tua, frater amaniissime, petiit,
mur, exsecramur omnibus modis maculas peccato- el quaeimperitiae me_epromisit praecipitalid, landeni
-ruin. Amor nimirum sancius co est corruptionis impleot sacrae sludium chariialis, arguis me meri-
impaliens, quo semper animunv ad desideriunv in- D ] dacii, quod minime promissa solverim. Est repre-
corruptionis accendit. hendenda oblivio quae proniissum Jidei srio ffaudat
Ila;c exientiodesiderii rtigam duplicilaiis in corde effectu. Nunc igitur si apud le est Iocus pceniieniias,
non paliiur, parilerquetnmorem elationis elongat. negligeniiae meae dabis veniani, qriia fateri sine (or-
Amoris hujtis Jjpnigniias livoremfugai iuvidiae, et menlo confusionis non audeo me libj aliquando
opponit irae motibus. dulcedinent lenitalis. Amoris fuisse meiuitum. Devole itaque petis ei .instariier
alacritas" anxieiatem excludil trislitiae , et conlra piilsas ad ostium, ui tibi scribatur aliquid unde.nor-
rapacitatenv avarilise cxhibet anlidotum laigitatis. ijiain in le e.xcipias, qriasi aut doctus arit potehs sim
Tam sobrius est sanctus amor, ut quia suspectam magislris correciioris vitae tradere instituta. Noh
semper habet camis molliliem, gulae et venlri ve-Iit sermo nvihi lam poietis, rion vita tain veiverabilis,
parcimoniam principari. Tanlum ei placet honesta- non lam conspicui raores, ul esse valeani aut de-
lis propositum, et lanta est ei in servanda hone- beam sapienlibus in exempluin. Verum lotius diive-
state circunispectio.ui non modo foeditalem abomi- ctiohis linea, ad quam morum insequalitas eianinii
netur Juxtiriae, sed nec etiam respicere vale.at quid- lorlitudo depreiienditur, Ciirisius est, cujus ,sub.esse
quid polest esse lantae lurpiludinis infcenlivum; magistefio summa sapienlia esl, cnjus ferul-e s'ub-
PAIRCL. CCXI 21
651 ADAMIABBATlSPERSENI.fi 652
ducere mariumvirlus esl approlvata. lpseest enim A suo exjiositore loqtiens ail: llte tne ciarificabit, quia
iunoceiHiae pelajgus, fons iivisericordiie, palieiuiae de meo accipiel et dnnuntiabil vobis (Joan. xvi). Si
magisteriuni , fluvins 'sapienlia;, gloriae spleridor, vis igilur intelligere Dei Vcrbum, si desideras ejus
Verbum omnipoiens, qt.od qtiamiibet super terfam gloitahi legere et ihtelligere, Spiritum sanctum,
intra Virginem, super crtlcem breviatum sit, oftiiiis htimilitale bpus est el qriiete cum obedientia man-
sapientiac et scieiuiae thesauros in se absconditos datortiiii. In omnibus requiem quserit spiritus sa-
retinet et custodil. Hoc Verbum omnipotens cordi pientia;, eibumilitale quietem comparat, et quietem
" noslro
inscribitur, non pergamenum conscienliae coiiscientiae mandalorum exseculione defendlt. Qui
illud relinei, quam suis ducia lineis innoeenliae pu- enim tremit verba Dei, ipsa timorale exsequitur.
ritas non componit. 0 felix! o super aiirum et Porro in tali exseculione treraor exsultaliorii iuisce-
topazion appetenda inscriptio, ubi ccelestis sapien- lur : Unde David : Servite.Domino in limore el exsnl-
tiae Veibum lineis aniraae superscribilur, quas facit taie ei cum tremore (Psal. n). Caelerum pius obe-
et exaral innocenliae reclitudo, aequitalis proposi- dientiae labor perseveranti non compleluf inslantia,
lum, irilenlioriis simplicilas, mansuetudo infaniiae nisi inleriro stalus rectitudinein mulabilium amor
spiritualis! Ad infanliam isiam se Verbum isiud in- vaiitts et lubricus inquielel. Quieta denique optts
clinat et aperit, et quemlibet sui brevitate, boe esl " est menie, ubi lucem sapientise timor ofliciosusac-
istud inclinal et aperit, hocest stti exinanilione.ob- cendit. Non enim facile lucerna in vento aCcendi-
scurum sit. Lucidius tamen de eq raliocinaiur humi- iur, nec merelur lam aeris turbali commoiio lumeii
Jitas,et dum sapien.libus elpruderilibus splendor ejus sereiiilalis araiclum. Necessaria est ergo humilitas
abscoiidilur, familiarius revelatur innocentia parvu- quoe venlosam excludat superbiam, et cordis aerem
lofuni. Ex-oreenim infaniiiim et.laclenlium perfe- sereniori purilale tranquillet. Idonea est haec tran-
cistilaudem qui arite saecula aPatregenitus elmodo quiUitas jubar diviiiae illustrationis suscipere, nee
a matre genitus, qui modoinfantes genifrosraliona- sedero illam refugit spiritus verilalis, cui verax
biles sine dolo lac facit suse incarnationis concupis- humilitas requiem procuravil. Non hic radjces
•cere, quo enutrili valeant uiniro Verbum ad plenum millit pullulans in omne maluiii cupiditas, non bic
foimare, alioquin quomodo ex oro irifantium laus lunmltualur ambitio, non hic inimica pacis conlen-
perfecla fieret,nisi ad j.lenum^Verbumformarel illud lio locuin habet, non bic superbiae trabes cordis
iiifantia, in qno meriioruni fundatur perfectio, ex obscural oculnm, non virlutis palliaiione se Iate-
quo plenitudogratiaeiet verilalis emanat? i brosa celat simulalio, non bie mollities.; cordis effe-
• Denique quod irifanies, id est non loquentes,
pJ minali jaciitat impudentiam, non superba divilia-
Verbum islud laclet et ehutrial oslendii, juxta pro- ram jaclantia per extensa in pertieis mutatoria
phelam, medium illud silenlium, cujus lempore gloriatur, non hic irritamentis gttlae ventris pro-
sermo omnipotens a regalibus sedibus veniens (Sap. creatur ingluvies, nec ipsa ciborum intemperaiilia
xvni), dum se bujiis muudi sapienlia obscurum libidinis rabies cxcitalur. Sicut vitiis ita el divitiis
cxhibet, sui iiitellectum uberiiis parvulis adoiini- abrenunliat Verbi discipulus, culior vi-tutis et pati-
slrat. Cerle qiiemadiiiodum-Verbuiii istud nonnisi perlalis amator, non fcedaiur vitiis, non jocis dis-
ex ore iivfanlium sonat, nonnisi ad silentes accur- solvilur, non niarcet oliis, non in carnis desideriis
ril, sicripsius Verbi glotla, lioc est Spiritus saneius, aesiuat, non deliciis aflluit,non incumbil muneribus,
nonnisi in aquis Siioe quse iluunt cum sileniio rioi) praedis inhial, non praediis dilalandis insislit,
Yerbi sacramenlum exponit. Aquae Siloe qtise fliiunt considerans nimirrim quam arcta et ardua est via
cum silenlio populus Sion, populus sanctorum est, quae ad vilam .gfatlitur. el angusla porla qua ingre-
in quorum feriis crilltis justiliae silentium custodi- dilur. Promplo animo tribulationes amplectitur
lur. Aquae Siloe quae fluunt cum silenlio flumina et anguslias, loluS crnci inhserens non sine dairnio
graiiarura -sunt, coilesles doclrinae de frttctu sa- repuiat quidquid ei crucis imaginem noh reprae-
pieiiiiae, de vilae refrigerio prodeuntes. Super qttem, 0 senlat. Tolus deniqne est in disciplina discipulug
ailVerbum vilavret/uiescef Spirilus meus, nisisuper. Verbi, ut ex ubere disciplin* liumilielur ad -liiiio-
humilem el qiiietum el trementem verba mea? (lsa. xem, ad scientiam erudialur, et ad palientiant
,i-\vi.) Denique Spirilus sanclus non incongrue exercealur, ad gloriam elimetur. Cum enim illud
Verbi gloita, id est lingua dicilur, unde etin igneis divinum recolil : Ego qnos amo casligo, el arguo
linguis super apostolos veniens, eis de Verbi sacra- (Apoc. ili), eo se pr-esuinit Dei fiiium, quo se seniit
mento exposuit quidquid ad doctriiia; plenitudinem verberibus ccelesiis disciplinaesubjeclum. Non eniin
jiecessarium fuil. Quidquid enim tibscufitatis sui decst diseipliiia Verbi magisteiio, nec disciplinn est
abbrevialione Verbum incarnalum contraxerai, expers verberis cum iralial nomen a verbere Ver-
.tolum elucidavit magistra unctio Spiritus sancti, buro Palris, qtiia elvirga sux polestalis verberat
dum et lanlae exinariilioriis causas edocuit, el ad aerias poiestales, et per virgam de radice Jesse, ex
explicandum magislerium ineffabile linguas ipfan- qua cor paralum est, nostros correxil errores.
lium erudivil. Unde et ipsum Verbum prosimililu- Verbuin enim incarnalum dum in carne sua verbera
dine carnis peccati obscurum, pro brevitate corpo- sustinuit, quae nobis debebantur, diim flagellis dor-
a-is a stice majesiatis immensilaie contractum, de sum exposuil, suos imiiatores ad disciplinae suffe-
»353 EPISTOLA;. "esi
renliam inrormavit. Disciplina quippe pacis noslrae \ lioso magis ainmo, quam studio ventaiis affcctes;
esl super eum, el livore ejus sanali sumus. Vere secundum, qnia quemadmodumconlenliosis verilas
languores noslros ipse lulil et dolores noslros ipse noii elucel, ila nec nos ad conlentioncm quemquam
portavil, quia,si supra dorsuin ejus dorsuni innocen- armare verbis aliquibus decel: sicut enim conlen-
tise fabricaverunt peccalores.debenl corpus noxium liosi esse nohimus, sic nec contentiosos diligimus;
corrupliim vitiis flagellis subducere pcenitentes. % multominus ad conientionem debemus inducere,
Inspiciamus, si placel, qnot disciplinas innocen- aut operam impendere conlendenli. Ul enim ait
liae Verbum in passione susceperit, quarum procul Patilus ad Timollieum : Servum Domini non oporiel
dubio fidelis Verbi discipulus est imilalor el praedi- iiligare, scd mansuelum esse ad ontnes, docibilem,
cator existil. Septem sunt, ttt considero, quaruro palienlem, citm modeslia corripienlem ees qui resis-
primam sttslinuil in flagellis, secundam in spulis, tunt verilali (II Tim. n). Tertium esl quia, si id
teriiam in colaphis, quarlam in spinis, quinlam eiiam pieiaiis studio quaereres, iabor esl prorsus
in clavis, sexiaro in esca feilis, septimam in lan- inuiilis de ftde ciiiii Judaeis conleiidere • quos Dei
ccalionc Jateris. In bis septem disciplinis vere judicio internae cotislat csecilatis tenebras incur-
liberalibus lota palienliae Chrislianae prophetia risse. lnerassalum est quippe cor populi hujus, ei,
consisiii. Ecce proposni tibi speculum in qtio te B donec pleniiudo geniiuni inlroeat, sicut in nocle,
inluearis saepius, verius agnoscas, plenius acci- itaetin meridie palpabit, earnalis Israelsua infide-
pias donunt et gratiae formam et virluiis. Tuum liiaie ca;caius. Ohduruit namque in silicem, licet
scire, tiuim sapere, totum in Jesu sit, ultra quem carnalis sil, imo corde obcaluit in duriliani ada-
nil est appetendutn, citra quem non animo con- manlis : unde per propheiam dicilur : Peccalum
sisien.luni. In ipso nimirum relueet paternae Judw scriptum est stgto ferreo, in ungue adamantino
gloriae splendor, in ijiso redundat Spiritus sancti (ler. xvn). Sicul enim lapis adamas nulla pene
uuctio suavis : unde Chrisli nominc quo signalur, scissione dissolvitur, sic Juifaicse infidelitaiis du-
suos paiiicipes poiens est insignire. Est enim Chri- ritia liulla ralione vel auctoritale mollitur. Non est
slus unciio infirinorum, acgroiantium salus, condi- igilur impar caecitas cum illis habere de verilate
menlum vitae, conseienliae illuslralio, unclio mise- conflictum, ubi confliclus iiulltim praevalet obtinere
ricordi-e, pinguis suavitas bonilatis. Ipse est in fructum. Sunt lamet. plerique, qui non tam rerum
peregrinalione viaticum, in cerlamine virtus, in examini, quaro verborum ceriamini dantesoperam,
triumplio victoria, in corona praemium, in repalria- magis giorianlur de plausibus hominum vanis,
tione gloriae plenitudo. 0 super omnia et prae om- quam de vivente judicio veritalis. Damnanda pror-
nibus suavis repatriatio, in qua lerminus miseri_e ^ sus insania verilaiis negotio in vilium vanitaiis
ponitur, aspirat dies nescius noctis, risus lsetifical abuti. Vsc illis qui verilatem de injuslia detineni,
qui non verlilur in dolorem ! 0 jucunda temperies, qni ponunt iucem lenebras, qui de juslitia inaniler
in qua gloriaercdivivum morlalilalis Iiiemem fugal, dtspulanl, qui vanitatis inariia de solidilaie fulciunt
laerymarum imbribus fincm ponil, et aHerna: re- veritatis. lnimica plane veritati est vanilas, nec dc
novationis iiiiintitaiioiie ccelis reflorentibus suavis jure polesl confulanda vanitas inimicos revincere
illa in cymbalis bene sonanlibus resonal canlilena: veritalis. Non dccet igitur ut qui vaniiati dat ope-
Hiems transiit, imber abiil el recessit, florcs appa- ram, iiicorruptae veritatis negolia pertr.-iclet. Ve-
rueruul, vinew florentes odorem dederunl, elc. ritas quippe est incorruptio et tolius aequitalis
(€ant. n). Tuiic inlra aliyssum luminis discipuli splendor et linea. in qitam oninis enormitas et tor-
verilatis et aeternam de niorlis evasione securita- titudo oflendit. Ahsil ergo ne incorrupla veriias ad
tem, el plenam de Dei visione laeliliam oblinebunl. sui defensionem corruptoribus egeat! Magis in ip-
Bonum csl nos hic esse, nil amplius discere, non sos vaniialis invehitur seclatores. Verilas certe
aniplius quaerere aut volumus aut debenius. Ego simplicilaii amica est, el de bumilitalis innoceniia
quidem dabo finem sermoni, tu iusiste orationi, et jQ gloriatur. Non qttaerit quae sua sunt, non affeclat
operi ul lecum oblinere valeam quod audisti. quae vana suni, nec in mundi amaloribus locum ha-
Amen, aroeii. bet. Ccclestis nimirum sapienliae splendor est veri-
EPISTOLA XXI. las, quam non assequuntur nisi pauperes spirilu.
ADAMICUM. Quid igilur libi et illi? Tu pelago vanitalis trans-
Excusal se quominus adtersus Judwos scribal. mersus es, et submersus in diluvio aquarum iiiul-
Dileclo suo, ADAM Perseniae dictus abbas, instan- taruin! et lu audes de veritatis splendoribus som-
ler et importune. niare? Nonnisi in popnlo bonorificaio hsecsapienlia
Pelisti, fraler cliarissiinc, ut libi scribam aliquid radicavil. Longe est ista a curis curiae, ubi magis
quo et credenlium fides firmari, el iiifidelium ma- incuria penc incurabilis dominalur. Sub doraina-
xime Judaeortira possit pertinacia confulari. Verum linne isia perit fides, et juslilia exsuiat, el veritatis
cum nnilia sint penes me, quae huic petilioni tuse illustraiio cessit lenebris 'viliorum, regimen istiid
cflecium invideant, tria siinl quae meis polissinie sua Chrislum cruee spoliat, ul jam non re, sed-solo
in ha.c ratione conatibus obviare videntur. In pri- nohiine cruci mililet Chrislianus. Cum his potius
niis videre mihi videor, quia pugnamjslam conlen- de flde disserendmn est, qui Dei Filium habentei
6SS "ADAMIABBATISPERSEMX 656
osienliii,^Jud;corum facti parlicipcs, Chrislum iie- A nem, el exbilaratur ad pietalem volunlas. Vefnm
rum crucifigttnl. Ilis oppone tc ipsum, si le fidei hacc in fideiium cordibns fiuiit. Nam liujus gratiae
eonfilearis amicum, qnia si fidei amictts es, qui pcnilus est expers infidclis : Sine fide enim impos-
pro ca decerlare velis el valeas, procul dubjo a sibile est placere Deo (Hebr. n). El Apostolus :
le exstriat saeculi amor, qui Dei constiluitte inimi- Omne qitotl non est ex fide, pcccaiumesl (Rom. xiv).
cum. Scriptum quippe esl, qitia qui voluerit esse Sed nunquid fidelem dixeriin, in quo fides esl mor-
amicus hujus swculi, inimicus Dei constiluilur (Jac. tua, et qui iidei operibus contradicit? An non con-
IV). 0 infelices animos qui cceleslibus amiciliis tradicil operibus, qui verbo confitetur se nosse
ariiorem praeferunt terrenorum. Coeli el lerrac Do- Deum, factis atilem nega|? Non videlur fidem sa-
minus universis prEeferendiis csi, non modo verbo pere, cujtis aninitis incomposiius, vullus turbidus,
et lingua, seil opere el veritale diligendus. 0 ani- sermo insulsus, actus inhonestus, impudicns ocu-
iiVOsa vera nobilitalc degeneres, quae dum divin.c lu.s, lacttis illecebrosus, avidus vitii appeiilus. In
siiriililudinis nihil conimune cum lerrenis fsecibus fide non regnat cupiditas, non tuinullualur ainbilio,
Jiabel, nec carnalis amoris amentiam convitatnr! non elaiio lumet,'noii ira fremit, non sordet' lnxu-
Cor nimirum sursum elevans, sidereis splendori- ria, non ventris ingluvies porcum sapit. Qui talis
bus inseril, nec .divinse iniaginis pulcliriiudincm 8 est, fidelis non est, nec eum convenil fidei negolia
inttis patiiur, deformiiate fcedari. Non hic avaritiae perlractare. Quod si lua libi conscienlia perliibel
idololali-ia, non superbiie lunior, non.libiiliii.sfo_.da lesliinonium, le hujusmodi subjeclutn pestibus,
•rabies, non malitiac horrenda- caeeitas ibi locum consiilo tibi cum illis familiarem babere conflicluni.
'obiiiieiil; libi ex proposito divinae siinililudinis Liberalus ab his, jungaris fidelium numero, polens
-dignitas conservaiur. Honor isie non pascitur jo- eiiam alios ad fidei regulam revocare. Melius
cis, non olio solvilur, non induilur mollibuSj non pugnat pro fide opcris tinciio, qnam sermo. Effica-
se cibis ingurgilat, non plausus hominum quaeril, cius est exemplum boni operis ad persuadeiidum
iioiv spcclactilis delectaiur, noti hic schaccorum de fide, qtiam si pro fide in mnlliloquio disccpie-
-otiosa subtililas liiansueii cordis felix oliuni in- tur. Felix tamen doclrina oris, ciim scientise prae-
qiiietai, non liic infclicis alese ludus male redimit Joquilur operatio! Felix in quo fides aliestattir
iempora, quae tolies curo fasiidio defluuiilttr, quo- ntrumque! Satage igilur honeste vivere, nl lua
iiessine sceleribusiransigunlur. tibi fides ari jusiitiam repiiietur. Tu eiiinv le lolum
iO curas hominum! 0 quanlum esl in rebusinane! testimonio fuiei tlebes , fidei quippe minisler et
(PERS.Sat. i.) P Evangelii pneco factus cs de jure et oflicio sacer-
0 tttinam sola esset in curis homiiium vanitas, dolis. Vide ne desit oflieio animi virtus, ne ad fidei
,ei lion iniquiias se sociam facerel individuam va- defensianem vel prseconium minime idoneris habea-
nitalil Imo cerle iniqiiitatis mater vanilas, parlu- ris. Tunc cnim fides est, quae te faciat virlulis par-
qtie viperCo iniqiiiiuteni. vanitas paril. Genimina licipem, si fidetn, et operis verilas, et decus easti-
viperarum sunt h;ce, seri ab his libcf est aiiinius, maniic comilciur. Angelicaeincorruplioiiis aenitilare
qui ad usus debilos sola uiitur ratione. Debitus gloriam, quibus participalioue nominis, ofiicii sub-
enim raliohis usus, quanluin ad inlelligeniiam limilas le conjiinxii; scriptum quippe esl in Mala-
cceleslium perlicil, tanlum a ctiris niorlalium mens . chia.: Labia saccrdolis cuslodiunl scienliam, quia
elongatur. In ralionc quippe positus est divina; sta- angehts Dominiexercituwn esl (Mulach. n). Cusiodi
ius-iiiiaginis, et simililudinis honor : tinde junien- igiiur a maliloquio labia lua, quibus concessum est
lum sapil nOii horoiiiem quoquani divertere extra de offtciolotius gratiae et eflicaoiaeverba loqni. JSon
lineas rationis. :Per lineas enim ralionis ducta et hoc cerle concessnm est angelfs, nec hujus gloriae
directa operatio, aut fidem ne moriatur cuslodit, oflicium angelica natura merelur sacrosancta tra-
aui jam mortuam ad vitam vedncit: Fides enim sine ctare roysieria, terribiliasacranientaconficere, non
operibus, morlua est (Jac. n). Unde non ilri dko.nda D est spirilutim, sed lioininuni,qtio.slanti gradus sub-
ratio, ubi ininime f ecla ititenlio reperitur; qtiia si limare glorisc vocatio divina dignatur. Sacerdoii-
de beneficto rationis fuerit iiuentio' recta, raliona- bus quidein cooperantur angeli, nec oninrrio pos-
bilia erunt opera procul dnbio, quae, sicui dicl-um sunt deesse mysierio, ubi Rex angelorum inter
esi, arii fideni nvorluam poterunt suscitare, aut ne maiiiis horoinis incomprehensibilia operalur. Quan-
mori valeal providere. Moderamen igitur rationis tum ergo putas sacrileginin os vanitali polluere et
affectibus noslris per Dei graliam ordinem tribuit, mendacio quod seniel incorruplse conseeralum cst
sit viflulum materies, morum aequilas, disciplina veritati ? quo pacto de eodem fonie dtilceset amarae
operum, tolius seminarium honestatis ' affeclus aquae posstinl cflluere, eademque labia veiitais
eiiiiti animi circa ralionem dispositi, virlutum ef- deformari eloquio falsilaiis? diffusa est graiia in
feclus et nomina sorliuntur. labiis luis, totiesque eril lac et mel sub lingua tua,
Cacierum irrationabilis est vita, ubi rationoii quolies illa ad mysleriortim cfTicacianipronunlias
erudii inientionem, utreciasil; nec volunlatem verba. Mel, inquani, et lac sub lingua lua, qtiolies
; afficit, ul sil pia; de eadero enim luce, incorjvoreae ad.'prolaiioncm luam sub visibilibus speciebusDeiuii
-scilicet raiiouis, inteniio illustralur ad recli.ludi- hominem constiluunt verba illa. Verba nosii. Trc-
607 EPISTOLJE. G..8
menda esl sacrosancla eorum prolaiio, et vis in-• A qiiam pro ilio conjurasse.videanlnr.'Arma ft.runi
comprehensibilis niyslerii eflicax, quae saccrdoluini in ipstim, qui pro ipso pugnare debneranl; el vir-
niinisierio siinl concessa divinilus. ginem ejus, boc est Ecclesiam, sieut ait Proplic-
Quo igittir paclo eril sub labiis luis labor et do- la, constuprantcs, ustjtte ad verlicem corruperiint.
lor et venenum aspidum, cum lanla lamen possitt (Jer.u.)
in labiis luis verbrirum vis? A ninlliloquio igitur etI Deniqne vila eorum facta csl omnibus exemplar
vaniloquio, a slultiloquio et lurpiloquio, el falsi- maJitiae, senlina criminum,speclacuIumignomini;e,
Ioqtiio ei maliloquio, debes os luum compescere, , ambitionis maieries, et lotius aversionis forma de-
quia cceleslibus conseeraium mysteriis consiatesse. formis : quorum est inexplebilis et inexplicabilis
0 quaro pnro corde, quain mundis maiiibus, quarai avariiia, libido insaliabilis, ambitio infinila. Simo-
simplicibus oculis, ilia aclio exsequenda est, iu quai nem iiimfruin et Giezi iniilantes, domum Dei in
agiiur de Virginis partu, de Agni passione, de re- lempliim idoli infelici commercio mutaverunl.
demptione liomiiium, de criminuin indulgentia, dei Avarilia enim, ul aii Apostolus, est idolorum ser-
.virlutum pleniludine, de laetilia angelorum ! Qtiis; i>i,'tis(Col. m), cujus- quacslum pietaiem pulantes,
tibi es ci qualis, ubi inler niaiuis tuas Virgo de; nullum admiltere sacrilcgiiim reverenttir. Plus
Sjiiritu sancto concipil, cum le proferenle ; B 1 eitiin ciiranl nummos qiiam animas, plus muros
verba mysterii illibata, visibilis oblatioiiis stib- quam mulos, plus canes quain patiperes; plus deni—
slantia in divinae carnis siibstantiain transit? 1 epie carnis suae quos de fornicatione suscipiunt,.
Quo pacto ad vanilalis superflua, ad maie- qiiatn matris Ecelesiae filios, quibtis praeesse et
riam peiulantiae, ad fomenla libidinum, illos oeu- jirodesse lenentur. 0 infelices islos, qui de suo
los e.v proposito veriis, auibus et virginei partus volentes honorari minisierio, ipstiin oinnirriodis
mtmdiiiam cl Dominicae passionis innoceniiam in iiiinislerium inlionoranl! Jam enim viluperaliir
ttiis fteri manibus inlueris? Qua fronle audcs frais eorum minislcrium, duin per illucl, non Christo,
digiiis inlionesta larigere.quibus tractas honestaiis sed sibi ininistrant, salagentes ex fruclu oflicii suae -
auctorem, aniatorem innoceiuire, graliae largit®- satisfacere voluplali. Se crucis Christi servos fa-.
rem? Manitsiuapsanguiiie plenae sunt, et ad caii- lenlur, duinmodo ex illa emoluiiienmm carnale
didissimam sindonem Dominicae carnis eas roitlere; suscipiaiti; sed beaiani seqi)i'crucis ignominiam-*
noii formidas? Vide, Dli, ne si te rapacilas avariliae erubescunl. Sic cruei serviunt, ut non crucem sen-
forle ltipuni feceril, Agaus fugiat polius quam tianl, cum potius sub oblentu erticis, de- crucis -
exspeciet: el revera lupi praesenliam agni teneri- beneficio carnis luxuriam et mollia voluptatum
ludo non suslinel : sicui nec milvii ingluviem gal- coiisectanliir. 0 saeciilisomnlbus deteslanda abusio!
linae pulltis ; sic nec accipilris rapacitatem colum- ideocolcre crucem, ui habeas unde vaces illccc-
ba. Et qiiidem non ex meiti Agni haec fuga agilur, hris, unde snmas velamen maliliae libertalem. Dt
nec in verilate suaecarnis prsesentiani etiarn pessi- cruce Cbrisii el crucis obsequio suinma el sola li-
inis denegal, sed eos fugil quando ad perniciem el bertos est; sed quibus cordi unciio est, et veritas
ad judicium se sumi a talihus sinil. Magis ex prse- in affeclu. Caeterum amatores saecnli, contemptores
seniia lupi Agnus.occidiiur, CBIHindigne accipiens, coelestinm, plerumqnc tf.Ki)exsfiquiintuj^smnc-qJKVl-
vel inlioiiesle conficiens, reus Dominici corporis piuni esl, de crucis liltilo se meiiiur; caeci eiii.m
et sanguinis inveniiur. Quomorio ergo, qui lalis sacerdolis officium, nisi cruci mililat: tu lamen
esi, Judseorum infidelitaiem redarguit, et de reatu videris uirum verum redoleas sacerdotem. Bonus -.
Doniinicae monis convincil, qui sacramenla indi- sacerdos csl in quo commendat dignilatem ordinis
gne accipiens, ejusdeiti se culpa reaius involvil? ordinalae sludium aclionis. Bonus sacerdOs est qui
£l illi quidem, si cognovissent, nunquam gloriae non modo Palri imniolai Filiurn, sed semper salagit
Domitiiim crucifixisseni. Tu cognoscis el £>ecidis, immolare seipsum, alioquin quomodo comedit, vel
quoiies reus corporis et sanguinis ejus indigne f) f immolal agnum, qui nec jEgyptum deseril, nee
accipiendo efficeris. Longe exsecrabilins est viven- renes accingit? Hebraeis lantum el egredientibus .
tein et regnanlem in saecnla iterum male vivendo de_?Egyplo licel agnum immolare paschalem. Non
cnicifigere, quam cum in mortalem adhuc el hu- est jEgypii sacrificitim isiud, quin poiius agnum
manum subjecluin indigenliis Judaeus nesciens vo- velovem cdere dedignantur. Êgyptius est saBîla-
Jtiit dessevire. Deierior lidei hostis est falsus ris, quem delectanppeecatorum tenebrae, cui- pla-
Cbristianus, sciens el persequens, quam Judaeus cet Pharaoiiis damnaiio, cui cordi est in Iuto et
persequens et ignorans; sed itilra fidei sinuni ntil- latefe occupaiio. jEgypius tenebrw sonal, Pharao <
lus malo atrocior sacerdole, qui non mala ignoran- dissipatio, lulum et voluplaluin. mollilies, quairi in
tia, sed avaritia Chrislum persequitur, cui lanto Jateris duriiiam constieludo converlit. Non isia
debuerat familiarius obseqtti , cohaerere firmius, agenlibus agnum immolare praecipitur, sed Israe-
ministrare fidelius, quanto se dignanlius et niira- lilse ad soliludinemfeslinaiHi; fenes accingit con-
bilius credit illi. Verum (quod sinegemilu diceri- tinentia, de tenebris educunt veritas et. sinceritas,,:
dum non esl), sacerdoles nostri ?emporis ila se generatque pcenileniiie ainaritudinem lactuca agre--
vitiis armaveruiil in Chrislum,.i, u ipsum poiius stis.
659 ADAMIABBATJSSPERSENLE 6G0
"Viileigiltir, lu qni Agnum immolas, uirum exeas A 1 liqnefacla sil anima tua, nl possis ex senieniia ani-
de .(Egyplo. Quod si revera cgrederis, immola remi dicere illud amanlis : Anima mea liquefacta est,
verenter. Non debet deesse immolalis reiiibiis tit dileclus locuiusest (Canl. v). Tu igilur ex verbis
caslitatis cinctoriiim, nec maiiibus fidei l)_>euliis, meis accendi desiderans, pciisli instantius, ttt qtiae
. nec pedibus exemplorum calceamenta sanclorum. aliquando in coiivcnln virginuin, te praesente, ad
Pedes affcelus sunt, manus opera, quorum tiiraque ipsarum aedificationem dispntaveram, traditum lit-
miinienda suni, affecius exemplis de imitation.e leris recollectiim breviler libi transmiltere non
sanclorum, opcra lide ad erudilioncm malorum negarem. Verum ctint tenor sermonis illius, aul
muJiorum. Si haec tihi defuerinl, et tamen ab Ag.iii ex loto, aut ex parle maxima elapsus sit, ctim. ea-
immolalione non lemperas, non es lsraeliia, sed dem milii sil raalerics el c.insa eadem, te oranie,
jEgyptitisi non es fidelis, sed apostaia ; non es aderit idem spiritus qui de eodcm capimlo, et si
sacerdos, sed sacrilegus; non es defensor fidei.sed forte iion eadem, dabit tamen non diversa sen-
offensor. Caeterum, quid libi dicam de blaspbemiis, tire.
quae de luis tolies sqnare labiis audiuntur? Quia Capitulum est ul recofis : Domine, bonnmest nos
enim lu juraiionem putas, et ex populari lenveri- hic esse (Mailb. xvn). Quis boc dicit? amicus
late vertisii in coiisueiudinem, nos blasphemiaro B * sponsi ct sponsae cusios Peirus, eo in Ghristo sofi-
esse doceirms et dicimns, et credimus. Cerie cum dns, quo Clirislum spccialius amans toluserat amo-
v.exbasacerdotis, aul vera sini, aut sacrilega, loties ris flanuna ignitus. Et revera quid inelius, qnam
nomcn Dei sui in vantim asstimere, nonest jttrare, amalorem amoris in amore incorruplionis per-
sed blasphemare. Quid illud est quod sacrilego ore, sislere; et non soluni fidei oculo incommutabilem
corde tam impuro, lam incircumcisis Jabiis, eliam pulchriiudinem inlueri, sed eliam certissimae spei
inter aclus diabolicos beala Jesu membra in juran- bracbiis amplexus stringere, purissima; affeciionis
di, imo in blasphemandi consuetudinem adducun- lenera niisccre oscnla, confabulalionibus sinceri
tur.l Non esl lioc humanum, sed prorsus diaboli- cordis sponsum vel interpellare praesentem, vel
eunvperdiiae menlis homines, sub oblentu juna- invilare abseniem?Sponsiis quippe virginmn fons
menti impiis garrire vocibus quod tolis tremebun- amoris esl, dulcedinis pelagus, abyssus gloriae,
dum cordibtis, totis viseeribus est amanditm. Non unica amantiuni consolatio : qui cum fideli sponsae
audet, nec poleslipse diabolus in Chrisli majesta- semper sil majes.tate praesentissimiis, dilectione
tem delinquere, nec lanlum excedere poluil in proximus, qnamdani tamen ejus absentiam indicat
Ciirislum Judaica quidem jgnorantia, quanlum- (~ crucians el liqttefacieBS animam inexstinguibilis
roodb in ipstim infelicissimi Christiani delinquunt. desiderii elfeclus; mens puri amorrs desiderio fi-
Si nossel diabolns, si nossel Judaeus, Domino glo- quefacta dum tota suspendilur, ad plenariae gatt-
riae pcpercissent. Christianus credit, et despicii, dinm consolationis, molestissime toferal dispendra
agnoscit et alijicil, arioral et blasphemal, oral et dilaiionis. Dum defectibus lanien snis reputat,
jmpugnat. Age igitttr pro fide tua, pro officio luo, quia non apprehendit quod amat, eo stiblilius in
tit omillens interim disputare ciim Judacis super- amoris desiderium proficit, qno ex defectu suo se
flue,. qttia nee ad tepeiiinet, deieriores illis fidei humilians ex consideratione propriae infirmilalis
tuse domesticos verbo et vita inslruas Christianos. sui subliiniiaieni aitendit araoris. Ex hoc Verbi
EPISTOLA XXII. sponsa lalibus constricta articnlis, mandal di-
AD AGNETEM. VIRGIKEM. lecto per nuntium quod atnore langueat, quod
Litteris mandal quw in convenlu virginum palam absentis anxietur desiderio, quod ariiabile vtiliius
dispulaverat. charitaiis suslinere non prsevalet, nisi se speciosus
(Ex ms. B. Mariaede Miscricordia Dei et Clare- forma prae filiis hominum Sponsus per praesentiam.
valiensi.), manifesiet. lnde jam sequens Agnum quocririque
AGNETIvirgini Chrisli, fraler ADAMdicttis ab- j) T ierit, pascens ciun eo, et ctibans in meridie, non
bas Perseniae,. intcr virgines prudentes depu- jam ei lanquam absenti nuntios dirigil; sed oculo
tari. ad oculiira videns, ct facie ad facieni colJoquens,
Tanti mihi est, filia, iii amore] Christi amor cxclamal et dicit: Domine, bonum est nos hic esse.
tuus, tit sicut noii possiiro negare quori poslulas, Ae si dical: Jani jiort aniore langueo de abseniia
ila nullaleiius. volui, petita differre. Adi-o praeceps tui; jam non me cruciat vis dilati desiderii, sed in
est aroor sanctus in omnc quod viiiulis esl, ut, lui pr-csentia, tola per amorem convaltii, quia ha-
dum sempcr spirilualium suspirat ad incremenla bere ttii praesenliam, non languere, sed sanari est.
profectuuro, indesineivter aliquid sibi providel iri- Felices tamen, et roiiliuro felices sunl, qui ex lali
ecniivtim. Verum mirum.iivmodum amori sancio languore dcficiniit, quia nttlla est animae niedicina,
sic proficere, languere esl, et quo amplius in de- qtiae langnoris hujus desidcriis non fueril Jique-
siderium virtuiis exlcnditur ardor cordis, co magis facta. 0 quam saluhris csl languor iste, quam sa-
mens a se deficiens profieit in Deum ex desiderio lians el rcficiCns Sponsi desidcrium, quam longe
iiquefacla ainoris. Utinam languidularo le amor esl a salute, quae hac Vuineraia non ftierit cbari-
iste reddiderit, el ad ignitum eloquium sponsi lui taie! Sed hoc mclius experitur sponsa, quam ser-
661 EPISTOLiE; 632
vus. Illa quippe quo lenerius diJigilur, eosecurius A . vum Sponsi lui eonsulis, praesertim cum-nesciat
alque secretius rie familiari conlubernio glorialur. servus quid faciat dominus ejus? Intus, inlus, bone
Sponsa nimirum iii cubiiTiili secrela adinittilur, et JESU, quaereris melius, inveiiiris ciiius, tcneris
inter arcana lori marilalis solemnia sponso strictius, dulcins oscularis. Cum le osculato Agnes
inunda et incffabili commistione ttnilur Ex hoc jam Agni sponsa, quia diffusa est gralia in labiis luis,
dt; Spiriiu sanclo concipiens, vernat et virginal jubilare poteril, et epithalamium illud sacrae virgi •
virluium sobolem, bonoriim operum procreat filios, nis Agnetis psallere : Mel et lac ex ejus ore suscepi
id habens remedio in langtiore amoris, nt his ful- (Cani. iv), el: Sanguis ejus ornavil genas meas. —
ciri floribus quserat, et slipari talibus delectetur Reverlere ergo, revertere, Sulamilis, revertere, re-
malis. Verum id languor agit amoris, ut per spiri- verlere, ul inlueamur le (Cant. vi). Discurre per
inm et desidcrium sanitatis quam affert el offert horlunv conclusum, et scito in cubilibus el in hor-
Dei praesentia, sint et flores immarcescibiles et" lis aronialum ltium deliciari dileetum. Qtiam spe-
imputribilia poma. Flores enim in horto SpOnsi ciosa facta es et suavis in delieiis luis, si foedera
sunt virtutes in desiderio animae, quos facit im- cceleslis mairimonii illibala ctistodis ! si candorem
marcescibiles, et charitas quae nunquam excidit, suiim iiiimarcescibililer retinet odor lilii virginalis,
et desiderala aelernitas quae finem nescit. si candori intermisla virgineo genas animae tuae
Caelerum raala, et per corlicis colorem, et gra- fosa purpural castitatis I Talem piilchriludincm iii
iiorum mulliiudinem significant et muliiplices genis animae quaeril, qui scrutatur renes el corda.
carnis passiones in saivctis , et muliipliciialein Quserit ut tota pulchra sit amiea ejus, quia ipse esl
bonorum operum in unione et ardore charita- speciostts forma, noa soluin prae filiis hominiini,
lis. Hsec sponsa in se melius experitur et sentit, sed eiiam prae vultibus angelorura. Quam elegans
quippe qtiae , ut dicium esl , intiis admittiiur , esl facies sponsae! quam el candor virginalis in-
ct eo ad riivini consilii secretum purior perve- nocenlise ficteam reddit, el verecundiae lenerioiis
iiit , quo nutiior ab inlegumeiHis carnalibus el rubor suffundil; alioquin imitalur pailorem candor,
eorporis iinaginibus incoriuplae veritatis thalamum qtii nullo rubore suffunditur, nec liliunt caslimonia;
conjunctius subit. 0 quam ineffabilis est liujus co- habet gratiam, quod non- facibus amoris ignilur.
piilae.spiriialisobleclaliol.ubi dum de medio lollilur Talis est dilecttts tutts, candidus et rubicnndus,
qnidquid camisesl, eo ad omne gaudium dileclum quem et inandiiia-virgi.net patius proferl in lilium ,
suum aninia constrictius apprehendit,, quose nudi- cpnvalli.iini, et roseus cruor ex iiisesiimabili cliari-
( tate cffusus. in. marlvruiii. tinxi.l purpureura ornas
tati innocenliae ejtis iiicorruplM. veritalis. nuditas Q
non abscoudil. Sed si fpiie boni liiijus inlerdum me;itujn._
absentia sponsam languere fecerit, dtitn continue Cuin igiiur liaec animadverlis et dtligis, et »i-
nabere desiderat quod semper habere non suflicit, troducta interius experiris, sive le Ianguidam red-
dnin differtur inconsolabililer quotl immobililer dat, sive inebriel el absorbeal vis amoris, puto ,
appetit, tunc inlerim fulciri floribus quterit, quia exclamas et dicis : Domine, bonum est nos hic esse.
aut de intelleclibus Scripturarum , aut de exemplis Inlroducla quippe in cellam vinariam, ad Sponsi
sanctorum, aut de innoceiitia actuiim spiritualium, transfiguralionem videndam proveheris , dum iliic
aut certe de profeclibus aliorum se pro lempore proficisceris proficis, sed du.niprofteis nescis. Quare
eonsolatur el pascit: Fulcile me, inquiens, floribus, lioc?Qoiaadverlereprofeclus SJJOS, et virtules metiri,
slipale me malis, quia amore langneo (Cant. n), lan- eo proximum est ruipac, quo.superbiae est vicinum.
"quam dical: Quoniam de dilecti absenlia crucior, Supcrbia enjm, ul ail qjiidara sanctus, nalionecoe-
quia inlerim anvabili ejus pTaesentia frui non nve- leslis est, et_ de puritaie viriulum imppra elalio
reor, forte si fuero fulcita floribus, si fueril leetu- saepius exordium sumil. Uiile est igitur in magnis
lus noster floridus,-per florum redoJentiam mihi . et mirabilibus quasi nescire seipsum, ut quo amplius
resliluetur dilectus. Et haec quidem sponsa. Quid jy aniinum amoris pietas siirsum elevat, eo amplius
aulem servus? vix in vestibiilo slare permitiitur, cx eodem amore ab omni luinore deficiens, ad liu-
admitliltir ntinquam, ejicilur saepius, crebrins va- niiiilalis infima Iiquefial. Hinc esl quod Pelrus cum
pnlal, quippe qucm timor foris porlandis lipminibus in transfiguralionc mira videret, mira cum dispcn-
deputat, et propriae conscieniiac reaius llagellat. salione in lanla elevatus alliludine, quid loquereltir
Ejice, ait Scripiura, ancillam et filium ejus (Ge- nesciret. Quid est igitur" ex niagnitudiiie amoris
nes. xxi); ideo.servum, quia ancillae filiuin; ideo liquefactio cordis, nisi lmniiliias quae salubriter
ejectuin, quia servum, quia servns non manet in hoiiiinem a se deficere docet, cum eum charitas ,
domo in aeterjium. Ego, ego ille infelix stim, a quo autad profectum virtuluin proinovet, atit in perfe-
lu non ancilla, sed Domini mei sponsa, et ideo ctionis fasligio sublimem tenet. Liquefactionem,
domina. mea de amore Sponsi requiris, quem si vero humilitatis ad ignem sancii amoris devotjo-
tamen divini con.tractus jura non violas, per te nve- nis lacrymae leslanlur foris.. De caetero eiiam in
lius senlis, apprehendis tencrius, obleclabilius ex- carne munda lit liortus irrigtius, ubi tanto immar-
periris. Quo ergo paclo, lam leviter de cubiculo ccscibilius vernat aniflenilas virginilalis , quanlo
Sponsi egredcris, ct de iiilerioribus lujs fqris scr- oppoiiunius eutn rigal iniima aspersio divini rori^>.
M5 ADAMIABBATIS PERSENLE 634
0 virtulein hiimilitalis neeessariam , quae, dum 4 lis. Jnlra niibeni istam recepl.i; non iVubem, rieque
niedinm leneihoc liiodo, moderamr singnla; ul ci riiibenlur. Tune innixa super diiecliih., sequelur
candorem virgiiieum casiiget vereeundia, he defor- AgriesAgnum quocunque ierii, et per Hinera aeter-
miter palleat; et charilali sollicite providet, ne de nitaiis ejus deducla, de aeternitate amoris, seetira
securilale oblila reverenlianv per superbiain inso- dicel : Domine, bonum est nos hic esse. Cuiii illuc
lescal! His floribus oriiandtis est conscieiiliae leciu- perveneris, et bene tibi fuerit, vide ne sis immemor
Jus, liis floribris fulcieridus esl animus qui parattis mese infcliciialis, cum leneriori amplexti Sponsum
cst in montem ascendere ubi transfiguraiurdilectus. sirinxeris. stiscipe apnd eum causarn servi, ul de
Transfigurari -eniiri.necesse est ipsam animam , et vestibulo limoris in thalamum iiHroducalur arooris.
peregrinam lerrenae ctipiditatis deponere formam, Ne-invideas servo posse adoptari saltem in filiutn
iit idoiiea sit iraiisfigiiraniis sponsi sccreiam cer- cum libi stifliciat sponsae privilegiuni, ad laudem ei
nere ciariiatem. -Hincest quod Chrislus asccndens gloiiam Sponsi Ecclesise, ctii esl honor el gloria in
in inonlem ubi iransfigurari debuit, tres tanlum saeeula saeculoruin. Amen.
diseipulos, Petrum scilicet, Jacobum et Joannem EPISTOLA XXIII.
secum assumpsit. In Petro nota finviitaleiii perfecti Al)H.AMICCM SUUM.
amoris, plus enim cseieris Peirus amavil,'el a firma 1 Agit de odio viliorum, virtutis amore, et vanittttis
pelra ob fidei riori liclae coiislaiitiain noinen iraxit. coniemptu.
Jacobus, qui inlerpretatur luclator sive supplantalor, Dilecto suq N., fraler ADAM qiialiscunque Perse-
liiiiiiililalem significat, quse et vilia stipplaniai niae abbas, verae philosophiae stiidiis insigiiiri.
per innoceiHiam, et contra adversa luetatur per De odio vitiorum, de virtutis amore, dcmiiiidanae
palienliaiii. Per Joannem exprimilur carnis inlegri- vanitalis conieniptu charitas imperat miscere col-
ias, qttaehoc mereltir privilegium, ul ad incorrjtptre Joquiiim citni amico. Amicuin le, fili charissitiie,
veriialis provehalur secreittm. Si flores istos de dixeriiii, non quia a te ainari merear, sed quia in
liorto voluptaiis decerpsisti, miris odoribus Spon- illuni charilatis sinum le colligo, cujus latitudo
si graiiam obleclasti , revocasti abseniem , prae- uemineiii praelerniiliil. Cliaritaiis niinirum ampli-
'sentein fortiter lenuisii, et dixisli : Temti eum, ludinem uiundi non superat Jalitudo. A sinu ebarita-
nee dimillam (Catil. iii), el illud : Dileclus meus tis etiam iiiimicos diligere aniicoru.n collectio non
, milii, el ego illi (Canl. i). Ex hoc in illum iransfi- exciudil. Nihil igitnr chaiitale felicius, cui tamei»'
; gurata el conliguraia similitudini ejus cavere debes esl in vitia odium , in homines amor, rn augelos
omnimodis, ut vullus tui amplius non sinl in di- transitus, desideriiim in acternis. llsec dissidentia
versa mutati. Uuilalis enim et indemivilalis ainalor «init, disjuncta cOnipaginal, perversa corrigit, di-
esl sponsus tuiis, qui semper unus et idem perma- ligil bona , el oplima quaequecuslodit. Haeciiiihi le
nens eo suspectam habet omiiem varietatem , quia vinji.it in spirilu, licct parum facie cogniiuni , divi-
omiiis pene varielas amica est muiabilitati, muia- sum locis, conversaiione allerum , professioiie di-
bilitas vanitali, vanitas falsitati, quam deteslalur versum. Tu enim vivis in sa;eulo,iii saeeulo mililas,
veritas Sponsi ttii. Ex hoc eris videre idonea, quo- ego sattculi rcbus valefaciens, in labernaculo clau-
inodo resplendeat faciesejus sicut sol, intueri vesti- stri Christo proposui militare. De scientia animt
nienla ejus sicut nix, el a nube lucida obumbrari. lo.quor; iiiim le pulo s.eculiim diligere, quem sae-
De catero si non ignoras le, sicut Petrtis qui ne- cularibus video implicari negoiiis, et ca qnaemundi
scicbal quid dicerel, scis el habes tinde facias Iria sunt studiosius acliiare; ubi qtiippe esl ihesaurus
iab.eriiactila : Sponso tuo unum , Moysi unuin et houiinis, ibi esl et cor ejus. Quid igilur mirum , si
Eliae unum. Quid enini est Sponsus luus nisi amor laberis, qui labentibus inbaereiis, e.x desiderio co
aelernus? Hic pascal el cubet, et tabernaculum impelu deorsum Iraheris, quo vana species rerum
babeat in meridie, hoc est in fervore tuae cbarita- suos praecipiliil aritalores? Atnare certc qna?inuiidi
tis. Moyses lator et zelator divinae legis significat I) ] sunt, esl coiilempsisse coeleslia, est inimicuui fieri
scienliam vel zeliim disciplinae regularis, cui ta- seternorum. Ab iiiternis exsiilat bonis requisitor
bernaculuro est in fiscella scifpea, hoc est in tra- praesentium, nec dignus cslamore opilicis, qui ipsum
clabili et sine iiodo iniquitatis coiiscientia bumilisi opificem operi suo prceferre non novit : prseferre
cordis, Per Eliam , qui et carne integer fuisse cre- dico , non lanlurii rationis judicio , sed elcctione
dilur, et ah Helios, hoc est a sole secundum aliquosi amoris. Amor iste bealum facit aniiniim, cum illud
iiomen trabit,. significalur veritas, vel evidentia amal quo spoliari uon possit invilus; cuni eiiim
operuhi lucis, quae quasi tabernaculum babenl int nil sit humana voluntate libCrius, id solum non
candelabro excellentise virginitatis. Splentioris in- potest admittere, quandiu habere voluerit quo bea-
tuitus in facie Sponsi est praeiuitirii el remuneratio i ta eflicilur illo fruens.
cbaritatis inlerim ;de dilali desiderii suspensioiiei Appeiendum est igiiur, et quaerenduro bonum il-
languentis. Splendor et clarilas niveae vesiis estt lud, quo dum sCmel investita ntens ftierit, non
litimilitatis gloria interira viliiate et exlreinitaie; potesl ainiltere , nisi volens. Quod si boni bujus
gaudens. Obumbratio lucidae nubis est et bic pro- invesiiturain mens beata perseyeranler lenueril,
teclio, et poslniodu.ii omnimoda Iiberatio virginita- eiiam carnis suae ciim fueFit devicta. corruptio , et
6S3 EPIST0LJ5. 6C6
sopita omnis repugnaiitia in aeiernam conferel trans- A j EPISTOLA XXIV.
iimn liberiatem, 0 feiicem ir.uisiluni, niitle, nec ADMAGISTEUM PHIDEBALON.
libeat, iiecUceat resilire! Obona aelernilatis. posSjis- Conlra judices et jurisperitos swcttli.
slo, qnae nonnisi iribnlaiionis transiiorise-fy;etto- Dilecto siio in Chrislo magislro PHIDEBALON, frater
comparaltir! 0 felicis pliiloSoj)lii;cinsigne sltidiriin, ADAMpaupermn Perseniie servitor indignu^, imma-
nbi corpus omne meas inliians, in superna fastidjt-y. culaiam legeir. Doniiiii opere cl veriiaie Jusiiuiaiii
et de servitute carnis qtiam. conterit, veram carni legibus anteferre.
Ct animae comparat libertalem! Quid enim caroe Licel bonani voIniHatem ttiani erga nos, fiti
niofitiira servilius? et tamen ordine praepostero li.-t charissinie, palam sit ex lilteris luis agnoscere,
berioris naturae nobilem spirilum de cpmtnuni oh- evideiitius lamen et efficaeius de teslimonio ope-
sequio cogimus fatriulari, Interim quippe in sacculi fis comprobalur integrilas volunlatis. Familiarilalis
filiis rationis humanae caplivaltir nobilitas , ul mi- certe mese seminarium, cnjus per affectum, Deo
rtiin in i.ioduti. obsequium irrationabile ralio caiiii nioiiu.iienlum praestanle, copiosa seges exuberat,
deferat, el in obsequiis carnis suum astuta sil mini- non a me fateor sumpsit initium; sed a lepotius,
slerium usurpare. Pruderitiores quippe stiiU filii qui graliiilo tuse liberalitalis praevenlu , te milii
hujussaeculi filiis Iucis in generatione sua, qnia iii—.-'prius incognito, et postmoduni stepius' semper in
miriiin prudenlior esl ad malnm ralio in sectilaribus meiiio ad obsequii diligenliam alacriter. obtulisti.
seRsualitali contra raiionem sujiposila, quam sil a.d Beneficia nimiruii), quae accipienliiini merila prae-
bonuni in spirilualibus viris , in quibus esl cami volanl, graliora non imiiierito displicato merilo
suae jnre praelaia. Quid igilur ralione abuieris, el judicanltir : et certe qune de graluiio affectu pro-
Crealoris iniaginero, quae sola est ratio, irraliona- deunt, fecuudiori effcctu dignunt est compensari.
bili attvore carnaiium oblitteras et abradis?' Similis Beneficia sane illa inielligo, quibns le mihi prom-
certe similem quaerit, el vix in aliquo reruin genere pitim et alacrem cxbibuisti in saluiationibus, affa-
ha-c regula fallilur, cum ad sutim participium et bilem in colloqtiiis, in negotiis familiarem, in dan-
ad suam similitudiuem singula convertantur. Quo dis consiliis ofliciosum, devoliim in exhibilione re-
igiltir pacio solus Creator in bomine suam perdi- verentiip, humanum in obsequiis, si quando in lio-
dil similitiidinem, quam latn sibi dissimilcni deTor- . spiiio luo sim recepitts. Haecomnia sicul ex abun?
niitas injusiitiae reddil? liijustiliam sane dixerim dantia cordis emanasse non ambigo, sic nort debco
eum, qui ad aeterna creatus est, ex desiderio reper vitium ingraiiludinis annullare. Ex his sollici-
morari in temporalibus, cor in labenlibus figere, Q i tudiiii luae datur patenler intelligi, me non posse
et non potius repulare moJestiam quod a vcro lu- non amarc, quia meus es, et uiinaro le nitlla tnihi
- ratione
mine per interpositam carnis molestiam sicutper praeripianl aut locoruui distantia, aut diver-
parielem rclardatur. Quod si objeclam pariclis sitas siudiorum? Difficile etiiin fieri solet, ttt diu
molestiam reputas, non densare lulum sed diruere, integer inter eos nexus amoris permaneat, quos
non augere sed minuere consilii crat. Certe amalor disjungil inslituiio, intenlio dividil, iocus separal,
seieriiorum moJestum carnis pariptem, et si di- disparal aclio, proposituin dissimile variat, sttidit
ruere non potest, fulcire refugit. Non ei honores dissidenlia cohscrere non sinil. Tu siquidem pro
accumtilat, non quaeril reditus, non cibus ingur- amiciiia sseculi inimicilias ccelesics non metiris,
gitat, sed qttod de necessilate exigitur, saiagil lem- tenenslulum, cceno inhians, incumbens carnalibus,
peraniius iudulgere. Quam longe est hoc pbiloso- mobilibus et transiloriis immoia menie slabilique
phandi genus a dilectoribus ssceuli, qtiorinn deus desiderio cohsesisli. Aliud niihi plane proposiitiim
venter est, qui quseslum exislimant .pielatern, qui iiitenlioque longe-dissimilis, qui, aspirantc Deo,
daiiinum reputaht non peccare. Hi suut quibus visibilia cuncta faslidiens, de felici el sola exspe-
virlus oneri, liouori est vitium, qui paupertatem ctaiione gaudeo fiiturorum. Ibi veraescieiitiae inful-
Jesu et erticis ignqminiain abborrentes , appetunt *D get claritas, quam nulla dnbielaiis aut ignoraniiae
florere in.saeciilo, de ministerio sancliiaiis. Ulinam, caligo confundit. Jbi plenae dulr.edo sapientia;,
fiii cbarissime, ab bis longe lieri velles, et lencre quam nulla falsilas aul amaritudo desipere facit.
sanctoruiii itinera , qnae a cruee non duhilas in- lbi jucunda seinpilerni veris lemperies exbaustam
choare! ln catbedra enim crueis philosopbiae no- plenitudinein Iselitiae securioris infundit. Ad boc
slrae nos raagisler inslitui.l, cujus qui noluerit seducil, hoc Iribuil divina! legis perilia, qti.x cou-
qui magisterium, omnimodis' libn poteril obiinere vertit aniinas, non subvcrlil. Juiis hujiis scieiiliam
promissura. Ad hanc philosophiam le invitat aniina colonia Cisterciensis me docuil, ubi doctor et dalor
mea, amor meus. Lege ergo, et perlege, et relege jusiiliae Christus de cceleslis juris peritia suos in-
saepius hanc amoris epistolarri, in qua eisi verba slituil sectatores. Veruin lu quia de lerra es, aliter
non sapiunt rheiorem, faucibus lamen cordis lui sapis, bujusque riiagnaiii sapieuliain adhuc tibi non
sincerae dileclionis repraesentent saporem. Vale, sapere niundanac sapientiae requisilio proleslaltir.
charissitne, et si lotum quod legis non peragis, Sed foiie jaciaiitiain reputas, et prsesumptionis
volo le tamen correctius vivere quani vixisli. Vale. meae arguis, quia me piuier morem laudare videar,
el le non verear increpare: Cliariias, faleor, sie
6G7 ADAMlABBATIS PERSENI^T \ 868
loqui imperal; et si vis veniam impelrare quani A . minis mei, ingerere de correclioris vilac profecti-
poslulas, dabis et ipse vcniam sic loquenii. Verus bus, amori meo facere gauditim, qui proposilum
siquidem amor lam assenlalionis expers quam for- liabeo de sola animarhm saluie laelari. Utinam libi
liiidinis, sicut palpare non novii, sic nec parcere; , de ajipetenda animi virtule sil studiu.ii, quod fa-
sed tanto veliemeniius quanto corilidentius invc- cile conlemptum muiidi parere consuevit i Virtus
hilurjinamictini. Igiiur quisqiiissis,quomodocuiique quippe sic instituit sui possessoris animum, tit bo-
te habeas , ego le pro parte iriea non cessabo dili- nores onera repulet, indignelur dignilatibus, me-
gere, pro posse meo id satagens, ut sit amoris diocritatem suadeat, quae sanctae cognata est pau-
inei Christus in causa. 0 si tu in flammam nieam pertatis. Circa boc niaxime viget virttitis modera-
oleiim niiiteres, et de luis profectibus meae dile- tio, ut carnem compeliat renunliare voluplalibus,
leclionis augmenla pciidercnl! 0 si virluli animi spiriluique humiliter ancillari. Utinam slaius meus,
tlares operam, el mundanac vaniiati valefaciens, pauperuroqtte qui ntecum mililant sludiis versetur
poslponeres conlemnenda ! o si tibi essei ralio, vitalibus, ul et lu gaudeas, cum audieris, qtti hujiis
qu;e fidei radiis iliustrata, oinne quod facil inju- rci noliliam inquirebas. Collaetamur quoliriie, fili,
riam juri, per judicii reciiiudinemreprobarel, quia fatigali pressuris ingenlibus, et, sicut babel se
riistortum est istud, et a regula juris et sequi re- B mundana vai.iet.is, roulto discfimini subjacerous.
siliens homines honiinum fieri judices , ct pene Transfretare quidem cupimus, sed in incertiludinis
universos videri contra jiistitiani conspirasse! Au- hujus pelago quoiidiana lempeslas exoriiur, et nis 1
ctorem suuin judicem sanculoruinsuo j'ure spolianl, misericors Jesus manunv piaeereplionis cxlenderit,
el ausu teinerario cujus judicium non possunt effu- vix ad portum poterimus enaiare. Eece ista est
gere, iiitunlur juslitiam exlurbare. Inde est quod scientia permaxima; jaiiique dixi superius visibilia
corpus immundiliae, nienlein superbiae jurisdiciioni isla nobis esse conteiiiplui, quia snni periculo et
subjiciuiii, el snb vitioruni lyrannide serviunt mi- . labori. Confidiraus lamen, quia qui dedil, eiiaj.i
serabiles, qui sub rege virlutum poterant regnare proposilo miliiise perseverantiam non negabii. Ora-
felices. Vidcs jam quia exsulat castilas, liumilitas tioiium noslraruin petisli suffragia, sed et rescri-
peregre abiil, recessit juslilia, abfugil fides, refri- ptiini noslrum devole el humiliter postulasti: petir
guit charilas; el, iniquilatis ubique superabun- lio lua in ulroque effeclum obtinuit, nisiquod litr
dante diluvio, inira domesiicos cceli parieies veritas terae mete forsitan ad te gratiam non habebunt.
se recepit. Plangenda namque lcinpora noslra, de- Prolixiis enim et dttrus stim quod ittrumque Ie-
lendiqtie sunt generationis hujus boniines, cui, cuni ciorem solet offcndere, nisi me apud amicum zclus.
fcre omnes peniiiiro juris, vel quserant, vel ba- charitaiis excusei. Vale.
beant, juris tanien observantiam parvipendunt. EPISTOLA XXV.
Judex sseculoriini ubique injuriani patilur, nec de ADSANCTI MAUTINI CDLTORES. '
jtirispcriiis inveuies aliqucm, qui se in ccelesti j'am Probat sanctum Muriinum aposlolis similem congrue
exhibeat advocatuin. Omnes si dcderini, eliam in dici.
injustis causis mulios advocatos inveiiitinl : solus Omnibus B. Martini memoriam pie veneraiui-
Chiis.us, lieet sit dator omnium, cum sil causa bus (8),ADAMinier vencraiores ejus esiguus, Palris
cjiis juslissiriia, habere aliquern non merelur. Ubi- ejusdem vesiigiis inha;rere.
que sponsa ejus opprimilur, blasjjhematur ipse ab Plerosque scandalizaii atidio, qnia Martinum
oiiuiibus, pauperes, orphani, viduae, praeda divitiim noslrtim parem aposiolis canlet el glorietnr Eccle-
faeii siinl, ncc illis, aul jiiris noslri peniia, aut sia, quae Martiiii lahs fere tibique lerrarum in ore
legum suhvenit disciplina, de inflaiile scienlia soli resonat, maxirae iniillis locis, ubi celehrius et de-
inserviiur quaesiui, solumque ventosa loqnaciiasi votius ejus sanctitas honoralur-: unde proposili
req.iirii commodum pectuiiae vel honoris. Videinus; niei esl Marlini cohfulare aeinulos, obtreclatores
ad jiirisperitos dignilales et bona iransire Ecclesi.e,, D persequi, ab eo uliqrie implorans auxilii gratiam,
et iiiiruin in modum, cum eos sequi Ciucifixuni a quo ille accipere irieruil ut par essel el diceretur
pudeal, usurpare Crucifixi patrimoitium non veren- aposlolis. Spiritttalis quippe graliae virum donatum
lur. Exsecranda prorsus abusio, ut quanlo in jure gloria aposlolis parjificare potuil, el procul dubio
periiiores exsiiterint, lanto inveiiianlurad jiifis in- parem fecit qui solits exislens incomparabilis sine
jiiriam prompiiores. Verborum eavilJalionibus po- comparatione summrisesl, cujiis pax exuberalomnein
lentes suiil, et d.ocii ad snbversioiicm judicii, aut seiisiim. Cicterum ea qu;c infra euni sunl quantum-
iiniiitiin jtisiificare pro inuneribus, aul rie injustitiai libel ea naturae suaVdignitas .vel boniias Creatoris
eonvincere iiinocenteni. Utinain lu, charissime, obi extuleril, non relugiunl parilalis consortium, el
juris obscrvaniiain, qu;cras juris seieniiani, ut ciimi quia insliluit Conditofis auctorilas, non invidet
de ademplione juris juste vixeris, in ccelcslis jurisi coinmiinio cbarilaiis. Quid igilur tit Marlinus paF
regiilas offendere confundaris. Hoc erit oleum flu-- • aposlolis essei fieri potuit? An non poluit? Si non
I
(8) Ilaec episiola exstal in RibliotliccaCluniaccnsi observat mss. codices Adami non Odonis nomen.
stsb noiniiie sancti Odonis eiiiia, ubi Quereeianus praeferre., |
6S9 EPISTOLÊ. '670
poiuit, el limilibtis quibusdam coangustaiur Deii A nienti obviam processisse incolumem. Satis esset
omnipotentia. Ubi csl quod in Scripluris Deusi languenii, ad recuperandam salulem, non solum
omnipotehs appellatur? An fortasse onniipoiensi pervenisse, sed velut iler inchoandi, veniendi in-
Detis esl, sed gratiae privilegium quo donavii ap/>- choasse, Martinum. Hoc de Evantio avunculo suo
siolos,perfecliseorum sequacibus non voluil.elargiri?. Severns Sulpiiius prolestatur. In apostolis fortasse
Si aulem, quia verum est, poluil facere omnipo- aliquis praerogativam marlyrii anleponit ? Marlinus
tens, ut qui perfeciionem evangelicam bene vivendoi auieni per effusionem sanguiiiis mariyr non fuit,
lenuerant, aequalilatem gloriae quoque sorlirenlur, ,-- nisi quod lota vila ejus mariyriuin fuit. Aposiolos
quid impedit Mariinum ne gradus aposloliei subli- ceiie, el volunlas et lemporis necessitas fecit mar-
initale donetur ? An quia ad proinerendam gratiae lyres, sed quid proprie [Edit. propler hoc] Imjus
suflicieniiam non acccpii? An accepit quidem, sed gloriae Marlinus perdere debuil, cui elsi lemporis
aposlolorum invidia, quod nefas esl dicere, ei glo- necessilas non obmlit gladium perseeuloris, a corde
riae consorlium dencgavil? Qttis vel hoe cogitare lamen ejus volttiitas non defuil passionis. Non carel
audeat? Ei dicit foiiasse aliqnis, ideo Martinum gloria martyrii, querii consiat desiderio marlyrem
non esse parem aposlolis in gloria, quod eis fuerit exlilisse : aiioquin Joanni aposlolo, quia vilam sup-
inferior sanctitate. Unde hoe probas, qnicunqiie B ' plicium non exiorsit, marlyrii negatur gloria, cum
hocdicis? An inde surois argtimentum, quia apo- tameii testatur Veritas qttod sit suum calicem bi-
sloli prius elecli, quod a Domino praesenle per car- bilums. Ilunc procul dubio calicem Marlinus pas-
nem vocati, quia aposloli anlonoiiiasia ab eo sunl sionis bibit, qui per iiiriumeras incredibilis absti-
appellali? Si hac de causa Martinus est eis infe- neiuiae cruces seipsum volnntarie maceraiis, in ci-
rior, quia nil horum habttii; ergo inferior ei Paulus, nere et cilicio lestis Jesu inviclissimus spirituin
quia el poslerius ad fidem venil, el Doniinuin in exhalavil. Si ergo Marlinus, quanlum in ipso eral,
carne raortali non vidit, nec ab eo aposlolici nomi- marlyr fuit apud eum qui de voluntatibus judicat,
nis impositione honorari meruil sicul alii, de non habebit facti pondus saiictissimse eflicacia vo-
quibus scriptuiii esl, quia eos aposlolos nominavit luniatis, praeserlim cuin omne lioininis meritum in
(Ltic. vi). bona volunlate consistat ?Non enim ojiera hominis
Quod si ideo aposlolos praeferas, quia Dominum, nierita ejus sunl, sed signa meritorurn; quanquam
antequam paterelur in carne, priesenlem, ot post et si perfeciionera colligamus ex operibus, nemo
resurrectionem sibi apparenlein et colloqueiileiii Marlino praiferlur. Si forte ideo qriis inferioren.
videre meriierunl, quod et niultis aliis daiiim esl, Q ( judicet apostolis Marlinum, quia illi fuerunt prin-
quia,lesle apostolo Paulo, visus est plusquani quin- cipes popuioruin.doclores orbis, fundamenla Eccle-
genlis fratribus; similiier cerie et boc Martimis sire ct fundatores, prinii erudilores fidelium , tari-
assecutus est, quia liulli alii concessum legiiur ttl quain qui in schola Cbristi teneant magisiralis ca-
nondum renalus videre Christtiin Doininum mere- lliedra; dignitateiu : unde nec ratio palilur niagi-
retur. Ogloriosam calhecumeiii nostri chlamydem, siris aequari discipulos, maxime cum inagister el
qua se legi Chrislus non inglorium repnial [Edit. Oii)niiini Dominus dicat : Non esl discipulus suvra
gloriam repulat], sed longe renati fides gloriosior, magislrum, nec servus supra dominum suutn (Lttc.
qtti Chrislo nil quod pelerel denegavit! Nam si quis vi). Quid igitur? Quia summi Magistri prohibefau-
contendai de miraculis, praeferriqtte aposiolos velii ctorilas magistro discipulum praeferri ideo posse,
in virtuiibus, lotus exclamat orbis Marliuo (esti- negat posse aequari. Allende qtiod seqtuiur : Suffi-
nionium praebens, plura eum, imo in co Cbrisium cil discipulo ut sil, inquil, sicul magisl.er ejus (ibid.).
signa feeisse, quani dc aliqno unquam aliqua seri- Ecce discipnlis magislri seqiialilas non negalur, si
ptura autlieniica proieslelur. Denique si quis obji- lamen perfeeiioneni magistri per imilationis stu-
ciat, quia in umbra Pelri ponebanlur infirnii, et dium discipulus aeinuietur. Cutii ergo perfeclus di-
sanabanlur; el nos de slramine in quo jacebat Mar- D E scipulorum apostolorum discipulusMaiiinus, et gra-
linus leginius frequenler factas iiiisse virtules.Plus tlu sacerdos apostolicus , et aposlolicis aclibus in-
cst sane vile slramen, absente Martino, operari signitus, et in operatione signoriim pene fuerlt
virtulem, qiiam timbram Peiri, quia sine Pel.ri prse- plusquam aposlolus ; quid impedit ul paritatem
senlia non potiril ficri [uinbram] prsestare reuiedium gloriaenon oblineal, quetn peromnia vitse simililudo
iiifinnanti. Verum sine Chrislo, ncc potuil Petrus commendat ? Qtrid ergo ? Dum ista de Mariino as-
praesens, nec Marlinus nbsens virtulis aliquid fecit. serimus, sublimitali aposlolicse derogamus ? Absil !
Mira quidem haec sunt, et digna omni admiraiione Apostolos magis pro nostra facullale exiollimus,
miracula, vel umbrain Petri sub ejus pnesenlia, diira ad eorum iiiiitalionem, Martini perfeclionem
vel in absentia Marlini paleas in quibus jacucrat fteri non negamus. Veruinianien eisi non sil eis
Mariinus operari mirabilia ; sed Jonge mirabiliora, dispar gloria, quia non eis fuii dispar invila, ta-
et in solo Marlino eminenlia reperiinus. Contigit inen secundum aliquid apostolica subliinilas anie-
noiiniinquam ut, eo festinante ad visitandum infir- cellit : prsecedit sicut causa effectuiii, sicut matcria
.111 um aliijuem, priusquain medietaiem confecisset . iiiatciialuin, et sicut principium est prius eis quao
Uiueris, adreuiejitis viiiulem scnsisse aegrolum,. ve- exeo iiiclioa.il esse suum. Uude qtioniani aposlolica
,671 . ADAJlI ABBATIS.PERSENI._E 672
dactrina eausa, etmateries, el principium csl fidei i Lper ecclesiae stiperiora discurrere saepius videre
tliscjplinse el religionis in jialribus, ut Jioc debet et cbnsiievil. Non esl igilur haereticuni confiteri virum
polest prseferri omnibus, non lamen ideo, vel me- aposlolicum per oninia ad apouolicae paritalis con-
lifis, vel gloria praceminel universis. Quo enira pacto scrtium- sublimari. Qui ergo ex ignoraniia Martini
apostolis pares non suut, qtii simileni aposiolis vi- meriiis detraliil, inluealur.legai el discat Dominum
tam ducuiil, paria miraciila faciunl, pariler jndi- non solum de aposlolis, sed etiam apostolorum imi-
cabunt, pariier regnabunl, pariter unum denarinm laloribus dixisse : Volo, Paier, ul ubi ego sum, illic
propler unum unius vineae laborem liabebuni?Hoc sii et minisler tneus (Joan. xn). Quid esl ubi ego
.solum inleresl, quod in erogatione denarii, non est sum, nisi qualis ego stim ? ac si dicat : Volo ut ad
apii.d Patreinfamilias. personaruiri acceplio ; seil siinililudinem [Edit. aequalitaiem] gloriae,qiiamcgo
fiu.nl novissimi primi, et prinri novissimi ; nec est habco per naiuram, perveuiaut ininisiri inei per
inier accipienies inviriia, nec jactanlia meritorum. graliam. Inde scrijilura esl : Ctim apparueril, similes
Quomodo ergo Martinum esse aposlolis parcm inei erimus', quia videbimuseum sicuti esi (1 Joun. m).
vides, cuni lanla sil dispensaioris verilas, lanta Quid igiiur au soli apostoli ministri Cbristi sunt?
accipientium charilas, ut qui fuil in labore novis- An non Cbrisli minister ci. Marlinus, el ipse inler
simus, invenialur in acceptione denarii primus? perfectos perfectissiinus ? Si ergo rainisiri Cbrisli
Erunl, iiiquil, novisstmi primi, el primi novissimi. Cbrisio in gloria similes siini, el per hoc pares
An ocnlus tuus neqiiam esi (Mntih. xix), quia bonus suiit, quo paclo inier ministros Cbrisli paritas esse
est dispensator. prseniii, quia tale est re.muneraioris non potesl ? Quod si aiiquis ex- invidia Martipi ti-
beneplacilum, ut cuni omnes ej'usdem acceptiotie tulos derogat, corrigalur; alioqiiin polens esl Deus
parificcnlur denarii, primo iam.cn reiininereniur Marlini, in Marlino mirabilia faeiens, ul.isci san-
iiovissimi, quam primi. Quse poiest inter eos essc citini suum, el lemerarise asserlioni finem imponere,.
disparilas, quibus par idemque denaiius erogalur? praeseiiim cum sit tibi nicliur pia dubilatio de oc-
Cerle quamvis sil iiiter eleetos dispar e.laritas, quia cullis, quam liligiosa contcnlio de incenis. Vene-
stelia a stella differt in clarilate; cst lamen in di- rare ilaqtie de caelero Martiiium, qui ei hacienns ,
spari claritate par gandium, cum sit Detis omuia ant ignorando, aut invidendo detraxeras : el ne
in omnibus. Quod si oninitini eleclornm, quaulum- diffilearis aposlolis parem, qucni eliam Cbristoesse
libei meritis differanl, ea esl paritas, ul IIIHNHI lion dubitas in gloria similem, si lamen verum lihi
idemque sit omnibus in constimmaiione charitalis, riixisse videtur, qui ail: Similes ei erimus, qiwninm
in visione Condiloris, in aelernitaie imniortalilatis C vitlebimuseum sicuti est (Ibid.). Hic interveiitu Mar-
gaudium, quid ptilas gloriaepraecaeleris Martinus ob- lini opus est, ul qui Cbrislo sirailis, ac perhoc non.
linuil, quem apostolorum vesiigiis iiiliaereiitemper- dispar esse aposiolis, aposlolice vivendo, Chrislum-
fecliq aposloliea, vinutum prserogativa , sigiioruin imilando, Christo doiiaiite, proniertiil, nobis aillmc
potenlia, prae caeteris iliuslravit? in dissimilittidinis regione vivenlibus impelrei ve-
Quod si ea quse prosecuius siiiit asseriioni mon».i niam, rediicat ad graiiam, praeseniet ad gloriam,
iion sufljciunt, jani deinde proponaturaliquid exquo quam cuin Christo habel, a Cbristo qui vivil et re-
niariifcsinm sit perfectioni aposlolicse non imparem gnat in saecula saeculoriim. Amen.
esse Martinum. Cciie Spiritus sancius apostolis et EPISTOLA XXVI.
aposlolorum imilaloribus dalus est; sed eo m»do ADR. ABBATEM DEVEI.NUSIA (9).
quo stiper aposiolos venil, nunqtiam vel raro in lnformnl eum de pcenitehtia seu de confessione.
aliquem sanctorum descendil. At qui super aposlo- Domiiio ei amico suo venerabili R. abbati de Vc-r-
los visibiliter ih igne apparuit : se quoquc visibili nusia, fraler ADAMoninium monacborum niiiiimusr
specie el polcnlia in globo igneo super Martini ca- eis in Vernnsia vernare floribus quos non viiioriim
pul,.diim sacraineiila offerret, oslendil : qui; etsi flamma deflorel.
variis loqui linguis quia necesse non erat, Marlino Rogasti me saepius, amantissime, ut de posiiilen-
non coniulit ; ita lameu singularis flamtna divini lia libi aliquid scriberem, quod nie faleor facliiriini
amoris ignivil eum, ui et vivens in corpore, per proroisi. Verum dum vires pensareiii, dtim metirer
cordis chaiitalem totus igneus esset; el posiquaro ingenium, poeniterc roe coepit obligaiipnis meacct
migravit a corpore, aliquoiies toltts tgiieus visibili- suscepti oneris, quod porlare non possem. Eligeham
ler appareret. Hiric esl quod Trojano Sacioiiensi cj)i- inagis siqnidem in defeclu meo verecundiatn paii,
scopo in igne osiensus esl, cl ad exsequias Pe.l.agisc quam sub imposita sarcina perielilans temerario
mairis Aredii abbatis globus igneus lolani illustrans iiicurrere praesumpiionis discrimen. Ecee tu pro-
ecclesiam de coelo venil, clainanlibus energuinenis, posilo roeo impune obvias, quleli renileris, mensu-
ad defunclae exsequias pervcnisse Martinum. Non ram cbgis excedere : dumque reriim natura non
dissimililcr Gregorio Turonensi ejus reliqiiias in liabet, de vena tentii speras aflluentiarii fliieiuorum,
Novam basilicam infcrenli apparuil. Bracliio eiiam el res quidem quiiin postulas utiiis est vaide ct ne-
vir qiiidam oralbrium iiigredieiis, globum igneuin cessaria, major quam meis' coualibus conveniaL,
(9) Verriusia, ordiiiisSanctiAiigiisliniiiioiiasteiiini) in tlicecesi Biluricensi.

f75 EPISTOL^. «74
exiguilali autem mesenimisdiflicilis et ardua supra A l quid correciione dignum sil inveninms. Nunc igitur
moditni; veniiulan.en, oratite Chrisloque largiente quia primum regis nostri edieltim aiidiviiiins, ad
auxilium, aggrediar loqui qtiod nescio, docere in- tonanteni in Cbrislo Dei sapienliain fide cneurri-
cipiam quod iion didici, confidens quod vires quasi nius, quaniisque subjaceat malis vila noslra, ipso
imperitia denegat, et obediendi huiriilitas , cl tua nos docenle, diriicimus. Quid reslat, nisi ut curari
cbariias et larga Dei benignilas minislrabunl. valeat langnor nosler, pceniieiniae remedium assu-
Universilalis Condilor sicul unus esl omnium mamus?Uiide quia naufragium passis loqtiiniur,
Doniinus, sic uiiam fieri voluil omnium servilnleni. quid sit, ubi sit, qualiter inveniri possit porluspos-
llebetato iiaqueex lippitudine peccati humaiiae rani:entiae, qiianium Deus donaverit dispulenuis ?
tionts oculo, cuin jam non suffieeret crcatura visi- Pconiienlia cognosccnlis seipsum dolor est animi,
bilis, et per siibstaniiain carnis fieri voltiil ul pa- qui cum emendatiouis proposito plangit, el perse-
tiiam spiriluum jungerel corporum patriae. Ut ulram- qnilur quidqnid in se Deo novcrit displicere. Doleve
que in unam rcnvpublicara ordinaret, qui hujus nimirum non potesl, nisi is prius ex vera sui co-
reijuihlicae gubernalor exislens ei dominus, sic su- gnitione sibi ipsi viluerii? Vilescere non potest, nisi
perna conlemperavil infimis, ut superioris patriae noveril se; se nosse non polest, nisi ad lucem ve-
divitias terrenis coinmunes faceret, el palriae infe- B I nerit; ad lucera 11011veniel, nisi Dei sapienliani,
rioris inopiam de superioris abundantia relevaret. hoc cst Chrislum vilae humamc speculuin el fide et
Majeslas igilur imperatoria de ccelestis atilaesubli- imilalione secultis fueril; sed nec sequi polest, nisi
mihus, ad snae domus inferiora descendens, locuro liberuro arbitrium prsevenerit gratia Redemploris.
videlicel hunianse habilalionis pro Iribunali carnis Respeclus iuque gratiae geiierat in corde humilita-
assumplae residens , iria proponit et proponi facit lem, humilitas dolorem. Humililas quippe est vir-
edicia. lus, qua homo verissima sui cogniiione sibi ipsi
Primuni ediclum esl sapientia; sectiiidum est vilescit, cui coulrariiim operalur superbia, per
pcenitentia, leiiium est gloria. Prinium proposuit Guaro honio sujira se elatus, dmn propriam excel-
Jiominem assumendo; secundum inter homines prx- leniiam inordinate diligil, roajorem se quam sit
dicando, leriiuin homines juslificando. Edicium sa- roentilur. Dolor ilaque cordis quo pcenilet hoiiiinem
pienliae sonuit de nube . carnis, edicium pceniienlise quod peccaveril, punil in homine quidqtiid a veri-
de viseeribus inlonuil pielatis, ediclum gloriae prolatis linea dislortum reperit, et ferens in manu stia
nmlgat amplitudo divinse charitaiis. Egrediamur radiiim illustrantem, dc respeclu graliae misereniis
jam in f eleas Scripturarum, si forte audiamus ibi aeeensum, per omnes angtilos cordis , sedulus ma-
proponentes bsec edicta praecones. Edictuin sapien- ^ litise perseculor discurril, nec soluin poiiat sccum
liae proponilur, ciim Christus Dei virlus e.t Dei sa- radium cogni.ionis, sed el slimulum compunctionis,
pienlia Marise per angeluni nuntialur. Edictum pce- et malleum contritionis. Dolor nimirum pceuilentiai
niieiiiiac promulgalur, dum veritas mendacis miindi circa animae vulnera morem medici gerens, primo
malitiam arguens, liumanum genus ad pcenitentiam corpungit, secundo conlerit, lerlio ungit. In pun-
exhorlalur. Pwnilenliam, inquit, agile, appropinqua- gendo acuilur, in conlerendo malleo ferit, in mi-
vit enim regnum cwlorum (Malth. III). Jam per sa- gendo emplasirum apponil. Priino ergo coinpiin-
pienliam illuslraiis, jam per poenilentiam emeii- ctionem, secundo contriiioneni, teriioedevotioiiciu
dalis, ediclum gloriae mullifariae inculcalur, cum operatur. Videamus quibus jam slimulis cordis
miraculorum operatione, corporis resurreclione, punclio sive compunclio fiat. Pceiiitculia cerie
gloriosa ascensione Dei gloria maiiifesfissiroe de- triplici aculeo cor pungit, ut non simpliciler pu:igi, '
claratur. Priino venire sapienliam oporluil, quae et sed compungi, hocesl ex omnj partepungi dicalur.
inundi sapientiam faluam faceret, el humanae menli Primus eslpudor oriens ex considerata turpiiudinc
suas lenebras indicarel. Hanc itaque ex vestigio se- operis; secundus anxietas quain paril offensa nml-
quilur prima. Dum enim sapientise inflanlis lypus rj j) liplex Crealoris; tertius fortnido poena; infernalis.
expellitur, mensque ad lncem divina; sapientite se- Confunditur ergo, quia turpiter egit; anxie dolei,
ijjsam conspicii, jam nimirum in lurpiludinis suae quia benignitatem Dei male vivendo exacerbarji;
ustt confundiiur, quae se anie male meiiens pul- etquia malorum ultor est Deus, vehementer expa-
chram sibi sc nientiebaiur. Ex boc jam sibi displicet vescit. Pulasne, elicielur sanguis, nisi lol slimuli
quse male sibi placet primitus, el cogitat eradere cordi aliius infiganlur? Sanguinem puncli cordis
turpiludinem, quse nobiles illuminaii cordis oculos inteliige lacryn)as apparentes in oculis. Pennatx»
offendi.l; hoc displicere esl pcenitere, poenitere cor- sunl laciymse isf«, nil in se habenies carnalis pon-
rigi, corrigi esl juslilicari, juslificari est ad gloriam deris miro divinae sapientise aiiificio slaiim de corde
reparari. Sapienlia ilaque homini suum Ianguorem aseendunt ad oculos, el de oculis volant ad cce-
demonsirat, demonslratum poenitentia cural, sana- l.um.
tttin et salvatum gloria in saluie conservat. Lux Vis viuere quod volant ad coeluni? Regem saecu-
sapientiae cor illustrans est Chrisli iinilalio, dum in lorum attende, quid dical : Gaudium est, ait, an-
Cliristi imilatione lanquam in specttlo viiae noslrae , geiis Dei super uno peccatore pcenilentiam agente
vulnus conspicimus, quid iu nobis rcprehensibile, (Luc. xv). Quam impetuosa esl aqua de abyss.o
C75 ADAMl ABBATIS PERSENI.E 678
cordis erumpens! uno eodemquc moraento animam A j. tionis iinbre compluli exoritur. Ecce de bona lerra
lavat, oculos rigal, ccelos pulsat, lavlifical angclos, frucius optinms. Fruclus hic veritalis, est verax
spoliat inferos ; quia , sicut per cbmpunclioiiis la- confessio criminis, confessio esl volunlaria et verax
cryrivas flamma divini amoris accenditur, sic flatn- accusalio animiel peccalorum orriinala manifeslalio
jnse inferi cxsiinguunlur. Hujus iiaque fluniinis im- in facie sacerdoiis; voltiiilaria, non lormenlis ex-
petus laeiificateivitaiem Dei, rium beati cives supernae lorla; ordinala, til fial cui debel, el de quibus
Jerusalera pcenitenlium lacrymis deleclantur. Adeo, debet. Illi laulum confiieri debes, qui in rebus hu-
inquam, iinpetuosus est lorrens comptinciioiiis, ut jusmodi super te acceperil polesialem, vel cui ipse
Deuin cominoveat, animae sordes amoveai, el lin- pernriserit. Tua enini confiteri debes, non aliena
guaiiVmoveat ad cordis aCcusaiionem, ad peccali j.eccala, et ea simplicitaie qua te fecisse comme-
exprobraiionem, ad oris confessioiiem in facie sa- nioras, nil cx falsa huniililale adjieiens, nil ex fal-
cerdotis. Certe lacrymae istaeamarae stint et dulces, laci jnstitia, vel ex inordinato pudore subtrahens.
et per hoc efiicaces : amarae sunt, in quanlum eas Timorate, non irreverenter; lmmiliter, non superbe;
exlorquct vehenieiUis doloris violentia; dulcessu.il, siiapliciter, non jaclanter; modesle, non proea-
in quanluni ex eis speralur indulgeniia. Sic sic ne- citer; privaiim, uon publiee; sacerdoti luo laiitum,
cesse esl tit anlidolo amariliidinis sanelur venemim R ' non cuilibet; coram Deo, iion coram hoininibus est
ex paiie deleclaiionis. Vidisti quid sit actus com- conlessio facicnda. Quocirca de quibusdam scri-
punciipiiis, vide el malleum eonlriiionis; ulriimqiie ptum est : Quia peccatum sttum sicut Sodomw prw-
limor est, sed ex diverso respeeiii. Tinior initialis dicaverunt, non absconderunl (Isai. 111).
aeus esi, sed malleus esl timor perfectus. Acus ini- Notandum l.ria-genera esse confiienlium. Confi-
tialis linioris puiigendo, cor ad sanitatem aperit, ct leniur quidam non habenies proposiluin dcsislendi
sanieni insani tumoris emillit; malleus aiiiem con- a peccalis; confitentur quidem alii proposituni
tritionis, diini cor penitus mundo moiiuum reddit emendationis habentes, sed cum lempus tenlalionis
cum proposiio non peccandj, etiam amofem mundi' adveiierit minime persistenles; confiienlur tenii,
in corde occidil. Inilialis ilaque timor in corde ge- qni se qnideni a jieccatis continere proponunl, et
iieratodium mali, et ex parte aitiorem boni. Perfe- per auxilium gralia; proposilum ad fiiieni perdu-
Clus timor facit ex iniegro contemnere munduni, cunt. Eorum qui sine proposilo emendaiionis siint,
et lolo desiderio seqni Clirisluin. Quatuor sunl in alii propriam iniquiiateui in lanium diligunl, ui
quibus perJeclus araor consislit, scilicet oditmi nolint a peccalo desistere, ctiamsi possint; alii
peccati, coiilemplus inuiidi, coniemptus sui, amor quidem velleht iniquitalem deserere; sed consueiu-
solius Dei. Iiniiali limori snfficil odisse peccatun», dine peccati, quasi inviii relinenlur in peccati
diligere bonum; coniemnere auiem muudum, ab- oblectatione. Illi miseri, isii miserabiles; illi nior-
negare seipsum, nonnisi cordis esl, cujus omnis lui Lazari el sepulii morle el sepuliura signali, isli
grossiludo malleo perfecti limoris est alirita, ul vivenies sepulli sunl, qui, eisi qtiia invili portant
dicere veraciler possil : Mihi vivere Chrislus est, et lapidem malae coivsueludinis, sub lapide lanien vi-
mori lucrum (Philipp. i). Et ilerum : Cor conlritum vunl per desiderittm liberaiionis. Illi difficillime
el humiliatum, Deus, non despicies (Psal. L. ; quia liberantur, pro eo quod exasperant in sepulcris.
conteriliir, commiiiuilijr, el redigitur in pulverem. Exasperare in sepulcris, est teneri in profundo
Tttnc cor iirpulvererii maiiep coniriiionis redigilur, morlalis peccali, et tamen coniemnere snscitari.
quando prorsus deposito tuniore, hoino se vere Uli facilius el frequenlius revocaiilur, quos etsi
luium exisliinat et fateiur. Pulvis est, sed queiw vinciens caiena cousuela; voluptaiis fortiter 3d in-
non prbjieil veiitus a facie lerrae. Ptilvis esi, in lerilum irahil, el fragilitas nalurae proclivior, quia
quem spuit Jesus, et saliva sapienliae salutaris hu- ad inaltini, ad mortem compellii, frequenier lainen
meciai. Pulvis isle de ccelo pluvia devotionis infun- ad cor redeiinl. Saepe posl tergum respiciuni, si
tlitur, nc venio diabolici lurbinis aliquatenus agi- D ] fone rpspeclum graiiie ejtts qui educit vinctos in
tetur. Devolionisenim lacrymae de coelo suni, quia fortitudine sua, aliquaienus niereaiUur. Unde ei in
lion ex puleo exirahunlur tumoris, sed ex nnbe ipsis flagitiis posili, niulta bona plerumque faciunl,
(lesceijdunl amoris. Puteus esl limoris compunctio, operibns misericordiae insisiunt, esurienies paseuni,
nubes amoris esf devotio. Ideo nubes est devolio. niidos vesiiuiil, hospites colligunl, indigenlibus
quia pluii, et umbram facii; pluit irrigiium supe- officia hiimaniialis impendunl: a Deo, tam preciims,
rius; unibram ne urat a;stus facil. Irriguum supe- quam operibus implorantes, ut peccala sua qmc
rius esl in lacrymis, quas scindil devola riiens ex nitnis diligunl, quibus carnali voluplate contra con-
inagniludine amoris. Êstus estcoiicupisceniia car- scienliam suam adhaeserunt, pro quibus ad mortem
iiis. Igilur, posiquam mcns fueril inilialis limoris se pertrahiscunl, quae per se nullaienus deserere
acu peiforaia, et postmodum perfecti limoris malleo possuut, ilivina tandein inspiralioiie dextcrae Ex-
comminula ; lerlio irrigni superioris imbribus irri- celsi mulalione per veram pceniteiiliam conversi
gata, jam super se veiiienlcin bibens inibrem, ge- relinqtiunt. Dicendum esl istis, quia regnum ceeto-
neral herbani opportuiiarii. Quid esl hoc? sialim rum vim patitur, el violenti diripiunl illud (Mallh.
veriias de lerra cordis ideo frucluosi, quia devo- . xi); el quia in revincenda consueiudine prava sum-
C77 EPISTOL.E. 678
ma violenlia opns esl. Qui cnim male blandieiuibus A.peregrinuin prius el hospile.m intra se per peeiv-
illecebris vim inferre, Deo auxiliante, noluerini, teiitiam colliguni, quia se ccelesti medicina. sawan-
polerunt quandoque per Dei gratiam ad pcenileiilia; dos offerunt, sed vehemenler argncndi sunl, quia
reritediuin de proftindo iniquitaiis emergere, et re- lam ciio a pngna desislunt, arraa rejiciu.iit, Jesuno
dire in gratiani Palris misericordiaruro, qui nonvult qiiem susceperatit a se tam irreverenler ex|)elliiui,
nioiicm peccatoris, sed ut convertatur et vivat. sanala per pceniientiam vulnera cuspide iniquiiaiis
Alioqiiin si, quod absil! eos compulreseenies redivivse confodiunt, valentes ulique dicere civm
in slercoribus suis hora roorlis invenerit, eis uti- Prophela : Puiruerunt el corruptce stint cicatrices
que et pro eis dolenriutn esl; quoniam hinc male mew a facie insipientiw mem (Psul. xxxvn). Igitur
exeunles, mala invenient, el qnos diulius ad poe- nil profueruni eis lamenla praecedeniia, ubi repli-
nileniiaro Dei pietas exspeclavit, non conversos canlur peccata. Recurrant ad fonlein misericordi;c,
durius severilas divina coiidemiialiit. Non confi- innovent Iaroenta poeiiiteiiliae, lanlo amarius inge-
dant oranino in bonis operibus qtiae vivenles in- niiscenles, qiianlo Dei gratâm superbius irriiasê
ler etiam sua ipsa flagitia faciunt; qtiia, etsi nul- noscuritur. Decaetero, oronem locum suspectuin ha-
luni bonum irremuneratum, tamen non omiie bo- beant, eventiium occasiones, lemporuin opportuni-
num merilum est ad salulem. Unde bonoruro qua; B lales formidenl, nulli actali se credanl, omni sluilio
fccerunt, aul in vita sua a Deo receperunl lempo- consortia devilenl, aspeclus, colloquia personarum
ralein retrihutionem, aul si post mortem reservata qnas peccati sui complices habere consueveruiil; in
sunt, non erunl quidem remunerabilia ad saliilem, cibis cl potibus teneanl moduin, magis insistentes
sed ad aelernae pcense aliquantularo miligaiio- operibus charilalis qtiam amplificaiionibus lerrenae
neni. Vaeillis qui in vita sua de bono opere quod facultatis. Hoc modo poterunt sanan vnlnera eo-
fecertiiU, receperunl inercedem suain ! RecepcruiH runi, quae sunt eis lanlo periculqsius inflicla, quanto
auteni multi, aul in salule corporis, aul in dono deleeiationis loxicatse cuspide sscpius ad irritatio-
sapientise lilteralis, aut in divitiis, atit in quibus- nem mcdici innovala
libel aliis successibus lerrenae ct transiioriaa felici- Veniendum csl ad eos quortim cst compunclio
latis : quae elsi lemporalia sint, et bonis malisque efllcax, confessio vcrax, proposilum perseverans.
comrounia, lamen ab aeterno et justo Deo miseris Ex occasione islorum, de confessione plenius agen-
morialibus concedunlur. Diximus aliqua de his qutt- dum. Sacerdos vicem Chrisli tenens, cum viderit
rum volunlas in lantnm captiva est, ul malac qui- sauciuin secus viam, non pertransire miserum im-
dem consuetudinis patianlur lyrannidem; suam la- „ misericordiler debel; sed Sainaritani, lioc esi Je-
men roganl -iiiutari in roelius voluiilaiem, id est sus, gestti, voce, oflicio, affectti, debel prsctendere,
quodatn modo volenles, dum el vellent nolle quac et ostendere viscera misericordiae, se eoaplare vi-
carnaliler. volunl, el lanien carnali volunlali vjm vuni seniivivo, oleumque vulneribus insiillare; et
inferre non volunl. Sed quid dieeudum est de illis cum uirumque sil necessariuro, oleo priniilus dc-
qui, elsi malam volunlalem omnino se gerere no- mulcenda sunt vulnera, ut cum se, ob leviialem
riinl, velle lamen corrigere noliint? qui in laiitum olei experti tractabilem vulneratus exhibuerit, posl-
proprias lenebras diligunl, ul non solum non velint modum infundi sectirius vini ausleritas possit. De-
corrigi, sed nec velint habere voluntaiem hoc vo- bet ilaque sacerdos, id est custos animaruin exi-
lendi. Talis volunlas diaboljca esl; diabolus eniro siens, pcenitenlem benigne snscipere, diligenler de
non solum non habet volunlaiem bonam, sed nec modo confessionis instrnere, spe veniac confoverj,
vellel babere. Veriimtamencuni l;oc in diabolo eor- Ecce oleum, per cujus leviiaiein peccator atlrahi-
rigi. non possil, corrigi poiest hoino, quandiu vivil. tur, ne vel limore pavefactus relugiat, vel pudore
Mutel voliinlatem, et inveniet graiiam; imo ipsam confusus confiteri quae fecerat erubescal. lnstruen-
voltinlalem per graliam inimuiari oporlel. Veruin duni est djligenter quid sii, quantum valeai, quo
cnm sine gratia boni esse non possumus, non cst; D ordine facienda sit confessio, siquidem debcl csse
tamen culpandus Deus, si graiiam noluerit elargiri. in corde geinitus, in ore singullus, inoculis flclus.
Si mali sumus, culpandi sumus; si boni, laudantli Dehet esse in contrilione cordis*malorum omnium
niinirae, quia a nobis non surotis quod boui surous. recordatio, iii labijs accusalio, in proposilo einen-
Laudandus esl Deus de bono nostro, non culpandus dalionis salisfaclio. Debct vere pcenitens liumiliter
de malo; nos ccontra de malo culpandi, sed de el veraciter conliieri Christi vicario, hoc esl sacer-
bono liviriimelaudaudi, quia a nobis malum quod doli, quod fecerit, modora quo fecerit, quoiies iece-
suiiius, a Deo aulcra quidqitid boni in nobis, vel rit, ubi ct quando fecerii. Si de luxuria agitur, in
habere possumus vel habemiis. Jam ad illud cortfi- qiiem sexum deliquerit, cnjus professionis, aul or-
lenlium genus, qui citm emendationis proposilo ad dinis, attl legis fuerit, per, aul cum qua deliquerit.
judicium sacerdoiis accedunl, sed in eodein propo- Haecomnia a discretisîn vera confessione coriside-
siio noii persistunt, animum revocemus. Laudandi randa sunl; et cura intilta sinl peecandi genera, ex-
siint isti, quia bene incipiunt, quia conlra diaholum primendum est peccati genus, ct utrum sil ex igno--
arma assiiiiiuiil, qtii viliis suis cerlamen indicunl, ranlia, aut ex infirmitate, aul industria perpelra:
,quia Cum diabolo coiiflicium inveiiiunt, quia Jestim luui. De mddo peccandi dicendtiiii est, quia etiaan
C79 ADAMI ABBATISPERSENLE 6S*0
in naiiirali luxnria, qua solunimodo inter cpnjnges Ai utrum denique pretii cupidiiate, an sollus volupta-
licila est, modus exsecrabilis esse potest. Notan- lis amore consenserit ad peccatum. Uaecomnia 111--
dum est Jiic quia luxuria alia non naiuralis, el per quirere ad discrclionem peiiinel sacerdotis^ Con-
haec omnino noii licita, alia naturalis et illicita, alia literi Immiliier, dislinguefe subtiliier, emendare
naluralis et licila. Turpe quidem esl loqui de tali- salnbriler, ad conlriiionem pcrlinel cmfiieniis.
"
bus, sed turpius csl lalia operari. Si non facereut Non enim siifficil iiinctcsccrc medico, ubi doleas,
hoiriines quae lurpia essenl, el omnino reprebcnsi- aut quomodo langiieas, nisi morbi causam et lan-
bilia, nec nos rejM'eheiidere, nec de lurpibus lurpia gnoris effieaciam manifesies. Jam exposiiis vulneri-
loqui opoiieret. Nunc autem lurpissima opera ho- bus, sapienti incumbit medico, wl oleum inlundat
mimim incorrepla relinquere, lurpe qiiidem esl, et viiium, ciicumliget inedicamenium, iiiipon.it in
qnia Deo odibile est, ei quia graluiii esl Deo, idco jumcntum, dueal in stabulum. Oleum esl misericor-
pulcbrum liumani operis liirpitudineni reprehensio- riia Dei, quavdoloreni pcenitentix per spem veniae
hibus quibus possumus emendare. lenil. Vinum est austerilas divinae justitiae, qiiK
Luxuria ita:;ue non naturalis, et ideq iUicita in peccata nnllaienus iimlla dimillil. Oleum infun.ii-
pari sexu, vel in sexu dispari, eliam iiuer conjuges nuis, cum Deum lantae misericordiae dicimus, ul ex
iiiembris non-ad hoc concessis abuti : naiuralis el !B jusiitia cjus commissa mala ptiniri oporleat. In hoc
illicita in scortaiionibus; naluralis el licilain con- esi oleum quod vere poeniiens acternaliter non dam-
jugibus, si tatnen consuetiini inodum leneant, si in nalur; in hoc vinum inlellige, quod necesse esl ut
hoc ipso modum custodiuiil, si loco et tempore perpetrata iniquitas, aul liic leiriporaliier, aul pos:
miiliiae infirmiiaiis debilum solvant. Non enim qttia moriem graviier punialur. Ilorrendiim esl enim
aliqtto modo licet, sialiiii omniinodo, omni loco, incidere iu manus Dei viventis. Melius est enim ut
oroiii tenipore liccl. Observandus esl locus, ne sa- mala lua, riiim vivis, tu ipse punias, quam ea post
cratus sil; lempus quoque gravidi venlris, tempus inorie.ro divinae ul;ioni reserves. Si lu punire vo-
separatioiiis piaescripluni, lempora quoque quibus lueris, ipse ex misericordia pircel : nori eniiii-j.H.i-
esl riivinis observanliis insisiendum; quae omiiia si cabit bis in idipsum. Si malis luis pareere vis, ipse
inter coiijugalos neglecta, valde reprchensibilia ex justiiia dislrii.li.us punici, quia maloriim non cst
shnl, el offendunl Deum. Quid putas offensae eril, anialor Deus, sed ulior. Post itifusionem olei et
si exerccaiitur in aboininabiii luxuria scorialorum? vini, vulnera alligantur : ttinc medicamenla cir-
pro motlo ilaque, loco el lenipqre de faclo jndie.in- Cumligantur, cnm proposiltim vitae melioris assti-
dum esl. Cuinque rebus semper illicitis Jiaeceiiam „ iiiilur. Jumenium in quod levatur, est adjuloriinn
ad atignieniuiri ii.iqiiitalis adjitncla fiierinl, riebei in graliae, qno per profecluuin varios gradus defendi-
auctores spiritualis jtidicis pia severitas acrius lur. Siabuluni in quo ponilur, esl propriae liumili-
commoveri. tatis ulilis recordalio, quac praeterilaefelicilalis im-
Verumtanien in omnibus judiciis anteponeiida cst memorem aniiiium esse non paiilur.
misericordia, et qui proprise iniquitaiis esl con- De caeterosacerdoli niinisierii sui clavibus ulen-
so.ius, in sua debet pensare, el meliri infiriiiitatem dmn, ut ei qtiem vitlct educi divinitus de Iacu faecis,
aTierius, ne, dum rnanii miniis discretse severitatis fesiinet aperire thesatiros salulis. Clavcs istse duac
dc fragili vase rnbigo abraditur, vas fragile penitus suiu. scilicel judicandi scientia, et potestas Iigandi
coiiteralur. Sic oleo vintim, sic vino olettm vieis- et solvendi. Hae snnt clavcs regni ccelorum, quse
sim, et lemperate niiscendtim est, ut nec sola olei collalse suiit Pelro, el cttilibet sacerdoii. Debet
levitas per mollitiem rcmissionis timorein evacuei, itaque judex spiriiualis diligenler audire, et.exarai-
riec vini auslerilas per exacerhalionem terroris ni- nare pruderiter, sublililer agere, ul, quanlum pos-
niiam veniae Jenitaleih elongel. Numerus quoque sibile csl, cognoscal aiiiraiiiii et proposilum con-
inqtiireiidus esl, lanloque ptniiri debet districiius filcnlis. Inlerpres nimiruin conlrilionis esl gemiius,
maliim, qtianlo fucril saepius repetiium. Jam in sexu D dimissi el afllicli vultus verecundia, leslificat'o
haec esi habenda discretio. Inquiratur uirum tieii- promissioriis sponiaiiese, humilis ad oninem satis-
cus anl laicus fuerit; si laicus, utriim liber ab faclionem snbjeclio, cerla sunl indicia vere pceni-
uxore neCiie; nam si person_e a lege tori liberae lenlis. Cum igilur sil in corde ad Deuni conlriiio,
siiit, resiat ut peccatum sii siinplex fornicatio, inter foris ajipareaiii signa coniriiionis ad bominem.
consaiigtiiiieos et aflines incestus. Raptus vero est Conlritio vero Orimino esse sine charitate non va
qiiando vim inferuVHcasiilalis praedoiies, pliisquam lcl. Jaminariifestiini esl hujtis per graliam suscita-
adulleiium iiiter religionis ctijuslibel professores. luin esse inierius peccalorem, consecutuin veniam,
Si de clerico agilrir, inquireridiim fesl cujus ordinis, qttia charitas operil multitudiiiero peccatoruni. De-
utrrim diacoiius vel Sacefdbs; taiilo eriim qiiis ma- nique scriplurii est quia qnacunque bora ingemuerit
gis, vel miriiis deliquit, quanto eurii sacri riiinisierii peccator, de peccalo salvus erit. Perpendens hacc
dignilas niagis velininus.sanctitali addicit. Inqui- judicis scienlia, suspendal judicium; inlerini li-
ralur ilidein de muliere ulruiri corijugata fuerii an ineat inferre senieniiam, ubi lantarii mirari poiest
non, utrum virgo vel vidua, ulrtim votiim continen- Dei misericordiam, quia non est arclanduni satis-
liac feccr.il, ulrum habilum leligionis habuerii, faciionis iiijiinctae vinculum, quanlam inisericordi-
C8! EPlSTOLiC. 683
ler absolvil divihae bonitas pietatis. In multis enim A los inlerius pergraliam Dei, solvant el ipsi per
de Dei misericordia praesumendum est, praesertim poteslalcm minislerii; quos aulein solvant, solulos
cum quis lolo corde converti cognoscitur ad eum scianl; pro solulis babeant, solutos pronunlieiii.
qtti juslifical impiiim. Ubi quippe Spirittis Domini, Solvant denique a melu pcenae, quos absolvil cha-
ibi libertas, ubi Jiberlas, nulla necessitas : unde rilas a vincuio culpae. Hoc est enim sacerdolem
Veritas in Evangelio : Si Filius, ait, t>osliberaveril, solulos ostendere, quos per se dignalio divina;,
tere liberi eritis (Joan. vm). Qiiid igilur in hujus- pielalis ahsolvit. Denique Doniinus per se Lazarnni
modi poenitentibus non habent sacerdotes potesta- ad vitam reducit.per se de sepulcro suscitalum
tem ligandi el solvendi? Tu dicis quia ligandi non educil; sed aposlolisresuscilati et educii solutionem
sunt per salisfactionis impositse necessitatem, quos indicil,dicens : Solviteeum, et siniteabire (Joah.xi).
Detts et a vinculo peccati absolvil, et debito pcentc Prodierat quippe vivificatus , sed laraen ligatus
scternae per veram cordis contritionem; sed i'erum inslitis. Tres sunl inslilae qtiibus liganltir mortui,
quid sacerdoiis auclorilas solvit, si, ut asscris, etiam postqtiam ftierint a Deo invisibiliter suscilali,
contrili vere cordis charilas quaelibel iniquitalis infaiiiia scilicet, quam peecando pnblice crudeliier
vincula rupit? Si ergo sacerdos nil ihi ligat, aut neglexernnt; horror gehennae, quam diim se me-
solvit, ubi sunl claves quas accepit? kVidetur etiam B ruisse 11011 ambigunl, relaxatam sibi per.conlritio-
oris confessio superflue fieri, si ahte confessionem nem ex niniio pavore diflidunl; sacrameniorum
• conslatper solam cordis contritionem peccala di- panicipalio, qua se indignos injusliliam operando
mitti. Quod aiitem dimitlanlur in compunctione, fecerunt. Prima inslila solviltir , dtim testimonio
testatur Psalinisia dicens : Dixi : Confitebor ad- sacerdolis ejus medicalur conversio , qui infamis
versum me injuslilias meas Domino, etc. (Psal. antea in popnlis Iiabebatur; secunda solviiur, duiii,
xxxi.) Non ail, confessionem feci; sed de facien- sacerdote docenle, quanta sil vera; coniritiouis elli-
da confessione in corde contrito deliberavi, el tu cacia, promissaespei sola solvitur solatio, amari-
misericors, remisisli impietaiem peceati mei, et ludo in spirituale gaudium comniulalur; lertia
iilud quod supra posuimus: Quacunque hora in- solvitiir, dum sacerdos vere contrituni, vcre emen-
gemuerit peccalor de peccaio suo, salvus eril datum ad sacramenta accedere fiducialiter exhor-
(Esech. xxxm). Frustra ergo sacerdos qnaeritur, tatur. Ligat quoque , dum doclrina religionis dili-
frustra peccator coiifilelur , frustra Chrisli saccr- genler inforniat, ne ullerius dissoluius per vana
dotibus ligandi etsolvendi poteslas dalur. Sed ecce, desideria eflluat. Hoc inodo solvii et ligat jiidex
si sola cordis conlrilio peccata diluere credilur, ecclesiaslicus pcenitentes. Eos aulero confilentes,
cur confessio oris, tam corpore,qtiam corde facien- qui pluribus quidem criminibus involuti, minus
da jubelur? Ihterim enim oris confessio pceniienii- compuncti inveniuiitur , forlius ligare, lbrtius con-
bus dicitur esse neccssaria , ut qui tempus habens dignae saiisfaciionis vinculis arclare debet.ul quod
confiteri, neglexerit, indulgenliam peccatorum minus eflicil dolor cordis, saltem stippleat labor
consequi omnino non possit. Ecce quomodo, non carnis. Polest quidem dolorcontriti cordis sufficere
tina, sed mulliplex, solvat nodos ejus qui oninium ad omnem emendationem , eiiam sine Jabore cor-
babel scientiam. Dicendum est itaque quod contri- poris, sed nunquampolestsuflicere iaborpoenilentiae
tio cordis peccata diluit, et tamen oris confessio exlerioris, si omnino defueril dolor cordis. Cum
facienda sit. Siquaeras qnare facienda sit confessio, aulem poeiiitentia sacramenium sit; yacramenlum
cum sufiicienssit peccata delere conlritio, respon- vero sit invisibilis graliae visibilis forma ; hic vere
deo libi, quia praeceptum esl ut fiat. Si praeceptum pcenitenliam agere dicitur, qtti el rem sacramenli
esl, obedire teneris; si teneris, el non obedias cum hahel inleiitfo in compunctione cordis, et sacra-
possis, coniemnis ; si conlemnis, superbus es; si menli speciem visibilem foris repraesental in labore
superbus es, libi resistit Deus, quia alta a longe salislacfionis. De satisfaclione vero dicendum est
cognocens, non nisi humilia respicil. Quod si etiam jj quod, secundttm modos peccaionim el diversilates
prsecepii causam requiras, lnimiliiaii luaesatis esse peccantium, mensura satisfactionis imponeuda est:
debucrat Dei eognoscere voluntatem , non inquirere quod discretioni relinquilur sacerdotum, in cujus
rationem. ldeo ergo praecepit, quia sic voluil; ideo rei discretione ctiara ligandi el solvendi habent
voluil, quia sic nobis expedire cognovit : undenec poieslatem, dum poenitentes el salisfactione debita
similiier praecepit, sed etiam in praecepto islo reme- ligant, et iierum solventes de pcenitentia aliquid
dium spirituale nostrae saluii conslituit. Quare hoc misericorditer relaxani. Sunt el alii ligandi el sol-
volueri.t Deus, ut in hoc praeceplo salutis nostrac vendi niodi.de qtiibus nil ad praesens pertinet, ut
summam poneret, sicutest non credere perniciosum, CIIIIIanathematis vinculo slringilur, el iterum ab
ita inquirere prsesiinipluosum.Voluii quippe Deus, eodem vinculo per sacerdotalem indulgentiam libe-
ut quod per se agit, in corde iiifundeudo gratiam ralur. Sed de bis haetenus.
compunclionis, roanifeslttm fial vices suas agenli- CaHerum de poenitenlia multa dicenda erant,
bus in Ecclesia per confessionem oris. Quarelioc? quae nos, aut causa brevilalis omiltimiis, aul for-
Ulvidelicel n.ysleriorum ccelestium dispensatores, tasse ideo quia ad prosequendum singuia ingenii
rectores animarum, sacerdoles quos noverint solu- • suflicieiiliam non habeamus. lloc lamcn nosse velim
PATROL. CCXI. 22
6.83 • -ADAMI ABBATi.3PERSEMIiE s C81
eos, qui pceiiiic.leni suscipiunt pluribus irretituni1 x hiimanac coiiteroplus. Fallax quippe gralla, el vana
crimiuibus, non pqsse poenitere de uno, dum per--. cst saeculi piilcliritudo, umbra es). Jevis et fugax,
dural in aliis, quia Deus illius salisfactioiiem non1 noclurnoque somnio similis figura vanilalis trans-
approbal, qui unuiii dimiilens , iu aliis perseverat. itoriae, quae sola potest illudere dormienli : vertim
Ut igitur riigne Deo satisfaciat, confilcatur de sin- vigilans aiiimus hujusmodi phantasias non patilur ;
gnlis, et diniiliat. Militibtis eiiam illis consliltiiis> quippe quem instiluil ratio, fides iliuminat,sollicilat
officiis, quse sine peecaio agi non possunt, el ex: timor, movet chariias, spes exlendit,. gloriaecceles-
quorum oecasione multa flagitia perpetrala sunt, , lis pulsal ambitio, pia pauperum compassio cruci-
tlicendum esl quod dignos pceiiiieiiiiae fructus fa-r r figit. Sic dirigitur nicnlis aspecius in Jesum, el in-
cere non possunt, nisi peecati differentes officia,, tenta in veritm lumen intelligenlia; acies , dum a
mutent vitam. Peccata semel exposita humiii conse cxcutit soinnum fallaciae, insania; non admittii.
fessione, et congrua sali.sfaclione juxta judiciuini Soiiinus sane, et somnia vanjtales, et insanise
sacerdolis multata , non sunt ulierius in con- falsae penes le nbundant copiosius, scilieel luxus
fcssione repetenda , nisi cansa humilitalis voluerinlt opum, preliosarum veslium pompa, faslus honoris,
qui confiteulur. Solenl tainen abrenutiljantes sae- Siiperfluitas veslium el suroptuum , ciborum accu-
culo habiiumque religionis assumentes in ingressui B raia exquisitio. Tantarum devoratio deliciarum,
monasierii, omnera vilam suam spirituali pairi per lanla epuloruin frequentia, alti sanguinis tantano-
ordinem huiniliier explicare. Pceniieniibus in exlre- bilitas , tanta obsequenlium multipliciias, tania
mis non est injungenda satisfaclio , sed innolescen- rerum prosperitas, lanlis morum rerumqite dis-
da. Incendiarii el hornicidaediceeesani episcopi suritt pendiis cqnquisila laudis humanae vanissima vani-
judicib reservandi. Sunt et alia niulta, et forlei tas, quaeonuiia semper fere voluptuosaecarnis ille-
necessaria , qu_Esalubriter scribi de pceiiilentia cebrislamulanlur. Nolo, obsecro.irasci vera dicenii
possent; sed haecinterim libi, Paler venerande, amico, quia, etsi veritas odium parit, non id tameii
sufficianl , usquequo nberioris fontis tibi venas agil inler eos qui sanclac charilatis unculis astrin-
aperial, qui emiltil fonlesin convallibus, qui silien- gttnlur. In odium vitiorum sanclus amor semper
tes juslitiaiiipolalaqua sapientiae salttlaris. Suscipe ignescil, et Joquitur, el in illos invehilur magis,
itaqrie muiiusculiim, et conlra magniloquns rusli- quos magis diligere coinprobaliir. Aiiiicorum parcere
canum excusa sermonem, sciens profeclo quod non viiiis adulalio esl, non dilectio; nec tam amiciliam
mullum cnravi de nilore verborum , aut de subtili- quam iiiinticitiam sapil, non redarguere qttos ama-
lale seiileiuiaruiii, duinmodo aiiqtiatenus viderer . mus. Felicem plane le dixerim, amabilisque Jesus
impiesse promissum. desideratissima visione dignissimam; si pro amore
EPISTOLA XXVII. illius ab oculiscordis pulveres supranoniinaios abege-
ADCOMiTISSAM CARNOTENSEM (10). ris, ul videasclarius, quam cbarius valeas adamare;
Ad rerttm mandanarutn conlemptum, el Dei amorem pulcber esl enim et desiderabilis aspeclu : speciosus
eumaccendil, forma prae filiis hoininum; qui cum sit < Splendor
Nobili comilissaeCar.notensi, dileetissiniac suae in gloriae, et omnis pecie elegantior(Pt>a/.XLIV),>niliil
Cliristo, fraier ABAMpauperum Persenise servitor minus habel in plenitudine bonitatis quam in pev-
indignus, salutem in Doniino. feciione splendoris, lam bonus quam pulcher, lam
Postquam , charissinia , discessi a le , corpore speciosus quam preliosus, lam patiens quam sa-
qtiidem, qui non discedere corde polui, recordalus piens, lam bumilis quain sublimis. ln ipsum respice,
sum saepiuslu:e liberalis benevolenliae,quae, parum in ipsum iniende , ad ipsura extendere, lende ad
licel cogniluni, cum tanto lamen gaudio roe sus- ipsiim, et quidquid ad ipsum non pertinet, corde et
cepil. Teuaciier inhaesit animo illa tuse devotionis aiiimo desererehe cuncteris. Amotoluxu, resecaiis
alacrilas, quse pia quadam violenlia lecum remo- superfluis, parcimoniaemetasingredere, sobriumque
rari eliam per biduum me coegit. Veniunl in men- jr, immerge spiritum divinae lorrentibus veriialis.
lem dulcia verbaamicilise novella.colloquia quibus Yerum hanc ebrietaicm non hauriunt, nisi quos
conferebamus pariter, de peceati oriio, de coniemp- sanctse mediocrilaiis amor insobriat, nec Mediaio-
tu nnindi, de virlulum studiis , de sermonibus ris merelur glofiam, cui niediocritatis moderantia
Scriplurarum, de sanclorum exemplis, de cceleslis non medeiur. :Medieinalis parciroonise sludio et
vilae gaudiis appetend*is.Haec snnt quae per loium elapsae vilae damnuni restituitur, et quod de vila
fere biriuum ilhidconlulimus, et ex his de le spem remanet ne pefeat providctur. Mediocritas auteni
incoepi habere el concipere; quod ulinam mea de- non recedit a medio, etiam modum non deserit,
sideria non fraudentur. Hac igilur, aemulalione dumqiie Motleralori s.cculorum inhial, Mediatori-
succcnsus, deerevi dileclioni luae scribere aJiquid, que Dei el homiiium Chrislo inhaeret, orone quod
quo te ari appeiitum illius rei admoneam, quae sola ultra.ciiraque superfluit exsecralur. Non hic longi
quod saltis siloperjjtur.Esl cerieinJesu soJasahis vesiium traclus malronarum pedes impediuni, uec
ct sunima, qtiain facile obtinet verus vanilatis pulveris concilali turbinibus oflenduiU intuitus
(10) Aliciam, Ludovici VII, Francorum regis , Aconensi deruncli; vel CalliariHam, fiJiamRadnlfi,
Bellovaccnscs comiiis.
iil.au>, Theobaltli viduam, anno 1191 io obsidione Claroinonlis apnd
t>35 EPISTOL.«. 686
oculorum. Ubi, inqiiam, regnal mediocritas , non A flore fragranliae singulaiis. 0 scmiiiteriii veris fru-
de pupillorum pracdiisaugenlur prsedia, nec patiiiae ciiferum florem, oniiii gralia preiiosum, omni ple-
oneraiilur mmaioriis, quibus corpora vasa slerco- num gloria, omni eleganiia speeiosun. ' Quam inae-
runi adornentiir. Non palitur raediocrilas ut de stimabilis illi esl in odore suavilas ! quam incom-
exaclionibiis viduarum equorum stramenta imjiha- parabilis amcenilas in decore ! quam magna in sa-
leret ambiiiosior apparatus : non patilur de spoliis pore dulcedinis muliiludo! Ulinam, anima mea,
pauperum ingurgitari venlris ingluviein, nec gulae odor iste sil tibi semper in naribus ! utiuam sapor
irrilamenla ex cibo conquirere lauliori. Non, in- liic a cordis faucibus non recedai! Per le inaesti-
quam, patitur sancta inediocrilas iila dari his.rio- mabili cerle lantae suaviialis fragranlia quidqtiid
nibus, unde pasci, aut legi debuil indigentia mi- saeculum redolet felidum reputaitir. Prae hnjus sa-
serorum. poris dulcedine j'udicatur amarissimum quidquid
Certe si purpnralo divili jilacuisset mediocrilas, carui dulcescere consuevit. Quam oblectat tam
nec adjanuam ejiis Lazr.rum cruciassetesuries, nec mirifica; amceiiilatis jucunditas, non polesl vel sal-
ipsum divitem cruciatus inferi suscepisset. EpuJa- tem respicere vanitaiem. 0 virgam de radice Jesse!
batur quotidie splcndidc, induebalur purpura et 0 Virginem omni laude dignissimam, quae dum,
Jvysso: et quamvis Scriplura sacra liaec eum de B absque sui defloraiione, huncflorem proiulii ange-
rapina vel usiira feeisse non dixerit , ineiirrisse lorum, corda el hominum suavitaie niirifica saiia-
tamen etim SDterhaepericulum damnalionis oslen- vit! Haec nobis est inlersaeculi fluclus, inter ma-
dit. Nola quod Scripturae veritas divitem illu-m ris procellosi naufragia, prasiriium singulare. Jjisa
de iiullo prorsus crimine arguit, nisi qtiia in deli- esl naufragis portus, desolatis solatium, moeslis
ciis agens", raisericordiam pauperi non impen- consolatio, reparalio perditis, langueniibus medi-
dit. Quid, si in deliciis ageret, easdemque de- cina. Virga esl, qua inagislra unclio uiiliir verita-
licias illicite conquisisset? Ceiie in deliciis vilis, sectaloribiis correclionis tribuens disciplinam,
vere, grande peccatum Apostolus reputat, ubi sancius nimirum.Spiriius oflicinam disciplinae ple-
de instiiutione viduarum ad Timotlieuni, sic nissimeliabilans, el cam flexibilem per misericor-
ait: Vidua quw in deliciis vivil, vivens niortua est diam et per recliludiuem jusiitise fecit poiTeciaia
(I Tim. v). Non erat mirum baec diccre, si de Esl cnim bacc virga flexibilis, porrecla, gracilis,
acquisilis illicile dcliciis viduam catisaretur. Non recia, levis, fruclifera, ferlilis, odorifera el suavis:
crat iiiirmn haic dicere, si vivens in deliciis vidua, Jlexibilis per misericordiam, porrecia per excelien-
nil panperibus largiretur. Nunc aulem siniplicitcr „ liam, gracilis per hiimilitalem, recla per aequita-
dixil, quod vivens in deliciis, morlua sit, licet eara, lem, levis per peceali immunitalem, fhiclifera per
aul rapinae in subdilos, aul lenacitalis in pauperes fecunditalem, feiiilis per virlutum pleiiiludiiiem,
non causelur. Suspeclas proinde debe.s habcre deli- odorifera
unde scilicet ve- per opiniouem, suavis per amorem.In
cias, illudque solerler attendere, istam respice, aniplectere islam, istam lauda et
iiiant, aut quo vadant. Veniunt plerumque certe
de dilige, quia cui Maria advocala esse volucril, con-
de iiijuslis subdilorum exactionibus, gravamini- tra omnes iniinicilias praevalebit. Lauda Yirginem
bus pauperum, de pupillorum lacrymis, de spolia-
voce, el vide ne voci vila aliqualenus obloquatur.
lionibus viduarutu ; el uiule linlanlur qui diripiunt, Ctim sit loia laudabilis, nil in te cessei a laudibus,
inde lugent iiiconsolabiliter qui amittunt. Illud
quia nil esse arbitror landabilius, quam selaudibus
antem satis evidens est, quo vadunt qnac sic direpla
alia nisi ejus toiaro iropendere, quae Conditoris honor et
sunt, quia nulla ex eis ulililas quseritur,
sumina ex eis carnis cilo morilttrae gloria, laus est et Jaelitia angelorum. Sed jam in
quia diligenlia Maria; llaudibus fineni suum sorliatur epistola :
slerquiliiiium inquinatur. Toto igilur studio circa
forsilan tibi facil sui ipsius prolixilas onero-
cultuin el curam animae vigilandum est, cui auelor qiiani sam. Si quid in ea durum vel difficile inlellectui
vitse ct iinniorialitalem in condilione contulit, et ;
tuo occurrerit, liabes penes te G. venerabilem ca-
itiiaginem siiam gratuiia bonitaie impressil, et glo-
qui libi possit el sciat singulas difficul-
'riae cceleslis indeficienles delicias ex nimia dile- pellanum, lates explanare. Laico sermone libi scripsisse de-
ctione promisil. Cacleruin ne de forma vivendi alia nisi quia te coniperi Lalini sermonis ali-
esset dubilalio, per seipsum venil, per seipsuni vilse bueram, Ulinam le
in conversandi exenipla qiiaiitulam iiilelligenliam percepisse.
praecepla contradicit, seipso illam ex noroine nieo salulare uon pigeat, quant
et
prsebuil; quod impossibililali noslrse eral difficile,
facio facile fecit sua; aclionis exeiuplo. Debenius ad consilii nostri mysterium tertiam, me latnen
et praecepta, niirari et prius commonenie te, vocasli! Tairi lenaciier illa
itaque suscipere implere
imitari exempla, diligere et desiderare promissa. pro sui devolione et honestale nieis inh_esitvisce-
Praecepla onine quod vanum est omni animaeinier- ribus, ut suavem ejus memoriam nulia mihi oblivio
dicunl. Exempla crucis gloriam praedicant et pro- valeatinvidere, cum earo ex parie mea saluiaveris,
ponunl; promissa, ne in crucifixione deficias, de id etiam ipsam ex noroine meo coromoneas, ul tam
beatae spei consolatione sustollunt. Spes aulem lola . inlegra dilectiotie Sponso virginum Christo inhae-
ei. consolatio nobis est in partu noslrae Virginis, in reat, nc virginilalis ipsius liliuiri, quo adhuc ver-
637 ADAMlABBATIS PERSENLE 683
nare eredilur, aliqua sacculi marcessere corrti- X fortassis tuardevolio, eiiam Jn sterili friictuiri ûem
plionepatiaiur. Vale. desideras invenire. Aderil ilaque disputami de si-
'
EPISTOLA XXVIII. lenlio amica silenlii Trinitas, quae et ex ore infan-
ADAGJNETEM VIRGINEM. tium el laclentium suas laudes perficere consuevil.
De pia ntriusque animorum ttnione. Quicunque sub discipuli forma Verbi incarnati fre
AGNETI virgini, quam tola animi dileclione com- quenlal auditorium, eo deliel diligere et servare
plectitur fraler ADAMpeccalor, salutem in Agno silenlium, quo in magislrum sibi eligit Dei Ver-
sponso virginum. bum. Magisier enim humilium Christus, non modo
Indubiiaia fide leneo, quqd Spirilus sanctus in te ea ralione Verbum Patris dicitur, quotl sil volun-
suam constiluerit mansionem. Ipsius operante gra- tas ejus omnipotens, sed ideo eliam dicilur Ver-
lia, sprela concupiscenliae carnalis lurpiludine, an- Iitim, quod semper requirat auditum. Qui audit,
gelorum pulchritudinemadainasii. Proplerea et ipse ausciilial; qtii atiscullat, silel;qui silct el audit,
lolus tibi inhaereo, quia penes te desiderii roei ihe- alieni audienliam praestal. Semper igilur Pater exi-
sauros leneas, amorem scilicel el dcsiderium Crea- gil a creatura rationali silenlium, ctii semper lo-
toris. 0 felix amor, quo vera vanis, ceria dubiis, quiiur tale Verbum. Nam Yerbi hujus ineffabilis
titilia noxiis, bonesla lubricis, aeterna iransiloriis B generaiio soja est crealura; rationalis erudiiio, cui
praeferunlur! O deleciabile desideriuro, quo ille sola spiriialis infantia eo exliibel reverentiam de-
solus quaeriuir, cirjus inquisilio deleciabililer cru- bitae atidientix, quo feriatam custodil innocenliam
ciat, ciijus inveniio esl lsetitiae pleniiudol Cunt sui in silentio et quiete. Semper loquilur nobis Paler,
copiam libi pramuerii.nunquid te mei patieluresse diitn seinper Verbum ineffabile generat, et ad aeler-
immemorem, qui nec ad lioram charitaiis ltiaeme iiuni ejus eloquium ccntinuum debet crealura si-
patilur oblivisei?0 quanluiii me Jaelifieat lui amoris leniium. Verbum -_aulem omnipolens cognoscilur,
sinceritalis recordatio , quanquam pie me sollicitat nec intelligere, nec diligcre, qui ab eo non meluit
tui profeclus desideiium, et din jam exspeclaia corriis audilum averlere ; unde scripium est: Vir
consolaiio de aspeclu. Plurimuro certe sanctae dilc- linguosus non dirigetttr in terra (Psal. cxxxix); in
clioni confert mtiiua confabulatio se pie amaiuiuni, terra quippe non dirigiturqui, divini rationem elo-
et mirnni in modmii etiam de aspeclu corporeo spi- quii percipere, aut intelligere non merelur. Id au-
Tilualis ignescil affeclus. Quanta pulas jiicnnditas tem non merelur vir lingnosus, qni dum in lingua
est illum vitlere qui soJus est salus et sumiiia sua- et lingua Joquiiur minima , quid Verbi Spiritus in
viias, si lant salutiferum eslet suave laniae suavi- linguis igneis deferal expeiitur. Vides quantum tola
ta.ir liabiiacnla inliieri? Videbo le cum vacuum Trinitas approbet silcntii disciplinam. Patersiien-
fuerit, etiani oculis carnis; nam te videre aninio tium diligit,quia, dum de subslantia sua coaelernum
semper tacat. Cuni magna sit nobis iii equitaturis sibi Verbtim jneffabiliter general et proponil, pro-
penuria, et palefriduni le audienie nobis regina ciil diibio ad hujiis arcani inlelligcntiam intenlam
proniiserit, ne le pigeal acccdere ad ipsam, el ut cordis aurem requiril; unde in Psalmo loquiltir :
suispromissionibus fidem facial cominonere. Diu Eructavit cor meum verbum bonum (Psal. XLIV)
eiiim esl quod invisere saiictum isiuro convenlura Verbum quoque ipsum non immerito sibi fieri si-
desidero, et si haberem quo compelenter libi evehi lenliuin exigil, quia, dum tbesauros sapieiiliaeet
possero, desiderii raei consummatio non lardarel. scienliae onines in se cuslodit, ad illos quasi noslris
Vale. auribus incnlcandos, quasi quamdam Iinguam nobis
EPISTOLA XXIX. non ignotam nostram humaniiaiem suscepii; unde
ADi. BELISMENSEM A-tCIllDUCO.NUH. Moyses : Prope est Verbum in ore luo eiin corde
De silentio. (Deul. xxx). El evaugelisla Joannes : Verbum caro
Dilecio suo in Chrislo J. Belisiiieiisi archidia- faclum est, et habiiavii in nobis (Joan. l). Spirilus
cono, fiaier ADAM peccator, salutem. D etiam Verbi siimmam sibi obedienliam fieri voluit,
Injungit mihi aliquid, fraler charissime, tuaepe- dtim Verbnm abbreviaium, el ideo magis obscu-
titionis inslantia, quod fateor formidolosus aggre- rum, qnasi per qnasdam glossas exponens, se in
dior ; quippe cui nec subest aninvi virlus ad expe- linguis igneis revelavil; nam glossae iinguw inler-
rientiam, nec scienlia sufliciens inlelligentiam ad- prctantur. Spiritus enim sanctus de obscurilale
minisirai.Et certe cui isla duo defiierint,nonpolesl Verbi abbreviali, id esl usque ad servi formam
laudabili pollere facundia, praesertim cum non sit exinanili, quasi quamdam exposilionem fecil, dum
in mente unde 1'mguielinguatur calamus, nec raores lanti mysterii causas ipsius Verbi discipulorum
sapianl quod sernvonibus explicetur: melius mihi tam evidenti dispersione linguarum impressii.
suaderes sileniiuni quam de censura el utilitate si- De islo sui glossatore el exposiloreSpiritu sancio
'lentii scriptum a me aliquod postulares. Rei nimi- sic Yerbum Palris loquilur : llle me, inquii, clari-
rum ralionem quam postulas non inveniuiil, nisi ficabil, quia de trieo accipiel (Joan. xvi). Et iteruni:
amalores silenlii, quielis sectalores, quibus dalum Cum veniet Paracletus, quem ego mittam vobis a
csl cultum juslitiac silentium aeniulari. Verumta-' Palre, iile teslimonium perhibebit de tne (Joan xv).
iuen, Iicet graliam isiam non merueriin, merebitur Quod aulem sileniium diligal Spiiilus sanctus
CS9 EPlSTOLiE. 690
leslatur Doiuluus per prophetam: Super quem, X tatem efluriilil. Nonnc videtur libr jurgium esse
inquil, requiescel Spiritus meus, nisi super humilem coiilra Verbi incarnali mysleriuiii, contra regulae
et quielumel Irementem sermones meos?(Isa. LXVI.) praeceplum, contra conscientiaelcslimoniuni, ioqnen-
Ubi liimiruni luuuilitas el quics, ibi moiio spiriialis i!i cxcedere terminos, et silenlii frangere vol.i?
iiienlii, pax ct traiiquillilas solcmnizanl, amicum Ccrlc Verbum Dei omni liomini quamdam silentii
c_>i paci, amictim tranquillitaii silcnlium, non Jegem indixit, eum de omni verlio otioso. rationem
polest agi sabbalum cordis, nbi labor labiorum si- iu diejudicii redriendam couiriiinatus esl et prse-
lenlii retundit disciplinam. Hinc esl quod Spiritns clixit. Silentium eniin esl, non omnino non lo-ijui,
sanclus sepliformis dicilur, quia in seplein feriisad scd ponere custodiam ori luo, et osliunt circtim-
vacaniluin Verbi audiiorio componit cl ordinai siantia. liabere in labiis: id est, quomodoei quanrio
sabbatum cordis : unde illaeferiaeseptetn dona Spi- oponeat, ubi et quantum debeas, quid et nnde con-
rilus sancli sunl, qtiaeeimnieral Isaias, quae quasi veniat eloquaris. Est euim tempus lacendi el lem-
seplem silenlia sunt, duiii iiniversitatcm vitiorum pus loqucndi. Sit itaque vox Domini super aqnas,
ab animo siiere et cessare coinpellunl: nara et ul aqnae Siloe liant et fluanl cum silcntio, ul vcrbis
scptcnarius pr.i untversilale poiiilur ,• et silere luis Verbum Deus praesideat, et linguae praecipi.is
ccssare dicilur. Quasi igilur septem silenlia stint, B volubilitas lege silentii refrenelur. Fides, ratio et
quae universis viiiis silentium sua aucioiilale im- auclorilas iiiuliiim cooleslisphiJosopIiiae professoribtis
ponunt. Silei.iia suni, qnae, dmn peccalorttm rea- conimendanl silenlii discipliuam: prinio qiiia,Sap:cn-
lus el viliorum luimiliiis sopiuni, ad deligenda el lia Dei aliingensa fineusque ad fineni forliter, omnia
diligcnda Verbi incarnaii myslcria aures cordis suaviter siienterqne disponii. Secundo, quia cadein
idoneas rcdduni. Unde ex his omnibus silenliis Sapienlia sibi Verbi nomen assuinii; tinde: lnprin-
Scrmo oinrpolotis sibi inlerim medium eligil, cipioerat Verbum,clc. (Joan. i).Teriio, quia'nletn Yer-
quia ad illum a rcgalibns sedibus familiarins venit, bum infans, id est silens in carnc noslra apparuii;
qui in Spiritu foiiiludiiiis qiiidquidest puritali con- uinle : Verbumcaro faclum est, el liabitnvii in nobis
trarimn superat el prosisrnil. Dum mediiim, inqiiit, (Joan. i). Quario, quia siisceplinni infantiae noslrae
silenliumlenerenl omnia, Sermo omnipolensa regali- medii silentii icmpus elegii. Quinio, quia cum in
bus scdibttsvenii (Sap. xvm); quia nimirum illiim co essenl thesauri sapienliae et scientiae absconditi,
regali sede dignuin mediaior judical, qui in medio per sclatem carnis jam dtiodcnnis, jam in synagoga
«onsiilulus, foiiiter peccatis repugnat. Nonnisi in docuii, scd ab hominibus legis rioclrinam humililer
Spirilu fortitiidinis imponittir silentium vitiis, nec audivil. Sexio, quia in passione sua, quasi agnus
itl alibi quam in medio agri, qnia virtus mediiim coram se lonrienie obmuiui-l. S. ptimo, quia vox
vitiorum ulrumqiic redacliim a sapientibus appella- ejusdem Verbi, scilicei Jo.annes Baptisla, silenlium
lur. Virtute siquidem animi opus esl, ul vim infe- legi et propbeiis imposuit: Lex enim el prophelw
ras regno ccelorum, ul violenla illud avidilale diri- usqite ad Joannem t^Luc.xvi). Oclavo, quia Spirilus
jrias, ut ab auditione mala avertens aures, soli illas Yerbi in igneis linguis adveniens, Verbi discipulos
accommodel«u.lilorio Verbi et obedienliaemandaio- silentcs et oranles, et corda audieiitium sonitii
rnm. Silenlium islud esl medium, quo omnipolens repenlino commovit. Nono, quia ipsius Verbi
Sermo ad mediuin medialor deducitur, elparvuluai sponsa, id esl Ecclesia, eo silenlium seiernaequie-
iti inedio discijiulortini sestalueiis, se parvulis itni- lis iion deserii, el eo affectuosius aurem tribuil,
landum quasi niodo genitis infanlibus exbibcal in quo sibi dici divinitus auriit: Audi, filia, et vide,
inagisirum. Infaiites ergo liujusriiodi non fanles, id et inctina aurem tuam (Psul. SLIV).Audi, ut credas,
estsilenies siinl, qtii videlicet salutare Dei cutn si- quia fides ex anditu; vide, ut diligas, qttia amor
leniio praesiolanlur. Bonum est, ail propheta, prw- proficit et pciTicilur de aspeclu; ei inclina aiireni
stolari salutareDei cum silenivi (Thren. ii'}. Salutare Ittam, ul oliedias ex bumiliiaiis affectu, et obedien-
Dei mysieriuiii est et gratia Verbi incarnali: cui j) lise perscveres in aclu. Audi faniam sponsi lui,
audiciiili aiirem non accoiniiiodant, cui audiculiain quoniam nomen ejus est oleum effusum ; vide spe-
iiiininie prsesiant, qui liiigiiam maris jEgyplii non ciera dilecti, qtiia speciosus est forma prae filiis
desiccanl, id est qui loquacitatis superfluae fluxuin lioiiiinum; cl inclina aurem luam, ad exseculioneni
non cohibciil, cl lingiiam a niulliloquio non casii- maiidatorutn, cl imilalionem exeiviploruin. Audi
ganl: Qui dimitlil aqunm, tlldieil Scriptura, capul prius, el vide poslerius; quia fides ducil ad intel-
cst jurgiorum (Proti. xvn). Dimiilerc aquas, esl lin- ligeniiaiii, et per (ideni ad speciein pcrvenilur. Sic
guani maris Êgyplii non tencre, id esl linguae sponsam Verbi non loqui el garrirc, sed audire et
liiixiini amaricaiuis miniiiie cohibere. Quid est lam videre convenii, quia videre non poterit, nisiprius
luniiduin et lam instabile qiiara raare? Quid lam audierit: unde silenlium deseril, et Verbi graiiain
amarum quam jurgium? El quid mare jEgyptiuiii, perdit, et nominis dignilalem. Ecclesia convocalio
nisi cor ainaricans ei lenebrosum ? Jiigyplus enini sive convocata dicitur : non enini venissct, nisi
ienebr_e inierprelanlur. Aquas, inquam, maris convocata fuisset; non se vocari audisset, nisi
- -ôypiii dimiiiii, qui per linguae ministeriuui et voci Verbi in silentio audientiani prsestiiissel. ln
oris mcalus cordis amaritudinem et luniidai.i vani- tanium ierbi vocatio.vult in discipulis suis pcr-
691 ADAMIABBATISPERSENLE Gi.2
Jentium, ui, cum discipulos ad praedicalionem mil- X j forle vacanti ab aliquo cxponanlur. Sciio, fiiia, quod
tit, neniinem per viam salulare permittat: Nemi- senlenlia cujuslibel tlicli, si de lingiia in lingtiam
nem per viam saluiaveritis (Luc. x). Cerle dujii Dei Iranslata fneril, vix in peregrino iriioinalc, sua ei
populo lex divina proponitur, in ipsis suis initiis sapiditas vel composilio reraanebit. Liquor enim
de facienda Deo audieniia, et de lenendo silenlio' cum de vase transftindilur, aut in colore, aul in
Israel coninvonelur : Audi, inquil, Israel, el lace, sapore, et odore aliquatenus alteratur. Verumqui-
Deus ittus, Deus ttnus esl (Deut. iv). Proinde Verbi biiscunque modis possem, luaeex animo aedifieaiioni
discipulus, antse false profitelur Verbi discipulum, intenderem, el ulinam tti catholicis exhorlationibtis
aut veraciter tenel et diligil sacramenvum. Qtiid et liis qnae dicla sunl, tam studiose intenderes, ut
liic dicturi sunt quidam, tam monaslici, quam ca- coram Deo et bonjinibus gratiam invenires.Sane ad
nonici ordinis professores, qui cuin linguam et id gratia; oblineiiduni quaiuor esse necessaria
labia Dei Verbo dcdicaverint, et se silentii disci- liquet, quibtis habendis cilo cordis ambitii tc insi-
plinse ex vocis obligaiione subdiderint, nibilominus slere oporteret. Primuin esl fidei non dubi;e recti-
assiduc per mulliloquium diflJuunt, et laborant luilo: quae cum te oiibodoxam reddiderit, ad
oronimodis ne tcneantquod voverunt? Non esl in cognoscendbs el devilandos errores et fignienla
ore eorum veritas, quia cor eorum vanum esl. B J quaelibet vera le scientia illustrabit. Recliiudo fidei
Nec poiest munda veritas sedere ii.i labiis quae lo- est, cum el Deus crediinr quod verax sit, ei inenle
quuiilurex abundantia vaniialis. Ut enim ait Do- eredilur quod sumnnim bonum sit, quod est illi
minus Chrislus, Verbum omnipolens: Ex abun- uniri, quod est vere Cbristi membrum effici, vcre
dantia cordis os loquitur (Luc. vi). Quid dicam de in Dei filium adoplari. Soli qui in Demn credunt,
his qui venenum aspirium habentes, sub labiis spiritum adoplionis recipiunl, ac per hoc, dum
saepe imprudenter turpia proferunt, delraclionibus Cliristo incorpofantur, adoplionis non imnicrito
venenaiis inserviunt, menliri, perjurare, conien- filji appellantur. Omuis, inquit Apostolus, qui credit
dere, perverse interprelari quidquid boni vide- in illum, non confundelur (liom. x). Et proculdubio
rint in aliis "inillaleniis erubesctint? Septilcruia in illuin crcdere est se a coufusionis operibus
sane cst gtittur corum, el de sepulcro guliuiis lot penilus extraneis exhibere. Si lenueris hane rec-
quasi' morluos effertint, quot niortis exempla in tiludineiii fidei, rcpulabcris inter filios Dei, ac per
aliorum perniciem proponuut, perversa loquendo, boc haeres Dei et cohseies Christi efficieris, el nul-
et eadem aclilando. Hsec libi, frater, inlerim de latenus in aelernum, sicut ab ipso diclum cst:
silenlii ulililate suflicianl: quae et si devoiipni ttix , Morieris. Qui credil, inquil, in me, non tnorielur in
non satisfaciunl, mensuram tamen meae parvitatis wternum (Joan. xi). Filiorum quippe Dei transilus
excedunl. Jam superest ul aemulemur silcniium, et ex bac vila non vere est mors, seri magis nalalis
leneamus ipsi quod conin.endavimus, non silenles dicitur, quia in transitu suo a morlalibus cxtiti
ab ejii.s laudibus ad quem audilus noster debel corporibus,ad vcrae vilae refrigerium renascunlur.
esse suspensus, sernio omnipotens Jesus Chrislus, Seciindtini, est innoceniia morum, quae dum mi-
qui vivit et regnat per omnia saccula saeculorutn. nistratio fidei per confessionein et poeiiitentiaii)
Amen. reparatur, lulissime deinceps divini timoris cuslo-
EPI3T0LA XXX. diae delegatur. Felix plane sollicitudo timoris, quac,
ADBLANCAH COMITISSAM CAMPANI.E. dum fidci obedire solerter satagii, et punire quod
Sermonessuos quos pelierat ei tnillil, decldratque ainissum est per pcenileiiiiam non omitiii, et ad
quatuor esse necessaria ad graliam promeren- reparationem intendit innocenliae, dum omni vigi-
dam. lanlia... eorum custodit. Igitur de fide limor nas-
, Dileclae ei praedileclae, semperque in Christo cilur; quia, nisi crediderit.quid limerei? Delimore
diligendse B. illustri comitissae Campaniae, frater A. poeniteiiiia nascilur; quia, nisi timor jioena.menlem
servus servorum Dei, qui apud Perscniaht Christo D E afliceret, quis se de suis excessibus cinendaret?
serviunt, salutem, et ad ea qua; Dei sunl devotam Ilorrendum quippe est incidere in tnanus Dei vivenlis
semper gerere voluiilaiem. &?;-, (llebr. x): quem horrorein dum menii assiduefide-
Inslanler, filia, luae dileclionis devotio poslulavit, lis limor inculcal et incutit, eligit se polius de
quatenus sermunculos meos libi transeriptos di- suis realibus pcenitendo corrigere, quam ipsos rca-
rigere.m, el hoc quippe ex multo desiderio depo- tus puniendos Dei vivenlis manibus reservare. Sic
scere videbaris. Digna plane el laudanda peliiio , si diiin poenilenlia agilur, diim per timoris ofliciuni
quae Laline (11) dicla sunt per leposses inlelligere, mens puncla et compuncta, quod male absorbuerat
aut si eo modo dicta esseni, quo ex cis tibi possel confitetur; dum tegilur noxa, restiluituriniiocenlia,
sediftcalioiiis beneficium provenire. Ad Iioc enini, et sic boni efficiuntur mores, dum exclusis quibus-
utarbilror, sermones ipsosexposlulas,ulex eorum libet iioxiis, incipiuni esse innocentes. Yides, filia,
lectione aedificala,i)roficias,dummodo tibi iiilerdum qiiia de fide qua in Deuni creditur, iniquiias ab
(11) Hinc patet Cistercienses olim non Gallice sed pronuniiasse: qua de re virie, si lubet, Mabillonii
Latine sermones suos coram fratribus in capiiulo obscrvaliones in sermoacs S. Bernardi.
6S3 EPIST0L-4E. . 6)4
animo omnis excluditur, belliim vitiis desideriisque A jusiitiani pcenitendo, sfve mainlalis el justificalio-
pravis inriiciliir, qust, elsi sentiunlur in nobis in- nibusejus adimplendis filialiler inteiideiiilo.
vilis, niliilominiis obsistenduro esl eis, ne saltero Nola quod hiijus juslitiae qnadriforme esl exer-
vn.eanl dominari. Non regitel, til ail Apostolns, citium : primttm.est in inspectione sacrae leclionis;
pcccalum in nostro morlali corpore (Rom. vi). Pec- securidum, est in studiosacrae meditationis; leriium,
raiiim quidem inessenon prohibuil, seilne regiium, est in inslantia devota; orationis; quartum, esl in
vel dominationeni habeal in nobis indixil. Si itaqtte religiosa sollieiludine aclivae conversationis. Sacra
inesse in nobis vitia el desideria nihilominus sen- lectio. lanquam speculum intendit quid libi sit
linitis, sed non consenlimus, nihil ex his in Christo faciendum; in sttidio meditalioriis quaeris et invenis
Jesu daunialionis habemus. Qnandiii enim sentinius qucm in faciendo teneas modum. Instautia oralionis
et coi.scnstim negamus, landiu de illis cuin Dci impeiral coelitus faciendi adjuiorium. Activa con-
adjulorio iriiimphamus : conseniire eniin est suc- versatio de Dei confidens adjulorio aggreditur opus
cumbere et amitlere innocenliain , quam tandiu bonum. Qualuor isla traducta ferunl in usum et
per Dei graiiam cuslodimus , qiiandiu, negalo eis consuetudinem, purificalum perducunl animum ad
consensu, eorum certamina . loleramus. De inno- ccelestium conlemplaiioiiem. Sed lieu! qniri tibi et
R
ceniia niorum sequitur juslilia operum, quam ne- ccelesiium contemplaiioni, quam per occasionciii
ccssariam esse ad operandam Dei graliam loco terreni et transitorii principalus totum pene mun-
icriio collocamus; quatuor enint supra esse dixi- danae vanilalis demersit pelagus? Hinc damnabilis
mus, qttibus r.ecessario Dei gralia acquiritur et in vidua curiosilas vcstiuro, sumptiiuiii superfluilas,
servalur. Duo poslrema operuni juslitia, et perse- numerosiias ferculorum, colleclarum nmltiplicitas,
veranlia viiiutum : justilia est non modo nielii pompa equitaniiiim, pauperuin spolialio, muliifaria
geheiinae de se Deo pro illalis sibi injuiiis jiisiiliam declinatio obsequenlium, cupidiialis intuitu iinpu-
cxhibere , sed etiam esl virius ipsius jusiiiiae om- nita pcrfidia Judaeorum, scelerata liceutia fenera-
nibus qnae praecipit Deus, fideliier ct filialiier obe- loruiii, assidua lumullualio in judiciis liiigaiiiiiim,
dire. Ad hanc jnsliliam perlinel operum afferre quae oinnia quantunilibet sint conlraria diviii-e
friictum, aliud irigesimum, aliud sexagesimum, juslitiae clsaluti animae, si inhoc siatu posita, a it;
aliud ccntesimum, secunduro quod in bonam ler- amovere curaveris, derisiones el opprobria homi-
raro ceciderit semen sanclum. An 11011scmen ntim paticris. Quitl est igilur infelicius, qiiam ifei
sanclum est fides, qua in Deum creditur? An non contra conscienliani remorari ubi necesse cst
iiinoceulia moruiii bona lerra est, quse sancti limo- < C periclitari, el seienter tenere transiloria, quae et,
ris otlicio diiigeriler exlollitur. lnde provenit ille quotidie Jugturil , el fugiendo in animo amorem
triplex frticltis, tricesimus scilicel qui iutelligitur aeteriiilaiis aut ininuuiil, aut cxsliiiguuni. Cogiia
in fidelitate ca5linvoni_Bconjugalis, el sexagesimus, igilur, cliarissiiiia mea,cogila saepius de jusiiiia
qtii fructus esl contincnliae vidualis; et ceniesiinus, opernm el de perseveranlia viiiuluin , quia ille
quem profeii excellentia virgiualis. Triccsimus et solus ad potiuni salulis applicat , qui in justitia
sexagcsimus fruclusa te exigilur; quiaet fidelis in operum el vitiutum patientia perseverat. Sic eniui
conjugio exsiilisti, et nunc ad libertalem vidualis bona terra fructuin afferlin patieniia cum innoceii-
contineniia; pervenisli. Ex ccntesimo fructu quem lia moruiu seraen fidei suscipil ci bonos fructus
facit virginiias, nihil interim libi dico, qui tamen opera justiiiae facil, el eosdem frucms ad relribu-
antc vinculum conjugii le lanlaerei ferventissinium lionis aeternae coronam perseveraruia per patie-'»-
habuisse desiderium non iguoro: ille qui deWolun- liam promovel et perducit. Caeleruhi.amanlissima,
tatibus judicat, proposilum illum tibi facial fruc- meos in hoc libro iransmilto libi sermones, quales-
luosissimum; iicet ab ipso nolens deducla sis com- cunque sint, quos tanlopere poslulasti, ut si eis
pulsa conslliis aiiiicorum. Age ergo, recompensanda usa fueris.el aliquaralibiconferanl meliorationem,
ii) memor.aiH
recupera, in exseculionc fruclus.tricesimi el sexa- et per occasionem ipsorum luum
gesimi, quiinlcrim rainus de centesimo peregisti. habeas dileciorem. Vale
insislc operibus jtisliliae, siveiie te, Deo exhibenle,
tos ADAMIABBATIS PERSENl^ 696
ADAMI ABBATIS PERSENLE
SACRI ORDINIS CISTERCIENSIS ALUMNI, NATIONE GALLI, VIRI DOCTISSIMIAC DISER.

TISSIMI,
MARIALE
Quo ejusdem Adami de Maria Deiparae Virginis laudibus sermones aurei.ac fragtnen.a
pretiosa ad posteritalis notitiam Iransmitluntur.
OPUS HACTENDS INEDITUM
Ex peranliquo codice pergameno ms., olim bibliothecce monasterii Casamarii erutum no-
tisque illustratum a P. Hippolyto MARRACCIO,Lucensi, e congregalione ClericorumRegu-
larium Matris Dei.
(Romae,typis Ignatii de Lazzaris,16S2,In-12. '— Edimus juxta ejemplar asservatumin ,bibliotheca*Universitatis

catholica)Lovaniensis,quod nobiscumperhumaniter communicavitD. NEVE,ejusdembibliothectecustos.)
El rursusposl tenebra*
tpero lucem.
JOBXVII.
ADAMO ABBATI PERSENIiE
VIRO DOCTISSIMO. SANCTISSIMOAC TOTI MARIANO.
CUL A Compendium vitae,

Maria Dei bominis Mater, Ccelestis patriae Semitam,
ki iluctuatione Ancliora, Spein venite unicam,
In naufragio Porlus, Cordis IUuminatricem,
In tribulatione Subsidiumr SpiritusqueSuavitalem singularem,
In dolore Consolatio, Ex superni luminis iJIustraiione
In oppressione Subventio, £t clarissime agnovit,
In opporlunitale Auxilium. ac demississime veneratus est.
In prosperitale Moderanlia, H;EC
iln exspectatione Laetiiia,
ln labore Recrealio semper fuit. yuae ipse ;olim
Cujus sententia (et quidem oplima) . (inler alia inagni ingenii
Mariam cceli Reginam quaerere, Virtus; Ac religionis exiniidemonuroenla)
Invenire, Salus; Aureo non solum calamo,
Appreheridere, Gaudium; Sed ore, el peciore pietatis pleno,
Diligere, Laus et Honor; De magii-e Dei Matris laudibus, enconiiisque
Tenere, neque dimillere, summuro Bonum: Composuii,
QUI Una cuin corde, ac seipso toto,
A Maria mundi Domina Virgineo tholo,
Vel adpunctum momentumque discedere, "n ut Aoaihema sacrum,
non solum, non tultim, per ipsius gralissimas manus,
Sed periculosuiivomnino arbiiratus: (ut acceptiora habeantur)
Tenerrimo prorsus afleclu cordis appendenda,
Morumque candidissima puritate Dat, dicat, consecrat,
' Ei semper itiseparabiliteradhaesil: Morialium iniimus
..lamque ut certain aniina* suae postDeum saliilem, Hippolylus Marraccius.
897 MARIALE..-..PR.SFATIO. m
EMINENTISSIMOPRINCIPI,'
MARCO ANTONIO FRANCIOTTO

S."R. E. CARD.AMPLISSIMO
SAC. ORDINIS CISTERCIENSIS PROTECTORL •
Posl fundatores Mananos ani])lissimo .vo nomini consecralos ,nil de mea humililate sollicitus, da
liia lnimaniiaie seciirus) iternm ad te venio, princeps emiiieniissime, Adami ahbatis Perseniic, quia ordinis
Cisterciencis Opera Manana, lypis hactenus iniacia, et a quadriiigenlis et amplius annis in situ ac lene-
bns hiictisque sepulia, in clarissimo proiectionis tuae lumine collocaturus. Secundo aulem venioad le, non
lanlum, ul primo, libenset volens. meam meaeqne congregationis universae in te, luosqnedebitam ohser-
vaniiam declaralurus; sed qnia ad alium si venirem, justa possem ab omnihus repraehensione eastigari,
ntpole protectionem quaerens sine proteclore. Cum enim tu solus, exsedis aposlolicae decrelo, Cistereien-
sis ordinis sis proleclor: Opus ah ordinis Cisterciensis aluinno elaboratum, cui .melius jusiiusque ad pro-
tejrendiim, quani eminenliae luae offeram? Quis rile protegit, nlsi ex oSicio protector? Nec solum quia a
Gislerciensi ordine est, sed quia eliam de DeiparaeVirginis landihiis pertraelat, Opus hoc speciali jtirs
debetur libi; qui ab orlu ipso totus eidero Deiparae Virgini mancipattts, miro cum pietatis sensu, ant per
qiiolidiana pieiatis exereiiia. aul per assiduam Marianarum virtutuni imilalionem, ah ipsius laudihus nnn-
qtiam ressas.In feslo Naiiviialis beatissimae Virginis, e piissimis'parenlibus Curtio Franciotlo, ac Clara
Balbania palriciis Lucensilius, et avita nobilitale non minus quam clarissima virtule lucenlibus, in hanc
nittndi lticem nains es, nl indicareinr, le, a nalivitale ipsa. tisque ad ullimum vita; lerminum, Augusiis-
simae ccelorum Regina; conslaniissima pieiale ac imtnulabili devotione victurum ; ejusqne culiiim, hono-
rem ac venerationem, in le primtim, poslmotium vero eiiam in aliis usque ad exlremam illam reruni
lineam sludiosissima tliligentia ciiraitirum. Nihil profeclo esl (quamvis mullum alioquin sit), nohilissimi
sanguinis (tii, ciira familia robtirea Sixli IV el Julii II Romanortim ponlificum conjuiiclio (Lucliina enini
Sixii neptis et Julii soror, lo: Francisco Franciollo malrimonio juncta), si cutn praeclarissimis virtutum
ttiarum ornamentis, ac praesertim. cum ardentissimo luo erga magnam Dei Malrem stttdio conferattir. Et
quidem snavissimaeDei Malris benignitatis, el benevolenliae luculenta in te exempla ac vicissim devotis-
simae nientis luae ac obsequiosissiniae voluntatis in eamdem suavissimam Dei niairem clarissima testi-
monia, ad aelernam posierilatis inemoriam, hoc loco saltem leviter delibare nullo paclo omillerem, nisi
ad lui modestiam aniini sese mea haec episiola submitiens, non quid virtulibus tuis debeatttr, sed polius,
quid aures luae pali possinl, in pr_eseniia considerarel. Gaudet porro Adam meus, et Deo |merilas ac im-
mortales gralias agit, quod ex providentissima consultissimaque Deiparae Virginis benignitate, ipsius
Mariano Operi ille provisus sil patronus, quo, in Deiparae cultu, ac caeteris eliam omnibus Christianarum
viriutum oriiame.ntis, vi.v ipse majorem nielioremque oplare poluissei. Sperat Opus stitim, quod primam
snh faustissimis eminpfiiiaetuae auspiciis lucem vidit, omnem sub iisdem vilani victurum, atque aleant
adversain niillateiius lormidaturum. Nec diffidit appellanduin ab omnibusjure merito porphyrogenituni,
quod priir.o in lua purpura iialum sil. Exire in lucero landiu dislulit, ul lua viderel lempora, libique suo
sese sisieret proteclori. Serius fortasse, quairi par esl, emersit e lenebris; sed non sine niiniine lam sero
emerît, ne videlicet tuae proteclionis gloria fraudareiur. Exspeetavit diu, sed non male, imo optime ex-
spectavit, dum exeuiidi morarn proteclionis tuae felicitale compensavil. Acceptum fert ille lihi, quod lan-
diu sepulliis in lenehris, sub luce lua vitae restitulus, in suo Opere rursum vivat; el beneiicio gralus,
quamvis sit ipse solvendo, vices tainen suas Deiparae eliain delegal, ut illa emineniiam tuam dignis pro-
cessibits muneretur. Digiius est ipse prolectione tua, non soluitt quia Cistercicnsis ordinis est (cujtis
proteciio, prudentissimo SS. D. N. Iunocentii X, judicio tuae curae demandala); sed quia etiam ex illo
ordine esl, qui (Gregorii XI pouliflcis maxitni leslimouio), cuiii inler religiones caeterbs Deiparae Virgini
sit singularitate devotionis ascriptus; eique uiianiiniier, ei uno liiimero(ui Jacobus de Vitriaco S. R. E.
cardinalis in Historia occideniati loquitur), ubique devoiissime iuserviat; eiiamsi ejus protector non esses,
aitamen, ob eximium tuutn erga augusiissiroam cceli Reginaiii studium, ttta non potest protectione pri-
vari. Accipe igitur, princeps einineiitissiine, beiiignitale tibi innaia, hoc Adae ahbalis Perseniae Opus Ma-
rianum, quod ab interiiu vindicaluni vitaeque resiiiulum, lanquam proiectionis jure tibi oroiiino debilitni,
tiio patrocinio commiiio, etpaterno affeclu amplexuit), ex tui olftcii iuuncre, aique eiiam ex ardeniissimo-
luo in Deiparam affeclu Jbve el protege. Quidquid autein hic meum esl (quod video quam sit exiguum,
atque a tua amplitudiiie et meritis alienum) totuin ( cum mihi niajus in pra;seniia nou suppetal); lotuni,
inquam, eminentiaetuae demississime offero: el in mei in te devinclissimi obsequii ac debiiae veneraiionis
lu , ac lllu-
lestimoiiiuin, et in aliquam, quarovis niinimam, sigiiilicalioneiii illoruui beneiicioruro, quibusvirlulis
slrissimi fralres tui, Nicolaus el Barlholoinaeus Franciotii, leciissiraae pielalis ac proualissima; viri,
universam congregatiouein nostrain arctissime tenelis obligatam. Licet enim gratias, quibus nos ex vestra
humaniiate dignaniiiii, nuiiquam, etiamsi velleuius, relerre possimus; sequerour lanien menioria seuipi-
terna, et gratus animus, magis quam haecpagina, allissiine seinper impressas conservabil. Ne aulem in-
graii omnino simus, Deum opl. max. assiduis ac calidissimis precibus inlerim exorahimus, ul fratres Dei- luos
totamque familiam luam gratia ac bouis omnibus in dies augeat. Te vero supra Nestoreos annos,
parae ac div;e luae sutfragaiioue, diu in lerra servel iiicolumem, ut Roroani imperii arcem, qtiam hucusque-
tuarum virlutuui iuiniiiu implesti, ac in dies imples, ad lotius Clirisliaiiiorbis feiicitaiein, iti alliori gradu.
eoiistitutus, luce compleas clariori. Itoinae ex aedibus S. Mariae iu CaiupitclJo, die 15 Martii, anuo a Vir-
giiiaii partu 1652.
iiiiiiHfHiissiiBtBdominflltonistuw
inlimus servus,
IIirroLVTUSMAHRAGCHJS.
699 ADAMI ABBATIS PERSENL*: 700
LECTORI.
ln bililiotlieca monasierii Casamarii (et Cas.iinaritiin est celeliris alihalia in diceresi Verulana provin-
ci;c Romanae, oliin quidem Beiiedieiiiioriim, seil ab anno Domini 1140 a Cisterciensibus possessa, ul in sua
alibaiiarum Cisierciensium nolitia, inqiiit Gaspar longelinus) in iiujus, inquani, monasteriihii)liolheca ex-
siabat peranliqiius quitlam codex pergametiacens Laiine'm. s., pulchro qiiidem, sed in muliis corrupio
characlere exaralus, in quo una cum aliis veleriim Palrum lilterarfis momimeiilis. sermones Adac abbalis
Perseniae, tanquain gemmae, inclusi coiitinebaiitiir. llicauiem roiiex, cum'ab ejusdem monaslerii Patribus
reverendissimo Patri D. Hilarioni Rancalo ordinis Gistereiensis in Alma urbe generali praesidi, non ar-
genli.vel auri, sed solius viitniis ac bonarum liiterarum aestiinaiori, dono daius fuisset; atqne ab hiijus
posiea buinai)iiale.(esi euiro virtuli dociissimus, ila in amicos beneficeniissimiis) mihi eliam fuissel coin-
municatiis, aiiiinadverlens ego in praedictis Adae sermonibus nonniillos.esse de magn.a Dei inalre, ac
aeierniini virgine, haclenUs in oblivionis lenebris septiltos, qui si pnblici ficrenl juris, multum possent
pieiaii prodesse, ingeniemque Mnrianarum laiidum declamaioribus liueiuui utililatemque afferre; slalui
illos, iina ctim Mariatiis fivgmeiilis ex aliis ejiisdeiri aucioris serinpnihus colleciis, sub Marialis liiulo, ;id-
diiis nolis, tanquam clarissunuin velustatis moniimenliim, pro coinniuiii bono, per lypos pubiicare; exi-
stimaus rationi maxime disseuianeum, diuiurnioiibus lenebris amplius obvolvi eas lucubratioiies Maria-
nas, quae jugi liominiim meuioria, aiqtie ipsa sunl aeterniiale dignissinue. Spero atitem non deftituros,
qui ex liujus Mariani Operis guslu, ad oniuiuui Adse Operum publicatioiieiii cfiicaciter inflammeniur.
Quod qtii praesialjunl, doeiiisinium di.^ciiissiinuutque Scriptoreiu, iioit qiuitriduo, sed a qtiadringenlis el
ampliiis anuis nioiiuuiri, velm ah nileiis vindicatum, in vitam revocabunt. Clarissimi ordinis Cisleicieu-
sis splendori atque ipsius Ecclesiac catlioiieae oruameiilo optime consuluisse ccnsebuntur, seque ipsos de
liileraria rcpubliea reddent, ei praesentihus et posieris fruciuosissiine bene mereuies. lnteiiin, amice le-
ctor, Jabore lio.ccuui incoluiiiitaie liuerc, ct uii-ani liane qualeuicuiique in Mariani Operis editioue opeiam,
aequi bonique consule. Vale.
ADAMI ABBATIS PERSENIJE
MARIALE.
1-HSERMO PRIMUS. A lavil se arbor isia, « operuit ninntes iimbra ejus, et

arbusia ejus Cedros Dei (Psal. LXXIX).> Mouies
1NANNUNTIATIONE B. VIRGINIS.
accipe sublimes merilis sancios : iinibram iiosliae
Egredielur virga de RadiceJesse (\),el flos de radice aiboris, privilegitim graiiae singuJaris, quod nosirx
cjus ascendet, el requiescet super eum Spirilus Domini Virgini conltilit obumbrans ei Allissiini virlus, et
(_.sa.xi).Seneseente jamsaeculo, auclorsaeculi ad re- plenitudiue gratiae cumulans nieiitem, el partu di-
parandum hominem apparere dignatus est.Anliqua- vino gravidans venlrem. Umbra iuec uil habciin se
batnr, et senescebat riiiser mundus, et propinquahat unibratile, nil iinaginarium, J3 vc' inane. Summa
ad inieriluivi. Pereuuli mundo mira se novilate an- et sola ubi veritalis soliditas, el solida veritas :
tiquus dierum opposuit, juxla Jeremiae vaiicinium, verus eiiini Unigcnilus in vera Virgine, veruni as-
i novuin faciens super terram, ul femina circum- sumpsit honuiiera, hoc esl corpus el animain; na-
darel 12 v.irum (Jer. xxxi), . greroio utcri sui. luram, non culpam. Vcniaii suscepiae novae non
Dum iiaqueper baiic novilatem noslra; veiuslaiis defuii veritas iniiocentiae. t Peccatum quippe nou
senium deie sii, in nova nos immorlalilalis suae fecit, nec invenius est dolus in ore ejtis (7 Petr.
luce reparavit. Reparavit, inquam, misericordiler, u). i Diiro ergo lux incorporea verae diviniiaiis
" sihi veraciter corpus humanum univit, ex unito et
quod creavit poienter. Huic lanto operi necessaria
erat virga de radice Jesse, ex qua nascerelur fru- objeclo sibi corpore in parlcm alteram uinbram
clus, qui gnslatiis non inlerrel moiiem, sed refor- fecit. IJmbra jlla fides vera. Fides vera, quae per
niarel ad vitarn. In aiitidolum, ergO prioris arboris, Incarnaiionis inyslerium justificat impios, glorificat
cujus fruclus morteni inlulit, de virgullo Davidicx juslos (Prov. xvn), ct de vallibus facit monles ex-
stirpis, banc vilani fructiflcaus, Virga processit : celsos. De umbra isla dicit sponsa in Canlico aiuo-
Virga liaec Virgo Maria esl; fruclus virgae, Virginis ris : i Sub umbraillius, qttem desideraveram, sedi
partus- In lanlam arborem crevit hacc virga, ut (Ccn(.i). » 0 umbram necessariain illicilis ardori-
communis salutis fruclum proferens, dum mater bus tempcrandis I Si confugias ad umbram illius
Omnipoleniis eulcilur, cl angelorum Regina, et arboris, hoc esl si credas et diligas parttun Virgi
sxculoriim Pomiiia prwdicclur. Sinc tcrmino dila- nis, i per diem sol non urel te, neqiio Iitna pcr uo-
701 MARIALE. 702
ciein (Psat. cxx). > Arbusta cjus, merila ejus, quaei iAjoris ampuiat ramos mali operis, si Int.is remaneat
cedrorum allilutline.il, hoc esl Aiigelorum sublimi- maliim in radice inlenlionis. Ilaque, ut dictuni esi,
l.tiem transcendunt (2). 0 arborem frucluosam, in secnris ad radicem posita limorem inculit.
Qnid
medio paradisi planiatam, ramis expansam, radice non limeanl arbores infrucluos.fi, cum securim
liiiuatam ! Ipsa quippe est, 14 quae dicit : videant paranlern sibi incisionero, et minnnlcm
« ln Sion finnala sum, et in Civiiate sanctificala combtistioneii)? Dicil enim, qui eadeni securi inci-
similiier requievi (Eccli. xxiv); . et illud : < Radi- dit : t Quia omnis arbor, quac non facit bonos fru-
cavi in populo ho.iortlicaio, et in parle Dei mei ctus, excideiurel in
ignem initteiur (ibid.). > Ver-
haerediias illius (ibid.). > Arboriila scicrtli-e honi buiiJ csl Joannis Baplistae, qui, dum Salvaioris ad-
et mali (Gen. n) giislu IUOexpericniiam mali convenlum pr_ccurrit, el ipsum venienlem oslendit,
tiilil, el boni scieniiam ex parie aljsliilii, et de quasi securim. ad radicein arborum ponit. Duin
bono miseruni fccil. Haec arhorsapieniue friicliiin ergo de Yirgiue Filius Dei nascilurus praedicalur,
profcrcns, et paiatum animae reparat ad saporem qu;isi de.virga securis processura promitlitur.
boni, el maloruin experientiam dedocei, resiilueus Nola iiiysierium. Virgo Dei, et honiinis jnaier
houiinern amissaebeatitudini. Iloc modo qrevit virga virga; Deus liomo virgiuis 17 filius esl securis.
in arborem, profecit virgo in Altissyni genilricem. ' Virga cedil, ui corripial; securis excidit, ut de-
In liorio ccelesiis Agricolae (Joan. xv) sunt arbores struat. Virgacorripit, ulcorrigal; securis deslruil,
malae, steriles, frucluosac. Malaesuni, quae noxios ut iu ignem initiat. Virga uiimur in correclione
frucius feiuut. Steriles sunl, qtiae ncc bonos profe- parviiloruin ; secuii in exlerniinatione spinarum.
ninl. Fiiiciuosae sunt, quae bonorum fructuum Yirgaecorreclio, est in miserieordia, sicut scriptuni
uhertate pinguescunt (Psal. LXIV).Arboribus malis est: .Corripietmejustusin
raisericordia(_Psn/.xiv.)>
et sterilibus securis ad radicem posila est, inei- securis excisio in furore el ira. Yirga cprripiens
sura eas, nisi mutentur. Iuierbonas arbores incotis- corrigit ad viiiutem, securis cxierminans percutit
parabiiiter oplima esl virga de radice Jesse, ex ad coiisumptionem. Quem non correxerit virga in
qua vilae fructus processil. Sunimum enim bonuia spiritu lcnilalis, se.curim exspectet necesse esl in
est fructus isle, cujus boniiate quse non participat spirilu jtidicii el spiritu ardoris.Qui ad mairis mi-
arbor, hona essc non potesl (Mallh. vn). Partici- sericordiae exemplutn se non corrigit, lerribilem
pala nimirum bonitas fruclus Iitijus, el malis arbo- ejus liliiiiii in judicio sentit. Haec est Virga, qua
ribus confeii pliirimum, 15 ut bontclianl; el sie- priiiio corripitur ct corrigitur inundus, de qua ipse
riles fecundai, nl frucius ferani, clfructuosas pur- rQ roundi Condiiorper Proplieiam dicil: c Visilaboiu
gal, ul fruclum plus afferaut. Quas hoc modo non Virga iuiquitates coruin (Psal. LXXXVIII). > Munthis
mulai, incidit, el in ignem miitii (ibid.) ul ard.-aut. quipe in virga corripilur, dum ei per exempluiii, et
Esl eniiii iste frueius, cst el securis, qua infrii- parium Virginis, in quo sit reprehensibilis, el con-
ctuosae arbores exciduniur. Securis, inquam, csi deninabilisdeiiioiistratur. Sedquam misericors isla
incaniatus Unlgeniiiis, ctijus quasi manubrium esl correctio fuit? Non hanc furor judicis, sed ira co-
humauitas, quia ferrum incidens sublilitas Deita- Juiiihae vindiclam iu critniiia facit. Nou odii, sed
113.Ubi ligna silvarum plaudunt manibus, aemiila- pacis est talis ultio, qua flagellat filium pater, ne
inirii politis virgam de radice Jesse egredientem, pereat 18; qtiia non reo severitas impenditur, sed
ex qua poteritis hahere exemplum, et virtutein frti- realui, nec se judicem Doniinus exhibet, sed ami-
clificandi, quam arborem scienliae boni et niali cum. Zelus Domini exereituum facit hoc, dtim in
(Gen. u), ex qua provenit vobis steriliias, quae vos virga visital iniquitales orbis, et tol verberibus atle-
obnoxios facit securi. Amaie fructuni, timete se- ril peccaiahoininuni (Psal.Lxxxvin),quolvirtulibus
curim. In fiiio Virginis diiigite inisericordiam, me- illustral Virginis parttim. Hxc virga, qua lot ictus
luite veritaiera : nam seu venialeni incidil, et est dorso imprudeiiiium dedit, quot virtutibus ostensis
securis , seu misericordiam", et cst frucius lerrae D * in se miindi insipieniis vitia debellavit. Et quia yi-
stibliinis. Misericordia; debeiur aiijor, justitiae per tiorum meta, el viriiiium prigo exsiitit, ideo recte
judicium iiicidenti debelur liinor. Slerilituiein no- virga viriutis appeilaiur,cum dicil: i Virgam virtu-
stram aul nioveat amor, aut terreat timor. Certe lis lua; emitiel Dominus ex Sion (Psal. cix).> Non
limorem ipsurn non infruciuosuin dixeriin, qui, iinmerito virga virtutis divinae ViigoMaria dicilur,
dum mala recidii, eo ipso sierililaiem evacttat, qtto cujus fide, vila, partu, exspirans vitiis, advirlutem
per ipsum maniis ad bona opera constiescil, 1Q saeculuin respiravit.
vel saliem a malis poenae formidine dissuescii. Hanc virgatn emisil Dorainus ex Siou, quia sieut
Magna ulilitas esl, dum liinorein necessariuin ex- dicit Jsaias. t Egrcssa est virga de radice Jcsse, >
icnniiiationeni peccali, virlutis serainariuiii incutil oria est virgo de slirpe David, quisicul ipse de se
arboribus infructuosis, sed hoc nonnisi ponatur ad in Psalmo lesiaiur : t Constitutus esl super Sion ,
radicem arbofis (Maiih: m), hocestad inteiilioiieiii nioiueni sanctiim ejus, praedicans praE.ceplumejus
cordis. De inienti.one cniui, quia de radice babel (Psal. n). > Virga baec flexibilis , recta, porrecta,
homo, ut inutiiis sii vel fructuosus. Idcirco non ad fruclifera ; flexibilis per misericordiam, recia per
raruos, sed ad radicem securis ponilur, quia Frtislra judicium, povrecla per virgiuitatis excelleniiaiii»
Iructilera perUnigeniii coiiceptioriein. Haecvirga ^\ inexorabilem. Abuudas cnim el superabundas pia-'
virgamextrudila virga;19 per hanceiiim virgam lalis visceribus, quia non soltim implevit le, sed
virtulis effcclum est, ut non relinqueret Dominus supervenil in lead cuiriiilaiioris graliae pleniludinem .
virgam peccatorum , boc est virgam divinx haere- Spiritus sancltis (Luc. i). Ne igiltir averlant faciem'
dilatis, de quaper Psalmistam dicitur : tRedeniisli tuam a nobis (Psal. t) abundantia in dies crimina
virgam haeredilalistuae^Psa/.LXXiii), >etc. (5) Ilanc nostra et iniqtiilas circa propositum super iniquilaie
est virga Moysi, quao virgas magorum jEgypii legi- apposila. Te medicinani noslram superftlii tui verbo
lur devorasse, quia virginei paiius Veritas lotius coiiveninius, quod dicil: < Non egent qui sani sunl
mundi bacresas retexit et iiileremit (4).lpsaesl medico, sed qui m.ale habent (Luc. \). > Cerie si non
virga Aaron, qiiaesinesucco floruil, froiiduil, et nu- sanis, scd aegrolantibus necessariiis esl mediciiG,
cesprolulil (IV.tm xvn.), quia beala Dei maier sine eadero raiione illis 22 major medici impendenda
viro Salvaiorem concepii et peperit. 0 quam ilexi- esl cura in quibus abundanl vtilnera graviora.
bilis.quam foriis. et qiiam fertilisdireclionis virga, Quia ergo, Domina , omnes nos peccatonini
maicr misericor.liac, Regina viriutum , Genitrix noslrorum vulneribus laborare cognovisli , pro
Salvaloris! Flexibileni le facit immensa pietas: oninibus inierpella medicum quem omnibus pe-
fortem incorrnpla poteslas: fertilem divini partus I3 perisli. Setl ilHs , misericors, majoretn impende
fecunditas. Tanla est pietas lua, quanta poteslas. sollicitudinem in quibus infirniilatem perspicis gra-
Tam pia es ad parceiidiiui miseris, quam potens ad viorem. Quid eniro omnibus magnificeiuiae opem
iinpclranduiii qiiod postularis. Quando eivim uoit neges,qtiac sicui non paleris pialaiis, ila nec paleris
compaieris filiis raiseris, maler misericordiae? Aui, aiigusiias poteslalis? iiilinita libi pielas, iiifinita
quando illis opem conferre tion poleris, cum sis ip- poiestas. Th^s.itiros luse gloriac non solum non ex-
sius iiiateromnipoleniije? Eadem procul duhio faci- liaiii'irc,sed nec imminuere polest luae niagnificeni'3_i
lilate oblines aptid Oranipolenleiii quodcunqtie vis, cffiisio largilatis. Trihue quod vis, nihil minus habes.
qna facilitate nosira innotescit rniseria tuae visce- Dilare poles indigeiiiiani sii.gulorum.sed indeficien-
ribtis 20 pietalis-. 0 quaiila fiducia nobis per le ad les copiae perseveranl. llle uiinirum tua plcniludo
Deiu» esse polest! Sicul non potes noii senlire per esi, qui sicui augmenlum uon accipil, e.umsit iiu-
conipassionem passiones noslras, cuin non possis mensus; ncc detrimenlum, cum sit simplex:ila uec
odisse filios misericordissima maier : sic non potes finem, cum sit aelernus. Ergo jam repatriare ex-
non obtiuere eis remediuni, si pclas, ciim ad hoc, sules, quia vult el polesl judicii sentenliaiii dispen-
cl non nisi propler lioc, ex le nasci voluerit _ sare inisericordiae mater, per quani nos voluit Deus
-ii.sericordiarum omnipoienlis Patris Filius. Tu jiidicii in filios adoptare. Tanlum odite quae muudi
enim maier exsnlis, tu mater Regis. Tu maler sunl, et injusliliae opus ahjicite, quouiam inaicr
rei, lu mater Judicis. Tu maler Dei, lu mater 23 noslra, etsi misericordiae materest, niliil-
Jiomiiiis. Per te ergo factus est reus fraier ju- ominus est ei justitiae parens. Virga quippe nostw;
dicis, per le facla esl una haereditas Regis el ex- correctionis cst flexibilis per iniserieordiam, et rc-
sulis. Cum enim ulriusque nialer, ulrumque liabes cta per judicii veritatero. In correclione virga re-
lilium, el per te efljcitur frater Unigenitus adoptali. diiclionis, in direclione (6) baculus sustenlaiionis :
Quid igitur rco timendum esl, cui in causa sua per virgam eniendaiur reus, ne pereat; per baea-
idem est frater qui etjudex, et talis judex, cui pro- lum susleiitalur juslus, ne cadat. Ulerque indiget
prium esl misereri semper et parcere (Orat. tniss. malre Domini, et reus el jusius. ipsa enim, cl in
Defuncl.), et qui misericordiaro superexaltel judi- virga niisericordiy; corrigit devios, el in baeulo
c\ol(Jac. li.) Tiiiiere ne debeal ulpereat, ctii mi- justitiae suae stisieiilal correctos. Ipsa est in virga
serieordissima mater clemeiilissiini fratris, etju- flexibilis, et in bacuio fortis. Virgae percussio ser-
dicis se piissiroam mnirem tvxhibel, el poientissi- Viim einendat in fllium, baculi susienlaiio liliuin
mamadvocatam?Tu riiiscricordiae maler, non rogabis r, perducitatl regnuro. Unde, qui liujusmodi est, ex-
pro lilioFilium.pro adopiaio Unigenilum.pio servo clainat, et dicit, gralias agcns Deo : t Virga tua,
Doiiiiiiiiiu, pro reo Judicem, pro creatura Creatorem, et baculus tuusipsa me consolata sunt (Psal. xxn). >
21 pro redemplo Redeiiiptorem?Rogabis plane, quia Maler cniiii Domini ulrtimque lulici a Deo, ut cl
qui Filiuro luum inier Deuro el bomines posuit Me- per inisericordiam virga sit, reum corrigens,el
diatorem, le quoque inler reum ei judicem posuit redticens ad gratiam , ei per reclitudlneui sit ba-
mediatricem.Ad hocniiniruin elecla es, et assump.a ciilits justum deducens, et perducens ad palriam.
in matrem Omnipolentis, ut in parlu luo invenial Hac virga, el boc baculo ustis esl Paslor bouus,
veniac locum iniquiias peccaloris. Ad lioc le in cel- dum quacreret ovem, quae erraverat, inveniamqiie
laiii aromalum suorum erexit medicus (5); ul apud suis iraponerel humeris, et reportaret ad gregem
te, et per le recipiat sanitalem aegrotus. Si ergo (Luc. xv). Tanta esl in matre Domini 24 fprliludo,
causam tuac lanlae sublimilalis allendas, le toiam ut in ea et per eam vere ad infirmitatem humanae
debes miseris, ut eis reportes anlidotum reconci- carnis se fortiludo omuipotenlis humiliaverit. Eo
liationis; rec unquam lu poteris faciem judicis in- enim ipso VirgO Maria foriis eflicilur, quo in uiero
.venire uifl.ei.ein sicut le reus nunquam invcnit cjus foiiis ct potens in pvaeiio Domiuiis (Psal. xxiiQ
jfiK MARIALE. 708
per carnis susceplionem Iragilis infirmalur. Fortis A . quitur Verbum Deus, cum loqui sit per asplralio-
nimirum et valida est ut mors dilectio Virginis nem sentiri. Et tria quidem silentia optime cu-
(Cant. vin) quae ad infirma toleranda invitare po- siodiebanlur in Virgine; sed dc irilius me-
luit, el meruit fbriiludinem Omnipolenlis. 0 Regi- dium magis approbat Sermo omnipotens. 27
iiam angelorttm, ccelorum Domiuain, fide singula- Primum faciebal virginitas , omnis concupiscen-
rilcr fortem, meritis privilegiatam, poteslate in- tiae liiinnllum a carne coercens; ullimum facie-
comparabilem , gloria singularein! Ipsa quippe bat incomparabiiis cliariias, menlem ab omni per-
virga ferrea esl, qua uiundus regilur, niundi prin- lurbatione Iranqttillans; medium aulem in spirilu
ccps proslernitur, confraetu infernus aperitur. mansueto servabal humilitas, et excelleiitiae virgi-
Uac virga forli fortem armalum, in pace atrium liitalis consulens, el privilegio charitatis providens,
possidenlem, fortior illo siiperveniciis rex viiiulum ne de magniiudine viiiutum aliquod stiperbia; peri-
percussil et ailrivil (Luc. xi). Dcnique vincula, culum nasceretur. Dum igitur hoc medium huini-
quibus alligalus est, fortis iste in sacrario virgina- litatis silentium omnia interiora et exteriora irite-
Jis uleri lexuit, ei operatusest ipse sanclus. Vis meralae Virginis cuslodirent, mansiielique spiriius
nosse quacsunt vincula illa? Suscepia a Verbo cor- singularis liumiJilas ct foris foverel florem castilalis
poris menibra sine culpa, ln his iiieiribris dum defe- " iminarcescibilem, et iiiins nutrirel ignem charilalis
clus noslrosindeficiens Verbi fortiludo susiinuil, sic inexstingnibilem venii, ul dielum esl, omuipoleiis
deliciendo roale confidentis hosiisforiiludinem su- Serttio, el dedit voci Virginis vocein vitiutis (Psal.
peravil. 25 0 s'lam potens fuil Verbum in defecti- LXVII),tit angelo nuntianli sublimia responderet
bus ! quid, si virtules.exererei el exerceretdeilaiis? humilia, dicens : « Ecce anciila Domini, lial mihi
Denique, quid fortitudinis virga virlulis nostrac secundum verbum tuum (Luc. i). > Omnipoiens qui-
non habuit, cui regeni viriuttim ipsa Dei fotiitudo, dein Deus licel in malre diligat casiilaicm, et casli-
id est Gabriel angelus nunliavil? Gabriel quippe lati longe praeferat charitalera, nescio quo lamen
forliiudo Dei appellatur, qui Virginem salutasse, et paclo huiiiiiitaiem pranferl omnibus, et ad illam se
nosirae saluiis nunlium dicilur attulis'se. c Ave, in- familiarius Domiiius inajesialis inclinal. liumilitas
quii, gralia plena, Domiuus lecum, benedicta tu in enini eo capax est pletiiludinis gratiae, quo rigidum
niulieribus (Luc. i). > ln his verbis angeli, Verbum omne luiuiduuique 28 faslidiens, humileni semper
Deus liiim.-.iiaiur, virginalis fecundalur integritas, planitiein inferiorum affectal. Aqua quippe seroper
hodiernu; diei solemnilas consecratur. In lioe quod ad inferiora dilabitur, huinorqiie de sunimiiaiibtis
dicit i gralia plena, > aiiende singulare Virginis Q j- nionlium eflluens, in planis consuevil plenius abun-
iiieriluiu. ln hoc quod dieil, i Dominus lectiin, > dare, Scriptuitt quippe est:« Detis superbis rcsistit,
nota virginalem conceplum. Dum « benedicta in rou- hiimilibus aulem dal gratiam (Jac. iv; II Petr.v). >
lieribus > dicilur, iinpeiiosae Virginis honorem de- Quod si liumilibus tion negatur graiia, quid graliau
signat aeieriiuin. Quam fortis est sermo nuntii! ante alios habere poiuii, qua, cum stiprema qtiae-
quam omnipolens serino, (jueni nuniiai! quam for- que iacoiiiparabili dignilale excelleret humilia quae-
tis Marite fides, quae in moniento, dum verbum an- que incoinparabili huinililale superavit?
geli credula recipii, Verbtiui Deum beata concipil, Ecce quod ad vallem liumilitaiis virgiiiete tota se
et maler Dei efficitur, cujus aucillam se vix nomi- diviniiatis unda conlulil. Frumeiili Jerax e.-idem
nare praesumit. 0 niira Mariae, et sacculis omnibus vallis fuii; scriplutii esl enini, quia « valles abund.t-
piaedicanda huniililas! Praeordinala ab aeterno in bunt fruinenlo (Psal. LXIV).> ln hac igiiur valle
malrem 26 summi Rcgis, dum verbum laniaesu- laliier irrigata exoiiuro esl friimenlum illud, quod
blimilalis effeclum ex angelica salulalione perci- de seipso in Evangelio ait : « Nisi granum fniineiili.
pit, non se cxtollit in gloriam, sed corde el voce cadens in terram mortuum fueril, ipsuin soluiii ma-
se depriinit in ancillam. Loquilur angelus, salulal net (Joan. xn). > Rorantibus quijipe coelis desuper,
Virginem ex parie iilius qui maiidal saluiem Ja- R " nubihusque jusluin plueiilibus.adabundaniiam roris.
cob (Psal. LXIH). Virgo audit, silet el credit. Silet hujusse vallis ista aperuit eigerininaviiSalvaiorenv
reverenter, audit prudenler, credil lideliler. Dum (Isa. XLV).Ex hac pluviae coelesiis infusione plenaria
quiescerent el silerenl in Virgine omnia, caro puin profundum huniiliiatisconcavumdescendente fac-
rissima ab oinni coiilradiclione concupisceniiae, lus est in Virgine nostra fons aquae salientis in vitam
mens purgaiissima ab omni perlurbatione maliiiae, acieri)ain(_'oa«.IV). 29 Vaearbori, qu_ead humorein
dum penes Yirginem agiiur tale sileiiliuin, non silet islum non mitlit radicessuas! Sleriliiaie damiiabi-
Sermo oiiinipoieiis, sed a regalibus sedibus ve- lur, ei siccabilur procul dubio arbor illa, cum ve-
nieiis (Sap. xvm), invenit paralam sibi in Virgine neriiaestus. Ex hocfonie irrigantur borii aroina-
mansionem. Verbo enini Dei idonea paralur man- tum, id est corda sanciorum, aromalibus virlulem
sio, ubi sileniium cusloditur. Caetcrum t vir iin- redolenlia. Secus decursus aquarum istarini) plan-
guosusnon dirigtcurin lerra (Psat. cxxxvm). > Ubi lavit vineam juslorum Deus juslitiae meae(Psal iv).
enim lumulluat in carne concupiscentia, in mente Vitisenim abundans, vilis quae fructificat suavita-
vociferalur malilia, in spirilu perslrepil el garrit lem odoris (Eccli. jixiv), esl fecunda Mariae virgini-
superbia; in his lumullibus et domoribus non lo tas. ex aua processit ille magnus bolrus Cypri, de
707 ADAMl ABBAii5 PERSENLE 70S
'
vineis Engaddi (Canl. 1), qui in lorculari crucis X niam fruclus saporent gustare idonei nonduin su-
pressus, et cxpressus lolius vinum gratiae abundan- mus, interim, quod niinus cst, et satis pro lerapore,
tissime propinavii. Sed jam « vinea nostra floruit quanlum juval gralia, ollaotiiiii fidei ad floris hujus
~ quia virga de radice Jcsse Salvatorem fragranliaiii applvcemus. Considercmus frucluin
(Canl.xi),
concepit. Fronduit, quando oburiibrans ei AJiissimi- virgac, secundiini quod floreii) euui dicit propheta
virlus, et angelis, et bominibus mysterium occulia- magis quam frtictum, cum lamen indubilale in ipso
vii. Fructificavit, qnando qiiem sine cor.lagione lloie nostrae redemptionis fruclum speremus.Nain,
conceperat, sine dolore paiiu cdidil. Concepliint juxta paternae volunlalis dispositum, sicut pro ho-
ilaque Virginis virgae floreiu dicinnis, velamenia iiiinibus dignattis esl homo fieri , sic eiiam voluit
mysicrii frondes, parlum nuceiri de virga prola- pro honiinibiis liomo mori. Alioquin nil nobis nasci
lam. Nnx oplimc convenil sacranieiilo. Denique (irofiiil, nisi redimi profuisset (Off. in Sab. Sanci.).
iiasceiiiisunairi in liibus substtmiis personam ligu- Flos istehabcl in aspectu piilchritudinem, in odore
rat.Coriuni nucis referad carnein.teslamad aiiimam' suaviiatem, iii lactti len.iiatein, in subslanlia leue-
iiucleuu:, 30 ad interiorem iiiiernae diviniiatis litudinero, et in carnis specie fructus. Quam pul-
iliiltedinem. Coriumbabet amariludinem, caro Sal- cber est flos iste in ortu suo, quam nilidus iu can-
vatoris suslinuii passioneui. Tesla fortior animae II dore ! Puldiriiudinem ejus libi insinuat Propbeta,
inundiim salvanlis designal virtulem. Oleum qnod ciiin euin speciosum prae filiis hominunt dicit
de niicleo eliciiur, quia reficil, lucet et mcdetur, (Vsal. XLIV). Pulchriiudinem islam non in nitore
'(iiviiiiiaticongruil, quando sitienles juslitiam satiat, carnis, sed in iiinoceiilia vitae, el splendorc viriuiis
eaecos illumiual, peccaloruin vulnera sanat. Ad intellige. ln laiiluro pulcher est. flos iste, nl in
hoc egressa est Virga tle radice Jesse, ttl sic flo- nullo cum pecc.ili commaculet lurpiludo. Tanla
rerel, ut lales frucliis nobis proferrcl. Vis videre 33 csl odoris fragramia de isto flore spiraniis, ut
Virgineni vernanlem iii floribus?Si bortum coiiclu- ad ipsam respiret oriens, et accurranl genliliiaiis
siiin caslae consideralionis oculo perlustraveris, primiiiae in Iribus Magis (Maiih. n). Ailuleriinl
prospicies, el senlies in eo immarcescibile virgini- quidem secum artunala, sed odorera eorum su-
iaii>|albescereliliuiiiinviolabile!iihumililalisfragrare perabal novi floris fragraniia. Odor iste fetorem
violarif, rosam rubescere iiiexslinguibilis cliarilalis criminum fugal, cl ubique lidei el virlutis fragran-
Ubi Yirgo beata in viiiutibtis floriiit, fronduil in liain spargit. Quid cst quod flos iste laclu est lenis,
inerilis operum, in pariendo Sancluro sanctorum liisiquod ortu suo niundum innovans, Ciirislus ubi-
fiticliini fecit. Sed dicil mihi alius : Quid tti de que cst tiiansiieius et buinilis? Atlamen llos isie
fiiiciu virgae loqueris.eum deflore tantum propheta leneriludinem liabet in suhstanlia, quia homo Cbri-
loeulus sit ? Ccrte quia flos ipse etiam fructus esl; sius aniequam paleretur, i;oslris defectibus sub-
i Fiores, inqnit, inei fructus honoris ct honeslaiis jacens, fragilis inventiis est in carne humana. El
(E«.i.xxiv).> Haecverba Sapieuliac sunt, sed eliant in his oiunibus flos spondebat fructum, quem dedit
personac mairis Doinini convenieuler aptanlur. iu tempore suo (Psal. i), quando scilicel niciimis
Placet igilur libi, 31 ul Virginis lilius , Deus, et est propier delicia nostra, a niorte liberans; el re-
homo : secunduin Iiominem ilos, secuudunt quod surrexit propler juslificatioiiera noslram (Iiom. iv),
Detis est, frucius appellctur? Nam fructus a fruendo qnid sperare debeamus osiendens.
dicilur. Frucliis ergo est aeierna divinitas, qua Veruni, quouiam hunc Florem fecit tenerum pas-
sancii angeii et sanciorum aiiiniae perpetua jucundi- sibilis naiurae fragilitas, ideo alteri et coufricari
tate ftuunlur. Nec incongrue tlivinitas frutius di- poluit infideliiim manihus Judaeorura. Per hocenini
citnr, quia fruenies se bealos facit. Non enini pro- quod natura in eo passibilis fuil, occidi potuil a
jiVib frui dicimtir, nisi rebus quae nos bealos effi- Judxis. Altiiiio lamen ista floris odorem non re-
ciunt. Frui est amore inhacrere alicui rei propler stfinxit, sed auxit; nan miiiiiit, sed cuiniilavil. 34
sc ipsam tanmm. Verum ciim homo sil Deus, et [) Taniiini spirai odoris flos isic, diim atlerilur, et
Deus boiiio, p&ssuniiis sine disiiiielione aliqua Re- exspiral, ut de odore ejus moriui respirent ad
ileroplorem nosirum, el florem appcllare, el fruc- vilam. Tantum , inquam , spirat odoris, ttl iuler
tum Convcnientius lamen assumpia; carnis fragili- maiius Judaeorum exspirans, inspirel laironi con-
latem floris teneritudo designat. Flos cniin habet fessioneni (Luc. xxni), fidein cenlurioni el multa
suavilaleni odoris , fructus soliditatem saporis. Et sanctorum corpora, quae dormierant, ad vilam fa-
licetcaro assumpla sil in Deum, etita flos in fruclu, ciat respirare (Matih. xxvn). Non libi vitieiur
pro siatu tamen moiialis adhnc corporis, leneraequc hujus odoris mens percepisse laironis, cum sociuiii
selatis, carnis subslanlia appellatur nomine floris. increpans, cum criininum suorum fetorem redar-
Est eiiani fruclus seeundum talem slaium vcra guens, dicercl: « Nos quidem digna factis recip.i-
Christi caro ; sed lioe verius et perlectius dici po- mus, liic autem nil niali fecil? (Luc. xxin.) Jam
luil, ctim per passionem ad impassibiliiaiem et loiis conversae meniis naribus concuJcaii floris
iinmorlaliialera de patiendi et moriendi necessitaie fiagrant-iam hauriens, < mcmenlo niei; inquit, Do-
Iransivil; cum per lemporalem 32 mortem suam mine, dura veneris in regnum luuin (ibitl.). >Ac si
s. rooiic perpeiua homiriem libcravit. Verum quo- diccrct: inira quidera, Doininc, fragranlia, quam
709 MARIALE. 710
in passione tua seuiio, sed inagis rac deleclal sa- A 4 solent rcg'.s ad bella procedere. Maiiius enim
lieias selerni saporis qiiam pr.vstare polcs in regno. mensis a Marle, hoe est a bello nomen habet. Recle
©floiem odoriferum, cujtis fragrantia suscilat mor- igiiur metisuoa Martium. hoc est, tcmpus belli iste
luos, cujus amce))itas angelos pascit! Ubique fra- dies insignit, quo videlicet Dominus exercituum,
grans, ubique puleher : Pulcher in virga, ex qua tanqnam belialor foriis, ad debelianduni muiidi
nascilur; pulclier in horlo concluso, ex quo pro- printipem per Virginem venil. Hinc est quod ad
duciiur; pulclier in horlo, ubi iradilur; pulcher in debellanda mala noslra veniens, virga tiliiur el
horto, ubi rccotidiltir; piilciier in arbore crucis, securi : Virga, ul inagisler; securi, nt agricola.
ubi conleritiir; pttlcher 35 in horlo paradisi, ubi Quid igilur nobis reslai, nisi cor reciius vivere,
a sanclis angelis et aelerna fragranl.ia el refectione pro qtiibus couslal Deumcuncla fecisse? Nam virga
|>erpetua tiegusialtir. Vides quam recte flos dicilur, est Yirgineae viiiutis magisierium, per quod nos
qui pene nusquani uisi in horlo invenilur? Ex corrigit; securis est lerribile Dei judicium, quo
fragrantia hujus floris reus respirat ad venia:ii, inccrreclos excidit. Atlendamus itaque virgani, et
peccalor ad indulgeiiliain, mariyr conforlalur ad muleinur ul iiniieniur. Alicndamiis sccurim, el
victoriam, dirigilur peregrinus ad palriam. Quando lerreamur ul mutemiir. Pensemus quia miseri-
Florem isium Virga nosira producit, ver nostrum "' cordia virgam facit flexibilem, verilas reelain. ln
iiicipil, hieiiis perlransit, imber abii, dum insolen- 38 ea eniin misericordia, et verilas obviaverunt
liani criminum, ei senium veluslatis tempus inise- sibi. Discaraus hoc excmplo esse aiuuio misericor-
ricordiae redivivum delergit. In hac itaque solem- des, et verbo veraces. Planam scilicet, hoc est sine
nitate dum flores apparenl in terra nostra, annus modo culpae virgain facil esse jusiilia, hoc esl, hu-
beiiigniiaiis el misericordiae ir.cipit , cui iniliiim militas. Justiti.i quippe humililas dicilur, sictil
praeparat verimin lempus, boc est lempus florum. Domiiius veniens ad baplisrna Joannis, cum pruhi-
Dies salutis inlellige, qtiando Yirgo virginuin de beret Joaimes, testatus est, diceus : i Sine
modo,
radiee Jesse producit florein viiiulum. Unde cuni sic eiiini
oportei. nos implere omneni jusliliaiu
aperiaiur lerra, el germinei Salvatorem, primum (Malth. ni), > id est oninem liuniiliialetii. Sed cu-
mensem anni mundum renovantis ad gratiam,
jusgeneris aibor est virga ista? Ulique oliva csl :
quemdam Aprilem possumus appellare. Aprilis eiiiin Oliva enim est signum pacis. Pax vera siue osculo
(quia Aprilis dicitur, quod ad producenda rerum adesse non solel. Yerum in hac Virga « jusiitia et
germina niatris lerrae gremium lali in tenipore pax osculalae sunt (Psal. LXXXIV). > Sola eniiu jusli-
aperiiur) huic mysterio congruit, quod haec solem- Q . lia Jiuniilitalis verae
pacis osculum rec.ipil, qnod
nitas lempore veris, et oclavo 30 Kalend. Aprilis nullaienus lumor adtniltit. Simus ergo,
superbiae
celebratur. Hac enim die, et hoc in lempore, ad et
hocexeinplo huiniles spiritu, ut habere possinius
pluviam angelicac salmaiionis se humilitalis virgi- pacem, et ad Dcurn et ad fratres. Ilumiliias enim
neae sinus aperuit, et de Spirilu sanelo Yirgo con-
vera, duni se singulis gauueuiersubjicii, eo pacis
cipiens, tanquam virga floruil, cum inlervenienie bono carere non polesl, quo nemiiii praeponere so
ope el opere sancti Spirilus, de mundissima carne contendii. Nam et persecuiioiiem paii propier justi-
sua cariiein creando partui ministravit. Hic flos de
tiam, iiiimililalem pacc non privai, quin polius
virga ascendit, cuni Dei Filius de conceplu ad par- ipsa hiimililas in iribulatione
liim venit. Flos iste ascendil, cum sapientia, aetale semper exsuliat. Si
de. virga virtulis hos flores decerpsitnus, 3@ l'"
el gralia apud Deum el homines Salvalor profecil,
meamus pertlere: si noiiduni decerpsimus, linieamiis
et magis ac magis honiinibus, quod Deus esset,
innoluil. perire. Yeruinlamen per terrorem securis possu-
, mus respirare aliquatenus ad odorem floris, hoc esl
Nec lamen sapientia vel graiia profecit in se,
sed dicilur in lionii- atlspem reciiperaiidae virtulis. Odorfloris perducil ad
qui perfeclus erat; profecisse invilal ad regnum. Virga et
nibus, qui de ejus perfeclione proflcere poiuerunl. rj fructuni, quia spes
securis operaiilur i:i nobis limorem; odor floris et
Qui illud quod hunc florem Judaeus crudelis eadem
die atlrivit, qua euin virga pielalis produxit? guslus saporis acceiidunt amorem. Vilatn nosliam
Timor resecat spiuas vi-
Chrisius eniiii credilur eadeni die a Judaeis occisus, corrigunl liinor et amor.
Oetavo sci- liorum; amor inseiit planialiones virtuiutii. Tiuior
qua die esl a Virgine matre conceplus, vel ne pecces; amor
licel Kalendas Aprilis. Hinc esl quod lex Moysi le angustai, vel quia peccasli
te dilatal, ut speres et exsultes. Quo corrigil virga
propheiizans, Judaeum prohihet dicens: « Non co-
ccelestis magisterii , quos sollicital liinor divini
ques hcedum in lacle mairis suae (Exod. xxtu). >
Ab hora conceptionis perhibetur mulier lac Jiabere judicii, flos inieriiii recreal per odorero, et dticit*
in niammis. offer- postiiioduin ad fruclus aelerni saporem. Salvaior
37 Iloidus, qui pro peccalo
lur, Chrislum designat, qui pio mundi crimine quippe noster in prsesenti viia llorein se odorife-
Jiimolalur. Sed Judacus hfedum in Iacte matris rum eleclis exhihet, quibus bona a_ieriia speranda
coxil, cum in die concepiionis suae Chrislo adhibuil promitlit. Sed cuin ad promissa pcrveneriiil, fru-
Sed nec illud lacendum esl quod cius satians in eelenuun erit.
ignem passionis.
dies isie agiiur mense Maiiio, tcmpore scilicet qno Verum quia sine Spiritus sancli gralia ncc a
711 ADAMlABBATIS PERSENL« 712
malis recedere, nec in bonis proficcre omuino pos- \j videret praeseniem. Nisi de advenlantis praesentia
sumus, ad florem, qui de Virga ascendii, et olfa- certa consolatione gauderet, nullalenus ad suaepar-
ctum cordis levemus, et visum. Nam odor floris licipationem laetitiaeinviiaretalios. Unde laelahunda,
40 htijus, el fetorem lugat carnalis concupiscen- et laudans invitatione Iaudis praeconium intonat,
liae, et opinionem reparat famae. Pulehritudo aulem diccns :« Ecce venil Rex, >etc., acsi dicai, Ecclesia
floris, et amcenitas, velustatem cxpellil deformis sponsa regis aelerni. Divini non ignara consilii, a
conscienliae. Odor-floris est Spiritus Domini, qui in suae exspectationis desiderio non fraudala : Ecce
Christo plenissime requiescit. Quomodo enim non « venit desideralus cunclis gentibus {Agge.n): >
habeat in eo requiem bonilas Spiritus sancli, in Ecce venit omnium salus. Jaro non crit timor in
qtio est prorsns contradictio nulla peccati?Odor linibus nostris, quoniam inler metas nostrae sorlis,
iste est virtus illa de qua scriplum est : < Quia vir- communis video 44 praesentiam Salvaloris. Eccc
lus exibal de illo, et sanabat omnes (Luc. vi). > vcnit, qui praeDgiiralus in patriarchis, promissus a
Odoreni islum flos idem campi, el Jilium conval- prophetis, jam exbibetur ab angelis, « Quod nasce-
Jium spirabai, et offerebal naribus Judaeorum, cum lur ex te Sanctum, > ait angelus Mariae, < vocabi-
in synagoga corum assumplo cotlice in anribus eo- lur Filius Dei (Luc. i). > Ecce vox demonstranlis
iiiin legerel illud Isaiae prophetae : « Spirilns Do- 61 est, ct admirantis p.triler et laclaniis. Quem demon-
niini stiper me (Isa. LXI;Luc. IV). > Et quia odori- slral admirabilem, admiratur demonstrabilem, ac
ferum eum faceret isle sectttus adjunxit: « Eo quod per hoc scntil magis arriabilem essc causam de-
uiixeritme (ibid.). > Et quiaad odorem istum mor- monsiratiouis, probans et experiens solitis esse
tni isti respirare deberenl, addidil : « Evangelizare amoris. Ecce venit, inquit, quem semper optavi,
pauperibus misit mc, > etc, quae sequuntur (tbid.). queni volis omnibus exquisivi, cujus per inlernuiw
Ilinc esl qiiod ftniia leclione dicebat eis, quia lios promissa lolies et salulaliones accepi. Ecce
« hodie irapleta est prophelia haec in auribus ve- venii per seipsum, iil me osculelur osculo oris sui.
slris (ibid.). > Spirilus quidem iste in Virginem Unde venit, el quo vadit? Qualis venil, el quo
supervenit, ef ei ad. Dominicae (Luc. iv) incarna- transit? Quomodo venit,elquando venil ? Quousque
lioiiis mysierinm obumbravit. Sed longe aliler flos descendit, et quare venit? Venire est de ioco ad
de Virga asecndens illuro 41 Spirilum liabuil, quia locum transire. Venire est locum in quo quis sia-
snper filium Virginis Spiritus sanclus plenissime bat, deserere, et accedere ad alium in quo incipiat
requievil : et in aliis sanclis spirilus Domini habi- esse. Quomodo ergo venire dicitur, qui non muta-
lat, uipole sine quo sancli esse non possunt, sed „ tur?« Egosum, inquil, Deus, el non mutor (Ma-
non ita excellenler, non ita veraciter, quippe qui lac. m). > Quomodo transire de loco ad locum di-
nec unum suiil cum eo per unilalero subsiantiae, cilur, qui ubique tolus fide indubitata essecreditur?
nec oninino sunt siue macula culpae. Quis enim Qui ccelum, et lerram iinplere incircumscripta
gloriabitur se castum habere cor, cum Joannes 45 essenlia praesenlissimse majestaiis asserittiT?
aposlolus dicat: < Si dixerimus quia peccalum non Et lamen venit, cum per inlernae aspirationis gra-
babenius, nos ipsos sediicimus, et verilas in nobis tiam humanis mentibus innotescit. Venit, cum se
noii est (II Joan. i). >Al unigenitus Dei Filius, et per auxilium non deesse osiendit. Venii, cum se
secundum quod Deus esl, eadem esl cum Palre, et visibilem per substantiam camis exponit. Unde
Spirilu sanclo nalura, quamvis aiia sil persona, el aiilcm veniat, ipse loquitur dicens: « Ego ex Deo
secundum quod hoino esl, accepit euindem Spiri- processi, el veni (Joan. vm). > Venil ergo Deus ex
tum sine mensura (Joan. 111): ubiqiic ad Virginis Deo, ex alto oriejjs, ex corde Patris Verbum bo-
matris exempliim se corrigit, qui districti judicii buiii, aregalilms sedihus Serroo omnipotens, e ccelo
Dei sccurim perlimescil. Hic per laboriosam tinio- Dominus, ex Sole splendor, ex omnipotentia virlus,
ris solliciiudinem ad amoris requiem tendit. Sed ex sinu Patris Filius unicus, sicut ipsi Filio Pater
iiiieriii) affeetalam reqniem non apprehendit, nisi £). in Psalmo loquitur, dicens: « Ex uiero ante Luci-
ad odorem floris relloreat, qtii deVirga ascendit, et fertiin geiiui le (Psal. cix).> Venit ergo, venit, cum
in quo Spirilus Domini ad omnem plenitudinem de Palre nascilur, el procedil. Venil, curo hanc
requiescit. Fides enim, et spes, et diieciio Domini- eamdem ineffabilem generationem dignanter ha-
cae incarnaiionis inlerim noslrum sabbalum 42 ctenus innolescens, corda hominum ad suae dulce-
operantur in requie conscientiae, et de lioc sabbato dinis experienliam trahit. Venii, quando per exhi-
cordis perducunt ad sabbatum quielis aelernae,' ad bitionem benignitalis, et humaniialis assuinptio-
qtiam nos perducal filiusVirginis, sponsus Ecclesiae, nem, nos in omni charilale praeveniens, docet
Christus Dominus noster. quanlurii diligal, et quantum diligi velil. Venit au-
43 SERMO II. lem de longinquo, non quia non sil omni crealurae
BEPARTDB. VIHGINIS. praesenlissimus, sed quia est majestate summus,
Ecce venit Rex (Maith. xxi), occurramus obviam invisibilitate occultissimus, sublililate 46 simpli-
SaJvaiori noslro. De adventu Sponsi tanto sponsa cissimus, verilale incorruptissimus, asquilate jus-
exsullat uberius, quanto ei de ipso certius coristat. tissimus, ab oinni iniquitale alienissimns. Iiaque
Non enim demonslrarel eminus venienlem, nisi dc longinquo venit, non quia praeseritissimuslonge
745 MARIALE. 714
sit, sed longe est ab eo corruplio, qtiae inler crea- A tcns, jiarvus et immensus, lemporalis ci aetcrnus,
lorem et creaturam distantiam faCil. Jocalis el incircumscriplus, passibilis el incom-
Sed qtti sic venil, el inde venit, quo vadit? Scri- muialiilis, homo el Deus, infans et Verhum; pau-
pitira dicit, quia « facies ejus erat eutiiis in Jeru- per Cl dives, sapiens et qn~e stulta sunt nitindi
saieni (Luc ix), > et ideo a Samaritanis non est re- cligens, innocens et in sirailiiiidiiie carnis peccati
ceptus. Ipse atiiem dicit: « Non sum missus nisi apparcns. Deniqne vcnit candidus, ct rtibicundus,
ad oves, qtiaeperiertnil, domus lsrael (Mallh.w). > qualein enin sponsa ejus descrihit: Candidus, qui.i
Eccc pastor vadit ad rives, quavrere scilicet, el re- 49 « candor lucis aeternae(Sap. vn), > riibicundus,
ducere, quae perierant. Jerusalem iibenter veniens qniasua criieniaiuspassione; candiduspeccali immu-
diverlit, quia ad eum studiose pax vera se coliigil, nitate; rubicundus flammans charitate ; candidus
quem inlendere, et aspirare ad visionein pacis ag- splendens virtutum pulchriiudine, rubictindtis ar-
noscil. Jerusalem quippe pacis visio inlcrpretalur. dens aeroulalione. Secundum « similitudiiiem carnis
Yisio pacis est cognitio, approbatio, conlemplatio peccati: > Venit, « non babens speciem neqtie de-
Trinitaiis. Est aulem in cognilione fides, in appro- corem (Isa. xin); > secundum immuniialcro pec-
batione eleciio, in conteraplalioiie experientia. Pax rati : Venii « speciosus forma pra;* filiis Jiominuin
non incongrue Trinitas dicitur, quia hoc nomen B E (Psal. XLIV);> sicul ei voce Palris per Psaliem di-
pax constat ex tribus lilteris, sicut divinitas est in ciiur :« Specie lua, ct pulchriiudine tua, intende,
tribus personis. Et htijtis quideni nominis prima prospere procede et regna (ibid.). > Jam qua via
liliera Patrem notat; quae sequitur, J?ilium, qui in veneril videamus (7). Ejus viaVirgo Maria fuil. Per
Apoealypsi loquitur : « Ego sitm alpha, et omega, ineiitein, et tileium Virginis complevit suae itincra
47 principium etfinis (Apoc.i): > el in Evangelio: acternilaiis. Ibi« misericordia el veritas obviaverunt
« Ego principium, qur et loqtior vobis (Joan. vm).> sibi (-Ps.tt. LXXXIV), > quae sunt« nniversae vite Do-
Aipha enim principium inlerpreiaiur. X duplex niini (Psal. xxiv). > Uuiversae quippe vise Domini
consonans significat Spiritum sancluii), qui est « misericordia el veritas (ibid.). > Apud etiam Vir-
connexio et consonantia amborum. Yel duplex con- ginem «justilia etpax oseiilai-csunl(Psai. LXXXIV),I
sonans ea ralione dicitur, quia in eleclorum cor- quae regein jitslili.e et auclorem pacis ad negotiuiii
dibus diieclionem geminam operatur, per quam Dei humanae saluiis adducnnl. Haec dicuntur itinera
ei proximi concordia ctislodilur, Vel cerle ideo aeteniitaiis, qnia salus nostra nobis venilex eis.et
duplex consouans dicitur, quia, dum sui roris in- seternilas iiivenitur in singiiHs. De misericordia
tiroa aspersione animuro langit, et ungit, et morti- Douiini dicitur: « Misericordia Domiui ab selcrno
ficaiione necessaria delectalioncs ctrnis exslinguii, (Psal. cu);> de veritate: « Et verilas Domini fn
suavis harmoiiia; consonaniiam ex psalierio, et aelerniim 50 manel (Psal. cxvi); juslilia atitem ejus
cilbara facil: psalterium quippe jticundum cuin ci- manetin s;cculum s.eculi (Psal. cxi); pax ejns exstt-
thara (Psal. LXXX).Per hoc eliain Spiritus sanctus peratomnem sensum^PW/i/jp.ivJêipacis» ejusnon
iinuniqueinqtie eleclorum Jerusalem, id esl visio- erit finis (Luc. i). t Haesunl viae Domini rectaeiaeli-
nent pacis efficil, dtim sopilis contradiclionibus, el ficantes corda (Psal. xviu), et per has vias reclas
repugnanliis earnis el spirilus, ipsiim sempiternas jusliim deduxit Doniinus, et adduxit ttsque ad ute-
et aetemae pacis amatorem et sectaioreni osiendit. riim Yiiginis, uiide inchoaret opus noslrae libera-
Haec enim orania operalnr unus et ideni Spirilus tiouis, ubi, ut dicluoi esi, Virgo Maria, et quaedam
pacis et dilectionis. Quod si Jerusalem, pacis, id via vilae est, per qtiam ad rios Rex virtutum venit;
est Deivisio dicitur, quid aliud dici debet domus ls- et nihilominus nohis via est, quae nos ad ipsum re-
rael, nisi eleclorum Ecclesia, a qua, cl in qua Deus dticil (8). Ipsa est misericordice Mater; ipsa esl de
videtur? Israel qitippe videns Deum inlerprela- qua veritas orilur (9); ipsa est Regina juslilix; ipsa
iur. 48 Qll3e su,lt iia<J"e °veSi <]'"* perieruni nostraecoiisuminalio pacis. Et misericordia quidem
domus Israel, nisi aliqui ad vitam praedesii- U £ in affeclibus el visceribiisYirginis oppoiiunissiriiam
nati, et lamen, Dei exigenle justitia, peccatorum sibi maiisioneiii tanquam in matris sinu constitiiens,
tenebris obvoluii? Sed quare dicuntur oves, cum ct.iniseriis bominum cfficacitcrcompatiebatur, el nii-
per injustiiiam deseruerunt innocentiam, et ideo serationum Domini dulciler recordabatur,et dice-
de domo Israel periisse dicaniur? Sed tanven sunt bal: « Ubi sunt misericorijiaeluae anliquae,Domine,
oves rationc eleetionis, meriio praedeslinalionis, sicut jurasli Davidinveritale lua? > (Psal. LXXXVJII.)
licel inlerini penisse videanlur foeditate noxii Et iteruni: «Miserere, Deus, plebi tuae, supra quam
operis; snnl eniin lales, qui, etsi simplicilalem invocatum est uomcn lumn (Eccli. xxxvi), > etc.
iniiocentiae deseruerunt, humiJiiaiem lamen poe- Veritas vero in incorruptione virginalis proposiii,
nilentiae non refugiunt, et recolentes bona, quae el iri puerperio uteri iiicorrupii solido splendore
inlus habnerunt, foris gemeiiles dicunl: « Veni, subsistens, el Dguraruin legalium 51 Hmbras rese-
Doinine, et noli lardare., relaxa facinora plehis rabai, et peccalorum lenebras. arguebat el dice-
tnaeilsrael (Offic. Ecel.). > Ecce unde venit, el ad bai.(iO): Lex el propbetae usque ad Mariam (Lttc.
quos venit. Sed qualis venil? Quis hoc expli- xvi). Et iterum : « Filii homiiium usquequo gravi
care suflkiav? Certe venil infirmus, et omnipo- corde, ul quid diligitis vaiiilaleiii, ct quaeriiis-iiieii-
PATROL.CCXI. 23
713 ADAMlABBATISPERSENLE 716
daiiuni?* (Psul. xc.) Scilicel quoiiiam intra Yirgi- i- A Christus commiinicavit EcclesiaBflliis. Utictui CBt
nisutcrum mirificavit DominusSariciiinrsuum(Psal. /. quidein Christus oleo islo prae participibus sui»
iv). Justitia quoqueperfeciionc singiilari sibiopera•a (Psal. LXIV),sed nihilominitsparlicipium unctionis,
Yirginis vintlicans, et in osculum pacis, tolis desi-i- ct nomihis omnibus coftUilit Chrislianis. VaeiBi,
deriis inhians, eliam de loiiganimilate suslinentiae ae qui unctionis nomen participal, et rem nominis
gloriabalur, et sic loqiiebatur: « Cum inVocarem iri male vivendo habere delrectat. Cliristianum enim
exatidivit me Deusjustiiiae meae, in tribulatione di-i- decet ex sacrae unclionis profusione esse iractabi- .
latasli mihi (ibid.). > El illnd : « In odorem unguen-
i- lem, et cxiiliilo regii 54 nominis digniiateni
torurit liioruni curremus (Ca«f.i). > Caelerum pax x habere regalcm. Christianus enim inunctus dicitur,
ordiriatissima inter secreiissimaepuritatis arcanumn haud dubium quin in sacerdoiem et regem, cum
se conferens, sub teslimonio plenioris gratiae virgi-i- solis sacerdolibus el regibus unciio debealur. Unde
hcam conscientiam iranqtiillabal; illam oJeo Jaeii- i- et Chrislianis oronibus Peirus loquitur : « Vos au*
tiae et exsulialionis exbilarans atqae dicehs : t Di- tem genus eleclum, regale sacerdolitim (/ Peir. n). >
lectus meus milii, et ego illi (Cant. 11); et iliud : Glirisliis aulem esl Jecythus liujiis olei, quo cnmsit
« Quid milii esl ih coclis, et a te quid vojni superr qiiisque fidelis perunclus, nihilominiis lecylhusolci
lerram? Defeciicaro mea, et cor mcum, Deiis cor-- B l non est immiiiulus (III Reg. xvn). Clnislus enim
tjls. mei (Psal. Lxxn). > Erant itaque Virgini, utit iion accepii Spiritum ad meiisuram, cum secundum
dicluiii est, misericordia in afTeclu,in partu veritas,i. mensuram donationis unicuiqoe fidelium daia sit
jusiitia in actu, pa?cin olio spirituali, in quo caroo gralia (Ephes,t\). Haecunciio gratiae nobis venil in
el Spiritus, oiiini 52 .cessanie repiignanlia, so- nubibus, et de nubibus coeli. Recle orat propheia,
lemnilalis inlernae jucutidas Teriasperagebanl. Non :1 ul nubes pluaiit jusium (Isa. XLV), qttia hujiis
incongrue sanctltas Virginis dici potest via virtulis, unctionis pluvia justificat impium. Compiitrcscil
per quani Dei virlus et Dei sapientia Christus adj quippe peecati jugum a facie olei, cum peccatum
infirmos ei fatuos venit. In tantum autera de lor-.. solv.tur in confessione et dileclione nominis Christi.
renle noslrae morialitatis el passibililatis hac in, Quid atiteni sunl nubes cceli, nisi secretae inspira-
v.ia bibil (Psa(. cix); in lantum hanc viam arctam, liones Spiritus saricti, quae meniem rore Spiriliis
Dominus niajesiatis invenit (Matth. vn), uinecessi-.. sancti cOmpIuunt, aut ipsa riiembra corporis Cliri-
ftspaiiendi et moriendi, qiiam voluntarie suscepil( sii, quae Jatcnlera in eo diviniia.em obnubuirt?
ex Virgme, et Verbum omnipoiens in puerum bre-. Nubes quippe et lerram complunnt, et coeluni
viaret, -et Dominum gloriae usque ad formam servij tegunt. Suiit eiiam nubes cceli, praedicatores regni,
exlnaiiiret (Philipp. u). Yerumlaniert hanc viam, C *- qui, ut nubes 55 volanl, et per aerem divinaespe-
per quam venii, faeit x-quitas rectam, veritas cer- culalionis discurrendo coruscanl. Quod si coelum
lain, virginiias miindam, fecunditas fructuosam, sacra Scriptura dicitur, dici possunt nubes cceli,
jSelas avcessibilem,.charitas communem, htimi- iiguraeet aenigroalasacri eloqnii; ut si coelum dici-
liias facilein, singtilariias admirabilem, pax amatur sancla Ecclesia, quid erunt nubes cceli, nisi
bilcm, aelern.ias tuiam. Hacc omnia in Virgine. Ecclesiaesacramenla 1 lri nubibus istis conlineliir
liosira. siugulariler mirabilia, et mirabi-iiier singu- aqua nostrae ablulionis, id est nostri cogniiio et
laria inveiiiivniur. Felix via, quam qui lenuerit, dileclio Redemptoris. Unde scriptum est: « Qui
noi) errubit (//- Petr. n). FeJix Maria, (11) quam^ ligal aquas in nubibus (Job xxvi). > Venil eliam
qui perseveraiiler amaverit, non peribit! (Joan. «saliens in moniibus, et iransiliens colies (Cant. n), >
in.) Benediclus qui-per illam venil; benedicta ipsa! quia augelorumelliominum transcendit aitiludines,
per quam benedictio venit; benediclus qui, ipsa Salit in monlibus, tanqtiam fons Dei salieniis in
duce, venieriti-occurrit. Sedquia jam tenemtisviam, vitam aclernam (Joan. iv). Ipse eniin mons cst oli-
53 per quam venil, inspicere iibel quomodo venit. varum, mons piuguis (Psal. LXVH),raons in ver-
BenevenitjquiiiiiiomlneDomiiiiveiiil^JoaH.xii); j. j) lice monlium. Collcs transilii, quia omnium. san-
benevenit, qui iivnubibus cceli venit (Matth. xxiv); ctorum merita, quae et de sua plcnitudine tribuit,
hene veiiit, qui « salieris in montihus, et iransiliens incomparabili sublimiiate prsecellit. Ecce quomodo
cOlies > venit (Canl. n). > Quid sit noriren. ejus, venif. Sedqui laliter venit, quo lempore venit ?
sponsa nos docet, cum dicit :,« Oleuni effusum rio- Apostolus de tenipore advenlus ejus loquitur, di-
men tuuin (Cant. j). Quam bene venit, qni lotus: cens : i Postquam venit pleniiudo lemporis, niisit
i.i oleo venit. Venit i'n oleo gratiae, ut illtid infundat Deus Filiuin sttum in terris (Galat. iv). > Nunquam
ad medicjnam. Venil in oleo, ul illustrel ad scien- -venit Dei Filius nisi.in plenitudine lemporis. Tem-
liam.-Venit iri oleO.iit mores condiat ad sapientiam. poris pleniliido est lempus in ejus 'providenlia pra;-.
Ipse eiiirii est nomen Palris, oleum infirinorum, finitum, 56 quando venire veiit el debeat, secun-
Filius olei splendoris. ccelestis Sapientiae condi- dum disposilnm suum. Verum quod tempus suie
liieritum. Jpsevenitin nubibus cceli, quia hujus olei ordinationi congruat, el qiiando, sicutcst praeordi-
ahuiidaritiam rorantibus coelis desuper, etnubibus nalnni, advenial, ipse solus novit nosquc hujus
pluviaiii voluntariain effundentibiis. (Isa. XLV),et cognilionis experles reJiquit.
non.eri Tegiseu.ictiohis, et unclionera regii nominis « Nescimus > enim, sicul ipseait in Evangelio,
717 MAIUALE. 718
« quando Dominus nosler venlurus sil; sero, ani A _ dem perflceret (Psal. vin). Venit Sermo ad «ilcn-
mcdia nocte, angalli c.tnlii, an mane (Marc. xm). > tiuin, venit Verbum in iiifantiani, el miinm in
Quoniam sero venil, cum in exlremis agenlem, eti nioilum per silentitim infaniiae suae, « et linguas
non mereniem inopinato gratiae stiae praevenlu ai inf.tntium diserias fecit,» 59 el J"*!a proplielain,
perversilaie sua corrigit, et cornpungit. Hoc tem- « linguam maris ^gyplii desolavit (Isa, xi). > Per
pnre lalroni adfuil, cui extrema agenti tam subitoi incarnati cnim Verbi myslerium, ilnm infantia
el fidei meritum dedil et paradisum aperuil (Luc. apparuit S.tpienlia, « obstrucluin est os ioqiieniium
xxrn). Medianocte venit, cum in lenebris ignoran- iniqtia (Psal. LXII).> Ki juxla eumdein prophelam:
liic, vel mediis tribulalionibus consiiiuinm per « Omnis iniqnilas oppilabit os simm (Psal. cvi). >
iudebitam graliam educit ad lucis vel refrigerii Sermo itaque velociier cnrrcns (Psal. CXLVII), qui
porlum. In galli cantu venil, quando ad praedicalio- lam suaviter, et silenler noslrae mysleria sahitis
nis vel sacrae lectionis verba, audienlitini corda disposnit, dnm « a fine usque ad finem foniler
convertit. Mane venit, qnarido noeie criminum ela- aitingit (Sap. vm), >eliam usque ad miseriaenoslrac
psa, et peccandi volunlale deposita, lucem pceni- profunda dignanler descendit. Miseriaenoslra? pro-
tentiaemalulinam pietatis splendor infundit. An non fuuda sunt, in fragili carne concipi, ad labnrem
sero ad Adain veuil, cuin ad auram posl meridiem, " nasci, necessitatis humanae defeclibus subjici ,
die vergenle in vesperam, iniioeenlia deelinanle in carccre hujus exsilii coarctari, non carere camis
culpam, absrondenli 57 se a facie solis, el chari- similitudine pecc.tti, morlis legihus obligari. Has
lalis ardor refriguit, et immortalitaiis splendor omnes necessilales absque peccalo Dei Filius Ver-
occubuit? An non media nocle in jEgyptnm venil, bum omnipolens non necessiiate, sed volunlata
quando erepliirus populum suum in iribulalioue suscepit, el dum se solus t inter morluos liber (Ptal,
maxima posiliim, primogenita jEgyptt pcrcussil ? Lxxxvri), > tantis necessitalibus volunlarie subdii,
(Etod. xn.) Sic eliain in Galli canlu venil, quando ad veram nos iiberlaiem reducil. Unde Aposlolus :
jnxla legalium promissa s.tcratnentorum, et voces « Qni eruil, inquit, nos de polesiale tenebrarum, et
propheianini, ad liberaiiduin lioniineinper Yirgincm Iranstulil in regnum Filii charilalis suae(Coloss.i). >
venil. Galli quippe canlns, secuturae lucis ntintius, Certe vidisii, lilii liominis, qiiousquc Filitis Dei de-
sermonem designat propheticuni, quo verae lucis.. sccnderit, quanium se Paler misericordiarum ad
praeniintiahaliir advcnlus. El ecce itcrum mane miseros inclinavcrit. QQ Tolum enim misericordia,
veuiet, cum post noclem linjns sseculi judicii dies el miseratio fuil, quidquid misericors ct miserator
illuceseet extremi. Nescimus lamen ulrum dies illa, Dominus erga miseros fecit, Verum ad hoc con-
nobis fntura sii liicis teteriiae diluculum, an (quod versus videbis miseraliones majores. Inlucre genus
Deus averlal!) crepuscultiin anernae noctis. ldeo in passionis et morlis ; inluere profundiini iiiferni in-
timore et in sollicitudine semper csse debemus; ferioris. Cerie crucis supplicio lemporaleni vitam
quia, etsi de advenlu judicis cerli sumus per fidenv, finiens, morlis imperium Iriiimphavit, et ul inferos
quando tamen veniat, aut qnalis veniat nobis cer- exspoliarel, illuc descendere non refngit. Ibi infer-
litudinein non habemus. « Ncmo enim scit, sicul num momordil, et inorli morsum morluus infiixit,
scriptiim est, iilriiin lunc dignus amure, an odio, quo cibi vetili morsus, ex quo mors oriebatur, re-
sit fuliiriis (Ercle. ix). > Yernm primus isle adven- compensalioiiem accepit. 0 miranda divinae subli-
lus nostri Salvatoris, proprie el spiritualiter pleni- initatis humilitas ! 0 stupenda supernaepietalis di-
tudo temporis appellatur, cum 58 scillcel, explelis gnatio ! Quid in tormenlis pcena crucis durius ?
temporibns divinaeprovideniiae, implelaesunt Scri- Quid in opprobriis forma crucis probrosius? Aila-
pturae, el liumana; miseriae pleniludini opposita men quisque ad forraam servi se exinanivit, etiam
esi pleriitudo misericordiae Dei. « Ibi enim super- usque ad morlem crucis seipsum humililer deji-
abundavit gratia, ubi iniqttilas stiperabundavit cere non exhorruil (Philip. II). Et qui rex gloriie,
(/ Tim. i). >Ubi consummatio jtisiiliae fecit iniquita- j)
j in ccelis scmpermanens consislit,eliaiii persuae di-
lis consutnrriaiioiiem, ibi omnis corisummationis gnalionis praeseniiampotenter inTeros spoliavit. Rex
vidil finerii projihcta David. Tempus hujus pleni- cnini noster, elsi in iufirmiialeapparuit,non tamcn
ludinis fuil pleniludo Imjiis lemporis : esl niedium pleniludinem poleslatis aiuisit. Regia quippe polc-
illud silentium, sive noctis intermedium, quo sermo state ctiain in infirmilale non caruil, et quanta est
omnipotens a regalibus sedibus vemi, el infidelilalis ci in omniuin creatione potentia, t.tnia ei in maloruni
feu diffideniiae sileiiiitim rumpcns, <liriguas infan- 61 perpessione paticntia fuil. Sicut regis nostri
irttm disertas fecit (Sap. x). > Bene, et congrue oinnipotentiam praedicat mundus creaius ex niliilo,
medialor ad medium, el ad Silenliumsermo accurrit. fui d.ire voluil, et potuil existenliam et formam;
Medium quippe silentium, id est plena et perfecta sic in eo insigne regiae virlutis insinuat palienlice
cessalio a bono in profunda nocte igiiOraniiaeex foriiindo insuperabilis, per quam muridiis reforma-
ioiiga Dei Oblivioneprovenerat. lnteriin mediatricis tur ad vitam. Venit ilaque-rex in polcslale et un-.
noslrae filius, omnipotens mcdiator venit in medium, ciiorie ; ndn enim sine uiictione regiam obiinet
nl de medio lale silenlium facerel; e.lIseiYerbiim;''. '. digijitatem, nec sine poteslate regia rcgiam oblinel
infans infudil infanlibus, ut ex ore-iriia'riiTtim-lau-'•'.unctibnem. Venit rex cx polestate regia fortis et
719 ADAMI ABBATIS PERSENI.E 720
recitis; ex unclione traciabilis -et quieius. Yenit A esl enim in-tenebris ltimen reciiscorde. Etsi Iucen-
delibulus unguenlis tanquam unctio infirmorum; tem in lenebris lucem tcnehrae non cornpreiiende- s
Venit in forliludine regis lanquam cfficax regimen runt (Joan. i), lucem lamen suam inter lcnebras
animarum. Cnm itaqtie Rex regumv nomen aiil re- lucis lilii depreheiidurit. Unde cantant caiiirctini
gtim dignitatem sine unctione non habeal, meriio novum, et dieiinl: t Puer natus est (Isai. ix). >
rex rioster Christus dicilur, quo nominetam regia lloc cahtare, credere, diligere, et sperare, riori so-
quam sacerdolalis nnciio designatur. Oleo nimirnm luiri justis, sod Cl peccaloribus suadetur. t Cantatc-,
invisibili in regem el sacerdolem Chrisius inungi- ait, Domino canlicum novum; canlate Domino,
lur, qucm, jujxia Peiri sententiam,'» Dcus Paler omhis lerra. > Omnis lerra, omnis homo; ne forte
iinxil Spiritu et virtute (Act. x). > Hoc oleo plenus, ab Iiac laude vel laetitia justus velil excipere pecca-
id esl Spirilum sanclum non ail mensuram accipiens, torem. "Iriiopene loiuinest peccaioris quod agitur ;
e),regnum graiiae suis parlieipibus tribuit, else pro quia Jesns non juslos vocare (Matth. n), sed quae-
cis ofierens, verum sacerdolem oslcndit. rere, et salvum facere veiiit, quod perierat (Lut.
62 Igiiur ojccurramus regi nosiro; el quia deli- xix). Pertinet igilur ad oinnes caniare caiitiCun)
buius ungueniis venit, a quibus uivclionis riomeii novtim, el nemiiiein, quanlum in ipso esl, a salttte
traiiit, eurramiis ad ipsum, et Curramus in odorem elcipit, qui Dominus omnium nasci oinriibus venit-.
niigueiiioriim suorum (Cant. i). Unguenia ejus simt Juslis esl canticum novuinnova vita,qua inrazymis
charismala sancli Spintus, quo lanquam oleo laeti- sinceritalis et veritatis (/ Cor. v) 66 epnlanlur.
liae prae suis est participibusunclus (Psal. XLIV). et exsiillani in conspeclu Dei, et delectanlur in te-
Odor unguentorum esl fides, et amor virtutum, qutc, tiiia (Psal. Lxvii). Peccaloribus eslcariticuninovum
sictit in ipso plenissime habenlur, ila et de ejus timor el pcenilenlia, per qtiani in Dei Filio renas-
plenitudine pro suac dispensationis arbilrio, quibhs ccntes, velera, liovis superveniehiibus, projiciuiii,
ipse volueriij tribiuiiilur. Bene aulem ei occurri- ei ad vetustissima veierum comedemla resurgtini.
mus, si quare venerit altendenles, el causam ejus Nova sunl quaenovus Adani per mystenum novie
adventus fidejnon ficia aiiprqbantes, oblalum nobis insiituit nativilalis ; velera stint culpa et pcena, in
nostrae redemplionis pretium gralanlef et fideliler qiiibus nos Adac veieris corrupiibilis generaiio pro-
amplectamur.jAd hoc enim venit, ut nos redimeret, "pagavit; velustissiraa veicruin sunt illa incffahilis,
non corruplibilibus auro vel argenlo, sed incorru- et aetern.t nativitas, qua Deus Pater ante Luciferum
plibili suo sahguiiiis pretio (/ Petr. i). Tota nimi- Verbura suum de sua suhslanliar sibi per omuia
riiiii causa advenlus ejus nossra est salus. Tanlo , coaequale, et consimile generavit (Psal. cix). Tem-
itaque debenius devoiius et festivius regi noslro poralem Cbrisli nativilatem diligere, el, prceaiiiors
oecurrere, quanlo cogoosclmus ipsmn nullam lia- itliiis, onnie qttod aliud est fastidire, est nova sn-
benlem indigeiitiam bonilate lam gratuita iinmeri- pervenienlia veteribus anlclerre. iEiernam vero
lorum utiliiatibiis deservire. Non itaque corporum ejus nalivitalem credere ct inlelligere, et, prae con-
niotibus, sed progressibus fidei, afTecliOntimpassi- lemplalione ejus, omnc quod aoinio cccurril, qttan-
bns, virluiunv operibus venienli 63 ^ nos>propter tum iieri polest, abigere, est veiustissiuia veierum
nos, Salvalori nostro obviam occurramus, ut sicul in esum meniis et deiicias revocare.
venil ad nos per susceplam humanilalem, ila eliam Hisdeliciis justus pascilur, nec poiest non can-
in nos veuiat; et siiam in nobis conslituat mansio- tare canticum novum, cum ciim lantae dulcedinis
nem. Qui cum Paire, elc. refectio reddiderit innovatum. Eadem Dei misera-
64 SERMO III. tione ad easdem 67 delicias per poenilentiam pec-
DEPARTUB, VIRGINIS. cator reuascitur; nec potesl ipse non caniare canti-
Cantate Domino canlicum novum, quia mirabilia cum novum, cum ad innovalionem sui, sibi praeter
fecit (Psal. CXLIX).Novis est efferenda laudibus hor merila videal ajipoiii delieias angelorurn. Hinc est
diernae celebrilas novilalis. Qnid enim non novum, p quod auditur < in voce exsultationis et confessioiiis
iibi CODIUIII, et terram novam, coeli etlerrae Domi- sonus epulaiuis (Psal. XLI).> Epulalur nimiiuin
nus facit? Ccelum quippe novum Yirginis partus; peccator humiiis, dum se suis pascit lacrymis, di-
terra nova est Virginis ulerus. JPerhaec duo, nova cens : « Fuerunl mihi lacrymae nieae panes die a;
fiunt omnia, dum per novam Verni Dei in carrie nocle (ibid.). > Sed inter epulas audituf sonus, cuiii
naiivitatem vetustas abjicilur lucluosa (12). 0 quam inter lacrymas concrepnt gemitus, vel certe laus
mira novilas, ubi anliquus dierum, puer tinius noctis niisericordiae Redemplorisciim accusaiione propriae
eflicitur! UbiVerbumestcaro, Sapieniia irifans, Deus iniquiiaiis. Ilabet aulem laus illa vbcem exsulta-
homo, Virgo maler,su_e ancillaefilius oinnium Donii- tionis, habel el accusatio vocem confesiionis; ul sii
nus 65 cl crealor! Irinovato igiiur corde opus est in voce exsuliatiouis el confessionis sonus epulan-
ad excipiendanilaiilae novitalis Jseliliam, Sonet vox lis. < Quare ergq trisiis es, anihia mea, et quare
tubae corneae (Psal. xcvu), in soiemnitaie neome- conturbas me?» (Ibid.) Licei sis per molem cri-
niae. Audiatur vox exsultalionis (Psal. cxvu) et hiiiium terra, licette deorsum irahai actio ponde-
salalis in labernaculis justorum Psal. cxi), quia Sol rosa, canla lamen Domiiio canticum novum, quod
justitiae critijr in tabernaculis pcccaioruiii: exoriumi caniare praccipilur onuiis lerra. « S|>era in Deo
"21 MARIALE. 722
(ibid.), > ct erit libi caniicum novnm ij.sum spei A miis, arguenies nosmetipsos quod illud pene seroper
desiderium. Tali suspensa, et extensa desiderio, caiilavimus, jam ad iiielodiam canlici novi, ad viue
v.eterem homjnem cum suis actibus deorsum exues, novac dulcedinem el lingua ei auimo transcamus.
etnovtim, qiti secundtim Deum creatus esl (Ephes. Verunitamen hoc de cantico veteri adjicienduin,
iv), libere evolans 68 sursum reqnires. TunC se- quod ipsuni a vocibus siiperacnlis incipil, suoque
qneiisvocem aposloli, qiiiexhorlans ait:« Qnaesnr- cantori miserabilis raucedinis horrorem immiliil.
siim snol sapile, ubi Chrisiusesl in dextera Dei se-
Superhia enim super orane quod dicitur, aul quod
dens (Coloss.iii). > Canla ergo, anima mea, canla colitur Deus, venlosa se levitale extollit
(// Thess.
Doinino canlicum novum, el omitte jam cantare n). Unde scriptum est : « Superbia coruin qui te
cantieum veius. Caniicum vetus est iJIa discors oderunt, asccndit semper (Psal. Lxxm).>Sed sermo
consonaniia, qua teantiquo bosti perverse conso- Dei vivus et efflcax (Hebr. iv), Yerbum scilicelPa-
cians, le huic saeculodeformiler conformasli; con- nis oninipotens, de sua solidilate offendenlem in
tra hoc quod prohibel Apostolus : « Nolite confor- se supcrbiani allidit, et 71 conleril, in infcrui pro-
mariii.uic saeculo, inquiens (Rom. xn): Canticuin. funda deinergit, sieut scriptum esl: t Qui seexallat,
vctusest exsuliaiiode terrenis, felicilas de transi- liumiliabitur (Luc. xiv): > elillud ; < Superbis Dcus
loriis, laelilia in malefactis, impunilas in peccatis. B
^ resislil (/ Petr. v).>— «Peccalor aulem cum vene-
Deniqiiecaniicum vetus est inilium omnis pecCati rit in profuiidura malorura, > quasi cui raucedo vo-
superbia, quaeab antiquo hosle principium habuit, cem absiulil, non Dei judicium Jaudal, non pecca-
el primuin lioininem iinitalioiie malitiae veteravil. tum suum humiliier accusal, sed « contemnit (Prov.
Dcniqtie haec velustas quasi quodam haeredilario xvm). > Hinc esl quod ille rex, qui super omues
iure inomnes veteris Adae filios transiens, ita ve- filios superbiae (Job XLI)canlicum illud tolius dis-
ternosi serpentislegihusobnoxios fecil, ui nisi Uui- sonanliae, quanlura alle potuit, intonuil, et dixil :
geniti subvenirei nova in carne naiivilas, ad inle- < Ponam sedera meam ad aquilonem, super astra;
titum necessario traberet daiiinabiiis illa velustas. coeli cxaltabo soliiim meum, similis ero Aliissimo
Unde Aposlolus : « Quod aniiqualur et seuescit, (Isa. xiv), > Sed haecejus anliphona coneordiam vo-
prope interiium esi(Hebr. vm). > calem non babuit, quia in ccelesiis rousicae barmo-
ltaque liujus veteris caniilenae sonus ila in: niam offendens, in concordabifis dissonanliaclapsum
orouem lerram exierat, et ita 69 omniuin aures. incurril. Verum cantjci noViinelos a gravi et hu-
oectipayerat, ut nusquam pene audirelur cceleslis niili voce incipii,, et suavi modnlatione, eliam de-.
harinoiiiaeconsoi)antia,nunquam verbo Deiaudientia rp mulcciis angelos, ad aures Omnipoleiiiis ascendit,
lieret, nec dulcissima vilae mandata humano cape- sicut scriplum est: < Qui se bumiliat exaltabilur.
reniiir audiiu. Estenim canlicum vetus, ubi clamor (Luc. xiy). > Deo enim «liuniilium senip.er et manr
ct indignatio, ubi coiiientio et blaspheroia, ubi rixae suetorum placuit deprecatio (Judiilt. tx). >Ad caiir
et odium, ubi tumulius et inquietudo, ubi carnalibus tici liujus novi modulos iiivitamur cum dieilur. :
viliis spirilales se jiiiigunl nequiliae, ubi deniquede < Cantate Domino canticum novum, quia nvir_abilia.
superbia cordis orisimpiiriias ad operis iniquiiatem fecil (Psal. xcxvn). > Quain bene, quam congrue
prorumpit. Talibus namque sonis male cotisonan- ad cantandum nos manu 72 foiiis inviiat! David
libus veteris canlici deceplibilis modulalio explica- enim manu foriis dicilur : illi iiimirum divinaelaudis
lur, flalu scilicet, voce et pulsu. Iiis tribus etiajn laetilia competit, qui divinae manus adjutorio forii-
modis iiislrumeiilalis musica exercelur. ler mtindi Jmjtis desideria triumphavil. Unde, ct
Verum quod IIUJICad rematlinel, flatus periinel idem Manufortis eliam aspectu desiderabilis dicitur,
ad lumorem superbiae, quae sensum cordis reddil quia qui circa vitioriiin ttirpitudinein spirilus foiii-.
inflaium. Vox.ad usum sernionis, quo de corde tu- tudinem accipii, recipit etiam ex desiderio virtuiis
mido verbum prodil iiiipiiriun; tactus ad niolum aspecium decoris. Unde et Daniel sanctus, a vitiis
rj coniinens ct desideriis ccelestibus aesluans, vir de-
corporis, quo opus expljcatur iiijustum,.Cordeigiiiii; jy
lumido, ore impurO, nioiu.corporis impudico dum siderioruni appellatur (Dun. x). Est igiiur Deo, et.
veteri liomini deserviiur, quaedam veteris cantici. angelis aspeclu desiderabilis , cui forti manu vitio
malep.acensmelodia.exculilur,cujus fallaci dulcedine resislenti i.n desiderio est decor virtulis el in ore
et carnis coiicupiscenliae nulriuntur, et alliciens est canticum speciosae laudis. Huic lali cOjnpelit
mundus 70 aitrahiiur el daemonis applaudens im- canlare caiilicum novuni et ad can.iaiidum aiios in-
puritasobieetalur. Dum liisfallacibus niodulis lottim viiare, quia, sicut scripltim est: « Rectos decet
se inclinal et impeodit Herodes, dum se sallatrix laudalio(Psa/. xxxn): > et alibi dicilur : < Quia non
impudica coaplal llerodias, et suo providet pacem est speciosa laus in ore peccaioris (Eccli. xv).> Unde,,
inceslui et facile ohlinet truncari capite Joannem et Manufortis iste in quodain loco exsullat, et laudat
Captistam; Joannes quippe gralia Dei dicitur, quae et gralias agit, dicens : « Benediclus Dominus Detis
graiia quasi truncalur capile, dum ejus.principium meus, qui docet manns meas ad praelium et digitos
ab illis praeciditur qui, veteris vilaecapti volupluosa meos ad bellum (Psal. CXLHI). > Et quod non sit ex-
dulcedine, divinae novilatis expertes inveniuntur. pers canlici novi, in sequenlibus bujus. psalini
Nunc ilaque, quia de canlico v.eleri aliqua dixi- osiendit, diccns : « Deus, caniicum no.vumcaniaba
723 ADAMl ABBATISPERSENliE 724
73 ii'u'i'" psallerio decem chordarum psallara libi. > A J. peccali simililudinem (Rom. vm) >fnnoxii corporis
Yerum cum cantare sit exsultaiitis, exsuTiareaman- membra pro nOcehlibiis iii ligiiocruCis exlendil. SL$
lis, amare filiorum, videtur praecepltim, canlicuin liimirunv David hosler Siiulis vesaniam lemperavit,
iiovum solis filiis esse propOsitum. Quare ergo non dum per crucis supplicia in suo corpore citharizans,
tliciiur, cartiate, filii, Palri vestro Deo, sed dicitur, siia iriorte diaboli iinjvelum refrehavii. Esl itaque
< canlate Doinino? > Domino certe debetur servilus Chrislus psallerium secundum divinilatem, cujus
iri liihore (Psal. n). < Si cgo stira, ait, Doiiiinus, ubi csntemplationis dulcedine suos amatorcs obteclat:
est iimor meus?> (Malach. t.) Servus itaque qtii ciihara est, secundum suscepli corporis passioiiero,
nnn manel in domo in avlernum(Joan. viu), non in dm» pro reis moriens, cos ad veniam vocat. Psal-
canticis exsultat, sed in luctu el lamcntalione fla- terit sonus esl", ubi dicit: < EgOel Paler unum su-
~ Volo, Paler, ut
gellum formidolosus exspectai. Sed sciendum quia mits (Joan. x), > et ilerum : 76
est « lidelis servus el prttdens, quem consliluit Do- ubi ego sum, illic sii et roinister meus (Joan. xu);>
minus super familiam suara (Luc. xn); > estservus ciibartc melodia est, ubi atl: < Discite a me quia
maltis et piger, qui }n sudario abscoudil pecuniam miiis sum et humilis corde (Maiilt. xi): > Etadhuc
domini sui (Luc.xn); et seryus mcrcenarius,.qrii dulcius citharizans ail: < Pater, ignosce itlis, quia
"
per omnia sequilur retributionem (Psal. cxvm). Est neseiunt quid facitint (Lttc. xxiii).» Ciiliara duo
serviis condiiionalis qui famulalur ad oculum (Coloss. ligna habet: iinum superius solidum, alierum infe-
iii), nec Dominumsuum diligit, sed meiuit pcenara. rius eoncavurri. Superius solidum esl omhipoiens
Ex tiis omnibiiscanlatcanlicum novum fidelis ser- deilas, inferius coiicavum esl uiiita deiiaii liiimani-
vus, quemadmodum et felix lilius. Filius cantal, et las. Hoc lignum concavum dicitur, quia liiimana
exsutiat in charilate; iidetis servus cantal etexsultat natura in Ghristo lauiae gratiae susceplibilis inveni-
ln hnmilitate, Cerie ulerque caniat, quia laudat. lur. Unde Apostolus : « In quo Jiabitat oranis pleni-
Laudal justus, quia de perceptis beneficii,sgratias ludo divinitatis corporaliler' (Coloss. n). » Chorda;,
agit;laiidaihumilisreus, quia Dei judicia appror quae inter duo ligna lendunlur el "de concavilale
lans 74 el misericordiarii admirans, sua opera re- 1'gni infcrioris sonpraeredduntur, sunt opera miseri-
prehendit. Hoc solum interest inter filium et servtim cordiae,quibus miser homo redimitur, cl quaenobis
fidetem, inter jusium etpeccatorem humilem.quod salutis iiosiraeefficacia per iricamalionis mysleriiim
iilii chartlas canlat in psallerio, servi humilitas exhibentur. Cithara non habet determinatum nume-
psallit in cithara. Psal.ierium sonum reddit a parle rum cliordarum, quia non esl fnii.sDei miseralio-
snperiori; cilhara a parte inferiori. Psalterium est nuro, sicut scriptum esl: < Misericordiaeejus non
exsullalio justi ex contemplatiohe el desiderio superest iiuroerus (Orat. Eccl.) » r-
noruni; cithara est rei humilis iameiit.tlio: ex con- Quod si novein angelorum ordines hjiendis, et
sideraiidneeihorrbre maJorumsuorum.Cum diyinae quasi decimara chordam glorificati homifiis supere-
puritati et fraternae charilati per cdnsoiianliam mo- niinenlem excelleniiani, dum in hac consideralione
rum et operura concordat, lunc in psailerio ititus 77 Sapientiae bonitaiem miraris, laudas-et di-
cantat. Cum passiones carivis edonvat, cum niembra ligis, quasi decem cllordas cujusdain psalierii lan-
sua , qitae stint super terram, « mortificat (Coloss. gis. Sed ad boc quis idoneus ? Non excutii, aut
m), lunc servus Iiumiliscitharizat. Est auiern «Psal- percipil modulOslam tnirae su.avitatis, quem iion
Jerium jiicundum cum ciihara (Psal. LXXX),> quia extuleril a'd virtutum sublimia purificalae' iiitelli-
grata est Deo et placcns juslorum innocentia. Sed geniia meritis. Ulorum suiit haecqui facti suiit ho-
nibilominus ei morlificalio pcenilenlium esl accept.a. stes mali.t.iae,amalores juslitioe, âemulatores ange-
Caetcrum eljiistopsalierium, el pcenileiili est citba- licae puriiatis. Tales , quo .amplius anlielant ad
ra, ipse cui Pater Deus in Psalmo loquitur dicens : teternae retribuiionis denarium, eo suavius et sub-
< Exsurge, gloria roea, exsurge, psalierium et c\- lilius tangunt Psalterium decem chprdarum; qui de-
thara (Psal. LVI). > Et ipse utruinqtie se esse an- jjiiarius
j numerus lani inenarrabili dulcedine resonal,
nuehs: < Exsurgam, ait, dilueulo. > Surgens quippe ut suavitas ejus oimiem intellectum hunvanx et
Jesus mane prima Sabbati discipulis 75 suis in angelicae rationis excedal. Prima cbprda esi aelerni
multis argumenlis per quadraginta dies apparuit Verbi naliviias, qriod est Palri suo consubslantiale
(Act. i). Ex lunc ad decem dierum exspeclalionem, et coaeteriium; secunda est secretum praeordinalio-
quasiad decem cbordaruro extensioneni, repentino nis suae consijiunv; lerlia esl potentia qua inilium
sonitu, Spiritus sancttis venil (Act. n), el ad Verbi uuiversitati per essentiain dedit; quarta, sapienlia
ortinlppientis inlelligenliam, qiiasi ad psalterii me- quae forroam piaestitit; quinta, bonitas qua suam
loiliam, dum omiiium gentium linguas cousonas providenli.ini gubernandi impendit; sexla, jusiitia
fecit.omne genus bumanum convocavil. Psalieriuiri, qua de rationali crcatura praevaricante debitam
iiiquam, deeem chordarum est Patris Unigenitus, uliionem exjtetiii; septima, gratia, qua patres eie-
quia, dum ad j'uslificationem honiinnm decera Jegis git; oclava Veritatis scientia qua legem tulit; nona,
raandala proponit quasi decem chordas ad sui laur misericordia qua 78 nos redemil; decima, revela-
dem in seipso letendii. Se autem pocnilenlibus tio filiorum Dei, cujus exspeclaiio crealuram sus-
quasi cilharam fecit, dum per carnem t el earnis peiidit. Cithara esl vel una oiiiniuiu, modus sciii"
72S MARIALE. 726
cel noslrae liberalionis, vel siiigul_e slnguioruni ci- X liomo niisericorditer, ila miser liomo sublimetur iu
tbarizantium in cilharis suis, hoc esl laelantium in Deum mirabiliter : lunc plenus eril novi caniici
corporibus propriis, peccali stiinulo et tuuica mor- sonus, lunc erit suavis plenaelaetitiae jubilus, quia
talitatis exutis. Qui enim hic in mortificalione sui « Deus erit omnia in omnibus (I Cor. xy). >
corporis cilharizat canticum humilis confessionis, Tunc apparcbit in virum perfeclum (Ephes. iv),
ibi in ejusdem corporis glorificalione citharizabit qui modo nascitur nobis in pueriim, et 81 qtii
canttcum aetcrnaejubilationis. Quia igitttr lenemus nunc filius datus esl nobis in pariicipem noslrae
psalterium, cantemus in eo canlicum novum, ad Iribulationis, lunc se offeret nobis dalorem et prin-
exemplum, el imitalionem pueri qui nalus est nobis cipem aelernae pacis.Tunc videbiraus et 'afllueiniis,
(Isai. ix), qui pienus est graliae et veritatis (Joan. inirabimur et dilatabitur cor nostrum (Isai. LX),
i); In novam renascamur infantiam, ut per inno- quando < sicut audivimus, ita et videbimusin eivi-
eentiam vilae correciioris capaces efiiciamur san- tate Dei noslri (Psal. XLVH).> Tunc plena expe-
ctae novilatis. In psalterto puri cordis et cithara rienlia sentiemus; quam magna multitudo dulcedi-
casli corporis psallamus circa cunabula Verbi in- nis luae, Doraine, quam abscondisii limenlibns te
fantis, niiseeiiies et vagitibus ejus eiiam lacryina- (Psal. xxx). Quam nobis parare dignelur puer qui
bilis pcenilentiaenecessarios gemilus. Sonenl in 110-B propler hoc nalusnobis filius, qui ad hoc datiiscst
vitate vitaemoduli virlttlum, qui in auribus Verbi nobis, qui lecam et cum Spirilu sancto vivit et re-
perficiunt caniicum novum. Sunl cnim novem quae- guai, elc.
dam quae banc in nobis jtire perficiunt novitatein. 82SERM0 IV.
Et quia de auctoritate Scriplurae 7&novam vitam, IN PURIFICATIONEM B. MA-lIjE.
novum canlicum dicimus, illa novem quasi novem Obtulerunt pro eo Domino par turlurum, aul
nolulas, in quibus disponatur iiovum canlicum, duos pullos columbarum (Luc. n). Ad fesium Lu-
appellamus. Prima itaque nostri canlus riota est minis mente liiminosa colendum invilat Paieriu-
lides non ficta; secunda, humilitas vera; lerlia, minum filios lucis. < Accedite ergo ad eum ei illi!--
carnis conlinenlia; quarta, disciplime gravitas; iTtinamini.(jPsa/. xxxm). > Siquident ipse «quiha-
quinla, oris verilas; sexta, pielas fralernae com- bilal lucem inaccessibilera (/ Tim. vi), > dignaiiter
passionis : seplima, palientia in adversis ; octava, facius est accessibilis, ponens nubem carnis de-
desiderium _eierniiaiis;.iiona esl immobiiis animi scensum sutim, ut infirnius el infinius haberet ac-
consianiia in oronibus istis. Recle proficienlium et cessum. 0 descensum niisericordiae! « Inclinavit
suspirantium ad novem ordines angelorum mores ccelos, > hoc esl excelsa divinitalis, < el deseeiulit»
'
disponit concentus et consonanlia harum virtu- " per praesenliam carnis, < et caligo sub pedibus ejus
tum. Curaulem canlandum sit Domino canticum (Psal. xvn).> Pedesquibus ad nos venii, sunl miseri-
novum, causa subitifertur cum dicilur : < Quia nti- cordia et veriias. Quod cariicm 83 ooslram accepii,
rabilia fecit. > Mirabilis est Deus in majesiale sua, pes misericordiae fuit; quod sine mendacio peccaii
niirabilis in sanctis suis (Psal. LXVII),rairabilis in accepil, veritas fuit. Altamen sub pedibus ejuscar
eunctis operibtts suis, ubique cl in omnibus est ligo fttii, quia in corpore, quod assumpsii exmi-
mirabilis, quifecit magtialia iu Êgypio, mirabilia sericordia cl verilale, boc est sine culpa, simili-
in terra Gham, lerribilia in mari Rubro (Psal. cv). tudo carnis peccati apparuit. Hinc alibi scripliim
Mirabile est opus mundi creatio cum elementis est...: < Nubes et caligo in circuitu ejus (Ps.aL
suis, sed longe mirabiiius est incarnalio Verbi cum xcvi). >
sacrameutis suis. Miraliilia qtiidem sunl opera na- Nubes cl caiigo, quia in nube caligo, hoc esl in
lurae, sed quia usu vilueruut, quasi velera sunl, nec carne, peccati similitudo. 0 caliginem reparando.
iiiteriin 80 novi canlici exsullationem mereniur, lumini necessariam. Certe diim-carnis nubem pec-
Verum nova mirabiiia, quibus nos innovat miranda cali siraililudine caliginosam sibi lux vera adhi-
Dei misericordia, nova suntcamica laudibus effe- T» j buil, per objectum hujus caliginis, et mundi sa-
renda. Inter omnia mirabilia quae arlifex sapientia pienlia, et malilia. hominum, et daemonum aslutia
fecil, tria sunt singulariter mirabilia, et mirabiliier caligavit. Inde caecilas conligil in Israel (Rom. xi),
singularia, quae et superius ex aliqua parte tetigi- et dum Domiuum glorise non cognovit (/ Cor. n)
iniis, scilicet quod mater el virgo, Verbum iiifans, lucetn veram lenebras repuians, redemptionis no-.
Deus liomo. U;ec sunt nova, quia inaudita sunt; et sirae negolium nesciendo peregil. Unde ergo lux
mirabilia, quia naturam excedentia. Ex lide el di- vera posuit carnem latibulum suum, inde auxerunt
lectione istorum mirabilium pendel innovalio no- lenebras suas filii tenebrarum. Accedat ergocaro
slra. Propierea pueri qui natus el datus esl nobis, ad carnem, in qua dediscat quae carnissunt, el sie
vocatur nomen < admirabile (Isai. ix), > quia men- de carne paulalim transire in spirilum doceamur.
libus sua gralia innovandis in seipso parat lam Accedat, inquam, et nunc maxiroe, quia ja-ji ali-
stupendae miracula novilaiis. Cerie cum Pater quatenus plus solilo 84 jubar suum Sol noyus exe-
ideni « fuitiri savculi, ei princeps pacis, > tribus surit, et qui-haclenus upud Belhlehem jnler angu,-
pradiclis uiirabiJibus quartum addidit (iMrf.),. ul stiiin prascpium paucis cognitus claudebaltir, lio.-
queniadniodum beaius. ct poleus Deus f.tctus est die in Jerusalcm in lempio Domini cpiain phiribus
727 ADAMIABBATiS PERSENLf. 728
pracsentatur. Usque nunc lu Bellilehein, com-JA viriutes fit iransilus, qui Paschae nomine dctiigua-
muni liice sola gavisa es, el, insol.iiae novilalis lur. Hanc nobis innoccntiam turtur et columba
superba privilegio, splendoris pariiate ipsi etiam reservant. Turlur siguificat castilalem, coluniba
coiilendere poteras orienti: imo (iriirabile diclu) in simplicilatem. 87 Caslilas excludil luxuriam, ma-
angiislo praescpi apud te plns erat luminis, quaiii liliamquesimplicitas. Castitas amica est virginitati,
proferre soleat oriens mundani solis. Quid lu ergo et verilali simplicilas. Est aulem virgo el verilas
communes radios universitali existeniium invide- Virginis nostrav Filius, Agnus noster innocentia ora-
bas? Yix lucem il)am paucis paslaribus asteiidisii. nis. Per oblalionem igilur turluris et columbaeno-
Yix trcs Qrienlales viros adpraesepium iiovi luini- bis Agnuiii servamus, si per munditiam carnis et
iiis admisisti. Sed jaro de abscondilis tuis Sol, simplicilalent cardis veram aiiimi innocentiam cu-
tolum orbem illustraturus * progreditur', ulrum slodinius. In bac oblalione duo avium paria coin-
apud te aliquid reliquerit tenebrarum , tu videris. menioraniur,dii-e scilicet lurlures ei duaccolumbae.
Hodie ilaque offertur in teinplo leinpli Do- Duo paria geminam dilectionem Dei et proxiuii
iiiinus, el offerunlur pro eo aves superius uo- significanu Prinium par significat per genus volu-
minalae. In bac eniro praesenlalione gemina ce- crum castiiatem, per nuroeruin chariiatem. Est
Jebratur oblalio ; una fit de ipso, allera pro "* eniin lutiur ayis casta, quae, ainisso pari, alium
ipso. Et cum pro eo aves. offerunlur, oblalio non recipit, solitaria volat, et jjro cantu geiuiium
oblatione redimilur. Preiio avitim, prelium no- habet. Talis est-sancta viduilas post conjugiuni,
strum redimitur, et Redemplor nosler 85 lalis esl castitas per contiiientiam rcparala post
redimilur anlequam nos redimamur ab ipso. la.psum.Diiin dilectae caslitati metuuiit, sccretum
Digna plane et singularis oblalio, vijium quidem app.eiuiil, lurbas fugiuni, el de proJongatione inco-
aviu.m prelio intervenienle redempta, sed lempore lalus gemuiit, eldicunt: < Ileu inibi, quia incolaltis
opporluno genus humamini impreliabili stii san- ineus prolongalus est ! habilavi cum habilantibus
guinis prelio redemptura \ Et bic habemus leriiam Cedar (Psql. cxix). > Candida nimiruiii, el ange-
oblalionem, qua Agnus Dci pro saluie mundi in ara lici splendoris aroica castilas, Dum Cedar habjlan-
crticis se obiuliiVDeo Palri. Faetiirus esi eiiam libus, id csl, lenebras voluptalum 88 amanlibus
quarlani oblalionero in fine mundi, quando, sicut cohabitarc metuit, merito de exsilii prolongaiione
scriplum esl, offeret et tradet regnum Deo Pa- lugel el gemit. Binarius ad charitatem refcrlur,
iri (/ Cof.x\), Habemus ilaque qualuoroblalion.es qtiia nonnisi ad alterum charilas proprie haberi
djsiinctas, quarum prima facia est de ipso a pa- /Q dicitur. In pari igilur luritirum figuratur dileciio
rentibus, secunda pro ipso de avibus, lerliam feeit D.ei, quam iionnisj casle vivenles servarepossunt;
ipse de seipso, quartam faciet pro se de suis. In in pari columbarum dilectio proximi, quara lioniiisi
liis omnibus inslruimur quid credere, quid imilari, coJumbina .siraplicitate viventes cusiodiiint. Ad-
quid sperare debeamus. Prima obiatio dc bumi- verte oblationis sacralae mysleriuin, ei ofter, tu,
lilate rios instruit, cum humililer legi subjicilur Domino similia in acquisilione virtulum. Par certe
Jegislalor et judex; secunda ad pauperlatem vo- liirlurum el duos pullos coluinbarum obtulisti, si
liintariam rios invitat, ctim utiiversitaiis Auctor et casto corpore, s.i simplici corde,si fervens chari-
Pomirius liostiam pauperum pro se offerri elegil; tate, vilae noyitaleiii induisli. Recens quippe aelas
tertia ad pielalis viscera nos emollil, cum pius Do-= in columbarum pullis spiriiualiler significat infan-
iniinis mori pro iinpiis per manus nocentium et liam novitatis. Quod si eliam pauperem esse banc
crucis supplicium rion refugit. Jam in quarta 86 bosliam attendamus, quid aljud, quaro de appetends
oblalione pra;iriiu)i) iioslrum est, si quinlam de et diligenda paupertate racvn,emu.r?tBeati enim pau-
Iiobis exhibeamus ad merilum. Quintam de nobis peres spiritu (Maiih. v). >. Ecce quanta nobis lor
facimus, si nosmetipsos el in legis observantia hti- quitur in mysteriis oblaiio Verbi infantis.O dignuni
miles, et in coniemptu mundi voluniarios pauperes j) I omni adiniraiione miraculum I A regalibus sedibu.s
faciamus, et in compassione proximi misericordes veniens oiniiip.otens sermo (Sa]>. xvjii), infans in
exhibeamiis. Si in liis tribus oblulerimus nosniet- carne vagil in cunis,qui imniensus regnat in cojlis,
ipsos, imitaii Dpmintim, ad qtiartam perlinebimus el quod inlerira non valet eloqui 89 per aelatem
qiiam de suis faciet iri gloria per seipsum. Verum carnis, docei et clamat in mysteriis prophetarum,
cuin prima ei secunda magis insigniaiildiein istum, in sacramenlis. Ecce mutas aves per pielaiem fide-
:id illarum considerationem et linguani et aniroum lis intelligeniiae divinae philosophiae interpreies et
revocemus, « Obtulerunt, inquit, pro co Do.inino babemus et tenemus. Misceamus yagiiibns immensi
par turlurum aul duos pullos cQlumbarum. > Rene parvuli el planctum lurturis et gcmilus cohinibiuos.
et cohgrue pro agno aves offeruiitur. Reservelnr, Ulraqne eniin avis geinitura pro canlu habel. Ofle-
obsecro, agtuis.in Pascha; aves inierim immojenlur. ramtts in carne noslra lurlureincaslilalis, otferamus
Non liujus loci vel lemparis est iminolare agnum : in menle colunibam simplicitaiis. Non sit turlur
id melius fiet iri Pascha.cumPaschanoslrumimmo- sine gemitn, noq sit caslilas sine peccaii luciu, ut
labiiur Christus (/ Cor. v). Agnus quippe Christus dicere yalearnus: « Vox lurturis audiia est in terra
est, cujus innoceiiliae siiigularis mevito de viliis ad nostra (Cant. 2. > Quid cst vox luriuris < in (erra
729 MARIALE, 750
noUra, > nisi luclus caste viventium in carne mi- A ratasunt. Sexbydriae diei possu.nl, quia aqnasapien
sera, in carne lerreua, adbuc a bonis palriae per? liae salularis plenae siml usque ad suroniuro, Udor1
miseriam aliena! Aliena quippe terra est caro 110- graece aqua dici.lur, unde hydriae niincupaiiiur ;
sira, in qua non jubiluni, sed gemitum; non can- lapideae sunl, non propler duriiiani, sed ob perse-
tum,.sed planctum [dare] debeinus, jivxla vocemt veranliae firmitatem. Vade j'am, et lavare in eis,
cujusdam gementis el dicenlis : « Quomodo can- cl purgaberis, ui pure celebres inieraae solemnia
tabimus canlicum Domino in lerra aliena ? > (Psal.. purificalionis. Aul si forte alias ad purificandum
cxxxvi.) Vere aliena, in qua « percgrinamur a Do-. cor hydrias quaeris, de lapide Clirislo excide tibi
mino (// Cor. v). » Altamcn turttir nec apparere, , sex opera illa misericordise, quae ipse lapis angu-
nec geniere solei, nisi tempore florum et renova- laris Christus (Ephes. n), per Evangelium nobis
-
lione viiiearum. Unde postquam dictum esi, < vox proponil. Primtim est estirieiitem pascere, secun-
inrturis audila esl > sequiiurQQScriptura dicens : dum sitieiilem bibere, vel potare; tertium ntidum
< Flores apparuerunt, vineae florentes odoremi veslire; quarlunt liospilein colligere; quinitim
dederunt (Cant. 11) >. Dum enim in casto cor- iiifirinuro visilare; sexlum carceratum redimere.
pore sonat gemitus cordis de dileciione quietis,, His eleemosynis animae purificaniur, et in lemplo
interim vernant flores bonorum operum , in quibuss B pacifici cordis verae purificationis.feslivitas cele-
sperari fruclus debeanl praemiorum. Quemadmo- bralur. 'Nam et eleemosyna , quae mentem la-
dum eiiim in flore fruclum speral agricola, sic ini vat, ex aqua iiomen irabil. El enim Deus,
nieritis ex occnllis divinae graiiae prodeuntibus i liioys aqua dicitur. Recie eleemosyna diciiur
frtietum aeterniiatis per spem odoratur conscienlia. aqua Dei, quia peccatiint esl ignis diaboli. Aqua
YMneae florentes sunt decore, colore et odore illu- 93 exsiinguii igueni, et eleemosyna peccatum ex-
slratae virtutum laboriosae acliones. Quam felix, cludil (Eccli. in). « Date, ail Dominus, eleemosy-
quain pura esl anima, quae se Deo talem obiulerit i nam, el ecce omnia munda sunf vobis (Luc. xi). >
luriurem in niilo carnis, coltimbam in solitudiue. Adhibe libi hujus aquae lavacrum, et < si fueriut
quieiae mentis. Quanla purilas, uhi nulla carnem i peccala tua ut cociinum, quasi nix dealbabuiiiur
Jibido inquinat, nulla mentem maliliac amaritudo i (Isai. v). > El quid, inqiiam, facturus est clausiri
exasperat. Qui lalis est, idoneus esl Purilicationis ; incola, qui has liydrias ad nianum habere nou po-
soiemnia cclebrare. Sic enim-praesentis diei so- test ? llabentibus enim mundi substantiam sex illa
lemnitas appellatur. Quid ergo? (13) Purificari i opera misericordiae proponunliir. Quid ergo faciet
bac credendum esl purissimam Domini matrem, , _„ pauper spiritu, qui cum rebus nmiidi, eliam deside-
r.ujus tam singularis el in partu et posl parltimi ria rcliquil babendi ? Iste talis priores sibi bydrias
fuit purilas, ul totius purilatis nobis proferret habeal in affectu el actu; istas eti.im in aflectu. Nain
auclorem ? Quid impiirilatis, quid sordidum con- internus arbiter, qui de voluiiialibiis judicat, etiamsi
trahere poluit, ex qua omnis puriias emanavit? > bonae voluntali pmplendae facultas defueril, taraen
Dicatur 91 iste dies purgatio Maria?, sive purifi- praeinium non negabit. Non cnini multa operaniibus,
catio, non quod in eo beaia Dei Genitrix purificata sed bonara volunlatem habcniibus angeli pacem
sit, quavab ipsa conceptione Verbi, sicul nullatenus ; reproinittunt. Cura in oiiu Salvatoris caniint, et
peccalo consensit, ila nullam prorsus carnis repu- dicunl: < Gloria in excelsis Deo, et in lerra pax bo-
gnanliam sensil. Sed quia per parlum ejus, vel[ minibus bonae voluniaiis (Luc. n). >
oblationem partus, purgatus est homo peccato pol- Qriod si in aquis Siloe, quae < fluunl cum silentic
lulus. Aut certe, ut dies iste Purgalio Mariaediclusj (Jsai. vin), > hoc esl in clauslralibus obscrvantiis
sit, fecit legis consuetudo, fecit vulgi opinio, de- suae purificationis liydrias monacbus habere roa-
vini partus miraculum secretique myslerii consi- luerit, habeal sihi arctatn et arduain 94 v':un
lium nescienlis. Caelerum (14), non Mariae,sed | obedienliae, cujus perfectio in sex observantiis (lieg,.
noslra per Mariam purificatio facla est , quae. j) D S. Bened. cap. 5), quasi.iii. lotidein l.ydriis, conii-
dum sine omni peccalo Dei Filium concepit etl neiur : Priroa qiiidero liydria esl ul obedieiuia
peperit, nostras impuritates detersit. Unde si par- plena jam sit, hoc csl, ut indiffereiiter inipleat
tum ejus lide non ficia ampleciamur, si oblationisi omne bonum quod a majore praecipilur; secunda
bodiernae myslerium animi virlute in lemplo piae> esl ui in faciendo nioram pati nesciat; leriia est
menlis exsequimur, nos magis iii hac celebrilatc ; ut in faciendo praecepium iion praeferal aut nolen-
purgamur. Si enim per veram fidei confessionemi tjis responsuni, aul viiltuin irascenlis; quarla csl
veri Judtei sumus, sex lapideas hydrias ad purifl-. ul ex voluntale id facial, ne aut siiniilaiis boiium,
calionem nostram positas habemus in Domini hac; aut maluni cordis dissimulans, liilaritatem facies
oblatione. Quid tu non vides in paupercula hosiia! nienliatur; quinia esl discreiio in praecejJlis, m
exemplum voiuntariae paupertatis, in lurlure si- scial etiam dequo, et quanlum et quandiu obedire
gnari conlinentiam cantis, in columba simplicila- debeat, ne. fallatur; sexta esl loiigaiiimiias perse-
lem cordis, 92 'n duplicato binario lypum ge- verantiae , qtiae ad plenum meniem puri.ficans ,
minae cbarilalis, et sequentem cx his novitaiem,, aelernae glorificationis saluie ilonaiur: sicut scri-
quce figuratur in pullis? Jam sarpe ista coiiiniemo-" pium cst : < Qui perseveraveril usqiie i» finem,
751 ADAMlABBATlS PERSENIJE - 752
hic salvus erit (Mqtlh. x). > Sexque liydriarum, quae Aj iiitr.odiicuntj'uslitiam. JSed quae esl isla- mlsen.cor-
tle perfectae obedieiuiae firma petra exciduniur, dia?llla, qna sui misereiur homo. De qua scripluiu
prinia dicilur plenaria , secunda velox, tertia hila- est: < Miserere animactuae placens Deo (Eccli. xxx).>
ris, quarta yoluntaria, quinta discreta, sexta per- Magna misericordia est, suae animae roisereri, ut
severans. In bujusmodi sex hydriis lavanlur et Deo jjlaceai. Quid enim illo crudelius, qui seipsunj
ptirifiCarilur qui nort indigeiil nisi ul pedes lavent, male vivendoinlerficit? Aut cul bpnus erit, qui sibi
sed siint niutidi omnes (Joan. xiu): qui conlemplo- nequani est?» (Eccli. xiv). Per hanc misericordiam
res 95 nvtindi, el contemplores sui lam expeditis deciinalur a malo, et expurgalur a corde pecc.tti
gressibus ad aclcrna fcslinant, ulnihil ainori Chri- mendacium, ut de lerrapurgali cordis veritas oriar
sli pra;ponant, cl quamvis lerram c.arnis, quam tur, qua; doceat facere boniint. Ex his duobus per-
adhuc gcruiit, pedibus spiritiialium affecluum con- fieilur inlegritas Justiliae, quae sicut malum non
culcent el coivlerant, adhuc tamen de pulverec.tr- facit, ila bontim facere Jion omitlit. Juslilia pa-
iiis pedes coiitrahunl afleciioriis. Pulvis iste, dum cem invenit, quia pax aeierna est justitiae retribu-
bic vivilur, semper conirahilur, sed nihilominiis l|o.
semper contractus deiergiiur, dura per veram obe- JMola,quia cura niisericordia ef verilas sibi ob-
diculiam vila prior iiifatigabililer exercetur. Quam "' viant, de osculo riihil djcilur (Psat. LXXXIV),nisi
pura est vita illa, el quam digne purificationis bo- cum justitia pacem invenit. Qtiare hoc? quia vide-
diernae. feslum agit, quae niuiidi liitum inquitians licet 98 declinare a malo, el facere bonuiii (Psal.
ubjicit, de se nihil sibi relinquit, sed se lolam Deo xxxvi), quod misericordiae et veritalis esl opus,
subjieiens, onine quod caro csi, mente purificata laborem babel ct certamen; sed pacis aeternae
transcendil, et propriae voliintaiis devitans dispea- quieiem accipere, quae per oscultim indicalur, et
dia, alieno se arbilrio ad acquirendam animi libcr- ad jaslilise praemium pertinet, oiiinem cxcludil la-
latem committit. Yirlus nimirura obedientiae fule- borem. Tunc enim ul scriptum est : < Lnx orilur
liter et perseveranler custodita purificabil, et pur- justo, et reclo corde iaetitia (Psal. xcvi). Tunc ab-
gabil filios Levi (Malach. 111),ul Salvalori ad lem- Stergit Deus omnem lacrymam ab oculis sancioriiin
jilum venienii obviare idonei sint, et Hypapaniein et niors non erit ainplius (Apoc. vn). • Tunc si
Domiiii celebiare. Nain Hypapanie, id est obviatio, praecesserit in nobis purificatio viliorum et viriulum
liaec celebritas appellatur. Hodie eniin cum pue- obviatio, erit nobis revelatjo sempiterui luminis
riira Jesum parenles.ejus ad lempluin deferrent, ut et gloria iiiterniinalce quielis.
offerreni, leguniur 96 6' sancti scnes Stmeoii et _, Hic jam venil in memoria lertia appelialio luijus
Ann.i, praemonili a Spiritu sanclo, obviasse, et feslivitatis quae eliam a vulgo dicilur Festivilasean-
oronibus, qui exspectabant redemplioneiu Jerusa- delarum. Illam quijtpc exsultalionem, quam mere-
lem, ipsum esse, quem lex et prophetae Salvalorem tur cordis purificatio, ad quam lendil praescripta
praemiseruni prophetizasse (Luc. n), Et haec non- virlulum obviatio, ardens candela designat. Quia
nulla raiio, cur bujus diei solemnitas Hypapanie etsi lumen veruro in cera virginese carnis abscon-
voceiur. Caeteruni Deodigne obviat, qui se a vitio- ditum, quod ct Simeon hodie in manibus gestare
rum contagione purificat, et congruo ordine in so- meruii, repraesentat (Luc. n); niliilomiiiiis (amen
lemnilate cordis studium purificationis anteveiiit vilaj ccelestis puritatem et jucunditalem fulurap
Ixtiliam obviationis. Non enim Domino viiiutum lucis, quae -tandem manifesiabilur in electis, prae-
obvianl vitia, nec corigruere polest impuriias puri- figurat. In cereo accenso tria apparenl, quae ires
tali. Purificalio quippe vesle nuptiali induit et in- sulislanlias in Cliristo99 demonslrant. Cera de-
noval aniroam, quam et Annx feligio, et pietas signat carnein sinceram; Iychnus cera circumdatus,
jusli Simeonis commendat. Ceiie cum Cliristns sit animam in carne lalentein; ignis in ulroque uni-
pax el veritas, si de ejus gralia pie et juste vivi- lam carni et aiiiinae Verbi naturam. Veri quidem
nius, implelur iu nobis illius obvialionis festivitas D | hujus luminis Simepn bajulus esse meruit, sed pu-
de qua Psalmista dicil : « Misericordia etveritas rificaverai eum lurluris. el colujnba; spirilualis
obviaveruntsibi; juslitia etpaxosculataesunt(Psal. oblalio, el in teraplo piae menlis ejus celebris virtti,-
LXXXIV).> MisericOrdia obviat verilali, quando Jideli- tum obvialio solcmnizabat. Jpse lurlur in carne,
ler inipletprac.ceptum; etjustitia paci,quando recipit ipse columba in spiritu. Et qnia has virlutis aves
post praecepti laborem pacis aeternse promissum. pro adeplione agni, Agnus ipse menle, Jicet anno-
llinc est quod senex isle sanelus Simeon, in sus aetale obtuleral, ideo acceperal responsum a
quo niisericordia el justilia inveniunlur, in Spiritu sancto, se non visiirum mortis lenebras,
97 Christo verilalem, et pacem invenire, lenere donec videret luiiien vitae (ibid.). Ulinam avstuet
et osculari incretur. Unde exclamat, et dicil: anima mea desiderio Simeonis, ut merear esse ba-
« Nuiic dimittis servum tuura, Domine, secundum julus lantae lucis. Sed certe, ut saepe dictum est,
Verbrim tuum in pace (Luc.-ii). > Primo, ut dictum riisi prius pnrilicala mens fuerit a vitiis, ui post-
esl, invenit misericordia veritalem, quae cum se raodum dc ciauslris carnis. pennis virlutiim evo-
invenerinl in corde hominis, < uu.iversaequijipe viae lans, < obviam Cbrislo in aera (/ Thess. IV) > verat
Doinini misericordia et verilas (Psal. xxiv), » tunc iibcrtatis procedat; nec cum Simepne vcra luce
753 MARIALE. 734
lavlari polerit, nec in pace dimitti. Necesse est. A lis, sic impedit ejusdem tumoris objectioii ne lucem
ergo, ut pttrificala menle cum virtuium operibus recipial veritatis. At humilitas semper est delicala
obviemus Doraino, hoc modo interira Hypapante el tenuis; eo patens el pervia vero lumini, quo se
Domino celebranies. Verum felicius, et feslivius i striclius et simplicius agens, sanctae semper est
hanc soJernnilalem 100 agemus, cum sub advenlu consenlanea pauperlati (1-5). Mulierem itaque for-
sponsi, media nocte clamore faclo, inler prudentes tem sane possumtis inielligere Dei sapientiam, aut
virgiQ.esaccensis lampadibus procedemus obviam matrem ipsius sapienliae Mariam, aut sapiemiuin
sponso et sponsae (Matth. xxv); nam bene illius malrem Ecclesiam, aut cerle sedem sapienliae aui-
professionis inenarrabile gaudium significat liaec mam. Sapienlia Dei mulier appellatur, propler
nostra hodierna processio. Amemus ergo, et imi- omnium bonorum, quae ab ipsa deflminl, fecundi-
lemur in Simeone et Anna, quod in luiiure el co- talem. Ipsa est enim, quae loquitur : < Ego maler
ltimba slgnifieari dicimus, qu.ia lunc non sapiel pulchrae dileciionis, et timoris, et agnitionis, et
cantus gemitum columbae vel luiiiiris, sed vertelur sanclae spei (Eccli. xx;v). > Ipsam omiiium 104
in jubilum aelernae laudis. Tunc sicut hodie, iino rerum parentem ostendit Psalmisla, sic Doniino
melius quam hodie, jnsli Simeonis canlicum com- , loquens : < Omnia in sapifintia fecisii (Psal:. cm), >
muni laeiiiia conciiiemus, dicentes : « Nunc dimit- JBelc.
J Denique per evangelislam mulier appeilatur,
lis (Ltic. n), > etc. ciim ab ipsa Dei sapientia per simililudinem dici-
Nota iri hoc caniico qualuor esse versus, quia lnr : « Quae mulicr liahens drachmas decem, et si
quatu.or sunl lactitiae ccelestis progressus. Piimus perdideril unam ex illis (Luc. xv), > elc. Ubi raaler
esl in exspectali.one el desiderio pii cordis; unde inulier appeliaiur, non quod fracta sil ad molliiieni
in priroo versu se' iu pace dimilti proclamat. Se- voluplalis, sed propter naturam sexus infirmioris,
cundus csl in fructu et proventu piae expectalionis; uiide ei a.Domino dicitur : < Quid mihi, el tibi est,
unde in secundo versu corporeis eliam oculis se Mulier? » (Joan. li.) Et Gabriel angelus, eam be-
videre saluiare Dei, hoc est SaJvatorem, exsultai. nedictam in mulieribus proleslatur. Apostolus quo-
Teriius est in charitate deprofectibus alienis, uude ih que Dei Filium faclum ex muliere (Galat. IV), itl
lertio versu hoc salutare Dei omnibus populis commu- est, de tali sexu carnem assumpsisse commemo-
nicari denuniial, dicens: < Quod parasti anle faeiem rat (,I6); nam alibi nomen mulieris Veritas a Vir-
101 omnium populorum (ibid.). » Quartus el ul- .'gine removere yidetur, cum Joannis Baptislae lau-
limus progressus esl seiiipiterni luminis revelatio, des exsequilur, dieens : « Inler mulierum nalos
ci gloriae nianifeslaiio, quod in quarto versii com- , lion surrexit major Joanne Baptista (Malth. xi). »
inenioratur cum dicilur : < Lumeii ad revelaiionem Sed ibi vocat mulieres quatenus voluptuosae molli-
gcriiiura, el gloriam plebis luae Israel (ibid.), > id liei non stint experles conlaclus virilis, cnjus rei
estpopuli sanclorum facie ad faciem videntis Deuin, penilusignara est inlegritas virginalis. Sapientium,
cui est honor el gloria, in sempilerna s.ecula. hoc est sanctorum mater Ecclesia mulier dicilur,
Auieii. quae continui partus et geraitus angustia fatigalur.
102 SERMO V. Sunl in ea dolores ut parlurientis (Psat. xLvii),'el
1NASSOMPTIONE fi. MARI.E. dum sanctorum 105 sobolem, quam ex Spirilus
Mulierem fortem quis inveniet? Procul, el de ulti- sancli suscipit gratia, tenere educat, ardenler di-
mis finibus pretium ejus (Prov. xxxi). Noh hoc diligil.de eorum lenlaiionibus et periculis malernq
cilur, quod impossibile, sed quod difficile sit mu- affeciit continuo dolet et gemit. Unde et spotisus
lierem fortera invenire. Pene enira liodie diOficilius ejus de ipsa in Evangelio loquitur dicens : « Mulier,
esl invenire queniquam, qui velil quaerere vel desi- ctim parit, iristiliant habet, quia veuit hora ejus
deret invenire, quam ipsam invenire mulierem (Joan. xvi). > Anima eiiam, quae sedes esl Sapien-
forlem. Muiierem hanc forleni quaerere virtus est, tiae, ea ratione mulier dicitur, quod affectuosa
invenire salus, apprehendere gaudium, diligere jy £ quadanv tenerae pietatis mollilie supra dilecltim
laus et lionor, lenere neque dimiltere summura suum innitatur. Affeclu misericordiae mollis, ope-
bonum. Sed jam quid haec mulier forlis inlelligi rum fertililale fecunda, dum sponsum suum Jesuin
debeat, ribi, quando, quomodo, quaeri oporteat, supra omnia, et in omnibus diligit, individua se ei
videamus. Quomodo enim inveniri poterit, nisi puritaie conjungil, et dicil : « Dileclus meus mihi
quaeralur? Aui, quomodo 103 poteril quaeri, nisi est, et ego illi (Cani. i). > Fallacem quippe lionti-
sciatur ubi valeat inveniri? Quomodo hoc aliquis num graliam el vanam rerum pulchriludinem no-j
noverii, nisi didicerii? Discere auiem tinde poierit, allendit, sed casli limoris sibi custodiam adhibens.
nisi se magislerio disciplinae subdiderit? Difliciie diligenler illud conservat, et audit : « Fallax gra-
esl cciie, ui assumat formain discipuli, ut discipli- lia, et vana est pnlchritudo; mulier timens Douii-
nae eflicialur patiens, cui deest non ignara subjec- nuni, ipsa laudabitur (Prov. xxxi). > Veriim quia
tiopis bomiliias, quem reddit, aut languor ignaviae Dei sapienliam mulierem fortem posse inielligi su-
iiegligentem, aul lumor superbiae conlemptorem. perius diximus, quomodo id inlelligi debeat laiius
Superbia nimirum proprii tumoris caecata grossitu- explicemus.
dine, sicul ex ipso luniore agitur, ue sit iraciabi- Dicitur enim mulier propter fecuiuHiatem, fortis
735 ADAMIABIiATiS PEftSENLE 75G
propler viiiutem. Dicitur virtus propter omnipo- X t le.nebras diligunl, qui insisium viiiis, qui mandiita
lentiam; 108 dicilur fecunda propter plenitudi- vitaenon cusiodiuiit, qui habentes pietatis speciem,
nem. Dicitur fortis, quia < allingil a fine usque virtuleni ejus abnegaiit (// Tini. ni), elcontemiiuni.
ad finem foriiler (Sap. viu); >. dicilur fccunda llle igilur sapieutiam qua;rit el invenil, qui bei.e
quia < disponil omiiia suavitcr (ibid.).\ Denique qnaeril; bene atttem quacril, qni, ttt dictum est,
foriitudo ejus in duobus maxirae consideratur. In ttbi, quaiido, quomodo debeat, quaerit. Dicat igitur
in-
plena polen.lia, et plena patienlia. In plena poten- ipsa Sapienlia, dical ubi invcniri possit. < Ego,
tia, quia nullam babens indigentiam de niiiilo quit, in aliissimis inhaliitavi, et ihronus metis in
cuiicla creavit; in plena palientia, quia oninem columna iiubis (Eccli. xxtv). > Hoc est quod dicit
habens jniioceiiliara, ab injuslis omnem injuriam Scriptur.i : < Procul, et de uliimis. linibns prc-
acqiianimiler tolcravit. Fecundilas ejus iiidem in liu.m ejus (Prov. xxxi). > Alibi dicil Scriptura,
iluobus maxime perpendi polest. Inplena sapienliaj quia < Sapieniia iraliitur de occultis (Job
ct plena misericordia. Iiv jilena sajiienlia, qtta uni- xxvin). > Quae sunt occulla nisi altissima ?
versiiati existeniium fprraam et ordinera dedit; in 109 Qua? ver0 aliissima, nisi cceleslia? Ccelum
plena miscricordia, qua inveteraluin bominera a quoque occulluni d.ici potest ea raiione, quod oc-
debito morlis, per indebilae moriis. graiiam et pre- B ' cultare celare dicilur, ubi Sapienlia Irahjtur de oc-
liuiji proprii cruoris absolvii. 0 qiiani potens fe- cultis, hoc est de ccelis, lum seilicel < regnum ece-
cundilas, et qtiam fccmida poleslas ! Quam forlis lorum vim patitur (Matth. xi), > cuin liiiior, qui-
in infirniitate, qtiam feiiilis in paupcrtate haec mu-. cst initium sapienti_e (Eccl. ii, insipieniiae se op-
lier fuit! Iu inlirniilaie, qiia exinanivit semelipsum pa.ijit et poeniieiiiiae dolor, injustitiae daninaiis ope-
Domjnus oitinium usque ad formain servi (Philip. ribus, regnuni ccelorinn, qttod soli debelur jusliiiae,
n); in paupertaie, qua non habuii.ubi capui reelk apprehendit. Denique coelos corda sancioriim con-
naret in niundo (Maith. vm)'ipse Condiior niundi. gruedicinius, aliitudine viriuiis excelsa, cceleslium
Sed cerle iila exinaniiio fuit salulis huniaiiae 107 conlemplalione sublimia, innoceiiliae puriiate se-
complelio ; et illa paupertas, pauperum fuit locu- rena, sublililale ijilelligeniiae defaecaia, virlutum
plciaiio. Dum eiiim fortiiudo oiiinipolens se tam. disposilione siderea, ardore cbariialis ignea, vjr-
dignaiiler cxinanivjt, nosirae vanilatis inanitas so- tuie palieniiae solida, spei longanimiiaie erecia,
Jidilatem et robur accepit. Dum dives omiiium Do- quae du.m.laudis humanae favores fugiuni, dum se,
minus se nostrte iiuiigeniice defectibus subdidit, tjiianlum. in.se est, ab oculis humanis absconduni,
noslrae paupertaiis insuflicieiitia ad snflicientiam dunt Dci habilaiionero inlra * testimoniuni conscien-
divinilatis. vel Deitatis excrevit. Deniqtie lam fe- C liac celant, cujusdam specialis cceli in se iraaginem
cunda ftiit exinaniiio, ul gloriam augerel angelis, repraesentant.;
pastorilnis gaudium faceret, lidein magis, pacem De his occultis thesaurum in agro absconditum
procurarel quoque bominibus bonae volunlaiis celantibus trahiiur Sapientia, quia ad sapientiam
(Luc. n), Tani poiens liaec infirmilas fuil ut cura- rudes quosque, licei cum diflieuJtate, erudiunt co?-
rei paralyticos, leprosos mundarel, caecos illumi- lesiiuni virorum exempl.i. Denique Sapienlia babi-
naret, surdis auditum, claudis gressum, muiis ofli- lat in consilio el eruditis llO-interest cogitationi-
ciiim loquendi resliiueret, mortuos suscitaret btis (Prov. VHI),el ideo « oinnis gloria ejus fiiiae
(Maith.xi), siccis pedibus super aquas ambularei regis ah iulus (PsciL XLIV),> quia Sapienlia con-
(Matth. xiv), tempestales et maria solo imperio silii sui secrettim uon comraniiical omnibus. Unde
tranquillaret (Matih. \in), daemonos ab obsessis etin Evangelio ipsa Sapienlia loquilur: < Confiieor
corporibus effugaret, oninem infirmilatem verbo libi, Domine, Paler cceli el lerrae, qui abscondisli
curaret (Matth. ix), verbis mirabilibus scienliam haec a sapieniibus, et pmdenlibiis, et revelasti ca
Scribarum et Pharisacorum superbiam confutaret parvulis (Matlh. xi). > Ubi parvuli, id est luinvi-
(Matth. xxin). Tam foriis, inquam, baec infJrmitas D I les, consecrelales sunt sapienliae, et quantumlibel
fuit, ut Cbristo secundtim naturam passibilem mOr in allissimis ipsa inhabilet, facilius ad illam per-
rienie, fleret solis obtenebratio, terriemoius conlingil lmmilitas : el quanto se inferius dejicit, tanto
cussio, veli diruptio, petrarum 108 scissio, monu- sapientiac sublimilas ei farailiarius se inclinai.
mentorum apertio, sanclorum corporum resuscita- < Deus enim superbis resisiit, et humilibus dlit
tio (Matlh, xxvn), inferni spolialio, ot mirum in graliam (/ Pet. v); > et dum per mediu.m ipontium
niodum lunc foriius firmilas elementorum conculi- pertranseunt aquae, fonles in convallibus emittun-
tur, cum noslrae mulieris infirmilas abj'eciior repu^ lur (Psal. ciii). In consiiio ilaque, el in consilio
taiur. Sed, quaeso, ubi, vel a quo, haec mulier sanctorum bumilis invenil sapientiam, quae < in
forlis invenitur? Certe, ut Scriplnra dicit: < Non inalevolam aniniani non introibil, nec habitabit in
invenitur sapieniia in terra suaviler viventium corpore subdiio peccalis (Sap. i). > Quando quaeri
.(Job XXVHI).> Suaviter vivuni, qui desideriis vo- oporteat sapienliam ipsa Sapienlia docel, dicens :
luptuosae carnis inserviunt, ei quanlo amplius ab « Qui niane vigilavcri.il ad roejiiivenienl me (Proti.
operibus justiiiae tenebrescuiil, taiilo minus lucem vin). > Mane csl fidei tempus, quia per iidem in-
sapienlia; a|iprehenduiil. lili eigoiion quaeruat, qui lerim est quxrendum, quod nobis cxjiediat -iiiiiitu-.
737 MARIALE. 758
rum. Fides eniin est lux matnlina, qtia in.eriin A _ nalivilale mirahilius. In tormenlis nihil pcena crn-
: illiiminariiur in lll spe, donec aspiret dies, et cis igriominiosius, in triumphis nihil infcrni spolia-
incliiienlur umbrae, et nos per speciem plena meri- tione terribilius. De his ultimis linibus liberationis
dies consolelur. Sictil enim lux maiiilina praecetlit nosirae pretium venit, quod redetnptis tanlo prelio-
splendorem meridiani fcrvoris, sic fidei mysierinm sius esse debel, quanlo de lam longiiiqiio veniens
drvinaepraevenit speciem visionis. Unde Propheta : poluil cflicariam lanlam habere. Jam qiiomodo haec
< Mane, iuquit, asiabri tibi (Psal. ,v), > hoc est in verba, qnae de Sapientia, ulctinque iiilelleximiiSi cl
fide, ei fideliler ministrabo. Et cuin species venerit, sapientix malri Mariae conveniant, sectinduni gra-
id esl cum limpidiorem clarilalem fervor meridia- iiatn, quam ipsa gratiae maler nobis impetraverii.
nus alluleril, liinc videbo < quoniam non Deus videamus.
volens iniqiiilalem tu es (ibid.). > Jam quia ubi,'et Dieilur itaque 114 inulier, non fracta mollitie
a qtio, et quando quaerenda sit sapienlia diximus, voluptalis, sed quod sit in ea natura sexus fragilis,
superest, ul quomodo eliam quaerenda sit, videamus. Vel quod mollescat affeclu , utpote miseHcoVdufi
Ipsa quaerehdi modum eXponit, dicens: < Trans- mater, ad leneritudincm pietatis (18). Quam foriis
ite ad me onmes qui concupiscitis me (Eccli. haec mulier fuit, qnae sine exemplo, tam sextun
xxiv); > ubi eoncupiscendo, et transeundo qnae- quamsaeculum invicti spiriius fortitiidinesuperavii!
renda esl. Cohclipiscendo acterha, transeiindo a Quamforiis fuit, quae in corpore fragili posita, et in
temporalibiis. Trarisire, esl iransitum facere; tran- sicculo nequam adhuc peiegrinans, aemula puritaiis
situmfacere, esipascbacelebrare.Paseba enim frans- angelicae, omne quod creatuni est menlis sublimi-
iius diciiur. Pascha celebrare. esl Agnuin imma- taie transcendit! Denique ad mulierem foriem for*
culalum offerre. Paschalis aulem festivitas proprie liludo Dei Gabriel ir.iuitiir, quam gratia et forlitu-
est Hebraeorum, id esl transeuniiunn Hebraei enim dine plenam invenit; pariltiram eliam Verbum om-
transeunles inlerpretanlur. Qui igitur saeeuluin ne- nipoiens proleslatur. An non fortis Maria fiiil*
quam niente deseril, qiii a viliis el concupiscentiis ctijus < foriis ut mors dileclio (Cant. viu), > in lan-
112 carnis ad desiderium spiriluale se colligil, tiiin virintis Altissimi cbunibraiione convaltiit, iil
qni a rebus transiloriis ad aeterna, et manentia el Rex virlutum, Dominus fortis et poleris in pra;-
Spirilu transil, ille Sapientiam quaerit et invenit. lio (1'sal. xxni), iii-irinus in ea fleret; el fortis 'ar*
Agiuini quippe offert, qui se Deo exhibet carne maius atriurn, quod in pace possidebai, diiiiilieret
mundum, corde mansuetum, aclu innoxium, vultu (Luc. xi) et infirmilas homiuuin ad salutem ex ea
placidurii, viclu sobrium, lingua veracem, specie r( plenariam pervenirei? Sed ubi.obsecro, haec mulier
irreprebensihilem, opinione laudabilem,, fralerna tanlae forlitudinis inveniliir? Procul utique, quia
compassione misericordem. Hoc modo quaeriiur siciit graiiae plenitudine omni crealurae prcecellit,
Sapientia, cujus < prctium procul, el de ultiniis sic incomparabiliter gloriae subliniilalelranscendii.
finibus (Prov. xxx) > esse dicitur. Quam procul 115 Procul, inquam, esl, quia Iicet sit mediairix,
sinus Patris, unde ipsa egreditur? Quam procu) est et singul.iris misericordiae conipassione propitia,
ineffabilis illa, et ieierna generalio, quae anle sae- est lamen incomparabilis excellentiic privilcgio
cula a Palre generatur? Quam proeul esl incor- superomnem aliiiudiiiem angeloruin exaltata.Pj-octil
iuptae matriSTirginalis integrilas, ex qira Verbum est pretium ejus, quia < speciosus forma prae filiis
caro eflicilur? (Joan. i.) Quam procul esl altiiudo bominum (Psal. XLIV), > de pretiosa ejus carnu
humaiia; naturae anle peccalum, umle in carne nascitur, quo pretio gehiis humaiium redimittir, et
Yerbi pe.ccati iminunitas conservatur? Quam pro- ipsa sanctortim omnium angelorum et Iiomiriumine-
cul est singularis inuocenlia, in qna per honiineni ritis et gloriae anleferlur. UJtimi fines sunt incom-
viiisse, et miracula fecisse cognoscitur? Quain pro- parabiles virluies Maria;-, in quibus omnis con-
cul esl sine exemplo illa patieniia, in qua per in- summationis fineni se Propheia lestatur videre,
'debitatinorlissupplicium auciormortis diabolus sn- D sic Doraino dicens : < Oinnis coiisummaiioiiiit
peralnr, homo inorlis reus absolvitur, aelernaevitae iinein, laltim mandalura liiuin nimis ( Psal.
iibertas reslituitur? Idcirco pretium cjus, vel cxviu). > Quid enira illo mandato latius, quo man-
113 quo ipsa pretiosa exislit, vel quo pro nostra dal salules Jacob (Psal. XLUI),qui ii) salulatione
redeinptioiie exsolvilur, de ullimis finibus venit. Mariae, quam ei GabrJel ex Deo atiulit, salutem
Uitimi fines quatuor esse videntur : duo superius omnibiis, quantum.in se cst, pra'paravil?Sunt ita-
ullinii, ullra quos nihil esl Superius ; dtio inferius que ultiini fines humilitas Mariae incomparabilis,
nltimi, et infra eos nihil ullerius. Duo superius ul- singularis virginitas, cbaritas spiriiualis, privile-
timi suni, aelerna generatio, qua Verbum de Patre giala fecundilas. Quae oinnia sicut iiulltiin oiunino
/siue matre nascitur; et incorrupla nativilas, qua exemplum antevenit, sic nulltiiii omuino ineriiuni
' idenv Verbura de malre sine
patre generatur; dno vel aequiparat, vel excellil, oriinino eseipitur Pairis
"fines infeiius ultimi sunt, quod crucis pcenam pa- Unigtnitus, primogeniius ijisius Virginis, qiti H©
lientersustinuilsine culpa.etquodmortuus descen- licei Spiritum ad liiensuraniiion acceperil(i/oa«. m.i,
dit ad iuferos sine pcena (17). NiiiiJ prima el aierna tameii de his uliimis finibus, id est summis Mariae
generatione sublimius, nihil secanda et incorrupla viiititihus nostrae reilcniplionis pretium venit, se-
759 ADAMIABBATIS PERSENLE 740
cunduni naluram, quam ex carne "Virginis traxit. X ^ cst proposita in cxcmpliim virluiis. Non itaque de-
Suntii, ut dictum esl, ullimi fines, Virginis con- cet album monachuin culloretn- sincerilalis virgi-
summatae virtutes, ex quibus recepimus inaesiimabi- neac, specialem Mariae filium superbiae flal'^ initi-
is prelii parium, tanquam ex floribns frucium. iiioseere, curiositaiis vitio esse superfluum, 119
itiamen flores nianenl immarcescibiles, nec sicut iinmuiidis desideriis animum dare, fraternte pacis
:* n natiiraiibus fruclus finis est floris, sic in matre denigrari odio, invidiae livore lorqueri, circa vir-
Doniini partus est lermlnus virgineae caslitalis. Est ginis ministeriiim negligere proposilum sancliiaiis.
enim « horlusconclusus, fons signatiis (Cant. jv). > Qno eiiiin paclo minislrare poiesl tanlae liumilitali
Horium facil eam inaudila; fectinditatis ferliliias; stiperbia, tanlae honeslali impuritas, lanlae rann-
conclusum reddit inviolali pudoris inlegritas. Fons diliei iuiioncslas, laiilae charilali odium, dclraclio
est, quia de plcnitudine gratiae.fluenia roisericordiae larilac benevoleniiae, tantae paci murmuraiio, lanlae
fundit; signalus, quia alienum a signo fidei non sobrietati iiigluvies, lanlifi verilati falsitas, crude-
admitlit. « Fons Iionorum, puteiis aquariira viven- litas lanlx misericordiae, praeserlim eorunt qui ad
lium, quae iluunt impetu de Libano (ibid.). > Fons bonoreiii lanii mysterii, de peccati sterquilinio, de
esl Maria, palens el accessibilis ex profusione et fa- extrema pauperiaiej de generis ignobilitate vene-
cilitate misericordiae; puteus esl aliuset capax cx R I runt ? Quam saepe videmus hujusmodi eorttnt in
mysierii adrairabiiis profunditale. Completum est clauslris ea ad ciirain carnis quaerere quae nec in
enimiiiea«magnumpieialis sacramentura, quodma- sacculo liabere pomerunt?Ob boc sub un>bra reli-
nifesialum est iiicarne,jusiificalumiiispirilu, appa- gionis noiv umbratiliier, sed veraciter vaniiati in-
ruilH7 Angelis,pra3dicatuiiiesigeiitibus,crediium serviunt, superbiuni inler humiles, inler pceiiiientes
est inundo, assumplura est in gloria (/ 2'im. m). > voliipiuosius vivere voluiii, ambiunt honores, qui
Aquae vivenles graiiav coilesies sunt, <quae flimnt mundi conlemplunt juraveranl, solam sanclitatis
impeiu de Libano, > quae Yirgini collatae sunt, ex imaginem praclercnles, ltipus celalur sub ovis vel-
palernae pleniiudinis aliitudine supervenieriie in lere, nec agnoscilur, donec eum prodideril ululatus.
Virginem Spiriln sancto. Potest quippe inteiligi im- Ululatus est fralrum sanguinis avida nimis delra-
petus improvisa plcniltido gratiae sancli Spiritus, ctio, qnam mater ej'us invidia 120 in denigralionc
quam, diim candor lucis aeternaeMariae infuiiditur, siucerilalis moiiasticaegeneravii. Unde bonilali tuae,
quasi de Libano, qui candidalio dicilur, aqiiariim propilia misericordia; mater, relinquiuir, purgare
Tivenlium lorrens erumpit. Est igitur Maria fons borlosquos rigas, ul sicul dilectores luos fluentis
horlorum, scilicet abliitio, satietas et refrigeiiura _. graliie ad irriguum devolionis inebrias, sic duros
congregatioiiiira sanctarum. Quot enim habet Ec- corde et aridos ad pocniieiilia; fruclum humecics.
clesia convenlus sacros in fi.de viventes parlus vir- . Aufer de borlis Ecclesiae odiorum spinas, murmu-
ginei, lot suut et horti. El certe his omnibus mi- ralionum liibtilosct libidinis urticantis pruriginem,
nistrat jiarlus misericordissimae mairis el poeniien- qu.!Bomnia de inimica floribus aquilonis interoperie
liae lavacrum, quo lergaliir iniquilas et desiderium nasci solenl. Te imperanle surgal aquilo, ie vo-
justiiiae, quo reficiatur devolio et prolectionis uni- cante veniat auster, quo perflanle horli refloreani,
braculum, qtio ardor carnalis concupisceniiae refri- virttiluro spirent aromata, et liiae opinionis flagrans
gescal. Ecce quanta esl mulieris noslrae fecunditas, suavitas ad noliliam pervenial singiilorum. Alioquin
quanla est fonlis signali profusio, cnjus semper nisi astiteris pariurienli Ecclesiae, et obstelricis mo-
opporiuna rigalio tanlam in liortis Ecclesiac tribuit rem geras sponsae filii lui, vires parluriens non
uberlalem. Iliiic fonti irriguo, huic misericordis- habebil. Mulier cnim isla, dum paril, irisliliam
simae Virgini 118 specialiter depulaverim ego (19) habet, qttia nondunt venit bora ejus (Joan. xvi). Non-
roonasteria Cisterciensium : quippe quae omnia et dum quippe completus est sanctorum populus, non-
ine.rooriaeel roeritis ipsius malris devolione debita duni mulier isla lotum in Iuccm gloriae ofludit puc-
dedicantur. 0 qnantus debet esse.inmeis candor D ] rum. Sed adbuc tam Herodes quaro Pliarao.in par-
cordium, et mortini puriias, (20) qui el candore lum Ecclesiae debacchaniur. Esl lameri Ecclesia
habilus el liiulo, nominis virginalis lilii albedinem mulier furiis : mulier ex fecunditai.e.quae per sa-
imilauiur ! Albi iiiminini monachi dicuntur, non cranieiilum 121 fitlci Deo parere lilios non desisiil,
modo quod albedine vestium fulgeant, sed quod foiiis ex petra, super quaro fundata, lenlationi noii
candoris virginei minisiri spiriluales exislant. cedil; est eniro mulier baec, uli iu Apocalypsi le-
Quid ergo nos infelices, et miseriet niraium ni- gilur, « amicta sole, et luna suh pedibus ejus (Apoc.
grPsub candid.o hahilu, circa rioslrae Virginis liliuin xn). » Luna significal mulabililalem , ei defeclum
laiita densitale succrescere spinas et tribulos tole- teinporalium, qiiae omnia elecioruoi Ecclesia sub
raiinis * Quid odiorum spinas et deiraclionum acu- pedibus habere dicitur, quia nequaquam amor tein-
leos ibi plaiitamus infeliciter, aut jnfelicius confo- poralium ejus affeclipus dominalur, Araicta-quipjie
vemus ; uhde spirare et fluere virlutum aromata solc, sic spJendbre sojis iJluminatur, el ardore per-
debuerunt ? (21) Yirginem noslram poiius imitari fecte accendilur, ut nihil aiiud quam ipsurn solem
debuimus, et filiali affectu malri bcalissimae con- juslitiae contempleiur. 0 quam difllcile haec mulier
formari. Ipsa enim non modoin reniediuin data, sed iuvenilur^ qtiae in paucis abscondiia, lanquam ele-
741 MARIALE. 7i3
ctus thesaurtis in agro abscondiliis occiiitalur ! Jlinc A diciiniis, quia sancti, in sanctitatis proposito confir-
est quod Sponstis ejus in Evangelio sic loquilur, mati, suiit eiiaui firmamentum effecli. Si autpm fir-
dicens : < Simileest regnutii ccelorum lliesauro abs- maiuentiim, et ccelum, quod ab omni faccelerreni-
condito in agro (Mailh. xm). > Regnum quippe talis humanae sil aliemim. Ilinc est qund Graece
coslorum est gloriosa unaiiiniiias celalorum. Celaii agios, sancltis Latine dicitur. Agios autcm sine terra
sunt sancti, qui, quaiitum iri eis esl, se celant et interpretalur.
absconduiit. Semper intus sunl,seniper januis clau- Itaque id esl sanctus quod est sancitus; sancitus
sis se conlegunl, et, duni propriae gloriae testimo- autem qtii confirmaius; confirmaius vero diciiur
nium intra consciemiam fertnil, dum ab ore homi- qni in firmamentura sitfacltis, firmamentiim auiem
num laudem aut testimonium non requirnnt, ccelo- est slabile et firmum, Jonge a terra divisum, side-
rum 122 babitaiorem ad se ingredi (aciiint, cui rum mira varietate coelalum. Talc est cor sanclum,
dicunt: < Tu aulem in nobis es, Domine, el noinen inviolabilis sanctitatis proposilo lirroum, a lerrenis
luuin invocaium est sujiernos (Jer. xiv); >elillud: • desideriis alienum, diversis virlutibus, quasi side-
< Gloria nostra haec estlestimonium conscientiae ribus adornatttm. Quis, ohsecro, vel ubi talem in-
nosirae (II Cor. i). > veniet? « Procul certe, et de ultimis finibus pretiuni
- Uanc iiaque Ecclesiam sancloriim, sive hortum T_ - -
" ejus.> Ulinam apud te luam lalem invenias.vel ttt la-
conclusum, sive signatum fontem, sive ihesaurum lis eflici possis, procul et de uliimis fiuibus, id ci
in agro.alisconditura, sive regntim coelorum, sive quierereei afferre non pigritcris ! 0 quam procuJ est
pudoris claustrum, sivc mulierem foiiem nomines, ille bonorqueni in condilione accepit! Quain pro-
idcirco < procul, el de ullimis linihus pretium ej'us,> cul 125 esl divinae similitudinis d'gnilas , qua
quia pretiosam facit eant aeterni sponsi amor inler- insignita desipuil.Nam « cuminhonore esset hoino,
nus. Quid enim caieslis sponsi aelernilate ulterius, non intellexit, comparalus est jiimeiitis iiisipieiiii-
divinitate superius, charitale inierius, viriute po- bus, ct similis faclus est illis (Psal. XLVIH).» Cerie
leniitis? idcirco nimirum sponsa cjus ab exteriorum quod lanti pretii sit rationalis anima, ul pro re-
intuitu vel appetilu se dividit; idcirco ad interiora deinpttone ipsius inaestiraabile pretium, Verbum
se coiligit, irao inter claustrum couscienliae se re- caro facltim (Joan. l), solvatur; rairabilis ejus crea-
cludii, quia qtio diligenlius ab oculis liominum se lio fecit. Cum enim ad simililudinem suain eam -
celavit, eo coelumin se secrelius cr_elorumbabila- Conditor fecit, quatuor ei suae iraaginis insignia
tori compoiiil. IIujus spiritualis claustri, ubi se clau- signa impressit: traxii enim de Condiloris aeler-
dunt, et celant ccelesles animae, clauslri visibilis f nitate iromorlalitatem, de sapieuliie sublimilaie
fabricaia figurani tenet. Unde, j'uxta forraam ma- ralionis excellentiam; de invisibililaie essentiae na-
lerialis clatisiri, etiam illud invisibile in qtialuor lurae siinplicilalem, de larglialis liberalilaie arbi-
ialeribus fabricatur: primuni est contemptus muiidi, trii libertalem. Quam procul sunt illa qualuor, de
seciindum 123 horror inferni, teiiiuiii necessilas quibus isla quatuor humana anima traxil? proctil
voti, quarlum desiderium cceleslis regni. Inter qua- stinl, quia omnem sensum exsujieranl, et omnem
ttior ista latera per disciplinte regularis obedienliam raiionem et inlellectura lioininum et angeloruin
sc cohibent el abscondum qtti vanam saeculi liber- excedunl; ullimi fines sunl, quia, cum sancti ad
tatem deserunt, qui a se lateribus aquilonis evel- illa compreheudenda pervenerint, ulterius nil re-
lunt. Possunt ba_cverba, quae superius dicta sunt, quiruni. « Utpossitis, ait Apostolus, compreliendere
ttiam cuiiibet sanclae animae convenire, nisi quia cum omnibus sanctis quae sil longiludo, ialiludo,
tlifficileest sanctam aliqtiam invenire : < Mulierem sublimitas et profundum (Ephes. m). > Longiludo
fortem quis inveniet? >— < Defecil sanctiis, dimi- est creatoris aeterniias, latitudo est ipsius cliarilas,
miiic sunt verilaies a liliis hominum (Psal. xi), > 126 sublimitas esl allitudo sapieutiae, profundtiiu
virlus evanuil, invaluit vilium, et refrigescente jam esl incoroprehensibilis subiilitas invisibilis essen-
saecnlo in immensum iniquitas abundavit. Quis ergo D liae-
iiivenietinulierem forlem? Mulierfortis non incongrue 0 si scrvassel rationalis anima cura longiludine
dicitur anima sancta. Sancla quippe dicitur, qnod innnorialitaiis longaniniitaiem perseverantiae, cum
sancita sit, id esi in virtuie animi confirmata. Quo- latiludine liberae voluptatis liberlalein justiiiae,
niam igilur animi virlus sanclificat, quoniam dicum sublirailate raiionis altitudinem contempla-
vini nominis timor et amor Confirmat, et in bonis tionis divinaa, cum prorunditale essenliae simplicis
operibus habet fecunditatem, et propter virtutis con- simplicitatem innocentiae, prelium suuiii, quod ci
staniiam quamdam"in se reliuel lirmaiiienti slabi- de lam loginquo veneral, minime perdidissel!
liiaicin. Dtim euiin in sanctitatis proposilo per gra- Nunc autem, elsi pretium divinae simililudinis per-
tiam sanciilicatur, ab infiinis el infirmis operibus didil, quia virtulem amoris- deseruit, oiiiuino ta-
sublimilate menlis erigitur, in quoddam firmamen- roen sine prelio notv fuit, -quia a preliosa aticloris
lum stabile solidaiur. 124 Tale auiem firmamen- imagine non recessii. Preliosa quidem est imago,
tum coelum dicimus, qtiia, sicut dicil auclorilas, quam in cognilione veritalis inamissibililer lenuil;
« vocavit Deus firinamcntum ccelum (Gen. i). >Id- sed lorige preiiosior est siriiilitudo, quam iu aiiiore
circo Deum in sanciis habilare, hoc est in ccelis, __viiiulis suscepiara amor pcccali iiirais feslinus
7i5 ADAMIABBA.TISPERSENIJE 744
alirasit. Sed jam ad nostram Virginem corde et A j trabis. Si ie.mundi amaior abjuratus insequitiir,'
animo, veriiate ef opererecurramus. ad. mttndi dominanv Mariam rectirre, ei liiuiid.tna
Jpsa estporlus noster, ipsa est anchora spei no- omnia uli slercbra conculcabis. Si te carnisten-
st.rae, ipsa est imilier/fortis., fecunda, et potens, ad lat illecebrosa mollities» invoca Virginem, invoca
quam nobis confugienduni est qui sumus inopes et Miiriam, et iiv obunibratione, qtiam ei virtus Al-
iiifirini. Snflieiens est ejus fecundilas mendicitatem tissimi fecit (Ltid. i), ardoris illiciti refrigerium
127 filiorum expellere, fortiludo ejus sufficiens consequeris. In omni denique impuguaiione dsemo"
nil. de suis braesumentcs viribus liberare. Slella num adangelorum reginam Mariani confugies, et ad
maris Maria esl necessaria in hujus incerlitudinis imperatricis niiliim- cessabi.t callidilas lenlatoris.
pelago naviganiii Porius est totiiis misericordiae lpsa est quippeaurora consurgens, quae tenebras
miindo-iiaufragium palienti. Ne diffidal reus, ipsa arguit quae mblis terniinumj quae fineni ponit
jnalcr nostra, quac nobis genuil judicem noslrum , erroribus, et veri 128 luminis radios administrat.
fecii eliani nobis de judice advocaium. Si propter Est enim Maria niater gratiae, nvater misericordiae,
cujpam desideras vBriiam, respice in Mariam con- vitae via, forina juslilia;, pcenilenliae medicina, ma-
fidenier, el misericordiani obtinebis, Si in iribula- gisterium paticiitiee, disciplinacexemjilum, Ecclesiae
lione posjtus pusillanitniiate dejiceriSj ex corde g gaudium,miseriae lermimis, porta paradisi, el por-
refuge ad Mariam. et paiienliae forlitudinem irape- tus. Ad quem nos perducat Jesus Chrislus.
ADAMI ABBATIS PERSENIiE
FRAGMENTA MARIANA.
129FRAGMENTUML Jtassibile ex tua carne suscCpit. Per le descend.t,

DcscenditChrislJis virgo, et humilis.etdescendit per te parvuJus ad lmmiles venit, qui te in causa
per virginaleni uleruni htimilliroae malris, ul qui _, noslra advocaiaro constitiiit, qui leipsam pro int-
uiramque iiaiuraiii utroque mprbo corruplant menso raunere 131 mundo dedit. Te ad nos ve-
curandain susceperat, ulroqiie antidolo penes se niendi yiam clegil, le nobis in repalriandi semilam
abundarei. Ecce quoraodo descendit, et qua de- ordinavit. 0 yia expers asperilatis el duriiiae ,
sceiidil. Descendit sane per virgineum corpus, expers ignoraniiae et erroris 1 Nempe « misericordia
desccndit skiui pltivia in velliis, et sicut stillicidia et v.eritas in te obviaverunt sibi (Psal. LXXXIV).>
siiilaniia. super lerram (Pspl. Lxxt), descenderunt Nec misericordia in te paieretur quid asperum esse
graliarum flumina in Mariam.Onecessarium vellus vel durum, nec verilas quidquam inesse pateretur
•yirginitatisMariae impassibilis.qiiod. lam silenlerj, obscurum. 0 via commiiiiis salulis, expers iniqui-
et suaviter suscepil. pluviam graiiae salutaris! o latis et malitiae, expers molestiae et laboris. ln te
dum « pax, et jusliiia osculatae sunl (Ibid.) > Non libi
pluviam volunlariam,-qiia virginitalis 130
inesse dislorlum aliquid avquitasjustiliae sineret, nec
purissimae velhis immaduit (22), et ipsi velleri
muiidd immensus candor accrevil, et immunditia aliquid inesse laboriosum pacis lranquillitas susii-
iioslra lavacrum, ubi dilueretur, accepil. Asperges nerel. Tota es suavis eiclara, tota dulcis et recla,
,me, doinina mea , hoc liyssopo, el mundabor, mitis el pacifica , quae et nobis illnminationem
lavabis me rore isto libi de corde palris infuso, et Q nosirorum cordium de corde Palris adducis, et
nobis loquens ad cor (Ose. n), corda credentium
superaiiyem dealbabor (Psa,J.L).Tu tota munda, lota
candid.t, lota divini roris aspersione complula, et in te irahis. Nobis, ut diclumesl, ad cor loque-
de iiiviolabili ulero Agnuni singiilaris innocenti_e ris, quibus dominum cor.dis iui, Verbum scilicet
paris, et de inadmissibili vellere sanetorum animas incarnatum, prdducis. Qui ergo per te descen-
calefaeis. Per ,iua viscera summa puritate innoceiiiia, dil, videamus quousque descendit. Descendltceiie
plena miseralionum affluentia, fluvius miser.iiionein usque ad susteplionem corporis nostri, usque ad
Christusdescendil, qui iiiuiidaiis in diluvium tolius siroililudinem carnis peccali. Descendit usque
gratiae, lotius inuiidi sordes ahstersil. Per verba ad perpessionem riiOlestiarum,usqrie ad loleranliam
tua lac et mel siimmae dulcedinis distillanlia, iii injuriarum. Descendit 132 usque ad injpriai»
viiiim perftsclum noster parvulus adolevit, qui in passionis; descendit itsque ad ignominiam crncis el
fortiludine palientiae suae onera nostrae insufljcien- morlis; descendit usque a.d triJuan.fi sepuliurae ob-l
liae sujiportavil. «Vere languores nostros ipseiulit, seqaiuni; desceiidiiusque ad spoliandum infernuii).
et dolpres nqsfrqs ipse portavii (Isa. xin); > ~et FRAGMENTUMII.
huiiieros quibus poiiaret ex le habuit, dum corpus Sed cum infivmis oculis ill cceleslium splciidor
~iio FRAGMENTA MARIANA. 7tG
difficilis, ad columnam nubis et caliginis lippientes jA sicut enim de prolato radio non corrumpilur, aut
octilos reflectamus. Columna sanc nubis et caligiuis, minuhur solis corptis, sic te parienlem iion violat
estiirma suWimitas nostrae Virginis, ex qua quain- prolalio saeri parius. Jam qnid, o elecla ul sdl,
dam sibi caliginem clarilas Deilaiis ohduxit. Dtim qiiid est partus tutis, nisi solis cujusdam splendor
enim Yerbi omtiipolenlis splendor per conceptuni aeiernus? Sjilendor hic ubique Ittcet, etiam in te-
Virginis obvolviiur ntibe carnis , qnid aliutl fuil in nebris, etsi lenebrae eum comprehendere non me-
illa-carne peceati similitudo, nisi quaedam in nube renlur (Joan-1). Denique splendor iiic illiiininat
caligo? < Nubes, inquil, et caligo in circuitu ejiis omnem liominem venieniein in hiuic inuiiduui
(Psal. xcvi), > quia Yerbt splendor el purissitnae (ibid.); sed hoinines inagis leneliras dilexere quain
carnis ntibe est obvoltttus, et in eadem carne est lucem. Tibi aiiieni coiupelit, maiei' misericordiac,
infirmilate circuinilaius (25). Sed in colunuia, qtiam eleclio Solis, quae spleiidoris radios exhibes uni-
praemisimus, iiitendamtis. Allendamus quam fir- versis.
ma, tjtiam recia est, quam erecia ! AileiVdaiiius, Gaetenini, cum de sacculo neqtiam assumpla es
inquarn, quam firma, quam forlis, qu.tm recta, ad cceleslia, facla es onmi spiriluali neqtiiliae lerri-
133 quaiii lenis , quam porrccia esi, qttam sub- bilis qtiasi caslrortitn acies ordinala (Cant. vi).
Kmisl (24) Qiiamiirinaesl.cui el cceluni el terram B Fuisli iiaquc quasi aurora consurgens in ortu.
innilitur ! Qiiam fortis, quae conlra universas hie- Ltinae plenae pu.chriludiricm habuisli, dum gratia
reses et spiiiittales neqtiitias invincibiliier prxlia- jjlena facta es, in Verbi incarnati conceptu. Soli
lur! Quam recta esl (25), quae peccali maculam merilo comparala cs, manens illibata in parlu.
iicseivit'. Quam lenis esl, quae iiullam diiplicilalis Terribilis ut caslrorum acies ordinata in Iransitu,
rugani admitlil'. Quam erecta esi, quae merilorum quo coelis laetantibns, angelis obseqiienlibus, san-
altiitidine omnem crcatttram iranscendil 1 Qufuii clis exsullaniibus, vexillis virtiUuin coruscaiili-
sublimis esl, quaui Aiiissiini Filius in dignissimani bus (26), terribilis daemonibus ajiparuisti. Ubi la-
sibi niatrem ab .-eterno providit ? Quam felix esi, men tota nobis esl liJuci.t in paiiu 136 noslrae
quae Dei esl, el niaier, et sponsa, porta c««li, auioe- Virginis, et licet existam indignus, laudibus laineii
niias paradisi, angelorunv doinina, regina ii.uiidi, ejiis insislere non desistam. Si iudiges raisericor-
sancloruin laclitia, advocala credenliuni, foiiiludo dia, apud viscera Virginis copiosior inveiiitur. Si
pugnantium, errantium revocatio, pcenitenliuni vcriialis cuitor es, age gratias Virgini, qiioiiiam
inediciiia ! 0 cerla salus, o coinpendium viloe, o libi de terra virgineae carnis yerilas orta est (Psai.
spes vehiacunica, o siiavitas singularis! Mihi lotum LXXXJV), quam tu colis. Si pacis seciator es, nihilu-
es domina; penes le boiiorum omiiiiim est mibi re- C miniis gralias age Virgini, qiiouiam libi ex ea na-
posita plcniiiid.o. Recondili stint apud te thesauri . scilur <pax, quae exsuperal omnem sensum (Phiiip.
indeficicnles veritnlis el gratiac, pacis el misericor- iv). > Si es exseculor justitiae, vide ne ingraius
diac, saluiis et-sapieniiae, gloiiaeet honoris. Tu es sisVirgini, quoiiiam ipsius ulero mediante <justilia
uiihi in fliictualione anchora, in naufragio porttis, de ccelo prospexil (Psal.LXXXIV). >Si fides tua aliquo
in tribulalione subsidium, consolaiio in dolore. pravae conscientiae pulsu quatiiur, respice Virgi-
134 Tii luis es in ojipressione subvenlio, in op- nem, et quod erat litubans solide siabilitur. Si
portiinilale auxilium, in prosperitate moderanlia, in concupiscentia carnjs obleclai, Virgincm -respice,
exspeclatione laeiiiia, recrealio in labore. Qiiidqtiid- et periculuiii castitalis auJertur. Si iiienlem piilsat
de laudibus tuis garrire possum, tna esl laude ini- elaiio, in Virginem verte inluitiim, el de nieritc
-jus, ohvtii laude dignisshna, sed tamen leneor le yirgine.fi humililalis lumor animi detumescit. S.
laudare. Si linguis horoinum te eloquar et angelo- iracundiae accensus es facihus, oculos lcva ad Vir-
ruin (/ Cor. xiu), ciim me loltim effudero, paruin ginem, et de ej'us tranquiilitale milesces. Si de via
erit. Ad illain potius lui laudem me transfero, vitae, vitae le ignoianlia aut error abduxerit, ad
quav in amoris carmine sic canlatiir : « Qua; est D stellam maris Mariam respice, et in luce ejus ad
ista, quae progreditur qhasi anrora consurgeiis, veritalis semitam reduceris. Si viiium avariliac ido-
pulchra ui hina, elecla ut sol, terribilis ut castro- lolatriam imperaverit, recole rounificeiiiiam Virgi-
riim acies ordinala? > (Cani. vi.) Uis verbis breviier nis, el cum 137 pauperialis aroore tibi veniet
el subtiJiter, veraciler et stibliraiier laus exprimi- pietas largilalis. Ad omne pcriculuni pietas Yirgi-
tur tuas glori* qtiadriformis. Cmn eiiiin nasceiis, nis subvenii, et polcns est subvcnire. Age gratias
quasi rulilans aurora consurgis. Orlus, riiinirura, ejus pariui, de ctijus pleniiiidiiie charismaiunt tttii-
luusvtcem aurorae lenuit, in quo dies gratiae ccejiil, versitas eiiianavit. Nohis peperjl Virgo, i.iosier cst
nox vero infidelilalis e.l ignorajitiae finen) fecit. parius, nobis natus esl puer, el filius datus esi
Cura Solera j'ustitiae coucipis, raore Iunic, ex fulgeniis nobis.
solis beiieficio illustraris. Luna enim a sole lumen FRAGMENTUMIII.
muluat, quod ei nainra spissioris corporis negat, t Magnificat, inquil Maria, aiiiina mea Dominiim
unde qtiidqtiid habet puichriludinis, habel ex be- (Luc. i). > Aitende primilus ubi magnificaiDominum.
neficio mutuati spiendoris. Cum Solera justitiae pa- Cerie in monlanis, in civilale Juda, iii domo Za-
ris, soli congrua siniilitudiiie 135 compararis: charia 1. In montauis magnificaiur Dominus, qui ,'n
PATBOI,. CCXI. 2V
747 ADAMlABBATIS PERSENLE m
cainpeslribus blasphematiir. In eampeslribus crant., A ea, per eam, et propter eam minoradis sii paulo mi-
qui, secundniii prophclam, "«.blasphemaveruniSaii-• nits ab angelis Dominus (Psal. vm). < Homo enim
*itini Israel, et alienali sunt relrorsum (Isai. i). Ini naius in ea (Psal. LXJSXVI), homo factus est ex ea,ei
. ranipeslribns, inquaro, malcdiclionis et confnsio- per hoc quod assuinpsit cx ca, minor Patie, ininor
nis.Adam: et Evac, qui, perdiia carnis inlegriiate, , angelis, subditus hominibus iiivenltis est Filius
abalieiiali a verilalis alliltidine, fecerunt sibi cam-• Dei. Quod assumpsil ex ea, forma est servi, ad
pcstria : quippe qtii veritatis montana perdiderant, , qnem suscipiendum, < cum in forma Dei essei,
ct virtnlis, De yalle ilaquc niundanae vanilalis, exinanivil seiiietipsiira (Philip. n), > et qni eral in-
tle profuiiiio htiuiaiiae corruptionis, de campeslribusi comprehensibilis in se, factus comprcliensibilis ic
1'ommunis iiiiqnilalis < exsurgens 138 , Maria.
M-aria,
abiit in iriontana ctiro festiuatioiie (Luc i). > Mon- Quanla est minoralio, de incomprebensibili lier
lana sunt, peifectionis fasti.gia. Fastigia ips.t sunt,, comprehensibilem? minoraiio liaec facta esl in Ma
veritas illiiminaiissimae inenlis, virginiias inte- ria. Quomodq ergo anima MariaeDoininum magni-
. jicrrimae cainis, virlus Altissimi ohumhraiis (ibid.)i fical, quem in lanliim susceplio suae carnis abbre-
ad gravidationem venlris. Htec sunt monlana, in vial ? Verbura enim abbreviatura fecil Dominiis
.quae Maria conscendjl; bic est civilas Juda; hic " snper lcrram inlra Mariara. Dic ergo, Maria, quo-
douiiis Zacliariae. Civilas esl liomiiium collectio mpdo Deurii magnifical aiiima lua ? An foiiasse,
•nuTiierosasnb una' lege viveiiiium. Populum hunc qiiem magnifice laudat anima tua, dispensatori;
faciuiit rationabiles Mariac cogitatioiies, sanctac abbreviat raro ex le suscepla ? Ila plane est.
virtules, ordinalissiiiiae aciiones , quas in confes- Nam, el magiuis, el parvus in le reperilur, tjtii
siono laudis divinac icx ordinal cliariiatis. Juda 141 immensiis esi, Magnus in anima, parvus in
qitippe confessio diciiur; Zaeharias, niemor Domini; carne; magttus in aliitudine dilalali per graiiac
domtis Zacbariac, est pectus virgineum, m.tmlaio- pleniliiiliiicm aninii, parvus inter angustias piicll;;-
riiin flei-. .ni.emoriae'rclentivnni. 1n his moiilanis ris uieri. Proplcrea magnificat aiiima iiiaDouiinum,
posila Dci nialer, dutijaiidii,.EIisabeih propheiante, quia sui abbrevialione ita magnificat iiieruin liiuin.
(juid futura sit; dum-conimemorat quid de Iiomino, ln regisiiaqtiemagiiificeitUam tota dilatalurMaria.di-
Angelo riniilianle, andieril, dum-conscienliae p:i- lalalnr spirilus,dilalalur uterus. Spirilusgaulioine»
rilalem aiieudii, dtini carnem snam ab omni extra- narrabili, uierus conceptu ineffabili. Magnificaiergo
neam corruptione perpendii, duin «e lolam in Domiiiumexsultaiioiie devotac mentis, qtiae inagnifi-
sublinie agi diviuitus consjiicil, janv saeculo allior, Q ^ caliiraDomino in puropondere casli ventris. tJtro-
jam omncin crealuram nierito vihe, praerogaliva biqueporiaiMaria gaudiitm; el gaudium quo peecaii
singularisgrali;c, inimeiisilale laclitiie transcendens, trislilia aliolelur, inuiidi luclus depeliiuir, jtlanetus
caiiticuro noviim 139 canlal Doiiiino, diccns: pcenalis absolvitnr, cceleslis lucliiia reslauramr.
< Magnificat anima mea Doniinura. > Magnificat Quid ergo Mariaenieris nisi schola viriuiuni, scahi
aninia Mariae Doiiiiiiuin, quia et ipsa iiiagnificaliir atigeloruin, erudiiio hominiim , jiiscina msîieor-
a Doiiiino : nisi eiiim pritis niagiiilicareiur a Do- diae, respectns justitiae? Quid uierus Virgiais ni*i
inino, non poteral magnificiire Doiiiiiiiiin aninia qua;dam suiniui Regis caihcdra , iinde coeie-tis
Maiiac. Magnificat ergo eum, a qnO niagnificatur. Sapienii* edicia proponil, exenijda viriiituni osien-
•
Magiiificat iioii solum laudc oris, iion soium san- dit, mundi sapienliam fiiuiam reddit? llabcus
clitale ccrporis, sed stngtilaritaie amoris. Mulii proinde Maria pcnes se gauiliuin angcloruiii et
magnificant Jingua, scd blasphemant factis, perse- horoimim: « MagnihVat.-ail,aniiua mea Doniintini,
quiiniur superbia -cqrdis., de ijuibus scriplum cst: ei exsultavit spiriius nie»s in Deo salutari nteo
< Confitentur sc -nosse Deum, factis auiem negani (Litc. i). "».142 Atleiide quid d.cat. Auiina ejits
(Til. i). » lsti non inagiiificanl, sed, quanlum in magnificat Doiiiiimm, sjiirilus cxsultal in Deo.
eis esi, minorilieant npmen Domini. lli sunt, qui- D £ Magtiiftcal Dominum laudalio Mariae, niagiiificat
bus Apostolus: « BJasphemalur per Vos, inqtiit, Mariam spirilus ejus exsullalio; Spirilus Deilaitili-
lioiiieii boiiuni inier gentes (llom. n). > Al in Maria cat spir.iltimMariac; Spirilus Dei Spirilus sanctus
inagiiificalliiigua, magnificai yita, niagnifical anima est, Spiiitus saitclus oleum invisibile cst. Tanto
Doi))iiiu:n. Lingua, magiiificeiilia diyinae sanciila- igitur veiiijs, lanlo gloriosius exsiillat Maria,
iis, gloriae laudibus elOquendo. Vila eamdetn glo- quanio(27) praccunclis mulieribiis differentius cst
riatii operibus promerendo. Anima singuliiiitcr di- oleo invisihili Jjncta. Alioquin quomodo Chrisius
ligendo , contemplaiionis volalibus allingendo, de Yirgine nasc-eretur, hisi Virgo ccelesti ofeo siii-
niente el ventre iiicomprehensibilein iiiagiiificeii- gulariler niigeretur? Yirgo qaippe pmdcnlissima
tiani compreheiiderido. Magnificanle Domino Ma- oleum in Jampade babuil (Malih. xxv), cum gratiie
riam , aniiiiatjuc Mariae uiagnificaule Domiiiuin, jilenitudinem in spirilus purilate suscepii. Quidest,
140 soimil vox-Miirjie. Sed vox Yirglnis in vir- obsecro, qiitidiii Deospiritus Mariaeexsuliavii.uisi
iuie, vox Virginis iri roagiiiliceiilia {Psal. XXVIJI). quod oletini heliliae:exhijarans inierioris hominis
« Miignificat anima niea Dominuni- > Mirum valde ejus faciein, iinlai.npa.deVirginis .abundavii? Lam-
est qtiod se magiiificare Dorainum dicai, cuin in jias sane esi lumiiiis yas vitrcum, desuper Jalmn pcr
749 FRAG.MESTAMARIAXA. 75«
niatcriam, deorsnin strielum per formaiu , fragile•ix tis merito partu diviuo fecundaiur! Slerilis esscl
per naluram. H_r.cest vila Mariae,coelesii iiradiatai virginilas, si hmnilitas defuisset. Nunc aUlem vir-
fulgore, jilena oica miscrieordiae, perspicua puri- ginilati Jiuiniiilas fecunditalem trihuit : fecuu-
taie, charilale supcrius dilatata, paupertalespiritus . daia virginitas liiiniilitatcm exaltal el extollit; quia
inferius disiricla, forlis in sexu fehiineo, qui fragilisi <qui se liumiliat exaltahiliir(L«c. xiv).>— < Respe-
eslTialura. Ecce 143 habes sapienlissiinaeVirginis; xit, ait, hiiiiiiliiaiein ancillae suae; > ei jiisie qui-
iampadem, habes el in lampade cleum. Vis eliam, dem : Veritas quippe oricns de terra virgineae car-
videre in oleo ferrum, in ferro scirpum, iii scirpo» nis, respectum incruit jusiiliae de ccelo prospi-
ignem acceiisiiin? Ferrum, esl duraus et perduransi cieulis. < Vcriias de terra orla esl, el jiistitia de
mentis bumililas ; scirpus, est niaiisuca el sine. cceio prospexil (Psal. LXXXIV). > Verilas de terra
nodo peccali vi.-gin.tas. Ne igitur quscras nodiimi oriens est verax et vircns virgiiijias.quani sient nou
tn scirpo. Alioq<iin si in Maria noduin cr-iminis ; falsarii iiiterius conseusiis lncnlis, non -corrumpit
saius homiitum inveiiissel, quomodo in ea et per exteritis Jibido caruis.
eam , nodosam perplexitatcm inundani crimiuisi Respexit ergo Doniiiuis, el descentiit in borliim
absolvisset? Is.nis iu scirjvo, est Deilas in Virgiuisj suum, uude spirahal hyssopus humilitatis, veriia-
ulero B bat JiJium casiitaiis, ei in medio rosa fragrabat
Consumilur quidein visibilis scirpus ab igne, nec ainoris. Ips.e rcspcctus defceiisus ftiit. Ex lioc
tainen violalur virginilas ah inicgriiatis Auctore. 146 respeclu, ex hoc dcscetisu, lanta Dei mater
Lampas igilur Mariae infrangibilis, oleuiii iudcfi- est gratia cumulala , ui vere beat fieatam super
ciens, scirpus inconsumplibilis, ignis inexslingiii- onincs, beatain dieaitl oiunes generationes (Luc. l);
bilis. Miraiur Moyses in deseiio riibum ardere et uhique praedicaiur Maria; gloria, ubi(|tie exccllenlia
non combuii (Exod. in); niirare lu in virgineaelani- Mariae allollitur ; cujtis mcinoria nil est dulcius,
padis oleo scirpum nullalenus ab igne coiisiimi.Igne graiia nil saliibrius, pietate nil efficacius, palroci-
adhibito, perseveral inleger scirpus; quia, Dcuui et nio nil lutius mveniliir, Ipsa est poiia cocli, porlus
Iiominem concipiente Maria, illibalum remanei vir- naufragii, horlus paradisi, baculus, quo inundus
gineumcorpus.ldcirco exsulial Mariaespiritus, quia, debilis sustenlalur, virga qua corripitur iniqiiitas
superabundante in ea oleo laeiiiiac,supervenienie orbis (28), columba in qua manei Spinius sanctus
in ea Spiritti sancto, sine consuropiione accenditur ad eiiiundalionem impietaiis. Columba, iiiquam,
ejus scirpus, 144 s'"e corruplione virginiias fe- cst, ciijus simplicitatis aniidolo, vcnenati serpenlis
cundaiur. Idcirco exsultat. Ubi exsultat? In Dco deiegittir astutia multiformis. IIujus |ieiinas colum-
salutari suo, non in rcbus pcssiinis. ' b_e sibi dari poscebat
C qui strcpittis niundaiios fasti-
Noia, quia exsullatio alia mtindi, alia Dei. Exsul- diens, secretae ciijusdani solitudinis spiriiiialem-re-
tatio niundi in tribus exisiil: in corporis incolu- quieni sitiehai, dicens : < Quis. dabil inihi pcinias
niiiaie, in rerum prosperitate, in maliliae impuni- sicut colutnbac, et volabo, et requiescani? (Psal.
laie. Exsultalio lt.cc, non esl ex intimis, sed foris i.iv). Quid esl « requiescam, > nisi dormiain? ubi
in rebus pessiinis; corporis haecest cxsultatio, nou dormiam, nisi«inlei' mcdios cleros? »(Psal. LXVII.)
spiritus; ideo foris esi et de exterioribus.non inius, Inier medios enini cJcros sentiiur refrigeiium, qnod
dc spirilualibus. Non est spirilus in Deo salulari, pra>stanl«peiinx'Columbae,»etpennacliiijuscoliirabiu
sed in desiderio saeculari. Caclerum, « omnis gloria sunt « deargenlaiae, ei posteriora cjus in pallore
liliae Regis ab iiilus (PsaL XLIV)> esl. « Exsuliai, auri (ibid). > Quid super hunc locum diversi docto-
iuquit, spirilus mcus iu Deo salutari meo. > res dixeriiil, legisiis, ut arbitror; autsi 147"°"
ln iribus inaxime Mariae exsiillalio perpenditur: legistis, scriitaraini Scripiuras, el lcgiie. Sed et
quia de ancilla efliciiur inuiidi regiu.i, de paupei- audiie ctiam, ul jielistis, non quod loquar ex me,
ctila Dei liiaier ei filia, de nupla Virgo puerpera. sed quid loqualur in me Domiuus Detis {Psul.
Mciire, si potes, quanlum exsullatiouis hacc tria rj j LXXXIV), siue quonihil nossumiis facere (Joun. xiy).
considerata Maria;coiiferaul. Sed ipsa licet houore Pennae laijus coluiuba; duacsuut, sciiicet hiiiivliias
praeeniiueat angelis, Jicet immeiisiim illum, et virginiias. Deargentaiaesunl, divinn eloqiiioinsi-
et altingeniem a fine usque ad finem forliter (Sup. guiue. Argeiiiiim euim eloqiiium Dei csl. Eloq<iiuni
vn) penes se habeal, tamen quaiua sil spi- Dei Verbum Dei, Verbuni Dei Filius Dei. Qu;d est
riitis ejus exsuliatio tneiiri iion potesi. Exsultat igilur argenlum in coliinibacpcnnis, nisi Filius Dei
ergo, etsi exsuliationis suae modura non proferat. inMaria pcr pracseiitiaincaruis.? His pennis .ievcs
< Quia respexil humilitatera, liiquit , ancilke ct expcditi volanl ad ceelinn, his niale deorstini
145 su;e (Luc. i.) > Eccc qtianla Mariae liumili a;sliiantibus refrigerii paratnr uii.braculum. < Po-
las Non ait sponsae suae virgiuilatem, non sancii- sleriora dorsi ejus in pallore aari. > Ecce Maria
laleni malris suae.sed < respexil, inquit, hurailila- nos praecessit ad gloriani, praecedenteinsetjuenies,
lem ancillaesuae. > 0 respeclunrgraliic, quem nou quid de praecedeule nisi dorstim videnius? Poste-
nisi hutniles promerenlur ! 0 gratam hiimilitaiem riora dorsi ejus nos suiniis, quicunqiie post dorsiim
Mariae, quam angelorum eliam siiblimilas admir.t- ejus relicii, aliquatenus iinitari conamtir. Faciem
tur! 0 preiiosissimam virginiialem, quae bumilila- ejns in mcritis, dorsum intellige in exemplis. lltu
711 AOAMlABBATISPF.RSEIM T5t
praemisil, ista hobis reliquil, til ad humilitnris vir- A bona: <In pace in idipsum, ail, dnrmiam et retjtiies-
tnlem *l mundiliam castilatis iriformemur. Poste- cam (Psal. iv).> Unde etiam sequaces liaberevolei»
viora haeC in pallore auri sunl. Per anrum, quo ct socios suae dormilionis: < Si dormiaiis, ait.inter
inillum iri metallis pretiosius esi, designatuf Maria: niedios cleros pennae columbasJleargehlaiae, et
Vifgiriilas,qiianlliil I48p0sl Deum«slexcellenlins. pbsteriora dorsi ejus in pallore auri. > Mediumcle-
Auruiri hoe habet splcndorem, habetel pallorem: rorum, ubi dormiendum est, chariias dici poiesi,
splehdorem in verilaie nalurae, pallorem in muta- per quam in animo mundi cupidilas twmuHuosaso-
bili siiperficieniassse : splendorem efgohaliiraliter, pilur, el aeternae haeredilaiis quielum ilesidcrium
pallorem accidenlaliier. Splendor auri est caslilas exciiatur. Visvidere medium Clerorurii?Mediairicem
iiiCornipia , pallor esl Castitas posl lapsum per intuere Mariam. Ipsa media esl inier ccelum et
foritirientiam reformau. Ulrumque est in auro lerram, media et iuediatrix inter Deum et homi-
Mariae, el spleridoret pallor, quia adhaarendo ei, nem. Mediam intelligamus 151 Per condcsccnsio-
alii permarienl in integi itate corporis, alii eam de nis cleinentiam, quae lanium supra cceios elevala.
lohge sequentes, elsi llorcin perdiderint virginila- est per gloriam. ln ipsa igitur quiescendum cst,
tis, castitaiis lamen amore vincuni in se luvuriam quia super ipsam requiesoiiSpiriius almus, -ine quo
carnis. Quid igitur? Si virgiiiilalem perdidimus, B omiiis spiritns inqiii:liis.
ideirco neqiiaquam ad Virginem,vel ad Virginis FRAGMENTUMIV.
fflium pertinemns?Ne desperes. Nam < posleriora El quid dicit Medialoris Spifilus in Prophct;i?
dprsi cjus »• suht < iri pallore auri. » < Non habitabil, inquit, in medio domns mcae, qui
-Eriiulare conlinendo; per pallorem casiitatis, facit snperbiam > Domus Mediatoris est
(Psal. c).
splendorem aurese virginilatis, el sic perlinebis ad Ecclesia, hujus doirius mediiim esl, aut Medialoris
posteriofa dorsi, quse sunt in pallore auri. Quam riuter mediatrix Maria, aul veriias angiili nescia,
pnlchra columba liaec, el quamdives! Deargentata aul virius mediaecliariiatis. ISon igiturad media:ri-
estin pemiis.in .posierioribusdeaurata.Inpennisso- cem periinet, non in veritate ambulat, non in cha-
nat argenium«tliicei,in dorsbsplendetaurum elpal- riialc habilal < qui faiit supeibiam, > quam bonis
let. Lux argenti referliir ad graliam,sOnusad doclri- iuimicam
- nam,149sl'le,"I0i' allr' ad sapientiam.pallorad pa- communimis, el privalaj gloriae cupidam
samiorum coinmmiio non admiilit. Cnm ergo Rex
lienliam;pallor,qiii esl iiidicium vultiis affiicii, desi- virlutum jure nomen Mediatoris obtineal, ipsaque
gnal patientiam in adversis exhibiiam ex amore
regina yirlutum Maria se exhibeal medialricera
Dei. Ergo et gratise plenitudo, et doctrinae rectiludo C hominuni, merilo
id est in virtutibus judex ecclesiasticus virtutibus
sunt in penuis columbae, Marise;
cceleslis et sunt operara dare debet, et per moder.imen discreiionis
fulgor sapientiae pallor palientiae
in dorso columbae,hoc est in externo actioriis vir- salagere, ne quis nimis 152 faciat vel loquatur.
Non enim frustra in medio duorum animaliiim co-
gincavSed quare in dorso auriim? Ut seqnentiuus, Verbi incarnaii infantia.
et dorsum solum intuenlibus aurinn oslendalur in gnoscilur
dorso; Quid auro concupiscibilius ? Quid in praece- FRAGMENTUMV.
deinii dorso eonspicabilius? Qui igitnr aurum in Adeo est formidolosa humilitas, ut nunqiiam de
doiso portat, sectalores et aemulatores habere desi- humilis conscienlisediversorio progredi tiiium putet.
derai. jEinulare ergo charismata meliora (1 €or. tbi slellam marisMariam libere cogitat, ibi feliciter
xii). Bonuni est^rgentnm, sed aurum mulio melius. assfelit parlui Virginis, ibi bealae illi infamiaede-
Bpna est doclrina, se.d longe melior sapientia. lectabiliter adjocatur , ibi se lolum Verbi coapiat
Doclrina eninv sine sapieritia cst scienlia inflans cunabulis, niornm innoceniia felici colludit infaiiliae,
sapientia est charitas aedificans (ICor. vin). Sed et in cordis jubilo piis vagilibus combalbulil. Prelio-
ad IiaBCquis idoneus? Cui, inquam, datum est pen- sissimis habet pro sericis illis adornari panniciilis,
nas has inlueri et hoc aurum aaimilaii? Cui couces- D tjuibus obvolviiur Verbum infans. Deinceps ad di-
sum est dormire inler medios ;cleros? Gfatcaelocu- vinuni illud pecloris sacrosancti sacrarium lola
lionis usiis est. < Inter medips cleros > dicunt pro avidilate se convebit, ei, quantnm vacat, plcna de
boc ut dicat Latinus, in medio clerorum. Cleros cceio ubeiasugit.Talibus interim nutrjmentis lenera
tort dicilur, sors hairedilas 150 appellatur^ Duse delicialur infanlia, ul, cum in virum perfecium ve-
oiini sories, dna: sunt baeredilates filioruni hominum: nerit, provectiorique aetate profeceril, portare et
una quam habent ex eo quod sunt TiliiDei, allera peragere iiegolium crucis possit. Giandimn sane
qnam habeul ex eo quod snnt filii hominum; jlla hoc opus est, quos aelas virtutis proveciior, 153
cocieslis,ista «st lerrena; illa aniiuos,ista coiporis; exercitatos pro consuetudine sensus habens, ile
illa fntura, ista pnesens; illa debet esse in deside- sapientiae siudiis imbarbavit. Mecunioplime agilur,
rio, liaic in usu necessario. Qui igitur requiescit (29) si inter collectaneos suos me Jesus meus con-
iriiet utruiiique, iriferioris strepitum fugiens, supe- numeret; si susceplo interdum ad inairis ubera suae
rioris quielem appetensj sic dormiendo videl spe- delinitionis sorbiliunculas paiiiaiur. Ad libcquippe
ciosain sicui coliiinhani,ascciidenieni dcsuper rivos Palris Verbum viiae panis comniiniii voluit in Jacte
aquaium. Uiide etDavid videns requicm quod e?set carnis, ui qui, in furma Dei, cibus erat solidus au-
TaZ MARIALE. — NOT;E. 734
gelorum, per abhrevialionem cainisexinaniret se A accipimus qiiodnobisnon conreralpartiisejus.Nostra
in sorbiliuncu'am parvulbfunV.; esi Virgo, noslrasuiil Virgiiiisviscera.nosteresi Vir«
FRAGMENTUMVI. giuis parius, nostra sunt qu:e penes illam de coele-
Si durum visum fnerit itinefis arrcpti proposi- slibiis actitanliir (51).PericuIosumesl cfgo ad pnn*
lum, ad nostrae Virginis confogiinus auxilium, quia, ctiiiii ab illadiscedere, apud quam noslnc suavitatis
crii se misericordissiina illa in auxilialricem pra?- 156 deliciae reponuiitur, divitiie salulis, sajvienlia
buerii, in oinni lribii'atione et anguslia fortis erit. el scieniia, penes Viigineih nostris usibus rcser-
Cnndorem liliosae ejus innoceniiae trahamiis in nos vantur. ln parlu niiniriim Virginis Ihesauri sapien-
per innridiiiam eonscienli*, nec desit nolis cnm tiae et scienliae ad locuplctaiioneni paiipcrum abs-
pudicitia carnis instamia fecnndi operis, quo nono- conduiiliir (Coloss. n). < Propler miseiiam inopum
rctur fecunditas virgiimlis. Ad nostrac siquidem et gemiiuni patiperum (Psal. xi), > venit de cOrde
Virginis parlum totum debemus habere respectuin. Paliis Clirislus in cor Virginis, ct in Virginis ritero
El si veri esse 154 novitii, el vere innovari vo- paupcrum gazophylacium collocavit. lnde pauperes
Iiiinus, ni)vi parius gratine plenis desideriis intenda- spiritu locupletati sunt, quos muudi superbia, vani-
•nus. Sicut enim per ipsam justificalionis gratiam late et mendacio noii ditavit. < Filii hominuin,
uossumusobiinere',sic, ipsa duce, ad gloriam pote- usquequo gravi cbrde (Psal. IV),> a corde Virginis
rimiis pervenire, ipso praeslante, qui ex ipsa nalus elongatis? < Uiquid diligilis vanitatem, et qiiiCritis
est Jesus Cbristus Dominus nosler. mcndacium (ibid.), > cum inlra nosirse Virginis
FIUGMENTUM VII. uierum < mirificavit Dominus sanclum snum?(/6W.)
Quasi oliva speciosa in campis (Eccli. xxiv). Si Cur non properatis ad oleum? Veslruin cst qucd
Virginem nostram olivam dixerimiis, eril oleum liic agitur, milla enim ratione dives oinnium Deus
partusejus(SG). Virgosanenoslra esl lolivn speciosa pauper fieret nisi ut se pauperibus coaptaret. Nulla
in canipis,) quia graiia ejus, et misericordia omni- ratione olivam fruciiferam in Campisponeret, nisi tit
bus est communis. In campis posita florem campi misericordiam Virginis conimuneni omiiibus exhilie-
proiulil, ex ciijus amcenitate pulclierrima campe- ret.Ilincestquod nonregibusinpalaliis.nondivitibus
Slria sibi limnanae lurpiludinis nudilas procuravit. in urbibus sui myslerii hujus ralioprimoinnotuil.sed
CaiWjkesiiiasunt perizomata velamenla turpitudi- pastoribus,quiin campiserant,qui supra greguin suo-
nis, quae de flore isto sibi consuunt, quicunque per rum 157 custodiam vigilabant (Luc. u). 0 sal-
fidem etamorem virginei partus crimirium verecun- vantis benigniias! o nascentis miseratio! o puriias
da deponunt. Est eiiam < speciosa in campis, > quia et pietas parientis ! o utinam essem de parvulis,
Q
Ecclesiaruiri pulchriludo specialis. Speciosa quippe quibns haec revelala et acta sunt, ut philosophari
facta est, el suavis ex qua < speciosus forma prae interim de aliis non liberel! Quid dulcius quam
iiliis 155 hominuin (Psal. XLIV)> nascitur sanctae Verbi inesse cunabulis, quaiii in diversorio Cliristi
suavitas unctionis. Cfirisli Ecclesiaecampi congrue feriaium et libermn esse, el infaniiie colludero
dici possunt, quos disciplinaeccelestis aratrum colil, lam felici ? Ignoscile,- quaeso, ignoscite puero, si
doctrina Evangelii serit, jusiiliae exseculio ferliles ubera de ccelo plena non deserit, si sacrosanctum
reddit. In his campis esl oliva fruclifera, maler pectoris virginalis sacrarium non dimiltit. Ad in-
misericordix Virgo Maria. De oliva profltiit pin- contaminala vestigia Virginis piscina posiia est
guedoblei,fiindii gratiae pleniiudiueiii, niisericordiae pietatis, ubi pubri balneaiiliir. Nostis. aetatem. liu-
uiiciionein profert mater Cbristi. Qua:n jucundiiin, jiismodi freqiieniiori lavacro indigere , facillimo
quani suave est illi cohaerere, quam salutiferum sordes conlrahit, et opus est ul materna sollicilu-
inlra puerperas diversorium remorari! Si infinims dine consueliori balneo diluanliir. Proinde a con-
es, de diversorio illo abundanter prolluit oleum tubefnio sacrae Virginis longe procedere lutum non
iiifiriiioriiiii. Si sanus es, et de leslintotiin conscien- arbilror. Quis enim 1iiiilii provideret in lalibus, si
tiae arridet tibi jnsiiliae sanitas, oleuni laetiiiacsus- " iiidulgentissiinac matris misericordiam elongareinT
cipis ex Maria. Species morurn, operum decor, me- Tenebo illam, non discedam ab illa, quia si mise-
ritornm gloria, tolum de graiia Mariae suscipitur, ricordiae ejus solliciludo defueril, facile fecero
cum amatur. Cum enim plena sit graliae il tota abortivum.
niisericordiae deliciis afilueiis, nihil graiiae omniiio
158 NOTiE AD MARIALE.
At>SEHMONEM 1. utililer etiain et mngno aniinaruin bono, niiac pri-

Sermoneiii htinc enunieravi eiiam in biblioiheca mum prodiens perlegelur.
Mariana parte i.dinn de Adamo Perseniae abbate, (I) Egredieiur Virga deradice Jesse. Ilunc Isaiae
ejusque Marianis lucubrationibus agcrem; el ciim locum ad Mariam Deiparain virgincm specinre
ad beatissimie, et imuiaculalae virginis Deipane 159afliriii.'itil Tertiilliuntis in lili. Decarne Christi,
laudis ac cullus promotioncm Jion parum conducat, et lib. IV advcrsus Marcioncm ; S. Gregorius Thau-
725 ADAMJABBATiS PERSENLE TiG
matnrgiis, orat.3|l, in Ann. B. Virg.; S. Ambrosius, A . svblimem proliilit [rnctttm, Dei.videliceiFiliHm;
in lib Debenedict.palriarcii., cap, 4, etinlibro f)e , quie Amedaiiis Lausannensis, liomil. d ct 8 De laud.
instit. virg., cap, 9 ; S. Augusiintis, serm. 3 de Virg. : Arborem snlutiferam in medio paradisi planla-
Teinpore, el lib. m De symbolo ad caiechnm., cap. tam, cujns fruclu indeficienlie.l parlu immoriali «e-
iv ; S. Joan. Chrysosi.,in psaf. xxn, honiil. H6; S. ligenis alque terrigenis est jugis epnlalio, rontinua
Leo papa, serm. 4 de Nativ. Domini; S. Ephrerii exsultatio, felix el sempiterna 162 lavdatio ;.\]nfo
Syras, in'or.11. de Laud. Virg., S. Hieronymiis, in de S. Victore, seriii. 47, qiii est de Assumpt. B.
cap. xi Isaiai, et in episiola ad Enstocliiuin de Mariae, Arbortm Libani, quia de swcnlo praisentis
Custodia virg.; S. Gregorius Maghhs in lib. I Reg., carnis originem habuil el ipsiits Libani, id est, sw-
cap. j; S. Gcrmaiiiis Constantinopolitaniis orat. in culi nltiludiiiem, se ai alta snbrigens, ezcessit, cun-
Nalalem Deiparae; Cosmas IlierOsolymitanus, hym- ctum mnndi tjloriam suarum sublimilate virlutum
im I in Theogori.im; Damascenus, orat. 1 et 2 de in&stimqbitiler Iranscendendo; S. Biuno Carliiusia-
Naiiv. B. Virg.; Chrysippus, inorat.de Deipara; nns, vel poiius episcopus Signinus, serm. i!e As-
iMisebius Edissenns honiil. in fesio Visit. B. V.; siimpt. B. V-, Arborempulckerrimam, cnjns frn-
Paulus Diaeonus, serm. 2 de B. Virpiine; Ainbro- ctum,id est Christum, tuscipere debemus ininfir-
sius; Ansbertus, liomil. in Tcslo Piirificaiionis; niitatibus twslris , cujns nunquum debeninsoblivisci,
Georgiiis Nicoitiediensis, orat. de Pi'aKseiii.Deipar:e; sed ad ipsam scinper respicere, friictumqnc viai el
Idiola, iii ConleifiplaLioneB; V.; isidorus Hispalcii. sahitis nb ed qumrere; S. Bonaventiira in Spceulo
in Gom. super lib. Num., eap.xv, et in Allegoriis B. Virginis, cap. 5 el 14, Arborem magnam, qua?
Novi Testaiiienti; S. Ildephonsus, serm. 6 de As- B laie ad homines, longe ad angelos, atte ad Deum suos
siinipl., el in Iibi vnDe virgiiiiiale S.Marioe.cap.S; rumos exlendil; arborem pulcliram foliis oris,pul-
Joannes Geometra, serm. in Ainimil. B. V.; Vigi- chriorcm in floribus cordis , pulcherrimam in pui-
lins-Tridentinus, lib. >n adversus Eulycben: Hys- 'cherrimo frnciu ventris, arboremqne altissimam,si-
chyus, serm. 2deLaud.B. Virg.; Veiiantius Fortn- mul et brevissimam, nllissimnm dignilate, brevissi-
nalus, elegia in Laud. S. Mariae; Eleiitberius Tor- mam humililale, altissimam in oculis Domini, brevis-
naccnsis, serm. in fesium Annuiil.; S. Anselnms simam in oeutit suis; Absalon abbas, scrin. 5 de
iri tracl. De coiicep. B. Virg.; S. Briino 160 Assumpl. B. V., Arborem noslram friicl>\crnm, iu
Carlh., serm ide LaudibiisVirg.; Ruperlus a.b.bas, cujus ramis fructnm dutcem copiosissime otnnes in-
lib. 11 in Isaiam, cap. vi., lib. 1 in Canl., lib. 11 venire possunt, nhi forte languente appetiln, lanquam
in Maltli., et 1'ihVxi De vicloi ia Verbi Dei, cap. 8; wgroti, qum suavia suni e: dulcia fasiiiliuni ; sic enint
B. Petrus Damiantis, serm. in Aniiuiil., et serm. plerumquesotet accidere. qucd palaio non sano pana
iri Assumpl. B. Virginis; Amedeus Lausannensis, sit panis, el mgris oculis odiosu luxesl, quw puris
homil. 8dcLaud. B. V.; S. Bernardus, homil. 2 de esi amabilis; Alb. Magniis, in Postiliis super cap. xr
Adventu, liomil. 2 de Laud. Virg. super Missus esi, Lucae, Arborem virlule 163 vircntem, plamalam se-
senn. 111Srgnuni magiitim 2 in die Penlecostes ; cus decursui aquarum, liiic esl rivos uberrimos do-
Peirus Blesensis, senn, 1 in Advenlii Domini. norum Spiritus saticti, consolalionum et giatiarvm ;
Philippus abbas, lib; 1 in Cant., cap. 1-6; HonOrius qum porlavit fructum dependeniem a sanctis visceri-
Angusti, in Sigillo B. Marije; Caesarius Heisterba- bnt, el pendenti a visceribiis sacrosancii sattguinis
ceiisis, in liomilia de Visitaiiorie B. Mariae, ei in C sui, ad [ormaiionem, el niiirimenluin, el ungmentum,
Prologo libri De niiraciilis B. V.; Fitlberlus Carno- succum subininisiruvil; S. Amoniusde Padua, serm.
terisrs in Versicnlis de B. V.: Radulplius Ardens, in Doininica in Raniis palmarum, Arborem pulcher-
liomil. 1 in Annunt., et lio.mil. I in Nativ. B. Ma- rimam, cujus fruclus fuerunl humililas el pauperlas .'
riae; Iinioceniius papa III, in Encomio debeaiissima quos fructus nobis servare debemus, juxla illud Le-
•virgine MarFa; Alberfus Magnus in Biblia Mariae vilici XXIII:-. < Sumelis vobisfructus urboris pulcher-
in lsaiani prophetam, et in Postillis super eap. x rimw; 1 dcniqiie S. Methildis, lib. 1 Gratiae spiri-
Lueae;. S. Thotnas Aquinas, serm. 1 iir Annuni. lualis, cap. 45, Arborem super omnem lenai altitu-
B. Virg.; S. Bonaveniura in Specnlo B. Virg., cap. diuem, et taliludiiiem extensam; perspicuam ul spe-
5, ei ih exposilione super Salve, Regina ; Ilugo cuhim perlucidum , folia habenlem atirea suavissi-
de S. Victofe, lib. iv Erud. Tlieol.,iiiiscell. 2, mnm sonum rcddsn,ia, in cujus summilnte flos fuit
iii.27; HiigodeS. Caro, incap.xi Isa.; S. Antoni- d'elicicsissimus, qni totum orbem contexit, et odore
»us arcbiepiscopns Floreni. in Summa tbeol. miri/io respersil. Mitlo, brevilali siudciis, S, Ber-
jiarie m, llt. 51, cap. 5, eL4 p. lit.Io, cap. 5;Tri- iiardinuin Seneiisoin, scriu. 1 De glorioso nontiin;
iheiniiis abbas, tib. 1 De niiraculis B. Virginis in Mariae; Isidorum Tiiessaloiiiceuseiii iu Mariali a
Ditielbach,, cap.lOjJoan. Picus Cariliusianiis, lib. 1 nobis edilo , oral. 4 de Assinnpl.; S. Brigiuam in
jn CaiU. caniic, cap. 15, B. Tliomas a Vdla- serin. Angelico , cap. 8; Mauiiiiuin de Viila Pro-
nova, concione 2 de Nativ. B. V.;S. Brigitta baia, in Corona B. Yirg., serm. 1 et 5; Ricbar-
161'" scrni. de Excell. B. V., cap. 11; Ricbardus dum de S. Laur., lib. xu De laud. B. V. a pag. 1001
a S. Laiir., lib. v Ddland. Virg., col. 281; Maitri- D ci deiiiceps; aiioiiymum 111liyinno Graecoapud Bu-
tius de VilJaProbaia in Cotona B. Virg., secm. 3; leonein, pag. 125; aliosque 11011 paucos sub arboris
et.iit alios oniitlain , Ricbardiis S. Vicloris qtii, syinbolo iMariamDeipafam virginem celebrantes.
ile comparalione Mariaead virgam el Chrisii ad flo- (5) llaic es! virga Moysi. De Maria Deipara 164
lem, iiisigiieni tiaciaiiim cosiiposuit. Hinc Ecclesia prouiin Moysi viiga niystice ligurala, praeclare oni-
Graica.in Menaiis, die24 Martii Maiiani vocal Vir- niiioLeo iinpcraioriii Mariali a noLiiscdito, orai. 5;
tjim mysticam , qum germiriatii florem divinum, de Hujieiius abbas , lib. 1 Coiiimentaiioniini in Cani.
radice Jesse \idlam exorium. lu ibidciii, die 25 Jnlii: caiit.; Absalon abbas, seriu 1 in Aiinunl., ct
Virgumpraifloridam, et oinni prwdicalione majorem, serin. l-de Assiimpl. B. Virg.; Aiberlus Maguus in
ijua; ex se allidil (loreni, qui nuliquam marcescil. Biblia Maiiae super libriiiii t-xodi; S. Tlionn>s
(2) 0 arborem fiuctuosum. Sul) nietapliora eiiain1 Aqiiiiias, serin. senn. 1 in AiiiiuiiL.B. Virg.; S. Bernar-
arboris Deiparam laijJiint S. Cyprianiis, vel aucior diiiiisS.Miensis, 1 Do glorioso nomine Mariai;
scrinonis apudipsuiii de Clirisii Nativiiate; Euse- S. Aiitorijniis in Suinina 1I1..01.,par. 111,lil. 51,
bius Emisseiius lioiiiil. in fesio Visit. B. V.; Rupcf- cap. 5, ei part. iv, til. 15, cap. 24; Mauriiius de
tsis abbas, lib. 11Coiriiiioiilaiioruni iii Leviticuni;; Villa Probala in Corona 15.Maruc, serm. 7; et Ri-
• 1 S. Eplireiii Syrus i» tracl. Deinargariia prcliosa,, cbardiis a S. Lmiienlio, hb. xn De laud. Vifg.,
tibi Mafiaiii vocal, Aiborem atierni Putris dd me-• col. 1025, 1020, 1027 et 1028. Ctijus lantum verba
' liorisnatura, snscepiionemfiiciam. UicliaisJiis eliatiii leclori subjieiam, digna prorsus quaj liic.ad laudem
ViclOriniis , exposilione in Cuiit. caiil., cap. 5'J,, Yirginis iiisciaiitur. Ilac (Maiia) est yirga Moysi,
Deipaiain ap;cilal, Arborcm tv.biimem el liobilem 1 pcr ijiiuin[ecit siynu in /Egypto, ei ad quam inomni
757 MARIALE. — NOT<E. 7oS
necet-ilate recurrehat (Exod. iv), qwa Chmliit per' A 1 rantesin eam facile possumus liberari. El propler hoc
Ifariam mirabilia fecit in miindo. Harc est virga pa- exemplo Moysis in omni necessitale recurrendum est,
ttorntis, qua Moysesgregem suum minavit ad inte- et refugiendum ad eam. Item, moraliter: Per mqre.
riora deserli (Exod. m), qnia siculoves regenlevirgai Rubrum designaiur vera contrilio, el amara ex-reco-
minantur, sic exemplo Marim corrignnltir mores fi- gitaiione prwcedentivm peccatoruni, qnm sdnguines.
delium , et qimsi quodam ordine componuntur. Pro- appellantur ibi : < Libera me de sdnguinibus Deus^
pter hoc orat Dominum Michmas in fine (cap. v) :: elc. (Psal. x), > el debel hoc mare dividi, ut amari-
< Domine Deus nosler, pasce poptttnm Inttm in virgai temnr pro commissiset omissis, pro carnalibus et spi-
lua. > Ilem (Exod iv) dixil Dominns Moijsi: < Quidf rilualibus peccatis, pro subslantia el circumslantiit
esl quod lenesin manu tna ? Respondil Mogses: Virga. >i peccalomm. Vel divisio maris est per gratiam virgce-
In hoc notalurqnod hwc virnttteneri debelin mantt per noslrm diminnlio tentalionis, quod fit quando per ad-
similitndinemoperum, 165 noninore lantiimperin- jutorium ipsius intercidilur.flamma tgnis. tiwc esi
tocdlionem et laudem.,vet[in cordeper fidem, qum sine. tiirgo Moysis qua percussit petrnm (Exod. xvil; iVnni.
operibus morlua esl (Jac. n). Virga Motjsi verta in co- xx), el fluxerunt aquw, ita ut biberet populus, eijw
lubrum dracones Mgyptiorum devoravii (Exod. vn), tnenta; pelra Christus (I Cor. i) J.I Pelra aulem erat
quiacum Maria Chrislnm indnil cariie,qiim similisernt Christus. > Duriiia hujus petrm rigor 163 *""; se~
peccatrici, harcses, quibus impii in JEgypto, id est veritns justitiw divinm. Ipse aulem nunqiiam ila se-
mundo illuilebunl, cum virlute sum protis, cum exem- verus, aul durus est erga peccalores, qiiin effundat
filo sum snnclitntis delevit. Quod impletum est qnando, aquas graliarum, vet indulgenlim si hmc Virga ipsam
ipsa cum filio ingredienle AZgyptum, omnia idola r^" leligerit pia orutione. Propler hoc dicilur (Num. xx)
corruerunt, sicui prwdixeral Isnias [cap. xix). Vel quod cuni Moyses etevasset mannm, percutiens virga
aliler, B. Virgo ore aperlo ad ftlium exorandum, bis silicem, egressmsitnt aqum targissimw, id esl co-
ilevorat el anniliiiat serpewes, id est asiulias dw- piosa flutnia misericordim, ila ut biberet populus, id
ntoniim, el tentulionum animas venenaiiles, ut dictum esl rationabiles el jumenla, id est jnmentini el bru-
est serpeuli (Gen. ni) : « Ipsa conterel capul tuum.t lales. Sed hac petra Christus videlicet ab hac virga
Vel eliam tunc devoral serpenles, iit est astutias dm- qitasi bis tangilur cum primitus puritas virginatis, et
tnoniim lenlanliiim.quainlo facit cum lenla.ione pro- tecundo dignitas matermilis ipsi in precibus.a malrt
venttim, jtixia iltud (Psal. cvi) : < Omnis sapientia reiirwsentutur, Et propter Iwc dicil filius (Cant. IV) :
eorum devorata est. > llem, hac virga, percutsit < Vulnerasti cor mexun, sor.or mea sponsa,. vulne-
Moyses aquum fluminis coram Pharaone el servit rasli cor ineum. > El hwc duptexvulneratio.est isliut
ejns, el versa est aqun in sanguinem, et pisces, qui pelrw (jemina -percussio. Vel quasi: gemina,percussio
erant m fliimine mortui sitnt {Exod. vn). > Simililer, sunt qratio ad Patrem el ad EUium.jusiio, unde di-
el Muria precibus suis, merilis et exemplis, conversis cimus-malri: < Ora Palrem, jube. Nalum._>. Aliter,
peccnturibus, et muxime dilectoribiU suis, mundanat sicul.dicil Petrus Manducator, pelra ista signat du-
tt cariiales deleclaliones, quw cito prmlerfluunt ut riiiam cordis humani; quod quasi tnflextbile esl, ct
aqua, converiil in abdminationenl et amurituilinem, tnaxime ad obediendum propUr quamdum quasi li-
quasi irt sanguinem, quem nemo polesl bibere, el sic bertatem. ingenitam liumano anhno, ut prmesse vc-
moriuniur pisces fluviules, id est vunm cvriositates. lit, non subesse; sed hancduritiam virga ista exem-
Jtem hac virga extensa 166 *n c&lum a Moyse f plo suo percussit, cum diviuw voluntati iam facile
(Exod. ix), < detiit Dominus tonilrua, et grandinem, G obedivit, respondens: < Ecceancitla Domini (Luc. i),>
ac ditcurrentia fulgura super terram /Egijpli: > in cujus proprium est obedire. Aliter : Tunc humani
quo innuitur, quod virga hmc incutil limorem quibus- cordis duritia virgq ista percutitur, cumpeccator in-
dam superbis, qui Deum non timent, nisi quando to- duratus respeclu gratim misericorditer ab ea tangiiur,
nal el fvlgural, el eos exlerret, dans graliam cogi- ut ab ipso fluanl rivuli lacrymarum. Atiter : Per
landi mala sua, quod prwcipue fit, quando conside- 169 hanc virgam inlerrupit Dominus petram, id ett
ranl quam gruviter ipsa punita sit in filio, licet nun- humuni cordisidurjtiam. in eremo, id esl in peccatore
quum peccaverit. Unde el Simeon ei prmdixerat : infruciuoso, pleno feris, id est monstris peccatorum,
< Tuam ipsitis animtim periransibil gladius (Luc. nj; > qua duritia interrupta adaquat peccatores, id est re-
nam <si in viridi itgno fiunt hujusmodi, in urido quid ficit aquis lacrymarum, quw provocant aquas grulia-
fiel?> (Luc.-svin.l llem-hnc virga exlensa super rum. Hacienus Ricliardus a S. Laurenlio, 1. c.
terram Mgypti (Exod. x), < venlus urens tevavit lo- (4) lpsa esi virga Aaron. Nec soliiin Deipara, ut
custns, quai devoraverunl omnem herbam- terrw, et osiendiinus, virga Jesse, el virga Moysis, sed ct
oninia poma arboium, el nihil viride reliquerunl. > virga. Aaron, quae sine succo Uoruit/ fronduit et
Per hujusmodi virorem designantur doles et carpo* nuces proiulii (Num. xvn). Al talis enim cele-
riim pulchrituilo, qum cito transeunt, quia forma bo- hratur a S. Aihanasio Alexandrino, orat. in Oc-
ntini [ragile esl, el smpe a locustis superbite sive lu- ciiisuin Doinini, seu iii Purif. B. Virg.; S. Eplifem
xurim devorutur. Sed B. Virgo dans graliam cogi- Syro orai. de Laud. Virg.; S. Augnstino, serm. 5
ttxndi quod, faliax gratia et vaua est pulcjiriludo de Teinpore, el serin. 19 ad fraires in erenio;
(Prov. xxxi), el quod omnis viror exterior citius D S. Eleuiherio Tornacensi, sermon. in feslum An-
marcescil, el quod fructus bonorum operutn, a vuna nuniiationis B. V.; S. Hdepbonso Toleiano, serm. 0,
gloria facile devoruntur; juvnt mulios,. ut hmc om- deAssumpl.; Sergio Hierapolyta, in orat. de Nativ.
nia parvipendant. Ilem fiiiis hrael recedentibus ab Virg.; S. Isidoro Hispalensi, in Com. super lib.
JEgypio (Exod. xiv) el arct.atis hinc a. mnri, hinc a Niniier. cap. 15; S. Germano, in Mariali a riobis
tncuttbus, hinc a Pharaoiie;. ab tinte si quiiiem erul edilo in orat. de NaLiv. Virg.; S. Joan. Damasceno,
mare, qiiod non potetul tr.unsvuduri;. a laiere monies in MenaeisGraecorum, die 17 Jamiarii; Ambibsio
excelsi qui tton polerant transmeuri; a posleriori Ansberlo, lioinil. in festo Purilicat. B. Virginis;
167 Pharao armatus cum electis, et arinais uni- Georgio Nicomediensi oral, de Praisent. B. Vng.;
vertit principibus su.is,qui non.poleranl declinuri; et Fulberio Carnoiensi, serin. 1 de Nativ. Virg.; Peiro
perplexii, el desperunlibus posse ewdere, extensa est Damiaiio, senn. de Assuin. B. V.; Bernardo Clare-
virga super mar,e._Ad cujus. etevalionem divisum esl vailensi, serm, in Naliv. Virg. de Aqusediiciu; Vi-
illud mare, el per ipsum sicut per aridum smtim gilioTrideniino, lib. iii adversus Eutycbeii lomo V
facla est via. Mqruliter: tnare. Rubrum mundus san- Biblioih. PaLriini, p.ule m; Pbilippo abbale, lib.i
gtiindlentus viliis et pecculis; monles difficites, in Cant.,170 caP- *6>cl l01"° Vi Moral. in Cant.;
wrumnw ei miserite hujus muiuli, qum mullos non Peiro Ceiieusi, in lib. Depaiiibus, cap.21; llugoiie
sinunt pcemtenliam aygredi; 1'hurao princeps, et Victorino, Jib. iv De proprietatibus ei epitbelis re-
^gypii diabutus, potestules uerem el homines tnuli. fiim, cap. 2, in Aduoiaiioiiibus eliicidatoriis Evan-
Sed ub otimibm per adjutorium Viigw iwttrm, spe- geliiS. Joannis, ct lib. iv Erud.. Tlieologic, misccK
7!>9 ADAM.IABBATISPERSENLE 730
% tit. 27; S. Bfiiriorie Cartli., in lib^De kimLk.Ec- JfHsuperexallantibus, o Virgb, profundh dnimm ihfir-
clesiae, cap. 3; S. Thoma Aqiiinaie, serni. 1iiiAn- mitalibus, carnisque doloribut, 6 Virgo mederis.
niint. B. V.; S. Anion» de Pad»;ii serm. iri Doriii- Vide quae dixiinns in Mariali S. lsidori afclriepi-
nica xii, post Triniu; Alberto Magnp;iri Posiillis scopi Thessalonicensis in nolis ad or. 1 de Nativi-
super cap. x ei xi Lncav el in Bibiia Mariaasu- tate Virginis, iium. 11 per loluin. Vide etiaiii Jusli-
per lib. Niirii.; Ruperlo abbate, lib. i Cbin. in Cant. niiiii MiechbviensCin,fomo U in litanias Laufetarias
el Itb. n Comriieiil. in Niim.; Absalone abbaie, super illlid B. Virginis elogium, Salus infirmorum ,
serm. 4 in Aiinum.; 8. Bonavciiiura in Speculo discursu 555, 356, 357, 558; et Laurentiuin Clify-
B. Vifg., c. 8: S. .Uemardi.np Seneiisi, loino 1, sogonum iu Mundo Mariano, parte n, disc. 17 ubi
serm. 59; B; Laureiitio Jiisiiiiiano, serm. de An- plenissime de Deipara, huriianarum infirinitatum
»unt; B. Mariae-; S. Aiitoiiiiio, in Soni. iheol. 111 inedica ac inorboriim omnium ciirairice.
p.j tit.31, cap; 3, el4 p., tii. 15, cap. 5 et 24; Ri- (6) Buculus susieniutioiiis. Baculi etiam nomen-
eliardo.a S. taurentio, lib. xii De laiid. Yirg., col. claiione Deiparam hoiioraiit S. Sahlias abbas in
1052; Ugone Careiisi, in e. XVHlibri Numerorum; Mcnaeis Graeconim, die 28 Januarii ubi vocat
aliisqne periiniJtis. Qiioritm yerb», eum in ipsis Buculum cmcorutn, S. Gcrmanus patriarcha- Gon-
aucloiilms sinl obvia, hiie advecare supersedeo, staiiiinopolitauus in suo Mariali a- nobis edile,
praesertim cuin fere onnies siriiilitndinein iri eo orat. 1ile Praesenlalioite, el Euiycliianus in Vita
constiluant, qtiod sicut virga Aaron siiie ciilttiia Sancti Theophiii, quae exslat apud Suriiim, lomo 1
lniinaiii auxilii ilbrnii et ffucLuin feeii, sic B."Virgo die 4 174 Februarii, ubi appellant Buciditm se-
absque contaetu liOuiinisFUiuin Dei de Spirilu sah- ^neclutis;
] ubi S. Bonaveiilura in PsaJterio B. Virginis,
cto coiicCpii et pepeiit. iiuiicupat Baculum pauperuni etmiserorum; i&-
(5) lii uptid te, el yer te recipiatsanitutemwgrotm. ebbus arcliiepiscopus Jariueiisis, serin. 5 de Auuuht.
llaue e;iam aegrotortim a morbis omnibus curaiivam ct serni. 6 de Assunipl., nbi indigiiat Buculum de-
ac persahativain viiiiitein in Deipara Viigiiie agiio- bites susleniahlem el regenlem, el Baculum seneclu-
sceiis Ecclesia 171.Graeca, in suo riluali, iii Oliicio tis et debititatis prophetarum. et alii. Quod aulem
i)Iei saiicti eideui Deipaiscsupplieat in btinc nioduiii: B. Virgo baculi inslar suslciiiet justoscullorcssdos,
O sold puraiqiiw pucispeiago diltila es^ jiigibus iuis ne cadant, atque in peccaia labanlur, bstendi in
«pud Deum precibus a tnorbis,- et culamilalibtis.fu- tioiis ad Mariale Leouis irnperaioiis, in uolis ad
muluin titum eripe, ut incessuiiter lemagnificel. oral. 2 de PraiSeiilaiioiie.iiiim. C qiio leclorem cu-
Respice ckmeuier, Mdter Factoris omnium, de su- pkium ablego. -
peris,. et tuis iniercessionibut amatum ihfirmiiatem ISotmad serm. 2 de partu ti. Virginis.
iangueniis hujiis tolve. Hiinc cum co, qui proxiuie sequiiur, de partu
Deipdra^ perpetua Virgo sanctissinia., pfolecitix beaiissimaa.Virginis sermoneiu , de Advcniu etiaiti,
talida, porius ei n.urus, scatd et muinmen, miscrefei ac de Nativitate Doinini priunotatos, idcirco in bi-
ccmptiiere;. ad lc nuinque soltiin feciirrit wgrotus. blioibeca Mariana recensere oniisi, quia cuin codex
Pura celebfanda, super dmnes Domihu beniyniii Casaiiiarieiisis, in quo Adami nostri opera conti-
OteoUivincruiiclofuin miseferef-eifnmuium luiiin sulva. iientur, mihi lunc adhuc esset invisus, aliorum
ln Dei lui domo oiiiia ffuciiferaj o ihatet Dei, up- lantiiiii relatioue nitebar, recensebo lamen ambos
panthti, pcr quum misericerttiu orbis plenus fuctus r| in ejusdeni bibliotliecae cdiliohe secunda, si votis
ist, servd ideo precum ttiufum opti huhc wgroiuni, aniiuere diguabiiur Deus, cum sint oiniiium notiliu
J'u quw •ivgiilo cuntld cohtinetitem divind rdtione ac leclione digiiissinii.
i» ulero conclusisli, et iheffubitiier corpus eidedisii^ (7) Ejus via virgo Marta fuit. Mariam Deiparam
tnater Dei, nnnc pro ihfirmo intefpella, precumiir. viain Dei ad nos venieiiiis, liemquc viain iiostrani,
. Latidibus ei dratiohibus sefvoruiti iuofum suscepiis, qua ad Deum ipsuni lendimiis, 175 el probat bic
Virgo, grdvibus itifirmitatibus el Idhguoribus tua Atlain, ei coiilirniaiil multi veieiuin Patrum, nenipe
prece libera, o iilibdta, euihqui per nos ad litdin di- Augusliiius inoral.de quinque Hiciesibus, cap. 5,
iitiam proiectiomm recurrit. dum Mariam vocat vium, quam Dominus sup ilineri
Eadeiiiin eoJem riiuali.in Officib fuhereo 172 prwparavit; Anaslasius' arcbiepiscopus Anliocbe-
in sacefdoiein vita fiiiictum, sic Deiparaiii alloqtn- nus, oral. 1 in Anuuiiliaiiouein, duin eauidein ap-
tur : i'rdteciio iud, Deipara Virgo,hiedicaspiritud- pellal Viam salutis ttoslrw; Venariiius Hbnorius
iisqhe officindesi, ud >ytiai»coiifugiciiies,dnihtm nior- Clenientianus Forlunatus episcopus Piciaviensis,
bls liberainuf. elegia in Laudem S. Mariae, dum nuncupat Via/«
El iii caiione pfb piieris defuiiciis : Sapieniidiil, ad cmlosliumano generi sub tuflara lapso; Joannes
Verbumque Patfis quw pepirisli, ahimm inew yrave Geoineira, scrm. in Aniiunt. sauctissimaeDei Geui-
tulnus- saha, et cofdis mei dolorem iempera. liicis, dum asiruit Vium redeundi ilerum erranti;
Et iii canone iii peslilenlialis mofbi peficiilo : Seiaphicus doctor Bonaventura in Psalierio B. Virg.
CotigfUorum te remediorum fonieht a te prbeedens duin celebral Viamnostrw recoucitiationis, et Vium
dbyssus Christus Doininus effecil, fumulos itios pro- _ uii lûtriam tanctuatis; S. Bemardiiius iseriensis,
pterea itifirmitaUs iurbiue ngitaios libera. Vehementi- serm. 1 de glorioso noinine Mariae, dum praedicai,
bus, el coiUiniilsdoloribus percutsilibi, Virgo, cuncii Viam,per quam spargitur lux, et dividitur msius
pfocidiinut, polenii tud proteciiOne cunclos sdlva, o super lerrum (Job xxxvin);v/wai enim miernd esi
pufa, miserere Dei Sponsu, ub hac pernicie, et iiiorbo super lenebrosummundum per ipsum sparsa, id esl
gruvi nos prwsefva,ei infirmitutibusmedere,o boinina. mumfesluia, et aisttts, id etl cator charitalit Spiritus
ln hujus vilm iwc.e ctuiyo nos infirtnitaiis objolvit, sancit purtilus esl super terram, ul non sil.jani, qui
morbOiutnqttelencbrw contexeruiu undique; ailit ilse abscoiidula catore ejus (Piol. xviu); Alanus ln-
iucemihi, recredtiotiissplendot, o pufa, et advuietudi- siileusis in Anliclaudiano, libi v duni cauil Viuuivi-
nistumen me deduc. Muria purum virginiiaiis vuscu- tm; denique Maurilius de Villa Piobala, in Corona
lum a motbis el culamitatibus tius iuvnda, et abin- nova B. .i<aii;c,scrni.2, Uet 12,dum proinulgal Vium
gruehle ihfirmiidtenbs eripe, ul tecuin fidecelebremvs. nostrum, viam regiam inlrandi ad gloriam, viam re-
173 7" refugiutn iutiss'imum,etsecurusesasglus, credlioiits filii Dei aliissimi, et viam, qua pervenilur
spes deiperdlorvm , iiiiiiiacuftttiu;servos itdque tuOs ud Deum. Vide Adainum 176 nosiruiu in frag-
acer.be wgrotuiitesyisiia, infirmitutis amarw onus menlo 1 Mariano, ubi iieru.n ueMaria via, experte
subleva, pestiteniiaiis cutamitatis thorbum aveiie, et asperitaiis et duiiiiae, experie igiioiantiae et «rro-
iamulOsluos serva, Virgo Deivarq. ns. .
Tandeni in ofticio cpiiiniuiiis stipplicationis, (8) Jpsa est mater miseficordiw. Posl siiiniuani
«i.iindcinliis verbis aflatui' : Rehtedidfum copjnmji- illam, omnibusque relro sueculisiiiatidiiiim Deiparae
deiitcr ;* taudandbus, ct ine.ffabiiemtuum femm iionieiichititmein, niliil do Maiia ac pio Maiia di'ci
T61 MARIALE.— NOTÊ. 7G2
polest, vel ad laudeni praestanlius, "velad commen- iA inquit: Omnis\JQvirlus nomine jusliiim signnlur.
dalionem iHustrius, vel ad gloriam divinius, qiiafn Omniuin vero virtutiim regnum fnisse a Deipara
quod vere sil ac peculiarilermaler misericordiae. possessuin asseril Idiola, in sua Coiileinplaiione,
Dicitur auicm mater misericordiae, vel quia Deum, cap. 2, dum Virginein .illoqiiens, iiii : Nulto genere
cni proprium est misereri semper el parcere, illuni .vacasli virttilum, o Viryo, ptusquam beala. Quod-
nobis honiiiiem p:iriendo,.reddidit singulari niodo cunque donum aliriii sanctpriim unqtlam datum fuit,
misericordein, videlicet non lanuiii. seciindum ef- libi non fuit denegntum, sed omiiium sanctorum pri-
feclum, ui antea, sed seciindum affectum et expe- vilegid omnia habes iii te congesla; et confirinaiU
rienliam nostrae miseriae, jiixta aurea Apostoli Buperius abbas, lib. iv in Ciiii. canticoriun, dum
verba ad Hebr. u.: Nusqunm angelos, sed semen scribit: Quidquid grutiarnm, o Virgo, quidqnid vit-
Abrahw apprehendit, unde debuil per omnia fralri- tutum, quidquid operntionuhi cmlestiutn mundus ac-
bus assimilari, ul tiiiserico.rsfieret. Vel dicitur niater cepit; emissiones tum sunt. B. Petrus Daiiiiaiius,"iii
inisericordiae, quia divinae misericordiae clemeii- ser. De Assunipiione, duin versans illud Canl. cap.
liaeque abyssiim, eui vult.et quomodo vult, Ct ni: Sicut virgula fumi ex aromalibus tnyrfhm, el
quandovtili.credilur aperire; nl, quanivis enorinis, thuris, et universi pulveris pigmentarii, subdil: Uni-
peccaior non pereat; cui Sancla sanctOrum palro- versus ergo pulvis pigmenturius in Virgine conjectus
cinii sui suflragia non palilur defuisse. Vel deesl, quia in ea vinuium convenius reverendum sibi
nique dicitur mater misericordiae, quia benignis- thatumum consecravii. S. Bonaveiuura, libr. De ec-
Sima ejusdem Virginis habitudo, et indolcs, tota cles. Hier., parl. iv, circa fitiein, falus : In ipsa,
nativo misericordiae succo concreia, atque com- ]g Deipara, omninm virlulum genera sine mensura et
posita sit, ul vapor qtiidam virtmis Dei, el ema- numero sunl inserta. Denique, ul alios omillam,
nalip misericordiae ejus.dici queat. Hoc autem Hierouyinus in serm. de Assumpt. in bunc modum
1,77 matris niisericordiae lituJo Deiparam com- loqueus : Si diligenler attendas, nihil esl candoris,
pellaut, non soluin Ecclesia, ul ex divino officio nihil esl splendoris, nihit est virtutis, quod non re-
manifestum esl: Maria mater gratiw, mater mise- splendeat in Virgine gloriosa. Sed non solum virgo
ricordim, el : Salve, Regina, tnaler misericordiw; Deipara esl regina jusLitiae,prout jusiiiia oninium
non solum augelici spiriius, ut Petrus Dorlandus.in viriulum aggregalione coalescil, scd ciiam prout
Chronico Cartbusieiisi, lib. v, cap. b, leslaLum reli- justiiia specialis est virtus 180unicu'q»e -tribuens
quil; iion solum inntimeri sanclorum Patrum, quo- quod suum est. Hanc eniin aiieo eiiiinenlef ae ba-
lum vel nuda noniina niuiis operosum essel addu- silice pbssedit, ul ejus jure meriio et sii ei dici
cere; sed ipsa eliani beatissima Virgo eodem ti- possil regina. Unde Ricbanlus a S. Lanrentio,
iiilo se iion seinel insignil, 111paiel ex Vita sancii Jibr.iv De laud.Virg., col. 277, de cjusdem Virginis
pdonis abbatis CJuniacensis, ex Tbeodorico de juslitia loctiliis dixiL: Jmlitia reddit ttnicuique quod
Apoldia in Vita S. Dmninici, lil;r. n, cap. 13; atqtie suum est, et Maria angelo satutanii discrelam reddit
cx D. Brigitla, Jibr. vi Revel., cap. 10. Et vere ma- responsionem, scilicei: < Quomodo fiet istud? (Luc.
ler misencordiae : Cui, ui loquiiur AndreasCre- I.) > Deo taudem, el gratidrum actionem dicehs :
tensis, ora. 2 De dofniit., pro ea, qumilli cum filio, < Mugnificat, elc. (ibid.)> JJominibus sufficientem
et curatore omniho inlercedii propinquitale, innaium inslructionem, dicens (Joun. i\j: t Quodcunque di-
vmnino est omnibus misereri, Yere mater iniseri- p( xerit vobis facile. > ltem ipsa reddidit < quw sunt
cordiae, cnjus ubera (itt parte n in Caiit., cap. 25, Cwsdris Cmsuri, eiqum suni Dei Deo (Malth. xxn); >
cribit Ricliardus Vicioriiius) adeo pierate replentur, reddidil enim Deum tnundo,quem per Evam muiidus
ii/ aticujus nolilia miseriw lacla, luc fundanl miseri- amiseral, et mundum, id est amatores mundi, quan-
cordiw, nec possil tniserias scire, el non subvenire. tum in se est, reddere Domino nunqiiam cessat pre-
Vere inater inisericordiae cuin, leste S. Brigit., libr. cibus, merilis el exemplis; per i;.sum enim specia-
vi Hevel., cap. 10, Nullus sit adeo muledictus a Deo, liier fucius esl et Deus mundi el mundi Deus. Sic
qui quandiu vivit, ejus careat misericordia, quia pro- ille. Dc jusiitia autein B. Yirgiuis plenissiine ei pieu-
pter ipsam levius lenlatur a dmmonibus, quutn aliter lissime inier alios Dionysiu., Cariliiisianus, libr. m
lenlaretur, nullaque sit pozna in purgatorii igne, quw De laud. Virg., art. 12, et lilir. in De pneconio Ma-
propter ipsam non remissior sil, et levior ad feren- rise, arl. 4, quem legisse non pcenltebil.
dum, quam aliter esset. Oplime 178 ''Uer alios de (10) Lex el prophelw usque ad Murium. lu Maria
Deipara misericordiae inalre Joan. Gerson cancella- eniin liiiciii acceperunt quaea legeet propheiis dicta
rius Parisienss, tracl. 2 De caniicis, in haec verba sunt, ei MariiC oiiiiiiiiin reiuni linis obiigii, cum
scribeus: Quid ultra negure iibi, tnater misericor- oinniiim figurarum ipsa osiendeiii eventuin, ut pro-
diw, potuit, si proprium pro te filium consensit offerri bal Georgius arcliiepiscopus Nicoiiiediensis in orat.
tanlm miserim? Quid concedet bealifica in ccelis,qum de Piaesenl. B. Virg.Quo respiciens AiidreasCruleu-
talia dabaiin lerris ajjlicta? perdidit miseriam, nun- sis 181 Orai. de Duruiil. Deipara;, Maiiain vocavit
quid et misericordiam? perdidil profeclo compussio- Finem lesiaineitloruin , quw jecil nobis Deus, ei S.
nem affltclivam, sed relinel compassionem electivam _D lldephonsus, scrm. 1 de Assiuiipiione ad Mariaia
atque succursivam. Sic ille. Qui et tracl. 4 supcr concurrisse dixit Omtita eloquia propheturuin, et
iiagnificai expendens iilud quod rex Assuerus bila- omiiia wnigmala Scriptururum. Nec oiiiitieinJus Ru-
ritate perfusus dixit Estlier : Quidvis, Esther reperlus abbas, qui, liltr. i, in Isaiam, cap. 54, asse-
gina? quw esl peitio lua? etiamsi dimidiam pariem ruil in Mariw utero omnium propheturum sunclorum
regni peiteris,dubitur libi (Esthery), aiflfriiai id quod complelum esse propheiiam. liine S. Bonaventura iu
Estber in lypo proiiiissum fuil, compJetum esse in Lamle B. Yirgiuis, cum osiendissei Mariain Deipa-
Yirgine; quippe cui ipse Deus diinidium regni sui ram in sacra Scripiura et propbciis uiuitipliciler
largitus est : ait eniui Dei reguum duabus conti- liguraiam, nempe per foiiiein qui ascendebat de
neri pariibus, po.enlia scilicei et miseficordia,juxta terfa (Gen. u), per lignum vilac plautaiuiii in medio
illud psalnii LXI; Duo hmc autiivi, quia polestas Dei paradrsi (ibid.); per paradisum irrigatuiri a fluvio
esi, et tibi,. Domine, misericordia : Deuin vero re- voluptaiis (ibid.); per aream. Noe, per quani fuit
teiita poiesiaie, Yirgini misericordiairi aUvibuisse genus buinanuin LempofedilUvii eonservaium (Gen.
tanquam spoiisaeregnanii. vi et vn);; per arcuin coelesteni quein Doininus po-
(9) Ipsa est regina justiiim. ldest fegina oinriiiiiri suitin sigiiiim (Gen. ix); per scalam qiiam vidit in
viiiuium. Juslitia eiiim, ui libf. vi Eibicofum, iu- soiiiiiisJacob (Gen. xxVm); per rubum qiii ardebal,
quit Afistbt. Peripateticorum princeps, esttvirlutum et iion couiburebatur (Exod, m); per vas, in imo
prmclafissima, el ipsa est omnis virlits. Quod tesla- servaium fuilmauna (Exod.xyi); per Virgaih Aaron,
tiir Nysserius, l.ibr. De beat. orat. i, dum Cxplicans quae babuil frueiuin praeler opus iialuiu> (Num.
jllud Malih. v; Bealiquiesuriunt, ci sitiunl justitiam, xvn); per stellain et virgam, de quibus prOpueiavit
7£3 ADAMI ABBATIS PERSENliE 734
Balaam (iViim. xxiv); per concbam Gedeonis, de A duni ibi liaec dicil: Gent el regnum, quodnon ser-
qu.i habetur (Juilic. vi); per doiniiin Domini quam vierit libi, o Mater men v peribil (Glossa : in die
«edificavit SalomOn. et gloria Dei eam implevii (III jtidicii). Qtiasi dicat: Ergo qui servierini ei non pe-
Reg. vi); per Aliigail, quae fecil pacem inter Nabal ribtint. Asseruit S. Bonavenlura in Psalterio B.
et Davidem (/ Reg. xxv); per Judiih , qu.-r Holo- Virginis, sic ibi Deiparam allociitns : Pax tnutla
ferneiii peremit, el populum liberavit 182 (•'"" diligentibus te, Domina^ anima eorum non videbit
dith. xin); per Esiher, quae Atnan fecit suspendi, mortetn in mlernuni. Asseuiut Ricliardus a S. Lau-
et MardpChaeumcinn poptilo liberari (Esther. vn); rentio, lib. n, De laud. Virg. in haecverba scribeils:
per coliiinbam, quaa ailitlit ramiiii) olivae Noe, et Servire Dei Genitrici debes, dumvivis, posl mortem
riiiis suisin arcaui (Gen. VIII); per perticam, quaj vivere si vis. Assernit Liidovicits Blosius duni in
tiilil serpeniein aenciim in deseiio (Num. xxi); per CiinOiie vitae spiritualis, cap.18, his dictis usiis
portarii clausam, per quam vir non transivii (Kxec/i. est : Fieri non poiest ttt pereal qui Marim sedutus
XLIV),'el per miilierein, qiiam vidit Joaniies (Apoc. et hitmilis cultor fuerit. Assertiit 185 denique
xii). Tandem Deiparain alloqiicns. concludit : pius arionvinris auctor, apnd euindeiii Blosiinn in-
lii leiotumperficitur, ter dicla Patruin, cap. 5, dum banc ibi oralioiiera
Quidqitid verbis propheticis, fudU : Eiiimvero iu mlernum perire non potest,
De te Virgo, prmdicilur, quisquis illatri vMariam) devote, el perseveranter co-
Et legis wnigmalicis. lit nlque invocat. OppOriunissiine jiuc facii, quod
Sive, quidquid angelicit refert Cmsarius Heisterbacliensis liomil. 1, in Do-
Tibi verbit exprimilur, R. minica Sepiuagesimae, nempe ; Gnm dtto adolescen-
Finilis verbis lypiris, " les apud Toletum in necromahtia simul sluderenl j tij
Res manifesta cernitur. unus illorum ingravescenleinfiriniiale moriiurusessel,
Tu lapis es angularis, alter eum adjnrnvit quatenu* infra trinariutn, tibi
Qum das figuris terrninum. apparendo, in quonam statu esset indicaret. Quod
Vide, si libet.iiolas liostras ad Mariale S. Germani cumille promisisset, post mortem socio, sedemi in
patriarchae Consiantiiiopolitaiii, iri notis ad orat. ecclesid et psalmos tegenli pro anima ejus , visibiliter
ile Naiivitate Deipane, iium. 14, ad illud : Otnnis adfuil, asserens se in maximis poznisesse , el wierna-
prophetiai InculeiHissimumcomplementum. Utet propter studium artts diabolicm damnatum , et
(11) Quamqiti perseverattter amaverit, non peribit, adjecit : « Revera necromantia tecundum litulum
Alphonsiis Tostalus episcopus Abulensis, quaest. 1 suummors esl animw, et, si in iila decesseris, timul
in cap. viibrii Regum, qitaerens cur Philisthini mecum tornientis mlernis subjacebis. > Cui ciim di-
arcam Dei larigentes non peiierini, qiiemadinodum ceret: < Ad qualem vitam mihi consulis? > Respon-
per.eniiil Israeliiae, noii solum tatigentes, sed eiiam dit ille : t Ad ordinem Cislerciensem. > Et adjecit:
aspicientes II. Reg. vi), inter alias raliones lianc < Non estdliquis ordo in Ecclesia, de quo lam vauci
183 re<ldilv:Quia, iiiquil, erant nimis devoti circa descendant ad inferot; habent enim specialem Adco-
veneralionem arcw, quod palet, quiaimpenderunt ei caiam (Dei Genitricem nolaris) quw non sinit illos
vinximum lionorem, quem impendere poierunt, scili- perire. > Hacieiius Caesarius. Expende hbc ulii-
cet, quia posuerunt' eam in loco sacrulissimo lotius iiiiiin, quai non sinil illos perire.
terrw siiw, s ilicet, in lemplo Dei magni Dagon.. Sic 186 NOTÊ ADSERMONEM III.
ille. Si ergo Piiilistbiiii propter arcae devotionem C (12) 0 quam mira riovitas, Virgo mater! Admiran-
teriiporaliiiiorle perire non poitierunt, quis putet, daiii hanc virginis simiil et matris noviiaiem , seu
alique ii, qui erga B. Virginem devolus fueril, aeter- stiipeiidmn hunc virginitilis una cuni leciindiiate
na morie perire posse? iiexuin, licet nostnlin iiilellectum omnino excedat,
Morte digiius erat sacerdos Abialhar, sicut ad sitque oiinii liosiraflralioiie longe superior : cele-
eum dixil rex Salomon (III Reg. n) : Et quidem vir branl tamen in suis openbus iniihi sancloruin Pa-
mortis es. Se.l quia arcaiu Doiuini porlaveral, vita triiui, videlicet S. Josephus confessor in Menaeis
ei liiil coridonata : Te non interficium, quia tulisti Graecorum, die 4 Januarii, ode 8, illis verbis : 0
urcum Domiiii. Si igiltir ferens arcani non periil, miracutum super omnes miraculorum fines elevaium,
quomoio pefire poierit ex corde colens B. Virgi- qiia ralione perfrui potes virginitate simul et partu
iiem? Suntqui putant Ozam sacrilegum ab aeierna undique purissima Nnminis Sponsu! S. Joan. Cliry-
daniiiatione iiberaiuiii, atque aeterna salute dona- sosionius, homil. 49 in Gen. diim inquit : Audiens
liim,ijiiia iiioniiiis dicatur jnxta arcani (// Reg. n). quod virgo peperit, admirare et obstupesce, sed ne sis
Si juxta arcani moriuus non perif, sed teleriiuin vi- incredulus tntruculo. Titus Boslreusis, ad caput i
vii, peribiliie aliquis, si vivai et moriatiir juxta Dei- Lucae, ad illa verba : Qiiia fecit mihi magna, iliiin
param? Feiiiina, licet nocens^ perire non polest in pcrsona Virgiriis sic latur : Admirabilia per tne
iiiorie vioieiita , duni infaiis in titero ejus est, -pro- operulus esli rium-cum virgo essem, prmpolenti illtu\
pter infaiilis innocentiaui; net aniina Jidelis Virgi- volunla'e nalurw fines supergressa concepi, nullius-
nis devolione gravida aeierna morie pefire potest que viri commercio tisa, digna effecla sum, qnw
propter lanise Yirgiuis merita. Porro cullores Vir- D iion cujusvis promiscue,ied unigeniii Filii Dei mater
giiiis apleriia riiorte perire non posse, praeler Ada- fieiem. Origenes lioinil. 1 in diversos, dum ibi scri-
liiii.ii noslrum, asseruii iiiter alios S. Anseliiiiis, in bil : 0 tnagnw admiralionis gralia ! Iy,sdeademque
lib. De miraculis betaae Virginis, iliiin 184 c''xl 1: virgo,ipm el muler Domini. Quis unquam ista au-
0 felix Mdria , sicut omnis peccqtor a te uversus el divit? quis vidit talia? el quis cogilure poluil ttt mater
a ;e despectus , necesse est uiintereal : ita omhis virgo esset, 187<" inlacta getierurel, quw el virgo
peccalOr ud le converniis et ate respeclus, impdssibile permunsil "ei genuit ? Sicut enim quondam rubus
tsi iit pereut. Asseriiit B. Heriiianiiiis, seu Josephus comburi videbalur, el ignis eum non tangebat, et
Sliiiiucliensis, in bymno ad B. Virginem, dum sicut tres pueri in cantino ignis inclusi hubebaniur,
cednii :'"'; ettamen eos riori Iwdebat incendium, nec odor {umi
Gaude, fons, qui nori siccaris; erul iiieis; vel quemadmodum Danielt inlra lacum
0 quam suavis, dum gustdris ! leonum inclusu Ciaustris non apertis allatum esi
Tequi bibit,itori peribit; prandium ab Habacuc, ita el ha-c Virgo sancta ge-
Teqtti quwril,nunquatii perit. nuit Deum, sed iniacld permansil, mater effecta est,
Assernii B. Petrus'Damiaiiiis, S. R. E. cardinalis, sed virginitatem non amisit..-'S. Cyrillus Alexan-
<liiiii li.br. li, epist. 14, ha;c scriplis prodidil: Nec drinus, liOiiiil. 6 in Nesloriuin, dum hac iitiuir
t;d mterni judicis poterii perire conspectum,quiGeni- oratione : Et quis adeo valet eloquio, ul plurimum
irieis ejus sibiproviderit dnxiliitm. Asseruit Alberius laudatam Mariam sdlis celebrel? Ipsa est mater
Magnus in Biblia Mariic supcr Isai. prbplieiaiii, eivirqo : o rem tidmiraitdam! Miraculnm hoc tnt-
765 MARIALE. — NOTJE. 7fiG
tiupidum reddit. Paulus cpiscopus Emissenus, ho-- A J\ rif.; Guerrictis abbas Ignacensis, quw virgo concepit^
inil. de liicarnal. Christi, Alexandriae dicta, qua:e vjrgo peperil, virgo permansil, imo qnai ipso con-
liabetur III parte concilii Ephesini, dum exclamal: : ceptu plane purificula fuit? Qnid, inquam, mttndnn-
O rem admirandam ! paril virgo; fil maler, et tamenn dum hnbebal conceptus ille, qui solus facere potest
noti omnia palitnr exacle quw malribus compelunt. mundwn de immundo conceptum semine, qui fonlem,
Miractthim hoc Isaias prophela quondam prmvidens, i, qito immundus purificatur, edid.il, fotitem domus
exclamavil dicens : < Ecce virgo in utero habebit, ett David, qtti liodie palet indefesseque scalet in ablulio-
pariet filitim (Isai. vn). > S. Gregorius Nyssenns,, nem peccatoris el menstrualw? Sic Giierricus. Appo-
dnm in orai. de Chrisli Nativ. in bas voces eruin- siie proinde B. Virgo (Cant. vi) lunae fu.il a Spiritu
pii: O miraculum ingens! virgo maler fil, el virgo o sancio* assimilala , pulchra ut luna. Sicnl enim
permanel. Vides opns novum nalurw? in aliis femi- lnna, Iicet maculas quasdain se aspicientibus ba-
nis quandiu virgo aliqua est, mater non esl : poslea- bere videalur, revera lamen iinllam in se babet
quam enim maier facia fuerii, virginitatem non ha-i- maculam, ut tradunl philosoplii, 191 i>a B. Yirgo,
bel : hic vero duo 188 '"a nomina simul concur- licel accedens ad purificalionem, iiiaciilain quani-
runl, eade.m enim et tnnier ei virgo esi. El AlanusS daiii piirgandam babere liominibiis visa fiteril, re-
lnsiilensis, .in Atiticlaudiaiio, lilir. v, diim canit : vera tamen puicherrima, prorsusque iminaculaia
Ilic superoscives proprio prmceilit honore semper exslitil. Tottt pnlchru es, amica mea, ei ma-
Virgo, quw proprium puriendi lege pudorem cula non est in te (Cant. iv). Quare autem B. Virgo,
Non perdens, matris meruit cum virgine nomen. ciim purificaiione non egeret, necesset piirilicaiionin
In qua concordant duo numitia, lile sepulta I legi obnoxia, voluerit tamen purilicari, el se ipsam
Jj
Quas secum pugnarc solenl, tilcsque movere. "purificatiouis legistibdere,optiiiieiiUeralios edisscrit
Nec jam discordant tnater virgoque, sed ipsis Joan. BaptisiaNovaius.ioino I De einineiUia Deiparae,
l.itibus exclusis, se pacis ad oscula verlunt. c. 14, qusesi. 2, ubi novein hujus rei affert rationes.
Ilic nalura siiel, logicw vis exsulul omnis. . (14) Non Muriw, sed nostra per Mariam purifi-
Rhetoricw perit arbilrium, ratioque vacilial.. calio facta est. Quod Mariae purilicalio nosiram im-
Hac est, qum meriio diinni muneris usu puritatein abraserii, erudite ac ingeniose probat
Naia Pairem, Nalumqne pnrens concspil, honoremi Josepbus de la Zerda iu sua Euigie Trinilulis, aca-
Virgineum relinens, nec perdens jura parenlis. dcmia 25, secl. 1, quem lu cousiile.
. Sileo S. Procliim Constaiilinopoliianuui, boniiI.de e NOTÊAD SERMOSEJI V.
Chrisii Nativitate, ubi .asserH : Stupendam sanee Esl hic sermo oiuiiino puiclierrimus, suoque au-
planeque ihmiditam esse hanc v'rginis e.t inalris co- clore dignissimus : cujiis uieniini in bibliollteca Ma-
pttlam; S. Ambrositin, in libr. De inslilul. virg. , riana, parte i, in Adanio Pcrspniae abbaie.
cap. b, ubi afiirinat virginem partnrire majus esse e (15) Mulierem ilaque foricm sane possumiis inlel-
miracitlum quam mortuum reviviscert; Ariioldumn ligere matrem sapienlite Mariam. Per niuliereiii lor-
Carnoiensem, in tract. De laud. Virg., ubi pronun- lein, de qua Saloinoti, Proverbioruui 192 «ap- u'-
iial, JH supcmis et infernis admirulioni esse virgi- limo, ciiin Adanio nostro Deiparam iiiteHigiinli S.
nem 189 puerperam. Lecloremque plura de bac; Bernardiis, serm. 9 inter ei sertn 2 super
uialeria sitieuiain remitlo ad S. ildepboiisum inn Missus est; Absalon abba<,parvos, senn. 5 De Purilic. B.
libr. De virg. S. Manac, cap. 2; D. Bernarduni, , f, V.; Albenus Maguus in Biblia Maiiae super librum
Iioinil. 1 super Missus esi, et serm. 5 in vigilia Na-- f Provcrbioruin; ltichardus a S. Laureniio, libr. iv
talis Doiuini; Richardum Vicloriiium , libr. i. Dee De laiid. Virg., col. 221 ei 225, libr. vi, coI,417et
EiniiiaiHieie, cap. 12. et lilir. n, cap. 25; Ric- 418, el lib. xn, col.989; S. Anjoninus arcbiepi-
charduin a S. Laurentio, libr. IV De laud. Yirg.,, scopus Floreiitiiius, iv parte Sum. tlieol., til. 15,
coi, 235el254;'et alios. Pulclirecnim ille, et vere : cap. 44; S. Bernardinus Senensis, loino 1, serm.
Natura quod recusal, 52, qui esl de augelica saiulatione ; Petrus Ble-
Quod ususipse nescit, sensis, serin. 1 in Advenlii Doniini; atque alii
Quod nulla mens prehendit, plures. Mulieris autem iiomine (ui de foriis cogno-
Quod sidera obstupescunt, miiie iiiinc sileatn) reciissime ac sapieiitissiine
Quod lerra contreiniscil, Virgo Deipara nuiiciipalur, vel quod inollescal af-
Quod oinniti reveremur, feclu,. ulpote niisericordia: maier, ad teneriiudi-
Vis,Chrisliane,dicam? neiu pieiaiis, ul bic inquit Adainus nosier; vel
Virgo Deique tnaler. quod lueriiis et precibus suis etuolliai Doiiiinum,
(JACOBUS PO.NTANUS, libr. v Florid.). ut puniiioiiis et viudictae erga lioiuinem ob pec-
NOTJK ADSERMOXEM IV. cala obliviscatur, ut probal Uichardus a S. Lau-
Sermonem huuc gcniiaimin esse Adami noslrii reniio, libr. vi De iaud. Virg., col. 415 ei 416; vei
/eiuin, paiet e Goffrido Tilmanno, in allegoriis sune ob divinae iiiateniilatis suiiiinacqiie sanciilalis
per cap. n Luca>, ubi ex hoc sermone deproinpla, excellentiain, a crealurae pusillilatc exempta, in
sub iioiiiiiicAdami 1'erscti., duo notabilia Iragmeiitai deitatis lasligium collocaretur, atque ab liouiinibus
addncil. n ui Dea adorareiur, ui
D colligiturex Epipliauio, bae-
(13) Purificari hac credendum est purissimami resi 79; vel ne non vere maier quibusdnm putare-
Domini tnatrem, etc. Si lergi possiint primae nives, tur, cum noii defuturi esseni, teste Gotfredo, libr.
si euiacularipoiesieboriscjindor, si mundari potesti yii, q. 6, qui Virgiiiem uon proprie peperiuse doctuai '
lons illimis, si limpidus 190 solis radius in undisi esseul, Clirisiiiiuqiie cum Manicliicis, ut habet
cget immergi, ut innocuae lucis sordes eluat, Maria> 193 ^- Augusliuiis, libr. De haeresibus, cap. 51,
quoque purilicatioiie eguit. Ciiin euim purificari noiii ei liu. i conira Jiilianuin, phanlasiiiacrediluri, quiui-
possit nisi impuriim, emacuiari nisi icedalum, de- nio cum Valeiiliiiianis nibil ex ea corporis assiiin-
tergi nisi infectuin, ablui nisi sordiduin, quiil ini psisse, ul iradit Bernardus Liizemburgicus iu Caia-
Maria inipurum purificaiidum, quid foedalum ema- logo haereiicoruin, sed ccelo ilclapsiiiii, per eain ,
culaudum, quid infeclum detergendum, quid sordi- velut lalicein pcr lisiulani transivisse. Vel deniqite
duin abiuendum? profecto nibil. Nonne Maria, teste: ex virgiuea fecundiiale, cuni licet sit virgo, sii etiaiu
S. Eplirein Syro, in oral. de Laud. Virg., P.urior niulier, id esl maler, ut expressit Alo. Maguus in
solis radio et splendoribus ? Noiine ipsa, teste Psello, Mariali, cap. 55, duin scripsit: Prophelim qum de
in cap. vi Canl., Puritaie cherubim elseraphim ante- persona beutissimm Virginis loquuntur, ipsam appet-
celluit? Noime eadem, lesle Anselmo, in libr.De i lanl modo virginem, modo mulierem. Jsaias (vn)..'
conceptu virginali, cap. 18 : Tanta nituit puritate, < Ecce lirgo concipiet, >:Jeremias (xxxi): <Mulier
•
ut major sub Deo nequeal intelligi ? Quid igilur in circumdabu viriim, > ad signandutn videlicel qttod
ea purificandum csse potuit, inquit, scrni, 1 De pu- habilura fueril el virgviit inleantatetn ei titu/ien»
737 ADAMIABBATIS PERSENIJE 7C8
/"ccHnrfi/a/em. Sicille.Nec aitdiendi stini lixrclici, qui Avirgines
. vero ab his habehnttir iinmuiies. Denique S»
niiiliereiii, pro ea quae corrupta est virumqne passa, Ephrem Syrus.de inargariia pretiosa : Facta est
tantuiri ustirpari meniiunlur, cutii, ex nsu sacrae sahcta Mnria, nqn jam mulier, sed virgo el gratia
Scfiptnrae coinmuniqiie doctoriim sensu, iiuilieris plena. Quod si aliqui miilierem nuucuparunl, stalim
iiomen commune sexus vocabttltim sit, neque nii- etiain virginem appellarunt, ne suspicio aliqua cor-
risis ad virginem qiiam ad niiptaih perlinere inve- ruptelaesubreperel, dimidiaiumqiie vocabulum occa-
niaiur. Piobnthoc S. Aiigiistinus. libr.-De fnlecon- sioiiem praeberet erroris. Audi Dionysium Areopa-
tra Manichaeos,cap. 22, liim ex icslimonio Moysis, gilain in MenseisGraecorum : Nostram quidem car-
tiun eX Hebraicie linoiuaepfoprietnte; probat et Ori- nem assumpsil, sed supra humanw substanlim modu-
genes, hbmil. 8 in Levit., ex vulgari usu loquendi, lum, eisi enim ex muliere, non lamen ea qualicunque,
et sic' ratiocinanir Si recle diciiur virille, pro sola sed virgine. Audi Nazianzenum, orat. 55 :Natus qui-
iemporis Widte,qhi nullius admisiionem feminw no- dem est, sed etiam genitus eral, ex muliere quidem,
veril, quomodo hon eadem consequenlia eliaht virgo, cwterttm virgine. Audi denique Cbrysoslomum, iu
qudt inlemerdla 194 permansit, pro sola tiilalisma- cap. i Isaiie, ail illa verba : < Butyrum et nxelcome-
turitale mu.tieriiominetitr?Tertullianus quoqiie, libr. det : > Nec enim in eo singula quwque evariabanl, et
De velandis viiginibiis, idem clarissime docei, mu- nequein eodemomnia nobiscumcommunia. Nam quod
liefis scilicet nomen itain Scripiuris accipii ulctiam 197 ex muliere nalustil, commune esl omnibus;
iis compeiat femiriis, quae viros passaenoft sunt, et quod autem ex viryine, nostra omniutnconditione est
ad sextiiTiipsiiin, non antcm ad gradum sexus per- auguslius.
linere. Vide Cyrilluin Hierosolymilanum caiech. 10: B ] (17) Nihil prima el wterna generatione sublimiu»,
Gandentiiim seim. 9 in Joan., Primaliiim in Epist. niliil secunda et incorrupla nativitate mirabitius,
ad Galatas; el praeserliin S. Ambrosium in libr. De Pulcherrime de liac uiraque Cbrisli generatione,
insiiiut. virg., cap. 5, ubi inqnit : De mulieris no- divina scilicet ei humana, S. Maximus, boin. C dn
mivequid movemurt Ad sexum retulit; non enim cor- Natali Domini, et liom. 5 in Epipbaii.; S, Joan.
rupielm:sed sexus vocabitlumest, vulgi ususnon prm- Damasc, orat. 1 de Nativ. Virg.; Alberlus Ma-
judicat verilali Sic ille gnus, in Postillis super cap. n et xi Lucae,et super
(16) Narii atibi homen mutietis verittis a virgine cap. l Mallhaei; Goffridus Vindociencis, in serm.
removere videlur. Licet, nt dixi, mulieris liomen de Pnrif. B. Virginis; Hugp Vicloiinus, lom. III,
commune sexns vocabulum sit, neque minus ad vir- collalione lerlia de Verbo incarnalo; Origenes,
ginerit quam ad nnptatn pcrtinereitiveniaiur, alla- homilia 3 in diversos; B. Thomas a Yillian.,
n en, ciiin siillciii aliqiiando mulieris vox, stolidi Conc. 2, de Naiiv. V.; et, ut alios omiltam ,
vulgl arhitrio, signet corriipielam, juxia illud Quin- S. Augustinus, lom. X, serm. 18, de Nativit.
rtiliani, liii. Vm, cap. 4 : Objurgantibus quod (Ci- Dpniini, qui est seimo 22, de Tcnipore, cujus
cero) sexagendrius Popiliam virginem duxissel; cras solius verba , dignissiina leclii, hoc loco afferre
mulier-erit, inquil. Hinc est quod Palres nonnulli non pigel. Siint auiem hujusmodi : Hac die est
de Mnria Deipara virgirie loqitentes, ad sigiiifican- natus ex Virgine matre, qui ante swcula wternus
ilum nnllum in ea vel lninininm corruptionis fuisse esl genilus ex Deo Patre. In itla nativitale ex
vestigium; a iriulieris vocabiilo absiinuerunt, virgi- impassibili nascilur Genitore; in ista ex incorrupia
lieiiique a -muliere disiinxerunt, ut ex eorum verbis £( natus est virgine. Illam solus Pater scivit ipse qui
hicappensis cuilibei potesl esse perspiciium. 195 genuit ; hanc in se tola. Virgo et mater inieme-
Anibrosius snper illud Luc. "vn: < Inter natos tnu- rata cognovit , qum virum in concipiendo non per-
lierum tton siirrexit innjor Joaniie Bnptista: i Nun- tulit. In Palre impassibilitas, in matre incorrupti-
quid eliam major est Salvntore? absii! Jounnes enim bilitas. In Patre perpetua divinitas, in malre mlerna
tiattts mulieris, Christus aulemvirginis natus esl : ilte virginilas. Ex Patre invisibiliter, ex matre visibili-
corruptibilis uleri siriibus fnstis est, isie impbllulw tersed incomparabililer ex 198 Pitre, alqueincom-
vulvm flore ptogenitus. Idcinque in cap. i Lucae, ad parabililer ex malre : quia incorruplibiltter in illa
illa verba : <Et cogitabat quulis esset isla salutatio : > nativilale Patrem Deum habet tine homine malre;
Erubescebat ergo Maria, erubescebaleliam Elisabelh. in isla matrem habet virginem, sed hominem non
El ideo videatiius quid intersil inter mulieiis el vir- habeipairem.lntlla comlernuseslPatris et cowternus
ginis verecundiam. llla de causa erubescebat, hwc auctoris, in isia filius est virginis , el auclor est
pro verecundia. In muliere modus pudoris adltibelur, malris: ipse enim [ormcvit ulerum, qui descendit
in virgine pudoris augetur gratia. Cyrillus Hieroso- i:t uterum; exivil de utero, el non corrupit uterum,
lymilanns, caleCh. ti-.Etnos recipiamut Verbuni ut qui Deum Patrem habel in cmlis, virginem ma-
iiicarnatum vere non ex volunlate viri etmulieris, ut trem haberel inlerris. In illo sine tempore genitus,
hmretici dicunt, sed cx virgine et Siiirilu sanclo. Epi- in ista in^fine lemporum natus; in illo nascitur sine
pliaiiius, lib. i contra haereses, baeresi50: < Ecce fine, in ista concipilur sine semine; in iilo sine
Virgo in utero habebit. > Virgo autem non appetlatur, inilio generationis, in ista sub condilione iegis et
quwviro conjunciu est, el nupliis coputata mutier. jrj carnis; in itto invisibilis Deus, in isla visibilishomo
PelTiis Clirysologiis, -serm. 117 : Ubi sunt, qui con- percorpus, quia < Verbumcaro factum est, et habi-
ceptum Viiginis Vitgiiiispattum mitlierum partubus tavit in itobis (Joan. l) >; inillo impassibilis, in isla
existimant exwquandum, cum illuddeterra sit, hoc tnortalis; in Hlo excelsissimus, in ista subjeclus;
ile cwlo1!Clemens Alexand., lib. i, Paedag., cap. 6 : subjeclus siquideminjuriis pqssionis et mortis,mortis
Mulieres qiiidemprwgnantes, cum malres factm fue- autem crucis. Sic ille. ..
rint, lac emitiunl, Dominus autem Chrislus fruclus (16) Qnam (ortis hmc mulier fuit!J)eB. Virginis
viryitis. Syricius papa, epi42 adversus Joviniaiiiiin, foriiiudine s.umma optime Albertus Magnus in
i.n tomo I conc.l. : Per mulierem mors successit, per Mariali cap. 101, ubi in bitnc modum pbiloso-
Virgihemsalus 196 evenit. Pelrus Damianus boinil. pbatur : Quidquid est [ortius forliore, fortius est
de Assump. B. V.: Non secutus est dolor parlum, infirmiore : jjeatistima Virgo fuit forlior tribus
quianon prdicessh libido conceptttm. Dic-uin nnrn- fortioribus omni vialore: ergo ipsa fuit fortior
qiiefuerai Evm; < lri dolore paries filium (Gen. ni).> omni vialore! Tres fortiores omni viatore sunt
Qumseniewiainaliis matribus viguil,in Mariaveroi Deus, mors, diabolus. Humilitas bealm Virgtnis
thodtim stii jutisximisit. Iri muticrivus fixa pemitit, Deum superavit quodammodo, quando eum decwlis
invitgine prwvalere non potuit. Ofigenes, iu.LuVii. ad terras humilitale deducens; charilale vincula-
lioniil.8 : Addiquoque ad hoc etiam- itiud poiesli lum 199 puriter, et humiliatum , e>vulneratum
quodiex isia, quw deimmundilia scribilur, ad inuin suavirginitatemcutceravU. Vnde (Cant. l): < Dum
iieieni vertinei : de Muria auiem dicitur quod virgoi ess.ei Rex iii accubilu suo, > etc. Et Prov. xzxi :
Cohceput/ fitpt.ru. Ferant ergo leges conlra mulieres,, < Mulierem forietn qtiis invenici? procul j et dt
769 MAUIAL.E. - NOTiE. 770
ultimls finibus prelittm ejtis. > Ullimi fines snnt A P. Joannes Bon.t, congregationis rerormalae S.
deilas el humanilas , maxime a se dislanles. Unde Bernardi ordinis Cisierciensis niiiic abbas ge-
fortissima mulier fuit qum hmc conjunxit. Sic ergo «eralis.
forliludo bealissimw Virginis rigorem fortilttdinis, (20) Qiii et candore habitus. Cum a suae 202
tt divinm severilalis superuvii, de quo (Num. insiilulionis iniiio Paires Cistercienses nigris
xxm) : < Cujtis forliludo similis esl rhinocerotis], > vesiibns uierenlur, anno salulis 1101, die 5 Augu-
cujus forliludo in gretnio Virqinis mansuescil, Dei et sti, beaiissima VirgoDeipara decoeloin Cislercinm
sic palet iper quem modum bedtissima Virgo descendit, atqtie eorumdem habittim de nigro in
foililudinem sttperavil. llem, secundus , forlis esl albnm coloreni mutavil, sub SS. abbaie Alberico.
mors, cui nemo morlalium resislere polest (II Reg. Ilujus autem rei bistoria sic habet : B. Patre Al-
xiv) : < Omnes enim morimur, et quasi aquw dila- berico, ejusque monachis latides et matutinas ho-
bimur super lerram, qttw non reverlunlur. > Huc ras devote canenlibus adfuil Deipura Virgo, ca-
fortior erut beaiissima VirgO, quw mortem de- leslium ipiriluum conslipata phalange, prmferens
struxil, sicul enim mors intravil per feminam , el manibus candidam el nilidissimam cucullnm ,
vitam deslruxil, ila et beatissima Virgo fnil de- qiiam stupenlis Alberici capiti imponit. Sed ecce
slructio tnorlis, el ila forlior fuit morte. feflius , mirnculum mirncitlo excipilur, simulalque emm
fortit est diabolus, de quo dicilur Uob. XLI): habilus ille Alberico impositus est, monachorum
< Non esl poteslns snper lerram, quw ei possil in choro canentium cucullw colorem mtttarnnt, et
comparari. > Beatissima Virgo Ifuit forlior illo,> qum antea nigri erant coloris, repenie candidissimm
juxla iilud Gen. HI : < Jpsa conleret capttl luum. r>iHsirti'
R nivis cotore sunt infectm, et statim ex oculis
Jlem, acltts fortiiudinis esseutialiier csl firmiter servorum suorum Virgo bealissima evanuil. Hac-
adhmrere. Beatissima Virgo adhmrebat Deo inse- leniis bislori.i. Pro ciijits vcritate et confirmatione
parabiliter. Ergo fuit aliis fprlior improppriiona- multos allegat auctores Cbfysosiomus Henriqiiez
bililer. Jletn, aclus forlitudinis esl lerrenas cupi- ordinis Cislerciensis bistoriograplius generalis,
dilates 200 " 8" 'ammn reprimere, sed penitus litm in Fasciculo sanctorum ordinis Cislerciensis ,
oblivisci; hoc aiitem non contingil in aliquo viatore lib. i, dislincl. 2, cap. 2,et tum in Mcnologio
in via , interim quod fomes aliquo tr.odo viguil; sed Cisterciensi die 5 Augtisti; qtiem lu consule. Vide
solum in Virgine potuil, in qua (omes exslinctus etiam Colvenerium in calend. Mariaito, die 5 Au-
fuit. Ergo habuil actum fortitudinis per modum gusli, § 2; Benediclum Gononcni in Clironico
palriw , et super oinnem vialorem sine proporliotie. Dciparae ad annum Domini 1109; et fundaiorcs
Haec4lberius ,1. c.,quse fere repelil in Biblia Marise nosiros Mnranos, cap. 9.
super Prov., cap. xxxi. Plura aiilcni de fortjiuiliiie 203 (2i) Virginem nostram potiut imitqri de-
B. Virginis silieuli ex Palribus alijsque; aucloribus buimus. Ciim vera ac solida erga Deiparam Virgi-
offeriihl Novatus de Eniiienlia Deiparae, lom. 11, iicin devoiio iu cjus praesertim sila sit iniiiatioiie
cap. 5, quaest. 25 : Miecbovius in liianias Laure- virlulum, nil iiiirum est si Patres, ardenlissinie de-
lanas, lotn. II, disc. 389; Raynaudus in dypihi- sideranles qnemlibet Christi fidelium vere ac solide
cis Marianis, parleu, puncto 6, nuin. 18; Posa- ejusdem DeiparaeYiigiuis esse devoiuin , ad ipsius
rcl, in Coroua B. Yirginis, lib. m, cap. 5 et quoqiie iiiiiiationciii nos non laiitummodo horiari,
al>i. „ sed qiiodainmodo impellere in suis operibus saja-
C
^
(19) Mpnasteria Cisterciensium , quw omnia et gerini. S. Hjerouyni., t. IX, in serin, de Assumpi.:
memoria'. , et meritis ipsius Matris devotione debita Amale qnam coliiis, et colite quam amatit, quia tunc
dedicuniur. Cur omiiia ordinis Cisterciensis mo- eair. vere colitis et amatis, si imitari velitis de tolo
nasteria B. Mariae Virgini Deiparae a priinis illjs corde quam laudatis, S. Anibrosins, lib. n De vir-
1'aLribusdedicaia fuerinl, causam reddil Caesarius ginil.; Sii vobis lanquamin imagine descrjpta virgi-
Heisierbacensis, lib. i illuslritim Miracujorttm, tiitas vitaque B. Marim, de qua velul in speculo
tap. i, bis verbis : Quia cmnobium, de quo exic- refutget species custiiaiis et forma viriulis. llinc
runt (aniio vtdelicet 1098), constructum fuerul in sumalis ticel exempla vivendi, ubi tanqiiam in exem-
hunorem beatm Dei Geniiiicis Mariw; tam ipsi, plari magisleria expressa probilaiis, qttid corrigere,
quam eorum successores de eodem novo monaslerio qnid lenere debeatis ostendunl. S, Uceplionsns, ser. i
(i.en.pe Cislercio) propagali, pmnes suas ecclesias de AiSiinipl. : Imilamini matrem Virginem et san-
iu lipnpre ejusdem glpripsw Virginis censuerunt esse ctos omues quos laudatis, qtioniam tion lanluin illis
dedicqndqs. hic ille. Yerba auleiu sancloruni illo- nastra prodesl latidatio, quantitm liobis eoruin imi-
rum Patuiin 211 quibus omnes ordmis sui ec- tatio. Utide sponso magis plucei imitalor devotus,
clesias angeloruiii Reginae devoverunl, ex libro quiim Utudator otipsus, lumen vera luudutio curdis,
Diiinilioiiiini anii<]uariiiii, djsl. 3, caji, i, de- imitatio est operis. B. Petrus Dan.iaiiiis, serin, in
sumpia, ut relcrl Clirysoslonius Henriqucz in Epipb. Doinini : Reliqutl nobis Muria exemplum ut
Menologio Cisiercieuci, dic 26 Januarii, haecsunl : sequamur vesligia ejus, tit lates siinus quulit ipsa
Quonium gloriosw Dei genilricis Virginis Mariw fmt. Sic ergo, fralres, ad verum204 s0'*'" poierimus
tita inclyla, mirificadignilas,sanclilas eximiacunclas D t perveinit!, si Virginis ei Slellw nustrm vesligiu fue-
illustral Ecclesias,regulal,£l informal; omncs eccle- rimus imitaii. S. Bernardus, boinil. i stiper Missus
tim noslrm conveniuales in ipsius honorem fundentur est : St virginitatem in Maria non poies nisi miran,
et meritodedicentur. H&t illi.Liceiauiem Cistercien- sltide humili.atemimilari, et sufficit libi. Hugo Vi-
sis onlinis ecelesiae, et inonasieiia inviolabili .ctorinus, sermonc in quolibel iesio ii. Mariae :
Pairum Cisierciciisiuni lege consecrata sinl Dei Beatam Muriam pro viribus imilari sludeamus, ul
Geuiirici, pbservat tainen in praecilato Meuologio, ejus meritis el precibus cum tpsa glorificari vulea-
die 15 Augusii, Chrysosloinus Henriquez, expc- mus. lmiieinur B. Mariam sub brevilate leihporis,
lientia coiisiarc, fere oinnia, vel forie oinnia in ut cum ipsa gloriari mereamur in diulurnita.e mter-
assuniplionis B. Yirginis memoriam esse pedicata, nitatis. Pascbasius Raiberius, in exposil. psa|.
cum ubique Jocorum in summo allari inter angc- XLIV: liiiji: eam (M.iriam) vere ditigitis, si imilari
licas lurbas «.oelosconsceiidens depingaiur Virô conlendiiis; tunc vere ftitigilis si eam sequimini mo-
gloriosa, ei ouiuia quse ipse vidit in Hispania el ribuset vita ex toto, qum niliil aliud quam Deum
Belgio sui ordinis monasieria, in nieiiioiiain as- dilexit. Auiedeus Lausiiiincnsis', lioniil. 5 de Laud.
siiinpi. B. Virg. cognovit esse constructa, Aique . Yirg. : Effecti morum similitudine similet Genitrici
idipsuni de monasieriis ct ecclesiis ejusdem ordinis Dei,post eum adducemur in lempliim Regis et jilti
per Galliam et Italiam milii leslaltis esl revcren- sui Absalon abbas, scriii. i in Annuiii. : Disce, o
dissimus Pater (cujus amicii-ia, ob praeclaram cni- radix peccatrix, favilla ignit mterni, disce, inquqm,
diiioiiein atque dociriiiam . plurinium glorior) exeinpio Mariw Deo humiliitri, ei esse subjecluz
771 ADAMIABBATIS PEBSENIJE W':
< omni htimanm creaturm propter Deum (I Pelr. A gica.iv parte, tit. 14,cap; M, § i: Imitaiidobealam
.-11):> Ecce virga quw omni pelenli patriam prapo- Virginem jusit ejftcimiir, et sicutsequendq mfgntnii'
nitttr imitaiida. Videat unusquisque un velit enm grieani reciescrilnmus, et alia agimns, ila recta optra
imiiari, qtioniatn in 'virga furoris flageliubil Do- facimus, imiiando vesligia ejus. Mauritius de Vil|a
tninns eos qui illtim conlempserim. Aiioiiyiiiiis Probaia, in Cbrona nova beaiae Mariae; serm. 9 :
auclor aiiiiquus in Corona qiiadam bcalae Vir- Apes habent ttnum regem,cujus ducalum-seqUUniiir;
ginis, quae exstat in bibliotbeca Vaiicananiinislrnre
Palaiina, sic rios virginemsequamurMariam, et itlam tmile-
,-iii.nn.5ii05 : Dibettt, qui digiie cupiunt mur. Denique, ne longior sini,Xulleliinis Parvus,
205'B. Virgihi, ipsam, quanlum possunt,ininodorem virtu- in cap. vni Caul.,lor|iiens cutn Ecclesia in persona
tiims iniitari, et saltem u tonge currere Dei: Bene piam matremtnedm miraris et veneraris.Sed
hiigiienlormn ejus (Canl. i), quia sicul dicil attclori- quia inimhatione totus venerationis esl [ructtis, imi-
tns: Veneruii sanclpSi et non iiniiari, nihil atiud esl tare quam veneraris. Sic ilie, Plura a.utein de iini-
qnaminmidnciler udiilari. S. Bon:iveiuiira,in epistola talione Deiparae Yirginis babes apttd Franciscuin
.25 Mwniurialium: Ut itta devolio sit B, Virgini uc- Arias in speciali opusculo de hac re, ubi eamdem De:-
ceptti, el reverentia gtata, ipsius puritatem el mun- param Virginem inbumililale, fide, spe, charilale,
ditiam omni virlute,menleel corpore illibate in leipso devotione, 206 bbedientia , castiiaie, modesiia,
serva.ndo,toloconatunitarishumilitaleelmunsueiudine paupertate cunctis fidciibus proponil imitandain.
ejus vesligia imitari.S. Aniouiiius in Sumuia tbeolo-
NOTJE AD FRA.GMENTA MARIANA.
ADrnAGUENTDM I. B ADFRAGMENIUJI U.
Fragmentum hoc, qv?odde laudibus bealae Vir- de Desumptiim esl ex sermpne quem Adam noster
giiiis"ex pariu Salvaioris praenotari potesi, desuin- SS. Trinilaie coiiscriplum reliquil; esique
pium esl ex Adami nostri sermone i in Ascensioue elegaiiiissiinis el pulcherrimis Deiparaeencomiis re-
Doiiiirii, esique inslar puri aufi preiiosum. fcriissiiiiuii).
(22) Ipsivelleri miindo immensus candor accrevit. inus. (25) Sed in cplumna, quam prwmisimus, inlenda-
Corispiranl curii Adaino noslro S. Pelrus Chrysolo- dreas Mariam etiam columiiae elogio celebraiit An-
gui, -S. Fulgeiilius episcopus Ruspensis, S. Hde- Creiensis orat. 5 de Doriuit. B. Virg.; Theo-
plionsus Toleiaiuis, iiqrie omnesqui comniuni stylo pbaiies, iii Mcnaeis Graecoriim, die 25 Febrnarii ;
doceni Mariansevirginiiiitis caiidorem a divino pariu Joan. Geomeira.inoial. de Aririunt.; S. Bonaven-
auciiiin, vel Deiparae virginitatem a puerperio in- lura, in Speculp B. Vifg.ycap. 3; Alberlus Magnus,
capessivisse, S. Petrus Chrysologus, serin. 2:in Aiiiiiint., serm. 5 in Assumpt. et in Ma-
- cremeritiim
seriri. 142 : ln luo partu crevit pudar^ aucta est ca- riali, cap. 220; hyiiinus Graecus apud Biiteonein ,
ttittis, iiilegritas rabotata est, esl splidala virginilas, pag. 151, S. Aritonius de Padua, serm. 5 in Domi-
onines perseveruvere virtules. Ille, quo tibi aucta sunt uica post Triiiitaleni ; Barllioloiiiaeus de Pisis, lior.
oiniiid, nihil minuit; et serni. 175 : Feliciler partu- i De laud. virg. fruclu 2; el alii, qnonini ineiiiini
rit, quwvirginilatiscoronain magismagisqitepariendo in Coesaribus Mafianis, in epistbla dedicaloria circa
conqumvit, ei g.loriam ; Fiilgenlius orat. de Laud. fiiiem.
B. Mariae, ex partu Salvaioris : Crevil panu inte- (24) Quam firma esl, cui ei cmtiim etterra innili-
griitis corporis potius qitam decrevit, el viryi- C tur! Nam ullibro iii Mytbologiarum, inquitS. Ful-
ttilas unipliata esl potiiis quam fugala; S. llJephon- genlius antisles Kuspensis, aliis episcopus Cariba-
sus, in 207 i'u,,• "De:S. virg. cap. 11 : Nuiiqttam mulii ginensis, verius Fulgeniius Piaciadas (licet istos
-'niuter, niit quando et virgo, et poslquam maler no- coiifuiidanl, ul iu Pielate Mariana Giaicorum
biiior el virgo. DefinitP tempore, hunc qui venerat, parle i, iium. 225, noiat vir doclissimns ac eru-
egredi senlit,el pittcidp egressiotiislwlaprocessu,aliler dilissiiiius 209 P-Simon WagnCrecli): Cmlutn et
procedenlem inspicil quam accedenlem scivit. Sum terra jdm dudum ruissem, nisi Mdria precibus sus-
carnisveritate liunc vidil esse vestitum, et in se sui lenlussel. Uude Galatitius , lib. vn de Arcanis,
nitoris acpudoris iiitegiilalem minuisse tipn senlit, cap. 2, cum ietulisset ex Rabbi Anchelos loluin
ted pptius crevisse cognoscit; Aurclius Prudentius, liiundiiiii ainore B. Virginis niatris Messiaea Deo
liyiiino 11: susteuiari, subdidit: Mundus enim ipse ab nustrus
Sentisne, Virgo nobHis, pravas actiones riullo pacto consistere posset, liisi
Malura per (uslidia, ipsa gloriosa Virgp eum suu misericordia et clemen-
Pudoris intaclum decus tia pro nobis orando sustineret. Sic ille. Cui loiideiu
tionore parius crescere ? fere verbis se subscribit Paulus de lieredia in iract.
Goffridus Yindociiiensis, serm. i de Nativ. Do- De concepiioiie B. Virg. Favei S. Anionuius arclii-
:mini: Virgo sancta ante partum, inpariu virgo san- episcbpus Floreiilinus, dum in Sumina tbeologica,
ciior;S. Epiplianiiis, orai. de Laud. Virg.: litiam- parle i, tit. 14, cap. 4, § 4, ait.: t7i hwc inf.etiora
nnrii siiHi virgo post partum, purior, ii dicere licet, variantur secundum moluin lunw; ila suis Maria
quam aiilea ; deiiique S. Augiislinus, scrm. 10 de D meritis ei mundi precibus susteiitui mundum, et quasi re-
Tempoie : Viryopttriut suo nnpsit,virginilaiem dum git,unde Regina dicitur; Haec ille. Vide No-
pureret duplicuvit. Qiiomodo auieni Deiparaevirgini- variiiiimin Uinbra virginea, excursu 10, per loiuni,
lasex diviiio parLulacta fueril perlectiorel auclior, ubi probans B. Virgii.einesse mundi iotius uuibra-
cuin virgiiiilas, lain malerialiler qiiaiiiformaliler, culum ac niuiiiiiien, scribit, inter alia, quod ipsa,est
iion sit capax augnieiui iiitensivi, plene inter alios cucli columnaj quae suis precibus cceluiii lulcial;
explicanl Jbsepbus de la Zerda in Maria efligie Tri- ncc non noster Atlas ,-"quae vere et absque uilo
nitatis, acadeinia 22, sect. 5 et 5 ; et liieopliilus fabularuni figinenio, uiiivei-suiiisuarum orationuin
Uaynaudiis, lum in Nomenclatore Mariauo in Glos- liumeris sustinet, ne iabaiur.
sario adillud Virginis :elogium : Feminu concipiendo (25) Quw peccati macutam nescivit. Et quidem
virgo reddita,l\im in 208Diphiycis Marianis, parle etiam maculain peccaii oiiginalis ignoravil B. Vir-
t/puucio 7, riumero 24. go ;•-a qua, ne ab ea in priuio coiicept.:ouisiristanii;
„3 FRAGMENTAMARIANA.- NOT^. 77*
inficeretur, fuit per Dei 210 potenliamnnssalis ac niiseri- A tractatus, saliem integri, a codice Casamanensi,
cordiam praeservata. Unde iu liymnis cu- quo ttnoiisus sum, prorsns exsulent, in alicujtis
de Baltn- bibliothecae angulo oblivioni, traditi forsan cum
jusdain antiqui, quos affert aP. Aiilonms ei deinceps, lineis blatiisque bucitsqiie pugnanies, vel lempnris
ghen in Pamasso Mariano, pag. 2o oiiiiiiiiconsuiiieniis edacitaie penitus alisiimpli. Est
oliin in landem ejnsdem B. Virginis caneriatur. autem fragiiieniiiin liiijiisinodi, seu potius opuscti-
Hac coticepta ttiiro modo.
Esl ut rosa cuin nilore lum Adami nostri pietaii erga Deiparam consonum,
Et ut candensliliuni- nec sine niagna Mariani affecuts accessione a quo-
Ul (ruclus esii a flore quam arbiiror lcgi posse.
Esi producla cum pudore (27) 213 Pr<eccteris midieribus esl oleo invisi-
Prwventa per Filium. bili uncttt. De bac coelesliB. Virginis iinclionc, qua
.. Sicut ros non corrtimpttur, ipsa beata Virgo, nou exlerius, sed interius iniincta
Qtiando in terra gigniivr dici poiesl, non in lcgalem, sed in spirilualeni s:i-
Eleinenli rubigine : cerdolem consecratn; praiclarc on-nino Hugo Victo-
Sic Virgpnpn inficitur, rinus, dum lomo II suornm Operiim, in senn. de
Cuiii in malre concipi.ur, Assuinpiioiie, ciim Virgine loqtiens dixil: Tu filia
6. delicata el omni gratiu plena, charissima in deliciis
Originnli criniin
Inlerim. luis, uncla es ad gloriam dacoris tni, el in signmn
dilectionis. Uncium pariiuvn, et tu quoqueuncta es,
Ave, o dulcis Marin, B tit iosum in te ungnenlnmprius excellentereffutidcret,
Chrislinutter, et filia, quod poslmodnm in ulero tuo singulariler acciperel.
Ulla sine tnacula. Sic ille. Praeclare eiiam Allieiius Magnus, dum iu
Tu a Deo fabricala Mariirli, cap. 100 el2H, scripsil : Be/UissimaVirgo
In coricepliiprwservata omnibus aliis improporlionabiliterplus habnil nnclio-
Nulla trahis sceleru. nis,el prm omnibus consuilibus sttis oleoexsultalionis
Iterum deniqne. unctti fuil. Pneclare ilcm Aindens' Laiisanneiisis,
Ave, Regina cmlorum, dum liomil. 5 de laud. Virg. Iiaeclilteris mand.ivit:
Omni lavde dignissima, Dei Verbum descendil in uterum Virginis, tilerum
Qum cpncepta es vitiorum
*' Sine labe purissima. impollulum, immacttlatum, consecralum manu nn-
ctionis divinm. Praeclare quoque Joannes Gersmi,
Salve, Virgo singulnris, dum tomo III suoriiin Operum, ir.-cl. 9, super Ma-
211 Vere sacra margqrita,^
sletlu maris, gnificat lioc posuil tlieoreiiia : Maria vespere Jovis
Sulse, quia sancto et si non fuil insignita charuclere sacerdotaiis
Es sine labe concepta.
alibi de bac rc. Vide interiin iiuae officii,nihilominus tunc, et antea. el poslmodum fnit
Sed plura in regale sacerdolium prw consoilibus suis inuncta,
scripsi in noiis ad MarialeIsidori Thessalonicensis non quidem ud consecnmdum, sed 214 "^ offeren-
in notisadoral. 2, n. 5. dum hnnc hostiam purnm, plenam et perfectam in
(26) Terribilis dwmonibns apparuisti. Qiiam tern- altari cordis sui. Praeclare deniqne Alamis Varenius
bilis ac formidabilis sit Deipara dseinbiiibus, pntei Q Moiiiailiaiuis,diiin serinone 5, iu laudcs supersaiictie
in
ex S. Epbrem Syro oral. ad Virg.; ex S. Cyrillo Dei genitricis Mari:c iu iiunc niodiiiu pbilosopliatus
Alex.ui., hoinil. 6, iu Nestorium; ex S. Joan. Da- est : Legamus Scripluras : inungebunlur sacerdoles,
inasc.oral. 1de Nativit. B. V.; ex Chrysippo Hiero- prophetm el reges, inuncla esl virgo Maria, velut re-
sol. in senn. deLaud. Virginis, ex S. Pelro Da- gina, pw.theitssa : el longe potiori gradu, qum sacer-.
niiano in serm. de Assump.; ex S. Anselmo Can- dolio retulgens. Mater quippe'Dominierul, quo grodu
luariensi liyinno 2, de B. V.; ex Honorio Aitgusio- insignis omnium, cum veterum, tum reteitlioruin
dunensi, in serm. de Nalivil. Manae; ex S. Ber- Palrum suêravit dignitalcs el emniesiliain. Erat
nardo Ciarevallensi serin. Insignum magnum, ex quippe jus illud mnlernum, qnod virlule omnes infe-
S. AmedeoLausannensi, liomil. 2 et 8, Delaudib. riores coniineret, sitperurelque giadus. Nefns erat
Virg.; ex Richardo Yict., cap. 26 in Cant. cant.; illam a qiiotjunm heroum superari, quw Doininum
in
,ex Alberlo magno Mariali, cap. 75 et 140; ex D. in suo utero continuissel, quw tnater Dei et hominis
in
Bonavenlura Speculo B. Yi.-g., cap. 5, 6, 9, 10 esset, unigeniti Dei
et 12; exS. Antoni.noFlorenliuo, iv parie, Simiinie veri, incompurtibilis,Filii, ipsius quoque Dei vivi el
14 et ex S. Bernardiiio Se- inenarrubilis, prorsus admira-
llieoh, lil. 15, cap. 45; bilis tnaler. Merito anle umnes dignilale, gradu, pr-
nensi, lomo 1, serm. 51, ari. 3, cap. 2 et serni. 3 dine efjerenda erai, quw talem lanlumque Dominuin
de glorioso Noinine Mariae; ex S. Brigiua, bb. l in lam sancto utero suo conclttsissel. Multoties in-
Revel^ cap. 9,16 ei 46, et lib. iv, cap. 108et 205, unctitm fuisse David legimus, id qupit de sacrpsancla
et in seruione Angelico, c. 20; ex Mauniio de et inlemerala Virgine senliendum esi, ut inslar magni
Villa Probala.in Corona B. V., serni. 21 el ultimo; DavidJesu Chrisii fitii sui, fueril delibuta oleoexsttl-
cx Tritheuiio abbaie, lib.-t De miracuiis B. Virg. D tationis, oleo Spiritus saiic.ti, o'eo saiicti el reconditi
in Urliceto; ex Joan. Gersone tract. 4 superDe Magm- a swcuiis sacrumenli, prw purlicipibus suis, uncla in
fical; ex Dionysio 212 Carlhus., lib. m laud. conceptu suo, uncta dum
et in Cant. cant., arl. 20 et unigenitum fiiium conci-
Virg., art. 11 el 20, peret, el lunc quidem exuberantioiis gratiie, et omnis
21;denique ex Joan. Hailgrino S. R. E. cardinah, consummatw215 perfectionis et deificadonis oleo:
in cap. iii Cant. ad lilud : Stalura lua ussimitalu llactenus Yarentiis. /
esl palmm; cujus verbis lectorem hic fraudari non
id est (28) Columba, in qua Manet Spiritus tnnctus. Co-
: Sicut
patiar; suniauleui bujusuiodicrucis paiiuti, lunibae appellalionein et proprielaies ciim Adamo
arbor- triumphalis Dominicm , terribilis esl noslro Deiparaeadnplaiii lam niulti sancloruin Pa-
malignis spiritibus; sic beala Virgo meriio sum; trum ac sacrorum doctonini, ut,iii brevitas probi-
recliludinis mulignos spiritus terrel atque expellit. beret, lectori aviJo ac Deparae culiui ex aninio
ADFRAGMENTUM 111. iiidulgenli loiigissimum ex iis possei conlici inven-
tarinm. Legendi suiit S. Epipbanius in sermone de
De laudibusB. Virginis, stiper canlicum ejusdemi laud. Yirginis, ubi Deiparam vocat columbain pu:
B. Yirginis Magnificatpraenoiari potest hoc fra- ram; S. Sabbas abbasin MenaeisGraecoriini;die 24
gmenlum, quod bonam esse partem ex iis traclati- Martii, ubi vocal columbam unicam pulchriludinis
ims, quos Adani nosier, Tritbeinio ei Possevino, incbrrupim; S. Proclus Conslaniiiiopoliiaiiiis, in
testibus, in quosdam saci'33Scripturae locos elucu- orat. 6, ubi vocal tolumbam simpiicem; S. Aiigiisli-
bravit, lnibi ipsi liattd difliculler persuadeo, licet iii nus, toino X, scnu. 55 de Sajiciis, ubi vocat co'.um-
775 ADAMI ABBATISPERSENIJE 776
bam filii sni; S. lldepbonsiis, scrm. 6 de Assum- A l foraminibus petrw, in caverna macer\m, quiq, quan-
ptione, ubi vocat columbam2Spiritus sancli; Isycliius diu vixit, dilalato intuitu, et spatjoso volatti per
Hierbsolyiniian.us, serm. de laud. Virginis, ubi foramina passionum corporis Jesu Chrisli, el per
vOCal columbuin impollvtam; Joaniies Eubeus, in cavernam vulneris laleralis, semper in ejus dplofibus
orat. de Coiicepiione Deiparae, ubi vocal columbam gemuii, et continuo lalilavil; Biclnrdiis a S. Lau •
pvrissiniam; S. Joan. Damasceniis, in orat. de cplumbam rentiOjiib. xn De land. virg., colum. 982, obi vocat
Assiimpiione, nbi vocat cofum6«m sacratissimam; suo qum, cessante diluvio, rqmum olivmin ore
cl iii MenreisGnecorum, die 22 Jaiuiarii, ubi vocat detulit ad Noe in arcani, Deum humano generi
colvmbam eleclam, qum meniem habtiit pennis iuau- reconciliatum demonstrans; Dionysius Carlliusianiis
raiis spectubilem; S. Germarius COnslanlinopoliia- in-capui i Canl. canl., "art. 8, ubi vocal columbam
nus in Mariaii a-nobjs ediio, pag. 102 et 105, ubi Dei, in qua nunquam (uil radix amariludinis, felleave
vocat co/iim6aiii rationalein el purissimam; ob divi- ausleritas, sed simplicitas sapientialis inviolala;
nuth 216 tinimm candorem nive candidiorem, cm- Paulus de Heredia, in iract, De concep. B. Virg.,
ie.sli spunspunice dilectam, tplam omnino ad spirilus ubi vocat columbam felle originalis peccaii carentem
ralioties formatam, el quasi in spirilum transforma- et a peccato originali mundarii; Trillieinius abbas
tatn, qum-hpminibus .erroris hiemem jam cessasse in lib. De miraculis beaioe Virginis in Urticelo,
x/stehdii; S- Alibelnius Scliireburnensis episcopus, cap. 6, ubi vocat co/i<ni(>«»i prudentissimw 219
, in libro De laude virginitaiis, cap. 22, ubi vocat simplicitalis ; bealus Tiiomas a Villanova, in conc.
coltimbaminter sexaginta reginas, et bis quadragenas de Visil. B. Virg., ubi vocal columbamcelerem, per
peliices, quw prpptci perenhe puritatis privilegium Q j montium culmina in visitatione pervolantem; Mauri-
Mpnarcliam mundi, archangela prpniiniianie, Para- lius de Villa Probala, in Corona B. Virg., senn. 17,
. cleto obunibrante, prwcordiis triputliantibns feliciter ubi vocat columbam divinam, candidissitnam, qum a
. suscipere, hieruit; Georgius Nicoiiiediensis, orat. 1 superno liege missa, veniens ad nos, porluvit nobis
<lePraesentat. B. Virgv, ubi vocat columbain irrepre- privilegium noslrw reparalionis et salutis. Deniquc,
hensibilem, qum muliliw aucupem devilaiil, ejus ne longior sim , Joannes Picus, lib, i in Canl, cap.
machinanieniis facta svbliinior; Michael Psellus, in 15, el Jib. iii, cap. 5, ubi appellai columbam origi-
cap. \rCant. cant., ubi yocat colvmbam electum nali fell* minime fermentalam, el columbam Dei, qnm
inler aiiimas omniumliominumqui salvantur; Franco simplicilatem columbinam, miiitalem et humililalem,
abbas Affligenieiisjs,jib. vi De gratia Dei, ubi vocal insttper donorum Spirilus sancti plenitudinem, el ejus
columbdmsine felte; Ainedetis Lausannensis, liomil. charismatum omnium abundantiam commods expri-
6 de laiid. Virg., ubi vocal colvmbam Chrisii per mere suffecil: lunlam enim horum omniutn co,,iam
unionem; Hugo Victoriniis, scrni. 54, ubi vopat co- divinitus accepit, ut illa propemodum non ud mensu-
lumbam simplicitate; Piiilippus abbas Bonae Spei, ram ussecuta videatur.
lib. in in Caul., cap. 7, ubi vocal catumbam sponsi ADFlUG.MENTliM IV.
cwleslis, qnce propler wiernorum absentium gemuil Fiagmenium hocdeMaria mediatrice desumplum
iitcoinpurabiliter, et suspirnvit; Guillelmus Parvus, estex Adami nostri scnuoiie aureo, quem olim ipse
in :cap". n Cani,, ubi vocal cplumbr.m (ecuttdum, in capiiulo Cisierciensi habuit. De lilujo autem me-
virginilate jormosam, cttjus pullus singttlaris fitil diali icis Deiparaj inditb, praeter ea quaedixi in notis
Chrislus; Riipeiiiis abbas, lili. iu in Cantica, ubi C ^" ad Mariale ts. Germani pa.riarcbai Coiisiaiiiinopo-
217 vocat cplumbamsine felie, pullas atiends nu- litani, in noiis ad orationein in Annuntiaiionein,
tiieiilem, grana candidipra cplligentem, iit petris ni- iiiiiii. 5, vide, si Jibet, Rielifirdiiin a S. Laureiilio,
dificmilem, gemitum prO cahtu hubeniem, et juxta 220-lib, ll Deiaud. Yirg., pag. 86; Alberluiii Ma-
Scriplurarunifluenla residentem; lioiioriiis Augustu- giiiiin super Missus est, cap: 9 ei 10; D. Bpna\en-
duneiisis, in Sigiilo beaiae Mariau',ubi vocat colttm- turam in Speculo beata; Virgiriis, cap. 8, et D. Au-
bam Chrisli Spirilu sunclo plenam, in quam transfu- loninuiii iv parie, lit. i5, cap. 5 et 13.
dil Deus Spiritus sancli charismaia: Ahsalon abiias,
serm. 1 de Assuuipl., ubi vocal cotumbam ,de arca ADFIUGJIENTliM V,
Noeegiessam, id est de Ecclesia ortum, quw rumum Desumptum eslex serihone, qucm Adain scripsii
olivw tempore diluvii in iltam retulit, quia aquis vitio- de Sapieiitiae sabbato, piissimisqiie aflectibus erga
rum muiidum involveniibusChrislum de se incarna- sacrosauctuiii Deiparae virgiuis puerperium reduu-
lum in Ecclesia effudit; Jacobus monaclius, in orat. dat.
de Nativ. B. V., ubi vocat columbam inconiamina- (29) Si inter collactaneos suos tne Jesus meus an-
tissimam; Joan. Hailgrinus S. B. E. card., in cap. u numeret. Praecipui pueri Jesu collactanei (iitpote
Cahl., ubi vocat coluinbam Dei Spiritu sancto illu- sacratissimis Deiparae Yirginis uberibus admoti, ac
ttraiuni; Alberlus Magnus, scnn. 1 de Purificat. purissimo ejus lacte recreati), fuerunl S. Joan.
B. Virginis, ubi vocat columbam prudenlem, siinpli- Chiysostomus, S. Fulbertui Can.oiensis, S. Ber-
cem, fecundissimam, generosam; S. Bonavenliira in nardus Clarevallensis, S. Domiiiicus Gusiuanius,
Speculo B. Yirgiuis, cap. 8, ubi vocat coluinbam S. Caihariiia Senensis, acB. Aianus de Rupe. D.
fidelissimam,quw inler suinmum Noe el munduin D Chrysoslomo enini, ul habetur in Vila Heiirici Su-
diluvio spitituuii submersummedialrix exsliiit fide- sonis, cap. 20, Deipara Yirgo sanclo cuidam homiiii
lissima; Jacobus de Voragine, iu Mariali, serm. 2, sese aliqoando visiiiilein exliibens, sic locuta per-
lillera 0 el V, ubi vocat coluntbani iniipcentissimam, hibetur : Vade ad filii mei minisirum Heiiricum Su-
npn habeniem fel amaritudinis, sed lolum plenam sonium, el dic ei meis verbis: Quemadmpdum lit-
dulcedine pieiaiis; Malihajus iniperalpr CaHUicuze- leris prpiiilum esl, de prmclarp illp dpclpre Joanne
nus, in cap. l et v, Caiit. canl., ubi vocal coiumbttm Chrysuslomo, quod, cum puer tcholasiicus essel, et
unigehitt JFilii Dei,in aculis nil kabentem iniquilalis, anle aram se dimitterel in genua, ubi ego ipsa in ii-
sed ptnnia pura, otnnia decpre cptnppsila; 218 '* gneaimugine fiiimn meum in sinu meo taclabam, per
Laiiremius Jusiiniaiius, in lib. Dc caslo coiinuij.io, eamdem 221 nnugtnem dixi filio, ut puulisper cessa*
cap. 9, el De IriUuiphaJiCbristi agone, cap, 18, ubi rei. De6.*ui.eno,lueeex mtiitisei gravibus auctori-
vocal columbam Sponsi immaculatam , speciosam, bus Guuonus iit Clironico Deiparaead aiinuni 10i0 :
suavem, dilectam atqiie umubilem; S. Anlpiiiiiiisar- VeiierabtiisFulbertus episcopusCarnolensis, inmor-
chiepiscopus Fioreiiiiiius, in iv parte Suiiuna; tlieo- tis cpnslilutus periculo prvpler morbum, quem sacruin
log., tit. 15, cap. 24, ubi yocal cptutnbam sine.fellei igiiem vocunt, qui ejus. linguam adurebat, quadum
peccali?deatbatam,nivecandidiprem, tnerilorum spteu- twcte, cum pius solilo doturibus urgerelur, vidil il-
doribus Spirilus tancii [ecundutditi, tnuneribus ele- lusirissimatn Dominqincttm magno comilatu el ap-
ctam et prwetectam ex pinnibus;, S. Beniaruinus Se- paraiu se monentem, ut aperirel os. Quod cuin /e-
iiensis, loino 1, scrni. 01, ubi vocat cplumbam ini cissel, siibito puella illa {'ormosis;t:ma,nempeDii-
777 FRAGMENTA MAR1ANA.— NOTJE. 778
parn, iac sacraiissimum ex mamiila exprimens, A ciip. 81, memoral Vincentitis Belvacensis in lninc
linguam ejut omnino refrigeravit et snnnvil: Eo sn- modi.im: Clericns qntdatn, snpwtente rernm conia,
cralissimo Incie Fulberti genm perfusm fuerttnt, gul- swcuto deditus, matris Dei amorem, et teverendam
lasque in signttm miraculi linteolis 'pretiosit absler- ejus mempriam, sic aiiimo ejus indixerat, ul qtiam-
gens, adhuc hodie in prmdicta ecclesia videre ac cunque ecclesiam ingressus, vel per ecclesiam ei con-
venerari licel. De S. Bemardo Chrysoslomiis Hcn- lingeret transitus, nulla smculi solliciludo, nulla
riqnez Horlensis, in sup Meiiologio Cisterciensi, subripere ppsset oblivip, quin cttm omni tfevolione et
die 13 Maii gravi.ssimum lioc adducil lesiiinoniuiii, humilitate genuflexus diceret : Bealus venief, qui le
apnd Castellionem hacieiius servalnm, et.a reve- porlavit, Christe, el beajaubera, quw ie laclaverunt,
rendissimo domino Edniuiido de Cruce Cisterciensi Dominum et Salvatorem nastrum. Ilic atiquando
penerali jusiificatum : In ecclesia S. Beroli castri moleslia corporis lactus, tnninm dolor invalnit, ttl
Caslellior.it tttper Sequanam Lingonensis dimcesis, linguam suam, ei tabiti dentibus commanducarel;
nnmdam imago in veneralione et honore beatm idipsum de membrit sttfr (aciurus, si permilleretur.
Virginis Mdrim anliquilus exslitil conslructd : qnm Ctimque jam lingna et labiis petiitus consumptis,
quidem imago S. Bernardo filium suum obltUil mi- vehementer a suis in aliis membris tenerelur\ jaceret-
raculote in eeclesia dicens : Bernarde, suscipe pite- que Itorrendus aspeclu, sensibus corporis exempius,
rum mevtn, lolius mnndi Diedemploretn. Deinde vidit juxta lectuti sni caput, personam cotisistere
quoque nltra cmneni 222 humanm naturw virtutem, pulchra [acie, el reverendo aspectu, quw (qttan-
ac si Christi fraler naturalis fiiisset, manu diciw lum dalur inteltigi) angelns ejus erat mgroti sui
wrumnas deplorans, in hunc rnodnm lamenlari
imaqinis suscepla tnaniitta illico B. Berhardo sibi de- B videbatur
volo, ore aperlo tres gultas lactis ab ejusdeth imagi- : Quid , o Domina misericordia;, (ons
nit mnmitlis profluentes, miraculose dislillabat. Qiti- pietatis ? Hoccine est gtorim et graliw saltita-
btts sic susceplis ab eudem diclm imaginis maniillm lorium, 225 hwccine est lingita in bealificatione
gttlli$,-ejusdem Dei Geniiricis orator, el Christi Filii ventris, ei utierum, ei parlus tui, iongo usu ei ardenti
ttii professor, ac cmlesiis mililim confessor fidelis affectu sic assuefacta, ut pene nihil aliud sonaret:
iaudet qnamplurimas coeiorum reginw, sqnclo spi- Domina, Domina? Si lit dees tttis, quis aderil sttis?
ranie Pneumale, ejusdem Marite opitulante gfrilia. twn sic, Domina, non sic ad nihilum deveniet species
composuit. De sancio Domiiik'0, ex ipsiusinet Dei- ~}iomiit'im, si in le nonincipiunt habererefugium. Ilac
parae Virginis revelaiione, parle 11, ,eap. 5 sui cuni antjetus diceret, apparuit maler Dei, et quasi
Psallerii Mariani, referl B. Alaniis /: Quod eum satisfaciens de negtigewia in servulum suuin, de qita
Dominiciii adverstts Albigeiisium hwresim acerriine iitsimtilnbaiur, ad leclum Wgri propius accedit. Ex-
deptignaret, aliqnando in proximam Talpsalibtis sil- ctis tracio igitur ubere, visti esi immittere in os ejus la-
vam se recepit, ibique auguslissimm cmtprum reginm rorem suavissimum, unde subilo liriguw integri-
(cui singulare esl muledicli serpenlis capttt proterere, latemei labiis aniiqunm decorem, el in loto ejus
omnemque hwresim interimere, atque exsitnûere) co/pore pristinaih reddidit sanitaiem. Reitditisque.
opem prwsidivmqite ardentibus suspiriis , niiilto "sensibus coniinuo surrexit sanus ei iiicolumis, elfti-
Iticrymarum imbre, triduana inedia, airisqua cofpo- ctam circa se mistricordiairi, eliainsi lingua taceret,
ris casligr.tionibus, carne sentibus propemodum lace- fepenlinw vitw el morum muttitione coepiiptwdicare :
. rata, vnriequeexcarnificala impensius est deprecaftis. eteniin se et sua Dei tefviiio^ mancipqns, de cwtero
Adfnil tandem conspicabilisbenigna Mater, jacenlem C ' vilain duxil religiosarri. HaCteuus Vinceiitius.
semianimenque erexit, atque in rirgineos acceptum ADFIUGMENTIM VI.
amplexv.s ,fixo oscutp dissttuviavil , cnstissimisque Fragmenttim hocde proiectioneatque iiriitatione
uberibus nppressit. De S^ Cathariiia haec ex Joaimis Deiparae Virginis, exscripluin ex Sermone, qiie.ni
Gavaston Opere de SS. Teitiariis ord. Prsedicalp- Adam noster dc confessiorie scripsii, preiiosiini
mni litterarum mqminienlis 223 consigiiavii IJia- niagis quam amplum esi. Ne vero boiii dorii parii-
cynthus Choqitclitis in Lib. de Viscenbus Maternis cula quempiam praeteriret, illud apposui.
bealae Virgiuis erga ordin. Prieiiic, cap. 5 : Inier 226 AD'FKAGMENTUM VII.
ptwclarq cw.li munera, quibus leclissima virgo Se- Fragmenluni hoc de laude Virginis mairis, quo
nensiti Caiherina, eximia omniitm virlulum gloria Adam nosler suam erga DeipaTanipietatem abunde
toto orbe celebris, eniiuit ; ac prmsertim e plurimis clarescere fecit, exsulat prorsus a ms. codice Ca-
Muriani amoris argumenlis, non poslremum locum samariensi, quo usus sum : exsial autem sub no-
habel, quod angelortttn liegina coito ad cam lupsa, inine Adami abbalis Perseniae apud Godefridum
posl suavissima colloquia, ppsl oscula vcreque ma- Tilmannum Carlhusiae Parisiensis nionachiim in
lernos amplexus, sacratissiinis suis itlam ttberibus Allegoriis in iocos iiiriiisque Tesiamenti, super
aliquando admovit et ul virgineo lacte non soluiu Jibrum Ecclesiastici, ex qud mutuo acceplum.stipra
labra pralneret, conciessii; vernm eliam ul ipsum appendi.
misericoidiw sinum cmtesiisneclaris deliciis ebria, (50) Virgo sane rioslra esl oliva. Deiparae Virginis
vehtli exhauriret, ingenti munere donnvit. Denique curii oliva simililudiiiem (qiiam late fiis proscquilur
dc Alano iiaecin suoopusciilo De rosario B. Virgi- ID Adamus nosler), laie ctiaui prosequumur Absalou
nis scriplis tradil Jcdocus Beysselius : Circiter un- abbas, serm.de Nalivit. B. Virginis; Philippus ab-
nns Domini 1470, devolissimus dpptpr Alunus de bas Bonae Spei, lib. ivin Canl., cap. 50; Hoiiorius
Rttpe, Dominici Patris, ut pofessionem ita pielalein_ Augusiodiinensisin Sigillo B. M.; Jacobusde Yora-
erga Chrisliparain imiiaius , aniiquatam pene, el gine, in Mariali, liilera 0, serm. 2; D. Antoniniis,
aliquol swcidis delicientem Coronariurmn fralernila- m parte Siimnioe ibeologiae, lii. 51, cap. iv ; Ber-
lem in iucem revocavil,ulique; ejusdem divmmonitti. iiardinus Bustensis, in Mariali, serm. 2, de Assi-
qutu quondam Dominicumad hoc ipsttm iinpv.lexal, liiilatione bealae Mariae; Mauriljus de Yilla Probala
Et posl inulta : Quod aulem addunt, oiunein fidem iit Coroiia Beatie Virg. serm. 22; et laiissinie oin-
exsuperal; Virginem.divam exerio uberc lactts co- uium Bicliardus a S. Laureniio, li.b. xn De laud.
piam Alnno orunli aliquando el conlemplunli iri os Viig., apag. 951 et ileinceps. .
[udisse. Quo non penelral Matiw pielas? pularet - .. (ol) Periculosum est ergo ad punctum ab illa dis-
tnerilo quivis hmc non vero quidem similia esse, nisi ceuere. Qitod probe agnoscens S. Hdeplionsus227
diligere jitsios ac pios, quunquam 224 mprlales, .lib.n De S.
virgini!, Mariae,cap. 4 :Yeni, inqui.t, me-
poiiisiina superiorum riaiura esset. ii;ec Beysseliiis. cam ad hanc Virginein,rie.sine.hac properesad ge-
Neque a pueri Jesus Collaclaiieis .segfegabo cleti- hennatn. Veni, abscondamut sub velairieritovirtutis
ciiui illnii) in Deiparaiii Viiginem iiiire devbluiii, ejiii, ne induaris confusione-sicut dipioide. Sic ille.
coi.eadeiu Deipara Virgo pari niuiieie beiielicinui lii quare Lticifer ilaeiiioii..e.ffecius,.elarigeli ecoalo
J.ictationis exbibuii, ui iib. vn, Speculi JiistorjaliS ih inleiiiuiii dcl.ipsi SIIIILîm>-qriia (ut iiotaiit Ga-
l'4»;iOL. CCXl. 25
779 PETRUS PICTAViENSIS.
hylinns,.iib. yii Dearcanis, cap, 4, :el .••Pauliis.de.A dc Yilla Probata, iii Corona B. Virgiiils, seri»,;S •
\llcredia, in tract. De concept. B. Virgiuis, non longe allerens illud Ecclesiasiici xxix : lniiium.tliMjp-.'
a"line) a beata Virgine discessernni, iliam, ut futu- mim's dqitd et pnnis ; et per aquaiii beatam."*(8B-.':;
ram Dei Matrem, colere nolenies, sicni Deus pfae- iieiiiiiiielligeiis:S!cui,229"1T|iiPisc<'s"("IP'",«»t
ceperat illis ? Qnare iteiii Jtidaci a Deo reprobati, viveresine aqua, ila nos mule hubereinassine beaiit_.
lol mala el ealainiiales, ut vidcmiis; paiuiilur; nii shnm Virginis qratia. D. BernardiiSj lioinil. 2 sfi^f-
qiiia (til lib. ix, cap.10, probat idenr Galatiiiiis) a j/iissuses(, de Maria sub siilevis npiriine seriiiDiveiii
B.Virgiiie recesserunl, illi, ut Messiaemalri, famu- liabens, inerilo exclamai : 0 quisqvis ie iitlelligit}«
Tari reniienles? Hirie sanciiis Aiiselinus, cttin Maria hujus smciili profluviomdgis iitter procelins et tem-
lnqiieiis : Omnis, iiiquit, a te aversus necesseesi ut pestales flticlutire quam per lerram athbnlare, iie
iniereal. Sicut eniiii pietas, et conversio iti Virgi- averlns octilos a fulgore hitjui sideris, si «on ris
nem signum esl acternae pnvdesiiiiaiionis, ila avcr- obrui piocetlis. El Philippus, abbas BonoeSpei, lib.
sio a Vii-giiie,;el defecius piciatis in eam, signum li in Canl., cap. 7 ad illa verba : Colliim luuin sicut
lesl a-leriiae reprpbalionis. Ad quod Salomou in moriilia, in liuiic niodurii falur : Ipsa (Mafiu) esi,
pcrsona Virginis loquens dixil (Proverb. vm) : qum invenitur Christo capiti sic snbesse, ui npnsil
Quiin me peccaverit, Iwdet animam sitam,• omnes dubium reliquo eiiam corpori superesse; et ipsa iuter
qui me oderunl, diligunt tnortem. Cnde S. Bpna- capul el cbrpus videlur locuin niedium obtinere, nec
yentnra in Psallerio B. Yirginis inqiril : Qui digne ad Sponsum filii spohsi possiinl nisi matre ir.edianie
coluerilillain(Marinm),juslificnbitur,quiautemneg!e- perlinefe , prwsente ipsa nubis sponso bonum est
serit illam, morietur in peccatis suis. Hoc eliam adhwrere, absente vero non pOssttnt membra capiti
idem Joan. Carihageiue, hom. 2, dc Cultu et B coliwrere. Et sane siiie Maria quid bbni esse potest
. 228 deyolione erga B. Virginem significare vide- iniseris liominibus ?
lur. Ecclesiaslicus bealam Virginein cuin rosa O amwna viim venn,
«'.oiiiponildiccus',: Quasi plantatio fosm in Jericlio. (canebal diilcissiuie in hymno suo ad beatam
Etenim sicut ad rosam freqiienter apes coriveniiiiit, Virgiiiem beaius lleriiiaiinus, seu Josephus ^Steiu-
eiejus virtute fruunlur, alri verb scarabei fragran- veldensis,
tiaiii oiloiis illius ferre non valeiiles, longe abea •---.. ' Lahgttel meatnens egena,
discediinl; ila praedesliiiati, velui argiiiiieiiiosie NU esl valens, te non litibeiis,
apes, ad mysticam rosam Mariae ronveiiiiiiit, ut Peril vadens, tnale tabens;
mira ejus virtuie friiaiiliir, reprobi vero flanquani Gaude, virga; niinquam arens,
spurcissimi scarabei cxiiuiic siue sancliiatis ira- Arel aulem lui carens.
grantiam sustinere non potenies ab ea longe sc 230 ua ul anoiiymiis auclor, in Corona B.
Kequesirani. Qnis vero relerre valeal quol niala, Virginis,'qiias ms. exsiai iii biiiliotlieca \Taiican:i,
uiiserias, calamiiates secum convebai isle a Maria cap. 5, yerissiine scripserit: liwc (Maria)est tnn-
Deipara alqiie ab ejus ctiltu et pictaie recessus? lier,qum ubicunque non est.nPn est nisi gemilus el
B. Petrus Damianus, lib. vi, epist. 52, reddcns egestas (Eccli. xxxvi); « Ubi non est tiiii/ier, inge-
ratioiiem quare quibusdam nioiiacliis, qui a Dei- tniscil egens; >ubicunqueenimnon est Mariaper g>a-
para discesseranl, soliias .ejus laudes iiitermii- linm, non ppiest esse nisi miseria ct egesfus. S\c ille.
teiido, iiiuiiinerabilia prbrsus mala, nullo juvame Faxil -igitur Deus, ui nunquain a beaia Virgine;
remedio, acciderent, ail inter alia : Quia mairem ^_ per ejiis cullus oblivionein, ac pictaiis iniermissio-
ierw pacis de stio monasterio projecertini, dignum esl nem, vel ad punclum inoiiumeiiuimqoe disceda-
til inquielis calamilalvm, tribuiulioniitnqne proceilis imis, rie in ea inala ac imomiiioda iiicurraiiiiis in
aljue turbinibus agitentur. Sic ille. El quid sumus quae ab ea discedeiites
- ' ejusque culluni negligeiitis
siue Maria, nisj pisces sine aqua, nauiae sine sidere, incurrunt. j
CQi-pussine collo el siiie capile? Hiiic Maurilius LAVJS
DEOACVIBGINI DEIPAKjE.
ANSPDOMlNl
MCCV
PETRUS PiraEltS
PARISIENSIS ACADEMIJE CANCELLARIIjS
NOTITIA
(OCDIS,Comment. de script. ecclet., II, 1499)
., Pelrns Pictaviensis, Petri Lbmbardi Senleniiarum Magislri fidelis discipultis, pOslea celeberrlnms
in Acadeinia Parisiensi iheologis inagisler, ejusdemque Acadeniia3 cancellariiis, claruit vitse"n,e-
rilis el doclrina ab anno 1160, quam posteris exhibiiit variis voluminibus. Dislingiiiiur ab aliero"eiiis-
dem ataiis, qui S. Pelri Cluniacensis abbatis discipulus fuit. Scripsil auluni iste Senlentius libtis
quinque eruditas, alqtic Cx sanclonim Patrum operibus delibatas, qiias pdsiea denle satis inaJiguo
arrodere aususestGualierus, priorSancti Vktoris Parisiensis, in eo opere qwdmsvripiii: Cvritraifiwiiior
7M NOTITIA. 782
Cnliiw Lnbyrinlhot, Petrum Abmlardvm. Gilberlum Pbrrelariitm , Peirum Loinbardnm , ipsumque Petrum
Pictaviensem. Opus isltid voluslis, ipsique aiiclori coaovisexaratimi cbaracleribus, JNicolausCaimiSnl
Trecensis canoniciis , erudiloruni omniiini propriaqne fama dignissiinus , haud diu ante obilum , tians-
iuisit ad domiiiiim Liicam Dacheriiim, in tniiiiii iimorislesseram, niide iranscriptuui, procuravit cdenditm
Hngo Malhoud, inoiiaclius benedieliiius Congregalionis Sancli Mauri in Gallia, Parisiis in fol. auno 1655,
apiid Siineoiieiii Pigel, via Jacobaia suli signo Priideitlia:, iiiscripliini : Petri Piclaviensis in Academia
Varisiensi professoris el cancellarii, Disliiiclionesseit Libti senteniiarnm quinque. Ep;s!ola ejitsdein ad do-
iriiiiiim Giiilleliiuini, Scnoneiisein arcliiepiscopiim, incipit : Jn deserto manna coiligentes , alius integrum
qomor, alius plus, tilius minus , pro stta quisque avidilale colligebal, etc. Dislinclionis i, c.iput 1 , quod
liens sit et iiniis. Invisibilia Dei per ea, quw faclti sunt, iulelligibilia conspiciuntur. Crealiira mundi hoino
dicitur, propter excellenliam quam habel ad crealuras, ei convenientiamqnam habet citni eis, etc.
Quo Petrus se siibtraheret scbolasiicoruni aemuloriim dicieriis, hauc Summnm Theologiie suae, GMI7-
ltdmo,archiepiscopo Setionensiel poslea Uemensi iinncnpavil, uli Ilisloriaiu ectiesiasticam eidem Petrns
Comeslor nunciipaveral, idque an. 1170 vel'circum circa. Eral aiitein eo lempore caiicellaiiusAcadeinia'.
Parisiensis, iii qua per iriginta el octo aimos llieol. puhliciis postea professor exslitit, ut patelex clogiis
ipsi scripiis aClaudio Heineraeo doctore soeioque Sorbonico, in libro De Academiq Parisiensi, pag./iO,
c.\ Cbronico ins. Aiherici ad aiinuiii 1169 : < Parisiis post magisiruin Petruin Maiidiiciiorem, inagisier
Pelrns Pici.aviiitis caihcdram Itabuil theologiain., > Composuil aiitein bas Sentenlias, Guillelmo Senonensi
arcliiepiscopp ante aniuiin 1175 dicalas, cujus sub auni liiieni a sede Seiioiiensi ad Reincnseni trahslaius
esl. Et Henieraeiiscitaius pag 115 : i Magister Pelrus Piclavinus , qui annos diio.deqiradragiiila llieolo-
giam Parisiis legii, tit supra rclulitnus ex Cbronico. Ad cuin missa esl cpisioia InnoceiUii III de quer.ij
coniitissae Blesensis ei capitnli Caruotensis , quae ciiatur cap. ex parte, Deverbortitn sigriiiicaiione ,
nna cum liecauo Parisiensi, el Joaime abbatu Sanciac-Geiiovefa:,qui fuil successor Stephani Toriiaceiisis.
Exslat ejns inenlio in qiiadaiii littera Mauniii episcopi traihla canonicis Viciorinis, pro lerniinjs aiiiiua-
liuni recipicndoruiii ex praebendis EcclesiacParisiensis, sub daio 1196.Cceleslinus papa consliiuii Peirum
niiii Hugone Clemeiiiis decano Parisiensi , pacificatorem ejus litis quae verlebatur inlijr monacbos !?.
Eligii iu insula Parisioruin , el canonicos Sancti-Vicloris, de dccimis vini el grani apud Yilriaeiim : el
tle iiisiruinenlo ea de reexaralo, pendei aiiliuc iliacsumsigilluui Pictavini, cum bac perigrapba : Sigitlum
Petri Piclavini, cancellarii Pansiensis. Asservaiuur in biblioihcra Sorbona:, Sermones ejus et Allegoriw
ordinaria! su. er tres tibros legis Mosaicw, Exodtim, Levilicumel Numetos, etc. de quibus supra. > llucas-
qiie llemera-us. ':-'
Ideui de illo Cbronicon ms. Alberici ad aiinum 1205 : < Obiil niagister Petrns Pictavinus, cancellarius
Parisietisis, qui per annos duodequadruginia tlieologiam legerai Parisiis, elc. Praedicttis vero Piclavinus
fecii libriini Ue tbcoiogicis seiitentiis aii ciimdem archiepiscopum Giiilleliiium , citjus eiiani haheiitur ser-
iiioues, Disiinctiones ei Postillse : et qui pauperibus roiisiilens clericis , excogiiaviL arborcs Historianiin
Vcicris Tesiainenli in pf.llibus (iepingeie, et de viiiis et virtuiibus similiter disponcre. >
Exsiai eiiam ijiioddam opus ejtts in iiihlioliieca Victorina, litlera D. i, coivtinensin codice optimae noia?,
srilicet , Distincliones Psalieni fccundum mugistrum Pelrum Pictaviensem, quaruin prologus incipit :
Fncies niihi leniorium in inlroitn lubernaculi, preiiosis coribus conlextum. Tabernaculum , qup Deus in nobis
iuibilal, elc. Ibidem insignis Cpmmentarius Petri Pictaviensis ae priuius forsitanqui iiiiijiiam in Magistrum
Senlenliaruin faclussit, aiiud opus ab ipsis Seiilenliis Pelri Pictavieusis. Incipit prologus : Summa di~
vina: paginw in comiderandis consulit et agendis, id esl, in fidei assertione cl morvm conlormatione , elc.
Cnpieiiles, elc, ul apud fiiagislnni) Seiiieniiariiiu. More scribentium prmminit Magisler prowmium , el
hac esl conlineutia prowmii, eic. (jtiamvis littgo .VJalhouii,benedic.liiius inoiiachus, lioc opus unum aique
iiieni cuin Seiilemiis ejitsdem Petn, qiins eJifiif, asserueril, dlcens : < Quoii tuniuin in p.mcis variat ille
codex nis. Vicloiiiius au allegalo Trecensi edilo, iioc excepto quod Victoriims noiiuiniquaui inuliliis est.
ac in eo ilelicit epislola praiiimiuaris a-.l Gu.liuiiiiiiin Seiioiienseiti iirchiejiiscOjiiiui, aut salimii Ai"it
ociiJossiuis iiiiiiuiluaiic legCiitium. • Opus aiilein Senlemiarum Mugislri Petri Pictnvieiisis , incipiens
in Dcserto maiina eoltiyenies, ctc, aiionyiuuin eiam ms. est in biblioibeia S. Ebrulplii. ordinis divi Be-
nedicli, lillcra T. 9. Djinque oiuiiia feie vel pieraque opeia Pe.ri Ptcltiviiii exslani mss. in liibliollieca
Clarajviillis, iicinpe Senieunce mttgistri Petii Piaavini, Distincliones Petri i'iclaviui in Psallerittm et Alle-
goriw super Velusel Nvvitm Testameutum , ul ex accuralo illius calalogo anno 1(161confecto , qiiem apii?!
iiie babeo, iniellexi. Altegorite Pelri Piclasini su er Tabernaculum Moysis, mss. Caniabrigiae in bihliu-
ibcca Peiiibrocbiaita , co.i. 75. Ejusdein Allegoriw sttper Bibtia, mss. privatim in bililioiiieca barouis
Liinileii, cod. 251. Porro bibliotlieca eadeni S. \icioris Parisiensis litlera SS. 18, afol. 85, usque adliid :
Sinnma Petri Piclaviensis de mysteri s Incarndtionis Chrisli, e!c, incipiens : Qui pnrce seminul, parce et
tiuiel : el qui seininal in beiiedictionibus,de beneiiictioitibiistnetel mlam wternum, Ideo ul nos m futuro
tnetamus, seiuinurittiHverbi Dei pro{.onimus, eic. bed Uaclatus liic 400 aiiiiorum , ob aiioiiyiuiiateoi in-
ccrtus est; nomeii aucloris recciitiore uiaiiu adjecuiui est. In eadem bililiollieca Saiicii Yicluris Sermones
mttgislri Petii Pictaviensis, mss. liucra UU- 20, codico optiniae nola:, lilii sub iniliiiin codicis chnraclere
antiquo , Sermoiies per aniti ctrrutum cum excepliouibus magistri Petri Pictaviensis. iiiin snb codicis
iiieiliinti , syilabiis seu index soriiionuiii cjusuiodi, iiuiuero LA.VIH, posl qtieni sequilur : In hac medie-
tnle libri coutiiteniur Sermones quidam per tiiini circuium, et notulw excerptm de Sermonibus magistri Peiri
Pictaviensiscancellarii Pansiensis , et niagislri Stepiiuni prmsnlis Canluariensis , el de aliorum tractaiibus,
quit oiniiiu circu curiiin aiiimarum suitl uecessaria , sicul tnferius palebil. Deiiule sequitur : Iiicipiunt Ser-
munes quidam per aiini circuliim el quwdam iiotuliv excerptw de Sermonibus magislri Vetri Piclaviensis ,
cttncellurii. Curpora sancloruiii in puce sepulla simt. Si uniiis sancloritin prweinineiuiam el taude», el in-
gemvm exerc.luium et lingua erudiia sufficteiver explicare non pplesl, etc. Ejusdem aliud opus in eodem
codice subiineni , liilcns rubricans , b.ma: no ae : IitciîunlSermones magislri Pelri Picianensis. Primits
est in festivilitteomniiim Sanctorum. Saucti per iidem viceranl regna , elc. Cerlo certuts esl quod santii
omnia regna mundi vicerunt, ei prmcipue illi duodecimduces, elc.
Cuiu vero iheulogiam pcr annos triginu octo Petrus docuerit, uulli dubiitm esse debet, quin senex
vixerii. fcubscripsii euidaiii inîrunieiiio seu cbaria: Mauricii Parisiensis episcopi amio 1184 huc modo :
Asiuiuibus Mauricio Parisiensi episcopu, arcludiaiono, elc, Pelro Piclaviensi. Scripsil aimo 1196, iit can-
i'eil:irius,ijuoddain iiisiriinienium domus coiisLrueiiua:ParvoPonli adbaereiilis.qiio lempore"llugo Clenieiis
ejiisilein kcclesnu 1'arisiensis dec.iniis eral. Senio lamen confecltis, obiit aniioliOf», De,quo' Aibericub
i.. Cinoiuco nis cilatus amea, cl scriptor llhloiiw Unicersnuiis Purisiensis:ixc\ilo lill.
735 PETRl PICTAVIENSIS 784
Caelcrum ut aiiornm ex lapsu sibi cavcal Lector, noiandum duxerim, fuisse alios duos PelrosPictaviiu»
sen Piclavienses , praeler isnim AcademiaeParisiensis caiicellariuin , ab ejus aelale non niultum disere-
pantes. Primus horuni discipultis Petri Venerabilis abbatis Cluniaceiisis, cujus opusculum quoddam habes
in bibliotitecaCluniacensi(1). Alter Sancti Victoris ad liiuros Parisjenses, canoniciis regularis divi Au-
gustini, cujus opns De pmriiieiitia seu confessiomibidem asservatur. Hoc Pmnilenliale ibidem curiiexpressd
iioniine aiicloris in codice oplimae notae, liltera II. 15, inscriptum, Pmnitenlialis F, Peiri Piclaviensit COT
nonici Saiicti-Victoris. Uem littera QQ. 12, ciijus liic litulus a me excussus, litleris rubricalis 400 annorurn
aniiquis : Compilatio prmsent malerittm habel ednfessipnem, nullum malerim piofitelur auclorem : sed iot
habet auctores, quot habet aucloritales. lncipit aiifeni : Hunc madum et cnram linjusinodi hdbenl quidmn
confessores, eic, nec magnaeprolixilulis est At manu prorsus recenti quae vix 20 arinorum esl, sub co-
dicis iniliuiii Pelro Piclaviensi cdnoriicoSuncti-Vicloris,e\ fide allciius rns. codicis anliqiii attribuitur, qui
fuil olim Alexandri Petavii senaloris Pansiensis , de quo sic loquitur Jacobus Pelil in TheodoroCunlua-
riensi lomo I, pag. 541. Qui in ms^ codice Y.-el. D. Alexandri Pelavii, vocatur Pelrus de Sancio-Viclore,
lioc enim habelur iniine codicis : Explicit Pmniteniiale magisrri Petri de Sancto Victore , emendaium a
mayislrp Jacobo ejasdem Sancti Victuris cnnonico. Hic Petro Piciaviensi nosiro , qui ahno 1205 obiil,
posterior aetate exslilit: quippe qui scripsit post Pnepositiyum et Joannem Beleth , quosciat, imo post
Peirum Caiilorem, queih in suo Pwniteniiali imiiatur, in multis lam verbis quaiii senlenliis et siniilim-
dinibus : quoil adnolasse sufliciat. Philippus Labbeus erudile agil de duobiis istis Pelris, qui Pictavienses
dictintur, in Nova Biblioiliecamss. Librorum Lalinorum, Grwcorum et Gallicorum, seu tpeciminelectionum
antiquarum Grwcarum, Latinarum el Gallicarum , quam ex niss. poiissimuin codicibus fegiae Galliafuin
bibliolhecae, anno 1655, in-4, Parisiis edendam curavit apud Joarinem Heuaull, parle II, pag. 25, liujus
bibiiollieese, his vefbis : < Magistri Petri Pictavini, Parisiensis Academiae carieellarii GlossaesiiperSen-
lenlias M. Pelri Ldmbardi prajceploris sui ex codice Victorino D. 1, in quoejusdem Dtstinctiones in Psai-
terium. Hli ferme suppar exslilit Frater Peliiis Pictaviensis, abbatiaj Sancli Victoris caiioriicus , cujns
Pwnitentialis liber ms. invenitur in eadem inslruclissima biblioibeca , una cuin alterp Pwnitentiali ina-
gislri Pelri de Flamesbiirgo, ejusdem ccenobii canonici. > Haecloco cilalo Labbeus. Aglt autem De tribtts
istis Petris Pictaviensibus, paucis qnidem, sed erudile ac distincle, Caroius Dufrenius du Cange in lndice
auctorum quem pnemisit Glossario tnediw etinfimw Latinitalis, col. 158.
(1) Yide JPatrologimt. CLXXXIX.
PETRI PIGTAVIEN8IS
ACADEMIJE OLIM PARISIENSIS CANCELLARII
SENTENTIARUM
LIBRI QUINQUE
In lucem priinuiu edili ac nolis adornati opera et studio Domni Hugonis MATHOCD,m«-
uacbi Benediclini congregalionis S. Mauri.
(rarisiis, sumplibusSimeonisPiget, via Jacobaa, ad insigne Prudentias, 1655,iri fol., cum HoberliPulti, S. R. E.
ul rocanl, scholasiicoruin
cardiiialis et cancellarii,ilieologorum, tibris VIII.)
uniiquissimi,senteuliarum
PRiEFATIO ,AD LECTOREM
HUJUS OPERIS LECTIONI NEGESSARIOPRiEMITTENDA.
Spe frnsiraiusquam in conquirendis aliis Pulli ^ simae noloe, nec Roberto dispares, cum selate, lum
<i|veribus niuJius conceperam (2), ul. debila iiiole scribendi charactere : pripr, Robertus de Milednno,
scnteiitiaruiii.illiiis voliimen, prelo proxime suppo- in bibliollieca YMcioriiiareligiosius asservaius;
iicnduiii, niinime careret, coacius suni in alios alter, 1'etrus Piciaviensis, fidus Mngislii Seiiten-
ejusdem sclieinaiis aucioics aiiiiiiiim cl oculos iii- tiarum discipiilus,Parisieusis academiaecancellarjus,
lendere, aliquein ex illis deleciurits Pullo comitem, et in ea celebcrriniiis ihagisicr, queiri vetiislis ipsi- I
ne soiilarius cxcurrerei. Occurrcre duo proiatis- que aticlori cOLWiscbaratieribus cxaiatuin Nictiliiis
(2) Vide Palrologia! tom. CLXXXVI
783 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE.— PRÊFATIO. 7S6
Cnmuzalius, Trecensis canonicus, eriiditorum oin- Aediiam, innuil divinam substantiam respuere nu-
ninm suaque fama dignissinms, non diu ante obiluni merum. Vernm apuri utruniqiie senstts is esto, Non
transmisit ad sodalem meuni Liicam Dacheriiim, plures in Trinitale deos esse, sic enim ad naluram,
donarium insigne, mutuiqite amoris lesseram. Arri- ut ad personas non respiciant iili SS. Palres.
debat, quia mihi lectione prior, Victorinus ille co- IN SECUNDO LIBUO.
dex Boberli de Mileduno; jamqiie calamum ornandis
illius cunis aptaveram, ctim mibi rolatum illius lornm IV. — Ad caput. 4. Quantum ad merilum ange-
ccenobii mysias, ad quos altinet liber, hac cura cum el consecuiionem essenlialis praemii, cespiiat
magis utiliter defuncturos, velle domestico felui Parisiensi Magistro n, dist. 11, cujtts opinio anatliemate
obsletricari. Non reluciaius (licetdiu sit qnod ule- feritur.
rnm gestanl) allerius partum, Petri sciiicet Picla- < Tunc V. — Ad captit 9. Sic gralis disserit de Adamo:
viensis, urgere non disluli, conatu nec peiTunctorio, legilur inierfuisse curioe angelorum, et pro-
nec, ut reor, inutili, Scripliiroe sacrae loca, et SS. pbetasse de diluvio,et muliisaliis; sednonposiea.i
Patrum sententias, quas freqiieiiiiores habel, siilereis IN TERTIO LIBRO.
nolis ad margincin indicavi. Ulriiisque consensum VI. — Ad capvt 13. Censet confessionem esse
praeceptoris e.t discipuli, qui cerle perpeluns est, saeramenlum Veieris Teslamenti, nec efficere qtiori
ideniiilem adnotavi, grato quidem Lectori siuriio, figural; sicut nec conjugium. Citi spurio fulgore
seJ auclori maxime profuluro; cnjus famae quam piiBluxit Magister iv, dist. 2, § 1. Qtiaiitum ad con-
in plerisque litbricaiu liabet, cousullum volens, jiigiuin, sic : <Alia remedium conira peccaluui
nihil satius duxi quam ul illiimsilii doeirinaeducem B pracbenl, el graliam adjutricem confeiunl, ul bap-
ostenderem , quippe quem anlesignanuin ibeologo- tismus : alia in remeriium lantum sunt, ul coniu-
ruin omnium hacteiius venerala est scbola. Qiio gium. > Et 'ejusriein libri dist. 22, § uliim.o, "sie
euim analheniale reproliandusqui Magistro Senten- babet de utroque : < Sacraiiienniin pcenitentiie
liarum diclanii scribcnlique proxiinus, nec ciLra sicul et conjugium anle lempus gratiae cliam a pri-
pertinaciam, haesil? Aiu si damnare iiceat cuni in mordio liiiinaiii gcneris fuit: utrumqiie enim insli-
quibusdam visus est aberrasse a tramiie veri, quis tIItnni fuit in primis pareniibus. > Ciijtis opittionis
noii ^cquius succenseat Lombardo caecutienii, a quo vel medelam, vel censuram videas apud sententia-
ne vel latum unguem deflectere, discipulo religio- rios.
sissimum erat? Et liaec milii causa ubique liujiis VII. — Ad capul 16. Sic auclor : <Sacerdos pec-
operis cilandi Magistrum ul vailem ejus, cui pra> caluin iion solvil uec quanium ad poeiiam, nec quan-
lu\it publice diclatis et privatis colloqttiis. lum ad realum; sed solvitel dimiLtii,id est ostenriit
Post lot iit marginibus notas, quae quo breviores, esse solulum et dimissum a Deo quauiuin ad rea-
eo maxinie placent aliis observationibiis superseden- lum , > commuiiis Magislro lapsus IV, disl. 17 el 18.
iluui esse sic niecum censui, ul et pauci sinl qtti non Plura videsis in Observat. ad cap. 15 pariis quiuiu:
ita senliant, cuui praesertim adverterint niliil fere Roberli Pulli (3).
reperiri in auclore ulraque dignum ancbora, et tui VIII. — Ad caput 24. Consequenler quidem, sed
inagis assidere debeal Lectoris aniimis, quori prius male riisserii hoc inodo de cliariiatis augmenio :
noii exslet in Magistri Sentenliis, et scriptoruin ad < Charilas enim secunduin se nec imeiutitur nce
illas commentariis, aul emendaltim, aul illuslra- G remiiiilur, sed secunduin effectum ; > sic sibi prae-
lum, aul saltem doctomm ungue notatum : cujus eunie Magislro i, dist. 17, § H. < Cbarilas penitus
ultimi generis seleclos babes articulos ad ralcem immulabilis est, nec iu se augetur vel miiiuitur, nec
ultiini libri sententiarum ejiisdem Petri Lombardi, in se recipit magis vel iiiinus; sed in bomine vel
in quibus singularis audiit apud oinues, nec imme- bomiiii augetur et minuilur, et niagis vcl
rito scholae rcpudium passus. ln quos cum pariLer potius iniiius dalur vcl babelur, > etc.
inipegerit auctor, fruslra lentassem nicderi morbo
IN QUARTO LIBRO.
prae=eniioribiis remediis, quani quos faciie conipa-
rabis apud omnes et singulos qui praediciis Magi.stri IX. — Ad capttt 2. <Ex circumcisione reinille-
Sententiis elucidaudis longissimam operam inipen- batur lanium originale peccatiim; sed nee graiia
dere. Ne taiuen silenlio nostro haereant iiicatiti, arijulrix ad bene operandiini conlerebaiur, riec vir-
pulentque in gratiam auctoris me cunsulio dissi- tutes auginenlabaniur; quod toium lit per baptis-
mulasse aul relicuisse illius meitda nou pigebit ea mum, praeler remissionem originalis peccati. > Qui
saliem liic recensere quae vulnus iniliguni, aut ab naevusetiam apud Magistrum euiinel 4, dist. 1, § K.
communi theologorum orbita deileciuni. < Ibi eniin, in Circumcisione, peccala soliim diinil-
lebantur, sed nec gratia ad bene operanduui adju-
IN PRIMO LIBRO. trix, nec viriuium possessio, vel augineuium tbi
1.—Ad caputW. Quaedamhabel de imagine in pra:siabatur, ut in baptismo, > etc. hiter seleclos
divinis, qua: sumus infra produciuri, dum YValtero errores hic aniiumeratur.
fiel satis, solilis dicteriis auctorem exagitanti, et n X. — Ad caput 3. <Caereinonialiafuerunt insti-
cujiis solius gratia hic recensemus. liila propter significanduin, non juslilicanriuni, etsi
11.—AdcapuuSl el alibi. Constanler asserit Spj- cx cbaritate liaut. > Quo obice redriilur etiani inae-
i-iium sanctum seu Deuin, ipsam esse charitaieiii in qualis doclrina Magistri 4, dist. 1, § B, el proiude
aiiima residenlem; et praeter eam, iittllam aliam in anguliiin rejecta a ceusura Parisiensi. Sibi lauieu
creatain et habitualem reperiri; errantem Magi- merieiur auctor, vergenie ad linem eodem capiie.
strum secutuslib. l. Sent., dist. 17, § B, etc, quem- Xi. •— Ad cuput 10. Pluriina versat boc capite,
que mcrito scbola Parisiensis damiiavil, et in an- et seqq. PeLrus qtiaiilum ad exisLeiiliam huuiani-
guluin rejecil. lalis assumpuc, ob quae plures habuii sibi infeusis-
lll.—Ad capul 55. Docet cum Magislro I, dist. siinos, el jiraesertiiii Wallerum a S. Viclore, qui
24, quod nomina numeralia in Deo nibil ponunl, libro peculiari, Conlra qualuor Galliw labijriiuhos,
sed lanlum excluduut. HcsiL lameu in boc noiuiiie Petrum Abwlardum, Gilbenum Porretanum, Petruiu
Trinilas, seu Trmus, de quo non audel dilBniie an Lombardum, ipsumque Petrum Piclavinum. Tol in
taiuiiui sit exclusivuiii, sicut hoc nomen Untts cuin euin susurris des:eviir, lot dicteriis lacessivii, ut
lauien dc ulroque parem esse raiioiiem, ambigal irae non mimis quam verilali indulsisse videalur.
neino. Speclare poiuit, praeter laudatum ab ipso Ceusel auiem Cbrislum ul boiiiinem non fuisse ati-
Anibrosium, qiienidauiHilariilocuiii libro De synodis, quid, sed alicujus, id est natiira: htiiiianae; nec
ubi explicaus formulanifidei in coticilio Sardicensi fuisse coiisianteiii ex anima ul corpore yelut partt-.
(5) Patrologiw lom. CLXXXYI,col. 1064.
787 1'ETBi PICTAVIENSIS W
ims siii, licet eas asMiinpseiit, "l iu iljis appareral A XIX, — Ad capui 15. <Ciiiri c:etera saerameJi»
visibilis. Quandiu, iiiquil, vivebat Christus, non exlra Ecclcsiae iuijiatem celebrafi possint, ilti <ri)i
ertti aliquid ex aniina et parne: Sed qua ratione id excommiinicati siml, non ppssnnl hoc sacramentiiHi
npinatiis sit, prodit ipse: «Si ergo ibi noteiiir uni- (cticharistim)conficere.i H;cc Peirus, haecMagister,
tas personae, verum est quod Clirisms seciinriiim Hngi), aliiqne, ui In notis ad Pulluin, qtiia coiiimu-
qnori esl liomo, esl aliquid: id esl ipse ens honio iiis aMalisinoiinis.
estaliquiil. Si vero noiel causain vel-condilicnem, XX. — Ad capul 18. Opinatnr cum Magislro et
falsiiin esl. Non enim hhmaniias facit euui quid, [jliiribus aliis iilius aevi i)i>u inliina: uolae lbuologis,
nisi quasi per violenliam, sicnt quidam dicunt, huic nihil exlrinsecum, nullumqite cibum transire in
nomini tiliquid impon.imiis sigiiilicaiioiiem aliam veram liiimaiii cariiem, pula in eam quaeresurfec-
quam substanlise; ul secundum quod esl homo est lura sit in siipremo niuiidi die, sed quod ab Adamo
aliquid, id esl alicnjits modi, alicujus naturw.t Cujus p.er piopagationem decisiim fuit, inirabiliter augefi
opiniouis funriameiilum bahes el excmplitm apnd ei niiiliiplicafi, etc. Quae opinio ul in lide periciii-
Magislrum 5, disl. 6, § F, ad quoii graviier olTenriit losa, rejecia est a Parisieusibus, el pari faio cum
discipulus; ut nec desint qui lacife pittenl enm esse aiiis sitperioribus iiiiilciata.
ex illis quoruin graiia rcscripsil Alexandcr III ad Et hi qiiidemapud Pictaviensem nostrnm obices;
archiepiscopum Remeusem lib. v. Decretal., liiulo qui licei saLis superqitf eiiiineant, hic tamen a me
De limreticis, eap. 7, Cum Christus. Ex hac anleni recenseri debuerunl ad-cauielam Leclori, mihi ad
-opinione non pauca deducii auclor, qiiaeClirislianae, liiiejain. Sed, ul jiiiu praeniOnui,excusandus auelor
veriiaii possent officere, nisi benlgniiis, nl decet, ]} praecejilori.suo riedilissiniiis, qiiem vel erranlem
expliceniiir. Hac rie re Constileiidi llieologi qui in sequi iiinc erat jn omnium votis, Plura iiem tem-
|)i.'C(liclam el sequenlem Magislri disiinciionein pori concedenda, in qno vix tlieologia (scbolasti-
"scripsere, et prassertim anliquiores, qttibus, ut de cain dico) cii;,as egressa, noiidiim illis veritatibiis
re suo tempore coulroversa, uberior eral dice.ndi adoleverat, quas iongo dispiiiaiitium nsu sludioque
- seges. Inriicanliir tanliini in margine loca, lum quae certuni esl e pulvere tandem prodiisse. Sed qua
Waltcrus suo piimice tersil, liim quse rudioribus polissimuin causa vel excusaiKjus vcl (lainiiaiulus
noiiiiihil negotii faeessere possenl. sit nosler, ea esl tnnc aetalis scribentiiiiii theoiogo^
XII. — Ad caput 21. Qiiiedani habel circa polen- niin iudoles, Jubiicae ratioiii niliil non iudulgere;
li.im qua Cbristtis pomil animain depfinere; in quae ejus advenlilio lnmine scrulati peiiiliis rioginaia
Walierus, qui supra, cceiiobiia Yiciorinus, siyluin lidei, ciijus laiiieu, in nocte, illuiiiiiiaiio; et (qui
aeitit et zeium. Videndus Magisler 5, riisl. 21, § C. peiiculosissiiims omiiium scopuhis) ita problemau-
XIII. — Ad capul 22. Praeceploris vesligiis plns bus et ancipiii alea omnia miscere, ul plerumqiie
requo inliaerens, docel Cliristuin in triduo irioriis nescias, nisi priidenliar, quain in partem debeas
fiiisse hominein, quia peculiariier ineo necessaria [iropendere. Quae scriberidi meihpilus nulli quaiii
non erat unio substantialis aiiimaiii inler et corpus Pelro Piclaviensi famiiiarior; qui ul eral feracissi-
:iil veniaieni huiuanac naiurae. Qii.nn crroneain in ini ei subiilis pene ad miraculiiin ingenii, tantaiii
lirie seiitenljam, sed co sicculo fainiliareui,. docuere iiirainque problenialis parteni, cum ses.e dedil oc-
praler alios iriem Magisler 3, dist. 22, el Hiigo casio, larga manii prodegil, ut sua propeinoduiii
Viiioriiius I. n. De sacramenlis, parle i','cap.'ll, Q niole Lectorem pbruaiil liesciuiii qua parte dcgat
el in Qumst. sitper Rom. I. Seri qua sint ccitstira verilas (qua: lainen haeret in atonio) quam ulrinquo
ferieinii, docet D. Tliomas 5 q., 50 art. Qiiaui siu- saiis probabiliter suaileri anxius cohieniplaiur,
ceram Clirisliaiii dpcloris el Angelici iiidolem no,i llaec sopliislice scribendi ratio theologiam fceriavit,
liabuit aniai uleiilus ille Waltcrus, qui saptiil quicum iu ejus sacrum peneirale adriiissiis dialecliees
ricni, sed iioi) ad spbiietaiem. usiis, et in eo ccepil audiri Aristoteles, iiti conque-
riliir Wiiiterus libro, qui supra, contra quaiiior
1N QUINTOLIBRO, Galliae labyriiilbos (a variis sopbismaium flexihiis
XIV. — Ad caput 5, Opinaiur validmn fore ba- et niaeanriris sic iiolatos) < Quos, ait, uuo Aiislote-
|iiismum si bapiizans ab oiniii circa fidem errore lico spirilti alllatos, rium inelfabilia bS. Trinitatfs et
iinmuiiis liouiinet unain taiiiiim SS, Triniialis pcr- liicariialionis scbolaslica levitate iractarent, nnillas
-jsoiiiim,aiu soliim Cbrisii iiomen ; nec aliter ii do- hx-resesolim voiiiuisse, el arihuc crrores 'piilliilare.>
f!ct Petrus, nisi quia juravu in verba Magisiri 4, Vcriiui licct buic lurio niinium inriiilserit Petrus,
disi, 5, | E. JNonnullisadlmc scru|iulis illo cap tu iiusquain taiiieiiliriei dispendio lascivire voliiit riia-
«giUliir; seriievo quo scribebal facile coiidoiutiKiis. leclicatu suam; quani iininodice quandoque luxu-
—
XV. Ad fapui 7, in line. Iteruni a vero disseu- riaiilein Clirisliaiia: inoriestia: Ireno coercuil. Ubi
liro videtur, cuin scribit necessariiim illis noii fuisse dubius lucsil, niliil temere riijliiiiie; ubi solus, nihil
Chrisli haplisiiiuni qui a Joanne baptizaii fueraiii, loqui vohiii. Quoij pluribus Jpcis studiosus Lecior
niorio fidem Trinjlalis habiieritii. Sed aberianlem advertet. Inslar oniiijiimsil quocl babel ad capul 14,
scciiitis Magislriim 4, disi. 2, § F.iiiiiius erravit. iibri lv, ubi in re lioii iia diliicili, sic tanicii Cbn-
XVI. — Ad capul 8. Siiigiiliirem habel asserlio- B sliane sapit : <Horum soluiioneiii niibi scriljcrc
neiii liiijus inilio capiiis
' de eilicacia bapiisini incul- iion essel pigrum, cuin hpc sciarli el niilii et aliis
pabiliter — ileraii. liiicessaiiuin; nisi qnja Itilioreiii n.oviafiectum vera
XVlli Ibidem. < Poliiil Dens alicui conferre inqiiiiendi, qiinm incerta prp cef.lis sumeiidi. S:c
polentiain crcaiam , qua peccata dimiilcret, sed quaeraiiius laiiquam inveiiiufi; sic inveniaiiius lan-
iion dimillerei aucloiiiale sua, sed potius Cliristi.) quam quaesiiuri : de crerieiiriisnulla infidclitale riu-
Eaindem fere opinjoneiii in Magistro 4, dist. 5, biieiiius; de intelligcuriis nulla ieinerilaie allirincr
§ iiltimo, damnavit Faciijtas sacfa TheologiaePari- liiii.s.> Et cap. uliiiuo, ubi de Cbristo, nuin veresii
siensis ; ei inier seiecios errpres anriuiiieraiur. cpuipositus. <Sed de his, iiiquit, quis me cerliiica-
XVlII. — Ad caput 11. Singufaris iterum liaec bit? JNOIIsuflicio expIicareliiijusiiiPdi argiilias. ile-
assertip de verbis cpiisecratipiiis in missa. <Ad boc inpve a sacra pagina el auler arguiiieiiia uui iides
dicendum quod bis prolulil Clirislus illa yerba : quaeriiiir. Est lides noii plus sapere quain opdriei.
ciiin eiiiin beiiedixit, ea protulii, et ila ad eorum Cierie qupd ita sit, nec quaeras quare, > etc. Vidij
prolationem facia est iraiissiibstaiifialip. Postea fie- iiisujier cap. 21 pl 53, libri i; cap. 14, 19, 25,
git et dedit illis, et iierum aii : Hqc est corpus libri li, eic. Quaiii Chrisliahae nioriestiaetesseiain,
iiteum, elc. Sed tunc non protulit causa beiiedicendi, ei in obsequiuin lidei paratissimi aiiinii devoiioiieiii
el ideo non fuit iteraluni sacraineiiltim. Dicuiilia- arivertere iioluit praidtcltis Galterus, "seuWalte.-us,
inijii quidani qnod in consecfatione alia verba pro- cni jiivisum pnuie qupd sibi iioiuiii iion erat; qui
luiit,» etc> iiilul non debaccliaiur in praestaiuissinio*JUosra^
789 SENTENTIARUM LlBRI QUINQUE. — PROLOGUS. 7S0
tionalis lheologiae duces, zelo qnidem veritaiis, seri A Patri polius quam Filio ascriberet llilarius, siq
non secundiim scienliam inlialus. Et quam iniquo scribil : <Non eum secultiiii arbitror in aelernitalis
saepios in Pictaviensem nostrum animo liierit, quem vocabulo, nisi quod Paler non habet Palrem de
Archilocbiis edictis proscribenriuin voluisset, uno quo sit; Filius autem dc Palre esl ul sit, alque illi
duntaxal exemplo Lectori notaium velim. ut coaelernus sit: iniago enim si perfecle implet
Libro 1, cap. 22, babet haec verba Petrus : <Fi- illud cujus imago esl, ipsa coa:quatur ci, non illud
lius enim diciiur imago Patris, ralione projiortionis imagini suae,» etc. Hacc Aiignstinus; quem ldeo ei-
aliecta, in eo quod omnis imago ab exemplari rie- lavimiis, ne lemere culparelur auclor ipsi deriitis-
dncilur: ncc conferturexemplar imagini, ut Achilles simus, Plura id genus alia nec mimis infeliciier in
slaltiae; sed imago exemplari, ut statiia Acliilli. Ul discipulum ei magislrum molilitr scribilque Walle-
Filius aequalis Palri dicitur, ct coseternus ei, et rtts, ttt abbati Claiaevalleiisi Bernardo, qiiem im-
cousubstaniialis ei. Quod e conlra non dicitur, etsi pense coluit, esset salis. Quam iierum opido belle
vere possil dici.'i Quaeverha graviter ttilit Walte- insultat Lombardo, quod scripseril Cbrislum ex
rus, scd ignarus phrasim illam-Augiislinianam esse sanguinibus B. Virginis eoncepLum fttisse? Sed num
1. vi. De Trinit., cap. 10. Expendens cnim Augusli- imperiie, judicent alii, videanlque quam inique
nns hauc Hilarii senleiitiani de tribus in Trinilale nonniinquam vapulent tot illustres illo saeculo tbeo-
personis, 1.n. De Trinit., sub initium : </Etcrnitas logiae proceres, in quo el qui plufa scirenl ct qut
in Paire, species in imagine, usus in munere;» niinus, aequa erat illis scribeudi libido.
illudque caplu sibi difiicile ratus, cur aeleriiitalem
PETRI PICTAVIENSIS
SENTENTIARURl
LIBRI QUINQUE.
iPROLOGUS
Ad D. Guilleltnum archiepiscopum Setionensem.
In deserlo maniia colligenles alius inlegrum gomor, alius plus, alius iniinis pro sua quisque aviditaie
colligebat (Exod. xvi, 17). Nobiscum bene agiiur si postmagnum laborem de eo quod aliis residuuni
est, medieiaieni gomor colligere datum fuerit. ln eo quippe laboris nostri Uduciam ponimus quod nec
q»ii plus collegerat, habuil amplius ; nec qui minus paraverat, reperil minus. Sic utique nos si ad alliora
yerbi Dei peneiranda mysteria, gomor perficere nequimns, a Deo jierficiendum exspeclanies; non irieo
desislimus quin saltem j"uxtaid quod cdere possumus, colligamus (ibid., 18); et quasi dimidium goinor
dispersa, et prae sui tenuitate manus coUigeiUiiim subterfugienlia pro capiu inlelligenliae congreganies,
velut qui colligit paucas spicas post messem, vel duas sut tres olivas snperstites post excussionem, ad
acervum porlamus. Disputabilia igitur sacrae Scriptura: ul rudirnenlis ad eaih accedcnlium consulaiuus,
in seriem redigentes inordinata in ordinem redigimus; inveterala per modestam inquisitionem renova-
nius : solutiones ubi de medio monlium fluxerunl adliibenius. Ubi vero Scriptura lacuerii, sumpio pieno
pugillo de simila, quod reliquum est de sacrificio, (iliisAaron dimittimus. Quod si necilli edisseruerint
donec sole incalescenle maniia liquefiat (ibid., 2i), quod de agno comedere non poterimus, igni creman-
dnm relinquimus. Hujus auiem operis Ubi, Palerinclyte Willielme, praesul Senonensis, limam reservavi-
mus, cui et scienlia ad discernendum, et facundia ad erudienduni, el mores exuberant ad exempluHi.
Tuae igitur bonilatis eril sicut tuus est mos humilibus favere, opus humiliter elaboratum mullisque vigi-
liis causa coinmunis commodi elaboratum, paterna manu suscipere; susceptum splendore correptionis
illuslrare, correplis aucioriialem praebere. Ordinein qupque quinque parlitionum distinximus. in prima
agendo de fide Trinitatis; in secunda ralionalis creaturse. 2 lo lorlia de reparalione quae facta est per
viriuium restitutionem. In quarta de ea quae semel facta esl per Incarnalionem. In quinta de ea quae quo-
tidie (il per sacramentorum parlicipationem.
791 PETRI PICTAVIENSIS 792
INCIPITJNT UBIU PRIMI DISTINCITONES.
Quud fieus sit, et tinus.

Quod Deum esse tiecessesit.
Distinciio nomitium quw de Deo dictnilvr et de novem generibtis.
An hocnomen persoiia sequaiut regulam eotnrii quw ttintum esseniiuliier ponuiiiut ?
An verba qum de Deo dicunlur, sint in prmdicta iegitla vocabulorum quw itintvm essehliulitet po-
nttntur?
An hujusmodi nomina aliquis, uniis, iiinascibilis, masculine accepla sint in eadem regtila ?
De lermhiis complexis qnm conslant ex una dictione sighificanie stibttantiam, et tiliu qua significat ralio-
nem cujusmodi esl isie^ potens generare.
Qitwtlioquare Deus omnipqtens dicalur, et de ahnexis;huic quaistioni.
An Deus potest quidquid potuit.
De voluntale Dei, nbi prinio qumrilhi an atiquid fiat contra sigtium divinwvolunttilis;
An aliquid possil fieri contra voluntatem Dei qnw ipsfl est.
De his terminis, posse de poienlia, posse de justitia, posse de misericordia, an inter te in propositione
cpnvertantur? >
De scientia Dei.
De prmscientia Dei.
De his qum cammuniasunt prwdestinationi et reprobntipni.
An hoc nomen reprobalio aliquid ponal cum de Deo dicitnr.
J)e hujusmodi nominibus diligendus, timendus, an secundum esseniiani de Deo dicanlur?
J)e vocabulis abstraclis, cujusmodi sunt, rieitas, palernitas,
De his lerminis, esseaPatre, Deus de Deo, et hujusmddi.
De his lerminis, Sapieritia Palris, Sapientia itiffenit».
Quid significetur hoc verbo, diligit, cmn dicilurPuter ditigit Filium ?
Multiptex persontirum distinctio in Trinitate.
De hoc nomine similis eL aequalis.
J)e hoc nomine, distinctus.
De hitqiiw significant relationes et appellant, sed non copulant, ut paternilas et Filiaiio.
De his qum tignificanl relaliones et copulant el personas supponunt, ut Paler el Fitius.
Di hisqumsignificanl relationes etcopulant, sed non appellanl nec personas supponunt, u( gignens, gc-
niws, procedens.
J)e his quw ad paternitatem perlinent et filiatiohem.
De innascibililate.
De communi Palrit el Filir notione, id est de spiratione, ..........;
De proprietate mterna Spiritui tattcti, id est de ptocessione.
De iioc nomine Trinilas.
Debeatitudine horum prwdicabiliumValet, Filius, Spirilus sauclus ; ctn etiam hwc proposilo sit singur
Iqris, Peiis est. ,....-
De hpc iiomine Crea\or el similibus, an pra-dicent essentiam, vel' tetdiioriem, vel neuiritm?
De visibili missione Spirilns sancti. '
Peirivisibili hiittione Fiiii eiSpiritut sahcii.
Anqnmlibeipertotiaûmmitiitnr,aTriniiate!mittalur.?
.; VedyobM.yiiiniisgenefibusyocabulotum.
LIBIR PRIMUS,
CAPUT PRIMIJM/ A crealura: impossibile erat.i Videns ergO homo hanc

Quod Deus sii, et itnus. iniindi icacliiiiaiii tam magnam et spatiosain; a
(3*) Itivitibilia Dei a crealura tnundi, pef ed qum ntrila alia fieri posse creatura, aliud esse inteliexit,
facla sunl inlelligWUiaconspiciuniut (Rorit.t").'"Crea- qiiod fairi pulclirum ctspaiiosum opusfecit : et sic
tura mundi homo dicitur propter excelleriliam opiiine ductu rationis finnissime Deuin compre-
quam habet ad crealuras, et convenieniiarii quairi bendit.
habel cum'cis. Hic per creaturas cogriovit Dei invi- Alia ralione quoque idem probatur. Quldquid in
sibilia, ut ait Ambrosins (4). < Ut Deus qui invisi- rerum mutabilium universilate consistit, aut esl
bilis era\t nalura, a visibili sciri posset, opus fecit subslanlia, aut esl acciricns. Accidens ergo Jarge
quod sui visibilitale Opificem demonstraret; ulper solemus accipere pro omiii eo quod non eslsubstan-
certuro meritum cognoscereiur.eiille omnium Deus tia : non autem polest esse per se, ergonecase,
crederetur, quitaleopus fecit quod facere omni id est sine subjeclo, vel a se el a nullo. Si non po-
(3*)Magisl. i, dist. 3. (4) In commcnt. primi cap. ad Roraan.

793 SENTENTIARUM L'BRl QUINQUE. — LIB 1. 7D4
test quotl iiiiuiis est, id est per se esse, nec illuri A CAPUTII.
qttod majiis est, id cst a sc. Substaiilia quoque per Quod Deiim esse uecessesit
se iion potesl esse, lieet enim alihi dicatur quod Ilem licct aliqui slulii iiegarent Deiim esse, unle
substanlia, esl res per se exisiens, id esl non Psalmisla : Dixit innpiens in corde suo: Non est
exisiens in subjecio; non tamen ita per se existil, Deus (Psal. XIII), nulliis lamen negare autlel, quoi
quod non exigat alias res esse, ad hoc tit ipsa sit si aliqua res cst quae Deus est, quin ipsa res sit,
sub accidentibus, quibus subslat. Dicilur enini quae non polest non csse. Undc fil, si aliqitid est
siibsianiia a subsfando, vel a subsislendo. Corpo- l)eus,.ipsum noii potesl non esse, ergo aliquid esl
ralis vero substaniia nnn potest esse sine loco et Deus: ralio hujus argumenlalionis in hoc videiur
sine colore ; nec spiriiualis sinc aliqua alTectione coiisislere, quod ad verilateni hujus hypotheiicae,
quae ipsa i,on sil. Oporlet ergo tale quid mente con- ted si aliquid est Deus, ipsum non polest non esse,
cipi quod per sesil, et a se, id esl a niillo a quo cxigit quod Deus non possil non esse; cui opposi-
omnia isia siint. Hlud autem Deus esl, quod eliam lioni positio jam sequitur, si aliqttid est Deus ipstim
propter infiuiialis iuconveniens, nnuni oporlel esse. non polesi non esse, seri polius potesl non esse. Sed
Nain si essel aliud a quo illud essel, usque ad infi- illud necessario sequittir, ergo impossibile Denm
nitum procederet. B posse ttpn esse, unde necesse esl quod sit. Iteni ma-
Arihucetiam idem ajia ratione prpbatur. Omne nifestum est quod si aliquid est Deus, sine ipso non
quod in rerum mutabiliuin univcrsitate continetur; pol-sl aliquod bontiin esse; ergo si aliquod boiium,
ant est lotuni, aut esl pars, vel quasi lotum, vcl est Deus; sed aliquod bonum est, ergo Deus est.
quasi pars, aut proprielas lotius vel parlis. Quasi Sicui si aliquid esl anim.i bominis, sine ipsa nou
loiuiii ideo dicitur quia nec omne tolum ejusdem potest liomo esse, ergo si aliquis lionio cst, anima
raiionis est, vel generis. Est enim totum integrale, csl; sed liomo esl, ergo anima est. Ita inultipliciier
et tolum uuiversale : inlegrale vero lotum esl probalur. Quo concesso probalur etiam unum so-
quodlibel corpus ex partibus consiitutuni, pars in- Jum Deuni esse. Nam si duo essenl principia, vel
legralis lolius. Pars cujuslibet corporis quasi totum iitiumque insulliciens esset; vcl alterum super-
integrale est quilibet spirilus, parlcs vero quasi iliium ; quia si aliquid deesset uni qnori haberel al-
totius inlegralis sunt ipsae virtutes, non dico gra- teriim, uon essct summe perfecium. Si vero nilillud
tuitae seri potenliales, id esl potenlia intelligcnrii, qiiod iion iilud esl, el ulrumque omnia, allcruui
memorandi. Hrcc autein nomina ab uno esse opor- superflueret.
let. Nullum enim tolum a sc est. Eo namque quod CAPUT IIL
c
a se esl nil prius lempore est. llem a nullo toto Disimciio nominumquwde Deo dicuniur el de novem
est compositio parlium ipsius, et cuin omnis pars generibus.
niilla sit prior suo tolo, non polest aliud. tolum (V) His itaque praemissis, sciendum qnod quae dc
Deus esse. Nam sic esset prius aliud Deo. Similiter Deo diciintur vocabulorum , alia conveniunt ab
nulla pars Deus esl, omnc enim loium qualibet aierno, alia ex tempore. Nec tainen inielligcnriiim
parte sua dignius esl; Deo autera nil dignius esi. est aliqua vocabula ah aeterno convenire Deo, co
De proprielalibus aiilem tolius et partis quod non quod siul ab aclerno, sed quia cujuslibel eorum si-
siui a se et eo priores, probaiur ralione qua sn- g.ilicalio, ab ajlenio Deo convenit. ConveniehMiim
perius constal de accidenlibus esse probatiiin.Cnm ab aeterno, alia uni personoe couveniunt ul Deus, et
e.rgonnllum isioriim a se, ut osiensiini esi, possit hiijiismodi: alia de tribus personis dicuntur; ila
existere; aliud necesse est esse a qrio omnia ea quod de nulla earum, quaesunt quasi cullecliva, ut
sint, illud est Deus miiis et solns. hoc noiiien Trinitas. Eoriiin qtiae ab aeterno cpnve-
llem cum humana meus se non possit ignorare, niiiiit, ct de una persona dicunlur; alia dicuntur
scil se aliquando coepisse, nec lioc ignorare po- scciiiiritiin esseiuiam, nl Detisiihus; alia sectiiiduin
lesl; quia cum non esset, nt essel, essenliam sibi D relalioiiem, ul Pater el Filius, el hujusinodi. Et
dare non poleral, ut quod essel, ab alio liabuerit. eoruin quae eiisentialiler poniiiilur (5): ul diviiiilas,
Pritnum autem Ens ccepisse non constat, quia si ab essenlia; alia personaliter iiiterduiii accipiurilur, ul
alio esset, primus oninium existendi auclor non sapientia, bonitas, poteniia, Deus. Eoriim qiiae re-
esset. lmo si ab 3 a''° esset, cum illud aliud sibi lative dicuntur alia suiit relativa sola voee, ifl si-
principium existentiae daie non poterat, siab aeterno niilis, a?qualis secundum quosdarii; alia vdcc ct
non fueril, oportet conscendere ad superius a quo significatione, ul Paler et Filius et hiijusmodi. Eo-
-essentiam accepit, quod ab oeterno fuit; elita Detis rum vero qua: ex tempore conveiiiunt Deo, alia o'i
sit, et causa oinnium rerum ; alioquin haberetur ab ciintur translative, ut leo, agnus, vefmis; ali.i, rion
aelemo fuisse aliquam creaturarum, licet iiulla sit translalive, quorum alia dicuntur in respeciu, i:s
ab aeterno, cum non possit intelligi crealura qnae Crealor, Dominus: alia siinpliciter, ul incariiatiis,
non ab alio iiiitium sumpseril, et ila necessario rc- hiimanatus: eorum eliam qiiac in rcspectii dicuntur
peritur. ad crealuram ex lempore, alia coiiveniunt tiibiis
(4*) Jlag. i, d. 22. (o) Aug. I. ti De Trin.

"
795 PETRl PiCTAÎENSiS 3^
^ go Pater est ideiri Filie,id esl pcrsOnaiTierii.Paief
personis, uf Crealof, Domliius: alia quibusdaii
et npn Pmnibus, ut missns et hiijiismodi. esi quod Filius; et iri eo quod est persona, e\ iri
Ex luijusmodi nominum disiiiictionibns Colligun- eo qiiod esseiiiia: Crgo vel iion esl idem Fdio m
est
tur noVcmgenera vocabulooim qtioe rie Deo dicuri- essentia, vel est idcm in pefsona. Item,"idem
tur: siinl eniin qu:e esseniian: significant; etsempei Palri «sse personam, et IFilio esse personam. Ergo
accipiiiiitur csseiitialiler, c.l esseniia, divinitas,
e pefsonam P:\tris, est jiersona Filii, vel persona
Et suiit qtiaedam quoe exisleiUiairi signi- quac esl Patris, esipefsona quae esl Filii. llem Pa-
hujusmodi.
licaiil; quandoque lamen persoiiaiiteraccipiuiiiiir, tcf proprietiue esl Patef: ergo proprielate esl hy-
hl 4 polentia, sapientia, boiiilas; et suiit qiiae re- postasis; ergp pfppfielale esl aliqna persona; ergo
laiive dicuntur ab aeternd ; el voce, etsigniJicalioiic propfietate est pefsbna. Non secundum essentiam
iit Pater ct Filius,. Sunt etiam quae suiit qiuisi "de Deo dicitur iioC nOinen persona.
collectiVa, quae, de pliifibus persoiiis, ita qtiod At Iteiii Patef proprietate esialia persona, illa pro-
nulla earum dicunlur, ul Triiiilas. Sunl e:iam qrila prietate dislingiiitur ab aliis; ergo esse aliquam per-
in rcspeclu dicuntur ad.creaiuras, et oiiinibiis per- siiiiairi converiit sbli Palfi.item, idem Deo est esse
sonis conveniunt; ulCreator, Dpiiiiniis. Suiit aulem Deinii,etesse persoiiarii; ergo eo esl persona quo
etiam quae in respeclu siiiiiliter dicuiiluf ex lein- est Deus, sed paternitaie esl persoria; ergo paicrni-
pore ad crealuras, sed non piiinlbiis personis con- iaie est Deiis: Qubd enim paternitate sit persona,
veiiimU, ut missus. El s.unl quae ex teinpore conVe- ila"coristal, quia paterriitate est persona quae iosa
iiiiint sine aliquo respeclu, ti'l iiicafiiatus, iuima- est |)ersoiia ; ergo paterriitaie est persona.
liatiis. 1ii ullimo genefe suiil ea qu» traiislative ei Praediclorumiiori esl facilesuiriere solulioiiem nisj
per similiiudjiiem de Deo dicuniuf, ut agnus, leo, deieririinaia aequivocaiione hujus nominis peisoiia.
cliaracter,'et hiijtismprii. De his si.ngulis secuiidum llocnomen persdria irilerdum sigiiificatessentiam, nt
ordinem eiiuiiliatioiiis est ageiiduiii. ciim dicilur Pater est persona, Filius cst petsona,
CAPUT IV. Spiritus sanctus esl persori.i. lnterdiim sigiiificat
Ad hoc nomen persona,- scquaiur regiUam eorum quw quanium hyposiasis aprid Graeciis; ul alia personai
lantum esseniialiler ponunliir ? esl P.-.ter, alia pefsoria esl Filins. Iriterdiim in desi-
(5") Prinio igiiur de his quae esseniialiicr dicun- gnatioiie persoiialis propfjetatis poniturv ut ciini
ttlr; Augusiiiius hanc poiiit rcgulaiii (6), < Quid- dicitur alius estFilius in persona, aliusPaier. Iiem
quiri ad seipsum -dipitur Deus; e.l de singnlis per- alius g esi Filius persorialiier: iuierdiim lariiiiiri
sonis simililer dicitiir; et simul de ipsa Triniiate; Q signilicat quaniiini hic termiiiiis hwc persoiia. Et sic
nun pluraliter sed singuiariier dicitur, 1 et est. > accipitiir in qiiadam auctorilaie Hilarii dicenlis,
Qitiilqujd seciindum esseiitiaiii de Dco dicilnr, de Paler proprielaie eit persdtia', id esi iisec persona.
singulis perspiiis dicilur, et de illis iri suiiima sin- Ciiin vero loiiiaheai significatiohes, hoc rinum ex
giiariler no.n pluraliter, ul Patef esl Deus, Filiiis diversis adjuuctis delermiiiatuf in qua illarum si-
eslDeus, el Spirilus sanclus esl-'De"us, e.i illi ires grtificarionnm poriatiif: Cunieniiri per se poiiiturin
siini unus Deus, noii tres dii (7.).Aqua lameii re- noriiinativo casu, ad esseiiik.-.n refeiiiir; itl cuni
gula excipiiiir hoc nomen persona, quod cuiii riica- dicituf Pater est persona, vel Filiiis est persoiia.
tur secuiiriiim ussentiain, el de siiigiilis persoiiarum, Cum vero in ablalivo siiiiiituf, ad proprieialem re-
noii deomnibus in suinnia siiigiil,iiiier, sed piiira- ferliir. Ct diciiuf, aliiis'"e'si-Paiera Filio in pefsoua,
liier accipitur. Quod enim hoc nonien secundinii id est iii personali proprietale. Qnando verb ailjun-
essentiam dicatnr, leslatur Auguslinus (8): < Nbh gilur huic nomirii infiiiiioiii desigfiatione alicujus
cst aliiid Deo esse, aliud persoiiaih esse; sed om- trium personariim, deteriniiiate accipitur, ut -ciuii
nino iricm. > El aliae ninltae auctoriiales in id cur- diciiur Paier esi aliqtia pefsond, id est liaecpersona,
riini, quas ducerein mcriium iiij gravaret, riisi scilicet pefsuiia Palris, vel perspria Fflii, velpei--
*cripta scribefe oiiosi, el iiilageiitis opns videalur. 3 suria Spiriiussancti. Cinri vero corporaiiter riomini
: Contra id multipliciier objicitur. idem significa- diviriuo, vinlius) vel djjfetens vel bujusiiiodi, hy-
liir hoc noininc persona, et hoc nomlne essentia, piisiasiih sigriiiicat, ut alia esi petson* Pdlris qHani
una 7 lioc nomeri
ergoPaleret Filius sunl pcrsona yel npn stint Filii. Quod tpl: habeat sigiiificationes
uua esscniia. Iteni, idem esl Deo esse Deum, et peisona Hierpnymus (0) pstendit diceiis: < Non ntn
esse personam; ergo vel Deus nonest Deus essen- niina taiiluriitiiotld, sed iioAiiiiuinproprefaies, id est
tia, vel Deus esl Deus persona, Qupd videtur erin- persoiiarurii, vel ul GTaeci expriiiiurit, bypostasim,
Irafium Hilario diceiili, < Dciis iion est Deus periri est substaiitias corifiiemiir. > Hic invenimus:duasT
sona, sed nalura.» ltem Pater non disliiigiiitur per- linjiis lioniinis significalibnes expressas. Quod vero
sonali proprictale a Filio in eo.quod est perspuii, essentiani significet, auclofilaLe Augusiiili confir-
et est idein Pater -Fjlio iii co qiipd est pefspna; er- liiaviinus. Quod etiam iri designalione alicujus pef-
(5') Mag. i, d.22. (8) De Trinit.-.yii, 6,.

(6) Aug. 1. v. De Trinit., cap. 8, sub finem. (9) !n explaiialione Symboli ad Damasum; q":o
(7) Mag. i, d. 25. non Hieroiiyiiio scd Pelagio tribueiida.
797 SESTTENTIARUMLIBRI QULNQUE.- LIB. I. 798
ji>ii:eriflei'iiniiaie poiialtir,maxii>:eqiiaiido copulatur tA fert ab eo. Item eo quo Fifius esl aliqua jiersona,
jioniini infinito uliqtta, habes apud Hilarium in pra:- differt a Paire. Per iiiterpretalionem igitur est sol-
dicla auctoritate; < Pater proprietate esl persoua, > veiidiini qiioi! dicitur idem praedicari cum dicitur,
Ex qua manifesluin est in praediclis argumenlalio- Filins est aliqua persona, Filius eslFilius, quia non
nibus impedimenluin csse, fallaciam aequivoeationis. ost quori pricdicciur cum riiciliir Filius est aliqua
lnstantia ad priinam. Idem significatur hoc no- persona. Ad secundani vcro arguiiientationem ita
mine sciens, ei hoc nomiiie prwscius; ergo Deus iiistanlia ferlur:eo qno fecit Deus muiiu'uin, est
poluit noii csse sciens, vel non poiuil non es.se Deus, quia sua poientia esl Deus.
praescius. Ad secunriam sic. Idem esl Deo esse Item dicit Aiignsiiiiiis (10), < Cum dicimns perso-
juslum et csse misericordem; ergo vel Deus non «am Patris, uon aliud dicimus quam snbslantiam
punit per justiliam, vel punit per misericordiam. Palris, quocirca ut siibsianiia Patris ipse Paler est,
In ablalivo enim significat boc nomen pluralem lion qua Paier est, sed quo est, ita et persona Pa-
propiieiatem. Adteriiam autein sic. Non differt So- tris non est aliud qtiam ipse Pater est. > Ciim ergo
crates a Platone in eo qnod est sciens; et convenit idom sit subslantia Patris, el persona Palris, sicttt
Socrates cum Plalone in eo quod est sciens; ergo siibslantia Patris coinmunis tribus persouis, et per-
Socrates convenit cum Plalone in scientia, posito sona Pairiscomniiinis est tribus personis. Itein cnm
quod Socratcs paruin scial, et Plato sit litleralissi- dico Pater est persona, nil aliud praeriicatur qiiam
uiiis. Ulrum tanien congrue diealur Pater est idem cnni dico, Pater est subslaniia; ergo haec circnm-
F:iio in persona, ita quod idem sii neutrius gcneris, locutio persona Patris nihi! aliud significal.qiuim
postea dicelur. Ad quarlam eo modo inslanduin : haecsttbslantia Patris, quod falsum est. Ad boc di-
Socrales convenit cum Plaione, et in eo quod cst ccndiim quod Augustinus nil aliud vult ostendere,
sciens, el in co quori csl albus. Ergo vel non con- nisi quod haecriuo nomina, substanita, persona, do
venit cum Platone in aibedine, vel convenit cum eo Patre dicta iriciii sigiiificanl; lantum cum hoc ad-
m scienlia, posilo qnod nou sit adeo sciens, se.l jiinclo, Patris, significal hoc nomen persono liypo-
arieo albus. Ari quiuiam sic. Idcni esl Socrati esse slasini quae est Paler, npnêssenlia; sicui li:«c
iinmiiiem et Plaloui; ergo honio qui est Socratcs riiionomina esseniia, Deus, idem significanl: taineii
esl Plalo, vel Socrales esl Plato. Ad sexlani ei se- c.ini dicilur Deus est essenlia triuni persoiiariim,
piiniam licel dari islam. Ad scptiniam sic. Paier i:on dicitur Deus esl Detis triuni persoiiarum: miilia
aliqua proprietale esl Pater vel Filius, illa distin- eniin noiiiina, vcl ex arijunclisincongriie pouiiiutii',
guiiur ab aiiis pcrsonis. Ergo esse Patrem vel Filiuni Q vcl ad alias sigiiificationestransferuiitiir.
conveiiil soli Palri; laiucn quia iiondum est diffini- Iiem Paier est alius a Filio in persona, ideni est
Uim utruni Pater |)aternitate sil h:rc perspna, an Pairi esse esseniiam el esse personam. Ergo Paier
exigalur quasi concursiis Irium proprieiaium quae est vel non esl alius a Filio in essentia. Si dicitnr
siinl in Palre; id est paiernilatis, innascibilitalis, quod esl aliusa Filio in essenlia ; ergo alia.est es
spiratioliis, qiiarnin concursu, ct niilla aliarum di- senlia Patris quam Filii. Si dicilur quod non csl
caliir csse baecpersona, sicul couc irsu proprielalum alius Patcr a Filio in esscnlia, et Pater esl idein
Socratis, qnoi niiJIacarum Socrates est Socrales; quod Filius in essenlia; ergo Paler est idem qui et
dare solutionem, usque in sequentia ubi .de pro- F.iiius; ergo Paier esl ille qui esi Filius; ergo Pater
prietate personarum tractabitur differimus. est Filius. Item Pater non-esl aliuri a Filio in essen-
Hlud poiius quoerendum esl, utrum quaelibet tia, idem esl Patri csse personain et csse essen-
personaruin sit aliqua persona, quod non videtur ; tiam; ergo Pater est vel non est aliud a Filio in
qu a ciuii lioc adjuncto atiqun ponitur hoc nomcn persona: Si vern non est aliud Paler a F.Iioin per-
persona in designalipue alicnjttspersonaedeterminaie sona, el Pater esl iriem qnod Eilius; crgo Pater
sicui supra videiur djcluni. iSou cst autem verum esl idem quod Filius in persona; ergo Paler esl
^ et si-
quori quaclibeiirium persoiiarum sit haec persona. eadem persona cum Fiiio. Ad hoc diceiidum
Et ideo dicunl qnidaui solum lerminum ibi praedi- inilia, quod minus grammalice dicitur Paler est
cari, el nihil per scipsuin ibi significari. Verius la- aliud a Filio in persona, vel est alius a Filio in es-
nien videtur quod ibi in designatipne hypostasis sfintia, quia quainvis idem sit persona el essentia,
ponalnr, ita quod nullius delerminale sed infiuiic quaedam tanien sunl adjecliva personae, quae nou
ponalur. Uiidcnulla persona estquaelibet trium pei- 1'ssenliae; nam neulra aliud clidem sunt adjecliva
sonarum, scd qiiaiibet esl aliqua, @ sicut nulliis Csseiuiae, masculina vero. alius et idem stini adje-
honio est qiiilibet bominum, sed quiiibcl hoiiiinum ctiva pcrsonae. Unde facta commisiioiie adjeciivo-
cst aljqtiis homo. Item, idem praedicalur: ciim dico riini, miiius grammalice dicitur. Ut cuin iricmsil
Filius esl aliqua persona, Filins est Filius, ergo eo ba:c proposilio et hsec oratio, congrue dicitur hacc
qup est aliqua persona esl Filius, sed eo quo esl projiositio cst categorica vel hypolbelica, incoiigrue
Fiiins dilterl a Patre, elineodem convenit cuui auteiii hacc oraiio esl ca:egorica vcl bypollielica.
Patre. Ergo in eodcm convcnil cum eo in quo dif- Siiniliier congruc dicilur haec oralio csl pciiccta.
(!0j Lib. VII, De Trinil. c. 8,
793 PETRl PICTAVIENSIS :'<®&gi
sed iiicoiigrue hicc propositio est p.erfecta vel iin- A id est tres erites, qnia coiiinmiie esl eis iri quod est
perfeetsu Et in hisi sume irislaiiiiairi ad praedictas perspna., id esi esseiUia ; qtiia si 11011
esset eiecom-
argiiriieiilaiioiics sic : iderii"est haec propositio et liuitie iri qnod est perspna, id: est essentia, iion
ha?e ofaiio. Haecpropositio csl categOrica, Ergp bsec dicerentur tres enies, el ita si essent tres enles non
oniiio est vel non est categorica. Huic lamen virie- dicerenlur tres entes.
lur contrarium qtiod supra illum locmh Isaiae rejie- Yolunt et alii aliter solvere satis rationabiliter
r>tur. Ego Dominits, hoc est tioinen meutri; gloriam dicendo boc noiiiine perspna, essenliam significari,
nieam alteri non dabo (7sa, XLII), dicit Hierony- etiamsi pluraliter dicalur, cum dicitur, Pater et
riiiis (1:1),quia Filius et Spiritus sanelusiii Deitate Filiuset Spiriiliis sanctus sunt ires personae, jtt.sit
a Patrealterrion esl. Eamdein gloriain |iabent.Id o talis iiueHigeiitia , quia Paler est perspnd, Filius
ita intelligendum ul non esse dicatui'alia csse es- est perspna, Spirilus sanctus est persona/, ideo
senlia, licel dicatur alia esse persona. dicuntur tres personae, jd est tres persoiise habenies
(12) Solet qnaeri quid significet et hoc nomen id comniUne, quod esl perspua, id est tres sitnt,
persona quando Co pluraliier piolato dicitur Paier qiiorttm quis.que est persona, id est essemia. Verum
et Filius el Spirilus sanclus sunl tres personse; eariem ratiprie ppssef dici sniil tres dii, id est id
,Si eiiini esseniiam iritelligi faeiai, 7 pliires esseii- îiabeiiies commune qupdestDeiis,eliia depmnibus
lias eonffieri videbimiir, quia plures personas feci- subslantialibus vocabulis. Sed non esl ita, quia isiud
jiiinus, et ideo plures dcos. Qiiod autcm esseutia contradicit Scriplurae, ubi dicityr: Audi,lsrael: Do-
il,i sigiiificctilr, voltint auctorilate Augusliiii oslen- mintts Deus tuus Deus unus est (16) (Deut. vi). Licet
dere. Ait eniin Aiigtisiiiius (13) : < Quia paler est eiiam hocnoriien res posset ei adjjci, npn diceretur
pcrsona, Filius esl persona, Spiritus est persoiia. suiit tres res, quia res et essentialiter et perspna-
ideo tres persbnas dicimus. * El alibi (14) : jPrb- iiler ponitur. Raro taiiien poniiur personaliter, Nec
pierea tres personas diciirius, quia commune est irieo aliqnid cssel absolulum si djceretur tres res;
els id quod esl persona. > Quia ergo hoc diciiur cuin reslarct quaestio, quaa tres res? Et licel forle
projiter lllud, videtur quod hoc nOmen, peispna alia irivenireiitiir vOcabula ad illius quxstionis abso-
personalitef diclum, essenliae sigiiificationem teneat Iuiioiicni, ciim nulluin exquisitiiis vel congruentius
siciit et singtilariter dicttim de qualibet persoria- potuil inlrodiici, quam hoc nomen persona, quod
riifii; et idem attribui per ipsuni, quando pluraliter non solum riisliiiciioiiem personanim, sed etiam
pfOferlur; jet qnando siiigulariter. Item dicit Au- cssenlia; idenlitateni notal plus prplatiim secundiim
giistjiiiis (15). Ex riecessitaie dicimus perspnas ut r, , eiymologiam vocabuli. Dicitur eniui jiersona, quasi
habeairilis responsioneiii ad quaestionem qua utun- per se uiia, Cum ergo dicilur Paler el Filius el Spi-
lur haeretici quaerentes qiiid tres, vel quid tria. At ritus sanrlus sunt tres pcrspnae, idem est ac si
per hoc nonieii quid de esseniia qiiaeritur. Ergo diceretur, sunt ununi et siint per se, id est suiu
ct hoc noiiien persona esscntiain sighificaL Aliter iiniim et siint disiiiuti quia iinum notat esseiiiiae
eniin npn conveiiiret resppnsio interrogalioni. Idep iiiiiiatein; per se, dislinctioneni. Sic cnim splel dici,
dicunt quidam qiiod in pfjcdicta lOcuiioiie nori si- islud est unuin per se, id est distinctuni ab aliis.
^riificaluresseiuia hoc noiniiie persona. Iirio Iiypo- Sed dicit aliquis si pro signilicatione adniiitaliir
«lasis, vel subsislenlia, ut hic sensus sit praedicia- pliiralitas, cur non principali significatioue admil-
runi auctoriiatum, quia Paler esl persona, et Filitis tatur singularilas; ul cum dicilur Paler el Filius,
persona, id estessentia. ldeo diciiiilur tres personae, et Spiriitis sanctus sunl persona:, id est siml uiium
id est sijbsislentiae, vel tres enies. Non enim tiice- et distinctum; fg cur non eodem sensu dicitur sunt
relur ires entes, iiisi singuli eorum essent persona persona, id est uniim suiit et sunt distincii? lmo
»ei esseiilia, sed quia coinmurie est eis id quod est iiiagis lioc virietur dicenrium, quia potius principalis
persprii, id est essentia;j ideo rectc diciintiir tres significatio tiriitatis essentiae pfaejiidicare dcheat
personae, id est subsislentia:, vel subsistentes, ut D ] consignificatioiii dictionis quain secunriaria signili-
sicul esserilia qiiae esi in eis communis vere ac catio principali in hiijus quaestionis solutione rccte
proprie est, ita illi tres vere ac proprie entes, in- danda, Ut diteritut Hebrtei opottebit JZgypliot tpo-
lelligantur. Nec cuin quaeritur ab haereticis quid liati. Quae eiiim causa quare (lislribuliva nomiiia
tres Tel qua? tria? ibi hoc nominej qhid, signili- careant vocatiyis, quia vocalivus ad uriam aliquam
catur esserilia; sed esl sehsus; quid tres Stirii il|i ? personam determihaie.refertur. Distributio ve.ro
id est, quo noinine pluraiiter prplato, siguilicariiur locum non habet in urip, sed in pluribus. Unde re- ,
illi tres? ut poiius qtioeralur de sigiilficatione voca- piignanie ilistfibuiloiiis proprieiate significaiioni
bttli, quo possint sigriificafi, quarii de esseulia. Ut vocalivoriim carenl distribula vocalivis,.ul iitcrqne
cuin dicilur quid est anthrppos? Sed quia hi videnr et quilibet. Ita si siiigulariter proferalur hoc no-
mr labofare iii expositione prse.missarum auctori? nien, et dicatur Pater et Filiiis et Spiriltis sanctiis
lalum Angiistiiii. Nain quomodo sint tres persoii.*, sunt persona , quia siiigulariter proferlur hoc 110-
(11) Ubi siipra. (U) Ibid.,:Paiilo anle.
(12) Mag.i, d. 25, § 8, etc. (15) Lib. vii De Triiiii., cap. i.
(I-1) vii Dc Trirn., cap. 4, circ. n:ed. (\ti) Augusiiii. ubi sujira. — Mag. ibiJ. § f.
801 SENTENTIARUM LIBRI QUlNaUE. — LIB. 1. S02
nicn , ct ad aliquam rem peninet. Distinclio vero!iA Spiritui sariclo, et loctuioianluiri verum signili-
qnae innuilur per hanc circumspeclionem -pei se,, c.il..Ergo Paler et Filius et Spirilus sanciiis sunt
quae implicala est, in uno non liabel locitm, sed iui plnres essentiae. Olijectionis solulio pendet ex arie
pliiribus distinguentlis; ant-falso" dicilur Paier et[ grainmaiica. Nam aliii ratione dichritur Q vcrba
Filius et Spiritus saiictus sunt persona : ant in-. alicujus niimeri; et alia fatione nomiha vel piOrio-
congrue, qnod magis videlnr si praedicta alleiiliuss mina, vel parlieipiii dicuntur esse alJcujus nuineri,
revolvanlur. Duo enim sunl qtiae impediuni con- qui sigiiifical rem in proprictale alicujus iiumeri,
gruilalem hnjus loculionis tit videlur. Nam quiaL id es.t una verplufes. Verba Vero dicunmr esso
hoc nonien persona, sifigulariler proferlur, et sine. alicujiis iiuiiieri, quia allribuunt res suas rebiis
adjuncto ad essentiam vull referri. Ilem quia prae- significatis in proprietate alicujus nunieri. Non
cedil Verbum plnrale praecedeniibns tribus nomina-.'- enim dicitur hoc verbum, ciino, singularis niiineri,
tivis distiuciio illa videiur innuenda qune implicatur eo qiiod siguificet cursuni in proprielaie singularis
in illo nomine, sed circa unam essentiam iion esti nuiiieri, sed quia attribuil cursiim rei prOnl habel
distinctio. ideo incongrue videtur dici, sicul et sii signilicafi ut una. Cnm ergo dicilur: Pater, ei Fi-
riicerelur : 0 ulerque hominum amice. Vel si con- lius, et Spirilus sanclus sunt (J Joan. v), lioc verbum
grue dicitur, falso dicitnr. Ciim vero pluraliter . B sunt non determinat pluralitaiem circa esseiiliam,
dicitur, sunt personw; inntiiliir riislinclio circa tres; siciil ncc alia vcrba circa sua significala; tiinc.
cnles, et unitas essentia: per illud vocabulum quasi ciiini cuiii vera sit loculio necessario accideret plu-
siiiguiariter signilicalur; ul quanlum ad consignifi- res atlribui essentias, sed altribuit essenliam per-
calionem sit plurale, qiiaiilum ad sig:iificalioiieni sonis prout significantur ut plures, et hoc non po-
principalem singularc, si quis ita argumcniciur, lesl facere 'nisi in voce pluralis numeri, et ideo
sunt tres personw, et idem esl esse personam et esse pluraliler poniinlur qiiaiiuini ad vocem, sed singii-
essehlinm. Ergo sunt tres essenliw, niaxiine cum ibi Jare esl quanlum ad significationem, quia non es-
significet essentiam patet ex praediclis; solutio sentias sed cssentiam copulat, sicut cum diciiur
ciiani ad homincm et ad oralionem dicia esi, quia Tliebwsunt, hoc vcrbum sunt plurale est voce, sed
impedit a:qnivocalio. ltem cum persona sit ratio- singulare signilicatione.
iiahilis naltirae individua subsistciUia Pater et Nec mirum si sequaliir verbum phirale posl dic-
niius suni duae personae, et cum converiatur diffi- tioncs tribns personis conVenienles , qiiaein eadem
nitio ciiin diflinito. Ideo impoiiilur Boelio quod il- cssentia sunl, cum recipiunt quidain. 'Marctts et
lam difliiiiiionem magis posuil ut philosophus quam P ( TulUus sunt, pro codein homine positis uomiiiibiis
ut tlieologus. facta vocum conceptione el non rerom , si ergo pro
CAPUT V. sola noiiiiniiiii pliiralitate dicilur phiraiiler Marcuset
An verba quw de Deo dicnnlur sint in prmdicla re- Tullius sunt, nec copulaiiiur ibi essentise, sed cs-
gula vpcubulorumqum lantum esseniialiter potiun- seriliamulto maglsprodisiinctionepersonarum iiiier
itir?
A prajdicla regtila iternm videntur excipienda quas etiam congrue sit connutrieraiio; ponitur ver-
verba quae de Deo dicla essentiam sigiiiftcant. Ciim binn sequeiis pluralitcr, quod tiuiien singulariler -
esseiiliam atlribuit noii esscnlias. ; v. »;:
enini de singulis dicantur personis, et de illis in
summa non singulariier, sed pluraliter accipiuiiiur; Seil iteriim inslat aliquis sic dicens : Ptiier et
quia non dicitur Pater, et Filius, et Spiritus sanctirs Filius vivuni; ergo sunt vivente&; ergo itthl vivi,
cst, sed sunt. Ad quod dicendum quod si snstineret ij. ila jtis:i suni. Eaiiem ratione Pater et Filiussiiiit
analpgia recle loquentium ut diceretur : Pater el omnipoteiilcs et sunl aliquot omiiipoteiites, et dtio
Filius el Spirilus sanclus est, verius dicerettir qu.iiii omnipoientes, qnod contrnrium est iidei noslrae.
ilicatur sunt. Huie enim locutioni veriias subesset Dicitur eniin ab Athanasio : Non tres oninipbtenies,
si congriiilas adesset. Visum est lamen quandoque _ sed ttnus Omnipolens. Ad hoc dicehdum quori non
^ vere dicatiir,Parer el Fitius suht
Augustino ita dcbere dici: Paler et Filius et Spiri- jtisti; etesl ratio
tvs sanctus est, sed postea relraclavit (17). Unifor- quare : Dtio enim sunt qui faciunt, rit diclio csseii-
mis enim debet esse locutio in supposito ct appo- liam significans pluraliter dicatiirde tribus perso-
silo, ne luiinano capiti cervix equina apponatur, el nis in stimma et non singulaiiler , sed subintel-
cx quo ilaprpcedere incipii, nt fiat personaruni Iccta riistinctio, sicut oslensiim est in hoc nOiriine
snppositio lanqiiam plurium scqualur diclio in persona, el nalura ipsius locutioiiis, quaceiigit aji-
appnsito apponens siguificationem rebus tanqtiaiii positum conformari supposito ad sui congriiitaieiri ct
pluribus, quod non polest facere, ubi dictio pluralis idcnlitalem accidcntiuin, propler qhod ei verba
niiineri, Ideodicilur sunt. praemissis nominalivis per constriiclioiieiii CPpulatis
Sed objicilur hoc verbum, sunt ubi proprie po- iionnisi. in plurali numero reriili possunt, Ut eh;ii
nilur et esl pluralis numeri, essentiam significat; dicitur : Pater,el Filius, et Spiritus sahctus suni.
ergo circa essentiam pluralifatem delerminat; crgo Nculer horum potesl reperiri in istonomine justus,
plures essentia: ibi attribuuntur Patri el Filio 01 vcl polens, vei aliqup alio, nisi in noiiiine pexso-
(17) Similequid rclractall. i Retracl., cap. 4.
8(3 PETRI PICTAYIENSIS t»4
n#Vnonenim exigil nnliira locutionis ad sui con- A 1 mateiiale adjective, el hoc nomen omnipoietusnb-
gruitalem perliciendam nomen in plurali liumeio, slanlive. lileo noii est verum quod sustineret ralio
ciini.suppositio facta per nomis.aiivos personnliicr locuiionis hoc nomen tres pOni substaritive, et hoc
sibi copulatos, jamhabeat a verbo quod exigebai, nomen omnipotens adjcclivc. Verum essel quod sic
id est.conformitatem inirientitate numeri. Unie a dicerelur sunt tres omnipolentes. Ad hanc ergoar-
nulla alia diclione ampliiis aliquid exsjteclal. lmo giiiiieiit itionem qnae sic formalnr : Paler, et Filiiit,
etiamsi abesset nmne verbum, non |iossci haecdic- el Spirilus sanctus sunt Iret viventes, el sunllres,
tin justus, vel alia aliqna quaesit nomen, vel prono- quofum quilibelest vivus: ergo sunl ires vivi. Sic
men, vel parlicipium, locum verhi in hoc supplere iuslanduin in simili aequivocatione : Socrates, et
u.l redderel supposilo coiiformitalem accideiititnn Pluto, et Cicero sunl tres servientes alictti homini,
cuni perfcctione loculionis; ciim absque omni alia el sutil tres quortim quilibet eal servtts itlicnjus ho-
dictione si! p.erfecia oratio, absqne verbo materia- nvnis : ergo tunt tres servi alicujus domiiti vel homi- .
liler apposilo nul]a esl oratio jierfecta. Ejus est nis. Itein : Pater, et Fitius, eiSpirifus sanctus sunt
etiam apposilione lociilioiiis, ciini sil nota eorum tres qui possunt omnia; Pater, el Filins, el Spiritus
quaede allero dicuntur. In nulla alia ctiam dictioue sanctns sunt tres qitorum quilibel esl omnippient :
ah hac disiiiiclionepersona inveiiiiurlalis dislinctio " ergo sunt tres omnipoientes,falsa. Socralts.et Plulo,
siibiniellecla, per- cujus stibinlellecium possil no- et Cicero sunt iret fadentes pontificein tuiins civita-
men pluraliler prolalnm, esseiitiam singithiriicr iis, et sunl tres quorum quiiibel esl ponlifex itiuu* ci-
designare; el quia nciitrinn eorum qtiae dieia snnt ritatis : ergo suni tresponiifices Necsit libi ririiculo-
iiivcniliir in aliquo vpcabulo essentiali, nisi in siini hiijusmodi cavillatiories (quae ibi fiicrinl ubi
verbis, el hoc nomine perspna,. niilliim eoruni plu- (|iianto simpl.ciits lanlo confideniius aiiibuiatur)
raliter prolatum designal essenliam singulariier, similibus caviilalionibus reluiidcre ; sic eniiii ars
scri pluraliter consigniticat circa essenliam. Unde arle deludiltir, sic (Isa. m.) vcrlex liliarum Sion
rion est dicendnm : Pater et Fitiits sitni uoni, jnsii, sicut quaecollo exienloambiihint, decalvatiir (18);
vel sapieutes, vel qiiiri aliud esseniiale appoiias. sic quadri lapid.es in aedificio Sainariae diruuiiiiir
Al dicet aliquis : Ergo non esl recipienriiiiii \Q (Mich.i); sic elcvaiis hostibus in luiniillum fer-
eariem raiione, Pnter et Filius sunl vivenies,vel pu- Teuin, Rasin eliliices ejus in fngain conveitunlur
.'enies omnffl, qiiia nec in . paiiicipio aliqnod isio- (Isa. ix.) Iicin Pal':r et Filius stiiit meliores augelis :
ritm Teperitur el ipsiim de Deo diclum csseiitiaui crgo sunl boni vel neuter csl bonus, vel iia uou
non actum significal, qtiia quae diclio dicta rie ,Q viint boni : ergo non sunl meliores angelis : er»o
creatiira actum significai, esscntiam poiiit de Deo IIOIIpraecelluril angelos bouilate, quod conslal esse
dicta. Unde plures essentias virieor apponere cum falsum. Adqitam aiigiiicnlalioneiii facile esl dare
dico, Pater et Filius sunl viventes, sicuf cum riico iiistanliam sie : Mare Poniiiim non est dulce : ergo
sunt vivi. Quod dupliciier est stilvere. Diciinl eniin, noii est dulcius quam cactera maria ; vel sic : Isti
parlkipimn ilapositum actmn significal pluraliter, imiones non sunl magni : ergo non sunt majores
non qui esl in Deo , sed in crealuris ; el irieo nil islis lapillis, vel, decem millia non sunt pauci •
probal pluraliter elici. Sed verius videtur qnori ergo iion sunt pauciora viginti niillibus.
fSMiiliam significel, el ponilnr oralio conslans ex Notandnm tanicn est secundum supradicla, Pa-
verbo snlijec.to.et parlicipio loco unius verbi quod ler el Filius sunt meliores angelis; item : Patcr
de Deo dictum essentiam praedieat. Unde recipiel Filius sunt aeque
polenies, vel suni coaeterni z
tur, Paler elFilius sunt viventes, id est vivunl, sed ergo sunl aeieriii. Fallacia Isti sunt confraties :
nonita, stint vivi; quia non csl nominis poni cuni ergo- sunt fratres. Y'el, iste esl compater il-
veibo, locoverbi, sicut parlicipii. lius, ergo esl Paler illius. Sed non provenii,
Sed Iterum instabit, qnia alicubi poiiilur parli- nt aiunt, quia relatio, noii essentia signili.-a-
cipium pluraliier ulii non potest dici, qnod ponaiur tur his lerminis aequepotentes, comternt. Unde no-
cum verbo substanlivo loco iiniiis verbi. Uride timc nien significans esseniinm, id esi; wierni vcl
esseiUiam videlnr significare pluraliler, ul si rii- poientet, non polest" inde infefriwJNecesl inlclli-
ram : Pater et Fiiius, el Spiritus sanctus stinl tres " gendum his lerminis significari relalionem , seri
entes. Nain ibi qiiidemparLicipiuiii cum verbo, loco ijii-.inii.lain personarum ad invicem confercii-
verbi ponitur haec dictio ttes substanlive. AJiud - liairi. Si quis tanien inspiciat altius videniur
si dicam simt tres enles, -ubi copula est hoc ver- 11 removere potius qiiaiii ponere, tunt comterni,
hum stint, et ponitur haec oralio tres entes. Quare id est neuler esl prius attero. Item una siiigulariscst
ergo non dicilur similiter sunt ires jusli, aul tres poieiili.i qua Pater et Fiiius possunt oriinia: e«jo
omriipolentes?A.A quod diciriius qiiod ibi quiriein lion sunipoientiores, sed potentes omnia. Fallacia.
ponlturiiot: lioriien tres subsfaiilive; el participinm Una csl esseiuia iriiini personarum quaesiini: crgo
adjective enuntiaiur, ct ad Iiypustases refertur. Si ea noii simt trcs cuies; ve); iia, uua est laiituni
Vero dicitur sunt tres omuipolentes, ppniiiir nomen noiio qna Paler et Filius spiranl Spiriluiii sa:iciu:i:;
(18) Deculvavir Doni.iius yerlicem fiiinrum Sion

803 SENTENTIARUM LIBRl QUIISQUE. — LIB. 1. 806
ergo non sunl duo spiranles Spiritum sanctum. A vel Deus; sed nemo dicit qnod proprictatc Paier
Sunt lamen qui diennt : Hsec nomiiia, ciiin sic sit Paier, et eadem sil Deus. Coiiirario lamen cum
poiiimtur : Paler, et Filius et Spiriius sancliis sunt paieruilale sit Palcr et non Deus, et divinitate sit
justi, vel potenies, et adjective teneiiiiir, ari liypo- Deus el non Pater, alio est Paler, alio esl Dens. Vi-
stases referri ex ailjunclo, non ad essenliam. Si deiur dicendum quod alio cst Paler, alio est Deus,
vero addalur nomen numerale, quia lunc subslan- lmo st quis alienlius inspiciat videliir incongrue
live ponuntur, ad essenliam referuntur. Unde el diclum. Nam alio primo positum pro hypostasi Pa-
praedictas loculiones recipiunl, Palcr, el Filius, el tris ponitur, sccundo ponilitr pro essenlia. Si quis
Spirilus sanclus, sunt jusli, sunl potentes, sunt ergo pro appellativo csse coriini pro quibiis ponilur
sapientcs, sunl boni, non lamen ideo sunl dii, quod loco nominis bis positi reddat, viliosa sil Iocutio,
illud non potest leneri nisi substaniive. ulsidicalur, Pater alia proprielate esl Pater, alia
CAPUT VI. esl Deus. Si qttis ergo recipial, Paler et Filius siint
An liujusmodi nomina Aliquis, Unus, Innascibilis, uous, ergo nou sunl aliqni, vera non sunt riuo, ila-
tnasciiline uccepta sinl in eadetn regula ? que Piitor clFilius, elSpiritus sanctusnonsuiil tres.
A pramiissa ilerum regula videlur excipiendtim Iino si sunl unus, 12 Pater esi ille qni esl Filius :
hoc nomen, aliqttis, quod cum videalur de Dco B crgo esl eadem persona quae esl Filius. Manifestiim
dici secundum essciuiain, non lamen de Iribus per- csn, omnibiis non debere hoc rccipi, Pater et Filius
sonis dicilur in siimma singulariicr, sed pluralitcr. siinl unus, sunl aliquis.
Non enim Pater, et Filius, el Spiritus S. siinl ali- Ut praemissa ergo solvanlnr. Dicunl quidam quod
qni. Non enim Paler est is qui est Filius, sed id boc iiomen aliquis dicium de Deo siguificat essen-
quori est Filius. Nam masctilina ad peisanain, neu- liam. Paler, et Filius, el Spiritus sanctus sunl ali-
tra ad esseiiliani referunlur. Quod lanieu Pater el qui ncc sunt substatitiae vel essenliae. Diclum fuit
Filius sunl aliquis, ila virietur posse oslcndi : Paler supra quod iri licilum csl penuria Laiini eloquii
cl Filius sunt uiius omnipoLens, id esl lam Patri ad inierrogalionetii faclam ab baereticis, qni tres,
qnain Filio[su6niit/i couvenii ] esse omnipotenleiii vel qnae tria ; ne nil responderelur ul responriere-
et esse iinum : ergo Paler, et Filius sunt unus, vel lur trespersonae, non ideo lamen Ires siibstanlise. Et
non suni omnipoicns. Iiem ecclesiastica auclorilas assignata qtiidem est ratio.quare congriienliiis hoc
appruhat quod dicitur in bynino : iioiueii persona (19) qnam aliquod aliud iionicn ad
ATH?IC, sancle nobis Spirilus, lalem inicrrogaiioiiein respoudealur, qua in se lia-
Unus Palri cttm Filio. p hel subiiilcliigentiain distinciionem hanc pcr se.
Quaeqiiiilcm ratio non convenii in hoc nomine alt-
Ergo Spiritus sanclus est unus Palri cum Filio : -quis", quori simililer pliiraliier diciiur de tribus
ergo uiius esl ciim Filio eadem ratione, el Pater est Niillam enim subinlelligenli distiiictioiieiu
iiuiis cum Filio : ergo Paler el Fiiius suiil iiniis. iilpersonis.
pluraliter posiiuiii esscnliam singnlariler signi-
Iieni hoc nomen vnut dictum de Deo, vel csseiitiam
licet. Ita talcin oporlel assignari rationem qu;e
dcsignat, vel relalionem non essenliam, quia lunc convenil huic noniini persoiia simul cum hoc uo-
vere riieereiur Pater el Filius sunl unus : ergo re- inine
aliquis. Imo eiiam omnibus quac pluraliter
lationem, et hoc nomen dicitur proprie de Patre: dictinlur rie tribus personis.
crgo in eo ponit relalioiiem : ergo per euin dislin- Ad cujns rei inlelligeniiam sciendum, quod ct
guitur Pater a Filio et Spiritu sancto : ergo solus hoc iiomine subslanlia implicala cst aequivocaiio
Paicresl unus. Aliter indirecle Pater et Filiusnon
apud Latinos, quae in diiobits vocalibus explicaia
sunt unus, et uterque esl unus : ergo Pater el Fi- est
apud Graecos, id est bypostasis et ousia. Ex
lius suiuduo. Unrie sic in divina csseiuia alius est tamen explicalnr apud nos in origine voca-
parte
Pater et alius esl Fiiius. ltem si niasculina sempcr
bnli, quia riieilur stibstantia a subslando, i<l est
ad personam et neulra ad essentiain referantiir,
D substantia a subsisteudo. Subslaiuia a subslando
non videtur dicendum Filius esl ab aliquo, quia riicitur ipsum subjectum quori substat formis, sive
non esl ah essentia, quia essenlia non gignit. Unde sil corpus sive alia res. Siibstanlia a subsistenrip
virietur dicendum : Filius est de nihil; imo polest dicilur forma, quoe adveniens subjeclo illud snbsi-
quoquo iuielligalurqiiori in ore omniiim versatur. stit, id cst sub se ei aliis formis sistit, id esl
Paier atio esl Deus, alio est Pater. Nam alio primo subslare sibi et aliis facil, sicut imago sigilli ce-
positiim ad esseiiiiam videlur referenduni, el in ram quse in rudiialequadauiest et lluxu, quae oni-
neutro genere videlur poni. Alio secunrio positum iiem formam idonea est suscipere inipressione sua
ad proprietaiein videtur debere referri, et in mascu- subslarc facil ul inlerim ari aliam formam transiie
lino genere debere poni, cum taincii paternitas nec non possil. Sed substanlialis forma dnplex esl vcl
sit aiius, nec alia, nec aliud quam Deus, non vide- quae facil qtiis, ct talis esl omnis inriivirinalis pro-
tur d-icendiunPaler alio est Deus, alio est Pater, et prielas, id esl individuo el proprio nomine, ut
ila Paler eodeni est Palerquo est Deus. El ila ea- Piatonitas cujus parlicipalionc Plato esi quis ; vel
dem proprietaie vel eadem essentia Paler est Paler quae facil quid, ut speciale vcl gejicrale, id est quae
(19) Forte quam aliud nomen, vel sub inutlecimn aul subiiitelligenliain.
807 PETRl PlCTAVlENSIS 808
speciali vel generali nominc significaiur, ut nu- A poslasis, ousia et ousiosis. Ilypostasim dicunt rem
maniias, ahimalitas cujus pariicipatione Plato esl proui participat indiviiluali proprietate. OusiosVm
quid, non vero guis. Uiide propria nomina ad quis; vocantoinnem subsianlialem loriiiain ; ousiain vero
specialia, generalia, ad quici respondentitr: proprie- rem, pforil parlicipal generali Vel speciali slalu, id
fas enini quae facil qiiaepersonalis vel indiviriualis, esl proprieiale facienle qtiid. Nos vero, rclictis
vcl proprie qualitas dicitur Latine, Graece vero hiijusinodi ambagibus, dicimus hoc noinine alitjvit
hyjiostasis; Latine autem substantia dici potesl a vel unui* nil poui cum de Deo ilicitur, queinadnio-
siibsisterido; similiter et subjectum ejus, prout dum nec aliis nominibus nuiiieralibiis, sicut in
iiilelligitur, ea pariicipare, dici potest hyposlasis. seqnenli dicettir. llluri polius inquircndrim an
PfOprietas autein quae facit quod Graece diniluf hoc nomen uliquo neutraliter positnm ad essen-
ouuta, Latine vero suhstantia, eliam res subjecta tiam semper perlineal, an aliqnanrio ari proprie-
iit per ea participans potest dici ovo-ta.Si <juisergo lalem : ad quod diceiiduni quod csseutiam signi-
secuiiduiii rediiplicaiionem scilicet velil procedere, ficat. Unde non est riicendiim, Filins est de aliquo,
Virtuiem locutionis exprimens, dicel Plalo esl quia non esl de esseniia; non ideo lairien dicenri:im
hypostasis, et non est oucrta, quia ex eo quidem est, Filius est de niliilo, quia negatio plus lollit
Plato esl bypostasis non ex eo qnod esl ouo-ia,simi- quam afhrmatio ponal. Removel eiiim essentiam
liter bomo est ouo-taiion hypostasis, quia ex eo cum persona. Tamen veriim est quod riOnesl Fi-
quod homo est, esl oiicta, non ex eo quod homo lius de aiiquo. Necdum lanien plene Jiscussitni est
esl, est Iiypostasis. Hoc autem iiomeii pertona est an essenlia sit de essentia. Dicil enim quidam haec
appellativum rerum pfout participal individualibus nomina personaliter iiiterduiii accipi, quod in se-
proprietalibus facieniibus quwqne, non quid. Res quentibus declarabitur.
eiiiin in eo quod est Plaio esl persona, non in eo Quod yero iiliimo quaeriiur an Paief alio sit,
qnod est homo, est persona. Siiniliter et hoc no- Pater et alio Deiis, nsque ad sequenlia ubi de pro-
IIICHaliquis, etonnie aliqnid liomen quod in mascu- prielate persouarum agenius, diffcremtts
lino geiicre^c Deo diciliir si sil adjeciiviim. Noinen CAPUT VII.
igitur persOnaesiguilicat subslanliam non ojo-tav,sed Dc termiitit
siiiiiliier et hoc riomen et hoc romplexis quw constnnt ex nna diciione
bypostasim; utiquis, significaiue substuntiam, el alia quw significat
iionien justut. Unde recipiunt, Pater, et Fitius, et rationem cujitsmodi est isle, polens generare.
Spiritus sanctus sunt aliqui, stint personae, siuii (20) Est aliml praedicabiie quod creditur de Dco
justi; simililer Pater, et Filius, et Spiritus sancliis Q secundum esseiitiam. JNonPbserval pra-dicamen-
est aliquis, esl jnstus, sed non est proprielas ali- torum regulam, qnia non laiitiini non dicitur de
qua quae significet lioc nomcn persoria dcternii- tribiis persoivis in siimma singularitcr, sed nequc
nale. dequalibet pcrsona videtur dici, ciim ponat Au-
El instaiil pracmissis argiinientalioiiibns sic. giistintis (21) hanc regiilam : De bisquae ad se rii-
Primae sic : Tam Patri quam Filio idem cst essc cnnlurPateret Fiiinset Spiritus sancius non dicilur
persoham et esse stibstanliam; Paler el Filius suul alter sine altero. Tale est hoc possibile potensge-
substaulia quae est persona : ergo 13 velnon suh- nerare. Quod enim seciiiidiiiii «sseiiliam -ilic.itur,
staniia vel sunl persona. Ad secundam ohjectio- videtur propter hoc «omen poiens, quod de Deo
nein dicunl quod in liyniiio debet dici: dictiiin essentiam sigiiificat : nam idem est Dci
Nunc, sancte nobis Spiritus, poieirtia et essciiiia. Nam \iiieiur ex arijunetione
Unum Patri cum Filio, liiijus verbi,4ye»ernre,'Siiamsigiiificatioiiciiivariare.
vel dicunl boc fuisse dicliim conlra Ariumqui com- Id crgo videtnr Palri esse Demn et
posse gene-
pulabat gradus in Trinilale riicendo Patrein ina- rare;sic idein est -ei csse Deiini-el aliijniri jiosse;
gnnni et Filiuin ininorcm, vel Spiriiuin sancliim ncc tanien de Filio dicilur qno.ripossit gcncr.arc
noii iriemesse qnod Paler. Alii coirigiuit riicenles, " Filiririi, qnia si hoc esset, =ef.goFilius potesi esse
uuus Patris Cum Filio, id est unus PalriSrel Filii, Paler alicujus : ergo sui vel Patris, vel 'iSpirilus
ut proponaiur praspositio pro copulativa conjun- sancli vel alicujiis allerius; nullius allerius, quia
ctione, Tertiae objectionis solulio patet secunriuni niillus alius poluit ab iclcrnoesse. Scd nec potuii
eos. Ad quarlam sic insiant in ima facie alius est esse Pater Palris, qnia ita esset idem Paier et
Socrates quam Plato : ergo in facie alius esl quam Filius ejiisdem; nec Spiritus sauctus neque sui,
Plato, vel ita nnius facici sniit Socrales et Plaio. •qitia nulla res scipsani gigiiit, Imo si Filius possit
Nam, sicut boc iucongrue dicilur, ila el illuri : gignere, ei ille Filius aliiim Fitium, cum non est
Pgtet eit alius a Fitioin essentia, ut riictum esi magis ralio de uno quam dc aliis, eiiam in iriliiiitum
'
siipra. possel produci ratiocinalio.
Qtiidam aulem aliter disiingiiuni subsianiiam di- (22) Q.uod tamen Filius possil gignere, oslen-
cciites, tria significari lioc coiniiiesubstaiiiia, liy- dilur tuin aiiclorilate, luin ralioiic. Ail ciiim Au-
(20) Mag.i, d. 27,.§. «. (22)Mag. i.d. 7,§.b.
(21) Lib. vi. De Trinii, x. 2.
809 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. - LIB. I. 810
gustinus (25). <Absit ul.ideo potentior sit Paier Fi- _A Pater polesl generare, Filius non potcst generare :
lio, qnia Creaior genuil Filium, Filius autem non ergo Pater potesl aliquid quod non polesl Filius.
genuit Creatorem, neque non potuit, sed non opor- Yel ita : Quidquid polesl Pater pplesl Filius; Pater
luil. > Ergo Filius 14 potuil gignere Crealorem. potest gignere; ergo Filius. Ad boc dicenduni
Ideo islud solvitur sic : Neque enim non potuit, id quia posse generare Filium, non esl posse aliquid,
est.non ex impolentia sui iuit quod Filius non ge- quia non est ad quid sit divinae^suhjeclum po-
nuit, sed ei non conveniebal; sic Deus Filius non lentise. Generalio enim Filii non est aclio eorum
est Deus Pater ; nec lamen hoc est ex impolentia quae subjecla siint divinae poteniiae, quia noii est
Filii, vel polest subinlelligi tanium sic : neqne de creaturis, sed est super omnia. Non enim ante
enim non potuit, sed non oportuit, id est non tan- potuit gignere, genuil. Unde ita potes instare :
Ium non potuit, sed eliam non oportuit. Raliones Pater polest esse Pater, Filius non polest esse
quoque ad id oslendendum mullae inducuntur. Pa- Pater : ergo Pater non potest esse aliquid quod non
ler habet potenliani gene.randi, Filius non habel polest esse Filius, non est verum ; quia esse Pa-
potentiam generandi : ergo aliqiiam habel polen- trem non esl esse quid. Vel ita : Filius hujus vult
liam Paler quam npn Filius; sic indirecte, vel di- ducere uxorem, pater non vutt ducere uxoreiu,
recte sic : Pater habet petenliam generanrii, Filius B i aliquid vult paler quod non vult filius. Aliter po-
habet eaindem : ergo Filius habetpotenliam gene- lentia generandi est in Patre; ea,potest Paler ali-
randi. Ideo solvebanf aniiqui per interpretalionem quid, quia generare potest. lgitur illa potenlia
hujus, Paier habet potenliam generandi, et Filius potest generare :. Filius polest idem ea vel non;
liabei eamdem : nam iste lerminus, potentia genesi idem, ergo Filius potest generare; si non idem,
randi nolionem appellat, id est paternitatem. ldem ergo aliquid polesl Paler quod non polest Fi-
est enim dicere, Paler habet poteslatem generandi, lius(24).
acsi dicaturâterhabet paternitalem generalivam; Ad hoc dictuin quod non satis eleganter diclum
Filius autem non habet eamdem, id est palerni- est Pater potesl generare, et Filius potest idem,
tatem. Commodius tamen videntur sotvere nodum ; yel non, quia posse generare non est aliqtiid posse,
quia, cum dicitur Pater polens est generare, idera id est non est aliquid 15 subj'eclumdivinacpolcntia;,
cst ac si dicatur : Pater est potens et est genitor; et ideo ineongrue fil relatio ad infinilum, sicut si
et ila duo dicuntur de Palre, et qnod habeat po- dicalur, Pater est Pater, elFilius esl idem vel non
tcniiam et quod habeat generationem, vel potius idem, ut sit ibi neutri generis incongrue est. Item
quod habcal eam ad generandum, jd esfut gene- potentia generandi es.t in Patre, el eadem est in
ret. Cum vero adriitur : Filius habet eamdem, pro- 'C Filio: ergo potentia generandi esl in Paire et in
nomcn sicut non rcfertur ad gerundium, scd actio- Filio, et videtur non posse sumi instantia in acci-
nem, ita ncn refertur nisi ad potenliam non ad dentalibus; quia si aliquod pronomen ad aliquam
proprietatem. Poteniia eadem est in Filio non ad aciionem referatur, subtraclo pronomine, nianct
generandura id es; «t generet,. Narn gertmdium eadem veritas locittionis copulatis duobus verbis ,
utruiiique sigi::fical, id est actionem et passionem. si copulari recte possint (25), ul currit el idem dis-
Si quis lamen quaerat quare magis conceditur po- pttlal. Ergo Socraies currit cl disputal. Quod si detur,
lentia generandi est in Patre, propter significatio- polentia generandi est in Patre et Filio, eariem ra-
liem activam gerundivi, el non potcnlia generandi lione polentia generandi est in Filio et in Patre, ct
cst in Filio, ut gerundiviim passionem significel, ila potentia generandi est in Filio. Ideo qtiibusdam
potiiisusui quam raiioni impulandiim est. Cum ergo videtur haecesse veia, poteniia generandiest inFilio,
loco "pronominis, qtiod non referlur ubi signiii- quia non innuilur hacloculione quid ad quid sit in
canlur activi, resumiivir lolus terminis et dicitur, Filio, sed tantum quid sil in Filio. Seri ex paiie
Filius habet po>enliamgenerandi, falsum cst. Sicttl praedicari negalur potentia generandi est potemia
si dicalur, Socrales vicfebit hominem albnm, et generandi in Filio. Si quis inferat, potentia gcne-
eum videbil Plalo : posilo quod Plato non viriebit randi est in Filio : ergo Filius jiotest gencrare, fal-
eum existentem album, non Hcet resumere Plato lacia. Virginitas erit in isto : ergo isle eril virgo.
videbit hominem album, quia pronomen non refe- VeJ polenlia peccandi erit in islo, qui» jam confir-
rebal significaLioncmtolius lermini, sed tantuin mabilur : ergo iste poterit peccare; vel, gressibi-
uominis subjecti, qui necessario polest resumi. lilas est in islo : ergo carenle pedibus : ergo potcst
Unde et tu ad omnia hujusmodi poles insiare gradiri. Nam in omnibus his non ostenditur quiri ari
velul ila : Filius isiius vull ducere uxorem, et paicr quid sit in aliquo, sed tantum quid. Prior lam.en
vult idein : ergo paier vull ducere uxorem; vet solutio communior est et verior videtur.
sic : Abraham habuit fidem vcnturi, et lu habes Ilem, poienlia generandi quae cstin Patre, esl in
eamdem : ergo lu habes fidem venlnri; vel ila: Filio, et potentia generandi quae est in Filio esl in
Petrus habuit polentiain peccandi, et habei eam- Palre : ergo poteiiii-a generandi non est in Patre,
dem : ergo Peirus habet poienliam peceandi. Iiem, vel in Filio. Islud soivitur per interprctatioiiem
(25) Ang., I. III, conlra Maxim., cap. 12 in fine. t.CLXXXVI.)
(24) Endem babeni Pullns el Roberlns rie Mile- (25) Mag., ead. disl., § 6f el g.
dun., ul ostendiinus in nolis DtiiPv.llum.(Pairologim
PiTROL. CCXI 2G
8H -PETRI PICTAVIEXSIS JI2
nnius praemissarum. Potesl tanvensic instsri: IIo- _A ergoaliquid. Imo, si secundum esênliamliocdicilur
minem album quem videbil Socrales, videbit Plato, de Deo, quaclibet persona est aliqiiod jiotens gene-
ct econtra : ergo vel hominem album non videbit rare, et illaetres personaesunl unum polerisgenerare,
Socrates, vel hominem album videbit Plato. Sicut sicul docuil jampridem dicta regula, et quod divina
poteiitia generandi esl in Patre vel Filio, potentia esseniia potesl generare; sed si memoriter lencmus
generandi non esl in Patre et in Filio : fiillacia in pra:<licia , iste tefminus., poiens generare, non 'lati-
pracmissis. Socrales vel Plato videbit hominem lum essenliam, sed eliam relalionem nolat, unde
album, iion Socrales et Plato videbit hominem non est dicendum propter reJationem quaehon di-
album : ergo non quaeciinque videbil Socrates, vi- cilur de essenlia, Paler esl aliquod potens genetare,
debit Plaio : vel in ducere uxorem babebit inslan- sed aliquispotensgenerare. Illaiamenpolcnlia aliquid
tiam. Item, potenlia generandi vel nascendi est in esl polens, quia Deus el divina essenlia, illa poieniia
Palre , nuila potentia generandi quae non sit na- "pelest quidquid potesl, non tamen ideo gcncrare,
scendi, et econira : ergo poteniia nascendi est in quia hoc non est posse quid, ul siipradiclum est.
Patrc, vet potentia generandi non est in eo : fallacia llem, aliud est gignere, aliud gigni : ergo aliud esi
in praemissis. Uxorem vull ducere iste^ etllle nihil, posse gignere, el aliud possc gigni : fallacia. Aliud
vnll iste quod non ille : ergo uxorem vult dncere, B est bonum quain malum : ergo alia est scienlia boni
vel non ille. Item, hacc potenlia generandi est in quani mali, non; quia coiilrariorum esl eadem d -
Filio : ergo potenlia generandi est in Filio. Itlud scipiina. Etnota conclusionem ideoesse falsam, quia
solvitur propter inlerpreialionem. sensus esl : Alia est polenlia qua Pater poiens gi-
Nondum enim plane discussum esl, an ad divinam gnere, alia qua Filitts potesl gigtti, quod supra nc-
cssetitiain congrue fial demonstraiio, ut dicaiur po- galum est.
teniia hsec est essentia. Item, potenlia esl poientia CAPUT VIII.
PairiselFilii: ergo esl polentia Filii : ergo poientia Quwsiio qvare Deus omnipoieiisdicatur, el de annexit
gcnerandi eslin Filio : fallacia uliimi. Potentia pec- huic quwstioni.
canrii erit potenlia islius, quia jam cpiifirir.abilur : (26) Solei quaeri quare Deus dicatur omnipotcns.
ergo polenlia peccanrii erit in isto. Item, aliqua An quia omnia polcst, an quia omiiia polesl qu:e
poteiitia est in Filio : ergo polenlia generandi vel vult. (27) Quod enim Deus oninia possit, dicit Au-
alia ; sed probalur quod non. Aiia niilla potentia ge- guslinus: < Deusoniiiiapotestsednon facitnisi quod
nerandi esl in Fillo quae non sit potentia generan- coovenil \oluiilati ejus et justiliae. >Cum lamen Deus
di: ergo r.ec alia potentia esl in Filio quam polentia „ non possitpeccare, nonpossitfalli, non possit niiser
non J
generandi; nec aliqua polentia>sf in Filio, quae fieri, non virietur omiiipolens. Ad quod riicendum
sit polentia generandi : fallacia primi arguirsenti. quia posse hoc, non est aiiqua posse, inio est nalu-
Paler aliquo est Pater : ergo esseniia, vel alio; vet ralis impolentia, non naturalis polentia; et si haec
Patcr aliquo esl Deus : ergo paternitaie velalio. ltem, posset Dens, non omnipotens lunc diceretur, quia
Paler pctenlia generandi potest generare : ergo pos- nulla poleniia esl per quam aliquid de facili agimus,
sibile est Patrein potentia generarc : ergo possibile et nihil rie.facili paiimur, et nil rie facili agimus.
potesl poni. Ponatur illud : ergo Pater polenlia ge- Unde posse peccare non est naturalis polenliaB,imo
nerandi general. Sed idem est polentia generandi et nattiralis impolentiae, quod sic docet Aug. (28):
essentia Dei : ergo Pater esseniia sua generat Fi- Magna Dei polenlia est non posse peccare, nec ideo
lium : fallacia primi. Socrates potentia sua polest minus polens putandus est, quia peccare non polest,
currere : ergo possibile esl Socralem polentia sua cum omnipotens nullatenus sit qui hoc non potest.
currere. Item, Deus non potesl ambulare, comedere el hu-
El nola quia cum sint luec duo verba, Pater po- jiismodi, posse ambulare est posse quid : ergo ali-
tesl generare, utrumque polest delerminalione reci- quid esl quod Deus non potesi.
pere ablalivum; sed boc verbum poiest, quia essen- D Item notandtim est quod hoec omnia subjecla sunt
liale est, ablaiivum essenliatiter recipil, el qui non divinsepplenlia?,quia quod aliquisambulal, loquitur
relatione designet. Econlrario, qiiia hoc verbum ge- el bujusmodi, hoc facit poienlia Dei auclore, nou
nerare notionem 16 notal, ablaiivum relalionis re- lamen Deus in sua essentia hoc polesl agere, quia
cipil non essentiae. Unde congrue dicilur, Pater iion habet instrumenta, quihus in sua essenlia lales
potenlia sua potest generalione generare. Sed non actiones exerceat. Cum autem dicilur, Deus non
. Jit permiilalio, sicut dicilur Socrates voluntale sua polest ambulare, vel bibere, aut loqui, non remo-
vnlt pedihus currere, vel, Socraies hodie est, mori- yelur aliquid a potentia Dei (29), sed lanlum modits
turus cras. liem, potentia generandi est in aliquo, qui perlinelad defectum elinfirmilateni liomitiuin,
illud est Deus : ergo aliquid quod esl Deus, polest vel eorum quibus boc convenil"; quia, licet hoc non
generare. Si dicat qtiod polenlia generandi in nullo faciat in se, facit in aliis, sicui cum dicitur, Dcus
esl: ergo polentia generandi nil est polens, et tamen non esl in caputio, vel in bursa istius. Non irieo
poientia generandi Pater -esl polens : ergo Deus : minus verum cst, Deus est in omni toco esscntia-
(26) Mag. i, d. 42. (28) V. Aug., 1. xv De TriniL, c. 15.
(27) ApuriMag. ibiri., § i. (29) Mag., ibid., § b.
SI3 SENTENTIARUM LIBR.IQUINQUE. — LIB. 1. *U
liter, quia modus existendi ibi (anlum removetur, A . Quod enitn baec sit vera jusliiia ejus non exigil ut
scilicel quod non ita includilur loeo sicut crealura. faciat nisi quod facil, palel per cor.lradicloiiam
Dicunt ergo Deum dici omnipoleRlem, non quia om- quae esl falsa. Juslitia ejiis exigit ipsum facere quod
nia possit, sed quia potest quidquid vult, ul tradii non facit. Item, Deus non potest facere, nisi id
Aiigustiiiiis (30) : < Oinnipotcns dicilur jXJeus,non quod debel facere. Sed ipse iiihil facere debet nisi
quia omnia possit, sed quia polesl efficere quidquid id quod ipse facit. Itcm, Deus aul dehet dimiltere,
viilt,[ila ut nullus ejus volunlaii possit resistere, quae aut non debel riimillere id quod dimittit. Si dicas
ipse est. > Quod ul manifestius fial. quod debet: ergo non debet "facere quod dimittif.
Nola quod duo altenduntur in 17 Dei polenlia, Al non potest facere qtiori non debet; igitur non
quorum unum est quod ipse polesl facere quidquid polest iacere quod dimitlit. De reJiqua constat
vult, alterum quod nihil omnino paliltir (31). Ex quod sii falsa, scilicel Deus non debet dimiticre
quibus duobus conficitur lertiuni, scilicet ipsum quod dimitlit.
posse facere quae posse esl potentia. Ea vero quae Ad hoecomnia una est et fere communis loculio,
posse est polenliae, sunt quibus Dei majeslas non adbibita prius hac dislinctione, quod Deus alia ra-
laedilur; quod dicilur propler peccata, nec ejus ex- lione dicilur bonus, et alia ralione homo. Homo
cellentia minuiltir quod dicilur propler defcctus. ^ enim dicilur bonus propter opera bona quae facil,
Dicilur crgo Deus omnipolens, quia potesl omnia quae informala sunl charitate. Deus aulein non di-
quae posse esl potentiae; sed quod Dens in sua es- cilur bonus propter opera bona, Imo opera ejus di-
sentia posset loqui, comedere, et hujtismodi ntvn eunttir bona, eo quod ipse qui vere est bonus ea
est polentiae, quia quasi defeclus virienlur in Deo, facit; si enim ipse quae sunt mala faceret, vel quae
si his egerel, el instrumenia quibus exerceret, ha- si fierent ab hominibus essent iiiala, lamen non
Leret in quo «yus exoellenlia minueretur. In prae- diceretur mala opera facere. Imo ea quae sunlbona
dicla igiltir auctoritale Auguslini (32) tam Iarge quae tunc dicerenlur propter auctorem bonum, sci-
accipilur hoc nomen omnia, ul comprehendat et licet Deum. Cum ergo dicitur, Deus non polest fa-
«iefectus, el peccata, ubi dicilur Deusposse quidquid cere, nisi quod bonum est ab eo fieri, si sic inletli-
vult, cum lamen possil etiam facere quod non vult. gas percomposilionem. Id non poteslfacere nlsi. id
Sed ideo istud apposilum esl, quia fuerunt liacre- quod bonum essei. Si ab eo fierel, verum esl (M);
lici qui dicerent Deum aliquid veJle quod non posi vero per divisionem ita, Deus non potest facere,
lest, vel iit ostendal Deum nil facere, quod non nisi quod bonum est, id est nil polesl facere quod
velit quando illud facit, vel ut assignelur differen- „. non sil bonuni mpdo, falsum est. Imo potest facere
lia voluntatis Dei advoluntates boniinum, qui plura quod maluir. est modo, el quod malum esset si ab
volunl quam possint. Deus aulem plura polest alio fieret; ipse lamen si facerel, benum opus fa-
quam velil, nec ideo Deus omnipotens dicitur quia ceret. Jta est ista delermiiianda, Deus non potest
polest omnia quae vult se facere, vel se posse, vel facere nisi quod ejus jiistiiia exigil eum Tacere. Si-
velle. Nam propter eamdem causam, dicerelur Pe- mililer, cum dicilur, Deus non potest facere nisi
irns omnipoiens, quia omnia potesl facere quse se 18 quod debet, id eslnisi quod conveniret, si illuJ
vult facere, vel se posse aut velle, alioquin non es- faceret (55). Yerum dicis.
sel healus, sed quia Deus omnia potest facere quae Nota lamen lioc verbum debel improprie de Deo
vult fieri, quod non convenil Petro, qui vull prae- dici, et verbum venenosum esse (56). Deus enim
deslinatos salvare, nec eos salvare polest. non est nobis debiior, nisi forte ex promisso, . nos
Non lamen sub silenlio pnelei'eundum quod qui- tamen debitores sumus ex commisso.
dam (53)riicuni Deum nibil posse facere nisi qnod liem, quaedam ralio in Deo est seterna, quoeest
facil, Dei poteniiam arclantes, et iia conaniur eliam Deus p«r quam facit Deus iri quod facit, et
aslruere : Deus niliil polest facere nisi quod bonum dimillit id quod dimiltit. Ergo, ea manenle, non
est, et nibil honum est fieri ab eo quod ipse non D ] polest facere quod dimillii, vel dimillere quod fa-
facial: ergo Deus nihil potest facere nisi quod facit, quin agat conlra illam ralionem. Contra illarn
cil. Ilem justilia Dei exigit ipsnm facere quod fa- non pptesi agere, quia ita ccntra se agerel : ergo
cit, el id snon facere quod non facil; et Deus non potesl vel facere quod dimilti!, vel dimitlere
non potest aliquid facere conira juslitiam suam; quod facit. Verum esl quidem quod si ratio illa
ergo Deus non polest facere quod non facit, temppralis esset, non aelerna, posset dimitlere quod
et ila non polesl facere nisi id quori facit. Tacil, non agendo conlra illam rationein. Nam, cum
Iiem Deus non potesl facere quod justitia cjus exi- prius essel ratioaliquid fieri,et nunc illud omitte-
git: sed jusiiiia ejus non exigil, nisi iri qnod ipse retur quod prius fuissel ralio, modo non csset ra-
facit : ergo non potesl facere nisi id quod facit.. lio ipsius vel ipsius res. Sic, cum iste prcedesiina-
(30) Apud Mag., ibid., § f. el Enchirid., 9G. (54) Sic respondel Magisler, § c.
(31) Haecipsa Magislri doctriiia, § e, (3E>)Sic Mag.,§d.
(52) Eadem Magisler, § 6. (50) ApudMag , ibid, ut mihi videtvr, noc verb;m
(35) Inter alios Abaelard. Piura de liis in noslris (debet) venenum habei. V. reliqua ferc de verbo ad
obscrvat. in Pullum V. Mag i, riisl. 45 verbum. *.
-8TK PETIU PICTAVIENSIS $V6
lus sit, el si ponatur quod sit damnandus, qiiod A esl verum quod aliquid sit bpriio, ei nen sil ani-
possibile est^ ita qui praedesiinalus dicebatur, nori mat. ld non esl animal quod non est homo : ergo
«st pracdestinalus, nec unquani fuil, veriim qnod id soluiii non esl animal quod non esl homo. Eo-
esset praedeslinalus. Cum ergo illa raiio silaeleriia, dem quoque modo : Id solum non poiest Deus
rion videlur quomodo, illa maneriie, potest facere quod non vull. Qriod oliam si quis inde dubilei, ita
Deus qiiod dimittit. Ad quod dicenduhv quod Deus, oslenditur. Quidlibel vult vel non vutt Dcus, non
manenle ilia causa selerna, quia omiiia facil quae est verum quod aliquid velit Deus et non pos-
facil, id cst seipso potest facefe quae non facil, et sit, 19 id quod npn vult Deus nnn polest: ergo id
conlrario; rion taiiien id.eo polest agere contra il- solum non potest Deus quod non vult. Item, id so-
iam causam (57), quia illa ralio, ciim sit modo lum non viill Deus quod non polest; quidquid non
causa aticujus fei.-potest non esse causa ejusdem, potesl Deus non vult: ergo qtiidquid non vtilt Deus,
non potcsl lanven desinere esse causa illiiis. Sicut non polest. llem, id solum non polest Deus quod
Videfur iri praedeslinalioiie, Deus ab aeterno pra> non vult, id solum non vult Deus quod non polest.
dcstinavil Jacob, et poluit illum damnare. Nec ta- ld solum quod potesl Deus, vult: ergo id soium quod
men ideo agCrel contra praedestiriaiionem ; quia, si vull Deus, polest. Ideo nolaiidum haruin duarum :
damnaret, tunc Vere diceretur, hunquam fuil prae- Id solitm non polest Deus quod non vuti. Id soluin
destinatiis. Polriit enim lion fuisse praedeslinatus, non viitt Deus qttod non poiesl, priorem esse veram,
sicul poluit hoii esse salvandus. et a.lieram falsam. id enim non vull Deus quori po-
(58) iiem ad id indirecte hoc riiodo, Deus poiest test. Non ergo id solum non vult quod non potest,
aliqnid facere quod nori facit, riecfecit, nec faciet: cl in omnibus pra;dictis subintelligeiidum est hoc
ergo potest aliquid facere qucd non fuit. Scituriis verbum facere. Aliter enim non congrue essel di-
ergo potcst aliquid facere qnod non prsesciluriis : ctum Deus potest boc. Nec le moveat quod dicinms
ergo poiesl aliquid facere sine praescieliiia. Fallacia Deum aliquid non posso, cuni ita large accipiatur
ulliriii. Nanv praeiiiissa suiu vera, e't est transitus a aliquid ut el riefectus et polenlia comprehendat.
divisione ad composiiionem. Isie poiesl te docere ltem aul possibile est Denm iaceie qusDcurnjuefa-
iittefasqiiasiion irovii, qui adhuc illitefaius est et feere potesl aut impossibile; si est possibile, ergo
liflefas discerei : ergo poiest ie docere litieras sine p»test esse veriim. Ppnalur : Tunc igilur veruin est
iiotiiia. Vel ila : Aliquis horiio poiest videre, qui Deum facere quaecuiique poiest facere : ergo dici-
iion babei oculos (39) quia Antichristus : ergo ali- tiir, Deus facit qucecunque potest facere. Si vero
quis potest viriefe sine oculis. Dicit Augustiiius (40), inspossibile est Deum iacere quxcunque potest fa-
ad Deum dirigeiis serriionem : < Nec cogeris ad ali- cere : ergo necesse est Deum iion lacere quaecun-
qtiid irivitus, quia nofi est major voluniais tiia po- »xuepolest facere : ergo ncccssario Deus noji facit
teriiia iiia : quae qiiidem riiajor esset, si teipso lil qtiaecunque potesi facere : ergo Deus non polesl
esses riiajbr. > Ex qtto babetnr, quia nec etiam po- facere quaecunque potest faCere. Et virielur esse
ientia Dei major esi voluntate, cum ideiri sil volun- iriem processtis argiimciilaiirio isie ulliiniis, quod
tas el polentia. Unde iiifertur : Ergo Di?us non csl, cum dicitur : Necesse esiDeum noii peccare :
plura polesl facere quam velit, vel plura vullfacere .ergo liecessario Deus non peccat : ergo Deus non
quam possit. Ad quod dicendum quod nomine po- polest peccare. Item, necessarinm esi Deum non
tentiae, vel volunlaiis quandoque ijisam inlelligimus facere quaecunque poiest faccre : eigo necessariuin
divinam csseiiliain, secundum quod praemissa sunt est Deum non facere lffic YCIalia j et ea posse fa-
vera; quandoque subjecta voluiitaii vel potcnliic, i;ere non est magis raiio de aliis quam rie his : ergo
secundum quam major es.l poiejiUa quam voluntas, necessarium esl Detim non facere baec, et ea posse
id est plura sunt subjecla polcnliae quam voluntati. facere; et iia necessarium est Deuni non facere
Vel visus istius non est perspicacior Visu illius, et hajcquae lamen potest faeere. Iiem impossibiJe est
econverso : ergo non plura videt iste quam il.Ie, n Deuia esse auclorem oninis iialnise quam potest
vel plura videl ille quam isie. Vel ita : lsta dcnius facere, cum naluras infinitas et multas possit face-
iioii est capacior illa, nec convcrso : ergo non plura re quas non facit : ergo necessarium esl Deum ali-
tapit isla quam illa, vel capit plura ista quam illa. cujus nalursc non esse auciorein, et ita iion omnis
Item dicit Augusiinus (41) : « Id solum non.potest naluraeesl auclor Deus.
1'ac'ereDeus quod non vult. > Unde infertur: Ergo Jdeo notanduin quori in his omnibiis est fallacia
niliil potest facere nisi quod vuli. Vel, id solum iinivocalionis ex variaiaappellalione lerminorum se-
no.n est animal quod non est homo : ergo nil esl cundum diversa adjuncta ; ideo damus hanc: lm-
animal quod non sil tiomo. Quod enim hoecsil vera. possibile cst Deuni facere quaecuiiquepotesl faeere,
Jtl solum noiV est animal quod non est bomo, ita quia boc dictum iiuilo modo potesl esse veruin.
c.-iiisiat; quirilibet est homo, vel non est bomo, non Non lamen inde provenit: Eigo Deus uon pot.sl
(37) Ibiricni Loriibardtis. (40) Lib.-vn.'-C'o»/ess.,c. 4.

(38) Ita Mag., sub fiiiem ejusd. §. (41) Apud Magisiruiii supra, sed non inve-
(59) Forle quos, subiulcli. Iiabel Mag , ibid., ni loco citalo 1. i De Symb. ad calech., cap.'i.
S e.
£'.7 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 818
faccre quxcunqne potest facere. Sicut impossibile A 1 conferre meliorem stalunv et exccllenliora" dOna
e-\ albuifl esse nigrum; non tamen album non pc-test quam habeat. Unde Augusiiniis (45) : < Alius nvo-
esse nigrum. Siniiliter vera esl haec : Necesse esl dus liberationis noslrae DeO possibilis, sed nullus
Deum non aliqua facere quae poiest facere, nec niiseriae noslrae sanandae convenienlier.i Sicutergo
tamen haec vel alia quae non est deierniinare qnae alio modo potuil nos liberare, ila el alio mpdo po-
confuse proponilur, ctim non possil. Donsalia facere test res alias facere quas facit, tit modusad crea-
quibus non possil pltira facere : sicul forte neces- turas non ad modum referalur. Sed nec iterunv vi-
sariuin est Linum non scire alia quae scil Pelrus, delur quod Deus possit onvnia facere quae posse est
non tamen haec vel alia, quia non polest demon- polenliae, quia nec potest virginem post ruinam su-
slrari aliquod sciium a Pctro quod non possit scire scitare, ut dicil Hieronymus (46). Quidam ila in-
Linus; cum scialid quoddiniciliiis non potesl sciri, telligunl, id est statum conjugaiorum, vel continen-
Id esl Deum esse trinum et iiinim, semper lamen lium non potest facere comparabilem statui virgi-
necesse esl Felrum, qui beatior esl, alia scire, ut num,id est seque habilenvct expedilum Dei servilio.
diciuni est a quibusdam, quse non scit Linus qui Posset quidenv ei addere quasdanv praeeminenlias ut
miiiiis csl bealus. faceret eum excellenliorenv slatu virginum, sed qtto
Htiic quoque argumentationi necesse est Deum B I ad hoc, id est quo ad quamdam habililalem ci ido-
non osse auctorem alicujus nalurae cnjus polesi neitatem, non potest Jacere hunc sialum illi com-
esse auctor : ergo necesse esl Deum alicujus ua- parabilem. Sed ncc videiur islud exquisile dicltim ;
lurae non esse auclorem , et ejus nalurse posse 'deo non est adhserendum illi verbo Hieronymi :
esse auctorem. Instanlia simililer per fallaciam hyperbolice eninv locutus est ad commendalionem
divi.ionis sicut et hic : Necesse est alteram ista- virginiiatis, loquens Paulse et Euslocliio de virgini-
rum contradicloriaium esse proposilionem veram tate. Sicut el in fine Evangelii sui Joanncs hyper.
quie non est facta : (42) ergo necesse est alteram bolice loculus est, et frequenler in saGra pagina
istarum esse propositionenv veram, et illa non esl talis modusloquendi reperitur. Sed et ilerum super
facla. Ilem dicit aliquis (43) : < Deus Pater quem illum locunv Evangelii : Quatia fullo twn pplest fa-
genuit, quia nieliorenv generare nou poluil Nil cere sttper terram (Matc. ix), dicit Beda : < Dcus iu-.
enim Deo majus), debuil aequateivv.Si enim polnit terra clarhalem illanvnon potest dare-fidelibus suis,
et non voluil, invidus; si voluil el non potuil, in- qnanv eis reservat in ccelis, > sed accipicndum esl,
fiimus. >A simili, ul diciint, si Deus alianv crealu- uon polest, id estnon vull, velnon potest dejustitia.
ram potesl facere meliorem qtianv sit, et non facit, r, Item, ralionibus idipsum denvonslrari poiesl. NuJJo
invidus esl; et si vult et non potest, infirmus. Et opere, quod sit de genere bonorum, potest vel laedi
ita voinnt probare quod Deus non polesl aliam rem Dei majestas, vel ejus excelleutia miinii :ergo quorir-
facere £0 melioreni quam sil.sictil nec aliud facere libel opus de genere bonorum potesl Deus ; sed ppe-
potest qiiaiu non facial. Ulud autem quod inducilur iiitere esl de genere bonorum : ergo Deus potcst;
presimili non est simile. Deus eniiii Palor geniiit poeiiitcre, praecipiie cunvde illo legatur:PasniJe/ BIC
Friium ejusdenv subslaniia: cujus esl ipse, et irieo jecisse hominem (Gen. vi). Vel ila poenitere esl cpus ,
debuit gignere sibi irqualenv cunv melior gigui non bonom, iiiformala cliaritate, quod posse esl peeiii-'
poluit, sed creaturam de nibilo creal Deus quanv teniiae. Uoc opus non potest Deus : ergo iion potcst
meliorem polesl facere qiiain faciat. Quod etiam ita qnidquid posse est pceniteiitiae: ergo non est omni-
ostenditur indirecie, quod Deus non polesL facere polens. Ad boc dicendum quod poenitere ex cii.a—
rem meliorem quanv sil, hoc conlingit quoniam qnae- rilate opus lionum est, el Dei est, id esl a Deo,
libel res habei in se perfeclionein omnis boni; et est, quia omne opus bontini ab illo, ct fit per mini-
ita omnes res aeque bonae sunl, imo sequales Crea- sleriuin ab hoiniue ; a Deoaiiien) est pcr.auctoriia-
tori in perfcctione sunt. Aul quia res ipsa non potem, sicut quori Pelrus operabatur niiracula, opus
tesl esse capax illins boni.quod si haberet esset me- D ] erat Dei per aucloiilalem, Petri per liiinisieriiini,
lior, quod si est: nunquid Deus, qui de niliil creavit et ita iriem est opus Dei el hominis. Scil aliter ct
quod majiis est, poiest rem eflicere illorum bonorum aliter. Sicui in libro Relractatipitum (47). Putabani
capacem, et ita meliorenv?imo si nou polesl,jam ini quod credere essel opus solius hpminis, nuiic vero
omni crealura defectus est. scio quotl esi opus Dei el hominis, Ilem Deus Paler
(44) Eoriem iuodo volunl probarc qtiod Deus noni noii potesl in unitate suae personoe humanam nalu.-
potesl facere renv uveliorein nvodo quam faciat : ram assumere, el boc esl opus per quod nec ejus ma-
qtiod lamen veruni esi si modus referatur ad Deum, jestas ljedereiur, nec excellentia minuereiur, sicut
quia non ex meliori sapientia potest rem facere,, nec Filii nvajestas in aliquo lsedilur, nec excelleiilia
nec ex majori bonitate. Si referalur ad crealuram,.,. minuitur, quia esl honio: ergo aliquod opus est quori
falsuin esl. Polest ciiinv Deus cuilibet foftecicatur:e : posseesl poleniiac,quod Deus Paier non potest f.cc-
C42)Mag. i, d. 44, $ 1. (45) Lib. xm De Trinit , cap. 10.
(45; Aug., 1. LXXXIII Qu., q.50, .per tolam, pancis> (46) Ad Ettsiochium, de custodia virginil,, cuji.2.
vcrbis laiiium omissis. (47) Yi.rieAtig.,.lib. i..Re!raci.,.c. 25.
;4i)Mpg, i, d. 44..5. c,
819 PETRI PICTAVIENSfS; 820
re: quare ergodicitur omnipotens. Quod aulem Deus A impossibile; quia tune eidem ref inessenl duae qna
"•21 Pater non possit humanam naturanv assumere lilates proprise, per quaritm ulramque illa res dif-
in unilate personse.ex eo cpnstat; quia si hoc pos- ferret ab omni re cui inessel alia propria qualitas.
set, possel utiqiic esse homo; et cum sit alia-per- Et ita cum in una re essent illae, aliqua resdillerrel
sona quam Filius, oportet esse aliunv honiinem a seipsa numero, el ila aliquid non essel id quoJ
quam Filitim, et ita essent duo horaiiies Pater et ipstim esset, quod Deus nequaquam potest. Unrie
Filius: quare duaesiibslantia'. Ad quod dicendum cum in Christo sint riuaenalurae, non poteslCbri-
Palrenv et potuisse esse, et posse esse liomiiiem, slo convenire, unde prinium propfium (49) secun-
et alium qiianv sit Filius, non.iam.en irieo alianv dum divinam naturam et aliud secnndum huma-
stibsianliam, sicul et Pater est atia persona quam nam. Utrumque enim significaret propriam quali-
Filitis, non tamen ideo alia substantia. Item Filins latem per quam Christus ab illa re differrel, cui
Dei non potuit assumere carnem Pelri vcl animam inessel alia piopria qualitas.
ipsius. Sed Iioc erat opus in quo nec lsederetur ejus Econlrario tanven quod Deus polueril facere
niajestas-, nec ejus excelleniia minuerelur : ergo quod idem essetbomo et asiniis, potesl oslendi per
aliquod opus esl quod Filius iion potuil lacere quod hoc quod fecil ul ioem esset bonio et Deus. Fecft
tamcn non erat contra ejus majeslalem. Quare eigo etiam ut eadenv essel virgo et parerei, q^tiorum
dicitnr opus, si dicitur Filium Dei potuisse assu- utfumque adeo est diflicileut islud. Item Deus fecit
nvere carnem et aiiimam Pelri : ergo Filius Dei asinam eûs naturae ul serviiel suo Crealori, hujus
poluit esse Pelrus. Eariem ratione potiiit essc Pau- naturaefuit quod potefat Deus de ea operari ad li-
lus,. el ita potuit esse. duorum honiinum ulraque bilum : ergo quod Deus fecerit eam loqui, ergo de
iiaiura duo homines. Ad quod riicendnm, quod po- nalura fecit eam loqtii. llem virga Moysis bujus
tuit Filius Dei assunier.e corpus el aninvam Petri, naturae fuit, ut de ea faceret Detis quori vellet; de
et ut hoc tantum ei.convenirel, non tamcn ut esset ea voluit Deus fieri serpeiiiein : ergo lmjus naluroe
Pctrus, quiacum hoc dicitur, et signilicatur quori fuit ui Deus de ea faceret serpeiitein : ergo de na-
: propria qualitas Petri el siugularis status ei incs- tura virgae fecit eam Deus serpentem. Non ergo22
set, qnod est impossibile, sicut posilo quori hoc contra naluram virgse hoc fecil. Item, quia cilo
unde Plato conveniet Socrati. Sed duni ei conve- Deus explicuit causas a primordiali maieiia, nonne
nit, Socrati. poterit convenire, hoc unrie Plalo et petuil facere lit causaeillae quaefecerunl aliani rein
Socrates poterit esse id cui hoc unde Plato conve- asinum, facerent aliam rem hominem, et quae fece-
niret, non lamen Socrales erii Plalo. Potuit ergo C runl aliam rcm hominem, facerent aliam rem asi-
Pateret Filius Dei aliam animanv et aliud corpus niMiv,ul ellccius isiaruin habcrent illse, eieffectus
assumere, ita ui habeat duas aut tres ariimas, et ijlarum.islae, ita quod non agercl contra cansas
duo vel tria corpora sibi unita; non tameri irieo iilas. Sicul qui insliluil hoc unde homo ad signifi-
eiit uiins el alius liomo : iiain si hoc esset, vere candum hominem, posset si vellet insliuere ut si-
dicerelur, iste bomoest ilJehomo, qnia hsecpersona gnificaret lapidem, et ecoiilrario. Si ergo Deus
humanala et illa persona humanala. Nil enim aliud modo prseest illis causis sicul et prius; contra, non
signilieai iste lerminus litc homo, quam iste hwc potest earum elfectus petmtitare non agendo conlra
persona humanata, et esset una persona in duabus eas, ut causse quse faciunt Socralem boiiiiiiem, ex
humanis naturis, et humana natura non est aliud prseceplO'Dei facianfeum asinuuv.Si ergo facit So-
in Deo quanv corpus et anima. Non enim est com- craleni asinuin, non agil conlra naturam; sed esl na-
inunenv speciem de homine Chtisto, teste Dama- lura, qua meriiante hocfacit ciii daihuiic effecium,
sceiio (48)j sicutpostca docebkur, accipere. ut id efficiatasinuin quod prius euiciebat.honiinem.
Ileni, si duoenaturse oppositaeul asiivina el leo- ltem, demonstraio serpente in quem versa est
nina in una re singulariier uniantur, non ideo vcl virga Moysis, isia stibstanlia fuil virga ct modo
Dei majestas Isediiur, vel ejusexcellentia minuitur, esl serpens : ergo contra naturam est serpens, vel
Tio.enon polest facere Deus: ergo non polest omne conlra nalurani fuil virga, cum sint opposili iiatu-
Opusquod posse est polenliae : ergo non est omni- rales slatus virgaeet serpentis. Ilem haecsubslaniia
poiens. Quod auteifl non possitDeus facere idcm coiilra naluram lacla est serpens : ergo contra na-
asiiiuni el leonem, inde videtur eonslare quia si luram est serpens. Probalur tanien quod naturalitcr:
aliquid est homo, ipsum non est asinus el ecoiitra- nam aliqua causa esl in hac subslantia quae facit
rio, el Deus potest facere ut iriem homosiiliomo ct eam serpeniem,scilicel nalura serpentiua, qneinad-
iion sit homo, ct idem sit asinus et nonsit asinus, ut modum et ilJum serpeiuem verunv aliqua causa fa-
duo eonlradictorie opposila simul sunt vera : imp cilserpenlem, huic generi animalium a Deo natti-
qua ralione potesl specialis stalus confundere jn raliier insita. Alias eninv haecsubslantia non esset
earieni persona, ul idem sil leo el sit asinus, potest verus serpens. Si ergo aliqua causa quae facil ser-
duos singulares statiis commiscere ut idem sit So- penlem, haecsubslaiuia serpensest; el illa causa
crates et Plato, quod esl impossibile, el etianv Deo est inferior: ergo naluraliier hsec subslantia cst
(48)Lib. lii De(ide,c. ii. (49) Jd csl personalilas seuratio subsistendi.
821 SENTENTIARUM LlBRl QUINQUE. — LTB. I. 822
serpens : ergo nalura inferiori mediante. Non ergo A vera seciindum superiorem naluram id non possct
hoc est opus miraculosum, quia haec substantia esl Deus efficerc, cum in hoc cjus excelleniia minue-
serpens. Si verodicat quod mutata virga in serpen- retur; quia auctor essel contrarietatis et discordia:.
lem manserint illae causae in virga qua? erat, et Nec etianv Deus pplest facere ul anvbo sint vera se-
faciebanl eam virgam in eadem substantia el modo cundunv. inferiorem naturam , ne ejus excellentia
faciunl eam serpentem, mulaio eflectu, non ideo miiiucretur quod oporleret, quia contrarias causas
ininus habebitur quin, mediante inferiori causa, et pereinptorias in eadem re singulari posuisset;
haccsubstantia sitserpens, et ila non contra. na- ciim i.leni sit homo ei Deus, non opposila sunt l;o-
luram. mo et Deus, ita eiiam siidem essel bomo et asinus
flemimpossibile esl Deum facere quod Socrales non esseiit opposita boec prsedicabilia bomo asin::s.
sit asinus, sed ultimum cst impossibile : ergo el Cum vero dicitur : Impossibile esl Deum facere
prinvunv, vel primiim esl impossibile : ergo et ulli- quod liomo sil asinus , quin lionio sil asinus , ne-
ninm. Itenv Deum facere Socralem esse asinum est gaiiduin ; imo possibile est hoc csse verum , Deus
impossibile, vel tantum secundum superiorem cau- facit honiiiicm asiiuini, hoc existente in vero, homo
sam; vel etianvsecuuduin inferioreni. Si secundum est asiniis. Erit enim falsum secundum infcrioreni
superiorem lanium : ergo sinipliciter est iinpossi- B naturam, licel sil veruin secunriunv superiorem.
liite. Si vero secunduin iuferiorem : ergo secundnm Cum autem incipit aliquis loqui rie possibilitate aut
liiferiorein naturam potest esse verum Deum, fa- impossibilitate, consideraiidum sectindiim quid lo-
cere Socralem asinunv: ergo possibile £st Iipe esse quilur, an secundum superiores causas, an secun-
verunv secundum inferiorem natiirain quod Deus diim inferiores. Quaedam enim possibilia sunl se-
facial Socralcm asinunv : ergo si hoc facil Deus, cundum istas quae impossibilia suiil secunduin illas.
secundum inferiorem naturain fioc agit. Iiem cur Nec est verum quod haec subslantia fuerit virga ,
. dicetur quia possibile modo Virginem peperisse, et sed de virga facta esl haec substantia quse est ser-
noi) dicerelur possibile esl crcalurae esse visurum pens; sicul substanlia corporis Cbrisli nequaquam
quia videbilsicut et Virgo peperii. Hoc autem Au- fuit panis , sed panis versus est in banc substsn-
gustinus tradiilit super Genesim, dicens (50): <Non tiani; nec ita subslanlia facla esi serpens, imo rie
habuit prima rerunv conriitio nl femina dc cosla substanlia virgae facta est haec substaiuia ser-
viri fieret, sed ut sic fieri posset.> Potuit ergo nm- peiuis.
licr fieri de costa viri quae est opus niiraculosuiii. CAPUT IX.
Potest igitur eadenv raiione et caecusvidere. l An Deus potesl quidquid polvit..
Nolandum igitur est tria csse genera operum (52) Solel qiiEerian Deus possit quidquiil potuil:
quse a Deo stint, quorum alia fnuit auclorilaic Dci, si enim poluit aliqnid qtiod non potest vcl econlra-
liicdiante seininali causa, ul quod arbores florent, rio, videtur quod ejus potenlia augeatur, veliiii-
fructificant, et alia hujusmodi, el ea dicuntur opera nuattir. Qnod lamen si riicilur, videlur inde iiicon-
liaturalia. Sunt aliqua quae ila fiunl ab hominibus veniens accidere : Quidquiri poluit Deus potesi,
quod lamen sint a Deo eliam, qualia siini artificia- Deus poluit incarnari et mori : ergo polcst incar-
lia onvnia, scamna, templa el ejusmodi. Sunl aliqua nari el mori. Ideo dicnnt (55), quod si inielligatur
quaeoperaiur auctoritaie sua, nullo medianle, ad ila : Qiiidquid poluil Deus, potest, id esl quanvcun-
graliam suam nobis osiendendam,ui quod Virgo pe- que polenliam habiiit, habet, vel cujuscunque rci
pcrit, quod virga in serpentem miilala est, inulicr potentiam liabuit, habet, verum est; si vero ita :
in statuam salis vcrsa : et baec omnia sunt opera Quiriquid potuit potest, id est quidquid ejus polen-
niiraculosa. Est igilur in uniuscujusque natura ut lisefiiilsubjeclum , el modo est subjectunv ejns po-
Deus possil de ea facerc quod voluerit (51). Non tcntiae. Vel, quidquid poluil facere, polest facere,
est tamen in natura ejus ut faciat si facit, quia falstim est.Cum enim dicitur poluil Deus inearnari,
non agit opus miraciilosum, niediante nalura, sed D hoc verbum incarnari comprebendit onvnia tem-
sola sua voluntaie. Unde quod hsec substantia pora quaiiliim ad significalionein, scilicelpraeterita,
esi species, non esl alia inferiori causa me- praesens et futura. Sed cum verbo pisesentis tem-
diante, sed sola Dei voluntate, nec ideo minus poris potest amittil significalionem praeteriti tem-
23 uu' verus bomo , potesl etiam Deus facere tit poris, elpertinet ad prsesens et futura. Non enim
idem sil honio et asinus, et ul duo contradictorie pro eo quod fecilDeus, dicitur boc faccre.sedfe-
opposita sinl vera, si itiiuni sumatur secundum in- cisse. Sicut ergo non vere dicilur, quiriquid poluil
feriorem causam , alterum secundum superiorem. facere poiesi facere, sed facere , vel fecisse, yeb
Ut verum esl Yirginem peperis e secundum supe- faclurns esse. Fallacia. Quemcunque hoiivincinheri
riorem naturam, verunv est non Virgineui peperisse vidisli , hodie vides , heri vidisli boniineni locutu-
sccundum iiiferiorcnv nalurain. Sed quod ambo sint rum :.ergo hoxlie vides liomineni locuiuriiin. Simir
(50) Lib. ix De Genes. ad lili., cap. 8, paucis (55) Hac solutione vindicat ab errore ojiinionem
omissis. magistri sui bic ; qtiam nitnis teniere inter selectys
(51) V. Ang., I. cilato DeGcnesi, c. 17. erj.-orcs n-poiilatu csse, quiriaii: ass.criint..
d.
t-52).Mag. 1, 44, § ttlt. eadciubabtil..
liter et in argiimeiilaiione plura tempora conipre- A posilionis , iia vitaiites proedicla inconvenientia,
hendit assumplio , quia tria , quam coiiclusio, quse quod scilicet Deus possil esse crealurus hunc mun-
tanlunv duo coriipleclitur, id est pfaesens et fuiiirum dum.
liropter verbum praesentis leiriporis, scilicel pptest, Quseritlir eliarii an ab oelerno poluil quidquid
Insianl lamen quidam conieridenles probarequod potuii semel ? qiiod si est, ergo ab aeterrio poluit
Deus potesl incarnari modo , sic , Deus poluit esse creare imindiiin. Si enim ex lempoie hoc potuil et
incarnandiis niorio , nullam poLentiaiii liabuit quain non ai) seiefuo : ergO aliqtiid potuit ex lempore.
non babeai, et econtrario : ergo Deus polest incaf- quod iioii potuit ab aetcriiOi Noii ergo secundum
nari. Quod Deus potuit.incarhari mbdo, ita arguuhl: essenliam vidctiir de Deo dici posse. Si vero ab
Polui t eriinvDeiisdiffefre incarnaiionem siiam pro vo= selerno potuit creare riiundum : ergo potuit creare
lunlate sua usque ad prscsens lempus : nec enim fuit munduni sihi coaeternum. liein, nunquam potuit
nccessarium tunc incarnari quando fuit incarnatus. Dcus generare Filium quin nbn posset creareniun-
Iiem, posilo B fuisse illud tempns quod fuitanteC, durii; pbluit generare Filium sibi coaeternum : ergo
in qiio fuit incarnatus jDeus poluit in B incarnari et niiindum sibi coaeternum potuit creare. liem ab
inodo, ntillam polentiam in B habuit , quam in C actcino habuit potenliam creandi munduin , nec ab
lion iiabuit, et nullius rei poieiitiamhabuil24 in B B J aelerno potuit creare : ergo rion quanriociinqueba-
quam iion habuit in C: ergo Deusin C potuit incar- buit potenliam illanvpeluii ea uti. Ideo distinguen-
nari morio. Iiem si Filius Dei fuit incarnandus, non dum hic secundum composilioiiein el divisioiieni,
est incarnaius. Ipse incarnatur vel incarnabitur. vel poluit secunduivvamphibologiam ex diversa ra-
Possibileest Filium Dei fuisse incai iiaiidiini, elnon tione conslriictioiiis hujiis oralioriis ab wterno quae
fuisse incarnalum : ergo possibile esl ipsunv incar- siconslruatur ciinv hoc vefbo potuit , verum est
iiari vel esse incarnandum. Quod aulem possibile quod ab aelerno poluit. Si vero cum sequente infi-
sit Filium Dei fuisse incarnaltim, ila constal: Owiie niiivo construalur, ut possit dici ab wlerno poiuit
quod de natura vel de casu fit impossibile, Deoest creare, falsum est; nec erat Isiud ex ejus impoien-
possibile, sed impossibile est nil fuisse crealum : tia, sicut quod rion potesl peccare. Eahvdem fal-
ergo-possibile est hoc Deo: ergo possibileestDeum laciarii poles invenife in hoc simili , Antichrislus
nil creasse ,.el non fuisse incarnatum, eliiilri! fe- cras erit nasciturus : si enirii illud adverbium de-
cisse quod fecerit. Et ita possibile est DeuiViesse lerminet Verbum , verum est; si participium, fal-
creaturum lmnc miiridum , quia jam creatus est et sum. Item quidquid fecit Deus potuit non fecisse,
possibile est Deum mori : ergo possibile est Deum r sed ipse fecit ut omnes crealurx possent ab co
iteninv nvori, vel bis creare mundum de nibilo. existere:ergo potuit esse ul niillae cfeaitirse possent
Ecoiitra tanien Deus in carne sua glorificatus est ab eo existere : ergo poluil esse ut ille non esset
ct factus immorlalis, id est non polens mori : ergo omnipotens, el ila ut non essel Deus.
iinpossibile est etim iterum mori. Dicunt ergo quidanv Deum nori fecisse hoc in
Hoc autenv facile est solvere : elsi enim detur lempore ut ciealiirae potuerint esse ab eo. Nam ab
"quod possibile sil Deum nil creasse propter praerii- aelerno creatiir* potuerunt esse a Deo. Quod iia
ctaiivrationem el esse creaturum quidquid fuil crea- improbatur : Nulla creatufa 25 potesl esse nisi
iurus, non tamen possibile est Deunv bis creare a solo Deo : efgo a solo Deo est ut creatura: polue-
hiinc nvundum, quia non estnecesse Deum creasse rint esse ab eo. Sed quidquid a Deo est, vel per
liiiiiirium, et quia Deus potest non creasse eum. geiierationeriv, vel per processionerri, vel per ope-
Batur quod possibile est Deum creatnrunv illum , rationem est ab eo, hoc lion per geiieraiioiiem nec
ct si creet illuni, jam non creavit. Similiter dicunt per processionem esl ab eo : ergo est ab eo per
(jnoripolest iiicarnari et mori,quia potesl nccfiiisse operalionem : ergo hoc in iempore factuin esl a
iiicarnaliis nec fuisse mortuus. Sed etiam probalur Deo ut quaelibet creaturae potuerint esse ab co.
qiiod possil incarnari, rnori, ila quori sit iiicarnalus r,
, Irico distingue : DPUSex lempore fecil ut qnselibet
et mbrtuus , quia potest Filius Dei assumere modo creatura ab eo esse potuerit, falsnm est. Illa enim
alianvaniniam et atiud corpus quod assunipserit de potcntia seterna esl. Nam eadem est polentia qua
aiia virgine quam de Maria , in qua carne et aninia Deus poiuit facere crealuram et qua crealura po-
polcst mori, cunv laiuen inodo, secundum quodho- tuerit ficri ab eo, scilicet aeterna, quae csi Deus.
nio sil iinmorialis. Seri ad hoc dicuni quori in ea Simililer cum quaeritur a Deo est ul homo sil prae-
cariie etea anima qaas habet, non poiest mori de destinatus, si de praedestinaiione dicatur, falsum
eseiero , cunv et corpus illud glorificatum sit, im- est. Nam illa Deus est, et ab aeterno esl. Si de vero,
nvortaie, aniina iinpassibilis. Potest laineu niori in verum esl, iil tradunl quidain dicentes : Omne ve-
alia carne, ct in alia anima quam poiesi assumere, runi a Deo est per opeiaiionem, de quo non virieo
iicc est coiitra potentiam ejus. Sicul et Pater et quomodo sit vefnm, cum omne verum sit ab aeler-
fjpiritussanctuspotest assuiviere corpus et animam. no, nisi dicatur alius modus essenrii a Deo. Et
Qnidam tamen volunt inslare huicargumeiitationi : itutxime diibiiim potest esse riequo fuit sernio ciiin
Possibile cst Deo niliil crealum esse : ergo possibilc riicilur : A Deoesl ab wlerno quod isltid esl fitlurum,
tsi Dctim uil cicasse, assiguaulcs ibi fallaciam com- vcl, quod isiud ab wterno esl fulnrum. Si qiia:raiur
825 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 816
iiinim a Deo fueril ab aeterno, quori fnlura essentt
_\
A 26 CAPUT X.
futura, et quomodo fuil ab eo, vel per operalionem,> De voluntate
vel alio nioiio. Dei, ubi primo quwritur, an aliquid
fiat conlra signum divinw vplunlatis.
Ut islae objeciiones oppnmantur, diciinl sic re- ,(54) Sicut a praemisaa regula videtur excipicn-
spondeiidtiin : Si dicalur : A Deo fnit quod futurau diim boc prsedicabile polens generare, ita ab eadem
sint, fulura vel prmterita, si fiat sermo de vero,, videlur excipieriduin istud vptens generare, quod
concedi potest quod illud a Deo est per operalio- cum videatur dici secundum essenliam, nec de sin-
nem, ut dicunt, quod non video quomodo sit ve- gtilis personis dicitur, nec de singulis illis in sum-
rum, nisi ex lempore nec ab aelerno. Si dicas aa nia, quia nec Filius, nec Spiritus sanctus est volcris
Deo esl quod fulura siul futura, vel prsescita, idi geno.rare, nee ipsi cum Palre sunl unum volens
est prsescientia qtia ea praescit ab eo est, non esii generare; et circa boc eoriem modo
objicitur quo
verum; quia non est a Deo, sed Deus. circa supra praeriicla. Paler vult generore Filiuin :
Atiamen objieitur : Si Deus potest esse creatu- ergo Paler vutt aliquid
quod non vull Filius, scili-
rus quiriquid fuit crealurus, potest esse facluruss cet, isle vult dticere uxorem, il!e non vult ducere
Pctrum et Judam et potest non esse apposilurus3 iixorem : ergo iste vult aliquid qnod non illc. Pos-
graliam Pelro, et eam esse apposilurus Judav : B sent circa banc quaeslionein hsec omnia induci, quso
ergopotest esse daninalurus Petritm, el salvalurus3 dicta sunt cuin de potentia ageretfir. Sed quia
Juriam. Quod si est, ergo potest vel Pelrum de nve- prorsus eodem nvodo hic solvendiiin est, ideo iilis
riiis defraudare, vel contra Judae merita etim sal- quae communia siint huic et illi qiiaejlioni omissis
vare. Seri isturi non valet, ul dicunl, quia non po- circa ea quae specialiter ad Dei voluiitaiein referun-
lest vel Pelrunv damnare ila quod decesseril
dignus5 lur dubitabilia immoremur, prius lamen osienso,
vita : quod taineii conanltir alii probare sic : Sii quot modis dicitur iioinen vpluntalis, ut
quando in
districle ageret Deus cum quotibet, neminenv sal- loculione propositum fuerit quid, de quo. el sccun-
varet. Hoc habet auctoritas; quia si districte age- dum qnid dicalur non ignoretur.
ret cum quolibet, de niinuiis el quadrantibiis exi- Hoc nomeii voluntaiis dicitur dupliciter. Dicitur
gerel ratjoiiem ab unoqiioque; si autem perseque- enim volunlas Dei, et beneplacilum ejus, et signum
retur singula, non posset horiio de singulis reddere3 beneplaciti. Beneplacitum seternum
est, el est ipse
rationem, quia toio tempore vitse suse tenebatufr Deus. Signa autem volunlatis ejus diversa sunt, el
Paulus Deo servire et multis momenlis debito obse- lemporalia, ut praeceptio el prohibilio, consilium,
quio defraudavit : Etsi euim Petrus pcr poeiiiten-, r. permissio, operatio, Quse omnia dicuntur volunta-
liam potuit se lantum humiliare, ut lania essetl tes Dei pluraliler (55). Unde :
Magna opera Domiui
humiliias quanta prsecedens crilpa, tamen non po- exquisita in omnes voluntates ejus (Psal. cx), quia
luit se tanluii) Iruiniliare quanluriv et magis tene- sunl signa volunlatis ejus, sicut et diversi effcctus
tur uon de prsecepio, sed de promisso, vel com-. justitise Dei pluraliter dicunlur jusiiliae; ul : Ju-
nvisso. Si ergo daiiinaret Deus Pelrum, ita quodj slitiw Domini rectw twtificantes corda (Psal. xvm).
Pelrus dignus vila decessit, non ideo injuste agerel, Similiter ; Misericordias Domini in wternum can-
sed esset ibi justitia occulta. Hoc idenv etianv sicc labo (Psal. LXXXVIII),propler varios effeelus mise-
osienduiit : Necesse est Petrum decessisse dignuiM „ ricordiae. Quod volunlas Dei dicatur ejus benepla-
vila. Sed possibile est Deum damnaturuin essee cilum, non esl dubiunv, seciindum illud"Apostoli:
Petrum : efgo possibile est Petrum decessisse di- Volunlati ejus quis resislet (Rom. ix). Et David :
gnifm vita, el Deum daninaluruin esse illiim, quiai Omnia quwcunque voluil fecit (Psal. cxiu). Quod
qiiodJibet riecessariuiiv cum quolibet possibile esll voluntas Dei dieilur prceceptio et prohibiiio, et
possibile. consiliunv, legis iu Domiuica oratione : Fiat vo-
Nobis tamen non virietur quod Deus posset dam- iuntas ttia (Maiih. vi), id est consiliuin, praece-
nare Petrum quin contra justitiam agerel, ita quodj jj E piuni : sub praeceplo enim coniineiur probibiiio, eo
Petrus dignus vita decesserit. Quod enim dicitur: : quod prsecepiorum alia sunl probibitiva, atia asci-
Si disfrictecum quolibet ageret, neniinenv salvaret, , tiva.
verum est quod omnes nascinvur filii irae : et sid (56) Permissio eliam Dei, el operatio dicuntur
districle ageret nobiscunv, non apponerct gtatiamn Dei voluntas. Unrie Atiguslirius (57) : < Non fit
per quam salvareinur. Eadem eiiam ralione qiiaa aliquiri nisi omnipolens fieri velit, vel sincndo ut
concedilur Deum posse damnare Petrum, cl lamenn fiat, vel ipse faciendo. i Cum eniin dicilur, velit,
non injuste agere, videtur dandum quori Deus possitit tam bona qtiam mata comprebendit, sed cum alio
facere adulieritiiii, nec irieo peceaiom ; quod si fa-i- niodo velit bona, aliomala, ideo deierminnt postea,
ceret, bonum faceret, licel ariullerium ivialum sil,[, c vel i|)sefacienrio>qiiaiUumadbona;<velsineiido >
cui contrarium est illud : Si dixero quia non novi >i qiiantmn ad mala, quse ita permittit quod noii faeit.
eum erosimilis vobts tnendax (Joan. vm) Ciiin ita dicatur hoc nomeii vohtnlas el.de bene-
(54) Mag., i, d. 45, Oe voluniaie Dei.. (56) Mag., stip., § L, liaec cadem babet.
(55) Mag., ib., §,g. (5.7) Enchir. cap. 95.
827 PETRI PICTAVIENSIS 8-28
plScito Dei, el de signo beneplacili. Beneplacitum i\ Abrahae ut iinnvolaret filium suuiu, ipse non imnvo-
proprie dicitur voluntas. (58) Signum aulem im- Javit : ergo Deo non obedivit. Eadem objeclio de
proprie et eo modo quo dicitur ira esse in Dco, cseeoiiluminaio. Arihocdiccndum quodcaecus [Abra-
quia nobis signa irae ostendit. Non enim fas estin ham] Deo obedivit, id esl ejus voluntaiem perfecil,
Deo talem moium inlelligere vel irae, vel gaudii. sed non obedivit verbo prseceptionis. Prius enim
Oinnia eniin nomina motum causae designantia Donvinusprsccepil ut immolaret, cui praeceplo non
dicla de Deo, non inotum eausae, qui nullus' esl in obedivit, quia poslea idemper angelum prohrbuit
Deo, sed signa affeclionis iiidic.inl. In Iiomine vc;o fieri. Paterfamilias praecepit huic servienti ut affe-
duo praedicare possunt, et affectum .iiileriorcm, et rat vasa sua, servieijs, qui novil volunlatein doiiiini
affcciunv exteriorem. Cuin enim dicilur : Iste sui, non affert: ergo serviens non obedit riomino,
homo riiligit illum, possuin hoc intelligere de inte- quod falsuni est ; q.uia facit ejus voluntalem cum
riori affectu, vel de exleriori signo dilectionis, noii affert, licet non prseceplum, non tanven obe»
quia exhibet signunv 'dilcciionis. Si vero de Deo dire contempsit facere in servienle patrisfamilias.
dicaiur quod Deus diligal istum, ad effectum vel qui Doraino non obedil vasa ferendo,.. non lamen.
signunv exterius debes referre, quia secuiiduivv obedire contemnil. Item Deus prseeepit Abrahae ut
quod esl Deus, non cadit morius diligendi in eum. immolarel filium suum. Et Iioc non voluit Deus:
Undequia (ria sunl signa dilectionis Dei notabilia, ergo aliud habuit Deus in ore et aliud in corde :
tres solent assignari significaiiones huic verho ,: ergo duplex fuit, quia in corde loquebatur. Ad quod
diligo, cum de Deo dicitur : diligil enim quia in diccndum quod si atf Jitteram istnd de Deo accipias,
suo esse conservat, el ita omnia ditigit. Diligil Aliud habuil in corde, et alittd in ore, non est bene
etiam quia in tempore apponit gratiam, et ita dili- dictum. Deus enim nec os, nec eor habet secua-
gil justos viros. Diligil etiam quia ad vilam prse- dum quod Deus, si 7ero sub hoc sensu, Aliudltabuit
destinal, et ita diligit solos prsedestinatos. in ore et alitid in corde, id est quiddam prsecepit
27 (59) Ciinvergo dicimus, id esl, esseDei volunta- quod non voluit: verum est. Non irieolamen duplex
ttm el beneplacitum qupd ipse est, contra id ita obji- fuit, sicut patel in prsemisso exemplo depatrefami-
cilur : ldem esl Deo velle et esse, sed Deus vnlt lias. Item Abraham volebat invinolarefilium, et Deus
hoc : ergo est hoc falsum: Idem est Deo scire et Iioc-iipn voluit: ergo volunlasAbr.ibac volunlati Dei
esse, Dcus scit omnia vera : ergo est omnia vera. «rat conlraria : ergo ea non merebatur Abrabam.
Vel iilem est Deo esse el posse, Deus potest omnia : Quod larnen ila probatur: Voluntas ejus eral infor-
ergo est omnia. El nota ideo falsam esse illationem, ^ maia charilaie, el ejusfinis eral charitas ; et si con-
qui.i, cum dicilur, Deus esl volens, simpliciler poni- trarium vellet, id cs.t si riollet immolare filiuin,
tur divina essentia. Cum ergo assuino, Deus est poejiam nverereiur: ergo Abraham illa voluntaie
volens hot, ibi ponitur essenlia cum quodam respe- mercbaiur. Quod aiitem Abraham voluerit imino-
ciu creaturarum ut sit soius Deus, cujus voluniali lare filium ex hoc palel : Abraham voluit obedire
liocest subjectum. Deo, sed sciebat se non posse obedire Deo nisi illud
(60) Voluniati ergo Dei quse ipse est consonant prseceplum adimpleret, quod non implere poterat
scmper eventus rerum, id esl nihil fit conl.ra volun- nisi filium immolaret: ergo Abrabam vohiit immo-.
tatem itlius quse ipse est, sed conlra signa volunta- lare filium. Idem eiiam sic probatur: Duaesunt
tis irmlla fiunt, iri est contra prsecepta, consilia, elc. voluntales hominis, voluntas raiionis et volunlas
Mulla enini praecipil quae non fiiini, et multa liunt sensualitalis. IHud dicituri homo velle simpliciler
quae non praecipif ; mulla similiier prohihel quae quod vult voluutate ralionis, si ipsa dominaiur, et.
liunt. Praecepil Abrahse ut immolaret hiium, et la- illud non velle quod vult taiiitum volunlate sensua-
nven non factum est. Cur ergo prsecepit ? Ut fides et lilalis. Abraham illud volebal voluntate ralionis :
dilectio Abrahae ipsi innotescerei, non Deo, cujus ergo el simpliciler illud vojebat.
Spirilus omnia scrutatur et cui corda hominunv j) Ad hoc diciint quiriam quod Abraliam non voluit
loquunlur. Similiter cseco illuminato prohibuit ne immolare filium ; voluit 28 tamen oberiire Deo, cui
famam suam praedicarel, quod tamen fieri voluit; lamen aliter se non posse obcdire sciebat. Quibus si
et ideo faclum esl. Cui ergo prohibuit ? Ut nobis ita objiciatur : Abraham voluitDeo obedire, et scie-
cxemplum proponerel humanunv favorem decli- bal se non posse obedire ei nisi filium immolaret:
nanrii. Utrum lamen verum sit quod conlra Dei crgo volebat filium immolare ; solvunt dicenies,
prsecepium multa fiani, id prius inquiratur, postea non acciriere quod si aliquid anleceriat ad aliuri, el
an conlra Dei voluntatem quae ipse est, aliquid Geri aliquis vult vel potest aniecedens quod irieo velit,
possil. vel possit consequens, sicut accidit in scire quod
Insistamus ergo ei quod paulo ante de Abraham volunl oslendere lam dialecticis exemplis quam tbeo-
propositum esl. An scilicel contra praeceptum Do- logicis, si Deus fuit nascituius cras, Deus njsce-
inini fecil, qui filium ad Dei praeceplum non invnio- tur cras, et potuil Deus esse nasciturus cras, non
lavit. Circa hujusmodi objiciunl: Deus praccepit lamen poluit nasci cras. Etsi hscc anima fuit incoe;--
i58) Mag., § ult. ei § h, cilal. dist. (CO)Mag., sup,, § i cl li, el disl. 47, § iill..
{59) Mag., ead. dist., § b.
829 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. - LIB. I. 830
ptura esse cras, haec aiiima incipiet esse cras. Haec \ llltid eniin praecipiendmn tion erat el lanien a Do-
auiina poluit inceplura esse cras, non lamen polerit minoerat prsecipiendiiivv.Iiem Deus prsecepilAbrahae
esse.cras. Iia non sequiiur, si Paulus esl cum Chrisio, quodiion voluit fieri: ergo quod non erat bonuin.
Paulus dissolvitur, Paulus cupit esse cum Christo : Soluiio pendel ex praedictis. Itenv Deus praecepil
ergo cupit dissolvi; vel, si iste aliquo morio est Abrahae ut immolaret lilium et postea probibuit :
Ronvse, isie est Romse. Iste vellel aliquo modo esse ergo aliquid mutationis in Deo fuit.
Roinac, non lamen vellet esse Romae. Ita non seqtie- • 29 Quod genus argumeiuaiionis videlur confir-
retur, si vult Deo obedire, vult filium immolare, itari per id quod dicit Beda super Marcuin (c. x)
cum sciat hoc verum posse csse sine illo. de permissione libelli repuriii : < Nuiiquid Doniinus
Nobis. tamen magis verum videlur quod votuerit sibi contrarius esl, ul aliquid ante jusserit, el idenv
filium immolare, et illa voluntas ineriloria fuii, nec posl novo fregerit imperio? > Ad-quod dicendiim
volunlaii Dei coniraria, licet qnae volebant Deus el quod in Deo nibil fuil niutationis, sed.in Dei prse-
Abraham essenl contraria. Deus enim volebal ut id ceplo. Quod eninv dicil Beda coiitrarietatem esse
vellet Abraham quod tunc Deus non volebal ; el est in Deo, si aliquid ante praecipiat, el postea conlra-
instandumsic : Iste proponit aliquid, ille non pro- riuni, iiiteJligenrium csl si praecepto semper arihse-
ponit: ergo propositio ab isto prolata contraria ° real voluntas. Si enim aliquid prius vellel el post
est proposilioni quam ille profert. VeJ, pater istius conlrarium, contrarielas in eo esset, quod poles
vull lilium suum vivere, Deus non vull illud : ergo videre in siniili. Nunliavil Dominus Ezechiae per
volnntas ipsius est contraria voluntati Dei: falsum Isaianv quod moreretur, el non esl morluus, non
est. Aliquis enim bona voluntate vult quod Deus ideo aliquid fuit mutalionis in Spirilu sanclo,
vult, ut inimicum suum damnari. Aliquis bona vo- quo revelame, hoc prsedixii, nec meniitus est
luntalc vuh quod Deus noiv vutt, ut palrein suum propheta quando .dixit : Morieris tu el non vives
adhuc viclurum. Aliquis mala volunlaie vull quod (Isai. xxxvm). Sicut nec Jonas mcntitus est dicen-
Deus non vult, utpalrem suunv mori. Quidanv mala do: Adhuc quadraginla dies el Ninive subvertetur
voluulate non vult quod Deus vult, ut inimicum (Jon. in). Loquebatur eninv ulerque secunduiiv
suunv esse salvanduin. Aliquis bona volunlate non inferiorem causam, et non superiorem. Sicut si
vnlt quod Deus non vull, ul patrem suum victu- dicit quis: Jsle cwcus non videbit. Verum riicit,
rum. llem Abraham ante prohibitionem angeli ha- etiamsi post per miraculum coniingal eum visu-
bebal voluntatem informalam charitate : ergo si ru 111. Qui eiiiin sic loquitur, seciinrium cursum
eam ad aclum produxisset cum haberel facultatern, p. naturalein loquitur, non superiprein catisam. Cum
plus mereretur voluntate el actu quam sola volun- eniin prophelia sit: Divina inspiratio per dicta vet
tate. Sed contra lanien ostenditur quia non niere- (acla, rerum evenlus immobiti verilate denuntians,
lur, quia contra tegem naturalem egisset si filium bujus prophetiae immobilis fuil veritas si altcnda-
immolassel, cum fecisset quod sibi ab eo fieri nol- lur secundum quid loquebaiur prophela, id est
tot-r ergo homicida essel, et iiamnrialilerpeccassel. secunduin inferiorem causam, scilicet sectinduin
Item praecepit Deus Abraliae quod si fierel, conlra meritaEzeehise aut selatem ipsius. Quod enim post
lcgem naluralenv fieret; praecepii ei quod si (ieret, adjecli suut duodecim anni, de divina volunlate,
prseter volunlatem Deifierel: ergo praecepit ei quod si non praecedente causa naturali, fuil; vei, quod
lierel, contra voluntatem Deifierel. Possibile erat illud verius cst, de spatio vitse suae naturali qnindechii
fieri: ergo eral aliquid contra voluntatem Dei fieri. aimos Dominus sublraliere comiiiinatus est me-
Ad hoc dicendum quod Abraham tunc non fecil, nec ritis suis, sed postea cum flevissei, reslilui.t.
facere voiuit contra legem naluralem, imo cunv lege Dicet, debet aliquis, superficie illorum verborum
naturali. Nam lex naturalis est quod creatura suo aliquiri inlelligi, Morieris lu et non vivcs. Omnis
Creatori oberiial, quod ct Abraham facere inlende- enim propbetia quse fit per coiiiuiinationem,, cujus-
bat. Licel enim filio suo fecisset quod sibi nollel JJ I modi est ista, habet detenvviiuuioneiii subinielle-
fleri, noii lamen injusle, et ideo non peccabat in clam, el mutari poiesl. Ea vero quae fit per provi-
legem naiuralem, sicut nec Jacob quando Esau denliam Dei absque cooperaiione liberi arbitrii,
subripuit benedictioneni, quia non injuste hoc fe- commutari non polest; quue vero est per praescien-
cit. itera Deus praecepit Abrahse quod erat praeci- liam, mutari potesl; tanven nulla latet deierniinalio
piendum, vel non; si quid erat praecipiendum : inielligenda. Quod lolunv plene inveniiur super
ergo prsciipiendnm erat ut immolaret pater filium: Mattbiiium expositum. Hic potest quseri an Caiphas
ergo bonum erai: ergo bona inlentione fieri pote- prophelaveriL cum dixerit: Expedit ut unus moria-
rat. Ila eiiam onvne mortale peccalum bona inten- lur pro poputo, ul non tota gens pereat (Joan. xi).
lione possel fieri ul adulteriun), ftirtum. Si praa- Quod eninv prophelaveril riicere videiur evange-
cepit quod non erat praecipiendum : ergo non erat lista, qui ait: Hoc autem non a semetipso habuit,
bonum quod erat borium : ergo non recte prsecepit sed cum essel ppnlifex anni illius (ibid.): sed si
fieri. Deus fecit aliquid quod non debuit quando prophelavit, ergo verum vel falsum : seJ ciim id
carnem assutnpsit: ergo iion recte id fecit. Vel quod prophetabat a se non haberet, sed a Spiritu
polest tacere aliquid quod est nvaluin : ergo male. sancto propler dignilalem poniificalus: ergo verum
831 PETRl PICTAVIENSIS-, 8S?f
prophelavil. Non enim falsum proplietaret per. i voluntaie Dei, id esl d'e permissione Dei : perniisil
Spirilum sancliini : ergo verum dixil; sed qua pro- enim, noiv voluit voluntaie qnae ipse esl: slultum
posiiione nisi ista: Expedil ul unus moriatur ut enim eratvotum ; ergo indiscrelum; ergo non im-
non tola gens pereat ? Hac igimr dixit verunr, sed pleiirium. Si ita accipialur animus pro delibera-
probatur qnod tantum falsiim ; intendebat enim tione, non esl quod contra objici possit.
riicere et persuariere ut Christum interJicerenl qui Polesi et animus aecipi pro volunlate. Saepe eniin
prsedicabal destructionem legalium ; quo interfecto, boiva existente voliiniale, opera a lalere sunt niala,
non periret illuri semen saeculare, quori etianv a non ea quse demala volunlate; primo loeo surgunl
geiitilibiis in reverentia hahebaiiir, et ita non sicut bona fiiit volunlas Jepble, el opus primo loco
lolletur gens el locus. Et falsum erai hoc expedire procedens, bonunv; scilicet immolare omne quod
eis, quia non est effecluni quod meditati sunt, vel sibi primo occufreret, sed opus a latere malum,
qiiod consuluit Caip.has,-cum postea desiructi sint scilieet imnvolare filiam. Sicut econtrario mala fuit
per RomanoSi Niliil ergo aliuri inlenriebal dicere voluntas Juriae et opus tamen a talere bonum, id est
Gaiphas nisi hoc falsum. Veruiuest qiiod de illa salus liOsira. iAlii"dicuril (64) quod prxcepluni tri-
locuiione hic sensus elici poteral: Expedil, etc, bus riiodis dicitur, forma el inleniione, ul Honora
scilicet: Utiie est ul Cltrislus nioriatur, et.ita nou " palrerii ei mcitrem (Exod. xx). Inleiilloiic et noii
peteat httmanum genus in peccalis, sed tnorle ipsius forina, ut Non occides (ibid.); fornva el non inten-
redimnlur; quem se.iisuin non habuit in illis verbis lione, ut Vade, nemini dixeris (Marc. i). Tale fuit
Caipbas, qui laiiien verus est, et ita nonnisi falsum quori praecepit Dominus Abrahae de immolalione
dixit: ergonon projvhetavit veruni. Ilein.propheia- filii, et fuit iion adimplenduni sed ad instruen-
vit venini: ergo projvhetizaivdoenuntiavit verum. dunu
Item, ipse non dixil nisi falsunv, et a se non habuil CAPUT XI
illud, sed a Spirilu sancto: ergo Spiritus sancti An aitquid possit fieri conlra voluntatem Dei qua;
atictorltate dixit falsum. Itenv, malo animo dicebat ipse esl ?
qhidquid dicebal.: igitur peccaliat ex ipso actn pro- (t35) Palel ex his quacdicla sunlmulla fleri coutra
phetandi, et sic iltud prophetare fuit ei pecca- signa vohinlaiis Dci, id esiconlra praecepla, consi-
turti. lia, prohibiliones, etc. De caetero iiiqtiircndum est
Ad boc dicendimV quia non prophetavit nisi stib an possit aliquid lieri contra voliintatem Dei q6ae-
Iioc sensuTecipiatur, 30 ><* est locutionem proin- ipseest, id est, an quidquid vult Deus fieri fiat, et
lerit ex qua sensus propheticus el verax elici Q econtrario. Non videtur: Vtdt enim Deus omnet
poterat, ei laiituni falsum dixit; lamen, Spirilu homines salvos fieri, ut aiL Apostolus, (l Tim. n),
sanclo iiiiimanle, factum est, ut lalenv locutionem non lameii omnes salvanlur. Alibi etiani ait: Je-
proferret quse congrua' inlerprelalione veruna -signi- rusaiem, quoties volui congregare filios tuos sub alas
licaret. Quenv lanven intelleclum ipse ibi iion ha- nieas, et noluisti(Mailh. xxi):quasi aliquiri volu rit
Mit, ut ita quodanimodp nesciens vitleatur verum Dominus quo;d iihpeditus sit facere Jeiusalem. vo-
dixiiise. Iuntale conlraria; et ita aliquid vcluit quod non
De Jephie etiam hic polest objici, cujus voJuutas factuin est. Sed palam est nil velle fieri a Deo,
non placuil Deo, nec eiianv sacrificiunv, sed delibe- quod ipse non faciat, seeuiiduin illud : Voluniaii,
ratio ilia qtianv habebat sollicilus quiri Deo offer- ejus quis resistet (Rom. ix); et: Omnia quwcunque,
rst (61); et iia accipitur animus in illa auctoritaie. vpltiil fecit (Psal. cxi). Quod ergo primo dicitur sic-
Animns Jephle piacuit Deo el non sacfificium (Ju- expoiiiliir. (65*) : Vult omnes homines salvos.fieri,
dic. xi). Slulie eniin vovit, quia, si canis aul aliiid id est lniilus salvatur, nisi quem vnltsatvum fieri.
occurreret, nunquid immoIarei?Et quia animus ip- Sic dicitur;: Dens iifuiiitnat pmnem Iwminem venien-
' tem in hnnc mundum (Joan. i.) Id esl nemoilliinii-
sius, id est voliinlas in boc Deo non ptacuit, pro-
bari potest quia si bona esset voluntas, bominv D naiiuf nisi per eum. Eodem morio et illud allidit
esset opus quod ex illa voluntate procederet, quia Jerusatem, elc., id esl quolqiiot de filiis lnis voltui-
iio» potest arbor bona nialum fruCtum facere (Mttllh. lale mea semper efficaci congregavi, te nolente et
vii). Item sacrificium illud non placuil Deo. Ergo invita, hoc feci. Conslat igitur quod Deus nil
nec volunias qua id voleliat, sed contrario dixit vult fieri voluntale quse ipse esl quod non lial.
auctoritas (62), voluit Deus filiam Jephle iniKiolari (66) Quaeriiur etiam, an qniriquid fil, vuli Deus.
pfbpter sliilliim patris voium (65). Si ergo hoc fieri? Si eriiinhoc est, cum malujn fial : ergo ma-
voltiii Dens, lionuni fuit, sed inlelligenrium est de lum vult Beus lleri, quod quamvis a vero. alienuiii.
(61) Alliiditad lib. Quwsl. Vet. et Novi Test., q. (64) Fiindatnr illud in rioclrina, Magislri i, diaii
45, ubi pseurio-Augustinus ilie pltira in Jcplitede- 45, § k, el dist. 47, § ull.
bacchalur; quem tamen verus Atigust. excusat, (C5) Mag., i, d. 46.
lib, vii Qq. Evang., q. 49. (65') iiaecoiniiia habes apud Aug., Enclimd., c.
(62) Aucloriiaie. Hieron. in vn c. Jcremiae. 97 el 98. Plura in nolis ari c. 14 primae parl. SenU
(€5)»Aptid. Aug.,supra, in Ajipend. lom'. IV, el Pulli.
apud Hieron., supra, et lib. i conlra Jovinian. (66) Mag., supra, § d et scqq.
«55 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 834
viiieatur, lamen quid&nv conantur probare indi-- A divina: dispositioni mililat quod per humanum stu-
recte sic. Mala fiunt el Deus non vult mala fieri : dinnvresullal.»(75) Talis fuit aclio Judaeoriim, quanv
ergo mala fiunt contra Dei volunlalem , vel noril qiiirieni non voluit Deus, scd voluit passioiiem ab
fiunl praeter ejus voluntatem, falsum. Iste esl ini eis illatam. De illis lamen fecil Deus secundum vo-
iiac civiiale, et rex non vull eum esse in hac civi-'.- luntatem suam.quanrio eos pitnivilqui peccaverant.
lale 31 • Ergo contra voluntalem regis, vet noni De liis aulein vel in scquenlibus plenius agetur cum
cst in ea prseter volunlatem regis. Item mala fiitnt:: de Iucarnalione Domini tractabiiur.
ergo, Deo volente, vcl Deo non volente. Si Deo> CAPUT XII.
volente; ergo Deus vult mala lieri: si Deo non vo- De his
terniinis, posse de poienii.i, posse de justi-
lente; ergo Deo nolente; ergo Deo invilo; ergo) lia, posse rie miscricorriia, an inler se in proposi-
contra ejus voluntalem. Ad quod dicimus quod Deo_ lione converlantur ?
non volenle nvala fiunt, non tamen Deo nolente, (74) Ctini posse el velle dirantur de Deo secun-
quia hoe esset quod conira ejiis volnntatem fiereni,( dunv essentiain, qtncritur rie hujusmodi lerniinis,
quod falsum est. Sicul isle esl in hac civilate rege_ posse de potentia, posse de justitia, posse de miseri-
non volente, non lamfin rege nolente.el: Non altero> cordia. An dicanlur secundum essentiain deDeo;
istorum cnrrenle Socrates est asinus; non lanieni " quod videlur, quia dictinlur de singulis personis, ei
ncuiro currente Socrates est asinus, el nola hanc; de illis in suiunia. Unde videlur quod quidquiri po-
esse falsam; Deusvult ntalafieri, et hanc, Deus vuli( testde justitia, potest de misericorriia et potentia,
mala non fieri, et hanc veram, Deus non vult malai et e converso. Sed de justitia, potesl Deus oinncs
fieri. Item: Bonum esl mala fieii. Ul enim dicil Au- damnare : ergo el de misericordia potest omncs
gustiniis (67): < Non solum ul sint bona, sed etiami damnare, quod falsum esse videiur. Quod aulem de
sintmalabonumest: si enim non esset bonum malat justitia possil omnes damnare inanifestum est, quia
essevel fieri, nequaquam esse sineretur ab oninipo- omnes sunt nati filii irae, et omnes sunt de mas-a
tenti bono. > Sed Dens vult esse bonum : ergo Deusj iniquitatis perdiia et corrnpta in Adam; et si quis
vult mala fieri. de ea excerpilur per aliquam gratiae apposilionem,
Ad quod dicendum quod ideo dicit Augustinuss de Jmisericordia Dei est. Uude rie justilia omjies
bonumesse mala fieri, quia ex nvalis quae fiunt elicitl liosset damnare. llem Deus polest omnes daninare
Deus bona.Non enini in se bonnm estmala fieri(68): de polentia'; Deus nil potest facere nisi juste: ergo
<Jicilurenim aliquid bonuin quod est bonum in se et; Deus omnes potesl damnare de justilia. Ecoiura 32
ei cui fil, et ei a quo fit, ut dare eleemosynam ex: Q vero si quis dicat quod non qiiidquiri potesl Deus
cbaritate. Et quod est bonum ei cui fit, et in se, facere de juslitia,potcsl facerede misericordia: ergO
sed non ei a quo fit, ut dare eleemosynam panperij aliquid polest Deus facere juste el non misericordi-
propler humaiium favorem, et quod bonum est ei a ter; non ergo in oinni opere ejus comiianlur se
quo fit, el in se, sed non ei cui fit; ut prsedicare. justilia et misericordia, vel justilia : ergo aliquod
lidem infideli (69): est eliam quod non esl bomiin ejns opus potest esse sine juslitia, vel sine miseri-
in se, nec ei a quo fit, sed tantunv aliis bonum dici- cordia. Ideo dixerunl quiriam quod in quibusdani
iur; utactio Judseorum qua crucifixerunl Clnistuni, operiiius Dei est effectiis misericordiae sine cffectu
sed ideo riicta est bonnm, qnia inde elicuit Deusi juslitiae, ut in parvulis baptizatis qui sola Dei gratia
bonum.qui ex omnibus malis elicit bona. Unde (70): iiullis praecerieiiiibus mcriiis salvantur. In aliis est
< Melius jndicavil Deus de malis bona facere quam effectus justitise sine effectu misericordiae ut in | u-
niala nulla permillere. > Cum enim peccant mali, in nilione Judae et Pilati quos non polest plus punire
bono proficiunt boni. Nanv : Flagellato pestilente quam punial. In aliis est effeeius jtistiiise simul cum
sapiens aslulior fil (Prov. xix). Dttm superbit iinpius, effectu misericordise, ut in his qni salvanlur.
incenditur pauper (Psal. x); et peccata proximoruni (75) Et quod ita sil nvuliiplici probare videntur
"
frixorium sunt justorum : Consumelur nequitia pcc- 0 auciorilaie. Legitur eniiiv : Hic misericordia, ju-
calorum eldiriges justum (Psal. vn). Et quod Deus dicium in fuluro; et alibi: Judicium sine misericor-
non velit mala fieri patet, si enim vellet mala fieri, dia ei fiel qui non fecil misericordiam (Jac. n). Et
ergo essel auctor peccali: el quamvis non semper iterum : < Secundum quanliialem cu!pae,erit quanti-
voluntas Dei, id est (71) voliinlalis Dei, impleatur las pcense, > et simililer stiper illtun versum psalmi :
ab hominibus, lamen semper implelur de omnibus, (76) : Ex usuris et iniquilaie, babetur. < Plus cxigi-
sive sint boni sive sint mali. Unde Gregorius (72): tur in suppliciis quam comiiiissuin sit in deliciis. >Id
<Multivoluntatem Dei peragunt unde mutare conien- etiam sic ratione volunl astruere. Deus polesi di-
dun't,et ejusvoluntaii resistentes obsequuntur, dum slricle agere cum Juda : ergo non inisericordiler.
(67) Cap. 96 Enchir. paulo aliter.
(68) Haec eadem apud Mag., cital. dist. 46, § h. (75) Mag., ibiil., riisl. 48, § b.
(69) Subaudi verilati non obedienii, ul est apud (74) Magisl., iv Sent., riist. 40.
Magislrum. (75; Apuri Mag. Iiic ex Aug.
(70) Aug., Enchirid. cap 27 et aliiii ssepe. (76) Psal. LXXI,ad quem locum sic lcgilnr «pnd
(71) Desiderari ridetur Signuin. Aug.: Plus mali invenilur in suppliciis quam com^
(72) Citalur etiain a Magist., i, dist. 47, § b, sed missum est in peccalis.
Iteni; Deus poiest nihil de poena debita Judse re- A esl: hoc enim impossibile est quod Judas tanlara
laxare; sed si nil dc poena debila relaxat, inimise- pcenam meruerit,. et Deus nil relaxaret de ea,
ricorriitef agil piiiiiendo : ergo Deus polesl immise- 33 h°c eniin esset cpntra Dei misericordiam; si
riCOrdiier agere cum Juda. vero per diyisionem intelligas, sic Judas meruit
tantanv pcenam, Deus nil potest relaxare de poena
Ad hoc dicunl quiriam quia, etsi nibil relaxaret
verum esl. Sed tunc non acciriit quod immi-
Deus depoena debita Judae, non lamen iinniisericor- hac,
sericorditer possit cum eo agere : si enim nil rela-
diter cunveo ageret; quia in suo esse conservaret,
vel non xaret de lanta, majoreni hac nveruissel. Quod illa
quae esl misericordia maxima; quia permit-
et compositio sil impossibilis probalur per aliuri : im-
lerel diabolos eum plus punire quam merueril,
esl Deum minori praemio remunerare Pe-
infinita alia suni occulta in quibus etiam posset effe- possibile
Irunv quam mernit, si per composilionem inlelligas;
cium misericordiae-impendere, etiamsi nil de de- lunc enim de merito Petrum defraudarei; et lamen
bita pcena remitteret. Sunt enim duo effeclus justi- si divisim inlelligas, verum dicis. Similiier impos-
lise, palens el occultus. Patens, ul pro peccaio red-
sibile est quod Dcus aflligat aliquem graviori pceua
dal Deus pcenam, vel partem pcenae.Occulium non
humana diflTmire. enim quam meruil, si per composiiionem intelligas, quia
praesuiTiit ignoranlia Q uis B lunc crudeliter cum eo agerel; sin vero per divisio-
novit, cur Deus Jacob elegit et Esau reprobavit? nem dicis, verurn dicis.
Similiter suiil duo effectns misericordiae patens, et
in Quidam tamen ulterius procedentes recipiunt
laiens. Paiel Dei misericordia pnrvulis bapliza-
ibi occulta Pfciet composilam el divisam, et (quod plus est) qnod
iis, cum sit eiiam justitia. jtistilia damuare Pelrunv et salvare Jtidam, el si
occulla. In potesl
in damnatis, cum sil ibi misericordia damnarel Pelmm bene faceret; et si nil reniHtst
nullo igitnr opere Dei est effeclus justiliae sine effe-
de pcena Judae debila bene facil, nec ideo immise-
ctu misericordise, vel oeculto, vel maniiesto, nec ricorditer cum eo agit; et si in nullo alio exhibeat
econlrario. ei effectum misericordiae ; nulluni enini malum est
Illam ergo anctoritatem, < Misericordia hic, judi- quod si facial, non bene faciat. Quod etiam Pelrum
cium in futuro, > ad evidentiani referlur utriusqiie, possit damnare, id ita osiendunl: Potest Deus cum
quia hic in via esl palens misericordia, iibidicuiilur Pelro districle agere; sed si districte agil, de mi-
dies homiiiis, et annus jnbilaeus, licet etiam sil et nutis ei
quadranlibus exigil ratioiiein; et si singula
Iiic jnsliiia in fitturo. Justitia manifcsta qnando
perseqoentur, non possei Petrus de omnibus red-
Ibtinl hi in vitam wternam, itli in supplicium wter- C riere raiionem, quia loto lempore viiae suae leneba-
mtm (Maith. xxv). Simililer cum dicilur : < Secun- iKr obsequio, el nmllis lemporihus debitum oi;se-
riiiiii quanlitatem culpae, erit quaniiias posnae.> ld
quiunv non impeiidil, quod obsequium non poluit
esl si magna fuerit culpa, magna eril et pcena, non recompensare Deo. Posiea ergo si districte ageret
dico tanta: singtila enim peccata puniei Deus.Unrie Deus, quod posset jusle facere, juste posset eum
districte dicitur judicare. Sed de pcena singulis de- damnare.
bila remittil, in quo esl Dei misericordia. Qtiod Al riicet atiquis, quia vehementer se humiliavit
vero dicilur, Judicium sine misericordia fiet, etc, Petrus, ita quod major fuit humiliias in pceniteniia,
supple : sine misericordia, id esl qnod judicitini vi- quanv processeril Iransgressio in culpa, etturicxle-
debitur esse sine misericorriia propler quantitaiem biium obsequium, quo videbamr Deuin defraudasse,
poenae.lllud vero quori similiter post legittir : <PIus recompensavil. Ipsi tamen adbuc dicunl quod non
cxigiltir in suppliciis, >elc., ad diuturnitalem rcferen- peluil se in tantunv buiniliare quin anipliorem liu-
dum.quia diuturnioraerunt supplicia cum sintaeler- niilitatem tenereiur Deo exhibere, nec ila Deo de-
na, quam delicla qnaefueriinl lemporalia; vel <ptus> vote servire qnin teneretur devolius, non dico de
itl est in pluribtis punitur homo quam peccaveril, prsecepto, sed de commisso aut recipiendo prae-
quia punitur in anima el in corpore, pro peccalo in ^ mio : Quia non sunl condignm pnssiones hujus
sola anima commisso. Qui sic solvunt, probabiliter muudi ad fuluram gloriam qum revelabitur in nobit
solvunt(77). (Rom. vm).
Alii aliter, dicunt enim Deum posse nihil relaxare Sed el iterum instanl, Petrus decesserat in me-
de pcena dcbita Jndse, et quod Deus polest istunv rilo vitae, et Judas in merilo mortis: ergo nec Deus
faccre de polentia, sed non de misericordia aut de isluro salvare, aut illum damnare poteral, nisi
juslitia. Nam nvulla potesi de potenlia, quae non de utroque revocalo ad prisliiium slatum, Pelrus in
miscricordia, ut omnes damnare. Utrurn lamen ila merito morlis, el Judas in merito vilae decederet,
sii.interjeclisquorumdam soluiionibns.ita detcrmU alioquin dignum vitadamnarel aul iridignuni salva-
nabiiiir. Dicunl enim quidanv hanc proposilionem rel, sed hoc esse non poteral quod indignos vila,
dupliciler posse inielligi, Detts polest nihil de pwna indignos manenies salvarel, vel quod indignos morle,
debita Judw reiaxare. Per compositionem et divi- i ndignos nvaneniesdamnarel. Nam allerum crudeli-
sioncm. Si per co:i>positionem inlelligatur, falsuin titis, allerum ir.juslitiec esset. Ergo necDeusJudam
(77) Haec fundantur in Aug. docirina ad cifatiinvpsalm. LXXJ.

857 "SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — LIB. I. 838
salvare aul Petrtim damnare poiesl, nisi uierque ad Ajuslus
i vel justitia, > essenlia divina pracdicaliir,
staium vitae revocetnr. Ilem Deus remisil reatunv el etiam qnod ipse sil distributor cl judex merilo-
-ciilpsePelro, el necessarium eslêi remisisse, nec rum inlelligi datur. Simililer, cum dicilur bonus
postea potuit aut potest Pelrus pcccare : ergo nec essentia, Pater el insuper anclor oniniiim bonorum
Deus potesi reaLum ei remissum impuiare quin in- ostenditur. Inde esl quod qiiaedam opera dicuiiiur
jusie agat. Ad quod ipsi dicunl: Quod si remisil esse misericordiae, ijiisedam juslilise, ciim tamen
Deus realum peccali Pctro, et ila decessil, non prorsus idem ibi sit justitia quod misericordia.
eum danmabit. Seri non sequitur, quod si remisil Sed quia quaeriam sunl opera quibus osienriilur
non potesl imputare; sicut si atiquis est praedcsti- esse distribtitor et aiquus juclex, quse dicuntur
natus non damnabit euni Deus; sed non, si estprae- opera jusiitice, ul pnnire boniincin pro peccalo:
deslinalus non potesl eum damnare. Qna enim ra- qiiaedain quibus oslcndiiur miscrator et Jiberalor,
tione recipitur, ut dicunt: < Nullum qni decesserit quae dicuniur opera misericordiae, ut relaxare de
dignus vita polest Deus damnare, > quia hsec duo pcena hoinini debila ; et in ahis operibus dicilur
non possunt siniul esse, quod decesserit dignus esse effecius justiiise, in aliis misericordi:e: non
"vita, et danineiiir, eadem ratione recipiendum se- quod aliud efficiat juslilia quam mesericorriia si ad
cundum eos videtur qui sil prseriestiiiatus non po- B I essenliam referas, seri quia ex quibusdam effectibus
'lesl Deus damnare, quia haec diio non possunt si- intelligitur judex, ex aliis miserator.
mul esse, quod aliquis sil prseriestinalus et poslea Sic ergo dandiim quod misericordia Dei cxigit
daninelur; sed istud non valel, non potest non de- Judanv miuus puniri quam puniatur; Dci jusiilia
cessisse dignus viia, cum decesserit sic ; sed potesl exigil ut pitiiiatur sccundum merila, ex quo virie-
aliquis non esse prsedeslinalus cuiii fuerit praeriesli- balur quod Deo jiislo et Deo niisericordi placeant
naliis. Inio illud cerlum non virieo qtioinodo possit duo conlraria, id est Jiiriam puniri secunrium me-
Deus aliquem manentem digimm vita damnare, ct rita, qnod placei Dei justitiie, et pimiri cilra nie-
si faciat ita, non facere injuste, sedjuste; qtiiiv rita, quod placet Dei miscricorrii;c. Sic igitur, cnin
eadeni ralione dicatur, quod Detis possit facere justitia exigat puniri secunriuni merita, misericor-
honiicidium, adulterittm, ftirlum ; 34 el s' faciai, dia cilra nierila, el quidquid exigit misericonlia
jusle facial. ldeo priaam soluiioiiem magis appro- vei justitia, Deo placet. Placel igitur Dco Jitdanv
bamus, utpole quse magis communis est et usi- ptiniri secundum merita, et citra mcritri, quae siint
tala. duo conlraria, quae simul esse non possunl. Hoc
Solet quseri, an Dei jusliiia exigat quidquid Dei autem non accidit; non enim sunl ejusdeni rationis
misericordia exigil. Si enim Dei misericordia cxigit' C lia?.duae locnlioncs. Ciim enim dicilur, misericorriia
Judam minus puniri qnaiiv nveruil, idipsum exigit exigit ut Judas punialur citra merila, hic esl scn-
Dei juslilia. Ergo justum est Juriani mimis puniri sns : Judas piinitur citra nierila, Dei misericorriia.
•qnani meruit. Ilem quiriquid suninise juslitiae pla- hoc exigenle ; el proprie diciiur hoc. Sed non ex hoc
cet, justnm est; sunvmsejustitiae placei Judam ini- sensu dicilur : Jusliiia exigit iil Judas piniialiir
nus pnniri quanv meruit: quod non accidil, quia in secundum meriia. Non enim piinitur quantuiit inc-
prima propositione accipilur juslum, id est divinse ruit, justitia exigente; sed potius indicalivus |)o-
jtisiilise complacilum ; in conclusione referlur ad nitur pro subjunctivo; ac si ilicereltir, Deus jusltis
cxigenlianv meritorum; unde sic instandtim : Quid- hoc exigeret, si omnia ejus merita attenderel, sicul
•quid summse justiliae placuil, juslunv fuit; summae dicitur : Jusltim est illum damnari qui ad lenipus
jusiitise placuit, ut Christus crucifigcrctur; qtiod dignus*esi morte, id est jusiiim esset si sic decede-
•quia ad exigenliam meritorum refeilur, inficianrium ret. Ei boniim est mibi accipere meriicinam, cl bo-
virietur. Quidam lamen distinguunt multiplicilalem num esset si acciperem.
hujusmodi; justuiii est Judam niinus puniri, id est Qiiidanv tamen in contrariiim dicentec, adniJitimt
diyinae essenliae complaeilum esl; verum est. Jii- T JJ quod Dei misericordia exigit quidquid Dei jusiilia
sLuntest, id esl merita Jurisc hoc exigunl, falsum esigit ul faciat qnidquid facit, et econtrario. Quod
cst. Sic etianv simpliciter virielur negandum, justi- ita aslruere volunl. Dei jusfitia exigit ul faciat qtiid-
tia Dei exigil ut minus punialur Judas quam mcruit quid facil, el Deus per misericordiam punit Judanv
pnniri, propier consignificaiicnem hujiis termini citra merila. Ergo Dei 35 juslitia exigit ut per
juslilia. Cum enim sic dicitur, principaliler signi- misericordiam punial Judam cilra merila : el ita
ficatur quod Deus jusius hoc exigil, id esl Deo jtisto nil facilDeus Judse nisi quod exigil fieri dislricla
boc placel. Subinnuitur autem qnod approbet me- juslilia : ergo in millo ei parcit. Ilcni Dei juslitia
rila Judae quorum exigenlia facial ei relaxationem. exigit ul in omnibus ejus operibus misericordiam
Sic etiam cum dicitur : Misericordia Dei exigit ut exerceat : ergo Dei justitia exigit ut misericordiier
Judas minus punialur quam meruit puniri, princi- cum quolibet agat. Eadem ralione Dei miseiicorriin
paliter significavii qtiod Deus misericors hoc exigii; exigit ut faciat quori jiisttim esl, qitidqtiid facil, nil
subinnuiiur aulem quod merila ejus exigerent ut facilnisi jtiste; sic ergo Dei misericordia exigit ut
ampliuspunireiur(78). Cunveninv dicilur ; iDeiis est faciat quod jusluni esl, et ita quod jusliiia exigil.
(78) Haeceadem apud Mag., iv, d. 45, § c
£39' PETRI PICTAYIENSIS 843
Sic ergo Dei misericordia exigil quidquid Dei A , tum mertiit : ergo si toiam pcenam irrogarct,
juslilia exigil, el econtrario. justissimus essel; vel ita : Effeclus misericprdise est
Ad hoc dicendum quod si hujusmorii noniina sine cilra punire quam nieruit: ergp, si omnino remil-
consigiiilicaliotie cffectuiim snmantur, veruin esl teret poenam, misericordissimus esset. Ad quod
quod projionitiir';' sin vero ad principalem signifi- dicendum quod si ita intelligas jusiissitnus esset, id
cationerii referas.el prseterCariifferentiam effectuum est maximus esset isie effectus'$justilim,verum esl.
inielligas, faisum esl. Tunc igitur noii est dandunv, Item : Deus ab aeterho providit quanta pcena esset
jiislitia exigil iit faciat ex misericordia quidquid puniturus Judam : ergo nec potesl aliquid de ea
facit, sed iit faciat tantuiii. Sed poslea assiimatur : remiilefe, Vel ejtis providenlia potesi mutari; fal-
Detis misericorditer punil Juriairi : ergo Dei justitia sum. Deus ab seterno praedestinavit salvandos :
exigit ut misericorditer puniat Jiidam, esl falsum; ergo salvandi npn possuni esse damnandi, vel Dci
quia, cum prius ponaiur quid, postea assumittir praedestinatip potesl mulari.
nvodus, quod notalur per adverbitim ; fallacia. 36 CAPUT XIII.
^Qiiidquidfacit isle, facit ille, isle bene legil: orgo Descienlia Dei.
ille bene legit. llem effeclus justitiae Dei est punire (79) Sicul bsec nomina jwstus, misericors, quando
securidiim meiiia, effectusriiisericorriiae est pmiire B de iDeo dicuiiiiif, eamdem babent principalenv si-
citra merila. Hos duos non potesl siniul observare giiificalionem, sed diversa consignificant, sic et
iri puriienrio Judam : ergo non in opere suo exercet liujusinodi nomina prmscius; prmdestinans, et hn-
siriiul effectuiii justitiae cuni effeclu misericordiac; jusmodi eamdem habent principalem significationem
sed non sequilur, quod si rion potcsi hos duos si- divinae essentise quam prsedicant, sed varios effectus
niul exercere qiii oppositi siinl, scilicel quod tan- in rebus poiiuiit. Eariem enim est causa illoriim
liiin puniat Judain qiiantumcunque meruerit puniri, effecluum qtiam significant, ideoque secundtim va-
ct de pcena feniitiai; quod ideo rion possit atios rias eortim "suppositiones fiunt variae apposiliones;
duos siiiiul exercere. Potest enim, ut supiadictum ut cum isli terinini idem significent chariias divim,
est, tdlanv pcenam debilam irrogare, el lunc non etsenlia, lanien aliud snpponilur facia siipposiliono
cbservabit effectuin niisericordisc in minus punienrio per liiinc lerminum charitas; aliud facla per illiim.
quam meruit. Seri in aliis, uliii eo quod in suu esse Unde vere ^dicilur : Essentia divina est in lapide,
eiihv conservai , qiiod non permitlit dsemones plus non tamen chdritus Dei esl in lapide; quia, cum bic
in eum saeVirc quam inerueril, el in aliis multis diciiur principaliler, significalur quod divina es-
nobis ignotis qui suiil occulti effectus miserioerdise. sentia.sitinlapi.de, e.l lamen subinnuilur ex vi ter-
Unde dicendum est quod non debel ibi assignari *J mini quod facial eum riileclorem Dei et proximi.
effectus jus.tiiiaeDei, ut sit effecius, punire quaiiium- Cum autenv dicilur : Essenlia divina e&tin aliquo,
cunque meruerit puniri; sed quantum meruil punil consigiiificalur vel subinnuilur, quia isle ler-
niri, ul indefinite proponas; et luric rion efit iste minus nil consigiiifical, vel subinnuif. Propter bas
effcctus juyiitiae opposilus effeclui inisericordjae; significationes, cum idem sit in Deo esseniia ct
»ed poterii eos sinml in uiio opere exercere. Nanv chariias, scientia et prsescieniia, et praedeslinaiio,
quod puniei, t<il tle jusiiLia; quod citra merila pu- el ita de atiis, non lamen quiriqiiid vere dicilur rie
niet, erit de niisericorriia. Item, iriem est Deo esse cssentia et charilale, nec quidqnid de misericordia
niisericoi'dein et esse jiistum ; Deiis est multuni nii- et de justitia, et iia de aliis. Et in quibusdam per-
sericors et multuin jusius : ergo est tantuio mise- penrihiilur consigiiificaliones diversaeex origine vel
ricors quantiim jtistus, et ccoiilrario in dinnibus composilione, ul in his prwscientia el prmdestinatio.
ejus opcribus est effectus jusliliae simul cum effeclu Nain haec prseposiiio prw nolal anlecedeiitiam,
miseficordiae : ergo quia jiislc punii Judam , lam quasi aiiteqtiam fiat, illud scire faciat. Sicul, Deus
misericorditer piinil eum. Sed quam jusle punit res praesciVil, id est scivit anleqttam fiereni; et
eum, tanuiiii irrogat de pcena debita : el quam nvi- D electos praedesfinavil, id esl aniequam essent, eis
sericofditef punit, lam remillit ei de pcena : ergo bona desliiiavit. Unde cum dico, Deus cst praede-
taiiium remiLiit Judse de poena debiia quaiiluin irfo- stinans bonos, Deus pnescius malorum; idem pra:-
gat: ergo diiplo plus possel juste punire. dicatur, sed diversa subiiinuuntur; de hujusinorii
Notanrium igilur quod cum dicitur : Deus est tan- ergo vocabulis per ordinenv agendum , el prius de
liitn jusltis quaiitum misericors, si ad essenliam rc- scientia.
feras, nibil est, quia non admittitur comparalio iiv Scientia Dei esl lam de bpnis quam demalis, de
siibstantialibiis; si ad effectus, verunv est quod in prselerilis, de praesentibus ct futuris, de entibus et
quibusriairi operibus magis apparent effectus jusli- vionenlibus, ut dicunt quidam.; quia Vocai ea qum
liae, in aliis miscricordiae magis. In omnibus tamen npti sunt, tanquam ep qumsunt (Ro:n. iv). Iiem, Detis
operibus sunt uterque : sicut onvnis homo scit habiiit scieniiam de rebus antequam fierent,.ncc
grammaiicam, et onvnis musicam, quidam lamciv res posiquanv fuerunt aliter ei iiiiioluerunl qiiam
plus sciuni de grammatica, alii plus rie musica. antequanv esseiit. Scivit ergo res antequani essent.
Item : Effectus justitiae esl lanlum punire quan- ergoomnes res fuerunl ejus subjectae scienlise an-
(79) Mag., l, d.58el59.
841 bliNTKNTlARUMLIBRl QLINQUE. — LIB. I. 842
tequam essent. Item, ego possunvgignere filium: A j haberent a Deo perlicere, et eodcm modo ac si
ergo filius potest gigni a me. Deus scit rie ilio quid- essent, sicut de illis quseerunl scit qualia et quama
quid sciret, etsi non essel; nec nvajorem nolitianv erunt, quaudo erunl a Deo perfecta, ac quando
de illo si esset quanvmodo ha"beatquando non est; erurii. Secundum istos accidit Deum nil posse
nec alio modoqtio ad se. Sic ergo Filius meus sub- scire qnod non sciat.
jeclus esl divinaescienliae. Sicergo videlur qnod de Sed conlra objicitur : Deus scit quaecunque po-
onvnibus non entibus habeal Detis scieniiam et lesl scire, non facit quaecunquepolesl facere : ergo
omnia ; quia, etsi non sint, nvoriolamen non plura plura potest facere quanv scire, quoa falsum est
sciret de bis si essenl, nec alio modo quanluni ad seciindum praedicta ; imo qusecunque poiesl facerc
se qiiam scial inodo quando non siinl. scil. Falsum. Quaeciinque sunt duo homines, suiit
Contra lamcn dicel aliquis : Fiiius qui polesl gi- duo animalia ; non quseciinqiiesunt dtio animalia,
gui a me, esl subjectum divinacscienlise : ergo est; suiitduo homines : ergo plura suntduoaninialia quaiu
quod non valet, ut dicunl. Licet etiam quiriam duo hoinines. Iiem, Deus polesl qnselibel scire,
dicant non enlia essfi subjecta ejus voluntali qnia potesl quselibet facere : ergo non plura potest fa-
vult ut sirit vel non sinl, et nuilia alia vult de illis. „ cere quam scire. Cui arguinentationi, etsi conclu-
Sed ita accideret noii plura esse subjecla potentiae sio sit vera, polest tameii sic inslari.Quselibel stinl,
quam voluntati, sicut' cum dicitur, hoc est fulu- et quselibet possnnt esse : ergo non plura possunt
runv: ergo est; vel prseteriium : ergo est. esse quam sinl; sed, data conclusione, procedit
Sed qeseritiir quare non cnlia dicantur snbjecla aliijuis : Non plura polest Deus facere qijain scire,
divinae essentise et potentiae? Sicut enim scit quod nec econlrario, nec plura facii quam scit : ergo nou
non cst, id est de eo habel scientiain quse non esl plura scit quani facil. Falsum. Nonplura r ossunt esse
ita et potest quod non est, id est de eo habel poten- Uomines, quain possint esse aninvalia,elecontrario,
tiam quae non csi, nec fil. Sed volunlali ejus sola non plura sunl homines quanvsint animalia : ergo non
enlia sunt subjecta, quia nil vull nisi quod est, et pltira sunt animali.a quam hoiviines.Item . Qtiaecun-
irieo nulla non enlia ejus volunlati sunt subjecla. que potesl Deus facere polest scire, potest incipere
Amplior esl cnim ejtis potentia, vel prsescienlia facere aliqua : ergopolest incipere scirealiqua.Fal-
qiiKinvoluntas, id est plura sunl subjecta potentiae sum.Quaecunque poteris legere poles esse lecturus,
et scicntise quam voltintati. Item objicilur eis sic : lu potes incipere legere : ergo' potes incipcreesse
Plura sciuiitur a Deo quam sint entia : ergo major leaturus. Item, multae res possunt esse quoe nun-
esl numerns sciloruni a Deo quani sinl entia. Fal- C < quam erunt, de quibus aliqua possunl esse vera
sum. Plures homincs resurgent qtiam sunl vivi : <£iiaenon sunt vera; quae vera potesl scire Deus,
ergo major est nunverus rcsurrectorum quam vi- el non scit modo, quibus veris connumeratis illis
vorum. veris quae modo sciuntur a Deo, plura essenl vera
37 Quaeritur etiam cum Deussciat non entia, id quam ea quae niodo sciunlur a Deo, et omnia illis
est scieiilianibabeat rieeis, ansciatoraniaiionentia, vera dicilurscire Deus non desinendo scire aliquod
id esl de omnihus habeal scieniiam, vel omnia siut istorum quse nvodo scil Deus : ergo. polesi scire
subjecta ejus seienliae? et sunl qui dicunt quod de plura vera quam modo sciat, et ila plura.
omnibus habel noliliam, sed non de omnibus habet In conlrarium lamen sic, non plura possunt esse
scientiam, nec omnia scii : sicui ego habep noti-
enuntiabilia quain sint enunliabilia : ergonon plura
tiam de aslrunomia, non lamen sciu aslronomiam, esse vera, quam sint vera ; nec non plura
nec est subjeclum scientise meae, quia Deus sola possunl
esse falsa quam sint falsa : ergo non
illa scit quaefuerunl futura. llla ergo possibilia quae possunt
fulura plura possunt sciri a Deo quam sciantur a Deo.
possunt esse vera, nunquam lanven fuerunt
vera, non scil, nec de illisscientiamhabet. Eadem Ad hoc dicuntquod aliter dicitur Deus scire vera,
ralione non scit opinabilia quae in sola consistunt-'D aliter caetcra ; cum enirii dicilur : Deus scit Peirum
opinione, nec unquam fuerunt futura in veritale; esse apostolum, hic cst sensus, id est ita compre-
quibus tamen probari- potest, qnod scial eliam hendendum esse in re, idesijin Pelro, ut est.scilicet
possibilia qusenunquam fuerunt futura vera, sicut quod Petrus est apostolus et haecest piopria signi-
et illis qui dicunl sola eminliabilia subjecta Dei ficatio hujus verbi scire, seciiridum quod dicitur
scientiie. Habel etiam Deus scicnliam de filio qui quod sola vera sciuntor, falsa autem non sciiintur.
polest gigni a mc; qui lamen nunquam gignilur, Et ita dicilur, scio me esse lioniinem, id est nveiile
ul procedatiir supradicto modo. Ideo quod conce- intelligo ita esse in re ut dicitur. Sic Petrus est
dunl alii Deuni scire el possibilia omnia el im- homo. Nec enim ita esset in re quod essem homo,
possibilia, quia quaecunque sunt el esse possunt, nisi hoc scirenv, nec egonecalius. Undeei nulluni
mulia etiani quae esse non possunt, quse lamen falsum scitur 38si quis proprie velit loqui, Dicilur
Deus facere posset, sunt subjecta Dei scienlise : tamen ei falsunvet quodlibet aliud sciri a Deo, id
scit enim Deus de illis quse esse non possunl. Ul est de qualibet re habet Deus scieiuianv, et quid-
quod aliquis sit homo el asinus, vel aliquid tale, libet eslejussubjeclum scicniiae, elquidlibet ei in-
qualia et quanta essent si essent, el quonvodo hacc nolescii, eliam quse non sunt, nec esse possurit ei
PixuoL. CCXl, 27
innolcscunl, et ejus sunt suhjccta scicntisc, quia de A ergo potesl incipere scirc lllud, vel polest Deus
oranibus illis aliqua scit, scilicet quod sunt, Vel aliud verum non scire quod scit; ergo polesl desi-
quod non sunl. Et secundum hoc dicuni quidam nefe scire iltud, falsum. Aliquis polesl esse prse-
quod Deus non potesl alia scire quam non sciai, e't destinalus qui non est praedestinatus; ergo potesl
nil potest Deus facere quod rion sciat. Qtiod lamen incipere esse praerieslinaius. Vel, aliquis jjoiesl non
quidanv ita intelligunt, id est quod non sit subje- esse praedestinatus , qui est pracriestinatiis; ergo
ctum ejus scienlise, falsum esl; quia secuiidnm eos desinere esse prsedeslinatus. Yel, aliqua anima po-
quod non est, non est subjectunv Dei scicnliae; et lest esse salvanda quse rion est salvanda- crgo
quod non est, polesl facere. Si vero intelligas ; nil polest incipere esse salvanda, ih -omnibus his bene
polest facere quod non sciat, id est quod non sci- inslructus in diaiectiteoaciimirie compositionem ct
ret si faceret, verum est. divisionem assignabit.
(80) Isli recipiunt quod Deus polest aliquid inci- Quare aulem non sit dandiim quod Deris possit
pere scire, id esl aliqiiid ejus seientise potest inci- incipere scire aliquid patet. Hic enim scrisus esl:
pere esse subj'eclum; quia onine id quod polest in- Quod prius non scivissel, et-poslea scir'el> quod
cipere, esset, nec aliquid Deo atiribuilur, cum hoc sinvulesse cnm illo non polest sicul vefunij potest
dicilur, Dettsincipit scire lioc. Varjaiio enim estin " esse falsum, et non est falsum, non tamen potest
re subjecta scienlise, non in scienlia ulralibel ista- incipere esse falsurii. Hoc enim esset quod priu3
rum opinionunvsalis probabilis ; seri quidquid sit de fuisset verum, el posl lieretfalsum, quod est im-
hisj nullo modo dicendum quod Deus plura vera possibile. Tamen secundum eos qui dicunt verita-
possit scire quam sciat, quia si de alia re qusepo- terivet falsitatem variari circa enunliabile, non 39
lest esse et non est, scirel eam esse quod modo non videb qiiomodo boc sil vernm DeuS incipiet sc.ire,
scit, (non esl eiiinv) janv de ea non sciret ejus hoc Verum (quod ideo accidit, quia Deus seifei
contradiclorie opposiium , scilicet eam non essej Anlichristum esse, modo non scifel Aiilichrisiuiu
quod lamen scil modo. Nonpotest itaque plura vera esse) : ergo incipiel scire hoc. quin variaiio sit i:i
scire quam sciat; polesl tamen scire alia vera quae scientia Deii Nisi dicituf non praedicari divinam
non scit, et alia non scire quae scit, qupd ita facile essenliam cum dicilur, Deus scii hoc, sicui curiv
est oslendere. Aliquid polesl esse futurunv verum, dicilur, Deus facit hoc, ul a qiiibusdam dicitur.
quod nunquam erit verum : ergo quod nunquara (8i) itenv omnia sunt in scientia Dei, et ideia
scietur. Eadenvralione quod nec scilur, nec scitum est scienlia qupd essentia vel nalura; ergo Oiiiiiia
esivergopoteslessefuturumverumquod nequaquam g suiit in essenlia vei natura Dei. Sed esse in scieniia
fuit sciendunv a Deo : ergoaliquidpotest esst verum Dei, est esseejusdem esseiuiae. Ideo iion esl dan-
quod non scilur aDeo. Quidquidpotest esse verunv dum qUOdomnia sinl in Dei essehlia ticet in scien-
polest sciri a Deo : ergo aliquid potest sciri a Deo tia, quod sic ostendit Angusiinus (82) : Deus ha-
quod non scitur a Deo. Eadem ralione coiilrariuin buit secumomneseleclos non in natura sive essentia
probabilur. Aliquidpoieslnonsciri a Deoquod sciiur sua, sed in scieritia seu ptwscientia. Fallacia. Irieiii
a Deo; quia aliquid potest non esse futurum verura esl Deus quod essenlia, Deus esl Deus oniniuiri;
quod est verum : ergc polest non esse sciendum sed cuin Deus sciat mala ul bona et Contrario;
a Deo qupd scitur a Dep; sed hpc concesso, puta- ergo omnia sunt in Deo per scieruiam, et ita hiai..;
bit aliquis minus peritus se concludere sic : Recte ergo, si mala stint in ipso per scientiam; ergo ex
Deus aliquid potesl non scire quod sit: ergo aliquid ipso, et per ipsum, quia hoc ideni est, ui dicit Atn-
potest oblivisci, quod non est dandum. Poneretur brosius (85), de his quse bona stint. Sunt ergo oo-
cnim quod aliquid verum scivisset Deus prius, pona iu Deo; et per cognitionem.et per approbatio-
slea iliud non scivisset, quod est invpossibile. nen). Ideo sinipliciler dicilur : Bona sunt in Deo,
Ad lianc ergo argumentalionem ita instandunv, niala non sunl in Deo, quia non stiiit in en per ap-
Deus potest aliqua scire quse non sit : ergo potest D probaiionem; ergo simpiiciler diciiur :Bona sunt
illud discere. Sed quia hoc fere idein est illi et in Deo, sed per cognitibnem; ergo non simpliciler
ejusdem raiienis alibi sic. Isti sciunl islud et nun dicitur: Malasunl in Deo.
priussciebant illud, pusitp quud unus solus illoruin CAPUT XIV.
sciret illud.; ergo isli discunt illud. Ilem, Deus De prwscienlia Dei.
.polesl aliquod verum non scire quod sit; ergo ejus (84) Determinaiis his quoe inquirenda videban-
-scientia potest minui : vel aliquod potest verum tur circa scientiam, de caetcro dicendum esl de his
scire quod non scit ;«rgo ejus scientia polesl au- quae inquiri solent circa praescieutiam. Praescientia
autera est de futuris lam malis quanv bonis. Circa
geri.Falsum. Isle videt aliquid quod non vidil;
:
ergO-pefspicac.ioresiejiisvisusquam fuerit, vel non prsescienliam iia objicitur Si nulla esseni futura
Videt quod vidit, ergo visus ejus est perspicacior. non esset in Deo aliquid praescienlia. (85) I.demest
ltem, Deuspolest aliud verum scire quod non scil; Dco esse praescientiam el scientiam. Idem est Deo
(80)Mag.,i,d. 59, S. (85) Lib. n, De Spiritu S., cap. 10.

(81) M.ag.i, d.56, § A. (84) Miig. i, d. 55.
i$z) Senu. u, de verbis Aposloli, (85) Mag., § b.
.845 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. - LIB. I. S46
esse scieniianv et essenliam : ergp, si nulla essent. A llem, cum res ista nondum essel, et scienlia
futura, non esset in Deo essenlia; et ila : Si nulla quam habebal Deus de hac re diceretur praescien-
esset futura, non essel divina esseniia. Item idem tia, aliqua causa eral quare dicerelur prsescientia,
est Deo, esse Deumet esse praescium : Possibile est " cum raodo non dicalur : Si nulla, crgo non tunc
Deum non esse prsesciumaliquorum; ergo possi-~ magis debuit dici praescientia quanv modo, sicut
bile est Deum non esse Deum. ergo Deus praescivithanc rem, ila et mpdo; si vero
(86) Ad horum soliilionenvel similium dicimus, dicatur aliqua causa fuisse, quare et illa scientia
quod in hujusmodi nominibus et similibus composi- dicerelur praescientia; illa causa aut nunc esl, aul
tis, etex nomineel prsepositiohe inleliigeniia im- nunc non est: si est, igitur qua ratione dicebalur
plicatur divinae essenliae et temporalis relationis scienlia Dei prsescientia hujus rei eadem el modo;
qcae est in crealuris. Per nomen enim simplex nosi non est et tunc eral; aut in Creatore, aut in
tatur divina esscntia, per prseposilionem lempora- crealura : non in crealura, quia hsec crealura tunc
lis relalio quseest in crealuris. Divina enira essen- non erat; si in Creatore e*t modo non est in eo;
tia respeclu crealurarura dicitur prsescienlia. Si ergo aliquid lunc erat Crealor quod non nvodo,et
ergo sic dicilur ; si non essel Deus alia faclurus,. ita mulatio est in Deo. < Dixerunt quidam quod ad
non cssel divina essentia qnae est praescienlia, fal- praedicaiionem vel remotionem alicujus, vel aliqua-
sumest; sin vero ita : Si non esset Deus alia rum relationum de atiquo, vel ab aliquo, non se-
faclurus, non esset praescientia, id est nondicere- quilur alicujus rei vel aliquarum iu aliquo positio
lur Dei essentia praescientia, quod nomen sorlilur sive remolio aliquarum rerum ab aliquo. Dieunt
respeclu crealurarum, verum est. Eodem modo enim relativorum nil aliud esse quam referri vel
solvenda sunt similia. Possibile fuit Deum non relalive dici. Unde dicunt Arislotelem dixisse ea
praescire aliqua, et possibile fuit nulla esse subesse relala quibus : Hoc esi ipsum esse, ad aliud
jec.la divinaeessentiae'; unde dicerelur praescicntia quodammodo se habere; si ad prsedicalionem vcl
vel alia praescire, vel unde dicerelur praescius, et reinolionem alicujus relalionis, sequerctur praedi-
sic in cactens exponendum est. Ilem. idem est Deo catio vel remolio alicujus rei, jam possel probari
esse Deum et esse praescium, semper erit Deus; quod ad destruclionem unius mimmae rei, lot res
ergo semper eril prsescius ; ergo semper erunt ali- deslruuntur quot sunt in mnndo, quia lot relalio-
qua futura. Quod videlur conlrarium Origeni dines, aut simititudines, aut differentise. Sicut nunv-
centi quod post diem judicii nulla erunt futura, mus modo est pretium unius rei et poslea desinet
quod forte de creaturis vel subslanliis, vel npvis C esse prelium ejusdem, non lameii mutalio est in
rerum generibus_accipiendumest, cum posl diem nuinnvo; sic ergo et in scienlia Dei, cum desierit
judicii reprobi sint Iransitiiri ab aquis niviuni ad esse praescientia.
calorem nimiura, el iste mutuus traiisilus in selef- Item, Deus cunvfutura prsescii, fulura vnlt prx-
num durabil; secundum Cassiodorum quoque epes scire sicul prsescit, et lalilerui praescit; niiautenv
futura videlur vocalis laudalio. vult nisi bonuni; ergo eura futura pracscire et lali-
Fallacia prmdicti argumenli.— ldem est Deoesse ler praescire ut praescit, bonum esi; ergo praescien-
essentiam, etesse Deum : Deusest Deus oii nium; tia Dei in omnibus fuluris bona est; ergo bona in
ergo essentia omnium. Vel ila : ldem est essentia hoc quod praescit hunc peccalurum. Dicunl ergo
et charitas: essentia Dei est iu hoc lapide; ergo quod praescientia bona est, et Deus vult ut adim-
charitas Dei est in hoc lapide. Itenv : Nulla scit plealur : non tamcn vull illum peccare, licet aliter
Deus quse non pptest praescire; non ergo idem est impleri non possit. Nec peccata vull seproescire, et
ei scire quod praescire, falsutn. Deus nulla scit quse prtescitsicul voluit esse verus in hoc quod dixit:
non polest velle; ergo non est ei idem scire et velle; Petre, terme negabis(Malth.xxvi,?>i);nec poluil esse
scit40 en'm peccala, vel ita mulla vult, el nul- verus nisi Pelrus negaret, non tamen voluit illurn
lum eoruro polest esse, non ergo idenv est ei velle " negare. SimiliLer, cum confiteor peccatum, volo nie
quod esse. Ilenv praescienlia liujus rei et fuil in esse veracem, non lamen quod peccaverim. Alii
Deo el fuit Deus, el Deus modo non prsescit hanc dicunt quod iicet praescientia Dei in omnibris bona,
rem ; ergo praescientiabujus_rei modo non est in non tariten in omnibus implenda, quia permissio
Deo, nec est Deus; et ita aliquid fuit Deus quod erat de libello repudii, non lamen hoc faciendum;
non esl Deus. Ideo dislingue: Prsescientia hujus et prsecepil ut Abraham imnvolarel filium, non ta-
rei fuit in Deoel fuit Deus, modo nec est in Deo, men erat facienduin. Idem iri caeco. Alii sic distin-
nec estDeus, hoc esl scientia illa qua praesciVit guunt : Prsescientia Dei in omnibus bona est, id
hanc rem fuii in Deoel fuil Deus, modo rieutrum ; est bonum esl ul omnia quse Deus prsescil, el ut
falsiim est. Si vefo sic, olinvveraciter poluit dici, praescit compleanlur opereetjatlopus perducantur.
Deus prsescivit hanc rem, et illa prscscientia est Si vero ila praescienlia Dei in oiiinibns bona est,
Deus; sed modonon polesl veraciler dici, verum est. . id est bonum esl ut qusecunque Deus el sicut prse-
(86) Mag.,'§c.
£17 PETRi PiCTAVIENSIS 848
scit, ita in essentia cogrioscantur cum evencrinl, A humaniiatis, unde dicilur : Quia Soerales est ani-
Ci eliam ante, verum est. mal, Socrates est homo. In eonlrariis vero aucto-
Soleleliam quseri an praescienlia sit causa fuiu- rilatibus notat, quia, causam sine qua, ut in illa •
rorum, vel econlrariO. Quod enim divina praescien- non propletea, efc. vel ponilur quia pro quod. i
tia sit causa evenlus rei, ita volunl oslenriere. Ilem : Scientia Dei est Deus, nec esl aliqua crea-
(87) Aut possibile est aul impossibile res non esse turarum : hac locutioneveraciler fit sermo de aliquo,
evenluras cum sint a Deo pfaescilae,sed est pos- sed norinisi de essentia vel persona ; ergo de ea vere
sihile; ergo possibile cst Dei prsescienliam falli. dicitur, quod non sit causa crealurarum. Fallacia.
Sed est impossibile : ergo eadenv ratione im- Idolum non est nalufalc, hac locutione fit sermo de
possihile esl rcs aliter evenire. Item : Possibile corpore quod est idoliim ; vere dicilur quod non
est res aliler evenire quam eveniant, sed si est naturale, et locutio nonnisi verunv significal;
aliler eveniunl, aliter prsescilae sunl; ergo 41 ergo de corpore quod est idolum vere dicilur qtiod
possibile est res aliier evenire quanv prsesciiae non est nalurale. Itcm, Deus prsescit sola fulura et
sint. llem: lmposs.ibile est res aliler evenire quam omnia; ergo prsescil ea quse non sunt tantum. Sed
prsescitaesunl; non evenirenl res nisi a Deo essent Deus praescitse judicalurum mundum; ergo Deuin
prsescitae; ergo divina praescientia est causa rerum " csse judicalurnm mundtinv, non est, et ila non est
qnae eveniunt. Ad quod etiain facit auctorilas verum, nec aliud. Nos dicinius quod sola futura et
Augustini (88) diceiilis : <Universas,crealuras lam ea quae non sunt praescit Deus, et divimus qnod
corporales quam 'splrilales non ideo novit.quia oralio dicli designativa non semper verum, sed
sunt, sed ideo sunt quia novil. > Qtiod si dicalur qiiandoqiie eventum significat: de quo dicitur quod
divina prsescienlia causa rerttm quaeeveniunt, cum eum prsesciat Deus, sed quando in designatione
prsescieniia sit tani de bonis quam de malis , erit cventus, et quando in designatiohe enunliabilis po-
causa non tantunv bonorum , sed el malorum. nilur illa oralio ex divcrsorum verborum adjun-
Econlrarioquodres sint causa divinse prsescienliae, clione prudens indagator virtulis vocem percjpiat,
videtur dicere Origenes (89); < Non propterea Fallacia. Ego te video sedere; lesedere. est verum :
aliquid est futurum, quia id Deus seit fulurnm; ergo video verum. Item, si Deus aliquid prsescivii,
sed quia est futurum , ideo scitur a Deo antequam illud necesse est cvenire : Deus hoc praescivii;
fial. > Quod tamen si dicaltir, falsum videtur dici : ergo necesse esl hoc evenire : hoc solvilur per in-
Nori creatum est causa increati; nec mutabile ini- lerpreiationem. Sed iterum instat sic : Si Deus
mutabilis, nec lemporale seterni. Q aliquid prsescivit, illud eveniet; necesse esl hoc
Sed faciie est solvere praedicta assignata fal- Deum praescivisse : ergo necesse .est hoc evenire,
lacia composilionis el divisionis in praemissispro- et hoc falsum per inlerprelationem assumplionis.
positionibus. Cum enitn dicilur : Impossibile est Non enim est necesse Deum hoc praescivisse, licet
res aliler evenire quam sinl praescilae; si per boc sit de praelerito , quia ej'us evenlus speclat ad
composiiionera intelligatur, id est impossibile est futurum. Quare etiam videtuf Deus prsescit quidquid
hsec duo simul esse quod res ita eveniant el aliler praescivil; et palet solulio, quia non quidquid se-
sinl proescilae,verum est; si vero per divisionem, rnel pracscit Deus, semper praescit; sola enim fulura
impossibile est res aliter evenire quam sint prse- praescit. 42 Be prseterilis auiem et prsesentibus
scitse, id esl res ita sunt prascilse, et impossibile aul incongrue aut falso dicilur quod ea prsesciat.
csl eas aliter evenire, fatsum est. Auelorilates vero Prsescivil eninv Deus mundtim creandum , qitod
quse videnlur ad hoc conlrarise, facile concordes modo non prsescit, quia jam praeteritum esi. Hoc
inveniunlurbrevi exppsilione, si in eis qusevidenlur aulem non coniingil ex defectu scientise Dei sed
velle quod prsescienlia sit causa evenlus rerum potius ex anlerioritate lemporis (quse vocatur hoc
adaplanda est nolilia cura beneplacito huic verbo verbo prwscio) et eventu rei quae futura eral. Ta-
novit, quod beneplacitum est causa onvniumbono- D men quidquid semel scit Deus, semper scit, iri est
rum ut in ea auctorilale, ttniversas creaturas, clc. quidquid semel est subjeclum ejus scientise semper
In eo enira quod dicitur Novit, intelligitur notitia estsubjectum ejus scienlise; quia sive sit, sive
<:tbeneplacitum, vel potesl quia, notare causam non sit, ejus scientise subjeclum est, cum de ep
sine qua; vel polesl esse raliocinata conjunctiu, non aliquid desinat scire quia ipsum desinil esse.
non causalis; id est si novit Deus aliqua, futura Nisi quis velit dicere nulla esse ejus scienliaesub-
sunt vel fuerunt vel erunt, sicul cum dicitur, quia jccta nisi sinl essentia.
Socrates est homo, Socraies est animal, ratiocinata Sed quidqnid sit rie his, verum est Deunv sem-
cst conjtinciio, quia id eliam nolal : Quia si So- per scire verum quod semel scit, quod tamen vi-
crates est homo, inrie possiinus raliocinari quod detur falsum, quia semel scivit mundum esse
esl animal. Non enim ibi est causalis cum btinia- creandum -, modo non scit illud, quod falsum est :
nilas non sit causoi animalitalis, sicut animalilas ergo aliquod verum scivil quod non scit. Ad quam
(87) Mag. i, d. 57. ]S9Un expositione c. yiir Epist. ad Rom.

(88) Lib. xv. de 'Tr.iii c 15.
R49 SENTENTIARUMLIBIU QUINQUE. — LIB. I. 850
•
objeclionem nullam video solutionem, nisi dicalur ^ positive velnegalive; si negative intelligatur, ve-
qnod Deus nunquam scivit munduriv esse crean- rum est; quia seterna reprobatio causa est quare
dunv, id est hoc enimliabile, quia ipsum semperr non apponatur gralia, seri non esl causa quare
fuit factum; sed scivit semper mundunvesse crea- appositio sublrahalur. Imo hujus causa est
Uim, et quando fuit creatus el ante, cum modo( mer.ilum humanum. Alterius vero, id est non
sciai illud (90). Tempora eninv variantur et verba, 43 appositionis, et aeterna reprobatio, et meritum
sed fides manet eadem et significatio; et aliudI hiinianunvest cansa; ulriusque vero, scilicet et non
modo dicitur bac propositione, aliud dicebatur illa, appositionis el aeternocreprobationis quasi quaedam
prius; quia una et eadem verilas diversis verbis; indicia et conjecturse videntur esse prava merita.
prolatis secundum diversitalem lemporum diversisi Merelur itaque homo sibi gratiam non apponi, cui-
propositionibus dicitur. Nec insultet aliquis huic: cunque enimnon apponitur, merilis suis exigenlibus
soluiioni donec inleliexerit, ne polius ex odio clL hoc illi accidere proesumendum. Si eriim non est
inveclione, quam ex animi judicio videaltir quod| baptizatus merilo originali non apponilnr; si est
diciuin esl contemnere. baptizatus peccanrio mortaliter meretur appositairi
CAPUT XV. suhtrahi. Sola enim gratia redemplosdiscernit a per-
De Itis qum communiasunt prmdestinalioni et B ditis, quos in aposlatica radice damnalos deltnebat
reprobalioni. communis causa perditionis, ul si nutlus indeli-
(91) Ordine prsenotato agendum esl de praedesli- beraretur, nemo recte posset Dei vituperare justi-
natione et reprobatione, et de his simul, quia in liatn.
plerisque similein exigunt tractatum. Circa prae- Ut autem quse de aelerna prsedestiiiatione vel re-
dcstinationem igilur hoc pnmo considerandum esl probatione dixinvus clarius elucescant, dicendum
quod duplex esl ejus effeclus. Priraus, est appo- qnid praedeslinalio el quid reprobalio. Praedeslijia-
sitio gratiae in tempore; secundus, finatis relributio tio esl gralise prseparalio qna Dens ab seierno ho-
vitoe aeternse.Suul igitur tria : seterna electio sive mini Chrisio, eisque quos prsescivit fieri conformes
prsedeslinatio vel oeterna dileclio ; temporalis gra- imaginis Filii stii bona sine merilis praeparavii.
tise appositio; finalis vilae relributio. Et ex oppo- Rcprobatio est prsescientia nequitiae, el prseparatio
siio tria surit, acterna reprobatio, et temporalis inlerminabilis pcenae.Praedestinalio ergo considera-
gratiaesubtraclio, inierminabilis pcenoeinflictio : el tiir in duobus circa unum, id esl in prsescienlia et
prima proprie reprobationis nomine censetur; se- prseparatione circa beneficia. Reprobatio in duobus
cunda proprie obduratio dicitur. Interdum tanien Q circa duo, id esl in prscscientia circa peccata, ei
obduratio pro reprobatione ponilur et econlrario : proeparatioiie circa supplicia. Prsescivii eninv Dcus
sic quoque seterna etectio prsedeslinationis nomiue lam peccala quam supplicia; sed ila pra>parav'u
cerrsetur; seeuoda vero justificatio vocatur : inter- supplicia quod non peccata. Unde prirnunvproemis-
dum eninvbsecconfuse ab aucloribus ponuntur, ut sorum ulrique sequenlium reddendunv reliquuin
in hoc exemplo (92): < Eliguntur qui non suiit; uni soli.
nec errat qui eligit, nec vane eligit. Eligil tamen Ex his palam sunt dicia, scilicet prsedestinalio-
etliabet eleclos quos crealurus esl eligendos. i nera esse causam et apposilionis gi-atioein tenipore,
Disiingue cum audis habel electos, id est prsedesti- el finalis relributionis, quod tamen videtur esse
natos ab seterno quos creaturus est eligendos tem- falsum. Cunv enim consislat in duobus, ul diclunv
porali electione, id esl apposiiione gratise. cst, id est in praescientia et praeparalione, aut non
Cum aulenvbsec tria illis trihus cpponantur, in crit prseparaiio causa lemporalis opposilionis, aul
quibusdam sequis passibus ambulanl, in quibusdam praescientia erit ejusdem causa, quodita osteriditur..
iion. Sicnl enim aeternoe prsedestinationis iiulluin Quia praedestinavit Deus Petrum, confcrt ei graiiam
cst merilum, ita nec oeternsereprobalionis ; alio- in tempore; quia proescivit eum fulurum bonum, et
qni lemporale causa oelerni. Item, sicut prsedesti- D prseparavit ei bona, el conierl ei gratiam in lenvr
natio aeierna causa est appositionis gratise, ita re- pore: ergo vel quia praeparavit ei bona, vel quia
probatio- aeterna est causa sublractionis graliae : praescivit, confert, Quod etianv auctorilale Augu-
sed non sicul graliae apposilio causa est finalis re- stini videtur posse ostendi, aii eniin (95): < Proe-
tribntionis, ita gratise privatio finalis damnalionis': scius Deus uvalaevoluiuatis futuros non liabuil eos
nec sicut prseriestinalio est causa bonitalis, ita in nuniero bonorura, sicut el de proescientia Pba-
reprobalio est causa malignitatis. Item, sicut prae- raonem censuil damiiaiiduin sciens eunv se non esse
deslinalio causa est finalis reiribiilionis, ita repro- correplurum. Apostolum vero Paulum elegit prsc-
batio aeterna causa csl linalis damnationis. Non scitis ulique quod fnturus esset fidclis. > llem, sicnL
tanien sine distinctione dandunv reprobationera Deus sublrahit mitltis, id est non largitur honorem
aeLernam esse causam temporalis sublraclioiiis leiiiporalem, quia de unoquoqtie scil qualis esset si
gratiie. Potesl enim inielligi.privatio vel subtractio esset in poteslaie consiiiulus, et ila propler ty-
(90) Mag. i, d. 44,8 ult., et expressius dist. (92) Aug. de verb. A. post. sermo u.
4i,§etb. (95) Idem ascribitur. Ambros. in GJossa ad
(.91)Mag. disl. 40 el 41. cap. ix ad Roiii.
£3f PETRl PICTAVIENSIS 852
rannidem quam exerceret si in poteslale essel, et. A Deusest pracdestinans. Hoc nomen prmaeshnitnsfbi
propter mala quoefaceret, nonlargiiurei honorem: relinel principaJem, significationem: et est idom ac
«oiitra nimirum a simili, propler bona qusepraescil si dicatur, eo quo est Deus, est ille qui prsedestinai:
hominem faclurum, potest dici quod riet ei graiiam, sed cum diciluf Deus prwdestiriat,redundat verbum
ut sicul mala merila quse iiiessenl si hoc haberet, in consignificatum; nec aliquid Deo altribuitur, sed
sunt causa quare Deus hoc nolit dare; ila et bona potius circa electos aliquid significalur ac si dice-
q-naehabilurus est vel esset, sint causa quare Deus relur: ex Dei gratia, id est bonitale est graluita
det ei gratiam vel honorem terrenum eliam anle- quod electi ab seternofuerunt recepturi selernapras-
qriamprorsus sinl illa merita. mia. Unde cum admiltendum sil: Diuina essentia
Econtrario tamen si prsescientia causa cst quare est prmdettinans, id esl ille qui esl prmdeslinans,
alicui apponatur gralia in tempore, eadenvvidetur non esl dandum divina essentia prwdeslinat ; imo
causa pbdurationis lemporalis, cum sit prsescientia sola gralia prsedeslinal. Verbum enim, amissa prin-
aequede bonis ac demalis. Quod tamen prsescientia cipali significalione, redundat in consignificatum.
non sil causai qtiare apponalur gratia in tempore, Scd contra hanc solutionem dicil aliquis: Nun-
ait Augnstinus (94): < De juslitia judicat Deus non quid verbum ubique amiitit principale significa-
de proescientia; quia justilia, iion Dei proescienlia, lum? quod si est; ergo ubique improprie ponitur
causa esl quare aliquis sit dignus apud' Deuiii vita in locutione. Item, si semper hoc verbum de Deo
aeterna. > Sciendumest igiturDei prsedeslinationem dictum, effectum temporalem circa electos nolat,
nOn esse causam lemporalem juslificalionis quan- et nunquam principalem significaiionem retinel:
tura ad prsescienliara, sed quaiiium ad praeparatio- crgo non vere dicilur: Deus ab selerno prsedestina-
nem, nisi heecdiclio quia notei causara 11011qua. vil bonos, quia nullus lemporaiis effeclus lalis ab
Quod si non prsescirel Deus, non apponeret gra- seterno est. ilera, Deus graiia sola praedestinal; er-
tiam in tempore, sed quia praeparavit, id est se da- go gratia terivporali vel aeternai si temporali gratia
turam disposuil ut nomine dispositionis inlell;gatur praedeslinat, videlur, -illa gralia leroporalis esse iri
beneplacitum cum praescienlia, sicut diclum est de Deo, aut non virietur illa Jucutio recipienda: sicut
verbo novit superius. Polest recle dari quod quia non dicitur, Deus creatione creavit mundum, quia
prwscivit, id est quia in beneplaciloprwscientisfuit, nulla talis creatio in Deo esl. Si Vero dicitur quod
ideogratiam in temporeconlulil ;ve),quod melius est, seterna gratia prsedestinat; ergo aliquod seternum
in assignatione causaejuslificationis non est tantum notat hoc verbum prmdestinat diclum de Deo. Item,
sumenda pracparatio,44 vel lantum prsescieniia: sed C Deus ab aeternogratis elegitPelrum; ergo ab seierno
haec duosimulsicut et ipsa intelliguntur in hoc verbo gralis prsedsstinavit Pelruin; et ila probatur divina
prwdestinavit,id eslquiafiiilpraescivit etprseparavit, . essentia cu:mJioc dicilur. Aliter cnim non haberet
idestquiafuitinbeneplacitoetpraeparaiionepraescien- ibi locum ab wterno. ltein, lioc verbunvprmdestinat
tis ut eleciis in tempore conferret gratiam, et posl, dicluni de Deo soltun notat effecluin temporalein
vitam seternam: ideo confert. Ex quo intelligi datur circa creaturas; ergo nullo quo.silDeiis, Deus prae-
nomine prseparationis divinam dispositionem intel- deslinat aliquem: sed Dei priBdeslinatio esl Deus;
ligi. Non enim aliud est Deo praeparare quam dis- ergo non praedeslinat Deus prsedesiinaiione quoe
ponere, nec aliud disponere quain esse. Et sic ipse est. ltem, idem esl Deo esse et prsedestiuare,
idera prseparare quam esse. Unde constat divinam esse Deum et esse prsedesiiuaiilem; ergo quo est
essenliam prsedicari cum dico: Prwdestinatio est Deus, prsedestinat; vel noneo quo esiDeus, eslprse-
gfatiw prmpardtio, id est dispositio qua Deus dispo- desiinans.
suitse in lenvpore collalurura graliam electis, et Qui praediclam sequunlur soluiionem nonhabenl
ita Deus principaliter sigiiificaiur esse Deus, et sub- pro iiicoiivenieuli dicere quod aliqua diclio princi-
innuitur quidaiivcffectus tenvporalis circa eleclos, palis aliqtiid significat, ei iamen iiuuquam relinet
sicut etiam videtur divina essentia prsedicari cum principalem sigriifica.tionemin loculione posita; si-
dicitur: Deus prsedestinavit istum. cut hsecdiciio ttter in loculione posila iiunquam se-
Sed ad hoc objicitur muliipliciler: Quia Deus vo- quilur propriam constiuctioiisin arijectivorrim,quia
luit, prsedeslinavit isium, id est Dei voluntas et jiou coiislruiliir ciim dictione cjusdem casus el ejus-
prsedestinatio: ergo idem est causa sui ipsius. Idem dem numeri: el quamvis hoc verbum prwdestino
est Deo esse Deum et esse prsedesiinantem: crgo signiflcct effecluin circa crealuras,, non lamen
Deus eo est Deus quo est prsedestinans; ergo est idco miiius recipium; Deus ab wlerno prmde-
Deus quo praedestinat, sed Deus divina essentia est ttinavit 45 «*'"»»; cum hujus verbi significalio
Deus: ergo Deus diviria essenlia praedeslinat. Non omnia tempora comprehendat in quocunque lem-
ergo sola gralia praedesiinal.Item, Deus eo est Deus pore proferatur, propter coufusain significationem.
quo praedestinai, et econirario. Sed Deus sua gra- Unrie nec nolatur aliquis affeclus csse prseteritus,
tia praedesiinai; ergo graiia est Deus. ldeo solvunt vel ab aelerno fuisse tali locutione; sicut si dicitur,
quidam dicenles, quia cum dicitur, Deuseo quo est Deus fuil cfeaturus "muudum, nullus notalur eJTc-
(94) Ascribitur etiam Ambros, in Glossa, ad cap. ix ad Rom.
535 SENTENT.IAMUM LlBRi QUINQUE. — LIB. I. 854
ctus fuisse prajleri.tus,. licet ibi ponalur verbum /I.dilexerit, videlur, quia ex benignitale sua graliam
prseleriti lemporis. Quod vero.dicilur, Deus gralia apposuit Judse in lempore el abseterno hoc voluil;
prsedestinai,, non recipiunt aliquod adjectivum, ut ergo ab oeterno Jtidam dilexil, vef non est itleni ei
dicitur. Dcus gratia femporali vel seterna proedesti- diligere el velle. Fallacia. Ex beuigniiale conservat
nat, quia ibi pomiur hoc nomen gratia quasi adver- Deus quamlibet creaturani in suo esse, et ab aelerno
hialiter ut*sil gratia, id est graiis. hoc voluit;- ergo ab seierno diligil Deus quamlibet
llli vero ullimse argumeiitaiioni inslanl sic : Idem creaturam. Quod non videlur, quia cum dicilur,
cst Deo posse et intelligere, esse omnipolentem et Diligii Judam, vel irrationaletn- ctealuram, idem est
inlelligeniem; ergo eo est polens quo iulell.igens, ac si dicilur, in suo esse conservat, nec aliquid
quod falsum esse d.icunt; quia polentia cst polens,. Deo aitribuuur, sed creaturse, lla quoque cura di-
et non pot.enl.iaest intelligens, into inlelligenlia esl citur, Deus dilexit Judam, idem est ac ,si dicilur,
hvielligens. Videlur enim mihi absonum esse hu- temporaliter ei apposuil graliam. Nec hiijusinodi
jusmodi adnvittere; sed.dicit, aliquis quia non pro- loculionibus aliquid Deo attribuitur. Item, Deus
jilcr absurdilatem Ipculionis,. cunv non sil ibi fal- diligil Judam vel irrationalem crealuram; ergo di-
sitas, iiegandum est. I.n consequenlia enim ser- leclione temporali vel aeterna : si a:terna, ergo ab
nionis non prsejudicat veritati dictorum. Videtur ]- B scterno
diligil Deus Judam; si dileclione temporali,
ergo npn daudum non solum ob sermonis inconse- ergo dilectio lemporalis in Deo est, qupd fal-
quenliam, sed quia aliquid significat, vel subinnuit sum est.
istc lerminus intelligentia, quod non iste lerminus 46 H°c ad 1uo<i dicendum quod verbum di7t'<jfiJ
potentia in quibusdam (9,5) curn nulla potest con- dictum de Deo; secundum quod Deus, tria signi-
significatio, vel injunctio deprehendi; nec lamen fical, quia accipitur pro prwdeslinare et cohservare
consequenier potest attribui u.ni quod ailribtiitur in esse, et pro gratiam apponere.Primoroodo, diligit
alleri, ubi difficile est reddere rationem incojise- onvnes et solos salvandos. Secundo modo, onvnem
quemise vel causa quare un.unv.polius recipialur crealuram diligit. Tertio modo, solos etomnes qui
quam reliquum, n.unc justi sunt sive salvandi, sive damnandi ; ct
Alii paulp amplius proced.unt in solutjone prae- prima significatione ejus propria est quando de Deo
dictarum objeciionum recipientes: Deus, eo quo e^st dicitur. Unde pro iilo solo quod illo modo diligil
Deus, praedeslinal; non lamen divina essentia prse- Deus, recipimus: Deus ab wterno diligit islum, et
destinal, cunv ips.a divina essenlia sit Deus. Nam in Deus dileclione quw ipse est diligit istum; et pro-
prima propositione verbum principalem habel si- batur divina essentia. Prsetefea innttitur effectus
gniGcatiooem, in conclusione amillit, et ad consi- quidaui circa crealuram. Pro illis autem quos in
gnificalionem redit, et ita huic inslanl argumenta- suo esse conservat, vel qtiibus ajvposuitDeus gra-
i.ioni: Deus, eojuo est Paler, eslD.eus, paterniiate liam in lempore, ita quod non pra:destinavil eos,
Paler; ergo paternitate est Deus. Primaro si quis non rccipitur quod ab aetcrno dilexeril, imo ab*
neget ita. probant. Deus aljquo est Paler, aliquo setemo odio babuerit. Unde Jacob ab mterno dilexi,.
est Deus; ergo eodem vel alip, vel idem prorsus Esau autem. odio habui (Jiom.ix). Illos aulein noii
esl quo est Paler et,quo est Deus : ergo eodem est diligil aliqua dilectione vel lemporali, vel seterna,
Paler et Deus. quia nil Deo altribuitur illa locutione, sed polius
Quod vero,supradictum est dc volunlate quaevi- creaturae; et cum sil tropica locutio, non fit recta
delur esse causa prsedcstinationis, r.on recipiunt. argumenlationis processio si concludalur, Deus is- -
Nam ila idenvsui ipsius esset causa. Nec signilicat luni diligit lempprali dilectipne vel aeierna. Item,
ibi hsec diclio 17111«causam, imo raliocinata esl, ut Deus diligil irrationalem creaturanv; ergo ut ulcivs
sit sensus: quiaDeus.volujt, proedeslinavit istum, id ant ut frtiens; et licet propter improprielatenv prae-
est si vpluit proedestinare, praedeslinavit; vel.acci-; missse loctilionis non accidat, salis lamen poiesi.
Viturprmdeslinavitpro temporali gratise appositione, D admilti., diligil ut utens.
rujus quidem causa est.acicrna Dei volunlas ut su- Aliis videlur nil Dep atlribui; sive dicilur, Deus
•vraostcnsum est. ab ajterno dilexit Pe.lriim,; sive dicitur, Deus proe-
Quihusdam videtur quod lio.c verbum prwdestino deslinavit Pelrum. Nec hujusmodi locuLionibus.aU>
iivinam essenliara significal, cuoi dicitur : D.eut quid prsedicari nisi solum lerniiuum. lsti securius
vrmdeslinavit.islum,vel Deus.ab wlerno.dilexil.i_.tiim, incedunl, quia difficileest de hujusmodi prsedica-
quod idera est, ut dicunt. Na.nvpriiicipaliter signi- lionibus judicare-: el hpc maxime propter compa-
ficatur De«s esl Deus et subinnuilur ab aeterno ejus. rationes quse fiunt, vel cum aliquid sibi comparalur
volunlati subfuisse, ut huic in tempor.e apponerct. secundum diversa tempora : ul cum dicitur, Deus
graliam el finaliter conferret vitam seternam. Sed magis diligil modo Petrum quam diligeret ipsum
si idpnvest prwdestinare el «6 wlerno diligerc, 11011 exislentem in via. Ve'l inter diversas personas : ut
videiurqued Deus ab aeterno dilexeril Judam, quia cunv dicitur, Deus niagis diligit Petrunv quam- h\-
eum non praedeslinavit. Quod lanven ab selerno num; vel cunv nova dileclio videlur Qeo allribui,
(95) Quaesequuntur ad finem usquecapitis, 11011 1 exstanl in ms. bibl. S. Viclor.is, sed alia quxda.ni
ex cap. scq. male inserla sunt.
£55 PETRI PICTAVIENSIS 856
cuiiv dicituf, Deus mcipit diiigere islum qui incipil A qui esl prsedestinaius. Il.em, Deus polesl non prae-
esse bonus. Haecenirri otnnia videntur repugnare ei destinasse islum: ergo istepotest non esse proedesti-
quod dictunv est de Dei dileclione, quod Deus di- nalus a Deo; crgo isie poiest non Csse praedesiina-
leclione, quse ipse sil, diligal homiries, vel prsede- tus. Item, iste potest damnari; si damnatur non
stinalione, quae ipse est, prsedeslinet; quoniam es- cst prsedeslinalus; ergo isle polesl non esse prae-
senlia Dei neq magis, nec minus recipit, nisi dicas deslinatus. ltem, istud esl necessariuuv, scilicet
illam convparationein non in principalem significa- islum esse praedeslinatum; ergo quodlibet neces-
lionem, sed in consignificalionenv ledimdare. Eum sarium cnm eo potest esse verum. ltem indirecle,
eiii.m magis diligil cui majorenv gratiam apponit, islum esse praedeslinatum el damnari est impossi-
et cui majprem conferl coronam; et eum incipit bile; istum esse prsedeslinalum est necessariuni;
diligere cui incipit gratiam apponere. Sic ergo se- ergo ipsuni damnari est impossibile. Cni aiîinicn-
cundiini eos nulla lali locuiiorie aliquid Deo atln- lalioni licel ila possil ferri instantia : Ani.main An-
buitur. Unde npn esl recipiendttm secundum eos, lichrisii esse el Anlichristum non esse vel fuisse
Deus diligil aliquem aliqtia dileclione; nec ila in- csl impossibile; animam Antichristi esse esl ne-
ielligalur, temppraji dileclione diligit Judam, id est cessariuni; ergo Aniichrislum esse vel fuisse est
lemporaliter confer.t ei graliam, vel in esse suocon- D impossibile, posito quod nunc primo sil : taiiien
servat. concedendum esl sijie hoesilatione quod possibile
Quia.tamen diflicile est assignare quid sit illa di- est lsluni proedesiinaiiim qui esl in via, non esse
lectio temporalis, vel in quo si.t, tutius est negare proedeslinatum; per divisionenv intellige, id est
quando ablalivus ibi ponitur; sed eo non apposilo iste praedestinalus potest ' '
non esse praeriesti-
vere dicilur diligit illmn; n.ec lanven dicendum nalus.
quod ab'seterno dilexerit Judam, licet ab ecieriio Sed objicilur : Multi possunt esse prsedestinati
placuerit ut ei conferret gratiam leniporaliter, qui non suni; ergo rion diminuto numero eorum
quia vpproprialum est hoc genus loculionis ab qui modo sunt prscdestinati, sed islis qui possunl
wterno diligere ad prsedestinalionenv; ncc tamen , esse prsedeslinali et noiisunl, annumeratis bis qui
cum ab seterno magis dilexerit Petnim quam Li- sunl prsedestinati, plures erunl prsedeslinali quam
nuiii, idco verunv est, magis prwdestinavit islum sint nvodo; ergo plures possunl csse prsedesiinali
quam illum, quia nec etianv Laliue hoc riicilur. qiiam sinl: ergo nunverus proedeslinaiorum potesl
Mulla eniriv personaliter inter se convertunlur, nec esse major quam sit; ergo polest augeri. Ciii con-
necesse esl unum venire in comparalionem, cum tradicit Augiislinus sicut in Apoealypsi legitur(97).
allerum comparalur. Tene quod Itabes ne alius coronam luam accipiat
Secunduin haec quae proedicta siinl patet quod (cap. m). Si eniii) non cst alius accepiurus nisi lu
Deus inlerdum magis diligit eunv qui minus di- amiseiis, certus est numerns elecloruin, id est non
gnus esl diligi secundum praeseiilem justitiam. Et polest augeri vel miuui. Sed pa.tel etiam niinus
forlc aliquando majorem charilatem habtiit Jurias perito verum esse quod dicit Auguslinus, si con-
quam Pelrus; nec tamen plus diligebalur Judas jxnclim intclligas; falsum, si per divisionem.
a Deo qtiam,Petrus secundum unanv significatio- llein, onine veiuin quod esl de prselerito esl ne-
neni hujus verbi diligo, de tribus quas supra di- ccssarium : hoc est de proeterit.o.islum esse prse-
stiivximus; et quando Saulus non diiigebat Cliri- deslinaiuni; ergo ipsum esl necessarium. Ad quod
sium, imo persequebalur, plus diligebat eimi dicendum quia ad fuLurum spectat et irieo contin-
Deus quam Liiium, qui nunc fruebatur viia gens, licet de procterito videalur. llem, quod fa-
relerna. Sed Judse quomodo intejligas plus dili- ctunv cst non polest csse non faclum; iste est
gebat, cum sint tres huju.s verbi disliiictse siguifi- praedestinatus; ergo non poiest non esse prsedesti-
caliones ?47 Qu'd en>m aliW dicilur, Deus aeque ualus. Sed nunc etiam illud valet, quia non nota-
dieitur, benignus est omnibiis? Unde videlur quod, D tur aliquod proelerilum cum dicitur, iste esl prse-
Omnes mque diliganlur a Deo, ila inielligendum est, destinatus, sicuf nunc cum dicitur, iste fuit lectu-
quia gralis dat Deus horainibiis quidquid dal, vel rus. Unde qucniadmoduin illud ad omnia teiupora
quia, quanlum i.nse esl, nullunv nvagis diligit quara refertur, quia pro eo qui disputat, el disputavit, et
alium ; vel aeque benignus, id esl paritefbenignus dispulabil, vere dicilur quia fuit dispulalurus; ita
ulnon faciai in quantitale, sed in siraililudine. pro eo cui apposita, vel apponiiur, vel apponeuir
(96) Sotet ctiam quseri utrum qui est praedestina- graiia cum vita selerna, vere dicitur iste est proe-
tus possit non esse prsedesiinalus, quod ila videtur deslinatus. Et sicut non esl ivecessarium aliquem
posse colligi. Alicui potest appoiii gratia cui nun- fuisse leciuium,nisi jam inchoaveril lectioneni; iia
quanv fuil apponenda ; si ei est apposila, ipse po,- nec necessarium est aliquem esse proedesiinaium,
test esse prsedesiinaltis; si nunquam fult ajipo- uisi jam ohtinuerit vilam Delernain. Et ila voces
neiiria, non est prsedestinatus. Eodem rnorio pro- dislinctac per tempora in boc verbo non noi.aiu
batur quod aliquis polest non esse prsedesiinatus actiones, sed illa tenipora quorum sunt, .Noa ta-
(96)Mag. i,(1.40, §'b.
. (97) Aug, 1. De corrept, et grat,, c. 13,] circa initium.
S37 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 858
nicri scniper polest vere poni praesens; ubi vere po- A nam. Non tamen dicendum quod sicut ex voluntate
niiurprieierilum. Unde non dicitur, Deus prsedesli- Dei fit quod boni habeanl vilam selernam, ita ex vo-
natPelrum, cum eum procdestinaverit quod facitL lunlate Dei est quod mali habeant pcenam seternam.
consignatio hujus propositionis prw, quae in com- Ha enim facit ut boni babeant vitam octernam, quod
posilione notal anlecedenliam temporis, sicut, noni facit in eis meritumvilse, sed licel faciat ut mali
c;iiicunque fuit leclurus, esl lectiirus. habeant pcenam selernam, non lamen facit meritum
48CAPUTXVI poense.Idep expone : Non vultDeus mortem peccalo-
An hoc nomen reprobatio aliquid ponal cutn de Deo, ris, id est non prsestat nveritum pcenae. llem : Nos
dicilur. cogimus swvire nolentem, id est meritis noslris fa-
(98) Quoe circa prsedestinationem vel reproba- cimus eum punire nos, nolenlem causam punilatis
tionem inquiri solenl ferecommunia sunl illis; ideo nostrsc, ut conditioiialiler accipiatur nolentem, id
quse de uno dicla sunt de reliquo per similitudinem esl qui nollel punire nos si non peccaremos.
conlrarii dici possunl. Circa utruinque tamen spe- Item, obduratio est peccalum; sed ipsa esteffe-
ciales inquisiliones sunt neulri cum allero commu- clns reprobationis; ergoDeus efficil peccatum. Duo-
nes. His igititr determinatis quse communia sunl, hus niodis dicitur obduratip, et unde homoestob-
specialiter de reprobatione videtur agendum. Est B duratus, scilicel nvalitia inentis, el undc est Deus
igitur reprobatio ut supra dictum est: Prwscientia obdurans, scilicet sublractio gfatice vel non appo-
nequiliw, el prmparatio interminabilis pwnw. Sed sitio quse esteffectus reprcbationis; etesl opus Dei,
cum prsescienlia Dei sit divina essentia, videtur re- non quia aliquid sil, sed quia sicut dicitur Deus fa-
probaiio, qua Deus reprobat, esse divina essentia, cere aliquid, ita et obdurarc. Item originale pecca-
cl ita est Deus. ltem, reprobatio est praescientia tiaii fuil causa obduraiionis Esau, scd lantum in
iniquilaiis, elc.; ergo reprobatio esl praescienlia adulia aetale fuil obduratus; -ergo in adulta aetale
qua Deus prscscit; ergo reprobatio est in Deo; sed fuit originale peccalum in eo lneritum obduratio-
quidquid esl in Deo est Deus; ergo reprobatio est nis ; ergo originale redierat in eo per aliquod
Deus. Tantum igitur bonum est reprobalio quan- actuale : ergo peccatum fuit vel eral in eo quando
tum et prsedestinalio. Tantunv igitur debet quis ohduratus luil, sed auctoiiias dicit (99), sicut in
diliirere reprobationem quantum proedesLinallonem;: Jacob nil invenit dilieenduiri Dcus nisi misericor-
ergo laninm debel diligere ul reprobetur, qiianlum dia? suoe donum, ila Esau duplicem reatnm
ut proedestinelur.. Distingue; Tantum bonum est 49 contraxisse ex originali peccato ante circum-
reprobaiio quanlum prsedestinaiio, id est Dens re- cisionenv : reus enim oiiginalis peccati, et quantunv
probans ut Deus prsedeslinans, verunv esl; si vero ad seleniam damnaiionem , el quaiitum ad obdura-
ad effectunv referas, falsum cst. Item, praeparat lionem. Quantum ad seternanv daninalioriem omniiio
Deus ignenv aelernunv malis; ergo vujl ut patian- dimissum est ei, sed quanlum ad obdurationem non
lur: quia hoc disponil, el omne quod vult Beus; fuil ei dimissum ; unde el de reatu illo potesKjuseii
et ludebes velle laliler creatus es; ergo debes vclle qui remansii post circuincisionem quo adhuc tene-
te damnari. Ad qiiod dicimus, quod non quidqiiid balur,quaniiim ad obduralionem,aii fuerit in eo prius
Deus vult, nec tu debes velle. Item, Deus juste facit moiiale vel veniale ? et objicilur sic : reatus quem
ut iste habeat aelernam damnalionem; ergo est dicunt reinanere posl baplismum est veniale pec-
causa damnationis islius, non ergo sola peccala caitiiiv quod esl merilum obduralionis; ergo per
istitis. Irieo dic quod aliler Dens, aliter peccaium illud veuiale peccaiunv merelur in peccaio obriu-
csl causa damnationis. Deus cnim causa quia est rari : obdurari non est nisi virlute graluita carere;
auclor pcenae, peccalum vero est causa, quia traliit crgo per veniale peccalum merelur quis virtuleiii-
ari seternam damnationem. Fallacia. Deus eslcausa gratuitam non habere sed cuilibet est inortale pec-
quare diligamus, non ergo dileclio esl causa, quare caiunr noii habere graluitam viiiulem; ergo per
diligamus, velDeusesi nobis causa vitoe aeiernse. D ] veniale, peccatum habet aliquis id quo csl diguus
Non ergosoloe virlules. Iiem, quidquid Jit, Deo au- pcena oelerna : ergo veniale est mortale.
ctore, fit; ergo sicut ex Dei voluniaie esl ut boni Polest dici quod originale prius fuil merilum
habeant vilam selernam, ita ex volunlale ipsius ut obduralionis : boc cnim non est intelligendum de
nvali habeant pcenam seternam; Falsum est "ergo lempore ariuitseaetatis , sed de tempore inquoni
quoddicitauctoritas: Nolo mortem peccaloris sed boni vet muli nieniit, scilicet ante nativitatem exte-
magis cuiivtrtalttr el vival (Ezech. xxxm). llenv rierem : quandp cliam dictura esl: In Esau non in-
etiam falsum est quod dicilur : Nos cogimus swvire venii odiendum , nisi originale peccalum. Quid est
nolenlem. ergc quud dictum (100)? lnJacob _non invenit dili-
Ad hocdicquod sicut Deus facil ul boni habeant gendum nisi misericordiw sumdonum ; id est ipsum
vilam oeternam; ila etiauv quod mali pcenam aucr- Jaccb ex niisericerdia dilexil el ad vilam prsedesli-
(98) Mag. i, d. 48, § d, et dist. seq. Esati antequam fecissel aliquid mali, nisi originale
(99) Aug. epist. 105. Quid enim diligebal Deus in peccalum?
Jacob antequam natus fecissel aliquid boni, nisi gra- (100) August. ubi supr».
tuiitun wsericordiw sttw doiutm ? Et qtiid oderatin
85? PETRl PICTAVIENSIS; SGO
iiayil.Polest eiii.m dici de Jacob sictit, de JoanneBa- A no noluit 50-misereri, ideonon miscretur; sed illud
ptista quod sanctificatus est in ulero, Item, Deus scilicet non misereri, non est causa quare homo sit
poiest facere ut huic non apponat graliam , ut nulr malus, nam omnes mali sunt , ex quod sunt ex
lain habeat gratiam; sed h.oc esl huic mortale pec-: massa cor.rupia;vmtie,et de jure omnes posset dam-
catum : ergo Deus polest facere ut isle peccet. nare, et cum misereUir apponendo graliam , mi,-
Distingue : Nullam v.iriuienv habere esl huicmpr- sericordia est. Econtrario lamen aliler est ubi lo-
tale peccatum, id est contemnere habere verum tum sunvitur affirmative. Nam quia proedestinat,
esl; sed ipsa virius, non habiia est huicmoitale gratiam confert in lempore; quae collatio gratiae
peccatum, falsum est. Item reprpbaiio nil aliud est temporalis causa est quare sit bonus , cum tanien
quam prsescienlia nequilise el prseparatio pcenoc; npn econlrario nolle misereri ab aelernp non sit,
crgo qiiia prsescivit nequitiam Esau , ei pravparavit cansa quare sit malus , nec ciiam econverso. Non
ei poenam, ideo reprobavit eum; et ila non vi.detur eniin quia estmalus non vpluii misereri ab x*teriio,
occuita jiigliliaq.ua eun> reprobavit. sed est causa obduralionis ; nam quia malus est,
(1) ltem quseritur an reprobatip. sit causa.obdu- noii miseretur temporalit.er. Non enim ergodicen-
raiionis, sicut ipsa est causa retributionis; quod- dum quod, quia reprpbavil, in beneplacito ejus.fui.t
ita pslenditur. Quia Deus isium reprobavit, ideo B iil non apppneret graliam : sed quia reprobavilnpn
inbeneplacilo ejus fuit ut in lempore npn appo- in beneplacilP fuitut graliam apponeret, ut semper
neret gratiam, non apponit: ergo reprobavit, ideo praeponatur negatio verbo , non posiponalur: quia
non apporiil gratiam. Itcm, ideo non apponitgra- nil etiam Deo aifribuilur cum dicitur, Deus hunc
liam, quia (2) scquitaie occulta ab lmmanis sensi- reprobavii, sed idem est ac si diceretur: Deusnpn
bus remotissimam non esse apponendam decrevit; vpluit ul huic apponeretur gratia iu lempore , ot
ijrgo ideo non apponit, quia ab selerno eos repro- vila in futuro.
Oavit, videlur solvendtnn per inlentionem hujus- In quo etiam pariler solulum est quo quaerebatur,
iiiodi: quia reprobavit, ideo in heneplacito ejus.fuit- An Dei reprobaiio til catisa lenxporatisobdurationis;
jt non apponeret gratiam •, si enim quia reproba- quod quidenv sine scrupulo potcsl admitii. Nam
fit, ideo in beneplacilo ejusfuit-ul non apponeret; quia rcprobavit, obdurat, id est quia ab setenio non
irgo qnia reprobavit, votuit ut npn apponeret; voluit misereri, non miseretur in teropore. Quod
jrgo quia prsescivit eoriim iniquitatenv, et prsepa- ergo dicilur, Reprobatio esl prmscienlianequitim,elc.
iavit eis poenam, ideoab seterno voluit eis niiiiquam quasi quocdani descriplio est non vera diflinilio, et
«pponere gratiara v.alconferre viiam. ldeo offensum ita iivtelligendum esl. Quotquot reprobantur a Deo,
virietur multis nvodis, quod rcprobaiio sit causa r.on reprObaatur Deo nequitiam proesciente et poenam
ippositionis gratise. prseparanle. Si quis commodiorem viam solutionis
Econtrario tanven videiur posse ostendi qiiod-non invenil, non invideo, et forle polesl alia solittionis
j.il ejus causa, imo sola merita humana. Sicut non via rlêriri ad- quam possumus induci ex eo quod-
apposilionis graliae sola merita hunvana videntur Auibrosius dicit super Epistolam ad Romanos, re-
es.se in causa. Quod sic videtur asserere Atigusli- probatio alia.ab selerno, alia lemporalis. Quae au-
nus super Malachiam (o) : Cui vult miserelur Deus tem teniporaliter est idem esl quod obduratio , veL
et quem vttli indural (Rom. IX) : < Sed hmc Dei vo- defectio. Quaeautem ab aelerno est, hoc esl- quotl
luntas. injttsta esse non polest. Venit enim de occul- Deus praescit atiquem damnandum. Si enim repro-
tissimis meritis; quia ipsi peccatores , cnm propler batio est ab aeterno , quomodo non Dens?*QttorisL
generale peccalum massam unam fecerint, nonnulla est, quis dicet riil Deo attribui cum dico, Deus est
tamen iriler eos esl diversilas. jPrwcedit enim aliquid reprobalio JudiP, vel, Deus reprobavit Jtiriam? Sl-
in peccatoribusquo licet nondutn juslificaii sinl, di- quis tamen approbet priorem solutionem , de facili
gni tamen inveniuntur (4) juslificatione, et iterit prw- illam ad mentem hiijus aucloris poterit retorquere.
cedit in aliis peccatoribus quo digni sunt obtusiono D dicendo , ideo dici r.eprobationem ab aelerno ; quia
Ecce hic manifeste videtur dicere quod meritahu- Deus ab seterno reprobavit quotquot rep.rpbavi.t.
niaiia videnlur csse causa non apposiiionisgratiae, Quaenutem ab Augnstino super Malachiam propher
et ila non Dei reprobatio ejusdem rei est causa. tam dicunlur, riicunt quidam esse relraclala (5),
Ad quod dicendum quod isle lerminus reprobatio potest tamen exponi de temporali electione vel ju-
nilponit, sed removet tantuin et excludil. Quod slificalione sic : Cui vull miseretut, el quem vull in-
ostendil Augustinus (4*) sic : Sicul reprobatio Dei durat, idestquem vrilt lemporaliter eligil vel re-
est nolle misereri, ita obduratio est non misereri. probat, et hujusmodi Deivoluntas, id esl iste divinse
lliud esl seternum el intelligilur iiegalive , istud voluntalis effcctus, injustus esse.non polest; venil.-
tcinporale.Illud esl causa islius. Namquia ab oelcr- enim de pccultissimis meritis, id est de occullis cau-
(1) Mag. i, d. 41. (4) Al. efficitinlur, ut etiain infra habelur.

(2) HaecAugust. Mag. d. 41, §, d. ct disl. prse- (4') Lib. i, ad Simplic, qu. secunda.
ced.,§ull. (5) Alludit ad c. 5J51. i, Relracl., in quo similia
(5) LibrO ixxxii), Quwsl., q. 68,quibusdam ver- reiraciantur. Locus Augusl. cx a. 68 inier83f.
bis mutali<. cxplicalur.
sis , id est de occulta Dei voluntale quam nomine A , 51aulenl Dei facere non. sit aliud quam velle, idem
nveriti designai, quia, sicut ex merilis sequitur videiur ac si dicalur, Deus vuli ut non habeat gra-
causaliler relribulio , ita ex occulta Dei vplunlate tiam , et sic videbitur hoc termino vttlt divina es-
temporalis eleclio, id est gratise appositio: Quia, senlia prsedicari, sed polius negaliveiiilelligenduin
cum ipsi peccatptes prppier generale peccalum unam esl, nonvuUuihabeal.
massam fecerint, de omnibus pro originali peccato Sed dicel aliqujs, cum gratia subtracla non pos-
facla sit quasi una nvassa perdila ; nonnulta lamen s.il bomo non ruere. Igitur judiciuiu non dehel ho-
inter eps diversilas esl : prwcedit enim aliquid in nvini,imputari qui sine gratia nihil potest, sed Deo
peccataribtis, scilicet volunlas Dei praeveniens ipsos subtrahenti. Ad quod dicendum, qu.od non Deo sed
peccatores quo , id est qua volunlate quamvis *ion homini impulandum esl; quia merilo hominis sem-
juslificati sunt, digni tamen efficiuntur juslificalione per sublraliil gratiam. Verumtamen quamvis non
a volunlaie sua, ita eos jtistiftcat ac si in eis proece- mererelur homo sibi subtrahi gratiam, impulare-
derel qtio; digni essent jusiificatione , el ilem: lur ei; quia, cum gratis Deus apposuil ei, in nullo.
Prwcedil in peccatoribus quo digni sunt oblusione. injurius. deprebendi potest, si quandp vult, sub-
Islud est' plaiiuni. In omnibus eniin indifferenter trahit pi; et ex vitio hominis est quod statim r.uit
praecedit originale peccalum quo oeque digni sunt ex quo subtrahit. Quod per simile potest oslendi.
Obduraiione (6) : de qua massa si aliquos eripiat Ecce paries domus mese minalur ruinam. Mutup
Deus, misericordia est, si aliquos in ea relinquat, accepi lignuni a vicino meo ad fulciendnm; ille
justitia. gratis commodal, necessarium est ei lignum, pro
Ex prsediclis patel nii Dco altribui cum dicilur voluntale sua tamen accepit, el statim paries ruit,
Dctis islum reprobavit. Mullo miniis videtur aliquid non est ex vitio subtraJienti.s, sed. potius.. ex yitio
attribuL cura diciLur. Deus isli subtrahit gr.atiam, parielis. quod ruil, nec vicinus nveus in aliquo.mibi
vel istum obdurat, quodidem est.sicut de Pbaraone injurianv facit. Ut aulem quoe prsedicta suntde re-
legiiur, Ego induravi cor illius (Exod. x). Qtiod probalione et proedeslinatione facilius ex sensu a
tamen aliquid hac locutione Deo altribualur, virie- quo omnis doetrina iniiium sumil, intelligentise re-
lur quia idem est dicere Deus isli gratiam subira- nunlienlur, et memorise commendentur, subjecla
hit, ac si diceretur facil ut non habeat. Cura oculis fignra quod dicluines.t declaralur,
De Disposilione. C mala; ergo vult mala. Ilem, Deus disponu omnla

Sicnt praedestinalio lantum esl de hominibus sal- et nulla male disponit; ergo omnia disponil-; ergo
vandis, vel de bonis in prsesenti vel in futuro eis omnia bene disponuntur a Deo : Nulla aliter dispo-
conferendis, sic dispositio tanlum de faciendis. Le- nuntur a Deo et aliler fiunt, ergo omnia bene
gilur enim iii libro Sapiehtise : Sapienlia Dei attin- fiunt. Iiem, onvnia fiunt, Deo disponenle; Deus nil
gil a fine usque in finem (Sap. vm), id esl ab seierno nisi bene disponit; ergo omnia fiunt a bono dispo-
usque in selerntim immobililer, et disponit omnia silore, et bene disponenle. ltem, Deus omnia bene
suaviler; dicil enim Gregorius (7): < Multi volun- disponil; ergo omnia serviunt Deo quod ei David
talenv Dei peragunt, unde mutare conlendunt, et dicit : Omnia serviunl tibi (Psal. cxvm); ergo el
ejus voluntati resislentes obsequuntur, dnm divinae diabolus servit Deo. Quod etiam fvidetur dicere
dispositioni mililat quod per humanum sludium Isaias : Virga furoris tnei (Isa; x); et super Da-
resultat. > Quidquid ergo ab hominibus lit, divinse nielein nominaiur columba Dei; item in Isaia,
dispositioni mililat; ergo Deus omuia disponit. elianv minislri Dei. Quod lamen si quis recipiat, sic
Quod si detur,' videtur sequi inconveniens sie: D videiur objiciendura. Diabolus servil, vel minislrat
Deus omnia disponit, el non disponil nisi facienda; Deo in omnibus in quibus eum Deus sibi minislra-
ergo omnia sunt facienda. ltera, Deus disponit om- lurum disposuit, et prout Deus disposuit; ergo dia-
nia; crgo disponil et bora r.t mala; ergo disponit bolus bene servit|Deo; erso ex charitate. Item dia-
(6) V. Aug. 'ep. 105, De correp. ei grat., c. 7, gr., cap. 3,6 et 7. De Prwdest. Sanct., c. 8 et setj.
lib. i, ad Siinplic. q. 2. Ench. .94. De Prwdest. et (7) Cilatur a Mag. i, d. 47, 5 b.
boliis servil Deo; ergo aliquUl opns ejus placel JA ea operatur. Dicnnl ergo omnia Dep servire, quia
Deo, Econtra tamen, nulltim opus diabolns facit in de omnibus Dei volunlas impletur et de malis quae-
quo non offendatur Deus; ergo iiullum opus diaboli dam elicit Deus; ergo de omnibus et bonis et ma-
placet Deo. Item, Deus vutt aut non vult ut faciat lis inipletur Dei beneplacitum. Non lamen disposi-
quse prsecepit. iSi vull, cum in ontnibits quse facit tio de omnibus est, sed de faciendis, scilicet de
riiabolus 52 offendatur Deus; ergo Deus offendi- praemiis electorum et poenis reproborum.
tur in Jiis quse vull fieri. Si Deus non vult ut faeiat Hactenus ergo de Iiis quse supra posita sunt, id
diabolus quod proecipit euiu facere, ergo praecipit est de prsescientia et pravvidenlia, dispositione el
ut f:iciat?Iievn, diabolus servit Deo, ergo obedit ei. provideniia, sapientia et scienlia, prsedesiinatione
- Prsediclis respondendum est
per ordinem, et di- et reprobatipne (9). Prsescienlia igitur sive prsevi-
cenduriv quod disposilio Dei accipitur pro providen- dentia, quod iriem est, tam bonprum quam malo-
lia, ul ciiin dicilnr : Sapientia Dei disponil omnia runi esl et fulurorum laiilum; providentia est
ct pravidel omnia antequam liant. lnlerdum pro gubernandorum, dispositio est faciendorum; eltan-
providentia cuni beneplacilo secundum qtiod non tum bonorum si proprie accipialur : Sapienlia et
est reclpiendum quod Deus onvnia disponal, nisi , scienlia lam de bonis quam de malis, de prsesenti-
sub boc sensu, id esi de oninibus disponit; quia bus, de praeteriiis, de fuluris, de lemporaJibus et
tain debOnis qiiam de irialis elicit Deus voluiitaiem selernis; prsedesiinalio est lioiiiinum salvanrioruni.
suain, cum bonos reriiunerat et inalos punii. Et ita Unde.Apostolus : QUPSprmdeslinavit fieri cpnfprmes
liac extreina sigitificatione frequeiitius et magis imngini Filii sui (Rpm. vni); el bonorum quibus
proprie accipitur pro provideutia el beneplacito. hic in praesenli diianlur et iri fuluro coronabuntur.
Unde non videtur daivdum, Deus orimia disponil Unde Isaias : O.culusnon videt, Deus, absque, te quw
riisi sub prsedicto sensu hoc dicatur. Non est lanien. prwparasli diligentibus le (lsa. LXIV).Reprobatio
negandunv quin omnia serviant Deo. Nani omnia est de hominibus damnandis.
ei serviunt, id est ei prseslant materiam laudis, et
diabolus ei servit et approbat ejus opera quse ope- CAPUT XVII.
ratur, non quibus operalur; opera operala (8) ut De hujusmodi nominibus diligcndus, limendus, an
diei solet, non opera operantia; qiiae omnia secundum essenlium de Deo dicantnr?
mala siint, quia nulla ex charilate. Sicut ajiproba- Solet quaeri de hujusmodi nominibus, diligendus,
vit Deus passionein Chrisli itlalam a Judseis el quod timendus; an riicanlurde Deo secundum esseniiam.
fuilopus Judseorum operatum; non ajjprobavii operai r Cum enim abaelernoTveo coiiveniant, autsecundiini
Judoeorum Operantia, et actiones quilHiS operaii essenliam, 53 aut secundum relalionem. Certunv
sunt illam passioneni ; prii actione enim diaboli est aulem; quod dicuntur secunduin relationem
olTeiidilur Deus, sed non pro acto ; nec vult Deus oeiernam; ergo secundnm essentiam dicuiuur; ergo
ul diabolus faciat eo rnodo quo facit quod proecipit non dicuritur ciim magis el cum minus, qaia divina
ei facere Dominus. essenlia non intenditur et reiiiinitur. ltem quia
Si lamen inveniatur scriplum quod praecipiat Deus est Deus, esl diligendus; quia est Deus esl
DOininus^diaboloaliquid facere, sicul forte in libro timendus : ergo noii esl raagis diligendus qnani ti-
Regunv (cap. xxn) de deceplione Achab, de quo mendus. Item, quia est misericors esl diligendus,
tamen post plenius agetur, non est inlelligendum quia est j'ustus esi limendus, non est magis miseri-
quod praecipiat quasi velil; vel si vull, ut faciat cors quam jtistus, et econlrario : ergo non est ma-
sicut -facit. Licet enim facial diabolus quod vult gis diligCndus quam limendus; vel ila, sequejusius
Dohvinils, nort laineii facil sicut vult Dominus, et est et misericors :.ergo aeque diligendus esl et li-
irieo semper.peccat, nec servire diaboli esl regnarc. mcndus. Econlrario tame-nfacileest ostendere quod
Istud enim dictunv est de illo servilio quod si ex magis est diligendris quam limendus. Miseficofdia
D
cbaritate, quod est causa regni; et regnat qui Deo ejus superexaltat judicittm, et Miserationes ejus
sefvit ex cbarilate; et super carriem el snper ho- super oinniti opera ejus (Psal. CXLIV).Ergo magis
stes spiritualeSi Nec rivirunvsi diabolus qui ratio- nriscricors cst quanv juslus ; ergo magis diligendus
nalis esl creatura Deo servial, cunv etianv de irra- quam limendus. Item, diligendus esl quia Deus,
tioiiali creaiurar idemiegalur; ul ibi, Mare et ventus et diligendus quia hpmo; ergo magis diligenrius
obediuni ei (Malth. vm), quia imperateis ac sies- quia Deus esl et homo, quam quia est Deus. Item
sent aninvaia, et ssepe quasi ad ahimata ad ea diri- in Caniicis-super illum locuin : Qttalis est dilecivs
gitur sermo. Unde Moyses : Audite cmliûw loqupr meus ex dileclo Filitis ex Palre (Cant. v). Ex qua
(DetU.xxxii); Isaias : Audile cmli, el auribus percipe parie nvagis debel diligi quanv timeri.
lerra (Isti. I). Dicunlur ergo eis obedire quia de Scieridum est ergo quia hujusmodi nomina dicta
eis ad nutum suunv facit. Sicut in pharniacia ma- de Deo divinam essenliam praedicant, ei proeterca
leria dicitiir obediens medicinse,-quiade ea et in quosdam effecius in crealuris iiolant. Sicul dictunv
(8) llinc coiijicehbiic aperis aperali norivenclatii- sacramenlis.

ram non ita neotericam esse ut qiiiriam voluiii; (9) Mag. i,.d. 55, §1.
quanv ctiam infra usurpalcapite. 6, ult. libri, ubide
£83 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 866
de islis noniinibus jusius, misericors. Cum enim A 54 CAPUT XVIII.
dicitur, Deus est diligendus, probatur dignitas qua De vocubulis abslraclis , cujusmodi sunl, Deitas ;
est riignus diligi, quse est divina essenlia. Praelerea paieruitas.
siibinnuilur quidam effectus in creaiuris quo tcnen- Sunl alia vocabula de quibus dubium esl an di-
tur eum diligere. Simililer cum dicitur, Deus esl caniiir de Deosecundum essenliam, cujusmodi surit
limendus, probalur eadem dignilas, et subinnuilur omnia abslracla, nl divinilas, essenlia, palernilas,
alius effecius; ergo si secundura principalem signi- filiatio, et bujusmodi proprietates : de quibtis etiam
ficationem eis addaiur, magis aut minus incongrua sub speciali dubitatione relinquimus an de tribus
est locutio. Si vero ad effecius crealurarum refe- personis dicanlur secundum essentiam, an secun-
ralur comparatio, verum est quod pro quibusdam dum relaiionem, quia si hsec secundum essenliam
tenemur eum diiigere. Pro aliis magis limere, sicut dicantur. Ergo Pater essenlia sua est esseniia, et
dictum est de misericcrdia et de justilia. Cum vero Deitaie Deitas esl. liem , si Pater esscnlia sua est
addito ablativo dicitur, Deus est magis diligendus paternilas; ergo idcm est ei esseDeum el palernita-
a nobis quanv tiraendus. non probatur divina es- tem esse; ergo cum Pater, Filius et Spirilus san-
senlia. Sicul*nec cum dico, Deus est crealor, sed clur sint unus Deus, ipsi sunt una patemilas; ita
est solus, dignum est ut nos diligamus Deiim. Nec " el Filius, et Spiritus sanctus est paternitas. Si vero
est iiiiruin si de Deo fiat sermo, et per subinnuilio- secundum relationem dicilur; ergo nomine pater-
nem non Deo, sed creaiurse aliquid tribuitur, sicut nilatis refertur Paler ad Filium et Spiritum s.nn-
cum dicilur, Deus est creator, id est res* Deo vo- ctum ; et ila potest dici, Pater cst palernitas Filii,
lenle, de non esse prodeunt ad esse. Si ergo quse- quod iiicongrue videtur dictum. Ideo dicunl qni-
ratur utrum a nobis sil magis diligendus quam dam hsec nouvina excludenda ab illa regtila , qna
timendus, dicimus quia ita est. Molus cnim dile- dicilur : Oinne quod de Deo dicilur, ab mterno vel
ctionis in nobis erga Deura omnes alios nvotns su- secundum essemiam, vel secundum relalionem dici.
perare debet, et pro qiiibusdamdiJigendusest magis Et de bis quiriem nominibus paternitas et filiatio
a nobis quam pro aliis, quia prp operibus recrea- certum voluiraus esse quod non prsedicani essen-
tionis magis quanv pro operibus creationis. Sic forle tiam .in Deo sictit. mox patebit in traclatu Relalo-
magis lenemur eum magis diligere quia pro nobis rum, licet nullum videamus sequi inconveniens, si
passus quanv quia Deus; sed non lenemur eum hoc dicatur rie his nominibus essentia, divinilas.
magis diligere, quia pro nobis passus est quanv quia CAPUT XIX.
Deus; imo tenemur eura magis diligere quia Deus, Q De histerminis,esse aPatre,DeusdeDeo,eihujnsmodi,
quam quia passus. Nam isie nvolus omnes debet (10) Quseritur eliam de his terminis esse a Palret
excedere, et ita palel quia magis tenemur eum di- Deus ce Deo, an essentiam,-an relalionem praedi-
ligere quia Deus et homo quam quia Deus, sed non cenl? Videtur enim dici secundum esseniiam esse
magis diiigere. Quidam lamen recipiunt quod magis a Patre; curn hoc lam de Palre qnam de Filio,
tenemur eum diligere, quia est Deus, quam quia est qtianv de Spiritu sancto posset dici. Quod si esl,
liomo, vel quia passus. Quod ideo verisimile est tola Trinitas esl a Patre, sicut lota est unus Dens,
quia quidquid beneficii nobis impendit in humani- ergo tola Trinilas est ab aliquo"; ergo aliquid es<
late, tolunv fecit ex divinilate. Unde nihil cst pro urincipium Trinilatis. Ilem, quidquid habct Filius,
quo magis tenemur eum diligere, quam pro divini- habet aPatre.Fitius est a Patre; ergo hochabei a Paire
late. quod esta Patre, et quidquid habet Filius habeta Pa
Si vero quserilur an sit magis diligendtis quia trejergo Filiusbabel a Patre, habere a Palre esse a
Deusel homo, quam quia Deus? Si essentia divina Patre ; et iia in infinilum potest procedere ralioci-
probatur, incongrue dicitur; si ad effeciunv referas, natio. llem, si dicatur illud lanium, Deus de Deo_
verurn est quod inagis tenemur, quia Deus et homo, dici secundunvesseniiam; ergo Pater, ei Filius.ei
quam quia Deus, id esl quam quia rccreator; sed ® Spiritus sanctus unus Deus de Deo sunt, secundum
iiun tenemur magis diligere. Fallacia ; Deus est regulam suprapositam : Quidquid de Deo secundum
magnus quia Deus, et esl magnus quia est homo: essenliam dicitur, et de singulis persoms dicilur sin-
ergo major est, quia est Deus et homo quara quia gulatim, el de illis in summa singulariter non plura-
Deus. Aliorum soluliones ex prscdiclis pptenl. Ilem, liter. Et alia esl regula : Quidquid in sancta Trini-
cunv Deus diligendus sil quia creavit mundtim; et tate dicilur ad se, ul dicilur allerum sine allero : ergo
longe inconvparabililer niajus fuit generare Filium, nec Eilius sine Palreesl Deus de Deo, sed secundum
longe amplius videtur diligendus, quia genuit Fi- essenliam dicilur. lrieo dicunt quidam quoa ni ler-
lium, ut videtur, et exhibenda ei videlur lalria quia mini ab eisdem regulis sunt excipiendi,
Paler, et eadem quia Deus, et multa alia inquiri Aliis videtur liujusmodi lerminis fignrari et dj-
possiuil, quae,quia inusilaia sunt, sub silentio sunt vinanvessenliam et rclationem, ul ad ipsum quod
praetereunda. dicilur Deus vel esse dicittir secunrium essentiam.
» Quori autem dicitur de Deo vcl a Paire, riicilur se-
(10) Magist.I, Senl., d. 27.
867 PETRI PICTAVIENSIS 8G8
cundum relalionem.sicut siipra dictnm est, de hoc A solus sil ibi diligens; scd prop!er supradiclas ra-
lermino potens generare. Quaeopinio in hoc infir- tiones appropriantur hujusmodi lioniina Pairis, ap-
mari potesl; quia secundum hoc esseniia divina propriatione nomii.is, non rei; suntet alise ajipro-
dicereturrelalive, quod lamen falsum-est. Divina priationes quse fiunl nomine et re, quas in fine se-
enim essenlia nec gignit, nec gignitur, el ita posl quenlis capituli sub cerlo numero compreliendendo
plenius docebilur. Possunt ergo alii hujusmodi ler- ponemus, et ad oculum sicut ex aucloritate Scri-
minis significare relationes ; quia idem est dictu, plurarum. collegimus, demonslrabimus : et quia
Filius est Eilius, ac si dicilur, Filius est Deus de supra de polenlia saiis disseruimus, de ea ad proe-
Deo: et ita de Spiriiu sancto; et cum hoc quidem sens nil dicemus, sed de sapientia et dileclionc ut
dicitur de boc termino esse a Patre; non videtur ila secundum ordinem de his quae supra exorsi
dici. Potest eniiivsignificari eadem relatio qua hoc sumus, inchoemus scilicet de essenlialibusvocabulis
nomen Filius., ut idem sit dicere, Filius est Filius •, quacpersonaliler accipiuntur.
acsi dicatur, Filius est a Patre, et Spiritus S. est CAPUT XX.
Spiritus sanctus, ac Spiritus sanctus esl a Patre vel De his lerminis, sapientia Patris, sapieiilia ingenila.
a Fiiio. Nullo enini modo est a Palre quo etiam non (14) Primoigitur volenli agere.de sapientia Palris
sit a Filio, et econlrario, et itii sequivoce dicilur " occurrit istud Aposloli tractandum : Christus est
55 <IeEilio et de Spirilu sanclo esss a Patre: sed Dei virtus et sapienlia (I Cor. i). Nam si Pater
cum dicitur de Palre quod ipse est a Patre, nil in sapientia Patris esl sapiens, el Filius est Palris sa-
Deo ponimus, imo potius removemus. Nara idem pienlia ; ergo Pater esl sapiens Filio. Sed idem est
esl acsi diceretur, Pater non est ab alio quam a se. Palri esse sapientem et esse; ergo Pater estFitio,
De hoc termino.iVeus de Deo dici poteslquod nec non ergo Filius a Patre , sed Pate.r a Filio videlur
secundum esseiitiam, nec seciindinn relalionem pro- esse. Quod Pater sii sapiens, sapieniia Patris facile
haturde Deo. Nanv regula isia daia esi rie incora- eslosteiidere sic: Pater est sapiens aliqua sapientia;
plexis, et accipiluribi hoc nomen Deus personaliter ergo sua vel alterius sapienlia, sed non esl sapiens
prorelativis, sed non relative. Nam idein esi ac si alterius sapientia; ergo Paler est sapientia sua
dicalur Filius de Patre. sapiens; ergo sapientia sui, ct ita Paler est sapiens
Et nota quod sicut dicit Auguslinus (11), id solum sapienlia Palris. ltem, Paler unanv solam habet sa-
dicitur iliud de illo quod anibo sint, et secundum picnliani, quia ipse esl sapiens, et quse eslsola sa-
illud nomen potesl fieri talis assignatio7ioc de hoc : pienlia Patris. Nulla est ergo sapientia Patris qua
quod ambobus, vel poiius iribus convenit. Nnn enim p Pater sapiens non sit, et Pater est sapiens sapientia
dicitur de Filio quia unus solus esi ibi Filius. Nec Patris quse esl Filius, el ita Filio. Ad qnod dicendum
inirum si tali juncluraponilur hoc nomen Dei perquod Paler quidem sapiens est sapienlia Patris. Sed
sonaliter. Nam el alibi ita invenilur posilhni, ut isle terminus sapientia Patris aequivoce accipiiur,
canv dicilur, Deus passus est, morluus esi, sepultus, polest enim inlelligi intransitive inter noium et ge-
el liujusniodi. ln aliis eiiam loculionibus nomina es- nituin, id est sapieniia quse esl Pater, secundura
sentise ssepe ad significalionesinveniunlur deducta, quod verum est Patrem esse sapientem 56 sapieniia
ut poienlia Patri, sapienlia Filio, bonilas vel dileclio Patris, id eslilla sapienlia quse est Paler. Ule enim
Spirilui S. altribuitur, cum lamen quodlibel istorum sapiens est tota Trinitas. Potesl iterum intelligi
de Deosecundum essenliam dicalur, nec sinefatione transilive. sapientia Patris, id esl quse procedii a
fil (12). Namcum audisset honvo in sacra Scriptura Patre vel gignitur a Patre, quod proprie de Filio
Deum vocari Patrem et Deum Filium, exislimavit (qui est sapienlia genita) dicitur; qui propriesa-
forle, vel aestimare possef, tale aliquid esse iu Deo pientia Palris, quia e.nm genuit Pater, illa dicilur
quale aliquid esl in homine; quia non vidcrat Deum sapientia Palris, quia ea est sapiens Pater; el ita
Palrera cum vidisset hominem. Nam inler homincs alia estratio dicti cum dicitur sapieniia Palrisesse
Paler esl prior Filio, et ex antiquilate in eo est de- Q Filius, et alia cum dicitur esse essentia divina, quse
fectus; Filius esl poslerior Patre, el ex posleritale comnvunis esl Trinitafi, quod ex diversitate con-
in eo sensus imperfectio solet esse. Ne quis sinvile siruendi prudens inquisifor dignoscet.
de Deo sestimaret pccurrit Scriptura noroinans Pa- (15) At dicet quis, secundum hoc non una sola est
trem potenlem, Filium sapienlem. Similiter Spiritus sapientia Patris. Qupd etiam rationibus astruere co-
noinen est inilalionis el superbise. Igilur Iiumana nabitur. Sic Filius esi sapientia Palris genita, qua
cottscientia propler rigorem et crudelitatem ad Paler sapiens non esl; esl etiam Pater sapienlia
Deum metueret accedere, mox occurrit Scriptura Pairis ingeniia et ea Paler sapiens esl. Est ergo
eum vocans benignuni et milein. Ila Pater potens, qusedam sapienlia Palris qua Pater sapiens est, et
Filius sapiens, Spiritus sancttis benignus vel dili- ipsa non est illa sapienlia Palris, quaPater sapiens
gens inlelligiiur. (15) Non quod solus Pater sit ibi non est; ergo non una tanlum esl sapienlia Patris.
poleus, vel Filius ibi sit sapicns solus, vel Spirilus llem sapienlia ingenita est sapientia Patris, et sa-
(11) Aug., 1.vi, De Trinit. cap. 2, sub finem. (14) Mag. i, d. 32, § 3, elc. et cliam d. supra
(12) Mag. i, d. 34, § 7. . citata.
(13) Mag. i, d. 34, § 6, 7 el 8. (.15) Mag. supra § 6.
869 SENTENTIARUM LIBBl QUINQUE. — LIB. I. 870
pientia genita est sapicntia Patris. Non est aliquai A quando hoc nomen sapientia per se poniltir, id est
sapienlia genila, sapicnlia ingenila. Non est igilur absque dictione quse facial ipsunv accipi persona-
lanium una sapientia Pairis. ltcm Filiusest sapientia i liler, ad essentiam refertur: sed cum adjunetisf/eni/Ms
Patris, nec Filius esl sapienlia sui, vel Spiritus i et ingenitus, et 57 hujusmodi, ad personas dedu-
sanclus; ergo Filius est sapienlia solius Palris; cilur, ul sapientia genita pro solo Filio dicatur;
ergo Filius non est sapienlia trium personarum; sapientia ingenita pfo solo Palre, nisi quis boc no-
ergo aliqua esl sapientia Palris quse non est triumi men ingenitus ita accipiat, ut polius removeat quam
personarum , et aliqua est sapienlia Patris quse est ponal. Tunc forle enim essenliam figurat qirib inge-
iriuni personarum; ergo non una sola est sapienlia nita est, id esl non genita. lla etianv cum riicainr
Patris. flsec el similia iiiducuhtur a quibusdam magis; sapienlia de sapientia ex ipsa junctura locuiiohis
sophislicequanv vere procedenlibus ad ostendendum patct unum pro Palre, alteriim dici pro Filio. Sed
noivunam sotam esse sapienliam Patris. Cujus causa quando interposilo nomine relaiivo, quo medianiei
contrariunv constal esse verunv; scilicel quod una adjunguntur ei proedicta nomiria. ut ciim dicitur
sola sit sapientia Patris: quia licetin Triiiilate sil Filius est sapieniia quse estgenila, vel est sapiemia
sapienlia, quse est communis loti Trinilali et quae ,., quae non est genita, non ita perspicuum est, an es-
est ipsa Trinilas, qua qualibet persona in Trinilale " sentialiter an personaliter leneatur. Si enim esseri-
csl sapiens, sit etiam ibi Filius qui est sapientia tialiter ponatur, verum esl Filiuai esse sapientiain
Patris, ut lestalur Aposlolus (ibid.), qua sapienlia quae non est genita, id est divinam essentiarii qnav
Pater non est sapiens, nec sapienlia qua genuit-, nec gignit nec gignitur; si vero personaliter poiia-
cnni sit illi non solum ut sit sapicns, sed' etianv tur, quod videfur ex adjuncto, non est verum Filiuiii
ut sit. Non lamen ideo duse sunt sapientiae, quia per- non esse saplentiam, quse non est genita. lino Filiiis
sona Filii quse inlelligilur, cum dicilur sapientia esi Filius qui estgenitus, et ita Deus qui est ge»
iiigenita, una eademque sapienlia est quae essenlia niius, vel sapienlia quse est genita.
Dei est el intelligitur tribus personis. Filius eninv Facile lamen est ad hoc raliocinari. Sapientia
qui est sapientia Palris, qua Pater sapiens non esti quae est Deus non est gemia, illa est Filius ergo sa*
cst easapienlia qua Pater sapiens est, id est essentia pientia quse est Deus el non esl genita, est Filius.
divina (16); quod potes videre per similem. In Tri- ltem,Pater etFiliussunt sapieiuia non genita ; ergo
nilale est dilectio, quie est Paler el Filius el Spiritus Filius est sapientia quse non est genita. hem, Filius
sanctus, et tamcn Spirilus sanclus proprie dicilur est sapientia quse est gcnita, ergo Filius est sapien-
dilectio Patris, quoe non esl Pater vel Filius, sicul Q ( lia, el illa est genila, quod videiur Verum. Eo quod
nec Spiritus sanctus est Pater velFilius; nec ideo hoc noiiien sapientia ibi per se posilum siric arijun-
lamen duse sunl dilectiones, quia dilecl-io Patris, clo, a'd essentiam videtur refereridum, qtise essentia
quseprbpric Spiritus sanclus est, etiam esi dilectio, necgiguit, nec gignitiir. Ideo nec nomen sine di-
quoe loia Trinitas esl: sicut Spiritus sanctus est es- siinclione idem affirmandum vel negandum, ut si
sentia, quae est Trinitas, non est Trinitas, ila ada- indissonanler sopiiistafeceril syllogismum ridiculus
ptabis in sapientia. appareal. Filius est sapienlia qnse non estingenila;
Al iterum oblalrabil quis : Eaitehv sapieriiia est ergo Filius est sapientia quae non est sapientia in-
sapienlia genita et sapientia ingenita : ergo eadenv genita ; vel ita, sapieritia comhiuriis Iribus personis
sapienlia est genita et ingenita, fallacia. Idem Deus non estgeniia; ergo nbn esl sapienlia genila, fallacia
est Deus genitus et Deus ingenilus; ergo idem Deiis ad ulrumque. Filius est Deus qtii non est genilus .
est genitus et ingenitus. Solulionem orationis, quia ergo est Deus qui non esl Deus ingenitus.Ad secun-
jam dicta est, non esl opus. iterare. Replicalio enim dum sic riivitia essentia non est gemia ; ergo nou
verborum polius dispendium prolixiiaiis et pertiw- esl Deus genilus. Ei ad oninia argumenta quse hic
balionero mentis generat, vel in doctrina, vel in formari possunt, ut his terminis, inslanliam inve-
Scriptura, quam promoveat vel exerceat. I nies generalem, si habiludines argiimentationuin et
D
Item Filius est tantum sapientia qtioe est com- complexiones diligenter inspexeris.
munis tribus personis. llla necgignit, nec gignilur : (17) Quoeri solel an Pater sit sapiens sapienlia
ergo Filius illa sola sapientia quse nec gignit nec genita vel ingenita? et quod non sit sapiens genita,
gignilur; ergo Filius est sota sapientia quse non patel luro ex prsediclis, tum ex hoc eliam; quia cuui
gignilur et ita quse non est gemia, et sic Filius est hsec locutio duobus modis tantum possil resolvi,
sapientia quse non -est genita. At Filius est una sa- Pater esl sapiens sapienlia genita, id est sapientia
pientia, et nulla qusenon est, sit ilta : ergo Filius genita, vel per sapieriiiam genitam, utrumqne con-
ntilla sapientia est quse sil genila; ergo non est sa- stat esse falsum ; quia nihil habet Pater a Filio, imo
pientia quse esl genita. ltem , Pater et Filius sunt Filius quidquid habel, habet a Patre. Quod etiam
una sola sapientia quse non est genila, Pater non esl Paternon sit sapientia ingenita sapiens, ita voluiit
sapientia quse sit genila; ergo Filius non est sa- ostendere : Paler esl sapiens tanlum illa sapieniia
pientia quoe est gcnila. Ad hoc dicendum qnod quse comiiiunis esl tribus per^-onis ergo iiiin Cst sa-
(16) lta Mag. supra § 7. (17) Mag., § 3. . (

871 PETRI PICTAVIENSiS S72
piens sajiienlia ingeniia. Cui sic potest inslari : A non re, ita bonilas vel dilectio Spiritui sanclo. Unde
Filius est lanlum per divinilatem ; cfgo non esl per liolandum esl diligenter, qnia qua ratione dicilur
Patrem ; ergo Pater est sapiens, sapientiaihgenitaj Paler es.t sapiens sapieniia quam geniiit; quia si
id esl seipso. A seipso enini sapieris est et a se esu diceretur ea esse sapicns, non ipsa ab eo,
Cum enini riicitur Pater a ivullo esl, intelligeridunv sed ipse ab ea intelligeretur esse; ila pariler non
esl a iiullo*alio."Potius lamen hoc neg.ntive diciliir. debere concerii quoii Paler vel Filius diligat dile-
Pater est a se, id estrion ab alio, sicut Filius ab alio, ciione, quse tanlum Spirilus sanclus esl; quia, cnm
id est a Palre idem sit ibi diligere quod esse, si ea diligit Pater
(18) De Filioeliam qiiscritur : An sit sapiens sa- vel Filius; non Spirittis sanclus videlur esse a Palre
piciilia genita, vel sapienlia ingenila, idest sapien- et Filio, sed Palerel Spirilussanelus (21). Adquod
lia ingenila, id est a Patre, a quo eiiam habet ul sit ila objicitur : ldem esi tam Patri quam Filio diligere
Dcus, vei eslsapiens per sapieritiam ingeriitam, id et esse; Pafer et Filius diligunt Spiritu smclo ;
est Patrem per quein eiiam est. Utiunv autem sil . ergo siini Spiritii sanclo. Item Paler et Filius eo
Filius sapieniia genita snpicns, hic in disputatione snnt quo diligiinl.seddiligtinl Spiritu sanctojergo
esse polest. Si enim intelligatiir haec praepositio, ™S'int Spirilu sanclo. Qtiod ergo Paler Filium di-
A, ut ila rcsolvas: Fitius est sapiens a sapientia ge- ligat Spiriiu sancto, dicit Augustinus sic (22) :
niia; falsum ; qtiiauon a se esl Deus, sed a Patre. < Manifeslum est qnod non aliquis duorum cst quo
Si vero ita resolvas, Fitins esl sapiens sapientia ge- ulerqucconjungiiur; quo geniius a gignente deti-
nita, id eslseipso, nil perseipsum simpliciteretabs- gitur geniloremque suum diligit: stinlque non par-
que deterniiiiaiioiie concedunt quidam. Filius enlnv ticipatione, sedessentia sua neque dono superioris
estDeus per se et est per se el non est a se, vel de naturae (23), sed suo proprio servantes uniiatem
se: quod confirmalur aucloritate Hilarii (19): < Na- Spirilus in vinculo pacis. > Hic manifesle videtur
ttirse cui contradicis boeretice, haec est unitasui ila dicere tres esse iinum qui diligitur, et teriium qtio
per seagat Filius iu noiia seagal.i Alii dislingunt seillidiligu.nl, neutruin eortim esse qui se diliguni.
cum propomtur, Filius est sapiens seipso vel per El apeflius eliam quando siibjiiiigit, quod diligunl,
seipsiim. Si eniin sui natura et essenfia sapiens in- sed proprio dono, id esl Spiritu sancio qnod est
lelligatur, verum 58 estJ s' vero ase vel de se, fal- proprium donnm Palris et Filii, Alibi etiam dicit
sum. El quod dicium est de Filio intelligenduriv est Auguslinus (24) : < ln il!a Trinitate quis audeat di-
de Spiritu sanclo. cere Patrem et Filium non diligere, nisi per Spi-
Ut efgo brevi inielligamus, sunl qualuor proposi- r lum sanclum scilicet. > Difficile quidam hanc quae-
liones, quarum qnselibet dupticiter est iutelligere. stionem ad ungueiii explanare, riec nos quidem ali-
Pater est sapiens sapientia genita utroque modo quid nOviadinvenire.nein coelum os ponanvus, ausi
exposita, falsunv cst. Pater est sapiens sapientia, sumus. Quod lainen ab aliis in solvendo audivimus
utroquemorioexposiia, vera sive pef se, sive per in medium deduciinus. Dicunl quidam non esse ad-
aliunv. Filium est sapiens sapienlia genita , si per, milienrium, Paler et Filius diligunt se Spirilu san-
A, resolvas, falsum est; si vero per hanc praeposi- clo, id est unanimiler et concorditer operanlur be-
lionenv, per, verunv dicis, ut ail Ililarius, Filius sa- gnilate sua : qiise beriignitas in sacra Scriptura
pieiis sapienlia ingenita ulroquemodo vera.Quirianv Spirilui sancto ailiibuilur. Secundum hocnilaltri-
tamen dicunl quod nec sapientia genila nec sapien- builur Patri vel Filio, cnm dicitur Pater et Filius
tia ingenila Paler vel Filius dicendus est, quia nec diligunl se Spirilu sancto, sicut nec cumdicitur,
Palcr nec Fitius sapiens est, nec sapientia convenit Paler et Filius creant animas, sed qnia secundum
tribus persoriis; quse nec genila, nec ingenila, nec hoc Pater clFilius ex tempore et non ab seterno
procedens dici debet, quia sapieniia illa, id esl di- diligunt se Spiritu sancto.
vina essenlia indistincta esl. Hujusmodi aulem vo- Melius dicunt alii hoc verbum diiigere non esse
ces, genita, ingenita, proceriens, proprietates signi- D ibi positum tropice, sedeliam propria significatio-
iicaiil. Si lamen tioc nomen ingenitus removeat el ne, ut sit senstis, Pater et Filiusdiligunl se Spiritu
non ponat ut idem sil dicere sapienlia ingeiiita de sanclo, id esl benignilaie sua ; quia Spiritui attri-
se dicalnr sapientia non genita, pro essenlia poiest buitur benignitas. Ponitur e.rgo divina essentia sive
accipi ul quibusdauv placel. De hoc nonviiie lamen dicilur, Pater diligil Fi]ium Spirilu sanclo, sive,
ingenitus posteaialius traclahitur. Filius diligit Patrem Spiritu sancto, sive dicalur,
CAPUT XXI. Paler el Filius diligtint se Spiritn sancto, vel Spi-
rilus 59 sanclus diligil Palrem et Filium Spirim
Quid significetur hoc verbo, diligit, cum diciiur, Paler
diligit Filium? sancto, vel quocunque alio modo fiat variatio. Quod
(20) Sicul sapientia Filio appropriatur nomiiie ergo ab Auguslino (25^ diciiur iia exponendum vi-
(18)X,L. Mag., § 4et5, (23) Apud Aiigust. alictijus loco natiirir.

(19) De Trinil. posl medium. (24) Lib. xv De Trinil, c. 7, sed patilo aliler
(20) Mag. i, d. 3-2, § 1 et 2. . apud Aug. ibid. .
(21) Forle, sed Pater el Filins a^Spirilu sanpto. (25) Ubi supra.,
(22) Aug., 1. iv. De Trinil., c. o, ab initio.
875 SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — LIB. I. 874
detur: < Sunt servantes unitatem Spiritus in vin- A sancto, quia diligit dileclione communi tribus per-
culo pacis, > id esl diliguni se. El esl salis fami- sonis, qusD appropriaiur quandoqiie Spiritui
liaris usui expositio ; solet enim dici rie duobus qni sancto, ergo Paier dicendus est sapiens Filio, quia
vinculopacis astringunlur; quod servant. unitalem esl sapiens sapienlia communi tribus personis quae
Spiritus, imo qui stinl iinus Spirilus. Est ergo sen- attribuitur Filio. Ad quod dicendum qubd non ideo
sus, servanl unilatem Spiritus in vinculo pacis, id provenil; quia, quamvis quod cominiine esl uiri-
est dilignnt non parlicipalione, id esl non partici- que conveniat, non tamen comniunitatis sigiium
paia dilectione, quae cst eorum essentia, neque dono estinFilio, sicut in Spirilu sancto : Spiritus sanc-
superioris alicujus riiligunl se, id esl non babent lus nanvque ad ulrumque refertur, quia ab utroque
hanc dileclionem ab aliquo superiori, qui non babent procedit , Filius tantum ad Palrem. Iiem Augusti-
superiorem, sicut nos idipsum quod diligimus a su- nus ait (27); Si Pater est sapiens sapientia genila,
periori habemus, sed suo proprio dono se diligunt, ipsa non est a Palre, sed Pater est ab ipsa. Si igi-
id est essentia quscpropriitin doniini eorum, id est tur Paterest sapiens sapientia communi tribusper-
Spiritus sanclus proprio dono, id esl propria beni- sonis, Pater esl ab ipsa, non enim ipsa a Palre.et-
gnitate, quae.approprialur eorum dono el Spiritui " si eslab ea. Ergo pergeneraiionenv vel alio modo,
sancio, significat commiinein benignitatem irium, ideo ila exponimus: Si Pater est sapiens sapienlia
sed personaliier positum praedicat notionem, vel genita, cunv ipsa sit ab alia persona, el aiia per-
polius cum notione. sona sit ab ipsa , ipse Pater ab ea, non ipsa esl a
Quidam lamen aliler volunt construere, sic, ser- Patre. Hoc de sapientia communi iribus personis
vant unitatem pacis, id est vinculo Spiritus , id est dici non potesf, cum nulla persona sit ab ea. '
per vinculum Spirilus, id est per Spiriium sanc- Alii,'dicunt eamdem notionem praedicari cum di-
tum qui esl vinculum amborum. El ila expressius citur, Pater et Filius diliguni se Spiritu sancto;
videiur dicere Augustinusquod diligunt se per Spi- et ctiiivQO dicilur, Paler et Filius sunt principium
ritinii sanctum. Sed, si ita exponitnr, nihilominus Spiritus sancti ut idein sitdicere, Pater etFilius di-
congruit proediclaeexposiiioni, quia servanl tiniia- ligtinlseSpiritu sauclo ac si dicatur.Pateret Filius
tem pacis per vinculum Spiriitis , id est per vincu- uiiiuntur inspirando Spiritum sanctum; scilicst
Jum henigiiiiatis quse approprialur Spirilui sanclo. Paler diligit Filium Spiritu sanclo, id est spirat
Non enini dicitur Spiritus ineffahile vinctilnm Pa- Filio Spiritum sanclum, qui est amborum commu-
IriselFilii, nisi quia illi approprialur benignitas, nio , simililer Filius diligii Palrein Spiriiu sancto,
quse esl ineffabile vinctiJum, ul non pcr Spiriiiim Q id est spirat Spirituin sanclum qui est amborum
sanctum personaliter intelligatur Pater el Filius communio, vel Patcr diligit Filium Spiritu sanclo,
connexi, sed per benigniialem quse appropriaiur id cst spirat Spiritum sanctum ad Filium, iri est dat
Spiritui,quoe nonnisi essentia divina potest iulelligi. Filio quotl Filius spiral Spiritura sanctnm. Cum er-
Uuic lamen contrarium videlur quod ait Aiigusti- go diciiur, iriem est Patri diligere et esse, Pater
nus (26): < Illa tria unum stint propter Patrem, diligit Filium Spirilu sancto,, ergo est Spiritu
scqualia propter Filiuin, connexa propter Spirilum sancto, fallacia est -cquivocationis. Nam hoc ver-
sancliim. > Si lamen diligenlius attendanlur duae bum d/%o prius praedicat divinamessenliam , post,
praecedenles clausulac, nil erit quod riiovere possit cuin assiinniur, significat rclalionem. Cum enim
inilio diclum. Sicul enini liquirio apparet esse fal- pcr se diciltir, Paterdiligit Spiriiu sancto, falsum
sum juxta superficiem verbornm : illa tria csse est, quia esseniia ponilur; sed, addito accusaiivo,
iinuin propler Palrem, aequ.nJiapropler Filium : ad significaiionem relalionis transferlur. Ideo sic
(non enim iiniim sunl propler Patrem, sed propter inslaiil: Ideni esl Deo esse et posse; Deus polest
unitatein qiioe Palri altribuitur ; nec sunt aiqualia onuiia; ergo est oiiuiia. Cum vero diciiur, Paieret
propter Filiitm, sed propter aequalitalem quae Filio Filius eosunt quo diligunt bonunv, recipiuni; quia
attribuitiir.) Ita perspicacius intuenti liquido appa- D essenliam significat boc verbuin diligunl, si quse-
rebit falsum, illa tria esse connexa propter Spiri- stio sit neutriusgeneris. Cum vero assumiiurPater
tum sanclum. Non ita intellig.ns, id esl per beni- et Filius diligiinl seSpirilu sancto, alitid assumiiur
gnilatem quae Spiritui sancio allribuitur. Quare quam sil proposiluin, quia medius lerminus dissi-
auiem Palri unilas, Filio sequalitas aitribuatur, militer accipitur ; ideo ita instant: Non est nisi
nonne snpra diximus nos de liujusmodi appropria- Pater per quem Filius est,seri Filius pev se est ;er-
tionibus iraciaiiles? Sic ergo ad praedicta secundum go Filius est Pater; sed his qui hoc dicunt difficilc
quosdam respondcbitur. Ul iibicunque inveiiielur esi dicere quid prsediceiur his proposiiionibus, Spi-
Paler et Filius diligunl se Spirilu sancto, scilicel ritus sancliis diligil Palreni vel Filium, vel Spiri-
iiomine Spiritus sancti, benigniias Spiritus sancti lum sanctum Spiritu sanclo; Pater vel Fiiius dili-
intelligaiur. gil Spiritum sanclum Spiritu sauclo, quia non po-
At dicet aliquis, si Paier dicitur diligere Spiritu Lesthis prsedicari relalio, cum per relationem non
- (26) Lib. i De doclrina Christ. c. S,Ttia hmc ttnum: lium; c.onnexaomnia propter Spiritum tanctu.m.
emnia propter Patrem; mqualia omnia propter \Fi- (27) Hsec apud-Mag. disl. 32, § 3.
PATBOL.CCXI. 28
«78 PETRI PlCTAVlENSiS 876
tlistlngiiatur Spiritus sanctus a Spifilu sarictb. Et A irieii, noii res iioniiiiis, appropriaiur Patri vel quia
circa liujusmorii propositiones pluriinuni possunt lioc qiiod Pater est potens, lioc est a nullo. (Qnod
coarclari. Cuiri ergo lioc verbum diligo per se po- vero Fiiius, vel Spiritus sancttis est poiehs, hoc
siliiin, essentiam significel (cum accusuiivo necsi- est ab alio; ideo Pater specialis dicilur potcnli»,
gnificel relalionem, unde recipiunt, Pater diligit non dico spiritualis est; namires personae ex aeqno
Filiuni Spirilu sanclo) nbn videlur danrium ; Paier stint et pares sunt eadem polenlia); vel irieo quia
diligil Filium sua essentia, sicut Pateriion spirat est Pater, dicitur potens, ne impotens inlelligatur !
Sjviritum sanciurii, scilicelsua essenlia ; cui videtur soleut eniin patres esse decrepiii.et ob aetateni
coniradicere aucloritas supraposila : < In illa Tri- impoteiiies.. Ut a noniine Patris impoteniise tolla-
nitaleqiiis aiideal dicerePatrem nee se nec Filium tur suspicio, Pater (non dico" specialis est) sed di-
(iiligere, iiisi per Spiriluiii sanctiim (28)? > quod cilur specialis poteiitia. Sic eliam cum tres personse
iion laiiltiiii Spiritu saiicto diligit PaterFiliuin, sed sinl sapienlia eadem, sapienlisc noincn, nori nomi-
etiain sua esseiitia. Quod lainen ipsi ideo diclunv nis res appropriatur Filio, el hoc proportione a
juitani, quia P.iter noii habei aucloritatem diligen- naturalibus sumpta, qiiia sapientia sive cognitio ex
«jia Spiritu sancto. Non ergo negal Auguslinus in menie quoque est, sed sine ipsa esse non potesl,
illa aucloriiaie, Pairenv diligere soluiriniodo per et qusecunque sit rei cognitaepermiilatio, lamen
Spiriium sanclurii, sed auctofitalem diligendi ha- iiivmobiliter nvanet cum iiieiue de re sapienlia seu
liere a Spiritu sancto, Aliter enirii non idenv essel rei cognitio. Unde cum Filius sit ex Patre, et nun-
Patrem diigere Filiunv sua essentia, quam dono quam sil sirie Patre per qualemcunque similitudi-
siio, quod ipsi dicunl : quia in auctorilate inve- nenv namraliuni noiiien sapienlise Filio est appro-
niuiii, iia tanien irilelligenies, Paler diligit Filium piialum, ut solus iioletrir sapieiitia qui iion solus
sua essentia, id esl Spiriiu sanclo qui estpropria cst sapientia ;
Pairis essenlia , sicul econtrario in sua opiniOrie Sed dices, eadem ratione dicetur sapientia Spi-
exponebatur, Paler diligii Filium Spiritu saricto, ritus sancius. Ad quori riico : ldeo niagis sapienlise
iri est sua essentia quae est Spirilus sanclus. llla iromeii appropriatum Filip qriam Spirilui sanclo;
eiiim auctoritas cum videatur dicere Patrein^dili- quia, ul ubi ntilla sufficiunlverba quocunque modo
gere Filiuin et Spiritu sancto et sua esseriiia ; utri- loqui liceat, prinia processio esl Filii a Patre;
qne opinioni videtur conlradicefe, riisi abutrisque inde processio Spiriius ab utroque. Non dico per
niodis exponatur '.emporis successionem, necperpolesiatem naturse,
CAPUT XXII. Q sed eo tantuiii quod Filius procedil a Patre,
Multiplex personarum dislinctioinTrinilqie. et non a Spiritu, Spiritus autem ab ulroque.
(29) Superesl iit dislincliones personarum, sicut ldeo nomen sapientise est approprialum Filio;
iii fiiie prsecedentis, capituli promisimuS, brevi et <_uonianvFilii lanquam junlores indiscreii dicuiitur
evirieiuiinodo prout a iraclatoribus sacrse pagina et insipientes* Ne ergo Filius cum dicitur Filius,
..delerminalum accepimus, ponamus; fi.t aulenv credalur insipieus, approprialo noinine, non ap-
-personarunv dislinctio bipartiia, cum appropriatione propriata re, dicilur sapientia. Item tres persona:
.iioriiinumet rerum lum appibprialionenoivvinuinsed eadem sunt bonitas, la.men bonitatis nomen appro-
.rioii rerunv;Nomiiiuifi et reruiii appropriatione dis- prialur Spiritui sanclo, quia SpiriLus Pairis et Filii
liriguufttuf cum dicitiif, hicPater.illeFilius.Nomen iiiunus est, in quo munere nobis dato facta est no-
c.«hiin.P'airiset res, id esl sigiiificaiio nominis soli bisgratiarum largiiio. Elsi enim munus sit unum,
.cpiivenit.palri. Nec eniin Filiiis nomine vel signi- in eo tamen data est. omiiis diversitas graliarum,
.ficaiione-Paler est. Non eiiim generat sicut Filius, sicul (ut qualicunque simililudine liceat dicere) :
•
ApjjfopfiaiiOne noniinis et rei esl Filius. Nanv Daius est hoinini equus, in quo eisi sil munus
Pater nec nomine riec re est Fitius, non eiiim gene- iinum, dati sunt mulliplices usus. Qui enim dedit
r.mur. Licel auiem tres personse sint nnus Spirilus D homini equum, deriit et muliiplicem usum; ul ho-
Q\ etidein sancliis sil, lanieii liac distiiictionuni niineni veheret, ligna deferret, etc. Utique et
jiuicliira SpiritussanclustransmitLilurad significan- Spiritiis sanctus a Palfe et Filio nobis est datus ut
iJam lertiarii personam in Trinitate.ctejiispersona- nobissil munus, in quo munere nobis dati sur.t
.leir, prpprieiatem, qua persona estquis aliusa Palreet muliiplices usus gratiarum; quia dalus est Salo-
.Filib. Eiergo appropriatur et noiiienreietres noini- moni ad sapientiam, David ad inansuetudinem, Job
jiis; Nec.Paternec Filiusretenia cadem significationc ad palieriiiam : Divisiones eiiim graiiarum suiit,
•cstSpiritussanctits.Neiitcreiiiiii spirauir. Cuin ergo idein auletn Spiritus (I Cor. xn). Quia ergo Spiritus
dicilur.Paler, Filius, SpiritussantUus, distinguuiitur est niiinus, in quo fil gratiaruiri largilio, ei noineii
liersonseiaiiiapproprialioiie uoiriinuin sigiiificalioiiis boniiatis approprialur; quoniam in naturalibiis ex
ijuain significaiioiium noniiiiis. liem distiiiguuniur largilione liiaxinie iiomiiie bonitatis iiidncimus,
approprlaiione npiniiiuni; licet enim Ires personse vel Spiritus noiiieii solet esse lunioris, ve) infla-
sint eadein iiidivisa poteniia lanien poieiitioe nolionis. Ne ergo Sjviriius, cum dicaiur Spiritus,; crs-
f28) Lib. 15,de Trinit, c. 7, apud August. (29) Mag. i d. 34, § <3,7,8, etc, eidisl. 51.
ST7 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 878
dalnr tumidits vel inflalus, noinen bonilatis, vel A . non expressa similitudiiie) Pater esi principium
benignitaiis, el non res nominis appropriatur Spi- omnium.; omnia sunt a Palre, Fjlius pergeneratio-
riiui. Hoc aritein dictum est fieri aoproprialione nem, Spirilus per processionem, lemporalia per..
nominuiii non rerum. Crealorem; vel ideospecialisde Palre riicitur unitas
Iiem licet tres personse sinl unus Deus operans ul ab eo removeri inlelligaturalteritas : Paler enini
(operanmr auteriv per polentiam) Patri, qui dicitur cum sit principium sine principio, auclor de nullo,
potentia, approprialur operalio : el cum ires per- non babet post se unum cujus comparalione ipse
sonaesint unus Deus dispouens (disponimus aulem dicatur alterum; sed ipse priraus unus, cujus re-
per sapienliam), Filio qui dicitur sapientia, ap- speclu Filius dicittir alier, el Spiritus sanctiis di-
propriatitr dispositio; et si tres personae sint unus cilur tertius. < In Palre igitur > ab Hilario dicilur
Deus conservans omnia, quia per boniiatem con- < esse uivitas, in Filio verp aequalilas; > sed cum
servamus aliqua illaesa, Spirilui appropriatur con- alierilas apponitur uiiilati, non sequalitas unitali,
servalio. Ecce lerlia personarum. 62 distinclio, viderelur polius adjiciendum esse in Filio alLerilas.
operatio, disposilio, conservalio. Fil autem appro- Sed ne nomine alieritalis iiilelligereiur aliqua Fili:
priatione nominum non rerum. Pater ergo potentia niinoritas respeciu Palris ( qui enim alteresla
operalur, Filius sapienlia disponit, Spiriius boni- rege in curia, minor est ipso rege), ideo arijecmni
lale conserval oinnia in suo esse. est ab Hilario < In Filio sequalitas, > ut iiominc
ltem cum tres personse sint unus auctor, auclo- a:qualilaiis tollalur suspicio minorilatis, el insi-
ritatis lamen nomen non res approprialur Patri. nuelur iiitelligeutia alteritatis : qui enim est
Omni enim sua ratione dicendi, de Patre dicilur : aequalis alii, aller esl ab eo cui est sequalis. Ideo
Pater enim esl auclor generatione, sed non Filius, cum Pater sil sequalis Filio, et Filius est sequalis
nec Spirilus sanctus. Est auclor spiratione quod et Patri, lanien specialiter riiciiur (uon dicOj esl),
Filius, sed nou Spiritus , procedit enim abutroque. Filius sequalis Patri, quam Paler Filio (30). Filius
Est auclor crealione, quod etFilius etSpiritus; enim dicilur iinago Patris, ratione proporlionis
tres eniin personae creanl omnia. Est auctor gra- attenta, in eo quod oinnis imago ab exemplari de-
tiarum largitione, quod elFitiusel Spiriius sanctus, ducitur, nec conferiurexeinplar iinagiiii, ut Achil-
largiuntur enim tres persnnse gratias; nec inteliigo les staluae, sed imago exemplari, ut slatua Achilli;
hac divisione divisas Palris aucloritates, sed di- m Filius aequalis Patri dicitur, el coaeleriiiis ei, et
versas causas dicendi eum auctorem, licet aucto- consubstanlialis ei, quod econtra non dicitur, elsi
ritate unica. Cum ergo omni causa dicendi aucto- C ( verepossil dici. Ilem (31) ex Filio sumiiur notitia
rem, Pater dicalur auclor, ei approprialur nomen Palris quod ipse Filius oslendil, dicens : Qui videt
aiicloris, sed non res nominis, vel quia Pater a me, videl et Palrem (Joan. xiv). Quouiain ergo
tiullo; Filius vero, vel Spirilus sanclus est auclpr imago confertur exemplari, non autem econtra;
ab aliquo, quia a Patre. ldeo Paler appropriato Filius aulem Palris est invago, Fiiio tanquam infa-
noiiiiiie dicilur auclor. Unde Hilarius : <ln Palre gini approprialur uomen -equalilatis,
aiutoritas, in Filio nalivilas, in Spiritu sanclo (32) ln Spirilu sanclo est unitatis mqutUita-
ulriusque communitas : >ac si velle videalur, sicut tisque concorditr. Spiriius enim dicitur concor-
nutivilas Filii, non Palris, vcl Spirilus, coininuni- dia Patris et Filii qui dicunlur unitas ct oe-
tas Spiritus, et non Pairis vel Filii; sic auctoritas qualitas, eo quod pariter el concordiier ex ulro-
Patris, non Filii vel Spirilus, quod absil! lnio cuiu que procedil. Pater quoque el Filius in 03
diciiur, in Filio nalivitas, in Filio inlelligitur Pa- eosmil concordes, quod communiter spirani Spi-
tris auctoriias, sed per naiivjiaiem; ut quae Patris riluni sancium; vel dicilur concordia uiiiiaiis el
«sl a nullo, Filii intelligatur esse a Patre per gene- oequalitatis, eo quod Spiritus per gralias nobis in
rationem. Elcum additur : lu Spiritu ulriusque eo collalas nos reconcilial unitaii Patri ct scqiiali-
cpmmunitas , eo ipso intelligilur Spiriius esse Pa- D * lati Filip. Vel potest dici in Spirim saucto esse con-
tris ei Filii aucloritas, sed per couimunem proces- Cprdia aequatitaiis el unilatis, eo quod in ipso uni-
bioneiii ab utroqite. laselsequalilas assignaiilur coucorditer: quia eniui
Ecce rursus alia personariim dislinctio, quse fit proceriit a Paire ex eo habet ut et unus sit cum eo
parlim approprialione iioniinis et non rei, cuui di- qui est unus cum Filio. Quia vero ex Filio proceriit,
citur, deFilio nalivilas; solus eiiim Filius dicilur sequalilate ejus scqualis estei, irieoque aequalis cst
nalus ; vel cum de Spirilu coiniiiuniias : solus enini Patri. In eo ergo aeqnalitas et unitas sunt concordi-
Spirilus coiniiiuniier ab uiroqne procedit. Item ler; cnm enim noinen unilatis appropiielur Patri
cum tres personse sint unum a quo omnia, cum ap- conlra Filium, el iiomen sequaliiatis Filjo conira
proprialurPatrJ nonieii noii res iiominis Iranssiiiii- Patrem, si causas appropriaiionum attendamus, iu
ptionis causa. Nam, sicut unilas priiicipiuni oin- eis siinl unilas el sequalitas riiscorriiter; sed Spiri-
iiium, et oinnis nuinerus ab uuilale, sic etiam (licet lus sanclus ei unus dicatur ctiin eis ei sequalis eis,
(50)Mag. disi. 31, § 4. In haec invebiliir Wal- (31) Atigust. vi De trinit., cap. 10.
tcrus a S. Yiciore, lib. cpntra tv Labyrinlhos Frmi- (32) Mag. supra, §11. , :
cim
879 PEPRI PIGTAVIENSIS £80
4iec riictio unltatis vel scqualilatis conlra atiquem A benl nisi qui servant sibi debilum ordinem. Unitas
-eorum approprieiur *i, de eo concorditer dictintur auiem cfeaturarum referlur ari Palrem originem,
iuiilas et sequaliias. qui est origo sine origine. Nam oelernitas in Palre,
Ecce alia personarum distinclioiteriim appro- etei nomine non re, appropiiatiiraeternilas; species
•priatione noniiniim non rerum, parlim, ut cum rie autem Crealufarum refertur ari perfeclissimam pttl-
*Paire dicitur unitas , de Filio seqnalilas , et parliin chrittidinem Filium, S|iccies enini in ini.ngine; ordo
appropriatione nominiset rei, ut cum de Spirilu vero earum refertur ad beaiissiinam dileclionem
dicitur coiicoidia primo et tertio modo. Nam se- Spirilum sanclum, usus eiiiinin mvtiere.
-ciniduni medium (ul cum dicilur concorriia, quia (56) Ecce rursus appropriatione nominum non re-
rios Deo concilial), non res ei approprialur; Ires rum distinctiones personarnm ab Hilarioposnil (37).
eiiim personoe non sibi concordes reddunt. Est ergo Summa origo perfectissinia pulchritudo, beatissi-
-hafic riislinctio unitas, oeqiialitas, concorriia : < El iiiaQ^dilectio; itein ailernitas, sjiecies usus. Unde:
lamen iiimm haec iria propter Patrem, aequalia jElernitas in Palre, species in imagine, usus in mu-
propter Filium, connexa propter Spiritum san- •iere..Aposlolus quoque Trinilalem disiinguit.hu-
clum (33). > jnsmprii pra^positiOnibusex, per, in, dicens, exquo,
Hujus auiem Triiiiialis in crealnra quoquo modo B et per quem, et in quo sunt omnia (Rom. xi). El licet
apparet vesiigium (34). Nam onviiia quse arte di- exiribus personis omnia sinl (38), lameii diceus ex
vina facla sunt ct unitatem quamdam et speciem et quo, specialiler insiiiuavitPatrem, cui noinen aucio-
ordineni in se oslenduiii.Nam quiriquid est el ununv ritalis vel potentiacqua sunt omnia approprialur
aliqnid cst, sicut sunt cofpora vel spiritus et spi- dicia de causa; sed nola circumspcctius diclum
ritus formanlur, ut corpora figuris et qnalitatibus ex quo, quam de quo : hae enim pioDpositiones ex
vet animse artibus ; el petil vel tenet ordinem, ut eide, cuin sint causales, lamen suiiiunliir in di-
•corpora ponderibus, ut quoe minus sunt aflinia ler- versa ratione causae. Si eiiim dico, annulus est de
rae, minus sunt gravia, et econlra; et cum loca- auro, significo materiam; si dicam, ex boc Patre
tionibus, ut quanto graviora lanlodeprimanlurinfe- est ille Filius, sigriifico essenliae causam. Quare
rihs, et quanlo leviora lanlo extollaniur aliius, et cuiii.iion simus ex Deo Patre tanquain de materia,
aiiimse delecialionibus; detectanlur eninv in eo, ut sed simus eo lanquam eflicienle causa, non dicit
«xemplar coelestis ad quod creatse sunl ordinis imi- Aposlolus de ipso, sed ex ipso sunt oinnia, signifi-
Aentur, quorum omnium id est unilaiis speciei or- cans oninium esse auclorem et causam efficieniein.
dinis : In Triiiilale esl summa origo, perfectissinia ltenv : licet per tres personas oiimia sinl disposiia,
.pulchriludo, et beaiissima dileclio (3S)>» Divisiuv tanien dicens per quem, Filium intellexit. Nam per
itamen inlelligatur hoc, unitas referatur ad origi- sapienliam et sapientia diclaiite solemus disponere.
-giueni",species ad pulehriludinem, ordo ad dileclio- FiJio vero dicla de causa appropriaiur nomen sa-
iiem. Unilas autem dicitur origo csse in Trinitate; pienliae. Rursus, licet in tribus pcrsonis elin be-
quia, cum in creaturis sil unilas, perfecta unitas, nignitate trium personarum omnia sinl conservaia
cl quse siipra onineiii esl unilaiein esl in Trinilate, in suo esse, lamen quia nonveiibcnigiiitaiis et con-
quse tamen Palri approprialur noriiine, ul dictum cordiae appropriatur, utdiclum est, Spiritui sancto
cst non re : uridc cum in naturalibus unifas quodicilur specialiter (iiilelligendo Spiritum) in ipso,
dammodo sit origo numerorum, quia seriiper iiatura lanquam conuexione et concordia sunt omnia ob-
praecedit niimeruniiit quidab ea sit allerum, inPa- servata. Ait ergo Aposlolus : Ex ipso Palre creanle
ire est unitas quae esl summa origo, quoniam Paler sunt oiniiia, per Filiuin riisponenlein sunt oninia,
sic est prinius unus ut posl nullum habcat a quo Spiritu servanie disposita sunl oinnia. Sed haec
sit alterum. Perfeclissima autem est pulcliritudo lo- qtioque dislinclio filnoniinum appropriatione, non
lius Trinilalis; lamen nomine non re appropria- rerura.
lur Filio, qnia solus, ul dic.tum est, vocatur invago D lteui Palri altribuitur menioria propter seterni-
iPalris. Ad imaginem vero perlinel species, et ad latem (59), vel ne in eo ex antiquitale defeclum
•speciem piilchriliido.- Unde cum in crealuris sit inleliigas, Filio inlclligeiilia propler sapieniiam,
jiulchriludo secundum speciem, perfeelio onvnis pul- Spiritui sancto dilectio propler bonilatem, utdistin-
chriludinis est in eo qui diciturimago Patris. Bea- ctio appropriatione nominis iion rei liat. Animad-
tissima autem dilectio, etsi sit totius Triniialis, no- vertas crgo, lector quicunque, cum personarum
inine lamen nori re appropriaiur Spiritui sancto, eo distinctiones lcgas, an fianl approprialis nominibus
quod in ipso crcaturis orivnebonum aitribuiiur, ei rebus, vel neutris appropriatis, vel partim his,
in quo ipse delectantur. Ad dclectationem vero per- pariim illis. Possmil autcin dictae dislinctiones in
tinet ordo, qnia nullain qiiietam delectationem ba- liiinc moduni complicari : Ex Palre potente uno au-
(33) Aug. I. l, De doct. Christ., c. 5. (37) Subaudi Augusi., I. vi, De Trinil.', c. 10, ex
(54) Haeconinia habes apud Aug. vi, Dt Trinit., Hiiario quem l.nudal.
c. 10, usque ad finein. (58) V. Aiig;supra, et I. i, De Trin., cap. 6.
(55) Augusl. supra. (59) Aug., 1. xv, De Tririit., c. 17 haec tria Tri-
(56) Mag. i, d. 31, § 3, etc» nitati applical. .
881 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE.— LIB. L 882
ctore origine seterno, creaia per Filiuin sapientem, A est inter rem huius verbi [videoj, ef liujosac-
Patri aequalem naluin, disponenteriv perfeclissimani tivi me.
pulchritudinem Spirilu est disposita in Spiritu be- ltem nihil significaiur hoc nomine simitis quo.li
nigno, concorrii, communi, cotiservanle bealissima non significeiur hoc nomine mqualis, et econlrario.
cljlectione usu gratiarum conservantur; el licel sic Nanv idem est ibi similittido el sequalitas; ergo-
dislinguanlur personse, tamen subriii Aposiolus : prorsus idem significant isise proposiliones, Pater
Ipsi gloria, et dicens singulariter ipsi, singularem esl similis Filio, Pater esl sequalis Filio. Ad quod
in uiiuii) sigiiilical personarum essentiam (40). dicendum quod isia nomiiia rie Deo riicta iriem
CAPUT XXlH. . priiicipaliter significant, sed divcrsa consignificanl..
De hoc nomine similis el sequalis. Nam cuni dicilur, Pater est similis Filio,.principa-
(11) Cuin priino dicium sit dc.his nominibus,quae Jiler significatur Palrem camdein csse essentiam
de Deo secundum essentiam dicuntur, secundo de cum Filio ; prselerea quod Paler non sit atienus nes
cis quae, cnm essenlialiter dicanlur, quandoque la- diversus a Filio. Cum vero dicilur,.Paiei'esi sequalis
men accipiunlur personaliter. Terlio dicendum de Filio, principaliter significalur quodPater sit eadem.,
illis quae cuni relative dicuniur de Deo quanlum ad essentia cum Filio, nec sit major vel minor Filio.*
vocem, tamen et essenliam divinam significam. Cu- ^ ldem igilur principaliler significant, sed diversa
jtismoriisunl haeciiomina,a:</Ma/ts, similis, cowternus. consignificanl. Visum esl aliis (42¥) haec vocabula
Quod enim essentiam divinam significeiit, dicunl inlroducta potius causa cxclitdendi quam ponendi,
quidam cum sequalilas, vel similitudo lrium perso- ut hic sit sensus : Sunl similes, id est in niillo
iiariini sit una essentia eorum, quod virieutur posse dissimiles; quia Pater nec alienus nec diversus a-
fulcire aucloritate Augustini (12). Ait eniin : <Non Filio; similiter sequales, id est iu imllo insequales,,
secunrium hoc quori ad Patrenv dicilur aequalis est quia Pater non est major vel minor Filio. Nihilo-
Palri Filius. Reslal igitur ut secundum id aequalis • minus iamen concessibile esl tres ternvinos dici
sil quod ad se dicilur. > Sed quidquiri ari se-dicitur secundum essentiam. Nam dici secundum essen-
secunduin essentiam dicitur. Reslat ergo ut secun- liam dupticiter accipitur. Dicilur enim aliquid dici
dum subslantiam sequalis sit Patri Filius. Sed con- secundum essentiam quia essenlia est causa riicli,
tra hoc objicilur : Pater est similis Filio el Spiri- et ita verum est simile dici de Deo secundum cssen-
tr.i sancto; Spirilus sanctus esl similis Patri et Filio. liam. Nam essemia .irium personaruni causa est
Ciini ergo isli termini dicaniur de singulis persoais quare Paler dicatur similis Filio. Dicittir etiani;
singulariier, videniur de eis dici singulariter ncn Q dici secundum essentiam quod prsedicat vel signi-
pluraliler in summa, secundum regulas superius licat essentiam. Non ita dicitur similein dici sectin-
dalas ; ergo Pater el Filius el Spiritus sanctus sunt dum essentiam, qnia nec significal, nec pfsedical
unus similis vel aequalis, quod tanven incongrue . cssentiam, sicul secundum qualitatem dicilur si-
dicittir. Propterea dicunt hiijnsmodi termiuos a prse- niile. Nam qualitas causa cst quare boc dicatur
niissa regula esse excipiendos. siuiile illi. Dici eliam secundum qualitalcm dicitnr-
liem similiiudo trium personarum significalur quod prsedical vel significat qualitalein, ul albiuo;.
hoclermino similis, 65 iHa simililurio est divina cs- el ila non dicitur simile secundum qualiiatem, quia-
seutia; ergo divina essentia significaliir hoc voea- nec prsedical nec significat qualitalem. Quod aulcnv
bulo simitii, et ipsum taiilum relativum esl et lan- Filius sii sequalis Patri sccunduni essenliam (quia
lum relaiive ponitur quando eo significaltir divina Filius est coseiernus Patri scciinrium ess.entiarii,.
essentia; ergo divina esseniia dicitur relative; ergo quod ila oslendittir, Paier el F.ilius- suntiseterni;-
per relationem quoeei inesl disiinguilur ab aliqtio. idem est in Deo setemitas et essenlia; ergo Paler
Ad qtiod dicendum quod dici relalive dupliciter ac- et Filius coaeierni secunrium essenliam). Eadenv
cipilur. Nam dici relaiive est prsedicari vel signi- ratione sunt sequales vel similes secun.dum essen-
ficari vocabulo rclativo ei secundum hoc verum est D tiam. Si vero inde concludatur : Ergo csse sequalein,
riivinam essenliam dici relative. Dici eliam relalive vel siniilein Patri, coiiveiiit Iribus personis, quia,
cst distingui relationc significata vocabulo relativo; quidquid dc uno secundtim esseniiam dicitur, cnn-
noii ita dicitur divina essentia dici relative. Ctiin venit iribus; vel: Soli Eilio convenitesse coseter-.
ergo ex hoc dato, Divina essenlia dicitur relalive, num Patri. et. Spirilui. sanclo,. ergo non dicilur,
concluditur, ergo divina essentia per relalionem ab hoc de ilio secundum esseiuiam; nullum istoruni,
aiio dislinguitur, instanduin est quia ex proposi- accidii, qttia, cum dicitur : Quidquid dicilur de
lioue data in una significatione concludilur lan- una triiim personarum secundum essentiam tribus.
qiiam datum esset in aliosensu. Fallacia cum dici- convenil, vel nil quod convenial urii tanlum triiuvv,
lur : Ego video me, hoc verbum video cum hoc cpnvenitei secundum essenliam, intelligendiihv est
accusativo me, construitur transitive; ergo transilio de leruiinis significantibus djvinanv cssenliam.
(40) Rom.. xi, et Aiig. i, De Trinit., cap, 6« (42*) Inler quos prsecipue nolalur ejuspracceptor,
(41) Mag. i,d.51, § 12, clc. Magister scilicet hic § b.,a quo feliciler in. hac
(42; Lib. v, De Trinit., c. 6, sub. fin. re discipulus riissentit.
883 PETRl PICTAVIENSIS 184?
Nullus eriinvest termintis significaiis divinam essen- & tas in Trinitaie praeteraliquam isiafiiiri qninqite,
tiaui qui noii conveniat tribus, el econtrario, ut ipsi qnori nefas est dicere. Ad quod eiiam sic possit
asserunt. dici quia hoc nomen nOii significat riisiinclionem.
CAPUTXXTV. Ita enim removel quando dicilur de aliqua perso-
J5ehoc nohiine, disliivclus. narum, quod non ponit; sicut hoc iionven timite
(43) Duo sunt genera voeabulorum quae ab aeler- vel mquale non ponit aliquid in Deo. Aiile.fenini
no de Deo dicuntiir. 66 Nam alia diciinlur non essel effngere quin sequalitas vel similitudo
sccitndiiin essenliain , alia secundum relaiio- esset divina essenlia, quod negatum est secundiiin
nem. Eoritm qnse diciiniiir secundum essentiam unam prsedictarnm opinionum. Potius enim causa
Iria suni genera supra dislincia. Nam alia signiil- excludendi qiiam ponenrii inlroducla sunt liiijusiiiodi
cant esseiiiiani, el semper accipiuntur esseritiali- voeabula.
ler. Alia significant essentiairi el quandoque acci- Tanlum probabiliier a!ii solvunl dicendo hoc
piuniur personaliter, ut polenlia, sapienlia, boni- nomen significare djsiinctionem, id est disiinciam
tas. Alia, cum significenl essentiam, diCuntur rela- proprietatem, non tanien paternilalem, aut aliquam
tivC qiiaiitnm ad formam vocis, ut simile, sequale, illarum quinque; nec aliam ab illis, quia non cst
et de his omnibus dictum esl. Nunc ergo agendum proprietas qu.nmsignificet, quia indeterminale re-
esl de his quoe secuhditm relationem de Deo di- lationem significat; nec hanc yel illam, sicui hoc
rnntiir; de qui-bus istud inielligendum est pro re- nomen Albus eliamsi non essent nisi quinque at-
giila, quod Onntia quw significant relationes dican- bedines, non significaret banc albedinem vel illam,
tur tecundum relalipnem, sed non conyerliitir. vel terliam, sed albedincm indeterminate.
Nomine antem relalionis liic intelligittir quselibet Al, objiciet aliquis, ciini dicilur, Pater esldislin-
propriefas siveilla una persona ad aliam referattir, clus a Filio, IIPCnomen distinctus significal pro-
sive ita dislingualur quod non ari aliani referatur : prietatem distinctam ei prsedicat de Patre. Nttlla
nnde innascibiliiate ita distinguitiir Paler a Filio est proprietas in Palre per quam non distingttalur
quod non ad ipsum referliir. Esl ergo aliud voca- a Filio, vel a Spiritu sanCto; ergo non eadem si-
biilttm quod de Deo diciiur secundum relaiiionei», gnificatinne dicilur disiincttis de Filio et Spirilu
nori tamen significat relalionem, ui Iioc nomen di- sanclo. Fallacia. Isle terniinus Paler, vel Films,
stinctus seciindum-relalionem dicitur, non lamen vel Spiritns sanClus sigriificat dislinctaiii proprieta-
relaiionem significat. Nahv multipiiciler dicitur lerii, cum dicilur Pater est Pater, Filius eslFilius,
dici secuiiriuin relalioriem,' Dicifur enim aliquid PJ vel Spifitus sanclus est Spir"uus;el nullam signi-
secundum relatiOnem dici, quia relalio est causa fic-il proprielalem quae non insit Palri; 67 cr£o
riicti, et ita lioc nomen secundurii relationem dici- ii« e.n sigiiificaiione qua dicitur de Patre, diciiur de
inr, qnia relatip est causa quare dicatur Pater Filio el de Spiritu sanclo. Item hoc non:en distinctus
dislinctiis a Fiiio et Spiiitu sancio; sicut et riici significal proprietalern cum dicitur rie Palre; pro-
secutidtiin essenliam riuobus nioriis accipitur. prietatera ergo per qilam dislinguitur Pater, vel per
At, dicel aliquis, lioc nomen distinctus secundum quam non distinghitur : si per quani non distingui-
relaiioneih dicitur,; ergo felationem significat. lur Pater a Filio vel Spiritii sanclo, ergo aliqua est
fallacia. Hoc nomen simile secundum cssentiam proprielas in Patre per quam nec a Filio, nec a Spi-
riiciliir; ergo essentiam signifiCat; quod tamen nOn rilu sancto dislinguitur; quod falsum esl. Sed iste
est vefunv secundum unaiii riictarum opiniOhum, terminus significat proprielatem qua dislinguitnr
iilhoc iiomcn stmife dicitur securidum qualilatem. Pater a Filio vel Spiriiu sanclo; sed per nullam pro-
llem isle lerminus dislinctus est terminus incom- prielalem dislinguilur nisi per innascibilitaiem, aul
plexus et conveniens Deo ab selemo, nec sigriificat palemilatem, ant spirationem; ergo iste leiniimis
divinam essenliam et dicilur secundum relaiionem ; significat harum proprieiatum aliijuani. Ad quod
ergo significat relalionem. Nec isiud valei, quia D dicendum quia nulla relatio hic est admitieiida. Hoc
iste termirius a praediclis regulis cum aliis, qui noinen significat proprletalem quoeest vel non est;
cxcepti suni, est excipiendus. Ilem hoc nomen est nulla indelerminate. Unde instandum esl priori
.distinctus ubicunque proprie accipitur, dislinctio- afgumenlationi inqiia esl fallacia secundum figurain
nem sigiiificat; el quando dicitur de Paire proprie dictionis, quando quale qiiid iiiutalur in hoc aliquid.
accipitur ea proprietate qua potest aliquod voca- Fallacia. Hoc nomen Iwnw significal hominem; ergo
bulum de Dcodici proprie; ergo lunc vel nusquam hominem qui est sanus vel acger, vel haec imago
dislinctioneni: significat. Hla igitur disliuciio Deo repraesentat leonenv qui est in silva vel extra.
atiribiiitiir et in Deo est cum dicitur, Pater est liein iste terminus disiinctui a Filio, dicitur
distinclus a Filio et ita esl divina essentia, vel lanliim de Palre el Spifitu sancto, et in eadem
proprietas'divinse essentise; sed si esi proprielas significalione de illis, ei significal proprieiatein
et non est paternitas, vel filiatio, vel processio, distinciam; ergo per eam disliiiguilur Paler el Spi-
uec innascibilitas, vel spiratio; csl atiqua proprie- rittis sanclus a Filio; crgo aliqua esl proprielas
' - - <• ''
(43)Mag. i, d. 24
883 SENTENTIARUM LIBRl QUINQUE. — LIB. 1. S.8S-
Pains el SpirUus savicti coinmuiiis, per quami A les nominum sine plurajitale proprielalura,. sicut
disiinguilur Pater ct Spiritus sanclus a Filio, qnodI Sabellianus solam agnoscebat Trinilatem jiominuni>
falsum esl. Fallacia primi, hoc nomen homo drcilurf sine pluralitale personarum. Ergo npn sunt aiidien-
in eadem significatione de. Socrate el Pl.nlone ett di, quia dicit auctoritas (45): In penonis proprie-
«ignificat humanil tem ; crgo aJiqua humanilas> las, et in essentia tiniias: el alia auciofilas Hiero-
csl communis Socrati et PJa:oni. Et possunt liic: irymi (46) : < Sabellii hieresiin declinanles ires
inulla formari argunienta in quibus omnibus, quiat personas expressas sub proprielate disiinguimus.
lransilus fil a qttale qtid in hoc aliquid, sicul osten- Non enim nomina laniunimodo; sed eiiaronominuni
sum est, nulla potesi reperiri necessiias. Unde sii proprietates, id esl personas, velut Grseciexpri-
quis ita inferat, hoc nonieii distinclus secundunvi muiii, liypostases, id esl subsistentias.conUiemur. >
relationem dicilnr de Deo; ergo de una personarum i Joarmes etiam Damascenus (47): < Differentiam liy^-
dicilur et non de omnibus. Fallacia. Iste lerminusi postaseon, id esl personarum paleniali, et filiali,
Pater, vel Filius, vel Spiritus, secundum iclationeini el processibili proprietate recognoscinius.. >: Dicit:
dicitur de Deo; ergo de una trium personarum di- eninv Auguslinus (48): <In Dei subsiantia iiil esi
cilnr, el non de omnibus. Vel iste terminus aliquai quod non sil subslanlia, lanquanv alind sit ibi sub-
persona significai personam. Ergo de una personai B stantia, aliudque quod accidat subslantiae. Quid-
diciiur el non de omnibus. quid enim ibi inielligi potesl, subslantia esl. > El
CAPCT XXV. alibi (49) : < Sic habelur in nalura uniuscujusque
De his qum significant relationes el appellanl, sed, Irium, ul qui habel, hoc sit quod habet, cxcejtlo
non copulant, ut palernitas et fitiatio. quod persona habet personam; non est lainen illa
(44) Patet ex prsedictis omnia quse significanl quam liabel. > Infinitse nobis occurrunt aiictorita-
relationes, dici secnridum* relationem; non i&men tes, quas in medium deducerc iion gravarct, nisi
omnia quse secundum retafionem diciinlur, signifi- Jectores vel auriitores laederet.
cant relationes, sicut diclum est de hoc nomine di- Ralionibus etiam idipsum ostendi potesl. Pater
stinctus. Traelaluro anleriv de liis quse significant est Paler; ergo aliquo est Pater; ergo palernitalc,
relationes, primo dccurrit illnd in dociriha, qnod aut aliquo quod non esl palernilas : si aliquo quod
eorum aiia significani pcrsonas-cum iiolionibus, ut; non est paternitas, et nullo cst Pater quod non sil
Paferei Filius ei bujusmodi : alia solas relatioiies; in eo quod non sit divina essentia; ergo Pater dL-
quorunv quiriem alia significant relaliones et eas vina essenlia est Paler. Si vero paternitate estPa-
appellani sed non copulanl, ut paternilas, fiiiatio, „ ter; ergo pateniilas est in Patre;. ergo ipsa est-
processio, el hiijusmodi. Alia significaiu rclalioiics Paler, quia nil ih Palre esf quod non sil Paler.
et copiilaiil, sed non ajipeliant, ut generans, geniius, liem hoc nonien paiemitas nomen substanlivuin
procedens; et de his oninibus est agenriiini, et de est, alicui vel nulli convenit: si alicui convenit, .
siguilicalis eorum ; el boc ordine primo quiriem ergo aliquid esl paierniias : non poiesl.aliud repe-
qtiorumdam falsauv opinionem de proprieiatibus, riri qnod non sit palernilas Patris nisi Pater; quia^
auctoritaie et ralione confuiaiirio, eorumque novis si aliud esl palernilas Patris, cum illud sit in Patre,.
eommeniis respondenrio, quae convmuniier ad Tri- jam aliquid cssct in. Palre quod non esset Paier.
nitatis proprielales speciam, proseqiiamiir. Deinde Si dicatur quod nulli convenit hoc nomen paterni-
proprietates ipsas sub rerlo numero coinprehenrieii- tas, ergo nil est palcrnitas; ergo nil est Pater, sicul,
les, quae circa eas specialiLer inquiri possuut inve- si nihil sit albedo, ergo nibil est album. Item pater-
sligando perscrulabimur. nitas vel esl vel non est aliquid: si est aliquid,
Quidam de suo sensu glorianles, quod de proprie- 'crgo Paler, vel aliud; non aliud, tunc eniin noii
tatibus Jegitur ad nvodos loquendi referunl, non 'esset in Patre; ergo est Pater : si vcro paternitas
enim volunl intelligere proprieiates csse aliquid, ]
non esl aliquid, quomodo ergo esl relalio, vel qno-
vel aliqua in personis, vel essenlia divina, si diver- D rnodo secundum eam aliquid dicitur ad aliquid ?
sis modis loquuntur auctores de personis, ut di- Mulla a!ia conlra eos possiinl inriuci; sed quia non
versis inodis asiruunl plures esse personas. Cum .'•sunt audienrii, non sunt etiain digni qui similitcr
ergo dicitur, Paternitas in Patre, innatcibilitat etl in ' hoc sini impugnandi.
in Patre, non hoc referlur ad pluralitalem pr.oprie- Ipsis tamen super hoc oblairantibus responden-
taium, scd ad pluralitaiem 08 modorum quibus dum. < Aiunl enim ni! quod sil commune triuin per-
loquiiniir de Palre. Nam solas iiitelligimt pluraiila- <
sonarum, esse propriiim unius earum; divina essen-
(44) Mag. dist. 27, elc , d. 33, etc tsanctm Ityposlases, hoc esl subsistenliw ac personw,
(45) In prsefal. De Trinitate, quae esl Pelagii » subslantia, sed characlerismo propriw hyposta-
non
papae. sseos indivisibililer discretm. Et cap. seq. : Unum.
(46) liiio Pelagii baeresiarchse ad Innoceut. scri- cagnoscimus Deum, in solis quidem proprielalibus par
beniis exposiiiouem Symboli, de qua in notis ad /lermlalis, filialitalis el processionis; secundjim.cnu-
Robertiini Pullum, pag. 291. s
sntii et cnusale, el personnlem perfectionem, id est
(47) Lib. iii De fide orlhodoxa, cap. 5; nec dis- e
existeniiw modum differenliam inleliigiinus.
simiiiter I. i De fide, c. 10 : ln his enim solis per- (18 L De fiile et Symb., c 9, snb fineiij,
tonalibus propriela.ibut diffentnt ab invicem ires (49i Lib. xv, cap. 1*7,De ^rinit.
887 PETRI PICTAVIENSIS 8St?
tia est coiviniunis triirm personaruni; ergo non est. A ter eodem silPater quo Deus, vel alio. Ad quod ita
proprium unius earum; crgo non est proprium objicilur : Paler aliqiip esi Pater; Paler aliquo est
Patris. Sed paternitas est proprium Palris; ergo Dens; ergo Paler eo est Pater quo esl Deus, vel atio.
divina esseulia non est paiernilas; quod tanvfrivo- Si eo, cum Pater uno solo sit Pater, et Pater uno
luin est quotl etiam iivdignum sit responsione. lta solo sit Deus; ergo Pater tanlum eodem est Paler
cnim possunt inferre : Divina essenlia rion est cba- quo esl Deus; sed Pater palerniiate est Pater; et
racierislicon; Crgo nen. esi characier; non enim divinitate .esl Deus; ergo Pater divinitate est Pater,
delerminat vel distinguit divina essentiaf; est tamen vel paiernitaie est Deus. Si dicatur quod Tater alio
characler. Sicut divina essentia non gignil, est la- est Pater el alio esl Deus, sed uno solo Paler est
inen persona generans, et esl persona genita, et Pater, et uno soloestDeus; ergo Pater lanlum alio
persona procedens. Ilein ciim dicatur, divina es- esl Pater, el tanluin alio esl Deus; ergo nil qtto
senlia est paternitas, videiur tameri accidere quod Paler sit Paler, est id quo Pater sit Deus, quod fal-
fere ab omnibus iiegatiir, quod Pater eodem sil sum est, quia paternitas qua Paler esl Paier esl
Pater quo est Deus, cuin omnes recipiant, Paler Deilas qua ipse est Deus. Item, nihil est id quo Pa-
alio est Pater et alio est Deus, et ila invenilur in ter est Pater, quod non sit id qup Pater est Deus;
auctorilate. Ad quod ita tantum, iriein est paterni-1B ergp Paler non alio est Paier quam Deus. Ad hoc
tas et divinitas, Patcr paternitate est Pater et divi- dicunt quidanv salis probabililer quod non debet
nilate est Deus; ergo Paler eodem est Pater quo dari : Paler alio Pater, et alio est Deut, nisi ila in-
csl Deus. Fallacia. Idem est divina essentia quod telligatur, id esl alio modo dicilur Paler quia rela-
Filius; Filius gignilur, divina essenlia non gignilur; live, et alio roodo Deus quia simpliciter el sine
ergo idem gignitur el non gignitur. Iiem divina respectu, quia noiniiia netttrius generis ad essen-
esseritia est id quo Pater est Paler; ergo divina liam relertiuiur, masculina ad personam. Unde uon
esscntia Pater est Pater. cst riicenriuiii, Paler aliquo est Pater, et ila quod
, Nota igilur in Trinilate, iiunquam esse necessa- aliqno sil ncuier. Non enim Pater essentia est Pa-
riam iltalioiiem a nomine personse aul nolionis ad ler, et si alicubi inveniatur, ita. ut diclum esl, in-
nonven genefale aliqnod quod essentiain (si proprie telligalur.
ponalur) significet. Fallacia: divina essentia esl ltem Paler esl paternitas; ergo aliquo vel nullo
Pater qui gignit. est paternitas. Si Pater aliquo esl paiernitas, aut
Ilem : Paternitas est, et ea Pater est Pater. Hac essentia, aul proprietale; si essentia, igitur cum
propositione fit sermo 69 de divina esseritia vel p< Pater elFilius sint una essentia, sunt una paterni-
non; si ea fit sermo de divina cssentia, et nil dici- tas, quia idem secundum hoc erit Patri esse pater-
lur de ea nisi eam esse, el ea Palrem esse Palrem; niialem, el esse essentiam. ,Si dicatur Pater paier-
ergo divina essenlia Pater est Paier: si vero hac iiitale est paternitas; ergo idem esl Patri esse
propositione npn sit sermo de divina essentia, et palernitalein et esse Patrem; eadem ralione idem
de uno solo sit sermo, ea ergo de nullo fit sermo, est Patri esse Patrem el esse spirationem, et esse
eo quod sit divina essentia, et ita non fit sermo ea innascibilitalem. Unde potest inferri quod idem est'
de paternitate, quia patcrnilas est divina essenlia. Patri esse palernitatem, et spirationem el innasci-
Ad hoc dicendum quia hac propositione Paternitas bilitatem. Item, id quod est palernilas, est innasci-
est, et ea Pater est Paler, iit sermo de divina es- hilitas vet spiralio; ergo paternitas esl innascibilitas
senlia, ci ea dicitur paienuialem esse, et ea Palrem vel spiraiio : si idem est Palri esse Pairem et esse
esse Pairenv; sed aliud ab hoc, scilicei paierni- spiralionem, el idera est Filio esse Filium et csse
lalciiiesse, et ea Patrem esse Patrem. Quod est spiralionem, quod ebdenvmodo probalur; ergo idem
aliud enunliabile, sicut Charitas non est in diabolo, est Palri esse Patrein et Filio esse Filitim; vel iia,
liac proposilione de divina essentia fit sermo, et de idem est Palri esse spirationem ei esse Palrem,
ea dicilur non ipsain esse in diabolo, quod qnideni 'D\Paler et Filius sunt una spiratio; ergo sunl unus
verunv est, et est aliud ab illo falso. Hoc etiam Paier. Item, paternilas in eo qnod esl paLernitas
cxemplo dialectico potes faccre manifeslum, quia non est innascibilitas; ergo in co quod est paterni-
cum dicilur, Sequana currit, de aliquo fit sernvo; las dislinguitur ab innascibilifate; ergo dislinguitur
non lamcn rie aliquo dicilur quod currat, quod fal- aliqua proprietate, vel aliquibus; ergo aliqua pro-
sum esset, seri Sequanam currere, quod verum esl. prielas dislinguit palernilaiem ab innascibilitale
CAPUT XXVI. quse est in palernitale : et non esl in innascibilitale,
De his quw significanl relationtt et copulanl et per- ei ita proprielales inier se distinguuntur 70 Prc~
sonat supponunt, tit Pater et Filius. prietalibus, sicut el personac. lienv, paiernilas in
(SO)Sunt alia vocabula relaliva qusc significanl lioc convenit cum iniiascibiJitatequod ipsa eslPaier;
relationes et copulanl, ul Paler, Filius, quae, cum palernitas palernitate est Paler; crgo innascibili-
eidem. conveniaiit cui vocaliula enuniiabilia, dubi- las, Eadem vel alia paternitale esl Pater; ergo in-
tari polest, an ex eodem haec el illa, ut uirunv Pa- nascibilitas eadem vel alia paternitale esl Pater.
(m Mag. i, d. 28 et53.
883 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 890
ltem, spiralio spiralione est Paier, spiratio spira- _A tates, id est faciivse peisonaruin, scilicet patenvitas,
lione est Filius ; ergo spiratio eadem esl Pater quoe filialio, processio : reliqitse duse dislinclivse tanlum
cst Filius; ergo idem est esse Patrem et esse Fi- sunt el non personales, id est innascibilitas, spira-
lium, el ita aliquid esl divina essentia cui idem esl tio (51). Ad hoc enim ut aliqna proprielas sit per-
esse Patrem et esse Filium. Vel si nolit recipere sonalis, oporlel ul duo habeat, el ut convenial uni
quod spiratio spiralione sit Paler, recipiet quod soli personae, quod non habel spiralio quae convenit
Pater spiratione est Paler. Qua enim ratione magis duabits personis ; et quod per eam una persona ad
recipielur quod paternitate esl haec persona, scilicet aliam referaiur, quori non habet innascibililas; et
Pater, qua esl; et non recipieiur Pater innascibi- irieo licet uni soli personae convehiai; non est per-
litate est eadem persona, vel spiraiione est haec sonalis. Si quis ila inferat: Hac
proprielate distin-
persona, ciim islae sinl Ires proprietates in Patre? guitur una persona ab alia. Fallacia. Albedine dif-
Quod si Paler spiratioive esl Pater, et Filitis eadem •fert subslanlia a substanlia; ergo ipsa esl proprie-
spiralione est Filius; ergo idenv est Patri esse Pa- tas substanlialis. Ulruin lainen iioec solulio sit ap-
trem et Filio esse Filium. probanda, post plenius declarabilur ubi de innasci-
Hsec et similia quse a quibusdam inquiruntur, bilitate specialiler agelur.
diflicilia sunt et obscura. In quibus omnibus polesl
Iteni paternitas, filialio, spiratio, innascibilitas et
dici quod sicut est in naluralibus, quod proprielas
a se disliiictte.et
non dislingiiitur ab alia proprietaie, ne fial progres- processiosunt quinque proprietates
earum est persona in quaesl; videntiir
sus in infiniuiiii, cum sota substanlia sit capabilis 71quoelibet
ergo esse quiuque pefsonse sicul quinque propriela-
accidentium; iia nec in Trinitale, si liceai ab illis tes. Ad
ad hsec similitudinem transferre, proprietas per pro- quod dicunt quidam quod in paiernilaie in-
innascibiliias, et ideo non sunt quinque
prielalem ab alia dislinguitur. Unde nOn est conce- lclligitur.
dendiim quod Pater aliquo sit paternilas, vel spi- proprielates, sed tres. Quori lamen pnslea mani-
festius fiet, ubi dicctur eas esse quinqtie a se dis-
ratio, vel innascibiliias. Nec eliam paternilas aliquo
est paternitas, nec eiiam palernitas aliquo est Pa- tinclas, nec ideo laraen sunt nisi tres personoe. Si
ler, si lamen verum sit quod paternitas sil Pater. quseraiur, an siul adorandse, cuui sinl Deus, dicimus
Nam hoc dubiunvcst cum possil hoc nomen Pater quod usus hoc non habet, el ideo talia verba niagis
solam ibi noiioiiem prsedicare, sed quoJ non videtur curiositati qnam utilitati tribuimus. Qui vehementer
elicit sanguinem.
dandum, quia paternilas non gignil; imo absfina emungil
videntur bujusmodi verha. Sed boc postea perspi- ltem paternitas est Pater el econtrario filiatio esl
C
cacius iraclabitur. De liac quidem dubium esse Filius et contrario Paler in Filio et Filius in Patre;
Palernitas ergo paternilasest in Filio, vel filialio esl in Patre;
possel: aiiquo est divina essentia. Videtur
enim qnod paternilas divinilale sit Deus, nec video sed istud non valet, nam secundum accidens fit.
ex hoc dalo ac- Unde eiiam in divina essentia sitmitur instanlia, sed
aliquod iiiconvenieiis, quod possit eadeni estFilius
cidere; nou lamen convertilur, quod Deus divini- divina essentia est Paterqui gignit,
late sit Daleruiias, neque relalione est palernilas. qui gignilur; crgo Pater gignitur, vel Filius gignil.
Si quis ita riicat: lloc nomen patemilas dicilur de Item, Filius proprieiate disiinguitur a Palre, divina
Deosecuiiduin relaiionem, ergo Pater relatione esi essen;ia est Filius; ergo divina essenlia proprietale
esl ima persona,
paterniras; nou valet, quia, ciim dicitur dici sc- dislinguituraPatre. Fallacia.Filius
cundum relationem, hic esl seustis, id est praedieat noii plures; divina essenlia est Filius; ergo esl una
relationein. De Deo dictum est, sed non copulat,^ persona et non plures. ltem, sicut gencratio conferi
nec secunduin ipsiiin potesl fieri mutua relatorun* Filio ul sit, ita processio Spirilui sanclo, ut dicil
eohversio, ut dicatur, Paterniias filiationis, putemi- Augusliaus; ergo Filiushabel per generalionenv es-
tns, nec econtrario. Non enim principalia inter se senliani a Palre, sed divina essentia non esl aPatre:
rcferuiiltir, sed sumpla ui Paler, Filius. ila constat D ergo Filius babel a Patre quod non est a Palre. Ad
quod spiratio, cum sil Pater, non aliqup est Pater; quod et si ila dari possit instaiitia: Sacerdos habel
et ita iion esi spiralione Pater. ecclesiam ab episcopo^ et ecclesia non est ab epi-
• "Qtiori vero diciuiu est, an Pater spiralione sit scopo; ergo habel ab episcopo quod non est ab epL-
Pater, ila solvunl quidain. Diciinl enim quod Pater scopo; lamen conclusio concedi polest.
paierniiaie csl hscc persona, non lamen spiraiioiic :;. Item, Filitis generaiione a Patre esl, idem est
vel innascibilitate est hoec persona. Simililer Filiu» Filio esse, el esse sapicniem; ergo Filius genera-
(iliaiione esl pcrsona Filii, licet in eo sit spiralio. lione sapiens esl a Patre; ergo Filius generaiione-
Hoc autcm inde esl, quia paiernilas et filiatio sunt sapiens est. Ad quod dicendum quod generalione,.
pcrsonales proprielales sicut el processio quae est in id est per generationem habet Filius a Patre quod
Spirilu sanclo; non lamen spiralio vel iiinascibililas sit sapiens; non tamen generatione, imo essentia
est personalis proprieias, id est non est factiva persua esl sapiens. Ilem, filiatio cst Deus; ergo est a
son:e. Tres enim lautum sunl personales propric- Patre, vel est Paler. Ad qnod etsi ila possit inslari:
(51) Scilicet acliva.

8?l . PETRI PICTAVIEXSIS 852
Trinilas est Deus; ergp est a Patre vel esl Paier; _4. postaseos, et non. naturae-: hyposlasim enim deter-
tamen conceriendum esl filiaiionem csse a 'Palre; minant et non naturain. Essenliain enim deiermi-
ergo esl a Patre vel per generatioiiem vel proces- nari proprielale hoc essel, ipiod ab ea denomina-
sionem , vel erealioneni, quod falsuin esi; quia fione acciperei lit dicereiur ettentia divina gignit
illuri de personis et creaturis iiUelligendum est, et ata gignitur, et per eam ab alio riislinguerelur.
esf argumenlum ab insuflicieiiLi enumeratione. AiiclOrilales autenv qttaeprsediclae sunl ad hoc
CAPUT XXVII. probandum et Omnes similes quae induci solent, iia
ut quod de essentia videiur dictum, ad
Dehis qiimsignificant relalidnes et copiilant, sed ndn expoiiimtis,
nppellanl necpersontissupponunl,ut%\%nem, ge- pefsonas quse sunt ejusdem essentise referatur. Nam
hitus, procedens. quia -uiiius essenlise stint tres personse, ideo qtiod
(52) Solel quscri an proprietates cuin sinl in di- persoharinn esi, proprioeessentise atlribuunl sancti.
vina essenlia eam delerminent, m ila vere dicatur, Ut ctiiii diciiur: Deus Pater cuin Verbum genuit id
divina essentia gignil, et hiijusiviodi, ul [et] iia aga- quod est ipse gennil, id est Filium qui esl ejusdem
lur de illis vocabulis quse proprietates significanl esseniiac cuni Palre; ita quoque in aliis. Sed negato
et copulant. Circa id hujusinotli solent formari ob- quod diviria cssentia gignit," videtur neganrium,
jecliones, proprietnles eisunt in personis et sunt in Detts gigriii Deum, ctim ideiivsil dicere Deus et di-
esseniia: ergo aut non delefminaiit personas, aul vina essentia, Et ex eo dato videniur sequi inconve-
determinanl essenliam: qiiod si est, ergo divina nientia, sicut Deus gigniiDeum; id est se Deum,
essenlia gignil,. aut gignitur, proccdil aul spirat; vel aliuni Deiim : si alium Derini, ergo alius Deus
quod eiiam auctoritate videlur posse probari. Ait est a Deo Patre. Si se Deum; ergo"idem esf qui gi-
cniriv Augiislintis (53): < Deus Paler cutn Vcrbunv gnil el gignilur. llcni, Deus gignil-Deum , ergo
genuit, id quodest ipsegcnuit, npn de niliilo, iiec de Deunvqui esi Pater, auiDeum qtii non eslPater:
aliqua jatn facta conriilaqiie maleria, sed de seipse si Deiiui qui est P.iler, ergo iriem est qui giguitur:
genuit id qtiod ipse est; » et alibi (54): < Pater ct si esi Pafer, efgo idem esl qui esl Filius el qui
Filius suui simul una sapientiu sicitt iina essent+a, est Pater; si Deiim qui iion est Paler, ergo Deus
ei siiigillaiim sapienlia de sapieniia, siciti cssentia esl qui non esl Pater,
de essentia. > liem (55): < DeusPater de nullo ge- Ari hoe dicehdiira quod lip.cr.omen Deus quando-
nilus de sua seniel naiiira genuit sine iuitio Filiun que accipilur personaliier. Et hoc dignoScitur ex
sibi aequaleni, et eadem qiia ipse est diviniiate coae- adjuncto* ei iion ex nomiiie, sed verbosignificanle
lernunv; > et alibi (56): < id dici accipiamus cum C "noiionein; vel cnm praeposilione referlur ad perso-
dicilur Verbum, ac si riicatur sapieutia nata; in UHO liriiii, ut cum diciiur Deus genuil Detim; Detis rie
eoruin quod est nata, el Verbiim, el iinago, et Fi- Deo, et hujiismodi, pro personis inleHigiiiir. Cuni
Jius iifielligilur. Al in aliero quodesl sapientia, vero dicitur per se, ut Deus est, ad csseiuiam per-
eliam cssenlia denionslraiur. > tinel; ut curii riicilur, Deus gignit Deum qui non esl
Si auleiri dicatur de cssenlia tlivina quoJ gignal Pater; ergo Deus qui twn esl Paler, fallacia est
esseniiain, ita objicitur : Pater gignit divinam esse»- univocationis. Nam boc nomen Deus, quod prius
liam, et ipse esl.divina essentia ; ergo Paler eo esl cuni hoc verbo genuil ad personam referebatur,
quori gignii. Nec ergo illud qtiod gignil Paler, esl a post sine illo de essenlia intelligitur. Fallacia. A!i-
Palre, 72 et-ila nori gignens genilo, vel geniium quod animat potest esse et non esl hoino; ergo ali-
giguenli causa esl ut sil etDeussil. Sic enim pro- quod animal non esl homo, posito quod omiie aiii-
bal Augusiinus (57) quod Pater non est sapiens sa- mal sit homo, ethic est eadem fallacia. Cura vero
pienlia quam geiiuit, riec ea esse videtur. Propterea dicitur, Deus gignil se Deum, vel alium Deum, mul
dicendum quod proprictales, cum sinl ,in essentia, iiplex est inlelligeniia. Nain si per divisionem inlel-
iion eam determinant sicul vinum esl in dolio, et _ ligas, Deus giguil alium Deum, id esl nliiim qtti
in cellario dolium, quid bunvectat? non cellarium ; alius est, iriest Deus (uon dico alius Deus), verum
etpropria qualiias est in piiina subslaiilia, secunda est, nam Filius personaaPatre,sed est idein Deus.
substantia esl in sigiiificaiis eorum; et priinam Si vero per intraiisitioiiem intelligas et compositio-
subslaiiliaiii deierininal non tairien seciindam. Quod. nein, alium Deum, falsumest: non enim Filius esl
enim non deteriiiinetiir essentia per proprietatem, alius Deus quam Paler. Tale geijus loculionis inve-
JOannes Danvascenus (58) ait characteristica idio- nis in Evangelio: Crucifixi suni cum eo alii duo
mala sunt, id est deterininaiivoe propriclaies hy- nequam (59), id esl, alii duo qui eranl nequaiu. Illi
, (52)Mag.i, d. 33, § 7 et-8, et dist. 4 et 5. omissis.

'.. (53) Lib. unico de fide et Sj/mft. cap. 3. Siinile (57) Lib. VH, De Trinit. el apud Magist. i, d. 52,
qnid habet lib. in, cont. Max., c. 14, post ini- §5.
tium. (58) Lib. in De fide, c. 6, ct.I. i, c. 10 el 11, ui
(54) Lib. vii De Trinii. e:ip. 2. siip.
. (55) Fulgeut. De fide ad Petrum, c. 2, posl ini- (59) Lucse xxiii: DucebaW.ur cutcm et alii duo
lium. nequain cuin ep.
(56) Aug., lib. vn, c. 2. ut stipra, sed jwucis
893 SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — L B. I. 894
ergo argument.uioni quae sic formattir, Deusgignit A divina essentia esl Paler, et divina essentiapaterni-
Deum ; ergose Deum, velalium Deum, ferlur iustan- las. Ergo divina essentia palernitale esl Paler, ergo
lia sic istud : Esl lunien de lumine; ergo de selu- divina essenlia gignil; vel, ergo determinatur pa-
mine, vel de alio lurtiine; vel Verbum assunipsil lernilate. Ad quod dicendum quod hoc nomen pater,
hominem; ergo se hominem vel alium hominein. quandoque solum iioiionem proedical, quandoqiie
Ilem hac proposilione fit sermo, de Deo Filius est personam cunv notione , si judicandoe sunl apposi-
alius a Patre, et pro co est vera de quo fit sermo; lioncs ex stibjeclis; quia lalia sunl subjecta qualia
crgo Deus est aliusaPaire. Isle sacerjos cras sus- praedicala permiserunt. Cum enim dicilur, divina
pendelur, hac pronositione fil sermo de Iioinine et essentia est Paler, ponilur persona cum notione :
de eo esl vera pro quo fit sernvo; ergo isle homo cuin vero dicitur, Pater esl Pater, ibi sola notio
cras suspendetur. Iiem , paternilas est in di- poiiiuir de persona. Unde ciim ex eo quod csl Palcr
vina esseniia, idem est generatio et paternilas , est Pater, possil infcrri necessario, Ergo §ignit, uon
eigo generatio estin divina essentia , ergo ex eo quod esl riivina esseniia esi pater, polest
divina esscnlia generat. Fallacia primi. DiVina idem inferri. Est eiiim accidenlalis prsedicatio ciim
csscntia est in lapide, iriem esl divina csseniia ilicitur, Divina esseniia est palef; quia iriem esl ac
et cbarilas Dei, ergo charitas Dei esi in Japide, B si dicalur, divina essehlia est geiierans persona, ut
quod faLum 73 esl! '''c e|)im est sensus quod di- prsedicetur persona de esseniia, generans de per-
vina essentia sit in lapide, el quod faciat lapidem sona; ul cunv dicilur, Marius est bottus dttx, poni-
Dei dileclorem. Similiter non est Verum quod getur dttx de Mario, bonus de duce1; sed-occiiltiiis fil
neiatio sil in divina [essentia], esset enim sensus in uno lermino quam in duobus. Si qtiis ergo infe-
quod essel in ea ad generandum. rat: divina esseulia esl paler, ergo gignit, fallacia.
Ilem divina essentia est i!!e qui generat, generans Iste liomo esl tiro, ergo itovus. Nam sicut hoc
est divina esscnlia; ergo divina essenlia esl gerie- noinen Pater riuo fatit inlelligi, til ita dicanv, per-
rans; ergo generat, Ad quod dicendum quod s1ge- sPnam et noiionem ; iia hoc noinen tiro idenv signi-
nerans accipiatur in niascnlino genere subterposi- ficat quod novus niiles.
tum, verunvest quod divina essentia est generans, ltenv isto dato ita objicilur : diviiia essentia est
id est ille qni generat; el secundum lioc idem esl Paier alicujus vel nullius; si nulliits, ergb aliqitid
esse generaniem cl esse Patrem , nec tamen neces- esl Paler quod nullius est Paler : si est Paler ali-
s3rio infertur quod divina essentia generet. Si quis cujus, et nullius nisi Filii, ergo divina essentia est
ita inferal: Divina essentia etl generans, divina es- Paler Filii qtiem ipsa non geimit. Eadenv ralione
teniia non est genila , vel procedens , ergo divina es- ^ divina essentia est Filius Palris qui eam non geiiuil.
seniia est generans vel genila, ve! procedens, non Quod si qitis abhorrei dicere, negel onines Jocu-
csl necessarium quod hoc noiuen generans, quod tiones in quibus fit relatio; per quod personse ilhe
prius tenebatur substanlive, in conclusione ponilur ad Patrem vel Filium, vel divinam essenliam in liu-
adjcclive, propter duo adjectiva cum eoposila. Non jiismodi locuiiouibus [subaudi referunlur]. Nil la-
enim analogia [analoga] grammatice suslinent ipsum men periculi video accidere si siropliciter admil-
poni subslantive. Fallacia. Hoc arguiiienium estiie- tanlur.
cessarium, ipsum non est impossibile, ergo hoc ar- Quiriam tamen stinl qui iion ex diversilale sub-
gumenluii) esl necessarium vel impossibile; quod jccioruiii judicant appositiones faclas lioc iioniinc
falsum est, nam Iioc nonien necessarium ibi ponilur pater, 74 seniper eniin, ut aiiinl, polest boc no-
subslantive , cum prius teneretur adjective. men personam cum nolione prsedicare, et sempcr
Melius lamen virielur his qui dicunt boc partici- solam notionem. Unde cnm dico Pater est Pater,
pium generans poni adjeclive, cum diciltir divina es- dupliciler inielligitur, et iilrobique veritas, cnm
sentia est generans, iit ponatur illa oralio pro uno dico divina essenlia esiPaier; in uno sensu verum,
solo verbo. Unrie iion est rianrium : polest lamen jy in alio falsunv. Ari qcori sic, divina esseniia est
concerii, divina essenliaest genilus, quia ibi lanUiin Pater, Paler est Pater; utrobique simililer accipi-
subslantive iiiteliigilur genilus. Nec ideo dicilur dilur hoc nomen Pater; ad alterum sequiiur gignere
vina essenlia esl genila vel gignilur. Si quis quserat, vel genuisse, ergoad reliquum. Ipsi tamen qui hoc
an gignens sit divina essentia , si gignens substan- "recipinnl debent dicere quod ad neulriim seqtiitur
live leneatur in niasciilino genere, verum csl; quia gignere vel genuisse. De hoc lamen magis dubium
de persona hoc dicitur; si vero in neuiro genere esl an sil coucedenria divina essenlia en Pater pa-
inlelligaiur, incongrue dicilur, quia divina esscnlia ternitate, hoc enim volunlprobare quasi 3rgumenio
non gignil, nec esl aliquid quod gignal. necessario ; cum dico, Pater esl Pater; divina cs-
(60) Item solus Paler in Trinitate est Paler, idem senlia est Paier; idem prsedicalur his, quia per-
esl Patri esse palrem el gignere, ergo idem esl gi- sona cum notione Pater paternitale eslPater, ergo
jgnere et esse Patrem; ergo riil est Paler quod non divina essenlia palcrnilate esl Pater; sed forte banc
gignat, divina essentia est Paler, ergo gignit. lienv cst falsa, Pater paternitate est Pater si sumattir
(60) Mag. i,d. 27, § 3 et 4.

895 PETRI PICTAVIENSIS %9ft
siibje/iive, quod postea discutiemus. Item divina A j aliquod lioruin Pater dicitur. > Quandoque lanven
essentia est Paler, ergo patemilale, vel seipsa est nomine iriiagiuis Trinitatem inlelligimus, ul ibi :
Pater. Eadem ralione divina essentia hiialione est Faeiamus hominem ad imaginem et timilitudinem
Filius el processione est Spiritus; iia riivina essentia notlram (Gen. l). Unde Auguslinus : < Una est es-
proprielatibus distingniiur, et sic aliud est ei esse sentialiler divinilas Trinitatis ei imago ad quain
Patrem et alind esse Filiunv et aliud Spiritura san- factns est' lionio. >
ctiim. Ad hoc dicendum quod cunv divina cssentia 75 Quseritur primo circa hujusmodi, an Pater
sit Paier, necseipsa, nec palernilate esl Paler, sicut aliquo sit persona Palris. Aul enira essentia sua,
palerniias nec se nec nolione est paternitas. aut noliorie est persona Patris. Si aliqno est per-
Seri dicetquis : Si paternilatePaterest haecper- sona Palris, si Pater est essenlia sua, est persona
sona, cur non et divina essentia palernitateesthsec Palris ; ergo idem est Patri esse personaiii Patris
persona seilicei Pater (61)? Ad quod patet solulio, etesseesseniiam; crgo vcl Paterel Filius non sunt
quia palcrnitas ciini sit in divina esscntia non eam una essentia Patris, vel sunt una persona Patris.
determinal sicut determinat personam Patris, irieo Si vero Pater' notione esl persona Palris, et nulla
«on recipitur, divina essentia palernitale est Pater, potius quam paternitaie, ergo Paler palerniiate est
\e\pcrsona Patris, quia nec eliam aliquo esl per- persona Palris et eadem esl generans. Ergo idem
sona Patris. Iiem inslanl elianv sic : paternilas est esl Patri esse personam et esse generantem. Ea-
divina essentia , ergo secundunv eam non dicilur dem notione idem est Patri esse Patrem el esse
aliqiiid ad aliquid. Ilem divina essentia unit Patrem personam Palris, et esse iiinasoibilein vel spiran-
ciiin Filio, palernitas dislinguit. Ergo hsec non est lem. Ergo idein csl Palri esse innascibilem et
illa, Vel paternilas esl relalio, ergo non est sub- gignentem et spiranlein. Vel si ideni est Patri esse
stantia opppsitis. Quod ergo videniur confirmare persoiiam Patris ut esse gignenlem, ergo idenv est
posse auctoriiaie Augustini diceniis (62):<Eo quod, Patri esse personam cum notione el esse nolionem.
vcl quo Deus est, subslantia est; et quia ejusdenn Si quis illam distinctioiiein, quae supra posita est
substaniiae est Filius, procul dubioet Filius est Deus. approbet, qubd proprietaluin alia est personalis,
Al vcro quod Paier es', quia non sulistaniise est, sed alia iion, facile est dicere quod Paler paterniiale
refertitr ad Filium non sic dicimus Filium Patrem est persona Palris; non tamen spiraiione, vel in-
essesicut dicimusDeum esse.i Quod ita exponeiiduin nascibiliiate est persona Palris ; vel, sicut tra-
esl: Quo Paterest.non est substanlia ; id est n»n dunl alii, quori Pater ncc essenlia, nec proprietaie
qno Pater est eo est substantia; quia proprietate Q < esl persona Patris, sed quasi concursu istarum
generationis Pater est, quia substaiitia non est; proprielatum innascibilitatis, patemiiatis, spira-
ipsa lainen proprielas subslanlia est. Non vale.l ar- tionis ; ila quod nulla earunv esl boec persona, sicut
gnmenium quod virietur ab oppositis. Non ewiEi Socrales nec rationaliiate stia, nec humanitate sua,
sunt opposila in Deo. Nam Dei jusiiiia, Deus est nec alia proprielale, sed omnium quae in eo sunt
jusius, cuni in creatura aliud sit jusiiiia ipsius, concursu, esl Socrates. Ex quihus conlicitur singu-
aliud ipsa. laris essenlia Socralis qua distinguiiur ab omni re.
CAPUT XXVIIL Cave lamen ne intelligas aliquorum concursu, sed
De his qum ad palernitalein pertinent et filiationem. qualicunque concurtu. Non enim aliud una proprie-
(63) Poslquam ea qua> circa propriclatcs in Tri- las quam alia, imo iriem, scilicel diviua essentia;-
nilate communiter inquirenda videbantur, prout po- licet enim similitudines naluralium trausferre ad
luimus detcrminavimns; quse specialiter inqniri Trinitaiem. Quod ergo Hilarius dicil: < Pater pa-
solent, de his videanvus. Sunt ergo qninque, qua- ternilate est hyposlasis, > quod huic videlur con-
riim duse sunl proprise P.ntris, id cst innascibilitas trarium, esl inlelligendum, id esl quasi concursu
el paternitas; una propria Filii, scilicet filiatio; una istarum proprielatum. Similiter Filius quasi con-
propria sancii Spiritus, scilicct prOcessio; una com- ^ cursu duarum proprietatum esl persona Fiiii, ita
iivunis Patri et Filio, quoe a magistris nostris solet Spiritus sanclus processione cst persona Spiritus •
dici spiralio. Quod lanien vocabulum non habenl sancti qriia non est in eO alia proprietas.
rie aucioritaie sancioruin. Prius ergode palernitate (65) Solet quseri a.nPater quotidie gignit Filium.
ct filialione dicamus, quia islse duae quasi muiuiim Quod videtur negare Gregorius, dicit eninv: < Do-
babeiit ad se respeclum. El nola quod eadem pro- niinus Jesus Christus in eo quod esl virtus, quia
prietas signifiCalur his nominibus Pater genitor; et sapieniia Dei de Patre ante tempora natus est, vel
eadem his Filius, Verbum, imago. Unde Augiisli- poiius quia non coejvil nasci nec desiit, dicamus
iius (64): < Dicitur Filins;relalive sicut Verbum et verius semper nalus. Non autem possumus dicere
imago, el in omnibus his ad Patreni rcferlur. Nec semper nascilur, ne impeffeclus videatur;> quod
(61) Mng. i, d.33,§6el 7. c. 1 De fide ad Pelrum. Plura hiijusmodi habelve-

(62) Enarral. in ps. I.XVIII,atl vers. 2 ; el non ett rus Atigusl. nvultis in loc.
ittbtianiia. (6S) Mag. 1, d. 9 S 10 ; Gregor. 1. xxix, Moral.,
(63) Mag. i., d. 27 ei 28. csp- 1-
(6*) Libro v De Trinil., cap. 15; iino Ftilgenl.,
irieo dicit, quia non ila manifestatur vcriias cum A j essentiam nativilate. Idem esl Filio habere esseii-
dicilur, Filius ante lempora nntus, vel cum dicitur, liaiivel esse Deum ; ergo Filiiis est Deus naiiviiate.
Filius semper nascitur, el ideo non dicilur, Filius Soltitio : Sic habet, sicut accepit, id estj veluli jic-
semper nascilur. Non quod islud non sit verum, cepit eam invariabilem el immuiabilem, ita eam
sed quia non esl adeo evidens veritas hic sicui ihi. habei. Sed si dicalur : SictitMialivitale accepit, ila
Origenes enim alibi dicil (66): <Saivator noster nalivitale habel, falsiim cst. Fallacia. Filius est
splendor esl clarilatis; splendor aulem non scmet Deus de Deo Patre generatione, et quidquid csl de
nascilur et desinit, sed quotiescunque ortunv fueril Palre, illud ila esl sicut esl de Patre, igilur est
Jumen ex quo splendor orilur, loties splendor oritur Deus generatione. Iiem Palcr genuit Filiunv, ergo
claritalis. Sic ergo Salvator nosler semper nasci- eo prior est. Fallacia. Splendor procedit de igne,
lur. > Nec cst inlelligendum quod generalio illa ergo ignis prior esi calore vel splendore.
iterctur,quia semper est; nec comesiio mea iteratiir Itcin paiernilas esl in Patre, et non est in Spirilu
dum continue coniedo, nec bis fundil lumen hsec lu- sanclo, pateriiitaie disiinguilur Paler ab iiliquo,
cerna, dum cnntiniie lundil. ergo a Spiriiu sanclo, ergo paternitate referiur
Et nota quod hoc nomen Pater aliquando dicilur Pater ad Spiritum sanclum , crgo Paler est Paler
rieterininate, sed non in ea si.uiilicalione in qua B I Spiritus sancli : quori falsum esl. Ad hoc dicilur a
dic.ilur de Palre, quia nil j:onil cum de Deo dicilur. quibusdam quod paleniitate Paler dislinguiuir a
Unde" Tfiniias nullo nvoriodici poteslPater; nisi "Spirilu sanclo; non ideo tamcn ad illitm refertur.
per transsnmptionem, forte per adoplioiiein filio- Siciit cniin in naturalibns ita est, quori omni pro-
ruin. llem Pater est persona Patris paternilale, ei prietale quse in subjecto est, dislinguilur subje-
seipso est persona Patris, crgo idem eslPalri esse ctum in quo est, ab omni subjccto in.qno non csi;
personam Patris el esse palernkatem. Quod autem ila el omni proprieiale quse csl in Patreet noti in
Pater seipso sil persona Patris, ait Hieronymus sic: Spirilu sanclo, distinguiiur Palcr ab eo. Aliis la-
< Pcrsonse personis et nomiuibus disting'uuiilur.> men videtnr quod non dislinguitur Patera Spiritn
Ad hoc dicendum quod ibi nomine personm accipi- sanclo paternitale, sed a solo Filio, ad quem so-
lur personaiis proprielas; potesl etiara dici quod lum referlur hac proprietaie. Ilem Filius est Filius
Pater seipso esl persona Palris, sicut el Deus se- Dei per naturam, ergo per essentiam, ergo essen-
ipso esl Deus, ul ila triplex sii solutio ad illud lia, ergo non nolione, vel siiiuil essentia et no-
quod supradiclum esl, Paler aliquo est persona Pa- tione.
tris, ut dicatur Patrem palemilale esse personam CAPUT XXIX.
Patris non lantum spiratione vel innascibilitale; De innascibilitate.
et dicla est causa quare vel dicalur Palrem esse (69) De caetero agendum est de innascibilitato
personam Palris non paternilate, sed tribos pro- quoe est propria Patris, dc qua plurimum dubila-
prietaiibus, ita quod earum nulla quoein eo sunl lur. Videtur enim hoc lermino nil poni, sed ex-
(67) , 76 ve' dicatur Palrem esse personam Palris cludi lanlum. Unde Augustinus (70) : <Cum inge-
scipso et non essentia vel proprietate. niliis dicilur non quid sil, sed qui non sit dicitur. >
llem paternilas esl divinilas. Ergo esse Palrem liem : <Si pro eo quod dicitur ingcnitiis dicatur
est csse Deum. Fallacia. Csecilas cst insensibililas. non genitus, non aliud dicilur. i Ilem alibi: < Tan-
Ergo esse caecum est esse insensibilem.Item: Filius luni valet non genittis quantum ingcnitus. > Ex
habel a Palre filiationem ; ergo filialio esl a Palre, quibus videtur iste lcrminus nil ponere et ita no-
ergo in eo qttod FiJius est Filius, Pater ejus esl Pa- lionem non significare. Sed inlellige (71) Angusti-
ter vel principium. Quod autenv filiatio sil a Patre, num boc dixisse etymologise nominis alludendo,
ita volunt oslendere aliqui aucloritale Hilarii. Ail non ralionem prsedicationis assiguando. Item aiiiii
enim Hilarius (68) : < Sicul nativitas est ab ancto- (72): < Paler dicilur ingeniliis, quia a nullo est. »
ritale, ita aelerna nativitas ab seterno auclore. > D r Si aulem non dicitur ingenilus nisi quia a nullo
Hoc lamen ila ipsi exponunt. Nativitas esl ab au- est, videbitur isle lcrminus nil ponere, sed posset
ctore, Filius a Palre, el ita seierna nativilas ab hoc movftre, si dixissel Augustinus, Non dicitur
seierno auctore, id est selemus natus ab scterno ingenitus nisi quia a nullo. Seri cunv ait: < Ingeni-
anctore. Inslanl argumentalioni. Sacerdos habct tus dicilur quia a riullo esl, > non dixit pro eo solo;
ecclesiam ab episcepo; ergo ecclesia est ab epi- illiid enim excludendo potest atiquid ponere. Unde
seopo. Non video lamen cur debeal negari conclu- idem Augustinus alibi ait (73): < Spiritum sancliini
sio. Item .quidquid habct Filius sic habet ut acce- neqne geuilum neque ingenitum lides creaia decja
pit, Filitis accepit essenliam nativitale, ergo habel rat, quia si ingenilum dixerimus. duos Patrcs afiir-
(66) Hom. 6 in Jerem. in inilio; 1. v, cap. 7.

(67) Addendum videlur, causa sic per se, it-soti- (71) Hsec solulio Magislri ibid,. § 2, sub fuieni.
larie sumatnr. (72) Videtur esse Aug. xv De Trin., c. 26, sub
(68) ln I. xn De Trinitale, circa medinm lihri. finem.
(69) Magist. i, disl. 28. (73) Pseudo Aug. 1. LXV,Q. ad Orotium, q. 2. in
(70) Lib. v Dc Trinit. c. 6, in fine; 1, eod. c. 7, init. Vide etiam I. xv Dt Trin., c. 26, sul> flri.
839 PETRI PlCrA.YIENS.IS i»00
niare videbimur ; si vero geniliiiiv, dnos lilios cre- A sit commiiiiis notio Filii et Spiritus sancti. Non vi-
dere culpabimur > Et alibi (74): < Cum Spiritum detur ergo riandiun quod innascibilitate Pater a
sanclum non dlcamns genilum, dicere non atide- nullo sitet alii ab ep.
irins ingeniium, ne in illo vocabulo vel dnos Patres in : Ad hoc dicuiit quod innascibiliiate Iioc habet Pa-
Triiiil:Ue,veldiiosqiiiaiiiillosuiUcoi)fiterividcaniur.> ler quod a nulto es!, et quod Filius et Spirilus
E-tvidetur significare vel illa duo, vel allerum illorum sanctus siiiit ab eo, non tamen innascibililate Filius
lioc lermind Ingenitus sigiiilicare vel consigiiari; el Spiritus sanctus sunt a Patre; sicul isie domino
ut cunv dicilur, Paler est ingenilus; vel duo di- stio liabet quod isti sint siibjecti, non tamen isti do-
cunlur 77 de Patre, sciticet quod est Paler el quod iiijnio istius, sed servilule sua suni ei stibjecti vel
a nullo, vel alteruin lantum illorum. Si autem hac subditi. Ilem Paler innascibiliiate hoc hahet quod
loculione significetur Palreiii esse Palrem el prse- Filins et Spiritns sanctus sunt ab eo; ergo Pater
lerea a nuljo; videlur idem significari hoc lermino innascibilis dicitur respectu Filii et Spirilus sancii;
Ingeniius, et bo.c lermino Paler, quod videtur con- ergo iiinascibililale referlur Paler ad Filium et
trariiim verbo Auguslini -dicemis (75) : < Non est Spiriiiiin sanctriin. Potesl igitur dici: Paler est in-
idem dicere Palrem qnod ingeniinm, quia eusi genitiis Filii et Spiriius sancli. Quod etiam videtur
Filium lion genuissel nil prohiberet dici ingeni- B Augusiirius dicere.sciliceiqupdPaleriiiiiascibil.tate
tum, > quod tanien secundum superficiem verbo- ,ad Filium ct Spiritum saii.ctiiin referalur. Unde :
rum videtur csse falsum : si enini Pater non ge- < Cum jngeiiiius dicitur, non aliud diciiurquam
niiissel Filitim, Pater non esset: si Paler non esset esse non Filius. Negaliva porro particul.a non id
Paler, .iugenitus non essel, ergo si Paier non ge- eflicii ul quod sine illa relalive dicilur, ea prscposita
nuisset Filitiin, Paler non esset ingenitus. Falsum substantialiter dicatur; sed id laniuin ncgatur quod
esl ergo qiiod si non genuisset Filiurii nil prohibe- sine illa aiebaliir (76). > liein, sicut genilus nnn ad
ret dici ipsum ingenitum. Pplest igilur resolviper se dicitur.sed quod ex genitore sit, ita ingeniius non
iiiierpretationera hiijusmodi: Si Paler non genuisset ad se dicitur, sed quod ex genilore non sil osien-
Filium, Paier non esset, sequiiur lamen,. si Paler dilur. Item sicut Filius ad Patrem, el non Filius ad
non genuissei Filium, Paler.neii esselPater, sed non Pairein dicitur relative, ita ingenilus ad geni-
npn sequitur, si Pater ne« essel Pater, Pater non torem, et non genitus ad non genilorem referatur
essel ingenilus; qnia etsi non essel Palcr vel uon necesse esi. Hilarius elianv dicil (77) : < Est iwus
genuisset Filiiun, nil probiberel ipsum dici ingeni- ab uno, genitus ab ingenito proprietate in nnoquo-
liim, sed si hsec duo simul essent, quod esset et « qup innasciliilitatis, el o.riginis...'»Videtur ergo quod
non esset Paler; qiiae tamen esse non poluerunt. Palcr dicatur innascibilis respectu Filii in quo est
Vel ita simpliciler iiilelligalur; si non genuisset origo.
Filium nil prohibercl ipsunv dici ingenitum, id est Ad quod dicunt quia in proediclis auctorilatibus
non diciiur ingenitus respeclu Filii. ita accipii Auguslinus hoc nonien ingeniius quod nil
Dicunt ergo quidam quia Paler dicilur ingenitus, ponil sed removel, ut idem sit ingenitus. ac si di-
non lanlum quia a nullo, sed quia alii ab eo. Unde calur npn geniltis; el cum lio.c dicitur, relalive di-
potest inferri qiioil si Filius et Spiri.liis sanclus non citur; nec lali 78 loculione Palri allribuilur pro-
cssent ab eo, non diceretur ingeniius, cum propier- prielas, sed removetur proprielas Filii a Pa»e ct
cii dicalur ingcniius quia ab eo sunt, et ipse a hoc relative; bicui cum dico, Filius nonest Pater,
iiullo. Iteminnascibilitateela nullo esi, et alii abeo, reroovetur proprictas Patris a Filio. Quod ergo
cigo innascibililale Filiuset Spiritussaiictus suni a diclunv Ingenilus liocponat in Palre; quod Paler a
Palre, ergo innascibililaie Fijius esl a Palre, el ila nullo esl et alii ab co snnt, videntur confirmare
innascibiliias csl in Filio. Non enim proprietate aucloritate Augusiini qui ail (78), In Palre est uni-
qnse in eo non sit videlur csse Filius a Patre. Item lat, poluil riicere, in Patre est innascibililas, seri ex-
innascibilitale est Spiritus saitctus a Patre el iioir D pressius sic dixil, volens innuere iiomine unitolis
Cit ab eo nisi per proccssionem, ergo innascibili- illa riuo intelligi, ac si diceret, atiw personm a Patre,
tate Spiritus Sanctus prpcedit a Patre; sed [videtur Pater a nullp : ul omnis numerus ab unitate, uniias
addendum si] non procedit Spiritus sanclus nisi a niillo. Quod eniin Auguslinus ait: < In Patre est
pioprielate quae est in ipso, id esi processione, yi- unitas, » et Hilarius (79) : < In Patre est aeterni-
debitur iiinascibililas esse processio el esse potius las; > el alii legiint, < In Patre principii auclori-
in Spiritu sancio quam in Paire. Forle dicet quis las, > cl alii < innascibiliias. > liaee oinnia eumdein
quod innascibiliiate ita sunt Filius et Spirilus san- inveniuiit intellectum. Idem est eiiim in Patre in-
ctus a Patre quod neuter. Sed nec idcm [(ort. idj nascibilitas quod priiuipii aucloritas. In ep autem
suffiagaiur. Quod si hoc esl, videlur poiius iiina- quod dicilur, t ln Palreesl imiascibiliias,> propric
scibilitas esse iu duobus quam in Palre cum nulla inlelligendum quod Pater a nullo et alii ab eo. Non
(74) Lib. xv De Trin., c. 28 ul sup. (78) Lrb. i-De doctrinaClir., c. 5. Mag. i, d. 51,
(75) Lib. v, c. 5, sub fin. 5 8.
(76) Lib. v De Trin., c. 7. (-79)Apud Atigust., I. vi, c. 10, De Trinit.
(77) Lib. iv De Iii«., rion ionge a fice.
801 - SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 902
eiiim in eo proprie dicereturpriiicipii auctoritas, si A oslensura est ex prsediclis, quod in eo quod dicitur
Ipse a nullo esset et nullus ab eo; vel sl ipse ab ali- Pater ett ingenitus, inlelligatur quod Pater sit Patcr,
quo et aliquis ab eo : sed quia ipse a nullo est, et vel liabeat Filiuin, quod ideuv csl.
alii ab eo sunl.de quo oninia. Ideo proprie dicitur Ideoque auctoritatcm illam sic cxponunt quidam,
in eo principii aiicloritas, in quo eliam dicitur in id est, sic hoc esset quod Pater essct aliquid et
eo esse innascibilitas, vel unitas, vel selernilas. Filium 79 hon haberel (quod ulique impossibile
Quoe oninia vocabula liac ratione Deo conveniiint. esl) lunc nil prohiberel dici Palrein ingenituui, id
Sunt alii qui dicuiit boc iiomine Innascibilis duo est non genitum, ut nil ponat isle terminus, sed
siguificari, scilicet quod Paler a nullo sit, et quod removeal. Alii dicunt sic : Nil probibet Patreiii in-
Patcr. Unde cum dico Paier est innascibilis, in hoc geniium esse et non habere Filium, quia si similiter
intelligitur qupd Paler sit Pater, in quo eliam in- judicemus de Trinilate el de rebus creaiis, nil pro-
lelligilur quod Filius sit a Palre, sed non quod bibet Palrem esse iiigenilum et non babere Filium.
Spiriius sanctus sit a Patre. Non ergo facit iiina- Sic eniin contigit in Adam; prius enim fuit inna-
scibilitas inielligi quod alii sttiit a Patre, seri alius, scibilis vel ingeiiiliis quam babtterit Jiliuni, el pos-
scilicel Filius : facit enim inlelligi quod Paler sit set fuisse ingenitus et non babuisse Filium. Aliis
Pater, in quo intelligiiur >Filiuin esse ab eo; et aulem videtur quod lioc nomcn ingenitus dup re-
quod Pater a nullo sil. Innascibilitas ergo. importat moveal et unum pouat, quia ponil csse perspnain
liaternitatein sicut pateruilas el filialio spiralio- et excludit gigui, vel procedere, ut hic sit sensus,
nein. ldeoque non sunt nisi ires proprietates in Tri- Pater est ingenitus, id est cunv sil persona, nec
nitate, cunv paiernitas iniiascibililaie iiilelligalur. giguitur nec proceriil. ldeoqne Pater ct non Spirl-
Unde noii repulalur alia, nec venit cum ea iu nur lus sauctus esl iiigeniius, cuiii l.imen neulcr sit
ineriim. At spiratio in palernitate sicut iu bumaui- geniius, sicul lisec riuo verba twdet, iegere, nou dis-
late inlelligilur ralionalilas, ccriiiinl pcrsonas, et tamen hoc et non illud est
At conira hoc objicilur ita : Paternilas aut est impersonale, quia hoc nomen impersonale non tan-
alia proprielas ab iiinascibililaie, aut eadem; si esl lum privat, sed ponil, quia cum habeat leriiiinatio-
alia, siint igilur qiiinque in Triniiaie propriesaies, nenv jinpersonalium non discernil personas. Secun-
quod ipsi ncgaiii: si esi eadem, idein ergo signi- iliiiii hoc accidit nultam nolionem significari hoc
ficatur istis terminis Paler, innascibilis. El sic iricia lerinino innnscibilis. Sericumdicilur :Paler est inge~
sigiiificani islse propositiones Pater esl Paler, Paier niius, innascibilis, iion per ablalivuui notatur prse-
esl innascibilis, etc; sicut ergo Paler paternitale G dicalio notionis, sed ratio acconimodationis, id esl
referlur ad Filium, ila et innascibililale, ex quo causa quare acconvmodaliirPatri lioc nomen ingeni-
haec proprietas isli eadem. Quod videlur ex. auclo- tus. Si eniin prsedicaretur proprielas, eadeni ralione
ritate Hilarii supraposila (80): < Esl unus ab uno possel dici in Filio esse proprietas pcr quani exclu-
genilus ab ingenilo proprietate in uuoquoque in- derelur a Filio quod esset genilor vel procedens; et
uascibilitalis el originis. > Videlur eiiinv dicere poneretur esse persona quoe essel alia ab innascibi-
quod iiinascibililas el origo sinl proprietates (\ux lilate el ab aliis qualuor. Siinililci- in Spiri.tu san-
Palrero el Filium ad se referrj iaciunt, sicut pater- cto esse proprielas quse ponerclur csse persona et
nitas, ct origo el filialio, quod idem esl. llem eidem excluderetur quod non essel Pater vel Filius el ila
opinioni virieiur conlradicere Auguslintis in supra- esscnt plures proprietates in personis quani inve-
dicta aiictoritale (81): < Non est hoc dicere Palrenv niantur a sanciis detertiiinatse.
quodingeniluin.quiaelsiFilium non gcnuissel, niliil Ut ergo breviter quaa dicla sunt colligantur, dici-
prohiberct dici ingenitum. > Ergo si Pater non getur primo modo ingenitus, quia a niillo, et quia
nuisset Filitiiu, nibil prohiberet Patrem babere in- alii ab eo; secundo nvodo, quia a nidlo et quia
liascibililatem, et innasciliililas esl aliqua proprie- Paler est. Terlio nvodo quia est persona el non
tas et palernilas, ergo alia est haecquam illa. llein, gignilur, nec procedil. Elige cui dicas : Tu sola
si Filium non genuissel, nihil prohiberet Patrem milti places (82). Cuilibet lamen istarum videiur
dici ingenituin, sed idem esl dicere Patrem ingeiti- contradicere Hieronyiiius (83), cum ait: < Spiritus
liiiii ct Patrem esse Palrem et a nullo esse. Ergo nil Sanclus non esl Pater sed esl "nvgenitusel infectiis;
prdbibel euin esse Patrem, elsi Filitim non genuis- non est Pater seri esl Palris et in Patre; a Palr.e
sel. Item, si Pater, esl Filins, et econtra. Ergo si habet processionem, nou nalivitateni.i llic virietur
FiJius non est, Paler non est et econira ; sed si dicere quod Spirilus sanclus sit ingenitus, quod
Paler non est, Paler non cst ingenilus; et si Filius ostensum esl esse falsunv. Ad quod dicendum quod
lion generatiir a Patre, Filius nou esl el e conlrario. hoc noiiien ingenitus accipilur tantuni remotive ncii
ergo si Filius non generalur a Patre, Pater iion est posilive; ul idem sil ingenitus quod non genitus.:
ingenitus, ergo falsunvesl quod dicil Augustinus : quod palel ex divisione, quanv postea ponil lalein :
< Si Pater non genuisset Filium nihil prohiheret < Omne quod est, aut est ingeniium el infecium ut
diei Patrein iiigenitu.m. > Itaque non videlur ut Paier ct Spiritus sanclus; auf genitura et non fae-
(80) Hilar. iv De Trinit. ul supra. (82) Mag. i, d. 13, § 6, 7 el 8.
(81) Lib. v, c. 5, De Trinit. (85) llieron. ibid. ajmd Magisi.
903 PETRI PICTAVTENSIS 904
tunv, ul Filius, 3iii faciunv 01 genitum ut lapis, aui A sona spirans Spiritnm sancium. Item, idem estessa
Taclum et gcriitiim et reiiatum ul boino, aui lactum priricipiuii] Spifilus sancli el esse auctorem Spiri-
ct genitum, sed non renatura ul briitrim ariiinal. tus sancti, Patcr et Filius sunt principium Spiritus
CAPUt XXX. sancli , ergo sunl uniis auclor Spiritus sancli. Ergo
De cdmmtini Pairis et Filii notiorie, id est de una persona. Item, Pater el Filius sunt iinum prin-
spiratione. cipiiimSpifitus sancli, efgo siinl urium priiicipium,
(84) Post bsec de cominuiii noiionc Patris et Filii quod esl Spiritus sanctus, ergo Spiriius sancius
riicenriiim est, id est de principio. Scieridum esl igi- esi principium Spiritns sancti. Si siinl unum prin-
lur quod iropica est loctitio cum dicitur : Paier et cipirim, quod non esl Splrilus sanctus , ergo Paler
Fiitus suni unnm principinm Spiritus snncli; et dii- ct Filius suni aliquid quod esl principiiim Spiritus
plicemfacit inlellecturo.Potesl cnim intelligi vel quod sahcti, et non esl Spiritus sanctus, ergo sunl ali-
Paler etFilius uno niodo spiranl Spiritiim sanctum, quid quod non esl Spiritus sanctus.
vel quia una nolione spiranl Spiritnm sanclum, ul Sed ul mullas objeciioiies sub p.nucis coarcte-
noteiiir, vel iderititas niodi, vel identitas noiionls. riitis, hujusmodi quseslionis difliculias expcriiri non
llla notio spiratio dicilur, et est istud verbum in ore polest, nisi hiijusmorii nominis principinm diversae
boininis, licel non aullvenlicuni, imo usui odiosum appositiones aperianlur quas facere posse videlur
videtur; cum dicatur ah utroque spirans flamen ; et in prscdicalo positum. Hoc igitur noinen vel appo-
analogiae graiiniialiconim qui hoc verbo absolulo nil essentiam, vel personam cuni nolione, veliio-
utiinlur quando uluniur, quando proprie ponitur non lionem puram- Si essenliam apponeret, constaret
iransitive. Nos lamen cuni aliis riicamus: Curo falsum esse, Paler est princijiium Spiritus sancti.
Pater el Filius spirant Spiritum sanctum, cum hoc nain liic esset scnsus, id esl essentia qumspirat Spi-
babeant commune, iri lamen habet Filius a Patre ritum sanclum, cum essentia nec gignat ne.c gigna-
qtiod spirat Spirituhi sanclnm. Nam quiriqnid habet, lur, nec proceriit, riec spiretur. Qiiod enim invenilnr
a Patre habel. Cum ergo el Pater, et Filius, et Spi- scriplum (86,: Paler esl principium deilatis totius
rittis sanclus sil principinm; alio modo dicilur hoc (unrie volet quis habere quod divina essenlia pro-
de Patre, 80 alio de Filio, alio de Spiritu sancto. cedal a Patre), ila inlelligendum, id cst, Pater est
Paler dicilur pfincipiiim Filii generatione, unrie ab principium Filii ei Spiritns sancti, in quibus est
selerno est ejus principium. Est eliam Paier prin- lota deilas. Constat igitnr hoc norivine non praedi-
cipium Spiriius sancli spiratione. Unde ab acterlio cari esseriliam. Si vero eo prsedicelur persona Cum
est ejus principium. Est etiam principium creatu- (Q nolione, verum quidem est et Patrem et Filiuni
rarum creaiione quoe est non inPatre sed in.creatu- esse priiicipium Spiritus sancli, id est personam
ris; ettunc significai leniporalem relationem quse spirantem Spiritum sanctum; sed cum Paler alia *
esj-ln crcatura non in Crealore: et, sccuiidiim hoc, sit persona spiraiis Spirilum sanclum quam Filius,
Patcr iri tempore ccepit esse principium creaturse. erit Pater aliud prliicipium Spiritus sancti quam
Sed cum de Filio dicitur, tanliini duo potesl signifi- Filius; et ita Pater et Filius erunt drio principia
cafe; vel spiralioncm quse nolalurcum dicilur, Fi- Spiriius sancli. Quod negat Augiislinus dicens(87);
litis est principitim Spirilus sancti; vel creationem < SiculPaier et Filius ad creaturam relaiive unns
qriaesignificatur cum dico, Filius esl priiicipium crea- Creator et iirms Dominus noster, ila rclative ad
ttirm, et est ista relatio in creatura, non in Crea- Spirilum sanclum umim principium suut sieut unns
tore. Spirittis sanctus uno solo modo dicitur prin- Creator et unus Dominus. >
cipitiin erealiifarum: scilicet ex lempore non ab Relinquititr efgo quod hoc nomen notioiiem si-
aelerno. De Paire igitur trilius modis dicitur; de gnificai, ex quo nec essentiain nec personani cum
Filio duobris, de Spirilu sancto uno solum modo: liotiOiieapponit, sed noiionera illam potest duobus
et hoC poles viderc in subjecla figur.n(85). modis sigiiificare, vel adjective, sive concrete... vel
- Qiiscri aulem polest, ciimPaier etFilins una spi- D copulando; vel subjeclive, aut mailiematice, aulnon
ratione spireni Spiritum sanctum, an sini Pater ct copulando. Verbi gratia hoc nomen Pater, vel albus, .
Filius unum principium Spiritus sancti, an plura? vel aliquOd tale adjeclivum significal lalem proprie-
ci ad hoc ita objiciiur : In eaderii significationc dici- tatem et eain copulat et adjeeiive eam signifiiat.
iur hoc nomeii princt-itum, de Palre et Filio, Pater Hoc nomen albedo, vel paternilas significat malhe-
el Filius est priricipium Spirilus saricli, ergo Paler malice, et nori copulando, el subjective, cum sint
el Fili.us sunt principium Spirilus sancli, vel prin- subjecla. gl Hoc igitur nomen principium, cum
cipiii. Si suhl Pater et Filius prjncipium Spiri- sigiiificet spiralionem, significal eam copulando,
tus saricti, curiv idenv sit utrique essc principiunv sicut bsec dictio spirans; et ita adjective , quod si
Spirilus sancli, et esse personam spiranlem Spi- est, non videlur corigrue dici Pater et Filius sunt
filum sanctum , ergo Pater et Filius sunl una per- principium Spirilus sancti, cum non sinl cui inni-
(84) Mag. i, d. 29, per lotanvl; itcin dist. U, 12, (86) Apud Atigusl. 1, iv, De Trtnit., Mag. i, d.
elc. eod. lib. 29,51-
(85) Non exstal in noslro codice. (87) Lib. v, De Trinit., c. 14, sub fin. >..
S03 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 906
lalur liaecdiclio principiumadjeclive posita.Sicul in- A, Spirilum sanctum ; ergp Paler et Filius sunt idem
eongrue dicitur Paler elFilius sunl spirans Spiriliiiii principium Spiritus sancti; ergo Pater est princi-
sanclum,'vel Socrales et Plalo sunl bonus. Unde illi piuiii Spiritus sancli quodeslFilitis; eadem ralione,
argumenlalioni qua hoc coiicludebatur, in his pos- Pater est principium Spiritus sancti quod est vel
set ferri inslanlia. Multo miiius videtur congrne non est Spirilus sanclus. Ad quod ipsi diciint quod
diclum.Paleresl aliquod principiiim Spiritussancli nil noeel si recipialur quod Patef et Filius sunt
vel uiium; cum dictionibus adjective posilis incon- idem.priiicipium Spiritus sancli, id est e.ndem spi-
grue complenlur hsec nomina ttnum, aliqtiod. Quis ratione spirant Spirilum sanclum; sed quando po-
enim, dicit Socrates.estaliquis albus homo?muIlo nitur ibi quod est, non admitlenduin sicul homo
minus potest fieri reialio ad haiic diciionem per idem est genere cum asino, non lamen homo est
qtiul, vel per quod, cnm hocfiomen non referatur idein genere quod est asinus vel non asinns. Ma-
nisi ad diclionem positam siibjective.qiiemadmoditm gister tanven meus (88) iu nullo volens delrahcre
in naturalibus secundum quosdam, cum dico dies veriiati theologiae propter grammaticorum conside-
est tempus, cum hoc nomen tempus, qtiod subsianli- raiionem conservandam, longe ulierius hic progre-
vunv est,adjeeiive ponitur,non recipil arijunclionem ditur, dicens quod Paier est principium Spiritus
hujus nominis tiiHint,vel relalionem hujus nominis B J sancti, quodnon esl Spiriius sanctus,passimadmiltens
qnod,\U dicatur rfies est aliquod lempus, vel tenvpus relationem; el quod Paler est principinm Spirilus
quod est, vel quod non est. Similiter statua esl opns s.nncti quod est Filius, snb hoc sensu, 82 'd est
honiinis;' secundum alios non potest dici aliquod Pater est spirans Spirimm sanctiim, et Filius ea-
optts hominis, vel opus quod esl, vel quod non est. deni notione est spirans, et pracdicaiur ibi lioe no-
Si vero dicatur hoc nomine significari relationcm mine principium spiratio, el copulalur, et adj'ective
eo modo quo significatur hoc nomine spiralio, id ponitur ibi boc nomen et ad ipsum fit relalio per
est malhemalice; verum quidem esl quod Paler ct hoc nomen quod; quod in naturali factiltaie nequa-
Filius sunt unum principium Spirilus sancti quod qu.ariireperilur ul ad nomen adjective positum fiat
non est Spiritus sanctus, id esl una spiratio Spiri- relatio per hoc uomen quod. Si quis ergo inferat
lus sancli quse non est Spiritus sanctus :sed secuii- ita, Pater est aliqtiod priiicipium Spiritus saricti
dum hoc, cum idem sii Palrem esse principium quod non est Spiritns sanclus; ergo aliquid quod
Spirilus sancti, et esse spirationenv Spiriius sancti; esl principium Spiritus sancti et non est Spiritus
sicut non est idem Patrem esse Patrem, et esse pa- sanctus. Fallacia. Pater est aJiquis generaus qui
tcrnitatem, non erit idcm Patrem esse principium g( non est Filius; ergo est aliquid quod est generans
Spiritus sancli et spirare, Spirilum sanctunv, nisi et non est Filius, quod falsum esl; nisi dictio neu-
dicatur quod hoc nomen principium sequivoce signi- trius generis scilicet aliquid accipiatur personaliter:
fical illanv proprietatem, el adjective et substaniive; aliquid, id est aliqua persona, sic eiiam reciperei,
cum lameneam roagis signilicare virieatur substan- ipse Pater esl aliquid quod est principium Spiritus
live, cnnv sit subslaiilivum. Ad hoc quidanv dicunt sancti et non est Spirilus sanctus, et aliqua persona
(Vnparle recedenles a consideralione grammatico- quaeest principium Spirilus sancti et non est Spiri-
rum, non ex- loto lamen) quod cunv dico, Pater et tns sanclus. Quo lamen dalo, si qnis inferat, ergo
Filius svnt principium Spiritus sancti, hoc nomen Pater esialiquid quori non esl Spiritns sanctus; in
relalionem significat el copulat et apponil, el non eodem instarct sic, Pater est aliquid quod generat
personam vel esseniiain. llli non recipiunt, Divina et non est Filius; ergo esl aliquid quod non est
essentia esl principium Spiritus sancli, sicut divina Filius.
essentia est Paier Filii. Nanvcum hoc nonven Pater Denvcontra boc ita objicitur, idem est PaLri esse
apponal personam cum nolione, hoc r.omen princi- principium Spirilus sancti et spirare Spiritum san-
pium solanv nolionetii apponil. Nec niinus tanicn ctum, el Filio siinililer; Pater et Filius sunl unum
congriie ponitur cum eo boc nomen unum causa ! principium Spiritus sancli; ergo sunl ununv spirans
inajoris expressionis, ciiin dicilur, Paler el Filius Spiritum sanctnm. Vel ita, idcm esl lam Palri
sitnl unutn principium Spirilus sancti, ut per hoc quam Filio esse principium Spiritus sancli et spi*
osiendalur quod Pater eadenv spiratione spirat Spi- rare Spiritum sanclum, Pater-et Filius siint spiran-
rilum sanclum qua et Filius, non ideo tamen ad- les Spiritum sanclum; ergo siinl principia Spirilus
railtunl relationem ul dicalur, Paler esl principium sancli; sed manifesitim esl hoc non esse recipien-
Spiritus sancti, quod esl vel non est Spirilus sanilus; dum : videretur enim pluralitas inielligi, vel circa
sicut ista duo diflerant genere vel specie; non la- modos velcirca spiraliones. Cum tamen apponitur
men genere quod esl, vel quod non est. haec diclio spirans pluraliter, non ponitur pluraliter
At dicet aliquis, Pater el Ffjius sunt unum prin- significatione, sed voee, ut supra ostensum est, in
cipium Spirilus sancli; nulla spiraiione spirat Paler omnibus verbis quse de Deo dicuntur secundum
(Spirilura sanctum scilicet) qua non spiret Filius essentiam, quse pluraliter, prolata singularia sunt
(88) Petrns scilicet Lombarriiis, i, d. 29 sub fin. Si tamen ad hunc locum alludat, et non ad alium
qui jani non exstal.
PATKOL.GGXI. 29
U07 PETBI PICTAVIENSIS 908
sigiiificalione. Sicut etiam cum dico, Athenw sunt,. A qua Patcr spirat Spirilum sanctum esl personalis.
Jioc verbum plurale est voce, sed singulare signi- Fatlacia. Propriclas qua Spiritus sanclus procedii
fiealione, nec tamen in rieutro admittendum est, a Palre convenit uni soli personae. Item aliud est
Paler et Filius suiit spirantia Spiriium sanctttm, essePalrem, aliudprincipium ; ergo sicut Paler est
sed spirantes. Fallacia. Idem est Patri et Filio esse alius a Spirilu sanclo in quanlunv esi Pater, ila in
personam et esse essentiam, Paler et Filius sunl qtiantuni est principittm est alius ab eo. Quam ar-
personse; ergo sunt essentiae. ltem, Spirilus san- guroenlationcm confirmat Augustinus sic : Aliud
Clus principaliter procedil de Palre et non princi- esl gignere, aliud genitum esse, aliud pracedere. lla
paliter de Filio; ergo aliquo modo de.Patre qtio alius Paler, alius Filius, alius Spiritus S. Qtiod ta-
non de Filio, quod falsum est; quia una et eadem men sic inlelligilur. Aliud est gignere, aliud gigni,
processione ab hoc et ab illo. Ideo dicendum quod id est aJia esl personalis proprietas generaiio, alia
principaliter pracederenon ponit modum procedendi, naliviias, alia processio. Cum vero dicitur,-aliud
sed principaliier a Patre dicilur, quia hoc deriit est Paler, aliud principiiim, non polesl inlelligi
Pater.Filio ut ab ipso Filio Spiritus procedal, fal- aliqua personalis proprietas qua Paler sil princi-
lacia. Filius est Deus de Dee Fatre; Pater non esl pium. Ideoque Pater non est alius in quantum est
Deus de Deo Paire; ergo aliquo inodo est Deus Fi- B principium. Non enini essel Pater,. cum non possil
lius quo non est Deus Pater. Item auctoritas ha- esse alius, et sic essel Pater Spirilus sancti. Cum
bet (89) quia Spiritus sane.tus procedit a.b utroque, ergo dieittir, aliudest esse Patrem, aliud principium,
Spifilus sanctus est spirilus utriusque : igitur qni ita intellige, id esl alterius proprietatis ostendiiv.r
procedit ab ulroqtie personalittir diflert ab utroqtie; esse Paler ctirii diciltir Pater, alterius cunvdicitur
ergo quia proeedit abulroque,esi aliusab utroque; principium. Ilem quia Spirilus S'.:nctusprocedit, ali
ergo a siroili quia Pater el Filius suiit principium ulroque Cst alius ab utroque; ergo quiaPatercst
Spirilus sancli, Pater et Filius sunt alittd vel alii principium Spiritus sancii, est alius a Spirilu san-
a Spirilu sancto, qnorum neulrum dandum.fallacia. cto, quod ideo non sequitur, quia illa proprietas
Quia isle geriitus esl a Patre suo, esl alia persona a qua Spirilus sanclus procedit ab utroque esl per-
Patre suo; ergo quia Pater suus genuii eum, Paier sonalis, ill.nautem Paier esi ejus principium non est
suus fuit alia pefsona ab ipso. Non; quia priusfuit personalis.
aliqua persona quam eum geimerii. Item cum dicitur principiunv Spirilus sancti est
Iterii si Pater non genuisset Filitim el essel prin- Pater et Filius, dealiquo lit sermo quod est in Tri-
cipium Spiritns sancli, eo quod esset principium P j nitale; ergo vel de persona vel de essentia, vel rie
Spiritus sancti esset alius a Spirilusancto, nec ali- proprielate : si de persona, cum de eo de quo lit
ler nec alio nvodo esset principium Spirilus; ita. serriio dicalur quod sit Paler el Filius; ergo per-
aliquis modo esl alius a Spiritu sancto per boc quod ssiia est Pater et Filius : si de substantia, ergo
est principiumSpiritussancii; est ipse alius a Spi- subjeclus lerminus significat substanliam; ergo
riiu sanclo; ergb Pater vel alius quam Paler; scd snbslanlia esl principium Spirilus sancli; ergo
alius, non efgo Pater: si vero Pater est, Pater eo Spirilus sanciiis esl divina substantia; ergo non esl
fpso quod esl jmncipium Spiritus sancli; ergo econ- divina substaniia, quia iiil est illud a quo est. Si
trario Pater in quantum csl Paier, est principinnv vcro de proprieiate, ergo subjectus lerininus signi-
Spiritus san.cti; sic ergo Paler j'am essel Paler Spi- ficai proprietalem ; ergo de aliqua pivprielale dici-
ritus saneti, quod absurdum est, fallacia primi : si tur quod sit principium Spiritus sancti, etila Spi-
qnis habens duosfiliosunumprimogeniiunv.etaliuiu ritus sanclus est ab aliqua proprietate.
secundo loco naium, non genuisset 83 '"um ,J"' Dicunl quidam quod de liullo sil sermo, sed rie
est primbgenitus, si genuisset alierum qui est se- duabus personis, scilicei de Patre et Filio. Conira
cundo loco nalus, vpse esset primogeniius, nec sic, principiunr Spiritus S. est Paler ct Filius :
lamen aliter essel ejus filius quam modo; ergo b Ergo Paler et Filius sunl principiinii Spirilus S.
sicut tunc essct primogenilus, ita nunc est prior cum sit Joculjo a siniplici convcrsa. Itenv, idem
geniltis. Vel ita, si aliquis qiii videt dextro. oculp significatur hoc lerniino posito in subjecto et prae-
et videt sinistro, viderettantuin sinistro non tanicn dicato ; idem est ergo Paler el Filius stinl princi-
alio modo videret sinistro quam modo, cum videl pium Spiritut S. ac si dicereiur Pater el Filius sunt
dexiro et sinisiro; ergo modo videt lantum sinisiro, Pater ei Filitis. Sed una est sola proprietas qua
sicui tunc lantum viderel sinistro. sunl priiicipiiiin; ergo una est qua sunt Paicr et
Non idco quia dicimus quod proprietas illa qua Filius, et ita una proprieias est paternitas et filia-
Pater esl principium Spiriius sancli; iion est per- tio. Dicnnt ergo quod nec de aliquo nec de aliqui-
sonalis prbprietas, personalem proprietatem dici- bug,"sed conlra : Jiac proposilione Principium Spi-
mus quia aliqua [ qua ] persona differl a qualibet ritus S. est Paler el Filius, cunvsil vera, significa-
aJia. Sed objicilur, proprietas qua Spirilus sanctus tur aliqiiod neccssarium , illud pro aliquo vcl
procedil a Palre, esl personalis; ergo proprietas . aliquibus verurn est, et ila habemus prseniissain
(89) ln Symbol. Constantin. ex additione Latiiioniim.
909 SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — LIB. 1. 910
objeclioneni. Dicunt ergo quod ibi hoc nomen pii«-1A tussancti est Pater el Filius; vel esl Pater el non
cipium significal proprielatem, id est signum pro- Filius. Si esl Pater et non Filius, crgo principium
prietatis, sed non appeHal, necnominai, nec proedi- Spiriius sancti non esl Filius. Si dicalur quod prin-
cai, ne*fesnbjicit. cipium Spirilus sancti esl Paleret Filius, cum non
lieiiiP.nleretFiliussuntprincIpitim Spirilussancli; ; supponat ibi hoc nomen principium pro essenlia, ut
evgosunlunumvelidemprincipiumSpiritussancli.a i diclnm esl, quia illa non spirat; nec pro persona,
quo procedit Spirilus sanclus, avit non procedit: sedI quia ntiila persona est Paler ct Filius, supponii ibi
sunt principium a quo procedit Spiritus sancius; crgoi pro personis, et iia babet ibi vim nominis colle-
suntaliquida quoprocedilSpiritus sanctus; el itaes- . clivi, cum supponai pro Palre el Filio simul; ergo
senlia,84 Vel proj)rielas,vel personaa qua proeeditt cuin vere dicalur Paler et Filius iwn tunl Puler,
Spiritussanctus. Irieo dislingue, Paler et FiMussunt[ vere dicetur, principium Spiritus sancti nan est Pa-
. iiiiumpiincipiuinSpiritus Sancti, idesl sunt unum a, ter, nec Filius, in uno sensu boc nomine acceplo in
qup procedit Spiritus sanctiis, falsum ; sed una et[ vi collectivi nominis, et lamen principium Spiritus
eadem propvietatc spirant Spiritum sanciuin. Item! sancti csl Pater, piiiicipium Spiritus sancli est
Spiriius sancius procedii a prjncipio Patre et Filio;. . Filius.
ergo esl aliquod principinnv Spirilus sancli qtiod B I Sed bsec nullo modo videnlur ver.n, principium
est.Paler el Filius; igitur vel subslanli.n, vel pro- Spiriitts sancti est Pater el Filius, sive principium
prietas, vel persona esl piincipiuni Spirilus s.nncti, supponat pro una persona, sive pro duabus; quod
quod est Paler et Filius. Dislihguenda esi Iisec, ali- lameii ila potest probari: Principium Spirilus san-
quod esl principium Spirilus sancti quod est Pater cti eslPater, principium Spiritus sancti est Filius,
cstFilius; id est principium Spirilus sancti est ali- principium Spirilus sancti esl Pater el Filius; ergo
quid qttod esl Pater et Filius, falnim. Si vero sic, principium Spiritus sancli est Pater et Filius. Item,
Spiriiussanclus proceriil aPatreetFilio, verumest. nulliconveiiil prsedicaluin bujus propositiouis, prtn-
Solet quoeriquid supponat lioc nomen principiutn cipium Spirilus Sancit esl Pater, cui non conveniat
cum ex parle suppositi nomen ponitur et diciliir, subjecium; alicui convenit subjectumcui non conve-
principium Spirittis sancti est Pater el Filius; qnia iiitprsedicatuii),quiaFilio;ergosubjecluinejusin vcra
aut esseiuiam aut personam cum nolione, aul no- propositione rcmovetura prsedicalo;ergo principiuin
lionem supponii; sed non supponil cssentiani; quia Spiritussancli non esl. Itcni aut aliquodprincipiuiii
twic essel sensus, aiiquid; id est aliqua essentia Spirilus sancli non eslPater, aut ntillum. Si dicat nnl-
quse spirat Spiritum S. esl Pater et Filius, el ila lum principium Spirilus sancti uonest Paler, et Filius
essel loeutio posiliva falsi , scilieet quod divina ^ estprincipiiimSSSpiritBssancti.et in eadenv signi-
essentia spiraret Spiritunv sanctum, quod falsum ficalione dicilur boc de Patre etFilio; ergo Filius esl
est si supponat personam cum notione, idcm est Paler. Item nullunv principium Spirilus sancli non
igilur diclu, persona spirans Spirilum sanctum est est Paler, inillum principiunv Spirilus sancti nou
Pater, ac si dicalur principium Spiritus sancli est esl Filius : istae duse propositioncs sunl univer-
Pater. Cum ergo alia persona spirans Spiritum san- sales el verse in quibus (irsedicaniur hsec duo prae-
clum sit Paler, etalia Filius, videbitur aliud prin- dicabilia, Paler, Filius, de eodem lenriino in ea-
cipium Spiritus sancti esse Pater et aliud Filius, dem significatione accepto : ergo alterum eoriinv
cum non eadem persona spirans Spirilum sancium ponitur de allero. Itenv, Pater nec est nec esse po-
sit Pater et Filius. Itenv iste tenninus principium lesl Filius, et ecoiitrario : ergo isti lermini sunt
Spirilus sancti aeque indifferenter dicitur de Patre opposita prsedicabiJia. Sed utrique convenit isla
et Filio. Cunv ergo dicilur de Paire principium Spi- terminus, principium Spiritus sancti, et eis in ea-
riius sancti est Paier, facla suppositione pro Palre, dem significatione ; crgo est superius ad illa duo ;
vere polcrit dici, principium Spiritus sancti non ergo ulrique duorum potest particularitcr et vero
esl Filius, cum Filius et Paler sint opposita prsedi- D I removeri ab boc, principium Spiritus sancti. Itein,
cabilia, ul videiur, quia Pater nec est nec esse po- nullitm principium Spirilus sancti non est Piiter,
test Filius. nullum principium Spirilus sancli non est Filius,
Videtur ergo indefinita hacc proposiiio piincipium Paler et Filius sunt unum principium Splrifus
Spiritus sancti est Paler, ut indifferenier accipi saneli: ergo unum principium Spiritus sancii est
possil hoc nomen principium pro Patre et Filio. Paier el Filius. Iiem, non; est verum quod princi-
Quod si dicatur hoc nomen principium non posse pium Spiiiius saneti sit et Pater et Filius, prin-
accipi, nisi pro persona Palris propter hoc nomen Cipium Spirilus sancli est Paler, principiuin Spiri.
Poierquod in praedicalo ponilur, secundum illud : rilus sancti est Filius; ergo principium Spiritus
Talia ernnl subjecla qualia prwdicata permiserunt, sancti, vel non est Pater vel non est Filius. Item,
videtur riandum, principium Spirilus sttncli est tan- aul aliqupd principium Spiritus sancli aut nulluiii
tttm Pater. Unde inferlur ; crgo principium Spiri- est PaXer quod sit Filius. Si aliquod , ergo prinei •
ttis sancli non est Filius; vel, iderivprincipium pium Spiriius sancti quod esl Pater, est Filius ;
' "
Spirilus sancli est Paler el Filius*.Item, priiicipium ergo unum principiuiri Spiritus sancti est Pater et
Spiritus sancti est Pater; ergo principium Spiri- Filius. Si nullum principium Spirilus sancti cst
9H PETRI PICTAVIENSIS 912
Paierquod sit Filius, et Pater et Filius est prin- Aaucter Spirilus sancli, ergo suul una persona. Si
cipium Spiritus sancti; ergo Pater el Filius non vero suni duo auctorcs Spiriius sancti, cum idem
sunl unum principium Spiritus sancli. Multis aliis sit csse principium Spirilus sancti, et esse aucto-
cst oslendere nvodis quod non siip.poiiiiurpersona rem Spiritus sancti, videbuntur duo esse princi-
illo termino, nisi dicalur quod duo principia Spi- pia Spiriius sancli. Vel si sunt duo auclores Spi-
ritus sancli sunl Pater et Filins, quod nemo auriet rilus sancti, videbuntnr duabus notionibus spirare
dicere propter auctoritatem Augusiini snpra posi- Spirilum sanctum. Ideo enim supra negalum est
tam, qiiseconlradicit. Palrem et Filium esse duo principia Spirilus
Si vero dicalur hoc nomen prtttetpitim ibi sup- saricti, ne videaiUur alia spiraiione vel alio morio
ponere relalionem, certum esl quod npn posset spirare Spirilum sancium quam Filius. Item, si
tunc poni arijective; lunc enim iiicongrua esset ista duo nomiria homo el tapis dicunlur una pars
loculio. Sicut incoiigrue dicitnr, albus est Itomo, si orationis, quia unum et eunideni modtinv habenl
supponit illud adjeclivura -adjective posilum; si significandi, quia tropica est locuiio; vidcbitur sic
vero substanlive ponitur, idem est dicere princi- quoque quod Paler et Filius sint unus auctor Spi--
pium Spirims sancti est Paler,acsi dicalur, spiratio „ ritus sancti, quia eadem ratione dicitur Pater au-
qua Paler spirat Spiriltim sanctum est Paler. El clor Spiritus sancti qiia cl Filius ; praesertim cum
ita passim ibi admitletur relatio, quemadmodum Paler el Filius sinl unum principiunvSpiritus san-
si ponerelur ibi hoc nomen spiratio, el ita dabitur, cii, et idenv sil esse principium Spiritus sancti, et
principium Spiritus 'sancti quod esl Paler, esl Fi- esse auctorem Spirilus sancti. Ad quod polesl dici
lius, id cst spiratio quse est Paler esl Filius, et quod nil noceret si dicereliir Patrem et Filium esse
principiura Spiritus sancti quod esl Pater ncn est duos auctores Spiritus sancti, nec refertur plura-
Spiriius sanclus, id est spiralic quse est Palerncn litas ad modos vel noliones, sed ad personas quae
est Spiritus sanctus, nec etiam illa pfcnpsiiio in- eadem notione spirant Spiritum sanctum. Non ideo
definita est, sed singularis. Et hoc dato, nullum tamen dandum quod Pater et Filins sunt duo prin-
video accidere inconveniens, nisi quod hoc nonien cipia Spirilus sancii, quia illud conlradicil aucto-
principium varial suam significalionem in snbjeclo ritas. Quia non diciturPatrem et Filium esse duos
ei in prsedicalo jvosilum. Nam in prsedicato signifi- auciores crealurarum, sed unum, nec duo prin-
eai notionem adjeclive, in subjecto substaniive, et cipia Spirilus sancli, sed unnm, cum sinl unum
ita varial suam significaiionem, imo potiiis mo- priiicipium; et lioc sil idem illi, nec ponitur per-
dum significandi, cum eamdem notionein binc C sona vel esseniia hoc nonvine, auclor, sed noiio
inde significel, sed alio modo hic alio mo- tanlum, sic el hoc nomine principittm. Utrumlibet
do ibi. lanven islonim recipialur, semper consideranda est
Aliis videtur dandum, Pater est principium Spi- causa dicli. Nam, dato singulari, avl nioduni et no-
rilus sancti, quia ibi Paler sota notio , sed non tionem singularilas non ad personam est refe-
ccontrario ; quia si dicerelur, pfincipium Spirilus renda ; siri plurale, propler pluralilatem persona-
sancti est Pater, snppoiierelur essenlia cum no- runv non inodorum vel notionum, hoc dicilur.
tione, et esset sensus quod essentia divina a qtta (90) Solet etiam quaeri qnare Filius dicatur prin-
esl Spiritus sanctus essetPatcr, et ita locntio illa cipium de principio el non Spiritus sanclus, el quid
esset rJosiliva falsi, cttnv non sit ab essenlia divina isto prsedicetur de Filio?Ad quod dicendum quod
Spirilus sanctiis. Ideo noii incongrue dicitur prin- si hsec oratio prtiicrpiutn sine principio accipiatur
cipium Spirilus sancli est Paier. Verumlamen in vi nominis, aecipitur pro hoc nomine ingeniius,
congrue diciiur principium crealurarum est Pater, el sic Pater aliqua nolione, scilicet innascibilitate,
iri esl essentia divina, a qua est crealura, esi Pa-. esl principium sine principio, sicut innascibilitate
ler, quia supponitur essenlia cum relalione tem- P est ingeiiiius. Si vero habeat vim oralionis, per
porali. uominalivum nolatur cpinmunis jiarticipalilas
Solet quoeri an sil recipiendum, Pater est prin- trium personarum ; per ablativum vero imiuilur
cipium Filii et Spiriius sancti, quod non videlur, modus dandi principalilatein de Patre, quo modo
qufa alia ratjone dicitur Pater esse principium noii diciiur principalitas de aliis duabus personis.
Filii, scilicet generationc , quam Spiritus sancti Idenv esiergo dicere principittm sine principio, ac
cnjus est Pater principium spiratione. Non est quisi dicalur Paler est Creator vel principium crea-
dem dandiimsub una prolatione Pater est principium turarum, vel essentia divina a qua siinlomnia, et a
Filii. et [Spiritus sancti, sed sub diiabus sic, Paler nullo esl. Sic quoque cunv dicitur, Fitius esl priu-
est principium Eilii, Pater eslprincipiuin Spiritus clpium de principio, baec oratio potest linbere viin
sancti. liominis, ul idem sil ac si dicatur, Filius eslFilius,
llem quseritur an Paler et Filius sint unus auclor et probalur eadem notio lunc, hoc verbo princi-
Spiritus sancti an 86 d'10? Si cnim sunt iiniis pittm de princioio, cl hoc uomine Filius. Nam lisec
t
(90) Vide observaliones nosiras ari 6. cap. Pulli, iu i,. part
915 SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — LIB. I. 9H
circiinilociilio ab auctoribus sacrae paginae Filio _A principitim de principio, quia isi.nrum oialioniini
ajipropriata est. Si vcro circuinloculio illa habeal nna appropriata esl Patri, altera Filio; co quod
vim ,oralionis, idem est ac si dicatur : Filius est Filius primo loeo procedit de Palre (11011 dico primo
principium creaturarum, vcl est divina essenlia, Ioco, vel lempore, vel nalura) sed quia ita est Filius
el ipse est de Patre, ut per nominaiivum noletur a Palre, quod non ab alio. Spiriius sanctus ila est
coinmunis principalitas Iriiim personartim quae est a Palre quod eliam a Filio. Ob quam considera-
divina essentia; per ablalivum nvodus dandi iltam tionem 11011 riicimns aliqucm curare si riicat soliim
principatitatem de Filio, et non de Patre, ila scili- Filium esse principiuin de principio, velDeum de
eetquod Filius esl de Palre iinunvcum eo princi- Deo, sivc ltimen de lunvine; quia solus ut dictum
pium. Sic ad solam diversitatem modorum dicenrii esl, a Palre primu loco esi.
nolunt quidam referre quod dicitur Paler princi- CAPUT XXXI.
jiiumFilii, u"tpotius sil aequivocalio dicendi quam De proprietaie ceierna Spiritus sancti, id esl de
essendi. Nec secunduiii eos, cunv dicilur, Paler processione.
paternitate esl principium Filii, notatur per abla- (91) His ila Lractatis agenduin est de propria Spi-
tivum prseriicaiionotionis, sed ratio accoihniodalur rilus sancti proprietale, scctindiim quam dicilur
et probaiur ratio llieologica, scilicei. principaliias, B I procedcns. In qiio iiolandum quoil duplicilcr est
cum dicitur principium Filii, vel piincipiura Spi- processio Spiritus s.nncii, teinporalis et selerna.
ritus sancti. jEterna est quse ineffabilis esl qua a Patre et Filio
Si quaeralur qnare Filius el non Spirilus sanctus selernaliter etsine lempore processit; et temporalis
oicamr principium de principio, poierit pro ralione qua a Paire el Filio ad sanctificandam creaturam
stiflicere voltinias auctorum Filio hujusroodi locu- procedit. De illa processione quoeoeternaest priino
liones approprianlium. Quidam lamen volcnl super agendum, quia non csl susceptus bic sermo nisi de
hoc redriere rationem, quibus videtur, cum dicitur oeternis relationibus, poslea enim sigillatim tracta-
principinm de principio, non per nominalivum de- birur de lemporalibus proprielalibus. Primo igitur
signari communem 37 principalitatem triunv per- qcseri polesl cunvSpiritus sanctus vere procedal de
sonarum, sed selernara relalionein, scilicet spira- Palre et sit dc subslantia Patris, cur non diciiuc
tionem; per ablativunv vero palernilatenv; et ila natus vel geniltis? quod ita solvitAuguslinus (92) :
notantur duoe essenlise relationes cum dicitur, Fi- < Si Spirilus sanctus Filius diceretur, amboruuv
lius csl principium de principio. Si auiern dicalur, utique Filius diceretur, quod absurduin est; Filius
spiratio est principinm de principio, per nominati- quippe nullus dtioruuvest nisi patris el nvatris. >
Yinn notatur temporalis reJaiio, cum Spiritus san- .„ (95) Quserilur eliam cum Spirilus sanctus 11011
ctus non sit principium ab oelerno; per ablativum diciiur genitus sed procedens, cur Filius 11011 di-
scierna relalio : el quia inconveniens videttir lalis ciiur lantunv genitus, scd et procedens, sicut in
jiinclura rel.ntionuin quse diversoe sunt ralionis Evangelio ipse dc se ait : Eyo a Palre processi etin
qiiarum altera selerna, allera lemporalis, nec su- liunc tnundnin veni (Joan. vm). Ad quod dicendum, .
stinet hoec prsepositio, de, talem juncturam. Ideo quia cura Filius procedal a paire processione [ge-
non dicitur principiumde principib Spiritus sancttis, neraiione], et Spiritus sanctus seterna processione,
Sic igilur seciindiim eos sic nolatur per nominni:- alio modo dicitur procedere FiliuSj alio modo Spi-
viini seterna relatio, scilicel spiratio. Sicut laiuen riuis sanctus. Nanv Filius nascendo, Spiritus san-
ex suprariictis habemus, potesl dici qiiod hsec 110- cius 11011 nascendo. Si vero tantuni quseralur quare
mina in lali juncltira loeulionis, Deusde Deo, lumen magis Filius nascendo quam Spirii.us sanctus a
de litmine, principium de principio, el bnjiisiiiorii Patre procedat, andi Augustinum dicentem (9i):
personaliler accipiimlur, 11011 relative, sed pro re- < Disiinguere inter illani geiierationem el proces-
Jativis, ul primo posilunvdicatur pro persona Filii, sionem nescio, non valeo, 11011 sufficio.Ac per hoc
secundo ppsitum pro persona Patris; ct ita necesse quia et illa et isla cst ineffabiiis sicul prophela Jo-
est accipi cum in subjecto posilis biijtisiiioili appel- D qucns de §8 Filio ait : Generalionem ejus quis
lalionibus dicilur principium de principio est Filius. enarrabit ? (Isa. un) ita de Spirilu sanclo veris-
Non cniin ibi essentiam potest supponcre hoc 110- sime dicitur, processionenv ejus quis enarrabii? »
men principium vel relalionem, cum nec divina Sufljciat ergo nobis scire et crcdere quod a Palre
cssentia nec spiratio sit a Patre principio. sit el procedal Spiritus sancttis , modumque posi-
* Si ita objicialur, Spirilus sanclus cst principium luni supra hominem pie igiicremus. HPC tanven.-
et non csl de principio; ergo est principium sine nobis cerlnm quod bac proprietatc refertur ad Pa-
principio; ergo est Paler : solvitur per inierem- trem et Filium. Nam ab ulroque procedit. Quod
ptionem. Esl eninvSpiritus sanclus de Patreprin- enim a Filio procedal, tcsiatur Apostolus : tlisil
cipium. Unde si inferatur, Spiritum saiicium csse Spirilum Filii sui in corda iwslrd (Galat. lv).
principium de principio, neulrum dandnm, nec (95) Grsecilamen Spiritum sanctum a Filio pro-
quod sit principium sine principio, nec quod sit cedere negaiii, qtiia in Evangelio loquens Veriias dc.
(91) Mag. 1, d. 13, eic. Item d. 11, elc, \lb. 1. (91) Lib. iii conlra Maxim., c. 14 ; quo locis plu-
(92) Lib. xv De Trinii.. cap. 27. ribus collimavil auctor.
(95) Mag. sup., 12, (95) Mag. 1, d. 11, § 2, hcec eadembabet.
£15 PETRi PICTAVIENSIS 916
processione Spiritus sancli, nventionem de Patrc A (5) Solel eiiam quaeri, an plcnius vet magis pro-
lacit, non de Filio, dicendo : Spinius qui a Patre cedat Spiritus sanclus a Palre quam Filio, vel
procedit (Joan.xv); et quia in principalihus con- econtrario ? Quod ita videlur Augusiinus dicere (4):
ciliis quse apud illos celebrata sunt (in quibus qui- < Noivfruslra in hac Trinilale non dicitur Verbum
<!emSymholuni orriinatuiiv est, in qupsoliis.com- Dei nisi Filius, nec domim Dei nisi Spirilus saiir
nieinoraiur Paier hi^ verbis (96): < Et in Spiritum ctus; nec de quo genilum esl Verbum el de quo
sanclum Domiimm et. vivificantem proteciorcm ex proceriit Spirilus sanctus principaliier nisi Deus
PalreprocedeiueiiieiFilio coarioraiidumet conglori- Pater. > IJic^ videlur dicere quod Spiritns sanclus
iicandum, > s.nncituin est subjunctis anaiiieniatibus: principalius a Patre procedat quam a Filio. Quod
< Qui aliter docuerit, vel aliler prsedicaverit ana- ideo dicit Augusliiius (o), quia cunv eliam a Filio
ihema sit. > Ideoque nos anaihematizalos dicmii procedat Spiritus sanclus, idipsum habet a Palre
qui Spirjtuin sanctum a Filio procedere dicinius; Filius, quia quidquid habei, habet a Patre, elianv
quod enini secundum nosibi dicitur, qui ex Palre essentiam suanv. Ideoque omnia quae sunt Filii ad
Filiouue procedit, alierum a Latinis addiliim est, id Palrem referunlur.
cst Filio. Quseritur autem, cum processio Spirilus sancti
(97) Sed ivos verba illa delermiiiainus; qui aliud, B sil proprietas per quam distinguitur a Palre et a
id esl.qui cpnlrarium proedicaverii; sicul in Epi- Filio, an per eam referatur Spiritus sanctus ad Pa-
slola ad Galatas (cap. 1) : Si quis aliud, id esl con- trem el ad Filiunv. Quod si cst, potesl igitur dici
trarium evangeliznverit,analhema sil; non dixit, si Paler Spirilus sancti, el Filius Spirilus sancli.
addiderit : ipse enim Apostolus cupiebat venire ad Unde habebilur quod Spiriius sanctus habet Patrem
quosdam ut quod deesset in fide supplcrel. Ad illud el Filium. Si vero dicatur,'89/i«f>el terminumd.ci
vefc qttod in Evangelio viriettir dici Spiritiim san- de Deo, seciindum esseniianv dicilur de Trinitate.
ctum non procedere a Filio, sed a Palre, de qtio solo Ilaqtie efant Paler et Filius ei Spiritus sanctus
fil meivlio, ita respondcnius : Quia, quanivis nomi- unus Spirilus san.cius, sictit uiius Dcus. Ad quod
rielur Paier, non ideo excludilur Filius; quia non . riicendiiii) quod bsec oralio 'Spiritut sanctus, quan-
dicitur solo Palte. Sed ideo solum Palreni comme- doque accipitur, essentialiler ut dieatur de tota
moravit, qnia ad ipsuro eliam solet rcfcrre quOd Trinilale. Unde Augustinus (6) : < Nullo niorioTri-
ipsius est, quia ab illo babet (98). ln sensii lanven nitas polest dici Filius; Spiritus vero sanclus po-
conveiiiuivtGroecinobiscunv,quia recipiunt Spirituin lesl dici, secunduin quod scriplum est : Deus Spi-
sanctunvesse Filii, quod non esl aliud quain ipsum rilus esl (Joan. iv). > Quidanv tamen riicunt qtiod
procedere a Filio. Unrieeliam quidam eortim doclo- n Pater et Filius sunl Spiritus, non lamen Spiritus
res uiiam eamdemque seiileniiam allendeiites, sanclus, vel tton sanctus. Sumiiur et bsec oraiio
Spirifuni sanctuin a Filio procedere lestaii suni, u"t Spiritus sancius in designalione relalionis. Unrie (7)
Aihanasius (99) : < Spiritus sanclus a Palre et < Sjiirilus sanctus, qui non csl Trinilas, sed in
FiiiO, non factus, nec crealus, neC geniius, seri pro- Trinitate intelligitur, in eo qnod proprie riieiiur
cedens. >Joannes etiam Chrysostomus in homilia Spiritus sanctus, relative dicitur, ciini et ad Palrenv
qtiadain (100) : < Isie est Spirilus sanctus proce- el ad Filiiim referatur; relatio lainen non apparet
deris a Palre et Filio qiii dividit bona propria, prout in hoc noroine, apparei lamen cuiiv dicitur do-
Vult. > num. >
(1) Quseritur eliam an prius processcril Spirilus (8) Ei nota quia alia ratione dicitur donum , alia
saiiclus a Patre quaiiva Filio, vel non ? Ad.qupd ita donaium. Nam donum diciiur ab setcrno; donalum,
raliocinahalur quidaui hsereiicus conlra Augusli- ex tempore. Unde Augustinus (9). < Semper proce-
num ; < Spirilus sanclus proceriii de Paire; ergo dit Spiritus sanclus et non ex lempore; scd ab
nato Filio aut non nalo. Si nato Filio, ergo nali- oeterno procedil, et quia ab selerno procericbai ut
vitas Filii prsecessil proccssionem Spiritus sancti. essel donabile, jam donum erat aniequain essetcui
Si vero nondum nato Filio , ergo processio Spi.ritus ^ darelur.i Et nota quod Spirilus sancius proprie
sancli prsecessil naiivitatem Filii. > lluic qusesiioni dicilur donum Dei, id proprie charitas, licet hoc
satis puerili respondel Auguslinus (2) : < In illa unum de lota Trlnitate dicaiur.
summa Trinilale quse Deus est, intervalla tcnvporum (10) Quod enim ciiarilas ipsa qua Deum diligi-
nulla sunt per quse possit osiendi aul saltcra remus, vel qua Deus nos diligit Deus sil, audi Au-
quiri, iitruni prius de Palre natus sil Filius, el guslinum dicentein (U) : < Cum de dileclione fra-
postea de ambobus processerit Spiritus sancius. > irem diligiiivus,d.eDeo fratrem diligimus. Nec Deri
(96) In Symb. Const. I. (i) xv Defrinit., c. 17, post med.
(97) Mag. sup. § 3, similiter ad Gal. 1. i(5)ibid.
(98) Haecetiam Mag., § 4. ; (6) Lib. MDe Trinit., c. 11.
(99) fri Symbolo. (7) Atig., ibid.
In
(idO) expositione Synvboli,ul apud Mag. sup. (8) Mag.i, d.18.
(9)'DeTn«. c.15.
(i) Mag. i, d.12. ;iO)Mag.i,-d.a17, etc.
(2) Lib. xv De Trinit,, cap. 26 in iuii. (11) Libro viii, De Tr. c. 8, Ad bunc Japidem
'
(3) Mag. sup., § o.( graviter offendit Mag: citartiE.
917 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 918:
potest ut ipsam praecipue dileclioncnv non diliga- \ m.us eum ea quaipse nos dillgit; et ita cum Deus
mus, qua fralrenv diligimus, quia Deus ipse dilectio diligat nos charilate qtise est SpiriLus sanclus, non
esl.> El ne quis hoc dictum esse putet per cau- videlur quod nos diiigimus eum chariiate quae est
sam, sicul cum dicitur, Deus est spes nostra et re- Spirilus sanctus, sed charitate creata quae esl vir-
fugium, quia est causa spei et refugii; audi quid lus meiitis. Sed nos ita exponimus aucloritaienv
alibi dicat (12). Tale est : Tu esyatienlia mea (Psal. illam (19), ut non distiiigualur inter riilecLioiiein
LXX),qualeesl, Domine, spes mea (ibid); el: Detis illara 90 °,ua nos diligil, et illam qua eum diligi-
tnens tnisericordia mea (Psal. LVIII).Ncn autem ila mus, quse eadem e.st Spiritus sanclus. Sed ita,
diclum, est: Deus chariias mea, sedila dictum est: < noii qua nos ipse diligit, sed secundum quod ea
Deus charitas est (I Joan.iy), sicul esi dictum : Deus nos suos dilectores facit, >ul una eliara inlelligatur
Spiritus esl.> ulrobique dileclio. Ilenv Augustinus (20) <Cbari-
(15) Quod tamen si dicalur, quseritur cum cha- taiem voco motum animi ad fruendum Deopropler
ritas magis et miims habeatnr, augeatur et niinua- ipsuni; el se ac proximo proplef Deuui.i Sed ila
tur, an Spirilus sanclus augealur et minualur, ciim dicitur charitas esse nioiiis animi,sicut dicitur Deus
cliarilas silSpiritus sanctus; sic enim videlurmu- spes nosira, scilicet per causam ; sicul Sapienlia iu
tabilis. Ad quod dicendunv quod Spiritus sanctus sacra Scriplura dicilur aclus mobilis, cerlus,in-
non recipil in se magis vel minus, nec in se exal- coinquinatus (21), cum tamen ipsa non sit aliquid
laiur vel magnificatur, sed in nobis exaltatur qui mobile, nisi per causara qua facit nos uioveri rie
eum haberivus, et in quo proficimus diligendo el virlute ad virlutem. Sed cunv charitas opcrelur in
cognoscendo. Unde Augustinus (14) : < Si Spiriius nobis aclum crcdendietsperandi, sicul et diligendi,
sanctus ab alio magis et ab alio niinus non habere- cur dicitur quod chariiate diligimus, et non cbari-
tur, sanclus Eliseus sancto Eliae non diceret; Spi- lale credimus vel speramus? Cujus quidem patet
rilus qni in te esl, duplo fiat in me (I V Reg. n).> solulio, quia cbariias nioduin credendi operatur
El alibi (15): < Probet se quisque quanlum cbaritas inediante fide virlute, sicut modum sperandi me-
in eo proficial, imo quaniunv ipso in cbarilale. diante Spirilu sanclo, sed nvodunv diligendi nulla
Si enim Deus charitas est, nec proficit nec de- viriulc meriiaiue (22). Unde a charitate credfmus,
ficit.i speramus, sed non cbarilale: a cbarilale diligitnus
(16) ltem, aliquis habel chariiateni qui prius non el charitale diligimus.
habebat, et cbarilas estSpiritus sanctus. Ergo ali- Quidanv lamen imo fere omnes propter verbuiu
quis habel Spirilum sanctum qui prius non habe- Q Apostoli dicentis : Fides, spes, charitas, tria hwc :
bat eum. F.rgo in aliquo esl Spiritus sanctus in major aulem horum esl charilas (I Cor. xui). Quod
quo prius non erat, cum tamen ille .prius essei. Ad genus tocutionis incongruilatem intellectus facerel,
hoc dicimus, quia non omnis habet Spirilum san- nisi charitas esset virtus sici.it fides et spes, cura
cium in quo esl Spiritus sancliis. Alioquin irralio- non soteat fieri comparatio per supertalivum, aut
nales creaturae eum baberent, sed 1115snli habent communicatio nisi rerunv ejusriem generis, maxinve
in quibus esl per inhabiianlera graliam. Iiem dicit Creatoris ad creaturas. Dicunt boc nomine cliaritas \
Aiigustinus (17) : <Unde esl lides, nisi a quc est duo significari, virlutenv aniiiii quae intensior esl in'
dileclio,) id est a Sjviritu sanclo. Ergo sicul fides quibusdam quam in aliis; et Spiritum sanclunv,
quse est a Spiritu sancto rion est Spirilus sanctus, qui lamen per charilatcm solam et improprie di-
ita dileclio quse est a Spiritu sanclo non est Spi- citur cbaritas secundum quosdam, sicul spes et
ritus sanctus. Ad qupd dicimus quod Spiritus san- misericordia.
ctus a se quiriem est in nobis; hoc supplendum est. ("25)Prseier haec etianv dicilur charitas motus
Nanv ipse se dat nobis ; el ila tanv fides quaro Spi- -illius virlutis qna: esl in anima. Cum ergo di-
ritus sanclus a se esx in nobis. llem Auguslinus cilur Deus diligil uos charitale, charitas ibi ad
(18) : < Cbaritae Dei dicla esi diflunrii in corriibus D Detim referlnr secundum omnes Catholicos, cuui
uoslris (Rom. v), non qua nos ipse diligit, sed qua in Deo non sit virlus, nec quatilas menlis secundum
nos suos dilectores facit.i Hic videturdislingui quod Deus. Cunv dicilur nos diligimus Deum chari-
charilas qua Deunv diligimus, ab ea qua ipse nos tate, non de Spiritu sanclo hoc dicilur, sed de vir-
diligit; et ila cum Deus diligat nos charitale quse lule meruis vel moiu viruuis.
est Spiritus sanctus, non videtur quod nos diliga-
(12) Lib. xv De Tr. c. 17, paucis verbis detra- (19) V. solulionem Mag. hic §. U.
ciis. (20) L. ui Dedoctr. C/m's!.,cap.lO. Mag. sup. §.17,
(15) Mag. sup. §. 7. et 18.
(14) Tracl. 74, in Joan (21) Sap. vn : mobitis, incpinquinalus,cerlus.—
"
(15) Tracl. 9, in I Epist. Joan. in inil. ' Mag. §.18. ul _ ,
(16) Mag. liic |, 9. Vide etiam seqq. fe (22) Error lnc discipuh niagistn.
(17) L. De spir. et litt. c. 52 sic babelur : Unde (23) Sequenlia hujiis capitis exstant m codieS Vj-
ergoisladilectio, id est churilas.per quam fidesope- clorino,'qui tamen alibi in plurihus.delicit in qui-
raiur, nisi unde itlam fides ipsa impelravil. hus nostcr abtindat.
(18) Aug. ibidem sub fiiiein cap,
©19 PSTRI PICTAVIENSlS g<20
CAPUTXXXII. A sona Patris esl persona Filii, et e eontrario. Fal-
De hoc no)?ii»ie,-Triiiilas. lacia. Nomen quod est haec vpx album, est baecvox
(24) In quiiito gencre vocabnloruni quse de Dec alba ; et e conlrario, haecvox albus esl nomen qtiod
<Jicuntur continetur hoc nomen Trinilas, qifodquasi est iiaec vox alba, et nomen quod esl hsec vox alba
colleclivum est, cumidem sit diecre Trinitas esl esl bsec vox albus. Ergo hsec vox albutn esl baec vox
Deus, ac si dicatur, tres personoe siint Deus. Virietur alba, vel e conlrario. Item, diversa siipponuntur
tamen lioc nomen Trinitas dici de Deo secundum liis proposilionibus persona est Pater, persona cst
essentiam, quia est Trinitas ac si dicalur trium Filius, et eadem supponuntur bis, Dcits est Paier,
unitas (25), sed unitas Iriuin est essentia irium, et Deus est Filitis. Igilnr vel non divcrsse personae
hoc de Deo riicilur secunduivv essenliarii, cunv con- snnl Paler et Filius, vel diversi dii sijiit Pater et
veniat singulis personis et eis in summa singulari- Filius. Solvenrium hic per inleremjilionem, quia
ter non pluraliter. Ergo ei Trinilas secundum es- ciim diciliir Deus esl Paler, Deus esi Filius, suppo-
sentiam dicitur. Ergo quaelibet triuin personaruni rillur divina essenlia.
cst Trinilas, cum sil trium unitas. Ad quod dicen- Sed cnm hoc sit, qiiseni.ur an possit fierisermo
dum qiiod non esl idem, Trinilas, el trinm uhilas; dedivina essenlia, quin fiat sermo de persona, sci-
sed esi ausedam allusio et elymologia vocabulonim B licet de Palre, de Filio, de Sjvirilusanclo? Quod si
non converlibilis, sed potius seque valei hoc no- esl, ergo, cum de divina csseiuia sit verum quod
irien huic termino ttes perspnm, sicut (liclum est. sil plures pp.rsonoe/de pcrsona est verum quod est
Ad quod ita olijicitur : Qnidlibet est persona tres personae. Item, vion potesi fieri sermo de di-
vet non persona, Triuilas est aliquiri, ergo persona vina essentia quin de aliqua persona fiat sernvo; de
vel non persona. Si Trinitas esl persona, ergo tres divina essemia esl vernm, quia nec gignil nec gi-
personse surit pCrsona. Si Trinitas est non per- giiitur, nec procedil. Ergo de aliqtta personarum
sona, et esl unuhv, solum, ergo Trinitas nil esl quod ideni esl verum. Iieni non potcsi fieri sermo de di-
sil persona. Diciinl ergo quidam hoc nomen quan- vina essenlia, quin fiat sermo rie aliqna Irium per-
rioqite accipi distributive, ut idem sil ac si dicalur: sonarum; sed isle lernvinus divina esseniia non de-
quwlibel trium pertonarum esl persona. Aliis videlur lerminat de qna persona, cum indiflerenler cuili-
ipsnm accipi colleciive nisi quando adjungilur ei bel conveniat. Cunvigitur hsecpropositio sil infinita,
lioc nonien totus. Tunc enim et disiributive accipi- dtvttta essentia est Pater; sicul, persona esl Paler;
mr. Unde concedunl, tola Trinitas est persona, non videtur ergo vere dici, divina essentia non est Pater,
iaiiieri Trinitas esl persotia. Melius cst lamen ut rii- r sicut persana twn est Paler, uiulrinqiie intelligatur
catur per se colleclive accipi cum hoc adjiinclo pro Filio. Si vero dicatur boc termino suppoiiilres
totum dislribulive et collective, ul sit sensus, tpta personas iia quod nulla-earum, erit igiiur haec
Tririitas estpersona, id est tres perspnw sttnl persona falsa, divina essemia esl Paler, quia Ires personae
tt qttietibet earum est persona : quorum primum est non sunl Pater; el idem signilicahunl hae duse, Tri-
Xalsum. Sicutnon datur, totus iste populus est homo. nkas est Paler, divina esseniia esl Paler.
Secundum hoc igiluruon est dandum, Triniias esl Ad id igitur dedncilur ratiocinalio indirccte, ut
persona. Si vero diealur, Trinitas est non persona, dicatur posse fieri sermonem de divina esseiitia,
diciint qnidam tales 91 insinuaiiones nominuro et non de Paire, nec de Filio.necde Spirilusancio;
non repefifi in sacra pagina, et ideo noii debere et hocper huric terminiim divina essentia, sed cunv
induci proplei; Verborum profanas noviiates (I Tim. hac propositione, diviiia essentia esl Pnier, fiat
vi). Augusiinus lamen, ulsupr.n diximus, ssepe his sermo de omnippienti, et npn de Patre, vel rie Fi-
ulllur, eiideo si quis nolit recipere, Triniias est lio, vel de Spiritu sanclo. Ergo de ceomnipolenti
iipri *)erscma,'instel priori argumentalioni sic : iJlo. Item divina essentia est Pater ; hac proposi-
Quidlibet est album vel non albuni, iste popnlus lione fil sermo rie Deo, non est Deus qui non sit
[est aliquid]. Ergo est albiira, vel nori albnm. ltein D Pater, vel Filins, vel Spirilus sanctus; hae propo-
quselibct trium personarum esl persona, tota Tri- sitione til sermo rie Deo qui est Pater el Filius et
niias esl id quod est persona. Ergo tota Triuilas Spiriiiis sanctus. Ergo hac propositione fit sermo
esl persona. F,allacia. Iste videbll quaelibet quaesunt de Deo Patre, vel de Deo Filio, vel de Deo Spiritu
de numero isiorum agmiimriv, isle viriebit ea quse sancto. ltcm, istac sunt duae propcsitiones, Paler
sunl illa agmina. Ergo viricbit bacc agmina, posito est Paier, divina essentiaest Paler, quarum ulraque
quod niiiiquam ea viriebil collecla, sed separalim. iil sermo de aliquo delerminaie. Ergo illis duabus
liem tola Trinitas est id quod esi persoria, Trinilas de eodeni, vel de aliquo una de quo non reliqua.
csl aliquid. Ergo persona vei non persoria. Falla- Si dicat rie eodem tantum, ergo utraque de Patre,
cia. Paler et Filius sunt id quod esl Pater; Pater vel neutra. Si de aliquo una de qno non reliqtia,
et Filius sunt aliqtiid. Ergo Paler vel non Paier. sed nil esl id de quo fit sernvo una, quod non sit de
Itenv, nihil esl persona Pairis quod non sil persona quo fitsermo reliqtia; ergo de.nul.lo nna de quo non
Filii, persona Palfis est id qucd persona Filii, et reliqua. PropLerea dicunt quiriam non esse dan-
persona. Filii estid quod persoria Patris. Ergo per- duivvquod unus Deus sit pltires pcrsonse, quia cpor-
{24)Mag.i, d.2-i. (25) Isidor. 1.1 Orig., cap. i.
921 SENTENTIARUMLJBRI QUINQUE. — LIB. I. 922
lerel hoc nomcn Deus in subjceio positutii ralione A divina esseniia sit Filius, ila eiiam potest dici quod
proposili, supponere pro uua triunv personarum; fit sermo de qualibei iriuni personarum, cum dici-
92 ct Pro qualibet facta supposilione, falsum es- tur divina essenlia est Filius. Ilem cum nulli conve-
set. Ipsi lamen non negant quin tres personoe sint nial isle lerminiis Pater, cui non convenial boe
iinus Deus, sicut in naturalibus plures vbces suiit nomen Filius, qtioties fil scrmo de Patre, et de Fi-
unum nonven, sed non ununv nonven est plures volio; et ita cum dicilur Pater est Pater, de Filio fil
ces, quod videhlur aflirmare auctoritate Uilarii (26) sermo, el de eodem dicitur quod Pater sil Paler;
qtii ad haereticum loquens de verbis Apostoli ait : j;a eliam de Spiritti sancto et de qualibet persona-
< Quoero nun.c in Spiritu Dei, an naiiirain, an rein rum. Ita eliam cum isti tres termiiii uni soli conve-
naturse inlelligas, non euim idem cst res naturse et niaiit, scilicet Paler, divina esseulia, Trinilas, qnia
natura, sicul non iriem est honvoel quod est bomi- divinae taiilum essentise eLnulli quod non sil illa ;
his; non idem esl ignis et quod esl iguis, ita non habebitur quod liac propositione, divina essenlia est
idem estDeus et quod esl Dei. > Alibi etiam lcgi- Paier, fiisernio de Tiiniiaie, eldicitur de ea quod.
lur. < Qui non distinguit inter persouain et nalu- divina essentia s'u Paier ei vere, et ita de Lribus
rain aut in divisionem Arii, aut in confusionem personis est veriini qnod divina essentia esl Pater.
Sabellii incidil. > Quibus quia suflicienier respon- llenv de uno solo fil sermo bis Lribus proposilioni-
. del Magister in libro Senlentiarum (27), el eos lures bus, Paler est Paler, divina essenlia esl Pater, Tri-
esse veritatis per circumslantiam liltersearguit, ne- nitas est Pater. Ergo qualibeL earum fit serroo de
cessariuiti non duximus bic respondere. Trinitate, vel r.ulla. Quod si-est, cum diciturPater
Sed id volumus ut solvaot, si divina cssenlia . est Pater, de Triniiale dicitur Palreni esse Palrem,
ab seterno est, et ita Deus est, et non est Pater, et ila de tribus personis est verum Palrein esse
Filius, vel Spiritus sanctus, quia non est ralio Patrem, et iia de eoriem qttia divina essentia est
quare niagis una persona quam alia. Si enim di- veruin ralreni esse, el Filiuin esse. llem liis Iribus
catiir quod sit Pale.r, halietur etiam quod sil Pa- propositionibus fil sermo de uno solo, lâter est,
ler el Filius el Spiriius sanctus; vel si est Paler el diviiut essenlia est, Trinitas est; duabus priinis fit
non est Filius, divina cssenlia non cst Filius. Est sermo de Palre, ergo el hac, Trinitas est. Quori si
igilur Deus qui non est Pater vel Filius, vel Spiri- est, vere igitur dicimus dePalre, Trinitatem esse,
lus sancttts; cl ita esl qualernitas in Trinitale, non et ita rie Patre esse verum tres personas esse, et
triniias. Si quis soluiioiiem praediciorum velit su- ita Filium csse ei Spiritum sancluin 93 esseest
mere, scilicel similiiudinem naturalium, et, ut di- o verum rie Patre.
cilur, quod quandocunque fit sermo de aliquo, Non videlur ergo iransferenda consideratio dia-
sumpla aiiqua ejiis appellatione, fit scrmo de eo- leciicorum ad hujusmodi propter iiicoiiveiiientia
dcin, sumpta qualibel alia appcHatione, scilicct pra-dicta, sed dislinguendum esl inter personam et
c.iiui dicilur, Sequana esl hic el alibi, de substanlia essentiam, non quanlum ad moduiu essendi (cum
fil sermo de qua dicitur quod Sequana cst hie el idero sit persona et essentia, quod quidam nega-
alibi; et cum diciltir Sequana curril de aliquo dici- verunt, quos arguil Augusiinus sic (28); Tres per-
lurnon quori ijistim currat, sed quod Sequana cur- sonas ejusdem essentia;, vel eamdein essenliam dici-
rat. lla cl cum fil sermo de slalua, el dicilur, hwc tnus, sed non ex eadem essentia ; ne aliud ibi intel-
siatua est artificialis, de opere [corpore] dicilur ligaiur essentia aliud persona) sed quanium ad ra-
quod slatua sit arlificialis. Si adhibeatur conside- lionem loquendi et iiuelligendi. Posito enini nomi-
ratio in hujusmodi, accedunl multa inconvenieutia. ne persptup in subjecto, dicendum est scrnvonenv
rrimo, quod cum dicitur, divina essenlia est tres fieri de persona, non de essenlia, licet idem sit
pcrsonoe, de qua fit scrmo? cum nulli convcniat persona et essenlia, ut cunv dicitur, Paler esl Pater,
lioc nomen perspna, cui non conveniat isle termi- posito hoc lerniino divina essenlia fit senno de di-
uiis divina essenlia; et ila de persona dicilurquod D vina essentia, non tamen de jiersona, Jicet idcm
divina essentia est tres persouse; et si, ea, de per- sil divina essentia quod persona. Sicut eumdicilur;
sona sit sermo, Ergo de Patre vel Filio vel Spiritu iste scyplius valel decem marchas, cujus opus maic-
sancio, cum prorsus eiriem conveiiiaiil isti tres ter- rianv superat, sermo Dt dehec scypho ftvquo inlel-
niini divina essenlia, persona, Paler vel Filius vel ligitur materia cunv fornia. Non autenv fit sermo rie
Spiritus sanctus, et ila de Patre vel Fitio vet de Spi- hoc argento, Iicetidem siljwc argenlum quod isie
ritu sanclo est verum, quia divina essentia est tres scyphus. Et sicut non haherelur ex alia parte quod
personse. lmo cum milli conveniat isle terminus, fiat sermo de coomnipolenli, ila nec hic fit sermo
dhina essentia, cui non conveniat iste lerminus, de chariori, licet pretiosior sil isle scyphus quain
Pater; et e conlrario, quia uterque tantum conve- hoc argeivtuiii, el esl qualiscunque similitudo in na-
nit divinaeessenliaj. Cum dicilur, divina essentia est turalibus; non enim expressa potest inveniri. Itn
Filius, de Palre fit sermo, et de Palrc riicitur quod igiliir dislincLio adhibcnda esl inler personam et
f26) Lib. vm. De Trinit. ante meri. (28) Lib. vn, deTrinit, c.ip. 6, circa nveJ,, iualc
(27) Lib i, d. 54, § I, 2, etc. apudalios, 1.v.
923 PETIll PICTAVIENSIS 824
liatiiram, qiiantum ad modum loquendi ct signifi- A . Paler, Filius, Spiriltu sanclus, divina essentia Trh
candi et jntelligendi, sed noii ad modunvessendi. niias, et hujusmodi, dubilari potest.- Quod hsec
Ulrum lamen hac^proposilioiie, Trinitas est, vel sint opposita, Paler scilicet et Filius, facile videlur
tres personw sunt, fiat sermo de aliquo velde pturi- oslcnrii sic. Paler necest, nec pclest esse Filius,
bus. Ei si de aliquo, an de eodem, de quoisia, etecoiitrario; isia'prsedicabilia se babenl aliquo
divina esscntia est, dubium esse polest: necinuti- modo. Ergo sunt opposila, et de eis penitiir boc
liter inquiritur. llem, divina essentia est tres per- nomen Deus, el in eadem significatione. Ergo i!la
sonse, ila quod quselibet earum. Ergo divina essen- contiuenlur sub eo, et omnia illa prsedicaniur in
tia est una personarum quse ista est, Ergo esi una quid. Ergo boc prsedicabile Deus est genus vel spe-
persona : Quod quidam non recipiunl, quia hoc cies, el illa sunl inilividua, Paler, Filius, Spiritus
nomen disiinciionem nolal, et idem essel ac sijdi- sanctus. Quod ila videtur dicere Joannes Damasce-
cerelur, Divina essentia non esl plures personm. iius (51): <Coirimiineaulem substantia esl, particu-
liem, persona esi rationabilis naiurm individua es- lare vero bypostasis. Pariiculare autem dicitur
sentia. Jia describ.it Boeiius in libro De Trinitate non quod parlem nalurse habeat, sed numero.
(29). Sed Pater et Filius sunt duoe personse. Ergo Numero eniin et natura dicunlur differre hypos-
snnt duoe naliirsc individuoe rationabilis essentiie; B lases. > Itenv alibi ( 32); < Subslantia siguificat
et est a riefiiiitione locus. Sed nostri theologi jvlc- communem el circumplectivara speciem hoinoi-
riqiie lion habent illam difhiiiiioneiii proautheniica, dcwii lo[tovaiov\, id est similium specie hyposta-
quia magis fuit philosophus quain theologus, et - seon, id est personarunv,ut ipula Deus bomo.Hypo-
niagis ad probabjlilalem locutus est quanv ad ve- slasis autem iivdividuumdemorislrat, scilicet Pairenv
riiaiem. Item Pater el Filius ei Spiritus sanclns Filiurii, Spirilunvsaitcluui. i Hic aperte videiuf velle
sunt divina essenlia, hoc dicitur pro particularibus quod Deus slt universale, el Paler et Filius et Spi-
personis. Ergo ct cum dicilur, divina essentia esl rilns sanclus sunl indiviriua. Quodila improbat Au-
Paier et Filius.el Spirittis sanctus, dcpluribus per- gustiiius(55),quia luncnon singulariiersedpluraliter
sonis fit sermo, et. ita iste termintis supponil idem parliciparenl individua suo universali, ut dicereuir
quod hoc noiiien Trinilas. Fallacia.
' Cum dico, al- Patcr, Filius elSpirilussanclus sunt duo dii vel trcs,
Ims, alba. album, sunt idem noinen, pro pluribus non unusDeus.sicuinon diciturSocraLeseiPlatosunt
vocibus boc dicitur, Ergo cum oicitur, hoc nomen uivushomo, sed duo homines. Ex quo non videlur
esl plures yoces. posse prpbari quod Pater et Filius sunt paria proe-
Sotet quseri an divina esscntia possit introriuci, dicabilia, qtiia nulli convenil uniim cui non conve-
nt loquens, vel ul sermonenv suscipieris ut possit nit. reliquem, cunv uirumque divinae esseivliae; ct
dici; ego sum Paler, ]\e\, ego stim Trinitas. Qnod nil est Palej' quod non sil Filius : et e contrario.
si esl, ergo illa proposilione fit scrmo de pcrsona, et Ergo ista proedicabilia sunt paria. Quod si esl, ergo
iiaaliquapropositione fitseriiiodedivjnaesseiuiaqua Palerel Filius, vel e contrario. Ad hoc dicenduui
lit sermo depersona. Item, si divina esseniia iniror quod hujusnvodi pfsedicabilia nulla habitudine sese
dticitur loqueiis, cum vere possit dieefe; ego nec fespichi.iit-, nec eninv sunt paria vel opposita, nec
gigno, tiec gignor, nec procedo, nec spiro, et ad eam excedenlia etexcelsa, nec pars el lotmu, cnjusmo-
quoqiie sub eisriem verbis vere possii dirigi sermo,. di multa in naliirali facutlale invenies, ut, animal
sic, lu nec gignis nec gigneris, nec spiras nec proce- quod fuit, et animal, el multa alia.
dis, poierit el de ea fieri sermo per eumdenv leno- Quod ergo dicil Joannes Damascenus, non ita
reiri, ul dicalur, isle nec gignit, nec generutur, nec " accipiendum ut universaliaetindividua ita accipian-
procedii, nec spitat, sed cerlum est hic fieri sermo-. Lur sicul in philosophicis discijilinis ; sed per simi-
neiiv de persona.<.\d quod di.cenduni quoriivon ila liludinenv eoru.m locutus ost. Nanvsicui ibi univer-
poiest introduci divina essenlia loquens vel sermo- sale dicitur quod poniiur de pturibus ; iiidividuunv
nem suscipiens, quia hoc soli personse convenit, j) vero quod"de.uno soto; ila essenlia divina dicia esi
potesi lameii de ea fieri sermo, licet non de jverso- universale, quia de omnibus cl singulis dicitur se-
na : vel, etiainsi inl-roducerelur ul loquens, opor- paratim; el Paler singulave yel iudividuunv per
terel hoc pronomeii ego in netitro genere poni; si- eanidem siiiiiliiudinem dicilur (54) : Augusliuus
mililer hoc pronomen tu. Unde in lertia quoque vero vidensmajorem dissimiliiudinem qnam simililu-
persona oportet dici istud, eiiion iste ui de essen- dinem, ab excelleiuiaTrinitatis prsedicta removet. >
lia, vion de persona sermo fierct. Si quaeratur an hoc prsedicabile, Deus, sil uni-
94 CAPUT XXXIII. versale vel individuum lieulfum hic admillendum:
De luibiludine horum prwdicabitittm. Pater, Filius,' Quod aulem Jpannes DamascenusdicitPatremetFi-
Sjiirims sanctus ; an etiani hwc prdppsiiip sit sin- liumdifferrenumero.saneinieUigendura.Namriiuerre
gularis, Deusesi. nuniero dicitur aliquid ab alio, quia non esl iliud nec
(30) DehabiiudinequoqueistorUmpraedicabiliunt., aliquid quod sit illud vel in illo. Non ita diciluf Pa-
(29) Lib. De duabtts naturit. (52) L. eod. c. 4.
(50) Mag.i, d. 19, § 8, 9et seqq.. (53) Lib. vu De iniii'., c 6.
(31) L, m l)e fide orilt. c. 6, sialini inchoalo. (54j Mag. citat; § 14 in fin.
925 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 926
ter riifferre a Filio nunvero, quia Pater esl id qnod J.Vsitis (56) : <Ctinv Deum dicinius untim, unilas ex-
Filius et est in Filio : sed dicilur ab eo dMTerre cludit imiliiludinem deorum, non quantitaiem Deo
numero, quia venil in connumeralionem cum eo ponil; quia nec numerus, nec quaiuitas in Dco
cum possit dici Pater el Filius et Spiritus sarictus esl. >
sunl tres, sunl duo. Videlnr lamen hoc prsedicabi- Sed dicet aliquis : Ergo in eodem sensu riicittir,
le, persona, csse universale sub quo contineanlnr Pater et Filius sunt duo, Pater, el Filius, el Spiri-
Pater et Filins et Spiritns sanctus, quia ctim in tus sanclus sunl
Ires, quia utrobique excludilur quod
eadem significatione dicalur hoc nomen de illis et uon sinl unus tanluni. Ad quod dicendum quod plus
pluraliter, non singulariler dicatur, Paler, el Fi- excludilur per tres; excluriitur enim quod non sit
lius el Spirilus sanctus snnt tres personae (propter unus
lanlum, nec tauiunv duo. Minus per riuo, tunc
quod sohim nesavit Anguslinus hoc praedicabile eninvexcluditur quod non sit laiiluro unus nec plures
Deus esse universale, quia non stinl Pa.ter et Filius duo. IIoc etiam debes intelligere; alioquiu
et Spiritus sancltis ires dii, sed unus Deus) viden- quanv Pater et Filius et Spirilus sanclus essent duo, quia
tur illa coiilineri sub isto. Quod si est, cum nulli non suiil unus lantunv.
conveniat hoc nonieii persona, cui non conveniat
iste lermintis), divina essenlia (et ila sunt paria ]R Item cuin dicitur, Deus est trinus; aul de per-
aul de esseuiia fil sernvo : si de persona, ergo
95 prsedicabilia) si siini Paler et Filius et Spiri- sona,
tus sanclus personae, sunt essentisc. Iiem nulli con- verum pcrsonanv esse trinanv: et ita Pater esl Iri-
venit hoc nomen persona, cui non hic lennisas nus; si de divina essentia est sermo, ergo divina
divina essentia, et e coiitrario. Ergo a qtioeunqiie cssentia est trina, ergo triplex : quod negat sic
removelur iste lerminus persona, et ille; sed iste Auguslinus (57): < Non quia Deus dicitur trinus vcl
tcrmintis jiersonu ab hoc. lermino Trinilas removc- Trinitas, ideo triplex est putandus. > Potest etiam
ttir. Ergo ab eodem iste lcrminus divina essentia. quaeri quid prsedicelboc nomen trinus, an sit tan-
ltem, nu.liiconvenit hoc noinen persona, cui non luni exclusivum, sicul lioc noriieivunus; quod qui-
convenial iste lernvinus divina essentia et e contra- dcm judicio majorum riisculiendunv relinqiiimiis.
rio. Srgo quidquid reinovetur ab lioc particulari liem tres personse siuit in divina essenlia. Ergo
persona, et ab boc lermino divina essentid. Sed per- Triniias est in divina essentia, el divina essentia
sona non est Pater, ergo divina essenlia non est est in tribus personis : Essenlia Dei ul uniias Dei
Pater; el sic isla propositio est inilefinita divina qui proprie (siculieslattir Boetius in arithmeiicis)
e&setitiaesl Paler. dicilur tinum. Ergo unilas esl in personis, et ita
Ad hoc dicendum quod nulla babiludine scse C liabebiiur quod Triniias esi in essenlia ei unitas in
el e contriirio dical.ur, Trir.iias est in
respiciunl isia personalia [parlicularia]. Nan eiiim personis; unitas esl in essentia.
est bic personis, Ad quori dicendum
exigenda ilja habiludo quam assignant dia-
ita intelligenda esl hsec loculio', Tiinitas est
lectici, queiiiadmodiim si nulluni liomen essel nisi quod
lioc noinen tilbus, el istse voces essenl albus, alba, in persouis, unitas esl in essenlia, id est unp est
esseniia et tres sttnt personw: nec esl dandum quod
aWtim,non essel hoc particulare nomen universale Trinilas sit in essenlia. Nam videretur dici qtiod
vel individuiim. Quod vero dicilur, quia quicunqtie
convenit untinv cl reliquum, el e contrario. Ergo tres esseni esscntise. Fallacia. Cbarftas esl divina
removeim- ab uno ei a essentia, et divina essentia est in diabolo. Ergo
quidquid reliquo, fa.Ilacia. cbaritas est in diabolo.
Cuiconque convenit isle lerniinus animal, convenil
isle lermiiius animat quod fuit,- Ergo quiriquid re- (58) Itenv quxrilur an sit dandum, so/«s Pnler
moveiur ab uno el a reliquo. esl Deus: Quod quidem veruiiv est, si non inielli-
Item Pater est unus unitate, Filius esl iinus gaiur excludi persona vel esseniia; nec virieiur
eadenv unitalc, Pater et Filiin sunt uiiuni. Ergo exclurii persona cuni dicitur solvs Paler, propter
su:il uinis : quod supra oslendimus esse falsuin. j. unitatem essentiaeîuoe esl inler Pairem el Filium
Itenv Pater el Filius sunt duo, Paler esl unus uni- et Spiriium QQ sanctum. Si vero cxclude.relur per-
late, Filius esl unus unitate. Ergo Paler est unus sona, falsum esset. Item quseritur an sil concc-
alia unilale quanv Filius. Ilem, Palcr el Fjlitis el dendum Paler esl solus Deus, ul videtur diccre Au-
Spirilus sanctus sunl tres. Ergo lernarius est iu gusiinus quod boc soli Trinilali convenial, quia
eis. Ergo aliquid est subjectum illius. iernarii, sola est solus Deus, non Paler, non Filius, noii
vel aliqua: si aliquiri, ergo aliquid esl.lria; si ali- Spirilus sanclus, quod ifa virietur Lrariere(39): < Si
qua, et illa sunl Pater el Filius et Spiritus sanclus. inlerroget quis Paler solus ulrtim sii Deus. Quo-
Ergo 1111sunl tria (55). Ad hoc riicendum, quod modo respoiidebilur non esse, nisi fevtc dicamus
nomiiia nunveralia in Deo nil ponunl, sed exclu- esse quirieni Palrem Deum, sed non esse eum solum
dunt. Nam cura dicitur, Deus est unus, sensus est, Deum";csse auiem solum Denm dicamusPaireiii et
id cst, non est nvulii dii; quod iia dicil Ambro- Filium et Spiritum sanclum.i Quidam lanicn volunt
(35) Mag.i, d. 24, sed in hoc erroris nolalur. (57) L. vi De Trinitale, cap. 7.
L.
(56) i, c. 2 Z>e fid.ead Gr., et Jib. in De Spiritu (58) Mag. l, d. 21.
S., cap.14. (39) Lib. vi DeTrittit,, c. 9.
927 PETIU PICTA.VIENSIS 92g
intelligerc solum in snbjccto. Alibj (40) videiur di- I _ rium quod dicitur a dominio, s.ignilicare essenliam
cere conlrarium, ubi-ait: < Qnoniam ostensum est drviiiam; el ita ibi accipitur, et sic ab wterno Do-
quorivodo dicalur splus P.nler, solus Filius, conside- mintts est: Dicilur eiiam a rioininando, el secunritim
randa cst illa senientia qtia dicitur non solum Pa- lioc relalioneni leinporalem significat quae est in
trenv esse solum veriinvDeum, sed Patrem et Filium crealura, el ex tempore Deo convenil. Si hoc no-
el Spirilum sarictum.) lbi eninv aperie dicil Paifeuv men lamen significarel temporalem relationem, non
esse solum Deum, quia nisi Pater essel solus Deus, ideo lanluin mimis verum esset secundum Ambro-
iiicongrue diceretur, non solus Paler est solus Deus, sium ipsum significnrepoLentiam Dei, id est innuere.
sieitl incongrue diceretuf, non solus Judas est ma- Nam et dictum de hoinine poleniiam facit intelligi.
ius, nisi Jurias cssel malus. Secundum hos nil proedicalur eum dico, Dens esi
Post hoec quoerilur uirum, cum idem sit essentia Dominus, nisi sola appellalio relativa97 per qnam
Dei qiiori Deus,ei recipiatur una essentiaifiuni per- referlur ad crcaliiras; imo magis creatura ad Deum.
soriaiiim, sit daiidum unus est Deus irium perspriu- Nam illa reliuio in creatura est, non in Creatore.
runi. Qnara locuiionem in sacra Scripmfa non in- Sed per hoc nOn ab aelerno Deus est creator, vel
venimus, quiaex ipsa juiictUralpculionis videretur j Domiiius, vel principium, sed ex lempore, ul iia
aliqua subjectio esse triura perss-narum ad Deura, dicit Augiislinus (42) : < Si Domiiiiis non dicitur
sicut cum dicilur Deus Abraham. Sicut econtrario, nisi cuni habere incipit servum, etiam isla appel-
cum idcm sit Deus et essentia, non dicitur una est latio ex lempore relativa est Deo.- Non est enim
essentia Judaeorum et Christianorum, cum lamen sempiterna creatura, cujus Dominus est. Ergo Do-
dicalur urius esl Deus Judseoruin ct Chrisiiano- minum esse non habet sempiternum, ne cegamur
fum. dicere crealuram sempiternam. >
CAPUT XXXIV. Sed ad hoc objicilur, cum dicitur Deus esl creator,
De nomine, Crealor, ei similibiis; an prwdicenl de Deo fil serfno et Joculio tanlum affirmativa esi:
1 liocessenliam, vei relationem, vel neulrum. cigo aliquid Deo allribuitur, ergo lemporale vel
(41) Sunt alia nomina quse de Deo.dieunlur ex a:iernum : si seternum, ergo ab oeierno esl Creator,
iempore, ut Creator, Dominus,principit.m, sicuiibi. si teiii[.orale cl lantum veraesipropositio.ergo tenv-
accipitur : Principium, qui el loquor vobis (ioan. porale esl in Dep. Item cum dico Deus est creator,
VHI), et s:gnificant relaliones lemporales quae in nihil attribuitur Crealori, scd creaturae: ergo rie
crealuris sunt, non in Creatore. De quibus primo creatura el non de Creatore Dt serms. Mirura cnini
occurrit quseslio, quid proedicent cum dicitur, Deus (^ videtur si rie alio lierel sermo, et alii fieret attribu-
est Creator,Deusest Deus omntum, quia sicul aliquiri tio. Item cinii dicitur, Deus.crcator, dealiquodicitur
proedicant, ergotempOrale,vel aeternuin : si lempoi a- quod sil Crealof, vel de iiullo : si de Deo, ergo Deo
)e,ergoaIiqiiodtemporaleeslinDeo;siaeiernunv,ergo attribuilur esse Creatorem et vere : ergo Deo con-
DeusabaeternoestCreator. Ergoabselernoestaliqua veriit esse Creaiorem. Uhde potest quaeri, an hocsit
crealura cujusest Auctor, velCreator. Iiem si hocno- ei temporale, vel aeternum? seternum non est, qnia
men Crealor seternum aliquod praedicat, ergoessen- non esl ab oeterno Crealor : si temporale, ergo lem-
tiam vel notionem, sed mariifestum est quoniam niil- porale in Deo est. Ad quod dicrinl quidam non esse
lani illarum quirique nolionum proedicat quassupra mirum si de Deo fial sermo , el nil ei aiiribtiatur
disiinximUs, nec alianv, quia non est aiia qua sit per prsedicalionem, sed alii, id est creaturoe. Nam
eterna. Ergo praedicat essentiam riivinam. Sed et cum dico, Cmsar laudandtts est, vel dignus laude,
Deus potuit non esse Crealor. Ergo potuit non esse Csesari iiibil attribuo, quia n.bil ei convenit cum
Deus. Ad hoc dicunt quidanv quod hnjusmodi no- nVpilpnon sit, et taivvenloculio laiilum est aflirina-
mina poteniiam divinam sigiiificanl comniuiiiler quo- tiva, innuilur tanveri illa Jocutione quod Csesar fuil
dam respeclucreaturjrum, et eaav prsedicant. Ei ila strenuus imperalor.
Deus ah selerno esl Creator, id est cssentia divina, 0 Aliis nvelius virielur quod hoc nomcn esseiitiam
ad
cnjus volunlate onvnia de non esse proriierunt divinam prsedicat, el relalionem in crealura esse
esse, et inducunt auctoritalem ab illo loco : Qui significat quareferlur creaiura ad Creaiorem; noiv
ascendit super occasum, Doiniinis nomen Mli (Psal. lamen Deus ab sclerno est Creator, sed ex tenipore.
LXVII), id est•outiitpoiens. Et Anibrositis : < Deus et Nam iii hujnsmodi (quantum ad ralionem prsedica-
Dominus nonven est potestatis, noti est naiurse. > significatio uivinsees-
lionis) inspicienda principalis:
Si vero ila inferatur, Deus ab selerno est Creator, sentise ; quaiitum ad judiciuni veriialis et falsitaiis,
ergo aKselerno est aiiquacreaiura. lpsi benepu- inlendenda est consideratio ad secundariam signi-
tant se inslare per exposilionem sic : Deus ab
non esse ficalionem. Unrie non ab.selerno esl Creator, quod
selerno esl ille cujus catvsa omnia de pro- esl in cr.eatura, eS
dico propter relaiionem quse
dlerunl ad esse. Ergo ab selerno est aliqua crealura. ivon esse Creafor, non irico potuii
secun- quainvis potueril
Alii lamen dicunt hoc noivien, Dominus,
!. vi De (41) Mag. i, ri.29et 30.

(40) Imo non alibi, scd in codem>. 9,
(42) L. v De Trin., cap. 15.
Trinitaie.
929 SENTENTIAKUML!BU1 QUINQUE. - LIB. I. 930
noii esse Dcus , cum signilicatur divina essenliai A i ilici quia Deus ab selerno creavil munduin, si es-
hoc nomiite prwscius. senlia divina ibi iito verbo prseriicetur : si enim nil
Videlur tamcn quod ab aelcrno sil Crealor, quiai illa proposiiione proedicetur, oportet redire ad illam
hoc verum Deum esse ab seterno est ct est a I)eo, nvediam opinionem, qua dicitur solam appellatio-
non per iiliationero sicul Filius, nec per prjcessio- nem prsedicari cum dicitur, Deus esl Dominus, et
nem sicut Spiritus sancius : ergoper creaiionem ,, esi qtiselibel istarum proposilionuni satisprobabilis,
quia non esl alius niodus; ergo hoc verum ab oeter- nec contra fidem in aliquo , dum lameii ea quae su-
ne esl crealura, ergo Deus ab aelerno est Crealor, scepta siint ad sustinendum , serventur sccundum
el ila Spiritus sanctus ab oeterno est principium ,, rooduin.
cum idem sil principitim el Creator. Dicuiit ergoi CAPUT XXXV.
quod insufficiens est illa enumeralio. Et cum boc: . De visibili missione Spiriius sancti.
vcrunv sil ab aeterno, non tanven est oeternum, quia, (15) Praeter pracdicta vocabula quae de Deo dicta
esse ab seteruo, esl nunquam incoepisse. Esseaeter- significant relaliones, sunt quseriamqiiocsimiliter ex
num, est ila esse , quod nihil sil ei praelerilum, nilI lempore Deo conveniunt el relationem lemporalem
fiiturum : quod soli Deo convenii, sed omnia eii signilicanl ut missus, datus, elhujusmodi, quae in
prseseiuia. 1 hoc differunl a proedictis, quia cum praedicla dican-
B
Sed dicet aliquis, ciinv onine verum sil a Deo si- lur de tola Trinitale , hujusniodi vocabula vel de
cut eliam dicit Augustiiius : Et Itoc verum ab mter- una persona dicuntuf vel de duabus , ita quod non
no esl principium hujus mundi, et ila Spirilus san- de tribus. Non enim Pater missusdicitur, cum hoc
ctus esl principium ab scterno, quod supra iiegatum et de Filio et de Spiritu sanclo dicatur. Est autem
est. ldeo quserendtis sublilior solulionis modus.qui duplex missio Filii (praeler illam oeternam genitn-
non potest reperiri, nisi per definilionem comprc- rani Patris q<ia ab eo gignitur Filius , si lamen
benriatur quid sil verum; cujus quidem rei cerlitudi- missio dicatttr) scilicet visibilis el invisibilis. Visi-
ncm nondum audivimus. Item , idcm esi Deo velle bilis, qua humana nalur.n miindo innoluit, de qua
et facere , velle Dei est aeternum : ergo et facere Apostolus dicil : Misit Deus Filittm suum ( Gnlat.
ejus est seternum , ergo Deus ab seterno fecil ali- H), etc. Et esl alia nvissio invisibilis qua ex tem-
quid. Irieo diciinl quidain proediclum locutionein pore, ciijusquam menle percipitur Filius; qnse mis-
esse tropicam , el ita intelligendam ,idem est Deo sio dicilur invisibilis, quia non apparet in nalura
velle et facere, id est de sua propria voliinlate sine aliqua creala. Prima missio lantum semel faclaest,
cxteriori adminiculofacil qnod faciL. Vull euinv ali- r secunda loties fit, quolics contigit aliqucm notitia
quid etslatim fil iliud. Alii dicuni quod propriehoc et vita Deo appropinquare. Prima facta est in mun-
dieilur. Idem cnim praedicaiur sive dicatur, Deus dum, quia lunc visibilis mundo apparuit; secunda
vult hoc , sive dicatur Deus facit Iwc , scilicet es- fit in lromine. Non enim (44) ideo dicilur Filius mitli
senlia divina. Cum dico, Deus facit IIPC,id est Deus in munduni si per graliani accedat alicui ad illuini-
vult ul hoc tnodo fiat vel sit. Ilem idem est crealu- nanduni. Unde Augusiinus ait (45) : Non ex eo
ram esse crealam a Patre, el esse a Palre, oninia qupd de Palre nalus est Filius , missus dicilur, sed
vei ex eo quod apparuil mundp Verbum caro facium,
98 sunl creata a Patre : ergp onvnia stint a Palre.
Unde sic , oninia sunt a Palre et oninia a Filip : vel ex eo quod cujusquam mente percipilur. De bac
ergo omnia per Patrem et onvnia per Filiuin. Oinnia missione, quia eadenv cst qu.v el Incarnatio, plenius
sunt a Palre per Filium : ergo omnia sunt a Filio postea agendum, hoc solo bic determinaio,
pef Patrem, quod non conceditur, rie videatur au- An Filius sii missus a Spiritu sancto ? quod vi-
ctoritas respectu Patris esse in Filio. Fallacia. Ego detur, aliter enim divisa essent opera Trinitalis.
habeo hanc prsebendanv et ab episcopo et a capel- Si eiiim millilur Filius a Spiritu sancto, minorest
lano qui nie investivil el pro me inlercessil, eiper Filius Spiriiu sanclo secundunv quod ab eo rnilti-
capelJanum habeo ab.episcopo : ergo a capellano D I tur, quod conslai esse verum , cum dicat Isaias :
per episcopum. Non videlur enim quod ipseepi- Misil me Dominus el Spirilus ejtis (Isa. XLVIII).
scopus inlercessisset, cum ipse dedit. Dicil eiiim Augustinus (46) quod Christus , secun-
Itenv quserltur quid proedicelur cunv dico , Deus dum quod bomo , minor esl et Patre ei Spirilu
esiin omni creatura, an essenlia , an relatio? no» sanclo, et seipso secundum quod Deus. Unde in
essenlia , quia non ab seierno est in crealura. Et forma Dei unigenilus Dei wqualis esl Patri, in for-
potesl dici quia essentia divina cum quodanv respe- ma servi minor est seipso. Ergo (47) cum videtur
ctu qui esl in creatura, sicut diclum est quod dici- dicere Veriias in Evangelio : Ego a meipso non veni
tiir Deus est creator. (Joan. VJII) , iia inlejligendum esl ; Ego secun-
Et nota quod si quis velit probare Deum abseter- dum humanam illnm formam quam aspicis non ope-
no csse creatorem , quia esseniia divina poniiur ialus sum incarnalionem, imo seciindum divinam
cuiii dicitur Deus est creator, eadem ralione polest^ naturam. ".Quam expositionem notat hoc pronomen
(43) Mag. i, d. 51. (46) Lib. i De Trin., c. 7. V. etiam 1. n De Trin.,
(41) Hoechabel ex Augusi. li. et c. ul infra c. 1, et lib. 1 contra Maximinnm.
(45) Lib. iv De Trinii., cap. 20, anle med. (47) A;ig., ii De Trinil., c'5, in fine
951 PETBI PICTAVIENSIS 952
ipso ibi posilum. NihHampli-is hic delerminandiim A ^ quod ita dicil Augustinus (51) : < Non it.nassumjita
de invisibili missione 9S Eilii. De visibiii auiem est creaiura illa in qua apparuil Spirilus sanclus,
dicendum , sed quia illa communis est el Filio ct ut caro illa vel humana forma quam assumpsit Fi-
Spiriiui "sancto ( Spirilus sanclus eliam visibililcr lius. Non enim Spirilns sanclus columbam illam,
misstts est sicut et Filius) ideo 31de illa visibili mis- veljignem illum sic bealificavit, aut in unitatcm
sione Spiriius sancti non expediamus, ut postea de personoe coi)jtinxjl.>Item, Spiritus sanclus apparuit
invisibili missione utriusque dicatur. in columb.n,et indivisa sunl opera Trinilatis. Ergo
(48) Notandum ergo quia pravler illam aelernam et Paler ei.Filius apparuit in columba. Sed consiat
missionem qua procedil Spiritits sauctus a Palre et', hanc illationem esse ralsam, qtiia curii prius propo-
Filio, riuas habet missiones lemporales, nnam qtioe miwrquid, postea assumilur quale. Cttm dico, Spi-
fit visibiliter, alleraminvisibiliter. Visibiliterautem ritus sanctits apparuii in columba, duo innuunlur;
miliilur Spiritussanctus quanrio per alicnjns reiex- ct quod Spirilus , sanctus sit inHisns, et quod co-
Irinsecse sigriummanifeste oste.iiditur infundi cor- luinliacsset signtim missionis illius, quortiin iiir-im-
dibus fidelium (49), sicut in die Penlecostes per que veruur. Cum vero dicilnr .- Filius apparuil in
lingiias igneas capitibus apostolorum superemiiien- ™ cohtmbn, duo similiter imiuunlur, et quod Filius sil
"
tes (Acl. n), et in die Epiphaiiiocper columham de- missiis, et quod columba essetsignnm illius missio-
scenrientem supra Donvinumin Jorriane a Joanne nis; qupd ullimum. falsum est. Fallacia. Filius est
baplizatum (Mallh. ui). Hic primo qiiocrilur, an incarnatus, ei indivisa sunt opera Trinitatis. Ergo
Spiritus sanctus magis esset in coltimba ips.n, vel Trinilas est incarnata. Iiem lota Trinilas operata
alio morio, quam in aliqua alia-re. Si enim aliqno. esl apparitionein Spiritus sancti; Spirilns sanctiis
rivodoin ea erat quo non in aliis rebus, el iinllo apparuit in coltimba, ergo el tota Trinitas. Vel, toia
nvodopolest Spirilus sanctus esse in aliqua re nisi Triniias operala esl passionem vel' generalionem
per esseniiain, aut grntiam, aut unionem. Cinn in Filii; Filius est passtts vel generatus. Ergo tota Tri-
omni resil per essentiam, crat ibi alio modo qnam Mitaspassa vel generaia.
per esseniiam. Quod si per graliam, ergo illa co- Sed dicet aliquis, cum non possit iiifundi nna
lumboTDeum diligebat. Nani hoc est essc per gra- pcrsona sine aliis, cum 10© Spirittts sanclus sit
tiam ut fnciat illunv in qno est Dei dileclorem. Si iiiftisus in linguis igneis, nunqiiid ila esl infnsiis,
per unionem, ergp illa columha erat Spiritus san- quo;l Paier.vel Fiiius, ctim eo, secundum Verbuin
cius. Si vero nullo rnorioerat in illa columba quo Verilatis quod dicit: Ego elPaler adeinn veniemus,
rion essei in quolibet alio, quoinodo dicimr appa- (_ „ et maiisioncmapud eum faciemus(Joan. xiv).In quo
ruisse iri coluinba vel in igne magis qnam in alio iritelligilur Spirilus sanctus, ut habetur in Glossa
corpore? Ad boc diceiirium quia nuJIo nvodoerai in super ilium locum. Quod si est infusa quselibet jier-
illa columba qtto non esset in qualibet re, quia non sonarum corriibus apostolorum in illa apparitione ,
cral ibi nisi per essenliam ; sed ari aliqniri erai ibi ergo tota Trinitas est infusa in Iinguis igneis. Ad
ad quod non in aliisrebus; scilicetari significandui.i quod dicendiiin quod polesi inielligi hoecproepositio
quod Spirilus sanclus in cordibus illortim iiifuii- tii, Ifiinporaliler, ut sil sensiis, lota Trinilas esl in-
ditiir, super quos hujusniodi signa proveniunl. fusa liiujuis igneis, id est diim linguse igneoesuper
Iiemquoeritur, anSpirilussanctussecundumillum cos descenderent, verum; si vero ila, laia Triniias
tcnvporalein missionerivminor sit Palre et Filio, esi in lingiiis.igneis,'id est tota Trinitas apparuit iu
sicut supra diximus, quori Filius secundum quod linguis igneis, id est quori linguse igneoeesscnl si-
visibiliter nsiltitur a Palre ininor csl eo. Ad quod giuim missionis lolius Trinitaiis, fatsum esl, quia
dicendnm quori non ideo minor est Spiritiis sanclus non erant signiim nisi missionis Spiritus sancli.
qiiam Pater quia niissus estab eo, licet deFilio iioc Unrie recipiiiius, < Spiritus sanctus Jnftisus est in
verunv sil. Filius (50) eninv ita apparuit in carne linguis igneis el apparuil in cis. > De Trinilate vero
quod fuit hoino; et carnem cum anima inunitateni D danduin quod infusa est in Jinguis igneis, non ta-
persoriae sibi univit. Spiritus vero sanctus, ctsi in men quod apparuit in linguis igneis, Nam appa-
siibstanlia crealurae apparuil,- ut in columba vcl in rere, riuo notaf, el infusionem et signtim; sicut
igne, neutraiivin nnitaiem personse sibi univit. Non lota Trinitasjuriicabil, nec tainen lota apparebit.
enim factus est Spiritus sanctus coliinibavel ignis, Alquoerel aliquis, si linguse ignese descendenles
non incoliimbalus, vel ignilus sicut Filius est iiu- fiierunt siginim inissionis Spiriius sancti, et tunc
manatus vel incarnalus. Irieo cuin Filius sit minor etiam infusa esliota Trinitas, cum unapersona non
secundum bumanam naturam Patre, iion tamen Spi- poterat inftiiidi sine aliis ; cur non illarum lingua-
rilris sanclus est minof Filio aul Patre secinidum rum descensus fuit signum missionis lotius Trini-
igiieam aul columbinara naluram, quia neiitriira tatis, iit dicatur et Pater in columba et in ignp e'.
assumpsit, nec etiani natura sua estminorPatre vel Filius apparuisse, sicul Spiritus sanctus? Ad quod
Filio, cum sittantum ejiisdeni.naiura: cum iilroijue; diccndum puto quod propler similitudinem hoc di-
"
(iR) Mag. f, d. xyi. (50) V. Aug. I. ii. De Trinil.; c. 6, posl inil.
(49) llsec eadem Pulltis i part., cap, 6. (51) 1. ii, c. 6, ulsupra.
5555 SENTENTIABUMLIBRI QUINQUE. — LJB. I. 954
clum est, quia Spiritus sanctns nnlonomaslicec/ia- A J ritus sanctus infundi veldaii, quando dalur homiiii
nifls dicitur, el iyniscpnsumens (Deul. iv; Hebr.i), gratia diligendi; quod esl quasi proprium Spiriius
qnia secundum illud, Deus noster ignis consttmens, sancti; et qnando homo mente accedit ad cognitio-
consumit viiia el inflamraat cor noslrum ad diligen» nem Dei, quod est quasi proprium Filii dare; et
dunv.Deum (52). Unde : Cor noslrmn ardens eral in quando homo confirmatur in peiseverantia bonorum
via, eic. (Lttc. xxiv), et in linguis, ideo quia Joqui operum, quod dare est quasi propriunv Palris. Nnn
linguis (quod daltim est ea die apostolis) donum est dico proprium quia nil faciluna persona sineallera.
Spirilus sancti. Ilem usu lingtiae sibi sociantur ho- Secunrium hoc accidit Spiritum sanclum dari ei
nvines, el Spiritus sanclus, qni esl amorPatriset qui nitllam habet virlutem, qui.non liabet charita-
Filii, Detis est pacis, non dissensionis; etper cha- lenv, quia dalur ei cognitio Dei, cum tamen non
ritatem, quse in eo datur, sibi invicem homines so- dicalur aliquis habere Spiritum sanctum, scilicct
ciaulur : ideo plus dicitur apparuisse in forma lin- si non babeat per inhabitantem graliam ; necalicui
gnse, quam in alia. Similiter columba inler animalia datnr Spiritus sanctus, nisi diligal Deum el ci qui
simplicius, elsimplicilas, sive bonilas vei bumiliias cliaritatem habel. Aliter enirn dicerelur dari infi-
in Trinilaie Spirilui sancto atlribuilur. ldcoqne deli qui nullanv babet de Deo cogniiionem. Irieo-
columba magisdiciiur fuisse signunv missionis Spi- " que non videnlur prsedictoe dislincliones appro-
ritus sancti quam Palris vel Fili.i. banrise ; el, licet in omni re sit lola Trinitas per
CAPUT XXXVI. cssentiain, non tamen dandtim aliquid babere Spi-
De invisibili missione Filii el Spiritus sqncti. rituin sanctum vel Patrem, ve! Filiurri, nisi habeat
(55) Hoc igilur determinato quod nosirae nve- per graliain cbarilatis, sive habeat per cognitionein
morioe occurrit de visibili nvissione Spiritus saneti vct persever.nntiani, sive non. Quod ergo diciiAu.
prout ipse Spiritus sanctus in sacrse Scriplurse le- gusiiiius (5i)j: < Tunc milti Filium cum cujusqiianv
clione nobis minislravit, dicendum est de invisibili nvenle coguoscitur ; > intelligendum esl de cogni-
missione ejusdem. Tunc ergo invisibiliter mitlilur lione devotiouis. Licel enim aliquis cogniiioiicm
Spiniiis sanctus, quaudo animse humanae per gra- habeal modo de Filio, et si prius non baberet
tiam infundilur, ita eliani infunditur Pater, iiifun- illam, non irieo dicitur ei milli, nisi charilaiem
dilnr el Filius, quia nulla pcrsonarum sine altera habeal. Eadem enim ratione dicerelur mitti Spi-
infundilur. Disiinguilur lamen a quibusriam inler ritus sanctus, quia nemo habet cognilionem clc
leniporalem infusionem Patris, et eanvquseest Filii, una persona sine alia. Unde: Philippe, qui videi tne,
cl eam quae est Spirilus sancti. Spiritus enim san- Q ( videt el Palrem (Joan. xiv). El illis solis et onini-
ctus mitli vel infundi dicitur proprie (emporali et bnsdalur, miftitur, venii tola Trinilas, qui eani'
invisibili missione, cumanjmse hunianaeper gratiam habenl per gralianv : et sic una sola est missio
ita datur ut eam Deum diligere faciat, sive anima Spirilus sancti communis Spirilui sancto cum
illa Dei liabeat cognitionem sive iion ; sive habeat Fiiio. Utrum autcm Pater miitalur, postea deter-
poieniiara perseverandi, sive non, Filius dicitur minabitur.
niitti, quando a quoquam nienle incipit cognosci Prius laineii respondeiur his qtii conlendunl, non
(ut diclum est supra in auctorilalc Augusiini) sive Spiriluni sanclum dari vel milti, sed ejus gratiam,
ille qtii cognoscil, habeat Deum per iiihabilaiiiem et lunc dicilur niilti Spirilus sanclus, cunv ejus
graiiam, sive non ; sive perseverel, sive non, Paler graiia homini dat.ur (55), nec ejus temporalis mis-
dicilur inftindi quando iia daiur homini ut possit in sio aliud est quain graliae infusio el virtulis largi-
bono pcrseverare;'et isise tres missiones vel infu- tio, quod volunt habere auctorilale Berise, qui in
siones temporales ex eo videnlur siimptse,quia Patri homelia quadam ait-(56) : < Ctim Spiritus sancii
potenlia, Filio sapieniia, Spiritui sanclo bonitas.. gratia hominibus dalur, Spiritus sanctus dari riici-
altribiiiliir. ldep Pater proprie infundi dicilur lur. Milliiur a Palre,'nvittilur a Filio ; proceriil a
qiianrio homo potens est in bono perseverare, Filius D I Patre, procedit a Filio. Ejus enim missio esl ejus
quaudo honvohabet noliliam Dei, Spiritus sancliis processio. > Quasi diceret Beda : ob hoc soluni
quando homo incipii per 101 gratiam esse bonus. dicilur dari Spiritus sanclus, qttia ejusgratia ho-
Non tamen potesi infundi Pater dando polentiam minibus datur ; non quod ipsa persona hominibus
perseverandi, quin et infundatur Filius elSpirilns mittalur. ltem Spiritus sanctus est in humana
sanctus, cum sit una et eariem poleniia; nec Filius anima, antequam gratia Spirilus sancti infundalnr ;
dando scieiiliam, quin Paier et Spiritus sanclus , el nil nisi gralia Spiritus sancti. Ergo nihi) prse-
cum sint una sapieniia; nec~Spiritus sanctus dando ter hanc gratiam modo esl in hac anima quori
gratiam virtutum, quin Pater et Filius, cum sint prius non esset in ea. Ergo nil prseier hanc gra-
una bonitas. Vide-Uur ergo secundum hujusmodi tiam est infusum buic animse, quod prius non esset
distinctionem tres esse tdmporales inissiones invi- infusum : quod forte verum est, quia Spiritus
sibiles un iuscujusque personarum, ul dicatur Spi- sanclus, qui modo infusus cst pcr graliam, prius
(52) V. Ang. tract. 6, in Joan., elc. (55)Mag. I, d. li, §2 eto,
(55) Mag. i, d. 17. (56) 1. n Hpin.. hcni. 2.
(34) Lib.jv. De Trinit., c. 20.
crat infusus pef essenliam. Sed lamen infertur .: Â in diabolo.ErgoSpiritussanclusest in diaholo, quod
Ei;go iiil prseter hanc graliam modo est datum huicc non virielur concedendnin propter quamdam sub-
animav qnod prius non esset ei dalum, quod etiam n inntiilioiiem, qtiia .videtur dici quod faceret eum
potesl adinilti, qnia, licel Spirilus sanclus sil daiuss Dei riileciorem, et hoe propter rcpugnantiam bujus
huic aninise qui prius non erat dalus, datio ejuss lermini diabolus, ad hnnc lerminum Spiriius san-
non excluditur per hanc distinctionem procleijun- ,_ ctus, ciinvsint opposili : nam nnus Yiolat pravita-
clam curii nomine gralise quam dat Spirilus sanctus.•u tem, aller benignitalem. Dandum taincn quod
Siciit*cunidico : nihil prmter vocemsacerdotisaudi- ;. Spiritus sanctus est in omni re : in angelo qui est
tvr aine, non cxcludiluf sacerrios, ctijus vox esl.t_ diabolus; in creatura, quia nulla estibi siibiiiiiuilio.
Si tamen inferat :Ergo nil quod non sit hxc grati.n, . El divina essentia est in diabolo ef lota Triniias
inodo dalur huic animse quod non prius esset ci• est in diabolo. Non laineii Spiritus sancliis, propter
dalum ; vel, nil quod non sil baec gratia habelurr proedictam subinnuilionem. Et in omnibiis his quoe
ab hac aniroa quod non prius haberelur ab ea. Fal-L Iiie objici possunl, est fallacia accidenlis.
iacia. Nilni praeler sacerdotem audiiura me. trgo0 Ilem, quserilur an possii una personarum esse in
niJ quod sit vox sacerdotis. , aliqua re uno modo, quin et utraque reliqnanim
|tem aut aliquid qtiod non est gratia modoest in„ sit in cadem re eodem modo (59). Si enim Dcus
hac anima quod prius non crat in e.n, aut nil. Si,; in nulla re est, nisi per essenliam et per gratiam,
dicat aflirnialioneiii, 102 non polerit riici rie alio0 etper unionem, etperessentiam, in nulla re esl una
q.itani rie Spiiiu sancto, et ita Spiritus sanctuss personaruni, in qn.n non sil altera, cum tota Tri-
prius noii erat in hac anima', quod falsiim est; quiaa nilas sil in omiii rc per essentiam, el in omnibtis
erat in ea per essentiam. Si dicat :Nihil quod nonn habentibus Deum per cbarilatem, est lota Trinitas
sil gratia esl in hac anima quod prius non esset inu per gratiam. Sed cum Filius Dei sit in Cbristo ho-
ea". Efgo nil quod non sit gratia dalur huic animae e mineper unionem, estne Paler vel Spirilus sauclus
quod prius non esset datiim ; aut aliqttid ci daturr in eo per unionem ? Quod si est, Cbrislus est Paler
quod prius eral in ea ; qnod-verum esl. Nam Spi- vel Spiritus sanclus.Sivero ineo esiFiliusperunio-
riius sanctus ci datur, ei niittitur, ei venit, eam illu- nem el non Pate.r vel Spiritus sanclus, in aliquo
lninai, in ea manct, et lamen prius in ea eral perr igilur est persona aliqua per unionem in quo non
esseniiam.iiiodo per graiiam. Cumenim dicit Filius:: esl altera eodem inodo. Snfficiat ergohoc pro solu-
Ego et Pater ad eum veniemus et tnunsionem apud/ tione quori et Pater et Spiritus sanctus est in Cbri-
eum fnciemus(Joan. xiv), non ideo boc diciiur quini C sto per unioneiii quani facil, non qua unialur. Seri
el Pater eiiani el Filius et Spirilus sanclus jvritis s Filius ibi est per iinioncniquam facit et qua unitur.
csseiit in eo per esseniiam. Sed lunc dicitur venire,, Afiter enim haberetur, quia divina essenlia in
cuin venil per graLiam: tunc datur, tunc mittitur,, aliqua re est aliquo niodo, in qua nonest lola Trini-
luncilltiminat, luiic prinvomaiiet, inhaliitat, habetur. tas eodera morio. Undelion videretur divina essen-
Cesset igitur illa objeclio quoesolet sic fieri (57). lia esse Trinitas.
Filius vel Spirilus sanclus mitlitur. Transil igil'nr* CAPUT XXXVII.
de loco ad locuni. Et ila in loco a quo miltitur ' An quwlibel persona qum miltilur, a Trtnilate mit-
(Jesinii esse, et in loco ad quem iniltilur incipit esse. talur.
Ergo non ubique est, cum iamen ipse dicat: Cwlumi (60) Cum ergo ex praedictis constet Spiritiim
efierram impleo (Jer. xxm). Quaro qnidem ob- sanctum dari, quoeriltir an dctur a seipso. Cum
jeetioncm et canialem esse patet, et a carnalibtisi enini 103 deiur a Patre et Filio ; ergo datur a se,
lieri (58), cum Deus non sif aliqua corporea resi vel diversa sunt opera Trinilatis. Si vero dicaliir
qitoclocitin occupet, nec loco definiatur. Non eniini Spiritum sanctum dari, et idem est Spiriium san-
ita esl in uno loco quod non in olio, sicut Spirilus; clum dari, et procedere tcmporaliter : ergo Spinius
creaius, aninvavel angetus. Sed in omnibusesl locis; sanclus a se proceriit temporaliler, et ita Spirilus
sine sui spatiosa magnitudinc , et lanven mitti sanctus a se procedil. Ad hoc diccndmn quod Spi-
diciiur propler procdictamsimililudinem. ritus sanclus a se mitliltir, ii se daiur, a se proccdit
Iiem, cum Spiritus sanctus detur huic, et gralia ex lerapore. Nam ej'us missio idem est quod datio
Spiriius sancii deiur eiriem ; et nec Spiritus san- el proeessio temporalis, siciil supra auclorilate
ctus est gratia quam ipse dal, nec illa gratia fit Bedae. confiriiiavimus. Quod et Spirilus sanclus a
Spirilus sanctus. Danluine duo huic ? Non, quia se detur, aucloritate Augustini (61) potest probari.
unura dicilur dari |Veralterum, sicut non audiun- Ait enim : <Ita dattir Spiritus sanclus, sicut Dci
luf duo a mc qui audio el vocem sacerdotis ei donnm, ul seipsuin det sicut Deus. >
sacefdoiem, et-tanven Spiritus sanclus est dalus, et (62) liein : cnni id quod dalur, referatur ad id
aliquid quod nort esi' Spiritiis sanctus datnr. Hem quod dat, ut Spirims sahctus ad Patrem el FiJium
Spiritus siinciuseslii. oinrii re per essentiam.Ergoet referlur, a quorum utroque datur, 'et hoc cum di-
(57) V. Maa. i, dist. 57. (60) Mag. i, d. 15.
(58) V. Ang. n, De Trinit., c. 5. (61 Lib- xv, De Trinit., c. 19.
(59) V. Mag. lii, Senl., d. i,.§ 4. (62) Mag.i, d. 18, 5 ull. et dist. 30 § item ull.
937 SENTENTlARUM LlBRl QUINQUE.— LIB. I. S58
citur, S;)ifi(us tanctut Palrit, Soititus tanctut Fitii, , A
, et divina essenlia datur a Spiritu sanclp. Ad lioe
quaeritur an Spirilus sanclus ad se relcralnr, ul fertur responsio, quia Spiritus sanctus riiciiur do-
dicatur Spinius tanclus Spirilus sancti? Ad hoc di- num Palris propter duo; el quia a Palre procedit
cendum quod non referlur ad se per Jianc appella- ut donabilis, el quia ex eo proccdit ab ipso doniiiii
lioncni Spiritus sanclus, sed per istam donum, ubi dicitiir. Nam hoc donum vocat rclationem aeternam,
diciltir, Spiritus sanclus est donuin Spiritus sancti. hoc nonien datum vei donatum lemporalcnv.UndeAu -
Non lamen hoc proprie dicitur relalio, sed respe- gusliiius(65);<Spirilussancliisqiti cstaequalisPalriet
cins quidam Spiritus sancti, co quod datur ad se Filio, ex teraporc habel hocipsum quod dicilur rialnin
cx eo quod dal. At dicel aliquis, cum Spirilus san- vel donalum; sempilcrne vero dicitur rioniim.Filius
clus sil donum Spiritus sancli, el seplem sinl dona vcroliccl procedala Palre nt doiiabiiis, non iamen
Spirilus sancli, quorum nullura esl Spiritus san- c.x eoqtiodabeo procedil.rionumdicilur, serigCiiilus,
ctus; ergo oclo sunt dona Spirilus sancli ? ldeo vel nalus. > Ideo lioc ncmen donum de Filio dictum
dicenduin qnoJ cunv "dicitur, Spirilus sanctus est 104 tanliim lemporalem nolal relalionem, et acci-
donum Spiritus sancti, inleHigendumestintrans.ilive, pitur pro donatum. Dictura de Spirilu sanclo et
id esl Spiritus sanclus est donnm qtiod esl Spiritus temporaleni improprie, et aeiernain proprie. notat
sanclut. Cum vero de illis donis dicilur, quotl sinl "' relalionem.
dona Sjiiritus sancii, transilive inlelligiiiir, id csl Sed non ideo minus urgebit quseslioncm qiiae-
dona quae ita siinl a Spiritu sanclb, quod non snnl rendo, an Filius cl Spiritus sanclus siinl duo dona
Spiiitnssaiictus. Legimr tamen super Epislolam ad Spiritus sancti an unum, ct quid prsedicetur hac
Coriiuhios : Non proprie Spiriius sanclus dicitur Fiiius vel Spirilns sanclus est donum Spiriius snncii
donuriinisi per dilectionemqua cwtera tenentur. Qiiod procedcndo proeriicto modo; et iicruin sic : Nihil
ita inicHigenduin, quia nuliunv vocabulum propric aliud est niissio Patris quam cjus infusio, lo(»1Tri-
Deo convenil (65). Ncc etiam istud convcnit ei, nitas infundilur animse humanoe; crgo tota Triiiiias
nisi quia facil nos eum diligere. ei mitliliir; erg» Paler mitiilur. Quod videlur
(61) llcm, ciiiii id quod datur ad id cui dalur so- contrarium verbo Augustini diceniis (66) : < Patif
lealreferri, quoerilur an possil rcferri Spiritus sanc- et Spiriiiispersiibjcc:amcreaturamapparei'epos;;:l;
lus ad otnnes illos in quibus esl, ut dicatur spinttis absurdissime tamen a Filio quem geniiit, vel a Spi-
PetrivelPauIi, vel EMse.Sednon onine quod aiialiuri ritu sancto qui ab eodem procedilmissusdiceretur. >
referlur, per quainlibel ?ui ajvpeilationem refertur. Hic enimvidetur dicereqiiod Pater absurde etfalso
Non ergo per banc appellationcm refertur Spiritus G ( diceretur mitli, etiamsi visibiliter apparuisset;
sanctus ad Petruin vel Paulum in quibus est, sed mullominus modo, cum non infuiiilaliir nisi invisibi-
per hanc doitum, ut dicatur Spirilus saiicius est do- liter. Nunquam eninv legitur in creatura nppariiisse,
nurn Petri, vel per hanc Spiritus, nt dicatur, Spiri- nisi forte dicunt quidam ipsumad qnercum Manibre
tttt Pelri, et subinlclligitur sanclus; _sicut cum apparuisseAbrahsevisibiliter(GcHcs. xvm).Sed forte
dico : Spirittts ubi vull spirat (Joan. m); sicut ct adhaerebit quis vcrbo, dicenrio quia non est simpli-
Filius, cum dclitr nobissccundum illud Isaise: Pncr ciler dictiim , absurde diceretur missus, scd a Filis
Halus esl nobis, et Filius dattts est nobis (Isa. ix); vel a Spirilu sancio : ita cliaui, ut diciint, cum
non lamen dicitur Filius nosler, sed panis noster, modo a se infundatur non dicilur absurde mitti a
sicut scriptunv est : Panem noslrum quotidianum sc, absurde tamen riiccrelur inilti a Filio vel Spi-
danabishodie(3Iatth.yi). rilu sancto. In hoc lamen vitletur derogari auctori-
ltem cum Filius procedat a Patre ut donabilis, lali principii qusc eslin Patre; rion lamun deroga-
sicul et Spiritus sanclus, cur non diciiur Filius lur, cum simpliciler riicaliir quod milliliir, vel cuni
rionum Patris, sicut ei Spiritus sanclus? Quod sii dic.ntur quod inillitnr a se.
est, qiiacrilur an praedicetur persona an cssentia , Sed cl contra hoc dicit aliquis : Pater miltitur a
ciim dicilur, filiut esl donum Patris? Si enirn per- "' se; ergo a Filio et Spiritn sancto, vcl, diversa suut
sona pouilur, crunl Patcr, cl Filius, ct Spiritus opera Trinilalis. Islud tamcn non Valet, vctut si
sancltis tria dona Palris, quia Ires personse; et ita dicalur .-Filiusesl incarnalus; crgo Palerct Spiri-
divina essentia esl iria dona. Si vero dicalur di- tus sanctus, vel, divisa sunt opera Trinitalis. Jtem
vina essentia pravdicari, crtinl Pater, el Filius, et infusio personse Palris esl opus operatum Palris;
Spirims sanclus tinum donum Patris; et nullum ergo cst opus Trinilatis; crgo lola Trinitas infunriit
douum Patris est Filius, vel Spiritus sanctus quod Patrem. Utcum incarnatio sil opusloliiis Trinilatis
non sil eliam Pater; ,el Filius et Spiritus sanclus lota Trinitas incaroavil Filium. Ei cum missio Spi-
sunl unum donum Patris, nil est donum Patris rilus sancti in iinguis igneis vel in specie cotumbic
quod non sit donum Filii el Spiritus sancti; ergo fuerit opus lolius Trinitatis, tot:i Trinilas misil Spi-
Pater et Filius et Spirilus sanctus suni unum donum riturn sancturain linguis igneis. Sed cunvhisexem-
Spirilus sancti, et ila Paler datur a Spiritu sanclo, piis virietur talis ccmplexio persuaderi, sunt alia
(63) V.l. xv DeTrin., c. 19. (65) Lib. v De Trin., c. 15.
(64; Mag. i, d. 18, §10 cUl. (66) Libro iv De Trin, cao. 21 in fnve.
P*Tnot. CCXI. 30
339 . PETRI PICTAVIENSIS UO
mutta qtiibus potest dissu&deri. Nam tola TfiriiUfs A naluram hujus verbi quod nnm-uam de aliquo rii-
operala esl erijtionem illius vocis, Tu es Fi/tustJieiu; cilur fespectu alterius qiiin notet ilJum habereprin-
diiecius(Luc. ni)_eiii., rion lameri Tririilas eairi edi-: cipium, sive ah illo respectu cujus ibi ponitur, sive
dit; et tola Trinitas operala est incamalionenv, non ab alio. Sed cunv dicltur Filius mittitur a Spiritu
lamen "tola Trlriitas incarnata cst; et tota Triniias sancto, inniiilur, non quod Spiritus sanctussil prin-
opefata esl appariflonem in linguis igneis , non ta- cipium Filii, quia lunc falsum est quod sic dicere-
men fola Trinitas sic apparuit.Scd licet complexio tur; sed quod Filius habeat pri.ncipium, sive Spi-
non argiiat, nihilominus lainen , concessibile est ritum sanclum, sive;aliud,quodverumesi;qniaP:iter
Spiritus sanclus ihfundit Patrem; quia, licet idero est ejus principinm el hanc subinnuiiionem facit
sil infunderc Palrem el millere, non lamenSpiriuis r.atura hujus verbi mitii quae prsedicla est. Alii la-
sanctus initiii Palrem. Sicuf essentia Dei est in. men dicunt hac loculione innui quori Spiritus san-
hoclapide, el idenvest essenlia Dei quod charilas,' clus sit principiiim Filii; unde negaiii hanc, Filiiis
iip,ri ilanien cbaritas est in hocl.npide, quia, sicnl mittilur a Spirilu sancto; et: sic cunVa quibusdam
hoc termino eliaritas principajite.r significatur qivod concedatiir, ab aliis negetur (quia diverse, propter
riivina essentia sil iii hoc lapide, praeterea inntiit diversas subirinuiiiones ferliir iniellecius) nentri
qnod efficiat lapidem Dei dilectorem; itahocverbo hseretici sunt (68), quia < non sernio sed sensus, >
'"miiti principaliter sigiiilicalur quod: Filius infun- R ut diciiHilaiius,< lisereiicuin facit. >
dal Patrem, quodverum est; el subinnuitnr quod (69) Poslrenio quoeritur anviri sancti possunt
Pater non sil priiicipium sine prineipio, Si enim dare Spiritum sanctuin, el dicit Augusiinus, quia
dicerelnr Paler milli a Filio, viderelur derogari non possunl (70): < Non aliquis discipuloruin Cbri-
auctoritati principii in Patre, quain assignilica- sti dabal Spirilum sanciiini; orabant quippe, ut
tionem vel subiniiuiiionem atlenricns Aiigustinus sriper eos vcnirel quibus imponebani manus. > Sed
aii:(67):: < Absurdissime tamen a Filio quem ge- {'ontr.aritim esse videiur quodfaciuiil praelali in or-
riuit, > elc. Ac si diceretur : Cuin Pater habeal dinandis clcricis, ubi, impositis manibus supra ca-
aiicloritatein principii, absurde dicereiur missus a pila:ordinaiidorunv, dicuril: AccipeSpiritum sanclum
Fjlio, e.ljamsi in creatiira visibili apparuisset,; quia eic, (Joan. xx) et Apostolus dicit de se loquens ad
hoc ipso viderelur derogari auclorilali -.principii. Calatas (cap. ui) : Qui tribuit nobis Spirhumtan-
quse est in Palre, mutfo minus modo cnm delur. Pa- cium. Sed ideo diciliir riari Spiritus sanctiis ab apo-
ter lamen invJsibiJiier diciiur riiitli a Filio vel Spi- siolis vel proelatis, qu;a tale.exerceiit oOficium ioi
ritu sancto. Nisi veioprsemissasubinnnitioinielliga- quo Spirilus saiictus datur. Nam per proeriicaiioneni
turin vcrbo Aiigiisiini,iiil.peiiitus videlur dixisse, si Aposnili (71), mulii ad fidem convertebanlur: in
pfopter lianc solam coiisiileratioiiein dixit : < Ab- Q qua coiiversione a Domino eisdabalur Spiriius san-
snrde dici Palrein nvitii aFilio quiagignilurabeo, cttis. Sicut medicus non dat sanilaiem Iioniini, sed
vel Spiritu sancto qiria procedit abeo. > meriicinam, qua ojier:io:e, efficiiitr sanitas.
At dicet aliqiiis, si propter subinnuilionem nega- CAPUT XXXVIII.
lur Patreni milti a Filio, qitia iiinuiiur, Filius est De duobus tiltimis generibus vocabtUorum
principium Patris,^ Cum potius Pater sit princi- Sunt alia VOcabulaqua:, cniri dicanfur de Deo ex
piunv Filit , eadem ratione 105 . debel negari tempore, non nolant.relaiioneni leniporaleni, ut
Fitius miuiluta Spirilu sanclo, quia. innuilur Spi- videtnr. Nec omnibus eoiiveniunt personis, ut in-
riluiiv saiiciujn esse principiiim Filii, quod falsum carnatits,humanalus. Sunt alia quoe per sinrililudi-
esl. Ad qupd riicenrium, quod hac loculione Pater nem el translationem Deo aliribuunlur: qtioequoiies
niitiiiur a Ft7io,*.principalitersigiiificatur quod per- occurrenl in sacra SGfiplura, pius ac diligens le-
spna Patris inliindatur a Filjo, qiidd verum est. ctor juxta iiitelligenliam auctoiis, et per similitudi- •
Praeierca derogalur auclorilati priricipii Patris: non nem inlelligat, ut leo, agnus, character, splendor, et
iia quod ponalur Filius principiiim Pairi.s. (quod hujusinotji. El haec de illis novenvgeiieriJvusqu;fi a
forie yideretiif, qnia ab eo dicitur miiii Pater), sed principio dislinximus dicta, parvitati nostnc stifli-
quia innuiLur Patrem habere principium propler D ciaiii.
Ubi supra. (70)L. 15, c. 26, De Tnnil.
1(67)
(68) V. Miig. iv, d. 15, | ultinioV "(71)V. Aug. ad hunc lor.uinin exposit. cap. lii ad
: Galat.
(Ctf;Mag,i, ri. 14, §4, 5, 6.
10© INGIPIUNT LIBRI SECUNDl DISTINGTIONES.
Quando (uil angelicdnutura faCta. Ubi fuit (acla.

Qualis fuit facla. Qualis posfea effecla. :
i)e excellentia et ordinibtis aiigelortimi .
J)e officiiseorumeiquibusdamqnhexisofficio.
De nperibus sex dierutn -qmiiliiinvtd disposiitonein perlinet.
flil SENTENTIARUMLIBRI QUINQUtfi.— LIB. II. m
Qualis fuit primus homo secundum corpus antepeccalum.
Qualit anle peccalum fuil secundumanimam. ; _..".. _ . • -;
Qucesil cqusa peccati. ln qua re sit peccatum. An peccalum tit aliquid. Et si est altqutd, an sit natuta,
an vilium nalurm.
Dedifferentia inler volnntalem et finem, etinlentionem. _
Ulrum voluntas sil peccalum, el si sil peccalum, utrum idem sit petcatum cum aclione, vet altud? .
Ulrum ignoraniia excuset hominema peccato.
Utruniomhis aclip ex intenlipne el fine pensetur.
Et depeccaioin Spiritum sanctum.
Ulrutn opposili sunt fmes bonarum voluntalum sicut malarum, ubi determinatur an sil serviendum Deo
pro temporalibus.
An plus peccaverilAdam quam Eva.
Qudtis effecius fiteril Adam per peccatum secundum corpus, ubi de peccalo originali agilur. '••
Qualis effeclus[uerit Adam per peccatum secundum animam. Ubi etiatn de potenliis anima agilur, priut
de naturalibus, post de gratuilis.
Qualia (uerunt naluralia anle peccalum, et qualia post; ttbi de sensualitate, id esl de primit moiibiit
tigitur.
Quid til liberum arbilrium, quale fuit, et anle peccalum; el quale posl.
Utrittn potestaspeccandisil a Deo?
LIBER SECUNDUS.
CAPUT PRIMUM. A Sed liuic videlur obviarc quod dicit Hicrony-

Quando fuii angelica nalttra facla. nius (74): < Sex millia iiiillium noslri temporis
(72) Si enunieralioni exseculionis ordo rcspon- inipleiitiir annorum, el qnanlas prius aeternitates,
deai, ppslqiiain diclum esl de fide Trinitatis, di- quanla (empora, qiianlas sseculorum origines fuisse
cendum esl de casu fiominis. Scdquia prius cccidit arbilrandum est in quibus angeli, tlnoni, domina-
angelica nalura quanv Jiumana ct per hanc illa, ideo liones servierunl Deo absque teniporuin vicibus
priusdeangclicae naiurae lapsu dicamus, undepaleat atque mensuris, Deo jubente, subsliterint. > Sed
qnare hsec reparaia fueril et non illa, id est huma- dicendum est quod hoc non ,riixii Hieroiiynius as-
na et non angelica; et quomodo fueril reparata, serendo, inio quorunvriam male riogniali/.aiiliiini
quod ostenrielur ubi de Incarnsilione el de sucra- senlentiam rclractaiulo. Cum ergo riictuni sil,
mcntis agemus. De angelica ergo nalura agentes, primo omnitimcreata est sapientia, non est intelli-
primo osiendemus quando facla fuil; seciindo ubi genduinlempore, quiaet cum ea creala fuitcorporalis
facta fuil; lertio qualis facia fuil; quarlo qualis natura ul riictum esl, sed primo lanttim dignitate.
posiea fuit effecia; qiiinlo de excellentia ct ordini- CAPUT II..
hus angelorum; sexlo de eorum ofiiciis, et quibus-
riam olficiis eornra anncxis. Angelica autem natn- B Ubi fttil facla nalura angeiica.
ra fuit facla in principio lcmporis. Unde illud : (75) Nunc dicendiiin cst uhi creati fuerint sn-
Prinio p.mniumcreata est sapientia (Eccli. i), 107 geli ? fuerunt auteni creati iu empyreo coelo.Ccelunv
id esl angelica nalura. Sed huic videlur esse con- non dicitur hic lirroanvenlum ex aquis congelatis
trarium quod riicit Proplieta: In initio, Domine, construciunv, sed empyreum ccelum.id csiigiieiim,
terram fundasti (Psal. ci). Similiter itlud quod le- non pi-opter calorem, sed propter splendorem in
gilurin Genesi: Inprincipio creavh Deus calum el quo esl Christus secundum humanilaiem, et angeii,
terram (Cenes. i). Si enim in principio creal.n fuit et beata Virgo, et usqtie ad illud r.celum impleba-
terra vel ccelum.non ergo prius creata est angelica lur elementorum machina antequam dislinguerc-
natura?Ad qnod dicendum quod simul creavit, sci- tiiT. Sed nunquid ccelum erat dum crearentur
licet in principio spiriiualem naturam, id est ange- angeli? Eral quidem, quia crealum fnil in principio
licam, el corporalem, ,id esl naluram qualitor cle- cuni angelica el corporali nalnra, et angclica iu
nicniorum, confiisam scilicel et non ita dislinctam illo coelofuil crcata. Unde in Evangelio : Videbam
sicul postea dislincla ftiil in operibus sex dieruin. Satanam ut fulgur de cwlo cadentem (Lue. x). Sed
Unde: Qui vivit in mlernum creavit omnia simul C quid csl quod in Isaia legitur d*eLucifero : Ascen-
(Eccl. xvin), id est angeticam naturam el coipora- dam in cwlum et ero similis Altissimo (Isa. xiv)?
lein. Nil cnim modo creal Deus cujns vel naluram; quomodo inlelligeiidum, cum in coelo essel (76) ?
vel simililudinem non creaverit a pfincipio. Male- Sed dicendum quod ccelum ponitur hic pro suhli-
teriam quaniuni ad corpora (75),siraililiuiinenvquan- mitale divinilaiis, qnasi diceret : Ascendam ad-
tunvad incorporea, id est ad animas. ' wqtiqlitalemDei el ero ei similis.
(.721Magist.n. Sent., riist. % cic (75) Mag.sup., § 6.
(75) lia Pullus parl. n, cap. i. (76) Mag., §8 .'.->;
(74) Ad i.
cap, Ep. ad Tituiu.
«45 PETIU PICTAVIENSIS 911
CAPUT III. kelhtveriiaienonsleiii. El qtiod riicil Aiigiistinus :
Qttalis fuit facla angelica natura. . iVon [ruitmiarb.itraridum esl ab initioteihporis, ete ,
(77) Amodo considerandum est quales fuerunt ita solveridunv : Ab iiiltip lemporis, id cst post ini-
angeli creaii. Notandum ariiem qnod ih ipsofuin tium. Non enim angelus ab initio fuil inalus,*sed
creatiorie iria fuerunieis colJata , scilicet cssentise slatim pOsl iiiitium; et consimilem exposilionera
snbtilitas, iiuelligeniise perspicacilas, liberiarbiirii invenimus in piuribus locis, u.t ibi : A prima'tuh-
habililas; rion tameii pareserarilinilla condilione. stanlia nulla est prwdicaiio, id est post printam
Quidam enim subtiliores eranl aliis, alii pcrspica- subslanliam. Simiiiter apud Persium (sat. i):
ciores, alii habiliores. Sicul in corpofibus qusedam 0 Jane, a tergo qnem nulla ciconia pinxit,
atiis ponderosiora, qusedam majora, qusedam mi- id est postlerguro. Quod auiein dicit Job , Hoc fnit
nora. Qincrilur atiteiii de illis angelis qui cecide- initium figmenti Dei, etc; quod etiam dicit propbe-
runt, utrunv crea.li fuerintboni vel mali? De aliis lia : Dracoisle quem formasti ad illudendum ei, sol-
enim non esl dubium qnin fuerinl creati honi. vuntdicentes, qnodJob el Propheta hoc retulerunt
Dicunt autem quidain quod . illi arigeli fuerinl ad lempora sequentia, non ad tcmpus creaiionis
creati riiali, et hi roullas induCunt auctorilates, angelorum. Tunc enim angelusi nondum erat fig-
et nmltis se muniunf ratioiiibus. Legilur eniin : menlum Dei, sed pbstea fuii; figmenlunv aulcin
Homicida ille fuit ab inilio et nunquam in veri- riicitur diabolus, qui esl facior el invenlor malo»
tale tlelil (Joan. vm). Angiistinus etiam stiper rmn. Cum verO dicitur : Illi angeli fuerunt creaii
Genesim dicil (78) : t Non frustra arhitrandura boni vW-ma/iVdicunl quod bonum dupliciler dici-
cst ab inillo lcmporis vel suae condiiioriis diabolum trifj scilicet participans bouiiate, id est virtute, vcl
cecidisse.et nunqiiamin verilalc stciisse.>Job eliam stalu innocehlise. Si dicas : Angeli fuerunl creati
riicil : Hoc fuit initium figmenti Dei quod fecit boni eiparticiparites boiijt;ite, scilicet viruue, fal-
Deut ut illuderelur ei ab angelis ejus (Job XL, sum est. Si boni, id est in statri innocentiae, verum
secundum Septuagima). Prophetiaeiiam dicil: DracO cst. Quaindam autem innocenliam hahebant, et
isle quemfotmasiiadillvdendumei(Psal. LXX),id est liiilia arilutc alia bonitas efal in cis. Item cum dici-
diaholus. Pra-ler bas auctorilates inducunl ratio- tur : Aiigeli fuerunl creati heaii vel non beali, di-
ucs. lili angeli fuerunl creati justi, vel injusli; si cunl qupdhec beali nec non beati, id est non om-
injusti.ergo mali;108si jusii, ergojuslitia erai in iiino perfectioneni bealiltiriinis habentes, nec mise-
eis; sed justitia iiuiiqiiam est oliosa; ergo nverita riam aliquam, sed in quadam innocciilia , ut rii-
habebant; ergo merebantur. Sed merila iioii sunl C ctiim est. Ilem, cum dicitur, aut per[ecii, dut imper-
ahsquc libero arbitrio, et ita libcro arbitrio mcre- fecli creali sunt, riicunt quod perfecluni iripiiciler
banlur ficri lales quales facti sunt. Sed boc probo accipitur, perfectuin secundum lempus , perfeclitm
csse falsum. Non polerani efllcere ut in illo mo- secundum iiaturain ; perfecium simpliciter. Perfec-
tnenlo in qno creali fuerunt tales essent, quales luin seciiiidum tenipus dicilur iiluri quod habetom
creali fuerunl, sed per liberum arbitrium possent hia suo lempore convcnienlia ut puer ist.e qui nas-
eilicere, ut postea essenl alicujusmodi : ipsura cilur dicitur perfectus, quia habet omnia illa quae
enim se habet ad futura el non ad prsesenlia vel. puer teroporetali debet habere, id estomnia mem-
praeierita. ltem illi angeli fueruni creati perfecti bra sua. Sinviliter Noe dicilur fuisse perfeclus el
vel imperfecti : si imperfecli, ergo Deus aliquid firiciis secundum lempus, quia credebat quae in
imperfecium creavit : si vero perfecli, quomodo tempore suo exigebanlur, et hujusniodi perfectio-
cariere poliierunt.Vel si perfecli; ergo perfectionem nenv habehaiit angeli quando creati fucriint,
habuerunl, ergo non ceciderunt. liem illi angeli scilicet secundum leinpus. Perfeclum secunrium
fuerunt creali beati: vcl non beati : si ncn beati, naluram dicjlur quod nalura sua glorificalioiiem
ergo niiseri erant in culpa vel in poena; si in poena, perfectaii) babel. Hanc non habehaiil angeli, quia
crgo Dens prius fuil ulior quani aliquis essei pec- " iiondum eorum erat nalura glorificala in eis. Per-
cator. Ei si dicas quod in culpaerant miserl, ergo fectuni universaliter dicitur ipse Deus qui habel
mali si vcro beati eraul, ergo omnia sibi even- in se oiiiniuin bonoruin perfeciionem.
mra praesciebant; sed casus erat cis evenliirus; 1O0CAPUT IV.
ergo casum simin procsciebant. lllum aulem vitare Qttalis pditea faciafuit angelica natura.
poterant, vel non poteranl : si polerant ct non (79) Post haec dicenduni quales postea faernnt
evitaverunl, ergo mali fueruiit. Si vero vitare non angeli effecti. Quidam conversi sunt ad Deum, qui-
poieranl casuni jllum quem praesciebani, iioii ergo riain aversi sunt a Deb. Coiiverti ad Dcum fuit di-
beati erant: beaius est cui oinnia opiata succcduiii. ' ligere Deiim; averti aDeo, habere Deum odio. Sed
F.contrario si Deus creavit angelum maluni, ci*go quOmOdodicitur qriod fuefuiil conversi ad Deum ?
Deus fuil auclor iuali, qtiodiion est riicenduin. Nunquid noii prius diligebanl Deiiin? Esine aliquid
Quodergo dicluin est: Homicida illeabinitio fuii, collaium eis in illacpnversioiie?Ita. Gratia coope-
(77) Mag. ii., disl2. (79) Mag. n, d. 5, 5 i. .

(78) Lib. n. De Genet. c. 19 et 20*
945 SENTENTIAUUMLIBRI.QUINQUE.—-L1B.I1. 9*6
rans, qua polneruni profkere de bono ari majus A libus provident, et hominum siudfciit j-.rofectibiis.
bonum. Est enim gratia operans , et csl-gratia In prsemioproficiunt, ul ipsiasserunl, in cogiiilione,
cooiteraiis. Gralia operans est quse de invpio fa- _ quia quotidie mulla discunt ei cognosctint qu:e
cil piutii, de inalo bonum. Gratia cooperans esl non prius cogiioverunt; et quod ila sil, riiluntur
qnse cooperalur et coadjuval; quae facitut quis non ostendere auctorilaiibus et rationibus. Dicil cnim
fruslra velil, el ut quoricoeperit perficial; et talis Isaias in persona angelorum videniiuin Clirisliuii
gratia dala fuit bonis angelis in conversione ad ascendentem post passionem, lunc arimiranlium do
Deum, qua scilicet possenl proficere et Deuin magis royslerio passionis : Quisest isle qui venit de Edom
diligere. linctis veslibus de Bosra? (lsa. LXIH.)Eliam Psal-
(80) Sed quscrcl aliqms el ralionabiliter, cuni rnographus ail sub pcrsona augelorum : Quis est
illa gralia non fuerit a Deocollala illis angetis qui isle Rex gloriw? (Psal. xxin.) Apostolus eiiam ail:
ceciderunt, nec in eis prsecesserii culpa qua me- IIwcestdispensatio sacranienliabscondiii a swculisiri
riiissenlillani sibi non conferri, quare impiilalum Deo, ul innotescalmultiformissapienlitiDeiperEccle-
cst eis ad culparo quori cecidcrunl? Ad quod diceu- siam,principibuselpotesuuibusincmleslibus(Ep!i. ui).
dum, quod, sicut quando dala fuit gratia bonis,non Superhunclocum diciiHOHieronynvus: Quodin-
prsecessil aliquod ineiiluin illam graliam, tunc " carnatioDomini ei passiononfuitangelisnola, donec
eiiiin noii esset gratia, scd esset ex meritis ; sed Juit inipleta cl ah aposlolis per mundum dilaiata. >
potius gratia prsecessii ineritum (habebant aulcm Ilisauctoritatibus, volunl ostendere; ralionibus sic:
(juamdam gratiamqua nil inerebantur): ita a siiiiill Boni angeli meruerunl bealiliidinem; sed ceiium
per conirarium in malis culpa pfsecessit substra- est quod in illo statu innoceiilise quam primo ha-
ctionem gratise, non lempore, sed causa. Nulla bnerunt, non mcrehantur, quia nondum habebant
cnim tempure praecessii in eis culpa, sed tanlum gratiam cooperanlem qua possent proficcre. Ergo
causa. Causa auiem. illius culpse in hoc altendilur, post eam meruerunt. Si in prirao momenlo quo
quod ipsi anle subsiraciioncm gratioe habebant data fuit eis gralia, merebantur, eadem ratione et
quanidam gratiam, qua saltem polerant stare (licel in secundo et in tertio momenlo merebaniur. Et
ea uon possent prolicere) el possenl exspcctare eliam multo nvagis, quia quanto magis in eis abuu-
usque dum darelur eis gralia cooperans qua possent dabat gratia, taiito magis ea proficiebanl et mcre-
proficere; et quia noti exspectaverunt quod exspe- bantur. Eariem ratione quolidie mcrentur, el usque.
ciare posseiu, de propria volunlale peccaverunl, in dicm judicii merebunlur.
et Ucus qui nonegel alierius tesiimonio ad aliquem Q Sunlaiii qui dicunt quod aiigeli nil inorio mereii-
puuienrium, sLalim punivit eos; ct hocfuitde lur;. nec proficiunl in alicujus cogniiione, et ad
jusiitia. Cum eniin staiim punil, de jusiitia est; boc suas inducont aucloritales el rationes. Dicit
ciiin vero alicujus pceiiam differt, hoc esl de ipsius enim Angiisiinus (84) : < Non latuit angelos roysle-
Uiisericordia.. rjum.regniDei quod opportuno lempore revelaium
(81) Ex liis palet quod boni angeli meruerunt esl pro salute nostra. > Dicil eiiam lsidorus (85) :
coiilirmatioiieiii el beatiiudiuem illam per gratiam <Aiigclioronia sciunl in verbo Dei,anlequam(iaiU. >
cooperantem ; sed illa gratia non prsecessit tempore,. Gregorius eliam dicil (86): <Quid non sciunt angeli
sed dignitate. Simul enini data fuil graiia, et me- qui oninia scienlem sciuni ? > Iioc eliain rationibus
rituin el proemium. Quauv cilo enim fuil riata eis probani:Nam si angeli boni aliquidiiesciunt.et illud
graiia, tam cito meruerunl etprsemium habuerurit scire volunt, ergo non sunt beali; si illud scirenon
scilicet beaiiiudinem el confirniaiionem. Sunt alii volunt ei illud scient, ergo siiniliter non sunt plene
dicunl mertterunt * beati. Velsic :
(82) qui quod ilji angeli quidem Ergo in eis est mulatio, ergo in cis
beatiiudinem pergraliani illis collalanv; sed gralia iion esl selernilatis beatiludo, quia iri sctcrnilute
illa et praemium prseccssil nieritum in leropoie.In iion est aliqiiid inulaiionis. lleni, si homines tene-
coll.ationeeniin gratioe praemiuin habuerunt scilicet D banlur credere nativitaiem et passionem, cur nii-
beatiiudinem, sed eam poslea per eorunv officia rabantur angeli qui Deum facie ad faciem vid.e-
merueruui, sicut iste mercenarius meretur quod bant? Jteni, si quilibet miniiiius angelus niajori
jam accepii ut colerel vineam. Nam prsemiuin eliam charitate nieictur quam honvo qiiantuiiilibct perfe-
lempore prsecedil meritum. clus, rion ergo periingerc possunt iiicrila alicujus
(85) Oritur auiem Iiic qusesiio non prseiereunda,. hpmiiiis ad merila minimi angeli. Itein niajorem
uiruiii scilicet aiigeli quotidie inereantur et profi- habet cliariiatem quilibet. angelus quolibel lioniine,
ciant in nierito et in procmip.Quidam asserunt el iam homo quam angelusproptcrsiiaiiicliaritaiem
quod angeli quplidie inerenliir et nierebuiilur us- dignus est proemio. Ergo niajori prsemio dignus est
que ad dieriijudicii, et-proiiciuiit in merito et in quijibel angelus, quam.aliquis homo. Ilem, quilibet;
prsemio. lu nveritoproliciuul ctini humanis utilita- homo existens in via uiinpr cst quolibcl angelo,
(80) Mag. sup., § 5 el (i. (83) Mag. II, d. II, § 4, scn litt. d. et seqi{.
i8i) Mag. n, d. 5, § g. (84) Lib. v De Genes. ad litter., c. 19..
(Si) lpse inter alios Lombairius sub Jineni ejus- (85) L. i, cap. 10, Dc sinhiiio bohd.
deiu. (86) L. IVDialog., cap. 33.
«47 PETRI PICTAVIENSIS 643
quia ^tii minor ett in regno catlorum major ett A J_ Solvunl diceiites, quod arigeli' aliquid sciunl qiiod
Joanne (Malth. xi). Angelus majori charilate mere- non volunt scire, el aliquid scieni quod non sciunt.
tnr quam homo, et nunquam tepescit angelus in Ergo aliquid mutalionis esl in eis. Fallacia. Deus
charilaie : quod saepe patitur .lvomo ; et angeli a prxcepit Abrahae ut immolarei filiura.ei postea pro-
pfincipio nvundimeruerunt, el quoiidie mcreburiliir hibuil (Gen. xxn), ergo inodo liiutalio in eo fttil.
usque ad diem judicii, qiiia iinnioriales stint; et Non. Vel salis potesi concerii quod aliquid muia-
liomo non lanlum polesl vivere, nec omriibus die-. lionis in angelis fuit; nam noiv adhiic liabent per-
bus viioesuae meretur. Ergo riierita cujuslibel perfectionem seternitalis. Qirod posiea dicilur, si angeli
fectissimi' liomiiiis, nunquam coiitingoiil nierila modo merenlnr, eadem ratione et animae sancto-
eujiislibet minimi angeli; ei ita non potesi boino rum.. A slinili per contrariunv : Animoe malorrun
aiquari angelo in beaiituriiiie. Quod lainen dicit quotidie niajora nicrentur supplicia. Hoc tolunv
Augustinus supef illunv iocrim psalmi : Aihuc pu- coiicedunt, et illam auctoritatein qnoe vfdeiur con-
iiilum el non erit peccator (Ptal. xxxvi) : < Noiiriuni traria sOlvunl. Hic esl locus nierendi, el tton teci-
cris ntii sunt illi quibus dicclur : Venite, benedicti piendi, el comparative legendum esl ; idesl, hic
Puirismei.{Matihxxv) isnA. eris in iila requie ubi magis esl locus merendi quain recipieridi; ei ibi,
dives yidil Lazarum ulcerosum , et exspcctabis " id est in alia vita magis recipiendi quam merendi;
usque ad dienvjudicii, donec receptocorpore, sancti veiita, hic, id est iinte diem judicii, sive iulelliga-
-equabnntiir angelis (87). > Dicunt ergo quori nieri- lur slatus vivorum, sive status morluorum, csl lo-
tum cujuslibet lioiriinis magis operaiur ad bCatilu- eus merendi; ibi vero, id est post diem judicii esl
dineni, quam merita alicujus angeli, propter graves locus recipiendi et noii merendi. Melius taroen est
labores et nvolestias quas sustinel liomo, quarum - ut dicaiur qnod aiiiuia niinquam meretur ex quo a
expers esl angelus. Iienv, si angeli modo mereiilnr, corpore recedit, et aliter est in ammabus sancto-
eariem ralione aniinoe «anclofum modo nvcrenlur. riim, aliter in angelis. Nam illse jain sunt in patria,
Et a siniili perconirariUhi, animse mViloruihdeme- istl adbuc in via. Quod autem postca dicitur : An-
renliir, ut aninva Jurise, et ad majora quotidie ge.i ea qum agttnt, modo viw [agunt]'. Ergo possunt
teiidunt supjilicia. Unde : Sttperbia eorum qui te labi. Fnllacia. Beala Virgo posi naiivitatein Doinini
oderuni ascendit semper (Psal. LXXIII). Sed conlra quse agebat, agebat modo vise, ergo tunc poterat
hanc aucloritaiemest atiafquse dicif: <lbiest Jocus cadere. Non, quia a Deo confirmala erai qnod ca-
recipiendi ei non merendi, hic es.t locus merendi .dere non poterat.
et non recipiendi. > Item, eaqtise ipsi angeli agunl, r( Esl autem quoruradam (89) opinio quod angeli non
vel modo viae, vel palrise : si mbdo vioe, ergo pos- possuiil proficere in coguitioiie divinilatis. Eam
suiit labi, ergo non sunt beali; si morio patriae, enim non possmil plenius et perfeciius cognoscere
ergo noiv merenlur. ; quanv Cognoscani et quam cognoverunt a sua con-
llli qui dicunt quod boni angeli proficiunl iri firinatione; sed possunl et potuerunt proficere in co-
nicrilo et in procmio, dicunt (88) quosriani angelos gniiione exlerioruin; sicul fuitin Incariiaiioiie. Ncc
esse majoris dighilatis, quosdam minoris. Il.los qui ideo ppssiint esse heatiores, quia talis cognitio non
siint majofis, ul Gabiielem, non laluit incarnalio; operatur beatitudinem, nisi illa quae esl in deilatis
miiiores vero latuit. Et jta veriiuv est quod non uotilia in qiia proficere non possunl; nec possunt
latiiil angelos mysterium regni Dei, quosriam scili- plus mereri, quairi merueruriia sua coiifirmatione,
cet. Quod dicil Isidorus : < Angeli omnia sciunl in Velquam mereaiiiur niodo. Non ciiim jiossunt ha-
verho Dei, anlequam fiant, > solvunt dicenles: Non * bere, vel potuerunl, majorem cliariialein quain ha-
dixil, amnes angeli,iion dixil \\\ univcrsaliier de beaiil, sed possunt per plura inereri. Et eOrum me-
laiiluin
omnibus, nec dixil quin ea quoesciunt possint per- ritum non potest augeri in quantitate, sed
fectius scire. Quod autenv dicit Gregorius : < Quid in niimero, id esl per plura opera possimt niereri
nesciunt angeli, qui scientem oninia sciunt? > Sic D quam meruerunl. Sicul isle qui per decem annos
solvuul : Nescire ponilurpro ignorate. Ignorantia fuit perfec.lus; iet adhuc est, non meruit majorem
enim culpam notal et debituin iiiiportai. Angeli coronam opcribus suis quae fecil in illis decem an-
atitem si forsitaninulta iiesciani, nil ignorant. Si nis, qiiam merealur hoc opere merilorio quod ipse
autem fiat lale argiimentutn: Angelialiqtta nescijtnl, modo facil, quia nunquam majorem charitalem lia-
: buit quairi babeat, sed per plura opera meruit.
ergo aliqua ignoranl. Fallacia. Adam antequatn - (90) Postea quseri potest, utrum angeli possinl
peccaret niulla nesciebat; ergo ignorabat. Non.quia ,
confirnvaii fue-
ignorarilia pcena esl. Quanripque laroen ponitur peccare, vel pomerint, postquam
videtur probari posse, quia lam boni
ignorare pro non scire, et tunc nil ponit, sed re-. ruht, quod
movet. Solutis aucioritaiibos solvunl et rationes., quam mali angeli habent liberum arbilrium. Ergo
Qiiod ergo primo diclum est, Angeli atiquid scient1 tam hi quam alii inulramque pariem fiecli possnrit.
quod Horisc'tuni,illud volunl tcire vel nonvolunt, etc. Ergo peccare possunt. Item dicit Hieronyniiis (91).
(87) Augiisl. conc. prinia ad illum psal. xxxvii (89) Apud. Mag. sup. §' 7, seu g.
versum, sed quibusdanv verbis imniutatis. (90)2, d.7, §b. etc.
(88) ItaMag. n, d. ii, § f.. (9\) ln fine tract. De ftlio prodiqo.
949 SENTENTIARUMLIBRI QULNQUE.— LIB. II. »30
< Solus Deus esl in quem pcccalum non cadit; cse- A die magis ac magis peccal, e( lalia peccata snnt ei
tera eum sinl liberi arbitrii in utramque partem pccnx simul el culpse.Ergo quoiidie magisac magis
fiecti possunl. > Item Isidorus eiiam dicit (92): puniiur. Ergo semper crescit ejus miseria. Item,
< Angeli mulabiles natura, immutabiles gratin. > Si diitbolus est aliqua nattira.Ergo ineoest aliqupd bo-
illud projirie diciuir aliqua res habcre quod habel num, quia non sunl oroiiia bona in co per peccaliin,
ex natura, ergo angeli mutabiles sunt, ergo pec- corrupia, et quotidie magis ac magis peccat.: Ergo
care possunl. Ad qnod dicenduin quod angeli ante quolidie magis ac magis corrumpuiuur hona quae
confirinalionem habebant liberum •arbitrinm tall habet per peccataquse aliis superadjic.it; el quaiilo
modo quod ad utramque partenv fleeti poteranl; plus corrumpunlur tanio fit Deo dissimilior. Ergo
'posl confirinationem vcro dicti sunl habere liberum quoiiriie magis ac magis Deo dissimilis efiicilur, e,l
arbitrium, 112 sed. non sic ul in utramque par- ita magis ac niagis quotidicpunitur. llem, semper
lem flecli possent; sed liberum arbitrium volunta- riiabobus peccatum peccalo adjiciet. Ergo semper
rium, ul non ad maliinv,sed tanrum ad bonunvflecti aliquod bonum, quod inerat, per peccatuni adjectuiu
possunU Undc liberum arbitriuin prout de angelis corrunip.etur. Vel ea quae habet si onvnia sint cor-
dicitur, poles.t sic diffiniri. Liberum arbilriuin est rupia.magis et magis corrumpitur. Ergo semper
facullas qua non necessitale, vel coaclione [vel] diabolus magis ac niagis punietur. Ergo senvper
libera voluntaie possunt angeli eligere qupd ex ra- crescii ei pcena. Item, licel semper sil peccaturus;
lione decreverunl appetere. Hsec lanven non esl ge- nullura adco grave peccalum eril in eo, nec tanla
neralis descripiio tiberi arbitrii. Quod aulem dicit peccaioriim multitudo , ul possit diabolus omnino
tsidorus : < Angeli mulabiles natura, immutabilcs iri nalura corrumpi el desinere omnino esse, quii
gratia (93). > Qiiasi dicerel, gralioequa confinnati Spiritus est. llem, qiianlumcunqiie maltis est dia-
sunt repugnat et non nalursc eorum quivi nvulari bolus, laiiium nvalus poiesl esse aliquis in via. Hoc
possint. Prseler haecqiise dicla sunt, multa possuni ita probatur. Nultus adeo est malus in via, qui non
inquiri, scilicet in quem locuni detrusi suni angeli possil ad illum cunvulunvmalitioe, in quo est dia-
post casum, elulrum angeli sint corporei velincnr- bolus, pervenire iu via. Hoc enim necessario vide-
porei, el multa hujusmodi. Sed hsec magis leciionis lur sequi, cum et homoesse et diabolus in inferiiun»
quam dispulalionis sunt et irieo prsetermiltenda.. [selernum] possit esse malus, iste in via, ille in pa-
Prins tanien quam dicainus de ordinibus angeto- tria. Ergo quanlumcuiique malus est ille, taiuum
rum et officiis, de malis dicendum quates effecli malus potesl esse iste in via. Nam sic probatur, quia
fuerunt poslquam a Deo aversi suni. Sunl auteivvC quol sunt vera, lol sunt existenlia, quia infinila
in el3 depravata iialiiralia bona el graluita ablata, sunt vera et infinita sunt existenlia. Sed si quis
non quod ea liabuerinl, sed quia baberent nisi pec- hoc concedat, improbatur sic. Nemo adeo inalus
carenl. Sicul iste aufert inilii prsebeudam, non est in via qui non possil ad Deum converli; sed
quam habui, sed quam liabeierii; nisi ipse impe- diabolus adeo malus est quod H3- non-possit coii-.
-
diret. veni. Ergo nemo adeo malus potest esse.iii.via
Sed objiiilur : Diabolo per peccalum non est quaiituni nvahis est diabolus. ltenv nemo adeo ma-
ablalum aliquori boimm natnrale. Ergo nec gratia ius est in via, qui non naiuraliier Deum diligat.
qua naturaliier Deum ditigebat. Ergo et iilatn habel. sed quilibet diabolus Deum odio babel el velletiiou
Ergo naluraliler Deum diligil. El ita aliquis molus esse. Erônemoadeo malus polest esse in viaquam
dilectionis est in eo; et ila non taiitum odiunvest malus csl diabqlus. Nanv eliam si quis hoc conce-
iji inferno sed el dileclio quod ita improbalur : Dia- deret, haberet a sinviii per conlrafiiim quotl aliqnisr
bolus vellet Deura non esse, et vellet se non esse- ex.istens in via poiest adeo perfcclus esse in cbafi-
Ergo necse nec Deuni diligil. Iietn diabolus diligit tate, ul est aliquis in proesentia[patria].Cum tamen
peccatum. Ergo diligit aliquid. Ergo placel ei quod. dical veritas Evangelii: Inter nalos mulierum nori
aliquid diligat, el ita dilectipiie illa delectatur. ® surrexil major Joanne Baplista,et tamcn qui minor
Ergo aliqua delectalio esl |n eo, Ct ila non habel eslin regno cwlorum majpr esl illp (Matth. xi),
continuam miseriam euin sil ibi renvedium. Ilein ltem Lucifer (94) qui jam a passione Doiiiirii, rit
diabolus gaudet de poenis impiorum, el de maliiia dicunt, detrusus est in iiifernuin, janv exclnsus est
malorum, gaudel eiiam quia hominem fecil labi, onvnino a luce Dei et palitur lenebras exteriores,
et tipc gaudium non aufertur ab eo. Ergo continue id esl a vera' luce. separatas et extrinsecas; quia
erit in eo, et ita semper babebit remedium suse iion Deti.nvviriel per speciem: sicut nec aliquis
poeiise.Ilem plus peccavit Lucifer qnam Judas, et hic; et ab eo elongatur per dissiniililiidiivein :
Judas jani detrusus esl in infeiimm. Ergo magis de- quoil multi hic; et vellet Deuniiion esse: qriod
berel intrudi diabolus. Ilem diaboli superbia sera- iuillus bic; et quarodam maligiiitalero odii ei vo-
per ascendil secundum illud : Saperbia eorum qui liiiualis oblivionis Dei sentit, 'jitus diciiniur leiiebroe
te aderunl ascendit semper (Psal. LXXIU).Ergo quoii- exleriores, quia hiteribriiiri et exieriorura iormcD-
(9*2)Lib, i, De siunmp boiw, ut sup. (94) tom. 2, d. ;p §f. Mag. iv, d. 50,§ b. \.
(93) V.-fiag. hic. §.ri, etc. Aug. su.per ps. vi, v. *. ""''."'.
Sttl PtTRI PJCTAVIENSIS 9.52
loruin doloribus adeo afllciiur, ul ab illis ad cogi- Aiantur, sicutin haliifalium datorum participalione
landum aliquid de Deo menle riunquam revocare coiiveniuiit. Suiil aulem novchvordines angelorum
possit. Nullus aiilcm adeo polest esse nialus hic per ires ternanOs dislribnti. Sunt autem tres supe-
qui non quandoque de Deo cngitet et de venia non ri(>res, ires 114 i.nferiofes,tres meriii. Tres supe-
sperel, et speni non babeat et aliquam scjntilliilani riores, sunt seraphim, cherubim, ihroni.Tres rivedii,
ratioiiis, quani ad Deum dirigat, licet supcr lsaiam stiol domiiialiones, principalus et poiestales.Tres in-
legatur : < Solatium esl malorum inimicos hahere feriores, sunt virlutes, angeli, arcbangeli. Hoc
>ocios pceuarum; > alibiiaiiieii contrarium : < Et nomen angelus geiverale nonven cst onvnium ordi-
*i omnes aiiimsealiqiiando requiem habeanl, lu nun- num, quandoqtie speciale unius ordinis, sicul hoc
qiiain. > Ex quo videlur quod diaboJus nunquanv nonien confessor et hsec dictio persoim sequivoca
senliat liiitigalioiiem: qiiori vcruni csl. Quod eiiim esl.ad nonieii propriuivi, cum sint qualuor species
laeialur de adversilatibus noslris, non est verunv ad surnmum personse. El liaecdictio convenif quan-
kol.ilium. Dealiis lamen aniinahus ntfum remedia doque quibusdam specialiler, Bt lisec diciio contin-
seiitiani, dubium est. Supei^Lucam (93) lainen ubi gens in dialeclica.
agiltir de principio Domihi, dicitur quod : < Pejores Nolandiim auiem quori isti ordines sortili suiit
erani Juriseifaclo insisteiitcs, quam Lucifer qui et haec nomina non propter se (97), (ipsi eriiro in
eunv tenlans solo verbo insislebat riicens : Millett contemplatione divinse majeslaiis sibi innotesctin!),
deorsum. > Sed non sequitur quod si pejores in sed propter nos, ut scilicet per corum cognomina
hoc, irico siut pluraliier pejores. nobis iunoiescanl. Sciendum esl eliam quod milltis
1 Ad proeriiclaresjmndeiivns diccndo quod scnip-r illorum ordiiium nomen accepit a dono qnod ci
crescit pceria diaboli sicul ei culpa, et quolidie singulare datum sil. Nullum enim doiium datur uni
niereiur morteni selemain, sicttt el sancli angeli qiiod non detur onvnibus; sed ab eo dono in quo
quoliriio inerenlur majorem coronam, et magis pu- magis Vigent et alios excellunt. Primus ergo ordo
iiieturposl riicm juriicii quanriOcessabit ejus prse- dicitur seraphim, id esl ardentia; quia (98;illi an-
latio siiper peccatores , quia tuiic piiniel Deus per geii magis ardent in charitale quam alii; et dicilur
se, el non pe.rininistros. Unriedicetur: lle maledicii prinaus, quia charitas priorest el dignior aliis vir-
in igiieni: wternvni qui praparatus est diabald el tiitibus. Secundus orrio dicitur cberuliim, id est
angelis ejns (Matlli. xxv). Tunc eiiim in ihfernnm sciens, quia in scieniia prsecminent isii angcli
riclriirieiiiui', cuni modosintin aere caliginoso, et poiius quam in ajio dono a Deo sibi dato: etmerito
plus dolent modo ; quia non plus puiiiuntiir invpiiP. posl seraphim ponitur, quia posl cbaritatem majus
qiiaiii puniaiiiur, quam quia puniiiritur gaudeant: boiiiim est scienlia. Terlius ordo dicitur tlironi,
ctidco gaudium illud rio.iiest aliqiiod femediuiii, li- quasi sedes, qnia in illis angelis ita praefulgei Dei
cet schvpergaudeanl illuri fccisse. Noneiiiin riiciiur dileclio,quodin illis dicitiirDeussederc.Quartusdici-.
"
gaiidiuin in malo propric; sicut licet sint vic- tur dOniinationes, quia illi angelisibi subditis domi-
turi oeternaliter, noii lainen habebunt vitam seter- nanlur.Quintus dicilur principatus,quia sibisubdilis
tiain. disponunt, et sua implendo officia eis principanlur.
Nola ctianv quod nullus in vla potcst csse ade# Sextits dicitur polestaics, quia illi angeli potcsta-
malus sicut qtfi niirius nvalus cst in inferno, licct lem. habent expulsandi dsemones, ut non tantum
existentis in via malitia in iiifiniliim possit crescere nocere possint quanlum tcntare qvicuiit. Seplimus
sicut calor hujus ignis in iiifinilum potest crescerc dicitur virlutes quia per eos operatur Deus miran-
apppsitP foinenlo, non potesl tamen sequari calori da. Oclavus dicitur arcliangeli, quia majora nun-
splis qui invariabiiis cst. tiant. Nouus, angeli qui nuntiant nvinora.
Npta etiam q«od diabolns nondum patitur exte- Nunc autem non proelereundum qnod Gregorius
riores lenebras, quia iiondum omnino obliviscitur dicit (99): <In illa superna civilale quisqiie ordo
Dciiin. Quod autem nondum plenam pcenam susli- .h ceiisetur ejus rei nonvinc quam plenius accepit in
ricai diabolus, inde potesl probari quod diciiur in niunere. > Sed objicilur: Clierubim censetur no-
Evangelio : Quid iiobis et iibi, Fili David ? cur miiie scicniiae; crgo scienliam plenius accepit in
venisti ante lempusipfquere nos ? (Matlh. vin.) mniiere qiiam seraphim. Sed qui magis cognoscit
CAPUT V. plus diligit, ul dicit aucioritas (iOO);ergo plus di-
De ordinibus angelorum. ligil cherubira quara seraphirii, quod -falsuiri est;
(96) Sequitur de ordinibus angeloriimi Videndum quia seraphim arricnt -in charitate. Irico illa auclo-
pst ergo quid sil ordo proul de angelis diciiur, el ritas diversis modis exppivilur : 1n illasuperna ci-
qrii el quot sint ordines angeloriini - quaesinl causae vittiteqhisque ordo, elc, cum plenius cseteris ordi-
«ppellatioiium; et ulruiii ab iiiitiO suse crcationis iiihus inferioribus rion excludaiur superior, id est
ita fiierint riisliiicti. Ordo, cst multiludo coelesliiun serapliiin. Quanto enim allior esl ordo, laiilo ple-
spiriluum qui inier se aliquo niunere gratise simi- iiioreni habel scienliam. Vel aliier, quam accepit in
'. (95) In Glos?, ad cap. iv, Luc, (98) Magisler, § b.
(9lJJMag. n. d.9. (99) llom. 34, in Evang.
(97) Mag., § c. (100) Apud. Mag. sup., § d.
853 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. II. 9SJ,
munere pleniut cmleris rebus, id est caeteris donis, A gelorum credimus remansisse. Unde, slatuit nuroe-
quia, ut diximus, ab illo munere sortiunlur nomina rum pnpttlorum , juxia numerum angelorum (Deut,
qno magis vigent; vel plenius accepit in munete, id xxxn juxta LXX).
est in ofiicio, quia eisi habeanl serapbim majorem Item cum rnina ange.oruro rcparetur de numerp
scienliam quam cheriihim, tamen cherubim liabent boiiiinnin, quserilur cum cujuslibet illorinn loco qui
majorem in officio, quia pron:pliores sunt ad inspi- ceciderunt atiquis resurgat, iilrniii Joannes qui fuit
raiidam scientiam quara illi serapbim. major inler natos mulierum (Luc. vn) posset obti-
Utriim ordines angelorum ab initio suoecreationis nere locum qucm babuisset Lucifer nisi cecidisset.
ita fuerint' distincti quserilur, quod quidaro di- Et ita cum Lucifer fuerit excelleiitissimus angelo-
cunl (i). Legitur enim*: < De singulis ordinibus rum, erit Joannes snpra oinnes angelos et supra
teciderunt angeli, >ut Lucifer de seraphim secun- homines. Quserilur etiam ulriim Ciiristns in illa re-
dum quosdani.Lticirer autem nomen esl spiriluset paratione oblineat lociim alterius angeli qui ceci-
non ordinis ut quidam dicunt. Scd sciendura est derit; quod si est, magis videbitur oblinere locum
qnod ordincs angelorum non fuerant ila distincli quem habilurus eral ibi Lucifer, si staret, quam
ab initio suavcreationis. Si eninvhoc essei: ergo ab alterius, sed nemini dubium est quin caro Clnisti
initio angeli essent seraphim et ita ardentes in cha- et aniraa prsceminenliam habeanl supra onvnem
lilale: similiter aliquiessent cherubim, id cst scicn- creaiuram quse fieri a Dco potuerit. Illud eiiam
les : et aliqui throni, id est adeo dilcclione Dci quserilur ulrum quilibel bomo qui loco angeli repa-
pleni quod in eis dicerelur Deus sedere; et iia de rabilur, in lanta peifectione resurgel a quanta ce-
aliis. Quod si esset, non caderent. Sed cerium est ciderinl mali angcli, vel quaulam babiluri essenlsi
quod ila non fuit. Praeterea cerlum quod ante con- sletissent, aliter cnim non videiur plena restilu-
flriiialionom nullas habebant virfutes, sed in confir- tio;quae omnia, quia nondum sunl inquisilioiie
malioneeis collatae sunl per gratiain. Unrie patet certa, sub silenlio proeierimus.
quod ante confirmaiionCnvnon fuerunt ita dislincii CAPUT VI.
per participationem donorum gratuitoium; sed De officiis angelorum et quibutdam annexie
distincti dicuntur esse angeli ab initio suse crea- officio.
lionis duobus modis, vel in parlicipatione do- (i) Relinquitur ul agamus de angelorum ofiicic.
norum 115 universalium ; quidam enim erant lloc enim fuil ullimum prsehabilorunv capitulorum.
aliis subliliores in essentia, alii in ingenio, alii la- Officium autem aiigelorum esl milli. Quserilur ergo
les : vel inhabilitate suscipiendi dona [non] natu- p utrum onines angeli niilluulur, an non. Quidanv
ralia, sed gratuita quse poslea illis fuerunt collala dicunt quod non onines angeli mitiunlur, ct hoc
per graliam. Quidam enim habiliores fuerunt aliis volunt habere ex auctoriiate Daniel dicentis : Mil-
ad suscipienda illa dona, alii nvintis. lia millium ministrabant ei, et decies cenlena mil-
(2) Quaerilur postea qualiler intelligendum. sit lia assislebanl ei_ (Dan. vu), quasi diceret : Non
quod dicitur decimus ordo angelorum cecidisse; mitiebaiiiiir cunv assisterent ei. Alii dicuui quod
propier quod etiain adhuc dicunlur homines deci- angeli omnes miltiiniur, et rouniunt se auctorita-
nias dare. ut in illo decimo ordine angelorum lapso- te. Dicit eniiii Isaias : Ad me volavit unus de se-
rum ponanlur. Videtur enim quod fuerit decimus raphim'(lsai. vi), et si unus de seraphim missus
ordo angelorum, el ita quod fuerint decem ordines fuit, qui est ordo suprenms, ergo et illi de iuferio-
angetorum. Ad quod dicendum hoc non ita esse in- ribus millunlur. Dicit enim propheta : Qui facit
lelligendum. Nunquam enini fuerunt decem ordines, angelos suos spiritus et minislros suos flammam
sed tanlum novem. Scd idco dicilur decimus ordo ignis (Psul. cm). Prscierea si Fiiius Dei missus
cecidisse, quia tot angeli ccciderunt quoi ex eis esi, qui esl Dominus angelorum, qua ratione di-
posset decimus ordo constitui, et tamen si illi re- cunliir angeli propter sui dignilalein non niitii.
nvan.ereni ct non cadcrent, non ex illis cfiicereiur 1" Solvunl aulenv sic auctorilalem Danielis, < Millia
ordo decimus, nec ex hominibus ad coelum ascen- millium, e.lc. > Angeli qtiiriem. dicuniur assisiere
denlibus fit ordo decimus. Cerlum esl cnim quod majestati divinse, qttia raro mitlunlur; ctsi cliani
tol homines ad crelum ascendent, quot angeJi cor- quando mitlunlur, Deo nssistant, quia Deunvubiqua
ruerunt. Sed ulrum plures ascensuri sint qnam an- inveniunt. Deus enim ubiqueest;et tunc quando
geli lapsi sint, vel quot angeli in coelo remanseriiit, miiluntur, angeli nuncnpantur; licet hoc nonien
dubium est; plures enim.reinanserunt ijuam ceci- angelus aliis, ut \\Q dictum est, appropriatum
derunt. Quod plures homines fuerini ascensuri sii.
quam ceeiderini angeli, asserit Gregorius (3) di- Si autem quseralur quare isti inferiores dicun-
cens : < llla snperna civitas nostra mater Jerusatera tur polius angeli quam illi superiores, cum illi sicut
ex liominibus et angelis constal, ad quam tantum et isli mittantur, respondetur, quia, ut jam diclum
humani generis constat ascendere quanlum illic an- cst, illi rarius iiiittuiilur quam isli qui cx injuncto
(«) Mag., § c. (5) Hom. 34, in Evang.
(2) Mag. sup. S g. daob. seqq. V. Grcg. hom (i) Magist. u, di6t. 10.
2t, super. xv c. Luca\
9;;5 PETRI PICTAVIENSIS 856
sibi ofliclo habenl ut inittanlur, yel quia non ha- A _ SPLDTIP.Volnnlas boniangeli semperest cpiisen-•
huerunl aliquam propriam proprietatcm a qua de~ tanea volniitati D'ei, et cum velil Deus istinn nori
nonvinarenlur. Quod est commune sibi appropriave- esse salvandum, hoc angelus viill, el lamen explet
runt, ul confessores dicuntur qui rion habenl prse- ofiicium sibi ifljuiiciuin (8).
eminenliama qua denominentur, Ul aposlbli et mar- Item malus angeltfs impellit istum ad maliim.et
tyres, cilni tainen sit omn.iumsanciorinn boc iioincn bonus non potest eum relrahere a malo. Ergo po-
commune, ei agiograpba dicunlur libri alii a legeet lentior est malus angelus quam bontts. Non. Quod
prophetis, cuni lameii slt noincn commune omiii.um enim bonus non potesf eum retrahere a malo, hoc
illorum. non esl ex impoteiuia ipsius : cerlum est eniin
(5) Jsti eiiam dicunt quod hujusmodi nomina, quodpotenliof est bonus qtiam malris ; sed boc ex
Gabriel, Raphael, Mi.cbael, non sunt propria no- corriiplione hoiiiinis. Fallacia. Isle opiimus medi-
miii.a aiigelorum, sed appellaiiya, et. angeli ea sor- cusnpn sanatisiiim segruiri, data est ei peroplima
fiuntur secunrium lioc qitori propler; diversa niit- medicina. Jste alius qui fere riil scit, sanat eum,
tiiutnr; iit quando aliqnis angelus ad aliqiiam foiv Ergo esl periliorillo.
lein lem 0|)eranrianv vcl iiuntiaudain mitlilur, dbi- Ilem, quaeritur ulruin homo existens iu cliaritale
tiir Gabriel.quoil inlerpreiatur/br/iiiK/oCei; qiiando B ' magis riieretur illis operibiis quse facit ex se sine
vero ad niedicinam Dei exhibenriam alieui, dicUur admonitlone angeli? videtur enini magis inereri iri
Raphael, qnod interpreialur medicina Dei; quando illis quse ex se agit. AdquoJdiceiidum quod in ope-
per iuiseiicordiaiii, dicitur-Michael, qui inlerpreia- ribus faciis in chariiate scmperaltendenda" est inlen-
tnr quis vl Deus. Sii.nililer nialorum angelorcia tip el affectus. llla enim quseex meliori intentione et
iniilia suut noiiiina appellaliva, ut riiabolus, Satan, majoriaffectu 117 chariiaiis fiunl, meliora siint.et
Leviaihai), Behemol, et hujusmprii. illis magis nvereiitur': quod autenvhomo aliqua faciat
(6) Est aliud officiunv angelorum quanv mi.ii, absque admonilione'angeli, cefliun esi; solus enim
scilicet custodirc honiinein. Uiiicuique enim l:oiir-iii Deusnovitconsiliacordiiim.necpoicstangeluscogno-
depuiali suiit angeli duo, unus boims, et unus ina- scere nisi per sigria exleriora, sicut nec malus an-
ltis (7);lioniis ari custodiam, malus ari suggeren- gejus. Ilem, angelus gaudet de isto qui ad leinpus
riiiui iiialum. Seri objicilur : Istc angelns rieputatits poenilel, et.poslea fit malus; quaniacu:T«|ue houa
est liuic ad cuilodiam et eum non cusloriil quiii prius hahuerit angelus in se, lanta liabet niodo, et
quandoque peccet, ergo iion explei oflicium sihi in- prseterea hoc gaudium; et ipse potest esse heatior
jiiiiciiiin. Ergo peccai, Ad quod dicendiiii) quod . quam sil. Ergo beatior fit quam esset per illud gau-
angclus oJTiciiiiiisibi iiijuuciunv explel, quanlui» riiuin. Simililer miiius bcatus fiel quando illud gau-
in seest, non quantum in homiue. Dupliciier eninv .riiiim lollcturab eo, islo iiicipicnte male agerc. Di-
dicitur aliquis offciura explere, vcl qiiaiiuiin iu se, cunl lamen qnia oeLernumeril illud gaiidiiim, quia
vel quantuiii in allero; sicut vides quod csl olfi- etiam quando islc peccabit, placehil angelo isium
cium episcopi praedicare. Episcopus quoiidie proe- aliquando bene fecisse. Vel melius esl iif dicaiur
dical populo; et ianien non potesl onmino omnes quod loco illiiis gandii quori aufertur, habebit aliud
retrahere a peecato. Ceiie ipse exjvlet ofliciuni gaudium dejusliliaDei, sciiicetquia illeexCoecabalur
suuni, qiiaiituni in se esl. Simililer officium esl ut peccet. Sed qtiseritur an siiniliier prseiiiiuni.Pe-
medici curai-e segrum, et ipse apponil meriicinam tri augeliir de profectu liominum, quja de multis
quam apponere debel etxuran), et t.ain.enseger non lioviierconversis exemplo sui nv.ulta.gaudia babet
curattir; quia vel irascibilis est, vel prsccepla me- quaenon prius babebai; sed. non nierelur Pelrus sic-
dici iransgreriituf. ;Medicus laiiien oflicium siiuni ,ut aiigelus, quia quod Petro est prseinium, angelo
explel, qiianlum in sc. Similiter cuni i.il omittai ex esl meritum (9).
conliiigeiiiibus, .quandoque non persuadcl orator, ltenv quseritur an in boniinc est quod angeli
et iamen bfficiuivvexplet quantum. in se esl : sinii- Dprxmium augeatur? quod videlttr, quia quanlo
liler est ile angelo. Culpa enim in honiinis fragili- plura bona agit homp, taiilo magis gauriel angelus,
tatenv, et non in angelura est rclorqueriria. Itenv et illud augiheiiium gaudii, eslaygineiUumpr.seinii
angelus vuli, aut non vuli istiini lioiniiieni salvum vel ffleriliin angelo. Ergo homo fitcil.qu.odaiigelus
ficri. Si vult istum salvtim fieri, sed isle non sal- pfoficiat in prsemio et -merito, qiiod verum esl pro
vabitur, ergo isle aliquid vult quori non fiet, ergo ... .'. . . -.:-..'-.-liem proficit ne angelns
noii esl healus : Nam bealus est cui oiivnia optaia quando ejus bona admoiiitione, quoe invisibiliier
succedunt. Si non vult isium salvum fieri, quomodo fit, proficiuril subditi, quod videtur, quia sanclos
ergo cusfodit cum a peccato? et quomodo potesl -riiagislros adjuval discipulorurii salus, sicuf legilur
inleliigi quod sit ei depttlatus ad cuslodiam, si eum super Isaianv ciim ex conlrario majorem pcenani
saivari lion"velii? Nullo niodo. : iiiereatur malus angelus in prava suggeslione, i.ta
(5) § d. eadeih dist. (8) V. riotas ari cap.12 Pulli in rparte (Ptimi.
(6) Mag. n, d. 11. I. CLXXXVI, col. 1017). ....
(7) lta cuiii inagisfro suo Lonibardo jiic § A, sed (9) llic excusanda aticloris iudoles, iil in aliis
miiius bene. iriufibus.
9E7 SENTENTIARUM LIBRI QUiNQUE. — LIB. II. 658
quotiriie augcscil proemiiim boni, et pcena mali. A post islud, et Deus fuil aticlor illius poenoequam'
Earicm ralione prsemiunv Pauli augetur, quia mulli passus est Achab diim decipiebatur; quse pcena
ad flriemper ejus doclrinam convertunlur; et poena potesl dici deceptio; sed non fuit auctor illins de-
Arii angetur, quia multi per ejus hseresim deci- ceptionis qua decipiebat eum maltis angelus : nam
piiinlur. Ciini lamen dicatur quod non est post illa fuit culpa in diabolo, nisi dicaiur fuisse auclor
moriem locus merendi; sed, ul sttprariictnm est', "illius secitnrium quod fuit poena.
de angelis qui sunt in via, aliter de aninvabus san- (H) Item qnseritur- ulrum idem angelus diversis
clis quae snnt in patria. liominibus depniatus sil. Quod videtur sic. Plures
Ilem angelus nvalusdepulaius esl a Deo hnic homi- Stiiit mali homines quain boni, Ifufli sunl vocali,
ni ad suggerendtim mala; crgo Deus vult ut suggerat patici_\verpelecti (Matlh. x.x) : Sed tot sniit boni ho-
ei inala; ergo ul faciat eum peccare, el i.taiit peccet. niinesquot sunt boni angeli. Inlelligc snb hac uni-
Ilenv in libro Regum legilur Dominum dixisse : Qiiis versitate comprehendi omues honiines qtii fuerunt,
decipiel mihi Achab? Ego decipiam eum, ait malus ftituri; sive sinl vel desierint, vel incijiienl esse.
angelus, qui ero mendaxin ore prophelarum ejiis. Et Ergo ptures sunt mali lioniines qtiain boni angeli :
.dixil Dominus, Egredere el fac ila. Ergo prsecipit ei_ lioc certum esl. Ergo plures sitnt mali hoinines
Dominiis ul deciperct regem, el ila ul peccaret. B quam roali angeli.. Ergo non omnis niallis liabet
1'em praecepit ei ul atiquid faceret,iil deciperel vel inalum angeliim sibi propiium, et ita malus angclus
aliud facerel, non ut nliud, ergo ut deciperef. Item pluribus est deputatus :• qiiod concedi potesl.
praecepit ei nt aliquid facerei', ei nihil poteral face- CAPUT VII.
re" diabolus in quo non peecaret, et hoc sciebat De operibus sex dierttm.
Dcus, crgo prsecepit ei ul peccaret. Item diabolus (12) Duscsunt rationales creaturae, angelica sci-
fccit illam decepiionem, vel Deo auctofe, vel se licet ei humana. De angclica riictuin; nunc .dicen-
auctore : si Deo auclore, ergo non pecc.nvit : si dum est de humaiia ; et primo qualis faclus fuit
se auclorc, non ergo ex prseceplo Dei, vel Deus ei homo, deinde qualis effeclus fuii per peccaluni;
prsecepil, ut aucloritale sua, id est diaboli, illam iibi eliani de peccaio el de generibus peccalorum
faccrel, et ila ut peccaret. Itcm non videlur quod diceiniis. Sed quoniani quacdam vidcnlur circa di-
se auclore hoc fecerii; legitur enim super illum slinctioiiem operum sex dierum dubilabilia el di-
loctinv lsaise : Nunquid glori/ibilur securis contra spulalioni accommoda, illa hrevi Ieciione perslrin-
eum q>ii ncat in ea ? (Isa. x. ) (10) < Sicut hsec gamus : babel aucloritas quod qui vivilin wlernum
inanimaU sunl instrumenla per se nil facientia, Q cretivil omnia simul (Eccli. xvm). Quod sic esl in-
sed per cum qui niovel ea; sic Sennacherib non lelligendiim, id esl oronium rerum niituram [maie-
per se, sed in Dei virluie operalus esl. Opns Na- fiam] vel simililudinem' in illa confusa elemenlo-
buchorioriosor quod fecit in suhverlendo Tyrunv runv machina : liattiram quanluiii ad corpora, sinii-
reniuneratum fuit, quia dala est Ci JEgyplus, lituriiiieni quantum ad animas. Sedobjicitur : Deus
secundum illud : Quia servisti mibi in Tyro, dabo noii creavit ab seterno illam iiiacbiriam; efgo illam
libi Egyplum. > Ergo non ex eo quod illud fecil, iriccepil creare, cum Cain creavit. Ergo nmiatio in
peccavil, quia nulluin peccalum reinuneraiur bono, Deo fuit. Ad quod dicendum quod alitef dicilur
vel temporali vel oeterno. Nisi forte dical quis in Deus facere aliqtiid, aliier boino. Horivoquandofa-
conlrarium, quia iii Evangelio feperitur : Jain re- cit aliquid, niotum quemdaiii liabel in ^volehdo e>
cepetunl mercedemsuam (Matt. vi), de his qai orant passioriein in laborando. Deus aiiteni dicitur aliquid
in plaleis ex quo et ipsi peccaut: et iste quod inale facere quando secundum seiernam ipsius voltinta-
acquisivit dat egenis, el ex hoc ipso peccat quia tem aliquid novi nobis apparet : nullus nvotus esl
aliena dat, etiamen Deus illud remunerat lempo- in Deo, nulla passio, nullus labor. Cum .nutemDeus
raliter. ' . incipil aliquid facere, non est inceplio ad Deum re-
Ad hoc dicendum quod Deus prsecepit illanv de- D ferenria, sed potiits ad rem quse incijiil existere,
ccptionem secundum Hgquod fuit pcena, nonse- sicul radius solis adeo calidus fttil beri, sicut ho-
cundum quod fuit culpa; vel prsecepit ut vexaret dic, el lamen magis hodie calefacil islum qtiam
eum, quod posset facere ut implerel praeceptumDo- heri : hoc non est ex radio solis, sed ex suscipienie,
mini; non lamen propter hoc fecit; imo ut gande- vel ex aliquibus aliis causis. Radiiis enim solis
rel de ejus poena, et sic non praccepit ei Doniiiiiis : seriiper est caloris [ejusdem]. Simililer -'qusedam
ut peccaret, ipse lamen peccavit. Ironice dictuni medicina curat isium, quae anle non potuit cumcu-
esi Egredere, quod mato ttio facies, nec fuit proe- rare, et iamen non magis aeula moriP est quam
: cepium. Sicul Doriiinus dicit ad Judam : Quad fa- prius fueril, nec melior. Quare patet hoc non esse
I cis fac cititit (Joan. xin): eiiiola quod niilluni pec- - ex medicina.sed ex liabiLudine suscipienlis.
calum Deus remunerat, sed dictus est remunerasse Ilenv objicitur: Anlcquain illa tnundana macbina
Nabuchodonosor quia islud permisil ea Deusfacere • crearetur, eranl tonebrse; illoeeranl aliquid vct alt-
(10) In Gloss. (12) Mag. 11, d. 12.

(Jl) Mag. sup. §c.
'
939 PE.TRl PICTAVIENSIS-. S60
qua. Ergo aliquid fuit ante crcationem illius ma- A CAPUT VIII.
chinae, vel aliqua. Ilem, Deus ab selerno scivit se
Qiialit fuit primus homo tectindum corpiit anie.
csse, absclerno fuit verum Deum esse, ct ita boc peccaium.
fitit veruin ab oetcrno ; ergo ante crealionem illius
machinse. Ergo illa machiua non fuit materia illius (li) Exsccutis quanv paucis rie riisiinciione ope-
nviiiiili, cuni illud non sitverum de his qtiorum si- runv sex dieruni, duo prsenolala capilula exsequa-
militudinem creavit Deus, licet non. . . [nia- mur, scilicet qualis factus fuit priinus bouio;
leriaro]. Ejusmodi sunl animse quas de nihilo quo- sccunrio qualis effectus fuit postea per peecattim.
liriie creai, el tatnen a principio creavit eas in simi- Ubi etiam de peccalo et de pcccalorum generibus
Iitui1inei.it.Item, vcrum a Deo est. Ergo a Deoesi pef agelur. Sed quia duse sunt partes honiinis, corpus
geiier;Uioiiei)i,iilFiiius,velperspiralionem,ulSpiruus el anima, irieo qualis fuit secunrium corpus piius
sanciiis, vel percrealionem ut H0 crcaturse; quia ostendamus, deinde secuiiriuiii animani. Scicndum
qiiiriqiiid a Deo est, aliquo istorum modorum iriiiin crgo quocl primus lionio faclus fuit mortajis et
esl a Deo. Iicininacliina illa crealafuil alicubi, quia iminortatis, id est pptens mori et potens non mori.
in quoriam iiiani: illud inanelocus eral inquo creata In priino enim statu poluit mori ci potiiit iion
fuil illa macbinajergo prius erat qiiam illamachina. "mo.fi. In secundo, scilicet post peccatum, po-
(15) Ad id qiiod primo dictiim est, dicimus ttiit mori et non poiuil non rnori. In lertio, iri est
quori hoc iiomeii lenebrm quandoque ponil, quan- in palria non poteril inori, el poleril non mori.
rioiiiie non ; diciiulur. eiiim quandoque obscuralio. Tunc eiiim. corpus ejus glorificaiu.ni erit et spiri-
aeris, et liinc pon.il hoc noinen , quandoque ab- tuale, id est non cgens alimoiiia ciborunv; sed
lintia lucis; ct lunc non ponit, Dicenrium est ita- anie peccaium corpus ejus fuit animale et egens
que quod ante crealionem macliinoe, tenebraB cibariis. Uude legilur in Genesi (cap.n) : Fa-
erant, id est absentia lucis, nec aliquid erat, clvs esthotno in anitnam vivenlem,\i esl in spiritum
nec aliqua. Quod aulem aiunl : Utrum vera sint corpus alimonia ciborum vcgeiaiitein.
ab aeienio vel seterna, potius dialecticorum esse (15) Sed objiciiur : Ariain si nunquariv peccarei,
dic.iint doctores noslri, quam Ibeologorum. Sunt nunquam morerelur; scd el si nunquam come-
taiiven ah oeierno, sed seicrn.nnon sunt. Nam inter derel, nuiiquam moreretur; ergo poluii nunquam
etse ab mtsrno et esse mternum, distinguunt. Ab coniedere et nunquam mori; crgo poluit nunquam.
a:terno est qtiod 11011 incipil esse; seterhum est, cui comedere ct semper vivere, et iia sine alimonia
oinnia snnl prseseniia , quare solus Deus est seter- C ciborum potuit sempef vivere. Itein, si non -pec-
nus. Dicimus eiiam quod illud inane non erat carct, nullam poenanvsuslineret, etsi nullam pos-
locus , nec eiiiim erat aliquid sicut tenebrae. nam, iinllain famem; ergo si non peccaret, nul-
Itain Deus creat rem existeniem; ergo quse lam famem sustineret; sed absque fame siijierfluum
est, et ipsa non est Deus; ergo creat rem quse essel coinedere, et ita si non peccaret, scmpcr
[al. non] est creata. Si non existentem; ergo e.st viverel;ergo poluil semper vivere etnon coinedere,
Creaior rei «xisteiuis : sed Crealor retalive di- Ad primuin dicendum quod 120-assumptio falsa
cilur ad creatiiram; ergo res noiv existens est esl: Si nunquam camederel, nunquam peccarel,
creatttra Dei. Ideo dicunt qiiidani quori creare non imo si non comederel peccarel; nec poluit non
dicilur relalive ad creaturam sicut Creator, et comedere et non peccare (id). Duo enim proecepta-
ideo licet rem non existeniem creet, non ideo est dederat ei Doroinus, unum assertivnm et iiniiiu
Crealor rei non exisleniis. Sicut quis generat fi- proliibitivuiii : unum quo sciret quid essel factu-
lium qui nondum est, non cst tainen genitor cjus rus, el unum quo scirct a quibus essei abstenturus.
qui iionriuin est. Sed et contra hoc objicilur. Anle Prseceperal ei D.ominus ul ipse rie omni ligno
convenil Deo creare aliquam renv, quaiii ipse essel. quod erat in paradiso comerieret, ecce asserii-
Creator illius; ergo cum fuil Creator primi nvo-' vum; sed et hoc praecepit ut de ligno scien-
nienli staiira quanrio fuit, anle convenit ei creare lise borii et mali npn coinederet, ecce prolii-
priiiiitiii inomentiim quam fuerit; ergo ante onine bilivum. Cum ergp Deus proecepisset ei ut co-
tcmpus creavit temjvus ; ergo ab seterno creavit mederel de omnibus aliis lignis, si non comederet
leinpiis. Ideo verius dicendum estquod Deus creat peccarel. et si de vetilo comederel peccaret, Ulrum-
taiUunv rem exislentem, quia creare cst divina libet igilur prseceplofum non observando peccaret^
potenlia aliquid de nihilo facere noviter existere, Patet ergo hujus falsitas : Si nunquain cpmederet,
ct ita creat Deus rem quae creata est, si hsec nnnquam peccaret. Secundam rationem similiter
diclio creatum in vi nominis sumatur sine con- solviinus pef iillenlionem hujus : Absque fame
sigiiificalione temporis; si vero sit parlicipium el superflutimestet cotnedete.Non enim debebai famem
jiotct lempnspricieritum, falsuin est. cxspeclare, dum soJuminodo appeiitum comedendi
i
(13) Mag. bic § d. seu i. (\5)Mag. n, d. 20, § g.
(U)ii, ri. 19. (16) Mag. u,d. 19, § 2scuiitl..Ii.
yg- SENTENTIARUM LlBiii QUINQUE. — LIB. II. 9G2
haberct (17). Esl enim fames immoderalus appe- A lalem habuil ex collatione nalurse, an ex beneficio
titus comedendi; et liujusmodi appelitus si sit gratise, videtur qiiod ex heneficio graliae. Hanc
iiiiinoderalus, poena est; aliler-non esl poeiia. enim gratiam rieriii ei Deus quod de ligno vilae co-
Nam poterai esse in Adam ante peccatum, nec - mederel, et iia semper esset iimnortalis, id esl
licebat Adse ultra siatutum lempus jejunare, vei potens non nvori. El hoc videlur velle: Aiigtistiniis
ciira comedere. dicens (19) : < Quodainmodo iminorlalis facius ost
Item peccaium erat Adsc comedere de ligno bonio cx beneficio gratioe , non 121 ex collaiiona
srieniise boni et mali : hoc auieni nisi esset pro- naturse. > Quodammodo dixil, ul iimuerel quod iion
liiliitum iion esset peccaium. Est crgo aliquid eral vera immortaliias sieut immortalilas Dei vel
facluni qiiare essel peccalum. Hoc itaque factum animse ex collalione naturse, nec polest dici quod
est a Deo vel ab Iiomine, sed non ab homine : fuerit immorlaiis. Sic enim naturaliter semper
non enim lunc fecerat quod sibi essel peccatum. viveret: oporteret eliam quod aiiimalem spiriiiini
A Deo igilur facluin est quod hoc sibi esset: sic ergo non haheret. Immortalis ergo liiit, id est potens
Detis est auclor sive causa peccali. Itera , illicilum noa mori, ex gratia , id esl ex eo quod ei conces-
erat Adae posl probibilionem comedere de Iigno sum est comedere de ligno vit-e. Lignum aulcm
; vitsc (20) dicebalur ab effeciu qnsedam arbor in
scientise boni et mali, nec semper ftiil ei illicilurn : B
ergo aliquis boc fecit esse illicilum. Ergp Deus paradiso Dei, de cnjus fructu si quis comederet,
vel honio, sed non homo. Ergo Deus fccit lioc a Deoperpetua soliriilate et stabili sanitale meinbra
esse sibi illieiliim. Unde sic, quia illiciluin eral, ejus firinareiiliir, ul nec aJiqua irrepcnte segritu-
ideo peccaret liomo si comederet. Ergo fecit quod dine, nec aetatis imbecillitale iiv occasum vel de-
bomo peccaret si comederet.sed boino peccavil quia terius vergeret. Lignunv autem scientise boni el
comedil. Ergo Deus fecit quod honio peccavit, mali non ita dicluro est ab effeetu , quia faciat de
quia comedii : igitur est auctor et causa peccati. eo gustantero scire bonum et nvalum; sed a rci
ltem, honum est ei placet Deo ut peccatum sit cventu posiea subsecuto; per experientiam enim
illiciium, sed peccatum esse illicilum est esse scivit Adam quanlum boni amisissel, et in quan-
peccatum; ergo bonum est et placet Deo ul pecca- tJwnmaluin cecidissel.
liini sit peccalum : igiiur Deus causa esl peccali. j (21) Seri posilo quod Deus non prsecepisset ei ut da
Primse argumentationi respondelur falsificando, aliquo Iigno ederel, qtiaeritur ulrum semper ppsset
et indeterminando : falsificando sic : Pecc.nttim vivere absque csu nlicirjus ligni? JJJara si sempcr
erat ante lapsum angelunv adsequari Deo, sed hoc possel vivere sine esu ligni, ergo posse non mori
non esset ei peceatum nisi ipse angeltis vel Deus G ( non eratei de ligno. Si vero non sernper absque esu
cssei: ergo aliquid est faclum quare hoc ei esset ligni, ergo hoc erat ei de ligno. Snper hoc duaB
peccatum. Si enim per quare noieiur causa efiicicns sunl opinior.es. Quidani enim dicunlquod non pos-
vel suffieiens, falsum esi. Si vero Causa sine qua vel set semper vivere absque esu ligni, et posse non
occasio, verum cst. Iu secunda argiimeiilaiione mori erai ei de ligno ; et idco dicebaiurimmorlalis,
eadem est solulio. Tertitim ita dislinguimus. Deus qucniain semper poierat edere de ligno, quod eriens
fecit ul peccalum sil illicilum, id est 11011sil li- nuiiquam morereiur. Alii dicunt quod duo opera-
cilum ; ul removeas, verum esl. Si vero ita ut baiiiurinimorlalilalemejiis, scilicelcoiidiiionaluroe,
peccatum sil illicitum, id esl peccalum, falsum est. et benelicium graliae, sQilic.etesus ligni; el solvuiil
Item peccaiiim erat Adse de ligno scientise boni auctoritatcm Augusliui supra posilam (22): < Quo-
et mali comedere slalim ex quo fuit prohibiltim. dammodo immortalis factus est homo ex bcneficio
Ergo fuit peccaium aliquo auclore vel iiullo : id gralise non ex conditione naturoe, > arideiidura est
peccatum non potest esse sine ullo auctore : hoc . lanlum. Sed quia iiiulta similia hic solent induci,
ergpfuit ei peccatum Deo auclore, vel horoine, sed in lnedium ea statttamiis.
non liomine; ergo, Deo auclore. Ideo ila disiingue n Adam habebat poleniiam nvoriendi, qua poterat
primam : Peccaium erat Adse comcdere de ligno et nvori et non mori, quia in optione ejns erat ut
scienliae boni et roali, id esi peccatum essel si faceret, ipsa vero elegit quod erat deterius, iri est
comederet, vefum est. Peccalum eral, id est erat non semper vivere, quia peccavil. Qusero igilur
aliquid quod lunc erat peccaiuni, falsum esl. Sicut cum haberel illam polenliam a nalura, a qno ha-
bonuiii est inihi accipere medicinam, id est bonum berei illaro ari hunc usiini, scilicel moriendi, ei a
esset si acciperem. Sed non esl aliquid quod sit quo iisiini non moriendi? A nalura eninv iion poie-
bontinv, quia non accipio.. rat habere polcutiam ad duos contrarios ustis ;
(18) Cum aiileni dielum esl quod ipse factus si.t sicut impossibile est me eodem molu volunialis nio-
roortajis, id esl. iioteus mori, et iminorialis, id csl veri ad currendum et ari non currcndnni simul:
potensnon iuori, quseritur ulnuii hanc imnioriali- cl si a natura habercl polenliara ad ustitii sempcr
(17) Mag. n, ri. 20, § g., ul supra. (21) Mag. hic § 5; seu litt. c.
(18)7. |n,d. 19. (22) Sic legilur apud Aug. supra : Primus crea-
|I9) Lib. vi, de Genes., cap. 25. tus esihomo immorlalis; quod ei prwslabalurde ligno
(20) August. 1. vui suptr Genes., cap. 5. titw, non de eoitstitutiohe nalurw.
965 PETRI PICTAVIENSIS 9(54
vivendi, ergo sehiper viveret. Itenij si ab eoderri i4 possel elianv convedcrc de Jigno scientise honi et
habefet poieniiam ad usum nuiiquam mOrietidi, inali, el ita prsecepttim iransgredi; ltem, cum duo
ergo htinquam morerelur, quia iinlliini naturale per essent ei data praecepta, assertivum scilicei et prc-
peccaluni est ei ablaliim.licei aliqiiod sitobfusca- hibitivum, rsi l.anla charitate observasset iliud,
lum. Item, si a natnra habeiet potentiam ad illos quaiila superbia iransgressus est istud, iantum
duos iisus, quiri conferrel eiiigntim vilse nisi con- prsemium debebatuf ei per observationem islius,
ferrel ei ut ivon possel rivofi, sicut lignunv scicnliie quania poena per transgressioiiem illitis; aul Dcus
coniulil ul nonpossetnon mori? llltid per merilum pronior est ad punieiidnm quam ad reinunerandttm;
adimplelionis prsecepti, istud per 'iravisgfessionein sed iransgressioiie istius meruil iiecessiialcro mo-
praecepti prohibili? Si verOad observalionem pfoe- rienrii-: ergo observaiionc illi.us niei-uit necessiialem
cepti hunc usum (23) habuit, a transgressione vero non moriendi.
alinm usum non semper vivendi ; ergo cum prse- Si vero dicatur qnod a ligno vit:e, et non a se
ceplniri esset ei ut comederet de ligno vitse, et vel a sua.naiura habebat poieniiam ad usum non
pracepium essel ei ut non comederet de ligno nioriendi, a se tamen hahebal potentiam ad usum
scientiae, siciil transgressio biijris praccepli ohvnino iiiorienrii ; ergo non erantei dala naturalia quib.us"
desiruxii in eo polcntianv ad usum non moriendi B - sequeposset siare ac cadcre;imo propensior erat
quia iioii potuit non mori, el neCessario aridictus ad cadcndum quam ad slandum; quia in se habebai
esl morii; ila, si observasset hoc proeceptum ut unde moreretur, sed non unde non moreretur.
comederel de ligno vitae, absofpta esset in eo et Ad boc dicehdum quod Adam in se habebai po-
ricslrucla poieniia quantiira ad usum lnoriendi , teniiam ad iisunvmoriendi et ex se: similiter.ex se
qnia non possel niori, et ila a comesiioneillababeret habebal poientiam.acl usum non moriendi, nec ta-
lion posse mori, maxime cum hujtis esseteflicacise men ad duos usus. Sicul islc potesl ducere islanv
qtiod meinbra perpelua soliditate firnnabaiut inilete- uxorem, el illam aliam quse est sorof ejus, non
liorem stalum bomo vergere non posset posl sunv- tamen poiest istas duas ducere lcgitime. Et in pole-
ptioiiem liujtts ligni; elsecuudiiin hoc non comedijl state mea esl qiiod curram lota craslina die, el ut
de illo ligno, aiilequam peccaret, quia non posset nulla parle craslinoe diei curram , tamen hsec duo
postea cofrumpi nec peccare ; ei ila nec de ligno noii possum facere simul. Potest lanvcn dici quod
scienlioe c.omedefe. Si eiiim dicalur quod pluries Adani liabucrit polenliam ad allerum istoruin usuum,
sumerido lignum vitae mereretur necessiiatem nori «lori, non «tort, non taiitum ad usum inorienrii, nc-
nvorienrii, et non semel lantuiii suiiieiido, quare („ que ad usum non nioriendi. Et a nenlro illorttm
ergo per coiitr.nrium pluries comedenrio de ligiio lignorum habebat polenliam ad usum moriendi,
scienlise lion meruil necessilalem nioriendi, etnon neque ad nstiin non inoriendi. Sed a conservalione
semel tanium sumehdo corrumperetur? Imo 122 isioium praeceptorum, jDe ligno vilm comedes, de
potesl quaeri quolies oportefel eum sumere de ligiio ligno scientiwboni el riiali uon comedas, habebat
vitse uLfierel nOn potens mori. Non eniin non polcst pQientiamad liunc usum scilicet nunquam morienrii.
sunii arieo magnus nunierus viciuni, quiii post iilas Duo enini prsecejila ei erarit dala,lscilicet :De ligno
suinptiones, etiamsi usque bodie vixisscl Adaih, vitm cpmedes.Islud Observavil, quia de eo conieuii;
possel sumere de ligno scientioe, ct ita fieri irans- el aliud praeceptum erat ei dalum : A lignp scienlim
gressor. boni el mali semper absiinebis, et islud iiondiim ob-
Jtem si dicalur quod ad neutruni illorum usuunv servaiidoconsunimaveral. Sicr.isi nviliidicalur :£slo
habebat poteniiam a nattira, seri ari tiiniin a ligno semef bonus, si semel fui bonus, isiud praeceptum
Vilse si coinederet, ad allerum a ligno scienlise si oliscrvavi; si vero proecipialur: £s*o semper botms,
cOmederet; ergo sictit seiiiel sumendo de ligno vitse iion observavi hoc, nisi omnibiis diebus vitae meoe
non fierei non potens inori cuiri possel post esse sim bonus, nec uuquam vere poterit dici de me
sumjiturus deiigno scientiae; ita seinel sumeiido de D ' qtiod illud prseceplum observaverim donec vitam
ligno sciehtiae non dcbuit lieri non potcns noninori, linierinv. Sic igitur quandiu observaret illa duo
sed pOsset suinere de ligno vil;e, el fieri non potcns praecepla (quofura laiuen unuin jam observavefal,
iion niori. Ilem si adiinptelio hujus praecepli: Co- quia de ligno viloe comederat) nuiiquam moreretur,
tnede de ligno vitw (Gen. u), coiiservasset ei poteri- tamen unjus eorum iransgressio sufiiciebal ad lioc
tiam non moriendi, ut quanriiu coniederei non tit morereiur. Nam lacilius esl de;struere quam
liioreretur, et non evacuasset poleiiliani rivoriendi, construere. Sicut ad ostendendum aliquam defini-
ergo a siniili transgressio hujus, De ligno scienlim lionenv de aliquo praedicari, non suflicil unum eo-
boni et mali, ne comedas (ibid.), nbn conseryaret ei rum quaein defiiiitione ponunlur prscdicari deeo,
polentiam-moriendi, ila lariien quod non deslruxerit nisi quodlibet prsediceiur de codem. Si tamen veli-
potentiara non moriendi, ul posl vetitain comestio- mus ostendere illanv dilhiiiiionem non praedicari de
nem posselcomederedeligno viiaveifieri.non potens eo, nisi quodlibet praedicetur de eodem, suflicil
mori, sicut posiquam comedisset de ligno vitse 123 unuin eofum quae in diuiiiitioiie ponuntur,
J23) Inieliige, semper viyendj.

963 SENTENTIARUM LlBRl QUINQUE, — LIB. II. 966
ostendere rion praedicaii de eo. Iia etiam"si velimusi A si Adam vixisset usque nunc, et rie ligiio scienli?e
oslendere aliquam copulam esse verain, non sulBcitL comerierel, utrum horoines anle nali punirenlur,
ostendere unam ej'us parlem esse veram, sed uiram- sicul qui de eo essenl nascituri? quod non credi-
que. Si taiiien velirtvusostendere illam esse falsam, mus.
suflicil ostendere quod uha pars esl falsa. Solet etiam quseri, an Ariam tunc posset.occidi,
Sed quseret aliijuis, an positns esset terminusi ei.ila niori, cum tamen ntilla in co prsrcessisset
ooservanliae illorum prseceptoruhv, ef quanrio illei, culpa? qtiod videtur. Poteratenim leneri inclusus
terminus essel consummatus? Si eniin semper in Carcere, ita quori non haberei. qiiod comerieret.
opofterel eum sibi cavere ne prseceplum transgrede- Et dicimiis quod nullam siistinerei .molesiisim nisi
retur, et ila settiper posset transgredi, etianisi peccassel, nee aliqois ei aliqiiid inferre possel (2G).
semper sumeret de Jigno vitae, quare ergo dicere- Cum aulem ex conriitioiie malerni uleri necessarinm'
lur Jignum vilae? nani sihe ejus sumptione, si per- esset primos parentes poriare pueros parvos.ante
nvancrel in prseceptis divinis, posset semper vivere; peccatum, ulrum eoriiin infaiiles siaiim naii hnl). -
ct ita ab illo ligno non habebat potentiam senvper renl quanlitatis membrnruin perrectioneiii, sicul
vivendi, nec ei per illud conferebatur ul niiiiquain habenl. modo jtivenes, et olTiciniiimembroruin. sla-
mOreretur. Quare ergo dicebatur lignum vitoe? Slc- lim exercerent ut peduni et maniium; an non sia-
ut nec dicebalur islud prseceptum : De ligno scienlim haberent perfetiam qiiantitalem membrorum,
tim boniel mali ne comedas praeceptum viioe, quia sed officium tantum, sicul babeiit niodo fetus qno-
nculrum sine allero poierat ab hoc valere, etiamsi riiiii(l.iii) brutorum aniiiialiiun, qttia slalini currunl
infniilis vicibus sumpsissel de ligno vitae nunquam et virienl; an nec quaiuilatein membrorum, jnjcc
ita solidareiur, quin poslea possel sumere de ligno oflieium baberent, sed paulalim usque ad prolixam
scieiitise boni ct mali, el ila peccare. Ad qnod rii- setalem crescendo pervenirent, sicul inorio est?
cenduroquod ideo diciiur lignum vilse, quia per Hoc, inqnam, ncn est mulium ciiranriitm, cii.m non
longam ejus sumpiionem boc efliciebat quod homo sil sanclorum auctoritale confirmatum, nec tliffi-
confirinarelur in poleniia nOn nioriendi, et post nitum.
nuiiquam possel mori. Nam ad talem slalum trans- 124CAPUT IX.
ferrelur si ilJa duo prsecepta observassel. Iguo- Qualis anle peccalum fuit secundtim animam.
lum tamen est nobis quandiu in illo stalu piimo (2T) ftunc dicendum est qnalis factus fiiit homp
permansisset, el quando ad illum secundum sta- secinvdum aiiimam. Fuil aulem.faclus ad iisuginem
lum transferretur in qno positus, non postea pos- _„ el similitudinem Dei (Gen. i). Ad imagiiieiii, quan-
set suniere de ligno scientioe boni et mali; et ita lu-ii ad bon.n naturalia, scilicet ratioiieii!, nieiiio-
non posset peccare, et boc haberel a frequenli riam, iiilellectum; ad siiiiiliiudiuem, quanluin ad
sumptioiie ligni vitae, si allerum prseceplum obser- bona gratuita. Sed numq.uid liinc liabebat booa
varet ne sumeret de Jigno scieiitise. Dicunt quiriam gratuiia? Ergo tu.nc liabcbat virtules; ergo tiip.c
quod unica suinplio illius ligni ad illud suuiciebai, poierat mereri. Seri lioc iiiiprobalur, quia si mera •
iit scilicel Confirmaretur. Ita quod' non posset tur, libero arbitrio mereiur;. Jiberum auienv ar-•
mori, et ila nunquam comedit Adam de ligno viioe. bilriunv non pertinet ad prsesens vel praeleri-
Si enim comedissct, ita soJidalus fuissct ut postea luin, scd tanium ad fuluruiii. ltieo niinc riiceii-
peccare non posset; et hoc volunt probare, qui.n diinvesl : Qttanlum adbona gratttita, id est ari lia-
a Doriiiiio ejecius esl de paradiso (24), ne sumeret bilitatem suscipienrii liona graluiia, qui laclus est
de liguo vitae posl peccaium; de quo si sumeret, aptus suscipere virtules; non lameiisialinv babiiit.
fieret non pptens mori, et ita crudeliter viderctur Sicut Josias genuil Jcchoniam in iraiisiiiigraiione
Dcus cuin co agcre cum semper in miseria viciurus Babylonis (Mallh. i), nou tanien staiim trausniigra-
degerei, Ideoque misericordiler egil Deus cum illo, vit; et lioino posilus est in paradiso (Gen. u), ul
ciim illtim ejecil de ligno vilse sumendo, ne sem- D operaretur cl cuslodirei, noii lanien opeiaius cst,
per victurus seniper in miseria essel versandus. ncc cuslodivit. Vel sic : Quanium ad bona graiuita,
Sed buic contrarium dicit Aiigustinus (23): < Recte id eslquantum ad ilium siatum iiinoceiitia: in qtio
profectointelliguniur prinvi parentes ante nialignam facius erat. Vel aliier, qd imnginem, id esl ad.co-
persuasioiiem sicut a cibo vetito abslinuisse, iia gnitionem veritatis; ad similitudinem, id est ad di-
concessis lignis usi fuisse. > Islud lamen non arguit Jeclionem veritalis. llenv aliter, ad imagiiiem,
quia indcfiniie dictum est, cura multa alia ligna quanlum ad formam ; qd similiiudinem , quaiiluiii
essent concessa. Qtiseiitur tamen si illud habeat ad essenliam, qua, sicut Deussiniplex est et incor-
cffecluni Jignum viise nunc, quod lunc habebat, et rtiptibilis, ila et anima; el hoc quantum ad essen-
(24) Irenaeuslib. n, adv. hwrts. :\Ejecit eumdepa- in LXVIsaioe, etc.

raiiiso el a ligno vitm longe iranstuai; non invidens (25) L. n De peccat. metitis etremiss., c.21,initio,
ei lignum vitm, sed miserans ejtts ut non persevera- seri paulo aliter. liem/1. xni Decivit., cap. 20.
rel setnper transgressor, neque immoftate esset circa (26) Mag. n, dist.20, § d, e, f. V. Aug.l. I. D'
eum etmalum iiiieimittabile.jy. Jiilarin Com. Psul. pecCal.nteriiis etremiss. c» 57.
Lxvui. Naziainz. oral. n in Pasch.; ilieronyni. (27) Mag. 3, d- 16...
967 PMRI PICTAVIENSIS 958
tiam (58). Sinniitudo quanlum ad formam; quia, J|A videiuf, quia cum geniiivo ponilur. Nam ubi
siciii Deus meminil, riisccrriil, diJigil, ila in anima esseniiam sifiiificat, per se. ponit.ur. Si vero ibi
reperiunliir haec naturalia, et haec diciin.lur forma significat rem crealam, qusc esl prpprielas aniriiae;
aiiiinoe, quia hujusmorii iiiforiiiaiuf proprietatibus, ergo homo factus est ad iinaginem aiiimoe,Ad hoc
et.ima m.ngisalia aniina. dicendum quod ibi esseiitiain significat divinam; cl
(29) Noiandiiin aiiiem quod sicul non soluin pi- csi diviifa esseniia imago ad quam factus est horoo.
ctura, quae est in tabuja, dicitur piclura, vel iinago Nam imagp dicilur et exemplar el exenvplum, sed
alicujus rci, sed eiiam ipsa tabtila; ila non solum magis propric exemplum; et hoc nomen Dei in ill»
aniina iniago Dei diCilur, scd ctiam homo. llem junciura locutionis esseniiam divinam significaljet
scieiidtim esi quod aniina sive honio, ei esl imago est resolvendus geriitivus in nominativum : Ad
Dei, el esl; ad imaginem Dei. Cbristus autein est imaginem Dei, id esl qum esi Deus, nt sil inlran-
- iinago Dei Palris scri non est ad imaginem Dei siiio. Et cnm lioc nomeii imnoo in quadam signilica-
Pairis. Prseposiiio enim nolat quamdam impa- lionc dicaiur deFilio, relalive scilicet, in qua non
rilalein et minoritatem ejus quod est imago ad dicilttr de Patre, non dicilur homo faclus est ad
id cujus esl imago. Unde non solet dici quod im.nginero FiJii lanlum prout ilii accipiliir imago,
*
Filius, licel sit imago Dei Pairis, sit ad imaginem Estenim imago creationis, scilicel bona naluralia,
Dei Patris secundum quod Dens. Sed anima sive el recrcationis scilicel bona spirilualia, et simili-
lioi.no et imago Dei est, el ad imaginem Dei est. ludinis. scilicct lota Trinilas et ila accipilur in
Horiiinenveniin ininorein Deo esse cerlum esi. prsedicla auctoriiate. liem Augiistinus dicit (50) :
Sed quoeriturqupnrodo hoino sil similis Deo per iQtiiaanima ideo fiiDeo similis.qiiia immoiialemet
gratuiia, cum illa in Deo non sint? Estne boino indissolnbileineam fccilDeus;» sed quia lalis a Deo
similis Deo per id quod in Deo non esi? ltem, facta est, est crcaiura Dei, el quia est creatura, est
lioriio esl sihiilis Patri per isla; ergo Deus Paler aliasiibsianlia a Deo;'ctqnia esl alia suhslaniia a Dco
et liomo.in his siint similes, yel, ergo Paler est si* csl ei dissimilis ; ergo quia facta est iminorialis cl
inilis lioiiiiiii in liis. AJ quod dicendum quod ideo inriissoliibilis; facta est Deo similis.ct ideoper idem
dicitur homo similis Deo per gratnita, uon quia est similis cl dissimilis. Idco dislingiienda esthsec,
gratuila sunt in Deo secumlum quori Deus, sed quia per idem est Deo similis et dissimilis, id csl-, per
quae de lioiniiie dicia vocabula graiuila significant irierivest res quse inaliquo esl similis, et in aliquo
de Dco vere dicuntur; el essenliam in eo signili- est dissimilis, verum est; si vero ila, per irfem ett
caiil, ut Dettsest jusltts, forlis, potens, el liujus C similis et dissimilis^ id est idem esl ei esse simile
morii. Dictiiilur cnini aliqua duo siniilia, vel quia el dissiniile Deo, falsum esl.
conformibus pariicipant proprieiaiibus, qtise simi- (51) Scieiidum est iierum quod anima hominis
liiudo hic non repcrilur, vel quia aliquid fit circa tiiplicem habuil scientiam ; habuit cnim scienliam
urium quod esl siiiiile ei quod fil circa reliquuin. de coeJesiibus.et de terreui», el deseipsa. Scientiam
Qno morio diciiur regnum ccelorum simile grano de ccelestibus vel de se non plene liabuit; ergo
sinapis (Matih. xm), vel navis civilali, ut dicit imperfectus in scientia fuil. Jtem si in illo sialu
Boel'nis?Hoc modo dicitur anima similis Deo, non aliquid Adain nescivit; ergo in eo ignoraniia ftiil;
quod similibus participel proprielaiibus, sed quia crgo poena, crgo puniliis fuil antequam peccaret.
sicut Dens inlelligit, meminil, et hujusniodi, ita et Sed qui sic objiciunl de ignoraiuia, ignorare videu-
anima. Et licel similis sil anima Patri per memo- lur quod ignorantia culpain nptal, el dcbilum im-
riam, Filio per intelligeniiam, Spiriiui saneto per porlat. lliuri eniiii dicitur quis ignorare. quod cum
dileciionein; iion taiiven per aliud similis esl Patri deberct scire non scit. Adain vero tunc nil debcbat
quam Filio et Spiritui sancio; quia illa appropria- scire quod iion sciret, el ideo ignorabat.
tio fit noiiiine non re. Sicul licei Paler offendaiiir (32) Quoeritur aiitenv utruin Ariam proescivil ca-
per peccalum infifmitalis; Filius per peccaluin _- stini suuro? quod sic ostenditur. Adam fidem ha-
ignoranliae; Spirilus, nialiliav, nou aliter lamen buit; ergo credebat Clirisium nascilurum, inorilu-
Paler qtiam Filius, vel Spirilus sanclus. Nam illa rum propter redemplioneni huiiiani generis; ergo
appropriaiio noiiiiiie fu,ei non re, ut supra dictum sciebal humanum genus esse lapsurum : scd nou
est. per alium lioininein quam jierse; ergp sciebat hu-
Iiem hoc nomen imago ibi significat essentiara iivanum genus per se lapsurum; sed scicbat boc
divinain; ergo essentia divina dicilur jinvago Tri- non posse esse quiii ipse peccaret; ergo sciebal se
njiatis. Iiein, si hoc nomen imago essenliain divi- esse peccalurum; ergo lapsurum. Ari hoc dicehduin
narii 125 siguilicat cum dicilur, homo faclus est quod non sciebat humanum genus per se .csse
ddiinahinem Dei; ergo Deus est imago hominis; lapsururo, licet ipsum scirel esse lapsurum, ncc
ergo ei par vel eo inferior. Vel ita, ibi significat_es- scicbal per quem esse lapsurum. Sed quaeritur an
sentiam; ergo non ibi dicitur in respectu; quod possct credere huroanuin genus esse casurum ia
(28) Sic le-gilur.apud Mag. hic § d : Imago per- (30) LibrP Dt quanl. aniinw, cap. 2.
linei ad formam, similitudo ad naluranti (51) Mag. 2, d. 25, § C. et seqq*
(29) Mag. hic § 4, cit. et § e. (52)Mag,sap.,§7.
j/io SENTENTIARUM LlBRl -QUINQOE. — LIB. 15. 970
alio, ila tamen quod in eo cssel casurum? Qnod si A _\ des (Exod. xx), quia in pfoposito habct non ocei-i
esse polcral; ergo poierat in eo statu credere esse dere si impellalur. Item Adam lunc erat adullus,
veriiin, qnod erat falsum, vel econirario; elila el habebat lunc discreiionem boni et mali, et recte
poterat, habere errorem (quod esl pcena) antequam ea utebaiur; ergo dignus erat vit.n vel morte; ergo
peccarel. Si vero non poterat hoc credere de ali- meruerat vilam vel morieni. Sed manifcstum est
quoiiisi de se, el credebat de se vel de alio; ergo eum non posse mereri vitam sine virtulibus. Ilem
credebat hoc de se. Aliter eninv de alio si crederet, sola ea.quae mereiitur vitam, merentur niortem,
errorem haberct. Ad hoc diceudum quod non po- el econlrano. Adam in eo staiu eral in quo pote-
lerat [scirc] illud lapsurum esse in alio quarii ral mereri morlem : ergo in eo slatu pplefat me-
in se vel in eo in quo esse polerat lapstirum, reri vitam ei ila habebai virlutes. Item nulluin bo-
non lamen credebai esse lapsurum in se. Ve- nunv irrcniuncratnni, riulluni malunv impunitum.
rum,'est quiriem qucd ipse sciebat illud esse lap- Illa dileclio naturalis qua Adara diligebal Deum
surum in sc vel iti alio. Et si ipse scirel non possc bona erat, et ea bene ulebaiur; ergo ejus usus
esse lapsiirum in alio, inde necessario sequerelur bonus eral, ei ita cunv nullum bonum sil irremu-
quod scirel iilud esse Jajvsurum in se, scd nesciebat neraluni, illa diieclio aliquid merebatur vel tem-
iilud niediiim. Sicut iste scit aslra esse paria vel JJ porale vel seternum. El non esl ratio quare magis
imparia, et forle non possunt esse aslra imparia, lemporale qtiam seternum, ei ita viriuies habebat,
iion lamcn iste scil; boc 11011 tamen sequitur quod qnia nenvomeretur seteriia sinevirtutibus. Adquoii
scial aslra esse paria. Ila nec Adam sciebal qtind dicendum quod aucloritas illa nullum bonum irre-
noii posset credere humanum genus esse casiirum muneraium, nullum malumimpunitiim refcrenda cst
in alio. Quod si sciret, necessario sequeretur quod ad bona quae fiunt in via. Seri Adam tunc non erat
sciret esse casurum in se. Ileni poterat Deus in via, neque in palria. Quod [al. quid] enini, si
euni talenv 126 existenlem, id esl nec dignuin esset in via vel esset in pairia, alibi audisti. Alia
vita, nec dignuni morte xlaninare, quod vide- quoeprseriicla sttnt inslantiam liabent in angelis qui
tur posse osicndi aucloriiate quadam quae con- prius habebanisola naturalia, et post gratuila.
linelur snper Epislolas : < Polerat Deus talem fa- liem Adaro lunc sciebal, quod Deus erat consti-
cere nec dignunv vila, nec digminv moiic : quewi luendus piincipiuni el finis cuilibet actioni. Non
si damnarel qnis diceret : Curfacis? > Ad quod enim postea accrevil illi hsec scientia quafldo dala
dicendum quodtalem polerat damnare, id esl non ":st ei charitas. Sciebat etianv quod ipse debebat ei
' constiltiere finenvonvnis
salvare; sed non poierat damnare, id est in infer- suse aclionisel principium,
num deriucere vel detrudere, quia facerel conlra C ei ei aiiribuere onvnia bona sua; ergo lenebatur ei
misericordiam, cum sil piger ad poznam princeps, exbibere lalriam; ergo lenebatur eura diligere ex
ad prwmia velox. cbaritate. Iiem, charitas est dileciio Dei propler
(53) Item Adam erat in lali stalu in quo polerat ipsum, ei proximi propter Deum. Adam tunc dili-
stare; ergo in quo poterat a mato declinare, ergo gebat Deum propier Deum ; ergo tunc babcbat
tcntatioiii resistere; ergo mereri; ergo habebat cbaritatem. llem, Ariam ttincdiligebal Deum plus-
virtutes. Ad quod dicendum quod declinare a nvalo, quam se, el se sicut proximum; ita lanien quotl
hoc est non facere malum ; qui vilat culpani, non primo loco Degm et secundo se, lertio proximum,
seinper merclur palmam secunduuv illud : quarto siianv carnem, ei boc lotnm propter Deiim
faciebal. Si eiiiin non propter Deutn lin.nliter, sed
Non feci furtutn, non pasces in cruce corvos.
propter aliuri hoc faciebat, quia constituebat fincm
Irieoquenon merebaiur Ariamdeclinando a malo, quia quod [quij non referretur ad flnem; ergo peccabat
nil eral quod ad nialum impelteret, neque interior morialiler a fine debito declinando. Sine fine enim
lcnialio, iiequeexterior. Sed si quis impelleret, et aliquo consliluto illuri non faciebat. Quod si loiuni
ad nvalum et ipse non siiccuinberet, sed resisteret njy boc propter Deunv fiiciebat, ergo charilatem ordi-
ex charitale, tunc esset ei meriloriuin. Fuerunl nataro baliebat. Item niinimus nioius charilatis cx-
eiiiin duo staius honvinis anle peccatum : Unus cedit quantunilibet magnum nioluiii naturalis rii-
in quo non habuit gratiam qua posset proficere, lectionis; Adam autein per infusionem virlulum
sed stare ; el alius qui [in quo] habuit graliam qua soto nalurali 127 motu diligebat Deum, post dalas
potnil proficere, scilicel quando cecidil. Unde virtutes eadem naturali dilectione nondum in via
Augusiiuus (34) : < Habuit homo posse quo vellelj diligebat Deum, el praelerea moiu charitatis ; ergo
sed non habuit velle quo posset; quod si liabuisset niulto fortius diligebai Deura posl daias virluies
non pecCasset. > qiiam ante. Item, nvulio plura dona tunc babebat a
At dicel aliquis, ipse tunc habehat in proposito Dco quaiii ante, quia et naluralia et graluita, cum
quod si quis inipellerei ad malitnv non facerel; prius baberet tantuin naluralia; ergo plus dihgebat
ergo illo bono proposito merebalur; queniadmoduni p.iiinDeus luiic quanv ante, ergo et ipseplus Deum,
quis ineretur inipiendo hoe prseceptura : JVonocci- aut Iransgressor erat; nam qui magis diligitur,
(53) Mag. n, d. 24, § C. apuriAug.:Acceperaiposse si vellel, sed rionhabnil
(34) Libro Decorrept. et grat. c. 11, in fiii- Sic velJe qtiod posset; nain si habuisset perseverassct.
PATUOL.CCXI. 31
971 >ETKl PICTAVIENSIS 972
m.ngisienetur diligere. Ad hoc dicendum quodnon i A cenrium essetqnid esl liberum arbilrium, quid sen-
quilibet motus charilatis exceditquanlumlibet mo- snaliias, el ciiam de gratuilis bonis et naturalilius,
tiiiii natuialis riilcclionis qiiantiialc, scd dignitaic. iiisi quia postea dicluri sumus, quoraodo lapsus sit
Potesteninv csse quod aliquis min«s diligat Dcum, homo et spoliatus gratuilis, el vulneratus in natura-
quain aliquis aliris filiuuv suum sola dilectione na- libus, in quo Ioco dicemus de his. Ne igitur tbi vi-
turoe. Et veruni est quod Adam plus tenebatur di- deamur acla agere; ista usque ad illum lociim reser-
ligcre dalis gratuilis, id esl pro plnribus. Tamen vabimus. Hic igiiur de peccato Adse. (67) Et ut ab
diligere sequivoce dicilur de naturati dilectione et altiori inchoemus, generaliter rie peccato agendum
de rharitaie. Unde non valei ibicomparalio. Poiest erit hoc nvodo, prius inquirendo quid sil caitsa pec-
enim dici quod tunc {tenebatur Adanv exhibere cati,- secundo, in qua re sit peccatum; tertio, quid
Jairiam Deo, non tameii ideo diligere charitate, sil peccaluin ; quarlo, de modis et-difTerentiis pec-
sicnlet de angelis dicilur. catorum, ut ita ad.-peccalum Adseascendamus. Agero
Ilem, Adaeposl peccatum infliclus esl fonvespec- autenv de inviriia 128 quam liabuit riiabolus erga
cali quem non ante habebal. Ergo magis tenebalur hominem et quomodo suggessit ei ul peccaret, cl
diligere Deum ante peccatum qoam post. Ilem, lunc " hujusmodi, siipcrfluiiiii essel, quoniam baec eiiani
legilur inlerfuisse curioe angelorum et prophelasse vulgo notissima sunl. Sciendimi esligiluTqiiod du-
de diluvio, el mullis aliis, sed non poslea. Ergoi plex est causa peccati sive mali, scilicei bonum, ut
magis tenebalur. Econtrario.videturqupd magis post homo, angeltis; et eiiam maliim, id eslmala volun-
peccatum : nam reslitulis sibi quse prius amiserat, tas. Quod autem boiium sit causa, cl origo ivvali,
daia esl sibi confessio et pocna de peccato, quse duo oslendilur ct ratione et aucloritate. Ratione sic :
hona sunt. Ergo vei plura bpna sunt ab eo habila Malum non fuit-ab seierno. Ergo inccepit esse aliquo
post peccatum quam ante. Proeterea, majus estopus auctore. lllud quod fuil auclor mali fuit bonum vel
recreationis qiiam crealionis. Ergo post recreationem malunv: sed non fuil malum (hic enim loquimur de
magis lenebalurDeum diligere, quara anlc creatio- primo malo). Ergo iJlrid quod fnit auclor mali, fuil
nem. Dicunt quidam quod magis lenebalur Deum bonum. Ergo nialuiii oiigiiiem baLnni a bono. Item,
diligere ante peccatum,-quia plura bona prius habuit indirectc : Nullum malum habuii i.iiiiiuin a bono;
qtiam post. Nec enim sunt ei ex inlegro reslituta. onvne malum habtiit inilium : ergo nulluni fuit pri-
Bi objiciaturquod poenilenlia resliluitahlata, verum inura malorum. Si vero dicntur quod non onme iiia-
est vel in re vel in spe; el-forle-anle peccalum, lum habuil initium, ergo aliquod malunv non habuit
nondum dalis graluitis, magis lenebatur Deuni di-(.r, iniiiunv; et ita aliquod luil principiunv leiiebrarui»
ligere quarii postca Paulus (si congrua-sil convparaiio aliseteriio, sicul falso dogmaiizaviiManicbseus. Con-
iuler dileclionem nalurae et cbarilalis) : et hoc procedendum esl crgo quod onine iuaJum habuit iniliuin
pter bona naiuralia quse talia sunl ei collata qualia a bono; quod etiani manifeste et evidenier deiuon-
iiulli poslea. Paulus tamen lenebatur babere chari- siral-Doctitis in Ariilimetica, ubi docel quomodo in-
tatem, quam non ipse in tali statu. sequalitasad aequalilalem rediicatur, et inde Jniliur.v
Sed quseritur, cunv posset fieri quod Adam lunc sumat. Hoceliam aflirmat Augusliiius, riiceris(58) :
morereiur (quod forle posset accidere si Eva eunv < Dico malam voluniateni prsecessisse iiialuni; ha-
interficeret: quod tamen dubium esl, si fieri posset, buitenim originem a bono, prius ab angelo, poslea
quia sicfuissetpcena anle culpam) :Jiaberetne Adam ab homine. Est eliam malunv-causa maJi quia maJa
vitam oetemam? Videlur quod neutrum de me- volunlas esi c.nusa mali. In primo.peccato una soia
ritis (35), nisi dicatur quodDeus de gralia darel vi- fuil causa boni scilicet angelus; in caeieris maJis
tam auernam. Sed verius crediinns eum lunc nbn sequentibus duplex fuit causa, lionio scilicct quod
poiuisse decedere aut aliquam molcsiiam susiincre. bonum cst, ei mala volunias quae est malum. Unde
ltem, impossibile est aliquem sine peccaloniortali Auguslinus (39): < Malarum. rerum eausa est ab ini-
ante charitatem damnari aul salvari. Ergo Adam, D I muiabilj hono mutabilis honi deficiens voluuias,
si tunc decederel, nec damnaretur nec salvaretur, primo angeli, postea hominis,
quia non habebat meritum viise vel mortis. Sed po- CAPUT XI.
test dici quod de gralia salvareiur. In qua re sit peccaiunu
CAPUT X. (40) Nunc tn qua re sit malum diccndum esl, Est
Quw sit causa peccati? autem tantum in bono: quod sicostendilur : Maiuin
(36) Quoerilur qtiaefueril illa gratia qua Adani ponil aliiid est quam Corruptio boni, corrupiio boni
lerat slare et non poteral proficere anle peccalunv. nonest nisi in riatura, et natura non esl nisi bonum.
Ad quod diceudum quotl illa prima gratia fuil li- Ergo malum non estnisi in bono. Ilem, malum noii
beriim arbilriura aciilissimum in lioiiiine et qusedam esl iiisi in eo quod privat aliquo bono; sed nil pri-
sensuaJilas rectissima et non obliqua. Hic auiem di- vaiur aliquo bono in quo non reuiancat aliquod bo-
(55) Id est salvari aut damnari. ct Enchir., c. 14, suh fln.
(56) Mag.,ii, d..24, § D. (59) Enchir. ari Laureiit., cap. 23.
(57) Mag., u, d. Zi, § 1 et seqq. (40) Mag. sup., § D.
(38) V. Aug., iib. u De nupt. et conc, cap. 28,
973 SENTENTIARUM LIBRl QUINQUE. — LIB. II. 974
niini, elin nullo est aliquod boiiiiin quod non sil bo- A catum esl voluntas; secnndum leriiam peccatum
IIIIIII. Ergo inaluiii non est nisi in bono. Si autem est prsevaricalio Iegjs. Ideoque de essenlia peccali
isla negetur, uil privalur aliquo bono in quo non re- diversorum diversse sunt opinioncs (48). Quidaia
tnaneat atiquod bonum probari poierit sic : Nam si enim dicnnt quod pcccatum est actus, et ille aclus,
aliquid prir.nlur aliqtio bono in quo non remaneat in quanlunv esl acius, bonum est et a Deo est, sed
esse; nam esse. est bonum, ergo aliquid privalur propter pravum et dislorlum finem peccatum est;
omni bono, Ergo aliquid est pessimuin : quod falsum et in eo quod peccatum, nil est, nec a. Deo est, quia
esl. Dicit cnim Augiistinus (41) : t Res quantum- ille aclus deformalur per pravum et distortum
cunque possil fieri mala, non potcst fieri pessima,> finem.NonnuIlidicuiitquodfantuminteriorestpecca-
id esl omni bono carens. Quod non sit nvalum nisi tunv.Alii dicnnl quod et molus interior, et motus ex-
in bono, aperle dicit Augusiinus his verhis (42) : terior peccatuniesl, et est aliquid quia non quilibet
< Nullum esl quod dicalur nvalum, nisi aliquid sit iu quantum est, honus est, nec a Deo esl, quia ali-
boniini. Ulliini enim non potest essc malum ubi bo- quid esl a diabolo vel abhomine. Primam opinioneiiv
niiiii est nulluro.) In bono est rnaluin. Ergo bonum priusprosequamurprobando, postea improbando.
esl rivahim.Ergo conlraria de se prsedlcanlur. Dicit Quod autein peccaluiii nil sit, probatur ila :Quid-
eiiiin proplieta : Vmillis qui bonum dicunl tnalum! D quid est, aul esl opus Dei, aut est opus hominis
(Isai. v.) iiiiitantis Deum; hoc enim dicif Auguslinus. Si pec-
Ad illuri ergo quod primo objicilur de contrariis, caiuni non est opus Dei, ergo est opus lioroiiiis
dicit Auguslinus (45), quod < regttla dialeclicorum imitantis Deum, quod falsum est; quia illud opus
in omnibus contrariis, observatur prseier quani in dicilur honvinis iinitaniis Deuiii, propter quod liomo
istis.i Vel dici potesl, quod hsec nomina bonum, a Deo uon recedit; sed per peccalum recedit liohio
malum, subslaiiliam notant in neutro genere, in a Deo. Ergo peccaluro non esl opus liominis imi-
roasculino et feininiiio formam. Cum ergo ulruniqiie lanlis Deum. Item, malunv est corruptio
Jjoni, sed
ponitur in neulro genere, vel utrumque in mascu- corruptio boni nil est. Ergo malum nil est. El Jicet
lino genere vel femiuino, de se invicem proedicari eorrupiio boni sit peccatum, non lamen cujuslibet
non possunt. Res enim quae est boniiiii non est ma- boni corruptio est peccatuni; esl enim quoririain
csl nvatus. Sed quando bonum sumnvum quo sunt oiiinia bona, cujus essen-
biin, el ille qui csl bonus 11011
unum poniiur in neulro genere, reliquum in feroi- lia esl ejus bonitas. Ergo 11011 poiest incipere vel
nino vcl masculino, de se ponilur, ut, Iies quw est desincre esse, nec potest in bono proficere riec a
bcnum esl mala, ei e conlrario, et ila conceditur<Q hono delicere. Est eliam et aliud bonum, scilicet
quod bonum esl malura relento nno adjectivc. (44) crcaiura, et illtiri noii habet in se onvnia bona, nec
Ad id autera quod dicit propheta : Vw illis qtti bo- oiuiie bonum est ab eo : sic enim sumnvo bono
num dicuitt malum! dicenriuni quod tantani delesta- oequaretur; sed quibusdanv parlicipat bonis, aliis
tioneni mittit in illos qui optis Dei, ul naturam ipsaia caret, el in bono polest proficere, el a bono defi-
vel bomiiieiii vel aliquam 129 creaturam in eo cere, quia polest habere quod 11011habet, el poiest
quod eslopus Dei, el iui in co quod est bonuiiv, di- non habere quod habel. Est aiitenv creatura du-
cunl esse malum; et qni vitium in eo quod est vi- plex, corporalis el spiritualis, et bonum quoque du-
tinin dicunl esse Lonum. Omne enim opus Dei in plex, unuin quanlum ad corporalem crealuratn, et
eo quod est opus Dei bonum csl; et omue vilium iit ununv quaiitunv ad spiritualeuv. Ilem, corporalis
eo quod vitium, malum est. creaturse duplex esl bonum, ununv est in ipsa, alte-
CAPUT XII. rum ex ipsa. In ipsa, rectiludo quinque seiisuum; ex-
An peccatum sil aliquid; et si est aliquid, an na- tra ipsam, ordinatio rerunv n.nturalium.
Magnuni
lura, an vilium naturm. enim bpnum est lioniini quod ila ordinanlur coete-
(45) Ostenso unde fiabeat originenv peccatum.etin ra, scilicet cceium et lerra, animalia hruia, arbo-
qua re habeat esse, dicendum est, quid sit pecca- ID res el lihjusmodi. Similiier spiritualis creaturse riu-
tum. < Peccalum est omne dicluiii vel faclum, vel plex esl bonum, scilicet cogmiio verilalis et dileclio
conciipilum contra legem Dei. > Etiterum : <Pec- veritalis. Cujuslibet ergo islorum bonorum corru-
catum esl voluntas retinendi vel consequendi quod plio, est malum, sed non cujuslibet islorum corru-
justilia vetai. > El lise duse diflinitiones secunduin ptioeslpeccalum sive culpa. Tria enim bona dislin-
Augustinuiii (46). Arnbrosius aittcni sic diflJnil pec- guimus, uiium in corpore, alteruro in anima, ter-
calum (47) : Peccatum est < prsevaricalio legis di- liuin extra corpus et animam: coi ruptio boni quod
vinseet cadeslium inobedientia prseceptorum.|> Se- est in anima, et culpa esl et pcena; corruplio' boni
ciiiidum priroam auctoritatcm peccalum est diciura quod esl in corpore poena est et non culpa, sed ta-
vel factum vel concupitum; secundum aliaui, pec- nven ex culpa provenit; corrupiio boni quod est
(41) Enchir., C3p. 13 (46) I, lib. xxu contra Faust., c. 27. III, J. De
(i-l)Ibid. duabiis animabus c. 11, el lib. 1 Rctracl., 15 ante
(43) Enchir., cap. 14. nied.
((44)Mag. sup., § G. (47)Ambros., lib. De parad., c. 8, in lomoIV.
(45) Mag..,ii, d. 35. (48) Mag., § 2.
975 PETRI RiCTAVlENSIS 976
cxlra corpus el animaivv, nec culpa , nec pocna est, t. Ergo non polest ei convcnire non esse. Ergo nOh
sed ad poenam refertur. SiciU aulem diclunv est, potesl desinere esse. Eadem ratione non potest
bonum quod esl in anima 130 duplex esl, scilicet incipere esse. Ergo semper fuit. Ergo duo fiie»
cognilio veritatiSj el amor ejusdem. Corriiplio co- runt principia, scilicet summtim nvaluin et stim-
lucis et principium
gnitionis ignoranlia est; corruptio arooris concu- mum bonum, principium
piscentia esl. Quanio ergomagis augnienlanlur islse tenebrarum. Ilem nihil quod conveniat sunimo
corrupiiones.in aninva, lanto magis corrumpilur bono, convenit surrimo malo. Sed esse convenit
anima, non quia aninva in suiesseiilia corriimpatur; summo bono, ergo esse non convenit suiiiiiio
: Nil quod convenil summo bono con-
ipsa enim incorruptibitt!i esi, sed bona ipsius. Ma- malOi Vel sic
lum auteni dicilurpcena sicut et culpa. Unde: Non venil sumnvo malo, sed esse conveuit sunvmo bono
esi Ktaium in civitate quod non facial Deus, id esl et convenit suinmo malo. Ergo in alia significa-
pcena (Amos m). lione dicitur esse de summo nialo et in alia de
Ex praediclis igitur patel quoniam rrialum non esl sumnvo hono. Item, malum est aliquiri et non sem-
nisi in bono, et quod pecealum, in quanium est per fuit aliquid. Ergo incPepil aliquid esse. Ergo
actus, bpivuni est. Quod etiam alibi tesfatur Augu- aliquo auctore fuit, vel Deo, vel bomine, vel dia-
siirius sic (49) :< Deus laniumrivpdo auctor boni esi; bolo : sed non Deo, qriia Deus non est auctor mali.
quocirca auetpr mali non est. Est aulem auClor Ergo homine, vel diabolo. Sed per creationeiri aul
oiniiium quse sunt; quse, in quanlum sunt, in tan- per facluram : noii per crealipnem, quia nec bomo,
tuin bona surit,'">et ita peccatum cum sit, secun- nec diaboius aliquid poiesl creare, id Cst de nihilo
diinv eps,in quantum est, bonuin est. Iieriv, non est facere. Ergo per faciurani. Quod si est, ergo aliqua
sil bona, praecessil maleria de qua faciunv est maluin; iila
aliqua res miila qtiaenoii secundiim aliquid
sed peccatunv esl res nvala. Ei-go secundum aliquid maleria fuit honum vel nvaluin. Si fuii bonum, ergo
est bonum, etiia peccatum, secundum quod est, roaluui secunduin aliquid fuil boiiuni, quia saliem
boniiiu est. Prinva prpppsilio polest probari sic : secundum maieriam, s; maieria illa fuiimaium; sed
Non est aliqua res mala, quae nOn participatione illud matunv rie aliqua maleria fuil et quse fuil ma-
ivvalisil mala; qusecunque res pafticipalioue mali lunv, et ita usque in inlinilum.
esl mala, seciindum aliquid esl bpna. Ergp iipn Quod el peccalum nil sil, iu quanlum 131 nia-
esl atiqua res mala quae iion secundum aliquid sit luin, subiilius el evideniius ostenriuiii sic: Est enini
bona. Si quis de prima dubilel, probari potestindi- quoririanv summiim boiium quori est supra oiiinem
recle. Nam si aliqua res esl inala, illa res nonesi _[sensum ct omneni iiaiurani. Et illud est unica ei
aliquid quod sil bonum, nec in ea est aliquid quod principalis causa ouviiium naiui-aiuni, omniuni re-
sil bonum. Ergo illa res lcia est mala. Ergo pleni-. rum, a quo per descensum nvedioriim signantium
itidinem habelonvnis nvalitiae,sicui suinmum boriunv formas discreias ei iion unilivas. Nulla enim iufe-
sum- riora sunl quorum sunl uniias. Verbi gralia : a
pleiiiiudinei.il babel in se totius honilalis. Ergo
inum malum, etita aliquidpoieslcooequarisurnmo bo- Deo. qui esl iliud sumniuni bouum, iueffabiliier
i)6, vel in simili per conlrarium; quodesse nonpolest. descenduni oinnes naturoe, ut naiura huniaiia, asi-
(50) Iteni sictit participaiione sunvini boui quid- nina, elc. Illud autem summiini bonum philosopbi
tjuid est boiium, est bonuiu , ita parlicipatioue ficto iiomine vocaverunt (51), quoniam illud lan-
sunimi mali quiriquid esl nvalunv est rnatuuv. Sed tuni vere el proprie dicilur esse el ab eo omiiia
adiiUerium esl maluni ; ergo adullerium participa- suam conlrahunt essentiam. Unrie ni quolibet di-
lioriti sumnii mali esl nialuin, ergo noii ex iolo est citur esse quoniam cuilibet rei esseniiaiu confert.
maluiri; el ita aliquid boni in se habet. Ergo se- Iloc enim nonveivesseiuia unionem noiai, non dif-
cuiirium aliquid esi bonunv. Si vero adulierium est . ferenliam. Omnia eniiii in eo conveniuni, et ab eo
sumnvum maluni, eadenv ralione hoinicidium esl nvirabili nvodo descendunt, veluti in gLande suul
D
summum nvalum, cunv si.t homicidium aliud quam omnes partes arboris, et rami et folia, ineffabiii
adullerium. Ergo suni duo summa nvala. Qupd janv quodammodo implicile : quae prima natura ope-
imprpbalur, quia cum nil conveniat buic quod nou ranle explic.anlur ineffabiliter. Ita in illo suninio
conveniat illi, et nullis roalis pariicipet hoc qui.bus hono stint onvnes nalurse, el ab eo descenduut. Non .
non participel illud. Ergo boc esliliud. IteiiVj sicu.l est tamen oiniiiiiioria simililudo, quia in glanrie
summum boniuiv nullum maliini potesl admiltere, sunl illa ut in causa maleriali, in Dco lanquam in
vta summummaluni iiullum bonumppiest admitiere, causa eflicienli.
sedesseet npn esse sunt conlrari.a, el.esse bonum Islud lamen non ignorandum, quod Deo nullum
est in sunvnvobono; ergo esse essel maium iirsum- vocabuluin proprie convenit, quia nec proprie rii-
rivomato siih eo esset. Ergo non isse essei bpnum citur causa omnium rerttm, vel si quid aliud magis
in co ; sed summum malum nullutn bonuiri poiesl proprie virieatur diclunv : non enim proprie res,
admiltere; ergo non potest adniittere non esse. quia supra omnenv rem. Plerumque tainen dicitur
(i$)Lib.LXXXiu QQ., q. 21, /31) F. Essentiam seu primum EMS.
(50) Mag. sup., § 2.
977 SENTENTIARUM LIBRI QUlNQUli. — LIB. II. 978
catisa efliciens, ejus sapienlla causa fornialis, bo- .A convenit sunvmo bono. Sed suivimobono eonvenit
niias causa finalis : sed niiiiquain meiniiii me le- hoc nomen ens illi soli proprie. Ergo sumino malo
gisse quod sit causa nvaterialis. Unde praedicta convenit hoc nomen non ens. Ergo siimmum nia-
similitudo non omnimoriain habel simililiiriinem. lunv est non ens. Ergo non est. Alio etiam rivorio
lllud idenv bonum vocavit Moyses bac appellatione, probat Augiislinus quod sumnvum malum nil est.
cuiu dixit': Qui est misit tne ad vos, id est Deus Summum malum non habel modum, quia causa
(Exod. in). Ab illo aulem bono, quaedam ila de- modo caret; al quilibet habet nvodum. Ergo surn-
scendunt, quod per se dicunlur exislere, ut sub- munv nvalunvnil esf. Stib nulla enim specie conli-
stanlioe; quoedam iia quod non sunt per se, sed nelur, fotumque mali nomen de privalione spe-
sunl in subjecio, ut accidentia. Eorum autein ciei repertum esl.
qusedam hujusmodi sunl quse faciunt quale ulqua- Ex proedieiispatet qiise sequuntur inconvenientia.
litates, alia quantum, nt quanlitates, et sic dein- Si quis dical quod aliqua res est mala quse non
ceps secundum deiiariam; prseriicameiiloruni dis- parlicipatione mali sit nvala, sed lota est mala. Si
liiiclionem. In hac ergo divisione quae a summo vero dicatur quori null.n res est raala quse non par-
hono descendit secundum proedicamenioruin dis- licipalione mali sil mala, babetur inde quod pec-
lihctioneni, poleris invenire omnes naturas et " caliuvv,seciinduni aliquid est bonum, saliem secun-
solas quoeomnes a Deo sunt et bonse sunt. Actunv duni quod esl, et secunrium quod esl nalura, hoe
i'ii invenies in prsedicamento actionis , voluniateni nvodo : Nulla res qnoe exislit est nvala quse parlici-
in praedicamenio qualitatis. Quare et oninis acius paiione mali non sii mala, sed nulla res parlicipa-
cl omiiis voluntas bonuin esl. 'lione nvali est mala quse ex corruptione alicujus
Ncc esl ignorandum quod superbia, luxuria et honi quod in ea fuit, non sit mala. Ergo nulla res
hujiismodi non suiit nonvina qualiiaiuin vel natu- quse exislit esl mala quae corrtiptione alictijus boni
rarum, sicul isla, fides, spes, chariias, ex qiiibtis quoe in ea fuil non sit nvala. Ergo nulla res quae
surguiii molus credendi, sperandi, diligendi. Nori existil est mal.n, in quanlnni fueril aliquod bonuni;
eniin mali molus haijent qualilaies subjectas ex sed in niilla quae exislit fuit aliquod bonum, in qua
quibus surganl, sicut boni tnotiis liabent virlutes non sitaliquod bonnm. Cum ergo peccatum sil res
s.bi subjecta.s. Si aulein hiijusiiiodi noiiiina essenl quoe existil secuiidtim eos, in eo esl aliquod bo-
iioraina qualitalum, scilicel supcrbia, luxuria, etc, imm. Ergo secundum aliquid e.sl bonum, et ita, in
sigiiificata eorum esseut uaturse, quia qualil-nles. qtiantuni esi, est bontim;
Sed certuin est superbiam, etc, non esse bona, :
Q (53) Nobis autem hoc fatentibus objiciunt llo-
quare non sunt qualitales. Prseterera in catalogo micidium esl actus; sed onvnis aclus a Deo est,
creaiuraruin (52) in quo omnes nalurse invilantur ergo Deus cst auclor homiciriii. Ad quod diccndunv
ad laudandum Deum, non inveniuiitur superbia, quod hujiiSmodi iiomina volunl intelligi per redu-
liixiiria, el bujusmodi. Undepatet quod non suiit plicationenv sic : ariulieriiim in eo quod est ariul-
naiurse. liem, sisummunv nvalum penilus diversum lerium, simililer homicidium in eo quod est homi-
esta sumroo bono, ipsani suani liabel riislinclionein cidium. Unde cum dicitur : Homicidium est a Deo,
ei riivisionem. eorura scilicet quse ab illo descen- intelligitur, in eo qupd esl Itomicidium; quod falsum
duiit, sicut etsunvmuni bonura suam babet eorum est. Simililer cum dicitur idolum est corptis, et
quse ab eo descenduni divisionem. Ergo ea quse po- omne corpus est nalurale. Ergo idoluin est nalu-
sita siiut in divisione surami boni, non possunt rale. Non, quia idolum inlelligilur per reduplica-
jiermisceri eis quae ponuntur in divisione siimmi lionem. Nonvina autenv vitiorura duo notant, scili-
mali. Si cnini ea quae snnl in divisinne summi cei acium ef deformilatem, sive corruptionem aclus
boni sibi invicem non penniscentur (non enim sub- qui bonus est;sed corruptio ipsius qua ipsedefor-
staulia esl sequalilas vel aliquod aliorum), multo inatur vitiutn cst, cl non est aliquid.
minus illa quse in divjsionibus omnino diversis po- D Sed objicitur: Onine peccatum est actus. Ergp.
iiuniur, sibi iuvicem permiscebanlur. Sed omnes est natura. Ergo bonum. Sed non credere in Deiim
actus poimiitur inter ea quse a siimmo bono deesl peccalum. Ergo actus est. Ergo est aliquod bo-
scenriunl. Ergo non p muniur inler ea qnae a num. Polius tanien videiilur hujusmodi oraliones,
summo tnalo descendunl. Ergo omnis actus bonum Non ire ad ecclesiam, non credere, removere quam
esl et non inalunv. Ilem si aliquid quod asunvmo ponere. Ideo dicunl quidam quod hujusinodi ora-
nialo desccndit ponatur inter ea quoea summo bono liones ponunl, ut non credere, ponil contemplnin
desceiiduiu, vel e contrario, aliquid babel iniiium credendi, el iste coiiteinptus est peccaliun ; siini-
asiuiiino boiio quod babet iniliiim a sumnio malo r Iker noii ire ad ecclesiam, ponil conleiiipluiii euudi
qiiori esse noii polesi. Item, summuin malum 132 ad ecclesiam, sicut declinare a malo, ut non inter-
oinnino riiversiiinest a sttmmoboiio. Ergosignificat ficere istum bonum esl, quia non inlerficere isium
formam discrelatn a sumino bono. Ergo sunvmo ponii bonuni propositum non iiitcificiendi, ctiamsi
nialo coiivcniLnonieii iiifiiiilum illius noroinis qnod ab eo provocetur.
(52) lu canlico Irium pucrorum, Danicl. in. (55) Mag. sup., §11.
979 PETRl PICTAVIENSIS 9S0
(54) Alii aulem verius et suhlitius dicunt dislin- A. peccaium, est corruptio honi, vel in qiianliini est
giientes inler pcccalum, viiium et deliclum. Pec- peccatnm, non est corruptio boni, Si dicatur quod
catnm sive cemmissum est acius.sive exterior, sive peccalum, in quantum est peccalmn.est eorriipiio
rnierior, ef in quanium est actus, et est, el esl bo- boni, crgo in quanlum esl peccalum est poen.n.Sed
iinin. Delictum facil nos recedere a vero esse, id omnis peena a Deo esl. Ergo peccatum in quanttim
csi a Deo. Unde dicitur delictum quasi derelictum, peccalum a Deo esl, ct ita in quaiiium peccatum
qnia delictum esl quando nos reliquimus ea quae bonum esl. Si vero diealur qnod peccatum iri quan-
faeere deberemus, et ita relinquimns Deum et de- tunv est peccalum non est corrupiio boni, sed
serimus. Unde sic diifinitur. Descrlio boni ex prava peccatum praeier quam in eo quod est peecatum,
voluntate, quod vel inerat, vel in fuluriim essc, de- non esl aliquid quod non sit nalura. Ergo peccatum
lvuerat. Vitiumetiam est deformilas actus etcor- in quantum est nalura est eorrnpliolxmi, el ita in
mplio, quse nihil est, sed aclum qui in.se bonus quantum esl bonunv ccrrunipit bonnm. Ad quod di-
est maculat, corrumpit et rieforinat. Itaque nec ccndum qui/ri boc iioinen , corruptio, et active et
vitiuuv, nec delictum aliquid est. Differl lamen; passive accipitur, sicut caetera noiniiia verbalia
vitium enim facil nos intendere ad-non esse ; plus hujus formae.Proul corruplio passive dicitur, cor-
cfgo facil quam dcliclum: quia illuri facit nos rece- "' ruplio passio qnoeriamesl aniihse qiiam jvatiiiir, eo
dere a Deo, istud non tantunv recederc, sed ctianv quod spoliala gratuilisel vulncrata in naturalibus;
tendere ad noiv esse. Unde sic diflmiiur (55) : Vi- el talis corruptio poena esl a Deo inflicla, quaiu
tium esl volunlatis quo homo est deterior, qttod slalim sustinel hoino cx quo incipil pcccare : cu-
longe abesl a voluntate Dei. llic manifesle innuitur jus causa est pcccalum ab homine convmissum, nec
differentia 133 inter vilium et peccatum. Cum est illa pcena cutpa. Corruptio eliain diciutr aclivc,
enim ipsa voluntas, id est molus naturalis poteiuise secundum quod peccatum dicilur corruptio, quia
sit peccalum,illemoius non proprie dicitur vitium, corrumpii bona aniinse in eo qriod est peccatum,
seri polius corruptio illius niotus. Unde non dixit non iiico quod est natura; ctita, cuni in quantuni
Auguslinus in prsedicta riiffinitione : Vitiuni est est peccalum nil sil, ct in quanlum esl peccatiini
voluntas, sed voluntatis, quia deforriiat volunlatem; corrumpat, in quantum nil est, corriimpit. Sicut
el illud viliuni millo modo aliquid est. Peccatum Angiistiiius riocet (57): < Absliiiere a cibo non est
vero est actus, sed, secundum corruplionem sni aliquid; et tamen si absiineatur a cibo, perit bo-
(quae proprie viiium dicitur), peccatum dicilur. niinis substanlia. > Et dc prinvo quidera peccalo
Naui in illa corrupiione devial a Deo actio quse in Q ( quod convmillilur post bapiisnium, facile esl vide-
se bonum est. Patel it.nque manifesla differenlia re quori corrumpat; nam spoliat honvine graluilis,
inler vilium, et peccalum et delictunv. Qiiandoque ct vulnerat eunv in naturalibus ; sed de aliis se-
tanien unum pro "altero indiffereiiter ponitur. llu- quenlibus rion ita facile. Quid eniiii invenit sequens
jusmodi ergo oraliones, «on ire ad ecclesiatn, non peccatum in homine corrumpendum, cum per pri-
orare, delicla designam. Underemovent lanlum et nvum peccatum sinl ablata graiuita omnino, et na-
nil ponunt. turalia corrupta ? Dici polest quod illa seqiieniia
At conlra ohjicifur: Contraria su.nlqusesub eodera peccata magis ac magis auferunl habililatem sus-
genere posita maxiiiiea se dislani; sed virtus et vitiuin cipicndi gratuiia, quia magis ac magis corrum-
sunt coniraria. Ergo sub eodeni genere posi ta maxime puntiir naturalia bona assiduilale peccandi; quia,
ase differunt; ergo sub eodem genere ponuniur, sed quanto plus peccat bonio, tanto magis se a suniino
snb niilloaiu suhqualilate. Ergosub qualilate. Ergo bono elongat.et iia diflicilius curaiur. Sicul si iste
vitium esl qualifas, et ita mouisviliprum siinl qua- incceperii segrotare uno morbo, el posl, nlio super-
lilates ex quibus surgunl, sicul et venicnte, secundus morbus non privavil eum sa-
inotus viiiulnni, quori superius negavimus. Ad hoc nilaie, quia janv privatus fuerat per priinum; riici-
dicit potest quotl nvotns virtutis, et nvotus viiii con- O
I lur lamen privasse, quia quanlo pluribiis morbis
iraria sunt, et sub eodenv gcnere contincnlur, id gravatur, vei aliquo diutius, lanto plus habilitas
csl sub actione, el propter hoc dicitur quod virfus suscipiendi sanilalem in co delelur, el a sanitale
ei vitiuin sunt conlraria. Vel potestdici quod virius nvagis elongauir.
etviiiuni opposita sunl ul conlraria, non lanien (58) 134 Et cunv sit corruptio aclive et non
sunt contraria. Sicutisli diligunt se ul aiiuci, nou passive, non ideo minus qiioerilur ulrum peccatuiu
taroen siiiUamici.. sil pcena. Qnod niultis auctoriialibus ostenditur. Ait
(56) Iiem, peccatum est corrupiio boni, ul supra enini Gregonus (59) : < Peccalum quod per pc?-
diciuin est;sed actus esl peccatum. Ergo actus liilcntiam non diluilur, aut peccatum est cl causa
est corruptio boni. Iieni, peccalum, in quanlunv est peccali, aut peccatum cl pocna peccali, aut simul
(54) Mag., § I; seu 9. Abstinere a cibo non est aliqua substaniia; tanien
(55) Ab Aug., Lib. LXXXIII Quwst., q. 3, sed subslantia corporis, si omuino absiineatur a cibo,
male apud Mag. liic, § F., scribilur, voluntas. languescit el frangitur.
(5.6)Mag. hic, § 10-. (58) Mag., n,d.56,
(57) Sic aptid Mag., § L. ex lib. De nalura boni (59) Ilom. ll,in Ezech.
Sri SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. II. 9J2
ei causa et pcena peccati. > Apostolus etiam vocal k.catum in eo sensu polesl dici peena essentialiter,
ea, id est peccata, passioncs : Propierea tradidit quam Deus infligit merito praecedenlis peccali. et
eos Deus in passiones ignominia, elc. (Rom. i); et secundum quod est pcena, nil est nisi bonum et a
Joannes: Juslum est ut qui in sordibus est sorde- Deo est, et passio patesl dici qua patimur, non
tcat adltuc (Apoc. xxii), et Osee : Sanguis sangui- quam palimur. Unde Aposlolus vocal hujusniorii
nem tetigii (Ose. iv); el alibi (60) : < Crimina cri- passiones ignonvinite sccunduro qucd sunt poensea
lniiiibns judicanlur. > Et quod quscdam peccata sint Deo inflictae.
pcenae, evidenter ostenditur. Nam (61): < Omnis His ita determiuaiis facile est videre solutionevfl
cupidilasest perlurbalio.etonvnis perturhatio pas- praedictseobjeclionis: omnis enim cupidiias in quan-
sio, et ita onvnis cupiditas est passio. >Cumergo et tum est cupiditas est poena, id est causa peense;
ralioiiibus.el aucloriialibus constetqusedam peccaia vel poena, id est iristrumeiitum quo homo punitur,
esse puenas.non otiose quseril aliquis ulrum, in quan- sed non in quanluni est cupidilas est pcena a Deo
tiun suiit peccala, sint poenae.Namcupidilas in quan- inflicfa prc peccato. Nain ila in quantum est cupi-
tiini est cupiditas esl peccatura, eadem in qnaiituni dilas essel a Deo , quod tamen videlur possc os-
est cupidiias est poena. Ergo cupiditas in quantum lendi sic: Omnis cupiditas in quauliim est cupiditas
est peccatumeslpcena, vel e coutrano. Cui argumeii- ° est nvotus aniini viiiosus. Krgo in-quanlum esl cu*
taiioni sic inslant: Jguis iiiquantunv est ignis lucet, pidilas esl motus animi. Ergo m quantum est cu-
et in quanlum estignis urii. Ergo ignis in quantum piditas est a Deo, quia onvuis moius animi iiv
lucet urit, vel e conlrario. Iiem : < Omnis cupidi- quantunv esl roolus aniini est aDeo, et est liouuiii.
las in qiiantunv est cupidilas ea patimur, vel eam Propterea sciendum est quod omni nalurae quae
patimur; omnis passio in quantuni ea palimur, vel cst peccatum conveniunt quasi iria genera
eam paiinvur, non est |ieccaluin, > quia hoc tradit vocabulorum. Quaedani, quse nil significant 135
Augnsiinus (62). Ergo omnis cupiriitas in quaiitum uisi naluram, ct nulJum vitiuni dant intelligi;
esi cupiditas non est. peccalum. Fallacia. Ignis in . qusedaniquse tantum danl vilium ilitelligi nec na-
quanlum est ignis urit, in quanlum urit non illunii- luram aliquam"; qusedamquseulrunvqufifaciunt in-
nat. Ergo el ignis in quaniuin esl ignisnon illumi- lelligi el naluranvel vitium; verbi graiia,.hpc noroen
nat. [iein,onmis cupiditas in quautum esl cupidilas est adulterium facit intelligi naturanv ciim vitio. Nam
passio, et omnis passio in quatilura ea palinvur, vel idenvest ac si diceretur actus tali vilio deformalus'.
canv palimur esl poena. Ergo omnis cupiriilas m Hoc nonveii actio , vel hoc nomen. motus , quorunv
quanlum est cupiditas esl poena; omnis poena in P ulrumque adullerio convenit:, nil dalintclligi nisi
quanlum est poena justa estel suppliciiiin nonvina- naturam. IIoc nomen viinim- vet vitipsus , vel iste
lur, ut docet Augustiiius (63): ergo omiiis cupidi- terminus esse a diabolo nilfacii inlelligi quod sit
tasjusla est.et a Deoestjquod constatesse falsum. natura, sed lanlunv quod sit viliunv. Cuin ergo dici-
ldeo te diligenler animadvertere oportet ires si- lur, JiomtcidinOT inquanlumest homicidium estactus.,
gnificaliones hujus vocis poena. Nam ignorai.a vir- volunt quidam quod per reduplicationem quae sit
lute nomiiium el verborunv, neccsse esl nil eorura subjecti, in prsedicalo , omnia liujusmodi nomina,
inielligi quae lioc inquiraniur. Peccalum eniin di- composilionem naiurae et vilii signilicaniia , reli-
ciiur poena, quia est causa poenaequse est inaiiiova, nenl signilicationem viiii, deposila significatiorie
quse est quod non sil a Deo, et secundum boc, naturse. Unde idero est dicere homicidium in quan-
peccaiunv in quantum esl peccalum.est poeiia,idest lum est homicidiuivvesl actus, ac si dicalur, homi-
causa posnoe; nunquam auieriv in quanlunv natura cidium iu quantum est vitium est actus : quod coiir
vel a Deo esl, esi pcena, id est causa pcense, quia slat esse falsunv. Verius tamen videlur quod hoc
eo piiniuir homo. Unde Auguslinus super sexlum nomen homicidium ubique retineat utramque signi-
psalmum (64): <Converiit Deus peccaia in pcenanv, licationem et naturse etvitii; ut idem sii.homici*
ut quoc fuernnl homini deleclanienta facienii, sint D dium , ac si diceretur, aclus tali vitio defomalus.
iiisirunvenla Deo punienli. >Sicut et ignis gchennse Sicul ergo recipiliir, homicidiumin eo quod eslactus.
dicitur poena quoe esl iiistrumenium ptcnae in quo viliosus , esl actus , ila, homicidium in ep quod est
puniiur homo, el crux poena furis, quia ea puniiur homicidium esl aclus, et in eo quod est actns est a
esi
fur, et secundum peccalum est ptena, id est in- Deo, non lameii in eo quod est hpmicidium aDeo,
hoinici-
strumenlum quo homo punitiir, quia nisi esset pec- quia nimis repugnat sibi esse a Deo.elesse
calum iiunqiiam honvo eo ila punireiur ut graiia diu.ro. Sicui Spcraies ex eo qtiod est honvo albus,
subtraheretur. Dicitur etianv peccatunv pcena est homo, ct ex eo quod esl boivio, esl aliquid : noii
ijvsi
est pcccali. Omne tamen ex co quod est bomo albus, est aliquid.
passive.-id puiiiiio prsecedentis
coinmitiii liomoposl aliud pec- Daiidum esl crgo secunduro. lioc quod homicidium
e.rgo peccatuin quod
(G5)L. III De lib. arM'r.cap.l8,sic: Omnis poena,
(COjAug , 1. v conlra Jul., c. 5, ul placet Magisl.,. supplicium neminatur.
sed iion reperitur .npud Aug. in mco codice eo si jveccati pcena.esi justa etad hunc versum : Sugit-
ioco. (64) Imo super. septimum
Lib. LXXXIIJ 77, inilio. tas suas ardentibus effecit, sed quibusdam veibis
(Oi) Aug. QQ., q..
(02) Eadcm, q. 77. imniulalis.
983 PETRI PICTAVIENSIS . «gfc"'.
ex ep quod est homicidium esl-a diabolo , ex eo A _. tuito privat, et ita nec peccatum in quantiimi4*gi |
qnori esl a riiabolo non esl aclus , non lamcn ex eo . natnra , causa esl qttare liomo priveluf bono gra-
qnod est homicidium npn est acius, sicut in proediciis litilo. Dicitur ergo Deus eo nos punire ut insiru-
patet, scilicel in ustione et in illuminatione ignis. nvenio, qula permittit nos eo pniiiri iaiiquam in-
Nolaiidum tamen quod in omnihus praidiciis est siriimenio, curiv tamen non sit Deo Inslruriiehiiim,
fallacia qua dicitur.plures interrogaliones unanv fa- sed homini, quia ipsum peccalum esl causa quare
cere; lalenter quidem in uno lerlio.minus latenler staliin ex quo peccainusDeus nos puniat gratiam
iii duobus. Cuiri enim dicitur honvicidiiim ex eo subti-ahendo. Et it'a patei qiiomorio peccaliiin sit
quod esl aclUs vitiosus, est a Deo vel a diaboto , poena vel causa pnenne, et alio nvoilo dicatnrpoena,
rion videtur simptex danda responsio , sed duplex id esl ihstrumenlum quo nos puninuis , vel quo
propler duas inlerrogatioiies, itt dicalur secundum diaboliis iilitur ut nos puniat, id est ul separemur
quod, est aclus a Deo, securidum quod est vitiostis, a Dep , suggerat. Neutro ilJorum modoriim dicitur
abhoriiiive, ve.l a diabolo. Simililer cum proponitur peccatuni , prprii estpoeiia, esse a Deo. Iroo utro-
magis latenler in uno lertiohomjciriiiim in eoquod que modo seciindunv quod esl peccatum est poena,
esl hoinicidiunv. Nam homiciriium non notat laiitum quia nisi esset peccainnv non essel gruli;e subtr.n-
quid,'nec tantunv quale, sed quale quid, sicul liomo B I ciionis causa quam facil Deus in nobis, uec esset
albus el hnjusniodi. instrumenlum quo nos posscmus sic pnnireut a
| lteriv, qiioeriliir cum peccatunv, ut diclnin est stt- Deo separaremur. NuJIa enim natura in eo quod na-
pra, dicalur poena, id est iiislruivvenlum quo puni- tura , per riissimililnriinem a Deo se|>arat. Si quis
tur homb" an secundum qtiod est peccatum , vel lamen dical peccalum esse instriimenlmn Deo pu-
secundrim quod esl nalura dicalur insirumenlum nienli, non lionvini, vel diabolo, sicut supra liabni-
quo punimur. Nam si ab homicidio, secundum quod mus ex auctoritale.Auguslini, nulluni video incon-
csl nalura, ptinil Deus hominem , el ei sub.tfabit veniens prpvenire.
spiiiinalia bona , non videtur homini impulandum, m ltem, cum homicidium pravler quam quod est
quod Deus eum punit sublrahendp graliam, utendo peccatum nil sil nisi actio , et bonvicidiiim secun-
iiomicidip tanquam inslrumehlo quo punial secundum aliquid est pcena a Dep inflicta pront passive
drim qnod homicidium est natura , non secunrium dicitur poena , sed secundum qucd est poena est
quod est vitium , Ciim horno non sit auctor homi- passio, ergo homicidium secundum quod est actio
cidii secundum qupd est nalura, sed secundum quod est passio. item , lionvicidium esl poena a Deo in-
est vitiunv. Item , si pro fornicalione hoc modo pu- flicla. Ergo jlla potest quis npn uti. Ad quod scien-
nitur homo a Deo propier primam poenam, scilicet C ( dum quod passio sequivoce dicilur, el de eo quod
subtractionem gfatise , quam staiim fornicanrio paiior et de eo quo patior. Aclio ergo qua aliquis
seniit, quod incidit in homicidium quod estgravius est ageus , et passio qua aliquis est patiens sunt
peccatnm, et propter illud peccatum majtis debelur opposila generalia. Passio tamen qua aliquis pa-
illi suppliciuni, quam propier primum , quia majus titur non esl contraria aclioni qiia agit, sicut fode-
est illnd quanV priinum, ergo magis piinitur Iiomo re actio es.t qua iste agit el lamen esl passio qua
pro peccatp quam meruitpuniri. llem per peccalum patimur, sicut ignis fuil passio Laurentii qua pas-
fofnkalionis mefelur honvo utpunialur homicidip, sns est; nam passio qua passus est fuit proprie-
ct periiomicidiuiri meretur homo majorem pcenam las qnaedam in anima ipsius. Jiem, cnm omiiis aclio
quam sit illa'quse debelur fornicatjoni. Efgo per quse peccaluiiVesl, in qiianluin esl peccaluni sit dia-
fofnicationem meretur majorem pceiiam, quam rie- bolo auclore, et in quantum esl aclrp sil Deo auclo-
heatur fofnicationi. Jiem, Deus punit bominem ipso re ; et quidquid convehil illi actioni sechiidum quod
peccato tanquam instnimeiilo, non sectniriiim quod esl diabolo auctore, convcniat 111 i secunrium omne
C9t peccatnm, sed securidtim quod est liatura. Ergo alitid quod vpsa est diabplp auciore; videtur siinili-
Jicet illa aclio nOn esset peccatum, puniri posset ler quod quidquid convenit 1111 aclioni Deo auctore,
liomorlla actione quse peccalum esl, hac pcena, si coiiveiiiat ei secundum. omne id quod eiriem con-
siiblfatierentur ei bona gratujta, quod falsunv est, venil Deo auetore; et ita cum boriiicidium in
quia eum ignis ceternus sit gravior 136 poena qiiaiUum peccatum Csl ,sitmalum , el in quanijim
qiiam homo poMil suslinere , tamen non esl causa liiatiim est, sit diabplo auctore , et ila omnia pos-
siiblraclionis gratniiQruin, licef hac poena nos Deus sunl converli iii eo quod iiisunt auclore diabolo,
puniai tanquam instrumenlo. simililer videtur qtiod omnia possiril convcrli quoe
Sane dicunt quiriahv peccatunv, in quanlum est iiisuni honvicidio , Deo auctofe, et ita homicidium
inslrumentum quO punilur liomo, esse ab hoiiiine secundurri quod est boniim esl actio, el secuudtiin
vel a diaholo qui est aiiclor jveccati secundiimquod quod est aciiO est poona , ei secundiiin quPd cst
peccalitm est, et quo ianquanv insiruraenlo ulitur passic quam Deus iiifert, est pcena el esl actio.
vel liomo, vel diabolus ad puniendum se hac pcena, Nam onvnia ista insunl ei Deo auclore. Hoc lainen
scilicel elongaiione a Deo, nec seeinirium quod pec- iion esi necessarium. Nanv peccatum secundum
calrinv cst bonum, vel est a Deo vel est nalura , est quod est peccalum niliil esl, ct ideo quaeciinque illi
iiistruivientuiii quo sic piiiiiatuibomo, sed nil esl : iiisunt secundum quod est peccalum, converiuntur,
nulla eriim nattira in eo quod cst nalura, bono gra- quia non diversificanUir per aliquas proprielates
985 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. - LIB. II. 986
farienles illam actionem diversornni moriorutn : A perponitiir, cum magno alio onere, oimsiior est
quia tale (65) ....... non esl nisi ab quam prius, non propler hoc onus, sed proptef illa
eo a quo esl aliqtiid, id esi a Deo. Et ita ctinvpec- duo sinml. Itera actus in eo quod est peccatuiii
r.aiiim in qiiantum esl peccatum nil sit, et sic dia- corrumpit, sed iu eo quori corninipittir est peeca-
lioio auctore; non iiisiini ei diversae propiietates , tum. Ergo aclus in eo quod corrunvpilur corrumpil:
diabolo auclore, quariim diversitas inipedial illam quod nos coiicedimus. Sicul medicina in eo quod
conversioneni proprietatum quoe non polesl lieri corrumpiiur corruinpil; nam ciinv ipsa bona sil, si
in actione peccati seciiiiriiim quod esl actio; nam eam corriiropimus apponendo venenum, ipsa honii-
secundum 137 quod est aclio,a Deo esl, et nil pro- nem cui dalur corrumpit, et iia in eo qtiod cor-
hibet a Deo esse pluresnalurales proprieiales unius rumpitur corrumpit. Primam opinionem de essentia
rei, quse tamen cx eodem principio sunt,' nec illsc peccali buc usqne exsecuti sumus, et eam suis au-
inter se converitinlur in i>la actione. Non enim - cloritatibiis el ralionibus confirmaviinus. Nunc vero
homicidiuni secundum quori est actio , est pcena, ad secundam el tertiam opinionem accedanius. Sed
licet utrumque istorum non sit ei a Deo. Sicut isle quia qusecuiifjue possuin olijici ad uii3in eorum,
liomo grammaliciisef musicus, etiiirumqueisloruni possunt objici ad alleram. ldeoque illas duas siib
inesl ei a Deo: non lamen secunrium quod estgram- " exsecutione unins transeamus. Secunda opinio esl,
maticus est musicus, ncc ecoiilrario. Cum tamen quoniam laniinn actus iulerior peccatum esl. Tertia
omnes illaenaturae ab uno principio descendant per opinio est qtiod actus exterior peccalum est. Dictint
diversa media , omnes ilhc insunt secundum iila Crgo, tam hi quam il!i, quod peccatum iu eo quod
media per quse ab illo descendunt princijiio , ut esl peceatum est aliquid; sinviliier in eo
quod est
homicidium in. eo quod est aciio esl natura , in eo acius esi aliquid, sed nullo modo est bonuni, imo
quod est natura est bonum, in eo quod esl bonum maluni lanliim. Sed objicilur quod legiliir in
esl a Deo. Similiter homicidium , in eo quod esl Joaiiue : Sine ipso faclum est nihil (Jotin, i), id est
pcena homini inflicla pro peccato, esl passio; in eo peccatum. Ergo peccatum nihit est. At ipsi diciint
quori est passioest bonuiiv; in eo qnori est bonum, peccaiirm ideo dici nihil esse, quia facil nos rece-
est a Deo: non tamen in eo quod est actio est dere a vero esse, et lendere ad non esse. Jlem, cum
poena a Deo inflicla, vel econtrario. peccatum nil sit auctore Deo, sed lanttun lioniine
At dicet aliquis si honiicidiuin noi) esscl pecca- veJ diabolo : et peccalum de non esse producaiur
tiim, non esset honiini pcena perpelrare homici- ad esse. Ergo auclore Jiomine vel diabolo.de iion
diiini. Non ergo videlur homiciriitiin esse pcena ex QC esse proriit ad esse; sed nil aliud est quam crcari.
aliquo quod sii a Peo vel quod sit bonuni vel [sed] Ergo pCccatum creatur ab homine vel diabolo, et
potius ex eo quod esl peccatum, vel diabolo aniia diabolus aliquid creal, el sic alicujus 133 te\
ctorc. Si eniiii essel homicidium poena in homine, esl crealor. Sed et ipsi hoc solvimt diceuies quod
eliam licet non essei peccaluro; in quo paieretur creare esl aliquid boni de non esse ad esse perriu-
ho:no homiciriium pcrpelranilo, cum in illo Deuin cere, quod solus Deus facit, non diabolusvel homo;
iioii offenderel si non essel pcccatum? Non enim quia peccatum nil boni esl vel liabet in se.
mnc siiblralierentur bona graluita, quod est ma- Sed lanlum ohjicitur eis de supradictis auctorila-
xima pcena pro peccato in pransenii vita; nec eiiam libus Augustini (66): < Omnis eninv natura in quan-
ala pcena punireiur pro eo, si Deo non displiceret; tum est, bonum est. > Iiem (67): < Deus cst auctor
quoJ verum cssel si non esset peccalum. Ad quori pmnium qtise in quanltim siuit, bona sinit. >Ad quod
sciendum quod pcena essel homiiii ariulierium per- ipsi diciihl quod nomiiie naltirse inlelligil Augtisli-
petrare, etiamsi adulterium non esset peccatum, nus substantiam, id esl rem per se exisieiiieiii, ut
nec per ipsum privaretur homo graiuito, quiaesset est anima, lioino, elc. Concreta substanliae dicuii-
ibi inquinatio corporis, el appetilus plenus anxiela- lur,-qiiae siinul cum illa subsiantia cui simt con-
D
lis, eo quod forle iior, possel liabere qnod concn- creia, creata suni, utpote naluralia el ipsam sub-
piscerel, ct mullae alise poeme. Item, iste post bo- stantiam a nasiviiate comitanlia, ut siint in an(niii
iiiiciriiuni qnod primo perpetravii, coinmiltil forni- memoria, ingenium, ralio, inieHigimlia, etc. ln bo-
calionem; et furuicatio facit *eum proniorem ad niine raiionaiiias, risihililas. Siib nalura ergo non
peccanduiu et deteriorem quain piius essel. Ergo comprehendilur actus sive hoiiits sive nialus; et
plus peccal fornicando quam prius occidendo; quod quod ita sit videtur velle Augiistinus, ut aiiiril. Di-
f.isitni esl. Elsi eiiiin pronior sit ad peccanduiri cit enim reiractanrio quod alibi riixerat :< Uoc rie
modo perpelrata fornicatione, quarii prius perpe- subsianliis atque naiuris dictttni est. De his eniin
u-ato solo homicidio, non esi hoc ex eo quod majus dispulabatur non de bonis actionibus atque pecca-
peccatnm sit fornicalio qiiam homicidium, sed quia lis. Ecce hic aperie distinguunt actus a subslaniiis et
majora siiul isla dno peccala quam iinum. Sicut naluris. Ilem alibi dicit(68): < Oiiine malum natura
iste qui modo onustus esi parvo onere quod ei su- non est, sed actus accidens deleclu boni. »
(65) Deest una atit aliera dietio. (67) Aug., Lib. LXXXIII QQ., q. 91;
(66) Enchir., c-ap. 15. (68) Aiicior ilypogn. aptiri Augusi., iiiit;.iib..iv.
Olijiciunl etiam sic : Cnm peccatunv in eo quod JA 139CAPUTXIV.
esi peccalum nil sit, el Deus non cst attctor peccati Ulrtim vpluntas el aetio ex ea provenietis sit -.idem
in eo quoi est peccatum. Quid mifum? Quomodo peccatum an diversa.
esset aucior nibili? Eadem ratione bomo qtiomodo (70) Ilis ila assignatis, cum apud onviiesconstans
esi auctor peccati in eo qtiod est peccatuni, cum sit quod volunlas peccalum est, quoeritur ulrnm
peccalum in co quod est peccatum nil est? Sic volunlas sit idem peccatum curo aclione extcriori,
ergo dicunt. Quod cum dicilur : Deus ett auclot vel hon. Hac lamen qusesiione prius solula qua
naturatnm, sub liac uuiversiiate non comprehendi- quaeritur, cum voluntas sit naiuralis potenlia, cur
tur actus. Cum vero dicitur, Deut esl auctor om- potius dicatur csse peccatum quam caeiersenalura-
nium bonotutn, ihi bonus aclus comprehenditur. les polenlise, scilicetquam memoria vel ingenium.
Quare eliam dicelur peccalor ille qui habel inalaivv
CAPUT XIII. volunlalem poiius quam ille qui madidaro hahet
De differentia inter votunlalem et finem memoriam, vel hebes ingenium ? Ad quod ipsidi-
el inteniwnem.
cunl quod cuin dicitur voluntas esse peccatum,
(69) Incipienies agere de peccalo, ordinem, super esse peccatum intelligendum est de molu volunta-
quem totitts doclrinse jacilur fundainentuiii, ne -^ ' lis, non de nalurali polentia, Sed adbuc eadem
lectio nostra instar naufragantis lliictiiarel, praeno- reslat quseslio. Quaerilur eniin quare moius volun-
laviiniis. Prinio ostcndiiiiiis unde peccalum haberet t.ilis potius sit peccalum quam inolus memorise vel
originein; secnndo, in qua re essel peccalum; inlellectus quo nvovemur ad inemoraiidum mala,
leriio, quid essel peccalum. ISiinc vero secundiim vel ad inlelligciidum mala. Ad quod ipsi dicuni
orilinein prsenolalum, agendum esl de differentiis quod motus volunlatis de alio genere est qtiam in-
peccatorum, Sciendum est ilaque qtiod aliqui di- lelleclus ct memorise moius; eo enim movelur ad
cuiit oiiinem actionem in quaniuni est, bonnm esse. aliquid concupiscendum, vel ad.ajiquid non a.dmil-
Actioncs aulem ila disiinguuiit: Actionuni qusedam teiiduni. Unde velle male mala peccatuni csl; sed
siinl genere bonoe, ul reficere pauperes; q.nsedam memoraremala, vel inlelligere maia peccalum non
gerierc nialae, ut inierficere lioiiiines; qiisedam vero esi; vel forle sicut velte mala, peccatum esl, iia
nec bonse nec nvalaesimpliciier, sed eas finis conv- et nienvorare malunv ut facianius nvalum, pecca-
mcndal vel deformal, ut circuire plateas. Si eniin tum est.
aliquis circnnieal plateas, Ul aegros el pauperes re- (71) Eis itaqne qui dicunl quod volunlas esi idem
lieiat, talis finis lalem aciionein coinmeiidal; si Q . peccatiim c.uin actione exteriori sic objicitur: Pona-
vcro circumeat plaleas, ut videat mulieres, finis lur quod iste voluil inlerficere hoininem et roorio
aclionem rcddit deformem cl reprehcnsibilcin. De intcrfccii, istc tenelur reus pfo mortali peccato,
his autem aclionibus agendum eril quas inlenlio et sed liiillum peccatum est admissum in ea actione
finis reprelicnsibiles vel commcndabiles facil. Sed quod prius non esset in eo. Ergo pro nullo tcueiur
(ir-kis assignanda est nobis differenlia inter fiiicni reus pro quo uon teneretur reus aiilequam honii-
et iiiienlionenv. Js igitur erit ordo : primo, agen- liem interficerel. Ergo non magis deineretur inter-
riiim est de differcnliis istorum; secunrio, ulrum Jiciendo Jioiiiiiicm quam prius sola voluntale de-
vohintas sil peccatuin, et, si est peccattim, ulruni nierueral. Yel sic : Nullum peccatum in eo est^,in-
sii iilini peccaliini cum actione exleiiori, vel non; lerfecio honiiiie, quod non esset aiiie acluni. Ergo
li-riio, iitrum actio ex volunlate ct actione pense- nulluni peccaluro faciL inlcrficieiido hoininein.
lur; quarto, uiruni simul [siciil] malse voluntales Item, velle occiriere, non est occidere. Ergo vclle
diversos habeant lines el oppositos, ita et bonse di- honviciriiiinvnon esi homiciriium.
versos babcnt lines el oppositos. Sciendum crgo In cenlrariuni sic. Aciio exlerior esl idem pec-
qttod voimtas riicilur niiiltiplicitcr : Volunlasenim catum cum inieriori actioue. Aciio exterior esl
quandoque dicitur iiaiuralis potemia, quanrioque D liomiciriiuni. Ergo inleiior aclio esl bomicidiuni, ct
riiciliir iiiolus iiaiiiralis poteniise; quanrioqiie cliara ila velle occidere est lioinicidium. liein Apostolus
dicitur voluntas id quod nos voluiuus, quod quidam in quoriam loco (Gal. v; Rotn. i) pluraliter dicil/io-
liclo iiomine vocaul voliiuiu; quaiidoque id propter micidiis quoniain duo sunl homicidia, uiium vo-
quori aliquid v.olumus. lnteniio auicm cx volnniaic Juntalis, alterum aclionis. Jiem, alio mandato le-
el line esl complexa; ut intenlio mea csl reficcre gis prohibetur voluntas furli, quia hoc : Noncon-
pau|ieres, ul liabeam vilaro scternam. Uirnivi ali- cupisces remproxitni lui (Exod. xx), el alip fiirluin
quahdoca volunlalc qua volumus reficcre paupcres, quia hoc : NPH fttraberis (itid.). Ergo alterius nian-
veliiiius habere vitani acieriiam, an alia; an tolsinl dati esl. proevaricatio voluniaiis furii, quanv fur-
voluiuaics quot stiitt volit.n, id est ea quse volumus, luin.Est enim arguincntura a dillinitione. Narii(72)
in seijiieiiiibus riiccnriuin crit. pcccalum < csl prsevaricatio legis divinoe, et.cm-
Icsiium iiipbcdiciitia prpeceplortim.i. Item legiiur
(69) Mag., d. 2, 83, § F et G (71) Mag., u, d- 42,§ 1,2 el 5.

(70) Mag., ii, d. 59. (72) Ambros., c. 8 libri De jwiadiso.
&9 SENTENTIARUM LIBRl QUINQUE. — LIB. II. 990
in glosa super Exodum, quori iniquitaiem addill'A sed major pro illis quam pro uno illorurti. Sicm
hiiquitati qui malum opns addit malse volimtati, , etiam pro adnlterio et homicidio nbn injnngititr
sed noti esl additio nisi allerius rei. Ergo niahinii alia el alia satisfaclio, sed major pro illis duobus
opus eslalia iniquiias quam mala volunias. Ergo> quani pro uno.
atiud peccatum. Si dicalur quod mala voluntas ett Ulruro anieiri voluntas majus peccatum sit quain
actus sunt diversa peccaia, crgo alia satisfaclio> actus, vel e contrario, non potest ita simpliciter
injungenda est pro volunlate el alia pro aclu. Iiem,. determinari. In qnibusriam enim niajus peccatum
propieraclum prohibeiur homo a sacris ordinibus; ; est voluntas, in quibusriam actus. Attendendae snnt
propief vOluntatem nunqnam prohibelur. Ergo ma- enim omnes circumstanlise, a quo scilicel aliquid
jus peccalum est actus quam volunlas. E conlrario i fial, an a laico, an a sacerriotc, ct quo loco, el quo
voluhtas mmqiiam est sine contemptu, et actus est lenipore et hujusmodi. Vel forie incongrua est com-
sine Contempfu. Ergo majiis peccalum esl voluntas paratio. Siciilcum dicilur : Mclior est arbor quani
qiiam actus. ltem, penes voluntatem est omne mc- fructns, vel econlrario. Quod. autem diciuir : Pro-
ritum, et non pcnes actum. Ergo mala voluntas pter actum prohibetur Iwmo a sacris ordinibut et non
nvajus peccatum est quam inaltis aclns. Item, vo- propler volunlutem, etc, non valel. Non ehim ideo
1inlas nunqiiarii est siue peccato, sed actus quan- " prohibetnr a sacris ordinibus quod acius sit majits
doque esl sine peccato, ut quando quis ignor.niUer peccalum quam voluntas, sed quia efltisor sangui-
adhibila lnaxima diligentia et circumspcciis om- nisnon debet acceriere ad sacramenliiiiv allaris. Si
nibus circumstantiis interficit hominem. Ergo vo- enini actus proplcr hoc majus peccaium dicefetur,
htntas majus est peccatnm qnani actus. Non esl eariem ralione bigamia diceretur majus peccatilm
imiitiim curandum, an dicatur quod volunlas ct quam volunlas, quia biganius prohibetur a sacris
140 act'° s'nt '(lem peccalum an diversa. orriiuibtis : nonest tamen bigamia peccaluin
Respondemus ergo tam ad ca qusecontra primam Ad id aulem quod dictum est voluntaiem esse
parlem objecta sunl, quam ad ea qusc ad alieram. peccatum, objicilur posito quod isle babeat voluii-
Ad id ergo quod prius diclum est : hte teneiur tatem interficiendi homiiiem post riccem anuos et
reus pro nwrtalipeccato, sed niillum, etc. Dicinuis non infra, iste vult iiuerficere honiiiiem. Ergo vo-
qtiod iste pro nullo ienelur reus peccato posiaclio- luntate homicida est, ergo reus homicidii. Prima
nem, proqno non teueretur reus ante, et lainen potcslprobari indirecle. Nam si dicatur qnod isle
tenelur reus pro aliquo pro quo non anle, quia non vull interficere hominein, quod videlur, quo-
pro actu, sed rion pro aliquo peccaio pro quo non niam non exleiiditur significatio verhi ad tam re-
ante, et sic inslamiis : posiio quod iste prolulit niotum fiilurum, nec dicitur quis velle quod vtilt
lianc vocem albus, et modo proferl hanc vocein esse facluriis posi lam longuni teiiipus; non eniu
aibttt, iste nullum nomen prolulil quod modo non dicilur quod isle velit ire Romam, licet posldccem.
proferal, nec fuil prolalurus nisi nomen. Ergo nil aiiiios iturus sit Roraam, nec iste magisler vull do-
prolulit istequod nen proferat. sinere legere Parisius qui nondiim inccepii, sed vo-
Ad id quod poslea objicitnr : Velle occidere, non lunlateni habel desiuendi legere post decem annos
occidere, elc. Dicendum quod occidere tantum ad poslquam incoeperit. Si boc inqiiam dicatur, quare
aeiiim pertinet, houvicidiuin autem lan ad actum dicetur aliquis velle illud quod facluriis est pro-
quani ari voliintalcni; unrie iion provcnil conclu- ximo fuliiro potins quam illtid quod facluriis est
sio; ut si dicatur a simili per conirarium, hoccsse renvolo fiiiuro, cum et hoc el illud sit futurum?
grammaiicum esl esse iioc musicum, denionslraliir Ad hoc diceiiilum quod isie reus esi homicidii vo-
idein. Ergo csse hanc gramroaticara esl esse lianc luiilalis, quoiiiam vull inlerfeclurus esse honiinehv.
niusicam.ldeoautem dicit Apostolus pluraliter ho- Uirum aiitem isle velit interficere 141 homineiii
micidiis de voluntatc cl aclu, quia adeo gravaut ac qnoniam vull esse interfeclurus hominem posl de-
si esseul duo homicidia. Ad id qtioii postca riicitur D
I cciii annos; super hoc consulendi sunl graminatici;
riiciiiius quod alterius mandati esl pratvaricalio vo- sed tbeologo suflicial quod iste quia vult esse inter-
lunias, quam actus; non lamen aliu praevaricalio feclurus hominem post longunv tempus reus est
est voluivtas quam aclus, uiiius eiiim el allerius voluntaiis hPmicidii ac si vellel niodo interficere.
inaiiriali eadem esl prsevaricatio. Fallacia. Iste al- Potesl lamen dici quod non quia vult esse inter-
leriusesl hodie servus quaro heri Init. Ergo alius feclurus hominem posl louguni tcinpus, idco vult
servus est hodie ijuam heti. Quod postea dicilur, interficerc hominem, super quo potesl ratio gram-
Iniquitaiem addil iniquilali, elc, hoc non dicitur malica assignari , quemadmodum secunda persona
quiaopus aliud sit peccatum qitaiii votunlas, sed imperativi ad proximum fulurum stiam siguificaiio-
quia aliud est opus ei aliud volunias. nein osiendit;. non enim imperium esi de praesenti,
• Quori poslea diciiur contra eos qui dicunt quod ila verbuni infiniiivi modi pra?cedente hoc yerbo
voluntas ei actus sint diversa peccata, ct ideo alia volo extendil suam significationem ad proxiuvuni
saiisfactio injungenda est pro voluniale et alia pro futurunv, el nonad remolum, ut illud dicamur velle
aciu, solvi polesl dicendo, quod non suni duse sa- facere quod in proximo futuro facluri "sunius, vel
tisfactiones iiijungendoe pro illis duobus peccatis, quod nos facturos tunc volumus.
991 PETRI PICTAVIENSIS 9<*2
iiem ciim dicaiur volunlatenv esse peccattim, ob- A Allem, sciendura quod omne peccatum proveuit ex
jiciuir : Ppnatur quod itle hahnit volunlalem inler- coiitemplii, et si non esset contempiiis non esset
ficieiiiii iiominem et (73) Interfecit, rivodo autem peccaturo. Nam si -npn essei coniempuis non esset
noii Iiabet illam volunlalem, sed pcenitei non lameii proevaricalio prsecepioruni. El si nulla essei praeva-
prppter Deiun; nulltiin peccatuiii acluale fuit fiiiu- ricatio proeceplorunv, imlliim esset ,peccalu»i, IIGC
rnrii iri isto nisi voltinlas interflciendi iioiriineiivsic voliiniale nec actu. Ergo si noii esset 142 c011*
posita; sed ntilla voluntas inlerficiendi hominem teinpius, non esset peccalum. ltem, videtur quoii
fuitiri islo quoe non desierit esse in isto. Ergo nul- voliinlas qiise fuit fn islo, non laiilum reaiu, sed
lniii peccaium fiiil iri islo qiiod non desierit esse in acttt sil in eo. Namsicu.l eadem Ildes fuit in Cor-
isto, nec poslea aiiquod peccalum inccepil esse.isto. nelio qua credidit Christum nascilurtim, el postea
Ergo nIIIIuinpeccatiun esl in isto. Scd in cpntr:iriuin Cliristtim esse natum ,.ita videtur quod eailein vo-
sis mortale peccatum fuit in isto, nec postea pceni- timtas fuit in isto qui voluit hominem interlicien-
luit, nec poenitet prepter Deum; ergo illud peccatuni duni a se, et qua postea voluit homiiiem fuisse inler-
niorioest in isto. Imo eliam probari polesl quod majtis feclum a se.
pecealiini modo est in isto, quam prius fueril in eo; Ilein, ad id qnod dicitur voluntas esse peccalum,
quja ctim priiis sola vnliinias iueocsset, coiileinpiiiiii objicilur. Dicit Augiistinus (74): < Oiiine peccatum
poeiiileiidi addiriit voluntaii, et coiUemptus mortale usque adeo est peccatum volunlariuiii, quod si non
peccaiunv esl. Ergo majus peccatum est iri islo quam esset voluntarium noii esset peccaltini. > Sed volun-
prius fuerit in eo. las esl peccatuni. Ergo illud peccalunv usqiie adeo
Ad hoc dicendnm qnod peccaluin dicilur esse in est voluiilariiiin, quod si non est volunlarium non
atiquo dnpbusinoriis, scilicet reatu et aclu. Pecca- esl peccatunv. Ergo peccalum qtiod est volunlas'esl
lum in aliquo est actu dum ab co perpetralur; in voluiilarium; ergo ex voluntate proceriil. Iieruin,
aliquo dicitur esse realn, quandiu mens ejus et illa lerlia voluntas peccatum est el ex voluniate
conscientia maculaia el obnubilata esf illo peccalo procedit, efiln usque in iufiniium. Iiem, iste vnlt
usqiie dnm de illo peccato poeniteal et conteratur. se velle peccare vel non; si dicat quod isie vclii se.
Realiis auiem triplicilcf dicitur: scilicel pro culpa, velle peccare,hoc vult aliqua voltintate; el ila usque
pro pcena, pro obligalione aeternse vel teniporalis in infinilum ut prius. Si riicalur quori isle nou vuli se
poense. Ciini ergo voluiitas interliciendi hoininem velle peccare, sed iste vultpeccaTe, ergo vuli aliquid
hefi fueril in isto; licei modo non sii in eo actus, quod iion vult se vellei qtioil non Videiur. Sicul eniai
taihen esi iri eo realns. Si autenv quseratur ulrinvvQ ( quidquid veruiii esl esse verum, est verun); quidquid
reatus et acius sive exierior sive interior sinl duo necessariiim est essenecessarium, est necess.nrium ;
peccala,-vel non, dicendiim hoc incongrue dici. et quiriquiriscit aliquis se scife scit; ila videtur
Siciil si dicerctur hoc albtim et ejus albedo sunt quod quidquid aliqiiis vultse velle vuli, etquidquid
vel non sunt quaudo non est coiiiiiinieratio corporis vull, vull so velie, quod ilerum iion videtur : iiain
ari suani propriciaiem. Reatus autem quamvis non multi siint qui vellent el eiiam volunt se vellc decii-
sil proprieias actus, tamen est quasi proprietas, nare a malo, et taineii non vdlunl declinare a malo.
quia aclum deformat, ei est dcformitas actus. Propterea si idem esset concupiscere quod deside-
Uiriim autem coiiieinpiiis majtis peccaium sit rare, quarc iia geiiiinassel Prophela has dictiones
quam voJiintas, ct iiiruni major sil contemptiis quo dicens: Animamea conciipivitdesiderare (Psai. cxvm)?
homo facit pcccaliim eo contehipiu quo lvonvocon- Ad prsedictas raliones per ordinem lenemiir rc-
tciiinil pceiiitere, el uirum lionio niagis peccet et spondere. Quod ergo dicit Auguslinus : < Omne
pejof liat. quarilo riiuliiis conlemnil-pieiipere; liic peccatum usque arieo voliilitariuiii, > etc, inlelli-
inquirere non essel inutile. Nos lamen ad praesens gendum esl de acu exterioii qui cx voluulale pro-
liOc dimiltimus; non enira consniiiniaiionem appo- cedil. Uiruni de omhi aclu iiiiclligeiidum sil exte-
nere, sed principium el vianv disputaiiti apefire D ] ripfi, diibiuni est, propler actus qui fiunt ex igno-
proposuiiiius, Hoc iamcii non esl procternviitendum rantia et frag Iilate. Ve! (quoJ majus est) intelligen-
quod contemptus, realus, aclus, voluntas, pro uno dum esl tam de actu interiori quam de actu cxteriori,
peccalo repulaiilur, non pro pluribus : siciil nomen (juia lam iste quam ille ex voliintate procedil, non
[iiimni] significal substaiuiam et qualitalem et in- mala sed lanlum bona. Voluntas enim non est nisi
tellectum, non tameii significal plnra, quia ista tiia boniim, ciiin sit naturalis poteiitia aninia', el nil
pro inia significalone reptitaiitiir. Sed aclns fre- probibet malum a bono hahere originem. Ad id quod
qiientius splet ri'ici-peccalum, quod inde ,est, quia posiea dicuim esl, diciinus qupd quidqtiid vult ali-
acius patet sensibiis liumaiiis. Quod aginvus, vide- quis se velle illud vutt et econlrario, sicul qiiidquid
riius, et rion ita patet cpiilenitvius, yel reatus, vel sc.it aliquis se scire illud sck> et ecpnlrario. (75) Sed
voluiitas, sicul et iionien {/'. iiiuiml principarms notandiim esl uiiori rino molus snnl in homine : unus
(licilnr significarc siibslaiiliain, qitia subslaiilia qui naluraiis esl el a riatura datur homini, quo na-
niagis patet sensni quam quaJitas vel inlellectus,: ttiialiter movetur ad diligeiidum Deuin, et oriien-
(73) Viriettir ariri. ncgatio non. cap. M.
(74) Lib. l Rctract.. c. 13, el 1. De vera relig.,. (75) Doclrina Mag^,ii, d, 59> § ult.
993 SENTENTJARUM LIB.Rl QUINQUE. — LIB. I.. 994
dtim malum. Nenvoeninv adeo ivvalusest qui non na- A omne meriuim. ErgoCain potest csse laiilum malus
turaliler bonuni diligal el malum odio habeat, quia qtianlum polesl Judas; sed qiianluniciinque Cain
f eiiam in Cnin non potuil exstingtti il.la scinlilla poiesl esse malus, taiitum possibile est ipsuin essc
ralionis (-76).> Est a!ius molus in homine qno, re-;;' malum. Ergo possibile cst Cain esse taiituni malum
licla coeleslium lege, bomo se terrenis subjecit, et quanlum Judas poiest esse malus. Ergo et boc
in eis rietectatur. Primus dicitur superior, et iste poiesl esse verum, Cain tanLiim esse malum qiian-
iiiferior. Quandoque auiem isle dominalnr in bo- tum Judas polest esse malus. Ponalur ergp Cain
niine, qiiandoque ille. Sed illud esl sciendum quod esse taiitum nialus qjianlum Judas pptest esse ma-
homo simplicilcr dicilur illud velle quod vult motu lns, et, quantum Judas potesi essp malus, taiilum
(loniinante; si dominetur inferior nioiiis quod eo Cain polest esse maJus, et ecoulrario; ergp Cain
vull aiiquis iilud simplieiter [non] vult. Siiniliter est est tam malus quam malus ipse jiolest esse. Quod
de alio. Cum crgoin quolibet malo donvinelur nvalus autem Cain polest habcre voltiiilalem taiiium in-
nvoius scilicet iiifeiior quseritur quid simpliciter lcnsam ari malttra quanlum Jndas poiest habere,
vull? Vult molu inferiori, et econlrario. Unde patet paiet ex boc quia nullus m.odus maliiise, nullus
quori iste non vull deelinare a nvalo, sed lameiv vel- finis po:esl excogilari usque ad qitem possil extendi
Jet deelinare a nvalo; nanv aliud est hoc quanv iilud. "- " volunlas
Cain, usque ad queni non possit exieridi
Hoc eniin verbum, scilicet vellem, vel esl proeseris sive inlendi voluntas Judae, ei econlrario; ergo latn
oplativi modi, vel est proeteriii iinperfecli conjun- intensam voliintalenv ad nvalum potcst habcre nniis,
clivi. Si sit optativi, subinlelligitur hoc adverbium quanv inleiisara potest habere alter. Itein, au.l pos-
tilJHam, ul sit sensus, ulinam vetlem esse bpnus ! id sibilc aul impossibile esl Cain esse laniiiin malus
est ulinam adesset milii gratia, quoe quandiu aberil quanlum Judas poiesl esse malus; si possibile, op-.
nunquam vere poiero dicere volo esse bonus [et poniuir ul prius ; si impossibile, scd Judas aJiquan-
vellem esse rex (76')] ! Aliud ergo esl vellem esse lism potest esse nialus; ergo non laniiini inalus
bontts, quani volo esse bonus, et boc muhis palet polest esse Cain. Eoriem modo procedil quscdam
exemplis, ut vellem ire Romam, si forte aliqua oc- alia objeclio de poteniia Dei; haec scilicei, possibilo
ctirrerel necessitas, vel convmoditas, non lamen vel impossibile est Deum facere quaecunque bona
vo!o ire Romain. potesi 1'acere. Si esl possibile, ergo polest esse >-*;-
Itenim cum dicat voluiitaienv csse peccalitm, rnm, ponatur. Deus ergo facit qusecunque bona
objicitur : Penes voluntaiem esl onvne mcrilum. El polesl facere. Si est impossibile Deuni facere quae-
iterum : 143 Voluntas profaclo repiitabilur. Ergo _ cunque bona facere potest, ergo necessariuiii est;
laiitum meretur aliquis quantuiii nierelur voluntaie, Deum non facere aJiqua bona quae polesi facerc.
nec plusnec niinus. Ergo.laiUiiin debet honio puniri Ergo necesse est Deiim aliqua bona noii facere et
pro sola voliinlaie, quanlum pro aelu et voluntate. ea posse facere. Ergo Deus aliqiia bona noii facit.
Ari Iioc riiceiiriuin quod cum dicilur, Penes volunta- Non ergo Deus oinnia liona facii: imperfectum meum
tem est omne meritvm, hic penes notat aurloriiateiii, viderunt oculi Dei (Psal. cxxxvm). Et ideo principia
quia oninis meriti aucloritas referiur ad voltin- riispulationis dedisse sufficiai: solutiones a inajori-
latem, eiiam meritum actus; quia eliam actus bus velieinens invesiigaior requiral.
aucLoriiate prsecedit. Sic ergo pencs voluiualcm est CAPUT XV.
oiniie meritiim, sed nou quamilas nieriti; magis Utrttm ignoraniia excuset Iwminem a peccato.
enim aliqtiis inereltir volunlale el actti quani sola Reveilciidiim esl ileruni ari' aiicloriialem A.ugu-
vpiuntaie. Sed auetorilas merenrii, ut ilicluin est, slin (77;; « Omiie peccaiuni usqtie atleo est volun-
ari solam volunlalem refertnr. Ciinvaiilem dieilur : tariiim. > elc llanc uno morio exposuiriiiis tam ile
Penes cliaritatem est omne meritiim, penes bic rietio- actu iiiteriori quam rie cxieriori; alio inorio lanveii
lal caiisain, id csl cliaritas cattsa esl onmis nveriti. de actu exieriori (78). Utruni aiiteiu oinni aeiui.
Quori ergo dicitur, Volunlas pro facto reputabilur, j) JJ exieriori conveniret, in dubiunV reliquimus pro-
sic esl expoiieiidum, id est sient aliqtiis pro facto pter illos aclus qui fiuiil ex ignoraritia et necessi-
ponielur, ita el pro volu.ntaie. Non dico tantum tale, vel fragililate natnrse, de quibus dicenduui
pro hoc, quantum pro illo; sed ita pro hoe sicut proi est. El prinvo de Jiis quoe liunt ex ignoraiiiia. Fit
illo. IIoc enim adverbium, sicvt, non est adverbium autem peccatum ex igiioraiuia duobiis niodis,
qtiauiitalis, sed siniilituriinis. quanrio sciiicet aliquis facit peecaturri et riori piuat
lieiiii quilibel malus poiest habere malani volun-: se 1^4 ''acere peccaiuin, ul si aliquis iiuerficiat
laiem niagis ad malum iiiiensam, quam babeat. fidelcm, piitans hoc non csse peccaiutii.;>'ei in tali
"
Poiialur quod aliqui duo sint riiali et uirirs pcjor' peccalo est yoluntas facti, el;'ii'o»'voiu'nias"pe'cca'ti;
allero, ul Cain el Judas; Jiuias sit pejor, Cain po- quia ille qui facit hoc, vull "faCere, sed non vuU
tssl habere voluiilalem iiiieiisaiii ad inaluiu quan- peccare, Alio niotlo peccatur cx ignorantia, quanrio
laiu Jttrias potesl babere, et penes voluiitalcm est scilicei intendit facere aliquid, sed forte aliud
(78) Ilaec Hieronyin. ari i c. Ezcch. ad bsec vcrba: (77) Mag., n,d.22, § 8, 9 et 10.
Et srintillw quasi aspeetus aris, elc., (78; Aug., I. De vera relig., cap. 14, ul stip.
{7>*) Uncis incliisa rcdundaui.
qiiam facere prpposuil, ignofiiiler facit, et casuali- A Sunl eniiri quaiiior species ignoranlise : Est iguo-
tcr ad ali.iid veriiuir ejtts actio, ut si aliquis volens ramia cx obstinalione, qualis fuit in Pliaraone
•libefare pairein surira a leone, dirigal sagittam in et in qiiibiisriani Jiidaeis qui ex malilia volurit
leonem rit eum ihterficiat^ et sagitla casiiaJiier ignorare. Esl eliani ignoraiUia ex negligentia,
•pefcutiat-patfem suunv et eum interficiat. Et liaec quarido liomo ricgligii scire, quiajuvehis est el non
non est vbliinlas facli, nec volrintas peccali. polest sustinere poeriam, et hoc peccalum mortale
(79) yifuraque peccalum aliquando excusatur per est. Est eliam ignorantia cx snperbia, ut si quis
iguoranliam. Est autem inulliplex igiiorantia : quo- homo contemnat alitim audire, quia dedignalur ab
riitiidain qui scire possunt, sed noliiiil; de illis di- eo disccre, quaelibel istarum est moriale peccalum,
celur : Ignorant ignorabitur (II Cor. xiv); et ista nec alleviat peccatum. Unde eliain si siint hic duo
est vincibilis, quoedisceiido el studeiido vinci potest: diaconi qui seque teneanlurscire, magis peccat qui
Hnderiullo Riodp excusari pelest, Eslalia ignoraniia ignoraiitei- peccat in aliquo geiiere peccaii quam
qiiprtiftVdarii;qui scire vplunt,^Sed rionpossunl, et qui Coderii genere peccati scienler, quia iste eS
talis ignofanila non esl vincibilis, quia nec di- coiilemnit ignorare, et contcninit in alio peccalo.
sceiido, nec studeiido possunl eam vinccre qui la- Est elianv ignoranlia pia, qualem hahebat Paulus
lem liabenl ignoranliam, quia forsilan hebes habent B quaiido persequebaiur Christum; el hsec allenuat
iiigeriium, vel madidam liabenl memoriam ; et talis peccalum. Unde et ipse dicit (82) se facilius conse-
ignorantia quandoque excusari potest. (80) Est culuin veniam fuisse, quia sic igiiofabat. Ilsec tainen
eti.nni alia ignoraiilia qiiorumdam, qui nec reiiuunt ignorantia erat veniale peccatum, nec babebat ho-
scire nec CUIHUIII scire, ct hsec non est excusabilis, nanVconscieiiliam qnando sic perscquebalur Paulus
quia pigei jtipidabitut stercore bovino (Eccli. \xn). 145 quia licet iion facerel conlra conscieiitiain,
Pririia ignofantia peccaUim est; securiria peeiiaest, laiiien ejus conscientia eral. iridiscreia; unde et
Ct forsitan peccaium fuil anle bapliSnvuin. Quando niala. Quamvis eiiini: Omne quod non esl ex fide
ergoaliquis facit peccalum et non putat illud pec- peccattimsii(Rom.xiv), non lamen omne quod cst
catiim, excusaliir per ignoraiiliani. ex lirie, id est ex conscienlia bonuni est, si quis
Qnando vero aliquis aliquid inlendit facere quod ignorel. Igiior.aniia ergo vincibilis, ul ail aucioriias
bniuim esl, ct casualiler facit aliquid quod maliim (85), non pleiie excusat a peccato : <Quia non facit
est, quaerilur ulriini liialuni illud excns.nri possit ut non ardeal homo, sed ut minus ardeal. > Unrie
pef igiiPraiiliam, sicut fuil in eo quidirigens sa- Apostolus dicil : Facilius conseeutus sutn venianl
gitiam ul patrenv libefaret a leone, casii interlecit- f, qttia ignoranier persecutus suiri (I Tim. l).
paif^riii (81) Circa qupd disliiigiiendum est, utrum Sed ad hoc objicitur: Vidctuf Onimsecundiim hoc
ille qui sagiltam misit hoc fecit in cliaritate et ex iste magis peccare qui patreni suum (volens inter-'
charitate, et adliibila oinni diligentia quam poluit ficere non patrem, sed feram) iriterfecil, quam ille
adliibere. Ideo ex chariiate eiin chariiale dico, quia qui leonein volens interficere ut palrem liberarei,
si non eral iri cliariiate, nec ex cliariiate hoc facie- patrem casn inlerfpcii. Nam iste venialiter peccal,
bal.iiiorialitcr peccabat; idco eliara dico adhibita el lanven injuiigiiur ei saiisfactio lanquam pro mor-
omni diligentia. Nec refert ulrum sagituim miitebat tali jieccato, nec ari eam lenetiir. Itein, illa aciio
aclione inriiffereiili, luriendo scilicct, vel spatiando t[i)a iiiterfecil asiniim, ex aliqua votmitale csl, vel
siciit iiniltoties solemus facere et piojicere lapide», ex ea qua voluit inierficere palrem, vel ex alia in-
et biijiisnioili, ad cor|)Oris dclectalioriem. Nam si ila differenti: si ex ea qua voluit patrem inlerlicere,
fuit, inexciisabile -fuit. Refert etiani uirum talis ciiin ea sit iantum mala, et oinnis actio mala cnjus
actio prohibita eral, sicul Jegimus de Laiuech qni votuntas est mala; ergo ex ea inlerficiendo asinuni
venabaltir anlc esiim carnium, quando nondum morlaliier peccal. llem illa aclio qua islc inierficit
assueti eraiil homines venationi vet esui carnium, palrem, si esl veniale peccalum, non potest esse
el etiani csecuseral, et duin venaretur Cain interfe- D ex illa volunlate qua vult patrem liberare iclu sa-
cit. Undev: pro nvinori peccato ei imputandiim, gillse, quse volunlas lantiim bona est, el iiiformala
qtianv si illud genus operis bonuiri esset. Omnes charilale. Quiriam non habenl pro inconvenieiili
efgO hrijushipdi circumslanlise aitendendse et adbi- dicere quod illa actio, qua iiitciiicit patrem cum
betidaesunti Siergo isfe sagiltam nvisil ex charitate vejlet leonera interficere, ex nulla fuil voluntaie.
ut p.itfem libcraret, el adhibita omni quam potuit Alii dicunt quod volunlas itla, qua palrem voluit
adhibere diligentia, excusalur per ignoraiitiam, libcrare, bona fuil et meritoria, uipote iiiforniaia
nec est morlale peccatum. charitate et opus inde primo loco processuruin (nisi
: Notaiiduiri aulein qtiori non semper excusalur aliud contigissei) honum, scilicet liberare patrem;
peccatuin per ignoraiiiiam vincibilein ita plenc. sed a latere fuit malum opus, malum scilicel intei-
(79) Aug., De natura el grat. eohlra Pelag., c. pag. 62S.
17, et I, III Delib. arbit., c. 22. V.; eiiani \. De (82) I Tim. l :. Blasphemnt fui et pertecutor
yrtit. et lib.drbit., c. 3. et contvmetiosus; sed misericordiam Dei consecuiu
(#0) y.-.:Aiig'. De grat. ct lib. De libero. arb., sitni qiiia ignotuns feci in incredulitale
CHji,3. (85) Aug:, l.Degraiuiei tib. arbit., c. 3.
(81) V. Abjelardum, 1.ni in Exposil. Ep. ad Roin.,
997 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE — LIB. n. 998
ficere patrem, quod lamcri' processit ex illa bona A liam agerel, qnam quando ignoranter; quia lunc
voluntate. Quod ergo dicitur : iVon patett arbor puiabat se obsequiiim prscstaie Deo; ergo mag;s
bona frticlum malum facere (Matih. vn), intelli- peccavit persequendo ignorauter, qnam si sciin-
gendunv est primo loco, sic.ul e conlrario. Mala est ter faceret; quia si scienter hoc fecisset, nou esset
volunias volentis inlerficerc patrem, si lamen con- ihi nisi uniis contemptus, et ignorantioe cl persccti-
lingat quod votens hoc facere interficial leonem, lionis; ergo magis peccavit ignoranter persequ tirio
quia jam devorasset hominem nisi interfeclus fuis- quam si scienter hoc fecisset. Itera dicil Ambrosius
set, illud opus, quod de genere bonoruni est, non super illiim locuriv: An diviliat bonitatit Dei ignoras
malum est ex illa. mala voluntate a qua a lalere (Rom.u), ;etc.t: < Gravilef peccas quia impunilalein
non primo Ioco processit, et in illo opere nec me- promiltis; gravius,quia conteninis; gravissime,quia
relnr, nec demerclur homo, sed in prava voltintale; ignoras. >
Item, ppsito quod isle direxii sagiltam in illum llem persecutio Pauli malum fuit, scienlia ta-
non causa interficiendi sed vulnerandi; ille est in men fuil bonum, et igiiorantia malum: ergo malum
lecto oegriludinis modo, et post mcrielur; nunquid poluit minui per unum corum; ergo magis per ho-
majori subjacehil culpse quando ille morietur? Po- num, quam per malum. Sed islud non valet, qnia
natur eiiam quod iste jam posnitiierit, et salisfa- minuilur incesius Lot per ebfietatein quae ivialum
ciionem egerit: nunquid, quando ilte decedet pro- est, et peccata nostra per iijfifmitatem, qua? nisi
pter hoc vulnus, irrita erit illa satisfaclio quam csset, majora essenl nostra peccala quam sint. Si
isle facii, quia non fuit sufliciens, eo quod ille nior- eninv illam tiabcreuuis lirmilatem qnam htihuil
tuus est, el ita debebat ei injungi salisfaclio pro Adam ante peccatum, inajora essent nostra peccata
honiicidio, non pro vulneralione; et si isle non po> qiiam siiil. El ferrum etiam qtiod calidissimnm esi,
niteret donec ille nvorerelur, majori saiisfactioni magis caliriuin fit, apposila aqua frigida; si lamen
subjaceret? Quserilur etiam quando iste hoiiiiiiera admoveatnr igni, itonjdeo calescit.
interfecil, aut quando direxil sagillanv, aul quando . Et nola quia major est contcmptiis fornicalionis,
ille mortuus esl? Si enim quando direxit sagitiain : comile existetile scientia, quara sit contemptiis
ergo lunc occidebal illunv; ergo el ille lunc mor- ignoranliae simul ciim conteinptu fornicationis:
tims esl. Si vero post quando iste mortuus esl, ergo quia licet ignor.nnlia el prosit et obsil, plus lameii
tunc coepit esse hcmicida; ergo ncn slaiiin post proriest diminuenrio illud peccatum cujus est coraes,
viilneraiionem fuil homicida, et ita majori culpse quani obsit, faciendo ignoranlem. Sicut iste. qui
snbjacuit quando ille niortuus est qtiam anle : ergo Q inlerponil baculum, illo volente illum perculere gla--
crevit volunias peccati vel actio, qnod falsum est. dio, plus prodest liberando a majori poena quaiii
Jlem, posito quod isle voluit illiim vulnerare, non obsit infercndo ci minimam pcenanv iciu bacrili: et
inlerficerc; staiim post iclum missum mortuus esl- sic perit illa objectio, quae sic solel fieri. Si nulla
vnlneralor, non statim vulncrnlus, imo posl, obiilne ouvnino ariesset ignoranlia, in nnllo excusareiur iu
ille existens homicida? Non videtnr; quia nec actu, islo peccatuin fornicaiionis, vel aliquod tale pec-
nec voluntale occideral hominem qtiando morluns catum, quod quis non putat esse peccatum morlale;
est; nec videtur quod postea incoeperitesse homicida quia ariest ignorantia, excusatur peccatum fornica-
quando vulneratus obiit, quia lunc ille non eral. tioiiis. Ergo, ciini major aricsl ignoiaiuia, magis
Ad boc potest dici, quod ex quo dedit ei vulnus cxcusalur: sed ipsa ignoraniia bujus rei peccaiiiin
quod fuit causa morlis, homicida fuit, licel boc est in se. Ergo qtiantum aggravarel peccatum forni-
nescireltir donec ille moreretur. cationis per se coraite exisieiiie justiiia [scieniiaj,
Ilem isle mlensiori voluntate movelur ad inter- lanlura aggravat peccatum fornicationis et ignp-
ficieiuluin patrenv qui inlerfecit asinum, qiiam ille rantise simui: quia, quaiitum reiiiiliiiur, ei aite-
qui ct patrem vult inlerficcre cl inlerfic.it. Ergo nualur de peccato fornicationis quse in co esscl
magis peccat in sola voluntale quam ille in volun- D peccatum per se, si sola adesset, tanlum adjicitttr
tate el in actu; vel 146 l10" onvnis causa mercndi pcccato ignoraniioe; etila taiilum gravanl hsec duo
esl in volunlale. Econirario, ille peccat voluntaie quantunv illud per se gravaret, et ila in nullo vi-
et aclu; ergo magis peccat quam isle qui sola vo- detur ignoranlia peccatum alleviare.
liinlale. ltein, isle tino ictu iiilcrficit duos, quo- Quod aulem supra dictum esl in aucloritate,
Tum ununi solum volebat interficere: ergo non pec- gfovissime peccal qui ignorat, iiitelligendum non
cat inlerficiendo illum ignoranter; sicut non me-. qiiaiituni ad geinis peccali. Non eniin gravius
relnrsi.dups salvet vita temporali, unuin ex igno- est iguorare quam coiiiemnere, sed quia dillicilius
raiuia, alicruin ex induslria; vel Deus pronior est cst eum, qui pulat scire boiiuni, instriiere, quam
ad puniendiim quam ad remiineraudiiin. Item, Deus qui simpliciler nescil, Nanv siniplex labor esi ne-
nulliira opus remuneral ex igiior.niitia facium, et scieiileiu instruere, duplex, male insti iiclunv re-
iniilia puuil quse fiunt ex ignoranlia; ergo pronior formare.
esl Deus iid punieiidum quam ad remunerandiiin. Ilein, posito quod iste priusfornicabaturel nescie-
Itein, si Paulus scienler iChrislum persequereiur, bat hoc esse pcccalum, et ideo noii poeiiitet, poeni-
niinus acriter persequeretur, quia contra conscieu- leret atiicm si scirct: iste scil fpriiicatvuiienvfuisse
in se, el sciebal luiic fuissc peccalum.modo aulem A ignorantiam el ignorare necessaria ad sajulem (ciini
uescit esse vel fuisse peccatuin. Ergo majus pecca- lamenpossinlhaec plene sciri)esl mortale pcccaliiin.
tiim fuit in eo fornicatio, dunv arieralscieniia.quain Diciinl ergo qui in hac opinione non siint, quod
s.it, duiiv adesl ignoraiitia; et ita fprnicaiioiiis pep- de ignprantia pplest iste indiscrctus saccrdps poa-
ratiini minoratum eslsine conlriiioneetpoanilentia, nitere, et desinit esse in co quahturo ad realum,
quod videlur impossibile. Onine enim peccalum ex nec ideo aliquid incipit scire, vel aliquid desinit
qup non deleiur per poeniientiam, crescil, nun- ignorare, sicul istc liiteratus qui est in moriali.
qiiain decrescit, quia semper comitehi habet con- peccato non habel riomim scientiae quod esl Spiri-
lehiptum pcenilendi. lmo jvolesi probari 147 fluou". lus sancli, quia sic baberel chariiatein , et ciim
pluspeccat nuncquam prius, quia conieinptui fomi- incipiel habere per conlritionem non incipiet ali-
calionis,qui nonesl iiiinoraLusiiieO.sinvililer arijecit quid scire. Utruin tamen possitmaiiere iiidiscrelus
cPiilehipium ignoranlise. Ergo pT-j'speccat quam sacerdos in exscculione oQicii, el postqiiain poeni-
prius, qiiod concedimus. Talis enim ignorantia non tuerit de ignoranlia, noii asseriinus, ciiin riical
potesi esse nisi crassa. Atigusiiiiiis super quadragesimum psalmuiu : < Non
recie psallit quid qtiod psallil noniuielligil. >
Qtiaeritur quoque de illo qui accedcns ad ancillam
piilavil se dormire cum uxcre, virietur illa igno-Bg (84)Soleiquseriulrumeademsilignor.iiiiia quaisie
raiilia emu excusare lunc a murtali peccato; qnod ignoral aslra esse paria, et legem Evangelii ? quod
noiividelur, quia ille conCnbitns nonJuil Icgitimus; non viricttir, qtiia ista est mortale peccatuin, illa
igiluf fuitfornicaiio; ergo inorlale peccatum. Econ- non; quod si alia, eariera ralione, (ot ignorantiae
trario si fuit veniale, cuni iste nunc primo sciat se quol ignprala , el lot scieiiliae quot scila , lol lides
ad aiicillani accessisse, videlur quod modo sit mor- quod credita : sed hscc iivquirere inagis csi curiosi-
tale, et ita crevit in eo reatus peccati, vel veniale talis, qiiam utilitalis. Ex proediclis palel quod aclus
facliim est moiiale. Ad q<iod dicenriuiii quod si iliiqui fiunl ignorairter, ex volunlate sunl, siiuililer
arihibiiil oiiuiein diligentiam qtiam adhiliere pOtuit, el ilii qui fiunt ex necessilale ut primi inoliis ; da
veniale fuit el est.; si lanicn conleinnat rie, eo pce- quibus post dicenius.
iiiiere, ille conieniptus est morlale peccatuni. liem CAPUT XVI.
posilo quod isle ignorai fornicatioiiem esse mor-
lale peccalum, el liabeat nuilla peccala nioilalia, Vcrum otnnis actio ex inteniioiie et fine pehselur.
et iiir.ipiat tliscere quod boe sil inorfale peicalum, (851Transeuiidum est igiiurari tertiuin eoruro quse
poilo quod hoc diriicil, non jam ignorat hoc esse proehabita sunl capilula, quod fuil, otruni oiivnis
peccaiiiiii, el ita illa igiiorantia quse erat inortale G^- actio ex intentione et fine pensetur, id est, ntrum
pctt.uuin iii eoj' noii est in eo , et ita remissum est riicatur actio bona vel mala secunriuni inteiilioiiem
ei aliquod mortale peccalum sine alio mortali quod et finem? Qiiiriain riicunt quod oninis 148 actus
erat in eo, et sine contriiione et pceiuientia, quod naiiiraliier bonus est, seri tainen proprie debei
estimpossibile. Ad quod dicendum quoil adliucest dici indilTererisusque >iuin e\ line bonus esse vcl
in eo ignorantia qiiantum ad reaiuuv. ltem, isle nialiis jiiriicelur. Ait eniii) Ainl/rosiiis in libro De
sacerdos potest pcenilere de ignoranlia. Ponaiur : officiis(86) : Affeclus luus operi luo noinen invpo-
Iste pceniiet de ignoraiilia qnae est in eo acluale nit. > Et Augusiinus (87) : < Opus boiiuin inteiitio
peccaluin et coiiteritur de illa ; illa ergo transit aclu facii, iiilenlionenv firies dirigit, non multum atteu-
cliealujvel siiransiirealuei ivon aciu.ipsa est ori- das quid homo facial, sed; ctini facil quid facere
ginale peccaium. Nain ha:c diffefcnlia inler origi- inleiidal,quo laccriosoptiinsegubernationis dirigat.t
nale el actuale, quia isia traiiseunl actu et nonreaiu. Alii dicunt acluum aliosesse bonos, aliosmalos, alios
Oh lioc dixeruiit viri magnae auclorilatis non ir- iiidiJTereiues.Actus quos constat essebonos vel ma-
raiipiiabililer, igijorantiani esse origiuale pecca- los non judicaiiiur ex fine boni vel mali, sed illi
iuiii. lloc atilein ila astruebant : Duo botia eranl tanlunv qui nec simpliriter boni, nec siinplciler
in aiiinia hominis : cogniiio veriiatis et anior. •" mali sunt, sed jndifferentes ex fine pensantur. Mali
ejiisdem ; et UIIUHI eoriiin distincluni est per concu- vero bono line fieri non possunt, nec bcni nvalp,
pisceiiliaiii mali, allerunv per ignoranliam honi. ' ct iuduciinl, hanc aucipiiialem, (88): < Servilis
Qiiare ergo noii diciturigiiorantia boni originale liinor non esl in ch.nriiate; in quc si honus fiat,
pcccaliiii]:, sicul el coiicupiscentia mali? Et ila de- lioii lainen hene,id estbonofine.) Quod ergo dicit
ielur per baptismum , sicul el concupiscentia quan- Ambrosius : < Affectus tuus operi tuo nomen im-
tuin ad reatuin, non quanlum ad actuin. Iiein, ponit, > Ef Augustinus: < Bonum ojvus inteuiio fa-
sicut ire post concupisceniiam (sihe qua homoesse cii,> clc, retorquent ad aclus iridifferenies; hujus-
noii potest) est. morlale peccalum, ita ire post morii eniiii actibus affectus nomeri inipoiiit.
(8i) V. Aug., lib. i Retract.,c.Sip. 13 : Qui peccat (85) Mag., ii, d. 40.
i|iioi'iiiis, voluutaie utique facit, etc Et qui concu- (86) Officiorum lib. I, c. 30,
piscil ariversiisspiriLunicafrie,noh ea qiioevult lacil, (87) Aug. Pimfai.in Psal. xxxi.
coricupiscrt quidem nolens, ct in eo non facit ijuod (88) Sic apttd Alag. hic, ex August. Iract. 9, su-
Viilt; sed si vincitur, concupisceiitiae conseulil vo- per.J Joaii. Ep.; sed non exsiat eoioci apudAugusi.
Jons , et in co non facit nisi quod vult. illa sentenlia.
1004 SENTENtlARUM LlBftl QUINQUE.--LIB. II. 1002
(89)*Augiistiriustamen aliter videtur velle. Dicii A dil, quasi et iielut, qtiia lalia hon fiuiit bono line,
enim quod actus boni et aetusmali indiflerenter seil line qtii piilatur bonus, el iion est. Ex hocjam
pensantur ex voluntate et fine : finis enim volun- palel quod qui pecuniarii male acquisilam pauperi-
tatem, voluntas actionem informat: illosenim acuis bus erogal, ex iioc ipso peccal. ,
quos conslans estesse malos non judicat bonos vel' Sed contra objicilur sic : Iste qiiod male acqui-
nialos ex fine, quia ex se mali sunt. Licet enim sivil dat hoc Ecclesiae , etorat eam ul impelrel ei
iiilerdiim jtidicaniur fierl bouo fine, tamen in eis, primam graliam.Ecdesia illa lenelur orare.pro eo,
nec ex fine volunias est mala, ncc ex volunlate et orando impetrat primam graiiami Isle meruit ab
actio fit mala, sed ex actioiie volunlas fit prava, isla Ecclesia ut i490rarel Pr° illo:ergo illa datio
quia lalis aclio nulla bona Voluntale potest fieri. fuit ei meritoria. Ergo non fuit mortale peccatum
Inler qtias actiones quidam ponunl aclum Judaeo- in eo. Item,ex naturali pielale, de eo quod male
rum quos bonum finem dicuut sibi posuisse Chri- acquisivit, viscera indigenlis reficit et qni lantuni
stum crucifigendo, ettamen eorum aclionem pervcr- indigebat, quod nisi ei succurreret, slalim ille defi-
sam et voluntalem malam fuisse certum esl. Undc ceret. Ergo illud opus bonum fuit * vel saltem me-
ipse dicit (90) : < Ka qux constat esst- peccala nullo rilorium lemporalis bonh Item, nisi illum cibasset
bono causa: obtcnlu nullo quasi bonO fiiie» milla B in arliculo morlis, mortaliter peccasset. Ergo qnia
velul bona inlenlione sunl facicnda; > et paulo - iilum cibavit de pecunia male acquisila, non pcc-
posl: € (91) Quod facinus non diealur recte posse cavit. Item, posito quod iste habeat viginti solidos,
fieri, non inipune tanluiiij verum etiam gloriose ul quorum decem habuit ex usura, alios decem de bono
in eonon limeatur supplicium, sed speretur el pne- lucro; cerium est quod, dum est in mortali peccalo,
rnium; si semel concesseriimis in malis aclibus noii de illis quos bene acquisivit polest facere eleemosy-
quid fiaij sedquare fial esse reqiiirendum, ul quie- nam, quae licet non sit ei ad merilum vitse seier-
cunqtie, pro causis bonis fiuni, nec ipsa esse niiila nae, valel tamen ad bonum temporale habendum,
judicentur. > De bonis autem el de indifferentibns vel ad mitigationem ptense gehennalis, si tunc de-
aclioniuus nulla fit cxceplio secundum Aiiguslimiiiij cederet, el illis aliis decem quos male acquisivit
quin ex fiue volunlas, et ex voluntate actio bona noh polest facere opus quod sit ei meritorium ali-
ve! mala jtidicelur: iiieoque, cumex affeclu dicitur ctijus boni, Imo etiamsi alii indigenti ex nalurali
nonien operi impGiii in bouis et indifierenlibds pielatedel.et ex hoc ipso mortaliier peccat quod
:ictionibus, vera est regula. In malis autein exci- alienam rem nemini dare licile potesl, etiamsi to*
piuntur ea qux per se mala sunt, quaj polius volum det quod habet, auget peccatum , non minuit
luiilaiem facianl malain , quam cx voluniale lianl C realum, ut dicit Augustinus (95). Qua;riiur ergo an
niala. . istos viginti solidoSj qtios permiscuit nec separare
(92) Pro regtila igittir colligc omnia Iiominis potest, possil dare liciie» iia quod illa datio sil ei
opera secuiiduni finem et voluntaleiri jndicari mala meriloria alicujus boni lemporalis , et ita non sit
Vel bona, exceptis his quxsine praevaricatione (ieri in eo moriale peccatuni.
nequeunl. Quaeiamen ivonideo excipi ab Augusiino Ad hoc dicendtim qilod modicuni ferhienli toiaitt
dicunt qtiod nunqtiam bonam voluntalem, aut bo- massam corrumpit (I Cor. v), nec potcst isle me-
num finem habeant, semper eiiim fiiini malo fiiie reri aliquod bonum, illud dando, imo ex ipso pec-
et mala voltintaie, sed qtiia videnlur habere boniun cat quod alii dal quod suum non est, sicut si libi
finem. Qui enini aliena furalur tit patrem alat, auferam cappam ul dem algenti, pecco : non pos*
bono finefacere videtur^ scilicet causa alendi patris» stiin istud facere ex naturali pielate, qnia ipsa na-
Non lamen bic est finis, nam iste bontis est. Sed turalis pielas repugnat, cum huic aufero ut alii
linjiis actionis alere patrem ex furlis, quem fiiiem dein. Nec etiam dico quin peceern si retincam, qtiia
constal esse iiialinn. Qui enim de rapina sacrificium lune eliam magis pecco: i Pejus esl enim concupis-
Deo Offert, idem facit ac si filium in cor.spcclu ~ cendo quam miserentlo rapere (96).: > Horum eniin
palris Viclimet (93). Et Isaias : Ego sum Dominus (luorum non ideo bonuni est alieriiin qtiia pejus est
diligentjudiciuin,el odio hobens rapitmtti inholdcau- «o reliquum, licel levius uniinii ciini gravius alte-
sium (/«aii LXI). Non eiiim aceepil Dominus mer- riim; Nec lenetur Ecclesia iila qua: ab isto accepit
cedem canis aul proslibuli, situl )n lege contine- pecuniani, proeo orare, qtiia nec recipere debet,
lur (Deuli xxni;. Unde et dicunt Auguslintim si i-ci.it male acquisitam. Quod si ncscieril iindfl
supra caute fuisse lOuOiunijcuiii dixit(94): < Quasi ille acquisierit, lenetur quidem orare; sed oralio
bono fine, velut bona intenlibne. » Non enim sim- illius impeditur propler mSla merita illitis. , -
pliciter dixil, bono jine, bonctinlentione; sed addi- Si objicitur de Pbinees qui transfixit Jiulsettm et
(89) Vide librum contra Mendac. in cap. 7, etci tu patris siii.

(90) Cnp. 7, conira mend. (94) Mag. IiiCi § d.
(91) lbid.j sed verbis lum muialis, cum detra- (95) Serni.J5, in Appendicede diversis. Etiamsi
ctis. lotum tribuat quod absmlerit, adOitpolitis peccata
(92) V. Mag. bic, § c. sua quaiii minual.
(93) Eccli. xxxiv. Qui ojfert sacrificiuin ex sub- (9U)Aug, c. 8,1. contr. Mend. (Pejorest enimqui
tlunlia pauperum qnasi qui tictimaifilium in conspec- concupiscendo quam qui misereisdo furaiur.)
PATROL. CCXJ. 32
VM PETP.IPICTAVfENSIS i:M
Madiaiiitidem, qiiod opus fuii de illis operibus quse A , ri;e esl mortale peccaium, ergo' non reiimneV.frtir *
sine piaevaricalione fieri nequeiinl, dici potest quod tenipprali pKemio: cni contrarium videlur q«ed
ilind opus bonum fuit, quia inspiratione divina et Dominiis dicil irlebypocrilis : Amendico vobis,-rece-
j.elo.jiislitiar Dei hoc fecit; et ideo noii solum in perunl mercedemsuam (Mdllh. \t). Sed boc dicliim
illo opeic non peccavil, sed vitam aelernam pro- est ir.onice, quia ha;c erat merces quanv quajre-
ineiiiii. Niillum enim opiis adeo malum est in se, baril, et-liaifc jain rcccperiint.
qiiod si facial home-ex praeceplo Dei, vel inspira- Sod et ileiuin pbjiciiur, posilo quod iste diseat
Uone. Spiritus sajicii, et, ut eia Deo prsecipitiir, divinam paginam ut poslca impugnet, postea resi-
quod'nini boiiunv laciat; Deus eiiim super omiiein piscet, el sicul Caiholicns prxdicabit. Iste ex cha-
li'gein el oinne prsecepiuni. Unde, si in aliquo vi- ritale poaiiiiebit cujuslibet pcccati sui: ergo de
(leatiir Dei prseceplum a lege dissenlir*v potius da - exercitip quod modo habel in stpdib, quia pecca-
tori legis quatn legi daiae obtemperandiim. Hini est in ep morlale propter malam inientioneni:
Sed objicitur hic de Maria Magdaiene, qoae de co eigo volet se non didicisse; ergo placebit ei quod
quod niale acquisivil, cmil ungnenliim. cl Domini didicit, iliud discerc est mortale peccatum: ergo
pedes uiixil, scientis lanieii illnd ungueiiitimjnale' placebit ei qtiod morlaliter peccavil. Ilem, posilo
ab ea coniparalum. ldeo inter male acquisila di- B ] quod addiscil bono fine, poslea aposlatat: Melins-
siiiignunt: Dicmit ciiim quia quod mulier proprii est viam terilatis non agnoscere quam posl agniiam
corporis exposiiione acquisivit, suuin est, licet in relro ire (II Pelr. n). Isle scil agiiitionem veritatis
peecaiis comparatum; et si inde pceniicat, eleemo- esse sibi acervum majoris damnalioiiis : ergo do-
synam faccre potest: sed quod deusura habelur, lere debel de co quotl veritatem agnovil ei didicii.-
rapiua est; nec illins qui acquirit, imo tenetur ei Ad boc dicenduin quod non debet dolcre quia di-
reddere a quobabuil; nec etiam ciim reddil ex dicil, sed quia tali fine didicit, el quia aposlatavii,.
cbaritute (licet merealur ob hoc), eleemosynam sici.itqui charitalem h&buil, non quia babuit, sed
facere dici.ur. Non ideo lamen illud dicimus q,uod quia amisit.
sit constans Mariam illud uiigueiilum de lucro cor- (99) Itein, cum sil diclum omnem actionem bo-
porisstii emisse, cum pRlriimmitim\97), undeemere iiam exbono fine fieri boiiani, q.uieriliir an h-oc ge-
poliiii, habuil. Si quis 'igiiur fiuem aclionis voccl neraliier sit verum ? Si eniin ita est ctiin iste qui'
iiileiiliOuem, veruin esl quod oninis aetio ex fi»e est in niorlali peccato de pecunia bene acquisiia
judicalur bona vel mala, el omnis aclio bona est cleemosynam dal hac intenlione iit reficial iiidigoii
ciijtis inteiiiio bona est, el converlilur. Siniiliter ICK;,eiiaiii propter Deum, bonum opus videlnr
Oiii.iiisacliOiiiala cujusiulcnlio inala, et eeoiilrario: C
( facere, et ita qui esl in morlali peccalo bona opoia-
nam iiiicntio cOnipreheudit voluntaiem el fiuein, faeit. Quod etiam Augiistiiiiis confirmal sic (100):
iii siipia satis evideiiier distiriximus inter vojunta- < Seryilis timor non esl iii charil-ate, in quo si fv.ii
tein et fineni el intenlioncm. Non omnis aclio cx bontim, noii litnien hene. > Quod eliam super iliutir
fi..e judicaiur, sed 150 '"a s0'a 1ua! Dona esl '" kcum psalmi (i): Passer invenit sibi domum, ei .
se, vel indifferens. Ergo, si jaclaniise eausa pasci- lurlur nidum ubi reponat pullos suos. Dicil tpiod-
tur patiper, illa aclio mala esl quia malus linis; infideles bona opeia faciunt, sed non in nido Ecclc-
et ex boc ipso pcccal liomo, cl maledictioni subja- si.a?,id csl in fide, et ideo conculcantur pulli eo-
cet. Sicul dicil Jeremias: Maledictus qui faeitvpus riitn. Quibus tameu conlradicere videlurquod dici-
Dei fraudulenter (Jer. XLvm). Quod cxponens Gre- tur : Omne quod non esi ex fi:'le,peccaium est (Rom.
gorius, aii (98), fraudem illam conimiui, vel pro xiv); 1'otavita infidelium peccatuin esl (2). Ei Da--
lemporalis rei pnemio, vel pro kudis verbo, vel pio vid: Omnia opera ejus infide (Psul. xxxu). Et Jaco-
judicii lnimani graiia. i Solus enim in operc Dei bus: Qui in unq offendit reus est omnium (Jac. n).
fiaiidein iion facit,-qui cunt ad sludia bona; aciionis El Aiigitslinus (3): < Si quid ila fit qnod ad cbari-
vigilai, nec ad corporalis rei prxmia, nec adlamlis lat.iii, qiiseesl dileclio Dei et proximi, nonrefera»
verba, nec ad hunianam judicii graliain anhelat: lu-r, iioiidiiin fil queniadmodum oportel ileri, el si
vercnda eninl sunt opera, testanlc beaio Job, ue ficri vid'-anir. >
lioim nostra lairocinanti fraude npstris aclibus ler- {&_) ilaec oninia de facili at! eoncordiam revocan-
reiiae coiiciipiscenlia! se iiigerani. > Nec taihen ditur, si dicalur omiie opus quod fit.dnclu pielaiis, a
cimus seriiper eum mortaliter pcccare qui laiulem qtiocunqiie fiat, bonum esse. Sed bontim multis
ie4!>poralenidiligii, nec eum qui ad haec priiaipa- modis diciiur, pro ulili, pro remunerabili, pro si-
liier leiidit, bomiiiiis enim pulyerem de pedibus gno boni, pro spe boni, pro licila, et forte aliis
exfuteie jubet (Muttk. x; Marc. Vi; £HC ix). Sed modis, niilluinque optis bonutn, id est vitaescterrue
iSicilaliquis, si pascere pauperem catisa inanis glp- nicriiorium, nisi quod sit ex charilate : sed non
elc.
(97) Et hoc de pia muliere certo cenius creden- Joan, Psahn, Lxxxui, ba;c. Ang. sed. aliis ve.rbis.
liiini. .'••' (d)
Lib. ix,ine. 9, Job c. xvn, circa raed., sed (2) H;ec in I- Sent. Prosperi. Senl. 108.
1^98) (3) Ang., Enclmid., cap. 121 el till. Vide sul>
veibis qiiibusdam imiiuiUiiis. fsniMiiprafal. iii ps. xxxi
(99) Mag. % d.-il.
(100) V. Psal.[cxxvu, ser. 15.Dc verh. cap. 41, isi {i) itlag.sup., sC .-.:-.:._
lUio SENTENTIAP.UMLIBRI QUINQUE.— LIB. II. 4005
Soliim opus illntl hoiiiiro est. Nam si quis infi.lelis A pellcnda iribiilatione pelendum est. Prater8a, ec-
iriopiam indigentis rclevaverit, bonum facit, id est clesia quolidie oral pro pace, pro frugibus el hu-
S<gnumboni, et reinur.eralur illud opus temporali juSmodi temporaliijus.
phvmio. llliid famen opus quod fit de genere booo- Super hoc nobis videtur quod Deus Iaudandus,
niin, el ab aliquo fit malo ftne, bonum est, id est diligendus, orandus est pro temporalibus. Sed caute
si fierei in charitate boiuim essel, tamen malum intellige hanc propositionem : potest eriim notare
esl cx afleclti el etiam de genere nialornm, ut re- finem finalem, el /iiiein qui ad alium lendil. Si
fircre patiperem causa inariis glorise; Vel secundum finsm finalem, falsum esl; si linem qui ad aiitim
illos qni, triparlilo dividerites actus, dicunt bona lendit, verum est. Sic cum dicilur : Isle optat
opera non posse fieri malo fine, sicul nec mala bono, metlicum propler poticnem, si propter notct finein
poiest dici qnod bona 151 sunt iila opera, id cst finalem, falsuiu est: finaliter enim cum optat
de genere bonorum , lamen mala dicunttir, propler propler sanitatem. Si propter notet iinem qui ad
cns ijni. ea faciunl qui mali sunt el ex hoc ipso alimn tenditi vefum esl. Itaque Deus diiigendus esl
peccant. pro temporalibus, ut scilicet per bona lemporalia
CAPLT XVII. eum acquiramus, ei non propler se, Sed propter
Vtrum dive.rsisint el opposili fines bonarum volun- p Deum, ul non in eis finem ponanius, ut non ibi
talum sicnl et maUirum? ubi delerminalur, an sil siemus, sed in eis medilantibus, Deum, qui (inis
serriendum Deo pro lemporalibnn. c^t finalis, diliganuis. Quod ergo primo dicttim est:
De qualuor pra.iiotaiis capitulis, quarlum quod Irde laiulai Deum pio lemporalilms, non ergo gra-
restal, prosequciidiiiii, utruin scilicct bona; volnn- lis. Fallacia. Iste salvatur pro rnerilis suis, non
laies divcrsos et opposiios fines habeant?quod vi-- ergo gralis, falsum est; quia rnerimm non excludil
tleliir : islc enim laudat sive diligit Deum prp gratiam, vel e converso. Quod poslea dicilur Salan
lemporalibus, el Demn laudal propler Deum : ecce dixisse : Jvb mn diligil Deum gralis (Job i), habet
iona csl volunlas istius, et isli fines diversi sunt; tiiini lemporaliaj non est verum. Imo lunc diligebat
ergo lioua volunta» diversos fines habet. Quod ta- eliiii"gratis, tpiod poslea prohalum est, quando
men Deus diligcndtis iion sil proplcr temporalia, amissis oninibns, corptis cjus ila tilceratum est
ita oslendiiiif indirccte: Iste diligit Deum pro lem- qisoil etiam scaturiebant vermes de corpore ejns,
poralibus ; ergo non diiigil eum gralis. Item legitur G:>'ler;cvero rationes quas induximus, sojvnntilr
tn Job Saian dixisse, Job uon diligil Deum gvaiis • di! fuciii, disiincta multiplicilate hujus pra;positio*
habet eniin lemporaiia Uob i). Itein : i Qui Detini nis, yro.
•£:itlatpro divitiis, petit ul divilise ad ipstim vcnianl C Sed hnic solulioni videtnr obviare Augusiinus,
fioii.ut Deus. > Hcc dicil Augustinus (5). Item, illc dicens : Ne consliluatis 152 vobii duos fincs ut
(liligiiDciiiiipro lemporalibus, non dulia :ergo lalria regmim peiatis propter se, lemporalia propter illud^
gratis, et ita diligii Deum gratis et non gralis. ltein Sa- ncc solam, vel etiam cum eo lemporalem mercedem.
loinoiiail: Dhiiias ei pauperialemnedederis tnilii, Deus Ecce hic videtur osiendere quod per se temporalia
(Proti.xxx).El Augustiniis(G): «In veritate Deuni in- noii snnt appeienda, nec ctiam rcgnum propter
vocat qui ciiin propter se, non propler aliud invo- regntim. Ulam auiem auctoritatem sic exponimus :
cat. > Sed qui propter divilias euni invocal, proptei' Ne staiualis vobis duos finesj id est opposilos. Isti
aliud quam propter se illum invocat. Ergo qui autem lines, scilicet dil;gcre Deum propter tempo-
propter divitias eum invocat non in veritate cum raiia, et propler se, non sunt opposilj fineSj qiio-
invocat, ct ita propter divitias non est iiivocamliis. niam hoc est propler illud : poslea supplendtim est^
(7) Quod autem Deus diligcndus pro tempor.tli- sed tinum scilip.et ut pctatis regnum propter se, ct
liiis, et oranilus, et laudandtts sit, oslenditur. Dcus lemporalia propter. illud. Omnia enim propter
laudarldtis esl pro tmiversis beneficiis suis : crgo regrium peteiida suni.: quod qui facitnon sibi dnos
pro lemporalibus. liem, isle non agil graiias Deo ry fincs constiliiiu Qndd poslea sequitur, propter
pro teir.poralibus a Deo sibi collalis: ergo est in- regntim taniuin debeinns omnia operari, non so-
gratus. ltem, divitia; licile possunl haberi s ergo liim vei ciim rcgno Dei lemporale meditari
licite possiiiil peti. Item, nemo absqne necessariis lion est. Necenini ha-c duo lariquam duos finesde-
corpori jugitcr et libdre potest servire, sed riemo bCiinis proponere riobis; sed linum propleralle.riiii).
absque temporalibus potest habere necessaria cor- Cum igitur et seterna cl temporalia pelenda
pori: ergo nemo absque lemporalibus potcst Deo sinl, et tamen hsec propter illa, sciendum cst qnod
seryirc : ergo lemporalia petenda sunt, et ita Dens lemporalia aliter petenda sniil tjnamteicrna. Debemus
orandiis esl pro leniporalibus. Ilem lcgilur qnod enim a;terna peteresecnre, aperla.fronle, quoiiiam
Jeremias miilebal epislolas suas Hebrxis qui erant omnibus patet ea nobis esse necessaria. Tempora-
iu raptivitalc, ut orareiit pro pace principis, quia liaautem non debentus i.a apene peiere, sed cum
in ejus pace eoriim pcndehai liberatio; et ila pro quadam condilione, ut si dicam • Deui omnipo-
{5) Ang. in Psal. ui: Qtil jiivocai Deum ut dives (6) Vide etiam qira h.ibei in Psal. i.iu, in.fine, et
liai, Denm non invncat : hoc enirri invocat quod ad in Psal. i,v et CM.IVsub fmein.
se viiit veniie. \idcseqq< (7; Yide Ang. snp
tent, da ivihi hcecet hmc, «i tcis ea mi/i.ietse uliiia. A Spiritiis sanclus, sicnl atnor Palris et Filii proprie
Et quod ita debcamus exemplo Christi qni dixil: dicilur Spirilus sanctus. Similiter aiileiii in prae-
Pater, si fieri potesl iranseal ame calix isle (Miillli. sumptione est abusio misericordise ct boiiilatis Dei
xxvi; Marc xiv ; Luc.xx). Non dtxil simplieiler qiiaritum in hoinine esl, in boc quod aliquis nimis
ironneat, sed, si fieri potesl; et etiam siibjnnxii: iri ea confidit, et praBsumitipsum dimittere omnia
Verumtamen nott sicut ego volp sed sicut tu vis, fial peccata impunita, qnod libertatem dando in occa-
volnntastua (ibid.). Similiicr beaius Maiiinus, CIIIII sionem carnis, licentiam det peccandi. Quod qui
propter ulilitatem frairtim elamanliiim : «Ctir nos, facit quanium in se esl, justum enm non esse con-
Paier, deseris, aul cui nos desolatos relinquis? > tendit. Nolandum tamen (9) quodqniita peccat, simi-
peterel se vivere, non ila aperte petiit, sed ctrin litcr peccat in Patrem ct Filinm sicut in Spirilum
delermiriatione lali: «Si adbuc popnlo luo snm nc- sanctiiiii-.Communisesl enim offensa triutn persona-
cessarius, non recuso laborein, fiat volunias tua. > mm, sccuntlum appropriationem noiiiinis el non rci
Ad Christi et Martini exemplum pelainus tcmpora- dicilur pectare in Spirilum sanctum, quoniam pec-
lia. Solent quidam circa hanc qua;stioneni qtiasdaiii cat in bonitatem Dei cujus norneii, et non res, appro-
incongruas comparaliones formare. Ulrum scilicet priatur Spiritui sanclo, cum Pater el Filins et Spiri-
. Dcusseque laudandus sit pro temporalibus et seier- lus sanclus sinl iinabonitas.
nis, et aequeorandus pro illis : quod quoties audic- Quairilnr autcm tilnini omnis despcr.ilio vel pi;e-
ris, incoiigruitatis argue locutionem, sicut si dica- snmptio sit peccatum in Spiritum sanctum ? qnod
tur : Iste a^queeito vadilPapiam acRomam, et iste qnidam dicunt, ei lale pecealum ideo dicilur ine-
a>quc desiderat medicum el sanitatem, vel viiniin missibile, non quia non possil remitti, sed qnia non
ei«!iporem viui. de faeili; potesl enim remitti per pcenileiitiani.
Iteln, videtuf aliqua vobinlas non solum diversos Unde : Convertam eos in profundum maris (Psal.
sed eiiam advefsos fines habere, ut, iste peccat et LXVII);el alibi : Mittii crystallum tuam sicut buc-
pcceare vult, quoniam dcleclalur in peccalo suo, cellas (Psal. GXLVH); et alibi: Qui eduxil vinclot in
et quoniam scil misericordiam Dei tanlam esse, fortitudine, timiliter eos qui exasperant, qui habilant
qtiod ipsa sufiicit ad omnium peccalorum deletio- in scpulcris (Psal. LXVH).(10) Sunt autem alii qui
nom. Ecce duos fines proporiil isle quoruiii uterque dicuiil quod nen oinnis [iFsesumptiovel dcspcralio
iiialus est, quoiiiaiii delectari in peccato malum est, est peccatiun iu Spirilttm saiiclum, nisi illa seilicet
ct etiam iia cohfidere in Dei misericordia, pecca- quam comiiaiur iiiipceiiiienlia finalis, hl est de qua
ium esl, ui scilicet propler niniiam confidentiam £ nunquam aliquis poenilebit; et secundum istos taie
peccare hon. liiiicainus: hoc cnim esl peccare in peccatum irremissibile dkiinr, quia non reniiititur.
Spiritum sancluni, el niinqiiani hujiisniodi pecca- Ntiiiqtiamenini poenilcbii al.quis deeo, semper enim
iuiri remilletur (8). Unde: Qui peccal in Spirilum comiiabitur hoc peccalum iiiipcenilentia finali. Sed
tancium, nec in hvc smcuto,fieque in futuro remit- quseritnr ab eis, cum nenio, ui ipsi dicunt, de lali
ietur ei (Luc. xn). Et Joannes : Est peccaium ad impeeniteniia poenilebil, tilrum deeo polerit pneni-
mortem, non pro eo dico ut quis oret (I Joan. v). tere. Quod si dicatiir sic, contra : De hac impoeni-
El : Maledictus omnis qui peccat in spe. Unde vi- lentia nemo poterit poenitcie. Ergo ipsa nunquam
dendum est quid sit peccatum in Spiritum san- poterit reinitli, cum rpsa peccatum silr Quod de iin>
ctuni, pfius tamen oslensb quot sirit ejus species prjeniteniia finalinemo poleritpeenitere, probari po-
(|n;e snnt duo, obslinalio el inipugnatio veritalis. lcsl indirecte; iste pcenitebil de impcenitenlia finalir
Obslinatio esl iiiduralw in malitia mentis periinncia, ponatur. Ergo desinct eam habere. Ergo eam habe-
qua fit homo impainitens. Obslinalioriis autem dii»; bil. Ergo eril pertinax iisque atl finem vitic. Ergo
siiiit species, desperatio et prsesumptio. Desperatio de nullo peccato poeniiebit. Non ergo de impocni-
est qna aliquis diffidiide Dei misericordia, ivs'imaiis lenlia finalipoeniiebit. Itemsideimpoenitenlia iinaii
peccati mdgmttidinemdivimvboniiatis excedereqnan- pceuitebit, de nullo peccato pcenitebiu Eam habebi!
titatem. Pracsumplio est qua aliquis misericordia usque ad finem vita3, et si eam babcbil nsque ad
Dei abutens, et in ejus bonitale ultra quam satis finein vitae, de nullo peccalo poenilebit. Ergo si iste
est cotifidens, Dei justitiaih evacuare contendit. de impcenitentia pcenitebit, de niillo peccato pce>
Dicitur aulein tam praisumptio quam desperatio nitebii, sed in conlrariiim. Si de iitipcenitentia poe-
peccatum in Spirilum sancttim , el non sine ra- nitebit, de hoe peccalo pcenitebit. Ergo si de im-'
iibne. In desperatione enim sestimat aliquis magni- poenitentia poeniiebit, de aliquo peceato po^nilebit.
tndinem peccati excedefe quar.titaiem bonitatis Et iia videtur posse pstendi quod nttllus de impee-
Dei, ei ita diminuit quantitaiem bonilatis, quan- nitentia finali possil peenilere.
ium in se est, ul qui dicebat: Major esl iniquitas Iji conirarium tamen sic. Aliquispotesl pceniiere
mea quam ul veniam merear {Genss. IV). Bonitas plene et perfecle de afiquopeccaio; sed iion potest
aiuem Dei proprie el principailiter 153 dicitur perfecle pcenilere de uno quin pceniteat de oinni.
(8) Mag. 2, d. iZ. (10) VideAug. Exposit. ad hajc loca ad q.tiaea!lu-

(9) V. Ambros., 1. i de Spiriiu 8. c. 5 in fin.. div anelor*
i009 SE.NTENTIAHUMLIBIU QUlNQUE. — LIB. II. !0iO
Ergo potesl peenitcre de impoeuiientia finali. Item,, A dicatur oculis clausis potest iste videre, rnagis est
nemo damnatur uisi qtiia non pcenitel. Ergo nemoi sensus divisionis et verum est, ita etiain tle impoe-
damnaturnisi propter inipoeniteniiam finalem. Ergoi niieniia finali potest iste poenitere : sed si pceni-
nemodamnatur, nisi quia peccal in Spirilum san- leal jam non erit finalis : et ideo his positis in pre-
ctumtquod falsutn esl. Si dicat ilerum quod aliquisi dicato magis*erit sensus: compositionis; et falsitali
potesl pcenilere de inipcenitenlia finali, qtiaeriltir; propinqua est locutio.
quando ? Aul enirn posl mo.rtem, aut ultimo mo- Alii probabilius el verius, ut mihi videlur, tra-
liicnto vita; stia*,aut anle ullimum momenlum: sedI duiil quod impcenilentia incongrue dicilur perse,
cermm cst quod post riiorlem non est locnspeeni- sed in re furli, vel homicidii vcl aliquid tale, quia
tendi. Si veroultimo momento vilae susepceniiebit, relative tiicitur, el lalis jnnclnia lanlum poleslre-
ergo illa inipcenilentia non est finalis. Et si antc moverc, ut sit hic sensus. Furtumdequo atiquisnoH
ullimum momenlum pcenituerit, ergo mullo minus pcenitet: et tunc non esrpeccattim in Spiritum san-
erit finalis. El iia nunqnam poieril aliqnis de hoc cium.Poie.ueiiani ponere et removere, ul sit sensus,
pcenilere. Impmnitenlia furti, id esl furlum de quo quis(li)
Dicuut qtiidam quod ncmo potest poenitere de non proponit non pcenilere; el lale proposilum est
impoenilenlia fiuali. Hoc enim verbum duo notal, B ] peccatuin in Spiritum sanctum, de quo quis po'est
scilicet quod istehabuit impoenilentiain finalem, ei pcenitere, licet difficillime. lta etiam dicuul de
quod eam desinil habere, sed hoc est impossibile, perseverantia, ut posl exolicabilur in Traclatu vir-
maximecum sil victurus adhucf; sic enim non essel t tum.
finalis. Sieut iioc verbum incipere duo nolat, cum (12) Exsecula igitur priori specie peccati in Spi-
dicilur : Deus polest incipere prwdeslinare istum. riliim sanctum, reverlendum est ad alteram qua;
Holal enim quod Deus prxdestinat istum, et non (liciinr impugnatio veritatis, de qua sic ait Augti->
piius pi-cedestiiiavitistum : quod falsum est. Nullum siintis (15) : < Peccatum in Spirilum sanclum est
cnim prdedestinat quem non praedesiinavcrit ab cum, posl agnilionem Dci per graliam Cliristi, op-
aelerno. 154 Sicergo dicunt qttod iste nonpotest pugnat aliquis fraternitatem, et adversus gratiam
poetiiterede iiupoeiiiteiitia finali: potest quidem fa- qua reconciliatus est Deo, invideniiae facibus agita-
eere ut eam non admittal, sed non potest faccre ut tur. >IIoc tamen non intelligiiur nisi qtiando coines
eam amiltat. esl impcenitentia, id est propositum non pcenitendi.
Sed eis objicilur: Isle non polesl pcemtere de (U) Unde et pro quoiibet in via esi orandum, non
iinpcenitentia finali. Ergo non esl ei imputandum enim (nisi miraculose fuerit alicui revelaium) in via
pro peccato. Sed ipsi instanl hoc modo : Diabolus K' polest sciri quis peccet in Spirilum saiicltiin. Unde
iion potest pcenitere. Ergo peccata stia non sunl ei etquod dicil Joannes:/i's( peccatum admortem,eic.
iniptitanda. Si quis aulem aitentius inspiciat, vide- (I Joan. v), intelligendum esl de illis qui jam de-
bit quoniam potesl quis pcenitere de impcenilentia ccsserunt in iiifidelilate, pro quibus non brat Eccle-
finali sub hoc sensu, id esl de inipoeiiitenlia quae cst sia. Orat tamen pro eis dtim vivtint et adhuc mereri
finalis, non de inipoeiiiienlia qtise linalis esset, si possunt, utpro Judaeis et propaganis. (15) Consislit
iste poeniteret. Sicdicitur quodnigredoerit in albo, autem hoc peccalum in yeritatis oppugnatione et in
id est in eo quod erit album, non in albo quod si- invidia fralernitalis, et dicitnr hoc peccatum irre-
niul sil album et nigrum. Ponalur quod iste vivel mi-sibile, non quia non possil remitli, sed quia
tisque ad A, et timc morietur, post A vero seque* tanta esl labes hujus peccali quod non permillit lio-
lur B et C : qusesunt duo moinenta. Iste polest esse ruini etiam descendere ad humilitatem poenilendi.
viclurus in B, quia licet sit niorilurus in A tamen Unde cum Judas agnovisset se ita peccasse el veri-
possel vita ejus prolelari usque in B et C. Sic ergo latem impugnando, et fralernilali ct consortio
isle potest esse victurus in B, vel ita ille potesl esse Christi invidendo, el dixisset : Peccavi tradens,
in B. Liceal modo fingere lale parlicipium, potest r- j santjuinem justum (Mallh. xxvn), cilius cucur-.
esse pcenilurus in B, de hac impoenitentia quam dc- ritad laqueum quam ad pcenitentiani,vel contrilionis
sinet habere ante B. Ergo polest esse pceniturus de gemjtum, cilius ad suscipiendani poenam, quam ad
ipsa iinpcenitentia finali, id est qnse est in eo, vel deprccanditm veniam.
qme erit.in eo finalis, non de impcenitentia finali, Cum autem dictumsit quodprsediclasunt peccala
id cst qiiic timc esset finalis si pceniterel; et assi- in Spirilum sanctum, si adsil obslinalio, ut homici-
gnau' hic coniposilioiieiii et divisionem, sicul si di- diuin el adiilteriiiih (16),quod lamen uon est verum,
catui, isiepotesl viderc oculis clausis, id est oculis quia illud peccatum specialiler dicitur in Spiritum
qui sunt ciausi, per divisionem verum est; si oculis sanctum, 155 rIuotl'" contra bonitatem Dei. Pec-
clausis, id cst qtiod simul sinl elatisi et videanl, per cat enim homo tribus modis, per infirmilatem, per
composilionem, fal-um. Si tamen ex paiiesubjecti ignoi-aniiam, per iuduslriam. Qui auteni per infir-
(11) Videtur hicc ncgatio deleuda. (U) V. Aiig., ser. 11. Z>«Verbi. Dom., posl med.
|l2)M-.g. hic,§C. (15) Allutliiad ea quse habel Ang. I. t De '
serm.
(I5i Lib. l Deser. Dvvt. in monle, non \or-s,c a Dom. in monle, stib lin.
foi, (l(j) ijic tiuietlain desiderari videutur.
I3i! PETIU PICTAVIENSIS JCi2
mitalem peccat, in Palrcni diciiur peccare, qttia A tamen quadam amicabili benevolcnlia qna plcruin-
Patri altribuitur ppientia iiomiiie, eurh lamen et re, que fit u.t offendalur Detis ne offiMidaturamiciis.
conveniat tribus pcrsoiiis. Qui peccat per ignpran- Nolutt enim sociam suarii contrislari quani credebat
tiam, in Filium dicilur peccare, quia Filiosapientia sine suo solalio interirc, et a se alieuatam contabes-
altribuitiir nonirne et non re. Qui per iiidiislriam cere. »','•'.
peccai, iii Spirilnm sauciuin dicilur peccare; eo Videtur lamen quod Adarn laniiim peccavii. Di-
quod bonrtas solet appropriari Spiritui sancio, et cit enim Augustinus (22): « Impari sexu, sed pari
qtii ex induslrin peceat, ex nialilia hoc facit,, Scien- fastu peccayerunt. > Ergo pari superbia. Ergp pari
dum tamen qupd indivisa offensa triiim persona- conlemptu. Ergo pariter. Ad hoc dicendum quo.d
rum, sed propter pradiclani consideraiipnem so- paritas illa referenda. est ad excisntionem, qnia
lent fieri hnjusmodi appropriationes et species pec- pariier se excusaverttnt. Vel refereiida est illa pari-
calorum, las a.d esu.m lighi prohibili, de qno pariler coniede-
CAPUTXVIH. runl, quia peccalum dicitur par alii, vel quia ejus-
De peccato
' Adx, ubi quairitur utrum plus peccm.er.it dem generis, yel cu.ia ad.eo. di.uiu.ruuiiijvel. qnia
". ! Adam quam Eva. fastu facltiin,
(17) Exsecutis quatttor supra notatis capilulis di- B * ttein,. cuin dictum sit quod Adanii,'iHiiujnatwpu-
ligenter, prout rei difliciiltas el ingenii nostri facui- tavil se posse csse aequalem Oeo, -objicitu.r : Dieii
tas snfiieiebat, scilicet unde acluale peccalum ha- eni.m Aposlolus: Nori rapinamiirbitraius est seesse.
beat originem, et in qua re sil, et quid ipsum sit wqualem Deo (Philipp. n). Super queni locum le.-
et quanlae sint diffcrenii.e peccalorum aclualium, gilur (25): i Ul diabolus et primus hoino. >, Ideo
transeundum esl ad peccaltim priginale.de quo sic est cxponenduni,: « Ut prinuis lioino, id est, ul
prius fuisset agenduin, nisi alia, ratio praeponderans Eva quae 156 lacla. est de primo honihie, > sicul
Iiunc ordinem nos pe.rmutare coegisset. Scd quia i per primnni lioniiiieiriitilravii mois in lmiiidutii, >
originale peccaiuin trahitur ex, corruptipne carnis, idesl, « per Evam qtiaefacta est.de priino lioinine,
cnjtis causa fuit priimiin pe.ccatuni actuale Adae, de et qnae pritts peccavit. >Vel dicemlujn, quod si i>on
illo peccato nps expediamus, ul lanijem ad priginale credidil Adam se posse parificari Dep, tameii dele-
jedeainus. clatus est promissione. Sed Eva deleelata esl in ea,
(18), Circa illud priino occurrit quaestio, uirpm, quia. plus credebal. Sictil isle pauper iii boc qnod
peccalumillud habuiloriginem el nlriim ut velletAii- dicitur ei lu eris rex, vel papa, delectatur, licel cre-
gusiinus quod prceces.sit in eo qiiBedam elaiio; ail P ( dal iU.udnunquam posse evenire (24). ltem, Adant
en.im (19).: « In primo homine praecessil quaadam peccavil per industriam, Eva ignoranter quia quasi
elalip cpmprimenda. > Sed secundum hoc prapmiiti- [paryi inlelleclus] fuit, gravius esl peccare indu-
tiir i.lla splutio (20), qua peccalum Luciferi dicilur slrin quam iofirinitate, plusquam ignoranlia : ergo
irremediabile, et peccalum Adae dicitur remedia- plus peccavit Adam quam Eva. Quod atitein Eva
bilc. Idco euiin dicpbalur pcccalum Luciferi irreme- peccavit ignoranter, ita probari polcsi. Evacietli-
diabile, quoniam ips.e peccavil ex propria et innaia ditVliabolo. Ergo cfedidii qupd fiercl sicut Deus.
lnaiilia, scilicet ex snpeibia, nulla praecedente len- Credidil etiam per eoinestionem iilius ligni. bpiinii»
tatipne exieripri. Jlomiiiis yerp peccatum idco dice- siium non posse amitii, sed poiius a.iigmentari. Ergp
balur reiiiedjabile, qtipniam illud peccatum habuil credidit se non peccare ; cuni igitur peccasset,
originem a lentalione praecedente. Ad quod dicen- ignoranler peccavil. Sed corilra, scicbat sibi prae-
dum quo.d tentatio elalioiiem, elatio opus praecesît, ccplum dalum a Deo, ne comederet. E.rgo sciebal
et ita opus liabuil originem abelulioiie., sed prius . esse peccatum contraire. Ergo scienter peccavit,
a leiitaiione: foit enim in ulroqne parenle clalia, liem, ltiulier exciisalioneni non haijuit de ignoran-
sed major fuit in Eva quam in Adam. Najn ctiin lia, cum etiam mandatum noverit, etpeccatuiu esse
diabolus. dixisset:. Erilitsicut dii, scieiiles, bonum^D sccus agere non ignoravit. Dicunl igilur qupd aJ
el matum (Gen. in), ipsa puiavit se pps.seesseaeqna- lianc promissionem, Eriiij ticul dii, etc, lanla am-
lcm Deo. Adam quia sapienlissiinus erai, iiuuquani bition.e caecata esi mulier quod nec illud mandatuiu
putavil se poss.e esse aqtialein Deo„ et Ua non fuil Dei esse aniinadverleret, nec peccatum esse conlra
in eo seductus, in quo mulieir: propier-qiiod Apo- facere cogilaret. Jgnpranier ergo peccavit, Ergo ex
siplus dicit euin non sediictum (/ Tm. n). ln boc igiiocantia pcccayil. Npn estverum. Fallacia. Deus
tameii seducius fuit qiioil pulavil yeiiiale sibi esse o.iuiiein queui seteriialitei' ptinil, iniseiicordiier pu-
quod eral moriale;nec lainen .pjripr seduclus, uec nit. Ex misericordia etgp. punit aelernaliier. Licet
in co.in quo mulier. Ideoque no.nlauta in eo praj- enim ignoranler, non ideo ex ignorantia, quia igno-
eessit elatio quanla in muliere (21): «. Peccavii,, raptia non fuit principnlis causa, illiu.s..peccgii, sed
(17) Mag. 2, d.22. De Gen., c. ult.
(18) Lib. n. De.Genes., c. 50. , (i2)' Lib. ii. De Genes , c. 55,
(19) Lib. eod., cap. 5. (25) V. in Glossa ibi.
(20) Mag..hic,§B. (24) IsthaJC supplcvi ex Aug. n. De Genei., catp,
iil) lla;c tj'.i:ina cl pltira alia bic, habct Aug. I. ni uli.
J015 SENTENTlAUUMLIimiQUINQUE.-I.IB.il. |:i!l
prava volunlas. Sicul oninebonum esl ex libero ar- A briare non eiit inulilo. Uvc lan;en sciendum quod
biirio, non lamen primum bonum dicilur esse ex omnes defectus, lam ani.mx quam corporis, paiimur
libere arbitrio, sed ex sola gratia, quia gratia e.st propter inobe lientiam ; et noslra etiam peecata
principalis catisa illius. qiiae ab.eis originein conlraxcrunlânimae defeclns
(23) Quodautem Aiigtistinns dicit quod excusaiio el passiones sunt, ul ira, liislitia, dolor, immodc-
ignpraiiiiaetolliiur et ubj praeccplum esse cogaosei- rala lsetiiia; corporis, ut faines, sitis, algor. Omnis
mr, et peccamm esse conira facere non dubitatur, laincji hujusmodi passio in anima est, sed corpori
jioicst inielligi verum fuisse anle suggestionein. aiiribuunlur, quia non senlit has anima nisi incor-
Tiineehimet praeceptum scivit, et peccatum esse pore et inslrumenlo corporis, et sicut supca hunc
rontraire praecepto non ignoravit. Vel potest 'diei oidinem assignavimus, iit prius diceremus qnalis
quod innc iiiriiniqiie scivit et per illud peceaitnn fuit hoino factus ante peccatum secundum corpus,
credidit se iti onijiibus bonis coiisuinmari el in el qualis secundum aniinam, ila eliam de refor-
nullo dimimji. Siciit Antichrisnis credelse perpec- malione ipsius traclabimtis: prius qualijer aniina
catuin ad inimorlalitaiem asccndere, ut in Psalmo ejus refonnata, postea qualiler corpus, docebinius,
liabeiiir; Non movebor a generatione in generatio- tit ita idem ordo qui observatus esl in formaiioue,
nem sine malo,id esl (Psal. ix), « movebor ab hac R lenealur iu defonnatione [reforinatione], et fei:e
ge.ieralione mortali ad iinmorlalem, et hoc non erit idem etiam habeiidus sit in novissima reforiiia.*
sihe :naloi26), > id est sine peccato, ct siue malis lione.
aiiilms. CAPUT XIX.
Quaerunl etiam hoc ioco quidatn; qtiae ilonijii- Qnutis e/fectus sit hotno secundum eorpus . ubi de
Jiiis credimus incOgniia, sed nec ad safutem peici- peccato originali ugiiur
piendam eorum scieiiliain fore necessariam; sci- (-2.1)Secunduin coiptis igitur paliiurhomo famem,
liccl si peccasset nittlier, el non vir, an hiimamim sitim, segriluuinem el similia, et pi;eieiea uiorlui-
genus esset corriiplum, vel alia ei formareiur mu- tatem, ulila dicaiii.Cum eiiim hoino aniepnccaltini
lier; vel si consensisset voluntaie uterque et non morlalis essei, id est potens mori, et poicns non
«ipcre, an corruptio esset laniiim in menle el non mori, post peccatum non habiiil hujiisinodi moiia-
iii carne; vel si slelisseiit, el eorum filii illutl tians- litatem, sed polius mortuii,al,ein, quia necessario
giessi essent, an parenles de. peccalis (iliorum pu- esladdiclus inoiii. Unde Aoostolus dicit corpus
liireiiiiir sicut el fiiii. Adhuc senliunl velusialem hominis post peccatum fuisse moiiuum (Rom. v).
primi parentis et alia hujusmodi; in qtiibus quse- C Praeter hos defeclus inest eliain quidaiji alius dele-
siionibtis plus reperilur curiositatis quam uiilitatis. citishumanae na.ttirapost pecc;uniii,sci!icel qiw.lam
lilnd potius persimile ad rem pertinere videttir. fcedilas, quaidam Iabes piovciiiens ex fervenli
Uirum credidit Lucifer fuluruiu esse quod expe- coilu parentum , quoe causa originalis peccali , et
ti;i?Quod si est, ergo credidilse posse fieri aequa- eliam origiuale peccalum, secundum (28) qiiosdam
leiii Deo, ergo credidit slatum stium posse aequa- reatus pcenae,id est debitum quo homo obligatus est
r: et in nullo fieri minorem: sed pcenaetemporali vel aeienisepro peccato primi ho-
sdebal hoc non posse fieri, si illa voluntale pecca- niinis , et iliud debitum nec est prena, ncc cs\
rel, ergo credidit se non peccare illa voluntale. culpa (29), et ita non esl peccaium, sed taiituni esl
Ergo ignorauler peccavit. Item, ipse sciebat se esse originale peccatum. Sicut islud , Esl homo »|p)-(«iu,
creaturam, et Deum esse Creaiorem.. Ergo sciebat nqn tamen est homo: el dicitur originale pec.catuni,
senou posseaequari Deo, cuin nulla crealura Deo quoniam ex peccato parenluni obligali sunt bomi-
possil aequari. item, Lucifer voluit esse ut Deus, lies pcenap; sicut jutlicio fori pro. peccato parciituni
sed sciebat hoc non ppsse esse nisi essel Deus. Er- exsuianl filii. Alii autem. dicu.nl quod peccattnn,
go voluitesseDeus: sedipse sciebat quod non po- n originale est ignoranlia. l)oni e't concupiscentia
teral esse ille Detis qui illuiu creaveral, nec a.lins, mali. Unde Auguslinus: «Dito sunt plenaria iti ho,-
quia sciebat non posse essc nisi iniuii), cum modo mine, ignorantia, el di(ficultas. Ex- ignorantia error.
illudsciat, qnia islu scientia non accrevitei 157 quo homo veruin pro falso, recipit, ex difficultate^
postea. Ideo dicunl quidam quod esse voluil siiiiilis crttcialus, ui resisleiilc carnali vincnlo non possil se.
Deo non per imitalionem, scd per aequalitatem homo a libidine temperare.* Sed quomodo concupis-
scientiae. Verius lamen videlur quod voluerit esse cenlia mali in aiiitna hujus infanlis vel ignorantia
Deo aeqnalis, cum lamen scisset hoc non posse esse, boni ? Nondum eniin concupiscil aliquid, nec aliquid
nec idco mintis peccavit, imo multo gravius. De ignorat. Nil enim ignoral quod in tali ;etatedelieat
hujusmodi lamen cum non p'cne absoluta sint, du- scire. Ideo dicenduni est quod iniiiiini coneiipis-
(25) Baec cis excusatip tollitur, quando prxce- lum capiiis hujus intelligentia, vitle qu;e scri|isiiuns
piuiii datur, vel stieniia nuu peccandi nianifestatur. in obsenalion. nosliis ad cop. 28. Sent. Pulli iti
îe Atig. 1.De grat. et lib.arb., e. 2. parl. II.
(i(;) Sic Ang. In Exposii. ad hunc psal. ver- (28) Mag. 2, d. 50, § E.
?.?nii. t (29) Haecsnluiii dkit cx alioruin sent. ul el ejus
i-7) Mag. 2, d. 50 ct seq. Pio geiiHiiiadilliciiita- Mag. cilatus.
PETIU PICTAYlENSIS 10:6
jOiS
cehtiae est iri islo, nbn motus concupiscehliae. Esl. A qua posseiit proficefe. Si vero nec graiiam haberenl
non
enim hoc nomen concupisceniia sequivocungad mo- qua possenl stare non imputareliir cis qiiod
liis cohcupisceriliae, el ad vitium , et ad naluralem steteruril. Simiiiter anima isia iiunqiiam hahuil
aniniie polentiam. Ignoranlia sirriililer est in aninia gratiam qria stare posset: Creando enim fnil in-
et slalim fnit imniurida,
Jiiijus pueri viiiitm ignorantiae, sictit in oculo caeci [usa,et infvndendo creala,
vitium est innocte, sed tanien non discernilur in- Uiide videtuf qtiod peccatum iion sil ei impntan-
nullain
ter videntem et caecuni donec advenienle lumine diim. Item cuiii anima quando infunditur
iliei. lla in anima piteri esl viiitim concupiseentiae ex se habeat inacnlam, quare ergo imputatur pro
facile essel solvere,
el vitium ignoranlise, sed non disccrnitur donec peccaio macula carnis? Qnod
si aiiima esset ex traduce. sicut et corpus: posset
advenienie auate discretionis; lunc enim incipil
riialum et eriim dici quod sicut in Adam oinnia corpora per
cbncupiscere ignorare bonum. Palet igi- desccndentia fuerunt
tur exhis qiiod peccatuiii originale in duobus con- seininalem rationem ab eo
cprriipta, ita iu eo, id est in Adam, omnes animae
sistit secundum quosdant, in coiicupisceiitia mali
fuertinl corruptae: sed non potest hcc dici, qtto-
el igiioraniia boni. Untle pluraliter dicil Propheta: niam aiiiina non e.\ traduce esl sicul et corpus, imo
Jn peccatis meiaconcepit me mater mea (Psal. L), id ^
quoiidie creal Deus novas animaS; Item , Uaecani-
est in concupiscentia et ignoranlia, qiiandoque sin- ma creaia, fuit aui munda, aiit iiiiiminda; si muin
guiarher diciitir pcccatum priginalc, qiioniam igno- da, ergo aliquarido fuil niunda. Sed niinquam fuil,
raniia pendel 158 ex coiicypiscentia, Si eniinnon
qiiin non esset in corporc. Ergo in corpore fuil
praecessisset coneupiscenlia , nunquam sequereiur iiiunda. Si vero creata fuil iiiinninda , non videtur
ignoranlia. Quod cnim originale silpeccalum igno- ea immuiidilia inipulanda pro peccato. Uem , pec-
raiiiia volunl habere ex eo quod dicit Augustinus
caium originale aut esl voluniaritiin, atil est neccs-
super illum locum Psalnii : D.elicta juventulis sarium: si cst necessarium, crgo inevitabile, ergo
niem,;etc. (Psat. xxiv.) iicn potesl evitari, ergo non esl imputandum ani-
Quidam tamen, imo fere pmnc-s, inlerdum dicurit
i>;e. Yolunlariuni aulem non esi, quianon processit
crigiiiale peccalum non csse nisi "
cpncupiscibiliia- e.\ libero arbitrio.
tem, non repuiantes ignoranliam in originali pec- Ad lioc dicunl quidam quod aniina quodammodo
cato. Cuin quibus publicam stralam sequerites di- delectatuf
quando infundittir corpori. In Ula infu-
canius Concupiscibil,iiatem, non ignorahtiam, esse
sipne est qusedam socialis deleclatio , et ideo ipsa
originale peccalum quod in anima est no.n in CON
Q aiiinia rea peccati est. Sed secundum hoc magis
pore: dicitur tamen lialjitare in carne, quoniam i.n esset acluale quain originale peccattim illud. Alii
carncesl quaadam carnalis corruplio ex eo quod a,utem meli.us dictint quod in primo hornine anima
ipsa per generaiionem viii.osam traducitur ex alia est prius corrupta, postea caro : quaecorruptio non
carne,: quae co.rrtiplia caus.a es.t'originalis. peccati, (nit culpa, sed pceria; el anima corrupla camem
sed npn est original.e peccatum, quia npn est pec- fecit corruplain.ct, non ecpntrarip. In nobis ecou-=
calum. Nahi si esseti, ergo illa caruncula in qua l.rarip fii, ri,an\ caro eorru.pta auiniarn corrumpit,
esl illa corrupiio carnalis, puniretur propter illud el ila hic esl quasi quaedam vindicta. Cunv eiiint
peccatu.m si ei np.n infundefetur anima, quod non in primo liouiiiie aniina |am corrupta per peccaliiiit
est verum. Cum enim ante quadraginta sex dies carnem adhuc iiicorrupiani corruinpjt, in nobis
non infundalur aniina corpori, s.i moreretur mulier quasi in 159vindicta primi peccati caro animam
iipn damnareluc per se illa caruncula. Unde patet corrumpii et in Omiiibus posteris, el ideo rea lene-;
quod corruptio illa non est cjilpa; nam culpa non lur anima pcccati.
est nisiinspiritu. Non est ergo illa corruptio origi- Ad praediclas ergo rationes per ordiiiem respo.i\-
nale peccatum qu.o.dest in anima sicm ejus causa, debimus. CunTergo primo dicilur : Non displicel
Sed videtur quod arniina riQn debeat esse rea D '> Deo conjunclio illa anini&eet corporis, nec anima
illius peccati stalim quando infunditur, quia haec meruil aliquam pcenam. Ergo non est ei imputan-
anima infiinditur luiic corpori a Deo, vel.it np.Iit, et dum. Fallacia. Antichrislum essc fiiturum non dis-
npn djsplicet Dpo.illa uii.io corporis.elahimae, nec plicet Deo, nec meruil Anlichrislus reprobalionem
ista aniiiia meruil aliquam poenam. Ergo originale Dei. Ergo ilia reprobatio non est ei iinputanda,
peccalum nou est ei impulaiidum. llein, haec a.iiinia Quod aulem postea dicilur quod anima niinqiiani
nunquam fuil quin non esset in corpore; et liun- pcrfeclioueni qtia stare possei, iiabuit, falsuni est,
quam fuit in corpore q.uin np.n haberet peccalum. quia a Deo nihil habuil nisi boiiitm, in quo, nisi
Ergo lraec anima, nunquam fuit quin non haberet cprrupta fuisset carnis admislione, potuissel munda
peccatuni. Ergo, nunquam habuit perfeclionem perjnanere. Unde hic solet quidam formare quae-
qua possel slare. Ergo non esl ei imputanduni si siiOiieiri (50): Si possel fieri quod aliqua paiiicula
iion slat. ilaec enim splel assignari ratip de angelis cainis de aliqua carne sine viiio concnpisceHli;e
nuare impulelur eis quod ceciderunt, quia babe- tradiiceieiur ctillicaiiii animainfundcielur,ancsset
panl graliam qua poterant stare, et si non habebanl illa auiina rca originalis peccali, sicut forle fuil in
(303fPullum fprtassis indigilat n.ui inoTet illam quaeslionein cap. 28, secunda?.patiis.
">I7 SESTENTIAUUMLlBUlQLTNQUE.-LIB.il. 1013
Lazaro sus, itaio. Ad quod dicunl quidain quod ori- ti milis: siinl eniin ejusdem ralinnis. Ulralibet quae-
ginale peccattnn pariim esl ex vilio conctipiscendi, rilur; si negetur de facili probahitur.
parlim ex carne corrupta (31). Unde ad hoc ut Sed prius dislinguanlur Ires staltis corporis an-
Christus ininiunis esset ab originali peccato, opor- tequam nascalur homo: Corpns humanum primo
tuit carnem qnam asstnnpsit mundari. Nani forie si posl conceplionem, est quidam liquor qui quoiidie
noa esset mundata, licel sine concupiscentia con- paiilisper inspissaiiir. In secundo vcro slaln infia
ciperetur, originale peccatum haberet Chiislus. qiiadraginta sex dies 160 est corpus effigiatuiii,
Quod poslea qnxritur, an inunda aut inimiiiida id est habens bumanam corporis efligiem el linea-
fnil anima, dicimus quod muiida, id esl ex crea- uieiitii. Tertio vcro, post quadragesimum sexltim
tione non habuil nisi miindiliant; Sed si ila inielli- diem infundilur aniina corpori, et fil homo ex ani-
gas, fuit creata inuuda, id est exislent munda, fal- ina et corpore. Sic ergo dicalur: Qtiidquid fuitpars
sumest, Argumentum tale fuit; Creata fuit munda, corporis Cain existentis liquoris, fuit pars corporis
crgo aliquando fuit munda, Fallacia. Hoc pomum Athe, Certum esl eiiiin quod ille liquor manavit de
in manibus tuis dalum esl mundum. Ergo in ma- siibstaiiiia Ada;. Similiter quidquid in secundo vel
nibus tuis ftiil muntlum : posito quod mamis im- tertio die fnit pars jllius corporis, prius fuil pars
mundae fiunt, cl quam cito pomum fnit in eis, fuit " corporis Ad;c: et ita fiat prpgressus usque ad tem-
sordidiim. Videltir antcni illud peccatum originale, pns iiifiisioiiis aniiuae. Et ita quidquid fuil pars
qtioiiiam a paienlibiis uoslris viiiosa lege, itl cst iilius corporis aiiiinaii, fuit pars corporis Adm.
secuiiduin cainalem concupiscenliam carueiii con- Eadem ralione et similiter de omni homitic potcst
traximus. Non enim dicitnr originale quoniam a diei quod qtiidquid fuit.pars corporis ejus, fuil pars
carne corrupla caro trahitur corrupta (52). S^c corporis Adae: et ila essenlialiler fuit in eo. Ilacc
enim Chrislus habuissel originale peccatum, qno- aulem ratiocinatio videluresse probabilis. Nam ubi
liiam caro ejus ex earne Viiginis quae per originale potesl sistere respondens in qtio statu corporis,
peccalum corrupta erat, liatlucla fuil; sed idco nisi dicatur qtiod quidquid fttil pars corporis Cain
origiuale dicilur, quoniam illa propagalio libidinose existenlis liquoris, vel elfigiati, fuii pars coiporis
fn. Modus ergo traduccndi facil peccalum, non Adae: sed non est ultra progiedieiidum. Poiius enini
ipsa traduclio. Unde Augiisiinus(55); «Vitium Iraus- videtur sistere in lempore (itto adhuc liquor est
fundit in pueros rion propagatio, scd libido; non corpus, quaiu alio. Sed si hoc dical stilicel quod
foecunditas, sed foediias. > Co;:ceptus attlem Christi quidquid esl pars corporis Cain liquidi, fuit pars
non fuil celebralns carnali concupiscenlia, sed vir- Q corporis Adae, et non quidquid est pars corporis
tiue Spirilus sancli: unde immunis fuil aboriginali effigiali, vcl quidquid est pars corporis animati ftiit
peccalo. Ex his ergo patel quod lertio inquirebaltir, pais corporis Adae. Eadem ralione qua dicilur, non
scilicet quomodo traducehaiur originale peccalum, quidquid dicetur . . ,
(34) Sed objicilur ad quid dictum est, quod om- et ila cum quidquid fuit pars corporis Cain liquidi
nes tradticti sumus ab Adam, et omnes peccavimus fuit pars corporis Ailse: et nii quod fuil pars cor-
in Adain : nam noii ftieninl eliam tot alomi in corporis edfigiali, vel eiiain animali, ergo uil quod ftiil
pore Adae qtiol homines ab eo descemium, Et si pars corporis Iiquidi fuil pars corporis cfligiati,
omnes in Adain fuerunl, accidit corpus Adaeom- Ergo hoc esl aliud ab illo. Simililer animatum est.
niiim corporum excessisse quantilalem. Ad quod aliud ab efijgiato, quod dicere iiiconvenicns est.
(iicendum quod onmes honiines fueruul iti corpore Sunt ergo qui dicunt quod*semen illtid quod pro-c
Adsenon essenlialiter, sed per seminalem rationem. diit ex Adani ex quo formalus fuit Caiii, nunquaiii
Yolunt lanien probare quod essenlialiter ciiain fuil in Adain, quia nunquam fuit pars ejus; sed
fiierunt onmes in Adam. Quidquid fuit pars corporis ttadiicla est ab eo per carnalein Conciibiluin, sicut
Cain fnil pars corppris Adae. Fallacia, Quidquid fuil de grano fit seges, operante nainra, et lamen nniw
pars.corporis filii Cain, fuil pars corporis Cain, P qiiam fuit seges in grano. Uude etiamsi tion intle
crgo quidquid fui.l pars corporis filii Cain fuit pars fieret corpus aiiiiiiaiiim, non redirel ad corpus illud.
corporis Adae; sed quid<|uid fuil pars corporis Adse, unde iiaduclum csl in resurrectione, sed deperirei.
esseniialiter fuil in eo. Ergo quidquid fuit pars cor- teste Angustiiio qui ait (55): <Informes partus qnia.
poris fil i Cain, essenlialiter ftiil in Adam, et ita non proclivius perire arbitretttr, sicul semina quse>
lotus Cain fuil in Adam essenlialiler. Eadem ra- nondum sunl animata. >
tione filius filii, et filius pronepotis, cl sic usque ad Quaeritur autem quomodo filii contraliant origk
ullimum hominem, el ila omnes homines essentia- nale peccatum a parenlibns suis, cuin eorum pa-.
liter fuerunt in Adam. Forsilan aulem aliquis ne- reiiles muiidati sinl ab oiiginali peccalo per sacra-.
gabit proposilionein el assuniplioncin praedicti si- iiienluin baptismi? Quon odo eniin conlrahunl ori-
(31) V. Mag. 5, disl. 3 ined.

(52) Sensu et veibis hic cum Mag. cohaercl 2, (34) Mag. 2, d. 30, § m.
dist. 31, § b. (55) Enchirid-, cap. 87,
(33) lnio Fulgent. De fide ad Petrum, c. 2, iu
1019 i»ETIU PiLTAUr.NSlS 1020
giiiale pcccalum ab cis in <]«;i!>iis , ibil (Luc. xxi). Quod si esl, cuin vir hpc inodo de-
ipsilni IIOIIcst? A
Qiiod lamen ila sit, os-:ci)ilitAiigitsiitius dualiiis si- cedat etsil in cliarilate.corpusejiis in restirrectione
iiiilitiidinibiis (36): Sictil eitiin iilii nasctiiitur ha- gloriricabiltir. Sed isia caruncula, si ei non iiifini-
bentes praeputium a parcntibiis non babciitibiis pne- derclur anima.pars esset in resurrectione illius
puiiiim, ita filii nascnntiir cuin originali peccalo corporis, el cuin illa nioilo sit obnoxia pceiix, ergo
a parenlibus non habeniibus Origiiiale peccalum; in resiirrerlione secundum illam pariem anima pti-
ilem, sicul irilicum esl ntundaium humana dili- nielur cteteris paiiibus corporis impunitis; qtiod
gentia et a palea el ab arista, et ab eo lair.en na- esse non potesl. Solutio httjus objeclionis paiet ex
scilur triticum cum palea et aiisia, ila cum pareiites praedictis supra, quia noii resurgent semina, vel
niundali surit ab Originali pcccato, ab ejs 'nascuniiir poiesl dici quodetiam si sint resiiireclnra, rum caro
lilii cum originali peccalo. ilis laiueii simililudiiti- liominisqui incbarilaie deceditsiiresuireciuragloti-
biis dualius oslendit Atignstiiius quod ita sit, sed ficata, illa pars quae ad hoc corpus in resurrectione
non osiendiiur [quod (quomodo)] ila sii. Unde nop redieril glorificata erit, et ila sine corruptione.
videlur quaeslioiiem plane absolvisse. Unde ct qui- (38) Qnaeritur eliani utriim peccata parenltitn
'dain magis iirgenl quaesiionem. Ponatur qnod qui- Iradiicanlui' in filios, ut peccaluni Adae iradticiiur
daiii adultus, et quacdam adulia per sacramenium B in posleros. Qtiod videuir. Sicul enim omiies homi-
baptismi mundentiir ab originali peccato, et etiaai rics per seniinalem rationem fuertinl in Adam, ita
al) onijii actiiali iiiundi sint, el statiin legitimo so- filii in parentibn.s et ab eis descendunt. Hoc etiam
lieiiiur niatrimonio. Vir sl.iliin. halicl rom ciim videtur velle Augiistinus* dicens (59): « Pueros pro
iixorc sua.et hac eliam inlenlione ut prolem ha- peccatjs parentum obligari poenaenon solum primo-
lieal: isle ,in aclione illa cmiltil ex se quamdam runi pareniuni, sed etiam ipsorum paienlum a qni-
porlioiiem subsiantiae suae, illa portiuncula iinmunis bus iiascunttir, non iiTationabililer dicilur. > llic
esi ab. oiniti obnoxieiaie pocnse, Nam tota hominis videtur aperte dicere quod pueri obliganlur peccatis
caro ab onini poeiiaeobnoxielale libera esl. IJnde si pareiiium, Et alibi: « Ea! peccata pareiilum noii
tiinc decederet, lunc non sentiret poeriam, nec in perlinent ad filios quae faciunt parentes jam naiis
Aiiima, nec in corpore. Licet enim hoiniiiis passio filiis.> Quasi diceret: lila pertinent ad eos in quibus
in spiriiu sit, tairien quaedam passio dicitnr essc in snnt parentes quando eos geiierant. Praeterea legiitir
corpore, quia incst aiiiinae mediante corpore, et in Exodo: Ego sum Deus zelotes visitans peccata pa-.
caro dicilur obnoxia pcena-, non quia realus aliqttis trum in filios usque in terliam elquarlam generaiio-
insil corpori, vel quia corpus aliquid per se sine „ tiem (Exod. xx). Quodsi hoc dicalur, accidit quod
aninia patiatur, sed qiiia piiniliir aiiima quibusdam ptier qnando pluresbabuit parentes el antecessores,
passiouibus, secundnm corpns, quarum nullam poet qiiaiito magis remolus esl ab Adam per serieni
feslsinecoipore 161 patictiam in inferno: sicut in generalionis.ianto.niagisobligaturus [obligandus]est
praesehli vila palet, iiiinqtiam pateretur anima fa- pcccatis, Accidit etiam qttod infans uniiisdiei magis
mem nisi per corpus cui est sociala. Unde et sepa- pnnieiidus est qnam pater stius, cum leneatur reus
rata ab eo non paliltir famem cjbi corporalis. Cum sui originalis peccati, et omnium aclualium patris a
aiilcm veritum ftieril ad quadragesimum sextum qtio per seminalem rationem descendit.
diem, anima cx se munda ei infunditur, et illa con- bleo dicendum est quod peccata parenlum non
jitnctio Deo non displieel (37). Dic ergo unde Irahil iraducunturin filios nisi iantutn peccalum primi ho-
pucr cOnslans cx illis duobus miindissimis originale niinis, et quaerilur polius illud quain alia, quia om-
peccaium? Si aulem dicat aliquis quod dclettaiio nes materialiter fuerunl in Adam, el ille babtiit peiv
illa qnam habiiityir in coiitt, peccatum fuil e( indc fictionem carnis.qtia pottiit slare. Habuit cnim anle
traxil peccatum poriiunciila inde eiiiaiiaiis, non est peccalum carnem incorruptam, sed omnes ab eo.
verum: nam delectatio illa per bona conjugii exett- clesceiuleiiies habuerunt camein corruptam, nec in.
saiitr. Si eiiam delcclaiio illa esset peccalum, potius D aliquo ab eo descendenle fueruni omnes seminaliter,
redundarei 'in parentes qni illam deleclalionem siciit fiiertint in Adam. Quod ergo dixit Atigustinus.
scnseritnt, quam in iilam carunculamquie nil sensit. (i0) poslea retractavil etcorrexil (40*). Undeetipse.
Itcni, si dical aliqnis illam caruncnlam cui non- (iixii : < Mitissima sane pcena erit his qui originali.
dtim iufusa est anitna (de illa ciiiin lot|iiimtir) cssc quod contraxeruni, peccatuni non addiderunt. >
obnoxiam pccuic, posjio qnod illa caruucula nun- llanc eniin solam pcenam habebunl quod non frueu-
quam aniinabitur, quaerimr an redibil in resurrec- tiir visione Dei, quod est propler. maculain originalis.
tioiead corpus viri a quo fuit emissa. Quod videtur; peccali. Sicut qui introducendus eral ad regem,.
liain qtiidqnid.est de veritale hiimanac nalurae restir- ' inillo alio damnalttr, nisi quia etini non videl prop-
lcr maculam quam conlraxit in via, cum iu iulo. so
gel in jtidicio, quia cliamca))i//Hs//«!capiie nonper-
(50) L. 3, c. 8. De Bapli.m. yariul., scu De pecc. (59) Enchirid., c. 46.

pierit. et remiss. (40) Enchir., c. 93, 1. t.
(57; Similia prnponchat AugusliiiO Jtiliaiins I. n (40') De pcc. mcr., cap. JS. I. v, conlr. iu^
[le nu-t . tit.. «' 2S, etc. c. II eic,
lot) >,|:!g.2, d. 53,
im SENTENTIAUUMUHWl QLJNQUE. — LIB. II. I-H2
casu priecipiiaverii, similitcr damnatur parvulits. A pticcaltiin imo acluale; sed hoc dicio difiinl;»!-
proprio peccato, sic.it et vinnm quod in corrupio surgil quaesiio; videlur enim secundum hoc qitntl
vase est posinnn in se habet corruptiim saporcm, iion de omni peccato actuali possit posnitere qiiis,
qni tamen 162 cx dolio est conlracttts. quia non de ignoranlia. Cum eiiiin ignoranlia sil
Quod tamen dictiim esi, lotam posierilatem Atlae in islo, infinita sulijacent ejtis ignorantiie qn:c noi)
ream conslitui pro peccato ipsius, cauie iniclligen- novit, nec ea potest confiieri. Accidit etiam qtiod
dnmesl, ul haccprsepositio, pro, nolet occasionem, aliqttod peccatum actualc transil reatu, et non aciii,
non causam. Nunquid enim pectamm alicujtis causa cum econtrario sit. Haecenim solet assignari diffe-
e.-t quare alter puniatur aeicrnaliler? Sed polesl esse renlia inier peccalum actualeet originale, quia ori-
:dii occasio poenae.Unde ctinm cum dicil Dominus ginale transii realu et non aclti; actuale vero trans-
sc vindicare peccala pareiitiini in filios, inielligen- it actu et non reatn, tloncc per confcssionein et
ilmn est- de lemporali non de aeterna pcena ; vel di- pcenitentiant (lelealnr. Si ergo ignorantia dicatur
ciiur viudicare peccata patrum in filios, quia imila- peccalum actuale, accidet quo.l peccalinn actuale
lores paternae iniquilatis punii pro peccalis patrum, transit realu cl non actu ; nain cuin isle babcat
id cst pro propriis pectalis in quibus imitantur pa- ignoraiiliani, pcciiilel tle illo peccalo, cl confitelur
tres(41). Suntenim non taiiiiiiii paterme haerediia- st: igiiorantem esse, et miignaiii habet coidis con-
lis, sed etiam paternae iniquilalis haereiles. El ideo tritioncm ct peragil pceiiiieiiliaiii. Ecce peccatuin
(li.il Peccuta patrum iu filios, noniinando patres et ilhid diinissiiiii csl rcatii, sed iiianel adhtic: iiinii
lilios, cuni similiter pnnial Doinimis imitaiores ini- iste iguoral adhuc o;iinia ea qn;e prius igiiorabai.
ijxiialum exiraneortmi, quia potius filii solcnt patres Sed baec qttaeslio supra relicia est snb jtidice: non
imitari. Ideo aulem oicit, Vsque in tertium et qunr~ enim video quomodo ignoranlia non sil oiiginali
tam geneialionem,quia ad tanluni temporis spatium peccatum sicul el concupiscibilitas, cuin ct ita
soltiii patres vivere qnos videntes imitaniiii' filii. dixerunl viri magnac auciorilatis, quibns taineit
Nam docii et faciles imilandis lemporibus omiies. • niodo fere omnes motleiiii conlradicnnl: et ideo ncc
Videttir lainen posse ostendi quod peccatum Adae aliquid contra commtinem omnium opinionem 163
sit causa quare homo setcrnaliter damnelur, quia asserere autlens, indiscusstim illud relinqno. .
peccaiaiii Adae est causa quare alins homo pniiialiir (45) Iltiitl potiiis dicondtnn qnod originale peCca-
iciernaliler cnjuslibel corruplionis quam paiimur. liiiii dtiobiis modis rcniitii dicitur per bapiismtim.
Ergo et illius corriipiiouis tiuae esl in carne, sed Primum quia carnalis concupisceniia ila attciiiiatur
iJJa corruplio est causa iliius quae est in anima f, per baptisinum, ut inancal niodica el lenuis, uisi
el est originale peccatuiu. Ergo peccatum Adaeest quis arrvi tlcl liosli et concttpisceniiie conscutiat;
e.iusa quare alius homo piiuiatur aeteriialiter. Si tunc enim esl actuale pcccatum. Diciiur iteriim re-
vero dicalur quod originale peccatu.ni quod est in mitti ner baplisniuin, quia omnino pcr baptismiim
anima, est causa illius coriupiionis quae esl in cor- delelur reatus ipsius, cl post baplismuui non esl pec-
pore, quod videtnr velle Iieronymus super Jeremiam catum morlale. Unde dicil Auguslinus (44): « Car-
dicens : « Quidqttid mali nobis accidi et viiii nostri nalis concupiscentia per baptismum reiiiittiiiir non
est;i ergo corruptio ai.i;i:se naluraliter praecedil ita ul noii sit, sed ut non iniputetur pro peccato.
corruptionem corporis, cum constet .illam corrnp- Hoc eiiini esl non habcre peccalum non esse reiiiii
lioiieni quae est in corpore el lempore et natura peccali. Quomodo ergo coetera peccala trauscuiil
pracccdcre illamquaeest in anima. Adlioc diceniltim aciii, non reatu, ut homicidium; itaecontrariocon-
qncd peccalum Adaeesl caitsa corruptionis quaeeslin cupiscentia posl baplismum transit rcatu el non
torpore, et cori uptio corporis est causa corruptionis actu. > Haec sunl verba Angiisiini.
aniinae, id est originalis peccali, aut peenaequae illi (45) Dicitnr aulem postea, iiirum sicul anima
pec. alo debetur, sicut Densest causa liberi arbitrii purgatur in baptismo ab originali peccalo, ita cl
in lioniiiie, et libcrum arbitrium esl causa peccati, D caro ibi purgetur a foedilale carnis ct a corrup-i
non lamen Detisest causa peccati. lione? Dicunt aulem quidam qxod sicut duo siini
(42) Superest investigare quomodo per baptismum in baptismo,id estaqua el spiritus, ita ibiduo mnn-
remillaiiir nriginale peccalum. Videlur enim quod dantur, scilicelanima elcaro;hsecab originali pec-
ijon ren iilaittr per bapiismum. Nam concupiscibili- calo, illa a corrupiione carnis. Alii aulcili dicuut
tas mancl post bapiisamm; ergo aut concupiscibi- quod anima laniuin purgatur in baptismo et non
tas non est origiuale peccatum, aul originale pecca- caro. Quibus objicilur : caro liiijus infanlis qni nio-
tum nianet post baptismuin. Similiter ignorantia do baplizattir non iniindatur per baplismuin a fo>
iiianet post baptismum. Ergo aut ipsa non est origi- ditate sua : quamdam contrahit fceditalem a caroe
nale peccaluin, aut originale peccalum manel post pairis quae corrupta esl; et ex hoc quod descendil
baptismum. Ergo non tleletur iit bapttsmo. Ad hoc ab ea per camalem concnpisceiitiain, quamdaii
(iiciinl quidam quod ignorantia non esl originale contrahit fceditaieni. Ergo corrupiior esi caro pr.i-
(41) Mag. 2, d. 55. (44) Aug. sup. c. 26- scd paulo aliler.
(4i) Mag. 2, d. 52. (45) M.-g.snp. J. c,
(45) Ex Aug., I. i De ntipt., elc, c. 25.
1025 PEIKl PICTAYIEXSIS 1024
lis qnam parentis : et ita qtianto quis pltires habet, A } acltiali. Quod vitlelur vclle Auguslituisdicens (47):
parentes in linea generis aiileeedenfes, magis cor- < Peccatum Adaclanio inajori injnsliliacommissum
ruptaiit habet cartiem : et sic Caro hujus cofruplior fnit, qtianlo faciliori observantia poterat custodiri. >
est carne illius, et utraque corrupiio catisa esl ori- lleiii,pliis nocuilqiiaiii aliquod aliudpeccalum. Ergo
ginalis peccati qtiod est in anima. Ergo majus est inajnS fiiit. Prima sic prohatur : totam hiunanam
originale peccalum islius quam illitis. Legitur la- naturam viliavil-peccatum Adae qtiotl ritillum aliud
mcn super Epistolam ad Romaiios : i Quantum ad fecit. Ergoplns nocuit. Ad quod dicendum quod il-
originale peccatum omnes pares eranl, sed miscri- lutl peccaliim Ad:e non fuil majus omni alio, quia
cordia quos voluit discrcvit. > Quotl laiiien omnis inajus ftiit peccalniii in Spiritum 5. et peccaium
homo qiianto poslerior est, tanlo deterior sit vide- Jiidacei peccaliim Cain. Q;iod ergo diciiur Plus
tur; iiaui lioniines solebant vivere quiiigciitos an- nocuit, trgo majns fui>, non scqnituf, falstim esl;
iios, quadringentos; inodo non vivunt ullra oclo- imo pius nociiit Judae peccalum siiinn qiiam Adae
girita vel cenlum annos: modo cliam sunt hebelio- suiiin. Sed plus noctiil, id est in pluribus, nl plus
ris ingenii el madidioris liiemorise, el etiam niino- non qiianiitaleni sed pliiralitaicm notet. ldeoautcm
ris qtiantiiatis. Nam sicul.ait poela : dicitur peccatum illud viiiasse et corrupisse lolani
Terra malos homines niutc edutal aique pttsitlos. K naturam hiimanam, quia corrupil naluram Adae, a
• " . (JuviiN.,t*t. 15, vers70.) quo omncs hoinincs pcr semiiialcm rationcm des-
Atl quud dicciidum quod licet major sit corruptio ceiidiinl; sed postea credimr fuisse delelum. Unde
in hac carnequam in iiia, lainen origiriale peccalum Aiigusiiniis (48) : • Primi parentes postea recte vi-
non est majus in islo quam in ilio, neCreatus major vendo per Dornini sangtiincifl ab aeterno credtinlur
pro illo : sicut ille qni majorcm cibum sumil quam libcrari supplicio, > Quod aulcm dicit Augusiintis,
ille, non lamen magis reficitur, licet cibus sil causa < Peccaium Adae tanlo majori injuslilia, etc. > id
refeciionis. Quod tainen corruptiorsit in tino caro est,< in injiislilia ad plures periiiienle,>tii majoritas -
qnain in alio polesl conjici, quia sa?pe videinus eos pluralilem noiei.
qui iion siint nati de legiiiiho mairimonio proniores Solet quaeri an conctipiscibilitas animae, qttaeest
ad opera carnis, ut quanlo in majori voluptatc con- originale peccatiim, sit illa animae polenlia qua di-
cipiiinliir ct magis illicita delectaiionc, taulo inve- ciltir concupiscibilis anima, quae ante baptisimiiii
iiianiiir filii dissolutiores in Opere. sit peccatum et post baptismuin rcnianeai actu, sed
Quiwriitireliatn an leiiealur quis confiteri origi- non impuietur pro peccaio. Quod si dicatur, quaeri-
iialc peccaluin : quod ita videtur posse ostendi : Q tur quare magis illa potentia corrumpitur corrttp-
Jluic non polest remitli tinum mortale pcccalum lione carnis, ut dicalurpeccalum, quamilla qua di-
sine alio.lste pceriitel de homicidioêl ex charilate) cimr irascibilis anima, vel ilia qiia dicitur rationa-
qui nnndum baptizatur. Ergo ei remitliluromne mor- bilis ? Iieri)si ipsa est originale peccatum ac corrup-
lale peccalum cujns esl rcus, ergo el origiriale pecca- . liocarnis, non est cansa illius. Ergo non est causa
Iiim. Uiide sic originale.peccatum citm aliis per con- originalis percaii.Si verodicalur originale pecca-
irit-ioncii: dimittitur. Ergo per tantam |/. illam] tum esse proiiilas quaedamad peccaudum quae est ex
potesl diuiilli si sit sine alio, el ita adullus qui non corruptione carnis, cum illa pronitas sit qualitas
esibaptiziiltis, nec actuale superaddidii, percontri- nientis quaeetiam rcmanei post bapiismum, teste
lionein [eniii volo baplismi] (si non babet aquam Aiigiistino, quaeripolest an ea concupiscamus lantuin
liaptisnii) potesldelereorigiiiale peccatum. Item, ille inalum et nunquain bonum, Eadein ratione et illa
scit se esse rci:m peccati inortalis. Ergo tcnetur naturali concupisceniia concupiscimus lantuin bo-
confiteri pro eo. Ergo teneiur confiteri illud. Itein, num et nunquam malum. Quomodo ergo possumus
jn eo qui bapiizatus est redeunt peccala per apo- illa abuti, nisi ea volumus nialtim sicut et irascibi-
stiisiam, ergo et originale peccatum, et non potest litate et rationabilitate quandoque abuiimur? Sohi-
juisi baptizari, et ita non polest dcsinere esse in eo D lionem islarum lnajoribus lelinqiiimns, quia nihil
riisi beneficio cohtfitiouis. liabemus hic traditum a majoribus noslris. '
Conlra sic : Iste non commisit hoc peccatum, er- CAPUT XX.
gb non tenctiir conteri pro eo. Ergo non confileri. Qualu effeclusfuil Adam posl peccalum; ubi el de
JdeOdicunl quidam quod sicut poenitentia insliltila polenliisaninueagilur, et vrins de naturalibus, posl
est propter aciualia pecCata, 1Q4 ct tamen actua- de gratuitis.
Jjadclenlur quaudoque per bapiismum; itaecontra- (49) Ostenso qualiseffecttisesihomoposi pcccaiuin
rio inslilutuin est bapiisma propter originale pec- secimdtim corpus, inquireiidum restat qualis effe-
catuin, et tanten polesl deleri originale peccatum ctu.sfuit per peccaluin secuudum aniinam. Scienduni
propter contritionem. est igiiur quod per peccaluin vulneratus fuii in na-
(46) Quaeritur aulein poslca ulrum primum pec- luralibus Cl spoliatus graluitis, id esl nattiralia iii
catum Ad;e acluale raajus fueril onini alio peccato eo debilitata sur.t perpeccatum, el corrnpla graiui-
(iC)Mag. sup., dist., 53, §f. (48) Lib. n De peccawr. mcril., elc, cap. 54
(47) Lib. xiv De civit., c. H. (49) Mag. 2, d. 24,
4025 S"2NTENTIARUMLIBRI QUlNQUE. - LlB. II. 1026
ta, nec omnino dcleta et subtracla. Nostrac igitnr A . linns ;« Mens est omnitim qua» sunl in anima, et
exseculionis is erit ordo : Primo dicemus quae sint dignilate sublimior el snblimitaie integrior, omnis
naturalia bona, quse graluita, ut inde pateat diffe- affeclus el cffectus nattiraliler capax, liabcns ima-
renlia interhaecet illa; secnndo qualia fuerint na- ginem ipsius Dei ct potenliam cognosccndi, et simi-
turalia ante peccatum, qualia effecta sunt post pec- litudinem in potenlia diligendi. > Solenl etiam ali-
caluin; tertio qualia fucrunl gratuita anle pecca- ler dislingui parles animae duae, ratio et senstiali-
tum : post peccatum enim non remanserunt. Natu- las. Ratio iteriim duas dicilur liabcre paries, snpe-
ralia dicuntur illa quae habel homo anativilate sua, riorem scilit-ct el inferioiein ; superior est per
iinde dicunltir naturalia, ul ratio, ingenium, memo- quam homo ccelestibus et divinis contcmplandis
ria, etc. Graluila suntilla qttae naluralibus sttpcrad- inlendil, inferior esl per qnam liomo inferiora isla
dila suni, ut virltites el scienliae; unde etiam di- aptus esl disponere el Circa leiiiporaliuiri rerum
liinitir gratuiia, quia a Dco liomini per gratiam exteriores prudens est deliberare.
conferunlur; el isla bona quolidie augmeniaiiiur, CAPUT XXI.
quotidieminuuulur, suhlrahunltir quibusdam, 1©5 Qualia fueruni naturalia ,anie peccalum, el qualia
(lanlui aliis, et in bac spcciali acceplione liiijus post. Ubi etiam de sensualitale et de primis moli-
B bus agilur. - t
noitiinis gratuitum, naluralia et gratuila sunl quasi
opposita. Accipitur eliam hoc nomen in quadam si- (81) Sensualilas auiein eslqiiaeilamvisaniniaeiiire-
gnificationecommuiiiori, titlam naturale quam gra- rior, ex qua est moliis qui in corporis sensus, et
liiitum bonum dicatur gratuitum, [quia haec et illa eorumquae corpori iiecessaria stinl, intenditur. Suiit
gralis danlur. '. autem sensualilalis duae partes, una inferior, al-
Poslhxc videndum esl qualia fuertint nalnralia lera superior. lnferior pars esl moltis per quem
ante peccatiira. Sed quia speculalio duorum natu- appelimus illicita, ul irasci, moechari, et iste mo~-
raliuin, id est sensnalilalis ct liberi arbitrii praeci- tus et poena est etculpa esi, superior pars esl mo-
pue videtur ad hanc scientiam petiinere, et omne lus per quem appelimus licita etcarni necessaria,
peccalum lam mortale qnam veuiale ad ista duo ul comedere, bibere. Isle aiiiem niotus aliqiiandff
refertur, ideo de bis duobus agere sulliciat; et est moderalus aliquando immoderalus. Si niodera-
primo de sensualitate.Sciendum est igitur qtiod cum lus est, nec est culpa, nec est poena; si vero im-
anima sit res simplex et carens parlibus, tamen a moderatiil, pcena est, sed non culpa, ut immoderti-
sanctis dicitur habere partes, non essenlialiter, tus appetitus coiuedendi, vc) bibendi (52). Si qujs
sed quia«in se admittit quod ipsa non est propter C ( igitnr istos quatuor motus sive paiies retieei ai-
diversilatem ofliciorum (50). Qnidam ergo dislin- lente consideret, de facili poterit perspicere quod
guunl animam in tres partes, scilicel mentem, cl peccalum sil mortaie et qiioil veuiale. IIoc lanui)
spiritum, e! eani quae specialiter dicitur anima, praenotato el cognilo, quod idem ordo peccandi qui
juxta id quod legitur, Ptallam spiritu, psallam elmen* fuit in primis parenlibus, ad lillerain esl in aninia
le (I Cor. xiv); quia siculhomo exterior ires habet cujuslibet, quanlum ad spiritualem iiitelligcntiain.
principales parles, sirpremam ul capufquod conti- Siciil cnim ibi serpeiis IQQ liiit qui suggerebal
nel in se duos octtlos, et mediam, scilicet ventrem, niuliei';, et muliei' quae comedil pomiiin vcliliim,
et inlimam, scilicet duos pcdes : iia lionio interior et vir qui consensil mulieri, ila est in anima cu-
lrcs habet principales partcs, snprciiiam,.scilicel juslibet hominis pio serpente sensualitas, pro inu-
incnieni, quae habel duos oculos dilectionis ct co- liere inferior pars ralionis,.pro viro superior pars
gnilionis, mediam, spiritum, qui siiniliter in dno rationis. Et sicut ibi fuit camale coiijugium inier
dividitur, in agnitionCm e» ejus eflecltini, et infi- virum et niuliercm, ita in anima est spirituale
inain, scilicel animam, quae quasi duo pedes habel conjuginm inter superiorein partem rationis et in-
seiisiialiiatein et scnsum. Est ergo sensualilas per- _ feriorem. lnfcrior eniin pars debet famulari supe-
eipiendi poteiitia res corporalcs in semetipsis, non riori qnae dcbet eam corrigere, sicul mulier debct
est aliquod corpus quod visu percipimus.- Sensus faiiittlaii el obedire viro qtti eain debet corrigcre*
esl potentia afficiendi ex rebus naiuraliter, id est Dicitur ergo scrpens suggerere sine cOnsensu viri
scnsualitate perceptis, sicut cum corpus aliquod vi- et mulieris, quando molus sensualitatis concipil
dendo afficior gattdio vcl mcerore et eoitsimilibtis. illecebram peccati absque omni cogitalionis dcle-
lmaginaiio autem esl potenlia percipiendi rcs cor- ciaiionc, et talis molus est culpa levissima, quia
porales imaginibus suis, tit ctim rerum imagines priini niotiis iioii sunt iri prima honiinis poteslale,
inenti nostrae occurrunl iri somniis. Effcclus vero et pcr generalem confessionem delentur dicendo
iinaginalionis est potentia afiicieiidi ex rebus tali- CoiiyJieor.etaGraecis dicitur propatheia [irpon&Otui]
ter imagiiiatione pereeplis. Mens quoqtie duas ha- a iiobis vero propassio. Mulier autem diciluf co-
bet partes, sive ul diximus, oculos, scilicet unum metlere et non vir, quarido peccatum detinetur in
cogiiitionis et alterum dilectionis. Unde Augu- anima cum delectalione cogitationis, ita tamen ul
(50) V. 28. oroblema Heloisssead Abaelard. (52) Mag. sup. |g.,. etc.
(5i) Mag. 2.', d. 24, %.f. etc
11127 PSTRI PicTAViENSiS ites
lisii deceiiiiUur faciendiini. Seddisiingttciidiim csl, X tur posse fieri mortaie, quia advenienie pcccaio'
quahdoque eiiirii pccc.aliim parum delitietiir in ani- niortali, quod vciiiale erat transit aclti el npn
feia,id est vpltinlas peccandi cum deleclaiioiic co- rcain, siciit vides in'xlalibiis. Infanlia dicitnrlrans-
gnilionis, qnaiiiioijiie diit. Si partim deiincatur in 'iC167 'ri juvenniicm eldcinceps,qnoniam atlve-
aiiiiiia voltinlas iila pecc.indi.illa.dcleclaiio cogilalio- nieiite jnveiiliite, pueritia desinil esse, ncc aliqua
nis veniale peccaiumesi ei polest deleri per confes- aias pplesl esse aiia. Ita nullus praedictoiiiin mo-
sioiicm' geiitefaicih. Si vero tliu teiicalur in anima liiiini polesl esse aiius.
tnorlale peccaitiiti esl lalis voluutas, "ialis delecta- Adid aiiieni qupd posiea tlieltiiii est plonius in-
tio, id est sciiicel, quia vir nun slaiint corripil niu- lelijgendum quod nuliiim peccatum adeo est veniale
lierem iii iliitilo dcmoranicin, vel ad illicita pro- qudd, si placel, non sit tnoriate, facienda est dislin-
riimpenlem. Quoiies eiiiin mrilier prorumpil in illi- ctio brevis. Peccaloriirii igiltir quae fiiint aclii exte-
cita, stalim a viro est corrigeiida, id est inferior rioiialiiideslmbi'lalc,alitid veiiiale.Morlale,uiinfciii-
pai'S rationis a superiori.^Vir auteni dicitur coine- cerehoniiiiei»iindecliafi;veiiiaIe,utiiimisbibcfe,iiiiiiis
(icre, quando.peccaluin in, aiiinia ienelnr delecla- coniedere. Seieiiuiiriiest igilur qiiod si quis movea-
iiOiiecogitatioiiis» ita eiiairi iit deeefnaiiii facien- tni' ad niortale jieccaihm moitt ralionis stipcrioii
tluiii cl adest voltinlas, si adsil facullas. Elhoc B vel etia.tn infcriori ei diii, mortale peccaltimesl ille
pecCiitiini mortale esi et gravissiniiiiiii motiis; si vcro uiovtaiur ad niortale peCcatnm mo-
'Qiiod aiiieiri siipradictum est, ihotus sensiiaiitalis tti seiisnalilalis sivc inferiori sive snperiori, vel
essepeccaluiii, non videlur esse Veftiin, (jriOiii.itih eiiaui iiioui ralipnis inferiori, si partim est, veniale
liujusmodi motus siint in biiilis aniiiialibus sicul et peccatiiin est ille mplus : nam si diu lenetur illo
hoiniiiibns, roncupisciint eiiiiri siciit lioniiiies : setl iiioius in iiiferiori parte rationis, mortalepeccatum
hoiriirics qiiiii raiioncih tiaberil qtiandoque rcsisiiint. esi, iit dixiimis snpra. Item si quis moveatur ad
Qiiare efgp pOiiUs hobis iiripntalur pro r.eecalo veniale peccaitnn sine moiu scnsualitatis boc, vel
qiiam illis ? Ad quod dicenduni qiiOtiin ipsovcsti- illo, sive moiu railoiiis hoc vel ill.o, superioti vci
btiio quaesliphis excnbat vesligiuni soluiionis. Nam ijifeiioti, lalis motiis ConCupisceiitiaeveuiaie pecca-
qtiia liomines haberii raiionciii pei' qiiani piimos tiiin est, nisi movcaiur superiori motu rationisditi,
motns possiint coniprimere, et noii lnnla îiimaliii, id cst coiisueludiiiarie. Quod enitn veniale esl, si
Ideo quod iipri illis iiiiputaiur pfo peccato,in istis vertatur in consiieiudinem desinit esse veiiiale, et
peccalum judicatnr. Motus igiliir conciipisccntiie, fil moriale, si placet, idest placiiuni yenialis pec-
qiiaridiii tehetuf in seiisualitale vcniaie peccaium Q citli et ipsa consueiiido morlale peccatum est jpsiini
esi, qiiaiidp vcfo leiifliir in "inferiori parlc ralio- eiiitn. veniale impossibile est fieri moiiale. (51)
riis, inofiaic pccc.aiiini, si diii lencaltir , qiiia niora Qiiotl aulein primtis motus cpncupisceiiii;c pccca-
seciiih traliil pciiCnluin. Sed ilje irioius qtii leiietur liim sii, paiet pcr Propheiam qui dicii : Ecaius qni
iii seiisiialitate potesi lenCri in superiori vel inle- tenebit et ailidet parvutos suos ad peiram \Psat.
riofi parte faiioiiis. Ergo qiiod esl veiiiale poiest cxxxvi). Parvulos vocat piiinos inoliis. S' ergo
essc ihoiiaie; et ita veniale peccalum eril moiiale. bonum cst allidere eos ad petram, ergo niaii sunt.
liem Augusi:vVusdicit (55) quod nuilunt peccatum Sed itertun objicilur : Ante peccatum in Adant
tideo veiiiale esl, quod si ptaceal, morlale non sii. nec fuit poena, nec luit culpa, sed primus motns
Sed iiiiiiis bibere csl peccaltim veniale, el placel ftiit in , Co . antc peccatum. Ergo priinns nec est
iinic jtisip. Eigp esl peccatuin inorialc sed iii hoc poiia, nec est cnlpa, llein, si iri eo jiiiniiis inolns
jiistb esl chafitas, efgo in aliqiio esl cliaritas non ftiil moiiale pcccaiuni, qnare iiiijinialiis c*t
iii quo est moriaie peccaium. Quod illud pec- Apostolo pro petcalo tlicenli : Qiiod noio, hoc aqo?
caliini piaceat lniic jiislo, sic probatur. Nain [liom. vn.) liem, piimtisnioliis cst macula aiiim;v,
illiul facit sponlc noii inviliis. Ergo ei placei. Ergo esi offeiisa Dei. Per eam igilur fit aniina Deo
Ad qtiod dicendiiin qiiod sicut supra assignaii D biniilis dissiniilis, ergo deformal animam. liem,
suiil qualuor gvadtis sive pyrtes in anima, iia pos- hoiiio leneliir esse sine oflcnsa. Ergo tenetiir esse
siinl ibi assignari (|tiain<>r iiioius quortim linlltis sine prinio niotii, cuin primus sit offensa Dei. Sed
est vel ieril, vel potest esse .ilius, scilicet dtio nioiiis lion polcst esso lionio sine priino inolii. Ergo ab
seiisualilalis, cl tlno mutus hiiionis , et moius sen- hoiniiic cxigiiur qnod ipse facefe noii potcst, id esi
siiaiiiatis iioii potcst esse inolus rationis vel infe- csse sine priino liioln, Ad hoc dieendum est quo.l
rior, vel snperioi", nec iiioius ralionis potesi essc in Adam ftiit ralio ante peccaium secuiidum
inottis scnsiialiiatis. Sic 'uleo dicitur mottis sensua- iiiramqiic sui parlcm, et scnsiialilas scctiudtim su-
lila.lis ficii motiis ratioiiis, qttia adveniente mPtu pcriorem paiiem, quia in eo fuit moileraius appn-
ralionisiriplus sensuaiilaiis desinit esse, et transil litiis necessariortim cOrpori; setl ineonon fuii pci-'
actii, scd noii rcaiii. Manet eiiini reaius venialis liius moliis, nisi dicas primus, id csl anle qutiii iioit
peccati cuin nioii;tli peccato. Similiter vcniale dici- fuit alius. In eo eniin aule peccatuiu nec fuil iiife'
(53) Apnd Graiianiiiii disl. 25,' C. uiiiim anie cidiinl. V. etiarii eumd. serm. 4 De aniinabus de-
n<ed. Allinc eî qnotl habel Aug. tract. 12, in Joan. fnnct. ei ser. 47, etc.
suii iiiiein : Miiiuta peccaia, si neglisanlur, oe- (54) Y. Aug. ad Iiunc psaL.siib fineiH.
1S2D SENTENTIARUMLlBRl QUINQUE.- LIB. if. *0~0
rior pars sensuaiitalis, nec cariiis corriiplio. Unilc A' coiisentiie voliintali et non eonseiuire. Coiisentiie
iioii poteral peecare mort liter, uec est vernm dicilnf, qiioiiiaiii volunias illud quod concupiscil.,
i notl prinius niolus sit offensa Dei; soluni enim ad effeclum per se non polesl pCrducere sine anxi-
peccaium mortalc dicilur offensa Dei, ct bomo lene- lio rationis, non enim per se potest delibcrafe, et
Siir esse sine oflensa Dei, el ab eo cxigiiur ul sit scrutari locum, (empus, motltim,etc„ qu;e rectorcs
sinc.innrtali peccato. vocant circumslanlias, quae omnia scilicet delibe-
Qii;sritiir autem iitrnm nielius sil abslinerc a verat ratio, ut scilicel sciat quando et qnomotlo po-
niali quani a morlali, nain nemo polcst abstinere a terit fieri. Consenlire dicitur quando absqtie ea
veiiiall quifl abslineat a noriali; et pciest absii- voluntas quod cnpit ad effectnm pcrducere nequit.
ncre a rnortali etsi non a veniali absliueat. Sed Dicitnr aulem non consenlire quia semper recalci-
crontrario probatur qnod melius est absiinere a - tr.il, semper conlradicit et judical malum non esse
inortali quam a veniali, nam mortale peccalirnt faeicnditm. Nnllus enim adeo malns cst qtiin ratiu
gravius esl qnam venialc. Ergo melius estabsline ejns conscieniiam remordeat diclans hoc esse ina-
iv a irioiiali quam a vcniali. Ad quod dicimus quod, lirin et illtid. Hacc est enim illa scintillnla rationis
si niorlale peccatum et veniate essenl duo quo- .. qu;e etiamin Cain non potest exstingui, quae a Grae-
iuiii iiliiiiiique posset esse sine reliqno, melius cisdicitur synderesis, el ita dicilur ralio conscn-
cssel a moiiali quam a veniali. Similiter quaeritnr lire voluntali, quia voluntas ad id quod cupit nch
niruni meliiis sit abslincre a jiirameiilo qiiam a potesl per se lendere sine raiionis admimctiio, et
ffequcniia juraiidi, ubi simililcr dico quod nielins dicitur non consenlire quia hoc facii invila. Sicut
est absiinere a juramento qttam a frequenlta juratn- puer qui caccnm dncit oslendit ei duas vias, unarii
tli, quia ncmo potest abslinere a jutamenlo qnin planam et alteratn asperam, etcaecus npn vnlt, ire
abstineal a frequenlia jurandi, sed non convertilur, nisi per asperam prsetercnntlo, et puero inviio y
ei siniiliicr in caeleris : vei quia ipsa comparaiio pner dicitur consenlire caecoet non consentire :
iniiuil discretionem inler venialeet mortale pecca- conseniii quia absqueejus regimine non potesl cae-
tum, neganda est isla, Melius est abstinere a veniali cns ad locum proposiliim pervenire; non cOnseiilit
quam a morlali, el instandum bnic argtimenlo : quia invitus eum ducit, et caecuseum trahit iiivi-
Non polesl quis abstinere a veniali quin abstiueat f.iin; ita voliintas ralkniem, qiiae licel conlradicaty
a moiiali, et non convertilnr; ergo nieiius esl vincilur.
abslincre ab islo quam 168 :iD*"°- Fallacin. Non Item, vitlelur quod sensualilas habcal majorcnt
jvotestaliqttis habere ocnlos, qnin habeal capnt, po- (; tiUtaciain in brutis animnlibiiSqiiani in rationali-
lesi lamen habere capnt, etsi non habcat ocnlos. l.iis, sic. Nam biiilnm animal molii sensiialilalis
irgo nielius esl habere oculos quani capul. Eadcm al)s(|iie libero arbitriO movelur ad aliud animal in-
ratioiic polest philosophari : quotl magisest pcennle lcriieientliim. Non cnim habet lihernin arbitrium,
cpiscopo in collatione subdiaconalus peccare, qiiam sed homo non potest moveri ad alium horriincih
sacerdotii, quia si indigniim scienter admillit ad irilerficiendiim sensualitale, absqtte libero arbiirio.
otilinem stibdiaconalus, hacpnena mulctalur, quod Nam si hoc possel facere sola sensualilate, ciiiii
iHvndc ca:lero poicsl euindem ordinem conferre, ejus inoltis non sil morlale peccalum, posset lionio
sed ex quo non polcsl conferre minorem, ncc eliam moveri ad alium hominem inlerficiciidtim absque
iiinjofeiii, cl ita non Sacerdotium polest postea con- morlali peccalo. Ergo majorcm eflicaciain habet
ferre. At si peccal in collalione sacerdolii, non pu- sensualiias in brulis aniinalibus, qiiam in rationa-
liiinr nisi in boc qnod poslea non potesl confcrre bilibiis. Ad quod dicimus, non csse venimj inio'
sactitioiitim, cmii lamen possil conferre omneni lantam efiicacinmhabetin his qnanlam in illis. Sed
iiiinoieni ordinem, ct lamen majus peccaluin csl i.!eo non potest aliquid facere in rationalibus sine
aiiiuiiiere indignuni ad sacerdotium quam ad sub- libero arbilrio, qnoniam in homine sunl simul sen-
liiaconalum. M.igis lamen punilur qui hoc minori D sualitas et liberum arbitriuin quasi in eodem bono,
peccal qttam iile qni islo niajori. Hoc lanien non ct non potesl sensualilasaiiqttid mali machinari,
esi raitone peccali, sed ratioiie ordinis, dequohaee quin illud statim sentiat liberuin arbitrium et ci
regula observatur, quoil qui non conrert minorem, consential, uisi staliin repriinat, sed lamen tanlaiii-
ncc majurem. Ita melius est abstinere a veniali 169 habel efficaciamin his quantam iu illis.
qnam a mortali, non quia majus est veniale qnain Quaeritur antem postea utcr primtis inotiis sit
rooriale, sed quia nemo potestabstinere ab islo sine Deo auclore in homine vel diaholo. Atl quod dicen-
filo. Ex praedictis patet qtiod niolus concupiscentiae diim quod priinus motus in quaiiliim poenn est,
qtiandiu cst in sensualilate veniale peccalumest, a Deoest auclore; in quantum vero culpa, non est
w vcro cousential ralio, mortalc peccattim. Deo auctore, quia Deus uon est auctor culpa;. Nee
Sed secundum hoc videtur quod lalis motus sit videlur esse diabolo auclore, quia saepe surgunl
morlalis. Nam ralio nunquam consentil malo, imo priini motiis sine snggcslione diaboli; nec etiain
scuiper contradicit. Ergo ratio niilli pravo moini hominc auctorc, quia primi molus surgiini homine
coiiCiipiscenliaeconsentit. Ergonullus moitis inor- invilo, velil nolit. Ad qtiod dicendum qnod duplex
ule pcccatum est. Ad boc dictiut qnod ralio dicilur esl tentatio,eslerioret inlerior: exlcrior c^l o.uande'
»051 PT/fftl PiCTAViENSIS 1052
extrinscciis visibiliter Verbo, vel signo suggeritur A patet quotl illnd soluii) potesl ntereri quod habet
inaliim, ul ille cui suggerilur in coiisensum peccati liberum arbilrium : quare bruta animalia non me-
(leclinet; imerior lenlatio csl quando inlrinsecus fentur per appetilum; non eiiiin possunt me-
invisibililer pcr pravatn carnis delectalionem sug- rcri.
gerilur in nialum. Et hujus tentalionis quandoque Sciendum est praeterea qnod liberum arbilrium
diaboius est auclor, quia siiggerit quandoqne ho • non esl de praeseniivel de pneterito, sed laniiim de
inini maluni, quandoque hiimanae nattirie fragi- ftituro; nec etiam de quolibet futuro, sed tanlum
Iiias. de contingenti. Non est de pfaeterilo: ralio, quia
(55) Solet eiiani quaeri, utrnm macula qtiaeest in deliberalio facientli vel non facicndi non habct
aiiiiiia alicujus ex eo quod mortaliicr peccalur, qtiae locum circa praiieritiun vel prassens : nulla eiiiin
eliam remanet iraiiseiiiite actu peccali, sil pecca- deliberalio polest facere , 170 mi'n JH,U' &'1
liim? Quod osleiidilur : Nam oer eam fit hoino faclum quod faclum est : qnod enim faclum est
Deo dissiinilis; ergo est peccalum. ltem, facit di* iioii potest non esse facluni. Simililer non potcst
giium inorte aeterna ; ergo est peccamm. Sed con- muiari qiiin illud qnod modo fil, fiat modo; sed
ir.i: est peccalum; ergo originale vel actuale. Su- qnod fulurum esl potesl non esse fulurtim et potest
per hoc quia nilii! liaheriins ab aiictoribiis vel D de co deliberare quis an sil faciendum.
j)i;eccpioribus diffiniliini, ei nos nil difliiiiinus. Sed objicitiif : lmpossibile esl aliquem nou pcc-
CAPUT XXII. care morlaliter ex libero arbitrio quin inovealur
Quid sit libefunt arbitrium, et qnale fuil ante pecca- niodo ad ilJittl peccaluiii, vel quin nioltis sit prins
lum, et quale posi 1 ad illud .peccatum , qitoniam deliberatio praecedit
(56) Practcr illam pcenalilalem sive poenam peccalum; sed impossibile esl aliquem modo pec-
qiiam susiinemus ex deprcssione sensualitatis per care morlaliler, et non primo nioveri ad illud pec-
peccatiim, susiiiicmus aliam ex depressioiie liberi calum, quod postea probabimus : ergo impossibile
arbitrii pcr eamderii causam, id cst per peccatnm. rst aliquein niodo peccare mprtaliter ex libero ar-
Unde videiidiim est qnid sil liberum arbilrium, el hitrio, el non prlus fuisse molnm ad illud pcccatuin:
quale fuit ante peccatum, el qualem effectum lia- crgo impossibile esl aliquem inodo peccasse moiia-
buil post pcccatum. Liberum ariiiirium sic tiiflini- liier ex libero arbitrio, et non peccasse mortaliter.
liir a philosophis : Liberum arbilrium esl liberum Nam motus ad peccalum mortale ex libero arbitrio,
de volunuite judicium; a iheologis vcro sic diiuiii* esl peccatum moriale; ergo itnpossibiie esl aliquera
tur : Liberum arbilrium est facultas voluntalis et p incipere peccare morialiier. Illa qnam probare pro-i
rationis qua eligitur bonum, gratia assistenie, et posuimus vcra est. Impossibile est enim peccare
miiluiu gralia desislenle. Quvniam igitur diflinitio itiorlalitcr et niinc primo moveri ad illud peccaluuti
isla videlur in se aliquid dillicultatis coniinere, Natn si quis modo peccal morialiler, cuin oiiinc
quae in ea posita stint exsequamtir. Liberum igittir peccaium praecesserit deliberalio, quoniain omn«
arbilrium in duobus consislil, in voliintate scilicct pfocedit ex libero arbilrio; ergo impossibile est
et ratione. Liberum dicilur qiiantuin ad voluiiia- qitod aliqttis modo peccet morl.ililer quin priraus
tem : voluntas eniiu libera est, et cogi non potesl; motns fuerit ad illtul peccalttm; ergo iinpossibile
iimle libera est a necessitatc. Arbitrium vero dici- csl ipsum nunc priino moveri ad illud peccatunn
itir quaiiinin ad rationem, qui raiiuni aitribuilurel Ad quod dicendum puto quod, cum dicilur liberum
discerniiea quae voluiitus appetit. Voluulas esl do- arbitrium esse de fuluro, et quod omne peccatuin
iniiia; ratio esl pedissequa, qiiseoslendit ei rectam morlalc praecedit motus liberi arbilrii, verus [ ala
viairi. Sed ut voluiitas (uipole qinc doiiiiniuin liabel) malus ] inteliectus est de actibus exlerioribus qtii
llahit ralioneiii scciitn, si ipsa inclinelurad bonuiii, . pfoccdiirit ex pravis inotibtis liberi arbiirii; nec
libCntef sequitur el ei consentil ratio ; sed si incli- isliid veriun est de inotibus inierioribus :'iion enim
iiatnr ad malum, idco contradicil, recalcitrai, D motiim inlerioreiii ad malum qui est ex libero ar-
stiatlei bontim, et dissuadet cpntrariuni. Cum igi- bitrio praecedit alius motus, iie fiat progressus in
iur libefiirii afbitriiim iii duobus consislai, in vo- iiifinilum, el ila ntinqiiain inveiiiainr inilium pec-
lnniaie scilicct cl lalione, paici quod in illis solis cati,
est libcritiii nrbiiriuni iu qtiibtis sunt voltinias ct Nunc vidcmhimesl quale fuit libcruin arbiirittm,
fatio; quare libcrum afbiiriir.n brtita aninialia non anle peccalutn, et quale effectuni fuil posl pecca-
habenl; lantum enim habenl appelituiii. Item, cuni tuiii; Distingnendi sttnl igitur quatuor slatns iiberi
pencs liberum arbitrium sil auctoriias meiendi vel arbitrii : primus stalns fuil ante peccatum; secun-
ilciiiereiidi (iion enim propier madidam memoriam dus, posl pcccattim tistjue ad perceplionem sacra-
vel hcbcs ingeiiium merelur quis selernain misc- inenlorum, scilicel liilei, circwiiicisionis, baptismi;
iiain, vel merctiir quis aeternam vitain propier te- lcrtiiis, posl rCparationem sacramenloinm usque
nacein lneiiioiiain, vel proptcr subtile iiigeuiuiii), ad diem judicii; quartus, posl diem judicii. Ame
(55) V. Mag. 4, d. 18, § till. V. cap. 12, seq. litnr; altefo postquani commissnm csl; el in tiiio-
pan., ubi docet ilupliciler peccalum considerari, qne mo lo seinper esl iiectatiitn.
sciiicel inaciuetiiireaiii, primomodo diim eoniiiiil- (bClMag2,ii. 25.
4035 SENTENTIARUMLIBKl QUINQUE. — LIB. II.' 1034
peccaluin homo ex libero arbitrio peccare et non A ccssaiiuni Adam babuisse virltites in 0. Sed nnpos-
pCccare poterai, qnia cum nil ad malum impeliebat, sibile fuit Adam h.ibuisse..viiiuics in-D et fujsse
nil cuin a bono expellebat. Non enim habebat infir- tunc eleclurum maluin facerc in E. Ergo neccs-
mitalem earnis in malo, sed auxilium in bono. In sarium fuil in E Adam non deliberasse maluni fa-
isecnndo slatu non poterat non peccare mortaliler : cere in E; sed impossibile fuit Adam nialum facere
mnlla enirn impellebanl honiinem ad malnm, ei nil in E et non deliberasse malum facere in E. Ergo
eumjuvabat in bono : habebal enim infirmilatem impossibile fuil Atlam malttm facere in E, qttod
in malo, et non auxilium in bono; tunc ralio pre- falsiiiu esl, qnia lur.c peccavil, Media hujiis uiiiniae.
inebalur et vincebalur. In lerlio siatu non poiest argumeniatior.is sic probatur: In E non erat in pp*
liomo noii peccare venialiter, sed polest non pec- testale liberi aibilrii Adae ut faceret quod faciebat
care morlaliler : aliquid enim impelliteum ad main E, vel noii faceret quod faciebat in E; quia li-
iuiii, et aliquid jtival eum ad bonum; iiifirmitatem berum arbilrium non.est de pracsenti sed de fu^
carnis habet ad malum, auxilium habet ad bonum. luro; et impossibile fuit Adam in E facere opus.
In Iioc stalu ralio preroitur, sed non vincilur. In meritorium pcenae quod non processisset de motu
quaito vero statu non poterit hotno peccare : lunc liberi arbilrii. Ergo impossibile fuit Ada.m maluiti
enim inlirniitas omnino eril exhausla, el gratia g facere in E et non deliberasse se facturum nialum ;
augmentata ; lunc ratio nou premetiir a voiunlaie, et impossibile fiiil ipsuni deliberasse se facturum
nec vincetur. • malum et non caruisse viiiuie saltem per iinuin
Sed cum dicium sil Adam in primo slaui aeque iiiomenlum. Ergo impossibile fuit Adam facere ma-
se habere ad peccandum cl non peccandum, et li- lutn el non caiuisse virlute, sallem uno niomenio
beruin arbitrium de fuluris tantum esse uon de ante, adminus. Eigo impossibile fuil ipsu.nifuisse
praeseniibus vel praeteritis, videtur niullipliciler rualuin, cl lioii prius ftiissemalum ; quia, quando-
posse improbari: el primo quod liberum arbitrium cimque caruit viriuie, fnil tnaltis. ,
de praesentibus sit sicnl de fuluris, sic : Priiiio 1110- Item, Adam it) auima habtiit volunlatcm et ra-
rnento quo fuilAdam, libefani habuit voluiitatein : tionem : ratio ijisius discernebal lunc q«ae erant
ergo seque poterat eligere bonum et maltim. Curo. , necessaria ad ej"us salulem ; sed diligere Deum cx
ergo lunc fuerii in bono sibi a Creatore dato, el charitate et non diligere Deum ex charilale, erant
illud elegerit : ergo ex voluulate erat taiis qualis duo, unum necessariuui ad salutcm, alierum mc-
lunc fuit. Sed illud tunc erat ei praescns : ergo ritorum pconae. Ergo haec discernebat ralione et
Tolunlas cjus habebal vim de praesenlibus. Item, habebat volunlalem. Ergo ea appelcbat vel hoc bp-
sicut lunc elegit esse in bono nalurali ( quod est' C iium yel illtid malum; sed non maluni; tuncciiitii
diligere Deum ex dilectione naturali) cum volunlas erat latiium bonus. Ergo ea appetebal lioe bontini
aeque liberasitad bonum et ad malum; ergo poluil diligere ex charitate et hoc non habebal. Ergo
tunc velle diligere Deum ex naturali dilectione: puniebalur ante peccalnm.
ergo potuit velie maJuiu primo momenlo quo fuil: Ile.m cum dicilur: Liberum arbilrium esl facultas
171 erg° poluit iiuiiquain fuisseboiius.et necessa- voluntatis et ralionis, etc. Aut dicitur hoc. de bono
riuinestipsum faciuni esse a Deo; ergo poltiilesse fa- illo quod habuitex creatione, aul de bpno inerito-
ctus a Deo,et nunquainesse bonus ineodem momentn; rio: sed non videtur intelligi de illo bono .quod-h,v
crgopoluit ftiisse malus factus a Deo. Iiem, cuiii bnil ex crealione,qiiia ad illud non eggbal gratia.
voluntas ejtis in A, quod fuil primuin niomenium Ergo illud intelligiiur de bono meritprio. Qtiod si
suae crealionis, posscl aeque eligere hoc boniun, est, ila objicilur: lllud boiuim mcritoiium non po-
diligere Deum ex naturali dileclione, et hoc maltiin, teraleligere sine graiia.malum poteral eligeresine
non diligere, si punieudus eral ex appetitu mali; aliquo npposilo ; ergo liberum arbilrium ipsins pio-
crgo remnnerandus eral quia appetiit diligere; nius erat ad malum quam ad bontnn ; ergo non tan -
ergo poluit remunerari absque virlule, cum ante- j. luiii puniri debuil si malum elegit, quantuin _re-
quam virlutes haberet, illud bonum appetiit. Ergo jnunerari debuisset si boniim elegissel. Se.d probo
potuilmereri sine viriuiibus. Ideo si dicalur quod quod magis, quia bonum non poterat eligere sino
ex libero arbilrio non polerat babere ul esset gratia, nec graiiam merebalur, inaluni atitem per se
aliqua. . . . in A, cum liberum arbitrium tanlum polerat eligere. Ergo majus supplicium debebatur
sitdefutiiro non de praesenti.' Ergo., cum in A, ei propler electioneni mali quam praemium pfopler
Deum diligeret, illam momenlaneam dileclionem electionem boni. Ilem, Adam in bono erat et ipso.m
non habuit ex liberb arbitrio, imo ex aliis poten- per experienliam noverat, maittm non suslinebat
tiis quas habebai incorruptas, el ita non poterat necipsum per experientiam noverat, et ad maltini
tunc non diligere. nil impcllebat, nec a bono aliquid removere te.ii-
Item cum viiiiiles haberet anle peccalum, pro- labat. Ergo facilius eral ei conservarebonuni 172
bari videtur quod fuerunl ei sublractae anlequam quod habebal, quam admiltere malum quod non lia-
peccaret, sic:Posilo quod habueriteas in C, quod bebat; ergo liberius arbitriuin babebat ad botiuin
fuil leiiitini momentuin, et in D, in E pecc?vU,Sic quam ad malum.
posito: Adam habuit viriutesin D; in E fuil ne- Dico quod libcrius habebat arbiirium ad roaluni
PiTBOL, CCXJ* 33
4055 PETRI PICTAVIENSI3 105«
incurrendum quam adacqulrenduin bonum merito- A , et non peccare in A, cum non esset confirmatus
Tium quod luhc non habuil. Nam 'illud poterat fa- vel obslinalus. Ilem, isie incipit esse malus. Ergo
cerc sine aliquoapposito, istnd non ;Tiberius lameii incipil tiinc abuii iibero arbitrio. Ponalur quod in
liabebat arbilriuni ad permanendum in illo bono D incipit abnli libero arbitrio. Inde sic: Nii lecit
innocenliae quam ad cadentlimi: nam ntfumquepo- iste in D qnod non proppsuisset facere anle D. Ergo
leral facere nullo apposilo, et in aliero-jain erat, anie D proposuerat abuii libero arbilrio. Quan-
id eslin mansione boni. Solutiones aliorum ex su- docunqueproposuit abuli libero arbilrio malam ha-
pradictis facile est sumere, quia non si -peccavit biiit voluntalem, el quandocunque malam habult
Adam in E, necessarium fuit ipsum deliberasse de voluntalem abusus esl libero arbitrio, el ita proba-
illo peceato in D, quod fuil primurn momentum bitur quod nunquam incepit abuti libero arbitrio.
ahte E, qtiia in E primo mottts eslex -libero ar- Ista enim facile est solvere si dicatur quod Adam
bilrio ad malum, el non cst neeessaritim quod om- polttitcreari a Deo et nunquam fuis.se boiius, non
hem moium inalum liberi arbitrii praecedat alius lamen ideo polttit creari vel fieri a Deo inalus: vi-
nioltis ne fiat progrcssus in iiifiniium, siciit supra delur enini quod Deus in eo aliquid mali fecisset,
diximus. Exteriorem lanien actioncm, sivebona sil quod falsum est, quia lolum ejus nialum ab ipso
slve mala, semper praecedil motus libcri arbiirii, vel a diabolo; loltim ejus bonum a Deo, el nil nisi
bbiiam bonus, malam malus, et hoc naturaliler. bonum a Deo sicut liaecajiima creata esl a Deo, ct
Plerumqiie etiaii), jmo forte semper, teiiipore, fuit mala quandocunque fuit, non lamen fuit creala
nec lenebalur Adam. tunc diligore Deum ex ciia- mala a Deo.
ritate, sicut supra diximus, ubi diversas siguifica- . Supcrius itcm dictumest quodin secundo st-.ilu,id
iiones liujus verbi teneor distinximus. esiposlpeccatum 173 el anle reparaiionemnonpo-
Itcm, liberum arbitrium in poteslate sua non ba- terat bomo jnon pcccare mortaliter, imo etianiex
bct nisi futurum, ct ,11011 .praesens vcl praeterilum. necessilate peccabat morlaliler. Sed hoc probatur
Ergo , cttm Adam primo fuerit in A, el tunc habuit esse falsum. Dicit cnim Augustinus (57):«IIouio
liberum arbiirium, non poluit uti libero arbilrio ad cum peccavit ex libero arbitrio, et se perdidit et
3d quod fecit in A. Ergo 11011 ex libero arbitrio ha- liberum arbitrium. > Ergo liberum arbiliium tunc
bebat quod Deum diiigebai. in A. Ex -alia igiuir perdidit, nec poslea recuperavit. Ergo post jiecc&ium
gralia illam liabebat dilcciionem quae fuit conter- non poluil peccare martaliter, cum peccalum mor-
mina A. Sed itlam quam babuit in B. habuii ex taleex libero arbiirio procedat. Ad boc dicentliim,
Jibero arbitrio : deliberavit eniinin A se dilecturum (C quod libertas tripliciler dicitur : esi enim libertas
Deum in B, et ila de caeteris momentis. Si autem a necessilale, esl libertas a peccato, esl libertas
quis dicat quod liberuin arbitrium est de praesenii, a miseria. Libertas a necessilale homini convc.nit,
inde proccdosic: Adam in A habebat voluntatem el ante peccatum et post peccalutn, tjuoiiiain nul-
lihcram ct ut faceret quod non fecit in A el non lilis boniinis voluntas.cogipolesl, unde dicitur libera
facercl quod fccit. Ergo ex voluntaie poleral ba- a necessilale. Unde Augustinus (58): « Voluntas
bere"in A tit non diligeret Deum in A, sicut cx semper libera esl, sed non semper bona. > Libera
'
voluntale habuiiquod dilexit in A , et ka ex volutt- a necetf.iiale iniellige. lloc enini de hac libeiiate
late pouiii babere ut esset maliis quandocunque dicltiin est 1 Volvntas enim cogi non potesL Libertas
fnii, el ita ex volunlaie poiuit habere ut esset fa- a peccato esl, qua homo liber est a morlali peccato:
cltis a Deo iiialus. Item, Adam in A poluit abtili li- non er.ini dicilur bomohabere libertalem a pfecato
bero arbiirio. Ergo potuit ipsum corrumpere in A. quia sit sine veniali: hoc enim esse non potest;
Ergojwtuii ad malum inciiiiare iri A; el ila semper sed quia esl sine doniinio peccali, id est sine mor- ,
pottiil liberiini arbilriuni inclinare ad malum. Ergo lali peccalo : nioriale enim pcccaluin dicitnr Jiabere
seni|>erpotuit esse malus. Si dicat non poluit abuli poiesialem in honiine, et non veniale. Hanc liber-
libcro arbitrio in A, el ita IIOIIpoiuit eo nialc uii. tatem babent tanium boni, qui seilicet carenl mor-
Ergo aliquam habebat graliam qtiac repugnabat, lali peccato, licet habeant veniale. De bac libertate
cuiii hoc non esset a natura, illam gratiam babebat dicil Aposlolus: Cuni servi essetispcccqli, liberi au-
(quando potuit corfumpere A) in C, vel D, vel non lem justiliw, tiunc liberuti a peccato, el servi faclt
habebat. Videtur quod non baberet; si enim ba- Deo, frucium accepislisin juslificatione (liom. vi)
beret, non posset corrumpere, sicutriec in A potuit. Itermn : Vbi Spiritus Dominiibi liberlas (11 Cor. 111),
Si vero non habuit, quacriiuf quare eam Deus ei a peccato scilicet. Et alibi: Si Fitius vos liberuvit.
stibtraxerit cum nondum peccasset. ltem, si in A vere liberi eriiis (Joan. VJH).Libertas a miseria eril
noii potuh coriiiinpere liberum arbitrium.efgoinA tantum in patria. lllam babebunt tantum justi. Cum
«011poterat pecCarein A. Sic, aliquamio fuit in lali ergodicitur ab Augustino (59).-«Homoperpeccatiirn
slalu in quo non polerat pecoare. Itcm, in A halie- et se perdidil, et liberum arbitriutn, >sic inlelli-
Jnaiiiberiim.arbiiriuin. Ergo in A poteral peccare gendum est, id est liberlatem a peccato, non liJjer-
(57) Enckir., cap. 50. (59) Mag."siip.§ h. el s.

(33) Libro De gralia et lib.arb., c. 15.
4G37 SENTENTIARUMLIBUI QUINQUE. — LIB. II. 1038
tatem a necessitale (illam enim etiam post peccalum A Sed objicilur: Quolibet bono potest quis beiie
habuil) et liberlatcm a miseria; illani enim nun- uti, sed potenlia peccandi esl bonum. Ergo eadem
quam babuit ex quo pcccavit, sed Jiberlalem a polest quis bene uti. Item, potcnlia peccandi est
peccalo amisil: cum enim prius baberel, id est sine bonum. Ergo nalnrale, vel gratttiium : sed certum
peccato esset, eam perdidil, quia mortaliter pec- est quod non est gratuitum : ergo est naturale. In
cavit. Adam fuit ante percalum, quia lunc poteral peccare
Sed quae fuit illa gralia, qua juvante, elegit et non peccare : sed omne bonum naiurale per pec-
Adam in primo momenlo bonum? Non enim fuit catum in eo fuit corrupium, ct graluilum deleium.
virtus, ciim nondum haberet virlutes : nec potesl Ergo poteiitia peccandi in eo fuil corrupta. Ergo
dici quod sine gratia possel bonum eligere, cum posl peccatum fuil minus potens peccare. Sed probo
lioe Iiberum arbitrium sit facultas voluntatis et ra- quod post peccalum fuit magis potens peccare. Quia
lionis qua eligilur bonnm, gratia assislenle, el luiic non babuit auxilium gratiae quod prius habe-
nialum, eadem desisienle. Non enim liberum arbi- bat, et lunc etiam habuit corruptionem carnis:
irium siifflcitad bonum inclioaiidum, sicul nec per- ergo tiinc niagis polerat peccare. Item, anie peeea-
ficiendum. Sed istud patet determinaia, aequivoca- Unn non polerat peccare iiisi morlaliter; post vero
tione bujiis nomiuis, bonum. ' potnit peccare et morlaliler et venialiier. Ergo ma-
D
Cum omnc peccatum sit ex libero arbitrio, quae- gis posl peccatum quam anle. Quod autein polenlia
ritur seciindum qnem statum judicandus est homo peccandi bonuin silindtibiianterostenditur. fn Adam
iste, qui ~a naiivilate corrupium habel liberum fiiil ante peccatum : ergo est bonum. Nam non fuit
arbitrium , qui modo occidil hoininem. Nam de eo in eo nisi bonum ante peccatum. Item a Deo est,
qui aliquando fuil compos menlis judicabalur se- ergo est bonum. Quod autem a Deo sil, palet. Dici-
cundum slaturri in quo eral quando ccepil infatuari. lur eiijm inEvangelio : Hanc poleslatem non habeies
Ad hoc dicimus quod impossibile credimus islud nisi tibi dalum esset desuper (Joan. xix). Auguslinus
esse quod ita a nativilate homo babeal naturalia eliamdicit (14): «Cupidilalemnocendihumana mali-
, corrnpta; si lamen ita sil, Dei judicio isluct relin- lia asehabet, polestalem aiiteiiinon habet.nisiDeus
quamus. del.iltem, ponaturquod islcconfinnatus in proximo
CAPUT XXIH. decedet, in isto est potentia peccandi quod est bo-
Cmnn polestas peccandi sil a Deo. num ; sed omnc bonum quod modoest in eo, erit
(60) Sed quaerilitr utrum illa libcrtas quam habel post resurreclionem bonum dico naiurale. Ergo
iiorno ad fatiendurti bonum, sil liberum arbitrium poteslas peccandi erit in isto posl resurreclioneni.
<61)? Quod si esl, eadem ralione iila liberlas, qttam Ergo iste tunc poterit peccare.
liabet homo ad facicndum malum, cst liberum Ad ea quae dicta sunt dicimus tjuod non alia po-
arbitrium. Ad lioc dicunt quidam quod libertas, testas est in homine quam habet ad facienduin
qiiain habel bonio ad faciendum bonum, non est bonum, ac illa quam habel ad faciendum malum, et
liberum arbitrium, sed est quaedam pronitas nien- cslliberum arbilrium.et esl bonum : nani est a Deo
tisad bonum quie proveriil ex libero arbitrio el ex poleslas peccandi; nam ipsa est eadem polesias
Dei gralia. Verius autem sentientes dicunl (62): bene faciendi. Quod aulem dicitur : Illud bomim
Qtioil liberlas eadem esl quam habel ad Taciendum fuil corrupium in Adam per peccatum. Ergo Adam
bonum et ad facieridum malum, et esl liberum ar- pesl peccatumfuit minus polens peccare , non prove-
bilrium: sed diversis officiis diversas sortilur ap- nit; sedfuit minus potens, non lamen minus potens
pellationes. Quandoque enim libera esi a pec- peccare, sedmagis. Quodautem tiilimo diximus.con-
cato, et lunc est bona; quandoque libera est cedijiolesl.siquissubtilius consideret scili.cel quod
a justiiia el tunc est mala; unde dicit Auguslinus potestas peocandi eritinisto confirmata post resur-
(65): « Voltinlasbominis semper esl libera, sed non rectionem, sed non post resurreclionem erit in islo
semper bona. 174 Nam quandoque libera est ju- D ] polesiaspeccandi.Isteenim lerminuspotcstaspeccantli
stiliae et servit peccato, qnandoque libera esl pec- complexus est ex nominativo et genitivo, et est quid
cati, et servit jusiitiae, et tunc est bona. > Sed hoc accidentale. Unde, posiioquod omnis bomo desinat
videlursequi incoriveniens: nain, sicut dicilurquod esse albus, nec futurus sil albus, sicut tina esl hacc
illa liberlas quam habel homo ad bonum eadem esl propositio : Uomo albus erit cras; non lamen lina
ac illa quam habel honto admalum; eadcm ratione est haec, cras erit homo albus. Et ila hic vera et.t
dicendum est quod illa potcnlia quam habet homo haec, potestas peccandi eril in islo confirmalo, id cst
ad faciendum bonum sit eadem ac illa quam babet potcstas illa quae modo est potentia peccandi, DOII
ad faciendum malum; quare cum illa quaiu habet lainen in isto eril potentia peccandi: boc eniin
ad faciendum bonum sitbonum, ct ilia quam habet innueret quod futurus esset potcns peccare. Si quis
ad faciendum malum, est bonum : et ila polenlia aulem dixerit, potenlia peccundi erit in isto; ergo
quam liabet bomo ad peccandum est bonum. itte erii polens peccare. Instantia. Insensibiiitas cst
(60) Mag. 2, d.nlt. (65) Libro De grat. el lib. arb., cap. f3.
(6f) Lib. II, d. 25, (64) Concione in psal. xxxu, sed paulo aliier.
(62) lta Magister2, d. 25, § n.
in isto caeco, quia caecilas; ergoiste caecusest in- j^ ergo non erat ei impulanduni. Ad qttod dicentlum
sensibilis. Vel sic : Virginitas eril In islo qui erit quod licet non posset non peccare mortaliier, ta-
conlinens vel conjungalus, ergo isle eril virgo. men liber erat a necCssitale, et erat ei imputan-
Pauci autem vel nulli rccipiunl banc: Potestas pec- dum, quoniam homo seipsum ligaveral per pecca-
candi erit in islo post confirinalionem, sicut nec tum, sicut aliquis qui vadit Romam, dum esl in
istam : Potestas generandi est in Filio, licel ulra- itinere, se propriis manibus involvit et ligat quod
que sane concedi possit si sane iiilelligalur. Si quis pedes mbvere non potesl: ecce non polest ire, et
antem liielius solvit, absit ul non sim paralior au- tamen liber est a uecessitate. Nam si quis eum
dire quam docere. solverei, ire posset; el quod non vadit est ei im-
Illtid lamen non esl practermilleridum, qttod po- putandum, qnoniatii ipsemet se ligavit. Eodem
tenlia peccandi quandoqne significal potentiani na- modo.in.stalu illo non poterat homo non peccare
turalem quae est liberum arbitrium, quandoque morialiier, et tamen liber erat a necessitate, el
habiiitatem ad peccandum 1751U8e esl ex ea>fl11* erat ei impulandum, quoniam seipsum ligaverat,
aucla est per peccatum, sicut facultas dicilur ipsa nec polerat solvi, nisi gratia Dei operanle et coope-
ars, et facultas dicilur aptitudo quam trabimus ex rante. Quod aulem superius dicium est : Homo in
ea. Unde dicilur facultas ex arle profecta. B illo stalu habebal liberum arbitrium ; ergo lunc ccque
Atl id atttem quod superius dictum est, qnod in se habebal ad bonumsicut ad malum, non esl verum :
secundo slalu liberi arbitrii non polerat homo non sicutDeuset etiamangeli habent liberumarbilriiim,
peccare morlaliter, objicilur : Tunc non poterat non tamen aequese habent ad malum sicul ad bo-
non peccare mortaliter, ergo lunc non erat liber a num, licet aliter dicalur liberum arbilrium esse in
necessitate : sed diximus superius, qnod omnis Deo vel in angelis, et aliter in hpminibus, sicut
hoino omni tempore liber est a necessitate. Item, supra diclum est.
homo lunc non poteral noii peccare morlaliter,
INCIPIUNT LIBIU TERTH DISTINCTIONES.
Quid sit virlus, qnid gralia operans, el auid gratia cooperans?

Quol concurrant ad justificationem impii, el an primam graliam mereamur?
lltrum prima gratia mereumnr? Vbi quatritur, anvirtussit melior quam opus virlulit?
Vtrum mereamur molum qui est ex gratia et libero arbitrio veleo mereamur?
An major contritio exigatur ad deletionem morlalis quam veniqlispeccati?
Si quispossit conteri ex charitate de uno peccato, et non de alio cujits est reus ?
Vtrum pro majori peccato tnagis leneamur conicri quampro minori?
Vlrum Deus hominempnnit quantumcunquemeruit puniri pro peccato, el ita misericorditer?
An duorum qui puniuntur pari pcena eeterna, et prajterea allera lemporali, plus puniatur unut
allero?
Vtrum pro pccculo vcniali punial Deas m'ernaliter?
litrutn contritio deleat peccatum, quando humoconleritur aul ante, aul post ?
Vlrxitnpeccata redeanl per unum peccalum?
176 tVtnii»confessiosil praicepta, el cujus rei sit sacramenlum?
Utn.m pturies possit qnis eddempeccata confiteri?
JVtrum debeat quis confileri peccatumqnod non fecil?
Quid dimiltal Deusin confessiorie,quid sacerdos, quid privatus ?
Vtrum qui habet unam virtutem, habeat omnes?
Vtrum senitis limor sil virtus, el de annexis huic qucestioni?
Aniniliatis limor sil virlus? et dealiis ad hoc ipsum perlinentibus
An virlutes excidcrunt in patria? De fidc, de spe, dc ehariiate, el prius de modo et ordine.
De paritate et imparilate charitatis. •
De perfcctioneet imperfectionecharitatis.
An charitas semel liabila possit amilti ?
An virgiuitas sit virtus, el' qn habealur ab omni qui habet unam virluleml
Qum possutit objici dicentibushabentem unatn virtulem habere omnesl
Vtrum virtuiesin quocunquesuntj.sint pures?
LIBER TERTIUS.
CAPUT PRIMUM. C homo per se surgere absque gratia operante, nec

Qitid sil vnlus, quid gratia pperans, et quid coope- proficere absque gratia cooperante. Necessaria est
rans ? ergo gratia Dei operans quae ipsum erigai, et
(65) Ul supra tiixiivius, ab isto slatu in quo non cooperans quae pedes moveat. Videndum est igitur
poiest homo non peccare riiortaliter, non polest quid silgraiia operans, et cooperaus ?Sed quiaom-
|(65)Mag. 2, d. 26 el 27.
fOil SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. III. 1042
nis gratia de qna hic agilur cst virtus, et ideo a ,A fides est molus, sed fides virtus est. Ergo virlus est
virtute tanquam aballiori esl inchoandum. Is igi- molus. Idem alibi (70) : < Charilatem autem dico
tur erit ordo bujus capiluli : primo inquiremus moturn animi. > Ergo charitas est motus Ergo viiius
quid sit virlus, et quid gralia operans, et quid coope- esl motus. ltem, < bonus usns liberi arbitrii est vir-
rans,,et utrum eadem gralia sit operans et coope- lus. > Omnes igitur istae atictoritates exponendae
rans; et si sit eadem quae virtus ipsa sit. Secundo sunt et retorquendae ad qualitates menlis (71). Cnm
an virtules, vel in vinutibus mereamur? Terlio, ergo dicitur : < Quid est fides hisi credere? > sic esl
titrum qui habet unam virtulem habeat omnes; el inielligendum, id est nisi qualiiasundeprOveuit illo
si omnes, utrum pariter inlensas? Viiius igitur est motus, scilicelcredere. Simililer: t Charitatem dico
qualitas mentis qua recte vivitur, qua nemo male uti- motum, > id est virtulem,'unde est moius. Similiter
lur, quam Deusin homine sinehomine operalur. Ad « bonustisus, etc. » id est qualitas uiide provenit
inaj'orem auiem bujus descriptionis erttdilionem bonus usus.
praemittenda est haec disliiiclio (66). Bonorum alia Oslenso quid sil virtus, videndum est quid sit
sunt minima, alia sunt niedia, alia maxima. Mi- gralia operans. Est quae erigit hominem ut velil.
nima sunt sine quibus homo potesl recie vivere-et Gralia eooperans esl quaeadjitvat ul recle velit, vel
quibus potest abuli,. ut esl pulchritudo corporis. B ne frustra velii, et est eadem gralia operans etcoo-
Media stmt sine quibus homo recle vivere non po- perans, sed propter diversa ofiicia divcrsa sorlitur
tesl, sed eis polesl abuti, ut estliberum-arbiiritim.. vocabula. Operans enim dicitur quia hominem erigit
Eo"enim abutuntur quando inclinantur ad malum. til velit, quia impium justificat, quod idem est;
Maxima sunl sine quibus non polest homo reete* cooperans dicilur quia adjuvat, ne homo frustra
vivere, nec eis polest abuli. Esl igjtur conveniens velit; sed hac assignatione facla , videlur quod ex
descriptio : Virlus est quatitas menlis qua recle vi- eodem dicalur operans el cooperans , quia,. ut di-
vitur, etc. quia ipsa est de bonis maximis. cinm est, operans dicitnr quin erigit ul velit; sed
Quod auiem virlus sit qualitas mentis et non hoc non polest facere quin eliam eum adjuvet ne
molus, Augiistinus dicit super illud psalmi cxvm, frustra velil propter quod ipsa dicebatur cooperans.
Feci jiistiliam et judicium. [(67) Cum Propheta dixit,. Ergo propter idem dicitur operans et cooperans.
feci justitiam, non virlulem quam Deus operalur el Ideo dicunt quidam quod gralia dicitur operans
nen homo, ted molttm illius inlelligi voluil.] Palel quia erigit ut velit, sed dicilur cooperahs quia ad-
igitur quod virlus est qualilas quaedam et bene- juvatul perficialel opusaddal; et ila secundum eos
diclio quaedam quam infundil Deus aninue et non Q gralia prius est operans et poslea cooperans, et
est motus nniniaevel Iiberi aibitrii, sed excitat li- dicitur cooperans respeclu sui operantis. Sed pro-
berum arbitriutn. E.viila autem gratia animaeinfusa balur qttod gralia simttl est operans el cooperans.
el libero arbilrio excilato procrealuf molus inte- Gratia infunditur huic homini, illa gralia inftniden*
rior, ex quo interiori provenit.exlerior, id est aclio, dof id est dum infundilur, movel libernm arbitriuiri
sicut apparet in hac expressissima similitudine (68): adbonumvel ad-malum, sed non ad malum , ergoad
Ros infunditur lerraequi infusus invenit fecundita- bonum. El ita gralia dum itifunditur, movel liberum
tem 177 in lcrra, illain excilat; ex qua excitata, arbiirium ad bonum. Ergo lunc cooperatur. Ergo
et ex rore procrealur germen ; ex germine fructus. simul operatur el cooperalur.
Ros est divina gratia; terrae fecundilas sive terra, Ideo dicimusquod gratia simul tempore operatur
liberum arbilrium; germen motus inlerior, fructus-. et cooperalur in honiine, sed non simul natura.
actio exlerior. Nam gralia infnnditur menli bujtis Naturaliter enim praecedil infusio gratiae, et sequi-
liominis. Illa statim excital Jibertim arbitrium, et tur cooperalio, licel simul lempore. Gratia enim in
prociealur lriolus charilaiis, scilicet diligere. Sla- ipsa infusione excital liberum arbitrium quod eo-
lim diligit homo, el ille molus exleriorem procreat, dem momento consentit et cooperatur. Potius enim
et quod inlus esl in menle, nianifeslal opere, relicit D dicilur liberum arbitrium consenlire et cooperari.
panperes, vestit nudos. graliae quam gralia libero arbitrio (72); sicul miles
Quod autem virtus non sit molus, patel, quoniam dicitur ire cum rege et servus cum domino, non rex
sic dictiim est :. Virtusest in \homine sine homine, cum milite, non dominus cunt servo. Exgratia igi-
sed motus liberi arbitrii non est in hoiniiic sine bo- turquae inlundilur, el libero arbilrio sitiiul coope-
niine, nam est ex libero arbitrio; ergo viiius non est rante, eodem momenlo procedunl duo effeclus, pri-
liioius liberi arbilrii. Nilunlur lamen quidam pro- mus qui gratia coadjuvante libenim arbiirium libe-
bare quod virlus estmotus liberi arbitrii, dicit enim rat homiuem a malo in quo erat, secundus, quia
Augtistinus (69): < Quid enim est fides nisi credere euin adjuval ne fruslra velil, lolaque dignilas hujus
quod non vides?»Sed credcre motus esl; ergo liberationis ascribendaest graliae et non libero af-
(66) ExAug. lib. i Relract., c. 9; iu med.,ell. n, (70) Lib. lii De doctrina Chrisl., c. 10.
De lib arbit., c. 19. (71) V. Mag., d. 27, § I,
(67) August. ad liunc psalmi versie. i (72) Yoluntaie comitante, non ducenle, pedisse-
(68) Non aliler Magisler, dist. 27, § 5. qua, non praevia, Aug., ep. 106 ad RonifaC.
(69) Super Joannem.
10i3 PETIU PlCTAVlENSIS f«U
biirio. Ipsa enim movet et excilal liberiiin arbiiritim A l catorum. Idem est eliarii : felle mihi adjacel, perfi-
ad bonum el dicilur cooperans non respectu liberi cereantembonumnon invenio(Rom. i), quia perfeclio
arbitrii, vel eliam sui operantis, sed respectu primi iion est nisi ex Dei gratia, nec eiiam principiuai
duorum praedictorum effectuum, secundum enim volunlalis quae fit efiicax.
elfecium cooperalur priori, id est operatur cum CAPUT II.
priore simul lempore. Quot concurrant ad. juslificaiionem impii, et an
(75) Qttaerilur quaevirlus gralia sit (subattdi fpri- primam graliam mercamur?
inn]). Videlur enim debere esse cbariias, quoniam Sciendum est auieui qtiod ad jusiificalionem im-
ipsa est mater omnium virtulum. Sed dici.musqttod pii qualuor occurrunt : lnfusio graliae, motus sur-
ipsa est 178 ês (7*), C ideo potius Iisec quam gens ex gratia el libero arbilrio, conliitio, pecca-
illa , quia fidcs esl fundamentum omnium vitiutum torum remissio. Nuliuiri istorum prius est aliquo
et exhac proceduni molus oninium. Nisi enitn quis eorumdem lempore, sed lamen naluraliler praecedit
habeat lidem quomodo habebit motum cbaritatis, graliae infusio et per ordinem sequuntur alia tria,
id est dileciionem? Sine ftde enim impostibile esl uon tempore, sed nalura. Sciendiini est aulem quod
placere Deo (llebr. xi). H;ee virlus natttraliter (tion _, quodlibet islorum quatuor dicitttr jnslificatio, nec
dico tempore) praecedit omnes alias, et etiam tem- iiuum potest csse in honiine sine aliis iribus. Ad
pore praceedit molus quarumdam virluium ul forti- primam ergo jusiificaiioneni refertiir quod legilur :
tndinis el temperantiae. Nemo enim poiest adversa Juslificali eslis griuis (Rom. in), Prima ergo gratia
lolerare, quod esl fortitudinis, vel fugereiliecebras, gratis datur non meritis; aliter enim non essetgra-
qttod est lemperaniiae, nisi in eo praecesserit fides, id lia. Ad eamdein rcferlnr quod legitur :<Justifi-
esl molus fidci, Cum enim diciltir fules praecedere catiunein operatur Deus in homine sine hominc, •
aiias virtutes,non deviriule, sed de molii intelligen- (juod videtur esse falsum. Quam cito enim gralia
dum est. sicul in sequcntibus ostendeturplenius. infundilur, liberum arbilrium cooperaiur eodem
. Sed objicilur : Prima gratia esl virlus quain ope- momento, etilanonest illa gratiae infusio sine ho-
ratttr Deus in bomine sine homine. Qnanilibei vir- mine. Ad quod dicendum qttod baec praeposilio, in,
luteni operatur Detis in honiine siue homine. Ergo duo polesl notare, et comilanliam lemporis ei cau-
quaelibet virlus est prima graiia. Ad qnod dicen- sam. Si tij nolet lempiis, falsum est quod infusio
dum, in communi acceptione lmjtis tennini prima gratiae sit sine homine, iino quando infuiidilur, coo-
graiia, verum est qtiod omnis virttts est prima gra- peralur bomo libero arbitrio; si vero noiet eû-
lia ; si in minuscommuni accipiatur, id esl pro lide, C ' sam, verum est causa quare ei iiiftiiidaiur gralia.
non esl verunu Ad seeundam.justificalioneni, id est ad motuin pro-
item, cum dictum sit quod gratia sive fides in- .- cedeniem ex libero arbitrio, el graliam praeceden-
ftinditur homiiii, et inde procedit bona voluntas, leni, non tempore, sed nalura, refertur quod dici-
objicituf : Unde euim volunias praecedit fidem, ditur : Juslificati estis ex fule ( Rom. v), id est
cit eriim Augustinus (75) : «Eides est volentis et non quia credidislis. Credere enim motus est prove-
noienlis. Ergo fides procedit ex voluntale. Ad quod niens 179 ex fide et libero arbilrio. Ad idem re-
dicendum quod sic exponendunV: iFides esi volen- fertur isiud (77) : < Cum Deus (ecerit nos sine no-
tis, et non nolenlis,*» id est lides non est nisi in vobis non potest jusiificare nos sine nobis. > Ad
iente. <Cum enim caeierapossit homo volens, credere idem (78): < Majus est justificare inipium quam
iion potcst nisi volens. > Quod autem auctoritas et creare ccelum et terram. > Quod etiam ratione sic
(iignilas bene operandi sit in fide, in gratia, in Dei probatur ; Deus pcr se polesl creare cceluin el ter-
misericordia, manifeste ostendit Apostolus ubi di- ram, sed per se non potesl juslificare inipiuin nisi
cil : Non tst votentis neque currentisj sed miserenlis cooperetur liberutn arbilrium. Ergo majoris est
esl Dei (Roni. IX), scilicet bonum agere, quod divi- D j poteniiacjuslificare impimn, quam creare ccelum
memisericordiaeei graliae Dei esl ascribendum, non el lerrain. Sed huic videtur haecauctorilas contra-
vofuulali hominis.Non enini dix.il(76), volenlis est dicere (79): < Ulrutnque est aequalispolenliae, sed
el non miscretilis, itrio econvcrso, < Miserentis estet allerum majoris rr.iserieordiae, > scilicel justificare
uou volcntis. > Unde alibi : Gralia Dei stitn id quod • inipium, "quamcreare ceelum el terrain. Dicitetiam
tum, et gratia ejus, etc. (1 Cor. xv.) De quo etiam Beda : < Non fuil niinoris potenliaecurare paralyti-
Isaias: Omnia opera noslra operatus es nobis, Do- ctim in corpore quam in menie,> et ita non est minoris
mine (Isa. xxvi), sicttl aliquis erigil hominem de potentiaejtistificare impitim quain sanare aegrolum.
luio, ct posiea,quia debilis est, regit elsusteiilai ui Ut igittir omnes islas aucloritaies concordes red-
perficial iter, sic Dci gratia liomineni de lulo pec- damus, sciendum est quod Dei potentia quandoque
(73) Mag.2, d. 26, § d. (77) Aug. De verb. Apostol., ser. 15 (Qui fecil le
(74) lntell. . Qnae per dilectioiiein Operaluf, ut sine le, rioti le jusiificat sine te.)
pluribus locis adnotat Atigiisliniis. (78) Aug. tracl. 72, in Joan. posl med. sed paul»
(7.5) Ang., honi. 26 in Joan. aliler, sensu expresso non vcrbis.
(76) Ang., Enchir., ch., et in solut. 2 q. ad Sim- (79) Aug. eod. tract. 72.
oiic. circa ined.
1045 SENTENTJARUM LIBRl QUINQUE."— LIB. III. rMTJ
ad Deum , q-uandoque ad eflectns sive opera , sive AVid est supeifltttini est nos babere. Hdbentet victum
ad creaturas rcfertur. Si ergopotenliaDei ad Deuin et vestitum his conlenli simus ( 1 Tim. vi), vel inl-
referlur, omnes actioncs Dei quantum ad Detim qnilatis, id est quac vix polesl 180 acquiri sine
sequales sunl : aequa enim potenlia polest minima, iniquitate, vel frequentius cum iniquitale.
sicut et maxima , et econlrario ; sed quantum ad Quod aulem meriia aliena valearit, ostendilur
opera, et quantum ad efiectus, majoris cst potentiae ex Evangelio in qno legitur quod ex fide et merilis
jusiificare impinm qnam creare cceluii)el terram. illorum qui deferebant paralylicum, sanalus est
Cuni autem Deus non delpnmam gratiam, ut di- paralyticus. Unde eidem dicit Dominus : Fiti, re-
cltini est, meritis, sed lanium gralis, intcrpraediclas millunlur libi peccaia tua (Malth. ix, Luc. v). Sttper
qualuor justificaliones , facienda esl quaedant dis- eumdem locum dicit Beda :<Mullum valel fides pro-
linclio, non negligenter sed corde tenus relinenda. pria ubi lantum valet aliena.i Non esttamen inlel-
Primant igitur juslifkalionem nec mcremur nec ea ligendum quod propter aliena merita remiltantur
mcremur, secundam non meremur sed ea meremur, alicui peccata, nisi parvulis, ulin baptismo fit, vel
lerliam meremur et ea meremur; quarlam meremur infaluatis , sive phrenelicis aduitis. Si eiiitn talis
sed ea non meremur. Primam non meremur quia cst, pro parvulo repuialur, niaxime sinon meruit
gratis datur, nec ea meremur, quia non meremur ^Bpeccando ut in lalem morbum incideret. Oinnes
virlttte-, sed virtulis opere interiorivel exteriori; enim hujusmodi, utdieunt, ex illo stalu judica-
secundam., id esl molum non meremur, nulla-cnim biintur in quo fueruntquando impolenles [for. im-
praecedunl merita, sed ea meremur contritionem et poles] menlis facli sunt. Unde quidam dicunt illuni
peccalorum remissionem ; lertiam, id esl coniritio- paralyiicum fuisse infatualum , et ita per aliena
nem, meremur per molum, rialuralilenion temjiore merita remittunlur peccata, sed medianie infusione
praccedenlem, el ea meremurquar.iam , id est pec- gratiac, quia per aliena merila infundilur gratia ,
catorum remissionem; quartam meremur per mo- qua infusa rcniittunltir peccala.
tuM, per coiiirilionem, sed ea non meremur. Quod Sed objicitur : Gralia infunditur buic pro merilis
aulem per secundam, id est per inoltim mereamur alienis. Ergo pro meritis, quod falsum est. Iiinue-
patel, Iegilur enim in Evangelio : Dimissa sunt ei retur enim ex vi Ioculionis quod pro suis meriiis.
peccala multa quoniam dilexil mullum (Luc. in).Nec Fallacia. lsle episcopus dal buic praebendam pro
esl intelligcnduti), ul saape dicmm esl, qtiod dilectio meritis patris sui; ergo [pro mcrilis dat huic prae-
ternpore, sed nalura tanluui prajcedal lemissionent bendani, non : videretur eniui quod pro suis. Iiem,
peccatorum. «. iste merelur illi primam graliam. Ergo mereltirilli
Nec nos latet quorumdam opinio qui in hac ati- vimm aeternam. Ergo pro merilis illius habet isle
cloritate faciunt bypallage , sic dicenles : Dimissa vilam aeiernam. Ergo isle salvatur piopter merila
tunlei, etc, id esl, ipsa dilexil mulltim , quoniam aliena. Nam, ubi desunt propria tnerita tuffragantur
dimissa sunt eipeccala, et ila securidum eos remis- aliena. Ad qttod dicendum quod licel iste mereatur
sio peccatorum praecedit dileciionem, et pro rcmis- illi primam gratiam, non tamen vilam aelernam.
sicnejieccatorum dicemur Deum diligefe, cum hoc Nemo enim adullus salvatur lanlum merilis alienis,
non soleat dici, sed magis diligere. Cum enim nobis sicutpatet in hoc exemplo : Rex fecit edictniii, nt
remittil peccala, jam eum 'diligimus, post re- qtiicunqtie ad ipsum iulrarei et ei obedirc vcllel ,
inissionem non proprie dicimur euiii diligere pro- bravium acciperel. Ecce jauitor potest facere tit
pter hoc, cum prius eum diligeremus , scd dicimur intret ad rcgem miles iste, non lamen potest fa-
magis diligcre. Ipsi autem ila Iraiisverluiil illum cere ul miles iste bravium accipial, non enim po-
auclorilatem ne incurrant hoc incoiivcniciis, scili- lest facere ut iste niiles obediat regi nisi ipse velit.
cet ul dicanl aliquam existenlem in mortali peccato Simililer iste juslus polesl facere oralionibus Bttts
roereri remissionem peccaiorum, quod viiare pos- el meritis m iile h.abeat prinia.mgratiam ,non ta-
sent si ordinem praedicliim qualuor jnsiificaiionum j. j men ut habeal vitam aeternam , nisl conseiuiai et
aiiendercnt. Maria enim jam non erat in mortali operetur libero arbitrio. Iteni, is:e potest illi nicrcri
quando peccatorum remissio est ei dala. Alii di- cbaiitatem. Ergo polesl mereri illi quodlibet liiinus
cant quod haecdiclio quoniam ibi significat signum. bonum isto ; sed perseyeranlia.in charitate esl mi-
ul sil sensus : Dimissasunt ei, etc, id est dimissio nus boiium. Ergo ille potest isti niereri ut pcrse-
fuit signum dileciionis. Sicul dicilur : Rexmullum veret in chariiate. Non polest aliquis ha.bere vitam
diligil me, quia dedil mihi equum, id esl dalio equi ablernam nisi perseveret in cbarilate, el econlrario.
fuit signum quod rex dilijs;eretme, non causa.imo Ergo isle potest illi niereri vitam aeiernam.Nan est
polius econiraria. Cumergo, ut diclum esl, primam ergo dandum qttod iste possit mereri illi .perseve-
graiiam mereri non possimus , faciamus nobis ami- rantiam ; cum ei cooperetur liberum arbitrium.
cos de mamriiona iniquitatis (Luc xvi) : amicos, id Fallacia primae. Iste pofest sibi mereri vilam aeter-
est pauperes, vel religiosps , ut pro nobis orent, ut iiam. Ergo quodlibei minus bonum , et ita fidetii..:•
Deus nobis gratiam suam infundere dignetur per qued cst falsum.
eoriim merila , de mammona iniquilalis , id est de llem, a nemine cxigit Deus nisi quod potesi, setl
pectuiia nou aequitatis, id est quam non aequum , a quoliLet exigit u^Jiabeatifidem cumchariialfi.
1047 PETRI PtCTAVIENSIS 1048
Ergo quilibel potest facere ttt habeat fidem cum Aksim.digni lamen jusiificationibus inveniunlur. »Ad
cbaritate, ergo ttt habeat fidem, ergo ut babeal Tioc dicendum quod ante infusionem graiiac non est
primam gratiam. Nam si nemo polest facereutipse homo dignus gralia. Quod ergo dicitnr homini,
habeat primam gratiam, et sine gralia nemo polesl Fili, accedens, elc, sic est inlelligenduin, id est
salvari. Ergo non est imputandum alicui si nonsal- fac le habilem ad suscipiendam gratiam, quod fu
vclnr. Ad quod dicendum quod liaee proposilio: inlelleelu et cogitatione. Prius enira iulelligit homo
Aliquis homo potest facere ut habeal primamgtaliam, volens se esse habilcm ad suscipiendum graliam,
dupliciier polest inlelligi, si enini ita intelligalur, quam niagna sit misericordia Dei, quam duJcia
aliquis bomo potesl faccre ut habeat primam gra- sinl ejus praecepla ; dcinde slatim cogitat qualiter
tiam , id est ila poiest se habilem reddcre qnod illa possil implere. Et ista dno sunl illa dignitas
possk gratiam Dei suscipere, si Deus eam ajiponere quam dicil auctorilas super Malachiam, piaccedere
velit, vernm est. Si vero ila intelligatur, liomo po- in pectoribus qua digni inveiiittntur'justiJicatio-
test facere ut Detisei apponat graliam, falsnm est, nibus, id cst graiia, licet nonduni juslificati siut ;
sicul patet in boc excmplo : Iste debel domino suo et his dicilur : Homo, accede ad servitutem Dei.
quamdam procurationem semel in anno, iste potest CAPUT 111.
facere ut babeat.dOminum suuin hospitem , id est **Ulrum prima gratia mereamur. Vbi eliam quaritur,
potest se et domum snam ita praeparare et oniare an virtus melior sil quam opus virlutis.
quod si dominus ejus venerit > Jioneste possit eum Ex his ergo patet quod neino meretur sibi priniatn
fccipere, iia veruni esi. Sed non potesl facere ut gratiam. Ad oslendendum vero quod nemomerealur
habeal dominum suum bospiicm, id esl iildomintis prima gratia, sufbcial iiiiuni argnmentuni. Huc
sutis apud etim veniat, nisi ipse velii; est enim enim conslans est apud oinnes , ut credimus :
in arbitrio domini sui. Nemo tneretur nisi in eo in quo operatur : sed in-
Ilem,"isle potest facere ut ille eremila merealur fusionegratiae nil operatur hohio, ut ibi sil causale
ei primam graiiam : polest enim facnre amicos de. el non leinporale. Ergo iiifusione gralia; nemo ali-
inammona 181 iiiiquilaiis. Ergo potcst inereri pri- quid meretur. Ergo prima grnlia nemo nierelur.
mam gratiam, si non simplicilcr, lamcri per rne- Eeonirario, virtutes facitinl nos dignos vita aelerna;
diiim : non est verum. Qnemadmoduin si isie oret «rgo virlutibus meremur \itam aeternam. Fa!l?'.ia.
palrem simm ut ipse orel episcopum ut del ei Iste scienlia est dignus praebenda, ergo scicniia
praibeiidam, rion idco iste orat episcopum ut del meretuf praebendam.. Vel, iste nobilitate est dignus
ei' pfrebendain. Eum cnim non novil, nec vidil. Q ( regno, ergo nobilitate mereiur regnum. Non.ltem,
l'em, isie polest mercri alii primam gratiam; boc pro quolibet peccato irrogal Dctis pcenam, ct non
noii potesl facere sibi; nemo eiiim sibi meretur pro quolibel bono dal coronam sive praemium, quia
primani graliam. Ergo plus potesl alii prodesse, non pro virlulibus , sed pro operibus virtuium;
qtiarii sibi. Failacia. Jsle Jaicus potest acquirere ergo pronior est Deus ad punicnduin, qtiain ad
prsebendam filio suo liilerato, et non sibi. Ergo remunerandum. Fallacia. Adam anie peccatum per
pliis polest prodesse alii qtiam sibi. Item, aucto- se polerat' cadere et non per se polerat proficere;
-ritatc.' Poenitentia reslituit omnia abtala; sedisie p.er ergo pronior erat ad maltnn , quam ad boiium.
rooiiale peccatuni amisil pritnam graliam. Ergo Itein, virtus et opus virlulis sunt duo bona; AI-
per pcenilentiam potest eam recipere. Ergo per poe- tero eorum mereinur, allero non nieremur; crgo
iiiteniiarn polest charila'tem mercri. Ergo aliquis illud quo meremur melius est qtiani illud quo noti
per puenileniiam potesl rnereri primam graliam. Ad meremur; ergo opus virttilis tnelius cst qnain
lioc dicendum quod cum dicitur, Poenitentia resliluit Virtus.
otiinia ablala , intelligitur de merilis exteriorum Ad quod dicendum quod hujusmodi comparatio
.ictionum quae factae siinl in cliaritale, hon de vir- incoiiveniens est, quoniam ex virtute procedit opn*.
tuiibns; quare non de prima gralia, cum sit virlus. D 182 Quemadinoduin et omnes istae : Arbor est
Item, qnaeritur nlrtini sit dignus prima gratia melior quam ejus fructus, vel fructus mclior
quando ipsa ei infunditur. Quod si est, ergo lunc quam arbor; ager melior quam seges, vel econ-
Weretur primam gratiain. Fallacia. Filiusregis est trario; medicina melior quam sanilas, el econlra-
tlignus fegno; ergo rcgnum habere meruil. Item, rio.jEternum supplicium magis vitandum esl quam
iste ante infusionem gratiae fttit vel non fuit dignus peccatum, vel ecoulrario. Omnes lntjusmodi com-
gralia. Si dicas, dignus, improbatur; lunc eral in paraliones incongruse sunt, quoniam unum propter
mortali peccalo, ergo tunc non eral dignus gralia. aliud. Si enim dicas quod peccatum magis est vi-
Si dicatnr quod hon erat dignus , ergo quare di- landum quam aeternum supplicium, improbo, quia
ctutn est homini; Fili, accedens ad servitulem Deii peccatum per pcenitentiam potest deleri, aeterniim
praqiara animam luam ? (Eccli. n.) Dicilur etiami suiiplicium nullo modo. Ergo aeieruum supplicium
siiper Malachiam prophetam (80): < Priccedit quid-. magis est vilandum quam peccatum. EcontTafio,
tjani in pecloribus, qupd liccl nondttm jusiificaii i nil magis vitandum quam offensa Dei, sed pecCa-
>(80)in Glossa ad lnmc locum proplielae.

- 10i9 . SENTENTIARUM LIBRl QUINQUE. — LIB. III. 1050
tum est oilensa Dei, ergo est mag°s vitaiidtimqitaml A suni meremttr. Quod aulem ipsum non tneremur
seiernum supplicium.Ilem, esse in infernp estdam-- patet. Si enim etim mereremur, aliquid praecederet
num quo babito necesse est incurrere poenami tempore vel natttra qno ipsum mereremnr; sed tem-
aeteriiani, qno nullum damnum est majus, sed po- pore nil praecedit nisi peccatum : quare cum peccato
test aliquis habere mortale peccatum, eisi non sitt non mereamur illum moium, ni! praecedit lempore
ptiniendtts pcena aeterna. Ergo magis est viinnduml 183 (1"° mereamur illuin motum. Natura amein
csse in inferno quam peccare mortaliter. Fallacia. nil praecedit nisi graliae infusio. Gratia auleni nil
Purgatorius ignis est poena in qua si quis esl, vi- meremur, ut jam oslensnm esl. Ergo motum illum
tam aetemam habebil, sed non si quis liabebitl nil praecedit natura, vel tempore quo illuni me-
cbaritaiein babebit vitam aeternam. Ergo niagisi reamur. Ergo illum non meremur : quod verum
diiigendum est esse in igne piirgalorioquam liaberes est. lllo tamen secundo modo meremur tertiam
charilalem : quod falsum esl. Licel enim purga- j'ustificationem, id esl contritionem; terliam in-
torius ignis sit pcena, qua habila neccsse cst ha- tellige non lempore, sed natura.
beri vitam aelernam qua nil nielius, babita lamcni Sed objicitur : Isie molu provenienle ex libero
cbarilatc non sit necesse eam haberi; magis tameni arbitrioet gralia niereturcontrilionem, sed contrilio
appetendtim est esse in charitate qtiam ibi. Ilai g] pcena esl. Ergo niotu illo meretur pcenam; sed ille
etiam smil duo bona quorum ununi mngis est ap- . molus bonus esl. Ergo bono motu merelur pcenam.
petendum qnam ilia duo simul, ut magis est appe- Item, videtur posse probari qttod aliquis mortali
tenda fides virlus quam fidei virlus, el charilas peccato mcretur remissionem peccalorum ; latro
imperfccta. Iia etiam sunt dno quorum unum lan- enim peccavil morlaliter, aliquam pcenam meruil.
luni esl appetendum qitantum el ipsa duo, ul bca- Ergo temporalcin vel a:iernam; sed nulla aeierna
litudo et jiislitia. Ilaque hujusmodi omnes compa- est ei inflicla, quia slalim fuit in paradiso, nec le-
rationes damnandae sunt. gitur quod aliquam pcenam lemporalem suslinuerit
Quod atitem viiius magis sil appetenda quam nisi conlrilionem ; el aliquam meruil; ergo contri-
viiiulis ojius, videtursic Absque virtute non po- lionem meruit. Sed per conlritionem habetur re-
tcst opus esse meritorium. Ergo magis est virtus missio peccatornm, ergo Jairo nieruit id unde habe-
appelenda quani optis virtulis. Ilem, virlus est retur remissio peccalorum. Ergo unde salus. Ergo
qttasi arbor; opusest quasi fruclus, ct sine arbore. istejier peccata mortalia mcruil salutem aclernam,
noii potesl frncliis haberi. Ergo magis est appe- et ila peccato mortali aliquis merelur salvari. Item,
tenda virlus quam opus virlulis. Item, virlus justi- c sicut nuIIuin bonum irremuneratnm, ita nulluni
ficat sine opere, sed non opus sine viriute : justi- " malum iinpunilum; sed peccatuin lalronis non ftiil
fical euim parvulos etetiam quosdam adullos. Ergo punitum aelernaliler, ergo lemporaliler, sed non
niclior est virlus quam opus. Istarum orationtun nisi conlritione. Ergo morlali peccato meruit con-
concliisiones omnes sunt incongruae , ut dictum trilionem : el ita oppone ut ad id quod jirimo di-
esi, el tameii earuni possunt esse solutiones et in- ctum esl.
stantiae; aliae tres prasmissse srationes. Dicimus quod isle bono motu mereturpoenam la-
Ciim autem virlules sint diligendae, quaerilur lem, scilicel conlritionem, qtiia ipsa est milis pcena
nlrum aliquo qualuor modorum sinl diligcndae, qui et medicinalis, quoniam spem babel fuliirae sanila-
solenl assignari : qualuor enim stinl quae chariiate lis, id esl peccatorum remissionis. Illa eniin est ad
suntdiligenda, Deus, proximus, caro, anima. Deurn mitigalionem, vel etiam ad deletionem mnjoris
tenemur diligere plus quam nos, sed non sic vir- pcenae; sicut iste infiriiiiis ulceratus bona voluntate
liilem ; proximum nl frualur Deo, nec sic virlutem, palilur incisionem qiiam facit ei medicus, quoniam
carnem ul glorifieeiur, nec etiam sic virtutem; spem habel ut per eam sanetur; et est ei ad mili-
animam ut in ea fruamur visione Dei, sed non sic gationem majoris iufiimilalis quae sequerctur nisi
virluiem ut videtnr; quomodo ergo diligendae sunt j3 JJ hic fierel, vel ex toto ad. deletionem aegritudinis.
virlutes, cum sinl eae diligendae ? Dicimus quod Quod postca dicitttr, quod aliquis morfali peccato
dilectio virltttum comprebendilur sub dileclione mereatur contritionerii, vel peccatorum remissio-
aniinae. Sicul enim diligo carnem meamad glorifi- nem, non concedimus, imo tantum poeiiam aeler-
caiionem , ila diligo caput meum quod est pars nam. Hoc igitur arguinentum falsum est: Isle me-
ejtts, ut cum ea glorificetur. Similiier sicut auimam ruit aliquam pcenam peccato morlali, et non est ei
diligo, ita el virlules quae sunt bona animae, ut inflicta nisi conlritio. Ergo meruil conlritioncm.
scilicet per eas fruamur visione Deitatis in gloria. Fallacia. Isle homicida meruit suspendium, el rex
CAPUT IV. abscidit ei pedem. Ergo iste non mertiit nisi haric
Utrum mereamur motum qui esl ex gralia et libero pcenam : falsum esl, quia rex misericorditer eg»*
arbitrio, vel eo mereamur ? oum illo et maj'orem pcenam ei debitam commuta-
Ostenso quod primam justificalionem non mere- vil in minorem. Ita rex ccelestis pcenam debilam
mur nec ea meremur, iranseundum est ad secun- niortali peccato, id est aelernam, miseficordia sua
dam juslificationem, id est ad moium provenienlem mulavit in (emporalem quam ille non meruit. Quod
ex gralia et libero arbitrio. Quaeritur ergo an ip- posiea dicilur zNultum malum impunitum, verum
»031 PETRI PICTAVIENSIS 1052
est, vel anernaliler, vel temporaliter. Illud autem A VErgo quanta contrifio sufQcit ad deletioncm hujus
peccalnm lalronis sancii non fuil punitum aeterna- mortalis peccali, sufficit ad deletioneni hiijus inul-
liter, sed temporaliler per conlrilionetn, qtiia mise- liludinis, sed qiiania stillicil ad deleiionem Imjns
ricorditer actum esl cum eo. Vel dicitur nullnni iiiuliiiudiriis sufiicitad deletionem iinius peccali;
malttm imptiniiiiin, quia sialim subtrabit Dcus de hac inullittiditie ergo quarita sttflicil ad deletio-
gratiam. Vel dicitttr niillnm malum imptinitum, id nem hujus moriaiis peccali suflicit ad delelioneiii
est pro omni malo puniltir liomo. Disliiigne lamen huj'us venialis. Vel sic : Tanla contriiio sufiicil ad
acqiiivocalionem propositionis, pnnitnr enim pro dclelionein monalis peccati quanta suflicit ad de-
malo, vel pro eo tollendo per contritionem, qna lctionem huj'tis multiludinis, et econlrario; sed ma-
tollitur peccalnm; vel pro pcccato, id esl merito jor exigilur ad deleiionem hujiisniultiiudinis, qiiam.
peccati, et ita aelernnliter si fticril mprlale. ad delciiOiieiu alictijtis de hac multiludine. Eigo
(81) Quaeritiif atitem, cuni Deus misericors sit, major exigiiur ad deJetioncm biijus morlalis qtiatu
quare pro peccato, cum sit lemporale, punil homi- Iiujus vcnialis. liem, plus superat pcena aeterna.
nem aeternaliler? Ad hoc redduut raiionem quia temporalem, quam quaelibel niaxima coulriiio,
sicnt homo qni non vttlt pceiiilere et ila moriinr, .. quanlumlibet minimam, el quam qiianluinlibcl
peccat in suo wterno, ei, si semper viveret, semper morlale peccalutn quanlumlibel veniale, sed ma-
poccarel, ita Deus hominem punit (82) insuo celerno. xima coniriiione deleiur morlale pcccattim quau-
Vel aliter salis rationabililer poiesl dici quod Deus liini ad reatiim. Efgo qtiaiiliinilibei miniiiia conlii-
non puiiilhoniinem aelernaliier pro peccnto tempo- lione deleiur quaiilunilibet veniale. Ergo major
rali,sed pro aelerno. Peccatum euim mortale est conlrilio debetur mortali peccato quam veniali.
seternum. Cum eniin sil in anima, el in praesenii Item, veniale quolitiie deletur per Dominicam Ora-
vila non delcalur, cerlttm est quod posl mortem lionem, per qnantulamcunqne contrilioneni, per
non delebitur. lbi enirn non erit locus delendi pec- peccaloris lunsionein, et hujusmodi : sed morlale
cata, el ita semper eril in anima et ita erit quan- non deletur nisi per maximam conlritionem. Ergo
diu aninia. Ergo aelernaliter, el ila peccatura mor- major contritio deletur mortali quam veniali (83).
talequod hic non deleturper contiilioiieni vel con- llein, si major debelur veniali qnam mprtali, eroo
fessionem, aeiernum est. Licetergo Deus 184 Pro veniale difficilius dimittitur quam mortale. Quod si
illo peccato punial jeternaliler; tainen )nisericor- esl, ergoperit ille mysiicus sensus qui babetur su-
diter agit cum eo, in boc scilicet quod in hac vita per Evangelium de Domino qui suscitavit tres mor-
euin non puiiit, imo exspectat, si poeniiere velil i„ tuOs, unum in domo (Matih. ix), alium in poria
usque ad morlem; non vult enim morteni peccalo- (Luc. vn), tertium in sepulcro (Joan. xi). Per pri-
ris, sed pccniteniiam (II Petr. m), qtiam si babue- muni, quoniani cilo et sine signo laboris suscitavit
ril, mutat Deus pcenam illam in lemporalem, Dominus in domo, intelligilur peccatum qiiod est
in cognitione, quod cilo et de facili deleri potest.
CAPUT V.
An major contritio exigalur nd deletionem tnorlalis Per secundum quem suscitavitin porta, tamen cum
quam veniatis peccali. niajori signo laboris quam primuin , inleliigilur
Nunc iranseiinduni eslad tertiam justificationem, peccalum, quod jam perveneratad porlam quae est
id est ad conlrilioriem, Qnaerilur ergocum lain ve- in lioniine, id esl ad os, quando scilicet bomo lo-
niale quam mortale deleatur per coiitritionem, quitnr de peccato quod mente conceperat ui ad
utrum major contritio necessaria sit ad morialis acltini perducat. lslud ciiim non lam faciie potest
peccati deletionem qnam venialis peccali, vel econ- deleri sicul primum peccalum. Per teriiuii) quem
trario? Quod aulem major necessaria sit ad dele- suscitavit in sepulcrocum niaximo dolore et gemilu
lioiiein criminalis quani venialis, sic oslehditur: (uiide flevisse ibi legilur) el jain felidum quia qua-
Tam veniale quani mortale peccatum deletur pcr iriduaniim, inlelligitur peccatum mortale, quod
conlritionem, sed morlale peccatum gravius est ct D i cum roaxima coiilritione el gemitu et effusione la»
niajus qtiam veniale peccatum. Ergo major contri- crymarum delclur. Ergo major contiilio exigilur
tio est necessaria ad delctionem morlalis peccaii ad deletionem morlalis quam venialis.
quam ad deletionem venialis. Ilem, poena aeterna (84) Videltir auiem posse probari econlrario
debetur morlali peccalo, lcmporalis tantum debetur qiiodmajor contrilio exignturad deletioncm venialis
veniali; et nec lioc, nec illud potesl deleri nisi per qtiam 185 aa<deleliotiem moiialis sie. Aliquis dece-
contriiionem. Ergo major Contrilio exigitur ad de- densconlerilui-deoiiiiiipcccaloctpceniteluominaiiin
letioncm morlalis quani venialis. Item, ut dicil de omni criminali, et generaliler de omni veniali.
aucloriias, cumulo venialium par est ir.ortale pec- Quod babei ille fert secum, lignum, fcnum, stipu-
catum ; demonslralur ergo miiiimum boc inortale : "" lam. Ergo fert secum reatum pcccati venialis. Ergo
peccaium, par est huic mullitudini venialium. per illam coniriiionem non esl delelum peccaiiim
(81) Vide inter alios Aug. xxi. De civit. c ii, elc (85) Aug. lib. i. Ser. Dom. in tnonle, ante nied.
Greg., I. iv, Dialog. c U. V. notas ad Puilum. Mag. i, d. 16.
(82) D. Thom., Supplcm., q. 99 a, 1, In c. TAIia
" ' (U) V.Mag. lv.Uisl. 21.
ratio esi, quia hoino in suo aetcrnopeccavit.]
1053 SENTENTIARUM LlBRl QUINQUE. — LIB. III. 1054
veniale qtiantum. ad reaturn , et ea esl deletutn A j dimiitalur post morlem, cum pcena ipsius dimilti-
nrorlale peccatum el quanlum ad reatum et quan- tur; quod lamen non legilur in sacra Scriptnra.
lum ad poenam. Ergo illa contritio non sufficil ad Ad islas ralioncs indticunl quidam hanc solutio-
delefrionem peccati veniaJis. Ergo aliqna contritio nem : dicunt enim qttod contrilio illa quae stiflicil ad
sufficit ad deletionem morlalis quae non suflicit.ad delendum morlale, non sufficit ad delendum ve-
deleiionem venialis, et iia major conlrilio exigitur niale, el inducunt exemplum. Sictit contingit qnod
ad delendum veniale quam mortale. Nam si illa quaedam medicina suflicit ad deletidam magnam
conlrilio qua delelur mortale suIDcit ad delendum infirmilatem, quae non sufficit ad delendam mini-
veniale, quare ergo non deletur veniale sicut et mam infirmiiatem, ei sicut lux matutina suflicilad
mortale per illam contritionem ? Quid impedit? delendum tenebras noclis, non lamen suflicit ad
Item, possibile est aliquem existenleni in charilale delendttni miniiiium nubilum quod supervenil in die.
habere peccatum veniale. Ergo possibile est ali- Aliis aulem melitis videlur qttod quaecunque con-
quem conteri de omni moriali, et reiinere veniale. tritio suflicii ad delcndttm moiiale, sulficit ad de-
Sil ergo iia : iste poeniiet nominatim de omni mor- lcndum veniaie ; sed non quaecunque delet morlalc
lali, et generaliler de veniali, conieriiur de omni, delcl veniale; qunndoquc enim delelur mortale et
ct remanet veninle, et deletur mortale. Ergo illa " remanet veniale, ul in islo qui decedil cum vehe-
contriiio non suflicit ad delendum veniale. menti dilectione filiorum. Sed ctim ilia conlriiio
Item, aui possibile aut impossibile est istum pcc- sufliciat ad delendum 186 veniale, quare non delel
nilere de aliquo peccalo, et non pcenitere de omni veniale, sicut"et mortale? Ideo, quia non pcenitet
peccato. Si dical quod impossibile esl istum pceni- de illo, dolel tamcn se habere illud et non conteri-
tere de aliqno peccato quin poeniieal de omni; sed lur, sed non dimittii iinpediente carnali dileclione.
impossibile est istum poenitere de omiii qtiin de- Sed quaerilur unde boc proveniat qtiod, delelis
serat omne. Ergo impossibile esl islum pcenilere morialibus, remanet vcniale (85). Inde, scilicet
t!e aiiquo quin deseratomne; sed iste pcenitet de quia charilas non dedignatur habitare cum veniali;
aliqtio. Ergo deseril omne : quod falsum esl. Iste et tamem dedignalur habitarc cum morlali, quare,
eniin vehementem dilectionem quam habet erga delelo morlali, per contritionem potest aliquis de-
filios suos non deseril, licel de hoc poenilcal. Si cedere cum veniali, et ferre secum ligniim, fenum,
vero dicat quod possibiJe est istum pceniiere de stipuiam, id esl venialia , quorum quaedamcotnpa-
nliquo et non pceniiere dc cmni, cum de uno mor- rantur iigno, quia graviora stint el difficiliora ad
lali non possit pcenilere, qiiin pceniteat de omni C ( delendum, quam caetera, sicut lignttm difficilius est
moiiali, et ccontrario, et impossibile esl istum poe- ad comburendum, qnam fenum vel slipula; alia
nilere de onmi inortali. Ergo possibile esl islura feao, quia aliquantulum levia suiil, et facilia delcri;
poeiiilere de omni mortali, el non de omni veniali. alia stipulae quia valde facilia sunt ad delendum,
Ergo possibile est istum conteri de omni morlali sicut slipula ad combtircndum.
remanente veniali, eliia possibile per aliquam ccn- (86) Quaeritur atitem utrum idem sit aedificare
tniionem omne peccalum niotiale deleri remanente lignum , fenum, stipulam, et peccare venialiier,
veuiali. Ergo contrilio quae delel mortale non suf- quod si est; sed ct idem csl aedificare aurum, ar-
ficil ad delendtim veniale. gentum et lapides preiiosos, quod estdiligere Deum,
ltem, veniale peccalum remitiitur alicui post et omnes illi qui aedificanl aurum, argentum, la-
mortenv, sed certum est quod nil dimilierelur ali- pides pretiosos (quod est diligere Dettm) peccant
cui post moitem nisi peccata cjus morlalia atite venialiter, quia nemo est in hac vila sine veniali.
ejus morlcin deleta essent. Ergo alicui remitiilur Ergo oiiines illi aedificant lignnm, fenutn, stipttlam;
pcccalum veniale post mortem cujus peccata mor- ergo transibunl per purgalorimn quia omnes qui
talia prius deleta sunl per conlrilionem. Ergo per sedificant ligiium, fenum, stipulam, transibunl per
aliqnam contritionem deleta sttnt mortaiia et non D ' purgatorium. Ad quod dicendum est quod non est
venialia. Ergo illa conlritio sufficit ad delendtim idein aedificarelignum, fenum, slipulam, quod pec-
moiiale, et non veniaie; et ita major exigilur ad care venialiler. Est enim aedilicare lignuin, fenuni,
deiendum veniale quam ad mortale. Quod autem stipulam habere, carnalem affectum circa tempora-
peccatum veniale post mortem dimittatur, habetur Iia, sed Deum praponere. Omnis ergo qui a:dificat
ex Evangelio dicente : Qui peccaverit in Spiriium lignum, fenum, stipulain, peccat venialiler, sed non
sanclum nec in hoc smculo nec in futuro remittelur convertiiur, ut jam palebil. jEdificare autem au-
ei (Malih. xn). Per quod innuilur quod aliquod pec- rum, argenlum, lapides pretiosos, esl Deum per-
caium remittalur post niorlem. Si quis vero dicat fecte diligere, et omnia lerrena despicere. Omnis
ideo dici pcccatum veniale remitli post mortem, ergo talis Deum diligit, sed non omnis qni Deum
quia dimittitur quanlum ad pcenam, non quoad diligil est talis. llli ergo qui acdificanl atirum, ar-
realum. Eadem ratione posset dici qttod mortale gentum, Japides pretiosos, peccanl quandoqne ve-
(85) Aug. in Enchirid., c 69, lib. xxi DeCivit., in psal. 105.

c. 26; Enarrat. in psat. 80, anle fin.El concione 3 (86) Mag. A, d. 21, 5 5.
1055 PETRI PICTAVIENSIS 105<T
nialiter, non lamen aedificant Iignum, fenuni, quia . ^ moriam reduclum confiteatur, non lenetnr iterum
slatim delelur vcniale peccatum iri eis, tantum ad priorem confessionem nec salisfaciionem redire..
eni.m habenl fervorem charilalis, quod slatim ex- CAPUT VII.
siidguitur in eis veniale peccatum, sicut gutta Utrtim pro majori peccalo tnagis teneamur conleri
aquae in camino. quam pro minori.
CAPUT VI. Dicium est supra qtiod quanio maj'tis est pecca^-
Si quis possil conteri ex chariiate ae uno peccalo, et lum, tanto magis tenelur conteri aliquis. Sed objici-
non de alio cujus est reus. lur : Quanto magis isle peccal, tanto inagis lenelur
(87) Cum atitem dictum sit quod peccalum conteri, sed ille aJius qui niinus peccat magis con-
mortale potest deleri renianenie peccato veniale, lerilur; ergo iste transgredilur, vel insuflicienler
non deleto nec quantum ad realum nec quan- conteritur, si transgredilur. Ergo mortaliter peccat..
tum ad pcenam, objicilur : Dicit enim Augnsli- Ergo non habet charilalem. Adquod dicendum quotf
nus (88) : < Impielas est infidelilatis, ab eo qtii qiianto aliquis magis peccal, lanto. niagis lenetur
summa justilia est, dimidiain sperare hreniam. » cooleri, ul adverbium determinet hoe verbuni te-
Qtiasi dicat : qui sperat quod Deus dimittk ali- netur, sed non lenelur magis conleri. Qtntntum-
cui dimidiam parlem suorum peccatorum et non " ctioque enim sil peccalum, ad dclendum ipsuni
omnia, id estmorlalia, et non venialia, infide- qtiantum ad realum (non dico quantum ad pcenam)
lis esl. Ergo ntilli dimiltunlur mprtalia sine ve- stifiicil omnis contritio habita emncliarilate, sivesil
nialibus. Ad quod dicimus quod iiaec auctoritas niagna , sive sit parva,.\3um solummodo habealur
iinelligentia esl de criminalibus; nam nulli remit- ctim charitnle; quod inde jiatet, qoia quam cilo-
luiHur aliqua mortalia, cui non remiltunlur oinnia adest charitas, lam cito deletur peccalum mortale,.
quae habet : nulli dimidiantur mortalia. Unde non quia esse simul non possttnt. Sic ergo- qni magis
licet ciiiqnam dimidiare contritionem vel confes- peccat, mngis leneturut conteratur, sed non teneinr-
sionem suam, ut de quibusdam conteralur, et non tit conteratur magis, quoriiani «uflic.it quaiilalibel.
de orrinibus, ut quaedam confiteatur et non omnia, conlritio si babeatur cum charitate, ad delcndum
ctim sit memor eoruin. Unde si qnis babeat duo reaium; sedipselenelUrmagissalisfacere.Satisfactio-.
mortalia et ununi illorum confiteatur sacerdoti, enim non tota lenciur in conlritione, sed et in ora-
dolens el projionens se non de caetero secuttirum tione, et in eleemosynarum Iargilione. Si enim lola.
illud peccatum, reliquum vero abscondat nolens tenetur in conlriiioue, qui peccaret magis, lenclur
confiiefi, el satisfaclionem exsequalur sibi injun- [j conteri magis, sicut qui magis peccat, teneiur magis-
ctain, pro illo peccato quod confessus est: longo satisfacere. Iloc igilur argumentuni falsum est; Qui
vero tempore post confilealur rcliqtiuin quod ta- magis peccat, magis lenelur cvnleri; sed itte alius
cuerat ut posl duos vel tres annos, oporlel ul ille magis conteritur quam iste. Ergo is!e trantgreditur.
rcdeat ad confilendtim peccattim quod prius con- Nota tamen quod in hoc verbo, tenetur niultiplex esl.
fessus fuefat, ad exsequendam ilerum satisfaclio- sequivocalio. Nam lenelur dicilur de praecepto, de
neni pro eo, quoniam prior confessio non fuit vera praemio, de commisso, et forte aliis modis. Nullus
confessio, sed fraudulenta, nec satisfactio fuit di- ergo de praecepto magis leneluralio, nec depraemio,.
gna saiisfaclio, nec ideo erit duplex tribulatio, vel sed de commisso magis lenetur qui plus commisit,
ideppunielDeusbis inidipsum (Nahum i)(89);qnod vel cui plus commissum esl, ut in utraque signifi-
quideni 187 ficret si prius digne pcfiiituissel et catione Iiiijus nominis commissum verum sit qnod
salisfecissei, et poslea iteruin cogeretur ad satisfa- diclttm est.
ctioriem. ltem contritio est raerilum viiae aelernae,medianlo
Nituntur tamen quiiiam probare quod isle pceni- scilicel remissione peccatorum. Ergo quanio magis
tens fuit qui prius confessus est unum niorlale ce- aliquis conteritur, tanto magis lenelur esse bonus.
lando alterum : Pocnitentia est commissaflere, flenda " Ergo tanlo tenetur esse mclior. Ergo si non sit mc-
non coinmittere. Sed isle flevit peCcalura illud, et lior quam ille qiii minus peceavil-,Iransgressor erit.
proposuit abstinere ab eo et abstintiii. Ergoveram FalIaciaprimi..Medicina est.effecliva sanitaiis. Ergo
pcenitentiam babtiit. Falsum esl, quia non flebat qtianlo inajorem medicinam accipit iste, lanto magis
propter Deum, nonflebat cum charilate. Si enim efficitur sanus: Item, isle qui magis peccat quam
propter Deum fleret, nuilum peccatum tacerel cujus ille, magis conterilur. quam ille. Ergo intensiorem-
memor essct; quod ideo dico quia si non esset me- habel charitaiem quam ille; non enim videlur quoeL
mor, forle ignoraniia eum excusaret si esset invin- ex charitate aeque inlensa pares possinl haberi con-
cibilis, nisi merito peccati in illam incideret. Quande tritiones..Sed probo quod.ille intensiorem charila-
enim homo lult peccala sua confiteri, diligemer anle tem habet : nani ille conteritur, et conlrilio resti-
debef praecogitare , -ne aliquod ex; ignoraritia eliam luit ablata. Ergo conlriiio rcstaural ea quae amisil.
praemissa cogniiione omillat, el poslea illud ad ine- Ergo eum resliliiilin alliori gradu,,posito quod inder
(87)Mag.4, d. 15. a finei

(88) Lib. De vera et falsa oanili, c. 6, non longe (89) V. Hierpnym. ibidem.-
1057 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. III. 1058
ceciderit. Ergo ille est in altiori gradu cbaritalis. . A csl l" 00' non punit eum quanltim mernit, quia non
Ergo habet intensiorem cbaritalem quam isie quii jmnit eum pcena aeterna. Ilem, si punit Deus honii-
magis conterilur. Haecautem discutienda reservabi- nem pro peccato, id est nierito peccati, aelerna
mus, 188 donec de cbaritate tractemus. pcena, non punit etini quanttiin ineruii, quia semper
Si qriis ea quae pracdicia sunt considerel, videre parcit Deus, semper aliquid laxat de pcena debila.
potest quod quaelibet contritio habita ex charilale, Cuni aittem dicitur: Tanta esl conlriiio istius, quan-
sufiicit ad delendum moriale peccatum quantum ad[ (KJIIfuil ntorlale peccaium ipsius, hoc dtipliciter po-
reatum, non quantum ad pcenam , quod solns Dens; (csl iutelligi. Sed atlende pritts qtiod peccaltint non
scit, qtii novit cogitaiiones homintini,qui novil ab- dicitur ila magnum qiianlilate ut lignum, vel lapis,
scondila cordis. Et inde est quod nostri sacerdotes i sed diulurnilale vel contemptu, vel frequemius [for.
injungunl satisfactionem ad delendum mortale pec- frequentia], qttia rnagna poena est debila ei quod cst
catum quantum ad pcenam, cum sit deleltini quan- ex conlemptti; unde dicilur unum peccatutn esse
tum ad reatum per contrilionem. Ergo quod deest majus alio, quoniam major est pcena uni qtiam alicri
salisfactioni in contrilione, supplenl per exieriorem debiia. Cum ergo diciiur lania esl contriiio islins
satisfactionem, tit per oraiionem, per eleemosyna- quanlum fuil peccalum ipsius, id est tantum effe-
rum largitionem, per jejiinium et carnis rnaceralio- B ' ctum habet ipsius conlritio quantum habuit pecca-
nern, el hujusmodi. Si enini scirel sacerdos quod tum, verum est; sicut eniin peccattim separavit eum
lanta esset in pcenilenle conlritio quod sufficerei ad a Deo, ila conlritio etiin reconcifial Deo. Sicut et
delendum realum el pcenam, non esset ei necessa- haec propositio dupliciler polest inlelligi : Hwc me-
rium injungere aliam satisfaclionem; sed quia nescit dicina lanla esl quantum est apostema; quanlitaie,
et eliamsi sciat, bonum est ut injungat. Melius est falsum esl; sed tanta et lantiiin habel effeclum, ve-
enim ul plus faciamus quam minus. Si enim satisfa- rum est. Sicut enim apostcma 189 fecit islum
ctio non inveuit quam deleat pcenam, esl ad majorem aegrum, ila el haecmedicina sanum.
coronau). (90) Cum igiiur constet quod Deus neminem pu-
nil lanluni qttanlum raeruit, dubiumest ulrum pcena
CAFUT VIII.
Vtrum Deus hominetn puniat pro peccato qunnlum- aeterna lanltim punial aliquem qiianlum meruit.
cunque meiuil puniri, et ita misericorditer. Qiiidam enim boc dicunt el ita distinguunl; cum
Quaerimr autem utrum tanta possitesse conlritio Dei misericordia et ejtisjustiiia esseniialiier sint in
quod sufiiciat ad delendum peccalum, ulroque modo ornnibus ejus operibus, lamen ejus juslitia elmise-
ct quanium ad realum, el quanluin ad peenain : p, ricordia non sunt in omnibus ej'us operibus quan-
quod concedimus, sicut conligil in lairone. Non lum ad effectum, cl non in omnibus ejus operibus
enim legilur quod aliquam pcenam passus sil nisi apparent effecius justwiae et misericordiae ej'ns; in
conlrilionem ; simililer in beala Maria Magdalene. qtiibusdam enim eueclus esl misericordiae el non
Sed ad hoc objicilur : Tanta est contritio quse est justitiae, ut in parvulis qui slalim deccduul post
in islo, quanlum luit mortale peccalum in eo : illa baplismum. In aliis est effecius j"ustitiae et non mi-
conlritio cst pcena a Deo inflicta. Ergo Deus tania sericordiae, ut in damnaiis, in aliis uterque effectus
ptena punit islum quanta meruit puniri. Ergo Deus ui in sanclis. Unde dicunt qtiod Dcus lanlum pitnit
punit istum qttantum meruii. Ergo non agit miseri- Judam .quod eum non polest magis punire juste. Sed
corditer cum eo. Item, sicut contritio lanta esl banc quaestionem quia supra satis ad evidniiiam
quanliim eslpeccalnm, nonnealiqua contrilio potest traciavimus, acta nolentes agere, ad alia quaecoin^
esse majorquatn peccalum et supera*bundare polest? inode bic se ingerunt, transeaimts. Cum enini con-
Sed iila contritio pcena est a Deo huic inflicta pro slaiis sil quod Deus ptinil hominem minus quam
lieccato. Ergo majori poena piinil Deus~islum quain tneruit ptiniri, et nunquam inagis, in contrarium
ipse meruit. Ergo magis punit eum quam meruil. cpnantur quidam.
Ergo Deus non solum misericorditer agit cum COJD 1 CAPUT IX.
sed et crudeiiter. Quod aulem Detis neminem punial An dtiorum qui puniunlur pari picna celerna, et prai-
taiitum quantum mertiit pcena lemporali, probouno terea altera temporali, plus puniatur unus altero.
solo argumento : Quicunque peccat morialiier me- Sini dtto paritermali qui pnniendi sinl paripoena
relnr puniri aelerna pcena, sed teuiporalis pcena riil aeterna, el aller eornm sitspenditur, ailer naiurali
est respeclu aelernae, ergo neminem punil Deus pro ino.rte moritur, isti meruerunl puniri pari piena
peccato morlali tenvporali pcena maj'ori quam meruit acierna, et ea punientur. Praeterea alter punieliir
puuiri. pcena lemporali non socius. Ergo iste magis punitur
Ad hoc dicendum est quod neminem punil Deus quam ille. Sed non meruit magis puniri qtiam ille ;
quanlum meruilpuniri pro peccalo, elinleliige istud ergo iste magis pnnittir quam 'lieruit puniii. ltem,
;;ro dupliciter, sicul superius, id esl nee pro peccaio si uterque essel puniendus lanttim temporali pcena,
tollendo, nec merito peccali. Si enim puuiat homi- ut si uterqne meruissel puniri suspendio, et isle
nem pro peccato lollendo, pcena temporali, cerltim praeler illampcenam quani meruit, aliam cogeretur
(90) Mag. i, d. 46.

pali temporalem, norine.diCeretur quod iste magis A poenam aeiernam et poenam lemporalem nieruerii,
punireiiir qnam meririt ptiniri? A simili cum pu- elin eo convehiuiil cuni aliis; sed neuter eorum
, hiatiir teinporali et reterna pocna, noiine ptinireiur majorem pcenam siisiiiiebit, qnam aiter, vel mino-
niagis qnain" mcrtiil,- quia meruil lantum puniri rem, quia pcena iemporalis addita aeternaenon ati-
aelerna poena. Ilem, isle meruit vcl non meruilpce- get eam, quia nil est respeclu asiernae sicut nec
nam temporalem qtiam palitur, scilicel snspendium ; lumen candelaeante clarilatem diei; nec gntia aqnae
si eam non meruil, sed ea punilur, nec aliquid augel inare. Sed iste qui suspendiiur punieiur plu-
relaxntum esl ei de pcena aeierna, quaepariler dc- ribus pccnis, quia et lemporal.i et aelerna, scd non
betur buicefilli. Ergo Deus puuil illum ullra quam majori. Qiiantiias enim pcenae non atleiiditur se-
nietiiit. Si dieas quod meruit illam pcenam; sed ctindum pluralitaiem poenarum , sed seciindum dif-
jlle qui aeque malus est non puniiiir bac poerta, nec fictiliaiem, iiec aitendilur secundum diulurnita-
se sublrahil bttic pcenae. Ergo baec poena est ei di- iem.qnarelicet isteprius incipiat puniriper suspen-
inissa. Item, isle meruit banc pcenam secundum dium, non tamen ma-gis punietur, sicut patel econ-
saecularem jiisiitiam, sed divina juslitia non repu- Irario, quod aelerna bealitudo non allendilur se-
gnal saeculafi, nec econlrario, imo perrnissus est Ciindum diuturnitatem. Licet enirn lalro qui fuil in
B crnce prius habuit aclernam beaiitudinem quam
jiitlici gladius materialis ut puniat bomines corpo-
faliier. Ergo isle rneruit hano pcenam secundum beala Virgo, nori ideo maj'orera.
jiisiiliam divlnam. Ergo nieruit earii. Iicm, isie Alii iterum aliter solvunt: Diciint quod Deus qni
"lneruil pcenam .iKieriiam. Pcena auieni aeterna est est j'usitis judex, et verus iibfator meritorum, aeque
qiioddam lotum successivum ; liabet enim diversas punil islos; et cum ulerque nieruii siispenditnn
poenas sive partes, modo igneas, modo aqueas, et praeter acternam pcenam, el alter suspendalur, aher
eliam, ul dicit Augustinns ; < lriler illas parlicula- vero non, tamen aeqne punit eos, quia quantum
res poenasest inlerpolalio et interslilium quo nil piinil istiim lemporali pceiia lantum relaxal ei de
paiiunlur corjiora ut postea gravius crucientur; aierna, sicut rex dando paria slipendia suis n;i-
iranseiint enim ab aquis niviumad calorem ignitim lilibus, dat quandoque uni aurum tanlum; alii vero
[)ij»ii«m], (Job xxiv),» Ciim ergo isle meruit pce- argenuim et aurum, sed lamen aeque reniunera!,
ham aeternaro quae ita habet partes, et eam lolam ut quod dal uni"in argento snbtiahil alii in auro.
mefuii, ergo quamlibet illaruni partium. Sed qttae- Quaelibei aulem istarum solnlionum probabilis
libet illarum parlicularium esl poena lemporalis quae est, sed alii subtiliorem videntur assignare ratio-
incipit el desinil esse ; ergo iste mertiit tetiiporalem P ncm. Dicunt enim qiiod lalis casus stare non po-
peeiiam. Ergo.iempofalis poena infligilur bomini a tcst, qtiod scilicet aliqui duo sunt pariter inali, et
Deo (91), qtiinqne de cansis, vel ut augeanlur me- nnus eoruni punialur morle temporali, et non aller.
liia ipsins ut Job, vel ad conservationem bonorum Aul eiiirri ilia pcena tcmporalLs erit ei medicina, attt
titPaulo; vel ad corre.clionein ut Marioe sorori eiit initium ftiturae damiiafioiiis; si ei medicina,
Mbysi qnac percusaa est Irpra, quoniarii objtirgave- ergo ei dabiluf ad loliendum peccalum inortale, et
ral frairem siium ; vel ad inilium et signuni pcenae Iia jarii non decedil malus sed bonus; si dalur ei
fulurae, itl Ilerodi elAniiocbo ; vel ad gloriam Dei ad initium aeternie dannialionis, certum cst quod
nianifeslandam ut de Caeconalo. Sed haec lempo- non conlerilur nec pcenitet. Ergo conlemnil. Ergo
ralis pcena non fuil isti a Deo inflicta, nisi ad ini- conlinnax efficitur; sed contumacia sive conlem-
tium futurae pceiiae, quia iionfiiilei medicina, sed plus peccatuni morlale est. Ergo deterior esl alio.
potius nocumentnm, cum eam patienter non siis-ti- Quod si est, j'am non est quaeslio quare magis pu-
niierit, etsi fuil initium futurae pceiiae. Efgo 190 nialur. Quod eliain deterior efficiatur, quia non
ftiil pars ejus; ergo eam nieiuit iste. suscipil poenariiillam ul medicinam, patet; magna
Hanc auiem quaestionem divcfsi diverso modo eriim est Dei misericordia quando ipse dignaiur
solvunt. Dicunl quidam quOd uterque istoruni me- D nobis mederi temporali pcena: Pater enim, quo-
fuil pcenain aeiernam et teniporalem. Et licetbuic niam diligil filium, corrigil. Unde bonio magis po-
ilvfligaiur pcena lemporalis el non illi, non ideo lestde dileclione Dei sperare quam si non flagclla-
injiisie agit cumeo; ni! enim patittir quodiion ine- rettir. Malos enim permiltit Deus florere quoniam
ruil. Quid ad etiii) si illi Jilii felaxaretur aliquid de aeternuni reservat eis siippliciurii. Unde : Nonvisi-
pcena cl non sibi ? An Dculas luus esl ttequam si ego tdbo super filids tuas cum fornicalx fuerint (Osc.
sumbonus? (Mallh.xx.) Ilnic simile est si uterque iv). Qttasi dicat: Non flngellabo eas liic, sed in
isloriiiu lalronum meruil tilrumque pedem sibi aeierniun puniam. Auclores igitiir liujus solutionis
Iruncarij el Rex uirumque pedem auferat uni eO- dicuut, ct nos cura eis, quod isle qui suspendiiiir
rtini, et tanlum unuiri allefi, non agil injusle ctim non nicruit illam pcenam, ct praedictis raiionibus
eo,l:Cel niisericordius agal curn ep* respondemus.
Alii aliler senliunl. Dicrint enini quod uterque Cum ergo jirimo dicitur : Isle non meruit hanc
(91) Mag. i,d. 46,§ 1. Sed praecipue dist. 15, iv, etiam Atig., tract.124, in Joan.
i. § 1, ad quein Petrus Piciaviciisisbic alludil. Vid.
1061 SENTENTIAllUM LlBRI QUINQUE. — LIB. III. I0G2
pcenam, se.l Deus ptsnii euin hac poena, nec relaxal A eoiuiu inens tota eo flecletur ubi dolor eri.t, ita
ei aliquid de pcena debila. Ergo punil eum ullra ut eorum nulla ad Deum dirigatttr cognilio ; et
quam meruit. Fallacia. Isle miles qui meretnrsti- merito dicuntur habere teuebras exleriores, quia
pendium, non meretur cibum qtiolidianum, et rex a luce divinse majesiaiis sunt separaii.
eum procurat quolidie nec sublrabit aliqttid de Ad ullimam rationem dicamus quod illud su-
stipendio. Ergo remunerat eum ullra quam me- spendium 11011 infligiiur a Deo hnic. ad correclio-
ruit. Ad id aulem quod postea dictmn, iste meruil nem, sed ad signutii pceuae ftiiurae, et illa ideo
hanc pcenam secundum saecularem justitiain, et tli- dicitur iniiitim esse poenacaeternae, non quia sit
vina juslitia non repugnal sacculari jusliliae. Ergo parsejus, sed quia duraiiit usque ad illam. Sicut
illam 191 nieruil secundum divinam jtislitiam, servilis timor dicilur initium limoiis initialis, quia
Fallacia. lsle secundtim Icgem ftirti meietur uri, dural usque ad illum.
vel amittere pedem, vel aliquid tale; el lex liomi- CAPUT X.
cidii non repugnal legi furti. Ergo secundum legem Vlrum pro peccato veniali puniat Deus wternaliier.
homicidii meretur uri. Non repugnat lex saeculaiis Non tanltiin propter prccdicla videtur Deus ali-
divinae : Quod enim dictum est, Non occides(Exod. quem ptinire mngis qtiam meruit, sed propter aliud,
xx), ita inlebige, ex rancore animi. Qnod auteni "i pro peccato veniali punii acternaliter. Sil enim
postea dictiim est, isie meruil pcenam aeternain, et quod aliquis decedal iif peecato mortali el peccalo
illa particulares habet, ut diclum esl, eliarn iuter- veniali; iste reus est utriusque istorum peccato-
polatione a se dislinctas. Ergo eain meruil toiam, ruiii et de neulro poenitet, nec pttnitur modo pn»
vel non lotam : Non sequitur. Nec eiiam conve- aliquo illorum. Ergo pro ulroque illorum ptinietur.
nienter videlur dici. Sicut isle emit hanc domtim Evgo pro veuiali peccato aliqtia poena. Ergo lem-
quae habet parles. Ergo emil eam lotam, vel non porali, vcl aeterna , sed non tempnrali; aeternalitcr
totnm. cnim punietur. Ergo pro vcniali peccato punieMir
Aitcnde tamen diligenter quod alieno genere aelerna pcena; sed peccaium veniale non incruit
pcetiaeaeieinaepnnieiur corpns liominis, alio aniina. ptiniri aeterna poena. Ergo magis puiiilur qttain
Corpus enim pttnielur ardore inlolerabili, algore meruil puniri. ilem, impossibile csl islum liberari
inaeslimabili el aliis pcenis infiniiis, el non con- a peccato veniaii quin liberetur a morlali. Sed
tinue omnibus istis, sed motlo bac, modo illa; iste non liberabitur a morlali. Ergo nuuquain li-
modo desiuet babere hanc, modo illam : Transibil berabilur a veniali. Ergo semper reus erit venia-
enim ab aquis nivium ad calorem ignium (Job xiv). Q , lis, et qnanlum ad culpam et qtiantmn ad pcenam :
Unde concedenduin esl quod nuliuin corpus pu- et ita aeiernaliter 192 punielur pro pecCato ve-
nietur pcena aeterna , nisi nomen resolvatur in ad- niali. Ergo magis quam. ineruii. Qtiod aulein nemo
verbium , ul dicatur punielur poena aetema, id esl possit liberari a veniali quin Iiberetur a mortali
aeternaliler punietur aliqua pcena , sed nulla aeter- palet, quia non polest liberari a veniali sive ante
naliter (sicnt dicilur.tota die iransit homo super iiioiiem , sive post mortem , quin habeal cbarita-
parruui ponlcm, sed nullus totadie), quia omnis tein; et non poiest habere charilatcni qiiin careal
qna pnnielur desinet esse, et slatim , ei succedet inoitali, el iianonpolest carere veniali quin careat
alia particularis poena, el post illam alia, el postea mortali.
alia; nec debet dici quod putiieudus sit una sola Si quis vero dicat quod iste pro peccato ve-
poeiia, cum puniendus sit tol parlicularibus poe- niali 11011punirelur aclerna pcena, sed in alerna
nis oninino diversis, sicul iste laboral modo febre, puiiielur temporali poena, vel quasi temporali.
cras vero lepra , posiea lelbargo , et ila usqne ad Ibi enim erunl quccdam parlieulares paenm iti cor-
finein vitae suae laborabit diversis aegriliidinibus pore, modo in igne, modo in aqua. Conlra sic olijt-
successive. Nunquid dicetur quod iste laboraverit cilttr : Verum erit aliquando istum esse liberattim
tina sola infirmilaie? non, sed pluribus. Simililer "I a peccato veniali, snllem quando illa pcena finiia
isle non est punicndus una sola pcena, sed plu- fuerit. Omnis enini temporalis jioena desinet esse
ribus, et nulla aelerna, nec eliam aliqua aeterna- lunc : verum eril isiuni esse liberaiinii et a culpa
liter, sed Eeternaliter aliqua. Anima vero punietur et a pcena. Ergo prorsus, ergo in inferno aliqua
aeterna pcena aeternaliler, incessanler, absquetva- eril rctlemptio. llein , verum eril aliqtiando isium
rialione pcenarum. Illa aulcm pcena dicilur dolor essc liberatum ab hoc veniali, et similiter.ab illo,
actermis qtti inerit animae, eo quod corpus tol et ab alio, et sic de caeleris. Ergo aliquando erit
paliclur poenas et tanlas, cl ipsa per corpus. lile vcrum islum esse liberalutn ab hac multitudine
autem dolor notalur tenebrm exleriores (Matth. venialium : sed muliitudo venialium aequipollet tini
xxn), quae sic describuulur (92). 'Tenebrae exte- Mortali peccalo. Ergo aliquando verum erit isltun
riorcs stinl malignitas odii el voluntatis, quae esse liberatum a peccaio nioiiali.
excrescil mcnlibus impiorum, quia eorum cor- Ab hoc autem diversi diversas dant soluliones.
pora tot et tautis subjecta crunl lorinentis, quod Diciint enim quidam in boc casu quod peccalum
(82) Mag. vi, d. ull. §. b.
1063 PETUI FICTAVIENSIS 1064
veriiale qupd est in isto, cum isle liabeat volun-,• A toli orbi imperat, quando est in Galiia, secundum
laieni faciendi illud , nec pceniieat de illo, statim cousucitidinein loci pro adulterio mili pcena puriii;
ipso decedente fit morlale, et ila punielur pcena qtt.indo esl Rornae, seciindum constieiudinemillius
aelerna tantum pro peccato morluli, qttia qnod1 loci majori poena pnnit idem peccalum.
erat veniale fit mortale. Si vero babeat, aliqtta ve- Sed dicet aliquis, si isiud peccalum punialur pcena
nialia qttae non habeat In memoria, ct qttae non majori, et nulla punielur isle, qtiia non eril digntts;
velit amplius facef e, non fient mortaJia, sed punie- ergo erit dignus majori pcena pro hoc peccalo, qoam
tur pro illis in aeterna poena, el sic lemporali pce- sil modo el ita reatus hujiis peccali augebilur, quia
na : et his incumbit solvere dnas uliimas raiiones. decedit in eo, quod forte polest esse. Unde polest
Alii dicunt .qttod iste punietur aelerna pcena , sed quaeri : Si tantum augeatur ul sit par mortalis pec-
nec lahtum pro mortali, nec tantum pro veniali, cali realui ct ita veniale peccaluni fial morlale, et ita
sed pro illis sinml. Sicut rex remunerat istiim, tania pcena debeturjliuic pro mortali etveniali simul,'
nec lanium propler magna servitia , nec tantum qttanla illi pro duobus mortalibus, cuni realus hujus
propier rainiina, sed simul pro omnibus. Alii venialis sit parificandus reatui illius morlalis? liuo
«lictintqii.od isle punieiur aeterna poena lauium pro quot venialia sunl in eo qui decedit, tol mortalia
"
peccato morlali, pro veniali vero nec aelerna , nec erunt in eo, quia omnia fierit motialia. ldeo dicunt
temporali punielur ; sed pro eo dabilur augmenluni quod nuiiquaiii realtis venialis in quo homo decedit
pcenaeaeternaeipsius. Si quccras utrum illnd aug- cum morlali atigebitur, et tamen majori poena pu-
inenium sil poena vel pars poenje, n.on : proprietas nictur, quam punirelur hic, si poeniteret. Sicut isle
quaedam est, ; nec pcena aelema proprie dicilur majori poenapunietur iirpurgaioriis pro hoc veniali,
augmerilari, sicut neC aliquis dies crcscere. Sed quam ptinireiur in praesenli si pro eo puuiretur.
sic iiitelligendum , poena illius augmeniabitur, id Unde si quis ita argumentelur : Isti duo, qtiorum
est minorem pdlerelur si non peccasset venialiler, unus est reus et mortalis peccati et venialis, alter
sicut rex reiiiuneraiido istum decem marcis,me- venialis lanttim paris 11IIveuiali, cujus ille est reus,
iiiinil cujusdaiu parvi obsequii quod sibi multum punienlur disparibus pcenis, quia ille aeternaliler,
fuit gratuni, et augel pracmiurii daiido duodecim iste taiitum in purgaloriis, et quaelibet poena pur-
mareas. Sed objicitur : Iste peccato veniali poenam galoria niinor erit quaiibet aeterna poena, et non
irieruit temporalem vel aeiernam, non punietur magis merelur isle puniri pro hoc veniali quam ille
lemporali. Ergo aelerna. Fallacia. Isle serviens me- pro illo ; ergo injuste agelur cnm islo. Fallacia, Isli
ruil a Doniino suo decem solidos vel modium an-( C duoqui sutil rei paris venialis peccati lantum pari-
nonae; non habebil decem solidos , ergo habebit ler merentur puniri pro illis, unus eorum punietur
inodium annonae. pro eo in praesenli vila, et alter in igne purgatorio
Alii solvunt dicentes quod iste punielur aeter- el quaelibet pcena lemporalis minor est qualibet
naliter pro peccato veniali, sed propter consorv ignis purgalorii ; ergo iiijuste agetur cum eo.
liuin morlalis; sicul justus punilur propter con- CAPUTXl.
sortium malorum multoties (95). Nam quia rion <7(rumconlritio deleal peccalum, quando homo con
pcenilet homo de peecato veniali in praesenli vita , lerilur, aul anle, aul posl ?
punilur in fulura aeterna pcena. Nam secundum Cum diclum sil in prsediclis, quod peccatum delc-
JOCUIIIet lempus augetur vel diminuilur pcana. lur in conlritione quanlum ad rcatum, quaeritur
Nam ibi aiiter Deuspnnit, quia longe graviori poe- qttando contritio delel peccalum, aut quando homo
na; el aliter bic, quia longe minori; sicul econ- conteritur, aut anie, aul post ? Est enim aliqua
trario conligil quod pro mortali peccalo cui debe- medicina quae non stalim releval aegrum, sed opor-
tur xterna poena non punielur homo aeiernaliter , lct diu exspectare ejus cffeciuiu ; alia autem citius
sed lemporaliler, et ita niiiiori pcena quam ei de- sanal. Quodconlriiio non-solum quando homo con-
beatur. Quia illud peccatum yeniale licet non sit lerilur sed eiiamrprius sanet, probatur sic : Iste
inerilorium pcenaeaelernse, est tanien mcrilum illius. conleritur contrilione babila cum charitale :.ergp
Nain meriiorium apliludiriem significat; meritum , contritio in eo delcl pcccatum : ergo peccatum quod
acliim , sicut vidcs quod secundum diversilaiem iste babet, vel quod habiiit, vel quod habebit; sed
locorum alia pcena debetur uni fuiio, el alia ei- nec quod habet, nec quod babcbit, quia nullum
dem. Nam forte aliquod pe.ccalum est pro tjtto ali- habet, vel habebil; habet enim, et de caetero habe-
quis meruil truncari pedem in Gallia, ct lamen si bit charitalem ; ergo deiet peccattim quod iste
illud idem peccatum perpetrasset in Teiitoni.ca, liabuil, el non babet; ergo desiit habere : ergp quod
mereiur pro eo suspendi. Ita qui pro veniali nie- delelum est: ergo delel peccatum quod non est;
retur bic puniri .tanlum ieinporali peena , pro ad- vel si delel peccatum quod delelum est, per qitid
juncto iiioriali punietur aelernaliier secundum deletum esl ifiud peccattim ? Nonnisi per conlriiio-
103 aliam et aliam vilam : nain ibi districiiiis nein? Sed nulla fuii j)rius in isio contritio. Ergo
judical Deus quam hic Sieul imperator Romanus qui delelum est per contritioncm, el ita hasc contritio
(S5) Quac sequuntur ad finem usque capitis, non exstant in codice Victoriiio.
jnft* SENTENTIARUMLIBRi QUINQUE. — LIB. III., 1066
prius sanavit isium*quam iste contereretur. Hem, A \ habere quando incipit eam non liabere ; et hoc,
si delel peccatum niortale quod est in isto, sed iste argumentum falsum est: Gratia subtrahilur huic
charltate conterilur : ergo mortale peccatutn sitnul gttando desinit eam habere. Ergo quando habet, et
cum charilateesl in islo. Ergo iste est dignnset islud ttmiliter habet, el non habelit. Ergo detinit
morte aeierna et vita aeterna. Item, quilibet homo habere. Et qui his instare voluerit non ideo effugict
habet aut mortale peccatum aut cbarilatem, quia prolervum opposilorem. Loco enim hujus oralionis
non est medium : peccalum alicui dimitiitur. Ergo desinit habere, ponct hnnc, nunc ullimo habet cha-
ei qui habet charitalem, aut ei qui Jiabet moriale ritatem, et hoc est ei poena. Ergo punitur pro aliquo
peccalum : si ei qui habet charilatem; ergo dimit- peccalo, et ita ul supra. Sed forsitan ad hoc posset
lilur ei qui non est reus mortalis peccati, et fuit dici quod haec oralio, tunc ultimo habel charilatem,
reus monalis pecoali; ergo dimillitur ei qui dcsiit non notat pcenam luiic inesse, sedin proximo ei
csse rens morlalis peccali. Ergo ei cui jam dimis- futuram. Aliam non video hic viam solutionis, nisi
sum est. Vel sic : Dimittitur ei qui habet cbarita- dicatur, ut dicunt quidam, quod nullum lempus est
tem : 194 <"rg°e> Qu' non habet morlale pecca- sirnplex. Quod enim iuducitur pro simili : Lux
lum. fugat tenebras, eamdem habet dubitalionem, et ma-
Si vero dicas quod dimiliilur ei meriale pecca- B gis est apparens quam verum exemplum.
um qui non habet peccatum mortale, sed nunquara CAPUT XII.
diiniililur alicui peccatum morlale, nisi per contri- Utrum peccata redeant propter reatum qui redil ?
lionem habitam cuni charitale : ergo ille qui habet
peccatum mortale habel contritionem cum chari- deletur (9i) Cum superius dictum sit quod peccatum
lale : ergo simul habet charitatem et peccatum per contrilionem, non est lamen prseter-
mortale, A simili per conlrarium de subtractione . mittenda ideo oris confessio. Multac enim sunt
causae quare debeamus confiteri peccata nostra post
gratiae : opere Dei nenio lit deterior, sed snb-
traclio gratiae est opus Dei. Ergo sublractione gra- contritionem. Primo, quia nescimus utrum peccata
tiae nemo fit delerior. Ergo ea neino fit malus. Ilem, omnino dimissa sint; si enira non essent dimissa,
iste liabet cbaritalem sive graliam, nec amplius sequeretur error pejor priore. Praelerea tenemur
habebit charkaiem. Ergo eam desinit habere, et confiteri peccata nostra, cum habeainus el locum,
nonnisi per subtractionem. Ergo sublrabitur ei el tempus, et cui confiteamur. Si enim cum hiijus-
charitas. Ergo iste punilur. Ergo pro peccato quod ntodi habeamus, non confessi fuerimus, contempto-
in eo est, vel fuil, vel eril: sed nnllum morlale in r reserimus.et ila peccatum morlale incurremus, et
C
eo fuit, vel adbuc est in eo. Ergo punitur pro eo lunc redibunt omnia peccata per contrilionem de-
leta. Ilem, confileri debemus peccata, quia confessio
quod erit in eo. Ergo Deus prius est ullor, quam
est satisfactionis: tria enim in conlessione
aliquis sit auctor. Item, gratia sive charilas liabita pars
meretur augeri, sed Detts ei subtrahit charita- attenduntur, scilieel cordis contritio, oris confessio,
lem. Ergo aliler agilur cum ipso, quam ipse meruit. operis exsecutio, sicul peccalum tribus modis
Item, super librum Nuiueri : Piiits nubes recedit, commiltitur, 195 cogitando, loquendo, operando.
quam Maria lepra perfundalur, quia prius Deus ho- (95) Ad atitetn quod dictum est, peccata redire
mini gratiam sublrahil quam homo peccet. Ergo subsi contempsimus confiteri, objicitur : Peccala deJeta
traclio gratiae praecedit peccatum. Ergo Deus prius sunt in isto quantum ad rcatum per contritionem,
punit, quam honiomereaiur. Iiem, charitas subtra- et per confessionem nec quantum ad realum, nec
hitur vel ei qui eam habet, vel ei qui non habet: si quantum ad poenam delentur. Ergo iste superflue
ei qui babel; ergo pro aliquo peccato, cl ita ut prius. conlitelur peccata. Ad id dicimus quod hoc argu-
Si vero ei sublrahitur, qui eam non habet, sed mentum non valet; debet enim confiteri peccatum
habuil; ergo ei qni charitatcm desiit haberc Ergo suum ut satisfaclionem expleat, quae altendiiur in
ei subtrahitur, cui jam est subtracta ; et ita nulli D I tribus, scilicet in cordis conlritione et oris confes»
subtrahilur, cui non sit j'am subtracia. Item, pecca- sione et opere, id est in jejunio, oratione, eleemo-
tum dimittere, est ipsum non imputare homini ad syna; ila in liis tribus consistit satisfactio exlerior.
poenam seternam ; quotidie non imputat Deus pec- Ideo etiain quia licet non totam confessio contineat
catuni Paulo : ergo quotidie dimillit ei. Sed cerlum pcenam, tamen pars est pcenae. (96) Erubesccntia
est quia Paulus non peccat: ergo pcccalum dimitti- enim quam habeinus confitendo peccalum, et nos-
lur ei qui non habet. met accusando, pars est pcenae. Fallacia praedicli
Super haecpotius consulendi sunl dialectici quam argumenli: isle liberalus est ab infirmitale per me-
theologi. Ne tamen audilores vacui recedant, di- dicinam; et dieta quae sequitur non aufert infirmi-
catur quod gralia sublrahitur ei qui non habet gra- talem; ergo iste non debet conservare dietam. Imo,
liam, el quando non habet graliam; quia desinil eam quia si non observaret, iterum aegrolaret. Similiter
(94) Mag., iv, d. 17. ,etc scentiae dominans, nihil eorum, quaecommisit, ntm-
(95) Mag., iv, d. 22. lio Dei denegavil. Lib. De vera el fatsa pcenit., c 10,
(9(5) Erubescentia ipsa partem habet remissionis, apud Augusl.
clc. Mullum enini satisfactionis oblulil, qui erube-
PATEOL. CCXI. 34,
' 1063
KZi TETRI PICTAVIENSIS
Iste liberatiis a peccalis per conlriiionem lanquam A . esl quia redierunt, et debet ea iienim confiteri, nec
per niedicinam debet ea conliteri ne cadal. ideo eril duplex tribulaiio, nec puniet Deus bis in
(97) Ilem ad id quod dictum est peccata redire, idipsum, 196 q«'a Pr'or confessio non fuil con-
objicitur :Ponatur qiiod iste babuerit tria mortalia digne facta, quia non fnit observatum quod obser-
qnae delcta sunt quanlum ad realum per coniritio- vandum erat, id esl perseverantia in bono post
nem; et niodo -fornicsttir : -«Omne peccaium est confessionem, ffrequens rccordatio peccatorum in
dictum, vel factum, vel conciipitiim : > sed in isto corde, non ad delectandum, sed ad delendum. Unde:
est quodlibet islorum triiim, quia redierunt. Ergo Peccatum meuin contra me est semper (Psal. L); et
in isto est homicidium. Ergo homicidium esl in islo iterum : Lavabo per singulas nocles lectum meum ta-
dicium, vel facium, vel conciipiltim; qnod falsum cnjmis, elc (Psal. vi). Vcl polest dici, ut alii dicunl,
•est, qnia iste modo nec-facit, nec conctipiscit, nec quod non oporlel prp illis itenim conleri, vel ea
loquilur de homickJio. Ad hoc dicendum quod pec- confiteri, si istud confiteatur isle; sicul islo faclo,
catum duplex est in aliquo, aclu scilicel el reatu, id esl fornicatione, rcdierunt i.lla quac deleta crant,
sicut in islo qui heri occidit hominem, nec postca ita isto deleto delentttr illa tria. Sed tutius esl ttt
contriius. est, est homicidium; non lameii diclum ilerum confitealur. Ilem iste reus est pro qualuor
velfaclum, \el concupilum, sed reatus lanttim. "1 mortalibus peccatis, quia pro illis tribus qnae red-
Item fornicatur isie, sicut positurii est, sed pona- ieruut, quoniam iste conlemnit ea confiteri, et pro
tur quod ille alitts faciat incesltim ; isle postea for- illo contemplu, sed si non esset contritns, non esset
hicalione reus est qualuor morlaliuin peccatorum, reus nisi pro tribus prioribus quia non haberet con •
quia illorum triuai quae redicrunl, el etiam fornica- lcmplum istum, quem modo habet. Ergo pro pluri-
tionis. Sed isle qui facit incestum reus-est tantum bus peccatis est retis quam si non fuissel contritus.
unius morlalis-peccati pro inccslu. Ergo magis reus Ergo magis peccat qiiam si non fuisset conlriius.
est iste-pro lbrnicatione, qnam ille pro inceslu. Ergo Sed probatur quod magis peccaret si non fuisset
majuspeccatum est fornicaiio, quam incesitis. Ad contritus, quia magis malus esset. Ergo magis pec-
quod dicimus quod islnd, pro, nonnolat causam sed caret. Quod aulem magis malus esset, probatur;
occasionem, quia fornicaiio non csl causa qttare quia diutius in malo perseverasset et in lanlo in
iste sit reus qnaluor morlalium peccaloruin, sed qnanlo modo el incessanter.Ergo magis malns esset.
lanliiiii esl oceasio. Nec est boc ex vi fornicalionis, Item, si nunquam esset conlrilus, nulla bona fecis-
sed ex assidttiiate peccandi, et redilu illorum pec- set, sed post coniritionem et in contrilione mulia
calornm quaejam erant dimissa. lsle qui debilis est „ bona fecit et etiarn cum charitate, quae fuernnt ei
complexionis magis gravaiur hoc parvo morbo, vcl ad [tleleclationem (deletionem)] vel miiigalionem
qtiam ille robustns illo magno. Ergo iste morbus pcena:. Unde dicil Hieronymus (99) : Cum viderit
inajor esl qitam ille. Non. Quod enim isle niagis facientem opera jusla inler tnulta peccala, non dicas
gravaiur hoc non esl ex vi morbi, sed ex fragililate quod Ijeus tam injuslus sit quod propter mulla mala
compiexionis. obliviscatur bonorum paucorum; facil enim eum me-
Item de numeralis duobus quorum iinus pceniluil tere et in horrea colligerequm ipse seminavil in terra
de bomicidio, el injunctam sibi salisfaclionem perbona, id est quae fecit in chariiaie. Ergo isle, se-
fecii, et persevefat, alier non perseverat, licet ege- cundum Hieronymum, magis peccaret si nunqtiatn
ril salisfactionem injimclani; ex quanla charilale contritus fuissel, quam modo peccet. Ad hoc diccn-
pceuiluil iste, cx tanta ille, el econlfario. Utriqne dum quod isle minus maltis est, id esl minorem
dimissum esl "peccattim. Efgo turique quoad cul- sentiet pcenam, quam si non fuisset conlrilus pro-
pam et pceriam, vel neutri. Si utrique dimissum pter ista bona quoe fecil in charitate, quae erunt ei
esl quoad culpam cl qnoad pcenam, eliterum non ad miligationem poense.Vel etiam alia ratione, quia
coinmittitur ab isto actu vel voluntate, ergo non "sictftisie niotlo habet illa peccala, quae redieruut,
amplins eril rens ipsius. Ergo nou redibit per aiiud D I et eliam conlemplum redeundi ad ca; simililer si
pccc.al.umrealus istius. Ad qtiod dicenduni quia non iiunquam fuisset conlritus haberet ea, et etiam
complevil salisfaciionem ex qtio perseverantiam non contemptum, non dico conlitendi tanttim, sed eiiain
adliibuil. Item, homieidium Cst in isto quia redii. conierendi; qiiod pejus esl, et iia pej'or esset si nou
Ergo iste tenelur conteri pro eo, ergo corifiteri. fuisset contrilus.
liem, iste est reus quatuor morialium peccatorum, Ilem, post praedicla qtiaeriutr uter isiorum niagis
j)Ia non possunl deleri nisi per coniritionem. Ergo peccei?'Sint hic duo qiiorum unus suflicienter con-
iste debet conleri et ita confiteri, sed propier illa tritus est pro mullis peccatis mortalibus, sed modo
Jam Contritus est, et illa confessus est. Ergo si ea cadit per fornicaiionem.; et isii sunt pares, et ejus-
confiiealur, erit dnplex iribulavio, et puniet Deus dem pfofessionis, et in codem genere peecaii pee-
bis in idipsum. (98) Ad qupd dicendnm qued iste cani, el in eodem loco et lempore, el caeteris amoi"s
tenetnr pfb illis cbnteri pro quibus j'ara contritus circumslaniiis. lste pro muliis peccaiis morialiinrs
(97) Airg., 1. xxn, contra Fatist., c. 27. (99) In illud AggaeiI : Seminaslis multum, B\1
i.i*«iMag. sup., ^ 1, siiniliter solviw paulo altter.
1069 SENTENTIARUMLIBRI QUJNQUE. — LIB. III. 1070
rcus est, ille reus esl tantum fornicationis. Ergo) A teritorum, et ita omnia peccata quae fecit ftnalia
magis peccat iste quam ille. Item, plura sunl huic; sunt. Quod aulem peccata redeant, habetur ex hac
dimissa et donala quam illi. Ergo magis debet Deumi auctoriute Auguslini qui dicit (100): < Si non ex
diligere quam ille„et peccat. Ergo niagis peccatt corde dimittimus qtlod in nobis delinquilur, el idem
quam ille, judicio Simonis, cui interrogato, quisi a nobis exigitur quod [a rialura] per pcenitentiam
magis diligerel ille cui pauca, an cui plura eranti nobis fuisse dimissum gaudebamus. > Rabanus
dimissa, et respondenli : cui pltis donavil, Dominus- etiam dixit (1) : < Non solum peccala quac facit
consequenter ait: Recte judicasli (Luc. vn). Efgo• hotno posl baptismum impulabuntur ei ad pcenani,
iste piagis debct diligere, quia plura sunl ei dimissa. sedeliam ea qnae a nalura in baptismosunt ei die-
Ergo magis peccat si in aliquo genere peccati pec- fnissa. >
cat, quam ille si in eodem. Sed videtur quod illei (2) Alii atitem dicunl quod peccata non rcdeunt
magis peccat, quia ille majorem habebat gratiam,et ; realu, sed dicunlur redire, quia sicut Deus puniet
eam repellil. Ergo magis offendit quam isle quiai aliquem pro peccatis praeterilis aeternaliter, ila et
magis dicimur amicos offendere si eos a riobis repro illo qnod modo facit, punit eum aeternaliler,
pellimus, quain si extraneus quis repellat. sed non lantum sieut dicunt quod voluntas pro faclo
Diflicillimum est hoc difiinire uter magis peccet., B repulabilur, id est sicut aeiemaiiier pro boc puni-
Quis enim potesl j'udicare de contemptu quo peccet; rclur, ila aeternaliter pro voluntate, sed non tanlum.
liomo? Nam ubi major conlemplus, majus esl pec- CAPLT XIII.
catiim. Solus ergo Deus qui est aequilibralor pon- De confessinne: ulrum] sit prmcepta, el ctijus rei sit
derum culparum et poenarum scit ttter talium pec- sacramentum.
cet magis, et uter magis debeat diligere. Si enim (3) Cum ergo per eontrilionem dcleanlur pec-
dicis quod iiie cui plura sunl condonata, ergo Maria cata quantum ad reatum, necessaria esl confessio,
Magdalena magis diligil Dcum quam Pelrus, quia ne propier conlcmplum redeant peccala. Scd obji-
plura sunt ei dimissa. Sed posses forsan dicere, citur : Confessio necessaria est ad saltitcm, sed
ille magis debet diligere cui plura sunt donala, vel praeceptum confessionis non babetur in Evangelio.
condonata, quia licet Mariae Magdaleuae plura sinl Ergo non omne praeceptutn quod est neeessarium
condonata, quara Pelro, non tamen donata; et ita in ad salutem conlineiur in EvangeJio. Ergo Evange-
197 hoc verbo, donavil, inlelligitur dimissa et dala. lium insufliciens esU Item, Joannes baptizabat ante
Dicunl lamen quidam quod magis peccat ille, qui Evangelium, docebat homines confiteri peccaia sua.
nunquam peccavit, in simplici fomicatione, quam ^_ Ergo confessio iiislittila fuii ante Evartgelium, et
isle qui delevit peccata sua per contrilionem; et ipsa in Evangelio non esl praecepln. Ergo confessio
tamen magis est reus isle quam ille, quia iste ha- non estnecessaria ad snlutem, vel insiifficiens est
bet reatum trium mortalium peccalorum, el ille Evangelium. Iiem, confessio esi, sacramenium novi
unius solius, licel magis peccet. Alii dicunl quod leslamenti.Ergo efficil quod figurat, scd figurat
pariter peccanl(qui nunquam peccavit, et ctii mulla mundaiionem a peccalis, ergo eam eflicit: qttod
sunt dimissa) in fornicatione qtiam faciuiit modo, falsumesl; imocontfilio; item, confessio esl signtim
et lamen magis reus est iste quam ille, quia iste mundationisinterioris, ergo praecedil mundalionem
pro oinnibus quae fecit, ilie pro eo solo quod facit. inleriorem , ergo contrilionem , quod falsum esl.
Sicut illi pari guiosilale comedurtt carnes bovinas, Imo contriiio praecedit confessionem. Ad hoc dici»
quorum unus convaluil de dolore lateris, alter nul- inus quod Evangelium non dat expressum nianda-
lum morbum serisil, el lamen plus nocet isti quara lum de confessione, nec tamen est insufliciens,
illi; et isli de pari locoruunt quorura unus eslpon- quiaalibi in Novo Testamento satis invenitur tu in
derosus, alter levis; et tamen plus Iaeditur iste quam Epislola canonica : Confitemini alleruirum peccala
ille. Et isti pariter vuliieranlur, quorum alter plu- vestra(Jac. v). Quod taraen credimus diclurn fuisse
ries fuit vulnerairis, alter riunquam ; et tamen iste D I de coufessione venialium, quae fit bis in die et in
magis laedilur quam ille. completorio. Dicimus eiiam quod confessio prae-
Item, Deus in puniendo nonsolum atlendit fina- cepta fuit ibi (4) : Ile, ostendite vos sucerdolibus
lia opera, sed eliam pfaelerita, quia redeunt; sed (Luc, xvu): sciendum estquod confessio eslsacra-
in remunefando non attendit nisi finalia, quia si inentum veteris lestamenli, nec eflicit quod figurat,
aliquis cecidit a charitale perfecta, et postea silr- sicut nec conjugium. Alii autem dicunt quod con-
rexit, non redeuntomnia bona quae ipse fecit. Ergo fessio non est sacramenlum, 198 se£l sacramen-
Deus paralior esl ad puniendum quam ad remune- lale sicut aqua benedicta et panis benedictus. Ve-
randum. Ad quod dicimus quod in puniendo attcn- rius tamen videtur quod confessio silsacramentum.
diltantum finalia, quia nemo potesl decedere in Quod aulem objicitur quod res praecedil signum,
mortali peccato quin sit reus omnium malorum prat- id est contritio praecedit confessionem, non est mi-
(100) Sen polius Greg. I. iv Dialog., c. 60, apud in resp. ad 2object. Gallor.
quem a natura non exstal. (3) Mag., iv, d. 17, etc
(1) De pwnit., dist. i, cap. Si Judas. (i\ Mag., IV, d. 2-2,§ ttlt. qui .iii hac re djseipqlo
(2) V. Aug. !. i De baptim.com. Donat. cap. 12, fuit lapis offensioriis, ut patet in fine capitis.
1071 PETRI PICTAVIENSJS 1072
rum. Qnandoqrreeivim in multis rebus res et sig-. \. rus (9): < Irrisor est, non pcenitens qui adliucagit
num simul sunt.-ut circulus et laberna. Quandoque quod pceiiitel. »Sed sic inlellige : Agit actu vel
sigimm praecedii»Tem, ut nubes obscurilatem, vel volunlate. Augustinus iterum dicit (10): < Inanis
pluviam. Quandoqtie signttm praecedit rem, ttt ve- esl poenitcntia quam sequens maculat Culpa. » Sed
«ligiaquaedenotaiit aliquiti praecessisse(5). Alii etiam sic intellige inanis, id esl fruslrare debilo line. Est
dicunt qnod confessio et contrilio unum sunt sacra- autem finis pcenitenliaeadeplio gloriaeet vitatiogelien-
niciiiuiii, sicui-panis etvinumuon sunt duo sacra- nac, quem fincni lalis pcenilentia non consequitur.
menla, sed timnii,*el distinguunt ibi tria, munda- llem^dicit Ambrosius (11): <"Repcriuntur quidam
tioriein interiorem-, confessionem, contritionem. qui scepius ilerandam poenitentiam pulanl, qui si
Muiidalio esl res lanlum. ConfessiOest sacramen- recte atlenderent, ilerandam non putarent. Sicut
inin tantum. Conlrilio est res et sacramentum. Sed ciiim uniiiii baptisma, ita una est pceniienlia. >
quidquid dicatur, veihis videlurquod confessio sa- ' Quasi dical: Sicnt baplismus non ileraiur, ita ncc
cramenlum sit, et res signum pfaecedal, el non est pcenilentia; sed hoc inlelligi debel de pceniteniia
sacramentum novi teslamenli. Quod eiiam sic os- solemni, etsecundum diversarumEcclesiarumcon-
tendilur : quia cortfessio non esl opus Dei, sed ho- _ suetudinem. Forsitan enim in quibusdam reperitur
minis, nec habel aliqnam vini nisi ex charilate, Ecclcsiis, in aliis autem non.
ergo corifessio non est sacranienlum novi tesla- CAPUT XV.
. menti. Est itaqtie cerlum qupd retnissio peccali Uirum debeal quis confiteri se fecissepeccalum quod
praeccdit confessionem (6). Unde David: Confiie- non fecit.
bor.; -et: <Turemisisii (Psal. xxxi), non dicil remit- (12) Secundo quaeritur utrum aliquis debeal con-
tes. fiteri peccalum quod 199 ipse non fecit, sed pn-
CAPUT XIV. tat se fecisse : isle cauieriaiain habet conscientiam,
Vtrum pluries possit aliquis eaaeiii pcccuxa et omne quod conScientia damnat peccatum est.
confiieri. Ergo isie lionricidiuin tenelur confileri cujus pulal
(7) Cum ex praediciis conslet quod confcssio sit se esse reum. Iteni, creditse interfecisse hominem;
sacramentuni, el sit necessaria ad deletionem pcc- ergo si non confitealtir, contemnit, sed conlemptus
catorum, circa confessionem tria sunt considcranda: mortale peccatum esl. Ergo iste lenetur confiteri
titrum scilicet aliquis pluries possil cadem peccata illud peccatum (13). Item, « bonarum menlium esl
confiieri, deinde itlrum aliquis debeal confiteri se ibi culpam agnoscere ubi culpa non est.» Ergo ille
fecisse peccalum quod ipse non fecit; lertio, quid C debet hanc culpam agnoscere, maxime cum putet
iliniiltai sacerdos in confessione. Qttod autemnemo eam esse. Sed quia fere omnes boc dicunt, in con-
plurics possit vere confiteri peccata sua, videnfcir trarium nituntur. Iste nec actu, nec vohiniaiefecit
velle. plures auclores. Dicunt enim (8) : < Poeni- homicidium; ergo non tenelur confileri se fecisse
lenlia esl peccala commissa flere, ei flenda non homicidium. llem, indirecte : isle confitelur sacer-
committere. > Sed aiiquis ita poenitei quod lientla, doli se fecisse homicidium, sed ipse non fecit bomi-
id est peccala, cst cornmissurus. Ergo iste non vere cidium. Ergo Jalsum dicit. Ergo mentiiur. Ergo non
pcenilel. Ergo nemo. vere prjenitere potest, qui tenetur confiteri bomicidiura, cum etiam si prius
flenda sit commissurus. Ergo neirio pcenitere polest, bonus esset, falsum dicendo fierel malus. Item,
nisi omnino desinat peccare. Ergo si aliquis vere sacerdos iivjungit ei salisfaclionem et jusie ligat
poeniiucrit, iion fuit facturus postea peccaium. Ergo enin, ergo isle lenelur ad exsecutionem iilius sa-
postea non potuit confiteri peccata.cum nuila ha- tisfactionis.
Jieret. Ad quod dicendum, quod cuiii dicilur: « Pce- Ad hoc dicendum quod isle lenetur confileri
nileiilia est anteacla flere, el flenda non commii- hoinicidium, cum putel sp fecisse illud. Quod auiem
icfe , > sic intelligendum, voluntaie non couimit- riicitur: nec aclu nec voluntale fecil homicidiuin,
j)
icre. Si enim aliquis ila pceniiet quod peccata non ergo noii lenelur confileri; non valet, imo quia
velit esse commissurus quando pcenitct, sive post putat se fecisse. Sicut lenetur huie eleemosynam
committat, sive iion, vere poenitet. Unde Augusti- dare quetn puiat esse mendlcum, licel non sit
nus evidenlius diffniil poenilentiam (8*) : « Pceui- mendicus. Sed delenninanda est huj'us verbi, tene-
tenlia esl gratia quam cum emendalionis proposito tur, mulliplicilas, quam quia supra diximus, liic
anteacta flemus vel odinius et aroplius flenda com.- aclum non agimus, Quod postea dicitur, iste con-
lniltere nolumus. > llein, contra idera dicit Isidp- filendo hoc peccatum, falsuiri dicil, verum est,
(5) Haecomnia habet, Mag. 4, d. 22, § ttli. (9) Lib. n De summo bono, c 16.
(6) V. Mag., vi, dist. 17, § a, seu 1 et 2. (10)<De pasnit., d. 3, c. Inanis. Non exsiai aT
(7) Mag., iv, d. 14... Aug. in Spliloq., sed apud Isidor. in Synon., ajiie
(8) CilalGratianus Depcenit., disi. 3, c. 1,ex ser. cap. De cast. Has sblutioneshabet Mag. cilaius, et
ms. D. Ambrosii, vel poiius apud Greg., bom. 54 in ex eis etiam qtiasdam Gratianus.
Evnng., quaeincipit: JEsiivum lemptis. (11) De paiuit., dist. 3, cap. Repetiunlur.
(8'j Siniilia reperies apud Ambrosium et Grego- (l2)Ma-.,iv, d. 21, §f. •:
litiiu. (15) Exlra. De observat. jejttn., c. 2.
1073 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. ill. 107*
«ed nen mcntitiir, et falsum dicendo mentitur. Qtiod A claveni nisi sacerdos. Quoa .'uitem non omnes ha-
poslea dicitur de satisfnctione verum est quod isle beant hanc clavem certuni est, qoia plures sttnt
lenelur exsequi salisfnelionem illam quoad Eccle- quos damnal ignorantia , quam quos commendet
siam , sed non quoad Deum. Unde si slatiin dece- scienlia. Pleriqne lamen dicunl: Omnis sacenlos
deret, nullam pcenam sentiret. Sed si in hoc saeculo habel discrelionem ligandi et solvendi, quae est cla-
vivat, lenetur eam exsequi, quia iste ligatus est, "visannexa ordini. Nullusenim sacerdos, eliam idio--
et si non niinuat pcenam, auget coronam. la, est sine ulla discrelione, nec etiam dicendunv
CAPUT XVI. quod, si postquam ordinalus fuerit sludeat, accipiat
Q id dimillat Deut in confessione, quid sacerdos, clavem post ordinem ; quod oporteret si diceretur
\quid privatus ? non oinnein sacerdotem habere iliain clavem. Utrum
(14) Scquitur quod tertio proposuimus, inquiren- tamen sacerdos, qui indiscrelus suscepit ordines
dum, scilicct quid saicerdos dimittai in confessione. pcaiiilere possit de hoc quod lam indiscretus susce-
Quod ui magis paleat, prius videamus qualiter pit, et manere simul in exsecutione ofiicii, maxima
ilicHur Deus solvcre peccata el dimiltefe, et quali- quaeslio polesl esse. Ad qnod dicil [for. conducil]
ter sacerdos, et qualiler privatus. Detis dicilur illud quod de David legitur, quod de adulierio per-
dimiitere pcccata, quia aniniam omnino mundat a 9 petrato cum Bersabee pceniluit, el la'men eam reti-
peccato , ct eam mortificalara suscilal, et solvit nuit (/// Reg. i el n). E conlrario tamen super
prorsus a reatu peccati. Unde: Ego sum qui solus illum locum psalioi (18): Psallile sapienter, legilur :
deleo peccata, el iniquilales poputi (Isai. XLIII).Ilem, < Nemo sapienter psallil quod non intelligil. > ln
dicitur Deus dimitlere vel solvere peccata quantum his potius malo majores audire quam aliquid leme-
ad pcenam, quia iiberat hominem a pcena aeternn, el rarie asserere.
ita duobus modis dimktit et solvit peccata. Sunt De sccunda clavi quaerilur utrum omnis sacerdos
lameii qutdam qui dicunl quod iste secundus modus et solus habeal eam. Certuni est quod solus, sed
solvendi peccatum atlribucndus est sacerdotibus. non videtur quod omnis propter duo genera sacer-
Dicunt enim quod Deus peccatum solvit quantum dotum, scilicet propter illos qui in morlali peccalo
ad reatum, et postea sacerdos solvil illud quanlum snnt, el propler illos qui non habent curam gregis,
ad poenam in confessions el liberat hominem a pce- ut sunl monachi, et cxteri contemplalivi viri. Quod
na aelerna. Quod nos una sola ratione falsum esse cnim primi non habeant videtur velle Auguslinus,
ostendimus sic: (15) Deus solvil islum a peccato. ait enini : « Lamina aurca erit in fronle sacerdotis
Ergo iste esl in charitale. Ergo est dignus vita r, (Exod. xxvm); quae signlficat liduciam bonaevitae.
aeierna. Ergo non est dignus pcena ajterna, sed fnit (19)Qua qui vereperficere quod babel sacerdos non si-
ea digniis. Ergo solulus esl a pcena illa ; sed a iiullo. gnificalione scdveritate, ille soltts polestpeccata di.
Ergo Deus istum solvit; non ergo sacerdos. Sacer- niitierc. »Ilem, dicit Gregorius (20): < llli soli in hac
dos aulem peccatura non solvit, nec quanium ad carne posili poteslalem habenlligandi etsolvendi, s'c-
poenam, nec quantum ad realum , sed solvit el di- ut apostoli, qui eorum vitam cum eorum doclrina
niitiit, id .est oitendit esse solutum et dimissum a teneut. » |
Deo qnanlum ad reatum (16). Quia vero nescit Sed e contrario videntur velle aliae auctorilales
ipsuin esse dimissum quantum ad pcenam, injungit quod aeque tam boni, quam mali peccata dimittere
Ci teniporalem pcenam. Similiter ligat, id esl oslenr possiiiit et solvere. Dici.t Augustinus super bunc
dit esse ligatum. Unde absolvk, et excommunical locum (21) : lmpones, nomen meuin super filios
liomines, ut jam plenius dicelur. Solvil autem et Israel; et ego Dominus benedicam : < Ut traditio
ligat per duas claves, id esi per discrelionem, sive gratiam per manum ordinantis infundat homi-
per sci.entiam discernendi, qnae est una clavium ;et nibus, nec voluntas sacerdolis obesse, nec prodesse
per potestatem ligandi alque solvendi quae est altera possit, sed merita petenlis benedictionem. t Iletn
clavis, et est advena ordini. D Gregorius dicit (22) : <. Quidam dum vilarti sacer-
ÔOC^JQuaerituraulem ulrum omnissacerdos et dotis, magis quam suam discutiunt, in erroris fo-
solus saccrdos habeal primam clavem, scilicet dis- veam cadunt, minus ailendentes quod eos eorum
ccrnendi scienliam. Vidclur quod non solus, qttia vita non laederetsi ipsi bonis eorum admonitionibiis
niuiti alii scieniiam islam habent, eletiam aliquis acquiesccrent. >Ad hoc dicendum quod aeque per
habet eani antequam sil sacerdos. Ad quod diciinus bonos ac per malos solvuntur peccala ; eorum enini
quod solus sacerdos habet clavem , id est lianc malilia ipsis tantum ohcst, et aeque vim habet sa-
scientiam babet. Licel autem ipse habeat atitequam cramentum a bono sicul a malo celebraium. Duas
sit sacerdos, tamen aliquis aiius non babel eam crgo primas aucloritatessicsolvunt: Illisoli possunt
(14) Mag., iv, d. 18. resliluendtis, quam quivere perfecleque, nonsigni-.

(15) Ila Mag. hic, § d. ficatione sed veritale sacerdos habet, solus polesl au--
(16) Consule notas ad Pullum. ferre peccala.
(17) Mag., iv, d. 19. (20) Greg., horoil. 26 Evang.
(18) Psal. XLVI,in Glossa. (21) Nuin. Ang.,1. Qu. i'el.eiNov.Tettam.,n.2.
(19) Corruptus iecus, ex Aug. c. 120 sup. Exod, sic (22) 1. q.l, cap. Mulli.
dimiUerepcccata qni ir.verilale botil sunt, et qui t"e-\ quid a sacerdole ligatur vel- soivilnr hic, ligaium
nent vitam Aposlolorum, verum est, digne possunt vel solutum sit apud Deum. Ideo sic inlelligenda esf
llli solvere; et si indigne faciunt, tamen faciunt, sed haec auctorilas : Quodcunque tigaveris super ler-
eis noceret tantura qttod sic faciunt. ram, etc, propriis merilis illius qui ligalur vet sot-
De lllis autem qui non habenl curam gregis dici- vilur exigentibus. Hoc est adhihiia Ulraque clave, id
lnus quod liabent potestatem ligandi et solvendi, hoc est discretiorie et potestale. Licet eniui non omnis
eiiim est annexiim ordini, et hoc habet omnis sa- sacerdos primam clavem habeat plenarie el per-
cerdos. Sed illam potestatem habet lantum in ha- fccte, taineri habet.quanlumcunque. Nenio enim esl
bitu etnon in actu, nisi concedatur ei ab episcopo, absque qitaniulacunque discretione; et si sine di-
Sic ergo istam claveni habet omnis sacerdos et so- screlipne sacerdos ligat aliquem vel solvii ei ila
lus. (23) Quod ergo legitur in prpphela: Eoriim bcne- digne culpa in ipsuni redundat.
diclionibus mqledicnm (Malach. n ), intelligendum Cum aulem tlictuni sit quod sacerdos solvit ali-
csl de sacerdotibus excommunicalis. Quod autem queni injuugentio ei salisfactionem, vel aliquid re-
aiibi legitur: Vw his qui animas quw vivunl morlifi- laxando de pcena, sciendum tanien esl qupd si non
cant, el quw moriuntur vivificanl (Ezech. xm) ! injiingat poenkenli lantam salisfactionem quae sttf-
hoc iiilelligendum est de haereticis, vel, ut quidam " ficiat ad delenduin peccatum, illud quantum ad poe-
volunt, de illis qui injuste excommunicant vel ab- nam (jara enim dimissura esl a Deo quoad reatum)
solvuiit. Sic ergo, ut dictum est, Deus duobus mo- ptinietur in purgalorio, ,et quod minus hic agitur,
dis dimitiil peccatum, qtiia-onniino tollit reatum , ibi supplebitur. Ideo inelius ut pcenitens superero-
cl iterum quia pcenam aelernani tollit. Quod qui- get, quam ut niinus agal; si enim sacerdos pro
dam, ul diximus, falso attribuunt sacerdoiibus, c.on- mprlali peccato injungat ei tridtianain pccniten-
firmanies suum errorem eo quod Dominus 201 sus- liam, debel ideo putare esse dimissum quanium ad
cilavit Lazarum, npn solvii, sed discipulis iradidit pcenam? Non. Item, cum Sacerdos siye sit episco-
soivendura. pus sive non, possit aliquid de pcena sublrahere,
Sacerdos autem lribus modis dicitur dimiltere sciendum esl quod si episcopus vel alitis praelatus in-
sive selvere peccatum : prinio, quia ostendit pec- dical et publicet se in dedicatione alicttjus ecclesiae
catum esse solutum et diniissum esse a Deo; se- dimissurura tcrtiam, vel quartam partein pceiiiten-
cundo, quia injungk saiisfactionem et relaxat de liae, vel quadraginta dies, vel aliquid tale oiiinibus
pcena debita; terlip, quia excommmiical et anaihe- illis qui ad fabricam illius ecclesiae conlulerint
inatizat, et absolvit el admiltil in communicalionem r eleemosynas suas, non ideo quicunque suam ibi
sacramentorum, el primara ciavem, id esl scienliam attulerit eleeinosyiiain, promissam consecuius est
discernendi habet solus sacerdos, ut exposkum esi, veiiiam : si eiiiin dives aliquis det tanlum nuuiimim
sed non omnis, ut dicunl quidam, tanien secundtim vel pboluin, sicut vetula pauperrima, credit lanlum
alios, omnis. Secundain habel soJus sacerdos et dimissura esse? absit! Nonne legilur quod vidua illa
otnnis , habilu eisi non aclu, quoj dico propler tantum dedit, quae non dedil nisi duo minuia (Luc.
contemplalivos qui babent alas ligalas. xxi), quantum Zaccbaeus qui dedit dimidietalem.
(24) Cuin igitur sacerdos temporaliter dicatur patrimonii sui? (Luc. xix.) Qporlet enim quod quis-
Jigare et splvere, nunquid cum ipse sit homo, quid- que juxta vires erogel, ut qui plus habel, plus del;
quid ipseligat super terram, est ligatum apud Deum, qui minus, minus. Deus enim non quacrit ab ho-
et quidquid solvit splulum dici videlur? Dominus enim inine quod non potest; non considerat quantum
djxit Petro ef, omnibus sequacibus ejus : Quodcutir detur, sed ex quanlo,' id est ex qua voiuniate. Si
gue ligaveris super lerram, erit ligatum, etc, et enim bonam voluntaiem habel dives, quare non
quodcunque solveris super lerram, etc. (Mallh. xvi). adimplet voluntalem cum bpna sit? quare non dat
Sed econtrario videlur quod non quidquid Iigai sa- secundum posse sutim? Hoc eiiim exigit bona vo-
cerdos, vcl non solvit, sit ligatum vel solutuin jn D lunlas; aliter enitn bona non est, nee est eiiam vo-
coelo. Dicit eniin Hieronymus (25) : « Mulli hunc lniilas dandi.vel veniani consequendi.
locum non iniclligcnles, aliquid de supercilio Pba- Osletiso qualiter Deus, qualiter sacerdos dicatur
risaeorum sibi assumunt, cuiii se innoxios damnaio dimittere peccalum, sequitur ut osieiidamns qua-
vjjl noxios solvere posse puient, cpm non sacerdo- liter privatus dicilur dimittere peccalum. Sed qtta-
tuni senleniia, sed reorutn vita quacratur. >'Origeiies Jiter potest dimiuere peccatum? ^02 no» esl Di;us'
eiiam dicit (26):; < Recessit aliquis a fide el veri- vel sacerdos, vel judex ; polesl quidem; aliler euiin
iate? Jam a castris Ectlesiae exiit, sicul ecpntrario coiivenienler non dicerel in Dorainica Oralione:
si inj'usto judicio foras liiittiiur, si non egit undo Dimitte nobis debita nostra, sicul et nos dimillimus
ejiciatur, nil l-ccditur.» Ita videtur quod non qaid- debitoribus noslris (Matth. vi). Ergo quicunque hoc
(23) Mag., iv, d. 19, § d. , per hoc exiit de castris Ecclesim, etiamsinonepiscopi
recto
(24) Mag.,iv, d.18, f f.' voce non abjiciatur; sicul contra aliquis
(25) Ad capulxvi Mallh. judicio foras miliitur,sed si non egil ul mereretur exirt
(26) Honi. 14, ad cap. xxiv Levilici, sed sic cor- nihil twditur.
rigend,: Exiit auis d veritate, a fiile, a charitale?
1077 SENTENTJARUM LIBIU QUINQUE. — LIB. III. 1078
dicil, dimittit vel dimittere debet." Sciendum igitur' ^t orando dicit : Judica me, Deus, secundum jUslitinm
quod, quando aliquis peccat in proximum suunii meam, etc. (Psal. vn), an mentiatur el ila peceet
mortali peccalo, tres personas offeudit, Deum, Ec- qnia se j"ustum vocat? Sed sciendum quia hujus-
clesiara, proximum. Apud Deum ligatus est duobusi modi in persona Ecclesiae dicniitur, nort proferentis,
vinculis, realu el pcena; apud Ecclesiam ttno, sci- sicnt cum dicitur: A finibus lerrw ad te clamavi
Jieet salisfaclione; apud proximum, duplici salis- (Psal. LX). Non enim unus eslTiomo qui sit in fi-
faciione temporali, ul jam dicetur. Si ergo Deo velitt nibus terrae. Super Danielem quoque legitur qtiod
satisfacere, oportet ut graviter conteratur et pce- in persona Patrum loquebantur pueri, cum dicebant
iiiteal de peccato illo, ita ut absolvatur et quoadI peccavimus (Dan. m). Ita eliam quaerunt an propter
realutn, et quoad pcenam, quanlum aoVDeum. De- se oret sacerdos imperilus qui dicit: Miserere tui,
inde oportet ut salisfaciat Ecclesiae confitendo pec- Deus ,vel de Deo falsum ignorans asserit; quoe om-
catum et pcenitenliam lemporalem agendo. Demumi nia magis stinl curiose quam uliliter inquireniium.
oporlet ut salisfacial proximo in quem peccavit. Ecce in hoc uliimo traclatu seplem dislinximtis
Quomodo? Se humiliando, eum orando, ut ei di- quae bominem justificant, quae sunt ha>c :cogitaiio
mitiat non peccatum quod jam est diniissum ei, de Deo et viis ejus, voluntas sive desiderium. bene
sed illa duo quibus apud Deuin ligatus esl, id est; JJ B operandi, gralia Dei, molus surgens ex gratia et
rancorem et odium et signa rancoris el odii.Omnis libero arbitrio, contritio, peccatorum remissio,
aulem homo cuilibet tenetur dimitlere rancorem confessio. Duo prima reliqua quinque praecedunl et
animi et odium, sive sit perfeclus, sive imperfeclus. lempore (28) el nalura, nec per se possunt jusiifi-
Non eiiim potest esse in charilate et habere ranco- care. llla quatuor quac sequuntur, eo ordine quo
rem vcl odium adversus aliquem; sed potest reti- enumerantur se praecedunl nalura, sed nullum prae-
nere signa rancoris, vcl odii: hoc dico si sit iin- cedit tempore, et nulium eorum polesl haberi sine
perfectus (27). Si.enim ei obviaveril in via, non le- tribtis reliquis, et isla qualuor 203 possunl justi-
netur ei dicere, Ave, nec conimunicare cum eo in ficare; necessarium tamen esl. seplimum, id est
inciisa, vel pacem ab eo sumere in eeclesia, et hu- confessio si habeatur tempus, locus, persona cui
jusmodi; licet enim ei clamorem facere apud terre- confitealur homo peccala : quae si habere non pos-
nutn principem, apud Ecclesiam, non propter se sit, non ideo minus j'uslificalus est. Possumus is-
vindicandum , sed propter Dei jusliliam exercen- tum septenaiinm reducere ad senarium ut pro con-
dam ut ille magis humilielur, ut ipse, el eliam alii trilione et confessione ponalur satisfactio, qtiae
per ipsum corriganlur. Si autem ille se humilia- non solum illa duo; sed et lerlitim complecliiur in
verit in praesentia ejus in quem peccavit, ipstim C operis exsecutione, el ita cordis, et oris, et operis
orando, genua flectendo, ct hujusmodi, ct salisfecit complectitur salisfactionem.
ei juxta quantitatem commissi, el secundum judi- CAPUT XVII.
cium amicabile assistentium amicorum, debel ei Vlrum qui habel unam virlutem, habeal omnes.
diinitlere, et rancorem, et odium, et orania signa (29) Praecedenlein traclalum consideranli, nos ab
rancoris et odii. Si autem ille in quem peccat alio ordine superius assignalo non eliam modicurn aber-
perfectior sit, ut diaconus, sacerdos el deinceps, rasse patel. Pritis enim quid gratia operans, et quid
vel contemplalivus, tenetur omnia dimitlere, nec cooperans, qtiol el quac
juslificaliones, el quas et
licet ei habere rancorem, vel odium, nec etiam qttibus mereamur, pro modulo rtostro suflicienfer
signa, sive se humiliet sive noii. Unde Domiuus oslendimus. Quasdam eliam quaesliones quae nonni-
dixit pro perfeclis : Mihi vindiclam. Ego relribuam hil videbantur habere difflcullatis interposuimus,
(Rom. xn). el eas diversorum diversas soiutioncs retraclando,
Secundura praedicta tamen videtur quod qtti ha- non nostras adinveriieiido, solvimus. Restat igilur
bens odium erga aliqnem dicil : Dimitte nobis de- inquirendum secundum ordineni nostruin, ulrum
bita nostra, etc, raortaliter peccal quia orat sic sibi quicunque babet unain justificationem, habei oin-
fieri, sicul ipse facil alii. Sed ipse nemini dimittit. ^D nCs, id est quieunque habet unam viiiiitem babpt
Ergo ipse poslulat sibi non dimitti, et ila omnis oinnes virtules: per juslificatjonem enim, iion intel-
oratio ejus qiii est in mortali peccato est ei in pec- ligimus nisi virtutem (30). Scienduni igitur quod
catum, et ita nunquam debet orare qui est in nior- virttis qiiandoque dividilur per quaternariuni ,
tali peccato. Ad quod dicendum quia babens odium quando diyidilur in quatuor cardinaies viftules iu
contra aliquem non debet hanc clausulam proferre, justiliam, prudeniiam, fortiludinem., lemperan-
dum est in proposito odii; existens lamen in alio liaiii (51). Quicunque aulem habet unam isiarum,
peccalo mortali potesl eam proferre. habet quamljbel istarum. Quod sic probalur ra-
Solet etiani quaeri cuni aliquis existens jn morlali lione irrefragabili. Qu;eiibet islarum virlutum ha-
(27) V. Augiist. homil. 40 inler 50. (31) Sic. Aug. vi De Trinil., c 4, in princ, sup.
(28) Ila tamen ul ipsa etiam sint ex gratia prac- Joan. tr. 85, ep.29 ad Hieronym., post iml. et infra»
venienle, uli supra salis iiinuit auclor. Hieronyni. in c. LVJ Jsa., ep. atl Ganiach. Fabiol.
(29) lsthaec in parte, tit et seqtientia iraclal mansione 58, Auibr. 1. v in Ltic l,ad illud, Beaii
Magisl., in. Sent. eic, d. 36. pauperes (Luc. vi), Greg. 1. xxa, Moral., c. 1, etc
'•*9) Mag., III, d. 35.
1079 PETRI PICTAVIENSIS 1080 >:
betvilium morlale sibi opposilum, et quicunque A A melius scit et plenius, sicul ille qui pcenitet de
habet unam istarum habel charitateii). Ergo qui- ignoranlia, non ideo magis scit, vel minus ignoral.
cunque babet unam islarum caret omni morlali Pietas autem est divinus cultus, qui graecetheose-
peccalo, et quicunque millum habet morlale pec- biat dicilur, id est Dei cultus; consilium auiem ad
catum habetomnem virlutem alicui mortali vitio etbicam pertinel, scilicet ut aliquis sciat sibi con-
oppositam. Necesse est enim quod vel habeat vi- sulere et providere el eliam proximo. De foniiudine
tium morlale, vei virtutem ei oppositam, quia non prius dixiinus. Hae atiteni virtutes habebuntur in
est medium. Ergo quicunquc habet charitatem ha- palria, sed forsan lunc alios habebunt effectus. Sed
bet omnem virtutem alicui vitio mortali opposiiam; hoc videtur esse falsum propler limoreni qui non
sed omnis virtus est opposila alicui vilio. Ergo erit in palria, ut videtur velle Augustinus. Dicit
quicunque habet charitatem habet oninem virtutem enim (37): < Timor rnagnum praesiditim esl profici-
alicui vitio mortali ojiposilam. Sed omnis virtus scenlibus inpairiam qui pervenientibus foras mit-
esl opposita alicui vitio. Ergo quicunque habel cha- tilur. > Ecce ergo linior non erit in patria. Quod
ritalem habet omnem virtutem (52). Est autem effe- nos dicimus esse verum de omni timore generaliter,
ctus justitiae subvenire miseris, prudenliae praeca- excepto timore filiali qui eliam foras mittelur se-
vereinsidias, forliludinis perferre molcstias, lern- B cundum unam sui parlem vel usum (58), scilicet
peranliae refrenare illeccbras. Istae autem virlules secundum usuin separationis. Qtiod ut meliuspa-
liabebunlur (35) in palria, sicut et hic, sed tunc leat, distinguendae sunt quatuor species timoris
alios habebuht effeclus. Erit enim effecius justitiae (39); est enim limor mundanus sive humanus, ti-
esse stibjeclum ei «ui omnia erunt subjecla; pru- mor servilis, est initialis, est filialis, sive caslus,
denliae, nil Deo praeferre, vel ei coaequare; fortitu- sive amicabilis (40). Est autem timor mundanus
dinis, Deo firmiter adhacrere; temperanliae, nullo vel humanus, quando timemtis pericula carnis, vel
aflectu noxio delectari. Quandoque per temariuin amissionem terrenorum, el ideo delinquimus. Ilnde
dividitur virtus ut perfidem, el spem, et charitatem. Dominus : Nolile timere eos qui occidunt corpus,
1 Quandoque autera dividilur virtus per seplena- animam autem non possunl occidere (Matth. x. Luc.
rium ut per septem dona Spirilus sancti, quae ibi xn). (41) Tinior servilis esl quarido aliquis cessat
numeranlur Spiritus sapienliae, et inlelleclus, et a peccato lanlum propter timorein gehennae, hon
consilii, et fortitudinis, et scientiae, et pietatis, et propter amorem Dei. Initialis est quando homo
timoris Domini (Isai. n) (34). Sapientia est, tit di- cessat a peccato partim virtutis amore, partim for-
cunt philosopbi, <Divinarumhumanarumquererum midinc pcenae; filialis esl quarido homo cessat a
cognilio. > Augustinus autem sic dislinguil inler peCcato tanlum propler amorem Dei. De primo
sapienliam et scientiam. Sapientia est divinarum timore nulli dubium est qriin sit malus. De servili
rerum eognitio, scientia vero tantuni humanarum autem timore dubitatio est, et ubi est dubitalio,
rerum. Potest (35) lamen evidenlius dislingui, j'uxta conslituenda est dispulalio. ldeo de isto agen-
sanclorum auclorilales, ut sapientia referatur et dum est.
dicatur perlincre ad aeternse veritatis contemplalio-
CAPUT XVIII.
nem ct delectalionem. Nam sapienlia pro hoc ut
accipitur dicitur a sapore virtutum condita scienlin, De terviti timore, an: sit virtus, et de annexis huic
et dicitur a saporc non a sapere, dequa: In malevo- quwstioni.
lam animam non introibit tapienlia, nec habitabil in (42) Servilis limor est bonus. Ergo polesl haberi
corpore subdito peccatis (Sap. i). Scienlia vero ad1 cum charitate. Vel sic: Servibs timor non potest
reciam lerrenorum ordinaliorieni, el ad bonam inter haberi cum cbaritate. Ergo servilis fimor est ma-
roalos conversalionem; intellectus autem pertinell lus. ltem, usus servilis timoris esl servilitef limere,
ad aeternae majestatis et creaturarum invisibiliumi sed iste inaitis Cst, nec eo potesl quis bene uti.
contemplalionem. 1 Ergo servilis timor esl malus. item, servilis timor
D
(36) Sciendum est auiem quod ista, scilicet sa- facil servilker limere. Ergo facit peccare. Ergo non
pientia, scientia et intelleclus, non sunl illaenatu- retrahit a peccato. Ergo non introducit charitatem,
rales potentiae animae, imo sunt dona Spirilus san- quod taroen probo, quia ipse inlroducil initialera
cli 204 graluita, naturalia tamen quae sttnt iui liraorem, et inilialis limor non polest haberi sine
anima Teformantur per ista, el vivificantur. Scien- charitate. ErgO servilis timor inlroducit charitalem.
dum etiam quod quando Spirilus sancttts infunditt Sed probo quod excludit eam. Cbarkas exeludit
alicui dona isia, non ideo magis scit vel magis in- servilem timorem et servilis limor non potesl ha-
ielligii, nec plura, sed forsitan ea quce ipse scit,, beri cura charitate. Ergo servilis limor excludil
(32) Ex Aug., 1.xiv De Tr., c 9. (37) ln ps. v in med. Enarrdtioii.

(33)Ita ciiin Mag. ad lit. m, disi. 33 et uterque5 (58) Mag., Hi, d. 34, § k.
cum Aug. cital. el Beda siiper Exod. xxvi. (39) Mag., m, d. 54, § d.
(34) Haec Aug. 1. xiv De Trinit., c. 1, in med. (40) Cassiodor. in psal. cxxvn.
(55) Herum ex Aug., xiii De Tfinil., c 19. (41) Aug. sup. psnl. cxxvu.
(30) Mag., sup., §c. (42) Mag., lii, d. 34.
1031 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. Hi. 108$
charkatem. Ergo non introducit eam. Ilem, ser- ji. dicimus quod servilis timor est donum graluitum,
vilis timorest donum Dei. Ergo nalurale vel gra- noii tamen eo, vel ejususu meremur vitam aeter-
tiiitum, sed non est nalurale, nam si esset natu- nam; sicut desiderare charilalem non habitam est
rale non recederet charitale adveniente, sicut nec bonum gratuitum, non lamcn eo meremur vitam
ratio, vel memoria, vel ingenium. Ergo est donttm aeternam (43). Ad quintam dicimus quod servilis
graluilum. Ergo eo vel ejus usu meremur vitam limor alitcr dicitur inilium sapientiae, clalilcr li-
asiemam. Ilem, timor servilis est initium sapientiae. mor initialis, quia timor servilisest initium sapien-
Ergo est pars sapientiae, vel aliquid de snpienlia. tiae, id esl ad sapietuiam. Initialis vero cst initium
Item, servilis limor dalus est homini a Deo ad ali- sapienliae, id est in sapienlia, quae est quasi pars
quem usum, sed non nisi ad serviliter timendum. sapientiae, quia habetur cum charitale, sed timor
Sed servililer limere malum est. Ergo datus est ei servilis esl quasi seta (44) quae ducit filum per
ad malum usum. Ergo non est ei imputandum si foramen, quia ipse praecedit charitatem. Fallacia.
serviliter limet. Item, servilis limor facit hominem lste lapis est terminus sive meta liujus agri. Ergo
cessare a peccato propter liraorem gehennae. Ergo estparshujus agri, vel aliquid de hoc agro. Ad
facit hominem cessare a peccalo. Sed quicunque sextam dicunt qtiidam quod usus servilis timoris
non habet peccalum morlale habet charitatem. Ergo ' bonus est, et a Deo datus. Ad seplimam dicimus
servilis limor facit hominem esse in charilate. Ergo quod servilis limof facil liominem cessare a pec-
potest haberi cum charilate. calo, sed non ab omni peccato; etsi enim cesset
Propositis igitur rationibus per ordinem respon- homo per timorem serviiem a malo opere, non
deamus. Ad primam dicimus quod bonum multiplici- tamen a mala voluntateqtiae raorlale peccaium est.
ler dicimus: bonummeritoritim, bonum 205 ulile, Volunlatem enirn habet peccandi, sed cessat tan-
bonuin de genere bonorum : servilis aulem limer lura propter pcenam.
bonus est, id est utilis, quia introduclorius est ad Licet lamen diclum sit quod servililer limere est
charitatem, sed non est bonus, id est meritorius. bonum, videtur posse probari quod sit niortale
Fallacia primi argumenli. Desiderium babendi cba- peccatum. Iste ex eo qitod serviliter limel, actione
ritatem non habitam, est bonum. Ergo potest ha- timendi declinat a fine debilo, id est a Deo, et
beri cum charitate, vel non potest haberi cum chari- referl ad indebitum finein, scilicel qui est propler
tale. Ergo est malum. Ad secundam ralionein di- pcenam. Ergo et serviliter timendo peccal, non
cunl quidam quod servililer timere non esl pecca- ergo servilis limor esl dontini Dei. Ad hoc dicen-
tum, et iste usus bonus est, et lamen quieunque .Q dttm quod non cx libero arbitrio inducitur ad li-
servililer timelpeccat, sed non ex hoc quod servi- mendum serviliter, sed polius ex infirniitaie na-
Kler limei, iuio ex boe quod cbarilatem non babet, turae.postea tamen sequilur deliberalio quando
quia ipsa non potesl haberi cum servili timore, sicut considerat pcenani, et ideo non privatur debito fine
desiderare chariiatem non babilam non est pecca- illo timor, et ideo non pcccat, sicut si aliquis ex
lum; ettamen quicunque desiderai non habitam deliberalione jejunat ut postea esuriat, ut post me-
peccal; scd non ex eo qtiod desiderat,imo quianon lius comedal, esuries illa mortale pec.catum esl;
habelcbaritalem. Si quis dicat: Sic tenemur habere si atitem hoc casualiter faciat, nec bonuin estinse,
charitatem, sed non possumus habere charilaiem nec malura. lta eliam ex libero arbitrio movetur
ct serviliter timere. Ergo lenemur non servililer ti- aliquis ad fornicandum ct ideo peccal: quod si
mere. Fallacia. Nos lenemur habere cbarilalem, sed non ex libero arbilrio, non est peccalum et est
non possumus habere charitalem et desiderare cha- bonus, id esl utilis servilis timor, quia per ipsum
riiatem non habitam. Ergo tcnemur desiderare cha- vjtamus incoinmodum, id esl pcenam aetemam.
rilatem non babiiam. Vel sic : Tenemnr habere ltem,serviliter limere nori est de genere raalormn.
fidem; sed non possnmus habere fideni et dare Ergo potesl fieri ex charitate. Vel ka, non cst de
eleemosynam absque fule. Ergo lenemur non dare " illis quae ex se raala sunt, ut occidere, adtilterari.
eleemosynam si non haheamus fidem. Ad lerliam Ergo ex charitaie potest fieri. Ideo dicunt quid-am
rationem dicunl quod servilis titnor facit servililer serviliter 206 limere malum esl, nec est usiis
timere, sed non peccare. Fallacia. Hoc desideriuni servilis limoris servililer timere. Nam ille bonus
facil istnni desiderare charitatem non habitam. esl, ct hoc est malura, sed poiius titnere pcenam,
Ergo facit istum peccare. Dicimus itaque quod ser- et relrahere a peccalo, quorum utrumque bohum
vilis timor retrahit a peccato, elintroducil chari- est, et esl servilis timor defectus non culpae, sod
latem. Cum verodicitur quod excludil charitalem, poenae,qui lamen non potuil esse in Christo, non
verum esl sub hocsensu, id estnon est simul cum enim omnes defeclus nostros susccpil nisi qwos
cbariiate, sed si dicas, excludit, id esl non praeparat oportuit,
ad chariunem habendam, falsum est. Ad quarlara
(43) Mag., ni. d. 34, § 1. sic limor primooccupal menlem : non aiiiem ibi
(44)Aug. ir. 9, in l Joan, Sicut videmus per remanet timor, quiaideo intravil ul inlroduceret
setam introduci linum quando aiiquid suiiur,eic, charilateni.
1>38 PETRI PICTAVIENSIS 1084
CAPUT XIX. A ligii,"et in cjus dilectionem magis proficit. ltem,
An iriilialis timor sii virtus, et de aliis ad hoc ipsum iste perfcctus est, liullum habet moiiale vel etiam
perlinenlibus. veniale cremabile. Quare ergo limet? Ad lioc di-
(45) Dicenli qnod qiti habet virtutem habei om- cunl quod ideo limet quia poenam abhorrct, sicut
nes, objectum est de timore servili, eidera objici- illc qtti est in emineniissima turre, scil quiacadere
tur tie limore injtiali sic : Qui habel unam viriu- non potest, quoniam fortitcr ligatus est, et lainen
lem habel omnes. Ergo habet initinleni timorem, limet quoniam terrani videt quasi abyssum remo-
qupd falsum esl, quia charilas perfecta excludit tam. Similiter ille qui est supra pontem angusturn
initialem limorem, et charitas imperfecla eum co- videns torrentem subtus labentem rapido cursu,
niitaliif. Ad hoc dicunt quod hoc dictum est de limet.
generibus singulorum, non de singulis generum. Item, probatur qttod limor iiiilialis non potest
Qni babet ttnam yirmiem habet omnes, et verum crescere, aut enim ita fiet assignatio inilialis timo-
est quod qui habel unam virtulem hahel limorem, ris, Inilialis limor est qui partim diligil, parlim ti-
sed non ideo hunc vel illum. Fallacia. Qui habet met; el ita falsa erit boecassignatio secundtim eos,
unam virlutem habet omnes. Ergo qui habet unam, qttia vir perfeclus limel secundum cos, non tanien
habet imperfeclnm charitalera. Quoniam autem hahet iiiilialem^CjVjMriiorem,quiaperfecta charitas
circa inilialem limorem mulla sunt dtibitabilia, ea eun; excludii,aul ita fieiassignaiio,7ni(t(i/ic timor esl
paucis expediamtis. Qutcrilur atiicm iilrum limor qui cessal a peccalo partim propter dileciionem Dei,
jiiilialis possil crescere, vel non. Quod autem non partitn propler timorem pwnm. Nam ita solet assi-
possil crescere, videtur. Sunt autem dno nsus ej"us, gnatio fieri, sed moius dilectionis crescere potest
scilicet amor j'usliiiae, et limor gehennae : et quanto et angmentari et motus limoris minui. Ergo taiiiuui
magis crescit amor, lanto magis decrescit liraor. crescere potest dilectionis motus, quod molus timo-
Hoc ait aucloritas (46): Ergo quanlo crescit ex ris omnino delebilnr. Ergo a Deo potest augmen-
hac parte, lanto decrescit ex illa. Quare autem ma- tari hioltis dileclionis, quod possit veraciter dici
gis dicerelur crescere, quara decrescere, vel eeon- titnor inilialis non polest crescere. Jlem, timor ini-
trario (47), sed nec simul potest crescere et de- tialisnon potest Jtaberi sine charitate imperfecta,
crescere. Item, quod non possil crescere vel decre- et econverso. Sed chariias imperfecta non potest
scereprobaiurasimili.Sictitdies naturalis nec,potesl crescere in isio, quin jam fieret perfecta. Sit iia
crescere vel decrcscere, quiajquanto crescit diesarli- qtiod isle sitin uliimopunclo charilalis iniperfect;e.
r. Ergo limor initialis non polest crescere in islo, aut
liciniis, tanlo decrescit nox artificialis, et econtrario. C
Diesauleinn.aluralisqui coiistat ex noctcartificialiet poiesi non esse initialis.
djeartificiali manel inimobilis, A siniili videturqtiod Econtrario probatur quod potest crescere sie :
liinor initialis immobilis maneal, licet iste usus CJiarilas polest crescere. Ergo omnis viiius. Ergo
crescat, el ille decrescal. Ad hoc dicunl quidam, limor initialis. Ilem, ille qni habet initialem timo-
qttod cum dicitur : Quanlo magis crescit dilectio, rem, intensius potesl diligere, et intensius potest
ttinlo magis decrescit limor gehennm, sic est intelli- limere. Ergo in eo potest limor initialis crescere,
gendum, id esl qiiantp magis aliquis proficit in di- Velsic: Iste potest inicnsius diligerc, et remissius
lectione, tanto magis abstinet a peccato propter timere. Ergo potesl inteiisius diligere, el lamen li-
dileclionem Dei, non proptef poenain, non propter mere; sed tanlum polerit proficere dilectio islius,
Ijniprem gehennae, et lainen lanluin timet poenam quod ipse eril perfectus. Ergo isie potest esse per-
quanitim quilibet ajius, sed non cessat a peccnto feclus el limere.
propler timorem poense, sed propter dileclionem V Haecaulein diversi diverso modo.solvunt. Quidam
Dei, sed secundum hpc tanium timei perfectus enim dicunt quod timor iniiialis desinit esse adve-
qiiantum imperfeclus. nienle timore filiali, sicut doclrina paerorum desinit
., Cdntra quod sic, inilialis limor partim respieit D esse adveniente doclrina provectorum, et similiter
ad Coelurn,pniiim ad infernum, et quaiilo magis desinil esse advenienle limore servili, quando scili-
respicit ad ccelum, tantp magis respicit ad infer- cet a Deo nugmentalus est (imor poanaesive usus
liurn. Sed respicere ad ccelum est Deum diligere, limoris, quod omnino delelur, usus dilectionis. Alii
respicere ad infernum est pcenam limere. Ergo autem melius diciinl, scilicet qnod polest crescero
qiianto magis aliquis Deum diligit, tanto minus ti- titrior initialis, sed non existens initialis, quia quan-
inet pcenam. Ergo perfeclus mintis ,limet prjenam do a Deo augmentalus esl usus dileclionis qu;;d
quam imperfeclus. Ad hoc aliqui dicuntquod quanto omnino deletuf, usus timoris non desinit esse, sed
minus aliquis respicil ad ccelum, tanto magis etiani fit filialis. Similitef altero usu cfescenle, et altero
respicit ad infernum propter horrorem pcenae,non 'eliminalo fit servilis, et ila dickur crescere non
quia illuni timeat propter poenam, sed quia lam existens initialis, sed quia fn filialis ejiminato li
hofribili pcena considerata veliementius Deum^di- more, vel lil servilis eiiminalo amorc. Et ita iion
(45) Mag., ut supra. (47) Hic videntnr pauca desiderari.

(46J Augy tr. 9 iu J Jpaiio.
1085 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. III. lOStt
desinit esse illa qualitas animi, sed manei eadem,, A j impossibilis esl posilio quam facit. Impossibile est
et quae fuit servilis est limor inilialis, et erit timor enim quod aliqnis habeat inlensiorera timorem ini-
ftlialis. Et similiter ordine retrogrado potest fierii tialem qnam alins. Si enim magis diligit, magis li-
ul filialis fial initialis et servilis. met, et econlrario. Similiter impossibile est quod
Sed ad lioc objicitur, et videtur posse probari,, aliquis tiniens serviliter limore manente non dimi-
quia timoriniiialis exislens initialis possil crescere. nulo suscipial dileclionein quantamcunque. Qtiam
Cum enim ille liomo habeat intensiorem initialcrai cito enim incipildiligere, tam cito dileclio delel vel
liraorem quam iste, sit ita positum : Quaerilur, cunii otnnino vel fere totum limorem. Similiier limor
omnis virtus possit crescere, quare non possit li- dilectionem, si quis filialiler diligens ineipiat lime-
inor initialis crescere in islo, ul sit tam iniensus int re. Dicunl tamen quidam quod cresck timpr iuilialis
isto, quam intensus est in illo. Item, sit quod hic: si crescat ttsus ejus dignior, id est dilectio; si vero
sint duo tinieiites serviliter, el eorum unus minusi crescat indignior, id esl timor, non ideo dicintr
timeal gehennam quam aller. Ibi sint duo habenlesi creseere, sed judicandum est secundum dignioreiq
initialem timorem, eorum unus altero niagis diligit. usum de cremento, vel de decremenlo ejus, Si verp
Iste qui niinus limet serviliter illo limore non di- ita dicatur: Iste babet majorem timoretn iniiialeni
niinuto non remisso potest proficere ut babeat tan -, " quam ille; ergo magis limet. Fallacia. Iste babet
la.ni dilectionem, quaiilam habet ille qui miiius dili- maj'orem imperfeclara charilaiem quam ille, ergo
git de illis duobus qui habcnt iniiialem tiiiiorein, et habet majorem imperfectionem.
ila initialiter limel. Ergo, a simili, ille qui magis Sed iterttm objicitur: Timere gehennam esl usus
timet servililer poiesl proficere ut ejus timore non inilialis limoris. Ergo esl usus virtutis. Ergo est
diiiiintilo Jiabeat tanlam dilectionem quantam habet meritorius. Ilcm, hi sunt duo usus limoris initialis,
illc qui magis diligit, habcns initialem tiinorem. Et diiigere Deum el timere gcbennam. Ergo isli usus
ita potest babere timorem initialem magis iulensum sunt oppositi, vel unus refertur ad alierum. Ad hoc
qtiain alius qui minus limet, quia el magis limet et dicimus quod timor inilialis non habet duos usus,
magis potesl diligere. Ergo inlensior potest essc ia sed tanium unuin, nec esl ejus usus, diiigere Deum,
eo timor initialis quam in isto. Ergo timor inilialis sed limoris filialis. Quis est ergo ejus usus? Dili^
potesl crescere. gere Deum cum limore gehennae, et est iste usus
Sed ecnntrario probo quod non potast crescere mixtus ex illis duobus, unde initialis timor dicitur:
manens inilialis sic: Aut ntillus gradus estin timore Mixta cum pavore dilectio. Iiein, objicilur de titnore
initiali ullra quem non possil progredi, aul aiiquis C ^ filiali: Filialiter limens limet separari. Ergo limet
gradus est ultra quem non poiesl limor isle pro- poenam, quia separari a Deo est poena, el ila qui
gredi quin fiat filialis vel servilis. Si dicas quod habei filialem limorem, id est vir perfectus, limet
nullus est ibi gradus ultra quem non possit progredi poenani. Ad boc dicenduin quod vir perfectus limet
initialiter timens; sed el sirailker eril in iiliali ti- separari a Deo non propter pcenam, sed propter
niore. Ergo ad nullura tam altum gradum tiraoris Dei offensani. Licel enim separalio non possit esse
filialis potesl aliquis progredi, quin ad lam alium quin esset pcetia, tainen non limel eam vir perfe-
graduin limoris inilialis possit progredi, cum hinc clus, quiaesset peena, scd quia Dei offensa; nuiiuui
inde sit iiifmiias. Ergo tanttiui potest diligere ha- enim respeclum habet ad pcenam, sedâd Dei amo-
bens iniiialera limorem 208 quantum habens filia- reni. ltem, prudenter limelur quidquid accitlerc
lem. Ergo laniuni polest diligere imperfectus quan- polesl ut perfeclus cadat et peccet. Ergo debet-li-
tum perfeclus diligit. Si vero dicas quod aliquis mere ne cadat, et quod facere debet facit. E.tgo
gradus esl it| timore iniliali ullra quem non polest limet ne cadal. Ergo liinei poenam quia casus csl
fieri progressio, sit: llle gradus aut est maxiinus pcena. Ad quod diciums quod perfeclus liniet np
gradus dilectiouis aut maximus timoris, aut medius r. cadat, sed noii propter poeiiaiii, imo propler Dei
et aequalis timoris et dilectionis; sed ad querncun- offensam quia lantum respicit ad ccelum. lteu)
que istorum graduum fiat progressus, non crescit dicit Aposlolus : Cerfus sutn quia neque tnors, neqne
limor initialis, quia si ad maximum dilecliouis, jam vita potest me separare a charilate Dei (Rom. vm).
fit remissio usque ad miniinum limoris; et si ad Sed si certus quod non separabitur a charilale Dei,
maximuin timoris, jam fit remissio, usque ad mini- ergo npn liinel separari a charitate Dei, ergo ali-
mum dilectionis. Sicul in trutina si lanx isla ele- quis habens filialem timorem non timel separari.
vatur, altera diiniltitur.et econtrario, et quod hiiic Ad quod diciuius quod sic inielligendum: Certus
recuperat, inde aniittit. Si vero ad gradum medium sum ceiiitudine quae potesl haberi iu via : nemo ta-
fiat progressus diligendo, vel timendo, necesse est nien adep perfeclus est qui non debeal timere, quip,
IIt vel a dilectipne yel a limpie ad gradum uiedium Bealus vir qui semper est pavidus (Prov. xxviu).
fiat descensus. Ergo limor initialis manens initialis Esl auieni triplex titnor, conscientiae, et expe-
nullo inodo^polestcrescere. Et nos hoc concediuius, rientiae, et catttelae. Expericnlite, ut si quis n.aufra-
'
qttia si creseat, aut fit filialis aut fit servilis.. gus mari liinet periclitari. Alius vero cujus iiavis
Ad dtias ergo praedictas rationes dicimus quod jam fracta est et aquam haurit, timoreui liabel coa*
1087 PETlll PICTAVIENSIS 1088
sc.ieniiae: conseius 209 CJ,,m est sibi quotl peri- A et Paler et Filius a bonis. Ergo in via esl vila aeter-
clitalttr; alius qui securus esi in navi firnia liino- na. Item, dicil Cbristus discipulis : Omnia quwcuw
rem habet cautelae, quia omnis homo timet iii mari. qne audivi a Patre meo nota feci vobis (Joan. xv).
Ergo qui haliel perfeciam charitatemiit Paultis, non Ergo nola fuerunt discipulis in via quaecunque att-
limct limore experientiae aut conscientiae, sed cau- divit Christus a Patre. Ergo nota fuerunleis qtiae-
lelac, qtiia qui.stat, videat ne cadat (I Cor. x). Sic cunque et ChrislO. Ergo in viababnerunl viiam
igitttr liabiiiius quatuor specics limoris (48). Esl aeternam. Item, Petrus in patria credit et habet
enini muridarius qui inalus est, qui relrahil acha- cliarilaiem. Ergo habet fidcm iiiformalam chari-
rilate. Sefvilis qui boiius esl, non nieriiorius, sed tale. Efgo habel fidem virlulem. Ergolidesestinpa-
uiilis, quia inlrodueit ad charitatein. Initialis qui tria. Itein, Linus qui esl in patria habei charitatetn
habelur cum imperfecta charitate. Filialis qui ha- et majorem quam Pelrus : sit ila quod Petrus adhuc
beluf cum perfecta charilate: ctej'iisusus duo sunt, sit in via. Ergo dignus est inajori corona quam
scilicet reyerenti* et separalionis, et secunduni Pelrus.
islos duos iisus habetur in via a perfectis; etla- Ilern, qiueritur-utrum aliquis exislens in via pos-
meri a Christo habitus est secundtim iistiin reveren- sit Itabere lantam cbarilatein quantam habet ali-
B •
tiae tanlum, ct non secundum usiini separationis, qnis existens in patna; quod vidclur. Nam charilas
quianon limuil separari. In jialria aiitcm habebittir data est illis qui sunt in paliia ad mensuram, spd
tantum seciindum usum reverenliae. Tunc enim se- quilibei existens in via potesl proficere in cliarita-
parari non timebinius, quia: In diebus illis sdlvabi- te. Ergo poiest tantum perficere quod pervenial ad
tur Juda, el Israel habitabil confidenler (Jer. xxm), taiilum cumulum cbaritatis qtiantum habet ille qtii
quia non limebit tuiic separari (49). Estetiarii qttin- esl in palria, quod est impossibile; quia qui minor
tus linior, sed haluralis, quando iiomo naturaiiter est in patria major est etiam Joanne (Matlh. xi).
formidat. Unde: Cwpit Jestis pavere et twdere His igitur praelibatis, sciendum est quod nec fides,
(Marc. xiv). nec spes erunt in.patria, sed tanlum charitas. Prae-
CAPUT XX. diclis ergo per ordinem est respondenduin. Cumer-
Vlrv.nivirlttles excident in patria? godicilur: Cumvenerit id quod perfectumeu,evacua-
(50) Sicul ex praedictis palei, virlusquaiidoquedi- bitur quod imperfeclum esl (I Cor. jn), sic est in-
viditur in qualuor ut in qualuorcardinales virtules; telligendum, 210 hl cst, cum venerit perfec.io
quandoque in septem, ttt in septem dona Spiritus quae babebitur in patrin, evacuabitur imperfeciio
sancli; quandoque eliam praecipue secunduni C ( cbarkaiis, quia tunc lantum perfecte habebitur
tlieologos dividilurin tres, scilicet fidem, spem et charilas; hic autem taritum imperfecte, nec cst
cliariiatem. Quseritur ergo prius utriim isiae tres iiitclligendum quod imperfecia charitas desinetesse,
virtules eruntin palria, an tanlum charilas? Vide- quia charilas nunquam excidet, sed imperfeciio
tur autem quod charilas erit in patria. Dicit enim charkaiis.
j\poslolus : Charitas nunquam excidit (I Cor. x<ii) , Ad secundum dicimus qttod boc nomcn scientia
et ila erit in patria. Sed econtrario videlur di- quadrupliciler dicitur. Qtiandoqtie diciiur scientia
Ctum : Cum veneril id quod perfeclume*t, evacuabilur' ars vel regulae quae diseunlur, ut esl grammaiicaet
quod exparieest(ibid.), vel id quod imperfeclum regulae arlium ; quandoque dicitur scientia qualilas
esi: sed charilas esl in via imperfecla, et nun- aniini; quandoque dicitur scienlia motus surgcns
qifam plene perfecia; et ila cum venerit perfectio, ex i!Ia qualilale quae'compreliendit ea. uride dici-.
quae vere erit in palria, tiinc desinet esse cha.ritas lur hoino sciens, id esl anes et earuro regulas;-
qtiae lanluin est imperfecta in via respeclu perfec- quandoque elia.m scienlia dicilur quidam. alius mo-
lipnis quae eriltin palria. Ergo charilas iion eri.t i.n tus ex isto. primo moiu, et ille coroprehendil id-
patria. ltem scientia est comes charitalis., sed «juod liabelur per regulas et praecepla arii«m,- isi-
scientia desinel esse; ergo el, charitas. Ergo non ^ est fruclum regularum. Quocunqae ergo istorum
eiit inpatria. Iicm indirecle: Iste habebil eharita- modorum accipiatur scienlia, verum est quod
tem tanluin in patria, sed habet in via et fidem, et scientia. desinel esse praeter qualitatem animi: illa
spem, et charitatem, ergo melior esl in via quam enitn non excidet. (51) Cbaritas autem nunquani
cril in palria. Itera, isle habel charitalem iu via excidet, neque mptus.ejus, id est diligere Deum et
ineriloriam vilae aelernse,in patria habebit cbarita- . diligere prcximum; nec etiam modus,idesl diligero
tem non meriloriani. Ergo charkas melior in istoi Detim propier se,. et proximum propter Dcuni.
in via, quam eril in eo in patria. Item, Dominus di- Quaedam enim omnino desiruunlur u.t lingtix et
"cil: Ego cognosco oves mcas, et cognoscunl me propheliae-;aliamulahlur ut fides in, speciein, et
mew (Joan. x), etalibi: Hwc esl vita wterna ut species in rem; quajdam oerficiunlur ci a;igcniur
cogrioscantte,el qucm misisti Jesum Chrislum Do- ul charilas.
miriumriostrum (Joan. xvn); sed in via cognoscitur Ad lertiuin dicimus quod, licel istc habuerit in
(48) Mag., sup., § k. (50) Mag., ni, d. 51, §, bi c.

(49) Mag., sup., § 1. (5i)Mag., sup.,§ c
— '
1J89 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. LIB. III. 1090
via lidem, el spem, et charilatem, ei in patria lan- jA tum 211 esl qtiod ipsi non habeni spemetcharita-
tcm cbarilatem, non tamen melior est in via qtiairi tem. Ergo aliquis habel fidem sine aliis, et ita noti
in patria crit, quia ibi mtilio perfectiorem habebit quicunque habel unam istarttm habet earum quaro-
charilatem sicul iste modo habel aurum, argentum, libel. Ad hoc dicendum est quod fides quandoque
et aes, cras vero lanlum habebit aurum; non lamen diciltir qualilas animi, qua homo comprehendit ea
cras erit pauperior, quia plus habebit de auroquaro quae oportet credi. Illam autem quadkalem quando-
modo de omnibus metallis. qtiecomitatur charitas, el lunchabet homo fidern
Ad quartum simililer dicimus quod iste non est virtutem quae est informala charilatc Quandoque
melior in via quara erit in palria, licet hic et non eam non comitatur charitas, el tunc illa qualilas
ibi babeat cbaritatem meriloriam. cst informis, nec est fidesvirlus, et lalem fidem
Adquinlum dicimus quod est cognilip aenigmali- habent daemones et mali homines. Ulrum aulem
ca, et est cognitio comprehensiva. Deum non possu- qualitas eadem permaneat qtianio est informis, el
mus cognoscere in via, nisi cognitione aenigmatica , quando advenit charilas, an alia sit cum charilaie,
ideslqiiasiaenigrnale perspeculum; sed in patria co- priore qualitate desinenle esse, nemo scit. Quando-
gnoscemus eum cognilionecomprehensiva,quia lunc qtte atitera id quod credimus, id est coilectio arti-
videbimus eum facie ad faciem (/ Cor. xm), et illa *»culorum diciturfides. Unde : Ilwc est fidet catliolica.
cognilio eril vitaaelerna,el deealoquitur cumdicit: Articuli autcm nostrae fidei sunt iiicarnatio, elpas-
Hcecesl vilawlerna ul cognoscant te etc (Joan. xvn). sio, et resurrectio, ct ascensio, etc. Sed quia qni-
Ad sexlum dicimus : Qumcunqtie audivi a Patre (lani insurgunt contra nos dicenles : Vos crediiis
meo (Joan. xv) etc, scilicet qnae necessaria erant passionem Domini, et nalivilatem, elc., sed fal-
vobis ad salutem. Verum est quod quilibet credet sum esl illos articulos essc Ergo vos creditis ca
in patria articulos fidei, scilicel Cbristum natum quae falsum est esse, falsitas subesl fidei veslrae :
fuisse, passum fuisse, non tamcn habebit fidem,(52) ideo possumusassignare articulos per dicla propo-
sicut Christus credidit, non tamen habuil fidem, et sitionum, ut Chrislutn esse naium, Chrislum esse
licet Linus maj'orem charitatem etcnronam habeat passum, etc Iioc idem crediditAbraham, sed sub
quia esl in patria, quam Petrus apostolus qui est aliis verbis Chrislum esse nasciturum, Chrislum
in via; non tamen dignus esl majore corona , qnia esse passurum.
illam coronam, quam habet jam habet in praemio, Cuin aulem dicitur quod fides est fundamenium
nec eam meretur. Sicut iste pugil qui oblinuit vi- aliarum virlulum, intelligendum est de motu lidei,
ctoriam in pugna, majorem habel laudem, et etiara _ quia fundamenlum naluraliter, vel lempore praece-
jara rcmuneratus esi, quam ille alitis pugil qui pu- dit ea qtiorum est fundamentum. Molus aulem fidei
gnat forlius et curn fortiori homine, quam isle pu- est credere, spei sperare, charitatis diligere (55).
gnaverit, non tamen est dignus majori praemio Nemo autem sperare potest vel diligere nisi naturali-
quam ille, si vincere poterit, quia fortius et cum ler priuscredat, sed potesl credere, licel non speret,
forliori pugnat. vel diligal. Quoquo autem modo dicaiur fides sivequa-
Quod uliimo dictum est, solutum est si dicatur litas, sive collectioarticulorum, sciendnin eslquod
quod dileciio viae, quantacunque sil, non potest una fides est. Certum esl enim quod idem sunt ar-
aquari dileclioni patrhe; quia charilas est ignis liculi apud omnes fideles. Si vcro qualilas dicatur
in Sion, et caminus in Jerusalem(Isai. xxxi). Sicut fides, eadem esl lides oinnium JideJium, non in es-
potest crescere numerus animarum, quia seinper sentia, sed (56)„in genere. Non enitn in essenlia
polesl Deus novas animas creare, non lamen poiest eadem est qualkas aniini diversorum, scd eadem
laniutn crescereut parificetur nuniero rerura exi- in genere, sicut dicitur |quod eadem esl volunias
Eteiiliutn. • ' islorum, vel facies, quoniain est illi consimilis.
CAPUT XXI. (57) Quoniam autem circa fidein multa sunt du-
De fide. D bitabilia, videndum est quid sil fides, ct de quibus
(53) Qttaeritur autem utrura qui habet unara ista- habealur fides, el quae sil diflereniia inler nos cl
rum virluluin, habet quainlibet carum, id est et fi- antiquos in fide : Fides est subslanlia rerum s/c-
dem, ei spem, et charilalem; quod non videtur. randarum, argumenlum non apparentium (Hebr. xi),
Dicit enim Augustinus (54) : Fides quw operatur per id est id per quod speranda in nobis subsistuul;
dilectionem ett fundamenlum virlutum, non ea qumi argumenlum, id est probatio non apparentium. Per
damonum esl, qua credunt el contremiscunt (Jac. n). fidem enim probamus non apparentia, dicentes :
Ecce aperte dicil qtiod daemoneshabent fidemsed cer- Haec praedixerunt prophetae el crediderunt, et ea
(52) Mag., ni, d. 26, § c. uno est et in aliis, non ipsa, sed similis.ei propler
(55) Mag., ni, d. 25. siniilitudiiiem magis unani dicimus esse quam
(54) L. De fide e! operib., cap. 16, iuit. mullas, sicul ideui volenlium diciiur voluntas :
(55) Mag., sup., § i. cumtamen cuique sil sua volunlas, et dtiorum si-
(58) Eides couimunis est omnibus fidelibus : sic-- lnillimorum dicitur facies una. Aug., 1. xni De
ut pluribus hominibusfacies commuiiis esse dici- Trinit., cap. 2.
tur, cura lamen singuli suas liabent, Non eniml (57) Mag., sup., § h.
fides numero est una sed geiiere : quae cum sit inI
1J91 PETRl PICTAVIENSIS 1092
jr.m in parie compiela sunt. Ergo ea quae nondum A verbis ipsis, sed praesentibus rebus creditur, quod
completa sunl, Cfedenda sunt complenda tempore erit qUando per speciem se contemplandam san-
s"jo. Sicnt et isia compiela suni, ei ita est argu- clis praestabil Dei sapientia. » Ex his vefbis palet
hienliiin hon apparenlium : sed haec diWinitiovide- quod isla fides magis dicenda est certkudo, quam
trif peccare in dttobns, in hoc scilicet, quia non fides. Haec efil iti patria, haec esl fides compre-
est converlibilis cum sno diflinito, quia spes simi- hensiva, non aenigmatica.
liter est rerum sperandarum lantum, sedelfidesest (63) Item videtur quod iides sitde apparenlibtis,
subslantia rerum sperantlarum. Ergo fides est spes. Pelrus enim vidit Clirisli passionem, et eam credi-
Peccat eli«.m in hoc qtiod non comprehendit nisi dit, el caeteros articulos fidei. Ergo eredidit quod
fulura, cum fidessit lam de praesentibus, quam de vidit. Ergo non mertiit. Item, Thonias noluit cre-
praeterilis, quam.de futuris. Ideo dicendum quod dere, donec vidit cicatrices. Ergo fidei ipsius hu-
hoc non est diffinilio, sed est quaedam assignalio. mana ralio praebuk experimentuni. Ad hoc dicimus
(58) Vel verius polcst dici, quod fides una esl qnae quia et Petrns el Thomas credendo meruiti Petfus
de jiraetentis, el praesenfibus, el futuris esl, qua vidit honiinem pati et mori, sed Credidk ipsum
fcfedoChrislum esse natum, el ad judicium venlu- esse Deum qiiod non videbat, el-in hoc meruit.
"
rtim el esseDeum; nec sunl tres species fidei, fides Thomas carnem vidit, sed Deum sub carne laientem
et ita (64) aliud vidil et aliud credidit. Quod
quae est de pfaesenii, et alia de praeierito, el lertia credidit,
defuturo, sed una et eadem. Unde illa diflinilio : dicitur (65). « Fides non habel meritnm cui buniaiia
Substanlia rerum sperandarum, argumentum non ratio praebet cxperimentum;» sic iniellige, id est
apparenthim fidei convenit gencraliter. Nam fides non meretur homo qui non vult credere, nisiquorj
qiia credimus Christttm natum, esl substanlia rerum ei ab homine probalur.
Ilera probatur quod fidesesl de bis qnse sciuniuf;
sperandarum, quia ea credimus Chrisfum ad judi-
cium venturum. Nec convenit haec diflinitio spei, dicil enim Angustinus (66) : < Nihil est certius
ciim nil suo vocabulo vere et proprie tlifliiiialur, fide. » Ergo fides est de cer|is: Sed ea quae sunt
potest sic diiiiniri (59) : 212 * Fides est volutuaria ceiia, sciunlur. Ergo fides est de his quae sciunlur.
cerliludo absentium inffa scicnliam et supra opi- lteni, videtur quod fides esi de cognitis : dicil enini
nionem constituta. »" Augustinus (67) :« Quxdam sunt quae noh intelli-
(60) Sciendum autem est quod fides non esl deaji- guntur nisi credanlur, et quaedaro sunl qtiae non
parentibus, sed lanlum de non apparentibus. Unde credunlur nisi iiitelligantur. Nemo enim credit
apparentia non habent fidem, sed agnitionem. Dicit C Deum nisi inlelligat, Cum fides habeatur ex audiiu
eiiim Auguslinus (61): < Ulud verackerdicilurcredi, praedicalionis. > Ecce aperie dicit qucd quaedam
quod non potesl videfi. Quod enim videri potesl, "non creduntur riisi intelliganlur, el ila nisi scian-
jaro credi non potesl. Thomas aliiid vidil, et alind lur. Ergo fides est de his quae sciuntur. Item pro-
ciedidk. Homiiiem vidit et Deuin confcssus esl di- batur quod esi de incogiiilis : de nemine despe-
cens : Deus meus et Dominus nieus (Joan. xx). > randum esl;*isle speral illum esse salvanduro; sed
Sed quod^ fides iantum de non apparentibhs sit, ille rion salVabkur. Ponatur ita : ergo iste sperat
videlur esse falsurii, babelur enim in Evangelio : falsum. El quidquid subesl spei, subest fidei. Ergo
El nunc dixi vobis, pfiusqtiam fiat, ul, cum factum iste credil salvandum qui non est salvandus, Ergo
fuerit, credatis (Joan. xiv). Ergo Dominus volebat credit falsurii.
ut discipuli credereni apparentia. Ergo fides est de Ad duas primas rationes dicinius quod est scien-
apparcntibus. Ad hoc dicendum quod praeter illas lia aenigmalicaelestscientia comprehensiva.Verum
accepiiones quas assignavimus in hoc nomine fides, est autem quod fides est de his quae sciuntur aenig-
eslalia quae dicilur credulitas, Secnnduni qnam nos matice,' el in patria scientur comprehensive. Cum
diciraus credere ea quae videmus, et audimus, el ergo dicil: « Nil est certius fide, > sic intelligen-
credere oculis noslris, sed hac fide non meremur. dum est, id est nulla ccrlitudopraeponenda esl cer-
Non esl enim meritoria, nec illa informamiir, sed litudini fldei, id esl si pro aliquo essetmoriendum,
ex rebus extrinsccusadvenientibtis inlrinsecus cer- potius pro fide quam pro afio, et Jicet tanla sit
lificamur. Est iterum alia fides, quae improprie di- certiludo, tamen licel nobis dubitare de ariiculis
citur fides, sedpolius deberet dici res fideis sive fidei, et inquirere et disputare. Non dico quod du-
merces fidei, de qua dicit Aposlolus : Tendentes de bitemus an verl sint arliculi fidei; sed de modo na-
fide in fidem, de fide aenigmatica ad fidem compre- livitatis, de modo passioois el resurrectioriis dubi-
hensivam. Hanc aulem fidem ita dcscribk Augu- tare et disputare nobis licet. Unde Augustinus:
sliiius, dicens (62) : « Esl fides rerum, quandonon « De crcdendis nulla infidelilate dubilemus; dein-
(58) Aug., Enchirid., c 1. (63) V. Attg., in psal. ci, conc.2.

(59) Jta in lerminis D. Th. 2-2, q. 4, iri corp. (64)August., tract. 79 inJoan.
(60) Mag., s.np., § g., et di.sl. seq. (65) Greg., hom. 26 in Evang. ad cap. xx Joan.
(61) Inio Gregor., lib. iv Dialog., c 5, posl med. (66) L. IX De Tri,, c. 1. Cerla fides ulraque in-
et bom. 26 in Evang. choat cognilionem.
(62) Lib. Qutest. evang., c. 39. (67) ln ps. cxvni, conc 18.
1093 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. III. 1094
lelligendis nulla lemeriiate amrmemus. > Similiter,, A Si auiem icnerelur scire el non sciret, ergo riori
cum postea dicilur : « Qnaedam sunt quae non cre- essel perfeetus. Sed Iegiturqnod nullus perfeclior.
duntur, nisi intelliganlur,« id est scianlur, intelligee Ergo non tenebalur aliquis credere illa quatuor,
senigniatice; nec est 213 sperandum simplicilerr sed tantuin duo. (76) Ad qtiOtl respondenl illi qtti
isium esse salvanduin, nec aliquem alium, nisi subl) siiiil in prinia opinione, qttod Joannes non quaesivit
lali delerminatione : Si usque in finem in bono per- quia ignorarct, sed propter compassionera : com-
severaveril, sicut isle laieus : si sacerdos oslendatt patiebatur enim Domino, vel forte de modo mortis
puruiii panem pro corpore CIirisli,pulans hoccssei et resurreclionis.dubitabat (77). Non enim putabat
corpus Christi, el adiuonens eum tit crcdal hoc esse2 qtiod lam viliter dignareiur pali, perculi, conspui,
corpus Chrisli, non dehel simpliciter credere hoc: felle potari. Sicul Petrtis cum dixit : Absit ate!
esse corpus Chrisli, nisi subiulellecta hac Iatenlii (Malth. xvi) elc, et dixit ei Dominus: Vade relro,
determinalione : Si scilicel consecralio facta estl Satana (Marc. vm), non dubitabat de morte, sed
secundum inslilula Christi el Ecclesiw. tie niodo roonis. Utraque lamen diciarum opinio-
(C8) Quaerilur aulem post praedicla in qiio dif- niim esl probabilis. Quod autem dicilur : «Quanlo
feramus ab anliquis in fide. Videtur aulein nullai magis aliquis eognoscit, lanto magis credil; > per
esse difierentia. Dicil enitn Augustinus(69) : <Ea-• cognilionem : dicir.ur enim fides magna per cogni--
dem fijes salvat anliquos pusillos cutii modernis. lionem, et magna pcr devotionem. Fides mulieris
Ipsi lamen credideruril Chrisium naScitUrrJm; etl evangelistae magna erat devolione non cognilione;
nos natum passivum, cl nos passuin fuisse Chris- fides Petri, quando negavil, magtta erat cognkione
tiim, resurrecturum, et nos resurfexisse, el nosi et non devolione. Amplior ergo fides habelur a
cum ipsis veniurum ad judiciiiii). > Ecce dicit quodI modernis quam ab antiquis cognitione, quia prac-
eadem est fides illorum et modernorum. Dicil au- dicatumesteisEvangelium, eteiiani debet esse de-
lem auctoritas, quod qui prwcedebanl, el qui seque- votioue major, quia plenius grnluiia data sunt
banlur clamabanl : Hosdnna (Marc, i; Luc. xvni), eis quatn anliquis.
el ita eadem fides antiquorum el modernorum. Sed1 Iteni in Levitico legilur, quod si quis fuerit le-
videtur amplior esse modernorum, quam anliquo- prosus, offeral sexlarium olei, ibi dicit: Si quid de-
rani. (70) Plura enim cognovil Moyses doctor legis; fueril sexlario, non est sextarius (Levil. xiv); sic,
quam Ab.aham, clDavid plura qunm Moyscs. Unde si quid defueril fidei non est fides, sed est fides
jpse ail.: Super senes inlellexi. (Psal. cxym); el inilians, proficiens, perfecla. Ergo fides inilians,
Aposloli plura cognoverunt quam prophetae; et ita Q < ctim ei aliquid desil, non est fides. Sciendum est
quanto moderniores, lanlo magis cognoverunl de fidei triplicem esse perfeclionem : est perfeciio in
Deo, sed qui magis cognoscil magis credit. Hoc comprehensione, in intelligenlia , in fervore sive
habet auclorilas (71) ; ergo moderni ampliorem consiantia. Si quid ergodefuerit.quodnecessarium
habenl fidem quam anliqui. (72) Ad boc dicuiil sit comprehenui de articulis, non Cst plena fides.
quidam, quod anliqui qualuor lenebantur credere,
scilicet nalivitateni Christi, passionem, resurre- 214 CAPUT XXII.
clionem, advenluin ad judicium. (75) El isla qui- De spe.
dcm credcbant distincte ut enumerata sunt, ut (78) Spes esl exspectalio fuliirw beaiitudinis pro-
Abrabam, Isaac, Jacob. Alii vero simpliciores cre- veniens ex gratia el meritis prwcedenlibus. (79) Sed
dcbanl isla sub velamine, Gdem habenles velatam, si merila praeccdunt spem et merila non si.it sine
sic.il est etiam hodie; quia quidam bestiales ho- chariiaie; ergo nioliis charilatis praecedil motuni
mines suut, qui non seiiinl dislinguere articulos spei; sed dictum est supra, quod motus fidei prajce-
fidei, nec eliam nominare, qui lamen salvantur in dit molum spei el motiim charitalis, ct quod moltts
fide majorum Ecclesiae. UndeJob: Bovesarabanl, spei praecedil motum chariialis. ldeo intelligeiidtnn
et asinw pascebantur (JoL i); per bovcs (74), D I esl merita non praecedere snem, sed id quod spe-
majorcs ; per asinas simplices intclligcns. ralur, sicut mcriia nostra praeeedunl non ipsam
Alii aulcm dicunt quod antiqui lantum duos ar- spem, sed id quod speratur, id esl vitam oeter-
liculos credebant, scilicet nalivitaiem el advenlum nam. C>rca spem aulem non niulta inveniuntur
ad jiidiciuni, quod volunl Jiabsreex Joanne,qui prae- indice (80) digna. Islud lamen non est prar;ier;iiii-
dicans misil ad Dominum, quaerens : Tu es qui lendum quod nemo cst adeo perfeclus, qui dcbeat
venturus es, an alium exspiclamusl (75) (Luc. vu.) sperare simpliciter se esse salvanduin, nisi sie :
< Esne moriltirus et ad infernum descensurus ? > Si m chariiate decesserit, ct nemo adco obstinatus
*
(68) Mag., in, d. 25. , . ... (75) Gregor., hom. 6 in Evang., sed sensu ,
(69) Lil). it De nupl. el concup., c. 2, sonsu|ex- jion verbis, expressO.
presso non vcrbis. (76) "lag., sup., § c.
(7C) Greg., homtl. 16 iu Ezech.. (77) V. I). Tli. 2-2, q. 2, a. 7 ,ad secundum.
(71) Gregori.,supra. (78) Mag.,Jii, d. 26. ™
(72) Mag., i.i, d. 23, § b. .(79) Ibiil., §, 1.
(75) Ex Attgusl. supra. (80) la esl invcstigatioiie.
(74) Greg.^ 1. u Moraf,, c. 55.
qui non debeat sperarese esse salvandum si iri A j quando compalimurproximo. Quidam necadDeuin,
charkate decesserii. Nemo enitn adeo perfectus qui nec de Deo, ut qtiando movemur ad adulterium.
non possil cadere, vel malus qui non possil surge- Quidam el de Deo et ad Deum, ut quando ipsum
re, duiii est in via. perfecte diligimus, et bic eril in palria. Ibi enim
CAPUT XXIII. oiiines motus noslri erunt de Deo et ad Deum.
De charilate. Primo de nwdo et ordine charitalis, (85) Modus autem dileclionis proximi, bic esl:
ubi ptura (raclaniur dubilabilia. Proximum debemus diligere 215 ul nos, quia nos
(81) De charitaie subsequeiiler agenduni est. propter Deum et ipsum propler Deurn debemus
Primo ergo traciandum est de modo et ordine diligere, et bonum quod esl in ipso el bonum quod
charkaiis; secundo de paritate el imparkaie , terest in nobis. (86) Cum aulem proximus ad minus
tio de perfectione et imperfectione, quarlo ulrum quadiupliciler dicatur (dicilur enim proxitnus afli-
cbarilas semel habiia ainittaiur. Haec aulem om- nilate pritnae nalivilatis, Adae scilicet et Evae; et
nia lucidiora erunt diclo quid sit Cbrisliis (82). spe conversionis ul Judaeus vel paganus : vel pro-
Charilns ergo esl dileclio Deipropter ipsum el pro- pinquilate cognatjonis ut cognatus, et gralia be-
ximi propter Deum. Modus autem charitalis ex neficii exhibilionis, ut ille qui mihi niulta conlu -
hoe praeCcplo manifeste perpendiiur: Diliges Do- "' lil beneficia) (87) : Hic proxiraus dicitur omnis
minum Deuin tuum ex tolo corde luo , et ex lola homo", quia nullus homo esl cui non sit impen-
anima iua, et ex tota menle tua (Deul. vi). (85) denda misericordia , et non solum hominem hic
Diligendus est eniin Dcus ex tolo corde, id esl comprehendimus per proximuii), sed eiiam ange-
toto inlelleclu ; ex lota anima, id esl tola voluntate; lum (88), quia juste proximus nosler dicitur, el nos
ex tota menle, id est lota memoria. Sed palet cui- ciistodit elnobis ministral. Compiehendiinus eliam
cunque quod hoc pracceplum non potest adimjileri hic Chrislum secundum quod homo, quia, sectin-
iu via. Non enim potest homo omnes motus ad dum quod est homo, magisest a nobis diligendus
Deum dirigere. Sunt enim lntilti ex carnis concu- quani uos ipsi, id est ad majus et foiie majori
piscenlia, inulti potius ad maliim quam ad bonum afleciu. Ulrum autem magis sit diligendus Deus,
finem tendenles. Sed .ppjerk hoc praeceptum im- quam Deus et proximus simul, dubium est, vel
plcri in patria ; ibi enim erit perfeclio. (84) ldeo lantum, vel minus : et videlur quidem incongrue
dicendum quod boc mandalum datum est a Dco dictum, quia non esl diligendus proximus, nisi
non secundum perfectionem patriae. Sic enim non propler Deum.
posset impleri in via, sed sectindum perfeciionem (89) Ordo aulem hic est. Primo Jdiligendus est
viae, ut scilicelimplealur proutpotest impleri in via, C Deusqui supra iios est; secundo nos debcmus dili-
et est ita exponendum et intelJigeudum secundum g«re; lertio quodj'uxla nos est, id est proximum;
perfectionem viae : Ditiges Dominum Deum tuum, quano quod sub nobis est, id est carnem noslram,
etc, id est raolum cliaritalis praepones omni alii et Deum majori affeclu quain nos; el majori nos
motui. Cuin eniih multi surgant niotus in anirao, quatn proximum; et majori proximum quam car-
niotus charitalis oinnibus esl praeponendus, el ila nera. (90) Si quis auletn carnem suam cruciet, non
hoc praeceptutn in via potesl observari. Vel ila : ideo carnem suarn odio habet, sed cjus lasciviam et
Diliges Dominum Deum tuum ex loto corde luo, siiperbiam.
id est non ficto. Vel sic : Ditiges Deum tuum, eic, Sciendum est etiam quod quandoque diligere
id est, in praesenti nil conlra Deum : in fuluro nil Deum, et diligere proximum dicunlur duo prae-
praeter Deum. Secundum aulem perfeciionem pa- cepia, quatidoque unum. Duo propter diversum
triae aliler exponenduiii est sic : Diliges Dominutn moduni diligendi, quia Deum propter se, proxi-
Deuin tuum ex, eic, id esl intelleclu, sine errore; miiin propler Deum diligere debemus et magis
tota anima, id est voluntate, sine conlrarielale , tota Deum quam proximura : unum dicitur propler iden-
mente, id est membria, sine labpre. Item aliler : rj lilalem charitatis qua et Deum et proximuin diligi-
Diiiges Dominum Deum luum, etc, id est, omnes mus.
nioius tui crurii spirilualcs in palria. Scilicet cum (91) Solel autem quaeri utrum magis debeamus
hiclain carnales quain spirituales habeanlur. Iiem diligere unum proximum quam alium ? Ad quod qui-
sic: Diliges Dominum Deum tuum, eic, id est dam dicuniur quod non niajori affectu, sed majori
oriines iiioitts aiiimi liii efunt de Deo ad Deum, effectu debemus ununi diligere quara alium, ul pio-
qtiod non est in vja» Quidain enirn noslrorum nio- xiriiis Cognatione inagis leneinur providere. Quod
tuum stint de Deo, sed rion ad Deuni, ul si blas- autem pari affeclu, id est dileclione sint oranes homi-
pheniaihus. Quidam ad Deuni et non de Deo, ul nes diligendi probaiit sic : Nuilus diligendus est nisi
.(81) Mag., iii,. d. 27. (87) L. VIII De Tr., cap. 6.
i82) lbid., § 2. (88) Exeodeni Augi, 1. i Dedoclrina Chrittiana
(85) Aug.,'l.-i De doclriria r/ir., c. 22." c. 25, et pracipue c. 50.
(84) Alludit ad Aug. doctr., I. De perfectione (89) Mag., d. 28. Idem, ibid. Augusl.
justiiiw contra Ccelesiinumi ante nied. . (90) ldem, ibid., cap. 24.
(85) Aug., 1. i De doctrina chrisliana, c 22.f (91)M"ag., tu, d.29.;
(86) Mag., d. 28, § ult.
1097 SENTENTIARUM LlBfil QUINQHE.— LlU. tll. 1098
propterDeuai,nec iii homine aliqnid diligendum est st A niamea exponere debeo.A iis videlitr quodet q'ian-
uisi jiropie.r Detira. Ergo omnes homines pari affcciii ti .tiim ad cffccluii), el qunnltim ad affecluni, nialnoi
sunt diligcndi. Idem oslemliinl auclorilateAugustinili filinm mcttm plus lcneor diligere qtiam extranenm,
qui dicit (92) : < Omnihns pari dilcctionc optandaa licel ille optiums sit. Si quii dicat qiiodplas tcncor
est viia, licet non oniiiibiis possint cxhiberi dile- !- diligere propter ninlta bona qtiae iti co su.nl.,quam
clionis officia. >Sed eis yidelur Ambrosius obviaree nieum filiuin in quo nulla sunt bona, cadeni raiionc
ordinem charitalis exponens (95) : < Primo clili— magis leneor diligere illtttn qttam me. .
geiidus.csl Dctis, pOslea nos, poslea parenles, de-i-. Quaeriiur aulem qtiompdo in.ielligciidinn.sil qtiod
inde filii; deinde domcstici, qui, si sint boni malis is. pnste.i positum est in auctoritale (98), hoc scilicet:
filiis siinl praefcrendi, demitm inimicus, quoniainn < Iniinicos sufficiat tliligere et odio npn habere. >
non pracciperis diligcre loia virlule ut De.utn,necc Superius enim diclnm esl quod debes diiigere pro-
sicut te, et proxiiiiiim, sed suflicial iiiiiiiicuin dili-- ximum sicut teipsum ; sed omnis liouio proxiiiius
gere, el oilio non habere (94). > Ecce aperte dicitt esl, ergo omnem hominem debeo diligere sicul.mc.
liic Ambrosius, quod maj'ori aiTeciu diligere qups-> Ergo ct inimicura sicnt me. Ad hoc dicendum qnod
dam deheiirasquam niios. Ideo dicuni qtiidam,quo.l,| inimicuin debes diligerc sicul te, ut sicut nolel si-
nec omnes p.ari affeclu, nec omnes pari effectu di-- P iiiiliiiidineni non quantilatem. Ut enim notaret Am-
ligentli sunt, sed quidam majori, quidam minori af-- brosius qnod non tantum diligendus essel ininiicus
fectu ct effeclu diligcndi sunl. Auctorilatem Aiijju-.... qnanlum proxunus, uHimo posuit ininiiconim di-
slini sic solvunt : < Oinnibus pari dilectione oplandai leciionem.
csl, » etc, id est par pracinium, par corona oinni- Itcin quaeritur ulrinn aliqnis possil magis dilige.re
bus optanda est; el ila referunt parilatem non ad] qtiod ininiis diligendum est,vel minus diligere quotl
affectum, vel cffeclum, sed ad pracmium. Tantaml magis diligcndutn est cx charitale : quod videltir
ciiim corpnuin debemus optare isli qttantatn ifli.elt posse prohari sic : Iste diligil patrem qnarimmcuii-
cconirario. que debet; diligit etiam illum extrauctini qtiauium-
• (93) Quaerilur aulcm. vcrumne sil illutl
qnod po- ctinque dcbct, et ctiam phis qtiam leneaiiir illuni
siium est in aucioritalc Ambrpsii,quod seilicet boifii diligerc, quia inlanlum diligil eiim , quod anior
(lonicsiici pra'pc>iiendisiut malis filiis? Yideiur eninii qncm habcl erga illtira transcentiil anioreni istius
quod mngis sint diligendi,".quia ncmo dcbel aliqueini erga palre u; et boc facil ex charitate : eigo diligit
diligere nisi propter Deuin, nec [f. aul] bonum quolI magisex charilate quod niinus diligenduiii cst. Cer-'
in co esl; sed mulia bona suui in istp dpmcslico,, Ittm cst enim quod plus diligendiis est pater boinis
et pauca iu liujus filio. Ergo isle magis tlcbet dili- qiiain exlraneus. Al tlicet aliqiiis lioc csse impossi-
gere istum domcsticum quaiii suuin filium. llcrn bileqnod posilum est: qtiod lamen polCst probari
liabel auctoritas (96): < Sanctiores sunl copulae sie : Posilo quod isle ex charilate neiiiinein diiijjai
incnlitini q-.iaincorporum, > sed isle conjttnctiis est quantura palrein, iste alio moiu charilatis moveini'
huic domcstico cojmla meniis, cl mill.i conjuncius ad diiigcndum palrem, alio ad (liiigehVlumistnni
esl filiosno; cl |iraclcrca uiulta gratuka diligcnda extranciini, cl isic est minor illp. Niinqriid noii po-
snnl in hoc doniestico, et nulla in suo. filio. Ergo lest crescere ille niinor mplus quo niovemiir ad di-
mngis debcl diligere islum domeslicum, quam ejtis ligcndiiiii extianeiini, ut parificciur illi motui quo
216 fiiiuin. (97) Magister racus in liac parle spiri- inoveiur ad diligendutn palrem, vel etiairi iil exce-
tualiier scnticns, quod et ipse facit el alios non dal eum : quod si esf, jam conslat quod ipse Cx cha-
lanltiui docere, sed el facere docuit, assercns, quod riinle plus diligit cxlraiiciim qtiatri pairem eiiam
inlcriori dilectionc magis diligcndi siinl doraeslici iionum. Si vcro dicatur minor nioius non posse crc-
lioni quiiin filii mali. Nara majoii affeclu dcbeo illps scere sine superiori, diffitile est assignare raliouem
dfligere quain isios, et majus praciniuin opiare pro- quare. Econtrario iste magis diligit qiiod niiiius
pter santiiiatcm rciigionis. Exieriori lanien dile- t1) diligendnm. csi. Ergo iriorilinatain habel charitii-
cltone magis leneor providerc nieis filiis et caetcris lem. Iteni, ordo cliaritalis esl ut prinio loco dili-
consanguincis meis, etiamsi..pessimi sinl, (juain da- gatijr amicus et posl iniinicus. Eigo iictno poiest
nicsticis honis, si et isli et illi iiidigeant.nec lamcn icqnaiiter diligere ainicum et inimictiiii, oLsei vaio
consaiigiiincis Jebco ad supeifluitatcin tcmjiortilia orJine cliaritalis.
ministrare, sed laiituui ut sufiiciat n.ecessariis corr Ideo dicunt qiiidam qtiod , ciim smt qnaliior n;o-
jipris, nc si iiiraiam cis abiindantiam ininistravero III.Sciiarilatis, primus iii Denin, scciiiidns iii rue-
cx qua detcriores fiant, videar eos in erroie fovere, ipsum , tcrlins in aniicum", qtiniins iii'iiiiniicmii,
el ila sim auctor raalitiae coruin. Bonis autem oui- quinttis etiara polest assignaii in projiriairicariiein ,
i(92) In exposil. cap. vi ad Galat.. t. IV, V, (95) Mng., stip., § e.
etiani l.i Dedocl.Climt.^c.ZO. (96) Bedae ad illa verba : Qmv est mater meu, e,
(93) Ad illud Cant. n : Ordinavit ia me charit., qui sunt fratres mei ? Mallh. xil : ReligiosoreSinun
;in Giossa ibid.. sirnntur copulac menliiiin qitain corpnrum.
(94) Ibid. Ambros. sed, quibusd. verbis d«lraciis. (97) Magisicr scnt., I. m, d. 29 § d, <-\eic.
Ndii tanien exstat apud Ambros. iino tit adtilleri- (98) Ex Ami.rosio stipra.
n..-i!, rejiciiint onir.es.
FiTiiOL. CCX!. 33
1099 PETRI HCTAVIENSiS 1100
el ciiant inter amicos distinciio multiplex potesl ad- jV Item, dicit Augusiiniis (99): < Non estiaiil;enni!-
hibcri, el non potest motus dileclionis erga itiinii- liuidinis inimicos diligere, qnaiiliim credimus cxau-
cuni, qui esl inferior, crescere, quin crescat quili- diri DominicaOialionedicendo:/iimide nvbis debiia
hel superior motus el ille qui est in aniicum , ct nostra (Malih ,\t). » Ergo plnres exaudiunlur Do-
ille qui esl in me, el ille qui est in Dcuin. Si enim minica Oralionc quam diligant inimicos. Eigo ali-
posscl crescere isle, illis non crescenlibus, in lan- quis exaiiditur Domiriica Oratione qui noii diligil
ium posset isle crescere nt adaeqttarelur secimdo, inimicos, ergo qni non diligil prbximum. Ergo ali-
cl ila lantiim diligerclur inimictis quantiim ainicus; quis exaudilur Doniinica Oralione qui rion adim-
inio nI excederei secutidtim et adajquarelur tertio, plet hoc jvracccpluni; Diliges proximurh lunpi sicut
ul liintiini diligerem inimiciim quantum me.imotit leipsum (Levit., xix; Mntth., v). Ad quod dicimus
eliam quarlo, ul lanluni diligerem 217 inimicutn quod ciim diciuiim, Mnlti ex.itidiiinlur Dominica
qiiantiira Deuin. Quod constal esse falsuin, quia sic Oiaiione qui non diligiirtl iiiimicos (100), vernm esl
periret ordo chariiaiis. Aliis tamen videtur quod cxieriori effectu ct beuelicio, quia noii quicunque
possil istc phis diligere iniinictim quam amicuni cx exaudiitir Dominica Oraiione diligil proxirririm ex-
rliariiate, cl ciiani pltis qtiaih patrem, et ideo npn leriori effectu, sed nec sse est ul euin diligal inte-
pcccat, sed supercrogat in diletlione inimici. Siciu riori affeclri.
panj.ercula mulier plus diligil Denni qtiam episco- Iletii, qu;rriuir uirtini oninis honio teneatur dili-
pus; non lamen episcopus peecat-quia diligit quan- gerc Deuin qiiantum poicsi. Si dicas qiiod nullus,
tura suflick, sed riiulier supererogat cui sufliceret crgo, cura oninis hoiuo teiieilur diligere Detiin,
mulio minor dilectio. Nemo lamen potesl magis di- omnis lenetur diligere eum ad mensuram; ergo, si
ligere prox"miumquam Deuni, et non peccare, quia aliquis euin magis vcl mintis diligat qtiam exiga.'
motus dileclionis Dei oroiies alios exccdil et illi ntil- cerla meia, transgressor est. Si vero dicas qtio.l
lus est comparabilis. aliquis homo teiieiur Deum iliiigere quariiumcnn-
Item, potesi qtireri an molus dileciionis quem ho- que poiest, cadem ratione quilibct. Ergo quililvet
l»et, perfectus crga proximitm jiossil esse lanlus liomo tenetiir Dcum diligerc qiianlumcunqne ipse
ijnanius est molus dileciionis qncin hahel impeiTe- polest; sed nulltis diligit qiianliimcunque ipse |>o-
cius erga Deiui). Quod videtur. Mulii snnl inipere- lesi, ergo oinnis hoino liansgressor est. Ad quod
cti qui non tradeicnl animam pro Christo, imo jio- dicimus quotl nullus hnmo lenetur Deum diligcre
tius fugerent, si vcnlum essel ad discrimen. Econ- qtiantiimcunqiie ipse polesl etiin diligCre, quia ejus
Irario multi suntperfecti qui tanliim diligtint proxi- Q dilectio in iiifiniltiiii poiesl crescere. Quod ergo di^
mum quod pro ec tradercnt animam. Ergo iiiten- cit: Otiinis lioiiio tciiclur Deiiin diligere, et nuUtts
sior videtur motus istius erga proximnm qitam illius qiianumiciinque potest, ergoad mensuram.Fallacia.
erga Deum.Econlrario non videtur hoc posse stnre, Oiuuis liomo vttlt scire, et nullus vull lantum scire
quia qtticunijue Deuiii diligit sive perfccltis, sive qtiin possil inagis scire; ergo aliqttis vult scire ad
imperfectus, plus diligit eum quam se, et nemoadeo mensuraiii. Iieiri, omnis homo lenemr diligere per-
perfectus est qui pius diligat proxiinuni quam se. fecie, vel iinperfccte. NiiJlusierietur diligere int|)er-
Ergo magis diligit qtiilibel iniperfecius Deuin qtiain fecie, ergo oinnis leiielur diligere pcifecie.Fallacia.
aliquis perfeclus proximiim. 2l8 Liert|ite isiornm sCit hbc vel iilud esse verum,
llem, potesi quaeri, an liioins naiiiralis quo ali- astra csse paria, astra esse imparia; neuler scil
quis diligil amicum suiim nainralitcr possit acquari hcccsse vcriiin astra esse paria, ergo ulerque sck
illi molui qtto aliquis diligk prttximum ex chariiale. illtid essc vertiin, aslra esse imparia.
Et forte polest ei sequari in quanlilate, si non in (!) Quacrilur etiam ulrnra aliquis magis mcreaiur
(iignilate. Quaciiliir eiiam ciiin istc niovcalur ad di- niOltiquodiligilaniiciim.qiiani ihotu quo diligk ini-
ligendum p.micuin propler benclicia sibi collaia, ei micum, vcl cconirario. Sed haec quaeslio perplcxa
U
l>popttr.Deum, ulrum moveat uno molii, an diver- est. Si enim fiat comparatio iii|cr iiioliiin quo iste
sis inotibtis, cl utruni movcatur aliquis cx hocqiiod diligit amicuni lanlum et quo ipse diligit et ami-
ililigil crealuraiii naturali dileclione quia nobis cinn et iiiimicuii), non esl coinparatio. Nain ille quo
placet, quod crealura Dei est; et etiam propter ipse diligil aniicum laiiiiun non esl bpiius. Nemo
Detim hoc facimtis. quia creattiram Dei eam scimus cniin lanitini amicuiii tlebet diligcre. Sed ila pro-
esse; sic enim dilieimns creaturain qua>est dinbo- ponatttr quacstio : uirum aliquis niagis hiereatur
lus, Qttaeomnia quia nondum siinl irila atlliuc snb diligeiido amicuin -qiiain inimicum, vel econtrario.
est cqrona; scd
jutlicio relinquimtts. lllnd polius qiiaeretiduni nn Ubi iiiajor est lucia, ibi major
yirluies diligamiis charitate. Quod si est,"ergo ad niajor est lncta iii diJeciiorie inimici quam aniiei,
id ad quod nos: juotl veruiii est, non lainen ul ergoinajor corona. Ergo iriagis inereiur in di-
ipsc fruatur Deo, sed iit per eas illi qni,liabcnl .lecijione inimici quain atnici : qtiod probaltir fal-
eas. sniti csse. Nam islc niajori cliarilatu diligii aiui-
(99) Eticliirid., c 75. (1) Mag. in, d. 50. ,

•.-, .p j. :•:
{100) Aug hom. 40, inler 50.
nni SENTENTJARUM LIBR.I QUINQUE. — LID. III. 1102,
ci.un quani inimiciiiii, el intensiori molti, eigo ina- ,» fuerit ad discrimen , quod vel auimani proximi i:«-
gis merelur diiigendo amicum qtiam iiiiiiiicum. Ad cesse sit periclitari in fide vel carnem propriam in
quod dicimns quod tibi inagis inlendilur charilas affliclione, polius debeo carnem meam nioni expo-
ibi majtis est merilum. Vel probabiliter dici potesl, nere quam ipse labalttr iu fide. Nam salutem ani-
quod omnis homp magis merelur diligendo ainicum mae ipsius debeo praeponere sahili corporis tempo-
quam inimictim, quia nullus potcsl diligere inimi- -rali (4). Hoc lamen non nisi de perfectis est verum.
criin inlensiori molu quanVainicum. Qiiad auleiii Sciendum quod in alio seusu verc dicilur (jno I uia-
dititnr, Vbi est major lucta, major esl corona, noti gis debeo diligcre carnem propriam qaarn aniiiinni
est dictuin universaliler. 219pi'oxiii)i,id cst majori allectu Nam inagis deb.o
lieni, isle lctieiur diligcre oinnein proximum, cl oplare glorificalionem carnis me:e, qtiani beaiilutii^
siniililerquilibet hoino; ergo omriis bonio leueinr nem aninae proximi, el ad boc magis debco laho-
diligere omnem hoininem, ergo noinm el igiiolum: rare.
crgo iste lenetur diligere honiinem quem iiunquam Item (5): i Infra Deuin nil majns est mentc Im-
vidit, nuiiqiiam cognovil. Ad quod dicendum qnia mana, » ergo prxter Dciiin nil magis diligeiidiiiu
vere lenelur diligcre dileciionc generali omiicm lio- esl menle huinana : ergo caroChristi non cst nia-
iiiinem nolum el ignotum : est enim geiieralis di- B 1 gis diligenda qtiani mens hiimaua : quod uon csi.
Jectio ef specialis, sicul est generalts confessio et vcrum. Ideo sic esl exponeiula illa auctoriias iilnfra
specialis.Itctn, iste diligit Dctim loto corde et proxi- Deiiii),elc, > id cst niilliis tistis alicujus creaiura'.
inuiii toto corde, ergo magis liunc qttain illiun. Fnl- major esl vel melior, quam usus hiimanx mcnlis ;
lacia. Et Petrus, et Linus habet summttm honum, ejtis eiiim usus cst Deum conicmplari; ei. cogitatio
ergo Pelrus non habet majus quain Linns. Vel, ries ad ipsum dirigere. Vel sie esi expoiieiida:«liilVa
isle pngnal adverstis illum, el pugnabit lotis viri- Deum, cic, > itl est nicnic Cliristi ijusehuniaua esi
biis, ergo non fortius qttam ntinc : quod est falsimi, nii mnjus est infra Deuui.
onia nim eril foriior. Ileni, voitintas Dci non polcsl cssc mcrilnni isii
Qiiaeiilur iternni ulruni aliquis m.igis debeal di- ad vitnin a3ternani : sed cjti.s,voltiiilas-po.lest ess'j
hgere auiinaiii proximi qiiam carnem Chrisli : qiiotl'' ei meritum ad vilam selernam, crgo isle niagis de-
voliini iia probare, quia, ul dieil Aiigiislinus (2), betdiligere voluntaieni suam qiiara voliinialein Dei.
f.Nil majus esl qnam frtti visione Dei. » Sed isie Fallacia. Anima isiius non potcsl esse merifuiii viiae
diligil animam proximi ut fruattir visione Dei, ergo aeieniae isti, sed opera ejns possunt ei esse incri-
niagis debet diligere animam proximi quain cnruem _ luni ad vilairi a?lerriaii), ergo isle inagis dcbei di-
CIiristi;scd iu cor.trarium, caro Chrisli vivificatrix iigere opera sua quam aniinain snam.
esl aniiiiaiiim, et nitllus polest hnbere snlutem nisi Ilem, quod niagis boiium esl, magis Cst gloiifi-
per cnrnem Clirisii; ergo inagis diiigenda esl caro canduni quam illttd qnod niinus est boiiuiii; scd
Chii.sli.Pracleren ijisa tinita est verbo Dei, quonuine- poicniia Dei, qiue cst ipse Deus, niiijusboiitim est
renil niajits csi, ergo ipsa magis diligenda esl qttam qtiatn crttx Clirisii. Eigo magis csl glorilicanda po-
anima proximi. Projilerea lratlunl quidnm pltis esse lehtia Deiquam crux Christi; ergo Apostplus iiior-
diligendain carnem Chrisli qiinm atiimain proximi, dinalarii babuil charilaicni dicens : Nilti libsitglv-
ct majori affeclu ti ad majtis. riari riisi in cruce Domini noslri Jesn Chfisti (Gat.
Quaeiilur iicrum ulrtiin aliquis magis dehcal car- vi). Ad quod diceiidnin quod niagis csl gloiificanda
ncm suam qtianianimain proximi diligcre. Qund jihtenlia Dei quam crnx Clnisti. Scd hoc dixilApo-
vidclur sic, qiiia anitnani suam magis tcnclur dili- slolus'einpore ilio quo crux Christi riuiximtiiii ciai.
gere qnam aiiiiiiain proxiiri, til fruaiur scilicei vi- scandalura Jmteis, cl siultitia ti derisiogcntibus, tii
sionc Dei : sed animani suain non poicst diligere, ntagis crucem exaltarel, et magiseos .".rgncrel. Vel
qnin diligal carnem ul glorificeiur. Non cnim potcsl sic cxponc : il///ii absil gloriari nisi in cruce Domini
aiiima frtii viia aeterna (3),quin habitura sit corpus 0 nostri, id est nisi in operibus quae ijisc pro nobis
gliiiilicaiuin: ergo inagis tehctur diligere carncin fecit paliendo in cruce; quod toltini fuk ex miseri-
suain quani nniuiam proximi. Sed videlur coutra- cordia et boniiale, quaeest eadeiii cum poiemia.
riuin quia debet diligere animam proximi tit frtta- Item, diligendus esl Deusqnia esl Deus, et dili-
tnr visione Dei, et<caro sua non potest frui visione geridus est, quia hOirio, ergo raagis diligendus est
Dei: ergo inagis debet diligere animani proximi sui quia est Deus et hoiiio, qunm quia Deiis. Ilein, ha-
qiiani caiiieni suam. Ad quod ditiinus quod magis besiii Camicis siiper illum ; iocum i Qualis est dile-
dcbet diligere aiiimam proximi stii.id esl ad majus, cttisluusex dilecto (Cant.y), Filius a Palre. Ex qtia
quia ad friiilionemvisionis Dei; vel magis aniriiain parte thagis debctdiligi qiiarn timeri. Iteiri, Misera-
proxiini quani caruem propriam, quia, si veiiliiiii tioiiesDei Siuil super omiiia opera ejus (Psal. cxitv).
(2)Lib. iDe doctrina Chrisl., c. 52. Vid. Cap. 16, propiium corpus exponat pro saliite proxinii, iiisi
lili. x De civit. in cnsu quo lenetti.r ejus saluti providere. Setl qund
(3) llaec iinellige posl generaleiti corpornin re- aliquis sponte ad hoc se oJTerat, pertinet ad perfe-
siirreclionein. clionem chaiilalis. D. Tli. 2-2, tj. 26",a. 5.
\i) Na.i cst de nccessiiale charitatis qnod honso (3) Aug., 1. i De lib. arb., c. 10, resp. Evo.lio.
JiftS PETRl nCTAVIENSlS 1101
en;o ipse inngis est misericors quani jusiiis : se;l A . qtiia est Deus, el csl magnus quia esl homo, ergo
propter miserieordiam est. diligelidiis, propier jiisli- c.ii m.ijor quia esl Dens elliomo, qtiam qiiia Duus.
tiairi eslliniendus; ergo esl hiagis iliiigeiidus qiiani Aliorum solutiones ex praedictiS:paient. Iieiti,itiiii.
tiiiicndus. Sed in coiilrarinm sic." ilaic norriiria!; Deus diiigeiidus sil quia creavit mundiim, el lorige
riicla de Deo esseiiliam significanl, el illa lioftcorh- incomparabiliter majtis ftiit generare Fiiium, longe.
paratur qnia npn inicnditur aut reiniltitur, ergo amplius diligeitdus est quia genuit Filium, til viilc-
non dicurilur dc ea magis vel miriiis. Iteni, tur, et exhiheiida ci viiletur lalria quia Paler et
quia est Dcus esl ditigendus, qtiia est Deus eadem quia Deris; el mtilia alia inquiri possunt, quae
csf liineiidus, eigo iion est magis tliligendus quia inusilata sunt, suh silenlio shni iranseuiida.
qiiain ilmeiidtiSi Iietii, quia esl riiisericors -'estdili- lsttid tamen iion est praelermitiendiiin qtiin moius
{(('tidus,"qttia est jnslits est litnendtts, nori magis- erga Deurn superct eiiam illuni qiii est erga ipsuin
niisericors qnam jttslus, ergo non est magis diligeii- bo; inem. Nam qnidqtiid boni nobis exhibuit inhu-
dus qiiani iimeiidiis. Vel ita : iEqiic jiislus esl el maniiate, totiirh fecil ex deilnlis bonilate.et oniucs
niisericors; crgo aique diligeiidus cl limendus. Scicn- alii molus ad nioium deiiaiis referuniur, ex qi;a est
dtim crgo cst «itiott isla noniina dicta de Dep esSCn- omne bonum.
tiam divinam piaedicnnt, et quosdaui effecius in B ] Siciil ad ordinem dileclionis perlinel inqniicre
crenltiris rioiant, siciildicttiiii esl dc his nominibiis qtiid piimo ioco, et qttid secnndo Ibco sil diJgen-
Justus, misericors. Citm eniin dicitur Deus est dili-, dum, ila ad eurridem ordineni.pertinere videtiir i:i-
gendus probalur dignitas qtta esl dignus Dcusdiligi quirere ex qtio magis vel ex quo niiiius leneninitr
qiiae esl divina cssenlia : praelerca subinnuunitir diligere. TJn.ileel posi illam qu;hstioneni baec lrn-
quidain effecins in crealuris quod lenentur enm di- clanda est. El Ciiin sint Iria gencra- bonnrtim, lesla
l;geie. Simililer cum dicitur Deus csl timendus, Angiistino (6), inaxiraa, efnieiiia, el m.ininin, qit;c-
ponitur eadem dignitas et subiiiiuiiiur alius effe- rilur an pro oiiiiiibus diligeiidus sit Dens : quoil
ciiis. Ergo si secundiiin principalenisignilicaiionem videiur, qu'a ut dictnm esl supra, prp lcniporali-
cis ailjiciaitir niagis aul minus, iiicongiiia est locu- 1)RS,qijaeihiniiiia siinl, scrviendum est Deo, ergo
tio, Deus est magisdUigemlusquam timendus. Si vero pro leinporalibus csl diligendus. Item, angeli ariie-
ad effcclus Crcaiurarum referatur compaTnlio,vcium quain rollala essent eis gr.itiiiln, leriebaniiir DeuiiK
cst qtiod pro qiiibiisdam magis teneihur diligere, pro. dMigere, ct ipsi non habebanl nisi naiiirniia, ergo
aliis inagis limcre, sicut diciuni cst de misericordia pro naluralibus leiicbanttir DeUmdiligere naitnali
el jtisiitia. Cum vero addilo ablativo diciiur, D.ctis dileciionc. Quod inde eliam cognosciltir quod se-.
est mngis dil'geudiis a nobis quam tiincndus, non ** ' cutiduin diflerenliani
ptispifacilatisr.aiur.iliiiiii daia
ftoniuir ibi aliquid deDep, siciit riec ciim dicb, Deiis suiil eis gratuila. Ilem (7), in Evangelip hnbcliir tle
cs.t Crealor. Sed hic esiseiisus, itl csl dignuni est honiiiie pcregre proficiscenle, quod iradidit servis
ut iios Dcum diligamns, Nec esl roirum si deDeo suis bona sna, el unicuique secundum prvprinm vir-
fiat scrnio, et pcr siibinniiaiioheni non Deb, sed tulem (Matlh. xxvj, scilicet naluraiia ; et ita secnn-
creniurae aliquid allribiialiir; sicul 220 cunidici- d.mn differenliamnaturaiium magis lenebatur quis-
iitr Deus cst creaior, id esl Deo vplenie res de noii que diligere vel niinus. Sed contra sic : isie pro
esse prpdie.runtadcs.se.. naluralibus tcnelur diligere Denm, ct non nisijiro-
; Si. vero qiiaeralui-, uirtim a nobis sil magis dili- pler Detiin, crgo pro .naturalibus leuelur (liligcie
gendnsquani liiiieiiilus? Diciniiisquia ila esi. MoHis Deiim ad fiueiidiiiii illo; qttod etiam videtur cx illa
eiiiiii.dileciionis iit nobis erga Detiin omnes alios auctoritate : Homo (acius est tit Deiim cognosccrei,
ntolus superare debet, ct pro qiiibusdarii inagis csl cognitum diligeret, dileclo fruerelur. Itc.m, quilibel
diligendus a nobis qtiam pro aliis, quia pro operi- prp naturalibus Deitni diligcre lenelur; ergo qiianlo'
btts recreaiionis niagis-quam pro operib.us creatio- Bteliora babel iiaturalia, lanlo magis lenelnr Deuni
nis, slc.forte inagis leiicinur eum diligere, quia pro jrj diligere; ergosi quis habet melioia naliiraliaalio,
npbis passus, quaiii quia Deus: sed non teneinur hnhens pnrem charilalem, niagis peccat si innli-
niagis diligcre, inio teneinur raagis diligerc quia qtio -genere peccali peccat, quam iile si in eodein;
Deus, qiiam quia passus. Nam iste motus oiiines et ila magis peccat pulchrior qtiani miiius ptiltiier,
cxeederc debei, et ila paict quia magis tenemur euni dives quam pauper; habcns acutuui iiigenium,
diligerequia Dcus et honio, quariiquia Deus; sed non quam qui hebes. Quod improbalur.qiiia cumaliqni»
magis diligere. Si ergo quicrilur an niagis sit dili- pariperest, velhebetis ingenii, vel aliquid talc pa-
gendus quia Deus et bomOj quam quia Dehs, si litiir, illa poeha esl illi,.a Deoiiiflicta tanqiiain me-
esseniia ilivina praedicctur, incongrue dicitur. Si dicina (8),»el ad correclioneni, si sit peccator, *.cl
ad effectus referas, yeruin est, quia niagis lenemnr ad conservaiioiiem virlulum si sit boniis, ut Paulo
diligerc quia esl Mediator, quam quia Creator, sed dalus est sljiiiuius Satanae; vel ad majorem coro-
iioiiiciieinurniagisdiligere. Fallacia. Deusestmagnns iiam ut Job. Ergo, nisi iinum isloriui) efJicial iniJJo,
(6) L. II Delib.arb.yC. 19; etl. j Retract., c 9, (7) D. Th. 2-2, q. 24, 2.
in uied. (8) Mag., l d. iH, § I; ex Aug.,l>f Trinit. El iy,
d. 1S,J a. Similia liauetPulJtts.
1105 SENTENTlARUMLJBRI QUINQU2. —"JLIB.III. IKr",
esl ciiariiate. Ergo major 1 f.
-rertit homo riicdicinam sibi datam ad boniim in A quia nil comparabile
malum, el iia ex majori contemptu peceat, quain douo praediius esl iste qiiam ille; ergo |>i;is exigi- t?
ille cuirion est apposila medicina, id est divcs vel tur ab islo, ergo iste magis lenetiir diligere, Iieiii,
quilibct alitis, secundiim illud : 221 Guravimut aucloritas (9) : « Dcbilum charitalis quaiito am-
et non est smata El ilhid : Vasa plius solvitur tanlo amplius debetur. » Iste niagis
Bubyronem (Jer. LII).
figuli probiil fornax, et hominesjustos lenlatio tri- solvii, ergo inagis dcbet diligere qnatii 411e.Iteih,
bulalionis (Eccli. xxvn), et ita videtur magiS pec- istc magis diligil quam ille, ergo ma.gis diligitnr,
care paupcr qtiaiii divcs; ltebcs , quam iiigeniostis. ergo magis lenettir diligere. Itein, majtts doiium
snncti a se reprllerel si peccnret, qtiani
Propterea disiinguttm qnidaiti inter ftindamen- Spjritus ille quia in.ijns habei, ergo majorem injiiriam face-
liiin.dilectionis, ct arigtueiitiim. Funiaiiienliitii existe in
Dcuin ret Spitiitii sancto, crgo magis peccaret
presstim cst nbi diciiur : Diliges Dominum in eodeui, sijvec-
luitm. elc {Mallli.y ) Atigiiienltuiiiiotatur ilii : C'«i aliquo genere peccati, quamillc
carei. Iiciu , « Debilum (liarilalis quanlo ampiitis
pluscomiiiiilitur ptns db eo exigitur (Ltic. xn). Ergp
ad fuiula iiciuuin ouines Sulvitur, lanto amplius debctur. > Ergo qui magis
fjuariliiiri d.lectionis aeque
leiieiittir diiigere, scd qiiantttiii ad augtiierilitin mi- " diiigit mngis tenetur diligere; ergo qtianto inagis
a debito cliatiiatis; eigo
'iiime. Al.i dicimi quodmagis leneturiinus diligere diligil Innto iiiinus solvitui'
qtianlo iniiius diligit, lamo magis solvitur, et ila
quam iiliiis; sed sicitt cst cnlltis dtiliie et cullus
qiiattio niinus diligil, lanio liiinns tenctur; ergO si
lairiae, iia esi dileciio dtiliaeet dileclio laliiae. Di- iioi)
lcctione 1 tria-oiiiiicsaiquclenenliir Deuin diligerc; diligit iion lenetur diligere..Quod falsum est,
alia pro quibtis teuetur 1.101110 diii-
sed ililectione dtiJiaeqiiidatn niagis tcnetnr ; et se- qttia siint mulia
media el mi-
tiiiiiliiin lioc qui mcliora Iiabet naturnlia magis tegere quam pro dilcclione, scilicet
Si enim non teneretur hoino diligere,
nclur diligere dilectione dtiliae. Qui ila solvunl noii ninia bpna.
si non diligerei.nontransgrcderelurquia non diligeret.
solvunt, sed dit-unt. Mco pro rcgula liabeiiduin
Econlrario vero sic objic'uur:lste praelalus tene-
esi, qiiod qtii magis conlemnil magis peccal. Sed tur
iteruiri qtiaeriitir qnis magis conlemnit, qtti dives, diligere perfecle, sufficil htiic privaio si diiigat
ienelur di-
.-mqui pauper; nam tilrinijtie indiicta est ratio : et iniperfecte, ergo uon laniuni rion magis
verius vitlettir quod qui (iives, sicut pauperias ine- ligere iste quam ille, sed ille terietur magis diligere.
honio Iiem, si omiiis habcns iiitensiorem charitatem inn-
dicinaesiper quain debei removeri a peccaio, co
iia et diviliae, untle si tluo, sciticet dives ct paupcr gis leneiur diligere quaiu qui miinis iniensani, alia
in eodem gehere peccant habenies prius parem Q quod minimuin augmeniuin cbarilalis omnia
duiia 222 superat, crgo qui liabet minimiun cha-
charilaleiii, plus p.eccal dives quia suavior csl nie-
ritaiis niagis lenoiiir diligere, qtiam qtii nil liabet;
dicinadivitiae, quani jiatipcrlas. Sicut si isli coiiva- cha-
leant de eodcm morbo, unus propier mordax epi- ergo magis Iransgredilur sj peccat, quam qui
ritaiem non habet; quod ide.o falsurii csl, quia
thema, alicr propier suavem inedicinaih, plus ob- 1 Peccatuni
noxius est stio medico iste qui stiaviter coiivaluil, quodnon perpcenitctiiiatii diluilur niox
sui pondere ad aliud trnbil. >
quam qui pcr asperani iriedicinam, quia patipctias, Ad hoc dicunl quod leneiur aliqtiis diligere vel e\
iicct occasio sit majoris ineriii ei ctti ajiponitur
praeceplo, vel ex ralione praetnii, aut poeiiaej aut
medicina, ul dictum esi, tameii licel nuJlum eomtii collati. O.iiues
qttidem auquc leiieniur riiligere ex
stillicial, quae dicia smit, non est caiisa rii.ijoris scd uiius magis teuelur alio ratioiie pceiue,
pra:tepto;
transgrcssionis. Sicut vides a simili per conlra- vel ratione
riiiin : pcccal isieinfidelis si uon diligal filios.iion praemii proul proposiiuni cst piacmiuii
aul jioeua, aui collata stiiit miiiima. Sed valde tlilH-
laniei) mereiur si.diligat, s.iculisle qtii non esl inilii cile esl
a^quililirare vel pcenas, vel pnvhiia, velniti-
obnoxius, sed graiis servii, mngis iiierctur de uie neia, vel conieinjitus, quia soli Deo h;ec ciediniiis
milii seiTiendo, quain ille obiioxius; iion l cn "
nola. iiic eigo pro cerlo veriiin estqiiod qui riingis
magis transgrcdiiur, vel magVsoffendil si iion ser- conicmtiil ningis peecal, sed de conteinptii suli Deo
vial, sicul isle laicus qui multtim sitpercrog.it dili-
jttdicaie facilecredimus. Veriimesl ergo, quodiml-
gcndo Deuin magis meretur, qiiam iste piaelntiis his icueliir uiagis diiigere quam alius, qtiia si noii
qui npn laiilum diligil, non lauicii inagis Iransg.te- magis diligeret tiansgredei-eiur. Setl aliqnis iuagis
ditur si peccat. lene.ur alio, til diciiiin est, secuiiduui diffefeiitiaiii
Sed et ismd suam liabei dubilaiionem quae-att;
pracmii attlcollaii, aui pceiia;.
hoc peninere videluK Esto enini quod isle laicus '.Ileni, (lcriitiricratisdtiobus quortim unus esl per-
d.Iigat plus quam ille praelatiis, et tanien ille prh'.- fccius, alitis esl iinperfectiis, uierqiie isloriihi ie-
lalus diligil prout lenetur, sed iste stipererogal. IU iietiir abstinere a tanla mafilia quaniairi habel ilia
lud augnieiitnm cbarilatis, quo isle Jaictis. siiperat: hoiiio.ieiiius qui maliis est, ei' pcrTecTusmagis le-
illuin praelalmn in charkalc, majtis csl el excellen- neittr absiinerc.
Ergo si utcrqiie lanlain recipiat
litis omnibus doiiis qiue collala snnt ilii ejiisc.ipo, iiiiiliiiatu. jihts pcccal pctfccliis quam imperrecius,
(9) Anjr., onc 2 inpsaJ. x.xxjti..//'.5n,csl emm. qsnv sennitr redxii.ur el tem er. fab-enii. Eadcm. pijiio
>?.»et in psahn. NXXVU
4107 PETIU PICTAVIENSIS i!08
ct ita magis malus-esl; qiiodeoricetlunt. Non eii.iiuii fer.lus ab eo qiiod majus est qiialiialesni, et illud
pPssuiif in ebdem genere peceati peccare qiti mi- i-eeipiendo> ianliim, peccet , eisi non sil lanttnn
ftispotest altero. cjiixiiitiiiiiillud aliud pcccalum qualilate sui; majus
J Sed et iieruiii objicitur : Poiestcmm esse iil iste inmen in isio csl, el hoc est ex dignilaie coniein-
refcipial aliquam riialiliaiii iaritam qiianlani hnbel pt.i, ul veie dicalur caderc, non tantuni ex magni-
n"!e, riec majorem, nec "iniiigreni', et laniain poiest iiidine peccali,. veruin etiani ex altiludiuc digni-
VHoimperfecius rccipcre, ct si non in eodem genere islis.
peccali, salleni iii diverso. Ciiih ergo ipsi possint Ex hoc videlnr .qiipd seciindum majorilatem et
ieqiialem inaliliaih in divcrsis generibus recipere, iiiinorit.item inlerioruni faciillalum, scilicet inj;e-
'.iiit aequalker leneiilur ab Ca abstiriere, aul perfe- iiii, nieinoriae , rationis, iniellecins deheanl pps-
clus plus tenelur; si noii plus leiietur ab ea absti- sesspres eorum in cceleslia interidere. Videmns l:t-
ilere, nec pltis peccat eam recipiendo-quam ilfe qni incn ttitillos idiotas magis iu spiritualibus proficere
hccdigriilaieni riec perfcctionem habet. Ex malilia ti qniin iiatiiralibus praevalent non tantam habero
igilnr sola, non ex digiiitate videliir Cadere. Si au- graiiam in spiritualibus. Uutle qnannim illi vidcn-
lein pltts leneltir ab ea absiinere, et ipsi parem tur SHpererogatores, tanlum isli Iransgressores.
recipiunt tnalitiam, ergo pltts peccat urnis quain al- B Item , Jegiiur de palrefamilias qui unicuique dcdit
ter; si pltis peccat, perfectusJpêjoresi, ergo majo- lalenia ut secnndum coinmissuni sibi laleiitiiin ltt-
rcii) malitiam recipit, ergo non solum habet lan- crifaceiet. Per qtne talenta dcsignanliir et liona
lamV iino (etiani si lantam recipiat perfeetus naluralia et exieriores atiiones.qtise nobis com-
qiiaulam imperfecius) cum quod criniinale cst itn- niissac stini, ul scci;iiduni eas btne opereinur, el
perfeclo, criiniiialius] sil perfecto, niagis maltis ef- ila mereamur audiie, Euge, serve bone et fidelis,
ficitur perfectus ex taiita Jrialilia, quam.iniperfec- intra in gaudintn Domini iui(Maith. xxv). Tcnciur
tus ex lanla. Item, uierqtie islornra .recipit t.ui-. ergo ijtiisque seciiiiduinhoc quod plns accepit jdus
tam ihaliliam' quanlam hnhelille, nec inajorem nec debet operari. Eigo si non plus operatur qui plus
triiriPrcm; ttlerque fit irialus. Ergo ipsi liitntauque accepit, qunni qui itiii.tis accepil transgrcdilur.
. iiiaiL Si euim hegei primani, dicel quod imjvossibile Videmtis lamen niiilios litleratos operari niintis
esi perffcluni et impeifeciuni aeqitalem malitiam qunm siuipliccs et obtusos : iino si unnsquisquc le-
siisciperc, seil si ille qui erat perfecius fit ma- iieinr operari sccuntlum exterioreni actioncm, ergo
gis malus qnamJIIe qui erat iirijierfeetus, ergo ma- untisqiiisque leneiur erogare qiianlumcunqtie po-
jorera riialiliam suscipit. tesl panperibtis; retcnla sibi suflitieiilia nd .itiuin
Dicuiii ergo quidam qupd ab omnibtis aequalibu.s et vestiium.
jiioiiaIil)iis[peccaiis] aequalitcrOiniieslenentiir abs- \ Ad lioc tliciiiii qtiod Deus.n.on largiiur illa dona
linere, clqiiicunque aeqtinlenvrecij)iunt maliiiam, graltiila secunduni illas faculiales , sed secundiini
.;cque liiali suiil, ei lanieii aueiOiitas videltir dicere, faciiliatein illaiuiii factillalura, quain facullaiein
qiiod perfectus ab acqualilnispeccati plus tenetnr ipse solus novit qui peregre profectus esl; et debei
aiislinere quara imperfecius. Sed dividunt, plus te- iiniisqnisqtie dnre qtiaiilum.poiest, sed uati qiian-
mlur; id est pltiribus bbligaHir, veriun est; Si di- liinicunqtie potesl, qttia jiolesl reservarc in me-
(iitin' pljit lenetur, id esl si tautum pecca:iiin reci- lio.rcs usus, ut si videam aliqnciii egerilein.non adco
pial quanlum ille, gravius peccat: falsuin esi. janien quin possil vivere absqne bciicfi.ciomeo, et
Dicunl etiam quod iste qui esl perfecltis si aeque Jiabitam jiecuniam possum reservare ad fabiicam
jieccaverit ctim illo qui liunqtiam fuit perfetius, ccclesiae resarcicndain , et. iion rrogare : vel ad
contra plura [boiia] facit el plttrium eflicilur reus. suslentaiidum patrein aut nintrcni, vel ad aliquod
Neclanicii plus deliuquii. Alioquin possel probai-i bonum opus. Si lamen ila egeal ille ul jain rao-
'.'«ji.iodqnantuinctiiique miiiiiiitiui.peccaluincomiiiii- riattir nisi dcdcro, absque niora debeo dare sive
loret perfeclus, plus pcccarel, quam qtti nunqtinni j) perfecius sim sive impeiTeclus, ct etiainsi sil incus
pc.rfectus maxiinuni pcctatuiii coniriiilteret. Dicuiit iuiiuicus. ltem, quacriiur de ilio qui prius gentilis,
cliam quod qui dignilalem habet, si peccet, reus nioilo jiidacus, aii magis leneainr diligere yel ob-
esl noii tanlum peccati quoJ comniillit, sed eiiani scrvare pra'cepla quain prius, v.cl magis niereniur
, (piia conlra honoreiii stiaedignitalis facit. Nec tamen hoc faciendo. Ad quoil ila : S«:iijiliuri erat in cor-
jilus peccalquani qiiiidipsiiiii peccalum itamagnum dibiis hoiiiinuiii qupd postea scripluni est in la-
. s;ne digiiitate conirailiii, plus tamcn punitur ab btilis lapidcis : Honora palrem et matrem (Exod. xx).
Ecclesia , qtiae non lam volniiialcni quam o|)tis Isie prius obsequebatiir prreceplo natnrae lanium-
coiisidorat, sed quod a perfecio jvjus223ex'§tl,,'r niodo, et nunc praecepto naiiine, el praecepiolegis,
abstineri ab uno et eodem peccaio, qnaiu-impcr- ergo magis meretur quam prius. Item, non rangis
fecto, etqitod idem faciendo gtavius deiinqiint iion inereiiir qttan: prins, ergo non prodest ej qnod
ist diibinm, cum quod veniale esl tiui, nioiiale sit faciuscst -Judaciis; Coiiira sic. Ex tatita charkaie
alieri. Unde siinpliciler danduiii quod perfectus honoralpaireni el malremex quanla prius, non ex
laiiliim leiielur alislinere aliquando ab nliqtto pcc- . majori vel minori, ergo noii mngis vel iiiinusme
taio, (jtiotl iniiius est qtialitate sui, quam imper- rctur quainprius, Eadetnolijcdiocst dc duobtis qiio
•:i09 SENTENTIARUM Lllilll QUINQUE. — LIB. 111. III»
liim tinus obscrvat raslitalcm cx chaiitnte sine voio, A |>ropter siiain bonitatem. Ergo non est magis dili*
alter cum Toto , el pari charitaie; liujtis qui sine geiidtis ttiio tcinpore .quam alio, liem, indirecto
voto facil, observarnia inagis indebita est qtia.m Deus iino tcinpore magis est diligcndtis quain alio;
illius, ergo majoii praeniio digna, ergo magis me- ergo dilectione duliae vcl latriae, ct ita niajpiem
rtUtir isie qtiain ille, seciindiim illud : Bona qtianlo cbariiatem lenelur quilibel habcre tino lempore
magis stint indebita lanlo gratiora. Econlrario sic : quain alio ; ergo si non habel lur.c majorem chari-
-Tstc merclur ex tanta charitate, ex quania ille, et laiem, transgreditur. Non ergo qtiantalibel sulficit
praeierea ex voto, el ipsum votum meritum est, ei ad pronierendum Deum. llem, sine dubio videlur
ergo magis merelur isle quam ille. dandum quod magis diligendus sil lempore graike
Dicenduni ergo in praedicio casu quod qui liabenl quo scrvitur ex amore, qiiam tempore legis, quando
parem cbarkalein pariier merentur, licet ex plu- scrviehalurcx liniore. Ergo magis diligcndus esl uiio
ribus mereatur modo qui facius esl judaeus qitam tempore qtiam alio.
prius exfsiens geniilis , vel moiiaclius qtii prius.erat Disliiiguenda esl igilur triplex serviltis. Est cniin
«ectilaris, lanien non majus praimium meretur, scrvilus debita, qttac cst latriae; et pia, quae est
quia non ex inlensiori tbaritale hoc facii. Sictil operutn misericordiae, cl consliiuta, qitie est ex
tnnium meretiir qui babet volunlaleni dandi clec- B lioiiiiiium instilutione. lta cnini insl.luliini est ut in
mosynani, 224 el I,on "at quia non habetfacul- regularibus horis latideinus Deuin potius qnam in
laicm , qua. tum qui hahel facullalcm, et dat cuin aliis, et in Quadragesiina devotiores simus et tero-
habeat ut Zachaeus el vidua (Luc. xi, xxi). Pone pus redimamus. Ergo serviiuie constituta teneor
aulemhunc casu n de Judaeoel gentili anle adTeniiim magis servire Deo uno leinjiore qiiain alic, quia
Christi. Nam aliler nec isie, nec ille charkaleni teinpore vesperarum debco dicere ^vesperas , quod
habet, Uinc aiiteni poierai habere. Si aulem quae- iioii alio lempore teneor. Sed scrvilule debiia, vel
ratur quid prodesl ei quod factus cst «ludaeusvel pin , nullus teneiur magis servire Deo uno tenipore
moiiaclius, dicendum quia propier frngilitalcm quam alio , qttia si non magis servirct eo leinpore,
suam ul seeurior esset, voto et reiigioni seastrinxil; iransgrederetur; cura posset alio tempore magis
et ita prodesl ci non ad majiis praeinium, sed ad servisse cl supererogaiiones fecissc. Sicut nullus
lutiusvivendui». Iteni, Cain inierfeckAbel (Gen. IV) lenelur magis diligere Deum quam alius. Sic eiiani
nnteqtiani essel daluin in mandaltim, Nvn occides iino leinpore non magis lenelur quilibet diligere
(Exod.-x\), sed quando inlerfecil trausgrcssus est Deum et optare sibi vitara acternam quani alio , ut
hoc mandaium, ergo transgressus est antequam es- P lioc adverbiuui magit determinel hoc vcrbum te-
set mandaiiiin. Hem dicit alibi Augusiinus (10) : nelur, uon hoc verbum diligere vel servire.
< Non quia lioc uobis maiidatum, lenemur dc man- CAPLT XXIV.
daio; sed quia lenebaiiiurdeinandatodatuin est no- De parilaie et imparitate chariialis.
bis in njaiuJatuiri. » Ergo leriebatnur de mandaio Ut post niodiim et ordiiiera charitatis dicalur de
anlequam datuin essel mandalura; ergo si manda- paritaie ct impariiateejusdem.cxigilordopr.-edictae
tiini non servabamus, transgrediebamur mandatum tiiunierationis , cum constel quod penes charitalem
aniequam daiuiii esset iiiantlatuni. Quotl videlurim- est oinne incrilum, sccunduin illud : Plenitudo
possibile. Ad hoc dicendum , quod est mandalum 225 '«fl'* est charitas (Rom. xm). Quod si penes
itaturale, ei iiiandaluiii stripi.um, elCain transgressus eam est iiupleiio oniniiiin , quomodo non cst ajitid
est inandaliim naturale legis anlequam datum essel eam pleniltido oiuniura iiieriioruiii? el illnd (12):
iri.iiidaluin scriptura. El idco dieit Auguslinus : « HnbeiUicharilaieni quid potest deesse? » Constat
< Quia lenebamur de inandalo, » scilicel nalurae, quod peues parem chariialem csl par inerittun, se-
< D.luin (st nobis in iiiandatum, »scilicel scriptuin, cundum illud : Dantis calicem uquw frigidw (Matlh.
qiiia non ex niandalo naliirae coercebanlur pravi, x), el daiiiis patrimonium par esl merilum, quia
ideo ad mnjorera observaniiam naturale mandatum D par tliariias. De volutilale laiiicn idem legilur quod
in scriplura est redactuni. penes eam parcm esl par merilum, qtiod osteiidiiiir
lllud eliam (jnaeritnr an Deus uno loco vel ttno ubi Douiiiius loquens de vidua ail : Tantum misit
tempore magis sit diligendus qiiam alio, quod vi- paupercula in gazophylacium qnanium omnes isti
delur (11), quia iiisiiluiiiiii est ul lerapore Qundra- (Marc. xu). Super qu.eui lociini dicit Beda ; < Quia
gesimae ei fesiivis diebus devotiores simus el magis dispar facullas, sed par voltinlas, > quod cxeuiplo
Deo serviamus qiiam alio lemjiore, el illam insti- de Vcteri Tcslnineiito potesl induci. Misil Doiiiinus
luiionern approbat Deus; ergo eo tempore magis paucos dc liliis lsrael diicc Pliinees, et poslea prae-
est serviendum Deo, el magis diligendusest Deus, cepii, ttl qui missi fiierant tanUim portionem prac-
el ita uno tcmpore magis leneiiuir, diligere qiiara dac habereiitqiiniitaniqiii remanserant (iVum.xxxi);
alio, et uno loco magis qiiam alio. Econlra Deus el econlrario, propler parcm voluntalem quani
semper acque boiius,. ct non esl diligcndiis nisi bnbiierant. David quoqtte cuni i.useqitorelur latniu-
(10) V. q. 140, in Exod., el init. enarral. in (II) Leo, ser. 5iu Quadrng,.
Ps. tvii.. (12). V. ctlaui Aug,,i.ii'aci..5. ui Episi. Joarinis,
1111 • PETRl PICTAYIENSIS 1112
culos Ainalecitariim qnos citra fiuvitiin Bcsur faii- A molittim cbaiilalis is'ius ad omnes mottis charita-
gatos dimisil, et eos cnm quibiis iiiseeuiiis esl lis, simtil iilius, iia qtiod, si sibi ex a-quo respon-
'Sequalidisfribulioiie praedaercniuiieravit (/?«(/. xxx). (lcanl, 'parein habere dicanlur ciiafilaiehK Non esl
Sed corilia objiciiiir: Peiies parein cliariiaieni aiietidenda coriiparalio uiiius ad unum, sicui si ve-
.est par merilum , et peries pareni voliiniatem est lim osiendere diios islosresse pafes in diviiiis,
.p.ar.meriiuin, eliii pari charilale-est dispar vOlttn- oinnium siniul diviliaium istius ad divilias ilius,
. tas. Ergo.yeTin.'pari cliaiilale esi dispar meriluni, non quariiiridam ad qiiasdam faeienda est cOinpara-
yel-i.hdispari voiuniate est par mcriium: quod iic- tio, iia et in scientia, non uiiius ad iiiiani, srd om-
«essario accitiil si de isla cotislet, quod in pari niurivad onines 226 au i,uc ut aliquis aliu scien-
«'Iiarilate sit dispar vohiiitas ; quodila Ostenditttr: tiPr ostendalur.
Fslo eniiii quod hic sinl tluo babenies parcin cliari- Scieiidum tamen cst quod cum penes charitatem
laiein qui ntoyenlur ad idein ojius niisericordiae sll par mefitum, cl penes parem voluniaiem siini-
impenilendum h.uic pauperi ; scd aJier nnlurali liter, iilia est ratio litqus dicti, alia illius. Nani ibi,
niolu inagis ad.id niovcttirco qtiod ejtis fraler sjt, pehes, iiotai causam ellicieiitem", liib aiicloriiatCiii
reiiuiii est qiiod ille in quo niajor esi'motus riatu- R qtiamdam riierendi circa voluiiiatem.quai qultlem
ralis proriior est ad miserendum, et ita riinjoreni sine opereinieriioria est. Opus atiieiii iituiquaiii *iiie
iiabet volunialem, ciini tanien parerti habeant cha- volunlate.
liiaicin. Et hoc de Chrisio negare qtiis polesl? Potesi atiiem raovere qtiod.."dtcliiiriest si, genera-
NOii "eniiii qiiaeciinque voluil pariler voltiil, nuii liter inteiligaiiir, 'scilieel'-: Penes pdretri charilalem
citiiii tlixissel: Desiderio desideravi manducare lioc esl par merilum. Esto eniin quod hic siiniduo,
Paschq vobiscuni (Luc. xxfi). Bapiisnio habeo bap- qiioruin alter adolcscens est qucm incitat fervcr
tixfiri ct quomodo coatctor donec illud impleatur aetaiis ad libidinem, et raaxinia Incla resisiit; altcr
(Liic.xii ), iiisi majori virntie (15) hoc voluisset decrepitusesl parCtn liabens charitatein, uullas Sen-
qiiaiii loqui niulieri Samaritaiiae. Cerluiri esl igitur tiens inoiesiias carnis. Isii diio parem liabenl
eum aliijua disparilcr voluisse. Conslat .lamen Chariiateiii, ergo pari praemio sitnt digiii, quod im-
qtiod sciripcr parein liabuit cliarilaierji, uipote in probaiur, qiiia Vbi tndjoriucia.ibi major cordna; sed
qua nec prbficere poluit, iicc deficcre. Unde ili om- majoreni liiclaih susiiriei adolescens qtiam senex,
iiibus pariier sibi iriefiiil. Pot.esi igiirir in pari cha- ergo. plus meieltir. Proplcr hoc diciuius.qnod licet
rilnie esse djspar volunias , el ila 'pitr meiilttiii iri iii hoc phis niCreaiur adolescens quam seiiex/laincii
. dispari yoliiritaie, si seinper iri paii charilale par C iu alio seiiex plus mereliir quain adolcscCns. Cinti
liieritiim. Qiioroodoergo solvittir qupd dicuim est: eiiini paretn habeani cliarilateiii, impossibile est
ln pari voluntaie par tneritum? Ad hoc dicunl quod qnpd cliaritas in eo sil oliosa. Auclorilas vcro illa :
voltintalci dicuiilur pares, vel in qiiaiilitale vti iu Vbi majoi lucta ibi miijor corona, rioiiiiniversaJiler
bonilale. Posstint ergo in pari charilale essc vpluii- iiiielligeiida.
lales dispariter intensae, seti tainen pariter sunt lieii), isie virgo el hic eoiijiigaliis parerir-Jiabenl
bpriae.Sed quaeriiur an siiniliier inolus disjiariter chaiilaleh): hnic virgini debelur fruclus centesi-
iiitensi ex pari chariiate sini pariler boni. Sed lioc intts. Eigo ct hitic conjttgaio, vcl iri pari cliariiale
nliter esi qiiia qui inlensior, est siiiipliciter
' me- ' esl disparirieriluin. ldeo scienduni esl quod ctun
K 7~" :''
lidr. didiur, cbnjugalis debelur fittclusiricesiiiius, coii-
biibiuni est iameii ari ex piiii cjiarilaie posSiht liiieiuibussexagesimus et virgiiiibiis cenlesimiis,
i'sse inoiiis disparifer inlensi. Quod ila ostendiiur: iiori ostendiiur diiTereiiiia quatiiilalis praeniii se-
Esio qiiod ajiquidtio in chaiitate moveanttirad opus ctiinliiin diffeientiain quantiiaiis meritoruiu a qui-
niisei.icpidiae impendendum piiuperi religioso, sed bus liuiit denoiiiiiialiones pfacniiorciu, cum eapicns
aiter fariiiliarius usuS eSl ejiis coiiversaiione. Sic jv frtictuni centesiraura inierdura iniiioiis sit nieriii
videiur quod, licel sit par cliaritas, altcr tameh capieiite frucium iricesimiim : sed ab his numeiis
inajori niolii chariialis iiiovelur ad Subveiiiendiiiii liuiil denoiiiiiiaiioncs propter sigtiilicationes corum
ci q?iam aller, et ila ex pari charitaie pipcedunl iibi alibi delei-minauir, nOn propler differentiam
niotus disparilerineritorii^ Iri qiioigiiurattendeiida quanlitatis ; vel forie ul ostendaiiir quod qiianlum
<?s'lparkas char|latis? Nunquid iioii in pariinle se stiperanl illiiitinieri in quaiiiiiate, taniuin el isti
moiuuiii ? imo utique. Chariias (14) eniiri seciin- Siatiisiii dignkate. Nani quaiilum cenieiiarius sexa-
drim se nec inttiidilur, necreinitiinir, sed secuii- -gesirituhrsupcfai qtianlilale, lantum eistalusvirgi-
duih efiecium. Non lainen qiiicuiiqiie iriaj'0ri moiti tialis staiiim coritiiieiillae in dignilate. Et lamen
cliariiaiis moyetiir ad aliqitid quain alius, atl id aliquis deslalu virgintiin minoris est merili aliquo
iiiajorem habet ciiaritatein quain ille, cuni possii de statu -icon.lineiii.ium.Iteni, islc pnclattis ct iste
ille moveri niajori nioin cbariialis qtiam isie nd siibdiitiS parem liabent cliaritaieiii, erjjo pnit prae-
i.lein. Facienda est enim qiileJairi 'ciiii.aimoiiinitKn lnio siirit dignl. Sed conlrii sic : Iluic praelaio de-
.(13) Eaileni liabes-iiifia dist. 4,c. 15.

(ii) lia coiisequenlcr quidem, sed niale , euin M«g , t, d. 17, § Ii.
1113 SENTENTIARUAlLIBRT QLTNQUE.— LII5.111. I li*
tclur etaiirea et aureola, hnic subililo tanlutn au-. A mariyrii, redditur ci quiddain quOd est"qiiasi ariie-
rea; ergo inaj"uspraemium debelur huic praelato3 cessus el supra riieriium Cx ieo qttod Csl raatiyr vel
(juam hiiic siibtlito. praedicalor, vel aureola ct jocuinlitas qiiaedain, ex
Ilein , liic stint tluo parem h.tbeiilcs charilaiein^ eo quod ej'us praedicalione timlii couversi suht ad
IIIIIISmarlyr ct aller confessor, isli parem habentt fidem.si sit praedicator, vel cxemplo ipsins miilii
(iiarilalein, et pare.m voltmlaiem marlyiii.eliiiilluin , fiiiiiali sunt in fide, si sit inaiiyr, el illa iocnndiias
opus meritorium est nisi ex cliaiitnte. Ergo isti pari; liori est de piaemio. Ul si duo pariler diligaut me,
j!r;ciiiio sunt digni propter parem voliinlaiem, cl uiius morii pro me se cxponat, pari praemio eos
niariyrii, ergo mariyriumiioiiest optisprivilegialum. rettiitiiero; tini lanleri prppler egicgiuiii facluiii
Iiein, sunt duo quorum unus niiiiorem charkaiem , ulira mcriltim aliquid do, non qtiia' hiagis diligat
h.ibens vitam finivit niariyiio , sed attgineutuni, me quam alius, nec magis meruerit, cuiii eaintlem
nieriti quod percipit ex inniiyrio ex aeqno rCspbn- voiuntatem facti habuerniii, sed propter «iigiiiiatera
ilei augmenio chnriiatis qnod ille percipil ex cjiar facti ab islo iinpeusi. Sicul si isie habeai liinieii s'o-
' lis tantum quaiiiiim ille, ct prxter hoc habeat liiiiich
ritate; isti tliio pari pratmitl siinl digni, ergo pari-
ler (liligiinitir; ergo pariler diiigunt Deuin; ergo, , candelae, non idco niaj'us habet ltinien. Siniilitef
jiaiem habcnl cliaritatem. Vel ila : Unus istorum, aureola addita aureae liOn Tacit praeiiiiiiin ninj"iis.
niagis diligit, eigo magis diligitur, ergo mnjorij quia anrea proprie esl in Dei visione, qitam iste-
prxniio digiius, ergo niajori reinuneratur , autt habel lantain quaiitam ille, el aureoln csi in jocuiip
tnin eo iiijusle agittir.. Item, esto qtiod augmeti- dilate conversionis fratrutn, quae non est de praeinio,.
tiim incriti quod alier percipit exoperc privilcgiaioi sed supra praemiutn.
excedat augnicnlum qnod alier pcrcipil ex majori; liem, esto quod duorum pariiirh in cliarilalo
chariiate, ille qui majorem habctcharitaiem mi- alter suscipial eiicharisliam, altero hpn snsci-
noris esi meriii, ergo qui iiiiiiiis diligit Detini ma- jiienle; suscepiip'eucharislias arigcl pr;cniiuin in
gis diligittir a Deo. Itein , isie inarlyr iniijus me-, isto; crgo isle iriajtis praeiitium mereliir quniii ilie,
rciur piaemium quam ille, ei parem hnJiel cuin illo, et habeni parem cliariiatcin", ergo in pnri charkale
• rhariiatein; ergo aJiuride mcrelur qtiam ex chari- csl dis|iar iiierilii.n. Si inlraiisilive inielligaitir sus-.
Inte: quod falsum esl, quia nec ipstiui mariyiiuiii ceptio eucharisliae, id'es'l euclinristia susccpla,
liicrilorium est nisi ex cliaiilaie.Ticiii, quod mariy- verum est, quia ipsa augct jjraeiniiiiri,qiiia est npiis,
rititn niladjicialnieriloinparicliarilntc videturex eo Dci, el non hominis, el hoe iion csl de nieriio ho-
quodDoininiisdicitiiiEvangclioduoljusfiliisZebcdaei: C mi:;is, sed de virtule sncraincnti. Si traiisiiive SIIS-
Caliccm meum bibetis(Maith. x), ubi videlureos pari-. cepiio eucharisiiae inlclligatur, id est aciio ejus
hVareinmarlyrioquanluniadvclunialeiii.quiaparem qui suscepk eucharistiarii, non est veriim : licet
habtiernnt vohiiitalem rnar.yfii, et tatnen lanturii enini hac aclioneiiierealiir, non ideo iriajus prap-
tiriuseomm maierialiter mariyriiiin sustinuit. Item, miiiin quain ante; per plura ergo merelur, sed iion
227 "on esl impar merhum palieiiliae (15) Peiro ideo magis. Impossibile tamcn videtur quod aJfer
qni passus esl, el Joanni qui passtts non esl. Ilem, |i:iiiiiin in charilale'suscij)ial eucharisiiam, al'era
sicul Stephanus in mariyrio vidit Clirislum, itn Mar- non suscipienie. Qiiod ila'.'bsientlilur : Cfiarilas ha~-
linus adhuc calecbumerius vidit chlamide, quam bita nieretur attgeri, ergo pariter ltabifa pariier
dederai jiauperi, indutura. mereltir augeri. Ab hjs pariier habelur, crgo in
Ideo volunt quidam in hoc saeculo priyiltgialos eis pariter augetiir, qiiia sacraniciituni eueliaiisti.»
inatiyres quod nou Iranseunt per purgatoiiu.il. iiistittituin esl propter augmeiilurii virttiluin cf (jttoi
Alii diciint quod iion ralione merili pliis retldiiur lidinnaeinfiiiitilatis reniediinii; ergo inipossibile cst
hiartyri vel praedicaiori, sed raiione dignilatis, vel nb aliquo digne siiscij)! eucliarisliani, qiiin in eQ
misericordiae Dei; in aliis operibus par chaiitas par augeatuf tiiariius : sed hi duo'dc inerito cliafiiaiis
ii
praemium recipii, el si ab uno addaiitur opera, liiul- lecipittnl per atigmeiituni, el pncler par aiigiiien-
tiplicanlur merita numero uoh"vi mefendi, ui iu luai quod ille rccipil, percijiif ille aiigiiieiiiuiii de
Ciiristo. Aiii dicuut quod si duo pares sint in clia- virtitie sacrainenli; ergo inngis angelur ehnrilas in
rilate, et aller sit mariyr, non esl diceiuluin qiiod suscipienie, quara in non siiscipieuie ; el ita pro-
pariier diljgaiit; imo magis diligit qui martyr esl, lintur quod impossibile csl duorum pariuni in clia*
l:ccl non affeclu, sallem effeclti, el ideo mnjiis linbet riiatc allerum suscipere Cucharistiam quiii iri eo
pracaiinm. Sed isiud liil esl, quia non esl dileciib iiiagis augealiir chnriias, inio videttir qttod irt Sus-
nisi e\ affectn, nec Deiis effeciutn, sed affecttim at- cijrieiite magis augeatur tle inerilo. Meretur eriini
tcndil, non quid, sed e.c qiianio. non actum, sed siisceptioneni ex qua percipil augtncniiiin de vir-
animnm. Alii verius dicitiii qiib;l parilef merentur ttite sncrairienii, et iia iueietur aiigaienitim quod
inartyr et confessor in pari charkate, et par prae- percipil de virtute sacraiueuli;"ci ila. dtio augmenia.
iiiiiim reddiiur, sed praeter praemium quod reddiiui' Sed istud non valet, rioii enirii si mereiur aiiieee-
•15) Hac nuctoritate ex August,
dcsiitnpta suani
-.*. confirinat
• opinionem .'Abxdardns, I. m, in Ejiist, ad
.-..-...
Rom., pag. 637. . %.
,n 5 '
PETRI PICTAVIE.NSIS 1UG
ricns, mercltir consequeiis; sicut iste raereiur; in- Ak Pracler hps auiem modos possunl disliiigui qua-
tei-cessioiiein panperis ex qua esl priihas gratia! tuor inpili sub propriis appeilalionibus el signis,
iiifiisio, iipn iatneii mereiur priinani infusio- scilicel perfeciip qtiieiis, aclioiiis.-ordiiiis, ccriilu-
neiii. -
~. , diuis. Pcrfectio quietis est affectus diiuillendi oninia
228 Dici igilurpolestqtiod par augmentiim cha- pro Christo, qtiod cognosciutr cx ipsa dimissione.
fiiatis ex pari chaikale merentur isli, cl pariier Unde : Si vis esse perfeclus, elc. \Malth. xix). Ad
augetur de meritis; sed quod in allcro magis de hatic perfectionein lenentur coenobiiap. Perfectio
virlute sacraractiti est de gralia, iion de raeritis, actionis esl voluntas ponendi anitnam pro grege
ttt si duolius in vinea paiiier laboraiilibus reddatiir coirimissp, crijus sigiinm estopcre itidicarc i.l jpsuiii.
par pfaeinitim, et alleri plus ex gralia. Sed secun- Ad liatic tciielur saecrdos habeus eurain gregis de
(luin hoc coiilingit dJos paritcr vita dignos.decedere, qua dicilur: Mqjorem luic chafitale nemo hubet, eic.
et alierum iiiajoreni coronam percipere. Sed.hoc (Joan. xv). (1G) Perfeclio orditiis esl coiilinere om-
ciedimiis Deum posse facere ex gratia, sed nun- nino, cujiis signuni cst opcre idipsum indicare.
qiiam contingere. Dicalur ergo iiuoil lion qiiia iiller (17) AtJ lianc leiictur oinnis sacerdos sive liabeat
jiariuiii in charilafe suscipk ciicliarisliani, aliero cinani gregis sive noii, et diaconus : haec jierfectio
lioii siiscipiente, iil.eo lollitur pariias cliarilatis, nil aliud est qtiam voliim coiiliiienli;c, de qua :Qui
qtiia non stiscipienti, praclcr augmeniirm qiiod pdtest cqpcfe cqpiat (Matth. xix). Perfeclio certitu-
stiScipit de liierilo eiiariiaiis, de graiia praesla.t diiiis est peiTebiio cohscicnti.e quainlo npn esl lionio
Deus atigraentura aeqttipollens aiigtneiilo qtiod aller sibi con^cius venialis, vel iuoiialis, imo qtiasi cer-
suscipit de sacrainenlo. loiii el coiislans esl ei quod siue omni peccato sii,
Iteni, iste morattis esl in charilate, iste per bi- nec litnet punifi, scd separari, de hac diciiuc :
iliiiini, cl habeiil parem charilalein, isli pari praj- Eslote perfecli sicut el Puter vester (Matlh. y). El rie
riiio sunt digni propler opera qu:e fae.iunl in pari hac sol.t dicilur: Perfcaa chariias foras mitt.il ih
charitate, ergo opera aul f.ictn ah isto supcrflua morem inilialeui (/ Joan. ,iv). Nec tenelur qtiilibet
siml si IIOIIpropter hoc raajori pr;emio cst digniis. perfecttis ad 229 onniia genera perfeclionis, sed
Ad hoc iliceiiduin quod diulurnitas uil aijicit me- siiigtili ad siugtila, el possiint tria genera pcrfectio- ,
riio, II<'Ciiiigel praeininm in paricharilate. Angelnr nis haberi c.uininiliali timore, sed quaiitim miiiime.
quideiri niiniorus meriioriim, sed npn jtts mcrcndi, Et dicilur perfeclus qtiicuiique liabet aliqqa.m isla-
sient iu Christp. Ad qoid prgo valent opera prae- rum perfectioniiin,ne si dicattir iiriperrecms videa-
iuissa ? qnia dtiin ea fecit, 11011fecit mala, ct si tQ lur al) illo lolli oniuis peifectio, siciil qui scil ali-
liinc decederel salyarelur. liem, isle dittiius per- qiiain isiaruih scieiiliaritiii gramiiiaticain, niusicam,
seveiavil iii ciiarilate qtiain ille, ergo inajjis iiie- rhetoricaiii, dialecticam dicittir scieiis, ne si dicaiur
iuit qiiam iile.. Fallacia. Pritis fuit lalro in para- inscius videatur ab eo lolli oinnis scieiiiia. iloc
diso, quain beala Virgo, ergo inajtis obtinuil prae- eliam cansideratione dignum quodchariias dicam.-
iiiiun*. viiius et opus cliarilalis molus virlulis. Dic.ilur
CAPUT XXV. aliquis hahere perfectiorem charilatein quam alius,
De perfecliqne et ihiperfeciione^charilatis. vel tjtiia pttira facit opera perfectae chariiaiis, vel
Sicul pariias et iriipafitas charilaiis, de quibns qnia feiveiilioiem habet inoium, vel qtiia niagis est
diciuin est, aiteniltiiiiiir securiduiii affectus iniefio- iii eo radlcala chariias, quia firuiitis babet propo-
res, ila perfeciio el inijierfectio charilaiis, secnn- siium Cl cbiisianliam :-.el. haec esi v.cra el mags
diini mottis inleriores, ut perfecti dicatur chariias iiicriloria perfeclio.
qnae |)erfecle movet, imjierfecla qiias"unpeffecle. Quoil taiiien ait priiuam perfec.licnem quilibel te-
Oninis lainen vitaeperfeclio qiuedani esl imperfectio, tieatur, ila yideHir pstemii :JVi«'-f7»i*'reiiviitiHveril
tunc eniin vcre pe'rfici.etur.c.um oinnis imperfetiio omhibus qiiw possidet, non potestmeus etse discipn-
evaciiabilur. Scd quia variis niodis loqiiiiur Scri- D./n* (Luc. XJV). Ergo quilibet tenciur rennniiare
"icnealiir csse
jitiira de perfeclioiic, ad tollei)da:n aliquaui aiubi- oinii.ibiis quaepossidet, cir.n quilibcl
liabere
giiitntein adliibcnda est dislinclio. Scriptiira ergo (listiptilus Ciiiisti; eigo quiJibel icnelur
inierduin perfeciiorietri vpcat sufiiciciiliam, sectin- nfTetinm dimiileiuli oinnia pfo Clnisto, et ita qui-
diim qnod dicilur : Perfecia pwnitentid esl quw com- libel lenetur oinnia diniktere pro Chrisio. Non ergo
missa dclei, i,l est sufficiens; et est perfeclio com- lanlura cccrtobiiae.Ideo sic expbnilur istiid, iYisi
lerreno-
paraiionis de qua diciiur : iVisi abundaverit jutiitia gnij reNiinliovefil, elc. Id est riisi amorem
vestra plus quani Scribarum ei Pharisworum ~non rrim postposrierit amori Dei, ftoii potesl m.eiis csse
intrabilts in regr.uiri cmlorum (Matth. v); et Noe d'isc;pulus; vel, riisi iniiiiiiiueriliiecessi.la.s, jiosijio-
peifectus erat iri generaiionibus suis (Gen. \i), scilicet iietamoreinieinporaliiirii praChristo, elc.
alioi-uin. Harunvperfeclioiiiiiii iilia- Itein, quilihei praelalus quando decedil, aut per-
coiiipararione
id cst siifGcieus, et coraparaiioiieiii, j>o- fecius aut iinpeifectiis decedif: Si perfectu-ideced 1,
que, per
test baberi exeiiiplum chaiiialis iinpei'feci;e. ergo siiie veninli el niorlali, et ka nulluiii' citunabile
trati. 5 in 1 Joau, (17) Y. Nolas ad Puiluni. P,e "ca-libatnt bdiiicon.

(10) Aug ,
IT17 SENTENTlAilUM LIBIU tQUINQUE.- LiB. III. 1118
geril, cl iia per purgitoriuin non transk ; si vcro A' meu in hae elialitaie pos.uiil salvari. Nec est nia-
deccdit non perfeclus, ergo transgreriiliir, eiiin jor chariiasqiiam poncre pro Clirislo aiiimam, itl
leueatur esse -perfecttis et ita iu moriali peccaio est non esl majus signum cliarilatis islo ; et si quis
decedit, et ita in puigaioiium non vadet, sed in csl praelatus quatulo non habct lianc perfeciioiiem,
gehennam : et ita hahetur quod nuJltts praclaius iiansgressor esl. ln hocergo prteeniineiilia est prae-
transit in piirgalorium. lalorum ad alios, qiiia prrelali magis leueiiliir ad
,. ltem, quilibet paslor aut cst paratus ad ponen- hoc qttant alii, licelomnes lcncantur. Sicul quilibct
(luiii animam, et ita csl boims pastor, aut noii csl in articulo mortis lencltir adminislrare viettia-
paratus, et ila mercciiarius, vel fur; et ila qtiili- lia inimico, scd niagis perfecius quariialius.
het aulesl opiituus aut pcssiuius, el ita iiullns est Ilcin ,neiiio tenelur sibi niaiiusinjicerenisicastitas
nediocritcr boiius, el iia nuHtis potesldecedereciim fidei periclitetur, scd tunc tenelur sibi manus inji-
iiguo, feuo cl slipula quod solis metliocriter bouis ccre, id esl non viiare periculnm mortis ctiin pos-
convciiil. .:;- sit subterfugere ; sed aliier teiientur perfecii se ex-
Ad hoc dicenditm quod non quilihet perfectus poiiere morti, qttani iinperfecli. Nara perfecti dc-
lenelur ad quaniJibcl perfeclionciii, sed unusquis- bent se offerre coram si videant oves infirnias et
que tenelur ari aliquam : cceiiobita ad primani; periclitantes. Qttod si ttinc ftigianl, mercenarii sunt
praelalus habens cuiani grcgis , ad secuiidain. Nou de qtiibus dicitttr : JI/ercenariHS autem viso lupofn-
leiielur praelattis habens turaiu gregis, vcl mona- gii (Joan. x). Si vero viderint oves firnias el non
clnis ad illam clinritaicin de qua dicilur : Perfecta ideo periclilanies, posstint fugere. Untie dicluni
ckarilas foras initiil liinorem (I Joan. iv), cujtis est: Si fos perseculi faerint, fugite de una civitale
sigiium viiam liabere in patientia, et inorleiii in in aliam (Matth. x). lmperfeclus aulein non lciictiir
ilesiderio; lalis eiiini nuliius sibi conscius cst pro se offerre ; sed si ab eo quaeralur an sit Chrisiia-
(j'io timeat prciiain si ex quariam securkale coii- nii.s, debel cOnfileri Cliristuin, nain aliter peccaret
s ieiiii* cupii dissolvi el esse ciun Christo. C;eleri inof laliter. Potest tainen fugerelicile seinper, quod
habenl morfem in palientia el viiain in deslderio, iioit licet pcrfeclis, nisi loeo el tcmpore, ut dictuin
quia conscii suiit veiiialiuni quae hic volunt puriiri. est. .
Ad eam igilur perfectioiiem quae adnexa esl prae- Iteni, posko quod aliquis fecit voiuiii' couiincn-
lalioni vel voto teiietur vel sacerdos, vel inonaclius; tiae, et post nubit, iste leneiur reildere debitum
iion ad eam quae eslcerlitudinis. Polest eniin ali- uxori; ergo lenelur facere conlra id qttod vovil;
quis ex seryili timore ingredi inonasierium, loiige C ergo incaute vovit. Non ergo ex cliarilaic, vel ita,
forlius ex iniliali; quod neqtiaqtiain coiilingeret} si tenelur redderequod vovit. Sedvovit coniiiicntiaiii,
ad jierfeciioneih ceriiludinis ienerelur, Cuni ille ergo tenelur continere. lleni, sacerdos estiion ha-
noii possit haberi ciim servili, v.el initiali timore. bens curam gregis ; ergo tenciur coniiiiure. Nam
Iterii, isle babet oidinatain cliarilalein, ergo ma- hoc est signuin hujus perfeciionis. Solulio siiraenda
gis diligii Deuiii qtiam se ; ergo si venluni esset ad est ex decrctis (18). Dicunt qtiidam quod iii lali
disCriiiien , citius jiOiierel animain suatii qiiaiu casu tenetur reddere debiium, sed iiou exigere.
Cliristmn abnegarei, Sed majorem hac cliantalem Deliel etiam reddere flendo, dolendp, el rogando
nemo liabet quam ut dnimiim suam ponal quis pro, uxorein ne peiat, et non facit contra voium.id est
eic. (Joan xv.) Ergo iste non habet chariiaiein conlra devoiionein qua vgvil, licet circa rem quani
iniperfeclain ct ita habct perfeclain. Setl econlra vovit, sicut iste vult contra id qttod Deus vult qui
objifitur super hunc locuin Apostoli : Sicul exhi- ytilt pairein suum vivere, sed non conlra vplunia-
bttisiis inembra teslra immundiliw, sic exhibeatis jus- lem divinam. Me.liusesl lamen ut dicaiur non esse
titiw (Rom. \i). Siifiicit taiiium saltein diiigere jtisii- conjugium, quia non sunl legkimie personae qiiaj
liam qtinnttiin dilcximus iniqitkaiem. Sed ita diiexi- copnlaiilur : et ita uon conveiiit eis deiiiikio con-
tiiiis iiiiquilalem ulpro ea nou ponereiniis. aiiimam. D "juguiii.
Ergo slc sulficil diligere justiiiam, quod, quainvis Adbuc circaperfectioiiein liacelestaiitiiiqiiiientla;
eam diligamus, pro ea animam noii ponainus. Ulrtiiu a perfecta ebarilale aliquis possit descen-
Item, ijuilibet lenelitr ani.iiam ponere pro Chrislo dere ad imperJeclam , vel.si cccidenT a perlecta
230 sive sk perfectus, sive sil iinpeifeclus. Quo- .possit resurgere in impprfeclain, vel lapstts ab im-
inodo ergo assignatuin est propriuiii pnelalorum, peifecta possit ad perfeciioiieni restirgere. QnoJ
vel si oinnes leiiemnr hpc facere ? Ergo oiniies. le- .neino a petfecta cliarilate, possit ad inipcrfeclaiii
ueiitiir ad hauc pcrfeclioiicm, non ergo soli prae- descendere ita osteiidilitr : Quanlo majus esl aii-
laii, -... quod bonum, laulo inajus est de cjus aiuissione
Diceiiduiiiesl crgo quod oiinics tcnenlur ad hoc, dapinum. Mnjtts bonuin est petieclio ijiiaiu imjicr-
opiijj, si ventuin ftierit ad discrimcn uon lameu om- lectio, ergo inajus habet damiium de amissione
nes habenl lianc perfectioncm. Imo si venlum perfeclionis quani iinperfecliouis ; ergo cuni nulliiin
fuerit ad discrinien potius Deuni negaienl ; et la- tnajus dainnum de amissione pctfectioiiis jiossis
(18) Grat., dist.2S, cap, Presbger,

.,13-19 PIYTKIPiCTAyiENSIS 1120
liaberi qtiam.amissio vilac , et isludinde habeattir, 1^ liter ui oniiiiiio .1 iliarilale peifecia ad. inipeffe-
itleni il.iniiuiin haheiur de amissione perfeciiotiis, clam descendai. liem, jier aliud peccatum jwtesl
e.l ita n«;mo polesl amitlere perfectionein4 quin aliquis a cbaritaie perfecla ruere, ergo per miritis
aiiiiliat viiairi ajieriiam, et ka qiiin inoflal.iicr.pccr potesl a cliariiaie peifecta ad impeifectam desccn-
cci. Sed nemo potest simiil peccarc ntorlaliier, et dere. Item-, inultitudo venialitim peccatorura valct
ficri iiiiperfecliis, ergo nemo poiesl de perfecio iiiiuni niortale et per nioiiale peccatuni poiest qtiis
ficri iiiipeffectiis. Item, ncmo polesl ascendcre ad a cliarilale ruere; ergo et per niulla venialia imi
perfeciionetn, nisi per merilttiii dignuin vka aclerna, ntortali aequipolientia. ltem, per pcccaiuiii vCniale
crgri lieuio poiesl (icsceiidere a peiTeclioiienisi jier descentlit aliquis ab aliqho grad-i perfecue chari-
ineiilitni digiiiim hiorfe acicrna ; ergo ncmo potest tatisad aliunn Ergo veniale peccaliitn facit cbaii-
aniiltere perfociiohein nisi pe.r inortale peccaluiii. taleiu lepescere; ergo si quis sit in infiino gradu
Itciri, a perfeciipiie deseeiidiliir ad iinpcrfectionem iriipcrfeelae chariiatis , el veniale pcccatum coin-
vtTper yeiiiale, vci pcr moriale pce.caluni; perraor- inittat, el non possit in eo cliariias rcmitti, quia
laie peccaiuiii iioft.qtiiaiion possunl siiniilesse nior- est in infiino gradti charitalis , non potest iri eo
lale pcccaliiiiieiiiiiperfeci.ichaiilas.ergoper veuiale. gradu venialiter peccare quin aniiiial cbarila-
(lesceiidil quisa charilate petfecia ad imperfeclaoi, teni, cl iln per veniale peccatum jollitur cliariias
231 ei'go veiiinle facit descendere a chariiale per- omiiiiio. -•.''
fetia adimpcifeclain; ergo impedil ascensura ab (20)Itein, sunl duo genera yenialium peccato-
inipcrfecla Cliarilate ad perfeclarii. Nemo polesl ruiii. Qiiae.lam sitiit iniiuis levia a quibits lle:lu^,,
e«se sine veniali peccato in pracscnti vita, crgo eliain pcrfectiis, potest abslinerc, qnaestnlim iibsor-
neiiio ab imperfecla clmrilate polcst ascendcre ad benlui-, sicul gulla aqttac in cainino, qiiacdani alia
pcrfectam ciiarilaiem. Iicm , a pCrfccta cliaiitate sunt magis gravia quae dicuutnr lignuih , fenum ,
puicst aliqiiis descendere ad iinperfeciam pcr nior- slipula, qtia» oportel cremari in igne pnrgntorio.
falfi peccatiiin ,:vcl per veiiiale. Per mortale uon , Diclurii est auteni quod per vCuiale jieccauun te-
ril probaliiin esl, iiee per veniale. Dicilenim Au- pescit cliaritas.imperfecta, sed non potesi tepescere
{rtisiinus (1?): < Sicut giiiia iiqnae est in caniiiio, per levia yenialia quae slalim (leleiilur, inip cicitaut
ila ve.iale jieccatiiin in peifeela cliaiilate. > Sed chariiatem , sictil gulla aqtue irrigat igneni. Ergo
in igne prae aidore cpiisuinitiir gulia atjuae, iergo.el pereaquae sunt ligiinin , feiiuiii, stipula tepestit
in ptifecla charitnte veiiiale peccaium ; ergo iiun- ciiaritas pcrfecla , et iia perfecius jwtesi deeedere
quaiii vcniale peccaium facit tepescere charitatem. (j ciim ligno, fe.no et slipula, etsicper purgatoriiim
lteni, aliqua praecepla stmt oiiinibus"perfuciis et trnnsire (TCor. xm). . ~
solis, crgo ad ea leiienlur oinnes perfecli; crgo Ideo iliciinl quidam quod cliarilas per sc lepe-
nisi ca iiiipleveriiit traiisgressores sunt. Sed noii seit, sicul aliqua calida per se non npjiosito fiigjdo.
possiiiit esse perfecti quin non impleanl ca,; ergo Quibus ita objicilur. Sicnl qiiaedam causa pcculla
iipn possiint esse imperfccli ct non esseiransgres- jinecedil naluraliter el sine tepore sublraclipnein
sorcs, et iia noii possunt esse iinpeifeeii nisi iuOr- gratiae , ita illum lcporem cl defecluiu chariiaiis
laliter peccent. prxccdi.i. nauiraHier el sine lepore causa aliqtia ;
ltein , probabitur qtipd ab uno gradii charitatis illa autein esl lioiuim, aut malum, aitl iiuiifferens:
peffeclau iipii polest aliqitis ad aliiini desceiidere , iion esl boiium atil iridiffereiis, cum sit causa ri:aii,
sic : 'Charitas habita meretttr angeri, crgo nisi au- qiila nialuin est minui cliarilateni. Est igilur ma-
geaturin eequi habct, demetito dcfraudatur.Ergo luiii, et ita veniale peccaluin aul moiialc.
iion poiest ajiquis ab uno gratlu charitaiis ad alitim Piaemissis rationibus indticii,. quida.in"232 di-
(leseenderc, aul ipse de tneriio defratiilalur. llem, curilquodiiemo a perfecla cliaritatc ad impei fecliim
iietCsse est quod chariiasinefueiit aiigeri, et im- desceiidit, setl ab uno grndu peifeclae chaiita is ad
" aiitini
possibile esl qnod meriieril aiigeri qtiin augeatur, polest descendeic jier veninle. Quibus iiaob-
ergp necesse esl atigeri in eo quo esi; ergo iin- jicilnr: Isiepcrfcctus non csi obligaliisvoto solernni
possibile cst iiiiiiiii, sed omninn lolli ; ciiarilasatt- vei privato, ergo a perfeclione ad imperfeciionein
lem proficit aul deficil in islo ; li.on proficii, crgo jioiesl descendefc. Item , noft plus dislal iiiuirus
in eo deiicit; el qui nil nctjuiril noniiil ndmiilit. gradus pCrfectaecharitalis a siipremo gradu intper-
licin , charilas pariier hnlieliir ab liis tltioliusiin- fectac cltarilalis, quam penultinius gradus perfeciai
perfectis, ergo jiariler rtierelnr iii eis aiigeri vel cliaritalis ab ultjnio; per aliquod vcniale poicsi
perlici. In iirio istoruin augetur vel perficilur, ergo uliqiiis abaliquo gradu perfeciae•cliarilatis-adaliuni
in altero , yel ipse de merito defraudaitii', jiosito dcscendefe. Ergo periifajus vcniale poiest a per-
(pipd IIIIIISeoiiiin fi.it perfectiis. lleni, per veniale fectipnead imperfettioneii) descendere aliquis.
piilest quis a peifectic charilatis uiio gradii a.dalMim "iuxia sumn:aiuiii virorum asscrlionemsnmeiida
desceiidere, ergo in ianiuiii jiotest peccare vcnia- cst liic spiiilio jiraedictarut" ol;j>rt'lionuih;qitte.circa
(19) Lib. De fide el operib., c. Ifi, Si Magistro fi- (20) V. Aii?., siip. 1 , De fide ct opevib„c~ 16, *t:
de>r.sed iion ibi. Encuitid., "c.63, ctc.
mi SENILNTIAKOl LIBIU QUINQUE. — LIB. III. 11*23
hoc piineipalitvr versanliir, quod a millo grntlii A llcrii : Virgo Israel cccidit , nttuquid adjiciet ttl rt-
perfeciae chariialis ad alitim fial descensus pcr ve- turgat ? (Amos v.) Resu-gpl qiiidem, sctl noh virgo.
niaie peccaluin; quod veriiln crediinus, quia si il- lleii), qui a perfeclachnrilaie cadil, cuin rcsiirgere
Iinl veniale esl in perfecto, non niinuil in co cliari- possit (qtiod consiat) nul perfccltis aut imperfecttis
t.item, imo accendit sicut gulla aquae camiiiuirii Si' . oporlet rcsurgat, qni.i iion est uicdiuin ; perfecius
vero -illuil sit venialeqiiod cura imperfccio sit Iigna, nonpolest restirgere, quia ncmo repente fil siim-
feiiiim, slipula, imperfeclo erit uioiiale siciil meiiiiri mus. Et in Glossa, quadam supci- Jsniam : < Non
prosaliilealic:ij'us,el iia lit riiiiia.noiidesceiisus Non slaiiin virtiilein perftiiionis capiiniis. > Ergo non
negnmiis tamcn quin possit aliqtiis al) uno gradii., potcst .aliquis resurgere riisi iiiijierfectus , uiide-
periectae cliarilatis ad aliuni descendere, ciijus de- ciinqne cecitlcrit,.
sceustis causa cst in hoiiiiue occulla , et non cst Ad.lioc (iiceiiduin qnia potcsl 233 resurgere et
cnlpa vel pceiia , vel qtiia non csl poetia miniii clia- perfectus elimpcifectiisquia perfe.cinchariiaieccci-.
rilaleni, scd lolli; vcJ si esl pcena, occtilte esl a Deo ilil. Auciorilas atileni sic expoiiiuir.« Nemo rcpihie
inOicia. Sictit occuiia est catisa qna elegil Jacob fit sinii.niis, > id est ciMifiriuntiisut non possii esse:
ct Esan reprobavii. Si iia argiimentetiir til supra, . mclior dum esl in via, sed ohjicilur : < Pceiiitcnlia
«Tinrilasisiius ineretiir angeri; ergo augcttir, aut B 1 restituil oninia ablata; » hoc hnbet ancloiitas.
de merito defratidatitr. Fallacia. Isle ineiuit vilain Ergo et slaltitn perfectionis resiiluii liuic, ciun ille
iciernam, crgo habebii eam. Nain sicut est hic cau- sil ci ablnttis, atil non cst pleun ci sufficiens poeni-
sa pntens qtiare non sit habiturus , scilicet pecca-r lentia. Ideo intelligendum esi illutl de ojicribus yir-',
Itim moiiale, iia Cl ibi est cailsa occulla leniporis tuttini qtiae sttnl merita ablata non i!e viiiuiibus
el (lefecius cliariialis, et adsimilia arguiiienia idenT ipsis, nut slalilnis, alioqtiiu prciikentia esset tatisa
rcspontleiiduin. chaiiialis ninissa', qtiotlTalsuin est; imo eroalrario. .
Si q.iiirrat aliqnis, ctim veniale pecCatuni sit ma-: Qiiidam taiiicn hoc dicuiil distiiigtiendiim , qiiia, si
luin, an faciat homiiiem inalum , et ita perfectus. qnis aslricttis sit vplo perfcciiouis , non pofest re^
qu; linbel vcniale maliis Csl , dicimus non.esse ve-, surgcre inipeiTecius, quod ila ostendiiiir : Astrictits
ruin , sictit aiiruni non esl dcierius pnipier luttiin, cst voio petfectionis, ergo, quanriiu uou csl in
qito est sordii-iaitnn, ita liechonio pcrfeclus propler exsectitioiic voli, transgiessor esl; sed si est ini-!
venialia peccala , licet ipsa Dco displiceani^ sicut: perfectiis, non cst jn voti exfecutioiie, crgo non
et Ittitim displicel niihi in aiiro, ct s|atim ahsiergo.: poiest iniperfecttts resiirgere, Si vero non sii a<iti-
Ipsutn cniui.obscurtim facil et iniinis clarum, setl ctus voioperfectionis (jtialCs sunl laiei , poiest re-
11011 ileterins. A perfecia aiiictn (21) charitaic ad. surgerc impeiieciiis. Qn;e dislint lip non valei. Non
iiiipeiTccinni ncmo poiesl dcsceudere; cunf taiiicn cniiri.cx voto lenciiir ad jierfeciioncm fervtiiis, set)
ab isla ad illam possit. asccnderc. Pplcst quidcm ad ojiera perfccue charilnlis , quae sequepoicst ox-
aliqnis ii jierfecia caderc per niorinle |ieccnluii), iel; sequi in chariiale jierfecta ac imperfecla. Si lii-
jiosiinndum resurgcre iniperfeclus . sed a perfecta: men reviriscanl ex charitate iinperf.cia, licet sint
ad triipcrfcciai:i (lescendere miiiiine polesl. , fatia in charilale perfecia ,; non iccuiiduifi perfe-
Ail id igiiur argiimeiiiuiii : Non csl obligatus voto clain setl scciindiiiii iiiipeifetlain cliarilalem lenui-
solemni vel privalo,etgo polest n perfecla atl itiipcr^ nernbuntur.qiiia ea inforniaiitiir, et ea.viyifican-
fectam dcscenderei iFnlla.cja. Iste cst cbsiinatus, cl : lur qu:e prius erant inoiiua; Qiiod aulcm iniper .
poiesl fieii miniis iiialiis ; ergo in obstiiiaiioue po- fectus possit resurgerc sacerdos qui de voto,'
tes! fieri ininiis iiialiis. Al seciiiidiim sic iiisiainus. lenebatur, sicul laiciis tjui a vpto er.t /soluius, ila
Non inagis dislnl grndtts primus hiijiis lnrris a se- ostendittir : Ssti pariicr rei siini, in ncutro cst ut
ctinilo, qiiaiii scciindiis a tciiio; a jirinto polest Dens ei apponat graliam, ergo ipsi possunt jiares
quis.nscetideie ad secundiim , ergo a seeiintlo ad rcsurgere; crgo uierqnc vel nculerpoiesi resurgere
terliuin. Non, quia tanttim faligaius es.selpost as-j |)-iiiiperfectu$.'Itcin, isii (luo perfecti quoriini uniiti:
censionem primi quod hon possetiScciindum asceu- sacerdos est, alier laiciis pariier boiii siini. Ita,
dere. posito qiiod uierqne slt pcrfecltts ac al.ier, niniien-
§:c posilo. Poslhacc restat alia qttaeslioi An a libus eisdem circuiiistaiitiis, possunt pariier |iec-
pcrfecia chariialc lapsus possk resurgere imper- care eodem genere peccali.alioqtiin nielior est con-
fecliis. Qtiod ila constal: Lcgitur.t;22):.: Si qnisper- ditio laiiiquain sacerdolis.Jinp etiani pluspeecaie
«rtisscril aliiiin, ei ille in leciuluminfirmilatis inti-- potest laicus qnain sacerdos, codem genere pcccaii,
derit, teneiur pcrcussor providere .pcr-cussodoncc i;i. quia Joc.us el leinpus el scientia ex parte laici
baculo possil anibnlare. Quoil iia.ex|>onittir : «Per-: possunt aggravare peccatum, sicut ordo ex parte
ctiîisqiiiscatlirin loeuin iiifirniilnlis, cs\ qui a per- sacerdoiis. Si ergo a pari chaiiiate possuni cadere,
fecla ihnrilate pcr mortale peccatiiin cadi!; in ba- cnr non in parem possunl rcsurgere ? Ergo uierque
culo yadii duin debilis et impcrfectus rcsurgili > potesl resurgere impcrfeclus, vel neulcf.
(21) Conseqnens csl quod clmriins nnllo .-mo.do (=>3)ExoJo xxi, 18 19. scnsu cxprcssp iion ' ''
«riii.inui possil, direcle loqueiido. D. Tli. 2-2, q. 24, verws.
a. 10, iu curji.
1125 PivTTUPiCTAYIENSlS 1124
; Setl ad lioc ka objiciiur : pro |)raecctlciilil)iisope- A opera perfeclae cJiaritatis, vcJ proplcr peifectiouem
ribus cliarilatis ille qui a perfecla tiiarilalececitlit, illam quaii) liabuil, tiini inodo non babeat, sed
el iia in imperfccla restirgit ^ reiniinerabiitir, ergo propler iiiajorem cliarilalcm dignus essc ninjori
secuiidum staium pcrfectionisinqiia faciasuut, vel praemio,quia ubi te invenero, ibi te judicabo (Ec-
imperfecliOnis in qiia resurgunl. Quod auteiii sectm- ctji xi); et Arbor si ad uuttrum ceciderit,ibi erit,ti ad
diim perfeciiim remunereiivur, ita oslendkiir. Naiu AquilonemM ibi. (1 Reg. n), et Dominus judicabit
opefa illa facla iu perfecta charilate"a'd pleiium re- finet lerrw (Ptal. n), el opera finalia. Hein, 'isle
vivisctiiit, aliuquin videtur Deiis pronior ad jniiii- habebil aureolam, ergo decedel peifectus. Item, nil
eiiduin qiiain ad niisereiiduni, si propier untiin pec- praemii haheret, si ad illam perfeclam charitaiem
caluni oinnia alia plene redeuiil quanium atl rea- rcilirel (ita quod slalini in ea decederet,*) qnod
tuin, et noii propter incrilum iiniits ojieris quod inodp iion habeat in imperfecia cbariiaie.ergo illtid
reviviscit,alia reviviscunl, ergo pai-ipraeiniodigniiiii iion est polius eligeiiduni quam istud. licin.aliqiiis
fatiiint; ergo, si decednl impeifecius reddelur qiii resurgel in chariiaie iinperfe.cta, tenetur ad
eicoroiia peffectionis, vel iiqislc ageiurciiin eo. ojiera perfeclae chariiatis, ergo aliquis cx iniper-
Ad quod diceiidtiin, quod o|iera illii reviviscrint, feclachariiale potest subire inartyriuin : itam hoc
setl non slalini ad pleniiin. Sed miiiquam deCedel »esl optis perfeciae charitatis. Ergo possibile esl
qiii ila resurgit, dotiec pleue resliliiatur illa resitr- aliqueni viiani fiitire iiianyrio et csse impcrfeclum,
reciio, el liine,primo rcvivisciint ul prius. Scd niin- cl itajiossibile est aliqueiii mariyrura iransire per
qiiid statirii potesl dcccdere cnm resiirgil ? Ergo purgatoriuin ; quia, si iinperlecius decedit, per pur-
statim -resiituilur ei perfectio plene, quod est venini. gatoiiuin transibil : cui contradicit auctoriias :
Nam eliam lalro qui iitinqiiaiii fucral pcrrectus, K.cte video cottot dpertot (Acl. vn), quia staliin posi
statini facttis est peifeclus, quod ideo patel qnia i«aiiyrium eyolanl ad cflBlum; et si iraiisircnt jier
jierpnrgatoriiiiiinon •transiit, imo eailem die cuin jiurgatoriuii), lunc orandum esscl pro eis. Habet
Doiriiriofnil iii pafadiso [Luc. xxni). Vel poiesl dici atilem aiicloritas (24) ; < Injiiriam facit qni pro eo
ijiiod tcinpora iila, in qtiibus lalro liabtiil initialcm ofat.» Itcin, si vitam fiiiiret martyrio elper pnrg.t-
liiiiorcin el pcrfectain charilntem, ka conliiiua toriuiri, aliquid reiiiuneiabilius maiiyrio potuisset,
fiieiiiul quod vix: poliiit distingui inter illi; uiule quod falsum esl; quia charilaiem majorcin 'i;;c
et slaliin diclus csl Itahcre charilnlem perfeclam,. iiemo habct, etc. Quod autein ex imperfec.ia clia-
licet prius habtiisset imperfeclam. rilate possit aliquis marlyriiim siibire, inde constnl
El nola quotl charitas lania cst quod non potest „ quod ex servili timore hoe jioiest quis. Unde
corttrahiadqtianlilateinfidei vel sjiei, quant.icunqiie Apostolus: Si tradidero corpus meum ut ardeum,
sit fides, vel spes: spes(f. fiies) eniin supernaiat sicnt charitalem xiutemnon habeam, niliilsum (I Cor. xui).
oleuin. Quotl ergo dicitur (23) : « Quniiiuin cretlit, Longe foriius boc poiesl quis ex initinli liinoie
taiuuni sperat, > id cslquaiituin habilis est credere, qui nunquamestsine cliaiitaleinijicrfecia.necccon-
tiiiittim et 234 *perare.Manilesluh) esl ergo qgan-' trario. .
tumctinqtie malus quis fueril, si iiicipial habcie Ad lioc tliciinl quidiinqtiod polest aliquis imper-
eliaiiintein, majoi est miniinus motus charitalis feclus decedere ei iiiariyr., et quamvis iniperfccius
qtiein polest hahcre, quolibel niotii diietiioriis quein decedat, nou ideo per purgatorium liansilil, quia
habcl erga peceatum. Unde inanifcsluni cst quotl iiiaiiyriiim est quasi proigne purgatorio. Aliis vi-
iieino potestesse tam inalus in via quam bomis po- deturquod ex charitate impeifecta possil aliqn»
lest essein via. Siiniliter, iiemo adeo iiialus iu | a- incipcre pnti inariyriuiii, sed in ipsa jiassione pei-
ina (|tiin qiiilibet bonus sil inagis boims tunc , ut ficitur charitas in co, ct ita nonpolesl vitam liniic
dicuiit quidam ; dnbiuni lamen adhtic csse potcst. maiiyrio qiiin sit perfctius quando decedii, etintn
Nam eatlem ratione possel dici qtiod niiiiiiiius mo- lkcl imperfectus sil qunndo prinio incipit niaiiyiii
tus charitalis in via sttpeiaret qiienilibci liioium D : pbenaiiipati.
odii qucin habct diabolns , erila non essel diabolus Ilcm aliqnis cpiseopus inclusus est in carcerc,
tnagis inaliisqiiam aliquis boniis. quia liietur jura ECtlcsiae,vel propter fidem Chrisii;
Iicin, si qnis dixcrit opera illa remuiicrari secun- conlingil quod, cuin dorinit, occidiltir a lorlorc.
diim chai-italeinperfetiam, objicilur:lsiiduoquoruin Ipse liabebat lignuni, feinim, stipiilam dura vivcret;
iinus fuil perfecius , alter semper imperfeClus , eide iltis veiiialibus nec conlriius esi, uec coiiieriiur,
modo iinperfecti suut, pariier boni stiut, ergo pari crgo deecdit reus illorum, cura prius cssei reus
praeinio digni siinl. Aul aiter esl maityr vefpfacili-!/ eorum ; sed esl mai-tyr ; ergo niarlyr transit cum
catbr, vcl ilfe iinperfecius ijtii nuriqiiaiii Tuit |ierfe- : ligiio, feno el slipula. Ad quod dicunt quod impos-
ctris minorem liabet cliariiatein qnam ille qui fuit sibile est eum lam subilo iiilerire quin senliat
pcrfectus.Ntjii igilur vitleturiUe imperfeetns piopler , iclus, in quo sensu in lolerantia passionis perli-
(23) Gregor., boni. ult. sup. Ezech. deni Iracl. 84 in Joan. Cilal lameii ulauclor. Inno-
(24) Ang , ser. 17 De verb. Apost., sed sic apiid cehl."lll.,:cjil.'I><! celeb'. Miss;.Injutiam facit inar~
ipstiin. < lnjuria csl ciiiin pro maiivre orare, ctijus tyriquiorai pro martyre.
nos debeiiius praiionibus ronimendaii. i Videeuni-
M25 SENTENTIARLM LIBIU QLlNQi;E. - L1I5.III. 112(5
-
cittir in co charilas, cl ila sine pcecato Itansit '„A qnae dtsinere polest iiiiiiqu.am vera fuil. » Et
Ex praediclis ergo conslat quod a perfecta chari- alibi (27): < Charitas esl fons proprius elsingularis
tate noii sit desceiisus ad impeffeciaiii, sed potesl boiioruin, cui non comiiiuiiicat alienus. Alieni eniin
quidera fieri ruina ,'cl postpoicsl qui a perfeciione sunt omiies qui audiluri snnt: Non novi vos. >
cecitlit imperfecms resurgere. Palet etiani qtiodin Econlra tamen dicitur in Evangelio quod multi
imperfccla chariiaie possunt fieri quaedain opera abierunl relro quorum nomina scripta eranl in libro
235 peifeciac charitalis.Sed iiunqiild omiiia opera vitw (28), non seciindum pracdesiinationem, sed se-
in charitale imperfecta dictiiiiuf opera jimperfeclae cundtira praesentem jusliliain. El Ambrosius (29):
charilatis, vel quaecuiiqueliunt in cliaritatepeiTecla, < Frequeiiler prius inali sant qui poslea fuluri
dicunlur npera charifatis peifeclae ? Ergo salutare boni suiit, et aliquolics prius boni qui postea fu-
lioniiiiein in via, cum fial a perfeclo, cril opos clia- ttiri simt, cl permansiiri mali, secuiidum quod no-
riiaiis perleciae , quod nemo dicit. Similiicr subire mina eorum dicuniur scribi vcl deleri d.e libro
iiiariyriuni in charilale iihperfecla, erit ojius im- vilae. > Ideo in hanc intiinamur ul dicamus chari-
perfectae charitatis. Ideo dicimus ea opera dici latcni saepe adinilti et amilli. Qtiod crgo dicitApo-
perfectae charitalis, quae signum et indicium sunt slolus,C/i(i!i;Hs nunquam excidet, refercndum csi. ad
B
perfectae rharilatis. Nam facienda est vis in ipsa digniiniem ipsius quae habctur in patria, cum fi.les
junciura loculionis , el ita non quaeciinque fiunt in ct spes sinl cvacuaudx. Qtiod ilem diciiAugiislinus:
charilate perfecla sunt opera perfeclse charilatis. « Non est vera charilas, > etc, id est non facit vere
Sicut illud opus dicittir opus hominis sapienlis quod beattim, qtiia nonliabelur finaliler. llem : iCharitas
esl sigtntm cl indicium sapienliae in homine. est fons proprius cui non communical alicnus
Si vero quaeralur ulrum magis indigcat gralia (Prov. v), > inleilige finalitcr.
perfeclusan imperfeclus, dicendum eslquia ulrin- Notandiim i.araen quod quidam dicunt, cnarila-
que sunt rationes. Perfectus ad altiora icnetur lem cx quo semel habelur in via non posse aniiui.
opcra ad quae major exigilur gfatia, ergo roagis Quotl miiltis ratiouibus, praeler praediclas nucio-
indiget gratia quam imperfeclus. Econlra in imper- ritates quas inducunt, volunt ostendcre. Primo sic -.
fecto inulta venialia suut delenda, ad qtiae dclenda Isle hahel tharitalem, ergo vilam aeternain niere-
junjor exigilur cbaritas quaro ad pauca quac sunt lur, ergo eam habebit, aut injtisle cura eo agelttr.
in perfecio; ergo majori indigel gralia imperfeclus Volunt ciiini ex quo aliquis semcl nieruil aliquid,
quani perfeclus. Adlioc dicendum quod hoc verbum non possil pncmio defraudari, quidquid posie.i
indigeo, quandoque noial iiecessitalem, ut rcx in- Q egerit. llem indirecle : David , quando cOniniisit
diget cibo, id esi necessarius est cibus iegi ad homicidium, charilatem non habuit, et in lioiiii-
susleniationem vitae; quandoqtie nofal peiiuriam, cidio moiialiter peccavit, ergo tunc digntis fuit nt
seciindum quod falsuin esl quod rex cibi indigeat. acternaliler punirctur et 236 >loc justuiri fuii;
Si erô veruin esiquodhoc verbura indigeo notal ergo Deus voluil ul hoc fieret, quia qiiitlquid jus-
necessitaleni, veruin esl quod et imperfecttis et luiK esi Deusvult, et ecOnlrario. Ergp David pu-
perfeclus indigeat gralia; si penuriam, falsum est. niliis fuit seterna pcena. Nihil enim Deus voluii
Magis ergo indigei gralia pcrfecttis quam imper- quod non factum sit, vel facienduin nori sil. llcin,
fectus quod ad boc; iinperfectus magis quod ad juslilia Dei luiic cxigebal ul aelernaliler daninarclui',
illud aliud. Sicutdives niagis indigcl gratia regis ad quia exigebat ei reddi secundum quod promeiiiit,
cOnservandas divnias, quam pauper qui eas non sed qitod juslilia Dei exigebat lieri,id volebal lieri,
habet; pauper lamen raagis indiget til ab eo ac- crgo Deus volebal David seiernaliier puniri. Iteni.
cipial vielualia qiiorum aOluentiam habet divcs. Et David in illo opere promeruil vitain [f. inorlein.]
de perfcdieiie et imperfectione, proui haheiur iu acternam qttae non est ei reddila, ergo non singulis
via, quae dispulabiiia sunl, proul, Spirilu sanclo redditttr secundum sua oper.i. Ileni, aliquis daui-
doceiitc, didicimus, in medium induxiinus, in qtii- D nandus habet opera charilalis pro quibus mercliir
hus pleraque dubilabilia et diliicilia absoluta di- vitam aeternam, sed post peccnbit et damnabilur,
Jigens lector iiivenjet. ergo non reddelur ei scciindum quod promeruit per
«APUT XXVI. illa bona opera. Iiem, juslkia Dei est unicuique
"Ancharitat teiuel habita possit amitti? reddere secuiidum opera sua, crgo el David, qui
(25) Tteslai ergo quaiiuin capiiiiluni dc charitate, prius eral pcccator quam juslilicarctur, reddidil
utrum semel hahita possit aiiiitli? Quod non vitle- secunduin opera sua; ergo ille proineruit justifica-
lur. Dicit eniiii Apostolus: Charitat nunquam ex- tionem, quod falsuiri esl, el ei dala Csljiistificaiio;
fidet (lCor. xui). El Augusiinus (26): < Charilas ergo daliini esl ei secundiini quod non promeruii.
*
(25) Mag., m.d. 51. (27) Augnst., Luc. x.
(2fi) Non exslal sic lamen aiielor lih. De amicit. . (28),Anibros. in Kpisl. ad Roinan., ad c. ix, et
apud eiiiinl., c. 2, et llier., cp. i, ad. Ituff.: Atni- gusi., traci. iS in Joan.
ckia quae desinere polesl, vera nunquani fuif. Cilat J;29) AniJnos. supra ad litec vcrba: Quia major
tamcn Gratiamis. De pcenit. eo inoilo quo auctor hic, serviet miiiori.
et Magister senl. supra.
1127 PiiTRi PICTAVTENSIS 1123
Non crgo volunt quod.de aliqnp reprobo vere possil k, cunqiie 237 ierit, ergo tilroqtie pede, scilicet
dici,meruit viiam aternam; nisi de illo qui in bonp integriiaie carnis et menlis. Ergo est inieger carne,
opere. iisqiiead fiiiein yitae perscyeravk, qnia,' si qupd falsiiin est. Iiem, iste non desiit liabere cha-
reprobiis mernii viiam aelernam bnbeie, mer.uit rkatem, ergo non dcsiit Iiabcre virginiiatcm, aul
eaui habcre, vel anie inortem, vel post. Ergo, si virgiiikas non cst yirltts; cl liabuit virginilaiem,
nec ante, iiec ppst liabuit, injtiste ciim eo Deus egif,, ergo-adhiic cst virgo, ErS° ~~~' dcbeltir litielus cen-
quori cst iiitppssibile. tesiiiius; sed est coujugatus, el ideo debeiiir.ei
lsiuil laiuen tioii yalel. Potestcniiii demereri maje fructus tiicesimus; ergo duo Truc.liis, debeir.ur ei.
agendp qt:o(Iprius meruii beiiefacieiido, nec reddit. iieni, necesse cst in isto esse omnem viriuteiii, yel
DeiisseCundiiiii qiiaelibpt-opera, sed secnmliiiii fina- vili.iinimoiiale ci opposiluni: in islo nullum sub-
lia, imo etiaiti sccuiidiimoiiiiiia opera bona in.qiip- repsil pcccaltim moriale, qui, ctim proposuisset
citiique teiiippTe ea feccril, si posiea illorum bo- esse virgo (uon ex voio) nintrinioiiium aliqua ho-
iioruui operiim liierita male yivendo non d.eleverk. nesla causa conirahil. Ergp iiull.i"virtus; dcsiii esse
Et nola quod justum qiiandoque dicitur infor- in eo; efgo nec virginiias cuin Jucrit iii co. Ergo
niaium divina jiistilia, secundiim (juod non esl ve- virgo esl mpdo sicul ante. Ilem, isle r.on amisil
iiiiii qupd justtun sit isliiin eleciuni damnari qni se- B '. nisi iiitegritateni carnis. Ergo nullam virintem
niel peccat moiialiler, et juslum pro merito ho- aiiiisii.ani integtitas carnis yirliis est, quoil est.
ininis, Seciiridiim quod verum esl qnod juslum esl falsuiii; qnia omnis virius esl in nniina, vcl in an-
isiiiin damriaii secuiultiin pixsculia nicrita. Non; gejo.. Item, dicil aucloriias (30) quotl < Elecli lales
lamen scciiridiiin hacc merila reddei ei Deus, quia per oninia resitrgenl quales ftierunl aiite peccatiun,
noii suril fnialia. Yel polesl dici qupd omnia liona e.t etiain forliores, > Scd omnes. fu.e.runl.yirgincs
0,cra femunefalDeiisin praeseiuivila vel iri fulura, anie peccaium, ergo oimies rcsurgent yirgines,
nain siiioii esset altitd praeiiiiura, nisi quod honio Ciii videlur obloqnj aiiclprilas illn : < Cum Detts
boiiiiiii optis fecii, hoc esi iiiagiiuui, nam virlusex- possit omnia facere, virgiiieni post jiiiiiayi, non
tra se lioh qiucrit p.raemiuni,et in custodiendis n.ian;-: potest snsckare. i Ttem, pnenilenlia conferlpleiiam
datis reiribuiio mtilta (Psal. xvin). reniissiprieni percatorurii, ci perfectam reslaura-
Sed eis objicitur.-Si David cliaritatem, tiinc ha- lionem yiriulura, hpc habet auciorkas. Maria Jlag-
builqiiando lioiiiicitliuni perpelravit, ergo lunccrat dalene suflieieiiier pceniuiil (Ltic. vn), crgo resti-
tiignits vita aeierna, ergo, si litnc decedcrel, vitara. tiiia est ei omnis .virtiis araissa, ergo virginitas,
aieruaiii babeiel. Eadem ralione de Juda, qui nun- aiil ipsa iion esl virltts. Il.cin, cpnjugalis debetnr
qriam secuiidiim cpscliaritaleui habuit, ergo nul- , frticltis triccsimiis, viduis sexagesitims, piaelaiis et
Iuni lempiis fu.it in qiio, si dcccderet, vitain aeter- virginibtts ccntesimus : nuila pcenilenlia, quanta-
iiain baberel. ldeo dicunt ipsi quod David, qtiaiulo cunque sii, potesl cflicertMil yirginitas restiiuaiiir
peccavil, chariialeih liabuit quain prius uirivulum ei, qtii eam amisit, et no.n potcst recipcre fnufiiiin
habuii";, sed iiinc arriii suspeiisus ad lenipus, posl- ceiitesimtim, nisi inorialtir virgp vel. praelatus.
ca iterum iliixit, advenienle pro peccalo conlri- Ergo nemo potest Cssc lanli nierki ppst- aiuipsain
tione. Potesf eliain quaeri, an David, qtiando pec- vifginiialcinquanliim ante.
cayit, habiiil perfectam cliaritalem an iiiiperfeclain, j)b itnc dicuitl quidam quod virgirtiias non est
6od "ipsi neuiiiiiii daiit; quia, sicitl .frucius et ToJia viiius sed quiddain supra pmnem; viriut.eni;: (51)
iii liieiiie diciinlui; esse in arbore, ila et tunc ihari- qu;)d voltini hnbere exquad.iiijglossasuper.Exo-
ias in Ditvid, duiri , ubi habcltif qtioii per leiiiiiin .ppcrimcntu.ui
de pellibus rubricatis significeiur niariyriuin quod
CAPUTXXVil.
illruin virginitgs tit. yirlus, et an habcalur ab omiii esi coiisuinmalio omniiim viiiuium, per quartuni
qiii hubel iiiium virtulem ? operimenltim de pellibus ilynciiithinis sigiiificatitr
Facta divisioue viruiijirii in quatuor cardinales p virginitns qna: est siipra omnem viriiiiem, qu.e
viiiiitcs et septein dbiia Spiritus sancti, et itcruin aiigelicain redolel conversaiionem. Nam iu cnrne.
in tres qtiic dictiniur, fides, spes, charitas, nsienstim vivere supra carnem augelictmi csl, noii Jiutiia-.
esl circa siiigulas qiiod qui Jiabet iiiiain, babetorii- iium, quod credimus fuisse dictuni ad comnienda-
ncs. Cu.in efgo noii soleal alio modo lieri divisiO tionem virginitalis sicul et illnil llieronymi : « Cuni
viriutuui, apud llieologos',;qriam aliquo praedic- Deus oniiiia possit facere, virginem post ruinam
totiiin, coustat oiiinem qui habcl unaui virluiein lion poiest suscitare, >id est iioii potest facere ut '
liabere Oriincs. Sed objiciuir : Quicunque liabet staiiis conjugaiorum comparabilis sit siatui virgi-
* tiriam
yiritiiem, habet omues, ergo el virginilaieni, niitn.iiy.perboJice enitn qtiandoque loquuulur sancli
cririi vifgitiiias sit lina virius. Ergo iste coiijii- ad exaggerationein' boni vel mali.
gattis, cinii babeat cliarilatcm, habet virginita- Aliis vitielur quod casiitas sit virtus ciyrisniinnr
tein, et ita est virgo-; ergo sequiitir Agnum quo- usiis eSl coiqiigurii, vel piiditilia conjugalis, niijor
(30) Hicroiiyuii ad Eustoeh. De cuiiodia vifg.-, esse Beibc. Elegnnter de his disserit D. Tbo. 1 2,'
e.i. q.-l:02. n; i. atl 8.' ;:;.
(31) Exod. xxvt. Glossa ord., ibid., qnas diciitir
1159 SENTENTIARUMLIBTUQUINQUE.'— LIR. III. 1150
continenlia vidualis, maximus continemia virgina- jt rum. Ubiqueauiem in pradictis argumentalionibus
iis, el quiciinque habcl iin.im virtuteiii habet cas- siiiue hoc nomen virginiias in designaiione iule-
titatem, vel in hoc primo tisu et minori, vel in hoc gritatis mentis. Nam aliter faiso sumcres eajn esse
illo medio, vel in poslremo. Nam isli sunt tres sta- virtuteni.
Ins saJvanriernm, qui significanlttr per Noe (52), Sed et ilerum objicilnr ad hoc: Iste qui motlo
Danielem et Job. Sunl aiii qui dicunt hoc nometi esl virgo inenle el Cf.rjiore, jam ducet uxorein et
virginitas siguificare duo; inlegrilatem carnis quae doimiei eum ea : virginitas est in isio, et nulia
virtus non esi, cum in muliis sil lalis intcgriins virttts desinet esse in is:o, ergo virgiiiitas erit iti
qui ciiariiatcm noti hnbent, ui in Judaeis ct paganis isto; ergo isie eril virgo. Fallacia ultimi. Jmper-
iiifidelibus. Unde iti Evangelio dicimiur virgines fecta chariias eril in isto; crgo isie crit imperfcc-
fnlnse (Maali. xxv), qunehabcnt iiitegritatem cnrnis, tus, posito quotl jam peiiicietur eliaritns in isto,
quae non dicerenlur falii;e, si lalis integritas virtus vel, potentia peccandi eril iii isto, qiiia Jibcnim
tsset. Signilicai etiam hoc nomcn virginilas inle- arbitrium erit in eo. Ergoisie |toieiit peccare,posito
gritalem niealis, vel conlinentiam, quse virtus ciim quod perfectus dccedat..
sil, fil ex cliaritale, el talis conlinenlin seciindum B CAPUT XXVIII.
diversos stalus diversa habet vocabula. Nam in vir- Vlrum
pcrseveranlia sit virius el an habeatur ab
ginibus vocniur virginiias, sive.mavis dicere, virgi- omni qui habet uuam virtutem.
tmtis conlinenlia; in conjtigibus, conjugalis' pudi- Ilis itcrum qui riicunl iiuhentein' iiiiam virtutcm
citia; in viduis, vidualis conliiietUia.En- igitur vir-- habere onines, objicitur de perseverantia: Iste ha-
tus qtite nuiic dicilur conjngalis putlicitia in islo bel omnes viiiulcs, crgo liai.et quidquid necessa-
conjugato cujus caro corrupia est, anle diceliatur ritim esl ad saluiem : sed perseverantia finalis ne-
rirginitas, vel virginalis conlineiitia, dum esset cessaria esl ad salutem, ergo isle habct perseve-
inieger carne. ranliam finalein, posilo quod amiltet chariiateii*
-Ad hanc ergo argiimenlalionem, quicunque ha- in decessu. ltem, iste habet charitateni, ergo, st
hel unainviriulcm habet omnes;ergo quicutique iia- nunc decederel, salvaretur, quia habetiti charita-
het 233 unani.hahei virginiiatem. Ferttir inslantia lem nil deest ad vitam, et (53) : « Habenti chari-
sic : Isie liabet onmein virtiiiem, ergo habet ini- latem quid potest deesse? et : Habe charilslem ei
tialein limorem, vel : ergo habet charitntem imper- fac quidquid vis; »isie igilur si in hac charilate
feclam. Sicul enitn hoc sinipliciter debuii inferri: decederet salvaretttr, sed habet charitatem noii
ergo habet timorem, vel : ergo habet charitaiem, G perseveraniem. Ergo isie potest salvari in chnri-
ul iion fieret descensns, ita el ibi : ergo habet tate non perseveranle. Item, impossibile esl istum
contincntiniri. Nam hoc noincn omne comprehen- salvnri nisi in charilate perseveranii : isle non
dil ibi genera, non singula genertim vel species. haliel charilatein perseveraiiteiii, eigo, si iu Jrae
Quodilcruin objicilur : Non amisil virginitaiem et chariiaie quam Jiabet decederet, non salvareiur.
habttii, ergo et adhnc lialjcl virginilaiein, fallacia Sed quia circa perseveranliam sunt aliqua du-
est secuiiduiu accitlens ex commulaiione praedica- biiabilia el iiiquisiiione digna, sub trium cnpiiti-
menii. Fiillacia. Tu non desiisti videre hnmiriem Ipruin numern coarclemiis : prinio, quaercndo an
album, posilo quod facttis sit niger, vel iia : Iste sit perseveranlja, nisi Uiialis sit; secundo, nn. pei-
non desiil habere charilalcm imjierfectam et eam seyeranlia sit praecepia; tciiio, an perseverantia
habuil, ergo adhuc habtiil charilalcm irnpeifeclain, sit viiius? Quod sil perseverantia eiiam quae nou
non, quia quae imperfecla erat, motlo est perfecin. est finalis, volunl nonntilli habere ex eo quod le-
Ad siniiJes argiimenlaliones in sirnilibus sumenda giiur in Evangelio : Qui pefseveraverit iisf/ue. i«
est inslanlia. liem quod dicitur : < Elecli lales re- finem salvus erit (Matlh.x) : pro nihilo enim, ut
surgent per oninia qtiales fuertiiii ante peccatum, > tlitiiul, apjio.silmn esset usque in jinem, nisi essej
islud oinniu non coiiipreheiidii hisi stolaui aniiiiie perseverantia ad tempus, ad ciijus dilferenliain
et corporis, quaruin uiraiuque habebuni qui clecli diclum essel usque ad finem. Iloc eliam volunt
suni. astruere argumentando sic : lsle fuil 239 'n c'ia"
jtem nota quod aliquis fructus ej'us minor est ritatc per decem annos, nec cecidit ab ea, nec cadit
quodam ir.icesimo fruciu, quia non liunt illae deno- niodo; etgo persevernvii in charkaie. Aliis tanien
itiinaiiones a ntiincris secunduiit quantitaiem pra> videlnr quod sicut.in his verbis perficio el pervenio,
iniofum ut diciuin est snpra, sed secundum signi- haec praeposiiio per notal consummationem et per-
iicaliones numerorum. Esl enim aliqttis conjugaius feciionein ; ila in hoc verbo per.severo, et qtiod non
raajoris meriii aliquo virgine, lamen status virgi- p.ossit.dc aliqno dici perteverare donec coiistimmaia
iiuin dignior est slutu conjugatoruin. Sit-ut aliquis sit ilia contiiiuatio per rooriein. Quod diciint sigui-
episcopnsditior est quotlani archiepiscopo, innien ficaitim fuisse in lalari tunica Josejih, et in cacda.
stalus archiepiscoporum dignior est statu episcopo- liosliac quae praecipiebatuf ofierri.
(52) Ut habel Augiist. v. in nolis ad Rob. Pul- (33) Aug. tract. S3, in Joaii,
lurh.
PATROI. CCXI. 3«
;;,^m-- • ' -' '"''""
J!3I PETRI PICTAVIENSIS : HS*
Quod autem perseveranlia non sit praecepta ex .A baec praepositio per non noiat cpnsummalioncm in
bocvoiunt habcre, quia si est praecepia, ergo omnis hoc veibo persevero; sed dicatur omnis perseverare
qui nonhabel perseveraniiamTiiialem transgressor in cbarilale qui liabet charitalcm, vel in ea manet
est. Ergo isle qui charitatem babet ad lempus el ad praeseris., sive sit amissiirns sive tion; vel si
non perseverabit finaliter, iransgressor esi; el ka nolel haec pracpositio per consunimationem, non est
in morlali peccato. Item, inulti sine perseveranlia diccndum quod aliquis ltabeal perseverantiam cha-
salvaii stiiit ut latro, ergo perseverantia non est de ritatis vel babuit, nisi decesserit in chnrknie; quia
hi.s sine quibiis hon est salus; ergo non est praece- lunc primo poiesl dici : Iste perseveravit in cha-
pta. Econlrario lamen videlur fuisse praecepia sub rilale. Licet enitn vere dicatur de isto, iste perss-
ca forma sub qua baplismus, Sicut eniin dicliim verabit in cbarilate, et hoc mihi revelatum est;
esl (Marc. xvi): Qui crediderit et baplizatus fueril, nonduni taineii potesl dici, hahet perseverantiam
salvuserit.hu dicttim est: Q«i perseveraverit usque charitalis, qttia nonduin facla est consummatio,
in fineni, hic satvus erit (Matth. x). Item, quidquid sicut isle licet inceeperit facere domum et faciat
necessarium cst ad saiittcm, pifeceplum e.st in modo, et sic perfecturus est, nondum lamen potest
evnngelica dociriua, vel per Chrislum, vel per ejus dici perficil domum,\e\ perfecit, veJ perfeclio domu*
discipulos; perseverantia finalis esl necessaria ad 240 esl» seQ t,lnc primo vere dicettir quando
sahiiem; ergo ipsa est praecepta. llem, dicit Augu- consummala erit domus. Ctnn ergo dicittir : Iste
slimts (55*): «Quidquid praeceptum est offerri in liabel quidquid necessarium est ad salulem, perse-
vetcri Jcge in figura, prseceptum. est offerri in tem- verautia finalis est necessaria ad saluiem; potest
pore novae graliae in vcritale. » In vete.ri lege prae- inlelligi hoc duplicker, vel quod aliqttis persevera-
cepium esliit offerrelur cntida hosliae cum capite, veiit; el lunc est falsum : sic enini nemo haberel
ethujus figuraeverilas esl perseverainia. Ergo in salulem, nisi jam perseverassel, vel qttod sit per-
nova lege praecepta est perseveranlia. Item, perse- severaturus, et hoc est verum; quia necessarium
verantia aut est in praecepto aut in consilio : si est esl quod perseveraverit, vel sit perseveralurus,
inconsilio et noiiin praeceplo, et sine perseveranlia aliter enim non snlvarelur; nec tamen ideojam
non est salus, er.go sine quodain consilio non est habet perseverantiam si est perseveraturus; babet
salus.; -ergo non sullicit sola impletio praecepiorum lameu.quidqiiid necessarium esl ad salutem.
ad •saluteiii. Qui dicuni non esse pcrseveranliam Huic igitur argumenlaiioni dala solulioiie oralio-
nisi sil finalis, .probabiliier possunt dicere quod nis. (Iste habet quidquid necessarium est ad salu-
perseveraiitia est prreceplJ, nou ut semper habea- Q lem; perseverntiiia necessaria est ad saluteni, ergo
tur, sed ut aliquaiido. iste habel perseverantiam. Qnod etiam falstim esset.
Terlio qttaeriiur ulrum perseveranlia sit virlus? si nunqiiam charitatem est aniissurus.) Inslnnlia
Qttod enim sk, ita oslcndilur : Perseveranlia est sumenda est : Isle liabet quidquid necessarium est
meritoria vitae oeiemae, ergo virlus, vel opus vir- ad viiam; deccdere in cbariiate necessarium est ad
tutis; vel ita : Donuin Dei est et non naturale, ergo vitam; ergo iste decedil in cbarilale qui viclurus
gratuiliiui •donrim. Ergo est viiius, vel opus virlu- est. Ad secundairi autem argtimenlalionem quae sie
lis. Cuiitra atiteni, estvirlus, ergo est praecepla. fit: lste habet charilalein in qtia, si decederCt, sal-
ltera, virtus est perseverantia, ergo qtiicunqtie ha- varelur; sed habet cliaritatein sine perseveraniia;
bet uriam virtiiiern, habist perseveraiiiiam. Qttod efgo sine perseveraniia polesl salvari. Fnllacia iu
falsum est; nam nmlii liabent virtuies qui non praemissis; vel iia : Iste habei oculos quibuspotest
perseverabuiii.' Dictiiit igiiur quod perseveraniia videre, s,edliabet oculos clausos ; ergo potest videre
est ustis omnium viituiuiii simul. Aliis videtur «culis clausis. Eodem modo stiine instanliam ad
quod perseverantia sil quiddam coaccidens vittiiti, lertiam argumentationem.
quod nonest virtus. Verius lamen videtur aitentius
considcranti quod hoc nomen perseveraniia in re- ^. Sed conlra opinionera hanc sic objicitur; Pei'se-
verans dicilur ab proprietate, illa est virius,
speclu diciiur ejus in quo perseveramus. Unde vel noii. Si enim nliqua dicalur quod perseverantia fidei
sine geiiitivo posilum iiicongruain facit loculionera.
sil virlus fidei a qua denominaiive sumitur perse-
Qiteiimtliiioduii)si dicatur: Pater eti, incongrue di-
denominative surailur a
cilur, ita quando dicitur perseverantia est, niiiius vernns, ergo perseverans
congr-ue dicitur : sed dicendum perseverantiii chd- fide; eadem ralione a spe, ita etiam a charilale.
rUaiis esr.vel alitjtiid tale[; nec est aliud perspve- Oporlet ergo viva ratione osiendere quiddam a qt:o
ranlia cliaritatis,. quain charilas in qiia qnis perse- sitiiiaiur denominative perseverans, et iia perse-
verat;; etila perseverantia fiiiei est viiius, quia est veraniia lidei esl alittd quara litles, maxime ctiui
fldes in qua perseveratur; el est pr;ecepta perseve- quoJlibet substaiitivuni per se possil poni, et qnnd
raniia.fidei, quia pracceplum est in lide perseverare, dicitur de hoc nominePfl/er, nou est siinile, quia est
sicut vides quod coniiiiualio Jeclionis est Jeclio adjeclivum significaiione, licel non voce. (54) Isiud:
coniinuata. Et hoc diclo, nil nocel si dicatur quod exerciiio pertranseuntium dimitlimus, non ignoraH-
(33*) Sup. Exod, xxix et Levit. m. (U) Y.Greg. homil. 16 in Ezech.

HS5 SENTENTIAUUMLJBRI QUINQUE. — LIB. 111. 1131
tiae : < Qtiin perlra:-)sean,tplurimi et mullijiiex sit jA est opus charititfii. Tainen.in primo verum est
seieniin (Dnn. xn). > qiiod credere- sil opus cliaritatis. Et per camdem
CAPUT XXIX. argtimeiilaiioiiem posset quis probare qtio,ri opns
Quw postunl objici dicenlibtis habenlem unam vir- jnstiiiae est parcere, opus iniscricordiae. est dara-
tulem habere omnes? nare, quod nemo dicit, nisi sub praiiiisso scnsu.
(35) His ita delerminatis, omiiem ciedimus jam CAPUT XXX.
cessare objeciionem ad hnnc universalem (36): Vtrum virlutes in quocunquesint, pares sint.
i Oinnis qui habel unam viiiuiein, habet omnes, » (37) Superest jam inquirere titrura orones virlu-
quia omnes inslantias interemimus apparemes. tes iii quocunque sint, pares sini. De quo maxima
Sed hic vidclur obloqtti qttod legkur super Gene- incertiludine disserunt nioderni dcctores, aliis di-
sim (cap. xiv): Abr-aham diversis vernaculis irruit ceniibus eas non oporlere dici esse pares, id est
in hosles. Super quem locum habet auctorilas: in niilio dissideutes, unde reddunt consonaiiljani
« Yernaculi Abrahaesunt viiiuies tjttae sibi invicem vel harraoniam spiriliialem. Aliie tamen magis, aliae
succeduiit. > Si crgo succedunt, non ergo sinitil mintis habenlur ab aliquo, sicut in Job patieiitia
infuiidunliir. llem super Matthaeum habelur, quo.d emintiit, in Davitl humilitas, in Moyse maiisue-
Abraham, Isaac et Jacob, sigiiificant fidem, speui B tudo. Qui etiam coi.cedunl aliqtiem niagis merefi
etchariinlem.el quod fides genuit el sjjem, et clia- per unam virtutein qnani per aliam, si eam ple-
rilatem. Sed hsec ad actus vel tisus virtuluin sunt nius habcat qtiam aliam, non tamen inngis nieielur
rcfereniia, quorum uiitis sine alio haueri poiesi. per aliquain quam per cbarilalem. Aliis autetii vc-
Non enini qui unani virlulem habct necesse est ritis videlur quod onines viiitttes in quociinquc
quod sialim haheal ejus usum, eliamsi sil adulttis. suni, pares sunl, ul qui in una par aiteri exsliieri<t
iii primaria eiiira infusione jmnes habeniur in ha- iii oiiinibus ei aequalis sit, et in quolibet eas ha-
biiu, nou lainen in usu vel aclu. Inclinanl eniitaet benli paritcr inlcnsae sunt quoad habilum iiiterio-
dispomint aiiiiiium ad actus suos pro Ioco et leni- rem (58) 11011 qiiantiim ad tisum exlcriorem , quod
pore exsequentlos. Sed cum virlutes iu aliqao sint auctoritaie Aiigitsliiii osienditur (39):« Si dixeris
sine nsibns suis, iiunquid ideo oiiosae? Non; quia, istos aequales esse foriiiudine, sed illaui praesiare
etsi non senijjer Jiabeanl suos usus, tainen semper prudeniin, sequiiur ul Iiujtis forliiudo minus sit
liabenl suos efieclus, ut dislingualur inler 116111?!prudens, ac per hoc, nec foiiiludine aequales sunt,
et effectuiii. Se.mper enini foiiiiudo facit foiiem, qnia est illius forlitudo prndentior. > Legitur
temperaiilia lemperalum , prudenlia prudenleiu, r eiiain (40) quod paria sunt latera charilalis, id est
id esl iipluin, disposkiini, idoneuni perferre quanlum diligil el quanluni credit lanluni opera*
iuolesiias, coercere illecebras, praecavere insi- lur : quod ad habilum referendum est, quaiuuin
dias, licet non statim pcrferal, vel coerceat, veJ habilis est cretlere lantum el diligere.
praecaveai. Qiiicunque ergo liabet unam viiiulem Imparilas vero usu facile patet, quia Job mngis
iii liabitu vel iu effectu, babel onines ve! in ha- usus est palieniia, Ahrahain fide, David liuinililate.
bitti vel in effectu, sive ptierulus sive adullus: Hoc eniin ad usus exteriores referendura ,' vel iri
sed non qiiicunque habel iinam acttt vel usti, comparaiione aliorum hominum inielligendum. Se-
241 habet el reliquas in aclu veltisu; et si qua cundum quam acluum exleriorum imparkaleni
lial argunientaiio contra hoc, falsa est ob hoc quia dicit alibi Augustinus, in aliqtto aliquam magis esse
dc babiiu ad actum fil transilus ; verbi gralia, si virlulem, aliatn minus, et unain esse in aliquo, et
quis sic inferat: Isle vel parvulus vel adultus habet non aliam ; Ioquens ad Hieroiiyinura sic (41): < Si
fidem, ergo credit : vel aliquid tale. Fallacia. Iste ila sutil inlenliones ut corporis meiubra, non quod
trunculus pedibus est gressibilis, ergo grudilur. videantur locis, sed quod sentianlur affeelibus, et
Elnotaquod siculoiimcs vhiules siniul iiifuiiduiitiir, alius illuminalur amplius, alius minus, alius om-
ita otnnes sibi cooperaniur in suis aclibus, ut cuiu j) ninO cnreal Iuminc, ul quisque illuminatus prO cha-
diligere sit opus appropriatum cbaritali, nihiloiniiius rilalis affeclu, iu alio aclu magis, in alio niiuns, in
ad hoc opeiatur fides, ut cum credere sii ojms fiuei, alio nil; sic dici polest habere aliam, ei aliam
ad hoc.ipstim operatur charitas. Unde probari vi- i)o;i, et alinm magis ct aliam minus : t quod pro-
detur perniislos esse actus virtutum, sic : Credere fetio de actibus intelligiliir. Id etiam congruo si-
esl opus merkorium viiae, crgo est opus charitatis, mili potestdeclarari. Palerfamiliasconduciiqualuoi'
cum onnie meriliim sit penes cliarilalteii. SOLUTIO. servientes, et singttlis dcsiinat propria ofijcia, ea
Opus charilalis dicitur dupliciler, vcl Opus charitute condiiione ul singuli parali sinl ad singula exse-
infornialum, vcl optis procedens cx charkaie el li- quenda pro loco el tempore. Ilii quidcin proinpti
bero arbiirio, ve) a cbaritale denominntum : quod siint iu habilti imeriori, sed 11011iu aciu exteriofi.
idcra est. lu utroque sensu vertnn est quod diligere Jta cuni virtules singulaeprivilegiata habeantoilicia,
(35) Mag. 111,d. 56. (59) Lib. vi, De Trinit., c. i iu princip.

(56] Ex Hieronyin. ad c. LVIlsaiae. (40) Aptid Greff.bom. ull in Ezech.,loiige a mc«J,
(57) .Mag.sup § B. - (it) Augiisl. ad Hieronym. episi. 21'.
(58) lla Mag. hic; el eod. >XHi.15. § E.
1135 PETRI PICTAYIENSIS 1136
oinnes promptaesnni ad cxsequenda sna officia, nam A ergo quam bcne dispulal de grammalica, tam bene
quantuni inienrik nnimum tcmperantia usii exte- disptitat de dialectica. Iiem, aliquis naturaliler
riori ad coercendasiJlecehras leinporeprpsperiialis, boruis est ad exsequenda opera jttstiiiae, natura-
tanluin inlendil fortiludo in liabilti inletiori ad liter liinidus est :id suslinendum adversa : ntinquid
perferendas molestias, si occurrat. lempus adversi- in eo pares sunt justitia et fortitudo? Ita : in ha-
tatis, noii tamen lempore prosperitaiis ad hocani- biiu sed non in usu. llem, quanto quis jnsiior,
inuin 242 movel, sed disponit, quia non est tanto magis reddit -Deoquod suinn es(, et proximo
opns (42). Non enim habcnl habitum qui noi) ha- quod siiiim est, ergo qnanio justior tanio pruden-
benl usiiin ; babcrcnl lainen si instnrel temptts. tior : qnod verum esl si ad habiliim referatur/;
- Sed conira objiciiitr : Ex qtianla juslitia aliqnid falsum, si ad usum. Ilem, ex qtianla juslilia lene-
fil, ex taniai prudeniia idem lit, ergo qtianto jtt- lur aliquis servire Deo, ex lantaprudeniia, et
siius laiuo prudeiitius. Fallncia. Ex qiinnlo ealore econtra; ergo quam jusle lam prudenler. Fallacia.
sol calefacit Indos, ex tnnlo Parthos, ergo quan- Ex qoanla scienlia heri disputasti meciim, ex lanla
tuiii Parlhos, lanlum inilos; vel ila : Qnaiilo scien- hodie dispulas; ergo qtiain scienter Iieri, lam
tior est iste.illo in grainniaii.ca, lanlo scientior est scienter hodie, Item, qnanto aliquid iit justius,
Hle in dialecticn, ergo qiinnto doctius disptttal de " lanlo majoris meriti, et quanto mnjoris meriM
grainmatica quam ille, tanlo doclius de dialectica, lanlo melins; ergo qiianlo justius lanlu melius, ct
posito quod ille suliiilius dispulal modo de iliale- itn opnsaeque juslum alii opcri quod est prudentitis,
ciica, licet iste pitis peritns sit in dialeclica. Fil videtur acquc bonum illi quia paris esl meriti. Quid
cnim transiltis de Jinbitu ari acitim, sictil ibi. ilcm, ergo prodesl quod illud esl opus prudenlius?
tiianto quis aliqttid jiislius fncit, lanlo magis vitat Prima est falsa. Ilem, omnis justilia est bonilas,
non agenda, et itiiniis omillil ngcuria, ergo quanlo etgoquod jnsiius est melius esl. Fallacia. Onmis
jusliits, tnnio pnidenlins. Conclusio potest esse du- grammaiica esl scientia , ergo quanlo doclior ali-
plex ut fiat coiiiparalio inter habiluin el haliiiuni, qnis in grariiinatica tanlo scienlior.
vel inter iisiiiu el tisum, et ttinc falsum est, cl in liem.si omnes virtutes in quoeunqtie sunl, pares
praedictis danda est insiaiiiia. llem, quamum ju- snni, quoinodo fit increnientum viiiutum ? secun-
stusaliqiiis, taiittim prudens esl, crgo quam j'uste dnin essenliam non fit; fil vero scctinduin effeclum;
aliqttid agit, tam prudenter : quod vcrum est facla ergo laiiluin effectum habet in islo justitia, quan-
comparaiioiie inter ipsatn priideniiam et jtistiiiam ; tum prudentia, el iia quam juslus est, lam prudens
falsttin, si ititer ttsum linjiis el usttni illius. Unde et C est. Qnod quidem verum esl si sic liitelligaS, id
fiic irisiandiim per exposiiionem : Quani bonus esl, lam habilis discernere inler boiiuin el maluin,
i/rammnticus est iste, tam bonus ost dialecticus ; qtiani JiaJjilis reddere unicuiquequod sunm est.
(42) Non enim non habenl habitum, quia non babenl usuin.
243 INCIPIUNT LIBRI QUARTI DISTINCTIONES.
Vtrum sancli «ynifuerunt anle ndvenium Chrisii mertierunl ad infernum descendere?

De virlule circumcisionis, et differentia ipsius ad baptismum.
De cteremonialibtis,utrtim essent observantibnscatisa sahitis wlemm? -
Vbi decemprmcepta legis ponuntur, ei quwrilur ulrutn liceat facere conlrarium aliciii eorum?
De mendacio et ejus speciebus.
De perjurio et modisjuramenli el perjnrii.
DecoriceptioneDomini.etulrtimcafoejusfueritdecimataihAbraham?
Vtrutri aliquid fecit Fitius quod non Paler vel Spiritussanclus, quia carnem assumpsil, et an Paler poluit
incarnari.
An hw propositiones - sint
• verw : Divina natura assumpsit humanam naiiirani; divina persona assumpsit
humaniiin iiatiirani.
An natura personam, vel persona personam assumpserit ?
, An Chrislus sapienlia creata scivil omtiia qumsciebal divina scieniia.
Ah Christus habuit' charilaiem modo viw,vel modo pairiw, ubi determindntur quw ad charitaiem Christi
pertirienl.
• Ali Christus pariler meruil omnibus suis operibus?
An alicui datum sil ul fierel Filius Dei, et si Chrislus in humana natttra meruit aliquid accipere in
diiina.
J)e voliirilafeChristi seciindunisenstialilalem. *
De eu quain habuil secuiulutn ratidhem, an convenirel eum voluntaie Judmorutn qui ejut morlem
optubanl.
An Chrhius liabuit ignoraniimn vel difficuUatemraciendi bonum, vel necessitaletnmoriendi.
Anhabjiil timorem.
1137 SENTENTIARUM LI8R1 QUINQUE. — LTB. IV. 1133
Q«j'rf nobis conlu'it passione sua quod non prius conlulerat nobis, ubi quwrilur, an alio modo potu.il not
redimere.
An Chrislus secnnitum divinam vel secundum humandm naturam fuil caput Ecclesim.
Quapolestate poluil Chrislus animam deponere, divina an humana, et an secttndum humanam natttram
fuit minor aiigelh.
In quo subjecto fuit mors Chrisli, et cujus unionis facla ftiit solutio in morle ipsius ?
LIBER QUARTUS.
244 PROLOGUS. A Abraham meruil tit statim postmortem Irnnsiret

(43) Oslcnstim est in praccedenlibus quomodo pri- ad vilam, si data essel hostia ; per ipsuin non sta-
mns homo a Jerttsalem descendens in Jericho gra- bal quin essel dala ; ergo meruit statim post obi-
luiiis spolialus (Luc. x), in naturalibus sil vulnera- luni intrare. Fallacia. Iste perfectissimus lantae
lits. Cum autem de eo scriptnm sit quod est, spiri- perfectionis est quod, si decederel, inererelur sla--
lus vadens el nvn rediens (Psal. LXXVII),a lanta tim frui visione Dei. Per ipsum non siat quod non
iniseria per se resurgere non potuil, nisi Samarila- deccdil, habet eniin morlem in desiderio, ergo
lius ille ad qtiem clamal ex Seir : Cuslas, quid de meruit nunc frui visione Dei. Vel in prscdicto exem-
nocte? Cnsios, quid de nocle? (Isai. xxi) in formam plo de rege etstrenuo milite. ltem, quilibet sancto-
servi se exinaniens (Phiiipp. n) ccelos inclinaret rum iiovi teslamenli statitn quando decedit frtiitur
et descenderet (Psal. xvn), ovem ceiitesimam qnac visione Dei. Nulli santiorttm veteris lestamenli
errando perierat reliclis nonaginia novem in de- islud esl dalum ; ergo majoris est meriti quilibet
serlo propiiis humeris ad locum unde cecideral re- sanctus Novi Testamenti, quant aliquis qui obierit
portaret (Mallh. xvnr, Luc. xv). Quod quotnodo sub Veieri Testamento. Fallacia. Quilibet parvulus
faciuin sit, ipso annuente qui reportavil, deinceps _. baptizatus.si statiin decedil, intraladqiiielem oeler-
explicabimus. nam, non quilibet adullus slaiim liuitur visione
CAPUT PRIMUM. Dei post decessum in cliaritate, imo iransil. per
(Jlrum sancli qui fuerunl anle adventum Christi me- purgalorium : ergo majoris est meriii quilihet par-
ruerint ad inferos descendere. vulus baplizalus quara adullus intperfeclus : quod
Ordo reparationis nostrae a fide inilium sumpsil. falsum esi. Item, melitis est boiiuin quod siaiira
Nam credidit Abraham, et reputatum esl ei ad jusli- obtinelnr post moriem, quam quod differlur : qui-
tiam (Rotn. lv), anlequam vel circumcideretur, vel libet sanclorum Novi Teslanienli slalim assequiiur
legem aiiaro qtiam naluralem a Deo accjjierel. Et tale bonum, nullus saiietortim Yeteris Testaiuenti
Ilahacuc prophela dicil : Justtis ex fide vivil (Ha- statim fruebatur visione Dei; crgo majoreni coro-
bac. n). Inde esl quod Abraham memit paler mul- nam recipit qtijlibel istorum, quam aliquis illorum.
larum gentium dici, quia credidit Deo promklemi: Solutio pcr inierpretaiionem primae quae intellecia
In seminetuo benedicentur omnes genles (Gen. xxn), universaliter esl fulsa.si indefinita esl argumenla-
sicul lestalur Apostolus loquens ad Romanos (Rom. lio non tenel necessitateni.
iv). Etsi decessisset Abraham anle circumcisioriem, Ilem, Abrahani in inferno detincbatur jusfe aut
fide quain habebal salvaretur per fidera sicut el alii C injusie : si juste, ergo peccatis suis exigenlibus,
anle eum qui morlui sunt incircuiiicisi, ut Abel a ergo non prorsus ab eis per fidem et circtimcisior
quo incepil Ecclesia, et Noe, et alii. Sed si j'usli nem eral liberalus; quod falsum esl. Dicit enim,
decedebant, cur ergo ad inferos descendebanl? Imo Beda (44) : « Idein, sahuifeiae curalionis reme-
ad hocsic ratiocinabiiur aliquis : Uiiiciiique reddit dium,etc. > llem, Abraham carebat visione Dei; ilia
Deus secundnm opera, ergo et Abraliae : sed Abra- carentia eral ei pcena. Dicil enim Gregorius
ham meruerat ul post morlem inlrarel ad vitam in Moralibus : « Desidefium rei 245 fl"ou ut«^
seiernam, ergo statiin post dissolutioncm animae et feiiur poena esl, > et Salomou : Spes qam dif-
corporis debuil oblinere vitam aeiernam : aut infertur affligii unimam (Prov. xin), et baec pceita
juste acltim est cum eo. SOLUTIO.Veruni est qttia non injusie ei infligebatur. Ergo pro peccalo eain
meruerat intrare, sed non slatiin posl mortem, sic- sustinebat, ergo non plene ditnissa ei fuerant pec-
ut et iste qiti per purgalorium transivit, mertiit cata per fidem et pceniienliam. Ad hoc dicunt quod
frui visione Dei, scd non slalim posl decessum : Abraham j'uste tenebatiir ibi, quia non plene libe-
sicttt ei iste qui egregie aliqttid facit, meruil prae- ralus erat a peccatis, quoad onineni remissionis
mium a rege, sed non stalim post facium. Itera peccaioruin efiectuiii, quia licet essent ei dimissa
(43)Magister iv, senl. d. 1, § A. lionis auxilium circumcisio in iege contra origina-

(44) Snp. Evang. Luca\ n : Idcm saluliferae cura- lis peccati vuinus agebal quod baptismus, etc.
1139 PETRI PICTAVIENSIS" Tt40
pcrcala quoad reaturo per circiiincisioiiem, non la- A secundtlin boc nccessanum est Aniiclinsluiri esse
nten oniniiio quoad poenam, nisi iiispe et exspecta- veniiirum, ct itnpossibile est Aiilichrisiuni csseoc-
lione veritaiis fulurae, cttjus figuias in umhra ve- cidendum a matre sna.
iierabalur, donec veniret veritas : per quns figuras Sed el conlra lianc soluiionem obj"icipolest quod
ii.onjtisiificabatur. Diiplex est eiiim effecitis rcntis- super illiim lot-uin Jercmiai, tibi dixit Jeremias Ana-
sionis [icccati, carereprjena elfiiti visione Dei. Pceua niae falso prophelae : Amen (Jer. xxvni), habeiur
qttidem carebai, sed non visioue Dei friiebatnr. llla in Glossa Ilieronymi: « Oplat fieri quod ille meiiti-
eniui riilulio fruiiioiiis non eral ei poena naturalis. lur, hocenim significal, Ainen, el cupit pro rerum
Ad hoc eiiiin ut aliquis habeal gehentiam, oportet piosperilate magis illnm quam se vera dicere , »
atlesse Jocum poeiianiin, et seiisum et carentiam et post inducit exemplum de quodam qui per Spi-
visionis Dei. ln lpco quidein erat Abrahain, el Dei ritiiin sanclum loquens diccbal : Vlinam non essem
yisione carebal, id esl eani non habebal, nl hoc vir habens tpirilum, el mendacium polius loquerer !
\erbnm, careo; taiiium inivaiionem notel, et debi- (Mich. ji.) Et paulo post: « JOiiasconirislaturqtiia
ium no.n iniporlel; sed nullam senlicbai poenam iiientilus est, et arguiinr aDominoutilius esse mcn-
lriaieiiaieni; qiiod tamen videlnr falsum (43). Alrbi daciuii), quain tnniaej multitiidinis ruinam. > Sed
enim dicitnr quod gravissima poennrum estcarere B super hoc non minima videtur esse quaesiio. Si
•visione Dei, licel alibi (46) legntur miiissima, quod ciiiin volebat Jercmias verum esse quod llananias
ila inlelligiliir. Miiissimiiest quanliim ad sensum, falso prtiphetabnt, quod cx practiiclis nuctorilalibtis
tjuia cx hoc nisi aliud essei, nulla sentiiur pcena. haberi potest, el scicbat hoc non posse esse verum
Sic nec ego punior cx eo quod non sutn episcopus. qtiin illementitus fuisset; 246 er§° volebat Jere-
Gravissima lamen est quaiitum ad damniim; vel inias dixisse falsum, qui promUcral adversa, vel si
'
gravissima, id esl generalis, quia quicuuque piinkttr volcbat se dixisse verum, quod non polest -negari,
iu inferno, caret visione Dei, sed rion c-oiiveiiiiui', (iion enim vellei Spiriium sancluin per qitcm lo-
quia neque saiicti ante adventum Chrisii sentiebant quebatur dixisse falsum) et volebat llaiiaiiiaui di-
pcenam, nec parvuli qui modo moriunlur inbapti- cere verum, (quod polest haberi ex praemissis au-
zali, licet visiohe Dei careant. Ilcm, quando Abra- ctorilalibus). Ergovolebal duo coniraria contingere
-liam morluus esl, necessarium fuii eum decessisse simul, ciiin conlraria praedicarenl ipse etllaiiaiiias.
infide Medialoris, et imppssibile erat ejus fidem Ule enim prospera, Jeremias adversa proniittebai.
Jrritam fieri, ergo nccessarium erat Chrisium esse Ad hoc dicendiim quod non sequitur. Si quis vc-lit
veiitur.um et passurum et morkurum, etc. Cui vi- c aliquid ct scial iilttd non posse cssc siue alio con-
, «leinr conlraria aucioriias (47) : < Fuit alius mo- sequeiili, ideo velil consequens. Nam isle vellet
dus Dco possibilis', sed nullus miseriae nostrae con- aniotlo esse Romac; el scit lioc non posse esse nisi
venienlior. > Consiniilis objectio de Christo qui essel Romae; ergo isle vellet esse Romae. Volebat
dixit Petrura eum neg.tturum, et iinpossibile cral ergo Jcremias eveiilum rei qnam praediccbal Ha-
. ipsumdixisse falsum.Ergo iiecesseeraiipsuindixisse nanias, non lanieii ideo vel illum verum, vel se
• •veruin, ergo necessaiium erat hoc fuisse verum, et dixisse falsum^Volebat re dixisse verum non lamen
ila necessariiiin ftiit PetiumnegareClirisluni. Quare illud evcnire quod ipse, vel non evenire quod ille
igitur iinpiitatur ci ad morlem ? ltem, possibiie pracdixeral. Sicul vult se veruin diccre, qui de pec-
erat liuniaiium genus non esseredimendum; elsi catis suis pcenitet, non tanicn vttlt illud eveuisse
non redinicrelur, nec Abrabara r.edimeretur, ergo qttod dicil. Ttinc enim non ex corde pceniierel : et
possibile erat Abraham non esse redimendum, cl sensus isiarnin auctoritntum ad hnnc solulionem est
necessarium erat decessisse in fide iila; ergopossibile reiorquendtfs.
erat illam fidem fieri irrilam, vel ipsum de merilis CAPUT II.
, defraudari. Super lioc dtipliciler solet fieri solulio. De virlute circttmcisionis^ et
differenlia ipsius ad
Dicunt en.iin. qnod non est necessarium Abraham D bapiismum.
credidisse quae credidil, nec necessariura eslChri- (4!)) Abrabaejam juslificato cx fidc praeccptn est
slunilocutuni fuisse q.uando dixil Pelro, Ter tne ne- ciJcumcisio,de qtta quiaad alia feslinaniiis, breviter
gabis (Ltic. xxn). AJii dicunl, (el ita a Magistro (48) traclandiimesl: primo, quareinsiiluta sii; secundo,
meo accepi) quod necessariinn est fuisse quaecnn- cujus rei sil sacrameiiluin; lertio, quare ininiuiala .
queper Spiritum sanctum. fiieriinl dicta a jn-ophe- sit per bapiisinuin considerando. Insliluta ergo
tis, et necessarium csse venlura, et iia necessa- ftiil (SO) « ut per obedienliam mandati Abrahani
rium erat Petrnm esse negaturiim Chrisluin, et Deo placeret; cui per inobedientiani Adam displi-
tamei) ei impiitandtim erat, sicut necesse esl dia • cueral, nl eliam populus ille a caeteris nalionibus
- Loluni peccare, et tasnen ei imputandum esi; et siguo coipoiis disceruerelhr,. > sicut et signo nieji-
(45) Apud Ang. Enchirid. c. 112. ser. 14, De (48) Viri..cumdem J:. ], disi. 58, Ang. LvDeci-
ttrb. Apost.; contr. Jui,, c. 2, el Basil. in ps. vit., c. 9, etlO; lib. De prmdestin. sancl. c. 10;
XXXIII,ad illuil : Timorem Domini, etc. Ifact. 55, in Joan., etc.
(46) Iri Enchiriil. Aug. c. 95. (49)Mag. iv, d. 1, § H, ctc.
(47) Aiig, 1. XJIIDe Triiitt:, c. 10. (50) V. Aug., 1.De pcccal. original., c. 31.
41*1 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. IV. 1112
lis, id est fide. Sunl eniin duse res illitts sacra- A remittebalur per circumcisionera. Si inde infera-
menti. Nain per circumcisionem qua: fiebaloctavo tur : ergo plus obfuit circumcisio quara profuil,
«lie culiro petrino significatur quod pelram Cliri- fallacia. Faciiiorem habebat iste viam ad oblinen-
slum in commtini resurreclione qtiae fiet octava dum vilam ante votum, quam posl, ergo plus ob-
aelate, oinnis abscideretur corruptio. Significat fttitei volum quam profuit. Iiem, per fidem prius
eiiam quod per Cbristi rcsurreciionem abluitur a remitlebulur originale siue circumcisione, modp
peccato aiiima uniusctijusque in ettm credenlis. sine illa nequaquam, ergo majoiis lunc erat vir-
Ideo anlem mtilala esl per baplismum, quia boc lulis , quani j modo. Fallacia. Anima Pelri. in
sncrauienttim commuiiius esl et perfeclius : com- via merebalur per fidem, iiiorin. non merctur
iiiuiiius, qnia illnd in una sola corporis parlictila in per eam ; ergo mnjoris efficaciaeerat lunc, qttain
qua doininatur concupiscentia, per quam conlra- nunc.
Jiitnus originale peccalum. Ad ciijus remediura Ilem, fides Abrahae ante circuincisionem lianc ha-
data cst circumeisio; bapiismus vcro ointies cor- bebat virlutem, ut merito illins dimiilerelurlsmaeli
poris paries abluil. Item circumcisio solis maribus peccattim queiii cffecium non habuit nalo Isaac,
proderai, baplisnius vero uirique sexui: perfeclius quia lunc praecepia erat circumcisio, meruime
esl eiiam hoc saciainentum, quia ex circumcisione P Abraham suae fidei lolli illam virtutem? Ilem, in
rcmiiiebalur laiilinii originale peccalum, sed (51) circunicisione remillebatur originale, el ex chari-
nec graiia adjulrix ad bene operanduin confereba- tate in ea dabantur vitiules, sed tion ex ea; sicut
lur, nec virlules aiigmenlnbatilur, quod lotuni fit in baptismo Joannis dabantur virtutes, sed non ex
per bapiismiim prater reinissionem originalis pec- eo. Iiem, parvulis dimiltebatur originale ex fiJe
cati. Uiule el Abrahae uihil inlus contulit, quia jam parentum, an suorutn an aliorum, an unius lantum,
ex fide jttslus erat, setl in signum lanlum fuil, si nnus essel fidelis, aller infidelis? AdTioc dicen-
Sed objiciittr : Circumcisio itislilula fuit in re- dttm quod merilo eorum qui |praecesseranl i» qui-
medium originalis peccnti , ergo aui lides erat in- bus fueral fides, de quoruro familia eranl"parvuli
suffjciens ad abolendum origiuale peccalurii, aul ilii, sicul dicitur (55) :« Accedit verbum ad ele-
. circumcisio fuil superflua. Quod aulem fides essel mcntum, cl fil sacramenlum; non quia dieilur, sed
suflicieris, habeturex aucioriiate. Dicitur eiiiin (52), quia credilur; > non esl intelligendum, quia modo
< Quod apud nos agil aqua baptismi, hoc egit apud creditur, nam si omnes essenl infideles, el dicere-
veleres, vel pro jiarvulis sola fides, vel pro majori- lur, fierct remissio ; sed, quia credkum est a patri-
bus sola viiius sacrificii, vel pro his qui destirpe Q bus noslris.
Abrahae prodierunt myslerimn circumcisionis. Fal- Sed dicet oliquis : Cur quibusdam parvnlis re--
lacia. Iste fecit volum coiilinenliae ut per hoc sa- missa sunt peccata, etnonaliis in fide Adae,si noti
luiem 'nierereiur, ergo aut opera illa quae fecit in • exigitur fides propriorum pareritum? Atl quod di-
charilate ante votum, crant insulficienlia, aul vo- • cendum, quia multaedesccnderunt familiacde Adara.
tum fuit superfluum. Iicm ex fide sola dimitlebantur infideles, el ideo parvulis de illa familia non fiebal
peccala originalia anle circinneisioncin, insiituia remissio tiisi solis illis qui erant de familia illaqtiae
circumcisione non ex fide sola sine circuiucisione . habebalfidein, sicul forte in familia Seth, elpostea.
dimiltebanlur; ergo mnjoris ellicaciae fuil lides . post diluvium in familia Sera et Heber a quo de-
ante circumcisionem, quam posl. Quod falsutn est. scendil Abraham. Si vero quaeralur an in ulero.
Qtiod enim non sola poteral abolere pcccatuni posl remittebaiur originale peccalum per fideni paren-
circumcisionem, non fuil co quod iniiioris esset lum parvulis cuni lantam haberent fidem parenfes
effeclus, sed quia circumcisio erat praecepta, ei parvulis exisleniibus in utero qnantam illis natis cl
iiiobediens esset qnilibel, nisi circiiniciderelur. posl; dicimus qtiia antequam natus sil aliquis non
247 Fall.tcia. Jllis solis operibus quae iste facil in potesl rcnasci nisi divino miraculo, ul de Jeremia,
tiiaritale anle votum coiiiinenliae, poleral s.alvati, D et de Jacob, el Joanne, el beala Virgine dicitur.
facto voto iion fjoierat salvari illis solis, nisi et vo- Dicendum ergo quia ex fide parentum, scilicet
tum ini|)lerel. Ergo minoris meriii fuerunl illa opera Ad;e el Noe, etiarasi infideles essent prdprii paren-
posl quam anie. ltem, aute circumcisionem sulficie- tes, remitiebantur eis peccata. Sed non esl deter-
batsola lides ad delendum originale; instiluta cir- niinalum (54) quoio die a nalivitatc, nisidicalur de
cunicisione, necessaria eratelcircumcisio et fides. fetninis qttod oclogesimo die quando pro eis offere-
Ergo facilius reiniltebalur peccatum originale ante batur, eis fiebat remissio.
circiimcisioneiii quam post. Quod verum est sttb lioc ltem, sola fide aliena poierat tunc qnis fieri di-
scnsu, id esl pauciora exigebnnlur el sufftciebaul gnus vila aelerna, inodo nou polest sine bapiismo,
ad hoc ut'iemiiieietur, et quaniuni ad setisum quia fides parenlum non facii parvulos dignos vita,
quod nullam molcsiiuin in carne sustinebat, cui.sic nisi baptismum excludat artitulus necessitutis, noit
remiilebatut' originale peccatum per fidem, sicut et coniempttis religiouis. Ergo majoris perfeclioiii»
(51) Ita in lenninis Mag. § E, discipulo lapis of- (55) Aug. Iracl. 80, in Joan.
fensioiiis. (54) Iliec inlellige de masctilis anle dalum
' legeui
(52) Giegor. 1. tv, Moral,, cap. 3. ciicuincisioiiis.
c.ral fldes liinc quam modo. Ad hoc dicchdum quod A Item : Lex et prophetw tisque ad Joannem [Luc.
fides paientinn nee lunc, nec nunc eflicit aliquid xvi). Eigo noiidebiiertinl observari lempore Chri-
digntim vila aeterna, licei ex virttilefidei parentum sli. Soi.unO : Lex praefigiirabat et prophei.ia praedi-
parvulis reinitiereniur peccala. Iino chariias qtiam cebal, qnod lempore Joatniis conipleitiiu esl. Unde
Detis grntis dabnl, in remissione peccatorum dignos tunC Dominiis dixit: Consummatumesl (Joan. xvii),
vita aeiema faciebai. quod de Filio hominis scripium est. Ilein, lex re-
248 CAPUT III. linquenda fuit.pro Eyangelio, ergo fui.t.spernend.a.
De cwremonialibus : utrum essent observanlibus p.ro eo, ergo npn fuit in honpre liabenda pro ipso,
causa salulis mterna!. Ad quod dicenduin qupd in;lionpre erat habenda
(55) Posi cireiiincisionem Abrahae .praeceptain, piopter Evatigeliuin qttpd in sc continebat per spi-
tcmpore Moysi et per ipsiira Moysen a Deo data est ritualem intelligeiiliain; erat en.im sicut rola in.
lex Judaico poptilo exennii ex jEgyplo in monte. niedio rotae. Unde et super illum locttinIsai;c (55),
Sinai quinquagesimo die post egressum, dunbus de De Sion exibit' tex, et verbum Domini deJerusalem
cnnsis, ut per legem a Deo daiam lex naluralis re- (Mallh' xu; Marc. n; Luc. vi), dicit Glossa :
pararelnr.in qua praevaricalus fuerat Adani et ejus « Lex velus.spiritualiler jntellecta, scil.icet Evange-
posteritas, et ut per Jegales observanlias, ille rttdis BJium. >
ct increduliis poptilus ad veritatis fuiurae susceptio- Iteni, Ghristus coepitlegem destruere dum disci-
nem instrueretur. Unum istorum fecit per moralia puli ejus per sata euntes spicas confficabant in
praecepta, allerum per legalia. Sunt enim in lege Sabbalo et comedebant (57), ergo solvebat legein :
riuO genera praeceplorum praeler promissa, immo- falsum est ergo quod daluin est : Non veni legem
bilia et mbbilia : iminobilia tlieuulur nioralia, ijtio- sotveresed adimplere (Mdtth. \), Ad hoc diceiidum
luiti observautia omni tempore exigebalur, et ante quod lex tribus modis solvilur, vel quando iion in-
legem, el sub Jege, et post Iegem :' ut Diliges Do- telligitur spiritualiter, et iia solvit Judatiis; vel
minum Deum tuum, eie. Unde dicuntur iinmobilia, quando bene iniellecla non adimpletur, et ila sol-
qtiia iion moveriliir veniente veriiate, imo et timc vit Christianus; vel quando aliqua pars diiiiinui-
magis observantur, Ct talia sunt moralia quae ad tur. Lex autem in tribus consisiil, in promis.sis,
omne lemptis suni data. Mobilia stint quae ad tem- in caeremonialibus, in moralibus. Proraissa in Chri-
pus data suntpropter figurandum,non jusiificandurn, sti morte impleta sunt. Caeremonialia ad liiieram
qiiaeqnidem in reverCniia habiia sunt, doncc veni- sunt destructa, sed spiritualia servantur. sicut et
ret verilas in cuj'us sigiiificalione suut data; qua C moralia : 249 er8° Chrisius Jegera n.on.solyii,
veniente cessavit timbra el figura cseremonialitim. quia spiriiualiter intellexil el ndimplevit, et nil de
Tale erat praeceptum de immolatione agni pascha- spiriluali intelligcntia dirainuit.
Jis, quac terminata est in passione Christi quani fi- Quicrittir auteiii, ctiii) caeremotiialia idcm signjfi-
gnrabat; similiter circumcisio lemiinala est in ba- ceiitquod litfera Jegis, cnr, illis alijeclis; haec in
piismo. honorC liabeltir, Ct in Eccjesiu legitur, cum nil
Sed ad hoc oiijicilur : Velus lex slatum sunm qttod dc caeremoiiialibus ad lilteram ibi conliiiealtir
habuit usqtie ad Evangelitim. Ea igitur cessare de- observelnr. Ad quod diciinus quod sunl signa (]ti:e
buit, snpervenienlesEvangelio, sectindum illud :No- rem praesentem significant, ut circuius anle doiuuui
vis supervenienlibus projicielis vetera (Levit. xxvj). pendens designat vinum esse venale in domo. Unde
Sed Chrislus praedicavitEvangelium anle passionera si pcndcat circulus el non sil vinum venale, falsum
suam, ergo tiinc debuit cessare et circumcisio, el esl signum. Est aliud signum quod significal rem
alia quae erant in icge causa figurandi dala. Sed in praiteritam, iit niadelactio lerrae pluviam praeieri-
conirarium sic : Bapiisinus noiidum eflicaciam ha- tani. Est aliud qtiod significut rem praesenlem et
bebat, quia Christus nondum fueral passns a cujits fiitiiram, tit cinis benedictus, qui in Capile jejunii
jiassione viam suamiraliebai; necdum etiam data superponiiur capitibus Cbristianorum, signiftcal
erat forma baplisriii a Ghristp qtiai;post Resurre- ' praeseiueiii buniiliiaiem eorum, et fuiuram resolu-
ctioiiein data esl, cuin dixit : Eunles in mundum lionem in pulverem. Caeremonialiaaiilem non erant
Hniversum, prwdicate Evangelium omni creaturie, signa nisi rei futttrae. Unde si modo fierenl, signi-
baptizanles eos in nomine Patris et Filii et Spiritus ficureiur quod illaessent fuiuraquoruin baec sunt
saricti, ctc. (Matth. xxvin). Ideo dicunt quidam figurae ct signa. Et ila cuju illa non sint fulura,
quod anie passionem simul currebant lex et Evan- fulsa esseni signa. Jam enim Chrislus passuscst
gelittm quando Chrisius piaedicabat, et ulrumque quod tunc designaba! paschalis iininolalio. Jam of-
in patie hnbuil eflicaciam. Qttod enim dicliiui est leiimus castilaieni et simplicitalein; quod figurabat
ab Apostolo : Si circumcidamini nit vobis prodest turturis ct columbae oblatio. Nam illa obiatio Jieo
(Gal.-x), referendum est ad sialum iiltiin Evangeiii non placuit nisi propier ista signata. Sed legis lil-
post resurreclionem. lera ideo seinper esl veneranda, quia diim legitur,
(55) Mag. m. d. nll. (57) Gralian. 25, q. 1, c. 10.

(56) jsairo n, in Glossa, ibid.
1345 SENTENTIAltUM LIBRI QUINQUE. — LIB. IV. 1146
lidem noslratn confirinnt, dum nobis ad memo- A plo per fcaerenionialia curabanlur, iia iniellige:
riam revocat ea quae credimtts a sanctis.:propbeiis « Ah idololatria retrahebantur cui in Êgypto fue-
pracdicta : In Itoc eslverbuin veruin qtiod atius esl rant assuelactac cl ita mortuae.i Non enim aliud
qui seminai, et alius esl qui tnelil (Joan. iv). Nos fuil illa curatio, nisi dissuetudo idololairiae.
eirnm erudil rium conniiemorat quae mnla Deus Quod autem caereinonialia non conferrent salu-
Jiidaeis, dtim ernnt rebelles, inlulii, el quae bona lem, licct ad cam valerenl, pcr similem potcst
dum fuerunt Jiumiles, ul et nos superliiam vitetmis, ostendi. Baplismus Joannis non conferebnl saluiem,
ne quid simile nobis contingat. Potest eiiam dici quia non faciebat remissionem peccatornm. Erat
quod litlera Jegis liileram Evangelii figurabat; id in aqua, iion in spirilu; valebat tanien ad eani, et
est, qtiod Evangelium aperle docebal esse fatien- assuefnciebat Jiomines ad bapiisinuin Chrisli, qui
dum, ipsa sub liguris docebat (57') ; legis eniin lii- erat vcra causa salulis. Cliaritas lamen ciim qua
lera castilatem docelcum dicil : Offeres tutiurem ; accedebanl ad baptismum Joannis saluiem confe-
simplickatem, cum dicit: Offeres cotumbum (Levit. rebal. Siiiiililer abbas iste hiiie sno monacho deli-
v, 14). Evangelium idem aperlius docel : Esiole caio, non valenli observare rigorem vitae mo-
simplices sicut columbw (Mallh. x). nasticae, praeccpit vesci carnibtis; ille obedk. Me-
Quaeritur etiani an caereinoiiialia Deo piacuerint B ' retur iiaqtioex oliedietitia, non ex csca carniuui,
quando fiehant in charitate et ex cliariiate. Quod quia csca ci polus uoti su'it rcgnuni Dei, id csl
pcr-ea nenio meiebatur yilam teteriiam videtur ex causa regni Dei (Rom. xiv). Valct tnmcn esus ille
multis auctoritalibits. Dicil enim Isaias : Sacrificia ad vitam quia esl occasio illitts meriii. Si vcro
veslra odivit anima tnea (Isai. l). Et Ezechiel (58) : qu.uras rationein quare illa opera non juslifica-
Dedi eis mandala non bona, el justificationes non reul, audi qtiod dienuu cst : < Cacremonialindala
bonas, in quibus noii vivanl (Exech. xx). Et Aposto- sunt diuis in flngeliuni, iiisipienlibus in ptetlngc-
lus : Lex neminem ad perfeclttm ducit (llebr. vn). giiii), justis iu sigiiuin.i Erant cnim jusli anie le-
Et alibi : Lex iram operatttr (Roin. iv). El alibi : gein, nec per e;un aliquid accrevit justiiiae illius,
Lex subiv.lravittit abundaret delictum (Rom. v). Et qtiia justo non est lex posiia (I Tim. i), id cst pro-
in Evangelio : Nisi abundaverit juslilia vestra plus- pier juslum data erat; ul cognoscerent suam infir-
quam Scribarum el Phurisworum non inlrabilis in initatein, qtii prius dicebanl : Non deest qui im-
regniim cwlorum (Mntth. v). Ecoutraiio lamen in- pleal, sed deest qui jubeat ad futurae verilatis **t
ditci possmil auctoritales. Dicit emir Apostolus : gialiae manifestationeni, ul sunm recoguosceiiios
Lex quiiem sancta el mandalum bvnum (Rom. vn). ._ iuipotentiam et caereiuonialiuiri iiisiiliifieiiliain, ad
Ei Beda : « Jusliiia legis suo tempore ctislodiia, non medicum Christum currerent et ibi salulem per fi-
soluiii bona tetnpoialia, sed et vitain conferebal dem, el spem, et chariiaieni haberent ea quibus
aeternam.i Et Aiigiistinus : < Ideo voluit sacrificia jnsiificabanlur, non ex lege.
jlla sibi offerri ut animae quae iu Êgyplo mortuae Dicunl tamen quidam quod inler sacranienta '/e-
fuerunt, per illa curarenlur.i Sed haec onuiia de leris ac novi lestamenli iion in hoc est diffeiei>:i;t
facili ad concordiam revocantur : si hujus nominis quod isla jusiificent in charilate facta et non illa,
iex multiplicitas disiinguatur. Narn lex quaudoque nani utraque juslificant sisint in cliarilate. Sed qnia
dicitur tota series Veteris Testanieiui, qtiandoque sacraineiiia novi testamenli augent viiiutes, illa
lantum quinque libri Moysi, qtiandoque Decnlogus non atigenl, et iiiajoieni babet iiuiic cffectuiii ba-
scriptus in tabulis, inlerdum etiani caireinonialia piismus, qtiam tempore Cliristi, quia no.n Jiherabi.it
lanluin, nonnunquam etiam Jittera cttin spiriiuali ab oiicre legis sicul. modo.
iiitelligentia. Lex etiain dicilur observanlia unius Setl iicriiiii oljjicitur de sacrificio Abel quod Deo
iiiandaii. -Unde soli-.tdici : ilaec est lex leprae, lex placuil, seciinduin illud : Respexil Deus ad Abel.ei
zeloiypice, Iex Paschae (Levil. xiu ; Num. v, elc.) ad tituiiera ejus (Gen. iv) ; et in canone inissa):
Omnes ergo illas auctorilates per quas videlui- D J Placeal tibi, Deas, sucrificitim isiud, sicut plucuil
posse oslendi quod iex non jtistificet, referendse tibi sacrjficiutn Abel jamuti tui. Si ergo Abel illo
sunt ad casremonialia, quae fueruut insiilula pro- tempore sacrificii mciuit, cur non et Aaron, cui
pter sigiiiricanduin, non jiistificandum elsi (59) ex pr;eceptum est siniililer sacrilieare? ideo ilaqtie
charilaie fiant : ei ad moralia sine gralia; reli- cxpoiiuiit : Sieutplacuit tibi devotio famuli lui Abel,
quas vero ad moralia cum gratia, el ad spiritualcm qiiaiido sacrilicavit. Et iiolandum quod in se diiTt-
iiiielligenliaiu referimus. Quod enim dicitur : «Ju- ciliora sunt mandata Evangelii, qtiam legis; sed
slilia legis suo lempore custodita non soluin bona quia hoec e.v ainore, iila ex limore, facilius haec
lemporalia, etc. > inteliigilur dc moralibus cum gra- posstinl observari quani iila ; el idep tiicit Doininus;
lia babitis, qualia sunt, Diliges Dominum Deum Jugummeuni suave (Multlt. xi). Sicul facilins est
luutn, eic, et Non occides, et similia. Itein, quod setlere quain currere per agros; et lamen facilius
dicit Origenes, 250 «."od aniina* niortuae iu *£gy- cst venatori discurrere per agros quara monacho
(57*) V. D. Th. 1, 2. q. 102, 2, 5, ad 2. (59) Sic etiam Magisl. iv,disl. 1, § B, sed in boe-
(5S) llieron. ibid. iiotaiur oLelo.
1147 PETRI PICTAVIENSIS U.8
sedeie in clauslro. Panoi cnim illa observabanl ex A j Scriptura praccipiehaf, vcl consulebal) nttlla esl factn
aniore. El esi fncta addiiio in consiliis non praece- addilio iii Evangeiio, quia eliam pr,ccepta Evangelii
ptis, vel addiiio,-id esl exjilnnali*. in lege continchantur, vei obscure, vel manifcste;
lleni, obseivantia legis snfliciebal ad vitam,quia sed Scriptitrae legis superaddila est Scriplura Evan-
per eam.jioterat quis deciinare a nialo et facere gelii, plenius.expriiiiens quae sub coiiice legis lati-
boinim, inquibus duobusest coiisuminaiio jnstitia;; tabnnt.
ergo non fuk addilio facienda in Evangelio, aut lteii), quod dicitur : Lex jubel diligere nmicos,
superflua ftiii. Iiem (60) : < Lex cohihcbat inanitni Evnngelium amic.os el initnicos, ergo acrior esl
et nOn aiiiinuii),» Evangelimn cohibet innnum et lex Evangeiii qtiain lex Moysi. Vel, oninia morali.i
aiiimum, ergo acrior esl lex Evangclii qunni lex cum iege observata leiiemur modo observare, el
Moysi. lieiu, quaeciinqiie moralia observabanlur praelerea quae in Evnngelio trndita stitil, ergo du-
lenipore legis, necesse est observari lempore gra- plex onus incunibii; ergo difiiciliiis est oiius lcgis
.t.iaB,et praelerca, illa quae atblita suni.in Evangelio. . qunm Evangelii; nec istud valct, quiu in Evangelio
Ei'go dtiplex oiius nobis inciiinbit legis et Evan- maxiina dalur gralia el siipeialiiiiitlans cujns ojie
gelii; ergo riifliciliiis est ha?c duo portare quain facilius possemus implere viginii praecepla, qnani
iinnii) soltini. Cuni e.rgo dicltim sil de onerelegis : B tempore Icgis unum soluni, ipiaenon riabal gratiain
Hoc est onus quod nec nos nec palres nostri porlare cum essel in coin.triinalioiiepcenaeriala. Sictit vidcs
potnitnus (Act. xv); multo magis et de onere Evan- , quod facilius iraheret isle cqmis quntiior mngnos
gelii illud diceriduiiir.esi. llem, lex cohibebat ma- . molares pisifinos supcr higam, qtiatn unuiii illoiuui
niiiii et non aiiimiim, el per legis ohservanliam po- super dorsuiii. Sic esl de Evangelio quod est biga
terat aliquis salvari, ergo habens voliiutalem pec- propler duo praecepta charitnlis de dilectione Dei
candi et non peccans aclu poteral salvari; ergo el proximi.
polerat salvari sine charitale. Si vero dicnl quis Item qnaeritur an velus lex sii nova : qtiod vi.'e-
. legein cobibere et manum el animum, sic Evange- tnr. Dicit eniin aucioritas super Isaiam (62) : Lex
iitim iiirunique prohibct, cujiis ergo facia est addi- veius spiritualiler iniellecta esl nova, sedquain cito
tio in Evangelio ? fuil vettis lex, lam cito spiritualiier inlellecla esl,
251 Ad i'oc diceiidum est quod lex diccbatur ergo lain cilo ftiit nova lex, el ila ante adveiitum
cohibere rtinnum et non animum, qttia pro volun- Chrisli, Econlratio probaiur hrec non esse illa, quw
late peccaiuli poena non inferehaltir bomini. Sicul illa promitilt lemporalia benoficia, haec bona aeter-
hotlie pro voluniaie homicidii injiingiiur satisfactio ,Q na. Itleo sciendum quod lex vettis in iribus consi-
a sacerdolc, liccl non lania quanla si addilus esset stebal, in proinissis, et moralibus et caeremonialibus.
aclus; nnn lanien itlco absolulus ernl [erii] apud Proiiiissn eraril atl aliicicndtnn,"til lerra fluens lacte
Deuin, sieut qtti libelluin reputlii scribebal, ntilla et niclle. Moralia iusliltiebniil ad bene vivendutei.
ptiniebaiur pcena seciindumiegem Moysis, ei taiiicn Figuraiiva crudichaiil ad ninjus iiilelligendum, ut
(61) morialiicr peccabat. Unde liodieEcclesia isltid niaiina flgurabat eucharistiam, vilula rufa Chri-
non perniiitil, clln hoc eliarn milius csl Evangeliiini slttm (65). Siniililer lex nova bnbet eadem moralia
qtiod lemporalker piiuit pro voluntaie peccandi ne sed nlins promissiOnes quseexprimnntur: Beati pau-
in aeierntim puniatur pro eodern, liccl dicant Hebraei peres spirilu, elc., siguificaliones etiam alias hnbel,
qnod ibi noii proliibebnlnr nisi nclns. TJiitlelioc iia . quia sacrainenln veleris legis figurabanl sacraineiiia
expoiiunl: iVoiiconcnpisces rem proximi lui (Exod. novanqnac idein signant el elficiunl. Curn ergo dici-
xx), id est niliil ages exierius, unde concupiscere lur, nova lex eslvetus vel coniinelur in ea, eo tropo
videaris. Quod ergo dicitur : Ohscrvantia decem Joquendi iiliinur quo solet dici siguificala esse in
praecepioruin snfiiciebat ad vilam, ergo superfiua : significaiilibus, sacramenla novae legis signiliea-
fuil addiiio, vide ut caule inteJligas obscrvanlia. Si baiilur sacromenlis veterislegis. Vel dicitur lattiisso
enim erat ex amore, sufficiebat; si vcro ex timore, D pro patie, quia quaedam moralia et hic et ibi con-
dicitur observanlia quasi conlra servantia, quia noii tineiilur. Alia lanien esl h;ec Scriptura, quam illa,
facere coutraria praeceplis non erat meriiorium viiae, licel in parte eadem mnudala.
nisi hoc dimittcretur ex amorc, siciil dicitur : Judwi Ilem, Omnis Chrisli aclio fuil noslra teclio, ergo
observabanl Jesum (Luc. xiv), id esl contra serva- in omni opere quod egil nos instruxil, el ad saiti--
bant si in verbo possent capere. Fallacia. Opera lem noslram retuiit; ergo omni opere quod fecit
quae isle facit sufficiunl ei ad salulem, crgo super- 252 riieruit, ergo opeiibus caeremonialibus meruit
fluum est voiuin quod stipernddit. Scientlttm esl ut forie qtinndo inclinabat se coram propitiatorio,
autem quod additio facta esl iegi, id est vorali prx- vel aliquid lale. lrieo elsi possemtis dieeie quia cum
c.eptioni quae iion piene vel plane exprimebal prae- fil nieiilio de mtiiiis lioniinnin, lacendum csl de
cepln, ve) consulla, quae proprie dicilur lex n le- Ciirislo qui est privilegialtis ei super omnein legein :
gendo. Mandalis autem id est ojieribus (quaelegere potcsl dici, ul tradiint qitidnni, qnod noii ex oiinii
<60)Ila apud Mag, m, d. ult. § A. (62) Isnia; n, in gloss., ad baec verba : De Sion
(til) lu Ciiin Mngist. et D. Thoma cum pluribus exitiit tex.
aiiis, contra quosdam rcceiiliores. (05) V. Epist. sancii Barnabae, cl nolas ad enm.
1149 SENTELNTIARUMLJBRI QLTNQUE. — LIB IV. 1150
opere quad- fecit ex charilate meruii, sed cx cliari- A i mum est: Nonltabebis deos alienos. Non facies libi
late quam Iinbuk, dum operarClur, meruit. Sicut sculplile, tieque omnem simililudinem (Exod. xx).
et iste monachns non merelur ex eo quod dormit, Sculptile vel idoluni diciitir, quod non habet aliqiiam
vel comedit; quod tamen ad salutem suani referl, specicm sui similein cum rebus creatis. Unde (65)
tit magis sobrius ad malttlinas surgat el Deo servial. idoluin nil dicitur, quia non esl aliqua species de
Iiem, si (ial argumenlum, legalia poteranl fieri ex his quae sunt, cujTis haheat siiniliiudinem, sed
charilate, ergo poterant justificare, vel eis potetat quiddam qiiod aiiinius cuiiostis el otiosus finxerii.
quis mereri. Fallacia. Niimmus jMHesldari ex cha- Sunt quirieni et aliae expositiones, quas quia magis
ritale, ergo poiest j"usti(icare, veleo potest quis delectatione sutit quant de dispulalione, ad praesens
mereri. Vel seciinduin aliam ojiinionem quae dicta oitiiltanius. Similitudo esl quae aliquid liubet siniile
cst, verius dici potest, quod ex legalibns mereban- in rebus creatis. SecBiidum est: iVoii asmmes no-
lur, si fieient ex chariiate. Nullum enim opus est men Dei iui in vanum (ibid.), cnjtts exposilionein in
quod si fiat in cliaritate bomo non niereatur. Iu hoc Jeclione rcquiras non in disptilaiione. Terlium cst:
lanien esl differeniia inler haec el illa sacrameula, Memenlo ut dietn Sabbaii sanclifices. (ibid.).
quod illa non atigent virtutes etsi ex charilale 253 It secunda labula septem suut praecepta,
fianl, sicut isla. Si eniinduo sunt pares in charilaie, B ' qiioruni prinmm est : Honora patrein el malretn, ul
el allersuscipk eucharistiam, augeiurin eochuritas. sis longivvtis super terram (Exod. xx). Secundtim
ltem, in Deuleronoinio sciipturn est: Malediclus est: Non occides (ibid.). Sed quserilur ulruin om-
omnis qui non permansit in omnibus quw scripta sunt nes impleanl boc praeccplum qui noii occiduni. Qtiod
in libro legis ut piciat ea (Deut. xxvn). Ergo omnes si est, ergo el iste iinplet qui patrem non diligit,
lencbantur omnia facere anle adventum Christi; sed ipse in utio offendil; ergo omiiium est reus;
ergo et illi qui spiritualilcr legem inlelligebant. ergo ntillum implet. Ergo nec islud, quare facit
Omnes euiui tenebautur legem spiritualiler intelli- conirarium buic : ergo occidil volunlate vel actii.
gere, et oninia caeremonialia facere, sicui dicit prae- Item, non occidere nil est, et non occidendo mere-
ditta auctorilas, ergo si qttis caeretnoiiialia aliijua tur iste, ergo eo quod nil esl nierelur. Irieo dicimus
omitiebal, transgressor erat, licet haberet fidern. quod nemo implct hoc praeceptum nisi habeat m
Sedfhabeiur in aucioritate quod non poterant proposito non occidcre, etiamsi sit provocatus , et
omnia facere, ergo omnes erant lransgressores. iioii potesl ununi iniplerein proposila voluntnle quin
Ad hoc dicit auctoriias in episiola ad Gnlatas (cap. oitmia impleat ex charitate; polesl tnineti unuiit
m): Maledicti erant omnes qui sub lege crant, quia r implere in re licet non onuiia in re. Unde quod di-
in omnibus reatus transgressionis erat a quo iili ciiur : Qui in tino offendit, omnium est reus (Jac.
absoluli eianl qui in gratia confidebanl. Sed quo- n), ila inteUigendum, non quia cuilibel conirariuin
modo erant absolttti? Nunquid non lenebantur ob- facial sed qttia chariialeni non habet, qtia non ha-
servare legalia qni babebant fidem Cbrisii? Non hita ctijuslihel mundati traitsgressor est. LU euiin
igiliir peccarel Muyses si porcinain comederel. Imo manifesta sinl pracmissa dicitur aliquis observasse
no)i videtur lanlam viin babuisse fides aiileadven- Decalogmn in re, in voluntale, vel proposito, in si-
iiim quanlani motlo babel. Tiinc enim nou polerat inulalione. Qnia aiilem ex simtilatione observabat,
qtiis salvnri per fidetu nisi caeremonialia observaret; charitatem non habebal. Qui ex charitate unumol)-
ii!0;io |!0iesl, quia suflicit sola ftdes. Si verodicatur setvabat, noi) poteral unum observare in volunlale
qttod sola lides sufficiebat sine observaiiiia lcgaliuni vel proposito sine aliu, pnteral lamen iinuin obser-
ante adventum, ergo illi qui habebant fidein non vare in re, et non aliud. Non eniiu dicor observare
tenebanlur observare legalia etiatn liinc, sed oinnes hoc praeceptum iu re, iVon occides (Exod.xx), nisi
tenobaiitiir hahere fideni. Ergo oiiuies poiefanl aliquid impellal me ad occidendtim et manum cohi-
tunc salvari siue observanlia legalitiin; noii ergo; beam.
eranl transgressores si non observabant legalia, el D I Quaeritur autem an Jiceal occidere. Quod videtur.
ita non erant sub maledicto legis. Quos ergo inale- Cum enim alienigenae die Sabbali invasissent Ju-
dicebat? Nuiiquid eos qui iioii observabaut spiri- dara el fralres cjus, Spiriiu sancto docente, inslitu-
lttaliler, ila, et illi iideni modo siint nialedicti. Si lum esl ut die Snbbati insullum non facerent in
vero cos qui non observarenl carnaliler, ergo om- hostes, sed insultaniihus resisterent, eo quod multi
nes omnia carnaliter lenebanlur observare. Ergo Judasorum ceciderant, qttia se ea die non defende-
non sufljciebal fides siuc legalihus ad snlntein rant (/ Machab. n). [.Item , (66) licet vim vi repel-
etiam ttinc. lere. Praeterea iransmariui milites nisi perniittnrel
CAPUT IV. et consentiret [for. consentirelj EccJesia, non in-
Vbi decem legis pneccpta ponuntur. El quwrilur lerficerenl paganos. Ecoiitiario.lamen in Evangelio ;
uirum liceat facere coulratiutn aticui eorum, Si quis percusserit te in maxillam unam, pnvbe el ul-
(64) Legis prasccpia suiitdecem. ln printa labula teram (Malih. v, Luc. vj). Et Apostolus :'Non vos-
tria quae pertintiit ad dilectioncin Dei, quorura pii- defendenles (Rom. xn). Dominus etiani Petrum re-
(64) M.ig.xvxvn, etc. V. Augusl., tract. Dcdecem (65) Origencs, hon|. 8 sup. Exod,, ad c. xx»
choid., c. 5. (6'j) Ciceio^.pio Miloue.
J551 PETRI PICTAVIENSIS 115i
prehendit, eo quod servo principis sacerdolnm au- 1A superatltliia prins erant quantum ad menteni dantis
i\iciil;ini nbsciderat (Ltic. xxu), quotl non fecisset si ipstim pfaecepttmi morale, sed non erant qunniiimad
eihoc licnisset. Ad qnod potesl dici quia non oeci- jnenieii) iriterprelnnlis, nec quantum ad opus , sicnt
defc licet rancoreaniiiii, sed licet zclo j"usliii;e, vel fructus dicilur csse in bieme el non esse in arbore:
catisn vcrilaiis defendendae, vel nepericlitetur fides. Nori esse, quia non est ifl ramis; esse, quia est in
Uritle Ilieionyirius sttper Jereiniam : Homicidas, sa- radice, in natura arboris.
cfilegvs , usufarioi ptihifc non esl effusio sanguinis, Quarttim praeceptutn est: Non furtutn facies (Exod.
sed ministefium legis. Dicimiis etiam sine pracjit- xx). Ubi omnis rapina, et yiolenta et oecnlia pro-
dicioijiiia quod diciuiiiest iii Evahgelioetin ApostO- hibetur. Circa usuras auletn plura dubitabilia sttnl,
lo, ad •ieriipns' dicluni est : Spiiilus eiiim divinus quae poiius reservamus ad disptilaiionem decrelo-
oniriiainedtillittis cOnsiderans pnevitlit quod in tem- rum quam theologorum (67). Quaeri aulem potest
poie priltiilivae Ecclesiae, dinn parviiln eral, tiiile uiritm filii lsrael furlum fecerinl quando, praeci-
erat suslinere palienler. Scd niodo aiictus esl nu- piente Doniino, ab îigypliis vasa muiuo accepe-
inerus fidelium, el licel quo.d tunc non licebat. riint.necpostea reddiderunl.Poslmullasanlemrixas
ItCni, hic esl quidam qtti cogitur vel ad inonoma- 1 ctargumeiitationes iiidireciasnd hoc probandum vel
chiam, vel ad suspeiidiuin, in suspentlio non imnii- improbandum, hunccredimtts exilum solutionis (68).
net nisi mors corpOris, in nionoinneliia est rnors Ut qtiihoc fecerunt zelo divinae praeceplionis adim-
animac el mors corporis, ei qtianto raelior aniina plendae, non cupidilalis faciendae, non dicantitr hoc
corpore, lanto damnosior riiors auinia* quam corpo- opere peccasse, imo eliani ineruisse, sicut Abraham
ris. Etgo magis debet suspenditint eligere quatn mo- non peccavit qunndo sectindum divinam jussionein
noBiachiam. Econtra in monomachia poiest obtinere filiiiin immolare voluil. Nec isle peccal quiexprae-
«irie JaesioneilJitts cutn quo piigiiat, et liiortein tem^- ceptp regis causa jusiiliae exercendae, non rancore,
ppfalem debel ftigere quanuinicuiique potest. Ergo vel odip aiiimi hominem suspendil. Qui vero hoc
liielius Cstei ptigiiareqnam suspendi. Ad hoc dicunl, fecerunt limore, vel cupidilnte rcrum quas aspor-
qiidri si pierfcctuS esl, inagis debel eligece snspen- laverunl inducli, magis permissi sunt hocfacere et
dimn. Si vero imperfectus nioiioranchinni. llem, crediiiuis eos peccnsse. Licet enim qnod praecepit
dignior est nnima corpore, ergo iiiagis peccat qui Doininus fecerint, non lamen sicul praecepit, vel ea
occidil aniniain, qiiam qtii occidit coipus; ergo ma- iiilentione. Sicut diabolus fecil quod Dorainus vo-
gis peccnt qni traiiit homiiiein iu conseiisuni morta- luit, vel pcrmisit in Job, etlainen peccavit. EtJudaei
liS peccati quani qiii ijisiiin interficil. Ad quod di - lQ Cbristuih inierficiendo fecerunt quod Dominus vo-
cenduin ,-quod qui occidil corptts ulrumque habct Iuit, et tamen peccaverunt. Nabuchodonosor sub-
odioet aniinairi et corpus. Qiti aulem auiinam, sO- vertendo Jerrisalem, quod Dorainus voluit, tamen
liuii aniinain. Argumentum aulem qtiod sit a coiilra- peccavil. Sed objicitur : Ne facias alii quod tibi non
riis sic. Magis diligenda esl artiina quani corpus. vis fieri (Tob. iv), lex naturalis est. Cotilra hanc
Etgo |iluspeccat qui aniinam occidit quam qtti cor- legein fecerunt, qni, ul implerent Domini prsece-
ptls, falsum est. Sicui si"dicereiiir : Pitis valei ani- ptiim, vasa asportavertint, ergo peccavertuit. b.leo
ma quain corpus, ergo plus diligendus est qui pa- dicimus quod in lege illa.subintelligendum esi iiyii-
scil aniinam qunm corpiis. ste, ne facias injuste. Aliter isle judex qui judicium
2154 Tortium praeceplum esi : iVon mmchaberis dat in illuni, ihjiiste conira legeinnaluralem facerenl.
\Exod. xx). Omiieiirillicituiii iisuni nieitibrorum ad CAPUT Y.
libitiinciii inteliige, ul-a parte tottim intelligas. Ubi De mendacio et ejus speciebus.
qnidem prohibetur aetus moechiae quanluin ad car- (69) Qiiiriiuni praeceplum esl: Non fafsum lesti-
iialein scnsum, spirilualiler attleiu prohibeltir vo. inonUim proferes (Exod. xx), inqiio et crinien uicn-.
Itintas nicechandi. Unde et in Evnngelio facla est ^ dacirel criinen peijurii prohihetnr. El quia circa
addilio liltera: legis : Qiti viderii mulierem ad concu- ulfumque aliijua solenl inqiiiri, prius de mendacio
piscendum eam, jam tnmchalus est emn in corde suo dicamus, pfimO quid sit mendacium, et qnid uien-
(Miitlh.x). El expriiriit littera Evangclii spiriluaiein tiri sit, altendeiido; deintle, quot sunt genera iiien-
sensuin, id est secundum queih spiiiiiialiter vivitur. daciorum; tertid, titruni onine mendacium sit pec-
Sed objiciiini: Siibbisverbis, Noninwchdberis, pro^- catuih (70): <'Mendaciiira estfalsa significatio vocis
hibetiir mcechia cor|)Oris el nicechia cordis, et in his eum irilenlione fallentli, Menliri esl contra id qtiod
diiobus consislit hujtis inamlaii' perfeciio. Si quis; atiiriio senlit quis loijui. > Manifeslum est ergo quod
abstinebat se piius a mcechia corporis, ct non a quicuiique meiidaciuin dicil, inentitur, sed non
incechla cordis irarisgressor eral; ergo hoc maiiila- conlra; potesi enim aiiqttis veruin dicendo tnen-
liiiii eral adeo perfecluni sictit tnodo est, et ila nil! liri, sictit el falsuin diceudo noiiineiiliri. Secundum
est additum cjiis periectioni. Seienihiiii qund illai hoc non cst dubium quiu(71) Judaeus menlialurciini
(07) Mag. lii, d. 57, §C. (70)-Asig. 1. Contra mendac, c. 12 in Jln.; En-
(68) Augiisl., I. Qij. stip. Exod. q. 59, et I.-xxui chirid., c. 18.
coitlra Fausl., c. 71. 171) Jla Mag., sup. § C.
(b'9)Mag.in, d. 38.
H35 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE.— LIB. IV. 1154
dicitClirislum esse Deum el hominem, nec lamen A liter. Ilcm, naittralem pietatem servabanl, quae eii
mendacittm dicil (72). Stinl auteiii tria genera mcn- diclabat salulem puerornm conservandam, nec
daciorum: uiium quod fil pro salulevel conunodo ali- aliam lcgem habehant; ergo aut non peccavcrunt,
cnjas :qnaliler menlilae suni obsleirices; secundnin, aul venialiier pcccaverunl. In conlraiium tnmen
255 <l,loJdicilur joco : lertium, quod ex maligni- dicit Gregorins (79) : « Mcrces qua> poltitt in
iate procedii, et animi dtiplicilnie, causa decipiendi. reierna vita retribui, in lerrenam reconipensatio-
Atigustiniis tanien (75) alibi disiinguil octo genera nem esl declinala. > Ecce apcne dicit qnod pro
mendaciorum. Piimum est quod fil sub docirina culjia mendacii commutala est merces aeierna in
rcligionis. Secundiini qnod nulii obesi, el alicui leniporaleni; ergo culpa iila fuil mortalis, qnia
prodcsl quod dividilur in tria; non quia ires lia non fncil hoc Deus nisi pro niotiali peccaio. Ideo
lieat species, sed qnia tria stinl propler quae solet sic esl iiilelligendum quod tlicil, nc si dicerel, si
dici tale mendncium. Primo si quis habel peciniiam conservarent ex cliarilaie parvulos, remunerareii-
iiijuste aiiferendam, dicat se nescire ubi sil, ctim inr aelernaliier. Hic atileiii apparet quod non ex
lamen sciat. Secundo si quis bominem quaesimm charilale, sed ex ualurali pielale, quia remunera ae
ed morlem nolil prodere, et meniialur dicendo se sunt lemporaliter
nescire ubi scit, cnm lanien noveril. Terlio si quis Itein, duo stint genera mendacii qtiaesttnt venia-
mentiendo, aliquem vel aliquam a corporali defen- lia, ut dicit Augustiiitis (80j, niemlaeiuni joci, et
dal immundilia. Oinne genus mendacii peccatiiin mendacium indolis: et vocal mentlacium indolis,
esl (74). Cmiienim sermo sit invcnliis ut eo, quasi quod nulli obesl el alicui prodest; sed mendaciuin ob-
quodnn) vchictilo, iniellecltis ab uiio in alium defe- slelricuni non fuii inendaciiini joci, nec inendaciuin
ralur el cogiiatio vestta in alierius noiiiiam ve- iittlolis, quia nulli profuit. Tuiic eniui praccepiiPharao
niat, si quis abutiiur verbis ad decipiendum ul masculos Hebraeotitm in fluvium inergi, ergo non
aliud quam. cogital iiitelligi faciat, verbis abutilur foit veuiale. Ad hoc (licenduiii qtiod profuil illiiri
qtiaestiiit Dei dona, el iia peccal. aicndacittm aliis obsteirieibus quaeerant in jEgypio,
Quod aitletn meiidacinm sit veniale peccalum, quibus praecraiit Sephora el Phua (Exod. i), et
cl quod mortale, et in quo sil veniale, et in quo quanium in illis ftiit, profuit Hcbraeis. Iteni(8!):
mortale, secundum praedicta genera esl distin- « Mendaeium est falsa significalio vocis ctini inlen-
guenilum. lllud teriiun*. genus mendacii qnod ex tione falleudi. > lps;e imendehant fallere nien-
duplicilule animi procedit tam iu perfeclis qunm iu liendo, ergo mortaliier peccavertinl. Item, mens
imperfectis esl mortale peceaiuin, lllud primum Q divisa noii impelral; aliud habcbnnl in corde et
gentis (juod fil pro sulttle alicujtis'; ei, seciinduni alind in ore, et aniino falleiidi Jioe faciebnnt, ergo
quod fit j"oco(73), venialin suiii in imperfec.is. Uude morlaliier peccahnul. Itleo dicimus quotl hiijtisinoiii
el obstetrices venialiier peccuverunl quaudo Pha- argiimeiitaliones non tenenl necessilatem, quia non
raoni nieiititae sunt. Quotl probatnr atictorkaie semper nientlaciuin esl niorlale peccaitim, sicut
Augusiiiii (76). Ail eiiiin : <Forsitan sictti obste- nec homicidiimi quod perpctravit Pbinecs esl mor-
trices non sunt remuneraiae quia mcniiiae suiil, lale peccaluin, quanium 256 'Mse esl» s'cul el
seri quia infantes liberaverunl, |iropier qtiam ini- fornicatio, quare inagis excusatur iiiendaciiim a
sericordiam veniale pcccalum fuil, non lameii nul- mortuli peccato si fial pro salule allerius, qiiani
'
luiri : sic Rahab liberata liberalione exploratorum fornicaiio si quis cum ea concubueril ftiigenie se
propter qnod veuiale fuit pcccatuin. > Iieni super j'am morinirain, nisi cnni illa iste dormirel et hac
Exotlum (77): <Si quadibet culpa sequenli pia solct inlenlione cognoscat. DicemJuin quod omne genus
operatione purgari, quanto magis haecfacile abster- fornicaiiouis, et in quolibet, mortale pcccatum cst;
gilur, qnam niaiev boni operis pictas coniiiaiur. > sed IIOIIoiiiue geiius mendacii, ct ideo non vaict
Ergo illttd pcccalum comitata csi nialer boni operis quaestio (82). Perfeclis auieni iio» licel inenliri.
pielas, ergo chnritas. Non enim illud potcsl inlelligi Polesl quidein vertun lacere, sed inenriaciuni
dcnalurali pietaie,cuin ipsa non sil mater boni ope- dicere prohibeiur, alioquin morialiier peccnt.
ris, ergo illud mendacitiiri fuit veniale peccaium. Sed objicilur : Neino adeo perfecius est qui non
Item, Augustiiius'(78): «Mcndacio pro se ulebanlur, debet se reputare inipcrfeclum. Econirario la-
nePliarao illis nocerel, quoilpoluit, non ad laudem, men (85): i Incautc se htimiliat qtii laqiteo men-
sed ad veniam pertinere. > Ergo peccaverunt venia- dacii se illaqtteal. > Et alibi (84): « £o ipso si pec-
(72) Ang. in psal. v. qtiosdam c. 2).

(73) Lib. De trend.. c. 14. (80) Snp. in psal. v, etc.
(74) ExAug., c.V&Enchiridii. (81) Augtisi., I. Comra mend., c. 12, sub finem.
(75) lta Attg. in psal. v, Encliir. c. 22 el 18, De (82) lia Mag. snp.
mend., c. 14, el ult. el cotitra nietitl., c. 8 (85; Greg. 1.xxvi Moral., c. 2. Incauie sunl lni-
(76) Leviiici cap. q. 68 in itlein c. miles qtii, ctc.
.(77; Greg. 1. 18, inoral. c. 4. (84) Aug. De verbisAp., ser. 29 :«Cum Immiiila-
(78) Qu;csi. 1 super Esoi. lis causn meniiris, si nou eras peccator autcquaui
(7!)) Greg. sup. J. xvm Moral. c. 4 (male apud menlireris, meniiendo efliceris quod evilaveras. >
H53 PETRl PICTAVIENSIS 1156
catorem conslitiiit homo cum htimilitaiis causa A ritoria, sicut in ftirlo jEgypliorum, et in prxcepio
meniimr. > ldeo dicendum qtiod nemo debet se dato Abrahac demoiie filii, et inlerfeclione Phi-
«licere iiuperfectum si sciat se esse perfetlum, nisi nees. Licel enim dalum sit in praecepturn : Nnu
hoc dicat respeciu perfeciionis quae est in paitria falsum dices (F.xod. xx). Si quis hoc poslposilo, cui
ad quam nemo in vin pole.st pervenire, el ita cre- subdiius esl se stibdnt ei, cui el praecepimn istud
diinus inielligendum esse in praedicta auctoritale. subdiluin esl, id esl Domino, non facil conira hoc
IiGin : « Cum omnia bona feceritis dicite : Servi praeceptum.Sicutsi islesacerdosposiposilopraeceplo
iuuiiles snnitis (Lnc.xxn). > Quod ila intelbge, iJ cpiscopisubjiciat se praecepto,papaenonpeccatcontra
esl non Deo eonferiimts ulililutein hene vivendo, episcopnm. Mens igilur Jncob diclabat Jacob sic fa-
seri itoliis Detis. llein Augiisiinus (8S); « Bonarum ciendum esse quod raciebat, monente Spiritu san-
ineiiiinm est agnoscere culpain ubi cttlpa non esi.i clo. 257 Cumergo dicitnr/rafer luus accessit frau-
Quod ila iniellige, id est liinere aul vereri ne ibi dulenier (Gen. xxvn), id est sub specie frattdis, nam
sit culpa ubi noii esl culpa. llem, isle pulal se ho- fraus videbalur, et non eral nec erat prava simili-
micidium perpelrasse, el non perpetravit, leuetur tttdo. Similitudo enim alia bona, alia mala, et alia
hoc peccaium conliteri cujus putat se esse reum, fil causa significationis, ut similitudo Jacob, qua
el non esl retis : dicit se fecisse hoc, et lioc esl TJsignificabalnr quod Chrisiianus poptiltis pra^ferre-
falsum. Ergo peccat. Ad hoc dicinnis quod teneiur tur Judaico. Alia causa tutela:, ut similitudo an-
confiteri et falsuni dicil qtiando dicil Ifeci, sed nou geli Tobiae qui dixit se esse filium magni Azariae.
nieniitur, et merctur fnlsum dicendo. Jn liuc autcin Alia causa intelligentiae, ut illa qua simulavit so
qsiaestioiu non est amplius immorandum, quia su- Domiims longius ire, diiin iret cuni discipttlis Eim-
pra diffusius est traciata. maus.tut per hoc ad inlelligenliam sui exemplo in-
(86) Solei auiem qnaeii an Jacob memiius est vitarel.
cttm dixit se esse Esau et sciebat se non esse Esatt, llem, Isaac invocnJjai pro Esau vel Jacob, et cre-
et causa decipiendi patrem (Gen. xxvn).- Ergo debat illum esse Esau pro quo invocabai, ergo in-
incnliebalur, ergo mortaliter peccnbat, ciiin ex vocabat pro Esau, et non pro Jacob, et non esl pro
nialiiia animi lioc fecerit. Dicunl quod non dicebat eo exauditus, ergo oratio ejns non est exaudita.
seesseEsau nisi sub figurn, nnm iniclligebnt ita : Vcl ita : Isaac intendebat benedicere Esaum et non
Ego sum qni accedo ad beriediclionemEsau, et non ei benediceliat, ergo irrita fuil ejus oraiio. Ad hoc
feeil hoc liialitia animi, sed Spirilu sanclo ita di- diceiiduni, quod Isaac jnvoeabat pro Jacob, licet
ciaike. Iiem, Jacob nollet sibi subripi benedictio- credercl se invocare pro Esau. Nec ideo lamen
nem quain subripiebat Esatt , ergo contrn legem C iniiius exauditus esl, siculiste episcopus aliquem
naturalem fecii, ergo mortale peccatiim. Ad Iioc ordinat pulans se alium ordinare, non ideo lamen
dicendum quod non injiisle subripiebal; nnm in- minus ille ordinalur ctti niantis imponitur. Iteni,
siinclti Spiritiis snncii hoc faciebat. Ille eliam jtis kisiinclii Spiritus sancti dicebat Jacob fulsum, ergo
primogenilurae edtilio lcnliuin fralri vendideral. Spirilus sanclus erat auclor falsi. Hie opus est di-
lteni, Jacob p.itrcm dccipiebat, ergo peccabat. slinclione: Spiritus sanctus crat auclor falsi, id est
Quod palrem deciperet habes cum dicat lsaac; falsilalis oratiqnis, id est falsae prolatioiiis, esso
Fraier lutis fraudulenier accessit (ibid.), id est sub polest; sed non eral auclor falsilaiis rei, qttae cst
#fignra. Figurabalur eniin in illo opere quod minor quarido aliquis a Deo recedit per infidelilalem. Itein,
populus supplaniarei benedictionem niajori, nec Jacob falsum dicebnl; ergo venialiler vel raortaliier
fuit deceptus Isaac (87). Mngisler raeiis non longe peceabat, efgo iion iiisiinclu Sjiirilus sancti hoc
ab liac opinione recedens longe laiuen emicleaiius dicebal. Fallacia prinii. Phinees homiiiem interfe-
et expediiius videlur solvere. Dicit enim quod Ja- cit; ergo veniale pectatuin vel mortale fi:cit. li.em,
cob dixit falsuin, sed non est liientilus, qnia non auctore F.l.o, poteral dici falsuni ab aliquo, quia si
ivit contra meniein, nec coutra conscientiam, quia p auclore Spiritu sanclo dicebatur, ergo et auclore
et niens et conscientia diclabal ei esse obediendum Filio, cuin indivisa sinl opera Trinitatis, et Filius
suo superiori, id est Spiritui sancto cujus insiinctu ipse seciindum liumankatem polerat dicere propo-
hoc dicebat, nec inlcndebal patreni decipere licet silioiiem significative falsam, quia mtiltiplicem ; er-
dicere.t ei quod sciebat faJsum, et illud ei persua- go falsuin. Ad quod dicenduin quod islud non valet,
deret, sicul ego persnadeo huic hunchominem non et polesl indnci simile, quia Pater auclorilate stia
esse in hac doirio, cum ipse ibi sil, eo qtiod nolo esi Detts, et Filius ens hoirio esl Deus, non tamen
ipsum inlerlici abeo. Et loctiius cst conlra id quod ancloritale sua secundum quod esl homo esl Deus.
sciebat, non tainen conlra conscientiam. Et Iiabcs Si quis aliter solvit non inviderous. Sed hanc in ine-
siniilt; in omnibus quae sunt de genere nialortiin, dio posiiiinus quia a bonis praeceploribus ita acca-
quae tamen cx pitceepto Domini sunl boua et mc- piuius.
(85) Sic referl Innoc. III exlra De obser. jejunii, (8S) Mag. sup. § itll, sub fiiiein.
cap.2:Quod lamen ex ^Gregor. vidctur esse de- (87) Magist. scnt. sup. § iiltimo, potius tamen
sumpiuiii. ad dicia qtiam ad scrlpla puecepioris alludil.
1157 SENTENTIARUM LIBRI QLTNQUE. - LIB. IV. 1158
CAPUT VI. A pejerai, itl csijtiramentiiin beiie racium muiat.quod
De pefjurio el modis juramenli el perjurii. esl niortaliler pnccare..
(87*) Pramiisso praecepto legis non lantnin prohi- Perjuriiim est nioiidaciiiin firmaium. Quibusdum
belur tiiciidnciuni, sed eiiam perjtiriuin. Unde posi- eniui placei non esse perjuiium tibi non est roen-
qiiain dicium csl de meudacio, subiiectendi™ est dacitim; quia, sicttt dicilur falsum sine mendacio,
de perjttrio. In quo considerabilur quid sit jurare, ila, IIt aiiini, juramentnm falsum sine perjuiio,
et quid perjurarc; qtiot niotlis fiai jiiramcntiim, si- quando quis falsuin, quod puial ceriissime esse ve--
mililer et perjurium et uiruni iiccal niuiare j'tirame:i- rtni), jtirat. Aliis videtur melius quud jusjtiriiiidum
111111? Jtirare esl Detiiti leslem alitujus rei adhibere, ires debeat hahere comites sccunduiti Hierony-
vel aliquid Deo oppignerare. Ex qua descripiione muin (91), veritalem, jusiiliam el j'udiciuni; .et ubi
dnta per divisionein, innuiiur duobus niotlis fieri untim defuerit perjurium cst. Unde et qtti falsum
jurnmentum. Nam qunndoquejural qnis per Deum, voluntate fallen;li, et qtti falsum putans quod verum
quod est Deum lestem adhihere, idem enim est (88) est jurat, et qui veriim putans quod falsum estju-
per Deuin, ei Deus est lestis. Similkcr qui per Japi- rnl, pejerat; ttt sil perjiiritim vel .ittrnndo loqui fal-
dem vel alium creaturam jiirai, Deum crealorem sum cuin inlenlione fallentii, vel jtirantio loqui fal-
teslem invoeai. Et qni per lapideni, ul dicit Augu- suin sine inteiilionefallendi, vcl jurandoloqui verum
slinus (89), falsum jurai, perjurus esi, quin non la- cii.minientione fallendi.
pitlem, sed Deum creaiorein lapidis lestcm invocal. Sed objicilur : Si omnis qui falsum jural, pejerat;
Esl aliud genus juramenii quutl fil per exseeralio- ergo iste qui juiat se fncluruin quod Iiabel in pro-
nem, ut cum dicil hoino: Si illut! feci, Jioc eveniat posilofacere, quod tamen proposiluin mutabil, ntinc
filiis meis.Sic eliam jtiralur quanrioque, cum dicilur pejerni, ergo iuortaliter peccnt, ergo non habet
per filios meos vel capul meum : obligal enini Deo id chariialeni; ergo, si nuncdecedercl, nonsalvaielur,
per qnod jural ul hoc ei eveniai quod de ore ipsius quodfalsuniest.qiiia in proposito habet facere quod
exii, si verum verum, si falsuin falsum. Iteni jura- jurat, cum licitnm est qtiod j'urat, et hoc facil ut
nicntum quandoque fil de licilis, quandoque de persiiadeal quod inlendii, ergo hene jural. Ideo di-
illicitis. Quoliescunque quis illicita jurat, pejerat, cimus.qtiod inodo non pejernt, iino qtiando proposi-
id est perperam, hoc est male jurat, et moriaMter liim muiabit, ut diclum esl: sed, secundnm hoc,
peccai. Jurameiiiuni quod cst de licitis, aut est in- non est pradicla difliiiitio converiibilis ciim difli-
cerium, aut superfluum, aul necessarium. Si incer- nilo, id est perjurio: qtiia, quando non loqnitur
liiin csl quod jural qtiis, ut si jural se tlisptitalurum C
I iste, pejerabit, el modo falsiun juratido pejeial:
cras siiiecouriilioiieaiiqua, cum hoc sitei incerlutu, ideo dicendum quod loqui nd iiiteriorem molnin
niortaliler pecrat. Similiter et illud juramenlum aniini debel referri. Item, riicit Augiisliuus (92):
quod csl supeifluiim, moiiale 258 peccutum est, < Reani Jingiiam non facii nisi mens rea, > isiequi
ut quando jural quis ex deleciutione el consuetti- jural falsum quod ptiial verum, non habet reani
dine, qtiod eliam prohibuil Dominus, cuin dixit: nienlem, ergo nec liiiguain reain, ergo non peje-
Nolite jurare (Matth. x)~,id est in consuetudinem rat. Dico quod ineiiiem habel ream, duin incaule
ei delecialioneiii babere jurameiiluiii, quia lalis jurat, et id asserit juraiido quod non certissime
consuetudo semper eslmorlalepeccatum. Juramen- comprehehdit.
tum auiem quod esi necessarium, id esl quod fit, liem quaeritur quid sil perjurium ? Cum quis qttod'"'
vel ad probandum imipceniiain, vel ad fcedera pacis verum esl jural msiimans id esse falsum. Ipsa eniro
conlirnianda, vel ad persuadenduin auriitoribus sigiiificatio vocis esi vera, quod quidem facile est
quod inletiditur, non est malum, el ideo non est dicere, quia loqui sic conlra mentein sub atlesla-
prohibiium, sed est a malo, id esl ab iiirirmiinie lione jiirameiiti perjuiium est post hsec jiiraiiien-
jlliusqui nisi juretur ei non vuk credere (90). Unde ttim mulare, qudtf ita osteiiditur. Posito quod ille
cum Deus prohibuissct inaliim dicendo: Nolite ju- D jiifavit se interfectuium liomineni. Ecce perplexi
rare, el suasisset bonum dicendo, sil senno vester, sunt hic tesliciili Behcmolh (Job xh) (95). Necesse est
est est, non non (ibid.), indulsit necessariuni, di- enim quod vel perjurus sit, vel homicidiiim perpe-
cendo quod ampliut esl, id est jiirameiilum, a malo; trei, sed de duobus uialis niinus- eligendum est, et
iion dixit tnalum est. Cumauiemjuralaliquis ueces- niiuus maltiiii esl peijiirium quamhomicidium ; ergo
sarium, aut non habel iit proposito facere quod iste debet eligcre peijurium, crgo licet ei pejerare.
jurat, et tunc peccatquia pejerat; aut habel in pro- Item, ex charitatc polest isle pcenitere de illa mala
posiio, ei tunc nOn peccal. Si vero posl inulatpro- volunlaie homicidii quam habuit, ergo et de illo
posiium, quandomutKi, pejerat; et ita noi) jurando jdramento quod fecit, quod fuil peccatura moiiale ,
(87*) Mag. ni.d. 59. iusiurandtim hos habeatconikes veriiatem.judicium

(88) Aug., ser. 28, De verbis Apost. ' atque juslkiani. Si isla defuerini, nequaquam eril
(89J Ibidem. . jurair.eniuiii, sed perjuriutn.
(90) V. Aug., Ser. Domini in monl., 1.1, c. 17, et (92) Serm. 28 De verbis Apostoli.
1. i Demend., c. 13. (95) V. Greg., 1. xxxu Moral., cap. 15.
(91) Ad c. IV Jerein.: Animadveiiendum quod
1159 PKIRI PICTAVIENSIS ...... 1160
quia non polesl quis poenitcre de unopcccalo inor-. A j renlem repelere. Apostolus etiam qtiando promisit
lnli, quin el dequoiibetalio poenileal. Sic crgonorii se venlnrum ad Corinihios, si hoc jtirasset, licet
cst perplextts, quia hon est necesse duorum malo- ipse non venerit, non pcjerassei, qnia habebat in
rum alleruin inctirrcrc. ldem etiam nuttorilnte pro- corde; et ita essel i.hi puriias conscienliae, licel non
balur. Legiuirenii.i (94):« Jnravit Dnvid seoccid res exsecuiio rci jiiraue; Jicel tnmen dici possit recto
Nabal viiiim stullum, sed ad primain iiilercessionemi quod iia posiio non jtiravil ille, falsnm. Cum enirn
Abigail piiidentisfeniiiiae minasreniisii.eiisem in va- jnravii.se reddilnrum gladinm, iiilelligebaltir rie-
ginnm 259 recondit, nec aliqtiitl culpae lali per- lcrminalio intcns, si lunc sciret ci utile quod red-
jurio doluil se conlraxisse. > Item Ecclesia consulil; derel.
littic ut muiet juranieiiium; ergo, isie non peccal Iiem isle juravit se non inlerficere palrcm et non
niortaliter qtii pejerai. Ecclesia enini non hoc da- ita babet in proposko; crgo pejer.il, ergo non le-
ret in consilium si esset peccatinii. Econtrario nu- netur faccre qnod jiiral. Sed jurat se non inlerfi-
tem ila objiciltir : Omne perjnrium esl morlalei ccre patrem, ergo non leneiur rion interficere. Ad
peccaliim; iste pejcral; ergo morlaliterpeccnl. hoc dicendum quod pejerat, id est male ju.ral, ct
Ad hoc dicimns quod dicilur peijuritim perperam, tamen lenetur facere quod jurai riiale/ sicut isle
id est male jtirnium el omne Inle perjurium est B ^ pejerat qni jiirainentum mnlai ,'ct tnmen icnetur
mortale pcccatum, et commitiilur quoitesciinqiie facere qiiodiiiutai. Et Judaeidicendo Chrisliimesse
aliqtiid lale juratur quod untim illornm trium de- Detttn mentiebantur, et lamen tenebaulur riiccre
esl, id est veriias, vel jtidicitim, vel juslilia. Veri- ettni esse regeni.
tas,id est cxseculio rei quae juralur, el puritas ltem lioinnduni csl qtiod si qtiis dical consnrio
conscieniiae. Justiiia vero jusium sit, id esl licilum modo loqnetidi sine intenlione jurandi, Per Deum
quod juralur, ei jtidicium id est riiscrelio. Nam si hoc faciam, non pej"erat si non (acil quod jurai,
quis juraret se datiirum eleemosynain cras pro Dei quia ncc, qiiando Iioc dicii, jural. Si yero hoc dicat
ainore, el lioc ita esseieventurnni, veritas quidem iHteniionejtirandt (cujus rei sigiium est, vel qiiantlo
esseiibi, jusiitia, sed non jiiditium, id est discre- ponit mantim siiam in allerius inaiiu, vel qunndo
lio, et ideo esl peijurium, id csl malejurattim, q.uia tangil siiticia) tuiic intendit jurare, et pejerat si
Jnccrium est vel siiperflutim. non facil quod jtirat. Potest -cliam esse qinid uon
Diciiur etiam petjtirium perversum, vel penv.ti- est signuiii aliquod, nec [magiiuiii interjirelalio, v.e.u
Uluni juramenlum, et non omne lalc perjurinm cst lacilus liber (95-98)j sed soliim verbum cum diciiur
morlale peccatiini. Nam quando aliquis ex cbarilale _ Per Deum, el lamen esl jurninenltim, si inlenlione
pcenitet de incauto juranicnto qiiotl fecit, non pec- jurandi fiat.
cat inoiialiler, licei .juranienlum inulel, nec est in (97) Qiuerilnreliam an licel jtirare p.r crealu-
praedicio articnlo aliqua perplexio, cum uirumque ram, et an ieneat illud juramenliim gSQ fJ;i°dper
px charilate possil diinitti. Perjilexio enim est creaturam fit? Diciinus quod Jntlaeis prohibiltitn cst
quando homo. ila impedilus est duobiis malis, ut jurare per crealiiram (eo qttod proni erant in idolo-
necesse sil alterutri inctirrere. Et forie lales erant lalriam, ct honorem Deo debiluni creauirae exhibe-
Judaei quibtis diclabal conscieniia Chrislum essede- banl) cuni dicluin esl : Reddes Deo juramenta lua
slrticlorein legis et ideo crttcifigendum. Eisdem (Maith. v). Perfeclis aulem Jicel, qui in crcaiura
eliaiii dictabat coiiscientia ipsum esse jtistum et veneraniur Creaiorem. Unde el Joseph per saluieni
jnnoccniem, el id.eo dimiliendum, Utrumlibel igi- Pharaonis legittir 'jurasse (Gen. XLII).Si quaeraiur
lnr facerenf sive diinillereiil sive JnterficereBl, quis iiiagis lenealur jurariienlo qui perjurai per
morlnliier peccarenl.. Ii.i quatn inlciiiionem el per- Evangelium, an qui per Deum? Dicimus quod
plexioiiem peccatis suis exigenlibus inciderant. qiianlo snnctiiis est id quod in juiamenio noinina-
. El nola ubi incidil perplexio, non consulil Ec- tur, taiilo mngis poenale esi pefjiiriuni, lesie Chry-
clesia niiiltis malum esse faciendum; sed si contin- jy j) soslOino qui ait (98) : < Si qua causa inciderk mo-
gat ficri niinus vel majus, magis vitandutii esse dicum quid videtur facere qui jiirat per Deum,
mnjus. Sicul iste niedicus nori consulii buicaegioi.o inajiis aliquid qui per Evatigeliuiii. Quibiis dicen-
cotnedere carnes arielinas, sed si contigerit ipsum, dutn, stulti, Scripturaesacra? sunl propter Deum,'
yel arietinas , vel vaccinas comedere, politis arie- lionDens propier Scripluram. >
tjnas quae miniis iiocent, Dicuut tnmeii quidam (99) licin qii;eriltir oji.ille teneattir jnrnmento qui
quod in veritate qnando atleiiditur sOlapuriias con- per idola juravit, vel iilrum ei hoc licuerit? Dici-
scieiitiae, noh. exigilur e.yenlus rei subsecuturai riuis quod i|ise iii hoe peccavit, quia per idola jnra-
quae.jurata est. Nam si aliqnis juravit se vedditiirum. vil.quia honorem Deo debitum idolo exhibuit et
giadinin poscenti et ille furens pqscaf, el iste nolil pcrjurus est si jurameni.um.facluin per idola iniila-
reddcre, non pejcrat, quia n.on cogitavjt illuin fu- vil,etila hic mortaJiter peccavit. Sed quaerilur
94) I Reg. xxv. — 22, q. 4, cap. quod David. — (97) Mag sitp. § d.
fietra, houi. 45, alias 44, in dccollai. ,S. Joan. (98) Apnd M.-ig.,liic, § E. Aucior. operis imper-
(95-96) Fort. sic : Nec tnanuum interposiiio. ncc fect. apitd Chrysost., liom. 4*.
iactus liber. (99) Mag., § G.'V. Aug., ep. 15'4ad Publicolara.
H61 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. - LIB. IV, 4162
cnjus rci Denm testem invocet qui per idola jTtrat? A ipso opera nolala sunt et prohibila; m hit cxlremis
Cum enim non fecerit idolutn , "nou invocat Deitm concupiscehiia. Nominc autem concupisceniiaeintel-
lestem ut videtur, quia non esl auclor rei quae in ligitur qunndoque quaedam qualitns menlis quae
juratncnlo nominalur. Sicut cttm dicimus per Iapi- post baptismum remanet non ad culpam sed ad
dem, ul ail Augustinus (100), Deum auctorein lapi- pcenam, et motus primus surgens ex illa concnpi-
duin testem invocamiis. Ideo disiinguendum est; scentia. Neulrnm islorura hic prohibelur, quia si
quia si jurans per idolum pulet idolum esse aliquid essent hic prohibila, cum nullus possit esse sine his,
constans ex corporc et spirilu praesidenle, non in- omnis homo esset transgrcssor. Prohibetur aiiletn
vocat Deum lesletn ; et ideo cuni jurat, peccal, qnia consensus et riclectalio procedens ex primo molii
idolo exhibel cullum qtiem Deo dehel. Si quis in concupisceniiae, qni consensus nomine concupi-
creatura illa adoret Creatorem, Creatorem illius scenliae intelligitur ut hic, el est prohibittis quia
corporis testem invocat, et ideo juramcnlum illttd est morlale peccatum.
tenet, si esl de licilis. Si vero quaeritur de eo qui (5) Sed cum hic prohibealur volunlas peccandi,
coactiis jttravil an lenealur juramenlo, dicil Augn- quaerittir qnomodo stare possil illa differentia quae
guslinus quod lenelur; qtiia elsi noluit id quod assignari solel inler legem et Evangeliuni quod lex
jnravit, voltiii lamen id proptcr quod fecit, id est cohibel manum, et non anitnatn. Ad qnOd dicendurn
vilam. Similiter si quaeratur de illo qui juravit quod qttod illud de lege diclutn csl secundum caeremo-
non habebal in proposito facere, quod lamemposi nialia ; vel qtiia in Iege non puniebalur volunlas
fecil, utruni perjurus exslilil? Dicimus quod perjTi- peccandi sicul in tempore gratiae; vel, sicutexpo
ravil et morialiter peccavit, quia non adfuit illi ju- nunt Hebraei : Non concuptsces, id est non ages
ramenlo veritas, id est purilas conscientiac. exterius unde inlerius videaris concupiscere, ih
(1) Sextum pracceplum est: Non concupiscesdo- signo scilicet, facto, aut dicto. Lcx aulem dickur
mum proxitni lui; septimum esl : Non 'concupisces littera occidens, qttia prohibet peccatum. Unde per
uxorem proximi lui, non tervum, non ancillam occasionem augetur cupiditas et addilur praevari-
(Exod. xx), etc. Sed videnlur lucc duo praecepia caiio, quia quod vidcbal Jex non poteral impleii
esse eadem cum terlio quod est: Non mmchaberis; sine gratia : qtiae quidem non abundabat in lege.
et quarloquod esl: Non furtum facies (ibid.); aut sed in Evangelio, et ideo dicilur litlera legis occi
sub illis conlineri : Sed (2) in illis duobus prmceptis dere.
261 TRACTATUS DE INGARNATIONE
Jam ex parle ostensum est quomodo a Jerusalem in Jericho liomOdescendit, qualiter eliam indiimenu
pietaiis, gratiae, immortalkalisel innucentiaeei latrones juxla iler scandalum ponenles abstulerunt, et
quomodo plagas ei semivivo relicto inlulerunl. Sed neque sacerdos, neque Jevila praeteriens opem vulne-
ratoconferre vpluit (Luc x), quia neque per sacerdotium Veleris Testamenti, neque per myslerium, ut
ostensum est, quae per sacerdotem et levitam intelligunlur, vulnera curantur languenlis mundi,sed lan-
lum monslralur Samaritamis. Igitur qui in virga vigiliarum nocte dieque super gregis sui ctistodiam in-
tendit, novissime secus vtilneratum stei.it: In simililudine hominum faclus, et habilu invenlus ut homo
(Philip. n), de cnjus calceamenlo quoad nos pedcs velains accessit, qtiaedispntationi sunt accotnmodata,
ipsojuvanle, traclabimus, el in medium prottt nobis Spiritus sanclus adminislrabit, oroferemus.
, CAPUT VII. C snnt ui concepiio et nativitas; mediaet progres-

De.DominiConeeptione,et utrum caro Christi fuerit siva snnl ut Evangelii praedicalio, mirandoruni
decimalain Abrahamt operalio; ullima et consummaiiva, ut passio,
(4) Vium quam geminaegigas substantioo exstil- inors et resurrectio. Vertim cmn Unigenitus Dei lo-
tando ciiciirrit inonslrare volenii.rectc consiiieranii tam naturam humanam, id est corpns el animain.
hsecviaJordanisvideiurobservaiidaiPriusdeingressM quae duo nomine naturai vcl humanitaiis intelligi-
illiusviaeagerc,secundodeprogrcssu,iertiodeegressii. nuis, assumpserit ut tolam sanaret, in eo quaedam
Iningressu patfata suntopera nostra? salutis prima assttmpsit idtomala corporis, quaadam animae, quae-
et inilialia, in progresan media et progressiva, in dam pertinenlia ad ulrumquc. Ad corpus pertinet
cgressu iiltima et consunimaliva. Prima el inilialia fatnes, silis, non quod islae passiones non sint iri
(100) Serni. 28. De verbis aposlolis. (5) Mag.,§B.
d.
(I) Mag.. iii, ttliima, § A. (4) Mngist., ni senl.
(*>jAug. supc-rExod., qtinest. 71
rATROL. CCXI. 37
,Uti3 PETRI PICTAVIENSIS 1104
anima (esl ci|im omnis lalis passio in anima), scd A (9) Cum caro quam Chrisius contraxil ex Virgi-
quia in anima non sunl nisi gralia corporis, quod ne obnoxia fuerit peccato in Virginc (9*), et
idco maiiifcsium, quia sine corpore nec cstirit, nec caeteris in qtiibtis per carnalem cononpisceiitiam
-silit. Aiiimaeidiomnia sunt nnluralia bona et gra- ftteril traditcla, quaeriliir quare non fnerii deci-
liiiia quae assumpsil Chrislus. Ad composilionem malusChristiis in Abraham sicul etLevi (Hebr.xu).
^nimaB et corporis perlinet nasci, mori ctloqui, el Cujtis quxsiionis est sohilio. Quodam modo ibi
slmilia qnac nonnisi compositis ex anima ei corpore fuit cnro Levi, quo non fuil ibi caro Christi.
eonveniunt. Qnid ergo de Unigenilo Dei secundiim Mamcaro Levi per canulcm concupiscenliam ab
aiiimam, quid secnnilum corpus, quid secunduni Abra"J)amdcscentiii, caro Chiisti non descendit
coiiiposiiioncm animac el corporis in liac viadica- ca lcgc, sed Spiritus sancii operalione. Sed obji-
ittr, alteiitiusconsiderandum, necsinediligemi ani- cilur : Auctorilas babet (10) quod id solum deci-
madversione est praelereundum. mabalur in Abraham quod curabattir, sed caro
Coneeptio igilur sive prima naiivilas .pnmum Christi non est curntn in eo; natus est enim Levi
cst opns noslrae salulis cooperalivum. Prima nati- cum originali peccaio. Ergo non in eo decimata.
.vilas ideodico, quia duplex est homihis nalivitas R Itcm, dicit auloritas (H) : « In came Abrahae erut
corporalis : una esl in ulcro, qtiando anin-.ainfun- vulnus praevaricalionis, et medicanicntumvulneiis.i
dilur; nnde : Quod natum.est in te Sanclum voca- Atubi erat medicamentum ytilneris non opus emt
bitur Filius Dei (Luc. i), Aliera ex utero qua.ndoiti remedio. Ergo qnod praevaricationis habehal non
lticeni homo ediiur, de qua dicilur : Pner nalut ett indigebal remedio. Ergo quii'qttid habebal ibi vuJiuis
nobis (Isa. ix), etc. lla ergo facla esl Christi con- praevaricaiionis,non indigebnt decimalionis rcmcdio,
ceplio, quod simul concepla est caro Chiisti, et et i leonihil inco fuit decimaium. Iiem, caroClirisit
Yerbo tiniia, ei anima infnsa, cum longe aliier-fial et Levi in Adam fuerui.l maierinliter; ergo codein
in caeleris hoiniiiibus quorum corpora prius conc'- motio : sed cnro Levi ibi ernl corrtipia, ct lola caro
piuiilur, .post cfligialis corpotibus qttadragesinio Abrnhaeemt corrupia, ergo el caro Christi erat
sexto die aninia infundilttr. Et.quod ila fueril autli corrup.ta. Sed cnro Levi ibi curabaliir, el non caro
Atiguslimim (B) : « Firmissime tene, el nullnlenus Christi; ergo mejiori modo fuil ibi caro Levi quam
dubitcs non carnem Christi sine divinitalc conce- Christi. Item quactinqne corruptione fuerit cor-
piani in utero VirgJnis priusquam susciperetur a •Ttiptacaro Levi in patribtts suis, eadem et caro
Verbo: scd ipsum Verbum Deum suae carnis acce- Christi; el poslea fuil caro CJiristi in quibusdam
ptione conccptum, ipsamque carnem Verbi incar-, C in quibus non fuit corrupia caro Levi; ergo mngis
natione conceplam, > cui lamen vidctur conlra.Ii- corrupla fnil caro Christi quam caro Levi. Econ-
cere illud qnod idem Augustintts ait super illum lo- trario latneii probatur quod caro Christi nonfuit
ctim Evangelii(6): Quadraginla sex annis, 262 e'c- in Abraham, quia non ftiil aliqna pars in Abrahant.
Hic, inquani, numerns perfeclioni Dominici corpo- - Non cnim lol aiomi ftterunl in Abtaham quot honii-
ris congruil, quia, ut dicnnl-physici, lol dicbus ncs ab co pcr concnpiscentiani descenderunt.
•forniahuriianl corporis perficiiur, quod idcocrcdi- (12) Ad hoc dicendum qtiod Aposlolus volens
mtts Auguslinum dixisse (7) : « Qttia ipso nioriiento ostendere saccrdotinm Chrisli esse praefefendum
coriceptionis, et unionis Dei et homiuis, atleo le- sacerdolio Levi, tililur hoc genere Jocutionis, Levi
nuis eial cl parva mcmbrOrum Dominic.i corporis decimatus est in Abrahum : cujus locutionis sensuiu
riislinciio itt vix humano visui subjiceieiiir. >Die- ita accipias, qnod major esl qui decitrias recipil et
bus aulem illis quos menioral Augiistintis, facla csl bencdicit, qnam qui dni etpersolvit. Abrahain crgo
perfecla et notabilis. qui decimas dedil Melchisedech in hoc minor co
Unitusesl auteniDei Filius cami, medianle ani- oslenditur. In quo eiiam signattim est quod qui de
ma. Dicit euim Joannnes Chrysostomiis (8): « Tan- Abraliam erant nascituri, id est ordo Leviticns,
tacsubtililatis el simplicitalis est divina essentia 1" triinor essel futtiro Melchisedech; el itn Chti-
iil corpori formaio de limo lerne non congruerit sto qui per Melchisedech inielligilur. In illn igi-
unifi, nisi-medianie rationali esseiitia. > Si quis au- lur prima aucloritateaccipiluf curari pro benediti,
tem objicit quod videtuf objieiendum quod iri toor- quia Levi benediciusestn Domino, qtiod . siguaium
le Chrisliseparata cst anima a corpore, et ideo deest in illa benediclione qtiam accepit Ahraham a
buitscparari Deitasa carne,|qoia,eamediante, uniiao Melchisedecli. Quod vero secnndo inducitiir: Ubi
erant Deitas et caro : banc quaesiiohemusqttein se- eral viilnus prmvaricationi.-,eral el tnedicamenltim
queiiiia differemusnbi solutionem curtiea j'tingcnius. vutneris, iia intelligiuir : Quidam de Abraham der
•
(5) Ftiigetil., De ftile ad Petruin, c. 18'. ceptionis immacnlalae, sed hodie rejicicnda. EDIT.
: (b) L.tv De Tr., c. 5, /. LXXXIII QQ., q. S6, . (10) Aug„ 1. x, De Genes. adlitt., c. 20.
Cl iraclat. 10 in Joan. (11) Aug., ibid. : Eadem caro nou Abralnc lan-
(7) Solnlio. Mag.,'iii, d. 3, § ult, ium, sedipsitis primi lerrimiqne homiuis simtil ha-
(S) SicaptidMng.,d. 2. § 2: sed neminelaudaio. bebat et vnlnus praevaiicationis, et niedicanieniuui
(0} Mag. ni, (1.3, § C. vulneris, etc.
(8")Ooinio libcra anle dcfinitipncniaogmalis con- (l2)Ilfeceade;iibabeiD.Tb-5,q.5, a.5. uli., intorp.
1135 SENTENTJARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. IV. 1)66
scenstiri erant cum praevaricalione originalis pccca- A , Ad boc dicendum quod sicut anima Christi qti;**
li, el caro Chrisli de eodem quac fiilttra erat reme- fuit excelleniissima omnittni creaturarum roerkis
riium omnis peccnli. Ad id quotl poslea quaesilum suis ad boc perlingere nequivit nl Verbo Dei uni
est, an eodem niodo fuerinl ibi cnro Levi el Cbristi: reiur, mullo minus beala Virgo meritis suis hoc
dicimus quod neutra fuil ibi, nisi pcr seminalem potnit, ut Filius Dei de ea nasccretur. Sed cum legi-
ralioncm, quod esl polius eam non fuisse ibi quam iur digna fuit, vel meruit, in respectu inlelligen-
fuissc; sicut arbor non fuil in grano, nisi scminali- dum esl, quia dignior fuit caeleris. NuIIa enim
ler; nec corptis hnjtis hominis in semine viri, nisi tantac sanctilalis exslitit.
per seniinalem rationem, 263 nec semen in lio- Iiem quaedamporliiincula carnis ministerio Spi-
mine, nec etiain caro filii fuit in patre. Quod si rinis sancti separala est a reliqtia carne bentae
lioc essel, cum toia caro patris fuerit similiter in Virginis, el illa porliuiicula formalns esi parvnlus :
terlio palre; ergo tola caro Irlii fuil iu et illa pars fuil aminata aniina beatac
Virginis an-
ita polest probari quod lota caro mea fuit in Adam. tcquam ex ea formaretur parvulus, etpostformn-
Si quaeratur an caro Cfiristi fuerit obnoxia pcccalo, lionein ftiil animata anima Chrisii. Ergo illa fuit
concedi polest hoc sensu, id esl caro qumest Cltristi. animala duabtts aiiimabus. Quod non habenl qni-
i Falsa vero hocmodo : Co.roin Chrislo fuil corrupta. B I dam pro iriconvenienti.
Magisler tamen meus dicit
Sicnl justificalio j'usli respondebil ei, iri est jnsli- (14) qtiori non fuit caro Cliristi pars carnis Virgi-
lia in justo. (13) Nec lanlum muiitlata fuil caro nis, nec in ca Iriit nisi materinJiier a qun descendit
Chrisli in concepiione, sed eli.itn reliqtta caro Vir- non per carnalem concupiscenliain, et ideo non est
ginis in qna omnino esl exstiuclus fomes peccati.ut dccimaia. Nam ad hoc quod caro sil decimata duo
jiosiea non potueril peccare. concurrunt, ct qtiod per seminalen*.raiionem des-
Sed objicitur : Sed Filitts Dei elegil eam mundam; cenderitet per canialem concupiscentiam, sed caro
ernl enim mundn qnando fuit elecla ; aliler eniin Chrisli, licel ibi materialiler fueril, non per carna-
cjns naiivitns non esset cclebrata nisi in utero lem concupiscentiam inde descendil. Si enim caro
esset sanclificaia. Unde el nnllius sancli nalivilalem Chiisti fuisset parsbeataeVirginis, in Virgine esset
celebranms nisi bealae Mariae virginis, el beaii resurrectura, cum omnis ejus pars in ea resurgel,
Joannis et Jesn Cliristi, quia omnes alii naii sunt et tunc caro Chrisii inccepil esse quando
' filii irae : incoepit
supcrflna fuit iJla secnnda mttndatio. Ad esse caro Chrisii.
hoc dicimus quod prius ita mundat.i fuit in tilero,
ut esset sine peccalo, potens tamen peccare; iti c. 264 CAPUT VIII.
conceplioiie vero Chrisli, ila ut penitus peccare
nnn posset. Vlrum aliquid fecit Filius qnod non Pater, nee
Per verba angeli, el stalim quando dixit: Ecce Spirilus sanctus; el an poluii Paler incarnari ?
ancilla Dotnini (Lnc. i.), concepit et non prins. (13) Cum Filius assnmpserk carnetn non Pater,
Unde el quod dicil angelus : Benedictus fructiis vel Spirilus sanctiis,
qtiacrilur tiirum aliqtiid fecii
ventris tui, referendum est ad fnlurum, cum nondtim Filius quod non Pater vel
Spiritus sanctus? Ad }ioe
habcret fruclum ; et quod ipsa Virgo dicil: Qiio- ita : Indivisa sunl opera Trinilatis; ergt»
admirando olijicitur
modo fiel istud, etc. potius dixit, qtiam
de ea nnscere- quidquid facit una Irium personarum, et quiclibel;
dubilando. Vel non dubitabal quin Filius assumpsit carnem; ergo et Pater (16). Ad
lur Chrisius, sed de modo nascendi. Unde iia pr»- hoc dicendum
quod toln Trinitas operata est incat-
fcrcndttm esl dislincle nl sint duas dicliones (Sic, nalionem
sicui el Joannes Incarnationem Filii, etquidquid facil un;i trinin perso-
quomodo), ipse posl narum facit quaelibet, non lumen Paier assiimpsit
dixit : Non sum dignus solvere corrigias calcea-
canieni.Cum eiiim dicilni, Paterassiimpsil carnein,
menli ejus (Marc. i), etc. Iiem Filius Dei lant-itRi
fuitin non tanium nolattir quid factutn sit, sed et cui
per essentiam, per ct inhabitantem graliam j facltim sil.
Est enim sensus locutionis qiind in sua
Virgine ante concepluin, nec posl fuil ibi alio
modo lerlio, ergo non nielitis fuit in ea post qunm persona carnem susceperii, quotl falsurn est. Et
ideo in praedicta argumenlaiionc fallncia est secnii-
anie. liem, in venlre eral lanltim per essenliam ,
in menie el per essentiam, et per gratiam inhahi- dum accidens, vel polius secunduiii quid el simpli
laniem , ergo meliori inodoin niente. Itleo dicimus ciler, qnia prius proponilur tytiid,postea assumiltir,
et cui. Fallacia. Quidquid facit unus istoruin
qnod mcliori modo fuil in Virgine posl conceptiim quid facil
(jiinni ante, quia ftiil in carne snmpta de ea, quo trium, uterque reliquorum; unus induit se;
modo non poterat ibi esse, quin eiiam esset ibi ergo et reliqni duo, scilicet posito quod unus in
niedio se induat.el alii duo eumdem sdjuvent, et est
per gratiam, sed non couvertilur. Item, sola digjia
fuit ut de ea nascerelur Filius Dei, ergo sola hoc bic eadem fallncia et similitudo.
meruil, ergo si de alia nasceretur, injuria illi fieret. Quaerkur autem, an Pater poliiit assumere car-
Mng. snp., § a.
" • (15) L.- (1S) Mag., in, d. 1. . , t, .
(14) m, riisl. 3, § c Ut stip. 1 . Ang., 1. xpe (!«) Ftilgeh'-. De w« ttd iP-elnirti.cap. 2, m
Gencs., cap.^0. fiiie.
|I67 PETRI TICTAViENSIS 1168
nem; quia si hoc potuii, el nil potuit quod non A sumpsii niituram. Quae quidem proposiiio nidlatn
possil modo, ergo potest modq esse homo, el ita lialiet diibilationem , quia procul dubio vera.
Paler el Filius possunl esse duo homines, et ita Sed ulrum natura naltirani, vel persona personam
duo cl dtiac substanliae. Qttod atilem Palcr potuk assumpserit? In quaeslione est, an nalura pcrso-
incarnari ostendit Augiislinus sic (17): .-Pater, elsi nam? Quod nalura naluram asstimpserit oslentlere
per subjeclam crealuram apparere posset, incongrite videlu.r Augustinus, dicens (22) : « Illa nalura quae
tamen vel a Filio qnein genuil, vei a Spirilu sancto semper genita maiiei a Patre, nuluram nostram
qui ab eo procedit missus diceretur. > Ideo dicunt sine peccato suscepil ul nasceretur ex Virgine. >
qnod Pnler potest esse homo alius qnam Filius, non Ubi etiam majus viJclur dicere quod Paierdivinam
lamen alia substanlia. Sicut Pater est alia persona naiuram genuerit. Item, quidquiil conveuit alictii
qnarii Filius, non tamen est alia substantia. ltem personaruin, coiiveiiit vel secunduin divinam natu-
Filitis Dei potuit assumere corpus etanimam Petri; ram, vel secundum humanniii. Filioconvenil fuisse
crgo Pelrum. Ergo poluit facere 111ipse essel Pe- incarnattim. Ergo secundnm divinam naluram vel
,'lrus. Fallaciauliimi. Socrati coii.vcnielhoc nomen secunduiii liumanam esl incarnalus. Sed idem cst
Piato; crgo Socraies erit Plalo,«t est recliim simi- incarnntiim fuisse el facttim esse homiiicin. Ergo
ililersi benc inspicias. Poluit enim Filius Dei assn- " secundum divinam naluram, vel secundum huma-
mere naturam Petri tolam et facere «t ei conveni- nain facttts est homo. Si secundum liumnnam, ergo
rct hoc nomen Petrus, sed non poluil facere ut nalttra humana assumpsit htimaiiani; si secunduni
ipse essel Petrus, quia hic ponilur Pelrus in desi- divinarn, et Filius Dei nil est facius quod ipse non
gnaiione hominis quem significat. sii. Ergo sectindum divinam nalurnin est Jionio.
•Quacrkuretiam an poluii assumere unam huma- Sed secundum divinam iiattiram est Deus. Eigo ex
"namnaturam et aliam, il est riuo corpora et dtias eo esl homo ex qtto est Detis. llem secundum divi-
airimas? Nam nomine Immanae nalnrae non inlelli- natn naturam assumpsil humanam naluram: Paulo
gimusnisi animamet corpus in Chrisio, et ideobene minoralus est ab angelis (Hebr. n). Ergo seciindnm
dicimus, unamhwnanam naluram et aliatn. Quod si divinam naluram minor esl angelis. Vel secunduin
est, ergo petuit csse unus et alius homo, et ila duo- divinam natiirani assumpsif humanam naiurnm ;
riiin hominum uterque, el ita duo lioniincs, el ita minor esl eliam se ipso. Ergo secundum di-
plures. Nunquid enim si assumpsisset duo corpora vinain naluram assumpsit liunianam. Quidquid'
el tltias animas, yere dicerelur: Isle homo est ille? convenil uni trium personarum secundum divi-
Milii quidem iia videtur, liaec persona humanata HSMM naluram, convenil cuilibel earumtiem. Ergo
est, illa pcrsona humaiiata, el sic isle homo esl secuiidum divinnm naliiratn Pater est incarnnlus.
ille (18), Sicul si modo assumerel Filius Dei ange- Ad hoc diccnrium, quod si haec diclio, secundum,
licani naluram, sicul lcslalus esl Origenes in Iibro noial iinioiiein personae' ve'1 fausam , vennn est
qui Periarchon dicitur, pro redeuiptione diaholi fu- Htiod Filius secundum divinam naiurnm assumpsit
tura post mille annos , vere dicerelur : Hic homo "humanam, id esl in nalura divina. Vel nalura di-
est ille angelus. Si vero dicerelur quod duo essenl,. viua fuil in causa, quia est causa cujuslibcl boni.
el ila dusepersonae, jam essent duo Filii in Trini- Si vero notel condkionem, falsum : non enini ex
tate.et ila quatuor personae. condilione divinac nalurae assttmpsit humanam.
(lfi) Si quaeralur quare polius Filius quam Paler Quod autein divina natura assumpsit huiiianam,
sit-iiicarnatus, raiio in ptomplu est : Ut sicul in concedunt sancti el doctores nostri, quia venit ad
sapicntia Deus mundum creavit, secundum illud: nos calceata Deitas. Cui tamen videlur contiadicere
Omnia in sapienlia fecisti (Psal. cm), ila in Filio, illa auctoritas (23). «Incarnationem Filii lota Tri-
quiesl sapienlia Patris, recrearet, vel (20) ui idera nitas est operala ; solus lanien Filius naniram hu-
esset Filius in lrjmanilale qui erat Fdius in Deitate. nianara in tiiiiiutem personae assuinpsit. > Item di-
Si enim Paler vel Spiritus sanctus incarnaretur, p vina natura esl incarnata, idem est esse incar-
jam essent duo filii in Trinitaie, tinus secundtun iialuin et esse factum hominem. Ergo divina natura
Deitalem, allcr secundum humanitatcm. facta est hoivio. Item, divina naiura assumpsit lni-
CAPUT IX. manam, et non ab aeterno. Ergo ex lempore, et iia
An islw propotitiones tint verw : Divina nalura ccepit assumcre hiiinanam naluram : homo inccepil
assitmpsil humanam, divina pcrsona assumpsil essedivinanatura. Ergo divina nalura iucoepit esse
liumanam? homo; el ila est liomp. Item, divina natura est in •
(21) Cum Filius assumpseril humanam na- carnata, ei Verbum quod est divina iialura, est
turam , scilicet animam et corpus 265 I11*- factum caro. Ergo divina natura esl facla caro.
ritiir tilruni concetienduin sit : Persona as- llem, divina natttra esl idem homini. Ergo est
(17) L. ivD^ Tr., cap.21.^ (21)Mag.,in,d.5.
(18) V. Epiph., haeres. 6 ; Aug., 1, xxi De civil, c. (22) Seu Fulgentius, Defide ad Pelrum, c. 2, ante
17etseqq. Ilicron, ep. contra Joan, Hierosolyiiiii. ined.
Greôr., iv Dialog., c. 44, etc. (25) Concilii S. Tolelani. V. etiam Fnlgent. sup.
(l'9) Mag. sup.,§B. cap. 2, etc.
("20)Geiinad., 1. De ecclesiasl. dogmat., c. 2.
1169 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. IT. 1170
bomo. Iiem, divina natura est incarnala in Yir- jK.homo Deus. >) Cttr non recipkur quod esl auiraa,
giae. Eigo nascitur, vel nascetur, vel nala est de vel Deus esl corpus, cutn in utropje sit per unio-
Virgine. Item, diviua natura est Chrislus, et hnmo nem? Non enim excogilari polesl modus essendi
esl divina nalura. Ergo divina nalura esl lioino. Deo in Christo homine, qtio etiam roodo non sit in
liem, divina nalura esl iste homo, scilicel Chrislus. aniina Christi et in corpore, ctira non sinl pluros
Ergo est lioino. Item divina naltira cst homo qui qtiatn qui praedieli sunt. Forle quia, ul dicium est,
esl Christus. Ergo divina natura est aliquis homo. animaeel corpori simtil unilus esl in unitaie per-
Eigo est honio. Item, qnidqmd esl, esl homo, vel sonae, sed pcrillos tres modos, neulri separatim, et
noii homo, divina nalura csi. Ergo esl homo, vel ideo recipilur quod Deus homo, el homo Deus :
non homo. Si est non honio et cst unum soliim, noii autem ita de anima el corpore. Si quis aliter
ergo divina natura nil est quod sit homo, ergo solval el roelius, non invideo.
divina naiura non csl Chrislus qui est homo. Re- Al ileruiii quaerilur, cum Filius Dei sit in Chri-
linquiturquod divina nalura sil JIOIMO. Quod si esl, sio liomine per unioiieiii, ulrum in eo sil Pa-
ergo divina nalura csl huniana liatura, vel nalurae ter per unionem. Quod si est, igilur sicut Fi-
liuiiiaua', quorum utrumqueest falstim. lleni, di- lius est homo, ita Pater esl homo, cum uterqtie sit
vina nattira esl liouto humanilale. Ergo humanitas in humaua natura el per essentiam, et per inhabi-
est in divina natura; quidquid esl in divina nalura tantem gratiam et per unionem, el ila nullomodo
cst divina nutura. Ergo liumatiilas est divina na- eslFiliusin huinana naltira, quo etiam non sil it»
turn, ei ita htimana natura estdivina. ea Paler, el Filius et Spiriius sanclus. Quod enim
(ii) ldeo dictinl quod divina nalura est incar- Pater in humana natura sit per unionera oslendit
itata el assumpsil hiimanam; non lamen divina Augusiinus super Joannem : < Sicut ego honio vivo
nn.ura est facla homo, vel est lionio, quia tali lo- propter Palrera cui unior, ila qui manducai, el
cutione, ut dicunt, iniiuerelur vcrsibilitas nalurac niihi unkui, vivit propter me. > Alioquin eliam ha-
in naturain, ut una ficret composita natura ex berelur quod Filius esset in aliqua re aliquo modo
dunbus : quod dixerunl Timoihearni haerelici. in qtta non esscl Paler, vel Spiritus sanclus, quod
Cum utraquenaturaplena sit inChrislo, 266 co*" pulo esse inconveniens. ldeo polest dici quod Fi-
cedendum esl quod Filius est facius homo, quia unio litis Dei estin humana naltira unionequa ei unitur
dttarum naturarum facta esl in una persona, el in unitale personae. Sed non est Paler in ea unione
ideo hic recipitur factum, ibi atttem nequaquam. qtta ei unialur : ipse enim non unilur huuiaiiac na-
lieiii nota quod, cum dicilur, Christus est homo, C lurae in unitatc personae, sed per uniorietn qua;;t
ideni est_ac sidicatur, Chrhtus esl humanw ntiturw, facit, nam tota Trinitas illain uiiionein opepata csi.
ul ex sequeniibus patebit: iiani in pracdicato praedi- CAPUT X.
cat habitum. Unde pntet secundum hoc non esse An nalura personam, vel personajiersonam
dandum, Divina natitra est hotno, quia non esl hu- assumpserit.
niana nalnra, vel huiiianae naturac. Personam eiiiin (26) Circa has duas pfoposiiiones, Divina persona
iion prsedicnt per se, sicut plerique volunl, sed assumpsil humanain- naturam , Divina natura «*-
cum adjuncto, unde recipiunl, Divina nalura esl sumpsil humunam naturam, pluiimum dispulattiui
homo qui esl Chrislus, et isie homo ; quia lunc sig- esl. Quaruni priorem absque dubio constal esse
nificat personain, et homo esl divina naiura, quia veram. Quod etiam altera sit vera rationibus et
iu subjeclo et cuni adjuuclo, el sine adjuiiclo a J auctorilalibus est oslensum. Ordo igitur enumera-
personam plerumqtie solet referri. Ad praedictas t.ionis ad alias duas corapellil nos Iransire, scilicet,
argumeniationes facile est sti.nere insiantias in .4n nalura personam, vel persona personam assump-
similibus. serit, quasquidemconstal esse falsas, licet adpro-
Si quaeralur an diviua iialura assutnpserii duas baiionem earum nitilia soleanl induci. Nain aniiiia
**
iialuras, quia assunipsit humunam quae est in dua- Cliristi nutiquam fuil quando non esset pars ali-
bus, id est in corporea et spirituali.scilieel aiiima; cujus hominis, nani infundendo fuit crcala, et
cum sit Dei Fiiius utrique tinitus aiiiniae et cor- creando infusa sicul ct aliae auimae, et ita a con-
poii, non.recipiinus ideo quod assunipseril duas, ceptione Chrisli fuit ilia pars alicujtts hominis. Si-
quia iieuiri earum est uuitus in uuiiaie personae se- mililer el corpns illud, cl ex his duobussuflicienter
paratim. Nec enini Deus Filius dicitur corpus, nec 26T constiluiliir lioiiio.Ilaecduo assumpsilDci Fi-
riichur anima, cum dicilur homo. Sed acrius insta- Iius. Ergo elhoiiiinem quemdara assumpsit Dei Fi-
bil quis, cum sit Deus in re tribus inodis, per es- lius, etita personain. Adhocdicuntijuodnecaninia
sentiam, per gratiam, per unioiieiii, el in. solo, Christi nec corpus est pars alicujns hominis. Nou
Christo fuerit peruniouem. (Unde, ul dicil Datna- eniin est pars ali.qua exjllis duobus, veJ fuit, et
scctius, (23)« Tanla ftiil unio Dei ad hoininem, et qiiam cilo anima illa vivificavit illud, unita fuit
hominis ad Deutu, tttet D.eusdiccrelur homo, ct Dciias ulrique, el corporKcl aniijiae. Alia lainen
(24) Ita Mag. sup. § C. (26)Mag. sup., §P clE,.

(23) L. ni.De fitl. c. 4, apud Mag,
1171 PETlU.lTCTAViEN.SlS. 1172
fuil unio eamis ad aiiiniani, quam deitalis ad illa i : lur ci Deus. Eigo non itnuni solum est Dci Filius,
duo. ltem, Filitis Dei asstimpsk animam, et aniiua et ita duo suni Dei Filius, vel et unum et aliud con-
est persoiia quia (27) est rationabilis essenlia indi- tra quod est illud (51) < Non tamen duo sed uuus
viduw nuturw ; ergo Filius Dei assuinpsk p.erso^ est Christus. > Itein, aliquid esl Dei Filius, nil
nani. Sed dicunt (28) quod aiiima quaudiu yivilical qtiotl iioii sit illud esl Dei Filius ,' aliquid semper
corpus iion est persona, id esl per se una, ut allu- fuit Dei Filius. Ergo nil esl Dei Filius quod non
datur origini vocabuli, quia nunqu.am fuit aniroa. ftieril semper Dei Filius : quod falstim esl secuu-
Chrisli quin essel separala ab ejtts corpore, nisi in duni hoc, qnia homo ille esi Dei Filius, qui fuit
triduo. Unde non diciiur Dei Filius assumpsisse quando noii fuit Dei Filius, si praemissa stct positio.
personam, quia non separatiin assumpsit animain. Scd per lioc accidil qtiod aliquid est Dei Fiiius
Ileni, Filius Dei assunipsil h.oiiiineiii, hoiiio csl quod lioii esl Paler, el aliqua stibstautia est Filius
assunipius a Dei Filio. Ergo aliqua persqjia. Quod quae non est Paier, el ita alius esl Filius a Palre
auteni duae primae sitii yerac probatur mttl.tiplici in siibslnnlia, el 11011 converlitur. Ad praemissam
auctoritaie. Ait enini Augusiiiius (29) < Si qtiis noii quaeslioiiem nullam novimus soluiioncm, nisi quam
dixerii el. crediderit hoitiiueni Jesiiiii Christtim a Augustinus docet: « Non quacramus id quod non
Filio Dei assumptum, aiialhema sit. > Iriein eliaw ,y est, ne id quod esl non iiiveniaimis. > Ergo cuiii
Augustiuus pluribus iocis dicit (50) qttod honio esl Filius slaiim aiiimum el. carnem assumpsii ex quo
assumptus a Filio Dei: ct Prophela loquens dc fueruni, non quaeramus quid lieret si prius essenl
Chrislo homine dixit : Beatus quem elegisliet as- caro et aiiitna. quam esseut assumpla. Eorte enim
sumpshti (Psal. LXIV).Prqplerea lnijusmodi loculio : impossibile esl fuisse faclum.
llomo est assumptusa Dei Filio, sive in aucloritate, Quaeiilur quid praedicel hoc nom.cn homo, ciim
sive e.vira ponalur, ka hitelligeiida est ut hoc no- ttico, Deus factus esl homo, xel.Deus est homo (52) :-
uien homo ad iialiira.ui liumanani, id.esl ad aiiimam an personam, an accideus. Si eniin accidcns, ha-
etcorpus, iion ad personani rcferatur : in qua ta- betur quod Deus non secuiulum quod est homo cst
iiie.nex vi Jocutiqnis iuagis pro persona ponitnr. • aliqtiid, sed.alicujtts 268 niodi, sicul Socrates non
U.inle noii esl conyertibiie, Uqmo est ussnmpius a secundum qupd cst albus esl aliquid, sed alicujus
Filio Dei: modi; si veco praedical personam, verutn esl quod
Sed dicet aliquis; Qua potentia polui.t Deus fa- Dens secunduin quod est homo, est pcrsona, est
cere iit uuirciur carni el aniniac iii con.ceptiotte, subslanlia, esl aliqttitl. Igitur secuiitiiii» diversos
nonne poiuit facere ut prius conciperetur caro, et diversa esl intelligentia lmjus prupositionis. Dicuut
anima lunc iiifunderetur, et postea Filius Dei utri- '?<enim quidam quod in coiicepiione Chtisli ex anima
qne unireturicum propicrboc non detraherelur in et earne facla est quaedam subsianiia composiia,
aliqu.o. divinae polenliae ; nec majoris poteiilite quse est verus homo, et illa ccepit esse Deus et Detts
sit istud quam fuit illud ? Imo, elianisi sil majoris illa, ita [aiii.enul iliius personae neutra natura essct
poienliae, cuiji nihil. ob hoc derogetur divin» riiu- persona, ncc diviija, nec humana. Consiat cnint suf-
jestaii, cl aptnl Deum nil sit impossibile, qttare ftcieiiter ex anima.cl ca.rne. El inducunt auctorita-
iioti poiuit fnceie hoc til illud ? imo tionne poluit tein Auguslini ad CQ.iifirmationeinhujus opinionis.
Filius Dei assttniere laiilum aiiiuiain sine corpore Ait eniin (53) . « Ille.homo ul a Verbo Patri coae-
vel angeliiin pro redempiione angelorum ? Quod si lerno in uniiaie pcrsonae assumplus Unigenitus Dei
fcscissel,quis dubitaret quod Dei Filius lunc per- iietet, unde hoc meiuit? ijuod ejus nicritum prae-
sonaro assumpsissel, et quin aliquid ess.et fnctusn tessit ut ad hanc excellentiam attingerel? > Aliis
Filius Dei, et Filius Dei aliquid, quia lunc ct anT vtdelnr quod Filius Dei qui prius erat sinipliciter
gelus factiis fuisset Deus, et Deus angelus. Q.uo.1 persona, in iiicnrnntioiie manens eadeni persona
si poiuil facere, pouatur. ita fttisse ; jam nulla esl qiue priiis, fietei composita, suscipiendo animainct
quacstio quin et persona personamj elnatura, per- torptis parles.sui; el quamvis faclus sit hominis
soiiara assuinpseril. Uiule objiciiur: Aliquid est Dei persona, non latnen simpliciier persona. Manet
Filius, qtiod nunqtiani fitil qtiando non esset Dei eniiii eadern persona quaeet prius ex dua.bus natu-
f ilitis, et aliquid esl Dci Fiiius quod fuit qnando ris, divina sciiicct et, hiiinana constans, qux prius
iion fuil Dei lilius, quia illud quod constnt ex aniina eral sirnplex pcrsona. Inducunl etiain aticlorilaieni
et corpore, ex quibus fui| hoino antequani unire- Augustini dicenlis (34):«. Sic poluit huinaua natura
(27) Boctius, 1. De dnab. naluris, elc. (52) Mag, lii.d. 6, §B.
(28) lia inter allos Mug. hic^ llugo Vitior., I. u (55) L. De.prmdesl. sunc.l., c. lo,Chrislo
el tiichmil.,
Seni., c. 12; Abaeiardiis, etc. V. in notis ad Pulluui. c. 56: Qnid natura humana in hoiiiiiie meittii,
(29) Cilat M;(g., J. De symb., sed paulo aliler re- ut in utiilaieiii persoiue uniri Filii Dei singularitei'
jierilur. auleni iuier senn. Aug., serm, 129, De esset assutr.pta? Quaeboi;a volunias? cujus boni jiri-
lempore qui esl De fide recta, aed iiidubilalui ppsiti studiiim? quac bona utopera pnecesscre? qui-
iiuciofkatis non est hic scrmo, nec foisan a catlio,- bus increreiui' isic boino uita fieret persona cum
lit-o dociore cuiiscrijiius. Deo, eic? V. eliam 1. xin Dc Trlnit , c. 17.
(50) Tiact. 2S in Juan., se.rm. S, De verb. Domin., (54) Aug., iOid. Mag., m, d. 7. §. a. Seti qinc ibi
De itg, n. Clir. c. 11 ei ii, L)efde cl Symb., 4, c(c. prudciisoiuisil, atl saturaui liic disfipulus propni.al.
(o[) Aliu..as., iu Symb.
U73 . SENTENTIARUMLIBRI QUl.NQUE.- LiB. IV. «74*
jtingi divinse, ul ex duubus subslantiis fieret una A . uon «il illa esl Chrislus. Aliqua substantia est Chri-
jiersona, ct sic ex tribus conslans,. scilicet Deo, siusquae estPater; ergo.nulla subslanlia est Chrislus
carne el aniiua. > quaenon skPater.Aliqua substantia esl Chrislusqtia*
Quibus utrisque mulliplicitcr objicitur : Aliqua esl tomposita. Ergo aliqua stibslanlia coraposila vcl.
substantia est Christus, el illa semper fuit Chrislus; habens partesest Pater. Item, una sola subsianlia
aliqua subslanlia est Chrislus, et illa non semper estetPatcr et Filius; aliqua substantia eai Filius
fitil Chrislus; ergo aliqtia subslantia.esl Chi-istus, quae est nala de Virgine. Ergo aliqua substantia
et aliqua quae non est illa; aut eadem subslaniia esl Paler qtiao esl ttala de Virgine. Ergo substanlia
scmper fuit, et non semper fuit Cbrisliis. Item,. ali- Palris nala est dc Virgine. Et ita divina substantia
qua substaulia coepil csse Filius; nulla substanlia csl nala, et genila ct erucifixa. Item, Clirislus est
iiiccepit, vel incipil, v.el incipicl esse Pater. Ergo substanlia quae non est aeterna. Cbristus esl sub-
aliqua substanlia iticcepifesseFilius, el illa non est slanlia quae inccepil essc. Ergo csl stibsianliaqiia:
Pater. Ergo nulla subsianlia coepil esse Filius qua* non esl aeterna.Nil est Deus quod non sit aelernuiu..
non sil Filius. Ergo aliqua subslaiitia esi Filius, el Ergo Christus est stibstaulia quae non est Deus.
illa non est Pater. Ergo Filius alius esl a Patre in Item, dicit Joannes Dainascenus (55): <Non cst
siibslantia, Ergo el Paler a Filio. Iteni, illa sttb- "' communem speciem, id est homiaera accipere do
sianlia quaeeoopii esse Chrislus accepil omnia Iilio- Christo, sed esl accipere eam de Petro. > ErgO iu
inaia liumajiacuaiurse quae non sunl defectus culpae alia significalione dicitur de Chrislo quod silhomo,
vel poenae. Jn illa igitur coepit esse substaniialis dif- quaiii de Petro. Ergo el cum Christus sil homo, ei
ferenlia, scilicel ralionalilas per quam dislat ab Pclrtts sil liomo, non est damhim sub una prola-
oinni re alterius naturae quam sii homo. Ergo lationc, et Clirislus, el Pel>us esl homo, vel Chrislus
illa diflerentia facit illam subslaiiliam esse aliud a et Petrus tunl hotnines : sicul non dicitur hoc et
Dco, quia allcrius naturac est Deus quam lionio. illud sunt canes, cum in divcrsis significalionibus
Ergosubstantia illa eslaliud a Putre sccundum illam convcnial eis hoc nomcn canis. Ilem, Christus se-
dijTerenliam. Ergo esl aliud a Filio et Spirilu san- cuiidiiiii quod est liomo esl aliquid, est aliqua res,.
cto. Et quidquidesl aliud ab una trium personarum-, uliqua substanlia ralionalis vel irralioiialis, et ila
esi aliud a qualibel. sectindum quod est homo est subsiantia ratioualis,
llem, Christus secundura quod esl Deus esl ali- et ila sceundum quod est homo est persona, vcl
quid, ct secundum quod est homo est aliquid. Ergo lertia in Trinilalc, vel alia. Si secundura qttod eii
jJem vel aliud; non idcm, ergo Christus secundum r homo esi lertia persona in Trinilate, ergo secuii-
quoJ cst Deus est aliquid, el sccundum quod esl dum qnod esl honio esl Deusjsi alia, ergo plures
homo est aliud. Christus est Deus et hoino. Ergo qtiara ires pcrsonae sunt iu Trinitnle, quia nou est
secundum quod est Deusel homo, esl uiium et aliud. Christus aliqua perspna quae non sil in Trinitate.
Ergo .seeundiiiii quod esl Deus el homo est dtio. Iiero, Christus esl subslaiitia. Ergo simplex ve!
Item, Clnislus secundum quod est homo, est aliud composiia. Si simpiex,_ergo caret par.iibus.Ergo
tmaiii Deus. Ergo secunduni qtiod est homo estaliud lion habet parles. Non ergo habet partes aiiiiiiniu
a Deo. Unus solus est Deus qui est Pater, el Fijius, el corpus. Si est subslanlia composila, ergo non est
elSpiritussancius. Ergosecunduinquodesllioiiio est simplex substantia, aut eadcm substanlia est sim-
alitul quam Deus qui est Paler, et Filjtis et Spitiiiis jilex el composita. Item, aliquid, quod csl Deus, in
sancttis : et ita secundura quod est lioino non est coepit esse aliquid, aliquid inecepit csse Deus.
i!le Deus. llem, Chrisius secunq"uinquod est honio, Ergo Deus incoepit esse aliquid. Itein, ei haec anima
est aliud quam Detis. Ergo secundum quod est honio deiiionstraia anima Chrisii et hoc corpiis heriiii-
est aiiud quam Deus. Ergo sccundum quod cst ccepit esse aliquid, heri iucceperuiil constituere
lioino aliud est quam Chrislus, qui e.sl Detis. Ergo aliqttod compositum, et suiricienter aliquid incoepii.
secundum qttod est homo non est Chrislus, qui esl'.D hcri conslilui ex his duabus pariibns suflicienter
Deus. illius compositi, nulla pars anle heri fuil. Ergt?
Itetii, Christus secutuiuiu quod lionio, est aliud illud composiium heri inccepit esse, et ita aliqua.
quam Deus. Ergo alia substantia vel uon stibslantia: subsiantia composila heri inccepit esse; illa est
jion dicei, non substantia. Ergo seciindum quod est eadein Filio Dei, ergo ideui Filio Dei heri iuccepit
i.omoest ali.asubstaniiaquum Deus. Ergosecuiiduni csse. Ergo Filius Dei heri iuceepit esse.
quod est homo esl alia subslantia quam divina. lleiii, Paler esl aliqua substanlia quae esl homo,
Itein, Chiisius secundum quod esl hoino esl aliud et ila Pater esl subsianiia qtiaeest composila ctijus
quani Deus, el nil esl secuudum quod esl lionio paries sunt aiiima et coi-pus, et ila Pater esl sub-
quod ipse non sit. Ergo Christus est aliud qiiaiii stantia habcns animain rationalem el carnem par-
Deus, el Cbristus est Deus. Ergo Christns est Deus, les. ErgoPulerest liomo, quia hoc est esse homi-
et nliud. Ergo esl unum et aliud. 269 E«'g° duo. neii). Ilem, Chrisliis aliqua humanitate quae est in
Ittiii, aliqua subslanlia est Chrisius, et nulla quae eo, est aliquid, .honio-vel.aliu.d,_iion aliud»,Ergo ..
(55) L:b. tii De fate orthodox., cap. 3..

11.75 PETRl PICTAVIENSJS 1176
honio : et i.ta iste homo, vel alius. Si Christtis ali- A } rius substantiae, id esl naturae esl Deus, alterius
qtia humanilaie esl islehomo, ergo hac htimahilnle secundum |quod,est homo, sicut et interpretaiur
esl hacc persona, et ita hac hiirtiankate est Deus. illud (42) : « Quia forma Dei formam servi accepit,
Item, Chrislus est unum el non aliutl, vel est et uterqtie Detts, uterque homo [uirumque Deus,
ununi et aliud. Si dical, est unum et non aliud, sed ulrumque hoino], id est, in utraque nalura esl idem
est Deus, ergo esl Detis el non aliud; sed esl homo, Deus el homo. > Non enim ad personam relerri po
ergo non : si est homo, est aliud qiiam Deus. Si lest, cum non sit ibi pluralitas personarum. Nec
dicat, est unum el aliud, quaeralur an vere dicatur eliam diceiidiiiii cst quod utraqtte natura sit Deut>.
el untim et aliud quatri iliud esi Christus, et ita Esl enini allera natura, id csldivina, sed non altcra,
unum el allerum eslDeus, et ita duoruro utrum- id est humaiiu, scd allerius, i.dest liuniana*. Eodfiu
que est Deus, qttia ulierum ad iiiiniis de dupbus modo volo te aceijiere illud (43) : « Qni suscepit,
dicilnr. ei qupd susrepii, utia esl in Trinilate pepona. >
(3fi) Suhl et alii qtti aliter circa praedicla sentiunt. N.atura quae siiscepii, el quae esl sus.cepla, iinitaleni
lu ineaiiiatione Verbi jjerspnnin ex naturis coiiipo- persotiae, nec divisii, nec variavil.JSl ita facfum
kitaiii uegniit, veruiii ctiam hoiiiiiiein aliquera siye est ul quae persoiia in divina natuia erat Deus, in
subslantiara aliquam ibiex anima el carne ul par- B suscepla nalura essct eadem pcrsona invariatn.
libus composilani diffilenlur, sed sic, illa duo ani- lllud ctiain quod fere in omiiium ore versatur, Ma-
mam scilicet et c.arnem personos Verbi uniia esse uens quod erat, assumpsit qtiod non erat, ad nalu-
aiunl, rit iilis duobus ullimis induiiiento quodam rnni debet referri npn atl personam, ei ita ad natu-
Yerbtim Dei ves.tirelur et morlalium ocuiis appure- rntu ut noii tliealur natura esse perspna, sed iu
rct visibilis, qui prius erat uivisibilis. Non ergo alia. natura pers.ona..
ralione dicilur 270 T»eusfactus ltomo, nisi quia Qbjicittir quoque : Cliristus. secundiim quod es.l
verilatem camis el aniraae accepi.t, quae in unitale lipino esi. Ergo secundum quod esi liojno est aliquid,
personae sibi copulavil, non quia illa duo, vel ali- vel aiiqua, non aliqua; ergo aliquid. Et ila Deus,
qua res ex iJlis composka, sil una pcrsoma cuia vel aliud, non aliud ; ergp secundum quod esl liomo
Verho, yel sit Verbum. Sectiniliim quos hoc nomen est Deus; qup.d nemp di.cil. Cujus objectionis facilis
homo habiium coptilal vel pjaedicat, cum dico, cst solulio detertninnla niultiplicilutehujus praepo-
Detis facltis est.homo. Quori confirmant auctoritate sitionis, secundum, quac qiiandoque notai conditip-
Apostoli : Ethubiiu invenlus uthomo (Philipp. n). nem nalurae, utsi dicnm, Chrislus secundum quod
Sunt eriim diyersa genera habiluum, sicut scriplum est homo morluus csi.id est ex conditione liiimanac
C
invcnis super illum locum Apostoli : Et habitu in- nalurae; quandoqtic unkalein peisonai, ul, Christus
ventus ui hpmo, ab Augusiino (57). Potest eliam sccundum quod honio, judicubil, vel secundum.
hoc iiomeii homo poni iii dcsjgnalipiie personae hu-,. quqd, lipino (liiiiil.lit peecala, id est ipse ens homo
inaiialse.cuin diciltir, Deus factus eslhomo, id est jitdicaljil, vel dimiltit peccata; quandoque causam,
Deus htimanatus, ut quasi quid quale nntct. Quod ni.Chrislus secundum quo Deus snrrexit, id est
osteiidit Gnssiodpiiis cuin ait(58) : < Eactus esl, ut qtiia est Dcus surrcxil.: illa enim polenlia ex divi'
ila dixerim, Deus bumanatus qtii ctinm in assiini- niiate fuil non ex humanitate (44). Si ergo noleiur
'ptione carnis Deus esse non destitit. > Licet enim u.iiitas personac, veruni est qupd Chrislus secunduni
factus sil vei cocperil esse Deus hunianalus, non qitod est hoiiio esl aliquid, id esl ipse ens homo esl
tamen faclus esi vel ccepjt Csse Deus, sicu.i isle .iliquid. Si vero nptei causam vel conditionem,
inceepit heri bonus esse horrio, non lainen inccepit falstini esl; iion cnim humanitas facit euin qttid,
esse lioino. nisi quasi per violeniiani (sicut quidam dicttnt) huic
Iluic lamen opinipni v.idenijir obv.iare auctoiiJa- nomini aliquid imponamus sigiiiGcatipnem aliam
tes mullae. Ait euim Aiigustinus (59) : « Aliud Dci qtiani subsjanliae, ul, secundum quod est homo ett
Filius, aliud hpniiui.s. Fifius, sed non alitts. > Si j) j> aliquid , id est alicujus modi, vel alicujtis natura:. .
crgo est aliud ei aliud, ergo esl el unum et aliud : I.teiii, Chrislus secundum qupd est homo est
et esi tinuni secriiidum quod Deus, el praeter qtiam aliud. Ergo seciindum quod est homo esl substan-
quod esl. Deus nil, esl, nisi liomo. Eigo secunduin tia et ita secundum quod esl hpmo esl eadern sub-
ijuod est honio est nliud. El ila iii praediclas incide- siantia quae ct Deus, vel alia : Si eadem, ergp,
mtis oljjectiones. Jtein "(4.0): « Dei Filius ajiud de. Ciiristus secundum quod est homoesl Dcus; sialia,
Patre, aliud de. maire. > Item (41) : « Cuni Fiiius ergo seciniduin quo.l est et Dcus et hotno esl cl
et Deus sit el hpmo, alia siibslantia Deus, alia uiia, el alia stibslanlia.
hdmo, > quae omnia ad naturam sunl referenda, ui 27l ?le"' • C'"islus esl subsiaiilia simplex , vel
dicatur alia subslantia Deus. alia bomo, quia alte- coiiiposita, ulrumqne videuir esse veruiii. Nara ea-
(56) Haechahct Magister.iii, dist. 6, S F, eir- (41) Aug.,1. i, De Trinit.

(37) Lib. LXXXIII QQ., q. 73. (42)Aug., i De Trinit., c. 7,
(58) A Magist. eliam cilaius, d. 8, § K. (45) Aug., l Dedono perserer., cap. tillimo.
(59) L. ii contra Felician., c. 11. (44) Hic prudens leclor advertal hujiis dotirinae.
(40) Aug. sup. ad Felkian, cap. 12. fuiidanier luni 'pro cousequeiiljbus.
1177 SENTKNTIAUIM LIBHI QUINQUE. — LIB. IV. 1178
dcm est siibslantia quae etPater.Cum ergo Putef sil A faetionem minus intelligenlium quoties propouitur,
subsianlia simplex , videlur Christus esse suhstan- distinguere neqtiaquam est pigritandum.
lia sitnplex. Cuin vero Cltristus sit homo verus el Iteni, Chrislus est siih.slantia visibilis yel iuvisi-
ita habeat et corpus et aiiiniatn sicut et alii honii- bilis. Si substantia visibilis , ergo est snbsianlia
nes, videlur esse siibslantia corporea, el ila videtur divina , vel non divina visihilis , si esl substantia
habere partes sui animam el corpus. Quod et aliter divina visibilis (non est enim subslaniia divina non
osicuditur, quia Chtislus habet parlem sui et pe- divina visibilis : tiam ita esset subslantia non divi-
des et manus carnales. Aliter enim non habercl na), ergo divina substanlia esl visibilis, el ila di-
verum corpus , sed plianlasliciiin. Et ila esl subs- vina subslanlia videtur, et ila essenlia divina vide-
lantia composita ex panibus. Ergo, cum sit homo, lur, tangitur, laeditur, patitur, morlua esl, resur-
habel duas parles ex quibtis suflicienter coustat, rexit, el ita esl iiicarnata et nata de Virgine.Quare
aninia,m scilicet et corpus. Quod si cst, inde proce- ergo non est nata dePatre? Nil enim oblinet nomen
dilur : et anima illa ei corpus illuri inccepit esse et Filii in humanilale quodDeussit, qttod non obti-'
incoeperunt aliquod composilum sufficieiiler consti- neal nomen Fiiii in deilate, et ita Pater genuit divi-
tuere ubs.que aliquo extrinseco apposko quod fa- nam essentiam, quod mullipliciter improbatiim est
cerct tcrtiam parlem illius compositi cum illis duo- in Traclalu Triniiatis. Si vero dicat quia Chiistus
bus. Ergo aliquid iirccepit csse ex illis duabus par- est substantia iuvisibilis et nil esl quod non sit
tibus, elila illud inccepit esse , cum quaelibel illius subslanlia , ergo nil est quod vidcri possit, quod in
pars incoepit esse , et illud modo est Deus. Ergo cruce pro nobis passum, cujiis motie redempti sum-
aliquid qttod est Detis inccepit ess6. us; nil est Chrislus quod Judaei crucifixerunl : quae
Ad hoc dicuntquod Cbristus, non secundnra qtted orania videiitur absurda. Ilein, objici potesl difli-
cst homo, esl substantia; nec est substanlia com- cilius de illis proprielatibus quac nec couveniiint
posita, nec hahet animara el corpus parles sui, li- anitnae, nec corpori, nec divinilati, sed composilo
cct eas sic assumpserit ttt in illis appareal visibilis cx anima el corpore, ut 272 toqui. Aliquid loqtii-
qui prius erat invisibilis (45). Habet quidem capttt tur mecum , illud scil toqtii, in illo esl scienlia lo-
el pedes , et manus non ut partes stii, sed corpors quendi, in illa scicntia estscientia crcala. Aliquid
quod ipsius esl. Hlud enim corpus cum sil quiddam crgo loquilur quod est sciens scientia creata ; il-
coinposilum, partes habet; Christus autemcum non lud est Deus. Ergo aliquid quod est Deus est sciens
eitnisi simplex, partes non habel. scienlia creala, et ita Deus est aliquid quod est
(46) Quaeritur iterum au ille homo ccaperil esse, C sciens scienlia creata, el ita aliquid quod vitleltir
quod vitleiur probari aucloriiatibus sauclorum. eadem ratione. Item, habel aucioritas : Quod ex
Ail enim Augustinus (47) : « Ilabuil aliquando Dei te nascetur Sanclum, vocabitur FiliusDei (Luc, l).
Filius quod nondura habuil ipse hoino Dei Filius , Ergo aliqttid natuni est deVirgiue : illud est Deus.
quia noiiduui eral homo. > llem (48) : < Sicutnos Ergo Deus est aliquid quod est naliim do Virgine.
elecli, iia ilie clarificatus. Prius eniui qtiam inim- ldeo dixerunt quidani quod nomina convenienlia
dus essel , nec nos eramus nec ipse Medialor Dei Cbrislo secundum humaiiilalem in masculino go-
el honiinum Chrislus Jesus: > Item (49): < Cbri- nere ad hyposlasim referuulur, in neuiro adesseu-
sius, elsi forte recens homp, esl, taiiien Deus aeier- tiaiu Dei. Unde recipiunl : Chrislus esl passibilis,
nus est > Econlra lamen itiveniliir : < Ptter ille morlalis , leniporalis, visibilis; sed non esl passi-
creavit stellas. > El ipse dicit : Ego principium qni bile, vel mortale , vel temporale. Non lamen reci-
ei toquor vobis(Jvan. vm). Hic ergo nplaiidiimquod piunt: JV;7esl Chrislus quod sit visibile, quia prius
nomiiia Chrisio conveilienlia secundum huiiiaiiila- removetiir per hanc dictioiiem nil, qtinni ponatur
lem in subjecio, posila maxime in designatione per hoc nonieu aliquid. Nam hoc iioincn aliquid
personae ponuutur. In pracdicalo ver.o quandoquein ponii essenliam, iion personan); hoc nomen, iiif,
-designaiione personae, qtiandoqtie in designatione D removel et personam et csseiitiani. Unde instant
l.aliilus. Sicul ergo persona illa semper fuil ila ho- huic argumenlaiioiii Chrislus non esl aliquid qtiod
ir.o ille , id est persona illa huinanala sempcr fuit, sit visibile. Ergo Chrislus nil-esl qnod sit visibile.
sed non seinper fuil liomo. Cttin ergo dicitur : Jlle Nam idem esl ac si concluderelur : Non esl essen-
homo inccepitesse , inlellige hoc diclum de nutura, lia vel persona quae sil visibilis. Quod falsum est
id esl secundum huinanam nafuram inccepit esse. pro persona.Fallacia. Chrislus nonesl aliquid qttod
Nam aniraa et corpus illius , quae, noraine iialurae sit genituiu a Patre. Ergo Chrislus non est essen-
intelligimus, co'pertiut essc. Ad cautelam lamen lia, nec persona, quae sit a Palre gcuita.
Tatuitaiis nunquain sine deierminatione respouden- Sed et cis objicilur sic : Chrislus cl' esl sciens
dum; sed au de nalura, an de perspna fiat sermo scieutia creata, et esl sciens scientia increala, ergo
contra imporlunilalem sophislarum , et ad satis- vel non esl aliquid quod sil sciens scicntia increa-
. (45) JJsec persiringil Walierus a S. Yiclore in (47) Tracl. 106 in Joan.

I.~ contra 4 Labyrinihos Gallia:. (48) Idem, tracl. 105 inJoun.
(46) Mag., IIJ, d. 12. (49) ldem in Psal. LXXXII,
inmed. enarrat.
1179 PETIU PICTAV1E.NSI5 1180
la, vel esl aliquid quod esl scicns scientia crcata. A lteiii, Cliristiis est Dens et homo, qnaeritjr an
Failacia. (50)Iste monachus erit albus, ct iste mo- hoc nomen ibi praedicet subslantiam; quod videltir
uachus eril niger, ergo vel non eril aliquid quod posse probari ratione graniinaiica, aliierenim nisi
eril album ,vel erit aliquid quod erit uigrum , po- utrunique subslantivn ponerelur significaiione, et
siio quod eril monachus albus ct mo.uachus nigcr, hoc iioinen Deus, et hoc nomen homo, non copula-
sed non aflicielur nisi albed.ine. Ilem, Chrislus non renlur sibi per coiijiitictionem ; vel nisi ulrumque
esl aliquid quod sii sciens scienlia creala , et est teiierelur adjective. Non enim adj"eclivumsignifica-
sciens scienlia increata. Ergo esl sciens tantum lionc subjccto congrue copulalur : iicmo etiim dicit:
scienlia increata. Non ergo est sciens seientia crca- lste Iiomo est cohgramniaiicus, sed honio gramnia-
la. Fallacia primi. Isle monachus non crit aliquid licus. Eadem ra.tione videtur dicendum, Clirisius
qtiod eiit niger; isle monacluis erit albus mona- est Deus homo, id esl humaiialus Deus ; ut lenealur
chus. Ergo erit tantum alhus monaclius. Vel ita , boc nomen homo, adjective ; noo ita, Christus est
isie mons non est aliquid quod videalur ab illis Deus el homo, cuni uiiiim nonieii subslantive.-alie-
duobus quorum unus videlunam inedietaieui, alius ruin quasi adjective ponaiur. Vei, si congrue illud
alleram. lsle mons videlur ab islis duobus. Ergo dicitur, quaerkur an Deus el honio fuit Cbristus, vel
laniumabhis duobus : quod fnlsum esl, iroo cliain li Deus el homo est Chrisms. Ununi videlur dici in-
ab illis. Stinl lamen qtii dicunl hoc noininc aliquid congrue, reliquum falso. Ueo dicunt quod utruni-
poni persotiam sicut esseniiani. Unde recipiunt, que quasi adjeciivc poniliir, ulsit sensus, Chrisluj
Clirkius esl aliquid quod videlur^ id est aliqtia per- esl Deus el liomo, id csl divina* ct huinajia: na-
sona , et aliqttid quod tangitur el aliquid quod mo- litrae.
ritiir. ltem, regula esl dialecticorutn quod iionien aetyii-
(51) Itcm, Christus secundum quod liomo prae- voce diclum de aliquibus, fnlsnm facil propositior
des inaiiis est u( sit Filitis Dei, eteslid , quod ut neni in qua de illis stib una diciltir prolaiione, tti,
sit , praedestinatus est. Ergo Chrisius secunduin Lalrabile el marina bclluasuni canes; nou enini uiii
qiiod hoino, est Filius Dei. lsiud non v.tlei, qitia non lirolationeduas potesl lenere sigiiificaiioiies:j!iadtin
est id qnod , ut esset, pracdestinalus cst secunduni ratione cum dissimiliter dicalur homo de Cbrislo et
id set-uiidum quod praedestinattis ut esscl, el dici- Pelro, non videtur dantiuni, Et Chrisius el Peimt
lur praedeslinalus sccundum quod homo , quia a est homo. Nam de Petro subsianliam (54) praedicat
Dco praedesiiiiattiin est ab aeienio ut ipse existeus de Christo, habitum, imo videtttr danduin, Solus
homo esset Filius Dei. Vel de nalnra inielligi potest Christus csl homo, cum 111 i soli conveniat hoc no-
C
quoJ fueril praedestiiiata, quia praevisnm est a Deo, nien homo in easigniiicaiioucin qtta diciturde ipso.
til illa natura Verbo Dei in unkale personae uui- Sed iheologi hanc rcgtilam non seinpcr observant,
reiui'. quia ncc eiiam dialectici, ul Arisloieles iu libro
(52) Iiem , seciindum quod est lionio est crca- Prwdicamenlorum ail : < Si qttis eu vocel anima-
lura quae esl Deus , vel quac non esl Deus : si se- lia, > loquens de vero animali et picto, de quibus
cniidum quod est honio, est creatiira quae est Deus, aeqtiivoce dicitur hoc iiomen animal.
ergo secundum quori liomo, est Detis; si secundum Itcm, Filius Dei esl id solum quod solum ipse ab
quOd homo , esl creatura quae non est Deus , ergo acterno esi : ab aicrno est lanturri Deus, el Filitts
secundtim quod lionio est aliquid qtiod non esl Dei est Deus. Ergo est inntum Deus. Non ergo est
Deus. Sed iiil csl secnndum quod esl liomo quod Deus et Iiomo. Vel, ergo non csl Iiouio. Fallaci.t
ipse siropliciier noii sit. Ergo Christus est aliquid priini. Tu cs id soluni quod solutn licri fitisli : heri
quod noii esl Dcus. ftiisti laiiluin graiumaticus, uiodo es grammaiicus.
(53) Ad hoc dicendum quod Chrislus, secundmn Ergo es tantnm grammaiicus. Non : Imo eliam ntii-
quod esl homo, esl creatura, sed non crealuraquae sicus, posilo quod iiunc primo sis musicus. Ilem ,
sit, vel quae non sit, quia nulla relatio post illud D posilo quud nuncpiinio Filius Dei sil lioiuo, Filius
est admitlenda , ncquc noniinalis ncqne pronomi- Dei fuil non homo qui ipse fuit, et est; vel qui ipse
halis, nisi haec dictio secundnm noiel unitniem per- ftiit cl non esl; non dicet qui fuit et non est; naiu
sonae, Item, per hoc uoiiien quid quaeritur de sub- inde haberelur, ergo fuil 11011homo qui ipse desiil
stantia : cl ad iiiterrogationem factum deChristo csse, et ita fuit aiiquid quod ipse desiil esse. Reliu-
per hoc nomen quid , congrue et vere respondeiur (jiiiliir ergo quod Filius Dei fuil. Non homo qui ipse
273 homo ; ttl, quid esl Christus ? hoino. Eigo hoc faii el esl, et ita fuit noii honio qui ipse est. Uiido
litimen homo suhslanliam significal, dictuni de proceditur, Filius Dei luit non botno qui ipse esl,
Christo. Per intereinjitionem solvitur. Non enira Filins Dei est laiilum id quod Paier, ct Paleresl II;JII
ad quid est Christut, vcre responJeo homo. IiOiiio. Ergo Filius Dei est nou liomo. Forie auteui
(50) V. D. Th.ni, q. 16, a7 ad 4. dtiin et Piclaviensein.

(51) V. Mug. III, d.8, § L. ctd. 11, § C ei F. (54) Uic siibslnniiam accipit pro siipjiosko, seu
(52) Mag., iii tl.il, §A. pro nattira ultiino completa et habcnlc suam subsi-
(53)-Hic sophisluruni. Iustis, cl anipln Wuliero sleiitiam.
diticudi seges, conlra Pclfiim ulruinqite, Lombar-
HSl SENTENTIAHUMLiBJli QUINOUE.— LIB, IV. 1182
aliquis quaerens sublerfugia dicet se non leneri his A et Deus est Creator; iion tamen creatione est Crea-
cavillatioiiibus rospondere; eo quod ad.iiiltuiiiur lor.Fi.IIacia ptiini. In crealnra estaliqua proprietas
iiifinila noniina a iheologissicttt a diaJecticis, ul HO/I qua ipsa dicitur creatura respectuCreatoris. Ergoin
hotno, non Deus, et ltujusniodi. Sed audial Augusti- Crealore est aliqua proprieias qua dicilur Crealor
iium (55) qui utitur hujusmoJi noniinibus, dicendo respectu creaturae. Vel potestdici quod filiaiio est
nvn genitus, et quod plus esi, nvn Filius, et nvn incarne, non tamen caro illa liliatione dicitur filius,
Pater'; nec mireiur cuin audieril uvnhoiuo. Fallacia sed Filius Dei illa filiatione dicitur filius Virginis,
aJ praedictam argumeiilatiouein. Tu heri fuisti non sicul apparel per simile. Dicit Augusiinus (56) :
gianimalicus quod ipse es; lu es id solum quod lAccidens, quodicilur Crcalor eslin creaturaelnon
Jieri fuisii. Tu heri fuisti non granimalicus. Ergo in Creatore; nec lamen crealura sectindum illttd
inodo es non grammalicus. Nam qtiemadntodum accidens dicitur Creator, sed Deus secuiidum illud
honio quasiaccidentaleest cum de Deo dicitur, iia Creator; sicul eliam missio lemporalis qua Spiritus
et graraniaticum dictuni de homine. miltilur ad sanctificandam treatnram, est in crea-
Iteni, posilo quod Christus nascitur inodo, aliquis tura, el non in Spirilu sancto, ncc laincn dicilur
hoino nasciiur. Ergo aliquis homo incipit vivere, et R «realura milti. >
ita aliquid incipil vivere. Ergo illud non vixil, illud (57) ltem, Cbrislus semeinatus esl de Patre, et
esl Deus. Ergo id quod est Deus non vixil. Ergo seniel de matre, el non eadero nativitate. Ergo dua-
noii fuit viveris, et iia non fuk Deus. Eadem ralione lius nativiiaiiljiis, el iln duas liabel nativitatcs, et
posilo qnod sitnus in co arliculo quo morluus est, ilabisnalus esl. Ergo non quolidie nascilur aeterna
aliquis honio moritur. Etgo aliquid morilur. Ergo nalivilate, aut pluries fuit ea nasciturus. Ideo dici-
aMquid desinit vivere. Ergo 274 '"ll(« vixil, et non musquod dttas habtiit iiativiiales, et bis nalus est,
yivet, el ila id quodesl Deusnon vivet; vel, aliquid licet hoc iiltimum quidain non improbe negaveritit.
desinil vivere. Ergo Deus vel non Deus. Si non Videtur enim pcr adverbium nolari utramquc esse
Deus et unum soluni desinil vivere; crgo uil qttod completam.
sii Deus, el ita nuilus liomo qui sit Deus. Ideo di- (58) Itcm, poluil non assumere illam anitnam
cendtitn quod Christus vivit vita divina "quaeipse esi, qtiam assumpsit el illud corpus. llla tluo poluerunt
qua semper vixit et seinper vivet; et viia liiiiiiaiia constiuiere aliqtiem horainem quein non consliiue-
quae iu eo est, dum hahet aiiiinaiu et corpus. Et iiinl, qui homo potuil non csse Deus, el ita potuit
quia uiodo solvitur conipngiiie quae esl animae ad peccare. Ad hoc dicendum quod si de persona fiat
corpus, modo iiioriiur, id esl desinit vivere viia hti- G sermo, ccrluni eslquod hoino ille noii poluil pec-
inana,4ion lanien desinil vivcre. Fallacia. lsle obli- c.-re; si vero de natura, vertiin est quod ipsa non
viscilur aliquam scicnliam. Ergo dcsinit scire ali- uniia Verbo Dei (quod potuil fieri) potuit peccare;
quamscienliam.elesiexpressumsimile; nam quem- sed quod unita esset Deo etpeccarei, nequaquara es-
adniodttiu dieilur Chrisius mori, pro altera vita, sct possibile.
£cilicet humaua qua desiii vivere (unde non iieces- (59) llem, Chrislus est fiiiius Viiginis natura hu-
snrio inferlur quod desieril vivere; natn hoc esset mana, aut divina : uon divina. Ergo huinana na-
quod uiraque vita desinerel vivere), ila isie dicitur lura. Ergo gratia. Ergoesl adoptivus filius Virginis.
oblivisci aliquam scienliani quia aliqtiam scit quum Ergo pritts fuit filius, el posl udoplatus esl in li-
r.esciei. Non tamen modo scquiltir desinit scire ali- liuiii : quod falsum est. Nullo modo dicendum est
quam: quod non potest esse verum, nisi desinnt quod Filius Dei sit filius adoplivus, licel sit filius
st-ire omnem quam novit. Viiginis graiia.Fallaciu. lluic infideli confert Deus
llem, Maria habel aliquain proprielatem qua di- nliquaui gratiatn. Ergo ipse est adoplivus filius Dei.
pitur mater rcspectu filii, ergo (ilius habelaliquani Quare auteni non sit filius adoplivns dicium est
proprieiaiem qua dicilur filius respetitt tnatris. Sed qnia ab inilio habuil pleiiituriineni oniiiiiim gratia-
quae esl illa pioptietas nisi filinlio ?Ergo ipse filiarum (Joan. t), quia unctus est oleo laetitiaeprae con-
iione esl filius Virgiuis. Sed contra. llla filinlio non . sortibus suis (Psul. XLIV),et requievil super euai
cst 'm deiiatc, quia nulla forma icmporulis potesl Spirilus sapientiae et inlellectus, etc. (Isa. xi).
accitlerc deiiati ; nec esl in anima, quia anima non (60) Item, quitlquid habel Filius Dei 275 se-
potest esse liJns; ucc csl in carue, quia caro non cunduiii quod Deus per naluram, liabet (ilitis
est filius, nec ibi est aliquid conslituluni ex anima hoaiiiiis secunJiiiii quod homo per graliam.Sed
et carne in qtto sil. Etgo ipse non est Dlius Virgi- secunduti) quod Deus, habeiomiiipotentiam per na-
nis lilialione. Ad hoc dici potesl Chrisltini dici fi- luram. Ergo secundum quod homo, hubet oraiiipo-
lium Virginis, non laniei) filiulione. Sicut divina lentiam per gratiam. El ita secundum quod honie,
essentia est Paler, non tamen paternilate est Pater, hnbel omnipoteiiliara : quod falsura. Ideo nota
(55) Libro v De Trinilute, c. Get 7. 1. lii De fide, c. 5, in med. cap.

(56) Simile quid hahelAng. 1. v De Trinit., c. (58.)Mag , lii d. 12. § C. et D. - -
16, etc. V. Mag, i.ri. 50, §A. el C. (5fJ)Mag.,in d. 10. § D ei E.
(5.7)Magisler, 111Seui. tliat. 8, § B. V. Dainas. (00) Mag,, lii d. 14. i CctD
TlSi PLTHI PiCTAViENSlS 1134
quod, liubcre emnipoleniiam per ualuram, duo noiut: A l neni videbalur proflcere, et ita se habebal ne si pa-
etqnid habeal honio, el quomodo habeal. Utritis- treni et matreiii iguorarci, qui lanieii omnium noli-
que qtiorum causa est deilas. Siniililei' habere 0111- tiam liabebat eliani super huronnam sapicnliam.
nipolentiam per gratiam duo noiat, nnius quorum Unde tie eo dicil Jercmins : Novum faciet Dominut
causa est hiimaiiiias, modi scilicct habendi pergrn- super terram; malier circumdabil virum gremio tileri
tinm; sed npn esl causa alterins, scilicet habili vcl siti (Jercm. 51). Nam a piincipio nativiialis ftiil vir,
habendi. Non eniin esl causa quare sit oiiuiipolens, non aetatis, sed snpieniiae peifeciionc.
sed quare ei gralia sit quod Deoest unila. Unde: si ltem, Christiis nnie incurtiationcm eral tantura
sine verbo posse dici suslinerel ratio gratnnialicae sapiens aclt-rna supicntin, in incarnalione ccepil csse
lor.utioiiis, uiiiiis, dicerclur no» repelito verbo : supiens humana sapienlia, nec desiilesse sapiens
Quidquid habel Filius Dei secundum quod Deus per divina. Ergo pltis fuit sapiens post incarnalioiiem
uattiram; filius hominis secundum quod homo pe' quam anle. Fullacia. Diligendus erat Deus aniequain
graliam, ut notaret haec diclio secundum causam iiicarnareiur, laitltim quia Deus; poslfuil diligendus
niodi, non habiii. Unde instandum est huic argu- qtiia boino, nec desiil esse diligeudus quia Deus.
nieiilo : Chrislus secundum quod honio habet oinni- Ergo magis fuit diligendus post quam ante. Vel
poieniiam per graliam. Ergo secundum qttod est B 1 iste caleftebai 276 heri uuo solo calore scilicet
liomohahel omnipolcntiam. Fallacia. Chrisj.usincce- inediciiiae; modo caleDi ei calore niedicinae, et ca-
pilliahere oinnipoleniinm pcr graliam. Ergo incce- Jote solis. Ergo magis quam ante.
pit liabere omnipotenliam, Qaod aulem prini,it sil Ileni, quidquid scit Deus scit aniina Chrisli, Deus
vcra, iiaosteuditur: Christiis habel omnipotenliani scil liiunduui creare et animaiii Christi.Ergoaniraa
per gratiam, non ab aeterno habet eam pcr graliaiii, Clirisii et scil. munduin creare ct se. (63) Item,
Ergo iucoepil eam iiabere per graiiam. Deus scil raunduin creare, el anima Chrisii scit,
CAPUT XI, vel non scii idem. Si scil idem, ergo anima Chrisli
An Chrisltts sapienlia creaia scivil omnia qum scicil scil muiiduin creare; si vero non scil idem, ergp.
divina scientia. uliquid scit Deus quod iion scit anima Cliristi. Ad
(Cl)Citm vero Christus assumpsk aiiimara el Jioc dicendura quod hoc verbura scil cum hiijusmor
corpus, utriitsque defecttis assumpsil qtios oportuit, di iiifinitivis notat habilitalem quamdain illius rei
ct dccttit eum susciperc oninia idiomata utriusque; exercendae, quaesignificalur per verbuni convenire
unde et sapienliam (quae proprie csl in aniina) ha- rei de qua agiiur. Ut iste scit dispulare, id est babi-
buit creaiam qua sapiens fuil, et ea scivit quaecnn^ litatem quamriam habei, sccundum quam idoneus.
qne scit snpientia increala, quae est id quod ipsc; esl dispulare. Sed huc non csl danduni quod anima
quia ab aeterno sapiens est el Pater eiFilius el Spi- Christi sciai peccare; noti enim potest peccare; stit
riltts saticlus. Objicilur : Anima Christi scil quid- tniiien peccare, id csthabel scieiiliam cui subjeclum.
,quid Dens scit, nec potesl perfectius scire qttam est pmne peccatum ; cl scit cre.are niuiidutn id est.
sciat. Ergo aequalis est Deo in scieutia. Ergo iion habet scienliam mutidi creati, et scil creare se, id.
in omnjjjorio majorem. habet suflicicntiam Creator csi scit qualiter ipsa fuerit creala. (64) Si vero.
quam creal.ura. Dicimus priinain aigunienlalioneni qttaeratur quare aniniae DOUest dala polentia sine
i.d.eo esse falsain; quia licet anima Christi sciat nieiisnra sicutet seienlia, ideo qtiia naturaliier ca-.
quidquid peus scit, n.on. lamen adeo perspicaciter pax eslscienfiae, non esl natuialiier capax poten-
sicul Deus; el quod oronia scit, hoc ipsum habet a tiae; et ideo illud dalura est ei sine niensura cujua
Deo, et ideo ei non aeqttatur. Sicul isle habet quoi- naturaliler esl capax.
cunqiie, el lam preliosa sicut ille, nou lainen par CAPUT XII.
cst ei, in divitiis, quia haecomnia habel ab illo. An Clirislus hubiterit churitalem modo viw, vel tnodo
. (62) Item, quacritur an Jesusprofccerit sapientia patrim : ubi deierminanlur qum ad charitaiem
huiiinna, et ideo magis sapiens fuerit uno lempore D I Chrisli perlinent.
qunm aljo : quod videlur posse haberi ex diclis (65) Sicul aniina Christi habel scientiam sine-
Evangelii: Jesusproficiebal wtuteel sapieiuia (Luc. Ji). meiisura quae est donum graluituni, ila habel qua-.
Isaias eiiam loqueiis ait de Christo : Prius quttm luor cardinules yiiiules; habcl etiam cbariiaieni,
scial.puer nominare pairem aut matrem, accipiet spo- (jua nulla est perfeclior. Fidem aulem et spem npu
lia Samarim (Isa. vin). Ubi videlur innuere quod babet nec habuii, quia non liabuil charitalem modo
ctiam Chrisius aliquid nescicril : quod a vcrilale. yiae, seJ modo palriae, el ubi esl perfecta cognitio,
longinquuiii esl. Sed ila dicitur Jesns profecisse Jion eslfides; similiter ubi est certkudo rei, non
sapieniia, sicut episcopus proficit in suo episco- esl spes. Sed objicitur : Clirisltis credidil et spern-
paiu, quia mulii praedicatione ipsius el doclriua. vit. Unde:Jn le, Domine, speravi (Psal. xxx), et
nroficielianl; vel quia sectindiiin hominum opinio- Credidi propler quod loculus sum (Psal. cxv). Ergo
(61) Mag., ii', d. 14, § B. : Dicimus animam Cliri- (62) Mag., iii, d. 15. .
sii per sapientiam sibi gratis daiatn in Verbo Dci (65) Mag.,m, d. 14, § B.
cui iiniia est (utide eliam perfecie inlelligil), oninia (64) Mag., m, d. 14, § C.
scirc quac Deus scit. (65) Mag., ni, d. 23, el dist. 26, § C.
1185 SENTENT.ARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. IV. IIS6
liabuit fidc.iiel spp.m. Fallacia. Petrus qni cst in A in palria. Nam cliain sic est in aliis hominibus»"
palria credit et sperat resurrectionem corporuit'.. liem, Christus semper habiii! parem charitatein.
Ergo habet fidem el spero. ltein, Chrisltts habttit Ergo qiioscuiique dilexil, pari cJiaritale dilcxit.
ordinatam chaiilatein. Ergo magis dilexit Deum Ergo matrem suam etPetium pari charitale riile-
quam se, el proximum sicut se, sed ipse erat Deus, xit. Ergo inordinnlam bnliuit charilalcm, qnia
ergo se dilexil plusquam se, et proximuin sicut etiam inler proximos habenda est distiuciio, eo
Deum. Ergo iiiordinnlam liabuit cliarilatem. Iiem, quod magis diligemli sunl parentcs quam alii. Itera,
Chiisltis eral verus doclor et summus. Ergo qtto semel dilexit charilale Pefrum. Ergo el scmper.
ordinc docebal haberi charitatein Cl eam habuil, Ergo et quanJo Petrtis peccavit mortaliter. Scd
vel non bene habuil vel docuit: sed hoc ordine do- tunc non riiligebal Pclrus Deum. Ergo lunc non
cebat debere haberi, ut prinio diligerelur Deus, se- erat dignus diligi a Deo. Ilem, Deus diligit omnem
cuntlo propria anima. Ergo ita babuit charilalcm. suam crealttram, qui nil odit eoruiii qtiae fecii. Ergo
Ergo plus dilexit sese Deum quam se hominem. diligil Juijam. Ergo dileetionc temporali, vel aelcrnn:
llem, Christus faciebal quae docebal, et econtrario, Si aeterua dileclione, ergo charitale, ergo ad vi-
cl nil docebat vel faciebal quod non facere vel do- tam; si dilectione lemporali, ergo dilectio tempo.
cere poternl. Ipse docebat Deum plus esse dili- B ralis fttit in Christo. Item, Christtis diligit liiinc
gendttm quam propriatn personam : Ergo plus dili- elecliun qui modo non habel cbaritaiem, nec est
gehat Denm quam se. ltem, Chrislus habuil perfec- digtius diligi modo; el non diligil illiim qui est
lam charitalein. Ergo proxinmin pcrfecle dilexii. reprobus, et lamen hnbel chnritateiii et est dignus
Ergo ad id quod se; sed non ad aliud, vel propler riiligi. Sic ergo diligit non dignum diligi, et nosi
aliud se dilexil, nisi quia ipse erat Deus. Ergo ad diligit dignum diligi; ergo inordinale diligii. Ilem,
hoc dilcxit proximum ul esset Deus , sed impossi- majorein apponit charitaiein huic cui minorem
bile crat proximum boc esse. Ergo non sic eral di- pracparavil coronam, quam illi cui majorcm, rt
ligendus. Item, Chrislus hnbuit chariiatem modo minimum aiigmentum charilatis snperal oinnia
palriae non modo viae. Ergo non hahnit ad meren- munera quae in praescnli vita possunt homini con-
dum, quia patria non est locus merendi, scd reci- ferri. Ergo magis diligit isltirn quain illnm. Econ-
piendi. Ergo Clirisltis 'non meruit charilate qnam Inrio lamen ab aelerno mnjus bonum pracparavit
habuit. ltem, Chrislus hahuil charitaiein in via nd illi quam isli. Ergo ab selerno magis dilexil; quein-
merendum, in patria non habiik ad hoc, qttia lunc cunque ab aeterno dilexit diligit modo. Ergo moilo
non potuil roereri. Ergo ad aJiuro usura habuil in „ raagis isttim quam illiim. llein, isle niagis diligit
via quam in patria. Deutn quam illc, el qui mngis diligil debet magis
Ad praedictorum solulionem dicendum cst quod diligi. Ergo magis diligilur a Deo isle qtiam illc,
Chrislus neminem dilexit charilaie, nisi quem qttod fulstim esl, quia majus prx-paralum est illi.
sciebat praedestinatum esse ad vitain: ciordinatam llem, nb aelerno voluil Detts ut huic apponeretur
habuil charilalem, in hoc quod jilus dilexit se se- gralia in tcmpore, et Deiim apponcrc gratinm huic
cundum quod erat Deus, quam secundum quod erat est ipstini diligere eum. Ergo Deus ab aelerno dile-
homo, etproximumdilexilsiculse, idestadid inqno xit istum. Non ergo ab aeterno odio habiiil; qttod
se, non tamen 277 adomneid, nec ad hoc ul unire- falsum est. Ipse enim ab aelerno Jacob dilexil, Esan
tur VerboPairisinuniiatepersonae.Fuitauteih Chri- aulem odio habtiit. lste autein reprobalus est, licet
stus in via non co modo quo alii homines : nam modo bonus. Item, Petrus aliquando fuil magis bo-
esse in via proprie est esse in ilinere revertendi ad nus, aliquando minus bonus, et auclorilas habet:
patriam, vel per poeniieniiam, veT alio modo ; et Qui plus diligil, plus diiigilur; Ergo quia quando
iraciuni est a filiis lsrael egredienlibus de iEgyplo, magis bonus erat magis diligebat, el quanJo niinus
et venicntibus ad lerrani promissionis, fd esl Jero- bonus erat ininus diligebatur. Et Christus nunquam
solymam. Nam el nos de jEgypto, iri est de aflli- Q nisi charitale dilexit Petrum, ergo majori chariiale
ctione, vel mcerore, sive lenebris hnjus sseenli aliquando dilexil Petrum, et aliquando minori. Non
exeuntes, fuluram civilntem, id esl Jerusalem, sci- ergo semper parem liabuit charilatcm. Item Chri-
licel visionem pacis inquirimus, non habentes roa- sius aliquando dilexit Judam aeterna dileclione, et
nentem mansionem (Hebr. xm). Chrislus aulem tunc Judas diligebat eum chariiale. Ergo lunc erat
non fuit hoc modo in via, quia qui non recessit, non Jndas dignus diligi aeterna dilectione. Ergo iu;;e
est reversus. Christus aulem non recessil, quia eral dignus diligi a Deo aeterne. Ergo et Dens lune
non habuit peccatum, nec actuale nec conlraclum. diligebal eum aelerne.
Fuit lamen in via, iri esl in cursu mortalilalis et Praemissarum objeclionum difficile esl smncre
passibilkalis, quia, Exsultavil ut gigas ad currendam solutionera nisi liujus ver>,i diligere, proul de Dco
viatn (Psal. xvm), ct, De torrente in via bibil(Psal. dicitur, multiplex distingualtir significalio. Seien-
cix). Qui autem non habenl charitalem, in via non dum ergo quod hoc verbum diligere dictum de
stini, qttia viam civitaiis habitandae non inveniunl, homine, duo potest notare: vel interiorem affectum,
imo siint in invio. Nec esl mirum si Chrislus ex 278 Yel exteriorem effeclum. Ut cum dicilur :
charilate poiuit mereri in via, quod non pottiii >ste diticjit istum, potest intelligi quod motu pro-
'
1187 PETRI PICTAVIENSIS HS6
venienle ex cli.nrilatc movelur ad diligendsim illtim, i!i plenius liausit; ct do ipso Icgilur qnod, « Virgo ost
quod ad interiorem peninet aileeium; vel quod clcctns a Domino, atque inier creieros mag:s est
ministret ei temporalia beneficia, quod peninctad dilectus, > el ejTisconsobrinus fuil. Unde si Christi;»
exleriorem effectum. (66) Cum ergo diciittr hoc illum ordinem conservavit charitalis quem docet
verbum diligere de Deo secundum divinam naliirnii), Ambrosiiis (67), plus lenebalttr eum diligere ra-
non nolat molum aliqtiem qni sil in Dcp, qtiia nil tione cognationis quam Petrnm, cui non erat jun-
lale cadit in divinam essentiam, sed effectum dilc- clus linea consangninitatis. Cnm enim duodecim
clionis Dei, id esl quac est Deus, notat. Untle lot laiilinn fuerunt aposloli in ejus consorlio, quinquo
possunt buie verbo assiguari signiflcationes, cuni coriiin fuertint cognati Domini. Econlrario lanien
de Deo dicitur, qttot sunt effectus dileclionis divinrc, pltts videtur dilexisse Pelrum quia eum consiiluit
el qnia stinl ejus tria nolabilia signn, scilicel con- principem apostolorum, el dedit claves regni coelo-
servare in proprio esse; gratiam in lempore nppo- rtim. Ideo dicunt fere omnes qttod familinrius dile-
nere ; ad viiam praedestinare : cum dicitur, Ditigit xit Joanncm, plus tamen, id esl majori aflcctu Pe-
istum, si secundntn divinam naturam siiinilur tli - trtim, ulpote a quo plns diligebalur. Dicit lamen
leclio, unum istorttm intelHgilui', vel qnod servet Augustinus stiper Joannem (68), jier Joannem in-
in proprio esse, cl ita omnetn crealnram snam di- I* lelligi conleihplniivani vitam; perPetrum activain,
ligii; vel qttod apponal graiiam, quod facit solis ct iia plus dilexisse Joannem quam Petrtim, eo qtiotl
rnlionalibus creniuris, licet non omnibus, tamen pltis dilexil hanc viiam quam illam. PIus tamen ad
iam eleclis qiiani reprobis; vel quod praedeslinavit lilteram dilexit Petruin qnani Jonnnem (69). Nec enim
ad vitam, qnod solis rationalibus crealuris, el liaec aslrictuseral Chrisliis ordini charitaiis qui observa-
nltima est prsecipua dilcctio pro qua soln recipitnr lnr in via.cnm ipse haberet charilatcrii inodo jiatriae.
qnori Deus semper dilexerit Jncob el Pclrtim, el nb 279 Nec dicilur Joannes plenius caetcris linusisse,
anierno, el qunnilo Peirus o.rnl in mortnli peccalo eo qnod plnrn cognovil. Tunc enim forle plus dilcxis
et anteijuam Pelrus qnidqiriri esset prorsus. Qttibus set(nam qiiiplus cognoseil plus diligil), sed qitia in
proposiiionibtts probatitr divina essenlia, et sub- niensa coenaapropinquior erat Doniino, loco, qnam
innuHur quitlam effecius in creatnris. Itlem est Peirus, qtii aliqnanlulum eral remotus. Iilco etcum
eniin : Detts dilexit Petrum ab wlerno, ac si dic.e- Domintts nb uno eornni se dixisset tradendnm, Pc-
rem : Deus est Deus cnjus volnntali subfuit ni Peiro trtts ctini noi) possel secrelo qtwrere a Domino
in lempore apponerel gratiam, et conferret in fniuro quisnam esset qtii iradefet enm, eo qnod remolus
coronam. El propler hanc solam dilectioncm diciiur r erai, intimavil Jonmii, qni juxla Domiiium seriebat,
Dens aliijtiitl riiligere charilnte, qtiia nemineni cita- ut ab eo hoc quaereret, qnotl ei, fecil Joanncs quasi
rilnle semcl diloxil, qtiem non semper dilexeril, et incliuans se ad aureni Domiiii, nec propter nliud in
qttem non ad vitain aelernam dilexerit. Et econlra- ccena dicilnr snpra pectus Dotsiini recubiiisse. Imo
rio propier reliquas duas dilectiones non est tii- nec etiam si plus cognovil jilus dilcxil, quia hric iu-
cendum quoil Deus ab irierno dilexeril Jiidam, vel lclligitiir de his qui sunl in pnlria; vel ad hahiliia-
irratioiiabilem crealtiram, vcl qtiotl charilale haec tem refertur, qui hahilior esl cognoscerc, habilior
dilexeril. Imo .niilla dilectinne ea dilexil, nec tem- esl diligere. Patei itaque ex praedictis qttotl in Dco,
porali, nec relerna : quod videretur per ablativuin secundum qttod Deus, ntillus affecttis, nullus motus
aliqitiri altribui Deo. Taii autem propositione polius esl, et qnod neminem riiligit charitate nisi praeric-
creatttrtc fit atlribulio qnam Creaiori. Solus enim siinatura ad vitam, sicul nec illi qui suul in palria,
lerminiis poniltir, sicut cuin dico, Deus creavit om- ncc etiam exislents in via, cni revelatiiin esi qui
nia, liccl qiiiJam dicant lali propositiono sicut et sinl pra-destinaii, qui reprobi, si forleuliquis in via
pr;emissa praedicari divinam essentiam principaliier habeat horum noliliam.
ei siibinmii effcctuni, ut sil sensus, Deus ab wierno Sed nolandtim quod hoc nomen charitas tria si-
dilexil Judam, itl est Deus est Deus cui ab auerno 1D giiifical quae hic necesse est distinguere ; qtiando-
piac.uk ut Jtt.las essci iii teinpore cl ei gralia appo- que Spirilum sanctum, vel viiiutein animi secun-
lierelur. Alii dictinl quod nec isia, nec illa aliqnid duni alios; quandoque raotum animi procedcnlem
probalur nisi solus terminns : qtti secnrius incedunt ex causa; quandoque opus charkaliss ut cum di-:
licel iion adeo vere. citur : Majortm charilalem nemo Itabel, etc. (Joan..
Solel quaeii de mom illo naturali qiio Dominus xv). Christus ergo semper habuit charitntis pleni-
dilexit liialiera suam, an meritorius illi fuerit. Ad tudinem, nec pottiit in ea proficcre ant ricficcre.
qiiod diceiiduiri quod per se consideratns, merilo- Unde verum est qttod eadem charilaie, qttae necin-
lius non fuit; si vero eondilus fuit charitale, me- tendi poieral aul remitli, otnnes electos dilexii;
rilorius exstitit. Solet etiani quaeri an plus dilexerit quosdam tamen magis, quosdam ininus secundiiui
Doiiiimis Pelruin quaui Joanneni. Videtur quod differentiam praemiorum quae erat collaltirus : sicui.
plus Joannem qnia ipse de fonle Dominici pectoris sol codem calore, qui nec iniendilur ncc remillitur.
.(66) V. Mag.,d. 32. vergendo.
(•67) Ad illud Canlic. II : Ordinavit in me charii. (69) Mag. lii, d. 51, § D.
(68) Aug:, tract. ull. in Evangel. Joan., ad fiiiem
1189 SENTFNTIARUM LIBRI QULNQUE. — LIB. IV. 1190
e.-.lefarit Indos et Briinnnos, el lamen niagis hos A uno opereqnniiiiim qtiolibet ulio. Ergo tantutn me-
quam illos, quia sicul noa esl variatio in sole, scd rnil loquenrio mnlieri Samariianaead puteuui, quan-
in rcgioiiibus secunium situm cariini, iia nec in lum et opere passionis ; sed opere passionis meruit
Bei dilectione, scd in diligentibns Deum (70). Potcst nobis aperlionem januae, aditum paradisi, ergo ct
tamen dari qttod Christtis niajori charitate dilcxit opere colloctitionis. Qitod aulem meruit loquentio
tiniitn qttam alium, itl esl r.ioiti charilatis inlensiori mulieri ila oslendilur : Omnis ejns actio noslia
movehalur ad diligenduni Pelruin qttnm Liniim. fuit instruclio; oinne opus quod fecit ad nostram
Nani dispnres molus charilatis fuerunl in Christo snlutem relulit. Ergo omne quod fecit ex chnritnte
proccdenles cx eadem charitale inanenle immobili. fecil. Ergo omni opere quod fccit meruit. Itcm,
Verttm est quod Christus aliqtiando dilexit Petrmn tantuin meruil Christus uno opcre quanluin et qtto-
quando non erat dignus diligi, et non dilexit Judam libet alio. Ergo adeo suflicicns fuit nntim opus illiiis
qui eral dignus diligi. Non lamen inordinalam ha- ad nostrnm redcmptionera quaiii qtiodlibclaliud; vel,
buit charilalem ; nam diligere dicilur aeqtiivocc, ut ergo adeo necessarium fuit tinum opus illius ac
(iictuni est. aliud. Ilem : « Ubi major Ittcla ibi maj'or corona, >
Si quaerilur an Christus rnteriori moln charitatis plus ltictalus est Chrisius el laboravit in passiona,
movebatur ad diligendtini Petrum, quarido magis B qnam in aiio aliqno opere. Ergo plus tneruit illo
cral boinis, ot conceilalur, quia verisimile esl, cl opere quam alio aliquo. Quod eliam ostendit Au-
ohjickur idera de Peiro, qni est in patria, qtiod gnsiiniis sic (75) : « lltimilitas passionis fuit meri-
majori motu charilntis movcturmodoad ililigendum ttiiri cxaltalionis ; exallatio pracmium humilituiis. >
isiitm quam cras, qnando eril minus bonus. Et iia Econirnrio lamen probatur qnod omnia opcra
varialnr qnoiidie moius charilaiis, in his qui sttnt Christi ftierunl pariler meritoria. Iieni, niajns prae-
in pntria, seciiridum vnrinln homintim merila. A 1 mium meruii uno opere quam alio, el nuiltim opus
qnod dicendttm quod Chrisius non movebatur ali- ejus fnit merilorium nisi ex charilatc. Ergo unnni
quo motti ex cliarilale nd aliquem diligendum se- opus ejus ex majori charitale proccssit qtiam aliud.
cundtim praesenlem jiisliliam, nisi secuiidiim enm Ergo aliquando habuil iiiajorcm chariialcm , ali-
in qtta erai discessurus, cl secundum quam crai quando minorem, et in charitate profecil et te-
rcmiiueraiidus. Sciebat eriim de qttolihet qtianio puit.
praemio essel remunerandus, et ita nen variabantur Ad praedicla dicendum quod Christus meruit sibi
molus charitatis in eo; licel iinus major alio, la- et suis, ct quitlquid meruit sibi a prinia conce-
men nulltis major uno tempore qttam alio: iia _ ptionc meruil, in qna taniam plenitudinem gralia-
eliam de Pelro. rtim bnbtiit ut in ntillo proflcere posset. Unde dicit
CAPUT XIII. Gregorius (74): « Non plus meruit per crucls pati-
An Chrisltis pariter meruerit ornnibus suis operibus. buliim quam anle a conceplione per graliam virtu-
(71) Cum Cliristus charilate sua mereretur, et lum. > Extune enim ineruit sihi glorificationem car-
majori motu charitaiis movebalur ad diligcnduin nis el impassibililatem animac per ciinrilatem, qnam
matrem quani Pelrnm, ergo plus merebalur illo ita plenc liabtiil qttod non poslea plenius (75) Nobis
motu qnam islo, qttta in majori niolu, majus me- atttem pcr passionis opus meruit apertioncm jantiaa
ritum. Ilem, Christns non diligebat nisi praedesli- el redemptionein animarum a diabolo a poccaio et
nalos ; nos leneiiiur diligere el reprobos el pracde- a poeiia, el regni reseralionem , ut amola ignea
stinatos. Ergo ampliorem lenemur habere charka- rhomphaea Iibere paterel iniroilus et dcielione chi-
fem quam Christus huhuit. Quod poiest 280 ,1:>" rographi dali a Patre, quoj nemo conspeciui cjus
bcrc inslanliam in his qui sunt iu patrin. liem, per praescntaret se, nisi lanta invcniretur in aliquo ho-
plura opera meriloria meruit Chrislus in pnssione mine humilitas obedieuliac, quanta in Adain repeiia
qunm ante, el plnra opera meriloria fecit. Ergo fuerat superbia inobedientiiB.
plus meruit. Ilein (71*): <Nil nasci prpfuil nisi re- D Utrum atitem et anle passionem hoc meruit no-
dihii contigisset. > Ergo rcdimendo plus meruit bis, hic quaerilur; liabetur cnim ex auctoriiaie :
traant nascendo. Ergo hoc opere plus meruil qnam AT7 nasci profuissel nisi redimi coutigissel. Et i(a
illu. Quotl aulem unus molus charilnlis fueril in naliviiulis vel conceptionis operc nil mcruil nobis,
Chrislo intensior alio, patet quia ila fuil in moiibus sed sola passione. Econlrario tamen sic : Quidquid
voluntalis : nisi enim majori motn volunlatis vo- fecil Christus in huinana nalura, ad iioslrani sa-
liiisset crucifigi (72), qttam loqui Samaritanae, non Iulcm inflexit el pro nobis fecit ex dilcclionc qnain
dixissel: Desidcrio desideravi mandurare hoc Pa- habebat erga ;nos, et illa dilectio nec deficcre po-
tcha, (Ltic. xxn) clc. Iteni, tantum meruil Christo. tuii, nec proficere. Ergo ex quanta chariialc pio
(70) V. Mn<*.,iii, (I. 72 Maxhn., c. 5, et 1. m, c.2.

(71/ Mag., iii, (I. 18. (74)'llom. 6 in Ezech. lllutl tamen dictum esl a
(71*) In cant. Exstiliet, Sabb. sancl. in heneo. Magistro ad sensuni Gregorii, verhis.illius non ex-
eerei pnschnl. prcssis.
(72) Eadem habel stipra disl. 5, c. 24. (75) iMag.,i!i, d. 18, § A.
(75) Aug. tructat. 104 in Joan. V. I. n conlfa
nobis dignattis esl nasci de Virginc, ex lanta di- Iîlla qnae habuit a concepiioiie ad promerendum
jznaius Cst pro nobis pati in cruce. Ergo lantum sibi. Sicut el per pltira meruii Zachaeus quam yidua,
ineruit hoc opere nobis, qtianlum illo, vel netitro qttia jriura bona opera fecil, non lamen plus mernit.
illorum nobis meruil. Iiem, tantam obedienliam Qtiod iierum dicitur Christus habttisse Itictam in
tantam volunlalem patiendi pro membris.habuit a passione, falstim est : libenter enim ad mariyriuni
conceptione qnaiitam et qnando accessil ad raorlis accessit, sicul ipse ait : Desiderio desideravi.(Luc.
tolcranliani. Ergo tanlum mertiil membris a con- xxn), etc. Nec si boc verum esset, lamen sequere-
ceptione, quaiiliim et in passione. Ergo lanltim nve- lur quod plns meruit, qttia dicltim est supra quo-
rttil nascerido, 'quanium el patiendo. Itern, niillum modo illa auctoriias exponi soleat.
opus fecit ex majori charilate vel pro se vel pro (76) Item : Christus faclus est obediens Palri m-
nobis, quam aliud, et nil meriiorimn cst nisi ex que ad nwrtem, propler quod exattavit i.luin, el dedil
charilale. Ergo nil meruil vel sibi vel nobis aliquo illi nomen quod esl silper cmnc notnen (Philipp. u).
opere quod non meruil qnolibel alio opere. Uoc sic exponit Augusiinus (77), id est Deus ab
Econtrario tamen habelur de auctorilale quod reterno proviriil qnotl iile in iempore ens homo 'ha-
penes pareni volunlalem consislit par meriittm. beret iioinen "qttod est snper oiniie nonicn, id est
Uude potest sumi quod penes dispares volun- B Deus. Qiiseriiur iitrum lioc meruit Christus in liu-
voiunfates 281 dispar nierituni : unde poferl ha- mana natttra; nara in divina nil mertiit; quod vi-
beri, quia quam magis intensa volunlale voliiil paii detur Apostolus velle, qui dixil, Propler quod, etc.
quam Samaiitanae loqni, plus mertiit illo opere Ergo Chrisliis secundum humanarii naluram meruir.
qtiam illo. Sed siplus mertiit hoc quam iilo, non uniri Filio Patris, quod falsuin est. Ad ejus enim
ergo ex pari ratlice charilalis processernnl hacc excellenliain per mcrila nunquam potuit atticgere
opera; Ilem rtiagis voluit pati quain Samariianae l)K«mananalura, sed per graiiam. Ideo dicimus quod
loqui, et iilriimque voluil ex charitate. Ergo rnagis hoc non meruit Cliristus, sed meruit manifestalio-
voltiit lioc ex charkale qunm illud. Ergo ex majori nem htijus rei, qnae facla esl post resurreciionem;
chnriiale voluil hoc qiiam illtid. Non enim videtur non anle, quando purns homo putabalur, quia di-
iinus nioliis volunlntis inlensior alio, dnm ulrumque cttur res cssc vel fieri, quando dicilur aut manife-
fil in charitale, nisi et niotus charitalis, unde pro- stalur eam fieri.
cedil major inolus volnntalis, intensior sit illo motu CAPUT XIV.
eharilalis unde procedil minor molus voluniatis. An alicui datum sit ut fieret Filius Dei, et si Christus
Qnod si est, opus procedens ex minori motu volun- C %nhumana natura meruit hoc accipere, an in di-
vina.
talis, ct cx minori molu charitatis, miims merilo-
riuin esl iilo opere qttod procedit ex majori moiu (78) Et ilertim quaerilur, an alicui dalum est per gra-
charkatis, et ex roajori motu volunlatis. Nam ubi liatn ut esset Filius Dei ? Qnod si est, ergo vel na-
liiajor molus vel inicnsior stve cbarilalis sive vo- Iwrae,vel personae: non nalurae liumanae, quia non
lunlatis, majtis est ineritnm. Qttis attlem dicel Clni- natura htimana esl Filius Dei; nec divina, quia nil
stuln pari motti voltmlalis cl pari motu chariluiis accepit per graliam divina naltira; ergo personae
voluisse quxcunqtie opera voluit, ul ita dical oinni- daium esl ut esset Filius Dei: non alii personae
hns operibus eum pariter sibi meruisse? Quis eliam quam Filio: ergo Filitis Dei per graliam accepil iit
dicet Chrisliim unuin opus voluisse majori voiunta- esset Filius Dei: ergo ex tempore est Filius 282
te, ul pali, el alitid minori motu voluntalis, ut Sa- Dei, el non ab aeterno. Ad quod dicendum quoc.
roaritanae loqtii, ct lamen illa duo opera paribus Augustinus et Ambrosius videntur sibi contradicere
niolibus charitatis dilexisse? Inde enim sequerelur in hac dalione nominis(79). Augustinus enim aperte
repugnantia. Nam quia pares esscnt molus chari- dicit quod Chrislus homo per graliam accepit ut
talis in illis operibus, paria essenl merila; et quia ipse exislens faomovel subsisiens in humana natnra
disparcs motus voluniaiis, disparia merita. Nam, p et sil, et nominelur Deus. Hoc lamen non meruit,
sieut de auetoritaie habetur quod < pencs paretn quia non meruit bumana nalura uniri Verbo Dei:
chariialem esl par nierkuni, > ila etiam qnod penes meruit tamen per obedientinm passionis quod su-r
dispnrem voluiilalem dispar meriium. Si qitis hic stinuil in humana naittra, ui evidens fieret illtim
dignuni sOlutione sapit, Deus hoc ei revelavit. hominem cxnltalum, id est diviuae naltirae iiniluin.
Sulucial ergo niihi principium dtibiinlionis dedisse, Quod quidem licel verum esset ante resurrectio-
licet splendorem solutionis non sil facilc niihi, curri ncm, tan:cn incogniltiin erat liominibtis et daemo-
a nullo audiefim, tradere. nibus. Ambrosius taiiien dicit (80; istud nomen Deo
Quod aiileiii dicttim est: Pcr plrira roeruit, ergo donaliini, non hoinini. Non latnen contradicii (81),
pliis merttit, non valet; quia illa meriia quae in pas- quia Augttstinus Joquitnr de graltiila datione, quac
sione habuil non fuerunl majoris eflicaciae, qtiam est ex tempore et facla est in liomine: Ainbrosius
(76) Mag. hic, §,C. (79) Ul stipra.

(77) L. n Conlra Maximin., etc, ul supra, cx- (80) Atictor. Comment. ad wcap. u ad Phitip., cl
stat in gloss., ibid. cst in glossa ad idem cap.
(78) Mag. supfa, § C. (81) Sic coricilial Mngister supra.
•1193 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE.— LIB. IV. HiU
de naturali datione quam ab aelerno habel Filiuss A esl siJpra, non aetalis perfectione, sed omnium na-
Dei, ut sit Filius Dei per generalionem. Cuin ergoa ttiralium et graltiiloriim nsu et plenitudine. In cor-
quaeril aliquis proterve, an alicui dalum sil exK jiore enim aliquid accrevil ei, in anima nihil nisi
^teinpore quod sit Filius Dei? nunquam simpliciierr impassibilitas quam habuit, vel statim qnando se-
respondcndura, ne sugillet quis arctando circa per- paratn fuil anima a corpore, vel in resurreclione.
sonnm, vel naturam. Sed hoc respondendum, hu- Videittr ergo Christus illo moni dileciionis erga
manae naturae esl datum, ut unirelttr Filio Dei exc Deum meruisse fruiiioneni visionis Dei quam et
lernpore, non dico quod esset ut ipse sit Filius Dei,, statim habuil, ut simul 283 fueril et praemium
Chrisio dattim esl in lempore ul ipse ens homo silt et meritum sicut in angeiis.
FiJius Dci, non ut sit Filins Dei. Hoc enim aeter- Econlrario tamen videlur illam fruitionem visio-
nnni, illtitl temporale: hoc nattirali dalione habei,, nis Dei habtiisse non ex meritis sed gratis. Cum
illtiti graluila: hoc per divisionem dicilur, illud pe.r stalim fruerelur visione Dei exquo, fuit, sicut si
composilioncm: hoc in divina natura babet, illutlI statim ex qtto fuit haberet carnem immortalem
in humana. etimpassibilem, sicut slalim conlemplatiis est Deum
Item Chrisltts in humana naltira mertiit manifc- plenissimc , quis dieeret Chrisium ex merilis ha-
slalioneni nominis sui secnntlum qnod Deiis, ut; B bttisse illam immortalitatem ? qtiod lamen et sic
dicit Anibrosius (82). Cum enim ab aeierno esset etiam huherel immortaikaiem poiest ostendi. Nam
Fjljiis Dei, non tnmen ante passionem, etiam se- illam imrnorlalilateni et glorificalionem carnis ila
ctindum quod erat Dei Fiiius, manifestum erai qund iifemit per passionem, quod ciiam eperibus virtu-
csset Filius Dei : et hoc maiiifestum est per pas- tis meruerat eam a Conceptione, licet non seque-
sionem: ergo in humana natttra meruit aliquid relur passio, quia non ipsa passio meritoria ftiit
quod recepit in divina naltira. Meruit enim per nisi cx charkaie, nec aliquid nccrevit meritis illiijs
passionem nl nolnin fierel non tantum de humana per passionem quoad virttiiem merendi, sed quoaJ
quod csset unita Deo (quod non eral cogiiitum licet meritorum. Quid ergo prohibet ipsum siatim acci-
foret verum), imo etiani quod Filius Dei esset pere praemium illud,id est glorificationem carnis,
Filius Dei Pairis, quod licet ab aeierno foret verum, ex quo fuit homo ? et habuit vinutes quarum opc-
crat lanien incognitum, quod tunc nihil scicbatur ribus illam glofifiealionem meruit, ut simul essent
de Trinitate ante advenlum Christi. Ad qnod rli- pracmium et meritum tempore, licel mcritum prae-
cendttm qtiod, eisi Detts hominibus jier culltrr» in- cederet nnturaliter, sicut in angelis simul fuit me-
nofuit, non idco aliquid ei accrevil. Si enim Chri- P ( rilum confirmalionis et praeroium, sicui etiam iii
sttis modo a nullo coleretur secundiim quod Deus, quoiibet peccante morlaliter simul est merkurii
non ideo aliquid ei accrescerel, nec minus bcatus poenae,id est culpa, et pcena, idest privatio a sum-
essel. Ipse enim est Detts qui non niutniur, nec boiiio bono quae est pars poenaedebkae mortali peccato;
iioruiii meorum eget, nec in se exaltaturt sed in te et ita habebitur quod Christus de plenitudine gra-
quod est potins te cxaliari in illo. NihiJ ergo accre- liarum quam hahuit, cooperante Jibero arbitrio,
vil divinac naturoe per passionem Chrisii, licet Tii- potuit primo quo fuit momento habere omnia qna*
nitas mauifestarelur quae prius eral omnino ignola post resurrectioneni habuit, scilicet carneiri;glofi-
lipminibtis. ficalam, animam impassibilem; et lunc toluni da
ltera qiiaeritnr an Christus ineruerlt viiam aeier- meritis haberel non praccedentibtis temporesed na-
nam? Quod videtur, quia eral homo in via posittis lura. Quod si impossibile est haec oninia liabuisse
et adultus, et charilalem habens qua merebatur. euro a Conceplione quin habcret de gratia; ergo et
Ergo et vkam aelernam merebatur. Iiem, non po- a simili, cum statim ex quo fuit frueretur visione
tnit Chrislus esse homo qualis fuit, sciiicet mor- Dei, de graiia lanluni habuit hoc non de meriiis,
talis et passibilis, nisi haberet virtulcs, el non po- maxime cum taniam cognitionetn divjme majestaiis
luit eas habere oliosas, exislens mortalis et passi- D I conseqni non possel aniina ipsins, nisi uniia esset
bilis, babens plenitudincm virtiitum, qtiin merere- Verbo Dei. lniosi meruit illa aniinn statiin habere
uir, qiiod quidein non est dubiuni: sed non ideo illnin cognkioncm Dei sinc mensura, cum sino
merebalur vitam aelernam quam habuil, ex quo niensura liabere nou posset, nisi Verbo Dei esset
liomo fuit, qiiaiitutn ad fruilionem visionis Dei: sed unila (si enim pura creatttra esset, semper in co-
iion slaliin habttit iininorlalitalem quam meruit gnilione proficere Christus homo posset). Ergo me-
posl : lanien eliam lunc meruk illam fruilionem ruit illa anima slatim. uniri Verbo Dei, cum fcre?
visionis Dei qiiam cilo fuit. Charkalem sine men- idem sil habere cognitioneni Dei sine mensura, e:
sura habuil, et slatiin cooperatum esl liberuro ar- csse unilum Deo, nec islud sino illo haheri possit.
bitrium ejus. Ergo statira processit molus ex cha- Item, ipse Chrislus erat vila aeterna vivens cum Pa-
rilale et libero arbkrio erga Deum et proximuro. tre ab aelerno, quomodo ergo de merkis debebatur
Non enim habuit charilalem ut parvuli in habilu el ci vila aelerna, nisi de roeriiis ei debebatur quod
non in usu, cum a Conceplione fuerit vir, ut diclum Deo unirclur ? Horum solutionem milii scribere non
(82) Amb. in Com. ad cap. n ad Philipp. et est in glossn ad idem rap.

PATROL. CCXI. 38
!I9S PETRI PICTAVIENSIS 1193
esset plgrum, cn.mlioc sciam el inihi el aliis neces- A rita nostra faciunt nos bonos per sua; sicni si di-
sarinm, nisiquia intiorem novi affeclum. vera inqtti- catur : Deus raagis justificat me quam mea justitia ;
rendi quam incerla pro ceriis sumendi. < Sic quaevcl, medicus magis curat me, quain medicina.
ramus lanqiiam inventuri, sic iriveniamus lanquara Si quaeralur an Christus parvulis, qui nulla ha-,
qtiaesiluri; de credendis nulla inlideliiale dubite- lient merita, meruit vitani aelernam, dari potest
inus, de intelligendis nulla lemeritale aflirmenius.) simpliciler ; adultis lamen non meruit eam , nisi
Ill.ud ergo polius quaernmtis, an Chrisms mertiil sub prsemisso sensu : meruil lamen passione sua.i;
nobis vitaiii aeternam ? Quod si esl, cum non mngis iu si quis baptizareiur, nulla injungeretttr salisfa-
quam pniiendp eam nobis meruil; ergo nieruit vi- ctio pro anteaclis peccaiis, quod ipse in passione
tarii aeternam Petro quando Petrus in mortali pec- omnium membrorum peccata tulit ad delendum,ct
caloerat: ttinc enim negaverat Christum ; ergo di- satisfaclionem pro illis agendnm, el aquaebaptisini
gntis erat viia aelerna propter merita Christi, et rubricatae sunl Christi sanguine. Sicut si ego me-
indignus propter sua. Ergo simul dignus et indi- ruerim omninm menibrorum meornm mulilationeni
gnus. Item, tnnc Chrislus meruil vilam seternain pro aliquo peccalo, et abscindanlur mihi duaeau-
hahere; ergo Abraham non j'.ammeruerateam sihi. respro illa rottllitudine pcenarum, el dicat aliquis:
Ifem, Chrislus meruit vitam acternam huic qui mo- Debes puniri in singulis membris pro peccato quod
do cst in via, et habebal eara, et iinpossibile est commisisti. Respondebo quod non debeo; qnia in
Cliristum defraudari de meritis suis, et necessc est capite passtts sum oninium poenam qiiando aures
Christum tunc roeriiisse hiiic vitain aeleriiam ; ergo absc.issaestint. Ita et Chiislus capnt nostriirri prt?
neccsse est [Christiim (hunc vet ipsum) ] habilurum omnibus nobis poenani poriavit. Unde si in bapiismo
csse vitani aelerrtam : ergo impossibile est ipsiitn iiijniigerelur Saiisfaclio pro peccaiis, non videre-
esse damnandum. Ilein, Chrislus omriibus membris litr saiisfecisse mors unica Christi ad redempiio-
tncruit vitam aeternam, et ex pari charilate fuerunt nem noslram, cuni baptismus gerat fignrain morlis
oniiiia ejns merita. Ergo oranibus membris suis iii nitiltis, ct ab eo eflicaciam contraxit, Quaeritur
ineruii par.em coronain. Item, merila Christi fecc- eiiaiii an Cbrislus sine omni meriio potnit habere
runi omnes bonos qriotcunque fuerunt futuri boni, bona isla aniraae el corporis? Ad quod dicen-
et propria eorum roerila fecerunt eos bonos. Ergo dutn (84), quod non potuit esse horao morialis quin
Christi meiita magis quain illprum, vel niinus, vel haberel virluies, et non poluit habere viitulcsqtiin
acquefecerunt eos bonos. haberetnon oliosas,et non poluit liabere non otiosas
Atl boc diceiiduin quod Chrislus nemini meruit Q quin mererelur; ergo non potuil esse homo niorla-
vitaui actcrnam nisi '284 su,) lloc sensu, id est me- lis quin mererelur; potuit tamen sine mcriiis habe-
riia Christi (uerunt catisa efficierisquare singulorum re quod habet, sed tunc non esset talis homo qualis
meriia essent eis tufficienlia cid vitam mternam. No- fuit scilicet passibilis et mortalis.
sira enim nicrita nequaqnam nobis sriflicerent ad CAPUTXV.
vitam aeternajn obtinendam, nisi praccessisserit vel De volunlate quam habuil Chrisius tecundum
subsequerenlur merita Christi : et aiiiniadvcrle sensualitatem.
quomodo sit. (85) Decreyit nullttm Deus iiitrodtici (85) Cum sit datum quid Christus secundiim ani-
ad conspeclum divinre roajestatis, nisi lantam in mam vcl secundum corpus nieruit, et ex quo, anie-
uno hoiniric reperiret obedientiam, quanlam in pri- quam"dicaiur quid nobis mefuerit et qtiando, in-
nio repererat inobedienliam; sed in nuJlo nisi in qiiircndum est an Ghrislus bona naluralia habujt
Cliristo rejierta fuililla consiimmatio j"uslitiac: nam in aiiiina sicut cacleri homines? ila eniin poslu-
omnes peccavcrant in primo parente et damnati . latordo. Cum enim superior tractalus. docueril
fiieranl.et apostataverant a radice. Nullius ergo me- Chrislum assunipsisse idiomata liutnaiire liaturae,
rita sufliciebant ad delendiini illud decrettim, quia quae decuit eum suscipere, et osiensum sit eum
nullus repei'lus fuerat lam hiimilis quam superbtts D habuisse plenitudinem graluitorum, qtiibus niillum
fuitAdam; aliquatenus lamen juvabanl eos eorum exccllenlitis tnunus a Deo in praesenli vita confer-
merka., ul scilicet vilarenl gehennam, sed non ad retur, unde rnaxima botia dicmilur (86), descen-,
hoc ul amoverent ab introku paradisi igneam rum- dendura esl ad racdia bona, qux secundum obli-
phaeam.ul se ad divinae majestntis inlromitlerent nent locum post ista, ut sunt ingenium, ralio,
praesentiam. Sed Chrislus homo sufliciens ftiit, et menioria, inlellectus. Habel igiiur. anima Chrisii
pei-fecla hostia multo amplius humilis et ubediens rationein el sensualiialem. Rationcm secundum
quam Adain stiperbus et inobediens; et ideoin emi- 285 utramque sui partem et superiorem et in-
nciitiori loco nos collocavk, qtiam fuit ille a quo feriorem; lion qiiod anima, qut» est res simplex,
nos Adam per peccatum expulit. Quod ergo quaeri- paries liabeat, sed qnia causa facilioris intelligen-
lur an nierila Chrisli inagis facianl nos bonos quara liae, quasi in partes eam dividimus : sensualitaiem
nerka nostra? non esl recla comparalio, qnia me- tjiam habuil Clirislus juxta snperiorem partem ex
Jta Mngister ex D. Aiiibrosio., disl 18, § e.
" (85) lta (86) Ab Augustino 1.1 Retract., c. 9, ef l.'n De
(84) Mng. hic, § d. lib. urb., cap. 19.
(85) Mag., 1«, disl. 17.
1197 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. IV. 1198
qua proccdunt motus defectuum ut fames, sitis, et 4i^ ratione; ergo non fuit merilorius, qnia non fult in-
hujusmodi; sed non habuil eitni secnnduin inferio- formatus charkale quae non informat senstialilalcm,
rem parlem, ex.qua procedunl moltis illicitorum, sed liberum arbilrium quod consistit in ratione et
id est superbiae, libidinis, iracundiae, quorum om- voiuntate. Ergo eo non merebatur exaudiri. llem,
nium expers fuil divina essentia. Non enim plene Christus peliit illo molu contrarium nostrae re-
aliquem slalum assumpsit, sed de singuiis aliquid : demplioni; ergo noslrae saluti, el quod impediebat
(87Jde primo immunitatem pecrali; de secundo pce- ofiicium ad quod missus fuerat. Ergo non erat iu
nalilates; de lertio pleniludinein virlututii; non hoc exaudiendus. Econtrario, omnis Chrisli actio
quod omnes habuil virlules, quia non fttil in eo nostra fuit lectio, omne quori dixit, voluit, fecit, ad
fides, vel spes, tit diclum est, vel contritio, aut noslraro salutem relulit; ergo et istud. Ergo ex
jioeniienlia, sed quia nullam quam habuil, plenius charitate hoc petiit. Iteni, ipse dixit discipulis :
habere poluit; de quarlo, non posse peccare, et Quidquid pelierilis in nomine meo, dabii Pater vobis
perfectatn Dei conlemplalionem. Habttit igiltir (Joan. xiv), et ipse mullo bealior fiik illis, et hoc
Cliristiis duas volnnlales, unam secundum ralio- petiit in nomiiie Christi. Ergo exaudiendus fuit. Si
nem, alterain secundum sensiialilatem qua voluit dicalur quod in nomine Chrisli hoc petiit, ergo non
iion mori cuni dixil : Pater, si fieri potesl (Matth. B per Christum. Ergo inordinaie, quia omnis oralio
xxvi; Marc xiv), elc, sed alteri eam subjecit, cura quae non fit per Chrisitim peccatum est sic oranti,
subjunxit : Verumlamen non sicul ego volo; sed sicut oratio Judae. Unde eliam in fiue oralionis
ticut tu vis (ibid.). seiuper dicilur, per Chrislum, qni 236 esl mcdia-
Sed objicitur, Chrisius voluit non niori, Pater tor Dci et hominum, et interpellat pro salute eorura.
voluit eum mori; ergo Christiis volnil aliquid dis- Ad hoc dicendum quod Christus peliit qttod erat
sonum paternae voluntali. Itera, anima Chrisli con- petenduni, et non injuste actiim est ciim eo, qnia
firmata fuil sicut angcli. Ergo aut angeli voltterunt majus bonura erat ipsttm mori quam non mori; ci
diversa, aut Christus non voluil diversa. Item, ide.o ut majori bono donarelur non esl exaudiius iu
Christus non mori voluit, et quidquid voluit, voluit, minori bono. Sicul juvenis qui petiit a Domino ut
Deo auclore. Ergo Deus voluil eum non hiori. Ad sinerel euro palrem suum sepelire (Luc ix), non est
hoc dicendum quod in Chrislo secundum humanam exauditus ut majus bonum ageret, itl est ut Chri-
naturam duae fuerunt volunlales sicut in quolibet slura sequerelur; et Aposlolus qui petiit a se re-
alio hoinine, sed cum iilarum duarum semper uiia moveri stimulum Satanae non esl exauditus (11 Cor.
faraiiieiiir cl altera dominelur, illud simpliciter di- _, xn), quamvis bonum pelerel; quia melius fuit nou
citur lionio velle quod vull, voluntale dominante, removeri. Ergo Chrislus nil merebalur, motu illo
sive boiium sive malum, reliqua non dicilur velle provenicnle ex scnsualilate. Nullus enim motus
simpliciter, sed cum adjuncio. Unde, ciim Christus merilorius est nisi ex gralia et libero arbitrio; me-
volunlalem sensualiiaiis volunlali rationis subjece- ruit tamen moiu voluntalis qui ex ralione venit qtto
rit, dicimus ea eum non voluisse non niori, licet se illud velle voluit.
noc voluerit secunditm sensualitalem. Item, Chrislus voluil se non mori, el non est re-
liem, Paler voluit Cbrislum velle, sed secundum prehensus; Pelrus voliiit Chrislum non niori, ct cst
sensualitatem; ergo jusium erat Christum velle reprehensus. Ergo amplior perfeclio exigebatur a
hoc; ergo Chrislus juste voluit hoc. Ergo de ra- Petro, quam a Christo. Non est verum. Quia Pe-
lione voluit hoc, non de sensualitale. irtts volebat hoc voluntate rationis, Christus autcin
Nota ergo quod haec proposilio de ralione voluit volumate sensualitatis quam subjiciebal voluiitato
hoc, dtto sigriificat, id esi : Molus quo voluil fuit ra- rationis. Fallacia. Iste perfecttis in die jejunii vult
tionis, falsuni esl, imo sensualilalis; si vero ita de comedere ct non reprehenditur, istc iniperfectus
ratione, id est ralio efficiebai«I secundum sensuali- non vult comedere el rcprehenditur. Ergo amplicr
tatem hoc vellet, verum est. Ilem Chrislus relribuit D perfeclio exigitur ab imperfeclo quain a perfeclo.
calicem saluiaris, et illa relribulio fuit bonura. lieni, Chrislus voluit non mori secuudum sensua-
Ergo quidquid ei fuil contrarium, fuil inalum : sed litatem, el voiuil mori secundum ralionem. Ergo
voluntas Clirisii qua voluit non retribuere fuit ei caro concnpiscebal in eo adverstts spiriium; seri
conlraria. Ergo mala. Dicimus quod non simplici- nonnulluro peccatum est quando hoc.lit, ut dicit
ter dicitur volunlas, nisi quae est rationis. Augustinus (88): Ergo peccalura fuit in Christo.
Ilcm.Christuspeiiil quod erat petendum vel non; Ideo dicendum quod non dicitur caro concupiscere
si quod erat peiendum, ergo meruit audiri. Ergo adversusspiritum, nisi quando anima senlit moitim
injusle aclum est cum eo si non esl auditns. Si qnod de re illicita quam contrahii ex carne seciindttiii
non erat petendum, peliit; ergo inordinate. Ergo scnsualitalem, et hoc non fuit in Christo. Jdeo non
peccavit. Iiem, nullus niolus esl meritorius, nisi concupiscebal in eo caro adversus spiritum.
procedat ex ratione el gralia; molus ille sensuali- Ilem, Pater. irisit Filium ut pro nobis pnierelur;
tatis quo peliit non inori, non fuil procedens ex ergo illa passio fuit opus obedienliaa. Ergo opus de-
(87) Haecdoctrina est Mag., m, disl. 16, § b. (88) Lib. x De Genes. ad liiter.} cap. 12,
1199 TETKl PICTAMENSIS 1200
hi.tum, non erô solitts voluntalis. Ad quod dicimug A Item, Patcr volutt Christum mori, ergo voluiteum
qnotl optis debitura dicilhr qiiod homo facturtis est, mori cum peccato Judacorum.vel sine peccalo eorum.
velit, nolil; dicittir eliam debitum qnia ex volttn- Si cum peccalo, ergo voluit peccata eoruni; si sine
laie facii, cl ita fuit debitum in Cbrisio. peccato , et non est morluus sine eorum peccnto,
CAPUT XVI. crgo aliud yoluit quod faclnm non est. llem , Paler
An voliintas Christi secundum rationem convenerit voluii Christum mori, ergo juste vel injuste. Si vo-1..
cttm voluntate Judworum qui optabant ejus mor- lnii eum mori jnste, ergo aliquid non faclum est
tem ? qnod voluil, quia non esl niortmis juste. Si injusle,
(89) Poslquam diclum est de voluntate Christi ergo voltnT injustilium eorum. Ilera , quia vohiT
securidum sensualiialem, dicendum esl de volun- Paier Chrislum rnori ciim peccalo Judaeorum.osien-
taie Chrisli secundum ralionem; sicut crgo illa dilur qtiia petiit Pater si fieri potest (Malth. xxvi),
voluil non mori, ita hac voluil mori. Sed objickur: eic, id est si fieri potesl ut fiat saltts gentiuiii sine
Christus voluit mori, et Judaei eum voluerunt mori. excaecalioneJudaeorum, fiat. Verumtamen non sicut
Ergo volunias Judaeorum consonabal Christi volon- ego volo, sed sicul lu vis (ibid.), id esi fiat sicut
tnti, quod falsum esl. Nam ille cx charitiite, illi cgo volovoluntate rationis, seilicel ul fial salus
gen-
nnlcm ex odio. Fallacia. Cliristus vull palrcni istius tiuin cum excaecaiione
Judaeorum; crgo Pater voluit
liiori, et filius ejus vtilt itleni, ui stiecedat ei in excaecationemJudaeorum, ergo peccata corum. Ad
haeredilaie. Ergo volunlas hujus esl consona vo- hoc dicenduin
quod Paler non voluit Christum mori
luniati Dei, falsum est: vel, Deus.voluit destruciio- tiim vel sine peccato, quia,ulraquefalsa.
peccato,
iiem Jerusalem, et eamdera voluit Nabuchodonosor.
Sed hxc es.t vera: Non voluit ettmmori cum peccalo,
Ergp hujus yoluntas concordabat volttntali diviuae. ei hacc: Non voluil mori sine peccalo. Si aulem di-
ltem, bonum fttit Christuin a
crucifigi Judaeis, ct volttit euiii mori cum peccato vel sine pecca-
non poterat cfiiciligi a Judaeis quin Judaei ipstnn in- calur,
to, falsum esl. Idein dicendura est de juste vel in-
lerficerent; ergo bonnm fuil Judaeos interficere
bona fnii et ita juste. Si vero quacratur an voluerit excaecationcm
Clnisliim; ergo eoruni actio, meri-
toria. llem, Pater voluil Chrislum crucifigi a Ju- Judaeorum; siêxcaecatioaccipiatur passive, verum
el non est quod voluil eos ita puniri jusla el ralinnabili
riacis, sciebal quod poterat ab eis crucifigi setl occulta.
quin ipsi eum iiiterficcreni. Ergo Pater voluit Ju- causn,
dxos iulerficere Chrislum. Ad hoc dicendum quod Itcm, Deus Paler voluit Christum mori, ergo |io-
,haecproposilio, Paler voluit Christum crucifigi a Ju- ttiit illtitl rntionabililer praecijiere; ergo aliquis
*mis, diiplicilcr potest inleiligi. Si enim inlelligns, p.oluit.illtid praeceplum implere ex charitale. Eigo
tolnit eum crucifigi, id est suslinere illam passionem ppluit interficere Chrislurii ex charitale, ei iia sine
qtiae a Jndaeis inferebatur, verum csi. Si vero vo- mortali peccaip. Quod si contrarium dicatur, sic
luntns refcratur, ad niodum illius passionis vcl ad (onlra: Deus yoluit aliqnid quod non potuit fierl
actionem Judaeorttm, falsum est. Fallacia uliimi. sine, roortali, ergo voluit inoriale peccainm. Ad
Tu velles aliquo modo essc ROUKC, et scis qnia non hoc dicunt quidam qnod sictil Abraham mereretur
potes aliquo modo essc Roraae, 287 1u"« Sls si Isaac cx praecepto Dei immolasset, ita inererj
Romae. Ergo lu velles esse Romae. Vel: Iste vuli se poterant Judaei Chrislum inlerficiendo.Si hoc Pater
jjoenitere, de peccatis ei scit quod non potest pceni- praecepisset, el nisi implerelur praeceptum hoc, fe-
tere de peccalis quiri peccaverit; ergo vult se pec- cissenl male. Si vero quaeratur an poleral aliqui.s
casse. Vel im : Detisvult se darc hoc spiriiuale htiic mereri praeniiuin, inierficiendo Chrislum ut Dei
Simoniaco, et scil quod non potest dare quin ille Patris voluntatem perficeret sine praeceplo, non ex
accipial. Ergo vull illum Simoniacum hoc spiri- rancore animi inlerficierido, non suflicimus resjioa-
tunle accipere. dere.
llein, quidquid vull Pater voluntaie quaeipsc esl, D Jtem, Chrislus voluit dicia omnium prophetarum
est juslum volniitalc quaeipseesi; volttit Pater Chri- esse vera. lpsi pracdixerunt Judaeos crucifixuros
slum mori; ergo j'ustum fuit Chrislum mpri; ergo Christtim : ergo hoc voluil Chiislus. Ergo vohiit
meruil mori, quod.improbaiur, quia iiinocens erat; peccala eorum. Ad hoc diciiul quod nonien dielum
ergo liiortem non meruerat. ErgO injusie cum eo quandoque significat cventus reium quos praedice-
aclum esl, quando crucifixus est. Ideo dicendum banl prbphetae , quos nunqtiam voluit Chrislns evc-
qttod quando ponilur hoc nomeii jusium, vel hoc nire si peccala eranl: quninloque idem esl dicium
verbum meruit cum hoc verbo crucifigi, hiijiisniodi qno.d diclio, id cst locutio illa per quam signiiica-
suspecla esljunciura loculionis, nec est conceden- banlur illi eventus : quas quidem loculiones voluil
dum , ne videalur Cliristum meruisse nioiiem aut esse veras, quae tainen non poierant esse verae,
pnssionem illani quam suslinuit, et inslandutn est nisi iili evenlus conlinganl, qtios qttidem non voluil
jier exjiositionem. Sic ergo meruit cruciligi vel Chrislus; el liabes simile in praedictis. llem, posse^
iiiori. mus hic quaerere an Christus volticrit se dicere
(89) Mag., 111,dist. 20 el lib. 1, dist. uli.

1501 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. IV. 1292
verum cu» dixit (90): Ter me tiegabis, Pelre, et an j\ die qtia mortuus est dtberet pstendere Ecelesia,
Jeremias volebal illud esse verum quod Ananias cuncta argumenla laetiliic, quod falsum esl; quia ea
falsus propheta pradicebat, et ila se prophetasse diesilent campanac et laus angelica, celebratur jejTi-
falsuni; et an possibiie eral genus hutnanuin non iiiiini in mcerore et afilictione. Ad hoc diceiiduui
esse redimendutn, et ita 288 '<ec Abraham ante quod optanda eral mors Chrisli propier nostrain
adrentura Christi, nisi haec superius essenl determi- salutem, non propier angusiiani qnani oplabanlipsi
nata. Judaei; el laraen die raorlis suae argumenta doloris
Iteni, apostoli digni fuerunt pati pro nomino oslendimus ul repraesentemus luciuro apostolorum
Chrisli ; ergo fuerunt digui pali. Ergo meruerutil qui tristes erant de nece sui Domini; et ne Ecelesiu
pati et mori et similia. Qnare ergo et Christus non scandalizarelur ab infidelibtis, si nohis ea die exsul-
siinililer meruit? Non enim habebanl apostoli mor- lantlbus improperent mortem et aiigusliam, et pas-
lalia peccaia unde mererenlur [subaudi pali], sicttt sionem iiuam pro nobis sustinuit Dominus; et prop-
nec Chrislus. Quod autem apostoli digni fuerunt ter dolorem qttem in cruce sustinuit, celebratur je-
pro nomine Christi pati, habes ex auctorkate illa : junium in uno ferculo solo, quia ea die unum solum,
Ibant apottoli gaudenles (Acl. v.), etc. Ad hoc di- lalronem scilicel, Ecciesiac incorporavit, sicul ipse
rendum quod hocnomen dignum quandoque notal " dicil: Singulariler sum ego, donec transeam (Psai.
dignitaiem, el secundum hoc verum esl quod apo- CXL).Si vero qureraturan similiter gaudenduin sit
sioli fuerunt digni pali pronoraine Chrisli: natn hoe de passionibus martyruin, dicendum qttod ritiJlius
erat sumina dignitas eis qui pro Christo flagella- sancti passio tanlum nohis profuit quautum inors
banlur. Quandoque hoc noraen nolat raerila. El Chiisti, et ideo non esl ita gaudendura de eorum
secundum hoc non verum est quod fuerinl digni morie. Esl tamen etiara gaudendum, qtiia propler
pati, quia non meruerunt pali, imo honorari. Sirn- lioc fecundatur Ecclesia , et mulliplicatur proles.
pliciler ergo dandum quod fuerint digni pat/ pro Unde, sicut crassitudo terrw erupta esl>super terrain
Chrisio, non lainen fuerunt digni pati, iinpedienle (ibid.) Unde pium est gaudere demariyrio, et pium
aequivocationis fallacia , el ea quae esl secundum est llere martyrium:
qirid el simpliciler. Fallacia. Iste est albtis secun- Solet etiam quaarian Chrislus marlyrfuerit,quod vi-
dum dentes. Ergo iste est albus. deturprobari auctoritale illa(9i): FiliwJerusalem ve-
liem, Pelrus punitus esl plus quam meruit, ergo nite el videte marlyrem in diademate quo coronavii
solvit quod non rapuil. Verum cst quod Chrisltis eum mater sua. Quod si cst, cura ipse'passus esl et
iiou habuit culpaii) nec contraclara, ncc actara ; el, Q anle bealum 289 Stephanum.non esl beatus Ste-
solttm pcenam, quae nonnisi ex culpa solet prove- phanusprotoniariyr. Ad hoc diceudum quod hoc. no-
nire, et ita solvit quod non rapuit, quia habuit sac- men martyr praetcr has tressignificationes in quibus
curo, etnori raerituin sacci, et ipse solus; quia, cum dicitur mariyr, maceratione carnis, compassionc
aposlok' fuerint puniti, solverunl quae rapuerunt, pfoximi el effusione sanguinis, hahei et alias si-
quia nemo fuit irainunis a peccato, etsi plus puniti guificaliones. Nam martyres dicuniur qui pro veri-
mnl quam meruerunt, non solverunt quae non ra- late mortui sunt, ut Isaias, Jeremias et Joanues;
pueruut, quia hoc non est solvere quod non est rap- el qui pro lege Dei, ul Muchabaei, et qui loco
tum, ciim illa pccna fuerit illis augmenlum coronae. Christi, ut lnnocentes; et qui pro neccssitale ho-.
Quod eiiitn apostoli meruerunt pcenam , licet non minura, et qui pro teslimonio Christi, qui testa-
tantain, habelur super locum Catiticoium : Diteclut bantur verum Deum et hominem, ul Siephanus;
meut candidus et rubicundus (Cant. x). Chrislus sola et hi proprie dicuntur marlyres, id est lestes, quia
dileclione passus, alii ex merilo. non cerlius polest qtiis teslari moiiein Christi,
ltem, Christus passus est pro peccalo, Petrus pro quam semetipsum exponendo morti. Quid enini
Christo ; ergo dignior fuil causa passioais Petri, majus potest homo? El ideo Stcphanus diclus est
" protomarlyr, quia ipse primus pro hoc lesliraoiiio
quani Christi;ergoplusmeruiiPelrtisquamChristus.
Dico quod dissimililer accipitur pro; Pelruspassus niortiius est.
cst pro Christo habendo, non pro ejus necessilate , licra, opus Judaeorura fuil laniuin malum, opus
Christus pro Petro liberando, el etiam pro se cxal- Cluisii fuil.tantum boiiura ; ergo vel passio Chrisii
tando. Habes enini super MalthrBiiin quod pro se iion fuit opus Judxorura et Chrisli, vel, id epus
ct Petro solvkdidrachma (Matih. xvu), sed aliieret ftiil bonum et malum. Item, Judaeifuerunt auclores
aiiier, sicut ibi distinguilur. Item.mors Cbristi passionis Chrisli, ergo fuerunt auclores cujusdaiu
c.itisa fuit nostrae salutis, nostra salus erat optanda; maximi boni; non ergo solus Deus. Vel, si Judsei
ergo et quidquid erat cattsa illitis; ergo et mors luerunt auciores, et Deus auclor; ergo iion sunt
Christi: sed econirario, Cbristus innocens eral, ergo judicandi rei. Ad lioc dicendura quod Deus fttii
ejus mors non erat opianda. aucior passionis Christi, et cujuslibet molestiac
Uem, gaudenduin erat de morie Chrisli : ergo ca quae corpori ejns inflicta esl; et eadem passio opus
(90) Matth. xxvi; Jerem. xxvm. Yidesup. c. I hu- (91) Desum'ila ex Cani.
jus disiinci., seu partis.
Judaiorum, sed a!io roodo non auctorum, sed A quodammodo excusabiles videbantur, pro eis ont-
aclorurn,''velininislrofum, quia ex eorum actione vil Cliristus : Pater, ignosceillis, quia'nesciunl quid
proveriit tale opus quod est opus Dei proprie et (aciunl (Luc. xxjii), et conversi iueruul, ut legilur
principaliter. Alia actio fuit Judaeprum, quae fuit in Aclibus apostolorum, una die quatuor' inillia,
mala per nialani intcntionem ; et alia Christi pro- alia quinque riiillia (Acl. IV).Alii dicunt quod boc
pler bonain voJuntaleni bona. Unum iamen opus nomen finis duo significat, vel finalera causanii el
ex illis proveniens, scilicet passio quae est maxi- sccundum hoc iion est verum omne id esse bonum
irtuni boiium. Si ergo ad actum aspicias, diversa cujus finalis causa est bona, ul' in praedictis ; vel
siint aclus Christi et Judaeofum; si ad rein actatn, finalem intentionem, ijuae complexa est et ex ae-
idem fuit opus hujiis et illoruin. Unde dicit Au- tione ipsa et finali causa, ul alere pnirem ex furiis:
gustinus (92):« Diversa intenlio diversa facta, et secundum hoc verura est oinne id esse bontim
cum sil ima fes.es diversis faclis. > His ita deter- coijus fiiialis intentioesi bona, sed non erat inten-
ininaiis, non esl quid oJ)j'icialur, cttni eiiam possis tio bona Judaeorum scilicet sic, id esl Chrisluut
le rannire simili, quia illius miseriae, quam passus cfucifigeiido, obsequiura praebeudo Deo- et ideo
esl Job, Deus fuit auctor, diabolus uiiiiister; et aec aclio bona
deineruit diaboiiis eiini ita aflligcitdo, cuj'us laraen B
" CAPUT XVII.
niseriain Deus volebat. Sirailiier in siibversioiie An Christus habuit ignorantiam vel difjicullalem
Jeriisalenv quae placebat Deo, displicebat tamen faciendi bonum, vel necessiiaiemmoriendi?
aciio Nabuchodonosor, quae mala erat informala (93) Non lantuni assumpsit Christtts bona ani-
intentione, ita etiain est in spoliantibus Mgy- maetam graluila quam naturalia, ul diclum esl,
piios., •"• sed eliam defeclus non culpae, sed pcenae, non oin-
Item Judaeizelo Iegis Chrislum cruciligebant, et nesdefectus pcenae,sed quos oportuii el decuit euni
putabaiil se obsequium praestare Deo, et Iiic erat suscipere. Eos auieiu opoiiuit et decuit suscipere
iinis actionis eoiiini, ergo el aclio bona, quia, eiijus quos vel ad ostensionem humanac naturae suscepit,
finis esl bonus, ipsura quoque opus boniiin cst. ui faiiieiii, sitira; vel ad compleiirium oilicium
Htijus objectioiiis soiuiio sumenda esiex praediciis, propter quod missus fuerat, ut mortalilatem, passi-
ubi dicluro est, omiies actiones judicandas esse biliiatem, quae duo nisi in sehaberet, nec passus,
bonas aut inalas per finem, «xceptis his quac iu se nec niorluus esset propter quod veneral. Jllorum
malae suiit, quas' iiullus bonus fitiis commendal. autein defectuum qui sunt in niiiina, alii secundum
Licel enini iste furctur ut alat pai.-em, et ita pro- « corpus, alii securtdtim aiiimain. llli dicuuiur esse
ponat boiiuni fiuem, nou tamen jmmunis est a corporis, quos patiluf anima iiistrumento corporis,
criiiiiiie. Talis fuit aciio Judacorum : licet propo- tit fanies, sitis, quia non esuril, vel sitit, nisi
suissent bonum linem, lanieti maluiu eral inler- quamlo est in coi;pore. Uli dicuniur esse anima*,
ficere magislruni et iiinoceniem, praecipue cura quos eiiam habei sine corpore, ui limor el ira, elc:
audisseut Messiain pioinissuin fuisse in lege, et si de quibus utrisque dicendum esl. Prius lameu de-
ignorabant, crassa erat ignoranlia. Nara hoc ab terniinato de quibuSdam, de quibus dubiuin est, an
ipso Christo didicisse poterant. Quidam lamen plus eos susceperit vel non? Esl quidam defeclus qui
peccaveruiil aliis qiii ex iuvidia hoc fecerunt. dickur ignoraniia quae habettir de rebus quarutu
ltem, dicit Apostolus : Si agnovissent, nunquam scientia saluteih nou aflerl, necigiiorantia earo ira-
regem glorim (Rom. j), etc. Ergo per ignorauliam pedil, quae est pcena tanluro non culpa. Si eiiim
excusari polerant, cuin ipsi nescirent euro esso essel de re quara lenerour scire, cl poena el culpa
Messiani. Ad hoc tliceridura quod si daeniones sci- esset. Hunc non habiiit Chrisius, nec diflicultaicm
rcnl euin esse Deuin vel Dei Filium, nunquaro cru- fuciendi bonuro, qui est alius defectus pceualis, qui
cifigi suggessissent. Quod eniin alibi legilur dixisse dcfectus culpae non sunt. Ail eniiri Augustinus (9i)
in legione : Quid nobis eltibi, Fili David? Venisli D ignoranlia el diflicultas, etiamsi essenl primordia
ante lempus lorquere nos (Mailh. viu). Magis snspi- hoiuiiiis naluralia, non ideo culpandus essel Deus,
cando hoc dixeruiit quani asserendo. Majores, ,sed Iaudandus.'Sed cuin isla sint eiiara jicenac non
etiamsi pularenl eum esse Deuin vel Dei Filium, videntur potuisse esse in homine ante peccaiutn,
iiniiquani crucifigerenl, sed putabant eum esse quin injusle cum eo ageretur, quia puniretur an-
Messiam queiii credebant esse fuluruin puruin ho-. tequam meruissef puniri. Ad quod dicendum quod
mineni, quod eliam adliuc crcdrint, et cx invidia, noii esset tunc pcena, qiieinadinoduin non pesse
et quia videbatur dcstructor legis, .crucifixerunt. proficereaiite graliam collalam hoinini noh fuit ei
Alessiara \ero veL Dei Filium, vcl Deum minoresi pceiia.
noii aestimabanl, quia si hoc putarent, nunquami (95) Quaerkur aulem utrum Christus susceperit
uadidissent, et ipsi quidem zelum legis habebant, illum defectum qui dicitur necessilat moriendi,
sed hon secundum 290 scientiam, et ideo quiai propter qttod dicit Apostolus corpus hominis posl
(92) In psal. xctn, non lorigea fine. 20et2l, et 1. Debonoperf.,c. H et 12.
(93) Mag., iii, disi. Jo, elc. (95) Mag., in,disl. 16, § a.
(U) l. t Jietraci,, c. 9" 1. m. Dc Hb. arb., cap.
1205 . SENTENTIARUMLlBRl QUINQUE. — LIB. IV. 1*206
peccatum esse morluum el addictum necessario. ~j A fuit limor per propassionem non per passionetu;
morti, cum prius esset morlale (Rom. vm), id est ncc etiam habuit causam limoris qui expers erat
potens mori, quod non essel ei pcena vel defeclus. criminis. Siinleniin quidam in poenis gradus, sicut
Quod si esi, ergo Christtis ex necessiiaie lnortuus et in peccalis, scilicet passio et propassio. Est
est, non crgo sola volunlate. Legitur lamen : Obla- auiem propassio , quando animus afliciltir inierius
tut est quia voluil (Isa. LIII). Ad hoc dicendum limore, ut taroen intellectus non moveatur a Dei
quod esl necessitas contracla, quam non habuit rectitudine, vel conlemplalioiie; et ita habuit
Christus, qui peccatum non fecit nec conlraxil, et Chrislus dolorem et timorem el non per passio-
est necessilas assumpta, quam habuit Christus, et nem.
ex qua niorluus est. Nec ideo niinus sola voluntaie. (100) Ila eliam intelligenda sunl quaedam capi-
Esl etiani necessilas illala, cujus expers fuit. Obta- tula Hilarii, quibtis idipsum videtur ostendere ut
tus esi enim quia voluit. Fallacia. Iste monachus in Christo dicamus esse limorera non per passio-
qui fecil volum, ex necessitale abstinet a carni- nem, verum etiam nullo tempore vulttim liabuit
bus; ergo non sola voluntale, quod faisum est, quia lurbulentiorem quanlum ad habitum animi, vel
ipse fecil sibi illam necessitatem. Possemus hic severiorem quam alio. Quod etiam tradit Hiero-
qnaerere, anChristus poluit transgredi terminos illos B I nymus super illum locumlsaiae(l) : Non erit trisiis,
humanae viiae,ut semper viveret, morlalis tamen?An neque turbulenlus, donec ponat judicium in.'lerra..
caroChrisii in sepulcro poluitputrefieri et corrumpi Ibi dicil Hieronymus de Christo q.iod sempcr ser-
si no» in die teriia resurgeret ? et similia. Quaeqttia vavil aequalitatem vullus, quod philosophi falso
ingenii nostri vires excedunt, vel plusquam legiraus Socrati atlribuunl. Quod lamen non est inlelligen*-
»e extendunl, majoribtis disculienda relinquimus. duni de habilu vultus exteriori : Jegitur enim fle-
291 H°c taiiiura habemus de aucloritatc in Epi- visse et sudasse prae trislitia, sed de interiori animi
stola ad Hebraeos (96) : « Sicut aliis hominibus conslantia el forlitudine. Nullo enim tempore ma-
jure et ex necessilate naturae siatulum esl semel gis fuit lteitis interius quam alio aut tristior, licet
iiioii, ita ciiam Chrislus eadem necessilate et lege signa limoris et Jaelkiuesaepe in vullu fucrint va-
naturae semel oblalusest, non saepe : > ubi videlur riata, non propter se, sed propter nos. Accipilur
iimuere quod Christus non poluit transgredi ler- crgo vullus pro interiori qualitale, sictit ibi :
niinum positum annis liumaiiae vilae, cum ipso Signalum esl super nos lumen vullus tui, Do-
etiam niajora his polueril facere, nec istud posset mine (Psal. IV). Non enim extollebalur prosperis,
esse ci defcctus. .
p nec deprimebatur adversis sicut caeteri homines.
CAPUT XVIII. Sed objicitur : Chrislus limuit quoderat timcndnm
*
An Chrislus habuit limorem .' vel non. Si quod non cral limendura, ergo ignavus
(97) Est alius defectus quein pro nobis suscepil fuit; si quod eral timendum, ergo timidus eral,
Filius Dei, scilicet timor, Irislkia. Unde : Cmpit quod nostrae consaluti et suae glorificationi niili-
Jesuspavere (Marcxix), etc. ; et: Tristis est aniina labat. Iiern, ipse dixit aposlolis :-N.olite limere eot
mta usque ad moriem (Malth. xxvi); el : Repleta est qui occidunt corpus (Matlh. x), etc. Si ipse timuit
anima mea doloribus (Psal. LXXXVII). Auguslinus mprtem, ergo fecil conlra lioc quod dixerat. Ad
tamen videiur velle quod Chrislus non vere li- hoc dicendum quod timorem mundanum prohibuit
muerit, dicens (98) : < Non vere conlristalus est Christus, non naturalem. Est autera naturalis limcr
Cbristus tertia die resurrecturus, cum arderet horror quem quisque habet eo quod videl imminere
Paulns dissolvi et esse cura Chrislo; > et Hiero- periculura ; nec dicitur naluralis, eo quod sit
nymus (99) : < Erubescaiil qui dicuitt Christura prima hominis nalura, sed quia inesl a nalivi-
timuisse mortem, et limore tnortis dixisse : Trans- tate ex corruptione per peccalum.
eal a me calix iste (Malth. xxvi). > Quod in- 292 CAPUT XIX.
telligimus ka (ne limorera el tristiliam in Christo ' Qiiid nobis contulil passione sua, quod non prius
fuisse negemus : aliler eniin, cum Scriptura dicat conluleril ? ubi quwrilur; an alio modo poluit nos
eum tristcm fuisse, nisi fueril, flcluin estquidquid redimere ?
de eo diciltir, ut nec etiam dorraisse vel mandu- (2) Jam in parte cognito (non enim ad plenuni
easse vere dicalur, sed habuisse similitudinem potuit qui ex parte propbetat, ex parte inlelligit),
dorroientis aul manducaiilis, nec habuisse verum quibus armis munierit se auclor nostrae salulis iu
corpus, sed phantasticum, quod haereiicura est). primis el initialibus operibus nostrae salulis. In
Alker eniin in Christo ftiit limor, aliter in aliis mediis quoque et progressivis accedenduni est ad
horainibus. Nain in hominibus fuil timor et per ultimum et consuromatutn, ul oslendatur quid per
propassiouem, et per passionem, ita etiam. quod ea Deus nobis contulerit, et ila solvatur quaestio,
habenl causam timoris, id est peccalum. ln.Cliristo cujus soltilionera diflerendo animos audilorum
(96) In cap. ix. V. Maj;. sup. (100) V. Mag.hic, §g.
(97) Mag., ni, dist, 15, §•d, e, f. (1) Ad cap. XLIIlsaiae.
(98) Enarrat. in Psal. xcm, post meo. (2) Mag., iii, disl. 18 «t 19,
(99) Ad cap. xxvj Mallh. . "-*
1207 PETRi PICTAVIENSIS - 1208
suspeusos leiiere videbamur. Si Cliristus ab inilio A tem ahernam dcscensus ad inferos, ad quos onines
liabuil virlutum jrieniludinem per qiiam riierrik ante passiortem Christi desceiidebani lam boiii
glorificationem carnis , et animae passibjliiaieni quara mali. Mpdo si discedanl in charitale, milJi ad
[impassibililalem], a Conceplione, ad quid ergo inferos desceridenl (tintle non limenl mortem, cimi
voluit paii, mori et cnieifigi? Ad qnod dicendura possint dicere : Cupio dissolvi el esse cum Ctiri-
quod per haec opera meruit aliqitid nobis quod non sto (Phitipp.i), quod timebaiil olim lam perfecti
lneruerat nobis per praecedenlia, scilicet adiium quam iniperfecii.
paradisi, liberationem a pcena , a peceato, a dia- Iiem, Chrislus non venit nisi ad oves qum perie-
hoio. Adiium paradisi, quia , ul ait Ambrosius , runt domus Israel (Mallh. xv), et eas non salvavit,
(5) « D.ecreverat Deus propler peccaium primi ho- quia caeciias cecidit in Israel, ut pleniludo gentiuin
liiiiiis uon introire aliquein ad vitam, nisi in uho inlraret. Ergo non fecit propter quod venerat.
liomine lariiam inveniret liumililaiein quantani in Iiem, elecios de iilroque populo salvavit. Quos-
priino honiine invenerat superbiam, ttl, slcut illa ctmique salvavit venil 293 salvare ; ergo lam ad
superbia omnibtis nocuerit, ita alicuj'us humilkas islos quam ad illos venit. Itern, Chrisius non sal-
«>mriibus prodesset. Non esl autem inventus nisi n vavit nisi salvandos; ergo nonnisi illos qui non
Jeode tribu Juda, > qttia vix unusqnisque sibi suf-
indigebant salvari. ltem, non pltires fuerunt salvati
lieiebai ad delenda sua peccata. Iste ergo peccata
per moilem Christi quam erant anlequam morere-
oinnium in cruce portando meruit adilura paradisi liir, nec aliquis majus praeniium accepit quam
oiiinibus in euro creriiiuris. Per ipsiim quoque libe- esset acceplurus; ergo in nullo profuit mors Cbri-
raii sumris a peccato et diabolo, quia in sanguine sti. Dicendura quod Cliristus non fuit missus nisi
ejusUistiftcaii sumus; et in eo quod justilicati sti- ad oves Tsrael ul corporali praesenlia eis praedi-
mus, a peccato Jiberamur ; in eo quod a peccato caret, missus lamen ad omnes gentiles utsalvaret
liberamur, adiaboIoredimimur.Quod autera in san- eos; riec ipse aliis legitur praedicasse in propria
guine cjus j'uslificati sunius, certum est quia cba- persona, nisi Judaeis. Salvavit aulem solos.satvan-
rilas Dei in nobis coramendatur eo quod proprio dos, qui tamen indigebant salule. Sicut iste medi-
Filibsuo non pepercit, sed pro nobis, cum adhuc cus curat istum sananduni, et tamen eum qui in-
jjeccaibres essemus, hostiam tradidit; unde magis digel salute qrii aeger esl inodo, hee plures salvati
ad euni diligendum accendimur, el quaiito magis stiht
per eum quani salyandj prius erant : iiam
eura diligimus, tanlo.magis a peccaloliberamur; Ju nullus salvarelur, nisi ipse venisset aul aliud reme-
tanguine eius justificali sumus (Rom. v), quia per C dium salutis adhibnisset.
fideni passionis ijjsius a peccatis liberamur. Apcena
Item, omnes electi reconciliati sunt per mortem
quoque nos liberavit et lemporali et aetema : ab
aeterna in re, a lemporali in spe. Adhuc enim Christi, ergo et Abrahani. Ergo non fuit reconci-
ut morlalc Jiatus nisi in morte Cliiisli. Non ergp anle,; ergo
exspectamus redemptioneni corporis,
hocindual immorlatitatem, et corrupiibile incorru- uon prius decesseral in chariiate, vel prius merue-
rai vitain rjeternam, a qua non polerat defraudari.
ptionem (I Cor. xv). Ubi Aposiolus : Salvatorem
Jesum Chrislum Ergo Deo reconciliaius erat. Verum est quia ple-
exspectamus qui reformabit corpus
humililalis noslrw, configuralum corpori (Philipp. num fructum reconcilialioiiis non esl consecutus
elC» . nisi in morte Chrisli, quia tunc (i) prius apena est
iu), occisus esl ab origine mundi
.Objiekur tamen ad ea :
quae dicta sunt Chrislu3 janua, quia Agnus
sensum dupliciter est
morte sua moiiem desiruxii.secunduinillud Osee : (Apoc xni). Cujus loculionis
o morsus tuus in- sumere, vel in figura posita hac praeposiiione ab
Erq mors lua, mor$; ero,
/'errie (Osee xm); ergo destruxit moiiem leinpo- inclusive, vel praedestinatione Dei, posita praeposi-
: A prima subslantia nulla
ralem aut aeternam. Morlem lemporalein non de- lioae exclusive, sicut ibi
tamen partem fruclus reconcilialio-
struxit,quia quotidie ea moriinur;mortemacternam r, esi prmdicatio ;
non yidettir destruxisse, cum plures sint damnandi nisj'am consecutus fueral, quia in spe eral salvus,
salvandi. Ad hoc dicenduiri Christus et quia poenara maierialem non sentiebat.
quam quo.d
(lestrtixit niortem lemporalein in spe in omnibus, llera, per morlem Christi reconciliati sunt tam
el in re, ut in se, qui ex morluis resurgens, jam sancti veteris teslamenti quam sancli novi tesla-
non.moriiur; mors illiullrd non dominabilur (Rom. metili, qui statim habenl vilam ex quo decedunt
xi) : et in beala Virgine, quam in carne glorifica- in charitate , sancti veteris leslamenti non stalim
tain credinms in cuelos ascendisse, et in sanclis liabeiit; ergo euicacior est mors Christi his quam
dormientibus qui cum eo surrexerunt : destruxit iilis. Verum est quantum ad faciliorem inlroiium et
quoque niorlein aetemam in omnibus quaiilum ad expediiiOrem, non quanluin ad uiagniludinem prae-
suiHcientiam, non quanlura ad eiflcienliam ; quia mii. Nec istud ex ipsa morte esl, sed ex sanclis
liiit sufliciens redempiio omniuni, nec per ipsum qtti in tali lempore sunt, sicut sol plus caJefacit
stat qiiin omnes salventur. Deslruxit ctiam mor- Inrios quam Britannos, nec istud ex calore solis est
(5) Apud Mag., disl. 18, § e, $ed paulo aliter. (i) Videtur add. ei non$
1209 SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — LIB. IV. 1210
qui sil variabilis, sed ex situ locorum soli adino- .A nil poluit facere unde magis ad eum diligendum
torum, vel abeo remoiornm. moveremur quam quod seipsum pro nobis exinanl-
(5) Item, Clirislus poluii nos liberare alio modo> vii, obtulil; potuii lamen nos liberare raodo com-
vel minus bono, vcl niagis bono : si inintts bono; pelentiori quantum ad se, si non raorerelur. Quori
ergo poluit niajus bonum pro minori bono dirait- vero dicitur quod non poltiil nos liberare, quia sine
tere, quod non decet bonum ; si aeque bonum , ergo remissione peccatorum non posscl nos liberare, et
aeque rationabili modo. Quod probalur falsuin. Alio ita nos liberavit, iion valel. Nain islo modo diversi
modo aeque rationabili el bono potuit nos liberare, modi conlinenlur. Fallacia. Ego non possum legere
illonon redemit nos sed potiusisto : ergo, cum nil nisi loquendo, el ego loquor ; ergo non possum ali-
sine ratione facere poluerit, raiio fuii cur potius ter legere quam legara.
hoc motlo nos redemerit, et sic iste modus ralio- Item, per moriem Christi diabolus a mnllis raalis
nabilior csl ac per hoc melior fuit. (6) Unde vide- cessat, a qttibus non cessasset nisi inortuus fuissei.
lur quod non potuerit nos liberare alio inoilo, quia Nani diminuta est ejus potestas in passione Christi;
nec magis bono, nec minits bono, nec aeque bono. el si plura mala faceret quam faciat, pejor esset, et
Ad quod dicendum quod minus bono modo poiuit ita plus peccaret, et plus puniretur. Ergo miligaia
nos liberare, el niinus congruo et iftili. Quod si " esl pcena diaboli p.er moiiem Chrisii : falsiim esl.
fecisset, non dimisissel majus bonuiu pro minori Imo augmenlala, quia non laritum nocet melioribus
hono, sed illud dimisisset propler semelipsuro , el eis qui inaesiiniabili prctio sanguinis sunl redem-
quia quidquid facit propler se facil, teste Salomone: pti; el majorem habet voluntatem nocendi si hahe-
Operatut eslDeus omniapropler seipsum (Prov. xvi); ret facilkatem, et plus saeviret si permitteretur, el
el potuit nos Jiberare aeque ralionabili modo , non ita diabolo non profuit mors Chrisli (9),
qui fuil aeque ralionabilis, sed qui csset-si eo nos (10) llein, in passione omnes fucrunl, mali qui
liberasset. Quaeeuiui causa fuil cur hoc modo libe- anie passionem fuerant mali, cxcepto solo lalrone;
raveril, eadera fuisset ut alio modo si voluisset el illi qui fueranl boni anle, lunc mali ct de regno
liberasset, scilicel disposilio el ejus ralionabilis diaboli erant, crgo in passione mujus eral diaboli
voluntas. regnura quam nnle ; ergo non esl deslrucluni per
Iiein, si esseimis redempii, ila ut peccare non Christi passionem. Item, regntim diaboli esl dcstru-
possemus, melitts essemus redempli, hoc roodo clum per Christi passionem.IIic de aliqtio fil sermo,
potuit nos liberare ; ergo meliori modo poluit nos de bono vel de malo. Si de hono, et de eo de quo
libcrare remoyendo el culpara et pcenam. Ergo ille diciiur veraciier quod sit destrucluni , ergo ali-
esset convenientior. Dicunt ergo quod conveiiien- quod bonum destructum est per passioneni Chri-
tiori modo poluit nos iiberare auferendo et tulpam sti. Si de roalo fil sernio, ergo de malo diaboli est
elpoenam ; sed, manenle nostra infirmitate ut pau- verum quod sit desiructum per jiassionem Christi.
latim recederel, non potuil nos meliori roodo Jibe- Passio ergo non lanlura nobis profuit, sed diabolo
rare quam per passioneni Filii, quia non poluit nos liem, scienduro quod regnuin diaboli, id est domi-
meiius ad sui dilectionein trahere quam proprio niura ipsiusesideslruclura morieCIirisii, non quoad
Filio suo non parcendo, vel sic exponilur (7): essentiam, sed quantuin ad exsecutionem, quia posl
< Fuit alius modus Deo 294 possibilis, se.d nullus Chrisli passionem noii ila potesl nos seducere sicut
iniseria; nostrae salvandae convenienlior., .* id esl aule. Diciraus ergo in passione esse minoratain
Deus Pater convenienlior.em et meliorem hostiam ejus polentiam quanlum ad exseculionem per cau-
non potuit dare pro noslra liberalione quam Filium sam, quia passio Chrisli erat sufliciens causa de-
suum. Ergo in hoc terminata fuit ejus potenlia. bilitalionis ipsius, sicul Christus dixil : Consttm-
Fallacia. Non poluit Filium generare meliorem ; maium est (Joan. xix) mysterium nnslrre redcin-
ergo in hoc lermiaata fuit ejus potenlia. ptionis, licet iionduni iinpleta esset passio, quia
Item, poluil Deus nos liberare sine culpa alicujus Q sufljciens causadata erat consuiriinaiionis. Sicut de
et absqiie scandalo solo verbo (8), quia < fuil alius illo qui in praelio vulneratus domi moritur, dici-
inodus Deo possibiJis, sed nullus miseriae noslrae nius quia in bello occubuit, quia ibi causam mor-
salvandae convenienlior. > Ergo potuit nos liberare tis suscepit. Fuit igilur in diabolo triplex potcslas :
coinpetentiori modo ; quod tainen iraprobatur, quia •Polestas nocendi sihe omni merilo ei dala est in
non potuit. nos liberare sine remissione peccato- creaiione; exerciiium malignandi merilo stio ei da-
rum, quia aiiler conlra suam juslkiam focisset, et tura esl; et eJTecius vel faculias nocendi nostris
ita liberavil nos. Ergo non potuit nos liberare alio merkis ei dala est, sicut ubi dicitur : Eripuil pau-
• modo. Ad
quod dicunl quod non potuil nos iiberare perem a polente (Psal. LXXI).Priinun non esl abla-
modo compelentiori, quod ad nos homines, quia lura per morteni Chrisli, nec secunduni sed ler-
(5) Mag., III, dist. 20. (8) Aug., supra cap. 10.
(6) Haec egregie Petrus conlra Pelrum Ahaelard. (9) Isla non habet codex S. Vicloris.
V, in iiotis ad primam partera Sentent. Roberli (10) Ista sobrie suullegeiida, et curii aliquorum
Pulli. exceptione.
(7) AugusL, 1. xui De Trinit., c. 10.
1211 PETRl PICTAYIENSI3 1212
titiin. Sictit vide» in oraiore esse tria, quae bene A (13) Iiem, diabolus tenebat nos juste aut injuste.
liis opponuntur, sciemia dicendi, exerckium et Si injuSle.probatur quod jusle; quia si nos iene-
finis qriem exspeclat a nobis, scilicel persuasisse.' banitir a diabolo, h.os diabolus tenebal, nos justa
Nam l-eliquorumduorumunum habet a Deo, alteriiin tenebamur a diabolo; ergo diabolus nos j'usie tene-
exJibero arbitrio. Vel regnum diaboli est peccaium bat. Ergo injuste actum est cum eo, quando erepti
• -~ ' - '
per quod in nobis dominabalur, quod deslrucluin est sumus.
inomnibus quijperfidero renascunlur,in quibus, et si Nola quod diabolus injusle tenebat nos, nos la-
silpeccatuin.non tamenila ul regnet. Velquiain ipsa nien jusie teiiebamur a diabolo, id est exigentibtis
liora passionis, (U) magister daenioiium Lucifer, qui meritis.ul quod dicitur jusle, ad hominem refe-
eum teniaverat, 295 et crucifigi suggesserat, in in- ralur, nou ad diabolum, qui nil juris habebal iit
fernum detrtisus est, ubi est ligatiis. Si vero quaeratur homine quem seduxerat et cui, qttod promiserat,
dequo fit sermo, cum dicilur : Regnttmdiaboliest di- reddere nori poterat (14). Sirailiter hoino irijurius
minuium, polesl dici quod de nialo, sed de eo de erat Deo qui eum creaveral, et ab eo se subtrahendo
quo fit sermo vere dicilur quod sil diminulum. diabolura sibi Dominiim elegerat.
J)rgp iiialiiin , diaboli esl diminulum. (12) FallaCia. Iterii, solet quaeri an Christus sil passus pro se?
,.Cum dico, iste sacerdos suspendetur cras, de ho- Invenilur saepe in aucloritale, pro te moriuns est,
inine-fit sermo ; el de eo de quo litsernio yeraciter non pro te. EConlrario laroen super Malthaeiim,
dititur quod suspertdetur cfas. Ergo isle homo Ubi legilur quomodo Ghristiissoivil tributum pio
susperidetiir cras. se et pro PetrO,' Iiabelur quia pro se et proPelro
Ileiii, Clirisiusrederiiit nos ab aliqup q.ni nos le- passtis est (Matth. xvii). Uiide quaeritur an utilior
nebat capliyos; nnllus lenebat nos' caplivos nisi fuerit mors Christi Christo quam nobisl quod ibi
diabolus; ergo redemil nos a diabolo. Ergo ei per- oslenditur (15) : « Jpse sibi per loleranliam pas-
solvit pretium redemptionis, vcl nulli. Sedipse idem sioriis acquisivit nomen qtiod est super omne no-
ftiil pretiumredemptionis. Ergo obiulit se diabolo. inen.> Ad quanlum praemium tmllus potuit perve-
Ad hoc dicendum quod Cbrislus Jiberavit nos a iiife per ejusmorteiii. Ergo uiilior ei fuit mors
jdiabolo qui hos caplivabat, perroitlente DeoPaVre, sua quam nobis. Ecoutrario ipse nobis meruit, vi-
cui pretiiirn solvit, sicut iste intercessor persolvit tam aeterftam, i quam non poleramus habefe sine
prelium regi cujus praecepto leiieritur caplivi a ipsius riiorte vel alio genere redemptioriis ; ipse sino
praelpre. ltein, redimere nil alitid esl quam a pcc- omni merilo potuit habere vitam reternam, et ha-
cato liberare ; quotidie liberal a peecalo; ergo quo- CJjebal, qttia ipse erat vivens. Ergo ulilior fnit mors
lidie redimit. Ergo Christus non fuit suflieiens sua nobis quarii illi. llem, per mortem suam libe-
hostia seniel pro peccaiis. Quod similiter probat ravit nos a pcena, a culpa, a diabolo, et aperuit
Pauliis-de exsecraiione carnalium hostiarum quae hobis januam per mortem suam; non liberavit se
npn yalebant ad emundalionem peccati unde opor- nisi.a poena, quia eulpam non:ha'buit;nec diabolus
tebal eas iierari (Hebf. ix). Item [subaudi ChrislusJ, aliquid dominii in eoexercuit: Venh princeps mundi
secundum quod Deus, tantum iiberal a peccato, et hujus, el in me non habcl qnidquum (Joan. xiv).
Jiberare est redimere; ergo secundum quod Deus 296 Janua non erat ei clausa; ergo plus profuit
tnnlura rediinit. Non ergo secundura quod homo. riobis mors Christi quain illi.-Ad hoc -diceiitlum
JNotaigiiur quidcontinealin se redimere, scilicet quod inhoc profuil nobis magis quam illi, quia a
ponere pretium, et a caplivitaie liberare. Qui enim pluribiis liberavit, in hoc plus illi, quia majus prae-
sine preiio solvilur, non redimitur; si pretium po- roiuiri raeruit; non lamen cum locutione data cum
natur et non solvatur, non redimitur. Cum ergo delcrminatione accidit inferri' simpliciter qttod di -
AicilUT,secundum.quod homo redemit, id esl pre- citur secundum quid, sicul- nec in aliis operatio-
tium deditet a peccalo Iiberavit, falsum est, imo nibus. Cura ergo dicilnr, pro lepassus est, nonpro
secundum qnod Deus fecit lisecduo. Si vero dicatur " se, ila inlellige, id est non tot fuerunt pro quibus
qupd secundum quodhomo redemit, id est preliuro paterelur pro se, quol ul pateretur pro te.
posuil, yerurii est; sed non secunduih quod hornoa Item dicit Chrislus : Si non venissem peccatum
.peccato liberavk. Non est lamen pigrilandum divi- non haberenl (Joan. xv), qtiod inlellige de peccato
dere siguifieaiiones httjtis dictionis secundum, quae infidelilatis antotiomaslice ; ergo quia venit, infide-
quandoque unitaiein personae notat, quandoque lesfacti sunl; erge adventus ipsius fuit causa
causam, qnandpque conditionem :. qua distinclione infidelilntis. Ergo pltis nocuit ejus advenlus quani
adliibita, facile esl prae.dicla solvere. Si enira.cau- profuil. Ad hoc dicimus qnod hoc nomen, infide-
sani notet yel coiidiiioiieiii, secunduin quod Deus /is, quandoque removet lauuini, ut sit idem inli-
rcdeink; si ypro unilalern perspnae, et secunthim delis, quod ripn fidelis, secuiidum quod non esl ve-
qupd'P.e.us est, el secundum quod homo. ruiii, quod si non vcnissel non essent infidelei.
tlT) De hpc vide Mag., n, disL 6. § f. (15) Auclor Commenlarii Ambros. inscripii ad
(12) Huc risque defecii codex Viclorinus. ii caput ad Philipp. Itein, Aug. iu Expot. adidem.
(13)Mag.,in, disl. 20, § h. V. Glossain, ibid.
04i Vide ista iii nolis ad Pullura
1213 - SENTENTJARUM LIBRI QLTNQUE.— LIB. 1Y. 12U
Erant enim iitiideles, id est iion fideles aniequaui >\. cedit.Non dico mdgis desideral, sed velit illud pritts
veniret. Quandoque ponit conlempiiim fidei.-quem fieri. Unde,. cum primus adventus fueril ad mili-
coniemplum non habuissent, nisi Chrislus eis prae- tandiiro ut per ipsura transealur ad secuiidum,
dicasset, et ila advenius Chrisli fuit occasio pec- inveniunlur expressa de eo lalia desideria. Sicut isle
caii eis, non ex vitio suo, sed iilorum quibus de- jnagis desiderat secundum ferculum qiiam prinium,
buii esse saluti, nisi eorum enormitas impedisset. quia speciosius esl, vult sibi lamenprius aprjonipvi-
Sicul mediciiia occasio est infirmitatis male obser- mum.quo nisi prius satiarelur, nonparalus essel ad
vanti diaetam, quae tamen rieberet esse causa sa- secundum, 297 C11J,IS l'01« iiabel taiitam copiain,
nitatis et esset, nisi improbilas sui meriti irape- cujus sapore niagis deiectalur quam satielur. Ye-
diret. ' - rumiamen videtur posse ostendi quod non sil secun-
Iiera, quolquot audierunt Christum, el conlem- dus advenlus. Dicil enim Amos : Vm desiderantibus
pseruat, deteriores taclisunt propter verbum fidei diem Domini.' ulquid eam desideranl? (Amos v.) Neu
quod repulerunt, et ipse multis praedicavit quos igkur imprecareiur eis Vm, si esset desideranda;
sciebat conleinpluros verbum Evangelii; ergo mar- ideo dicunt quod propler quosdam de sua juslitia
garitas ante porcos projccit. Ergo conlra pncce- praesumenles hocdixit, quidiem illum desiderabant.
ptuin suum fecil. Itein, Christus sciebat quod es- Est laiuen bonis desideranda. Unde dicil Aposlo-
sent eum coniempluri, et ex conteinptu futuri de- lus : Desiderio tendenles in illum diem, etc.'
teriores, et cur jjoii et ipse Pater est misericor- (16) Huic objeciioni simile est de Apostolo, qui
diarum ? Ergo ex hiisericordia debriit se subtrahere babebal desideriura dissolvi et esse cuni Chrisio
his qui futuri erant deleriores ex contemptu verbi. (Philipp. i). Idem quoque habebat desiderium ma-
Simileui quaesiionem movet Beda super illum nendi in carHeproplernecessilatemfralruin (ibid.):
locum Evangelii : Vmiibi, Beihsaida! Vw tibi, Co- quae dtto desideria uno ei eodem tempore complere
rozaim! quia si in Tyro el Sidone (aclai essenl virlu- noii poterat. Ergo tunc, cuni necesse esset allerum
tesqumin vobis faclte sunl, pmnilenliam egissent prius evenire reliquo, el utrumque desideraret, de-
(Matih. xi; Luc x). Quaerit ergo quare Christus, siderabat il(ud fieri quod posterius contigit, el ita
cum sil Pater misericordiae qui hoininum saluli volebat dissolvi quod desiderabat ullinio eveuire, ui
debet providere, his praedicaverit qui non acluri prius vivens in carne fratiibus consuleret. Econ-
erant pceniieiiiiam, sed futuri erant deteriores, et trario ipse sciebat quod, si iu carne viverel, sem-
non illis qui pcenitentiaro egissent et fierenl nielio- per in cliarilate proficere posset, et ila prasmiuui
res? hic enim conlfa misericordiam suam egisse Q acquireret. Ergo hoc magis oplandum crai quani
videtur, sed ipse breviter solvit dicendo : lpse solus illud (17). Econlrario existens in via poleral ea-
novit. Polesl tanien dici quoquomodo, quod et si dere, licel enim ipse dixerat : Certus sum quod ne-
coram illis praedicaveril qttos sciebat non esse conque mors, neque vila sepaxabv.nl me a charilate Lliri-
verlendos, non lamen illis. sti (Rom. vin). Non larnen eratcertus nisi certitudi-
Item, quaerilur an Chrisli primus advenlus mane viae, et adhuc gemebat in miseria camis. Unde
gis fuerit desiderandus quam secundus, velecontra- ipse dicebal : Infelix ego homo '. quis me liberabit
rio? Quod enim secundtis magis, ita ostenditiir : In de corpore morlis hujus? (Rom. vn.) Ergo magis
primo liberati sumiis a culpa et non a pcena; in se- debebat cptare dissolvi quam in charilate roanere.
cundo liberabimur ab utroque. Ergo secundus ma- Ad hoc dicendum quod prius voluit in se Aposlo-
gis desiderandus est qiiam primus. Itetn, in se- Jus multis expediens fieri, taraen magis diligebat
cundo recipiemus utramque stolam, animaescilicet qttod erat raelius; sed in se prius fieri quod in se
et corporis; in prirao tantum alterius, id est ani- minus erat bonuro, el minus diligebai. Nec fralres
mae. Ergo, etc. Iteiu, primus non desideralur nisi larocn plusquam se diligebal, quia differebat illud
propter secunduin. Ergo magis desiderandus csl quod magis in eorura dileclione, in qua dilectione
secundus quam primus. .Ecoulrario anliqui patres D et dilatione augmeulabatur bonum quod magis di-
magis desideraverunt prinium quain secundum. ligebat. Sicut iste esuriens plus diligit isluin fer-
Ergo inordinalum habueruni desiderium. Quod culum quain primura, et lamen vult prius sibi.ap-
autem magis desideraverinl primuro quara secun- poni primum, ut post illud habeat quod melius est.
dum, multae atleslantur auctorilales : Pulas vi- Nou enim si islud prius habet ideo illud araittit,
debo ? pulat durabo ? et ulinatn dirumperet cmlos et sed dilfert, ul post habeal el sil salior : jta Aposlo-
venire. (Isai. LXIV).Talia desideria non inveiiiun- lus majus bonuiii difTerebal, ut ininus prius liabe-
turde secundo expressa. Ad hoc dicendum quod beret, ila lamen quod majus non amilleret, el ita
magis desiderandus est secundus quain priraus, accipiebat lotura, ut poslea gloriosior el bealior fie-
sed natura humani desiderii est, ul si duo desideret. Nam ipsa dilatio eral graliae augmentatio.
vet quorum unum non posse conlingere sine reliquo Objicitur aulem de eo qtiod Apostolus alibi
praecedenti sciat, magis dcsideret illud quod prae- ailquod ipse optabat esse anatheina pro frairi-
(16) Quaa sequunlur ad fineui usque capitis, non (17) Haeccaute legenda.
exstant in codice Viclorino.
bus (JioBi ix). Ergo cupiebat tequestruri ab iinliate Ai. slra. Ergo nomliiui flebal oralloper Christutu.
Ecclesiae, ut alii fierent de ejus unilale. Ergo plus Ad hpc dicendum quod iste terminus, caput £c-
diligebat fratres quamse, et ita inordinatain habe- clesim, transuroptive dicitur de Christo, et hac si-
bat charitaiem. Ad quod dicendum quod non cu- inililudiiie quia sicul caput in homine dignius est
piebat oinnino separari ab Ecclesia, ul frat.res in ea, caeteris membris, et posilione, ulpote alia merobra
reciperenttir in perpeluuni; lioc euim non esset supefeminens, et regimine, quia, cum eo vigeul
cliaritas; sed ad lempus volebat separari, ut fratres quinque sensus, roOderaliir aliis membris el ea re-
ibi reciperentur in perpetuuin; sed quia nonpo- git, et esl ejusdem nalurse cum caeteris membris,
tuit hoc velle ex charitate (non eniin si ad lem- quia carneum et osseum : ita Chrisius mons mon-
pus separalus fuisset, charilatein habuissel), potttit tium ; et reclor, de cujus plenitudine omnes acci-
melius dici quod nec ad lempus, nec in perpeluum piimt (Joan. i), quia nec potesl Iiabere plenius dona
voluil ab Ecclesia separari, ut fratres ibi recipe- Spiritus sancli, et est ejusdem naturae cuin sanctis,
rentur; sed, si fieri posset, hoc vellet: quod et ipse qnia habet humanam naturam, el propter haecdito
determinate sciebat (forte Spiriiu sanclo revelanie) dicitur capul Ecclesioe, quia rector, el quia ejusdem
ita esse in voluntaie Dei, ut nunqtiam separarelur. nalurae, quorum titrumque habel secundum hunia-
^J nam naturnm. Nam secundum divinam naturara
CAPUT XX.
An Chrislus secundum humanam vel'teettndum di- non est ejusdem iiaturae cum Ecclesia. Untle nec
vinam naluram fuerit caput Ecctesiw. secundum eam eslcaput Ecclesiae, nisi in aliasigni-
(18) Ex his quae dicta sunt emergil alia quacstio ficaiioue accipiatur Iioc nomen caput, ut notet au-
iionnihil habens dubitationis. Gum enim Chrislus ctoritalem non nalurw identitalem; quod videtur
inorie sua Ecclesiam redemeril, et hoc in liumana teslari Aposlolus dicens : Chritfut ett caput viri,
nalura, quaeritur ciim ipse sit caput Ecclesiae an, caput vero Chritti Deus (1 Cor. xi). Patet ergo quod
secundum illam naturam in qua redemil, sit caput Christus non fuit capul Ecclesiae ante incarnatio-
Ecclesiae, id esl seciiiiduin humanairi naluram, uli nem, nisi in hac significatioiie sumas illum termi-
seciindum diviuani. Ad ulramque partem inducun- niim. Quod si voluerint. Inslabis huic argumenla-
tur raliones. Si eniin seciinduni diviiiam naluram lioni : Christus secuiidtini Jiumanain naluraro est
es.l caput Eccleshe, ergo secundum divinam nalu- caput Ecclesiae; anie incarnationem non erat ca-
ramestei conformisin deitate 298 naiurae. Jtem, put Ecclesiae secundum hunianam naiuram, et Ec-
si secundum diviuam naluram cst captit Ecclesiae, tiesia erai. Ergo siiiecapite. Fallacia. Iste est for-
lis secundumanimam, heri non iuil forlissecunduin
ergo hoc dicilur de eo aut secunduin essentiam, pI
aitt secundum notionem : quorum utrumlihet di- animam, et eral. Ergp noii erat fortis. El nota
cattir, accidet Chrislum abaeterno fuisse captil Ee- quod Abel tunc erat iiiembrum Chrisii, qui tamen
clesiae : ergo fuit captit Ecclesiae antequam fueril nondum erat Christus, et in eo solo fuii Ecclcsia,
Ecclesia, et ita quando non eral Ecclesia. Iiem si, qtiia ipse solus lempore jilo fidelis erat. Siquaera-
secundum noiioneiii est caput Ecclesiae, ergoper tur, posiio quod nulltis fuii fideljs aule etuu iuuhis
illain dislinguituf Filius a Palre et a Spiritu san- iiiortuis et post pluribtis fuluris, an tunc esset Ec-
cto, el ita nec Pater nec Spirilus sanclus est capul ctesia, cum nullus aliquando eral fidelis. Verum
Ecclesiae. Item, secundtim diviiiam naturam Christus csi, quia, lunc non eral Ecclesia roiiitans, sed
esl caput Ecclesiae. Ergo secunduin divinain natu- triumphans, propter eos qui decesseranl. Item,
jam esl Mediatbr Dei el liomiiiuni. Si vero dicatur si ponaltir quod nulli homines haberent fidem,
quod secunduni humanain liaturnin est captit Ec- postea eranl accepltiri, et post amisissent, an Ec-
clesiae, et ipse iuccepit esse secunduin liumaiiam cjesia militans desierit esse? Non, quia illi lionii-
naiuram , ergo secunduin huinanain naluram iu- nes qui erant Ecclesia iion desierunl esse, sed desie-
coepil esse caput Ecclesiae. Unde sic : Chri-. rtint esse Ecclesia. Sicut isti homines desinunl esse
stus secundtim hunianam naliiram incocpit esse ^ populus ; non tainen isle populns desinil esse.
c:i|)ui Etclesiae, el ante incarnatioiiem noii eral ca- Jletn, Christus secuiiduni diyinam nafurani erat
pul.Ecclesiae secuudiini hiiinaiiam naturatii, et erat caput Ecclesiaeanteincarnaliorteni.eiin incarnaiione
ttuic Ectiesia. Ergo sine capite eral. Iicra, aniein- iiicoepit esse capui Ecclesiaj secunduni humanam
cafnationein non erat Cliristus caput Ecclesiae, et rtaiuram. Ergo idem caput Ecclesiae quod erat
multu eiatit ttinc meinbra Ecclesiae, et ita meinbra prius, vel aliud. Sj inccepit esse idem caput Eccle-
Ecclesiae praecesserunt capui Ecclesia*Îtem, Abel siae ; ergo non prius erat illud.. Si 299 inccepit
anle incariiatioiiem fuit honio et adulius. Ergo esse aliud caput Ecclesiae, et non desiit esse quod
nienibiiim diaboli, aut Clirisli, quia non est me- prius: ergo duo fuerunt capila Ecclesiae. Ad hoc
dium. Si erai membrum Cliristi, et non erat Chri- dicendum quod nulla cst adnittlenda relatio, nee
stus, aliquid ergo erat merabrtira Christi quundo ideni nec aliud. Sicut isie hodie incoepk esse forii»
nil erat Chrislus. llem, Christus nonduni erat me- sccundum aniiuam. Si vero quaeraiur an ideiii
dialor. Ergo nondum inlerpellabal pro saltite no- forte quodipse heri fuit, an aliiid, incongrue dicitur
(18) !«.agist.,ni, disl.. 19 § f.
1217 SENTENTIARUM LlBRl QUINQUE. — LIB. IV. 1?18
posilo quod.herl fuit fortis corpore. Ilem, nota A j buit, fuil Adam. Ergo ipse fuit cajiut Etclesiai
quod, licet caput Ecclesiaeconvcniat Christo secun- bonorum, vel nullus , et lamen solet atlribui Abel.
dum divinam naluram, non lamen ab aeteroo est Ad hoc dicendum quod Ailara nec taiilura fiiilina-
capul Ecclesiae. Sicut et hoc nomen Creator de lus nec tantum bonus, et ideo non solet aliribui ei
Deo dicitur secundum divinam nalurain, non ta- principitim Ecclesiae bonorum vel maloruni, setl
men ab seterno est Creator. bonOrum, Abel, quia tantum bonus fuit, et quia
Item, Chrisius incoepit esse capttt Ecclesire. Ergo figiira Chrisli passus est agntis ab origine mundi,
inccepil esse aliquid. FalJacia. Chrislus inccepit esse el quia virgo fuit. Unde secundum quariidam in-
liomo : ergo aliquid ; vel CrealOr : ergo aliquid. lerpretaiionem dicitur. Nihil hic, eo quod non
Nota quod a quibusdam non improbe dicilur Chri- reliquit haeredem, el Ecclesia virgo esl; etinartyr
sinm ante incarnationem fuisse capnt Ecclesiae se- exsiitrt el in sanguine marlyrum fundaia est Ec-
cundum liumanani naluram, id est fundamentura, clesin.
quod nil aliud est nisi qtiam fidcs liumankatis, vel lieni , qiiicrilur an diabolns fuerit principium
Incarnationis ejus , erat Tuiiriamentttm Ecclesiae. Ecclesiae nialignaiitium. Quod si est, ergo fuit caput
Uhde dicitur quod ex quo fuil rector Ecclesiae fuit Ecclesiae malorum sicut el Chrisluscaput Ecclesise
eliam caput Ecclesiae secundttm Jiumanam natu^ bonorum ; ergoaut in ipso non fuil pleniludo om-
ram, scilicel fundainenlum cui innitebatur Eccle- niuin bonorum, aut in illo fuit pleniludo omnium
sia,- qiianium ad fidem humanitalis. Nam quod malorum, el ita omne malum est a diabolo. Quod
crediinus de humauiiaie, praeteritum hoc , et anie fiilsum est, quia 300 malae cogitaiiones non sunt
advenliim credebant fuiuriini. a diabolo, cum ipse non noverit corda Jioniinuin
Item, dicit Auguslinus (19) : « Dens non secun- nisi a bonis aiigclis ei fucrit revelatum , vej per
diim quod unigenitus , sed secundum quod primo- conjecluras quastlam. Unde si quantloque in au-
geniius subsequentibus fratribus non dedignatus est cloritale inveniatnr omne peccalum esse « diabolo,
habere fratres; nos qui suinus de uiiilale Ecclesiac referendum esl ad genera singulorum , non ad sin-
suraus fratres ejus. > Ergo aut secundum cominu- gula generum : el potesl dici quod, licel fuerit
nem palrein aul secundum conimiinem matrem, aut diabolus capul Ecclesiae malignaniiuin, non lamen
secuhdum iilrumqite. Si dicatnr quod secundum in co fuii plenitudo omniuin malormn eo modo qno
communcm malrem Ecclesiam, ergo ipse est filius dicettir fuisse plenkudo oinnium bonorum in
Ecclesite, et ka caput vel sponsus Ecclesiae est fl- Chiistb, cuin diaholtis sit bona nalura , et mulia
lius Ecclesiae. Si vero secundum commhnem pa- Q { sinl mala, quae non ipso auclore fmnt. Sed dicitnr
irem, cum secundum generalioriem nori possimus fuisse caput Ecclesiae nialoruro , qui piimus pec-
essefilii, restal ut ex crealione, vel graiiarum laiv cavit ct primuni horainein peccare fecit, tpiia, inii-
gilione ; sed non ex creaiione laotum. Aiiier enim dia diaboli mors introivit in mundum (Sap. n).
infideles essent fratres Christi, qui creati sunt a Si quaeratur utrum Chrislus sponsus fuerit Ec-
Deo, sicul ipse secundum humanitalem. Sed ex bis clesia? antequaro essel liomo, non dicitur proprie
duobus non sumus nos filii Dei, nisi adoptivi. Ergo sponsus fuisse, quia non fuit ejusdein naturae:
ct Christus est Filius Dei adoptivus. Ad hoc diceiir quod significat conjuginm »juod solet cpritrahi inter
dum quod unigeukns non habet fratres , quia Fi- res ejusdem naturae. Si lamen aliiuhi in prophtiis
lius estgeneratione; sed secundiim quod primoge-. invcniatur nuncupari spousus Synagogae, ut npud
nitus , fralres habet. Unde : Narrabo nomen luum Jereiniam : Recordatus sum lui, miserans. adolescen-
fratribus meis (Psal. xxi). Vade, et dic fratribut- liam tuam et charitalem desponsalionis luw, etc.
tneit (J.oan. xx). Et Filius Ecclesise est. Unde ipse (Jer. n), pcr transposilionein dicilur et nieta-
tlixit: Ego servustuus elfilius ancillwtuw(Psal. cxv). phorice.
Etest primogenilus respectu eorum qui generali Item, Chrisius rex et sacerdos. Uex qnidem est
santDeo deuniiate Ecclesiae. Undedicit Aposlolus : D E secundiim ulramque iialuram, sacerdos lanium se-
Primogenitus ex mortuit (Coloss. i), id esl primus cundumJiumannm, quiain ea Mediator cst Dei et
ad immorialitateui resurgens; etex eo dicitur non hoiiiinum, quod est propriuni ponlilicis. Si quaera-
habere Jratres, quia creatione et gi-atiarum largitur an, ejus sacerdoiitiin incceperit in ccena quando
tioneaDeo habel ut nos, nec lamen est filius ado- corpus suum et sanguinem aposlolis obtulit ;. an
plivns utiios. Sicut isii dtio sunl fralres, ei uuus ante conceplionem qiiando charismaia Spiritus
iiabel palrem, ergo alter eumdem. sancti accepil? Dici potcst ralionabililer , qitotl ex
Iiem, priinus qui peccavit fuit Adam vel Eva, quo unitus fuit in conccptione, sacerdos exstitit:
ct cujus peccatum lotam humanam naturam corrti- sed lunc sacerdolis oflicium exsecuius est quando
pit. Ergo el ipse fuil caput Ecclesiae malorum, vel in ccena caiiieni stiaiii et sanguinem riiscipulis dedit,
nullus; quod laraen solel attribui Cain. Eadem rael quando se pro peccalis nostris hosiiam de-
tione qui boninn operalus esl jiriraus el firiera ha- dil (20). Tunc eiiam Medialor fuil intcr Deum Pa-
(19) De fide el symb. c. i. V. etiam in exposil. (20)Mag, sup., §f.

. quaruindara prop.ad Rorn., c. 56.
j<21d PETRIPIGTAVIENSIS 1220
treiii el homiries quos ei reconcUiavitV non quod A ponere animam quam habebat in sua poteslale^
Detis Pater eos ripn prius diligeretquos a muridi quod nullus homo potest facere, quia ntilhis polest
primofdio, imo ab aeterno dilexit, sed quia nos niori quando vult, iiisi sibi inferal violciiliam.se
peccaridoininiicitiasconira ipsum exercebamus, qni occidendo (23). Unde in Evangelio Jonnnis : « Po-
tameh nos diligebat. Ergo ChiislusTeconciliavll nos leslalem habeo ponendi animam meam, et polesta-
per mortein suam, nubein peccalorum delendO, lem liabeo iierum sumendi eam. Nemo tollil eain
qriae impediebat ne trarisiret omriino. a ihe \Jmn. x).Jil alibi :FiIius lioininis vadit,
. Sed Objicitur. CliTistus secundiim quod honio sicul rie eo scripliiiri est (Mtirc. xiv). > Hoc ergo
Mediator est. Ergo secuiidum quod est homo esl imiiossibile potuit Christus aliqua polentia. Ergo
Redemptor. Ergo secuiidum quod esl homo rede- creala vcl increala. Si increata, et-go seciiiiduin
mit nos (21). Ad hoc dicendum quod et Palei, et quod crat Deus polerat mori; si polenlia crenla,
Filius, et Spirilus sancluS est Redempior noster quaero simililer, noh liabuit poteniiam creaiam
auciOriia!e et usu polestaiis ; Filius tamen quodam qua qriodlibet impossibile possel facere , nt creare
alio modo dickur Redemplor , scilicet exhibiiione posscl ccelum el lerram potenlia creata secundum
humilitatis et obedientiae. Nam redeniptio est quod homp, el ila esset Cbrislus omnipOtens sc-
destructa poteslate diaboli facultas liberlatis , quac B ctindura quod homo; sicut el omnia sciens secun-
nobis data est fuso illius sanguine qui nuilutn ha- (iunihunianitateni.Ilem.ex polentia diviniiaiispottiii
buit peccatum, et ipse in se homine explevk per esse hoiiio. Ergo ex poteritia diviiiitalis poiesl stis-
quaejusiificali sumus.Nam secunduin humanitaiera linere quidquidinesse solel honiini, qnod tmpis
suscepk et explevit illa sacramenta quae nostrae defectus non esf; ex" poteniia deilatis poluit esu-
reileniptioni sunt facla : et -,vide qriia onmes re- rire, silire, aigere.
dempti sumus a diabolo per Ghristuin , uon tainen Ad hoc dicendiim quod polerttia creata erat po>
tlaiuin est pretiura diabolo, sed Palri, cujus erant tcns animarii deponere quando vellet, quod cuilibet
Jncarcerati, et carcer et carcerarius. Sicttlsi iste homirii est impossibile. Non lamen ideo accidit
serviim suum dedit in nianu alicujus qui vexat quod ad quolibet aliud facieiidum habuit potenliam
eum, venerunt cognati servi ad eum qui Iradidil creatam; vel si liaberst noh idCo dicerelur omrii-
servuni alii qui vexat, et redimuiil illuin ab eo qui potens secundum quod hoiiio, cum illam potenliam
vexai, noh lamen ille accepit redemptionem, sed haberet a Jcitale. Alii dicunt, in qttorum opinione
potius ille a qtio sibi Iradiltis fuerat. est magister meus (24), quod potentia iricieata
,'JUefn,Detis Paler aliiim pptuit supppnere qiiasi _ potuii depoiiefe animain quando vellel, quod
Fiiirim, qui pro , nobis patereiiir ille esset capul nulltis potest. Uiide et cuui vidissel ceuturio quod
Ecclesiae ct Mediator Dei et hominum. Ergo in se einisisset aiiihiam dixk (adniirans optts deitatis
haberet plehitudiiieih gratiarum. Verum est quod quod suura spirilum ad voluniatem emiserat, quod
posset alium supponere qui essCl capui Ecclesiae non possel facere si pitrus hoiho esset) : Vere hic
qriadara praeeinirienlia super alios, non virlutum homo Filius Dei erat (Malth. xxvn). Non lamen
pleniludine, quam tuillus nisi Cliristun habere polentia increata potuilmori; nam mors notal de-
pptuit. Sicul Domiiius papa hodie est capul Eccle- feclum , pohere animam potenliaiii exigit. Poleiitia
sia>, ille etiaro mediator esset, sed rion propric, quia tanieu qria potuit suriiere ahimam, id est potenlia
non participaret deilale curri illo. Si enira esset deiiatis el non alia , potuit eam deponere.
liiedium proprie ulriusque exlremorum, oporteret llem, Chrisius paulo niinoratus est ab angelis.
parlicipare... Ergo vel securtdum diviiiam , vel secundum huma-
Ileiii, rialura medii est ut neulrum exlremorum nani naluram ,sed hon secuudrim divinara ; si se-
siii Cbristus est Mediator Dei et hominurn.Ergo hec cundum liumanam., vel secuiidum aniinam, vel
301 esl Deus, nec est homo. Fallacia. Naturame- secundtim corpus; non secuiidtim animain, quia
dii est utneuirum exlremoriim sil, aer medius esi rj nec atiima Christi melior potuil fieri a Deo, nec
inier caliduro el humidum ; ergo nec est: calidum, aliqua creatura poluit ei aequari. Ergo secunduni
nec eslhumidum. Falsum est, sed rton esl illnd carnem minor esl eis, quod improbalur, quia caro
caiidum et illud humidum inier quae mediat, scili- Cliristi est vivificatrix animarum ; hoc nulli angelo
cet, vel ignis, yel aqua. Similiter debuisset dixisse esl collalum. Ergo melior. est caro Christi. quoli-
quod Christus non Deus Pater', nec illi homihes bel angelo. Econtrario aiigeli possunt Deum con-
quos ei reconcilial. lemplari, ct caro iuillaieuus. Ergo meliores sunt
CAPUT XXI. angeli quara caro Christl. Ad qupd dicendura quod
. Qna poteslate poltiil Christus animam deponere, Chrisltis nec secuiidum diyinam , nec secundura
Xdivinu dn humana ? Et ulfuminhumana tiatura humanam nntnrani niiiior est angelis, imo secuu-
ftieril minor angelis. «luiiiliumariam naturara majoie&t angelis : < Elevaia
(22) Quairiiur qua pptestate Christus jj>oluit deest eniiii inagnificeniia ejus stiper ccelos (Psal. u), >
, (21) Mag., § g. (24) Mag.., sup , § c. Ista commemorat et per-
(22) Magisl., lii, dist. 21. sliiugit WaJterus a S. ' Viclore 1. IY conlra 'aby-
(25) V. Aiigust, tracl. 47 in Join. post med. ririthos Franciw.
1221 SENTENTIARUM LlBRl QUINQUE. — LIB. IV, 1225
id cst stiper angelicam naturam, et Apostolus : Aneget posse fieri, nec lanM fack Deus quidquid
Taiilo excellenlior angelit effectut quanto differen- potest.quamvis eliam habiludo praemissaeargumen-
tiui prm illis nomen hmredituvit ; lamen secundum tatiouis Iocum non habeat, nara siepe videmus mi-
htimanain naittram in aliquo roinor esl angelis , id norem medicinam habentem eiTicaciam,ubi nullius
est in pnssibiliiaie et morlalitate, quia roorlalis est eflicaciae ea quae prenosior est, « quia non
fuit et passibilis quod in nttllo angelorum fuit. sanat ocultim quod sanat calcaneum. > Nec igilur
Tamen caro Chrisli in quibusdara melior est an- mirum si anima corpns illud vegetavit, quod ta-
gelis, el angeli in aliquo meliores carne Chrisli, men a deitale in illo triduo non est vivificalum.
ct 302 lamen nec ista melior esl illis simpliciler, Non tamen negandum quod hoc pottierit, si vellet.
iiccillimeliorcshac,iiisi constilualur requivocalio in Quod autem diciiur « homo ille dereiictus est a
hoc nomine metivr; nam anima Chrisli est melior, Deo , > non ila recipiendum est quasi separala
id esl el purior et sanctior : angeli tamen melio- sit deitas a came et anima, sed quia reliqnil Detis
rcs, id esl simpliciores. Anima enira Chrisli con- htimanam naturam lorloribus cruciandam et flagel-
siat quod sanclior est omni creatura. Unde dicit landam. Unde cum posset prolegere videbaiur
Ambrosius : i Iiumana riiente solns Dens est ma- separatus fuisse, non qtiantura ad unionem, sed
jor, > quia non poluit aniraa Chrisli vel in se esse B quantuni ad proieclionem.
meiior. fieri otiod niirmn est. (28*) Sed dicet aliqnis : Si deilas inillo Iriduo, et
CAPUT XXII. aniriiae el corpori unita fuit, et humanam naturain
nihil aliud inlelligimtts quam corpus et aniniam :
lnquo subjecto fuil mors Chrisli, et cujus «nioiii*
faclajuil solulio morle ipsius. fttit ergo tunc nnita humanae naturae; nec propler
(25) Cnni Chrislus secundttm liuiiiniiaiii naluram aliud dicilur Deus homo, nisi quia humanain na-
niortutis sil, quxritur an in morie ipsius separala luram Deus in se assumpsit. Ergo et lunc Chrisius
sit dcitas a carne et anima. Quod videtur, ait cnim fuit homo : quod omnino muliis rationibus oslen-
Joannes Dainascenus (26): < Tanlae simjriicitalis csl dilur esse falsum, quia Christus desieral vivere
divina natura, ut corpori forniato de limo lerrae vila hum.ana : ergo in triduo non erat homo. Qnod
lioii congruerit uniri nisi mediante rationali crea- aulem nunc non viveret vita humana : ita oslen-
tura, > Cum ergo tunc separala ftterit anima a ditur. Illa vita htimana est accidens, et luiie ali-
carne, videtur quod deitas separala a carneesl, quid vivebal. Ea ergo tunc fuit in subjecto. Ali-
cum niedianle anima esset ei.unila, nani ablato quid igilur lunc fuil ejus subjectura', aul anima
niedio solvunlur exlrsma. Item, si anima hoc ha- Q Chrisli, autcorpus, qnontni uirumque faisum esl;
bet ofiicium in corpore ul instrumenta vivificel et aut FiliusDei, quod pariler falsum est,quia in Filio
moveat, linguam facial loqui, pedes currere, et Dei nulla sunt accidentia; aut aliquid composilum
manus moveri, cur etiam deitas in illo (ridtto cor- 303exarii»iaetcarne, quodetiamfalsumesl (28**i.
ppri uiiila non potuithoc eflicere ul corpus Chrisli Nam etiam quando vivebat, non erat aliquid ex
moverelur, viveret et caeiera oflicia exerceret ut anima illa et carne, imo etiam si aJiqnid fuissel
esset ei deitas pro anima ? ln Evangelio etiam compOsilum ex illis, illud esse desieral in morte,
elamal : Deus , ut quid dereliquisti tne (Psal. xxi; quia illa mors nil aliud fuit nisi separatio corpoiis
Jf aiift. xxvn.) Super quem locuradicil Ambrosius (27): ab aniina. Item, mors illa temporalis quam susli-
< Clamat homo separatione deitatis moriturus, nara nuil Christus, fuit accidensin subjet'lo;.fuil ineo,
cum deiias mortis sit libera, non ulique poluil mors scilicet in quo fncrat vila humaiia, aut in animn,
esse nisi viia discederel. > Ex quibus oranibus aut in corpore Chrisli, aul in persona Yerbi, atit iu
videlur deitas a carne separala. Quod tamen nemo composilo ex carne el anima; in anima non fuit
audet fateri. Sed ideo dicilur deitas mediante temporalis, quia non potest mori. Unde nec in ea
anima corpori unita , quia luajOrem habet conve- Jiierat vita huniana; nec in corpore, quia corpus
iiientiara cum anima quae est spiritualis et simplex, D non esl aliquid quod moveaiur. Et tunc cum nihil
qitam cum carne quae est corporea. Consirierala mortuttm sit nisi corpns, ibi Chrislus non esl cor-
ergo causa dicii non relinquitur obj'eclio. Non enim pus, non potesl dici fttisse mortuum. In persona
necesse fuil divinitatem separari a corpore, licel Verbi non fuit illa mors, qttia ipsa nullius acciden-
ab eo separala fuerit anima, qua medianle, sicut lis est subjeciuni. Relinqiiiiur ergo ut fuerit in com-
exposiittm est, erat ei unita (28). Sic mediante posilo ex anima et carne- Ergo cum illud desierit
nxore istius parenles uxoris sunt afiincs ejus, non esse aliquid, quando anima a corpore est separata,
tamen sublala uxore removelur aflinitas. aliquid, quod est Chrislus, tunc dcsiil esse aliquid;
Quod aulem quaerkur an deitas poluerit corpus quia Christus erat illud.
illud more animae in illo triduo vegelare, quis lleni, ponatur quod simus in illo momento in quo
•
(25) Magist., m , oist. 21. (28) Sic Robertus de Meleduno, ut liabet in notis
(26))Sic apud Magis., m, dist. 2, § b. Sed apud ad Pulluin.
Damasc. I. ni, cap. 6, sic : Uuilumest carui menlis I (28') Magist. m, dist.22.
iueriio verbuni Dei. (29*")Haecvcrba caule legenda, et videndum quid
(27) Libro x in Lucam. de lali opinionc scripserint auclores senietitarii.
«23 PETRl PlCTAVIENSiS 122*
Christus est mortuus, aliquid esl mors. Ergo in A Item, Clirisliis Itinc non eral mortalis; ante fue-
aliquo subjecio est iriors, cum sit accidens. Ergo ral morlalis, illa morialiias accidens fuil. Ergo in
aliquid moritur, et illud est Christus vel non : si subjeclo 304 frii': vel nniina Chrisli vel corpus;
illud esl Clirislus, ergo aliqnid quod est Christus vel composituiii ex anitna et corpore; vel Filins
ninrilur : quod non nisi ad naiuram polest referri. Dci fuit ejus subjeclum, qttia non potest mori ani-
Divina ahiem nalura, quae est Chrislus, non mori- ma, non fttit ejns subjeclum; nec corpus : sicut
tur; humana eliam naiura non morilur, qtiia hu- eniro corpus non vivit, ita nec moriiur; nec aliqtiod
mana natura non esl Cfiristus. Si dicalur, nil quod composilum ex anima et corpore.quia nil eral com-
sit Ghrisius morilur, difficile est assignare qttid posiitim ex anima el corporei ut diclum est su-
morialur. Item, Christus in illo tridtio fuit .liomo, pra (29*); necFilius Dei quia in ipso imllum acci-
fuk sapiens illa sapientia quae fuil in anima ipsius dens. Vel si ipse fuit morlalis, ei non secnndiim
vel non. Non irivenietur aliud subjeclum htinianre diviiiam naturam. Ergo secunduni luiiiianain. Ergc
sapienlire qua sapiens erat Chrislus, nisi anima secundtttn corpus vel animam, vel sccnndiimcotu-
Chfisti, non enim in corpore fuit, necin comppsiio posiltim ex illis. Si ,secundum corpits, ergo in cor-
ex carne et anima. Cum ergo Filius Dei luncesset pore ul in subjeclo eral ill.a mortalitas; si secnn-
sapiens sapienlia luimana, erat sapientia qtiae in. B riuiii composituin cx illis dnobtts , ergo aliqnid
alio erai qiiam in eo, scilicet in anima, qnaepror- erat compositum cx anima et corpore. Ceflum est
sus aliud est a Filio Dei. llem, Chrislus mnc erat enim qttod non secunrium animam cr.it monalis.
homo nullam sentiens infirmiialeni qtiam non prius IlCni, si Chrislus lanltim assumpsisset animatn vel
suscepisset. Ergo cur prius non poteratmori? aut tanluin corptts, non esset verus homo. ln inferno
tunc polerat mori et loqui et currere el alia qtiae non habebal et animam et corpus, imo lantum ani-
faeiuni homines. Ilem luiic erat lionio. Ergo mor- main. Ergo ibi non crat vertts homo. Simiiiter nec
talis vel immorialis; si mortalis, ergo mori polerai; in sepulcro, ubi laiiluin erat uniius corpori, el ita
si jnimortalis, crgo mpri non poleral et ita jam nusquam Cst verus homo. llem, Chrislus eral in
habebat carnem glorificatam. llem, lunc erat honio inferno, ibi non habebai nisi auiniain, et non cor-
inortuus, et homo mortuus non esl homo, ergo pus, et ila non totus erat in inferno, et itaiion to-
lunc rion erat homo. Si cnira e.ral homo morluus, lus ubique. Itein, Christus erat hoino in septtlcro,
erat homo non vivens vila humaua, el eral hoino omnis liomo implel locum ; ille locns pieiius erat
viyens, et ka erat hpmo viveiis alia yita qiiam.hu- Clirislo, sed hoc ittiprobaltir, quia ille lncus plemis
mana, et ifa vivebat vka divina. llem, Christus in erat corpore Chrisli et corpus Christi nil esl qnotl
iilo triduo erat aliquis homo, etPetrus erat alitis sit Chrislus. Eral igilur lunc plenus alio qtiam sit
honio. Christus ei Pelrus tunc erant duo homines, Christus, vel lunc essei Chrisius; ergo non erat
cr«»o luric vivebanl vila hurnana. llem, impossibile pleniis Christo. Item, eral plenus Christo et cor-
est niortem inesse alicui quin vila desinal esse ih pore Christi, et illa erant dtio ; ergO duo iinplchant
eo, Chrisms morluus est morie teinporali. Ergp simul illura locuni : quod est impossibile.
tunc desiit vivere vita liumana. Ergo in illo triduo (30) Ad solutionem praedictarum olijcclionuin
iipn vixil vita humana. oporiet scire qu.a ratione Chrisius dicatur homo, et
Ulautem rerooveaiurcaviliaiio, fiatplanum quod qua caeleri homines, nam dissimilitudo est in dicto.
dictuin cst, non possemorteni esse in aliquo, quiii Petrus sive alius dicilur liomo propter duo, et quia
viia desinat essein eo, quia liaic pracdieabilia mort habel animani et corpus, ei quia habet ea unita,
et vita non sunt opposita, ul privatio ei habitus, non enim si essent separala vere diceretur, Petrus
qui non instinl tempore delerminato el ordine irre- etthomo. Sed Chrisuis non dicilur homo propter
gressibili. Nam qtiando horao desinit vivcre, lunc haec duo, sed propier unum solum, qttia unitus est
uiors est in eo, et ila mors et viia sunt in eodetn, Filius animae et corpori, nec cxigilur quod anima
quare iion sunl opposita praedicabilia, oporlel ta-j D corpori uiiiatur, nam sive separata sit sivc unita,
men quam c.ito adest roors tam cilo recedat vila, tit non ininus dickur Filius homo, cum sit uniius hii-
slntini in sequenti iiioiiiemo possit dici: Ittttd non mauae subsfantiae, id esl animaeei corpori. Lnde ct
vivil. Aliter eniiri falsuni esset, Mors paulo anteêral in illp triduo erat homo (31), sicut atite (31*)quam
in itto. Hoc aulem intelligeiiJiiiii est de mortehu- unio carnis ad animam in niorie Chrisli solnta esl,
iuana el vita humana. Ergo cura Chrislus niorluus quia illa solulio dicla est mors Christi, sive eadem
sit morte huiiiana, desiil vivere vila humaiia, cuni sil unio utriusque ad allciiiin quae in corpore dice-
haec riiprs illam vilain destruat: hoc ideo dico qtiia retur incorporatio, in anima inanimatio; sive dtiae,
itiors spirilualis non destruit vitam huinanam, nec una in corpore, altera in anima : qttod verius dici-
vita spirkualis morlem temporaleni. Tunc eiriin vitur, quia non aliqua proprietas sitnul in duobus .
vebal Christus vita spirituali, licet mortuus fnisset snbjcciis. Primo loco, hoc tainen firmissime lenen-
morte lemporali. dum qnod eadera erat unio deilalis ad animam ct
(29*) Y. in notis ad Pulluni. quntuor labyrinihit Franciai
(56) Mag,, sup. § a. (31") Iloc etiani attenJe.
'(31) lsia persliiiigit Walicnis » S. Victore, 1. De
1255 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE.— LIB. IV. 1226
carnem, quae quideni iri lriorle Christl noii esi so- ,,l^ curidum divinam naluram, nec secundiiin'hiiina-]
luta. Undc et liinc diclris est lioirio proptcr illairi nain dicatuf de Cliristb qtiod loculus ftierit, vci
tiiiionein qtiae solutainoh est. Si vero quaeratuf de heverit et hujusmodi, quohiOdo JiOc dicitur de
illa unione, an essel proprieias aiiimaean cofporis, iJlo? Nam facile csl videre qiioihodd inieiligaluf
polesi dici qtiod iilriusque, quia nbh esi falio quare qtiod fuil sapiens, quia seciindum aiiimam ip qua
magis islitis quam illius, nisi foffe prius dicatttr ftiit sapientia , vel qriod fuit colorauis, qtiia.sccun-
fuissc iii aniraa, qtta mediantc tiniliis eral cofjiori duin corpus ejris in quo fuit cplor(54)". Sedde his
Filius Dei. Eral aulcrii Christiis" horiio inorttius iu quis riie cciiificabit ? Non suflicio exjriicare liiijus-
ilio Iriduo : homo, proptei unioiiem corporis et riiodi arguliaS (35). i ReirtPve ri sacra pagi.iia ct
animrh iiiter se [vel pviius cum deitaie], inofiuus' aiifcr argumenla, ubi fides qiircfiiur. > Est .firies
proplcr ulriiisijiie separafioiierii ab aitero, sciiicet lioii pltis sajiere qttam opoiiei. Crede quod ila.sit,'
oariiis ab anima, et ariiirioea caf.ne. Uside iiec riior-' liec quasfas quarc itdmo efat, nbc vivebat viia hu-
lalis qutdem erat tttiic, nec iiriniorlalis. hiaha , el in irifefnb crat Jioiho, ibi lamen npn ha-
'
Qiiodeniin objicituriMoiialitas illa qua ftiitChri- bebat nisi aiiimani. Sicut isie esi hic jiater, npn
stus mortalis, fuit accidens, efgo iti sttbjeclo fuitj. laineri liabef liic proiein. Erat tamen iii iiiicfno Iia-
ct cum qttaerkur in qjio suhjecio fuii-ei hiijusmodi, B bens aiiimam et cofpuSi sed hoh ibi haberis; iil dc-
ita accipieiidiiiriest ul dicatur riioiialifas fuissc iii teiminel iileablaliVus verbiimiidh parlicijii-iiii, sic-
eorpore, el vila 'huriiana, et riiPrs liuniana, qtto- ul el iste liic esf habens.prblein; ul dcicfminatio
rum omniuni siibjecium fuk eotpusChrisii. Quodet sil ad verbuin nOn ad parlicipium. Est cnim hic ha-
Ambrosius roanifcste leslalur sic (32) :< Resurgebat bens prolem alibii lla et Chrislus eral in infcrnd
Chrislus et nOritesurgebal; UesUfgebal secundttm Iiabciis corpus in sepulcro. Potesf ciiirri (nisi ca-
Carnem, quae niorUia fuerai, nec rfisurgfebalsecun- Veas) le impediro fallacia seciihdum qriid et siro-
dura Verbumquod apud Deuriiaeiernaikefriiaiiebai.> jriiciier, vel secundum amphiijologiam, vei secnn-
Mors eniin corpofis nil aliud fuil; nisi separatio dum composkionem ei divisionbm (30). Qtiod verO
cjus ab aniinn, pfoptef quaiii raorlero Christus di- qnabriiur, qtiomodo efat ibi vcrus ItomOcuni noit
citur fuisse mortuus, sicut propler partera Imjus haberet ibi uisi animam,qiiam sol.tih si asstiinpsisset
305 raontis quaevidelur, dicilur isle mons vidcri, nbu dieerelur vefrishOmo, jam so.Iuiri.mesi, qiiia
etiia quidem poleslsolvi de his. ibi Servavil uriiOnemillam quae erat tleiiaiis ad ani-
Si lanien objicinlur de isiis proprietatibtis quae mam el corpus, qua niaiiente iion pdierat dici
insunt secunduih composilioiiem, ciijusriiodi stirii .-Vefe rion esse lipino, et iti liorrio,qtiia i.hiservabati
locutio, risibililas; de quortim nuniero videlur cliaih " Cum quaerilur an totiis erat iii iiiferno; an totust
csse mors lemporaiis, et vila el morlalkas; quas lain sepulero (57). Vide quid super hoc dictini sa.hcti.'
men ih corpore posuimus, diflicilliriiuinest respou- Secundura deiiatem iibiqiie toitis erat; et ita totus
dere (35). Proprielatum enim qua; insunt homini, aliae cfat in inferno, et tolus ih scptilcrb (58); qiiia lioc
linsuril secutiduni corpus, ul albedo inest corpori; ad persoriara feferunl; sed non toittmj quia lioc ad
proptef qtiod hoiiio dicebatur albtts; aliaesecuridum naiuram; ne videretuf iiintii qriod utraqile nalma
aniroam ht virlus; cujus subjectum proprie est aiii- ihtegra esset iri iriferno: qubd falsiim est; Si la-
jna; propter quod dicilur homo virtuosus : similitef men prdpfie volumfiSloqui; noineii lotiiis Cifca di-
letscieniia, ali.sesecunduni compositioiiem quae est vinitateni non est adihiltendura qtiia cpraposifioneirt
ex anima et corpore, ut risibilitas cujus subjecjum, irivolTiiin pariibus; deitas vero fes sirtiplex est et
iiec corpus, nec anima, sed cpinposiluni ex corpore parles npn habet. Unde ihipfriprie diciiiif ibiiis
et snima, ut loqui et cufrere, et hujusmodi, quae Deus, vel aliquid lale.
nec coi'pori, necaniinaa insuiu, sed composilo ci Quod vcro quaerkur ari Chrisiiis Idcuni jlltirh irn*
eis. De Iiis proprieiatiuus quae insunl secunduiii pierel qui erat in septilcrri plcnus corpore Cliristij'
composilionem diflicile cst Videre quomodo assi- D ct ita duo implebahl Jocum illum; dicentliim quod
gncnlur Christo. Cum enim dicitur Clirislus iocutus Christiisdicebatur implei-eJocuiriillurn propler cor-j
est, diciturne secirndurriariirtiam, an secundura corpiis quod iroplebat. Quidquid eniin liabuit corpus
pus? quorum utrumqiie constat esse falsuni, qula illud in ê, non jiotest dici non haibiiisseFiiins Dei,-
neutrum illpruiri fuil sxibjecium,lPCulionisCliTisli: propler Uuionem liujiis ad illiid. liide non recipitiif
Dicilurne secundum cotrjpbsitrim ex anihiai et cof- corinumcratio inter Flliuiri Dei et chrpus, cum ta-
pofe, Siciit iri caeteiis' hojiiiiiibus? nOri, q.uia riii meri cofpus illud non esset peris, nec $06 P««
tonipoiiebaiiir ex ariima ilfa' eicofpofe. Diciiufiie" Dei, sed ei nnitum. Sicut nrin dicitur, lioc cprpus
secuiidtiradivinam nal.ufaro?iioii, quia illa iiulliiis et ejiis albedo; licel albedii cofpus non sit; vel pafi
actidentis fuit suhjeciuiri.' Ergti cuiii nec se- ejus, ita etiara quidquid passa est anima Christi, di-
(52) L. iii De Spiritti taricto. V. I. De incar. iitigas lafdior quidem, sed velus insullus.
'Ddininicasacram. c. 5. (55) Ex Ambrosio lib. primo De fide; cap. 5;
. (53) In isla etiam iuveliiluf et iri aoclorem Wal- (3G)Mag., sup. § t.
ierris lihfo qui supra. (37) Mag., sup. § C. ,
\oi) Siocera Peiri confessio, et in Sophismaium (38) Damasc. I. ni -Defide; ciip: 7 mfihe;
PAMOL, CCXI- 39
1227 PETRl P1CTA\1ENS1S 1228
citur Deus passus. Unde cl Ueus mortuus dicitur, Vm resurreciione, et illa duo mter se copnlaro: quo-
et homo jrie coelo descendisse, ei- ila niortuus est ruin prinium cst falsum. Sicul ad hoc ul aliquis sit
Cliristus (39), ct non esl nicrtutis, se.cundum alie- sacerdos oportel ut ordinelur, el ofliciumcclebrandi
ram ei aliernam naltiram (40): « Sed quid, de qtto habeat poteslalem. Si.autem conlingai aliqucm de-
ct, qiioinpdo el securidum quitl dieattir, pius ac pru- gradari qui poslea resliluatur in graduin suum, non
dens lector diligenler inquiral. > Non me latel au- solet diti quod incipiat esse sacerdos, quia inntte-
divisse a qtiibusdam FiliuniDei illo Iriduonon fuisse retur eum incipere ordinari. Ita eliam non dicitur
hoiiiiiiem, qiiia non habuil tunc ea quae concurrunt quod Cliristus tunc incoeperit esse homo. Ait enim
ad ess.e hominis, et proplcr quse duo alii homines Aiiguslinus (41): < Anaihema sit quicunque dixerit
diciintur; qttia Ticei.fuerit ttnitus aniniac et carni, Filium Dei denuo vel bis liominem assumpsissc. >
nOh tamen illa unita erani inier se. Unde, et cum Quod enim alibi dicilJIieronytnus quasi conirariutn :
in iriorie desierii esse bonio, cl in restirrectione « Anathema sit quicunque dixeril Filium Dei hpmi-
incoeperit, non lamen bis facius est liomo, quia ea nerti deposuisse. > Ita intellige, non quod deitas a
secuiida vice non-est faclus homo. Ilic enim inime- carnc et anima cssel separala, sed quia anima ct
retur quod incceperit bis unire corpus et animara caro a se erant divisa.
(59) Ita cu-mMagist., m, d. 21, § D. Sed benigne (41) Nort exstat in serm. J5<;
fide recla, qni est 1'29,
iiiierprelaiiduai cutn Auibros., 1. De incarn. Do- de Tempore. Sed loco Auguslini, lesiitue Atlianq-
mini cap. 5. sium 1. vi De bealiludine Fitii Dei ad Theophi-
(40) August., 1. i De Trinit., cap. 15, in ini- lum.
tlo.
JNCIPIUNT QUINTI LIBRI DISTINCTIONES.
Quid sit sacfameritum. "..,-..-

Quiesiicausainsiiiulionissacramentorum.
Quidsit bapitsmus.
Qumdiffereniiasacramentorumriovwlegisadsacranienla veteris.
Qttwsil forma baptismi.
Qum sit efficaciabaptismi in parvntis, in adultis, in ficiis, in illis qni mtindi erant ante bdplitmum.
Qtimsitdifferentid baplismiJounnis ad baplismtimCliristi.
Quam vitn liqbeat baplistnus in his qui suiit baptizuii, de quibus bene tcitur el ilerum baolizantur.
De confirmatione.
Quid sit sacramentum eucliatisliw el quid res tacramenli.
Quw sil "forma hujus sdcramenti.
Quis modus conversionis.
Quismvdtissumplivnis*
Qtiid sit sacramentum conjugii, el quid res ipsius.
Quaiinstituliv.
Quw causaefficiensconjugii.
Quw sit causa finalis; ubi dicitur an liceat uxorem dimiltere.
307 Dequaliiale corporumresurrectorum.
i)e tpifilu quo mediunie iradunt animatn uniri corpori.
Desuffragiismortuorumantediemjtidicii.
De sWn animarum qum a corporibus sunt seoaralm, vsque tn diem judicii: an sit eis locus merendi.
Dediveftis mansionibus bonorum inpairia.
LIBEft 0UINTUS.
CAPUT PRIMUM. B ticipaiione, bl denique in gaudio resurrectionis opus

Qnid sit sacramentum. incboattim tcrminetur. Unde considerandum est quid
(42}.Inter Opera nosira* saluiis qtiae Christus in sil sacramentum, el quie causa instituiionis sacra-
natura hurnana suscepit, ultima Juerunt resiifrectio,. mentorum, et iii quibus consislunt, et quae diffe-
ad ccelos ascensio, Unde continue de illis postpfae- rentia sacramenlortini legis novaead sacramenta ve-
dicta ageriduinesset, nisi quia nos crediinus mein- . teris Iegis. Sacrairienluro diciiur sacrum signaiurn
bra ascerisrira quo caput pfsecessil. Ut ergo naieat el sacrum signans , vClsecretum (45). Nam sacra-
Via sursum, aêndtini est deilla via per quam resur- mentum Csl.sacrae.rei signum : Signura auieni e.st
femiis et ascendemus, id esl de sacramenlorum par- res quae praeter spem [rem] quairt ingeril huinairis
1. dist. 1, (43) August., 1. ii doctrine Christ., c. 1, «
(42) Mag.^Sent., iv,
4529 SKNTEISTlARUMLIBRI QULNQUE.— LIB. V. 1230
sensibus, aliquid aliudex se faoit iu cognitionem ve- A et quae effleacia. Ubi etiam dicetur quae sil dilTeren-
nire. Signorum alia sunt naturaliaui imber, signum tia baptismi Joannis ad bapiismum Chrisli; qnarto,
nalurale esl jiluvia : alia dala, ut circulus signi- quibus liceal baptkari.
flcat vinuin venale. Dalorusn alia efliciunt quod si- CAPUT IY.
gnificant, alia non, ul signa veteris legis. Ad hocut Quid sil baplismtis.
aliquid proprie dicatur sacranieiiluni, oporlel ntsit (46) Baplismus est exterior corporis ablutio fncta
tale signum rei quod eam significet et e.fliciat, quod sub forma verborum prazscripta. Unde 'bapiisnius iu-
imagiiiein rei figuraiae in se geral; quod totum po- lerprefntur abluiio. Ex qtia deseriptione conslat sn-
lesl videri in aqua bapiisnti. Unde sacrainenla ve- crameiiliim baptismi in duobtts consistere, in aqua
teris leslanicnli iniproprie dicumur sacramenta, el forma verborum. Unde Augustinus (47) : <De-
quia non elliciunl qiiod.significant. Inde esl quod trahe verbum, el quid erit in aqtia nisi aqua? Ac-
sic difljiiilur : Sacramenlum est invisibilis graliai in cedat verbum ad eleuientuin et fit sacramentum. >
cocollaim visibilis forma. Uride sine neutro istorum servalurforma baplismi.
CAPUT II. Nam de stibstantia saeramcnli sunt, caetera sacra-
Qtiw sit causa insliiulionis. mcntoruni accidenlalia sunt quae ad decorem et
(44) Esl autem triplex cansa inveritionis sacra- B I solemnitaicin iiiducunlur, scilicet aquae beriedictio,
nientorum, humiliaiio, erudkio, exercilalio. El el hiqtismodi. Unde et sine illis est sacramenium.
exercilatioiium alia esl ad eruditionem animac, alia Sed objicilur si baplismus est abltilio, et abltitio
ad aedificalionem cofporis, alia ad subversionem illa esl actio ablucntis, vel passio illius qui ablni-
ulriusqtie. Qn:e nmnia non pigrilaremur dilucidiora tur; et eorum utrumque esl opus lioiiiinis; ergo
faccre, nisi scripla scribere otiosi et nihil agentis baptismus est opus hominis, non ergo opus Dei.
opns aestimareiniis (45). Haecautem omnia in libro Ilem, ciim terna immersio liatin bapiismo, et quae-
Senteniiarum magislri Pelri plenius siinl deiermina- libel illarum sit baptismus; ergo ter baptizalur par-
la; hic tamen opoiiuit memorare, ut ad sequenlia vulus, quando imiuergkur. Non enim videlur quod
facilior lieret transktis. illae tres immersiones sint unum baptisma. Item,
CAPUTIII. illa abiulio corporis esl sacramenlum novi testa-
Quw differentia sacrameritorum novm legis ad sacra- tnenti. Ergo idem eflicit quod flgurat, et ita eflicit
menta veleris? interiorem emundalionera ciijus esl figura. Ergo opus
Inler sscramenla veleris ct novae legis haec est hominis causa est reniissiouis peccalorum, et iia
differenlin, qtiod illa non efliciunt quod figurani, . non solus Deus. Propterea dicunl qtiidam quod
haec atilein eirtciunl quod ftguraiil : illorum uniim.'C baplismus esl quiddam quod conflalur ex aclione
erat quod dicebawr eircumcisio, cujus loco succes- abluenlis et passidne alduti, quod esl a Deo et est
sil baplismus, de quo quia diclum esl supra, nil opus Dei non hominis. Sed si veniatur ad districiam
est iiic dicendum. Sacramenlorum novae legis, alia inqriisiiionem qriid illud sil, an subsianiia, an neci-
sunl necessnria, vel generalia , alia specialia, quae dens, diflicile est assignare quid , nec est aliquid
et vohmlaria dicuntur. Necessaria sunl sine quibus qtiod expressiorem habeat similitudiiicm cum illa
vix habetur salus, ut baptismus, confirmalio, eu- inleriofi mundatione quam illa corporis ablulio.
charistia , poenilenlia , unclio exlrema. Voluntaria Unde et illam dicimus Ecclesiae bapiismum, nec est
sunl sine qtiibus polest haberi salus, ut ordo, con- mirum si opus est horainis, el est causa remissio-
jugiura. liem, sacrainenlorum alia sunt inlranlium, nis peccalorurri, sicttt et piaedicatio Pauli quae erat
alia progredienliura, alia pugnaniium, alia redeuti- opus ipsius, conversioriis multorum fuit causa. Nec
iiuin, aliaexeuniiiim. Iniranliiim utbaptijnus, 308 ,. sunt tres baplismi tres mersiones, imo untts ba-
quia non dicilur aliquis de Ecclesia anteqtiam bapti- ptismtis. Quod ergo invenilur super illum locum
zetur, sed tunc intrat, licel pritts sit de ea, viiae Joannis : Nisi quis renalus fueril ex aqua el.Spirif.t
sancliiaie; qnidam enim siini de Ecclesia praedestina- pj snncio (Joan.m). Aqua visibili sacraraeiilo, et S,.i-
lione, non vitae sanctilale, vel sacrainenlorum par-. riiu' visibili inlellecto, ita intelligimiis, ut non di-
ticijKiiione,ut Paulusexistens Sauliis; quldam pfae- camus aquam illam esse sacramenlum baptismi,
desiinaiioue et vitac sanctitate, el non sacramenlo- scd rem sanciificatam benedictione, vpcaf sacra-
rum participaiione, ut Cofnelius ante bapiisiriuin; hienlum.
quidani quolibel modo ut Paulus qtiantlo pracdica- CAPUT V.
hat. Eucharisiia est progredienlium , unde et vjati<, Qum sil (orma baptismi.
cuiii dicitur. Conlirmatio quin tlntur ad robur, estl (JS) Forma baplismi est quam Dorainus docel in
pugnaiitium. Pceiiiieniia esl redeuntium a regione: Evangelio : Eunles in muridum universum, docete
dissimiliiudinis. Unclio est exeunlium ab hac vila,, omnesgentes, baplhantes eot in nomine Patris, el
Priino igiiur de bapiismo est dicendura, conside- Filii, et Spirilus sancli (Mattli. xxvm). Sed quaeri-
rando quid sit baptismus, et quae forma baplismi,, tur an servelur forma baplisvni si dicatur : Baptito
(44) Mag., § C. el D. (47) Tracl. 80 in Jonj».
(45) Petii Loiiibnrdi ejus pfaeceptoris. (48) Mag., sup. §B.
(46) Magisl. iv, dist. 3.
1231 PETRl PICTAYJENSiS 1252.
te in tioniine ClnisiL El dicimus qiioniam servatur, A Hebraice ; quia Poniinus Jia?c veib.-t'protiri.it ile-
Licel eiiim haec sit forma veibofiim sub qua debel braice : Hoc est corpus meum, elc. (Mu.th. xxvi).
fieri bapiismus, In nomine Palris.i et Filii, et Sph Ubi vero copia eSl eprum qtii lingiiaiu Laiinarn no-
riius sancli, lanicn per lioc nomen Chrisius inlelli- ycrunt, npn esf opUs.
gilur et ille qui iingii; id es.t Paler, el ille qui iirigi- Similker quaerilur de imniersione, an sitfliciai.
ttir, id eslFilius, efperquem fit iinclio, id est Spi-. uiia immersio, an irina sit necessaria (53). In qup
rilus sancius el 309 ila baptizabanl appsioli in prir quidem, sicut fradtinl sancii, aemtilandus esl ustiS;
mkivaEcclesiai . Ecclcsite. Qui lameii seitiel iniiiigit, uiiiiaiem di-
-. (49) Solet; etiam bic qusri si servelur forina ba4 yinae essenliae ligurat; Irina liiersio.. iniikaiciri
ptismi cum no.minatur tarilnm uiia persoiia. Dc personarum, denotat vel; iriduaiiani- sepiiliuraiii,
quo dicit Ainbiosjiis : (SO)«: Sicul, si unuiii iii Quaeritur,lamen, si necessaria sit irina immersip,
sernione compreliendas, vel Palrera, vel Filiuni, an puer seiiicliirimefsiisbapiizaius silj si post pri-
Vel Spirilum sanctum. Fide auierii nec Patrcm, nec iiiarn iminersionem exspiret sacerdps; yel -si no9,
-Eiiiuih, riec Spirkuiri: sanctum abneges, plenurn es.t est |)aptizatiis,, an sacerdps: alius debeat ab co loco
ftdci sacrameniuni. lta, etiam ricetPairein et Fi- iiicipere ubi prior terrainavit, nisi bis ininiergati an
Jirim ei Spirkuin sahctum dicas, et Palris,,'v.ej •Fi-""; loium a capite debeat iticlioare, Siinililer.quaerkur
Jii, vel Spiritus sancli ppiestatem niiinias, vactium de defectione eiicliarisliae, an pfolaia niedieiale
est omne mysterinm. >Unde eiiain Ppminus dicil: horum verborum : Hqcest cprpus meum, ad quprtini
Vosdulembapiizabiinini Sjiirit.itsanctp (Act. i). Ubi prolalionera liabetur iranssubslantiaiip, debeai alr
.'videiur nomiiiato laiituni Spirku saiicto, servari tef sacerdps ubi pripr lerniinavii,. incipere, si-priojr
forma baptisini. Dicunt cer.vari formam baplisini lerniinala niedietaie deccssaril;'an a capiie:revoI-
iioininata taiitiim una persona ep qnod un.a riprni- vefe? (54) Eadera quaeslipest de illoqui senielira-
nata, ailiaedantur intelligi. (51) Quod vero dicitur : rnerso puerp yidel aliuiu slatim inoriluruni, .nisi i.sf
«Npiiiinalislfibusyacuum est niysieriuinsi male de luni diroitiai, et illi..succurr-.it baptjsnti remeilip*
uiia sentialur,! inleliigendpniesl taiilurn supereum (55) In quibus otnnibus diyinum, cst iinplorare'
qui non infendil, nec credit baplizare, qui non oculum. .v.;-:.:';:
iaiiitim caret flde, sed ctiam inieritionem bapti- Sunt qui hic ridicnlam. movenl quaestioiiem.;;de
iandi npn hab.et. Si vero.de illo quaeratur qui prae- sacerdoie manco ei.alio habeiile inanus, sed muto ;
posterO ordine utilur dicciido : Iniwmine Fiiii,el an seryeiiir fprma baplis.ini si hahens manui.n.i(i-
Pdiris, et Spiritus. sancii. utrtim formam baptismi Q ^ tingat, et mancus verba profei;at? Cttm cnimdicil;.
- servet. Potest dici quod tutius est nominare tres Baptizo ii, in nomine Patris
elFilii, eic. rion yide-
personas et recto ordine. Si tanien lipc fiat cx igno- ttir verum dicere, T.am.qui Jiitiugit, iile baptizsu.
ranija el non haeresimlntroducendo^.forma quidein Quaeritur similiter an Jiceal alicui in neccssiisiie.
est bapiisriii,s.icu.inomiiiata.una sola(52), Siiiiilitei? baplizafe se, si seryetur fp.rniabaptismi, sihoc
(ie illo qhi ignorans Lnlinam liiigiiain dicil, In rio- fial; de fofma quoque verborimi quaeprqtul.it Joa-n-
miriePatrias ei Fiitas el Spiriluas sancias, qupd n.cs bapiizando Christiun, de qua lanien forma
fotmam serval, quia ex ignorantia, hoc facit, noh.ut 310 110h invenitur .aliquid, in qnibiis omnibtis
liaciesirtiiniroducai, rnalo dociiores me consulefe quara aliquid teniere
Si yero Gaiiice vel Roniane prpferal verlja, quae* asserere. Commpdjus arhkror transeundtnn-ad tcr-
littir an servelur. forma bapVismi.Qtiod videlur : iium capkulum, ubi de efljcacia;bapiisini est ageii-
ail eiiini Dpmiuus discipiilis : Ile docete omnes genr duni, quain i.nconciiio casuuiii qui iiuiiquaii) eve-
tes, baptizantes eqs, in nomine Piilris, ele. (Mqtlli, i.iunl elabprandum , yel iii splutionibus oiiuii--
xxvni). Cum ergo idipinata geiiiiuin diversa sirif, dum.
tipoiiuit aposlolos hapljzare el praidicaire. uiiicui- CAPUT VI.
que genti in lingua quam npyerat : aliter enjm non ID Qiin*.sit ejficaciabaptismi iti.pgfvulis, inadullis_,in
intelligerent praadieatores. Qupd,si;est, potest ergp ficiis, in iliis qui mundi erant ante bqpthmitm,
aiiquis celebrare.niissarti in jingua, maierna ct con-, (5'i).Inparvulisliancliabel baptismus eflicaciam,
licere corpus. Non ergo erit irrkuni; sacramentum quod confert retnissionen!rPe.cc.itorumoriginalium,
sihoc fiat. Siniiliter si quis ilebraice vel Graece hoc muneralargitur viriuluhi, ii\ est fidei, spei. et ciiari-
faciat, Dicunt ergo quod:nisi, necessilns ingruerit, tatis. Si enim, ut dicuiit, gratiam tunc non feci-
non licet hoe facere, ut si quis positus inier He- piiint qua possinl bene operari, ctim fiuiit ndtilti;
liraeps credentes, oinheni liiigiiain ignoret. praeter non ergo su.flicit eis gratia in baptismo data, iiec
lleiiraicam ciillesimiliterppiesi.celcbrareniissara ber illairi ptissunl boni esse, nisi aiia addatur : qiiae
- ; . (?4), I}aedubitafiones auctpfis» temppre,.qti.e,w^,

(i9)MW,5,TJ^ :: - ' '
'(5D)Ahibi-os.1'.De 'Spiriiii satieto^;cap. 3. hal.condoriandip.
TSlySiHutih.Mag^fEi''-. ,•:",,K''':vi • . :(55)'TiaAuj^stihus irisViriilimaleiia fespond. Dl
(52) Erfaritenr Magisifum scquitur.
- ' De conse» consecrat., riist. 4.
srat., riisl. 4, cap. Relulentnt. (56) Magisi., iv, disl. 4, ;
455)Mag.,;§.!., : -
1233 SENTENT1.4RUMLlRRl QUINQUE. — LIB. V. 1254
si non addiiur, npn est ex eorum cnlpa, quia j'usii= AVpter vilandum peccatum iiifrrmilas reservatur, ut
licati snni a jieccato; propterea tradnnt in baptis- per hanc poenam qtiam sentii, niagis limeal liomo
mo graiiam virluliim conferri, scilicet fidei, spei aegrotus peccare. t Sicul vides qnod 311 medicns
et charilatis, in munere el habilu, (87) noh in risu. duorum vuJn.eruoi.,quae iste habel, iinurn curat, al-
iNonenira credit parvuhis, nec spcrat, nec diligil : terum relinqttens, ul per if;ud'.sanies eniiliatur; et
habet lamcn fidem, et spem et cliariialem, sicut ita fortior demum hproo resurgat. Mclius estergo
habet rationabilitatem, non lamen raiiocinalur, et iilud non cnrari roodo quam curari, Nam post cu-
iisibililaiem, non lamen ridct. Unde et haec argti- rabiiuret vaiidior efli.cietui'.Iiem, Adam omnibus
nicuiaiio cstfacla. Iste parvulns hahet fidem etnon nobis peccando raeruil niortem aeteiiiam, nemo per
crcriit; ergo illa fules est mortiia, qtiod essel di- merita Cbristi consequitur vkaii) aeternatn.sine pro-=.
cere quod ea fide non essel bo.rius. Fallacia. Iste priis meritis, si est adultus. Ergo eflicacior fuit,
sr.it dialeclicarri, nec polesl disptitnre posilo quod Adam in merendo morlem, quatn Chrislus in me-
sit mnlus; ergo secundum illatii non est bomiS dia- rendo vitam. Fallacia. Anguilla sine hominis con-.
leciiciis, quod falsiim csl; habei in liabitu, sed non sensu facit etun febricilare, medicina sine ejus con-.
in usu. Ilem, ctim parvuli mnndenlur in baplismo seiisu non potest in eo sanitalem operari.. Ergo ef-_
"
ai) PiiiriibrispMcalis, videlur quod, si statim dece- ' ficacior est anguilla in nocendo, quam in sanando,
daiit jiost baplismuni, quod ad gloriam trniiseunt, inediciria :non csi verum. Item, baplismus nil eflicit
elita securi sumtis deeorum vita. Quare ergo Ec- nisi praecedaij velcomiietur, vel sequatur contritio.
clesia orat pro eis? noh enini orat iiisi pro eiVqui Ergo conlriiio est elfecliva virlulis baptismi, sed;
sitiil in exspeetaiioiie ptlrgatorii. Sed lales oraiiortes hoc verum est per conditionem, non per cnusam.
sunl graiiartim actiones (88), til postea dicelur. Fallacin. isle non poiesl esse episcopus nisi lilteras
In adulto hanc habel bapiismus eflicaciam, qiiod noverit. Ergo litterarum notiiia est causa sui epi-
si tjuis accedii corde contriio, reuiiitiinturei lam scopauis.
originalia quiim actualia. Praclerea conferniilin' vir- Item , per baptismum, et qtiOad culpam, et quo-
juies. Nulla etiam pcenilentialis jsniisfuclio iiijuiigi- ad pcenam delelur peccalum ; per eofttrkioneni
tur. Sed objicitur : lste aniequam Csset baptizaltis vero lanium qtiond culpam, Ergo mslior est ba-
eral coiitriius ex charilale; ergo peccata ft.ierunl ei ptismus, quani contiitio : quod quidera veruni
tiiniissa. Quid ergo contulit ei liaptismus? Videtur esl, quia in pluribus habel praceniiiienliam. Econ-
superfliitis fuisse, criin jam haberet charitalem.ldeo tfario tamen sic : Per coriitilionem sine baptismo
dicciidttni qnod non fuit superflutis, qtiia si iton ba- Q
. possuiit deleii peccata in adullo , setl Lionpcr ba-
plizarctur, cutri liaherel locitm et tempus, illa con- piismum, sine conlritione. Ergo tnelior esl coniri-
Iritio npn ei pfodesscl nisi baplisnuim suscepisscf, lio qiiam bapiisraus. Fallacia. Per ntedicinain po-
et qujo in bi>pJ.ismoniagis ac mngis mundafiis est a test iste sanaii et sine medico , sed non per inedi--
pcccaiis. Uhdp : Amptius lava me ab iriiquiiate inea cum sine inedicina. Ergo nielior cst incdicinaqtiairi
ctc. (Psiil: %.),ct sblutus cst a pteiia satisfactioiiis nieJicus. ltem, per conlrilioiiem jyluries potest
nd quam lenebaliir nisi bapiizareluf, sed fides aiiT quis mundari a peccalis , pef bapiismiim ianiiini
getur ei per baplismuni. (59) Nain « Fides in aquis semel. Ergo nielior est contrkio qunni baptisnius.
tiutrilrir. > Iierii, iste adultus qui vull accedere au* ^Fallacia. iste plufies dedit ei aliqitid , ille taniuni
bapiisnuim.coiiterkur ex charjtale; ergo retriiltiltif semcl. Ergo isle plus dedit, qtiam ilie. liem, suut
omne motiale pecealttm, ef iia contrilip delet ort- liic adullus et jiarvulus ; unus retis originalis pec-
ginnie peccnlnin. Non ergo solus baptismus. Ideo caii, alter originaJis et aclualis. lsle adultiis magis
diciini qiioJ slcntfer coiiiritionein habilam dealjis languet quam ille parvulus; uterqne indigcl reroc-
pcccatis (leleiur peceattim ohlivioni iradituin, iidn; dio. Ergo adullus niagis quain pari-ultis; uterque
lamen solet dici quod coritritione deleatur, ka et indiget bapiizari. ErgO adullus mngis qtiarn p;irvu-
otiginaJeper coniritioiieni de aliis habiiam peccatis D Ius. Econtrario parvulus non polesl mundaii nist
«Jelctur, non lanien dalur siiiipliciter, Peccalumovi- per baptisinum , adultus per contritionem et per
giiiale dcletur per conlritionem. Quod lamen adririt- baptismum. Igilur magis eget parvulus baptismo
tere non mihi magnuin viJelur jncpnvenieris. quam adullus. Verum est quod adultus magis eget
Item, ex Adani coiiiraxinius et saccrim etinentem remedio quam parvulus, sed parvulus niagis eget
*acci, idest culpam et peenam; per donum Christi, remedio baptismi. Sieut videre poles in driobus ,
-id esl per bapiisraa, non abluimur a poeria in prae- quorum aller magis esurit altero, etqiii niinusesa-
\senli. Ergo plus iiocuit delicluin Adae, quain prosit Til non jiolesl satiari nisi uno cibp, magis esuriens
mOTsChfisli: quod falsum est. Quia, cum Jibereraur pluribns : qtii mngis esurriVmagis eget cibo,«t ta-
liic a culpa, ad commodum nostriim est quod non meri qui minus esurilniflgiseget cibphpCillaetiam
Jiberamiir a/pcena, ubi ila J.aborando in Jucta con- esi in duobus aegrotisi.qtiftruirtuiius magis aegrotat
seqi!.aniurcoronnni, iinde; dicil Augusiinns: <Pro- alio, el qui magis tegrolat pluribus potest curari
(5,7)JJ;rc clironologic.enoinjitla .circa

" " iiifusionem
'' (58) Iia Roberius PiiIIus.
Jiabituuni in bapiisriio parvuloiiini. (59) Hieroh. ajVud.Magist. iiic, § E.
1235 PETRI PICTAYIENSIS 1236
medicinis, el qui miiius, una sola. Magis rcgfotusi A fiuih in se cum -Qt bana intentione, cur non potest
roagis indigel remedio ; sed qui mintis tegrotat niaT esse meriiorium mortis aeternae si fiat mala volun-
gis indiget hpc remedio. tate? Ergo tenelur pcenitere quia esl baptizatus.
. D.iclum est quenieffecitim habeai baplismus iif , Sed scit baptisinuii) illum sibi prodcsse ad salulem
parvuliset Jn adultis cortlrkis, ainodo. dicenduni et se meliorem esse per eflicaciam illius bapiisroi,
qttenv effectuni liabealin adullis licle accejeiitibus quam si nunquam bnpiizaltis fuissel. Ergononie-
ad baplisniimi (60). Qtiodatilem bapiismus In eis ha- netur poenitere de illo Iiaplisroo. Item , bapiisintis
beai elflcaciam , multis modis probatur directeei in islo incoepil habere. plenam eflicaciam. Ergo ei
indirecte..- Directe sic : iste haptizalur bapiismo remilluntur peccala quoad cujpam ei quoad poc-
Clirisli. Ergo baptismus. habcl in co plenaro eflica- nam; Ergo nori debei ei iiijniigi salisfaetio, nec pro
eiam. Eigo confert ei plenam reiiiissioneiii peeca-r his peccalis quae gessil anie baplisirturo , nec pro
loruin. ltem, baplizatur baplismo, et iste baptismiis eis qua>post gessit. Jlem, posiloquod isle bapiiac-
liort eflicit in eo reroissionein peccatorum quani talur vere, ille prius haplizalus ficte nec pcciikel de
inen figurai. Ergo nori est sacrameiilum novi tes-: fictio.rie: huic remiflunlur peccata quoad culpam,
tamcnii, aiil incoinpeteiiterassignala esl differenlia el quoad poenniii, illi tantum quoadculpam. Ergo
inier saciairienla veteris teslamenti et sacramenla P majorcm habet bapiismus effeelum in isio qnam in
novi tesiaiiienli, Jteni, abluiio illa non eflicit illam illo, Isle qni ficte bapiizalus esi in eadein voluntate
iiiteiioreni nblutionem, nec efliciel , nec effecit, peccandi cst ctini illo qui nunquam bapiizatur. Vi-
posito quod semper erit ficlus. Ergo non est verum detur ergo quod susceptio baptismi in isto aggra-
sacranieiilum quod nihil eflicit. lleni, isle haptiza- varei peccaium. Ergo iste pejor esl illo , sicttl qui
itir auctorilate alicujus, auiChristi, aul sacerdotis. parem liabel vol.uiltafein.peccandi cutn :dio pej'or cs.1
Si auclOrilate sacerdotis -et non bapiismo Christi; illo, si habeat roajorem scienliarii. Ergo cuui con-
ergo sacerdos remitlit ei peccata. Si vcro anctori- iriiip cum chariiale possit in isto delere pcccatum
lale Chrisli , ergo ei remiltuntur peccata, Iterii, quoad ppanam el culpam. sine baplismo s.eqtienti,
ille haplizal. . . . ... . ahlutio exierior ipsius. et ille per lanlam couiritioiiein sine bnpiisuio po-
ll!a est opus alicujus, aul baptizanlis aul baptizati. test nmiiJari quoad culpara el quoad pcenani.Jtcm,
312 Si est opus baptizantis et esl ex charitate , b;iplisiiiiis in isto prius ficlo qtii pmuiiet, imllaui
ergo baptis.rno illo hierelur baplizans. Similiter eflieaciani haberet, nisi praecessissetcojilfitio. Ergo
nieretur baptizalione, ul baptizalio diciiur aciio il- magis necessaria est conlriiio quam bapiisnnis,
lius qua haptizat, quae esl aliud opus qriarabaptis- „. Econlra baplisnius liuiic habei in eo effectum quod
iriiis, quia esl optis operans, scd baptismus estopus pro pcccatis ante baptismuin non injiingitur ei pce»
operatum, ul ita liceat loqui. Ergo duobus operibus na, conlriiio non habei in eo laiilam vim. Ergopliis
meretur qui baplizal. Eadem ralione merelur iste prodest ei baptisinus, quam conirilio.
eleemosyna qiiam dat, et dOmo quam aedificat : Antiqui dixerunt qupd ei qui flcte ad baplisroina
qitod falsum.est. Neirto.enim meretur nisi actioiie accedil, reniilliiiitiir peccala dum est in aqu.is ba-
qua agit aliquid ex cbaritate , quae est opus ope- plisiiii, sed qtiam cito snrgii de aqiiisbaptismi re-
rans. Sic ergoisle.hon merelur baptismo illo, quia deunl peccata. Aliier eiiim dicuni, tiansiius maris
esl proprietas abluli, id esl passio. Si vero,dicatur Rubri non plene lypum ejus obiit.ierel; ibi cnitw
quod bapiisnius est opus baptizali, ergo esf opus suhniersi sutit vEgyptii et transieruiit Israelitai.
ho.nuni illius , yel maiura. Non est ei lionnm, qttia Nisi ergo semper iit bapiisino remiitaniur et tlelean-
ei est ad morlem. Ergo est maJum. El ila Jjaptis- lur peccata , mcrseruut jEgyptii cum lsraelilis.
inus est malum opus, el ila esl malum. Moderni tamen dicunl quod nihil prodesl baplismus
; Item , si baptisroo illobapiizaius modo merelur ei qrii baplizaiur flctus , imo est ei occasio mortis
morlem aelernani , et postea eo merebitur vitara aeternae, et ei vertitur in maluni bonuin qtto>male
seiernam, quando. lictio recedet, el incipiet baptis-1 D utkur; posiea lanien cum pcenitet, et recedil ficlio,
mus liabere plenam eflicaciitm. Ergo aliquod opns hanc incipit habere vim baplisinus quod noninjun-
fit niodo:sine. chaiilate , qtjod poslea vivificabiuir gitur ei saiisfaclio pro peccaiis quae ante bapiis-
ex Charitale. Cur ergo eleemosyna quam dat-.aliqujs roitra 313 gessk, pro illis tamen qtiae post baplis-
jii nioriali peccalo. «on vivificatur cura iiicipii ha- murii gessil injungenda esl, et ir.eo augmentanlur
bere charilatem , sicul et baptismns. Estne ita de doria virtulum , nec oporfel itertim baplizafi; lunc
Eucharistia? Item, istc merehilur opere baptismi eniin suscijril rem sacramenti. Suiileiiim qui stisci-
vitam aelernani quando ficiio recedel. Ergo funcagel piiinl sacramcnlum el rem sacrainenii, ut parvuli;
illud opus, quia nemp'merelur illo opere, nisi ep alii qtti sacramerilnm eliion rem, ul ficti; alii rem
quod turic agit, quando eo meretur : Ilem, praediclo ct non sacramenlum , ut qui morie sunt praevenli,
quod isie ficlus fuit baplizalus.el modo fictiorece- el duni currunt ad baplisniuni ex cliaritate, dece-
dit, iste lenetur pcenitere de omni mortali quodTe- diinl ante intinclioncm. Quod ergO dicilur incoin-
rit. EfgO et de illo baplismo qtiem sttscepil, ctim pelenler assigiiatam differentiaro inter sacramenta
fuerit peccatum mortale. Naih si est opus raerito- veleris et novi iestaroenti, quia in isto non eflicil
(60) Mag., §B. etseq.
4257 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. V. 1253
quofi figurat., non.valet; quia efficeret nisi ejus ,\. liominum, venturum ad patiendum et moriendum.
cnormifas impediret; et licet baptizetur auctoritale ltem, Chijstus nondum vim. regenerativam con-
Christi, npn tamen ei remiltiinlur peccaia; sicut tulerat aquis qitando Joannes baptizabat, quianonr
atictoritale sua dedit Christus eucharisiiam Judae,. dura buplizatus fuerat. Ergo nondum bapiismus
non tamen ei remiltuntur peccata. Chrisli eral in remissionem pecealoiiim. llem, si
(61) Post hoc qua?ritur quem effectum habeat Chrisiiisvim regenerativam contulerit aqiiisquando
haplismus in aliis qui mtindi baptizantur, ui in esl bapiizafus, crgo, quicunque post bapiizabanlui-
Joanne et Christo. Cum enim Joannes ab uieio in noiiiine Trinitatis, recipiebant remissionem pec-
fnerit sanciificaius, et ab originali peccato iriti»- calorum, et ita cum posl bapiizabat. Joannes in
dalus,non yideluraliquid coutulisse. Iiiconlrarium nomine Trinifatis, reroiltebanlur pcccata in iJlo
taroen probalur in Evangelio Joannis qtiod Joariiies biiptisino. Si 314 vero non conlulerk tunc viin
dixit Domino : Ego debco d te baptizari et tu venis aquis, noti csl buptismiis inslilulusanle passionem,
ad me ?(Malth. in)..El Glossa super illum loctim ; el ila ante passipneiri non baplizabant discipuli
ego quidem egeo baptizari a te; el tu non eges a me. Clirisli in romissionem peccatofum (03). Ad lioe
Si igilur Joannes egebal baptismo, habebai acluaVe dicunt
quidani quod baptismus Chrisli inccepitha-
vel originale peccatum. Dicimus quia non, egebat bere cflicaciam vel statim
B quando. bapiizalus est,
quantum ad.reinissionem peccatoruni, quia oinnino vel qtiando passus, vel quando dixit discipulis : Ite,
fuernnl dimissa operatione Spirilus sancli anlea, docete omnes gentes(Matlh. x.vviii), eic. Sed quocun-
quia singulare privilegium obiinuit Joaniies, et Je- que istorum inodorum sil, hon baplizabalur aliquis
reniias propheta, et benla Virgo. Egebat lamen Chrisli baptismo antcquam
Chrislusessetbaplizalus.
bnptismo ad collalioneni raajoris graliae ad dcbili- Ilem, baptismus Joannis crat a Deo. Ergo el
tandutn fomitem peccali,-vel forte Joquebaiur-ia Dej, el ita in eo conferebalur remissio peccaio-
persona generis liumani. riiin. Polest dici qiiod a Deo eral, non lamen di-
CAPUT YU. cebatur baptisuius Dei, quia haec appellatio appro?
Quw sil differentia baplismi Joannis ad baptismum priata erat baptismp Clirisli. lteni, quacriturcur
Chrisli. baptisriio Joann.is non conferebaiur remissio pecca-
(62) D.ecaetero videlur assignanda differentia in- torutn, sicul. etbaptisnio discipulortiih C.hiisli,cu;ii
ler baptismum Chrisli el baplismuni Joannis. Et etiam major gratia collaia sit Jonniii qiiarii aJicui
manifesium est qtiod cx baptismo Joannis non re- discipulorum, quia praeceplum esset illi ul bapli-
miltebanlur peccala, sicut ex bapiismo Christi. - zarel, sicut etaliis discipulis, el baplismus ille a
Conira hoe mullipliciler objicitur : Joannes dicit : " Deo esset. Ad qt.iod dicendura quod, licei Cliristus
Ego baptizo in aqua, medius aulem vestrum slat iu propria perspua neminem legaliir baptizasse n.isi
quem nescitis (Joan. i); ergo Deus qui medius erat perdiscipulos, lanien disc.ipulissiiishocconcessk ut
remitiebat peccata. Ergo baptismus ille eral iu re- baptizarent in remissioneinpcccaioruin, quia s.uobap
missioiicin pcccalorum, Ad quod dicenduiii quod lizabant bapiismo, quod non cpncessif Jpauni": iiam
saepeex contrkione quam cum charilate habebant saepe rex concetiilnsinoii qnpd noi)Coi)cedit,niajori.
qui accedebant ad baplismuni Joatinis, remitleban- Illud auleni quaerilur, si quis cuireiis.ad baptis-
tur eis peccala a Deo,,sed non ex vi baptisnii JOan- ir.uui prseveiiiatur rtiorte, ari per contriiiorienv
lvis; inio cx vi conlritionis habitae cum charitate. quam habet ex charifate deleaniur in eo peccala
llem, IjaplisinusJoanniserat poeiiiteiitiae. Ergo con- qtioad culpam et pcenarii siiiiul? Quod viofeltir.
ferebal pcenilenliam. Itero, baptismus Joarinis erat Nam quod cffieerel in eo baptisnnis, in eodein efli-
in remissionein peccatoruoi. Ad qttod dicendum citconlrilio, et ila nori iransit per purgatorium, et
qtiod bapffinus ille erat in reinissioiieni, sed non in sic habeitir quodcoiitiitio delet peccata, et quoad
femissioneni peccatorum, quia non in illo baptismo culpani et quoad pcenam. Licet tamen iu illo alio
cOnferebalur remissio peccatorum, sed ad hoc va- n qui baplizatusesl non sufliceret lania coriiritio ad
lebai bnptismus ul remiiiereniur peccaia, quia as- deleiiduin lot peccata, quod quia iiicogtiiiuni nobis
suelaeiebal ad bnpiismttm Christi in quo remiite- esi, sub silentio ponimus. Quidam tamen volunt
bantur pcccaia. Nec dicebatur baptismus pcenilen- iiunquam alicui dimitli peccalum, nisi iniingalur
liae eo quod pcenileniiam co:iferrel, sed quia non aquis baplismi : quod enitn prajventiis fuerk
baptizabal nisi poenitentes, vel hahenies signum niorte, dicunl contingereex peccato boininis, et ila
pcenilentias. Fallacia primi argunienii. Opus factum iioti riecedere in chariiatequi sic decedit. Sed istud
cx nalurali pielate in.mortali peccato valet ad vi- anliquatttm esl. ,
lain aelernam, et aliquid confert, ergo viiara aetef- ltem,Christus baptizavit Joannern baptismo qui
nam.Ileni, Jpannes baplizabat in nomine venturi. fil in Spirilu ; et Joaiiiies bapiizavii Chrisluiti
ErgoCbrislusturiCeratvenlurus. Non ergojamvene- baplisino qui fit iu aqua lanlum ; et multo diguior
xai. Ideo intelligendum est Christum luncetsi venis- esl baptismus ,qui flt in Spiritu baplisnio qui fit in
sei in carnem, tamen venturum in cognilioneih aqua. Ergo digniori baptisrao esl baptizaUis J,oan-
(6i)M,.e.,§F. ; .•'.-. (63) Mag.-.disl'.' 5,§.F, G. . . ,.:' . .
i.62) Mngist., iv, dist.2A
ncs qoam Chiistus. Verum esl, M ieferalttr haptis- A dialccticain pertineijl facullatcm; ct itn sct-upulo-
jnus ad pcrsonara baptizantem, falsura.si ad per- sam constiiuunt disputationeit), et ideo prae'tcri-
sonaro bapiizalam. Nuuqiiam tainen legitur quod raiis.
Chrislus Joanneiii baplizaverit, licet ita sit in opi- (05) Jiem, Cliristus potestalcm illara qiiam hnbel
jjioue luicoruni. setunduni quam remitlit peccata, alicui posset con-
itcm, baplismus Joaiinis eral sacranieiilum vel ferre, sed hoc majus est quam creare cochim ct
novi, velveleris lestamcnli. Si erat sscramcntuin terram. Ergo potcsiatem creandi coelum et tcrrain
novi testainenii (non ennn vidclur fuisse sacra- posset alicui conferre; et ita possel creare crealu-
inentum vclciis testamenti): ergo eflieiebat remis- ram aliquara oniiiipoieute;n. ltcm, polestas illa est
sioiiem peccatoruni : ergo crat in Spirilu. Ergo Bcus, alicui posset eam conferrc; possel ergo alicui
lion lanium in aqna. Verum cst quod sacrnincnluni coiiTerre quod essel Deus. Ad hoc diccnduin quod
esat hapiisinus Joannis, sicut sacramcnta vetcris triplcx esl poteslas baplisrai, scilicel potcslas aueio-
legis diccbantur sacramenta, non laincn cfliciebant rilatis,et potesias excellcntijc et iniiiisieiii. Potesi.ts
quod figtirabant. Simililer vero nec baptisraus Joan- ancloiitatis csl qua Deus pcccata dimittii, qti.c est
jiis, potest etiara dici quod ft;it sacraroenlum ba- R Deus, quam nulli posset confeire ut auctoiitatc stta
ptismi Chrisli, nec aliud praedicabat nisi quod lio- peccala dimiltcret. Nam ita derogarel majeslati suae.
iiiincs ad baptismiun Cbrisii nssucfaciebat. Unde (66) Est etiam polestas excellcniiin qu.mi Chiistiis
dicebatur baptisraus Joannis, quia nil ibi faciehat habel eo quod praeeraiiienliani habel inter alios
nisi quod ab homine ficri posset : non eniin re- bapiizandi, quam potuil dare sed noluit. Nam si
niissionem pcrcalorum facicbul quam solus Deus quis eam haberet, non pularet aliquisse bcne bapli-
facil. z.'ium nisi ab eo cssct baptizatus. Ur.de et omiies
(6i) Si veio quaeralur, an oporicrct eos Lnptizaii pares stinl in baplismo. Unde nemo dicit, meux
baptismo Christi qui eranl bapiismo Joannis bnpli- baplismus, cuin dicatur, meum evangelium, eo quoJ
za'i. P.Het qtiod oportebat, si non habiieraiil fidcin iiiitis exccdit aliuni in praeJicando, sed nemo iit
Tiinitaiis. Si vero habuerant, non opoitebnt eos baplizando. (67) Polnit Unicn Deus alicui conferrc,
jteruin baptizari, quia jam reroissa crani pcccata potentiam crealain qua peccata dimiticrct, sed nou
virtuic fidei, non baptismi Joauuis. Si luraen poslca (liuiitteret auctoritate sua, sed polius Christi, po-
hapiizabantur, iion dicebatur iterari sacramcn- tcstatem ministerii dedit omnibus.
tuin. (68) Dubitari nuleni solel sub quo scnsu dical
3I5CAPUT VIII. Q palriiius pro pnero, Credo, vel fidcm peto. Non eiiim
Quam vim habeat baptismus in his qui sunt baptizati pro puero qui noiuluin cretlit, nec saccrdos fideiii
' de quibus bene scitur, et iterum baptizantur ? dure potest. Ideo intclligcndtim esl de sacraraenlo
Qujerkur quoqtie quaro vim habeal haplismus in fidei fidem pelo, id esl fidei sacramentum. Cum vero
illis qui jam baptizati stiul, qui laroen nesciunlur delermiiiaiur Credis in Deum Palrem, elc, el re-
psse baplizati?'Ad hoc dicendum quod virlulcsau- spondel palrinus pro puerulo, Credo, dc inolii anirai
gmentanliir, si sint boni. Si vero non craiu boni, el intclligere debes ad quem lcnetur parvulus quam
ex corde baptizabantur, peccuta remklcbaiilur. Sed eiio crit adultus, sicut et pompis diaboli abrcnun-
objickur: islc saccrdos scit alicruin islorum par- liare. SeJ objicitur, qttando csl adultus, venialiter
vuloriiin cssc baptizalura, sed nescit ulrum; uiiutn- peccnt ct veniale peccatum est opus diaboli; crgo
que isioriim baplizat. Ergo allciura istoriim bis noii abrenunlial operibus diaboli. Ergo cst trans-
Laptizat. Quod quia dupliciter esl inlelligere, "dtt- gressor illitts sponsionis quam fecil. Ad quod dicunt
plicilerexponi potest. Alierumscienier bis buptizat, quod poiest simul venialia peccata facere, et eis
id.est scit se ailerum baplizare quj hapiizaius esl;- : abfeniiritiare quia amorem eofiim poslponit amori
ut per cpmposiiipnem intelligas, verura est; si ver.o Dei, siciit aliquis possidet divitias simul e.t eis
delerniinale, ut sit sensus, Scit istum esse.bapifza- D abrenuniiat;, quia airipfeni eafum anipr-i Dei ppst-
lum qnem bapli&at, falsum, Nam sic iiinuniera faee- : ponit. "--.--
ret sacrameiita, si iteraret saci-anieijtum, Qui enini, '
(69) Ullimo quaeriltii' a quibus possit darl .ha-
bisbaptizai putare yidelur qtjpd uiiicainorsCIiiisti .ptismiis? A solis cefle sacerdptibus (nisi iramineat
iioii sufficial ad salutem hoiiiiiium (cuin baptismus hecessitas), tam bQiiis-qriarii riialis, Sed servanda
mortera repraeseiitet), qupd jalsupi est,, quia iipn , cst inteiitio sieutfpriria;; alitef ertiin non esset ba-
pportet Christum mori atnplitis qui semei rirp pec- plisnius» Uiide: iile 310 Qri' riJicuIose alterura
catis Jiosiris movtuus est, nec opprtet is.lura Jbap.li- immergit profererido liaec verba quae solent pro-
zari qui baplizalus est. ferre bnpiizanles, iiop baptizat." Legilur tanien de
Et notaquod circa hunc articriluro,inhllae probaf' Ailianasio episcOpp, qui nuefos Judaeorum -yiderat
biles possunl fieri argiimeniaiiones, quae omues ad se imnvergerites, et hae.cverba ridiculose p.roferetir
(64) Mag., dist. 2, § F. ad hunc priusoffenderat (§7) V. Selectos ariiculos ih tloclrina JVIagistrie«J
cespitetn.
: lmprobaios.
(65) Mag., dist.5, § A, B. (68) Mag., dist. 6, § G. , .
(66) Auguslin., tract. 5 sup. i cap. Joan. (69) Mag., dist, 6,.
1241 SENTE.NTIARUSII.IBRTQUINQUE. — LIB. V. 12*2
tes quoriquaudo adulti ad baptismum" accesseraut, A acinis profluit, ita ecclesiaslica uniias ex pluribtts
eos noliiit bnptizare, ne in eis viderelur ilerari ba- est fidcliura personis. Caro eliam, qiiam contraxit
ptisaiits, ajstimans primutn baplismum, qui, quasi de yirgine, est illarum specierum signata non eite-
riilictdose factiis ftterai, lunc habere elGcnciam. cia, el sacrainentum ecclesiasticae unitaiis; quia,
Noiandiinj qiiod baplisinuin praecedit calechismus sicut corpus Christi e$ plurjbus roeinbris et iinma-
(quod inierprctnltir imtruciio) el exorcisinus (qttod ctilatis constat, ila ecclesiastica unilas ex pluribus
edjnratio), quae polius sncraracninlia suiit quani fideltitiii personis, Ipsa ecclesiastica unitas, res est
sacramenia, quia nil efliciuiit, nisi quod potestatem el iioii sacrameiiluin signatuni e.t non significans.
diaboli in nobis iiiiiiiiimimt, ef ka peeeala noslrn Ecce habemus quid sit hoc sacramentum., et qiiij
qttae suiil causa ampiioris poteslatis in ttinbolo, et res sacramenli.
suntquasi pr.cpar.iloiia nJ baplisiiimn, sicul parva Sed cum species iJIa panis sacramenlum sit Do-
mcdiciiia quae piaeeedil ad susceptionem majo- iniiiici corporis, el sitsacramenluih hoyl lesiaihent.';
joris. 317 ergo efliek qttod figtuat corpus Christi. Ergo
CAPUT IX. ipsttin eflicit. Nam haec est differeniia inier sacfar
irieiita novi et veteris testamenti. Ad hoc diceridum
De confirmaiione. "
De coiifirinatioue nil alitiri invenio dtibita- qnod illa species proprie dicilur sacramehttira. Neu
(7f)) est (licendum quod sil sacramenlum hovi iesta-
bile, nisi quod qiiierimr an sncrarrieiilum JiOc di-
meiiti. Nam hic esset quod figuraret, id quod efii-
ftiiiis sit qtiam bapiismtis? Qiind eiiim dignius sit
ceret. Hic non Ct nisi per aliquod illorum seplem
ostendiltir ila : ln mc.Iiore loco datiir, quia in fronle;
Ctmeliori lempore, qti.iajnm mundalo; «la majori- quae principalia sunl, Sed dicilur Bacraineiilum |n
ea signincatjoue in qua veteris lestainenli dice-
hus personis, qnia ab episcopo, el lenipore aposto- baiitur
sacraraenta ut significainia nOn eflicien-
lortim a solisâposiolis; et ad inajtis, quia ad robur.
lia. .
Ergo majiis est sacranieiiliiiii coiifiiiiialionis sacra- ltein, ciiin species illa panis sit sacramentum
mento bnpiismi. Jleni, in confirmaiione dnlur Sjri-
cnrnis, et species vini sit sacramentum sanguinis,
ritus sanctus ad robur, el datur parvtiiis. Ergo tunc etaiia
sithaec species quam illa, ergo stmt duo sa-
Siiscipiunt augmeniiim virlulum, Ad hoc dieenduin cf.amenta. Fallacia. Alia est prima mersio quam
quod melior esl ba*|)lism«s, id est utilior qtiani seciiiida,
utraqtte esl baplisrous. Ergo duo sunt
confirmatio. Sod conllrtnaiio est raelior, eldignior,
baplismi, quod falsum est, irao untts. Ita et duae
el preliosior. Sictii. aqua utUior vino, sed vintitn
^ speeies sunt unum sacramenluHKcorpoi'is elsangui->
dignius et excellenlios est. nis Christi. Sed tunc illae duac specics srint unura
CAPUT X. sacramenlum alicujus corporis, vel sanghinis" vel
utriusqiie. Si sunl unum sacramcntum corporis,
Qiiid sil sacrqmentum eucharistim, et quid res sacra- ergo speciesvini est sacramenlum corpofis ; si san-
menli?
gttinis, ergo species panis estsa;cram.eniuin sarigui-
(?1) Post prxdicla dtto sacrainenta , eucharistiar* nh. Itein [f. ideo.] dicendum quod illa duo suhx
de sacramenio esl agendum; et hic modesie, ctiin unuiii sacramenlum ijlorum duorum.ita qtiod rieii-
tiinore et reyerentia, qtiia potius liic operatur fides. trum; el species panis est sacraiiierttujii corpOris
qtiani ralio buinaiia, unde ullra scieniiam, auctpri- npn saiiguiiiis ; similiter species vini esl sacfaineii-
laies et tesiinionia, aliquid de his aitt legere, aut Iqm saiigujnis npn corporis. Haecduo illorum duo-
Ecribere neiuini est pnesuinendttiri, Haecsunt inqui-. "rum, ita quod neulrum illorum.
renda. Qiiid sit sacramentum hoc, el qnid res Iiujus Ilein, illae species sunt unum sacrameiilitm , sed
sacrameiiti; quae foniia, el quis niodus cpnversio- illud sacramenlura jain esl ibi, prolatis his vcrbis,
nis, et alia qttaead hoc tilliiruim peiiinent capituhiir). Hoc esl corptts, et posl, illud idem sacramenliiin
Sacranieiilum lioc dicilur ir.visibilis graiite visibilis D celcbratur qttando liaec vcrba proferunliir, llicest
fbrma, sciiicet specips panis et vini. Stint eniin sanguis meus, etc. Ergo bis celebratur. Ergo itera-
haec lria, sacrameniiim el non res, res el sacra- lur : quod non valel, qtiia non re.pelilur Ijencdictio
liientuni, res et non sacrameiiluni. Species panis et siipereamdem bosliam,seduiia super uuain liostiain
vini quae remanent rouiato pane in cofpus et vjno panis, et aliera super aliam liosliam vini. lieui, cor-*
jii sanguinem, sunt sacramenliim ipsius Dominici pus piiristi e§l sacramenlum unitatis. Ergo est yi-
corporis et Domtnici cruoris; quia, sicut inter cor- sibi|is fprma invisibilis graliae; at corpus Chrisij
porales cibos nulltis magis confirniat cor hoiniiiis laiet sub spccie panis et non yidelur ;. ergo non est
qiiam pariis, nec aliquid magis lactifical qunm xh forma visibitis. Ad hoc dicendiim quod corpus non
imm; ila iiiliil qttod ita reficiat et satiel ul, corpus est visihilis forma, qnia non est generalis illa dif •
et sanguis Christi, Eaedern eliaiii species snnl sa- finitio. Non videtur corpus Clirisli sicul necmunua
craraentuni ecclesiaslicae uniiatis; quia, sicut ilie stib capjia.
panis cx i>luriJ)iisgranis, et viiium illtid ex pltiribus
(70) SJngist., disi. 7, (71.) Magist.,.disl. 1?.''.

-
'tii* PETRIPICTAVTENSIS 1241
'
r—";:CAPUT"XI.-. .'""'"''"', A' Item, pforiomen hoc, dembristrative ponitur in
"' Qiiw sil fortria iiujus sacramenti ? o.fdirie istorurh verboruiii; Hoc est corpvs metim, etc.
(72) Post praediela considefandum est qtiae sit Ergo ibi aliquid deiiionslratiir, aut panis, aut cor-
forriia linjris saeramenti. flsec aitenditur in rebtis et pus. Si pariis deirioiislraitir, et de eo sii sernio, et
verbis : in rebus qriideni pane et vino qtiae trans- dicilnr vere quod sit corpuS Chrisli. (Illa"eiiiin lo-
siihsiariliantiir in cariiem el sanguineni Doinini. cutio nil nisi verum sigriificat); ergo paiiis ille est
Oportef aiitem: panerrt illum esse iriiiceuin el non corpus Chrisli, quod nejiio dieit. Si vero per pro-
hordeaceiim; qriia hordeuiri cibus est juiiienlorum nomen demonstretur corpiis Clirisii; ergo jam esf
el irrationabilium, qui in honorc noii sunt et non ibi corptis Clirisli antequam verba orimia siiit pro-
iniclliguni. Unde Propheta : Homq ciim in honore lata. Ergo noh per verbOrrihi iiloruin prblationeni
estet, ndn iritellexit; compafqttisesl jumentis insipien- 01 iranssubslantialio, aut sirie Vefbis fieri potesl
tibvs (Psdl. XLVIII),'etc., et Doiiiinus se granofru- aiitequani proferaiuf hoc verbum est pfolatb boc
iiienti comparal, riiccns ; Nisi granum frmrienti ca- prononiirie hoc': nam per ipsuni polesl demonstrari
densiriterram morluum fuerit, ipsum soluni manet corptis Chrisli.
(Jcdri. x). Viiium qiioque et non aiius liqtior htiie Quod notandum est ibi donec omnia prolala sirit
sacramenlo adliibeiiir; qttia, sicut virttim IxiifiCat B verba quae sunf de sacramenti forma. Ideo facile
cor homiiiis, ila sangujs Domini aniniam reficit et crit hoc Solvere dicendo quod sacerdos non profert
saginat, secundum id qtiod scriptum est -. Eteulix hoc ad sigiiificanJtiiii. Unde nihil eo pronoraine
metis inebrians quam prxctafus est (Psat. xxil). (75) (lemonslratur, sed ad recitandum verba Chrisli ha-
Verba auiem ad quorurii prolationetn transsubstaii- bila ad discipulos in Coena pridie qiiam paierelur.
tiatur panis iri eafnein, haec sririt: Hocesi corptis. Sicut cum sacerdos dicit: Dixil Jesusdiscipuliisuit:
meum, etc. Ea vefo ad qtioriim prolationem trans- Ego sum lux mundi(Joan. vm),. nil demoiislral hoc
substarilialur viiiura i;i sanguiiieni, haec suril, Hic pronomine ego : non eniin profertverba illa ad si-
ist tanguis metis, eic. Pef reliqua oronia quae dicun- gnificanduro. Sed hoc diclo,: qriod verum eslj non
tlir laus Deo profertur et ofatio praemiltitiir pro •niinus restat objeciio de Clirisloi'quia verba illa
jiopulo, pro regibus^ sicut docet Aposlolus (J tim. pi otulil ad signific.aiiJum irt Gceria..Ideo JicenJtim
ii): haecigitur surit de substanlia sacraihenti scili- quod hoc pronomiiie hbc nihil esl dehionstfaluni
cet fohna verbofum, panis et vinuin : naiii sine his donec compleia sit verborura prolaiio, quae sit de
iion esl sacraiiieiiluin. forrtia sacramenli, quod verissinium videiursecun-
Utriiin aiiiein haec suuiciant, rion iinrocrilo quae- - dum grammalicorum vel: diaieciicorum faculiates,
rituf. Si eiiim. dicatur qttod non hsec stifficiant non qttibus aliier niiiltas qtiajsiioiiesquae yidehiiif ca-
praemissis aliis, bbjiciltir sic : Tlaec verba, Hocest defe iu lallaciiim secundum qiiid Ct siinpticiter non
corpus metim, elc., liiillam habent eflicaciani-nisi facile csl solvefe. Ut omnis homo de quo loquitur
jpfaeeedai iiiypcatio Triniialis; Crgp Jiaec verba in- hic Socrales esi homo; ergo.Socfatet dequo iietno
yocalionis confertinteis vim. Ergo niaj'orern Jjribeiit ioquiluf etf/itc-.Alii dicuiit, Hocest corpus nieum, id
YiinqiiaroJsia: Ad lioc (jiceiiduiri qubd dttplex est esl hoc, sciiicel paiiis isle, jam flet cOrpris meum,
Jnvocaiio, 318 exterior"et interior. Iiiterioi'cst id est lioc signiiicat corpus nicrirti;;el dehionstfatur
Jides sanclae Tfinltaiis et Iiiiehiio sine qua rion fit forma panis. Alii dictint fiefi denionstralioriem in-
iilai ifanssubsiariiialip. Exierioi- es'i. orntienes prae- lellecliialem ad cofpus Cliristi, quod jarr. efit ex
hti^sae el liitroitiis
1
riiissa*cuiii leciione Epislolae et coiiversione panis, qui teitetur, iii cofpus. Prima
Graduale, qute omiiia dant cflicaciaiiiiliis ycrbis per lainen solulip niagis appfopriaiida est.
occasipnein, non per causam, qiiiasiirit causa, sine Sed el ileiiim videtur qupti ad prblalionem islo-
qua; non causa efficiens; nec siiiehis celebralur runi vefborum non niuteiur paiiisin corpus, imoad
.iiilssa','. et lameri celebrata fuit antequam ha*c probalipneih aliorum. Legitur enim in Evangelio
essenl invenfa, quae causa soleranilalis reperta D hic Ordo verborum : Accepit Jesus panem el beneili-
sunt. Hanc auieiu eflicacinjn dedit his verbis Spi- cens fregit el deditillis. et aii sumite: Hoc esi cofpus
rilus sanctus, qrii lioc revelavit Ecclesiae, uf inJutus metim {Malth. xx\i). Securtdum liunc ordinem ver-
talibus veslibus ea profcrendo celebrafel sacerdos borum prius videtur accepissepaneiii, posiea bene-
divina. Non enim ex vi veslium est quod illa cele- dixisse el dedisse illis, demtim dixisse : Iloc esl cor-
bratio vihi habet, sed potitiS ex Spiriut sanclo qui pus meum, etc. Sed isirid ullefius dixit quod vide-
sic institrik. Si qiiaefalui' aii forina panis, quae ibi lur ex serie verborurii Evangelii, et aniequaiii lioc
est nnie iranssubsianiiationeiii, sit sacrnmentum dicerel.faclaeral iranssubstaiitialio.inbenediciioiie
coippris, dicunl qiiidain quod lam cito esl sacra- scilicel quaejam erat praemissa. Ergo noli ad prola-
-'hienium (74)quam clto pouiiur superaltare ul itide lioneni isiorura verborum facta esl transsubstaniia-
couficiauir corptts Clnisti et nonriullorum verbo- liOne sk his facia ; veJ sl prius in iJla benediciione
rum prolatione incipil esse sacrameiiliint. protulit illa verba anleqttam frangeret vel daret, et
(7*J)Mag., sub.§C. (7.4) Hoc benigne inielligenduni, e( noiinisi aiialo^.

(7?»}Ex Ambrosio, iib. IV Detacram., c. i. gice ad ipsaiii hosiiarii coiisecraiani.
1215 SENTENTIARUM LIBRl QUINQUE. — UB. V. m&
posl iterum eadem prolulit, et ila his protulil. Non '_ A prolata. Jmo potest qtiacri quis panis, vel quod vi-
eiiim alia verba legiturprotulisse ad benediceijdum. num converlkur ctira dicitur forma, Bic est san-
Ergobisfacta est transsubstanliatio. Vel in^tina gttis, etc. Non eniin relinqiiitur panis el viiitim su-
illonim prolalione nihil transsubsianlialum est, et per allare cum prolalio isiorurn Verbonrin est ,c.pm-
ila yideiur 319 superflua, vel si bis prolata est plela, Hoc est corpus meitm, elc, quia jam facla
fornia verhorumsupereamdem hosliani; videtur inest lranssubstanlialio uiriusque in utrumqiie. Ad
jnria illala fuisse sacramento, quia ileratiim esl. Ad hoc dicendnm quod ex prOlaiione isloruni verbo-
hoc tlicendum quod bis proiulit Chrislus illa verba. rum, Boc est corptis meum, elc, non convertkur
Cum enini benedixk, ea protulil; et ita ad eorura vinum in sanguinem, sed panis in carnein; non est
prolaiienem facta est iranssubstantiaiio ; posleafre- tainen caro sine sanguine. Esl cnim ibi sanguis,
git et dedil illis, eliteruina.il: JToc est corpus meum, sed non per cpnversionetn, iii est noni est aliquitt
eic, Sed lunc npn protiilil causa benedicendi, et ideo ibi conversum in sanguinem donec proferaiiturhaec
non fuk ileralum sacramentuin. Dicunl taineu q.ui- verba, Hic esl sanguis, etc Ex quibus fil transsub-
dam quod in consecralione alia verba protulil quae staniiatio vini in sangtiinem qupd esl positum,
nescimus, ad quorum prolalionera facta est Iruiis- qttpd non est lransstibstantiatum doncc liaec verba
substantiatio, et itn alia verba prottilit it; benediclio- :. proferaulur : Ilic est sanguis, eic. Sicul el, anima
iie, et alia proferunt nipdo sacerdples. _,- esi in corpore illo, non tameni per aninice conver-
. Solel quaeri quiddara siinile ei quod quaesiluin Sioiieni.
tsl sttpra, cum de baptistuo ageretur, iitruni prolata Sed ad hoc ohjTcitur, panis muiattir in corpus
mcdictate verborum , quoruin vi sit iranssubsian- Chrisli prolatione illorum verborum; ergoin cor«
tialio, ralum essel sacramentum si foiie necessi- pns cnm sanguine, vel in. corpus sine saiiguine.
late ibi sisterel sacerdos, vel obnnitescerei, vel Si in corpus cum sanguine; ergo in sanguinem
niorte prrcverilus, et utrum oporteret super ho- conversus est panis. Si vero in corpus sino san-
sliam illam lolam henediclionem repelere ab alio guine, ergo corptis est sine sanguine. Sed patet
proTerendam sacertJote, an esset ibi incipiendum esse dandum quod panis convertalur iri corpus,
ubi terminavk. Sed creJimus ho >ini non esse re- non tamen cura sanguine, vel sine sangiiine, sicut
velatum; et ideo non diu hic imniorandum, sed Clirisius voluit pali non lamen cum peccato Jtidaeo-
nunquid si prolalis liis. verbis : Ilpc est corpus rum, vel sine peccato eorura. ,
meum, etc. inlegre, qiiiescerel sacerdos, nii aliud 320 CAPUT XIL
. perfeclurus (cum j'ara esset facta cpnversio panis iC Quh modus conversionis (715),quanlum valel
in cprpns, et ibi esset s.anguis) complelum esset explicari ?
. sacramentura ? Videlur quia ibi est caro et san- Dielo quid sit sacraiiienluii), quid res sacramenti
guis, et anima, et Deitas, Qttod si djcatiir nil obest. ei qu.seforma, diceiidum esl de inodo conyersionis.
Picunt laroeii quidani quod non est completum Stiiit atitcni tria genera coinersionis. Est iiiiuin
sacraraentuni, donec omnino prolata sint ulraquc genus conversionis, qnando aliqua stibslaniia
verba, nec facta est transsubstanliatio panis in transit in aliain ut sit ejus roaleria facla varieta.te
corpijs donec orplala sinl haec verba, Hic est san- proprietalum circa materiam el raaleriatura. Unde
guis, etc. . diciltir ovum esse animal potesiate, quia inde fit
liem, corpus Christi nunquam est sine sanguine, operalio nalurae, vel filix unittir qtiia fil operanle
nee sanguis sine corpore, ad prolalio.nem istorum artifice. Secundum est, quando fit mulalio proprie-
verborum coinpletam, Hoc esl corpus meu.m, elc. tatum, ul manente eadem substatitia fiat proprieta-
Facia est iranssubslanliatio panis in corpus anle- luiii circa eamdeni rem vaiiatio. Ut quando ista
quaiii proferantur haec verba, Hic est sanguis., eto. deposita lnollitie el assumpfa duritia per decretio-
Titnc est corpus cum sanguine in altari; ergo nem fil panis , el ila fuit corpus uxoris Lolh roula-
tut.icesl ibi >saijguis. Ergo est ibi conversio vini in ^ tum in lapidem. Est lerlium geous niutationis quod
sariguinem, yel iion. Si conversio vini in sangui- hic lanluni inveniiur, quanrio sciiicct substanlia
nem, sicui corpus in conversione panis inxariiem; panis in substanliam corporis Christi transit, ma-
C.rgoex vi illorum yerborum et panis in corpu.s, neiilibtis tamen omnibus proprieiatihus qnae erant
ct yinurti in sanguinem est conversum. ka ergo ad in pane, Nara post conversionem illam apparct al-
prolutionem eornin quae seqtiunlur, islorum sci.licet hedo iii hostia e.t rotunditas, el cliaractefes; sub»
, Hic est sanguis, etc. Non lit panis vel vini conver- siantia laitien panis uiulata esl iii subsianiiaih Do»
sio in cprpus vel sariguinem; ergo. sup.erflue profe- roinici corphris.
runiur illa verba: vel si ad uiramqtie prolationem (76) Ad hoc objicitur, aliqtiid quolidie traosU in
litraque fil conversio ;' ergo prorstis eanidem vira cofpus Chrisli, ergo quptidie augelurxorpus Chfi-
yidentur babere, el ila iteratur sacratiienliiin sti; non eiiim mirum tot subslantias in corpus
queinadtnodum si repelerentur illa verba scniel Christi transisse absque augmeniatione. Ad hoc
(75) Magist., dist..11. Haec tria verba exstabanl .. (76) Mag. bic, § B.
.iiicodice Viclorino, et nou in nostro.
1W PETRI PICTAVIENSIS 1248
dtcendurn quod jdeo; atigetur corpus Ghrisii» quia A Qtiod si foiie hx pUliviohe vel riegiigentia praeter-
substaniia pauis tfairsit in illud iderii corpus qnod miililuri valde corrijiiendiis iist qtii hoii appprik.
,rie Vjirgine tfaxit, qiiia inyariabile est, quotqiipt Et sigriilicat .aqTia'Tlla pppiiiiim Dei qiit corpori Do-
in ipsvtiii.ifanseajitjiiec aiigeiiir, hcc mitniiliir, ep •mijij uniliir, id esi Ecelesia* pfer Cliafkatem, sicut
qhodrfes qriae transeunt per coiiversioriem nbn aqua tiisepafabtliter yino admisceiur. -Sigiiifieal
ihahent in reruin generibus. Slcut si fieri posset -etiairt fidera, sioiit vinurii speiii, et panis chariia-
qriodualiquod lignrim incipeiet (ieri iiianus riiCa, lein, iit alibi dcteririinaluf.
nph ideo; augereiur, quia non maiieret res illa ifi (79) ltiini, accidenita iila quae femanciit liriitala
rertihinunicro. suhstaiilia paiiis, soiit iri aliquo subjecloaul in jianC,
Iiem, panis iste vertetur in corpus Christi; ergo -aui in corpore .Christi, quia noii est aliud invenire.
versione illa erit corpus Chrisli; crgo isle panis lii cofpore. Cjiristi non sunt, quia illud non jiabel
eiit corpus Chrisli, et ila aliquid erit corjms Chri- rotuiidam formarrt, iirto liumanain.Tii pane noii stinl,
sti quod modo non esl cofpits Clirisli; et ila qttod quia fac.laJ.i'afissiibsiatilialiorie paiiis in corpiis, noti
non est natttm de Yirgine eril corpus Clirisii. Ergo fcihaneJL"ibipanis. lti qup igilnr subjcclb sunt ? Ileih,
iion tinum solum csl corpus Christi. ltem , corpus panis qiiaiido eoiivetikur in COrpns, aut desinit esse
Chrisli fuil pauis istc qui a sacerdote positus esl B aiit noj); sinori desiriitesse, ergo, efit ei rion«fit
i:i altari, el fuit ille panis qui ab illo cst ohi.vlus. aj.quid nisi cprpus Clirisii. Ergo iste panis erit
E-.go fuil et tinus et alius panis, ct it.i fuil tinuni cpfpusCliiisii. Non ehimefit paiiiscurii converiatur
tt aliud, et ipsum modo non est, el aliquid quod htme iii corpusChfisti. Si vero desitiit esse intric,
non estsiiiripiii.ti de Virgine, propier hoc dkendum aliqua est catisa pereniptoria qtias facit ipsuhi desi-
quod vere riit-itur : hle pnnis vcitctur in cvrpus nire esse, siciil vclrislasTacit rein-iri se deficefe, cl
Chriali, transibil : ct quoties sumuiilur ibi vciba ad ignis eani consumil, et dissolutio pariitiirieaquae
mulalionem pcrtinentia concedi polest, praecipuc cpmposiia stirit fiicil desjriere esse. Jta desitiilesso
tamen cum dicitur : Panis iste transsulislantiutur in lipc scainiiiiiii, qtiniido iii paHes dissolvitiir. Sed nil
corpus Chritli, qnia nuJJuro veibuni adco proprie ist6rninppicsijiic'assigriari(80). Ideo dictiriiqtiidahi
liic ponitur sicut Iranssubstantiari, quia substantia hac fatipiie (JJl) pariem conveiti in corpiis, qriia ubi
in subsiantiam trajisit, maueniibus eisdem proprie- &X priiiis ibi iucipit essecorpusv ni siiniil Jil Jioc
lalibus. Cum yero dicknr pauis transforniabilur Cum illrij et in -riai.ieillo surit accideiitia illa. Aiii-tli-
in corpiis Chrisli, non est saiis evpressum, quia -Cunl ideo paiieiri verii ift corpiis, qiiia nuj-eral
non iransit forma in formam. Quidquid autem sit >, priris panis, iriotlo est cof pus * pt «Tesinif.ibi esse
de his ncqtinqunm est dandtim, panis isle est corpus Jjahisqtipd fedigiiur iiipfiiiiofdialetri iriatefiaiii, vel
Christil Videtur eqim quod, f.icla proprielatum va- ini.se cpjiBiimiiiir,-A)ii Verius diclinl qiipd panis esk
riatione, inanerel ideniitas subsianltae secundtiin •sentiaiitef ex yi vefbofum fit cofpus Ciirisii, ririii-
n.iiurnihyerbi subslanfni, potest tamcn dari, panis qiiani iaiiiehpiariis ille erit cbrpiis Cltfisti, et suiit
franssnbslantiaiione erit corput Chrisii. ijla acciJeinia siiie subjcclo (Si),QuompdO sit,peiies
De aqtia illa quae admiscetiif \iiio, (jiicerilnr an illum esl qui hpc potesu Non etiiin siinl in corpQfe
transeat in sanguineni, vel in aquam qurefiiixk de Ghfjsti, qtiod noli: habet taleni |'oii)iaiu, iino polius
latere Christi, an maneal i;on conversa, et si humanam, qtiae non videlur ibi, Jicet in Cii;fornia
convertatur, ad quorum vcibofum prol.iiioncm, an S\\ ibi.
ex vi istorum, Ilic est sanguis, eic An aliorum, Iteiri, cofplis Ghfisti fil ex pariei iioirefgO tariltifo
quia non Jegimus alia quurnin pt-blatione fiat Ir.nis- •de pufissiiiiis sanguinihus bealiu Virgiuis; Fallacia.
suhstanliaiio. Volunt quidaui ejus transsubstan- •Sfaiu.a taiituni ex aire cpiislat. Ei'go non rix nirdSita
liationem fieri, quia si non ronvertilur, ejus si- pt fofiria. Ingerii cnini se pliantasia acqiiivocaiionis,
gnaltim, id est Chrisiianus populus, non converli- currihaeepfaeposilio, ex,noletcbiiyersipneiiiinpriori
tur in corpus Clirisii quod cst Ecclesia. Nam aqttw D prpnoininc;posteariiaieriaro,scilic.ciin.conplusiqne.
miiltm, popidi tnulii (Apoc. xvn). Item, si aqua non Sicufapparel iti insiantia ubj lisep prpppsiiip, ex,
iniitatur, eigo nianet pura aqua. Ergo posl cele- posila in priori prpnomine sigiiiiic-aiinateriani, in
braiiotiom non cst sacerrios jejnims. Iiem, Hicro- conciusione exigeritiairi. Ad lioc eriini tu aliquitl sit
pymus ait snper Marcuni : « Clirislus forniaus san- statua, exigitur aesei fornia;iicet neutruin sil eius
gtiinem stium in calicem vino et aqua misiuin, pars, nec îrpinque a naitura [iiialeiial. -
321 ul a«io purgcrour a culpis, alic rediinamur Soicl eiiam qiiaeri, si saitgiiis primiiii admiscealur
a pcetiis, supcr hoc qtiia nil ccrlum abalio didici- Jiqiiori, lilruai liquof ille ycffatur iii sarigiiinetii. Nec
mus, nec nos aliquid dilEnire audemus. (77) Utrum enini possuiitiiiyeiiirivefba ad qtibruin ptoiaiionerii
jrrituin sit sacrameuluin nisi aqua apponatur solet Tiiit talis trarissubsiarjtiatio'. |deo dicriiit taleihtf-ans^
qtiaeri. (78) Et dicitur quia non est ideo irritum. stibslnntiulioiieiii hCqriaqhaiii"flefi posiijiiaji)"c'p'ri'sft-:
"
(77) Mag, § II. ,(80) Mag.. d. II,, §D.
(78),.H.ec resporisio esl Jlugohis a S, Vitt. Y, in- (•81) Erjof esl iiiipaitatorhiri.
notis
' ad Ptilliiiii (82) Egregie, lieet iliud nohtkiin suo^tenipoTe;cef-:;
(79)Mngist, dist. 13. ttint hahuissct; . ;";.,::.:"]
1249 SENTENTIARUM llBfli QtTNQUE. -- I.IB. V. l iiffl
cralus est sanguis. Unde ctim sacerdos biscelebra- A ergo aliqtiot! verbuiii vcl adscnsrim lioniiiiis peiii-
lurus sil missnm, non debet in prima celebraiione: i;ens, ve.Jcorrtijiijoncm al (iiiam iriiiucns de (Jhristi
sumere viiitim sanguine. mislum qnia noii esset je- coijioite dicitui', non at! ipstiin esseniialfier; sed ad
junus in secunda celebralione. Si eis objiciatuf de forroa.*nesl rcfcrcndiiiri, de quo dicilurquodvideaui:',-
aqua quas admisla aqtiae bcnedictac fit clia.m bene- laiigatin'. gtisielui', frangaaii'; ipstim yeiftCor|)ns.non
dicfa, respondelur hoc non esse aullicnlicwn, neo.;. esseatialiicr videtur, nisi in sncriinieJitp, id.fst in
unqnam iii aucipritaie repcriluraliquid ita coniaotU; forma illa panis extnnsecn, qttaevistii se offerl. vclntiS
aliciijtis rci sanetifieari, nisi qupd in. Veierj Tesia-. royslcrium, nec ip«nin essentialiter frangiltii;;;<*iiin',
nienlo legilur carnibus obla.lis a principe pno pc-c- inar.eai iiicoiiiipiibile el iiilegrum, nec-iri pattcs
caio omnia sanctificari quae cis tangeb.anl.tir;in ge-; '. diyitiilur. Dicunt tamen qnidatn quod npn esf.ihi
nere. suo, ut carne carnem, simila similara (Levit. fraciio cum lamen esse videatur : qiiihus-.obloqtiiiur
xi etvn). Anibrosius (8J): aitenjiri : «Nil fajsi pjilandinii ,est
llem, Cbristus pridie quam palerelur formaro ycr- in sncrificio veritatis,. vejiil in niagprpm-p.racsiigiis,
bortim deierminaveratad quorum vim iranssubsiait-r ubi dclttsione quadani: faHtuitur ociili, ut vidcant
tiandus erat pnnis in verum corpus CJtristi, el mi- csse qnod non esl (85).>.Alii (licnnl ibi esse Iracjio-
nisierium Iiujiis oflicii apostolis concesserat, ciiin Biiem, nihil tamcn frangi; eslienim sine siihjecto ,,•
dixit : IIoc jacietis quoliescunque sumetis in meam qiiod qtiidem miracuIospfii..Co:iifessio lanieiiBercn-
eommemprationem. Ergo seciinda die post illam jtis-. gajii fuil, et plcrique lioe scnliun.l, quod ipsunicoi;»
Sionem ad prolatipneiii islorum verbortim de pane. p.tts Christi esscniialiter frarigaiiir,: 'leiilibus -aue-
poteral confici corpus Clirisli. Sed corpus Chfisii. raitirj el intiien iniegriitn iuancat et iiicomiptibilei
lunc separaiuni eral ab ajiima per verain iiiOiieni . Itciii, dicil Aiignsiiinjs (86): «Gnro Gai;nis;eisari*
lpsius, 322 Ergo- si hoc fieret, esset luiic corpus, guis sacrameiitiira esl.sangninis, Came eisangiilno,
iiiniiiiiiatiiin, et si qtiis luiicsiiintrct torpns Cliiisii) iilrpbiq.ue inyisi.biJi, spiriituali, iiitelligiliilj si^tiifjra-.
sume.rcl inaniniatum. Ad Iipc dictint qtiod-ea die iion. tur corpus Glirisli .visibiie, palpabile, plenum gratia:
pnierat coiisecrari pariis: in corpus, nec isltid poliik. e.t.diyiiia niajeslale.> Ei iuc viilett.iJ:dicere -aperlO;
fi.cri ab apostplis nisi pos! resnrreciiPnero. Uiide, qiiod caroClirisli sil.aliqitid qiiod:VkIe)nr;,,et sati-
cliam Eccjesia instituil ea die iii.issain11011 celehr.-iii,; griis simililcr (87). Sed uitttir hic qiiodam ffopp lo-.
Irjbiis s.e ingcreiiiibus causis, vcl quia in verka.e. , quendi, qtiod res sj^ficans nouiine^^rei sjg11i.fiff.la3j
innnolnlur, cujus Jiaec caeteris diebus raystica sujit, voca.tur. Ujidecumspeci.es panis:sigftificp! ca.rniein..
sacramenta, vel: quiajpse pontifcx Cbrisltis e.a dier nproinecarnis hicappelJaiiir, elspecjes v.'i,n,i:piosi);inp,
per seniejipsiniiadinferos desccndit; vel qtiia, ttiii-. saingriinis. Ulru:ii*q.tie.ergp.dicilui' inyjsjtjiije^t?*, sjvi;-'
plosoltilo et akari depulso,,npn est in qup r.orjxoiis, rituale. et intelJigibile, sciljcel species p»iiis,et sjsecie*
ei saiiguinis Christi offeratur hosiia. Iiidc.eliam.est! vini, quia Chrisli carosecujuhiniîllani-fprni.-iniiif?!!'
qnod beaitis Ainbrosius instkuk ne uiiqn.iiii sexta videlttr caro; ncc sanûis scctindtui) illaro!foij!n,i.jiv
feiia missa.cejebrarelur Mediolani. videiur sangnis. Uiroque ergo sigiiiflcaiuii.cofpiis
Jtcm, corpus Chri.sti leneiur roanibus sacerdoiis,,, CljrisU visiJjile in aUa.fi,.npn hojnijiiijiis, setki.ifgelis
mandiicalur, atterilnn deniibus, frangkor in frcs. qui assisut.nl, ttbi in pj-ojiria,forma.eis a|)pnj;c!,;s;tiit
partes; isfae.parieS; stint, aliqua, ntilla iHartini est, , iij ccplo cmpyreo, tibi iti ipsnm sancii-arigeii. desi-
reliqua, qiia>libetviliarttm est corpus, Chrisii. lia. dcfanl pi'ospicere(,7 Petr. \),ib\ eti,:!iii,cst.palpabil.«w-
quot stint parles corporis. Cliristi, lol.siml corpora lieni, corjjtis Christi. esl locale,; a.ut ita est in JQG*
Cliristi, imo liabetur(83) quod parscorpoiis Chrisli q.npd facit di.sl&ntiani,lpcalem , si.cn! omue corpus ;
esl corpns Clnisii cujus esl pars; quod videtur im- aii.l (bJTijii.lioneJoci est in. loco, qiiia, iia esi inimo"
possibile. Quod autem corpus.Ciniisti fraugaltir, nen Joco quod 11011 in alio,. licet in eo non facial localcin
taiiiuiii cx praediclis, sed, ev a.I.iispatel. Uhi est fiar .djslaiilj.aro,.sicul .sunl. angeli et aiiimae. Ai netilrO':
Clio, aliquid ibi frangiltrr; non: panis, quia. non est B.3S3.:'s,°fiinJ niodorum dicilur coipus. Chr:isti,lp--
ibi,«!"ila corpus Christi frangilur. Quid lariien Do- cale.. Non. enim iinplel lociim facierjdo, djsiujiiiarn
miuiisJesnsdiscipulisabeitiilibusprppler seii.iioiiera localeni; nam sic unp. ef. codcm lempore.iiifijiiia
qoi eis videbalur du.rus respondji? Quod carnaJilgr loca iropleret; qnod cst iivipossib.ile.:Non .est vcruiii
intelligebant, quod spirilualiier inlelligenditm erat., quod sit in Joco difliiiiiioiie loei-jsciJicet, qtipdiia,/Sk:
Pulabant enim carnem Clir.isii.q.iiem.yidebant in ea. , inunoq.uod non sitin alio, ciiin sitisiniiliJc.f.ii)-gljif.
forma quanii cernebnnt mprsibus Iacerandain ct,co- . ri.bti^ Iocis, Ideo. dic.eiidumqiipdil» eslin lpcp qiip4:
liiedendam,, deinibiis atle.fendam, Quem car.nalcni.. lpcid.ifnnilione coniiiieitii*;,quiaita estJiiiinpflcc.o
sensiim D.eniinusin eis,condernnabai.,Adiijpc;dicei_ir:, , qup.d npn in .qiio]ibet,,.,licel jp .plu.rihiisv,siiiiiJiI(!r,:
dqm esl quod cpfpus. ChfislT ideo dickiir,v.iriei'i>.. llpii). anima Chrisii simul est in enipvrep. cpfilo,,ct-
quia fornia illa ,panis sub, qua ve!atur,.yide!ur, Ciuu;;; Jii.altari nbi corptts Chrisii. Non. eiigo .videiiH; e$s&
D. : s ; '"''
(85).Sic.Hilarius (uhi.pars est cpi-pons, ibi.est-et i85):Mag., §
tottini); et apnd Hieroiiym.. Deconsecrui. dist, %, Jibro Senieni. Prosperi el habetur Deconu
(.8,6)J.11
eap. Singuli. ~Viilelaiueii Glossas ibi. i\%i. % c. Hoc esl.
I_84)Citalus ciiam » Majisiro hic, § B. ;s (87) Jta soivil Mag., dist, 10,:| C..
4231 FETftl PlCTAVlEXSlS 1252
in lbco «lifTinitionelocl, qiiia ita eslin uno loco quod \ in sublime allare luum auociandttm corjwri Clnisti,
in alio, et ila videttif aliarum animarum naluram id est (88) ul uniias Ecclesia; qnae signatur et cfii-
cxcedere. Nulluscnim Spiritus siiiiul in pluHbtis citur corpore Cliristi quod esl bicvassocietur cor-
locis esl, non nisi aninia Clirisli. Quod non est mi-' pori Cbrisli, id esl Ecclesia miliians Ecclesiae
riim, nam sicui babuit singularem slattim beaiilu- triuinpbanli : el est qucedam ligura per quam quod
di.iis, ila etiam singulafem modum localiiaiis. est flguraii aiiribuitur figurami. Vel iia : Qusedam
Itcm, anima Cbristl est in coeto, et ips:i est alibi: dissocialiO videlurquod corpus Chrisii bic videlur
ubicurique est corpiis Christi ibi est aiiima ChrisiV sub fofma panis et non in propria forma. Peliiur
et ecbnirario. Ergo anima Christi est ih ccelo; et ergo ut desinat bic videri sub forma panis, el ula
corpus esl alibi. Ergo sepafata sunl anima cl cof- nobis videaiuf in ccelo enipyreo, ubi ab angelis vi-
pus a se invicem. Aii lioc dicendum quod si siibin- .detur in propria forma.-Vel ideo dicitur deferri in:
lelligalur excliisio facla per banc diclionem qunm, sublime, quia posl snsceptionem non est corpus
cuin dicitiir anima Christi est in ccelo, et corpus Cbiisli iii allari. Supcr boc laiiien dubilatur queni-
Clirisll esl alibi, ut inlelligatiir,quamin cmlo, fal- admoduin sil 324 cofpus Cbrisli in altari, vcl
suni esl; quia geiieralis est exclusio, et essel sensus in eo:qui sumit; et diciint quandiu servatiir sapor
"
quod noii eSsel corpus Clirisli in ccelo, Siciit nenio qui ferrianct facla Iraiissubsiauliaiione, tandiu est'
recipil, iste est doeiior qiiam aliquis bomo, cufn ibi cofpiis Chrisli. Cum vero nec sentilnr sapor,'
urtum siiperet ih dociriiia. Si vero inlelligatur ex- nec apparet species panis, non esl ibi cbrpus Cliri--
cliisio per ablaiivuhi facta, ut sit sensus, anima Sli, quia non esl ibi sacramenlum sub quo velaba-
Ghrisli esl in ccelo; ei corpus Cbristi esl alibi, id tur.
est ih aliolocoa ccelo, vefiim esl:-Non enim tiincex- Iiem, corpus Cbrisli aut est animalum aut ina-
cludeiiir qtiin sii in coJlo, siciit Vides quod iste est liimaium : inaminatum non est; est ergo anima-
sapieuiior aliquo homine^ Ilem, cum corpus Chrisii tum, et panis verlitur in corpus Cliristi. Ergo pa-
jn os suscipiaiiif, utrinn os dilateiur quod possit uis vertiiur in corpns animatum; ergo ih animam :
corpus Cliristi in os suscipi, siveqiianiiias corporis quod falsum.Ideo dicunt qui mtilta legerunise non
ul in os cOncIudi possit coiiirabitur. Adquoddi- inveiiisse in auctoriiaie baec vcrba, etideo novita-
celidum, qnod ea virtute qua poluit super mare tes vcrboriim ih his non admiuiint. Mibi videttir
ambulare, corpore non iiisi allcvialoet iriari liOti verilalem vcrius non posse cxprimi quam si dica-
solidato, et qua corpus smiiii vifginitaie servata tur corpus Cliristi esse aiiimaluiii, id est anima vi-
de malerno utero sive de sepulcro clauso produxil, Q vilicatum; nuhqnam euim fiiit inanimatum nisi in
sive qua poleiilia discipulos suos de ergastulonihil- tridiio inoftisrlten), corpusGhristi aul est simplex •
ominus laineii clauso exire fecit, eadein quoque aut compositum : non est simplex, cum fueril com-
virttite corpus suum non IireVialum, non diininu- pbsilum diim fuit mOrlale. Ergo esl quodam com-
tuni in oris anguslias recipere facit. posiiuni. Ergo habet parles. Ergo in eas dividi po-
Item, in canone missa: habetiir post consecra- lest, et ita corrnplibile est. Nec obest si dicalur '
tiouein : Jube, Domine, istud deferri in subiimc al- quod sil compbsitiim, el quod partes habeat; non
tare tuum sociandum corpori tuo. Nam duo vide- tamen dividi potesl, quia glorificatum est et ihcor-
tur petere sacerdos, el quod deferaiur in aliare ruplibile facltim. Sicnt corpora saiiciorum post -
subliiiie, qux petitio est oiiosa, qrila esl ibi corpus diem judicii iinmortalia eruiit et incorrupiibilia.
Domini, et ut socielur ibi cofpori Cbrisli, quod et lamen non ideo minus corpora.
iniitile est; nam ipsuui corpus quod super aliare CAPUT XIII.
esl, est illud idem quod cst in coelo. Non ergo ei Quis modus sumplionis.
sociatur. Nam ila idem sibi sociaretur. Non cst au- (89) Uiliiho feslal dicere de sumpliohe Dtuniiiici
tem socieias nisi diversarum refuin. Nec de pane corporis. Modus siimendi diiplex est, sacrarncntalis
puro hoc inlelligi potest, turii. quia posl consecra- J) cl spiritualis : Sacramenlaliler sumunt boni et
tionem, quando hsec verba proferunlur non estibi niali; nain sacramentaliter sumere est ipsain car-
panis; tiiin quia etiamsi adesset non deferretur in nem veram Cbrisli sumere, sive inde percipiaiur
cffilos. Ideoila iritelligendum est qnod ibi dicilur. friictus, itl esl eccjesiaslica pax, sive rion. Spiri-
Nariivideb dicilur deferfi quia orat saccrdos quod tualiter siimunt soli boni: spirilualiier sumcre est
sicul corpus Chrisii iii cwlos esl delatum, ubi pro frucium proveiiientem cx cafne Doniini sumere;
hobi.s Clirisius interpellat apud Pairein, iia per id est essb de uniiate Ecclesisc, sive sumatur cor-
consecrationein et suinpiionem illam efliciaiur ut pus Christi sive non. De ijua sumpiione dicit An-
pro nobis apud Palrem inlerpcllat. Nain illa conso- giisliniis (90). t Ut qnid paras denlemet ventrem?
cialio nil aliud est nisi continua interpellatio pro crede el manducasti.- Nam credere est manducare. >
nobis. Vel ita, Jube, Domine, corpus tuum deferri Et nola quod ecclesiastica unilas dicitur caro Cbri-
(88) Hanc solutioncm babet Glossa marginalis ad (90) Cilaiur communiter ex lib. De pxnit. reme'
cap. 72, De consecrat., disi. 2, 'can. Vlrum sub dio, et apudAIgernin ex 1. n De pceiiit. Scd vide»;:
figura. . . tur hic iext% confect. ex tract. 25, et 26 cjiisdem
(89; Magist., iv, dist. B. August. in Joiin, ut apud lvonem.
1253 SENTENTIARUM LIBHl QULNÛE.— LIB. V. 4254
sli spirilnalis. Unde : -Visi manducaverilis camem A bile. Ergo terebalur denlibiis, frangebalur, palieVa-
tneam el bilieritismeum sanguinem, elc. (Joan. vi). lur; sed istud non valel, diclum est enim supra,
Sed objicititr : Isie reprobus qui char-iiaiew ba- qiiianecieliammodo quando csl glorificatum leri-
bel ad prasens, stimil corpus Domini; in eo eJificit tur, aul frangiltir nisi sub forma, ita ctiam nec
quod figurat, cnm sit verum sacrameiuum novi liinc. Ex confessione lamen Berengarii colligitur
teslamenii. Ergo ipse est eleclus : dictt eiiim au- qnod ipsum essentialilcr frangalur, alteralur, ma-
ctoritas (91). < Sacrainenla in solis electis efficiunt . nens tamen incorruptibile el inlegrurn : qtiod qno-
quod figurant »Iiem, islesumil Chrislum qui su- qiioinodo inlelligendiim sii, aljbi tlelerniiiialum est.
niit corpus Domini, quo nil est nielius. Ergo suniit Fuertinl tamen qui dixerunl Chrislum naluraliter
id quo nil est melius; falsuni ergo dicil sacerdos - babuisse corpus immortale et impass>bile et glo-
dum oral (92), « ul per ea qnx sumimus poliora riostim : sed, ul videremr el palerelur, fecerat
^sumamus, >ciimnibil sit potius Cbristo. Ideo resol- illnd morlale ad ten pus ; el.in coena lalem se dedit
venduni esl ilhid noinen, scilicel poliora, in adver- discipulis qualis erat naiuraliter, quia talis in mo-
bitim, III sic intelligatiir, potiora sumamus, id est dicolocopyteslesse.lla etiam in iranBfiguratipne
ineliiis, seilieel meliori modo. Modo eni.ui ila su- apparuil in carne lali qtialein naiuraliter habebal.
niilur a nobis quod non esl nobis vita aelenia nisi •'? Quomodo au:etii in ore singtilorum fueril simul uno
per causam, sed lunc fruemiir visione tleitatis eudenique momento, non inlelligitur, nisi hoc di-
ipsius, et carnem cjus glorificatam oculis glorifi- catur fieri miraculose, sicul etiam bodie esl in
calis cernemus, et ita meliori modo ci uniemur pluribus locis siinul et miraculose. Nec est enim
quam liiodo, quia el eam diligendo, quod fit bic : natura corporis glorificali ut sit in pluribus locis
sed plus ibi : et eam facie ad facie.m conlemplando, simul, sicul nec glorificali. Vanum lamen mibi vi-
quod non esl hic. Sed ibi nec separari poierimus. detur in hujusmodi laborare, el sequi naturam in
Eodem modo inlelligitur illud (92) : iPerficianl in miraculis. , .
nobis sacramcnta lua quod coiuineni, ui quod uunc Ulud eliam qurerilur, ulrum corpns suuni sacra-
spe geiimus rerum veritatecapiamus.i Modoquidem menlaliier acceperit quod videiur siimi ex eo qtiod
rerum veriialem capimus, sed oceullam : lunc au- dicit Augiislinus (93): super illum locuni Psalini
lem manifeslam. Yel ila, ul per ea quae per hoc jjxvm : El dederunl in escam mihi fel, et i« sili,
sacramentum bic sumimus, id esl per fidem, spem mea potaverunl me aceto. < Jam Domiiius escam
el charilatem, sumanius poliora, id esl vitam auer- acceperal qui cum discipulis Pascha manducave-
nam, quse polior est omni virtuie. .C
ral; > quod lamen sic impossibile probatur. Nam,
Item, Chrislus siium corpus dedil discipulis mor- ubi veriias esi, non est necessarium sacramentiim.;
laleet. passibile : nobis dalur inimortale et impas- Sed (ihrislus veritas manens in se eral, nec pro-
sibile. Ergo inelius datur nobis*quam illis : quod pler sumplionem uniretur sibi, cum.ipse csset.ille
verum esl, non quanliim ad effectiim : sed ipsum cui uniri debemus. Ergo non; indigebat lali sum-
melius, id est gloriosius. Ita enim, melius, accipitur ptione, nec etiani poteral sumere. Dicimus ergo
super Aposlolum, tanlo melior angelis ejfeclus quod nnnquam sacramenialiier accepil, sed mani-
quanio differenlius prm illis 325 nomen hmrediia- bus ad suinendtim sacramenlaliler.discipu|is .dedit,
»ii (Ilebr.i). Non enim polestdici effectus melioran- et ideo dicitur sacramenlaliter accepisse, quia in
gelis secundum deitatem.vel aniinam, cum nibil nianibtts: ad dandum , non in ore. ad mandu-
boni in resiirreclione accreverit, nisi impassibililas; candiim.
sed secundum carnem quae facta est gloriosa in re- - (94) Ilem, dicil auclorilas : i Anatbcma sit q:ii
suirectione, el angelicam naturain excellens, cum mulat ordinem Jesu Chris.ti. > Cbrislus.post ccenam
priusessel in morlaHtale et passibilitale. ltem, ha- agni figurali corpus suum discipulis dedjl. Ergo
bet auctoritas : t Hoc efficit corpus Christi in su- eliam nosdebenius post ccenam tam dare quam ac-
mentibus quod in se habet; • in se habebal mor- iD cipere. Vide ergo quia Christus post coenam agnj
talitatem elpassibilitatem quando illtid dedit, ergo paschalis corpus suum dedit ul ostenderet lermi-
iii sumentibus eiTiciebat mortalilatem et passibili- nata esse
Iegalia, inter quse post sacrificium viiuloe
tatcm. ldeo dicuut quod licet discipulis datum sit
rufse, dignius erat sacrificium agni pascbalis, et eis
morlale, erat tamen immorlale, id esl potens non succedere sacramenta noyi leslamenti quorum
rcori, el immorlalitatem elliciebal, id esl hoc con- priinuni et prsecipuum esl sacramentiini. eticbari-
Xerebat sumenlibus digne ul non possent mori. Nam sliae. Ideo eliani
quia ea quse postremo dicla sunt
alir.d sigiiificat nonten ad quod fit relatio, et aliud vel facta facilius memorise commeiidamus.
Ipse
posilumin prolatione. Sicutei cum dicilur : i Ma-, igilur a discipulis corporali pra:semia discessuruS,
nus meae qua3vos fecerunt, clavis fixDcsuni. > Iiem, et ad invisibilia
paiernse majestaiis migralurus boc
tunc dedit discipulis suis corpus niortale el passi- memoriale cordibus diseipulortiin voluit intimare.
(91) In collecta quadam. •- , digcipnlis suis; ibi sacramcnttim stii corporis do-
In
(92) alia collecta : Mag., dist. 9 § C. : mbnstravit.
_ (93j Augtist. ad Imnc versum psal. Acceperat (94) Cyprian. quid simile babct ep. 65 De sacra-
ipse escani suavem qnando Pasclia manducavit cura: menlo Domin. calicis.
1255 PETRl PICTAVIENSIS 123U
(95) idebijue post typici' agni iinniolaiiotiem snp- ilcfa sumptib. (97) ideo dicchtltim qiiod non est du-
pbiieiis rei figuranti fignralum, cbrpiis suuiii disci- plcx sumptiOi sed tina sola. Sicut nec iste bis man-
pulis pransis dedil. Voliiit tamen ui a succcssofihnsr ducat qtti bibit, et poslea itcrum manducal, nec
jejtiriis pro Teverenlia"tanti sacramcnii illud iderri esl superliuum qiiod idem sumil sub dnplici specie.
corpus stimcretur, el itleo r.on est niuiatiis ordo Nam panis ad cafneni refertur, vinuin ad saiigui-
ille ChristiJesu, quia ipsc Jesus Ghristus huiieor- neitij in qiio, seciiiiduin pliilosoplios,: est sedes
diiicm appidbal. Item, ipse Chrisius- dedit corpiis anima;. Ul ergo noteiur quod ct verumcorpiis et
. suum 320 discipulis quos sciebat in proximo pec- Verdm animam babuit el Ulfuhique liberavit, sub
caliiros. Ergo non consulebai coram tuilitaii. Ergo duplici suriiitur. Nam si lanium sub specie panis
nohjerat diligens eorum doclpr. ; suincretur, vidercltir ad solam corporis miilatio-
. Quocriiur eliain an iste sacenlos debeat dare cof« riem valere; si vefb taiitum sub specie vini, ad so-
. pus Domiiii ijli. quenvsciLin niorlali peccalo essev larii animai saiiiiaiem iiiiruereiur sumptio fieri. Si
niic potesl eiim cpnyincere. Ergo a comniunioric quis quoefal ari sit dtiplcx siiiriptib si semersub
. Ecelesisc.npn debet eum seiiiiestrarc. Ergo si peccaf specie pariis, et.iieftim sub specie panis sumiltir
dbbel ei darc. Econlrarib magister ejiis esl; lene-^ corpus Christi, dicenduih qund noii est duplex in
•tur.ejiis prpvidere saluli. Ergo non debet ci dare, B sacerdotei quiain una missa plures libstias sacri-
tiride sii delefior. Ad lioc diceiiduur quia- si i|le: ficavit, et in eadeiii sub pluribus Spcciebus cbr-
peccai debet ei<dare; si lamen sciat cuni essc; nr poris sumit, si rion suOieiat nuiiiefiis hpminum ad
iiiortali peccatpilebeteiiih inoncre ne accipiatj ijtiia- edendum. Si tamen Iiominilaieb iwh duplici spe-'
qui indigne inniiducat^ judicium sibi manducat ei Cie panis porrexil,- potesl dicl euin bis comiiiu-
iibit (I Cor. xi). Siciit eiiini ail Augiistinus (96) : nicassei
i Non prohibeat dispehsalof manduc.are, scd exa- Item,' nbfi tdtus sangiiis fluxit de latere Chrtsiiv
ctorem mpneat. >,Si quis lainen iii criniinaii pec- alia pars fluxit et alia superfltixit, et rieutfa fiiit
calo mariifestc perdurat; probibenclus cst; oecuims altera/ Si quis iariien ttiiic stfriieret Clifisii sSii-
yerb monendus, Dbminus atitem Jesus- sscpe iwot guihem sumeretne et euriv qtii fluxii el eiiiri' qtir su-
nuit Judam ne aecipcret, qtiando ihnU^bal qubd: peffliixit, et si fleret conversio vini iii sanguiiieni
esketeum traditurtis dicendb-. QiCiintingil mamw( transsiibstantiarelur iii utruhique/ari iri-altcfUiii?
iHecuniin-paropside, hic esl qui nie Iradet (3latth. Ab hujilsmodi eaviilafibnibus aibitfof hic potiti*
xxyOvVf&eiu^^^ Accipite^ supefsedbndum qriam eis insistendum. (98) i AuTer
exlioconiMS[\$Iart, xiv). Sed hoc itainielligaigrv -jargumbnta ulii fides exigitnr. > Illud poiius iivqiii-"
jdestvpsiSei;talespraiparatie ut pbssiiisvdighe sccU< rcridiim-vari sitidaridrim qubd iste siimat tfiiimani
'" Christi qtfi sumit iotuin Clirisium, vel stimal deita-
pefeV,
Si quis quipBfatannielius-faciat sacerdbs quandb: temy sed absnrduni est talia cbncedere. Nil enim
ei queiri scit eSse:m moftali peccalb, parrim panem dicitur hic siimi nisi quod manducatitr. Non efgo'
d.a.l.iquarii si pprrigat cbfpus; Domini sub forma: dandurii est ,'iste mnnducat animam Ghristi; quinr
pariis si: ille peceat. •Dieendum est quia^ peccat riori periiriet ad airimani eam mahducari, licet to-
quando panem purum puffexitj nec ille' mintis pce- luiiv Chfisliim sumat^ quia totivm (99) quando cst
cat qui suriiit puiaris se- suniere corpiis Domini : masculilligencrisadperson^mlefeftur327qua,ll'c,
quando-yero corpus• stiim.t,- sblus ille peccal qui est neiiiTiu5, ad naluram, slcUl diciiur, lotus efai
manducat. Item, solcl qnxri cum Dominus corpus Cliristus iri sepulcro, sed non toliihv,
suuni dederit discipulisv e£ nOhdum cssel glorifi- (100) lieiri, quseritur an sit vefa immblaiib quaT
catuin, an ppterat vidpfi iii iilo iriduo a discipulis qubtidie flt in altari,'a sacerdoie, el ari qubiitlje"
sub.fprma litimana nondunr glbflficalaj quam nil iinmoletur Chrisius, quotidie ocCidatur,-ei ita iioii
proiiibet.abpculis movialhmv absqiie velamiiie cbiis sufircit utia inors Cbristi. Ad quod dicchdum qiiud
spiciy et aniii illo tridublateat; siib.fbfmapaflis ei: D'iriih)olatrir€liristiis irisacfameniov el illa iinnioIai'd",'
Viiiivet aji.in: pfppria forma videretur ar stimeriti-. noii ob aliud dicilur inimolatib, iiisi qula repraesen-
bui. De:Iibp:ti\M leginiusi yel aiidivijnns: deternii-: tatTCramimmolaiionerii quse semel factii esf expan-.
iiattim. ; ,, 'V. sis riiaiiibus iri enice 1.Siciil' pictufa rcpfscseii.lai itl
• ftemviste sumit tplumGhristUhi sub spedie pani^ ciijiis esi iriiagb,' el sicui iiiiagtf noriiine' rei quam
etiposteaVtpliiiri stiii specie Virii. Ergb bis sumit.; sigriificai didiiifiUt imagoAcliillis dicitufAcIiillesi
Siiril ijgitiif duse ibi sumptionesv sieut dua* speeiesy ita iminolaiio ilkvnbiiilue vefaciiiinic-faiibiiis, guse"
tifrt.-ainiliil sub specie Virii sumit qribd nbri; priW semel facta «sVriuricupaiur (i). T.iriieiVcttni csetera
sirtiipiuiri-sit siub specie pariisi Ergb sujrerfluit' aIH: satfamenia cxtfa Ecclesise unilaterii cblebfafi' pbs-
•f9©) ^GypPi^citatunT. (59)f Tbtum/ est naturse fepraesentativtfni; 10fu"sv

(9t>)Ex eo sic De contecr., dist. 2, c. 67 : Non autem hypostaseos
»*• Daniasc, I. ni De fid., cap. 7 iii
proiiibeat dispensatormanducare piiigiies lernje tp -,flne.
""
uiensa Domini, sed exactorein moneai limere.X (100) Ma^., distl 12, §G,&.
-(93_KMagv»disi. i.4v§ F. (*) Male itera: Mag.j, dist. 45, qui disciptilolapi*
(&SJAinbiosius, supra. fniloBenshinir
1257 SENTENTIARLMLlBrU QUINQUE. - LIB. V.' 42.'i8
stnt, illi qui exconimuiiicali sunt non ptfsstinl hbc A CAPUT XV.
sacranientuin conficere, quia non dicunt ojfero sed
Ecclesise cni-n, Qua; sit institutio.
efferimusquasi ex persona (2).Missa
tit dicil Auguslinus, dicilur eo quod inissus ccele- (5) Est enim duplex insliiuiio luijjus sacrametili,
stis adveniat ad consecrandttm corpus; ideo nisi nna ad olHcitimin paradiso anle peccatum; nam
angelus veiiiat, missa neqttaquamvocari polest. Sed •sicutmodo merelurhomo aliqtio bono opere, ita me-
ad invocaiionein liseretici vel excommunicati noh reretur tuncopere 328 conjugii,elessetiiiiieiiicei)-
venit angelus. 'tivo libidinis : post peccatum vero fuit a'drcmediutn.
CAPUT XIV. Sed objicitur: Quando Dominiis dixit: Crescite et
multiplicamini,prsecepit conjugium. Ergo transgres-
Quid sil sacramentttm eonjugii, el quid res ipsius. sores fuerunt qui rion conjtigali sunl. Sed Abel non
(3) Seplem siml sacramenla, de quorum tribus fuit conjugaius : Ergo transgressor fuil, crgo mor-
huc ttsque diclum csl, id est de baplisino el confir- taliter peccavil. Si vefo dictum fuit secundum in-
matione et eucharisiia. Nunc esset agendum dc dulgenliam, tit videtur dicere Aposlolus{/ Cor.,
qtiarto, id est de pomiientia, nisi supra, ubi de pri- 8 vn), el indulgemia non est nisi ubi prsecedit culpa,
ina gralia lraclabatur, qiiantuin ad proposiltim at- ergo in omni conjugio est culpa. Ad hoc dicendtim
fmebat dicttim foisset. De quinto, id est de ordi- quod hoc prseceptum fuil in paradiso, et post pec-
nibus, nil hic dicendum eo quod decrelistis dispu- cattim ante mulliplicalionem generis humaou Simi-
tatio de bis potius quain theoiogis deservil. Quse liler post diluvium ante muliiplicalionem generis
eirca sexlum, id est conjugium a tbcologis solcnt Iiumani dicinm esl hoc sub prsecepto. Multiplicato
inquiri, sub compendio sunt perstringenda; nes vero g°nere bumano fuit indulgenlia, id est conces-
enim animus nobis -est compleciendi omhfa quse sio vel perinissio. Nam hsec duo significai hoc no-
circa conjtigiumpossunl inquiri, cum pleraque de- men indulgenlin(6). Cnmvero prsecepltlmsit de his
cretistarum potius quam theologorum famulentur sine quibus non esl salus, cousiliuin de maximis
inquisitioni. Videndum est ergo quid sit sacramen- bonis, ut de continentia; permissio de niinoribus
lum conjugii,<t quid res sacramemi, qiiseinsiituiio malis de qtiibus est coitus qui esl iu conjugio, qui
ct quse catisa efliciens, el causa finalis et causaj esset moriale peccatum nisi excusarettir honesiatcs
divorliis animadvertendsc : quse clarius patebunt nupiiarum. Concessio de minotibtis Iionis est, ut
prius cogniio per diffiiiilionem-qnid sit conjtigium. conjugium. Item, conjugium esl sacramenlum: ergo
Conjugiumest viri el mulieris inarilalis conjunciio ' opere illius sacramenti poiest bomo mereri; sed
inter legitimaspersonas individuam vitai consuetudi- coittis est opus illius conjugii, eo ergo nieretur
nem retinens. Saeramenlum est hic tonsensus ani- homo. Sed conlra : lolus hoino ttinc esl caro. Ergo
morum et carnalis copula, nec snnl duo sacramen- non adhibet Spiritus sanclus prsesehtiam suam.
U, sed unum sacramentuin unionis Chrisli ad Ec- Ergo non potest fieri sine morlali peccato. Iteni,
clesiam, quoe fit per charitalem, et corporalis quae dicit Gregorius (7):« Delectatio ilia sine peccalo
fit per nalnrse conformilaiem. Cujus etiam signum niillatenus ssse potest. > sed non potesl esse coitus
esl carnalis copula, sicul consenstis animarum spi- sine deleclatione. Ergo coilu illo non polest me-
ritualis unionis. Sicut vides quod species panis et reri homo. Ad hoc dicendtim quod opere conjugii
vini non sunt duo sacramenta, sed ununi; species nieretur homo, qtiando hac sola intenlione dormit
panis significat corpus Christi el non saiiguinetn; cum uxore sua, ut inde prolem suscipiat. Nam opus
species vini sanguinem et non corpus. Sed objici- illud fil ex charitalc et est ibi deleciatio : qtise qui-
lur. Dicit enim auclorilas (4): « Non est perfecttim dem essci mortale peccatum nisi excusaretur per
conjugiumsine commistione sexuum. > Ergo iuier bona conjugii, quae sttnl tria: fides, proles et sacra-
Mariam el Joseph non fuit perfeetum conjugium. . menlum. In fide altendilur ne vir ad aliam, vel
Ideo ita esl inieiligendum noit est perfeclum, id esl uxor ad alium accedal; in prole, ut cansa ejuspro-
non plene exprimit unionem Christi et Ecclesiae, creandse commisceanlur, ut Deo religione educetur;
non exprimit corporalcm, sed spirilualem. llem, in sacramenlo, ut quandiu vivunt non separenlur
conjiigiumest sacramenlum novi lestainenti. Ergo spiritualiter, etsi quandoque uiriusque consensu
eflieit quod figural; ergo cflicit unitalem Christi ct corporaliter. Quod ergo dicit Gregorius : « Delecia-
Ecclcsiic. Ad hoc dicendum quod hoc sacramentum tionem illam non esse sine peccato, > iiilelligeiidum
in veteri leslainento celebrabalur, sicut ei in novo, qtiando homo vel causa incominenlise vcl libidinis
el antiquius esl omnibus sacramentis; nain insti explendaa cum uxore dormit; tunc enim est ve-
luliini fuit in paradiso cuiii Dominus dixil: Crescile niale.
it mulliplicamini(Gen. n ).
(2) Ciiatus apttd Mag. hic. (6) Mag., dist. 26, § D.

(3.) Mag., iv, dist. 26et27 (7) tireg. resp. 10 ad intenog. Augostini:.« Vo-
(i\ Aug. m habelur hic disl. 26, § G. luptas ipsa esse sine culpa nullatenus polest. >
^5) M.ig.supra.
PATROL.CCXl . 40
1259 FITRI PICTAVIENSIS 4sr,o
CAPUT XVI. j no : Sint lumbt vestri prwcincli etlucerna; ar.-en
A
Qiia! causa efficiensconjuyii. tes (Lnc. xn\ etc.
(8) LfTicienscatisa malrimonii est coiiscnsus ani- Qincrilur eiiain an consenstis veibornin sino
mormn. Scd nunquid conjuges sunl isti, si juret consensu aiiiinoriim faciat mairimoiiium (13). Et
vir se ducluruin eani, et illa se illi nupturam? Non, dicunl quod conjiigiuni esl inier sic coiisentienies,
nisi per verba de prsesenli conscnsus exprimatur, sed peccanlmortaliter qui sic copulanlur, qttia iu
ut dicai vir, Accipio te in meam, et iimlier, Accipio corde et corde loquunlur. Non ideo lainen tleperit"
teinmeum. Sed qusniliir cujus rei sit consensus, ipsa digniias sacramenli. Sictti verum bapiismum
an carnalis coPiIse, an cohabilalionis (9)? Si eiiini snscipil qui ficlus accedil, tamen non prodest ei
consensuscohabilalioiiis eflicit conjiigitini, ergo donec ficiio fecedal. Iiem, hic sunl duo coiijugali.
inler fratrein eisororem polest esse legilinium con- Ergo irigesimuin friietum recipisnt, sed el ipsi
jugium, cuiu sine peccaio possint simul cohabiiare. fiunt r.onlinentes el non conjugaii. Ergo recipiem
bi vero coiisensus carnalis copulsecausa est inairi- frucluin sexagesimum. Sed illi alii lantiim stiut
monii, ergo inier Mariariiet Josepb non Cuilvertim coiitinentes.el iion conjugati. Ergo recipienl fruc-
malriiiionium, quod nunquam beata Virgo in car- lum sexagesimum et iion irigesimuin. Ergo majn.
nalem copulain consensit. Quod ita osicnditur: B 1 rem frucluni recepturi sunt isti qui duplicem reci-
"(10)Troposiierat manere in virginiiate. Ergo vii non pientqiiam isti qui uniim, quod falsuin esi.quia
coiisensil in carnalem copulam, vel voliim fregit. parern habenl charitaiem illis. Ad quod dicendum,
ileni,'.d;ciiau.clorilas(Ii): « Posl votum non lan:uni sicut stipra dictum cst , quod non sit disiinciio
iinbere, sed et Telle nubere, peccalum est. > Bea:a frucnium secundum naiuram et quantitnteni, ul iia
Virgo voverat virginiialeni el poslea nupsit. Ergo supere.nl se prsemia in qtiantitale, sicut et numeri
ex hoc peccnvil, e"t ila voluni fregii. Item, lcgiur se excedunl. Becipicns eniin fiuctum irigesiinum
t[iiod Chrislus revoeavit Joannem volentem nubere, beaiior esl quandoqtte eo qni recioii sexagesiiniim.
si volebat nubere. Ergo volebal esse subdilus lcgi Sed secundxm sigiiilicaliones niimeioruin quas su-
tixorise. Ergo volebat ul non haberel poiestatcm pfa distinximus, ila pramioruin differeniias, se-
«tii corporis, sed tnulier. Ergo volebat ei redilere cunduin aucloritates sanctorum, assigtv.vin.ius:
•debiluin si exigcret. liem, Joanues ex charilaic imo etiara isli conjugali non suut rcccpturi frti-
volebat obedire legi; lex volebat ut quiiibet ducefet Cliimconliiieiitiuni, quia paratus est tnerqtie aheri
tixofem; imo maledicebal eum qui sterilis erat et debilum reddere, si poposcerit. Non est auiem ita
scmen super lerrarn non fclinqiiebai (Deut. vn). in ccnliiienlibus. Qiiidatn taineii dicuut eos secun-
. Ergo Joaones volebat filios gencrare et virginHateni { dum tligiiioreni slatum judicandos , ut dicanlur
voverat. Ergo contra vottiin feeeral. recepturi fructum contiuentiae et non conjugalo-
329 At1 l'oe dieendum quod coiisensiis conjur riiui.
galis^sOcielatisêxpressusverbis de prsesenti facii CAPUTXVII.
inafriiuoiiiuin, qui consensus non polest legitime Qua: cav.sa finalis conjugii ubi dicitnr an libeat aii-
contrabi iiiter consanguineos.Dicenduiriestergo (12) citi uxoiem dimiltere.
qiiod beala Virgo proposueral manere in virgiui- (14) Gausa finalis conjugii nmlijplex esl, qusedam
tate, sicuiet jnsepli, et ulerqne hoc cognoverai de honesla, qusedam iiihonesta. Honesta est procrea-
altero, revclanie Spiritu saiicto, et neuter lainen lio sobolis, rcconciliatio pacis. Inhoriesia, qusssius
votuiu expresseral, quod postea feccrunt. Non ergo divitiartiii), forina nnilieris, satieias Jibidinis: nec
coiisensil.Maria in carnalem copulam, nisi id adda- tamen inaltis finis sacramenlum couiaoiiiiat, sictit
tur, si Deo placefet, cui virginitatein suain coniini- in Jacob qui dtixit Rachelem ob pulchriludiiiei]).
serat. Consensit lameii in conjiigaleni societatem, (Gen. xxix).Non tainen ncgamiisquin peccel tnor-
et conseiisit inhoc ut redderet debilum viro, si taliter, qui causa facienilseIibidinis uxorem dtieit.
Deus disponeret. Eodeni iiiodod.icenduiirdeJoanne. p. Non lameii ininus est veruin conjugium. Excusa-
Solent eiiam qnserere utrttin apostoli possent uxo- luretiam coilus a moriaii peccato per bona conju-
res ducere, ctiin Aposlolus dicat : Vnusquisque gii; forle lamen aclio bujus qni hac inteniione
hubeut suam uxorem propler fornicaiicnem (./ Cor. iixorem dticil, ut libidinem expleat, "morlale pec-
vii).-Sed intelligendoin id esse daiuiii ab Aposlolo, caiiiin est; non aulem si ideo ducal, quia contineie
tioii nl.prasceplum, ivac til consilinm, sed ul per- lion facile potest.
li.issionem : non poterant apostoli qui confirniali Quseritur de duobus consanguineis infidelibus,
vfuerunl, poslea uxores ducere siiie peccato: quod qui cum esseiil conjugaii ad fideiu conversi sunt,
est niinus perfecioruni; ciiiil ei's dictuni sit a Donii- an sinl modo conjuges. Quod ostenditur. Legiiiur^'
(8) Magvsup. § C, et dist.28. (13) M.ig.,iv, disi. 27, § C. Si autem verbis expii-
(9) V. iib. De sar.cia Virginit., c. 5; I. De nupt. cant quod laiiieii corde non voltuil; si non sil coac-
el conc, til hahelur 29; q. 2, cap. Suj}iciat. tio ibi, vcl tloius ; obligatio illa verborum qnibus .
(10) Beda, sup. i cap. Lucw. conseutiiinl dicentes, Accipio ie in virmn ; et, iigo
J(H) August.., I. De sanct. viduil., c. 8. te in nxorem, iiialrinioniuin facil.
"(12)Ex'A'ugusiino,J.
'
xxiv Conlra Fati&tum cap.
• (U) Magist., IV, disl. 30, | D, E , et dist.se-
i,et 9. quenli.
iSSi SENTENTIARUMLIBRI QWNQUE, - LIB. V. 12C2
fuerunt psrsonse ad eontrnlienduni matrimoniumet A judicat Ininc ilebere illam dticere. Ergo Ecclesia
veruni fuil inler eos conjttgittm, utraqiie persona judical de occullis, el ila peccat. llcm, qnicunqiie
vivit, ergo veri conjuges sunt. Haec qiifeslio miillis facilquod non debct, peccal: Ecclesia facil qnotl
ijusesiionibiisventilala, a quibusdam iia solvitur,tit noii debel, quando coptilat islam isli. Ergo peccat.
<licalur vcrum conjugium fuisse inler istos ; sed Quod autem Ecclesia faciatquod non debei, ila os-
iiec ralujn nec coiisuinnialtiin. 330 Nani verum teiit!iturquianondebel,consanguineosconjiingere,ft
coiijugium cst ubi est spirituale vinculutn lanlum, hocfacil.el nesciteosesse consangnineos.Ergo f-cit
titin legitimis plene personis et virgiuihus. Raluui quod non debet. Ad hoc dicendiini quod auciorilas
[al. neutris] vero csi spirilnale vinculum el lale illa, solius Deiesljudicaredeoc.cullis,aiibonasacl\o-
quod dissolvi non polest- ut in plene lcgiiimis el neset indifferenles debetreferri.de qtiibns nemo tle-
ianlum; nam jieulrae separari possnni, licet vertim beljiidicaresinislre, cuinpossint lieri tambona qnam
sil inter eos conjugitim, quia non esi ratum. Con- niala inlenlione. Demalisaulemaclioiiibusquaenullo
sununalum est, ubi intcrvenit commislio sexuum, bono finefieri possuntpotnst hoinojudicare, quia hsec
licet lamen verius dicatur quod inler consangui- sunt manifcsia mala, et potest referri lam ad actio-
iieos, ciijtiscitnque essent professionis , nunquani ." nes quam ad oninia luijusinodi, et luric accipitur,
verum fuil coiijiigimn, ex quo coeremonialia enepe- manifeslum, in duplici sensu. Nam dicilur mani-
runt cessare,unde cum omnes Judsci ieneantur feslum qnod cst cerlum, el ila nori est rnanifestum
subesse legibus Cbristi, et lex Christi non patiatnr eos deberc conjungi, qui non est certum, uon est
consanguineos copulari, non sunt legilimse perso- vcrum ; dicitur ctiam manifestnm pro teslibus ap-
nx ad conlrahendum, in quibus vincuium consan- probalum, sive verum sit, sive falsum : et de talibus
guinitalis reperitur. Si ergo, dum Judaicse profes- Rianifeslis licel Ecclesise judicare; el ita dicettir
sionis erant, non erant vcri conjuges in pracdicta manifestum islum debere illam ducere in uxorem,
Hnea consangtiinitaiis, eo quod ritus ille Judaicus quia testibus approbalum, sicui ctiam manifestuni
de ducendis cpnsangiiineis cum atlvenlu Chrisli esl istum debere suspcndi qui teslibus conviclus
cessare ccepit, multo minus conjuges sunl, dnm est furti, licet innocens sit.
tihrisli legibus siibsunt. (15)Causam divorlii inter conjuges Dominus in
Hem, posito quod aliquis duxerit sororem suam Evangelio docet esse foniicalionem : qitod intelli-
nesciens esse sororem , nunc primo percipil csse gendum est lam de spiriluali qiiam de corporali. Si
sororem, sed non potest leslibus convincere quod lamen separenlnr, neulri licet 331 nubcre postea.
sil suasoror; uxor istius poscil ab isto debiium, PJures autem erant in veteri teslamenlo quas docet
el veri conjuges sunl. Ergo iste tenetur ei reddere. Moyses in Detueronomio , propler quas permitie-
Econlrario isti consauguinei sunt. Ergo non sunt bant Judsei dimiltere uxores, dalo libello repudii,
veri conjuges. Erô neuier tenetur allefi debiiiiin ubi nna causa vel plures scriptae coiitinebanlur.
reddere. Iiem, Ecclesia conjunxit islos servata Quod etiam usquc in hodiernum diein observant
forma conjugii, el ndhibuit quaindam diligentiam Juda-i, eos lamen ostendens peccare mortaliier in
ad hoc. Ergo verum fuil inter eos conjugium.Ergo Evangelio qui ob aliam causam quam propter Ibr*
Deus approbat illud coiijugium. Eigo coitus ille nicationem uxores dimitlebant.
qui est inter hos duos non displicet Deo. Ergo non Unde objicitur: Moyses permisit eos dimittere
est inceslus. Ad hoc dicunt quod isle cum non pos- uxores, qtiod erat mortale peccaltimjet scienter
sit teslibtis convincere hanc esse sororem siiaiu, hoc faciebat et ad eum pertinebat eos redargnere..
debel persuadere hoc Ecclesiae omnibus modis qui- Ergo morlaliterpeccabat. Ilem, permissum fuit mor-
iius potesl. Si vero Ecclesisenon acquieverii, tene- tale peccalum. Ergo el permissio ejas qui permit-
lurdebilum reddere uxori.si poposceril: sed exi- tebat. Ilem, contraria fuerant inslituta Christi et
gere non debet. Ecclesia enim in bis falliltir. Moysi,quia Moyscs ob multas causas permitiebat
Dicunltamen quidam qnod non est conjugiuin in- D ] dimitiere uxorem, Chrisius ob solam causam for-
lcr cos nec debent cohabitare sicut veri conjuges. iiicationis. Ergo alleruler peccavit in inslilutione;
Alii vero dicunt quod et conjuges snnt, et uterque sed non Chrislus; ergo Moyses. Item antequani
teneittr alleri debilum solvere. catisae assignarentur a Moysepropter quas licebai
Ilem, so/tns Deiest judicare de occultis, hoininis uxorem dimitlere, morlale fuit peccatum dimiucre
vero de manifestis. Iste comprobal lestibus hanc et post causas assignatas similiter. In nullo ergo
iion esse consahgiiineam suam, cum sit tamen, et alienatum esl illtid peccatum a crimine posl per-
uterqtte conseniil in allerum: Ecclesia judical istos missionem. Ilem, ob nullam causam polerat diniilii
esse conjuges. Ergo de occullis judical, quia istud uxor ab aliqno in veteri testamento qui non pec-
est ei occultutn quod sint conjuges. Ergp peccat. caret mortaliter; modo si dimiuatur ob causaip
Jtciti, non debet illam ducere in uxorem. Ergo ne- fornicaiionis, non est mortale peccalum. Ergo fir-
mini esl manifesium pnod debeat illam ducere. mius eral sacramenlum conjug.ii in veteri testa-
Ergo nec Ecclesiseest hoc manifestum, et Ecclesia mertto quam in novo. Ad lioc dicendum quod Moy-
!;;'
(IS) Mag.,dist. 33 &C.
I2G3 PSTRI PICTAYIENSIS «5*
sessusiiiiiiu minora mala, tit vitaret niajora; scie- A , ideo dicunt quia non eiai conjiigium iufer eos qtti
bal enim -Judaeosesse crudelcs, pronos ad cfftisio- aliis dimissis intcr se conirahebahi. Necideo tanien
iiem sanguinis, et cilo iiilerempturos uxores si erat fornicalio in coitti, quia tunc pauci efant fi-
displicerent eis, nec possenl d'inittere; el ideoda- deles et quocunqiie modo permiscereliir homo mu-
lo libello repudii cerlas causas divortii conliiienle, licri, Innc ad procreandum hbminem in cttllii tinius
cas perniisit diinilti; non quod, dimitlcre non es- Dei permansurum, ininus erat peccaium si etiara
set morlale peccatum, erat. eniin; sed ne deterius modo aliquis in sua uxore carnaiiler deleclettir.
facerent, id est eas iulcrlicereiil. Unde Dominus Unde etplureslicehal lunc habere uxores, ad quarum
"dicit in Evaiigelio, quod propter duritiain cordis taiilumunam erat conjugium (16) : reliqusoconcu-
corum boc dedit Moyses(Mallh. xtx). Et nota quod binse erant propler aiigmentandum Dei popultim.
est triplex gemls permissionis : Quandoque euim Ilsec de nitiltis quae circa conjugium inquiri solent
permittiiiir quod hisi permiltereiur mortale esset sub cotnpendio pcrstrinxiinus, non ignoranles quin
peccaium ; sed quia excusalur, aut mortale pecca- et alia mtilta circa idein siiit dubiiabilia, et inqui-
tum iion esl aul nullum; el talis permissio potest silione digna, sed pleraque ex illis revolveniium
dici concessio, ei iaiis est coitus qui fit in conjugio decreta polius quam sacram paginam iractantium
quod pcriniuilur, id est conceditiir; quandoque ali- B j dispulatioiii sont accommodala.
qttid permitlilur, quia non poiest vilari et est ve- De ullimo igitiir septem sacramentorum, id cst
nialcpcccalum ; tales sum priini inotus. Unde ira- Cxtremaunctione, ullimo loco essel agendum, nisi
scimini et nolite peccare'(Psal. iv). Qiiandoque ali- quia fere nulla dispulabilia circa ipsum aiiiliviinus;
quid permiititur ne lial inajus malum ; non quod cl si qua?sunl, alibi sufiicienler scripta coiiliuen-
iion sit irialuin el moriale peccalum, sed qnia ini- tur. Ne ergo scribentes, nil agenlis opus agerc vi-
iitis malum esl alio, qiiod lier.et, si illud rioii fiercl. deaiinif, ab his supersedendum csse censemus.
Sic pcrihittebal, id est susiinebat Moysesdimittere CAPUT XVIII.
' tixores, iion riori esset moiiale sed
.qiiod peccatum,
De qualilale corpormn resttrrecturomm,
•quod riiinus malum eralquain eas iiiterficere.quod
facerenl si iiiviii cum eis habilarent; et tamen nul- (17) Uliimnm operis inccepti capittiluin in eo
lam poeiiam teniporaleni iuferebat Moyses.Deus la- terminabitur prbpier qiiod et prsediciis sacrameiitis
men illud puniebat aiernaliler. Et habes simile nos humilianiiis, el in quod laboris noslri inientio
liis omuibus inajgroto qni nullatenus potest abs- summopere dirigi debel, videlicet in resiirrecliono
tinere quincomedaicarnes vaccinas.velarieiiuas. Me- el ascensione (18). Resurgent ergooiiiinfs lam boni
dicus deliorialur ab uiroque;sed quia videleum per- C ( quam mali in ea aefaleinqiia inortnus esl Chrisnis;
tinaceminproposilo, perniiltil, id est suslinet, ul Sial- in differenli quidem statufa, uniisquisque in ea cu-
lerius vescenduni sit, potius arielinasquaiiivaccinas jns fuit dum IfiginSaduoruin annomni erai, Vel ad
comedal, quia minusnocent. ln hocatttein alleviatiwj quam perveuiret, s"iid lemporis viveret : boni qui-
est peccatuii) permissione, quia ctim prius inferre- . dem siiie deformilate aliqua menibfofiim.Non enim
tur postia a Moyse,si uxor dimiilerelur ; posl da- singulseparles ad ea membra qtiortim fneninl par-
lain permissionem iiiilli pcena teriiporali multaban- tes redibunt, sed vel ad ea, vel ad alias. Non enim
tiir, licet ad poenani aeiernanireservareniur. Licet quod fuit pars capilli.necesse est futurum csse
auiern contraria esseiit institula Christi et Moysi, partein capilli in resurrec.tione, ne sil indeceus
non ideo coniraria: erant iiisliiuiloiies, sicnt con- capiilorum prolixitas; sed vel ad capillos, ve! ad
traria sunt quse vbluil Deus el istehomo, non ta- alias partes redibil, sictit palel in imagine, cujus
nieii suift corttrarisevolnntates ebrttm. Sed niclius "si confracta est non quselibetpartes eorum ersnit
iiiihi videtur quod idem sit instiniiio in hoc loco qtioruni fuertint paries in resiitutione ; sed vel ad
qtiod iristilulum, Pt quodinslilulioMoysi iion fuerit cas.vel alias parles Ifansibiinl.
coiitraria instilutb Chrisii. Cum et Christiis vellet P j Sed bbjicitur : Porciiia caro coriredendo transil
Mbyserihoc perinitlere, ld esltolerare; et Moyses in cafiiem hominis, el lota caro hominis resnrgel.
st quis oh aliam causain qitam propler foniicatio- Ergo et caro porcina, rion pOrciiia.sed hninana.
nem uxbrem dimilterel, iion approbarel. Ila potest dici de boiriinequi devoralus esl a lupo,
Qiiserilur, si post dimissionemnuberet uxor alii, el trarisit caro hominis in carnem lupi, et ita re-
aii «sset conjugiiim illud exlremum. Quod non vi- surgef et caro lnpi et rcsiirgel etiam caro hominis
deltir. Erant enim veri conjugesprior vir 332 el qtisein eam transierat. Sed hanc objectionem solvit
prior tiXor.Licet enim essenl separati corporaliter, Veritas, dicendo in Evangelio, quia omne qnod in
nou tameri spiritiialiter, el ila pristinum manebnt os inlral foras vadil el in secessumemillilur (Matlh.
eoiijugiiim. Quare cxtremiini non erat conjugium, xv){19). Prsebel lamen cibusiiulriuienlum corpori,
' unclione.
(16) llsec ad meniem Magisir. qtii dist. 53, § B,
-sic ait : «Ex liisapparel quodsancti Patres anie le- (17) Magist., iv.dist. 44.
gem sine peceato plures liabuerunt uxores vel con- (18) Ex Angustino, .1.xxn De civit., c. 1J.
cubinas; eas enim ntinc uxores appellat Scriptura, (19) liem offendiculum in doclriua Magislri hic
{lunccoiicubinas.i V. iu Notisail Pullum, Deexirema §B.
*2CS SENTENTIARUML1BRI QULNQUE.— LIB. V7 1200
quia eosusientilurjmuliiplicaiur elciescilaugmcn- A & Cbristi. Alii dictinl qnpa modo non sunt cicairices
lalione partiuin; nec ideo transil cibus in cainein ln ejus corpore, sed ostendet eas indie judicii in
liominis sicut lestanltir physici ; vcl »iforte in eam corpore glorificato niiraculose , sicut econlrario iu
(ransit, non in illam quse esl de verilate humanse die transfigurationis in came corruplibili et mortali
nalurse, el quse in fuluro judicio resurget. llein, ostendil gloriam suse claritatis miraculose el sicui
omnis homo' resiirgel cum qualibet parte sua, sed illa ostensio fuil ad tempns, et bsec ad tempus erit.
cosia fuit pars Adsede qua facla est mulier. Ergp Dicunt lamcn quidam quod omnis caro videbil sa-
ipsa in Adam resurgct, ct sic duse animse eruni in lutare Dei (Luc. m) in judicib, in ea forma corrupli-
corpore ipsius. Ita etiam omnis hominis caro in eo, bili quam ad lempus lunc assuniplurus in cruce
quia cujuslibet hominis caro in eo maierialiier fuit liabuii; sed post judicium bonis apparebit in carne
ctde veriiale hitmanae uatiirse in eo. Ideo dicimus glorificata. (22) Iiilelligeiilesillud, « lollaliir impius,
iiiielligendum de partibus qiiae non fuerunl aniiiia- ne vidcat gloriam Dei,> non tanium de gloriaDeita-
tse, sed illa cosla aniinata fuil. lis, sed de gloria glorificatse buinnniialis.
Item, semen illud quod formatur in puerpcrium, Potest in hocloco quxri anposl resurrectioneni
csl de veritale humanse nalurse. Ergo resurgel. Ergo in corpore gloriflcato erunt qtiinque sensus, visus,
pars iliius corporis a quo seminatur, vel allerius, " auditus ct caeteri. Si cuim erit ibi gustus, el a»l
quia per se nunquani resurgel, eo quod nunquam htinc usum in quo modo est in aniina, igitnr lu::e
animabitur, sed rcsurget in eo a qtio seminalur et poterit liumana nalura appetere cibum. Ergo tunc
ipsum habei corrupiionem, unde obnoxiuin est poe- erit corpus animale. Ilem, lunc erunt cor[iora lo-
jia>,quia in voluptaie seminalum est, et ab illa cor- calia, facienlia distanliam aeris ad aera, et si cu-
ruplione(20)333 noiiestmundatuni alicujussacra- jiisKbet quantilas lanla sit futura quanla fuii in.
nienli remedio. Ergo in illa parie illius corporis ad ajtale Iriginta duorum annorum, tttnc lanlum inane
quod redibit seinen punietur hoino. Quod autcm occupabil quodlibet, quanlum modo, et aliquid erit
materia in se habeat corruptionem, ex iioc mani- medium inter ununi corpus et aliud ei non omnes
fesium est, quia si anima infunderelur, ab eo cor» polerunt esse in valle Josaphat. Item, cum visus
luptionem contraberet, el tamen puniretur homp fulurus sit in anima hominis, videbilne homo toluni
ille in corpore et in anima, nisi per baptismum corpus exterius et interitis ad moduin lyncis, et ila
aliquoil sacramentum mundarelur. Ad boc dicen- xihil obstabit ei quin omnes mundi parles videat
dum quod semina quae nunquam concipiuntur nun- vel tantum superficiem exleriorein, sicut modo,
quamresurgenljquod ies!aiurAiiibrosiiissic(21):<In- Q | vel claudetne oculos aliquando ut tunc nbn videat?
fornies partus quis no:i proclivius deperire arbilre- Si enitii lunc lynceum visuin babebit, non ideo
lur,sicut semina quae nunquam conccpta fuerunt.) miiiiis oculis clausis videbit. Item, movebiturnc
liein, cujuslibet sancti corpus post rcsurrectionem incedendo de loco ad locum officio pedum utendo ?
spiniuale eril et immorlale , non egens alimonia ci- Quod non videtur, quia sine onini graviiate erit
borum:iale 1'uitcorpus Cliristi posl resurreclionem. corpus humanum et a seipso susteiitaium. Iiem,
Tunc ergo non subjacebat liuiiianis sensibus: quod eritne lactus in ipso ut tangcnti aliquid obslei, vel
falsum esl. Tunc enim ipstim letigil Thomas qui audietne aliquid per sonum exleriorem, el animae
inisil nianus suas in ioco clavorum (Joan. xx). Post ipsius renuntietur interiiis? An unusquisque co-
etiam legitur comedisse (Luc. xxiv). Dicitur etiam gnoscet cor el inlcllcclum alterius absque vocis
quod cicatrices reservat usque in diem judieii, nl Vehiculo? vel quis erit tistts olfaclus in eo? An ita
cas crucifixoribtis suis ostendat, ul videanl in quem sensus in anima eruni, quod alios tunc habebuni
pupvgerunt(Isa. xvi, sccund. LXX,et Apoc. )). Ergo IISIIS, sicut qualuor cardinalium virlutuni alius
aiiqua corruplio est in ejus corpore, quia cicatrix eril ibi usus quam hic? An prorsus eril ibi anima
corrupiio csl. Ad qttod dicendum quod spirituaiia sine sensualitale, et inferiori poteslale rniionis,
erunl corpora sanctorum posl restirrectionem, el R per quam scil administrare iemporalia? 334 Et
agiiia quia nil obstabit eis, quia septem habebunt quocunque modo sit, videtiir aliqua actio vel passio
dotes in corpore, el septem. in anima, quae modo mulcebris gaudii futura in animabus, quse babebit.
non babenl: et tale iuil corpus Chrisli post resur- principium et linem : el ita lemporalis erit, et Ua-,
rectionem. Quod enim videbalur, tangebalur el hu- non crttnt omnia in sclcrnitaie, sed erit ibi varietas
nil certuni
jtismodi, niiraciilose fiebant. Quod enim comedebat, lemporis sicut el nunc. Ilsec omnia, quia
hocerat ut verura corpus se habere ostenderei. De super his addidici, vestrse, leciores, indaganda re-
cicatricibus atitem tradtint quidam sancti quod eas linqiio inquisitioni. Hoc lanien ceiiuin ha.bemus
liabet el reservat in diem judicii, et stinl ei ad glo- quod Doniinus post rcsurrectipnein comedii, se;L
riam.nonad confusionem, sicut ei multis post vicio- hoc fecit ad indiciuin verse resurrectipiiis niica :»-•
riam cicatriressunt ad decorcm,et adgloriam, non ad lose, e: lactus est a mortali cprppre.
ruborem; el ila non est aliqua corrnptio in corpore
(20) T. in Nolis ad 28 cap. Ptilli, in n parle. (22) V. Aug. I.M DeTrinu.. c. IG ct',i7; h^&-
(21) R.esiitue :« Augiisliuus. in Enchiridio, c. 87,» xxvi, 21; De spjrilu, eljiit., c. 22,.
1267 PETRI PirTAYlPXSr* : *we
CAPUT XIX. A mortui suntvquidam sunt summe oonf, ut Pelrus,
: De
spiriln quo mediante traduni animam uniri Paulus; quidam summe mali, ul qui nunquam ha-
corpori. buerunl iidem Domini; quidam mediocriter boni;
De spiritu illo quo mediante dicunt aniiiian)i quidam mediocriter mali. IIoc est quod aliaVdi-
nniri corpori, indiicti auctoritale Daniel in hynnio, ciione doeelur r qiiidam jndicant eliitiii judicantiir;
trium pueroruni :,In animo conlrito et spirilu humi- quidam nec jndicant, nec judicanfur; qiiidanifudi-
litalis (Dan. m), El: Benediciie spirilus et ahimce, caniur et jndieant; quidam judicantur el non jiidi-
jtistoriim Domino(ibid.), quaeruritqUidam an resuf- cant. Redde singula singolis. Mediocriicr boiiis, et
gei? quod videtur dicere Aposlohis (I Cor. xv), 335 mediocriier nialis prosont orationcs Eccle-
tainen non videtur posse stare, quia. simplex est; siaect eleemosynsedaiac, sed ad aliud et ad aliutl
aut compositus spiritus iJle; si est siinplexet desi- (25). Bonis quidem ad faciliorein absolulioncm
nil esse quando anima recedit a corpore, quod non pcense, malis ad iniiigationem. Suinnie malis qui
esl dubium, et iterunv incipiet esse quando anima nuiiqiiain participaverunt sacramentis non prosunt
ad corptis redibit, el modo nilfil; creahilur tunc qui in hac vila non nteruernnt ut sibi prodesseni :
ctjarii erealus est, et ita Ms fuit creandus. Si vero nnlli auicm prosuni, ut dicunt sancii (2G), nisi ci
composilus esl et tunc desinet essc quando aiiiniai qui ita gessit, tit ei post niorteiii possent pro-
a corpore rccedet, in paiies dissolvclur, et quidI desse. Tales .suiit omnes qui habuere charilateni,
srt de ilfis pariibus? Conjungenlurne sibi invicem et in parlicipatipne sacranieutorum decesserunt.
iierum in resurrectioiie? liem, spiritus ilte esl Sed objicilur nntllipliciier, sicul Iocus el tempus
quasi vinciilum animse ad corpus.quse contrariis; et ordo, et scienlia aggraval peccalum ; ita vidc-
parlicipantur proprielaiibus, quia corpus est invi- ttir aggravare perceptio sacramenii. Unde si iii
sibile et morlale. Ecohirario autem anima esl in- eoclemgenere peccatipeccent fidelis et infidelis, et
visibilis, iiiimortalis, sed non erunl ita contraria eodem proposito, el eadbra intentione afiis oiimi-
in proprietatibus posl resurrectioiiem ; imo IUMC bus circuJiistanliis retentis , viJetur magis peccare
crit corpus impassibite, imm.ortale, spirituale. Non et contemnere iidelis quam infidelrs, et inajoreui'
cfgo necessariuin erit tunc niedium ut anima cor- injiiriam Spirittii sancto facere, quia a se expellit.
jiori unialur siciil modo. ltem, sicut dicuril physici, Illp atitem non ila expellil qui liunquntn habuit,
ille procreaiur ex ciboiuin decoclione, quia cibi pejor est ergo fidelis Christianus in aliis quain infi-
«lecocti in stomacho in qualuor dislinguuntur; sed delis. Quod etiani auctorilale probalur, qtiia me-
iniic non erit corpus animale, id est egens alimo- g( lius est viam veritaiis non agnoscere, qnam posl
nia, sed spiriluale. Videtur ergo qiiod non erit agni.lain retroire (11 Pelr. n). Si ergo oraiiones Ec-
lalis in hoinine. Ad hoc dicunl quod spirilus illc clesia; prosuut magis malo, id est fideli, ciiruon et
est quoddam simplex et mortale, quod moritur i.n ininus nialo, id esl ijifideli.et ila suiiime malis pro-
corpore, et hunc spirituiu babenius communei!» sunl Ecclesiaesuffragia?IJoeeliam potest osiendi per
cum brutis animalibus. Nec est tniruin si fuit bis simile : Sinl liic l.aicuset saeerdos, ct peccent in eo-
creandus, et resurget quando aiiima ad corptis dem genere peccati, et eodem proposito, et eadem
redibit el glorliicatiir cuin aniiria et carne. Nobis inientione : constal. sacerdoiein magispeccare. A si-
aiiiem videtttr hanc opinioiiem potius de errore mii quoque siiith.ic Chrisiiaiiuset pnganus, peccent
esse intrbductam quam de veritaie. Impossibile eodcni genere peccali: cefle pltts peccat Cbrisiiarius
est eniin, cum Spiritu sancio , piaater animaespi- qnam paganus, si eadeni hilentione peccent. Unde su-
rilum alium csse spiritum in corporc liumano. perillunilocuriiJereriiisc : Vide ficus malasvalde(Jer.
CAPUT XX. xxi v), per nialas ficus intelligimus malos Cbristianos
De sujfragio mortuorum ante diem judicii. qui etiani detcrioies sunt iiifidelibus. Isii enim sunt
(23) Pernclo tiniloque judicio universo post com- qtiasi sarmenla siiccisa nulli usui idoiiea, sed in-r
niunem resiirfeclioiiem, duae civitates proprios "^ cendio parata ; illi sunl ligna, el si fructuin noii
liabebun.t cives, una bonoruni, altera malorum. facientia, aedificiolamen donius Dei suiil apta. Hi
lltraque lainen tam angelo.nimquam Jiominum, et sunt inimici qni sunt super onines inimicos ut ha-
etii gaudium saiictorum amplius posl resurrectio- betursuper ilium locum Psahni. Super omnes ini-
iiewi, et supplicia maloruro graviora. Prius ergo de micos meos factus sum, etc. (Psof.-x.xx.) Ecoulrario
bcalitudine bonoruin, postea de suppliciis ii.ialo- tameji dicit auctoritas : « Prodest ad leinpus,credi-
riini est agendum, Ante tameii de snffragiis mor^ disse. > Constal etiam quia his prosunt oraiioiies
tu.br.mn usque ad diem judicii esl aliquid dicen- Ecclesiae ad miiigalioiiein poenae qui saltem ali-
dum (24).: < luterposito enim tempore inler mor- quaiido crediderunt, el non illis. Constat etiam
tem hominum et conimunem resiirreclionem eo- quia hi judicabtmtur, cum dicetur eis ; Esurivi, el
rum, animae diversis teneiiluf receplaculis, proui non dedisiis mihi manducare (Maiih. xxv).Tlli au-:
«juseque digna esl aerumna vel requie, sicut ges- tem iion judicabutiliir, quia jam judicali sunl, eo
sii, duin viveret in corpore. > Eorum igilur qui quod non crediderunl.
(23) Magisl., IV, disl. 45 et 49. (25) Haecomnia elucidavimus in nolisad Pullum.
(24) Ex Augusiiuo. (26) Aug. in Ench., senii. 52 De veriit ap^ ctc.
«2C& SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. V." I27<T
liem, suflragia Ecclcsia. valenl metliocriler malis A4 quam homo meruil in isia; ad illud pks rion poiesr
ad mitigaiionem poensc:ilIa miiigaiio esl bouum homo pervenire sine suis merilis et Ecclesiap,cum
quorf.seternalilerab eis habelur. Ergo prosunlcis ad desmit propria merita suffraganiur aliena, quia
boniim aelernaliier habeiidum. Ergo ad boiium per alienas oraliones el nierita iiiftindil Detts ho-
iclcrnum, el iia mali fruuntur bono seterno, niini primam graliani, cui, cooperanle libero arbi-
qnia semper habebunt uiitigationem poense. Item, trio, procreanlur bona meriia. ltein , cum dainus
oninia bona merila mediocriter maloriim quae ba- cleemosynas, his debemus dare quoruni merita no-
btierunt dum in cbaritate crani, dcleta sunt per bis prosuiit ad vitam , sed malorum merila nobis
mortalia peccata in quibus decesscrunt; sed me- lion prosunl, nec .eliam prodesse possunt nobis.
rticriini limc, elsi dccederenl in mortali paccato, Ergo non debemus dare eieemosynam malis- lcgi-
pcena cis miligaretur. Ergo el iila merita sunt detur enim : Oiuni petenli da (Luc. vi). Ad hoc di
lela, el ipsi habcnt modo miiigationem pcense.Ergo cendum quod prima falsa est. Mtiltis enim danitis
non liabent ex merilis, se I gratis. Ilem , orationes quorum merila nobis prodesse non possunt.
Ecclesije prosunl his qui in inferno leneniur me- Item, dicil Apostolus : Omnes aslabimus av.tetri-
diocriter nsaliad poeiisediminutionem.Ergo etpoena bunal Cliristi, ut recipial unusquisquequod in corpore
eorum quolidie diminuitiir. Eigo eliam lanlum ^ gessit (II Cor. v). Ergo el qui saivabilur et qui
potest Ecclesia pro eis orare, vel dare elcemosynas, damnabitur ex propriis meritis salvabilur ct dam-
quod omnino lollelur ab eis poena. Ergo in inferno nabitnr. Ergo alicna merila non obsunl velprosunt
polest esse aliqua redemptio. ad salutem alicujns. Non ergo propter merita Ec-
Ad prsedictas raliones respondendum esl, et di- ctesisc citius libcrabitur quis a poena , nec eliam ei
ccndum quod qnidam Cbrisliani qui in fide deces- miligatur pcena. Ad boc dieendum quod propria
scninl, deieriores sunt quibusdam paganis , et qui- nierita lanium valent ad salulcin , nec illud tanlum,
dam minus mali. Sunt enim excedentia el excessa. excludil aliena, qnia (28) quotl nliena prosunt lioe
Quidain enim deteriores aliis, proul niajori vel ipsum est ex propriis meritis. Poiest eiiam quacri
niiuori decesserunt contcmplu. In hoc lamen pra:- an quilibet exislens in purgatoriis niajorem habeat
judicanl quod in sacramcnlorum panicipaiione de- chariiaiein quolibet qui est in via. Quod videtur,
ccsserunl, hisqui non ita decesserunt; quia isli judi- qtiia ille non polest amiltere charitatem, iste po-
cabiiiitur: IIII etiam, si minus inali sunt digni test amiitere. Ergo majorem babet charitatein
jiiiiicari, quia jam judicali stinl ex quo fidein pro- qiiicunque esl in purgatoriis quam aliquis qui sit
|iosiam sibi contempserunt. Quod verodicitur, suf- ,P in via. Econtrario, mulii siinliii via quibus, si de-
fiagia valere ad bonum seternaliter babenduiu, cederent, nulla deberetur pocna, nec rei sunl alicu-
quiaad 338 niitigalionem pcense, non ideo lainen jus culpae.Quicunque est in purgatoriis et reus cst
ad bonuin aeiernnm, quia non esl bouum seterniiHi alicujtis peccali, et pcenam merelur sibi infiigi.
nisi vita seterna. Fallacia. Diabolus habel vitam Ergo aliquis in via majorem habet charitatem eo
qiiam seternafiter habebil. Ergo habet viiam seier- qui est in purgaloriis. In his qnsestionibus plus
nani. Quod vero dicilur Ecclesiam tantuni orare aestimocuriosilalis quam aedificalionis, potesl la-
jiosse pro his qui in iuferno sunt, ut oiiiiiino remen determinari qtiidquid bic proponitui- distincla
utoveatur ab eis pcena , uon valel qui nou tandiu inultiplicjlale hiijus dislinctionis, major quje potest
diirabil militans Ecclesia. Post diem aulem judicii et inlirmitatem cbarilalis designare, et inientioiiein
iiulla cis proderunt suffragia, quia lunc non erit fcrvoris. Ilem, dicit Auguslinus (29) : « ln qtto
iiiililans, Ecclcsia^cum regnum veniet ad regnum; quenicunqne invenerit suus novissimus dics,' in
ciim cessabunt opera charitaiis. Juio etiam si Ec- hoc eum comprehendel novissimus dies, quia qnalis
elesia mililans superessel duratura, nunquam lain die islo quisque morilur, lalis in die illo judica-
nien pcena eorum esset lerminanda ; poiest eniia bitur.j Atomnes imperfecti quando decedunt, digni
leniri (27), sed non omnino deleri. Ilem quod dican- D sunt pcenis purgatoriis. Ergo el in illo die iiltimo
tur oniiiiabona merila esse deleta per morlalepec- eisdem ertinl digni. Ergoiunc nil in eis eril pur-
cattim, inielligenduni est de illis meritis quse pole- gaiura. Ideo ita exponendum quod dicilur. Qualis,
rant esse causa vitseaelernae. etc, id est sive inorti sive vilse paralus.
Iieui, dicit auctorilas : « Cum deficiunl nobis (30) Iiem, isti dno decesserunl in paribus venu
propria merila, suffraganlttr nobis aliena. > Ergo Jibus, pro uno oral Ecclesia, pro alio non. Êque
aliquis potest eflici dignus vita aeterna sine suis meruerunt ab Ecclesia ul orarel pro eis. Ille pro
nieriiis. Ergo potest dici dignus vila sine bonitate, quo oratur citius absolvitur, alter tardius. Ergo
et ita per meriia Ecilesise sine propriis meritis injuste cum eo agitur, quia non reddetur ei secun-
potest aliquis saivari. Ideo ila intelliges prsediclam dum merita. Ideo dicunl quod illa mora nil est
auctorilatein. Deus semper plus dat in alia viia respeclu aelernilatis. Alii dictint quod acque cito
(27) Ex Augtislino in Enchirid. et alibi. V. in aliquid operantur sui; sed eoruni praecedentibus,
nolis ad PuIIum. consequentia isla reddunlur. >
(2S) Aiigusi.,serm. 32 Deverb. aposl. :« Non ergo (29) August., epistola 80, ad Hesychium.,
utortuis iiovaniefitacoinparantur, cmn pro eis boni (30) Mag., sup., §.D..
1271 PETRI PrCTAYlENSiS 127*
liberaniiir, et lanjuiii prosuni uiii generales preces j^ dcfuiiie quiii detur pro omnibus; nec missa cele-
Ecclesiaequanium alii speciaJes siiiiul elgenerales.. bruri pro uno, quin pro omnibus. Ergo specialiter
Sed ileriini nbjicil quis. 337 Qllipariter et in pari noii polesl celebrani pro aliquo. Ergo nil plus pro-
«ausa decesseriini, par piacinium merueruni. Ergo desl missa celebraia pro IIHO, quam celebraia pro
lam ciip nieruil nnus liherari, quam cito alius. diiobus siir.ul. Ad boc dieendum quod quicunque
Ergo si tiniis plus ibi dclinetiir aliero, injuste cuin decessit in iuiilaie Ecclesix pariieeps est oniniun)
eo agitur. Itein, iste qui ciliiis liberaltir mcruil ut beneficiorum quaepro iino moriuo fiunt, secuiuluii)
tam cito liberafetur, qiiani cito liberatur, quia nil illud : Particeps ego, sum omuium limenlium le
remedii seniil, quod non mernit cum yiyerei, ct (Psal. cxyiii). Nam onincs in via merenlur Deri
nil meruit isle quod non ille; el ille non lara cito: participcs beiieficioruin pro eis faclorum, et tamen
liberatur. Ergo injuste cum eo agiiur. Quod non fiunt pro quibusdam spcciaJes eleemosynse,quss
liberaiionem illam quae fit ciK>', iste meruit, iia omnibus quidem prosunl, plus lainen illis pro qui-
constat, quia sic obtinerel meritis Ecclesi;e et non bus-nornijiatim iiunt, qitam pro aliis. Sed non ila
suis. Ergo nova inerita comparanltir eis posl mor- quilibet vivus parliceps est oronium bcneliciorum.
tem. licmj si-isle nieruittam cito liberari; ergo qtise vivi pro vivis faciunt, quia unusquisque habet
si diutius ibi detinerciur, injuste cum eo agere-1B hic locuni mercndi et potesl facere bona quae sibi
iiir.Qupd: iia iiiiprobatur, quia tanlum meruit ibi prostinl el non alii, qnia Itabent Mdysen et propht-
leneri q.uaiiium illp , diulius ibi lenetur ille quam. tas, ipsos audianl (Luc. xvi).
i»le. JEjgo si isle ibi tanlum lenetur, non jusle cum Iiem, quairiiiir uirura iste sacerdos leneatur
eo ageiur. lteni, iste decedit par illi in chariiale; • orare pro illo quem conlingil eflici marryrem; quodr
ergo non.meietiir citius absolvi quam ille. Ergo si tamen iiescit. Quod non videlur, quia scripiuia
absolviittr de giatia Dei est, vel de alterius meritis est (51) : «Injuriaiu facil niarlyri qui pro eo oral. >
quain suis. Nil eninv potest de suis meritis quod Sed sic est iiilelligendum, pro eo qtiem scit «s«
noii ille, cuni decesserini pariier boni, ct si ille me- marlyrem, qui, inquam, orat pfo eo intenliono
ruittairi festinam liberaiionein, et iste non habet expiandi. Siint eliim orationes quo: sunl expialio-
tam festinam, in misericordia fit illi. Si vero dica- nes,et suiit graliarnin acliones, el sunl vivorum
iur de gratia "esse quod iste tam cito liberatur et consplaliones. 338 Pro îs qui, in purgaloriis .de-
uon de merilis, qttid ergo prosunl oraliones, et tirientur stint expialiones; pro his qui jain fruunlur
Iteneficia ab Ecclesia pro^ eo impensa? Iino eliani st vita ietitrna, -gvatiafum aciiones; pro his qui itt
iion propter hsec bcrieficia cilius absolvilur, sed de p( infcrno sunt.de quibtis. lamen dubium esl ulrum
Dei iniser-ieordiaest quod lam cilo llberalur. Vide- ibi sinl, sunt qualcsciinque viyorum consolaliones^
liirveliam qubd si, non his eamdem haberet libera- llem, iste sacerdos injmigil huic poenam qua di-
iionenv, cur igitur non liberalur ille pro qtio nulla gnus cst in satisfaclioiie, et susliriebit in purgaloriis
iinpetiduntiir beneficia. inajorei», quia non complela poenilenlia decedel,
Soleiil etiam quserere an pOssibilesil aliquem de- Ergo injusie ageiur cuiu.eo , vel ergo non approbat
cedefe cum ligno, feno et stiptila, et nontransire Deus hanc pcenam ex quo majori pcena euiii punii.
per pitrgatorium? Quod Videliir : sicut enim ora- liem, isle susiinebit majorem pperiamin purgatoriis
tionibus Ecclesisc festinatiorem consequunliir liber quani mpdo paiiatur; nullain sustinebit tunc qua
raiionem, tta eiiam fieri posse videlur quotl multi- non eril. dignus. Ergo erit dignus majori poena
plicatis oratiouibus et beneficiis Ecclesiac omnino quain inodo.,Ergo magis eril rens peccati quam sil
in eo poeiia delelur; et ita possibile esl aliquem modo, Ad bocdicenduni quod in praesenti non esl
decedentem in reaiu venialis peccati slalini evo- dignus majbri. In purgaloriis aulera eril dignus,
laread vitam ac si esset perfectus. Non habet omnis niajori, quia secuiidun) diversa genera staluuin di-
mens creata in ullo genere posse abundare; quia, versa sunt genera poeiiarum. Sicut in lege erat,.
cuin invenerit aliquanlum ex his qua? inventa sunt, IP quod qui hoiiiinera. ignoranter inierficiebal, ad i-i--
videl qtiserenda; ad quse cum inquirendo pervenerit vitalem refugii coiifugiebal, ef ibi erat usque att
plura praevidcbit. Sic sapiens Saloinon ail: Sapiens mortem sunimi ponlificis (Deut. iv). Dignus ergc.
tfficiar, et ipsa sapieniia longe facta esl me (Eccle. eral illa pceha el inajori in civifate manens, et la-
vn). Ciijus admonitioiiibns praedicla qttse inusitala jnen si extra inveuiretur occidebatur,.ef majorem
suril npn solyo, n.e in ipso. vestibulo soluiionis oria- pccnam sustinebat non injusle. Iia , dtira sumus
tur djfricilior,nodus quGestionis. rnodo in civilate refugii, digni sumus tentporali
Ileiii, isle dat eleenipsynam unam pro patre, pcena. Si exiefimus, post mortem puriiet nos igne
alieram pro palre et matre; tanlum prodest elee- purgatOrio majori quani sit aliqua poena modo; nec
niosyna data pro solo palre, quam eleemosyna data lamen injnste, sicut eiiam per simile polest ostendi,
pro illis duobus; et eeonlrario, lanluni prodest Quaedampoena debelur in llalia homiiii pro adulle-
eleeinosyna quanlum duaedatse pro duobus. Ilem, rio, et minor ea in Gallia. Si quis in Gallia pro ad-
iibn petest eleeiriosyna dari ex cbaritale pro uno ulterio punirelur posna debita adulterio in Italia,,
(31) Apud Atigustinuir serm. ilDeverb. apost.

1573 SENTENTIARUM LIBRI QUJNQUE.— LIB. V. 127J
injuste ciimeo agcrelttr! Variantur enim poense se- & A in die jtidicii.et duo pares in charilale decesseriui,
ciindum loca, et ita secundum lempora. Ul enira cum tintis multo tempore ante alium decesserit, et
tradunt quidain 'pr 0 veniali peccato in prseseitti qui prior decessit sialini parein charitatem acce-
Iiomini debelur lanlum poena temporalis. Si lamen perit ei quam recepinrus eral qui posterior mor-
decedat simul eum veniali et inorlali, pro utrpque tuus esl, cl qui prior decessil meruit ilcrum stia
punielur poena aeterna non injusie. charitate usqiie ad lempus illud quo alier tlecedel.
Ilein, qnando iste eril in purgaloriis non polerit Ergo majorein Iia.bet chaiitalem oo lempore quo
peccnre, modo dum est in via potesl peccare, et poslerior decedet qttani ille posterior luiic accipiai,
tunc habcbit eharilaiem, et modo eam habet. Itein, quia ille poslerior accipit eam in ea quanlitnie iit
poslt[uain liberalus erit a purgatorio igue, slaiim qua prior acceperat post mortem, qui tainen inle-
fruetur visione Dei, dum erit in purgatoriis Dei rim profecil. Cuui ergo non possit iste posierior ad
visioue non fruetur. Efgo majorem habebil chari- merita illius allingere, el ambo judicabiiniiir sccnn-
latem post, quam iiinc. Ad quod poiesl dici quod in duni meriia quaehabebiint in die judicii, niagis re-
igne majorem habebit cbaritatem quam modo ha- munerabilur isle quam ille, cum lamen pares in
bet, el majorem acceplurus est purgationem quam charitate decesserinl. Si verb jiirficabunlur secun-
sit iiabilurus dtim piirgabilur. * diun
priorem slainm fi.nalitim nieritorum vilie el
CAPUT XXI. ipsi eara triuinphani, videlnr esse ordo praeppstcrus,
De slalu animarum, quma corporibus sunl scparala;, vel nulla eriinl merita post morlem , aul si aliqua
sque ad diem judicii : an sit eis locus merendi ? Siint, de merilis illis defraudantur, cura secundum
Poslquam in poeriis illis animae purgaiae perfe- ilia non judiccntur.
ciitts poeniteniiam egerunl, slatim absque mora Si animse separaiie a corporibus merenlur, et
Dei visione fruuniur, et angelis in beatitudine aequa- qtuclibet earum majorcni habel chari.taleni quam
Jjuntur : cui tanien videtur conlradicere quod scri- aliquis qui sil in via, quia qui minor est in regno
ptum csl super illum psaliui : Adhuc pitsillum , el cashrummajoresl Joanue (Matlh. xt;Liic.vii),videlur
non erit peccator (Psal. xxxvi). Ubi pusillum dici- qttod inlensiore chaniate merenlui' aiiimaebeaioruni
iur tempus illtid quod erit usque in finera hujus quam aliqui modo, el ita nuliius existentis in via
Vilaepostquam liberanlur. sancti : Deinde lit sernio mcii:a possunlaitingere ad merita exislentis in pa-
nd sanclum : « In iiunc modum nondiiin eris ubi tria. Quod el in angclis liquet, dc quibus non est
sunl illi qtiibus dicelur : Venile, benedicti Patris negandum qtiin mereatitiir, si consliieril de aiiima-
mei (Matth. xxv), elc. Sed eris in illa requie, ubi Q C bus sanctorum. Nam qnilibet homo eîslens in via
dives vidit Lazarum ttlcerosum, el exspeclabis us- minor est quolibet angelo; ergo quilibel angeltis
que ad dicm judicii, donec, reccplo corpore, sancii majori charitatc merelur qnaiti aliquis honio, et
sequabunltir angelis. > Ex his verbis videlurbaberi nunqiiam lepescit in charilaie angclus, quod saipe
quod sancti iiondum sinl in beatitudine, el nouduin patilur bonio. El angeli eliam a priucipio nieruc-
sequali angelis. Sed quod primo dicilur, ila intel- runt, et quoiidie merebniitur itsqtie ad diem judi-
lige :'Nondum erii, etc, id est nondura habebitis cii, qtiia immorlales siinl, el hoino.iioii tanlum po-
diiplicem stolam. Quod ppslremo dicitur eos aequan- test mereri, ncc omnibus diebus vilae stue meretur.
dos esse angelis, iniellige secundum corpus, quia Ergo roerita cujuslibet boininis perfeclissiiiii-iiiin-
jam scquantur secunduui animam. quam allingent mcrila cujiislibcl niinimi iingeli.
lteni, quaeritur ulrutnsancli merebunlur usque ad Conlrarium quod el angeli et aniinse mcreaiitiir
diein judicii. Quod si dicatur, multse inslanl obje- ostendilur. Anima Judtc vellel Deum non esse, illa
ctioncs. Sancti judicabunliir secundum illtim sla- volunlas esl mala, peccaluin esl ; nulliim pcccatiiiii
tuni qucm babuerunl in fine viiae, vel secundum impunitum. Ergoilla volunlaie mercltir auima Judae
illum quem tunc babebunt, qitod potius videlur si poenam actcrnam. Cur ergo a simili, mon merclur
ilcrum mercantur. Quod si esl; ergo non unicuique D I modo aniina Petri vitam seiernam. lietn, nnllaiii
lalis crit dies judicii qualis ille esl quo decedct. nialam volunlatem habuit Judas qiiam mpdo non
lteni, sicut in prsesenti duorum habeniiiira 339 habeat, et aliquam h-abel quam non habuii, quia
parera charitatein, unus alium potest superare in superbia eorum qui te oderunl ascendil semper (Psal.
charitalc, ilauiiuipares decedant; quid prohibet si Lxxin). Ergo plus peccal inodo Judas quam pecca-
aliqui duo decedaut pares in cbarilalc, cum poslea vcrit, et ila inajorem quoiidie mereiur pcenani.
Eiereanlur, ununi prse alio proficere in illo spatio Eadem raiione et animai sanctoruin merentiir qiio-
quod est a fine vilae ulriosque usque ad diem jtidi- lidie majorem coronam : quod est coulrariuiii illi
cii: qnod si esl, cum iu die judicii dispares crtmt auctorilati (52) : « ln palria esl locus recipiendi
in charitate, dispares eruul in clarilafe , ei tamen non merendi. > ltem, si aniinae damnaiorum per
pares merilis decedent: quod videlur impossibile, malas voluniates quas habenl qnotidie niercntur
qitia neuter babet merila privilcgiala. Iiein, si ju- ntajorem pcenani, non videntur eis prodesse suffra-
dicabunlur sancti secundum illuiii slalum qui eril gia Ecclesiae ad miligationem poense; aui si pro-
(32) V. Fulgeni. De fidi ad Peirum,, etAugust., Enck., c. 5.

- ' *•'
447?: PETUrpICTAVIENSIS"; 1176
suiit, quantuni videniiir Jiaccprodesse, lautuhi malse .\ saiu qnem nicruerat revocalus est ad iiidigniorem;
volunlales videniur obesse. diguior erat ille slatus in quo cerlus er.it de re-
Suluiiones pfiedicforuin secundum diversos, du- quie, nec poterat peccare, quam ille ad quein revo-
pliciier esl sumere. Dicunl enim quidam quod ani- cnius est in qno poterat morlaliter peccare et a
mac sancioriim usqiie ad diem judicii merenlrir si- cliaritate cadere. Ergo injusle acltira esl cum eo,
cul et-arigeli modoirierciitur,- ul dicuiil; sed post ctim non ineruif revocafi ab illo stalu ad isiuui.
diem judicii iiulla erunl merila, et hanc auctorita- Ileni.in Lazaro est exstincius foies peccati, postea,
leni : « Non esl ibi locus merendi sed recipieudi, > in fcvocato ad viiam fuit ille idem fomes vel con
sic expdnunt, id esl poiitis esl ibi locus recipiendi tracius, vel comniisstis : rion contraclus, quia non
qiiain mereiuli, ita inlclligiiur. « Sicut econlrario, fuil caro in.carnali volupiate post crcata, vel gene-
cuin dicitur : « Non est in prsesciiti Jocus reci- rata , nec cominisil postca peccatum actualiler.
piendi sed merendi, > id esi poiius esl hic locus Oporiuil ergo ipsum baplizari postquam stisciialus
liicretidi qiiaui recipiendi. MuJla enim recipinius liic fuit, ctim haberet fomitem peccali, ul originale
secumlum nieriia, quod docemur in 340 '"° 'oco peccatum. ltein, Tabila post primam dissolutionem
Evangelii : Fili, recordare bonain vita tua, similiter fruebaiur, ergo injusie acium cst cum ca. Item,
ei maia (Luc. xvi). Super quein loc.iim dic.il expo- Lazarus bis niorluus est morle lemporali : primo
siior, credibile esl istum aliqua bona fccisse, unde infiicia est ei mors lempuraiis pro originali peccato,
lemporalia in prseinium acceperal, et secundum pro codein est inflicla ei secundo. Ergo Deus bis jtt-
lianc opiiiionem sancti juiicabuiilur secundura illum dicat iu idipsiini, vel ab eo duplcx consnrgii iribu-
slaliiin in quo morlni suiit, et posl morlem neuter lalio. Ad hsec oninia respondem quidani et dicunt
aliero pliis potest iii meriiis proficcre, si pares de- qnod de miraculo sic non esl opponenduin : ne ta-
cesseriul, ct quod plus operanlur ad bealitiidiiicui iKcn omnino videanlur subtcrfnrgere, probauir
cujusiibet cxislenlis in vianierila, quam alicujus qui quod mors prius inflicta esl ci ad gloriain Dei
sitji) patria, Jicel ille liabeal inajoreni charilalcm, ostendendam.sicutsoletdicidecseco nato. Secunda
non est tamen majoris merili. Nam el ipsa diflicultas, inflicla est in pcenam originalis peccali, el non est
cl liicta el inierpolatio quaj sunl in via, .operantur jiiilicandus homo, nisi sccuiulum nterila finalia ul-
ad atigmenlum nieiili, quorum riulliini estin patria. tiinse temporalis morlis quae propric ei debebatur.
Aiii dicunt qubd nec angeli niereniur modo, sicul Qiiod cnim primo nioiiuus est niiraculose facltim
jam siiprailictuiii est, nec animx- a corporibus seest, quod palet in suscitatione, nec seciinduni cur-
paraisc; nain onine ineniliim est in via, et illa mala C sttni naturae. Scicnduin est tanien quod non logiiiir
voiuiiias quain liabeniest pcena lanlum et non culpa; aliquis sifsciiatus fuisse de quo ceiinm sit quoif vcl
vel forle pcena esl el culpa, quod per ha:,e fiunt nioiii aelernae, vel vila; selernae essel depuiaitis.
Deo dissimiles. Quod vero videlur nullum pcccatu-m 341 CAPUT XXII.
iinptiniiiim, poiius ad eos qui suiit in via merendi De diversis mansioiiibus bonorum in palria.
cst fcfcrcnduiii; vcl potius ipsa vohinias esi culpa (54) His ila pertraclatis, illud restat postrcmo
elpcena, et causa posnac, el seipso punilur illud iiiquircndum, uivum animse sanctortim beatiorcs
peccatuni. Quod vero dicitur (55): « lniquitas eo- suiii quacdain aliis? Quod videlur. Queniadmodiini
rniii qui le oderunl ascendil seniper; > inlelligiiur eniin secundum diversilalem merilorum animse ma-
noslrum sbicrnum, id est teiiipus. Nam, sicu! homo loriim differenier in inferno ptiniuniur, ita ct ani-
non ccssavit in suo acieino peccare, ila nec Deus nisesanciorum differenler glorificanlur. Quod lamen
iu suo aeierno cessabit punire; et, sicut si seinper vitleiur posse improbari sic (55) : Vivit Domimts,
vivcret, semper deterior fierel; ita cuin 'semper erit cujus ignis in Sion, el camintis in Jerusulem, dicit
pa;i)am suslinebil. Isaias. Per Sion Ecclesia militans, per Jertisaleiu
Videlur ilerum posse osiendi quod non unicuiqtte Ecclesia iriumpliaus inteliigiiur; per ignem cbari-
reddat Deus secundum ftnalia opera, lt.oc modo : las yiae, per. camiuuiii cliarilas patrioo; quia, quan-
L-izarus decessit in cliaritaie, el necesse eral cuni tuin. caminus igiiein superat, laniuni charilas pa-
sic dccessisse-; ergo necesse eral euin esse salvan- Iria; charilateiii vise. Ergosi quis modo in charitate
dum. Nou ergo posfea [loiuit daintiari, qnod im- dccederel, charitalem peifeclissiinam haberel. Er-:
probaliir, quia posiea suscitalus est et poluit nior- go laleiu qna nulla ossei perfeclior. Item, Petrus et
taliier peccare et sic decedere. Ergo postea poluil Lintis su.nl beali, ei nciiicr potest esse beaiior quani
daumari. Ergo poluit prius deccdcre in cbaritaie sil. Ergo sunl seque boni. Ad lioc diceridum quod
et post damnari; quod impossibile videtur. Ilem, supeiialiviim quando po.iitur pro valde adverbio el
1
qiiam cilo decessit aliquis, jusle fnil judicalus a suo poSitivO, nbn notal cum cuiconvenit excedera
Doinino; ergo seuientia illa non debuiiniiitari. nlios onines in proprielaie pcr comparaiivum si-
Itein, habuil gloriam, sed ad leaipus, non ergo ha- guificaia. Non cnim si iste est perfeciissiinus, id est
buil viiam seiernam. Ilem , Lazarus dc digniori vakle peifectus, sequilur quod iiullus eo pcrfeclioc
(33) Ex D. Gregor , 1. iv Dialog , cap, 44. . (5E) Isaia' xxxi; iia Robcrlus Eullusv
(64) M.igisl., iv, disi. 49
1277 SENTENTIARUMLIBRI QUiNQUE. — LIB. V. 1278
sit. Sed quando poniiur .curo geniiivo plurali, nolat A , lius dici, quod parilas illa non est referenda ad
euni de quo dicitur, oinues ad quos fit comparatio parilatem intensionis gaudenliuin, cttm tiispariler
exeedere in proprietale per cam significala. Unde sint gavisi, scd ad parilalem eorum de quibtis
si iste est doctissimtis omuium, nemo est doctior gaudebunl.qiiia tot crunt de qtiibus gaudebit uuus,
eo, quare non cst recipiendtun. Linus est perfeclis- quol erunt de quibtis gaudebit alius.
simus sanctorum, sed est perfectus sanctus. Ilem, quaecunque displiccnl Deo, displicenl Pc-
Iiem, ciiltoribus vineae dabitur idem denarius tro: Deodisplicent pcccata quae fecil Pelrus: ergo
(J/iiii/t. xxi). Ergo omniuin eSectorum eril idem eadem displicent Petro. Eigoile illis dolet Peirus.
pramiium. Ergo nullus habebit majns alio. llem, Qiiia boc babet auctoriias : « Hoc esl vcnialia pec-
tain boni quam mali post resnrreclionem viveni, cl cala non placcre, de illis dolere. > EigoPeirtts non
nullus poleril desinere vivere : ergo omnes vivent habel plcnam be.itiludiiiein. Item, Pelro nil displi-
iu a.ieinum. Ergo omnes habebunl viiam aeiernam. ctt nisi inaluni, et ei displicet ipsum peccasse.
Ad hoc dicenduni quod oimies quidem habebunt Ergo peccatum est: in nullo invcniiur hoc peccatum
eiundem denariutn, id est Chrislum, qui est vita nisi in Pelro. Iieui, Peiro nota suiil peccata quse
seterna. Sed ille denarius quibiisdam eril attrcus, fecit, eleadem sunl nota Deo. Ergo non sunt lecla.
"* Ad hoc poiest dici quod sancti in memoria Jiabcnt
qiiibiisdam arger.Ietis, quia diflcrcnlia ent inter
sanctos in inodo cognosccndi. Quidam enim pcrspi- peccala quae comniiscrunt, non ut doleant, sed ut
caciiis cognoscenl quam alii: quse distanti^ vocatur gaudeaiii, quja ab illis liberali stinl. Et iia intelli-
diversilasniansionum, tle quibus dicilur : ln domo geiuluiri est quod dicit Isaias : Ego creo cwlos no-
Patrit mei multas mansiones sunt (Joan. xiv.) Nihil vos ct lcrram novam, el non ernnl priora in memoria,
ergo prohibet omnitim unain eanidcmque csse vitam et non ascenditnl in cor, et gaudebitis in wtcrnum
seloiv.am genere, et diversas niimero : quia unus- (Isa. LXV): non eriinl in memoria ad dolcndum,
qtiisque suam habebil cognilionem majorem, vd mi- sed ad gaudeiidum, sicut hoino gaitdet in prosperi-
iiorcm aliis. Non aulem dicendum sanctos babiiuros taie dum reminiscilur adversilatisa qua liberatus
csse vitam selernam,eoquod vita corumsilfuturain- esi secuuduin illud poeiicum :
lerminabilis. Nam sic mali essent habiluri vitain aiter- Forsau el ha:c olim nobis meminissejnvabil.
iKim, cum eornii) vita nou sil lcrniinand.i, sed quia iVittc ASneid._lib. t, vers. 50.)
habent usiinigratiaruin suaevitseel inseparabilileraJ- El non dicunlur pcccata Petri lecla, co quod non
juiiclum.propler qucmtisum dicilur eorum vita : vi'.a siint nola, sed quia nonsunt ei nota ad puiiienduiii.
aclcrna sed inler illas gralias est una, qua magis C rj Liiide ct lecla dicuiilur. Quod vero dicitur : « Pec-
delcctaniur: uiide anlonomaslice vita aiterna dicitur cata vere displicere, esl de ipsis dolere, » refeien-
per transsumpiionem causae adcffectuin,sciIicetco- duin ad eos qui sunt in via.
gnitioDei. Esl igilur vila scierna, vel viia intermi- Ilem, Liiiiis plus diligerel majus bonum Peiii in
uabilis, cui adjtiiicius est usus graliartiin, vel ipsa se, si haberet, quam diligat minus boiium: seti
Dei cogtiilio, velipseChristus. Mali autemlicelviciuri plus diligit niintis bonum in se, quam diligal majiis
sinl iiiaeiernum, lanien propler inevilabilem poensene- . bonum in Pclro. Ergo plus diligit Linus majus bo-
cessitatem suaj viise adjunclam, dicitur eorum viia, ntiin Pelri in sc, qnam tn Pelro. Ergo plus vellel
mors aelerna : quia potius eisesseimoriqiiam ita vi- sibi inesse quam Pelro. Ergo Linus vellel bonum
vere, el inter illas pcenas carentia visionis Dei, quse Petri esse in se. Ergo non est bealus, qtiiaiion om-
gravioresi.quandoquenoiiiiiienioriisseiernaediciiiir. nia ei oplala succeduni. Ilein, Linus scil quod Deus
Ileni, onuies qui habebunl vilam setcrnam, scient plus diligil Peiruni quam se, ei in nullo discordat
Dciim esse triiium ei unum: el nil majus noscibile a Dei voluiitale. Ergo plus diligit Linns Peirnm
de Deo: ergo omnes scient quaecunque minora sttnt quam se. Ergo non habet ordinalam charitalein.
his ad bcatiiudiiiem peiiiueiitia. Ergo nil sciet l:em, qufceunqne Deus vult, vull Linus : alilereiiim
uniis quod non alter. In qtio igilnratiendiiur diver- non essel Deus omnia in omnibus (I Cor. xv.). Sed
sitas mansiouum? (50) Ad quod dicendum quod Deus vull ut majus bonuin sit Petri quain Lini. Er-
distaulia mansioniim iu hoc aiicndiiiir, quod qui- go elLiniis lioc vull. Ad hoc dicendum qnod quid-
dam aliis perspicaciores sinl in cognilione divina, quid vult Deus, vult Linus. Dieunl enim sancii
non in diversitaie cognilorum quae cadem sunl in quod sicul gutia aquaa misla modio vini lota Irans-
omnibus. Ilem, dicit Augtislinus (37) : « In dispari il in saporem viui, ita et volunlales sanctorum
charilate 342 er' 1 Par gandiuin, > sed beatitudo transeuiil ouiiiino in voluiilatein Dei.Pius tamen dili-
iioii consistit nisi in qtiantitate gaudii. Ergo omnes gitLinus se quam Pelrtim, quia Deus hocviili, ui
ertinl pariier beati quia pariter gaudebunt. Ad boc Linus mintis diligal Pelium quam se, el itain nullo
diciiur quod paritas gaitdii paritalem beaiitudinis discrepai a Dei volunlale. Sicui etille qui palreni
faceretsi parem habituri essent clarilatem, quam sunin vnli vivere, cum Deus eum velit mbri, in ntillo
quia non liabebunl parcm, licel sit ftiturum par diffeiia Dcivolunlate.quia Dens vullipstimhoc vclle.
gaudium, non erit par beatiludo. Vcl potest nic- lieni, Pelrus diligil proximum, illc motus quo
(36) Iia Mag, hic. (57) Aputl Mag. bic, § D.
1279 PETIU PICTAY. SENTENTIARUM L1B..QUINQUEV—LIB.VC H280
movetur ad diligendum proxiinnm, non csl idem ^j\ lormcnlorum,. nec in loco qniciis cura Abraliam,
illi quo movetur ad diligcndiim Deum. Ergo non lo- opinabalur eos vivere (43). Videnl enim seboni et
tocorde diligilDettm: sed saljs palct cx supradiclis mali usque ad diem jndicii, sed post videbtint boni
qiiid sil Deum diligi lolo corde in palria, id est ila malos, mali neqiiaquam bonos, quia lolletur impitn
quod oninis motussil spirilualis, et nullus carnalis: nevideat gloriam Dei (lsa. xxvi). Tunc enim fir-
vcl toto corde, id esl volnntate sine conirarieiate, nialtnn eril cliaos, ut 911»voluerint hinc ad eos
inielleclu sine crrore, memoria sinelabore et difli- transire non possint, neqttehuc iuae_transmeare(ii),
cultate, vel toti corde, id est ita quod Omnis motus quia justiiia crit hinc firmata, el inde iniquitas.
sit in Deo el nd Deum ; esl enim molus de Deo et Unde boni nec inodo nec lunc compalienlur malis.
ad Denni : e.l.motusde Deo, sed non ad Deum; el Sed dieunlur lanien. velle transire ad malos, quia
inoltis ad Deiim, sed non de Dco; elinottis non de si juslilia Dei admiiteret, non fieret eis molesla
Deo, nec ad Deum. Quod totnni quia ex supeviori- eoruni liberalio ; vel oraiio, qtiia si vellenl, non
bus palct, superfluum essct ilerum prosequi. tanien pnssent eos juvare, cum sinl illi posili in,
lllud: polius inquirendum uirum 343:.animae exteriorilms lenebris, et non possint habere volttn-
defuiicioruiii noiiiiam babeanl eorum quae cirea tatem bene operandi, ncc dimittere voltiniaieni-
vivenles aguniur, qtiod videlur constare de attima- B E peccandi : qiiac quidem voluntas est eis el pecca-
bus sanciorum (58). Quotiiodo eniin orationes et tnm el supplicium. Sed illud peccatum non mere-
vota siipplicaiilium Deo offerrenl, iiisi eos orantes lur, 111dicunl qiiidain, quia est ibi loeus recipiendi,
et supplicnnies inielligereni ? vel qtioniodo ad eos nonmcrendi. Secundumalios, illa mala vohmlas non
est peccaium, sed supplicium tantum ; vellcnl cnim
dirigereiur oralio, cum dicilur, Sancte Vetre, orapro
nobii, nisi nos orare scirenl. Quod autem oraliones se 11011 esse, el Deuni non esse, si fieri posset;
nostras et angeli etâiiinise sanctae Deo oiTerant, licct enim habituri sint lunc naluralia bona, sicui
dicil Aiigustinus sic (59) : < Angelis qui suntapud et dseinones.adbuc habenl; tamcn ila ernnl sopits
Denni iiiiiolfiscunt peliiiones nostrse ul qnodam- in malitia et oblenebrala, ut iiullam scintillulam.
modoeas offerant Deo„el de his consuJant, el quod, dileclionis ad Deum possint dirigere, ul etiain sal-
Deo jiibcine, inipleiidum esse cogiioverunt, lioc no- tem naturdli dileclipne diliganl se, vel Deum (45).
ljisvel ev.idenier, vel latenler rcporienl, unde et Unde el timc proprie dicenlur esse in exlerioribus
angelns honiiiiihus ait : Ciim orarelh, orationem tenebris; quse non sunt, non.videre Deum perspe-
testram obtulit Dco (Tub. xn).> Orant ergo pio no- Ciem, quod nec aliquis bic habet; vel pcr dissiniili-
bis animaesancloriini affeclu compassionis, ct me- f ludinem non videre, quam facit peccatuni inier
rilis suis nobis suffragando. Non eniin loquuniur Deum et hoinincm, quod et innlli bic patiuntur;
orando, cuui instruinentis illis careani, el opiamt sed qiiaedam odii malignilas et voluiitatis, quse niino
nobis salutem si ita in Dei volunlale esse cognos- excreseit in mcntibus reproborum, qusedam scilicet
canl; et qnand.o nos corani ipsis .liuiiiiliaiinir, citius oblivio Dei, qtila loriiienloriun interiorum el exle^
nos exandit Deus cortim ineritis nos suiTraganlihus. riorum doloribus adco"aQiciuutur, ut ab illis ad
(40) Quidam lamcn dicunt non dirigi sermonein ad cogitandum aliqttid dc Deo nunquam mehtein va-
sarictos, sed poiius ad Dettm, tit inerilis sancoruin leant revocare : Vermis eorum non morietur, tt
lios exatidiat cum dicilur, Sancie Petre, ora pro ignis non exstinguetur, et erunt usque ad salielalem-
nobis, ct Suncte Paule, era pro nobis, cl ipsos n.il visionis omni carni eleetorum (Ita. LXVI).Stiper fi-
iiiielligere de liis quae liic aguntur, nisi quantuiw liam aulemSioi;3446"1"^*'''' êus ttl *P°nsus super
Deo reyelanle percipiunt : quibus videlur consen- sponsam (Isa. LXII); el declinabil super eam quasi
tire Angiistiiius, dicens (41), « Sicnl illi.qui adliuc fluviuin pacis, et quasi lorrentcm inundantem glo-
in carne vivuiit, 'animns defunclorum quo loco pp- riam suani, quam sugemus ul repleamur ab ubtre-
nanlur ignorani; ita et morlui viia, in cafne vi- consolalionis ejus, tit mulgeamus el deliciis afllua-
venies qualiier (iif.ponanlur nesciunt; quia sicut}D miis «6 omnimoda gloria ejns, gaudeanms, ct cxsul-
corporalia et spiritualia differunt genere, iia el icinus (Isa. LXYI), ei gaudium illud nemo tollal a.
distincta suiil'cogitaijqne.i Sed aucioritas.illa. in- nobis (Joan. xvi). Quo ul perfruamur, charilus su-
telligcnda est de malis qni puniunlur in inferno, per oninia nobis esl liic amplectenda, quae esl fmis
quia illi nesciunt qualiter viventes in carne dispo- prwcepti (1 Tim. 1), in qua omuis lex implelur. Si
liaiilur. De divile eiiim qui in inferno positus dixil : ergosingula scripla revolvere non licel, si onmia
Pater Abraham, quinqw. habeo fralres, mille Lata- dicla proplielarum legere non placet, liabe chari-
mmlLuc. XYiJ.elcsetera.^dicunt.quod non babe- laleni, el fac quidqnid vis.> [Faciendi cnini librot
bal cerlain cogiiitionem de his quae agebanltir a nullus erit ftnis. Deum time et mandala tjus ob-
fratribus, sed quia non videbat eos secuin in Iocis serva; hoc etl omnis homo (Eccle. xu).
. (38),Magist., tv, disl. 45, § F. G. (42)Iia Aug. aptid Mag. hic, § C. jn dist.. iSO,ei.
(39) ln libro De oran/lo ad Deum. n psal. cviii.
(40) Videtur inter alios Iliigo Victoriniis qu. 2S8, (43) ila:c Greg. hom. 40 in Lucam.
in £/ ad Itom., el I. n De Sacram. p. xvi, c. ull. (44) Mag.,disi.50, § F.
(41) V. 1. I)e cura pro morl, agenda, c. 15, clc. (45) Mag., § B..
AX.XO
UOMINI
MCCVIII
GUIBERTUS
GEMBLACENSIS ABBAS
NOTITIA
(OUDIN,Comnient. de script. eccles., II, 1391)
"Cniberiiis-Slurlinus, Geniblacensis abbas, ob specialein quamdam in snnciiim Maiiinum Ttifonensem

clafuit ab anno circiter 1180 et seqtieniibus. Mulla seripsit
arcbiopiscopimi, devotionem ila cognoininaius, Ciabantia
iime niss. in monaslerio stio Geinblacensi iu asservanliir, ubi olim abbas fuerat. Haec videral
Joannes Mabillonius in triiiiis voluminibus, iinde pauca summaiini referl toino II. Analectoritm snoruin,
pag. 544 et seqneniibus, qtne bic verboienus proferemns.
« De Wiherlo seu Giiibeflo, cujus occasione ac rogalu Epislola Hervartli Leodicensis archidiaconi ad
G. Latidunensem canonictim scripia esl (1), quscdam adnotare juvat ex ms. Chronico Genib acensi, in
ouo b3ec iegi : < De isloGuiberto, magmc sanctitatis, probilatis el dociriiise viro, si quis misse dcsiderai,
«'sujus mefiti fueril, abunde ex sciiplis ejiis id cognosceresacrnm poieri'. Scripsi nainqiie epislolas atl di-
« versos, uiorales et optimis stiasionibus referias. Scriplurain scinper habens iu uiaiiii.ei bre, ad
« aiibalialem dignilaiein jam senio gravis adactus esl. Vixil in sar.erdotio sexaginla Iribns aniiis, nt in
fi|uadam Epistola vitse snae priin;ev;e tleflectiva, quse incipil Beatus Auauslinus, de se plenins recilal.
« Ma»niis zelaior ftiit aniinariiin, suae praecipue, noii iiiiniis quani alioruni, quod palel in onitiibus
« EpTslolissuis, quas ad diversas personas, lam excellenlis, quain paris ac sociae conditionis desiinavit.
« llaliitavil in diversis nionasieriis, tilpolein Galliam profeclus bis, in liionaslerio Tnronensi divo M;ir-
« linosacro, ubi plurimum diligebalur lum propler bonesialeiii iiioium, tuin piopter Vilam sancti. Mar»
» lini quaiii metro coinposiierat, el Tiironensibus obliilerat. A quibus evocaius, Geinblacuin revcrsus cst,
« et iion iia diu post, a nionachis Sancloniiii Joannis et Mauri iriartyrnni in Florinis abbas est positi-
« laius : quibus laudabiliter prsefuit aiinos qiiinque, inenses octo. Iiilerea teniporis Jnannes abbas Gem-
< blacensis e vivis excessii, ad ctijus eelebranda funeralia, a lnonacbis Geniblacensibus dieiiis abbns
« Florinensis vocatus esi. .Volenteiii Fioriuas reverti, fratres Geiubiaceiises illum elegeiiiiil in abl>atem
« siitim, circa aiiiuim Doniini 1194, prsefuiique annis decem. > Et posl nmlta : « Ad Guilieriiiiii iibbalcm
« iiosiruni reveriamur, qui in diversis locis et inonasteriis diverso teinpore habiiavll. Ei primum quidem
t vilnm iiioiiaslieam in hoc Gcinblacensi inonaslerio professus esl, postinoduin profecliis in Galliai», in
< Tuionensi habiiavii: tindc exiens, Geinblacuiii est reversus. Floiineiises luinc inierea leinporis in ab-
« baiem sibi elegerunt ei posttilaveriint, atque abbale Gemblacensi deliincto, ibidein faclus est abbas.
< Post annos vero decein exaclos in reguiiine Gemblaceusi, quiiidecim et oclo ineiises in Floriuensi.
« tiiramque abbaliam resignavil, ct apud Florinenses babitavil. lnde venil in Villare Coenoblum, qtiod
« desercns, ileriiin in Galliam abiit Turonisque habilavit. Quibus ille valediccns, ad quaiiidam virgitiem
« Hiltiegardem nomitie divertit, cui multain felicilaiem precatus, Geinblaciiiii ad piiorem et propriujji
« nidiiin reversus, ibideni obiii senex dierum, et dives multoruni bonoruni operutn. Vixil iu sacerdoiio,
« ubi snpra dicium est, sexaginia ires el amplius amios. Viatn universae carnis ingressus esl vicesinia
« seciinda die iuensis Februafii. ILtc pauca ex pluribus ejus recle gcsiis. »
< llicc tle Guiberto, qui viris doelis parum, ut pulo, bacteims notus esl, adnotanda dtixi : sed ul de
ejtis Operibus accuralior notilia habeaiur, umd super his in iiinere Belgko pncsens aniinadverieriin, in-
dicare, aliquod operse preiium existimavi. Guiberti lucubralioues inveni in tribus codicibus iiieinbraneis,
praisertim vero Episiolas, de qtiibtis quicdam carpiim hic delibare juval. Arnnlfo Scholasticti complures
Êgypti, id esi hujus
scripsit, de amicilia videlicet, de soleiiinilaie paschali, de exiluihesauris iniindi : de tribu-
latione palieuier siisiineiida, de voluniaria pauperiate, et de sapienliae, de sancto Vinceniio
atl conversioneni el spiriialein mili-
tuariyre, el de patientia, eic. Joaniiem, Arniilli scholastici fratrein,Rainero
liain liortalur diioiius liueris, Joanni fratri charissimo inscriplis. fralri duicissimo aigrolaiili con-
dolet, eimi(|ue ad conversionem horiaiur. Eitlem scribit de dignitaie sacerdoiaii, ttiin aliam euisiolam
de soleiniiilaie paschaii, ubi Rainerum Scholusticum appellal. Lamberlo nepoli suo qui Scficuiaribusnego-
liis plus aeiiuo iiiteuiiis eral, tres epistoi.is dirigit, quibus etiin ad sltidiuin vinutuin adhortatur. Haec iu
primo coiiice reperi; qute vero sequunltir, in secundo. »
« ln priiiiis occurnt opus l>e Vita el miruculis suncli Marlini, rbylhmice scriplum quaiuor Iibns, quorum
prologus soltiuo oralionis indical, opus isluil Phiiippo Colonieusi urchiepiscopo ohlaliini esse Bopardiii;,
cuin 1'bilippus in comUatu teneretiir. liiilein Piiilippo muliae a Guiberto inscriplse suiit lilter*; qui passiui
eiiin Sumiui Pastoris el Christi vkarium appellal.. Prima est de inysteriis creationis et reparaiiunis.
Secnnda excusatoria, quod in paslores scribeus, eum teligisse visus sit. Terlia, Philippi iioniine, ad.euin teti-
gissevisussit.Tertia, Pbilippiiioniiiieadabbaiem MnjorisMoiiasie.rii,etadpriiiiiceiiuin Ecclesia-Lasiri ôvi,
inquaeosiiiierrogatdeuiorecIaudciidiooriasmoiKisleriiiiinociefesiiordiiiatioiiisseutraiislalioiiissaiiciiMar-,
(1) Videiufra.
1-233 GUiBEUTUS GEMDLACENIS ABBAS. 12Si
fini,el de famaquaclum fe:ebalsanctum Mariiiuimnoele illa mis«amcelebrare.QuaiiaPbilippo respondent Her
veus abbas etfralrescnpiluli Majoris Monasterii.et qusesitis faciuntsalis, landaniqueGuiberluin. Quinlam et
sextamsciibiinleideiiiPhilippoPliilip.ptisdecanns.Uainaltiiislliesauraiiiis.loliiniquecapiuiliiiii Sandi Marlini
T.uronensis, in qiiarnin lilterarum priori -gralias agttnt tle Vilasancti Murtini sibi liaiisinissa, in ulrisqiie
aulem quacdaui sancii Mariini niiracula referuut. Septiiiia esl GuiberU Philippo, de beneficiis gratias
agentis. Octava ejusdeiu ad cnnidem de laudabili conversalione fralriim Majoris Moiiasierii. Nona de
iiobilitate et niagiiiliceiilia eeclesiseCaslrinovi. Decima Guibertiis Philippum bortaiur ad oflicii sui cnl-
mni, ei ad stndiuin pacis in eoiiVeniii Leodicunsi sarciendae. Undecima- eidem gratiilatur de resliiuia
pace. Ilerveo Majoiis-Moiiasierii abbati, ejusque sacro convnylui gralias agil, de liospital.ilale sibi pr;c-
stita, et tle eo quotl libros-Zte mirticiilis suncti Jacobi, De beltis in Ilispania a Carolo Magno gestis, el D»
murtijrio Molluiidi dncis , Iraiiscribeiuli facullaienv ab eis obliiiucril : qiiorum libforuin esemplar ad
iranscribeiiduin cerialini a se rapi teslalur.' Nempe eo ieiripore' falsai ejusinodi merces vendilari ccepe-
rtiiii, id quoti epistola duoileciui* argtiiiienliiiii esl. Iu deciina leriia vero, frairibus. iMajoris-Monaslerii
inscripla, laudal eorum rcJjgioncin, et qiix»d;)u corrigenda nolal. Decima quaria dirucia est Joanni
abbaii fratribiisqite ejusdein ccenobii, qnibus Guiberiits graiias agit, ab iisqiic libros Paulini postiilat,
et se diiabus abbaliis anlea proposilum, lunc tini Florinensi pneesse scribil. Posl hsec subseqiiilur in co-
dice eodeni Guibeni ephtola ud Philippum Coloniensem archiepiscopum, cujus mandalo de scribeuda
tanciai Hildegardis Vila parere se dicil. Ttini variae Ejusdem Guiberti ad dominam Hildegardem magislruiii
cmnobii Saiicli lioberli Biugensis subseqnurittir. Prima de excellentia saiicti Marlini episcopi, secmida
de visionibus llildegardis, de qtiibits quserittir : An ui faina ferebat, visionum suarum postquam cas
scripsi&set, obliviscferelnr : tiim an eas ipsa Laiine scribal, ac deinum aii Latinam liiiguani didiceiii.
ln liue epislol<e, Sululanl te tlilecli el ex fucie noli dilectores tui, Sigerus de Waura : et Nicolaus mHes
juvenis de x\ie/, quem cum ipso te visiiante in Quadragesiina vidisli. Snlulal te fraler Franco Reclusut,
ecclesice vestrte jilitts probus i/i Chiisto, et fraler Rvbertus languens corpore, sed valens mente, iii
moiile qui dicilur Sancli Guiberii, fecubans. Salulanl te donimus Einmo , ecclesia: noslras parochiuiue
presbyter, elc.
« l'r;uierea alias cjusdeni Guibefti epislolas ad Hiltlegardem, numero octo, ttiinquc responsiones Hil-
degardis ad ipsuin variasque tuin ejusdem Guiberti ad sorores ecclesiae beaise Mari;c, Sanciique Uoberii
de lliiigiiia, luiii earuiiideni sororuin ad Guibertiiin responsa , aliasquc aliis personis scriptas, neiupe
Josepho egreyias probitatis scholustico, qui Hierosolymani cuin Canttiarieiisi aniistite profe.cltirus, Guibeno
prosaiii de sanclo Marlino e.xaiiiiiiamlniiioblnlil. S.igfrido Moguntino archiepi ,copo, de virlutibus sancti
Mariilii, et Conrado ejiisdcm Eeclesise ponlifici, de variis Colouiensis Ecclesiae successibus; deniqtie
Gbdcfrido abbali nionasierii Saucii ' Eueliarii et Sancti Willibrordi de Vita sanctm Hildegardis, quaui
Guiberlus ipse scnptis iiiuudavit. Ad haec BariboloiiiaeusEisenus in Floribus Ecclesiw Leodiensis, ubi
de abbatibus GcinbUiccnsibiis, leslaiur Guiberium nouiiulla cliani scripsisse atl beatatn Ludgardem, qua!
in vicino Aqiiiviensi pailbenoiie luiic vivebai : atque anno 1208, hoc est biennio posl aboica.taiii prae-
fcciurain, ad superos abiisse. > ,
Facttis ergo est anuo US8 Guiberins Martinus abbas Florinensis, anno aiitem 1194, abbas Gembl.i-
censis, quas prscfecturas cuin anno 1206 abjeeissel, anno landeui 1208, die 22 Februarii u.ortuus legiiur,
tr.laiis aniio circiter 88, sacerdotii 63. JNilnl lmjus scriptoris edituin puio, praeier [epistolas et] narra-
lioiieii) destructionis vel poiius combuslionis mouasterii Gemblacensis, quai anno 1137 jtictn est, qiiaui
quidem Guiberlus, post cjusdem uionasierii /iicius aboas ac monasierii etiani Florincnsis, liileris consi-
guavit, libio n. Coiiiii;eiifariorum Bibliotliccae Csesarea! Viiidobonensis, cap. 8, pag. 904, ubi el iueu-
lioiieni faîi librorum suoruni qui tii hac desiruci.iorie abrepti liierant. Meinitni Guiberti Marlini ejiisque
sciiplioiniin Hervardtis Leodieusis arcliidiacomis, in episiola ad G. Laudtiiiensein canonicum, et anony-
niiis auclor Chronici .Gemblacensis, tom. 11Analect Mauillonii, p. 544 ; Valerius Audreasin ISibliolheca
Beigica, p. 3u3 ediiionis 1043, Lovauii in 4, ubi inss. codices Operuin Gutberti yarios in Belgicis bibbo-
tbecis recenset; Petriis Laiiibecius libro u. Coiiiiiieiiiarioruin bibliotbecai C-sesareaeVindobonensis,
cap. 8, pag. 904, ubi de codice ins. 290 Dafino Ainbrosiaiiic arcis in Csesareani alialo, loquitur.
EPISTOLA HERVARDI
LEODICENSISARCIHDIACONI
AD G. CANONICUM LAUDUNENSEM
De Guibsrio abbate Gemblacensi el de scribenda Vita S. Martini.

Analect. noti. edit., p. 480.
(D. MABILLON,
Revcrendo Palri ct domino G. beatas Dci Geni'ri- A peliiionibusamicosseseinvicemexaudire, ut per hi-

cis Marisc Laiidnncnsi canouico, HERVAHDUS LCO- lareni elproniplani extertorisopeiisexhibiiionein, in
diensis aicbidiaconus, pra;sentis viise sladium jtisle luceiii ei ptiWicum procedat desiderabiiis fructus
vivendo viriliter pcrcorrere, et setefuaebeatiludinis occultae dilectionis. lnue est quotl paiernifatein vc-.
bravium feliciler obtinere. slram, cujus benignilatem a cunabulis munifica:ii
Usitali moris est et longo bonorum consensu ap- iiiihi et exposiiam, quolies necessitas cxegii, in
probuti, quibuslibet, et maxiine facilibus el honesiis libro cxpcfienlise iegi et relegi devote cxoro, et in-
14153 EPISTOLA HERVARDI.DE GUIBEKTO 1585
stanler precor, quateniis favorabilem el onini ncce- A.constrnalis? Neo hoc quiJern, nam in posscssioiio
piione dignam nt prone suscipiendam domni Gni- eecle<tiarum nnllus eo ditior sanctus invenitiir, pra:-
berli, cognomenlo Martini, pnlitionem, cum advos; ter Malrem Cbristi, et Clavigerum cneli. Si niliil
veneril, vel miserit, sine reptnlio afTecluose gr.i-. , hortini, quid demuin habel petere? Nempe quoil
tanler et exoipialis, efTicacitPrquecomplealis. Effe-. - facillimcpoleslis praeslare.
clus nnmque ejus mnllos laplifirahil el aedificabii;; Quid illiitl? Nimirum verba: quid levius verbis
vobis qnoque, etiamsi nolilis, (quamvis hoc nec\ volantibus? Pelii.nus itaque lam ipse quani ego ciim
velle, nec quaerere debealis) niagnam et laudeni ett eo, el ouixiori qiiam possumns inienlioue peiiinus,
gloriam pariet: sed ei ipsi domno Guibeiiopropen- quateniis diligentissima iiiveslignlione, consitleraia
siorem pro vobis apud Deuni inleieedendi afTecltim i tanii poiilificis incomparahili fere eminentia, qna
siitrgerfi. Ilicanlem ilie esi Gniberius, qui quond.inii merilo el viiiutum operibtis, et nominis ampliiu-
in Florinensi nionasierio prius, et poslea in Gem- dino sumniis aulae coeleslis principibus, id esl pro-
blacensi, abbatis olfioioest fnnclus, sed netiiro tle- pbetis et apostolis, adaequatur, tolo siihtilissiini
fiinclns, Maluit siqiiidem utili qnscsila ct nacia, quo polletis ingenii vigorcvt acumine adbibito, qui
occasione honesie cetlere, quam sub onere, qnodI noiiiiullos in scriplis vesiris vicislis, in lioc vos ipsu.n
solns et gemens sinefido poriabat compoiianie, ca-. vincenilo, nd laiitlem Dei ei legentium iililiiateiii
dcre, et cnsu sui ab inepiis irrisoribus liidibriuiui et delectalionein, de materia, quse vobis par
siisiinere. Ad quid enim in fornace seaiidaJormn ett lilieras insiuiiabilur, elegiaô metro aliqua memo-
iribulaMomimflammis acwltianleintilililer iilerclur? i ratu digna in ipsius beaii Martini honore coiueri-
pracspriim cmti easdem flammas nec per se suffice- "_ batis. -:r" .
ici cxsiiiijjuere, nec absque mngno Isesioiiisdelri- Nec in liocsane opusculo frustra laborabitis, qtiia
menlo diu possel tolerare, nullo scilieet in eadem Jabor ipse pr.cter id qnod vos utiliter exercend-.»
sibi lornare anrae leiiis-sibiloflaiue, milliusqiie pi:e damiiosnin a nobis repellet otiiim, geminnm parict
ronsolaiionis suflfagio ejus acerrimos aestus refiige- retribiilioiiis uiililatem, iltiin pro eo el vivens. <i
ranie. Ideo priidenli tisus consilio, salvari in imn, moriutis, laudis praeconio eiiam iiolens allolleniini,
qiiam pericliiari iu snmtno potius clegil, magisquo el Martini vestrivitte palrocinio in oiniiibus periculis et
htiniiiis et pauperis Chrisli ab eo salvandus iinitiri tribiilaiionibus bujiis, et iu ea, qua dnr or nul-
la esl, necessitate, hoc est in ariicufo mortis, pro-
vesligi.i, quam ainbiilare in m.igiis cl mirabilibus
snperse. cuni eis ali uainlo pro faslu elaiionis pu- stis, legeinini. Proinde t|tii soinnoleiilo diu otio lorpui-
niendiis. Ilic iilem est illc Guiberitis Martinus, glo- tandein vel pulsattis expergiscimini, el ins;3r
riosi praesulis Maiiini culior, nonnulltis imilaior, galli so ipsiiin coinplosis alis diverberando atl can-
tanduin
opertimqiie et viriutiirn illius lam verbis, qnaiii scri- obsitas vgilanlioreai ul
reddentis, yires ingenii langa
plis slndiosns comineiidalor. Unde propier diu- rubigine, resplenieant, qtiasi atl usiiui
liniando expolilc, el lautlabilis exercifnim laboris,
lurnaB"?.t afleciuosaedevoiionis erga enm constan- id est
liam, ejusdem cminenlissimi ponlificis proprium ipso vobis opus Deo.graluiii, et posteris coiniiiodiiiii, a'j
liomeu isii conversum esi in agnomen: adeo ut jam Deo obiatiiin, graiauter eiiinpi^re susti-
non solo suo proprio noinine. qnod est Guiberttis, pite: ne, si segniter diiferatis, alius clanculo initiat
sed ob insigne praedict;»!devolionis ohsequiiini, „ liianum, el idillutl vobis pra:ripialf; et sic ulraijue
csi laudis teinporiilis,- el ateinae
quod ei sedultis exhibel, Guibeiius Manintis janil ^ niercedo,
reiribiitionis, pro lepiditate dilaiionis vestive ca-
passim, tibi notus est, appelletur.
Sed ut id pro ouo isia pr;ciiiisiniu.s, et nd qnotj realis. _
lendiinus, jam proferamus, hic idein Guiiieiius Mar- Quapropler siiscipite illud inciinctanter, et ex-
litiiis, qiieui pro suis nnbis charum meriiis inlimo pleie celeriter, autcquam bebetata prse sehio ineiiiis
vobis commendanms affectii; auditis et leclis qui- Detis acie, sera pceniteiiiia incipiaiis vclle, cum {<jiiod
biisdam opusculis vestris, hic videlicet quse sen de aveiiai!) inops iiieinoriaeetinsuujciens habrfii
Vila egrcgii confessoris Cbristi Servalii, seu quo. cceperitis, et tuac desitli;e vos pudeal, cii-n enieii-
ciilltt et qtia conversaiiouis forma se agaul clerici dare non poterilis. Expedileergo vos, Obsecro, ab
o.iiuibus alioriiin, qiiaiituin fleri potcst, iiegoliorum
qui pie in f-hristo volunt vivere, heroico usus me- itiipediiiieiiiis, ct operi huic, quod vobis per laleni
tro, prseclaro digcssistis opere, eorumdem scripto-
rtim plus quani dici possil, eleganli irahitur et tle- virutii Deus peiiicienduui ingeiit, vigilanti ime.i-
lectainr venusiale. Proinde quia, sicul minus yobis lioue vacate, ei cum ipsius adjuiorio, quanla po-
nolus, de vcslro (neo, niiruin) diffldii assensu, adj testis accLietvUiOiie,sine ipsius operis deiniueiiio
me veniens ob nniinae agniiionis et dijectionis, quo! leriiiinaie. Caveto aulem, tpiaeso, ne-si uUerius cx-
iiiviceiiiasiriiigimur, coinplexum, nibil prorsusquod specietis, leniptis quod oinni sagitia sive avicula ce-
IBIIUS vos non exspectel, et viitc die
jiisle pctam, vos uiibi spc.rans negaturuni, humilli-- clausa, pnetervolal,
lenebive inurtis, iu quibus ueiiio potest ope-
me et insiaiiiissinie frequenier deprecatus est, qua
tenus inea aptul vos obiineam inlercessione, ut rari, vos occupent; ct, quod iiiaxiiiieiiiiieiiduiii e.-,t,
beaium Maiiinuin, quem propler illa qtiai.qnotidie D ne Deuiii ipsuiu, qui vos per servuiii suuin pulsal,
ejiis experitur beueficia, quania potest, veneraturet ' ofltfiidatis; ueve scrvi pigri el inutilis, qui de ta-
attoliit devoiiono, vos quoqiie inlcr caeieros quos' lento sibi credilo iucrun noluit, pumiain incurraiis.
veneraiiiiiii sanctos, in patronum voliis assuiualis: Jain vero ut deiiiuiu laui producta clatidatiir cpi-
el tii eiiam vos iu opportiiiiiiaiibus opiiulatioiiuni stola, filiali paicrnitaieiii vesiram precor allectu, ui
cjns sufiiagiis fulciaiuiiii, sicut et ounies qui ei puro| apud vos ciianuis outineal quod sinceroel pio affe-
fautulaiuur aiiectti; aliquid ei houoris sedula et ciu poscit charitas: ne si chariiatein exautiire nu-
alacri jiiieniione exhibeaiis. Nec de ejusdein doinni lueruis, nec vos, ut vacuuiu ch.iritate, ille qui suiii-
Gtiiijciii Marliui pelilione, qnin purealis, aliquate- ma charitas est, iu vesiris preciuus aliqu.iteiiiiS
nus siiuuiieiiiiiii, quia ncc auruiii, nec argeutiiin, exaudiat, quod ipsa chariias, id est Deus, stia p*e-
uec (jiiidiibel tiiitle iiiaisiipiuin seu peuu vesiruni[ lale a vobis precibus beati ilarlini. aVHiiensiribnal,
vacueiur, iu bcaii Maiiini obseqtiio expendenduin! ui in eadem ipsa charimie ouiiiia vestra coni|)loau-
a vobis peliturus est. Quid tum ? an ul ecclesiaiu cii lur.
1257 GUIBERTl GEMBLACENSISABBATIS IWl
GUIBERTI
GEMBLACENSIS ABBATIS
EPISTOLiE
Ampt. Collecl., t. 1, col. 918.1

(D. MARTEN,
EPISTOLA PRIMA. A ul pascanl, sed ut pascantur; non ul ministrcnt,

>DPHILIPrUM AIVCIIIF.PISCOPUM
C0LONIENSEM. sed ut minisireiilur; non ul seininent, sed ulcolli-
tlores pravorum paslorum describit, quos hortatur gani; iion iit Jaborent, sed ut quiescant; non uta
ut viiel. Jupis oves custodianl, sed tit immaniores Iupis ovcs
Vencrabili alqtie amantissimo patfi PHILIPPOin ipsi diripiant. Volunt etiam id quod in acquisitiono
Ecclesia Colonieusi suinnii Pastoris vicirio, frater honoiis exinauitum fuerat direpiis replere, et non
G.ex afTeclu siuis, jiigeni electorum Dei poiilificiim solum mollibtis , sed et pretiosis vestiri. El quia
in. rationali cordis gcstaiione meinoriam, et pereo- super mulios exerccnl, nou .daudo pauperibus, sed
rum exempla cum multiplici sancii gregis augmen- necessariis suis vel amicis vel supereuTuentibus,
to ad pasctia senipiterne virenlisparadisi feliciler beneflci appelunl vocari (Luc. xxit). Proiudeutad
intt.oiro. lalia abundenl, diligunt munera, sequunlur retribu-
Seinper quidem, reyereude Pater, diyinse beni- liones (Isa. l), et niulitfaria inientionc quaefuntoc-
gnitatis et misericordiae fiiit prolapso htimano ge- casiones exlorqueudi : nnde et ssepius ad boc per-
ncri consulereei congrua instilutionis subsidia ad- verlunt judicium (I Reg. vin). Qui cum ex iuiiia-
Iiibere. Quod el ideo rccuperaiionis adituni inve- lione patrunv, quorum filiisunt, non vilam sequen-
iiit, quia non propria nequitia, sed aliense inaligui- do, sed solum offluium exterius et locum tenendo,
tatis fraude «educium , posilae sibi' obedienliae li- lerrena despicero, alque ad aelerna anbelaredebent
inites excessil. El quia nos stimus in quos fines sai- et alios ad aniorem Dei altrahere, miserrima am-
culorum devenerunl (1 Cor. x ), per iniilla experi- bilione terrenis inhiant, parumque do se corrigen-
menta seniimus impleri verba Apostoli dicenti.s : dis vel de subjeciis regendis cogiiant. Heu! quo-
In novissimis , iiiquii, diebusjnslabunt tempora pe- modo obscuralum esl iiurum, mutalus est color opti-
riculosa, et erunl homines se ipsos amantes , cupidi, mns.dispcrsi sunl lapides sanctuarii incapile omnivm
.guiuii, elati, tuperbi, blaspliemi, pdrenlibus inobe- platcarum ? (Thien. lv.) 0 exirenuB sluporem dc-
dientes, ingrati, scelesti, t>ineaffectione , sine pace, inenti;«, terrena et fugitiva tolo cofdis ambitu q.nae-
rriminatores, inconlinenles, diviles, sine benigultale, rerc, supernaqiie et auerna negligere, in divites
proditores, prolervi , tnmidi, voluptatum antalores extraneos sua , dispergere , el pauperum filiorum
magisquam Dei (11 T.im. ni). Jam cciie monsiruo- oblivisci. Et quibus hoc maluni, nisi inertiae pracla-
siiin nosirtim 'siecuhiin oninia hsec genera bestia- toritm inipiilandum est ? nain omnia fere mala qti33
riini iii plenitiidinem lamen hotninum proiluxil, sed in siibdilis iiiveniuiilur, iiegligentium praelatorum
prae"niinia assuetudine horrenda non horremus. C vel incuria succrnscunl, vel pfavis roborantur ex-
Propterea divisiones aquaiiim dediicniit oculi iiiei, einplis. Quapropler per Jeremiam coinminatur eis
(TUren. in), qnia obtenebratus est sol ih ortu suq , Dominus, dicens : Vcc postoiibus qni dispergunt el
ei luna non splendetiu plenitudine sua (Isa. xni), dilaceranl oves pascum mea:! ecce ego cibabo eot ab-
caecopopulo hon desunt duces, sed caeci; quia exi- synthio, el potabo eot felte (Jer. xxin). Quia qna se
geritibus peccaiis ejus , juxta prophetam , inittilei fiiturorum spe consolenlur non video, cum Dominiii
Doniinus reges in furore suo (Ose. xm), et suscifat solum paitperibus, railibus , lugentibus, esuriCnti-
pasiofes in lerfa , qui delenta non visilent, Ct dis- bus, et silienlibus, persecutionem palientibus,
persaiion requirant, ct conirita noii saiieiit,.sed ,, bealiiudinem promillat (Matth. v); el isii e diverso ;
cariies pingnium comcdanl, et lana greguin ppe: indiianliir purpura el bysso et epiilenlur splendide,
Tiantur (EUech xxxiyK INascuniur ergo in greuiio el quidqiiid nugarum et inepliarum habet, el exse-
Ecclesiae pfo pairibus fllii, sed degenercs; in lerra qtiitur mundtis, hi vel exerceant, vel a suis circa se
ejus coiisiituiiiitur, sed noininis Doniini et prsece- exerceri permittunt.
plorum ejus iiiiineiiiores, quia iutranl eorum plu- In qtiibus omnibus, Pater revefentle , si quid ad
riiiii, iion per osiium, scd ascendunt aliunde (Jo«;t. personam vestram pertinere videlur, favorabili au-
x), intrjnl anibiiione, pccunia, nori gratia, priuci- re ad incilamenuim profeclus vestri haurite.elnon
pum 1'argit'iono non cleri electione ct intranl uon ad insipienliaui mihi, nec vobis ad injuriam depu-
1589 EPISTOIJE. 129»
tetis. Et qiiidquid liic de aliis m.inifeslum legitur, A EPISTOLA III.
•volusquasi in proverbiis diclum cognoscite. Deus ADEUHDEM.
omiiium benignus rcctor clcuslos sanctilatcm ve- Gratias agil de beneficiisab eo acceptis.
siiain tiiciitiifiiicoiumcm, et in cura vobis injuncta Amanlissimo Palri revereudoqne domino Dei
streiiuum sui ipsins vosfacinl iinitaiorem. gratia Coloniensi archiprsesuli PniLiPPO,fraterGui-
BERTUS, omnium Deo famulantium minimus , in af-
EPISTOLA II.
feclu et eiTcctustrenuissimsc dileclionis seipsum in
ADEUMDEU. Chrislo.
Confirmat ea qua; i« prcecedeniiepistola dixerat. Atl rcferendas gratiarum acliones, vcnerande
Magno sacerdoti PHILIPPO,Dei graiia Coloniensi Paler, quas de mea exiguitaie abundantia suavita-
archiepiscopo , frater GUIBERTOS siiorum niininius , lis vcsirae promeruit, etiamsi omnes corporis niei
ex adjuiorjo Uegis ei Sacenlotis setcriii in praesenli a«ius in linguas veiiercniur, et vox inea cssetaerea,
dignc futigi sacerdotio , etcarnis suaecuram disci- :' non stifljcerein. Proinde quia in Iiac parle dcflcid,
pliuatc re%ere, ut in futuro sacerdotum et regum a tl ea quae ulcunque , divina largienie gratia , sup-
hiijusmodi bcalissiiiium mercalur adipisci coi- pelunl me conferens , si qtiid potesl vel torpeniis
Jegiuin. B devolionis vel peccalorum oralio inodicum quid,
Cum super epislola vobis per me dirccla niilii id in suiTragium vestri cx tolo me et qtiolidic ex-
nascerctur scrupiilus , et trepidiiscogiiarem utrum pendo , ct percnniier expemlere paraius sum,
niclitis esset qttacdam ibi positn mutari veJ aboleri , qftaoditi ftiero, elc.
atit vobis dirigi, conJiigi ad oralionis praisidiuin , EPISTOLA IV.
«Jeprecaus «t si sermo a Doinino proccssissct, ci ADEUHDEM.
posuissei iliud in ore mco , starei , et mibi ipsi Excusai se quod ad enm non tenertt.
ineaiii intiu cuiiclationein amoveret. Oravi, et sa- Domino el Patri venerabili Dei gratia Colonien&i
tisfactum est miiii; vidi enim ct intellexi , non so- archiepiscopo , frater G. ex aifeciu suus, non in
Itim dticlu ratiouis, sed el inslinctu veritalis, quod vanilate sscculi,sed iri noniine Doniini haberelau-
is opliiims f.sset monendi modus in quo monens tlew, et magnificari ab eo qui exallat mansuelos in
fideliter ei caule iucedeus, einn quem nioiiel ncc salutem (Psal. cxi.ix).
adiilatione fallit, nec cxasperalione irrilat, nec de- Quod ad vos nccduni veni, ncque pigritiae neque
notaiione aduril; sed, consideraln qualitate perso- negligentiae est, sed occiipationesquibus leneri vos
nae, secundum quodcxpcdirc videt, aul pudori par- scio, me retinent. Quia eniiii saepius exire nec vo-
ccns, aut defcreiis honori, ::d itl quod uiile cl salu- lo nec valco, epislolas tres vesirae excellenliaj des-
brc est, sedule studet incilare. Vidi etenim et pro- linavi. Cognoscat vos summus Sacerdos in benedi-
bavi quod iiibii reciius vel decentius vel sanins clionibtis suis.el propter niisericordiam in praesenli
unqiiam proponi possil ei qui vicc Dei pracesl ani- a vobis conservatam sine fine marisuram, in fuluro
inabus ad salulem redticendis, qnam primo sempcr •onservel vobis Pater misericordiarum Deus mise-
cogitanda et imiianda benignitas providentiseipsitis ricordiam. Amen.
misericordis Dei , cui cura est de oiiinibiis , et qni EPISTOLAV.
ciiiii revereniia disponil nos; deindc etiaui mala ADUEKVEUM AHBATEM ET FltATItES MAJOEIS-
inalqrtim ei bona bonorum exempla, sed et suppli- MONASTEEll.
cia illorum el islorum prsemia , ul lcrrilus illis, et Se non vagandi studio , sed pietatis ad Sancti Mar-
Iraclus istis , in omnibus et de oinnibus doceaiur. lini sepulcrumperegrinalionem suscepisse,pravit-
Efllcax igitur inonendi mcdus et omni acceplione que saculariuin tnoribus clattslra corrumpi.
- Aniantissimo Patri HERVEO, omnique digno reve-
dignus.
COSCLUSIO. remiasacro cenveniui Majoris Monaslerii sub ejuai
Oinnipotens Deus, qui sias in synagoga oeorum, D cura ordiiiaiissime Deo niilitanti, frater GuiBEnTus'
in inedio eos dijndicas (Psal. LXXXI),non recleju- servus sanotilatis eorum , ab co apud qiiem stim-
(licautes corripiens , elc. Vsquequojudicatis iniqui- mtis ordo in ccelesti palatio tempore relributiouis
lalem el (aciempeccatorum siimilis ? (Ibid.) Educat inter justos ordinari.
quasi luinen justitiam vcstram etjudkium vestram Quanqunm a nonnutlis qui corde el corde lo-
lanquam meridiem(Psat. xxxvi), ne ncsciendo am- quunlur (Psal. xi) neque custodiunt vias suas , ut
bularc, in lcnebris ambtiletis , et majus incurralis non delinquant in lingua sua (Psat. xxxvm), pere-
jiidiciuiii , inspireiquc cordi vestro ne judicetis grinanti mihi ad sepiilciuin Beati Maftini deroga-
egeno el pupillo, humilem et pauperem juslificelis lum sit, magisque vagationi qnam devotioni pcre-
(Psat. LXXXI),et cauera jusliliae el misericordioc grinatio mea depulata, vobis lamen eam plurimum
opern cxsequamiui, quatenusel cum misericordibus placere scio, glorior et exstillo. Nec tainen in hac
lerram possideatis (Maith. v), el cum justis sseculi substantia glorise, qua in Christi corpore , ipso tri-
judicibiis llironiim judicialem dignilatis obtineatis, buente , membrum quietum et sanum esse cupio,
quando venerit Dominus ad judicium c.umsenato- adversus eum qui est capul corporis (Coloss.i)nori
ribus poptili sui. Amen. facio, neqne super verticcm cxtollo, recolens scri-
PATROL.CCXI. 41
.1291 CUIBERTIGEMBLACEISSISABBATI3 12S2
tptnhi esse : Qui diciJ t» in Chritto manere , debet A sticum olim sublimcm cl splendldum, cl ipsis etiam
sicttt ille ambulaiil et ipse ambulare (1 Joan. n). . filiis vel lyiannis saeculivenerabiiern, noslris modo
Et quidcm si secundum boniiiiein gloriari vellem , diebus, proh pudor! ab his a qiiibus. ditciplinaia
jusle rcpularetur mihi in siuJtilinm , nani ipso convcrsaiione commendari debueral, non tantum a
ilixit.: flgo .gloriam meam non quasro (Joa;i. vm). gloria decoris sui spoliatum, sed ct ab oinni fere
Si ergooblilus verbi illius: Qui gloriatur in Domiuo «lalus sui rcciiiiidiue infaini viia reddi conlempti-
glorieittr (I Cor. vin), favorcs hoininuni etinanein bilcm, dolorein supcr Iipc coitlis mei nullalenus
gloriain ajTeclnns, h.uicsceculoconformari gcstirem dissimulare valeo. Undc quoiics datur occasio ct
qiipd diligcrc fo.rni.car.icst a Deo ( Ose. ix ),..et ei verbis ei scriptis, quo possum nisu, injiiriosis et
inimicuni couslitui (Jac. iv), in laiituin ul dicatJa- impugno, el pro ejus injuriis, cum uhra posse non
cobus aposiolus : Aduiteri, nescitis quia amiciiia dalur, saliem reclanio. Ilinc est quod in inonastcrio
hujits jnundi inimica esl.dpud.Deum ?(ibid.) Nonne vcslro, quo nihil in diviiiis curiiuJalius, feligione
convincciite me couscicnlia os mctini condeninaret splendidius, mundius puritale, adversus viiia cau-
mc? nonnc slaiim et Apostolus occurrerei, dicens: lius, ad (ainam bonae opiuionis in Dei ftude custo-
, Si.gloriari oportel, non expedii quidem ? (II Cor. xn.) dienda circuinspeclitis inveuiri potest, aliqua non
E enira.qiinnti periculi sil seipsum glpriaridd velle quideui ad caput proprie, sed ad qnaedani.ex ineni-
coriimendure paiel eiiam ex verbis Psalmistse ubi bris spectanlia vidl, tle quibtis, si salva vcstri gratia
ait: Qttoniam Deus dissipavit ossa eorum quihomi- auderem, sanclitatis vcstrse yigilaniiam non leme-
nibus placenl (Psal. ui ). Qiiisquis vero ingratllu- ritale reprebendeiis., sctl in charilate suggcrcns,
diuis vilium quam grave sit pertpendere nesciens , humililer monerem, ut rerum verilatem diligenier
mihi coelesle mtintis cognosccnii ci indc cmn gra- inquirerelis, et si qtisc enieitdatione indigent, corri-
liarum actione huniililer glorianli, succensendum ^gereiis. Apparentaiiieiti in aliquibus nieinbris vestris
pulavcrit, saue merilo insipieiis reputabilur. Ego iioniuillaecorruplioncs, qtiamvis niiniiiiae,et ad cor-
lamen.ine jpsiiiii mihi cpinparans el conimetiens, rigendum non difiicilos.Sed quid cunclor exprimere,
noi) alta sapiendo, sed buinilibus coiiseniiendo (l\om. cuin scriptum sil, non solum^dmone, sed, quod du-
xn),gloriabor, non in iiniiiciisum, sed modicum qukj, rius son.ll: Atgue sapienlemet diliget le? (Proy.tx.)
cl secundiim mensuram qua mensus csl inihi Deus. Non itaque -arrectis auribus pavidi exspccietis quasi
Mciirieniinse., ut vaii quidani, quemquam decet magna cl pudeuda diciuruni, sed supernum inspe-
propriisqiie.juvari lautlibiis. El imde, obsecro, do- clorein qui scrulatur Jerusalem iuluceriiis (Soph.i),
iiiiiii mei, in claustris lania .uialorum iiicoininoih (rj expavescite, non mo,'o aperta, sed et occulla el exi-
cbttlliutil? Unde.putalis clauslra coiTinnpi ? nisi cx gua districte judicaturunv; et satagitc ul a vertico
inlroduclione saeculai.itatisJJIIXnon aliorsum quam usquo ad extreiiiaiu pedis plantani totum corpus
per iiieplorum ct socordiam, ei imperiliain, elin- vesirum in conspcclu ejus samim invenialuf et ini-
curiaui , ei dissolutionom praelatorum iugredilur, maculaluni.
qni viliosi a viliosis viliose consliluiinlur. Quidani Sed ut jam ad rera veniam, id primum ponam
vero iiislituuiitur, sed dereiiclo oslio aliiinde asccnr quod expertus sum. Cum aliquando lenderem ad
dciites, vcl sufTodienlcs, aul pecunia cui obcdiunl vos, hospilandi gralia, diverli ad aliquam ex cellis
oitinia, aul poteniuin violentia propiiiquoriiiii.coii- vestris; sed ingressiim obtinere noii polui, quan-
Ira faseljus onine intrudiiiiiur. El quid talcsmcr- quanv pollicerer me a foro niibi nctessaria conipara-
cenarii non paslores, riulla spiriius ratione fecuii- lurum. Et ceiie quod inibi faotum cst potuil et ali.s
dali, nulla chjritalis radice fundali; quid, inquani, fieri; et scio, ut postca a nvuliis comperi, quoniam
tales quos Dominus in Evangelio fures vocal et la- nec niilii soli nec pririiuin factum est. ltem, cum
trones .(Joan. x), facerent, nisi stia qusererenl degcrem vobiscum, a nonnullis et, niaxime cum
(Pliilift. 11),quae Dei sunt negligerent, ac per hoc repalriarem, a pluribus didici aliquos ex prioribus
Ut broviiiinumera concludam , morti non vitsefru- D cellarum vesirarum symbolis et potibus indecenter
clificarent, seqtie el csecos seqiiaces stios quibus nonnunquani vacare, et a viliis quse saiurilas ge-
ipsi eoeciducatum praebcnl (3/a»/i. xv), perderenl. neral, non esse immuhes, liocest distinctis lumbis,
EPISTOLA VI. et lucernis exstinclis opera noctis exercere. El ut
ADFRATRES MAJORIS MONASTErtll. eis vcl ilUcila libere liceani, -et ne ipsi soli repre-
Causalur quod hospilalitas et disciplina regtdas in hensibiles nppareanl, subditos sibi a talibus non
ceUisminusobservetur. probiberc. QiiomOtlonamque ab Jiis in quibus ipsi
! Dominis ct amicis in Cbrisii dilectione meis dul- culpabilcs existunt, coinpescerent alios ? objicereiur
1cissiinis et buniili dcvoiione perenniter amplecten-' «iiim cis illud Evangelii : Medice,cura le iptum
dis fratribus • Majoris Monaslerii, ffater G. sancti- '{Luc.iv). Hoe ergo ideo tam sedule iiioneo, quo-
talis ciiruin famultts, quidquid; «ecuriduni salulein niam, Deo leste, posl illain qua: u.e propriis lacta-
utrinsque hoiniiiis optari polest coniniodius. vit uberibus el aluit, et in liujus mensuram aciatis,
Ego, venerandi Patres, bomuncio vcl polius ver- Cbristo juvante, perduxit, vestram tuiice Ecclesiam
niis el iion liomo, niliil in rerum serie vidcns mole- veneror et diligo, et sicul cjtis celebri gloria et
i?lius, iiihil fercns acerbitis, uuam ordiuem mona- splcritlore alacri exsultatione tripudio, iia ct:am, si
t293 EPlSTOLiE. 429*
qiiid opiuiouis sinislrae de liis quae iu ejus disposi- A Omiiipoteniis Dei clementise inexplebilcs ago gra-
lionc cunstitula sunl, conlingat me audire vel scire, lias, qui mihi inspirare dignatus esl, ut saiiclsc cx-
ineiliillitiis condoleo. Qtioniain crgo membrn pro cellentias veslrae nolitiam perquirercin, et pielate
invicciu el maximc eapul pro membris debet esse sua effccit ut invenifeiiv. Revcra cnim nic mullum
sollicilnm (/ Cor. xn), satagite, obsecro, ul in cellis ex cohabitatione vcstfa tum excmplis Iiini ddciriiii»
vcslris quas cnm ad hoc sufficiunl, perpriorum ava- profecisse et sentio el coiifilcor, cl adhtic iiberio-
riliam vel ncgligenliain bospilalitalis humatiiias rem profeclum post moriem cx oralionibtis vestris
nullalenus jusio segnius exercealur. Curate ctiaui me perccpturum spe cerla prsesumo. Et quia sicut
ut muudilia castitalis in omuibus Iocis veslise dilio- generalio prwterit el generatio advenit (Eccie. i), ila
nis singiilarilcr prae cxteris viriutibus servetur, in monasterio vestro, et propler excessUm e vila,
parciiuoiiia advcrsus luxuriam, liunuiiiale conlra et propter ordinis et servitii gravanicn scepiusapud
superbiaii), hinc inde illam ne aliquatenus expugne- vos mutari oportct, fratrcs, et idco neininem inter
inr, ad miiiiimen sui perpetim vallnntibus. Praetcrea vos esse reor, qui me cognoscat vel mci recordetur.
siiiniua intentione curani impendite, ut diligenler Si qutcritis quis sum ego qui vobis scribam, ego
invesligetis quidquid agitur in cellis vestris, inaxime stim fraler N., etc. Qualitafcm socielatis veslrae a
remoiis, et' qu.ilis sit vita vel conversatio eorum praedicto abbale el capitulo mihi COIICCSSSP in Re-
quibus ilbs depulastis regendas. Dico enim, Jicet gula si diligenter inquirilis, scriplam iiivenieiis,
pudcat, sed vcriias urget ut dicain, quia niilluni quam nt propier Deum mihi, obsecro, et vivo re-
inajus diguilaiis su;e praejudicium, nullum majtis cognoscnlis el morluo, cuin obilus- metis, qtii ut
honorissui detrimenlum patilur sacra religio quain credo, inslat, vobis nunlialus fuerit, lideliter per-
a cellis. El licct jani in quampluribus abbatiis a solvalis, sanctitatem vestram pro omnibus fidelibtis
filiis sccleslis pulchritudo gloriae niouachalis offti- ctpro tne eorum ullinto indesincnter oraiilein, in-
scata sit, ct ad nihilum fere redacta sit, niaxima desinentcr aeque fldeliuni Deusomniunv COndiior ct
lamen pars ruinae cjus ct injuriaruin a cellis atit Redemptorab omni malo in sevuin custodiat, elnos
prioralibus, id est ab bis qui in cellis vel priorati- pariter cum cis ad aelcm;e bealiludinis gaudia pio-
btis coiii-iioranltir, initium habuit, ct omue de- talis suse gratia perducat. Ainen.
decus ab illis illusoribus ordinis illi emergil. Qu;e EPISTOLA \III.
enisn ab illis fuerlnt rerecuiidmn cst dicere, adeo ADRODULFUM VILLARIENSEM MO.NACHUM
ut in lerra noslra ordo ipse quondam summscreve- Reddit ratienem cur curam puslorale.m deseruerit.
renlise, nunc in opprobrium et in fabulam, in deri- C < Servo Dei RADULFO Villariensi (3) tnonaclio no-
sum et subsaniiaiioneni, in blasphemiam et sibilum slro semper dilcclionis siiiu suscipiendo, F. G.
cunclis late per circuifum deveneril. Slate crgo, solo babilu et nomiiie monaclius, arcem regni ccc-
reverendissimi Patres, in Domino, et sicut liacteiuis lestis virtutum arniis comprehendere.
iia usque iu flnem tenete lradiiiones ordinis qtias ab Et veslris et aliorum crebris pulsaliislilleris, non-
'
anliquo semel suscepislis. El ne in vobis qttoqiie nullorum quoque de parlibus illis ad has gratia ne-
mtiscse morientes perdant uugucnium bonae opinio- goliandi partes adventantium verbis sitperabscessii
nis (Eccle. x), nunc maximc qtiarido omriia in ile- meo suggillatus, ignominiosum arbiiror ullerius vel
clivi sunt, sublrabite vos ab exemplo omnisEccle- olDciosain amicorum vel iiivpfobani defogatoruiii
siaeinordinale ambulantis. liaque nibil prorsus vo* reprehensionem dissimulare. Vcreor nairique, si iion
bis quasi ex vobis ascribenles, sed ei a qtto bona occurrero, et nie infaniiae exponere, et detracior;-
cuncla procedunt (Jac. i), tribiienlcs, et siniplici ex bus meis, dum libere iniqua loquunlur, occasiouein
corde gralias agcntes, omnes iu unam coiivenite peccandi tribuere. Maluissem tamen, si licuissel,
senteiitiam, una mcnle uiium sentiic, tino orc id- in his Marlinum episcopum, quain beatmn Jerony-
ipsum diciie: lienedicfus Deus iu douis sttis, etsan- inum presbyterum imitari, quoriun alterum sciinus
tius in omnibus operibus suis, de cujus inuiiere D j lantam adversus oinnes injurias palienliam assuni-
habeiur, ul ci diguc el laudabiliier scfvialur. Cui psisse, ui, cuiii essel summus saccrdos, impmie ctiam
laus el gloria, honor el imperium in saecula. Anien. ab inflmis clericis lsederelur; alteritm tanto iegiuius
EPISTOLA VII. suos verboruin iiupeiu fcrri.ut
ADJ. ABBATEU ET FIUTRESMAJORIS MONASTERlj. in reprehensorcs
lolus in praeceps agi
Laudal eorum rcligiomm, pelitque sitjfragia posl quasi ruplo patiemiae frono,
morlem. videatur, sagittas potenies etacutas cum carbonibus
Revercndissimo domino et Patri J. (2) Dci gra- vastaloriis linguis dolosis apponens (Psal. cix),om-
tia abbati, amaniissimisque fratribus sub ejus cen- nein inventioncm hxrelicae pravilalis altcrcando de-
sura Deo el B. Marlino iu Majori Monasterio ser- struens.Sed licet ego ultra omnem aesiimatioiieininfra
vientibns, frater GUIBERTUS minimus seinper et nbi- pedes lantorum virorum jaceam, medius larvieu
quc sanciiiatis eorum servus, salulem in vero salu- eorum incedens, ita, si possum, modcrabor stylum
tari, el se lotum ex lolo. el animum, ut nec inlus suffereiili;e tranquiiliiaieii)
(2) Joffrido seu Gaufrido, qui cede;ii Ilervco ab- stercicnsis tribus atil qualnor horistom. a Gemblaco di-
bati piissimo subrogalus csl auno 1187. slans : cujus bisloriam dedimtis, 111 Anecde-
(3) Villaricnse iiionasicriuui iiisiguc ordinis Ci- lorum.
1895 GWBERTl GEMBLACEINSISABBATIS 1296
pcrdam, nec foris inlolerabilibus verbis qnemqtiam) A . xxi). Ilacc pro .riie; pro illis aulem quid ? Exeniplo
ax nomine argucndo usque ad excidium fraternae3 protomariyris dicebam : Domine, ne slatuas itiis hoc
pacis et cbariiatis proruani. Noverint auiem ver- peccatum (Act. vn). Et ecce gratias Deo refero,
bosi amici mei, non quasi culpabilem, nec quasi ai quod virluie oralioniset sufferenliae quidam eortim
eonscienii.) repressuin me hacienus lacuisse, sedI ad bonnrn pacis conversi stint, et, me nec procurante
oinnem dissensionis foioiteni, qui corilentioneinagis; ncc exigente, sed Dco ulciscenie, in nonnullis eo-
aiigelnr qnain sopiiur, sileniio inco peniius e.xsiin- rum qui in malo persistebant, scelus boc vindica-
guere voluisse. Quotl quia , ul perpendo, fleri noni lum est. Sed quid prodcsi boc? Semper pro patribus
potesi, ratiirii duco brevi, si valeo, et innocenli.am; iiascunlttr lilii tam boni qtiam inali, el heu ! major
iiicain osiendere, cl os iniquilatis, ne amplius su- insiirgit numerus improbortim quain pioruin, eiin
per me dilatelur, oppilare (Psal. cvi). Scin siqni- lnodum hydriae, succiso uno surculo, muliplicior
dem, sicut expcrtus, quoniam cum adhuc essemi pullulatio inulilissiirpiserumpit. Quia ergo perversi
apud vos, mtilli adversum me loquebanlur linguai diflicile corrigunlur, ct supra numerum multipii-
dolosa (Psal. cvin), jn manifesto qnasi faventes, ett caniiir, ei nemo polest corrigere quod Deus despe-
Jirioccullorevera inibi delrahentes, simics scorpio- xerit, reliclis his ad quorum correcliouem non suf-
tiibusjTJndcDoniinusad Ezecbiel dicil: Fili hominis,p" ficio, in arbilrio ejus siibvcrsoribus sancli ordinis,
^subversionestfuni lecum et cum scorpionibus habitasi ct legis divinae pracvaricaioribus , volupiaitunqiie
.( Exech. n ). 'Unde enim subveriunt auditoresi siiartim amatoribiis niagis quam Dei (II Tim. iii),
-suos ct< decipiunt adulalores? Quia eis judicimn qui pro eo quod super his eos arguere audebam,
.Tproprium et cogiiaiior.em sui sublrahunl, ne se mim praesens essem, nefanda effundenics calum -
qui-sint, setl ;quales ab illis falso praedicantur, sesli- niabaiiiur me, et stridcbant dentibus in me : Et
iitent. Hi deteriores prorsus illis sunt qni in facie iiiinc quoqiie licct absenteni iniquis inseclaniur
iiialcdicunl ct apefiis scmulos suos conlunveliis afli- opprobriis : bis, inqtiam, relictis, ad saiisfacien-
ciiinl. Quare hoc'?Quouiam istud fil aliquando prse- dum illis qui causam meam ignorani, cl ob hoc er-
cipitalione, illud nunqtiam -nisi delibcraiione. -Et rant, non ex malilia, sed ex ignoraiilin, ne ulterius
invectione c-onvicii pleruinqne audiior confusiis in nie scandalizeniur el liiateriam cis peccandi
eorrigitnr, visco atitem adulationis errore sno re- praebeam, justum iino nccessariuni arbitror veri-
linclur. Contra quos Psalmisia : Domiue, inquil, lateui inei rcccssus aperire. JNequecniin aut levi-
libera animam meam a labiis iniquis et a tingua do- lafe iisus, atil instahilitate acius, locum nictiii)
iosa (Psal.cwx). De iliis vero quid dicam, qui vel,£„ deserui. Eant livor et edux invidia, eant zelus et
invidise veneno snffusi, vel iracundiae facibus ac- dura sicut infernus wmulalio! (Canl. vni),elsese
.•eensi,niilloquepudore repressi, in ap.ertasprorucn- inio quos invadunl et capiivos tenent, corrodanl
ies blasphemias, sermonibus odii circiiuidabant ctexulcerent J Mihi autem adhwrere Deo bonum est,
mei(Psal. cvm), et lanccis verborum siiorum vul- el pontre in Douxiuospetn meam (Psal. LXXII),quo
ncrabnnl, non parcentcs in faciem meani spucrc. protcgente nonnulli Jiostiiim in manibus tueis sunt,
De bis, iiiqnain, qnid diciun, aul quibus eos simi- ciijus adjutorio persequor reliquos, ei comprehen-
lescRnseani? nisi besliis insosatis atil feris imma- dam ; el nun convertar donec deficiant (Psal. xvn),
rriisiiuis, de qiiibus et David conqueniur in Psalnio: scciiuduiu illud Pauli apostoli : Dominus conterei
Cireumdedeiunt mecanesmulti (Psal. xxi), et alibi: Salanam tub pedibut veslris velociter (Rom. xvi).
'
Aperuerunl super me os situm etc, (ibid.) Quare iluie profeclo bonuiii mihi inhaerere, in hoc vero
auteni laliuni irrisiones, impclus, insuliationes et spem meam ponerc saluberriniuni mihi videri
improperia patiebar? Niniirum noii ob aliud, nisi •cognoscite, el valete.
quia declinaham a semitis eoruin, quia in comes- EPISTOLA IX.
•ationibus el symbolis contubernia eorum fugiebam,
ADJONAM S. MART1.N1 1NPETROSO VAD0SACE*-
quia nolebain vel soiiem millcre cum eis, vel coin- TJ
B DOTEM.
municare marsupio eorum. Quia prsuvaricaiionem Vl juxta tiotvinit inlerpretaiionem coiumbtnam sim-
ordinis el inandaloruniDei in eis rcprehcndebam, plicitaiem aclis tuis expritnat.
quia lion solum in me carnales nloius enitebar Sincero scmper affectu mihi colcndo prsecor-
eomprimere, sed ipsos quoque a pravitaiistorlitu- diali amico, JO.NJE sacerdoli ecclesise Bcali Mariini
dirie.ad reciiludinem scquilatis et justitiae revocarc quae est in Pciroso Yado, G. suus, transilorium
coiileiidebani. Qnitl illi vicissim? Proleeio poncbant mundi despicere et pcrmansurum ccelestis regni
advcrsuin nie mala pro bonis et impiignabant nie gaudium ferventer appetcre.
grajis (Psat. cxix). Qtiid ego fragilis hoiriuneio tan- Hortor et morieo, frater charissime, ul nominis
lis circumseptiis malis a.gerem ? qui in medioeo- lui interpretalionem diligenler atlenileiis, non ad
ntm positus quid nisi nie ad divinum confcrrem confusioncm, sed ad Iaudem, sed ad honorem,
prxsidium ? Experlus ego in hieipso quod bestiarum Jonani, id Cst colnmbam, tegaudeas noniiiiari, quo.l
islarurii dcntes nihil mirius cssent quani arma ct ila dccenteradimplebis, si columbinse simplicitatis
sagitix, ei lingua corum glndius aculus. (Psal. LVI). . acmulus, reciam ct innoceiiiein geras conversa-
Claiiiabamcuni Piopbela ; Erue aframett cic. (Psul. lioneni coram Deo ct Iioiiiinibus, a felle amariiu-
1297 EPISTOLJE. 129S
dinis et a livore invidiae irivcniaris alieiius. Sed &\,in tocum plurimis pericnlis obuoxium lc eontiileris,
quid facis in mediis fluminfbus Bahyloniae, in meiu quo non soluni rtidium et noviier planlatorum.
dio civilalis plenac iniqttilatis ei conlradiciionis, moveri pedes et effundi gressus, scd et robusiorumy
propter peccala sua in momeiitosubveiiendae?'Apefi: nisi circttnispectissime sibi iniendaiit, sinlus coiicuii
oculos luoset vide, quoniam die ac nocle circum- possit; nce ista ad hoc profero, ttt le velMococe-
dat eam super ir.uros ejus iniquitas, eic. Quare non dere, vcipropositum (quod absitl), mulare suadcam,
assumis pcnnas sicut columba; el fugias, elc,, ne sed ul meani erga te ex fraterna dileciione sollici-
etlu simul pereas?Quid in periculoluoaliena assu- tudinem insinuem, et vigilanliorem te adversus
mis, qui ad lua delicla poiianda non suflicis? An astuli lentatoris insidias reddam; de quibus scilicet
nescis quoniam. non solum de luis, sed eliain de periculis , quoniam plus quam expediret, me ab-
libi commissi ratiouerii exigcris? Quid, quasi senle, in libro experientix lcctiirus es, si lamen
mercenarius, possessiones mercedis (uae compu- iion lepide, sed disciplinaie vivere volueris, ego
tando, in domo aliena servitulis luae dies dinu- scribere de his supersedeo. De caetero jani doininos
meras, qui domuin luam libere ut dominus poteris et fratres meos qui le vel vocatum vcl compulsuni
disponere, non alienum, sed propriuni panem com- a Deo in suum consortium siisceperunl, monco ci
edens. Exonerare, qnacso, lotius fascibus his, et B l precor, ut vota quae distinxerunl labia.tiia Domino
imitare patronum tuum, cujus laudibus diu no- reddere (Psal. LXV),et sanctis verbis doceant, el
cittque insistis, qui Ciiristum etiam inviiis paren- exemplis accendanl, et orationibus juvent. Te vero
libus secutus, in universo orbe Chrisliano aposto- qttein lotis viribus anipleclor et visceribus, oro et
licam gloriam oblinuil. Et quia scriplum esl : Qui exoratum esse cupio, ut quia jam lempus esl ut
audil dicat: Veni, (Apoc.xxn), acceplo salutis con- plurimi sanam doctrinam non susiinem, sed ad
silio, da operam, ul et alios tecum Deo adducas, fabulas conveiiunltir, etc. (II Tim. iv), lu vigiles
et maxime eos qui uberem fruclum Deo in lucro athersus iujiistas fabulaliones adulatortini el dctra-
aniinaruni reddere possinl tempore opporlnno. clorum; etjtixia Aposloluni: Quwcunquetunl vera,
Saluia tu communem aiiiicuiii, moncns illum et fl- quwcunque jusla, quwcttnque saiicla, quwcunque
dem quam dileclo debet scrvare, ei dcpositum in- amabilia, quwcttnqite bonw famw, si qua vtrlus, n
legrum custodire qualdus discipiinw, hwc cogita semper (Philipp. iv),
EPISTOLA X. et Deus pacis eiit tecum, el reddet libi nierccdem
ADQUEMDAM FliATREM SUUM. laborum luorum. JNecest ut queraris de rarilate
vel penuria eorum quos merito sequi possis, qnia,
Gratulalur de sua comersione, ae qua lamen non- C
nihil timet, hoitaiur ut vota adimpleat, ti ud re- elsi facient Antichrisli bonoruin praecedil egc-
gulare clanstrum se iransferal.. stas, el mali multiplicentur super uumerum, ta-
Fratri cbarissiino, G. dileclus suus, in ctirsu mcn adlnic, praesiante Deo , et inalus iuier ligua
propositi sui constantiam ct de laboris nierccde silvarum, el interspinasiilium inveiiitur (Cant. u),
conlidenliani. ei, ul expressius loquar, non est fere lain perver-
Leclis Jilteris luis brevibus, immensum Iseialus. sus, iu quo non aliquid imitabile invenies.
sum, earum indicio effeclum jain vilse comperiens ltaque quoniam ad lorlissiiiiuui geiius mililix
quod nunquam de te speraverani. Quis eniiu prio- vocalus es, sed in loco parum adversus hostes intiV
rem luam non dico conversationem, sed dispersio- nilo stas, oportet ut qnod tibi exlerior non praeslal
nem cognosccns, ex facili crederet leviiatoni iuatu cuslodia, animi provideat induslria, et ul sapieris
ad maturitatem vel modesliam sacrae religionis, utere maliiia lemporis ad exercitium virtutis, ct
quam irridere solebas, colligendam, et cervices duplici annatura ad uliionem inimicorum indualur
tuas superbas el rigidas humili Chrisli jugo ali- zelus ttius, ul, quoniam hi qui secundum carnem
quando suppoueudas ? Sed hoc pium et soliium be- vivunl, morienlur,. (fiom. vm), foriiter dimites
nigiii Salvaloris noslri arliflcium esl, qui eos quos tjy conlra carnem et sanguinem, non soluni abstineiido
prwscivit et prwdestinavit conformes fieri imaginis a carnalibus desideriis quw mililanl adversus ani-
Filii sui (Rom. vni) ex insperalo vocans elmulans, mam (I Petr. n), sed eliam carnalium honiinum
lerrena docet despicere et amare coslestia, el exle- consortia fugicndo ; et juxia Apostoli vocem : Ac-
ges ad normam legis vilae et discipliuaeconiponil. cipe armaturam Dei, ul possis resistere in die malo
Sed ut de hac ipsa conversalioiie ttia libi meani, et t» omnibusperfecte slare, cl deinceps (Ephes. vi).
et hoc ad te munienduin aperiam cogilationem, de Sta ergo succiiictus lumbos in veritale, indulus lo-
cjus initio veheiiienler quidem exsulto, sed non se- rica justilise, etc. (lbid.) Attamen si ego consu-
cure, utpote vel line incciius, ct hoc maxime pro lere et tu facere posses, nihil melius tibi consulen-
eo qttod repentina videattirel coactilia, non fervofe dum pulareni, quam ut ad claustrum aliqiiod feli-
spiritus, vel consulia deliberalione animi te ad hanc gionis censura fervens, non ibi peiiiiansurus, sed
evocante, sed exlremo nioriis periculo perurgente. atl discenduni nionachaius ordinem tran.sires, ut
Et-qnanivis certussim quod pius Doiiiinusquodcoa- ctim benc inslrucius el armatus ordinala ex acio
pil in leetperfieereelsolidare polens sil(/ Pelr.\), ad luos regredereris, et ipse de caeteroconira spi-
auget tamen et hoc formidincm mcntis mcse, qitod riluales neqtiilias sectirus pngnarc, et ad pugflaa-
»25.9.. GUIBERTI GEMBLACESSISABBATIS J300
«linri scires ct posses alios provocare. Illud auteiii A venire, el passus sum qitod aniinus refugiehat susci-
seilo quoil , juxla Doiiiini vocem iii Apocalypsi, pere, el nihil profcci. Nam ideo reverti nunc vehe-
vcnialius esset frigidum adbuc in ssccuiqnianere,; ; mcnter formido, ne forte, si posi tranquiltilalcm
quaiii tepidum et rcsolulum in claustro residere pacis, quam per irienriium lere fruitus sum, in pn-
(Apgc;,111),qnia slinmlante timpre et pceiiiteiitia, teum lniseriaium iuarum recidero, ct niihi molcsta
de inagno pcccalorum fiigore facilius coriverti et vobis onerosa sit niea reversio. Detis pacis el
posses ad vias iiiiiocentiae quam de tepore securi- dileclionis sit cum omriibusvobis (11 Cor.,xm), ut
lali.s recalesccrc ad fervprem sectandse jusiiiiae. idein omnes sapiatis, et unanimiler lionorificetis
EPISTOLA XI. Detiin, el per Doniinum noslruin Jesum Cliristuni
•
CEUBLACENSiull FRATRUM ADSUUM CUIBERTIM. (1 Petr. IV.)Amen. -V
Dolenl de ejut abstntia. EPISTOLA XIIL
Ainantissiino fratri et domino GUIBERTO, fratres ADGERTRUUEM V1RG1NEM.
Gemblacenses, et onines in communi ainici, tam De monaslerii sui deprwdationeper comitem Na-
foris quam inltis, qttidquid optari IsQlius, quidqtiid murcensem.
irui potcsl felicius. GERTniuDi sponsseChristi el virgini, G. servtts Dei
Quanto, o ainicoruin desideralissitne i olitn nobis 6] et ejus, seipsum rion sicut saecttlaris saccularibus,
grata, titilis ct accepta fuii vestra praeseiitia, lan- scd io Spirilu sancto.
liim ct niulto amplius in dies conlristalos reddil Litieras magistraevestrse et vestras, cum munu-
vobis intnrim dulcis el cliara, sed nobis supra mo- sculo quod misistis, accepi in charitate, non in vo-
dutii odibilis ct ainara facta vestra abscntia; nam liiptate : qttaeeniin voluptas ubitotum occupal aina-
jiosl palfaiam vesiram a nobis discessiouein, inul- riludo? 0 soror charissima, quoiiiam tribulalio
loruin ora resolula siinl in nostrae derogalionis vi- recordationis quae nuper circumdedil me, et visio
iiiperaiioneni, videlicel cos coi:scivisse:causam ip- desfruclionis ecclesiaenoslrae, in qiia fere ad mor-
sius "vestrac digrcssionis , qui erant aemuli yeslrae fem periclitatus suin , omnes corporis niei scnsus-
bonseconvcrsationis. Exigit igilur a vobis mater pia atioliiios reddit, et loiam aninii fortitudinem absor-
perseveraiuisBSlabilitalem, elc. bet: qtiod paucis expediam, si tameii prae dolore
EPISTOLA XII. cxpedire sufliciam. Oppidumnostruin in confinio du-
A» CEMBLACENSES TRATRES. catus Lovaniensis ei coiriitaius Namurccnsis sitmn
Kxcusqt te d resumenda abbatiali dignitatt•Gembla- csse digiioscilur. Oiia itaque iittper simultaie intcf
censisnionasterii. ducein et comilem, comes idem improvise illud cuii)
Revereiidaainatris suse Gemblacensis Ecclesiae cxcrcitu suo circumdedit, el immisso ignc in iiiinu-
eoruni ul- l;i, id esl quaeforis valluin el muruin offendit, pe-
iloniiriis filiis et frvtribus suis, GUIBERTUS
linius, in ira misericordioeniemores esse. -.:',. nitus incendit el depopulalus esl. Ctim vero nibil
Quod lneminisscinei dignamini gaudeo et gratias lale .liine.retiir, flabris venlorum qui vehemenlissimi
ago, qtiod vero revocare conamini, identidem gra- insurgebaiit subvelieutibus, favillseflammantes pcr
tias ingeinino, sed non inde gaudeo. Gauderem nia- cuncta oppidi interiora dispersac sunt, et ita loiuni
gis, si qtiafn graius el commodiis vobis unquam siiiiul cloppidum el monasierium fervcnlissimo in-
csse polni, his quibus graium el commodiimme sua cendio consumptum est, ul et in oppido nulla donms
graiia facit Deus, iri pace coesse pateremini. Quia praeter duas htimillimas rccenli huiuo obduclas, el
vero quiilairi vestruni ad me revocandum abbaiem in clausiro nc una quideni oflicina inusta remane-
compellunt, velleni potius tit curn ad relevandum rel: in qua cxustione, cum missam maiutinalem ad
cl niiiros etinores doinus qui corruerunt, incila- altare ininus carilarem, nolens aliquid imperfeclum
rcnl, cl ad dispoiiendos cos-per religiosas doinos relinquere, lardius peue quam iJebuiad tulelnm me
quos iuler vosparuiri adhttcordiiiis scire noii nescio, conluli; nam sacris exutus veslibus, cum prae igni-
pcfiirgereiil. Et qnidem si per me apttd vosaliquid jn bus laie jam oniuia vastaniibus foras erumpere non
boni fleri aut restiitii posset, gaudereiiiel recurre- posscm, in viciniiis quod patebat saCrarium ingres-
rcm, eiluiniiiiari ct abjectus esse etiribiilari vo- sjis, quatuor ibideni e fralribus ineis mcerentes et
biscUii)quam spolia dividefe inler snperbos inagis anxios iiiveni, qtio in loco proeier spem undique
optarein (Prov. xvi). At quoiiiaui inler vos ubi nitilti vallantibusiios flammis, fumo el calofe ila sesitia-
sapiciitcs siint, lmjus graliie ct auclorilalis aut sa- viiuus et suflbcati sunms, ttt dtto ex his graviter
pieiitiaeesse HOIJmercor, obsecro ut me stultuin il- Ixderentur, cgo cl alii duo praj augustia ccrle sine
iis stultis qui de me exstiltare et per riie proficcre spiriiu, instar mortnoruin , ttsqiie ad vesphrani de-
sc jactiiant, siiie calmnnia liabere pefiuilialis. Quid ciinibercinus ; sed, me per auxiliuni Dci superslite,
litterae pro me revocaiido niuitiplicaniuf ? Mox ut illi duo socii martyrii inei post jiaucos dies rebus
imitationem vel corrcctioriemdoinus accepero, onini liumnnis exccsscrtinl.
occasiohe, oiniii dilaiione poslposila, libens rccur- Scd , sicut scriptum esl in propheiis, ut auditus
ram, et quidquid laboris pro instauralionc subeuit- auditiii, contritio conlrilioni, et lerror lerrori «u-
diini jusseritis, gralanter exxipiam. Nam quid mca [icrveniret (Jer. iv), nono combusiionis die praedi-
modo ibi cxiguitas faccrel? Tentavi aliquaiiio sub- cms comcs Namurcensis, accilo sibi comite Han-
isni EPISTOLJE. liOa
iioriieusi uepole suo ex sorore, denuo in niultitudinei A i EP13T0LA XIV.
gravi oppidnm circumdedit, et quibusdam in locis J0ANN1S VVILLELHI ADGUIBERTUM , ABBATEM CKBBLA-
dirulis muris in-lruvifulriusqueexercilus, et ubiqtie CENSEM.
libere discurrcns (nam omnes imparatos et nibil Declarui te tnerito ab iniquo abbate tnutla pdli, ut-
horum riietuenles invenerat) uiiiversa qiiaecuiiqiie poie qui ipte atiis muilorum malorum auctor
ftterii.
mcendio superfuerant diripuit : in qtia direptioue
Domino dcsideralissimo ct veneraiiili fralri G ,
iiihil nobis, niliil burgensibus, vel populo terrae qui
diclus Willelmi, salulcm et omne bonuin.
inibi sua convexerant reliclum esl. Animfflfa quo- JOANNES
et aitilia aut aut ab hosti- Qttia scripluni est: Bealus qui in atiribns saptea-
que domesiica, cineraia, lcr loqttilur, idcirco, o mi doinine, ad vos uipoic
btis abducta : nullus sacris vel allaribiis lionor iin-
reclinalorium miserorum sernio nieus tliiigitur,.
pensusest, adeo ul in medio presbylerio corara
Verumtamen si in loquentlo nioduin excedit int.em-
priucipali altari et per tota ulrlusque ecctesfae spa-
tia et pedestri et equestri certamine congredienti- peraia loqtiacitas, causas justae excusationis habcbit
btts hinc noslris Iiinc adversnriis, mulii inlerfice- ipsa doloris plena necessitas. Ego autem, qui elsi
aliquando conluineliosiis, sed nunc yersa vico, si
renlur, monachi ipsi et sacerdotes discuterentur et „B
nullus fratrum indemniseva- possibile essel, fldeliterel ex animo vobis olliciosus,
spoliarentur; prorsus cum mulla cordis coutritiono insinuo vestrac dile-
git, iinus leihali telo pcr latera ahtluctus oppeliit, ctioni eam quani peccatis meis nierenljbus jam olim
alius ita nudus abductus sicut euni naliira ab utero calauiitaiem et uiiseriani, quia honio perdi-
malris in lucem produxit. Ipsi abbaii cmn rcliqua palior
lionis, quolidie siipianiodiini iiinovata crude',ilate,
vcste el ipsas calligas detraxisseiit, nisi a quodain
sibi nolo vix excussus pcrhorrentis noclis tenebras exaggeral in me muliiplicem el intolerabilein ini-
quje rabiei et pcrsecutionis insaniam. Qui quoiiiam
niidus el solivagus diffugisset.: ct siquidem satis
ul suiim et dominum suuin nunquam dcfaiigalus cessat iraruin vel odil vel ad
jusfe, qui patrem spiri- modicum sopitos cineres adversum mc in rcdivi-
tualem adhuc vivcniem per supplanlationem cl Si-
vas flainuias suscitare, onuiium discretorum rcli-
nioniam honore proprio spoliaverat, ipse quidera
in cxitu suo lali giosorum cordibus ct auribtis, si fieri posset j.cau-
quid praestolare debeat, dehono- sam lam nocivae simultatis innotescerem; siquldeiu
ralione perdiscerct: nusquam eniin lalis introitus,
injuriam patienti non modica solet esse consolaiso,
inio non iutroiius, quia nou pcr oslium, sed inva- st innoceiitiae suae causam discernendaui vel polius
rsio, el aliunde pracceps ascensus bealo fine clau- . dirimendam proborum hominum coniiniltat judicio.
detur. "C Verum si
ipse jain oliin facti inei peenllens-ex ab-r
Sed, ut coepla repelam, nulla In direpiione dito audacis conscienliae velim fuigerc causas fal-
.praedicta velfemineo sexui penilus reverentia, quin lacis innocenliae, nec dicam cum Pmphela : Judica
clipsae mulieres nudae diuiilierenlur, uulla omiiino me, Demine, secundumjustitiammtam, elc.^(Ptul.
lacieiiiibus misericordia exhibita esl; sed et malres xxxiv.)Profecto os meuni condenmabit me.Nec miriira
vestibus exutae, et fllii ab ubcribus matrum distra- si ego, qiit malo meo onmes. pedicas et laqtitos ,ad
di, contra nattirae jura, ctim uiaxima parte bur- irretienduui ct illaqueanduni innocenics opcralus
gensium in captivilalem tradttcti suut. In majori suin, eisdem coiifusionisreiibus involulus sim. Ni-
ecclesia, utpole homicidiis profanata , nec legitur, mirum sicuifeci,.sic recepijsi aliis aperui laqueum
ncc cantatur, sed in crypta quadani iUciinque divi- praecipitaiionis, ipse mihi paravi casum pcrdilionis.
iiiini explemus ofliciuiu. liinc gemilus ct snspiria Sciens ergo el videns, igneni injeci pdeis, nec con-
ol singnllus, quia cecidil corona capilis nostri,. ct , sideravi quod iguis succensus, iu aliis qiiidem scin-
divitise uostrae non solini) exleriores,. sed, quod sine lillas. validi fervoris diffudit, porro. in. ine. lanquain
magna cordis contritione referri nou potest, etiam totius mali incentorem vaslaiionis sune regyraus
interiores exlraneis cesseruot, dum sine decore D rj habeuas, lruculenlior el niale vorax elferbuit, ecce
servitii Dei, sine ordinis et religionis munimine, in sed ipsa diuturnae calamitatis vexatio datinlellectuin,
confusione communis vitse-sedemus. InduJgete, ob- quamvis sero, quani fucrit exsecrabilis ct Deo odi-
secro, sorordilectissinva, lalia vobis profundcnli, et bilis nostrae malae procuralionis cxsecutio^ Enim-
vos inecttm ad dolorem incitanti, quia et cor triste vero, plures nunieio htijus facli auclores cl coope-
nuiiquam lacta proferre, el os amanim mel. non po- ratores fuinius, qui quosdam lacetis aduiaiionibiis
test spuere, elnescio quo nalurae insiinclu eiiani dc ei aliis vanis favoribus, plures. dalo sacraineriio
niiseriis suis cuni amico loqui reincdiuiu aliquod qtiod diversis adminislrationuin vel oflicioruin su-
csse videiur. Reslai.ergo.quia domus nostra destru- biiinarcui bonoribiis, uonnullos iiiunerum largitioiie
cta esl, nec spes ulla inslaurandae in ea religionis corriijiimus. Sed qiiid? Adeptus sedem Siinoniact
in vita mea suppeiit, ideoque locum me muiare ne- culmiuis, oinniiun fere suffragatoruin consilio, vcl-
ccsse esl. Decrevi autem ad claustrum. Majoris- leque et nolleposihabito,iiiagiius, sapieus apparcra
Mouasterii , a qno auie quinquennum fere rein oculis suis el sibi placere lacere inala quae pos-
gressussum^ reverti, eo qjod animce nicac Eonipla- sef, minari t[iioenon possci; et cum aniea ntillius
cueriL repularetur iiioincnli, ut noslis, quijipe uecqui liir-
.1363 f.liBERii GBIBLACENSJS ABBATIS 130*
teriori ncc cxleriori scienlia piaediliis, modo in A nse reriiuneratioiiis. Valctc, et j)er praeseniium lalo-
nlraqueiilira vircs .prassuinere, et omiii bono va- rem qurd yobis placel rcscribilc.
cuus, sed solo superbiae fastu liiniidus, inlolerabili»* EPISTOLA XV
poientatum ccepit exercere fyranuidis, adeo (ui in^ A» QUAMDAM SANCTUIONIAI.EM.
lerim de rusticanislaceam), iionnullosiiionacboruiii Excusat tequod eas swpius non intisat,
quoniqm id
et miliium, sicut et ipse cum adhuc cssetis nobiscurii professid non peymittat.
vidistis, "vinculis ferreis alligaret, et in cttslodia re- Dileetocin Christo sorori aiicillaeei»spous;c ejiis--
truderet. dem Chrisli, IralcrG., salutem, oraliencs, servi-
, Ut reliqna prosequar, soli potenles, hi scilicet liiim et seipsttiii in Doinino-.
quorum hpc fuit auctoritalis, ex condieio de rcbns Quoties benigniiaiem et beneficia a vobis iiiiiif
ecclesiae opiilentcr dital-i sunt; reliqni, kl est me- impensa menle reiracto, doleo quod vobis caream,,
dincrcset iiifimi pro mcrilospebus suis vanis fru- vos non videain, vestraque benevoleniiact religiosis
strati suril, At veroinihi mei sudoris siifliciens erat non fruar officiis, adeo ul si facultas darelur, ci
praemiuin, videre voticompotem ainicum, ut puta- obligaiio professionis jjermilteret, ob gratiain veslri
»aiii, el dominum; nec fuii longa dil.iiio, aliier quanv el aliarum sodalium vestrarum, qnae me, cumprar-
ratus eram provenit laborum. iiieorum condigna rc- B seris essem, lanta devotione excolueruni, Jocurn
muneratio! siquidem pro donativo ab co a quo veslruni saepe inviserem. Sed qiioniain id nec Jicel.
bona sperabam, in qiiantuni poteral, coiitfarium liecdecel.etfoiie non expedit; id quod licel, deccl el
«t exlra munera dissimile parabal roilii muniis , expedif factito, quandoquo possttm pietatis affeclti
patibuliim et laqueum. Si autcm vtilgo dicitur : vos coinple-cior, Deoqnein orationibus commeiido:
Debet haberimodusiM verberandis caiiibtis, qiianto simul enim ci semel dico,qnia niodicmn id qiiodswiii,
magis in exa-speraudiseierueiandishonliiiibus?lpse el quod in Chrisli servilio facio, vestrm» aeque nt
qui Simouiaeae hacfcsis aemiilator, palemi lionoris iiiciiin est. Muntiscula ntilla vobis dirigo, quia noi>
Invasor et prodilor, quanlnni vero ad me, Aman haljeo; scilis eniin quod ntilla uitquam liiibi rerum
illo in Lege Veteri nequior (Esther. v),Dacianoquo- iiiijusmodi colligendarum cura fuit, quoiiiam id
quee.t Nerone inordinalis moribus oirinium malo- oinnino monachorum non est. Vestra tanicn munu-
rum commentoribus apparel. crndelior. Revcra pu- scula quaea vobis exiens iiiecuii) aliiili.adliuc liabeo,
det, et tamen faleri necesse cst dcteslaudi sui coin- et super aurinn et lopazium diligo. Valetc in Cbrislo
mercii me per omnia fuisse conscium, cnni mullo- cl orate pro me.
rum orajam el ipsa.eliam saxa vociferanlurin dia- C EPISTOLA XVI.
bolum niaJum faciam esse ejus promolionem, iia ttt AD ABBATF.M S. EUCHARII.
sil versum in provefbium, quotl loco regiminis sla- Petit ab eo posl obilum stium suffragiorum parlici-
tutum sit idolum zeli nd pfovocandum aemulatiuneKi palionem.
Cujus periculi malum nos respicit in capite, q<>i Dominn el Palri dileclissimo, G. Dei gralia S.
liujiis pestiferac captiOiiis conscii auClores in lurc Eucharii (i) abbaii, quidquid fldelis airiicus ainico
pfirfidi* suae dedimus evidens indiculum, quod, optare potest dulcius et salubritts.
lionae siniplicitatis viro rejeclo, pro •ibitu nostro Quoniani aures vestras pluribtis occupatas au-
creaviinus nobis ridiculum abbatcin, jui nihil qui- diendis verbisquasi adulaioriis aul superfluis pccu-
dem scientia?, plus quam satir Laberel iicqiiiti;e. pare duco inutile, ea quaecrga me nguniur velacta
llinc esl qitod quasi amens «'. absque cerebro ple- sunl, si scire vobis placet, nariabil vobls prsesen-
riiniijue piiblice iatetur vcl!& poiius diabolo quam tium lalor dilectus noster "W.ecclesi;c rioslrae cu-
lnihi obviarc, in tanluti) ul cuni ego ntiper hebdo- Stos perqueni etvosriobis vesirainiiniare poieritis.
madarius sacerdos cu»; aqiia liislralioiiis et signo Sed untiiii esl quod, qnia ore ad os non possuin,
Dominicic passionis exmore domuin ejus visitarcm, perlilleras enixius precor, qiialenus in sanclis oia-
ipsc alloiiitus aufiigiril, ncc ulltini divinis bonorem O tionibus veslris inei ineiiior esse dignemini, clconi-
exhibiierit •sacramenti». Sed quid amplius? Plures miinionem beneficioruin quse apud yos fiiint, elso-
abbates cliiionachi.iiiililes et clcrici, et ipse dom- ciutatem quain abbas prsedeccssor vcster niihi be
nus arcbidiaco.uis Amalricus, p.rorsus onnie liomi- nigne concessit, vos quoqiic (ienienier recogno-
num gcnus pio liujusmodi odii ssepissiine elabora- sccre dignemini, ul si forie lirieni mcum, quia jani
runl so|i"uione, sed nibil concordiae dignuin eflicere iniillima sciaie posilus stim audicrilis, de nie quod
valuertint. Jam qttia iuibi incst tanloriim malorum de fratre faciatis. Enixius aulem prccor ul quod
7
tfiinquari) finiehdoru») desperatio, jilaeet aniino vol)is,si in potestate vesira causani lamen liabereiis,
qnieiis gfaiia Joci demigratio. Pfoinde precor ut juste impendi vellelis, id abbati Florineusi; iii ve-
inibi jain vagoel profugoprocurelis apiid voslocum siro posse, quod, Deo gralias, mulluin est, iiiipen-
certi refugii, ut sitis riiihi portus tlcsideralae requie- dalis, videJicet ttl in curia arcbiepiscopi el fratris
lionis, tti pro JiPc apiid Deum habeatis locuiri aelcr- vcstri archidiaconi jtislas parfes Ecclesiai lueamini,
(*) S. Eucharii celcberrimuin monastcrium iu suburbio urbis TrcviricB, vulgo S. Matlhiae nomine
ii.sijiiiiiuiii, ,;
1-305 EPISTOLA. 1^08
nec perseculoruni cjus assultus prsevaleic paiianiini., A pdlari- C.cterum cuiu iiniis sii magister el Dcminus
Vos autein, reverende Paler, districliini exameni oiriiiiuin Jesus Chrisltis (Matth. xxiu), vos qui por-
jndicii in quo stabitis, pro vobis et pro curae veslrae lasiis jugiiiii ejtis ab adolescenlia (Thren. in), me
commissis rationem reddilurns.seinper meiiicnlcmi snncta el cflicaci oraiionum vestraruni insianiia
et cavenieni, longo. tempore omnipotcns Deus ini DOniirio liicrari sludealis, iit cjiis coiiservi siirius ei
anima et in corpore luealur incolumem ad honorenii servienies cui servire regnare est. Deuin lesiem
siium, et profcctum vestri et licclesiarum quas re- invoco, quod tle vestrarum sanciitaie precum con-
* fisus, iioii modicam saluiis mcie speni^ concepi.
giiis, et ad exemplum bonorum qui vos voluerint
imitari. Amen. Superslatu dileelionis vesirae certum aliquiii audire
EPISTOLA XVII. silio. Hoc lanien a noiiiiiiiiis audivi qnod Floriuen-
G. ABBAT1S S. EUCHARII ADCUIBERTUB ABBATEM GEM- sis coeuobii fratres electione devola ct consona vos
BLACENSEM. abbatcni habere decreverunt; vos itaque non hono-
Pomiltil ei sicut pro nno ex suis suffragiorum vola. rein, scd onus ; non tliviiiarum mollitiem, sed oflicii
Heverendissimo in Cbristo amico venerabili viro liioleni attendentes, sic Florinensi providealis Ec-
CUHSERTO, G. (5) Dei gralia dicius abbns S. Eucha- ^ clesiac, iil si sub aliis pastoribus floruil, sub vestri
cuia regiminis non lloieni lantuni, sed et fructum
fii, saluicm in eo qui est salus oiniiiuin exspcrlan-
liiim eum iu verilale. ubcreii) se gandeai invenisse. Reniis more solito
Fralernilalem vestram scire volumus et firmitcr inoraiu facio, etc.
lenere, qnod ad obsequium ci revereniinm vesirnm EPISTOLA XIX.
proinpii-simani el iulciisam seinper hnbucrimus
voliiiiiaiein, et licet vestra praeseniia carnis sistat EJCS6EM ADEU.MIIEM.
ab ocnlis, incinoria lamen dilcciionis vcstrae cordis
Assiduas ejus ad Deum pro se oraliones dcprecattir.
semper inhaerel oculo. Unde soeielalen) el fraterni-
laieiu qiiain Icinporibiis bon:c ineiiioiiac abbaiis Cbarissiino suo ei in Chrislo pliirimiim diligendo
L. ((i) pradecessoris nosiri, in Ecclesia noslra iloiniiio GUIBIRTO,JOSEPHqiiania pote.-t devotioiie
siiscepistis, vobis recognoscimiis, et oiiiniuni bo- SIIIIS, siiiccrc CIIIIIsalule salnlanlis alfecttiin.
• Noveril sanciiias veslra me
noriiin qitae circa nos fiiini, sicut iini fratrum no- senper ct ubique-
strofiini plenam coucediiuus parlicipationem. Va- vesirum vcstri coiispeclns desitlcrio jugiter conci-
lete. tari. Quod quia localc iiitersiiliuin invidei, feci
EPISTOLA XVIII. (Q quod polt i, veslraiii, ciiin corpore non possiin,
Meus
MAGISTRI JO.SEPHlADGUTBERTDM ABBATEM FLOHINEN-scripto quo possum praesenliain proseculus.
SEH. quidem auiiuus vobiscum non hospitatur, sed mo-
ul jam vicissim ad nos redire non possil qui
Excusat se qttod ad etim non accedat, grave ferl quod ralur,
se magittriim appellaverii, hortatur ut Flori- nuiiquam discedit. Vos forle vicem noa.repeirJ.iis,
nense tuonasterium, ad quod fueral electut, florere cuin inajor mibi insiet necessilas, ul jtigem mei
fucial. Iiabeaiis lnemcriaui, ibi pr:ccipiic nbi pairi filius
Pairi et domino prae oiniiibus singulori affectione iiiiinolatiir. Sniiu cum cx sunim.i dilectiouis sin-
sibi dilecto G. Dei graiia Florincnsi abbaii, JosEru cerae liducia vobiscum loquar ui mccuni, non eru-
quidqind est, et si quid potest totus suus, snlulem besco ulcera mea detegere, amico praeseiiim et
quam sibi oplat in vero salutari. - medico. Vagus ct polliitus cogilationibus distrahor,
Universorum dispensatori Deo grntes refero,qnod vcrborum lasciviam slndiosius aiuplector, opura,
benigna provisione sua hoc inter homiues solaiium qux Deo displicent operor, seni|>er in deteriora
procuravit, ut absentcsquod voce viva non possunl, vergcus, uljam me iindique pulsel mors indono,
lilleraruin cominercio suffraganle declarent. IIoc mors exira doiiiiim, niors in scpulcro. Vae iiiibit
sane delectatus beiieGcio, stylo studiosus insisto, ul' Ji quidnani faciam? quae niiinimcnla conquirain? qui-
illuc dev.oiionis mese currat epislola, nbi corpore bus utar consiliis? nt milii a sauciilaie vestra
absens, corde seniper pra-sens sutn. Suinmo tnmcn singulare praesidium poslulem, ut pro mc Detitu
desideiio provocatus ad vestne dileclionis sinceri- iniplorare veliiis, qui iiupelrare valeiis. Scio enini
latcm modis omnihus properassciu, sed domesticis quia iifl/e(tnullum deprecalio justi assidua (Jac. \).
prsepediius et deientus negotfis, quod volo non va- Yidete crgo ut assidua sit quam pro me peto fundi
leo, veniuriis qiiidem, ciiin facultas fuerit, imo cum deprecatio. Aul eniin jiis.iiiiseopinioncm habetis el
vestrae sinceritatis imperio complacebit. Accepi api- iioii rem, aut preccs sanctilalis vesirae milii prod-
ces vestros hilaritaie qua debui ef quanta potui: in csse persentiscam. Vos ergo de cujus sancliiaie
quibus, quod moJestissimum fero, vos vocaiis me, vebenienter praesunio, voiis meis ciiin oiiini studio
magisier et domiue, el malu dicitis, qni nec vestrse ac diligenlia consulile, quia procul tlubio vobis
sanctitaiis servus, ne dicam discipulus merear ap- eritlucrosum lucrifacere proximuin.
(5) Godefridus qtii ab anno H81 ad i2I0, S. (6) Ludovici qui sub Hillino archiepiscopo Tre-
Mathiae liionasleriiim rexisse dicilur. vircnsi idcm ccenobium administravii.
I3U7 GUIBERTI GEMBLACENSISAHBATIS 1308
EPISTOLA XX. V muhusculis meis, quandiu vobis ea lmbere placuc-
rit, flriniiateiii devotipnis uieae erga vos fldeli offl-
KAGISTRIjosEPiii AD GUIBERTUM ABBATEM F LORI-
NENSEM. cio recolite.
EPISTOLA XXI.
Proftclurut Jerosolymam cum Canlnariensi archi-
episeopo, ejus te precibus commendat CUIBERTI ADJOSEPIIUM SCHOLASTICUM. •
Reverendo domino sno et amico sibi in Chrislo De mtttua eorum amicitia.
siiigiilariter dileclo G. Dei providenlia abbati Flo- G. Dei perniissione, el ulinani ipsius volunlale
rincnsi, JOSEPIIsciiiper sutis, ubique suus, totus abbas Gemblacensis, singulari inibi jam pro mcrilis
suns, salutem et se toium ex lolo. suis dilectione complectendo JOSEPIIegregiaeprobi-
•Loquor sanclilali vestrse in pera et liaculo, di- lalis scolasticoj qnidquid filio pater.
vina vocante ct uiiiiam prosequentegraiia, Jero- Dudum le, amantissime, iit Geldurensi oppido
solymam cuin doinino meo Catiluariensi archi- commorantem cognoscens, considerala vulttis lui
episcopo profecturus. Vos autein quem sincere in honestale ei' vcnuslate, oris gratia, elegantia ser-
Dominoetsingulariter diligo, niihi cum proflcisci- nionis, frontis hilarilate, conliiienlia oculorum, ci
mur sic vesira mecuin properegrinuiur dileciio, ut
[} gesluum ioiius corporis lui nioderalione inspecla,
qtii corpore sejungimur, simul copuleiiiur. Suinma ultra quam credi possit super liis delectatus et
vefo pelitionis meaeest, ul irie curle yestrum sau- adiiiiraiis iri
juvene taiilae speciirien honestalis re-
cta oralioniun vesirarum iiistanlia pefscquamini,
periri, lotis le dilectionis visceribus suscipicns, re-
ac Deiini ilineris nrislri prseceplorem et duceni, pro
quievit in tc spiritus iucus. Usus familiarilalis et
nie niagis assidue quam frequcuier orctis; scio
ausus deiuceps auxil notiiiam, et qtianlo notior,
eiiim quod tnullum valet deprecatio jnsti assidua tanto cliarior et dulcior inihi esse coepisli, cl exper-
(Jac. v). Ulinain vos doniinum meuin, dilectissi- lus sum in te quod ait beatus Gregorius, quia
iiium iiicum, semel videam anicquam moriar.Sed
aniicus quasi animi cuslos dicatur, ep quod amor
qiioniam ignoro utrum vos ulterius in corpore vi- ipse notitia sil. Yidi, considcravi, cl adamavi fa-
srirus sini, rogo ut ctim aliquid scripiorum ineo- ciein inlerioris honiinis
tui, niulto viriutum
ruin intar vestra repereriiis, Jpseph vestri aliqua- decore radiantem, el adhwsii posl te anitna mea
tcrius nieinofia vdbis irinovetur. Si cnim juxta poc- el igne charitalis liquefacla, ut sic
ticuin iilud: (Psal. LXii),
dicam, cucurrit in tuam. El nescio quo occulto na-
Dormitat.si nonvisu pascalur amico, lurae inslinclu noiiiinnquam fit ut ex solo mutuae
El non coltoquio twpe frualur, amor. " visionis vel colloculionis intercessu plerique indis-
D* FecardatitKie ye.slj:L,doniiue mi, quid fiet.cum soluliilis nexibus amicilise foedefati corislringanlur,
ine in lani loiigiiiquam regionerii profectp, iiulla de absirabenie ct afliciente eos exiiberaniiaiiileriiaj
caetcro niuluae visionis seu colloculionis spes resi- piilchritiidiuis, qua eliaiu secunduni inieriorein ex-
deai?Propler liafic formidincm, secundum verba terior homo inlcrdum componitur, sicul scriptiim
beati Petri, justiim arbitror, quandiu sum in hoc esl : Sapientia hominis lucel in facie ejus (Prov.
labernaculo, ncsciens an velox an tardior sil de- xvn). Uiideiu, frater dnlcissime, dum iri viris rcli-
posiiio luijus labernaculi, id esl corporis inei, susci- giosis ef devote sc habcnlibus disciplinalos inorcs
tare vos in cotninoiiiiionem magiiae iilililalis el cpnsideras et imitaris, iiiirabileni le et imiiabileni
cotumodi uiriusque nosirum. Altamcn rogo ne praebes, oculosq«ie iiitueuliuin convcrtendo in tc
vclut iiisipieiiicni accipiatis me, quasi qni velim avolare facis, voccm quoque tuam quibus loqui di-
docere vos, qiiein ul spero, magistfa Dei unctio gnaris gratani et colloquium tuum dulce reddis, et
docct (/ Joan. n), quanluni judical cxpcdire de faciciii muliis decoraiam viiiulum insignibus dcsi-
mnnibus neccssariis. Sed in hoc lamen sullerte derabilem exhibes. Quibus tractus incilainenlis de-
insipieiiiiam meam, quod saltem salis vigilem mo- rj sideroef alBcior vidcre le, amplecti te, et loqui
nere vos prasumo, sed charilas Chrisli ad hoc libi; sed iiec capio, nec assequor quod cupio: du-
iirgct.me (II Cor. v). Hac igitur impelranle veniani bius ac varius inter fideni cl affeclutn, inlcrspem
ei danie fiduciani, lnoreni gerens amici, et eti.am et mcluni positus quid eligam aut diffiniam ignoro.
piosollicito sollicitus exhoiipr el precor, qiiaienus Fides qttae secnndiim ClirysosibmHri)amicitias ser-
in ciinctis pro re, pro loco, pro iempore, pro per- vat, sanctaquc collegia copulat, de indissolubili di-
sonis, utpoie in cujus nianu lanloruin salus versa- lectionisiiiae fratemitalc ceriummc reddil; affcclus,
ttir, liinorate el diligenter, circumspecte el solerler diini ei cppia fruitionis dcnegalur, el se differri a
vos agatis, quia non solum de vobis, sed et de gralia cohabitaltonis lu i'-dolet, ct quod gravius dit-
his quoriim curam suscepistis districto iudici Deo cil, fraudari perpelimvcrelur, angiinr, suspirat el
raiionem reddiiurus csiis, mei qiinque iriier haec ingemiscit. Sed inter ha>c, dulcissinic frater, quid
sive adliuc in corporc manentis, sive post obitum facics? Nunquid oinnino dissimulabis? Nunquid nos
non ultimam halieatis mcmoriam. Obsecro jaui te dcsiderautcsct quxrentcs lc, suspirantcs, despi'
'luod sine laciyuiis non profero, exiremum, ut cies, elc?
puto, dilecti vcsiri Joseph valc, accipite, el ex
'
1303 ''EPISTOIJE. 1510
EPISTGLA XXII A posscnt, sed usu docentc, iioniiunqunm iii Icciioi.a
ADPII1L1PPUM COi.ONiENSEM ARCHIEPISCOPUM. cxperimur accidcre qued in conviviis picrumque
Opusculttmaliquod a se composilum ipsi offert. evenire solel, quia sicul ferculorum nuilliplex sa •
Domino el Palri, eximia pielate animi, cgregia tietas pcrictiIos.a esl, ita et Jeclionis continuata pfo-
et moruin probitate prsedicabili, alque iiilcr pnccK lixiias Jegentibus onerosa. Coronam capiiis vcslri,
pua Christi inembra, gratia ipsius cxaltato Colo- Pater sanctissime, ad inunimen et honorein Eccie-
niensi atitistiti PHILIPPO,fraier G. sanctilalis cjus siae sttae Deus oplimus longo teuipore iiicolumcin
hutnilis servus, qtio niliil salubrius oplari potest cuslodiai, et ctini voliis vitse lerminus qui pneter.
capiti suo per ejuset sancioruni iinitaiioneni inoin- iri non polest, [adveneril], bealo fine quicscciitem!
uibus congruere. plenumque bonorum dierum et operum, in consortio
Reverentise vestrae niuiius dicatum, ul polui, Dco vos sanctorum pontificum suscipiat. Amen.
juvante, perfcci, el in eo quod non soltttn a vobis, EPISTOLA XXV.
setl ab tiniversis acceptaiur, non fruslra me Iabo- AD EUMDEM.
rasse gralulor et exsulio, sed hiimiiiler sanclitati Gratulotur ei quod sprdis schismaticis adhwreat
vestrse, Pater venerande, supplico, quatenus ntu- legitimo papw Alexandro.
uusculum iiieuin co affectu quo a me oblatuin esl, Venerabili et omni revereniia suscipiendo Palri,
suscipiatis, et comnieiidare non abnuatis, juxta S. Dei gratia nobilis el inclylac civitatisMoguntinaj
illud: arcbiepiscopo , frater GUIBERTUS, liuniilis quondam
Exiguum munus cum dat tibi pauper amicus, abbas Gemblacensis coenobii, nuric simplex mona-
Accipito placide, elplane laudare memento. chus in stadio prasenlis vitas et inler aeruninas hu-
El quid uiilius inunere boni consilii, sicttt scri- jus sxculi, sic currere, ut in patriam fuliinc bcali-
pluni est: Sermo bonus tuper datnm optimum (Prov. tudinis bravium, id esl mercedem a Deo ccrlaiiliuni
xv). Uudeet in calce meneo, ut a dissipalionc ar.i- inspeclore, dignae relribulionis bravium niereatur
mariiin nienlem colligendo, ad illatn opiiiiiaiii par- accijiere.
tcm Marise vos confcratis (Luc. x), et illi uni siimmo . Coinplelum iu vobis videmtis et gaudemus, quod
bono inhaereaiis, quatcnus tiiius essc illorum me- ait Dominus : Qui ambulatin die non offendil (Joan.
leaniiiii, de qtiibus dicil Apostolus: Qui adhieret xi). El: Qui sequitur mc non ambulat in tenebris,sed
Deo, wnits tpiriiut esl cum eo (1 Cor. vi). habebit lumen vitw (Joan. vm). Yos atiiem non ne-
EPISTOLA XXIII. gligenter audilis vcrbum Doiuini dicentis : Ego suin
AD1-NTttUSUM MOGUNTl.NENSEM (7). P etliutn, per ine qui non iniroierit, sed asctndit
jEinuialor zeli ej"us, cujus ventilubrum in manu alitinde, ille fur esl et tairo (Joan. x). Reliquislis
ejus ad permuiidandum aream stiam (Malth. 111), tenebras et ad lucem transisiis, dnni, spretis perli-
el de cujus ore procedit gladius ttlraque parle actt- nacissimis defensoribus iiiiqui schisinalis, ad juslas
lus (Apoc. xix), ad faciendam viudiclam in praeva- [iaiies Calholici pontificis Alexandri acccssis.is, et
ricatores lcgjs, el grali:c coniemptores, angelo ei ad instar Moysi aspicientis in remuneralorein, magis
oflicialibus Moguiitinte Ecclesiae, retribulienem pro clegisli cum populo Dei aflligi, quam sub Pharaone
meriiis. deliciis Êgypti affluere (llebr. xi). Imo inslar ejus,
Si nescirc misereri, elc, ul in lomo primo qui, secunduin Apostoliim, ciim"dives essei, pro nobis
Anecdot. pag. 523. puuper factus est (II Cor. vni), de amiltendo cpi-
EPISTOLA XXIV. scopatu in nullo diflisus, spoiiianeum patrise prae-
ADSIFREDUM ARCIIIEPISCOPUM BIOGUNTliNUM. lulistis exsilium, etc. Onniipotens Deus vos et om-
Ad ipsius jtissionem opusculum aliquod scribendum nes ad opera bona exerceuda .prseparanlessc, jugi
suscipil. protectione ab oiiini malo custodiat, el ab uuiversis
Purissimo piae dilectionis affectu semper colendo obstaculis quibus a saiiclo proposiio impediri pos-
pairi, saiiciae et inclyiaeMoguntiiiaeciviiatis archi- D senl expediai, el cxituin vestrum a corpore, misso
episcopo SiFREDo,fralcr GUIBERTUS servorum Dei in exercilu veslro saiiclorum nngelorum praesidio,
suo arbitratti ininimus, summi el aclerui Sacertloiis ab incursibus maligiioruiii spiriiuum defcndai, el
Jcsu Chrisli docirinis el exemplis in omnibus seni- aniinas vcstras in illain supernam civilatem glorio-
per adhacrere. sain ct pacatam Jerusalem illacsas perducat. Amen.
Quoniam scribere aliquid ad inslnictionem vel ad EPISTOLA XXVI.
cotnpositionem animi meaeIutmilitati yestrae pater- AD SIGIFRIDCM MOGBNTINUM ET mlLIPPUMSALZBUR-
nitaiis sublimitas juberc dignata est, duin magna CENSEM, AltClllEPISCOrOS.
jussionis vestraemole ullerius preaii. refugio, eli- Hortatur ad exsilium pro Dci eausa fortiler perfe-
gens magis ab aliquibus noiari de imperiiia, quain rendum.
a vobis de inobedicntia redargui, landem posl lon- Sanctis Palribus el apostolicis saeerdoiibus domi-
gum leinpus obedire decrevi. Et quidem niulia dici nisque ainantissimis SIGIFRIDODei gralia Mogun-
(7) Cliristianiin) de Bttche, uti crediiiius, Fredcrici inipcraloris cancellariiini, qui viyenlc adhuc
Conrado Iegilimopontifice, sedcni Moguntiiiani occupavit,
1511 GUIBERTi GJSMBLACENSiS-ABBATIS EPISTOLJL. iZH
lino archiepiscopo, et PBILIPPOSalzburgcnsi ponii- A coufideniiam vestranl, qtiae magnain hnbcbii, Deo
fici, fratef G, servornni.Dei niiiiimus, oiiiiiimOdiim conferente, reiiiunernlioncm. Slale viriliter in fide,
ijuod a minimo maxiinisexhiberi jioiest Obsequium, roborcmiiii spe, dilafemini charilnte, in tantum ut
et sincerse dileciionis iridiscreiiun et aiqualeiii aui- non ipsos persecutores vestros a sinu pietatis et
bobus ofliciuni. . oralionis vestrse excltidatis, qupniam, si Irium isla-
Gaudeo, reverendi praesidcs, et pliiriinuin glorior, ruiri viiiutum luniculp; sunimae Trinilati colligati
quod, iit eredo, disponenle Deo, ad noiiiiam celsi- teneaniini, securi estole, non cadetis : quia sicnl
ludiiiis vcstrse exiguitalis meae tanlillitas attigerit, nibil boni est, quod ita fixis polesl dcesse, ita niliil
magni hoc ipsuni niihi'. occasionem profectus fore mali csi, quod vobis ppssit obesse. Sed sicul bea-
spe iion incerta pncsumens. Si enim esiis quod esse lus Pelrus ail: Si quid propter justiiiam patimini,
debctis, itl est olivae frttcliferse, candelabra lucen- omnino beati (I Pelr. ni). Nam^^juxia sententiam
lin, sielbc sive angeli Ecclesiaruin', sacerdotes Dei, Doniiiii : ln patieniia vesira- possidebitis unimas ve-
pactores ovinm, lnediatores Clirisli el pleliium, ttrds (Luc. xxi); et secundiui) Pruderiiium :
quidni sperenv ab oliyis oleum consolationis, a lu- Virtusinvulitla est, quam non patientia firmat.
cernts splendorem consilii ct fervorem exempli " Unde palientia valde vobis necessaria est, ne el
saluiafis, a stellis, ne. qtiasi in nocte periciilosae * aninix vestrse iiericlileliir, et virmtum slatus infir-
hiijiisjvilae deviein, osteiisioiiem itineris, ab angelis metiir. Erudiri eigo et promoveri, non rcprobari,
conlra inal;gnos spiriliis in.uniinen .deferisionis, a, ex correpiione patris ct provisoris sajjientissimi vos
sacerdotibns seu mediaioribiis uiiinia sanctificalio- arbilrantes, magis in adversis quain in prosperis
iiisvel reconcilialionis, a pasioftbus sollicilUdinem de ejus misericordia confidiie, quia post purgatio-
spiritualis curae, et internsc refectionis alimenla. nem quani non prosperiias, quae noniiunqiiam ner
Proplerca tlixi el inerilo dixi ine de adeplioiie san- gligentes reddit, sed slultos perdit; sed adversitas
et;« el; jticundae familiariiatis vestrae ,non modice quae sapienles exercei, probaiosque virtutibus exor-
Iselari, qiiorum pnlrocihiis in lanlis quae dixi, iiuo nat, nullatenus relinquet Dominus virgam peccato-
in plufibus quaiii dixi, spcro et exsjjeclo jitvari. rum super sortem justvrum (Psul. cxxiv); sed cttm
Quis eniin lain vccors sit, qui non se lalium vehe- per castigaiioneni exarserit in brevi ira ejus, beati
lnenlef gautleat notiliain acquirere, quoruiri;eoiisi- omnes correpli et correcri, qui de retribulione fi-
liis el beneficiis in corpore el iii aiiinia non medio- dentes erunt in eum (Psal. n). Suscipiat vos, reve-
criter, si velii/.possit proficere? Attanien quomain: rendi Pnires, in sua proiecfionis defensione pro-
alieriVosirum et horiorc siiperior, divitiis 1faculla- , teclor omnitim sperantium in se, Deus (Psal. xvn),
tibiisque esl cumulatior, noiipuiel me laininepluin, ' et protecios ab bmiii nialo, el perfeclos in omni
iu propter disparem exteiioruiii afllueiitiam rerum, boiio, a laborc in reqtiiem, n luclu in gaudiuii), a
dispart euiii ainoris coiripleciar afleclioiie, cum ab- wOrle in vitain irarisicrat perpeliiam, el rcpletos
uiroque aequali me credain redauinri dilecfione.j jucundiiate cum suo .'vuliu. (Act. n), buatos faciat
Nunc verO, reverendi Patresy qui exsiliiiin ob con- POSiu terra viventium sine fine. Ainen.
servahdam innoceiiliam pnclertis, nolile ainiltere
GUIBERTI AiD SANGTAM HILDEGARDEM
EPISTOL^l.
(Vide Pattislogiig lcya- CXCVH, intcr Opera sanctae Hildegardis.)
DE GOMBUSTIONE MONASTERII GEMBLAGENSIS
AUGT0RE GUIBERTO.
(yide Palrologiw tom. CLX, cpl. 657, inter Opera Sigeberli GeniWacensis.)
1513 INDEX 1$ STEPIIANUM TOUNAC. 1314
INDEX
IN STEPHANUM TORNACENSEM
Revocalur Lector ad numeros crassiores.
A D
Abbatiaetres canonicommin urbe Aurelianensi,73. DecanusAurelianensislevita InlerFectus,2. Decanus
Abyssusabyssuminvocalvariis modis, 292. Aurelian. eleclus in episcopum, 388. DecanoBrugensi
Albanus episcopuslegatus, 108. explicat quomodo debeat inlelllgi censusduplex, 351.
Amandi (S.) moiiachi,510. DeeanusCariiotensisac succentor,48, 49.
Ambiariensiscommunia hab>ibatjudicium sanguihis Decanus Gandavensis,278. DecanusParisiensis,240.
161. DecanusTornacensisad suscipiendum sacerdoliumada-
Ambrosii(S.) Bituricensisabbat.,140. ctus, 315, 362.
Amicitiamquatuor colunt, 223. Deeimarumsolutio, 252.
Annualiapraebendarum,326. Decretaliumnimiamarguit multitudinem,565
Aquicinctiensisabbas,311, 331. Dlnanlumprope monasteriumcan. reg., 181.
Aurelianensisscholaac magisterscholarum,166, 167. Doa monasteriumcan. reg., 28.
Aurelianensiumelogium, 126. Aurelianenses episcopi DomniMartini comes, 262.
deducuntur ab ecclesia S. Evurtii ad cathedralem. E
389.
B Ecclesiaedispensationes,131.
Ecclesianon judicat de occullis, 279.
BalduinuscomesFland., 310. Evurtii (S.) ecclesiacombustaet reparata per Stepha-
Baptismiformaquasdamdubia,7. num, 169.S. Evurlii canonici a recto tramile declinan-
Barlholomaei(S.) Noviomensisabbas, 166, 167. tes, 406, 408. S. Evurtii abbaliaab omni jure procura-
BeiaHungariaerex,41. tionum immunis,410.S. Evurlii abbatia sacraraenta in
Benedicti(S.) Parisiensis can. et ecclesiae
formadissi- extfemisministrabat episcopoAurelianensi,ac post de-
tnilis, 127,128. cessumsepulturam, 410.
BernardusBobaisballivus Flandriae,310. F
Bertini (S.) abbas conlendilcum Slephano,283, 281,
326. Flandriae comes excommunicatusa Stephano, 343,
Bituricensis arcbiepiscopusdictus patriarcha,31, 52. 344.
Blesensescanoniciregnl. 86,87. Frater Stephani, monachusS. Benedicti,35.
Eorrestviila S. Genovefae, 1 85. G
Bulgaruscelebris professorjuris Bononiae,30, 81.
c Genovefae(S.) ecclesia,specialisfilia S. sedis,67, 68.
S. GenovefaeParis. can. reg. inducliapud S. Joannem
Cameracensisepiscopusarguit Stephanum pusillani- Suess., 184 S. Genovefaeabbatia florebat sub regimine
miUtis,34S,347. Stephani, 216, 221. S. Genovefaeecclesia a Normaii-
Campellensescanonici,259. nis exusta, a Stephanoreparata, 216, 218,221. S. Gerio-
Cancellariiurbis Komaefilius,386. vefae sepulcri ornandigratia. miilunturgemmae,250. S.
Canoniciregulares Neapolit:,21, 39. GenovefaeParis. privilegia,592.
Can. reg. flagitiosi et discoli ejiciebantur, 30,17!, Gentilis neposAlexandri III, 123.
176. Can. reg. -et Grandimonlensiumdifferentia, 103. Geraldi (S.) officiuma Stephanoexaratum, 301, 302'
CaD.reg. possunt ad ord. Cisterciensem admitti, quod 304.
tamen non expedit, 93. Can.reg. S. Genovefaeapud Fir- Germani(S.) Paris. abbas,260,283, 287.S. Germania
mitatemMilonis, 2 32.Can. reg. beneficiati amovibileset Pratis monachorumcum archiep. Senon. controversia
superioribussubjecli, 232. Canonici saeculares apud S. pro procurationibus,264.
Evurtium Aurel.; 73. Canonicisaecularesseu singulares Germauiaecathedrales ecclesiaeadhuc regulares, 203.
Blesenses, 86. Can. ssecul.dicti Clerici ModernaeYiae, Grandimonteusesbonihomines nuncupati,92. Grandi-
88. Eorumvitadiciturdeformisnovitalisforma,204. Ca- _montensiumclericorum cum conversisconlroversia,19J.
nonicorumSeclinensiumet de Phalempinocontrovers., 196,209, 213.
395,396. Guillelmus archiep. Bemens. avnnculus regis, 143.
Cantor Sylvanectensisquondam servus S. Genovefa» Guillelmiarchiep. Bemensiscuria, 77.
manumissus,161. H
CapeilaeS. Genovefaein civit. Paris., 303
CapeiiaeTornacensispalatiidedicalio,317. Haeresisnova temporeStephani, 215.
S.
Capicerius CrucisAurel., 42. Heliensisepiscopus,Angliaecancellarius,262.
CarnotensisEcclesia,18, 19. Heliopoleoscivilas, 321.
Catalaunensiselecli consecratio,397, 399. Herbertus arcbiep. Bisuntinus,schismaticus,151.
Cathedraiiumususjam receplus portiones distribueudi Hubertus can. reg. S. Gen. Henrici episcopi Sylvan.
in Gailiainter canonicos. capelfamis,137.
rex
Chilpericus avusDafioberti, 351. Hugoquidam a mortuis surrexit, 33T-
Cisterciensesmonachi, 5 3. Ctslerciensium laus, 95. HugoriisClementiselcclio in decanumParis. 280.
ClafusMariscusabbatiaCisterciensisord. 323. I
ClericiquiTegularesappellandi,330.
Commuiiia.Sylvaneciensis consuetudines seriplae, Insulenses canonici,561.
St>8." J
Compendiensium monachorumreforaatio, 141.
Congregalionesord. can. reg., 387. Joannesabbas S.Gen. Par. ."postSlciihaiium,£74,275.'
Conseranensiselecti eloginm,30. 316, 319.
Corbeiensisalbafia, 71. Jo. (S.) Suessionensiscan. reg. pfiores cufati abbati
Coronatioreginae,279. rebelles, 79,158, 252.
et Baseulihaerelici,
Ccn.erell) 108. Jordanus legatns,274.
Cyrici(S.) abbatissa,90, 91. Judaei raro fldemChristianam amplecluntur et se*.
Cjsoniensisabbaliaet abbas,359, 579. vant, 42.
1515 1NDEX-.INMARl.VNUMADAMI 1316
Juri civilicanonieumnon repuguat, 533. Possessiojurium quaj sit, 333.
L
Lambinusde Brugis,28. ReginseTngelburgisencomium,579. 7.*
Laterancnsiscoucil.decretum in can. reg. propricta- BegulaS. Augustinimanatab202. apostolis,
rios, 80. RemeiisisEcclesiaregularis,
Laudunerisiscomrinimteerectio, 34. Ripatoriumabbalia,149.
Litterae dimissorialesad ordiries,72. Boberlus Clemeus,111.
J.ongiponlis.ab'as, 73. s
LudovicnmTegisprimogetiitumhortatur ad studia lit- Salicosacan. reg., 156.
tefjirum, 353. ' Samsonis (S.) Aurel. prioratus can. reg. S. Sepul-
M cri,19.
Sarcocello(abbasde), 151.
Msgdalense(S.^triplices lacrymae, 214. Sarneio (abbasde), 537.
Magdunensecapitulum, 131. ScholaepublicaeS. GenovefaeParisicnsis, 119, 120.
Mamerlinusarchicp. 160. Septimaniae provinciaemores, 112. 311.
Marcaargenti, 46. Signa monachorUm temporesilentii,
Marcellus ct Gerardus S. Gen..can. Steph. ohsequio Simoniaelabes in archiepisc.,61.
addicti, 310. Soisiacumvilla S. Genovef»),171.
Mariniaiccnsescanoh. reg. e domo S. Lupi Treocn., Spinolium villa S. Genovefae,145.
412. Slallumin choro, 293.
. Marisiacusvilla S. Genovefae,162, 289. Slephanus educatus apud S. CrucemAurel., 76. Ste-
Marlini(S.) Tornac.abbassuspensus 330. phanus missus apud Tolosales contra hasrelicos, 108.
MauritiiParis episcopiepitapbium,576. Operam dedit studiis cum Urbano S. P. 176. Missusa
MediciGalenidiscipuli,etc. 56. rege Romamet alibi, 181.Episcopus Torriacensisde.si-
MediocritasS. Augustini, 246. gnatur, 284 Per xv ctrciler annos abbas S. Genovef*,
Meldensiscommuniaeac Scabinorumorigo, 81,83. 309.Interdlcto subjicit terram Flandriae, 312, 545, 348.
MeliorarchidiaconusLaudun. cardinalis legatus, 121. Stephanussexagenariomajdr, 368.
Morinensisepiscopusinvitatur ad capella. dedicatio- Subditi delrectanfes correctionem superiorum Reg.
nem, 318. non sunt facile audiendi, 570.
Murmuranliatria supef lerram, 297. Sunebeeca(de)priori, 590.
:N SuperDelliceumtalare, 151.
NarbonensisEcclesia, 112. T
Neopolitanican: reg".24. TheobaldnscomesBlesensis,88.
NepotesStephatii,369; 370, 388. ThesaurariusMoviomensisfactus monacnus apud Ur-
Nivelo episcopusSuessionensis,230. sicampum, 253.
Nolhi in Gallia rejecti ab Ecclesiae dignitatibus, i£2, Thomas(S.) Cantuariensismartyr, 53.
538. Tituli pfo susceptioneordmom,276.
o TornaceusiscommuniaSteplianoiufesta,338,359,560,
561.
OctavianusOsliensisepiscopuscardinalls,574. Trecensem episcopumStephanussuspendil ab oftkio,
Qdo Parisiensis 524. 412.
:>. • episcopus, . '
Treugaeinterregem Galliaeet comilemFland., 543.
p Turonensisarch. controversiacum episc. Dolensi,31,
Palefridusmissus Stephano,46,182,187.
Peiisio annua a can. feg. S. Evurtii Aurel. Slepliano 36,111, 152,155,199.. -V
creata ct debita, 113. .
Petrus caritorParisiensis, 270. Yexillumecclesiasticum,46.
Pelrus can. reg. S. Gen., episcopusiri Dania,il8. Victoris(S:) abbas,39.
Philippi Augusliortus apapa expetitus, 14. Yictoris (S.) abbatia celebris, 231.
Pinciacensispraepositus,169. Yita ascelica, 244.
Pinsutus cardinalis,24. w
PontisMonachorumpfioratus in dioec. Aur.,17. Willelmusabbasin Dauia, 119.
Principummorbutfcredere cito et condcmnare,14. X
Pnoratus de Bredenay,205.
, Procurationumjus,76. Xenia devotionis,46.
INDEX
IN MARIANUM ADAMI
ABBATIS PERSENI/E
HevocdlurLeclor ad numeros crassiores texui interlos.
A Alaiius(B.)de Rupe pueri Jesu collactaneus,333.

Albericus (S.) Cislerciensishabilu candido a Deipara
AbLlio congregationumsaDctarutnB. Yirgo, 107. donatur, 202.
AdamabbasPerseniaeverbi Dei praecofacundissimus, AmatorB. Virginisperife nonpotest, 52,182,183,184,
3. Cuni Joachimo abbate disputat, 3. 6. Zelo charilatis 185,227,228,229.
accensus,2. Yir sanclissimus,5. Ejus verba in.obitu co- AmcenilasparadisiB. Ykgo, 133.
iriitiss» Mariae,4. Quidscripserit, 4, 5. Ancliorain floctuatione B. Yirgo, 153. Anchora spei
Advocatacredentium.B. Virgo,133.Advocata'nostraB. noslraeB. Yirgo, 126.
Yirgo, 130.AdvocatapotentissimaB. V.; 20. Angeli cur in infernumdelapsi,227.
jfigroti per B. Yirgihem curantur, 21, 170, 171,172, Apri.isunde dictua;33.
173. Aqua dicifur B. Virgo,ct quare. 229.
1317 INDEX. 1N MAIUANUMADAMl 1318
Arbor rdagr.a et fruclupsa Y. B., 12,13,1-1. Arboris GenltrixSalvaiorfsB. Virgo, 19.
nominea.quibusappollataB. Virgo, 161, 162,163. GloriaMariaeubique praedkalur,146.
Asvlusse.curusB. Virgo, 175. Gratia B. Yirglnisquanta, 146.
Alhlasmundi B.Virgo,209. . '
Aurora consurgens B. Yirgo, 127. Aurofa rutilans B. H
Yirgo, 151, 133. HabitusCistercienstumquare candidus,118.
Auiiliatrix nostra B. Yirgo, 155. Jfilarton Rancatuslaudatusin praefatioue ad lectorem.
Auxiliumia opportunilale B. Virgo, 134. . Horti B. Yirginis qui sint, 117, 120. Hortus conclusus
B. Virgo, 31,119. Hortus, in quo immarcescibilevirgini-
B talis albescit lilium b. Virgo,30,145. Horlus paradisi B.
BaenluscaecorumB. Yirgo, 173. Virgo, 146.
BaculusdebiiiumB. Virgo, 174.Baculusjustum perdu- HumilitasB. Virginisquanta,25, 26, 27, 28,115. Dici-
eens ad patriamB. V., 23.Baculus Pasioris boni, 3. V., tur vallis.et quare? 28. -Itemjuslitia, 38.Deum vicit, 198,
23. Baculus pauperiimB. Virgo, 174. Baculus,quo mun- 199, 200.
dus debiiis substentaturB. Virgo,146.Baculnssenectutis . I
B. Virgo, l75.BaculussuslentationisB. Virgo, 23, 173.
Bcrnardus(S.) abbasa B. VirgineJactatus, 221, 222. Ignis B. Virginis inexstinguibilis,143.
• c Imitatio B. Yirginis, 118, 174, 148,149,135, 205,204,
205.
Canticumnovumquid sit, 65, 66,67, 68, 69, 70, 71, 72, Integrltas B. Virginis,112.
73,78,79. InvocatioB. Yirginis, 136.
CatbariuaSenensis (S.) pueri Jesu collactanea,223.
CeliaaromatummedicicueleslisB. V., 21. J
CislerciensiummonastpriaB. Virgini dicala 118, 200, Joannes Bona laudatus, 201. .
201. Eorum habitus candidtis,118,201, 202. Minislrispi- Jo. Chrysostomus(S.) a Deiparalaclaltis, 220.
Tilualcscandorisvirginei, 118.Cultores sinceritatis vifgi- Juda_icur a Deo reprobali, 223.
neae, 118. Speciales Mariaefilii, 118. Eos Deipara oerire Justilia B. Virginis,31, 179, 180.
non sinit, 185.
ClericusB. Yirginislacte recreatus, 221, 223. L
Coelisunt corda sanclorum, 109.Ctp.IumuovumVirginis
partus, 61. CcelumMariaeprecibus innitilur, 2C8,209 Lac DeiparaeVirginis, quibus propinalum, 220,221,
Collactanei pueri Jesu qui fuerint, 220, 221, 222,223, 222, 225, 221.
221. Laetiliain exspectationeB. Virgo, 134. Lsetiliasanclo-
Collumdicitur B. Virgo, ct quare, 229. rum B. Virgo, 155.
Columba,cujns simplicitalianlidotoverienati serpentis Lampas Muriaeinfrangibilis,145,
detegitur astutia muitifonnis, B. Virgo, 146. Columba, Lapis angularis dans iignrjs terminumB. Virgo, 182..'
cujus pennaedeargentat», et posteriora dorsi ejusin pal- Laus B. Virginisjneflabilis, 131.
lore auri, B. Vifgo, 146, 147. Coiumbain qua manet Spi- Lex usque ad Mariam,51, 180,181, 182.
rilussanctus ad emundalionemimpielatis B. Yirgo, 116. Luciferquare daemonefiectus, 227.
Columbapulehra et dives, B. Virgo, 148, 119. Columba. Lunadicitur B. Virgo, 134,155, 190, 191.
nomine a quibus appellata B. Virgo, 215, 216, 217,218, '
M .-
Columna firma, recla et sublimis B. Virgo, 132,135. Maciilapeccati, etiam originalis, exsullata B. Yirgine,
Coiumnaeeiogio a quibus celebrat»B. Virgo, 208. 133,209,210, 211,218,219.
CompendiumvitaeB. Virgo, 135. MagisleriumpalientiaaB. Virgo, 128.
CompiementumpropheliaeB. Virgo, 182. Malaex B Virgihiscultu neglecto, 227,228, 22a
Consolatioin dolore B. Virgo,133. Margarifasacra B. Virgo, 211.
Crux daemonumB. Virgo, 212. MariaDeipara.Feinjnaciicumdansvirum."Fidt.Femina,
Cullor B. Yirginis a morle liber 1,85,184,188. Vifga de Radice Jesse. Vide Virga. Maier omnipotentis.
Vide Mater. Regina angelorum.Vide Regina. Dominasae-
D culorum. Vide Domina.Arbor Magna.Vide Arbor. Meta
DaemonibusMatiaterriDilis,127,153,199, 211, 212. vitiorum, 18. Origo virtulum, 18.Advocatapoteiitissima.
Destructio mortisB. 199. Kide Advocala.Medialrix noslra. Vide Medialrix.Cella
' Devotio B. Yirgo, medici cceleslis,21. Medicinanostra-.Vide Me-
Virginis homini contra mortem ulilis, 32, aromatum
dicina. Parens justiliae, 25. Baculus sustentaiionis. Vide
182,183,184,185.
Dominaangelorum B. Virgo, 135. Domina benigna B. Baculus. Ejus forliludo Vide Fortitudo. Ejus humilitas
VideHumilitas. Ejus silentium. Vide Silentium.-Ejusvir
Virgo 171.DominacoelorumB. Virgo, 24. Dominamundi ginitas. Vide Virginilas. Vinea nostra. V;de.\"mea. Ejus-
B. yirgo, 127.Doininasaeculorum,B. Vjrgo, 12.
Dominicus(S.) a B..Virgine lactatus, 222. flores et fruclus. Vide Flores. Ejus exemplum. Vtde
Exemplum.Via Dei. Vide Via.Consummalionoslra.pacis,
E 50. Usque ad eam Iex el prophelae.Vide Lex et prophe
tae. Mulier forlis. Vide Mulier. Ejus ullimi fines. Vide
B.
Exempmni Virgiuis,41, 205. Exemplum disciplinaB Fines. Ejus horti. VideHbrti. Fons hortorum. Vide Fous
B. Vjrgo,28. Exemplum virtutum B. Virgo, 118. Hortus conclusus. Vide Horlus. Puteus aqtiarumviven-
ExsultatioB. Yirginisin quo fuerit, 144. lium Vide Puleus. Refrigeriuincongregalionumsancfa-
F rum, 117. Ejus fecundilas. Vide Fecundilas. Ejus imila-
tio. Vide lmilatio. Ejus tituli varii, 126, 127, 128.Semita
FecunditasB. Yirgims,111,126,127,193. repatriationis nostrae,131.Columnafirma et recla. Vide
Feminacircumdaas virum gremio uteri sui B. Virgo, Columna.Ejus varia epitheta, 133,134,133. QuomodoDo-
11, 12. minnmmagnificaverit,139,110, 111, 142. Ejus exsuitatio,
Filia Dei B. Virgo,144. 112, 143, 141. ColumbaSpirilus sancti. Vide Columba.
Flnes ullimiB. Virginis,15,116. Stella maris. Vide Slella. Olivaspeciosa. Vide Oliva.Pe-
Finis testamentorumB. Virgo, 181. riculosumab illa discedere. 155,156,157, 227,228, 229.
Flores et fructusB. Virginis qui fueriut, 30, 31, 32,33, Medica infirmorum,170,171,172, 173. Lapis angularis,
54,33,36,38,39,40,116. 182. Ejus amatores a morle liberi, 182, 183, 181, 185.
Fons congruorumremediorumB. Virgo, 172.Fens hof- Virgo simul et mater, 186, 187, 188, 189. Quomodopo-
torum B. Yirgo, 117. Fons irriguus B. Virgo, 117. Fonf tuerit puriflcari,189, 190, 191. Destructio mortis, 199.
qui nousiccatur3. Yirgo, 184.Fons signatus B. Yirgo. Quare monasleriaCisterciensiumipsius nominidedicala,
116. 200, 201. Habitu candidoCistercienses douat, 201,202.
Forma justitiseB. Yirgo, 128. MundiAlhlas.209. Cujuslibet peccati maculamnescivit,
Fertitudo B. Virginisquaiita, 24, 251, 114, 127, 198, 210. Crux daemonum,212. Sacerdosspiritualis, 213, 214.
199,200. Fortitudo piignanliumB. Virgo„133. Lacquibus praebuerit, 220, 221, 222,223,221, 225. Si-
Fulbertus Carnolensis (S.) a B. Virgine lactatus, gnum praedeslinalioniscultoribus suis, 227, 228. Quisiut
2-11. hominessine illa, 229, 230.
G MaterdignissimaFilii DeiB. Yirgo, 135.Malerfactorls
omniumB. Virgo, 171. Matergratiae B. Yirgo, 115, 128.
GaudinmEcclesiaeB. Vifgo,128. Maler Incorrupta B. Virgo, 112. Mater mediatcris,
1313 INDEX 1N JUAK.IAr.l_iaADAMl 1520
B Virgo, 131.Malcrmisericordia.B. Virgo,19, 20, 22, 23, Refrigefium congregationumsanclariiinB. Yirgo, 117
50, 31;.114,115,120,128,135, 153, 176, 177,178. Mater RefugjumtutissimumB. Vivgo,173.
noslr.1B. Virgo, 127. Mater omnipolentis B. Virgo,12, Regiua arigelbrum:B. Virgo, 12, 24, 127. Regina ccelo-
19, 20, 21. Mater ver» pacis B. Virgo, 223. rum B. Yirgo. Reginajuslilia.B, Virgo, 50, 178,179 Re-
Mctiialrixinler nos eiDeum B. Yirgo, 21, 58,115, 150, gina raundi B. Yirgo, 155,144, 209. Regina virluluin B.
151, 219,220 Virgo, 19,15t.
MedicahumanaruminfirmilatumB. Yirgo, 21,170,171, RemediumDostrumB. Virgo, 118.
172, 173. Bevocatioerrantinm B. Virgo, 133.
Medicinanostra B. Virgo,21, 23. Medicinapoenitentia RosamysticaB. Yirgo, 228.
B.Virgo, 128, 153. S
MetisMari» qnibus nnminibusappellelur, 141.
ilpla vilioruri)li. Virgo, 18- Sac.erdosspiriliialis B. Yirgo,213, 214,
Mirucunm miraculorum virginilas cum fecundilate, Sa.us"ceriaB. Virgo, 135.
'18$. 187.18»,189., SanctilasB. Vifgihis dicitur via -virluiis,52.
Moderaniiaiii •prosperitaieB Virgo, 151. Sanilasa B. Virgine obtineiur, _>1,170,171,172,175.
MoiissieriaCisiei.iensiumB. Virgini dicata, 118, 200, Satietas congregationumsanctarum B. Virgo, 117.
"201. ScaladiciturB. Virgo, 171.
avier forlis B. Yirgo, 103, 101, 111, 126.Mulier nori ScirpusB. Virginis inconsumptibilis,143.
qua.iseuiiquf sed Virgo dicitur Maria, 196. Mulieris Semila nostfa ad ca_lnmB. Virgo, 130.
...noiiiinequare appeilelur B. Virgo, 114, 192,193,194, Signum praedestinatioiiispielas in MaTiam,227.
m. 19(i _ -. . Siienliiim B. Virginis,26, 27.
MtindusMariaeprecibns siistentalur, 208, 209. Simon Wagnerech laudatus, 208, 209.
Miuiimeiidici.ttirB. Virg;o,171, 209. SolJicitur B, Virgo, 154. 135.
MiiiitisiinmensiimB. Yirgo, 150. Spes desperalorum fi. Virgo. 173. Spes veniae unica
Jlufus dicifur B, Virgci, 1 71,- .'•• : • ,- B. Vifgo,133. .- ''
' " SponsaDei B. Virgo, 153, 172. SporisaNuiiiiiiis tindi-
;"N que purissimaB. Virgo, 186.
NaiivitasChrisii temporalis ex B. Virgine, 66, 68, 115, Slella mafis B, Virgo, 127,136, 152, 204.
197, 198. Suavitas singularis, B. Virgo, 133.
Nextis virginitatis cum fecuuditate in Mariaquarn stu- Subsidiuiriin tfibulationeB. Virgo, 135.
pendtis, 186,187,188,198. Subventioin oppressiOneB. Virgo,15i.
Nomen mulieris, sexus vocabulum, non corruptelw, - -
193,194 Cur a B. Yirgine, aliquandoremotum, 194,193, T
196. Terminus miseriaeB. Virgo, 28.
Novitas mira, quaenam sit, 64, 63, 80, 186 187,188, Terra nova Yirginis uterus, 61.
189.: . .... Jiiesaufi indeficientesin B. YiTgiiie,155.
Q --'.;
'. u
OdorflorumB. Yirginis, 35, 54, 53, 59, 40.
Oleo co-lestisingulariter uncta B. Yirgo, 142,,213,211. TJmbraculummundi B. Virgo, 209.
Oleum B. Virginisindeficiens.145. " Uncta oleo invisibili B. Virgo, 142, 213, 214.
Olivadicilur B. Virgo, 114, 154,153,136, 225, 226. lilerus lisriae summi Itcgis cathedra, 141.Uterus Vi.T-
Origo virlutumB. Virgo,18. ginis terra iiova, 64.
litilitas ex amore B. Virginis, 155.
P
B. 25. ".'" v
Parens justitiae Virgo,
' Parliis B..VirginisccElnmnovum,64. : Vallis virgirieiehumilitatis,28,
PatrociiiiumB. Virginisquam _utu_ri,146. Vasculumpiirum virgiiiilaiisB. Virgp, 172.
. Pax B. Vifginis,51.V Vellusdicitur Mariasvirginitas,129i 150.
Peccati macula, eliam driginalis, exsulat a 'B. Virgine, YenasvitseamoenaB-Yirgo, 229,
133,209,210,211,218,219. : Venire Dei quid sit, 44, 45, 46:
Periculosum a Mariadiscedere, 111,116,117. Via cdmmiiiiissalutisB. Yirgo, 151. Yia Dei B. Yirgo,
Perife nori polest amalor B. Yirginis, 12,182, 183,181, 49,151,174. Via expers asperitatis elduritiae, expers
183, ignorantiae,et erroris B. Virgb,151,Via noslra ad Denm
Pefsenia in qua dia-cesi, 1, 6, 7. B Yirgo, 50,175. Yia virtutis dicitur sanctitas B. Vir-
PieLasB. Virgjriisquanla, 19, 20, 22. ginis, 52. Via vitae,per quam ad uos venil Rex virtutum
Piscina pietalis ad pedes B. Yirginis posita, 117. B. Virgo, 50, 51,118, 176. Via mulliplici.er B. Virgo,
Pleniludo omniumbonorumin.B. Virgine, 133. 175, 176.
: Porla coeliB. Virgo, 133,146. Porta paradisi B. Virgo, Vinea riostfa B, Virgo, 29.
m_r Virga AarouB. V. et quare, 19,169, 170. Yirga dire-
Pprtus in naufragio B. Virgo, 133, 146. Portus miseri- ctionis. B. V, 19. Yirga V. fprtis ei ferrea, (jua mundi
cordiaeB. Virgo, 127.Portus noster B. Virgo, 126, 171. priticeps prosterriitur, B. 24. Virga MovsisB. V. ct
'Porttis paradisi B. Virgo, 128. qnare, 19, 163.161,165,166,167,168, 169.B. VirganosfriB
Polestas B. Virginisquanta, 19, 20, 22. correctionis B. V. 23, 57. Yirga pietalis Virgo, 56.
Prec.es Mariaequain valitfe, 209. A'irgaqua corrigitur mundusB. V. 17. Yirga,qua cor.ri-
ProphetiBusque ad Mariam,51,180,181,182. pitur iniquitas orbis B. Virgo, 145.Virga de radiee Jesse
Prophelissa dicitur B. Virgo, 214. B. Virgo, 12, 14, 15, 16, 18, 19,30, 34, 55, 36, 41, 158,
Proteclio B. Virginis, 172. Protectio valida B. Virgo, 159, 160,161. Virga virtulis Dei B. V. 18,19, 58.
Virginitas Mariaedicitur yifis, 19,I.tem vellus, 129,
Putchritudo spccialis EcclesiaruriiB. Virgo, 154. 130, Humiliiatis merito fecunda, 145;Designalaper au-
Puriiicari quomodopotnit B. Virgo, 90, 91,189, 190, rum, 147. Eius cum fecunditate nexus, 186. In parlu
191V aucta, 2,'6,207.
PiifilicalioB. Yirgitiisnostfa fnit, 91, 191. Virtutes Mariaenliimi fines dicunliir, 113,116. Virtu-
Puritas B. Virginisquanta fuerit, 90, 91, .190,191. tes omnesin B. Virgine congestae,179.
Puteus altus et capax B>Yirgo, 116,117. Yila B. Yirginis quaefuent, 142, 143.
' Vilia recursu ad B. Virgioem vincuntnr, 119, 120,
*. .. R 127.
Beereallo irilabore B. Yirgo, 134 Yitis dicilur MariaeTirginitas,29.
1511 LNDEXIN PETRUM HCTAVIENSEM. 1322
INDEX RERUM ET VERBORUM
QU_E IN QUINQUE LIBRIS SENTENTIARUMPETRI PICTAVINI CONTTNENTUR..
Rtvocatur Lector ad numerot crassiores texlui insertos.
A Cbristus imago Dei sed non ad imaginem,129 Non

omnesdefectushumanaenaturaesuscepit, nisi quos opor-
AccidentiaEucharistiaesunt sine subjecto,321 tuit, 206. Christiconceptioquomodo facta? 261. Cur non
Actio utrum bona vel mala ex fine aut intentione fuit dccimatusin Abrahamut Levi? 262. Christussecun-
pensetur?147. dum quod est homo non est substanlia nec aliquid, nec
Actus omneshominissecundum finem et voluntatem habet corpus et animamut partes sui, etc, ut censet au-
judicauturmali, exceptis his qui sine praevaricationelieri ctor, sed perperam, 270.Christusan inceperit esse? 271.
nequeunt, 148. An omuia scivit sapientia creata? 275. Habet scientiam
Adamnum possetsempervivere absqueesu Hgn)vitae? sine mensura, non polentiam,et cur? 276. Christichari-
121. Ejectusest de paradisone sumeret de Jigno vitaeet tas et dilectioqualis fuerit? ifcid.Non potuit in ea profi-
nonmoreretur?123. Adam legitur interfuisse curis an- cere, 279.Num suis omiiibus actionibussibi et nobis
gelorum et prophetasse de diluvio, etc, 127. Ejus filius pariter meruit? 280. Nonmeruit sibivitam aeternam,282.
Abe!cur caput Ecclesiaebonorum, et ipse non? 299. In Christus non plene aliquem statum assumpsit,sed de
Adamminor fuit elatio quam in Eva, 135. singulisaliquid, et quid?283. Christi mors quomodoin
Adulteriummajori poenaolim punitumRomae:quamin Ecclesia celebretur, 288. Propassiones habuit et nou
Gallia,193. passiones; et quid propassio? 291. Potuit alio modoho-
jEdificarelignum, fenum, slipulas, aurum, argeDtum, mines salvare quamper mortem suam, 293.Christus ca-
lapidespretiosos,quid? 186. hi termininonsolumexclu- Ecclesiae,sed an in divinanalura, an inhumana?297.
Mqualis, similis,cowlernus iiut
lex fuit ct sacerdos et quomodo,500. Qua potestate
dunt, sed etiam positive de DeoFilio?dicuntur, 65. potuit animam suam deponere creata an increata, 301.
.Equaliutscur dicaluresse in 62. Christi animain se non potuit esseaut fieri melior, 302.
_Eternumesse, et esse ab seternoquomododifferunt? In triduo morlis fuit homo,ut opinaturauctor, 302. Vide
119. plura ibi. Christussacramentaliternon manducavjtseip-
Angeliprimodicuntur creati, nonratione temporis,sed sum in coena,325.
dignitatis,107.Qualescreati sunt? ibid.168.V.
Angelus fuitma- Cibusnon transil in eam carnemhominisquaeresurget,
Jus ab inilio,id est statim post initium, plura ibi.
Aogeli quomodomeruerunt beatitudinem ? 107. Num Cicatriccssuas Chrislusretinet usque in diem Judicii,
in praemio? 109. Angeli
quotidieproficiantin merito etauctoris. 333.
adhucsuntin via, ad mentem 111, Omnes in- Circumcisiocur instituta, 246. Cnrin baplismum mu-
<liscrimi_talimmittuntur,115. Angelumbonum,elalterum tata, ibid. Remiltebat tantum originale peccatum, nee
malum cuique homini deputatum esse putat auctori. gratiam et caeterasvirtutes confercbatex senlcntia au-
116. ctoris, ibid.
Animaper se sola, est persona,267. Clavis scienliaeet poteslatis num cuilibet saeerdoli
Apostoliin gratia confirmatinon potuerunl uxores du- competat,200.
cere, 329. Columbanec linguaeigne_3a Spiritu S. fuerunl assum-
Aqua in calicenum convertatur in sanguinem? 520. plae,99. Columbaet linguaecur magis fuerunt signum
Significatfldem.sicut vinumspem, et panis charitatem. missionisSpiritus S. quam Patris el Filii, 100.
ibtd. ConceplioCbristi quomodofacta,261,
Aurea et aureolaquid ? 227. Concubinarumusus permissus olim in lege Moysis,
B
Confessiocur necessafia, 194.Confiteri pluries idem
Baptismusquid? 508.In nomine Cbristidatuscst vah- peccatum an Jiceat, 198. Confessionon est dimidianda,
dus, ibid? In illa forma baptizabantsola apostoli, 309. Ba- 186. Sacramentttmest, sed nonNoviTestamenti,secun-
ptismus est validus nominata una Trinitatis per- dum Petrum, et quosensu, 198.
sona, ul aberranti placet auctori? 309.Inineo spes, fidesf Confirmationissacramentumet ejus excellentia, 316.
charilasinfunduntur, 510. Ejus effeclus illis qui ficte Conjugiidifflnitio,327. Verumfuit inter B. Mariamet
accedunt, 312. Baptismi Christi etutJoannis difierentia, Joseph, licelnullafuerit corporumcommistio,ibid. Ejus
313. BaptizavitChris-US Joannem, est in opinionelai- opere quando mereatur homo,528. Conjugiibona sunt
corum?514.Baptizali baptismo Joannisimm iterum de- tria, ibid.
beac. baplizaribaptismoChristi?514.In baplismopotes- Consecralionisverbanonproferunturad significandum,
tas triplex, auctoritatis,excellentia_,ministerii,513. 518.Ea Christus bis protulit pro ulraque sp.ecie, 519.
Boeliusmagisphilosophusquam theologusfuit, 93. Consecratio eucharistica facienda secundum instiluta
BonitascurapproprieturSpiritui S. 61. Christiet Ecclesiae,213.
Bonum multipliciler dicitur et quomodo? 150. Bona Consenlit et nonconsenlit ratio in peccatumet quo-
temporaliacautesunl petenda, 152.Ad Christi et Martini modo,168.
exemplumpetenda sunt, ibid. Bouorum tria genera, Contritio an major exigatur ad deletionem mortalis
176. quam venialis peccali, 184.
Bonus Deus, bonus homo, sed differenter et quomo- Conversionistria genera, 320. Conversioeucharislica,
do?17. ibidem.
G Corporishumani tres status in utero matris, 159- Cor-
Caerimonialialegis CUTnon in usu, cum in Ecclesia poris Christi substanlianequaquamfuitpanis, sed panis
etiam nunc habeantur, 249. versusest in hanc substantiam,23. CorpusChristivisibile
Caiphasquomodoprophetavit? 29. iri allari angelis, non hominibus,322. Tandiumanet sub
Cavillationessbphislarumaliis sunt cavillationibusre- specie panis, quandiiis.ervatursapor illius panis, 324.
tnndendae,10. Crealorquid hocnomen iriDeb sigrifficet,97; '
Charitasqua Deum diligimus,Deum cssc, docel (sed J)
male) Petrus Pictaviensis,89. Spiritus sanctusest,90.De
charitate plura, 214. Charitatis exercendaeordo, 215. Daemonesmodosunt in aere caliginoso,113.Triplicem
Ejus quiuquemotus possunt assignari,216.saluti Charitas est habent hominibusnocendi potestatem,294. Daemoiium
perfectorum salutem spiritalem proximi, proprii magister Lucifermoriente Cbristoin infernum detrusus,
218.Charitasnec
corporis praeferfe, Petri intenditur nec re- 294.
mittitur secundum doctrinam, 223. Charitastria Debel,dictumdeDeo, verbum estvenenosum, 18.
' 279.
significai, Decalogiproeceptaexplicantur,252.
PATHOJ..CCXI. M*
ms, INDEX IN PETRUM PICTAV^NSEM. 13M
Dei existentia et unitas probantur, 2,. J
Veusan sit uriiversaleaut individuum, 94. Deus magis Jacob amendacio excusalur, 236.
est a nobis diligendusquam timendus, 220, Jacob potest diei sauctificatus fuisse in utero sicut
Diabolus nibil juris habebalin hOminesquos seduxe- Joannes
rat, 295. _3aptista,49.
Dictio quaede creatura dicta actum signiOcat,essenliam revocattisa Joaimes apostolusChrjsti consobrinus,288. A Christo
uuptiis, 328. . . ,.
ponit.de Deodicta, 10. Joannes Baptista in utero sanctificatus ad quid egebat
Dilectiovia. guanlacunque sit, non potest «quaTidi-
lectioni in patria, 210 baptismo,315.
Deummoduscum in via lum in 214. Jurare et juTamentum,quid, 257.V.plura in seqq.
Diligendi palria, Justitiae effeclus-dub, patens et ocrullus; et totidem
Diiigit, dictumde Deo, tripliciter intelligitur, 26.
Dominusquid hoc nomenin Deo signifieet,96. misericordiae,32. justificatio.Adjustiflcalionemimpiiquae
Donum et donatum quomododicantur, 89. Donum Pa- coneurrarit,178.
tris cur Filiusnon dicatur sicut Spirilus S. 105. L
E . Lex cur data Mpysi, 248. Solvitur iribus modis, ibid.
Cur iegatur in Ecclfesia,249. Lex quotupliciteraccipitur,
Episcopusindignumpromovensad subdiaconatum :pro- ibid.
hibelur a.eollafionetrium maiorumordinum : si vero ad Libertas a necessitate, a peccato, a miseria, explican-
sacerdotiumtalem evehal, a collatione solius sacerdolii tur, 173.
suspenditur, 168. elc.
Liberumarbitrium quid sit, 169. Llberi arbitrii quatuor
Essentia divina an introduci possit ut loquens, status, 1.70.
93: . Lignum vitae, et lignum scientiaeboni et mali, quid,
Eucharisliae virtus et efflcacia, 227. Ad quid inslituta, 121.
ibid. r.haritatem auget, 252. De Eucharistiacumreveren- Lucifera passione Domini detrusus est in infernum,
tia et tremore disseTendum,316.Eucharistiaspiritualiter 113.
et sacramentaliter sumitur, 324. Ajejunis est sumerida, ..M'
325. Cur sub dupHcispecie, 326.Ab excommunicatisuon
potest confici, ut senlit auctor cum Magistro, 527. Malafieri quomodoDeus velit, 31.
De Eucharistia pluribus et ex professo a pag. 316 ad 541. Mansionumdive.rsUssin ctElopenes quid altendenda,
'327.
Evangelii praeceptaobservata faciliora quam legis, et Jacob, Maria Virgo irigTatiafuitconfirmata,111.Maria Virgo,
quare, 251. Jereriiiaset Joannes Baptistain utero renali ante-
quam nati, 247. In ea exstinctus fomes peccati ut nott
F . potuerit peccare, 265. Quando dixit, Ecceancitla,elc,in
Fides semper manet eadem et sigmficatio,Hcet tem- statim confeepit,et non prius, ibid. Maria Virgo
pofa varientur et verba, 42. Fides quotupliciter accipi- cariie glorifleatacoelosascendit, 292. Yirginitatemvovit,
lur, 211.Plufa in sequentibus. Fides per cognitionem et 528: Inter eaii et Joseph verum fuit matrimonium,
peT devotioriem,quae?413. Fidei triplex periectio,Fides ibid. 327. ...
Alide initium sumpsitordo reparationis noslra.,244. Maria Magdalerie ex proprio patrimonio ungueritum
est non plus sapere quam oportet, 305. emit quo Christofamularelur, 149.
Filius aeternus non ideo.non genuitfilium, quianon Martyresqjii e_tquottipliciterdicanlur, 289.
potuit, sed quia non oportuit, 13. Martyriumiri quo est opus privilegialum,227. Purg»-
lorii vices supplet, 254.
G Masculina ' ad personam,
' neutra ad essentiamreferuri-
tur 11, ... V ,.'
Gratia operans et cooparansquae?109. Gratia adquid Malrifnonio(ex) illegitimo procreati sunt proniores ad
angelis collala, ibid. Gratia quomodo infunditnr, et quid opera carriis, 163. De iriatrimonioplura, vide a pag. 327,
operetur, 177. Gratia operans et cooperansquid, et num ad 552.
dislinguantur, 177.Prima graliaipsa estiides, non autem Mendaciumetmentiri, quid, 234. Mendaciorumplura
cbarilas, 178. Cumprimamgratiam mereri noripossimus, genera, et qliae ex illis peccatamortalia,quaerion,255.
faciamusnobis amicos de mammona iniquitatis, id est Mentirinbn licet perfeetis; potest quidemvefum tacere
pauperes vel religiosos, 179.Gratiamtam;reprdbis quam sed meridaciumdicere pfonibetuT, aiioquin mortaliter
electis Deus apponit, 278. peccat, 236.MeridaciumJacob excusafur, ibid.
Gratuita e riaturalia quae,164., Merita nostra non sufflcerent aH vitam aetemam,nisi
prsscessissentmertta Chfisti, 284.
H '.. Missamcelebrare in lingua materna an liceat, 309.Eam
Mediblani celebfafi feria sexia prohibuit sanctus Am-
Horriofactusad imagiiiemDei quantum adbonanatu- et ciir. ,522 Missacur sic dicatur, 527.
ralia: ad similitudiriern,quantum ad gratuila>124. Homo brosius, MissioFiiii a Patfe duplex, 98.MissioSpiritus S. etiam
qiiorhodoDeo similisper gratuita, ibid. Horao exterior dhplex,'99. MissioPatris, Filii, el Spi.itus S. quomodo
etlhteriof. etqnot paftes habeant, 165. dilferurit,100:Illis solis et orimibusiriltlitur, venit et da-
Hyinnus _.unc sancle nobis Spiritus, ttnus Palri cum lur tola Tririitasjqui eam habent per gratiam, 101. An
Filio; non unutn.Sic dicebatur
" lempore Petri Pictavien- quaslibetpersonaquae mittitur, a Tririitale millatur, 102,
sts, 15.: : -.,.. etseqq.
Hyperbolicequandoqueloquuntur sancti, 237.. ' N
Hypostasis,ousia et ousiosisquid, 15.' .,
... Nominumquaelie Deo dicimtuT,genera novem, 3. No-
j minaquaedamspecialiatribus atfributa sunt personis53. ut
removeantur imperfeetioiiesnostrocoric.ipii.ndi mbdo,
Idolum et sirriilitudo quid. 252. Komirianumeralia in Deo riibil ponefe, sed excludere,
Ignorans et indiscretus sacerdos an potest manere in sentenlia' est anctoris cum- Magistro, sed non tenenda,
exsecutione officilsul, li7.- 93.
Ignorantia mulliplex, etc. 144.Yide plura ibi. Qui ex '•''' o
igiiorantiapatrem v. g. rnterficit, putans interficere leo-
nem; si non sil in cbaritate et ex charitate non agat, mur- Obduratioquid, et quot modis dicatur, 48,
talilerpeccat,144. Ignorantiaequaluor spe.cies,ibid. Igno- Occidere ari liceat, 253.
rantia qua quis, utjuvenis, non vultscire utnon sustineat OmnipotensDeus et ciiT.sicdicatur 16.aDeo
rem studii, est peecatummoitale, ibid. "Ignovantiam pu- OpusDei ethominis, 20. Operumquae sunt, tri-
tarujitaiiqui esse peccatum originaie, 147. plex geuus, 22. Optls operans, opus operatum, 52.
ilmagoDei quid, 124et 125. - Ordo iriteTangelos quid, 113. Ordines aiigeloriim et
incarnationistractatum habes, 261. et seqq. quid significent,114.Ali ab initiO.creatiOnis sic fuerint
IricarnatusFilius potius qbam Pater, cur, 264. distiricti,ibid: "Ordodeciinus'ange.loruman sit, 113. fu-
lndulge.iitia.rumusus in Ecclesia, 201.'.. Origenes senl.it qqodpostdieirijudicii riullaerunt
Tngenitus dicitiir Pater et quomodo,77, 79. Quot. mo- tufa, 39. DociiiiChfistum assumptufum esse angelum
dis sic dicatur,. . v . pro redeniptioriedfemOrium,264. |:
kIhndscibilitssproprielasPatris, 76.Plura ibi et in seqq. \- P: ;
lpiportat pater_iitatem,siciit pateTnitas et filiatiospifa-
lionem, idcoque nbrisunt riisi•'tres proprietates iri Trini- Panis cOriversibii) eticharistia quoinodofiat, 321.
late, 78. .V . - V- Parcere prositpo laedenlLquomododebeamus, 202.
W25 INDEX IN PETRUM PICTAVIENSEM. 1326
Pater aelernusan quolidiegignatFilium, 75. Numcum Kepudii libellum scribentes (emporelegis mortaliter
Filio sit iinumprincipiumSpiritus sancti, 80. peccabant,231,331.
Peccareposseiiooesl naturalis poteiitiae,sed impoten- S
tiae naturalis, 16.Peccalum a bonoducit origiuem, 128. Sacerdos mod.isligat el. absolvit,-01. Sacerdos
Peccatumqnid sit, 129. Peecatum, vilium, et delictum postposito quot prosceptoepiscopi, subjieiens se praecepto
quomododiffertint, 152.Peccatumsit ne duplex in actu non peccat contra episcopum,256.
fateriori et exteriori, 157. Peecatumomne provenit ex papae, Sacramentuma)quevim babeta malo sicut a bonoce-
contempIu,141. P eccatumin Spirilum S. et ejusspecies, SacrameiitorumVelerisetNoviTestamenli
152. Nom possit remitti, 155. Peccatum ad mortem, lebratum,200. inquosita dillerentia, 250,307.Sacramentumqu^d sil,
qc.ale,134. Pcccat homo tribns modis,155. reecatum 307. Eoruminstilutioniscausa,ibid.
originalequid, et quot modis dicatur, 157. Vide plura SanctorumquilibetNoviTestamentistalim quando de-
ibi. Peccatum originale est ipsa concupiscibilitas,158. cedit fruiturvisioneDei, 244, 338. Sanctinos orantes et
Cur animaeimputetur, ibid. Modusillud traducendi,159. supplicantesintelligunt, 345. Nobisprosunt suissuflfa-
Quomodoper baptismumremittatur, 162.PeccatumAdae giis, ibid.
an majusfuerit omnialioactuali,164.Peccatumquomodo SapienliaPatris et Sapientiaingenita quomododican-
committilur, 166. Peccatum mortale et veniale perquid tar, 55. Videplura ibi. Sapientiacur appropriatur Filio,
aUendantur, 167. Peccalum veniale per quid deleatur, 61. Sapientiaeet scientiaediscrimen,205.
184.PeccaloTumtria genera per alp.sioiiemad tres mor- Salisfacliocor injuDgaturin coufessione, 188. Kon
tuos a ChristoD. suscitatos,ibid. Peccatum sub qua ra- semper sufficitad delendampcenam,201.
tionemagnumdicitur, 188.Peccata quomodo dimiltuntur Scienlia .Dei. Ubi plura de ea, 56. Nonpotest Detis
a Deo, sacerdoteet privato,199. vera scire quamsciat; polest tamenscire alia vera
Pecuniam male acquisitamqui pauperibuserogat ex plura qu_3 non scit, et alio nonscire quaescit, et quomodo,58.
hoc ipsopeccat, 148. Scier.liaequadruplexacceptio,210.
Perfeclioquietis,actionis,ordiniset certiludinis,quae, Servitustriplex, debila,pia et constituta, 224.
228. Similitudoseu iictioalia bona, alia mala, et quae,257.
Perfectumtripliciteraccipitur,seeundum tempus, se- Spes quid,-214.
cundumnaturam,et simpliciter,108. Spiritus S. cur dicaturin eo esse unitalis et aequalita-
Perjurium quid, 258. Vide plura ibi et in seqq. lis concordia,62. Spiritus S. charitasest qua Deum dili-
Perplexio seu perplexa conscientia quid, 259. : sed error est in Petri doctrina,89. Non omnis
Personaeuomenmultiplicileracceptum,4. Personarum gimus nahet Spiritumsanctumin quo est Spiritus sanctus,ibid.
distinctio in Deo quotupliciterfial, 60. V.idepiura ifii. Spiritus S. duplex missio, 99. Spirilus sanctus anlono-
Persouaedefinitiotradita a Boetio non babetur ut au- maslicecharitas dicilur, 100. Spirilus S. quando invisi-
a
tbenlica fheologis, 93. biliter 100. Cur diciturdonumPatris, 105. Spi-
Personalesproprietales factivae,tres; distinctiv__,duae, ritus S.mittitur, a Filio Graecinegant et refutantur,
70. Qiiaecuiquepersonaesint propriae,74. Vide plura 88.Numprocessionem prius procedat a Patre quam a Filio, ibid.An
ibi. i aut magisa Patre quam a Filio, ibid.
Petri Pictaviensismodestia,58, 55,143, 164, 174,285, pleDius Subslaoliaprouta subslaudoaut a subsistendoderiva-
303 Quaedamde eo in Pra.falione. quid discriminishabet, 12.
Poenatres significationesbabet, 154. Poenatemporalis turSubstantialis formaduplex, ibid.
qiiinque de causis a
infligitur Deo, 189.Pcenarum diver- Suflragiapro mortuis quibusprosint, 335.
«itasin infernoetqnomodo, 191. '
Possegenerare Filium (in divinis) non e;t aliquid, et T
quomodo,14. PotenfiaDei non estmajor e.;u=; voluntate, Tenebraeexteriores quid sunt, 191, 545.
18. PossitneDeusquidquidpotuit, 2_."Polen_tacur ap-: Timorisvariaespecies,205. De servili limore plura in
propriaturPatri, 61. sequeutib. De initiali. Yide consequenter. Timor con-
Potestaspeccandibona est et a Deo. 174. scienti.-, experienliaeet cautelae, 2 08.
Praeceptumquot modis dicatur, 30. Praeceptum Dei si TranssubstaDtiatiofit per verba consccrationis,509.
in aliquo videalur a lege dissentirepotius datori legis Nullumaliud verbum magis exprimit conversionfemeti-
quamlegi dataeobtemperandumest, 144. charistieumquamIraDssubslantiatio,520.
Praedestinatioquid, 45. Pr_.destina_;onisduplex efife-• Trinitasquid, et quid hoc nomine intelligendom,90.
ctus, apposiliogratiae in tempore, et retributio vitae Triuitastota infusa est Apostolis in linguis igneis; rioii
seternae,42. Videplura ibi et in seqq. tamen apparuit in linguisigneis, 100. Trinus est Deus
Praedestinatusanpossitnon esse praedestinatus,47. sed non triplex, 95.
et
PraescientiaDei,59, seqq, ubi plura de ea tractan- '""
tur. U
PrincipiutnSpiritus S. Paler et Filius, 79, 80, etc, An TJnitascur dicaturesse in Patre, 62.
Pater et Filius sinl unum principiumSpiritus S. 80, et v
seqq.Principiumquid significet,ibid. Una el eadempro-
cessionepfoceditSpiritus S. aPatre et Filio, 82. Virginem suscitarepost, ruinamquo sensu non pos.il
PrOphetiaquid, 29. Deus, 20. Illud a S. Hieronymo dictumbyperbolicc,
Proximusquadrupliciter dicitur, 215.Proximus quo- ibid.
mododiligendus,ibid. VirgoMaria.V. Maria.
PunialneDeus sine misericordia,32, et seq. Punit Ylrtusquid sit, 176. Yirtutesomnesut simulinfundun-
Deusaelernaliterpeccatum lemporale, et cur, 18.3.An tur, ita omnessibi cooperanturin suis aclibus,241.An in
puniat hominemquantumeunquemeruit pnniri, 188, et quocunquesunt sint pares, ibid.
seq. Yolunlasquotupliciterde Deo dicatur,26 Voluntatis
R divinaesignaquae sint, ibid. Vull Deus omneshomincs
salvosfteri, id est nullussalvaturnisi quem vult salvum
Belatioin divinis,quid, 66. fieri, 50.Videsequentia. Voluntaleshominis duae,Tatio-
Beprobatio 48. sterna num causa nis et sensualitalis, 27. Voluntas multipiiciler dicilur,
sit cur gratia quid,42, Keprobalio
subtrahaturet poenafinalis infligatur,ibid. 138.An voluntasot actio ex ea provenienssit idem pec-
An sit causaobdurationis,49. Keprobalioquomodofiat, catum,133
KO.Est causa temporalisobduratioiiis,ibid.
ORDO RERUItl
QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR.
ABSALONABBAS SPRINCKIRSBACMSIS. EPIST.III. — Pontii Claremontensisepiscopiad Mau-

Notitia. 9 ritium Parisiensemepiscopumet StephariumS. ETurtii
abbatem.— Quaeritab ipsisan baptismuscujusdame suis
SERMONES, dicecesanisfueritvalidus. 312
SERMO PRIMCS.— De adventuDomini. 15 EPIST.I>'. — MauritiiParisiensisepiscopi ad Ponlium
SERMO —
II. De adyenlu Domini. 20 ClaremouteDsem. — Quaesitisrespondet, et aperit sen-
SERMO —
III. In adventuDomini. 26 tenliamde validitatehujusbaptismi. 313
SERMO IV. —In adveutuDomini. 51 EPIST,V. — Slephaniad PonliumClaremonlensemepi-
SERMO V. — In adventuDomini. 58 scopum. — Mentemsuam profert de eodem baptismo.
SERMO VI. — fn oatali Domini. 43 314
SERMO —
VII. In natali Domini. " 48 EPIST.VI. — AdAldebertumMimateusemepiscopum.
SERMO —
VIII. In ualali Domini. 83 — Purgal se de quibusdamdictis qua.ipsi falso fueraut
SERMO —
IX. In EpiphaniaDomini. 37 relata. 317
— 65 EPIST. VII. — Ad Godefridumabbatem S. Satyri. —
- SERMO
SEBMO
X. JDEpiphaniaDomini.
XI. — 1« EpiphaniaDomini. 68 Rogatut quemdam snumcanonicumapud sc retineat. 517
SERMO XII. -—In EpiphaniaDomini. 76 —
EPIST.VIII, Ad decanumS. MarliniTuronensis. —
SERMO —
XIII. In EpiplianiaDomini. 81 " ' pro ecclesia sancti Evurtii repa-
Quaeriteleemosynas
SEKMO —
XIV. ln piiriiiealioueB. Maria. 87 randa.. - 518
SERMO —
XV. ln puriflcaiioiieB. Mariae. 92 Erisx. IX. — Scribit amicosuo de ejusdem ecclesia.
SERMO XVI.— In puri.icalioiieB. MariaeVirginis. 97 reslauralioDe.
— 318
SERMO XVII.—Iri Quadragesima. 102 EnsT. X. Ad Clumacensemabbatem. Monet ut —
SERMO —
XVIII. In Quadragesima,Laetare. 108 amoveat priorem moDasterii Pontis monacborum,qqi
SEBMO —
XiX. In Quadragesima. 115 ecclesiaesuaebona dilapidabat. 319
SERMO —
XX. In annuntiationeB. Mariae. 118 EPIST.XI.—Ad GuillelmumSenoDensemarchiepisco-
SEUMO XXI. — In annuiilialioneB. Mariae. 124 pum. — CommendatecclesiamS. SamsonisAurelianen-
SERMO XXI1.— I» annuntialioneB. Marise. 150 sis. 520
SERMO —
XXIII. In passioneDoDiirii. 157 XII.
EPIST. —Ad AlexandrumIII papam Rogat ut —
SERMO —
XXIV. In die Paluiarum. . 143 se propiliumpraebeatJoanni clerico Aurelianeusi. 321
SEIIMO —
XXVI In passioDeDomini. 148 LPIST.XIII. — Ad GuillelmumSeiiODeDsem archiepi-
SEIIIIOXXVI.—In resurrectioneDomini. 152 scopum.— Kogatpro quodam clerico scholariut ei sua
SERMO XXVIL— IDgeneralicapitulo. 137 possessioeoiiservetur. 321
SERMO XXVIII...— In generali capilulo. 163 EPIST.XIV.— AdAlbericumBoDoniensemlegisperi-
SERMO —
XXIX. In generali capilulo. 168 tum. — SupplicatproHugone AureliaueDsiclerico,ut ci
SERMO —
XXX. ln generali capilulo. 177 praestosit. 522
SERMO XXXI.—In AscensiorieDOihini. 182 EPIST.XV.— Ad GuillelmumBononiensem.— Com-
SERMO XXXil.— In AscensioneDomini. 187 mendat eumdemclericumAureliaDeDsem. 522
SERMO XXXllI.— In AscensioneDomini 195 EPIST.XVI.— Ad quemdam pTioremNeapolitanum.
SERMO XXXIV.— In die Peiitecostes. 199 — Commendatquemdamcauonicumsuum Neapoii com-
—
SERMOXXXV.In diePeDtocostes. 204 morantem. 322
SERMO —
XXXVI. —In die Pentecoslcs. 209 EPIST.XVII.— Ad RogeriumabbatemS. Evurtii. —
SERMO XXXVII. IDfesto PeDtecostes. 213 Scribilse reversurumin mouasterium,ut abbas manda-
SERMO —
XXXVHl. In dedicatiooeecclesiae. 219 verat. 323
SERMO XXXIX.•— In dedicalioneecclesiae. 224 I-PIST.'XVIII.— Ad GuillelmumSeuODenscmarchi-
SERMO XL. — In dedicationeecclesiae. 229 episcoptim.—. Ratiooemreddit cnjusdamoegoliisibi corn-
—
XLI. ln dedicationeecclesiae. 253 uiissi. ; 324
• SERMO
SERMO —
XLII. In festosanctiVictoris. 240 EPIST.XIX.— Ad ADiciensemepiscopum.— Rogat
SERMO XLIII. — In Assumplione gloriosaeVirginis eum ut promissumteneat el coffipleat. 324
Mariae. 245 EPIST.XX.—Ad B. Aiiiciensemcauonicum.— Petit
SERMO XLIV. — In Assumplione gloriosae Virginis ut benignumerga suosseprasslet. 323
Mariae. 250 EPIST.XXI. — Ad HugooemabbaleroS. Barlholomaei
SERMO XLV.— Iu AssumplionegloriosaeVirglnis Ma- NoYiomensis.— Rogat ut quemdamcaDODicum profugtim
riaa. 258 admitlat. 325
SERMO XLVI. — De sancto Auguslino. 260 EPIST.XXII.— AdJothonemTuroneDsemarchiepisco-
SERMO XLYIl.— In NalivitalebeataeVirgiuis Marias. pum. —Ipsius graliam deprecatur pro ConseraueDsi
205 electo. 326
SERMO —
XLVIII. IDfestoomriiumsanciorum. 270 EPIST.XXIII.— Ad GuillelmumSenonensem archi-
SERMO XLIX:— In festo omniumsanctorum. 277 episcopum.— Rogal ut tueatur cantorem et arcbidia-
. SERMO L. — Infesto omniumsanctoruui. 285 conum, ue adversus eos praevaleatipsorum iDimicus.
SERMO XI.—InDonfeslo. 288 326
EPIST.XXIV.— Ad Domioumpapam.— Preces fundit
STEVHANUS ABBAS S. GENOVEFMPARISIEN- apudsummumpoDtificemin graliam eorumdemcantoris
SIS, POSTMODUM TORNACENSIS EPISCO- et archidiaconi. 527
PUS. EnsT. XXV.—Ad JoannemA. S. Legatum.— Gratu-
Nolitiahistorica. 293 latur de faiistoreditu. 52S
PraefalioR. P. du Molinet 505 EPIST.XXVI.—Ad priorem et fratres conveDlusCba-
NoticeparM. J. J. Brial. 303 ritatis. — Supplicatpro quodam monacho fugitivo, qui
EPISTOL/ESTEPHANITORNACENSIS. suus praeceptorexstilerat. 528
EPIST.XXVII.— Ad subprioremde Charitate.— Ro-
PARS PRIMA(1165-1177). gat pro eodemfugilivo, ul deuuoadmittatur 329
EPISTOLA PRIMA.— Planctus EcclesiaeAureliauensis —
EPIST.XXVIII. Amici sui favofem deprecatur pro
super interfectioDeJoaonis decani, quem exposuit Se- eodem monacho. 550
nonisiu cooeilioepiscoporumac cleri provinciae. 309 PARS SECUNDA(1177-1192).
EPIST.II. — Ad GuillelmumCaTuoteDsem electuu). — EPIST.XXIX.— Ad abbatem S. Bartholomaei. — Nar-
KOgateum ut gTatiamregis infeosi sibi coociliet,qui rat quid agatuTapud canouicosNeapolilanos. 551
cpis.olam de morte Joannisdecani Aurelianensis scri- —
EPIST.XXX. Prec.esapud ipsumfundit pro quodam
ptam, in malampartcm acceperat. 311 amicosuo qui ejusope indigebal. 332
1329 QU./E IN HOC TOMO CONTINENTUlt. 1350
EPBT.XXXI.— Ad Remensem archiepiscopum,pro EPIST.LXIl. — AdDomiuumViviauumS. R. Ecclesise
abbatesancti Bartholomaei Noviomensis.— Rogat ut be- cardinalem.— Suumipsi devovet obsequium. 35J
nignumse prsebeaterga huuc abbatem. 552 EPIST.LXIII. — Ad Heraclium Caesariensemepisco
EPJST.XXXII.— Ad eleemosynariumregis. — Rogat pum.—Commendatconsanguineumsuum,qui in Palaesti
eum ut regis eleemosynarumbeneficiofrui faciatJudaeum nam proficiscebatur. 55.
ad fidemconversum. 353 —
EPIST.LXIV. Ad episcopumLiddensem. Eiden —
— —
EPIST.XXXIII. Ad abbatem S. Bartholomaei. De commendatconsanguineumsuum,qui ad saiicmm•Sepul-
contemptutemporalium pie disserit. 354 crum properabat. 33f
EPIST.XXXIV.— Ad regem Hungariae.— Quemdam EPIST.LXV.— Ad Joaunem papaenot_rium. Roga1 —
adolesceolemHungarumvita funclum,pie Parisiisdegisse ut petiliooessuas ad efleclumperducat. 336
teslatur. 554 —
EPIST.LXVl. Ad AlexaodrumIII papam. Suppii- —
—
EPIST.XXXV. AdL. et ejus uxorem. Consolatur cat ut tueatur cauonicosS. MariaeBiesensis.
— 357
pareutes afflictosde filii morte. 555 EPIST.LXVII.— Ad eumdem.— Rogatiterum ut jura
EPIST.XXXVI.— AdPortuensemepiscopum.—Rogat tueatur caDonicorumregularium.BIesensium,quaea sie-
ut petitiones decaniet succeiitorisCaruoteosisadmittat, cularibuscanoni-isusurpabanlur. 558
et curet adimpleri. 557 —
EPIST.LXVIII. Ad Joannem Pictaviensem episeo
EPIST.XXXVII. A'dPraeueslinumepiscopum.—Cau- pum. — Hortatur ad conslantiamin adversis.
— 339
samdecaDielsucceulorisCaraoteDsisipsiuscuraecommiltit. EPIST.LXIX. Pelri — S. A. legali ad R. decanum
,357 Rothom.— Slonet ut amoveatur sacerdos a moiiialibu.
EPIST.XXXVIII.— Ad Gratianum cardinalem.— Ro- S. Cirici,quod minuscaste se gereret. 55i)
gat, ue quemdamcanonicumquinquies ejectum recipere —
EPIST.LXX Ad GuillelrnumSenonensemarchiep.—
cogatur. 358 Arguit ejusdemsacerdotisvitaminiuimepudi.am. 560
—
EPIST.XXXIX. Ad GuillelmumRemensemarchiepi- EPIST.LXXI. — Ad Bobertum Pou.iniaceDsemmo-
scopum.— Agit de ceiebri conlroversiainter Turonen- Dachum.— Agilat et solvit quaeslioDem,an liceat no-
sem archiepiscopumet Doleusem episcopum,quodDo- vitiis ordinisGrandiinontensishabilum Cisterciensemre-
lensis archiepiscopiet metropolitauititulo et jure frui cipere. 361
praesumebat.— 339 — —
EPIST.LXXfl. Ad PelrumA. S. legaturn. Agil de
EPIST.XL. —
Ad summum pontificem. Rogat ut iisdemnovitiisGraDdimonLensibus'. 570
excusatum habeatBarlholomifium Turcmensemarchiepi- EPIST. L XXIIl. — Ad Rainuindum priorem S. Geno-
scopum,quod — Romam se conferre noa valuerit. 341 vefa_.— Narrat varia periculaquae subiit. 571
EPLST. XLI. Ad Bartholomaeum Turonensem itrchi- —
EPIST.LXXlV. Ad episcopumel decanumBajocen-
«piscopum. Se excusalob aegriludmema concionibus sem. — Agit de quodamnegolioarchiepiseopiTurojiensis
—
habendis. 342 cum episcopoDoleusi,de quu superius. 373
EPIST.XLII.— Ad summum pontificem.— Rogat ut EPIST.LXXY.—Ad Joannem A. S. legatum.-—Gra-
patrocineturcausaeabbatis S. Victoris,eumque benigne tulatur de ejus iranslatioDead Narhonensemecclesiam.
suscipiat. 542 575
—
EPIST.XLIII. Ad Petrum Tusculanumepiscopum. — —
EPIST.LXXVl. Ad Godefridumabbatem S. Satyri.
in
Postulatut suamclientelamsuscipiatabbatem S. Bar- — Rogat ut amicosuo pr__slosii. '574
tholomaeiNoviomensis. 3.5 EPIST.LXXVIl.— Ad fratresS. Evurlii Aurelianensis.
EPIST.XLIV.—Ad arc.hiepiscopum Toletanum.— Agit — Repetit aunuam pensiouem qu__ei concessa fuerit.
dequodamsimoniaceordinato. 344 574
— —
EPIST.XLV. Ad abbalemS. Satyri. Rogat ut re- —
EPIST.LXXVIII.—Ad abbatem Caroliloci. Ab ipso
miltat quemdamex suis canonicisdecumbenlem. 3i4 petit arietes pro grege suo. 573
EPIST.XLVI.— Ad PetrumS. Chrysogonipresbyterum EPIST.LXXIX.— AdA. Londensem archiep. — Cer-
eardinalem.— Gratulalur de ejus ad cardinalatumpro- tum facilPelrum nepotem eus apud S. Genovefampro-
molione. 313 fessionemcanonicame.uisisse. 576
—
EPIST.XLVII. Ad Araldum abbatem S. Benedicti. — —
EPIST.LXXX. Adeumdem. Petrum nepotem ia-
— Commeudatipsi quamdam viduam et ejus filium. firmumad natale solumceuset remitteDdum, ut Dielius
346 habeat. 576
EPIST.XLVIfl.— Ad AlexandrumIfl papam. — Cer- EPIST.LXXXI.— Ad quemdamarchiepiscopum.— Ro-
tioremfacitse ejus mandatum,de cujusdamclerici pen- gat pro presbyleroinjuste oppresso. 577
sione implevisse. 346 —
EPIST.LXXXIi. Ad LuciumIII papam. Commen- —
EPIST.XLIX. — Ad A. —
R. E. cancellarium. Rogat ut dat Franciaecanceliariumcontra repu^sas canoDicorum
negotium suum aequisjudicibus curet commilti,cum hac ipsi nataliumdefectus ohjectantium. 578
clausula, < remota appellatione, i inserenda. 547 EPIST. L XXXHI. — Ad Kemeusem archiep. — Rogat
EPIST.L. —Ad Alberlum,Domiuipapaecancellarium. pro presbyiero.cui episcopusSuessiooensisbeneficii par-
— Certum facitse ejus intuitu pensionemcuidamclerico tem subtraxerat. 579
persolvisse. 347 —
EPIST.LXXXIV. Ad HeoricumAuglorumregem. —
EPIST.LI.— Adfratrem Joanuemde sanctoSalyro. — Petit ut .onlirmelef exsequi faciat testamenlum nepolis
Repetit ab ipso mutuodatampecuniam. 348 summi ponlilicis,elerici ejus. 389
EPIST.LII. — Ad GodefridumabbatemS. Satyri. — Se EPIST.LXXXV.— Ad Guillelmumct Robertum nota-
excusatquod.euminvisereoon possit. 348 rios papae.— Agil de uegoliissuis in Komanacuria pro-
EPIST.LIII. — Adeumdem.— Agitgratias pro ccllatis moveodis. 580
cuidamcanonicostiobeDeficiis. * 549 EPIST.LXXXVI.—AdLuciumIII papam. Rogafeum—
EPIST.LIV.AdDominumpapam.— Ipsiuspatrocinium ut servet antiquajura capelianiS. Benedicti Pansiensis.
pro ecciesia Corbeiensi implorat. 549 381
EPIST.LV.— AdSilvauecteDsemepiscopum.—Profert EPIST.I.XXXVII.— Ad abbatem S. Bartho!oma_iNo-
Htieras teslimonialeset dimissoriaspro canonico suo in viom.—Rogat ut quemdam canouicum lugiijvuin be-
presbyterumordinando. 550 nigne suscipiat,ef erga ipsum misericordemse prxbeal.
EPIST.LVf.— Ad GuillelmumRemensemarchiepisco- 582
—
pum. Conqueritur de monachis Longipontis,qui sibi EPIST. LXXXVIIl. — Ad priorem et fralres de cbari-
erant molestiet infensi. 550 tate. — Preces fundit pro quodam mouaeho lugitivo.
EPIST.LVII. — Ad Hugonemabbatem S. Bartholomaei 5S2
NoviomeDsis. — Excusatse obvarias occupationesiu jure —
EPIST.LXXXIX. Ad Dominum —
551 pro acolythoab episcoposchismaticopapam.
dicendoquominusad eum accedat. Supplicat
ordinato. 383
EPIST.LVIII. — Ad Dominum papam, sub' persooa EPIST.XC.—Ad Luciumpapam.— Rogatut Hervaeum
abbatis S. BartholomauNoviomensis.— EccIesiam.S. clerictimbeDeficiogaudere 1'aciat. 584
Evnrtii Aureliauensisa procuratione episcoDiJiberam EPIST.XCI. — Ad Heoricum SilvauecteDsemepisco-
esse lestatur. 331 Par.,lumse exhibet ejus maudalis. 584
EPIST.LIX. —Ad eumdem.— Idem perfert testimo- pum.— —
EPIST.XCII. Ad GuilleimumAureliauensem,Domini
nium pro eademS. Evurliiecclesia. 552 papaescriplorem.—Rationemredditde eo quodegit apud
EPIST.LX.—Ad ftemensemarchiepiscopum.— Com- Magdunumpro beneficioilii a papa collato. 583
mendatcausamcujusdamSimonis,quaein e;us curia agi- EPIST.XCIII.— Ad Dominump:ipam.— Rogatut nun-
tabatur. 555 tiumcanonicorumde Salicosabenignesuscipiat. 386
EPIST.LXI.— Ad Dominumpapam.— Conqueriturde EPIST.XCIV.— Ad HenricumSyivaneclensemepisco-
rebellionecaoonicorumS. JoaunisSuessionensisin pa- pum. — Preces fuuditpro Huberto capellanoejus, ut of-
lochiis commorantium. ' qui Hugoni abbati morem gerere fensameidigneturremiltere. 387
•.«'KMiah.nJ 351 —
EPIST.XCV.—AdDominumpapam. Rogatut inobe-
1331 ORDORERM 1S52
dferitiamreprimat-canonfcorum S. Joannis Suessioneusis queritur de regio exactore,a quOoppriDiebatuf. 411
in parochiiscommoraDtium. . 387 EPIST.CXXY. — AdG. abbatemS. AmbrosiiBituric,—
EPIST.XCVI.— Ad Dominumpapam. — Ccmmendat CommendatquemdamcauoDicum apudse Parisiiscommo-
abbatemS. Satyri, cujusvitamel virluleslaudibusextol- rautem. 411
lit. 588 EPIST.CXXYI.— AdRolaodum de Dinano.—Hortatur
EPIST.XCVII.— Ad Domiriumpapam.— Commendat ut coeptumopusperficiat. . 412
moiiachosCompendienses,rogatque ut eos adversusim- EPIST.CXXVII.—Ad GuillelmumRemeDsemarchiepi-
pogriantes tueatur. 389 scopum.— SigDificatregem exemisseeum ab itiiiere
EPIST.XCVHI.—:Ad GodefriduuiabbaleoiS. Satyri.— Romano. 415
Rogatul beniguesuscipiatquemdamcanonicumS. Geno- —
EPIST.CXXVIH. AdNivelonemSuessioDensem.epi-
feva?,qui apiidS. Satyrumdegere cupiebat. 590 scopum Hortalurut perGciatquodiuccEperatio eccle-
EPIST.XCfX.— AdmagislrumCameracensem archidiaa sia S. Joaonis. 413
couuffi.— Monetse iler.arripuisseut coDveniatdoniinum —
EPIST.CXXIX. Ad GuillelmumRemeusemarchiepi-
sutim. 590 scopum.— CoDqueriturde episcopoSylvanectensiqui
EPIST.C. — AdManassenAurelian. episc. — Horlatur majoremSUUDI de Borret anatheDiatepercusserat. 414
ut guoddamdebitumsolvereDonrelardet. 391 EPIST.CXXX.— AdNicolaumprioreiriS. Bartholomaei
EPIST.CL — Philippi regis Francorum ad summum Noviomensis.— Ipsi commendatPetrum uepotemsuum.
pontilicem.— Rogatut omtiemfidemadhibeatStephauo, 414
uuem R&Diam mittit ad negotia,quaeipsi tractandamao- EPIST.CXXXL—Ad W. — Gratesagit de equo elegauti
davit. ; 391 sibi ex Daoiamisso, 415
—
EPIST.Cll. StephaDiad cardinalemOclaviaiium. — —
EPIST.CXXXII. Ad AlbertumS. R. Ecclesiaecaocel-
Narrat quomodose purgaverintApuli contra Romanos larium, —Ipsi commeDdat negotiacujusdainclericinobi-
scholares. 593 lis.quaein curia Romanaagitabantur. 416
EPIST."CIII.—- Ad Albertum caTdiualem,S. C. R. ean- EPIST.CXXXIII. —
— Ad abbalemS.Dionysii. Facul-
cellarium.—Refert qtta rationepacificaritquosdaminfer tatem coneeditcuidamcanonicoS. Geuovefae, ut habitum
se rixaDtes. 593 S. BeDedictisuscipiat. 416
EPIST.CIV.— AdRaimundumpriorem. — De suaeva- EPIST.CXXXIY. —Ad.Cisterciensemet ClaTaevalleDsem
letudinis slatu enm certieremreddit. —
594 abbates. Agit de cooversisGrandimontensibus in cle-
— —
EPIST.CV. AdRemensemarchiepiscopuo). Rogat ricds iiisurgPDlibus. . .417
pro inagistroHugoDe ut beuefieiumvaleatobtinere. 594 EPIST.CXXXV.—AdA. S. R. Ecclesiaecancellarium.
EPIST.CVl.— AddomiuumAlbiuumpresbyferumcar- — Rogatut se pra_be:)lpropitiumclerkis GraDdimonlen-
diualem. — Mittitipsi superpelliceumnovumet talare. sibusadversuscouversos. • 417
594 EPIST.CXXXVI. — Ad LuudensemaTcbiepisccpum. —
EPIST.CVH.—Philippi Fraucorumregis ad LuciumIII Petrum oepolem,canonicumS. Gevovefaecommendat, ut
pupam.—Rogat ut tueatur causam archiepiscopiTuro- eum beneliciogaudere curet. 418
nensis adversusepiscopumDoleusem,qui titulumarchi- EPIST.CXXXVII. — Ad G.abbatemS. Satyri.— Rogat
episcopatiissibi— vindicabat. 395 proquodamfugilivo,ut culpamipsicondonet. 419
EPIST.CVIH. Adeumdemsub persouaPhilippiregis. —
EPIST.CXXXYIII AdabbatemCislerciensemsub
-—EamdemTuronensisarchiepiscopi causamcommeudat. persona clericorumGrandimonlensium. — GratesTefe-.
597 runt pro beneficiissibi collalis. 419
EPIST.CIX.—"AddominumOctaviauumex persooa EPIST.CXXXIX. — Ad Petrum de Dacia.— Hortatur
Philippiregis. — Gunqueriturde curja Romanasibi mi- eumad perfeclioramagisac magisamplecte.nda. 420
tius beoevola, 598 EPIST.CXL.— Ad domiuumpapamsubpersooareginaa
—
EPIST.CX. Ad magistrum Melioremcardioalemex FraDcoruin.— Rogat ut differatjudiciuoilerre in oegotio
persona dominiRemensis.— Commeudatidem Degotium archiepiscopiTuroDeasiset episcopiDolensis usque ad
archiepiscopiT— urooensis. 599 redilumregis, 421
EPIST.CXI. AdLoDdeosemarchiepiscopum.— Mittit EPIST.CXLl.—AdR. Remerisemdecauum.— Horlalur
ei ampullamtheriacae. 400 ut vit_3communisuormam,quaehucusquein ecclesiaRe-
EPJST. —
CXII. Ad Raimundumpriorem S. GeDovefae. mensi perseverabat,ab ea exlorremfieri oon sioat. 423
— Rogat ut se apud coabbatesexcuset, quod capitulo - EPIST.CXLII.— Ad Godefridum(abbatem S. Satyri. —
adesseDonpossit. 401 CommeudatqueDidamcanonicumsuum. 427
EPIST.CXIir. — AdL. cardinalemS. R. Ecclesiae.— EPIST.CXLIIl.— S. Dionysii,S. Germaui,S. Victoris
Bogat ut dispensatioad ordines suscipiendosconcedatur etS. Genovefae abbatumad papant.-r- Redduntrationem
cuidamjudici comilisFlandria.. 402 de iis quae.inriegolioGrandimoufensium egeruDtet sla-
EPIST.CXIV.— Ad decanum et capitulum S. 'Crucis tuerunt. 427
Aurelianensis. — Hortatur eos, ut cuidam clerico, in cu- EPIST.CXLIV. — AddooiiDum iu
papam, persona cleri-
jasjgraliampapa ipsisscripserat,sepraestent benevolos. corumGrandimonteiisium. —ConqueTUDtur de converso-
,'; - 405 ruD)suoruminsultibus. 430
EPIST.CXV.— AdFulconem magistrumscbolarumS. —
EPIST.CXLV. Ad Petrum de Dacia. .— Eum certio-
CrucisAureliauensis.— Rogat ut sinat quemdamcleri- remfacitde fratrumbeoevolentia. 451
cum pablice legere in scholaAureliaoeusi. 404 EPIST.CXLVI. Ad Lundensem arcbiepiscopum.—
—
EPIST.CXVI.— Ad GuillelniumRemensemarchiepi- Sibi gratulatur de Pelro cauonicosuo ad episcopatum
scopun). —Ejus iuiploratauxiliumpfo quodamruslicoa promoto. 452
regis miiiislfismjusteoppTesso.— 404 EPIST.CXLVII.— Ad ValdemarumSlevvicensemepi-
EriST.CXVIf.—Ad eumdem. Scribitin gratiamcu- scopum.— Plumbumpetit ad ecclesiaeS. Genovefaere-
jusdamiiospitisSanctaeGenovefae,ut liberetur ab exae- paratioDemet orriatum. 45i
lione praeposiliPinciacensis. 405 —
EriST.CXLYIII. Ad Guilleluiumabbatem de Para-
—
EPIST.CXVIH. Ad R, CarDOtensem —
electum. Ipsi clito — Plumbumetiamab eo expetit. 435
commendatecclesiamet canonicossuosde Sociaco,ne ab EPIST.CXLIX.— Ad Omerum Ripeusemepiscopum.
officialihusinjuste graveutur. 405 — CommendatG. canonicumsuum, quem mittilin Da-
EPIST.CXIX,—AdGuillelmumRemensemaTchiepisco- niam. -^^
puin — Pelit translationemcujusdammonachiin aliud EPIST.CL. — AdLimdensemarcniepiscopum.— Sub
monasterium. 407 nomineSalomoniscommendatPetrum ipsius nepotem.
EPIST. —
CXX. Ad HugonemabbatemS. YincenliiSil- 437
vaiieclensis.— Posttilal ut veniarnconcedatcuidamea- EPIST.CLI.— Ad quemdamcanonicum.— Facultatem
Tioiiicorevertenli iu suummonaslerium. 408, concedilcuidamsuo canonicoaliumordinemingredieudi,
EPIST. CXXI.—Ad UrbariuDi summumpontificem.—Ro- ac in eo commorandi 457
gat iitpetiiiones quas fuuditpro ecclesia sua S. Genove- —
EPIST.CLII. AdCanutumregem Daniae. Agitde —
l'a_,suscipereet impleredignelur. ,409 nobiliadolescenteDauo
* apud S. Genovefamfato fuucto
EIJST.CXXlI.— Ad niagistrnmReginaldum.Aurelia- ac turaulato.- *S7
nensis ecelesia-archipresbyterum.— Pelil ulin injuriam EPIST.CLIII.— Ad euradem.— Ab eo etiam pelit
fratri suo illalam coudigna'satis.acliouecuret emendari.. 1plumbumad eeclesia.S. Genovefae tectum operiendum.
410 4a8
EPIST. CXXHI.— AdmagislrumBerterumCameracen- EPIST.CLIV.— Ad NivelonemSuessionensemepisco-
sem archidiacoDum. — Rogatut dominumsuum deprece- pum. — Rogafpro suis canonicisde Firmitate Miloms,
tur pro quodamnegolio. 410 utnquodam onere cnret ess sublevari. 440
EPIST. —
CXXIV. Ad IlenricumAurelianensemepisco- EPIST. —
CLV.—Ad papam. B.oga-1 euui pro ecclesia
pum, ex personaabbatisS. EvurtiiAtirellanensis.—Con- S. Victoris,ut servet anntialiaecclesia)Parisiensisipsis
1333, QILE 1N H0CTO5IO COKTTSENTUR. 1534
CODcessa. 441 EPIST.CLXXXVII. — Ad eumdem.— Rogal ut pacifice
EPIST.CLVI.—Ad dominum Alrebalensem. — Com- frui faciatfratrem suum beneficioipsi collato. 472
uiendat et laudatabbatemde Sameio temere accusatum. EPIST.CLXXXVIII.— Ad Suessionem episcopum.—
,. 445 Petit faeultatem sacrameutum)conflrmationisMarisiaci
. EPIST.CLVII. — Ad Lundensem archiepiscopuiu.— minislrandi. 475
: Excusat se quodnon tradiderit peeuniamcrediiam. 444 —
EPIST.CLXXXIX. N. Suessionensisepiscopiad epi-
— —
EPIST.CLVIII. Ad capilulum LauduDeuse. Cano- scopumTornacensem.—Facullatem
'. nicos petitam libentissime
• 475
rogat ut libenti animo dimittant Michaelemdeca- concedit.
Dumsuumiu Parisiensemdecanum electum. 444 EPIST.CXC.— Ad magislrumBerterum Cameraeeusem
:~ EPIST. CLIX.— Ad W. de Bierla. — Nec suadet oec archidiaconum.— Queritur de gravamiue quod propler
dissuadetvitameremiticam quam fuerat amplexus, sed debita indebite paliebatur. 474
—
EPIST.CXCI. Adabbalem S. Evurtii Aurelianensis.
' EPIST.tradit moDifaadeam recte ducendam.
^quaedam 445
— —
CLX. Ad dominum papam. Rogatpro cle- — CommendatGuillelmumDepotemejus, ut benignum
rfco injuste accusato. 449 erga ipsumse praebeat. 475
«EPIST. CLXI.— Ad quemdam praelal.um.— Grates re- EPIST.CXCIi.— Ad eumdem.— Scribititerum in gra-
pendit pro auro et gemmis ad oroandumsepulcrumseu tiam ejusdemGuillelmi. 475
capsamB. Genovefae collatis. 450 — —
EPIST.CXCIII. Ad eumdem. Rogat tertio ut ne-
— —
EPIST.CLXII. Ad papam. Agit de canonicis S. potem GuillelmumbeoigDesuscipial. 476
JoaimisSuessioDODSis io parochiis commorantibus,qui EPIST.CXCfV.— Ad papam. — Rogat ut mandatum
abbati obtemperare reDuebant. 451 apostolicumde quibuscuuqueordiuatisad cerlos resLrin-
EPIST.CLXIfl.•—Ad abbatemde Ursicampo.— Rogat gatordines. 476
ut Noviomensemthesaurarium,qui vitamfuerat amplexus —
EPIST.CXCV. AddominimiRemeusem. Rogal ut —
monasticam,iu hoc — propositoconflrmet. 452 ejus auctoritate cauonicusS. Genovefae a capilulo Torna-
—
EPIST.CLXIV. Ad abbatemClaraevallensem. Pur- censi recipiatur ad beueflciumadministraudum. 478
gat se a labe Simonise,quo crimine per detractores fe- EPIST.CXCVI.— Ad Guillelmum Remensem arclri-
mere apud ipsumfuerat accusatus. 453 episcopum.Grates agit de'epistolis capitulo Tornacensi
EPIST.CLXV.—Ad abbatom Cisterciensem.—Com- scriptis. 479
meudat abbateiade Sarneio,rogalque ne ad reditum eum — —'
EPIST.CXCVII. Ad papam. Agit de monachoS.
compellat. 454 MartiniTornacensisfugitivo. 479
EPIST.CLXVI.—. Ad GuillelmumRemeusem archi- EPIST.CXCVIIl.— Ad papam.— Scribit de eodem
episcopum.— Rogat utbenigne suscipiat, ac tuealur ab- moDacho fugitivo, ne ab eo circumveniri se sinat.
batem S. VinceiiliiSilvaneclensis. 454 480
EPIST.CLXVII.—Ad Sofredumcardinalem. —Rogat —
EPIST.CXCIX. Ad abbalem et convenlumS. Geno-
ut suamexhibeatbenevolentiamarchiepiscopo Remensi, vefaeParisiensis.— Docet quaeagenda erant in negolio
de cujusamicitiaeum reddit certiorem. 455 quod versabalurinter eos et archidiaconumParisiensem,
EPIST.CLXVIII.—Ad GuillelmumKemeDsemarchie- pro capellanoparochiaeS. Genovefae in civilale. 48i
piscopum.— Rogateum ut lueatur abbatem S. Germani EPIST.CC.— Ad Remensemarchiepiscopum.— Rogat
a Pralis injuste oppressum. 456 ut ecclesiam de Bredenaimonachisdenuo reddi curet,
—
EPIST.CLXIX. Ad eumdem.— Conquerilur de co- ut ibi divinumpersolvant officium. 482
mile doffiniMartinisibi infesto. 457 — —
EPIST.CCI. Ad eumdem. Scribit se prffibc-ndam
—
EPIST.CLXX.Ad judices quosdam. Agit de causa cuidamclerico,inEcclesiaTornacensi,ejus mandatocolla-
quaeverlebalur inler SenoneDsemarchiepiscopumet ec- turum. 482
clesiamS. Germauia Pratis. 458 EPIST.CCII.— Ad quemdam abbatem.— Bespondet
—
EPIST.CLXXI. Ad abbatemS. Bartholomsei.— Sua- quaestiouide matrimonio cujusdamnovilii, qui dimisso
det ut suamadmiuistralionemdimitlat. 459 babitu illud contraxerat, quod validum esse ceuset.
—
EPIST.CLXXIL Ad D. archiepiscopumRemensem. 485
— illud idem postulat. 460 — —
EPIST.CCIII. Ad Coelestinumpapsm. Commendat
—
EPIST.CLXXIIl. Ad convenlumS. BarlholouiaeiNo- G.in abbatem Corbeiensemelectum, ejusqueprudentiam
viomeDsis.— Admooet ut honorem deferaut abbati, et pietatem extollit. 485
etiamsiabbatiamdimiserit. 460 EPIST..CCIV. — Ad Berterum abbatem S. Evurlii Au-
—
EPIST.CLXXIV. Ad GuillelmumReraeosemarchiep. relianensis. — Eum infirmitate gravatum consolatur.
— Agil de abdicationeabbatis S. BarlholomaeiNoviomen- 484
sis. 461 EPIST.CCV.—AdJoauDem abbatem et capitulum S.
— —
EPIST.CLXXV. Ad eumdem. Scribit in graliam GenovefaeParisiensis.—HortaturcanonicosS. Genovefae,
Petri canloris Parisiensis in episcopum Toruacensem ut in omnibussese perfectos exhibeant. 484
elecli, ut ejus eleclioui tanquaoi legitimaeet cauonicae — —
EPIST.CCVI. Ad abbatem S. Bertini. Ab eo petit
faveat. 462 equum suo usui commodum. 485
PARSTERTIA (1192-1205). —
EPIST,CCVII. Ad Remensem archiepiscopum.—Agit
— —
EPIST.CLXXVI. Adabbatem de Altovillari. Mo- de contenlionibusinter monachosS. Amandiet eorum
net nepotem ejus Joannem in abbatem S. Genovefae abbatem,quem commeDdat. * 485
fuisseelectum. 465 EPIST. —
CCVIH. Ad BeTterumCameracen-
EPIST.CLXXVII. — AdTuronensemarchiepiscopum.— sem archidiaconum.— magistrum Tpsum arguit.quod famae suae
Monetsead episcopalumTornacensemfuisse promolum. temere delrabat, seriemque vilaesuae exponit. 486
465 —
EPIST.CCIX. Ad HugoueDidecanumet, Petr. caoto-
—
EPIST.CLXXVHI. Adeumdem. — Gratiasagit pro rem Parisienses. — Rogal eos ut causamtueantur amiei
muneribussibi missis. 466 sui. 487
EPIST.CLXXiX.—Ad Coelestinumsummumponlificem. EPIST.CCX. — Ad —
dominumRemensem, Ejus expe-
— Agit de promolione sua ad Ecclesiam Tornacensem, tit graliam pro decano Tornacensi. 488
quara summusponlifex gratam non habuerat. 466 —
EPIST.CCXI. Ad Joannem abhatem S Genovefae.—
—
EPIST.CLXXX. Ad archiepiscopumRemensem. — Eum invitalut adsitdedicationi capellaequam extruxe-
Invehiturin quosdam coueioniloresadulterantes verbum rat. 488
Dei, et vitam duceotes vitiis infectam. 467 —
EPIST.CCXII. Ad episcopum Morineosem. — Eum
EPIST.CLXXXI.— Ad Lambinumde Brugis.— Rogat eliam invitat, ut suaecapellae dedicationiadesse dignetur.
ut sibi praeparet
" hospitium Ambianiin die coronalionis 4S9
reginae. 467 —
EPIST.CCXIIL Ad JoaDDemabbatemS. GeDOvefse.
— —
EPIST.CLXXXII. Ad papam. Scribit in gratiam — Se excusat quod solemnitatihujus dedicatiouis ioter-
Hugonis Clemenlis in decanum Parisiensem electi. esse praenegotiis— oonvaleat. , 490
468 EPIST.CCXIV. Ad GuillelmumRemensemarchiepi-
EPIST.CLXXXIII.— Ad Atrebalensem et Ambianeo- scopum. — Rationem reddit de quibusdam falsariis qui
sem episcopos.—Rogat nt causa inter se el abbatem bullas adulterabant. 490
S. Berliui patrocincntur. 469 — —
EPIST.CCXV. Ad abbatemde Laude. Petit ut be-
EPIST. —
CLXXXIV. Ad Lambinum Morineosem epi- nigouDise prsebeaterga quemdamfratrem Guiilelmum,
scopum. — Conqueriturde monachisS. Bertini. 470 qui deliquerat. 491
EPIST.CLXXXV.—Ad OcfaviumOsliensem episcopuu). EPIST.CCXYI. Ad— —
Lexovieusem. Hor-
ExcusatabbatemS. Germani a Pratis ab iulerfectiODe tatur amiejim," ut suaeepiscopum
et subditorum saluti consulat.
cujusdaiascholaslici. 471 491
EPIST. CLXXXVI. — AdFulcoDeinabbatemS. Germani —
EnsT. CCXVII. Ad abbatem et eapitulum Cister-
a Fratis. — Grates agil de bcneficio fratri suo collato. ciense. —Agitde quodamclcrico, quem purgal a fenore
1355 ORDO RERUM 1536
usurarum. 492 Queritur quod absque sua licentla monacbisS. Amandi
'EPIST.CCXVIII.— Ad Odonem ParisieDsemepisco- sacros ordines contulerit; 515
pum. —ProTh. archidiacono Tornacensi. 492 EPIST. CC.L.— Ad abbatemS. Genovefae Parisiensis.—
EPIST.CCXIX.— Ad Evoredumabbatemet conventum Eum iustruitde iis quaesibi ad pacem habendamagend»
S. Bavonis.—Commendat quemdamartificem,cujUsfllius erant. 516
Iiabitummonasticumposlulabal. 493 EPIST.CCLI.—Ad papam. — Reprehendil nimiam
EPIST.CCXX. — AdPetrum Aurelianensem episcopum. multitudinemdecrelaliuni, et professoresqui eis abute-
— Conqueriturde monachisS. Bertini, qui eum,iii arbi- bantur. 516
trttm elegerant. 491 EPIST.CCLn.—Ad praelatumquemdam.— Rogat ut a
EPIST.CCXXI.— Ad AfnulphumdecanumBrugensem. rege obtirieatdispensationem,ne curia. cogalur adesse.
— Rogat ut sibi hallecia parari curet. 494 518
—
EPIST.CCXXII. Ad eumdem. — Pelit ut pisces mit- EPIST. —
CCLIIl. Ad quemdamdecanum. Rogatut —
tat, etquaedam — ofiicia ecclesiastica. 495 Petro Dcpotisuo veriiairiconcedat. 518
EPIST.CCXXIH. Ad HugonemabbatemS. Dionysii. EPIST. CCLIV.— Preces effundit pro eodem nepolo
— Rogat ut pensionem fratri suosolvere non dilTerat. sao. 319
495 EnsT. CCLY.— Censet non esse audiendossubditoS
EPIST.CCXXIV.— QualiterDominusStephanusTorna- male appellantes,ut correctionempraelatorumregularium
censis episcopus,adhibitissecum S. Amandiet S. Calixti detractent. 519
in
abbatibus, praesenlia domini Petri Atrebatensis epi- EPIST. CCLVI. — Ad episcopum Cameracensem.—Con-
scopi, accessitad ecclesiam S. MartiriiT ornacensis, pro solatur eum aegritudine laborantem. 520
pace et statu ejusdemmoriasteriiin melius reformaodo, EPIST. —
CCLYII. Ad quemdam praelatum Ecclesias
ct de abbate ipsius monasteriide excessibussuis corri- Romanae.—Kogat eum ut impediat ne quidamclericus
piendo et corrigendo.Qualiteretiamidem abbas jiiraverit praebendamin sua ecclesia obtineat. 521
se ab episcoposibi propositaobservaturum. 493 EPIST.CCLYIII.— AddecanumCurtracensem.— Con-
EPIST.CCXXV. — Ad archiepiscopumRemensem.— queritur de quodam qui suum mandatum spreverat.
Queiitur de prava administratione".eiusdem abbalis. — 321
,' V 498 EPIST.CCLIX. Ad episcopumAtrebatensem. Agit —
—
EPIST.CCXXVI. De eodem abbate iterum conqueri- de suo ac civitalisstatu. 322
tur. 498 EPIST.CCLX.— Ad Roberlumabbalem S. VictorisPa-
EPIST.CCXXVII. — Ad Ludovicumregis Pbilippi Au- Tis.— Mitlit epilaphium Maurilii episcopi Parisiensis,
iilium. — Hortatur ut in primis sludiis serio incum- quod iis ilagitanlibuscomposuerat. * 522
fusii
at; et spondet se missurum equum quem petierat. —
EPIST.CCLXI. Ad HugonemcanonicumS. Genovefa»
Parisiensis. — Conaturlevare moerorema morte nepotis
EPIST.CCXXVIII. — AdLambinum.utvidetur, Tervari- conceptum. 523
—
nensem episcopum. De Hugonequodamqui a mortuis EPIST.CCLXII.— Ad GuillelmumarchiepiscopumRe-
«urrexisseferebatur. 499 mensem.— Scribit pro Ingerburgeregina, in cujus gra-
EPIST.CCXXIX. — Ad quemdam praelatum Ecclesiaa tiam ejus imploratopem et auxilium. 525
—
Romanae. Supplicatproprivilegio quodam renovando. —
EPIST.CCLXIII. Ad eumdem in persona ejusdem
reginae.Rogat ne paliatur sui matrimoniidissolutionem,
EPIST.CCXXX.—Ad Quemdamamicum.—Mitlit munu- et 11011 cogalur ad alias couvolarenuplias, et inalienas
icula quaeirioraliterexpoiiit. 500 manusdevenire. 523
—
EpisT.CCXXXI. Ad domiriumRemensem. Agit de —
EPIST.CCLXIV. Ad dominum Sofredum S. R. S.
ihterdictolato in lerra comilis.FlaDdriae. 501 cardinalem. 526
EPIST. CCXXXII. — Tractat de eodem interdicto. —
EPIST.CCLXIV(bis). Ad Joannem filium cancellarii
302 Almaeurbis. 326
—
EPIST.CCXXXIII. Ad Guillelmumarchiepiscopum EPIST. —
CCLXV. Ad quemdampraelatumregularem.
—
Kemensem. Scribit de eodem et
inlerdicto, ejus im- — Monetut culpasin decursu suaevisitalionisdeprehen-
ploral opem. 502 sas diligenter examinetet corrigat. 526
EPIST.CCXXXIV,-— Agitde munitione urbis Torna- -EPIST. — —
CCLXVI. Ad amicumsuum. Monet ut ca-
censis, et de treugis seu induciis datis. 503 veat ne damnum aliquod a nepotibus suis patiatur.
EPIST,CCXXXY Ejusdemihterdicti miseroseffecfus 327
deplorat. 504 —
EPIST.CCLXVIl. Ad electum Aurelianensem.—Gra-
—
EPIST.CCXXXVI. Epistola Joannis Cameracensis lulaturde ejus electioue. 527
episcppi ad dominum Tornacensem directa pro litteris ET-IST.CCLXYIIL—Adquemdam abbatem. — Arguii
praecedentibus a d dominumKemensem ab eodem Tbrna- ipsumquodequum minus elegantem miserit 328
censidireclis. 504 —
EPIST.CCLXIX. Ad LambinumMorinensemepisco-
EPIST.CCXXXATI. Responsio domiDiTornacensis pnm. — Agit de translatione abbalis de Sunebecca, in
—
episcopiad litteras praecedenles sibia domino Joanoe abbatiamS. Ba.iholomaei —
de Ekout. 528
Cameracensiepiscoposuperius missas. 505 EPIST.CCLXX. Ad Ionocentiumsummum pontificem.
EPIST.CGXXXVIII.— Ad decanum et canonicos de — Kogat ut tueatur privilegia ecclesiaeS. GeDovelae.
Brugis. — Agit de censuduplicato,et explicatquo sensu 529
debeat lntelligi. 308 —
EPIST.CCLXXI. Ad quemdamprincipem.—Ab eo
EPIST.CCXXXIX. — AddomiDum Kemensem archiepi- pelitutnon facilefidemadhibeatde se siuistra referen-
—-
scopum. Querilur quod rex eum ad arma provocet. tibus. 530
508 —
EPIST.CCLXXII. Adsummumpontificem. Agitde —
—
EPIST.CCXL. Respondetquaestioniobscuraeet intri- coutroversiaorta inler caDooicosregulares ecclesrarum
rataesibi proposit3.,.ubinouDullaad jus pertineDtiaex- de Seclinioet Phalempino. 531
ponuntur. 509 F_PIST. — —
CCLXXIII. Ad eumdem. Scribitde lite in-
-^
EPIST.CCXLI. Ad magistrum Berterum CameTacen- ter duos canonicosSeclinienses. 531
sem archidiaconum.—Laudat iuvenemquem ei commen- EPIST.CCI.XXIV.— Ad Guillelmumarchiepiscopum
dat. 511 Kemensem.— Se excusai a sacro Cnudaunerisiselecti.
EPIST.CCXLII.— Ad papam.— Rogat eum ne adver- 533
sariumsuum jura impugnantemtueatur. 511 —
EPIST.CCLXXV. Rogatut se ab eodemsacro excu-
—
EPIST,CCXLIII. Ad Bemensem archiepiscopum.— safumhabeat ob irifirmamaetatem. 533
Opemejusimplorat contra civesToruacensessibi infen- —
EPIST.CCLXXVI. Ad Gnillelmum archiepiscopum
sos. • 512 ReDieosen). —Ejus votisoblemperans,scribitse pra.diclo
—
EPIST.CCXLIV. Agit de eademciviumTornacensium ' sacromoxadfuturum. 531
coutroversia. ' 512 —
EPIST.CCLXXVII. Ad abbatem et capitulumSylvaB-
EPIST.CCXLV. Scribitde eodemnegotio el dissidio. Majoris.— Eorum precibus morem gereos scribil se, of-
—
515 ficiumproprium in festo S. GeraldirecitaDdum,scriplu-
—
EPISTICCXLVI. CiviumTornacensiuminfensumsibi rum. 554
describit auimum. 515 —
EPIST.CCLXXVHI. Ad archidiacouumBurdegalen-
JEPIST.CCXLVIf.—Gratiasagitpro decano Toruacensi, sem. — Invitateum ad praediclumofflciumhymnos com-
cui obsequiumpraeslilumfuerat. 514 ponere. 553
EPIST.CCXLVIH.—Ad abbatem S. Amandi. Eum — EPIST.CCLXXIX. Ad episcopumTornacensem,—
—
jtrguit, quod monachps per alium episcbpumfecissetad Gratesei agunt de officioS. Geraldi,quod ad Seorumin-
sacrosordiuespromovere. 514 slantiamcomposuerat. 336
EMST.CCXLIX.— Ad Atrebntensem episcopum.— EPIST.CCLXXX. — Ad Hugouemepiscopumet cipilu
1357 QILE 1N HOC TOMO CONTINENTUR. 1558
.um Aurelianense. — Rogatut emendet in ecclesiaS. EPIST.IV. — Adeumdem.— Arguitquodper interpo-
Evurtiinonnulla vitia quaeibi pullulaverant 537 sitam personamresponsumab Adamoobtinere tentaverit.
EPIST.CCLXXXI.—Ad Berterum abbatemetcapitulum O9D
S. Evurtii.— Increpat eumderoabbatem,quod offlciisui —
EPIST.V. Adeuoidcm. De — amoreDei. 596
parlesnegligat. 538 EPIST.VI. — Ad Odonem episcopum Parisieosem.—
EPIST.CCLXXXII. — Ad HugonemAurelianensemepi- Arguit ipsumquodsuaediceeesispresbyteristalliasimpo-
scopum.— Testimoniumperhibet EcclesiamS. Evurtii suerit. 597
non teDeriad procurationempraestandamepiscopoAure- EPIST.VII. Ad OdonemepiscopumParisiensem.—
—
liaDensi. 539 Tota est de amoreet humilitate.Sub finemgraliasagit de
EPIST. CCLXXXIII. — Ad Clementemin papam.— Ra- charitateduabusmulieribusimpensa tempore famis. 600
tionemreddit summopontificieorum quaegessit in epi- EPIST. VIII. — Ad Stephanum Carthusiensem mooa-
scopumTreceDsem,yirtute|mandati chum, et priorem de Portis. — De medilandaChristiiti-
apostolicisibi et Ber- fantia
nero decanoac Petro cantori Parisiensi;Commissi. 540 etpassione. 603
EPIST.CCLXXXIV. — Rogat pro quodamclerico, qui —
EPIST.IX. Ad comitissamPertinensem. — Praecla-
gravemculpamcommiserat. 541 ram ei vitaeformarapraescribit. 603
ÊPIST. CCLXXXV. —Ad archiepiscopumRemensem. — EPIST.X. Ad Guillelmumnobilemadolescentem.—
—
Cbnqueriturde conteutionibuset jurgiisexorlis inter can. TimoremDei in primis et MariaeYirginiscultumei com-
reg. S. EvurtiiAureliaueasis. 542 mendat. 612
EPIST. CCLXXXVI.—Declarat —
abbaliamS. Bartholomaei EPIST.XI. Ad G. monachumPontiniacensem.—For-
Noviomensisnullo jure teneri erga episcopumTornacen- maminsliluendorumnoviliorum ei praescribit. 614
sem. 342 — —
EPIST.XII. Ad Margaretatuvirginem. Ejus preci-
se commeodat. 625
SUPPLEMENTUM ADEPISTOLASSTEPHANITOR- bus EPIST.XIII. —Ad GuillelmumHeliensem episcopum.
NACENSIS. — Dehortatur eum tacitea regis servitio. 621
I. — Dominoetamico ut iuvidorummaledicenliamnon — —
EPIST.XIV. Adamitum. Excusatse quod ejus pe-
curet. 345 titioui non possit facere satis. 626
— —
II. Gregorio VIII ponlificimaximo. Pro clericis •KPIST.XV. — Ad Nicolaum.— Hortatur ut Cbristo
GrandimoDtensibus. 543 mente semper adliaereat,ejusque praesertim infantiam
— —
III. ClemenliIII papae. EjusdemargumeDti. 544 contempletur. 627
IV. — DominoSoffredo, SanctaeB. Ecel. cardinali. —
EPIST.XVI. Ad abbatemde Turpiniaco.—Agitprae-
345 sertim de amore, de pietate erga Dei Genitricemet in
V. — Fratribus de Carthusia,pro quodamclericoreci- ejus Filium. 631
piendo salutem et quam elegit Maria partem oplimam. —
EPIST.XVII. Ad B. canonicumTuronensero. Ex- —
546 quomodoMariaDominum 641
V[. — AbbatiCisteraensi pro quodammonachd. 546 ponit — magniflcaverit.
EPIST.XVIII. Ad fralres suos. —Commendateishu-
VII. — Joanni, filiocancellariialmaeUrbis. 547 militatem et mansuetudinem,hortaturque ad porlaudum
VIII.— DominoPetfo, Atrebalensiepiscopo. 547 Domiuijugum. 644
—
IX. Petro Atrebatensiepiscopo. 548 —
EPIST.XIX. Ad — Hortatur ad
X.—WillelmoRemcnsiarchiep.pro ecclesiaS.Martirii mundicontemptum. quemdam amicum. 648
Tornacensis. 348 — —
EPIST.XX. AdA. de Vitreio. Piis eum informat
XI. — Joanni, abbati S. Gennvef».ParisieDsis. 549 sermonibus. 630
XII. — Joanni, abbatiS. Genovefae Parisiensis. 549 — —
EPIST.XXI. Ad amicum. Excusat se quominusad-
XIII.— CuidamcanonicoTorDaceosi. 550 versusJudaeosscribat. 653
—
XIV. DominoRemensi. 531 EPIST.XXII.— Ad Agnelemvirginem.—Litterismau-
XV.— De praebendacapellaniaeTorriacerisisepiscopi dat quaein conventu virginum palamdisputaverat. 659
privilegium. 551 EPIST. —
XXIII. Ad N. amicumsuum. ^-Agit de odio
XVI.— Abbatij_t conventuiS. Genovefae virginis. 552 viliorum, virtulis amore, et vanitaliscontemptuv .664
XVII.— Eisdem. 552 —
EPIST.XXIV. Ad magistrum Phidebalon. Contra —
XVIII.—Domino Tornacensi, abbas de Silva-Majori. judic.eset jurisperitoss-_culi. 666
352 —
EPIST.XXV.— Ad S. Martinicultores. Probat sanc-
XIX.— DominoTornacensi,abbas de Silva-Majoriet tum Martinumapostolissimilemcongroe dici. 668
lotus conventus. 353 —
EPIST.XXVI. AdB. abbatemde Yernusia. Infor- —
XX.— Abbatiel sacrocollegioSilvae-MajoTis. 55i mat eumde poenitenliaseu de confessione. 672
XXI.— Alexandrosummopontifici. 555 EPIST.XXVII.— Ad comitissam Carnotensem.-~ Ad
XXII.—DominoRemensi. 556 rerum mundanarumcontemptum,et Dei amoremeum ac-
—
XXIII. Petro Tusculanoeplscopo. 556 cendit. 683
XXIV.— Ad... 557 —
EPIST.XXVilf. Ad Agnetem virginem. De pia —
XXV.— Niveloniepiscopoet Willelmo decano Sites- utriusque animorumunione. 687
sionens. 557 EPIST. — XXXIX.—AdJ. Belismensemarcbidiaconum.
XXVI.— Ad... 538 — De silentio. 687
—
XXVII. Ad... 539 . EPIST.XXX.— Ad BlancamcomilissamCampaniae. —
XXVIII.—Ad... 559 Sermones suos quos ei mittit, declaratqueqna-
XXIX.— DominoW. Senonensiarchiepiscopo. 560 tuor esse necessariaadpetierat graliampromereudam. 691
XXX.— Dominoabbati S. BartholomaeiNoviomensis.
560 ADAMIMARIALE. 697
—
XXXI. Ad... 562 Praefalio.
—
XXXII. DominoW. episcopoPortuensi. 562 Lecton. 699
STATUTAquaedamsynodaha Stephani -Tornacensis. SERMO PRIMOS.— Iri AnnunliationeB. Virginis. 699
565 SERMOII.—Deparlu B. Virginis. ...-•• 711
FRAGMENTUM ex officioS. Geraldia Stephano Tor- SERMO —
III. De partu B. Virginis. 719
nacensiexarato. 565 SERMO —
IV. In PuriflcalioneB. Mariae. 726
SERMONES STEPHANITORNACENSIS. SERMO V. — In AssumptioneB. Marisa 755
SERJIO — Insynodo.
PRIJIUS. 567 .FRAGMENTA MARIANA.
ElenchussermoDumStephani TorDaceosis. 573
Summaede decretisproaemium. 575 Fragmentumprimum. 743
FragmentumII. T44
ADAMVSPERSENIM ABBAS. FragmeulumIII. 746
Fragmenlnm IV. 752
Netitia. 579 FragmenlumV. 752
EPISTOL/E. FragmentumVI. 755
EPIS,TOLA — Ad Osmundummouachum coenobii
PRIMA. '
FragmentumVII. 733
Morluimarisin Normannia.—De institutionenovitiorum.
585 NOT/EAD MARIALE. 75*
EPIST. II. — Adeumdem.—De septem feriiset septem Notaead fragmenta Mariana. 771
liquefactionibus. 389
EPIST.111.— Ad eumdem.— Afilietumconsolatur.Ut PETRUS PICTAVIENSIS PARISIENSIS ACADS-
ad verum medicumJesum Chrlstumconfu"iat.Iosi scri- MIM CANCELLARWS.
fceresopersedesrt. • 595 :: 77,9
Nolili*,,
1539 ORDO RERUM 1540
SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. officio.. . 954
785 —-
CAP.VII. De operibus sex dierum. 958
ad lectorem.
" Praefatio —
CAP.VIII. Qualisfuit primushomosecundumcbrpus
Prologus. 789
antepeccatum. §60
LIBERPRIMUS. CAP. I X. — Qualis ante peccatum fuit secundumani-
mam. 966
: CAP.I. — QuodDeus sit, et unus; 791 —
CAP.X. Qnaesit causa peccali. 971
CAP.II. — Quod Deum esse necesse sit. 794 —
CAP.XI. In qna re sil peccatum. 972
CAP.111.— Dislinctionominumquae de Deo dicuntur, — An
et de novem"generibus. 794 auCAP.XII.an vitiumnaltirae.
pecciifumsil aliquid,et si est aliquid,
. CAP.IV. — Ad hoc noriien persona,sequatur regulam natura, — 975
CAP. X III.
795 et iutentioDem. De dillereutia inter voluntatemetfinem
eorurnquaetanlumessenfialiterponunlur? 987
CAP.V. — An verba quaede Deo dicuntursint in prae- —
XIV. UtTumvoluotaset actio ex eo proveDieos
dicta regula vocabulorumquaelautuoiessentialilerponuD- sifCAP. idem peccatuman diversa. 989
tur? ',",' 801 CAP. X V.— Utrum exctiset hominem a
CAP.YI. — An hujusmodinominaaliquh,imus, innas- peccato. ignoraDlia
sinl in eudemregula? 805 994
cibilis,masculine accepta —
(-AP.XVI. Utrum omnisactioex intentioneet fiue
CAP.VII. — De lermiiiiscorapiexis quae cousisluntex pensetur. 1000
una diclionesignificante^substantiam, et alia quaesignifl- —
CAP.XVII. Ulrumdiversi sinl et oppositifinesboiia*
cat ralionemcujusmodiestiste, polensgenerare. - 808 rum volunlatumsicut et malarum?Ubi determinatur,an
CAP.Vlll. — Quaestioquare Deus onmipotensdicalur, sit serviendum Deo pro lemporalibus. 1005
et de annexis huiC;quaeslioni. 812 CAP.XVJII.—De peccaloAdae,ubi quaeriturulriim
CAP.IX. — An Deus potest quidquidpoluit. 822 Adam quam Eva, 100S
CAPX.— De volunlate Dei, ubi primo quaeritur,an pluspeccaverit •CAP. —
XIX. Qualiseifectussit homosecundumcorpus,
aliquidfiatcontra signum divinaevoluntalis. 826 ubi de peccalooriginaliagiltir, 1014.
CAP.XI. — An aliquid possit fieri contravoluntatem — effectusfuit Adam
Deiquae ipse est? 852 iibiCAP. XX. Qualis post peccatum;
CAT.XII.— De his lermiDis,posse de potentia, posse post de gratuitis. et de polentiis animae agitur, etprius de uaturalibus,
10S!4
de justitia, posse de misericordia;an iliter se iu proposi- —
tione coDvertaritur? 854 et CAP.XXI. Ubi Qualia fuerunt naturalia ante peccalum,
eliamde sensualiiateel,jie primismo-
CAP.XIII. — De scientiaDei. qualiapost.
840 tibus agituf. — ; 1026
CAP.XIV.— De pfaescienliaDei, 844 CAP.XXII. Quidsit libefum arbitrium,:et quale fuit
CAP.XV.—De his quaecommuoiaSuotpraedeslinalioiii anle peccaturni, et nuale posf? 1031
et reprobationi. 819 CAP.XXUI. — Utrum pofestas peccandi sit a Deo.
CAP.XVI.— An hoc nomen reprobalio aliquid ponat "-*- 1057
cum de Deo dicitur_. 857 •
CAP.XVII.— De hujusmodi nomjnibusdiligendut, ti- LIBERTERTTUS. 1
tnendus, au secundum- essentiam,de Deodicuntur? 864 CAP. I. — Quid sit virtus, quid graliaoperaos, et quod
CAP.XVIII. De vocabulisabslractis,cujusmodisunt, cooperaos? 1059
Deitas, paternitas. 8l>6 —
II- Quol concurraDtad jnsliDcationemimpii, et
CAP.XIX.— De his terminis, esse a Patre, Deusde aoC*p- primamgrntiam mereamur? 1044
Deb; et hujusmodi. 866 CAP.III. — Utrum prima gratia meTeamur.Dbi etiam
CAP.XX. De — his lerminis,sapieritia Palris, sapientia quaerituran yirl.usmeliorsit quam opusvirlutis. 1048
' ' 868 —
irigeriua. . . CAP.IV. Utrum mereamurmotum est ex gralia
CAP.XXI.—Qiiid significeturhoc verbo, diiigil, ciim et libero arbitrio, vel eo mereamur? qui 1049
dicltuf, Patef diligil Filium? 871 —
CAP.V. An major conlritioexigatnr ad delelionem
CAP.XXII.— Mulliplexpersouarumdistinctioin Trini- morlalisquam venialispeccati. 1051
tale. 875 CAP.VI. — Si quis possit coriieri ex charitalede uno
CAP.XXIII.—Dehocnomine: similis et aequalis, 881 peccato, et nonde alio eujusest reus. 1035
CAP.XXIV-—De hoc nomine: distinctus. 885 •—
CAP.VII. Uirum pro majoripeccalo magisteneamur
CAP.XXY.— De his quiesignificantrelalioneset appel- conteriquampro minori. 1056
larit, sednon ut
copulant, palernilasetfiliatio. 885 —
CAP.VIII. Utriim Deus homioeropuniatpro peccalo
CAP;XXVI.— De his quie sigiiificantrelaliones et co- quantumcuuquemeruit puniri, et ita misericorditer.
ptilaiil et personas — supponunt,iit Pater et Fiiius. 887 1057
CAP. X XVII. Dehisquae significant relationesel co- —
CAP.IX. An duorumquipuniunturpari pcenaaeter-
pnlant, sed non appellant nec persooas suppoDunt, ut na, et praeterea altera lemporali,plus puniaturunus al-
gigriens,genilus,procedens. 891 tero. 1038
CAP.XXVHI.— De his qtvaead paternitatempertioent CAP.X.—Utrumpro peccato veniali puniat Deus aeter-
elfiliationem. 89§ naliter. 1062
CAP.XXIX.— De innascibililate, 898 —
CAP.XI. Utrumconlritiodeleat
CAP.XXX.—DecommuniPatris et Filii notiorie,id est homoconteritur, aul ante, aut posl ? peccalum, quando 1064
despiratione. — 903 CAP.XII. — Ulrum peccala redeant propter Teatum
CAP.XXXI. De pfoprietate aetefnaSpiritus Saucli, qui redit? . . 1066
id est de processione; 914 CAP.XIII. —De confessione: utriim sit praecepla,et
. CAP. X XXII — De hoc oomine, Trinilas. 919 reisitsacramentum. 1070
CAP.XXXIH.— De habitudioehorum praedicabilium, cujus —
CAP.XIV. UlTumpluriespossit aliquis eadem prc-
Paler, Fiiius, Spiritus sanctus, an etiam haecproposiiio calaconfiteri. 1071
sit singulaTis,Deusest. . .923 CAP.XV.— Ulrum debeat quis confiterise fecissepcc-
De et
CAP.XXXIV.— hocriorriine,Crealor, similibus; catumquodnon fecit. 1072
ari praediceiitessentiain, vel felationem, veljieutrum. —
CAP.XYI. Qiiid dimittat Deusin confessione,quid
927 sacerdos,quidprivattis? 1075
—
CAP.XXXV. De visibili missione Spiritus sancti. CAP.XVII.— Ulrumqui habet unamvirtutem,babeat
950 omnes. 1078
CAP.XXXVI. — De invisibilimissioneFilii et Spirilus —
CAP.XVni. De servili timore, an sif virl.us,et de
sancti. 955 anriexis huic quaeslioDi. 1080
CAP.XXXVII.— An qiiD-libetpersoriaquaemittitur, a —
CAP.XIX. Aninitialistimor sit virtus, et de aliis ad
Trinitale miltafur. 956 hoc.ipsum pertinentibus. 1085
CAP.XXXVIII.—De duobusultimis geueribus vocabu- CAP.XX.— Utrumvirtutes excident in patria? 108S
lorum. 940 CAP.XXI.— De fide. 1090
—
CAP.XXII. —Despe. 1094
: LIBERSECUNDUS. CAP. XXIII. De charitate.Primo de modoet ordine
. CAP:I. — Quandofuit angelicauatura facta. 941 charitatis,ubi plura tractanturdubitabilia. 1095
CAP,II. — Ubi fuit factanatura augelica. 942 CAP.XXIV. — De paritate et imparitate charitafis.
CAP.III. — Qualisfuit factaaiigelicafiatura. 945 1095
CAP.IV. —Qualis postea facla fuit augelica Dattifa. —
CAP.XXV. De perfectioue et impeffectionc chari-
'....„..,.......... 944 lalis. .IIIS9
—
CAP.V. De ordinibusarigelonim. 951 CAP. "XXVI. — An charitassemel habita possit amitti
•--•- • 1123
C/W..YI.—Deofflciisaiigelofumetquibusdamauoexis
1541 QILE IN IIOC TOMO CONTINENTUR, 1542
CAP.XXVII.—Utrumvirginitassit virtus, et an habea- CAP.XV.— Quaesit lnstitutio. 1238,
tur ab omniqui habet unamvirtutem? 1127 —
CAP.XVI. Quaecausaeffio.ieusconjugii. 1259
CAP.XXVIII.— Utrum perseverantia sit virtus, et an —
CAP.XVIL Quae causa finalis conjugli ubi dicilur,
habeaturab omniqui habet unamvirtutem. 1150 an libeat alicuiuxorem dimitlere. 1260
CAP.XXIX.— Q.uael possuntobjicidicentibushabentem —
CAP.XVIII. De qualitate corporum resurrecturo
unamvirlulembabereomnes? 1135 ruro. 1264
CAP.XXX.— Utrumvirtutes in quocunquesint, pares CAP.XIX.—De spiritu quo mediantetradunt animarn
1267
sint. 1134 uniri corpori.
CAP.XX.— De suffragiomortuorumante diem iudicii.
LIBER-QUARTUS. 1267
Prologus. CAP.XXI.—De slatn animarum,quaea corporibussunt
» GAP.I. — Utrum sancti qui fuerunt anle adventum separata.,usque ad diem judicii: an sit eis locusme- 1273
Christimeruerinlad inferosdescendere. 1136 rendi? —
CAP.II. — De virtute circumcisionis,et differentiaip- ;CAP.XXII. De diversis mansionibusbonorum in
siusad baptismum. 1140 patria. 1276
CAP.III. — De caeremonialibus: utrum essent obser- GUIBERTUS GEMBLACENSISABBAS. i
vantibuscausasalutisaeternae. 1143
CAP.IV.— Ubi decem legis praeceptaponuntur. Et Notitia., 1281
quaerilurutrum liceat facere contrariumalicui eorum, EpislolaHervardiLeodicensis archidiaconia d G. cano-
1149 nicum Laudunensem.— De Guiberto abbate Gembla-
CAP.V. — De mendacioe. ejus speciebus. 1152 censiet de scribeudaYita S Martini. 1284
CAP.VI. — De perjurio' et modisjuramenti et perju-
rii. 1137 EPISTOL/EGLTBERTI.
TRACTATUS DE INCARNATIONE. Erisr. I. — Ad Pbilippum archiepiscopumColonien-
sem. — MoTespravorumpastorumdescribit,quos liorl.a-
CAP.VII.—De Domini conceptione et utrum caro tur, utviLet. 1288
Chrislifueritdecimata
—
in Abraham? 1162 EPIST.II. — Ad eumdem."—Confirmatea quaein prae-
CAP.VIII. Utrum aliquid fecit Filius quod non Pa- cedenti epistoladixerat. 1289
ter, nec Spiritus sarictus;et an poiuit Pater incarnari? —
EPIST.III.— Ad eumdem. Gratiasagit de beneficiis
1166 ab eo.acceptis. 1290
CAP.IX. An— istaepropositiones siot verae.Divina na- — —
EMST.IV. Ad eumdem. Excusat se quod eum ad
tura assumpsithumauam,divinapersonaassumpsithuma- non veneril. 1290
nam? 1167 EPIST.V. — Ad Herveum abbatem et fratres Majoris
CAP.X. An nalura personam,vel persona personam Monasterii.— Se non vagandi studio, sed pietalis ad
—
assumpserit. 1170 Saocli Martini sepulchrumperegrinatinnem suscepisse,
CAP.XI. — An Christussapientia creata scivit omnia pravisque saeculariummoribusclauslracorrumpi.— 1290
qua. scivitdivina scientia. 1185 EPIST.VI. — Ad fialres Majoris-Monaslerii. Cau-
—
CAP.XII. An Christushabuerit charitatemmodovia. satur quod hospitalitasel disciplina regula. in cellismi-
vel modopatriae: ubi ;determinanturquae ad charitatem rius observenlur. 1291
Chrisli perlinent. 1184 —
EPIST.VII. AdJ. abbalemet fratres Ma.jorisMona-
—
CAP.XIII. An Christuspariter meruerit omnibus suis sterii.— Laudat eorum religionem, pelitque sulfragia
operibus. — 1189 post mortem. 1293
CAP.XIV. An alicui datumsit ut fleret filius Dei, et EPIST.VIII. — Ad RodulfumYillariensemmonachum.
si Christusin humananatura meruit hoc accipere, an in — Reddit rationem cur curam pastoralem deseruerit.
divina. 1192 1294
—
CAP.XV. De voluntalequam habuit Christus secun- —
EPIST.IX. AdJonamS. Martiniin Petroso-vadosa-
dcmsensualitatem. 1196 cerdotem. — Ut juxta nominis interpretalionem colum-
CAP.XVI. — An voluntasChristi secundumrationem binamsimplicitatemactis suis exprimat. 1296
convenerit cum volunlale Judaeorumqui optabantejus —
EPIST.X. Ad quemdamfratrem suum. — gralulatur
mortem? — • 1199 de sua conversione,de qua tamen non nihil limct, horu-
CAP. XVn. An Christushabuit ignorantiam vel diffi- tur ut vota adimpleat,et ad regulare clanstrumse trans-
cullatem faciendi bonum, vel necessifatemmoriendi? ferat. 1297
1204 EPIST.XI. — Gemblacensiumfratrumad suum Guiber-
—
CAP.XVIII. AnChristushabuit timorem? 1205 tum. — Dolent de ejus absenlia. 1299
CAP. X IX. — Quid nobis contulit passione sua, quod — —
EPIST.XII. Ad Gemblacensesfratres. Excusat se
non prius contulerit? Ubi quaeritur,an alio- modopotuit aresumenda abbatialidignitate Gemblacensismonasterii.
nos redimere? 1206 1299
CAP.XX.—An Christus secundum humanam,vel se- — —
EPIST.XIII. Ad Gertrudem vi-Tinem. De mona-
cuudumdivinamnaluramfueril caput Ecclesia.. 1215 sterii sui depraedationeper comitem Namurcensem.
—
CAP.XXI. Qua potestatepotuit Christus animamde- 1300
ponere, divinaan humana? Et utrum in humana natura EPIST.XIV.—JoannisWillelmiadGuibertum,abbatem
fueritmitiorangelis. 1219 Gemblacensem.— Declarat se merito ab jDiquo abbate
CAP.XXII.— In quo subjecto fuit mors Christi, et multa pati, utpote qui ipse aliis mullorum malorum
cujusunionisfactafuit soluliomorte ipsius. 1221 auctor fuerit. 1502.
EPIST. X V.— AdqnamdamSanclimoriialem. — Excusat
LIBER QUINTUS. se quod eas saepiusnon invi at, quooiamid professionon
CAP.I —Quid sit sacrameDtum. 1227 permittat. 1304
—
CAP.II. Quaesit causainstitutionis. 1229 — —
EPIST.XVI. AdabbalemS. Eucharii. Petit ab eo
CAP.III. — Qua.differentiasacramentorumnovaelegis post obitumsuum suffragiorumpartieipalionem. 1504
iadsacrameotaveleris? 1229 EPIST.XVII.— G. abbatis S. Euclmrii ad Guibertum
—
CAP.IV. Quidsit baptismus. 1230 abbatemGemblacensem.— Promillilursicut prouuo ex
—
CAP.V. Quaesit formabapLismi? 1251 suis suffragiorumvola. 1505
CAP.VI.—Quaesit efiicacia baplismi in parvulis, in —
EPIST.XVIII. MagistriJosephi ad Guibertumabba-
adullis, fictis, illis qui mundierant ante baptismum. tem Florinensem.— i.xcusat se quod ad eum non acce-
in in
1252 dat, grave fert quod se magistrumappellaverit,hortalur
—
CAP.VII. Quaesit differentia baptismi Joannis ad ut Florineusemonaslerium,ad quod fuerat electus, flo-
baptismumChrisli? 1256 rere faciat. 1503
CAP.VIII.— Quamvim babeat baptismus in his qui — —
EPIST.XIX. Ejusdem ad eumdem. Assiduasejus
sunt baptizati,de quibusbene scitur, et iterum bapfizau- ad Deum pro se oraliones deprecatur. 1500
tur? 1239 EPIST.XX.—Slagistri Josephi ad Guibertumabbalem
—
CAP.IX. De confirmalione. 1211 Florinensem.— Profecturus Jerosolymamcum Canlua-
CAP.X . — Qiiidsit sacrameDlum*eucbaristiae,et quid riensi archiepiscopoejus se precibuscommendat. 1507
res sacrameuti? 1241 EPIST.XXI.— Guibertiad Josephum scholasticum.—
CAP.XI. — Quaesitformahnjus sacramenti? 1245 De mutua eorumamicitia. 1508
—
CAP.XII. Quis modus conversionis,quantumvalet EPIST.XXII.— Ad Philippum Coloniensemarchiepi-
explicari? — 1246 scopum.— Opusculumaliquod a se compositumipsi oP
CAP.XTII. Quismodussumptionis. 1252 fert. '1303
GAP.XIV.—Qt:»- 1 sit saenaE-rjitnsri caijjngii,et quid —
EPIST.XXIII. AdiiilrusumMoguntinsnsem. 1500
res ipsius. 1237 EPIST.XXIY.— Ad SifredumaTchiepiscopumMpsuti
!5« ORDO REIlLtt ... ,. »54#,
tinnm.—Adipiius suggest.onemopusculumaliqupdscri- ' EPISTOL/K GUIBERTl ad aanctam Hildegardem 1311
bendumsuscipit.— 1309 *
EMST.- •XXV. Ad eumdem. —>Gratulatur ei qnod SBXOMBUSTiONEMONASTERIIGEMBLACENSIS.
adbaereat Alexaiidrb. aiHSjOTWSulberto. 1511
spreiis se_1i.msd.ici5 legitimo papae INDEXin StepbantjmTornacenseiifi. 131?
EPIST.XXVI.— Ad SigifridumMoguntinum et Philip- IVPEXin Marlanumad__roijgjdy]|gPerseniae. 151$
archiepiscopos. — Hortalur ad exsi- IKDEX in Rerqm et verboisHHPseln quinque librif
pujaiSalzburgensem 1510 > sententiarum Petri fectavini «BfflEmentur. 1321
liSmpfo Deicausa fortiter perferendum.
FIMS TOMI DUCENTESIMl UNDECMI.

.r-rSSfe' - .v' - -•„
Ei lypis Migne, au Pelii-lfontrouce.

Migne. Patrologia Latina Tomus CCXI.

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Migne. Patrologia Latina Tomus CCXI.

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Étienne de Tournai. Stephani,... episcopi tornacensis, Epistolae... accurante J.-P. Migne,.... 1855.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

QMMJM SS. PATRUM, DOCTOMI SGRMOMMQUE ECGMIASTICORUM

. PATROLOGIJl TOMUS CCXL

EXCUDEBATUR Et VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

ABBATIS s. mmm PARISIEMS

QVM AUCTIOEES, EMENDATIORESET NOTIS ILLUSTRATJEDENUO PRODEUNT

ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS, ADAMI ABBATIS PERSENLE, PETRl

SCRIPTA QVM SUPERSUNT

ACCURANTE J.-P. MIGNE

EXCUDEBATDR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOUEM

AUCTORU VI ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CCXI COHTINENTUR,

ABSALON ABBAS SPRINCKIRSBACENSIS.

STEPHANUS TORNACENSIS ABBAS S. GENOVEFiE PARISIENSIS.

Epistolse, ex editione Claudii Du Molinet. 309

ADAMUS PERSENLE ABBAS,.

PETRUS PICTAVIENSIS PARISIENSIS ACADEMLE CANCELLARIUS.

Ex lypisL, MIGNE,au Petil-Monlrougc.

(OGDIN,Commentarii de Scriptoribus eccles., 1. II, p. 1173)

Absalon Sprinchirsbacensis abbns, ordinis Canonicornm Reguiarinm divi Augustini, in archiepiscopatu

Jamrenens cura D.Danielis Schillinckii, ejusdem ceenobii abbatis, editi.

(Colonix, JoannemGymniciun,anno 1K54,mense Julio, cum privilegioCaasareoad qu3drierifiium,in-fol. p»rm

SERMO PRIMUS. A nere, vagitus ilii infantia3, aniplexus niaterni, at-

ABBAS S. GENOVEF^E PARISIENSIS

{Edit. Opp. Slephani Tornacensis, cnranle R. P. Clandio dn MOLI>ET,canonico regulari congregalionis

1N SUAM STEPHANI TORNAGENSIS OPERUM EDITIONEM.

DES MANUSCRITS LATINS DE LA BIBLIOTHilQUE DU ROI,

1N°8630 A, 8566 A, 2923,

Contenant les lettres cTElienne, successivement abbd de Sainl-Euverte d'Orleans, et de

PAR M. J. J. BRIAL (1).

38 EPISTOLA XXIX. A 40 EPISTOLAXXX.

(58) Inscrijiiioncm hanc suppeditat codex ms. lissiodorensis eleclus fuil.

(8) Palefiidus, Gallice palefroi, dicebalur equus sioriensis

(49) Eo tempore Maurilius sedem Parisiensem di- lionisUrbaniad summuraponiificaium.penes qnein,

(11)0)Videtur hicabbas esse Garnerin.s de Riijie- que se id unqtiara prolulisse. "V

272-273 EPIST0 L A CLXX VI. iS EcclesioeTornacelisis(20), quamvis minus siifiiciens,

Hiigpiii scilicet, cqgnomine Ciemeiiii, de

(31) Licitum semper (iiil in ordiuc canonico ex- paniur.

(«) HacnondeGeriirdoduacensi.de.'qu.otacelepislola, cum inunctus est GerardusdeDuaco; Giiillelmumergo

EPISTOLAS STEPBAM TORNACENSIS

A vestro coiisislit, tit qui hacleriiis viscera compas-

STATUTA QUiEDAM SYNODALIA.

(Edit. Opp. curante R. P. Du MOLINET.)

I. Sacris auctoritatibus Patrum docemur, et recta _^

Ex Qfficio S, Geraldi a Stephano Tornacensi exarato.

LECTJONES, D emergens ergastuli, ccelestis conscendere meruit

(Edit. Opp. Stephani Tomacensis, curante R. P. Du MOLINET.)

SERMO PRIM4IS. B cepto, decimavit; abAaron, cujus virga, cum esset

Sermonum M. Stephani abbatis S. Genovefse Parisiensis ac episcopi Tornacensis.

Sermo I. In synodo. j) VIII. De Spiritu sitncto.

.SUMMJE DE DECRETiS PROCEMIUM.

11)1111 S PIRSIII ABBA8

(OVDIN,Commcnr. de scriploribut et tcriptis ecdes., II, 1682)

ADAMI ABBATIS PlRSENIiE

«Atuz. Miscell. ed. Mansi. tom. 11, pag. 236; sequen-

(9) Verriusia, ordiiiisSanctiAiigiisliniiiioiiasteiiini) in tlicecesi Biluricensi.

ADAMI ABBATIS PERSENLE

SACRI ORDINIS CISTERCIENSIS ALUMNI, NATIONE GALLI, VIRI DOCTISSIMIAC DISER.

OPUS HACTENDS INEDITUM

(Romae,typis Ignatii de Lazzaris,16S2,In-12. '— Edimus juxta ejemplar asservatumin ,bibliotheca*Universitatis

ADAMO ABBATI PERSENIiE