Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Δ. Σολωμός
«Ο Κρητικός»
Βιογραφικά στοιχεία
• Γενικές παρατηρήσεις
Το ποίημα του Σολωμού «Ο Κρητικός» είναι ένα από τα
σημαντικότερα ποιήματα της νεοελληνικής γραμματείας. Στο
αφηγηματικό στοιχείο, εκτός από την προσδοκία συνάντησης του
Κρητικού με την νεκρή αγαπημένη του, υποκρύπτεται και η
αλληγορική παράσταση των ελληνικών απελευθερωτικών αγώνων.
Ένα δεύτερο στοιχείο που αξίζει επίσης να προσεχθεί είναι το ότι η
αναζήτηση της αγαπημένης διαμεσολαβείται από την οπτασία του
Κρητικού. Αυτό καταδεικνύει ότι για τον ποιητή ο πνευματικός κι ο
φυσικός κόσμος είναι στενά συνδεδεμένοι. Έτσι, η αγνή αγαπημένη
του Κρητικού και η αρχετυπική κι απόκοσμη «φεγγαροντυμένη», με
την οποία προοικονομείται ο θάνατος της κοπέλας, ουσιαστικά
ταυτίζονται.
Ενότητα 1η
1) «Ο Κρητικός» είναι ποίημα αφηγηματικό και λυρικό. Στην ενότητα
αυτή να επισημάνετε:
Α) Τον τρόπο που αρχίζει η αφήγηση
Β) Τα πρόσωπα
Γ) Τον τόπο που βρίσκονται
Δ) Τη σκηνοθετική εικονοπλασία
Ενότητα 2η
1) Η ενότητα αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο ο αφηγητής
προσπαθεί να πείσει τους υποθετικούς ακροατές για την αλήθεια των
λεγομένων του. Γιατι; Με ποιον τρόπο προσπαθεί; Τι επικαλείται;
Ενότητα 3η
1) Εδώ η αφήγηση επανέρχεται στην αρχική σκηνή. Να συζητήσετε:
Α) Τη μεταστροφή των φυσικών συνθηκών και τις εκφράσεις που
την αποδίδουν,
Β) Τον όρο «κρυφό μυστήριο» σε σχέση με ό,τι πρόκεοται να
ακολουθήσει,
Γ) Το όραμα της φεγγαροντυμένης σε σχέση με τις πιθανές ερμηνείες
του.
Ενότητα 4η
1) Η ενότητα καλύπτεται με το όραμα της φεγγαροντυμένης. Να
παρακολουθήσετε:
Α) Την περιγραφή και την κίνηση της οπτασίας
Β) Τις σκέψεις και τα συναισθήματα του ήρωα
Γ) Τη «φωνή» του ήρωα σε σχέση με τα περασμένα γεγονότα στην
Κρήτη
Δ) Την επίκληση του ήρωα
Ενότητα 5η
1) Το όραμα εξαφανίζεται. Να παρακολουθήσετε:
Α) Τη μετάβαση στο παρόν της αφήγησης. Ποια είναι η κατάσταση
του ήρωα «τώρα»;
Β) Τις άλλες χρονικές μετατοπίσεις- αναδρομές. Ποιες πρόσθετες
πληροφορίες δίνουν για το παρελθόν του αφηγητή;
Γ) Την επάνοδο στη σκηνή του ναυαγίου και τη μουσική πρόκληση
της φύσης (γλυκύτατος ήχος). Με ποιο τρόπο προσπαθεί να
προσδιορίσει την υφή του ήχου ο αφηγητής και που καταλήγει;
Δ) Το δραματικό τέλος. Πως συνδέεται με την αρχή του ποιήματος;
Γενικές ερωτήσεις
1) Να εντοπίσετε τους χρόνους, τα διάφορα χρονικά επίπεδα της
αφήγησης, τις αναδρομές και τις προλήψεις.
Γ. Βιζυηνός
«Το αμάρτημα της μητρός μου»
Βιογραφικά στοιχεία
• Γενικές παρατηρήσεις
Το διήγημα «Το αμάρτημα της μητρός μου» επιβεβαιώνει τον
χαρακτηρισμό «ψυχογραφικός και δραματικός πεζογράφος», καθώς
ο Βιζυηνός, έχοντας σπουδάσει ψυχολογία, διεισδύει στα μύχια της
ψυχής των ηρώων του, αναλύει σε βάθος τους χαρακτήρες τους,
αποδίδει τα κίνητρα της συμπεριφοράς τους και τα συναισθήματά
τους, τις εσωτερικές συγκρούσεις του καθενός. Ταυτόχρονα, αντλεί
από την θρακική καταγωγή του το ηθογραφικό υπόστρωμα του
διηγήματός του. Έτσι, βασίζεται σε αυθεντικά πρόσωπα, όπως αυτά
του χωριού του και ειδικότερα της οικογένειάς του. Βέβαια, τα
ηθογραφικά στοιχεία δεν δίνονται απλώς σαν μια καταγραφή
πληροφοριών. Ο Βιζυηνός εντοπίζει όλα τα δραματικά στοιχεία των
καταστάσεων και μέσα από το κοινωνικό περιβάλλον γίνεται η
ψυχογράφηση των χαρακτήρων. Οι ήρωες δεν είναι άτομα μοναχικά,
αντικοινωνικά. Αντίθετα, βρίσκονται σε στενή επαφή με τον
περίγυρό τους. Ιδίως οι πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες παρουσιάζονται
σφαιρικοί, με πολυσύνθετη ψυχοσύνθεση και περίπλοκα κίνητρα στις
πράξεις τους. Έχει ο καθένας από αυτούς τις δικές του ατομικές
ιδιαιτερότητες, κι είναι τόσο δύσκολο να περιγραφούν όπως ακριβώς
ένας ζωντανός άνθρωπος.
Ο χαρακτήρας του κειμένου είναι αυτοβιογραφικός, κάτι το οποίο
επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία του κειμένου. Πιο συγκεκριμένα, το
όνομα του αφηγητή ταυτίζεται με το όνομα του συγγραφέα, τα
ονόματα των μελών της οικογένειας του διηγήματος είναι τα ίδια με
τα ονόματα των μελών της οικογένειας του Βιζυηνού, και ο τόπος
αφήγησης, όπως και η Πόλη, συμπίπτουν με την πραγματική πατρίδα
αλλά και τα ταξίδια του αφηγητή.
Ο Βιζυηνός δεν βασίζεται στην περιγραφή μιας αναμφισβήτητης και
μοναδικής πραγματικότητας. Κάθε ήρωας, παρουσιάζει τη δική του
πραγματικότητα, ανάλογα με την οπτική γωνία που προσεγγίζει τα
γεγονότα, στοιχείο που προσδίδει πιο έντονη δραματικότητα στο
έργο και στα πρόσωπα.
Στη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Βιζυηνός αποτυπώνονται στοιχεία
του γλωσσικού ιδιώματος της Θράκης (κυρίως στα διαλογικά μέρη),
αλλά και η φαναριώτικη παιδεία του συγγραφέα (κυρίως στη λόγια
γλώσσα της αφήγησης). Αυτή η ιδιότυπη διγλωσσία συνιστά στοιχείο
ρεαλισμού και αληθοφάνειας των χαρακτήρων.
Τα θέματα του κείμένου είναι δύο: το συναίσθημα ενοχής της
μητέρας και η επιβεβαίωση της μητρικής αγάπης για τον αφηγητή.
Αντίστοιχα, δύο είναι και οι στόχοι: η μητέρα ζητά τον εξαγνισμό κι ο
γιος τη μητρική στοργή. Οι στόχοι των δύο πρωταγωνιστών είναι
διαφορετικοί, αλλά αναπτύσσονται παράλληλα κι
αυτοπροσδιορίζονται. Αρχικά, ο στόχος του γιού εξερτάται από το
στόχο της μητέρας. Όσο η μητέρα αποτυγχάνει τόσο κι ο γιός δεν
πετυχαίνει το στόχο του. Γι’ αυτό στο τέλος προσπαθεί να τη
βοηθήσει, για να πραγματοποιήσει με τον τρόπο αυτό και το δικό του
στόχο.
Εξετάζοντας τα θέματα που πραγματεύεται το έργο του Βιζυηνού ως
τις ιστορίες δύο ανθρώπων, εκ των οποίων ο ένας βασανίζεται από
ένα συναίσθημα ενοχής και δεν μπορεί να απαλλαγεί από αυτό, κι ο
άλλος αποζητά την αγάπη, καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για ένα
έργο με πανανθρώπινα και διαχρονικά χαρακτηριστικά.
2) «Και είχαμε πια την Αννιώ σαν τα μάτια μας. Και εζούλευες εσύ,
και έγινες του θανατά από τη ζούλια σου. Ο πατέρας σου σε έλεγε
«το αδικημένο του» γιατί σ’ απόκοψα από πολύ νωρίς, και με
εμάλωνε καμμιά φορά, γιατί σε παραμελούσα». Η οπτική γωνία της
μητέρας συμπίπτει με την οπτική γωνία του αφηγητή σε ό,τι αφορά
τα συναισθήματά του προς την αδερφή του κατά την παιδική του
ηλικία; Να τεκμηριώσετε την άποψή σας.
10) «Σου έφερα δυο παιδιά στα πόδια σου…χάρισέ μου το κορίτσι!»
Τι απήχηση είχε η προσευχή αυτή στην ψυχή του Γιωργή;
15) «Στο Αμάρτημα της μητρός μου η ηρωίδα, πολύ πριν ομολογήσει
τον ακούσιο φόνο της, υπαινίσσεται την αμαρτία της» (Παν.
Μουλλάς) Να αναζητήσετε τους σχετικούς υπαινιγμούς.
Βιογραφικά στοιχεία
• Γενικές παρατηρήσεις
Το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Όνειρο στο κύμα» χαρακτηρίζεται
ηθογραφικό, επειδή απεικονίζει τα ήθη, τα έθιμα, τους χαρακτήρες
των ανθρώπων, και την καθημερινή ζωή της υπαίθρου. Σε όλο το
διήγημα δεσπόζει η ωραιοποιημένη ειδυλλιακή αναπαράσταση της
φυσικής ζωής. Ο νεαρός βοσκός ζει μια αγνή ζωή και βιώνει την
ευτυχία μέσα στην ελευθερία και την ομορφιά της φύσης.
Στο «Όνειρο στο κύμα» διοχετεύονται πολλές από τις αναμνήσεις
του συγγραφέα, όπως το νησιωτικό περιβάλλον και η φύση της
Σκιάθου, τα τοπωνύμια του νησιου, η φτώχεια των παιδικών του
χρόνων, αλλά και το θρησκευτικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε.
Ο χώρος, ο χρόνος, το σκηνικό των δύο κόσμων (φυσικού-
αστικού), η φυσιολατρεία και η θρησκευτικότητα αποτελούν
αναμφίβολα αυτοβιογραφικά στοιχεία του Παπαδιαμάντη. Ωστόσο,
δεν είναι βέβαιο αν το κεντρικό περιστατικό με τη Μοσχούλα ήταν
πραγματικό βίωμα, κι ούτε έχει σημασία. Άλλωστε, στο διήγημα
εκφράζονται ιδέες με καθολικότερη ισχύ, που αφορούν βασικά
προβλήματα του ανθρώπου.
Όλα τα παραπάνω συντελούν στη ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής
των απλών ανθρώπων της υπαίθρου. Τα ηθογραφικά και λαογρφικά
στοιχεία του κειμένου αποδίδουν στο έργο αληθοφάνεια, κι έτσι,
μέσα από την περιγραφή της ζωής του βοσκόπουλου και των
ασχολιών των απλών ανθρώπων, αποδίδεται ρεαλιστικά η ζωή στην
ελληνική ύπαιθρο τον περασμένο αιώνα.Αξιοσημείωτη είναι και η
ικανότητα του συγγραφέα να διεισδύει στον ψυχισμό των ηρώων.
Επίσης είναι άριστος κοινωνικός παρατηρητής και δεν διστάζει να
στηλιτεύσει την κοινωνική αδικία. Στο συγκεκριμένο έργο το
κοινωνικό κακό απεικονίζεται στην αρχή και στο τέλος του
διηγήματος, με την αποστροφή του αφηγητή για το δυστυχισμένο
παρόν που βιώνει στο αστικό περιβάλλον. Κατά την άποψή του, οι
ανώτερες μορφές κοινωνικής οργάνωσης και η ανάπτυξη του
πολιτισμού κατέστρεψαν τη σχέση ανθρώπου- φύσης και διέφθειραν
την αγνή ψυχή του ανθρώπου. Έτσι, το πρότυπο ζωής που
προβάλλεται είναι το αρκαδικό, αφού έχει να κάνει με τη φυσική
ζωή, την ελευθερία, την αγνότητα και τη φυγή από την αστική
κοινωνία.
Αυτή η στάση του ανθρώπου απέναντι στη φύση, όπως την
περιγράφει ο συγγραφέας, είναι σύμφυτη με τις αρχές του
ρομαντισμού. Για το ρομαντισμό, η φύση δεν είναι απλώς
αντικείμενο θαυμασμού, αλλά αποκτάει διαστάσεις συμβόλου. Η
φύση είναι σύμβολο ευτυχίας, καλοσύνης κι ελευθερίας. Ο άνθρωπος
μέσα στη φύση αναπτύσσει αισθήματα αγάπης προς όλα τα όντα,
ενώ μακριά από αυτήν γίνεται σκληρός, αφού ο αστικός βίος του
διδάσκει την αδιαφορία και το μίσος. Επίσης, χαρακτηριστική στο
ρομαντισμό είναι κι η ταύτιση του ανθρώπου με τη φύση, κάτι που
τονίζεται σε αρκετα σημεία του διηγήματος. Επίδραση του
ρομαντισμού φανερώνεται επίσης στην ποιητική πνοή του έργου,
στη μεταφυσική του διάσταση και στον ανέφικτο έρωτα.
Η γλώσσα του είναι εντελώς προσωπική και αποτελεί ένα κράμα από
λόγια, εκκλησιαστικά και λαϊκά στοιχεία. Η δημοτική γλώσσα και το
λαίκό ιδίωμα της Σκιάθου εμφανίζονται κυρίως στους διαλόγους, ενώ
η καθαρεύουσα στην αφήγηση. Επίσης, συμπεριλαμβάνει πολλές
φράσεις που παραπέμπουν στη γλώσσα του Ευαγγελίου.
Κ.Π.Καβάφης
«Μελαγχολία Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομαγηνή 595
μ.Χ.»
Βιογραφικά στοιχεία
Μ. Πολυδούρη
« Μόνο γιατί μ’αγάπησες»
Βιογραφικά στοιχεία
Αφηγητής: Ομοδιηγητικός
Αφήγηση: Σε β’πρόσωπο
Μέτρο: Ιαμβικός στίχος, εναλλαγή 12σύλλαβου- 7σύλλαβου,
ομοιοκαταληξία
Γλώσσα: Δημιτική καθομιλουμενη, απλή, ζεστή, προφορική ομιλία
με λυρικό ύφος.
Ν. Εγγονόπουλος
«Ποίηση 1948»
Μ. Αναγνωστάκης
«Στο Νίκο Ε. …1949»
Βιογραφικά στοιχεία
Βιογραφικά στοιχεία
Γ. Παυλόπουλος
«Τα Αντικλείδια»
Βιογραφικά στοιχεία
3) Γιατί η πόρτα κλείνει για όσους δεν μπόρεσαν να δουν στο βάθος;
Γ. Ιωάννου
Α] «Μες στους προσφυγικούς συνοικισμούς»
Β] «Στου Κεμάλ το σπίτι»
Βιογραφικά στοιχεία
• Γενικές παρατηρήσεις
Η αφήγηση οργανώνεται με βάση το χρόνο, που λειτουργεί σε
διαφορετικά επίπεδα. Η αφήγηση ξεκινά από το παρόν, με την
τεχνική της αναδρομής πηγαίνει πίσω στο παρελθόν, και καταλήγει
πάλι στο παρόν με προέκταση όμως στο μέλλον.
Κ. Δημουλά
Α] «Σημείο Αναγνωρίσεως»
Β] «Κονιάκ Μηδέν Αστέρων»
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε το 1931 στην Αθήνα, όπου και ζεί. Παντρεύτηκε τον
μαθηματικό και ποιητή Άθω Δημουλά, με τον οποίο απέκτησε δύο
παιδιά. Εργάστηκε ως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος. Το
2002 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Θέματα που
κυριαρχούν στα ποιήματά της είναι η απουσία, η φθορά, η απώλεια,
η μοναξιά και ο χρόνος. Χαρακτηριστικά της ποίησής της είναι η
προσωποποίηση αφηρημένων εννοιών, η ασυνήθιστη χρήση κοινών
λέξεων και η πικρή φιλοπαίγμων διάθεση.
Α] «Σημείο Αναγνωρίσεως»