ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflO?

–1

Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk

S*ÏH± Jã≤"≥∂"£
J#∞"å^ŒO : _®II q. Nx"åãπ K«„Hõ=iÎ

[# q*Ï˝# "ÕkHõ =∞Oz ѨÙã¨ÎHõO

How Did We Find Out The Earth is Round? by Isaac Asimov
ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflO?–1
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
~°K«~Ú`« : S*ÏH± Jã≤"≥∂"£
J#∞"å^ŒO : _®II q. Nx"åãπ K«„Hõ=iÎ
„ѨK«∞~°} : Ѷ≤„|=i, 2007
„Ѩ`«∞Å ã¨OYº : 3000 q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ
"≥Å : ~°∂. 15/–
1. Éèí∂q∞ |šѨ~°∞ѨÙQÍ LO^•? ... 1
„ѨK«∞~°}, „Ѩ`«∞ʼnõΩ :
2. =∂Ü«∞=∞ÜÕ∞º `å~°Å∞ ... 7
[# q*Ï˝# "ÕkHõ
l. =∂ÖϺ„k, Hõhfi#~ü, „ѨK«∞~°}Å qÉèÏQÆO 3. =∂Ü«∞=∞ÜÕ∞º <å=Å∞ ... 14
WO\˜ <≥O. 8–1–6, ÉÏÖÏr~å=Ù ¿Ñ@, 4. Éèí∂q∞ KèåÜ«∞ ... 19
`≥<åe–522 202
á¶È<£ : 94405 03061 5. Éèí∂q∞ Ѩi=∂}O ... 23

=∞Oz ѨÙã¨ÎHõO
12–13–452, gkè <≥O.1,
`å~åflHõ, ã≤H˜O„^•ÉÏ^£–500 017.
ISBN 978–81–904518–0–2

=Ú„^Œ} : K«i`« WO„ÃÑ+¨<£û,

1–9–1126/a,
P*Ï=∂ÉÏ^£, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–20.
á¶È<£ : 040–2767 8411
 1. Éèí∂q∞ |šѨ~°∞ѨÙQÍ LO^•?

KåÖÏ KåÖÏ HÍÅO „H˜`«O Éèí∂q∞ K«^Œ∞#∞QÍ, |šѨ~°∞ѨÙQÍ LO^Œx

J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞. K«∂_»_®xH˜ =∞i Éèí∂q∞ x[OQÍ<Õ |šѨ~°∞ѨÙQÍ LO@∞OkQÍ!
ã¨=Ú„^ŒO =∞^茺֒ g∞~°∞ F Ѩ_»=Ö’ „Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î<åfl~°x J#∞HÀO_ç. h~°∞
#Å∞k‰õΩ¯ÖÏ K«^Œ∞#∞QÍ "åºÑ≤Oz LO@∞Ok. hÖÏHÍâ◊O É’i¡Oz# y<≥flÖÏ ^•x
g∞^Œ K«Hõ¯QÍ J=∞iáÈ~Ú#@∞ì =ÙO@∞Ok. xOy, h~°∞ Hõe¿ã ˆ~Y<Õ kHõÛ„HõO
❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 1
JO\Ï~°∞. P kHõÛ„HõO x[OQÍ<Õ F K«„HõOÖÏ =ÙO@∞Ok. P K«„HÍxH˜ g∞ˆ~ ^Õ=`åâßfiÅ∞ ÖÏQÆ∞`«∞O>Ë „ѨKO« _», Ç≤Ï~°}‡Ü«∞ ~°^OŒä Ö’ ã¨∂~°∞º_»∞ PHÍâ◊OÖ’
ˆHO„^ŒO. ZQÆ∞~°∞`«∂ =™êÎ_»∞ Jx WOHÍ H˘O^Œ~°∞ J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞. L^ŒÜ«∂<Õfl D
<ÕÅg∞^Œ L<åfl ‰õÄ_® kHõÛ„HõO =~°‰õÄ qã¨ÎiOz LO_»_»O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞ `«∂~°∞Ѩ٠k‰õΩ¯# ~°^äŒO Z‰õΩ¯`å_»∞. JÖÏ PÜ«∞#, PÜ«∞#
J~Ú`Õ Éèí∂q∞ g∞^Œ kHõÛ„HõO ã¨=∞OQÍ LO_»^Œ∞. K≥@∞¡, ѨÙ@ìÅ∞, Wà◊√§, |à◊√§ QÆ∞„~åÅ∞ QÍeÖ’ ZQÆ∞~°∞`«∂ =∞^蕺ǨÏflO ã¨=∞Ü«∂xH˜ #_ç<u≥ Î g∞^ŒH˜ KÕ~∞° ‰õΩO\Ï~°∞.
W=hfl LO_»_»O`À ZQÆ∞_»∞kQÆ∞_»∞QÍ LO@∞Ok. JHõ¯}∞‚Oz H˜OkH˜ kQÆ∞`«∂ ™êÜ«∞O„`åxH˜ Ѩ_»=∞\˜ JOK«∞x KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞.
Éèí∂q∞ J#O`«OQÍ qã¨ÎiOz =ÙO@∞O^Œx ѨÙ~å`«# HÍÅOÖ’ =∞#∞+¨µÅ∞ ~å„u =∂„`«O P ã¨∂~°º ÉèíQÆ"å#∞_»∞, PÜ«∞# "≥∞i¿ã |OQÍ~°∞ ~°^äŒO Z=iH©
J#∞‰õΩ<Õ"åà◊√§. Éèí∂q∞, ã¨=Ú„^ŒO Hõeã≤ WÖÏ "≥_»Å∞ÊQÍ JOK«∞ÖË¡x Ñ¨à‹§OÖÏ HõxÑ≤OK«‰õΩO_® pHõ\’¡ *Ï~°∞‰õΩx L^ŒÜ«∂xHõÖÏ¡ `«∂~°∞Ê# „Ѩ`«ºHõ∆=∞=Ù`å~°∞.
qã¨ÎiOz =ÙO^Œ#∞‰õΩ<Õ"åà◊√§.
=∞i J^Õ x["≥∞`ÿ Õ ã¨∂~°∞º_ç ã¨OQÆu Uq∞\˜? ã¨∂~°∞º_»∞ L^ŒÜ∂« <Õfl `«∂~°∞Ê#
L^Œ~Ú™êÎ_∞» . qâßÖÏHÍâ◊=∞O`å ^•\˜ =∞m¡ ™êÜ«∞OHÍÅO Ѩ_=» ∞~°# Jã¨qÎ ∞™êÎ_∞» .
=∞~åfl_»∞ L^ŒÜ«∞O =∞m¡ `«∂~°∞ѨÙ# ÃÑ·H˜ `ÕÅ∞`å_»∞. nxfl q=iOK«_®xH˜ ~ÀE
L^ŒÜ«∞O F ã¨∂~°∞º_»∞ H˘`«ÎQÍ `«Ü«∂Ô~· ÃÑ·H˜ =™êÎ_»x „áêp#HÍÅOÖ’ J<Õ"å~°∞.
Jã¨Îq∞Oz# ã¨∂~°∞º_»∞ PK«∂H© ÖˉõΩO_® =∂Ü«∞=∞=Ù`å_»∞ J#fl=∂@! ã¨∂~°∞º_»∞
Ѩ_»=∞\˜ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ Jã¨Îq∞Oz# `«~°∞"å`« ~å„uH˜ ~å„u ã¨∂~°∞º}˜‚ Ѩ_»=Ö’
ÃÑ\˜ì, K«∞~°∞QÍæ `≥_Õ¤ã≤, L^Œ~ÚOKÕO^Œ∞‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ L^ŒÜ«∂xHõÖÏ¡ `«∂~°∞Ѩ٠k‰õΩ¯H˜
KÕ~°"Õ™êÎ~°∞ Jx =∞iH˘O^Œ~°∞ J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞.

QÆ∞„~åÅ ~°^äŒO g∞^Œ ã¨∂~°∞º_»∞

^èŒ$=`å~° `«Ñ¨Ê q∞QÆ`å `å~°Å∞ K«„HõQÆ`«∞ÅÖ’ u~°∞QÆ∞`å~Ú. P K«„HõQÆ`«∞Å∞

kHõÛ„HÍxH˜ J_»∞H˜¯ ‰õÄ_® áÈ`å~Ú. `å~°Å∞ ‰õÄ_»∂ `«∂~°∞Ê# ѨÙ\˜ì, Ѩ_»=∞\’¡
=Ú#∞QÆ∞`å~Ú.
JÖψQ K«O^Œ=∂=∞ ‰õÄ_® PHÍâ◊OÖ’ `«∂~°∞Ê#∞O_ç Ѩ_»=∞~°H˜ #_»∞™êÎ_»∞.
`å~°Å∂ JO`Õ. g\˜x =∞i ZÖÏQÀÖÏ q=iOKåeQÍ. „áêp#∞Å∞ WzÛ#
ã¨∂~°∞º_çx Ѩ_»=Ö’ `«∂~°∞Ê k‰õΩ¯H˜ KÕ~°Û@O q=~°}Å∞ `«ÖÏ`ÀHÍ ÖË#@∞ì =ÙO\Ï~Ú.
2 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 3

ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ TǨÏ
x[OQÍ<Õ <ÕÅ K«^Œ∞#∞QÍ Jxfl k‰õΩ¯ÖÏ "åºÑ≤Oz LO@∞Ok J#∞‰õΩO^•O.
=∞i ^•x Ö’`«∞ ZO`«? F Q˘~Úº `«qfi`Õ. JÖÏ `«=Ùfi`«∂ áÈ`å=∂? P
`«=fiHÍxH˜ JO`«∞ LO_»^•? Éèí∂q∞ F "≥∞ÿÖ’, áÈh Ѩk "≥∞ÿà’¡, WOHÍ áÈh
Ü«∂Éèˇ· "≥∞ÿà’¡ =∞O^ŒO L#fl k=∞‡ÖÏO\˜k J#∞‰õΩO>Ë? =∞i Jk ˆH=ÅO
k=∞‡ÖÏO\˜k J~Ú`Õ ZO^Œ∞‰õΩ H˜O^ŒÑ¨_»^Œ∞?
ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ÜÕ∞#∞QÆ∞Å∞ "≥∂ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ#∞Hõ Éèí∂q∞ H˜O^Œ Ѩ_»^Œ∞ J#∞‰õΩ<Õ
"å~°∞ „áêp# ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞.
HÍx =∞i P U#∞QÆ∞Å∞ ^Õx g∞^Œ xÅ∞Û<åflÜ≥∂? =∞ˆ~"≥∂ P U#∞QÆ∞Åhfl
F ÃÑ^ŒÌ `åÉËÅ∞ g∞^Œ xÅ∞Û<åflÜ«∞@!
4 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
=∞i P `åÉËÅ∞ ã¨OQÆ`ÕO\˜? J^À ã¨∞qâßÅ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ D^Œ∞ÖÏ_»∞
`ÀO^Œ@.
J~Ú`Õ =∞i P ã¨=Ú„^ŒO J_»∞QÆ∞# U=ÚO^À? ^•xH˜Hõ ã¨=∂^è•#O
ÖË^Œ∞.
Hõ#∞Hõ Éèí∂q∞ |šѨ~°∞ѨÙQÍ HõxÑ≤Oz#O`« =∂„`å# Jk |šѨ~°∞ѨÙQÍ
LO^Œx J#∞HÀ=_»O JO`« „âıÜ«∞㨯~°O HÍ^Œ∞. |šѨ~°∞ѨÙ^Œ#OÖ’ =Å¡=∂e#
ã¨=∞㨺Å∞.
D |šѨ~°∞Ѩ٠Éèí∂q∞`À =KÕÛ ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz PÖ’zOK«# "åiÖ’
"≥Ú^Œ\ ˜"å~°∞ „áêp# „w‰õΩÅ∞. „Ѩã¨∞Î`«O @s¯ J#|_Õ ^Õâ◊Ѩ٠Ѩ_»=∞\˜ f~°OÖ’
Ô~O_»∞"ÕÅ S^Œ∞=O^ŒÅ Uà◊§ „H˜`«O gà◊√§ rqOKÕ"å~°∞. "åiÖ’ XHõ_»∞
P<åH©û=∂O_»~ü. ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞, "≥∞i¿ã ~°^ä•Å∞, Zyˆ~ QÆ∞„~åÅ∞ D ÉèÏQÀ`«O
J`«_çH˜ #K«ÛÖË^Œ∞. xt~åui PHÍâ◊O ˆHã≤ K«∂ã≤ Jã¨ÖËO\˜ W^ŒO`å Jx
PÖ’zOKÕ"å_»∞.
XHõ ~å„u JÖψQ PHÍâ◊OÖ’ `å~°Å ˆHã≤ K«∂ã¨∂Î ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. ~å„u"Õà◊
Jq ‰õÄ_® PHÍâ◊OÖ’ „Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î<åfl~Ú. XHõ `å~° =∂„`«O Hõ^ŒÅ_»O ÖË^Œ∞.
J^Õ ^èŒ$=`å~°. L`«Î~åHÍâ◊OÖ’ ~å„`«O`å JÖÏ L`«ÎQÍ ‰õÄ~°∞Ûx LOk. „Ѩf
~å„f JHõ¯_Õ ã≤÷~°OQÍ HõxÑ≤OzOk. ^•x ^Œi^•Ñ¨ÙÖ’¡ L#fl `å~°Å∞ ^•x K«∞@∂ì
=$`åÎHÍ~°OÖ’ u~°∞QÆ∞ `«∞<åfl~Ú. ^•x ^ŒQÆæ~° L#flq z#fl =$`åÎÖ’¡, ^Œ∂~°OQÍ
L#flq ÃÑ^ŒÌ =$`åÎÖ’¡ u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
pHõ \ ˜ PHÍâ◊ O Ö’ `å~° Å ∞ xÜ« ∞ `« Q Æ ` « ∞ ÅÖ’ u~° ∞ QÆ ∞ `« ∞ <åflÜ« ∞ x
J<åH©û=∂O_»~üH˜ ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤OzOk. HõOksQÆÅ ^ŒO_»∞ÖÏ `å~°Å∞ W+¨ìO
=zÛ#@∞ì `å~å_»_»O ÖË^Œ∞.
`å~°Åhfl Hõeã≤ Hõ^Œ∞Å∞`«∞<åfl~Ú.
PHÍâ◊=∞O>Ë _˘Å¡QÍ LO_Õ F ÃÑ^Œ|Ì Ou, F ''QÀà◊O—— Jx TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<åfl_»∞
J<åH©û=∂O_»~ü. P QÀà◊O F J^Œ$â◊º JHõ∆O g∞^Œ∞QÍ Ñ¨i„Éèíq∞™ÈÎOk. P JH∆ÍxH˜
XHõ H˘ã¨ ^èŒ$=`å~° kâ◊QÍ ã¨∂z™ÈÎOk. Ô~O_»= H˘ã¨ =∂„`«O Z@∞ LO^À
HõxÑ≤OK«_»O ÖË^Œ∞.
~ÀE P QÀà◊O u~°∞QÆ∞`ÀOk, ''Ѩi„Éèíq∞™ÈÎOk.—— `å~°HõÅhfl P QÀàÏxH˜
JO@∞H˘x ^•x`À áê@∞ u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞Hˆ Jhfl XˆHÖÏ u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 5
ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® JÖψQ PHÍâßxfl JO@∞‰õΩx L^Œ~Úã¨∂Î, Jã¨Îq∞ã¨∂Î
L<åfl~Ú.
PHÍâ◊O QÀà◊O J~Ú<å Éèí∂q∞ K«^Œ∞#∞QÍ LO_˘K«∞Û##fl=∂@. PHÍâ◊=∞<Õ
QÀàÏxH˜ ˆHO„^ŒOÖ’ Éèí∂q∞ F K«^Œ∞<≥·# ѨÅHõÖÏ qã¨ÎiOz LO^Œx TÇ≤ÏOKå_»∞
J<åH©û=∂O_»~ü.
JÖÏ P PHÍâ◊QÀà◊O u~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ, `«∂~°∞ÊÖ’ ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOz,
PHÍâ◊O ^•\˜, Ѩ_»=∞\’¡ Jã¨Îq∞™êÎ_»∞. uiˆQ PHÍâ◊O ^•xfl "≥∂ã¨∞‰õΩáÈ`ÀOk.
^èŒ$=`å~°
J^Œ$â◊º JHõ∆O g∞^Œ Ѩi„Éèíq∞ã¨∞Î#fl PHÍâ◊QÀà◊O
PHÍâ◊O u~°∞QÆ∞`«∂ ã¨∂~°∞º}˜‚ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÍxH˜ "≥∂ã¨∞‰õΩáÈ`ÀOk. PHÍâ◊O WOHÍ
JÖψQ u~°∞QÆ∞`«∂ ã¨∂~°∞º}˜‚ `«∂~°∞Ѩ٠k‰õΩ¯‰õΩ `≥zÛ#ѨÙÊ_»∞ =∞m§ ѨQÆÅ=Ù`«∞Ok.
K«O„^Œ∞_»∞, #Hõ∆„`åÅ∞ ‰õÄ_® WÖψQ Hõ^Œ∞Å∞`å~Ú. QÆ`«OÖ’ K≥ѨÙʉõΩ#fl PÖ’K«#Å
Hõ<åfl J<åH©û =∂O_»~ü PÖ’K«# J~°÷=O`«OQÍ LOk. ã¨∂~°∞º_»∞ „Ѩf ~å„u
K«zÛ =∞m§ ѨÙ@ì_»O ÖË^Œ∞. Ѩ_»=Å g∞^Œ pHõ\’¡ Ѩܫ∞#O HÍ=_»O ÖË^Œ∞. ÉÏ<Õ
=ÙOk. J~Ú<å J<åH©û =∂O_»~Hü ˜ `«$Ñ≤Î HõÅQÆÖ^Ë ∞Œ . WOHÍ PÖ’zã¨∂<Î Õ L<åfl_»∞.
6 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
2. =∂Ü«∞=∞ÜÕ∞º `å~°Å∞
PHÍâ◊=∞<Õ QÀàÏxH˜ #_çÉÁ_»∞Ö¤ ’ ã≤~÷ O° QÍ kQÆ|_ç L#fl ѨÅHˆ Éè∂í q∞ J~Ú`Õ,
Éèí∂q∞ JOK«∞Å =~°‰õΩ WOK«Hͯ "≥o¡ Éèí∂=∂ºHÍâßÅ∞ Hõe¿ã KÀ@∞x K«∂_˘K«∞Û
Hõ^•? `«∂~°∞ÊÖ’ ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOKÕ KÀ\˜H˜ áÈ=K«∞Û. ^•xfl JO^Œ∞HÀ=K«∞Û,
JO@∞HÀ=K«∞Û (P "Õ_çH˜ =∞#O =∞ã≤ H͉õΩO_® LO>Ë!)
J^Õ q^èOŒ QÍ Ñ¨_=» ∞\˜ JOK«∞ÅH˜ áÈ`Õ ã¨∂~°∞º_»∞ Jã¨qÎ ∞OKÕ KÀ\˜H˜ áÈ=K«∞Û.
Z<Àfl â◊`åÉÏÌÅ „H˜`«O =∞#∞+¨µÅ∞ x[OQÍ Jk ã¨OÉèí=O J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞.
xOy <ÕÅ Hõeã≤# KÀ\˜H˜ KÕi P ^Œ$âߺxfl uÅH˜ã¨∞Î#fl =∞x+≤ ÉÁ=∞‡Å∞ ‰õÄ_®
"Õ¿ã"å~°∞. Éèí∂q∞ JOK«∞ g∞^Œ #∞Oz H˘kÌQÍ =ÚO^Œ∞H˜ =Oy K«∂¿ãÎ YQÀàÏxfl
y~°y~° u¿ÑÊ Ü«∞O„`«*ÏÅ=∞O`å Hõà◊§H˜ Hõ\ ˜ì#@∞ì HõxÑ≤OKÕ^Œ@.
HÍx „áêp# „w‰õΩÅH˜ =∂„`«O W^ŒO`å q∞OQÆ∞_»∞ Ѩ_»ÖË^Œ∞. `«∂~°∞ÊÔH·`Õ<ÕO,
Ѩ_»=∞\˜ÔH·`Õ<ÕO ZO`« „Ѩܫ∂}˜Oz<å ã¨∂~°º, K«O„^Œ, `å~å=oH˜ XHõ¯ JOQÆ∞à◊O
‰õÄ_® ^ŒQÆæ~° HÍ=_»O HõxÑ≤OK«ÖË^Œ∞. PHÍâßxH˜ XHõ JOK«∞ #∞O_ç =∞~À JOK«∞H˜
|Ǩïâ◊ Éè∂í q∞ qã¨iÎ Oz ÖË^"Õ ∂≥ . kHõÛ„HõO =^ŒÌ Éè∂í =∂ºHÍâßÅ∞ UHõO J=Ù`«∞#fl@∞ì
HõxÑ≤OKÕk ˆH=ÅO =∞# Hõà◊√§ KÕ¿ã „Éèí"Õ∞<Õ"≥∂.
|Ǩïâß Éèí∂q∞ Ñ¨à‹§O ÖÏQÍ<Õ L<åfl, YQÀà◊O ^•x Hõ<åfl KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ^Õ"≥∂.
J@∞=O@ѨÙÊ_»∞ ã¨∂~°º, K«O„^Œ, `å~å=o Éè∂í q∞ JOK«∞Å #∞O_ô KåÖÏ ^Œ∂~°OQÍ
LO\Ï~Ú. JO^Œ∞KÕ`« Éèí∂q∞ #∞O_ç Z=~°∂ "å\˜x JO^Œ∞HÀÖË~°∞.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 7

=∞^茺 Ü«ÚQÍÅÖ’ qâ◊fiO TǨ z„`«O
HÍx Éèí∂q∞ x[OQÍ<Õ YQÀàÏxH˜ ˆHO„^ŒOÖ’ LO>Ë, YQÀà◊O Éèí∂q∞H˜
KåÖÏ ^Œ∂~°OÖ’ LO>Ë, Éèí∂q∞ g∞^Œ Ü«∂„u‰õΩÅ∞ ZO`« „Ѩܫ∂}˜Oz<å Éèí∂q∞
JOK«∞Å∞ KÕ~°ÖË^Õ.
|Ǩïâ◊ó Éèí∂q∞ g∞^Œ <ÕÅ =Ù#fl ÉèÏQÆO =∞^茺 ÉèÏQÆOÖ’ LO_ç, ^•x K«∞@∂ì
h~°∞ LO^Õ"∂≥ . `«y#O`« ^Œ∂~åÅ∞ „ѨÜ∂« }˜Oz# Ü«∂„uHõÅ∞ ZѨÙÊ_»∂ ã¨=Ú„^•<Õfl
KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ Éè∂í q∞ JOK«∞Å =~°‰Ωõ qã¨iÎ Oz =Ù#flk ã¨=Ú„^Œ"∞Õ ##fl=∂@.
„áêp# HÍÅOÖ’ <åq‰õΩÅ∞ f~°O #∞O_ç ã¨=Ú„^ŒOÖ’H˜ =∞s Z‰õΩ¯= ^Œ∂~°O
„Ѩܫ∂}˜OKÕ"å~°∞ HÍ~°∞. JO^Œ∞ˆH HÍÉ’Å∞ ѨÙ_»q∞ Ñ¨à‹¡O JOK«∞Åx "åÔ~ѨÙÊ_»∂
KÕ~°∞HÀÖË^Œ∞.
=∞Ô~`· Õ Éè∂í q∞ JOK«∞Å =^ŒÌ ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ h~°∞ J=`«eH˜ ZO^Œ∞‰õΩ XeH˜áÈ=_»O
ÖË^Œ∞?
|Ǩïâ◊ Éèí∂q∞ JOK«∞Å =^ŒÌ H˘kÌQÍ ÃÑ·H˜ ÖËz LO^Õ"≥∂. JO^Œ∞ˆH h~°∞
XeH˜ áȉõΩO_® Xky LO^Õ"≥∂. |Ǩïâ◊ Éèí∂q∞ Ñ¨à‹¡OÖÏ HÍHõ F "≥_»ÖÏÊ\˜
zѨÊÖÏ LO^Õ"≥∂.
8 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
=∞i J^Õ x["≥∞ÿ`Õ Jã¨Å∞ Éèí∂q∞ "≥Ú`«ÎO ZO^Œ∞‰õΩ H˜O^Œ Ѩ_çáÈ=_»O
ÖË^Œ∞?
PHÍâ◊O QÀà◊O J#∞‰õΩ<åfl, L^ŒÜ«∞O, JãÎ̈=∞Ü«∂Å∞ ZÖÏQÀÖÏ q=iOz<å
Éèí∂q∞ K«^Œ∞#∞QÍ LOk J#∞HÀ=_»O =∂„`«O ÃÑ^ŒÌ ã¨=∞㨺QÍ<Õ LOk.
Éèí∂q∞ Ñ¨à‹¡OÖÏ HÍHõáÈ`Õ =∞i U PHÍ~°OÖ’ LOk?
=∞m¡ F ™êi PHÍâ◊OÖ’H˜ K«∂^•ÌO. PHÍâ◊OÖ’ Z<Àfl "≥∞i¿ã =ã¨∞Î=ÙÅ∞
HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. HÍx "å\˜Ö’ KåÖÏ =∞@∞‰õΩ `å~°ÖË.
K«∂¿ã Hõà◊¡H˜ `å~°Å∞ z#fl HÍOu aO^Œ∞=ÙÖÏ¡ HõxÑ≤™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ „áêp#∞Å∞
"å\˜ QÆ∞iOz ÃÑ^ŒÌQÍ Ug∞ K≥ѨÊÖËHõáÈÜ«∂~°∞.
Éèí∂q∞ XHõ Ö’`«∞ `«‰õΩ¯= áê„`«
PHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤OKÕ =ã¨∞Î=ÙÖ’¡ Ô~O_»∞ =∂„`«O aè#fl"≥∞ÿ#q. Jq ã¨∂~°∞º_»∞,
K«O„^Œ∞_»∞.
ã¨∂~°∞º_»∞ ZÅ¡"Õà◊ÖÏ F HÍOuK«„HõOÖÏ HõxÑ≤™êÎ_»∞. HÍx K«O„^Œ∞_»∞ JÖÏ
HÍ^Œ∞. H˘xfl™ê~°∞¡ ѨÓiÎ =$`«ÎO ÖÏQÍ#∞, =∞i H˘xfl™ê~°∞¡ J~°÷=$`«ÎO ÖÏQÍ#∞
HõxÑ≤™êÎ_»∞. H˘xfl™ê~°∞¡ P Ô~O\˜H© =∞^茺ã¨ÎOQÍ HõxÑ≤™êÎ_»∞. =∞i H˘xfl™ê~°∞¡
ã¨#flHÍOu KåѨOÖÏ HõxÑ≤™êÎ_»∞. JѨÙÊ_»∞ ^•xfl ''<≥Å=OHõ—— JO\ÏO.
„Ѩf ~å„f K«O^Œ=∂=∞x „â◊^ŒúQÍ QÆ=∞xOz# „w‰õΩÅ∞ ã¨∂~°∞º_ç |\˜ì
PHÍâ◊OÖ’ K«O„^Œ∞x™ê÷#O =∂~°∞`«∂ ~å=_»O QÆ∞iÎOKå~°∞. ™ê÷#O`À ÉÏ@∞ ~°∂ѨO
‰õÄ_® =∂~°_»O QÆ=∞xOKå~°∞.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 9
 K«O„^Œ∞_»∞, ã¨∂~°∞º_»∞ Éèí∂q∞H˜ J@∞ W@∞QÍ L#flѨÙÊ_»∞ K«O„^Œ∞_»∞ ZѨÙÊ_»∂
xO_»∞QÍ HõxÑ≤OKÕ"å_»∞. ã¨∂~°ºHÍOu Éèí∂q∞x ^•\˜ K«O^Œ=∂=∞ =ÚYO g∞^Œ
Ѩ_Õk. K«O^Œ=∂=∞ xO_»∞QÍ "≥∞i¿ã"å_»∞.
K«O„^Œ∞_»∞, ã¨∂~°∞º_»∞ Éèí∂q∞H˜ XHõ ѨˆH¯ L#flѨÙÊ_»∞ K«O^Œ=∂=∞ Jã¨Å∞
HõxÑ≤OKÕ"å_Õ HÍ_»∞. "åiH˜ HõxÑ≤OKÕ K«O„^Œ∞_ç áê~°≈fiO ã¨∂~°ºHÍOu ™ÈHõHõ
pHõ\Q˜ Í LO_Õk. Wk QÆ=∞xOz# „áêp# ѨO_ç`∞« Å∞ ã¨∂~°∞º_çH˜ ã¨fiÜ«∞O „ѨHÍâ◊O
=ÙOk QÍx, K«O„^Œ∞_çH˜ ÖË^Œ∞ Jx f~å‡xOKå~°∞. ã¨∂~°∞º_ç `Õ[O =Å¡ K«O„^Œ∞_çH˜
â’Éèí J|∞ƒ`ÀOk. K«O„^Œ∞_çk ''„ѨuaOa`« HÍOu——.
„áêp# „w‰õΩÅ∞ *Ϻq∞u J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞_»O „áê~°OaèOKå~°∞. *Ϻq∞u
JO>Ë =ã¨∞Î=ÙÅ PHõ$`«∞Å âß„ã¨ÎO. K«O„^Œ∞_ç HÍOu=∞Ü«∞ áê~°≈fiO Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO
ZÖÏ =∂~°∞`ÀO^À *Ï„QÆ`QΫ Í Ñ¨ijeOK«™êQÍ~°∞. J~°K÷ O« „kHõ, <≥Å=OHõ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
~°∂áêÅhfl Ѩiâ’kèOKå~°∞. K«O„^Œ∞_ç HÍOu=∞Ü«∞ áê~°≈fiO JÖÏO\˜ ~°∂áêÅ∞
^•ÖÏÛÅO>Ë K«O„^Œ∞_»∞ F |OuÖÏ, QÀàÏHÍ~°OÖ’ LO_ç LO_®Åx `ÕÖÏÛ~°∞.
=∞i ã¨∂~°∞º_ç ~°∂Ѩو~YÅ =∂>Ëq∞\˜? Jk K«O„^Œ∞_ç g∞^Œ HÍOux
„Ѩã¨i™ÈÎOk. Jxfl k‰õΩ¯Å #∞O_ç ã¨=∂#OQÍ „Ѩã¨i™ÈÎOk. K«O„^Œ∞_»∞, ã¨∂~°∞º_»∞
Éèí∂q∞H˜ W~°∞ѨHõ¯Å L<åfl, XˆH "≥·Ñ¨Ù L<åfl K«O„^Œ∞_ç g∞^Œ Ѩ_Õ ã¨∂~°ºHÍOuÖ’
ÃÇÏK«∞Û `«QÆ∞æÅ∞ LO_Õq HÍ=Ù. ã¨∂~°∞º_»∞ QÀà◊O J~Ú`Õ `«Ñ¨Ê Wk ™ê^茺O HÍ^Œ∞.
K«O„^ŒHõà◊Å∞
W=hfl K«∂ã≤# J<åH©û=∂O_»~ü qâ◊fiOÖ’ L#fl =¸_»∞ =ã¨∞Î=ÙÅH˜ XˆH
~°∂ѨO LO_»_»O QÆ=∞xOKå_»∞. XHõ\ ˜ ã¨∂~°∞º_»∞, Ô~O_»=k K«O„^Œ∞_»∞, =¸_Àk
ã¨=∞ã¨Î qâ◊fiO. =¸_»∂ QÀàÏÖË.
JO>Ë Éèí∂q∞ ‰õÄ_® QÀà◊"Õ∞<å? JO>Ë Éèí∂q∞ |šѨ~°∞ѨÙQÍ ÖË^•?
HÍHõáÈ=K«∞Û<Õ"≥∂. xOyH˜, <ÕÅH˜ xÜ«∞=∂Å∞ "Õ~°∞ HÍ=K«∞Û. PHÍâ◊=¸,
JO^Œ∞Ö’x H˘xfl =ã¨∞Î=ÙÅ∞ QÀàÏÅ∞ J~Ú#O`« =∂„`å# Éèí∂q∞ ‰õÄ_® QÀà◊O
HÍ"åÅ<Õ=ÚOk? =∞i ã¨∂~°∞º_»∞ "Õ_çQÍ xѨÙÊÅ∞ Hõ‰õΩ¯`«∞O>Ë, Éèí∂q∞ K«Å¡QÍ
Ǩ~ÚQÍ ÖË^∂Œ ? K«O„^Œ∞_»∞ PHÍâ◊OÖ’ qǨÏiã¨∞OÎ >Ë, Éè∂í q∞ Hõ^ÅŒ ‰õΩO_® ã≤~÷ O° QÍ
L#fl@∞ì ÖË^Œ∂? PHÍâ◊O xO_® "≥∞i¿ã `å~°HõÅ∞ á⁄ky L<åfl~Ú QÍx Éèí∂q∞
g∞^Œ ÖË=ÙQÍ? Hõ#∞Hõ Éè∂í q∞ ~°∂ѨO Uq∞\’ `≥Å∞ÛHÀ"åÅO>Ë Éè∂í q∞<Õ Ñ¨ijeOKåe
QÍx `«u=∂ =ã¨∞Î=ÙÅ`À áÈÅÛ‰õÄ_»^Œ∞.

`å~°Å
=∂~°∞`«∞#fl ã≤÷u

1 2
3 4
â◊√Hõ¡Ñ¨Hõ∆q∞
10 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
5 6
7 8
Hõ$+¨‚ѨHõ∆q∞
㨈~ J~Ú`Õ uiy Éèí∂q∞ˆH ky =zÛ F „Ѩâ◊fl J_»∞QÆ∞^•O – Éèí∂q∞ g∞^Œ
qq^èŒ „áêO`åÅÖ’ `å~°Å∞ qaè#fl s`«∞ÅÖ’ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
Éè∂í q∞ K«^∞Œ #∞QÍ LO>Ë JÖÏ [~°Q^Æ ∞Œ . ~å„u"Õà◊ PHÍâ◊O Hˆ ã≤ K«∂ã≤#ѨÙÊ_»∞,
PHÍâ◊O ã¨Ê+¨Oì QÍ LO>Ë #Hõ„∆ `åÅhfl HõxÑ≤™êÎ~Ú. K«^∞Œ <≥#· Éè∂í q∞ g∞^Œ ZHõ¯_»∞<åfl
J"Õ `å~°Å∞ HõxÑ≤OKåe.
HÍx x*ÏxH˜ JÖÏ ÖË"Õ!
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 11
 „áêp# HÍÅOÖ’ ZO`À =∞Ok ã¨∞n~°… Ü«∂„`«Å∞ KÕã≤# "åà◊√§ L<åfl~°∞. áÈh Éèí∂q∞ F zÅ∞O _»ÉσÖÏ, F ''ã¨÷OÉèíO——ÖÏ LO^Õ"≥∂. J<åH©û=∂O_»~ü
L`«~Î åxH˜ „ѨÜ∂« }O KÕã#≤ "å~°∞ JHõ¯_» PHÍâ◊OÖ’ `å~°Å∞ HÍã¨Î "Õ~∞° QÍ =ÙO_»_O» ã¨iQÍæ WÖψQ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. YQÀà◊O ˆHO„^ŒOÖ’ ã≤÷~°OQÍ xez L#fl F
QÆ=∞xOKå~°∞. "åà◊¡ ™⁄O`« Tà’¡ ^ŒH˜∆} kHõÛ„HõOÖ’ HõxÑ≤OKÕ `å~°Å∞ D L`«Î~° ã¨ÎOÉèíOÖÏ Éèí∂q∞x TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. ã¨÷OÉèíO =OѨ٠"≥O@ L`«Î~åxH˜
„áêO`åÖ’¡ Jã¨Å∞ HõxÑ≤OKÕ"Õ HÍ=Ù. HÍx =∞m§ `«=∞ ã¨fi„QÍ=∂xH˜ uiy =zÛ „Ѩܫ∂}˜Oz "≥#‰õΩ¯ K«∂ã¨∞‰õΩO>Ë ^ŒH˜∆}Ï# L#fl H˘xfl `å~°Å∞ P =OѨ٠"≥#∞Hõ
K«∂¿ãÎ L`«Î~°OÖ’ HõxÑ≤OK«x `å~°Å∞ =∞m¡ „Ѩ`«ºHõ∆=∞ÜÕ∞ºq. ^•‰õΩ¯O\Ï~Ú. JÖψQ ^ŒH˜∆}ÏxH˜ „Ѩܫ∂}˜Oz "≥#‰õΩ¯ K«∂¿ãÎ, =OѨ٠"≥#∞Hõ
^ŒH}∆˜ OQÍ „ѨÜ∂« }˜Oz# "åi J#∞Éè=í O ‰õÄ_® JÖψQ LOk. ã¨fi„QÍ=∞OÖ’ L`«Î~å# L#fl H˘xfl `å~°Å∞ ^•‰õΩ¯O\Ï~Ú.
^ŒH˜∆} kHõÛ„HÍxH˜ P=Å HõxÑ≤OK«x `å~°Å∞ WѨÙÊ_»∞ K«Hõ¯QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. XHÀ¯KÀ@ PHÍâ◊O XHÀ¯ q^èŒOQÍ ZO^Œ∞‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞ÎO^À JѨÙÊ_»∞ J~°÷O
WO\˜H˜ uiy =KåÛHõ J=hfl =∞m¡ =∂Ü«∞O JÜÕ∞ºq. J~ÚºOk.
L`«~Î ° kHõÛ„HõO q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_® D q+¨Ü∞« O x[=∞~ÚºOk. ã¨fi„QÍ=∞OÖ’
H˘xfl `å~°Å∞ L`«Î~° kHõÛ„HÍxH˜ H˘kÌQÍ H˜OkH˜ kQÆ_»O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. H˘OK≥O
L`«Î~åkQÍ „Ѩܫ∂}˜Oz K«∂¿ãÎ P `å~°Å∞ kHõÛ„HõO H˜OkH˜ kQƉõΩO_® HÍã¨ÎO`«
ÃÑ·<Õ =ÙO_»_»O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. J^Õ q^èŒOQÍ ã¨fi„QÍ=∞OÖ’ L`«Î~° kHõÛ„HÍxH˜ H˘kÌQÍ
ÃÑ·QÍ HõxÑ≤Oz# `å~°Å∞ ^ŒH˜∆}OQÍ „Ѩܫ∂}˜¿ãÎ, kHõÛ„HõO H˜OkH˜ kQÆ_»O
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

Éèí∂q∞ XHõ 'ã¨ÎOÉèíO—

WO`«H© K≥á⁄ÊKÕÛ^Õ=∞O>Ë Éèí∂q∞ g∞^Œ Jxfl KÀ@¡ #∞O_ç Jxfl `å~°Å∞

HõxÑ≤OK«=Ù. Hõ#∞Hõ Éèí∂q∞ |šѨ~°∞ѨÙQÍ ÖË^Œ#fl=∂@.
12 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 13
3. =∂Ü«∞O JÜÕ∞º <å=Å∞
J<åH©û=∂O_»~ü „ѨuáêkOz# ã¨÷OÉèÏHÍ~° Éèí∂q∞`À H˘xfl ã¨=∞㨺Å∞
L<åfl~Ú.
"≥Ú^Œ\ ˜k, Éèí∂q∞ ã¨÷OÉèÏHÍ~°OÖ’ LO>Ë K«∂_»_®xH˜ K«^Œ∞#∞QÍ ZO^Œ∞‰õΩ
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk?
ã¨=∂^è•#O Hõ+¨ìO HÍ^Œ∞. Éèí∂q∞ JO`« ÃÑ^ŒÌk Hõ#∞Hõ, =∞#O WO`« z#fl
"åà◊§O Hõ#∞Hõ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕk KåÖÏ z#fl ÉèÏQÆ"Õ∞. Éèí∂q∞ g∞^Œ F z#fl
ÉèÏQÆOÖ’ =OѨ٠KåÖÏ `«‰Ωõ ¯"Õ LO@∞Ok Hõ#∞Hõ LѨi`«ÅO K«^∞Œ #∞QÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
Jk `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®#H˜ F Ô~O_»∞ J_»∞QÆ∞Å∞ Ѩi=∂}O ^•HÍ T^Œ|_»¤ F
QÍe|∞_»QÆx TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. ^•x g∞^Œ 1/8 JOQÆ∞à◊O "åºã¨O =Ù#fl F z#fl
=$`åÎxfl TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. |∞_»QÆ g∞^Œ JO`« =∂„`«"∞Õ K«∂_»QÅÆ F z#fl ѨÙ~°∞QÆ∞H˜
|∞_»QÆ K«^Œ∞#∞QÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
HÍx Ô~O_»= ã¨=∂^è•#O H˘OK≥O Hõ+¨ìO. L`«Î~°OQÍ<À, ^ŒH˜∆}OQÍ<À
„ѨÜ∂« }˜ã∞¨ #Î flѨÙÊ_»∞ H˘O_»g∞^Œ #∞O_ç H˜O^ŒH˜ kQÆ∞`«∞#fl@∞ì ZO^Œ∞‰õΩ JxÑ≤OK«^∞Œ ?
ZO^Œ∞‰õΩ H˜O^ŒH˜ *ÏiáÈ=Ú?
<ÕÅ KåÖÏ Hõ~°∞‰õΩQÍ, QÆ~°∞‰õΩQÍ LOk Hõ#∞Hõ *Ï~°‰õΩO_® PѨÙ`«∞Ok
J#∞‰õΩO\ψ~"≥∂. HÍx QÆ~∞° ‰õΩ <ÕÅ g∞^Œ „ѨÜ∂« }˜OK«#ѨÙÊ_»∞ UO [~°∞QÆ∞`«∞Ok?
L^•Ç¨Ï~°}H˜ ™êѶ‘QÍ LO_Õ ã¨=Ú„^Œ `«ÅO g∞^Œ L`«Î~°OQÍ<À, ^ŒH˜∆}OQÍ<À
„Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞ UO [~°∞QÆ∞`ÀOk?
14 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
XHõ ÃÑ^ŒÌ QÀà◊O g∞^Œ XHõ z#fl =$`«ÎO |šѨ~°∞ѨÙQÍ JxÑ≤ã¨∞ÎOk
F_» =ÚO^Œ∞H˜ ZO^Œ∞‰õΩ *ÏiáÈ^Œ∞? Jã¨Å∞ P =∂@H˜ =¿ãÎ ã¨=Ú„^Œ"Õ∞
=ÚO^Œ∞H˜ *Ïi, Éèí∂q∞x =ke PHÍâ◊OÖ’H˜ ZO^Œ∞‰õΩ XeH˜áÈ^Œ∞?
D „Ѩâfl◊ H˜ J<åH©û=∂O_»~ü =^ŒÌ ã¨=∂^è•#O ÖË^∞Œ . Éè∂í q∞ ã¨O÷ ÉèOí ÖÏ LO^Œx
`«ÅáÈÜ«∞_»O `«Ñ¨Ê pHõ\ ˜ PHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤OKÕ q=~åÅH˜ =∞i "Õˆ~ ã¨=∂^è•#O
^˘~°HõÖË^Œ∞.
JO`ÕHÍHõ Éèí∂q∞ L`«Î~°O, ^ŒH˜∆}OQÍ<Õ ZO^Œ∞‰õΩ =OѨ٠u~°∞QÆ∞`«∞Ok?
`«∂~°∞ÊH˜ QÍx, Ѩ_»=∞~°H˜ QÍx áÈ`Õ U=∞=Ù`«∞Ok? #Hõ∆„`åÅ ^Œ$â◊º ~°∂ѨO
=∂~°∞`«∞O^•? `«∂~°∞ÊH˜ „Ѩܫ∂}˜¿ãΠѨ_»=∞\˜ kHõÛ„HõO "≥#∞Hõ #Hõ∆„`åÅ∞ U"≥·<å
=∂Ü«∞=∞=Ù`åÜ«∂? JÖψQ Ѩ_»=∞\˜H˜ „Ѩܫ∂}˜¿ãÎ `«∂~°∞Ê kHõÛ„HõO "≥#∞Hõ
#Hõ∆„`åÅ∞ =∂Ü«∞=∞=Ù`åÜ«∂?
Jk K≥ѨÊ_»O H˘OK≥O Hõ+¨ìO. ZO^Œ∞HõO>Ë PHÍâ◊O Ѩi„Éèíq∞ã¨∂Î =ÙO@∞Ok
Hõ#∞Hõ `å~°Å∞ `«∂~°∞Ѩ٠kâ◊Ö’ L^Œ~ÚOz, Ѩ_»=∞@# Jã¨Îq∞ã¨∂Î Jã¨Î=∂#=¸
HõxÑ≤™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ `«∂~°∞Ê, Ѩ_»=∞~° kâ◊ÅÖ’ „Ѩܫ∂}˜OK«_»O =Å¡ D „Ѩâ◊fl
`́^ΰ.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 15
 PHÍâ◊O u~°QÆ_»O PyáÈ`Õ `å~°Å∞ `«∂~°∞Ê, Ѩ_»=∞~°ÅÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ,
=∂Ü«∞=∞=Ù`åÜ≥∂ ÖË^À `≥Å∞ã¨∞OÎ k. HÍx PHÍâ◊O Hõ}∆ O ‰õÄ_® xÅHõ_» ÖˉΩõ O_®
u~°∞QÆ∞`«∞O^Õ! HÍ|\˜ì Jk ÖÏÉèíO ÖË^Œ∞.
=∞i ™êHõ∆ ºO ÖˉõΩO_® f~å‡<åÅ∞ K≥Ü«∞º_»O ã¨Ô~·# Ѩx HÍ^Œ∞. U^≥·<å
`ÕÖÏÛÅO>Ë ™êH∆ͺ^è•~°O LO_®e.
|Ǩïâ◊ Éèí∂q∞ PHõ$u QÆ∞iOz ã¨=∂Kå~°O ~å|@ì_®xH˜ PHÍâ◊O Ü≥ÚHõ¯
u~°∞QÆ∞_»∞`À ã¨O|O^èŒOÖËx =∞~À Ѩ^Œúu LO^Õ"≥∂.
J@∞=O\˜ ã¨=∂Kå~°O PHÍâ◊OÖ’ HÍHõ ã¨=Ú„^ŒO f~°OÖ’ ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok.
kHõÛ„HõO =^ŒÌ =∂Ü«∞=∞=Ù`«∞#fl F_»
16 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
Éèí∂q∞ |šѨ~°∞ѨÙQÍ LO>Ë f~°O #∞O_ç „Hõ=∞OQÍ ^Œ∂~°O J=Ù`«∞#fl F_»
WOHÍ WOHÍ z#flQÍ HÍ=_»O HõxÑ≤OKåe. JÖÏ z#flQÍ J=Ù`«∂, z=iH˜ z#fl
aO^Œ∞"≥· =∂Ü«∞=∞"åfie.
HÍx "åã¨Î=OÖ’ WÖÏ [~°QÆ^Œ∞. ^Œ∂~°O J=Ù`«∞#fl F_»x K«∂ã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞
F_» "≥Ú`«ÎO HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. H˜O^Œ K≥Hõ¯`À K≥Ü«∞º|_»¤ J_»∞QÆ∞ÉèÏQÆO, ÃÑ·# `≥~°KåѨÅ∞
– Ô~O_»∂ HõxÑ≤™êÎ~Ú. HÍx HÍ¿ãѨ٠JÜ«∂ºHõ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆO =∂Ü«∞=∞=Ù`«∞Ok.
h\˜ =∞@ìO ^•x ÃÑ·H˜ =zÛ#@∞ì LO@∞Ok. `≥~°KåѨÅ∞ =∂„`«O HõxÑ≤™êÎ~Ú. P
`«~°∞"å`« `≥~°KåѨŠÃÑ· H˘ã¨Å∞ =∂„`«"Õ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú. `«~°∞"å`« F_» "≥Ú`«ÎO
=∂Ü«∞=∞=Ù`«∞Ok.
JO>Ë F_» =ÚxyáÈ`ÀO^Œ<å? h~°∞ ÃÑ÷ ÑH· ˜ =zÛ =ÚO^Œ∞ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÍxfl,
`«~°∞"å`« `≥~°KåѨÅx =ÚOKÕ™ÈÎO^Œx J~°÷=∂?
Jk x[O HÍHõáÈ=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë ~ÀE F_»Å ã¨=Ú„^Œ Ü«∂<åxH˜ "≥o¡
ã¨∞~°H˜∆`«OQÍ uiy ~å=_»O K«∂ã¨∂Î<Õ =Ù<åflO. uiy =zÛ# F_»ÅÖ’x <åq‰õΩÅ∞
ã¨=Ú„^Œ h\˜=∞@ìO F_» J_»∞QÆ∞ÉèÏQÍxfl q∞Oz ÃÑ·H˜ ~åÖË^Œ∞ J<Õ #=∞‡HõOQÍ
K≥¿ÑÊ"å~°∞.
=∞i nxx q=iOKÕ^≥ÖÏ?
XHõ ã¨=∂^è•#O LOk. |Ǩïâ◊ Éèí∂q∞ LѨi`«ÅO =OѨÙQÍ LO^Õ"≥∂.
F_» P =OѨ٠"≥O@ ѨÜ∞« xã¨∂Î =OѨÙH˜ J=`«Å =∂Ü«∞=∞=Ù`«∞Ok. =∞i J_»∞QÆ∞
ÉèÏQÆO =ÚO^Œ∞ =∂Ü«∞O HÍ=_»O ã¨Ç¨Ï["Õ∞ Hõ^•?
kHõÛ„HÍxH˜ J=`«Å `å~°Å∞ ^•‰õΩ¯#fl@∞ì, Éèí∂q∞ =OѨÙH˜ J=`«Å F_»
Hõ#∞=∞~°∞QÆ=Ù`ÀOk.
HÍx XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# `Õ_® =ÙOk. ^ŒH˜∆}ÏÅH˜ „Ѩܫ∂}˜Oz#ѨÙÊ_Õ Éèí∂q∞
=OѨ٠"≥#∞Hõ `å~°Å∞ =∂Ü«∞O HÍ=_»O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. `«u=∂ kâ◊ÅÖ’ PHÍâ◊O
Ü≥ÚHõ¯ Ѩi„Éèí=∞}O =Å¡ JO`å K≥_çáÈ`ÀOk.
J\Ï¡ HÍHõ F_»Å∞ =∂„`«O U kâ◊Ö’ „ѨÜ∂« }˜Oz<å J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆO =ÚO^Œ∞
=∂Ü«∞=∞=Ù`«∂ =™ÈÎOk. `«∂~°∞Ê, Ѩ_»=∞~°, L`«Î~°O, ^ŒH˜∆}O – Z@∞ "≥o¡<å
=ÚO^Œ∞ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆ"Õ∞ Hõ#∞=∞~°∞QÆ=Ù`«∂ =™ÈÎOk.
JO`Õ HÍHõ Jq ZѨÙÊ_»∂ XˆH "ÕQÆO`À Hõ#∞=∞~°∞QÆ∞ HÍ=_»O HõxÑ≤™ÈÎOk.
F_» U kâ◊Ö’ „ѨÜ∂« }˜Oz<å ~Ô O_»∞ "≥∞àÿ ¡◊ ^Œ∂~°OÖ’ L#flѨÙÊ_»∞ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆOÖ’
H˘O`« ÉèÏQÆO Hõ#Ѩ_»‰õΩO_® áÈ`«∞Ok.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 17
 JO>Ë Éèí∂q∞ „Ѩf kâ◊Ö’#∂ XˆH q^èŒOQÍ =OѨ٠uiy LO^Œ#fl=∂@.
QÀà◊O Jxfl "≥·Ñ¨ÙÅH˜ XˆH~°HõOQÍ =OѨ٠uiy LO@∞Ok
Jxfl kâ◊Ö’¡#∂ XˆH q^èŒOQÍ =OѨ٠uiy LO_Õ PHõ$u QÀà◊O =∂„`«"Õ∞.
XHõ ÃÑ^ŒÌ |Ou g∞^Œ F aO^Œ∞=Ù fã¨∞‰õΩx JHõ¯}∞‚Oz Ukâ◊Ö’ <≥·<å F w`«
w¿ãÎ, „Ѩf kâ◊Ö’#∂ P w`«Å∞ XˆH q^èŒOQÍ =Oy LO\ÏÜ«∞x QÆ∞iÎOK˘K«∞Û.
F_»Å QÆ=∞<åxfl |\˜ì K«∂¿ãÎ Éèí∂q∞ ã¨÷OÉèíOÖÏ HÍHõ, QÀà◊OÖÏ LO^Œx
J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. JO>Ë PHÍâ◊O J<Õ =∞Ǩ QÀà◊Ѩ٠ˆHO„^ŒOÖ’ Éèí∂q∞ J<Õ ÃÑ^ŒÌ
QÀà◊O LO^Œ#fl=∂@. Éèí∂q∞ ÃÑ^ŒÌ QÀà◊"Õ∞ J~Ú`Õ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ Éèí∂ÉèÏQÆO
KåÖÏ z#flk Hõ#∞Hõ K«^Œ∞#∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
HÍx WOHÍ F „Ѩâfl◊ q∞yeáÈ~ÚOk. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∞#O ã¨OK«iã¨∞#Î flѨÙÊ_»∞
Éèí∂q∞ #∞O_ç ZO^Œ∞‰õΩ *ÏiáÈ=Ú? QÍe, h~°∞ |Ü«∞\˜H˜ ZO^Œ∞‰õΩ *ÏiáÈ=Ù?
Éèí∂q∞ ~°∂ѨO QÆ∞iOz ™êH∆ͺ^è•~°O U^≥·<å LO^•? LOk. HÍx Jk `≥Å∞ã¨∞
HÀ"åÅO>Ë JO^Œ∞‰õΩ =∞m§ PHÍâ◊O ˆHã≤ =∞àϧe.
18 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
4. Éèí∂q∞ KèåÜ«∞
JѨÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ K«O„^Œ∞x =ÚYO g∞^Œ #Å¡x h_» JÅ=Ú‰õΩO@∞Ok. h_»
Hõ=Ú‡‰õΩ#fl „áêO`«O `Õ<≥ ~°OQÆ∞Ö’ LO@∞Ok. HÍ¿ãѨ\’¡ KèåÜ«∞ `˘ÅyáÈ~Ú
K«O„^Œ∞_»∞ =∞m¡ =Ú#∞Ѩ\ ˜ÖÏ „ѨHÍtã¨∂Î HõxÑ≤™êÎ_»∞.
Wk [iy#ѨÙÊ_Õ ''„QÆǨÏ}O Ѩ\ ˜ìOk—— JO\Ï~°∞.
„áêp# HÍÅOÖ’ =∞#∞+¨µÅ∞ K«O„^Œ „QÆǨÏ}O JO>Ë ÉèíÜ«∞Ѩ_Õ "åà◊√¡.
K«O„^Œ∞_»∞ JÖÏ ZѨÊ\˜H© pHõ\ ˜QÍ<Õ q∞yeáÈ`å_Õ"≥∂, ~å„u "Õà◊ K«O^Œ=∂=∞
¿ãflǨÏ=∞Ü«∞ HÍOu =∞m¡ HõxÑ≤OK«^Õ"≥∂ Jx ɡOQÆ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ"å~°∞.
PHÍâßxfl ‰õ∆Ω}‚OQÍ J^茺ܫ∞#O KÕã≤# "åà◊¡H˜ JÖÏ [~°QÆ^Œx `≥Å∞ã¨∞.
L^•Ç¨Ï~°}H˜ K«O„^Œ„QÆǨÏ}O ZѨÙÊ_»∂ ѨÙ#flq∞ ~À*Ë =ã¨∞ÎO^Œx QÆ=∞xOKå~°∞.
=∞ˆ~ W`«~° ~ÀE Jk [~°QÆ^Œ∞. JO`Õ HÍHõ H˘xfl „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# ѨÙ#fl=ÚÅ <å_Õ
Jk [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
PHÍâßxfl J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl „áêp# „w‰õΩÅ∞ ѨÙ#flq∞~ÀA# Éèí∂q∞H˜ XHõ
"≥·Ñ¨Ù# K«O„^Œ∞_»∞, ^•xH˜ =ºuˆ~Hõ kâ◊Ö’ ã¨∂~°∞º_»∞ LO\Ï_»x `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
Éèí∂q∞ "≥·Ñ¨Ù L#fl K«O„^Œ=ÚYO g∞^Œ ѨÓiÎQÍ ã¨∂~°ºHÍOu „Ѩã¨iOz#ѨÙÊ_»∞
K«O„^Œ∞_»∞ xO_»∞QÍ "≥eˆQ K«„HõOÖÏ â’aè™êÎ_»∞.
ã¨∂~°∞º_çH˜ K«O„^Œ∞_çH˜ =∞^茺 Éèí∂q∞ =ÙO^Œx J#∞‰õΩO^•O. JѨÙÊ_»∞
ã¨∂~°ºHÍOu Éèí∂q∞ QÆ∞O_® „Ѩܫ∂}˜Oz K«O„^Œ∞x KÕ~°∞HÀ"åe. HÍx HÍOuH˜
Jk gÅ∞Ѩ_»^Œ∞ Hõ#∞Hõ "≥Å∞QÆ∞ K«O^Œ=∂=∞x KÕ~°ÖË^Œ∞.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 19
 JO>Ë K«O„^Œ∞x g∞^Œ Éèí∂q∞ h_» Ѩ_»∞`ÀO^Œ#fl=∂@. „QÆǨÏ} HÍÅOÖ’
Éèí∂q∞ h_» K«O„^Œ∞_ç g∞^Œ Ѩ_ç K«O„^Œ∞_ç LѨi`«ÅO pHõ\ ˜ J=Ù`«∞Ok. ѨÙ#flq∞
~ÀAÖ’¡, ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å =∞^茺H˜ Éèí∂q∞ =zÛ# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „QÆǨÏ}O
ã¨OÉèíqã¨∞ÎOk.
K«O„^Œ„QÆǨÏ}O
K«O„^Œ∞_ç g∞^Œ Éè∂í q∞ h_» Ѩ_¤» ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Éè∂í q∞ ~°∂ѨO QÆ∞iOz H˘OK≥O
`≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. h_» JOK«∞ =OѨÙQÍ, =$`«ÎOÖ’ F ÉèÏQÆOÖÏ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
PHÍâ◊OÖ’ qq^èŒ „áêO`åÅÖ’ ã¨OÉèíqOKÕ K«O„^Œ„QÆǨÏ}ÏÅx „w‰õΩÅ∞
ѨijeOKå~°∞. K«O„^Œ∞_»∞ PHÍâ◊OÖ’ #_ç<≥uÎ# L#flѨÙÊ_»∞, H˘kÌQÍ H˜OkH˜
ky#ѨÙÊ_»∞, kHõÛ„HÍxH˜ KÕ~°∞=QÍ L#flѨÙÊ_»∞ – WÖÏ K«O„^Œ∞_ç Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ
20 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
™ê÷<åÅÖ’ [iy# „QÆÇϨ }ÏÅx QÆ=∞xã¨∂Î =KåÛ~°∞. „QÆÇϨ } ã¨=∞Ü«∞OÖ’ K«O„^Œ∞_»∞
"Õ~°∞ "Õ~°∞ ™ê÷<åÖ’¡ L<åfl Éèí∂q∞ h_» PHõ$u =∂„`«O =∂~°ÖË^Œ∞. „QÆǨÏ}
HÍÅOÖ’ K«O„^Œ∞_»∞ ZHõ¯_» =Ù<åfl ^•x g∞^Œ Ѩ_Õ Éè∂í q∞ KèåÜ«∞ ZѨÙÊ_»∂ =$`«OÎ Ö’
ÉèÏQÆO ÖÏQÍ<Õ =ÙO_Õk. JO>Ë „Ѩf kâ◊Ö’#∂ K«„HõO ÖÏO\˜ h_» Ѩ_Õ@∞ìQÍ
Éèí∂q∞ PHõ$u =ÙO^Œ#fl=∂@. JÖÏO\˜ PHõ$u XHõ¯>Ë. Jk QÀà◊O.
ã¨∞=∂~°∞ „H©.ѨÓ.450Ö’ ^ŒH}∆˜ W@bÖ’ LO_Õ ÃÑÖ·¶ ’ÖËÜ∞« ãπ J<Õ Ñ¨O_ç`∞« _çH˜
z=~°‰õΩ ѨÓiÎ #=∞‡HõO ‰õΩkiOk.
™êH∆ͺ^è•~åÅhfl ã¨=∞‰õÄ~åÛ_»∞. `å~°ÅÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞, f~åxH˜ ^Œ∂~°=∞ÜÕ∞º
F_»Å∞ =∂Ü«∞=∞ÜÕ∞º f~°∞, K«O„^Œ„QÆǨÏ} ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Éèí∂q∞ h_»– W=hfl
K«∂ã≤ F x~åú~°}H˜ =KåÛ_»∞– Éèí∂q∞ QÀàÏHÍ~°OÖ’ LOk. P QÀà◊O PHÍâ◊O
J<Õ =∞iO`« ÃÑ^ŒÌ QÀà◊O ˆHO„^ŒOÖ’ =ÙOk.
=∞#H˜ `≥eã≤#O`« =~°‰õΩ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ =ÙOk J#fl "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜
=ºH˜Î ÃѶ·Ö’ÖËÜ«∞ãπ.
K«O„^Œ∞xÃÑ· Éèí∂q∞ h_»
K«O„^Œ∞_»∞
Éèí∂q∞
ã¨∂~°∞º_»∞
HÍx WOHÍ H˘xfl „Ѩâfl◊ Å∞ q∞ye L<åfl~Ú. Éè∂í q∞ QÀà◊O J~Ú`Õ =∞#=∞O`å
^•x ÃÑ· ÉèÏQÍ# rqã¨∞ÎO>Ë, =∞i =∞#O P ÃÑ·ÉèÏQÆO #∞O_ç ѨHõ¯H˜ [~°QÆQÍ<Õ
ZO^Œ∞‰õΩ *Ïi Ѩ_áç È=Ú? Hõ_e» ZO^Œ∞‰õΩ PHÍâ◊OÖ’H˜ HÍiáÈ^Œ∞? QÍe ZO^Œ∞‰õΩ
H˘@∞ì‰õΩáÈ^Œ∞?
D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz H˘OK≥O PÖ’z^•ÌO. =ã¨∞Î=ÙÅ∞ H˜O^Œ Ѩ_»`å~Ú. F
=ã¨∞Î=Ùx =kÖË¿ãÎ Jk H˜O^ŒH˜ Ѩ_»∞`«∞Ok. HÍx Jã¨Å∞ ''H˜O^Œ—— JO>Ë J~°÷O
Uq∞\˜? Éèí∂q∞ QÀà◊O J~Ú`Õ H˜O^ŒH˜ Ѩ_Õ =ã¨∞Î=Ù Éèí∂q∞ ˆHO„^ŒO k‰õΩ¯QÍ
Ѩ_»∞`ÀO^Œ#fl=∂@.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 21
 Éèí∂q∞ g∞^Œ xÅ∞K«∞#fl „Ѩf =∞x+≤H©, "åÔ~Hõ¯_» xÅ∞K«∞<åfl 㨈~, Wk
=iÎã¨∞ÎOk. Éèí∂q∞ J<Õ QÀàÏxH˜ W@∞ L<åfl, J@∞ L<åfl, J@∞ W@∞ HÍHõ
=∞^茺֒ L<åfl D ã¨`«ºO =iÎã¨∞ÎOk. XHõ =ºH˜Î ZHõ¯_» L<åfl P =ºH©Î, =H˜Î K«∞@∂ì
L#fl ã¨=∞ã¨Î=¸ Éèí∂q∞ ˆHO„^ŒO "≥·Ñ¨Ù PHõi¬OѨ|_»∞`«∞Ok. ZHõ¯_» xÅ∞K«∞<åfl
Éèí∂q∞ ˆHO„^ŒO áê^•Å "≥·Ñ¨Ù LO@∞Ok Hõ#∞Hõ áê^•Å∞ ''H˜O^Œ——, `«Å ''ÃÑ·#——
L#fl@∞ì LO@∞Ok. ~°=∂~°q∞ „H©.ѨÓ. 350Ö’ „w‰õΩ ѨO_ç`«∞_»∞ Ji™êì\ ˜Öò D
ã¨`åºxfl ã¨Ê+¨ìOQÍ =ºHõÎO KÕâß_»∞.
H˜O^ŒH˜ JO>Ë Éèí∂q∞ ˆHO„^ŒHõO Ö’H˜
JO`å Éèí∂q∞ ˆHO„^ŒO k‰õΩ¯QÍ PHõi¬OѨ|_»∞`ÀO^ŒO>Ë Éèí∂q∞ QÀà◊O
JÜ«ÚºO_®Åx Ji™êì\ ˜Öò Jaè„áêÜ«∞O.
ã¨=Ú„^ŒO, "å`å=~°}O QÀàÏHÍ~° Éèí∂q∞ g∞^Œ HÍiáȉõΩO_®, H˘@∞ì‰õΩ
áȉõΩO_® ã≤÷~°OQÍ ZO^Œ∞‰õΩ xez LO_®Ö’ WѨÙÊ_»∞ J~°÷O J=Ù`«∞Ok.
Jq ZHõ¯_» L<åfl Éè∂í q∞ Hˆ O„^ŒOQÍ k‰õΩ¯QÍ ''ÖÏQÆ|_»∞`«∞<åfl~Ú—— J#fl=∂@.
22 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
5. Éèí∂q∞ Ѩi=∂}O
Ji™êì\ ˜Öò HÍÅO `«~°∞"å`« Éèí∂q∞ QÀà◊O Jx ѨO_ç`«∞Å∞ XѨÙʉõΩ<åfl~°∞.
P QÀà◊O ZO`« ÃÑ^ŒÌk?
#_»∞ã¨∂Î áÈ`Õ ã¨=∂^è•#O ^˘~°H˘K«∞Û. Éèí∂q∞ g∞^Œ ã¨∂\˜QÍ #_»∞ã¨∂Î
áÈ`Õ, uiy |Ü«∞ÖËÌi# KÀ\˜ˆH KÕ~°∞`åO Hõ#∞Hõ ZO`« ^Œ∂~°O #_çKå"≥∂ H˘ez
ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë Éèí∂q∞ Ѩi=∂}O ZO`À `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
HÍx Jk K≥Ü«∞º_»O JO`« ã¨∞ÅÉèíO HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë U kâ◊Ö’ J~Ú<å
JÖÏ #_»∞ã¨∂Î áÈ`Õ H˘O`« HÍÅO JÜ«∂ºHõ ã¨=Ú„^ŒO =ã¨∞ÎOk. WOHÍ =ÚO^Œ∞H˜
áÈ"åÅO>Ë ã¨=Ú„^ŒO g∞^Œ "ÕÅ "≥∞ÿà◊√§ „Ѩܫ∂}˜OKåe. „w‰õΩÅ =^ŒÌ JO`«O`«
^Œ∂~åÅ∞ „Ѩܫ∂}˜OK«QÆeˆQ F_»Å∞ ÖË=Ù. WÅ∞¡ Hõ^ŒÅ‰õΩO_® Éèí∂q∞ Ѩi=∂}O
H˘Å= QÆeˆQ Ѩ^Œúu U^≥·<å LO^•? ã¨∞=∂~°∞ „H©.ѨÓ.240Ö’ Z~°\’ã≤Îhãπ J<Õ
„w‰õΩ ѨO_ç`«∞_»∞ JÖÏO\˜ Ѩ^Œúu<Õ Hõ#∞‰õΩ¯<åfl_»∞.
PÜ«∞# `«~°¯O WÖÏ ™êyOk
Éèí∂q∞ QÀà◊O J~Ú`Õ ã¨∂~°ºHÍOu Éèí∂q∞ g∞^Œ qq^èŒ „áêO`åÖ’¡ qq^èŒ
HÀ}ÏÅ =^ŒÌ Ѩ_®e. L^•Ç¨Ï~°}H˜ „Ѩã¨∞Î`«O g∞~°∞ =Ù#fl KÀ@ ã¨∂~°∞º_»∞ #_ç
<≥uÎ# L<åfl_»#∞HÀO_ç. JO>Ë HÍOu ÅO|OQÍ =zÛ ÃÑ· #∞O_ç g∞ <≥uÎ# Ѩ_»∞
`ÀOk J#fl=∂@. HÍx Éèí∂QÀà◊O =OѨ٠uiy =ÙO@∞Ok Hõ#∞Hõ g∞~°∞ L#fl
KÀ\˜H˜ H˘xfl =O^ŒÅ "≥∞ÿà◊§ ^Œ∂~°OÖ’ HÍOu HÍã¨Î U@"åÅ∞QÍ Ñ¨_»∞`ÀOk
J#fl=∂@. ^Œ∂~°O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl H˘nÌ "åÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. h_»#∞ |\˜ì
HÍOu "åÅ∞ H˘Å=K«∞Û.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 23

ã¨~¸<£ JÖˇQÍ˚O„_çÜ«∂
Éèí∂q∞ Ѩi=∂}Ïxfl ÖˇHõ¯QÆ@ì_»O
<ÕÅÖ’ F H˘Ü«∞ºx x\Ï~°∞QÍ áê`å=Ú J#∞‰õΩO^•O. ã¨∂~°ºHÍOu ã¨∂\˜QÍ
ÃÑ· #∞O_ç Ѩ_ç`Õ H˘Ü«∞ºH˜ h_» Ѩ_»^Œ∞. HÍOu "åÅ∞QÍ Ñ¨_»∞`«∞#flѨÙÊ_Õ H˘Ü«∞ºh_»
Ѩ_»∞`«∞Ok. "åÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl H˘nÌ h_» á⁄_»=Ù ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
L^•Ç¨Ï~°}H˜ XˆH á⁄_»=Ù L#fl Ô~O_»∞ Hõ„~°Åx 500 "≥∞ÿà◊§ Z_»OÖ’ <ÕÅÖ’
áê`åO J#∞‰õΩO^•O. XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨∂~°∞º_»∞ D Ô~O_»∞ Hõ„~°ÅÖ’ XHõ ^•x
#_ç <≥uÎ g∞^Œ L<åfl_»∞ J#∞‰õΩO^•O. ^•xH˜ Jã¨Å∞ h_» Ѩ_»^Œ∞. HÍx Ô~O_»=
Hõ„~°H˜ z#fl h_» Ѩ_»∞`«∞Ok.
Éèí∂q∞ KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ QÀà◊O J~Ú`Õ 500 "≥∞ÿà◊§ ^Œ∂~°OÖ’ H˘OK≥"Õ∞ =OѨÙ
u~°∞QÆ∞`«∞Ok. ~Ô O_»= Hõ„~° =^ŒÌ HÍOu H˘OK≥O U@"åÅ∞QÍ =∂„`«"∞Õ Ñ¨_∞» `«∞Ok.
HÍx Éèí∂q∞ KåÖÏ z#fl QÀà◊O J~Ú`Õ 500 "≥∞ÿà◊¡ ^Œ∂~°OÖ’ KåÖÏ =OѨÙ
u~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ô~O_»= Hõ„~°H˜ á⁄_»"å\˜ h_» Ѩ_»∞`«∞Ok. Éèí∂q∞ g∞^Œ Ô~O_»∞
qaè#fl „áêO`åÅÖ’ h_»Å á⁄_»=ÙÅ `Õ_®#∞ |\˜ì, P Ô~O_»∞ „áêO`åÅ =∞^茺
^Œ∂~°O ‰õÄ_® `≥e¿ãÎ, D ã¨=∂Kå~°O LѨÜ≥∂yOz, *Ϻq∞u ã≤^•úO`åÅ
ã¨Ç¨Ü«∞O`À Éèí∂q∞ Ѩi=∂}O ZO`À ÖˇH˜¯OK˘K«∞Û.
24 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
Z~°\’ã≤Îhãπ WÖÏ Ñ¨^äŒHõO "Õâß_»∞. ã¨O=`«û~°OÖ’ Ju n~°…"≥∞ÿ# ѨQÆÅ∞
L#fl k#O E<£ 21= `Õn Hõ#∞Hõ, (^ŒH˜∆} DlѨÙìÖ’ F #QÆ~°"≥∞ÿ#) ã¨~¸<£
#QÆ~O° Ö’ áêu# F Hõ„~°H˜ q∞@ì=∞^蕺ǨÏflO ã¨=∞Ü«∞OÖ’ h_» Ѩ_^» ∞Œ . Z~°\’ã≤hÎ ãπ
25,000 "≥∞ÿà◊√§
8,000 "≥∞ÿà◊√§
Éèí∂q∞ Ѩi=∂}O
L`«Î~° DlѨÙìÖ’ JÖˇQÍ˚O„_çÜ«∂ #QÆ~°OÖ’ ѨxKÕ¿ã"å_»∞. <ÕÖÖ’ áêu# Hõ„~°
h_» ~ÀAÖ’ qq^èŒ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ "Õ~°∞ "Õ~°∞ á⁄_»=ÙÅ∞ =ÙO@∞O^Œx J`«xH˜
`≥Å∞ã¨∞. JO`Õ HÍHõ ã¨~¸<£ #QÆ~°O JÖˇQÍ˚O„_çÜ«∂H˜ 500 "≥∞ÿà◊§ ^Œ∂~°OÖ’
LO^Œx ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞.
D ã¨=∂Kå~åxfl |\˜ì J`«_»∞ Éèí∂QÀà◊O K«∞@∞ìH˘Å`« 25,000 "≥∞ÿà◊¡x,
"åºã¨O 8000 "≥∞ÿà◊¡x JOK«<å "Õâß_»∞.
Z~°\’ã≤Îhãπ ÖˇHõ¯Å`À JO^Œ~°∂ UH©ÉèíqOK«ÖË^Œ∞. W`«QÍ_»∞ Éèí∂q∞x =∞s
ÃÑ^ŒÌk KÕ¿ãã¨∞Î<åfl_»∞ Jx ÉèÏqOK«~°∞ „w‰õΩ ѨO_ç`«∞Å∞. =∞i H˘O^Œ~°∞ H˘`«Î
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 25
ÖˇHõ¯Å∞ "Õã≤ Éèí∂q∞ K«∞@∞ìH˘Å`« 18,000 "≥∞ÿà◊√§ ^•\˜ LO_»^Œ∞ Jx JOK«<å
"Õâß~°∞. „áêp# „w‰õΩÅH˜ D Ô~O_»= ã¨OYº H˘OK≥O qâ◊fihÜ«∞OQÍ JxÑ≤OzOk.
„H©.â◊.150 „áêO`åÖ’¡ \’Öˇg∞ J<Õ „w‰õΩ YQÀà◊ âß„ã¨Î"Õ`«Î LO_Õ"å_»∞.
W`«QÍ_»∞ Éè∫QÀoHõâß„ã¨OÎ g∞^Œ ~åã≤# F ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’ Éè∂í q∞ Ѩi=∂}OQÍ 18,000
"≥∞ÿà◊§ ã¨OYº#∞ fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. P ~ÀAÖ’¡ \’Öˇg∞ K≥Ñ≤ÊO^Õ "Õ^Œ"å‰õΩ¯. <å\˜
#∞O_ç F "Õ~Ú Uà◊¡‰õΩ ÃÑ·QÍ \’ÖËg∞ =∂>Ë K≥e¡Ok. ѨO_ç`«∞ÅO`å P ã¨OYº<Õ
H˜‰õΩ¯~°∞=∞#‰õΩO_® ã‘fiHõiOKå~°∞!
„H©.â◊. 1400 „áêO`åÖ’¡ Éè∂í q∞ PHõ$u Uq∞\˜ J#fl „Ѩâfl◊ Q˘Ñ¨Ê „áê=ÚYº`«x
ã¨O`«iOK«∞‰õΩOk. `«∂~°∞Ê Pã≤Ü«∂ ^ÕâßÅ`À "å}˜[ºO ™êyOKåÅ#fl L`åûǨÏO
ѨtÛ=∞ Ü«¸~°Ñπ ^ÕâßÖ’¡ |ÅOQÍ LO_Õk. WO_çÜ«∂, K≥·<å, [áê<£, PˆQflÜ«∞
Pã≤Ü«∂H˜ K≥Ok# nfiáêÅ`À "åºáê~°O K≥Ü«∂ºÅx `«Ç¨Ï`«Ç¨ÏÖÏ_Õ"å~°∞. g\˜<Õ
''WO_ôãπ—— J<Õ"å~°∞.
P ã¨∞^Œ∂~° ^ÕâßÖ’¡ Ü«¸~ÀÑ≤Ü«∞#¡H˜ HÍ=Åã≤# Ѩ@∞ì, ã¨∞QÆO^èŒ „^Œ"åºÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# Z<Àfl =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ÅÉèíº=∞=Ù`å~Ú. ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∞Î WO_ôãπ KÕ~°_®xH˜
1492 <å\˜H˜ `≥eã≤# „ѨѨOK«Ñ¨@O
ã¨∞ÅÉè"í ∞≥ #ÿ =∂~°"æ ∞Õ g∞ ÖË^∞Œ . <ÕÅ g∞^Œ H˘xfl "ÕÅ "≥∞àÿ √◊ § „ѨÜ∂« }˜Oz KÕ~∞° HÀ=K«∞Û.
HÍx P „Ѩܫ∂}O Ü«¸~ÀÑ≤Ü«∞<£ ^ÕâßÅH˜ â◊„`«∞ ^ÕâßÅ ^•fi~å ™êQÍeû =ÙOk.
ã¨=Ú„^ŒO ^•fi~å WO_ôãπ KÕ~°∞HÀ=K«∞Û. HÍx ^•ˆ~q∞\’ Z=iH© `≥b^Œ∞.
XHõ =∂~°æO Uq∞@O>Ë P„Ѷ≤HÍ YO_»O K«∞@∂ì Ѩܫ∞xOK«_»O. HÍx P ~ÀAÖ’¡
26 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
P„ѶH≤ Í YO_»O ~°∂ѨÙ~ˆ YÅ∞ Z=iH© `≥eÜ«∞=Ù. ~°=∂~°q∞ „H©.â◊. 1418 „áêO`åÖ’¡
P„Ѷ≤HÍ f~åxfl Ѩ~°º\˜Oz ~°=∞‡x áÈ~°∞ÛQÆÖò ^Õâ◊O F_»Åx ѨOÑ≤OzOk. P
`«~°∞"å`« _≥ɡ·ƒù Uà◊¡H˜ QÍx F áÈ~°∞ÛQÆÖò <åqHõ_»∞ P„Ѷ≤HÍ ^ŒH˜∆} H˘=Ú‡#∞
KÕ~°∞HÀÖË^Œ∞.
WO`«Ö’ „H˜ã¨ìѶ¨~ü H˘ÅO|ãπ J<Õ W\ÏeÜ«∞<£ <åq‰õΩ_»∞ Jã¨Å∞ P„Ѷ≤HÍ
YO_»O K«∞@∂ì „Ñ¨Ü«∂}˜OK«_»O J=ã¨~°=∂ Jx PÖ’zOK«™êQÍ_»∞. P„Ѷ≤HÍ
^ŒH˜∆} H˘=Ú‡ KÕ~åÅO>Ë K«KÕÛO`« ^Œ∂~°O. JHõ¯}∞‚Oz WO_ôãπ KÕ~åÅO>Ë =∞m§
JO`«^Œ∂~°O L`«Î~°OQÍ „Ѩܫ∂}˜OKåe. JO`«Hõ<åfl ^ŒQÆæi ^•i LO^Õ"≥∂?
Ü«¸~°Ñπ ѨtÛ=∞ ÉèÏQÆO #∞O_ç Pã≤Ü«∂ `«∂~°∞Ê H˘ã¨H˜ "ÕÅ "≥∞ÿà◊¡ ^Œ∂~°O
LO@∞Ok. P "ÕÅ "≥∞ÿà◊¥¡ Éèí∂q∞ K«∞@∂ì =OѨ٠u~°∞QÆ∞`å~Ú. |Ǩïâ◊ Jq
Éèí∂q∞ K«∞@∂ì „Ñ¨^ŒH˜∆} KÕã≤ WOK«∞q∞OK«∞ JO@∞‰õΩ<ÕO`« ^ŒQÆæ~°QÍ L<åflÜÕ∞"≥∂.
J^Õ x["≥∞`ÿ Õ Ü«¸~°Ñπ #∞O_ç <Õ~∞° QÍ Ñ¨tÛ=∞OQÍ ã¨=Ú„^ŒO g∞^Œ „ѨÜ∂« }˜¿ãÎ
ã¨∞ÅÉèíOQÍ WO_ôãπ KÕ~°∞HÀ=K«∞Û<Õ"≥∂?
HÍ=K«∞Û. HÍx Jk `ÕÅÛ_®xH˜ Éè∂í q∞ ZO`« ÃÑ^ŒkÌ J#fl q+¨Ü∞« O `≥eÜ«∂e.
Z~°\’ã≤Îhãπ J#fl@∞ì Éèí∂q∞ K«∞@∞ìH˘Å`« 25,000 "≥∞ÿà◊√§ J#∞‰õΩO^•O.
ѨtÛ=∞ Ü«¸~°Ñπ #∞O_ç WO_ôãHπ ˜ <ÕÅ g∞^Œ 9,000 "≥∞àÿ √◊ § J#∞‰õΩO^•O. JѨÙÊ_»∞
H˘ÅO|ãπ Pã≤Ü«∂ KÕ~°_®xH˜ ã¨=Ú„^ŒO g∞^Œ ѨtÛ=∞ kâ◊Ö’ 16,000 "≥∞ÿà◊√§
„Ѩܫ∂}˜OKåeû =ÙO@∞Ok. P ~ÀAÖ’¡ JO`« ^Œ∂~°O „Ѩܫ∂}˜OK«QÆeˆQ F_»ÖË
ÖË=Ù.
HÍx \’Öˇg∞ K≥Ñ≤Ê#@∞ì Éèí∂q∞ K«∞@∞ìH˘Å`« 18,000 "≥∞ÿàı¡ J#∞‰õΩO^•O.
ѨtÛ=∞ Ü«¸~°Ñπ #∞O_ç WO_ôãHπ ˜ <ÕÅg∞^Œ 12,000 "≥∞àÿ √◊ ¡ J#∞‰õΩO^•O. JѨÙÊ_»∞
ã¨=Ú„^ŒO g∞^Œ ˆH=ÅO 6,000 "≥∞ÿà◊√¡ „Ѩܫ∂}O =∂„`«"Õ∞ =ÙO@∞Ok. Pã≤Ü«∂H˜
`«∂~°∞ÊÖ’#∞, Ü«¸~°ÑπH˜ ѨtÛ=∞OÖ’#∞ ‰õÄ_® nfiáêÅ∞ L<åflÜ«∞O\Ï~°∞. "å\˜x
‰õÄ_® ѨiQÆ}˜¿ãÎ Ü«¸~°Ñπ #∞O_ç WO_ôãπH˜ F_»Ö’ 3,000 "≥∞ÿà◊¡ ^Œ∂~°O =∂„`«"Õ∞
J=Ù`«∞Ok.
P ^Œ∂~°O 3,000 "≥∞ÿàı¡#x H˘ÅO|ãπ ÃãÊ~Ú<£ ^Õâ◊Ѩ٠=∞Ǩ~åAx,
=∞Ǩ~å}˜x XÑ≤ÊOKå_»∞. PQÆã∞¨ ì 1492Ö’ =¸_»∞ F_»Åx fã¨∞‰õΩx ѨtÛ=∞kâ◊QÍ
Ѩܫ∞#=∞Ü«∂º_»∞.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 27
 HÍx H˘ÅO|ãπ TÇ¨Ï `«Ñ¨Êx `ÕeOk. J`«#∞ J#∞‰õΩ#fl ^•x Hõ<åfl WO_ôãπ
WOHÍ ^Œ∂~°O Jx `ÕeOk. Ü«¸~°ÑπH˜ Pã≤Ü«∂H˜ =∞^茺 ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ YO_®Å∞
L<åflÜ«∞x J`«_çH˜ `≥b^Œ∞. P YO_®Å `«∂~°∞Ê f~°"Õ∞ H˘ÅO|ãπ WO_ôãπ
JÜ«ÚºO@∞O^Œx TÇ≤ÏOz# ™ê÷#O.
JHÀì|~ü 12, 1492 <å_»∞ H˘ÅO|ãπ F z#fl nfiѨO KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. Jk
WO_ôãπH˜ ^ŒQÆæ~°QÍ LO@∞O^Œx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. K«∞@∞ìѨHõ¯Å L#fl =∞i HÍã¨Î ÃÑ^ŒÌ
nfiáêÅx ã¨O^Œi≈OKå_»∞.
g@xfl\˜h HõeÑ≤ H˘ÅO|ãπ ѨÙ}º=∂ Jx WѨÊ\˜H˜ ‰õÄ_® ''"≥ãπì WO_ôãπ——
(ѨtÛ=∞ WO_ôãπ) JO\Ï~°∞.
P nfiѨ "åã¨∞Åx H˘ÅO|ãπ WO_çÜ∞« <£û Jx Ñ≤Å∞K«∞‰õΩ<Õ"å_»∞. D YO_®ÅH˜
K≥Ok# =¸Å *Ï`«∞Åx WѨÊ\˜H© JÖψQ Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
1506Ö’ J`«_»∞ K«xáÈ~Ú# z=i Hõ∆}O ^•HÍ WO_ôãπ KÕ~å#<Õ J#∞
‰õΩ<åfl_»∞ H˘ÅO|ãπ. HÍx P #=∞‡HÍxfl ѨOK«∞HÀx "åà◊√¡ L<åfl~°∞. <ÕÅ g∞^Œ
K≥·<å Ѩ~°º\˜Oz =zÛ# Ü«∂„u‰õΩÅ∞ =i‚Oz# „áêO`åÅH˜, J`«_»∞ K«∂ã≤#
„áêO`åÅH˜ ZHõ¯_® áÈeHõ ÖË^Œ∞.
"≥∂QÍÖˇ<£ =∞~°}O
28 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
H˘ÅO|ãπ Hõ#∞‰õΩ¯#fl „áêO`åÅ∞ #∂`«# YO_®Å∞ J#∞‰õΩ<åfl~°∞ H˘O^Œ~°∞.
JÖÏ J#fl"åiÖ’ „Ѩ^=Œä Ú_»∞ J"≥∞iHõãπ "≥ã∂¨ Êã≤Ü∞« ãπ J<Õ W\ÏeÜ«∞<£ <åq‰õΩ_»∞.
"≥ã¨∂Êã≤Ü«∞ãπ J#flk x["Õ∞#x [~°‡<£ Éè∫QÀo‰õΩ_»∞ =∂iìÖòì "åÖò¤ *Ë=ںš~ü
xâ◊Û~ÚOz P H˘`«Î YO_®xH˜ J`«x Q“~°"å~°úO J"≥∞iHÍ Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~°∞.
JѨÊ\˜H˜ P„Ѷ≤HÍ K«∞@∂ì „Ñ¨Ü«∂}˜Oz áÈ~°∞Ûwãπ <åq‰õΩÅ∞ WO_ôãπ
KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. ÃãÊ~Ú<£ U"À H˘`«Î YO_®Åx Hõ#∞‰õΩ¯Ok HÍx Jq WO_ôãπÖÏ
ã¨∞aèHõ∆"≥∞ÿ#, <åQÆiHõ ^ÕâßÅ∞ HÍ=Ù.
Z<Àfl Uà◊√¡ ¿ã= KÕã≤# `«##∞ `«# „ѨÉèí∞`«fiO "≥∂ã¨O KÕã≤O^Œ#fl HÀѨO
ÃѶiì#O_£ "≥∞QÍÖˇ<£ J<Õ áÈ~°∞Ûwãπ <åq‰õΩ_çH˜ LO_Õk. J`«_»∞ ÃãÊ~Ú<£H˜ "≥o¡ P
~åA`À HÀѨOQÍ P„Ѷ≤HÍ K«∞@∂ì „Ñ¨Ü«∂}˜OK«‰õΩO_®, áÈ~°∞Ûwãπ "åi`À
áÈ~å_»‰Ωõ O_® WO_ôãπ KÕ~ˆ =∂~°Oæ "Õ~ˆ =ÙO^Œx J<åfl_»∞. ѨtÛ=∞OQÍ J"≥∞iHÍÅx
^•\˜áÈ`Õ KåÅ<åfl_»∞.
Pq^èŒOQÍ 1519Ö’ "≥∞QÍÖˇ<£ 5 F_»Å`À `«# =∞ǨÜ«∂„`« g∞^Œ
|Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. z=iH˜ ^ŒH˜∆} J"≥∞iHÍ KÕ~°∞‰õΩx ^•xfl ZÖÏ ^•\ÏÖÏ Jx
PÖ’zOK«™êQÍ_»∞. ^ŒH˜∆} H˘=Ú‡#∞ KÕ~°∞‰õΩx JHõ¯_» F ã¨#flx W~°∞‰õΩ ^•i
"≥O@ =ÚO^Œ∞H˜ ™êQÍ_»∞. P ^•i<Õ WѨÙÊ_»∞ ''"≥∞QÍe<£ [Åã¨Okè—— JO\Ï~°∞.
P=Å J`«xH˜ =∞~À =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO HõxÑ≤OzOk. „ѨâßO`« "å`å=~°}OÖ’
P Hõ_»e g∞^Œ H˘xfl "å~åÅáê@∞ Ѩܫ∞xOKå_»∞. D H˘`«Î Hõ_»eH˜ ''Ѷ¨ã≤Ѷ≤H±
F+¨<—£ — Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì_∞» ZO^Œ∞HõO>Ë D ã¨=Ú„^ŒO ''ѨãÑ≤ H≤¶ —± — JO>Ë „ѨâßO`«OQÍ,
JÅ[_ç ÖˉõΩO_® HõxÑ≤OzOk. Ѩã≤Ѷ≤H±Ö’ ‰õÄ_® x*ÏxH˜ Z<Àfl `«∞á¶ê#∞Å∞
K≥ň~QÆ∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~Ú. J~Ú<å P ¿Ñˆ~ xezOk.
"≥∞QÍÖˇ<£H˜ Ѩã≤Ѷ≤H± =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO |$ǨÏ`«Î~°OQÍ, MÏmQÍ HõxÑ≤OzOk.
<ÕÅ PK«∂H© HõxÑ≤OK«‰õΩO_® 99 ~ÀAÅ∞ „Ѩܫ∂}˜OKå~°∞. F_»ÅÖ’ <åqHõ
^Œà◊O uO_ç, h~°∞ Hõ~°∞"≥· H˘# TÑ≤i`À L#fl `«~°∞}OÖ’ QÆ∞"å"£∞ J<Õ nfiѨO
KÕ~°∞‰õΩx HÍã¨ÎO`« ™êfiO`«# á⁄OkOk.
JHõ¯_ç#∞O_ç =∞àϧ Ѩܫ∞#"≥∞ÿ F_»Å∞, Ѷ≤eÑ‘Ê<£ nfiáêÅ#∞ F_»Å∞
KÕ~°∞‰õΩ<åfl~Ú. JHõ¯_» "≥∞QÍÖˇ<£ „áêOfÜ«∞Å`À `«QÍ^• Ѩ_ç K«xáÈÜ«∂_»∞.
`«H˜¯# Ѩ~åº@Hõ |$O^ŒO WOHÍ =ÚO^Œ∞H˜ ™êyOk. z=iH˜ 1522Ö’
=¸_Õà◊¡ ã¨=Ú„^Œ Ü«∂„`« `«~°∞"å`« ÃãÊ~Ú<£ KÕ~°∞‰õΩOk. |Ü«∞Å∞^Õi# S^Œ∞
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 29
F_»ÅÖ’ XHõ¯\˜ =∂„`«"Õ∞ uiy =zÛOk. ^•x g∞^Œ 18 =∞Ok =∂„`«"Õ∞
q∞yÖÏ~°∞.
Éèí∂q∞x „Ѩ^ŒH˜∆} KÕã≤ =zÛ# "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ |$O^ŒO "≥∞QÍÖˇ<£ Ѩ~åº@Hõ
|$O^ŒO. Éè∂í QÀà◊O ZO`« ã¨∞q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ k J#flq+¨Ü∞« O g∞^Œ J`«_ç Ü«∂„`åѨ„uHõÖË
|Å"≥∞ÿ# ^èŒ$=Ѩ„`åÅ∞. 1800 Uà◊¡ „H˜`«O <ÕÅ g∞^Œ h_»#∞ H˘ez Éèí∂q∞ "åºã¨O
H˘ez# Z~°\Áã≤hÎ ãπ JOK«<åÜÕ∞ ã¨~Ô #· ^Œx `ÕeOk. Éè∂í q∞ K«∞@∞ì H˘Å`« 25,000
"≥∞ÿà◊√¡. Éèí∂q∞ WOHÍ z#flk Jx `«ÅáÈã≤# \’Öˇg∞, `«k`«~°∞Å∞ á⁄~°|_®¤~°∞.
K«O„^Œ∞x g∞^Œ #∞Oz Éèí∂q∞ WÖÏ Hõ#Ѩ_»∞`«∞Ok
30 ❖ Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk
Éèí∂q∞ KåÖÏ z#flk J#fl ÉèÏ=# P^è•~°OQÍ<Õ H˘ÅO|ãπ ѨtÛ=∞OQÍ
„Ѩܫ∂}˜OK«_»O ã¨=∞O[ã¨O Jx #=∂‡_»∞. J^Õ [~°QÆHõáÈÜ«ÚO>Ë J"≥∞iHÍÅ
Pq+¨¯~°}H˜ WOHÍ ZO`À HÍÅO Ѩ>Ëìk. á⁄~°ÉÏ@∞¡ ‰õÄ_® XHÀ¯™êi =∞Oz
KÕ™êÎ~Ú.
Éèí∂q∞ PHõ$u Uq∞\˜ J#fl „Ѩâ◊flH˜ "≥∞QÍÖˇ<£ Ü«∂„`« ã¨=∂Ñ≤Î HÍ^Œ∞.
1961Ö’ "Àº=∞QÍ=ÚÅ∞ Éèí∂q∞ K«∞@∂ì „Ñ¨^ŒH˜∆} KÕâß~°∞. Éèí∂q∞ #∞O_ç
ZO`À Z`«∞Î#, ZO`À ^Œ∂~°OÖ’ „Ѩ^ŒH˜∆} KÕÜ«∞_»O „áê~°OaèOKå~°∞. 1969
HõÖÏ¡ =∂#=Ù_»∞ K«O„^Œ=∞O_»ÖÏxfl KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞.
YQÀà◊OÖ’ ZO`À ^Œ∂~°O #∞O_ç =∞x+≤ Éèí∂q∞x K«∂_»QÆeQÍ_»∞. Jk
WOѨÙQÍ, QÆ∞O„_»OQÍ HõxÑ≤OzOk. JHõ¯}˜‚Oz fã≤# z„`åÅ∞ `«~°∞"å`« Éèí∂q∞
g∞^Œ JO^Œ~°∂ K«∂ã≤ P ã¨`åºxfl x~åú~°} KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ<Õ LOk. W~°"≥· S^Œ∞ â◊`åÉÏÌÅ „H˜`«O `å~åѨ^ä•xfl,
F_»Å QÆ`«∞Åx, „QÆǨÏ}ÏÅx ѨijeOz `«i¯Oz `ÕeÛ# q+¨Ü«∞O Ѩ~°=∞ ã¨`«ºO
Jx `ÕeOk.
Éèí∂q∞ QÆ∞O„_»OQÍ LOk ❖ 31