Πρόβλημα Συμβολής (1)

Δυο σύγχρονες πηγές αρμονικών κυμάτων Π1 και Π2 βρίσκονται στην

επιφάνεια υγρού και ξεκινούν να ταλαντώνονται χωρίς αρχική φάση την t = 0 . Η
ταχύτητα ταλάντωσης κάθε πηγής μεγιστοποιείται κάθε 0,2 sec. Ένα σημείο (Σ)
που ισαπέχει από τις δυο πηγές απόσταση r = 4m είναι το πρώτο σημείο που
εκτελεί σύνθετη ταλάντωση πλάτους 0,04m . Το (Σ) ξεκίνησε να ταλαντώνεται τη
στιγμή που οι πηγές έχουν ολοκληρώσει 2 πλήρεις ταλαντώσεις. Ένα άλλο σημείο
(Λ) που το κύμα της Π2 φτάνει νωρίτερα από το κύμα της Π1 , τετραπλασιάζει την
ενέργεια ταλάντωσης του όταν συμβάλλουν σε αυτό και τα δυο κύματα. Μεταξύ
του (Σ) και του (Λ) υπάρχουν δυο ακίνητα σημεία.
Α. Να γραφούν οι εξισώσεις των δυο επιφανειακών κυμάτων.
Β. Πόσο απέχει το (Λ) από τις δυο πηγές αν γνωρίζουμε ότι ανήκει στο
ευθύγραμμο τμήμα Π1Π2;
Γ. Ποια χρονική στιγμή το (Λ) περνά για πρώτη φορά από τη θετική ακραία θέση
της ταλάντωσης του μετά τη συμβολή;
Δ. Πόσα σημεία μεταξύ Π1 και (Σ) έχουν ενέργεια ταλάντωσης διπλάσια από αυτή
των πηγών;
Ε. Πόση πρέπει να είναι η ελάχιστη επί τοις εκατό μεταβολή της συχνότητα
ταλάντωσης των πηγών ώστε το (Λ) να ακινητοποιηθεί λόγω συμβολής;
Απάντηση:
T
Α. Η ταχύτητα μηδενίζεται ανά μία ημιπερίοδο, άρα = 0,2 ⇒ T = 0,4s .Επίσης
2
2π 2π
έχουμε: Γωνιακή συχνότητα ταλάντωσης ω = = = 5π rad/s και συχνότητα
T 0,4
1 1
ταλάντωσης f = = Hz ή f = 2,5Hz . Το σημείο Σ αφού ισαπέχει από κάθε
T 0,4
πηγή βρίσκεται στη μεσοκάθετο και επειδή έχουμε σύγχρονες πηγές είναι σημείο
r1 - r2 r-r
ενίσχυσης αφού AΣ = 2Ασυν2π = 2Ασυν2π = 2Α = 0,04m … άρα το πλάτος
2λ 2λ
ταλάντωσης της κάθε πηγής είναι Α=0,02m. Επίσης αφού το σημείο Σ είναι
σημείο της μεσοκαθέτου και δέχεται πρώτο την σύνθετη ταλάντωση, θα απέχει
την ελάχιστη απόσταση από τις πηγές …άρα ανήκει πάνω στην Π1Π2 και
προφανώς Π1Π2=2r=8m.
Π 1 Σ Π1 Σ r 4m
Η ταχύτητα διάδοσης των κυμάτων είναι υ = = = = ή υ = 5m/s
t 2Τ 2T 2.0,4s
υ 5m/s
και το αντίστοιχο μήκος κύματος είναι λ = f = 2,5Hz = 2m .
Η εξίσωση ταλάντωσης κάθε πηγής είναι ψ=Α ημ(ωt) ή ψ = 0,02ημ(5πt) (S.I)
Β. Για το πλάτος ταλάντωσης του σημείου Λ που ανήκει στην Π1Π2 έχουμε
1 1
E Λ,μετά = 4Ε Λ,πριν ⇒ DAΛ2 = 4 DΑ2 ⇒ ΑΛ = 2Α , άρα έχουμε ενίσχυση και προφανώς
2 2
ισχύει Π1Λ-Π2Λ=κλ . Επειδή δε μεταξύ Σ και Λ υπάρχουν δύο αποσβέσεις και η
τάξη της ενίσχυσης προηγείται της απόσβεσης (…βλέπε σχήμα…) το Λ ανήκει
στην υπερβολή με κ=2, άρα Π1Λ-Π2Λ=2λ=4m (1) και Π1Λ+Π2Λ=8m(2). Από (1)
και (2) βρίσκουμε Π1Λ=6m και Π2Λ=2m.

Γ. Εξίσωση ταλάντωσης το Λ
r -r r -r κ=0 κ=1
ψ Λ = 2Ασυν2π 1 2 ημ(ωt - 2π 1 2 )
2λ 2λ
Π1 Σ Λ Π2
ψ Λ = 0,04συν2πημ(5πt - 4π) ή

ψ Λ = 0,04ημ(5πt) (S.I)
κ=1 κ=2
κ=0
Π1 Λ 6m
με t ≥ = = 1,2s . Συνεχής μπλε γραμμή ….ενίσχυση
υ 5m/s Διακεκομμένη κόκκινη γραμμή…απόσβεση

ψ Λ = 0,04ημ(5πt) ⇒ 0,04 = 0,04ημ(5πt) ⇒ ημ(5πt)= 1

π 2k 1
5πt = 2κπ + ⇒ t = + = 0,4k +0,1 πρέπει όμως t = 0,4k +0,1 ≥ 1,2 ή k ≥ 2,75 ή
2 5 10
k = 3,4,5... και για κ=3 βρίσκουμε t=0,4k+0,1=1,3s ή t=1,3s

Δ. Για τα σημεία με ενέργεια διπλάσια των πηγών ισχύει

1 1 r -r r -r 2
E ′ = 2ΕΠ ⇒ DA′2 = 2 DΑ2 ⇒ Α′ = Α 2 και 2Ασυν2π 1 2 = Α 2 ⇒ συνπ 1 2 =
2 2 2λ λ 2
r -r π λ
π 1 2 = κπ ± ή r1 - r2 =κλ ± Συνεπώς θα
λ 4 4
βρούμε τα σημεία μεταξύ Π1 και Σ που πληρούν
την ανωτέρω σχέση. Έστω ένα τέτοιο σημείο Ρ Π1 Ρ Σ
Π2

της Π1Π2 r1=χ

λ λ r2=8-χ
Π1 Ρ - Π2 Ρ = κλ ± ή χ - (8 - χ)= κλ ± ή
4 4 Υπερβολή κ=0
με
2
χ - (8 - χ)= κ.2 ± ή 2χ - 8 = κ.2 ± 0,5 ή
4

χ = κ + 4 ± 0,25 ή χ = κ + 4,25 και χ = κ + 3,75

Πρέπει 0χ≤< 4 ⇒ 0 κ≤+ 4,25 < 4 ⇒-4,25 ≤ κ-0,25

< άρα κ=-4,-3,-2,-1 και οι
αντίστοιχες θέσεις των σημείων Ρ είναι:
Για κ=-4 , χ=0,25 Για κ=-3, χ=1,25, Για κ=-2, χ=2,25, Για κ=-1, χ=3,25
Επίσης 0χ≤< 4 ⇒ -3,75 ≤ κ0,25
0 κ≤+ 3,75 < 4 ⇒ < άρα κ=-3,-2,-1,0 και οι
αντίστοιχες θέσεις των σημείων Ρ είναι:

Για κ=-3 , χ=0,75 Για κ=-2, χ=1,75, Για κ=-1, χ=2,75, Για κ=0 , χ=3,75
Άρα τα ζητούμενα σημεία είναι 8.
 λ
Ε. Π1Λ-Π2Λ=4m και αφού θέλουμε απόσβεση Π1 Λ - Π2 Λ = (2κ +1) ή
2
υ
f ή f = (2κ +1) 5 = 0,625(2k +1)
4 = (2κ +1) 8
2
Για κ=0 f=0,625Hz
Για κ=1 f=1,825Hz
Για κ=2 f=3,125Hz και επειδή η αρχική συχνότητα είναι f=2,5Hz η
ζητούμενη ελάχιστη μεταβολή είναι Δf = ±0,625Ηz .