Drama se dijeli na : tragediju , komediju i dramu u uzem smislu.

Osnovni elementi drame su :

  1- radnja je sazeta i intenzivno tece kroz ekspoziciju, zaplet, kulminaciju, peripetiju i

rasplet. Odigrava se na sceni, te gledaoci dozivljavaju sudbine dramskih junaka;

  2- junak se ne slika svestrano, vec se otkriva samo jedna, dominantna crta njegovog
karaktera;

  3- remarke ili didaskalije (epski elementi u drami) su opisi i objasnjenja na pocetku

cinova ili kratki dijelovi teksta u zagradama;

  4- cin je dio drame, bez prekida od jednog dizanja pa do narednog spustanja zavjese.
Cinovi se dijele na pojave- trajanje radnje od ulaska jedne licnosti na pozornicu, pa do
njenog izlaska sa pozornice;

  5- replika je pojedinacni govor svakog lika;

  6- dijalog je razgovor izmedu dva lika;

  7- monolog je produzena replika, kad jedno lice duze govori na pozornici o onome sto
misli ili osjeca.

Nauka koja izucava vezu drame i pozorista je teatrologija.

   TRAGEDIJA- najstarija vrsta drame, nastala u 5-om vijeku p.n.e. u Grckoj. Junak
drame dolazi u sukob sa sredinom i strada, iako je jaka licnost i iznad obicnih je ljudi. Stil
tragedije je uzvisen, patetican, a jezik biran i bogat poetskim slikama.

   TRAGICNI JUNAK- pojedinac u sukobu sa ustaljenim normama i nametnutim

poretkom sa kojima se ne moze pomiriti.

   TRAGICKA KRIVICA- junak je od pocetka svjestan svoje krivice i sluti do cega ona
dovodi, a kad nacini iskorak i izrazi neslaganje i prkos dolazi do tragedije.

         KOMPOZICIJA DRAME "ANTIGONA"

PROLOG- uvodni govor, na sceni su Antigina i Ismena, njena sestra, koje razgovaraju o
naredbi kralja Kreonta, koji je zabranio da  sahrane brata Polinika

PRVA EPISODIJA- Kreont govori o svojoj odluci, dolazi strazar i donosi vijest o pepelu
posutom po Polinikovom tijelu; hor pjeva o covjeku i njegovim mocima, te snazi da
opstane u prirodi;

DRUGA EPISODIJA- strazar dovodi Antigonu, pa ona sa Kreontom vodi dijalog, dovode
i Ismenu, koja zeli da podijeli krivicu sa sestrom, ali to Antigona odbija;

TRECA EPISODIJA- nastupa hor, Kreont razgovara sa sinom Hemonom, koji ga odvraca
od kazne;

CETVRTA EPISODIJA- Antigona se oprasta od zivota, svjetlosti, odlazi u vijecni mrak i

zali sto ni zena ni majka nije bila;
PETA EPISODIJA- dijalog Kreonta i Tiresija, proroka koji mu savjetuje da odustane od
kazne; Kreont osjeca savjest, te naraduje da se Antigona oslobodi, ali odlucio je kasno;

EKSODA- glasnik javlja da se Antigona objesila, a i da se Hemon nasavsi je probada

macem, a onda se i njegova majka, Kreontova zena, kraljica, srusena tugom, ubija.

HOR pjeva 'ulaznu pjesmu' koja se dijeli na strofe i antistrofe (okret na drugu stranu).
Episodije su danasnji cinovi. Pjesme hora kroz dramu su 'stajace pjesme'.Eksoda je na
kraju, a zatim ide 'izlazna pjesma'.

BILJESKA O PISCU

Sofokle je zivio punih devedeset godina,skoro citav V vijek p.n.e.(496-406

p.n.e.).Napisao je sto dvadeset tri tragedije,od kojih je do nas stiglo samo
sedam.Bio je najuspjesniji atinski tragicar:dvije trecine njegovih dijela
nagradjeno je prvom nagradom,a za ostale je dobijao uvijek
drugu.Biografske skice o njemu slazu se da je bio omiljen medju
sugradjanima,iz ugledne porodice,lijep,patriota i pobozan.Obavljao je vise
drzavnih funkcija u Atini,a jednom je bio strateg zajedno sa
Periklom.Poslije smrti slavljen je kao heroj pod imenom Deksion jer je
prilikom ustanovljenja kulta Asklepijevog u Atini primio kip bogau svoju
kucu prije nego sto je prenijet u hram.Biografi kazu da je napisao
raspravu "O horu",koja nije sacuvana.U njoj je najvjerovatnije objasnio
zasto mu je bilo potrebno, za nas zagonetno,povecanje broja horista sa
dvanaest na petnaest.Izgleda da je prvi uveo obicaj pisanja samostalnih
tragedija umjesto organskih trilogija u kojima se drame nadovezuju jedna
na drugu i cine cjelinu.Pisac je uvijek bio I reditelj I kompozitor I
glumac;kazu da je Sofokle zbog slabog glasa prvi od pisaca prestao da
glumi.

ANTIGONA

Mit koji je Sofokle dramatizovao u "Antigoni"pripada krugu tebanskih

legendi i ne moze se naci u Homerovim epovima;mozda ga je Sofokle
preuzeo iz nekog epa za koji mi ne znamo.Poslije Edipovog odlaska iz
Tebe,njegovi sinovi,blizanci Polinik i Eteokle,izabrani su za tebanske
vladare.Trebalo je da Tebom upravljaju kao suvladari koji ce se svake
godine smjenjivati.Medjutim,Eteokle,koji je prvi stupio na vlast,odbio je da
bratu ustupi presto kad je godina istekla.Uz pomoc svog tasta
Adrasta,Polinik je sakupio vojsku I krenuo na Tebu..Opsjeli su grad,ali ih
sreca nije posluzila.Vidjevsi da njegova vojska gubitku, a da bi sprijecio
dalje krvoprolice,Polinik je predlozio da pitanje vlasti u Tebi odluci dvoboj
izmedju njega I Eteokla.U tom dvoboju su,medjutim,obojica
poginuli.Njihov ujak Kreont je preuzeo komandu nad vojskom I uspio da
odbije napadace.Teba je odbranjena,Kreont je postao novi vladar.On nije
dozvolio da se pokopaju mrtvi napadaci-dakle,ni Polinik,Antigonin brat.
Izdavanjem zapovjesti da Polinik ostane nesahranjen,Kreont slijedi atinski
zakon koji ne dozvoljava pokop neprijatelja drzave,zatim onih koji skrnave
hramove ili kradu zrtvene darove iz njih.Porodica preminulog ima obavezu
prema njemu:mrtvi moraju da budu sahranjeni,makar I simbolicno,kako
to I Antigona cini,pokrivanjem tijela tankim slojem zemlje.Mrtvi pripadaju
podzemnom svijetu I bogovima koji onde vladaju,a da bi se dusa umrlog
smirila u svijetu mrtvih,sahrana je neophodna.Dusa nasahranjenog ne
moze da dodje do Hada,carstva mrtvih,nego luta unaokolo kao avet.Otuda
je moguce da se gnjev takve duse usmjeri prema onima koji nisu izvrsili
svoju obavezu,pa zabrana sahranjivanja ima gore posljedice za onoga ko
sahranu sprjecava nego za onoga kome je uskracena.Tu obavezu mora da
izvrsi porodica preminulog.

Tu pocinje "Antigona".

Antigona je ,sahranivsi mrtvog brata,izvrsila svoju duznost,ali je

istovremeno prekrsila Kreontovu zapovijest I zato biva kaznjena.Kreont
je,stiteci interese drzave,povrijedio interese porodice.Na kraju drame
vidimo kako njegova porodica propada:Hemon I Euridika se ubijaju,a
Kreontu ostaje jos samo da prizeljkuje vlastitu smrt.

Prije nego sto se razmotre moguca tumacenja Sofoklove tragedije,mora se

kao pogresno odbaciti misljenje da je Kreont surovi tiranin I potpuno u
zabludi,a Antigona hrabra junakinja I apsolutno u pravu.Oboje letimisu
svoje ponasanje pravom:Kreont pozivajuci se na zakon,a Antigona na
religiozni obicaj,na obicajno pravo.Posto je pravo u sukobu sa samim
sobom,to je vec dovoljna osnova za gradnju dramskog sukoba;ovaj
se,medjutim,zaostrava do tragickog licnim motivacijama strana koje su se
u njemu nasle.

Svoju zagonetnost I privlacnost ,kao I nemogucnost da se jasno odgovori

na pitanje koje je postavila,"Antigona"duguje receptu izmedju mita I
njegove dvosmislenosti,u kojoj je moguce da I Kreont I Antigona budu ili
ne budu u pravu.