Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Επιµέλεια Σηµειώσεων
Πρεσβύτερος Βασίλειος Περουλάκης
Μουσικοδιδάσκαλος Βυζαντινής Μουσικής
ΝΕΑΠΟΛΙΣ 2010
1
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Η παρασηµαντική γραφή που
περιλαµβάνει τους χαρακτήρες
ποσότητας, ποιότητας & χρόνου
Α) Τάξη
2
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
1
Περισσότερα για την ιστορία της Βυζαντινής µουσικής, θα δούµε σε µεγαλύτερες τάξεις.
2
Κατά την Φυσική, ο ήχος οφείλεται στην αρµονική ταλάντωση ενός σώµατος (π.χ. χορδής), δηλ. της
περιοδικής κίνησης του σώµατος µε κατάλληλη συχνότητα. Τα χαρακτηριστικά ενός µουσικού ήχου (ή
φθόγγου) είναι τρία: το ύψος, η ένταση και η χροιά (ποιότητα). Λέγοντας ύψος εννοούµε την οξύτητα
(υψηλό) ή βαρύτητα (χαµηλό) ενός φθόγγου. Λέγοντας ένταση, εννοούµε τον χαρακτηρισµό ενός ήχου ως
ασθενούς ή ισχυρού. Λέγοντας χροιά, εννοούµε την διαφορά (διάκριση) δύο ήχων του ίδιου ύψους και της
ίδιας έντασης, οι οποίοι όµως προέρχονται από δύο διαφορετικές πηγές (π.χ. η διάκριση του ΛΑ του
βιολιού από το ΛΑ του πιάνου)…
3
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΝΗ – ΠΑ – ΒΟΥ – ΓΑ – ∆Ι – ΚΕ – ΖΩ – ΝΗ΄
κορυφή
κλίµακας
ανέβασµα κατέβασµα
βάση βάση
κλίµακας κλίµακας
4
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
∆ηλαδή:
βασική κλίµακα
ΝΗ – ΠΑ – ΒΟΥ – ΓΑ – ∆Ι – ΚΕ – ΖΩ – ΝΗ – ΠΑ – ΒΟΥ – ΓΑ – ∆Ι – ΚΕ – ΖΩ – ΝΗ΄– ΠΑ – ΒΟΥ – ΓΑ – ∆Ι – ΚΕ – ΖΩ –
ΝΗ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να απαγγείλετε πολλές φορές απ’ έξω την κλίµακα, ανεβαίνοντας και
κατεβαίνοντας. Μόνο έτσι θα µπορέσετε να συνηθίσετε τη σειρά των
φθόγγων και να µάθετε την κλίµακα.
5
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
6
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
Η ΓΡΑΦΗ ΤΗΣ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Α. Χαρακτήρες Ισότητας
Στην κατηγορία αυτή ανήκει µόνο ένας χαρακτήρας. Λέγεται ίσο
και γράφεται ч . Το ίσο ούτε ανεβάζει ούτε κατεβάζει τη φωνή.
Επαναλαµβάνει τον προηγούµενο φθόγγο.
∆ηλαδή, αν είµαστε στο φθόγγο ΝΗ και ακολουθεί ч λέµε πάλι
ΝΗ: ∆ηλαδή ччччч .
Νη Νη Νη Νη Νη
7
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Β. Χαρακτήρες Ανάβασης
Για να δείξουµε ότι ανεβαίνουµε στην κλίµακα, χρησιµοποιούµε
πέντε (5) διαφορετικούς χαρακτήρες.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΑΝΑΒΑΣΗΣ
ΣΥΜΒΟΛΟ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΑΝΕΒΑΙΝΕΙ
с Ολίγο 1 φωνή
ц Πεταστή 1 φωνή
х Κεντήµατα 1 φωνή
Π.χ. чс
Νη Πα
Κατά τον ίδιο τρόπο, αν είµαστε στον ΓΑ και ανεβούµε µια φωνή,
βρίσκουµε τον φθόγγο ∆Ι: чс , κ.λπ.
Γα ∆ι
Ας δούµε πως γράφεται η κλίµακα µε βάση τον φθόγγο ΝΗ που
είδαµε στο προηγούµενο κεφάλαιο, όταν ανεβαίνουµε:
8
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чссссссс
Νη Πα Βου Γα ∆ι Κε Ζω Νη
Εκτός από το ολίγο που ανεβαίνει µια φωνή, έχουµε και άλλους
δύο χαρακτήρες ανάβασης5, που και αυτοί ανεβαίνουν µια φωνή. Αυτοί
είναι η πεταστή
ц και τα κεντήµατα х . Η πεταστή6, όπως το λέει
και λέξη, κάνει ένα ελαφρό πέταγµα στη φωνή τείνοντας να ακουµπήσει
τον επόµενο φθόγγο.
Γ. Χαρακτήρες Κατάβασης
Για να δείξουµε ότι κατεβαίνουµε στην κλίµακα χρησιµοποιούµε
τους χαρακτήρες κατάβασης, οι οποίοι είναι τέσσερις (4).
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΚΑΤΑΒΑΣΗΣ
ΣΥΜΒΟΛΟ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΑΤΕΒΑΙΝΕΙ
т Απόστροφος 1 φωνή
9
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Κατά τον ίδιο τρόπο, αν είµαστε στον ΖΩ και κατεβούµε µια φωνή,
βρίσκουµε τον φθόγγο ΚΕ: Π.χ. чт , κ.λπ.
Ζω Κε
Ας δούµε τώρα την κλίµακα συµπληρωµένη, ανεβαίνοντας και
κατεβαίνοντας:
чсссссссчттттттт
Νη Πα Βου Γα ∆ι Κε Ζω Νη Νη Ζω Κε ∆ι Γα Βου Πα Νη
Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν για την επανάληψη του προηγούµενου
φθόγγου αλλά και για την ανάβαση και κατάβαση 1 φωνής έχουµε τον
παρακάτω πίνακα:
ΣΥΜΒΟΛΟ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΧΡΗΣΗ
Επανάληψη
ЃЃЃЃЃЃЃЃч Ίσο
προηγούµενου φθόγγου
с
Χαρακτήρες Ανάβασης
7
Τώρα θα ασχοληθούµε µε τις µαρτυρίες του διατονικού γένους. Για τα γένη αναλυτικά θα µιλήσουµε
στο δεύτερο µέρος του παρόντος βιβλίου.
10
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΝΗ ΠΑ ΒΟΥ ΓΑ ∆Η ΚΕ ΖΩ ΝΗ΄
Παράδειγµα 1ο
ŧŞ ч чсчсчсчсчūŃ Ş с ч
Νη Νη Πα Πα Βου Βου Γα Γα ∆ι ∆ι Κε Κε
счсчŧŮ š Ѓ ЃччтчтчтчūŃ Ş т ч
Ζω Ζω Νη Νη Νη Νη Ζω Ζω Κε Κε ∆ι ∆ι Γα Γα
тчтчтчŧŞ
Βου Βου Πα Πα Νη Νη
Παράδειγµα 2ο
ŧŞЃчссЎтссЎтссūŃŞЃтссЎт
Νη Πα Βου Πα Βου Γα Βου Γα ∆ι Γα ∆ι Κε ∆ι
ссЎтссŧŮ š Ѓ ЃчттЎсттЎсттЎ
Κε Ζω Κε Ζω Νη Νη Ζω Κε Ζω Κε ∆ι Κε ∆ι Γα
сттЎсттЎсттЎчччŧŞ
∆ι Γα Βου Γα Βου Πα Βου Πα Νη Νη Νη Νη
11
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Α. ∆ίσηµος ρυθµός
Το µέτρο που έχει 2 κινήσεις (πάνω & κάτω)
2
1 λέγεται δίσηµος ρυθµός. Η κάτω κίνηση λέγεται θέση
και η πάνω κίνηση λέγεται άρση. Η θέση τονίζεται
περισσότερο και αποτελεί το ισχυρό µέρος του
Άρση µέτρου. Η θέση συµπίπτει µάλιστα µε τη συλλαβή της
λέξης που παίρνει τον τόνο. Η άρση, το σήκωµα του
Θέση
χεριού προς τα πάνω, συµπίπτει µε τις άτονες
συλλαβές και είναι το ασθενές µέρος του µέτρου.
ŧŞЃчсЃé
1 2
ЃссЃé
1 2
ЃттЃé
1 2 1
ЃтчŧŞ2
Ѓé
Νηο Πα Βου
ο
Γα Βου
ο
Πα Νηο Νη
1 µέτρο 2 µέτρο 3 µέτρο 4 µέτρο
Β. Τρίσηµος ρυθµός
Κάθε µέτρο που έχει 3 χρόνους – κινήσεις λέγεται
τρίσηµος ρυθµός. Π.χ.
1 άρση
ŧŞЃчЃЃчЃчЃé
3
Θέση ∆εξιά Άρση
2
Στα µουσικά κείµενα ο τρίσηµος ρυθµός συµβολίζεται
Θέση δεξιά µε τον αριθµό 3 στην αρχή του µέτρου όπως στην
12
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
άσκηση 23.
Γ. Τετράσηµος ρυθµός
ŧŞччéЃчсéстЃéЃтчŧŞЃé
Νη Νη Νη Πα Βου Πα Νη Νη
Αν τώρα, αντί να κάνουµε παραλλαγή, βάλουµε λόγια κάτω από
τον κάθε χαρακτήρα έχουµε το µέλος:
ŧŞччéЃчсéстЃéЃтчŧŞЃé
Κυ ρι ε Ε λε η σο ον
ŧŞччéЃчЎсéстЃéЃтчŧŞЃé
Κυ ρι ε Ε λε η σο ον
13
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
11)ŧŞЃччéсчéсчéсчéсчūŃŞæс
чéсчéсчŧŮšæЃЃччéтчéтчéтчūŃŞæт
чéтчéтчéтчŧŞé
ŧŞЃчсéссéссéссŧŮšЃЃéЃчтéттéé
12)
ттéттŧŞЃé
ŧŞчсéстéссéсчūŃŞæстéттéттé
13)
счŨş é ЃчсéстéссéсчŬŃ ş é Ѓстéт
чéссéсчŧŮšЃé
ŧŞ Ѓ чсéссéссéтчūŃ Ş Ѓ éстéттé
14)
ссéттũŠ Ѓ éчсéсчéттéтчŨş Ѓ éЃтсé
éстéттéсчŧŞЃé
ŧŞчсéссéттéтЃЎЃсéссéссéт
15)
тéтчũŠЃéЃтсéссéттéтчŨşЃéЃссéстé
ттéтчŧŞЃé
14
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ŧŞ Ѓ ччéцтéсчéцтéсчéцтéс
16)
чéцтŪšЃéЃцтéчтéцтéчтŨşЃéЃцтéчтéц
тéчтéŭŤЃцтéчтéссéччŧŞЃé
17)ŧŞчтéсчéцтéсчŨşЃéЃцтéсчéц
тéччũŠ Ѓ éЃцтéссéцтéсчŬŃ ş Ѓ éЃстéт
чéссéсчŧŮšЃЃéé
ŧŞ ч хéчхéчхéчхūŃŞ Ѓéчхéчхéчхé
18)
ччŧŮšЃé
ŧŞЃчхéчхéчхéчхūŃŞЃéстéчтéчтé
19)
чтéчтŧŃŞ
21)ŧŞчяттéсссéттчéсссéчт
тŧŞ æ с ссéттчŨş æс ссéттчũŠ æс
15
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ттчŬŃşæсссéттсŧŮšæЃчттéсттéс
чччŧŞé
ŧŞ ч ђ ч ччéсђ ч ччéсђ ч ч
22)
чéсђ ч ччŪš æ ч ђ ч ччéтёч ччéЃ
éтёчччéтёчччŧŞЃé
16
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΧΡΟΝΟΥ
Μέχρι τώρα είδαµε ότι κάθε χαρακτήρας ποσότητας έχει ένα χρόνο:
Π.χ. ŧŞЃчЃЃчЃé
Θέση Άρση
Έχουµε όµως και τους χαρακτήρες που αυξάνουν τον χρόνο. Και αυτοί
είναι:
ŧŞЃчЃЃчЃéчØé
Νη Νη Νη-η
3.2 Η Απλή Ø( ) .
Η απλή είναι µια τελεία που µπαίνει κυρίως κάτω από την
απόστροφο, και προσθέτει και αυτή έναν επιπλέον χρόνο:
ŧŞЃчЃЃчЃЃЃЃЃéЃЃЃтðЃЃЃЃéЃЃЃсØЃЃé
Νη Νη Ζω-ω Νη-η
Άρα, κάθε χαρακτήρας µε απλή, εκτελείται σε 2 χρόνους. Να
σηµειώσουµε εδώ ότι тÚ=
ЃЃЃЃЃЃтð
17
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Νη-η-η
3.4 Το υφέν Ѓ
Νη …η Νη Νη ŧŞч=
ØЃЃЃЃЃЃччо
Νη-η Νη - η
18
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
23)ŧŞчØéсØéсØéсØéсØéЃтÚЃéЃтÚЃéтÚЃéтÚЃéтÚЃéЃсØŧŞé
ŧŞчØéччéсØéччéсØéччéсØЃŪšЃéч
24)
чéЃтÚЃéччéЃтÚЃéччéЃтÚЃéчтéсØŧŞé
25) ŧŞччéЃтðЃéссéЃтðЃŧŞæссéЃтðЃéцтéсØũŠæ
стéЃтðЃéстéЃтðЃéстéЃтðéцтéсØŧŞé
ŧŞчñéсñéсñéсñŪšæчñéЃтòЃéЃтòЃéтòЃŧŞé
27)
28)ŧŞ чØ с éсØт éсØс éсñū Ń Ş æс Øт éЃтÚт éЃтÚт é
сñŨ şæЃчØ сéс Øт éс Øс éс ñŬ Ńşæс Øт ЃéЃтÚт ЃéЃтÚт éЃ
éтòŧŞé
19
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
éчØтÚéсччØŧŞЃé
ŧŞŞчñïéсïñéсïñéтðòéтðòéтòðéсñïŧŞЃé
30)
ŧŞ ч чп é счп é счп é счп é счп ū Ń Ş é
31)
ччпéЃЃЃтчЃЃЃпéЃЃЃтчЃЃЃпéЃЃЃтчЃЃЃпéЃЃЃтчЃЃЃпŧŞé
ŧŞччéччоéсчéччпéсчé
32)
ччоéтчéччпéтчéччпŧŞЃéтчéччпé
éцтéсчпŧŞЃé
33)ŧŞчэçèЃéЃсçЃèЃéсçèЃéЃтçèЃéЃтçèéЃтçèЃéЃсçèŧŞé
34)ŧŞчяçèèЃéЃсçЃèèЃéсçèèЃéЃтçèèЃéЃтçèèéЃтçèèЃéЃсçèèŧŞé
ŧŞчђçèèèЃéЃсçЃèèèЃéсçèèèЃéЃтçèèèЃéЃтçèèèéЃтçèèèЃéЃсçèèèŧŞé
35)
ŧŞ ч хéчсéцтéсхūŃ Ş æ т хéцтéсхé
36)
éсчŧŮš æ ЃчØ é чтéчтéчтéчтŪšæ ч Ø éчтé
чтéчтéччéчØŧŞ
ŧŞ чю ссéчссéчссéтссé
37)
20
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
éсñŧŮšæЃчттéсттéчñūŃŞæцттéсттéчттé
ŧæŞчхсéчттéчттéссчéчñŧŞé
ŧŞ ч хё ч хéчхчсūŃ Ş æ ч хчхéч
38)
сñŧŮšæЃçèèчтéчтчтéчтчтũŠæчтчтé
éчñïŧŞé
21
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο
гЃ=
ЃЃЃЃЃЃЃч και
ЦЃЃЃЃЃЃЃч
=
ГЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃт
=
ЛЃ=
ЃЃЃЃЃЃЃсх
Π.χ. ŧŞчэчéЛéũŠ
Νη Νη Πα-Βου
22
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ХЃ=
ЃЃЃЃЃЃЃхс
Π.χ. ŧŞчэчéХéũŠ
Νη Νη Πα-Βου
ЙЃ=
ЃЃЃЃЃЃЃтх
ŧŞчэчéЙéŧŞ
Π.χ.
Νη Νη Ζω-Νη
МЃ=
ЃЃЃЃЃЃЃчх
23
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Π.χ. ŧŞчэчéМéŨş
Νη Νη Νη-Πα
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
40)ŧŞчØЛ
ђ éчØЛéчØчхéчñïŬŃşЃéчØЙéтÚЙé
тÚттéтÚçèèЃŧŞé
ХéЃтттŧŞéЃтХéЃчттéЃсчтéЃсñЃŧŞé
44) ŧŞМђтÚéсØсØũŠéМтÚéсØсØéūŃŞМтÚéсØ
чØŬŃşéМтÚéЙтÚūŃŞéМтÚéЙтÚŪšéЙтÚéттсØŨşé
МтÚéттсØŧŞé
24
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο
5.1 Η υπορροή ш
шЃЃЃЃЃЃЃЃЃтт
=
Άρα η υπορροή έχει 2 χρόνους.
Π.χ.
ØŧŞчяччéчЃЃшЃéЃЃссØŧŞé
Νη Νη Νη Νη Ζω-Κε Ζω Νη-η
Για να δούµε το παραπάνω παράδειγµα αναλυµένο:
ØŧŞчяччéчттЃéссØŧŞé
Νη Νη Νη Νη Ζω Κε Ζω Νη-η
шðЃЃЃЃЃЃЃЃЃттЃð
= ЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃшð
ή
ЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃттÚ
=
Π.χ. ØŧŞчђчччéчЃЃЃшðЃЃЃéЃЃссчØŧŞé
Νη Νη Νη Νη Νη Ζω-Κε-ε Ζω Νη Νη-η
Για να δούµε το παραπάνω παράδειγµα αναλυµένο:
ØŧŞчђчччéчЃттÚЃéЃЃссчØŧŞé
Νη Νη Νη Νη Νη Ζω Κε-ε Ζω Νη Νη-η
25
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
45)ŧŞчђХтéЃчшсéЃчñçèŧŞéЃсХтéчшсé
чñçèŨşЃéЃсХтéЃсштéсñçèЃũŠéЃсØсØéсштéЃсØ
чØŧŞé
ŧŞ ч я Х éтХéтХéчñ Ѓ ūŃ Ş Ѓ éЃсшéсшЃéсшЃéЃ
46)
тÚçèŧŞЃé
ŧŞчяссéсØсéсØсéсñŧŮšЃéЃчшЃéЃтÚтЃéЃ
47)
чшéЃЃтòЃЃŧŞЃé
ŧŞ ч ђ ш ð é сØ с Ø ŧ Ş é сшð é сссØ é ũŠ с шð é с
48)
ссØūŃŞЃéсшðéсшðéсшðéсшðéсшðéцтсØŧŞé
26
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο
ΣΥΜΒΟΛΟ ΟΝΟΜΑΣΙΑ
27
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Πεταστή µε υψηλή
ци από πάνω και δεξιά
Ανάβαση (4) φωνών
Πεταστή µε υψηλή
цж από πάνω και αριστερά
Ανάβαση (5) φωνών
Χαµηλή µε απόστροφο
І από κάτω
Κατάβαση (5) φωνών
28
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Χαµηλή µε ελαφρό
Ї από κάτω
Κατάβαση (6) φωνών
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
49)ŧŞчэсéсØéфØéсØуéũŠЃтсéсØéфØéсØуЃŪšЃéЃт
сéсØ éфØ é сØу éūŃŞ ЃтсéсØ éфØ éсØ уŬŃ ş Ѓ éЃтсéсØ é
фØéсØуŭŮŠЃЃéЃтсéсØфØéЃсØуЃŧŮšЃЃéçèèЃéЃчтéЃтÚЃéЁØéфØé
29
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ŬŃşстéЃтÚЃéЁØéфØūŃŞЃéстéЃтÚЃéЁØЃéфØŪšЃéЃстéЃтÚЃéЁØé
фØũŠéстЃéЃтÚЃéЃЁØéфØŨşéстéЃтÚЃéЁØéфØŧŞéстéЃтÚЃé
ЁØéфØŭŤЃЃéЃсØéЃтÚЃéЃсØŧŞé
50)ŧŞчэчéОтЃéччéОтЃéũŠччéЃОтЃé
ччéОтЃūŃŞéЃччéОтЃéЃччéсØуŧŮšЃéЃчф
éччéцфéЃчØЃūŃŞéЃцфéччéцфéчØũŠéц
фéччéцфéчØ ŧŞ Ѓ éцфéччéцтéсØ ŧ Ş éé
ччéттéтÚéЂÙéЄчéчØŨşæсчéссéсØé
ЄØéЂчéчØŬŃşæччéттéтÚéПÙéЄчéчØũŠæс
чéссéсØéЄØéЂчéчØŭŮŠæЃччéттéтÚéПÙé
ЄØŪšæЃсчéссéсØéЄØéЂчéчåØŧŮšæЃччéт
тéтÚéПÙéЄØūŃŞæЃсучéттéтÚéПÙéЄØŪšæЃсучéттé
30
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
тÚ é ПÙ é ЄØ ũ Š æ Ѓ сучéттéтÚ é ПÙ é ЄØ é сучéттéтÚ é
éЂÙéЄØЃéччéчØåŧŞé
ŧŞ ч сéссéсØ ū Ń Ş æ Ѓ щÚ é си Ø ū Ń Ş æ ч тéттéтÚ é
52)
си Ø é ЃщÚ ŧ Ş æ ЃссéссéсØ é щÚ é сиØ Ŭ Ń ş æ т тéттéтÚ é
éсиØéщÚŧŞæЂтéттéтÚéсчéтчéсØåŧŞé
31
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΠΟΥ
∆ΙΑΙΡΟΥΝ ΤΟ ΧΡΟΝΟ (Α))
чч°Ѓ=
ЃЃЃЃЃЃЃч
1
Νη Νη Νή - Νη Νη
∆ηλαδή, το γοργό µειώνει την αξία των 2 ίσων στο παραπάνω
παράδειγµα και λέγονται και τα δύο σε 1 χρόνο ( στη θέση). Εποµένως, το
γοργό ενώνει πάντα το χαρακτήρα πάνω στον οποίο µπαίνει µαζί µε
τον προηγούµενό του. Γράφεται είτε πάνω είτε κάτω από τους
χαρακτήρες.
Л°=
ЃЃЃЃЃЃЃЃсх¡
Π.χ. ŧŞчэчéЃЃЛ°чéũŠ
Νη Νη Πά-Βου Βου
32
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Х°Ѓ=
ЃЃЃЃЃЃЃх¡с
Π.χ.
ŧŞчэчéчХ°éũŠ διότι τα κεντήµατα θα ειπωθούν σ’ ένα
Νη Νη Νή-Πα - Βου
µαζί µε το ίσον που προηγείται απ’ αυτά: ŧŞчэчéчх¡сéũŠ
Νη Νη Νή - Πα Βου
Й¿Ѓ=
ЃЃЃЃЃЃЃтх¡
Π.χ. ŧŞчэчéЙ¿чéŧŞ
Νη Νη Ζώ-Νη Νη
33
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
М¿Ѓ=
ЃЃЃЃЃЃЃчх¡
ŧŞчэчéМ¿чéŨş
Π.χ.
Νη Νη Νή-Πα Πα
ØŧŞчэчéЃчт¡ЃтЃéссŧŞé
Νη Νη Νή - Ζω Κε Ζω Νη
чØЃч°ЃЃЃЃЃЃЃЃччЭч°
=
1 χρόν.
χρόν.
°
34
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чØЃт¡ЃЃЃЃЃЃЃЃччЭ
= т¡ тÚч°ЃЃЃЃЃЃЃЃтчЭ
= ч°
1 χρόν.
χρόν. 1 χρόν.
χρόν.
° °
тÚт¡ЃЃЃЃЃЃЃЃтчЭ
= т¡ сØт¡ЃЃЃЃЃЃЃЃсчЭ
= т¡
1 χρόν.
χρόν. 1 χρόν.
χρόν.
° °
7.8 Ρυθµικό σχήµα чØЃш¯ðЃЃЃ
Στην περίπτωση αυτή παρατηρούµε ότι υπάρχει κλάσµα στο ίσο και
γοργό µε απλή στην υπορροή. Όπως έχουµε δει η υπορροή είναι δύο
απόστροφοι συνεχόµενοι. Έτσι το γοργό θα µπει στην 1η απόστροφο
οπότε θα γίνει ένας χρόνος µε το κλάσµα του ίσου, και η απλή θα γίνει
κλάσµα στη 2η απόστροφο. Είναι δηλαδή ένας τετράσηµος ρυθµός:
чØЃш¯ðЃЃЃЃЃЃЃЃчØ
= т¡тÚЃЃЃЃЃЃЃччп
= т¡ЃтÚ
µία κίνηση
.
чт¡ðЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃчт¡
= чЭ
χρόν. 1 χρόν. µια κίνηση
35
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чñч°ЃЃЃЃЃЃЃЃччЭ
= чЭч°
2 χρόν.
χρόν. µια κίνηση
чñЃт¡ЃЃЃЃЃЃЃЃччЭ
= чЭт¡ тòч°ЃЃЃЃЃЃЃЃтчЭ
= чЭч°
2 χρόν.
χρόν. µία κίνηση 2 χρόν χρόν. µία κίνηση
тòт¡ЃЃЃЃЃЃЃЃтчЭ
= чЭт¡ сñт¡Ѓ=
ЃЃЃЃЃЃЃсчЭчЭ т¡
2 χρόν.
χρόν. µία κίνηση 2 χρόν.
χρόν. µία κίνηση
°
7.11 Ρυθµικό σχήµα чñïч°ЃЃЃЃ
Στην περίπτωση αυτή παρατηρούµε ότι υπάρχει τριπλή στο 1ο ίσο
και γοργό στο 2ο ίσο. Το ίσο µε τριπλή είναι σαν να είναι ενωµένα 4 ίσα µε
υφέν. Το γοργό διαιρεί τη χρονική αξία του 2ου ίσου και την ενώνει µε
ένα από τα 4 ίσα σε µια κίνηση. Είναι δηλαδή ένας τετράσηµος ρυθµός:
чïñч°Ѓ=
ЃЃЃЃЃЃЃччЭчЭчЭч°
3 χρόν.
χρόν. µια κίνηση
36
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чñïЃт¡ЃЃЃЃЃЃЃЃччЭ
= чЭчЭт¡
3 χρόν.
χρόν. µία κίνηση
тðòч°ЃЃЃЃЃЃЃЃтчЭ
= чЭчЭч°
3 χρόν χρόν. µία κίνηση
°
. тòðт¡ЃЃЃЃЃЃЃЃтчЭ
= чЭчЭт¡
3 χρόν.
χρόν. µία κίνηση
°
сñïт¡ЃЃЃЃЃЃЃЃсчЭ
= чЭчЭ т¡
3 χρόν.
χρόν. µία κίνηση
°
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ŧŞ ч э ч ° ч ч° é сч° ч ч° é сч° ч
53)
ч°éтч°чч°éтч°чч°éчтéсØŧŞé
54)ŧŞчэс°сс°éсс°сс°éст¡тт¡éтт¡
тт¡éттéсØŧŞé
55)ŧŞчэсч°éчØŨşЃчсч°éчØũŠéчсч°
éчØŪšЃéчсч°éчØūŃŞéчст¡ЃéЃтÚŪšéЃчст¡ЃéЃтÚé
ũŠЃчст¡ЃéтÚЃéŨşчст¡ЃéЃтÚŧŞé
сØūŃŞéчч°чéЃтÚЃéŪšЃчч°чéЃтÚЃéũŠЃчч°чé
ЃтÚЃŨşЃéЃчч°чéЃтÚЃéЃчч°тч°éсØŧŞé
57)ŧŞчђЛ°тÚéЃчЛ°тÚЃéũŠчЛ°тÚЃéчЛ°тÚūŃŞЃé
Ѓчш¯сØéчш¯сØũŠЃéЃчш¯сØéчш¯сØŧŞé
58)ŧŞчђХ°тÚЃéЃчХ°тÚéЃчХ°тÚЃéчХ°тÚéЃМ¿
ттÚéЃМ¿ттÚũŠЃéЃМ¿ттÚéЃМ¿ттÚŧŞé
59)ŧŞчэХ°éтХ°éтХ°ūŃŞéтХ°éтХ°éтХ°éŧŮšЃЃч
ш¯ЃЃЃéсш¯ЃЃéсш¯ЃЃЃéсш¯ЃЃЃéũŠсш¯ЃЃЃéсш¯ЃЃЃéсш¯ЃЃЃéсØŧŞé
ŧŞчØч°éсØч°éсØч°éсØŪšéчØч°éтÚч°éтÚ
60)
ч°éтÚЃŧŞé
61)ŧŞчØс°éсØс°éсØс°éЃтÚūŃŞéЃчØт¡ЃéтÚт¡ЃéтÚт¡Ѓé
сØŧŞé
ŧŞчэчéЛ°тéттéсØŧŞЃéЃчсéсЛ°éтш¯ЃЃé
62)
Αλ λη λου ου ι ι α Αλ λη λου ου ι ι
сØ ũ Š é Ѓфчéсх** éЛ° т т¡ é ЃМ¿ т ш¯ æ с ° т éчØ ŧ Ş é é
α Αλ λη λου ου ου ου ου ι ι ι ι ι α
Προσέχουµε Ø*éсх¡тт¡éМ¿тт¡ЃЃéтс°тéчØŧŞé
την ανάλυση
ου ου ου ου ι ι ι ι ι ι α
38
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
63)ŧŞчØс°уéсучéсØс°éфØūŃŞéЃтÚч°ЃéЃтчéЃтÚ
с°ЃéЃфØŧŞé
64)ŧŞчØђш¯ðЃЃЃéЛ°тсØŧŞéсØш¯ðЃЃЃéЛ°тсØŨşЃéЃсØш¯сé
сØЛ°т éЃсñïūŞŃ ЃéЃсØш ¯ ЃЃчéЃсØш ð¯ ЃЃéЃЃсØш ¯ ЃЃчéс Øш ¯ð ЃЃЃé
сØш¯ЃЃсéчтсØŧŞé
ŧŞчØэéтт¡ðЃéЛ°тéсØŧŞЃéЃс
ЃсØéцт¡ðЃéсс°Л°éЃтÚūŃŞé
65)
ЂÙéтт¡ðЃЃéЃчт¡ðЃéЃтт¡ðЃéũŠЃсуст¡éтт¡ðЃéчт¡М¿ЃéЃ
фØŧŞé
66)ŧŞчñяч°éсñч°éсñч°éсñŪšéсñт¡ЃéЃтòч°éЃтò
ч°éЃтòŧŞé
67)ŧŞчñяс°éсñс°éсñс°éЃтòūŃŞéсñт¡Ѓéтòт¡éтòч°é
éтòŧŞé
39
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8ο
ΣΥΝΕΧΕΣ ΕΛΑΦΡΟΝ
Ќ
ЌЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃш¯
= ЃЃЃЃЃЃЃЃт¡= т
ЪЃЃЃЃЃЃЃЃЌх
= рЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЌ
=
και
Το ολίγο είναι στήριγµα Η πεταστή είναι στήριγµα
και χάνει την αξία του και χάνει την αξία της
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
сЌéЃтсéсЌŧŞéЃтсéсЌéЃцтéсØŧŞé
69)ŧŞчђЌцЌéсХ°с°тчŧŞéсх®с
40
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чЌéсХ°с°тчūŃŞéЂÙчЌéсØчЌ
ЌéЂт¡тт¡тчŭŤЃéст¡Л°тÚŧŞé
ŧŞ ч Х° é чЌéсХ° é чЌéсХ° é ч
70)
ЌũŠ æ с Х° é чЌéсХ° é чЌéсХ° é ч
ЌéЁØ å ŧ Ů š æ Ѓ чЌéсЌéсЌéсЌũŠ é с
ЌéсЌŧŞéсЌéст¡Л°тÚåŧŞé
ŧŞчёчЌсéсØŧŞсчЌêссØŨşæсч
71)
ЌсéсØũŠсчЌêссØŪšæсчЌсéсØūŃŞ
ссØŧŮšЃæЃччш¯ЃтéсØŬŃşçèèéсчш¯ЃтéсØūŃŞсчЌ
êтсØŪšсчш¯ЃтéсØũŠсчЌêтсØŨşæсчш¯Ѓтé
сñçèŧŞé
ŧŞчёХ°ЌØéсХ°ЌØéсХ°ЌØũŠæсХ°
72)
ЌØ éс Х°ЌØ ūŃŞæ сХ°ЌØ éс Х°ЌØ éс Х°
ЌØŧŮšæЃтХ°ЌØéтХ°ЌØŬŃşæтХ°ЌØéтХ°ЌØŪšæ
éтХ°ЌØéтХ°ЌØéтХ°ЌØéчñçèŧŞé
41
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9ο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΠΟΥ
∆ΙΑΙΡΟΥΝ ΤΟ ΧΡΟΝΟ (Β))
чч³чЃЃЃЃЃЃЃЃч
=
1
Π.χ.
ØŧŞччé χωρίς δίγοργο και
ØŧŞчч³ччé
µια κίνηση µαζί
Νη Νη (Νή - νη - νη) Νη
µε δίγοργο. Εποµένως, το δίγοργο ενώνει πάντα το χαρακτήρα πάνω
στον οποίο µπαίνει µαζί µε τον προηγούµενό του και τον επόµενό του.
чч¸ччЃЃЃЃЃЃЃЃч
=
1
42
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
73)ŧŞчэч³ччч³чéсч³ччч³ч
éсч³чч³чũŠéтч³ччч³чéтч³ч
чч³чéчтЃéсØŧŞé
éтч³ччéчтéсØŧŞé
éтÚŧŞé
76)ŧŞчэХ³тХ³éтХ³чūŃŞéсч³ттч³чé
тт¤тсéŨşЃчХ³тХ³éЃтХ³чŬŃşéЃчш˚ЃЃЃчш˚ЃЃЃé
éчш˚ЃЃсŧŞé
ŧŞ ч э ч ¸ ч ччéсч¸ ч ччéс
77)
ч¸ ч ччéсч³ ч ччŪš é Ѓтч¸ ч ч
чéтч¸чччéтч¸чччéчтéсØŧŞé
43
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ччéтчч¸ччéтÚŧŞé
44
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10ο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΠΟΥ
∆ΙΑΙΡΟΥΝ ΤΟ ΧΡΟΝΟ (Γ))
(ЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃт±) ή (Ѓ(ЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃт²)
10.1 Το παρεστιγµένο9 γοργό (Ѓ
Το παρεστιγµένο είναι µια τελεία (·) η οποία τίθεται αριστερά ή
δεξιά του γοργού, του διγόργου, του αργού και του δίαργου. Επιτυγχάνε-
ται έτσι µε τον τρόπο αυτό, η διαίρεση του χρόνου σε άνισα µέρη, ενώ ξέ-
ρουµε ότι µε την χρήση των γνωστών χαρακτήρουν (γοργού, γίγοργου,
τρίγοργου) γινόταν η διαίρεση του χρόνου σε ίσα µέρη. Ας δούµε όµως µε-
ρικά παραδείγµατα για να καταλάβουµε τη χρήση του:
чч± чч²
σχ. 1 σχ. 2
Στην γραφή του (σχ. 1), όταν δηλ. το παρεστιγµένο είναι από
αριστερά, τότε µας ζητά να καθυστερήσουµε τον χρόνο από αριστερά.
Γι’ αυτό το λόγο ο χρόνος στο πρώτο ίσο είναι και ο χρόνος στο δεύτερο
ίσο είναι .
Στην γραφή τώρα του (σχ. 2), που το παρεστιγµένο είναι από
δεξιά, τότε µας ζητά να καθυστερήσουµε τον χρόνο από δεξιά. Γιαυτό
το λόγο ο χρόνος στο πρώτο ίσο είναι και ο χρόνος στο δεύτερο ίσο είναι
. Αυτός ο χρόνος που χάνεται την ώρα που καθυστερούµε στο αριστερό
παρεστιγµένο ή που τρέχουµε στο δεξιό παρεστιγµένο, στην ουσία
προστίθεται αµέσως στους επόµενους χαρακήρες.
9
Η συγκεκριµένη θεωρία περί των παρεστιγµένων γοργών και δίγοργων, προϋποθέτει προχωρηµένους
µαθητές στην Βυζαντινή Μουσική, γι’ αυτό και προτείνεται, η θεωρεία αυτή να διδαχθεί σε µεγαλύτερες
τάξεις.
45
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чч¸ччЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃчч´
= ч
чч¸ччЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃччµ
= ч
чч¸ччЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃччǾ
= ч
46
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11ο
чХ‾Ѓ=
ЃЃЃЃЃЃчх¡сØ
µια κίνηση µαζί
чХÛЃ=
ЃЃЃЃЃчх¡сñ
µια κίνηση µαζί
47
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чХ¾Ѓ=
ЃЃЃЃЃЃчх¡сñï
µια κίνηση µαζί
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
81)ŧŞчэØéЃтчЃэХêЃЃё¾éŨşЃчьсéттХêЃёЃ¾éЃũŠЃсуьМ¿é
éтш¯ЃЃЃéЃсМ¿ЃЃéЃЃтш¯ЃЃéЃŨşЃчсéЃттéЃттХêЃЃё¾ŧŞé
48
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12ο
∆ΙΑΤΟΝΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ
ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΘΟΓΓΟ (ΝΗ)
12
30 µόρια
ūŃŞ
12
∆ιαζευκτικός Τόνος
Ūš
12 µόρια
8
ũŠ
10
1ο Τετράχορδο (βαρύ)
Ũş
30 µόρια
12
ŧŞ
49
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13ο
ΣΗΜΕΙΑ ΑΛΛΟΙΩΣΗΣ
Τα σηµεία αλλοίωσης είναι σηµάδια που µπάινουν πάνω ή κάτω
από τους χαρακτήρες ποσότητας και έχουν σαν σκοπό τους να ανεβάζουν ή
να κατεβάζουν τους φθόγγους. Αυτά τα σηµάδια είναι η ύφεση & η δίεση.
ŧŞчсĥéссŪš
50
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
13.2
13.2 Η γενική ύφεση Ø( ЃЃЃēЃЃЃ)ē
Σε ορισµένες τώρα περιπτώσεις έχουµε και την γενική ύφεση η
οποία δεν ενεργεί µόνο σ’ ένα φθόγγο όπως οι υφέσεις της προηγούµενης
παραγράφου, αλλά σε ολόκληρη µουσική γραµµή, µέχρι να επέλθει η
λύση. Τίθεται στον φθόγγο ΚΕ και ζητά τον πρώτο ανιόντα φθόγγο,
δηλ. τον ΖΩ µε απλή ύφεση (2 µορίων). Επεκτείνει την ενέργεια αυτή
σ’ ολόκληρη την µουσική γραµµή, όπου υπάρχει ο φθόγγος ΖΩ. Όπως
καταλαβαίνουµε, η γενική ύφεση δηµιουργεί στο µέλος µία δέηση, µία
ικεσία.
Ας δούµε ένα παράδειγµα:
Ũş Ђ с ē Х сçттçттсØ с ö т тã т ¡ ç чт¡
στε ρε ε ε ω ω ω ω σον Κυ υ ρι ι ε ε
ссхМÁчЪтãт¡çчтçчтòŨş
ε τη ην Ε εκ κλη σι ι ι ι α αν
Στην µουσική αυτή γραµµή, η γενική ύφεση είναι πάνω από τον
ΚΕ και απαιτεί τον ΖΩ µε ύφεση, όπου κι αν βρεθεί µέσα στην πορεία του
µέλους. Και εξακολουθεί η ενέργειά της µέχρι τέλους του µέλους ή µέχρις
ότου βρεθεί ένα άλλο σηµείο, το οποίο να παύση την ενέργεια της ύφεσης.
ũŠчсŇéссŬŃş
51
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
52
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14ο
53
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ç
Β. Η ΒΑΡΕΙΑ
14.2
14.2 Καλλωπιστικοί χαρακτήρες
ø
Α. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΝΩΜΑ
счáЃЃЃЃЃЃсх®т
=
Επίσης σε συνθετικούς χαρακτήρες όπως: ХØà και έχει ενέργεια στο
ολίγον.
54
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Ý
Γ. ΣΥΝ∆ΕΣΜΟΣ ή ΕΤΕΡΟΝ
Είναι δηλαδή:
чч÷ЃЃЃЃЃЃМ¿т
=
Οι φθόγγοι που συνδέονται µε σύνδεσµο, δεν προφέρονται µε
ζωηράδα αλλά κάπως άτονα. Σε καµία περίπτωση δεν παίρνουµε αναπνοή
όταν έχουµε σύνδεσµο. Οι 2 χαρακτήρες που παίρνουν σύνδεσµο, παίρνουν
πάντα την ίδια συλλαβή και ποτέ διαφορετική, και συνήθως γράφεται στον
πρώτο χαρακτήρα.
ŝ
∆. ΤΟ ΕΝ∆ΟΦΩΝΟ
14.3
14.3 Ποιοτική εκτέλεση των
ποσοτικών χαρακτήρων
Α. Η ΠΕΤΑΣΤΗ
цтЃЃЃЃЃЃЃЃЃЛ´
= Ытт
11
Το ενδόφωνο το συναντούµε κυρίως σε συλλαβές που έχουν (εµ) και στα κρατήµατα. Κράτηµα είναι
ένα µέλος, που χρησιµοποιεί άσηµες συλλαβές, όπως, τεριρεµ, τορορο, νενενα κι άλλες, που
χρησιµοποιούνται συνήθως σε ∆ύναµις, Κοινωνικά, Καλοφωνικούς Ψαλµούς, κ.ά.
55
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
цÙтЃЃЃЃЃЃЃЃЃЛ±Ытт
=
Όταν υπάρχουν συµπλέγµατα χαρακτήρων µε την πεταστή, όπως
αυτά που ακολουθούν:
ЦЃ,О
ЦЃ О,ЃПЃЃПЃ,ГЃ
ЃПЃ ГЃ,ци
ГЃ циЃ, цжЃ,ЃП
ЃП,з
ЃП зЃр,ЃкЃ
ЃП р ЃкЃ,ДЃ
ЃкЃ ДЃ,ЕЃ
ДЃ ЕЃ,дЃ
ЕЃ дЃ,лЃ
дЃ лЃ
τότε η ποιότητα της πεταστής, µεταφέρεται σ’ όλους τους υπόλοιπους χαρα-
κτήρες.
Β. ΤΑ ΚΕΝΤΗΜΑΤΑ
Τα κεντήµατα δεν δέχονται ξεχωριστή συλλαβή, αλλά συνεχίζουν
την προηγούµενη συλλαβή. Εποµένως εξαρτώνται από τον προηγούµενο
απ’ αυτούς χαρακτήρα. Τα κεντήµατα προφέρονται µε λιγότερη ζωηράδα,
χωρίς να χωρίζεται η φωνή από τον προηγούµενο χαρακτήρα. Εξάλλου
γι’ αυτό και δεν µπαίνουν ποτέ σε θέση χρόνου, που όπως ξέρουµε είναι το
ισχυρό µέρος του µέτρου.
Ας δούµε ένα παράδειγµα: ччЛтт . Τα κεντήµατα
εξαρτώνται από το ολίγο & όταν ψάλλουµε, η φωνή µας δεν χωρίζεται
από την φωνή του ολίγου. Προφέρονται όµως ασθενέστερα από ότο το
ολίγο αλλά και της αποστρόφου που ακιολουθεί των κεντηµάτων.
Γ. Η ΥΠΟΡΡΟΗ
Η υπορροή, δεν δέχεται δική της συλλαβή, αλλά συνεχίζει αυτήν
που έχει ο προηγούµενος χαρακτήρας. Άρα η ενέργειά της εξαρτάται από
τον προηγούµενο χαρακτήρα. Εποµένως οι δύο φθόγγοι της υπορροής (2
απόστροφοι), θα ψαλλούν χωρίς διακοπή από τον προηγούµενο αυτής
φθόγγο, αλλά ασθενέστερα.
56
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ŧæŞччéстé
ст счéстéсчéстé
ст с
1)
чéстŪšæсчé
сч стéсчéстéсчé
сч с
тéсчéчђñçèЃŧŮ
èЃ šæЃЃччéтсéтчéтсé
тс тчŬŃæş
éтсéтчéтсé
т с тчéт сéтчũŠ æтсé
т с тчé
éтсéтчéчØ
чéØ чтéсñђçèЃŧŞé
ŧŞæчсé
чсéстéчсéстéчсéстéч
2)
сéцтéчсéцтéчсéстéчсéцютÚЃŧŮšæ
éчтéтсéчтéтсéчтéтсéчтéтсé
éчтéтсéчтéтсéчтéтсéчñђçèЃŧŞ
ŧŞé
ŧŞчтéтсé
тс ссéтÚŧæт
Ş сéссé
сс ттéсØ
3)
Ũşæссéттéссé
сс сØūæŃŞттéтсéссé
сс с ØŬ Ńş æ
éттéтсéссé
сс сØŭŮŠЃæттéтсéссé
сс сØŧæŮšЃЃçèè
57
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
éттéттéссéсŭ
Ø ŮŠæЃттéттéссéсØЃŬæŃşЃттéт
тéссéсçèЃūæŃŞттéттéссéсŪ
Ø šæттéттéс
сéсũ
Ø ŠæттéттéссéччéчñђçèЃŧŞé
ŧŞ ч ХтчХтчХтчХтūŃ Ş ч
4)
ХтчХтчХтéч ñђçèЃŧŮšæЃчттХтч
ттХтчттХтчттХтŪšчттХ
тчттХтŨşчттХтчтсчоéчØŧŞé
ŧŞ ч чЛтчЛтчЛтчЛтūŃŞ
5)
чЛтчЛтчЛтéчñђçèЃŧŮšæЃчØттЛт
чттЛтŬŃşчттЛтчттЛтŪšчт
тЛтчттЛтчттЛтŧŞчтсч
чéчŧ
ñя Şé
ŧŞчссшхЛшЃŨşсхцшхЛшсх
6)
58
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
цшūŃх
Ş ЛшсхцшсéчñђçèЃŧŮæЃš ЃчшХтттūŃŞ
чХтттчХтттũŠчхцштчхцш
тŧŞчХтттчхцшсчéчñђçèЃŧŞé
ŧŞ Ѓ чХХтЛтūŃ Şт ЛтттцтчũŠ
7)
чшсчшсччéчђñçèЃŧŞé
ŨşЃчХХтЛтŬŃşт ЛтттцтчŪš
8)
чшсчшсччéчђñçèЃŨşé
ũŠ ЃчХХтЛтŭŮŠЃтЛтттцтчūŃŞ
9)
чшсчшсччéчђñçèЃũŠé
ŧŞ ч тсхцтсттсссстŪš
10)
чттсчхсūŃŞчшсчшсшŧŞсч
счсчсчūŃŞттчтхцтчттŧŞ
счттсчéчñяЃŧŞé
Ũş ч тсхцтсттсссстūŃ Ş
11)
59
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чттсчхсŬŃşчшсчшсшŨşсч
счсчсчŬŃşттчтхцтчттŨş
счттсчéчñяЃŨşé
ŭŤ ч тсхцтсттсссстũŠ
12)
чттсчхсŪšчшсчшсшŭŤсч
счсчсчŪšЃттчтхцтчттŭŤ
счттсчéчñяЃŭŤé
ŧŞ ч ссчсттчŨş с ссч
13)
стттũŠ с сссстттūŃ Ş с сс
сттéсђчñŧŮšæЃЃчттттссчŬŃşстт
ттссчūŃŞс ттттссчŪšс тт
тттсчéчñђçèЃŧŞé
сттчŬŃşцтцтсттчūŞц
Ń тцтс
60
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
тчŨşцтцтсттчŧŞцтцтчтс
чччоŧŞé
ŧŞ ч тсчцтсчŨş ц тсчц
15)
тччо ũŠ цтссцтсчоŬ Ńşсттч
сссчоŧŮš
ŧŞччтðŭŤсстðŧŞсстðЎсстðũŠ
16)
сстð Ў сстð ū Ń Ş с чтð Ў сстð Ŭ Ń ş с
чтðЎтчтðŪšччтðЎччтðŨşччтðЎ
чтчØŧŞé
ŧŞ ч хцтчхцтũŠ ч хцтчхц
17)
тūŃŞсхцтсстчЬŧŮšЃЃчттсстт
цтчхстттŨşцтчхстттŧŞцт
чхстттŭŤсттссчччоŧéŞ
61
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ŧŞ ч чп Л тÚ Ũ ş ч Ø Л тÚ ũ Š ч хЛстūŃ Ş
18)
чØ ч чтÚ Ū š ч чп ч чтÚ ũ Š ч чп ч ч
чØЃтÚŨч
ş ØччтÚŧЃŞ чтЛéтòçèђЃŧŞé
ŧŞчтттéсђñïŹŐæсчтсéсñïђЃŧŞæссц
19)
тéсђñïŪšæтсссéЃтðòёЃūŃŞæЃссссéЃтòðёЃŧŮšæЃЃтт
ттЃéЃтðòёЃũŠæЃссттЃéЃтðòёЃŨşæЃстттЃéЃсђñïЃŧŞé
ŧæŞчђñïéчØттéсïñђéсïñŧ
ђ æс
Ş чочØЎчØсс
21)
éсïñђūŃŞæчØттéсïñђŪšæчч
ччочØЎтÚттéсñïђŨşæчØтт
ччочçèЃŧŞé
ŧŞчØОтОтОтŪšОтОтсØуŧŮšЃЃч
22)
ЌцЌūŃŞцЌцЌũŠцЌцЌŧŞц
Ќéсñçђ èЃŧŞé
ŧŞчéсуссØцтчтсттÚũŠчс
23)
62
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
счтттÚŨЃş тсстттéсђñçèЃŧŞé
ŧŞчéЂзттттцфссØЃūŃŞЃщчЂт
24)
тÚЃéЃтòçèђЃŧŞé
ŧŞЦÙЙтÚсØсŨ
Ø şЦÙЙтÚсØсØũŠЦÙЙ
25)
тÚсØсØŪšОÙЙтÚсØсØūŃŞцЩтÚŪšЦЩтÚ
ŨşЦЩтÚсŧ
Ø Şé
ŧŞчØЛтЛтЛūŃŞтЛтЛтЛтЛ
26)
тÚЃŧŮЃš ЦÙЃшЃтÚЃЎЃцÙЃшЃтÚЃũŠЃцÙЃшЃтÚЃЎЃцÙЃшЃтÚЃсØЃéЃсђñçèЃŧŞé
ŧŞчХХХсéЃчђñïЃŧŮšæЃЃГÙЃшЃчØЃЎЃГÙЃшЃчØ
27)
ŨşЃЦÙЃшЃчØЃсчоéчñçђ èЃŧŞé
ŧŞчХ°тХ°тХ°тХ°ЃŬŃşЃтс°ттс°тт
28)
с°ттс°ттс°тчт¡ЃЛ°тÚŧéŞ
63
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ŧŞчЛ°тЛ°тЛ°тЛ°тÚūŃŞЦтт¡цтт¡
29)
цтт¡цтт¡ЃéЃсñђçèЃŧŞé
ŧŞ ч х® Л ° т Ú Ѓ ũŠ Ѓ тх® Л ° т Ú Ѓ Ūš Ѓ тх® Л ° т Ú Ѓ ūŃ Ş т х®
30)
Л° т Ú ЃŬŃşт х® Л° т Ú ЃŭŮŠЃЃтх® Л° т Ú Ѓ ŧŮšЃ Ѓчт¡ т т¡ с Ø Ŭ Ńş
ст¡тт¡сØūŃŞст¡тт¡сØŪšст¡тт¡сØũŠс
т¡тт¡сØŨс
ş т¡тт¡ЃéЃсñђçèЃŧŞé
сш¯ЃЃт¡сØūŃŞсш¯ЃЃт¡сØŪšсш¯ЃЃт¡сØũŠсш¯ЃЃт¡сØ
Ũşсш¯ЃЃт¡ЃЃéЃсñђçèЃŧŞé
ŧŞ Ц Ù т ¡ ЛЛтÚ ũŠ Ц Ù т ¡Л ЛтÚ ū Ń ŞЦ Ù т ¡ Л
32)
ЛтÚŭ ŮŠЃ ЃЦÙ т ¡ с ХтчØ ŧŮšЃ ЃЦÙ т ¡ ЛтÚ Ѓ ŧŮšЃ ЃГÙ т ¡
ЛтÚŭŮŠЃЃГÙт¡ЛтÚŬŃşГÙт¡ЛтÚūŃŞГÙтЛтÚŪšГÙ
т¡ЛтÚũŠГÙт¡ЛтÚŨГ
ş Ùт¡ЛтÚéЃчђч°чñŧéŞ
64
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ŧŞЦÙш¯ЃхсØŧŞцÙш¯ЃхсØŨşцш¯ЃхсØũŠцÙш¯Ѓх
33)
сØŪš цш¯ЃхсØūŃŞЦÙш ¯ЃтсØũŠцш¯ЃтсØŨşцÙш ¯Ѓт
éсñђçèЃŧŞé
ŧŞ Ц Ù ш ¯ ð Л ° т сØ ŧ Ş ц Ù ш ¯ ð Л ° т сØ Ũ ş ц Ù ш ¯ Л ° т
34)
сØũŠцÙш¯ðЛ°тсØŪšцÙш¯ðЛ°тсØūЦ
ŃŞ Ùш¯ðЙ¿тсØ
ũŠцÙшðЃ¯ ЃЙ¿тсØŨц
ş ÙшðЃ¯ ЃЙ¿тЃéЃсñђçèЃŧŞé
ŧŞ ч сссчØ Є Ø ŧ Ş Ђ тттЂÙ Є Ø ŧ Ş
35)
чссссØЄØŨ şцттссØũŠ çèèЃчс
ЛтÚчØūŃŞсссЄПÙЄØūŃŞттттПÙЄØŧŞ
ччЂЄéчñçђ èЃŧŞé
ŧŞ ч Ø Л ° т Л° т Л° т т¡ с хчØ ū Ń Ş ч с
36)
Л°тт¡тÚчтЛ°тш¯ðЃũŠЃчтЛ°тт¡ттéсñђçèŧæŞ
ŧŞ ч чЌссØ ŧ Ş Ѓ счЌссØ Ũ ş
37)
счЌссØ Ѓ ũŠ с чЌссØ Ū š с ч
ЌссØūŃŞсчЌссØŬŃşсчЌс
65
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чЌтсØŬŃşсчш¯ЃтсØūŃŞсчЌтсØ
éсñђçèЃŧŞé
ŧŞчђХ°ЌØéсђХ°ЌØéсђХ°ЌØũŠæсђХ°
38)
ЌØéсђХ°ЌØūŃŞæчђ Х°ЌØéсђХ°ЌØéсђХ
ЌØéсђХ°ЌØŧŮšæЃЃтёХ°ЌØéтёХ°ЌØéтёХ°ЌØūŃŞæ
сØЃŧŞé
ŧŞЦÙЌхсØцÙЌхсØŨц
ş ÙЌхсØцÙ
39)
ЌхсØŪš цÙЌхсØ цÙЌхсØ ŬşŃцÙЌх
сØцÙЌхсØŧŮšЃЃЦЌсØЦЌсØЦЌ
сūŃŞØЦЌсØЦЌсØũŠЦЌсØЦЌ
сØчтсØŧŞé
ŧŞЦЌх®Л°тт¡сØŧŞцЌх®Л°тт¡сØ
40)
66
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ЌØũŠцÙЌØцÙЌØцÙЌØЃéсђñçèЃŧŞé
ЌØЛ°тсØŬŃц
ş ÙЃш¯ЃЛ°тсØŭŮŠЃЃцÙт¡тÚЛ°тсØŧŮš
Хтт¡тсéчñђçèЃŧŞé
Цш˚ЃчсØŨЦ
ş ш˚ЃчéсñяŧéŞ
сØŪšЃцтш˚сØũŠЃцтш˚сØŨЃş цтш˚ЃЃéЃсñђçèЃŧŞé
ŧŞ ч тш΄ЃЃхсхсØ Ũ ş ч тш΄ЃЃхсхсØ ũ Š
44)
чтш΄ЃЃхсхсØŪšЃчтш΄ЃЃхсхсØūŃŞчтш΄
67
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чтш΄хсчŧŞé
ŧŞччХ‾счХ‾ччХ‾ŧЃŮš ЃЄч
45)
Х‾ŭЃŮŠ ЃЄчХ‾ŬЄ
Ńş чХ‾ūЃŃŞ тчш¯ðЃЎЃсчш¯ðЃŧŞ
счш¯ðЃстЛ°тÚЃŧŞé
ŧæŞчђХ‾тéЛтÚũŠæчХ‾тЛтÚūŃŞфХ‾ч
46)
тттччХ‾ ч тттÚ Ѓ ŧŞ Ѓ чХ‾ ч тттÚ ŭ Ť
сØтÚЃéЃсñђçèЃŧŞé
ŧŞчхЛсØūŃŞçчтçчтçчтçчтŧŞ
48)
чöттÚсöттÚсхЛтÚŧŞсХöттÚЎЛЛö
ттсØūч
ŃŞ öттÚЎсöттÚЎсöтЃéЃтòçèђЃŧŞé
ŧŞччáтÚЛтÚЃŧŞЃсХØàтÚЃЎЃчхЛЃéЃтòёçèЃūŃŞæ
49)
68
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ччáтÚЎччáтÚũŠччáтÚттсØŧéŞ
ŧŞçччáтÚсхтÚŧŞсхЛтÚçччáтÚũŠ
50)
çччáтÚçччáтÚЎтХØàéЃтòçèђЃŧŞé
ŧŞсчáтхсчáттŧŞЂчáтхсчá
52)
ттũŠЂчáт хсчáттūŃŞЂчáтхсчá
тÚЃŧŮšЃЃчч°áчт¡тÚЃŬŃşсчá°чЌØЎсчá°ч
ш¯ðЃЃŪšЃсчáчт¡тÚЎсчá°чЌØŨс
ş чá°чш¯ðЃ
сч°áчт¡тÚх®ЃéЃчñђçèЃŧŞé
ŧŞçчøïт¡сØçсïøт¡сØŨşçсïøт¡сØçсïøт¡сØ
53)
çсïøт¡сØūЃŃŞ ЃЦâõт¡чøïт¡çЦâõт¡чøïт¡ЃéЃчђñçèЃЃŧŞé
ŧŞçчт¡чÞх®сØŨçş чт¡чÞх®сØũŠçч
54)
т¡чÞх®сØŪšçчт¡чÞх®сØūЃŃŞ ЦЙ¿ÜтÚЦЙ¿ÜтÚ
69
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ЦЙ¿ÜтÚЦЙ¿тÚŧéŞ
ŧŞчМ¿ÜтÚсМ¿ÜтŨ
Ú с
ş М¿ÜтÚсМ¿ÜтÚŪš
55)
сМ¿ÜтÚсМ¿ÜтÚŬс
Ńş М¿ÜтÚсМ¿ÜттЃéЃсñïђŧŮš
тМ¿ÜтÚЃЎЃЃтМ¿ÜтÚŬşŃтМ¿ÜтÚЎтМ¿ÜтÚŪšтМ¿ÜтÚ
тМ¿ÜтÚŨт
ş М¿ÜтÚЎчтсØŧéŞ
ŧŞчсссссŬŃІ
ş сжŬч
Ńş тттт
56)
тцжІЃéЃсñïђŨæч
ş сссссŭŮЃŠ ЃІсжŭŮŠ
чтттттцжІЃéЃсñïũ
ђ ŠæчсссссŧŮš
ІсжŧšŮЃЃІсжŧŮšЃЃчтттттцжІЃéЃсñïђŪšæч
ттÚЃŧŞé
ŧŮæЃš ЇÚђЂиÙЃŧŮšæЃЃчттттттПиЃéЃЇÚђсØũŠæчс
70
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
éЃЇёттÚЃŧŞé
ŧŞчсссссссŧæŮšЃЃЈÚђЂзÙЃŧŮšæЃч
58)
тттттттЃéЃчñ ђ ç èЃЃŧŞ æ ч сссссс
чссссссссũŠŮæЃЈђÚЂзũŮŠæЃЃчт
ттттттЃéЃПзђÙЈÚũŠæЃЃчттÚŧéŞ
ŧæ Ş ч Ø ђ П з Ù é ЃчтттттттŧŞ ч Ø с сс
59)
ссссØЃéЃЈÚђçèèŧŞé
Ũş æ ч Ø ђ Ђ з Ù é ЃчтттттттŨş ч Ø с сс
60)
ссссØЃéЃЈÚђçèèŨşé
ŧŞчéсуссØцтчтстЃéЃтòюЃũŠæчс
61)
счтттÚŨЃş тсстттЃéЃсñђçèЃŧŞé
ŧŞ ч éЂз т тттЃЎЃцфсЃéЃсñ я ū Ń Ş æ Ѓ чс
62)
чттцттÚЃũŠсØуЃфсéсñяūŃŞæщчЂттÚЃ
71
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
éЃтòçèђЃŧŞé
ŧŞчéсуссØЃЎЃттсссхфØūŃŞч
63)
тсчфчсттхфØЃŧŞсуЃхттсс
чхчØūŃŞс ØтттссØūŃŞçèЃччтттЛ
ттЃéЃтòçèђЃŧŞé
ŧŮšЃЃчéсттстÚŭŮŠЃЃтстÚЃŬŃşЃтстÚтс
64)
тÚЃŪšЃтстÚЃЎЃтстÚЃЎЃтсЃéЃтòçèђЃŧŞé
ŧŞæЃЦёЌñЃéЃсђХ°Х°Х°éЃчђЌñЃéЃсñђçèЃūŃŞæГђ
65)
ЌñЃéЃчђсХ°ш¯т®ЃéЃчђЌñЃéЃсñђçèЃЃŧŞé
ŧŞчхсхсхŬŃс
ş ĥттттттÚŧéŞ
66)
ŧŞчхсĥхсØūч
ŃŞ ттĥттÚЃŧŞé
67)
ŧŞчхсхсхĥЃéЃтòюūæс
ŃŞ ĥтттттЃéЃчђñçèŧŞé
68)
ŧŞчхĥсхЃéЃсñђçèЃūŃæЃŞ чтттĥЃéЃтòçèђЃŧŞé
69)
72
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ŧŞчссĥтŨşсстсĥтũŠссĥтс
70)
тŪš с сĥ т сттŪš т ссĥ т тссĥ т Ūš
стссĥтсЃéЃтòçèђЃūŃæЃŞ ттĥстĥттЃéЃчñђçèЃŧŞé
ŧŞчсссцтĦЃéЃсñђçèЃūŃŞæЃсöттĦстĦт
72)
ттЃéЃчñђçèЃŧŞé
ŧŞчстĦсстĦссстĦсØūŃŞтттĦ
73)
стĦстттĦсЃéЃчñђçèЃЃŧŞé
73
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
тсчсöĥттÚūŃŞчöттхЛöттчтЁöтт
тчØŨéş
ŨşЂссöĥттÚūŃŞцтччçттсчт
76)
ссХ° ф Ø ū Ń Ş ч тсчтЌсссØ ū Ń Ş
çèчсчтчЦЌсссфчхчØ
ūŃЃŞ тÚсØттЁöттãт¡чØŨéş
ŨşчсссцÙш¯ЃЎЃсПтттЁöĥттÚūŃŞ
77)
тссчтсМ¿Ыçчт¡чØŬŃşцĥттсГõâ
М¿тЌс°øтЃéЃчñђçèЃŨşé
тсЛ°çтÚш¯с°øтчØŬц
Ńş ĥфЛ°ттттссØ
ūŃЙ
Ş ¿тЌссЛ°тЙ¿çтÚш¯с°øтЃéЃчñђçèЃŨşé
ŬŃ ş ц ĩ т Мö т тссçсчá т цтчт
79)
тЛ° т тÚ ūŃŞЦтсссö ттччтцÙ тт
тчсуХ°чØŬéŃş
ŬŃşтÚсссчЌØŬşŃчХ°фчЁöттч
чöттсЛçчтчØŬéŃş
ŧŮЃš ЃттсучттЛ°ттÚŬéŃş
ũŠЃтĦчсХ°чØЃūŃЃŞ щÚссцтЂöттт
82)
суччö т тÚ ũ Š Ѓ ЃтĦ ч сссччö т ттĦ
чсöттчтÚсØūс
ŃŞ öтттЁöттÚũŠé
75
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ũŠ с уçсчá т чччцЌсØ ū Ń Ş ч
83)
ссöттччтсöттũŠЃЃтĦсссучтÚ
ūŃŞччтхчфЛ°ттÚũŠциÙттсöтттЁö
ттÚũŠé
ũŠЃЃтĦссцÙтсЛ°ттÚūŃŞчттЁч
84)
ЌЛ°ттÚũŠттссцтцтсчцÙтт
тÚ Ѓ Ũş ч чсссчтсЛ° т тÚ Ѓ ūŃ Ş Ѓ тч
цÙттЁöттÚЃũŠé
ŪšфчссЛфссØŬŃşцфсØф
85)
сччтттÚ Ũ ş с и с счтЌсØ Ŭ Ń ş т
чсцтЌЛфØŪšé
Ūš О тччсà Ø т ччччöттс
86)
ЛчØ Ŭ Ńş ч ччö т ттОÙ т ттÚ Ũ şс сс
ссöттÚЃūŃŞсттÚЃЎЃтсссчØŬŃşчс
76
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
сöттŬŃччçттсчсö
чş чçттсчсöтçттĦ
çттсØсØŪš
Ūšсцтчссĩ
сцтчсс фЛ°
фЛ°ттцтччö
87)
тЌØ Ũ ş ссцтссЛö
с сцтссЛö т тттсØ ū Ń Ş т
чсссöттчсöтттттсХ°чØŪš
ŪšчéПÙĩттчхчЌсØ
ттчхчЌс ūŃŞцÙтÚ
т Úт ÚЁ öт
88)
ттЃéЃсñђЃŪš ЃсЃé
ЃсЃ сöт çттсöтттсХ°
тттсХ чØŪš
сØЛ°ттÚЃЎЃттсö
ЃЎЃттс тттсХ°чØЃŪšé
Ūš чтЛчччö
ч тЛчччö ттссØūŃŞтчс
т чс
89)
ссĩ чттЁö
ч ттЁö т тÚ ū Ń Ş ттсö
т тсö т ттЃЎЃсХ°
ттЃЎ
чØŪšé
ŪšчéПÙĩЙö
ЙöттччтЌсссØūŃŞт
90)
ссссЦтЌсчтÚūŃŞттсö
ттсöттт
сХ°чØŪš
77
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕΛΗ
Για την γνωριµία µε τους ήχους της Βυζαντινής Μουσικής αλλά
και για εφαρµογή των όσων µάθαµε, παρατίθενται τα παρακάτω µέλη (α-
πό διάφορους ήχους και όχι µε την σειρά), τα οποία έχουν ληφθεί από το
Αναστασιµατάριο του Πέτρου Λαµπαδαρίου του Πελοποννησίου (έκδοση
Ιωάννου Πρωτοψάλτου), και όπου κρίνεται σκόπιµο γίνονται οι απαραίτη-
τες αλλαγές προς ευκολία των µαθητών. Όλα τα µέλη είναι 2-σηµος ρυθ-
µός, και θα σηµειώνονται όπου χρειάζονται οι 3-σηµοι και οι 4-σηµοι ρυθ-
µοί, ανάλογα µε την αναγκαιότητα του τονικού ρυθµού του µέλους, αλλά
στις τελικές καταλήξεις προστίθενται οι µαρτυρίες των φθόγγων.
ẅЃЃỲЃЃ”ЃЃΝη‘
ŧŞцжтчссöттчттссЛ°ттЎч
Κυ ρι ε ε κε κρα ξα προς σε ει σα κου σο ον µου ει
ЦтЌх® с ö т ттÚ ŧ Ń Ş Ѓ Отсссчч
σα κου σο ον µου Κυ ρι ε Κυ ρι ε ε κε κρα ξα
чттссЛ° т тÚ Ў Ёö ĥ т ттсØ Є ссö
προς σε ει σα κου σο ον µου προ σχες τη φω νη της δε η
тЙфØŧŃŞЃччсуссöттссччö
σε ως µου εν τω κε κρα γε ναι µε προς σε ει σα
тттЁöттãт¡ЃéЃчђñŧŞ
κου σον µου Κυ υ ρι ι ε
ŧŞчéсусЛ°тттссЛ°ттÚūŃŞЃчтс
Κα τευ θυν θη η τω η προ σευ χη η µου ως θυ µι
78
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
чЄссöтЙ¿тт¡чØŧŃŞéЂöяттéссЛ
α µα ε νω πι ο ο ον σου ε παρ σις των χει ρων
тчЛ° т тттссЎччö т ттЁö т тÚ é
µου θυ σι ι αν ε σπε ρι νη ει σα κου σον µου Κυ υ ρι
éтòçèђ ŧŞé
ε
ŧŞчéсуссØЎЛфччччтцтт¡
Ε σπε ρι νον υ µνον και λο γι κην λα τρει ει ει
чØЎсучфсöтттÚŧŞЂхчтсöттт
αν σοι Χρι στε προ σφε ρο µεν ο ο τι ηυ δο κη σαςτου
ссЛчфéсђ ñ Ў чéчö т ттЁö т тã т ¡
ε λε η σαι η µας δι α της Α να στα α σε ε
чØŧŞé
ως
ŧŞЂхччéЁöĥяттéсячтéчхчфсØūŃŞ
Κ υ υ ρι ε Κυ ρι ε µη α πορ ρι ι ψης η µας
ччфсö т тéтÚ ŧ Ş я ч éсуссö т ттс
α πο του προ σω που σου αλ λα ευ δο κη σον του ε
сЛчфсØūŃŞс°øттттЁöттãт¡ЃéчñђçèŧŞé
λε η σαι η µας δι α της Α να στα α σε ε ως
ΕΚ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΙΧΩΝ
ŧŞчéЛиöтттссØЎчссöĥттчтЌ
Α νηλ θες ε πι Σταυ ρου Ι η σου ο κα τα βας εξ
79
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
сссØūŃŞцтчтсöттÚчтсØЎтх®сö
ου ρα νου ηλ θες ε πι θα να τον η ζω η η α α
ттéЃтÚŧŞячéсусéсяччéМöтттсéсØя
θα να τος προς τους εν σκο τει το φως το α λη θι νον
ūŃ Ş Є éссéся ч чçéчтсссö ĥ т éЃтÚ ю ū ŃŞ
προς τους πε σον τας η πα αν των Α να στα σις
чéччцтчччöтттЁöтçтт
ο φω τι σµος και ο Σω τη ηρ η µων δο ο ξα α
éчñçђ èŧŞé
σοι
ΘΕΟΤΟΚΙΟΝ ΑΠΟΣΤΙΧΩΝ – ∆ΟΞΑ. ΚΑΙ ΝΥΝ.
ŧŞчéОтссЛöтттссччöттт
Α νυµ φευ τε Παρ θε νε η τον Θε ον α φρα στως συλλα
Ёöт ттчØŧŞ éЂяччéс ö ђтттéЛöт ттÚ ŧŞ é
βου ου σα σαρ κι Μη τηρ Θε ου του ου Υ ψι ι ι στου
циюфсéсяччéцфсØфсöттéЃтÚючé
σων ι κε των πα ρα κλη σεις δε χου Πα να µω µε η
ОтссЛтчччЄхсöттÚ т Ú ŧ Ş
πα σι χο ρη γου σα κα θα ρι σµο ον των πται σµα των
éПю т сéся ч чéсö т ттссЛ° т тūŃ Ş
νυν τας η µων ι κε σι ι ας προ σδε χο µε ε νη
сЁöтттттéсяöттé(*)чяñш¯æтьХê‾çèё èŧŞé
δυ σω ω πει σω θη ναι παν τας η µα α α ας
80
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
(*)чØячЭт¡éтьтх¡ЃéсØç
ђ èèŧŞ
µα α α α α α ας
ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ
ΑΝΤΙΦΩΝΟΝ Α΄
ŧŞ ч чсуссчччçттссЛ
Ε κ νε ο τη τος µου ο εχ θρο ος µε πει ρα
фЎччтЛöтттЎчЦтсссØч
ζει ταις η δο νες φλε γει µε ε γω δε πε ποι θως εν
сöттЌссöтЙфØŧŞé
σοι Κυ ρι ε τρο που µαι του τον
ΑΝΤΙΦΩΝΟΝ Β΄
ŧŞ с уссчччттссЛö ф Ø Ў ч
Η καρ δι α µου τω φο βω σου σκε πε σθω τα
ччтéцю т т¡ ч éЎцж т я Ќ éЛ° т тÚ Ў фс
πει νο φρο νου ου ου σα µη υ ψω θει ει σα α πο
ЛтЎчЄхчфЛфØŧŃŞé
πε ση εκ σου ου Πα νοι κτιρ µων
ΑΝΤΙΦΩΝΟΝ Γ΄
ŧŞ ч éОтссéся ч чéЎцтЁö ĥ т тч
Ε κε κρα ξα σοι Κυ ρι ε προ σχες κλι νον µοι το
çттссЛ°ттЎссчттЁöттÚЎЄ
ου ου σου βο ω ων τι και κα θα ρον πριν α ρης µε α
81
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
счфЛфØŧŞé
πο των εν θεν δε
ΑΝΤΙΦΩΝΟΝ ∆΄
ŧŞчéОтсссчцфсЎчцтч
Ι δου δη τι κα λον η τι τερ πνον αλλ η το κα
чттссЛ° т тЎсЁö т ттЁö т тÚ ū Ń Ş
τοι κειν α δελ φους α α µα εν του ου τω γαρ Κυ ρι ος
чссöттчЄхчфЛфØŧŃŞé
ε πηγ γει λα το ζω η ην αι ω νι ως
Η ΤΜΙΩΤΕΡΑ
ŧŞ ч чсусЛтттссØ Ў Цтсс
Την τι µι ω τε ραν των Χε ρου βιµ και εν δο ξο
сö т ттсØ ф сö т ттÚ ŧ Ş ч чсусс
τε ραν α συγ κρι τως των Σε ρα φιµ την α δι α φθο
чччçттссЛфūŃ Ş ч сĥ у чтт
ρως Θε ον Λο ο γον τε κου σαν την ον τως Θε ο
цтчöтттЁöттãт¡éчñёçèŧŞé
το κον σε ε µε γα λυ υ νο ο µεν
ŧŞцюжтчéсöюттéсØфсöттéтÚŧŞясиéЛ°тт
Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι ον Αι νει ει ται
сЁöтттчöттссØūŃŞЃЃч½Л°ттчЦ
τον Κυ υ ρι ον εκ των Ου ρα νων αι νει ει ται Αυ τον
82
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ЌссЛфūŃŞччöтттЁöттãт¡éчяØŧŞ
εν τοις υ ψι στοις σοι πρε πει υ µνος τω ω Θε ε ω
ŧŞчéЛичфсØЎЛффЁöтттéтÚŧŞючé
Αι νει τε Αυ τον παν τες οι Αγ γε λοι Αυ του αι
ОтсссØЎцтччтш¯сссūŃŞч
νει ει τε Αυ τον πα σαι αι ∆υ να α µεις Αυ του σοι
чöтттЁöттÚéтòçèёŧŞé
πρε πει υ µνος τω ω Θε ω
ŧŞсуХ°ччцтччçттссЛ°ттÚ
Κ υ υ ρι ε ει και ως νε κρο ον εν µνη µει ει ω
ūŃŞччЦтЌх®сöтттÚŧŞчччсéцю
Ι ου δαι οι σε ε κα τε θεν το αλλ ως Βα σι λε
тсçéст¡стÚчсцтЌх®сöттéтÚŧŃŞя
α υ πνου ου ουν τα στρα τι ω ται σε ε ε φυ λατ τον
чéсуссöттсéсØяЎчéцтчтсöтé
και ως ζω η ης θη σαυ ρον σφρα γι δι ε σφρα γι σαν
éтÚũŠючéЂчтЌссЛ°ттÚЎчччö
το αλ λα Α νε στης και πα ρε ε σχες α φθαρ σι
тттЁöтçттéчñёçèŧŞé
αν ταις ψυ χαι αις η η µων
83
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
∆είτε περισσότερα µαθήµατα του Όρθρου & του Εσπερινού στον ήχο
Πλάγιο του Τετάρτου, στο «ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΑΤΑΡΙΟΝ» του Πέτρου
Λαµπαδαρίου, σελ. 382-440 για τα αργά & 528-537 για τα σύντοµα.
84
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
é το τέλος ччХ°тш¯ЃчØш¯тх®ЃéЃсñёçèЃЃŧŞ
α νυ υµ φε ε τε ε ε ε ε
«Χαῖρε Νύµφη Ἀνύµφευτε». Ἦχος ὁ αὐτός.
ŧŞсучцâõт¡ЛфØũŠс½уЂöтш¯ðЃтЁâЃéЃтòёçèé
Χ αι ρε Νυ υ υµ φη Α νυ υ υµ φε ευ τε
ūŃŞщãш¯Х°Х°ф°сØàЃéЃтòçèђЃЃŧŞ
ε ε ε ε ε ε ε
85
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ŧŞсучцâõт¡ЛфØũŠччсжöтЃЃш¯ðЃЃЃтЁâЃЃ
Α λ λη λου ου ου ι Αλ λη λου ου ου ι ι
éтòёçèéЃЃūŃŞЃЃЃщãЃш¯ЃХ°Х°ф°сØàЃéЃтòçèђЃЃŧŞ
α α α α α α α α
86