Sie sind auf Seite 1von 72

l)IE

SL.L\ VISCHEN 'ELEMENTE 1M RUMUNISCHEN.



FR. MIKLOSICH.

(YlIIlKLlGT III till SlnllNUII U 18, JllLI llllD 17. KTOBEI 181'.,

AUS lJEH 1\'\L"EHLlCH-K(j~l(;I.ICHE~ 1101'- Dil) STAATSlJRt.:CKEHEl.

IN C()~IMISSI()lI In: I KARl, (J~:ROJ,!I'S SOHli. Bl'CHHANIJLER IlEK K .. "SERI,H'H!!:!\' AKAIIEMIE II~;K WISS!!:NSCIIA.·T~:I'i.

1861.

/

--

Digitized by Google

HESONUKIUI AHGEDRUCKT A US OEM XII. HANU'E UER DENKSCHRIll'TEl\ DER PHILOSOPHISCH·HISTORIS(JHEl\ (JJ.ASSE DER KAISERJ.lCHEN AKADEMIE DER WJSSENSCHAFTEl\. SEITE 1-70.

Digitized by Google

DIE

SLAVISCHEN ELEMENTE 1M RUMUNISCHEN.

VON

FR. MIKLOSICH,

wmXLlCHEIl IIITGLIEDE DEB XAI8EJlLICHEIi AL~DEIlIE DEB WlSSENSCHAFTE!I.

VORGELEGT IN DEN SITZUNGEN DER PHILOSOPHISCB-HISTORISCHEN CLASSE All 18. JULI UND 17. OCTOBER 1860.

Namen des rumunischen Volksstammes.

Der rumunische V olksstamm ist unter verschiedenen Benennungen bekannt.

I. Der einheimische Name ptlM~H (rum-au, zu unterscheiden von dem aus dem slavischen entlehnten p~Ml\"kH romanus, asl, pHMAraHHH~) entspricht dem lat. romanus so genau, als es nach den Gesetzen der rumunischen Lautlehre nur immer moglich ist. Derselbe kann nicht aus dem griech. pCIJp.(J.""{o~ entstanden sein, und sein Ursprung darf nicht in jene Zeit versetzt werden, wo nach Verlegung des rdmischen Thrones nach Thracien auch die Griechen anfingen sich Romer zu nennen, wie sie es noch jetzt thun. Kopitar , Kleinere Schriften I, 239.

II. Andern Volkern sind die Rumunen unter dem Namen Walachen bekannt: Deutsch Walach, bulge vlah , serb. BAax, russ. BOAOX'JJ, cech. valach (die deutsche Form; dagegen vlach Iialiener}, poln. woloch, woloszyn (die russische Form; zum Unterschiede von wloch Italiener), gr. P).d.lo~, magy. olah (dagegen olaas Italiener), turk. ifl§.k.

Dieser Name ist den Rumunen von den sie rings umgebenden Slaven gegeben worden, welche mit demselben, gleich den Deutschen, die romanischen Volker tiberhaupt bezeichnen: ursprtinglich celtisch und Celten bezeichnend, dann von den Deutschen aufgenommen und zur Bezeichnung jener Volker verwendet, welche die Wohnsitze der Celten eingenommen hatten, namlich der romanischen, wanderte das ahd. walh, die deutsche Bedeutung bewahrend, zu den Slaven, in deren Mund es die den Lautgesetzen der slaviachen Sprachen gemasse Form vlach erhielt. VergI. Gramm. I, 181. Das ch ist nicht, wie Safarik, Staroz.198, meint, aus dem Slavischen zu erklaren , eben so wenig aus dem Deutschen, eher aus dem Celtis chen , denn nach Pott (Encyklopadie von Ersch und Gruber II. Sect. ~8, 91) ist -ach eine sehr tibliche Gentilbildung bei den. Galen. Es ist wohl heut zu Tage iiberfltissig, die

(Mlklolloh. )

1

Digitized by Google

2

Fr. Miklosich

Erklarung dieses Namens durch wall end migrans (Leibnitz VI, 2, 52), aus dem slav. BA-kK trahere (Thunmann, nach welcher Deutung es Nomade bedeuten soIl), die Ableitung von dem Flussnamen Wolga (von Engel), von volsci (Doderlein, Lat. Etymol. 210), vom slav. vlad, dominari; a duce FIacco (Aeneas Sylvius), von {id).).(J) dx{ua (Bonfinius), von vallis aquae oder aquarum (Vaillant), endlich die von Latini (Katancic, De Istro, cap. VIII. §. 41) widerlegen zu wollen.

Wenn das Wort saax in alteren serbischen Denkmalern einen Hirten bedeutet, so ist dies daraus zu erklaren, dass die Walachen sich in manchen Gegenden, gleich den Albanesen, vorztiglich mit Viehzucht beschaftigten (vcrgl. Dusan's Gesetz 66, 71), wesshalb der Walache in Albanien coban (Hirt) heisst, und dies auch dann , wenn er in Stadten wohnt. In Bosnien und in der Hercegovina bezeichnet man mit dem Namen vlah zum Schimpf die zur orientalischen Kirche sich bekennendcn Serben; so heissen ferner die Bewohner des dalmatinisehen Festlandes, die von den Italienern Morlacehi genannt werden, in welchem W orte man die erste Sylbe mit Unrecht fur das slavische more, mare gehalten hat, denn morlacco ist das gr. p.aup6(1).axo~. "Morlachen, welches, nach Bericht Diocleatis, soviel heisst, als die schwarzen Lateiner" sagt schon Valvasor, Crain. II, 298.

Eine zwischen Dalrnatien, Croatien und Bosnien gelegene Gegend hiess ehedem Vlachia II), was Safarik, Staroz. 199, daraus erklart , dass daselbst Celten ansassig waren, welche von den Slaven, wie man vermuthen durfe , ·Wlachen genannt worden seien j Celten seien, Staroz, 49, auch jene Wlachen, welche naeh Nestor XIX. die urspriinglich im Ungerlande ansasaigen Slaven daraus vertriebcn hatten und selbst von den Ungern vertrieben wurden ; eine Ansicht, die schon Dobrovsky in den Wiener Jahrbiichern 37, 13 ausgesprochen hat. Uns ist in nicht geringem Grade unwahrscheinlich, dass die Slaven mit dem Namen vlach je andere als romanische Volker bezeichnet hatten , denn wenn auch angenommen wird , dass die Slaven, gegen Westen vordringend , irgendwo mit celtischen Stammen zusammengestossen seien, so ist zu erwagen , dass, so viel bekannt ist, keiner dieser Stamme mit einem Namen bezeichnet wurde, aus dem sich der Name vlach entwickeln konnte ; dass ferner auch die Form dieses W ortes uns niithigt , eine Entlehnung aus dem Deutsehen anzunehmen. Was die oben erwahnte Nachricht Nestor's anlangt, so wird auch das Scharfsinnigste, was man dartiber sagen konnte , so lange blosse Vermuthung bleiben, als man nicht die QueUe dieser Nachricht in irgend einem griechischen Historiker aufgefunden haben wird: auf Sagen der russischen Slaven sieh berufen ist bei der Nachricht tiber ein zeitlich und raum lich von Nestor so weit abstehendcs, fur die Russen bedeutungsloses Factum eine missliche Sache.

III. Bei den Byzantinern hiessen die Bewohner der Walachei Alaupo{i).QoXm, das Land selbst lJlaupo(1).ax{a, woraus tiirk, Kara Iflak. Ein sicherer Grund, warum sie schwarze Walachen genannt wurden, ist eben so unbekannt, als warum andere Stamme mit dem Epitheton weiss ausgezeichnet wunlen 3). Das it. Morlacco ist , wie oben bemerkt wurde , identisch mit dem

I) Nomen Vlaehorum ante Cinnami tempera, qui XII. floruit saeculo , auditum non esse aiunt: neque tum primo cxortum censeas.

Latini quippc, ex quo Illyriis cogniti sunt , ab antiquissima inde actate Vlassi compellabantur, tanquam lassi dlcas , v consons Illyriis familiari praefixa, uti et compellantur hodie, Dicser Ansicht pllichtet auch P. Major bei. Refiexiones 30.

2) Vlachis schismaticis, quorum nonnulli in pascuis et montibus habitant etc. Majorem Vlachiam circa metas Bosnae in Absan et Corbavia etc. Urkunde aus dcm Jahre 1373. Fnrlnti 4, 63.

3) Naeh S. Cassel, Magyarische Alterthiimer lU, ist weiss ale Epitheton von Volkernamen identisch mit siegreich, schwarz mit bceiegt, und naeh G. v, Hahn entspricht im alban. zi, schwars, dem ungliicklich, unfrei, und barth, bard hi, weiss, dem gliicklich, frei, woraus aich babazeza, Vaterwalse, wdrtlf ch Vaterschwarzc, erkliire. Gramm. 136; Worterb. 36, b., wobei man auch an das

...

Digitized by Google

Die alavischen Elemente ~m Rumunischen.

3

griecb. Ma'Jpo(1).axm, so wie der Name KapaDAax, mit dem die Serben mancher Gegenden neben aaax die Walachen bezeichnen , in seinem ersten Theile eine Cbersetzung des p.aijpo~ enthalt, was auch in dem serb. Namen Kapa6orAaHclia, Moldau, eintritt, Die byzantinische Benennung Ourrpo(1).azla ist historisch erklarbar.

IV. Die macedonischen Walachen werden von den Griechen KO'J"C(6{1).azm, von den Slaven der Turkei hingegen Zinzaren genannt. Den ersten N amen (hin kende W alachcn) haben sie nach P. Major (Kopitar, Kleinere Scbriften 1, 234) erhalten, weil ihre stark mit griechischen Wortern verunreinigte Sprache nicht auf cigellen Fussen gehe: wir wollen hicbei liebcr unsere Ilnwiasenheit eingestehen, ala diesen Erklarungsgrund annehrnen oder einen ahnlichen vorbringen; nach Sulzer I, 34. werden sic yon den Griechen zum Spotre so genannt, weil diese die dacischen , bei denen sie ihre Geldbeutel spicken, fur besser halten: wir mochten jedoch an ngr. xO'J"C(or)..(J)lTlTor;', stotternd , erinnern. Bei dem Namen Zinzar dachte Major (Kopitar, Kleinere Sehriften 1, 234) an die rornische Familie der Cincinnati, wahrend andere sieh eines Verbums cinceare, flinf (in Deutschen sieben) Sachen haben, erinnerten, und die Benennung fur diese walaehischen Kramer ganz passend fanden; andere die Namen aus der macedowlachischen Ausspraehe der Zahl flinf: cine fur cine der dacischen 'Walacben, erklaren zu kdnnen glaubten; andere wieder an ital. zenzara, Schnake, zu denken scheinen. Diez 1, 347.

V. Gog'h., ein Spitzname der in Albanien wohnenden Walachen, hangt wahrscheinlioh mit alb. gOg-ksij, gahnen , goghessime oscedo , me goghesuem oscitare Blanch., zusarnmen. Man vergleiche auch das rumun. Schimpfwort rSr'lt., etwa Maulaffe: t'1t. T. BfA, M1t..i. rSr1t. Ntrp1t. im Volkslied. Balade culese de A. ~L Mnrienescu. Pest's 1859. 91.

VI. Ais ein Spitzname ist auch das albanesiscbe urum i vog-sljs , der kleine Grieche, aufzufassen.

Ursprnng des rumunischen Volkes und seiner Sprache.

Ungeachtet das V olk der Rumunen Gegenstand zahlreicher Untersuchungen war, so ist dessen Entstehung doch noch so sehr im Dunkeln, dass wir sie auch heut zu 'rage ein rathselhaftes Volk nennen miissen, wie sie Niebuhr vor mehr als dreissig Jahren genannt hat. Vortriige 3, 218. Diese Dunkelheit bat ihren Grund in den sparlichen N achrichten uber die Geschicke dieses Volkes wahrend des ganzen Mittel alters. Dass die Rumunen Abkdmmlinge der Romer sind, ist eine alte Ansicht: schon Cinnamus , der urn die Mitte des zwolfren Jahrhunderts unter Manuel Comnenus schrieb , spricht sie aus: 01 BM.zo, "CWII i~ 'Irasla« arrmxm 1rd)..a, Ellla, UrOlJ"Ca, 260. Sie stammen von jenen Romern ab , welche Trajan nach Decebal's Besiegung zu Anfang des zweiten J ahrhunderts in der Provinz Dacien ansiedelte 1). Diese

russ. '1CpHh (plebs) erinnem kann, Sicher werden jedoch beide WlSrter manehmal im natiirlichen Sinne, entweder von der Hautfarbe oder von der Kleidung, verstanden. Ungeria nigra, pro eo, quod populus est colore fusco, velut Etiopes. Ademar. Auch die Deli Kranjc! haben dieaen Namen von ihrer lichtcn Kleidung erhalten. - Man kennt achwarze Ungem bei Nestor; sohwarze Chazaren bei Ibn Haukal; Schwarzcumanien bei Thur60z; weisse Kroaten bei Constantinus Porphyrogenitus; weisse Chazaren bei Nestor; tiirk. Ak IfI3k die weisse Walachei; Weiss-Russland eto. 1m Tcntamen criticum in originem, derivationem et formam linguae Romanae auctore A. T. Lauriano (Yiennae 1840) XVIII. linden wir, jedoch obne Quellenangabe, Maupoi'la7.ia, ·Aproha.x.(a, • APr0{JJ..al(a, 'QXPo{JJ..al{a.

1) Daelam, Decebalo victo, subegit (Traianus), provincia trans Dsnublum faota in his agria, quos nunc Thaiphali habent, Victoali et Theruingi. Entrop. VIII, 2. Traianus, "icta Dacia, ex toto orbe Romano infinitas eo eopias hominum transtulerat ad agros et urbes colendss. Dacia enim diutumo bello Decebali viria fuerat exhausta. ib. VIII, 6.

1*

Digitized by Goog Ie

Fr. Mt"klost"ck

Provinz ging urn die Mitte des dritten Jahrhunderts unter Gallien verloren 1), und Aurelian , dessen Name in dem Refrain rumunischer V olkslieder Ler und Oilerum fortleben soll (Kopitar, Kleinere Schriften 1, 231), sah sich bald darauf, nach dem Zeugnisse des Flavius V opiseus , der gegen das Ende des dritten J ahrhunderta schrieb , genothiget , das factisoh Verlorene im Frieden auch de iure abzutreten und die rdmisehen Soldaten und die Provincialen iiber die Donau nach Moesien zu fllhren ; er gab jenem Theile Moesiens, in welchem diese dacischen Romer sich niederliessen, den Namen Dacien"), urn den Namen Dacien unter seinen Landern nicht zu missen oder weil die nach Moesien verpHanzten Einwohner Daciens ihn nicht missen wollten. (Kopitar, Wiener Jahrbiicher 46, 81.)

Es liegt in der Natur der Sache, dass sich die Romer in Dacien mit den eingebornen Daeiern, und in Moesien mit den Bewohnern Moesiens, den Geten, vermischten: die Rumunen des vierten und flinften Jahrhunderts mtissen daher als romanisirte Dacier und Geten angesehen werden, so wie die Bewohner des heutigen Frankreich vor Ankunft der Franken romanisirte Gallier oder Celten waren. Die Betrachtung der Wohnsitze, welche die Rumunen heut zu Tage einnehmen, fuhrt zur Frage, wie und wann sie aus dem Dacien am rechten Donau ufer nach Norden gedrangt worden seien. U ns ist es wahrscheinlic h, die U rsache dieser Begebenbeit sei in der Eroberung der ostlichen Haemuslander durch die Slovenen zu Ende des fiinften Jahrhunderts zu suchen. Zu jener Zeit hat wohl auch der Zug nach Sdden stattgefunden, denn die gleiche Sprache hindert uns anzunehmen , dass die macedonischen Rumunen anderswo entstanden seien als die dacischen, abgesehen davon, dass, wenn man die hier angenommene Verbindung der macedonischen und der dacischen Rumunen laugnete , man eine durch die Geschichte nirgends bezeugte Einwanderung der Romer in Macedonien annehmen miisste.

Der Ursprung der rumunischen Spraehe datirt dem Gesagten gemass vom Anfang des zweiten Jahrhunderts, wo romische Colonisten sich am linken Ufcr der untern Donau niederliessen. UngegrUndet ist die Ansicht Safafik's, der die Rumunen erst im fiinften oder secbsten Jabrhunderte aus einem Gemenge von Geten, Romern und Slaven entstehen lasst. Staroz. 19. FUr ebenso unrichtig halten· wir aber auch Kopitar's Meinung, Wiener Jahrbucher 46, 85, welcher den Ursprung der rumunischen Sprache in jene Zeit verse,tzt, wo die Romer zuerst festen Fuss an der OstkUste des adriatischen Meeres fassten. Denn erst durch jene Colonisten ist di e Sprache begriindet worden, welche in Form und Materie rdmisch , durch die ~prache der friihern Bewohner jener Lander modificirt, eine wahrhafte langue romane ist. Die romischen Niederlassungen an der Ostkiiste des adriatischen Meeres scheinen nicht so zahlreich

1) Dacia, quae a Traiano ultra Danubium fuerat adiecta, amissa est. Eutrop. IX, 8.

2) Provinciam trans Danubium Daciam, a Traiano constitutam, aublato exercitu et provlnclalibus reliquit, desperans, eam posse retineri , abductosque e1: ea populos in Moesiam collocavit, appellavitque suam Daciam, quae nunc duas Moesiae dividit. Flavius Vopiscus, Aurelianu839. Nach P. Major ist dem Yopiscus nicht zu trauen, er habe aus Schmeichelei fiir seinen Patron Tiberian, einem weitliiutigen Verwandten Aurelin.n's, diesem die Rettung der dacischen Romer zugeschrieben. Kopitar, Kleinere Schriften 1, 232. (Aurelianus) provinciam Daciam, quam Traianus ultra Danubium feeerat, intermieit, vastato omni Illyrico et Moesia, desperans, eam posse retineri, abductosque Romanos ex urbibus et agrie Daciae in media Moe~ia collocavit, appellavitque eam Daciam, quae nunc duas Moesias dividit, et est in dextra Danubio In mare fluenti, cum antea fuerit in Iaeva. Eutrop, IX, 15. Diescs beatimmte Zeugniss ndthigt uns gegen Gibbon I, cap. XI, anzunehmen, dass die Romer das linke Donauufer so vollstandig geriiumt haben, dase das etwa zuriickgebliebene Hsuflein sich unter den neuen Bcwohnern verlieren musste, An eine Fortdauer romischer Spracbe in Dacien ist nicht zu denken, und dafiir auch foigende Stelle nieht anzufiihren. StirxltnJt. jJY'rt. (01 l'xu6a,) 1rpo •• ff flrpntp'f papl~d.PftJ rAWtTflfj :7jAOUflcY ~ rijY OtJYYWY ~ "~II /'u,,6wy ~ xal "~Y AutToy{un. OflO" aUrwv 1rpo. r Pwp.a{ou. 11rlpl~{a. Exeerpta e Prlscl historia 190.

Digitized by Goog Ie

Die alavischen Elemente 'tm Rumunischen.

5

gewesen zu sein, um den Autochthonen rdmisehe Sprache aufzudringen: das sprachliche Resultat jener Niederlassungen beschrankt sich vielmehrauf die Bereieherung des Sprachschatzes del' Eingebornen mit einer allerdings nicht unbedeutenden Anzahl rdmiseher Worte, wobei die grammatische Form ihrer Sprache unberiihrt blieb j die Colonisirung Daciens hingegen hatte zur Folge 'die rumunische Sprache, in del' sich die Sprache del' Romer und eine fremde nach Form und Materie durchdrungen haben. Del' rdmischen Herrschaft in Illyrien verdankt das Albanesisehe seine starke lateinische Beimischung. Beide Sprachen besitzen nicht nul' mehr classische Worter aus dem augusteischen Zeitalter als die viel jiingern romanischen Sprachen des Occidents j sie zeigen uns auch die romischen Bestandtheile in einer in mancher Hinsicht altern Form als etwa das Italienische und das Franzdsische: die gutturalen Consonanten sind im Stamme wenigstens nirgends zu Palatal en oder zu Sibilanten geworden, und del' Sibilant s hat im Rumunischen, wie im Spanischen, seinen urspriinglichen Laut auch zwischen V ocalen bewahrt: rum un. KfCd.,iO, caesar j rHE, gibbus j pOdl., .... aus rosus von rodo j alb. kj'LrSi, cerasus j gjind gens. Kopitar, Wiener Jahrbiicher 46, 85. Dass die Rumunen reine Romer seien, ist eine unbegriindete Meinung ; denn abgesehen davon, dass die ersten daeischen Colonisten in del' ganzen unermesslichen, so viele verschiedenartige Volker umfassenden r~mischen Welt zusammengelesen wurden (ex toto orbe romano infinitas eo copias hominum transtulerat), ist wohl auch die Behauptung unrichtig, dass zur Zeit del' Colonisirung Dacien menschenleer gewesen sei (Dacia diuturno bello viris fuerat exhausta): wir behaupten daher, dass schon die ersten rdmisehen Colonisten nicht lauter Romer waren, und dass, wenn dies auch del' Fall gewesen ware, sie sich nicht hatten rein erhalten konnen. In spaterer Zeit, etwa vom seehsten Jahrhundert an, trat zur Verbindung des autoehthonen Elementes mit dem rdmischen auch das Slavische hinzu , namentlich das Slovenische. Fiir eine solche Beimischung sprechen hinsichtlich del' nordlichen oder dacischen Rumunen, ausser einer nicht unbedeutenden Anzahl slavischer Ortsnamen, die aus dem Slavischen stammenden Worte ihrer Sprache , welche so zahlreich sind, dass sie unmdglieh aus dem blossen Nebeneinanderleben beider Volker kdnnen erklart werden, wobei wir gerne einraumen, dass es schwer ist im Allgemeinen festzustellen , welcher Grad von Sattigung einer Spraehe mit Elementen einer andern uns berechtige, eine fleischliche Vermis chung zweier Volker anzunehmen. Fiir mehrere Gegenden wird endlich auch eine Verbindung von Rumunen und Magyaren behauptet werden miissen.

Die wissenschaftliche Betrachtung del' rumunischen Sprache hat diese verschiedenen Elemente in Grammatik und Lexikon nachzuweisen. Was nun das autochthone Element anlangt, so besitzen wir kein Denkmal del' dacischen oder getischen Sprache, und es kdnnte daher scheinen, als ob wir auf die Nachweisung des alteinheimischen Elementes im RumuniBehan verzichten miissten. Dem ist jedoch nicht so. Schon Kopitar hat aufErscheinungen hingewiesen, welche den auf del' Haemushalbinsel nun einheimischen Sprachen gemeinsam, aus keiner jener Sprachen erklart werden konnen, mit denen sie zusammenhangen ; es gibt Eigenthiimlichkeiten des Neugriechischen, die aus dem Altgriechischen nicht begriffen werden kdnnen ; das Bulgarische und zum Theil das Serbisehe enthalten Rathsel, die aus den slavischen Sprachen nicht gelost werden konnen j das Rumunische endlich bietet Erscheinungen, die sieh als unlateinisch darstellen. Diese den in den Haemuslandern einheimischen Sprachen gemeinsamen Eigenthiimlichkeiten schein en dem autochthonen Elemente zugeschrieben werden zu sollen; sie sind geeignet, die Ansicht zu stiitzen, dass dieses Element wescntlich identisch ist

Digitized by Google

-

6

Fr. Milclosich

mit dem heutigen Albanesischen. Wenn man nun die Albanesen mit Recht als N achkommen der alten lllyrier ansieht, so wird man aueh die Dacier und Geten als Stammverwandte der Illyrier ansehen dlirfen.

Die Volker, welche in alter Zeit die Haemushalbinsel bewohnten, scheinen alle Zweige eines und desselben im Nordwesten bis Darb Istrien, im Norden tiber die Donau und im Nordosten bis an die Karpathen reichenden grossen Volksstammea gewesen zu sein, den man fiiglich den thracischen nennen kann, Dass Dacier und Geten verwandt waren, bezeugen Strabo (op.or).wrrot 0' etO'lv ol Llaxot ,0'[; Fetau: 305) und Plinius (Getae Daci Romanis dicti IV, 12); die Geten werden ferner von Herodot als ein Zweig des grossen thraeischen V olkes bezeichnet, das viele kleinere in sich begreife: ouvop.o.,a oe 7ro).).a €X0I)O't xa,a lwpa~ ixaO'!'ot, VOfJ.OI; uk 00,01 7ro.pa7r).~O'tOl r.u.Y!'e~ Xpiwv!'o.t xar« r.av,a, 7r).~v Fetsxov xo.I Tpal)O'inv xat ,inv xa,(nrep{)e KpYJO'!'(J)Yo.{wv otxeovtwv. V, 3. vergl. Strabo VII, 303, 305. Die Verwandtschaft der Thracier und Illyrier hingegen seheint allerdings in den Quellen nirgends bezeugt zu sein, sie darf jedoch aus dem oben Gesagten gefolgert werden.

A. Das aIteinheimische Element.

Als sprachliche Erscheinungen, die auf das aIteinheimische Element scheinen zuriickgefUhrt werden zu soIl en, sehen wir folgcnde an:

1. Die Bildung des Futurum durch Verbindung eines velIe bedeutenden Verbum mit dem Infinitiv: a) im Serbischen, Vergl. Gramm. 3, §. 506; b) im Bulgarischen, ib. §. 420; c) im Rumunischen, Diez 2, 243; d) im Neugriechischen, Mullach 236 - 245, der {)u. aus lJe, va und {)i aus {ji).et erklart; e) im toskischen Dialekt des Albanesischen: do pljak, v. Hahn 62,

I

wahrend im gegischen Dialekt das Futurum auf gernein romanische Art gebildet wird: kam

me dasune habeo amare, Francesco Maria da Leece 43. Bopp, das Albanesische 19. Diez 2, 110. Hinsichtlich a) und b) beachte man, dass die iibrigen lebenden slavischen Sprachen das Futurum in der Regel entweder durch das Prasens eines Verbum perfectivum oder durch den lnfinitiv verbuuden mit ~& oder mit HM& bezeichnen. Vergl. Gramm. 3, §. 368, 598, 697, 793, 892 etc.; hinsichtlich c) erinnere man sich , dass die iibrigen romanischen Sprachen im Futurum den Infinitiv mit dem Verbum lat. habere, das churwalsche mit dem Verbum venire verbindet. Diez 2, 109-112.

2. Der Mangel des Infinitivs a) im Bulgarischen, Vergl. Gramm. 3, §. 379; b) im Neugriechischen, Mullach 220, 237; und c) im Albanesischen, v. Hahn 85, und Ersatz desselben durch ein mit einer Conjunction verbundenes Verbum finitum, was man nicht selten auch irn Serbischen wahrnirnmt: hy [om je~Hy rO~HHy Aa Te cAymHM Prip, 51. Im Rumunischen findet man beide Ausdrucksweisen.

Die griechischen Satze : xal bre{)u/let replO'o.t ,~v xotllav o.u,ocJ a7rO ,inv xeparitov; xa! ~p~avro eurppalveO'{)at werden in den hier genannten Spraehen auf folgende Weise ausgedriickt:

A. bulg. H ala.feme, Pta HaCHTH Kopeluo CH OT K03HP03H Te; H nosexa ~a ce neceaeja.

B. a) mrum. illH "bH jepa AOP, CH nrs 31Un",'b n'bHTHK .13 a ",lrif AH r.4>HHAe; ura -t-~HnlSp'b!

CH ce r1S'~NlCK'b. b) drum. illH AOpi;, C'b illil caTlSpe nxurese .Ie C'b3 Ae P'bA'b'lHHH

... .£..t/

.Ie; mil as -t-'len3T a cr seceaa.

C. ngr. xat bre{)u/lo., va rep.llrf) ,~v xoula» ,01) dr.o !'(.l ~u).oxipara; xal ilPltO'o.lJ, va eurppaivwvrat.

D. alb. a) doij t'b gosesig'b cecibune t'L; e k'bstu zutra, t'b gazones'bn'b. b) e kis d'b8'brim, t'b ngos barkun etij nka Ieues t'b; e nisn's, t'b g"ltzonisn'b.

i

{

,

I I

Digitized by Goog Ie I

Die slavischen Element» im Rumunischen.

7

3. Die Bezeichnung des Genitivs und des Dativs durch dieselbe Form: a) im Bulgarischen, Vergl. Gramm. 3, §. 376; b) im Rumunischen, Diez 2, 49; cJ im Neugriechischen, Mullach 151; und d) im Albanesischen, v. Hahn 28.

4. Die unromanische SteHung des dem Slavischen ursprUnglich fremden Artikels hinter dem Nomen: a) im Bulgarisehen, Vergl. Gramm. 3, §. 378; bJ im Rumunischen, Diez 2, 50; c) im Albanesischen, v. Hahn 29-48. Auf die Ubereinstimmung des Rumunischen und Albanesischen in Satzen, wie aae Ta ae C.i.HT und jane te tu te, hat schon Kopitar, Wiener Jahrbiicher 46, 106, aufmerksam gemaeht 1).

o. Das haufige Vorkommen des Lautes 'L: a) im Bulgarischen, Vergl. Gramm. 1, 268; hJ im Rumuniachen, Diez 1, 336, und c) im Albanesischen, v. Hahn 6-12. Man beachte, dass a in 'L iibergeht, wenn die Sylbe den Ton verliert: a) im Bulgarischen, Vergl. Gramm. 1,263; b) im Rumunisehen , Diez 1, 336: im Albanesischen, v. Hahn, Gramm. 6, folgt dieser Lautwechsel nicht denselben Gesetzen, dessenungeachtet ist auf die im Slavischen und im Lateinischen unbegriindete Ubereinstimmung des Bulgarischen und des Rumunischen einiges Gewicht zu legen.

6. Eigenthiimlich ist dem Rumunischen und dem Albancsischen der nasale Anlaut ill, n: rumun. +AupenT ("HAHpenT) dirigo ; +U'LpaT (+MlI'LpaT) imperator; alb. ndrekj rectum reddo; mbret rex (imperator) etc. Ferners das Ausfallen des 1 vor i: rumun, 'leu aus '1e.tH; KapHfi aus HapH .tH; alb. kardinal , kardinai j brevial, breviai etc. A uch die dem Rumunischen so gelauflge Verbindung at scheint uns eher auf das Albanesische als auf das Bulgarische zu deuten.

7. Der Weehsel zwischen n und r: a) im Rumunischen uepnsp'L fur virgine (virgo); Hlm~Hape fur coronare; MHH~He miraculum ; p'LP~HHIO neben p'LH~HKIO ranunculus, ren; C'LHHH serenus; csernm fur suspirus (suspirium); K'Lp~HT adj. fur canutus it. canuto; M'LP~HT adj. minutus, Diez 1, 344; MOpM'LHT sepulcrum (monumentum); HHlllepm neben HHMeHm nemini; n'Lr&HeCIi, n&Hr'LpeCR verb. maculo , mittelbar von paganus; C'LRl,lep sanguinem mitto; cJt'Lpi;CTP'L fenestra; aMeHHR~ neben aMepHR~ minor j b) im Albanesischen, v. Hahn, Gramm. 16.

Weniger Gewicht legen wir 1. auf die Verwechslung derLaute r und 1: a) imBulgarischen, wo uberdies diese Erscheinung selten beobaehtet wird, Vergl. Gramm. 1, 288; b) im Rumunischen , wo sic sehr haufig ist, Diez 1, 344; c) im Neugriechischen: daEPSO~' ~P{).E, dp(3f7.J)lrYj~ etc., (3ovpXf7. neben (3ov).Xf7.; d) im Albanesischen, v. Hahn, Gramm. 14; 2. auf die Verauderung des Lautes 0 in u in unbetonten Sylben: a) im Bulgarischen, Vergl. Gramm. 1, 267 j b) im Rumunischen, Diez 1, 335; vergl mrum. p6rtu und purtamu, purtaci; ins6ru und insuramu, insuraci; mutresku und sl, MOTPHTHj c) im Albanesischeu, v. Hahn, Gramm. 13, in weleher Sprache jedoch aueh in unbetonten Sylben 0 stehen kann ; 3. auf die N othwendigkeit fur ea den Vocal e eintreten zu lassen, so oft die Sylbe den Ton verliert oder in der folgenden Sylbe ein heller Vocal (im Bulgarischen e, i, e, ", im Rumunischen i) folgt; breme asl. Gp-kM .. Vergl. Gramm. 1, 277; .ti;l,Ie, .teI,Ifi, Diez 1, 335.

8. Auch einige syntaktische Eigenthumliehkeiten verdienen angemerkt zu werden: 1. die Verbindung del' abgekiirzten (enklitischen) mit den vollen Dativ- und Accusativformen der persdnlichen Pronomina a) im Bulgarischen: mens mi se struva mihi videtur, Grammatik der

I) Unrichtig ist Cipariu's (De latinitate 7) Meinung, dss Bulgarische und das Albanesische hatten den Artikel aus dem Rumunischen cntlehnt.

Digitized by Google

8

Fr. jfiklosich

bulgarischen Spraehe von Kyriak-Oankof 60, wo jedoch dies weniger haufig zu sein scheint; b) im Rumunischen: M' dij TpHMHe npi: MHH., Diez 3, 61, wo die Erscheinung in ihrem Zusammenhange betrachtet wird; c) im N eugriechischen: ip.ilJa. p.e soa.{lJera,; eue'Ja ue'J UE: "p.ij, Mullach 311; dJ im Albanesischen: nrsmma m'}) kjertoi mua mater me vituperat, v. Hahn, Gramm. 51. 2. der Ausdruck der Zahlen von 11-19 durch Verbindung der Zahl zehn mit den Zahlen von 1-9 mittelst einer Praposition: aJ im Rumunischen: tfH enpi 3i1:'1'; AOM enp. 3i1: ... etc.; bJ im Albanesischen: tosk. nj'}) mbs, dhjees , dli mb-s dbjers etc., v. Hahn, Gramm. 49; geg. nja mbe dhjete, dli mbe dhjete etc. Derselbe Gebrauch findet sich zwar in allen slavischen Sprachen , da jedoch in andern Beziehungen sich Rumunisch und Albanesisch so nahe bertihren, wahrend Rumunisch und Slavisch nur durch eine allerdings nicht unbedeutende Anzahl von Wortern zusammenhangen , so werden wir auch diese dem Lateinischen und den librigen romanischen Sprachen fremde Eigenthlimlichkeit des Ausdruckes eher auf nas Albanesische zuruckzufuhren haben, als auf das Slavische.

Die hier gegebene Zusammenstellung hat den Zweck zu zeigen, dass das Rumunische Erscheinungen darbietet, die aus dem Lateinischen nicht erklart werden konnen: da wir nun glauben, annehmen zu konnen , dass zur Bildung der rumunischen Nationalitat und Sprache zunachst zwei Elemente zusammengewirkt haben, namlich das rdmische und das autochthone, so sind wir geneigt, die hier besprochenen Erscheinungen, wenn nicht alle , so doch die meisten dem alteinheimischen Elemente zuzuschreiben, und glauben, dieses Element sei ein dem heutigen albanesischen stammverwandtes gewesen, welches wir als die Fortsetzung des illyrischen ansehen. Auch nach Martin -Leake (Researches in Greece. III) ist das Albanesische hoehst wahrscheinlich (in all probability) das alte Illyrisch, und nach Niebuhr sind die Illyrier die Vorfahren der heutigen Albanesen oder Arnauten. Zur Unterstlitzung dieser Ansicht beruft sich Niebuhr auf den aus dem Albanesischen erklarbaren illyrischen Ortsnamen Dimallum, Liv. 31, 27; J{p.a.).o~, J'Iul).-'h Polyb. 3, 18. Vortrage tiber alte Lander- und Volkskunde 305. Und nach Pott (Die Ungleichheit menschlicher Raeen 189) besaasen die Vorfahren der heutigen Walachen, worauf im walachischen Idiome, trotzdem dass selbiges von den Romern zu einem romanischen umgestaltet worden, noch mancherlei Eigenthtimlichkeiten , z. B. die N achstell ung des bestimmten Artikels, fuhren, hochat wahrscheinlich eine der Ur-Ahninn des Albanesischen nahverwandte Spraehe.

Zu diesen formellen Ubereinstimmungen der rumunischen und der albanesischen Sprache ftigen wir eine Anzahl von Wortern hinzu , die entweder nur in dies en zw_ei Sprachen nachweisbar sind, oder hier eine eigenthlimliche Bedeutung haben , oder lautliehe Besonderheiten darbieten, wesswegen auch lateinisches Sprachgut aufgenommen wurde.

dSOP' f. vapor. - alb. avul, avel id.

dKtiM adv. nunc. - alb. akoma adhuc; vergl. ngr. a.xop.Tj und friaul. cumo, acumo Asc. 22, 28. dPH'I.o mrum. aricu m. erinaceus. - alb. irikj id.

d4ltfHA adj. profundus; vb. immergo. - alb. funt, fundi profunditas; fund fundus Blanch.;

funtos immergo: vergl. it fondo, sp. hondo profundus, Diez, Wortet'buch 150. dljli'" f. assula tenuis. - alb. ask'}) id.

£dr vb. insero, - alb. baig fero.

SPdA m. abies. - breth, bred hi id.

SpOden f. rana; spOden I.\"'CTOdC'1I. f. testudo. - alb. break'}) id. bresca Blanch. SptfM'" f. mrum. bruma pruina. - alb. brum, brnm-s id.

Digitized by Google

Die slavischen Elemente im Rumunischen.

9

BPN.N'tH pI. Schupp. - alb. bruc pallii genus. Ep,.tf, SpZN m. cingulum. - vergl. alb. brez id.

EtfS,. f. labium. - alb. bues id. .Mehreren Sprachen gemein. Diez, Worterbuch 472. Nicht vom lat. basium, wie Cipariu, De latinitate linguae valachicae 6, dafur halt, wovon mrum. basare osculum Boj. 18.

EtfKA ...... f. frustum. - alb. buk-s panis: vergl. nsl. kruh panis, urspriinglich frustum.

EtfKtfp in stfKtfpi,. f. laetitia; ElIKtfpoC adj. laetus. - alb. bukurts pulcher; bukuri pulchritudo.

Cipariu, De latinitate 6, denkt hiebei an lat. pulcher. up,. f. mrum. veara Leake aestas. - alb. verr, id,

BATp" f. focus, fundamentum domus, tabulatum. - alb. vatr-s, vot'ltn id. ; serb. 081'p8, kleinruss . . bei den Huculen vatra ignis: vergl. lat. focus mit it. fuoco. Diez , Worterbuch 746, ver-

wei set auf gr. [idlJpolJ basis, Stier auf lat. atrium.

RfNHN m. venenum, fel. - alb. ""rer, v-sner feI.

Rfprtfp ..... f. virgo. - alb. vergj-sri virginitas; vergj'ltres'lt virgo.

R"pn f. s~lcus. - vergl. alb. vsri Furche in der Hand, in einem Abhange; v'ltn foramen;

v'ltrroig sepelio.

R .... pe vb, fundo. - alb. V'Lrsoig inundo.

npTOC adj. robustus, mrum. vrtosu Boj. 122. - alb. V'ltrtiit robur.

rllJ1fA adj. marcidus, - alb. vesk id.: vergl. lat. vescus. Diez, Worterbuch 447, vergleicht lat. viscidus.

rAA£HN adj. fulvus m. aureus. - alb. ghclb-sr-s neben einem vorauszusetzenden ghelbnm, flavus: vergl. lat. galbinus und lat. galbula it. galbero mail. galbe Goldamsel. Diez, Worterbuch 160, und franz. jaune, urspriinglich jalne ib. 172.

rATA adj. paratus; rA'r vb. paro. - alb, ghati adj. paratus; ghatuaig paro. rum. rAT" seheint nicht aus dem Slavisehen entlehnt, mit dem slav. rOTOR,. jedoch in so ferne verwandt zu sein , als beide W orte aus derselben Quelle stammen. Ala diese Quelle habe ich in meinen Radices 18. das Gothische bezeichnet, welchem gataujan fa cere bedeutet. Bopp hat in seiner Abhandlung: tiber das Albanesische 79., die Iettisch-elavische Originalitat des Wortes eingewendet, die aus dem Zusammentreffen der lettischeu und der slavischen Sprachen sowohl in dem Adjectiv als in dem Verbum hervorgehe. Diese lettiseh-slavische Originalitat des Wortes jedoch mochte ich in Abrede stellen, indem ich der Ansicht bin, dass das lit. und das lett. Adjectiv aus dem Slavischen entlehnt ist; dass die Verba vom Adjectiv stammen, ist ausser Zweifel: lit. gatavas, gataviti, gatavoti, slav. gotov, gotoviti, gotovati. Wenn Bopp auf das skr. Verbum ghat, das unter anderem auch facere bedeutet, hinweiset, so bemerke ich , dass das slav. Suffix OR,. nie primar ist, und dass ausserdem die Bedeutung desselben der Ansicht Bopp's entgegensteht.

rp'K m. graecus. - alb. grek id.

rpo"n .... f. fossa. - alb'. grop'lt id. Cipariu, De latinitate 6, vergleicht deutsch Graben, slav. grob. rptfM"3 m. collum. -. alb. grumaz, gurmaz iugulum; grumasi arteria Blanch.: az ist wohl

Suffix, wie drum. cllrptfM, mrum, zgrumu Boj. 13, iugulo darthut. rp,.tI, rp,.N m. triticum. - alb. ghrun, ghrur fruges.

rllw,. f. struma; rtfUiAT adj. strumosus. - alb. gUS'lt collum; bulg. gus .. ; serb. "Yill8. ,4,0£,. f. tympanum. - alb. def id.; magy. dob: vergl. etwa gr. T6p:;raIJOll.

APAK m. diabolus. - alb. dreikj id.: vergl. lat. draco.

(lUklollch.)

.)

Digitized by Google

10

Fr. Miklosich .

KolA m. equus. - alb. kalj id.: vergl. lat. caballus (xa{id).).:1)~), Diez, Worterbuch 94. KOBdT1t. f. alveus. - alb. kovs id.

KOAptf m. silva. - alb. kodr-s collis: vergl. serb. ropa mons, silva. KOA'iI:, dKOAO adv. ibi. - alb. akole circum: vergl. slav. okolo.

KOnd'l.o·m. arbor; mrum. kupatzu fiir kupaeu quercus Leake. - alb. kopac truncus.

KonHA m. puer; KOnHA'1o. f. puella. - alb. kopilj servus; kopil servus, nothus; kopil-s ancilla

mscr.; mrum. x07d).q. f. id.; serb. KOHH.te nothus; ngr. x07Li)., iuvenis.

KPliu. vb. reservo, repono. - alb. kurceig id.: man vergl. etwa lat. curtus.

KlIB1t.HT m. sermo. - alb. kuvsnd id., bei Stier ist kuvente convivium ; ngr. xOIJ{ie"J'UltE'''J loqui. K1t.TlIH m, pagus. - alb. katunt id.; serb. KaTYu Sennerei.

AIW m. cadaver; AIWH" vb. exanimor. - alb. ljes cadaver; bulg. les serb . .tern id. AtfHTpl f. scaphus. - alb. ljundr-s id.: vergl. lat. linter.

AlInT1t. f. Iueta. - alb. Ijuft'J, bellum; lat. lucta.

",dA m. litus. - alb. mallj mons: vergl. slav. breg mons, litus. ",om m. avus. - alb. mosatar aequalis.

",lIWKH pI. musculus, Lungenbraten. - alb. muschenii hepar Blanch.

HdH1t. f. soror natu maior. - alb. n'.bnn'.b, nanrrs mater; bulg. neni Frater natu maior; klein-

russ. bei den Huculen nenja mater.

OpE adj. coecus. - alb. verp, verbi; verbsr-s id. verbene, Blanch.; lat. orbus.

naen mrum. plupu m. Leake populus f. - alb. pljep id.: vergl. Diez, Worterbuch 266. n,uoT mrum. preft m. presbyter. - alb. prift: vergl. Diez, Worterbuch '%-1.2. J J ~.~

n1t.p1t.lI m. rivus. - alb. p'.brrua id., bei Stier ist p'.bITua vallis; bulg. poroj torrens ; vergl. rum un. BdAI vallis, ri vus.

COC.CK vb. venio. - alb. sos finio , pervenio: man vergl. gr. miJtE'''J: 7LpO roii d7Lot7wDij"Ja, Tl.Z rpap.po:ra tXE'"it7e. Acta Patriarchatus 2, 234, und bedenke, dass das alb. die gr. Verba in der Aoristform aufnimmt: dhex, dhidhax, dhioris, dhokimas, elephtheros etc. Yon tJilopo." tJwauxw, tJwpltw, tJox'I.Ldtw, i).EIJDEPOW etc.; npHCOC m. npHCOCHHU. .... f. abundantia; npHCOC.CK vb. abundo. Cipariu , De latinitate linguae valachicae 5, stellt npHcoc mit gr. 7LEpUrOO~ zusammen.

CT1t.n1t.H m. herus; CT1t.n .... H1t. f. hera; CT1t.n .... ".cK vb. dominor. Lex. 670 vergleicht gr. tJEn7rO,Yj~. - alb. stopan primus inter pastores; bulg. stopan, stopanin herus, stopanics hera; serb. CTonaHHU pater familias, cronauaua mater familias , stopanicstvo Radnic, Razmiscglagna Rim. 1683. 225.

B. Das lateinische und das griechische Element.

Das lateinische Element hat nicht nur die grammatische Form der rumunischen Sprache der Regel nach bestimmt, sondern derselben aueh den allergrossten Theil des Sprachschatzes geliehen; jenes ersieht man am besten aus der Grammatik der romanischen Sprachen von Diez; dieses ist noeh nirgends in seinem ganzen Umfange wissenschaftlieh dargethan worden, da das etymologische Worterbuch von Diez das Rumunische nur gelegentlich in Erwiigung zieht.

Das griechische Element ist nur im Wortschatze vertreten: d"',i1t. unguentum; dprdT servus; E'Cil:PHK1t. basilica; GMCT1t.M exsecratio; GOCKOdH1t. fascinatio; .'THH Eti,e).~" etc.

Digitized by Google

Die slaouchen Elemente im Rumunischen.

11

Magyarische Elemente sind nur in manchen Gegenden eingedrungen: sie beschranken sich auf das Lexikon.

Was das Deutsche anlangt, so glaube ich gefunden zu haben , 'dass die erwiesen deutschen Elemente des Rumunischen in neuerer Zeit aufgenommen worden sind. Die zul}l Theil thracische Form des Rumunischen, so wie die Abwesenheit deutscher Bestandtheile bilden den vorzttglichsten Unterschied zwischen der rumunischen und den anderen romanischen Sprachen, Wir halten daher die Ansicht Cipariu's, De latinitate 6, fur unrichtig, wenn er sagt: "E lingua germanica per Gothos non pauca vocabula in linguam valachicam irrepsisse videntur, saltem ea, quae etiam extra Transylvaniae fines usitata sunt,

C. Das slavische Element.

Der Einfiuss des Slavischen auf das Rumunische aussert sich in zwei Puncten: 1. in den Suffixen. Es verwendet namlich das Rumunische mehrere slavische Suffixe zur Wortbildung:

Hi .... asl. HHIe: ",lfpHC"Hi1o. f. excommunicato, Diez 2, 323. dB asl. dR· ... : WHWK"B blaesus, Diez 2, 339.

HHK asl. h.HHK'Io.: K"CHHK herus j X'''PHHK idoneus, Diez 2, 285: vergl. alb. haraenik, Blanch. K .... asl. K": plfM .... HK .... romana, Diez 2, 277 .

• '~ asl. h.lI,h.: rAlfM'u, iocosus j "AR'u, albicans, Diez 2, 294.

HI.\· ... asl. aua: BlfAnHu, .... vulpecula: noplfMBHu, .... columba, Diez 2,277, 295j mrum. kalgeries monialis, Boj. 38: vergl. alb. furkulies und ngr. doc).rplT(a, {1pollT(a, rparpiT(a etc.

HIP' asl. HWTI: nm'HHijll ager peponum j HOPHII" nubes j KOA .... pHIp. manubrium flagri (KOdA .... ): vergl. alb. ulinste, zaliste.

Zweifelhaft sind folgende Suffixe: "P asl. "Ph., Die'z 2, 327; -kAI asl. -k" ... , Diez 2, 303; HH,. asl. HH", Diez 2, 314; "w asl. "Wh. (vergl. alb. gojas), Diez 2, 293. Das seltene "K asl. "IC .... (vergl. alb. verdanjak) scheint nur in jenen Wortern vorzukommen, in denen es sich schon im Slavischen findet: ..... HCdK, Diez 2, 293; dasselbe gilt von -kH asl. -kNHH .... : H3P"HAriN iass.

II. Im Wortschatze und zwar auf doppelte Weise, indem a) lateinische Worter in ihrer Bedeutung durch das Slavische modificirt werden: die innere Sprachform wird slaviseh .

• OK ludo und salto, lat. iocus: vergl. asl. Hrp"TH.

Alf",. mundus, lat. lumen: vergl. asl. CB-k ...... lumen und mundus und magy. vilag lumen und mundus.

A"C"P' A' KdpH': vergl. nsl. mesopust, russ. MliconyCT'b, poln. miesopust und magy. hiishagyo,

doch auch mlat. carniprivium.

T"p' fortis, lat. talis: vergl. asl. 1iIK1t., serb. j8R id., eigentlich qualis.

TH., .... P iuvenis, lat. tener: vergl. asl. MA" ....... iuvenis, ursprtinglich tener .

...... "'nMpiO statuarius vom lat. templum: vergl. asl, K"nHUITI idolum (statua) und delubrum. 'tonAHT idolum iass.: vergl. '10nAICK vb. caedo und asl. HCTOt{K"H .... idolum, uraprtlnglich caelatus;

dasselbe gilt von CKOGHT idolum iass. von CKORICK vb. caelo.

WHIUKO.o incantator: vergl. WHWK"B adj. blaesus und asl. BA .... X'B... magus mit BA ... CHX>TH balbutire.

I,IOH' mrum. Boj. 35. fortis, lat. iuvenis: vergl. serb. jya8R heros von ION,. iuvenis.

Man vergleiche auch CKHMRlfPH Wasche mit serbisch npoxjeaa mutatio und vestes recentes.

2~

Digitized by Google

12

Fr. ~fiklosich

In einer veranderten Bedeutung haben auch folgende syntaktische Abweichungen des Rumunischen vom Lateinischen ihren Grund:

• POl': M per Atilt AtI~N'3 .... s: vergl. asl. MOAHTH 'IA KOMO,{, MOA .... c .. Boro,{.

TIM: M Ti," timeo: vergl. asl, BO .... ,a..

2KtI,&,'K: 2KtlAtK"LVt ,· .. pAKtlAtlt'i WH .MHWlAtlAtlH iass.: vergl. asl. '''-AHTH KOMO\{.

Man vergleiche endlich ctl"TpHrA iass, mit aal. K .... 'KAHKN"-TH und beachte die Syntax der numeralia cardinalia tiber zehn: AOA.... 3''IH A' Ttlp'Ut viginti turcae asl, AKA AtclATH TO\{p .... n: im mrum. doi spre zace di apostoli, Boj. 135.

b) Indem eine nicht unbedeutende Anzahl von slavischen , namentlich altslovenischen Wortern in das Rumunische aufgenommon worden ist, die in dem nachfolgeriden Verzeich-. nisse aufgefiihrt werden. Ungeachtet dieser slavischen Beimischung ist es ein gewaltiger Irrthum das Rumunische den slavischen Sprachen beisuzahlen, wie dies Adelung im Mithridates gethan, der indess durch die damals noch mangelhafte Kenntniss der rumunischen Sprache um so mehr entschuldiget werden muss, als dasselbe auch nach dem Erscheinen von Diez'ens Meisterwerk behauptet worden ist. Viele von den hier verzeichneten slavischen Wortern finden sich nur bei den alteren rumunischen Schriftstellern, welche bei ihren meist aus dem Slavischen gefertigten Ubersetzungen theologischer Werke in vielen Fallen unnothig sla vi siren , was ihnen indess weniger verargt werden wird, wenn man bedenkt, dass das Slavische Jahrhunderte hindurch in Kirche und Staat allein herrschte, in ersterer bis auf Georg Rakoczy 1., qui linguam slovenicam ex ecclesiis Valachorum vi exterminavit et in perpetuum exulare iussit. Reflexiones 11: wenn aber die rumunischen Schriftsteller heut zu Tage in der Schrift die dem Volke seit Jahrhunderten gelaufigen slavischen Worter durch aus verschiedenen romanischen Sprachen entlehnte in der Hoffnung zu ersetzen pflegen, es werde ihnen mit der Zeit gelingen, sie auch aus dem Munde des Volkes zu verdrangen , so ist dies eine eitle Hoffnung, gegen die sieh die Sprachengeschichte auf jeder Seite straubt, und die. auf der thorichten Meinung beruht, dass dem absichtlich vorgehenden Menschen tiber die Sprache eine grossere GewaIt eingeraumt sei, als wirklich del' Fall ist. Si licuit olim voces peregrinas subintrudere in linguam valachicam , eccur nunc non liceret Valachis easdem eliminare ac hereditarias linguae romanae substituere? meinte ehedem P. Major (Reflexiones 28), und scheinen gegenwartig viele rumunische Schriftsteller zu meinen. Sie ersetzen bajnok, levente durch atlet, bolnav durch infirm, borostyan durch laur, dobitok durch animale, krai durch rege, nedejdea durch sperantia , de' obsce durch comun, poruncesc durch comand , robia durch sclavia, scump durch avar, sfat durch consiliu, trupul eel mort. durch cadaverul, verednik durch demnu , vito rla durch vel, a zimbi durch a suride etc. und sogar den Eigennamen duna (mrum. tuna, Boj. 131) dunare (AtlN .... p.) durch danubiu. Satze, wie A~ 1\' .... NTtlHT npl O"MIHHH '1HH'TH~t'i A' tiN OBP"3ltHK, Itl IP" KP'ANHK Af H3rONHT Mar. 210, werden aus den Buchern verschwinden ; ob aber das Yolk diese neue Sprache verstehen wird, und ob die in derselben geschriebenen Bucher zur Aufklarung und Veredlung desselben beitragen werden, ist freilich eine andere Frage; die Kirche hat im Interesse des V olkes sich von dieser Manic frei erhalten.

Das folgende Worterverzeichniss umfasst ausser den unzweifelhaft aus dem Slavischen stammenden und urspriingIich slavischen Wortern a) jene, von welchen angenommen werden darf', dass sie von Slaven aus anderen Sprachen entlehnt und von den Rumunen aus dem Slavischen aufgenommen worden sind. Die Lautgesetze sind in vielen Fallen geeig~et, die

Digitized by Google

I

'I

I

. i

Die slaviscken Elemente im Rumumischen:

13

Sache zur Entscheidung zu bringen. Diese gestatten auch nicht AtlWMIIH mit gr. rJlJup.wI;~ zusammenzustellen, wie selbst Diez 1, 346 thut, sondern nothigen uns, es unmittelbar aus dem 'I'Iirkischen , mittelbar aus dem Persischen abzuleiten, wobei wir natiirlich die Urverwandtschaft beider Worter nicht in Abrede stell en ; b) eine Anzahl von Wortern, hinsichtlich welcher uns unsere Forschung zu keinem befriedigenden Resultate gefuhrt hat. Das Zweifelhafte ist als solches bezeichnet worden.

In der Anordnung war das Altslovenische massgebend; wo das entsprecbende altslovenische Wort in den Quellen nicht nacbgewiesen werden konnte, wurde meist die aus den lebenden slavischen Sprachen erschlossene altslovenische Form angesetzt, und dieser Urn stand dadurch angedeutet, dass einer solchen Form keine Bedeutung beigefiigt ward.

Bei unseren Erklarungen glaubten wir dem Leser die Ansichten anderer Forscher nicht vorenthalten zu soll en , namentlich Diez'ens, dessen Meisterwerk unstreitig das Allerbeste enthalt, was tiber rumunische Grammatik geschrieben worden ist, von dem wir nur selten abzuweichen Veranlassung gehabt haben. D\e im Ofner Lexikon niedergelegten Deutungen und die Ansichten Schuller's llber rumunische Etymologie sind werthlos: sie sind von uns nur in der Absicht aufgenommen worden, urn von der immer noch moglichen Rtickkehr zu dieser Art Sprachforschung, so viel an uns ist, abzuhalten. Zu dem Verfehlten rechnen wir auch die Zusammenstellung von rumunischen \Vortern mit urverwandten Wortern dann, wenn die Entlehnung aus der betrefl'enden Sprache nieht stattgefunden hat: so z. B. unterliegt es keinem Zweifel, dass das rumunische A-kK medicina mit dem gothischen lekeis, likeis medicus verwandt ist, allein das rumunische Wort ist nicht aus dem Gothischen, sondern wie "" bezeugt, aus dem Slavischen entlehnt; OATllP.o ist, wie der Anlaut darthut, nicht unmittelbar auf das lateinische altare, sondern auf das slavische OATllp .. und dieses unmittelbar auf das ahd. altari und nur mittelbar auf das lat. altare zurtickzuflihren. Auf diese Weise werden ahnliche Untersuchungen jenem Theile der Culturgeschichte zu statten kommen, der die Frage zu beantworten hat, welches Yolk auf die Bildung eines andern eingewirkt habe. Sie beweisen z. B., dass die Deutschen es waren, die zuerst die Slaven zum Christenthume bekehrten; sie scheinen auch darauf hinzudeuten, dass Slaven bei der Christianisirung des rumunischen Volkes thatig waren - historische Thatsaohen, deren Beweis auf den abweichenden Lautgesetzen der Sprachen beruht.

Digitized by Google

14

Fr. Miklosich

...

,,£ H Ie statim. - "£i,,, ,,£iI; A' "£i,,, AI ,,£i. modo. Falsch ist die Erklarung durch vix, so wie die Zusammenstellung mit diesem lat. W orte oder mit dem griech. ~£rx.

RAGA vetula, avia, obstetrix: nsl. bulg. baba; lllOgy. Mba; alb. baba; ngr. ~6;~rx pater som. ~I%~ri;, ~ri;~w deb.

JMrdfl1rW vent. - £,,£ f. vetula, avis; R"£ ..... pK ..... f. dem.; £ ..... £ICK adj. anilis; £"£HI4 ..... f. pelecanus onoero-

talus; vgl. £ ..... £i ..... f. £ £HI4 ..... f. profluvium ventris mit bulg. babici cordialgia. Vielen Sprachen gemein.

Diez, Worterb. 383.

£" £ or H H pI. superstitio : altserb. £"£ot(H"CKC" superstitiosus Lex Dussni 72.; russ. 3a6060HLI poln. zabobon;

magy. babona. - £O£O"H' pl. f. incantatio.

£" H T H: nsI. bajiti mammam praebere. - £ ..... ftK vb. id.

R"A" MO'('· ..... : russ. 6a.ulMyn poln. balamut fatuus. - E"A"MtlT adj. id.

E" AI: serb. 6ue mucus. - E"A' pl. f. saliva pinguis mrum. JL1r1iAq:; £ ..... AOC adj. salivosus, Das Wort ist zweifelhaften Ursprungs; nach Diez 1. 91. ist das rum. aus dem Serbischen entlehnt.

£"A.r,,: serb. 6a.lera fimus; baloga pus belost. - BAA.r ..... f. fimus; E"Alr vb. caco; +E"A.r vb_Jltercore inficio; R"h.A.r"p.o m. fimetum. Ein Wort dunklen Ursprungs; nach Diez 1. 91. ist das rum. aus dem

Serbischen entlehnt. . • •

£"A ..... B"H ..... statua: nsI.-kroat. balvan trabs bulg. boluvan russ. 60.l88H'III idolum, homo stupidus; lit. balvo-

~

nas let. bulvans ausgestopfter Lockvogel. Man vergI. tatar, balilbAn Magnus: aus dem Begriffe: unform-

liche Grosse scheint sich der Begriff: Bildsaule, Gotze, entwiekelt zu haben. mater. 1. 28. 33 .. 83. - EOAOBAH m. globus lapideus.

E" H ..... , bei den Byzantinern ~OEri;1I0~; sel'tl. 6aH kroat, ban. - £"H m. Rathhalter. v. Engel 109. Ein dunkles Wort.

£" Hlil balneum: nsl, banja bulg. ban .. serb. 6a",a eech. ban~; alb. banj ..... , bagne blanch.; mlat. banna cistae species; jeutsch Wanne; ma~y. bany~ metalli fodina. AIle diese Worter sind deutsch: anders Boller, Sitzungsb. 19, 263; Diez, Worterb. ~; vergleicht bajae. '-1.. E" ..... f. balneum, metalli fodina; £ ..... UK adj. fossorisj £ ..... -kw m. fossor; GAHHI4 ..... f. modius.

rA

E" eN .. fabula: nsI. basen, basnja bulg. basen, basn ... - £"CH ..... f. id.] £ ..... CH ... ~ vb. fabulas narro, Schull. ver-

gleicht ~6;'w schwatze und nsnchs. basen Mahrchen ersslrlen.

£" Tor ..... baculus: vgl. kleinruss. batih scorzonera rosea. - GATOr m. Stockfisch clem. 310. GATOK Iszer.

E" W T" pater, woher asl. E"WTHH" hereditas, £"WTHH ..... adj. patris: bulg. basta, baee, bastina; serb. 6aDlTHHa solum natale, fundus; russ. 6aTH; magy. bdtya, baesi ; alb. bac socius; bastine ager blanch.E"'I.o, E",5,' m. frater natu maior.

£ 13" K 0 H H 16 iniquitas, - £.3"KOHi ..... f. Eliade: vgI. mrum, z ..... kon; alb. zakon Stier; ngr. ,«x611101l alex. 36 ..

duc. consuetudo.

£13,5, ..... H" abyssus: nsI. bezdna bulg. bezdn ...... - E.3H ..... f. abyssus Eliade; RUH ..... f. tenebrae. £IS ..... sine. - £.3H id. Eliade.

£I'1 .. CT .. HHK ..... , £I'1 .. CT .. H und B.WT .. CT .. H ..... non honoratus. Vergl. Gramm. 1. 215. - £''IHCHHK adj.

ineptus, miser; £.'IHCHH'Ii f. ineptia. Schull. bringt Argum. 80. bei germ. obs. Beschiss fraus , Be-

scheisser fraudulentus.

£ H p ..... : bulg. bir f. Steuer. - EHp m. id.; £HptlICK vb. parem esse, vincere, possidere ; £Hp-kAHHK m. in quilinus. Der slav. Ursprung des Wortes ist sehr zweifelhaft: man vgl. magy. bfr posse, possidere.

E H flagellum. - £H'I.o m. id. Schull. vergleicht nsachs. Pietsche und mgr. ~£'rCrx, ~£aarx.

£A"r bonus; £A"rOCMBHTH benedicere; EA"rO'l"CTHI6 pietas; £A"~'H"'" beatus. - £A"r ..... t. felicitas

clem. 245.: vgl. MHA ..... gratia; EA"ropO,5,HHK adj. nobilis; £A"rOCAOBICK vb. benedico iass.; EA"rOCAOB'Hi ..... f. benedictio; BA"ro'lICTi ..... f. pi etas clem. 295; £A"rO'tICTHB adj. pius clem, 294; EA"rO'l'CTHHK adj. pius; £M)KHH adj. felix Eliade .

Digitized by Google

Die slaoisches» Elemente im Iiumunischen.

15

IrA"3 H ... scandalum. - GAoI3H ... , GA"CN'" f. opus imperite peractum; GA ... SH.CK, GA ... CHICK vb. opus imperite

perfieio : vgl. H'RAtSHHK adj. stupidus; H'GA'h.3HH'Ii ... f. stultitia, Diez 1. 91. vgl. serb. 6.leCaH stultus.

GA"TO pal us. - UA,. ... f. lacus, stagnum; mrum. p.rr6.).) .. rl'.!- coenum. Die Versetzung des A ist befremdend. G A ... r" P H R'h. bulgarus: bulg. bl ... garin. - GlfAr"p m. id.

G A IO,&, 0 lanx. - GAH,&, m, lanx, vas; GAH,&,lf~, RAH,&,HWIA m. dem.; GAH,&,"piO m. theca scutularum. fiber H fiir 10 sehe man Vergl. Gramm. 1. 25. 266.

EOGP"', RkRp'" castor. - Gp'G m. [d. Beides wohl lat. Ursprungs. Diez, Worterb. 52. Man vgl. auch

., ~OR,OPHHK. GP~~pNHK m. veronica beccabunga und GA"EOpHHK m. calceolus marianus.

\. t:A ,'''' /. -- r ", ~ .. " -

EO£ ... faba: nsl. bulg. bob; magy. bab. - GOE m. id.; mit GlfGO"I,HK m. sisymbrium vgl. man nsI. bobolnik

lepidium t!ardamon. Nicht von dem lat. fab. stammead. .

"

£ 0 r ... deus. - £OiOT-D'h. f. epiphaaia, nach Eliade aus Gor'h. und Go,.its ... zusammengesetzt; £or"T adj. dives

:tb. l1tgat; £OrK,."w m. homo dives iass.; GOr'h.T",." Gor'h.~i ... f. divitiae alb. JJ.trl'.!-'1x6.T'cl'.!- id.; +EOr'h.~"K vb. divitem reddo; ~1J adv. satis ; vgl. G"~A"H m. semen cardamoni.

£ 0 Ii pugna: nsl, bulg. boj; srb. 60jHHK; magy. baj difficultas, pugna; bajnok heros. - E".o m. aerumna, labor: die Bedeutung des rum. Wortes zeigt, dass es unmittelbar aus dem ~gy. entlehnt ist; GOHNHK rn. pugnax mar. 2. 89. Schull. vergl. engL bale; auch an goth. balvjan ist nicht zu denken.

£ 0 A it,. H aegrotare, GOA"HH~": bulg. bols , bolk ... , bolnav; serb. 60.l>a dolor. - GO"A'h. f. morbus; GOAitK adj. aegrotus iass. psa!. 67; £OI\l'K vb. aegroto; GOAH"B adj aegrotus; £OAH ... B.CK vb. aegroto; £OAHH~'" f. nosocomium j EOAHH~"P.o m. nosocomus.

G OUI pH H .... £ 0 Ali1 p'h. magnatum unus: bulg. bolerin: vgl. alb. buljar Stier: bugliari diconsi i magnati albanesi Rada 1. 134; bujar, bujares ... , bujarist i JJ.1rov'1cO:p praefectus urbis; bujare-te patricii blanch. - £oitp.o m. bojarus; EOitP'H m. Stadtcommandant clem. 268; £O'PH~'" f. bojara; EO.p·'''' f. Bojarenthum; EO'pICK'h. adj. bojaricus.

Gp",&, .... securis : bulg. brad v ... serb. 6pllABa; vgl. magy. bard : alles aus dem Deutschen: ahd. barto. mhd. bart. Diez 1. 93. - E"P'&'''' f. securis ; G"'P,&,"wiD.. faber lignarius. Unmittelbar aus dem magy.

£ P "3,&," sulcus: nsI. brazda bulg. brazd .... - £P"3,&,'" f. id.; Rp'3'&"3 fur EP"I.3'&"3 vb. suI co ; £P"I.3'&'''P' Eliade. £ PH 'I k novacula: serb. 6JlH'IHTH tondere; magy. bicsak , bicska; alb. JJ.1rpiaxl'.!-, brisk. - EPH'I.o m. novacula; £pH'IoIr m. culter plicabilis.

GPo,&,'h. vadum: nsl. bulg. brod vadum; serb. 6pOA vadum, navis. - Gpo,&, m, £plf,&,HH ... ,f. traiectus; £plf,&,"piO m. portitor: vgl. GpO,&,fCK vb. deliro mit nsI. broditi blaterare. Dunkel ist £90,&,itA'" f. eventus.

GpOWTk: bulg. bros aus brost serb, 6poh rubia tinctorum. - £PO'l.o m. rubrica.

RPOt(CHTH: nsl. brusiti: morje vankaje brusi blato Crell; bulg. brusa porno. decutio.

£p BkHO trabs: nsl, brvno, brun bulg. br ... vno. - E"'PH ... f. id.

Rp Aor ... lustrum ferae: nsI. brlog serb .. 6p.lor. - Gp ... ser fiir R"kpAOr m. iass. es entspricht dem asl. AO)l('.

£plfWfCK vb. jaculor.

orp",&,". C ... KpOBHW,. •.

£ p ... T k: russ. ~ cech. brt' poln. bare Bienenstock in einem hohlen Baume. - £op,.... f. truncus cavernosus. £ P"'WAIii H ... : nsl. bdl@n, brslan ~11. br'h.sl@n serb, 6pru.l>aH; magy. boroszlan. - ~OpOWA"H m. hedera. Un-

mittelbar aus dem magy. entlehnt.

Bp WT"H ... hedera: serb, 6pDJTaH; magy. borostydn : vgl. nslov. bdcel. - Rpoql'kN m, sambucus.

£p WTk: russ. 6op~ .. poln. barszcz acanthus, heracleum sphondylium. - £opw m. ius acid urn.

£ p it3": nsl. breza vacca maculis albis sparsa; brezast adj. id.: vgI. nsl. breza betula £pit3. - adj. albia maculis spnrsus.

Digitized by Google

16

Fr. Miklosich

,

Govif, GO'('UK ... stultus. - GtI-kK adj. ferus; GtI''Ii ... f. ferocia; GtI''I.CK vb, abundo iass.; GtI''IHTtlp ... f. abundantia; GtI.CTptl adj. ferus; GtI.cTpi ... f. ferocitas; GtI.CTptl m. Zeltergang des Pferdes: vgl. GtlHrtlfCK vb. perplexe loquor; +GtlllVCK vb. luxurior, Diez 1. 92. vergleicht passend serb. 6yjQalbe

G O'f' K H A>. T H: serb. BYKHyTH mugitum edere, exardescere, resistere. - GtlKH.CK, GtlrH.CK, GtI*HICK, GtlRHltK vb. trudo; H3GtlKHICK vb, eructo.

GO'f'K .... littera: nsl. bukve pl. liber; bulg. serb. 6YKBap. - GtlK. f. littera mar. 2.7; GtlK. 1\. CI\OR.H-kyU endr. 178; GtlKOolRH ... f. GtlKKolpiO m. abecedarium.

G 0'(' I' U H ... : bulg. buren, buren russ. 6ypbHH1> poln. burzan; magy. burjan. ~ Gtlptl-kH m. herbs inutilis;

buruiana de buba rea scrophularia aquatica.

G 0'f'X' H A>. T H: vgl. bulg. buhn ..... russ. 6yXHyTb poln. buchnsd. - H3GtlKH,CK vb. 'eructo: vgl. GO\{KHA>.TH. G 0'(' W H T H: serb. 6ymHTH corruere. - H ... GtlW.CK vb. erumpo.

G A -k H H Ie pervigilatio: serb. 6A~HHje)AeHHje. - A.Hi ... f. officium nocturnum; GA.HtlleK vb. vigilare clem. 240.

G 3 : nsl, bez, bezeg russ. 60:.'1> eech. bez;~. bozza, bozda Molnar. - G03 m. sambucus ebulus.

G T : nsl, bat bulg. but baculus - G ... T ... f. baeulus.

G X': serb. 6axHYTH ex insperato adesse; YAapHTH 6aXOM terrefacere. - 3 ... nC.CK fUr 3 ... nW.CK vb. inopinate

'., deprehendo. V gl. Dies, Worterb. 394.

G 'I k K.s dolium: bulg. b ... cv .... - GOWK ... f. id,

G W .. : adverbialer sing. instr. G WHb1\.: bulg. baska seorsim; ubaska: ub ... Ska s ..... d iudicium separatum

berec; scrb. 6amKa glas. I. ._ G lUKol, A' ol G ... WKd adv. seorsim: alb. bask ist Haufen, bask ... zusammen.

G .... ROI\ ... bubalus: nsl. bulg. bivol; magy. bival : vgI. alb:bual, buj, bualic .... - GHROI\ m, id.: GHROI\HL\'" f. vacca bubalina; GHROl\olpiO m, pastor bubalorum: vgl: das unter GOG'" erwlihnte £tI£OI\HHK sisymbrium. Nicht unmittelbar aus dem lat.

G .... K ... taurus: nsl. bik. - mrum. biku m. id. boj. 39.

G-k"'olHHIe fuga. - G ... "'.Hi ... f. id.; G ... "'.H.CK vb. fugio; G ... "'.HolP.o m. cxuI.

G-k 1\'110 r ... annulus: bulg. belejug serb. 6HO'lyr. - G ..... l\'llOr, GII\'I.or m. id. Ein dunkles Wort.

G -kl\ ... albus: nsl. bCliti bulg. beli putamen detrahere. - G ... l\olH adj. flavus: GM.CK vb. corticem detraho mrum. p.mAtaxotJ. Zu G"'I\ ... ist wohl auch alb. baljos flavus zu ziehen.

GA>. G H Al\T H son urn edere, - GOMG ..... ICK vb. susurro.

GA>.AA>. ero: AOG'llJTH nsl. dobiti bulg. dobi acquirere; dobanda Sprache der Bulgaren, Denkschriften 7.121; H3GA>.AA>. info H3G'llJTH Iiberari, VergI. Gramm. 3. §. 253. - AOG ... HA'" f. lucrum, foenus; AOK ..... HA'CK vb.

lucror; H3G ... HA'" f. salus iass., vindicta; H3G ... HA'CK vb. vinco, vindico; vgl. auch p ... 3G HA vb. delecto.

Obwohl AOGA>.Aol nur im bulg. vorkommt, H3GA>.Aol unbekannt ist, so darf doch weder AOG HA'" mit einem

lat. debenda (Diez 2. 410. 352), noch H3G ... HA'" mit it. sbandire (Diez 1. 93), noch mit do abunde odor divendo (lex. 192.) zusammengestellt worden. Vgl. AOKdA ..... unter AORIA (AOKICTH).

RolAHTH accusare: nsI. ovaditi indicare: bulg. vadi serb, aaAHTH promere sind davon verschieden. - R ..... A.CK vb. indico; HIR"'AHT adj. non indicatus.

Kol 1\ H T H volvere. - +R ... I\ICK vh. involvo,

Rol 1\ ... fiuctus : nsI. val serb. BU; alb. vaalj Stier valj mscr. valls blanch.; bulg. val hat eine andere Bedeutung. - Kdl\ m. id.

K" I' A oJ. T H: nsl. vardeti bulg. vardi custodire; aus dem Deutschen: ahd. warten ; keine Zusammensetzung des deutschen war und des slav. Verbum A -kTH. - KolpA ..... f. Wachthaus; ~~.gy. vurda.

Roll'''' calx: bulg. var. - Roll' m. id.; R ... pOC adj. caleem continens; R.tPHHL\"', R ..... polI\HHL\ ... t. fornax calcaria; s"'Polp.o m. calearius ; R ... ptlICK vb. calce dealbo.

Digitized by Google

----- -- -------

Die slauischen. Elemente im Rumunischen.

17

1 IA H" JIl4gnus. - K.A ide sulz.; KIA .4r.t magnus aga; KIA AKOPHHK chris. 26. KfA KOpHHK magnWl vornik; RO'PH K.AHU" magni boiari.

K'pHr.4 catena: nsI. veriga, bulge verig'lt.. - K'pHr'lt. f. annulus; KlpHr.tw m. leno; KlpHr.tt'.o m .. rhamnus catharticus, seer cordifolium.

KHU'It. laetus. - Bilc1t.I\. lleMOC adj. id.; KlClAi'lt. f. gaudium; RIe.AleK vb. oblecto: vgl. alb. veseljit bin

ergiebig.

K. C A 0 remus: nsl. bulge veslo. _: K'lt.HCA'It. f. id.; K'lt.HCAS, K'lt.HCA'3 vb. remigo.

K • 'I' 61" H iii officium vespertinum: serb, Be'lepn.a, russ. aesepaa, - K''1'PHi'lt. f. ide K HAil H H Ie visio, - K'A.Hi'lt. f. id.: vgl. npHKilAHIP' f. spectaculum.

RHH.t culpa: bulge vin'lt.; asl. KHNOK.tT'It. reus. - KHH'It. f. culpa; KHH .... t1 m. suspicio; KHHOBdT adj. reus; KHHOK'lt.llICK vb. accuso; AICKHHOK'lt.IlIeK vb. excuse.

KHT.r.3 .. heros: nsl, vitez, serb. BHTe3; magy. vitez. - KHns m. ide

K H r 61 'It. turbo: nsl. vihcr, bulg. vih'lt.r, serb. saxap. - KH.Op, KHKOP m. procella iass.; +IH.Op vb, turbine iactor. Diez, \Vtirterb. 'SSt., denkt zweifelnd an it. bufera.

KHW.UI: nsl. visnja, bulge vian .. , serb. BHlIlIba cerasum apronianum; ngr. i3i<7'll1l01l. i3ca"I)1Itcij alb. visje mscr.; it. visciola, ahd. wihsela. Diez, 'Worterb~ - KHWH'It., .lIllHH'It. f. ide j KNWHN m. cerasus aproniana. t._ tf I

K A.4A 'IIJ K.4 dominus: bulge vladik .... , serb. &laARD episcopus: ngr. ct£r1Ir6"". - BA"'AHK'It. m. episcopus; BA .... - AH'Ii'lt. f. episcopatus.

KAdK'It.: nsl. vlak, sorb. &lall rete. - mrum. i3"AdxolJ id.; KOAOK m. rete mar. 3. 35. ist neue Entlehnung aus dem Russischen.

BA'lt.KOAA.tK'It. vulcolaca, eigentIich lupi speciem habens: bulge vl'lt.kolak, vr'lt.kolak, serb. BYKoA.l&ll; ngr. i30lJ"AltOI..IXXIX, i3polJx61..IXXIX~ vent.; alb. vurvolak von Hahn's Alban. Studien 1. 163.: gr. I..lJXcill~PWIrQ', fz. Ioupgarou etc. Dies, Worterb. 677. - K'lt.PKOAdK m. daemon; K'lt.PKOA.t'lH lunae defectio: in Betreft' dieser Bedeutung berUcksichtige man die von mir im Lex. linguae palaeoslovenicae gegebene Notiz: deficiente luna vel sole rustiei dicere solent: vlkodlaci comederunt lunam vel solem.

K A 'It. r B 'It. magus: ungr.-slov. volhvica mulier hariolans; kroat.-slov. vuhvec; bulge vl'lt.hv'lt. praedo, fur. - lI'lt.A.'It.: B'lt.A~ !niH daemo metallicus: vgl. sx.p.ICK vb. garrio; sx.P.HTOP.o m, homo garrulus mar. 1. 23.

K03.tT.4H auriga. - K.3IT.g m. id.; KH3HTi~ clem.: vgl. alb. vozetarem promovere (remigando Stier). KOHHHK'1I. miles: nsl. vojnik, serb. BOjHHIl: magy.latinisirt: vojnikio Bartal 3. 275. - KOHHHK m. heros. KOA .. voluntas: nsl. volja, bulge vol .. ; alb. vol. - Boi'lt. f. id.; selee adj. laetus; KOleK vb. yolo; KOHHLI,'It. f.

voluntas j KOAHHK adj. voluntarius; KOAHH'Ii'lt. f. liberum arbitrium j M'1I. -tKOAHH'IICK vb. libere ago; H.KO'lt. f. necessitas, miseria (nsI. nevolja miseria; magy. nyavalya morbus; alb. nevoju , lIo~611q. necessitas); HIKO-kW adj. miser; H.KOIeK vb. operam do; H.BOHHLI,'It. f. studium; H.KOHTOP.o adj. s~

K ° H .. odor. - KoillPHHll'lt. f. me nth a silvestris: vgl. russ. BOHIO'IIla, poln. wonianka. Aus dem rusa.: weiches H kann im rum. ausfallen. .

K 0 W T H H.t: nsl. vos~ina, serb. BomTHHa, poln. woszczyny faex ceraria. - KOIPHH. pl. f. ide

KOteKOA.4 dux 0 KOH miles et KOA.4 ducens; nsl. vojvoda, bulg. vojvod'lt.; mngy. vajda, ehedem vajvoda; ngr. i3"~6ctQ' due. ~()iJ3r:ilI'r'ci~, i3oi~'JlIctci~ alex. 28. 47. '02. - KO.KOA m. chris 11. KOHKOA, KOA'It. m. princeps.

II 61.4 G H" passer: nsl. vrabelj, vrabee, serb. Bpa6aq. - KP.4Bi'lt. f. fringilia domestics Bielz; Kp'lt.Gio.4p'1I. f. avis iass. Ip.4r'lt. inimicus, K".4)K"A.4 inimicitia: nsI. sovraz adversarius. - KPd)KG'It. f. discordia; Kp'lt.)KRfCK vb, concito: vgl. Kp .... )M\.4W m. inimicus und alb. ~p«ryt(1- homicidium. Lex. 326. vergleieht gr. cp,.5'i'£tlI.

(lUtlollch. )

3

Digitized by Google

--

18

Fr. Miklosz'ch

B P '" ac '" H Hie divinatio, BP"'~HTH magicas artes exercere ; nsI. vraia superstitio. - BjJ"'ac ... , BjJ.u;t ... f. incan-,

tatio; Bp ... ac.CK, Bp ... t,t'CK 'f'b. incanto.

B P'" H : bulge vran ... Pfropf, serb, Bpall> obturamentum, Spund. - BjJ"'H"', Bp-kH ... f. Spundloch.

I P '" T H H q'" ianitrix: nsI. vratnice, bulg. vratnic ... porta. - Bp"'MHHq .... Bp"'HHq'" f. ide

B p ... e T'" aetas: nsI. vrsta, bulg. vr ... st ... id. ; serb. BpCTa series. - B ... pCT ... f. aetas, stria; I"'PCT.3 vb. lineis distinguo: B"'pCTHHK adj. adultus; H.B .... pCTHHK adj. non dum adulta aetate: alb. v ... rs ... , v ... rrts ... aetas;

v rs nik: aequalis.

Bp T n spelunca. - B"'pTon m. palua.

B p T -k T H circumagere, Bp ... T')K'" Schraube; bulg. vr ... tei; alb. vertit circumago. - AICB"'pTICK vb. ret orqueo; _B"'PT.t,t m, obex, trochlea, puteus metallicus; B"'pT.ac m. Wagenwinde lszer; B"'PT.acICK vb. verto iass.; B ... pT'kAHHq .... f. rhombus, girgillus; B"'pTHT m. circuitus iass. 139.

B p ... r'" cacumen: nsI. vrh, bulge vr ... h; asl. C ... Bp WHTH perficere. - B"'pB, B'h,P, m. id. ; B,prOBHHK 3.MAIO

B"'A"'rCKO. chris. 25.; ' pWICK. o,"'PW'CK, C B ... pW.CK, +C .... B ... pW.CK vb. perficio; A.CSB"'PWHp. f. per-

fectio; OB ... pW .... oR ... pwi f. campus elatior: -vgI. KOB"'pWICK vb. antecello; H.KOB"'pWHT adj. immensus

und nesepunrr' iass. fur asl. flp-kKAOHIeH ....

B p ... W "': nsl. vrSa, serb. apura, russ. Bepma, poln. wiersza; magy. halaszv,jaa. - B"'pW'" f. nassa,

Ip-k" ... dignus: nsI. vr~den, serb. BpujeAaH. - BP-kAHHK, nach dem Lex. auch B-kPHHK, adj. dignus; BP'A-

HHoti ... f. dignitas; +BP'AHHot.CK vb. dignum habeo. Mittelbar aus dem Deutschen.

B P -k M .. tempus: nsI. vr~me, bIg. vreme, serb. BpHjelllle. - BPU' f. id.; Bp.MUHHK adj. temporalis.

Bp-kTH: bulg. vr: vr ... insero; serb. yaPHjeTH ce, yapeM ce schmiege mich hinein. - B"'p ... CK vb. insero.

B 3AOVr'" aero - B'1I.3"tJr m. ide

B C T .. r H & T H retiuere. - fCT ... Hr ... H.CK vb, detineo.

B A P'" lutra: nsl. vidra, serb. BHApa, russ. BLlApa; magy. vidrn. - BHAP .... f. lutra vulgaris.

B )KA ... : serb. BHlKllO, BBJK.le, BBlKAHl\a, russ. BLlJK.leQ'lt, BLlJK.lH~a; magy. visla.-BHwA'" f. canis avicularius.

B"'AoB'" vidua. - B"'AtJB ... f. id.; B"'AtJB m. viduus; B'1I.,.\tJBi ... f. viduitas; B ... "tJBICK vb. vidua, viduus SUIll:

fur Entlehnung aus de~ Slavischen spricht das ... del' ersten Sylbe und der Accent: vgl. it. vedova. Diez 1. 337. und Worterb. 745., ftlhrt B ... "tJB ... auf vidua zurilck.

B"k BI P H q"': nsI. veverica, serb. BjeBepHl\a sciurus; ngr. f3'f3'pit'C« vent. - I.B'jJHq ... £ id.

B -kA p e hydria: nsI. v~dro, bulge vedro; magy. veder; alb. vedr .... - B-kAp ... , B4AP'" f. hydria, urna.

I "k K... aevum. - B-kK m. saeculum, aeternitaa; B.ot" in aeternum; B-kKtJA B-kKtJAtJii chris. j B"kotHHK. B-kw-

HHK adj. aeternus; B ... i ... f. aeternitas.

B-kcT ... fama. - B"kCT. f. nuneius ; BICTICK vb .. nuncio; H.B.CTHT adj. obscurus.

B-k T P HAO velum: nsl. vetrilo i mngy. vitorla id.: bulg. vetrilo flabellum. - BlTpHA'" f. velum navale, B"S"'TH ligare: nsI. vezek. - B ... H30K m. fascis, ftlr ein asl. C ... B .. 3 .... K ... : -c ist abgefallen wie in ''AjJWICK,

*-kwHHK nus C ... Bp ... WHTH, CB'tWT ... HHK.... '

r '" r '" T H: vgl. serb. raramua avis genus, russ. rara, rara'liii. - r .... r ... ICK vb. glacito.

r "'A .... animal reptile: bulge g,adin'" pecus volatile. - r"'AHH'" f. animal, bestia rapax, insectum.

rclA.T"': ahd. gellita, gellida, mlat. gal eta, gallida; nsl. goIida Milchgelte, russ. reaeraa ziz. bei sachar 13l. - r .... A-kT ... f. cubulus. Ein dunkles Wort.

r '" A H q"': vgI. russ. raaaa corvus monedula. - r"'"q'" f. garrulus glandarius Bielz.

Die slavischen Elemente im Rumunischen.

19

rdAK4: vgl. poln. gal:ka globus. - r4AK~ f. glandula, tonsilla, Druse.

9;rCr/<\' .

r 4 'I' 4'1' H vaticinari. -- ~'t'l",a;'eK vb .. coniicio.

rB03A" clavus: bulg. gozdij; ssl, .npHrB03AHTHj nsl..zaglozditi verkeilen; alb. gosd~: serb, 1'808A weicht in del' Bedeutung abo -- r~BOSA.'cK vb. affigo iass. '118.

rA4B4 caput: serb. r..laBeTHH~ augment. von raasa, - rdAKdTHH~ f. cranium.

r A4 C ~ vox. - rA4C m. id.; rA~cS'CK vb. vocem emitto; rA4CHHK adj. sonorus; rA4CHHK m. rA4CHHK~ f. vocalis. Nicht etwa mit dem lat. clasaicum zusammenzusteHen: Lex. 238. denkt an das griech. 1Aci~w clamo; Schull. vergleicht gr. xAc:i,W und schwed. glosa; Dies, Worterb. 99., hat das Richtige.

rA.3H .. talus: nsl, glezenj, serb. r.leaU'Ht. - rA'3H~ f. iass. 17.; rAillKH~ f. Lex. 116. id.

r AO ScI mulcta: bulg. glob .... und serb. r.l06a; alb. gjob~. gjobar. - rAOdB~ f. id.; .rAOB.CK vb. mulcto. Nach Lex. 238. vom lat. deglubo translate; Schull. vergleicht engl. club zahlen.

r A 0 'I' 41 turba: serb, r..lOTa,familia. - rA04'1'~ f. turba: vgl. M~ -trAoA ftlr asl. ovrA~BIYi.'I'H iass. psal. 68. rAOVM~ scena: nsl. glumiti se nugari Krell; serb. r ... .yMaQ histrio. - rASM~ f. Iocus , rASMu.\ adj. ioeosue ; rASM.CK vb. iocor, Lex. 239. vgl. griech. 1eAl.iw.

rj\~K~: bulg. gl~e, gl~ea, 081. gole, goleati loqui. - r~j\"4B~ f. tumultus; r~A'I~B'CK vb: tumultuor: vgl.

KOAK~ f. tumultus und K~~~K vb. tumultuor mit serb. xyxa.

--

rA~'I'~ guttur erachlossensua dem nsl. golt; bulg. gl~tu Schluck und gl~iam deglutio. - ..... '1' m. collum

tlir r~A'I'; r~TA'* iass. mar ...... A4\I* m, guttur; r~TdH m. guttur: vgl. aal, rp~TdH" nsI. grtanec und asl. norA~THTH; +rH'I' vb. deglutio: vgl. .. HH mit einem asl. '1A~H~. Nach Diez 1. 339. h&ngt r~T

mit dem lat. guttur zusammen, mit welchem Wort Lex. 233. r~j\'I'dH zusammenstellt. r' .',:

rHO Ii pntrefactio, stercus: nsl. bulg. gnoj; magy. ganej. - rSHO.o m. limus; rSHO.CK vb. stercoro.

r 0 A ~ tempus. - oroA m, requies: vgl. aserb. rOM pax.

r 0 It: sserb, rOM pax. - oro.cK, orol5 vb. sedo; H.orOHT adj. irriquietus: vgl. oroA m. requies.

rOA~ nudus: nsl. bulg. gal. - rOA adj. sulz. Eliade. clem. 279. mrum. 1x6A'J1J id.; rOA.CK vb. denudo; rOA~'1'41'1" f. rOAH'tIOH' f. nuditas; rOA4W adj. nudus, depilis.

rOAAl.S .. columba: SASS id. mar. 1. 46.

r 0 H HT H pellere: nsI. goniti, bulg. goni; nsl, krava se goni; serb. roue ce 8eQoBH·. - r04H .... f. persecutio ; reH.CK vb. pello, persequor, mrum. r11x'J1Jlliaxo1J id.; rOH4".o m. persecutor; rOHHu.~ f. vacca coitum appetens,

r 0 p 41 mons: ropil supra. - norop vb. deiicio; norop&w m, descensus.

rop"HHK~: slavisch zwar nicht nachweisbar, doch wahrscheinlich slavischen Ursprungs. - ropHHK adpa-

ritor, vulgo gorniko Lex. 240.; I!':..agy. gornyik.

ropilTH ardere. - Aorop.cK vb. torreo.

rocnoAdp" dominus. - rocnoAdp, KocnoAdp m. princeps; ngr. 10tj1r'J~cip'J' deh.

rO'l'OB~ paratus: nsl. bulg. gotov, serb. rOTOBj alb. gati, rxc:i'l"'ll. - r4'1'4 adj. paratus; rdT. r~TO, ..... 'I'''IC vb. paro; r~rlA"" f. apparatus: ein dunkles Wort, das slav. rO'l'OK~ haben wir Radices 18. mit goth. gataujan zusammengestellt. Nach Lex. 235. a gr. X«t'a:I1X£1Jc:i~w per apocopen et antithesin, mutato kin g. more solito, Man vgI. oben pag. 9.

rpdSH'I'H rap ere. - rpdS~ f. festinatio; A' rp4S~, -t rp4B~ adv. cito; rpdBHHK adj. festinans; rp .... BHH .. i~ f. festinatio; rp~B,cK vb. accelero: alb. grabit rapio; grabetia praeda ; grabites praedator blanch.; vgl. lat. rap tim. rp'BA~ f. pecten foenarius, rastrum: ns1. grablje, serb. rpa6.Le; magy. gereblye: vgl. bulg. grebulkj, .. Mit rp4B .... steHt Schull. ns&chs. gra, grade zusammen.

r p 4 A ~ hortus, urbs: nsl. grad, bulg. grad; asl. rp4AHH4, bulg. gr~din~, serb, rpaAHHa; asl, rp4*A"; alb. garth, gardhi sepes; gradin~; gardh scpire Stier. - rdPA m. sepes; r4PAHH~ f. margo; rp~AHH~ f.

.!



Digitized by Google

20 Fr. Miklosich

mrum. gardim, boj. 134. 1x'!-PlJri}lJ'!- hortus; A.srp~.clC vb. aepem solvo; rp~HH4Ip~ m. hortulanus; rp ... ,.t,HH"'pfCK vb. hortum colo; rp"'AiI: f. vimen, Zaunruthe; rp4latA m. stabulum. Verg!. Diez 1. 93. 7/J Worterb. ~ Schwerlich gothisch: hinsichtlich der StelIung des r vgl. man E4I\T'J. mit EA4ITO und nAS-

M ... H ... , wofur mrum. pulmurrx, mit pulmo.

r p a t'i cantua: vgl. nsl, grajati vituperare. - rp4l1O m. sermo; rjJ .... cK vb. loquor. FpAM4IA4I cumulus: nsl, grmada, bulg. gnmad ... acervus. - rp'h.MAA'" f. cumulus.

r p A H H L\ 41 limes: nsl. granica, serb. rpanana. - rjJ4IHHq ... f. id. EIiade; rp ... HHL\ vb. limito. r p HE ... : russ. rpHS'Io, poln. grzyb fungus. - X'PHE"', XHPHE'h. f. boletus bovinus.

r P H K H A colIare: bulg. grivn ... , russ. rpaana, serb. rpaaaa armilla. Beide Bedeutungen hangen zusammen. _ rpHKH'" f. grivna mar. 2. 69.

rpoR ... sepulcrum, rpo Rlt.HHqA: serb. rp06HHQa. - rpOnHHL\'" f. coemeterium Eliade.

r410sA horror. - rp043 ... f. id.; rpOASHHK adj. horribilis; rpOSAK adj. foedus; rposui ... £ foeditas; .. rpos.clC vb. perte.rreo mar. 2. 261. Schul!. vergleicht deutsch Graus und poln. groza.

r po X'OT'" cachinnus. - rpoX'0T m. grunnitus; rp0X'oT'CK vb. grunnio.

. .;

r41",,"M"': vgl. J:U8&. rpy .. enh gleba mit nsl, gruda, serb, rpYA8. - rpSM m. id,

-.

rp ... E ... dorsum, gibbus: nsl. grb, bulg. gr ... b dorsum, gr ... b·1t. gibbus, serb. rp6a gibbus; asl, rp ... GAT ... gib-

bosus; alb. k ... rbist Riickenwirbel. - rp"'£'" f. dorsum iass, 17. 67.; r"'pBOK adj. curvusj r'h.PEOBHH'" f. curvatura j r1o.pE.cK vb. vim facio iass, 37. 13.; ..... pEOKICK vb. curvo; "'h.p£41'1.o adj. gibbosus.

r P'h.AO guttur, collum: nsl, grlo, bulg. gnlo, gr1o.clun. - r",pA'h. f. gurges, rivus: mit r .... pAAH m. guttut, mrum. 1xq.P"Ixq)I~Y'.i1J und mit r",pKAil:HL\ m. arteria aspera vergI. man serb. rp1Lb8H, bulg. gnclun.

F p ... 'I A: russ. rpe'la, rpe'lyxa, rpe'lHXa; mazy. haricska, von rplK'h. asl, "41'h.K'" graccus, daher eigentlich griechische Frucht. - X'PHWK ... , X'HpHWK .... X'APHWK ... f. polygonum fagopyrum; Haritsch bei clem. 267.

r p ..... H T H. C'h. r p 10. .. H T H contrahere: nsl, kre und kreiti, serb. rp'l, I'p'lHTH, russ. CKOP'lOTh; magy. gores: vgl. alb. g ... rc cacumen. - K'h.P"I.o, er ... p'I.o m. spasmus; K"'p .. 13 vb. torqueo; sr'h.p"lcK, cr"'p .. lcK vb. contraho. Schull. vergleicht griech. X~P(1tOs.

r p 'It.I at A von r p .... S rod ere ; bulg. grizlt.. serb. rpmsa, - rpHat ... f. cura; HlrpHat ... f. incuria; rpHaclcK, rpHaclS vb. curo; rpHatApI.f. cura; rpHatHHK adj. sollicitus. N ach Lex. 245. vom lat. curiosus. V gl. rpHac4l-

Hi f. sacra communio Eliade.

rpil:X' peccatum. - rplUJ m. mendum: vgl. Kf .. H und Kil:K"'; rplwlcK vb. pecco; rjJlwAA ... f. culpa;

Hlr,,,wHT adj. viti is vacuus.

rp"AA: nsl. greda, serb, rpeAa; magy. gel'enda; ngr. 7pElirl~ poutre vcnt. - rpHHA'" f. trabs; rpHHAltO m. trabs aratri: nsl. gredclj; magy. gcrendely, Nach Lex. 245. vom ital. grando pars tecti prominens.

r0t(wT.p",: nsl, guS-cer, bulg. guster, scrb. rymTep, ryu1TepH~a lacerta; ngr. (j6qupoS alex.!. 701JI1'rEpirC'%.

~'Jl1rEpirC'% talpa due, - rSqup m. lacerta; r lhpHpHL\'" f. Rosswurm.

r EATH, e ... r'hlIilATH plicare: nsl. gibati, giba Falte; serb. rosaTO. - FHESiCK vb. curvo iass, 37 ..

r SAA: nsl, gizda superbia, gizdav superb us, serb, rH3~aD comtus. - [,HSAAR adj. venustus Lcx:767.,

r ~ r H A H H 16 mussitatio. - r ... HrAHi ... f. insectum; r ... HrAK adj. balbus ; r"'Hr'h.KICK vb. balbus sum: verg!. r ... HAAK m. scarabaeus mar. 1. 46. : mrum. 1'J171J11£l1x'J1J murmuro ist griech. 1'J17uCW.

r ~ ~ KA. r ~ at K H L\ A vimen: nsI. goza, bulg. g ... zv ... Turban , serb. ry3lBa. Das Wort hangt mit .K .. SATH zusammen: vgl. r~dmHL\A mit RA\.C .... , ~c ... , daher nsl, gosenica neb en vosenica und poln. g\1sienica neben wl,1sionka. - R'h.HI,I Ill. flexibilitas ; K ... H1,1 OC. K1t.Hacoc adj. fiexibilis j r ... Hat m, funis e libro ; r1t.HatICK vb. contorqueo : vgl. KlJacS ... f. fustis appendendo aheno.

r~CT'" densus. - P.HC~ m, dumetum, Die Zusammengehdrigkeit beider \Vorter ist zweifelhaft.

Digitized by Google

Die slaoischen Elemente ~m Rumunt"schen.

21

r ",e ... &DSer: nsl, gosak anser mas, gaska, bulg. g"h.sk .... anser. - r .... HC4lK, ...... CK.4H m. anser mas; r .... HcK .... f. anser. Diez 1. 93. 339. denkt an das deutsche Gans: vg1. auch Wprterb. '1'6a...

·A.4TH dare: A.4, A.4A. - A.4*Ai .... f. vectigal Eliade: as1. A.4*A.4; A.4*HiK adj. tributarius chris. 9.; A"Hh. f. donatio: as1. A.4HHI6; A .... HtlHTOpiO m. donator Eliade; A.4p m. donum: asl, ·A.4p .... ; A.4pHHK adj. liberalis;

A .... pHH .. i .... f. liberalitas; A ptllcK vb. dono; 3 .... A.4p. +A.4p adv. gratis, in vanum; -t3-..,&,.4p adv. frustraj .. ~3""-

A.4pHHK adj~ van us; 3'10.,&, pHH .. i1 •.. f. vanitas: alb. darovit, dhuroig dono. V g1. npH~.~HT iass, psalm. 77.

ARop .... aula. -AROPHHK, ROPHHK m. iudex curiae Eng. 109. Gemeindevorstcllcr in der Moldau: befrcmdend ist CROPHHK; 0Aop in' OAOP£HPIS m. magy. udvarb!r6 Hofrichter und in OAOpX'l~ m. magy. udvarhely: 0Aop ist unmittelbar aus dem magy. entlehnt.

~\ H n A.4 utriculus musicus: serb. AHnale plur, - AHnA .... f. Geige.

AHUK .... diaeonua: nsl. dijak, serb. ~ali. - AH.4K m. studiosus (Student); AH, .. ,CK vb. in schola sum. Nur mittelbar aus dem Griechischen.

A A.4 TO scalprum: nsI. dicto, dletvo, serb. A.lHje-rO. - A.4AT'Io. f. id.

A A .... n C T H, A A .... £& scalpere. - AtI£ICK vb. glabro. JUngere Entlehnung aus dem Serbischen.

AOS'ltlT .... K .... facultates: nsl. dobitek, serb. AOOUTaK lucrum: aserb. AO£Io.I')· ... K ... pecus Lex Dus. 64. 154. 193; bulg. dobirxk pecus: vgl. bulg. imane animal; alb. dobii quaestus , dobia victoria, dobites victor blanch. - AOSHT~K m. animal; AO£HTO .. ,CK adj. animalis; AOSHTO .. i .... f. bestialitas. Lex. 193. vgl. lat. vita.

AORIC')'H, AOBlA& adducere: russ. AOBeCTH, AOBOA'I>; poln. dowod probatio, dowodzid probare. - AORIAICK vb. pro bo; A OR.4,&, 'It. f. argumentum.

Aor.4 tabula doliaris: nsl. doga; alb. dhog .... : vg1. buig. d .... g .... , serb. Ayra, asl, Ax-r.4 iris; magy. donga; deutsch Dauge, Daube; mlat. dova, doga vas; it. provo doga; ngr. 'I-r0"la. duc. ~6"1a. vent. - Ao.4r .... f. tabula doliaris; Aor m. asserculus: vgl. AtlHr .... f. dorsum cultri, sulcus. Nach Diez 1. 15. mit O'?xij zusammenzustellen: man vergleiche auch dessen Worterb.'t2&.--- / J r:

AOrH.4TH: nsl. dognati. - AO*.4H .... f. reprehensio; AO*IHICK vb. reprehendo. Die Zusammengehorigkeit ist zweifelhaft.

A e A ok U T H: serb. AOAHjaTH molestum esse. - ;\OAH-kA ..... f. molestia.

AOHK.4 nutrix: bulg. dojk .... , serb. AojsHlLa: serb. AojHa ist mamma; dajke ist auch bei den siebenbiirgischcn Saebsen gebrauchlich. Archiv fur die Kenntniss von SiebenbUrgens Vorzeit und Gegenwart 1. 105. _ AO"K ..... A.4ih~ .... f. nutrix. Schull. vergleicht goth: daddjan, schwed. daeggia.

A ° C.4 A.4 iniuria: sorb. AocaA8. - AOc.4,&, .... f. id., AOC'Io.,&,ICK vb. molestus sum. Lex. 195. vergleieht AOc.4,&," mit it. disadattaggine, AOC'Io.,&,ICK mit dis und sedo.

AocnokTH: serb. AocnjeTH ad maturitatem venire. - AocnlCK vb. fermentor; Aocn-kA .... f. fermentatio; H.AocnHT adj. non fermentatus.

AOCTO HH ..... dignus. - AICTOiiHHK adj. idoneus,

Ap4r .... pretiosus. - Ap.4r adj. carus; -tAp .... I,IKK vb. adamo; Ap.4ron·1 f. amor, gratia; Ap .... r .... eree adj.

earus, amoenus; +APVOCT.CK vb. blandior; Ap r'lo.A.4w adj. amabilis; Ap .... rtlL\~ f. arnasia,

Ap.4 ..... saliunca: nsI. dl'ac herbae inutiles, bulg. drak virgulta, srb. Apa'l sentis.-Ap.4'tHH .... f. Welnschadling.

APOSHTH conterero: nsl. drob, bulg. drob ieeur; serb. APOB intestina; magy. darab. - Apo£. cApoS m. fragmentum; 3Apos.CK vb. contero; 3Apo£H .. IOHI f. contritio. Nach Lex. 197. vom lat. diribeo, wuhrend Schull. bei ApoS an Troppc, Klumpen, bei CApOG an engl. throb denkt.

Apo*AHI6 faex: ns!. drosdse, drose, serb, ApoiKAa. - AP0)KAHH f. id. Naeh Lex. 197. vom lat. de und restat,

A I' on : poln. drop otis tarda. - Apon m. Bielz; Aponi .... f. Lszer id.

Ap .... 9 audax. - A .... p:l adj. audax; +A"'P3H.CIC vb. audeo; -tA .... pSHIL\ adj. audax; A ... "aci .... f. audacia.

Digitized by Google

• I

22

Fr. M ilelo sscl:

... OVX'1. spiritus. - AtlX' m. id. j A'X'0INHK, AtlrOHHK m. sacerdos: asl. AovrOSlr.NHK'lI. nsl. duhovnik j ngr.

7ry,vp.IXT'lx6,; AtlX'OIHH'f'CIC adj. spiritualis.

A 1.X'0PIr.. ,.1.X'0PIr. mustela putorius: nsl. tf~r, serb. TBOp. - AHX'0P m. id. A .... X''' H H Ie tlatio. - ANX'''Ni1. f. halitus iass,

A -tAO opera. - A.AITNHK adj. industrius; A'kANHK adj. elegans. In neuerer Zeit aus dem Russ. aufgenommen:

A 'kA1. f. acta.

A'k A 1. pars. - A 'kANHU,1. f. ager: nsl. delnica fundus hereditarius J arnik.

A 'kA 1.: aserb, A'kA .. mons monum.-serb. dipl. 32. 62. 82 etc. - A'kA m. collie. Nach Lex. 172. vom lat. tellus, oder vom gr. cl'ijAO, manifestus, quia mons est maxime eonspicuua,

AX-RP"I" nemus: nsI. dobrava, serb. AY6pua. - ASMRP"I1. f. quercetum, silva; A'MSP"INHK, AORP"BIIHK m. melIitis melissophyllum.

*" A H ,. H C H laborare: vgl. asl. *.AIiI, *.A'k,.U, nsl. lelja. - *'kA', mrum. zale, f. luctus; *.ANHK adj. lugens j *1.A'CK, *.A.CK, *IAS.CK vb. lugeo; *.AclNi1. f. luctus iass. j *dAR1. querela. Schull. vergleicht gr. aXCT'AlciCw, und denkt bei *AAR1. an engl. yap, yawl.

*"P 1. pruna: *'p",.,.K1. prunae; nsl. zar radius, lerjavica pruna; bulg. Mr, serb, acap, mepaTaa prunaj alb. zjarr ignis. - *Ap m. pruna; *1.pSICK, *'pS.CK, ac'pKS.CK vb. ignem roo in furno ; *.p",..K m. prunae. Schull. falIt bei diesem W orte gr. a£!p6, und engl. scar brennen und char verkohlen ein.

* .... P 1.: serb, mAepa, lK,I,epo homo vorax, - *AIP m. mustela martes.

* I R P"" H: nsl. lebrati. - *.lp'CIC vb. blatero.

* IA A P Ir.: nur nsl, lelar; ~. sseller inquilinus: aus dem Deutschen, obgleich sich ein genau entsprechendes ahd. Wort, das dem nhd. Siedler entsprechen musste, nicht nachweisen lasst: - ~1A'P.o m. id.; *.A.pHU, ... f. inquilina; *.A.pi'll. f. Ansiedelung ohne Eigenthumsrecht. Lex. 333. vergleicht fz. gite.

* H I H N" animal: nsl. livina, serb. JHHBHHa. - *HIHH1. f. id.; *HI'Ni1. f. animal mar. 2. 17.

* H A e I H N 1. iudaeus: nsl. lidov, serb. mHAoB. - *HAol m, id.

*HA" ;ena: nsI. bulg.zilav venosus. - *HA"I adj. humidus; *HA1.I.CK vb.humecto; *HAub ... f.humiditas. * H P 1. pascuum: nsl, zir, serb. mHp glandes. - )Imp m. id.

*H,."p" panifex: nsI. litar, serb. H[HTap frumentarius: - *H,."PIO, *S,."p.o (vgl. bulg. zjuv mit ziv) m. custos agrorum.

*H,. .. HHU," horreum: ns1. zitnica, serb, JHHTHHQa. - *H,.NHU,1., *HKNHU,1., *HrHHu,1. f. id.: vgl. 3A"rN1. mit Zalathna.

*A -t R1.: nsl. zIeb, serb. a;.utje6; magy. zseleb, ssilfp. - *HAHn m, aquaeductus. Das Wort ist unmittelbar

aus dem M~chen entlehnt.

*P1.A" pertica: nsI. zrd. - *o"PA1. f. virga: vgl. *Hp-kA1. f. meta oblonga.

* P 1.,. I" saerifieium. - *1.p,.I1., *'p,.l1. f. id. i *'p,.lleIe, *'p,.IS.CK vb. sacrifico; *'p,.I.NHK m. aItare. *ov r Wurzel: sonum edere: nsI. zizec insectum; zizek, serb. *HlfO"K curcuIio: alb. zuzink ... , vielleicht Mai-

kafer. - *Hr"Hi1., *Hr1.p"Ni1. f. animal.

*OVn"H1. zupalius: nsl. zupan, serb. iKynaH; magy. ispan; ngr. COV7rci:YO" COV7rCII:YLci: due. - )Ktln1.H m. domi-

nus; *tln ... N'kC1. f. domina: vgl. alb. bujares1..

3" R" I": nsl. zabava, serb. aa6aBa molestia. - 31.£"11. f. mora. 3" £ P" A 0 propugnaculum. - 31.£P'kA., 3.RP'kA. pl. f. cancelli.

3" ROW,. H oblivisci. - 3.S.fT vb. obliviscor, Die Zusammengehorigkeit ist zweifel haft.

3"IIC,.H, 3"IIA& ducere. - 3uoA. 3"loA m. canis laniarius. Das rum. Wort wohl unzweifelhaft slav.

Ursprungs, obgleich sich 3"IOA1. in dieser Bedeutung nicht nachweisen liisst.

Digitized by Google

Die alaviscken Elemente im Rumuniscken.

23

341 B H CT .. invidia. - 341IlHCTh f. id. j 341BHCTNHIC adj. invidus j 341BHCTIJICIC vb. invideo.

341BO,,"': nsl, zavor Sperrkette, russ. aaBOp'loj magy. zavor, zar. - 341" m. claustrum, das unmittelbar aus dem Magyaris~~_~n entlehnt ist. Diez 1. 122. 346. vergleicht mit U nrecht lat. sera. 3UO" m, repagulum j 3~BO"-'CIC vb, claude.

341 B' C 41 aulaeum: serb. aujec velum. - 3U'C ... f. cortina j auch 3411113 ... geschrieben. U A 'T H, 341 A' til. adiicere. - 341Ai .... 341ri ... f. praeligamen, Schiirze.

341 A 0 r ... pignus: nsl. bulg. salog ; magy. zalog. - 3'11.AOr m. id. j 3'11.A01,I1CIC vb. oppignoro; Al3'11.A01,I1CIC vb.

. pignus libero.

3AM .... CAHTH: serb. aaMHC.lHTR animo concipere, - 3'11.MHCAICIC, 3IMHCA.CK vb. id. 341 nae T H, 341 n 41A &: russ. Aopora aanua cnroll'Jo. - 3 ... n4lA'" f. nix.

341nHC"': serb. aanac Talisman; russ. aanacs, poln. zapis. - 3AnHC m. syngrapha. 341no,,"': vgl. die Wurzel n,,: poln. pr\" przej~ rubesco, - 341no" m. rubeolae. 341"",30" .. fulgor: nsl, zarja, zorja, bulg. zor ... - 341". f. 30"H pl. mar. 2. 73. splendor. 341T~"41: serb, aarope pl. f. sumen. - 3 ... TO" m, id.

341T KH&TH obturare: vgl. nOT ... KN&TH impingere. - S ... THrH.CK vb. offendo; 3 ... THrH'A ... f. scandalum.

310N tintinnabulum: 3B .. H'TH sonare. - tBOH m, fama.

3B~3A4I stella. - 3 ... B-ksA'" f. aateriseus (in ecclesia).

3 H A'" murus: nsl, bulg. zid, serb. aHA. - 3HA m. id. ; 3HA'CK, 3HAlltK vb. opus latericium facio; HI3HAHT adj. non creatus; 3HA4I"~ m, coementarius; 3HA "''''CK vb. opus latericium facio j 3HA ... "i ... f. opus latericium.

3 A 41 T ... aureus. - 3A4IT m. aurum; 3A"'T4I".o m. aurifex; 3"41TOlJtT m. x,puaoa'rofLo, Chrysostomus.

3 M H it serpens: serb. aMHja: vgl. nsl. zmaj, serb. 8Maj draco. - 3MIS, CM.S m. feuriger Drache. Nicht aus dem gr. a/UP~&:).£o, Lex. 651.

3,,-kTH spec tare. - 3"',,'CK vb. id.; vg1. 3 ... ,,-ks ... f. auetoritas ; N'J.3"',,'''''' vb. videtur; H"'3 ... "HTIJ" ... f. visio: vgl. as1. H43H,,41TH observare.

3orRorH ... : serb. ay6ya tunica; magy. zubbony; mlat. zupa, fz. juppe, - 3 ... RtlH m. togula.

3&R" ... , 3&R ... dens. - 3'11.MR"H pl. m. denteslupini; 3&MRPI pI. f. Mundf'aule lszer; 3HMR.CIC vb. subrideo, eigentlich die Zahne blecken; 3&MRIT m. risus lenis Eliade.

3 & R " .. urus, bos iubatus: russ. ay6p .. , ngr. 'OVfL7tPO, due, £i~ofL£\I 'rP~1i).~rpo\l f).~6\1T'~ cX7tO 8pep."fJ' Ii, T'~\I OtXO\l K~!a~po" 8\1 ix&:).ou\l ,6p.(3po\l Morelli, Bibl. manuscr. 1. 59. - 3HMR"IJ, 3'11.MR,,1J m. urus, bos iubatus; 3HMR,,'" f. dama, Damhirsch. Dem Lex. ist 3 ... MRpti Zebrapferd, it. zebro.

H3R4IIH'rH liberare. - H3R'11.I'CK vb. salvo: alb. sbavisem sanesco. Nach Lex. 327. mit gr. (3£(3~16w con-

firmo zusammenzustellen.

H3 R H T H occidere. - H3HICK vb. viol enter pulso.

N 3 BOA'" exemplar. - H3BOA m. id. ; H310A'CIC vb. auctor sum.

H310,,"': bulg. izvor, serb. RaBop fons. - H310p, mrum. izvor boj. 213. 216., m. id; H3BO,,'tlC vb. scaturio. H 3 r 0 H H T H expellere: bulg. izgon ... expulsio. - H3r04lH ... f. persecutio; H3rOHlCK vb. persequor: vg1. H"'-

AIHltK vb. invenio.

H3A .. 3'" exitus. - H3""3 m. ager compascuus.

H 3 M 'k H 41 commutatio: serb. HaMjeRa Wechse1. - H3M'H ... f. femoralia; H3MIHICK vb. permuto ius. H K,," ova piscium: nsl. ikra, serb. RKpa j alb. ikra. - HK,,' pl. f. id.

N H H Ie pruina: n;l. imje, ivje fur inje] bulg. inej, serb. Ra.e. - HHi ... f. glacies in mediis undis natans.

Digitized by Google

24

Fr. jliklosich

H H 0 n A fAU H h. H H K ... alienigcna. - HHonA''''IHHIe m. id. iasa, 65.

H HOp 0 r ... unicornis. - HHopor m. id. ,

H (KOY (H T H tentare. - H(KtJ(f(K vb. pcritum rcddo; H(KtJ(HHI\'" f. habilitas; H(KtJ(HT adj. peritus .. H(noB'kA'kTH confiteri: H(noB'kA"HHI6 confcssio. - H(nOBIAdHi1.. f. id.; H(nOB'AICK. H(nOBIAtJICK vb.

confessionem excipio.

H e n p d B H T H corrigere. - H(npdB'" f. negotium, effectus: H(npdBHHIC m. curator; H(np"'BICK vb. ago; H'H(-

npYHT adj. imperfectus. .

H e n 'W T ... perscrutatio. - H(nHT'" f. tentatio; H(nHTICK vb. tento.

H (TOB'" eertus, verus. - H(TOB m. finis Eliade; H(TOBICK vb. finio; H(TOBHP' C. Ausgleichung; H'H(TOBHT

adj. imperfectus.

H C'T'" certus, vcrus. - H(TII\ 'adj. sagax; H(T''IIOH', H(T'I\H"" f. sagacitas; H(THT adv. penitus, profecto.

H e wk A H T H sanarc. - H(U,-iAf(K \" b. sano iass, 29. 2.

KdA HT H suffire. - K"'A'CK vb. suffio ; K'h..AHTtJP'" f. suffitio; K'h..A'kAHHI\'" f. thuribulum.

K dA h. cadus. - KdA'" f. id.; K"'AdP.o m. vietor; K'h..A "'pICK vb. vietor sum: alb. kadc. Das Genus spricht

gegen die Zusammenstellung mit lat. cadus, gr. xlid'o~, mit dcm allcrdings das slavische identisch ist.

K d!U H H 16 institutio. - Kd3"Hi ... f. praedicatio.

K d3 H h. poena. - Kd3H ... f. cruciatus ; K'UHICK vb. excrucio,

K" A H T H: asl. KdAHAO tcmperatio ferri. - K'h.AICK vb. duro, tempero.

K d A 0 n 'P ... : scrb. aaaonep halsamita vulgaris: vgl. kleinruss, kanupyf pilnyj salvia pratensis. Dunklen U rsprungs. - KdAdn ... p m. tanacetum balsamita.

Kd""Hh.lapis. - KdA\'HHI\'" f. fornax: vgl. serb. RaMeHHQa saxum und magy. kcmencze fornax.

Kd H": ns!. kanja milvus; mllgy. kany'a: vgl. ngr. axIXlI!li~ vultur somm. - Kd', rd. f. id.: tJAHr.t, f. id. ist zusammengesctzt aus t4AIO, magy. olyv, und rd'.

K d n H W T' idolum, altare, delubrum. - .KdnHWTI f. idolum, delubrum.

K d 'I h. K d: serb, H8'lSa ludus quid am pucrorum. - Kd'l"', Kd'lK'" f. id. G lasnik 1. 23. VV ohl von (KMC.tTH.

K"Wd: ns!. kasn, bulg. kaSh.; magy. kdsa, - pHWKdW ... , X"PHUlKdW" f. oriza; magy. riskdaa. Kd."TH ('" pocnitcre:serb. aajaTH ulcisci. - K ... ICK vb. dolco.

K' 'I H r d: ns!. keeiga sturio habd., serb. aesara, nsl. keea; magy. kecsege: vg!. serb. sara, - K"''ItJr ... , 'IH ..... f. accipenser ruthenus. Die V crbindung K' beweist unalaviscben Ursprung,

KAdCTH, KAdA§\ pono: nsl. klaja, asl, KAd*Ad pabulum. - KA"'AfCK vb. accumulo; KA"'AHTtJp ... f. cumulus: vg!. K ..... ' ... A ... ~ m. caudex , magy. kalodu; KAd. f. cumulus, meta foeni. Schull. vergleicht schott. claud, alta. klood.

.' ....

K A d T H T H pulsare: bulg. klati agitare. - KA"'TtCK, KA ... THH vb. agito; KA ... THT ... f. placenta tenuis; H'KA"'THT adj. immotus. Nicht mit gr. xA!lI.;ti'jllIX! zusammcnzustellen, wie Cipariu, "De latinitate linguae valachicac", mcint.

KA.8fTd calumnia: bulg. klcvct .... - KAfB'T ... f. id.; KAtB'TICK vb. calumnior; KA'B.THHK ... m. calumniator

iass.; KA',fTHPt f. calumnia Eliade,

K A H K H §\ T H clamare; serb. HAHK clamor lactus. - KAHKtJlCK vb. iubilo. KAH H ... : KA H H H 16 cunei. - KAHH m. cuneus.

KAHnHTH; vgl. sorb. KAHnHTH in andcrer Bedeutung. - KAHnlCK vb. nieto; KAHnHT .... f. nietus; KAHn-tA ... f. momentum.

... K A H e : bulg. klisav klebrig. - KAH('" f. lardum.

Digitized by Google

Die slavi8cken Elemente im Rumuniscken. ,

K A 0 K-: bulg. kloci glocire; nsl. kvo~ka, bulg. kv~k~ serb, BBO'lB.a; alb. klo~k1., kva&a mscr. gallina glociens. - KAOK .... f. id. mrum. X~WT~~; K"OK .... CK. lC"OK .... pICK vb. glocio; KAO'lICK vb. incubo; 1CA0'fHT m. ovum

25

ineubitum.

ICAOKOT ... scaturigo; KAOKOT.TH sonare. - KAOKOTICK vb, bullio; ICAOKOT. f. bullitus: vgl. clocotici clematis integrifolia.

K A 0 nOT ... strepitus. - KAonOT m. campana mrnm. xlozrot'olJ; KAOnOI\'" m. tintinnabulum; campanula medium, campanula liIium convallium; KAonOTICK vb. campanam pulso; KAonoT.p.o m. campanarius: serb. K.lOOOTap aries tintinnabulum gerens: vgl. nsI. klopotec tintinnabulum, alectorolophus piIosus; KAonOTHHI\ .... f. turris mar. 1. 34; KAOnOAHHI\ .... f. id.Eliade: vgI. ""OKOI\'A m.li1ium convallium; alb. XAIJzrciaxt.;t pessulus. V gl. Diez, Worterb. 597.

ICA ... U trama. - K .... A~H pl. m. stupa; K'Io.AI\"'ICK vb. rupfe.

KA-tu1 gluten: nsl. kMj. bulg. klej, - KA'iO m, id.; KA.ioc adj. glutinosus; K""tK vb. conglutino. KA -ItH ... : serb. uHjeH squalius dobula. - M-ItH klean m. Bielz id.

K A ok W T .. forceps: nsI. kIG8'l!e, bulg. klesti. - KA"klJ.l' pl. f. id.; KA'lJ.IHH~"" f. id. Schull. denkt an engl. clutch. K" 10 'I" davis: alb. kljil! id. - KAS'I4piO m. claviger eng. 109. 112.

KM.T .. : nsl, kmet, serb. IllieT. - KtfM'T m. rusticus pop.

IC 0 B .... A 4 equa. - KOBH"'" f. feretrnm aratri: vgI. A.BH"'" f. equus strigosus.

IC 0 B .. auspicium: serb. Ko6 occursus, Ko6HTH interitum praesagire. - KOB .... f. omen; KOBICK vb. praesagio; KOBHTtfp .... f. praesagium.

K 0 B. 'I" faber; magy. kovacs; alb. kova~. - KOB4'1.o, ICOBM m. id.; KOB"''Ii'pi ... f. ars fabri.

IC 0 B P H r .... : russ. KOBpHra panis formae rotundae: vgl. serb, KOBP'IIITR crisp are. - KOBpHr m. circulus, panis genus; KOBpHr vb. incurvo. Nach Lex. 144. vom lat. circulus per metathesim et c mutato in g.

ICO*. pellis: nal, kO!UD vestis pellicea. - KO.*_ f. pellis; KO*OIC m. vestis pellicea; KO~OK4P.o m. pellio

ICO 3 H P 0 r .... capricornus. - 1030POK m. Wappenschild lszer. Die Richtigkeit der Zusammenstellung beider Worter ist zweifelhaft.

IC 0 IC 0 w .. gallina: nsl, kokos id.; magy. kakas j alb. kokos gallus. - KOKOW mrum. kukotu boj. 39. m. gallus; KOKOWICK vb. calco; KOKow,ti pl. m. UpB'" KOKowS"tfH erythronium, adonis aestivalis: magy. veres kakas, kakas vidg. Das Suffix bezeugt Entlehnung aus dem Slavischen. V g1. dagegen Diez, Worterb. l)99.

ICOA.'I": K 0"4 'f "1\" circulus: nsl. kola~; magy. kalacs; alb. kuljal!: vgl. ngr. XOAixcoli panis rotundus due, - ICOA.K m. circulus, arcus, striblita mrum. xOIJ~cixolJ; KO" .... 'I .. CK vb, orbem circino,

KOAHU tugurium: nsl. koliba, goliba, bulg. kolib ... , serb. KO.lR6a; magy. kalyiba; alb. koljube, XI%~v/J-~£' - KO"HB'" f. id. mrum. XI%~v{Jt.;t. Das slav. Wort ist aus dem gr. XI%~V~Y1 entlehnt.

K 0 A H B 0: serb. IlO.LHBO: gr. x6~IJ~o\l frumentum coctum. - KOAHB ... f. pule grane&. Griechiseh.

ICOA .. HU: po In. kolnia, nsl. kolnica: vgI. 8Sl. KOA., nsl.kola, bulg. kola cnrrus. - KO"H .... KO"HH~"" f. tectum, Wagenschuppen.

KOA"A4: nsl. koleda, bulg. kolad .... Weihnachten, serb. )lo.leAa; alb. kol .... ndr'lo.. - KO"HHA .... f. Weihnachtslied; ICO"HHA vb. singe Weihnachtslieder: nsl. koledovati. Das slav. Wort ist lat. Ursprungs.

KOHon-: serb, )lOHOO.Le, nsl, konoplje; alb. kan ... p; lat. cannabis. - K .... H ... n .... f. id. mrum. x4nzrt.;t; K .... H.HHip.

f. cannabetum. Alles lat. Ursprungs. Diez, Worterb.'S4.. .

K 0 H .. 'I H H. finis. - KOH'IHH'CK vb. deleo, ad nihilum redigo. ICO nHIe hasta. - 1C0ni ... f. culter aneeps: vgl. magy. kappany.

KonpHH4: bulg. koprin .... seta, serb, aonpeaa panni genus. - KonpHH ... f. narcissus. Der Zusammenhang ist dunkel.

(JIlklolloh. )

4_ I

Digitized by Loog e

....

26

Fr. Miklosich

Kon .... TO ungula. - KonHT~ f. id.; magy. kapta; +KonHT.lT adj. behuft.

K 0 P 4 B A ~ navis: serb, Kopa6; alb. karaf; ngr. x«ptif'e vent. x«pti(3eo'.l alex. 95. - KOP4Ei~ f. id.; Kop~Eiitpi6 m, nauta; KOP'h.Bi'3 vb. navigo. V gl. gr. xtip«f''J~ Seekrebs, Art Schiff; mlat. cerabus, it. caravella, sp. carabela, fro caravelle. Diez 1. 58, Worterb. "8&:. Nach Lex. 138. ist KOP4Bi'h. vom lat. arc a per metathesim et figuram auctionis, quia producitur syllabis bie.

K 0 P E 4 'I ~: nsl. korbac, serb. Kop6a'l scutica; sp. corbacho, fz. cravache. - K~PB4'1i6 m, id. Ein dunkles Wort.

Diez, Worterb. 'HJ.. I

KOC-: vgI. serb. KOCO oblique. - KOCTHW adj. obliquus: vgl. f'h.l.\- HW adv. coram, von facies.

K 0 Col falx: nsl. kosir fiir kossr, serb. 1l0cHjep; magy. kasea ; alb. kos subst., kosis vb.; ngr. x6a«, xoatip«, x'Jaeti falx, xoai,w falce demeto vent. - K04C'h. f. falx foenaria; KOC4W m. foenifex, magy. kaszasj KOC.CK vb. seco , KOCOP m. falx vinitoria. Nach Lex. 141. vom lat. seco per metathesim.

K 0 Col: bulg. kos'h., serb. KOCH~a ; alb. kos~ Zopf. - KOCHI.\~ f. crines plexi.

K 0 C H T. p'h.: nsl. kositer, serb. socarep, aus dem gr. x«aaiT'Epo~. - KOCHTOpi6 m, stannum: 0 fur gr. « spricht

ftir Entlehnung aus dem Slavischen.

K 0 T" 'h. ahenum. - KOTAOH m. Waschheerd. Das slav. Wort ist entlehnt. K 0 T 'h. K4 felis: bulg. kotak. - KOTOK m. id.

KOT~I.\~ mansiuncula: nsl. kotec, serb, KOT, KOTaQ stabulum parvumj alb. kotec gallinarium ; serb. aO'lHHa.

- KOTII.\ m. gaUinarium; KO'lHH'h. f. hara suaria.

KO'l4H~.: serb. KO'laH, KO'IaHt; vgl. nsl. kocsn. - KO'IitH, mrum. kucanu boj, 207., m. caulis.

K 0 W ~ sporta: alb. koso - KOW m. KOWHHI.\'h. f. id. j KOW4P m. Schornsteinfeger; KOW'CK vb. tumesco. KP4f'OYH accipiter: magy. karuly. - KOpOi6 m. falco tinnunculus Bielz. Unmittelbar aus dem Ma.u: entlehnt.

_---

KP4K~: bulg. krak pes, serb .• po cruslongum: vgl. asl. nOKp4'1HAO gressus; nsI. raskrecati, serb, pacape'1HTH. - Kp4K m. crus 7 ramus j KP~'1f(~ vb. pedes divarico; KP4K4THI.\~ f. Meer.spinne: vgl. KpitHf''h. f. ramus und alb. krach'h. brachium, humerus, ala, bei Stier krag.

K Pol" ~ rex: magy. kiraly; alb. kralj; ngr. xpcU.'fJ', xp«Ai-r~« due, Das slav. Wort ist wohl mit dem deutschen Karl (Karl der Grosse) zusammenzustellen. - KP4i6 m. id., KP~HI.\'h., ICp~-tC~ f. regina; ICp~'CK vb. regno, adj. regius; Kp'h.HM' f. regnum. Schull. vergleicht gr. XP££W'.l, xoipfXllo~.

Kp4n'h.: serb. span cyprinus carpio; alb. krap: vgI. mlat. sp. carpa, it. carpione, fro carpe. - ~p4n m. id. Die Stellung des r spricht flir Entlehnung aus dem Siavischen. Das Wort ist auf cyprinus zurUckzuld.hren. Diez, Worterb. 90.

K pol C T 4 K ~ I.\~: serb. KpacTaBIlQ, bulg, krastavic~; alb. krastavec, kastravec. - ICp4CT4K.1.\ m, mrum. x«a't"p«-

f'£-r~ov; KP4CT4K"kT. f. cucumis.

K p 4 C T '" ~ coturnix op-rv'1'Jp.fJ-rp«. - KpHCT.IO, K'h.PCT'1O m. rallus crex.

IC pol C ~ H H K 'h.: serb. KpaCHHK vir venustus. - ICp.4CT.HHK m. Mondkalb lszer. Die Bedeutung ist befremdend. K p 4 'I oy H 'h.: bulg. kraeun nativitas domini, aruss. KOpO'lyU'I> ieiunium huius festi, kruss. kereeunj vecer vigilia

huius festi. - K P 'h. 'Ill H m. festum nativitatis Christi j magy. kardtson. Ein dunkles Wort.

ICp.M.H ~ silex. - ICp'kM.H. f. id.j Kp.M.H.(IC, +Kp.M.H.CK vb. stupeo.

IC p H K'h. curvus: nsI. krivec aquilo j serb. KpHBaQ, KpHBH BjeTap ventus quidam. - ICpHK'1.\ m. aquilo ventus;

KPHKit f. Kurbel: vgl. KpHK'CIC vb. 0 bruor cibo.

IC p 0 H'f' H scindere. - ICPO'(K vb. ad formulam exscindo; ICPOHTOpi6 m. sartor, serb. Bpoja'l. IC po n H T H aspergere: nsl, skropiti. - (Tpon.clC vb. aspergo j cTpon m. gutta.

ICpoyn4: ICpoyn HI.\4 mica; serb. Kpyna. ~ Kpt4nii pl. GrUtze mar. 1. 145.

IC P 'h. A 'h.: serb, KPA. DSI. krdslo grex: vgl. asl. '1pitA4 id. - IC~PA ru, id,

Digitized by Google

Die slavischen Elemente im Rumunischen.

27

IC P'" K .... collum. - K .... pK m, humerus iass. fol. 192.

ICp ... M. puppis: nsl, krma; magy. kormany. - .r..pM .... f. gubernaculum, puppis, regimen; K .... pM ... 'O m.

gubernstor ; K"'PMSICK vb, guberno. Nach Lex. 99.' vom lat. scalmus.

IC P'" H .... mutilus. - lC .... pH adj. simus,

K P H X. l' H: nsl, krnoti trudere. - K"'pHICK vb. torqueo, verto.

Kp n. pannus. - K .... pn .... f. lacinia; K .... pn4 .. 'O m. sarcinator; K"'pniCIC vb. reficio, Nach Lex. 100. vom lat.

discerpo:

ICp CT ... crux. - K .... pCTHHKtI m. dreizackige Gabel der Fischer.

" p T itH H 16 grunnitus. - K .... pTICK vb, fremo; K .... prkA f. murmuratio.

Kp u,4TH: serb. KPQaTH onerare, it. incaricare. - +K pK .... vb. onero. Auch das serb. Wort scheint roman.

Ursprungs.

ICp u,.TH: serb, apQaTH dentibus frangere, Kp'IaTH susurrare; alb. k .... rcas strido. - ""'pu, ... 1C1C vb. strido.

K" -: slovac. kr~ula; magy. korcsolya: vgl. nsl. kr~alo, serb. ap'luo. - 1C0p .. i ... f. scala ,ellaria.

IC " M .. : K p M .. H H K .... caupo, nsl, kr~ma, bulg. k .... r~m .... , serb. ap'llia. - K"'p .. SM ... f. popina; K"'p .. -

M4lP.o m. K p .. M .... p-kC ... f. caupo, cauponis uxor.

K ., WI"": nsl. krael, serb, KPDIBje.l., bulg. kr'h.les. - lC .... p .. 1A m. asilus.

K p WHTH: serb. apWHTH frangere. - ,.....pWHu, .... f. sarculum.

Kp W .. : serb. apm suum; alb. kri! id, mscr. - ,.....pw m. dumus.

IC px.r ... circulus. - ICpSr m. id. Aus dem Russ. entlehnt. Schull. vergleicht gr. ~ip~o" ~pixo,. ICpX."HH4 cholera. - Kp .... H ... H adj. erudelis; M .... +Kp .... H ... H vb. terreor.

K ot(' n 4: nsI. kupica, serb. ayna; alb. kup ... ; 1at. cupa; deutsch kuba, kufe, kiefe; E.E!' ~OtJ1I'1Z vent. - ICSn .... f. cupa, ol1ula; KSn4p.o m. qui principi potum oft'ert eng. 114; KO ..... f. poculum ligneum. Lat. Ursprungs. Diez, Worterb. rso. " \ ..

K ot(' n a acervus: nsl. kup acervus. - K .... nHu, f. cumulus.

Kot('pU: nsl, kurva; ngr. ~otJP~lZj a11:>. kurv meretrix; ~OUp~IZP adulter. - KSpS .... f. meretrix; KSPB4P.o m.

moeehus, mrum. ~oup~a.pOVj KtlPBlC1C vb. moechor; KtlpBi .... f. fornicatio; np·k!CSpB .... f. adultera; npitKtIpB.P.o m. adulter. Schull. denkt an gr. ~ouPYI.

Kot('p .... gallus: bulg. korkoj; ~ ~OUpXIZ' coq d' lnde vent. - KtlpK .... f. Truthenne clem. 276; KSpK.H, ICOpK4H, KtlPKO.o m. Truthahn.

lCot('CTot('P4: serb. BycTYpa convicium in cultrum. - ICSCTtlp .... f.lamina cultri usu detrita.

lCot('fHIiI: nsl. kuhnja; magy. konyha culina. - KOKH .... f. culina; KOKH .... plClC vb. coquo. Aus dem Deutschen: ahd, kuchina, nicht etwa un mittel bar aus dem lat. coquina abzu1eiten.

IC .... K. coma: nsl. ke~ka capilli, bulg. kik ...... srb, KHKa; serb. KH'IHQa corona (in pede equi), crista. - KHIC .... f. erines plexi clem. 277; KHWHu, .... f. talus equi.

K ... MOTp .... compater. - KtlM ... TpS m. id.; KSM .... Tp .... f. commater; KtlM.Tpi ... f. vinculum patrinorum. Das asl. Wort ist lat. U rsprungs.

K"'H .. 3 .. princeps. - KHits m. id. iass. Aus dem Russischen entlehnt: 1lHII8L.

K .... ". hernia: nsl, kila, serb. BILla; nsl. kilav, serb. KH.lU: wohl gr. Ursprungs: XYiAYI. - KH"'" f. homunculus; KH".B, CKHA4R adj. varus; KH" .... BICK vb. varum reddo.

K .... CHX.TH acescere: K .... C"' .... acidus, nsl. kiselica, bulg. kiselic .... , srb, IUIce.DIQa rumex acetosa. - KHCH~B4T adj. fermentatus Lex. 529. lszer 159; KHC1..AHu,. f. ius acidum.

K .... T .. K. corymbus: bulg. kiti, serb. BHTHTH ornare. - KHTICK vb. orno; KHriA .... f. cogitatio; KHTHTSp'" fUr as1. nOOf"'HIU6 iase. 118.

".

Digitized by Google

28

Fr. Miklosich

tc &,4, P": K &,4,,, iii B'" crispus; nsI. kader, poln. k~dzior cincinnus; magy. egy guzsaly kender: vgI. 1C&,4,-tA .. trama. - K4." m. pensum lini.

K &.n ° Hoi statera: bulg. k ... poni pI.: aus dem mlat. campana Glocke und Schnellwage. Diez 1. 35, Wl5rterb. &4./d alb. xovp.n:Oyqt tintinnabulum; kamban1o., kumbom, campana; chembona id. blanch. -·tctJMn ... H ... f .. stateraj mrum. kamb1o.n ... boj. 140.xq.p.n:a.yqt tintinnabulum; KtJMn1o.HICK vb. pondero.

j\4B H 11,4: bulg. lavic1o., russ . .Iua, .IUlla, poln. lawa, lawica. - A4BHII,1o. f. scamnum.

Adr0,4, .. H1o., eigentlich aptus: vgl. poln. lagodzic. - Aoro,4,lcK vb. spondeo; Aoro,4,H ... f. sponsalia; Aor0,4,-

HHK m. sponsus; Aoro,4,HHK1o. f. sponsa j AIr'h.),tJ-kA1o. f. eonditio : vgl. AdrOHHII,1o. f. granarium. .

,\d 3 'h.: nsl. laz N eubruch, srb . .IU silva eaesa: hdchst wahrschein1ich deutschen U rsprungs: vgI. commarcanus, quem calasneo dicimus Leg. baiuv. 22. 11, wo Grimm 2. 755 calasueo compascens liest. Schmell. 2. 491. - A43 m. ager exstirpatus j A1o.3tJ'CK vb. exstirpo. Schull. :vergleicht gr. Ai", und engl. lees Gemeinwiese.

A4KOM1o.: bulg. lakom ; alb. lachemus avarus, lachemia avaritia blanch. - A4KOM, A1o.KOMOC adj. cupidus; A ... KOMi ... f. cupido: bulg. lakomij1o.; A ... IOM.CI vb. cupio.

A. H .. 11,": nsl. lanee, serb . .l8H811; magy. lancz catena. - A4HII" A4HII,"X" mar. 3. 35. A"'HII,tJr m, lszer. id.

Dunklen Ursprungs.

A 4 C T 0 B H II, ~ hirundo: nsI. lastavica, serb . .IaCTa, .IaCTaBHo;a. - A1o.n1JH, AOCTOH m. hirundo riparia. AIBI,4," cygnus: nsI. labod, serb . .Ia6YA. - AIIMt.,4,"', A'".1o.,4,'" lebede Biela, f. id.

AHB4,4,4 pratum: bulgv livsd'x, serb . .IHB&,\aj alb.ljuvath, ljuvadhi; ACOVI%~. - AHB.t,4,. pl. f. id. mrum. A£C~rJ.v~£.

Griech. U rsprungs.

AH it K4: russ . .IeURa infundibulum. - AIHK1o. f. id. mar. 2. 69.

AHAHK1o. mergus: serb . .l>H.I>aKj alb. Ijeljek ciconia, loilech id. blanch., leIik id. mscr.; ngr. A£Aixc. AHAi4K

m. vespertilio.

A H H .. : nsl, linj, serb . .IHR., russ . .IHHIa_ cyprinus tinca. - AUH mar. 1. 48. linn Bielz m. id.

AH nilH 'h.: nsl, lipan, serb. moeH; magy. lepenyhsl thymallus. - AHn4~, AHnitH m. salmo thymallus Bielz.

AHI1o. vacuus: AHWHTH privare ; alb.lj ... soig libero. - A'X"""CK vb. privo: vgl. AHX"0,4, adj. insipidus; AHIo-

3""'" f. ratio insipida.

AOG0,4,4: nsl. loboda, bulg. lobod'x; magy.laboda atriplex. - AO£O""", f. atriplex patula. A OK H T H captare. - A-OBICK vb. ferio, impiago ; AOKHlp' t. piscina: serb . .I0BHWTe.

A034 palmes, vitis. - A031o. f. palmes. Nach Lex. 358. gr. AO;O~ obIiquus.

AondT4 pala: alb. Ijopat ... AIOn:cb'qt. - AOn4T1o. f. pala, remus mrum. Aovn:a.f'q.; Aon ... T4piO m. remex. A or £ ... : bulg. Iubeaic-s, serb . .Iy6e8l11\a. - AtJ£ m. AtJG.HHII, ... , AI£.HHII, 10. f. cucurbita citrullus.

A 01( ,4, 'h.: bulg. Iud, serb . .IYA stultus. - AtJ,4, adj. id. j 3'h.AtJ,4, adj. id. Schull. vergleicht altengl. leude, lout, nsiichs. laet, laed.

A 10. K H & T H: poln. lkn~c singultire. - HKH.CK vb. rueter.

AUT .. H1o.: bulg. lesen, serb . .IaCTaH von .IaCT facilitas. - A'(HI adj. facilis; AICH.CK vb. levo. Schull. vergleicht eng!. lessen vermindern,

A ok K 10. medicina. - A-tK m. id. ; AIKtJlCK vb. sano; A.KtJH'IOC adj. sanabilis. Schull. vergleicht angs. laec, goth. leik, lek, engl. leech etc.

AitAd matertera: bulg. lele amita (Tante)j lelek avunculus ; alb. Ijalj ... pater, frater natu maior. - A'kA. f. aoror natu maior; mrum. lal ... boj. 16. AtXJ.qt avunculus, patruus. Schull. vergleicht fro loyal. schott. leal, leel.

Digitized by Google

Die 8lavi8cken Elemente im Rumuniackm.

29

AokM .... piger. - A'b. f. pigritia; A'kM.W, A.H.Boe. A.Hiot adj. piger; A.N.Bi ... f. pigritia; A.HleK, A.M.B.tl vb. piger sum. Schull. vergleicht engl. lown, loon, schott. loon, loun, meklenb. loennies.

A'knHTH conglutinare: nsl.lepiti, bulg. Iepi, - AHn.eK vb.lino; A.eAHn.tl vb. separo; AHnHIIOt adj. tenax;

AHnHTlp .... f. lutatio; AHnHTo.tp'" f. hi~do.

A'ke.t: nsl, lesa, serb .... eea; magy. lesza crates. - A'ke ... f. id. A'k TO annus, - A'kT m. id.] R .... A'kT anno Eliade; BfAl.tT id,

A .. X' .... : aruss . .IJIX'L, I\ech. lech, poln.lach (wohl aus dem russ. entlehnt); magy.lengyel, alb.ljachiot. - A'kX', A'kW leach sulz. m. polonus; Alw.eK adj. polonicus; AIWOHK .... f. polona; mrum. lihie f. Polonia boj. 146.

AIOGHTH amare: AIOG'U~, AIOGOnHHK ... ; bulg. libov, ljubov, libovnik. - AHGOB m. amor, gaudium; IOGlel vb,

amo j HGOBHHK m. amaaius ; HGOKHHK .... f. am asia ; HGOeT.tpn.l, adj. valde amans.

A 10 G H LI,.t: serb, "'y6Hqa melissa. - AIGHLI, m. myagrum perfoliatum.

AIOT ... saevus. - lOT. adj. celer, acer; IOIJ,HM' f. celeritas, acrimonia ; M ... IOLI,.el vb. acresco.

A.Nt. K.t palus. - AIHI .... f. pratum: vgI. npIAIK'" f. pratum in media silva. Schull. vergleicht das aus dem Slav. entlehnte gr. ).«11a." ).6110': A.N.r ....

A"" W T.t: nsI. lanl\a. - AdH'I1 f. id.: vgl. lanceare bei Tertullian. Lat. Ursprungs. Dies, Worterb. I'99,,~ ,'/' M.t r.tp ... : bulg. magare, serb, lIIarapaq; alb. magar, mscr, magjar; gomar; gomarica msc.; margacc blanch. j ngr. '10P.tipl asinus, - M ... r.tp m. id. mrum. '10up.a.PPOUj M ........ pHLI, .... f. asina; M .... r ... pHM. f. stoliditas; M .... r ... pleK adj. asininus.

M.t rorAHTH adulari. - M .... rIA.eK vb. adulor ; M ... rlAHTopiO m, fraudulentus mar. 2. 87. Der slav. Ursprung des nur im asl. nachweis bar en W ortes ist zweifelhaft.

M.t3.tTH ungere. - M.N.HacleK vb. ungo; M.N.Hac.tA .... f. unguentum; M.N.H3 ... AleK, M'1.3r .... A.eK vb. maculo: vgl. nsl. maeilo ; np""""",Hac.eK vb. nimium macule clem. 288. Hinsichtlich des eingeschobenen H vgl. man ~HeA"" mit RltAO.

M.tK"': nsl. mak etc., magy. mak papaver. - M.tK m. id. Nicht mit Lex. 367 und Diez 1. 92 vom griech.

p.ilxwy abzuleiten.

M.tAH H.t: nsl, malina, serb, I118.lHHa; magy. malna, - M .... AHH m, prunus psdus.

M.tAO parum. - AOMOA adj. lentus, lenis: AOMoAleK vb. sedo; mrum. ycp.a.).o adj. sufficiens. M.tM .... stultus: nsl. mamiti, bulg. mami allicere. - MOMleK vb. allicio .

. M.leA H H.t oliva. - M.teAHH m. id.; M.teAHHIT m, Ohlgarten clem,

M.teAO oleum. - M.teAI m. extrema unctio.

MaTH mater: bulg. majka, serb. MajKa: vgl. bulg. bajko, brajko von bati, brat: i1ber alb. motr ... soror vgl.

Bopp, tiber das Alban. 78. - M.tTK .... f. regina apum, matrix clem. 27: poln. matka mater; serb. lIIaTe-

pHqa matrix; M.tqup m. vitricus; M.tqUp f. noverca: asl. M.tWTIX'.tj vgl. das lat. MITPH'II f. tormina

alvi mit nsl. maternica hysteria; M.tHK f. mater; M ... Tlw ... f. matertera, amita, Schull. vergleicht

deutsch mag. mage, mag en, maie Verwandtschaft.

M.tTOp .... : M.tTop~eTBo senectus. - M.tTOP adj. maturus annis: vgI. MlriPK'" t. homo ineptus. M.tX'.tTH vibrare. - M"'X'HtcK vb. affiigo.

M.t 'lor r.t: serb, lIIa'lyra. - M .... 'II.K ... f. baculus. Dunklen U rsprungs.

M.t'l~K.t: DSI. mal\ka, serb. JIIaqa) M8'lKaj alb. mal\, macok m. mace; maca mscr. - M.N.LI" M.N.LI,oiO. M.N.TOK, MOTOK m. catus ; M.N.LI, .... f. felis. M.N.LI, und M.N.LI, .... stellt Diez, W orter b. m., mit. it. mieio , micia, nh d.

Mieze zusammen, M.N.TOK mit matou. '1 .

M. A .... mel: mlat. medo; ngr, p.t~o,. - MIA m. oenomeli,

Digitized by Google .

30

Fr. l1iklosich

1 I,")K,&, 4 limes. ""ri ... in B4p""ri ... comitatus: aus dem magy. varmegye;. ",'SlJHH ... f. intervallum: bulg.

, mesdin ... j ~~'_*Ai ... f. ~~~~H'" pI. pericula iass.; megiasci liberi agrestes eng. 111.

"'. C T H, "" T & verrere. - "' ... TlJp ... f. scopae, scoparia (Besenpfianze);. "' ... TlJp vb, verro. Schull. vergleicht engl. mud und it. mota Schlamm.

"'Hr4TH: nsl. migati movere. - "'Hr .... cK vb. tiindele; MHr ... 'U ... f. Tandeleij "'H*OTIC ... f. Versteeken-

spiel: vgI. M\H3.CK vb. su brideo. .

"'H"'" misericors. - "'H"'" f. gratia; "'H"OC adj. misericors; "'H"S'CK vb. misercor: asl, "'H"OB4TH, "'H"OVb1l. "'H"OC ... P,&, adj. misericors: asl. "'H"OCP"',&,'" j "'H"oc ... p,&,i ... f. misericordia; "'H"OC"'P,&,HHK adj. miscricors j "'H"OCT' f. gratia iass.: magy. malaszt, alt milaszt; I\\H"OCTHB adj. misericors: asl, "'H"OCTHB ... ; "'H"OcT.Hi ... f. eleemosyna: ssl. "'H"OCT'h.IHH. V gi. "'HP' m. sponsus, nach Lex. 393. fUr mare, von mas.

'" H P -k H H H ... laicus. - "'Hp-kH m. id. j "'Hp.HICK adj. id.

"''' 4,&, H 1.1, 4: nsl, mladica, serb. M .. aAHqa. - "'''''',&,HI.I,''' f. surculus: vgI. "''''h.,4,ioc adj. geschmeidig und In

derselben Bedeutung "'''''',&,i04P''' f.: IOH ,&,HH .4 0 BHHW04P'" THH.PHK ... , MA'kAi04p'" Volkslied.

"''' 4 K 4: nsl. mlaka, serb. MAua. - MA4IpHH ... , "'''OIpHH ... f. palus.

.\\" 4 TH T H triturare. - +B""'T'CK vb. id.; +BM'Ii~ m. tribulum.

"''' 4 TO: nsl. mlato, ~ech. mlato, poln. mloto; magy. malata, - "''h.MT'h. f. far tostum, Malz.

"''''''KO'''~ adverbialer instrum. tacite. - "'lJ"KO'" adj. tacitus adv. tacite; ",lJ"KO""CK vb. aedo. Nicht etwa von mulceo abzuleiten.

",or'W"4 tumulus: bulg. mogila, serb. rOMH .. a; alb. gamulje, bei Reinhard magul .... - ",orH" ... , "'0 BH " ... , "'0X'H" ... f. clivus: vgI. ", ... rlJp ... f. collis mit. ~ech. mahura. Schull. vergleicht schott. Muckle.

1\\ 0" H T B 4 oratio. - "'O"HTB'" f. id. j "'O"HT.BHHK, "'0"HT4BHHK, "'O"HTBitHHK, "'O"HTB'URHK m. rituale:

asl. "'O"HTB~HHK"'.

"'o,,~ tinea: nsl. molj; magy. moly; alb. molic"'j ngr. p.o"Al-r'a vent. - ",o"i ... mrum. p.o'Ai-rCq. f. id. "'OTB&3"': nsl. motv~z, mot8z ligamen. - "' ... T ... lJ3 m, pennicillus.

'" e 'I H P ~: nsl, mocir, - "'O'lHP"'" f. coenum; "'O'lHp".CK vb, inquino.

'" ow T H reliquiae: bulg. mosti, serb, MOlUTH. - "'041p' pI. f. id.

"'P'H4: nsl. mrena. serb. MpeHa cyprinus barbus. - "'pitH'" f. muraena, barbus communis Bielz. Nach Diez 1. 344. lat. muraena. V gi. ",OplJH m. accipenser huso Bielz mit serb. MopYHa.

'" p ... K 4 T H: nal. mrkati se, serb. MpaaTH ce eoire. - "''''P''.CK vb. rammele: vgl. .il .... HK4'1~ m.' homo lascivus,

das fur "''''"K4'11'6 stehen kann.

"''''''K'''B~: nsl, mrkev, bulg. morkov, serb. MpKBa. - "'OPKOB m. daucus sativus. Deutsch: ahd. moraha.

"'p K ... : serb. MpK ater. - ",lJpr adj. nigricans e glauco: vgI. jedoch alb. murk, murgu j bei Stier murg miser.

'" p X' 4: nsl. mrha pecus, serb. Mapaa. - "'4PB"', AU", ... f. merx. Schull. erinnert an lat. merx.

"''''''1.1, H H 4: nsl. mrcina, serb, MpqHHa. - "''''PU,HH ... f. equus strigosus.

"'p ... W4B ... : bulg. mr ... sev, serb. Ml'lUU macer; bulg. mr'h.8~, serb. Mpma macies. - "''''PW4B adj. macer. ",pit*4 rete: alb. mr'h.z ... , p.pi'Ctq.; - "'p-k)K'" f. id.

"'''fX'4 muses. - ",lJWHH'" f. culex iass.; ",lJWHI.I,'" f. chrysomella oleracea: asl. "''''IOHI.I,4, nsl. musica; alb. music"'j ",lJW"HI.I,'" f. musca cellaria.

"'''''&'''''' tardus. - np.M&H,&" np.M&H'&"3 vb. procrastino ; np'M&H,&,it" ... f. procrastinatio. np'''''''H,&,''' f. reditus ist wohl lat. praebenda.

"''W T e lucrum: nsl, mito, serb. MHTOj alb. mitos munere corrumpo. - "'HT'" f. usura, donum: "'HT4pHHK m. fenerator; "'HTICK vb, largitione corrumpo. Schull. vergleicht gr. p.oi-ro" ~ta.s-6" fries. mida, engl. meed. altd. mieti.

Digitized by Google

I

l

II I

Die slavi8chen Elemente im Rumuni8chen.

31

M .. SA4 merces. - M~3A~ f. id. iass.

M .. AH U,4: serb. Mu.Hqa tudicula. - MMHU,~ f. frangibulum; M~ vb. frango: vgl. M~~r m. malleus stuparius.

M"CK~ mulus: alb. musk mser., mU8k~ mulus; ~s, ~zi mannliches FUllen. - Mt4elCoiO, Mt4WICO.o m. id.: vgl, Mt4AICOM, Mt4WHU,~ mit asI. MA~KOM". M ... WHU,4.

MII.WIA ... lucrum. - +WIA vb. fraudo; -t-W.A ..... IOHI f. fraus; +wlA ..... ee adj. fraudulentus.

M-kA itHHU,4 numus: nsl, medenica pelvis. - M'AIAHH ... P.o m. dapifer; qui principi infundit aquam ad lavan-

das manus eng. 109. 112.

M'k*HTH oculos claudere. - MH2ICICK vb. oculos elaudo.

Mit 3 r 4: nsl. m~zga, serb. Meara succus arboris. - M"'3r ... f. succus, alburnum. Anders Diez, Worterb:ltse....... M-kP4 mensura: nsI. m~rca fUr merica, serb. MjepHqa. - M.PU,"', MHPU,'" f. modius.

MitPHTH metiri. - AOMHPICIC vb. finde mich zurecht; HIM.pmc vb. venio: asl. HAMitPHTH speculsri , bulg. nameri invenire, serb. HaMjepRTH; H'MitPHHK m. peregrinus, eigentl. advena; HW.pHH .. i ... f. peregrinatio; HIMlpHH .. ,CIC vb. migro.

M .. T4 mentha. - MHHT~ f. id. Auch das slav. Wort kann lat. Ursprungs sein. M ...... : russ. M8'U> Ball. - MHH ... f. id.

M.1IO A P ~ sapiens: nsl, m8der, bulg. m~d ... r id.; bulg. m ... dri s ... ernst sein, - M.1IOHAPli adj. superbus; M.1IOH- ....

Api~ f. superbia mar.!. 23. j M ... M.1IOHAplCK vb. superbio mar. 2. 145. Diez 1. 3_9. stellt das Wort mit lat. mundulus zusammen, woraus M.1IOHASP entstehen wiirde, wie e ... Hrt4p zeigt. Man mdchte fz. prude vergleichen, wenn es mit prudens zusammenhienge, was Dies, Worterb.'"fiQ.. bezweifelt.

M.1IO 2IC H K ... : russ. IIYmHK'Ja rusticus. - MO*HIC m. id. Aus dem Russ. in jiingerer Zeit entlehnt.

M """ A cruciatus: nsl. bei den ungrischen Slovenen m8kaj bulg. m~k ... labor, cruciatus j serb. IIYIl8 opus, cruciatus; magyp munka opus: vgl. alb. mundim labor, cruciatus. - Mt4HIC~ f. labor, cruciatus; Mt4H .. ICK vb. excrucio. Aus dem russ. stammen Mt4 .. ,Hi ... f. martyrium; MlI ... HHIC m. Mt4"'HHU,~ f. martyr. Schull. vergleicht gr. p.610~'

H484A4: serb. HllBua impetus. - H ... 84A ... f. id.; H~81u\1C1C vb. adorior. H 4 8. e T H, H 4 8 'A"" induco. - H.B'AICK vb. ordior telam.

H • A P 4 r .... feminalia. - H'l..AP4I,lIl pl. m. caligarum genus.

H4AOVI.: nsl, naduha asthma. - HIASI m. suffocatio Eliade; H~ASWICK vb. suffoco; H'l..At4W4A~ f. aestus, H 4 A -k T H: serb. HaAHTH indere. - H4A'" f. appendix; H4AICK vb. addo.

H4A'kIilTH e .. sperare: nsl, nadjati se, serb. HaAaTH ce ; H4AI2ICA4 (H.tAIA) spes. - H'I..A~ICIC vb. opinor; H'I..A -k2ICA' f. spes; A'3H~A it*A' f. desperatio j H"'A ... 2ICASfCK vb. spero; AI3H'I..A'*AlIlClC vb. despero; H'H~A ~2ICAt4HT adj. insperatus.

H43pitTH, H43Hp4TH observare. - H~ ... pit"U vb. 3. sing. praes. apparet.

H 41C 43 4 T H instituere, punire. - H~K43, HIK43 m, tribulatio; H.K ... 2ICICK vb. torqueo, H4ICA4eTH, H.KA4A"" imp onere. - H ... KMA m. stipes: vg1. as1. KA.tA4. H41C0B4AO. H41C0B4A .. HIiI incus. - HOKOB4H ... , HHIC08M ... , HH1C084H ... f. id.

H 4AOV .. HTH e .. : vgl. npHAOV .. HTH e .. accidere. - H"'ASK~ f. visio, phantasma; H1u\t4 .. 1C1C vb. spectrum video, H4M'T~: serb. HaMeT nives in unum locum eonflatse, - H'I!.M-kTI. H.MitT. f. id.

H4MitcT"HHIC~ vicarius. - H4M-keHHK m. vicarius adj. inferior Saf. staroi. 610.

"4H4: bulg. neni homo natu maior; alb. nann ... , n ... nn~ mater. - H4H~ f.·soror natu maior.

Digitized by Google

-

32

Fr. Miklosich

H 4 n 4A invasio. - H nolA'" f. oppressio j H n"'AIeK vb. opprimo.

H 4 n 4 C tentatio. - H n4C f. calumnia; H n e ... tUcK vb. calumnior.

H 411 p. C H ... praeceps. - H np4CH ... , H ... np43H f. casus fortuitus j H ... npAcHHK adj. repentinus m, clematis

erecta.

H4np ... e ...... K ... : nsl. nsprstek, serb. aanperas Fingerhut. - H ... n"'pc ... oK m. id. H 4 Pol'" ... H H u 4 brachiale. - H"'p4"'HHLt'" f. lacinia.

H 4poA'" populus. - HopoA, H"'poA iass., m. id.

H4pOK ... dies statutus: serb. HapoR fortuna. - HOPOK m. id.; HOPOKOC adj. fortunatus ; HOPO'l'CR vb. beatum

red do. V gl. it. detta, sp. 'dieha, pg. dita Gliick, von dictum pl. dicta, und lat. fatum. Diez, Wl5rterb. -485;.1. /-

,H 4 C H 1\ H H cogere. - H ... CHAHHK, H ... C ... I\HHK adj. violentus; H"'C'lt.AHHOCi ... f. viol entia.

H4c ... n : serb. aacan agger, Anschutt. - H"'CHn, H ... nn, HICHn m. arena; H.CHnoc adj. arenosus; "KH-

n4pHHLt'" f. Streublichse.

H 416,\\ naulum. - H .... '" m. conductio, merces j H"'H"'feK vb. mercede condueo,

H'B4p H ... : nsl. nevaren periculosus. - H'R4pHHK adj. procellosus iass. Deutschen Ursprungs.

H , B ~ A sagena. - H ... BOA m. rete.

H IB ok C 4 nova nupta. - H.B4C ...... f. id. j mrum. v(3ltXaT'q. nurus j ~~B"'eTt4Lt'" f. dem.: vgl. fz. bru nurus aus

goth. bruths, ahd. mhd, brt1t, nhd. Braut. Dies, Worterb~~. H'B ... CTt4HK ... f. Wiesel, mustela vulgaris Biela, womit man gr. VVPftT',a, vVflT',a, it. donnola und magy. holgy vergleiche. Siehe Diez, Worterb. t.. ?~/~. gri~~, Re,inhart CCXXIV. Nach Lex. 445. ist HIUCT'" mit lat. vesta verwandt.

HlpoA"': H 'pOAH B ... ineurius. - H'poA, H"'POA. H"'POA4T'K adj. stultus; H.p03i ... f. stultitia.

H'orK ... : serb. HeyR indoctus. - H ... SK adj. stupidus; H"'l''Ii ... f. stupiditas. U~ichtig :von,~iez~. 268. mit lat.

naucus zusammengestellt. ." Ud-'" 1:. " ... /.:!

HOB ... novus: H3 ... HOB4 iter urn. - A' H3H04B'" adv. denuo. HOp4 latibulum: serb. HOpHTH urinari. - HOpoiO m. lutum. H ,,4 B ... mos. - H"'p4B m. consuetudo.

wit r 4: H ok rOB 4 T H molliter tractare, russ. Hi>ra vita delicata. - H'tr-.. f. contumax.

wk", ... u ... : nsl. n~mec; magy. nemet; alb. nemc; dagegen v'p.iT'" nemc mscr. mutus von H-t"' .... - H'kMLt mrum, nemcu boj. 24. m. germanUSj H''''LtfCK adj. germanicus; H'MU,~ f. germani.

o G H A 4 injuria. - OGHA'" f. afflictio; OGHAOC, OGHA4T adj. moestus j OGHA, OGHAICK vb. offiigo. Schull. denkt an schott. obid, altd. pyt traurig.

e G H THO bvolvere: serb. o6ojaK pannus ad pedes involvendos. - OG'kA ... wohl fur oSS'"", f. id.: vgl. OGoy'I'H

induere,

OGA4A4TH regnare. - OG""'At4.CK vb. regno. OGI\4C ...... imperium. - OGA4CTi ... f. regimen. OGI\H'IHTH aeousare. - OGI\H'IICK vb. comperio.

OGl\oacHTH circum dare. - OG"OacIeK vb. circumdo; -tGI\OacICK vb. verlarve.

o G AO K ... : nsl. oblok; magy. ablak fenestra. - OGI\OK m. id.: vgl. OGI\OH m. Stallfenster. e G 1\ ... rotundus. - OGAl' adj. planus. N ach dem Lex. von 0 bliquus fors per antiphrasim.

e G 1\& K ... : serb, o6.lyx umbo sellae anterior, poln. oblfk arcus. - OG""'HK, rOGA-kHK m, pila sellae equariae. o GOA'" annulus: OGOA ... u ... circellus; nsl. obod Band des Siebes, bulg. obici fur obidci inaures, serb, 060A

margo, 060AIlq inauris. - onA'" f. absis rotee ; OG'A'3 vb. befelge ; OG'A4PiO m. Felgenbohrer.

OG03 ... : russ. 0608'1> sarcinae. - OG03 m. id. IIllli'. 2.117.

Digitized by Google

Die slaviachm Element» im Rumuniachen.

33

e BOp H T H evertere. - ~ROp, AOROP vb. prosterno i vgl. ICOB~P, (ICOBOP vb. deiicio.

ORO P"': serb. o60p sepimentum pro suibus; alb. obor, ombor aula. - OROP m.labyrinthus mrum. o/Ut6polJ aula. ORO (H T H: serb, 060CHTH calceos amittere. - OROU(IC vb. fatigor; OBOCA"'" f. Iassitudo.

OR P A 3'" forma. - OBt1"3 m. facies; ORpA3HHIC adj. impudens j ORP1..3Api6 m. Maske; ORpU.CK vb, reprehendo; ORp.ss ... f. Kachel; ORp ... *.Hi ... f. transfiguratio; nORp1..3SfCK vb. obiurgo iass. psal. 34.; npORp1..3411\'" f. obiurgatio iass. psal. 6S.

ORpOIC ... stipendium. - ORPOK m. pabulum equi: nsl. obrok id.; OB,O'l"K vb. pabulum praebeo. ORp ... T'kTH: 8p ... T'kTH circumagere. - +R.lIi.~TfCK vb. eircumago ; +ur;.PT''1ItK rb. circumvolvo .

.$ --- --

OBp ... WHIe. - oR ... pw ... f. campus e valle sensim assurgensj oR ... pwi ... f. finis iass. peal.1lS.: vgl. ORP'k*, f.

campus elatior.

OR .... 'I A it consuetudo, OR .... '1 .. H ... consuetus. - ORH'Iiu-O m, consuetudo; ORH'IHlJftK vb. assuefacio. OR .. W T" communis. - OR ...... pl. f. communitas; ORlPltK vb. publico.

OR"'3ATH ligare. - oRait pl. vincula.

08"'''': nsl. oves avena. - OB ... ', 08"'3 m. avena sativa: vgl. OAo, m. avena fatua. Schull. erinnert an das engl. oats.

orA p ... : serb. orap canis venatici genus; magy. agar: vgl. alb. zagar. - orAp m. vertagusj or ... poHK ... f. orA"'AATH spectare: nsl. ogledalo , bulg. ogledalo, serb. or.leA8.l0 speculum. --;- orAHHA'" f. id. goode sulz.

Schull. vergleicht altd. glien und sehott. glint.

or p A A" sepes, hortus. - orpAA'" f. hortus, aula.

orp .... 'TH, orp .... 3.l1i. mordere: nsl. ogrizine, bulg. ogrizki, serb. orpB8BHe. - OrpHH2KH pI. m. foenum a pecore relictnm: vgI. magy. izek.

0A. *A" vestis. - oA "'*Ai ... f. vestis sacerdotis.

o A 0 A U H ... : serb. OAO.l>aH herbae gennsj klruss, odoljan valeriana bei den Huzulen. - OAOAAH m. valeriana officinalis: vgl, IOAoAAH crambe tatarica .

• A 0 p ... : serb. oAOP spoliator, oAopa spolia, vestitus, arma. - oAoP m. supellex, thesaurus. V gI. it. roba, fz. robe etc. Kleid, Gerathe, in I1lterer Bedeutung Kriegsbeute, Raub, vom ahd, roub spolium. Diez, Worterb. ~.; man vgl. auch hd. Plunder Habseligkeit mit engI. plunder Beute ib, 900-. ?" ! .

'" ~

o A ... I H.IIi. T H respirsre, ~ OAHX'H"', durch Metathese IOAHH ... , f. quies; 0AHIH.tlC vb. requiesco j H.OAHI H ... ,

H'IoAHH ... f. inquietudo.

o ac 'r ... : nsl. oteg adustio ; serb, o.erj magy. asag. - oacor m. scopa furnaria: OacAK mar. 2. 55. OK~PATH: serb. 08apaTH reprehendo. - OICAp'" f. probrum ; OK"'p ... (K vb. reprehendo. Nicht mit cars, afz. chi ere, it. cera Antlitz, zusammenzustellen, wie Dies, Worterb: '8'81 meint.

OKHO fenestra: serb. 0880 Schacht; ngr. OXVCIC fodina salis vent. foramen dolii due. - OKH ... , orH ... f. fodina

salis, Dachfenster.

OleO B : nsl. okov lamina; eech. okov situla, daraus magy. akef, woraus serb. nOB. - AK ... tl m. situla,

o K 0" W .. : nsl, okolis , serb, OllO.lHW circulus, regio. - OKOAHW m. circuitus.

OKOA .. regio circumiacens: nsl. okol caula; serb. ORO castrum ; magy. akal. - OKOA m. circuitus, aula, ovile;

OKOA'(K vb. circumdo.

o "0 B H H A sicera: nsI. 01 cerevisia. - OAOBHH ... f. id.

OATA P" altare: ns1. bulg. oltar, serb. O.lTap. -OAT"pi6 m. id. Das Slav. ist unmittelbar aus dem Ahd. entlehnt. OMHTH, OMfT.lIi.. - OMfl\ii pI. m. nix; OM ... T iass. Man vgl. HAM.,..... Schull. denkt an schwed. maett

Schneehaufe und an engI. mud Schlamm.

(lIIltJ •• Ieh.)

Digitized by t;oog. -

34

Fr. Mikloaich

oMtr .... : russ. OMeM> conium maculatum. - oMtr m. aconitum napellus: minder richtig oMH-kr, OMHU, .",'kK, OM4K geschrieben.

on 4 pH T H : nsl. opariti, serb. onapHTH aqua fervida perfundere. - on p.cK vb. id.

on 4 .. H T H: asl. On4'1H1\4 impedimentum. - on ....... cK vb. detineo; on 'kA .... f. retardatio: vgl. opetschinn bei

den siebenbiirgischen Sachs en. Archiv 1. 105. Note 10.

on p-kT H C .. impingere: nsl. opr~ti; bulg. opr .... retineo; serb. onpHjeTH fulcire. - onp,cK vb. veto; onp'kA-..., onpt"H1p" onpHTlIp .... f. interdictum: vgl. oprinn hemmen bei den siebenbiirgischen Sachsen. Archiv 1. 105. Note 10.

on ... H .... K .... : serb. onaaaa socci genus; alb. opingh .... -- onHHK .... f. solea, on .. THTH: K .... en .. THTH impedire. - onHHT'CK vb. detineo.

0(11" T H T H sanctificare: bulg. osveti; serb. OCBeTHTH consecrare, OCBeTa vi"ndicta. - OCfHHT'CK vb. prosum, defendo; OCfHHT'k" .... f. tutela, utilitas.

e C'R'k: OelRHTH e .. solum esse, OCORHTH secernere, - OC.RH, A' OC.RH adv. seorsim; OC.RH A' THH. sine te iaas. j OC.R.CK, A'OC.R.CK vb. separo .

• CKOPOVW"': nsl. oskorus ; serb. oCKopyma sorbus ; klruss. skoruch, skorus, - cKopllw m. id.; cKopllw .... f. sorbum .

• CTpOK .... insula. - OcrpOIl m. id.; oCTPOIl-kH m, insulanus; rpHropH' OcrPOIl'kHSA Endr. 184 .

• e ... axis. -- eel .... f. id.

OC&AHTH condemnare. - o~HA"" f. condemnatio; OC&HA'CK vb. condemno,

OT4K 4: nsl, otava, serb. oraaa foenum ehordum. - OT4K .... f. id. gram en iass.; OT"h.Il.CK vb. rursua herbaseo. e TO K 4: serb. OTOKa cornu fluminis; naroaa lora vini usti. - OTK .... f. lora vini usti.

e T P 4 K 4 venenum. - OTp4K .... f. id.; OTp .... K'CK vb. veneno interficio.

e T p 4 C A ... propago. - ~AP4CA"", OTP4CAf f. iass. palmes; 0Ap .... CA.CK vb. germino.

e T pH H & T H detrudere. - lIPHICK vb. trudo ius. entspricht iiberall dem asl, OTPHH&TH. e T .... K OV n .... : nsl. odkup , serb. OTKyD redemtio. - OTKlIn m. venditio.

OT'WK4: nsl, otika, serb, OTHK, OTHIla'f: ,.. ist nicht sicher , Wurzel scheint T'lt.K zu sein. - OTHK, OTHK .... ~ m. rallum.

o T H H 4. - O'lHH .... f. Hausgrund; hereditas iass.; 0 .. HH.3 vb. heres sum j otsche nasch pater noster sulz.

OU, T .... acetum: nsl. ocet, bulg. ocet, serb, OQaTj magy. eczet: goth. akeit. - ou,rr m. id.; OU, .... T iass, Nicht mit Diez 1. 138. 235. 345. und Asc. 25. vom lat. acetum unmittelbar absuleiten,

Digitized by Google

OU,tA'" f. chalybs: nsl, ocel, ocla ; serb. OQB.I; magy. aczel; ahd. ecchil, echel; nsl. jeklo; lat. acuale, aciare, aciarium von acies harteres Eisen: it. acciaio, sp. acero , apg. aceiro, pg. al,(o, fa, acier; ngr. ci-r,cV.ov, l-r'acA~V, a-r,ciAlv due. V gl. Dies, Worterb. h - 0u,'It.A m. chalybs; OU,IA'CK vb. chalybe induco ; ou,'kA. pl. f. Flintenschloss .

• Ie: nsl: oje, serb. oje temo. - OH1p' f. id.

n4BHp .... K .... racemulus: nsI. bulg. paberek, serb. na6HpaK racemus post vindemiam residuus; na6Hp'lHTH racemare. - norHp ... cK vb. racemo: vgl. gyivol mit R .... KO" .....

n 4 K'''' P'" H H U, 4 officium vespertinum. - n4K ....... pHHU, .... f. id.

n 41l"3 4: lSech. pav6za, poln. paw\,z j it. pavese, sp. paves, fz. pavois, engl. pavice, mlat. pavasium; magy. paizs ; nsl. paji; kymr. pafais. Nach Diez, Worterb. ~., vermuthlich von der Stadt Pavia: -

n4K1..3 ... f. clipeus. .' I

n4rOVR4 perditio. - n.rllR ... f. damnum; n ... rllR4W adj. qui damnum patitur; n .... rllR.CK vb. laedo.

Die alavischm Elemmte im Rumuniachen.

35

n .acHT-, pascuum: magy. pazsit campus graminosus. - n ... HIII' f. cespes, herba ius. n .. 3A.p ... lini stipula: magy. pazdorja. - o03A ... P ...... f. acus cannabis.

0 .. 3 H T H custodire. - n.a ... f. custodia; n ... '.CK vb. custodio; n.aHHK, O .. CHHK m. Art Gemeindevorstand in

der Moldau. Schull. vergleicht naaehs. pass.

n.KOCT~ molestia. - n .. KOCT'Io. f. molestia, iniuria, periculum. O .. K ... iterum. - HO .. K et caetera Eliade.

n .. A .. M H A": serb. nualiRAa, nuaMY Aa serratula arvensis. - n'lo.A'io.MHA"', OOAOMHA'" f. id. Griech. O .. AHTH urere. - n ... A.CK vb. uro; n'lo.AHTt4p'" f. uredo, rubigo; n'lo.AHHK'" f. Branntwein.

n .. AHo.. baculus: magy. pa]cza. - O .. AHo. ... f. n .. Ao. ... g m. id.

0 .. H ... : poln. pan dominus. - n .. H m. chris. 26. sulz.

0"9" vapor. - n .. p ... f. id.; Bamma iass. Nach Lex. 482. vom lat. vapor. n .. CMO: n81. pasmo, serb. nacao ; magy. paszma. - n.aM'" f. fasciculus.

O .. Ot(H"': O .. Ot(H~ pavonis; bulg. paun, serb. naya, naYUHQa; magy. pava.- n ... t4", 0.1" m. id.; n ... INHo. ... f. n .. III.K ... : n .. III.'IHH .. tela aranea ; nsI. pajok, pajek, bulg.'paj ... k, serb. naya aranea.- n .. HHI" m. id. mar. 1.

47.; n"HH!,IHH, O .. tH!,IHH m. n"HH!,IHH' pI. f. 2eI:a-aranea. Diez 2. 275. vergleicht mit Unrecht phalangium.

n I AI H .. fascia. - n'AHH'IH pl. id. mar. 32.

OIA ... H ... absinthium: alb. pelin. - ntAHH m. id.

o • P H Ie pinnae. - n.pi ... f. seopula e setis facta; ntph~ vb, penniculo purgo; n'pHH'" f. pulvinar: serb. nepBBa, magy. parna; n",p",wHH m. briza media: vgl. magy. ny111 perje und serb. nepmyu apium petroselinum, aethusa cynapium.

n.X'.p"': nsl. pehar, serb. nexap poculum; magy. pohar, - n ... X'.p, n .. X' .. " ehria., m. id.; n"'X'''pHHK m. pincerna. Nicht unmittelbar aus dem Deutschen (ahd. pehhar nhd. Becher) entlehnt, wie Diez 1. 349, Worterb. 54., meint.

n ''1'' T ~ sigillum: magy. pecset , asl, O'''''TuitTH obsignare. - n .... T m. OI .. 'kT. f ...... 'kANHK m, sigillum;

O'''CTAt!'CK, n''''THIICK vb. obsigno; n' ... TA .. plO, n''''TA'''~ m, sigillum.

n.wT.". specus. - DtIll'PI·f. mrum. pestere boj. 212. id.

n.WTH, n.K.it\ assare: O''''NHIe; magy. pecsenye caro assata. - n ... i ... f. id.

n'WT~ fornu: serb. Henrra Pestinum. - nnp m. Oflll" f. id, Siehe Kopitar, KI. Schriften 1. 153. und vgl.

Krems (K"fM'H~ silex) und Stein mit Pest und Ofen.

n H a ~ H H 0." cella vinaria. - OHBHHo. ... , nHMHHo. ... f. id.

nH3A": nsl, pizda, serb. nH3lApa cunnus: vgl. alb. pith, pidhi. - nH3A'" f. id. Nach Lex. 507. vom gr. Xlat.l (wohl xia".,,) i. e. cista.

nH"" lima: nsl, pila , bulg. pil ... , serb. DlLla: ahd. fila. - nH"'" f. id.; nHAIeK vb, limo. Nicht unmittelbar

aus dem Deutschcn entlehnt.

n H n .. T H palpare. - OHn ... ICK vb. palpo. Nach Lex. 505. vom gr. 71'07l'7I'uCW leniter contrecto. n H C" p .. : nsl. pisar, serb. nHcap scriba. - nae .. piO m. id.

n H C K .. " ~: russ. nRcup" cyprinus gobio; serb. nHcKop muraena; poln, piskorz; nsl. piskor lampreta habd., pcskur cyprinus gobio. - nHwK .. "i6 m. coltbitis foasilis, Peisker.

n H CK .. T H tibia canere, nHCK ... tibicen: nsl. plsk, serb. nHcaa spirsculum. - nHeKIICK vb. pipio.

n A .. a... albus: serb. nAD albus, coeruleus. - nA ... BHo. adj. flavus ; Kt! A ... N.. OA ... BHo.... Volkslied.

-

6·~ I Digitized by Goog e

36

.Fr. Miklo8ick

n A.tT H T H: bulg. plat ... , serb. D.laTa solutio. - nA.tT'h. f. merces; nA.tTHHK m. adj. qui solvit; nA ... TKK vb. solvo mrum. 1t'J./ltT£C1XOtJ j p ... cnA'h.TICK vb. retribuo. Lex. 511. verglelcht plata argentum; Schull. engl. plate und sp. plata.

n A 4 T .. latus: nsl. plat. - nA4THq ... f. angusta agri pars.

n A I C H Ali. T H plaudere. - nA.CH.CK vb. ferio, plaudo j nA'C"HT~P'h. f. crepitus digitorum, rima; nA-tcH"', nAbH ... f. spiculum flagri.

n AI C T H, n A I T Ali. plectere. - nAIT'" f. capilli in nodum collecti: serb. D.leTellllqa; .... AITKK vb. implecto; A.cnAITlcK vb. retorqueo; mrum. P.1t'UT"iC1XOtJ vb. plecto.

n A 0 A'" fructus: serb. IUOAB8, lUoAHHqa placenta. - nAoA m. uterus; fructus iass.

n AOCK 8 4 flasca: bulg. plosk ... , serb. naocaa, alb. plock'h.; mlat. flasca Diez 1. 39. Worterb. ~.-- nAOCK ... f. lagena lignea: n4A4CK'h. f. Patrontasche, serb. nasauae pl. f. aus dem magy. palaczk.

n A 0 C K 'h. latus. - nI\OCK04H'h. f. humilis meta foeni. ". t< e • t '1 '(1-'1 ;

n A 0 '14 saxum quadratum: vgl. gr. 1t'AcX;. - nAO'l'h. f. id. sternutu ku plo~i mit Quadersteinen gepflastert boj. 164.

n AOt(' r ... aratrum. - nA~r m, id.; nA~r4p~ m. agricole, nA~r'h.,,,cK vb. agricola sum: vgl. alb. 1fJ.IOU«p aratrum. Das Wort scheint slav. Ursprungs zu sein. Cipariu, de latinitate 6, hilt es fUr ursprUnglich deutsch.

n AOt('TH uavigsre, - nA~T'" f. ratis: vgl. serb, nApa cortex subereus; nA~TICK ~b. navigo.

nl\ ... K ... cohors: russ. nO.lK'Io Regiment, nO.lKOBHHK'Io Obrist. - nOAK m. Regiment; nOAK08HHK m. Obrist: aus dem Russ. j vgl. auch nOK08HHK m. magister disciplinae publicae.

nA'h.H H 16: serb. nya.e. - n ... I\Hi ... f. infundibulum; n ... AH. f. Lex. 712.

n A 'h. C T": serb, nycT Filz. - n'h.CA'" fur n'1l.ACT'1I. f. id.



nA-t84 palea: nsl. pl~va, bulg. plav'h., serb. n.LeBa gluma; magy. polyva. - nA-t8'" f. palea. Nach Lex. 514.

vom lat. palea.

n 1\ ok T H, n A ok BAli. eruncare. - nAI8ICK, nAH81CK vb. erunco j nAI8HA ... , nAI8HT~P'" f. eruncatio.

nAokw .. calvitium: nsl, pIes id., plefiv calvus. - nAIW, n"lw~r, nAlw~8 Eliade adj. calvus; nAIW~I,IICK vb,

calvesco ; nA'kwl. nA.wi'h. f. calvitium.

nI\IOCK4TH: serb, D.LycuTH sonum edere (de aqua). - nAioCK'h.ICK vb. digitis crapo. no G ok A H T H vincere. - nOGIAICK vb, id. iass.

n08.tp .. HIiiI coquina: russ. nOBapHR. - n084pH'h. f. Brandweinbrennerei. n081cTH, nOBlAAii. ducere. - n084q ... f. ductus. dux.

no 8 0 A"': serb. nOBoA funis eapistri, russ. nOBOA'Io habena. - nOBoA m. equus desultorius j n080l\, n080AHHK m. nsl, povodnik equus manualis, serb. nOBOAHHK equus funalis.

no 8 0 H .. inundatio, n080A .. H .. : nsl. povodenj id, - n080.o m. imber, torrens.

- no 8 p 'h.HAIi. TH: nsl, povrnoti vertere. - n08'h.pHtcK vb. verto, descendo. no 8 'h. TO 11 H T H repetere: bulg. povtori id. - no"ToplCK vb. repeto. n08'kcT .. narratio. - n080kcTI f. id.j n08ICTICK vb. narro.

nor 4H 'h., nor 4 H H H 'h. paganus. - n ... rAli.H m. id. j n'h.rAli.HICK vb, pagani more vivo adj. paganusj n ... rAli.Hi'h. f. paganismus j nAli.r'h.pICK vb, inquino mrum. 1t'~1lt.~\liC1X(ltJj alb. pughainj, p ... gh ... ig vb. id. Schwerlich unmittelbar aus dem Lateinischen.

Digitized by Google

nOI'4'14: nsI. poga~a, serb. noraxa; alb. pogaeeia blanch; magy. pogaesaj mlat. focacius, it. focaceia, sp. hogaza, fro fouasse j ngr. 1t'01cXT,CX, rpO"lcXT,« due, - nor411. f. panis subcinericius. n flir lat. f zeigt, dass das Wort durch ein slav. Medium gcgangen.

nor 0 H H II .. exactor. - nor ... HH'I m, puer minans boves arantes,

Die slavi8cken Elemente {m Rumuniscken.

37

n e r e a ..... - norOH m. mensura quae dam agrorum.

norp'kB4HHIe sepultura. - norpiB4Hh. f. funus. VgI. norp4A', nporP4A', npoAl'4A' f. coemeterium. no A 8 H r .... certamen. - n"AKHr m. negotium.

no A 0 B 4, no A OB Hie similitudo. - nOA04B .... f. ornamentum; nOAOBICK, 1'noAOBtcK vb. orno; nOAOBHHK adj. elegans; nOAoBi .... f. esutus elegans. Nach Lex. 282. mit it. addobbamento zusammenzustellen.

nOA"': nsl. pod solum; magy. padolni. - nOA m. tabulatum superius, pons; nOA4p" m. curator pontis; noAleK vb. tabulo; nOA t.A ..... nOAHA .... , nOAHH .... f. tabula crassior. V gI. 3 ... nOAi ... f. vallis.

/ no A B 'k A : nsl, podbel, serb. DOA6je.a. - nOAB'kA m. nOAB-kA ... f. tussilago farfara .

./ n I) A 8 4A : serb. DO,4B8.1U subiculum. - nOA84A m. cubile doliorum vinariorum.

nOA 80AHTH. - nOA80AICK vb. leiste Vorspenn ; nOA84A'" f. Vorspann.

I nOA ~084: nsI. podkova, bulg. podkovs ; magy. patk6; alb. potkua, poktua, potue solea ferrea. - nOT-

K048 .... f. id., nOTK08.eK vb. calceo.

nOA .... Aor ... quod supponitur. - nOAAor. nAOTor, neaer m. segmentum corii detriti; nAoTor4p~ m. saret. nator ; nAOTOl,lleK vb. corio antiquo munio.

no A M. T : russ. DOAMen. - nOA,M'T m, esca,

/OA M 0 A : nsI. podmol Uferbruch, ~ech. podmol; magy. padmaly. - nO,4,MOA, nOAMOA, nOMHOA m.

, agger circa basim domus. Der Zusammenhang ist dunkel. l~

no A ... H 02K H 16 U7r07r6~IOli scabellum. - nOAH02Ki ... f. id. iass.

no A'" n 0 P 4 fulcrum. - nOTnpHT part. constitutus iass.

nOA ... n P"'A4: nsl, podprda: vgl. russ. Depene.utaj lit. putpella; alb. potpolosk ... coturnix. - nHTnUAK ... f. id. no 2K 4 p'L - n02K4p m. flamma iass,

no K 4 U T H e .. poenitere. - nOK .... fCK vb. corrigo. V gl. K41ii1TH CA. nOKA4A'" depositum. - nOKA4A m. stragulum sellae supponendum.

nOKAOHHTH C .. se inclinare: serb. DOK.lOH donum, nOLlOBHTH donare. - nOKAoHICK, nAOKOHtcK vb. inclino mar. 1. 78. j nAOIeOH m. donum Eliade.

no K P 08 .... tegmen: bulg. pokriv, serb. noxpooaq; magy. pokr6cz. - npoK08H ....... f. stragulum.

nOA4 dimidia pars: bulg. pol .... gremium, serb. noaa dimidium. - n04A ... f. limbus, sinus iass., radix montis ; nOM' pl. f. indusium inferius. Lex. 520. vergleicht gr. 1[1001 lumbus.

no A' A H U, 4: bulg. poledic ... , serb. nO.leAHqa nives de montibus solutae. - nOAfrHHu, f. id.

nOAHu,4 asser: nsl. polica, bulg. polic .... serb. noaaua; magy. polca; alb. polic - nOAH ....... f. taenia

in pariete.

nOAor depositum. - nOAor m. gram en demessum: magy. pallag. Schull. vergleicht gr. 7rOCZ und 1rolol.ooyiw.

no A.... 8 TOp 4 sesquialter: nsl. poltora dimidium grossi; magy. p6ltra. - nOTop m. nOTOp'" f. id.

nOAIiiIK : nsl. poljak, serb. nO.Lax polonus. - nOA4K m. id. f. Vgl. ""'X' .....

no A IiiI N 4 campus: nsl. poljana, bulg. polsn ..... serb, DO.LaHa. - nookH .... f. pratum, nemus. nOM434TH ungere. - nOMutlHp., nOM434Hi .... f. iass. unctio; nOM434NHK m. unctus. nOMOWT~HHK'" auxiliator. - nOM02KHHK m. id.

nOMOCT .... pavimentum. - nOMOCT m, pons.

nOM'k H 4: bulg. p omen .... , serb. DOMeH memoria. - nOM'kH .... , nOM4H .... f. memoria, convivium funebre, eleemosyna ; noM.HfCK vb. commemorOj nOM.HHN ....... f. commemoratio; nOMHHOK m. sacrificium iass. psal. 39. Schull. denkt an schwed. peminna.

Digitized by Google

38

Fr. Mikloaich

no HOC'" m. exprobratio: magy. panasz. - nOHOC m, nomen infame Eliade; nOHOt.CK vb. usu detero, expro-

bro ; nOHOCAS m. querela; n~HocAS'CK vb. exprobro iass.: aus dem m~gy. _panaszla~ pana.szolni.

non 4" 4: serb. nonapa cibi genus. - ·n ... nd" .... f. Eierschmalz.

n e na e : serb. nonac pastiuncula. - nenae m. Raststation; nonOC.CK vb. diverto.

ne na HHTH implere. - non .... AH.cK,vb. accumulo.

non,,"kTH fulcire: serb. nODpHjeTH premere. - non",cK vb. veto. Der Zusammenhang ist dunkel,

non ... sacerdos. - non .... m. id.; nenses vb. ordino sacerdotem; nenl ... , nonHM. f. sacerdotium; n ... n'lo.,4,i ... f. leontodon taraxacum. Das altslov. Wort ist unmittelbar aus dem Deutschen entlehnt.

no". K A 0 cognomen: serb. nopeaao: v gI. ngr. 7t'CXPI%T"ovxACOIi deh. - nO".KA ..... nOAHK"...., n"oAHK .... f. id.; no-

".KA.CK, nOAHK,,'CK vb. ignominioso nomine compello.

nO"HH.III.TH: nsI. porinoti trudere. - no"H,cK vb. commoveo, trudo; nO"H'kA .... f. impetus. no"o,4,Hl.I.d: serb, nopoAH~a familia. - no"o,4,HI.I. .... f. generatio.

no".III. 'I H T H concredere: serb. Dopyxa mandatum; mngy. parancs mandatum, parancsolni mandare; alb.

porsi iussum, porosit, porsit iubeo, - nO"SHK .... f. iussum; nO"SH'I'CK vb. iubeo.

nocdA4: russ. nocaaa suburbium. - nOcd,4, .... f. Grenzwachthaus; nOC~ItK vb. constituo iass, 142. nocdAkH Hl.I.d pellex. - nocd,4,HHK'" f. concubina. Nach Lex. 529. vom lat. proseda.

nOCT4B ... : serb. DOCTaB linteum; russ. DOCTQB'J. textum; magy. posstd, - nOCT4B m. pannus: postava sulz.;

nOcT4K .... f. alveus: vgI. bulg. postav, russ. DOC·faB'J. scrinium.

no e-r 4 T k: nsl, postat, serb. DOCTaT. - nOcT4T .... f. ordo, series.

nOCTUkHHK praepositus cubiculo principia, - nocTi:AHHK m. mares callus eng. 109.

no C T ... ieiunium: nsI. bulg. post. - nOCT m. id.; nOCT.CK vb. ieiuno j nocTi:AHHK in. ieiunator. Deutschen

Ursprungs.

POCT.III.nHTH procedere. - nOc1· .... Mn.(K, nOCTHMn.CK vb. id. iass,

n e e .... n : nsI. posip rudera: vgI. serb. nOCHDn pulvis scriptorius. - nOCHn, naeen m. arena.

nOTIK : bulg.p .... tek .... - nOTIK m. nOT.K .... nOTHK .... f. semita.

nOTOAHTH: "rTOAHTH placare. - nOTOA.CK vb. extinguo.

nOT 0 n .... diluvium. - nOTon m. id. multitudo; nOToDlHi ... f. perditio; nOTonlCK vb. perdo.

nOT .... K H X. T H im pingere, - nOTHKH.CK vb. offendo; 1I0THrH'kA ... f. nOTK .... f. molestia, rixa; nOTKdUl, nOTK4A.W adj. litigiosus: vgl. nOT'IICK vb. fascino.

n OT'k 1'4: nsI. potira habd.,. bulg. peter .... Rotte, serb. norjepa insecutio; alb. potere tumultus. - nOT .. " .... f.

Hetze, seditio.

nOT .. r .... : serb. DOTer pertica , russ. DOTSr"J. lorum , <lech. poteb , poln. poci~g; magy. pating. - nOT.III.Hr m.

cohum, welches Lex. 530. mit dem rumun. Worte in Zusammenhang bringt.

nOX'B4A4 laudatio. - nOX'BdA .... f. pompa; ne ..... AfCK vb, laudo iass.; nOX'B .... AoC adj. pomposus. nOX'BHH4: nsl, pohvine habd., serb. DOBH postilena. - nOX'HA .... , nOBHA .... f. nOIH pI. m. Schwanzriemen. no X' MOl(" H T H: russ. nOXMypHTh. - nocOMOl'X.CK vb. morosum red do ; nOCOM0l'X.T adj. morosus.

noX" .... T'kTH concupiscere. - nO.T .... f. cupido: nOX'T' iass.; nO.TICK vb. cupio. Lex. 519. vergleicht lat.

posco, Schull. gr. 7t'6~oS'.

nO'lHT4HHI6 honor. - nO'lHT4Hi .... f. iass. psalm. 118.

no 'I" T H, no 'I k H.III. incipere. - nO'lHHOK, nO'lHHOr m. prima venditio in nundinis.

no liT 4 cubiculum: nsl, pojata horreum habd , serb. nojera stabulum; magy. pajta. - no'kT'" f. bubile.

Digitized by Google

Die alavischen Elemente zm Rumunischen.

39

n p • K H A 0 regula. - np4lKHA'" f. id.; np4lKHAHHK adj. regularis.

np4IBOCA4IBHI8 orthodoxia. - np4lBOCA4IBi ... f. id.; np4BOCA4IKHHK adj. orthodoxus. np4lr ... limen: alb. prak, pragu. - np4lr, mrum. n:PU%1XOV, m. id.

np4lSAa..HHK ... festum: np4lSAa..HOK4ITH sollemnia agere; alb. mbraz ... n.. vacuus. - np4lSHHK m. festum ; np4lSHSICK, np'lt.3HSICK vb. sollemnia ago.

n p4ln op ... : np4lnopa..qa.. tintinnabulum, serb. npanopan, - np4Inop, np,lOSp m. np4lnSp. f. vexillum in ecolesia, omentum.

n p41 I'" pulvis: vgl. tnagy. por. np4l., np4lB m, id.: np4lI iass.; np ... BOC adj. pulverulentus ; np ... B ... pi ... f.

mola pulveris igniferi; np ... BSICK vb. pulveres excite.

n p • W T" fund a : nsl."'a~a; bulg. prastv ... ; serb. npaha ; magy. parittya. - np4lapi... f. id.; +np.apilcK vb.

iacio: vgl. nA4IWK ... f. funda.

II p H B H A ic. T H: n p H B H A ... H H 18 visio, - npHBICK vb. specto; npHB""' ... f. spectaculum. n pH r • H .I: poln. przygana probrum. - npHIdH'" f. id. iass. Aus dem Klruseiseben. npHrOH4I. - npHr04lH ... f eontradictio iass. psaI. 79. Vgl. npHr4lH4I und np ... roH .... npHropic.TH aduri: bulg. pregore iiberbraten. - npHroplCK vb. torreo.

npH K4IS ... : russ. npHlla3'1o tribunal. - npHus m. molestia; npHK"'~ClCK vb. affiigo: vgl. H4IK4IS4ITH. npHA'*41TH perseverare, eigentlich adiacere. - npHAI* m. occasio.

n pH HOC oblatio. - "PHHOC, np.HOC m, sacrificium.

n pH na e lucrum. - npHn4lC, npHn4lW m. foetus, inventio; npHn ... wlCK vb. invenio pecudem errantem.

npHn.wTH, npHnUAI. coquere: bulg. pripek locus apricus. - npHnlCK vb. Maturo; npHnic.AHapl f. aestus.

_ n p H C A 0'( r • : russ. npHCAyra servitium. - npHCASr ... f. Ziindrohr. npHcnic.TH festinare. - npHnICK vb. festino; npHnHT adj. praeccps.

n p H CT • K ... : serb. npHCTaB servus villicus. - npHCT4IB m. adparitor, nach Lex. 550. vulgo gornico, magy. gornyik.

npHCT4ITH astarc: serb, npHcTaTH, npBCTUle. cons entire. - nj1HCT'lr.HICK vb. id.: npHcT ... HHHA KS C.41TSA

clem. 238.

n p HTBO p ... atrium: serb. npBTBOp; magy. pitvar. - npHABop, npHAup m. id.

n pH T ... 'I. parabola: serb, npasa narratio, proverbium. - "PH'I' f. lis; npH'IICK vb. litigo.

npH'IHlu: russ. npH'IHBa. - npH'IHH'" f. causa, culpa; npH'IHHSICK vb. cfficio. Schull. denkt an schott. prig.

Nach den Reflexiones 27. ist npH'IHH'" dem Volke kaum bekannt: es solI erst zu Ende des XVII. Jahrhunderts in die Schriftsprache aufgcnommen worden sein.

n p H 'I A W T. H H 18 participatio, npH'IAn'HTH CA participem esse, npH'I"'CTBOK4ITH communicare: serb. npasecr coena sacra. - npH'IICTdHi ... f. communio; npH'IICT14ICK vb. communioncm praebeo.

n pH iii T I A a.. amicus. - npi"'TIH, npic.T'H, npitT'H, np"'H m. id.: npi"'TH14 isss.; np""·IH ... f. amica; nplT'HICK vb. amicitiam colo; np"'HOC adj. amicus; npITIHwSr, npifT.wSr m, npi.T.Hi ... f. amicitia; -tnp.T.HICK vb. amicum red do.

n pH iii T H favere. - npilClC vb. favco, prosum.

npH"TH, npHHMAI. accipere. - npHHMICK, npHMIeK vb. accipio. npoEoy'wHTH: serb. np06ymHTH perforare. - np"'.SwICK vb. conculco.

/'

n pOBoA'" comes: serb. npoBoABTB ducere; ngr. 1rp6{3o~o, provisor, conductor duc.; 1rpo{3o~&J

- npoBoA m. officium funebre; npoBoAICK vb, funebria persolvo: vgI. npoIoA ....

comitor venl

npOKAAT ... maledictus. - npOK4IT adj. perditus.

Digitized by Google

40

Pr. Mikloaich

n P 0 n ae T H, n pO n 4 A&: serb. nponaera perire. - np~n'J..A.eK vb. perdo; np~n~A'Hi~ f. amissio. npOn4eTli. vorago. - npfD4eT. f. abyssus: np~n4eT' iass.; np~n4eTi~, np~n~eT'Hi~ f. id.j nplO~eTt4.eIC vb. deiicio in abyssum.

n p 0 nOB 'kA 4 H H 16 praedicatio, nponoB'kAoK4TH praedicare. - nponoB'A4Hi~ f. praedicatio; nponoB'AtI.eIC vb. praedico.

n pop 0 K ~ propheta, npopo'lHq4 prophetissa. - npopoK m, id. j npopo'lHq~ f. id.] npOpO'l.eK vb, praedico ; npopo'li~ f. praedictio.

npoeA4BHTH celebrare. - npoeA~K.eK vb. celebre.

npoeT~ simplex: magy. paraszt. - npoeT adj. id. m. rusticus; npoeT.eIC vb. rudem reddo; npoeTi~ f. ruditas; npoeTHM. f. rustiei; npoeT4K m. homo stolidus; npoeToA~tl, np0eT4T.K, npoeToA4H adj. stolidus.

n POT" B & contra, npOTHBII.HHK~ adversarius. - nOTpHB~ f. comparatio; npOTHB~, -tnpoTHK~, AHH noTPHB~ adv. contra; nOTpHB.eK vb. comparo; M~ npoTHB.eK, M~ .t-npoTHB.eK vb, adversor; npoTHBHHK, -tnPOTHBHHK adj. adversarius.

n pOX' 0 A ~ transitus. - npoX'0A m. officium funebre ; npoX'oA.eK vb. funebria persolvo :" vgl. n4loBoA~ . ...,..,. po q'k n ~: serb. npoqajeu forceps ligneus. - npoq4n m. temo bifurcus,

II p 0 'I H H reliquus: npO'l4g et cetera. - H npO'lH id,

n po 'I H T 4 H H 16 lectio: npO'lHT4TH legere. - npo'lHT4Hi~, npo'l'T4Hi~ f. lectio; npO'lHT.eK, npOtt.T'eK, npo'IHT.3 vb. perlego.

np~*HTH frigere: np~r4 Xi~poll novella tritici grana; magy. pergelni: vgl. deutsch pregeln. - n&pr~ f. primitiae; np~*.eK, np~l,I.eK vb. frigo; np~*HTtlp~ f. Bsckerei j rg.P*OA m. incendium; n&p*oA'CK vb. uro: vgl. magy. persselni, peraseles,

__ .np~AHTH: serb. Cnp.l>HTH arnburere ; magy. pernye. - n&pA.eK vb. uro; en.pA~ f. cinis stramineus.

II p ~ n pH q.4: serb. nanpaua, - n&pn~pHq~ f. Kreisel. np~eHH4: serb. npcaaa lorum in pectore equi. - np'keHH~ f. id.

n P ~ Til.: bulg. pr~tin~, serb, nPT, nPTHHa via. - n&pT' f. via trita per nives.

np~'III.: serb, npsesaaa Bocksgestank; alb. pveak aries. - mr.p'l.o m. hircus; n&p'lH vb, rammeln, n p -ks'k r~ transfuga. - npHs'kr, npHB'kr adj. vagus; npHs'l,I.eK, npHB'I,I.eK vb. vagor. np-kB4AHTH: serb, npeBU.HTH evertere. - np~B'Iu\.eIC vb. volvo, subverto.

n P 'k r 0 H ~: serb. npujerou pugna. - npHro4H~ f. persecutio, pugna; npHrOH.cK vb. perseq uor; npHronHTopiO

adj. litigiosus. V gl. npHroH4.

n p 'kA 4 H H 16 traditio ... _ np'A.4Hi~, np~A4Hi~ f. id. np-kA ~B'kCTHTH. - np.BICT.eK vb. praenuntio. n p 'k 3 ~ trans. - np'3 praep. id.

np-kKoynHTH: np'kKovnll.'IHH propola, serb. npeaynHTH, npeaynaq. - np.ICtln.elC, np.KtlDfq.eK vb. rnaiori pretio emo; np.ICtln." ~.llucri cupidus, .

n p-kA43~: nsl, prelaz, bulg. preles , serb. npHje..as transitus per sepem. - npHM3, n&pA.43 m, id. Nach Lex. 454. vom gr. 1rpoai).£1Jal~.

np-kAuTHTH decipere, - npHAoeT.eIC vb. incanto; +npHAOeTHT adj. incantatus.

np'kM'*A HI6: bulg. premesde, - npHM'*Ai~ f. periculum ; npHM'*Aioe adj. periculosusj npHM'*AtllClC vb, periclitor .

n p -k M -k H H T H mutare. - np.M.H.eK vb. muto; np'M'H-kA~ f. mutatio: vgl. mrum. a[J.ttillq. femoralia.

Digitized by Google

....

Die 8lavischen Etemente 1,m, Rumunischen.

np'knuH~": nsl. prepelica, serb, npeneaana tetrao coturnix: vgl. alb. potpolosk .... - np.nt.\H~'Ir. f. id.] pik-

pelak m. id. Bielz.

n I' 'k no H ... impedimentum: serb. UpHOOH. - npHnoH m. funis longior; npHnoHIcK vb. equum cohibeo. n I' 'k C T .. R H T H transponere: bulg. prestavi se, serb. npeCTuHTH ce mori. - npHcT ... B.CK vb. morior.

n p'k CTOA ... thronus: bulg. prestol Tisch im Allerheiligsten. - np'kcToA, np.cToA, npHcToA, npHcTop, np'CTHA m. id.; npHcTopHHK, nHcTopHHK m. sigillum, quod panibus liturgicis imprimitur.

npHC."IoTh.CTBHI6: russ. npacyrcrsie praesentia, iudicio adeese, - npICtfcTBi ... f. tribunal. Aus dem Russ. np'kTH contendere: serb. oapaq aceusetor ; magy. per, perleni. - nx.p ... f. accusatio, calumnia ; n."lop,cK vb.

accuso; n~p ... w m, actor: vgl. no.p ... f. dissensio.

n P'TO'lHTH: serb, OpeTO'lHTH transfundere. - npHTO'lICK vb. transfundo. np'k~'kHHTH. - np.~ .... 'tfICK vb. aestimo mar. 1. 65.

n &l'k'l H CT .. puriasima. - np''IlcT. f. deipara.

n p .. CAlH .. : nsl. preslen , serb. Opuu.eH. eech. pfeslen , poln. prz~lik; magy. peresslen. - npH3HIA. npHCTH'A, npHcTHH m. verticillus, Spinnwirtel.

n 1'."10 A'" agger: nsl. pro dec arena, serb. npYA syrtis: magy. porond. - nplJHA m. sabulum: nplJHT m. insula arenacea in fluvio pol. j nptfHAoc adj. sabulosus j nplJHA.p.o m. motacilla alba Bielz.

norcT ... desertus, nOY'CT'It.IHh.HHK .... anachoreta; alb. pust nebulo. - ntfCTi.o adj. desertus mar. 2.65; ntfCT ... , ntfCTi ... f. desertum; ntfcTilcK vb. devasto ; ntfcTHHK, ntfcHHK m. anachoreta; ntfcTHHK ... f. eremitis; nserHH'IICK vb. 'anachoretae vitam ago; HlDtfCTICK vb. desero: vgl. ontfcTtfp" pl. flir asl. X'A.aRH iass, psal. 41.

nor W h. K .. : nsl. puske , bulg. pusk ... , serb. nYWKa; magy. puska j alb. pusk ... , aus dem deutschen Biichse. -

ntfwK ... f. Flinte; ntfwK vb. schiesse.

n .... p e far: nsl. pira, serb. nap ; magy. perje, kutyaperje. - nHp m. triticum repens.

n 'W X'-: nsl. pih ventus ; magy. pihe; russ. nyx'lo, nyxHyTh tumescere. - nH{'It. f. plums, lanugo.

n h.KA ... pix, infernus: nsl. pekel, bulg. pu l , serb. naaao infernus: vgl. ngr. 'll'i~~exj alb. pis ... pix, infernus;

serb. naR.lHHa axungiae genus. - n KA ... f. nebula, vapor; n'lr.KAOC adj. caliginosus: vgl. n ... Ktfp'" f.

vapor, oleum resinosum.

n h. CT 1'''' varius: bulg, p ... st .... r. - n.cTpH~, nHcTpH~, nHCTplJ.o adj. variegatus: vgl. nA"'BH~; n ... cTp .. B, n.cTp .. B, pesztrang, poszter m. Bielz. salmo fario, clathrus nudus: serb, nacrpsa ; magy. pistrang; alb. pastrma mscr., ngr. 'll'exa-rpex[J.ci~ som. 'II't~-rpo{3ex deb. 'll'ia-rporpex vent.; nHcTplJ. f. lentigo j +nHcTp.cK vb, variego.

n'k r ... varius: nsl. peg: vgl. serb. njera macula. - n .. r adj. varius mar. 3. 32.

n'kH .. 3h. numus: nsI. peneZj alb. pennes alte, nicht mehi- gangbare Miinze. - nHHs ... pi ... f. domus monetaria. n i: X' 0 T.: russ. rrsxora , poln. piechota peditatus. - nHX'oT'" f. id.

n.AT. calx. - nHHT.H m. calcar, consolida regalis, Ritterspornj +nHHTIH vb. concito. Schull. vergleicht engl. pin Nadel, nsiichs. pint Spitze.

n.AT ... K ... dies veneris: nsl. petak, serb. neras ; magy. petak numi genus. - nHHTOK m. quadrans grossi; ner .. K m. otT .. K ... f. numus septem cruciferorum.

n.A T h. H 0: poln. pistno Brandmal, russ. nHTHO macula. - ni:T'" f. macula: n.T1t. mar. 2. 97. aus dem Russ. entlehnt; nHHT.Hor m. equus habens pedem slbo sparsum aus dem Asl.

n&r B. corymbus: goth. puggs, ahd. phunc; mgr. 'll'O~~1ioll, ngr. 'll'ou11i; alb. punask ... , 'll'oull«aax~ marsupium; venct, ponga Kropf der Vogel. Diez, Worterb-:- +25. - ntfHr ... f. crumena: mrum. pung'lt. boj. 11. 'll'ou1x~: ntfHr. E .. IUIt inula dysenterica. Schull. verweiset auf das verwandte engl. bung, nsachs. Bunge.

n'&A H TH, n&A"ph.: nsl. p6diti~ bulg. p ... di, sel'b. nYAHTH abigere. - n&HA'" f. insidiae; n&HA.p.o, n&HA.w m. custos vineae; n&HA.cK vb. custodio; p",cn&HA.cK vb. dissipo.

(HlkJollch.)

Digitized ~yGoogle

42

Fr. Miklosich

n ~ K N ~ TN: nsl. poknoti, serb. nyH: nyhH. - nOKHICK vb, digitis concrepo; M ... nOKNICK vb. rumpor; nes-

NHTHp ... f. strepitus, rima: nsl. poe.

n~n ... umbilicus: bulg. p ... pk'll. Knospe, serb, nynaa. - nHn m. germen. n ~ T 0 com pes: serb. npo. - !litNT'" f. id.

P 4 3 B H T H dissolvere: serb. paa6HTH (BOjCKy) vincere. - P'II.3RICK vb. vinco: vgl. P~BN'IiO m. Durchschlag. P 43 B 0 tl latrocinium: P"3BOHHHK praedo. - p'II.3ROiO m. bellum, machina textoria clem. 35; P'II.3BOfCK vb.

bellum gero; P'II.3BOHHNK m, miles. V gl. KOVpC4p~.

P 43 BOA it T H C .. aegrotare. - M ... P'll.3BOAfCK vb. aegroto iass.

p 43 R P 4 T H T H evertere. - P'll.3RP"'TICK, P'll.3RA"'TfCK vb. concito.

p43MHpHie discordia: serb. paaaapaua bellum. - p'll.3MHpHI.\ .... P'll.3MHAHI.\'" f. id.

P 43 0 p ... : serb. paaop Grenzfurche. - P'll.30p. P"30P m. limes intermedius gramineus. Lex. 578. vergleicht it. raso,

p 43'" Partikel. - p 3BHN vb. retribuo; p ... CKOK vb. nimium coquo; p ... enae m, spatium; P"'3I,1H,&,.1C vb. diiu-

dico iass.; p ... C M ... H vb. dispergo iass, etc.

p"3~H'" diversus. - p43H ... adv. huc illue.

p 4H paradisus: nsl. bulg. raj, serb. paj. - p4iO m. id.

p 4 K 4 arca: bulg. rakl ... ; alb. ark ... Kiste. - p4KA'" f. sepulcrum ; arca iass, Das slav. Wort ist lat. U rsprungs, jedoch unmittelbar aus dem Althochdeutschen cntlehnt.

p 4 K ... cancer. - p4K m. id.; p4KORHN .... p ... KOBHH ... , p ... KOHH ... f. alsine media. Die Zusammengehorigkeit ist bei P4KORHH ... unsicher.



p 41C .... T 4: nsl. rakita, serb. pUHTa salix caprea; magy. rakottya. - p ... KHT ... f. salix viminalis.

p4A1t1.\4: bulg. ralic ... der grosse Bir. - p4AHQ'" f. Hundsstern.

p4N4 vulnus. - p4N'" f. id. mrum. pP«1Iq.; p ... HfCK vb. vulnero. Schull. vergleicht atd. ronne, runs, engl. run. p 4 C .I,&, ... : bulg. raaad, serb. pacaa Setzling; magy. rasza. - p"'C4,&, m. planta; P"'C'll.AfCK vb. planto: bulg.

rasadi, serb. pacaAHTH transplantare ; P ... c4AHHI.\'" clem. 289. p ... C4AHHI.\'" f. seminarium.

p4 CK OA4 seditio. - ~"'CK04A'" f. id.; p ... CKOAfCK vb, tumultuor.

p 4 C 0 A"': nsl. rasol coagulum habd. murria, serb. paco gen. pacoaa muria, bulg. rasol caro bubula, rU8S. paa-

CO.l'L Salzwasser, poln. rosdl iusculum. - p COA ill. caro bubula mar.!. 27.

P" e ... 0 K": russ. paCTOH'L Arm eines Flusses. - p CT04K ... f. fossa.

p"cT ... rH~TH distendere. - p ... cTHrHfCK, p ... CTHKHICK vb, crucifigo.

P" C OVK "TH, p4 C OV'l~: nsl. rasukati retorqueo. - p ... ctI'IfCK vb. contorqueo. p4c .... n"TH dissipare. - p ... cHnfCK vb. dissipo; p ... c~nfCK ftir p ... e ... nfCK iass.

p'T"'3~: eech. retez, poln. rzeci~dz neben wraeciadz catena; ..!!!.~. retesz obex. - p ... T'ks m. sera iass, Das ~. ort ist wohl deutschen U rsprungs, wie die Ubrigen asl. auf "3~ auslautendeu: das entsprechende

deutsche Wort ist uns jedoch unbekannt, .

pHMAfilH HH ... romanus. - p ... MA'kH m. romanus; p ... MA.HfCK adj. id.

p e R ... servus: POROT4 servitus; alb. rob. - pOR m. id. mrum. pO}J-7r; PORICK vb. captivum reddo; p04R ... f. serva; pOBi ... f. servitus, pOROT ... f. Frohne: magy. robot; POBOTAW m. Frohnarbeiter. Unrichtig mit ahd. roub spolium und it. roba etc. in Verbindung gebracht von Diez, Worterb.--m.

pOB4W~: nsl, rov8e, serb. posam, pa6ow; magy. rovas talea Kerbholz; ngr. p«[3«at deh. - p ... B4W.

p BOW m. id.

po r 03 papyrus, tapes: nsl. rogoz, serb. poroa typha latifolra; alb. rogos Matte; bulg. rogosk ... , serb. poro-

iKHHa. - por03 m. carex pseudocyperus; mrum. Pq.1xO~QU m. tcges; pOrO)KHH'" f. id.

Digitized by Google

Die alavischM ElemMte z"m RumunischM.

43

por~ cornu: serb, pom'lHbH, pora'IH. - pOW lOB m. ceratonia siliqua; p~r4'1~ m. lueanus Hirschkifer.

POA ~ generatio. - ~OA m. P04A~ f. fructus; pOAoe adj. frugifer ; POAICK vb. fructus fero; PttA~ f. consanguineus; ptlA'Hi~ f. propinquitas j POAHT, ptlAHTOpiO m. frugifer. Schull. vergleicht schott. routh, rowth Uberf!uss.

poli examen apum: nsl. bulg. roj, serb, pojj magy. raj. - polO m. id.; pOleK vb, exam en emitto. Schull. bringt engl. rove bei,

po M 0 H H ~,,: nsl. rmen persicaria belost. rman, roman Schafgarbe, russ. pOMeH'Io, poaamaa anthem is nobilis, poeauraa PH.IICSaR, klruss. roman chrysanthemum inodorum, romanee chrysanthemum corymbosum. - pOMOHH~~ f. anthemis nobilis mar. 1. 53. Das Wort ist dunklen Ursprunges.

porA4: serb. pYAa temo; magy. rdd. - pttA~ f. pertica. Der Ursprung des Wortes ist dunkel: vgl. lat. rudis.

PorM-kH~ ruber. - ptlM-kH adj. id.; ptlM.H.CK vb. rubrics tingo; ptlM'H-kA~ f. rubor: serb, pYMeSH.lo.

por "'1\ H iii pentecoste: serb. pyca.ae f. pyCa..t.H; alb. mas t' dielen e rS'aivet dopo la domenica di pentecoste Dottr. christ. 157. - ptlC;SA., ptlcMH pI. f. id. Das Wort ist lat. Ursprungs: rosalia, das jedoch unnachweisbar; gr. pova6;/"!(% panegyris post festum paschatis ill t'(%i~ l~w x.wp(%!~ celebrari solita, womit man mla.t. pascha rosata, pascha rosarum due, Pfingsten vergleiche.

~jlOVc~ rufus.-Mrum. POUf1fJVj alb. pfJU~ Havus.

p OVT cI: serb. pyra; magy. ruta; deutsch Raute: lat. ruta. - ptl~ f. ruta graveolens. Alles im lat. wurzelnd. pOt(ro vestis: serb. pyxo; magy. ruha; ngr. povx.(% pI. - Ptl.~ f. vestes linteae.

p~B4TH e .. luctari. - Man vergleiche 3c1pB~ f. tumultus.

p~n~T4TH, p~n~WTAI. murmurare. - p~nwTICK vb. murmuro. Nach Lex. 576. vom lat. rixari.

p .... EH~4 piseiculus, p .... S4p .. : bulg. ribar, serb. pH6ap piscator; nsl. ribi<!. - p~EH~~ f. gobius Grundel; p~GdPiO m. sterna Meerschwalbe.

p .... r, H3p .... r"TH ructari: nsl. rigati, bulg. riga, serb. pHraTH. - pV~ICK vb. ructor. Schull. erinnert an

das aUerdings verwandte gr. ipiiJotW.

p * A" rufas: poln. rydz Reisske fungi genus. - PHWKOB m. agaricus deliciosus.

p KHAl.TH rugire. - p~KHICK, p~rHtcK vb. rugio. Nach Lex. 597. vom it. rugghiare.

p 1\ .. u .. vanga. - rAl.pl\'~ m, sa.rculum.

p e .. pardalis: serb. pHC lynx. - pHe m. pardus: p~c mar. 1. 51.

p .. B I. H~: p .. B .. H 0 c-r I. zelus. - p~BH~ p~rH~ f. id.; P'UHICK, p~rHICK vb. studeo; p~rHcI'IiO adj. zelosus.

Nach Lex. 577. vom gr. ~p(%f1!J.6~ fervor.

pi:n4: p-knHIe tribulus, nsl. repa, bulg. r@p'h. rapa; magy. reptze; alb. rep mscr, - p4nH~'h. f. rapistrum, sinapis. Vot' ohl alles lat. U rsprungs.

p-k~4: nsl. reca, serb. paQa; magy. retzej alb. ros'h., rosak anas. - pcl~'h. f. p~~oiO m. id.

P"A'h. ordo: nsl. bulg. red; magy. rend; no P.AAOV ex ordine. - PAl.HA m. ordo ; PAl.HAtllCK vb. ordino; n,pAl.HA vb. alterno. Diez 1. 339. 340. erinnert an ngr. t%p6;~(%, mrum. d:p6;~q:, alb. rade, bei Stier addh; Schull. an altd. reda.

p .. * 4 T H: nsl. re~ati ringi. - P&H*ICK vb. id.

p"'C4: serb. peen iulus, asl. p"'CIoHO vestis fimbriata. - pAl.Hn f. iulus.

e cI B A iii ensis: nsl. sabljs , bulg. sabij'h.; magy. szablya; it. sciabla, ven. sabala, sp. sable etc. - cclBi'h. f. id. ; ('h.Bit3 vb. cuneatim scindo, Ein dunkles Wort. Dies, Worterb. 969;:, y~' I

6*

Digitized by Google

44

Fr. Miklosich

C I.A .... plants, CI.AHTH collocare, CI.A m. id.; C .... AIeK vb. planto; CI. .. H .... f. Satteldruckj e .... rHICK vb. equum

equitando vulnero: vgl. serb. caABo. Schull. bringt engl. seed, nsache. Baden bei.

CI.K .... : nsl. sak rete; magy. szak; alb. sak. - CI.K m. funda piscatoria. Nach Lex. 602. vom lat. saccus, it. sacco, fro sac, was richtig ist,

il. M I. p.... onus: bulg. samar Tragsattel; alb. samar, somar id.; gr. a6.1p.« Packsattel und die darauf gepackte Last; lat. sagma, it. sp. salma, fro somme, provo sauma asina; magy. szamar asinus; ahd. saum. Diez, Worterb. 8O~. - CI.M .. " m. Saumsattel, mrum. a~'Jp.6.po'J; e ...... MelpiO m. sagmarius.

I· ~ .J

C I. H H: nsl. sani, serb. caaa j magy. szan traha, - e .. Hi .... f. id.

C .. plt.K": serb. capsa mergus; magy. szarcsa fulica atra. - C"p'll f. id. e .. C H H .... ssxo. - C .. C m. id.; C .. CK ..... C .... COIlK .... f. id.

C B I K A .. : nsl. cvekla, russ. caeaaa beta vulgaris; magy. caekla, - CKIKA...., C.IKA .... f. beta rubra. C B. P 'k n .... ferox: nsI. srep. - cHpim adj. id. Schull. vergleicht eng!. shrewd listig.

CBHT .. vestis: serb. CBHTa pannus. - c.H' ...... f. casula,

CKOBOAIt. liber: nsl, bulg. sloboden; magy. szabad. - CAOBOA adj. liber,licitus; CAOBOA, CAOB03, CAOBO. 3ICK vb. libero; CAOB03 vb. mitto iass. psal. 143. Nicht lat. solutus per metathesim Lex. 648.

C K p .. K .. : nsl. sraka, serb. cspaaa j magy. szarka. - C .. pK .... f. corvus pica; czarke Bielz.

C K" .... A A .... terebra: ns1. sveder, bulg. svredel, serb. cBpAao. - C.P'AlA. C.PIAIMW m. id, Schull. vcrgleicht eng1. fret graben und nsachs. frit.

C K -k T H T H illustrare. - C •• TICK vb. manifesto.

cB'kWTHAO filum candelae: serb. CBjewTlLlo; alb. fitil, Plt'U).. - .UIIHA .... f. id. mrum, Plt'U).E; .HTHA m. mar. 1. 32.

C K 'k W T It. H H K .... candelabrum. - CK-kWHHK, C.IWHHK, .-kWHHK m. id.

CB .. '· .... sanctus: magy. szent: vgl. alb. aadv«, - C.HHT, C."'HT adj. id. mrum. aq.p.t'o!.l; C.HHl\'CK, C~H. l\IeK vb. sanctifico; c~Hl\i .... , c."'Nl\IHi .... f. sanctitas; CK .... HT .... op .. chris.: vgl. CO""IAI, AlIH .. C~HTI sol, luna occidit. Schull. vergleicht lat. sanctus, it. santo.

CHA .. vis. - CHA .... f. id.; CHAIeK vb. cogOj CHAHHl\ .... f. studium; C .... ANHK, HtC'h.I\HHK adj. violentus. Vgl.

C .... AHHK rn, glechoma hederacea.

C H H .. hyacinthinus. - ClHH adj. can us. Die Zusammenstellung ist nicht sichcr.

C H p .... orphanus: bulg. siracc, serb. cupaa. - C p .. K, CHPHM"H, CtlptlM .. H, ctlPM .. H adj. pauper j cHpHM Hi .... f.

paupertas; C .... p .... 'IICK vb. pallperem reddo; C p .... HTOK adj. mendicus; e .... p .... 'Ii .... f. paupertas; C .... p HM. f.

pauperes. Schull. vergleicht schott. sornan.

C H TO: nsI. bulg. sito; magy. szita; alb. sit .... ; ngr. alsa, - CH""". e .......... f. cribrum; CHTHl\ .... f. dem.; cHT .. piO m. cribrarius: vgl. 3 .... CHT .... f. furfures farinosi. Dies, Worterb. "'B-SO., stellt e .......... mit mlat. sedacium,

setacium zusammen. .; ~ :

~KKI.P" nidor: nsl. cvara; serb. casapa, uasapa Art Haarsalbe. - e ... p .... f. nidor. Schull. vergleicht mit sware Dampf engI. swale abbrlihen, nsachs. swelcn.

C K K p .... H .. inquinamentum. - CK .... pH .... , CK .... pH .... Ki .... f. squalor; CK .... pH, CK .... pH .. K adj. foedus: asI. CKKp .... H .. K .....

Schull. vergleicht gr. axwp, eng!. scorn, fries. skern.

C K 0 B .. : bulg. skob .... , serb. russ. cao6a; magy. eszkaba fibula. - CKO .. B .... f. id. V gl. CKOBICK vb. meisseln ;

CKOBHT m. idolum ius.

CKOB .. A .. : serb. caoda ... piscis genus. - CKOB .. piO m. cyprinus nasus. CKOBP"A" sartago: russ. clloBpaAa. - CKOK .. PA .... f. placenta.

C K 0 K .... : bulg. skok, serb. caoa casus aquae. - CKOK m. canalis, stillicidium.

Digitized by Google

~

I

(

,

1

Die 8lavischen Elemente im Rumunischen.

45

e IC 0 A ~ IC 41: serb, DIIlo .. aa, bulg. skojk~ concha. - CICOHIC~ f. id. (ICOnNTN evirare: nal. skopiti; alb. skopig. - clConICIC vb. eviro.

CICOT~ iumentum. - CICOTIANNK m, qui equestrem militiam agit eng. 113.

(IC" H N iii scrinium. - ~NlCpiiO m. id. Das rum. Wort kann unmittelbar aus dem Lateinischen stammen. (K"OBNTH: serb. capoBRTH. - CIC"OBICIC vb. starke (Wasche).

C K"~ B~ moeror: nsl, skrb, bulg. skr~b. - CICX."B~ f. tristitia mar. 1. 21. nausea clem. 281; Cur."BICIC vb. aftligo.

C K ,,~ac ~ T ~ stridor. - CIC~WNICIC, WK~"WNICIC, IC~"WNICIC vb. strido dentibus; CK~"WICd fur asl. CIC"~-

ac.Td iass. psal, 34. 36. V gl. bulg. sknca, skncn~, kncn~; alb. k~rcas.

C K Ot( T~ sinus: bulg. skut id., serb, caYT limbus. - CK!JT.K m. Windel.

CK .... TdTH e .. vagari: serb. CKHT&'I, russ. CKHTa.teQ'Io erro. - CICHTd .. iO adj. vivax. C KX.A ~ pusillus. - CIC!JNA adj. humilis.

C KX. n~ carus, s~rdidus: nsl. sk6p avarus, bulg. sk~p. - cKtfMn adj. carus, avarus; CIC!JM",CK vb. pretium augeo; CIC!JMnlT m. res pretiosa. V gl. clCSMni~ f. rhus coriaria.

CAdBONor~: asl. nicht nachweisbar. - CA~B~Nor adj. paralyticus, debilis, dissolutus ; CA~n"OI,lICIC vb. debilito; cA~B"'No\Ji~ f. membrorum debilitas. V gl. CAoBoNor, CAOBONOK m. impatiens noli me tangere.

C Ad B ~ debilis. _ CAdB adj. debilis, maccr; CA~BICK vb, debilito: cA~Bi~, CA~BH"IONI f. debilitas; mrum, slabilje boj. 155. Schull. vergleicht ags. slaw, engl. slow.

CAd Rd gloria. - CAdK~ f. id. j CA~KICK vb. glorifico. Weder vom lat. salve, noch VOD ex- 'V).Q:{3£1~ Lex. 617.

abzuleiten.

C A .I A ~: ns1. slad, russ. COAOA'Io; magy. szalad, malata Malz. - CAdA m. i(

C A.s N H Nd: nsl. slanina, bulg. slanin~; magy. szalonna lardum. - CA~NHH~ f. id.

C AdT H H .I salsugo: nsI. slatina Sauerling, serb. CAaTHHa locus, ubi scaturit aqua salsa. - 3MTHH~ f. salsedo; CMTHH~ f. locus paluster. Schull. vergleicht engl. slade feuchte Ebene.

CAOKO verbum: serb. C.tOBO litera. - CAOB~ f. id.; CAOKIHICK, CAOKHICIC, CAorHlC1C vb. buchstabire. Vgl. c~or~. CAOK-tNHH~ slovenus: ns1. sloven. - CAOR-tH m. id.; CAORIHICK adj. slovenicus; CAOR.HHM. f. sloveni; CAOUK m, slovacus. V gl. auch alb. skja bulgarus, skjeni bulgaria; schienia sclavonia blanch. na do t' duom mir gentilt, maghiUpit, turchit, cfutnit, s c k i e t (schismatici) Dottr. christ. 109.

CAO HotTH: nsl. sloneti .. _ CAOH m, Schlagbaum.

cAOt(rd servus: CA0pK"U servitium, - cAtfr~ f. id.; CAtiaclClC, cAtfr~"ICK vb, servio ; CAtfacd"iO m, qui curam habet carnis eng. 109. 112; CAtll,I'" chris.; CAtfacB~ f. servitium; CAtlacBdW m. servus; CAtiacHHIC· ... f. serva. cOAr~BH"~tl, c~Ar~BH"~tl m. vice-index nobilium stammt unmittelbar aus dem magy. ssolgabird.

C MO K OW ficus: nsl. smokva, serb. CMOKBa, bulg. smokirrs, - CMOICHH m. Feigenbaum; CMOICHH~ f. Feige. CMOAd pix. - CMO"" .... f. axungia; CMOAICK vb. axungia inficere, Schull. denkt an naachs. smullen. CM"~A~ ignobilis: russ. cMepA'Io Leibeigener. - CMx.jJA adj. sordidus.

C M P ~ ..... sipho: russ. cllep'IL Wasserhose. - CM~"IC m. antlia.

cMotA ~ fuscus. - cMotA adj. pallidus.

CHon~ merges: nsl. bulg. snop. - CHon m. id. Schull. erinnert an snip schneiden.

COB 0 A : russ. COBOAh mustela zibelina. - CORM m. talpa Bielz.

COlCd coquus: magy. szak8.cs. - COlCd .. iO m. id. j COIC~"Hq~ f .. coquaj COIC~"ICIC vb. coquo ; cOIC~ .. i~ f.

coq uinaria.

Digitized by Google

46

Fr. Miklosick

(0"" H H~": nal. solnica aqua salsa, bulg. solnicu. - (OAHH~~ f. salinum. (OM~: serb. COM, russ. COM'll. - (OM m, silurus glanis Bielz.

(0 I' 0 K ~: russ. COPOK'Io, COPoKoBHQa. - (OpOKOBI~ m. Zwanziger. C n "OYT~: bulg. splut morsch, - ("tfT adj. mutilus.

cnop'Ww .. : nsl. sporis, serb. cnopHw achillea millefolia, russ. cnopsnus polygonum aviculare: vgI. m.gy. szaporafi1. - (nOpHW m, verbena officinalis.

(nop"H~ abundans: bulg. spor abundantia, sporen abundans, serb. cnop durans. -. (nop adj. uber , (nopICK vb. augeoj cnopHHK adj. fecundus; cnopiO m. profectus.

Cp"M~ pudor. - H~(~p&M£~ f. protervitas ; HIC~p&M£ adj. procax. Lex. 440 vergleicht lat.

siremps.

(I' 0 K ", (T I' 0 K" momentum: russ. CTpOJia linea. - COpO"K~ f. comma. (p~BHH~ serbus: alb. s~rp, s~rbi. - (~pB m. id. j (p~BICK adj. serbicus. CT"B". - (T"K~f. equitium ; CT~B"piO m. Stutcnmeister.

(T "K H" 0 stat era. - (T"KH"~, (T~BH"~ f. latus lecti exterius, quinque mergetes ; (T~BH""p 01. Schleuse.

V gl. p~CT""HH~~ f. latus lecti exterius.

(T" H ~ casfra, deversorium: nsI. stan, serb. CTaH, russ. CTaH'Io; alb. stan Schafpferche. - (riH m. Leib des Hemdes; n'''H, (T&HKtf m. saxum: vgl. serb. craaau saxum immotum. Lex. 669. beruft sich auf stena bei Liv.·; Diez 1. 93. denkt an goth. stains. (T~H~ f. stabulum ovile, Sennhiitte, Kasehaus clem. 113.; vgl. serb. CTaH casa mulgeudis aestate ovibus.

(T" I' 0 e T": russ. crapoera. - (T"pO(T' f. praepositus. (T"p"~" senex. - CT"pH~ m. abbas.

(T"T": russ. CTaTh statura. - CT"T m. id.

(TOK'p~ cardo: serb. creaep id. - (T.mlpiO, cT.m"p.o m. quercus.

(T"~n~ columna: DSI. stolp; magy.oszlop. - CT~"n~ m. id.; CT~"nNHK m. stylites: asl. (T"~n"HHK~.

V gl. cT~"n"p. f. ramus viridis.

(TOr~ acervus: nsI. stog, serb. c'ror ; magy. asztag.-cTor m. aeervus frugum, in stogu acervatim boj. 121- Schull. vcrglcicht schott. stouk, engI. stack.

(TO"~ mensa: russ. CTO.lhHHK'Io dapifer. - CTO"HHK m. culinae praefectus eng. 109. 112; (To",piO m.

Tischler mar. 1. 45.

(T 1''' A" T H patio - (Tp"A"Hi~ f. industria; (Tp~tfICK vb. studeo j (Tp~""HHK adj. sedulus: asl. (Tp"A""I.H~. (T 1''' m" custodia: nsl, strasa ; magy. stnizsa. - cTp"m. f. id. (Tp"m~ Iass.; (Tp .... mICK, CTp~mtflCK vb, cu-

stodio; (Tp~m"piO m, custos; (Tp"mNHK adj. vigil.

(T 1''' H" latus. - (Tp"H'" f. chorus.

(Tp" H .. H~ extraneus: serb. cTpau. - (Tp .... HH adj. id.; -tCTp~HN, -t(Tp~HH'3 vb. abalieno. Vielleicht !,.~.

(Tp"(T" psssio. - (Tp"(Ti~, Tp"(Ti~ f. officium nocturnum; (Tp"(THHK m. liber passionalis.

e T 1''' W .. H ~ terribi1is. - (Tp"WHHK adj. severus.

(Tpoyr"TH radere: nsl. strugati drechseln, serb. cTpyraTH radere, n.s1. strgati, bulg. stni .. , nsl. strug, serb. cTpyr, russ. CTpyr'll Hobel; magy. esstergaly, eaatergaroa; alb. struk. - (Tpl4r, (Tpl4Hr m. tornus ; (Tpl4r"piO m. tornator.

(T P 0'( H" chorda. - (TptfN'1o. f. id. Schull. vergleicht engl. strain.

(T I' ~ B .... : serb. CTPB, russ. erepao reliquiae cadaveris. - (T~pB m, cadaver.

Digitized by Google

Die slavischen Elemente t"m Rumunischen.

47

CT P'" K ... ciconia: nsl, strk, bulg. str ... k, serb. WTpK) russ. CTepX'lt: vgl. magy. eszterag, deutsch Storch und alb. st'll.rkjok cornix. - CT"'pK. ICOKOCT"'PIC in. ciconia, ardea cinerea Bielz. Schwerlich unmittelbar aus dem Deutschen entlehnt, wie Diez 1. 339. meint; Schull. vergleicht engl. stork. .

cTp'kK.s stimulus. - cTp'kK. f. oestrus; CTp.K.3 vb. oestro stimulatus fugio ..

cTp'kr.s tectum: ns1. streha , bulg. streh ... , serb. crpexa pars tecti prominens; magy. esaterha ; alb. stnh .... - cTp'kWHH ... f. subgrundium, Dachtraufe; CTPIWHHICK vb. protego; mrum. streh ... f. tectum boj. 205.

CT px..r.s: serb. erpyra crates, cTpymu.aa mulctrae genus; magy. esztrenga ; alb. strung .... - CTptJHr'II. f.

Melkstall, die Enge, wo die Schafe gemolken werden. Dunkles Wort, wahrscheinlich verwandt mit cTpx..Hr lat. stringo, und daher rum. Ursprungs.

CT .... A 'kTH C4 erubescere, - CTHAICK vb, paveo; M ... CTHAICK vb. erubesco iass.; CTHA'kA ... f. pudor ius. C T .. G p ... : nsl. steber columna, serb. cTa6ap caudex. - CTOGOp m. Brunnendeckel.

CT .. K A 0 vitrum: nsl, steklo, bulg. st ... klo, serb. CTaIUO: goth. stikls. - CTHKA ... f. id. Wahrscheinlich deutschen U rsprungs.

C T 'k H H q.s: nsl. stenica, serb, erjeaana cimex. - cnAHHq ... f. id.

CT4r ... : russ. CTIIM> vexillum. - cT'kr m. id., seeptrum iass.; cT.r.spiO m. vex ill i fer. Dss ursprUnglich deutsche Wort hat das rum. wohl aus dem russ. entlehnt. Lex. 668. vergleicht it. stendale.

cOt( K.s T H, cOt( 'I x.. torquere, - CtJ'IICK vb. torqueo; CtJKM ... f. Spulrad: serb. cYBa.lo.

Coy'KM.s H ... : poln. sukman; magy. saokmdny. - CtJM.sH m. sagum. Lex. 685. vergleicht lat. subminia Plaut.

COt( K H Ii: nsl. suknja, serb. cYKa.a; magy. szoknya; ngr. aovxavia genus vestis muliebria duc. - CtJICH ....

ctJrH ... f. Weiberrock.

COt(A.s: COt{'AHq.s iaculum. - CtJA~ f. subula; CtJAHq ... f. iaculum.

cOt( p ... : serb. cyp pallidus, - ctJp adj. id . .sA Tp.ii A'k • KdM ctJp von einem Pferde. Volkslied. cot{'c'k K ... : russ. CyC'kK'Ja Futterkasten; magy. szusaek. - ctJc ... iO m. arca frumentnria.

C GOp conventus. - e ... GOp, COGOp. 3GOp m. synodus, turba; C ... GOpHHK adj. synodalis.

C Gp ... KdTH: serb. a6puTH confundere. - C ... G"'P'lICK vb. contraho, runzele ; CG"'p'liO m. ruga.

e G'krHx..TH concurrere: serb. a6jer confugium. - essr, eGIK m. turba.

C B.sA.s contentio: nsl. svada, svaja, serb. caaha, - e • .sA'" f. rixa; C .... AICK vb. reprehendo; C • .sAHHK adj.

litigiosus. Nach Lex. 637. vom gr. apti~w, wahrend Schull. engl. feud und it. sfido beibringt.

C B e p.s: nsl. svora Langwiede, russ. caopa Koppel. - c.o.sp ... f. funiculus.

C Kp ... WHTH absolvere. - C ... B"'PWICK, COB"'PWfCK, C .... pWfCK, .... p';UfCK vb. absolvo ; ·C .... pWHT m. finis

iass.; C1I.K"'PWIHi ... , e .... pw.Ni ... , .... pw.Hi ... f. finis iass. Nach Lex. 638. vom it. fornire; Schull. ftihrt altd. fart, faerd Werk an.

C ... K ... '· ... consilium. - C84T, c4wtTm. id.; ea ... Tocadj. sciolus; CB ... TtJICK, C .... TtJICK vb. suadeo; cB'kTHHK m. consiliarius. Alb. fisnich nobilis ist mit alb. fis Stamm zusammenzustellen, wie asl. IIAIM.HHT ... mit nA.M4.

C"'Ap.sK ... , 3AP.sK ... sanus. - CAp.sK ... H adj. sanus, robustus; befremdend ist H.3Aj1.sS ... H. H",cAp.sK.sH adj. ubernaturliche Krafte habendi H.3p ... a.Hi ... f. Gaukelei, wobei man sich an H.GA"'3HHK erinnere. V gl. C,\P"'BHfCK, cAP ... atJfCK vb, sternuto mit dem beim Niesen gebrsuchlichen "nn sdravje ".

C"'Ap.sTH conscindere. - CA ... pi~ vb. ungue lacero; CAp.sHq'" f. lacinia; tAp ... HqOC adj. lumpig.

C A H Ii T H, C ... A'k ... confundere. - CAffCK,. 3AUCK vb. concrescere facio.

e A 0 r ... compositio. - CAor m, syllaba; CAorHICK, CAOKNfCK, tAOK.HICK vb. syllabatim lego. V gl. CAOKO. -

e AO ii: russ. CAOH Schichte. - CAO~ m. frustum.

Digitized by Google

.....

48

Fr. Miklosich

e " ... legatus: nsl. sel. - CO" m. id.; CO".CK vb. legatus sum; cOAi ... f. legatio. N ach Lex. 654. vom lat. solium,

e A 1Al\ .4 T H incurvare. - C"'''l\''' f. laqueus iass. psal. 34.

e MOT P H T H spectare. - CMOTptJ m. Musterung; mrum. p.ou-rpiaxou vb. conspicio. -

C M ... K H A\ T H: serb. caaa, cMahH demere. - CM ...... CIC vb. eripio.

e M 'k p H T H humiliare. - CM'kPICK vb. humilio; CMfpIHi ... f. humilitas; CM'kPHH, CM'kPHHK adj. humilis.

C M'kTH audere. - CtJM'l\ adj. elatus, temerarius; CSMIl\.CK vb. arrogantia efferor; cSM'l\i f. arrogantia.

C MIACTH, C ... M .. TA\ turbare. - CMHHT.CK, 3MHHTfCK vb, scandalum praebeo; cMHHrlA f. scandalum;

H.3MHHTHT adj. certus clem. 50. Nicht vom lat. men dum Lex. 651.

e ... MIA T.4 H .4: nsl. smetana, smetena, russ. CMeTaJla flir CXIITaHa 1I0s lactis. - CM6.NT ... H ... , 3MA\HT ... H ... f. id.

Schull. vergleicht das entlehnte deutsche Schmant.

e ... nae ... salvator: serb. cnacos AaH. - HCn.4C m. festum ascensivnis Christi; cn"'C.CK vb. salvo; en ... c.Hi ... f.

aalus. V gl. C,n.4ctJA AP"KSASH plantae cuiusdam nomen. - r > I'i / ,-,

e n e A os H" H dignum iudicare. - cnoAos.cK vb, dignum iudico.

e n P" K.4: nsI. sprava reconciliatio. - H.c:np.4K ... , H ... cnp"K ... · f. rixa; H.cnp.4KHHK, H ... cnp.4KHHK adj. litigiosus.

e n plAT"" H contrahere: serb. cnpeTaB exiguus. - cnpHHT.H adj. tennis, levis, alacer. Schull. denkt an

eng!. sprunt.

C ... po K ... terminus. - COPOK m. id.; cOpO ... CK vb. in iudici um voco.

C:"'PIAWT.4 occursus: nsl, sreca, bulg. srest ... , serb, cpeha: magy. szerencse. - CTp"'HqJ' indecl. fortuna.

Lex. 677. vergleicht lat. strena.

e TO centum. - CtJT ... f. id. mrum. lJou-rq..

C Tp .... TH eonterere. - CTPHKICK vb, contero.

e X' ° A It. H H K ... explorator. -- HCKO.4A'" f. speculator; HCKOA.CK vb. speculor,

c'kup ... boreas. - CIKIP m. id. iass.

C 'k .. It. K": serb, cje'IKa; magy. szacska pabulum sectum. - C'k'lK'" f. id.

CIA,.. It. N It. orgyia: nsl, seienj, russ. calKeHL fllr CIIlKeHL. - CTA\HI,I.H m, CTA\HI,IHN ... f. clem. 233. id.; CT&HI,IHH~CIC vb. orgyia metior.

CA\SOT.4 dies sabbati: nsl, sobota, bulg. s ... bot ... , serb. cy60Ta; magy. szombat. - C ... MS ... T ... , C ... S ... T'h. f. id.

Nicht unmittelbar von aabbat, wie Diez 1. 344. dafur halt; das slav. Wort ist zunachst auf ahd. sambestac surtlcksufuhren.

CA\nOCT.4T ... hostis. - ,SnOCT.4THHK m. id. iass. C A\ n P It. ad versarius, - cSn ... p vb. affligo.

T.4S0p"': nsl. tabor, serb. Ta60Pi magy. bibor; alb. tabor Bataillon. - T.4S"'p'" f. castra, eohors, bellum; T"'S"'pICK vb. castra metor ; T ... S ... p'kH m. miles. Unslaviach.

T.4HH ... abditus; T.4HH.4 mysterium. - T.4HH ... f. mysterium; T.4HHHK m. amicus adj. occultus; T.4HHS.CK vb. occulto.

T.4 T.4: bulg. tate, tati, serb. TaTa; alb. tate blanch. tat ... pater; bulg. tete soror Datu maior. - T.4T ... , T.4HK ... m, pater; nT. m. frater natu maier. Einer grossen Anzahl von Sprachen gemein. Dies, Worterb. ~ • . /, , . '

T.4T"PHH'" tatarus, - T"'T.4pK'h. f. polygonum tataricum. Vgl. rp K.... '

T IA 'k r.4: nsl, tolige, bulg. taJe~, ser·b. Te..LHra. - T.,,'kr ... , TH,,'kr f. cisium; TIA.r.4pi6 m. equus tolutarius.

(

TI '.4TN, TIWA\ exasciare. - T.WICK vb. cuneatim seeo.

T H A.4 securis: nsl, teslja, serb. Tec.ta. - TICA ... f. scalprum; TICA.4piO m, faber tignarius.

Digitized by Google

Die slaoisohen Elemente im Rumuni3chen.

49

THH" lutum: bulg. tin~. - THH~ f. id.

T H C ~: ns1. tis, serb. THC pinus larix j magy. tiszafa. - THC~ f. taxus baccata.

T"" K": nsl, tluka, serb. T.taaa Robot, bulg, tl~k~ wechselseitige Aushilfsarbeit. - K""K~ f. Robot. T".4'1HTH contundere. - HfTO"O'lHT~ fur asl. HmOTM'I'H" axorvo~ iass. psal. 138. Aus dem Russ.

T"'1t.K~ interpretatio. - .... UK m. id.; T~"KS'CK vb. interpretor. Schull. vergleicht engl. talk, hall. tolk, nsachs. tolken.

T" ~M" 'I" interpres: nsl. tolmae, serb, To.tMa'i. - T~"M"'IiO m. id. j T~"M'1t.'I'CK vb. interpretor ; T~"M~-

'Ii~ £ interpretatio.

TOK.4p~ merx. - VgI. nOK"pHHK adj. gravis.

TOK"P'WW": nsl. tovaris socius. -- TOK"POW m. id.; TOK~powi~ f. societas. TOle ~: nsl. tok; magy. tok. - TOK m. theca. V gl. TOK sturio.

Ton H T H: nsl. topiti liquefacere. - TonfCK vb. liqucfacio j TonH"~ f. liquatoriurn .. ~

Tonop~. --. Tono9 m. ascieulus, mrum. TOTCOr:ipp'!-; Tonop"w m, dem.j Tonop"w, TonopHW m. delphinum consolida; TOnOp,lpf f. manubrium securis : asl. TonopHwT., nsl. toporisce, bulg. toporisk~.

TO'l H T H fundere: nsl: tociti id.; bulg. toe .. acuo, serb. TO'lHTH acuere. - TO'l'CK vb. hebeto; TO'lH"~ f. rota acuminaria: serb. TO'lH.tO.

TOlar.4 scipio: bulg. tojag~, serb. Tojara. - To'kr m. id. /-::Tp"n~ fovea: alb. trap fossa. - Mrum. Tpr:iTC'J'J id.

T P" Ia T H: serb, TpajaTH durare. - TP".o m. vita j Tp~'CK vb. vivo; TP"HHHK adj. durans.

Tp.n.4TH strepere : bulg. tropa id. - Tpon m. gradus tolutilis; Tpon~mc vb. cum strepitu incedo; TpO-

nOT m, Trab j TponoT.cK vb. plaudo iass,

TPHI4Rl: serb, TPH~e furfur. - ...... P~I4~ f. id. T P 0 HI4" trinitas. - TpOHI4~ f. id.

TPOCKK": nsl, troskva Treber, serb. Tpocaa scoria. - TPOCKOKHH m. vappa, lora. Vgl. Tp'kCK~.

T P 0 e s e T ~ herbae genus: serb. TPOCKOT polygonum aviculare. - TpOCKOT~ TpOCKOK~, TPOCKOl4tA. m. id. TPOV'A~ labor. - TpllA~ f. id.: TpllA.CK vb. vexo.

T p orn ~ cadaver: serb. Tpyn truncus; alb. trup corpus; nsl. truplo id. - Tpsn m. mrum. TPOiJTCO'J corpus, cadaver; Tplln.cK adj. cOl'poreusj TpllnHH~ f. truncus: serb. TpynHHa.

Tp~r~ forum.-T~9r m. nundinae ; T~prll,cK vb. nundinor ; ...... proK'k14 m. mercator ; T~pr"w ru. res vena-

lis. Schull. verweiset auf schwed. torg.

TP~"O: serb. TpAO caula. - T'h.P""h. f. caterva,

T 9"h. H 0 K 0 n ~: buig. tr~n~kop, serb. TPHOKOII rallum. -_ T"h.pHOKOn, T"h.PH"KOK Ill. TP'1t.HOM'T~: serb. TPHOMeT scoparum geuus. - T~PHOM'kT' f. pal Ca.

T p~ CT .. arundo: nsl, trst, serb. TpCT. -_ TP'CTi~ f. id.; TPfCTioc adj. arundinosus.

Tp'kG": nsl. ·treba, bulg. trcb~, serb, TpHje6a. - Tp'kG~ f. utilitas, res; T,'kGHHIC adj. utilis.

T p 'k G 0 K" T H opus habere. - TpfGlI.CK, Tp~GlI'CK vb, opus habeo ; Tp.GlI. vb. necesse est j TP'GSHHI4~ f. necessitas ; +Tp.GlIHHl4f3 vb. UtOI·.

Tp'k3K~ sobrius : nsl. trezev, bulg. t~frez, serb. TPHjeaaH. - Tpn adj. id.; Tp.3Kh, TPI3i~ f. sobrietas ; TPI3K.CK. Tp.3.CK vb. excito.

Tp'kCK: Tp'kCH~TH: Tp'kCHOKfHHI6 fragor, nsl. tresk, tl'ilsnoti, bulg. trcs'1t.k. - Tp-tCIC m. Peller; T"h.pCHICK vh. fulmine frango.

(&li\lo.lolI.,

.....

j

Digitized by Google

50

Fr. Miklosich

'I' P&B" tuba: alb. trumba blanch.; nsl, trobiti tuba canere, trobenta tuba; magy. trombita; alb. trumbeh.; ngr. -rpouprrt-ra alex. 43. - 'I'pHMBH'I'''' f. tuba; 'I'p"'MBH'I'''' iass.; 'I'pHMBHu, vb. tuba cano, Das Wort ist urspriinglich romanisch, 'I'P&B" und trobenta verwandt. Diez, Worterb . ..!J5fr.-/,I,/$

'I'p&A'" morbus: nsl. trod Kolik. - 'I'P"'HA m. duritia , callum adj. deses; 'I'P ... HAoC adj. callosus , densus,

ignavus; 'I'P"'HA"K adj. ignavus. V gl. 'I'p"'HlU m. goldene Ader.

'I' p & '1'''' crabro: nsl, trot, serb, TPYT fucus Drohne. - 'I'p&H'I'Op m. fucus. 'I' OV A H 'I' H: nsl. tuliti ululare. - 'I'~AH'CK vb. tuba stentor·ia cano.

'I'OVA ... pharetra. - TSAR ... f. id.

'1'''' K "If" textor: nsI. tkac; magy. takacs. - 'I'OK.tlfiO m, id.

'1'''' K M 0 tantum: bulg. t ... kmo, serb. TeK (vgl. TeKHYTH tnngere).- 'I'OKM", 'I'OrM", 'I'OMH" adv. aeque; -t'l'OK-:

M" adj. aequalis j 'I'OKM.CK vb. paciseor; facio iass.: bulg. t"'kmi parare, serb. JTPSMHTH componere.

'1'''' 0 ... '1'''' etrepitus : 'nsl. cepetati. - u ... n ... 'I' m, clamor iass, psalm. 143.

'1' .... K K" cucurbita: nsI. tikva, bulg. tikv.... - 'I'H'I'&.... 'I'HAR'" f. cucurbita lagenaria; 'I'HAR4 K"nSASH calva mar.

I

'1'''3''' idem: 'I'''30HMIHH'I'''' homonymus. - 'I'H3 m. id.

'1''' K H & 'I' H: nsl. teknoti: vino mi tekne: vgI. alb. tek. - 'I'HKHICK, 'I'HrHICK vb. condueo: -tM" 'I'HKH-killf 3. sg. bekommt mir gut; 'I'HICH"', 'I'HKN-kA'" f. sapor; HI'I'HrH-kA'" f. molestia.

'I' .. M .. HHu," career: nsl. temniea, bulg. t ... mnie ... , serb. TaMHHQa; magy. tOm)(;ez. - 'I"MHHu, ... f. id.; 'I"MHHif-kpiO m. custos carceris.

'I'-k C K ... torculum: serb, THjecas. - 'I'otCIC m. id. j 'I'ICKS.CK vb. extorqueo j 'I",cK"piO rn. toreularius; 'I"'CKO-

KHH ... f. Treber. V gl. 'I'POCKR".

'I' & r 0 R" 'I' H lugere: nsl, toziti, serb. TyroaaTH, TYHtHTH. - 'I' ... Hr ... f. luctus isss.: 'I''''NrSlcK, 'I' ... HI,I.CK vb. lug-co.

'I'&r : poln, t~gi fortis. - HI'I'&Hr. H''I'&H'I'OIC adj. stupidus,

'1'&0 obtusus : nsl. top, bulg. t ... p; magy. tompa. - 'I' ... Mn adj. id.

{

OVr"p"': serb. yrap; magy. ugar agel' proscissus. ,yrapHTH; magy. ugarlani.

OV~ H H ,,: nsl. juzina, serb. YlKHHa merenda; magy. ozsona. - S~HH"', SI,IHN"', O~HN"'. OI,lHH'" f. merenda; O~HH. 0~HH13 vb. merendam sumo.

orop m. novale; oroplcK vb. agrum proscindo: serb.

0VAHu," platea: nsl, ulica, bulg. ulic"" serb. y.tHQa; alb. uliea te pl. Hahn, Alb. Stud. Lex. 90. - SAHu, ... f. id. OV 1\ 0 r ... : nsl, vulogi nog podagra habd. - OAor adj. claudus, arthriticus; OAo"r", f. homo maneus et debilis. OV M HAH 'I' H commovere. - SMHAfCK vb, humilio j SMHAH'I' adj. hurnilis : SMHAHNu, ... f. humilitas: OKHMCK,

ORHAHp', OKHAH'I' iass.

OVMOpH'I'H occidere. - OMOp vb. id.

OVPOK ... sententia: o,·pO""H'" definitus ; magy. orok hereditas. - SPHK, A' SPHK iure perenni.

OVP"A H 'I' H ordinare. - 0P&HAICK. Op&HAS.CK vb, ordino; OPx..NA'" f. commoditas; OP&HAS-kA ... f. ordinatio. or C P"'A H 18 alacritas. - SCIPAi ... mar. 3. 107. OC&pAi ... f. diligentia; OC&PASfCK, c.&prS.cK vb. eonor; OC&P-

ASHHu, .... C&prSHNu, ... f. diligentia.

OV C'I''' 'I' H cessare: bulg. ustojava consistere, serb. YCTajaTH ce mitescere (de pomis). - SCTO.CIC, OC'I'O'CIC vb,

sedo. V gl. SCT ... H-kA ... f. lassitudo.

OVC'I'''H'' labium: nsl, ustna, bulg. usn ... , serb. YCHa. - SCH ... f. margo: ,ogI. gr. X£i).o~. OV'l' p .. H 18 officium matutinum, - S'I'p.Hi .... o'l'",pHi ... f. id.

OV If I H Hie ... discipulus: OV ... HHu," disci pula. - S .. ,HHK rn. id.; S ... HHu, ... f. id.

Digitized by Google

r

I

Die slaoischen Elemente im Rumunischen.

51

or'l," H 16 doctrina. - 15'1.Hi ... r. schola Eliade.

or.ATH, "'(HM& abripere. - M ... I5HM'(K vb. in ecstasin abripior .

• px..r ... francus. - .px..HK m. id. Kann auch aus dem Griechischen entlehnt sein.

X'.IHAOYK ... : bulg. hnjduk fur, serb. xajAytlj alb. hajdut; magy. hajdu miles expeditus. - X'.sH,4,I5K m. latro.

Ein dunkles Wort.

X'.I,\4: nsl, hala, serb. Xa.LHHa vestis. - X'4HH'" f. id. Nicht mit Diez 1. 92. VOID gr. XA«iwz abzuleiten: das Richtige hat derselbe 1. 344. 349. Schull. donkt an gr. ,rp.« und an scbwed. hinna.

X'B4A.s laus: bulg. fal , serb. xaaaa, cl>ua.; alb. faljem adore. - .AA ... f. laus, superbia; M ....... ".(K vb.

superbio ; • .sAHHK, A.u. adj. superbus.

r B p.s (T"': X' K pol (TH 16 virgulta; bulg. fraste n. frondos; nsl. hrast und serb, xpacr bedeuten quercus; magy. haraszt dumetum. - X'pit(T m. id.

{B p ... A HT H: bulg. fr ... li iacere. - (K"'PA.(K. 3K"'PAi(K vb. iacio; e .... p".(K vb, convicior; .s(ur.PA'(K vb. abiicio pol. Schull. denkt an schott. ferly, Ausdruck der Verachtung.

{A ... M ... collis: nsl. holm, serb. XyM. - X' ... AI\\ m. id.: X' ... AI\\15u. m. dem.; X' ... AI\\I5.(K vb, cumulo, Lat. ist KI5AMI culmen; dagegen scheint bair. Kulm slavisch zu sein. Diez, Worterb. -iQ6. /.}J ;

{A" S ~ catarracta. - lKrH.sS m. canalis, catarracta, rupes. '" ahrscheinlich unmittelbar nus dem Russ., wo das Wort X'AIilIS ... lautet; doch ist der Zusammenhang noch zweifelhaft.

{I\\ IA ... humulus lupulus : nsl. hmelj, serb. XMe.L; magy. koml6; ngr. XOVP.tAI sorn. j mlat. humlo. Dies, Worterb. 6&t: - X'.I\\ • .o m. id .

., ~1

X'03I;1HH"': ru~s. X038HH'L herus. - X'.s3.sHH in. id. mar. 2. 93. Ein dunkles Wort.

X'o X'o T .sTH: nsl. hohotati cachinnari. - X'0X'0T m, cachinnus; X'0X'0T.(K vb. cachinnor. X p.s S p ... fortis. - X''''P'''£op adj. alacer.

X'p.sHHTH: X'p.sHHAO custodia, cibus; nsI. hrana, bulg. hran'll., serb. xpaaa, - X'P4H"', X''''p.sH ... f. nutrimentum, mrum. hran ... boj. 213; X'P ... H.(K vb. nutrio, mrum. xq:plItaxovj X'P"'H.s'l.o adj. edax. Nach Lex. 266. vom gr. Xpa.OP.«1 utor.

X' po 0 OT ... : nsl. hropot, serb. xponam stertere. - X'ponoT m. ronchus ; X'POOOT'(K vb. anhelo.

X'P K.sTHH ... : serb. xpBaT croata. - X'OPKdT m, id.

X' p K.I'II H 16, X' p.s K.s H H 16 screare j nsl. hrkati stertere, bulg. hnka, serb. xpxaTH ce rixari. - X'OpK .... (IC, X'OPICOTI(K vb. sterto: vgl. mrum, pq."lxq:tl1'~OU ructo; X'P ... (K .... (IC vb. screo,

X' p ... 'I ~ K ... : serb. xp'las mus cricetus Hamster; magy. horcsog. - X'x..p'lor m. id.

X' pitH"': nsl. hren, serb. xpea, poln. chrzan cochlearia armoracea. - X'pitH, X''''P'''H, X''''p.sH. X"p-kH, X''''p ... H m. armoracea rusticana.

X' Ot(' A.s maledictio: bulg. hul .... serb. xy.la. -:- X'15" ... f. calumnia, vituperatio; X'15".(1C vb. vituporo,

X' "'( p (.s p.... K oy P u.s p ... pirata: X'0YP(.sp'" aserb. pracdo : r"'(p(.sp .... rOt('(.4p"', X'",((.4P"', ",((.4p"'; al b. kusar j it. corsaro, sp. corsario etc, vorn lat. cursus, woher aueh sp. eorsa Ausftug ZUI' See. Diez, Worterb.··H2. Hieher ~ehort aueh magy. huazar : vgl. 1) serb. XajAYK, bulg. hajduk praedo mit magy. hajdu Edeldiener. Safatfk, Najdawniejsze pomniki 221. 2) rum. p ... 3£O.o bellum und P'll.3£OHHHK bellator mit asl, p.s3ROH latroeinium und p.s3£OHHHK ... praedo. - KI5P(.sp.o m. pirata; X'15(.sp.o m. Husar.

1.1,.40"': magy. czap; alb. cjap, skjap hircus, - uan ID. id. mrum, -rCMOV eapu boj. 39. Ein dunkles Wort.

u.K-kAHTH affligero: nsl, eviliti, serb, QBH.LeTH laruentari. - (ICHA (K vb. vagio.

u.Hu.4: asl. e ... e , nsl. eeeek, bulg. cic ; magy. esees; alb. cic"', sis ; deutsch Zitze mamma. - u.Hu. ... f. id . .I

1.1, p ... 1C 0 K ... H H IC eeelesiastes: bulg. cr kovnik homo pius. - u,x..PICOKHHK m. Kirehendiener.

j"

Digitized by Google

52

Fr. Miklosich

u.OV,HTH: nsl. curiri, serb. QYPBTH lente fluere. - u. ... p ... ICK vb. lente fluo.

u.-kR": u.-kR .. HHu." cithara: nsI. cev, serb. QHjeB. - u.-kR'" f. fistula. Nach Lex. 707. von tibia oder sipho, nach Diez, Wlirterb. 134. von lat. tibia, woher auch fz. tige.

J •• - .

1.1, -kA H 3 H" ager incultus: bulg, celin .... - u.-UHH ... f. id.; 1.1, -UHNOC adj. incultus.

u.-kA": russ. qUb scopus. Aus dem dcutschen: Ziel, - u.-kA m, id. mar. 1. 138.

u.-kn-kH"': ou.-kn-kH-kTH arefieri, eigentlich rigescere. - u.-kmH adj. rigidus, fortis; u.-kmH.cK vb. firrno- 1.1, -k c" P .. r P "A'" Constantinopolis: nsl. Carigrad, serb. ~apHrpaA' - QlpHrp"A, in Volksliedern auch lttt-

AHrp"A m. mrum, pole (n-6A!~) boj. 133. id. V gl. alb. zarine vectigal blanch. von u."P".

1.1," T" denarius. - u. HT ... f. bractea, cuneus Keule .

.. " A" vapor. - .. -kL\ , '1,,1.1, ... f. nebula, caligo, wohl mit einem deminutivum 'I"A"u." zusammenhangend .

.. "H: russ. 'Iaii Thee, '1aHHHK'}, Theekanne. - ""to m. Thee; ""HHHK m. Theekanne. Aus dem Russ .

.. a e ... hora: alb. cias momentum blanch., cas illico ; ""COCAOR'" horologium. - .. "c. 'I-kc m. hora. Nach Lex. 112. vom lat. caedo, quia dies in viginti quatuor partes quasi caesuras est divisa. "1C"p.o m. Uhrmacher i 'IICOpNHK m. horologium; "lCopNHK"p.o m. U rhmacher ; .. -kCAOR horologium .

.. " w" poculum: serb. 'lama, russ. xauraa. - .. -kWK ...... "WK ... f. Kaffeeschale .

.. B" H ... sextarius: serb. J,l.6aH cupa. - 3B"HK'" f. ventosa clem. 91.

"'Ie"N"': nsI. cekan Hauer der Schweine, cakan sarculus habd.; bulg. cjuk, cjukan malleus, cjukn ... pulso; serb. '1ea8'1. 'IeaHt., saaaaau: russ. '1eRaH'}, clava; mag-yo csakany. - "OK"N m. clava. Schull. vergleicht gr. xOn-a:vov.

'110"': ns!. cep. - 'lin 111. tschepp sulz. Zapfen, ahd. zapho. Vergl. Dies, "\\Torterb. ~.? .~i

.. H" T H scabere: serb. 'lema ... pecten. - u.-kCIA vb. strigili rado; H'u."'A"T adj. non rasus strigili; u.lC"A'" f. strigilis.

'II T" cohors: serb. sera, russ. 'leTa; alb. ceta Stier, I\et ... familia: ngr. 'r~£'r«p!o! praedones variis ex locis

coacti due. - .. -kT ... , ""T'" f. coetus: 'IITI A' X'''"Atf'lH V olkslied .

.. IT R P'" T ... - .. ICRA\pT .... 'IHOCR&PT'" f. W •• pT. C •• pT m. quarto. pars pecoris mactati. 'I IT H H ,,: serb. 'IeTHHa folia pini. - 'I-kTHH'" f. iuni perus communis.

.. HBOT ... : russ. 'Ie60TId Stiefel. - .. HEO,.... f. id. Ein dunkles Wort.

'IH~": magy. csfz, - "H)K: tsisz m. fringilla spinus Bielz. Ein dunkles Wort. 'I H H ... ordo: .. HNOR .. NHK .... 'ra:X'r1l!6~. - 'IHH m. ordo j 'IHNORHHK m. Beamter. 'IHCAO numerus. - .. HCAtfICK vb. numero Eliade .

.. H C TH , .... T & legere: .... T .. u. .. lector. - 'IITICK vb. lego; "'TIll, m. lector; "'T"Hi ... f. lectio: serb. '1HTaHoe.

'I H T" R : aerb. 'IBTU integer. - .. HTOR adj. id.; 'IHTORICK vb. restituo .

.. A" H articulus. - .. A.H m. socius.

'I A ... H : nsl. coIn. serb, 'IyH. russ. 'leAH'},; magy. csonok scaphula. - 'IHH m. id.: vgl. -trHT mit norA ... THTH.

'lOp B": serb. 'Iop6a iusculum. - "OPE'" f. id.· Dunkel.

.. P'" H H T H denigrare. - 'I'pNICK vb. denigro; "'PH-kA ... f. atramentum: vgl. asl, 'IP"'HHAO, serb. QPUHAO j

'I'PHHTOpiO m. Schwarzfarber .

.. P'" T" linea. - 'IHp"'" f. id.

"P-kA" grex: nsl, /Sreda, bulg. cr d .... - 'IHP"A'" f. id .

.. p-kn~ testa: nsl. /Srep, bulg. cer p, serb. QpHjenj magy. cserep. - X'&p. m. id.

Digitized by Google

{

\ I

\' I



\

I

Die slaZ_'ischen Elemente im Iiumunisclum;

53

'I pitwNIi1: nsl. crMllja, bulg. cercs .. , russ. 'fepelllHRj magy. cseresnyej alb. kj ... rsi. - 'IHp"C'" f. cerasum, rnrum. t'CEpttiaaq.; 'IHp'W m. cerasus. Nicbt unmittelbar aus dem Lat. Dies, ,\rol'terb. ~ I. I ",r?;'"

'10'( A 0 res mira: alb. cudi id. - 'I~A"T adj. mirus: bulg. cudat; mrum. t'C01JlIt'I, miraculum, bei boj. 150. cud .... '10'("''': bulg. cjum ... , serb. russ. 'IyMa; ruagy. csurna, -- 'I~"'''' f. pestis. Schull. denkt an gr. xi:t,u}la. hitziges Fieber .

.. O'(n HTH: bulg. cjupi frangere. - 'IOn.uCK vb. bchaue. Dunkcl.

.. "Gp"': scrb. 'fa6ap; mag-yo cseber. - "~G"'p m. labrum. Nicht unmittelbar aus deiu Deutschen entlehnt: ahd. zwipar, mhd. zuber.

""'T" honor. - 'IHHCT' f. id.; 'IHHCT'CK vb. honoro, dono.

'I .. G 61"': russ. '1a6ep'lo, klruss. cabl'yk, ccbrycok thymus serpyllurn ; magy. esornbor. - 'IHMGp~ rn. satureia

hortensis, Ein dunkles \\"ort.

W 4l n .. K .. : russ. manaa: alb. sapk ... ; magy. sapka mitra .. - w .. nK ... , WHnK ... f. id. Deutschen U rsprungg. W 4l 61" H ... : bulg. serall, serb. W4lpdH: vgl. magy. pozsdr. - W'p"H m. carpio.

WdT ... P'" tentorium: serb. marop, 'faTOp, russ. ma'l'ep'lo; magy. sator. - W .. Tp .... WitTP'" f. id.; WdTP""iO m. ad quem attinet cura tentoriorum eng. 109. 112. Nicht gl·. E;i~pa.. Das Wort ist indessen nicht slavischen Ursprungs.

w. n, A Ii1 T H: russ. meneARTL. - WlD'A.CK vb. susurro.

WICT .. P". - w~lI"'piO m. mulctra. Aus dem lat. sextarius .

WTdRHI6: serb. WTaB,I,e, russ. Illue.tL, klruss. scavyj rumex acctosa. - ip'kri ... f. rum ex acutus. WT .. n ... : serb. nrran ; alb. stap. - ip .. G m. scipio. Unmittelbar aus dem Deutschen.

W T • r A H U, .. : russ. nreraeaoa: magy. tcngelicz; bei habd. strglinec. - ipHrAHu, ... , CT.rAHu, ... f. fringilla carduelis; T.Hr ... AHu, ... f. ist aus dem Magy. entlehnt. Ubrigens ist das Wort dunkel.

WT H 61"': serb. WTHp. klruss. scur amarantus retroflex us. - ipHp m. arnarantus bliturn , nach andercn retroflex us.

W T 61 ... G ... : russ. lI\ep6HHa; magy. csorba Scharte - ipHpG adj. fissus, eden tatus;. ipHpG, ipHpG'3 v b. den tern excutio; ipHpGHH'" f. lacuna. Lex. 67:!. vcrgleicht ein gr. at'i]poc'1; rima terral'.

IUTOt(' K .. : nsl. scuka, bulg, stuk ... , serb. WTYKa. russ. lI\YKa lucius; - ip~K"', ipIOK ... , ipHIOK'" f. id. WTOt('P"U,": bulg. sttll'ec gryllus. - KOHonHipHpHu, ... f. gryllus. Der erste Theil, KONonH, ist nur dunkel.

WOt('T"': bulg. sjut mancus; magy. suta; alb. siit ohne Kopf. - WST, 'I~T adj. cornibus destitutus.

w .. n .. T'" susurrus: serb. manar, russ. monor-s, bulg. sepn ... susurro. - WHnOT m. fons, puteus fistularis; urene-r m. uren'r ... f. susurrus; wonT.CK vb. sus uno. Lex. 645. 656. vergleicht mit WHnOT ein lat. sipo iacio und mit uiene-r fr, chuchoter, Schull. hingegen eng!. soft sachte, leise,

WIArd scurrilitas t bulg. seg ... nugae: vgl. alb. saka iocus. - Wdr ... f. nugae.

Ii1 R H T H ostendere : Ii1R'k aperte. - HR.CK vb. conspectui expono; HR'Hi ... , HRitA'" f. visio : dli1Rit adj. verus adv, vere, aperte; -tIi1Rit clem. 51.

1i13R"U,": nsl. jazbec, serb, jaaasau, russ. RaBeQ'Io, RaBKa'lo: vg!. ngr. lia~o~ animal incognitum apud My,oepsum due. - '3HH., '3~N', '3~P' m. ursus meles.

1i13"': serb. jaa eanalis , russ. ea'lo Fischwehr: vgl. asl. 163'610 pal us. 1i13 m. agger, canalis; lacus Elisde;

1i13.p m. stagnum, lacus; 1i13'P'" f. iass. Schull. veigleicht eng!. ooze.

Ii1 C A H praesepe. - Ii1CA., 'CA' f. id.

Digitized by Google

54

Fr. Miklosich

Ie P [.t: nsl. irha; magy. irha. - 'P["to. f. aluta. Deutschen Ursprungs. Nach Lex. 206. vom lat. aluta, l mutato in r et t in h.

Ie CIT P"': russ, OCeTP"", serb. jecerpa accipenser. - HClTptJ m. id.

La T P 0 u.1t A ;,.: cech. jitrocel plantago; magy. atracsel. - OTP"'U.M m. borrago officinalis. Dunkel. ~rop .. : ~rOpH'I" anguilla. - tJHrHu. ... : ungitza f. cobitis taenia Bielz.

AI. A H U. 4 hamus. - tJRAHU. .... lSHrHu."to. f. id .

Digitized by Google

...

Die slaoischen Element» im Rumunischen.

55

... .\ N H.L\ N (J-.

DIE ISTRISCHEN RUMlTNEN.

a) WohnSitze und Ursprung.

1m nordostlichen Theile Istriens, im Arsathale , vom Monte Maggiore (kroat. U~ka Gora) und den Anhohen von Bogliun und Pedena an, bis nach Cozliacco und Sumberg, namentlich in Susnjevica, Nova Vas, J esenovik, Litaj und Brdo I) wohnt ein immer mehr zusammenschmelzendes , ehemals tiber ein weit ausgedehnteres Gebiet verbreitetes Volkchen, an 6000, nach anderen nur an 3000 Seelen 2) stark, dessen Sprache uns berechtigt, es dem rumunischen V olksstamme beizuzahlen. Diese Sprache , von ihnen selbst die walachische, von andern, wie es scheint, die ciribirische gena.nnt, ist aus der Kirche und dem offentlichen Leben verbannt, und 1ebt nur in dem Innern der Familien fort, quasi lingua di confidenza: sie beten in der Spraehe der sie von allen Seiten umgebenden Croaten 8). Da sich die sparlichen , dieses Volkchen betreffenden N otizen aus fruherer Zeit n ur in ein Paar seltenen Buehern vorfinden, so ist es kein Wunder, das selbst die Existenz desselben bis auf die neueste Zeit den Ethnographen fast ganz unbekannt geblieben ist.

Auch jetzt ist unsere Kunde von diesem Volke eine im hdchsten Grade ungentigende, und doch sind diese istrischen Rumunen unbestritten eines der gross ten ethnographischen Rathsel , selbst in unserem an solchen Rathseln so tiberaus reichen Vaterlande. Dass der rumunische Volksstamm ehedem in Istrien viel zahlreieher gewesen, daftir sprechen nicht nur ausdrdckliche ·Zeugnisse alterer Zeit, sondern auch der Umstand, dass in einem Cicen-

1) Sehr merkwiirdig sind die oatromanischen Spraehinaeln in Iatrien und Krain, deren Bevdlkerung in ferner Vorzeit hieher verpfianzt worden zu sein scheint. Die istrischen Triimmer eines friiherhin vil'l ausgedehnteren Sprachbezirkes bestehen aue den zusammenhiingenden Gemeinden Possert, Gro.digne, Letaj, Grobnicc, Susgnevizza, Berdo, Villanova und JaB8enovizza, siimmlieh im Norden des Cepicer-Sees und dem vereinzelten Sejane im 6i~enlande; die krainischen aus Hrast, oberhalb MiSUling, und Bojance, siidlich von Tschernembl. Doch haben sich faat aile Bewohner dieser Orte auch die slavischen Landessprachen angeeignet. Ethnographie der os terr. Monarchie von K. Freiherrn von Czoernig I. 1. 69.

2) Nach den Mittheilungen des Herrn Jak. Volclic, Hochw., ziihlen die Walaehen in Istrlen 2760 Seelen. A) Nordlich vom Cepict'rSee in zusammenhiingender Masse II) Pfarre Susnjevico. ganz: Orte Litaj, Nova Vas, Jesenovik, Posrr: 1093 Seelen; 6) Pfarre Brdo ganz: zerstreute Hiiu8!'r: 657 Seelen; c) Pfarre Krbune, nur in Grobnik. Hilji, Zmarelji: 250 Seelen; d) Pfarre Paz, nur in Gradin: 100 Seelen. B) In der Cicerei, Bezirk Novigrad (Castelnuovo), im Pfarrvicariat Mune, da8 grosse Dorf Zeja.ne 560 S.

3) I Daco-Romani 0 Valachi slavizzarono tutti: quelli del Oareo di Trieste e di Raspo niuna traccia conservano di loro origine, se non forse nei modi piu Iieenelosi, che gli Siavi tollerano, quelli della Valdllrsa in numero di 6000 appena conservano nell' intimo di famiglia la lingua romaniea, slavizzati del rimanente a modo che fra breve ogni traccia romanica sarl del tutto . ceasata ; la lingua di religione e ormai per loro la slava soltanto, per 10 che possono Benz' altro riporsi fra gli Slavi. !..'lBtria 1846. 47.

Digitized by Google

56

Fr. Miklosich

Dorfe sieh die rumunisehe Spraehe noeh heutzutage, allerdings in schwachen, immer mehr verstummenden Nachklangen erhalten hat, namlich in Zejane bei Mune , sudlicb von der von Fiume nach Triest ftihrenden Strasse, nieht ferne von der PoststationCastelnouvo, und es ist wohl keinem Zweifel unterworfen, dass die Cicen tiberhau pt , nieht etwa blos die in dem genannten Orte wohnenden, sondern auch die nordostlich von Pinguente in Vodica und Lanisce sesshaften slavisirte Rumunen sind. Schon zu Valvasor's Zeiten jedoeh spraehen die ihm bekannten Cicen slavisch. 1. 7. 156. Was jene alteren Zeugnisse anlangt , so beriehten sie nieht nur von 'Walaeheil bei Pinguente'}, worunter wohl die Cicen von Vodica u:~a Lanisee zu verstehen sind, sie wissen auch von Rumunen in der Umgebung von Triest"), in Opchiena, Trebiciano, Padriciano (slav. Obcina, Trebie, Padrie}, abgesehen von denen im Distriete von Castelnuovo, deren heutige Uberreste oben erwahnt worden sind. Die Rumunen schein en noeh im siebzehnten Jahrhunderte im Norden von Istrien von einem Meer zum andern gereieht zu haben: der von ihnen bewohnte Landstrich wird in seiner Richtung dureh die oben angegebenen Orte bestimmt.

Diese Rumunen nennen sieh heutzutage Walaehen, ehemals haben sie sieh nach dem Zeugnisse des Irineo della Croce Rumeri genannt: wir finden daher bei diesen Rumunen die beiden Namen, womit ihre Stammgenossen an der Donau sich selbst bezeiehnen und von andern bezeiehnet werden. Ein specieller Name ist Cicen (Cici), die heutzutage fast volIkommen slavisirt sind; Ciribiri, Ciciriani, Ciciliani sind wohl Spitznamen.

, Der Ursprung dieses Volksstammes ist in tiefes Dunkel gehtillt. Der grtindliche Kenner der Vorzeit Istriens, Dr. Peter Kandler, leitet ihn von einer unter Augustus hieher verpflanzten romischen Militar-Colonie ab: Tutto mi porta a eonchiusione, sagt derselbe, che un commune, quasi colonia di militi, vi fo;se nella Valdarsa, alla quale Augusto dono i terreni, e ehe posta fuori di ogni eonsorzio conserve la.Iingua romanica fino a questi tern pi, in cui e per dare il luogo alla sIava; e pen so pure, ehe simile colonia fosse nella valle di Castelnuovo a tutela della colonia di Trieste, colonia, ehe per i pili frequenti contatti, prima dei fratelli all' Arsa abbondono la propria lingua. E una lapida autorizzerebbe a sospettare, che Liguri fossero i soldati trasportati, e crescerebbe il sospetto il vedersi prediletta la lettera r in confronto della l, siceome oggigiorno sogliono i Liguri; ne ripugna , che i Latini frammisti ai Liguri propendessero alla pronuncia ligure. L'Istria 1846. 12. Die Insehrift, auf welche sich Dr. Kandler hier beruft, lautet: IRIaEaE VENERI Caius VALErius OPTATI Filius et F[LIICVLA Votum Solverunt Libentes Merito.

, .

Der Ansicht , die die istrischen Rumunen in Isrrien enrstehen Iasst, darf die grosse

Ahnliehkeit entgegengestellt werden, welehe unzweifel haft zwischen der Sprache der istrischen und der am sch warzen und am agaischen Meere wohnenden Rumunen stattfindet. und welche einer anderen Annahme gtinstig zu sein seheint, jener ndmlich, nach weleher der Ursprung beider Zweige des rumunisehen Volkes an die untere Donau in die Hamuslander zu versetzen ware. Die Gegner dieser letzteren Anschauullg wurdcn sich darauf berufen konnen , dass eine Einwanderung der Rnmunen naeh Istrien durch die Gesehichte nieht bezeugt ist, und dass auch in Istrien jene zwei Elemenie naehweisbar sind. welche zur Bildung der ostlichen Rumunen zusammengewirkt haben , namlich ein alteinheimisches,

I) In sui Cnr.o di Pinguente per f'ede del Flegn, riportato dal Tomm as ini. L'Istrin 1846 .•.

2) Irineo d"lIa Croce (Gio"snni Maria MnnRrutla 1627 -17 UI). Historia della citt!, di T'rieste, V ~npti:t 1698. ful. png. 3:1:',.

Digitized by Google

Die slaoischen Elemente t'm Rumunt'schen.

57

thracisches und ein romisches , so dass die Ahnlichkeit der Sprachen der istrischen und der ostlichen Rumunen ihren Grund hatte in der Identitat der Elemente, aus denen sie entstanden: La razza tracica , la razza celtica non erano le sole, che tenessero anticamente l'Istria; quella parte, che sta fra l'Arsa ed il Quarnero e forma oggigiorno l'agro albonese, comunque molte testimonianze di origine pretta celtica conservi, sembra che fosse in antico popolata da Liburni. La razza tracica oppressa dalla latina, scemata colle uccisioni, colla servitu, si confuse onninamente con questa per forrnare quel po polo, che dir si potrebbe itauano . conservando nelle singole frazioni quelle inflessioni e quei modiche erano del paese originario dal quale vennero i coloni, fatti poi popolo predominante. L'Istria 1846. 41. Die Hypothese, dass in allen Landern, wo Romer mit Volkern thraeischen Stammes sich vermisehten , Volker entstanden seien, deren Sprachen der rumunischen wenigstens ahnlioh sind, dass daher die macedonischen Rumunen, ferner diejenigen, die an der Ostktiste des adriatischen Meeres angesiedelt, als Vorfahren der nun sla vischen Morlaken angesehen werden kdnnteu , und endlich die istrischen an den Orten entstanden seien, wo sie heutzutage noch ansassig sind, diese Hypothese wageh wir nicht aufzustellen ').

Rei der Seltenheit der Schriften, in denen die sparlichen Proben der Sprache der istrischen Rumunen niedergelegt sind, halten wir es fiir ersprieaslieh , diese Proben hier mitzutheilen. Auf die Sprachproben folgt ein Vocabular , das nicht nur die in dies en Texten entbaltenen, sondern aueh jene Worter erklart , die uns sonst von dieser Sprache bekannt geworden sind. Ein unter dem 'rite]: ,., Adriano Paropat da saggio della lingua parlata in Sejane" vor Kurzem in Triest erschienenes Verzeichniss von Wortern aus der Sprache der Bewohner von Zejane mussten wir unberiicksichtigt lassen, da es nach unserer Ansicht auf einer ~lystification beruht. Oder ist wohl anzunehmen, dass eine Sprache, die sich seit geraumer Zeit aus dem offentlichen Leben, ja sogar aus der Kirche verbannt sieht, Worter besitze, wie Afrodites, Venere ; elciu, ambasciatore (das hinzugefiigte feciule soll wahrscheinlieh an lat. fetialis erinnern); spatariu mare, generale u. s, w.? Nach unserem Dafiirhalten hat, was auch aus der Schreibweise hervorzugehen scheint, der unbekannte Verfasser irgend ein gedrucktes rumunisches Lexikon ausgeschrieben, wobei er sich manche Blosse gab: so schreibt er dugraf flir zugraf, pittore j trufic fur trufie, superbia u. s. w. Ware tibrigens das Verzeichniss echt, so ware entschieden, dass die istrischen Rumunen erst in ziemlieh spater Zeit nach lstrien eingewandert sind, denn in dem Verzeichniss liest man das oben angefiihrte turkische elciu (il~i).

1) Es sei uns erlaubt hier aua den werthvollen Mittbeilungen des Herrn Lovro Rakovec, Hochw., einige Familien- und Hausnamen au. Zejane ansufllhren. A) Familiennamen: Boguti6, Dorici6, Marmili6, Sanko vic ; 24 Familien flihren die Namen Stambulle und Turkovic; B) Hauensmen r Bagarin, Baieja, Cigan, I>idi6, Iki6, Juko, Jurin, Kuzmin, Lelo, Limez. Meleh. Mical, Migonja. Mikin, Miioga, Pane, Picipare, Ru~ko, Sporer, Sutera, Svik, Tolko, Tuhtan, Turko, Vbanic, Zmate.

(Mlklo.ich.)

8

Digitized by Google

58

Fr. Jliklosich

b) Spraohproben.

I. L'htl'ia. Appendice all Oseruatore Triestino, 1846. p. 7.

Doi omir amnat a en ra se calle: ur de jegl afflat a 0 secura , e cglama: oh , Yen, Ita am JO afflat, N'am afflat, moresti sice , rice cella ato , rna arerno afflat. Salec pocle verit a cegli, car gli secura pglierdut, e vesut a secura en mera lu ceilu, car le vo afHat, pocnit a maltrate il sa tata. 0 morz esmo, cglamat a jeigl tunce. Compagnu a lui: nu smo, moresti sire, rna jessam, Saz e'ai tu secura afflat, cglarnat ai, j'on YO, e no, noi amo vo affist,

II. Ibid. p. 8.

Jarna fost a, e cruto race. Fruniga, cara avut neberito en vera euda hrana, stat a smirom en 1'a sa cas sa. Cercecu se bodit su pemint, patit a de nome e de race. Rogat a donche fruniga, neca egl du je salec munea sa xivi. E fruniga sice : juva ai tu fost en jirima de vera? Salt che n'ai tu tunce a te xivglenge prepravit? En vera, sies a cercecu, cant at am, rni divertit am, car gli trecut. E fruniga ersuch: S'ai tu en vera cantat, avmoce, che i jarna , e tu xoca,

N ach der italienlaehen A uesprache zu lesen.

III. Novice. l{jubljana. 1856. p. 348.

Ca~e nostru, kar Ie sti en ~er, neka se spune volja ate, kurn . en ~er, asa si

T .4Th.A HOCTPt', K.4pl AI npii -t 'I'plOpii. *iI Boi.4 T.4, nplKtlM -t 'Ilpi6, .4W.4 WH

pre pemint. Pera nostre saka Zl de narn astez. Odproste Dam du-

npl n~"""'HT. n .... H-t HO.4CTP~ 'lot AI TO.4TI 3HAI AI A ~ HI 0 H0.40 .4CT~3ii. OJH HI -tpTh. H0.40 I'PfWf-

zan, ka si noi odprostim a lu nostri duzni~. Neka nu na tu vezi en napa-

AI AI HO.4CTPI, nplKt'M WH HOH fPT~M I'pIWHlJ.H AOP HOlPpH. OJH Nt' H. At''If np' HOH -t HC-

stovanje, neka na zbavest de zvaka slabe.

nHT~, 'IH HI H3G~B-tlPl A' 'I fA p~S.

Amen. itMHN.

IV. Jo pozdravlesk tire, Maria, kare sti pljire de milost. Domnu ~u tire, tu sti sriene entru mulier, si tu sti blagoslovite i plod dila. te utrobe, Isus, Posvetite Maria, rnaja lu Isukerst, roge za noi grisni~, akmo i kend ~aiste ure vrurmo morf, Amen.

V. Jo kred en Domnu ~a~e, kar le pote tot, kar le fakut ~eru si pemintu. Si en Isukerst, fiIju a lui ensnaskut, Domnu a nostru, kar le fost zecnit de sveti Duh , naskut de Maria fete, kar le fost muncit BU Poncie Pilatu , rastezejt, mort, zekopejt, mes av en tier, sede na desne ~a~e, kar Ie pote tot, den de are veri za sendi ~eli vii S'i (~cIi morci. J 0 kred en sveti Duh, svete maja baserike kerstjanske, svete kompanije. Od proste nam a nostru pekat, Zivitu uzivl. Zivljenje za vavek. Amen.

Nach der slovenlschen Aussprache zu lesen ; e jedoch wie lat. at! auszusprechen, Die Gebcte sind nieht sus dem Munde des Volkes aufgezeichnet, sondern eigens, leider weder volletiindig noeh Iibcrall ri<·htig. iibersetzt.

Digitized by Google

Die slaoischen Elemente im Rumuniachen.

fi9

VI. Sprichworter, mitgetheilt von Herrn Lovro Rokooeo, Cooperator in Mune , friiher in SulnJevica.

1. Vezut a zaba, juvse se kalu fareka, paka si ja piMru dvignit. - Vidit rana, ubi equo soleae ferreae induuntur, et etiam illa pedem sustulit.

2. Zgulre piMru komarulu, budile le ji se vedre. - Evelle pedem culiei, viscera eius sub

aspectum veniunt.

3. Cre breku latra, vintu porta. - Quod canis latrat, ventus aufert.

4. Do, sto let ni kame, ni osee. - Post centum annos neque caro, neque ossa.

5. Kt1 mraku saka vaka negra. - In tenebris quaelibet vacca nigra.

6. I negra vaka ab lapte are. - Etiam nigra vacca album lac habet.

7. Kuma verit a, aM. mez. - Sicuti venit, sic abiit,

8. Kuma zivljenje, asava morte. - Qualis vita, talis mors.

9. Kuma sluzba, asava place, - Qualis opera, talis merces.

10. Zenska (muliara) are lunz per, skurta paminte. - Femina habet longam comarn, curtam mentem.

11. Psr la roga, zlatne ustni porta; k'])nde torna, spate Ie obrna-. - Donee rogat, aurea

labia habet; quando reddit, tergum obvertit.

12. Prende sore Ie meze, pre tot s']) p'])rre koee. - Qua sol it, ubique panis coquitur.

13. Kum maja toree, aaa :£ilja case. - Sicuti mater net, ita filia texit.

14. Ji ra baba '])0 Rim, rna n' are ku ~re. - Iret anus Romam, sed non habet qUlcum (pecuniam).

] 5. N u j sri~e far di nesrice. - Non est fortuna secunda sine fortuna ad versa.

16. Silu Domnu nu roga, silu kola loma-, - N ecessitas Deum non precatur, necessitas

currum frangit. Slav. Sila Boga ne moli, sila kola lomi.

17. Oja abe negru mlje zlezse. - Ovis alba nigrum agnum parit.

18. -Iuvse doj fara duse, a trej le far a kap. - Ubi duo sine .anima, tertius sine capite.

19. Prende osta trre~e, jarba nu krreste. - Qua exercitus transit, herba non crescit,

20. Tiha apa brigu ca porta. - Tranquilla aqua ripam aufert.

21. Nu potu fi lupi satul si jezi na broj. - Non possunt esse lupi satiati et haedi integri.

22. Cire nu oltaru vede, kuptoru luj se klanje. - Qui altare non videt, furnum adorat,

Demselben Herrn verda.nke ich such eine kleine Sammlung von rumunischen wartern: dlese sind mit 6. bezeichnet, und stammen aus Zejane, wenn nicht durch i!ir. (ciribirisch) angedeutet wird, dasa sie in 8u~njevica vorkommen.

Digitized by Coogle

60

Fr. lifikloaich

c) Wortverzeiohniss .

.1: volja a te 3. ate xivglerige 2. compagnu a lui 1. filju a lui ensnaskut 5. domnu a nostru 5. a nostru pekat 5.

a Iu nostri duznic 3. - d. Diez :? 1 0(3.

a et 6. - d slav.

a b Albus 6. abe alba 6. - dAB.

ia n a &: am nat a am bulaverunt 1. - -tBA8 (8MBAtI) mrum. imnu. V gl. ambIa.

~ aftla & a invenit 1. am afflat inveni 1. amo afBat invenimus 1. - d.A8. ak·ll. nunc 4. - dKSM.

allbla ambula iren. - -tBA8 (8MBAS) Vgl. Diez, Wdrterb. ~Vgl. am nat. apa aqua 6. - dn~.

are I a anulus 6. - HH.A.

as&u hodie 3. nov. 308. - dCT~3H. a &. alter 1. - dAT.

a A a ita 3. 6. asa va 6. - dW'k.

aTe habere: pracs. jo am, tu sri, je are ; noi aremo, voi arez, jegl aru; praet. perf. jam avut ; fut. jo voi avaj condit. praes. jo ras avaj condo praet. jo ras fost avaj info ave istr, 7. n'are non habet 6. j'on flir j'om ego habeo 1. ai habes 3. aremo habemus 3. am af'flat inveni 1. am cantat cecini 2. divertit am oblectavi 2. ai afHat invenisti, ai prepravit comparasti 1. ai fost fuisti 2. cglamat ai clamasti 1. ai cantat cecinisti 2. aiss a dixit, rogat a oravit 2. afHat a invenit 1. patit a passa est, stat a stetit 2. vesut a viderunt 1. mes av ivit 5. am, amo afBat invenimus 1. verit a venerunt, pocnit a coeperunt 1. avut neberito collegerat 2. are verf veniet 5. - dB-k.

a "fa. e e nunc 2. - Dunkel. V gl. akmo.

- b a b a vetula 6. - BdB~ slav.

baserlke ecclesia 5. nov. 308. basilica iren, - Btc'kPHK~. bahn a Knopf 6. cir. - Dunkel.

bee. n Knopf 6. - Dunkel.

b erbu homo iren. - B~PBdT pl. B~PBdI.Vi.

beraeJ& confirmatio nov. 348. - Bermati, birmati confirmare nsl, be&~ra senex f. bet~ra maja senex mater 6. - B~TpX.H. blasul."fUe f. benedicta 4. slav. blagosloviti. - BAdrOCAOBtcK. b lad eJ& fornicatio nov. 348. - BIud slav.

b. a bos iren, - BO~.

b r e k. canis 6. - Dunkel.

brlsa ripa 6. - Bp'kr ... slav., kroat. brig.

b reJ: na broj vollzahlig 6. - BpOH numerus slav. bad II e I e viscera 6. - It. budello pl. budella. u II e callis 1.- KMI.

ea n h' am cecini 2. ai cantat cecinisti 2. - KX.HT.

Digitized by Google

,

Die slavischen Elemente im Rumunischen.

61

e ar~ •• caro iren. - ""PHI, mit dem Artikel ""pH'k. ear Ie s. kar Ie.

e &8 e texit 6. - ql( texo, e a 88 caseus iren. - ""w.

e a 118 a casa 2. iren. - K"C ....

e e l l a s, hila.

u8h, eue.l, ~&8ta, ~&IIh hie, hi; haec, hae istr. 7. - ""'CT. e e r ee n cicada 2. - Crl!ek Grille nsI.

e~li •• clamat 1. cgllimat ai clamasti 1. cglamat a clamavit 1. - KiIM. Dies, Worterb. '9&.e.e: c'ai cum babes 1. zac; che cur 2. che i quod est 2. - K ....

eire teneat: draku te eire der Teufel hole dich nov. 308. - qHH.

et.,a~.a socius 1. - It. compagno .

.,. et.,a.a campana iren. - KtfMn ... H ... Schalenwage. e., ra capra iren. - K.tnp ....

en" valde 2. - Kruto slav., nicht rum. crud: crud 0 a blastemat Balade 8. e a cum iren. I!u 3. - Ktf.

~a quid 1. hoc istr. 7. - 'I' quid: c;a hoc vgl. man mit it. cio aus ecce hoc .



~a U s. Mee.

~aela: c;uda hrana multum cibi 2. (Sude satura luxuria nov. 348. - Cudo slav. res mira; multum.

~ hee pater 3. 5. sing. c;ace, de c;ace, lu c;ace, di lu c;ace pl. c;aci, de c;aci, lu c;aci, di lu c;aci istr, 7. - baba serb.

~., quod 6. - V gl. c;a.

~hhh: kend eaiste ure 4. - 'Iitc.

1'hJ. pater 6. - V gl. cace.

hll pl. illi 5. cella, cegIi, celIe istr, 7: cella m. 1. en mera lu cellu 1. cegli pI. m. 1. - "~M. hn coelum 5. I!er 3. 5. - 'IIP.o,

htrtak dies iovis 6. I!ir. - Cetvrtak slav. eire qui 6. - 'IHH •.

h weg adv. 6. - 6a kroat.

ele: ur de jegl 1. pljire de milost 4. naskut de Maria 5. zecnit de sveti duh 5. zbavest de zvaka zlabe 3. en

jirima de vera 2. patit a de home 2. - A',

eI e imperat. 3. du je det ei 2. - A", imperat. A .... haele unde 5. - A' tfHA"

clu.e: na desne o. - Desna slav.

dlla: dila te utrobe a tuo ventre 4. - AM".

elhertU: mi divcrtit am delectavi 2. - Aus dem It. entlehnt: divertire. eI. usque ad 6. - Do slav.

eI.l duo 1. doj 6. - Aoii.

eI •• e r e e e eras nov. 308. - AHMHH'kI\ ....

Digitized by Google

62

Fr. Miklosich

4 •• l e II Ie domicilium iren. - Zu bezweifeln.

d •• lreka f. dominica 6. domireke 6. ~ir. - AtlMHH'K~. 4 •• 1l. dominus 4. 5. deus 6. nov. 308. - AOMHtI.

4 •• e. e igitur 2. - It. dunque.

4er.1 dormire nov. 308. - AOpM.

d rak. diabolus nov. 308. uraco falsch bei iren. - Ap.tK. d •• spiritus 5. - Duh slav.

4.h anima. - Dusa slav.

d.h. debita 3. - Duzan debens slav.

4.hU pi. debitores 3. - Dusnik debitor slav. 4"1~IlU part. sustulit 6. - Dvignuti slav.

e et 1. 2. - It. e.

e g l s. Je.

ell in 1. 2. 3. 5. - .f' (",H).

unask., unigenitus 5. - Ens ist ",elf (",Hetl: .tI",HdIMti) ipse: Verweehslung von ipse und unus. ell 'n inter 4. - ",TI'll (.f'RTplI).

e r sa c. ridens 2. - p~A mit einem slav. Participialsuffix.

. .

lak., part. fecit 5. - • .tK •• ~KtlT.

la ra sine 6. far di sine 6. - .~p~.

lareka: Be - soleae ferreae induuntur (equo). - .,p.UT part. rete virgo 5. - • .tT~.

Ie tf ee puella nov. 308. - .ITH"' ....

II esse 6. istr. 7. - .H: .ho, .iti, .il etc. IIIJ a filia 6. figlie pl. filiae iren. - .i.t. IIIJ. filius 5. - .iiO.

II .. rl pl. filii iren. - .H'IOP, .''101'.

hie l e stomachus 6. uter 6. ~ir. - .0.11\. uter, stomach us. luhua puteus 6. - • .Yo.HT ... H ....

huh forceps iren. - Zu bezweifeln.

I u, part. ai fost fuisti 2. fost a fuit 2. fost muneit excruciatus est 5. fost zccnit conceptus est 5. - .OCT. trait ~Il pl. fratres iren. - .p.tT •.

In.l~a formica 2. - *IIPHHK~.

5.41.a pluvia 6. - Godina kroat ..

~rableH rapina nov. 348. - Grabit! rapere slav. ~rad. grando 6. ~ir. - Grad kroat.

5r1hU pl. peccatores 4. - Gresnik, kroat. grisnik .

••• e fames 2. - .0.tMI, pg. fome, comask, forn, sp. harnbre. Diez, Wiirterb~ . .. ra Ila cibus 2. - Hraua slav,

Digitized by Goog Ie

Die slarischen Eleme11te im Rumumischen,

63

I et 4. 6: - I slav.

IllTldeJ& invidia nov. 348. - It. invidia. ~ 181Ikus& Iesus Christue 4. !> .

.I( Ins Iesus 4.

lib. fornax 6. cir. - Izba; serb. 836a cubile Aus dem Deutschen: ahd. stuba, nhd. Stube. JaileJ& ira nov. 348. - Jad slav.

Jar b a herba 6. - "'PG~.

Jar a a hiems 2. - "'pH~.

J e ille , a lui, de a lui, a lui, lu a lui istr, 7. jeigl sg. 1. egl 2. pl. jegl istr. 7. il eum 1. compagnu a lui 1. filju a lui 5. en mera lu cellu 2. maja lu Isukerst 4. je fern. ei 2. ji 6. ru flir lu istr. 7. ja ilia 6. ra art. 1. istr. 7. ra 2. - 11\.

J usa. sum 1. i est 2. nu j non est 6. esmo, smo sumus 1. - Jesam,-jesmo, smo slav. Jell haedi 6. - IA.

J Ir a iret 6. - Lat. ire.

J Irilla anima: en jirima de vera 2. - HHHM~ anima, cor, stomachus. V gl. Dies, Worterb. '2h J. ego 1. 4. 5. io istr. 7. - .tJ.

Jan ubi 2.'juvae 6. - Vgl. mrum. iu ubi. ia uti 3. - Kd.

kaba.D pallium 6. - Vgl. serb. Ka6aHHl\a. kala equus 6. - Kdl\.

k a.ara cubile 6. cir. kambrica 6. - It. cam-era. kantieHn candelabrum 6. cir. - It. candelliere.

,;. kaahlda cathedra 6. cir. - KdT'AP~. k a p caput 6. - un.

k ar Ie m. qui 3. 5. kare f. 4. car Ie, de cire, lu cui, lu car le, di lu car le Istr. 7. car Ie 1. cara f. 2. car gli pl. 1. 2. - Kdp', up. 1\1.

karae caro 6. - UpH'.

~ka&rlda 6. - VgI. kantrida. kentl quando 4. - K&HA.

k us U baptismus nov. 348. - Krstiti slav.

ke r s t] anske f. christiana 5. - Krstijanski slav.

kl a aJ e: 8 e - se inclinat, adorat 6. - Klanjati se kroat. k.ee: s~ - coquitur 6. - KOK.

k.1 a currus 6. - Kola slav.

k.mara In dat. culex 6. - Komar slav. k e. p a a IJ e societas 5. -- It. compagnia.

kua&a aula 6. cir. - Wie es scheint, a~f KtJpT fur KtJPT. zuriickzuftihren. k. ire quo: kotro meri quo is nov. 308. - V gl. K~TP'" contra.

kreUe crescit 6. - ICpICK.

Digitized by Google

64

Fr. Mikloaich



.. r e. credo 5. - KP'A.

lrll ah pileus 6. ~ir. - V gl. kroat. krljak und nsl. skrljak, skriljak habd. 1. cum 6. - Ktt.

l.ie: Ie - coquitur. - Slav. kuhati, entlehnt . .... uti 3. 6. kuma verit a 6. sicuti venit. - KSM . .... ara ... pileus 6. - Dunkel. r~""'/-T1"'_r-,_ ka,h ra fornax 6. kuptoru luj dat. 6. - KSnTopiO . ...... de quando 6. - KNt.HA.

IaJ hr. candelabrum 6. - Deutsch Leuchter, das auch im Neuslovenischen vorkommt . ..

laph lac iren. 6. - A4nTI. laha latrat 6. - A4TpS.

I eo eJt pigritia nov. 348. - Len piger slov. let pl. gen. annorum 6. - Leto slov.

1 •• 18 frangit 6. - Lomiti slav.

hera laborare praes. io lueru, tu lucri, je lucra; noi lucramo, voi lucras, jegllucra; praet. perf. jam lucrat;

fut. jo voi lucra; condit. praes. jo res lucra; condit. praet. jo res fost lucre. istr, 7. - AtJKptJ.

I •• brla Regenschirm 6. cir. - It. ombreUa, mit dem Artikell'ombrella. Vgl. rumbrela. hall pl. longus 6. - ASHr.

h,1 pl. lupus 6. - AtJn.

I., dies lunae 6. - AtJHH .

• a sed 1. 6. - It. ma, in mehrere Sprachen aufgenommen.

• a: padre ma, sorore rna, fizori ma, frato gli ma, figlie ma iren. - M'S, Mit.

-\"'Baja mater 4.5.6. - Majka slav. Vgl. matre .

• ahrah male tractare 1. - Aus dem Italienischen .

• ahe mater iren, - Zu bezweifeln. V gl. padre.

• era manus l. - MX.R ....

• erl vadis nov. 308. - M&H minare, mittere .

• erhda prandere: jo voi - prandebo; nu m ... je volja - non libet mihi prandere; praes. jo merindavea, tu merindavea, cela merindavse ; noi merindaveim, voj merindavejc, jelj merindaves; praet. perf. j'am merindat, aj tu -, a cela -, noj am -, voj ac -, jelj - 6. - MIPHHA' cibaria.

• ell, riehtig wohl mers av ivit 5. 6. - MlpC: von Mlpr

.eUa scopae 6. - Metla slav. Vgl. M ... TtJp .... • etera scopae 6. cir. - M ... TtJp ....

Ilelle it 6. mez ivit 6. - Mlpr, MlpC: .

• 1 fUr jo: mi divertit am delectavi 3. - Aus dem Italienischen. Illh s t gratia 4. - Milost slav.

IlIJ e agnus 6. - MilA .

•• r es &I deberes 1. - Morati deb ere slav .

Digitized by Google

•• rl: vrurmo mori moriemur 4. - MOpiO.

Die slaoischen Elemente im Rumunischen.

65

• er& mortuus 5. morz pl. m .. 1. morzi 5. - MOpT . •• rie mors 6. - MOdpT •.

• rak. tenebrae 6. - Mrak slav .

• allara 6. mugliara iren. mulier-Mtf'kp •• Vgl. mulier.

• a 11 e r pi. mulieres 4. - MtJ'kp •. V gl. mugliara . ••• ea edere 2. - MX.HK, MX.H .... HK.

• allel ~: fost muncit excruciatus est 5. - Muciti slav., asl, MX.'IHTH, dessen nasaler Vocal Beachtung verdient .

• ah&. pulchra nov. 308. - Mrum. musatu boj. 21~. Dunkel. ..... re ka manica 6. - MX.H.K .....

Da: na desne 5. - Na desnu slav .

• apeshyallJe tentatio 3. - Napastvovanje slav.

Ilas k., natus 5. ensnaskut unigenitus 5. - HdCK pario, H .... CKtfT natus. ae b trU.: avut neberito collegerat 2. - Nabrati, naberem slav. usra nigra 6. - H.rptJ, H'krp .....

• e ka 3. neca 2. - N eka slav.

aesrUe casus adversus 6. - Nesrica kroat. DI-.I neque-neque 6. - Ni-ni slav .

.. non 1. - Htf. V gl. nu .

•• 1 nos 1. 3. istr. 7. za noi pro nobis 4. n' am afflat nos invenimus 1. na aee, 3. nam dat. 3. 5. - HoH . •• 8& ra noster 3. 5. nostre f. nostra 3. nostri pI. m. 3. - HOCTptJ.

D. non 1. 3. nov. 308. nu j non est 6. n' ai non habes 2. n' are non habet 6. - Htf. Vgl. no .

• bra., vertit 6. - Obrnuti slav .

• bruln Kopftuch der Weiber 6. - Vgl. obrus slav .

• e hue: oc vire huc veni nov. 308. - dH'IH .

• dpru&e remitte 3. 5. odprostim remittimus 3. - Oprostiti slav .

• 5r! •• a Abort 6. - Dunkel.

.laeleJ & superbia nov. 348. - Ohol superbus slav . • J a ovis 6. - Od •. V gl. ova.

t- .1&an 6. aItare. - Oltar slav., unmittelbar aus dem Deutschen . •• Ir pI. homines 1. - OM pI. OdM.HH.

u., ossa 6. - ee pl. Od(l.

U 'a exercitua 6. - OdCT .....

• y a ovis iren. - Od •. V gl. oja.

,&II re pater iren. - Zu bezweifeln. V gl. matre. ,a k vero, sed: pak a dvignit 6. - Pak slav.

pa.la&e mens 6. - Pamet, asl. n~T ... Vgl. muncit. , .. imperat. i nov. 308. - nse .... : HtJM nd' .....

,a&U: patit a passa est 2. - ndT patior, experior.

J

(KIklollch.)

Digitized by Google

66

Fr. Miklosick

pekat peccatum 5. - n~KclT.

pemlat. terra o. pemint 2.3. ph pl. pili 6. - n ... p pl. mpH.

p e re panis nov. 308. pera 3. - na.H •. V gl. puine und p ... rse.

n"'''''''HT.

petak dies veneris 6. eir. - Petak slav.

p~lIerch& part. perditus fur perdiderunt 1. - n'pA. Man beachte das eiagesebsltete y. ,Ihn pes 6. - nH'I0p.

p II at. Pilatus 5.

p I a h merce 3. 6. - Place, placa slav. p IJ Ir e f. plena 4. - nAHH, fern. nAHH~. pl.eI fructus 4. - Plod slav.

pie J a pluvia 6. eir. - nAOd •.

peele postea 1. - Vielleicht fur posle slav. postea. p. (I D. It: poenit a coeperunt 1. - Poeeti, pocnem slav. ,. De I e Pontius 6.

p II. e ellIJ a k dies lunae 6. eir. - Ponediljak kroat. ,Ilta portat 6. - nopT.

p. netlt: ordinatio posvetit prevtu nov. 348. - Posvetiti sanctificare ·slav. p • He Ute f. sanctiflcsta 4. - Posvetiti sanctificare slav.

p .. draTlesk saluto 4. - Pozdraviti slav.: aslov. I. sg. praes. nOSApdllAtAI.. p. t e potest 5. potu possunt 6. - nOT.

, re: pre pemint 3. pre tot ubique 6. ~p'~'T' TOT; prende qua 6. - np'. ,r e p rnH: ai prepravit comparasti 2. --: Pripraviti slav.

,re Th presbyter, prevci pl. nov. 348. - np'OT.

prleesti communio nov. 348. - Pricestit] slav.

preuh Abort 6. eir. - Wohl Slavisch.

p.1 ae panis iren. - na.H.: ui deutet auf a.. V gI. pere und p~rre.

p a 1& lintea 6. - na.H3~.

p r donec: p ... r Ia roga 6. - na.H ....

p fie panis 6. - na.H.... V gl. pere und puine.

rae e frigidus 2. - pt. ....

us tel eJ t part. crucifixus 6. - V gl. p""THrH"K • . rl. Roma 6. - Rim slav.

re~a orare: domnu roga nov. 308. roga rogat 6. roge imperat. ora 4. rogat a oravit 2. - por. rehlh Kopftuch del' Weiber 6. eir. - Wohl Slavisch.

r ... brela Regenschirm 6. - It. ombrella, mit dem Artikel: l'ombrella. Vgl.lumbria.

rallerl Romani: so nann ten sioh nach Ireneo della Croce ehedem die istrischen Walachen. - PSM ... H.

sa tanquam 1. s'ai cantat si cecinisti 2. - e ... si.

Digitized by Google

Die 8laviachen Elemente im Iiumunieche»,

67

81 suus 2. se f. 1. - C'l,.ij, fem. ea,

uk. omnis 6. saka zi 3. zvaka slaha 3. - Vsak slav. s af e e pauculum 1. solum 2. - Dunkel. - r

sat.1 satur 6. - e ... ,.SA.

sahlra: cude satur~ luxuria nov. 348. - ed,.s" satio. 8 e: se spune fit 3. - e •.

s e b. d H. Nicht sedebat, sondern sl. zabosti: skrgat se je hil zabol istr. 70. s e n ra securis 1. - e'kKS" ••

sed e sedet 5. - una, WI,&;k" •.

seil. sella 6. cir. - Sedlo slav.

Ie.bah dies sabbati 6. cir. - e1o.M£ ... ,. .... Vgl. a ... mbota.

8 n d II za sendi ad iudicandum 5. - Aslov. e&AH,.H. v gl. munch. ale e dicit 1. 2. siss a dixit 2. - 3HK, 3H'I',,', 3He.

811. vis 6. - Sila slav.

8k1lria f. eurtus 6. - eKSpT.

slabe malum 3. - Slab debilis, malus slav.

II h i h servitus 6. - Slutba slav.; rum. eAS)K£ ..... s.lrell quiete 2. - S mirom slav.

s. re 1 e sol 6. - eOdp,.

81 r. re soror iren. - cop ....

s p .. t e l e tergum 6. - CDdT •. spallet se spune fiat 3. - enl5M.

spnedeJ' confessio nov. 348. - Spoved, spovedati slav. Sled. dies mercurii 6.6. cir .. - Sreda slav.

nUe fortuna. 6. - Sriea kroat,

srlhe f. benedicta 4. - Srecen felix slav. sten stella 6. - cT-k.

II"': stat a stetit 2. - C,.dij, CTdp'.

s'hkeJ' oppressio nov. 348. - Stiskati slav. s it centum 6. - Sto slav.

sa sub 2. 5. - V gL (tie.

Sf e tI sanctus 5. svete f. 5. - Svet slav.

8 .... b." dies sabbati 6. - e ... M£ .... T .... Vgl. sembate. S"'1l i a sanguis 6. - C,,",HI,I'.

U et 4.5. 6. nov. 348. etiam 3. - WHo

i,e51• 6. spegelu 6. cir. speculum. - Deutsch Spiegel, unrnittelbar nus dern Slovenischen. UI es 3.4. - upH.

hltan pallium 6. cir. - It. tabarro.

Digitized \~y Goog Ie

68

Fr. M iklosich

<hralu sella 6. - T4"HHl\"'. hh fur 1. - Tat slav.

t e tua: a te xivglenge 2. dila te utrobe 4. - T".A, fem. T4.

A- tI h a f. tranquillus 6. - Tih slav. torh spinnt 6. - TO"K.

tora. reddit 6. - It. torn are.

tot omne 5. pre tot ubi que 6. - TOT. t ue h transit 6. - T,,'K.

hent part. praeterierunt 2. - T".K, T,,-k'II,,'. T"'K~T. t r eJ I e tertius 6. - T,,'H ,,-k.

ira A a aula 6. - Dunkel.

tu tu 1. 2. 3. 4. istr, 7. te acc. nov. 308. tire ace. 4. ~u (ku) tire tecum 4. - Ttl. h h grando 6. - Tu~a slav.

ta Be e tunc 1. 2. - 4T~H'IH.

a IJ e oleum: sveto ulje nov. 348. - Olje slav. entlehnt. a.de: prende qua 6. - ~H.4o"

.r unus 1. istr. 7. urra f. iren. 0 f. 1. 0 secura 1. vo: j'on vo ego babeo eam 1. car Ie vo afflat qui eam inve-

nit 1. amo vo affiat invenimus earn. - ~H.

are hora: kend caiste ure 4. - Ura slav. entlehnt. as t at pl. os 6. - U stna labium slav .

• torak dies martis 6. 6. cir. - Utorak slav. Ur." e f. venter 4. - Utroba slav .

• Ihl resurrectio 5. - Oziv~ti reviviscere slov. Taka vacca 6. - UK"..

TaTek in aeternum 5. - Va vjek slav.

r e die: vede videt 6. se vedee videntur 6. vezut a 6. - B"'.4o. , era aestas 2. - B4""..

Terl: are veri veniet 5. verit a venit 6. verit a venerunt; veri veni, nicht vide 1. vire imperat. veni

nov. 308. - BHH.

T e r II pl. olus 6. - B-k"3,,..

Tent part. vesut a viderunt 1. - R"'.4o~, B"'.4o'''', B"'3~T. Tell imperat. due 3. - Vesti, vedem slav.

Til pI. vivos 5. - Rilo.

Th. vinum iren. - RHH.

Tht. ventus 6. - B~HT.

TIT ~ r dies veneris 6. - BHH."ti. Tltlu anulus 6. ~ir. - Vitica slav. T.I vos istr. 7. - 80H.

ulJ a voluntas 3. 6. - Volja slav.

Digitized by Google

Die slaoiechen. Elemente im Rumunisohen.

69

n.lJa puteus 6. <lir. - Wohl slav. vrulja Cons. nar •• : vrurmo mori 4. - Bp-k.

la: za noi 4. za sendi 5. za vavek 5. sa xivi 2. saz fiir zac quia 1. sa~ che CUl' 2. - Za slav. I bneU libera 3. - H3B~B'CIC.

sehU part. conceptus 5. - Zaceti, zacnem slav. s e k., eJ t part. sepultus 5. - Zakopati slav.

1,.lIe eripe 6. - V gl. serb. ry.tHTH pellem detrahere. II dies 3. - 3H.

llatae pl. aureua. - Zlatan slav.

II es III parit 6. - Izleci, izlezem slav. pullos excludere, ITlsd. stella 6. Cir. - Zvizda kroat.

I. It. rana 6. - Zaba slav.

~

I. n e Ie supercilia 6. - I,I"H~ palpebra.

te uk. femina 6. - Zenska slav. IITU. caro 5. - Zivot vita; corpus slav.

IhlJeaJe vita 5.6. xivglenge cibus 2. - Zivljenje slav. I. hi vivcre 2. - Ziveti slov.

Ilea imperat. salta 2. - ~OIC Indo, salto, ~. in 6. - -t (-tH).

ZUSATZE UND BERICHTIGUNG~~N.

\

I

Einleitung. B. 10. 'v~o, fUr ,vn)."": aerb, jeBTHH.

'Vortverzeichniss. ii. 10\'''''0,\<1'':''': "'OPTS". AI e ... U •• ". rrpHroli. K ... p~t H 3HK'" K· .. pKOUK en.lrcpt, :!IS.

29. ",.r.p : arab. hymar: vgl. as], ",Or-..IU mit 'nsl, gomila.

30. ",p ... K : vgl, serb, Mypl'OOaCT cinereus Mikalja.

31. "''''~ .. : serb. MC~aK MikaIja.

33. o!co" fiir OKO"".

44. (.",.p : vgl. serb. TOBap onus iumcnti, asinus.

46. (p· .. GHH : ("'pGI(K fiir (P"'~f(K.

t

Digitized by Google

70

Fr. J1 i k l 0 8 i c h, Die slaviachtm Elememe tm Rumuniachen.

QUELLEN UND ABKURZUNGEN.

A lb.: albanesleeb.

A 8 c.: Alcoli, Graz. I., Sull" idioma friulane e sulla sua af'finiiA colla lingua valaca. Udine. 1846. 8.

A 81.: altslovenisch.

B i e I z: Bielz, E. A., Fauna der Wirbelthiere Siebenbiirgena. Hermannatadt. 1856. 8.

Blanoh.: Blanohua, Fr., Diotionarium latino-epiroticum. Romae. 1635. 8.

Bob b: Bobb, I., Diotionariu rumaneso, latineao ai ungureac. In Olus, 1822 -25. 2 Binde. 8.

Hoj.: Bojadaehi , M. G., Romaniache oder macedonowlachiache Spraohlehre. Wien. 1813. 8.

Bop p: Bopp, F., Das Albaneaieche in seinea verwandtschaftlichen B~ziehungen. Berlin. 1855. 4.

B ulg.: bulgariach.

C h ry s.: !I'IICT xplleol AA M pl," eu, +TPS

",11'111" AOMH M.ATAI. 1' Ii"e"pu etc.

Urkunde vom Jahre 7149 (1641).Bukarest. 1830.

Cipari u , T., De latinitate linguae valaohioae. Blasii. 1865. (Schulprogramm.) Clem.: Clemena, A., Walachische Sprachlehre. 2. Aufl. HermallDstadt. 1836. 8. e e ch.: c!echisch. . De h.: Deheque, F. D., Dictionnaire grecmodeme fran~aia. Paril. 1825. 16.

D em.: deminutiv.

Die z: Diez, Fr., Grammatik der romanisehen Sprachen. Zweite Ausgabe. Bonn. 1856-60. 3 Binde. 8.

Diez, W6rterb.: Diez, Fr., Etymologisehee Worlerbuch der romanisohen Sprachen. Bonn. 1853. 8.

D u c.: Ducange, Glossarium mediae et infimae latinitatis. Parisiis. 1840-50. 7 Binde. 4.

- Glossarium ad scriptores mediae et Infimae graeeitatis. Lugduni.1688. 2 Binde.

Eliade: L, Eliade, I., Vocabularu de vorbe atreine in limba romana. Bueuresci. 1847.

End rep t.: +APIRT"P'k Alyrli. Tergovilte. 1652. Fo!.

Engel: Engel, J. Ch. v., Geschichte der Moldau und Walachey. Halle. 1804. 4.

G I as.: I' AaCHIIJn. APYlKT8a epdese CAO- 8eCHOCTII. Y BeorpllA'" I. 1847. 8.

Gramm.: Vergleichende Grammatik der slavischen Sprachen von Fr. Miklosich. Wien. Band I. III. 1852 - 64.

Hah n: Hahn, G. v., Albaneaische Studien.

Wien. 1853.8.

Is z.: Iezer, A., Walaohilch - deutsohes Worterbuch. Kronstadt. 1860. 8.

J as S.: Psalterium palaeoslovenfco-rumunioum. las81. 7188. (1670). 4.

K 0 p.: Kopitar, B., Kleinere Schriften.

Herausgegeben von F. Miklosich. Wien. I. 1857. 8.

Kroat.: kroatisch.

Leake: Martin-Leake, W.,Researchea in Greece. London. 1814. 4. 883 -402. Pentagloee Exercises: English, Modem Greek, Albanian, Wallachian, Bulgarian.

Let.: lettisch.

Lex. : Lexicon valachioo-Iatino-hungaricogermanicum. Budae. 1825. 8. von Peter Major.

Lit.: lit&uisch.

Mag y.: magyarisch.

M aj 0 r: Major,P., HCTO,I" RIHTp8 +'IIR8TlIA PWM ... HHAO, + A41C1". Of en. 1812.4.

Mar.: MapAlBCAa, CT., PoccilcKO-p".bIHCKas rpaJOIaTIIKa. De-rep6¥pr.. 1827.

M 1& t.: mittellateinisch.

M rum. : macedo-rumunisch. Aus Bcjadachl,' Leake und Thunmann (Untersuchungen iiber die Geschichte der ostlichen europii8chen Volker. I. 181-238. Theodor Kavalliotis aus Moschopoli8 1770 zu Venedig herausgegebenes albanesisehwalachisches Wortverzeichniss).

M s e r. Die durch den Beisatz mscr. bezeichneten albanesischen Worter stammen aU8 meinem hendeebriftlichen Vocabular des gegischeD Dialektes.

Mullaoh: MuUaoh, F. W. A., GrammaUk der neugrieehlaehen Vulganpraehe.Berlin. 1856. 8.

Nov.: Novice gospodankih, obertnijakih ... in narodskih8tvarf. V Ljubljani.1866.4.

N s l.: Neuslovenisch.

PoL: 0041138, r. d., &0 ... 1:841", ,SMaHoIjIlp •• ", 1i,_1. 181)7. 8.

Pol n.: polnisca,

Ra da: R&da, Gir. de, Poesie alb.nesi. Napoli. 1847. s,

Reflexiones: (Petri Major) Reftexiones in responeum domini recensentis viennenais (B. Kopiwr) ad animadversionesi in recensionem historiae de origine Valaehorum in Dacia. E valaehioo in 'Iatinum translalae. Pesthinl. e, a. 8.

Rosa: Rosa, G. K., Kunst walachisch zu lesen mit lateinischen Buchstaben. Of en. 1809.8.

R u s s.: russisch.

S ch u 11.: Schuller, J. K., Entwicklung der wiohtigaten Grundsitze fiir die Erforschung dar rumunlsehen Sprache im Archiv des Vereins fiir siebenbiirgische L&Ildeaku.de I. 1. 67 -109. Die aus dieser Abhandlung angefiihrten W1!rter fremder Sprachen hat der Ver{asler der Abhandlung zu vertrcten. Derselbe aehrie b auoh: Argumentorum pro latinitate linguae valachicae s, rumunse epiorisis. Addita sunt etymologiarum valachicarum specimina. Clbinii. 1831.

S e r b.: serblseh.

So m.: Somavera,A. da, Tesoro della lingua greca-volgare. Parigi. 1709. 4.

Stier: Stier, Th., Anna Maria Comminiatis. Brunsvigae. 1856. 4.

Sui z.: Sulzer, F. J., Gesohichte des transalpinischen Daciens. Wion. 1781 und 1782. I. 1-3. 8.

Ve n t.: BIYt'on)', r., A£~'xd" iJi.,l.waao" tT.. pw,_..atlxli. xatl .,atn,XT,. a,atl.iUQu. 'E" BIi""ll' 1804. 4.

Digitized by Google

Das könnte Ihnen auch gefallen